initial commit of ebook 19490HEADmain

14 files changed, 2470 insertions, 0 deletions

diff --git a/.gitattributes b/.gitattributes
new file mode 100644
index 0000000..6833f05
--- /dev/null
+++ b/.gitattributes
@@ -0,0 +1,3 @@
+* text=auto
+*.txt text
+*.md text
diff --git a/19490-8.txt b/19490-8.txt
new file mode 100644
index 0000000..cfbc175
--- /dev/null
+++ b/19490-8.txt
@@ -0,0 +1,1030 @@
+The Project Gutenberg EBook of De Boe Hedma in Zuid-Tunis, by Ch. Maumené
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+
+Title: De Boe Hedma in Zuid-Tunis
+       De Aarde en haar Volken, 1907
+
+Author: Ch. Maumené
+
+Release Date: October 7, 2006 [EBook #19490]
+
+Language: Dutch
+
+Character set encoding: ISO-8859-1
+
+*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK DE BOE HEDMA IN ZUID-TUNIS ***
+
+
+
+
+Produced by Jeroen Hellingman and the Online Distributed
+Proofreading Team at http://www.pgdp.net/
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+                  DE BOE HEDMA IN ZUID-TUNIS.
+
+               Naar het Fransch van Ch. Maumené.
+
+
+
+    De spoorweg Sfax-Gafsa.--Maharess.--Lella Mazoena.--Het
+    gomboomenwoud.--De bron der drie palmen.--De Boe Hedma.--Een
+    groep megalithen.--Inlichtingen van de inlanders.--De wadi
+    Hadedj en haar warme bronnen.--De vlakte van de Oeled boe
+    Saad en Sidi haoea el wed.--Bir Saad.--Manoebia.--Khrangat
+    Toeninn.--Sakket.--Sened.--Ogla Zagoefta.--De vlakte en het
+    dorp Mesj.
+
+
+Als men per spoor van Sfax vertrekt naar Gafsa, maakt men een
+grooten  omweg rondom de muren der stad en passeert dan een echt
+operadécor te midden der arabische kerkhoven, die uitgestrekter en
+meer bevolkt zijn dan de stad der levenden. En wanneer men dan den
+laatsten olijfboom van het bosch van Sfax is gepasseerd, begint een
+kale en sombere woestijn, die alleen verlevendigd wordt door het
+kleine  visschersdorpje Maharess, met zijn witte koepels, welke men
+door dun gebladerte gewaar wordt.
+
+Daarop strekt dan de weg zich meer dan tweehonderd kilometer ver als
+in het oneindige uit, nu eens in een rechte lijn, dan in bochten,
+al naar gelang het land vlak of bergachtig is, effen of vol kloven;
+maar altijd loopt de weg door laagten, waar enkel hier en daar een
+stationnetje te zien is, dat niet meer is dan een barak, maar dat,
+naar men ten minste mag hopen, eenmaal een centrum van kolonisatie
+zal worden.
+
+Te Mazoena wachtten mij mijn paarden en mijn ruiters, Salem, eerste
+kamerdienaar, en Amor Nefti, eerste kok. Mazoena, waar wij stilhielden,
+is een van die onbepaalde punten, waar de trein stilhoudt; het zou in
+het geheel geen recht kunnen doen gelden op het dragen van een naam,
+als er niet het graf werd gevonden van Lella Mazoena, een heilige
+uit den mohammedaanschen kalender, en het zou eeuwig woestijn zijn
+gebleven, als het toeval had gewild, dat de spoorweg een paar kilometer
+verder passeerde.
+
+Het is het station, dat het dichtst bij den Boe Hedma is gelegen,
+waarheen ik mij begeef, en waar nu nog niets dan alfagras groeit, maar
+waar op den duur wel een dorp zal ontstaan. Voorloopig is de kolonie
+enkel een Engelschman rijk, die alfagras koopt, dan een tunesischen
+jood, die niets koopt en die tracht te verkoopen wat hij niet bezit,
+en in de derde plaats den stationschef.
+
+Ik ontdek mijn twee Arabieren, die met groote waardigheid naderbij
+komen; zij worden gevolgd door een derden, dien zij aan hun dienst
+schijnen te hebben verbonden, en die zeer beknoptelijk, maar zeer
+waardig en majestueus gekleed is in een stuk zeer vuil katoen. Toen
+er inlichtingen werden ingewonnen, bleek het, dat Abdallah el-Medhebi
+de zoon was van een eigenaar van kameelen, die wat geld noodig heeft,
+en dien de heeren mijn bedienden hebben geëngageerd voor mijn rekening,
+hem en zijn twee kameelen tegen vijf francs per dag. Ik vroeg een en
+ander eens in oogenschouw te mogen nemen; de kameelen waren stevig
+en gezond, evenals Abdallah.
+
+Het kampement, de bagage en de kisten met provisie werden opgeladen;
+de vader van Abdallah hielp er aan mee in een even fraai négligé als
+dat van zijn zoon, en in minder dan een uur na mijn aankomst togen
+we op weg door de steenen van den bergweg, terwijl de vader van mijn
+nieuwen bediende mij al om den eersten dag loon van zijn spruit vroeg,
+daar hij, zooals hij zei, en wat ik graag geloofde, behoefte had zich
+een hemd te koopen.
+
+Ofschoon we nog maar op het eind van Mei zijn, is de zon reeds brandend
+heet; de weerkaatsing in de kalkbergen is verblindend, en het uur
+van den middag is moeilijk te dragen. Toen ik mijn karavaan een eind
+vooruit was gereden, na haar onder het geleide van Amor Nefti te hebben
+gelaten, die al op zijn paard in slaap was gevallen, maakte ik mij
+gereed om te ontbijten in een kloof, waarvan de wand eenige centimeters
+schaduw gaf, terwijl Salem onder den buik der paarden ging liggen,
+om tegen de zonnestralen beschermd te zijn. Het gevolg van die rust in
+een hinderlaag was, dat wij aan de kameelen een doodsschrik bezorgden,
+zoodat ze, toen ze ons bemerkten, het plotseling op een loopen zetten
+en naar het gebergte uitweken onder afwerping van hun lasten en mijn
+materiaal gedeeltelijk achter zich aan sleepend, waarbij het botste
+tegen de rotsen van den berg Zebbes. Er volgde een wilde jacht met
+emotievol hallali; toen was alles in orde, niets gebrokens viel er
+te constateeren en er kon weer worden opgeladen. Wij gingen verder,
+en de dag verliep zonder verdere ongevallen.
+
+Tegen den avond veranderde gelukkig het landschap. Wij daalden af in
+de vallei van de wadi Hadedj, en van af de laatste hellingen van het
+gebergte aanschouwde ik een verblindend witten horizon, schitterend als
+een spiegel, het zoutbekken van Sebkhrat in Nouail, en dichterbij een
+kleine roode vlek, als verloren tusschen het grijsachtige groen der
+verspreide boomen, want hier zijn boomen, enkele boomen, de groote
+bijzonderheid van deze streek. Dat is de Bled Thala, het woud van
+gomboomen, waar over een afstand van twintig kilometer één boom zoowat
+staat op de vijftig meter. Toch is na den tocht door het kalkachtige
+land het gezicht van dat bescheiden groen een weldaad voor het gezicht
+en voor de zenuwen een kalmeerend verschijnsel. Tusschen die keten
+van verschroeide bergen en dien horizon van oogverblindend wit is
+men dit bosch dankbaar, dat het niet in overdrijving is vervallen,
+en men neemt het dit woud niet kwalijk dat het maar in betrekkelijken
+zin een woud is.
+
+Maar terwijl de zon daalt, naderen wij de roode vlek, die het
+pannen dak is van den bordj of karavanseraï Aïn Sjersjara, de bron
+der watervallen. En terwijl ik mij nu omkeer, zie ik een waarlijk
+wonderlijk schouwspel; de lange bergketen, om welker uiteinde wij zijn
+heengetrokken, is in tweeën gespleten door een breede bres, gemaakt
+door een rivier, waar op het oogenblik alle water aan ontbreekt en die
+een circus vormt, een bekken, op welks achtergrond in het nog heldere
+avondlicht van dezen lentedag in de Sahara door de gapende kloof van
+het gebergte op den voorgrond, in goudglans gehuld, de massa van den
+Boe Hedma zich af teekent in de zachtste kleuren van rood en blauw,
+parelgrijs en lila. En die gansche feeërie van licht wordt zachter,
+zeer teêr en fijn zelfs, onder het zwarter worden van de schaduw over
+de strook van groen der wadi Hadedj en van het bosch van gomboomen. Bij
+het naderen van den nacht daalt de diepe rust van het woud neer over
+deze verlaten natuur, en men komt in een zeer behagelijke stemming.
+
+Ik kwam aan den bordj, waar mijn gevolg zich al had geïnstalleerd, en
+Amor Nefti was reeds bezig voor een vuur van rookende takken geduldig
+een magere kip te braden, gestoken aan den doorn van een gomboom. Ik
+was blij, dat wij op dezen eersten avond der reis onze tenten niet
+behoefden op te slaan en ik zegen den dienst der openbare werken in
+Tunis, die hier op dezen afgelegen weg een karavanserai had laten
+bouwen. De plek is zeer goed gekozen, en een mild vloeiende bron
+maakt het zelfs mogelijk, er met aanplantingen te beginnen; maar nu
+was de plaats geheel verlaten, al bleek ze vroeger wel bewoond te
+zijn geweest.
+
+Een voorhistorisch centrum, wat zooveel zeggen wil als dat de verdwenen
+stammen, die het gesticht hebben, in de geschiedenis geen sporen hebben
+nagelaten, moet hier hebben gelegen aan den voet der bergen op beide
+randen van het ravijn en tot dichtbij een andere bron, die nu geen
+water meer geeft, de Aïn en Noea, door drie eenzame palmboomen te
+midden der rotsen aangewezen. Eenige cromlechs of groote steenhoopen
+en lange reeksen megalithen, duidelijk afstekend tegen den grond,
+zijn de eenige overblijfselen van die vestiging.
+
+Die rechthoekige, door steenen ingesloten ruimten, waartoe een
+smallere weg toegang gaf, waren waarschijnlijk parken voor de kudden,
+en daarbinnen dienden kleine vertrekken, in de hoeken uitgespaard
+of langs de zijden aangelegd, tot huisvesting der gezinnen. Ik deed
+enkele vragen aan Salem, die al dommelend in het zadel achter mij reed,
+en dwong hem op te merken, dat daar gebouwen te zien zijn. Hij is er
+zoo verwonderd over, als mogelijk is voor zijn aard van Arabier, dus
+maar matigjes, en hij vindt dadelijk een verklaring, die zijn weinig
+eischende nieuwsgierigheid volkomen bevredigt. "En nass mta bekri",
+zegt hij: "dat is van menschen van vroeger".
+
+Voor den Arabier, zelfs als hij vrij goed ontwikkeld en een
+weinig geletterd is, behoort elk oud bouwwerk, het moge romeinsch,
+phoenicisch, byzantijnsch, vandaalsch, berbersch of spaansch wezen,
+tot het werk van de nass mta bekri of djahela, dat zijn de ongeloovigen
+of afgodendienaren.
+
+Door de doorsnijding der wadi Sjersjan heb ik getracht in het inwendige
+van het bergland door te dringen en den loop van de rivier stroomop
+te volgen door een smal dal tusschen die beide ketenen, die zoo
+merkwaardig zijn om hun volkomen parallellisme. Abdallah beweert, dat
+men er niet door kan; maar ik beweer, dat die chamotier, zooals Salem
+hem noemt, die Fransch heet te spreken en aldus het woord chamelier
+of kameeldrijver verhaspelt, er heelemaal niets van weet.
+
+Bij den ingang der kloven bespeur ik een Arabier, die zijn lompen
+uitwascht; zoo volkomen naakt, lijkt hij op een voorhistorische
+anthropoïde; elk van ons vroeg hem op zijne beurt om inlichtingen,
+maar hij stiet een gebrom uit, zonder antwoord te geven, en ik
+moest ten slotte wel denken, dat hij doofstom was. Mijn rijdieren
+struikelden het eene na het andere tusschen de rotsen of zonken weg
+in diepe modderpoelen, verborgen in een bosch van riet, zoodat ik hen
+wel moest laten terugkeeren en een weg ten zuiden van de bergketen
+moest gaan zoeken, om de warme bron van de wadi Hadedsj te vinden.
+
+Den geheelen morgen ging het toen door een steensteppe, waar enkele
+weinige jujubeboomen (Zizyphus vulgaris) de verwonderlijke energie
+hebben gehad nog te willen groeien. In de kuilen, waar nog wat
+teelaarde weerstand heeft geboden aan de winden en de uithollingen
+door het stroomend water, vindt men nog sporen van romeinsche ruïnen
+en verwoeste of volgewaaide waterleidingen. Op een afstand zagen wij
+wegvluchtende troepen gazellen, vluchten trapganzen en ten slotte
+ook hier en daar een boom van het gomboomenwoud. Als schrale boom,
+met zware doornen gewapend, in een bosch, dat noch groen noch schaduw
+heeft, is de gomboom, de neef van den acacia, wel de passende boom
+voor deze ongastvrije, armoedige streek.
+
+Uit een nauwe spleet van het gebergte gekomen, holt de wadi Hadedsj
+terstond bij haar betreden van de vlakte een diepe kloof uit met
+loodrechte wanden. Men komt opeens daarboven, zonder dat men het heeft
+bemerkt, en dan is het een vreugd voor de oogen, die lange strook
+groen te zien, die daar ligt in de diepte, die bouquetten van riet en
+laurieren, die er rusten op onzichtbare wateren. En dadelijk treft
+men op die strook van de geringe breedte van slechts een honderdtal
+meters druk en woelig leven, kudden geiten en schapen, die drinken,
+blaten en stoeien.
+
+Men moet zich na zulk een tocht door de ledige steppe wel afvragen,
+van waar toch dat alles komt en of het niet aanstonds in het niet
+zal verdwijnen.
+
+Toen wij in de bedding waren afgedaald, zagen we, dat de wadi,
+die er in de verte zoo bekoorlijk uitzag, een modderpoel was, waar
+koortsdampen uit opstegen, en waar het wemelde van bloedzuigers aan
+de oppervlakte van het koperkleurige water. Wij gingen nog hooger
+stroomop, maar de kloof werd nauwer, de rotsen naderden elkaar,
+en men kon niet verder gaan, om de bronnen te bereiken.
