summaryrefslogtreecommitdiff
diff options
context:
space:
mode:
-rw-r--r--.gitattributes3
-rw-r--r--36116-0.txt4782
-rw-r--r--36116-0.zipbin0 -> 103001 bytes
-rw-r--r--LICENSE.txt11
-rw-r--r--README.md2
5 files changed, 4798 insertions, 0 deletions
diff --git a/.gitattributes b/.gitattributes
new file mode 100644
index 0000000..6833f05
--- /dev/null
+++ b/.gitattributes
@@ -0,0 +1,3 @@
+* text=auto
+*.txt text
+*.md text
diff --git a/36116-0.txt b/36116-0.txt
new file mode 100644
index 0000000..6213c9e
--- /dev/null
+++ b/36116-0.txt
@@ -0,0 +1,4782 @@
+The Project Gutenberg EBook of Laws and Epinomis, by Plato
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+
+Title: Laws and Epinomis
+ Volume B
+
+Author: Plato
+
+Translator: Kyriakos Zambas
+
+Release Date: May 15, 2011 [EBook #36116]
+
+Language: Greek
+
+Character set encoding: UTF-8
+
+*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LAWS AND EPINOMIS ***
+
+
+
+
+Produced by Sophia Canoni. Book provided by Iason Konstantinides
+
+
+
+
+Note: The tonic system has been changed from polytonic to
+monotonic. The spelling of the book has not been changed otherwise.
+Words in italics are included in _. Footnotes have been placed at
+the end of the book.
+
+Σημείωση: Το τονικό σύστημα έχει αλλάξει από πολυτονικό σε
+μονοτονικό. Η ορθογραφία του βιβλίου κατά τα άλλα παραμένει ως
+έχει. Λέξεις με πλάγιους χαρακτήρες περικλείονται σε _. Οι
+υποσημειώσεις των σελίδων έχουν τεθεί στο τέλος του βιβλίου.
+
+
+
+ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΦΕΞΗ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ
+
+
+ΠΛΑΤΩΝ
+
+ΝΟΜΟΙ
+ΚΑΙ
+ΕΠΙΝΟΜΙΣ
+
+ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
+ΚΥΡ. ΖΑΜΠΑ
+
+ΤΟΜΟΣ
+Β.'
+
+
+
+ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΦΕΞΗ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ
+
+
+
+ΠΛΑΤΩΝΟΣ
+
+ΝΟΜΟΙ
+ΚΑΙ
+ΕΠΙΝΟΜΙΣ
+
+
+
+ΜΕΤΑΦΡΑΣΙΣ ΚΥΡ. Ζ Α Μ Π Α
+
+
+
+ΤΟΜΟΣ Β '
+
+
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πολύ ορθά ομιλείς.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Φιλόθεον δε κάπως και ευτυχή θεωρούντες τον έβδομον
+ βαθμόν ας τον εμπιστευθώμεν εις κάποιον κλήρον και όποιος μεν
+ κληρωθή ας εξουσιάζη, όστις δε αποτύχη ας ειπούμεν ότι είναι
+ δικαιότατον να αποσυρθή και να εξουσιάζεται.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Αυτό είναι πολύ αληθές.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Βλέπεις λοιπόν, φίλε νομοθέτα, ημπορούν να μας
+ αντιτείνουν, αστειευόμενοι με κανένα από τους απερισκέπτως
+ ερχομένους διά να θέσουν νόμους, πόσοι βαθμοί εξουσιών υπάρχουν και
+ πόσον αντίθετοι εκ φύσεως μεταξύ των; Διότι τόρα βεβαίως ημείς
+ ανεκαλύψαμεν κάποιαν πηγήν των διχονοιών, την οποίαν συ πρέπει να
+ θεραπεύσης. Πρώτον δε μαζί μας σκέψου αναδρομικώς, πώς και εις τι
+ έσφαλαν παραβαίνοντες αυτά οι βασιλείς του Άργους και της Μεσσήνης
+ και κατέστρεφαν και το εαυτόν των και την δύναμιν των Ελλήνων, η
+ οποία ήτο αξιοθαύμαστος την εποχήν εκείνην. Όχι άραγε διότι δεν
+ ενόησαν τον Ησίοδον, ο οποίος λέγει πολύ ορθά ότι πολλάκις το μισό
+ είναι περισσότερον από το όλον, και ότι όταν είναι ζημία να λάβης
+ το όλον, ενώ το μισό είναι μέτριον, τότε εθεώρησε ότι το μέτριον
+ είναι περισσότερον από το αλογάριαστον, διότι εκείνο είναι
+ καλλίτερον, τούτο δε χειρότερον;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πολύ ορθά βεβαίως.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν άραγε περισσότερον θα νομίσωμεν ότι τούτο βλάπτει,
+ όταν συμβή εις τας βασιλείας ή εις τας δημοκρατίας;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Το λογικόν και το συχνότερον είναι, να είναι των βασιλέων
+ αυτή η ασθένεια, επειδή ζουν με υπερηφάνειαν ένεκα της
+ τρυφηλότητος.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν δεν είναι φανερόν, ότι πρώτα πρώτα οι τότε
+ βασιλείς αυτό είχαν, δηλαδή το να καταχρώνται τους θεσπισθέντας
+ νόμους, και ό,τι ενέκριναν με λόγους και με όρκον, δεν το ετήρησαν
+ πιστώς, αλλά η ασυμφωνία με τον εαυτόν των, καθώς ημείς το
+ χαρακτηρίζομεν, η οποία είναι η μεγαλιτέρα αμάθεια, και μόνον
+ νομίζεται ως σοφία, όλα εκείνα τα κατέστρεcε από πλάνην και πικράν
+ απαιδευσίαν;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Αυτό φαίνεται πιθανόν.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Πολύ καλά. Λοιπόν ο νομοθέτης τι έπρεπε να φοβάται τότε
+ που ενομοθέτει διά την γέννησιν τούτου του παθήματος; Μήπως άραγε
+ δι' όνομα των θεών τόρα μεν δεν είναι διόλου σοφόν να εννοήσωμεν
+ αυτό ούτε δύσκολον να το ειπούμεν, εάν όμως ήτο δυνατόν να το
+ προβλέψη κανείς τότε, θα ήτο ίσως σοφώτερος από ημάς ο προβλέπων
+ αυτό;
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Ποίον λοιπόν εννοείς;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Τόρα είναι δυνατόν, καλέ Μέγιλλε, να ρίψωμε βλέμμα εις τα
+ γεγονότα του τόπου σας, διά να εννοήσωμεν, και αφού εννοήσωμεν,
+ είναι εύκολον να ειπούμεν τι έπρεπε να γίνη τότε.
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Ειπέ το ακόμη καθαρώτερα.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν το καθαρώτερον από όλα ίσως είναι το εξής.
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Ποίον;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Εάν κανείς εις μικρότερα πράγματα προσθέση μεγαλιτέραν
+ δύναμιν παραμελήσας τα μέτριον, λόγου χάριν εις τα πλοία ιστία και
+ εις τα σώματα τροφήν και εις τας ψυχάς κυριαρχίαν, όλα βεβαίως αυτά
+ ανατρέπονται και εκτροχιαζόμενα άλλα μεν ρίπτονται εις ασθενείας,
+ άλλα δε εις την αδικίαν, η οποία κατάγεται από τον εκτροχιασμόν. Τι
+ λοιπόν εννοούμεν; Άραγε, αγαπητοί μου φίλοι, ότι δηλαδή δεν είναι
+ δυνατόν να υπάρξη φύσις θνητής ψυχής, η οποία θα ημπορέση να φέρη
+ την μεγαλιτέραν κυριαρχίαν μεταξύ των ανθρώπων, όταν είναι νεαρά
+ και ανυπεύθυνος, ώστε να μη φορτωθή από την μεγαλιτέραν ασθένειαν,
+ δηλ. την ανοησίαν, ο νους της και να τρέφη μίσος προς τους
+ πλησιεστάτους φίλους της, το οποίον, όταν συμβή, αμέσως καταστρέφει
+ αυτήν και εξαφανίζει την δύναμίν της; Αυτό λοιπόν να προσέξουν και
+ να εύρουν το μέτριον, είναι ιδιότης των μεγάλων νομοθετών. Εφ' όσον
+ λοιπόν είναι δυνατόν να το ερμηνεύσωμεν τόρα, έν τόσον παλαιόν
+ γεγονός, ιδού τι φαίνεται να είναι αυτό.
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Τι πράγμα;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Ότι υπάρχει κάποιος θεός φροντίζων διά σας, ο οποίος,
+ επειδή προβλέπει τα μέλλοντα, εφύτευσε εις τον τόπον σας διδυμικήν
+ την γέννησιν τον βασιλέων από μονογενή, και την περιώρισε
+ περισσότερον εις το μέτριον. Και κατόπιν πάλιν κάποια ανθρωπίνη
+ φύσις ανάμικτος με κάποιαν θείαν δύναμιν, αφού ενόησε ότι η εξουσία
+ σας είχε ακόμη κάποιαν φλεγμονήν, αναμιγνύει την σώφρονα δύναμιν
+ του γήρατος με την αυθάδη ρωμαλεότητα της γενεάς, δηλαδή των
+ εικοσιοκτώ δημογερόντων, την οποίαν κατέστησε ισόψηφον με την
+ δύναμιν των βασιλέων εις τα κυριώτερα ζητήματα. Ο δε τρίτος
+ σωτήριος παράγων του τόπου σας βλέπων ότι η εξουσία ήτο ακόμη
+ σπαργωμένη και αχαλίνωτος έβαλε μέσα εις αυτήν ωσάν χαλινόν την
+ δύναμιν των εφόρων, την οποίαν επλησίασε προς κληρωτήν δύναμιν.
+ Λοιπόν συμφώνως με αυτήν η βασιλεία εις τον τόπον σας έγινε
+ ανάμικτος (συνταγματική) και αποκτήσασα μέτρον, και αυτή εσώθη και
+ εις τους άλλους έγινε αιτία σωτηρίας. Άλλως βεβαίως επί Τημένου και
+ Κρεσφόντου και των τότε νομοθετών, οποιοιδήποτε και αν νομοθετούν,
+ δεν θα εσώζετο ούτε η μερίς του Αριστομένους. Διότι δεν ήσαν αρκετά
+ έμπειροι νομοθέται. Δηλαδή αυτοί σχεδόν δεν εσκέφθησαν να
+ συγκρατήσουν με όρκων ψυχήν νεαράν, όταν καταλάβη την εξουσίαν, από
+ την οποίαν ήτο δυνατόν να παραχθή τυραννία. Τόρα όμως ο θεός έδειξε
+ οποία έπρεπε και πρέπει μάλιστα να είναι η αρχή η οποία θέλει να
+ διατηρηθή. Το να εννοούνται δε αυτά από ημάς, καθώς είπα
+ προηγουμένως, αν γίνεται τόρα, δεν αποτελεί καμμίαν σοφίαν. Διότι
+ το να παρατηρή κανείς από εκτελεσθέν παράδειγμα δεν είναι διόλου
+ δύσκολον. Εάν όμως υπήρχε κανείς να το προβλέψη τότε και να
+ ημπορέση να μετριάση τας αρχάς και να τας κάμη μίαν από τρεις, και
+ τα ορθώς εννοηθέντα τότε θα έσωζαν τα πάντα και ίσως δεν θα ήρχετο
+ εναντίον της Ελλάδος ούτε η Περσική ούτε καμμία άλλη εκστρατεία,
+ διότι μας επεριφρόνησε και μας εθεώρησε μηδαμινούς.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Λέγεις την αλήθειαν.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Τουλάχιστον αισχρώς τους απέκρουσαν, φίλε μου Κλεινεία.
+ Όταν δε λέγω αισχρώς, δεν εννοώ ότι δεν ενίκησαν οι τοτινοί λαμπράς
+ μάχας κατά ξηράν και κατά θάλασσαν, αλλά το εξής εννοώ αισχρόν,
+ πρώτον δηλαδή ότι, ενώ εκείναι αι πολιτείαι ήσαν τρεις, μία
+ υπερήσπισε την Ελλάδα, αι δε δύο ήσαν τόσον πολύ διεφθαρμέναι, ώστε
+ η μεν μία παρεμπόδιζε και την Λακεδαίμονα να βοηθήση αυτήν, διότι
+ επολεμούσε εναντίον της με όλας τας δυνάμεις, η δε άλλη, η οποία
+ κατά τους χρόνους εκείνους της διανομής ήτο η πρώτη, δηλαδή το
+ Άργος, ενώ προσεκλήθη να αποκρούση τους βαρβάρους, ούτε ακρόασιν
+ έδωκε ούτε εβοήθησε. Θα ημπορούσε δε κανείς πολλά να αναφέρη και να
+ κατηγορήση την Ελλάδα ότι συνέβησαν πολύ επαισχύντως εις εκείνον
+ τον πόλεμον, και ούτε πάλιν ημπορεί να ειπή ορθώς ότι η Ελλάς
+ αντέκρουσε τον εχθρόν. Αλλ' εάν οι Αθηναίοι και οι Λακεδαιμόνιοι
+ δεν απέκρουαν την επικειμένην υποδούλωσιν, σχεδόν τόρα πλέον θα
+ ήσαν ανάμικτα όλα τα γένη των Ελλήνων και μεταξύ των και βάρβαρα
+ μεταξύ Ελλήνων και Ελληνικά μεταξύ βαρβάρων, καθώς εις τας χώρας,
+ τας οποίας σήμερον κυριαρχούν οι Πέρσαι, κατοικούν ανομοιογενή και
+ συμφυρόμενα με κακήν διανομήν. Αυτά, καλέ Κλεινία και Μέγιλλε,
+ έχομεν να κατακρίνωμεν εις τους αρχαίους πολιτικούς λεγομένους και
+ νομοθέτας και εις τους σημερινούς, διά να ζητούμεν τας αιτίας των
+ και να ευρίσκωμεν τι άλλο έπρεπε να πράξουν έξω από αυτά. Καθώς
+ μάλιστα και τόρα είπαμεν ότι δεν πρέπει να νομοθετήσωμεν μεγάλας
+ εξουσίας ούτε αμιγείς, σκεφθέντες ότι η πολιτεία πρέπει να είναι
+ ελευθέρα, και ο νομοθέτης αυτό πρέπει να έχη υπ' όψει του, όταν
+ νομοθετή. Ας μη απορούμεν δε πώς έως τόρα πολλάς φοράς επροτείναμεν
+ μερικάς προτάσεις και είπαμεν ότι αυτάς πρέπει να έχει υπ' όψει του
+ ο νομοθέτης, όταν νομοθετή, και όμως όλα όσα επροτιμήσαμεν να
+ προτείνωμεν δεν είναι πάντοτε τα ίδια. Αλλά πρέπει να συλλογισθώμεν
+ ότι, όταν ειπούμεν ότι πρέπει να έχωμεν υπ' όψει την σωφροσύνην ή
+ την φρόνησιν ή την φιλίαν, δεν είναι διάφορος αυτός ο σκοπός μας,
+ αλλά ο ίδιος, και μάλιστα και άλλαι πολλαί παρόμοιαι λέξεις αν
+ λέγωνται, ας μη μας ταράττουν διόλου.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Θα προσπαθήσωμεν να κάμωμεν καθώς λέγεις αναθεωρούντες
+ τας συζητήσεις. Και τόρα δε ομοίως ας ιδούμεν περί φιλίας και
+ φρονήσεως και ελευθερίας, τι εννοούσες, όταν έλεγες ότι πρέπει να
+ τας λάβη υπ' όψιν του ο νομοθέτης, λέγε το.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν άκουσε τόρα. Υπάρχουν δύο είδη πολιτευμάτων ωσάν
+ μητέρες, από τας οποίας εάν ειπούμεν ότι παράγονται όλα τα άλλα, θα
+ ελέγαμεν ορθά, και το μεν έν είναι ορθόν να ονομάζεται μοναρχία, το
+ δε άλλο δημοκρατία. Και την μεν μίαν την εξασκεί εις το έπακρον το
+ έθνος των Περσών, την δε άλλην ημείς. Όλαι δε αι άλλαι σχεδόν,
+ καθώς είπα, αποτελούν παραλλαγάς τούτων, επομένως είναι πρέπον και
+ ανάγκη να μετέχη και από τα δύο αυτά, εάν πρόκειται να υπάρχη
+ ελευθερία και φιλία μαζί με φρόνησιν. Λοιπόν το εξής θέλει να μας
+ επιβάλη ο λόγος μας, δηλαδή λέγει ότι μία πόλις μη έχουσα μερίδιον
+ από αυτά δεν είναι δυνατόν να πολιτευθή καλώς.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Βεβαίως πώς είναι δυνατόν;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Αφού λοιπόν το μεν έν ησπάσθη την μοναρχίαν, το δε άλλο
+ την ελευθερίαν περισσότερον από όσον έπρεπε, κανέν από τα δύο δεν
+ κατέχει τα μέτρια από αυτάς. Τα ιδικά σας όμως πολιτεύματα, δηλαδή
+ και της Λακωνικής και της Κρήτης, κατέχουν περισσότερον τα μέτρια,
+ οι Αθηναίοι όμως και οι Πέρσαι τον παλαιόν μεν καιρόν ήσαν όμοιοι,
+ τόρα όμως πολύ ολίγον. Τας αιτίας δε αυτάς ας τας εξετάσωμεν. Δεν
+ είναι έτσι;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Βεβαιότατα, εάν βεβαίως πρόκειται να τελειώσωμεν το
+ ζήτημά μας.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Ας ακούσωμεν λοιπόν. Δηλαδή οι Πέρσαι, όταν εφύλατταν τον
+ μέτριον βαθμόν της δουλείας και ελευθερίας επί Κύρου, πρώτον μεν
+ αυτοί ήσαν ελεύθεροι, έπειτα δε κυρίαρχοι πολλών άλλων. Διότι οι
+ άρχοντες μετέδιδαν την ελευθερίαν εις τους εξουσιαζομένους και
+ σύροντες αυτούς μάλλον προς την ισότητα ήσαν φίλοι οι στρατιώται με
+ τους στρατηγούς και προθύμως επρόσφεραν τον εαυτόν των εις τους
+ κινδύνους. Και πάλιν, εάν μεταξύ αυτών υπήρχε κανείς συνετός και
+ ικανός να είναι σύμβουλος, δεν ήτο φθονερός ο βασιλεύς, αλλά του
+ έδιδε θάρρος και ετίμα τους ικανούς να τον συμβουλεύσουν εις κάτι
+ τι, και παρεχώρει κοινώς εις όλους το αξίωμα της φρονήσεως, διά
+ τούτο ακριβώς και όλα τα πράγματα προώδευσαν εις την χώραν ένεκα
+ της ελευθερίας και της φιλίας και της ανταλλαγής σκέψεων.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Φαίνεται κάπως ότι έτσι έγιναν όσα λέγεις.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Πώς λοιπόν πάλιν κατεστράφησαν επί Καμβύσου και πάλιν επί
+ Δαρείου σχεδόν διεσώθησαν, θέλετε να τα σκεφθώμεν μεταχειριζόμενοι
+ κάπως μαντικήν σκέψιν;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Τουλάχιστον το ζήτημα εις το οποίον εφθάσαμεν προκαλεί
+ αυτήν την εξέτασιν.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Τόρα λοιπόν μαντεύω περί του Κύρου ότι εις τα άλλα μεν
+ ήτο στρατηγός καλός και φιλόπατρις, αλλά δεν έλαβε διόλου ορθήν
+ εκπαίδευσιν και εις την οικιακήν οικονομίαν δεν επρόσεξε διόλου.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πώς λοιπόν να το εξηγήσωμεν αυτό;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Φαίνεται ότι εκ νεαράς ηλικίας εις όλην του την ζωήν
+ έκαμνε εκστρατείας, και παρέδωκε τους υιούς του εις τας γυναίκας
+ του, διά να τους ανατρέφουν, εκείναι δε τους ανέτρεφαν ως να ήσαν
+ πλέον ευτυχείς αμέσως από την παιδικήν των ηλικίαν και
+ αξιομακάριστοι και να μη στερούνται τίποτε από αυτά. Επειδή δε
+ εμπόδιζαν τον καθένα να εναντιώνεται εις αυτούς, διότι δήθεν ήσαν
+ όσον χρειάζεται ευτυχείς, και επειδή ηνάγκαζαν όλους να
+ επιδοκιμάζουν παν ό,τι έλεγαν ή έπρατταν αυτοί, τους έκαμαν διά της
+ ανατροφής των τοιούτου είδους ανθρώπους.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Ωραίαν, καθώς φαίνεται, ανατροφήν ανέφερες.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Βεβαίως θηλυπρεπή από βασιλικάς γυναίκας, νεοπλούτους και
+ εν απουσία των ανδρών των ανατρεφούσας τους παίδας των, διότι
+ εκείνοι δεν ευκαιρούν εξ αιτίας των πολέμων και των πολλών
+ κινδύνων.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Αυτό είναι λογικόν.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Ο δε πατήρ των πάλιν μεν ποίμνια και πρόβατα και αγέλας
+ και ανθρώπων και άλλων πολλών ζώων είχε πολλά, οι υιοί του όμως,
+ εις τους οποίους επρόκειτο να τα παραδώση, δεν εγνώριζε, ότι δεν
+ ανατρέφονται εις την πατροπαράδοτον τέχνην, η οποία ήτο Περσική,
+ διότι οι Πέρσαι ήσαν ποιμένες, επειδή εγεννήθησαν εις χώραν
+ ορεινήν, τραχείαν και ικανήν να παρουσιάση ποιμένας πολύ δυνατούς
+ και ικανούς να ξενυχτούν και να αγρυπνούν και, όταν γίνη ανάγκη, να
+ εκστρατεύουν. Δεν αντελήφθη δε ότι τα παιδιά του επήραν
+ διεφθαρμένην Μηδικήν ανατροφήν εξ αιτίας της φαινομενικής ευτυχίας
+ των από τας γυναίκας και τους ευνούχους. Δι' αυτό έγιναν ό,τι ήτο
+ επόμενον να γίνουν, αφού επήραν ανατροφήν χωρίς επιπλήξεις. Καθώς
+ λοιπόν ήτο επόμενον, αφού μετά τον θάνατον του Κύρου ανέλαβαν οι
+ παίδες του την εξουσίαν φορτωμένοι από τρυφηλότητα και μη δεχόμενοι
+ παρατηρήσεις, πρώτον μεν ο είς εφόνευσε τον άλλον μη ανεχόμενος την
+ ισότητα (1), κατόπιν δε ο ίδιος παραφρονήσας από την μέθην και την
+ απαιδευσίαν εστερήθη την κυριαρχίαν από τους Μήδους και από τον
+ λεγόμενον τότε ευνούχον, ο οποίος επεριφρόνησε την μωρίαν του
+ Καμβύσου.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Βεβαίως λέγονται αυτά, και σχεδόν φαίνεται ότι έγιναν
+ κατ' αυτόν τον τρόπον.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Και όμως λέγεται βεβαίως ότι πάλιν η εξουσία περιήλθε εις
+ τους Πέρσας διά μέσου του Δαρείου και των επτά οπαδών του.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Αμέ τι άλλο;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Ας συλλογιζώμεθα λοιπόν, ενώ παρακολουθούμεν τον λόγον.
+ Δηλαδή ο Δαρείος δεν ήτο βασιλόπαις ούτε ανετράφη με τρυφηλήν
+ μόρφωσιν, όταν δε ανήλθε εις την εξουσίαν και κατέλαβε αυτήν επί
+ κεφαλής των επτά, την εχώρισε εις επτά μέρη, από τα οποία και
+ σήμερον ακόμη σώζονται μερικά ίχνη. Και, αφού εθέσπισε νόμους,
+ εθεώρησε δίκαιον να απονέμη κάποιαν ισότητα κοινήν εις όλους, και
+ την φορολογίαν, την οποίαν είχεν υποσχεθή ο Κύρος εις τους Πέρσας,
+ την εστερέωσε διά νόμου, προμηθεύων εις όλους τους Πέρσας φιλίαν
+ και επιμιξίαν και προσελκύων τον δήμον των Περσών με χρήματα και με
+ δωρεάς. Διά τούτο λοιπόν τα στρατεύματά του με προθυμίαν του
+ κατέκτησαν χώρας όχι ολιγωτέρας από όσας είχε αφήσει ο Κύρος. Μετά
+ τον Δαρείον όμως ήλθε εις την εξουσίαν ο Ξέρξης, όστις ανετράφη
+ πάλιν με την βασιλικήν και την τρυφηλήν εκπαίδευσιν: Καϊμένε Δαρείε
+ — ίσως είναι πολύ δίκαιον να ειπούμεν — συ που δεν εσωφρονίσθης από
+ το πάθημα του Κύρου, αλλά ανέθρεψες τον Ξέρξην με τας ιδίας
+ συνηθείας, με τας οποίας και ο Κύρος τον Καμβύσην. — Αυτός λοιπόν,
+ επειδή έλαβε την ιδίαν ανατροφήν, έπαθε τα ίδια με τα παθήματα του
+ Καμβύσου. Και σχεδόν από τότε δεν ανεφάνη πλέον εις την Περσίαν
+ βασιλεύς πραγματικώς μέγας, παρά μόνον ονομαστικώς. Αιτία δε δεν
+ είναι η τύχη, καθώς νομίζω εγώ, αλλά ο κακός βίος, τον οποίον
+ διάγουν συνήθως οι παίδες των υπερβολικά πλουσίων και των τυράννων.
+ Διότι είναι τελείως αδύνατον να μορφωθή με αυτήν την ανατροφήν ποτέ
+ παις και ανήρ και γέρων υπερέχων κατά την αρετήν. Τα οποία βεβαίως,
+ φρονούμεν, πρέπει να τα σκεφθή ο νομοθέτης, ομοίως δε και ημείς
+ προς το παρόν. Λοιπόν είναι δίκαιον, ω Λακεδαιμόνιοι, τούτο
+ τουλάχιστον να αποδώσωμεν εις την ιδικήν σας πολιτείαν, ότι δηλαδή
+ καμμίαν διαφορετικήν τιμήν και ανατροφήν δεν αποδίδετε εις τον
+ πτωχόν και τον πλούσιον ή εις τον ιδιώτην και τον βασιλέα, παρά
+ μόνον όσας εξ αρχής ο θείος νομοθέτης σας ενεπιστεύθη από κάποιον
+ θεόν. Διότι βεβαίως δεν πρέπει να υπάρχουν εις μίαν πόλιν τιμαί
+ υπερβολικαί, καθ' όσον κανείς υπερτερεί κατά τον πλούτον, αφού δεν
+ υπάρχουν ούτε καθ' όσον είναι ταχύς ή ωραίος ή ισχυρός χωρίς
+ κάποιαν αρετήν, ούτε με την αρετήν, αν δεν συνυπάρχη η σωφροσύνη.
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Πώς το εννοείς αυτό, καλέ Ξένε;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Η ανδρεία, αν δεν απατώμαι, είναι έν μέρος της αρετής;
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Και πώς δεν είναι;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν δίκασε μόνος σου τον λόγον μου, αφού τον ακούσης,
+ αν δηλαδή συ θα παρεδέχεσο να έχης κανένα σύνοικον ή γείτονα
+ υπερβολικά μεν ανδρείον, συγχρόνως όμως όχι σώφρονα, αλλά
+ ακόλαστον.
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Κλείσε το στόμα σου και μη ασεβείς.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Αλλά πάλιν; Ένα τεχνίτην και σοφόν εις τοιαύτα πράγματα,
+ άδικον όμως;
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Διόλου μάλιστα.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Και όμως το δίκαιον δεν φυτρώνει χωρίς σωφροσύνην.
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Βεβαίως πώς είναι δυνατόν;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Ούτε βεβαίως αυτός ο σοφός, τον οποίον ημείς ωρίσαμεν προ
+ ολίγου, δηλαδή ο οποίος έχει ηδονάς και λύπας συμφώνους και
+ συμβιβαζομένας με τον ορθόν λόγον.
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Βεβαίως ούτε αυτός.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Ας εξετάσωμεν όμως ακόμη και το εξής χάριν των εκτιμήσεων
+ της κοινωνίας, διά να ιδούμεν ποίαι είναι ορθαί και ποίαι όχι
+ εκάστοτε.
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Ποίον δηλαδή;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Η σωφροσύνη, εάν απομονωθή μέσα εις καμμίαν ψυχήν
+ χωρισμένη από όλην την άλλην αρετήν, είναι δίκαιον να θεωρήται
+ πολύτιμον πράγμα ή ουτιδανόν;
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Δεν γνωρίζω πώς να απαντήσω.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Και όμως αυτό είναι αρκετή απάντησις. Δηλαδή, οποιονδήποτε και
+ αν απαντήσης από αυτά τα δύο που σε ηρώτησα, μου φαίνεται ότι
+ θα ομιλήσης με δυσαρμονίαν.
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Τότε λοιπόν ίσως έκαμα καλά.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Ας είναι. Λοιπόν το προτέρημα, εις το οποίον ανήκουν αι
+ τιμαί και αι ατιμίαι, ίσως δεν είναι άξιον να συζητηθή με λόγον,
+ αλλά μάλλον με κάποιαν άφωνον σιγήν.
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Μου φαίνεται ότι θα εννοής την σωφροσύνην.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Μάλιστα. Και βεβαίως εκείνο το οποίον μας ωφελεί πάρα
+ πολύ θα ήτο ορθόν προ πάντων να τιμάται μαζί με το προτέρημά του,
+ το δε δεύτερον κατά δεύτερον λόγον. Και ούτω λοιπόν καθεξής με την
+ ιδίαν αναλογίαν, εάν λαμβάνη έκαστον τας τιμάς, θα τας ελάμβανε
+ όρθιος.
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Είναι καθώς λέγεις.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Τι λοιπόν; Δεν θα παραδεχθώμεν ότι είναι έργον του
+ νομοθέτου να μοιράζη και αυτά;
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Πολύ μάλιστα.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Θέλεις λοιπόν να αφήσωμεν εις εκείνον να τα κανονίση όλα
+ και διά το όλον εκάστου έργου και διά τας λεπτομερείας του, ημείς
+ δε, αφού και οι ίδιοι είμεθα κάπως ερασιτέχναι των νόμων, να
+ προσπαθήσωμεν να εκτελέσωμεν την τριχοτόμησιν και χωρίσωμεν χωριστά
+ τα μεγαλίτερα και τα δεύτερα και τα τρίτα;
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Βεβαιότατα.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν ορίζομεν ότι μία πολιτεία, η οποία τυχόν πρόκειται
+ να σωθή και να ευτυχήση, είναι πρέπον και αναγκαίον, όσον είναι
+ δυνατόν εις τον άνθρωπον, να μοιράζη ορθώς τας τιμάς και τας
+ ατιμίας. Και βεβαίως ορθόν είναι να θεωρούνται τιμαλφέστερα και
+ πρώτα τα αγαθά τα περιστρεφόμενα εις την ψυχήν, όταν αυτή έχη
+ σωφροσύνην, δεύτερα δε τα καλά και αγαθά τα περιστρεφόμενα εις το
+ σώμα, και τρίτα τα αναφερόμενα εις την περιουσίαν και τα κινητά.
+ Από αυτά δε εάν κανείς νομοθέτης ή πολιτεία εκτροχιάζεται και
+ προτάσση εις τας τιμάς τα κινητά ή κανέν άλλο από τα τελευταία, δεν
+ θα κάμη ούτε ευσεβή ούτε πολιτικήν πράξιν. Αυτά να ειπούμεν ή πώς
+ αλλέως;
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Πολύ καθαρά μάλιστα να τα ειπούμεν.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Αυτά λοιπόν μας έκαμε να ειπούμεν περιπλέον η εξέτασις
+ του πολιτεύματος των Περσών. Ευρίσκομεν δε ότι με τον καιρόν έγιναν
+ χειρότεροι. Αιτία δε είπαμεν ότι είναι ότι αφήρεσαν την ελευθερίαν
+ του δήμου, και εφήρμοσαν τον δεσποτισμόν περισσότερον του
+ πρέποντος, και διά τούτο έχασαν την φιλίαν και το κοινόν συμφέρον
+ της πόλεως. Αφού δε αυτό κατεστράφη, δεν φροντίζει το συμβούλιον
+ των αρχόντων διά τους υπηκόους και τον δήμον, αλλά διά την
+ διατήρησιν της εξουσίας των, οσονδήποτε ολίγον και αν νομίζουν ότι
+ θα κερδίσουν οι ίδιοι, και αφού έφεραν εις παραλυσίαν τας πόλεις
+ και ανεστάτωσαν με πυρ και με σίδηρον έθνη φιλικά, τόρα μισούν και
+ μισούνται εχθρικώς και αδιαλλάκτως. Οσάκις δε λαμβάνουν ανάγκην των
+ δήμων, διά να πολεμήσουν προς χάριν των (των αρχόντων), τότε πάλιν
+ δεν ευρίσκουν εις αυτούς ούτε κοινότητα συμφερόντων ούτε προθυμίαν
+ διά τους κινδύνους και τας μάχας, αλλά, ενώ έχουν χιλιάδας των
+ χιλιάδων ανυπολογίστους, τας έχουν όλας αχρήστους διά τον πόλεμον,
+ και ως να στερούνται ανθρώπους ζητούν μισθωτούς και νομίζουν ότι
+ είναι δυνατόν ποτέ να σωθούν από μισθωτούς και ξενικούς ανθρώπους.
+ Εκτός δε τούτου αναγκάζονται να είναι αμαθείς, διότι λέγουν
+ εμπράκτως ότι απέναντι του χρυσού και του αργύρου είναι φλυαρίαι
+ όσα θεωρούνται έντιμα και ένδοξα εις μίαν πόλιν.
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Βεβαιότατα.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Και λοιπόν το ζήτημα των Περσών, ότι δηλαδή δεν
+ διοικούνται σήμερον ορθώς ένεκα της υπερβολικής δουλείας και του
+ δεσποτισμού, ας λάβη τέλος.
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Πολύ καλά.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Τόρα δε πάλιν είναι ανάγκη να εξετάσωμεν ομοίως το
+ πολίτευμα της Αττικής, διά να ιδούμεν ότι η απόλυτος ελευθερία από
+ όλας τας αρχάς δεν είναι ασημάντως χειροτέρα παρά η μετριασμένη
+ εξάρτησις από άλλους. Δηλαδή ημείς, κατά την εποχήν εκείνην που
+ έγινε η επίθεσις των Περσών εναντίον της Ελλάδος, ίσως δε και
+ εναντίον όλης σχεδόν της Ευρώπης, είχαμεν πολίτευμα παλαιόν και τα
+ αξιώματα εδίδοντο συμφώνως προς τας τέσσαρας τάξεις τιμημάτων και
+ εβασίλευε κάποια κυρίαρχος εντροπή, χάριν της οποίας ήμεθα τότε
+ πρόθυμοι να ζώμεν ως υπηρέται των νόμων. Και ακριβώς επειδή εκτός
+ τούτων η κατά ξηράν και θάλασσαν εκστρατεία ήτο κολοσσιαία και
+ επροξένησεν απέραντον φόβον, μας ενέπνευσε ακόμη μεγαλιτέραν
+ δουλείαν προς τους άρχοντας και τους νόμους, και από όλα αυτά μας
+ ήλθε μεταξύ μας μία υπερβολική φιλία. Δηλαδή σχεδόν δέκα έτη προ
+ της εν Σαλαμίνι ναυμαχίας είχε έλθει ο Δάτις οδηγών μίαν Περσικήν
+ εκστρατείαν, διότι τον έστειλε ο Δαρείος ρητώς εναντίον των
+ Αθηναίων και των Ερετριέων, διά να τους εξανδραποδίση και τους
+ μεταφέρη, δηλώσας εις αυτόν ότι θα φονευθή, εάν δεν επιτύχη. Και ο
+ Δάτις τους μεν Ερετριείς εις ολίγον διάστημα τους ενίκησε κατά
+ κράτος με πολλάς χιλιάδας στρατού και άφησε εις την πόλιν μας
+ κάποιαν φοβεράν διάδοσιν, ότι κανείς Ερετριεύς δε του εξέφυγε.
+ Δηλαδή συνέδεσαν τάχα μεταξύ των τας χείρας των οι στρατιώται του
+ Δάτιδος και εψάρευσαν όλην την Ερέτριαν. Αυτός λοιπόν ο λόγος, είτε
+ αληθής είτε οποιαδήποτε εφεύρεσις είναι, ετρόμαξε και όλους τους
+ άλλους Έλληνας και προ πάντων τους Αθηναίους, και, όταν έστειλαν
+ πρεσβείαν παντού διά βοήθειαν, κανείς δεν ήθελε να τους βοηθήση
+ εκτός των Λακεδαιμονίων. Αυτοί όμως ένεκα του πολέμου τον οποίον
+ είχαν τότε με τους Μεσσηνίους και ίσως και διά κανέν άλλο εμπόδιον,
+ το οποίον δεν γνωρίζομεν ρητώς, οπωσδήποτε έφθασαν μίαν ημέραν
+ αργότερα από την μάχην, η οποία έγινε εις τον Μαραθώνα. Κατόπιν δε
+ ηκούοντο μεγάλαι προπαρασκευαί και ήρχοντο συχνά απειλαί εκ μέρους
+ του βασιλέως της Περσίας, εις ολίγον όμως διεδόθη ότι ο μεν Δαρείος
+ απέθανε, ο δε υιός του, νέος και ακάθεκτος, ανέλαβε την εξουσίαν
+ και διόλου δεν απεμακρύνθη από την επίθεσιν. Οι δε Αθηναίοι
+ ενόμιζαν ότι όλη αυτή η προετοιμασία γίνεται εναντίον των διά το
+ συμβάν του Μαραθώνος και, επειδή εμάνθαναν ότι ο Άθως κόπτεται διά
+ διώρυγος και ότι ο Ελλήσποντος ενώνεται διά γεφύρας και ότι είναι
+ μέγας ο στόλος, ενόμισαν ότι δεν υπάρχει δι' αυτούς σωτηρία ούτε
+ κατά ξηράν ούτε κατά θάλασσαν. Διότι εφαντάζοντο ότι δεν θα τους
+ εβοήθει κανείς — επειδή ενθυμούντο ότι, και όταν οι Πέρσαι ήλθαν
+ διά πρώτην φοράν και διέπραξαν τας βιαιότητας εις την Ερέτριαν, και
+ τότε τους Αθηναίους κανείς δεν τους εβοήθησε ούτε ερριψοκινδύνευσε
+ εις την μάχην, επομένως το ίδιον επερίμεναν ότι θα γίνη και τότε
+ τουλάχιστον κατά ξηράν — και κατά θάλασσαν δε πάλιν έβλεπαν
+ απόλυτον έλλειψιν σωτηρίας, διότι ήρχοντο εναντίον των πλοία χίλια
+ και ακόμη περισσότερα. Λοιπόν μίαν σωτηρίαν εσκέφθησαν, απίθανον
+ μεν και απελπιστικήν, οπωσδήποτε όμως μόνην, αφού έλαβαν υπ' όψιν
+ των το προηγούμενον γεγονός, δηλαδή ότι από απελπισίαν και τότε
+ εφάνη ότι ενίκησαν εις την μάχην. Εις αυτήν λοιπόν την ελπίδα
+ στηριζόμενοι εύρισκαν ότι καταφύγιον διά τον εαυτόν των είναι μόνον
+ αυτοί οι ίδιοι και οι θεοί. Όλα αυτά λοιπόν ενέπνεαν εις αυτούς
+ φιλίαν μεταξύ των, δηλαδή ο φόβος ο παρουσιασθείς τότε και ο
+ γεννηθείς από τους προηγουμένους νόμους, ο οποίος ήτο υποδούλωσις
+ εις τους νόμους εκείνους, αυτόν που ωνομάσαμεν πολλάκις εις τα
+ προηγούμενα εντροπήν, εις την οποίαν είπαμεν ότι πρέπει να είναι
+ υπόδουλοι όσοι θέλουν να γίνουν αγαθοί, και από την οποίαν ο δήμος
+ είναι ελεύθερος και άφοβος. Διότι αυτός, εάν τότε δεν τον εκυρίευε
+ ο τρόμος, δεν ήτο δυνατόν να συνασπισθή και να αμυνθή ούτε να
+ υπερασπίση τα ιερά και τους τάφους και την πατρίδα και όλους τους
+ ιδικούς του και συγχρόνως και φίλους, καθώς εβοήθησε τότε, αλλά θα
+ εχωριζόμεθα εις μικρά τμήματα όλοι μας και θα εσκορπιζόμεθα άλλος
+ εδώ και άλλος εκεί.
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Πολύ ορθά ωμίλησες, Ξένε μου, και καθώς αρμόζει εις σε
+ και εις την πατρίδα σου.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Εις αυτό έχεις δίκαιον, καλέ Μέγιλλε. Και βεβαίως προς σε
+ είναι δίκαιον να ειπώ όσα συνέβησαν εκείνην την εποχήν, διότι
+ μετέχεις εκ φύσεως της φιλίας των πατέρων σου προς τας Αθήνας.
+ Πρόσεχε όμως και συ και ο Κλεινίας αν λέγομεν πράγματα αρμόζοντα
+ εις την νομοθεσίαν. Διότι βεβαίως δεν ομιλώ χάριν διηγήσεως μύθων,
+ αλλά χάριν του ζητήματός μας. Και προσέξετε να ιδήτε. Επειδή κάπως
+ το ίδιον πάθημα συνέβη εις ημάς καθώς εις τους Πέρσας, εις εκείνους
+ μεν με το να σύρουν τον δήμον εις την δουλείαν, εις ημάς δε πάλιν
+ αντιθέτως με το να προτρέπωμεν τον λαόν εις απόλυτον ελευθερίαν,
+ τόρα λοιπόν τι συμπέρασμα έχομεν να ειπούμεν από αυτά; Η
+ προηγηθείσα συζήτησίς μας σχεδόν είναι πολύ ορθή.
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Καλά λέγεις, αλλά προσπάθησε να εξηγήσης καθαρώτερα εις
+ ημάς αυτό που λέγεις τόρα.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Αυτό θα γίνη. Αγαπητοί μου φίλοι, εις την εποχήν των
+ παλαιών νόμων δεν ήτο κανενός κυρίαρχος ο δήμος, αλλά κάπως ήτο
+ εκουσίως υπόδουλος εις τους νόμους.
