initial commit of ebook 36680HEADmain

8 files changed, 2804 insertions, 0 deletions

diff --git a/.gitattributes b/.gitattributes
new file mode 100644
index 0000000..6833f05
--- /dev/null
+++ b/.gitattributes
@@ -0,0 +1,3 @@
+* text=auto
+*.txt text
+*.md text
diff --git a/36680-8.txt b/36680-8.txt
new file mode 100644
index 0000000..2fe5661
--- /dev/null
+++ b/36680-8.txt
@@ -0,0 +1,1317 @@
+The Project Gutenberg EBook of Californie, by Guillaume Patrice Dillon
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+
+Title: Californie
+
+Author: Guillaume Patrice Dillon
+
+Release Date: July 9, 2011 [EBook #36680]
+
+Language: Dutch
+
+Character set encoding: ISO-8859-1
+
+*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK CALIFORNIE ***
+
+
+
+
+Produced by Harry Lamé, André Engels and the Online
+Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net
+(Koninklijke Bibliotheek, The Hague)
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+  +--------------------------------------------------------------------+
+  |                                                                    |
+  |                 Opmerkingen van de bewerker:                       |
+  |                                                                    |
+  | Tekst die in het origineel schuingedrukt is wordt hier             |
+  | weergegeven tussen _ en _ als in _tekst_.                          |
+  |                                                                    |
+  | Het oorspronkelijke taalgebruik is zoveel mogelijk behouden,       |
+  | inclusief variaties in spelling, gebruik van koppeltekens e.d.     |
+  | Slechts enkele overduidelijke zetfouten zijn gecorrigeerd:         |
+  |   enkele ontbrekende leestekens ingevoegd,                         |
+  |   'kracher' gecorrigeerd in 'krachtiger',                          |
+  |   'ongelden' in 'opgelden',                                        |
+  |   'roep de boekhouder' in 'roept de boekhouder',                   |
+  |   'der regtspleging' in 'de regtspleging',                         |
+  |   'vond' in 'vondst'.                                              |
+  |                                                                    |
+  | Een deel van het origineel was zeer slecht leesbaar of ontbrak.    |
+  | Hier is geprobeerd de ontbrekende tekst zo goed mogelijk aan te    |
+  | vullen.                                                            |
+  |                                                                    |
+  | Waar in de tekst sprake is van 'zekere Brennan' wordt              |
+  | waarschijnlijk Samuel Brannan (1819-1889) bedoeld.                 |
+  +--------------------------------------------------------------------+
+
+
+
+
+                              CALIFORNIE.
+
+
+     Hoe veel ook reeds over dit fabelachtige land geschreven is,
+     blijft de weetlust dienaangaande echter nog steeds onbevredigd,
+     en wij meenen onzen lezers dus geene ondienst te doen, met hun
+     het zeer boeijende verhaal mede te deelen van eenen
+     geloofwaardigen ooggetuige, de heer P. Dillon, consul van
+     Frankrijk op de Sandwichs eilanden, die in de laatste dagen van
+     September en de eerste van October 1849, die wonderstreek
+     bezocht:
+
+Ik werd met het fregat _la Poursuivante_ van de Sandwich eilanden naar
+San Francisco overgebragt. Het trof mij, dat naar mate wij het doel
+onzer reis meer naderden, de twijfelingen ten aanzien van Californië
+toenamen. Zoo was men te Valparaiso wel zeker van het bestaan der
+goudmijnen; maar men meende vrij algemeen dat het land ongezond was, dat
+er regering noch wetten bestonden, en dat men vrij onbeduidende
+resultaten schier altijd met zijn leven betaalde. Op Otaheite, dat
+slechts veertig dagen zeilens van Californië verwijderd is, heerschte
+dezelfde twijfel, wantrouwen en nieuwsgierigheid. Ieder was op zijne
+hoede als er een schip van het el Dorado kwam; ieder was gretig naar
+nieuwe bijzonderheden, en toch kon niemand zich een juist denkbeeld van
+den staat van zaken vormen.
+
+De ingang der haven van San Francisco gelijkt veel op dien van Brest;
+hij is zoo naauw, dat de forten die men op beide zijden wil oprigten,
+hem volkomen bestrijken en hun vuur kruisen; de haven is bovendien diep
+genoeg om de grootste schepen te kunnen bevatten. Wanneer men aan den
+ingang komt, dan ontrolt zich voor het oog niet eene haven, ook niet een
+meer, maar eene geheele Middellandsche zee in het klein. San Francisco's
+haven zou met gemak alle vlooten der wereld kunnen bevatten, en men mag
+zich met regt verwonderen, dat een zoo heerlijk punt, zoo lang
+ongebruikt is gebleven.
+
+In de baai op eenigen afstand van den ingang, ligt een eilandje dat de
+schoonste gelegenheid voor de oprigting eener batterij aanbiedt, en dus
+dit reeds zoo sterke punt nog krachtiger maakt.
+
+Herba Buena, anders gezegd San Francisco, ligt, wanneer men de baai
+binnen stevent, aan de regterhand, een weinig voorbij het oude Spaansche
+fort; het is eene stad die thans 50,000 zielen telt, en binnen eenige
+jaren de beheerscheres der Stille of Zuidzee belooft te zullen worden.
+Mast-bosschen, die, zich al verder en verder uitstrekkende--zoodat zij
+eindelijk met den horizont ineen smelten--herinneren aan Havre en
+Marseille. Ik vond 340 groote koopvaardijschepen bij de stad geankerd,
+behalve nog een aanzienlijk getal schoeners en brikken. Alle, zonder
+uitzondering, hadden hunne equipagiën verloren, en van vele waren zelfs
+de kapiteins gedeserteerd. Eene enkele Amerikaansche korvet, van welke
+de vlag van den commodore Jones woei, bewaakte al die rijkdommen.
+
+Wij traden zonder moeijelijkheid aan wal, op een hoofd, dat men beneden
+het oude fort heeft aangelegd. Hier zijn geene commiesen om ieders zak
+te doorzoeken of met den peilstok in de hand kisten en koffers na te
+gaan. Al die formaliteiten zijn den Amerikanen geheel onbekend. Voor hen
+heeft de tijd even goed waarde als de goederen, en al wat hun zonder
+blijkbare noodzakelijkheid er een deel van ontneemt, beschouwen zij als
+eene inbreuk op hunne regten als vrije menschen. In de oogen van den
+Amerikaan bestaat de ware vrijheid niet in het straffeloos verkondigen
+van buitensporige philosophiën aan een naar genot hakend auditorium,
+maar in de bevoegdheid om zich zonder belemmering bezig te mogen houden,
+met dat geen waarvoor men neiging gevoelt.
+
+Te San Francisco, waar men voor anderhalf jaar nog slechts eenige lompe
+hutten vond, pralen thans eene beurs, een schouwburg, kerken voor alle
+Christelijke gezindheden en vele huizen die er zeer goed uitzien.
+Sommigen zijn van steen, maar de meesten van hout. De gevels zijn gewit
+of geschilderd, de straten goed regt en het geheel maakt een goeden
+indruk. Aan twee kanten der stad strekken zich langs het strand, zoo ver
+het oog reiken kan, rijen tenten uit; eene stad van nieuwe soort
+vormende, waaraan eene zekere originaliteit niet ontbreekt. Alvorens den
+togt naar de mijnen te aanvaarden, vertoeven daar de landverhuizers uit
+beide werelddeelen eenigen tijd. Daar woont de voormalige minister van
+justitie van koning Kamehameha (van de Sandwichs-eilanden), thans de
+geduchtste roover van Californië. Daar zijn moordenaars,
+oudermoordenaars, struikroovers, zeeschuimers en andere bandieten
+vereenigd, die de arm der geregtigheid nog niet bereikt heeft. Dáár is
+ruime stof voorhanden voor blij- en treurspel, maar voornamelijk voor
+het laatste. Ongeloofelijke ontvlugtingen en avonturen, doller dan eenig
+romancier ooit durfde uitvinden, wachten daar hunnen toekomstigen
+geschiedschrijver.