+
+Gelukkig ontdekten wij een Arabier, een man uit Mesj, een dorpje op
+vijftien kilomer afstands in het gebergte gelegen. Daar de menschen
+uit Mesj geen water hebben, was deze man gekomen om zijn hemd en zijn
+huid te wasschen en ging nu naar de warmwaterbronnen. Wij volgden
+dien waschman te paard door een doolhof van rotsen, dwars door kloven
+en steenmassa's, waar het onmogelijk is een spoor van een weg te
+ontdekken, en zoo kwamen we eindelijk op een terras, waar bosch
+groeit ... een bosch van zes gomboomen, een soort van schiereiland
+van echte aarde, omsloten door een kring van rotsen en gelegen boven
+een helderen waterplas, die door kleine murmelende watervalletjes
+onder massa's groen gebladerte gevoed werd.
+
+Ik begrijp intusschen niet, hoe de kameelen er in zullen slagen,
+hun lasten tot hier te brengen; maar in dit paradijsachtige hoekje
+zullen wij onze tenten niettemin opslaan.
+
+Iedere medaille heeft haar keerzijde; dit water, dat zoo helder is,
+met een azuren tint van doorschijnendheid overgoten, is afschuwelijk
+zwavelhoudend, en als het tot kookhitte wordt verwarmd, geeft
+het een walgelijke lucht af als van een vuil ei. Ik kan de soep
+niet binnenkrijgen, die Nefti toch met zooveel zorg voor mij heeft
+klaargemaakt, en de kip, die in den bouillon geprutteld heeft, schijnt
+een bad te Barèges te hebben genomen. Ik moet dus wel met sardines
+mijn maal doen en slaap in onder de muziek van kwakende kikvorschen.
+
+Al vroeg in den morgen waren wij dan ook op, en de opgaande zon
+vond ons op het punt, ons te wagen tusschen de steenen in de wadi,
+om naar Bir Saad te gaan, waar ik dien avond wilde overnachten.
+
+De vlakte van de Oeled Boe Saad is tot in oneindige verte bedekt
+met graan- en havervelden, waar de vrucht rijp te velde staat, maar
+er zijn geen wegen, geen voet- of rijpaden, en het valt er dus, om
+andere reden, weer even moeilijk om vooruit te komen als in de hamada,
+dien we juist hebben verlaten.
+
+De Oeled Boe Saad zijn bezig met hun oogst, en op bepaalde afstanden
+is het, of er groepen tenten gegroeid zijn te midden van de velden.
+
+Heel in de verte ontdekte ik bij het felle licht een wit koepeltje,
+waarvan het bovenste deel, verborgen onder een groepje gomboomen, op
+de onbewogen arenzee schijnt te drijven. Uren lang richtten we ons
+daarheen; het was een maraboet, aan den oever van de wadi gebouwd;
+de stroom met de zeer breede, vlakke bedding, die vol steenen lag,
+vormt maar een onbeteekenende insnijding in de eindelooze vlakte,
+die hij in haar geheele lengte passeert. Ik wou in het kapelletje
+binnengaan, om er in de schaduw uit te rusten en te ontbijten, maar
+doordringende kreten gingen op van achter het graf van den heilige;
+het waren vrouwen, die dicht opeengedrongen wel met haar tienen zich
+in het donkerste hoekje schuilhielden. Ik trachtte ze met vriendelijke
+woorden gerust te stellen; daarna gebruikte ik een beter gangbare
+munt, namelijk stuivers, die ik haar toewierp. Dat stelde haar gerust
+en ze werden gekalmeerd. Het waren voor het meerendeel afschuwelijk
+leelijke wezens zonder tanden en zonder haren, voor welke laatste
+bundeltjes geel vlas in de plaats waren gekomen.
+
+"Het was volstrekt niet noodig", zei ik tot haar, "zooveel leven te
+maken; gij begrijpt toch wel, dat ge niets meer te vreezen hebt!"
+
+Toen werden ze boos, en ik moest nog eenige stuivers geven, terwijl
+Salem op jovialen toon dubbelzinnige grapjes met haar wisselde. Hij
+profiteerde er buitendien van, door een van de dames de paarden te
+laten vasthouden en achter mij binnen te gaan.
+
+"Wat doet gij daar, o gij, vrouwen! ... zegt gij er uw gebeden?"
+
+Zij zijn hierheen gekomen bij gelegenheid van den oogst, om een
+oude zieke vrouw naar deze heilige plaats mee te nemen. De patiënt
+moet door den invloed van den heilige van haar lamheid genezen, en
+tegelijk brengen ze er lammeren en geitjes, die dan in het vervolg
+gauwer vet zullen worden.
+
+Ik nam plaats te midden van die nymfen, deelde wat brood met haar en
+sardines, en stond haar het ledige blikje af, waar nog wat olie in
+was. Eerst kibbelden ze om de olie, toen om het blikje; het gesprek
+werd vertrouwelijker en al mijn brood ging eraan, tot groot misnoegen
+van Salem, die er aan gewend was, het als toevoegsel tot zijn ontbijt
+nog te ontvangen.
+
+"Hoe heet de maraboet?" vroeg ik, toen ik weer te paard steeg, terwijl
+al de vrouwen naar de deur kwamen dringen, mijn kleederen aanraakten,
+mijn schoenen en handschoenen, alles met een onbescheidenheid, die
+uit nieuwsgierigheid voortkwam, en niet ongrappig was.
+
+"Sidi haoea el wadi," dat is "Mijnheer de rivier."
+
+"Maar dat is toch geen naam!"
+
+"Jawel, dat is een naam, want de maraboet zegt ons immers, waar de
+bedding der rivier is, die zonder hem in de vlakte heel moeilijk te
+vinden zou zijn."
+
+Wonderlijke muzelmansche heiligen, die in de woestijn de functie
+vervult van handwijzers!
+
+Eindelijk, daar is Bir Saad, dat is: de put van Saad.
+
+In een steenachtig en door de zon verschroeid dal heeft deze vesting
+geen andere verdienste, dan dat ze den put op haar binnenplein heeft,
+en in het heele land is er geen andere. Zoo ziet men er dan ook
+altijd een karavaan van Arabieren, soms van zeer ver gekomen, die
+er met hun ezels of kameelen den watervoorraad komen aanvullen. Op
+het oogenblik, toen wij er kwamen, was een familie van de Oeled Boe
+Saad bezig, zich van het noodige te voorzien; de vader staande op
+den rand van den put, en de moeder, een duenna met gele haarbosjes,
+regelden het werk en lieten de emmers zakken, terwijl de dochters,
+nichten en broerskinderen, zes stevige jonge vrouwen, aan een touw
+van een dertigtal meters gespannen, ze al voortloopend optrokken en ze
+vol boven brachten, waarna de ouden het water overgoten in de zakken
+van geitevel, bij den put opgestapeld.
+
+De broers, de echtgenooten en de minnaars van de dames, zagen toe op
+het werk, terwijl ze op den grond zaten en sierlijk aan het sigaretten
+rooken waren. Het tooneeltje had zijn eigenaardige bekoorlijkheid,
+want het was zeer warm en de dames voelden zich op haar gemak,
+zoodat we konden waarnemen, dat een paar van haar zeer mooie modellen
+zouden wezen. Ik wou haar photografeeren, maar de aanwezigheid van
+het mannelijk element maakte de juffers onhandelbaar. Zij haastten
+zich de zakken op te laden op de magere pakdieren, en de ezeltjes
+zagen er met dien zonderlingen druipenden last uit als beesten uit
+een sprookje. Toen verdween alles in de wadi.
+
+Ik werd voor mijn teleurstelling schadeloos gesteld door een meisje,
+dat geheel alleen aankwam met een kameel, dien ze aan een touw hield,
+terwijl ze een pot vol melk in de hand had. Manoebia is een boerinnetje
+van een twaalftal jaren met een ondeugend, leelijk, aapachtig gezichtje
+en een vluggen, lossen, beslisten gang. Zonder eenige verlegenheid
+en al spelend met de arabische versierselen, waarmee ze getooid is,
+vertelt ze mij, dat haar ouders den oogst binnenhalen tusschen Sidi
+haoea el wed en het gebergte op drie uur afstands van hier; zij brengt
+haver naar haar neef, die bewaker is van den bordj, en daarvoor zal
+zij koeken meenemen naar het kamp.
+
+"Ik zal je noss frank (een tienstuiversstuk) geven, Manoebia, om je
+portret te maken, van jou en je kameel."
+
+Dit kleine vrouwtje, dat voor de eerste maal van haar leven tot een
+vreemde spreekt, heeft er dadelijk alles van begrepen, leunt tegen haar
+kameel en neemt de natuurlijkste houding aan, dus de meest boersche,
+met haar melkpot in de hand en haar voet in de lucht, klimt dan op het
+dier, gaat languit liggen tusschen den last, laat haar lange beenen
+zien, zet haar voeten stevig vast, schikt haar katoenen jurkje en
+verdwijnt in de vlakte.
+
+Wij vertrokken uit Bir Saad naar Sakket, het dorp van de Oeled Boe
+Saad, die niet als de anderen nomaden zijn, maar vaste woonplaatsen
+hebben. Het zijn bergbewoners, die tuinen met olijven en vijgen
+onderhouden en in huizen wonen. Hun berg, die zich ver van het Oosten
+naar het Westen uitstrekt, wordt gevormd door een opeenvolging van
+terreinplooien, en om er in door te dringen, moet men door den khrangat
+Toeninn of een pas van Toeninn gaan. Het voetpad van Bir Saad naar
+Sakket schijnt tegen een enorme rots aan te loopen van zestig meter
+hoog met verticale wanden; uit de verte reeds vraag ik mijzelven af,
+waar toch het pad verder zal uitkomen. Maar daar komt een kameel te
+voorschijn uit een spleet in de rots, dan een tweede en ten slotte
+een heele karavaan. Die schuine spleet, nauwelijks twee meter breed
+op sommige plaatsen, is het resultaat van eeuwen arbeids van de wadi
+Toeninn, een rivier, die nu water heeft en dan weer droog is en lang
+in watervallen van den berg naar beneden is gestort, vóór ze zich er
+een doortocht door had gebaand. De eenvoudige ingenieurs van den stam
+hebben het werk van de wadi voltooid, door in de spleet even boven de
+bedding een trap in zigzag uit te sparen; de bochten zijn een weinig
+scherp en de steenen glad, ook moet men zeer oplettend zijn, als men te
+paard zit, om noch zijn schedel, noch zijn knieën te stooten tegen de
+rots, maar desondanks gaat alle handel van de streek er door, kameelen,
+ezels en menschen, olijven, vijgen, wol en koren; het is de groote
+weg van Sakket naar El Aïacha, en door het bergland is het de hoofdweg.
+
+Binnen in het gebied der bergen wordt het aanzien van het land anders,
+de bedding van de wadi en alle kleine dalen, die erop uitkomen, zijn
+tuinen, wel geen zeer vruchtbare tuinen, want het terrein bestaat voor
+een grooter deel uit steenen dan uit aarde, en om den lossen grond,
+die zoo kostbaar is, vast te houden en te beletten, dat hij met de
+regens naar het dal afglijde, hebben de menschen van die smalle dalen
+opeenvolgende terrasjes gemaakt door middel van steenen dammen, die de
+losse aarde steunen. Op ieder van die terrassen groeien eenige olijf-
+of vijgenboomen, die zelf zijn vastgezet door een kring van steenen,
+waardoor ze op hun plaats worden gehouden.
+
+In de bedding van de wadi, te midden van de rotsen, is een put,
+en natuurlijk bij dien Toeninn een gekrioel van menschen, die water
+halen en van kudden, die drinken, een bijbelsch tooneeltje, hetwelk
+zeer amusant is.
+
+Sakket, een groot dorp, waar men is vóór men er aan denkt, vormt na
+het trekken door al die rotsen een aangename verrassing. Er staan
+een menigte huizen en in een diepte tusschen de bergen een heele
+kring van mooie olijven, omringd door afsluitingen van cactusheggen,
+terwijl verderop langs het dal der wadi Sakket een massa hutten staan
+van gedroogde steenen, en terrassen zijn aangelegd van aarde. De
+vier stammen van de Oeled Boe Saad met vaste woonplaatsen, in vier
+afzonderlijke wijken gescheiden door iets, wat op straten gelijkt,
+kunnen zich aan beide zijden van de wadi bewegen; een algemeene
+tint van droge modder is de karakteristieke trek van deze hoofdstad,
+en de weinige gewitte koepels in deze grijsheid steken sterk af bij
+deze symfonie van geelgrijs.
+
+Het dorp scheen verlaten, hoewel de huizen open waren; maar dat zijn
+ze vooreerst omdat er aan de woningen geen deuren zijn, daar het hout
+zeer schaarsch is en in de tweede plaats omdat er niets te halen
+is. Ik trad een der huizen binnen, niemand; een ander en weer in
+een derde, nog altijd niemand! Eindelijk ontdekte ik een ouden man,
+neergehurkt in een hoek op een binnenplaats; ik riep hem, maar hij
+bewoog niet; toen ging ik hem schudden, en hij richtte zich op. Nadat
+hij van den schrik bekomen was, vroeg ik hem den weg naar Boe Hamram,
+de naburige ksar; hij bracht in antwoord slechts ongearticuleerde
+klanken uit. Dat is alweer een doofstomme! Met een stukje van een paar
+stuivers gerustgesteld, bracht hij mij in een huis aan het eind van
+het dorp, en daar vond ik nog een Oeled Boe Saad, een zonder armen
+of ten minste met slechts één arm! Het is hier een hospitaal voor
+verminkten. De doofstomme maakte zich uit de voeten en liet mij met
+den gebrekkige alleen, die mij uitlegde, dat ieder naar den oogst
+was in de vlakte, mannen, vrouwen en kinderen; er waren in het dorp
+alleen die beide vertegenwoordigers van het volk achtergebleven als
+bewakers. Deze man is intelligent en zelfs een geletterd man; hij is
+khrodja of secretaris van den sjeik; ik praatte lang met hem en hij
+vertelde mij van zijn stam veel interessants.