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Ποίους εννοείς;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Τους περιστρεφομένους εις την μουσικήν πρώτον της εποχής
+ εκείνης, αν θέλης να εξετάσωμεν από την αρχήν την μεγάλην πρόοδον
+ του φιλελευθέρου βίου. Δηλαδή τότε η μουσική μας ήτο διηρημένη εις
+ τα διάφορα είδη της και τα σχήματα, και κάποιον είδος άσματος ήσαν
+ αι ευχαί προς τους θεούς, αι οποίαι ωνομάζοντο ύμνοι. Και εις αυτό
+ δε υπήρχε έν αντίθετον είδος άσματος, και αυτό ημπορούσε κανείς
+ κυρίως να το ονομάση θρήνους. Και άλλο είδος ήσαν οι παιάνες, και
+ έν άλλο η γέννησις του Διονύσου, το οποίον, νομίζω, ελέγετο
+ διθύραμβος. Αυτό δε το ίδιον είδος το ωνόμαζαν ακριβώς νόμους, ως
+ κάποιον διαφορετικόν άσμα· επρόσθεταν δε τον χαρακτηρισμόν
+ κιθαρωδικούς. Αφού λοιπόν όλα αυτά και μερικά άλλα είχαν
+ τακτοποιηθή, δεν επετρέπετο να εφαρμόση κανείς παρανόμως άλλο άσμα
+ εις άλλο είδος μελωδίας. Το δε κύρος εις αυτά διά την ανακάλυψιν
+ και την δίκην έπειτα και τιμωρίαν του ανακαλυφθέντος ως παραβάτου
+ δεν απετελείτο από καμμίαν σφυρίκτραν ούτε από απειροκάλους φωνάς
+ του λαού, καθώς τόρα, ούτε πάλιν από χειροκροτήματα εκφράζοντα
+ επιδοκιμασίαν, αλλά όσοι μεν ήσαν τελείως κατηρτισμένοι έπρεπε να
+ ακούουν μέχρι τέλους με σιωπήν, εις δε τους παίδας και τους
+ παιδονόμους και τον περισσότερον λαόν ο συνετισμός εγίνετο με την
+ ευλογημένην (σωφρονιστικήν) ράβδον, εις αυτά λοιπόν τόσον πρόθυμον
+ ήτο το πλήθος των πολιτών να εξουσιάζεται, και να μη τολμά να κρίνη
+ με θόρυβον. Κατόπιν όμως με τον καιρόν αρχηγοί μεν της απειροκάλου
+ παρανομίας έγιναν οι εκ φύσεως μεν συνθέται, αλλά αμαθείς ως προς
+ το δίκαιον της Μούσης και το νόμιμον, μεθύοντες και περισσότερον
+ του δέοντος κυριευόμενοι από την ηδονήν, και αναμιγνύοντες θρήνους
+ με ύμνους και παιάνας διθυράμβους, και μάλιστα τας αυλωδίας
+ νοθεύοντες με τας κιθαρωδίας, και όλα με όλα συνδυάζοντες, ακουσίως
+ ένεκα της αμαθείας ψευδόμενοι περί της μουσικής, ότι αυτή δεν έχει
+ καμμίαν ορθότητα, αλλά μόνον από την ηδονήν του απολαμβάνοντος
+ αυτήν ημπορεί να κριθή ορθότατα αν είναι καλλιτέρα ή χειροτέρα.
+ Συνθέτοντες λοιπόν τοιαύτα έργα και προσθέτοντες αναλόγους στίχους
+ ενέπνευσαν εις τους περισσοτέρους παρανομίαν και πραξικοπήματα
+ απέναντι της μουσικής, ως να είναι ικανοί να την κρίνουν. Από αυτό
+ λοιπόν τα ακροατήρια από σιωπηλά έγιναν θορυβώδη, ως να γνωρίζουν
+ το καλόν και το κακόν εις την μούσαν, και αντί της υπερισχύσεως
+ των καλλιτέρων επεκράτησεν εις αυτήν πονηρά θεατροκρατία.
+
+ Διότι βεβαίως, εάν μόνον δημοκρατία υπήρχε εις αυτήν από ελευθέρους
+ άνδρας, δεν θα ήτο τόσον πολύ κακόν το πράγμα. Τόρα όμως εις ημάς,
+ εις τον τόπον της μουσικής, ήρχισε η δοκησισοφία όλων εις όλα και η
+ παρανομία, την ηκολούθησε η ελευθερία. Διότι εγίνοντο άφοβοι, ωσάν
+ τάχα να την εγνώριζαν, η δε αφοβία εγέννησε την αναίδειαν. Δηλαδή
+ το να μη φοβήται κανείς την γνώμην του καλλιτέρου από θρασύτητα,
+ αυτό ακριβώς αποτελεί την πονηράν αναίδειαν, με κάποιαν βεβαίως
+ πολύ παράτολμον ελευθερίαν.
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Ομιλείς πολύ ορθά.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Ως συνέχεια λοιπόν αυτής της ελευθερίας είναι εύκολον να
+ προκύψη το να μη θέλη κανείς να είναι υποχείριος εις τους άρχοντας,
+ και κατόπιν από αυτήν το να αποφεύγη του πατρός και της μητρός και
+ των μεγαλιτέρων την υπακοήν και την νομοθέτησιν, και όταν
+ πλησιάσουν εις το τέλος πλέον να ζητούν να μην υπακούουν εις τους
+ νόμους, όταν δε φθάσουν πλέον εις το τέλος, να μη σκοτίζωνται
+ διόλου δι' όρκους και διά τον λόγον της τιμής των και διά τους
+ θεούς, αποδεικνύοντες και αντιγράφοντες την λεγομένην Τιτανικήν
+ (ανυπότακτον) φύσιν, και, αφού καταντήσουν εις εκείνην πάλιν την
+ κατάστασιν, να ζουν εις κακήν εποχήν και ποτέ να μη παύσουν τα
+ δυστυχήματά των. Και λοιπόν προς τι ελέχθησαν μεταξύ μας και αυτά
+ όλα; Μου φαίνεται ότι πρέπει τον λόγον να τον σύρωμεν εις τα οπίσω
+ καθώς τον ίππον, και όχι να έχη αχαλίνωτον στόμα, το οποίον
+ παρασύρεται διά της βίας από τον λόγον, και να πέσωμεν, καθώς λέγει
+ η παροιμία, από τον όνον, αλλά να εξαναρωτούμεν διά το προ ολίγου
+ λεχθέν, διά ποίον λόγον άραγε ελέχθη.
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Πολύ ορθά.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν αυτά ελέχθησαν χάριν εκείνων.
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Ποίων;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Είπαμεν ότι ο νομοθέτης οφείλει εις τρία να προσέχη, όταν
+ νομοθετή, δηλαδή πώς να είναι ελευθέρα η νομοθετουμένη πόλις, και
+ αστασίαστος, και να έχη νουν. Αυτά είπαμεν. Δεν είναι έτσι;
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Βεβαιότατα.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν εξ αιτίας αυτών επροτιμήσαμεν από τας πολιτείας
+ την πλέον απολυταρχικήν και την πλέον φιλελευθέραν, και τόρα
+ εξετάζομεν ποία από αυτάς τας δυο πολιτεύεται ορθώς, υποθέσαντες δε
+ διά καθεμίαν από αυτάς κάποιαν μετριότητα, εκείνης μεν ως προς τον
+ δεσποτισμόν, αυτής δε ως προς την ελευθερίαν, ενοήσαμεν ότι τότε
+ περισσότερον επήλθε ευτυχία με αυτάς, εν ώ, όταν εξώκειλαν εις τα
+ άκρα, εκείνη μεν ως προς την υποδούλωσιν, αυτή δε ως προς το
+ αντίθετον, δεν τας ωφέλησε ούτε εκείνας ούτε αυτάς.
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Αυτό είναι μεγάλη αλήθεια.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Και βεβαίως χάριν αυτών εξετάσαμεν και τον συνοικισμόν
+ του Δωρικού στρατοπέδου και τους πρόποδας του Δαρδάνου μαζί με τον
+ παραλιακόν συνοικισμόν, και τους πρώτους εκείνους οι οποίοι
+ εσώθησαν από την καταστροφήν. Ακόμη δε και την προηγουμένην από
+ αυτά συζήτησιν μας περί μουσικής και μέθης και όσα προηγήθησαν
+ ακόμη από αυτά. Δηλαδή όλα αυτά τα είπαμεν με σκοπόν να εννοήσωμεν
+ πώς είναι δυνατόν άραγε να κτισθή καλλίτερον μία πόλις, και
+ ιδιωτικώς πώς ημπορεί ο καθείς να ζη την ζωήν του καλλίτερα, εάν δε
+ ωφελήσαμεν εις τίποτε ή όχι, ποία εξέλεγξις ημπορεί να λεχθή μεταξύ
+ μας από τον εαυτόν μας, αγαπητέ Μέγιλλε και Κλεινία;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Εγώ, καλέ Ξένε, νομίζω ότι εννοώ κάποιαν εξέλεγξιν.
+ Φαίνεται ότι με κάποιαν τύχην έγιναν όλοι αυτοί οι λόγοι μεταξύ
+ μας, τους οποίους είπαμεν: Δηλαδή σχεδόν συμπίπτει να έχω την
+ ανάγκην αυτών σήμερον, και πάλιν επικαίρως κάπως παρευρίσκεστε εδώ
+ και συ και ο Μέγιλλος απ' εδώ. Διότι δεν θα σας αποκρύψω τι μου
+ συμβαίνει προς το παρόν, αλλά και ως καλόν οιωνόν κάπως το θεωρώ.
+ Δηλαδή το μεγαλίτερον μέρος της Κρήτης σχεδιάζει να κάμη κάποιαν
+ αποικίαν, και δίδει εντολήν εις τους Κνωσίους να λάβουν την
+ πρωτοβουλίαν του ζητήματος, η δε πόλις των Κνωσίων αναθέτει την
+ εντολήν εις εμέ και εις άλλους εννέα άνδρας. Συγχρόνως δε μας
+ αναθέτει και νόμους να θέσωμεν και από τους εντοπίους, όσοι τυχόν
+ μας αρέσουν, και από κανέν άλλο μέρος, χωρίς να λάβωμεν υπ' όψιν το
+ ξενικόν αυτών, αρκεί να φαίνωνται καλλίτεροι. Τόρα λοιπόν ας
+ λάβωμεν όλοι μαζί δι' όλους αυτήν την ευχαρίστησιν. Από όσα είπαμεν
+ ας εκλέξωμεν συζητητικώς και ας δημιουργήσωμεν μίαν πόλιν, ως να
+ την κτίζωμεν από την αρχήν, και ούτω συγχρόνως θα εξετάζωμεν αφ'
+ ενός το ζήτημά μας, και αφ' ετέρου εγώ πολύ πιθανόν να
+ χρησιμοποιήσω εις την μέλλουσαν πόλιν αυτό το σχέδιον.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Βεβαίως δεν μας φέρεις κανένα πόλεμον, καλέ Κλεινία.
+ Αλλά, αν δεν υπάρχη κανέν εμπόδιον εις τον Μέγιλλον, πίστευε ότι το
+ κατ' εμέ όσον είναι δυνατόν είμαι σύμφωνος μαζί σου.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πολύ καλά ομιλείς.
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Και εγώ βεβαίως είμαι σύμφωνος.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Καλά είπατε και οι δύο. Λοιπόν ας δοκιμάσωμεν πρώτον με
+ την συζήτησιν να ιδρύσωμεν την πόλιν.
+
+
+
+ΒΙΒΛΙΟΝ Δ'.
+
+
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Εμπρός λοιπόν, ποίου είδους πρέπει άραγε να φαντασθώμεν
+ ότι θα είναι η πόλις; Το λέγω δε, όχι διά να ερωτήσω διά το όνομά
+ της ποίον είναι σήμερον, ούτε εις το μέλλον πώς θα χρειασθή να την
+ ονομάσωμεν. Διότι ως προς αυτό μεν ίσως και ο συνοικισμός της ή
+ κάποιος τόπος ή το όνομα κανενός ποταμού ή πηγής ή των επιτοπίων
+ θεοτήτων δώση το φημισμένον του όνομα εις την νεόκτιστον πόλιν.
+ Αλλά το εξής θέλω μάλλον να ερωτήσω περί αυτής, αν θα είναι παραλία
+ ή μεσόγειος.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Σχεδόν, καλέ Ξένε, απέχει από την θάλασσαν η πόλις, περί
+ της οποίας ωμιλήσαμεν προ ολίγου, σχεδόν ογδώντα στάδια.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Και λοιπόν; Άραγε υπάρχουν και λιμένες εις τα μέρη της ή
+ είναι εντελώς χωρίς λιμένας;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Απ' εναντίας έχει λιμένας καλούς όσον ημπορεί να γίνη,
+ καλέ Ξένε.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Θεέ μου, τι λόγον είπες! Και λοιπόν; Τα περίχωρα αυτής
+ είναι εύφορα δι' όλα τα είδη ή μήπως έχουν από μερικά έλλειψιν;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Σχεδόν καμμίαν έλλειψιν δεν έχουν.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Αλλ' άραγε υπάρχει καμμία πόλις γειτονική με αυτήν;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Όχι και τόσον, και δι' αυτό ιδρύεται. Δηλαδή προ καιρού
+ είχε γίνει κάποια μετανάστευσις από αυτόν τον τόπον και άφησε αυτήν
+ την χώραν έρημον εις χρονικόν διάστημα ανυπολόγιστον.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Και τόρα πάλιν; Ως προς τας πεδιάδας και τα όρη και τα
+ δάση πόσον της εδόθη από έκαστον από αυτά;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Παρομοιάζει όλη με την φύσιν της άλλης Κρήτης
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Χωρίς άλλο εννοείς όχι είναι μάλλον ορεινή παρά πεδινή.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Βεβαιότατα.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Τότε λοιπόν βεβαίως δεν είναι αθεράπευτος διά την
+ απόκτησιν της αρετής. Δηλαδή, εάν μεν επρόκειτο να είναι παραλία
+ και με καλούς λιμένας και όχι πολύ εύφορος αλλά στερουμένη πολλών,
+ τότε θα εχρειάζετο κανένα μεγάλον σωτήρα και κάποιους θείους
+ νομοθέτας, εάν δεν ηθέλαμεν να αποκτήση ήθη άστατα και μηδαμινά,
+ αφού έγινε εκ φύσεως τοιαύτη. Τόρα όμως έχει ως ανακούφισιν το
+ διάστημα των ογδώντα σταδίων. Και είναι μεν αληθές ότι είναι
+ πλησιέστερον από όσον πρέπει προς την θάλασσαν σχεδόν όσον λέγεις
+ ότι έχει καλλιτέρους λιμένας, οπωσδήποτε όμως και αυτό είναι
+ αρκετόν. Διότι η γειτονική εις μίαν χώραν θάλασσα προσωρινώς δι'
+ εκάστην ημέραν είναι ευχάριστον πράγμα. Είναι όμως αληθώς αλμυρά
+ γειτονία και πικρά. Διότι την παραγεμίζει από εμπόρια και
+ κερδοσκοπίας καπηλικάς, και γεννά εις τας ψυχάς ήθη άστατα και
+ άπιστα, και όχι μόνον την ιδίαν την πόλιν καθιστά ως προς τον
+ εαυτόν της χρεοκόπον και στερουμένην συμπνοίας, αλλά το ίδιον και
+ απέναντι των άλλων ανθρώπων. Εκτός αυτού όμως βεβαίως είναι
+ παρηγορία δι' αυτήν και ότι είναι εύφορος εις όλα τα είδη. Επειδή
+ όμως είναι ορεινή, είναι προφανές ότι δεν θα είναι πολύ εύφορος
+ καθώς είναι πάμφορος. Δηλαδή, αν είχε τούτο το πλεονέκτημα, επειδή
+ θα έδιδε πολλήν εξαγωγήν, θα εγέμιζε πάλιν απέναντι αυτής με
+ νομίσματα αργυρά και χρυσά, από τα οποία μεγαλίτερον κακόν, διά να
+ εκφρασθώ ούτω πώς, εις μίαν πόλιν κανέν απολύτως δεν ημπορεί να
+ υπάρξη ως προς την απόκτησιν ευγενών και δικαίων ηθών, καθώς
+ είπαμεν εις τους προηγουμένους λόγους, εάν ενθυμούμεθα.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Βεβαίως ενθυμούμεθα και συμφωνούμεν ότι και τότε καλά το
+ ελέγαμεν και τόρα.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Και τόρα πάλιν; Άραγε από ναυπηγήσιμον ξυλείαν πώς
+ πηγαίνει η τοποθεσία της χώρας σας;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Δεν υπάρχει ούτε καμμία ελάτη αξιόλογος ούτε πεύκος, ούτε
+ και πολλά κυπαρίσσια. Την δε πίτυν (κουκουναριάν) πάλιν και τον
+ πλάτανον σπανίως θα τα απαντήση κανείς, τα οποία χρειάζονται διά τα
+ εσωτερικά των πλοίων εις τους ναυπηγούς κάθε τόσον.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Και ως προς αυτά δεν είναι κακή η φύσις της χώρας.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Διατί άραγε;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Είναι αγαθόν πράγμα το να μη ημπορή ευκόλως μία πόλις να
+ μανθάνη τας πονηράς συνηθείας των εχθρών.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Εις ποίον από όσα είπαμεν αποβλέπει αυτός σου ο λόγος;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Ευλογημένε μου, πρόσεχέ με λαμβάνων υπ' όψιν σου αυτό που
+ είπαμεν εις την αρχήν περί των Κρητικών νόμων, ότι δηλαδή εις έν
+ πράγμα αποβλέπουν, και μάλιστα σεις οι ίδιοι ελέγατε ότι αυτά είναι
+ τα πολεμικά πράγματα, εγώ όμως σας αντέκρουσα και είπα ότι εφ' όσον
+ μεν οι τοιούτοι νόμοι αποβλέπουν εις την αρετήν είναι βαλμένοι
+ καλά, το να αποβλέπουν όμως προς έν μέρος σχεδόν της αρετής και όχι
+ προς ολόκληρον δεν το παρεδεχόμην διόλου.
+
+ Τόρα λοιπόν σεις προσέξατέ με εις την παρούσαν νομοθεσίαν
+ παρακολουθούντες με προσοχήν, μη τυχόν νομοθετώ τίποτε το οποίον
+ δεν αποβλέπει προς την αρετήν ή αποβλέπει μόνον προς κανέν μέρος
+ αυτής. Δηλαδή μόνον εκείνος ο νόμος νομίζω ότι τίθεται ορθώς, ο
+ οποίος ωσάν τοξότης σημαδεύει μόνον εκείνο το οποίον παρακολουθεί
+ πάντοτε κάτι καλόν, όλα δε τα άλλα τα παραλείπει, είτε πλούτος
+ είναι αυτά είτε ακόμη κανέν από όσα είπαμεν προηγουμένως. Και
+ ακριβώς αυτή έλεγα ότι είναι η αντιγραφή των εχθρών η κακή, όταν
+ κατοική κανείς πλησίον της θαλάσσης, βλάπτεται δε από τους εχθρούς,
+ καθώς λόγου χάριν — και δεν το λέγω, σας βεβαιώ, από μνησικακίαν:
+ Δηλαδή ο Μίνως, ως γνωστόν, τους κατοίκους της Αττικής μίαν φοράν
+ τους υπέβαλε εις ένα δύσκολον φόρον, επειδή είχε δύναμιν πολλήν
+ κατά θάλασσαν, ενώ αυτοί δεν είχαν τότε ακόμη, καθώς σήμερον,
+ πολεμικά πλοία ούτε πάλιν είχαν χώραν πλήρη ναυπηγησίμου ξυλείας,
+ ώστε με ευκολίαν να τους δίδη ναυτικήν δύναμιν. Λοιπόν δεν
+ κατώρθωσαν διά της ναυτικής αντιγραφής να γίνουν οι ίδιοι ναύται
+ αμέσως και να αποκρούσουν τους εχθρούς. Δηλαδή τους ήτο ευκολώτερον
+ να χάσουν πολλάς φοράς ακόμη ανά επτά νέους έως ότου από πεζοί
+ οπλίται μόνιμοι να γίνουν ναυτικοί και να συνηθίσουν με ταχύτητα να
+ κάμνουν αποβάσεις και πάλιν αμέσως να αποσύρωνται εις τα πλοία των
+ και να φρονούν ότι δεν κάμνουν κανέν αισχρόν πράγμα, διότι δεν
+ έχουν το θάρρος να αποθάνουν υπομένοντες την επίθεσιν των εχθρών,
+ αλλά να ευρίσκουν αρμοδίας εις αυτούς προφάσεις και να φεύγουν κάτι
+ φευγάλες όχι δήθεν αισχράς. Αύται δε βεβαίως αι λέξεις είναι
+ συνηθισμέναι από το πολεμικόν ναυτικόν, και δεν είναι τόσον πολλών
+ επαίνων άξιαι αλλά το αντίθετον. Διότι δεν πρέπει ποτέ να
+ εξοικειώνεται με πονηράς συνηθείας και μάλιστα το καλλίτερον μέρος
+ των πολιτών. Αυτό δε βεβαίως ήτο εύκολον να το μάθη κανείς και από
+ τον Όμηρον, ότι δηλαδή αυτή η ασχολία δεν ήτο ένδοξος. Διότι με
+ αυτό κατακρίνει ο Οδυσσεύς τον Αγαμέμνονα, ο οποίος, ενώ τότε οι
+ Έλληνες εδεσμεύοντο από τους Τρώας εις την μάχην, διέτασσε να
+ σύρουν τα πλοία εις την θάλασσαν, εκείνος όμως εθύμωσε εναντίον του
+ και του λέγει:
+
+ Προστάζεις μέσ' 'ς τον πόλεμο και της φωτιάς τη ζάλη
+ 'ς τη θάλασσα να ρίψωμε τα λαξευτά μας πλοία,
+ Να ελθή 'ς τον τόπον η καρδιά των Τρώων παραπάνω,
+ 'σ εμάς δε μαύρη συμφορά. Διότι ο στρατός μας
+ δεν στέκεται να πολεμά, όταν συρθούν τα πλοία,
+ αλλά θα γίνη πλειο δειλός, τη μάχη θε ναφήση.
+ Κ' η συμβουλή σου συμφορά θα φέρη. Τι είναι τούτα;
+
+ Αυτά λοιπόν τα εγνώριζε και εκείνος, ότι δηλαδή είναι κακόν πράγμα
+ να ευρίσκωνται εις την θάλασσαν εμπρός εις τα βλέμματά των τριήρεις
+ την ώραν που πολεμούν. Διότι και λέοντες θα εσυνήθιζαν να τρέπωνται
+ εις φυγήν από ελάφους, εάν έχουν τοιαύτας συνηθείας. Εκτός τούτου
+ όμως αι πόλεις αι ισχυραί εις τα ναυτικά δεν αποδίδουν τας τιμάς
+ εις το καλλίτερον πολεμικόν σώμα. Διότι, αφού η δύναμις αυτών
+ συνίσταται εις την πλοιαρχίαν και πεντηκονταρχίαν και κωπηλατικήν
+ και εις αναμίκτους και όχι πολύ σπουδαίους ανθρώπους, δεν θα ήτο
+ δυνατόν να μοιράζη εις έκαστον τας τιμάς ορθώς. Και όμως πώς
+ ημπορεί πλέον να υπάρξη ορθή πολιτεία, εάν στερηθή τούτο;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Σχεδόν είναι αδύνατον. Αλλ' όμως, καλέ Ξένε, η εν
+ Σαλαμίνι ναυμαχία εναντίον των βαρβάρων λέγομεν ημείς οι Κρήτες
+ τουλάχιστον ότι έσωσε όλην την Ελλάδα.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Βεβαίως και Έλληνες και βάρβαροι πολλοί τα λέγουν αυτά.
+ Ημείς όμως, φίλε μου, δηλαδή εγώ και ο φίλος απ' εδώ ο Μέγιλλος,
+ ισχυριζόμεθα ότι η πεζή μάχη εις τον Μαραθώνα και τας Πλαταιάς, η
+ μεν μία έκαμε την έναρξιν της σωτηρίας της Ελλάδος, η δε άλλη
+ επέφερε το τέλος, και αύται μεν έκαμαν τους Έλληνας καλλιτέρους,
+ εκείναι όμως όχι καλλιτέρους διά να εκφρασθώμεν ούτως πως περί των
+ μαχών, αι οποίαι γενικώς μας έσωσαν τότε. Δηλαδή εις το μέρος της
+ εν Σαλαμίνι ναυμαχίας προσθέτω και την περί το Αρτεμίσιον. Αλλά
+ τόρα ημείς βεβαίως λαμβάνομεν υπ' όψιν την αρετήν του πολιτεύματος
+ και την φύσιν της χώρας και εξετάζομεν την διάταξιν των νόμων,
+ διότι δεν θεωρούμεν ως πολυτιμότερον διά τους ανθρώπους μόνον το να
+ σώζωνται οι πολίται και να υπάρχουν, καθώς οι περισσότεροι, αλλά
+ πώς να γίνουν όσον το δυνατόν, καλλίτερο και να μένουν τοιούτοι
+ ενόσω ζουν. Νομίζω δε ότι και τούτο το είπαμεν εις τα προηγούμενα.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Αμέ τι;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Τούτο μόνον λοιπόν ας εξετάσωμεν, αν δηλαδή βαδίζομεν τον
+ ίδιον δρόμον, ο οποίος είναι ο καλλίτερος διά τον συνοικισμόν των
+ πόλεων και διά τας νομοθεσίας.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πάρα πολύ μάλιστα.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λέγε λοιπόν τόρα το συναφές ζήτημα, ποίος θα είναι ο
+ πληθυσμός ο οποίος θα συνοικισθή; Άραγε από όλην την Κρήτην όποιος
+ θέλει, διότι ίσως ηύξησε πολύ ο λαός εις εκάστην πόλιν παρ' όσον
+ απαιτεί η παραγομένη από την γην τροφή; Διότι βεβαίως δεν
+ συναθροίζετε, νομίζω, από όλην την Ελλάδα τους επιθυμούντας να
+ έλθουν. Αν και είναι αληθές ότι εις τον τόπον σας βλέπω ότι
+ υπάρχουν κάτοικοι και από το Άργος και από την Αίγιναν και από άλλα
+ μέρη της Ελλάδος. Και λοιπόν ο τορινός πληθυσμός των πολιτών, ειπέ
+ μας, από πού νομίζεις ότι θα γίνη;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Φαίνεται ότι θα γίνη και από όλην ανεξαιρέτως την Κρήτην,
+ αλλά και από την άλλην Ελλάδα, προ πάντων δε από την Πελοπόννησον
+ μου φαίνεται ότι θα δεχθή συνοίκους. Και βεβαίως αυτό, το οποίον
+ λέγεις τόρα, είναι αληθές, ότι δηλαδή υπάρχουν εδώ και από το
+ Άργος, και ότι η φυλή η οποία προκύπτει, περισσότερον εδώ είναι οι
+ Γορτύνιοι. Διότι έκαμε αποικίαν από την Γορτυνίαν, αυτήν την
+ Πελοποννησιακήν.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Τότε λοιπόν ίσως δεν ημπορεί να γίνη ομοιόμορφος ο
+ συνοικισμός των πόλεων, όταν δεν γίνεται καθώς εις τα μελίσσια,
+ δηλαδή να έρχεται μία γενεά από καθεμίαν χώραν εις τον συνοικισμόν
+ και να μένουν οι φίλοι πλησίον των φίλων, αφού τους έζωσε κάποια
+ στενοχωρία της γης ή τους εβίασε κάποια άλλη παρομοία ανάγκη.
+ Κάποτε δε και από φατριασμούς είναι ενδεχόμενον να αναγκασθή έν
+ μικρόν μέρος της πόλεως να αποξενωθή εις άλλον τόπον. Μάλιστα έως
+ τόρα κάποτε και ολόκληρος πόλις έφυγε άρδην, αφού ενικήθη εις τον
+ πόλεμον από ισχυροτέρους. Όλοι αυτοί λοιπόν εν μέρει μεν είναι
+ ευκολώτερον να συνοικισθούν και να δεχθούν νόμους, εν μέρει δε
+ δυσκολώτερον. Δηλαδή, όταν είναι μία μόνη γενεά ομόγλωσσος και
+ ομόνομος, έχει κάποιον φιλίαν, διότι συγκοινωνεί εις τα θρησκευτικά
+ και εις όλα τα παρόμοια, νόμους όμως διαφορετικούς και πολιτεύματα
+ διαφορετικά από τον τόπον της δεν τα ανέχεται ευκόλως, όσοι όμως
+ κάποτε εφατρίασαν ένεκα της πονηρίας των νόμων των και από
+ συνήθειαν ζητούν ακόμη να εφαρμόζουν τας ιδίας συνηθείας, εξ αιτίας
+ των οποίων και προηγουμένως κατεστράφησαν, αυτοί είναι δύσκολοι διά
+ τον αρχηγόν του συνοικισμού και ανυπότακτοι διά τον νομοθέτην. Όταν
+ όμως από όλα τα μέρη τρέξουν διαφόρων ειδών γένη, ίσως μεν φανούν
+ πρόθυμοι περισσότερον να υποταχθούν εις κάποιους νεοφανείς νόμους,
+ αλλά το να έχουν σύμπνοιαν και ωσάν έν ζεύγος ίππων όλοι μαζί κατά
+ την παροιμίαν να ξεφυσήσουν, απαιτεί πολύν καιρόν και είναι
+ δυσκολώτατον. Πάντοτε όμως πραγματικώς η νομοθεσία και οι
+ συνοικισμοί της πόλεως είναι το αποτελεσματικώτερον πράγμα διά την
+ αρετήν των ανδρών.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Είναι λογικόν βεβαίως. Αλλά είπε μας πάλιν σαφέστερον εις
+ τι αποβλέπεις και λέγεις αυτά.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Αγαπητέ μου, τόρα που επανέρχομαι και ερευνώ το ζήτημα
+ των νομοθετών μου φαίνεται ότι έχω να είπω και κάτι τι
+ εξευτελιστικόν δι' αυτούς. Πάλιν όμως, εάν το ειπούμεν κάπως
+ επικαίρως, δεν θα μας βλάπτη διόλου πλέον. Και όμως διατί τάχα
+ στενοχωρούμαι; Διότι βεβαίως όλα τα ανθρώπινα πράγματα φαίνεται ότι
+ είναι τοιαύτα.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Ως προς τι τα λέγεις αυτά;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Μου κατέβη να ειπώ ότι κανείς άνθρωπος ποτέ του δεν
+ νομοθετεί τίποτε, αλλά τύχαι και συμπτώσεις πολυειδείς ερχόμεναι
+ ποικιλοτρόπως μας νομοθετούν όλα τα πράγματα. Δηλαδή ή κανείς
+ πόλεμος διά της βίας ανατρέπει τα πολιτεύματα και μεταβάλλει τους
+ νόμους, ή η ανυπόφορος δυσκολία της πτωχείας. Εις πολλά δε και αι
+ ασθένειαι μας αναγκάζουν να νεωτερίζωμεν, όταν ενσκήπτουν επιδημίαι
+ και όταν υπάρχη πολλά έτη διαρκώς κακοκαιρία. Λοιπόν, εάν όλα αυτά
+ λάβη κανείς υπ' όψιν, σπεύδει να ειπή αυτό που είπα εγώ προ ολίγου,
+ ότι δηλαδή κανείς θνητός δεν νομοθετεί τίποτε, αλλά συμπτώσεις
+ είναι σχεδόν όλα τα ανθρώπινα πράγματα. Νομίζω δε ότι ημπορεί
+ κανείς να κάμη καλήν εντύπωσιν, αν όλα αυτά τα εφαρμόση και εις την
+ ναυτιλίαν και την πλοιαρχικήν και την ιατρικήν και την στρατηγίαν,
+ αλλά πάλιν και το εξής επίσης ημπορεί να ειπή εις αυτά τα ίδια και
+ να φαίνεται ότι ομιλεί ορθώς.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Τι πράγμα;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Ότι όλα τα ανθρώπινα ο θεός και μαζί με τον θεόν η τύχη
+ και η ευκαιρία τα διοικεί ανεξαιρέτως. Είναι όμως ανθρωπινώτερον να
+ παραδεχθώμεν ότι εις αυτά είναι ανάγκη να ακολουθή και τρίτον τι, η
+ τέχνη. Δηλαδή εν καιρώ χειμώνος να χρησιμοποιή κανείς την
+ πλοιαρχικήν ή όχι, εγώ το θεωρώ μέγα πλεονέκτημα. Ή πώς αλλέως;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Καθώς λέγεις.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν και εις τα άλλα επίσης το ίδιον συμβαίνει και
+ μάλιστα και εις την νομοθεσίαν αυτό το ίδιον πρέπει ν'
+ αναγνωρίσωμεν. Όταν οι άλλοι όροι συντρέχουν, όσοι πρέπει να
+ συμπέσουν, εάν πρόκειται να καταστή ευτυχής ο συνοικισμός πρέπει
+ πάντοτε να συμπέση να υπάρχη εις την πόλιν και νομοθέτης
+ εξοικειωμένος με την αλήθειαν.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πολύ ορθά ομιλείς.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν όστις δι' όλας τας περιπτώσεις που είπαμεν κατέχει
+ την τέχνην, δεν θα ημπορούσε και να ευχηθή ορθώς, τι πρέπει να δοθή
+ από την τύχην, ώστε μόνον η τέχνη να χρειάζεται;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Βεβαιότατα.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν και όλοι βεβαίως οι άλλοι όσους ανεφέραμεν προ
+ ολίγου, αν παρακινηθούν να ειπούν την ευχήν των, θα την έλεγαν. Δεν
+ είναι έτσι;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Αμέ τι;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Το ίδιον δε νομίζω ότι θα ημπορούσε να κάμη και ο
+ νομοθέτης.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Αυτή είναι η γνώμη μου.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Εμπρός λοιπόν, νομοθέτα, ας του ειπούμεν. Ποίαν πόλιν και
+ με ποίους όρους θέλεις να σου παραδώσωμεν, ώστε, αφού την παραλάβης
+ συ, να ημπορέσης με τα υπόλοιπα μόνος σου να την τακτοποιήσης καλά;
+ Τι πρέπει άραγε να απαντήσωμεν ορθώς κατόπιν αυτού;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Ως απάντησιν του νομοθέτου να το ειπούμεν αυτό. Δεν είναι
+ έτσι;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Μάλιστα, το εξής. Δόστε μου πόλιν τυραννουμένην, θα ειπή
+ αυτός, ο δε τύραννός της ας είναι νέος και μνημονικός και
+ επιδεκτικός μαθήσεως και ανδρείος και μεγαλοπρεπής εκ φύσεως. Και
+ εκείνο που είπαμεν εις τα προηγούμενα, ότι πρέπει να συνοδεύη όλα
+ τα μέρη της αρετής, τόρα πάλιν αυτά ας συνοδεύη την τυραννουμένην
+ ψυχήν, εάν πρόκειται με τους υπάρχοντας όρους να κερδίση κάτι.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Μου φαίνεται ότι ο Ξένος εννοεί, καλέ Μέγιλλε, ότι πρέπει
+ η σωφροσύνη να συνυπάρχη. Δεν είναι έτσι;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Βεβαίως η δημώδης, καλέ Κλεινία, και όχι εκείνη την
+ οποίαν ημπορούσε κανείς να την ειπή επιδεικτικώτερον, επιμένων ότι
+ η σωφροσύνη είναι φρόνησις, αλλά αυτό το οποίον και εις τα παιδιά
+ εξ αρχής και εις τα ζώα αναπτύσσεται, και εκείνα μεν τα κάμνει
+ ακράτητα εις τας ηδονάς, αυτά δε εγκρατή. Το οποίον, όταν απομονωθή
+ από τα πολλά αγαθά, καθώς τα ονομάζουν, είπαμεν ότι δεν είναι
+ αξιόλογον. Δηλαδή εννοείτε σχεδόν εκείνο που θέλω να είπω.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Βεβαιότατα.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Αυτό λοιπόν το φυσικόν ας έχη ο τύραννος εκτός εκείνων
+ των άλλων φυσικών του, εάν πρόκειται μία πόλις να αποκτήση
+ πολίτευμα όσον το δυνατόν ταχύτερον και καλλίτερον και, αφού το
+ αποκτήση, να ζήση ευτυχέστατα. Δηλαδή ταχυτέρα από αυτήν την
+ εγκαθίδρυσιν πολιτεύματος και καλλιτέρα ούτε υπάρχει ούτε ημπορεί
+ να υπάρξη.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πώς δηλαδή και με ποίον επιχείρημα, καλέ Ξένε, ημπορεί να
+ πείση τον εαυτόν του κανείς ότι ομιλεί ορθώς;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Αυτό βεβαίως είναι εύκολον να το εννοήσης, καλέ Κλεινία,
+ ότι δηλαδή αυτό συμβαίνει κατά φύσιν ούτω πως.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πώς εννοείς; εάν ευρεθή, λέγεις, ο τύραννος νέος, σώφρων,
+ επιδεκτικός μαθήσεως, μνημονικός, ανδρείος, μεγαλοπρεπής;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Πρόσθεσε, και ευτυχής, όχι εις τίποτε άλλο, παρά εις το
+ να εμφανισθή επί της εποχής του νομοθέτης αξιέπαινος και κάποια
+ τύχη να τον φέρη εις συνάντησίν του. Διότι, όταν γίνη τούτο, όλα
+ σχεδόν τα ετελείωσε ο θεός, όσα δίδει, όταν θέλη να κάμη υπερβολικά
+ ευτυχή μίαν πόλιν. Δευτερεύουσα όμως τύχη είναι, όταν κάποτε συμβή
+ να υπάρξουν δύο τοιούτοι άρχοντες, τρίτη δε πάλιν και αναλόγως
+ επίσης χειροτέρα είναι, όταν υπάρξουν όσον το δυνατόν περισσότεροι,
+ όσον δε αντιστρόφως είναι ολιγώτεροι, τόσον είναι καλλιτέρα.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Χωρίς άλλο φρονείς ότι από τυραννίαν ημπορεί να καταστή
+ καλλιτέρα μία πόλις, καθώς φαίνεται, όταν έχη νομοθέτην
+ απολυταρχικόν και τύραννον αξιοπρεπή, και ότι ευκολώτατα και
+ τάχιστα θα αλλάξη από την κατάστασίν της, κατά δεύτερον δε λόγον
+ από ολιγαρχίαν. Ή πώς αλλέως εννοείς; Κατά τρίτον δε λόγον από
+ δημοκρατίαν.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Διόλου μάλιστα, αλλά πρώτον μεν από τυραννίαν, δεύτερον
+ δε από βασιλικόν πολίτευμα, τρίτον δε από κάποιον δημοκρατικόν, ως
+ τετάρτη δε η ολιγαρχία πολύ δυσκόλως ημπορούσε να επιτρέψη την
+ εγκαθίδρυσιν αυτού. Διότι οι περισσότεροι απολυταρχικοί εις αυτήν
+ υπάρχουν. Λέγομεν λοιπόν ότι αυτά εκτελούνται μόνον όταν
+ παρουσιασθή αληθής νομοθέτης εκ φύσεως γεννημένος, συγχρόνως όμως
+ υπάρξη εις αυτόν κοινή άμυνα με τους έχοντας περισσοτέραν ισχύν εις
+ την πόλιν. Όπου όμως τούτο συμβαίνει αριθμητικώς μεν συντομώτερον,
+ αλλά όμως ισχυρότατον, καθώς εις την τυραννίαν, εκεί μόνον και τότε
+ συνηθίζει να εισέρχεται με ταχύτητα και ευκολίαν η μεταπολίτευσις.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πώς; Διότι δεν εννοούμεν.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Και όμως το είπαμεν όχι άπαξ, αλλά πολλάκις νομίζω. Σεις
+ όμως ίσως ούτε είδατε ακόμη πόλιν με τυραννίαν.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Ούτε θιασώτης είμαι εγώ τουλάχιστον τοιούτου θεάματος.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Και όμως ακριβώς θα έβλεπες μέσα εις αυτήν ό,τι λέγομεν
+ τόρα εδώ.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Τι πράγμα;.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Δεν απαιτείται διόλου κόπος ούτε πάρα πολύς καιρός εις
+ ένα τύραννον, εάν θελήση να μεταβάλη τα ήθη της πόλεως, πρέπει όμως
+ πρώτον ο ίδιος να εφαρμόζη όσα θέλει να εκτελούνται, δηλ. είτε
+ θέλει να προτρέπη τους πολίτας εις εναρέτους ασχολίας είτε και
+ αντιθέτως, αυτός πρώτος πρέπει να είναι τύπος και υπογραμμός εις
+ όλα αυτά, άλλα μεν επαινών και τιμών, άλλα δε κατακρίνων, και τον
+ απειθή ατιμάζων εις εκάστην πράξιν.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Και πώς θα παραδεχθώμεν ότι γλήγορα θα συμμορφωθούν οι
+ άλλοι πολίται με αυτόν που ανέλαβε την τοιαύτην νουθέτησιν και
+ συγχρόνως και βίαν;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Ας μην ημπορέση άλλος κανείς να σας πείση ότι είναι
+ ευκολώτερον άλλως πως να μεταβάλη μία πόλις τους νόμους της παρά με
+ το καλόν παράδειγμα των κυριάρχων της ούτε ότι σήμερον συμβαίνει
+ κατ' άλλον τρόπον, ούτε ότι ημπορεί να γίνη εις το μέλλον. Και
+ βεβαίως δι' ημάς δεν είναι το πλέον αδύνατον ούτε το πλέον δύσκολον
+ που ημπορεί να υπάρξη. Αλλά το δυσκολώτερον και εκείνο που
+ συμβαίνει σπανιώτατα εις μεγάλα χρονικά διαστήματα, και, όταν
+ συμβή, φέρει άπειρα και όλα τα αγαθά εις μίαν πόλιν, εις την οποίαν
+ θα συμβή, είναι το εξής.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Ποίον εννοείς δηλαδή;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Όταν εμπνευσθή έρως θείος των φρονίμων και των δικαίων
+ ασχολιών εις κάποιας μεγάλας δυναστείας, που κυριαρχούν ή
+ μοναρχικώς ή από υπερβολικόν πλούτον, ή από την υπεροχήν της
+ καταγωγής, ή εάν κανείς επαναφέρη εκ νέου τα φυσικά του Νέστορος, ο
+ οποίος, ενώ λέγουν ότι εις την δύναμιν του λόγου υπερτέρησε όλους
+ τους ανθρώπους, όμως πολύ περισσότερον διεκρίθη εις την σωφροσύνην.
+ Αυτό τουλάχιστον εις την Τρωικήν εποχήν συνέβη μίαν φοράν, καθώς
+ λέγεται, εις την εποχήν μας όμως δεν συνέβη διόλου (!). Εάν λοιπόν
+ υπήρξε ή θα υπάρξη κανείς τοιούτος, ή είναι τόρα κανείς από ημάς
+ (!), αυτός μεν ζη αξιομακαρίστως, είναι δε αξιομακάριστοι και οι
+ ακροαταί των λόγων των εξερχομένων από το συνετόν του στόμα. Επίσης
+ δε το ίδιον εφαρμόζεται και εις κάθε είδους ικανότητα, δηλαδή, όταν
+ εις το ίδιον πρόσωπον συναντηθή η μεγαλιτέρα δύναμις και της
+ φρονήσεως και της σωφροσύνης, τότε παράγεται αρχή της καλλιτέρας
+ πολιτείας και των ομοίων νόμων, αλλέως όμως ποτέ δεν είναι δυνατόν
+ να παραχθή. Αυτά λοιπόν ας τα θεωρήσωμεν ως μαντείας από κάποιαν
+ διάδοσιν και ας θεωρήσωμεν αποδεδειγμένον ότι κάπως μεν είναι
+ δύσκολον μία πόλις να γίνη εύνομος, κάποτε όμως, εάν συμβή αυτό το
+ οποίον λέγομεν, είναι πολύ γλήγορον και εύκολον.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πώς;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Ας προσπαθήσωμεν ωσάν γεροντικά παιδιά να τα εφαρμόζωμεν
+ εις την πόλιν σου και να πλάττωμεν με τον λόγον νόμους.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Εμπρός λοιπόν και ας μη αργούμεν πλέον.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν τον θεόν ας επικαλεσθώμεν διά την διαρρύθμισιν της
+ πόλεως· εκείνος δε είθε να μας εισακούση και να μας έλθη ίλεως και
+ ευνοϊκός εις την διακόσμησιν της πόλεως και των νόμων.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Βεβαίως είθε να μας έλθη.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Αλλά τόρα ποίον άραγε πολίτευμα έχομεν κατά νουν να
+ επιβάλωμεν εις την πόλιν;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Τι δηλαδή θέλεις να ειπής; ειπέ το καθαρώτερα, λόγου
+ χάριν καμμίαν δημοκρατίαν ή ολιγαρχίαν ή αριστοκρατίαν ή βασιλείαν;
+ Διότι βεβαιότατα δεν εννοείς τυραννίδα εξ όσων ημείς ημπορούμεν να
+ φαντασθώμεν.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Εμπρός λοιπόν ποίος από τους δύο σας θέλει να απαντήση
+ προηγουμένως, και να ειπή ποίου είδους από αυτά είναι το πολίτευμα
+ της πατρίδος του;
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Μήπως λοιπόν είναι δικαιότερον να απαντήσω προηγουμένως
+ εγώ ο γεροντότερος;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Ίσως.