+
+San Francisco gelijkt op een reusachtigen bijenkorf, door deszelfs
+onophoudelijk gegons. Ik beklaag den philosooph, den denker, die in de
+straten dier stad mogt geraken, want met iederen stap loopt hij gevaar
+te midden zijner overpeinzingen verpletterd te worden, want men roept
+hier niet _pas op!_ Stevige knapen van forschen ligchaamsbouw, met
+suikerbroodvormige hoeden op, zweepen en drijven hun gespan zonder het
+minste acht te slaan op de voetgangers. Aan beide zijden der straat ziet
+men talrijke lieden met haastige schreden voortstappen; hetzij naar het
+tolhuis, een lomp gebouw in het midden der stad, of naar de beurs, die
+tusschen twee speelhuizen ligt, en voor hetwelk steeds groepen gretige
+speculanten te vinden zijn.
+
+Alle volkeren der wereld zijn ruim vertegenwoordigd onder den
+handelstand te San Francisco; maar, gelijk te verwachten was, hebben de
+Amerikanen er de bovenhand. De Amerikaansche wetten veroorloven
+iedereen, dat vak bij de hand te nemen, waarin hij het meeste smaak
+heeft. Dientengevolge is iedereen makelaar, consignataris, bankier,
+geldwisselaar, vendumeester,--velen vereenigen zelfs al die vakken. Het
+is mij onbekend of de reeder of koopman te Havre die goederen in
+consignatie naar San Francisco zendt, goede zaken doet; maar zeker is
+het, dat de consignataris er geen geld bij toelegt. De nota van zijne
+verschillende winsten, onder de benamingen van courtage, verschil in den
+wisselkoers, pakhuishuur, enz. zou zijne Europesche confraters doen
+watertanden. Zonder overdrijving mag men die gezamenlijke opgelden wel
+op 50 pCt. van de bruto-opbrengst schatten. Uit billijkheid moet men
+echter ook erkennen, dat de consignataris te San Francisco zware lasten
+te dragen heeft. Behalve de duurte van het leven in een land, waar een
+ei 5 francs en een aardappel 3 francs kost, varieeren de huren tusschen
+150,000 en 300,000 francs 's jaars. Er zijn vele huizen, die hunnen
+eigenaren tot zelfs 800,000 francs per jaar opbrengen.
+
+Hoe belangrijk ook de door de mijnen van Californië verkregen resultaten
+mogen zijn, en hoe talrijk de hulpbronnen van San Francisco als
+handelscentrum wezen mogen, kan zulk een staat van zaken toch niet lang
+voortduren.
+
+Wat voor dezen oogenblik eene kunstmatige en buitensporige waarde aan de
+gebouwen te San Francisco bijzet, is het groot aantal der speelhuizen
+die men er heeft opgerigt. Zoodra er een huis te huur komt, maken de
+spelers er zich tot elken prijs van meester en de bank installeert er
+zich met den geheelen boedel van roulettes. Er bestaan thans meer dan
+100 dusdanige inrigtingen, iederen avond opgevuld met Chinesche,
+Mulatsche, Maleische en Sandwichsche landloopers, kortom avonturiers uit
+alle landen en allen bandieten van de eerste soort. Alle volken van den
+aardbol hebben een deel van hun schuim in dat riool uitgestort.
+
+Niets is zonderlinger dan het schouwspel, dat die speelhuizen alle
+avonden na 8 uur vertoonen. Voor de deur belemmert eene dik opeengepakte
+menigte den toegang; van binnen dringen de spelers tot aan de
+_monte_-tafel door en raken dikwijls handgemeen. Op andere plaatsen
+worden dusdanige twisten met den vuist of den voet beslecht; maar in
+Californie wordt eene beleediging of zelfs een ligte stoot
+oogenblikkelijk gevolgd door een dolkstoot of een pistoolschot. "Stil
+daar!" roept de boekhouder wanneer een pistool in de zaal gelost wordt,
+"verwenschte schurken, wat maakt gij een leven!" "Ik zal u doorboren als
+een zeef; als ik het niet doe, haal mij de duivel!" wordt weder van een
+anderen kant geroepen: zoo luiden de korte maar krachtige uitroepen die
+men aan verschillende zijden hoort. Is de speler, die doorgaans
+regtstreeks van de mijnen komt, tot aan de tafel doorgedrongen, dan
+maakt hij zijn lederen geldriem los, drinkt op het eene eind en laat
+eenige goudklompjes op het groene kleed rollen. De _head manager_
+(president) strekt de hand uit, weegt de stukken op een naast hem staand
+schaaltje en betaalt de waarde uit in onsen van 85 francs elk. Men gaat
+aan het spelen; diezelfde hand haalt een ons weg; tweede spel, zelfde
+gevolg. Na 15 of 20 minuten moet de speler op nieuw den geldriem los
+maken. Zelden verwijdert zich een speler zonder dat de bank hem in éénen
+nacht van de vrucht van maanden lange ontberingen beroofd heeft.
+
+Ik had gedineerd bij een der gelukkigste speculanten van San Francisco.
+Het was een Amerikaan, een oud bankroetier uit de Vereenigde Staten, die
+zes maanden te voren in Californië was gekomen en thans reeds bezitter
+was van een fortuin, die op een millioen francs geschat werd. Onder de
+gasten bevonden zich onderscheidene officieren van de Amerikaansche
+armée en vloot. Het diner had ten gevolge van de vele toasten en
+redevoeringen tot laat in den avond geduurd. Bij het vertrek bood een
+der officieren aan, mij ten geleider door de stad te strekken. Ik nam
+het aan en kort daarop traden wij een der drukst bezochte speelhuizen
+binnen. Toen wij niet zonder moeite tot bij de groene tafel
+doorgedrongen waren, haalde ik een vijffrancsstuk uit den zak en wierp
+het als een wanhopige op tafel. Een nog jong man, met een zwaren baard
+en van een arristocratisch en ernstig uitzigt, nam het presidium waar.
+Hij hield een oogenblik met het behandelen der roulette op; en na mij
+aangestaard te hebben, nam hij mijn zilverstuk, en het mij onder een
+beleefden glimlach toereikende, zeide hij in zeer goed Fransch tegen
+mij: "Ik zie wel, dat mijnheer een vreemdeling is en zich aan onze
+gebruiken nog niet gewend heeft. Wij spelen hier om geene
+vijffrancsstukken, maar om gouden onsen. Zou mijnheer zijn
+vijffrancsstuk wel willen terugnemen?" Ik was getroffen door de manieren
+van zulk een beminnelijken president en wachtte op eene gunstige
+gelegenheid om met hem in gesprek te treden; hij was daartoe ook wel
+geneigd. "Gij wildet gaarne weten," zeide hij, "of onze bank goede zaken
+doet; ik zal eens openhartig met u zijn: zij gaan vrij goed, met
+uitzondering van dezen avond die verfoeijelijk geweest is. Zoo met een
+moeten wij sluiten en ik twijfel er aan of dan al onze winsten sedert 8
+ure, wel 20,000 piasters bedragen. Gelukkiglijk zijn wij op vorige
+avonden beter geslaagd; anders zouden wij wel te beklagen zijn, want
+niet meer dan 20,000 piasters op éénen avond winnen, is voor eene bank
+hier te lande, zoo goed als in een bosch te zijn afgezet." Vervolgens
+verhaalde hij mij, dat hij tot aan Junij 1848 eene groote rol in de
+clubs te Parijs gespeeld had, maar toen achtte hij het raadzaam van
+tooneel te veranderen.
+
+De hartstogt van het spel is in Californië niet door de Amerikanen
+ingevoerd; want ten allen tijde hebben de bewoners van die landstreek er
+zich met groote drift aan overgeven. In Mexico is dit nog tegenwoordig
+het geval. _Monte_ is het meest geliefkoosde spel, maar roulette telt er
+ook hare vrienden.