+
+Naar zijn verhalen te oordeelen, denk ik, dat de Oeled Boe Saad een
+mengeling zijn van Berbers en Arabieren. Een klein groepje berbersche
+autochthonen bewoonde oorspronkelijk den djebel Biada en den Boe Hedma
+en zij waren de stichters van de troglodietendorpen, waarvan men de
+overblijfselen in al deze bergen vindt, vervallen dorpen, gebouwd
+op Kabylenmanier op den top van rotsen, en misschien zijn ook van
+hen afkomstig die groote kringen van megalithen of groote steenen,
+waarvan ik melding heb gemaakt. Die primitieve Berbers, teruggedreven
+bij invallen van de Mohammedanen, verlieten Biada en den Boe Hedma
+en trokken zich in dit deel van het bergland terug, dat moeilijker
+te genaken was. Arabische vluchtelingen, menschen, die in hun stam de
+eene of andere misdaad hadden begaan, kwamen bij hen een schuilplaats
+zoeken en legden den grond tot die verschillende groepen van Arabieren,
+die zich langzamerhand met de primitieve bewoners vereenigden en er
+meê samensmolten. Door zulk een bevolking is waarschijnlijk het dorp
+Sakket gesticht. Van de Berbers hebben die menschen de gewoonten
+van afzondering en godsdienstige onverschilligheid behouden. Zelfs
+is de mohammedaansche eeredienst bij hen ontaard in een soort van
+afgodendienst, een bijgeloovig vasthouden aan goden, die de namen
+dragen van Fonds, Amzor, Oksja enz. en stellig in geen enkel pantheon
+een plaats hebben gevonden.
+
+Buiten de enkele jaren van goede oogsten, zooals dit jaar, zijn de
+Oeled Boe Saad arme menschen. Zij houden zich bezig met de bereiding
+van teer uit het hout van de thuya's hunner bergen, en hun vrouwen
+weven grove burnoes, want hun kudden geven ongeveer 9000 K.G. wol per
+jaar. Daar ze niet veel aan handeldrijven doen en er niet veel van
+houden, vreemdelingen te ontmoeten, die in hun rotsland doordringen,
+brengen ze hun voortbrengselen, zelfs hun olijfolie, naar Gafsa of
+den Kef en hebben geen markt onder hun eigen volk.
+
+Van Sakket naar Sened gaat men de wadi Kebir stroomop, de rivier van de
+Oeled Boe Saad, die door de rijke, met koren begroeide vlakte stroomt;
+maar hier in den bovenloop in de rotsen van den Kef Biada is het een
+steile afgrond. En het is niet onwaarschijnlijk, dat de menschen uit
+Sakket, die niet gestoord wenschen te worden door indringers, er hun
+best voor hebben gedaan hun weg zoo gevaarlijk mogelijk te maken. Er
+zijn plotselinge bochten boven de diepe kloof, lange gladde hellingen,
+trapvormige rotsen, en niets is vergeten, dat er toe mee zou kunnen
+werken, de beenen der paarden te breken en den hals der ruiters. De
+enorme massa van den El Biada, (den Witten) werd nu zichtbaar,
+alleenstaand tusschen twee spleten van het bergland; dien moest ik
+beklimmen langs dit geitepad. Op den top werd een driehoekig plateautje
+bekroond door een berbersche vesting, die er zeer vervallen uitzag,
+en beneden stonden twee maraboets. Overal staken steile rotsen omhoog
+naast diepe afgronden.
+
+In deze woestijn ontmoetten wij slechts één Arabier, die met
+zweepslagen een armzalig ezeltje met een onmogelijken en waggelenden
+last voortdreef; van dichtbij gezien, bleek die last, die zoo slecht
+zijn evenwicht bewaarde, de vrouw te wezen van den toerist. Wij stonden
+stil om het gebruikelijke praatje te houden, en ik maakte mij gereed,
+om hem inlichtingen te vragen over den weg en de kansen om water
+te vinden, toen hij mij voorkwam, door aan mij de vraag te stellen,
+die ik juist wou uitspreken. "Waar komt gij dan vandaan?" vroeg ik hem.
+
+De man was een oekil of intendant van de Kadriya's, een godsdienstige
+secte van Sidi Abd el Kader en Djilani uit Bagdad; hij kwam uit
+Tebessa en moest bij de geloovigen langs reizen, om voor de secte
+eenige offers van hen los te krijgen.
+
+"En hoe gaat het met de zaken? Geven ze nog al wat voor de
+maraboets?" vroeg ik hem.
+
+Hij gaf een ontwijkend antwoord, maar zijn rijdier en verdere
+uitrusting gaven geen hoog denkbeeld van zijn geldelijke positie.
+
+Een plotselinge insnijding in het bergland gaf ons het gezicht op
+de eindelooze vlakte van Maknassi, en op de toppen van het bergland
+lagen tegenover elkaar twee Berbervestingen; maar het waren vervallen
+sterkten. Verlaten waren ook de spleten in de rotsen, waar oudtijds de
+lieden van Sened woonden, die lang als holbewoners hebben geleefd. De
+nieuwe dorpen van de Senedi en Nassri liggen nu op de randen van
+de kloof.
+
+Al vroeg in den morgen werd ik in mijn sober kamp gewekt door vrouwen,
+die het alfagras in de bergen plukken en er een nimmer eindigenden
+voorraad van vinden. Het half nomadische leven van al de bewoners dezer
+dorpen past best bij het bedrijf van het inzamelen van alfagras. Als
+een van hen zakgeld noodig heeft, wordt hij alfagraszoeker en kan,
+als hij goed hard werkt, van honderd tot honderd-vijftig kilogrammen
+per dag inzamelen. Hij brengt zijn oogst over naar Maknasi, een
+spoorwegstation op enkele uren afstands van hier, waar een markt van
+dit gras wordt gehouden, en de Engelsche Maatschappij koopt hem een
+lading van 100 K.G. af voor drie of vijf francs.
+
+Meestentijds werkt met den Oeled Boe Saad een vrouw mee, soms
+doen dat verscheiden vrouwen. Hij laat ze werken aan het uitrukken
+van de plant, ziet op haar werk toe en stelt zich ermee tevreden,
+den kameel te beladen en het alfagras te verkoopen. Hij behoudt
+het geld. Dat stelt hem dan in staat, zich met de opbrengst van nog
+enkele dagen van arbeid naar Sfax of Gafsa te begeven--te voet wel te
+verstaan--en er zich die voorwerpen te verschaffen, die hij begeert;
+er feest te vieren, hetgeen voor hem bestaat in het zien dansen van
+afschuwelijk leelijke vrouwen onder de tonen van een woeste muziek en
+het drinken van drabbige koffie in een oneindig aantal koppen, terwijl
+hij tenslotte voor zijn eigen vrouw, als hij een goed echtgenoot is,
+een of ander valsch sieraad meeneemt, dat de joodsche zilversmid hem
+voor echt zilver heeft verkocht.
+
+Dezen morgen komt mij in het jonge morgenlicht deze rivier van
+Zagoefta minder afschrikkend voor, en toen we buiten de kloven van
+den waterloozen stroom waren gekomen, betraden wij het dal der
+wadi Terli, waar we aardige vlakten te zien kregen, beplant met
+betoems, dat zijn boomen, die een soort van terpentijn leveren,
+Pistacia terebinthus; nu prijken ze in hun eerste lentegroen. Dit
+dal moet vroeger goed bebouwd zijn geweest en veel graanvruchten en
+olijven hebben geleverd. De romeinsche ruïnen, de waterleidingen en
+de versterkte posten op bepaalde afstanden langs den weg zijn er
+een bewijs van. Ik ontdek zelfs te midden van een groep verwoeste
+boerenhoeven en een aantal oliepersen de zeer duidelijk herkenbare
+overblijfselen van een christenkerk. Er moet hier een landbouwcentrum
+zijn geweest voor een in vaste woonplaatsen gevestigde en beschaafde
+bevolking, een belangrijk middelpunt, dat waarschijnlijk is blijven
+bestaan tot de eerste invallen van de Mohammedanen. De Arabieren noemen
+zulke ruïnen ksar el hadid, d. i. ijzeren kasteelen, vanwege het vele
+ijzer, dat tusschen de op den grond liggende steenen wordt gevonden.
+
+Mesj,--dat is een verrassing! Ik dacht een dorp te vinden en ik zie
+er geen; wij herkennen, zoo ver het oog reikt, slechts een maraboet
+en die is nog maar klein en half verwoest. Ik dacht een put te vinden,
+en er is er geen!
+
+Maar daar zien we midden op de vlakte, die door de brandende zon
+verschroeid wordt, een groote, donkergroene vlek, die ik reeds uit de
+verte opmerkte en die een boomgaard is met dichte, heerlijke olijven.
+
+Het was half één op den middag, en de zon sloeg fel de hitte neer;
+de gele vlakte leek er rood van met hittegolven, die, als het ware,
+uit den grond schenen op te slaan. Ik haastte mij naar de olijfboomen,
+een waar gewelf van koelte, waar ik den verderen namiddag doorbracht,
+op den grond rustend, zonder den moed te hebben, opnieuw de hel
+daarbuiten op te zoeken.
+
+Toen de avond was gekomen, lieten Salem en Nefti dieren drinken en
+gingen water halen; het was een heele reis, daar de naastbij zijnde
+put ver verwijderd was. Zij namen een inboorling mee van daar,
+een der notabelen uit de streek, die kippen, een kan melk en koeken
+meebracht. Hij maakte mij bekend, dat het dorp zeer dicht bij ons kamp
+was gelegen, op minder dan een arabische mijl afstands. De plaats
+was zoo prettig onder die olijfboomen, dat ik besloot, er nog den
+volgenden dag te blijven. Dat dorp zou ik gaan zien.
+
+"Hoe komt het, dat men het dorp nergens in het oog krijgt?" vroeg ik
+onzen gast.
+
+"Maar het is toch niet noodig, dat ieder mensch, die door de vlakte
+gaat, onze huizen ziet! Wij weten zelf ze wel te vinden, dat is
+voldoende!"
+
+Si Ahmar is een verstandige landbouwer; hij vervangt den sjeik en
+stelde zich te mijner beschikking. Hij is een slimmerd van belang,
+en de verlokking van een baksjis; verdubbelt zijn ijver; maar hij is
+er blijkbaar op uit, de grootte van de fooi te doen toenemen.
+
+"Morgen," zei hij, "zal ik mijn geweer meenemen en ik zal een haas
+schieten vóór ik u kom halen," en daarmee verliet hij ons.
+
+En den volgenden morgen kwam hij met zijn geweer, maar hij had den
+haas gemist en hij had geen kruit meer. Hij wist wel, dat ik hem wat
+zou geven; dat was weer zooveel gewonnen.
+
+"Wij zijn midden in den oogst; ik heb gewerkt vóór het aanbreken van
+den dag; maar daar ik er op gesteld was, vroeg te komen, heb ik een
+man uit het dorp iets gegeven, om mij bij het werk te vervangen!" Ik
+begrijp hem, maar wou den bal niet dadelijk opvangen.
+
+Wij beklommen den berg langs een geitepad, onder struikgewas verborgen;
+de zon brandde, maar met een dragelijke, droge warmte. De jas van Si
+Ahmar hinderde hem niet, want hij had al zijn kleeren uitgetrokken
+en had zijn hemd om zijn lenden geknoopt; ook zijn geweer had hij
+zich omgehangen, want "de hazen hebben het te warm om uit te gaan;
+zij slapen." Ik droeg alleen mijn hemd en een linnen broek, en Salem,
+met bloote voeten in zijn muilen, had ook zijn buis uitgetrokken,
+daar hij vond, dat hij aan het photografietoestel genoeg te dragen had.
+
+Wij kwamen aan den top, en eindelijk zag ik het dorp, als men dien
+naam mag geven aan de zonderlinge vereeniging van gaten, in de rots
+aangebracht, juist op de hoogte van den kam van het gebergte. Ik trad
+een der holten binnen over een laag muurtje van gedroogde steenen,
+dat den ingang vormde. De woningen zijn van binnen in verschillende
+vertrekken verdeeld door middel van hoopen takkebossen. Het was er
+zeer koel en de slimme boeren houden zich er schuil in den zomer
+bij de groote hitte. Maar hun dorp is ook de verzamelplaats van alle
+slangen uit de buurt, want in de steenophoopingen aan den zuidkant
+van den berg hebben deze bergbewoners een echt woud van cactussen
+aangelegd en in die aanplantingen, die ondoordringbare en veilige
+schuilplaatsen vormen, zijn de reptiliën warm en gerust en planten
+er zich vlijtig voort.
+
+Bij het omslaan van een bocht deed Si Ahmar plotseling een sprong
+achteruit en viel bijna tegen mij aan; ik zag een groote slang recht
+overeind staan ter hoogte van zijn bloote borst. Verschrikt, deed
+ik zelf ook een zijsprong naar Salem, die achter mij liep; de slang,
+die nu ook verschrikt werd, week ook terug en verdween pijlsnel, vóór
+dat de Arabier den tijd had, zijn geweer in orde te brengen. "Ik ken
+hem wel," zei hij, "dien hond! Hij heeft twee maanden geleden een
+zoon van mijn oom gebeten en de jongen is er aan gestorven."
+
+Van dat oogenblik af liep ik met de grootste voorzichtigheid in dit
+bekoorlijke dorp, en hield den poot van mijn toestel vóór mij uit,
+er steeds mee zwaaiend. Zoo kwamen wij behouden beneden, en Si Ahmar
+kreeg zijn extra baksjis; voor den maraboet, die ons zoo wonderdadig
+had beschermd.
+
+
+
+
+
+End of Project Gutenberg's De Boe Hedma in Zuid-Tunis, by Ch. Maumené
+
+*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK DE BOE HEDMA IN ZUID-TUNIS ***
+
+***** This file should be named 19490-8.txt or 19490-8.zip *****
+This and all associated files of various formats will be found in:
+        http://www.gutenberg.org/1/9/4/9/19490/
+
+Produced by Jeroen Hellingman and the Online Distributed
+Proofreading Team at http://www.pgdp.net/
+
+
+Updated editions will replace the previous one--the old editions
+will be renamed.
+
+Creating the works from public domain print editions means that no
+one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
+(and you!) can copy and distribute it in the United States without
+permission and without paying copyright royalties.  Special rules,
+set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
+copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
+protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark.  Project
+Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
+charge for the eBooks, unless you receive specific permission.  If you
+do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
+rules is very easy.  You may use this eBook for nearly any purpose
+such as creation of derivative works, reports, performances and
+research.  They may be modified and printed and given away--you may do
+practically ANYTHING with public domain eBooks.  Redistribution is
+subject to the trademark license, especially commercial
+redistribution.
+
+
+
+*** START: FULL LICENSE ***
+
+THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
+PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
+
+To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
+distribution of electronic works, by using or distributing this work
+(or any other work associated in any way with the phrase "Project
+Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
+Gutenberg-tm License (available with this file or online at
+http://gutenberg.org/license).