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Και όμως, καλέ Ξένε, αν και κατέχω εντελώς εις τον νουν
+ μου το όλον του πολιτεύματος των Λακεδαιμονίων
+ δεν ημπορώ τόσον καλά να σου εξηγήσω ποίου είδους πρέπει να το
+ θεωρήσωμεν. Δηλαδή και με τυραννίαν μου φαίνεται ότι ομοιάζει.
+ Διότι ο θεσμός των εφόρων έγινε εις αυτό τυραννικός εις
+ αξιοθαύμαστον βαθμόν. Και όμως κάποτε μου φαίνεται ότι είναι
+ περισσότερον δημοκρατικόν από όλας τας πόλεις. Αλλά πάλιν να μην
+ ειπώ ότι είναι αριστοκρατία, είναι εντελώς άτοπον. Και όμως επίσης
+ και βασιλεία ισόβιος υπάρχει εις αυτό αρχαιοτάτη από όλας, καθώς
+ κρίνεται και από ημάς και από όλους τους ανθρώπους. Εγώ όμως, καθώς
+ με ερώτησες εξαφνικά, δεν ημπορώ να ειπώ με ακρίβειαν εις ποίον από
+ αυτά τα πολιτεύματα ανήκει.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Το ίδιον πάθημα με σε φαίνεται, καλέ Μέγιλλε, ότι έπαθα
+ και εγώ. Διότι ευρίσκομαι εις μεγάλην δυσκολίαν να ειπώ εις ποίον
+ από αυτά ανήκει το πολίτευμα της Κνωσού.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Διότι, αγαπητοί μου, σεις ανήκετε εις αληθινά
+ πολιτεύματα. Αυτά όμως που ανεφέραμεν τόρα δεν είναι πολιτεύματα,
+ αλλά συνοικισμοί πόλεων, αι οποίαι δεσπόζονται ή είναι υποχείριαι
+ εις μερικά ιδικά των μέρη, και υπερισχύει εις εκάστην το όνομα του
+ κυριάρχου, θα ήτο όμως ορθόν, αν υπήρχε ανάγκη από αυτόν να λάβη το
+ όνομα το πολίτευμα, τότε να λάβη το όνομα του θεού, ο οποίος αληθώς
+ κυριαρχεί όλων όσοι έχουν νουν.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Και ποίος είναι αυτός ο θεός;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Μήπως άραγε ολίγον ακόμη πρέπει να μεταχειρισθώμεν μύθον
+ (2), εάν πρόκειται να εξηγήσωμεν αρμονικώς το ζήτημά μας τούτο;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Βεβαιότατα.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν αυτό πρέπει να γίνη. Δηλαδή από τας πόλεις, των
+ οποίων προηγουμένως εξετάσαμεν τους συνοικισμούς, πολύ αρχαιοτέρα
+ φημίζεται ότι υπήρξε μία εξουσία και συνοικισμός επί Κρόνου πολύ
+ ευτυχής, της οποίας μίμησις είναι όποια διοικείται σήμερον
+ καλλίτερον.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Τότε λοιπόν, καθώς φαίνεται, ίσως είναι πολλή ανάγκη να
+ ακούσωμεν περί αυτής.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Εγώ τουλάχιστον αυτό νομίζω. Και διά τούτο έφερα αυτό το
+ ζήτημα εις το μέσον.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πολύ καλά έκαμες. Ώστε, και τον σχετικόν μύθον αν μας τον
+ τελειώσης, αφού είναι κατάλληλος, θα κάμης πολύ ορθά.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Πρέπει να κάμω καθώς λέγετε. Λοιπόν υπάρχει παράδοσις διά
+ την αξιομακάριστον ζωήν της εποχής εκείνης ότι τα είχε όλα με
+ αφθονίαν, και αυτομάτως, η δε αιτία τούτων λέγουν ότι ήτο η εξής. Ο
+ Κρόνος, επειδή εγνώριζε, λέγει, καθώς είπαμεν ημείς, ότι καμμία
+ ανθρωπίνη φύσις δεν είναι ικανή, όταν διοική όλα τα ανθρώπινα
+ απολυταρχικώς, να μη φορτωθή ύβριν και αδικίαν, συμφώνως με αυτά
+ διώρισε τότε βασιλείς και άρχοντας εις τας πόλεις ημών όχι
+ ανθρώπους, αλλά θεότητας από θείον γένος και ανώτερον. Καθώς τόρα
+ ημείς κάμνομεν εις τα ποίμνια και εις όλα όσα σχηματίζουν αγέλας
+ ημέρων ζώων, όπου δεν διορίζομεν βους εις τους βους ούτε αίγας εις
+ τας αίγας ως αρχηγούς, αλλά ημείς κυριαρχούμεν εις αυτάς, οι οποίοι
+ είμεθα ανώτερον γένος από αυτάς. Το ίδιον λοιπόν και ο θεός, λέγει,
+ καθό φιλάνθρωπος, διώρισε τότε το ανώτερον γένος των θεοτήτων ως
+ επιστάτας, το οποίον με πολλήν ευκολίαν ιδικήν του αλλά και ιδικήν
+ μας επεριποιείτο, και μας έδιδε ειρήνην και αιδημοσύνην και
+ ευνομίαν και πλήρη δικαιοσύνην και κατέστησε αφατριάστους και
+ ευτυχείς τας φυλάς των ανθρώπων. Εννοεί λοιπόν και σήμερον αυτή η
+ παράδοσις ότι εις όσας πόλεις δεν κυριαρχεί κάποιος θεός, αλλά
+ κάποιος θνητός, εις αυτήν δεν είναι δυνατόν να ξεφύγη την δυστυχίαν
+ ούτε τους κόπους. Αλλά φρονεί ότι ημείς πρέπει να μιμούμεθα με κάθε
+ τρόπον τον βίον της εποχής του Κρόνου και όσον μέρος αθάνατον
+ υπάρχει εντός μας εις αυτό να υπακούωμεν και δημοσία και ιδιωτικώς
+ να διοικούμεν τας πόλεις και να ονομάζωμεν νόμον την διανομήν του
+ νου (3). Εάν όμως είς άνθρωπος ή μία ολιγαρχία ή και δημοκρατία
+ έχουσα ψυχήν η οποία επιθυμεί τας ηδονάς και επιθυμίας και
+ χρειάζεται να παραγεμισθή από αυτάς, επίσης δε δεν αποκρούει
+ τίποτε, αλλά βυθίζεται εις παμφάγον κακόν νόσημα, κυριαρχήση μιας
+ πόλεως ή κανενός ατόμου και καταπατήση τους νόμους, καθώς είπαμεν
+ προ ολίγου, δεν υπάρχει μέσον σωτηρίας. Λοιπόν πρέπει να εξετάσωμεν
+ αυτόν τον λόγον, καλέ Κλεινία, αν πρέπει να τον ακούσωμεν, ή πώς
+ αλλέως να κάμωμεν.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Είναι βεβαίως ανάγκη να υπακούσωμεν.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Εννοείς λοιπόν, ότι μερικοί λέγουν ότι υπάρχουν τόσα είδη
+ νόμων, όσα και πολιτευμάτων, και ότι των πολιτευμάτων είπαμεν προ
+ ολίγου πόσα είδη παραδέχονται οι περισσότεροι; Λοιπόν μη νομίσης
+ ότι η συζήτησίς μας εδώ γίνεται διά μηδαμινόν πράγμα, αλλά διά το
+ σπουδαιότερον από όλα. Δηλαδή το δίκαιον και το άδικον ήλθε πάλιν
+ εις αμφιβολίαν μεταξύ μας εις τι πρέπει να αποβλέπη. Διότι λέγουν
+ ότι οι νόμοι δεν πρέπει να αποβλέπουν ούτε εις τον πόλεμον ούτε εις
+ την συνολικήν αρετήν, αλλά αναλόγως του καθεστώτος να αποβλέπουν
+ εις το συμφέρον του πώς θα κυριαρχήση διά παντός και δεν θα
+ καταργηθή, και ότι ο φυσικός ορισμός του δικαίου καλλίτερον είναι
+ να λέγεται ούτω πως.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πώς;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Ότι αυτός αποτελεί το συμφέρον του ανωτέρου.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Ειπέ ακόμη καθαρώτερα.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Ιδού. Λέγουν βεβαίως, ότι τους νόμους τους νομοθετούν
+ εκάστοτε εις την πόλιν οι υπερισχύοντες. Δεν είναι έτσι;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Λέγεις την αλήθειαν.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν φρονείς, λέγουν αυτοί, ότι, εάν κάποτε νικήση ο
+ δήμος ή κανέν άλλο πολίτευμα ή τύραννος, θα θέση εκουσίως νόμους
+ διά κάποιον άλλον σκοπόν πρώτον, παρά διά το συμφέρον της
+ διατηρήσεως της κυριαρχίας του;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πώς είναι δυνατόν αυτό βεβαίως;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν και όποιος παραβαίνει αυτούς τους θεσπισθέντας
+ νόμους δεν θα τον τιμωρήση ο νομοθέτης ως αδικούντα, διότι θα
+ προσθέση ότι αυτά αποτελούν το δίκαιον;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Αυτό φαίνεται τουλάχιστον.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Επομένως πάντοτε αυτό και τοιούτου είδους θα είναι το
+ δίκαιον.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Τουλάχιστον αυτά λέγει αυτός ο λόγος.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Βεβαίως, διότι αυτός είναι είς από εκείνους τους βαθμούς
+ της κυριαρχίας.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Ποίους δηλαδή;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Εκείνους που εξετάζαμεν τότε, δηλαδή ποίοι ποίους πρέπει
+ να εξουσιάζουν. Και βεβαίως απεδείχθη ότι οι γονείς πρέπει να
+ εξουσιάζουν τους απογόνους, οι δε γεροντότεροι τους νεωτέρους και
+ οι ευγενείς τους αγενείς, και πολλοί άλλοι βαθμοί είπαμεν ότι
+ υπάρχουν, εάν το ενθυμούμεθα, και διάφορα εμπόδια εις τον καθένα.
+ Και μάλιστα είς από αυτούς ήτο και αυτός, και είπαμεν ότι κατά
+ φύσιν ο Πίνδαρος τρόπον τινά εισάγει το δίκαιον του ισχυροτέρου.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Μάλιστα, αυτά είπαμεν τότε.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Σκέψου λοιπόν εις ποίους άραγε πρέπει να παραδώσωμεν την
+ πόλιν. Διότι βεβαίως το τοιούτον συνέβη έως τόρα μυριάκις εις
+ μερικάς πόλεις.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Τι πράγμα;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Όταν διαφιλονικούνται αι εξουσίαι, τότε οι νικηταί τόσον
+ πολύ οικειοποιούνται και το καθεστώς και την πόλιν, ώστε ούτε
+ ελάχιστον μέρος της εξουσίας δεν δίδουν εις τους νικημένους, ούτε
+ εις τους ιδίους ούτε εις τους απογόνους των, και εις όλην των την
+ ζωήν παραφυλάττουν ο είς τον άλλον, διά να μη τυχόν φθάση κανείς
+ εις την εξουσίαν και αρχίση τα παλαιά του ενθυμούμενος τα
+ προηγούμενα παθήματά του. Αυτά λοιπόν ημείς φρονούμεν ότι ούτε
+ πολιτεύματα είναι ούτε νόμοι, όσοι δεν εθεσπίσθησαν διά το κοινόν
+ συμφέρον όλης της πόλεως. Όσα δε εθεσπίσθησαν προς χάριν ολίγων,
+ αυτά τα ονομάζομεν ημείς φατριεύματα και όχι πολιτεύματα, και τα
+ δίκαια αυτών, τα οποία παραδέχονται ότι υπάρχουν, ημείς φρονούμεν
+ ότι είναι μάταιος λόγος. Λέγομεν δε αυτά, διότι ημείς εις την
+ ιδικήν σου πόλιν δεν θα αναθέσωμεν την εξουσίαν εις κανένα, καθόσον
+ είναι πλούσιος, ούτε καθόσον έχει κανέν άλλο παρόμοιον προσόν,
+ δηλαδή ισχύν ή ανάστημα ή κάποιαν καταγωγήν. Αλλά όποιος είναι
+ ευπειθέστατος εις τους θεσπισθέντας νόμους και νικά αυτού του
+ είδους νίκην εντός της πόλεως, εις αυτόν φρονούμεν ότι πρέπει να
+ αναθέσωμεν και την υπηρεσίαν των θεών, και την μεν σπουδαιοτέραν
+ εις τον πρώτον, την δε δευτέραν εις τον δεύτερον νικητήν, και
+ αναλόγως κατόπιν κατά σειράν να αναθέσωμεν το καθέν. Τους δε
+ ονομαζομένους άρχοντας τόρα τους ωνόμασα υπηρέτας των νόμων, όχι
+ διά να καινοτομώ εις τας λέξεις, αλλά διότι νομίζω ότι με αυτό προ
+ πάντων υπάρχει σωτηρία εις την πόλιν και το αντίθετον. Δηλαδή εις
+ όποιαν πόλιν κυριαρχείται και ακυρώνεται ο νόμος, βλέπω ότι η
+ καταστροφή της είναι ταχεία. Εις όποιαν όμως πόλιν ο νόμος είναι
+ κυρίαρχος των αρχόντων, οι δε άρχοντες δούλοι του νόμου, βλέπω καλά
+ ότι υπάρχει σωτηρία και όλα τα καλά όσα εδώκαν οι θεοί εις τας
+ πόλεις.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Βεβαίως μα τον Δία, φίλε Ξένε. Διότι ως εκ της ηλικίας
+ σου έχεις οξυδερκές βλέμμα.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Βεβαίως, διότι έκαστος, όσον είναι νέος, αυτά τα πράγματα
+ τα βλέπει από όλας τας άλλας ηλικίας αδυνατώτερα, όταν γηράση όμως,
+ τα βλέπει οξυδερκέστατα.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πολύ ορθά.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Τι λοιπόν θα κάμωμεν κατόπιν από αυτά; Άραγε δεν θα
+ υποθέσωμεν ότι έφθασαν και είναι παρόντες οι μετανάσται και τόρα
+ πρέπει να εξετάσωμεν την συνέχειαν του ζητήματος;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πώς όχι;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν ας ειπούμεν εις αυτούς: Κύριοι, ο μεν βεβαίως,
+ καθώς λέγει η παλαιά παράδοσις, αποτελεί την αρχήν και το τέλος και
+ το μέσον όλων των όντων και τα διαπερά κατ' ευθείαν γραμμήν
+ συμφώνως με την φύσιν, ενώ τα περιβάλλει. Αυτόν δε ακολουθεί
+ πάντοτε η θεία δίκη, η οποία τιμωρεί τους παραβάτας του θείου
+ νόμου, και την οποίαν όστις θέλει να ευτυχήση την ακολουθεί στενώς
+ με ταπεινοφροσύνην και κοσμιότητα. Αν δε κανείς υψωθή από
+ καυχησιολογίας ή υπερηφανευθή διά τα χρήματά του ή διά τας τιμάς ή
+ και διά την ευμορφίαν του σώματός του και συγχρόνως από
+ επιπολαιότητα νεανικήν και ανοησίαν φλογίζεται εις την ψυχήν του με
+ υβριστικόν τρόπον, ως να μην έχη ανάγκην ούτε κανενός άρχοντος ούτε
+ αρχηγού, αλλά μάλλον ως να είναι ικανός και άλλους να οδηγή, τότε
+ εγκαταλείπεται έρημος από τον θεόν, αφού δε εγκαταλειφθή και
+ προσελκύση και άλλους ομοίους του, σκιρτά και διαταράσσει τα πάντα,
+ και εις πολλούς ημπορεί να νομισθή ως κάτι σπουδαίον πράγμα, αλλά
+ εις ολίγον καιρόν υποφέρει τιμωρίαν κοινώς επιδοκιμαζομένην από την
+ δικαιοσύνην και εκ βάθρων αναστατώνει και τον εαυτόν του και την
+ οικογένειάν του και την πόλιν. Λοιπόν εμπρός εις αυτά, τα οποία
+ εδημιουργήθησαν ούτω πως, τι πρέπει να κάμνη ή να φρονή όστις έχει
+ φρόνησιν και τι να μη κάμνη;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Βεβαίως τούτο είναι προφανές, ότι δηλαδή έκαστος οφείλει
+ να σκεφθή ότι πρέπει να είναι πιστός οπαδός του θεού.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν ποία πράξις είναι φιλική και σύμφωνος με τον θεόν;
+ Μία (πράξις) και εις μίαν παράδοσιν αρχαίαν στηρίζεται, ότι δηλαδή
+ το όμοιον με το όμοιον, όταν είναι μέτριον, ημπορεί να είναι
+ φιλικόν, ενώ τα αμέτρητα δεν είναι φιλικά ούτε μεταξύ των ούτε με
+ τα μετρημένα. Ο θεός λοιπόν προ πάντων φαίνεται ότι είναι δι' ημάς
+ μέτρον εις όλα τα πράγματα, και πολύ περισσότερον παρά κανείς
+ άνθρωπος, καθώς λέγουν. Όποιος λοιπόν θέλει να γίνη προσφιλής εις
+ αυτόν πρέπει όσον το δυνατόν και ο ίδιος να γίνη τοιούτος, και
+ επομένως συμφώνως με αυτόν τον λόγον όποιος από ημάς είναι σώφρων
+ είναι αγαπητός εις τον θεόν, διότι είναι όμοιος, όποιος όμως δεν
+ είναι σώφρων είναι ανόμοιος και διαφορετικός και άδικος. Και τα
+ άλλα συμβαίνουν με την ιδίαν αναλογίαν. Ας συλλογισθώμεν δε ότι
+ σύμφωνος με αυτά είναι ο εξής ισχυρισμός, ο οποίος νομίζω ότι είναι
+ ωραιότερος και αληθέστερος από όλους τους λόγους, ότι δηλαδή ο μεν
+ αγαθός να θυσιάζη και να επικοινωνή με τους θεούς με προσευχάς και
+ αφιερώματα και με όλην την λατρείαν των θεών είναι το ωραιότερον
+ και καλλίτερον και ωφελιμώτερον διά την ευτυχή ζωήν και προ πάντων
+ υπερβολικά ευπρεπές, ενώ διά τον κακόν προωρίσθησαν όλως τα
+ αντίθετα από αυτά. Διότι ο κακός είναι βεβαίως ακάθαρτος εις την
+ ψυχήν, είναι όμως καθαρός ο αντίθετός του. Από μικρόν δε να δεχθή
+ δώρα δεν είναι ορθόν ούτε άνθρωπος αγαθός ούτε θεός. Επομένως
+ μάταιος είναι ο πολύς κόπος των ανοσίων διά τους θεούς, ενώ των
+ ευσεβών είναι επικαιρότατος. Αυτός λοιπόν είναι ο σκοπός μας, εις
+ τον οποίον πρέπει να σημαδεύωμεν, ως βέλη όμως αυτού και κάπως ως
+ ορμή των βελών ποίοι λόγοι ημπορούν να ριφθούν όσον το δυνατόν
+ επιτυχώς; Νομίζομεν ότι πρώτον μετά τους Ολυμπίους και τους
+ πολιούχους θεούς εάν αποδώση κανείς τα ζυγά (4) και τα δεύτερα
+ θύματα και τα αριστερά των μέλη εις τους θεούς του Άδου, θα επιτύχη
+ ορθότατα τον σκοπόν της ευσεβείας, εις δε τους θεούς οι οποίοι
+ ευρίσκονται επάνω από αυτούς τα μονά και τα αντίστροφα με όσα
+ είπαμεν προηγουμένως. Κατόπιν δε από αυτούς τους θεούς είναι ορθόν
+ όστις έχει φρόνησιν να ιερουργή εις τους δαίμονας και κατόπιν εις
+ τους ήρωας. Κατόπιν έρχεται η ιερουργία των ιδιωτικών πατρικών θεών
+ συμφώνως με τον νόμον, κατόπιν δε αι τιμαί των γονέων ενόσω ζουν,
+ εις τους οποίους είναι ευσεβές να πληρώνωμεν τα πρώτα και τα
+ σπουδαιότερα χρέη, τα οποία προηγούνται από όλα τα άλλα χρέη, να
+ νομίζη δε κανείς ότι όσα απέκτησε και έχει είναι όλα κτήμα εκείνων,
+ οι οποίοι τον εγέννησαν και τον ανέθρεψαν, ώστε να τα προσφέρη όσον
+ του είναι δυνατόν εις την υπηρεσίαν εκείνων, πρώτον την περιουσίαν,
+ δεύτερον το σώμα του και τρίτον την ψυχήν ως αποζημίωσιν δανείων
+ και φροντίδων και παλαιών οχληρών κόπων δοθέντων απέναντι νέων,
+ τους οποίους μάλιστα αποδίδει εις γέροντας έχοντας μεγάλην ανάγκην
+ ως εκ της ηλικίας των. Εις όλην δε την ζωήν του πρέπει κανείς να
+ έχη και να απέδειξε προς τους γονείς του γλώσσαν ευσεβή, διότι των
+ αβαρών και των πτερωτών λέξεων η προσβολή είναι πολύ βαρεία. Διότι
+ ως επιθεωρητής όλων αυτών διωρίσθη η Νέμεσις ο αγγελιοφόρος της
+ Δικαιοσύνης. Λοιπόν πρέπει εις αυτούς να υποχωρή κανείς, και όταν
+ οργίζωνται και όταν ξεσπά ο θυμός των, και είτε με λόγους κάμνουν
+ τούτο είτε με έργα να τους συγχωρή, διότι πολύ δικαίως οργίζεται ο
+ πατήρ προς τον υιόν, εάν νομίζη ότι αδικείται. Όταν δε αποθάνουν οι
+ γονείς του, κηδεία μεν καλλιτέρα είναι η αξιοπρεπεστέρα, χωρίς να
+ υπερβάλη τα συνηθισμένα (μνημεία) ούτε να υστερή εις όσα έκαμαν οι
+ προπάτορές του εις τους ιδικούς των γονείς, και εξ άλλου να αποδίδη
+ τα επέτεια μνημόσυνα, όσα φέρουν τιμήν εις τους αποθανόντας.
+ Πάντοτε δε να φροντίζη κυρίως πώς να καταστήση την μνήμην των
+ αείμνηστον και να μοιράζη εις τους μεταστάντας το ανάλογον μέρος
+ από τας δαπάνας τας οποίας του χαρίζει η τύχη. Λοιπόν, εάν κάμνωμεν
+ πάντοτε αυτά και ζώμεν συμφώνως με αυτά, όλοι θα λάβωμεν τον μισθόν
+ μας από τους θεούς και τους καλλιτέρους μας και θα ζώμεν με καλάς
+ ελπίδας εις την περισσοτέραν μας ζωήν. Εις όσα δε χρειάζονται κατά
+ νόμον ως στολισμός απέναντι των απογόνων και συγγενών και φίλων και
+ συμπολιτών και διά την φιλοξενίαν την οποίαν εκτιμούν οι θεοί, και
+ την διαχυτικήν ζωήν, την οποίαν θα προξενήση η εκτέλεσις όλων
+ αυτών, όλα αυτά θα τα εκτελέση η εξέτασις των ίδιων νόμων, άλλοτε
+ μεν πείθουσα, άλλοτε δε τιμωρούσα με βίαν και δικαιοσύνην τους μη
+ ενδίδοντας εις τας συμβουλάς, και θα κάμη την πόλιν μας
+ αξιομακάριστον και ευτυχή, εάν θέλουν και οι θεοί. Όσα δε πάλιν
+ είναι ανάγκη να τα ειπή ο νομοθέτης, ο οποίος σκέπτεται καθώς εγώ,
+ δεν είναι όμως πρέπον να λάβουν μορφήν νόμου, δι' αυτά νομίζω ότι
+ αρκεί να παρουσιάση έν δείγμα και εις τον εαυτόν του και εις
+ εκείνους χάριν των οποίων νομοθετεί, όλα δε τα άλλα όσον είναι
+ δυνατόν να τα εξετάση και κατόπιν να αρχίση την νομοθεσίαν. Αλλά
+ τότε λοιπόν ποία είναι η καλλιτέρα μορφή αυτών; Δεν είναι δύσκολον
+ συνοπτικώς όλα να τα συμπεριλάβωμεν κάπως εις ένα γενικόν κανόνα,
+ αλλά ας τα συνοψίσωμεν με τον εξής τρόπον, ίσως ημπορέσωμεν να
+ εύρωμεν μίαν ασφάλειαν δι' αυτά.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Λέγε πώς.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Επιθυμούσα αυτοί να είναι όσον το δυνατόν ευπειθέστατοι
+ εις την αρετήν, και είναι φανερόν ότι ο νομοθέτης αυτό θα
+ προσπαθήση να πραγματοποιήση εις όλην την νομοθεσίαν.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πώς όχι;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν όσα είπαμεν προ ολίγου μου εφάνησαν ότι φέρουν
+ κάποιαν ωφέλειαν εις όσα συμβουλεύουν, εάν δεν αποτείνωνται όλως
+ διόλου εις αγρίαν ψυχήν, και ότι τον κάμνουν ημερώτερον εις το να
+ προσέχη και ευνοϊκώτερον. Ώστε, και αν ακόμη δεν καθιστούν τον
+ ακροατήν πάρα πολύ ευνοϊκόν και επιδεικτικόν, καθώς είπαμεν, αλλά
+ ολίγον, πάλιν είναι αρκετόν. Διότι είναι πρόχειροι και άφθονοι όσοι
+ είναι πρόθυμοι να γίνουν άριστοι όσον το δυνατόν περισσότερον και
+ ταχύτερον, και τον Ησίοδον οι περισσότεροι τον θεωρούν σοφόν, διότι
+ λέγει ότι η μεν οδός της κακίας είναι ομαλή και διαβαίνεται χωρίς
+ να ιδρώση κανείς, διότι είναι πολύ σύντομος, λέγει όμως ότι στην
+ αρετή:
+
+ Μπροστά οι αθάνατοι θεοί ιδρώτα έχουν βάλη
+ Είναι μακρός και ανωφερής ο δρόμος της 'ς τα πρώτα
+ και δύσκολος. Αλλ' όταν πλεια 'ς την κορυφήν ανέβης,
+ Γίνεται τότε εύκολος, και δύσκολος αν είναι.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Και βεβαίως φαίνεται ότι ομιλεί ορθά.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Βεβαιότατα. Αλλά πόσον ο διαφωτιστικός λόγος επέδρασε εις
+ εμέ, θέλω να σας το παρουσιάσω εις το μέσον.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Παρουσίασέ το λοιπόν.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Ας λέγωμεν λοιπόν συζητούντες με τον νομοθέτην το εξής·
+ είπε μας, νομοθέτα, αφού γνωρίζεις τι πρέπει να κάμνωμεν ημείς και
+ να λέγωμεν, άραγε δεν έπεται ότι και ημπορείς να το ειπής;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Είναι επόμενον.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν ολίγον προηγουμένως άραγε δεν σε ηκούσαμεν που
+ έλεγες, ότι ο νομοθέτης δεν πρέπει να επιτρέπη εις τους ποιητάς να
+ συνθέτουν ό,τι τους αρέσει; Διότι δεν γνωρίζουν τι ημπορεί να
+ λέγουν εναντίον των νόμων και να βλάπτουν την πόλιν.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Αυτά που λέγεις είναι βεβαίως αληθή.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν, εάν χάριν των ποιητών ειπούμεν τα εξής εις αυτόν,
+ δεν θα ήσαν μέτρια τα λεγόμενά μας;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Ποία;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Τα εξής: υπάρχει παλαιός μύθος, φίλε νομοθέτα, τον οποίον
+ και ημείς οι ίδιοι πάντοτε τον λέγομεν, και όλοι οι άλλοι τον
+ παραδέχονται, ότι δηλαδή ο ποιητής, όταν κάθηται εις τον τρίποδα
+ της Μούσης, τότε δεν είναι 'ςτα λογικά του, αλλά ωσάν καμμία βρύσις
+ η έμπνευσίς του εξέρχεται προχείρως, και επειδή η τέχνη είναι
+ μίμησις και επειδή παρουσιάζει ανθρώπους με αντιθέτους διαθέσεις
+ μεταξύ των, αναγκάζεται να λέγη πολλάκις αντιφατικά προς τον εαυτόν
+ του, και δεν γνωρίζει ούτε αν αυτά είναι αληθή από τα λεγόμενά του
+ ούτε αν τα άλλα. Ο νομοθέτης όμως δεν επιτρέπεται να το κάμη αυτό
+ μέσα εις τον νόμον, δηλαδή να δίδη δύο γνώμας δι' έν πράγμα, αλλά
+ οφείλει πάντοτε να δίδη μίαν δι' έκαστον. Κάμε δε συμπέρασμα από
+ αυτά που είπες συ ο ίδιος προ ολίγου. Δηλαδή, ενώ υπάρχει κηδεία
+ άλλη μεν υπερβολική, άλλη δε ελλιπής, άλλη δε μετρία, συ
+ επροτίμησες την μίαν, την μετρίαν, και την επιβάλλεις και την
+ επήνεσες απολύτως. Εγώ όμως, εάν μεν είχα γυναίκα κατά το ποίημα
+ υπέροχον εις τον πλούτον και μου επέβαλλε να την θάψω, την
+ υπερβολικήν κηδείαν θα ενέκρινα, αλλά πάλιν κάποιος γλίσχρος και
+ πτωχός άνθρωπος θα εγκρίνη την ολιγοέξοδον, όποιος δε έχει μετρίαν
+ περιουσίαν και είναι και ο ίδιος μέτριος, θα επαινέση την ανάλογον
+ κηδείαν. Συ όμως δεν πρέπει να το λέγης απλώς, καθώς το είπες,
+ μέτριον, αλλά να ειπής τι πράγμα είναι το μέτριον και πόσον· αλλέως
+ αυτός ο ορισμός σου μη φαντασθής ποτε ότι θα γίνη νόμος.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πολύ ορθά ομιλείς.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν άραγε ο αρμόδιος επόπτης των νόμων δεν πρέπει να
+ λέγη κανέν παρόμοιον εις την αρχήν των νόμων, αλλά αμέσως να λέγη
+ τι πρέπει να κάμνωμεν, χωρίς να μας τον εξηγή και αφού μας
+ υπενθυμίση απειλητικώς την τιμωρίαν να προχωρή εις άλλον νόμον, και
+ χωρίς να προσθέτη το ελάχιστον από παρηγορίας και συμβουλάς εις
+ τους δεχομένους τους νόμους; Απλώς δε ωσάν οι ιατροί, από τους
+ οποίους άλλοι μεν συνηθίζουν να μας θεραπεύουν κατά τούτον, άλλοι
+ δε κατ' εκείνον τον τρόπον; Και πρέπει άραγε να ενθυμούμεθα και του
+ ενός και του άλλου την μέθοδον, διά να παρακαλούμεν τον νομοθέτην
+ καθώς τον ιατρόν παρακαλούν τα παιδιά να τα θεραπεύση με τον
+ γλυκύτερον τρόπον; Και ιδού τι θέλω να ειπώ: υπάρχουν βεβαίως,
+ νομίζω, κάποιοι ιατροί και κάποιοι άλλοι υπηρέται των ιατρών, αλλά
+ βεβαίως και αυτούς τους ονομάζομεν ιατρούς.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Βεβαιότατα.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Αδιάφορον αν είναι ελεύθεροι ή δούλοι και κατά διαταγήν
+ των κυρίων των και μανθάνουν την τέχνην θεωρητικώς και εμπειρικώς
+ και όχι εκ φύσεως, καθώς και οι ίδιοι οι ελεύθεροι έμαθαν, και τους
+ υιούς των διδάσκουν. Δέχεσαι ότι αυτά είναι τα δύο γένη των
+ λεγομένων ιατρών;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πώς όχι;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Άραγε όμως εννοείς συγχρόνως, ότι, αφού και οι ασθενείς
+ είναι και δούλοι και ελεύθεροι εις τας πόλεις, τους μεν δούλους το
+ περισσότερον τους ιατρεύουν οι δούλοι περιοδεύοντες και
+ περιμένοντες εις τα ιατρεία, και ούτε λόγον δίδει ή λαμβάνει ποτέ
+ δι' έκαστον νόσημα από έκαστον δούλον κανείς από τους τοιούτους
+ ιατρούς, απλώς δε διατάσσει ό,τι εγκρίνει εκ πείρας ως να το
+ γνωρίζη ακριβώς και καθώς ο τύραννος, σηκώνεται με τον αγέρωχον
+ τρόπον και φεύγει διά να υπάγη εις άλλον δούλον ασθενή, και ούτω
+ πως διευκολύνει την θέσιν του κυρίου ως προς την περιποίησιν των
+ ασθενών; Ο ελεύθερος όμως συνήθως θεραπεύει τας ασθενείας των
+ ελευθέρων και τους επιθεωρεί και αφού εξετάση αυτάς από την αρχήν
+ και κατά φύσιν, ζητών γνώμην και από τον ίδιον τον ασθενή και από
+ τους φίλους του, συγχρόνως μεν και ο ίδιος πληροφορείται κάτι από
+ τους ασθενείς, συγχρόνως δε, όσον είναι ικανός, διαφωτίζει τον
+ ίδιον τον ασθενή, και δεν του επιβάλλει γνώμην προηγουμένως πριν να
+ τον καταπείση κάπως, και τότε πλέον τον καθησυχάζει με συμβουλάς
+ και διαρκώς προδιαθέτει αυτόν, και βελτιώνει την κατάστασίν του,
+ και προσπαθεί να φέρη αποτέλεσμα. Λοιπόν άραγε κατ' αυτόν τον
+ τρόπον και ο θεραπεύων ιατρός και ο γυμνάζων γυμναστής είναι
+ καλλίτερος, ή κατ' εκείνον, δηλαδή όταν διττώς εκτελή την μίαν
+ ικανότητα ή όταν εκτελή απλώς (μονώς) και με χειρότερον τρόπον και
+ αγριώτερον από τον διττόν;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πολύ ανώτερος είναι, καλέ Ξένε, ο διττός.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν θέλεις συγχρόνως και να εξετάσωμεν πώς εφαρμόζεται
+ αυτά το διττόν και το μονόν εις αυτάς τας νομοθεσίας;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Και πώς δεν θέλω;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Εμπρός λοιπόν δι' όνομα των θεών, ποίον νόμον άραγε θα
+ θέση πρώτον ο νομοθέτης; Άραγε δεν θα διακοσμήση συμφώνως με την
+ φύσιν πρώτον την βάσιν της δημιουργίας μιας πόλεως;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Αμέ τι;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Βάσις όμως της δημιουργίας εις όλας τας πόλεις δεν είναι
+ η συμμετοχή και επιμιξία των γάμων;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πώς όχι;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Επομένως φαίνεται ότι, όταν οι γαμήλιοι νόμοι πρώτον
+ τεθούν καλώς, όλη η πόλις ορθοποδεί.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Βεβαιότατα.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Ας ειπούμεν λοιπόν πρώτον τον μονόν τρόπον, ο οποίος ίσως
+ είναι ο εξής: Να νυμφεύεται δε κανείς από τα τριάντα έως τα
+ τριανταπέντε έτη της ηλικίας του, ειδεμή να ζημιώνεται χρηματικώς
+ και περιφρονητικώς, με χρήμα μεν τόσον και τόσον, με περιφρόνησιν
+ δε αυτήν και αυτήν. Και ο μεν μονός νόμος περί γάμων ας είναι κάπως
+ τοιούτος, ο δε διπλούς ας είναι ο εξής: Να νυμφεύεται δε από τα
+ τριάντα έως τα τριανταπέντε έτη της ηλικίας του, λαμβάνων υπ' όψιν,
+ ότι το ανθρώπινον γένος με κάποιον φυσικόν μέσον έλαβε την
+ αθανασίαν και δι' αυτό εκ φύσεως επλάσθη έκαστον να έχη τον πόθον
+ αυτής. Διότι το να θέλη να δοξασθή και να μη μείνη αφανές μετά
+ θάνατον είναι πόθος της αθανασίας. Και λοιπόν κάποια γενεά των
+ ανθρώπων διατηρείται εις όλους τους αιώνας, και συμβαδίζει και θα
+ συμβαδίζη με τον χρόνον μέχρι συντελείας των αιώνων, και κατά
+ τοιούτον τρόπον είναι αθάνατος, δηλαδή, καθόσον αφήνει τέκνα των
+ τέκνων και διά της γεννήσεως μένει η ιδία και μία πάντοτε, έλαβε
+ την αθανασίαν. Αυτής λοιπόν να στερήση κανείς τον εαυτόν του
+ εκουσίως δεν είναι διόλου ευσεβές, εκ προβλέψεως δε τον στερεί
+ όστις δεν φροντίζει διά γυναίκα και παιδιά. Λοιπόν, εάν υπακούση
+ εις τον νόμον, θα απαλλαχθή χωρίς τιμωρίαν, εάν όμως δεν υπακούση
+ και δεν νυμφευθή, όταν φθάση εις τα τριανταπέντε έτη της ηλικίας
+ του, ας πληρώνη πρόστιμον κατ' έτος τόσον και τόσον, διά να μη
+ νομίζη ότι η μοναξιά τού φέρει κέρδος και ησυχίαν. Ας μη απολαμβάνη
+ δε τας τιμάς, τας οποίας αποδίδουν οι νεώτεροι πολίται εις τους
+ γεροντοτέρους των πάντοτε. Όταν λοιπόν πλησίον εκείνου ακούση
+ κανείς τούτον τον νόμον, ημπορεί να σκεφθή δι' έκαστον αν πρέπει να
+ γίνωνται όλοι διπλοί με την δυνατήν συντομίαν, διά να πείθουν
+ συγχρόνως και να απειλούν, ή αν πρέπει να μεταχειρίζωνται μόνον την
+ απειλήν και να είναι απλοί εις το μήκος των.
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Σύμφωνον με τον Λακωνισμόν, καλέ Ξένε, είναι να
+ προτιμώμεν πάντοτε τα συντομώτερα. Δι' αυτάς όμως τας γραπτάς
+ διατάξεις, εάν κανείς ζητή να κρίνω εγώ ποία προτιμώ να θεσπισθούν
+ γραπτώς εις την πόλιν, θα επροτιμούσα τας εκτενεστέρας και μάλιστα
+ θα επροτιμούσα ακριβώς τούτο το παράδειγμα να εφαρμοσθή εις όλους
+ τους νόμους, δηλαδή να γίνουν και τα δύο. Βεβαίως όμως και εις τον
+ Κλεινίαν απ' εδώ πρέπει να αρέσουν όσα νομοθετούμεν τόρα. Διότι
+ ιδική του είναι η πόλις, η οποία έχει σκοπόν να μεταχειρισθή τους
+ νόμους τούτους.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πολύ καλά ωμίλησες βεβαίως, φίλε Μέγιλλε.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν το να συζητούμεν διά τας μακράς ή συντόμους
+ διατάξεις είναι πολύ μωρόν. Διότι, νομίζω, πρέπει τα καλλίτερα μήκη
+ να προτιμώμεν και όχι τα συντομώτερα ούτε τα εκτενέστερα. Ο δε
+ δεύτερος τύπος των νόμων, τους οποίους ανεφέραμεν προ ολίγου, δεν
+ είναι μόνον διπλασίως ανώτερος από τον άλλον, αλλά, καθώς είπαμεν
+ προηγουμένως, πολύ ορθά συγκρίνονται με το διττόν γένος των ιατρών.
+ Και όμως κανείς από τους νομοθέτας δεν φαίνεται να έλαβε τούτο υπ'
+ όψιν του, ότι δηλαδή, ενώ επιτρέπεται να χρησιμοποιήσωμεν δύο
+ πράγματα εις την νομοθεσίαν, την συμβουλήν και την βίαν, αυτοί όσον
+ είναι δυνατόν εφαρμόζουν εις τον απαίδευτον λαόν μόνον το έν.
+ Δηλαδή δεν μετριάζουν την εξουσίαν με συμβουλάς, αλλά την εκτελούν
+ μόνον με καθαράν βίαν. Εγώ όμως, αξιομακάριστοι φίλοι, βλέπω ότι
+ και κάτι τρίτον πρέπει να γίνη, το οποίον τόρα δεν γίνεται εις
+ κανέν μέρος.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Τι εννοείς δηλαδή;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Κάτι το οποίον με την δύναμιν καμμιάς θεότητος προκύπτει
+ από αυτά τα οποία είπαμεν προηγουμένως. Δηλαδή αφ' ότου σχεδόν
+ αρχίσαμεν να συζητούμεν περί των νόμων, δηλαδή από την αυγήν, έγινε
+ μεσημέρι και εφθάσαμεν εις το πολύ καλόν και αναπαυτικόν αυτό
+ μέρος, χωρίς να ομιλούμεν δι' άλλο τίποτε παρά διά νόμους, και όμως
+ μόλις τόρα τελευταίως μου φαίνεται ότι ηρχίσαμεν να ομιλούμεν
+ κυρίως διά νόμους, όλα δε τα προηγούμενα ήσαν απλά προοίμια νόμων.