+
+De bevolking van San Francisco groeit dagelijks aan door de
+landverhuizers, die over zee uit alle deelen der wereld komen. De
+Sandwichs-eilanden, Otaheite, Nieuw Zeeland en Sidney hebben alle in
+meerdere of mindere mate daardoor hunne blanke bevolking verloren. Al
+die ongelijksoortige bestanddeelen zijn tot ééne groote massa werklieden
+zamengesmolten. Voor het oogenblik zijn zij afwezig, maar zij zullen
+allen bij het naderen van den winter in de stad eene schuilplaats komen
+zoeken. Als bevolking vindt men er thans eigenlijk slechts kooplieden,
+scheepsgezagvoerders en diegenen, die, in de mijnen wat overgegaard
+hebbende, dit te San Francisco in spel en overdaad komen verkwisten. De
+bevolking bestaat bijna uitsluitend uit mannen en de weinige eerlijke
+vrouwen, die hunne mannen herwaarts gevolgd hebben, durven zich schier
+niet op straat vertoonen. Evenwel neemt men reeds eene aanmerkelijke
+verbetering te dien aanzien waar; sedert de Amerikanen de overhand te
+San Francisco gekregen hebben, kan niemand meer straffeloos eene vrouw
+beleedigen. Nergens worden, gelijk bekend is, de vrouwen meer
+geëerbiedigd dan in de Vereenigde Staten. Overigens is hier een handel
+in vollen bloei, dien men in Europa ongetwijfeld verfoeijelijk zou
+noemen; er gaat namelijk geene week voorbij, zonder dat eenig
+Chiliaansch of Amerikaansch vaartuig, door dezen of genen speculant
+bevracht, eene geheele lading vrouwen aan de markt brengt. Men heeft mij
+verzekerd, dat deze handel tegenwoordig de meeste en zekerste winsten
+afwerpt.
+
+Zoo men de afzonderlijke deelen wilde gaan onderzoeken, waaruit de
+handeldrijvende bevolking van San Francisco bestaat, dan zou men er al
+zeer zonderlinge vinden. Alle gefailleerde kooplieden van New-York, alle
+door de justitie vervolgde bankroetiers, alle plannenmakers en
+fortuinzoekers zijn als een vogelzwerm op dit land van belofte
+nedergevallen. "Kijk hem eens aan," zeide mijn geleider, die zelf een
+Amerikaan was, "dat is een onzer grootste geesten. Als chef van een der
+grootste huizen van Baltimore durfde hij het stoute plan vormen, om al
+het versche vleesch der Unie te monopoliseren, ten einde het later te
+verkoopen tegen den prijs, dien hij zou gelieven vast te stellen. Reeds
+had hij de kudden in drie vierde gedeelte der staten opgekocht, toen een
+andere Amerikaan, ook een schrandere bol, in tegenovergestelden geest
+begon te speculeren. De strijd tusschen deze twee reuzen was langdurig
+en vreeselijk. Het volk bij ons, dat hoogst gevoelig is voor alles wat
+den stempel van grootheid draagt, sloeg hen langen tijd met de grootste
+belangstelling gade. Ongelukkig was het totale verderf der kampvechters,
+het einde dezer worsteling. Evenwel," zoo ging mijn cicerone voort,
+"hebben beiden zich sedert weder van dien slag hersteld. Hij, dien gij
+dáár ziet, kwam zes maanden geleden zonder een penning hier aan; thans
+heeft hij een fortuin van 500,000 francs. Zijn oude tegenstander is er
+nog beter bij gevaren. Thans maken zij zich gereed, om op dit nieuwe
+terrein, een laatst en schrikkelijk gevecht te leveren. Ook die lange
+kerel, die ons in het Fransch groette, is een onzer heldere koppen. Voor
+eenige jaren was hij bankier te New-York en was voornemens ééne unieke
+en kolossale bank op te rigten op de puinhoopen van alle andere
+soortgelijke inrigtingen. Zijn streven, dat door eene buitengemeene
+bekwaamheid en doorzetting gekenmerkt werd, zou met den besten uitslag
+bekroond zijn geworden, toen de president der Vereenigde Staten eene wet
+liet aannemen, die de oprigting der nieuwe bank belette. Het publiek
+aarzelde aan welken dezer beide groote mannen het zijnen bijval zou
+schenken; maar de president, generaal Jackson, zonder er zich veel om te
+bekommeren, zat den bankier op de hielen, die, om zich te onttrekken aan
+deze vervolging en aan die der plotseling tegen hem opgestane
+crediteuren, geen anderen uitweg zag dan het hazenpad te kiezen; waarop
+hij zich onder ons kwam vestigen."
+
+Terwijl mijn gids mij aldus bekend maakte met de heldendaden zijner
+landgenooten, werden wij aangesproken door een persoon met een rood
+gelaat en van eene athletische gestalte. Hij was van top tot teen
+gewapend en droeg een ontzagchelijk groot jagtmes in een geel lederen
+gordel. Nadat deze zonderlinge verschijning verdwenen was, zeide mijn
+gids: "Dat is kolonel X... van den Missisippi. Hij is overland van Texas
+gekomen en heeft Mexico over deszelfs geheele breedte doorreisd. Hem is
+een zonderling avontuur overkomen, dat veel sensatie heeft gemaakt,
+zelfs hier, waar wij ten aanzien van het wonderbare reeds alle scholen
+doorloopen hebben. Hoor maar eens. Des kolonels corps, zamengesteld uit
+stevige landlieden uit de westelijke staten, was voortgerukt tot de
+sterke Mexicaansche stad Durango van 35,000 zielen en vond daar de
+geheele bevolking in volslagen wanhoop. Den vorigen dag waren 500
+Indianen van den stam der Apachen, die op de oevers van den Colorado
+woont, verschenen, en hadden de stad met plundering bedreigd, zoo men
+hun niet op staanden voet 50 vrouwen en even veel jonge meisjes in
+handen leverde. De ontaarde afstammelingen van Cortez spitsbroeders,
+sidderen tegenwoordig reeds op de enkele gedachte van een Apache
+Indiaan; zoo bewilligden de inwoners van Durango dan ook, na een
+flaauwen zweem van aarzeling, in den eisch, en de Indianen namen,
+behalve de hun overgeleverde vrouwen, ook op hunnen terugtogt naar den
+Colorado alle kudden mede, die zij onder weg tegen kwamen. Kolonel X...
+kennis gekregen hebbende van dit voorval, bood aan, voor de som van 4000
+piasters de stroopers te vervolgen en de vrouwen terug te brengen. De
+stad nam dit aanbod vol blijdschap aan en onderteekende terstond een
+contract voor die som. De kolonel vertrok met zijne partijgangers en
+bereikte op den derden dag de Indianen, die weder bij hunnen stam
+gekomen waren. Het gevecht had plaats te paard en met buksen. De
+krijgslist der Indianen is, zich, terwijl zij hun paard in galop brengen
+en deszelfs manen grijpen, aan eene zijde neder te buigen en uit te
+strekken, zoodanigerwijze dat een hunner voetzoolen het eenige mikpunt
+voor hunnen vervolger is, terwijl juist dat been hun dient om hun
+evenwigt in die moeijelijke stelling te bewaren door hetzelve sterk
+tegen de zijde van het paard te drukken; in weerwil dat zij ook thans
+weder deze list te baat namen, leden zij toch eene volslagen nederlaag.
+De kogels van den kolonel--dank zij den onfeilbaren blik, die den
+Amerikaanschen jager onderscheidt en die maakt dat geen voorwerp, hoe
+klein ook, zijn zeker schot ontkomen kan--vlogen met onovertreffelijke
+juistheid en tot onbeschrijfelijken schrik der Indianen, in den blooten
+voet.
+
+Na 7 of 8 dagen afwezig te zijn geweest, rukte de kolonel Durango weder
+binnen; hij had drie zijner manschappen verloren, maar bragt de vrouwen
+en meisjes weder mede. Maar, wel verre van hem hunne erkentelijkheid te
+betoonen, weigerden de inwoners van Durango nu, hem de overeengekomen
+som te betalen en gelastten hem, en zijnen volgelingen, de stad te
+ruimen. Op die onbeschaamde boodschap liet de dappere kolonel
+antwoorden, dat hij niet vertrekken zou, alvorens hem de 4000 piasters
+zouden uitbetaald zijn en dat hij, wanneer zulks niet binnen 24 uren
+geschied was, zich met zijn 27 manschappen van de stad zou meester
+maken. Dat antwoord werkte krachtig. De alcade van Durango kwam den
+volgenden morgen met de 4000 piasters in klinkende specie, waarna de
+kolonel, volgens zijne eigene uitdrukking, het stof van zijne schoenen
+schudde en bedaardelijk op andere avonturen uitging.