+
+
+Section 1.  General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
+electronic works
+
+1.A.  By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
+electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
+and accept all the terms of this license and intellectual property
+(trademark/copyright) agreement.  If you do not agree to abide by all
+the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
+all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
+If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
+Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
+terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
+entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
+
+1.B.  "Project Gutenberg" is a registered trademark.  It may only be
+used on or associated in any way with an electronic work by people who
+agree to be bound by the terms of this agreement.  There are a few
+things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
+even without complying with the full terms of this agreement.  See
+paragraph 1.C below.  There are a lot of things you can do with Project
+Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
+and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
+works.  See paragraph 1.E below.
+
+1.C.  The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
+or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
+Gutenberg-tm electronic works.  Nearly all the individual works in the
+collection are in the public domain in the United States.  If an
+individual work is in the public domain in the United States and you are
+located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
+copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
+works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
+are removed.  Of course, we hope that you will support the Project
+Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
+freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
+this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
+the work.  You can easily comply with the terms of this agreement by
+keeping this work in the same format with its attached full Project
+Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
+
+1.D.  The copyright laws of the place where you are located also govern
+what you can do with this work.  Copyright laws in most countries are in
+a constant state of change.  If you are outside the United States, check
+the laws of your country in addition to the terms of this agreement
+before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
+creating derivative works based on this work or any other Project
+Gutenberg-tm work.  The Foundation makes no representations concerning
+the copyright status of any work in any country outside the United
+States.
+
+1.E.  Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
+
+1.E.1.  The following sentence, with active links to, or other immediate
+access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
+whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
+phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
+Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
+copied or distributed:
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+1.E.2.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
+from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
+posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
+and distributed to anyone in the United States without paying any fees
+or charges.  If you are redistributing or providing access to a work
+with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
+work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
+through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
+Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
+1.E.9.
+
+1.E.3.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
+with the permission of the copyright holder, your use and distribution
+must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
+terms imposed by the copyright holder.  Additional terms will be linked
+to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
+permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
+
+1.E.4.  Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
+License terms from this work, or any files containing a part of this
+work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
+
+1.E.5.  Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
+electronic work, or any part of this electronic work, without
+prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
+active links or immediate access to the full terms of the Project
+Gutenberg-tm License.
+
+1.E.6.  You may convert to and distribute this work in any binary,
+compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
+word processing or hypertext form.  However, if you provide access to or
+distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
+"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
+posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
+you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
+copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
+request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
+form.  Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
+License as specified in paragraph 1.E.1.
+
+1.E.7.  Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
+performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
+unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
+
+1.E.8.  You may charge a reasonable fee for copies of or providing
+access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
+that
+
+- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
+     the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
+     you already use to calculate your applicable taxes.  The fee is
+     owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
+     has agreed to donate royalties under this paragraph to the
+     Project Gutenberg Literary Archive Foundation.  Royalty payments
+     must be paid within 60 days following each date on which you
+     prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
+     returns.  Royalty payments should be clearly marked as such and
+     sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
+     address specified in Section 4, "Information about donations to
+     the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
+
+- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
+     you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
+     does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
+     License.  You must require such a user to return or
+     destroy all copies of the works possessed in a physical medium
+     and discontinue all use of and all access to other copies of
+     Project Gutenberg-tm works.
+
+- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
+     money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
+     electronic work is discovered and reported to you within 90 days
+     of receipt of the work.
+
+- You comply with all other terms of this agreement for free
+     distribution of Project Gutenberg-tm works.
+
+1.E.9.  If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
+electronic work or group of works on different terms than are set
+forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
+both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
+Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark.  Contact the
+Foundation as set forth in Section 3 below.
+
+1.F.
+
+1.F.1.  Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
+effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
+public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
+collection.  Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
+works, and the medium on which they may be stored, may contain
+"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
+corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
+property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
+computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
+your equipment.
+
+1.F.2.  LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
+of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
+Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
+Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
+liability to you for damages, costs and expenses, including legal
+fees.  YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
+LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
+PROVIDED IN PARAGRAPH F3.  YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
+TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
+LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
+INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
+DAMAGE.
+
+1.F.3.  LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
+defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
+receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
+written explanation to the person you received the work from.  If you
+received the work on a physical medium, you must return the medium with
+your written explanation.  The person or entity that provided you with
+the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
+refund.  If you received the work electronically, the person or entity
+providing it to you may choose to give you a second opportunity to
+receive the work electronically in lieu of a refund.  If the second copy
+is also defective, you may demand a refund in writing without further
+opportunities to fix the problem.
+
+1.F.4.  Except for the limited right of replacement or refund set forth
+in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
+WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
+WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
+
+1.F.5.  Some states do not allow disclaimers of certain implied
+warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
+If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
+law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
+interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
+the applicable state law.  The invalidity or unenforceability of any
+provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
+
+1.F.6.  INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
+trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
+providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
+with this agreement, and any volunteers associated with the production,
+promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
+harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
+that arise directly or indirectly from any of the following which you do
+or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
+work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
+Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
+
+
+Section  2.  Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
+
+Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
+electronic works in formats readable by the widest variety of computers
+including obsolete, old, middle-aged and new computers.  It exists
+because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
+people in all walks of life.
+
+Volunteers and financial support to provide volunteers with the
+assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's
+goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
+remain freely available for generations to come.  In 2001, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
+and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
+To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
+and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
+and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.
+
+
+Section 3.  Information about the Project Gutenberg Literary Archive
+Foundation
+
+The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
+501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
+state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
+Revenue Service.  The Foundation's EIN or federal tax identification
+number is 64-6221541.  Its 501(c)(3) letter is posted at
+http://pglaf.org/fundraising.  Contributions to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
+permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
+
+The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
+Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
+throughout numerous locations.  Its business office is located at
+809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
+business@pglaf.org.  Email contact links and up to date contact
+information can be found at the Foundation's web site and official
+page at http://pglaf.org
+
+For additional contact information:
+     Dr. Gregory B. Newby
+     Chief Executive and Director
+     gbnewby@pglaf.org
+
+
+Section 4.  Information about Donations to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation
+
+Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
+spread public support and donations to carry out its mission of
+increasing the number of public domain and licensed works that can be
+freely distributed in machine readable form accessible by the widest
+array of equipment including outdated equipment.  Many small donations
+($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
+status with the IRS.
+
+The Foundation is committed to complying with the laws regulating
+charities and charitable donations in all 50 states of the United
+States.  Compliance requirements are not uniform and it takes a
+considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
+with these requirements.  We do not solicit donations in locations
+where we have not received written confirmation of compliance.  To
+SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
+particular state visit http://pglaf.org
+
+While we cannot and do not solicit contributions from states where we
+have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
+against accepting unsolicited donations from donors in such states who
+approach us with offers to donate.
+
+International donations are gratefully accepted, but we cannot make
+any statements concerning tax treatment of donations received from
+outside the United States.  U.S. laws alone swamp our small staff.
+
+Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
+methods and addresses.  Donations are accepted in a number of other
+ways including checks, online payments and credit card donations.
+To donate, please visit: http://pglaf.org/donate
+
+
+Section 5.  General Information About Project Gutenberg-tm electronic
+works.
+
+Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
+concept of a library of electronic works that could be freely shared
+with anyone.  For thirty years, he produced and distributed Project
+Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
+
+
+Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
+editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
+unless a copyright notice is included.  Thus, we do not necessarily
+keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
+
+
+Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
+
+     http://www.gutenberg.org
+
+This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
+including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
+Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
+subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
diff --git a/19490-8.zip b/19490-8.zip
new file mode 100644
index 0000000..decfe3e
--- /dev/null
+++ b/19490-8.zip
diff --git a/19490-h.zip b/19490-h.zip
new file mode 100644
index 0000000..6dadebd
--- /dev/null
+++ b/19490-h.zip
diff --git a/19490-h/19490-h.htm b/19490-h/19490-h.htm
new file mode 100644
index 0000000..cdf3e60
--- /dev/null
+++ b/19490-h/19490-h.htm
@@ -0,0 +1,1424 @@
+
+<!DOCTYPE html
+PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/html4/loose.dtd">
+
+<!-- This HTML file has been automatically generated from an XML source, using XSLT. If you find any mistakes, please edit the XML source. -->
+<html lang="nl-1900">
+<head>
+<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=ISO-8859-1">
+
+<title>De Boe Hedma in Zuid-Tunis</title>
+<link rel="schema.DC" href="http://dublincore.org/documents/1998/09/dces/">
+<meta name="author" content="Ch. Maumen&eacute;">
+<meta name="DC.Creator" content="Ch. Maumen&eacute;">
+<meta name="DC.Title" content="De Boe Hedma in Zuid-Tunis">
+<meta name="DC.Date" content="##### 2006">
+<meta name="DC.Language" content="nl-1900"><style type="text/css">
+
+
+body
+{
+font:100%/1.2em "Times New Roman", Times, serif;
+margin:1.58em 16%;
+text-align:left;
+}
+
+h1.docTitle
+{
+font-size:1.6em;
+line-height:2em;
+}
+
+h2.byline
+{
+font-size:1.1em;
+font-weight:normal;
+line-height:1.44em;
+}
+
+span.docAuthor
+{
+font-size:1.2em;
+font-weight:bold;
+}
+
+h2.docImprint
+{
+font-size:1.2em;
+font-weight:normal;
+}
+
+.transcribernote
+{
+background-color:#DDE;
+border:black 1px dotted;
+color:#000;
+font-family:sans-serif;
+font-size:80%;
+margin:2em 5%;
+padding:1em;
+}
+
+.div0
+{
+padding-bottom:1.6em;
+}
+
+.div1
+{
+padding-bottom:1.44em;
+}
+
+.div2
+{
+padding-bottom:1.2em;
+}
+
+.div3,.div4,.div5
+{
+padding-bottom:1em;
+}
+
+h1,h2,h3,h4,h5,h6
+{
+clear:both;
+font-style:normal;
+text-transform:none;
+}
+
+h3
+{
+font-size:1.2em;
+line-height:1.2em;
+}
+
+h3.label
+{
+font-size:1em;
+line-height:1.2em;
+margin-bottom:0;
+}
+
+h4
+{
+font-size:1em;
+line-height:1.2em;
+}
+
+h4.lghead
+{
+margin-left:10%;
+margin-right:10%;
+}
+
+.alignleft
+{
+text-align:left;
+}
+
+.alignright
+{
+text-align:right;
+}
+
+.alignblock
+{
+text-align:justify;
+}
+
+p.poetry
+{
+margin:0 10% 1.58em;
+}
+
+p.line
+{
+margin:0 10%;
+}
+
+p.argument,p.note
+{
+font-size:0.9em;
+line-height:1.2em;
+text-indent:0;
+}
+
+p.argument
+{
+margin:1.58em 10%;
+}
+
+div.epigraph
+{
+font-size:0.9em;
+line-height:1.2em;
+margin:1.58em 20% 1.58em 0;
+}
+
+.floatLeft
+{
+float:left;
+margin:10px 10px 10px 0;
+}
+
+.floatRight
+{
+float:right;
+margin:10px 0 10px 10px;
+}
+
+p.figureHead
+{
+font-size:100%;
+text-align:center;
+}
+
+.divFigure p
+{
+font-size:80%;
+margin-top:0;
+text-align:center;
+}
+
+p.smallprint,li.smallprint
+{
+color:#666666;
+font-size:80%;
+}
+
+p.question
+{
+margin-bottom:0;
+text-align:left;
+}
+
+p.answer
+{
+margin-top:0;
+text-align:right;
+}
+
+p.explanation
+{
+font-size:smaller;
+margin-left:0.9em;
+margin-right:0.9em;
+}
+
+.leftnote
+{
+font-size:0.8em;
+height:0;
+left:1%;
+line-height:1.2em;
+position:absolute;
+text-indent:0;
+width:14%;
+}
+
+.pagenum
+{
+display:inline;
+font-size:70%;
+font-style:normal;
+margin:0;
+padding:0;
+position:absolute;
+right:1%;
+text-align:right;
+}
+
+a.noteref
+{
+font-size:80%;
+text-decoration:none;
+vertical-align:0.25em;
+}
+
+div.footnotes
+{
+margin-top:1em;
+padding:0;
+}
+
+hr.fnsep
+{
+margin-left:0;
+margin-right:0;
+text-align:left;
+width:25%;
+}
+
+p.footnote
+{
+font-size:80%;
+margin-bottom:0.5em;
+margin-top:0.5em;
+}
+
+p.footnote .label
+{
+float:left;
+text-align:left;
+width:2em;
+}
+
+div.footnotes table,div.footnotes table tr,div.footnotes table tr td
+{
+font-size:80%;
+}
+
+div.poem
+{
+margin-left:5%;
+position:relative;
+text-align:left;
+width:90%;
+}
+
+.poem h4
+{
+font-weight:normal;
+margin-left:5em;
+text-decoration:underline;
+}
+
+.poem .linenum
+{
+color:#777;
+font-size:90%;
+left:-2.5em;
+margin:0;
+position:absolute;
+text-align:center;
+text-indent:0;
+top:auto;
+width:1.75em;
+}
+
+.versenum
+{
+font-weight:bold;
+}
+
+.footnotes .line
+{
+font-size:80%;
+margin:0 5%;
+}
+
+.poem .i0
+{
+display:block;
+margin-left:2em;
+}
+
+.poem .i1
+{
+display:block;
+margin-left:3em;
+}
+
+.poem .i2
+{
+display:block;
+margin-left:4em;
+}
+
+.poem .i3
+{
+display:block;
+margin-left:5em;
+}
+
+.poem .i4
+{
+display:block;
+margin-left:6em;
+}
+
+.poem .i5
+{
+display:block;
+margin-left:7em;
+}
+
+.poem .i6
+{
+display:block;
+margin-left:8em;
+}
+
+.poem .i7
+{
+display:block;
+margin-left:9em;
+}
+
+.poem .i8
+{
+display:block;
+margin-left:10em;
+}
+
+.poem .i9
+{
+display:block;
+margin-left:11em;
+}
+
+span.corr
+{
+border-bottom:1px dotted red;
+}
+
+span.abbr
+{
+border-bottom:1px dotted gray;
+}
+
+span.measure
+{
+border-bottom:1px dotted green;
+}
+
+.letterspaced
+{
+letter-spacing:0.2em;
+}
+
+.smallcaps
+{
+font-variant:small-caps;
+}
+
+hr
+{
+clear:both;
+height:1px;
+margin-left:auto;
+margin-right:auto;
+margin-top:1em;
+text-align:center;
+width:45%;
+}
+
+h2.docImprint,h1.docTitle,h2.byline,h2.docTitle,.aligncenter,div.divFigure
+{
+text-align:center;
+}
+
+h1,h2
+{
+font-size:1.44em;
+line-height:1.5em;
+}
+
+h1.label,h2.label
+{
+font-size:1.2em;
+line-height:1.2em;
+margin-bottom:0;
+}
+
+h5,h6
+{
+font-size:1em;
+font-style:italic;
+line-height:1em;
+}
+
+p,p.initial
+{
+text-indent:0;
+}
+
+p.beforeline,p.afterline,.poem .stanza
+{
+margin-top:1em;
+}
+
+p.quote,div.blockquote,div.argument
+{
+font-size:0.9em;
+line-height:1.2em;
+margin:1.58em 5%;
+}
+
+.pagenum a,a.noteref:hover,a.hidden:hover,a.hidden
+{
+text-decoration:none;
+}
+
+
+
+
+
+body
+{
+background:	#FFFFFF;
+font-family: "Times	New	Roman",	Times, serif;
+}
+
+body, a.hidden
+{
+color: black;
+}
+
+h1,	h2,	h3,	h4,	h5,	h6
+{
+color: #001FA4;
+font-family: Verdana, Arial, Helvetica,	sans-serif;
+}
+
+.figureHead, .noteref, span.leftnote, p.legend, .versenum
+{
+color: #001FA4;
+}
+
+.rightnote,	.pagenum, .linenum, .pagenum a
+{
+color: #AAAAAA;
+}
+
+a.hidden:hover,	a.noteref:hover
+{
+color: red;
+}
+
+
+</style></head>
+<body>
+
+
+<pre>
+
+The Project Gutenberg EBook of De Boe Hedma in Zuid-Tunis, by Ch. Maumené
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+
+Title: De Boe Hedma in Zuid-Tunis
+       De Aarde en haar Volken, 1907
+
+Author: Ch. Maumené
+
+Release Date: October 7, 2006 [EBook #19490]
+
+Language: Dutch
+
+Character set encoding: ISO-8859-1
+
+*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK DE BOE HEDMA IN ZUID-TUNIS ***
+
+
+
+
+Produced by Jeroen Hellingman and the Online Distributed
+Proofreading Team at http://www.pgdp.net/
+
+
+
+
+
+
+</pre>
+
+
+<div class="bodytext"><a id="d0e69"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e69">193</a>]</span><p class="div1"></p>
+<div class="divFigure"></div>
+<h2>De Boe Hedma in Zuid-Tunis.</h2>
+<p align="left" class="byline"><i>Naar het Fransch van <span class="smallcaps">Ch. Maumen&eacute;</span>.</i></p>
+<div class="argument">
+<p>De spoorweg Sfax-Gafsa.&#8212;Maharess.&#8212;Lella Mazoena.&#8212;Het gomboomenwoud.&#8212;De bron der drie palmen.&#8212;De Boe Hedma.&#8212;Een groep megalithen.&#8212;Inlichtingen
+van de inlanders.&#8212;De wadi Hadedj en haar warme bronnen.&#8212;De vlakte van de Oeled boe Saad en Sidi haoea el wed.&#8212;Bir Saad.&#8212;Manoebia.&#8212;Khrangat
+Toeninn.&#8212;Sakket.&#8212;Sened.&#8212;Ogla Zagoefta.&#8212;De vlakte en het dorp Mesj.