+ Αλλά διατί το είπα αυτό; Διότι θέλω να ειπώ ότι εις όλας τας
+ συζητήσεις και εις όσα λαμβάνει μέρος η φωνή υπάρχουν προοίμια και
+ σχεδόν κάποιαι προγυμνάσεις, αι οποίαι περιέχουν τεχνικήν δοκιμήν
+ χρήσιμον δι' αυτό που μέλλει να εκτελεστή. Και βεβαίως εις τους
+ λεγομένους νόμους του κιθαρωδικού άσματος και όλης της μουσικής
+ προηγούνται προοίμια με θαυμασίαν τέχνην. Τόρα όμως εις τους αληθώς
+ υπάρχοντας νόμους, τους οποίους βεβαίως (προς διάκρισιν) τους
+ ονομάζομεν πολιτικούς (και όχι μουσικούς), κανείς έως τόρα ποτέ δεν
+ επρόσθεσε ούτε κανέν προοίμιον ούτε έγινε συνθέτης, διά να το φέρη
+ εις φως, ως να μην έγκειται τούτο εις την φύσιν του πράγματος. Και
+ όμως η ιδική μας συζήτησις, καθώς φρονώ, αποδεικνύει ότι έγκειται
+ εις την φύσιν του, έπειτα δε αυτοί που εφάνησαν εις την συζήτησίν
+ μας προ ολίγου διπλοί νόμοι, δεν είναι απολύτως διπλοί, αλλά δύο
+ χωριστά πράγματα, δηλαδή νόμος και προοίμιον του νόμου. Και το μεν
+ πρόσταγμα του τυράννου, το οποίον παρωμοιώθη με το πρόσταγμα
+ εκείνων των ιατρών, τους οποίους ωνομάσαμεν δουλοπρεπείς, αποτελεί
+ τον καθαρόν νόμον, εκείνο δε το οποίον προηγήθη εις την συζήτησιν
+ και εθεωρήθη ως συμβουλευτικόν από τον φίλον απ' εδώ, αυτό είναι
+ πραγματικώς συμβουλευτικόν, επέχει όμως θέσιν προοιμίου μιας
+ συζητήσεως. Δηλαδή, διά να παραδεχθή ευνοϊκώτερον και ευκολώτερον
+ την διαταγήν, η οποία βεβαίως είναι νόμος, το πρόσωπον, εις το
+ οποίον ο νομοθέτης προτείνει τον νόμον, μου φαίνεται ότι ελέχθη
+ όλος αυτός ο λόγος, τον οποίον είπε με πειστικότητα ο ομιλών. Δι'
+ αυτό λοιπόν συμφώνως με τον διισχυρισμόν μου προοίμιον και όχι
+ συζήτησις του νόμου έπρεπε να ονομασθή τούτο. Αφού λοιπόν είπα
+ αυτά, τι θα ήθελα να λεχθή κατόπιν; Το εξής, ότι ο νομοθέτης
+ γενικώς όλους τους νόμους δεν πρέπει να τους αφήση χωρίς προοίμιον
+ και ιδιαιτέρως εις τον καθένα να προσθέτη πόσον θα είναι ανώτερον
+ το έν είδος από το άλλο, καθώς εφάνησαν οι προηγούμενοι.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Όσον δι' εμέ ποτέ δεν θα εσυμβούλευα να δώση διαφορετικήν
+ νομοθεσίαν όστις είναι ειδικός εις αυτά.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Καλά λοιπόν, φίλε Κλεινία, μου φαίνεται ότι λέγεις αυτό
+ τουλάχιστον, ότι δηλαδή εις όλους τους νόμους υπάρχουν προοίμια και
+ ότι πρέπει εις την αρχήν πάσης νομοθεσίας να προτάσσωμεν το φυσικόν
+ προοίμιον δι' έκαστον. Διότι αυτό που πρόκειται να λεχθή κατόπιν
+ δεν είναι μικρόν πράγμα, ούτε είναι μικρά η διαφορά, αν εκτεθούν
+ αυτά σαφώς ή όχι σαφώς. Ότι όμως και εις τους μεγάλους λεγομένους
+ νόμους και εις τους μικρούς πρέπει να θέτωμεν όμοιον προοίμιον,
+ ίσως δεν το λέγαμεν ορθώς. Διότι βεβαίως ούτε εις παν άσμα ούτε εις
+ πάσαν συζήτησιν πρέπει να το κάμνωμεν αυτό. Και αν δε εκ φύσεως
+ υπάρχη δι' όλα, δεν πρέπει να το εφαρμόζωμεν εις όλα. Αλλά αυτό
+ πρέπει να το αναθέτωμεν εκάστοτε εις τον ίδιον τον ρήτορα και τον
+ μελοποιόν και τον νομοθέτην.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πολύ ορθά μου φαίνεται ότι ομιλείς. Αλλά τόρα, καλέ Ξένε,
+ ας μη αναβάλλωμεν περισσότερον την ουσίαν της συζητήσεως, αλλά ας
+ επιστρέψωμεν εις το ζήτημά μας, και ας αρχίσωμεν από εκείνα, αν
+ αγαπάς, τα οποία δεν τα είπες τότε ως προοίμιον. Λοιπόν και πάλιν,
+ καθώς λέγουν οι παίκται, ας ενθυμηθούμεν τας καλλιτέρας
+ επαναλήψεις, ως να εξετάζωμεν το προοίμιον και όχι έν τυχαίον
+ ζήτημα, καθώς προ ολίγου. Ας κάμωμεν δε αρχήν ομολογούντες ρητώς
+ ότι λέγομεν το προοίμιον. Και όσον μεν διά την λατρείαν των θεών
+ και την φροντίδα διά τους προγόνους είναι αρκετά και όσα ελέχθησαν
+ και προηγουμένως. Τα κατόπιν δε ας προσπαθήσωμεν να είπωμεν, έως
+ ότου να σχηματίσωμεν γνώμην ότι το προοίμιον συνεζητήθη αρκετά.
+ Κατόπιν δε από αυτό προχώρει εις την εξέτασιν των νόμων.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν διά τους θεούς και τας θεότητας και διά τους
+ ζώντας γονείς και τους αποθανόντας είναι αρκετόν προοίμιον όσα
+ είπαμεν. Τόρα όμως μου φαίνεται ότι συ με παρακινείς το υπόλοιπον
+ αυτό να το φέρω κάπως εις φως.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Βεβαιότατα.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Και όμως πρέπει κατόπιν από αυτά να εξετάσωμεν πώς πρέπει
+ να φροντίζουν διά τας ψυχάς των και τα σώματά των και την
+ περιουσίαν των και πόσον να τα παραβλέπουν και όλοι μαζί
+ αναθεωρούντες αυτά, δηλαδή και ο ομιλών και οι ακούοντες να γίνωμεν
+ κάτοχοι όσον το δυνατόν μεγαλιτέρας μορφώσεως. Λοιπόν κατόπιν από
+ εκείνα αυτά πρέπει πραγματικώς να ειπούμεν και να ακούσωμεν μεταξύ
+ μας.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πολύ ορθά ομιλείς.
+
+
+
+ΒΙΒΛΙΟΝ Ε'.
+
+
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Ας προσέξουν λοιπόν να ακούσουν όλοι όσοι ήκουσαν προ
+ ολίγου όσα είπαμεν περί των θεών και των φίλων προπατόρων. Δηλαδή
+ από όλα τα κτήματα δι' έκαστον είναι η ψυχή του το θεϊκώτερον
+ πράγμα κατόπιν από τους θεούς, διότι είναι το ατομικώτερόν του. Όλα
+ δε τα ιδικά του είναι δύο ειδών, και τα μεν ανώτερα και καλλίτερα
+ είναι κυρίαρχα, τα δε κατώτερα και χειρότερα υπόδουλα. Και λοιπόν
+ από τα ιδικά του πρέπει πάντοτε να προτιμά τα κυρίαρχα παρά τα
+ υπόδουλα. Δι' αυτό λοιπόν, εάν ειπώ ότι πρέπει κατόπιν από τους
+ θεούς και τους ακολούθους αυτών να τιμά κανείς την ψυχήν του ως
+ δευτέραν, πολύ ορθά συμβουλεύω. Και βεβαίως κανείς από ημάς, τολμώ
+ να ειπώ, δεν τιμά αυτήν ορθώς, αλλά απλώς νομίζει. Διότι βεβαίως η
+ τιμή είναι θείον αγαθόν, από δε τα κακά δεν είναι κανέν άξιον
+ τιμής, όστις δε νομίζει ότι ή με κάποιους λόγους ή με δώρα ή με
+ υποχωρήσεις ωφελεί αυτήν, χωρίς να βελτιώνη την κατάστασίν της από
+ χειροτέραν, νομίζει μεν ότι την τιμά, διόλου όμως δεν το εκτελεί
+ αυτό. Αίφνης, μόλις ο παις γίνη άνθρωπος, νομίζει πάντοτε ότι είναι
+ ικανός να γνωρίζη τα πάντα και νομίζει ότι τιμά την ψυχήν του, όταν
+ την επαινή, και περιποιητικώς της επιτρέπει να κάμνη ό,τι θέλει. Ο
+ λόγος μας αυτός όμως λέγει ότι, όταν κάμνη αυτά, βλάπτει, αλλά δεν
+ τιμά αυτήν. Και όμως πρέπει να τιμά αυτήν κατόπιν από τους θεούς ως
+ δευτέραν. Ούτε πάλιν ο άνθρωπος που δεν θεωρεί τον εαυτόν του
+ αίτιον των σφαλμάτων του και των περισσοτέρων και μεγαλιτέρων
+ δυστυχημάτων, αλλά άλλους, τον εαυτόν του δε τον ξεχωρίζει ως
+ αλάνθαστον, τιμά την ψυχήν του, καθώς δήθεν φρονεί. Αλλά πολύ
+ απέχει από το να κάμνη τούτο, διότι την βλάπτει. Και πάλιν, όταν
+ υποχωρή εις τας ηδονάς παραβαίνων την συμβουλήν και τον έπαινον του
+ νομοθέτου, και τότε διόλου δεν την τιμά, αλλά την ατιμάζει, διότι
+ την παραγεμίζει από κακά και από μετανοίας. Ούτε πάλιν, όταν
+ αντιθέτως δεν κοπιάζη, να υποφέρη τους αξιεπαίνους κόπους και
+ φόβους και πόνους και λύπας, αλλά υποχωρή, και τότε δεν τιμά αυτήν
+ με την υποχώρησιν. Διότι την καθιστά άτιμον, όταν κάμνη όλα αυτά.
+ Ούτε όταν νομίζη ότι η ζωή πάντως είναι αγαθόν, δεν τιμά, αλλά
+ ατιμάζει αυτήν και τότε ακόμη. Διότι, όταν η ψυχή του όλα τα
+ πράγματα του Άδου τα θεωρή κακά, αυτός υποχωρεί και δεν αντιτείνει
+ διαφωτίζων και εξελέγχων αυτήν, ότι δεν γνωρίζει αν είναι όλως
+ διόλου αντιθέτως από όλα τα αγαθά μας μεγαλίτερα τα περιστρεφόμενα
+ εις τους θεούς τους εκεί. Και πάλιν, όταν κανείς από την αρετήν
+ προτιμά το κάλλος, αυτό δεν σημαίνει άλλο τίποτε παρά την αληθινήν
+ και πραγματικήν ατιμίαν της ψυχής. Διότι ο λόγος αυτός λέγει ότι το
+ σώμα είναι εντιμότερον από την ψυχήν, και λέγει ψέμμα. Διότι κανέν
+ πράγμα της γης δεν είναι εντιμότερον από τα επουράνια, αλλά όστις
+ φρονεί διαφορετικά περί της ψυχής, δεν γνωρίζει πόσον θαυμάσιον
+ είναι αυτό το κτήμα του, το οποίον παραμελεί. Ούτε βεβαίως, όταν
+ κανείς ζητή να κερδίση χρήματα όχι εντίμως, ή όταν δεν δυσφορή, εάν
+ τα κερδίζη ούτω πως, τιμά δήθεν με δώρα τότε την ψυχήν του. Απ'
+ εναντίας μάλιστα ωρισμένως την περιφρονεί. Διότι την πολύτιμον και
+ καλήν αξίαν της την ανταλλάσσει με ολίγον χρυσόν. Διότι ολόκληρος ο
+ χρυσός που είναι επάνω και κάτω από την γην δεν έχει αξίαν ίσην με
+ την αρετήν. Με μίαν λέξιν όστις δεν θέλει να απέχη με κάθε τρόπον
+ από όσα ο νομοθέτης θεωρεί ότι είναι αισχρά και κακά, και αντιθέτως
+ όσα εκείνος θεωρεί αγαθά και καλά, δεν τα εκτελεί με όλην του την
+ δύναμιν, δεν γνωρίζει εις όλα αυτά, οποιοσδήποτε άνθρωπος και αν
+ είναι αυτός, ότι την ψυχήν του, η οποία είναι το θεϊκώτερον πράγμα,
+ την καθιστά το ατιμότερον και το ασχημότερον πράγμα. Δηλαδή κανείς
+ σχεδόν δεν συλλογίζεται την μεγαλιτέραν, καθώς λέγουν, δίκην της
+ κακουργίας, είναι δε αυτή η μεγαλιτέρα, δηλαδή το να γίνεται όμοιος
+ με τους κακούς άνδρας, και, αφού γίνη όμοιος, τους μεν αγαθούς
+ λόγους και άνδρας να τους αποφεύγη και να τους αποχωρίζεται, εις
+ αυτούς δε να προσκολλάται ακολουθών τας συναναστροφάς των. Αφού δε
+ προσαρμοσθή με αυτούς, είναι επόμενον να δίδη και παίρνη με αυτούς
+ ό,τι επλάσθησαν να δίδουν και παίρνουν μεταξύ των οι τοιούτοι με
+ έργα και λόγους. Αυτό λοιπόν το πάθημα δεν είναι η τιμωρία, διότι
+ το δίκαιον και η τιμωρία είναι καλόν πράγμα, αλλά η εκδίκησις η
+ οποία ακολουθεί την αδικίαν, την οποίαν και όστις την εύρη και
+ όστις δεν την εύρη είναι άθλιος, διότι εκείνος μεν δεν θεραπεύεται,
+ αυτός δε καταστρέφεται, διά να σωθούν άλλοι πολλοί. Τιμήν δε φέρει
+ εις ημάς γενικώς το να ακολουθούμεν τα καλλίτερα, όσα δε είναι
+ χειρότερα, αλλά επιδέχονται βελτίωσιν, κυριολεκτικώς να τα
+ καταστήσωμεν όσον το δυνατόν άριστα. Λοιπόν εις τον άνθρωπον δεν
+ υπάρχει άλλο κτήμα προσφυέστερον από την ψυχήν εις το να αποφεύγη
+ μεν το κακόν, να ανιχνεύση δε και να συλλάβη το καλλίτερον από όλα,
+ και, αφού πάλιν το συλλάβη, να το έχη σύνοικον εις όλην της την
+ ζωήν. Διά τούτο έχει την δευτέραν θέσιν εις την εκτίμησιν. Όσον δε
+ διά το τρίτον έκαστος ημπορεί να το εννοήση ότι είναι η εκτίμησις
+ του σώματος συμφώνως με την φύσιν. Και πάλιν δε πρέπει να
+ εξετάσωμεν ποίαι από αυτάς τας εκτιμήσεις είναι αληθείς και ποίαι
+ κίβδηλοι. Αυτό δε ανήκει εις τον νομοθέτην. Μου φαίνεται λοιπόν ότι
+ μας πληροφορούν τα εξής και τα παρόμοια δι' αυτάς, ότι δηλαδή
+ πολύτιμον σώμα είναι όχι το ωραίον, ούτε το ισχυρόν, ούτε το ταχύ,
+ ούτε το υψηλόν, ούτε βεβαίως το υγιεινόν — μολονότι εις πολλούς
+ ίσως αυτό φαίνεται — , αλλά βεβαίως ούτε και τα αντίθετα από αυτά,
+ αλλά τα ευρισκόμενα εις το μέσον και εγγίζοντα αυτήν την διάθεσιν
+ φαίνεται ότι είναι σωφρονέστατα και μακροβίως ασφαλή. Διότι εκείνα
+ μεν καθιστούν τας ψυχάς χαύνους και θρασείας, αυτά δε ταπεινάς και
+ δουλοπρεπείς ομοίως δε και η απόκτησις χρημάτων και κτημάτων και η
+ εκτίμησις αυτών έχει την ιδίαν αναλογίαν. Δηλαδή ενός εκάστου από
+ αυτά τα μεν υπέρογκα (υπερβολικά) γεννούν έχθρας και διχονοίας εις
+ τας πόλεις και εις τα άτομα, τα δε ελλιπή φέρουν δουλοπρέπειαν
+ συνήθως. Λοιπόν ας μην είναι κανείς πολύ φιλοχρήματος όσον διά τα
+ τέκνα του, διά να τα αφήση όσον τα δυνατόν πλουσιώτερα. Διότι τούτο
+ ούτε εις εκείνα ούτε εις την πόλιν είναι το καλλίτερον. Διότι όση
+ περιουσία των νέων δεν γεννά κόλακας, ενώ δεν στερείται τα
+ απαραίτητα, είναι η πλέον αρμονική από όλας και η καλλιτέρα. Διότι
+ συμφωνεί μαζί μας και προσαρμόζει εις όλα την ζωήν μας και την
+ καθιστά ανενόχλητον. Εις τα τέκνα δε πρέπει να αφήνωμεν αιδημοσύνην
+ πολλήν και όχι χρυσόν. Νομίζομεν δε ότι αυτήν θα την αφήσωμεν, εάν
+ κάμνωμεν παρατηρήσεις εις τους νέους, όταν κάμνουν αναισχυντίας.
+ Αλλά η συμβουλή μας αυτή δεν εννοεί διά τους νέους εκείνο το οποίον
+ λέγουν συνήθως, ότι δηλαδή οι νέοι πρέπει δι' όλα να εντρέπωνται. Ο
+ δε νοήμων νομοθέτης μάλλον τους γεροντοτέρους θα συμβουλεύση να
+ εντρέπωνται τους νέους και περισσότερον από όλους τους άλλους να
+ προσέχουν, μήπως τους ιδή κανείς από τους νέους ή και τους ακούση
+ να κάμνουν ή να λέγουν κανέν αισχρόν πράγμα, διότι, όπου είναι
+ αναίσχυντοι οι γέροντες, είναι λογικόν εκεί και οι νέοι να είναι
+ αναιδέστατοι. Διότι η μόρφωσις είναι διά τους νέους, συγχρόνως δε
+ προτέρημα τούτων είναι όχι το να συμβουλεύουν, αλλά, όσα θα έλεγε
+ εις άλλον κανείς ως συμβουλάς, αυτά να αποδεικνύη ο ίδιος ότι τα
+ εκτελεί εις όλην του την ζωήν όστις δε τιμά και σέβεται τους
+ συγγενείς του και τους εφεστίους θεούς, οι οποίοι προστατεύουν όλην
+ την γενεάν του ιδίου αίματος, είναι λογικόν να έχη ευνοϊκούς τους
+ γενεθλίους θεούς εις την τεκνοποίησίν του. Αλλά βεβαίως και τους
+ φίλους και συντρόφους θα τους έχη ευνοϊκούς εις τας συναναστροφάς
+ της ζωής, εάν θεωρή ανωτέρας και σοβαρωτέρας τας υπηρεσίας εκείνων
+ προς τον εαυτόν του παρ' όσον τας θεωρούν εκείνοι, ως μικροτέρας δε
+ πάλιν εκτιμά τας ιδικάς του εκδουλεύσεις προς τους φίλους παρ' όσον
+ τας θεωρούν οι ίδιοι φίλοι και συνέταιροι. Εις την πόλιν δε βεβαίως
+ και τους πολίτας πολύ καλλίτερος είναι όστις περισσότερον από μίαν
+ νίκην των Ολυμπίων και όλων των πολεμικών και ειρηνικών αγώνων θα
+ εδέχετο να νικήση εις την φήμην της υποταγής εις τους νόμους της
+ πατρίδος, ότι δηλαδή έγινε υπηρέτης αυτών περισσότερον από όλους
+ τους ανθρώπους εις όλην του την ζωήν. Διά τους φιλοξενουμένους δε
+ ας νομίζη ότι υπάρχουν σεβαστότατα συμβόλαια. Διότι σχεδόν όλα τα
+ σφάλματα των ξένων και τα γινόμενα προς τους ξένους από τους
+ πολίτας είναι εμπιστευμένα περισσότερον εις θεόν ως εκδικητήν.
+ Διότι ο ξένος είναι έρημος από φίλους και συγγενείς και διά τούτο
+ είναι συμπαθέστερος και εις τους ανθρώπους και εις τους θεούς.
+ Λοιπόν όστις έχει δύναμιν να τον εκδικηθή περισσότερον τον βοηθεί
+ προθυμότερον. Έχει δε περισσοτέραν δύναμιν ο δαίμων και θεός της
+ φιλοξενίας δι' έκαστον ο οποίος ακολουθεί τον ξένιον Δία. Λοιπόν
+ πρέπει πολύ να προσέχη όστις έχει και την ελαχίστην προσοχήν, να μη
+ κάμη κανέν σφάλμα εις τους ξένους έως ότου να φθάση εις το τέλος
+ της ζωής του. Από όλα δε τα φιλοξενικά και τοπικά σφάλματα
+ μεγαλίτερον είναι δι' έκαστον το σχετικόν με τους ικετεύοντας.
+ Διότι ο ίδιος θεός, τον οποίον ο ικετεύων επικαλέσθη μάρτυρα των
+ υποσχέσεων, αυτός είναι υπέροχος φύλαξ του παθόντος, ώστε δεν είναι
+ δυνατόν να μείνη ανεκδίκητος οποιοσδήποτε από όσα έπαθε.
+
+ Λοιπόν όσαι σχέσεις περιστρέφονται εις τους γονείς και τον εαυτόν
+ μας και τα ιδικά μας και εις την πόλιν δε και τους φίλους και τους
+ συγγενείς και την φιλοξενίαν και την εστίαν σχεδόν τας εξετάσαμεν.
+ Αλλά τόρα είναι η σειρά να εξετάσωμεν ποίας ιδιότητας πρέπει να έχη
+ κανείς, διά να περάση όσον το δυνατόν καλλίτερα την ζωήν του,
+ δηλαδή εις όσα δεν ορίζει ο νόμος αλλά η επιδοκιμασία η μεθοδική
+ και η κατάκρισις κάμνει έκαστον πλειότερον πειθήνιον και ευνοϊκόν
+ διά τους μέλλοντας να θεσπισθούν νόμους, αυτά ακριβώς πρέπει τόρα
+ πλέον να εξετάσωμεν. Λοιπόν η αλήθεια από όλα τα αγαθά είναι πρώτον
+ εις τους θεούς και πρώτον εις τους ανθρώπους. Και αυτήν όστις θέλει
+ να γίνη αξιομακάριστος και ευτυχής πρέπει από την αρχήν να την
+ αποκτήση, διά να ζη όσον το δυνατόν περισσότερον χρόνον ως
+ φιλαλήθης. Διότι αυτός είναι πιστευτός. Απίστευτος δε είναι όστις
+ αγαπά το ψεύδος εκουσίως, όστις δε το αγαπά ακουσίως, είναι
+ ανόητος. Αλλά κανέν από αυτά τα δύο δεν είναι ζηλευτόν. Διότι
+ βεβαίως δεν είναι κατάλληλος διά φιλίαν ούτε ο απίστευτος ούτε ο
+ αμαθής· όταν δε παρέλθη καιρός εις το βαρύ γήρας του προετοιμάζει
+ διά τον εαυτόν του απόλυτον εγκατάλειψιν κατά το τέλος της ζωής
+ του, ώστε, είτε ζουν οι φίλοι του και τα τέκνα του είτε όχι, σχεδόν
+ εξ ίσου να είναι ορφανός ο βίος του. Άξιος δε υπολήψεως είναι
+ βεβαίως και όστις δεν αδικεί διόλου. Όστις όμως ούτε επιτρέπει την
+ αδικίαν εις τους αδίκους είναι άξιος πλειοτέρας τιμής από την
+ διπλασίαν παρά εκείνος. Διότι εκείνος μεν ισοδυναμεί με ένα, αυτός
+ όμως με πολλούς άλλους, διότι καταγγέλλει εις τους άρχοντας την
+ αδικίαν των άλλων. Όστις όμως εκτός τούτου συντείνει όσον ημπορεί
+ να τιμωρή μαζί με τους άρχοντας, αυτός ας ανακηρυχθή εις την πόλιν
+ ως ο κατ' εξοχήν μέγας ανήρ ο νικητής εις την αρετήν. Τον ίδιον δε
+ έπαινον ακριβώς πρέπει να εφαρμόσωμεν και εις την σωφροσύνην και
+ την φρόνησιν και όσα άλλα αγαθά έχει κανείς, τα οποία είναι δυνατόν
+ όχι μόνον ο ίδιος να τα έχη, αλλά και εις τους άλλους να τα
+ μοιράζη. Και όστις μεν τα μοιράζει πρέπει να τον τιμώμεν εις τον
+ ανώτατον βαθμόν, όστις δε πάλιν δεν ημπορεί, αλλά θέλει, να τον
+ αφήσωμεν δεύτερον, όστις δε φθονεί και εκουσίως δεν μοιράζει
+ φιλικώς εις κανένα τα αγαθά, τον ίδιον μεν να τον κατακρίνωμεν, το
+ προσόν του όμως να μη το περιφρονούμεν εξ αιτίας του κατόχου του,
+ αλλά όσον είναι δυνατόν να το αποκτώμεν. Ας αμιλλάται δε μαζί μας
+ διά την αρετήν ο καθείς χωρίς να τον φθονούμεν. Διότι ο τοιούτος
+ αυξάνει τας πόλεις, διότι και ο ίδιος αμιλλάται και τους άλλους δε
+ τους παρεμποδίζει με συκοφαντίας. Ο φθονερός όμως, επειδή νομίζει
+ ότι πρέπει να γίνη ανώτερος διά της συκοφαντίας των άλλων, και ο
+ ίδιος ολιγώτερον αγωνίζεται διά την αληθινήν αρετήν και τους
+ συναγωνιζομένους με αυτούς τους φέρει εις απελπισίαν με την άδικον
+ κατάκρισιν, και, επειδή ολόκληρον την πόλιν την κάμνει να μη
+ γυμνάζεται εις τον συναγωνισμόν της αρετής, την καθιστά, καθόσον
+ εξαρτάται από αυτόν, μικροτέραν εις την δόξαν της^ λοιπόν πρέπει
+ έκαστος ανήρ να είναι ευέξαπτος, αλλά όσον το δυνατόν μειλίχιος.
+ Διότι τα κακά και δυσκολοθεράπευτα ή εντελώς αθεράπευτα αδικήματα
+ των άλλων δεν είναι δυνατόν να τα αποφύγη αλλέως παρά εάν τους
+ πολεμήση και τους αποκρούση θριαμβευτικώς και εάν δεν παραβλέπη
+ τίποτε εις την τιμωρίαν, τούτο όμως χωρίς ανδρείαν καρδίαν πάσα
+ ψυχή είναι ανίκανος να το εκτελέση. Όσον όμως πάλιν δι' όσους
+ αδικούν, αλλά εις πράγματα ευκολοθεράπευτα, είναι ανάγκη να
+ γνωρίζωμεν, ότι όλοι όσοι αδικούν δεν αδικούν εκουσίως. Διότι κανέν
+ από τα μεγαλίτερα κακά ποτέ κανείς πουθενά δεν είναι δυνατόν να το
+ αποκτήση εκουσίως, πολύ δε ολιγώτερα μέσα εις τα πολυτιμότερά του
+ πράγματα. Η ψυχή δε, καθώς είπαμεν, είναι βεβαίως δι' όλους το
+ πολυτιμότερον. Λοιπόν μέσα εις το πολυτιμότερον ποτέ κανείς δεν
+ είναι δυνατόν να δεχθή το μεγαλίτερον κακόν και να ζη ισοβίως έχων
+ αυτό. Αλλά αξιολύπητος μεν είναι ωρισμένως ο άδικος και ο έχων τα
+ ελαττώματα, αλλά τον μεν ευκολοθεράπευτον επιτρέπεται να τον
+ λυπηθούμεν και δεσμεύοντες την έξαψίν μας να την καταπραΰνωμεν και
+ να μην είμεθα διαρκώς ακρόχολοι και γυναικείως πικροί, εις δε τον
+ τελείως και απειθώς ελαττωματικόν και κακόν πρέπει να απολύσωμεν
+ την οργήν μας. Διά τούτο λοιπόν πρέπει, νομίζομεν, να είναι
+ ευέξαπτος και μειλίχιος πάντοτε ο αγαθός.
+
+ Αλλά από όλα τα κακά το μεγαλίτερον διά τους περισσοτέρους
+ ανθρώπους είναι έμφυτον εις τας ψυχάς των, το οποίον έκαστος
+ συγχωρεί εις τον εαυτόν του και δεν εφευρίσκει καμμίαν αποφυγήν
+ αυτού. Τούτο δε είναι αυτό που λέγουν ότι έκαστος άνθρωπος είναι εκ
+ φύσεως φίλος του εαυτού του και βεβαίως είναι ορθόν ότι πρέπει να
+ είναι τοιούτος. Εις το πραγματικόν όμως γίνεται πάντοτε αιτία όλων
+ των σφαλμάτων αυτή η υπερβολική αγάπη του εαυτού του. Διότι όστις
+ αγαπά αποτυφλώνεται ως προς το αγαπητόν του πράγμα, ώστε κρίνει
+ κακώς τα δίκαια και τα αγαθά και τα καλά, επειδή νομίζει ότι πρέπει
+ να υπερτιμά περισσότερον τον ατομισμόν του από την αλήθειαν. Δηλαδή
+ ούτε τον εαυτόν του ούτε τα ιδικά του πρέπει να υπεραγαπά όστις
+ θέλει να γίνη μέγας ανήρ, αλλά τα δίκαια, είτε από αυτόν τον ίδιον
+ τύχη να εκτελούνται είτε από κανένα άλλον περισσότερον. Λοιπόν από
+ αυτό ακριβώς το σφάλμα εγεννήθη και το να νομίζη την ιδικήν του
+ αμάθειαν ότι είναι σοφία. Δι' αυτά, ενώ δεν γνωρίζομεν τίποτε, διά
+ να εκφρασθώ ούτω πως, νομίζομεν ότι όλα τα γνωρίζομεν, και, επειδή
+ δεν αναθέτομεν εις άλλους να εκτελέσουν όσα δεν γνωρίζομεν,
+ αναγκαζόμεθα να τα κάμωμεν οι ίδιοι και να σφάλλωμεν. Διά τούτο
+ πρέπει έκαστος ν' αποφεύγη να αγαπά πολύ τον εαυτόν του, πρέπει δε
+ να επιζητή τον καλλίτερόν του, χωρίς να έχη κανέν εμπόδιον εις
+ τούτο από καμμίαν εντροπήν. Όσα δε είναι μικρότερα από αυτά και
+ επαναλαμβάνονται πολλάκις, είναι όμως όχι ολιγώτερον από αυτά
+ χρήσιμα, αυτά πρέπει να τα λέγη υπενθυμίζων εις τον εαυτόν του.
+ Δηλαδή, ωσάν να ξεχύνεται κάτι, είναι ανάγκη να ρέη κάτι νέον, και
+ η ανάμνησις είναι εισροή της απελθούσης φρονήσεως.
+
+ Διά τούτο πρέπει και τους υπερβολικούς γέλωτας να αποφεύγωμεν και
+ τα δάκρυα, να συμβουλεύη δε πάντα άνδρα έκαστος να κρύπτη την
+ μεγάλην χαράν και την μεγάλην θλίψιν και να προσπαθή να είναι
+ αξιοπρεπής, και εις τας ευτυχίας, τας οποίας φέρει ο αγαθός δαίμων
+ εις έκαστον, και εις τους περισπασμούς, όταν οι δαίμονες του
+ αντιτάσσουν κάπως υψηλά και ανωφελή εμπόδια εις τας πράξεις του, να
+ ελπίζει δε πάντοτε ότι ο θεός εις όσα χαρίζει εις τους αγαθούς τους
+ μεν απαιτουμένους κόπους από μεγαλιτέρους θα τους κάμη μικροτέρους,
+ τα δε υπάρχοντά του θα τα μεταβάλη εις το καλλίτερον, όλα δε τα
+ αντίθετα από αυτά αγαθά θα έλθουν εις αυτούς με αγαθήν τύχην. Με
+ αυτάς λοιπόν τας ελπίδας πρέπει να ζη έκαστος και με τας
+ υπενθυμίσεις όλων αυτών χωρίς να αποφεύγη, αλλά πάντοτε και εις τας
+ διασκεδάσεις και εις τας σπουδάς του να τα υπενθυμίζη και εις τους
+ άλλους και εις τον εαυτόν του καθαρά.
+
+ Λοιπόν τόρα πλέον ελέχθησαν σχεδόν όλα όσα είναι θεία και διά τας
+ ασχολίας και διά το άτομον έκαστον, ποίου χαρακτήρος οφείλει να
+ είναι. Τα ανθρώπινα όμως δεν τα είπαμεν, και πρέπει να τα ειπούμεν.
+ Διότι με ανθρώπους ομιλούμεν εδώ και όχι με θεούς. Είναι δε εκ
+ φύσεως ιδιότης του ανθρώπου προ πάντων αι ηδοναί και αι λύπαι και
+ αι επιθυμίαι, από τας οποίας κατ' ανάγκην παν θνητόν ζώον είναι
+ κρεμασμένον, διά να εκφρασθώ ούτω πως, και εξηρτημένον με πολλήν
+ προθυμίαν. Λοιπόν πρέπει να επαινούμεν τον καλλίτερον βίον όχι
+ μόνον ότι είναι ανώτερος κατά την ευπρέπειαν εις την κοινήν γνώμην,
+ αλλά και ότι, εάν θελήση κανείς να τον δοκιμάση και να μη
+ λιποτακτήση από αυτόν, ενόσω είναι νέος, υπερισχύει και εις αυτό το
+ οποίον όλοι ζητούμεν, δηλαδή εις την περισσοτέραν χάριν και την
+ ολιγωτέραν λύπην από όλους τους άλλους βίους. Ότι δε τούτο θα γίνη
+ σαφές, όταν τον απολαμβάνη κανείς ορθώς, ευκόλως θα αποδειχθή και
+ πάρα πολύ καλά! Αλλά ποία είναι η ορθότης; Αυτό πρέπει τόρα να το
+ λάβωμεν και να το εξετάσωμεν με το λογικόν, εάν μας εδόθη ούτως πως
+ συμφώνως με την φύσιν ή αλλέως έξω από την φύσιν. Η δε εξέτασις του
+ ηδονικωτέρου βίου πλησίον του λυπηροτέρου πρέπει να γίνη ως εξής.
+ Την ηδονήν την θέλομεν να την απολαμβάνωμεν, την λύπην όμως ούτε
+ την προτιμώμεν ούτε την θέλομεν, το δε ουδέτερον αίσθημα από την
+ ηδονήν και την λύπην, εις την θέσιν μεν της ηδονής δεν το
+ επιθυμούμεν, εις την θέσιν όμως της λύπης θέλομεν να το
+ ανταλλάξωμεν. Την λύπην δε την ολιγωτέραν με την περισσοτέραν
+ ηδονήν την θέλομεν, αλλά την ολιγωτέραν ηδονήν με την περισσοτέραν
+ λύπην δεν την θέλομεν, τα ίσα δε απέναντι των ίσων, και διά τα δύο
+ αυτά δεν ημπορούμεν να ειπούμεν σαφώς πώς τα επιθυμούμεν. Όλα αυτά
+ όμως κατά το ποσόν και το μέγεθος και την σφοδρότητα και την
+ ισότητα και τα αντίθετα αυτών ως προς την θέλησίν μας μεν έχουν
+ διαφοράν, ως προς την προαίρεσίν μας όμως δεν έχουν. Αφού λοιπόν
+ αυτά εδημιουργήθησαν κατ' ανάγκην ούτω πως, εις όποιον μεν βίον
+ υπάρχει μεγάλη ποσότης και από τα δύο και μέγεθος και σφοδρότης,
+ αλλά είναι ανώτερα τα ηδονικά, εκείνον τον θέλομεν, εις όποιον όμως
+ υπάρχουν τα αντίθετα δεν τον θέλομεν. Και πάλιν εις όποιον υπάρχουν
+ ολίγα και τα δύο και μικρά και ήσυχα, αλλά είναι ανώτερα τα λυπηρά,
+ δεν τον θέλομεν, εις όποιον δε υπάρχουν τα αντίθετα, τον θέλομεν.
+ Εις όποιον δε βίον πάλιν ισορροπούν, πρέπει να φρονούμεν, καθώς
+ προηγουμένως, ότι τον ισόρροπον βίον, εφ' όσον είναι ανώτερα τα
+ ευχάριστα εις ημάς, τον θέλομεν, εφόσον όμως είναι ανώτερα τα
+ μισούμενα, δεν τον θέλομεν. Πρέπει δε να έχωμεν υπ' όψει μας ότι
+ όλοι οι βίοι περικλείονται εις αυτούς τους δύο και να εννοήσωμεν
+ ποίους θέλομεν εκ φύσεως. Εάν δε νομίζωμεν ότι θέλομεν τίποτε άλλο
+ έξω από αυτά, αυτό το φρονούμεν, διότι δεν γνωρίζομεν εκ πείρας
+ τους υπάρχοντας βίους.
+
+ Ποίοι λοιπόν και πόσοι είναι οι βίοι, διά τους οποίους πρέπει να
+ προτιμήσωμεν τον θεληματικόν και εκούσιον, αφού εννοήσωμεν τον
+ αθέλητον και ακούσιον και να τον θέσωμεν εις τον εαυτόν μας ως
+ νόμον, και αφού εκλέξωμεν τον αγαπητόν και συγχρόνως τον ηδονικόν
+ και άριστον και ωραιότατον να ζώμεν όσον είναι δυνατόν εις τον
+ άνθρωπον μακαριώτερον; Λοιπόν ας δεχθώμεν ότι ο σώφρων βίος είναι
+ είς και είς ο φρόνιμος και είς ο ανδρείος και είς ο υγιεινός. Και
+ εις αυτούς, οι οποίοι είναι τέσσαρες, ας αντιτάξωμεν ως αντιθέτους
+ άλλους τέσσαρας, τον ανόητον, τον δειλόν, τον ακόλαστον, τον
+ νοσηρόν. Και λοιπόν όποιος γνωρίζει τον σώφρονα βίον θα δεχθή ότι
+ είναι μειλίχιος εις όλα και ότι δίδει ησύχους λύπας και ησύχους
+ ηδονάς, και μαλακάς επιθυμίας και έρωτας όχι μανιώδεις. Ο δε
+ ακόλαστος ότι είναι εις όλα ακράτητος και δίδει σφοδράς λύπας και
+ σφοδράς ηδονάς, επιμόνους δε και παραφόρους επιθυμίας και έρωτας
+ όσον το δυνατόν μανιωδεστέρους. Ότι δε είναι υπερβολικώτεραι εις
+ μεν τον σώφρονα βίον αι ηδοναί παρά οι πόνοι, εις δε τον ακόλαστον
+ ότι είναι ανώτεραι αι λύπαι από τας ηδονάς και εις το μέγεθος και
+ εις το ποσόν και εις την πυκνότητα. Δι' αυτό ο είς μεν από αυτούς
+ τους βίους είναι λογικώς ηδονικώτερος κατά φύσιν, ο δε άλλος
+ λυπηρότερος, και όστις βεβαίως θέλει να ζήση ηδονικώς δεν
+ επιτρέπεται εκουσίως να ζη ακολάστως, αλλά πλέον έγινε φανερόν,
+ ότι, αν αυτό που λέγομεν τόρα, είναι ορθόν, τότε έπεται λογικώς ότι
+ έκαστος είναι ακουσίως ακόλαστος. Δηλαδή ή από αμάθειαν ή από
+ ακράτειαν ή και από τα δύο στερείται σωφροσύνης πας όχλος των
+ ανθρώπων. Αυτά λοιπόν πρέπει να φρονούμεν διά τον νοσηρόν και
+ υγιεινόν βίον, ότι δηλαδή έχουν ηδονάς και λύπας, αλλ' ότι
+ υπερτερούν αι ηδοναί τας λύπας εις την υγείαν, αι δε λύπαι τας
+ ηδονάς εις τας ασθενείας. Η θέλησίς μας όμως εις την προτίμησιν των
+ βίων δεν είναι να υπερτερή το λυπηρόν, όπου δε αυτό υπερτερείται,
+ αυτόν τον βίον τον εκρίναμεν ηδονικώτερον. Λοιπόν, ημπορούμεν να
+ ειπούμεν, επειδή ο σώφρων από τον ακόλαστον και ο φρόνιμος από τον
+ άφρονα και ο βίος της ανδρείας από τον βίον της δειλίας έχει και τα
+ δύο ολιγώτερα και μικρότερα και πυκνότερα και υπερτερεί ο είς τον
+ άλλον κατά σειράν από αυτούς εδώ ως προς την υπερβολήν της ηδονής,
+ ενώ εκείνοι υπερτερούν αυτούς ως προς την λύπην, διά τούτο ο μεν
+ ανδρείος νικά τον δειλόν, ο δε φρόνιμος τον ανόητον, ώστε είναι
+ ηδονικώτεροι εκείνοι από αυτούς, ο σώφρων και ο ανδρείος και ο
+ φρόνιμος και ο υγιεινός, από τον δειλόν και ανόητον και ακόλαστον
+ και νοσηρόν, και συντόμως, ο σχετικός με την αρετήν εις το σώμα και
+ εις την ψυχήν από τον σχετικόν με την μοχθηρίαν, και ηδονικώτερος
+ είναι και εις τα άλλα υπερτερεί περισσώς με το κάλλος του και την
+ ορθότητα και την αρετήν και την δόξαν, ώστε όστις έχει αυτόν τον
+ κάμνει να ζη ευτυχέστερον από τον αντίθετον εις όλα εξ ολοκλήρου.
+
+ Και το μεν προοίμιον των νόμων ας λάβη τέλος εις αυτό το σημείον
+ της συζητήσεώς μας. Κατόπιν όμως από το προοίμιον είναι βεβαίως
+ λογικόν να ακολουθήση ο νόμος, ή μάλλον, καθώς είναι αληθές, το
+ υπόδειγμα των νόμων της πολιτείας. Καθώς λοιπόν εις έν ύφασμα ή και
+ εις οποιονδήποτε άλλο πράγμα δεν είναι δυνατόν να κατασκευάσωμεν με
+ τα ίδια υλικά το υφάδι και το στημόνι, αλλά πρέπει να υπερέχη εις
+ την αξίαν το είδος των στημόνων, διότι αυτό πρέπει να είναι ισχυρόν
+ και να έχη κάποιαν σταθερότητα εις τας μετατροπάς, το δε άλλο να
+ είναι μαλακόν και δικαίως να έχη κάποιαν υποχώρησιν, δι' αυτό
+ λοιπόν όσοι πρόκειται να λάβουν μεγάλα αξιώματα εις τας πόλεις
+ πρέπει κάπως να διακρίνωνται εις τούτο, καθώς και όσοι με μικράν
+ παιδείαν γυμνάζονται πάντοτε αναλόγως. Δηλαδή υπάρχουν δύο είδη
+ πολιτευμάτων, και το μεν έν είναι εγκαταστάσεις αρχών εις εκάστους,
+ το δε άλλο είναι νόμοι εμπιστευμένοι εις τας αρχάς. Αλλά
+ προηγουμένως από αυτά πρέπει να έχωμεν υπ' όψει μας τα εξής:
+
+ Πάσαν αγέλην, αφού την παραλάβη ο ποιμήν και ο βοσκός και ο
+ ιπποκόμος και όσοι άλλοι παρόμοιοι υπάρξουν, δεν είναι τρόπος να
+ δοκιμάση να την περιποιηθή κατ' άλλον τρόπον παρά εάν πρώτον
+ καθαρίση τα ζώα καθώς απαιτείται διά την συντροφίαν των, αφού δε
+ διαλέξη και τα υγιή και τα μη υγιή και τα ευγενή και τα αγενή, άλλα
+ μεν αποστείλη εις κάποιας άλλας αγέλας, άλλα δε περιποιηθή, έχων
+ υπ' όψει του ότι θα μείνη μάταιος και ανωφελής ο κόπος του και διά
+ τα σώματα και διά τας ψυχάς, τας οποίας η φύσις και η πονηρά
+ ανατροφή διαφθείρει και καταστρέφει το γένος των υγιών και
+ αμολύντων ηθών και σωμάτων εις παν πράγμα, όταν κανείς δεν καθαρίζη
+ τα πρώτα. Και βεβαίως διά τα άλλα ζώα είναι μικροτέρα η σπουδή και
+ μόνον χάριν παραδείγματος αξίζει να τα παρουσιάσωμεν εις την
+ συζήτησίν μας, τα ανθρώπινα όμως είναι άξια της μεγαλιτέρας σπουδής
+ και ο νομοθέτης πρέπει να τα ερευνά πολύ και να εξηγή τι χρειάζεται
+ εις έκαστον ως προς τον καθαρισμόν και όλας τας άλλας πράξεις.