+
+Het meest staat men te San Francisco verbaasd over de zeldzaamheid van
+den diefstal, in weêrwil van de vele verlokselen van dien aard, die er
+voor de gewetenlooze bevolking aldaar bestaan. Op de binnenplaatsen,
+voor de deuren, in de straten, op de pleinen, kortom overal, stoot men
+tegen stapels goederen uit alle streken der wereld, die hier
+nedergeworpen zijn en zonder eenigerlei bescherming of toezigt schijnen
+te zijn; en toch komen de schelmen en gaauwdieven van beroep, waarvan de
+stad vol is, nooit op de gedachte om er aan te raken. De reden daarvan
+is dat Californië, even als vele andere min beschaafde landen, zijn
+eigen en algemeen erkend wetboek van zedelijkheid heeft. Zoo mag men
+zich wel de uitspanning van een dolkstoot of een pistoolschot tot
+wraakneming of in een twist veroorlooven; maar aan een andermans goed te
+raken is het monsterachtigste van alle vergrijpen; geschiedt dit al een
+enkele maal, dan vliegt oogenblikkelijk een twintigtal kogels uit de
+omliggende tenten en huizen naar den dief. Kooplieden, mijnwerkers,
+schippers, allen verlaten terstond hun werk om hem te vervolgen, want
+ieder heeft belang bij het beletten van den diefstal; en echter zijn er
+noch soldaten, noch gendarmen om in het bijzonder voor de openbare
+veiligheid te waken. Zulk een staat van zaken zal bij den eersten
+aanblik verbazing, ja schier verontwaardiging wekken; men kan maar niet
+begrijpen dat een gouvernement zoo in zijn voornaamsten pligt te kort
+schiet, van aan een land, dat zich onder zijne hoede geplaatst heeft,
+zelfs niet eene officieele en regtstreeksche bescherming te verleenen;
+maar vele zaken die den Europeaan verwonderlijk voorkomen, zijn voor den
+Amerikaan zeer eenvoudig en duidelijk. De maatschappij is, naar zijn
+oordeel, niets dan eene verzameling van schrandere en vrije personen,
+waarvan ieder, door eene natuurlijke aandrift, naar zijne eigelijke
+plaats streeft. Nu zou, zijns inziens, de tusschenkomst van het
+burgerlijk gezag buiten de uiterste noodzakelijkheid, dat streven
+slechts belemmeren en in verwarring brengen; en is het beter zich zelven
+met het te keer gaan van zekere maatschappelijke wanordelijkheden te
+belasten, dan die zorg aan den staat over te laten en zich zelven aldus
+in eene soort van voortdurende voogdijschap te plaatsen.
+
+Eene zeer opmerkenswaardige omstandigheid heeft mij te San Francisco
+getroffen, namelijk de populariteit, welke zij genieten, die gelegenheid
+gehad hebben om burgermoed aan den dag te leggen. Zoo leefde er, toen ik
+Californië bezocht, nabij den Sacramento een alcade, wiens district in
+den aanvang de algemeene verzamelplaats was geweest van alle van buiten
+afgekomen bandieten. De misdaden waren aan de orde van den dag, de
+overtredingen waren in het geheel niet te tellen. De koene alcade had
+voor dezen zoowel als voor genen slechts één zelfde huismiddeltje. "Hang
+maar op!" was onveranderlijk zijn kort maar krachtig vonnis, wanneer een
+beschuldigde voor zijne balie gebragt werd. Het volk, dat de functien
+van policieagenten waarnam, liet zich dit geen tweemaal zeggen; het hing
+den delinquent op en ging dan bedaard aan zijne gewone bezigheden. Was
+de zaak een moord, een diefstal van een zakdoek of een pijp, het vonnis
+luidde altijd zonder de minste variatie: "Hang maar op!" en werd ook
+steeds ongenadig en naar de letter uitgevoerd. Zoo soms iemand de
+aanmerking maakte dat de beschuldigde misschien wel onschuldig was en
+dat men in allen gevalle zijne verdediging kon hooren, dan antwoordde de
+alcade: "Kom! kom! gij weet wel, vrienden, dat er geen onschuldige onder
+u is; heeft hij de misdaad niet bedreven waarvoor hij teregt staat, dan
+heeft hij er toch andere gedaan, hier of elders; dus, hang maar op!" De
+omstanders glimlachten dan eens en knoopten den patient op.
+
+Toenmaals was het oude Spaansche stelsel nog in zwang, waarbij de alcade
+alle magt bezat en er van jury geen sprake was. Later kwam hier
+verandering in, want de Amerikanen konden zich niet ontdoen van hunne
+liefde voor eene instelling, die zulk een krachtigen dam tegen
+despotismus is. Echter moet het gezegd worden dat de bijvoeging van de
+jury onder de toenmalige omstandigheden de regtspleging slechts
+grotesker maakte. Hoevele malen is niet eene jury van twaalf
+beschonkenen bijeengekomen, om eenen dertienden dronkaard te vonnissen!
+Het bijna onveranderlijke verdikt van "schuldig" werd gevolgd door des
+alcades geliefkoosd formulier: "Hang maar op!" Dan aanschouwde men het
+wonderbaarlijkste tooneel, dat zich denken laat. De president der jury,
+met een krachtigen roes aan, haalde een bijbel uit den zak en las den
+rampzaligen veroordeelde een kapittel voor. Vervolgens werd hij door
+ieder gezworene omhelsd, die hem verzekerde dat alleen zijn geweten hem
+het gevelde verdict had voorgeschreven. "Kom, kameraad, moed gevat!"
+voegden zij er bij; "gij hebt nog een kwartier over, onderwijl de strop
+wordt klaar gemaakt. Hoe wilt gij dat doorbrengen? Wilt ge een pijp en
+tabak? dat kunt ge krijgen. Wilt ge brandewijn? daar is hij." En dan
+gingen jury, veroordeelde en toeschouwers aan het drinken, tot dat zij
+niet meer op hunne beenen konden staan.
+
+Een jong Parijzenaar van goede familie had in dat district eene
+brandewijnnering opgezet en maakte snel fortuin. Hij had slechts met
+ééne moeijelijkheid te kampen. Onder zijne klanten telde hij een
+Amerikaansch matroos, die gedeserteerd was en die telkens met de pistool
+in de hand een mondvol brandewijn kwam vragen, maar zelden of nooit
+betaalde. Mijn jonge landgenoot, ongeduldig wordende, nam zijn toevlugt
+tot den alcade. De manhafte magistraat schreef juist een doodvonnis, dat
+hij zoo even had uitgesproken. Op de klagt die hem gedaan werd, gaf hij
+geen antwoord; doch toen de bijzonderheden waren uiteengezet, strekte
+hij de hand uit, nam van de tafel aan zijne regterzijde een paar
+pistolen en reikte die den klager over en dat alles zonder van het
+papier op te zien. "Maar wat beduidt dat? mijnheer de Alcade," vroeg de
+andere. "Pak maar aan," antwoorde de alcade, zeer lakoniek, "gij hebt u
+laten beleedigen; derhalve hadt gij blijkbaar geene pistolen. Neem ze
+dus maar, later zal ik ze wel van u terug krijgen." Mijn landgenoot
+keerde naar zijne tent terug, pakte zijnen boedel bij elkander, en
+verliet het land, om er nimmer weder terug te keeren. "Ik heb 60,000
+francs," zeide hij nog later, toen hij mij dit geval vertelde, "en
+gelukkiglijk staat mijn hoofd nog vast op mijn romp. Laat de alcade naar
+den henker loopen! Met de eerste de beste gelegenheid keer ik naar
+Frankrijk terug."