+</p>
+</div>
+<p></p>
+<div class="divFigure"><img border="0" src="images/p1907-193-1.jpg" alt="De muren van Sfax als een operad&eacute;cor." width="720" height="351"><p class="figureHead">De muren van Sfax als een operad&eacute;cor.</p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>Als men per spoor van Sfax vertrekt naar Gafsa, maakt men een grooten  omweg rondom de muren der stad en passeert dan een
+echt operad&eacute;cor te midden der arabische kerkhoven, die uitgestrekter en meer bevolkt zijn dan de stad der levenden. En wanneer
+men dan den laatsten olijfboom van het bosch van Sfax is gepasseerd, begint een kale en sombere woestijn, die alleen verlevendigd
+wordt door het  kleine  visschersdorpje Maharess, met zijn witte koepels, welke men door dun gebladerte gewaar wordt.
+
+
+</p>
+<p></p>
+<div class="divFigure floatLeft" style="width: 278px"><img border="0" src="images/p1907-193-2.jpg" alt="Salem, des schrijvers arabische bediende." width="278" height="401"><p class="figureHead">Salem, des schrijvers arabische bediende.</p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>Daarop strekt dan de weg zich meer dan tweehonderd kilometer ver als in het oneindige uit, nu eens in een rechte lijn, dan
+in bochten, al naar gelang het land vlak of bergachtig is, effen of vol kloven; maar altijd loopt de weg door laagten, waar
+enkel hier en daar een stationnetje te zien is, dat niet meer is dan een barak, maar dat, naar men ten minste mag hopen, eenmaal
+een centrum van kolonisatie zal worden.
+
+</p>
+<p>Te Mazoena wachtten mij mijn paarden en mijn ruiters, Salem, eerste kamerdienaar, en Amor Nefti, eerste kok. Mazoena, waar
+wij stilhielden, is een van die onbepaalde punten, waar de trein stilhoudt; het zou in het geheel geen recht kunnen doen gelden
+op het dragen van een naam, als er niet het graf werd gevonden van Lella Mazoena, een heilige uit den mohammedaanschen kalender,
+en het zou eeuwig woestijn zijn gebleven, als het toeval had gewild, dat de spoorweg een paar kilometer verder passeerde.
+
+
+</p>
+<p>Het is het station, dat het dichtst bij den Boe Hedma is gelegen, waarheen ik mij begeef, en waar nu nog niets dan alfagras
+groeit, maar waar op den duur wel een dorp zal ontstaan. Voorloopig is de kolonie enkel een Engelschman rijk, die alfagras
+koopt, dan een tunesischen jood, die niets koopt en die tracht te verkoopen wat hij niet bezit, en in de derde plaats den
+stationschef.
+
+</p>
+<p>Ik ontdek mijn twee Arabieren, die met groote waardigheid naderbij komen; zij worden gevolgd door een derden, dien zij aan
+hun dienst schijnen te hebben verbonden, en die zeer beknoptelijk, maar <a id="d0e101"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e101">194</a>]</span>zeer waardig en majestueus gekleed is in een stuk zeer vuil katoen. Toen er inlichtingen werden ingewonnen, bleek het, dat
+Abdallah el-Medhebi de zoon was van een eigenaar van kameelen, die wat geld noodig heeft, en dien de heeren mijn bedienden
+hebben ge&euml;ngageerd voor mijn rekening, hem en zijn twee kameelen tegen vijf francs per dag. Ik vroeg een en ander eens in
+oogenschouw te mogen nemen; de kameelen waren stevig en gezond, evenals Abdallah.
+
+</p>
+<p>Het kampement, de bagage en de kisten met provisie werden opgeladen; de vader van Abdallah hielp er aan mee in een even fraai
+n&eacute;glig&eacute; als dat van zijn zoon, en in minder dan een uur na mijn aankomst togen we op weg door de steenen van den bergweg,
+terwijl de vader van mijn nieuwen bediende mij al om den eersten dag loon van zijn spruit vroeg, daar hij, zooals hij zei,
+en wat ik graag geloofde, behoefte had zich een hemd te koopen.
+
+</p>
+<p>Ofschoon we nog maar op het eind van Mei zijn, is de zon reeds brandend heet; de weerkaatsing in de kalkbergen is verblindend,
+en het uur van den middag is moeilijk te dragen. Toen ik mijn karavaan een eind vooruit was gereden, na haar onder het geleide
+van Amor Nefti te hebben gelaten, die al op zijn paard in slaap was gevallen, maakte ik mij gereed om te ontbijten in een
+kloof, waarvan de wand eenige centimeters schaduw gaf, terwijl Salem onder den buik der paarden ging liggen, om tegen de zonnestralen
+beschermd te zijn. Het gevolg van die rust in een hinderlaag was, dat wij aan de kameelen een doodsschrik bezorgden, zoodat
+ze, toen ze ons bemerkten, het plotseling op een loopen zetten en naar het gebergte uitweken onder afwerping van hun lasten
+en mijn materiaal gedeeltelijk achter zich aan sleepend, waarbij het botste tegen de rotsen van den berg Zebbes. Er volgde
+een wilde jacht met emotievol hallali; toen was alles in orde, niets gebrokens viel er te constateeren en er kon weer worden
+opgeladen. Wij gingen verder, en de dag verliep zonder verdere ongevallen.
+
+</p>
+<p>Tegen den avond veranderde gelukkig het landschap. Wij daalden af in de vallei van de wadi Hadedj, en van af de laatste hellingen
+van het gebergte aanschouwde ik een verblindend witten horizon, schitterend als een spiegel, het zoutbekken van Sebkhrat in
+Nouail, en dichterbij een kleine roode vlek, als verloren tusschen het grijsachtige groen der verspreide boomen, want hier
+zijn boomen, enkele boomen, de groote bijzonderheid van deze streek. Dat is de Bled Thala, het woud van gomboomen, waar over
+een afstand van twintig kilometer &eacute;&eacute;n boom zoowat staat op de vijftig meter. Toch is na den tocht door het kalkachtige land
+het gezicht van dat bescheiden groen een weldaad voor het gezicht en voor de zenuwen een kalmeerend verschijnsel. Tusschen
+die keten van verschroeide bergen en dien horizon van oogverblindend wit is men dit bosch dankbaar, dat het niet in overdrijving
+is vervallen, en men neemt het dit woud niet kwalijk dat het maar in betrekkelijken zin een woud is.
+
+</p>
+<p>Maar terwijl de zon daalt, naderen wij de roode vlek, die het pannen dak is van den bordj of karavansera&iuml; A&iuml;n Sjersjara, de
+bron der watervallen. En terwijl ik mij nu omkeer, zie ik een waarlijk wonderlijk schouwspel; de lange bergketen, om welker
+uiteinde wij zijn heengetrokken, is in twee&euml;n gespleten door een breede bres, gemaakt door een rivier, waar op het oogenblik
+alle water aan ontbreekt en die een circus vormt, een bekken, op welks achtergrond in het nog heldere avondlicht van dezen
+lentedag in de Sahara door de gapende kloof van het gebergte op den voorgrond, in goudglans gehuld, de massa van den Boe Hedma
+zich af teekent in de zachtste kleuren van rood en blauw, parelgrijs en lila. En die gansche fee&euml;rie van licht wordt zachter,
+zeer te&ecirc;r en fijn zelfs, onder het zwarter worden van de schaduw over de strook van groen der wadi Hadedj en van het bosch
+van gomboomen. Bij het naderen van den nacht daalt de diepe rust van het woud neer over deze verlaten natuur, en men komt
+in een zeer behagelijke stemming.
+
+</p>
+<p>Ik kwam aan den bordj, waar mijn gevolg zich al had ge&iuml;nstalleerd, en Amor Nefti was reeds bezig voor een vuur van rookende
+takken geduldig een magere kip te braden, gestoken aan den doorn van een gomboom. Ik was blij, dat wij op dezen eersten avond
+der reis onze tenten niet behoefden op te slaan en ik zegen den dienst der openbare werken in Tunis, die hier op dezen afgelegen
+weg een karavanserai had laten bouwen. De plek is zeer goed gekozen, en een mild vloeiende bron maakt het zelfs mogelijk,
+er met aanplantingen te beginnen; maar nu was de plaats geheel verlaten, al bleek ze vroeger wel bewoond te zijn geweest.
+
+
+</p>
+<p>Een voorhistorisch centrum, wat zooveel zeggen wil als dat de verdwenen stammen, die het gesticht hebben, in de geschiedenis
+geen sporen hebben nagelaten, moet hier hebben gelegen aan den voet der bergen op beide randen van het ravijn en tot dichtbij
+een andere bron, die nu geen water meer geeft, de A&iuml;n en Noea, door drie eenzame palmboomen te midden der rotsen aangewezen.
+Eenige cromlechs of groote steenhoopen en lange reeksen megalithen, duidelijk afstekend tegen den grond, zijn de eenige overblijfselen
+van die vestiging.
+
+</p>
+<p>Die rechthoekige, door steenen ingesloten ruimten, waartoe een smallere weg toegang gaf, waren waarschijnlijk parken voor
+de kudden, en daarbinnen dienden kleine vertrekken, in de hoeken uitgespaard of langs de zijden aangelegd, tot huisvesting
+der gezinnen. Ik deed enkele vragen aan Salem, die al dommelend in het zadel achter mij reed, en dwong hem op te merken, dat
+daar gebouwen te zien zijn. Hij is er zoo verwonderd over, als mogelijk is voor zijn aard van Arabier, dus maar matigjes,
+en hij vindt dadelijk een verklaring, die zijn weinig eischende nieuwsgierigheid volkomen bevredigt. &#8220;En nass mta bekri&#8221;,
+zegt hij: &#8220;dat is van menschen van vroeger&#8221;.
+
+</p>
+<p>Voor den Arabier, zelfs als hij vrij goed ontwikkeld en een weinig geletterd is, behoort elk oud bouwwerk, het moge romeinsch,
+phoenicisch, byzantijnsch, vandaalsch, berbersch of spaansch wezen, tot het werk van de nass mta bekri of djahela, dat zijn
+de ongeloovigen of afgodendienaren.
+
+</p>
+<p>Door de doorsnijding der wadi Sjersjan heb ik getracht in het inwendige van het bergland door te dringen en den loop van de
+rivier stroomop te volgen door een smal dal tusschen die beide ketenen, <a id="d0e121"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e121">195</a>]</span>die zoo merkwaardig zijn om hun volkomen parallellisme. Abdallah beweert, dat men er niet door kan; maar ik beweer, dat die
+chamotier, zooals Salem hem noemt, die Fransch heet te spreken en aldus het woord chamelier of kameeldrijver verhaspelt, er
+heelemaal niets van weet.
+
+</p>
+<p>Bij den ingang der kloven bespeur ik een Arabier, die zijn lompen uitwascht; zoo volkomen naakt, lijkt hij op een voorhistorische
+anthropo&iuml;de; elk van ons vroeg hem op zijne beurt om inlichtingen, maar hij stiet een gebrom uit, zonder antwoord te geven,
+en ik moest ten slotte wel denken, dat hij doofstom was. Mijn rijdieren struikelden het eene na het andere tusschen de rotsen
+of zonken weg in diepe modderpoelen, verborgen in een bosch van riet, zoodat ik hen wel moest laten terugkeeren en een weg
+ten zuiden van de bergketen moest gaan zoeken, om de warme bron van de wadi Hadedsj te vinden.