+ Λόγου χάριν το ζήτημα του καθαρισμού της πόλεως ημπορεί να γίνη ως
+ εξής. Από τους πολλούς καθαρισμούς που υπάρχουν άλλοι μεν είναι
+ ευκολώτεροι, άλλοι δε δυσκολώτεροι. Και όσοι μεν είναι δύσκολοι και
+ καλλίτεροι, εάν ο ηγεμών είναι ο ίδιος και νομοθέτης, ημπορεί να
+ τους εκτελέση, ο νομοθέτης όμως που δεν έχει ηγεμονίαν (!) ιδρύων
+ νέον πολίτευμα και νόμους, εάν και τον ευκολώτερον καθαρισμόν
+ εκτελέση, πρέπει να είναι ευχαριστημένος και από αυτό. Είναι δε ο
+ μεν καλλίτερος βασανιστικός, καθώς και όσα φάρμακα είναι
+ τοιουτότροπα, δηλαδή όστις σύρει εις την τιμωρίαν με εκδίκησιν,
+ προσθέτων ως τέλος της εκδικήσεως τον θάνατον ή την εξορίαν. Διότι
+ όσοι έσφαλαν τα μέγιστα και είναι αθεράπευτοι και μεγίστη βλάβη εις
+ την πόλιν, συνηθίζει να τους απομακρύνη. Ο δε μαλακότερος
+ καθαρισμός είναι ο εξής· όσοι από στέρησιν της τροφής φαίνονται
+ πρόθυμοι και έτοιμοι να ακολουθήσουν τους αρχηγούς, εναντίον των
+ ευπόρων ως άποροι, αυτούς ως ασθένειαν ενσκήψασαν εις την πόλιν διά
+ να τους απομακρύνη ευφήμως, εθέσπισε το όνομα της αποικίας και τους
+ αποστέλλει όσον το δυνατόν φιλικώτερον. Λοιπόν αυτό πας νομοθέτης
+ οπωσδήποτε πρέπει να το εκτελέση εις την αρχήν, εις ημάς όμως πολύ
+ παραδοξότερα είναι όσα συνέβησαν τόρα ως προς αυτά. Δηλαδή ούτε
+ αποικίαν ούτε κάποιαν εκλογήν καθαρισμού οφείλομεν να εφεύρωμεν
+ προς το παρόν, αλλά, ως να κατασταλάζουν πολλαί πηγαί και χείμαρροι
+ εις μίαν λίμνην, είναι ανάγκη να προσέχωμεν πώς να μείνη όσον το
+ δυνατόν καθαρώτερον το συναθροιζόμενον νερόν, και αλλού μεν να το
+ αδειάζωμεν, αλλού δε να το διοχετεύωμεν και το απομακρύνωμεν.
+ Υπάρχει δε, καθώς φαίνεται, κόπος και κίνδυνος εις πάσαν
+ εγκαθίδρυσιν πολιτεύματος. Αφού όμως τόρα ημείς με λόγους τα
+ συζητούμεν και δεν τα εκτελούμεν εμπράκτως, ας λάβη τέλος η εκλογή
+ μας και ας θεωρήσωμεν ότι ο καθαρισμός της έγινε καθώς τον
+ φανταζόμεθα. Δηλαδή από όλους όσοι θα δοκιμάσουν να έλθουν ως
+ πολίται εις την πόλιν αυτήν τους μεν κακούς θα τους εξετάσωμεν με
+ όλας τας συμβουλάς και με πολύν καιρόν, και θα τους εμποδίσωμεν να
+ έλθουν, τους δε αγαθούς όσον είναι δυνατόν ευνοϊκώς και
+ συμπαθητικώς ας δεχόμεθα.
+
+ Ας μη μας διαφεύγη δε ότι συμβαίνει το εξής ευτύχημα. Δηλαδή, καθώς
+ είπαμεν, ήτο ευτυχής η αποικία των Ηρακλειδών, διότι απέφυγε την
+ φοβεράν και επικίνδυνον φιλονικίαν διά την αποκοπήν των χρεών και
+ την διανομήν της γης, την οποίαν, όταν μία αρχαία πόλις αναγκασθή
+ να νομοθετήση, δεν ημπορεί ούτε να την αφήση ακίνητον ούτε πάλιν
+ είναι δυνατόν να την μετακινήση κάπως, αλλά μόνον ευχή απομένει,
+ διά να ομιλήσω ούτω πως, και ολίγη μετατροπή προσεκτική εις πολύ
+ χρονικόν διάστημα βαθμηδόν εκτελουμένη. Η δε βαθμιαία μετατροπή
+ αυτή εξαρτάται από αυτούς τους έχοντας άφθονον γην και πολλούς
+ χρεοδούλους, όταν θελήσουν κάπως από επιείκειαν να γίνουν
+ μεταδοτικοί εις τους στερουμένους και άλλα μεν να χαρίσουν, άλλα δε
+ να κατέχουν, και οπωσδήποτε να αποκτήσουν μετριότητα και να
+ νομίζουν πτωχείαν όχι το να ολιγοστεύση η περιουσία των, αλλά το να
+ μεγαλώση η απληστία των. Διότι αυτό γίνεται και η μεγαλιτέρα αρχή
+ της σωτηρίας της πόλεως, και επάνω εις αυτήν, ως εις στερεόν
+ θεμέλιον, είναι δυνατόν να κτίση κανείς όλον τον διάκοσμον τον
+ πολιτικόν, τον οποίον θα εύρισκε κατάλληλον εις την τοιαύτην
+ εγκατάστασιν. Όταν όμως αυτή η μεταβατική γέφυρα είναι σαθρά, τότε
+ δεν είναι δυνατόν να είναι κατόπιν πλουσιοπάροχος εις καμμίαν πόλιν
+ η πολιτική δράσις. Την οποίαν ημείς μεν, καθώς νομίζομεν, την
+ αποφεύγομεν. Αλλά είναι ορθότερον να ειπούμεν, αν δεν την
+ αποφύγωμεν, με ποίον μέσον θα εφροντίζαμεν να την αποφύγωμεν.
+ Λοιπόν λέγομεν τόρα ότι με την δικαίαν αφιλοχρηματίαν, άλλη όμως
+ αποφυγή δεν υπάρχει τοιαύτης εφευρέσεως ούτε ευρύχωρος ούτε στενή.
+ Και αυτό μεν ας το θεωρήσωμεν ως ασφάλειαν της πόλεως. Διότι πρέπει
+ να καταστήσωμεν τας περιουσίας μεταξύ των πολιτών αδιαφιλονικήτους
+ οπωσδήποτε, άλλως να μη προχωρούν προηγουμένως εκουσίως εις την
+ άλλην διαρρύθμισιν όσοι έχουν παλαιά παράπονα μεταξύ των και όσοι
+ έχουν έστω και ελάχιστον νουν. Εις όσους δε, καθώς εις ημάς τόρα,
+ έδωκε ο θεός να κατοικήσουν νέαν πόλιν και να μην έχουν πλέον
+ μεταξύ των καμμίαν έχθραν, αυτοί να γίνουν αίτιοι μεταξύ των έχθρας
+ χάριν της διανομής της γης και των κατοικιών δεν θα είναι ανθρωπίνη
+ (υποφερτή) αμάθεια με όλην των την κακίαν.
+
+ Λοιπόν ποίος είναι ο τρόπος της ορθής διανομής; Πρώτον πρέπει να
+ ορισθή ο αριθμός των ατόμων των πόσος πρέπει να είναι. Κατόπιν δε
+ πρέπει όσον το δυνατόν να μοιράσωμεν εξ ίσου και την γην και τας
+ κατοικίας. Λοιπόν ο αριθμός του πληθυσμού δεν θα ήτο ορθόν να
+ ορισθή αλλέως παρά εν σχέσει προς την γην και τας πλησιοχώρους
+ πόλεις, η μεν γη πόση είναι ικανή να τρέφη τόσους μετριόφρονας,
+ χωρίς να χρειάζεται τίποτε περισσότερον, ο δε πληθυσμός πόσος είναι
+ αρκετός χωρίς δυσκολίαν να αποκρούση τα περίχωρα, όταν τον αδικούν
+ και να βοηθήση τους γείτονάς του, όταν αδικούνται. Αυτά θα τα
+ ορίσωμεν εμπράκτως και όχι με λόγους, όταν ιδούμεν την χώραν και
+ τους γείτονας. Τόρα όμως χάριν του σχεδίου και του γενικού ορισμού,
+ διά να τελειώνωμεν, ας εξακολουθήση η συζήτησις διά την νομοθεσίαν.
+ Ας δεχθώμεν να είναι πέντε χιλιάδες σαράντα (5040), διά να είναι
+ κάπως αρμονικός ο αριθμός, οι γεωμόροι και οι υπερασπισταί της
+ διανομής. Η γη δε και αι κατοικίαι ας μοιρασθούν εις τα ίδια μέρη,
+ και ας γίνη διά την διανομήν είς κλήρος δι' έκαστον άνδρα. Έπειτα
+ ας διαιρεθή όλος αυτός ο αριθμός εις δύο, κατόπιν εις τρία και
+ τέσσαρα και πέντε έως εις τα δέκα κατά σειράν. Πρέπει δε βεβαίως
+ πας νομοθέτης τούτο τουλάχιστον να γνωρίζη περί των αριθμών, ποίος
+ αριθμός ημπορεί να χρησιμεύση εις όλας τας πόλεις. Ας θεωρήσωμεν
+ λοιπόν τοιούτον εκείνον, ο οποίος επιδέχεται τας περισσοτέρας
+ διαιρέσεις κατά σειράν. Λοιπόν πας αριθμός δεν επιδέχεται όλας τας
+ διαιρέσεις. Αλλά ο αριθμός πέντε χιλιάδες σαράντα και διά τον
+ πόλεμον και διά την ειρήνην εις όλας τας συμφωνίας και επιμιξίας,
+ και δι' όλας τας συνεισφοράς και διανομάς, όχι ολιγωτέρας από
+ πενήντα εννέα διαιρέσεις επιδέχεται, κατά σειράν δε από τον αριθμόν
+ ένα έως τα δέκα.
+
+ Αυτά λοιπόν πρέπει να τα αποκτήσουν ασφαλώς και με την ευκαιρίαν
+ όσους διατάσσει ο νόμος να τα αποκτήσουν. Διότι βεβαίως μόνον κατ'
+ αυτόν τον τρόπον συμβαίνουν. Πρέπει δε να λεχθούν διά τον εξής
+ λόγον εις εκείνον που ιδρύει πόλιν. Ούτε όταν κτίζη νέαν πόλιν εξ
+ αρχής ούτε όταν επισκευάζη παλαιάν κατεστραμμένην όσον διά τους
+ θεούς και τους ναούς, οι οποίοι πρέπει να είναι κτισμένοι εις
+ εκάστην πόλιν και να φέρουν οποιωνδήποτε θεών την ονομασίαν, κανείς
+ δεν θα δοκιμάση να μετακινήση, εάν έχη νουν, τας συμβουλάς, όσαι
+ προήλθαν από τους Δελφούς ή από την Δωδώνην ή από τον Άμμωνα ή από
+ άλλας παλαιάς παραδόσεις και κατέπεισαν οπωσδήποτε μερικούς διά της
+ εμφανίσεως φαντασμάτων ή θείας εμπνεύσεως, και εθέσπισαν θυσίας
+ συνδυασμένας με τελετάς είτε από εδώ εγχωρίας είτε Τυρρηνικάς είτε
+ Κυπριακάς είτε από κανέν άλλο μέρος. Και με τοιαύτας παραδόσεις
+ καθιέρωσαν χρησμούς και αγάλματα και βωμούς και ναούς και
+ παρεκκλήσια εις έκαστον από αυτούς. Από αυτά ούτε το ελάχιστον δεν
+ πρέπει να μετακινήση ο νομοθέτης, αλλά πρέπει εις όλα τα μέρη να
+ εγκαταστήση ένα θεόν ή δαίμονα ή ήρωα και κατά την διανομήν της γης
+ πρώτον εις αυτούς πρέπει να δώση αποδεκατίσματα, διά να γίνωνται
+ συγκεντρώσεις εις έκαστον μέρος κατά περιόδους ωρισμένας και να
+ προετοιμάζουν δι' όλας τας ανάγκας ευκολίας και να συσχετίζωνται
+ φιλικώς μέσα εις τας θυσίας και να συνδέωνται και γνωρίζωνται, από
+ το οποίον δεν υπάρχει κανέν μεγαλίτερον αγαθόν εις μίαν πόλιν παρά
+ να είναι γνωστοί μεταξύ των οι πολίται. Διότι, όπου δεν υπάρχει φως
+ μεταξύ της συμπεριφοράς των πολιτών αλλά σκότος, δεν είναι δυνατόν
+ να εύρη κανείς ούτε την εκτίμησιν που του αξίζει ούτε το δίκαιον
+ που του αρμόζει. Και όμως πρέπει έκαστος πολίτης εις πάσαν πόλιν,
+ βήμα προς βήμα, τούτο και μόνον να επιδιώκη, πώς δηλαδή ούτε ο
+ ίδιος να φανή κίβδηλος εις οποιονδήποτε αλλά ειλικρινής και
+ φιλαλήθης, ούτε άλλος να υπάρχη τοιούτος και να τον απατήση.
+
+ Και λοιπόν η κατόπιν τούτων εύνοια της τύχης εις την κατασκευήν των
+ νόμων, ως άλλος κύβος ιερός, επειδή είναι ασυνήθιστος, ίσως εις την
+ αρχήν κάμνει εκείνον που την ακούει να απορή. Και όμως εις τον
+ συλλογιζόμενον θα φανή ότι κατά δεύτερον λόγον η πόλις μας
+ λαμβάνει, τον καλλίτερον συνοικισμόν. Ίσως όμως δεν την παραδεχθή
+ κανείς, διότι δεν συμμορφώνεται με νομοθέτην μη αυταρχικόν. Αλλά το
+ ορθότερον είναι να προτείνη κανείς τελείως το καλλίτερον πολίτευμα,
+ και το δευτερεύον και το τριτεύον, να αφήση όμως ελευθέραν εκλογήν
+ εις έκαστον πληρεξούσιον του συνοικισμού. Λοιπόν και ημείς τόρα ας
+ κάμωμεν συμφώνως με αυτόν τον λόγον, αφού αναπτύξωμεν ποίον είναι
+ το πρώτον κατά την τελειότητα πολίτευμα και ποίον δεύτερον και
+ τρίτον. Την δε εκλογήν ας την αναθέσωμεν τόρα εις τον Κλεινίαν και,
+ οποιοσδήποτε άλλος θελήση, ας επιστατήση εις την παρομοίαν εκλογήν,
+ συμφώνως με τον χαρακτήρα του να μοιράση ό,τι είναι αρεστόν εις
+ αυτόν από τους νόμους της πατρίδος του.
+
+ Η πρώτη λοιπόν πόλις και το πολίτευμα και οι καλλίτεροι νόμοι
+ υπάρχουν εκεί, όπου συμβαίνει όσον το δυνατόν περισσότερον η παλαιά
+ παροιμία. Λέγεται δε ότι πραγματικώς είναι κοινά τα πράγματα των
+ φίλων. Αυτό λοιπόν είτε υπάρχει κάπου τόρα είτε θα υπάρξη άλλοτε,
+ δηλαδή να είναι κοιναί αι γυναίκες, κοινοί οι παίδες, κοινά όλα τα
+ πράγματα και διά παντός μέσου, εξεδιώχθη από όλα τα μέρη του βίου
+ παν ό,τι γίνεται ατομικόν, να ευρεθή δε και τρόπος, διά να γίνουν
+ όσον το δυνατόν κοινά κάπως και τα εκ φύσεως ατομικά, λόγου χάριν
+ τα ομμάτια και τα ώτα και αι χείρες να φαίνωνται κοινά εις το να
+ βλέπουν και ακούουν και εργάζωνται, και πάλιν όλοι ομού να
+ εγκρίνουν και να κατακρίνουν το καθέν πράγμα όσον είναι δυνατόν,
+ και να ευχαριστούνται και λυπούνται διά τα ίδια πράγματα, και
+ όμοιοι νόμοι να καθιστούν όσον το δυνατόν περισσότερον μίαν
+ ηνωμένην την πόλιν, από αυτήν την αρετήν κανείς ποτε δεν ημπορεί να
+ θεσπίση ανωτέραν ούτε να θέση σκοπόν ανώτερον ούτε ορθότερον.
+ Λοιπόν η τοιαύτη πόλις, είτε θεοί βεβαίως την κατοικούν είτε παίδες
+ θεών περισσότεροι από ένα, εάν ζουν κατά αυτόν τον τρόπον, θα
+ μένουν ευχαριστημένοι. Διά τούτο λοιπόν δεν πρέπει αλλού να
+ ζητούμεν πρότυπον πολιτεύματος, αλλά ασπαζόμενοι τούτο να ζητούμεν
+ το όσον το δυνατόν όμοιον με αυτό. Αυτό όμως το οποίον ημείς τόρα
+ ηρχίσαμεν, ίσως είναι το πλησιέστερον προς την αθανασίαν και το
+ μόνον δεύτερον. Το τρίτον δε, εάν θέλη ο θεός, θα εξετάσωμεν
+ κατόπιν. Λοιπόν τόρα ποία φρονούμεν ότι πρέπει να είναι αυτή και
+ πώς ημπορεί να γίνη τοιαύτη; Λοιπόν ας μοιρασθούν πρώτον την γην
+ και τας οικίας και ας μη καλλιεργούν κοινώς, διότι τούτο είναι
+ ανώτερον από την σημερινήν γέννησιν και ανατροφήν και εκπαίδευσιν.
+ Ας μοιρασθούν δε κάπως με το εξής πνεύμα, ότι δηλαδή όστις επιτύχη
+ τον κλήρον τούτον πρέπει να τον θεωρή κοινόν όλης της πόλεως,
+ επειδή όμως η χώρα αυτή είναι πατρίς του, πρέπει να τον περιποιήται
+ περισσότερον παρά την μητέρα οι παίδες, διότι είναι και σεβαστή θεά
+ (Δημήτηρ = γη μήτηρ) αυτών οι οποίοι είναι θνητοί. Τα ίδια δε να
+ φρονούν και διά τους εγχωρίους θεούς και δαίμονας.
+
+ Διά να μείνουν δε αυτά εις αιώνα τον άπαντα εις αυτήν την
+ κατάστασιν, πρέπει να σκεφθούν ακόμη και τα εξής. Όσας εστίας
+ έχομεν τόρα μοιρασμένας εις τον καθένα, αυταί πρέπει πάντοτε να
+ μένουν εις το ίδιον ποσόν και ούτε να περισσεύουν διόλου ούτε να
+ ολιγοστεύουν. Αυτό λοιπόν ημπορούσε να συμβαίνη ασφαλώς εις εκάστην
+ πόλιν κατά τον εξής τρόπον. Όστις λάβη την κληρονομίαν ας αφήνη εις
+ αυτήν την κατοικίαν πάντοτε ένα κληρονόμον από όλα τα τέκνα του,
+ εκείνον τον οποίον αγαπά περισσότερον, ως διάδοχον και λάτρην των
+ θεών και του γένους του και της πόλεως από τους ζώντας και από
+ όσους πλέον έως εκείνον τον χρόνον, κατέλαβε ο θάνατος. Όλα δε τα
+ άλλα του τέκνα, αν έχη περισσότερα από έν, και τα κορίτσια να τα
+ υπανδρεύση συμφώνως με τον νόμον, τον οποίον θα επιβάλωμεν κατόπιν,
+ και τα αγόρια να τα μοιράση εις όσους πολίτας έχουν έλλειψιν
+ παιδιών, όταν έχουν ευχαρίστησιν κυρίως. Εάν όμως εις μερικούς
+ λείπη η ευχαρίστησις, ή γεννώνται περισσότεροι απόγονοι θήλεις ή
+ άρρενες εις έκαστον, ή και αντιθέτως, όταν είναι ολιγώτεροι, διότι
+ δεν υπήρξε αφθονία τέκνων, δι' όλα αυτά η εξουσία, την οποίαν θα
+ ορίσωμεν ως ανωτάτην και πολυτιμοτάτην, θα σκεφθή τι πρέπει να γίνη
+ διά τους περισσεύοντας ή τους ελλείποντας, και ας εφεύρη μέθοδον
+ διά να μείνουν όσον το δυνατόν διαρκώς μόναι αι πέντε χιλιάδες
+ σαράντα (5040) κατοικίαι. Μέθοδοι δε υπάρχουν πολλαί. Δηλαδή και η
+ αναστολή των γεννήσεων εις όσας είναι ταχεία η γέννησις και
+ αντιθέτως επιμέλεια και φροντίδες διά την αύξησιν των γεννήσεων με
+ τιμάς και ατιμίας και προτροπάς των γεροντοτέρων προς τους νέους,
+ επιβαλλομένας διά λόγων συμβουλευτικών, ημπορούν να κάμουν αυτό που
+ λέγομεν.
+
+ Και μάλιστα εις το τέλος, εάν υπάρχη απόλυτος δυσκολία εις την
+ εξίσωσιν των πέντε χιλιάδων σαράντα κατοικιών, και αν μας έλθη
+ πληθώρα υπερβολική πολιτών από την αφοσίωσιν των συνοικεσίων και
+ δεν ευρίσκωμεν τρόπον, τότε υπάρχει το παλαιόν μηχάνημα, το οποίον
+ είπαμεν πολλάκις, δηλαδή η αποστολή αποικιών φιλικώς γινομένη
+ πλησίον των φίλων, τους οποίους θα εκρίναμεν καταλλήλους. Εάν δε
+ πάλιν αντιθέτως μας έλθη ως τρικυμία και μας φέρη κατακλυσμόν
+ καμμία καταστροφή από ασθενείας ή πολέμους και μείνουν πολύ
+ ολιγώτεροι από τον προσδιωρισμένον αριθμόν, τότε εκουσίως μεν δεν
+ πρέπει να παρεμβάλλωμεν πολίτας ανατραφέντας με νόθον εκπαίδευσιν,
+ την ανάγκην όμως λέγει η παροιμία ότι ούτε ο θεός δεν ημπορεί να
+ την καταπολεμήση. Λοιπόν ας φαντασθώμεν ότι ο λόγος μας αυτός μας
+ συμβουλεύει τα εξής: Ω λαμπρότατοι άνθρωποι, μη παύετε να τιμάτε
+ την ομοιότητα και ισότητα και την ταυτότητα και συμφωνίαν καθώς
+ είναι φυσικόν και εις τους αριθμούς και εις πάσαν ικανότητα διά τα
+ καλά και αγαθά πράγματα. Και λοιπόν και τόρα τον αριθμόν που
+ είπαμεν πρώτον διατηρήσατέ τον εις όλην σας την ζωήν, έπειτα της
+ περιουσίας σας το ύψος και το μέγεθος, το οποίον επήρατε εξ αρχής
+ και είναι μέτριον, μη το ατιμάσετε με αγοράν και πώλησιν μεταξύ
+ σας. Διότι ούτε ο θεός, όστις επεστάτησε εις την διανομήν των
+ κλήρων, θα σας είναι σύμμαχος ούτε ο νομοθέτης. Διότι τόρα διά
+ πρώτην φοράν ο νόμος διατάσσει τον απειθούντα, δηλ. προλέγει με
+ αυτήν την συμφωνίαν να λάβη ή να μη λάβη κλήρον όστις θέλει, διότι
+ κατ' αρχάς μεν η γη είναι ιερά και ανήκει εις όλους τους θεούς,
+ έπειτα δε οι ιερείς και αι ιέρειαι θα κάμουν προσευχάς επάνω εις
+ τας πρώτας και δευτέρας και τρίτας θυσίας, και θα ευχηθούν όστις
+ αγοράση ή πωλήση όσα του έτυχαν εις τον κλήρον του οικόπεδα ή
+ γήπεδα να πάθη ότι του αρμόζει, θα αναγράψουν δε έκαστον εις
+ πίνακας από κυπάρισσον και θα τους τοποθετήσουν μέσα εις τους ναούς
+ ως ενθύμιον δι' όλους τους κατόπιν χρόνους, εκτός δε τούτων θα
+ αφήσουν εγγύησιν διά την εκτέλεσιν τούτων εις εκείνην την αρχήν, η
+ οποία φαίνεται ότι έχει οξυδερκέστερον βλέμμα, διά να μη τους
+ διαφεύγουν αι παραβάσεις αυτών, αλλά τιμωρούν τον απειθούντα
+ συμφώνως με τον νόμον και με τον θεόν. Διότι πόσον βεβαίως είναι το
+ ενταύθα επιβαλλόμενον αγαθόν εις όλας τας πειθομένας πόλεις, αφού
+ λάβη την ανάλογον διευθέτησιν, κανείς, καθώς λέγει η αρχαία
+ παροιμία, δεν ημπορεί να το εννοήση ενόσω είναι κακός, αλλά αφού
+ γίνη έμπειρος και καθώς πρέπει εις τα ήθη του. Δηλαδή ο χρηματισμός
+ δεν επιτρέπεται τόσον πολύ εις την τοιαύτην διευθέτησιν, και
+ μάλιστα συμβαδίζει με αυτήν και το ότι δεν πρέπει να επιτρέπεται να
+ δοσοληπτή δουλοπρεπώς κανείς με κανένα, εφ' όσον η επονείδιστος
+ θεωρουμένη βαναυσότης παραλύει το φιλελεύθερον ήθος, αλλ' ούτε κατ'
+ αρχήν να απαιτούν να συναθροίζουν χρήματα με αυτά τα μέσα.
+
+ Εκτός δε τούτου υπάρχει εις όλα αυτά άλλος νόμος, να μη επιτρέπεται
+ να αποκτήση ούτε χρυσόν ούτε άργυρον κανείς ιδιώτης, μόνον δε
+ νόμισμα χρειάζεται εις την καθημερινήν συναλλαγήν, το οποίον είναι
+ σχεδόν ανάγκη να έχουν μεταξύ των οι εργάται και όλοι όσοι
+ λαμβάνουν την ανάγκην αυτών, διά να πληρώνουν τους μισθούς εις τους
+ μισθωμένους δούλους και πλησιοχώρους. Διά τα οποία θεωρούμεν ότι
+ είναι μεν έγκυρον το νόμισμα μεταξύ των, αλλά διά τους άλλους
+ ανθρώπους είναι άκυρον. Όσον δε διά κοινόν Ελληνικόν νόμισμα διά
+ τας εκστρατείας και τας αποδημήσεις εις άλλας χώρας, λόγου χάριν
+ διά αποστολάς ή διά καμμίαν αντιπροσωπείαν αναγκαίαν χάριν της
+ πόλεως, όταν είναι ανάγκη να σταλή κανείς, δι' αυτό μόνον πρέπει
+ πάντοτε η πόλις να έχη κοινόν Ελληνικόν νόμισμα, εις δε τους
+ ιδιώτας, αν τυχόν γίνη καμμία ανάγκη να περιοδεύσουν, ας ζητήσουν
+ από τους άρχοντας και ας αναχωρήσουν, εάν όμως επιστρέψη κανείς από
+ κανέν μέρος και φέρη μαζί του εις την πατρίδα νόμισμα ξενικόν ως
+ περίσσευμα, ας το καταθέση εις την πόλιν και ας λάβη αναλόγως το
+ εγχώριον. Εάν όμως κανείς αποδειχθή ότι το οικειοποιείται, ας
+ δημευθή, και όστις το γνωρίζει και δεν το μαρτυρεί ας είναι
+ συνένοχος με τον μετακομιστήν του εις την κατάραν και το όνειδος
+ και περιπλέον εις πρόστιμον όχι ολιγώτερον από το ξένον νόμισμα, το
+ οποίον έφερε.
+
+ Όταν δε νυμφεύεται ή υπανδρεύη κόρην, να μη του δίδη ούτε να παίρνη
+ από αυτόν προίκα οποιανδήποτε κατ' αρχήν, ούτε νόμισμα να αφήνη ως
+ παρακαταθήκην εις όποιον δεν έχει κανείς εμπιστοσύνην, ούτε να
+ δανείζη με τόκον, διότι είναι δυνατόν ο δανεισθείς να μην επιστρέψη
+ διόλου ούτε τον τόκον ούτε το κεφάλαιον. Ότι δε αυτή είναι
+ λαμπροτάτη ασχολία διά να την εκτελή κανείς χάριν της πόλεως, ως
+ εξής ημπορεί κανείς να τα εξετάση, διά να τα κρίνη ορθώς σχετίζων
+ αυτά πάντοτε με την αρχήν και με το πνεύμα του νομοθέτου. Λοιπόν
+ του νοήμονος πολιτικού ο πόθος είναι, κατά την γνώμην μας, όχι αυτό
+ που νομίζουν οι περισσότεροι, ότι δηλαδή πρέπει αληθής νομοθέτης να
+ ποθή να γίνη όσον το δυνατόν μεγαλιτέρα η πόλις εις την οποίαν
+ νομοθετεί με εύνοιαν, και πλουσία, και έχουσα πολύν χρυσόν και
+ άργυρον, και κυριαρχούσα κατά ξηράν και κατά θάλασσαν όσον το
+ δυνατόν περισσοτέρους. Ημπορεί δε να προσθέση κανείς και ότι πρέπει
+ να θέλη ο νομοθέτης να είναι όσον το δυνατόν καλλιτέρα η πόλις και
+ ευτυχεστέρα. Από αυτά δε άλλα μεν είναι δυνατόν να εκτελεσθούν,
+ άλλα όμως όχι. Και λοιπόν όσα μεν είναι δυνατόν να εκτελεσθούν
+ ημπορεί να τα θέλη ο διαρρυθμιστής αυτής, όσα όμως δεν είναι
+ δυνατόν να εκτελεσθούν ούτε τα θέλει ούτε κάμνει ματαίας δοκιμάς.
+ Δηλαδή το να γίνουν οι πολίται αγαθοί και συγχρόνως ευτυχείς σχεδόν
+ είναι δυνατόν.
+
+ Αυτό λοιπόν θα το ποθήση. Αλλά πάλιν να είναι πολύ πλούσιοι και
+ συγχρόνως αγαθοί, είναι αδύνατον, τουλάχιστον όσους θεωρούν
+ πλουσίους οι περισσότεροι άνθρωποι, θεωρούν δε τοιούτους εκείνους
+ οι οποίοι μεταξύ ολίγων κατέχουν κτήματα άξια πάρα πολλού
+ νομίσματος, τα οποία είναι δυνατόν να τα έχη και ο κακός. Αλλά, αν
+ αυτό είναι αληθές, τότε εγώ ποτέ δεν συμφωνώ μαζί των ότι ο
+ πλούσιος είναι όντως ευτυχής, εάν δεν είναι συγχρόνως και αγαθός.
+ Αλλά πάλιν, εάν είναι υπερόχως αγαθός, είναι αδύνατον να είναι και
+ υπερόχως πλούσιος. Διατί λοιπόν; Ίσως είπη κανείς. Διότι, θα του
+ ειπούμεν, η απόκτησις από δίκαια και άδικα συγχρόνως είναι διπλασία
+ παρά η απόκτησις μόνον από δίκαια, και τα έξοδα του μη εξοδεύοντος
+ ούτε εις καλάς πράξεις ούτε εις αισχράς είναι διπλασίως ολιγώτερα
+ από τους θέλοντας να εξοδεύουν εις καλάς πράξεις. Επομένως δεν
+ είναι ποτέ δυνατόν, από τον αποκτώντα διπλάσια και εξοδεύοντα τα
+ μισά να γίνη πλουσιώτερος όστις κάμνει τα αντίθετα από αυτά. Είναι
+ δε από αυτούς τους δύο ο μεν είς αγαθός, ο δε άλλος όχι κακός, εάν
+ είναι απλώς φιλάργυρος. Πολλάκις όμως είναι και πάγκακος. Αγαθός
+ όμως, καθώς είπαμεν προ ολίγου, ποτέ δεν είναι. Δηλαδή όστις
+ λαμβάνει και δικαίως και αδίκως, αλλά δεν εξοδεύει ούτε δικαίως
+ ούτε αδίκως, είναι πλούσιος, όταν συγχρόνως είναι και φιλάργυρος. Ο
+ δε πάγκακος συνήθως, επειδή είναι πολύ άσωτος, είναι υπερβολικά
+ πτωχός. Όστις δε εξοδεύει εις καλά έργα και απολαμβάνει μόνον από
+ δίκαια, ούτε υπέροχος εις τον πλούτον είναι δυνατόν να γίνη ευκόλως
+ ούτε πάλιν πολύ πτωχός. Ώστε ο διισχυρισμός μας είναι ορθός, ότι
+ δεν είναι οι βαθύπλουτοι αγαθοί. Αφού δε δεν είναι αγαθοί, δεν
+ είναι ούτε ευτυχείς.
+
+ Αλλά η νομοθεσία μας αυτή απέβλεπε, πώς να είναι ευτυχέστατοι οι
+ πολίται και φίλοι μεταξύ των. Δεν ημπορούν όμως ποτέ οι πολίται να
+ είναι φίλοι, όπου υπάρχουν πολλαί δίκαι μεταξύ των και πολλαί
+ αδικίαι, αλλά όταν είναι όσον το δυνατόν ολιγώτεραι. Λοιπόν λέγομεν
+ ότι δεν πρέπει να υπάρχη εις την πόλιν ούτε χρυσός ούτε άργυρος,
+ ούτε πάλιν κερδοσκοπεία μεγάλη με βαναυσότητας και με τόκους, ούτε
+ με ποίμνια άσχημα, αλλά με όσα παράγει η γεωργία, και από αυτά
+ πάλιν όσα δεν θα τον κάμουν να κερδοσκοπή και να παραμελή εκείνα
+ χάριν των οποίων επλάσθησαν τα χρήματα. Αυτά δε είναι η ψυχή και το
+ σώμα, τα οποία χωρίς γυμναστικήν και την άλλην εκπαίδευσιν δεν
+ είναι ποτέ δυνατόν να γίνουν αξιόλογα. Δι' αυτό λοιπόν δεν το
+ είπαμεν μίαν φοράν μόνον, ότι ως τελευταίον πρέπει να εκτιμώμεν την
+ φροντίδα διά τα χρήματα. Διότι τρία είναι όλα όσα επιδιώκει ο
+ άνθρωπος, από αυτά δε τελευταίον και τρίτον είναι η ορθή φροντίς
+ διά τα χρήματα, η δε του σώματος είναι μέση, και πρώτη είναι η
+ φροντίς της ψυχής. Και τόρα λοιπόν και η πολιτεία την οποίαν
+ συζητούμεν, εάν μεν αυτήν την σειράν δίδη εις τας τιμάς, είναι
+ ορθώς νομοθετημένη. Εάν όμως από τους επιβαλλομένους εις αυτήν
+ νόμους αποδειχθή ότι προτιμά από την φρόνησιν την υγείαν ή τον
+ πλούτον από την υγείαν και την φρόνησιν, θα αποδειχθή ότι δεν
+ νομοθετεί ορθώς.
+
+ Αυτά λοιπόν πρέπει ο νομοθέτης να ερωτά τον εαυτόν του: «Τι
+ επιδιώκω και αν εκτελείται τούτο ή αποτυγχάνω τον σκοπόν μου». Και
+ τότε ίσως και ο ίδιος να αλλάξη την νομοθεσίαν και τους άλλους να
+ ελαφρύνη, κατ' άλλον τρόπον όμως ποτέ δεν είναι δυνατόν απολύτως.
+ Λοιπόν όστις επέτυχε τον κλήρον του ας τον έχη, λέγομεν, συμφώνως
+ με τους όρους που είπαμεν. Και βεβαίως καλόν θα ήτο αν ήρχετο ο
+ καθείς εις την αποικίαν έχων ίσα και όλα τα άλλα. Επειδή όμως δεν
+ είναι δυνατόν, αλλά άλλος μεν θα φέρη μαζί του περισσότερα χρήματα,
+ άλλος δε ολιγώτερα, είναι βεβαίως ανάγκη και διά πολλούς άλλους
+ λόγους και χάριν αναλογίας των παροχών της πόλεως να γίνουν άνισα
+ τιμήματα, ώστε εις τας εξουσίας και τας συνεισφοράς και τας
+ διανομάς να λαμβάνεται υπ' όψιν η αξία εκάστου, όχι μόνον της
+ αρετής των προγόνων και της ιδικής του, ούτε της σωματικής του
+ δυνάμεως και πλαστικότητος, αλλά της χρησιμοποιήσεως του πλούτου
+ και της πτωχείας, και εάν λαμβάνουν τιμάς και αρχάς όσον το δυνατόν
+ ίσας με την άνισον αναλογίαν, να μη φιλονικούν. Διά τούτο πρέπει να
+ ορισθούν ως μεγέθη της περιουσίας τέσσαρα τιμήματα, ο πρώτος βαθμός
+ και ο δεύτερος και ο τρίτος και ο τέταρτος, ή με κανέν άλλο όνομα
+ αν ονομασθούν, είτε μένουν εις το ίδιον τίμημα, είτε γίνονται
+ πλουσιώτεροι από πτωχούς και πτωχοί από πλουσίους και μεταβαίνουν
+ εις το αρμόδιον δι' αυτούς τίμημα. Εκτός τούτων όμως εγώ θεωρώ ως
+ συναφή τον εξής νόμον. Δηλαδή φρονώ ότι πρέπει, όταν μία πόλις δεν
+ θέλη να γνωρίση την μεγαλιτέραν ασθένειαν, η οποία λέγεται στάσις,
+ αλλά θα ήτο ορθότερον να ονομασθή διάστασις (5), να μην υπάρχη
+ ούτε η φοβερά πτωχεία εις μερικούς πολίτας ούτε πάλιν ο πλούτος,
+ διότι και τα δύο αυτά φέρουν εκείνα τα δύο. Τόρα λοιπόν ο νομοθέτης
+ πρέπει να θέση όριον και εις τα δύο αυτά. Και λοιπόν όριον μεν της
+ πτωχείας ας είναι η αξία του κλήρου του, ο οποίος πρέπει να μένη
+ και τον οποίον ποτέ κανείς άρχων δεν θα επιτρέψη να ελαττωθή, αλλά
+ και από τους άλλους κανείς δεν θα το επιτρέψη, όστις έχει
+ φιλοδοξίαν διά την αρετήν, Αφού δε ορίση αυτόν ως μέτρον ο
+ νομοθέτης, θα επιτρέψη να έχη κανείς διπλάσια και τριπλάσια από
+ αυτόν μέχρι του τετραπλασίου. Εάν όμως έχη κανείς περισσότερα από
+ αυτά ή διότι τα εύρε ή διότι του εδόθησαν από κάποιον μέρος, ή
+ διότι εκερδοσκόπησε ή με καμμίαν παρομοίαν τύχην απέκτησε όσα είναι
+ ανώτερα από το ωρισμένον ποσόν, αν αποδώση αυτά εις την πόλιν και
+ εις τους προστάτας της πόλεως θεούς, θα είναι δοξασμένος και
+ ατιμώρητος. Εάν όμως κανείς παρακούη τούτον τον νόμον, τότε θα τον
+ αποκαλύψη όστις θέλει με τον όρον να λάβη τα μισά, όστις δε
+ ενοχοποιηθή, θα πληρώση άλλα τόσα από την ιδιοκτησίαν του, τα δε
+ μισά ανήκουν εις τους θεούς. Η δε ιδιοκτησία όλη του καθενός έξω
+ από τον κλήρον ας καταγραφή εις τα φανερά εις την επιθεωρητικήν
+ εξουσίαν, την οποίαν θα ορίση ο νόμος, διά να γίνωνται ευκόλως και
+ πολύ καθαρά αι δίκαι, όσαι περιστρέφονται εις χρήματα.
+
+ Κατόπιν δε πρέπει πρώτον μεν η πόλις να κτισθή όσον το δυνατόν εις
+ το κέντρον της χώρας το οποίον να το εκλέξωμεν διά να έχη όλα τα
+ άλλα όσα είναι πρόσφορα διά την πόλιν, τα οποία δεν είναι δύσκολον
+ να τα εννοήσωμεν και να τα ειπούμεν. Έπειτα δε να την χωρίσωμεν εις
+ δώδεκα μέρη, αφού ιδρύσωμεν πρώτον ναόν της Εστίας και του Διός και
+ της Αθηνάς ονομάζοντες αυτό το μέρος ακρόπολιν και περιτειχίζοντες
+ αυτό, από αυτό δε να αρχίσωμεν να χωρίζωμεν τα δώδεκα μέρη και της
+ πόλεως και όλης της χώρας. Πρέπει δε να γίνουν ίσα τα δώδεκα μέρη,
+ εάν τα μεν μερίδια της καλής γης γίνουν μικρά, της δε χειροτέρας
+ μεγαλίτερα. Κλήρους δε να χωρίσωμεν πέντε χιλιάδες σαράντα, έκαστον
+ δε πάλιν από αυτούς να τον χωρίσωμεν εις δύο, διά να είναι ο είς
+ εις τα μακρινά, ο δε άλλος εις τα πλησιέστερα. Και το πλησιέστερον
+ της πόλεως με τα μακρινώτερον να γίνουν είς κλήρος, και πάλιν το
+ δευτεροβαθμίως γειτονικόν εις την πόλιν μαζί με το δευτεροβαθμίως
+ μακρινόν είς κλήρος, και όλα τα άλλα με την ιδίαν αναλογίαν. Να
+ επιδιώξη δε και εις τα δύο τιμήματα να εφαρμοσθή το ίδιον ως προς
+ την ευφορωτέραν και αφορωτέραν χώραν, δηλαδή να επαναφέρη την
+ ισότητα με το περισσότερον και ολιγώτερον της διανομής. Πρέπει δε
+ και τους άνδρας να μοιράση εις δώδεκα μέρη, αφού εκτελέση την
+ απογραφήν όλων και αφού συμποσώση όσον το δυνατόν εξ ίσου τα δώδεκα
+ μέρη. Και μάλιστα κατόπιν να θέση και δώδεκα κλήρους διά τους
+ δώδεκα θεούς και να ονοματίση και να αφιερώση το πληρωθέν μέρος εις
+ έκαστον θεόν, και αυτό να ονομάση φυλήν. Να διαιρέση δε πάλιν τα
+ δώδεκα τμήματα της πόλεως με τον ίδιον τρόπον που εμοίρασε την γην.