+
+Weinige weken voor dat ik naar San Francisco vertrok, moesten er
+algemeene verkiezingen plaats hebben tot het zenden van afgevaardigden
+naar eene conventie, welke te Monterey zitting zou houden. De strijd
+tusschen de verschillende partijen was zeer levendig. De eenige die met
+bijna algemeene stemmen verkozen werd, was de alcade van den Sacramento,
+vermits hij bekend was als een man die een vasten wil bezat en steeds
+bereid was om niet met ijdele woorden, maar door daden de goede zaak
+voor te staan. Dat bij de Amerikanen overigens stoutmoedigheid en
+beradenheid met liefde voor de orde gepaard gaan, bewijst de volgende
+gebeurtenis waarvan Californië het schouwtooneel was:
+
+In de eerste dagen na het ontdekken der mijnen had zich eene bende
+gevormd, waarvan de leden--Amerikanen, Franschen en Engelschen--den naam
+van _honden_ aangenomen hadden. Het erkende doel dezer vereeniging was,
+om door middel van vrijwillige inschrijvingen die leden der bende te
+ondersteunen, die, zonder goed gevolg in de mijnen gewerkt hebbende en
+buiten staat zijnde dien arbeid voort te zetten, naar hun vaderland
+wenschten terug te keeren. Ieder droeg als onderscheidingsteeken, een
+streep op den linkerarm. Gedurende eenigen tijd had men zich niet over
+de _honden_ te beklagen, die buitendien de orde te San Francisco
+handhaafden en de overheden telkenmale ter hulpe snelden, wanneer
+dezelve dreigde verstoord te worden. Van lieverlede rezen er echter
+geschillen tusschen hen en de Chilianen, die, zeer geoefend in het
+gouddelven en bij benden werkende, met weinig moeite schoone resultaten
+verkregen. De _honden_, met welke het tegenovergestelde het geval was,
+lieten daarop de Chilianen weten, dat zij onverwijld de terreinen
+moesten verlaten, waar zij aan het delven waren en dat zij naar hun land
+moesten terugkeeren. De Chilianen weigerden natuurlijk hieraan te
+voldoen, hetwelk een algemeenen strijd tusschen de beide partijen ten
+gevolge had. De Chilianen werden op alle punten geslagen en vlugtten
+gezamenlijk naar San Francisco. De _honden_, hiermede niet te vreden,
+trokken mede naar San Francisco; dagelijks hadden er toen bloedige
+gevechten plaats; noch orde, noch veiligheid heerschten meer in de stad,
+daar boosdoeners van alle landen van de gegevene omstandigheden tot hun
+eigen voordeel partij trokken. Geheel straffeloos werden de huizen
+vernield, magazijnen verbrand en vooral de bewaarplaatsen van wijn en
+sterke dranken geplunderd. De inwoners van San Francisco stoorden zich
+in het minst niet aan dezen staat van regeringloosheid; zij gingen en
+kwamen en regelden hunne zaken, even als of zij niets met de strijders
+gemeen of eenig belang bij de twist hadden. Alleen de Engelschen, gewoon
+aan de krachtige bescherming van hun gouvernement, vóór alles vrienden
+van goede tucht, waren diep verontwaardigd en protesteerden tegen de
+strafwaardige onverschilligheid van het Amerikaansche gouvernement. Zoo
+was de stand van zaken, toen zich in San Francisco het gerucht
+verspreidde, dat de _honden_ eene legerplaats der Chilianen waren
+binnengedrongen, de mannen hadden verslagen, de vrouwen onteerd en
+vermoord en de lijken en tenten hadden verbrand. Het was des avonds, dat
+de tijding dezer gruweldaden zich in San Francisco verbreidde. Den
+volgenden morgen zeer vroegtijdig begaf zich zekere Brennan, chef van de
+secte der Mormonieten, naar de groote markt, terwijl hij met groot
+geweld een schel luidde, die hij in de hand hield. De inwoners
+ontwaakten, verlieten hunne huizen en gingen naar dezelfde plaats, uit
+nieuwsgierigheid om te weten wat geschieden zoude. Brennan sprong toen
+op eene verhevenheid en sprak de talrijke volksmenigte aan. Hij was een
+man des volks; zijne taal was ruw, openhartig en krachtig. "Wij zijn
+lafaards, ellendelingen en schelmen!" riep hij uit. "Wij staan hier met
+over elkander geslagen armen en met opgerigte hoofden, tijdens eene
+bende roovers onder onze oogen gewelddadigheden bedrijft, die om wraak
+schreeuwen! Zullen wij zoo blijven wachten, tot dat zij onze eigene
+vrouwen en kinderen komen beleedigen? Heden vermoorden die bandieten de
+vreemdelingen--morgen zullen zij het ons doen. Amerikanen! uw gedrag
+doet mij blozen! Gij zijt zelfzuchtigen en lafaards! Wat mij betreft, ik
+zal mijn huisgezin en hetgeen ik bezit weten te verdedigen. Ik snel
+onmiddelijk naar mijn huis terug ten einde mij met mijne pistolen te
+wapenen en ik zweer het bij den hemel, dat ik den eersten den besten
+_hond_, dien ik ontmoeten mogt, de hersens verbrijzelen zal. Zijn er
+onder u, wier hart op de regte plaats zit, dan volgen zij mijn
+voorbeeld."--Het volk beantwoordde dien roep. _Te wapen!_ klonk het van
+de eene zijde der stad naar de andere. Franschen, Engelschen, Duitschers
+en Amerikanen lieten zich inschrijven, om aan den kruistogt deel te
+nemen. Den avond van dienzelfden dag bevonden zich al de opperhoofden
+der _honden_ in hechtenis, en dienzelfden avond ook werden zij allen
+opgehangen, op last van meergemelden alcade van den Sacramento.
+
+Na dien tijd bleef steeds de volmaaktste orde niet alleen te San
+Francisco maar ook in de omstreken dier stad heerschen. Overigens is er
+sedert de maand September jl. eene geregelde policie te San Francisco
+tot stand gekomen: zij bestaat slechts uit 15 man, maar deze zijn ook
+tot alles besloten en kwijten zich op eene zeer voldoende wijze van
+hunne taak.
+
+Men kan het getal der personen, die dagelijks over zee in Californie
+aankomen, op twee duizend begrooten. Iedere Europesche staat is
+ruimschoots in deze soort van landverhuizing vertegenwoordigd. De
+Amerikaansche schepen worden al dadelijk herkend aan drie donderende
+hoeras, die van de passagiers en het scheepsvolk opgaan, zoodra zij de
+haven van het Eldorado binnenloopen. Een eenvoudig handwerksman wordt
+thans tegen 150 piasters iedere maand in dienst genomen; een kok bedingt
+ligtelijk 300 piasters per maand, en het werkvolk, de timmerlieden,
+smidsgezellen enz., worden nog hooger betaald. Dien ten gevolge is
+schier ieder zijn eigen knecht, en menschen die millioenen bezitten,
+bevinden zich in de noodzakelijkheid hunne laarzen zelven te poetsen en
+huisselijk werk te verrigten.
+
+Voor den arbeider is het leven overigens niet uitermate duur. Het
+vooreerst nog overvloedige vleesch wordt à 2,50 fr. per kilo verkocht.
+Van gezouten vleesch en scheepsbeschuit is de markt overvoerd en is de
+prijs daarvan niet hooger dan in Europa. Even zoo is het met de sterke
+dranken gesteld, die slechts moeijelijk te plaatsen zijn. Bordeaux wijn
+was in zulk eene groote massa aanwezig, dat men hem overal vond en
+niemand dien bijna meer koopen wilde; doch plotseling kochten de
+mijnwerkers al wat van Bordeaux wijn aanwezig was van de markt. Zij
+deden dit, vermits eenige belanghebbenden hun hadden diets gemaakt, dat
+het gebruik van sterke dranken den mijnwerker koortsen en kwalen op den
+hals haalde, terwijl de Bordeaux wijn daartegen een voorbehoedmiddel
+was.
+
+Het is moeijelijk, zoo niet onmogelijk, om de handelaren juist in te
+lichten over de soort van artikelen die zij met goed gevolg naar San
+Francisco zouden kunnen zenden. De afstanden zijn zoo groot dat de markt
+sedert verscheidene weken met een bepaald artikel kan overvoerd zijn,
+alvorens de afgezonden lading op de plaats der bestemming aankomt.
+Ofschoon de consumtie van sommige artikelen onberekenbaar is, worden er
+zoo ontzagchelijke massas en langs zoo verschillende wegen van
+aangevoerd, dat er langen tijd zal moeten verloopen alvorens men op de
+behoeften der plaats min of meer juiste berekeningen zal kunnen gronden.
+Californië ontvangt niet alleen uit de Vereenigde Staten en Europa zijne
+bewerkte artikelen; maar ook China levert die op en wel in aanzienlijke
+hoeveelheden, even als Manilla en Sydney. Van den anderen kant bestaat
+er geene nabijzijnde markt waarop men het te San Francisco overvoerde
+kan overbrengen. De Sandwichseilanden, Oregon en de Russische provinciën
+van Noord-Amerika, de eenige plaatsen van verbruik welke men in dat
+gedeelte der Stille of Zuidzee aantreft, kunnen in eene dergelijke
+crisis slechts geringe afleiding verschaffen. Alles is kansspel, en de
+Europeesche koopman die bezendingen goederen derwaarts expedieert, heeft
+evenveel kans om 500 pCt. te winnen als te verliezen.