+
+</p>
+<p>Den geheelen morgen ging het toen door een steensteppe, waar enkele weinige jujubeboomen (Zizyphus vulgaris) de verwonderlijke
+energie hebben gehad nog te willen groeien. In de kuilen, waar nog wat teelaarde weerstand heeft geboden aan de winden en
+de uithollingen door het stroomend water, vindt men nog sporen van romeinsche ru&iuml;nen en verwoeste of volgewaaide waterleidingen.
+Op een afstand zagen wij wegvluchtende troepen gazellen, vluchten trapganzen en ten slotte ook hier en daar een boom van het
+gomboomenwoud. Als schrale boom, met zware doornen gewapend, in een bosch, dat noch groen noch schaduw heeft, is de gomboom,
+de neef van den acacia, wel de passende boom voor deze ongastvrije, armoedige streek.
+
+</p>
+<p>Uit een nauwe spleet van het gebergte gekomen, holt de wadi Hadedsj terstond bij haar betreden van de vlakte een diepe kloof
+uit met loodrechte wanden. Men komt opeens daarboven, zonder dat men het heeft bemerkt, en dan is het een vreugd voor de oogen,
+die lange strook groen te zien, die daar ligt in de diepte, die bouquetten van riet en laurieren, die er rusten op onzichtbare
+wateren. En dadelijk treft men op die strook van de geringe breedte van slechts een honderdtal meters druk en woelig leven,
+kudden geiten en schapen, die drinken, blaten en stoeien.
+
+</p>
+<p>Men moet zich na zulk een tocht door de ledige steppe wel afvragen, van waar toch dat alles komt en of het niet aanstonds
+in het niet zal verdwijnen.
+
+</p>
+<p>Toen wij in de bedding waren afgedaald, zagen we, dat de wadi, die er in de verte zoo bekoorlijk uitzag, een modderpoel was,
+waar koortsdampen uit opstegen, en waar het wemelde van bloedzuigers aan de oppervlakte van het koperkleurige water. Wij gingen
+nog hooger stroomop, maar de kloof werd nauwer, de rotsen naderden elkaar, en men kon niet verder gaan, om de bronnen te bereiken.
+
+
+</p>
+<p>Gelukkig ontdekten wij een Arabier, een man uit Mesj, een dorpje op vijftien kilomer afstands in het gebergte gelegen. Daar
+de menschen uit Mesj geen water hebben, was deze man gekomen om zijn hemd en zijn huid te wasschen en ging nu naar de warmwaterbronnen.
+Wij volgden dien waschman te paard door een doolhof van rotsen, dwars door kloven en steenmassa&#8217;s, waar het onmogelijk is
+een spoor van een weg te ontdekken, en zoo kwamen we eindelijk op een terras, waar bosch groeit ... een bosch van zes gomboomen,
+een soort van schiereiland van echte aarde, omsloten door een kring van rotsen en gelegen boven een helderen waterplas, die
+door kleine murmelende watervalletjes onder massa&#8217;s groen gebladerte gevoed werd.
+
+</p>
+<p>Ik begrijp intusschen niet, hoe de kameelen er in zullen slagen, hun lasten tot hier te brengen; maar in dit paradijsachtige
+hoekje zullen wij onze tenten niettemin opslaan.
+
+</p>
+<p>Iedere medaille heeft haar keerzijde; dit water, dat zoo helder is, met een azuren tint van doorschijnendheid overgoten, is
+afschuwelijk zwavelhoudend, en als het tot kookhitte wordt verwarmd, geeft het een walgelijke lucht af als van een vuil ei.
+Ik kan de soep niet binnenkrijgen, die Nefti toch met zooveel zorg voor mij heeft klaargemaakt, en de kip, die in den bouillon
+geprutteld heeft, schijnt een bad te Bar&egrave;ges te hebben genomen. Ik moet dus wel met sardines mijn maal doen en slaap in onder
+de muziek van kwakende kikvorschen.
+
+</p>
+<p>Al vroeg in den morgen waren wij dan ook op, en de opgaande zon vond ons op het punt, ons te wagen tusschen de steenen in
+de wadi, om naar Bir Saad te gaan, waar ik dien avond wilde overnachten.
+
+</p>
+<p>De vlakte van de Oeled Boe Saad is tot in oneindige verte bedekt met graan- en havervelden, waar de vrucht rijp te velde staat,
+maar er zijn geen wegen, geen voet- of rijpaden, en het valt er dus, om andere reden, weer even moeilijk om vooruit te komen
+als in de hamada, dien we juist hebben verlaten.
+
+</p>
+<p>De Oeled Boe Saad zijn bezig met hun oogst, en op bepaalde afstanden is het, of er groepen tenten gegroeid zijn te midden
+van de velden.
+
+</p>
+<p>Heel in de verte ontdekte ik bij het felle licht een wit koepeltje, waarvan het bovenste deel, verborgen onder een groepje
+gomboomen, op de onbewogen arenzee schijnt te drijven. Uren lang richtten we ons daarheen; het was een maraboet, aan den oever
+van de wadi gebouwd; de stroom met de zeer breede, vlakke bedding, die vol steenen lag, vormt maar een onbeteekenende insnijding
+in de eindelooze vlakte, die hij in haar geheele lengte passeert. Ik wou in het kapelletje binnengaan, om er in de schaduw
+uit te rusten en te ontbijten, maar doordringende kreten gingen op van achter het graf van den heilige; het waren vrouwen,
+die dicht opeengedrongen wel met haar tienen zich in het donkerste hoekje schuilhielden. Ik trachtte ze met vriendelijke woorden
+gerust te stellen; daarna gebruikte ik een beter gangbare munt, namelijk stuivers, die ik haar toewierp. Dat stelde haar gerust
+en ze werden gekalmeerd. Het waren voor het meerendeel afschuwelijk leelijke wezens zonder tanden en zonder haren, voor welke
+laatste bundeltjes geel vlas in de plaats waren gekomen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Het was volstrekt niet noodig&#8221;, zei ik tot haar, &#8220;zooveel leven te maken; gij begrijpt toch wel, dat ge niets meer te vreezen
+hebt!&#8221;
+
+</p>
+<p>Toen werden ze boos, en ik moest nog eenige stuivers geven, terwijl Salem op jovialen toon dubbelzinnige grapjes met haar
+wisselde. Hij profiteerde er buitendien van, door een van de dames de paarden te laten vasthouden en achter mij binnen te
+gaan.
+<a id="d0e151"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e151">196</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Wat doet gij daar, o gij, vrouwen! ... zegt gij er uw gebeden?&#8221;
+
+</p>
+<p>Zij zijn hierheen gekomen bij gelegenheid van den oogst, om een oude zieke vrouw naar deze heilige plaats mee te nemen. De
+pati&euml;nt moet door den invloed van den heilige van haar lamheid genezen, en tegelijk brengen ze er lammeren en geitjes, die
+dan in het vervolg gauwer vet zullen worden.
+
+</p>
+<p>Ik nam plaats te midden van die nymfen, deelde wat brood met haar en sardines, en stond haar het ledige blikje af, waar nog
+wat olie in was. Eerst kibbelden ze om de olie, toen om het blikje; het gesprek werd vertrouwelijker en al mijn brood ging
+eraan, tot groot misnoegen van Salem, die er aan gewend was, het als toevoegsel tot zijn ontbijt nog te ontvangen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Hoe heet de maraboet?&#8221; vroeg ik, toen ik weer te paard steeg, terwijl al de vrouwen naar de deur kwamen dringen, mijn kleederen
+aanraakten, mijn schoenen en handschoenen, alles met een onbescheidenheid, die uit nieuwsgierigheid voortkwam, en niet ongrappig
+was.
+
+
+</p>
+<p></p>
+<div class="divFigure"><img border="0" src="images/p1907-196.jpg" alt="De wadi Hadedsj." width="720" height="530"><p class="figureHead">De wadi Hadedsj.</p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>&#8220;Sidi haoea el wadi,&#8221; dat is &#8220;Mijnheer de rivier.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar dat is toch geen naam!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Jawel, dat is een naam, want de maraboet zegt ons immers, waar de bedding der rivier is, die zonder hem in de vlakte heel
+moeilijk te vinden zou zijn.&#8221;
+
+</p>
+<p>Wonderlijke muzelmansche heiligen, die in de woestijn de functie vervult van handwijzers!
+
+</p>
+<p>Eindelijk, daar is Bir Saad, dat is: de put van Saad.
+
+</p>
+<p>In een steenachtig en door de zon verschroeid dal heeft deze vesting geen andere verdienste, dan dat ze den put op haar binnenplein
+heeft, en in het heele land is er geen andere. Zoo ziet men er dan ook altijd een karavaan van Arabieren, soms van zeer ver
+gekomen, die er met hun ezels of kameelen den watervoorraad komen aanvullen. Op het oogenblik, toen wij er kwamen, was een
+familie van de Oeled Boe Saad bezig, zich van het noodige te voorzien; de vader staande op den rand van den put, en de moeder,
+een duenna met gele haarbosjes, regelden het werk en lieten de emmers zakken, terwijl de dochters, nichten en broerskinderen,
+zes stevige jonge vrouwen, aan een touw van een dertigtal meters gespannen, ze al voortloopend optrokken en ze vol boven brachten,
+waarna de ouden het water overgoten in de zakken van geitevel, bij den put opgestapeld.
+
+</p>
+<p>De broers, de echtgenooten en de minnaars van de dames, zagen toe op het werk, terwijl ze op den grond zaten en sierlijk aan
+het sigaretten rooken waren. Het tooneeltje had zijn eigenaardige bekoorlijkheid, want het was zeer warm en de dames voelden
+zich op haar gemak, zoodat we konden waarnemen, dat een paar van haar zeer mooie modellen zouden wezen. Ik wou haar photografeeren,
+maar de aanwezigheid van het mannelijk element maakte de juffers onhandelbaar. Zij haastten zich de zakken op te laden op
+de magere pakdieren, en de ezeltjes zagen er met dien zonderlingen druipenden last uit als beesten uit een sprookje. Toen
+verdween alles in de wadi.
+
+</p>
+<p>Ik werd voor mijn teleurstelling schadeloos gesteld door een meisje, dat geheel alleen aankwam met een kameel, dien ze aan
+een touw hield, terwijl ze een pot vol melk in de hand had. Manoebia is een boerinnetje van een twaalftal jaren met een ondeugend,
+leelijk, aapachtig gezichtje en een vluggen, lossen, beslisten gang. Zonder eenige verlegenheid en al spelend met de arabische
+versierselen, waarmee ze getooid is, vertelt ze mij, dat haar ouders den oogst binnenhalen tusschen Sidi haoea el wed en het
+gebergte op drie uur afstands van hier; zij brengt haver naar haar neef, die bewaker is van den bordj, en daarvoor zal zij
+koeken meenemen naar het kamp.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik zal je noss frank (een tienstuiversstuk) geven, Manoebia, om je portret te maken, van jou en je kameel.&#8221;
+
+</p>
+<p>Dit kleine vrouwtje, dat voor de eerste maal van haar leven tot een vreemde spreekt, heeft er dadelijk alles van begrepen,
+leunt tegen haar kameel en neemt de natuurlijkste houding aan, dus de meest boersche, met haar melkpot in de hand en haar
+voet in de lucht, klimt dan op het dier, gaat languit liggen tusschen den last, laat haar lange beenen zien, zet haar voeten
+stevig vast, schikt haar katoenen jurkje en verdwijnt in de vlakte.
+
+
+</p>
+<p></p>
+<div class="divFigure"><img border="0" src="images/p1907-197-1.jpg" alt="Het twaalfjarig boerinnetje Manoebia." width="720" height="515"><p class="figureHead">Het twaalfjarig boerinnetje Manoebia.</p>
+</div><p>
+
+<a id="d0e190"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e190">198</a>]</span></p>
+<p>Wij vertrokken uit Bir Saad naar Sakket, het dorp van de Oeled Boe Saad, die niet als de anderen nomaden zijn, maar vaste
+woonplaatsen hebben. Het zijn bergbewoners, die tuinen met olijven en vijgen onderhouden en in huizen wonen. Hun berg, die
+zich ver van het Oosten naar het Westen uitstrekt, wordt gevormd door een opeenvolging van terreinplooien, en om er in door
+te dringen, moet men door den khrangat Toeninn of een pas van Toeninn gaan. Het voetpad van Bir Saad naar Sakket schijnt tegen
+een enorme rots aan te loopen van zestig meter hoog met verticale wanden; uit de verte reeds vraag ik mijzelven af, waar toch
+het pad verder zal uitkomen. Maar daar komt een kameel te voorschijn uit een spleet in de rots, dan een tweede en ten slotte
+een heele karavaan. Die schuine spleet, nauwelijks twee meter breed op sommige plaatsen, is het resultaat van eeuwen arbeids
+van de wadi Toeninn, een rivier, die nu water heeft en dan weer droog is en lang in watervallen van den berg naar beneden
+is gestort, v&oacute;&oacute;r ze zich er een doortocht door had gebaand. De eenvoudige ingenieurs van den stam hebben het werk van de wadi
+voltooid, door in de spleet even boven de bedding een trap in zigzag uit te sparen; de bochten zijn een weinig scherp en de
+steenen glad, ook moet men zeer oplettend zijn, als men te paard zit, om noch zijn schedel, noch zijn knie&euml;n te stooten tegen
+de rots, maar desondanks gaat alle handel van de streek er door, kameelen, ezels en menschen, olijven, vijgen, wol en koren;
+het is de groote weg van Sakket naar El A&iuml;acha, en door het bergland is het de hoofdweg.
+
+</p>
+<p>Binnen in het gebied der bergen wordt het aanzien van het land anders, de bedding van de wadi en alle kleine dalen, die erop
+uitkomen, zijn tuinen, wel geen zeer vruchtbare tuinen, want het terrein bestaat voor een grooter deel uit steenen dan uit
+aarde, en om den lossen grond, die zoo kostbaar is, vast te houden en te beletten, dat hij met de regens naar het dal afglijde,
+hebben de menschen van die smalle dalen opeenvolgende terrasjes gemaakt door middel van steenen dammen, die de losse aarde
+steunen. Op ieder van die terrassen groeien eenige olijf- of vijgenboomen, die zelf zijn vastgezet door een kring van steenen,
+waardoor ze op hun plaats worden gehouden.