+ Και έκαστος να λάβη δύο κατοικίας, μίαν πλησιεστέραν από το μέσον
+ και μίαν μακρινωτέραν. Και ο μεν συνοικισμός να τελειώση ούτω πως.
+
+ Πρέπει όμως ημείς διά παντός τρόπου να εννοήσωμεν τα εξής, ότι αυτά
+ που λέγομεν τόρα δεν είναι δυνατόν να συμπέσουν εις παρομοίας
+ περιστάσεις, ώστε όλα να συμβούν όπως τα λογαριάζομεν και οι άνδρες
+ να είναι τοιούτοι ώστε να μη δυστροπήσουν δι' αυτόν τον
+ συνοικισμόν, αλλά να υπομείνουν να έχουν ωρισμένον ποσόν χρημάτων
+ και μέτριον εις όλην των την ζωήν και τεκνοποιίαν οποίαν είπαμεν
+ δι' έκαστον και να στερούνται χρυσόν και όσα άλλα είναι φανερόν ότι
+ θα τους διδάξη ο νομοθέτης συμφώνως με τα προηγούμενα, ακόμη δε
+ καθώς είπα τον μέσον όρον της χώρας και της πόλεως και τας κυκλικάς
+ κατοικίας, σχεδόν εντελώς ως να λέγη όνειρα ή να πλάττη πόλιν από
+ κερί και πολίτας. Και βεβαίως αυτά που είπαμεν κάπως δεν είναι
+ εσφαλμένα, πρέπει όμως κανείς να επαναλαμβάνη με τον εαυτόν του τα
+ εξής. Πάλιν ο νομοθέτης φαίνεται ότι μας λέγει το εξής: φίλοι μου,
+ εις αυτήν την συζήτησιν μήτε εγώ να νομίζετε ότι απατώμαι ως προς
+ αυτά που λέγω, ότι δηλαδή διηγούμαι κάπως αληθινά πράγματα. Αλλ'
+ απλώς νομίζω ότι τα εξής είναι δικαιότατον εις όλα όσα πρόκειται να
+ συζητηθούν, δηλαδή όστις παρουσιάζει το πρότυπον συμφώνως προς το
+ οποίον πρόκειται να κατασκευασθή το σχεδιαζόμενον πράγμα, δεν
+ πρέπει να παραλείψη τίποτε από τα κάλλιστα και αληθέστατα εις
+ όποιον όμως είναι αδύνατον να πραγματοποιήση αυτό, να το αφήση και
+ να μη το εκτελέση, να συλλογίζεται όμως πώς να εκτελεσθή ό,τι είναι
+ πλησιέστερον προς αυτό και ομοιότερον από όλα τα συγγενή. Να
+ επιτρέψη δε εις τον νομοθέτην να θέση τέλος εις τον σκοπόν του, και
+ αφού γίνη αυτό, τότε πλέον να σκεφθή μαζί με αυτόν, ποίον από όσα
+ ελέχθησαν συμφέρει και ποίον εις την νομοθεσίαν είναι ανηφορικόν.
+ Δηλαδή εκείνο που συμβιβάζεται προς τον εαυτόν του πρέπει υπό πάσαν
+ έποψιν να τελειοποιή όστις θέλει να φανή άξιος δημιουργός και της
+ χειροτέρας συζητήσεως.
+
+ Τόρα λοιπόν μετά την παραδοχήν αυτής της διανομής εις δώδεκα μέρη,
+ πρέπει να φροντίσωμεν να νοήσωμεν με ποίον τρόπον πρέπει να
+ χωρίσωμεν αυτά τα δώδεκα μέρη, αφού έκαστον από αυτά θα περιέχη
+ πάρα πολλάς υποδιαιρέσεις και εκείναι πάλιν θα φέρουν άλλας μέχρι
+ των πέντε χιλιάδων σαράντα. Από αυτάς δε πρέπει ο νόμος να ορίση
+ τας συνοικίας και τους δήμους και τα χωρία και πάλιν τας πολεμικάς
+ τάξεις και τας συναθροίσεις, ακόμη δε τα νομίσματα και τα ξηρά και
+ υγρά μέτρα και τα σταθμά και όλα ανεξαιρέτως να είναι συμμετρικά
+ και σύμφωνα μεταξύ των. Εκτός τούτου όμως δεν πρέπει από τον φόβον
+ μήπως νομισθή μικρολογία να οπισθοχωρήση εάν διατάξη να μη μένη
+ τίποτε αμέτρητον από όλα τα σκεύη τα οποία έχουν, και κατά γενικόν
+ κανόνα να παραδεχθή ότι εις όλα είναι χρήσιμοι αι διαιρέσεις και οι
+ συνδυασμοί των αριθμών και καθ' εαυτούς και εις την εφαρμογήν των
+ εις τα μήκη και τα βάθη και τους συνδυασμούς και μάλιστα εις τους
+ τόνους και τας κινήσεις και της ευθυγράμμου καθέτου ανυψώσεως και
+ καταβιβάσεως και διαγραφής κύκλου. Δηλαδή εις όλα αυτά πρέπει να
+ αποβλέψη ο νομοθέτης και όσον του είναι δυνατόν να μη απομακρύνεται
+ από αυτό εις την σύνταξιν των διατάξεων δι' όλους τους πολίτας.
+ Αλλά και διά την οικιακήν οικονομίαν και την πολιτείαν και όλας τας
+ τέχνας ουδέν άλλο μάθημα έχει διδακτικήν δύναμιν, όσην η μελέτη των
+ αριθμών. Και το σπουδαιότερον είναι ότι τον φύσει νυσταλέον και
+ αμαθή τον εξυπνά και τον κάμνει επιδεκτικόν και μνημονικόν και
+ αγχίνουν, προκόπτοντα περισσότερον από την ιδιοφυίαν του με θείαν
+ παιδαγωγικήν μέθοδον. Όλαι αύται λοιπόν αι ασχολίαι ημπορούν να
+ είναι καλαί και ευπρεπείς, όταν κανείς με άλλους νόμους και
+ ασχολίας αφαιρή την ανελευθερίαν και φιλαργυρίαν από τας ψυχάς
+ εκείνων οι οποίοι θέλουν να τας αποκτήσουν επαρκώς και επωφελώς.
+ Ειδεμή χωρίς να το αντιληφθή κανείς, είναι δυνατόν να δημιουργή
+ αντί της σοφίας την πανουργίαν, καθώς λέγουν, καθώς ημπορεί να ιδή
+ τους Αιγυπτίους και τους Φοίνικας και πολλά άλλα έθνη που
+ κατήντησαν από την ανελευθερίαν των άλλων ασχολιών και κτημάτων
+ των, είτε διότι ανεφάνη εις αυτούς κάποιος μηδαμινός νομοθέτης και
+ τα έκαμε αυτά, είτε κακή τύχη τους έπεσε, είτε και κάποια παρομοία
+ φύσις.
+
+ Και βεβαίως, καλέ Μέγιλλε και Κλεινία, ας μη σας διαφύγη ούτε τούτο
+ περί των γεωγραφικών τοποθεσιών, ότι τάχα δεν υπάρχουν άλλοι τόποι
+ διαφορετικοί από άλλους ως προς το να παράγουν ανθρώπους
+ καλλιτέρους και χειροτέρους και ότι η νομοθεσία δεν πρέπει να
+ αντιβαίνη εις αυτούς. Και άλλων μεν οι κάτοικοι από τους διαφόρους
+ ανέμους και τα καύματα γίνονται χυδαίοι και εξωφρενικοί, άλλων δε
+ από τα νερά και την σχετικήν τροφήν την παραγομένην από την γην όχι
+ μόνον τα σώματα είναι καλλίτερα ή χειρότερα, αλλά και η ψυχή των
+ ημπορεί να πάθη τα ίδια. Από αυτούς πάλιν πολύ ανωτέρα είναι η
+ τοποθεσία της χώρας εις την οποίαν έτυχε κάποια θεία έμπνευσις και
+ λαχνός θεοτήτων, και δέχονται με ευμένειαν πάντοτε τους
+ αποικιζομένους εις αυτούς ή αντιθέτως. Τα οποία όλα πρέπει να τα
+ εξετάση ο νοήμων νομοθέτης όσον είναι δυνατόν εις τον άνθρωπον, και
+ τότε να δοκιμάση να θέση τους νόμους. Αυτό λοιπόν πρέπει να κάμης
+ και συ, Κλεινία. Πρώτον πρέπει εις αυτά να στραφής, αφού σκοπεύεις
+ να συνοικίσης αυτήν την χώραν.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Ξένε Αθηναίε, και συ ωραιότατα ομιλείς και εγώ ομοίως
+ πρέπει να κάμω.
+
+
+
+ΒΙΒΛΙΟΝ ΣΤ'.
+
+
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Κατόπιν όμως από όσα είπαμεν τόρα, σχεδόν πρέπει να
+ γίνουν αι εγκαταστάσεις των αρχών εις την πόλιν.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Βεβαίως αυτό είναι ορθόν.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Αυτά τα δύο πράγματα υπάρχουν διά την διακόσμησιν της
+ πολιτείας. Πρώτον μεν η εγκατάστασις των αρχών και των προσώπων τα
+ οποία θα τας αναλάβουν, και πόσαι πρέπει να είναι και με ποίον
+ τρόπον να είναι και με ποίον τρόπον να διορίζονται. Έπειτα πρέπει
+ εις εκάστην αρχήν να ορίσωμεν πάλιν πόσοι και ποίοι νόμοι αρμόζουν
+ εις εκάστην. Ας σταματήσωμεν όμως ολίγον προ της εκλογής των και ας
+ ειπούμεν μίαν εξήγησιν, η οποία αρμόζει να λεχθή δι' αυτήν.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Ποία είναι αυτή;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Η εξής. Είναι βεβαίως εις τον καθένα φανερόν ότι, ενώ το
+ έργον της νομοθεσίας είναι μέγα εις την καλήν διοργάνωσιν της
+ πόλεως, όμως, εάν εις τους καλώς θεσπισθέντας νόμους διορισθούν
+ άρχοντες ανεπιτήδειοι, όχι μόνον δεν ωφελούν αυτοί οι καλοί νόμοι,
+ αλλά εκτός του ότι ημπορούν να γίνουν εντελώς άξιοι εμπαιγμού,
+ σχεδόν ημπορούν να φέρουν την μεγαλιτέραν βλάβην και συμφοράν εις
+ τας πόλεις.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πώς όχι;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν, φίλε μου, τούτο ας φαντασθώμεν ότι συμβαίνει τόρα
+ εις εσέ ως προς το πολίτευμά σου και την πόλιν. Δηλαδή βλέπεις ότι
+ όσοι αναλαμβάνουν ορθώς τας εξουσίας πρέπει πρώτον μεν να δώσουν
+ προηγουμένως απόδειξιν αρκετήν και οι ίδιοι και τα γένος των από
+ την παιδικήν ηλικίαν μέχρι της εκλογής των. Έπειτα πάλιν όσοι
+ πρόκειται να εκλεγούν πρέπει να έλαβαν ανατροφήν σύμφωνον με τους
+ νόμους ως προς το να είναι δύστροποι ή εύκολοι εις την ορθήν κρίσιν
+ και απόφασιν περί των ικανών ή μη ικανών. Τόρα όμως οι
+ νεοσύλλεκτοι, αυτοί οι οποίοι δεν γνωρίζονται μεταξύ των, και ακόμη
+ είναι και απαίδευτοι, πώς είναι δυνατόν να εκλέξουν αμέμπτως τους
+ άρχοντας;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Σχεδόν ποτέ δεν είναι δυνατόν.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Αλλά βεβαίως η παροιμία λέγει ότι ο αγών δεν επιτρέπει
+ προφάσεις. Και λοιπόν και συ τόρα και εγώ το ίδιον πρέπει να
+ κάμωμεν, αφού συ μεν τόρα ανέλαβες προθύμως να κτίσης την πόλιν διά
+ την φυλήν των Κρητών επί κεφαλής δέκα αντιπροσώπων, καθώς το λέγεις
+ μόνος σου, εγώ δε πάλιν ανέλαβα να σε συνδράμω με την τορινήν μας
+ διήγησιν. Λοιπόν βεβαίως δεν πρέπει να αφήσω τον λόγον ακέφαλον.
+ Διότι οπουδήποτε και αν υπάγη, αν είναι τοιούτος, θα φανή εντελώς
+ χωρίς γόητρον.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πολύ ωραία ωμίλησες, φίλε Ξένε.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Όχι μόνον ωμίλησα, αλλά και θα εκτελέσω ομοίως, όσον
+ εξαρτάται από τας δυνάμεις μου.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Βεβαίως ας εκτελούμεν, καθώς λέγομεν.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Αυτό θα γίνη, αν θέλη ο θεός και υπερνικήσωμεν το γήρας,
+ το τόσον υπερβολικόν βεβαίως.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Είναι ορθόν να έχωμεν προθυμίαν.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Βεβαίως ορθόν. Συμφώνως δε με αυτήν ας έχωμεν υπ' όψει
+ μας και το εξής.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Τι πράγμα;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Ότι με ανδρείαν και τόλμην θα κτισθή προς το παρόν η
+ πόλι.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Εις τι κυρίως αποβλέπων είπες αυτά τόρα πάλιν;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Ότι ευκόλως και αφόβως νομοθετούμεν διά πρωτοπείρους
+ ανθρώπους, χωρίς πολύ πολύ να σκοτισθώμεν πώς θα παραδεχθούν τους
+ θεσπιζομένους αυτήν την στιγμήν νόμους. Είναι δε φανερόν, καλέ
+ Κλεινία, εις έκαστον, και αν δεν είναι πολύ σοφός, ότι αυτοί ποτέ
+ δεν θα τους δεχθούν με ευκολίαν εις την αρχήν, αλλά μόνον εάν κάπως
+ περιμείνωμεν έως ότου οι λαβόντες την μόρφωσιν των νόμων και
+ ανατραφέντες με αυτούς και συνηθίσαντες αυτούς έλαβαν μέρος εις τας
+ αρχαιρεσίας όλης της πόλεως. Εάν όμως γίνη αυτό που λέγομεν, εάν
+ βεβαίως υπάρχη καμμία μέθοδος διά να εκτελεσθή ορθώς, εγώ νομίζω
+ ότι θα υπάρχη πολλή ασφάλεια και εις το μέλλον να διατηρηθή η
+ διαπαιδαγωγηθείσα πόλις.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Αυτό φαίνεται τουλάχιστον λογικόν.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν ας ιδούμεν αν προμηθεύομεν δι' αυτά καμμίαν
+ ευκολίαν με τα εξής. Δηλαδή φρονώ, φίλε Κλεινία, ότι περισσότερον
+ από όλους τους Κρήτας οι Κνώσιοι πρέπει όχι μόνον να ιερουργήσουν
+ χάριν της χώρας, η οποία τόρα αποικίζεται, αλλά και συντόνως να
+ επιμεληθούν να αναγορεύσουν τους πρώτους άρχοντας όσον το δυνατόν
+ ασφαλέστερα και καλλίτερα. Διά μεν τας άλλας λοιπόν είναι κάπως
+ συντομώτερος ο κόπος, οι νομοφύλακες όμως είναι μεγάλη ανάγκη να
+ εκλεχθούν πρώτοι με μεγάλην βίαν.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Ποίαν λοιπόν ευκολίαν και εξήγησιν έχομεν να ειπούμεν
+ κατόπιν από αυτήν;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Την εξής. Εγώ φρονώ, παιδιά της Κρήτης, ότι οι Κνώσιοι,
+ επειδή πρωτοστατούν όλων των άλλων πόλεων εκ συμφώνου με όλους τους
+ συμμετέχοντας εις τον συνοικισμόν τούτον, πρέπει να εκλέξουν από
+ τους ιδικούς των και από εκείνους άρχοντας εν συνόλω τριάντα επτά,
+ δεκαεννέα όμως από τας προσθέτους πόλεις, τους δε άλλους από αυτήν
+ την Κνωσόν. Αυτούς δε ας τους δώσουν χάριν της πόλεως αυτής οι
+ Κνώσιοι, και σε τον ίδιον ως πολίτην αυτής της αποικίας, ίνα από
+ τους δέκα οκτώ, αφού σε καταπείσουν ή σου το επιβάλουν με μέτριον
+ εξαναγκασμόν.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Τι δηλαδή; Τάχα και συ, καλέ ξένε, και ο Μέγιλλος δεν
+ λαμβάνετε μέρος εις αυτήν την πολιτείαν;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Φίλε Κλεινία, και αι Αθήναι και η Σπάρτη είναι πολύ
+ υπερήφανοι, εξ άλλου όμως και αι δύο ευρίσκονται πολύ μακράν. Διά
+ σε όμως είναι καθ' όλα αρμονικόν, ομοίως δε και διά τους άλλους
+ αποικιστάς, καθώς φαίνεται από όσα λέγεις τόρα. Λοιπόν ας ειπούμεν
+ όσον το δυνατόν καλλίτερον πώς είναι δυνατόν να γίνη τελειότερον
+ προς το παρόν. Αφού δε παρέλθη καιρός και στερεωθή το πολίτευμα, ας
+ γίνη εκλογή μεταξύ αυτών ως εξής κάπως. Ας λάβουν μέρος εις την
+ υποψηφιότητα των αρχόντων όλοι όσοι ακριβώς φέρουν όπλα ιππικά και
+ πεζικά και έλαβαν μέρος εις τον πόλεμον κατά την σειράν της ηλικίας
+ των. Να γίνεται δε η εκλογή εις εκείνον τον ναόν, τον οποίον η
+ πόλις θα θεωρήση σεμνοπρεπέστερον, να φέρη δε έκαστος επάνω εις τον
+ βωμόν του θεού τα όνομά του γραμμένον εις ψηφοδέλτιον με το όνομα
+ του πατρός του και της φυλής του και του δήμου του, όπου είναι
+ εγγεγραμμένος, να προσθέση δε συμφώνως με αυτά και το ιδικόν του
+ όνομα.
+
+ Να επιτρέπεται δε εις οποιονδήποτε, όποιον ψηφοδέλτιον φρονεί ότι
+ δεν είναι καθώς πρέπει γραμμένον, να το σηκώση και να το εκθέση εις
+ την αγοράν όχι ολιγώτερον από τριάντα ημέρας. Όσα δε ψηφοδέλτια
+ εκλεχθούν πρώτα μέχρι των τριακοσίων, αυτά οι άρχοντες να τα
+ παρουσιάσουν εις όλην την πόλιν να τα ιδή, η δε πόλις από αυτά
+ πάλιν να εκλέγη όποιον προτιμά έκαστος, και τους εκατόν εξ αυτών
+ που θα εκλεχθούν διά δευτέραν φοράν να τους δείξουν εις όλους. Και
+ τρίτην δε φοράν ας εκλέγη από τους εκατόν όποιον θέλει έκαστος
+ προχωρών έως εις τας τελευταίας υποδιαιρέσεις. Αφού δε εκλέξουν
+ τους τριανταεπτά, οι οποίοι συνεκέντρωσαν τας περισσοτέρας ψήφους,
+ ας τους αναγορεύσουν άρχοντας. Λοιπόν, φίλε Κλεινία και Μέγιλλε,
+ ποίοι θα εκτελέσουν εις την πόλιν μας όλα αυτά όσα περιστρέφονται
+ εις τους άρχοντας και την έγκρισιν αυτών; Άραγε εννοούμεν ότι εις
+ τας πόλεις αι οποίαι διά πρώτην φοράν διοργανώνονται πρέπει να
+ υπάρχουν κάποιοι, αλλά ότι δεν είναι δυνατόν αυτοί να προηγούνται
+ από όλους τους άρχοντας; Και όμως οπωσδήποτε είναι ανάγκη και
+ μάλιστα να είναι όχι μηδαμινοί αλλά όσον το δυνατόν υπέροχοι.
+
+ Διότι η αρχή λέγεται μεν το ήμισυ του παντός εις τας παροιμιώδεις
+ εκφράσεις και βεβαίως όλοι εγκωμιάζομεν μίαν καλήν αρχήν Αλλ' αυτή
+ μου φαίνεται ότι είναι περισσότερον από ήμισυ και κανείς δεν την
+ εγκωμίασε αρκούντως όταν γίνεται καλά.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πολύ ορθά ομιλείς.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν, αφού την γνωρίζομεν, ας μη το αποσιωπήσωμεν,
+ χωρίς να την εξετάσωμεν σαφώς μεταξύ μας, με ποίον τρόπον θα γίνη.
+ Εγώ λοιπόν δεν έχω άλλο τίποτε πρόχειρον παρά να ειπώ προς το παρόν
+ ένα αναγκαίον και συμφέροντα λόγον.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Ποίον δηλαδή;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Φρονώ ότι εις την πόλιν αυτήν, την οποίαν σκοπεύομεν να
+ συνοικίσωμεν, δεν υπάρχει άλλη ως μήτηρ και πατήρ της παρά η πόλις
+ η οποία την συνοικίζει, αν και γνωρίζω ότι πολλαί αποικίαι κάποτε
+ εφάνησαν και θα φαίνωνται ασύμφωνοι με τας μητροπόλεις των. Τόρα
+ όμως προς το παρόν καθώς το παιδί, έστω και αν αργότερα θα γίνη
+ διαφορετικόν από τους γονείς του, μέσα όμως εις την προσωρινήν
+ έλλειψιν ανατροφής αγαπά τούς γονείς του και αγαπάται από αυτούς,
+ και πάντοτε καταφεύγει εις τους συγγενείς του και τους ευρίσκει ως
+ μόνους ασφαλείς συμμάχους. Αυτά λοιπόν φρονώ ότι θα υπάρξουν
+ ευχαρίστως εις τους Κνωσίους, διά να περιποιηθούν την νέαν πόλιν
+ και από την νέαν πόλιν εις την Κνωσόν. Εννοώ δε καθώς το είπα προ
+ ολίγου (και βεβαίως το καλόν δεν είναι ζημία, αν το ειπούμεν δύο
+ φοράς), ότι οι Κνώσιοι πρέπει ομού να φροντίσουν δι' όλα αυτά, αφού
+ εκλέξουν όσον το δυνατόν τους γεροντοτέρους και τους καλλιτέρους
+ από όσους θα έλθουν εις την αποικίαν, όχι ολιγωτέρους δε από εκατόν
+ άνδρας. Και από τους ιδίους Κνωσίους ας είναι άλλοι εκατόν. Αυτοί
+ δε φρονώ ότι πρέπει να έλθουν μαζί εις την νέαν πόλιν και να
+ φροντίσουν, πώς να εκλεχθούν οι άρχοντες συμφώνως με τους νόμους
+ και να επικυρωθούν. Αφού δε γίνουν αυτά, οι μεν Κνώσιοι να
+ κατοικούν εις την Κνωσόν, η δε νέα πόλις μόνη της να προσπαθή να
+ διατηρήται και να ευτυχή. Οι δε τριάντα επτά που είπαμεν και τόρα
+ και κατόπιν εις αιώνα τον άπαντα ας ακλέγωνται υπό τους εξής όρους.
+ Πρώτον μεν να είναι φύλακες των νόμων, έπειτα δε των αρχείων, όπου
+ θα δηλώση έκαστος πολίτης εις τους άρχοντας το ποσόν της περιουσίας
+ του, εκτός του τιμήματος του, το οποίον διά την πρώτην τάξιν είναι
+ τέσσαρες μναι (6), διά δε την δευτέραν τρεις, διά την τρίτην δύο
+ και διά την τετάρτην μία μνα· εάν όμως κανείς αποδειχθή ότι κατέχει
+ και άλλο τίποτε έξω από τα δηλωθέντα, αυτό ας δημευθή ολόκληρον,
+ εκτός αυτού δε ας τον εναγάγη εις δίκην όποιος θέλει όχι καλήν ούτε
+ εύφημον, αλλά ατιμωτικήν, εάν αποδειχθή ότι χάριν του κέρδους
+ περιφρονεί τους νόμους. Λοιπόν ας τον καταγγείλη δι' αισχροκέρδειαν
+ όστις θέλει και ας διεξαγάγη την δίκην εμπρός εις τους ιδίους τους
+ νομοφύλακας. Εάν δε καταδικασθή ο εγκαλούμενος, ας μη μετέχη των
+ κοινών κτημάτων, και όταν γίνη εις την πόλιν καμμία διανομή, ας μη
+ λάβη μερίδων, εκτός του κλήρου του, ας γραφή δε η καταδίκη του,
+ ενόσω ζη, εις μέρος όπου θα την αναγνώση όστις θέλει. Να μη μένη δε
+ εις την εξουσίαν περισσότερον από είκοσι έτη ο νομοφύλαξ, και να μη
+ απολαμβάνη την αρχήν, εάν δεν γίνη πενήντα ετών. Εάν δε την αναλάβη
+ εξήντα ετών, τότε ας την διατηρήση μόνον δέκα έτη, και με αυτήν την
+ αναλογίαν, όσα έτη κανείς επέρασε το εξηκοστόν έτος της ηλικίας, ας
+ μη φρονή ότι θα διατηρήση μεταξύ αυτών των αρχόντων την τόσον
+ σπουδαίαν εξουσίαν.
+
+ Λοιπόν περί των νομοφυλάκων αυτά τα τρία προστάγματα ας είναι
+ αρκετά, όσον δε οι νόμοι προχωρούν θα προστάξη ο καθείς μας εις
+ αυτούς τους άνδρας τι άλλο πρέπει να επιμεληθούν εκτός αυτών που
+ λέγομεν τόρα. Τόρα όμως ας ομιλήσωμεν περί της εκλογής άλλων αρχών.
+ Δηλαδή κατόπιν από αυτούς πρέπει να εκλέξωμεν στρατηγούς, και χάριν
+ αυτών ως άλλους υποβοηθούς εις τον πόλεμον τους ιππάρχους και
+ φυλάρχους και κοσμήτορας των τάξεων των πεζών φυλών, εις τους
+ οποίους προ πάντων αυτό το όνομα αρμόζει, καθώς οι περισσότεροι το
+ αποδίδουν και τους ονομάζουν ταξιάρχους. Από όλους δε αυτούς τους
+ μεν στρατηγούς ας τους υποδείξουν από μέσα από αυτήν την πόλιν οι
+ νομοφύλακες, ας εκλεχθούν δε από τους υποδειχθέντας όσοι έλαβαν
+ μέρος εις τον πόλεμον κατά σειράν ηλικίας και λαμβάνουν πάντοτε.
+ Εάν δε βεβαίως νομισθή κανείς από τους μη υποδειχθέντας ότι είναι
+ καλλίτερος από κανένα υποδειχθέντα, ας δηλώση ποίον εις την θέσιν
+ ποίου προτείνει, και βεβαιώσας αυτό με όρκον ας προτείνη ως
+ αντικαταστάτην τον άλλον, όποιος δε προτιμηθή διά χειροτονίας ας
+ εγκριθή διά την υποψηφιότητα. Οι τρεις δε, οι οποίοι θα
+ συγκεντρώσουν τας περισσοτέρας ψήφους, να είναι στρατηγοί και
+ επιμεληταί των πολεμικών υποθέσεων, και ας επικυρωθούν καθώς οι
+ νομοφύλακες. Ταξιάρχους δε να προτείνουν δώδεκα οι ίδιοι
+ εκλεχθέντες στρατηγοί, ανά ένα δι' εκάστην φυλήν. Η δε αντιπρότασις
+ να γίνεται καθώς εις τους στρατηγούς, ομοίως δε και η χειροτονία
+ και η επικύρωσις. Αυτήν δε την συνάθροισιν προς το παρόν πριν να
+ εκλεχθούν οι πρυτάνεις και η βουλή ας την συγκεντρώσουν οι
+ νομοφύλακες εις τόπον όσον το δυνατόν ιερόν και ευρύχωρον και ας
+ τοποθετήσουν χωριστά τους οπλίτας και χωριστά τους ιππείς, τρίτον
+ δε, κατόπιν από αυτούς, όλους όσοι είναι δι' επιστράτευσιν. Ας
+ χειροτονούν δε τους μεν στρατηγούς και τους ιππάρχους όλοι, τους δε
+ ταξιάρχους όσοι φέρουν ασπίδα, τους φυλάρχους δε πάλιν αυτών ας
+ τους εκλέγη ολόκληρον το ιππικόν, των δε ψιλών ή των τοξοτών ή
+ κανενός άλλου σώματος τους αρχηγούς ας τους διορίζουν οι στρατηγοί.
+
+ Τόρα μένει πλέον να ομιλήσωμεν περί της εκλογής των ιππάρχων.
+ Αυτούς λοιπόν ας τους προτείνουν μεν εκείνοι οι οποίοι επρότειναν
+ και τους στρατηγούς, η δε εκλογή και η αντιπρότασις αυτών να γίνη
+ ομοίως, καθώς των στρατηγών, ας τους χειροτονή δε το ιππικόν εμπρός
+ εις τα όμματα των πεζών, οι δύο δε οι οποίοι θα συγκεντρώσουν τας
+ περισσοτέρας ψήφους (χειροτονίας) ας είναι αρχηγοί όλων των ιππέων.
+ Αι δε ισοψηφίαι εις τας χειροτονίας να διαφιλονικούνται μέχρι
+ δευτέρας εκλογής, Την τρίτην φοράν, εάν δεν μείνουν σύμφωνοι, να
+ αποφασίζουν οι προεδρεύοντες εις εκάστην χειροτονίαν.
+
+ Η δε βουλή ας αποτελείται από τριάντα δωδεκάδας βουλευτών, ήτοι το
+ όλον να είναι τριακόσιοι εξήντα, αριθμόν ο οποίος είναι πολύ
+ αρμόδιος διά τας υποδιαιρέσεις. Και πρώτον θα διαιρεθή εις τέσσαρα
+ μέρη ανά ενενήντα και έκαστον τίμημα πρέπει να φέρη ενενήντα
+ βουλευτάς. Και πρώτον μεν από τα ανώτερα τιμήματα όλοι να φέρουν
+ ψηφοδέλτια υποχρεωτικώς, ειδεμή να τιμωρήται με το ανάλογον
+ πρόστιμον όστις δεν συμμορφώνεται. Όταν δε δοθούν τα ψηφοδέλτια, να
+ σφραγισθούν. Την δε άλλην ημέραν να φέρουν κατά τον ίδιον τρόπον
+ από τα δεύτερα τιμήματα καθώς την προηγουμένην, την τρίτην δε
+ ημέραν να φέρη από τα τρίτα τιμήματα, όστις θέλει· να είναι όμως
+ τούτο υποχρεωτικόν και εις τα τρία τιμήματα, από δε το τέταρτον και
+ μικρότερον να είναι απηλλαγμένος από το πρόστιμον όποιος δεν θέλει
+ να φέρη ψηφοδέλτιον. Την τετάρτην δε ημέραν όλοι μεν να φέρουν
+ ψηφοδέλτια, από το τέταρτον και μικρότερον τίμημα, να μη δίδη όμως
+ πρόστιμον όστις από το τέταρτον και τρίτον τίμημα δεν θέλει να
+ φέρη. Όστις όμως δεν θέλει να φέρη από το δεύτερον και το πρώτον να
+ τιμωρήται, ο μεν του δευτέρου με τριπλάσιον πρόστιμον από το
+ πρώτον, ο δε του πρώτου με τετραπλάσιον. Την δε πέμπτην ημέραν να
+ παρουσιάσουν οι άρχοντες τα σφραγισμένα ονόματα εις όλους τους
+ πολίτας, διά να τα ιδούν, από αυτά δε πάλιν υποχρεούται έκαστος
+ πολίτης να εκλέξη, αλλέως τιμωρείται με το πρώτον πρόστιμον. Αφού
+ δε εκλέξουν από έκαστον τίμημα εκατόν ογδώντα, κατόπιν θα
+ επικυρώσουν τους ημίσεις από αυτούς διά κλήρου, αυτοί δε θα είναι
+ οι βουλευταί του έτους εκείνου. Η εκλογή λοιπόν, εάν γίνη ούτω πως,
+ θα αποτελή μέσον βαθμόν μεταξύ μοναρχικού και δημοκρατικού
+ πολιτεύματος, μεταξύ των οποίων πάντοτε πρέπει να ευρίσκεται εις το
+ μέσον το πολίτευμα. Διότι οι δούλοι και οι κυρίαρχοι ποτέ δεν είναι
+ δυνατόν να γίνουν φίλοι, ούτε όταν ανυψώνονται εις ίσας τιμάς οι
+ μηδαμινοί και οι σπουδαίοι. Διότι εις ανίσους ανθρώπους τα ίσα
+ έρχονται άνισα, εάν δεν επιτύχουν το μέτρον των. Και βεβαίως δι'
+ αυτά τα δύο είναι φορτωμένα τα πολιτεύματα από φατριασμούς. Διότι
+ βεβαίως η παλαιά και αληθής παροιμία που λέγει ότι η ισότης είναι
+ αδελφότης, πολύ ορθά και αρμονικά ελέχθη. Ποία όμως είναι αυτή η
+ ισότης, η οποία φέρει αυτήν την αδελφότητα, επειδή δεν είναι πολύ
+ σαφής, μας φέρει ταραχάς. Δηλαδή δύο ισότητες υπάρχουν, αι οποίαι
+ έχουν μεν το ίδιον όνομα, αλλά εις την πραγματικότητα είναι σχεδόν
+ αντίθετοι εις πολλά, και την μεν μίαν ημπορεί πάσα πόλις και πας
+ νομοθέτης να την εφαρμόση εις τας τιμάς, δηλαδή, εκείνην η οποία
+ συνίσταται εις τα μέτρα και τα βάρη και τους αριθμούς, εάν την
+ αποδώση με τον κλήρον εις όλους εξ ίσου. Αλλά την αληθεστάτην και
+ αρίστην ισότητα δεν είναι εύκολον να την αντιληφθή ο καθείς. Διότι
+ η κρίσις αυτής ανήκει εις τον Δία, εις δε τους ανθρώπους πάντοτε
+ ολίγη δίδεται, αλλά όση δοθή εις τας πόλεις ή εις τους ιδιώτας
+ προξενεί παντός είδους αγαθά. Δηλαδή εις τον μεγαλίτερον μοιράζει
+ περισσότερα και εις τον μικρότερον ολιγώτερα, διότι δίδει ανάλογα
+ με το φυσικόν του εις έκαστον, και το κυριώτερον τιμάς μεν πάντοτε
+ μεγαλιτέρας δίδει εις τους ανωτέρους ως προς την αρετήν, εις όσους
+ δε είναι το αντίθετον ως προς την αρετήν και την παιδείαν μοιράζει
+ το αρμόδιον εις έκαστον αναλόγως. Και βεβαίως αυτό είναι πάντοτε
+ και το πολιτικόν μας δίκαιον. Το οποίον και ημείς τόρα πρέπει να το
+ ποθούμεν, και προς αυτό το είδος της ισότητος αποβλέποντες, φίλε
+ Κλεινία, να ιδρύσωμεν την σήμερον συνοικιζομένην πόλιν. Και αν
+ κανείς κάποτε ιδρύση άλλην πρέπει εις αυτό το ίδιον να αποβλέπη,
+ και να νομοθετή, και όχι προς ολίγους τυράννους ή προς ένα ή ακόμη
+ και προς την υπεροχήν του δήμου, αλλά πάντοτε προς το δίκαιον.
+ Τούτο δε είναι αυτό ακριβώς που είπαμεν προ ολίγου, το ίσον το
+ σύμφωνον με την φύσιν, το οποίον αποδίδεται με ανισότητα. Είναι δε
+ βεβαίως ανάγκη και τοιαύτα παρανόματα να μεταχειρισθή όλη η πόλις,
+ εάν θέλη να μην ιδή εντός της φατριασμούς εις κανέν μέρος. Διότι η
+ ευπρέπεια και η παραχωρητικότης του τελείου και του ακριβούς είναι
+ παράκαμψις της (αυστηράς) δικαιοσύνης, όταν γίνεται. Διά τούτο
+ είναι ανάγκη να μεταχειρίζεται την ισότητα του κλήρου ένεκα της
+ δυστροπίας των πολλών, και μόνον τον θεόν και την αγαθήν τύχην να
+ επικαλούνται, διά να επανορθώση τον κλήρον συμφώνως με το πλήρες
+ δίκαιον. Και λοιπόν κατ' αυτόν τον τρόπον πρέπει να μεταχειρίζονται
+ και τα δύο είδη της ισότητος, αλλά όσον το δυνατόν ολιγώτερον το
+ είδος εκείνο το οποίον χρειάζεται τύχην.
+
+ Αυτά, φίλοι μου, πρέπει δι' αυτούς τους λόγους να τα εκτελέση ούτω
+ πως η πόλις, η οποία θέλει να διατηρήται. Επειδή δε και το πλοίον,
+ όταν πλέη εις την θάλασσαν, χρειάζεται φρουράν πάντοτε, και την
+ ημέραν και την νύκτα, ομοίως δε και η πόλις η απειλουμένη από την
+ τρικυμίαν των άλλων πόλεων και η οποία ευρίσκεται εις διαφόρους
+ εποφθαλμιάσεις και κινδυνεύει να κυριευθή, δι' αυτό χρειάζεται από
+ την ημέραν έως την νύκτα και από την νύκτα έως την ημέραν να
+ έρχωνται κατά σειράν οι άρχοντες, διαδεχόμενοι πάντοτε οι φρουροί
+ τους φρουρούς και παραδίδοντες εις τους άλλους χωρίς να παύουν
+ ποτέ. Ο υπερβολικός αριθμός όμως δεν ημπορεί να κάμη ποτέ τοιούτον
+ τι. Λοιπόν είναι ανάγκη τους περισσοτέρους βουλευτάς τον
+ περισσότερον καιρόν να τους αφήσωμεν να μείνουν εις τας ιδιωτικάς
+ των υποθέσεις και να τακτοποιούν τα οικογενειακά των, το δε
+ δωδέκατον μέρος των να το μοιράσωμεν εις έκαστον από τους δώδεκα
+ μήνας και να τους καθιστώμεν κατά σειράν επί ένα μήνα φύλακας,
+ ώστε, και όταν έρχεται κανείς από καμμίαν εξωτερικήν πόλιν είτε
+ είναι και από αυτήν την πόλιν να τους συναντά ευκόλως και εάν
+ κανείς θέλη να αναγγείλη τίποτε ή να ζητήση πληροφορίας δι' όσα
+ αρμόζει να αποκρίνεται μία πόλις προς άλλην πόλιν και να δεχθή
+ δευτέρας ερωτήσεις και απαντήσεις, και μάλιστα και διά τας
+ εσωτερικάς της πόλεως ποικίλας ταραχάς, αι οποίαι συνηθίζουν να
+ γίνωνται κάθε τόσον, κυρίως μεν να φροντίζουν πώς να μη συμβαίνουν,
+ αφού γίνουν όμως, να πληροφορηθή αμέσως η πόλις το συμβάν και να
+ θεραπευθή. Διά τούτο και των συναθροίσεων πληρεξούσιον πρέπει να
+ είναι αυτό το μέρος το προεδρικόν της πόλεως και των διαλύσεων και
+ των νομίμων και των αιφνιδίως επερχομένων εις την πόλιν. Αυτά όλα
+ λοιπόν πρέπει να τα διακοσμή το δωδέκατον μέρος της βουλής, το
+ οποίον θα αναπαύεται κατά τα άλλα ένδεκα μέρη του έτους. Πρέπει δε
+ το μέρος αυτό της βουλής να συνεννοήται πάντοτε με τας άλλας αρχάς
+ διά τας φρουράς αυτάς της πόλεως.
+
+ Και τα μεν εσωτερικά της πόλεως, εάν γίνουν ούτω πως, θα είναι καλά
+ τακτοποιημένα. Αλλά τόρα όλης της άλλης χώρας ποία πρέπει να είναι
+ η επιμέλεια και η τάξις; Άραγε, αφού όλη η πόλις και ολόκληρος η
+ χώρα είναι διηρημένη εις δώδεκα μέρη, δεν πρέπει να αναγορευθούν
+ κάποιοι επιμεληταί και των οδών της πόλεως και των κατοικιών και
+ των οικοδομών και των λιμένων και της αγοράς και των βρύσεων και
+ μάλιστα των προσκυνημάτων και των ναών και όλων των τοιούτων;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πώς όχι;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Ας ειπούμεν λοιπόν ότι πρέπει να διορισθούν εις τους
+ ναούς επίτροποι και ιερείς και ιέρειαι. Διά δε τας οδούς και τας
+ οικοδομάς και την περιστρεφομένην εις αυτά τάξιν και διά τους
+ ανθρώπους πώς να μη αδικούν και διά τα άλλα ζώα, και εντός της
+ ιδίας περιοχής της πόλεως και του πρώτου άστεως πώς να γίνωνται όσα
+ αρμόζουν εις τας πόλεις, δι' όλα αυτά πρέπει να εκλέξουν τριών
+ ειδών άρχοντας και τους μεν εκλεχθέντας διά το σχετικόν μέρος με
+ αυτά που είπαμεν να τους ονομάσουν αστυνόμους, τους δε εκλεχθέντας
+ διά την διακόσμησιν της αγοράς αγορανόμους. Όσον δε διά τους ιερείς
+ διά τους ναούς, να μη ανταλλάσσουν άλλους έξω από εκείνους, οι
+ οποίοι έχουν ως πατροπαράδοτον επάγγελμα την ιερωσύνην, ειδεμή,
+ καθώς είναι επόμενον να συμβή ως προς αυτά εις τους διά πρώτην
+ φοράν συνοικιζομένους, ή εις κανένα ή εις ολίγους μόνον από τους μη
+ συνηθισμένους ας επιτρέψουν να γίνουν ιερείς και ιέρειαι ως
+ επίτροποι των θεών. Από όλα δε αυτά άλλα μεν πρέπει να γίνωνται δι'
+ εκλογής και άλλα διά κλήρου, διά να σχετίζωνται φιλικώς μεταξύ των
+ ο δήμος με τους αριστοκράτας εις εκάστην χώραν και πόλιν, διά να
+ έχουν όσον το δυνατόν περισσοτέραν ομόνοιαν. Και λοιπόν τα μεν
+ περιστρεφόμενα εις τους ναούς ας αναθέση εις τον θεόν, διά να
+ γίνουν κατά την αρέσκειάν του, και να τα εκλέγη με κλήρον, διότι
+ ούτω πως τα αποδίδει εις την θεϊκήν τύχην, όστις δε επιτύχη να
+ επικυρώνεται (εγκρίνεται), εάν είναι πρώτον αρτιμελής και γνήσιος,
+ έπειτα όσον το δυνατόν από αμόλυντον οικογένειαν, να είναι δε
+ ακηλίδωτος από φόνον και από όλα τα παρόμοια όσα αποτελούν αμάρτημα
+ κατά των θεών και να έχη ζήσει και αυτός και ο πατήρ του και η
+ μήτηρ του κατά τον ίδιον τρόπον. Πρέπει δε από τους Δελφούς να
+ φέρουν νόμους διά τα θεία πράγματα, και να διορίσουν δι' αυτά
+ ερμηνευτάς. Να διατηρήται δε έν έτος και όχι περισσότερον πάσα
+ ιερωσύνη, να μην είναι δε ηλικίας κατωτέρας των εξήντα ετών όστις
+ θέλει να ιερουργή τελείως συμφώνως με τους ιερούς νόμους. Αυτά δε
+ τα νόμιμα ας ισχύουν και διά τας ιερείας. Τους δε ερμηνευτάς ας
+ τους προτείνουν αι τέσσαρες φυλαί τρεις φοράς τεσσάρας, ανά ένα
+ εκάστη, και αφού εγκρίνουν τους τρεις, οι οποίοι θα συγκεντρώσουν
+ τας περισσοτέρους ψήφους, τους άλλους εννέα να στείλουν εις τους
+ Δελφούς, διά να εκλέξη η Πυθία από εκάστην τριάδα ένα. Η δε
+ έγκρισις αυτών ως προς την ηλικίαν να γίνη καθώς των ιερέων. Αυτοί
+ όμως ας μείνουν ερμηνευταί ισοβίως. Τον δε εκλείψαντα ας τον
+ εκλέξουν συμπληρωματικώς αι τέσσαρες φυλαί από όποιαν εκλείψη. Ως
+ ταμίας δε των ιερών χρημάτων δι' έκαστον ναόν και των
+ προσκυνημάτων, και των καρπών και των μισθώσεων να εκλέξουν τρεις
+ πληρεξουσίους από τα ανώτερα τιμήματα, διά τους μεγαλιτέρους ναούς,
+ δύο δε διά τα μικρότερα προσκυνήματα, διά δε τα πολύ μικρά ένα. Η
+ δε εκλογή και η έγκρισις τούτων να γίνη καθώς έγινε η εκλογή των
+ στρατηγών. Και λοιπόν, επαναλαμβάνομεν, διά τους ναούς αυτά πρέπει
+ να γίνουν.