+
+Zoodra de pakhuizen en entrepôts die men thans te San Francisco bouwt,
+voltooid zullen zijn, zullen de zaken geheel van aanzien veranderen. Dan
+zullen de goederen die in een oogenblik komen, wanneer er reeds veel
+zoodanige aanwezig zijn, in entrepôt kunnen opgeslagen worden om een
+gunstiger tijdstip af te wachten. Het is den kooplieden aan te raden om
+de goederen die zij derwaarts zenden, zoodanig in te pakken, dat zij op
+de plaats der bestemming zoo weinig mogelijk handen-arbeid vereischen.
+Want menig artikel dat aanzienlijke winsten zou opleveren wanneer het in
+een handelbaren vorm werd aangevoerd, geeft bij verzuim van die voorzorg
+slechts verlies. Ik zal als voorbeeld slechts de wijnen en brandewijnen
+aanhalen, die veel voordeeliger geplaatst worden bij kisten, dan bij
+okshoofden. De vereischte handenarbeid is natuurlijk een punt van gewigt
+in een land, waar hij zoo buitensporig duur is.
+
+Thans heerscht de diepste rust in de mijnstreken; Franschen, Amerikanen,
+Engelschen, arbeiden er naast elkander, zonder dat er de minste
+verdeeldheid ontstaat. Eene spade of houweel bij een gat in den grond,
+strekt ten bewijze dat deze groef een eigenaar heeft. Op dit teeken gaan
+de gravers voorbij en zoeken elders eenen nog onbezetten grond. Dikwijls
+verspreidt zich het gerucht, dat op een of ander bepaald punt heerlijke
+resultaten verkregen zijn; terstond stroomen de liefhebbers er heen;
+maar ieder eerbiedigt verkregen regten en neemt slechts eene plaats in,
+nabij hen die de ontdekking gedaan hebben.
+
+De goudzoeker is geen communist, maar echter van harte een democraat.
+Zoo hij u veroorlooft het door u gegraven gat te behouden, zal hij er
+zich echter krachtdadig tegen verzetten, zoo gij u van zekere
+uitgestrektheid of van een geheel veld wilt meester maken. Voornamelijk
+omdat de Chilianen en Mexicanen in dienst van maatschappijen getreden
+waren en niet regtstreeks voor zich zelven werkten, verzetteden de
+Amerikanen zich tegen hen en verjoegen hen van de mijnen. Ten slotte
+veranderde deze twist van karakter en werd een volkshaat. Zelfs wilden
+eenige benden Amerikanen, die van den Oregon gekomen waren, allen
+wegjagen die geen Engelsch spraken. Er was een oogenblik dat de talrijke
+Franschen werkelijk in gevaar geraakten en op zelfverdediging bedacht
+moesten zijn. Er woonde toen onder de Fransche landverhuizers een jong
+Vendeeër, die eerst onlangs van Otaheite was gekomen, waar hij als
+luitenant bij de mariniers diende. Op de eerste tijding der
+Februarij-omwenteling had hij zich gehaast een verlof te vragen, als
+reden opgevende dat zijn geweten hem niet veroorloofde onder eene
+regering te dienen, wier beginsel in strijd was met zijne
+familie-overleveringen en met zijne eigene begrippen. De gouverneur
+Lavaud, die zijne openhartigheid prees en zijn verdiensten op prijs
+stelde, had hem een verlof van eenige maanden toegestaan. De jonge
+Vendeeër maakte er gebruik van om zich naar San Francisco en van daar
+naar de mijnen te begeven waar hij begon te graven te midden van 500 à
+600 Franschen met vooral deserteurs van walvischvaarders en Fransche
+oorlogsschepen. Allen waren zeer ontroerd over het plan der mannen uit
+de Oregon; en dewijl men vernomen had, dat zij voornemens waren op den
+zeer nabijzijnden verjaardag der Amerikaansche onafhankelijkheid hun
+plan ten uitvoer te leggen, grepen de Franschen terstond naar de wapens
+en schaarden zich onder de bevelen van den jongen luitenant. Men zond
+eenen parlementair naar de Amerikanen om hen te waarschuwen, dat men
+voorbereid was en dat, ingeval zij van bedreigingen tot dadelijkheden
+overgingen, men hen met karabijnschoten ontvangen zou.
+
+Deze laatsten nu hielden terstond eene vergadering om te beraadslagen
+over het gedrag dat zij tegen de Franschen zouden moeten voeren. Eenige
+heethoofden wilden slag leveren, maar de overgroote meerderheid
+verklaarde zich voor den vrede. "Waarom," riep een redenaar uit, "zouden
+wij met de Franschen vechten? Onze vaderen waren de vrienden der hunnen.
+Zij hebben te zamen voor dezelfde zaak gestreden, voor de
+onafhankelijkheid, van hun vaderland, en tegen dezelfde vijanden, de
+Engelsen. Rochambeau was een Franschman, Lafayette ook; hunne
+gedachtenis leeft bij iederen waren Amerikaan naast die van Washington.
+Het is heden de verjaardag onzer onafhankelijkheid; wij houden eenen
+maaltijd ter herinnering; daar moeten de Franschen ook plaats aan
+hebben; laat ons eene deputatie zenden om hen uit te noodigen." Dat
+voorstel werd bij acclamatie aangenomen en denzelfden avond schaarden
+beide volken zich om denzelfden disch en verbroederden er zich op
+luidruchtige wijze. Van toen af hebben de Franschen en de Amerikanen in
+de mijnen in ongestoorde eendragt geleefd.
+
+Hoe vreemd het leven in Californie ook moge zijn, wordt de aandacht der
+vreemdelingen spoedig op andere onderwerpen gevestigd. Wat immers is er
+waar--denken zij--van al het ongelooflijke, dat over de goudmijnen in
+Californie verhaald is? Worden zulke ontzagchelijke massa's goud op zoo
+eene gemakkelijke wijze uit dezelve opgedolven, als men zulks voorgeeft?
+Vinden eindelijk de talrijke emigranten die uit Frankrijk, Duitschland
+en Engeland, die van heinde en ver naar Californie stroomen, daar den
+zoo lang gehoopten voorspoed, de zoo lang gewenschte schatten, of zien
+zij zich genoodzaakt, na alle droombeelden van toekomstig geluk verloren
+te hebben, ziek naar ligchaam en geest, hunne toevlugt tot hunne
+respectieve consuls te nemen, ten einde hun vaderland weder te kunnen
+bereiken? Doordrongen van het belang dezer vraagstukken, heb ik
+handelaren, ingenieurs, burgerlijke en militaire ambtenaars en
+mijnwerkers die naar de mijnen gingen of van dezelve terugkwamen,
+ondervraagd; ik heb met eigen oogen willen zien en heb de overtuiging,
+dat al wat men mij van de voordeelen mededeelde, die de goudzoekers aan
+den Sacramento behalen, de zuivere waarheid behelst.
+
+Het eerste wat men hierbij in het oog moet houden is, dat er eigenlijk
+geene mijnen in Californië bestaan en dat men dus, om met vrucht te
+kunnen delven, geene kostbare ontginningen behoeft te doen. Langs eene
+uitgestrektheid van meer dan vijfhonderd vierkante mijlen vindt men het
+goud. Waar men zijne schreden rigt, waar men het oog laat weiden, ziet
+men den grond van de vele gouddeelen schitteren en wel in zulk eene
+mate, dat wanneer men b. v. met den hoed een weinig stof van den grond
+schept, naar de plaats gaat waar zich water bevindt en het stof wascht,
+men zuiver goud verkregen heeft. Men beschouwe dit niet als overdreven:
+het is eene daadzaak.
+
+De slotsom van het voorgaande moet echter niet zijn, dat voor ieder die
+dat beloofde land slechts bereiken kan, rijkdommen zijn weggelegd.