+
+</p>
+<p>In de bedding van de wadi, te midden van de rotsen, is een put, en natuurlijk bij dien Toeninn een gekrioel van menschen,
+die water halen en van kudden, die drinken, een bijbelsch tooneeltje, hetwelk zeer amusant is.
+
+
+</p>
+<p></p>
+<div class="divFigure"><img border="0" src="images/p1907-197-2.jpg" alt="Put in den pas van Toeninn." width="720" height="514"><p class="figureHead">Put in den pas van Toeninn.</p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>Sakket, een groot dorp, waar men is v&oacute;&oacute;r men er aan denkt, vormt na het trekken door al die rotsen een aangename verrassing.
+Er staan een menigte huizen en in een diepte tusschen de bergen een heele kring van mooie olijven, omringd door afsluitingen
+van cactusheggen, terwijl verderop langs het dal der wadi Sakket een massa hutten staan van gedroogde steenen, en terrassen
+zijn aangelegd van aarde. De vier stammen van de Oeled Boe Saad met vaste woonplaatsen, in vier afzonderlijke wijken gescheiden
+door iets, wat op straten gelijkt, kunnen zich aan beide zijden van de wadi bewegen; een algemeene tint van droge modder is
+de karakteristieke trek van deze hoofdstad, en de weinige gewitte koepels in deze grijsheid steken sterk af bij deze symfonie
+van geelgrijs.
+
+</p>
+<p>Het dorp scheen verlaten, hoewel de huizen open waren; maar dat zijn ze vooreerst omdat er aan de woningen geen deuren zijn,
+daar het hout zeer <span class="corr" title="Bron: schaarch">schaarsch</span> is en in de tweede plaats omdat er niets te halen is. Ik trad een der huizen binnen, niemand; een ander en weer in een derde,
+nog altijd niemand! Eindelijk ontdekte ik een ouden man, neergehurkt in een hoek op een binnenplaats; ik riep hem, maar hij
+bewoog niet; toen ging ik hem schudden, en hij richtte zich op. Nadat hij van den schrik bekomen was, vroeg ik hem den weg
+naar Boe Hamram, de naburige ksar; hij bracht in antwoord slechts ongearticuleerde klanken uit. Dat is alweer een doofstomme!
+Met een stukje van een paar stuivers gerustgesteld, bracht hij mij in een huis aan het eind van het dorp, en daar vond ik
+nog een Oeled Boe Saad, een zonder armen of ten minste met slechts &eacute;&eacute;n arm! Het is hier een hospitaal voor verminkten. De
+doofstomme maakte zich uit de voeten en liet mij met den gebrekkige alleen, die mij uitlegde, dat ieder naar den oogst was
+in de vlakte, mannen, vrouwen en kinderen; er waren in het dorp alleen die beide vertegenwoordigers van het volk achtergebleven
+als bewakers. Deze man is intelligent en zelfs een geletterd man; hij is khrodja of secretaris van den sjeik; ik praatte lang
+met hem en hij vertelde mij van zijn stam veel interessants.
+
+</p>
+<p>Naar zijn verhalen te oordeelen, denk ik, dat de Oeled Boe Saad een mengeling zijn van Berbers en Arabieren. Een klein groepje
+berbersche autochthonen bewoonde oorspronkelijk den djebel Biada en den Boe Hedma en zij waren de stichters van de troglodietendorpen,
+waarvan men de overblijfselen in al deze bergen vindt, vervallen dorpen, gebouwd op Kabylenmanier op den top van rotsen, en
+misschien zijn ook van hen afkomstig die groote kringen van megalithen of groote steenen, waarvan ik melding heb gemaakt.
+Die primitieve Berbers, teruggedreven bij invallen van de Mohammedanen, verlieten Biada en den Boe Hedma en trokken zich in
+dit deel van het bergland terug, dat moeilijker te genaken was. Arabische vluchtelingen, menschen, die in hun stam de eene
+of andere misdaad hadden begaan, kwamen bij hen een schuilplaats zoeken en legden den grond tot die verschillende groepen
+van Arabieren, die zich langzamerhand met de primitieve bewoners vereenigden en er me&ecirc; samensmolten. Door zulk een bevolking
+is waarschijnlijk het dorp Sakket gesticht. Van de Berbers hebben die menschen de gewoonten van afzondering en godsdienstige
+onverschilligheid behouden. Zelfs is de mohammedaansche eeredienst bij hen ontaard in een soort van afgodendienst, een bijgeloovig
+vasthouden aan goden, die de namen dragen van Fonds, Amzor, Oksja enz. en stellig in geen enkel pantheon een plaats hebben
+gevonden.
+
+</p>
+<p>Buiten de enkele jaren van goede oogsten, zooals dit jaar, zijn de Oeled Boe Saad arme menschen. Zij houden zich bezig met
+de bereiding van teer uit het hout van de thuya&#8217;s hunner bergen, en hun vrouwen weven grove burnoes, want hun kudden geven
+ongeveer 9000 K.G. wol per jaar. Daar ze niet <a id="d0e213"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e213">199</a>]</span>veel aan handeldrijven doen en er niet veel van houden, vreemdelingen te ontmoeten, die in hun rotsland doordringen, brengen
+ze hun voortbrengselen, zelfs hun olijfolie, naar Gafsa of den Kef en hebben geen markt onder hun eigen volk.
+
+</p>
+<p>Van Sakket naar Sened gaat men de wadi Kebir stroomop, de rivier van de Oeled Boe Saad, die door de rijke, met koren begroeide
+vlakte stroomt; maar hier in den bovenloop in de rotsen van den Kef Biada is het een steile afgrond. En het is niet onwaarschijnlijk,
+dat de menschen uit Sakket, die niet gestoord wenschen te worden door indringers, er hun best voor hebben gedaan hun weg zoo
+gevaarlijk mogelijk te maken. Er zijn plotselinge bochten boven de diepe kloof, lange gladde hellingen, trapvormige rotsen,
+en niets is vergeten, dat er toe mee zou kunnen werken, de beenen der paarden te breken en den hals der ruiters. De enorme
+massa van den El Biada, (den Witten) werd nu zichtbaar, alleenstaand tusschen twee spleten van het bergland; dien moest ik
+beklimmen langs dit geitepad. Op den top werd een driehoekig plateautje bekroond door een berbersche vesting, die er zeer
+vervallen uitzag, en beneden stonden twee maraboets. Overal staken steile rotsen omhoog naast diepe afgronden.
+
+</p>
+<p>In deze woestijn ontmoetten wij slechts &eacute;&eacute;n Arabier, die met zweepslagen een armzalig ezeltje met een onmogelijken en waggelenden
+last voortdreef; van dichtbij gezien, bleek die last, die zoo slecht zijn evenwicht bewaarde, de vrouw te wezen van den toerist.
+Wij stonden stil om het gebruikelijke praatje te houden, en ik maakte mij gereed, om hem inlichtingen te vragen over den weg
+en de kansen om water te vinden, toen hij mij voorkwam, door aan mij de vraag te stellen, die ik juist wou uitspreken. &#8220;Waar
+komt gij dan vandaan?&#8221; vroeg ik hem.
+
+</p>
+<p>De man was een oekil of intendant van de Kadriya&#8217;s, een godsdienstige secte van Sidi Abd el Kader en Djilani uit Bagdad; hij
+kwam uit Tebessa en moest bij de geloovigen langs reizen, om voor de secte eenige offers van hen los te krijgen.
+
+</p>
+<p>&#8220;En hoe gaat het met de zaken? Geven ze nog al wat voor de maraboets?&#8221; vroeg ik hem.
+
+</p>
+<p>Hij gaf een ontwijkend antwoord, maar zijn rijdier en verdere uitrusting gaven geen hoog denkbeeld van zijn geldelijke positie.
+
+
+</p>
+<p>Een plotselinge insnijding in het bergland gaf ons het gezicht op de eindelooze vlakte van Maknassi, en op de toppen van het
+bergland lagen tegenover elkaar twee Berbervestingen; maar het waren vervallen sterkten. Verlaten waren ook de spleten in
+de rotsen, waar oudtijds de lieden van Sened woonden, die lang als holbewoners hebben geleefd. De nieuwe dorpen van de Senedi
+en Nassri liggen nu op de randen van de kloof.
+
+</p>
+<p>Al vroeg in den morgen werd ik in mijn sober kamp gewekt door vrouwen, die het alfagras in de bergen plukken en er een nimmer
+eindigenden voorraad van vinden. Het half nomadische leven van al de bewoners dezer dorpen past best bij het bedrijf van het
+inzamelen van alfagras. Als een van hen zakgeld noodig heeft, wordt hij alfagraszoeker en kan, als hij goed hard werkt, van
+honderd tot honderd-vijftig kilogrammen per dag inzamelen. Hij brengt zijn oogst over naar Maknasi, een spoorwegstation op
+enkele uren afstands van hier, waar een markt van dit gras wordt gehouden, en de Engelsche Maatschappij koopt hem een lading
+van 100 K.G. af voor drie of vijf francs.
+
+</p>
+<p>Meestentijds werkt met den Oeled Boe Saad een vrouw mee, soms doen dat verscheiden vrouwen. Hij laat ze werken aan het uitrukken
+van de plant, ziet op haar werk toe en stelt zich ermee tevreden, den kameel te beladen en het alfagras te verkoopen. Hij
+behoudt het geld. Dat stelt hem dan in staat, zich met de opbrengst van nog enkele dagen van arbeid naar Sfax of Gafsa te
+begeven&#8212;te voet wel te verstaan&#8212;en er zich die voorwerpen te verschaffen, die hij begeert; er feest te vieren, hetgeen voor
+hem bestaat in het zien dansen van afschuwelijk leelijke vrouwen onder de tonen van een woeste muziek en het drinken van drabbige
+koffie in een oneindig aantal koppen, terwijl hij tenslotte voor zijn eigen vrouw, als hij een goed echtgenoot is, een of
+ander valsch sieraad meeneemt, dat de joodsche zilversmid hem voor echt zilver heeft verkocht.
+
+</p>
+<p>Dezen morgen komt mij in het jonge morgenlicht deze rivier van Zagoefta minder afschrikkend voor, en toen we buiten de kloven
+van den waterloozen stroom waren gekomen, betraden wij het dal der wadi Terli, waar we aardige vlakten te zien kregen, beplant
+met betoems, dat zijn boomen, die een soort van terpentijn leveren, Pistacia terebinthus; nu prijken ze in hun eerste lentegroen.
+Dit dal moet vroeger goed bebouwd zijn geweest en veel graanvruchten en olijven hebben geleverd. De romeinsche ru&iuml;nen, de
+waterleidingen en de versterkte posten op bepaalde afstanden langs den weg zijn er een bewijs van. Ik ontdek zelfs te midden
+van een groep verwoeste boerenhoeven en een aantal oliepersen de zeer duidelijk herkenbare overblijfselen van een christenkerk.
+Er moet hier een landbouwcentrum zijn geweest voor een in vaste woonplaatsen gevestigde en beschaafde bevolking, een belangrijk
+middelpunt, dat waarschijnlijk is blijven bestaan tot de eerste invallen van de Mohammedanen. De Arabieren noemen zulke ru&iuml;nen
+ksar el hadid, d. i. ijzeren kasteelen, vanwege het vele ijzer, dat tusschen de op den grond liggende steenen wordt gevonden.
+
+
+</p>
+<p>Mesj,&#8212;dat is een verrassing! Ik dacht een dorp te vinden en ik zie er geen; wij herkennen, zoo ver het oog reikt, slechts
+een maraboet en die is nog maar klein en half verwoest. Ik dacht een put te vinden, en er is er geen!
+
+</p>
+<p>Maar daar zien we midden op de vlakte, die door de brandende zon verschroeid wordt, een groote, donkergroene vlek, die ik
+reeds uit de verte opmerkte en die een boomgaard is met dichte, heerlijke olijven.
+
+</p>
+<p>Het was half &eacute;&eacute;n op den middag, en de zon sloeg fel de hitte neer; de gele vlakte leek er rood van met hittegolven, die, als
+het ware, uit den grond schenen op te slaan. Ik haastte mij naar de olijfboomen, een waar gewelf van koelte, waar ik den verderen
+namiddag doorbracht, op den grond rustend, zonder den moed te hebben, opnieuw de hel daarbuiten op te zoeken.
+
+</p>
+<p>Toen de avond was gekomen, lieten Salem en Nefti <a id="d0e241"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e241">200</a>]</span>dieren drinken en gingen water halen; het was een heele reis, daar de naastbij zijnde put ver verwijderd was. Zij namen een
+inboorling mee van daar, een der notabelen uit de streek, die kippen, een kan melk en koeken meebracht. Hij maakte mij bekend,
+dat het dorp zeer dicht bij ons kamp was gelegen, op minder dan een arabische mijl afstands. De plaats was zoo prettig onder
+die olijfboomen, dat ik besloot, er nog den volgenden dag te blijven. Dat dorp zou ik gaan zien.
+
+</p>
+<p>&#8220;Hoe komt het, dat men het dorp nergens in het oog krijgt?&#8221; vroeg ik onzen gast.
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar het is toch niet noodig, dat ieder mensch, die door de vlakte gaat, onze huizen ziet! Wij weten zelf ze wel te vinden,
+dat is voldoende!&#8221;
+
+</p>
+<p>Si Ahmar is een verstandige landbouwer; hij vervangt den sjeik en stelde zich te mijner beschikking. Hij is een slimmerd van
+belang, en de verlokking van een baksjis; verdubbelt zijn ijver; maar hij is er blijkbaar op uit, de grootte van de fooi te
+doen toenemen.
+
+
+</p>
+<p></p>
+<div class="divFigure"><img border="0" src="images/p1907-200.jpg" alt="Mesj en de Boe Hedma." width="659" height="432"><p class="figureHead">Mesj en de Boe Hedma.</p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>&#8220;Morgen,&#8221; zei hij, &#8220;zal ik mijn geweer meenemen en ik zal een haas schieten v&oacute;&oacute;r ik u kom halen,&#8221; en daarmee verliet hij ons.
+
+
+</p>
+<p>En den volgenden morgen kwam hij met zijn geweer, maar hij had den haas gemist en hij had geen kruit meer. Hij wist wel, dat
+ik hem wat zou geven; dat was weer zooveel gewonnen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wij zijn midden in den oogst; ik heb gewerkt v&oacute;&oacute;r het aanbreken van den dag; maar daar ik er op gesteld was, vroeg te komen,
+heb ik een man uit het dorp iets gegeven, om mij bij het werk te vervangen!&#8221; Ik begrijp hem, maar wou den bal niet dadelijk
+opvangen.