+
+ Αφρούρητον δε ας μη μένη τίποτε όσον είναι δυνατόν. Λοιπόν της μεν
+ πόλεως αι φρουραί ας εκτελούνται κατ' αυτόν τον τρόπον, με την
+ επιμέλειαν των στρατηγών και των ταξιάρχων και των ιππάρχων και των
+ φυλάρχων και των πρυτάνεων και μάλιστα των αστυνόμων και των
+ αγορανόμων, όταν εκλεχθούν και εγκατασταθούν όσοι χρειάζονται. Όλην
+ δε την άλλην χώραν να την φυλάττουν κατά τον εξής τρόπον. Ολόκληρος
+ η χώρα διεμοιράσθη εις δώδεκα όσον το δυνατόν ίσα μέρη, μία δε φυλή
+ οριζομένη διά κλήρου εις έκαστον μέρος ας δίδη κατ' έτος πέντε
+ αγρονόμους και φρουράρχους, διά να εκφρασθώ ούτω πως, αυτοί δε ας
+ έχουν δικαίωμα να εκλέξουν από την φυλήν των έκαστος εκ των πέντε
+ ανά δώδεκα νέους, όχι κατωτέρους από το εικοστόν πέμπτον έτος της
+ ηλικίας των, ούτε άνω του τριακοστού. Εις αυτούς δε ας δοθούν με
+ κλήρον τα μέρη της χώρας ανά έν κατά μήνα εις έκαστον, διά να
+ ημπορέσουν να γίνουν έμπειροι και επιστήμονες όλης ανεξαιρέτως της
+ χώρας όλοι των. Δύο δε έτη να μένη η αρχή και η φρουρά εις τους
+ φρουρούς και άρχοντας. Καθώς δε θα λάβουν με τον κλήρον την πρώτην
+ φοράν τα μέρη των, να αλλάζουν διαρκώς τον άλλον μήνα κατά σειράν
+ τας τοποθεσίας της χώρας υπό την αρχηγίαν του φρουράρχου
+ προχωρούντες δεξιά κυκλικώς. Ως δεξιόν δε ας θεωρηθή το ανατολικόν
+ μέρος. Όταν δε γυρίση το έτος ολόκληρον κατά το δεύτερον έτος διά
+ να γίνουν όσον το δυνατόν περισσότεροι φρουροί όχι μόνον έμπειροι
+ της χώρας, εις μίαν ώραν του έτους, αλλά εκτός της εμπειρίας όλης
+ της χώρας διά να είναι έμπειροι όσον το δυνατόν περισσότεροι εις
+ εκάστην ώραν του έτους δι' όσα συμβαίνουν εις έκαστον τόπον, οι
+ τοτινοί αρχηγοί των ας τους οδηγούν πάλιν εις τα αριστερά διαρκώς
+ μετατοπιζόμενοι, έως ότου να περάσουν το δεύτερον έτος. Το τρίτον
+ δε έτος ας εκλέξουν άλλους πέντε αγρονόμους και φρουράρχους ως
+ επιμελητάς των δώδεκα. Και λοιπόν κατά την διαμονήν εις έκαστον
+ τόπον η επιμέλεια ας γίνη ως εξής:
+
+ Πρώτον μεν διά να είναι περιφρουρημένη η χώρα όσον το δυνατόν
+ καλλίτερα από τους εχθρούς, να κάμουν τάφρους όσον
+ είναι ανάγκη και δι' εκσκαφής και δι' επιτειχίσεως, διά να
+ εμποδίζουν όσον είναι δυνατόν τους προσπαθούντας να βλάψουν την
+ χώραν και τα κτήματα έστω και ολίγον, να μεταχειρισθούν δε
+ διαμετακομιστικά φορτηγά εις αυτά και αυτούς τους δούλους του τόπου
+ εκείνου και με εκείνα μεν να εκτελούν, εις αυτούς δε να επιστατούν,
+ εκλέγοντες όσον το δυνατόν την στιγμήν της αργίας από τας οικιακάς
+ των εργασίας. Να καταστήσουν δε δύσβατα τα πάντα εις τους εχθρούς,
+ εις δε τους φίλους όσον το δυνατόν ευπρόσιτα όχι μόνον τους
+ ανθρώπους, αλλά και τα φορτηγά και τα βοσκήματα και να φροντίζουν
+ διά τους δρόμους, ώστε να είναι όσον το δυνατόν ασφαλείς και διά τα
+ νερά της βροχής, ώστε να μη καταστρέφουν την χώραν, αλλά μάλλον να
+ την ωφελούν καταρρέοντα από τας υψηλάς κατωφερείας των ορέων, όσαι
+ είναι ως κοιλότητες, και να εμποδίζουν την εκροήν αυτών με
+ οικοδομάς και με υδραυλικά έργα, διά να χωνεύουν και πίνουν τα
+ βρόχινα νερά, και να δίδουν εις όλους τους χαμηλοτέρους αγρούς και
+ τόπους νάματα και βρύσεις, και καταστήσουν και αυτούς τους
+ διψασμένους τόπους δροσισμένους και ποτισμένους. Και τα νερά των
+ πηγών και των ποταμών και των βρύσεων εάν υπάρχουν, να τα στολίζουν
+ με δένδρα και οικοδομάς ωραίας, και διοχετεύοντας με υπονόμους όλας
+ τας πηγάς να τα καταστήσουν άφθονα διά την ύδρευσιν εις όλας τας
+ εποχάς του έτους, και αν υπάρχη κανέν ιερόν δάσος ή προσκύνημα
+ πλησίον εις αυτά παρημελημένον, να διοχετεύουν τα ρεύματα εις αυτά
+ και να τακτοποιούν των θεών τα ιερά. Εις όλα δε αυτά τα μέρη πρέπει
+ οι νέοι να κατασκευάζουν γυμνάσια διά τον εαυτόν των και με θερμά
+ λουτρά διά τους γέροντας με καύσιμον ξυλείαν στεγνήν και ξηράν, διά
+ να ωφελήσουν και τους πάσχοντας από ασθενείας και τους κουρασμένους
+ από την γεωργίαν, τους οποίους να δέχωνται ευμενώς ως άλλοι ιατροί
+ όχι μεν τόσον σοφοί, πολλάκις όμως καλλίτεροι από εκείνους.
+
+ Αυτά λοιπόν και όλα τα παρόμοια θα είναι στολισμός και ωφέλεια εις
+ τας τοποθεσίας με διασκέδασιν όχι διόλου δυσάρεστον. Η δε σοβαρά
+ εργασία δι' αυτά ας είναι η εξής. Έκαστον σώμα των εξήντα να
+ φυλάττη τον τόπον του όχι μόνον εξ αιτίας των εχθρών, αλλά και των
+ προσποιουμένων φιλίαν. Από δε τους γείτονας και τους άλλους
+ πολίτας, εάν αδική ο είς τον άλλον, είτε δούλος είτε ελεύθερος, να
+ αποδίδουν το δίκαιον εις τον αδικούμενον, διά μεν τας μικράς
+ υποθέσεις οι πέντε άρχοντες, διά δε τας μεγαλιτέρας μέχρι τριών
+ μνων εν όλω δέκα επτά μαζί με τους δώδεκα να δικάζουν οτιδήποτε ο
+ είς καταγγέλλει εναντίον του άλλου. Δικαστής δε και άρχων ανεύθυνος
+ δεν πρέπει να δικάζη και άρχη ποτέ εκτός των επισφραγιζόντων το
+ τέλος καθώς είναι οι βασιλείς. Και ωρισμένως αυτοί οι αγρονόμοι,
+ εάν παραβούν κάτι τι ως προς εκείνους τους οποίους προστατεύουν,
+ είτε επιβάλλοντες άνισα προστάγματα είτε δοκιμάζοντες, να δέχωνται
+ και να παίρνουν από τα προϊόντα της γης χωρίς την συγκατάθεσίν των,
+ και εάν δέχωνται κάτι από εκείνους οι οποίοι το δίδουν διά
+ κολακείας ή αποδίδουν αδίκως την δικαιοσύνην, διά μεν την
+ υποχώρησιν εις τας περιποιήσεις ας εξευτελίζωνται ονειδιστικώς εις
+ όλην την πόλιν, διά δε τα άλλα άδικα αποκτήματα οτιδήποτε αδικήσουν
+ τους μένοντας εις το διαμέρισμά των, εάν φθάση έως μίαν μναν, ας
+ δικασθούν εκουσίως εμπρός εις τους χωριανούς και γείτονας, διά δε
+ τα μεγαλίτερα αδικήματα ή και τα μικρότερα, εάν δεν θέλουν να
+ δικασθούν βασιζόμενοι εις το ότι με την κατά μήνα μετάθεσίν των θα
+ φεύγουν πάντοτε εις άλλο διαμέρισμα και θα αποφεύγουν την δίκην,
+ δι' όλα αυτά ο παθών ας τους καταγγέλλη εις τα κοινά δικαστήρια,
+ εάν δε κερδίση την δίκην, ας εισπράξη το τριπλάσιον πρόστιμον από
+ τον προσπαθούντα να διαφύγη και μη υφιστάμενον εκουσίως την
+ τιμωρίαν. Ας ζουν δε οι άρχοντες και οι αγρονόμοι κατά τα δύο αυτά
+ έτη κατά τον εξής τρόπον. Πρώτον μεν να υπάρχουν εις όλα τα
+ διαμερίσματα συσσίτια, εις τα οποία όλοι να τρέφωνται μαζί, όστις
+ δε απουσιάση έστω και μίαν ημέραν ή ξενοκοιμηθή μίαν νύκτα χωρίς
+ την διαταγήν των αρχόντων ή χωρίς να παρουσιασθή κάποια έκτακτος
+ ανάγκη, εάν τον καταγγείλουν οι πέντε άρχοντες και εκθέσουν το
+ όνομά του εις την αγοράν ως καταλύοντα την φρουράν, ας εξευτελισθή
+ ως προδότης της πολιτείας ως προς το ανάλογον μέρος του, και ας
+ βασανισθή με ραβδισμούς από τον τυχόντα και τον θέλοντα, ο οποίος
+ να μη τιμωρήται. Εάν δε από τους ιδίους άρχοντας κανείς κάμνη κάτι
+ παρόμοιον, ας φροντίζουν δι αυτό όλοι οι εξήντα, όστις δε το
+ εννοήση και πληροφορηθή, εάν δεν τον καταγγείλη, ας υπόκειται εις
+ την ιδίαν ενοχήν με εκείνον και ας τιμωρήται με περισσότερον
+ πρόστιμον από τους νέους, ακόμη δε ας στερηθή όλα τα αξιώματα των
+ νέων. Δι' αυτά δε ας είναι αυστηροί επιθεωρηταί οι νομοφύλακες,
+ ώστε ή να μη γίνωνται εξ αρχής ή, αφού γίνουν, να εύρουν την
+ ανταξίαν τιμωρίαν.
+
+ Πρέπει λοιπόν πας άνθρωπος να φρονή δι' όλους ότι όστις δεν
+ υπηρετήση, δεν ημπορεί να γίνη ούτε κύριος επαίνου, και πρέπει να
+ υπερηφανεύεται μάλλον διότι υπηρέτησε καλά παρά διότι εκυριάρχησε,
+ και πρώτον μεν εις τους νόμους, διότι αυτό είναι υπηρεσία εις τους
+ θεούς, έπειτα δε εις τους γεροντοτέρους και τους εντίμως ζήσαντας
+ όστις είναι νέος. Κατόπιν δε πρέπει να έχη δοκιμάσει αυτήν την
+ καθημερινήν ταπεινήν και στερημένην δίαιταν εις αυτά τα δύο έτη
+ όστις εκλεχθή αγρονόμος. Δηλαδή μόλις εισαχθούν οι δώδεκα θα
+ συναντηθούν με τους πέντε και θα συνεννοηθούν ότι ως άλλοι υπηρέται
+ δεν θα έχουν πλησίον των άλλους υπηρέτας και δούλους, ούτε από τους
+ άλλους γεωργούς και τους συγχωριανούς εκείνων θα μεταχειρίζωνται ως
+ υπαλλήλους διά τας ιδικάς των υπηρεσίας, αλλά μόνον δι' όσας
+ αναφέρονται εις τα δημόσια. Όλας δε τας άλλας πρέπει να σκεφθούν
+ ότι διαρκώς θα τας εκτελούν μόνοι των υπηρετούντες και
+ υπηρετούμενοι μεταξύ των, εκτός δε τούτου θα ερευνούν καλώς την
+ χώραν χειμώνα καλοκαίρι με τα όπλα και χάριν φυλακής και διά να
+ γνωρίζουν πάντοτε όλας τας τοποθεσίας. Διότι σχεδόν δεν είναι από
+ κανέν άλλο κατώτερον το μάθημα του να γνωρίζουν όλοι την χώραν των
+ με ακρίβειαν. Λοιπόν πρέπει οι νέοι όχι ολιγώτερον δι' αυτό να
+ ασχολούνται εις τα κυνήγια και τα άλλα είδη της θηρευτικής όσον και
+ διά την άλλην ηδονήν και ωφέλειαν, η οποία προέρχεται από αυτά.
+ Αυτούς λοιπόν και τας ασχολίας των, είτε θέλει κανείς να τους
+ ονομάζη κρυπτούς είτε αγρονόμους είτε οτιδήποτε άλλο, ας τους
+ αναλαμβάνη έκαστος προθύμως όσον του είναι δυνατόν, από εκείνους
+ όσοι θέλουν να διατηρηθή αρκετά η πόλις των.
+
+ Κατόπιν δε είπαμεν ότι έρχεται το ζήτημα της εκλογής αγορανόμων και
+ αστυνόμων. Καλόν δε θα ήτο να ακολουθούν τρεις αστυνόμοι τους
+ αγρονόμους, οι οποίοι είναι εξήντα μοιρασθέντες εις τρία τα δώδεκα
+ μέρη της πόλεως, και κατά μίμησιν εκείνων και διά τας οδούς
+ φροντίζοντες της πόλεως και των λεωφόρων, αι οποίαι από την χώραν
+ προχωρούν εις την πόλιν, και των οικοδομών, διά να γίνωνται όλαι
+ συμφώνως με τους νόμους, και μαλιστα και διά τα νερά, όσα
+ αποστέλλουν και παραδίδουν εις αυτούς οι φρουροί περιποιημένα, διά
+ να έρχωνται άφθονα και καθαρά εις τας βρύσεις και στολίζουν και
+ ωφελούν συγχρόνως την πόλιν. Πρέπει λοιπόν και αυτοί να έχουν
+ ικανότητα και καιρόν να φροντίζουν διά τα κοινά. Διά τούτο ας
+ προτείνη μεν πας άνθρωπος όποιον θέλει ως αστυνόμον από τα ανώτερα
+ τιμήματα, όταν δε χειροτονηθούν και γίνουν έξ οι συγκεντρώσαντες
+ περισσοτέρας ψήφους, ας εκλέξουν με κλήρον τους τρεις από αυτούς,
+ εκείνοι οι οποίοι έχουν αυτήν την φροντίδα. Αφού δε επικυρωθούν ας
+ αναλάβουν τα καθήκοντά των συμφώνως με τους τεθέντας δι' αυτούς
+ νόμους. Κατόπιν δε από αυτούς να εκλέξουν πέντε αγορανόμους από τα
+ δεύτερα και πρώτα τιμήματα, κατά τα άλλα δε η εκλογή αυτών να
+ γίνεται καθώς των αστυνόμων, δηλαδή να χειροτονηθούν από τα άλλα
+ τιμήματα δέκα και να εκλεχθούν οι πέντε διά κλήρου, και αυτοί, αφού
+ επικυρωθούν, να αναγορευθούν άρχοντες. Ας προτείνη δε διά ανυψώσεως
+ της χειρός πας πάντα. Όστις δε δεν θέλει, αφού καταγγελθή εις τους
+ άρχοντας, ας τιμωρηθή με πενήντα δραχμάς και εκτός τούτου ας
+ θεωρήται και κακός. Ας πηγαίνη δε εις την εκκλησίαν και την κοινήν
+ συνέλευσιν όποιος θέλει, να είναι όμως υποχρεωτικόν εις τους
+ ανήκοντας εις τα δεύτερα και πρώτα τιμήματα, με πρόστιμον δέκα
+ δραχμών, εάν αποδειχθή ότι δεν παρευρίσκεται εις τας συνελεύσεις.
+ Διά δε το τρίτον και τέταρτον τίμημα δεν είναι υποχρεωτικόν, αλλά
+ αφήνεται ατιμώρητος, εκτός εάν κάποτε παραγγείλουν οι άρχοντες εις
+ όλους να συνεδριάσουν διά κάποιαν ανάγκην. Οι αγορανόμοι λοιπόν
+ αυτοί πρέπει να διατηρούν την τάξιν εις την αγοράν συμφώνως με τους
+ νόμους και να φροντίζουν διά τους ναούς και τας βρύσεις της αγοράς,
+ διά να μη βλάπτη κανείς τίποτε, τον δε βλάπτοντα να τον τιμωρούν με
+ ξύλον μεν και δέσιμον, όταν είναι δούλος και ξένος, εάν δε είναι
+ εντόπιος όστις παρεκτρέπεται ως προς τα τοιαύτα, μέχρι μεν του
+ ποσού των εκατόν δραχμών να είναι οι ίδιοι πληρεξούσιοι να τον
+ δικάσουν, μέχρι δε του διπλασίου από αυτό μαζί με τους αστυνόμους
+ να επιβάλλουν πρόστιμον δικάζοντες τον βλάπτοντα. Αι ίδιαι δε
+ επιβολαί προστίμων και τιμωρίαι ας επιτρέπωνται και εις τους
+ αστυνόμους, όταν είναι εις την εξουσίαν, και μέχρι μεν μιας μνας οι
+ ίδιοι να τιμωρούν, διά δε το διπλάσιον μαζί με τους κληρονόμους.
+
+ Κατόπιν δε θα είναι πρέπον να διορίσουν άρχοντας της μουσικής και
+ της γυμναστικής, διπλούς δι' εκάστην, εκείνους μεν διά την
+ διδασκαλίαν αυτών, αυτούς δε διά τον ανταγωνισμόν. Και ως προς μεν
+ την διδασκαλίαν εννοεί ο νόμος τους επιμελητάς των γυμναστηρίων και
+ των σχολείων και ως προς την τάξιν και ως προς την μόρφωσιν και ως
+ προς την φροντίδα της φοιτήσεως εις αυτά και της ασκήσεως των
+ αρρένων τέκνων και των θηλέων, ως προς δε τον ανταγωνισμόν εννοεί
+ και διά τους γυμνικούς αγώνας και διά την μουσικήν τους αθλοθέτας
+ των αθλητών, οι οποίοι είναι επίσης διπλοί, άλλοι διά την μουσικήν
+ και άλλοι διά την γυμναστικήν. Και διά μεν την γυμναστικήν των
+ ανθρώπων και των ίππων να είναι οι ίδιοι, διά δε την μουσικήν,
+ άλλοι μεν να είναι διά την μονωδίαν και την μιμητικήν, καθώς θα ήτο
+ πρέπον να γίνωνται αθλοθέται και διά τους ραψωδούς και κιθαρωδούς
+ και αυλητάς και όλους τους τοιούτους, άλλοι δε διά την χορωδίαν.
+ Πρώτον λοιπόν ως προς την διασκέδασιν εις τον χορόν των παίδων και
+ των ανδρών και των κορών με χοροπηδήματα και όλον τον ρυθμόν, ο
+ οποίος συνοδεύεται με μουσικήν, πρέπει βεβαίως να εκλέξουν τους
+ άρχοντας. Είναι δε αρκετός είς άρχων εις αυτούς, όχι κατωτέρας
+ ηλικίας των σαράντα ετών, επίσης δε και εις την μονωδίαν είναι
+ αρκετός είς, όχι κατωτέρας ηλικίας των τριάντα ετών, διά να εγκρίνη
+ ποίοι θα εισάγωνται και διά να αποδίδη την υπεροχήν μεταξύ των
+ συναγωνιζομένων. Ο χορός δε τόρα πρέπει να εκλέγη άρχοντα και
+ δοκιμαστήν με τον εξής τρόπον. Όσοι μεν έχουν κλίσιν εις τα τοιαύτα
+ ας συναντηθούν εις την συνέλευσιν, εάν δε δεν υπάγουν, ας
+ τιμωρηθούν. Αυτό δε θα το κρίνουν οι νομοφύλακες. Οι άλλοι όμως,
+ εάν δεν θέλουν, δεν είναι υποχρεωμένοι. Και την πρότασιν περί
+ εκλογής λοιπόν πρέπει ο εκλογεύς να την κάμνη μεταξύ των εμπείρων,
+ και εις την επικύρωσιν ας επικρατή η εξής μόνον επιδοκιμασία και
+ αποδοκιμασία, ή ότι είναι άπειρος ο εκλεχθείς ή ότι είναι έμπειρος.
+ Ο είς δε όστις θα επιτύχη διά κλήρου εκ των δέκα χειροτονηθέντων,
+ αφού επικυρωθή, ας προΐσταται καθ' όλον το έτος εις τους χορούς
+ συμφώνως με τον νόμον.
+
+ Ομοίως δε με αυτά και κατά τον ίδιον τρόπον όστις κληρωθή εκείνο το
+ έτος από τους ελθόντας εις έγκρισιν ας προΐσταται εις τας μονωδίας
+ και τας συναυλίας, την δε επικύρωσιν την αναθέτει ο κληρωθείς εις
+ τους κριτάς. Κατόπιν δε πρέπει να εκλέξουν αθλοθέτας των
+ αγωνισμάτων διά την γύμνασιν των ίππων και των ανθρώπων από τα
+ τρίτα και από αυτά ακόμη τα τέταρτα τιμήματα. Εις δε την εκλογήν ας
+ είναι υποχρεωτικόν να συνέρχωνται τα τρία τιμήματα, το δε κατώτερον
+ ας μείνη ατιμώρητον. Ας είναι δε τρεις οι κληρούμενοι, και είκοσι
+ μεν ας προχειροτονηθούν, αλλά ας κληρωθούν από τους είκοσι οι
+ τρεις, όποιους εγκρίνει η ψήφος των επικυρωτών. Εάν δε κανείς
+ αποδοκιμασθή εις οποιανδήποτε κλήρωσιν και επικύρωσιν αρχής, να
+ εκλέγουν άλλους εις την θέσιν των κατά τον ίδιον τρόπον και η
+ επικύρωσις αυτών να γίνεται ομοίως.
+
+ Υπολείπεται ως άρχων σύμφωνος με όσα είπαμεν ο επιμελητής της
+ εκπαιδεύσεως όλης των θηλέων και των αρρένων. Λοιπόν ας είναι είς
+ και όστις μέλλει να προΐσταται αυτών κατά τους νόμους, ηλικίας μεν
+ όχι κατωτέρας των πενήντα ετών, πατήρ δε γνησίων τέκνων, και κυρίως
+ μεν και υιών και θυγατέρων, ειδεμή του ενός από τα δύο. Ας φρονή δε
+ και ο ίδιος ο εκλεχθείς και όστις τον εκλέγει ότι αυτή η αρχή είναι
+ από όλας τας ανωτάτας αρχάς της πόλεως πολύ σπουδαιοτέρα. Διότι
+ βεβαίως παντός φυτού η πρώτη βλάστησις, εάν προτραπή καλώς εις την
+ πρόοδον της φύσεώς του, είναι η κυριωτέρα αιτία, διά να προστεθή
+ τέλος κατάλληλον, και εις τα άλλα φυτά και εις τα ζώα και τα ήμερα
+ και τα άγρια και τους ανθρώπους. Ο δε άνθρωπος, καθώς νομίζομεν,
+ είναι ήμερος, και όμως, εάν μεν λάβη ορθήν εκπαίδευσιν και φυσικά
+ επιτυχημένην, γίνεται συνήθως θειότατον και ημερώτατον από όλα τα
+ ζώα, εάν όμως δεν ανατραφή αρκετά ή καλά, τότε γίνεται το
+ αγριώτερον από όσα τρέφει η γη.
+
+ Δι' αυτό δεν πρέπει ο νομοθέτης να αφήση να γίνη ως δεύτερον ή
+ πάρεργον η ανατροφή των παίδων. Πρώτον δε πρέπει να αρχίση καλώς
+ εις την πόλιν η εκλογή αυτού, ο οποίος θα επιμεληθή αυτούς τους
+ νέους, όστις δε είναι ο καλλίτερος εις όλα όσον το δυνατόν, αυτόν
+ πρέπει να διορίσουν προϊστάμενον εις αυτούς και επιμελητήν. Όλαι
+ λοιπόν αι αρχαί εκτός της βουλής και των πρυτάνεων, ας συνέλθουν
+ εις τον ναόν του Απόλλωνος και ας δώσουν μυστικήν ψήφον εις εκείνον
+ εκ των νομοφυλάκων, διά τον οποίον έκαστος νομίζει ότι θα
+ ευδοκιμήση ως προϊστάμενος εις την εκπαίδευσιν. Όστις δε
+ συγκεντρώση τας περισσοτέρους ψήφους, ας επικυρωθή από τους άλλους
+ εκλέκτορας άρχοντας εκτός των νομοφυλάκων, και ας προΐσταται επί
+ πέντε έτη, το δε έκτον κατά τον ίδιον τρόπον ας εκλέγουν άλλον εις
+ αυτήν την αρχήν. Εάν δε αποθάνη κανείς κατέχων δημοσίαν αρχήν, ενώ
+ χρειάζεται περισσοτέρας των τριάντα ημερών, διά να τελειώση η
+ διορία του, κατά τον ίδιον τρόπον να διορίζουν άλλον εις την θέσιν,
+ όσοι είχαν την φροντίδα αυτήν ορθώς. Και εάν αποθάνη κανείς
+ επίτροπος ορφανών, οι παρόντες συγγενείς του πατρός και της μητρός
+ μέχρι των τέκνων των εξαδέλφων ας διορίσουν άλλον εντός δέκα
+ ημερών, άλλως ας τιμωρήται έκαστος με μίαν δραχμήν την ημέραν, έως
+ ότου να διορίσουν τον επίτροπον.
+
+ Πάσα δε πόλις βεβαίως θα ήτο κάθε άλλο παρά πόλις, εάν δεν υπάρχουν
+ εις αυτήν δικαστήρια καθώς πρέπει. Εάν δε πάλιν είναι σιωπηλός ο
+ δικαστής και δεν λέγη περισσότερα από τους αντιδίκους εις τας
+ ανακρίσεις του, καθώς συμβαίνει εις τας διαιτησίας, δεν είναι
+ δυνατόν να είναι ικανός εις την κρίσιν του δικαίου. Διά τούτο ούτε
+ αν είναι πολλοί είναι εύκολον να δικάζουν, ούτε ολίγοι και κακοί.
+ Πρέπει δε πάντοτε το φιλονικούμενον να καταστή σαφές και εις τα δύο
+ μέρη, ο δε καιρός και η αργοπορία και η συχνή ανάκρισις είναι
+ συντελεστικά εις την διαφώτισιν της φιλονικίας. Διά τούτο οι
+ εγκαλούμενοι μεταξύ των πρέπει πρώτον να πηγαίνουν εις τους
+ γείτονας και τους φίλους και τους γνωρίζοντας όσον τα δυνατόν
+ καλλίτερον τας φιλονικουμένας πράξεις. Εάν δε πλέον από αυτούς λάβη
+ κανείς αρκετήν γνώμην, ας υπάγη εις άλλο δικαστήριον. Το δε τρίτον
+ δικαστήριον, εάν τα δύο προηγούμενα δεν ημπορέσουν να τον
+ συμβιβάσουν, ας θέση τέλος εις την δίκην. Κατά τινα δε τρόπον επί
+ των δικαστηρίων αι εγκαταστάσεις είναι εκλογαί αρχόντων. Διότι πας
+ άρχων κατ' ανάγκην είναι και δικαστής μερικών, ο δε δικαστής, αν
+ και δεν είναι άρχων, γίνεται όμως άρχων και μάλιστα όχι τόσον
+ μηδαμινός την ημέραν εκείνην, κατά την οποίαν εξακολουθεί να δικάζη
+ την δίκην. Παραδεχόμενοι δε και τους δικαστάς ως άρχοντας ας
+ ειπούμεν ποίοι είναι κατάλληλοι και ποίων υποθέσεων δικασταί και
+ πόσοι εις εκάστην. Και λοιπόν σπουδαιότερον δικαστήριον ας είναι
+ εκείνο το οποίον θα διορίσουν μόνοι των μεταξύ των οι αντίδικοι,
+ εκλέγοντες μερικούς από κοινού. Τα δε άλλα δικαστήρια ας είναι δυο,
+ το έν μεν όταν ο ιδιώτης τον ιδιώτην κατηγορή ότι τον αδικεί, θέλη
+ δε να αποφασισθή η υπόθεσις με την δίκην, το δε άλλο όταν νομίση
+ κανείς ότι το δημόσιον αδικείται από κανένα πολίτην και θέλη να
+ υπερασπισθή το κοινόν συμφέρον.
+
+ Ας ειπούμεν δε ποίου είδους και ποίοι είναι οι κριταί. Λοιπόν ας
+ παραδεχθώμεν πρώτον ως κοινόν δικαστήριον δι' όλους τους
+ εικαζομένους μεταξύ των εις τρίτην δίκην τα εξής. Όλαι αι αρχαί και
+ αι διαρκούσαι έν έτος και αι διαρκούσαι πλειότερα, εάν πρόκειται να
+ αρχίση νέον έτος κατόπιν από τας θερινάς τροπάς του ερχομένου
+ μηνός, την προηγουμένην ημέραν από αυτήν πρέπει όλοι οι άρχοντες να
+ συνέλθουν εις ένα ναόν και, αφού ορκισθούν εις τον θεόν, να κάμουν
+ ως είδος απαρχής διά πάσαν εξουσίαν ένα δικαστήν, οστισδήποτε εις
+ όλην του την διαχείρισιν εφάνη ότι είναι άριστος και φαίνεται ότι
+ θα δικάζη κάλλιστα και ευσεβέστατα τας δίκας των συμπολιτών του το
+ ερχόμενον έτος. Αφού δε εκλεχθούν αυτοί, να γίνη η επικύρωσις
+ εμπρός εις τους ιδίους εκλέκτορας, εάν δε αποδοκιμασθή κανείς, να
+ εκλέξουν άλλον εις την θέσιν του κατά τον ίδιον τρόπον, οι δε
+ εγκριθέντες να δικάζουν τους κατηγορηθέντας εις τα άλλα δικαστήρια,
+ την δε ψήφον των να την δίδουν φανερά. Να είναι δε ακροαταί και
+ θεαταί τούτων των δικών υποχρεωτικώς οι βουλευταί, και οι άλλοι
+ άρχοντες οι εκλέξαντες αυτούς, από δε τους άλλους όστις θέλει. Εάν
+ δε κανείς κατηγορή κανένα ότι εδίκασε αδίκως την δίκην, ας
+ παρουσιασθή να τον καταγγείλη εις τους νομοφύλακας. Όστις δε
+ καταδικασθή εις τοιαύτην δίκην ας υποχρεωθή να πληρώση το ήμισυ της
+ βλάβης εις τον παθόντα, εάν δε φανή ότι είναι άξιος μεγαλιτέρας
+ τιμωρίας, να ορίσουν οι κρίναντες την δίκην, τι πρέπει να πάθη
+ περιπλέον ή να πληρώση αυτός εις το κοινόν και εις τον δικάσαντα
+ την δίκην. Περί δε των δημοσίων εγκλημάτων είναι ανάγκη πρώτον να
+ λάβη μέρος εις την κρίσιν ο λαός. Διότι όλοι αδικούνται, όταν
+ κανείς αδική την πόλιν, και δικαίως οργίζονται, όταν δεν λαμβάνουν
+ μέρος εις τοιαύτας κρίσεις. Αλλά πρέπει και η αρχή και το τέλος της
+ τοιαύτης δίκης να αποδίδεται εις τον δήμον, η δε εξέλεγξις εις
+ τρεις από τας μεγίστας αρχάς, εις όποιας συμφωνήσουν και ο
+ εγκαλούμενος και ο εγκαλών. Εάν δε δεν συμφωνήσουν εις τούτο, η
+ βουλή να επικρίνη την εκλογήν εκάστου. Πρέπει δε βεβαίως να
+ λαμβάνουν μέρος και εις τας ιδιωτικάς δίκας όλοι εφ' όσον είναι
+ δυνατόν. Διότι όστις δεν μετέχει του δικαιώματος του να δικάζη,
+ νομίζει ότι όλως διόλου δεν ανήκει εις την πόλιν. Δι' αυτό λοιπόν
+ πρέπει να γίνωνται και κατά φυλάς δικαστήρια και με κλήρον
+ εκλεγόμενοι δικασταί να δικάζουν αμέσως χωρίς να δεκασθούν με
+ παρακλήσεις, το δε τέλος όλων αυτών να το δικάζη εκείνο το
+ δικαστήριον, το οποίον φρονούμεν ότι όσον είναι δυνατόν εις την
+ ανθρωπίνην φύσιν κατηρτίσθη όσον το δυνατόν αδέκαστον διά τους μη
+ δυναμένους να τελειώσουν τας δίκας των ούτε εμπρός εις τους
+ γείτονας ούτε εις τα κατά φυλάς δικαστήρια.
+
+ Τόρα λοιπόν, επειδή δεν είναι εύκολον να ομιλήσωμεν αλανθάστως διά
+ τα δικαστήρια, τα οποία δεν τα θεωρούμεν ούτε ως αρχάς ούτε ως μη
+ αρχάς, η συζήτησίς μας περί αυτών ως γενικός τύπος και περιεκτικός
+ άλλα μεν τα είπε, άλλα δε σχεδόν τα παραλείπει. Διότι εις το τέλος
+ της νομοθεσίας ημπορεί να γίνη πολύ ορθότερον η ακριβής θέσις και
+ διαίρεσις των περί δικών νόμων. Εις αυτάς λοιπόν ας ειπούμεν να
+ περιμένουν προς το τέλος, αι δε εγκαταστάσεις των άλλων αρχών
+ σχεδόν έλαβαν την περισσοτέραν νομοθεσίαν. Το όλον όμως και η
+ ακρίβεια εις έν και εις όλα τα ζητήματα της πόλεως και την
+ πολιτικήν διοίκησιν δεν είναι δυνατόν να γίνη σαφές, πριν η έρευνα
+ από την αρχήν να λάβη και τα δεύτερα και τα μεσαία μέρη της και να
+ προχωρήση προς το τέλος. Τόρα λοιπόν προς το παρόν μέχρι της
+ εκτελέσεως της εκλογής των αρχόντων, ως τέλος μεν εις όλα τα
+ προηγούμενα ημπορεί να θεωρηθή τούτο αρκετόν, αλλά της θεσπίσεως
+ νόμων είναι αρχή και δι' αυτό δεν χρειάζεται πλέον αναβολάς και
+ δισταγμούς.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Εντελώς σύμφωνα με την γνώμην μου είπες, καλέ ξένε, τα
+ προηγούμενα, και τόρα, που συνέδεσες την αρχήν με το τέλος όσων
+ είπες και με όσα θα ειπής, πολύ ευπροσδεκτότερα είπες αυτά.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Τότε λοιπόν ίσως καλά επαίζαμεν ημείς οι γέροντες έως
+ τόρα την διασκέδασίν μας.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Καλά υπαινίττεσαι, καθώς φαίνεται, την μελέτην των
+ ανδρών.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Αυτό φαίνεται πιθανόν. Αλλά το εξής ας σκεφθώμεν, μήπως
+ σου φαίνεται καθώς φαίνεται εις εμέ.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Ποίον δηλαδή και περί ποίων;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Γνωρίζεις ότι καθώς των ζωγράφων φαίνεται ότι η εξέτασις
+ περί εκάστου ζώου δεν έχει τέλος, αλλά είτε εις το δυνατά
+ χρωματισμένον ή το αποσβυσμένον ή ό,τι δήποτε το ονομάζουν αυτό οι
+ ζωγράφοι ποτέ δεν φαίνεται ότι ημπορεί να παύση να το τελειοποιή,
+ ώστε πλέον να μην επιδέχεται πρόοδον εις το να φαίνωνται καλλίτερα
+ και ζωντανώτερα τα ζωγραφισμένα.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Σχεδόν σε εννοώ, διότι και ο ίδιος ακούω όσα λέγεις,
+ άλλως τε δεν είμαι ειδικός εις αυτήν την τέχνην.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Και δεν έχασες τίποτε βεβαίως. Ημείς όμως θα
+ χρησιμοποιήσωμεν τον συμπεσόντα τόρα περί αυτής λόγον εις το εξής.
+ Δηλαδή, εάν κανείς σκεφθή να ζωγραφίση εικόνα ζώου και τούτο να μη
+ χειροτερεύη, αλλά να γίνεται καλλίτερον εις το μέλλον διαρκώς, αφού
+ είναι θνητός, εάν δεν αφήση κανένα διάδοχον, ο οποίος θα ημπορή να
+ επιδιορθώνη το ζώον, εάν με τον καιρόν δεικνύη λάθη, και να
+ προσθέτη ό,τι παρέλειψε η τέχνη του, διά να το ζωογονή και να το
+ τελειοποιή, εννοείς ότι τότε διατηρείται πολύ ολίγον καιρόν ο τόσον
+ υπερβολικός του αυτός κόπος;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Αυτό είναι αληθές.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Και λοιπόν; Άραγε δεν σου φαίνεται ότι τοιούτος είναι
+ κάπως ο σκοπός του νομοθέτου; Πρώτον μεν να γράψη τους νόμους όσον
+ το δυνατόν αρκετούς ως προς την ακρίβειαν. Έπειτα όμως όσον περνά ο
+ καιρός και δοκιμάζει εμπράκτως (!) όσα είχε νομίσει ορθά, άραγε
+ νομίζεις ότι υπάρχει κανείς νομοθέτης τόσον ανόητος, ώστε να μη
+ γνωρίζη, ότι είναι επόμενον να παραλείπωνται πάρα πολλά τοιαύτα, τα
+ οποία πρέπει κάποιος να τα ακολουθή και να τα διορθώνη, διά να μη
+ γίνεται διαρκώς χειροτέρα αλλά καλλιτέρα η πολιτεία και η τάξις εις
+ την συνοικισθείσαν πόλιν;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Βεβαίως είναι επόμενον — πώς όχι; — να επιθυμή οποιοσδήποτε το
+ τοιούτον.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν, εάν είχε κανείς καμμίαν μέθοδον δι' αυτό με έργα και
+ με λόγους, διά να εύρη με ποίον τρόπον θα ημπορούσε να διδάξη άλλον
+ είτε περισσότερον είτε ολιγώτερον να εννοήση τούτο, δηλαδή πώς
+ πρέπει να προσέχη και να διορθώνη τους νόμους, δεν είναι αληθές ότι
+ θα εκουράζετο να ομιλή πριν να φθάση εις το τέλος;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πως όχι;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν προς το παρόν δεν πρέπει και εγώ με σας τους δύο
+ να κάμωμεν το ίδιον;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Τι εννοείς δηλαδή;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Επειδή πρόκειται να νομοθετήσωμεν, εξελέξαμεν δε
+ νομοφύλακας, και επειδή ημείς ευρισκόμεθα εις την δύσιν του βίου
+ μας, αυτοί δε σχετικώς με ημάς είναι νέοι, συγχρόνως μεν, καθώς
+ είπαμεν, πρέπει να νομοθετήσωμεν ημείς, συγχρόνως όμως να
+ προσπαθήσωμεν και αυτούς να τους καταστήσωμεν νομοθέτας και
+ νομοφύλακας όσον είναι δυνατόν.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Αμέ τι άλλο; Εάν βεβαίως έχωμεν αρκετήν ικανότητα.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Όπωσδήποτε πρέπει να προσπαθήσωμεν και να είμεθα
+ πρόθυμοι.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πώς όχι;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν ας ειπούμεν εις αυτούς: Φίλοι συντηρηταί των
+ νόμων, ημείς εις κάθε ζήτημα διά το όποιον θέτομεν τους νόμους παρά
+ πολλά θα παραλείψωμεν. Διότι αυτό είναι επόμενον. Μολαταύτα, εις
+ όσα δεν είναι μικρά, και το σύνολον όσον εξαρτάται από τας δυνάμεις
+ μας δεν θα το αφήσωμεν αδιαφώτιστον με κάποιαν σκιαγραφίαν. Τούτο
+ όμως το σκιαγράφημα θα είναι ανάγκη να το συμπληρώσετε σεις. Πού
+ όμως πρέπει να αποβλέπετε, διά να εκτελέσετε αυτό, πρέπει να το
+ μάθετε. Δηλαδή ο Μέγιλλος και εγώ και ο Κλεινίας και τα είπαμεν
+ αυτά μεταξύ μας όχι ολίγας φοράς και συμφωνούμεν ότι τα λέγομεν
+ καλά. Σεις όμως θέλομεν να φανήτε εις ημάς ομόφρονες και μαθηταί
+ αποβλέποντες εις όσα και ημείς εσυμφωνήσαμεν μεταξύ μας ότι πρέπει
+ πάντοτε να προσέχη ο νομοφύλαξ και ο νομοθέτης. Η δε συνάντησις
+ γνωμών είχεν ως κυριώτερον προσόν το εξής. Δηλαδή πώς να γίνη
+ κανείς ανήρ ενάρετος αποκτήσας την αρμόζουσαν εις τον άνθρωπον
+ αρετήν της ψυχής από καμμίαν ασχολίαν ή από ήθος ή από κάποιαν
+ κατάκτησιν ή επιθυμίαν ή γνώμην ή κάποια μαθήματα, είτε είναι η
+ φύσις του αρσενική από όλους τους συνοικιστάς είτε θηλυκή, είτε
+ νέου είτε γέροντος, διά να τείνη όλη του η δραστηριότης εις αυτό το
+ ίδιον εις όλην του την ζωήν, από όλα δε τα άλλα όσα είναι εμπόδια
+ εις αυτό να μη φανή ότι προτιμά κανέν οποιοσδήποτε, εις το τέλος
+ δε, και αν φανή αναγκαίον να αναστατωθή η πόλις, να προτιμήση να
+ υποστή τον ζυγόν της δουλείας και να υποταχθή από κατωτέρους του
+ παρά να αφήση την πόλιν και να φύγη. Επομένως όλα αυτά πρέπει να
+ υπομείνουν να τα πάθουν, παρά να δεχθούν άλλο πολίτευμα, το οποίον
+ είναι προωρισμένον να κάμνη χειροτέρους τους ανθρώπους. Αυτά και
+ ημείς προηγουμένως τα παρεδέχθημεν, και σεις τόρα αποβλέποντες και
+ εις τα δύο αυτά, να επαινήτε και να κατακρίνετε τους νόμους, όσοι
+ δεν είναι ικανοί εις αυτά, τους δε ικανούς να τους ασπάζεσθε και να
+ τους δέχεσθε φιλικώς, διά να ζήτε συμφώνως με αυτούς. Τας δε άλλας
+ ασχολίας και τα νομιζόμενα αγαθά, τα οποία τείνουν προς άλλα,
+ πρέπει να τα αποχαιρετήσετε διά παντός. Η αρχή δε των κατόπιν νόμων
+ μας ας είναι πλέον η εξής, λαμβάνουσα έναρξιν από τα ιερά.