+Alhoewel men geene mijnen behoeft te ontginnen, alhoewel de bezwaren aan
+de gouddelving verbonden, oogenschijnlijk niets beteekenend zijn, wordt
+zoowel hier als elders alleen de rijkdom verkregen: door onnoemelijke
+ontberingen en harden arbeid. Eene spade in de hand te nemen, den grond
+op te delven, het goud er uit te zoeken--dit alles schijnt zonder
+twijfel eene kleinigheid, een vrij aangenaam tijdverdrijf te wezen; maar
+wanneer het gewigtige oogenblik daar is waarop de taak moet aanvaard
+worden, waarop men van bloedverwanten, vrienden en bekenden even als van
+de geneugten des burgerlijken levens moet afscheid nemen, waarop men in
+wildernissen moet doordringen alleen bewoond door beeren en tijgers en
+dit in gezelschap van ontvlugte galeiboeven--dan begint die
+koortsachtige lust om goud uit het Eldorado te gaan halen, een weinig te
+verflaauwen! Voorts is het een zoo terugstootenden arbeid om de
+opgedolven aarde in eene mand te laden, die mand op de schouders naar
+het, soms eene mijl ver gelegen water te dragen en daar persoonlijk de
+aarde in de open lucht en bij eene bijna onuitstaanbare warmte te
+wasschen!
+
+Ik heb mannen gezien van een sterk gestel en met den vasten wil om te
+slagen bezield, welke geheel en al ontmoedigd te San Francisco terug
+kwamen, en bij de gouddelving niets anders gewonnen hadden dan de
+koortsen, die ze verteerden; die mannen waren het niet gewend om
+handenarbeid te verrigten. Het is echter ook waar, dat ik anderen te San
+Francisco zag terugkomen, die na slechts eenige weken afwezig te zijn
+geweest, in den geel lederen gordelriem 10, 20, 50 en soms wel 100,000
+francs aan goud mede bragten. Dit waren echter meest allen
+handwerkslieden, gedeserteerde matrozen of stevige boerenknapen. De
+maatschappelijke stand van zaken in Europa is hier omgekeerd. De
+eenvoudige arbeider wint daar naauwelijks het dagelijksch brood en wordt
+hier millionnair, terwijl de letterkundige, de bankier, koopman of
+kantoorbediende grooten kans heeft hier van honger om te komen, wanneer
+hij van de opbrengst van zijnen handenarbeid, brood moet koopen.
+
+De beide Californiën (Opper- en Beneden Californie) zijn van
+vulcanischen oorsprong en schijnen op een betrekkelijk kort geleden
+tijdstip, door aardbevingen verwoest te zijn. De oevers van den
+Sacramento uitgezonderd, waar de grond laag en boschrijk is, ontwaardt
+de reiziger in het geheele land niets dan meer of minder hoog
+opeengestapelde rotsblokken, welke kleine bergen van elkander zijn
+gescheiden, door uit den aard der zaak grillig gevormde valijen.
+
+Het is in deze valeijen, waarin de wateren van den Sacramento telken
+jare doordringen, of anders in de beddingen der stroomen, dat men uit
+den natten grond het goud delft. De wijze waarop de delvers het zand van
+het goud scheiden, geschiedt door middel van een werktuig, dat geheel op
+eene wieg gelijkt en even zoo geschud wordt, of door middel van
+eenvoudige tinnen spoelvaten. De resultaten, die hierdoor verkregen
+worden, zijn zeker en bijna onfeilbaar. De gemiddelde waarde van het
+goud, hetwelk ieder man op voornoemde wijze per dag verkrijgt, is zelden
+beneden de 60 francs. Men vergete het echter niet, dat men daarvoor
+arbeiden moet, zoo als op geene plek der aarde meer gearbeid wordt, met
+een weinig scheepsbeschuit en spek tot spijs, en brak water tot drank!
+Het is alleen de sterke, aan handenarbeid gewone man, die, gedurende
+eenigen tijd, tegen zulk eene zware taak bestand is en resultaten, als
+de opgenoemde, kan verkrijgen.
+
+Anders gaat het toe op de plaatsen waar de grond droog is. Daar moet de
+gouddelver eene meestal vier voet diepe laag aarde op zijde werken, om
+daarna den rotsachtigen grond met een houweel of scherp gepunten ijzeren
+staaf te vermorselen. Hier zijn de voordeelen minder zeker als bij de
+goudwassching, maar ook bij goed geluk aanzienlijker. Men ziet soms
+gouddelvers geheele dagen arbeiden zonder een enkel brokje goud te
+vinden en plotseling, wanneer zij er het minst aan denken, een kloofje
+ontdekken, waarin voor eene waarde van 3000, 4000 francs of ook wel meer
+aan goud ligt opeengestapeld. De tijding van een dergelijken vondst, is
+in een oogenblik door het geheele land verspreid. Honderden zijn spoedig
+op de plek bijeen; zij begeven zich aan den arbeid en dit met zooveel
+vuur, dat zij in één uur meer grond opdelven, dan anders in een halven
+dag. Doch meestal vergeefs, want--en het is opmerkingswaardig--de
+zoogenaamde goud_nestjes_ bevatten wel veel van het edele metaal, doch
+zij staan volstrekt met geene andere dergelijke in verband en men vindt
+bijna nimmer in hunne onmiddelijke nabijheid andere goudmassas. Men
+zoude zeggen, dat het goud, na door zware regens van de toppen der
+bergachtige verhevenheden te zijn gedreven, op een tijdstip, waarop deze
+nog door geene laag aarde waren overdekt, in de kloven en gaten van den
+vulcanischen grond zijn gespoeld. Al de goudklompjes hebben daarbij in
+meer of mindere mate een ronden vorm, als hadden zij door lang rollen,
+dien vorm verkregen.
+
+Kort geleden heeft men verschillende wijzen uitgevonden om het goud van
+aarde en zand te zuiveren. Vele der nieuwe uitvindingen hebben reeds aan
+de uitvinders aanzienlijke voordeelen opgeleverd, niettegenstaande thans
+aan den Sacramento naar goud wordt gezocht op plaatsen, die vroeger
+reeds door anderen werden omgewoeld. Velen leiden echter de rivier van
+hare natuurlijke bedding af, door middel van dijken, en wasschen dan het
+slijk, waarmede de bodem bedekt is, waardoor zij soms vrij wat goud
+bijeenzamelen. Een gezelschap goudzoekers, dat uitsluitend uit advocaten
+en geneesheeren uit Newyork bestaat, werkt op deze wijze in de nabijheid
+van _Mormon Island_, op de plaats zelve waar het goud het eerst ontdekt
+werd. Dat gezelschap levert het eenige voorbeeld op eener vereeniging
+van menschen op Californie, welke zich weet staande te houden en in
+welker boezem geene tweedragt heerscht. Al de vereenigingen of
+maatschappijen van gouddelvers, die zich met zoo veel ophef in de
+Vereenigde Staten, Frankrijk of Engeland organiseerden, waren reeds op
+denzelfden dag ontbonden, toen zij te San Francisco aankwamen en zoo zal
+het ook met alle andere maatschappijen gaan, die nog komen zullen. De
+handwerksman denkt: "De maatschappij rekent op mijne armen om fortuin te
+maken; maar nu ik eenmaal hier ben, heb ik de maatschappij niet meer
+noodig. Waarom zal ik zonder noodzakelijkheid het werktuig in de hand
+van een ander zijn? Waarom zal ik in eene betrekking blijven, die mij
+belet om te doen wat ik wil en die mij verbiedt voor mij zelven op die
+plaatsen goud te gaan delven, waar iedereen schatten vindt?"--En op den
+dag waarop die handwerksman zoo redeneert, verlaat hij San Francisco,
+trekt naar de mijnen en de arme directeuren der maatschappijen blijven
+geheel alleen achter met de machinen, die zij uit Europa medebragten en
+ook met een aantal bewijzen en geschriften, die wel is waar behoorlijk
+in orde zijn, doch waarmede zij niets kunnen uitrigten, daar de
+plaatselijke overheid--de laatste toevlugt die hun overblijft--niet bij
+magte is om de arbeiders, die vlugtende hunne contracten verbraken, tot
+het vervullen hunner verbintenissen te dwingen. Ik schrijf hier niet de
+geschiedenis van ééne, maar van bijna honderd maatschappijen. De eenige
+wijze van vereeniging die in Californie stand houdt, is die van
+bloedverwanten. Eene familie van zes jongens of meisjes, die goed
+kunnen werken en eensgezind leven, zoude in San Francisco, binnen zes
+maanden, 20 à 30,000 francs kunnen winnen.--Het leven is er overigens
+niet buitengewoon duur voor den man uit het volk. Scheepsbeschuit en
+spek koopt men er bijna tot denzelfden prijs als in de Vereenigde
+Staten. De huishuur is, wel is waar, voorbeeldeloos hoog opgedreven,
+maar men kan eene voldoende slaapplaats vinden in de tenten, die in
+onafzienbare reijen om en langs San Francisco zijn opgeslagen, en als
+het ware de faubourgs dier stad vormen. Op het terrein der gouddelving
+zelf was het leven gedurende langen tijd buitengemeen duur. Voor een
+flesch brandewijn betaalde men o. a. 100 francs, voor eene kleine doos
+met sprot 85 francs, enz. Thans zijn echter alle levensmiddelen tot zeer
+billijken prijs te bekomen, dank zij de stoombootdienst, die tot het
+aanvoeren derzelve werd ingerigt.