+
+</p>
+<p>Wij beklommen den berg langs een geitepad, onder struikgewas verborgen; de zon brandde, maar met een dragelijke, droge warmte.
+De jas van Si Ahmar hinderde hem niet, want hij had al zijn kleeren uitgetrokken en had zijn hemd om zijn lenden geknoopt;
+ook zijn geweer had hij zich omgehangen, want &#8220;de hazen hebben het te warm om uit te gaan; zij slapen.&#8221; Ik droeg alleen mijn
+hemd en een linnen broek, en Salem, met bloote voeten in zijn muilen, had ook zijn buis uitgetrokken, daar hij vond, dat hij
+aan het photografietoestel genoeg te dragen had.
+
+</p>
+<p>Wij kwamen aan den top, en eindelijk zag ik het dorp, als men dien naam mag geven aan de zonderlinge vereeniging van gaten,
+in de rots aangebracht, juist op de hoogte van den kam van het gebergte. Ik trad een der holten binnen over een laag muurtje
+van gedroogde steenen, dat den ingang vormde. De woningen zijn van binnen in verschillende vertrekken verdeeld door middel
+van hoopen takkebossen. Het was er zeer koel en de slimme boeren houden zich er schuil in den zomer bij de groote hitte. Maar
+hun dorp is ook de verzamelplaats van alle slangen uit de buurt, want in de steenophoopingen aan den zuidkant van den berg
+hebben deze bergbewoners een echt woud van cactussen aangelegd en in die aanplantingen, die ondoordringbare en veilige schuilplaatsen
+vormen, zijn de reptili&euml;n warm en gerust en planten er zich vlijtig voort.
+
+</p>
+<p>Bij het omslaan van een bocht deed Si Ahmar plotseling een sprong achteruit en viel bijna tegen mij aan; ik zag een groote
+slang recht overeind staan ter hoogte van zijn bloote borst. Verschrikt, deed ik zelf ook een zijsprong naar Salem, die achter
+mij liep; de slang, die nu ook verschrikt werd, week ook terug en verdween pijlsnel, v&oacute;&oacute;r dat de Arabier den tijd had, zijn
+geweer in orde te brengen. &#8220;Ik ken hem wel,&#8221; zei hij, &#8220;dien hond! Hij heeft twee maanden geleden een zoon van mijn oom gebeten
+en de jongen is er aan gestorven.&#8221;
+
+</p>
+<p>Van dat oogenblik af liep ik met de grootste voorzichtigheid in dit bekoorlijke dorp, en hield den poot van mijn toestel v&oacute;&oacute;r
+mij uit, er steeds mee zwaaiend. Zoo kwamen wij behouden beneden, en Si Ahmar kreeg zijn extra baksjis; voor den maraboet,
+die ons zoo wonderdadig had beschermd.
+
+
+</p>
+<p></p>
+<div class="divFigure"><img border="0" src="images/o1907-200.gif" alt="Ornament." width="173" height="16"></div><p>
+
+</p>
+</div>
+
+
+
+
+
+
+
+<pre>
+
+
+
+
+
+End of Project Gutenberg's De Boe Hedma in Zuid-Tunis, by Ch. Maumené
+
+*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK DE BOE HEDMA IN ZUID-TUNIS ***
+
+***** This file should be named 19490-h.htm or 19490-h.zip *****
+This and all associated files of various formats will be found in:
+        http://www.gutenberg.org/1/9/4/9/19490/
+
+Produced by Jeroen Hellingman and the Online Distributed
+Proofreading Team at http://www.pgdp.net/
+
+
+Creating the works from public domain print editions means that no
+one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
+(and you!) can copy and distribute it in the United States without
+permission and without paying copyright royalties.  Special rules,
+set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
+copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
+protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark.  Project
+Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
+charge for the eBooks, unless you receive specific permission.  If you
+do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
+rules is very easy.  You may use this eBook for nearly any purpose
+such as creation of derivative works, reports, performances and
+research.  They may be modified and printed and given away--you may do
+practically ANYTHING with public domain eBooks.  Redistribution is
+subject to the trademark license, especially commercial
+redistribution.
+
+
+
+*** START: FULL LICENSE ***
+
+THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
+PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
+
+To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
+distribution of electronic works, by using or distributing this work
+(or any other work associated in any way with the phrase "Project
+Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
+Gutenberg-tm License (available with this file or online at
+http://gutenberg.org/license).
+
+
+Section 1.  General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
+electronic works
+
+1.A.  By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
+electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
+and accept all the terms of this license and intellectual property
+(trademark/copyright) agreement.  If you do not agree to abide by all
+the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
+all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
+If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
+Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
+terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
+entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
+
+1.B.  "Project Gutenberg" is a registered trademark.  It may only be
+used on or associated in any way with an electronic work by people who
+agree to be bound by the terms of this agreement.  There are a few
+things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
+even without complying with the full terms of this agreement.  See
+paragraph 1.C below.  There are a lot of things you can do with Project
+Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
+and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
+works.  See paragraph 1.E below.
+
+1.C.  The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
+or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
+Gutenberg-tm electronic works.  Nearly all the individual works in the
+collection are in the public domain in the United States.  If an
+individual work is in the public domain in the United States and you are
+located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
+copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
+works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
+are removed.  Of course, we hope that you will support the Project
+Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
+freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
+this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
+the work.  You can easily comply with the terms of this agreement by
+keeping this work in the same format with its attached full Project
+Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
+
+1.D.  The copyright laws of the place where you are located also govern
+what you can do with this work.  Copyright laws in most countries are in
+a constant state of change.  If you are outside the United States, check
+the laws of your country in addition to the terms of this agreement
+before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
+creating derivative works based on this work or any other Project
+Gutenberg-tm work.  The Foundation makes no representations concerning
+the copyright status of any work in any country outside the United
+States.
+
+1.E.  Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
+
+1.E.1.  The following sentence, with active links to, or other immediate
+access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
+whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
+phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
+Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
+copied or distributed:
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+1.E.2.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
+from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
+posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
+and distributed to anyone in the United States without paying any fees
+or charges.  If you are redistributing or providing access to a work
+with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
+work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
+through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
+Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
+1.E.9.
+
+1.E.3.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
+with the permission of the copyright holder, your use and distribution
+must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
+terms imposed by the copyright holder.  Additional terms will be linked
+to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
+permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
+
+1.E.4.  Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
+License terms from this work, or any files containing a part of this
+work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
+
+1.E.5.  Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
+electronic work, or any part of this electronic work, without
+prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
+active links or immediate access to the full terms of the Project
+Gutenberg-tm License.
+
+1.E.6.  You may convert to and distribute this work in any binary,
+compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
+word processing or hypertext form.  However, if you provide access to or
+distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
+"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
+posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
+you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
+copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
+request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
+form.  Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
+License as specified in paragraph 1.E.1.
+
+1.E.7.  Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
+performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
+unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
+
+1.E.8.  You may charge a reasonable fee for copies of or providing
+access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
+that
+
+- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
+     the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
+     you already use to calculate your applicable taxes.  The fee is
+     owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
+     has agreed to donate royalties under this paragraph to the
+     Project Gutenberg Literary Archive Foundation.  Royalty payments
+     must be paid within 60 days following each date on which you
+     prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
+     returns.  Royalty payments should be clearly marked as such and
+     sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
+     address specified in Section 4, "Information about donations to
+     the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
+
+- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
+     you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
+     does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
+     License.  You must require such a user to return or
+     destroy all copies of the works possessed in a physical medium
+     and discontinue all use of and all access to other copies of
+     Project Gutenberg-tm works.
+
+- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
+     money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
+     electronic work is discovered and reported to you within 90 days
+     of receipt of the work.
+
+- You comply with all other terms of this agreement for free
+     distribution of Project Gutenberg-tm works.
+
+1.E.9.  If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
+electronic work or group of works on different terms than are set
+forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
+both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
+Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark.  Contact the
+Foundation as set forth in Section 3 below.
+
+1.F.
+
+1.F.1.  Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
+effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
+public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
+collection.  Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
+works, and the medium on which they may be stored, may contain
+"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
+corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
+property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
+computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
+your equipment.
+
+1.F.2.  LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
+of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
+Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
+Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
+liability to you for damages, costs and expenses, including legal
+fees.  YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
+LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
+PROVIDED IN PARAGRAPH F3.  YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
+TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
+LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
+INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
+DAMAGE.
+
+1.F.3.  LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
+defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
+receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
+written explanation to the person you received the work from.  If you
+received the work on a physical medium, you must return the medium with
+your written explanation.  The person or entity that provided you with
+the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
+refund.  If you received the work electronically, the person or entity
+providing it to you may choose to give you a second opportunity to
+receive the work electronically in lieu of a refund.  If the second copy
+is also defective, you may demand a refund in writing without further
+opportunities to fix the problem.
+
+1.F.4.  Except for the limited right of replacement or refund set forth
+in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
+WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
+WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
+
+1.F.5.  Some states do not allow disclaimers of certain implied
+warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
+If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
+law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
+interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
+the applicable state law.  The invalidity or unenforceability of any
+provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
+
+1.F.6.  INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
+trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
+providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
+with this agreement, and any volunteers associated with the production,
+promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
+harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
+that arise directly or indirectly from any of the following which you do
+or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
+work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
+Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
+
+
+Section  2.  Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
+
+Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
+electronic works in formats readable by the widest variety of computers
+including obsolete, old, middle-aged and new computers.  It exists
+because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
+people in all walks of life.
+
+Volunteers and financial support to provide volunteers with the
+assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's
+goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
+remain freely available for generations to come.  In 2001, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
+and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
+To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
+and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
+and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.
+
+
+Section 3.  Information about the Project Gutenberg Literary Archive
+Foundation
+
+The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
+501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
+state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
+Revenue Service.  The Foundation's EIN or federal tax identification
+number is 64-6221541.  Its 501(c)(3) letter is posted at
+http://pglaf.org/fundraising.  Contributions to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
+permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
+
+The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
+Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
+throughout numerous locations.  Its business office is located at
+809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
+business@pglaf.org.  Email contact links and up to date contact
+information can be found at the Foundation's web site and official
+page at http://pglaf.org
+
+For additional contact information:
+     Dr. Gregory B. Newby
+     Chief Executive and Director
+     gbnewby@pglaf.org
+
+
+Section 4.  Information about Donations to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation
+
+Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
+spread public support and donations to carry out its mission of
+increasing the number of public domain and licensed works that can be
+freely distributed in machine readable form accessible by the widest
+array of equipment including outdated equipment.  Many small donations
+($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
+status with the IRS.
+
+The Foundation is committed to complying with the laws regulating
+charities and charitable donations in all 50 states of the United
+States.  Compliance requirements are not uniform and it takes a
+considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
+with these requirements.  We do not solicit donations in locations
+where we have not received written confirmation of compliance.  To
+SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
+particular state visit http://pglaf.org
+
+While we cannot and do not solicit contributions from states where we
+have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
+against accepting unsolicited donations from donors in such states who
+approach us with offers to donate.
+
+International donations are gratefully accepted, but we cannot make
+any statements concerning tax treatment of donations received from
+outside the United States.  U.S. laws alone swamp our small staff.
+
+Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
+methods and addresses.  Donations are accepted in a number of other
+ways including checks, online payments and credit card donations.
+To donate, please visit: http://pglaf.org/donate
+
+
+Section 5.  General Information About Project Gutenberg-tm electronic
+works.
+
+Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
+concept of a library of electronic works that could be freely shared
+with anyone.  For thirty years, he produced and distributed Project
+Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
+
+
+Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
+editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
+unless a copyright notice is included.  Thus, we do not necessarily
+keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
+
+
+Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
+
+     http://www.gutenberg.org
+
+This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
+including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
+Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
+subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
+
+
+</pre>
+
+</body>
+</html>
diff --git a/19490-h/images/o1907-200.gif b/19490-h/images/o1907-200.gif
new file mode 100644
index 0000000..496a325
--- /dev/null
+++ b/19490-h/images/o1907-200.gif
diff --git a/19490-h/images/p1907-193-1.jpg b/19490-h/images/p1907-193-1.jpg
new file mode 100644
index 0000000..34f9545
--- /dev/null
+++ b/19490-h/images/p1907-193-1.jpg
diff --git a/19490-h/images/p1907-193-2.jpg b/19490-h/images/p1907-193-2.jpg
new file mode 100644
index 0000000..d9578e1
--- /dev/null
+++ b/19490-h/images/p1907-193-2.jpg
diff --git a/19490-h/images/p1907-196.jpg b/19490-h/images/p1907-196.jpg
new file mode 100644
index 0000000..daaaff9
--- /dev/null
+++ b/19490-h/images/p1907-196.jpg
diff --git a/19490-h/images/p1907-197-1.jpg b/19490-h/images/p1907-197-1.jpg
new file mode 100644
index 0000000..9f76eaa
--- /dev/null
+++ b/19490-h/images/p1907-197-1.jpg
diff --git a/19490-h/images/p1907-197-2.jpg b/19490-h/images/p1907-197-2.jpg
new file mode 100644
index 0000000..8cacd9a
--- /dev/null
+++ b/19490-h/images/p1907-197-2.jpg
diff --git a/19490-h/images/p1907-200.jpg b/19490-h/images/p1907-200.jpg
new file mode 100644
index 0000000..9a11768
--- /dev/null
+++ b/19490-h/images/p1907-200.jpg
diff --git a/LICENSE.txt b/LICENSE.txt
new file mode 100644
index 0000000..6312041
--- /dev/null
+++ b/LICENSE.txt
@@ -0,0 +1,11 @@
+This eBook, including all associated images, markup, improvements,
+metadata, and any other content or labor, has been confirmed to be
+in the PUBLIC DOMAIN IN THE UNITED STATES.
+
+Procedures for determining public domain status are described in
+the "Copyright How-To" at https://www.gutenberg.org.
+
+No investigation has been made concerning possible copyrights in
+jurisdictions other than the United States. Anyone seeking to utilize
+this eBook outside of the United States should confirm copyright
+status under the laws that apply to them.
diff --git a/README.md b/README.md
new file mode 100644
index 0000000..a78c016
--- /dev/null
+++ b/README.md
@@ -0,0 +1,2 @@
+Project Gutenberg (https://www.gutenberg.org) public repository for
+eBook #19490 (https://www.gutenberg.org/ebooks/19490)