+
+ Δηλαδή πρέπει πρώτον να εντυπώσωμεν τον αριθμόν των πέντε χιλιάδων
+ σαράντα, πόσας τομάς καταλλήλους είχε και έχει και ολόκληρος και ο
+ χωρισμένος διά τας φυλάς, τον οποίον μάλιστα ωρίσαμεν ως
+ δωδεκατημόριον του όλου σχηματίζον είκοσι φοράς είκοσι ένα. Έχει δε
+ διαιρέσεις δώδεκα μεν ολόκληρος ο αριθμός, δώδεκα δε επίσης και ο
+ αριθμός της φυλής. Λοιπόν έκαστον τμήμα πρέπει να το θεωρώμεν ως
+ ιερόν δώρον του θεού, το οποίον συνοδεύει τους μήνας και την
+ περιστροφήν του σύμπαντος. Διά τούτο και ολόκληρον την πολιτείαν
+ την οδηγεί το θείον έμφυτον και την καθαγιάζει. Ίσως δε άλλοι
+ ορθότερον από άλλους διεμοίρασαν και επιτυχέστερον καθαγίασαν αυτήν
+ την διανομήν. Οπωσδήποτε όμως ημείς τόρα ορθότατα φρονούμεν ότι
+ προτιμώμεν τον αριθμόν πέντε χιλιάδες σαράντα, ο οποίος επιδέχεται
+ όλας τας διαιρέσεις μέχρι των δώδεκα κατά σειράν από το έν εκτός
+ του ένδεκα. Αλλά και αυτός επιδέχεται ελαφράν θεραπείαν. Διότι
+ γίνεται τελείως υγιής, εάν αποχωρισθούν δύο εστίαι (7) Ότι δε αυτά
+ είναι αληθινά, δεν απαιτείται πολύς λόγος, διά να τα αποδείξη με
+ ησυχίαν. Λοιπόν πιστεύσαντες προς το παρόν εις αυτήν την διάδοσιν
+ και τον λόγον ας μοιράσωμεν αυτήν και δι' έκαστον τμήμα ας
+ επικαλεσθώμεν ένα θεόν ή έν τέκνον των θεών και ας του αποδώσωμεν
+ βωμούς και τα σχετικά με αυτούς, και ας εκτελούμεν συγκεντρώσεις
+ διά τας θυσίας των δύο φοράς τον μήνα, ήτοι δώδεκα μεν φοράς το
+ έτος διά την διαίρεσιν της φυλής, δώδεκα δε άλλας διά την όλην
+ διαίρεσιν της πόλεως, πρώτον μεν βεβαίως χάριν των θεών και των
+ σχετικών με τους θεούς, δεύτερον δε χάριν της εξοικειώσεώς μας
+ μεταξύ μας και της γνωριμίας μας, καθώς θα ελέγαμεν, και όλης της
+ επιμιξίας. Διότι διά την συγκοινωνίαν και επιμιξίαν του γάμου είναι
+ ανάγκη να λείψη η άγνοια των προσώπων από τα οποία παίρνει κανείς
+ γυναίκα και εις τα οποία δίδει, και πρέπει προ παντός να φροντίζη
+ κανείς όσον είναι δυνατόν να μην απατάται διόλου εις τα τοιαύτα.
+ Λοιπόν χάριν αυτού του σκοπού πρέπει να κάμνουν και τας
+ διασκεδάσεις, όταν χορεύουν, οι νέοι και αι κόραι, και συγχρόνως να
+ βλέπουν και να βλέπωνται με ώριμον σκέψιν και ηλικίαν, η οποία έχει
+ ευλογοφανείς αφορμάς, γυμνοί και γυμναί έκαστοι έως εις το σημείον
+ της φρονίμου εντροπής. Δι' όλα δε αυτά να γίνωνται επιμεληταί και
+ κοσμήτορες οι άρχοντες των χορών και οι νομοθέται μετά των
+ νομοφυλάκων, εφ' όσον ημείς παραλείψωμεν να ορίσωμεν διατάξεις.
+ Είναι δε επόμενον, καθώς είπαμεν, εις όλα αυτά τα οποία είναι μικρά
+ και πολλά ο μεν νομοθέτης να παραλείψη τίποτε, όσοι δε γίνονται
+ κατ' έτος έμπειροι αυτών από την εφαρμογήν να συνηθίζουν να τα
+ τακτοποιούν και να τα τροποποιούν εις το ορθότερον κατ' έτος, έως
+ ότου να φανή ότι ευρέθη ένας ικανός ορισμός των τοιούτων νομίμων
+ και ασχολιών. Και βεβαίως είναι μέτριον και αρκετόν το δεκαετές
+ διάστημα διά την εμπειρίαν των θυσιών και των χορών διά το όλον και
+ διά τας λεπτομερείας, ενόσω μεν ζη και ο θεσπίσας αυτά νομοθέτης,
+ από κοινού με αυτόν, μετά δε τον θάνατόν του εκάστη αρχή να
+ συνεισφέρη εις την επανόρθωσιν των ελλείψεων της αρχής της, έως
+ ότου να φανή ότι εδόθη πέρας εις την καλήν επεξεργασίαν. Τότε δε
+ πλέον να τους θεσπίσουν ως αμετακινήτους θεσμούς και να τους
+ μεταχειρίζωνται μαζί με τους άλλους νόμους, τους οποίους ώρισε εις
+ την αρχήν ο θέσας τους νόμους εις αυτούς, ώστε να μη τους
+ μεταθέτουν εκουσίως, ποτέ εις τίποτε. Εάν δε εφαίνετό ποτε ότι τους
+ ευρήκε κάποια ανωτέρα βία, τότε να συνέλθουν εις συμβούλιον όλαι αι
+ αρχαί, και όλος ο λαός και όλαι αι μαντείαι των θεών, και, αν
+ μείνουν σύμφωνοι όλοι, τότε μόνον να τους μετακινήσουν, αλλέως όμως
+ ουδέποτε με κανένα τρόπον, αλλά πάντοτε να νικά ο αντιδραστικός
+ συμφώνως με τον νόμον.
+
+ Λοιπόν οσάκις κανείς από τους εικοσιπενταετείς την ηλικίαν
+ παρατηρών και παρατηρούμενος από άλλους νομίση ότι ευρήκε πρόσωπον
+ καθώς το σκέπτεται και αρμόδιον διά να αποκτήση και γεννήση τέκνα,
+ ας υπανδρευθή οποιοσδήποτε και αν είναι εντός των τριανταπέντε
+ ετών. Πώς όμως πρέπει να ζητή το πρέπον και αρμόδιον πρόσωπον ας το
+ ακούση πρώτον. Δηλαδή, καθώς λέγει ο Κλεινίας, πρέπει να προτάξωμεν
+ εις έκαστον νόμον το σχετικόν προοίμιον.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Πολύ καλά, φίλε Ξένε, το εκράτησες εις την μνήμην σου,
+ και επέτυχες ευκαιρίαν διά τον λόγον πολύ κανονικήν, καθώς μου
+ φαίνεται.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Καλά λέγεις. Λοιπόν ας ειπούμεν: Καλό παιδί γεννημένον
+ από καλούς γονείς, οφείλεις να κάμης γάμους που εγκρίνονται από
+ τους ορθοφρονούντας, οι οποίοι θα σε εσυμβούλευαν να μην αποφεύγης
+ τον γάμον με πτωχούς ούτε να επιδιώκης εξαιρετικώς τον γάμον με
+ τους πλουσίους, αλλά, εάν όλα τα άλλα ισοφαρίζουν, να προτιμάς
+ πάντοτε να έλθης εις επιμιξίαν με τον υποδεέστερον. Διότι τούτο και
+ εις την πόλιν είναι συμφέρον και εις τας συνδεομένας οικογενείας.
+ Διότι το ομαλόν και κανονικόν είναι χιλιάκις προτιμότερον από το
+ ασύμμετρον ως προς την αρετήν. Και πρέπει να φροντίση να γίνη
+ συγγενής με συνετούς πατέρας όστις γνωρίζει διά τον εαυτόν του ότι
+ είναι ακάθεκτος και προβαίνει ορμητικώτερον του δέοντος εις όλας
+ του τας πράξεις. Όστις δε έχει αντίθετα φυσικά πρέπει να επιζητή τα
+ αντίθετα συμπεθερικά. Και γενικώς δι' όλους τους γάμους ας υπάρχη
+ είς κανών. Δηλαδή έκαστος οφείλει να συνάπτη τον συμφέροντα εις την
+ πόλιν γάμον και όχι τον ηδονικώτερον διά το άτομόν του. Αλλά
+ έκαστος ωθείται φυσικά προς τον ομοιότατόν του, και διά τούτο όλη η
+ πόλις γίνεται ανώμαλος και εις τα χρήματα και εις τους χαρακτήρας.
+ Ως εκ τούτου όσα δεν θέλομεν να μας συμβούν, αυτά περισσότερον
+ συμβαίνουν εις όλας τας πόλεις. Λοιπόν το να επιβάλλωμεν αυτά ρητώς
+ διά νόμου, δηλαδή να μην υπανδρεύεται ο πλούσιος με πλουσίαν κόρην,
+ ούτε ο έχων μεγάλην πολιτικήν δύναμιν με κόρην άλλου ομοίου του,
+ τους δε ζωηρούς εις τα ήθη να τους αναγκάζωμεν να ζητήσουν εις
+ γάμον από τους νωθροτέρους, και τους νωθροτέρους από τους
+ ζωηροτέρους, όχι μόνο θα ήτο γελοίον, αλλά πιθανόν και να προκαλέση
+ εμπάθειαν εις πολλούς. Διότι δεν είναι εύκολον να εννοήσουν ότι η
+ πόλις πρέπει να μετριασθή ωσάν κρατήρ, του οποίου ο φλογισμένος μεν
+ οίνος βράζει και χύνεται, ο δε μετριαζόμενος από άλλον νηφάλιον
+ θεόν, αφού λάβη καλήν συμμετοχήν, κατασκευάζει καλόν ποτόν και
+ μετριασμένον. Αυτό λοιπόν, διά να ειπώ ούτω πως, κανείς δεν έχει
+ την ικανότητα να το ιδή ότι συμβαίνει εις την επιμιξίαν της
+ τεκνοποιίας. Δι' αυτό λοιπόν είναι ανάγκη τα τοιαύτα από μεν τον
+ νόμον να παραλειφθούν, διηγούμενος δε κανείς αυτά μαγικώς να
+ προσπαθή να πείση έκαστον να θεωρή πολύ προτιμοτέραν την ομαλότητα
+ των υιών του παρά την ισότητα εις προίκα η οποία είναι ακόρεστος
+ απληστία, και με ονειδισμούς να αποτρέπη τον φροντίζοντα διά
+ χρήματα εις τον γάμον, όχι όμως να τον υποχρεώνη με γραπτόν νόμον.
+
+ Λοιπόν διά τους γάμους αυτά τα ανακουφιστικά λόγια ας είναι αρκετά,
+ και μάλιστα και όσα ελέχθησαν προηγουμένως από αυτά, ότι δηλ.
+ πρέπει να διατηρούμεν την διαιώνισιν της φύσεώς μας αφήνοντες τέκνα
+ των τέκνων μας και να τα παραδίδωμεν εις τον θεόν ως υπηρέτας εις
+ αντικατάστασίν μας. Λοιπόν όλα αυτά και ακόμη περισσότερα ημπορεί
+ να ειπή κανείς διά το ζήτημα των γάμων, πώς πρέπει να γίνωνται, διά
+ να κάμη ορθόν προοίμιον. Αν δε τυχόν κανείς δεν πείθεται εκουσίως,
+ κρατή δε τον εαυτόν του ξένον και ακοινώνητον μέσα εις την πόλιν
+ και μένων άγαμος φθάση εις το τριακοστόν πέμπτον έτος της ηλικίας
+ του, ας πληρώνη πρόστιμον κατ' έτος, και, εάν μεν ανήκη εις το
+ ανώτερον τίμημα, ας πληρώνη εκατόν δραχμάς, εάν δε εις το δεύτερον,
+ εβδομήντα, εάν δε εις το τρίτον, εξήντα, εάν εις δε το τέταρτον,
+ τριάντα. Αυτό δε ας είναι ιερόν χρήμα της Ήρας. Όστις δε δεν
+ πληρώνει κατ' έτος ας χρεωστή δεκαπλάσιον. Ας το εισπράττη δε ο
+ ταμίας της θεάς αυτής, εάν δε δεν το εισπράξη, ας το χρεωστή ο
+ ίδιος, και κατά την παράδοσιν της διαχειρίσεως ας είναι υπόχρεος να
+ δώση λόγον εις όλους δι' αυτό. Ως προς τα χρήματα λοιπόν όστις δεν
+ θέλει να υπανδρευθή ας τιμωρήται κατ' αυτόν τον τρόπον, από πάσαν
+ τιμήν δε προερχομένην από τους νεωτέρους ας είναι άτιμος, και
+ κανείς από τους νέους ας μην υπακούη προθύμως εις αυτόν. Εάν δε
+ δοκιμάση να τιμωρήση κανένα, ας βοηθήση ο καθείς τον αδικούμενον
+ και ας τον υπερασπισθή εάν δε δεν βοηθήση όστις παρευρεθή, ας
+ θεωρήται από τον νόμον ότι είναι δειλός και κακός πολίτης. Περί δε
+ της προικός ωμιλήσαμεν μεν και προηγουμένως, αλλά ας ομιλήσωμεν και
+ πάλιν ότι ίσα απέναντι ίσων ζημιώνεται κανείς, όταν ούτε λαμβάνη
+ γυναίκα ούτε προικίζη κόρην ένεκα ελλείψεως χρημάτων, διά να
+ γηράσκουν άγαμοι οι πτωχοί. Διότι βεβαίως τα απολύτως αναγκαία
+ υπάρχουν εις όλους τους κατοίκους αυτής της πόλεως, εξ άλλου όμως
+ ολιγωτέρα υπερηφάνεια, θα υπάρχη εις τας παροίκους γυναίκας, και
+ πάλιν δουλοπρέπεια ανελεύθερος εις τους υπανδρευθέντας χάριν των
+ χρημάτων. Και όστις μεν πείθεται θα κάμη αυτό το οποίον είναι έν
+ από τα ωραία πράγματα, όστις όμως δεν πείθεται και δίδει ή λαμβάνει
+ άνω των πενήντα δραχμών εις τόπον φορεμάτων, (προικιών) άλλος δε
+ άνω της μνας και άλλος μιάμιση μναν και άλλος δύο μνας από τους
+ ανήκοντας εις το ανώτατον τίμημα, ας χρεωστή εις το δημόσιον άλλο
+ τόσον, το δε δοθέν ή ληφθέν ας είναι ιερόν χρήμα της Ήρας και του
+ Διός, ας το εισπράττουν δε οι ταμίαι αυτών των θεών, καθώς είπαμεν
+ διά τους αγάμους ότι πρέπει να το εισπράττουν εκάστοτε οι ταμίαι
+ της Ήρας, ειδεμή να το πληρώνουν εξ ιδίων των. Ευθύνη δε πληρωμής
+ έγκυρος ας είναι πρώτη μεν του πατρός, δευτέρα δε του πάππου, τρίτη
+ δε των ομοπατρίων αδελφών εάν όμως δεν υπάρχη κανείς από αυτούς,
+ κατόπιν να είναι έγκυρος επίσης η εγγύησις των αναλόγων συγγενών εκ
+ μέρους της μητρός. Εάν δε συμβή έκτακτος σύμπτωσις ορφανίας, τότε
+ να έχουν κύρος οι σχετικώς πλησιέστεροι εκάστοτε συγγενείς μαζί με
+ τους επιτρόπους. Όσον δε διά τους αρραβώνας προ των γάμων ή διά
+ καμμίαν παρομοίαν ιερουργίαν, η οποία είναι πρέπον να γίνη διά τους
+ μέλλοντας ή γινομένους ή γενομένους γάμους, πρέπει κανείς να ερωτά
+ τους ερμηνευτάς και υπακούων εις εκείνους να φρονή ότι όλα τα
+ κάμνει καθώς πρέπει.
+
+ Διά δε τα φιλεύματα πρέπει να προσκαλούμεν φίλους και φίλας όχι
+ περισσοτέρους των πέντε από έκαστον φύλον, από τους συγγενείς δε
+ και τους οικιακούς επίσης άλλους τόσους, έξοδα δε να μη γίνωνται
+ περισσότερα από ό,τι επιτρέπει η περιουσία κανενός, και ο μεν
+ ανώτερος εις τον πλούτον ας εξοδεύη μίαν μναν, ο δε δεύτερος το
+ ήμισυ του ποσού αυτού, οι δε άλλοι κατά την ιδίαν αναλογίαν της
+ ελαττώσεως του τιμήματος εκάστου. Και τον μεν πειθόμενον εις τον
+ νόμον όλοι πρέπει να επαινούν, τον δε απειθή ας τον τιμωρούν οι
+ νομοφύλακες ως απειρόκαλον και απαίδευτον ως προς τους νόμους των
+ γαμηλίων Μουσών. Να πίνουν δε διά μέθην ούτε εις άλλας περιστάσεις
+ αρμόζει εκτός εις τας εορτάς του θεού ο οποίος έδωκε τον οίνον (8)
+ ούτε είναι ασφαλές τούτο. Επομένως δεν πρέπει να πίνη ούτε όστις
+ φροντίζει σοβαρώς διά τον γάμον, εις τον οποίον πρέπει προ παντός
+ να είναι νηφάλιος και η νύμφη και ο γαμβρός, αφού υφίστανται όχι
+ επουσιώδη μεταβολήν της ζωής των, συγχρόνως δε διά να γεννηθή και
+ το γεννώμενον όσον το δυνατόν από γονείς φρονιμωτέρους. Διότι
+ σχεδόν είναι αβέβαιον ποία νυξ ή ποίον φως θα γεννήση αυτό με
+ θέλημα θεού. Εκτός τούτου δεν πρέπει η τεκνοποιία να γίνεται με
+ σώματα παραλυμένα από την μέθην, αλλά να δημιουργηθή το φυτευόμενον
+ τέκνον συμπαγές και αδιάσπαστον και φιλήσυχον με καλήν ώραν. Ο δε
+ μεθυσμένος και ο ίδιος σύρεται παντού και σύρει λυσσαλέως και με το
+ σώμα και με την ψυχήν, επομένως είναι ακατάλληλος διά να σπείρη ο
+ μεθυσμένος και συγχρόνως κακός, ώστε θα γεννήση ακανόνιστον και
+ άπιστον και όχι ορθόφρον ήθος ούτε σώμα καλόν καθ' όλα τα
+ φαινόμενα. Διά τούτο και εις το άλλο διάστημα του έτους και την
+ ζωήν, προ πάντων όμως εις το διάστημα της τεκνοποιίας, πρέπει να
+ προσέχη και να μη πράττη ούτε όσα είναι νοσηρά, όσον εξαρτάται από
+ την θέλησίν του, ούτε όσα σχετίζονται με την ατασθαλίαν και την
+ αδικίαν. Διότι τούτο κατ' ανάγκην αποτυπώνεται εις τας ψυχάς και τα
+ σώματα των γεννωμένων και γεννά όλως διόλου μηδαμινώτερα.
+ Εξαιρετικώς δε εκείνην την ημέραν και την νύκτα πρέπει να απέχουν
+ από αυτά τα πράγματα. Διότι η καλή αρχή και ο θεός πρωτοστατούν εις
+ τους ανθρώπους και σώζουν τα πάντα, εάν απολαμβάνουν από έκαστον
+ την αρμόζουσαν εις αυτούς τιμήν. Όστις δε υπανδρεύεται πρέπει να
+ φρονή ότι από τας δύο οικίας του κλήρου του η μία είναι ως άλλη
+ φωλεά προς γέννησιν και ανατροφήν νεοσσών και ότι πρέπει να
+ αποχωρισθή από τον πατέρα του και την μητέρα του και εκεί να
+ κατοικήση και να ανατρέφη τα τέκνα του. Διότι εις τας φιλίας, εάν
+ μεν γίνωνται επιθυμητά τα πρόσωπα από απουσίαν, στερεώνουν και
+ συσφίγγονται τα ήθη των. Όταν όμως η συναναστροφή είναι βαρετή και
+ δεν συνοδεύεται από τον πόθον ένεκα απουσίας, κάμνει αυτήν να
+ εξατμίζεται και από τους δύο, εκ του υπερβολικού κορεσμού. Δι' αυτό
+ λοιπόν πρέπει να παραιτήσουν εις τον πατέρα των και την μητέρα των
+ και εις τους συγγενείς της γυναικός των τας οικίας αυτών, και αυτοί
+ να έλθουν ως εις αποικίαν εις την άλλην οικίαν και εκεί να είναι οι
+ ίδιοι επιθεωρηταί και επιθεωρούμενοι και να γεννούν και να
+ ανατρέφουν τέκνα, διά να συνεχίζουν την ζωήν ωσάν
+ μεταλαμπαδευόμενον φως από χέρι εις χέρι και να λατρεύουν διαρκώς
+ τους θεούς συμφώνως με τους νόμους.
+
+ Αλλά τόρα ως προς τα κτήματα, ποία είναι η αρμονικωτέρα περιουσία
+ που πρέπει να έχη κανείς; Και λοιπόν ως προς τα περισσότερα ούτε να
+ εννοήσωμεν είναι δύσκολον, ούτε να αποκτήσωμεν. Το ζήτημα όμως των
+ δούλων είναι εντελώς δύσκολον. Την δε αιτίαν αυτού κάπως ορθώς,
+ αλλά και κάπως όχι ορθώς την λέγομεν συνήθως. Δηλαδή αντιθέτως από
+ την συνήθειαν, και πάλιν συμφώνως με την συνήθειαν που επικρατεί
+ διά τους δούλους πρόκειται να ομιλήσωμεν.
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Πώς το εννοούμεν αυτό πάλιν, καλέ Ξένε; Διότι ημείς δεν
+ ενοήσαμεν ακόμη αυτό που λέγεις.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Και πολύ ορθά βεβαίως, φίλε Μέγιλλε. Δηλαδή σχεδόν από
+ όλον τον Ελληνισμόν η ειλωτεία των Λακεδαιμονίων ημπορεί να γεννήση
+ την μεγαλιτέραν απορίαν και φιλονικίαν, εις άλλους μεν ότι είναι
+ καμωμένη καλώς, εις άλλους δε κακώς. Μικροτέραν όμως φιλονικίαν
+ προξενεί η υπό των Ηρακλεωτών υποδούλωσις των Μαριανδυνών, επίσης
+ δε και οι Πενέσται της Θεσσαλίας. Εις αυτά δε και όλα τα παρόμοια
+ ρίπτοντες βλέμμα πρέπει να εξετάσωμεν τι πρέπει να κάμωμεν ως προς
+ τους δούλους. Λοιπόν το εξής είναι αυτό που έθιξα εξωδίκως εις τον
+ λόγον μου και συ με ερώτησες τι εννοώ με αυτό. Είναι γνωστόν ότι
+ όλοι σχεδόν θα έλεγαν ότι πρέπει να έχωμεν δούλους όσον το δυνατόν
+ συμπαθείς και καλούς. Διότι έως τόρα πολλοί δούλοι ανεδείχθησαν διά
+ μερικούς καλλίτεροι από τους αδελφούς και τους υιούς των εις πάσαν
+ αρετήν, και έσωσαν και τους κυρίους και τα κτήματα και τας
+ κατοικίας των όλας. Αυτά βεβαίως γνωρίζομεν ότι λέγονται περί
+ δούλων.
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ
+
+ Αμέ τι;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν δεν γνωρίζομεν και το αντίθετον, ότι δηλαδή,
+ τίποτε υγιές δεν έχει η δουλική ψυχή, και ότι ποτέ δεν πρέπει
+ διόλου να βασίζεται εις αυτήν την γενεάν όστις έχει νουν; Ο δε
+ σοφώτερος από τους ποιητάς μας εγνωμοδότησε περί του Διός και είπε:
+
+ Του παίρνει την μισή αρετή ο Ζευς ο παντεπόπτης
+ Του ανθρώπου, που η δουλική ημέρα θα υποτάξη.
+
+ Από αυτά λοιπόν έκαστος λαμβάνει με την διάνοιάν του διαφοροτρόπως,
+ και άλλοι μεν δεν βασίζονται διόλου εις την γενεάν των δούλων,
+ αλλά, καθώς την φύσιν των ζώων, με κέντρα και με μάστιγας όχι τρεις
+ φοράς μόνον κτυπούν και κάμνουν δουλικάς τας ψυχάς των δούλων.
+ Άλλοι δε πάλιν κάμνουν όλως τα αντίθετα από αυτά.
+
+ΜΕΓΙΛΛΟΣ.
+
+ Αμέ τι;
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Λοιπόν, φίλε Ξένε, τι πρέπει να κάμωμεν ημείς, αφού αυτοί
+ έχουν τόσην ασυμφωνίαν και ως προς την χώραν μας και ως προς την
+ απόκτησιν και τον σωφρονισμόν των δούλων;
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Τι άλλο, φίλε Κλεινία; Είναι προφανές ότι, αφού είναι
+ δύσκολον θρέμμα ο άνθρωπος διά να υποστή ακριβείς όρους, διά τούτο
+ το να ορισθή εμπράκτως ο δούλος και ο ελεύθερος και ο κυρίαρχος δεν
+ ημπορεί να είναι και να γίνη διόλου εύκολον πράγμα.
+
+ΚΛΕΙΝΙΑΣ.
+
+ Έτσι φαίνεται.
+
+ΑΘΗΝΑΙΟΣ.
+
+ Λοιπόν είναι βαρύ αυτό το απόκτημα. Διότι εμπράκτως
+ απεδείχθη πολλάκις από τας συχνώς συνηθιζομένας επαναστάσεις των
+ Μεσσηνίων, και από τας πόλεις, αι οποίαι έχουν πολλούς δούλους
+ ομιλούντας την ιδίαν γλώσσαν πόσα κακά συμβαίνουν, ακόμη δε και από
+ τους λεγομένους _περιδίνους_ της Ιταλίας με τας ποικίλας κλοπάς των
+ και τα πάθη των. Εις τα οποία όταν ρίψη κανείς βλέμμα, θα απορήση
+ τι πρέπει να κάμη ως προς όλα αυτά. Λοιπόν μένουν δύο μόνον
+ μέθοδοι. Να μην είναι ούτε πατριώται μεταξύ των όσοι πρόκειται να
+ υπηρετήσουν με ευκολίαν και όσον το δυνατόν να είναι ασυμβίβαστοι
+ εις την δύναμίν των. Έπειτα δε να τρέφουν αυτούς ορθώς όχι μόνον
+ αναλόγως του ατόμου των αλλά και περισσότερον από τον εαυτόν των. Η
+ δε ανατροφή αυτών είναι να μη υβρίζη κανείς τους δούλους, και
+ ολιγώτερον να τους αδική από τους ίσους του, αν είναι δυνατόν.
+ Διότι είναι ολοφάνερος όστις εκ φύσεως και όχι πλαστώς αγαπά την
+ δικαιοσύνην και όστις μισεί την αδικίαν περισσότερον εις το
+ πρόσωπον εκείνων τους οποίους είναι ευκολώτερον να αδικήση. Όστις
+ λοιπόν εις τα σχετικά με τους δούλους ήθη και πράξεις του φανή
+ αμόλυντος εις το να ασεβή και να αδική, αυτός θα είναι ικανώτατος
+ εις την καρποφόρον σποράν της αρετής. Αυτό το ίδιον δε ημπορούμεν
+ να το εφαρμόσωμεν και εις τον απολυταρχικόν και τον ηγεμόνα και εις
+ παντός είδους κυρίαρχον απέναντι του αδυνατωτέρου του. Πρέπει όμως
+ να τιμωρούμεν με το δίκαιον τους δούλους, και όχι να τους
+ συμβουλεύωμεν ως ελευθέρους, και να τους κάμνωμεν να
+ υπερηφανεύωνται. Πάντοτε δε ο λόγος μας προς τον δούλον πρέπει να
+ είναι σχεδόν προσταγή, χωρίς να χαριεντίζεται κανείς ποτέ του με
+ κανένα τρόπον με δούλους, ούτε θηλυκούς ούτε αρσενικούς. Αυτά όμως
+ πολλοί τα συνηθίζουν με τους δούλους και τους καμαρώνουν ανοήτως
+ και δι' αυτό κάμνουν δύσκολον την συμβίωσιν και δι' εκείνους ως
+ προς το να υποτάσσωνται και διά τον εαυτόν των ως προς το να
+ κυριαρχούν.
+
+
+
+ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ Β' ΤΟΜΟΥ
+
+
+
+Η Σειρά των Αρχαίων Ελλήνων Συγγραφέων, των Εκδόσεων Φέξη, υπήρξεν
+ένας σταθμός στα ελληνικά χρονικά. Για πρώτη φορά προσφερόταν
+συστηματικά στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, η αρχαία ελληνική σκέψη
+(Ιστορία, φιλοσοφία, ποίηση, δράμα, δικανικός και πολιτικός λόγος)
+σε δημιουργικές μεταφορές της, από τους άριστους μεταφραστές του
+τόπου, στην πιο σύγχρονη μορφή που πήρε εξελισσόμενο το γλωσσικό
+της όργανο. Ο Όμηρος, οι Τραγικοί κι ο Αριστοφάνης, ο Ηρόδοτος, ο
+Θουκυδίδης, ο Πλάτων, ο Ξενοφών, ο Αριστοτέλης, ο Θεόκριτος, ο
+Θεόφραστος, ο Επίκτητος, ο Πλούταρχος, ο Λουκιανός κλπ.
+προσφέρονται και σήμερα, στις κλασικές πια μεταφράσεις των Πολυλά,
+Ραγκαβή, Μωραϊτίδη, Κονδυλάκη, Ποριώτη, Γρυπάρη, Τανάγρα, Πολέμη,
+Καμπάνη, Καζαντζάκη, Βάρναλη, Αυγέρη, Βουτιερίδη, Ζερβού,
+Φιλαδελφέως, Τσοκόπουλου, Σιγούρου, Κ. Χρηστομάνου κλπ, σε μια
+σύγχρονη σειρά εκδόσεων βιβλίου τσέπης, πράγμα που επίσης γίνεται
+για πρώτη φορά, συστηματικά, στην Ελλάδα.
+
+Νόμοι και Επινομίς Το πιο ώριμο από τα έργα του Πλάτωνος, σε δώδεκα
+βιβλία. Ο διάλογος, στον οποίο δεν παρουσιάζεται πια, διδάσκοντας ή
+ελέγχοντας, ο Σωκράτης, μα κάποιος ανώνυμος Αθηναίος, δηλαδή ο
+Πλάτων, διεξάγεται κατά το διάστημα μιας πορείας από την Κνωσσό ως
+το άντρο του Διός: μιας ημέρας. Στον διάλογο παίρνουνε μέρος ο
+Λακεδαιμόνιος Μέγιλος, και ο Κρητικός Κλεινίας, που εκπροσωπούν τα
+δύο περιφημότερα αρχαία πολιτεύματα, το μινωικό και το σπαρτιατικό.
+Εδώ δε θα συναντήσουμε περιγραφές χαρακτήρων και επεισόδια, κάθε
+συζητητής παρουσιάζεται απλά σαν εκπρόσωπος μιας ωρισμένης θεωρίας,
+για να διατυπωθή τελικά η ώριμη φιλοσοφική αντίληψη του Πλάτωνος σε
+πολιτικό σύστημα, επιδεχτικό εφαρμογής. Η «Επινομίς», αποτελώντας
+συνέχεια των «Νόμων» είναι ταυτόχρονα και μια επεξήγησή τους συχνά.
+Μεταφραστής ο Κ. Ζάμπας. Τόμοι τέσσερις.
+
+
+ΤΙΜΗ ΤΟΜΟΥ ΔΡΑΧΜΕΣ 10
+
+
+1) Ηροδότου III 61.
+
+2) Ο ίδιος ο μύθος υπάρχει εκτενέστατα εις τον Πολιτικόν.
+
+3) Νεωτάτη ετυμολογία μη υπάρχουσα εις τον Κρατύλον. Ιδέ και χορός
+— χαρά σελ. 43 (Σημείωση: όπου αναφέρει . . . χορούς μεταξύ μας και
+ωνόμασαν τους χορούς με αυτό το όνομα το φυσικώς παραγόμενον από
+την χαράν.)
+
+4) Συμφώνως με την διδασκαλίαν του Πυθαγόρα.
+
+5) Γλωσσική παρατήρηση σπουδαιοτάτη περί τελειοποιήσεως των λέξεων
+υπό έποψιν λογικήν, μη περιεχομένη εις τον Κρατύλον.
+
+6) Μία μνα ισοδυναμεί, ως γνωστόν, με 100 δραχμάς
+
+7) Ο 5.040 διαιρούμενος διά του 11 δίδει υπόλοιπον 2 το οποίον
+προς εξοικονόμησιν της δυσκολίας το αποκόπτει.
+
+8) Διόνυσος = Δίδοινος ίδ. Κρατύλον, σελ. 48.
+
+
+
+
+
+
+
+End of the Project Gutenberg EBook of Laws and Epinomis, by Plato
+
+*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LAWS AND EPINOMIS ***
+
+***** This file should be named 36116-0.txt or 36116-0.zip *****
+This and all associated files of various formats will be found in:
+ http://www.gutenberg.org/3/6/1/1/36116/
+
+Produced by Sophia Canoni. Book provided by Iason Konstantinides
+
+Updated editions will replace the previous one--the old editions
+will be renamed.
+
+Creating the works from public domain print editions means that no
+one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
+(and you!) can copy and distribute it in the United States without
+permission and without paying copyright royalties. Special rules,
+set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
+copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
+protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark. Project
+Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
+charge for the eBooks, unless you receive specific permission. If you
+do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
+rules is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose
+such as creation of derivative works, reports, performances and
+research. They may be modified and printed and given away--you may do
+practically ANYTHING with public domain eBooks. Redistribution is
+subject to the trademark license, especially commercial
+redistribution.
+
+
+
+*** START: FULL LICENSE ***
+
+THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
+PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
+
+To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
+distribution of electronic works, by using or distributing this work
+(or any other work associated in any way with the phrase "Project
+Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
+Gutenberg-tm License (available with this file or online at
+http://gutenberg.org/license).
+
+
+Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
+electronic works
+
+1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
+electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
+and accept all the terms of this license and intellectual property
+(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all
+the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
+all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
+If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
+Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
+terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
+entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
+
+1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be
+used on or associated in any way with an electronic work by people who
+agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few
+things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
+even without complying with the full terms of this agreement. See
+paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project
+Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
+and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
+works. See paragraph 1.E below.
+
+1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
+or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
+Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual works in the
+collection are in the public domain in the United States. If an
+individual work is in the public domain in the United States and you are
+located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
+copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
+works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
+are removed. Of course, we hope that you will support the Project
+Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
+freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
+this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
+the work. You can easily comply with the terms of this agreement by
+keeping this work in the same format with its attached full Project
+Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
+
+1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern
+what you can do with this work. Copyright laws in most countries are in
+a constant state of change. If you are outside the United States, check
+the laws of your country in addition to the terms of this agreement
+before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
+creating derivative works based on this work or any other Project
+Gutenberg-tm work. The Foundation makes no representations concerning
+the copyright status of any work in any country outside the United
+States.
+
+1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
+
+1.E.1. The following sentence, with active links to, or other immediate
+access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
+whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
+phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
+Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
+copied or distributed:
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
+from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
+posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
+and distributed to anyone in the United States without paying any fees
+or charges. If you are redistributing or providing access to a work
+with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
+work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
+through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
+Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
+1.E.9.
+
+1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
+with the permission of the copyright holder, your use and distribution
+must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
+terms imposed by the copyright holder. Additional terms will be linked
+to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
+permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
+
+1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
+License terms from this work, or any files containing a part of this
+work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
+
+1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
+electronic work, or any part of this electronic work, without
+prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
+active links or immediate access to the full terms of the Project
+Gutenberg-tm License.
+
+1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary,
+compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
+word processing or hypertext form. However, if you provide access to or
+distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
+"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
+posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
+you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
+copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
+request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
+form. Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
+License as specified in paragraph 1.E.1.
+
+1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
+performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
+unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
+
+1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing
+access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
+that
+
+- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
+ the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
+ you already use to calculate your applicable taxes. The fee is
+ owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
+ has agreed to donate royalties under this paragraph to the
+ Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments
+ must be paid within 60 days following each date on which you
+ prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
+ returns. Royalty payments should be clearly marked as such and
+ sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
+ address specified in Section 4, "Information about donations to
+ the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
+
+- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
+ you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
+ does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
+ License. You must require such a user to return or
+ destroy all copies of the works possessed in a physical medium
+ and discontinue all use of and all access to other copies of
+ Project Gutenberg-tm works.
+
+- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
+ money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
+ electronic work is discovered and reported to you within 90 days
+ of receipt of the work.
+
+- You comply with all other terms of this agreement for free
+ distribution of Project Gutenberg-tm works.
+
+1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
+electronic work or group of works on different terms than are set
+forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
+both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
+Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the
+Foundation as set forth in Section 3 below.
+
+1.F.
+
+1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
+effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
+public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
+collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
+works, and the medium on which they may be stored, may contain
+"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
+corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
+property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
+computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
+your equipment.
+
+1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
+of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
+Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
+Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
+liability to you for damages, costs and expenses, including legal
+fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
+LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
+PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
+TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
+LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
+INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
+DAMAGE.
+
+1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
+defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
+receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
+written explanation to the person you received the work from. If you
+received the work on a physical medium, you must return the medium with
+your written explanation. The person or entity that provided you with
+the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
+refund. If you received the work electronically, the person or entity
+providing it to you may choose to give you a second opportunity to
+receive the work electronically in lieu of a refund. If the second copy
+is also defective, you may demand a refund in writing without further
+opportunities to fix the problem.
+
+1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth
+in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
+WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
+WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
+
+1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied
+warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
+If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
+law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
+interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
+the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any
+provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
+
+1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
+trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
+providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
+with this agreement, and any volunteers associated with the production,
+promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
+harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
+that arise directly or indirectly from any of the following which you do
+or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
+work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
+Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
+
+
+Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
+
+Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
+electronic works in formats readable by the widest variety of computers
+including obsolete, old, middle-aged and new computers. It exists
+because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
+people in all walks of life.
+
+Volunteers and financial support to provide volunteers with the
+assistance they need, are critical to reaching Project Gutenberg-tm's
+goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
+remain freely available for generations to come. In 2001, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
+and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
+To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
+and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
+and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.
+
+
+Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive
+Foundation
+
+The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
+501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
+state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
+Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification
+number is 64-6221541. Its 501(c)(3) letter is posted at
+http://pglaf.org/fundraising. Contributions to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
+permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
+
+The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
+Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
+throughout numerous locations. Its business office is located at
+809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
+business@pglaf.org. Email contact links and up to date contact
+information can be found at the Foundation's web site and official
+page at http://pglaf.org
+
+For additional contact information:
+ Dr. Gregory B. Newby
+ Chief Executive and Director
+ gbnewby@pglaf.org
+
+
+Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation
+
+Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
+spread public support and donations to carry out its mission of
+increasing the number of public domain and licensed works that can be
+freely distributed in machine readable form accessible by the widest
+array of equipment including outdated equipment. Many small donations
+($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
+status with the IRS.
+
+The Foundation is committed to complying with the laws regulating
+charities and charitable donations in all 50 states of the United
+States. Compliance requirements are not uniform and it takes a
+considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
+with these requirements. We do not solicit donations in locations
+where we have not received written confirmation of compliance. To
+SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
+particular state visit http://pglaf.org
+
+While we cannot and do not solicit contributions from states where we
+have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
+against accepting unsolicited donations from donors in such states who
+approach us with offers to donate.
+
+International donations are gratefully accepted, but we cannot make
+any statements concerning tax treatment of donations received from
+outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff.
+
+Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
+methods and addresses. Donations are accepted in a number of other
+ways including checks, online payments and credit card donations.
+To donate, please visit: http://pglaf.org/donate
+
+
+Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic
+works.
+
+Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
+concept of a library of electronic works that could be freely shared
+with anyone. For thirty years, he produced and distributed Project
+Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
+
+
+Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
+editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
+unless a copyright notice is included. Thus, we do not necessarily
+keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
+
+
+Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
+
+ http://www.gutenberg.org
+
+This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
+including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
+Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
+subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
diff --git a/36116-0.zip b/36116-0.zip
new file mode 100644
index 0000000..a366ed5
--- /dev/null
+++ b/36116-0.zip
Binary files differ
diff --git a/LICENSE.txt b/LICENSE.txt
new file mode 100644
index 0000000..6312041
--- /dev/null
+++ b/LICENSE.txt
@@ -0,0 +1,11 @@
+This eBook, including all associated images, markup, improvements,
+metadata, and any other content or labor, has been confirmed to be
+in the PUBLIC DOMAIN IN THE UNITED STATES.
+
+Procedures for determining public domain status are described in
+the "Copyright How-To" at https://www.gutenberg.org.
+
+No investigation has been made concerning possible copyrights in
+jurisdictions other than the United States. Anyone seeking to utilize
+this eBook outside of the United States should confirm copyright
+status under the laws that apply to them.
diff --git a/README.md b/README.md
new file mode 100644
index 0000000..87fe2db
--- /dev/null
+++ b/README.md
@@ -0,0 +1,2 @@
+Project Gutenberg (https://www.gutenberg.org) public repository for
+eBook #36116 (https://www.gutenberg.org/ebooks/36116)