+
+De goudzoekers, meestal lieden uit de lagere klassen, hebben groote
+behoefte aan sterke dranken. Ook gebeurt het niet zelden, zoodra zij
+eenige duizende francs bezitten, dat zij gedurende vele dagen niet
+werken om op hun gemak aan die neiging, den Anglo-Sakser zoo eigen, den
+vrijen teugel te kunnen vieren.
+
+Meestal hebben zij den dag na hunne dronkenschap de, aan dit land
+eigenaardige, koortsen. Die koortsen dus zijn eer het gevolg van de
+ongebonden levenswijze der landverhuizers, dan van de eigenaardige
+luchtstreek dezer gewesten. Het land is in het geheel niet ongezond; te
+San-Francisco is de lucht zoo scherp, dat men er nagenoeg slechts wollen
+kleederen kan dragen. De bijna algemeene kleeding der goudzoekers
+bestaat in een rood of blaauw flanellen vest en een broek van grof laken
+of linnen.
+
+Na de Amerikanen maken de Franschen het grootste gedeelte der
+tegenwoordige bevolking van Californië uit. Men vindt er meer dan 10,000
+zoo te San-Francisco als in de mijnen, en bijna allen slagen in hunne
+ondernemingen. Overigens is het hier zoo als elders: die het minste
+verteert, en niet die het meeste wint, wordt rijk. Dagelijks zie ik
+kooplieden,--die, zoo als men zegt, goede zaken hebben gedaan--in de
+grootste armoede, terwijl anderen die in het klein speculeren, na korten
+tijd met belangrijke winsten naar huis terugkeerden. Voor den Engelschen
+handelaar even als voor den Amerikaan, is genoegen dan ook onbestaanbaar
+met het drijven van zaken; zij gaan onvermoeid voort en veroorloven zich
+noch rust, noch eenige uitspanning en zijn steeds bedacht meer dan een
+ander te winnen.
+
+Ik heb reeds vroeger aangetoond waarin het werk bestond der goudzoekers
+van Californië; men heeft reeds kunnen begrijpen, dat het groote
+voordeel der landverhuizing alleen is voor werklieden, ambachtslieden en
+stevige knapen. Ik zal hierbij nog eenige weinige aanwijzingen voegen.
+De prijs van handenarbeid te San Francisco is 150 piasters per maand:
+dat is het minimum van het salaris en voor dit geld kan iedereen werk
+verkrijgen. Een kok wint 3 à 400 piasters maandelijks; timmerlieden,
+smeden en metselaars veel meer. Men moet hierbij echter in aanmerking
+nemen, dat de regentijd op het einde van December begint en voortduurt
+tot half Mei en gedurende dien tijd zijn er genoeg lediggangers en ziet
+men groote armoede.
+
+Zoo men den langsten, alhoewel minst kostbaren, weg om Kaap Hoorn neemt,
+om naar Californie te gaan, moet men zich met de reeders verstaan en van
+hen de toestemming erlangen om te San Francisco aan boord te blijven,
+tot dat men eene behoorlijke betrekking heeft gevonden. Zoodra de maand
+Mei voorbij is, bestaat er geen de minste hinderpaal tegen de
+ontscheping en alsdan kan de landverhuizer, bij het gebrek aan
+werklieden, zelf het loon bepalen dat hij verdienen wil. Men heeft 6
+maanden noodig om naar San-Francisco om Kaap Hoorn te komen en dan nog
+wel als er geen oponthoud plaats heeft. Over de landengte van Panama is
+de reis wel korter maar tevens veel kostbaarder.
+
+Zoo men dien weg neemt, moet men zich naar New-York begeven, om er eene
+plaats te bespreken aan boord der Amerikaansche stoombooten naar de
+landengte. Zonder die voorzorg loopt men groot gevaar soms maanden lang
+te Panama te moeten vertoeven, bij gebrek aan gelegenheid om naar San
+Francisco te kunnen vertrekken. Van Havre naar New-York is de prijs van
+overtogt op de beste plaatsen ongeveer 450 francs, van New-York naar
+Chagres 1000 francs en van Panama naar San Francisco 1500 francs.
+Hierbij moet men nog voegen eene uitgaaf van 500 francs voor de kosten
+van muilezels enz. om over de landengte van Panama te gaan.
+
+Twintig jaren geleden deed men op een eilandje nabij Curaçao eene
+ontdekking, waarvan toen veel sprake was. Iemand had in eene negerhut
+waar hij eenigen tijd moest vertoeven, twee groote stukken metaal
+bemerkt die men als haardijzers bezigde. Bij een naauwkeurig onderzoek
+bevond hij dat het goud was en verkreeg de beide staven zeer gemakkelijk
+voor eenige zakdoeken en een pijp. De plaats onthoudende waar die
+kostbare voorwerpen gevonden waren, ging hij naar Curaçao en verkocht er
+zijn goud voor 150,000 francs. De algemeene nieuwsgierigheid werd
+terstond gaande gemaakt. De autoriteiten begaven er zich heen, lieten
+die plaats door troepen bewaken en toen ging men voor rekening van het
+Hollandsch gouvernement aan het werk. Na eenige maanden had men voor 5
+of 6 millioenen goud gevonden, maar na dien tijd scheen de bron
+eensklaps op te houden, want hoewel men van alle kanten groef, vond men
+niets meer. Doch wat Californie betreft, hierover behoeft men zich niet
+te verontrusten, want die mijnen zullen zoo spoedig niet uitgeput zijn.
+De ontdekking der mijnen van Californie is daarenboven slechts eene
+inleiding tot soortgelijke ontdekkingen die men in Zuid-Amerika kan
+doen, hetwelk nog te naauwernood door de Spanjaarden is onderzocht.
+
+De afstammelingen der oude Spanjaarden die in Mexico of Peru aankwamen,
+en die nog thans eene bijzondere en vrij aanmerkelijke klasse uitmaken,
+zouden de pogingen der arbeiders veel eer begunstigen dan hinderen. Na
+in het eerst maar wrevelig de Amerikaansche overheersching te hebben
+geduld, beginnen zij thans een weinig zich naar de tijdsomstandigheden
+te schikken. Ik heb nooit een schooner ras aangetroffen dan dat der
+Spanjaarden van Californie. De mannen zijn groot, wel gemaakt en vol
+energie, de vrouwen hebben, behalve schoon gitzwart haar, behalve eene
+waardige en lieftallige houding en al de schoonheid der Andalusische,
+eene huid die met de blankheid en zachtheid der Engelsche vrouwen
+wedijvert.
+
+De Indianen, vroeger zoo gelukkig en zoo gevorderd in beschaving, staan
+op het punt van uit de rij der volken te verdwijnen. De lieden die uit
+de Oregonstreken kwamen, behandelen hen als wilde dieren en dooden hen
+even ongevoelig als ze wolven of tijgers zouden doen; de Indianen, van
+natuur reeds zeer wraakzuchtig, wreken zich nu zonder onderscheid op
+iedereen. De veete is hierdoor algemeen geworden en zoodanig, dat vele
+lieden die de ongelukkige Indianen beklagen, voor hunne persoonlijke
+veiligheid hen evenwel moeten bevechten.
+
+In Californië is de invloed der Vereenigde Staten alleen op het punt van
+den handel zigtbaar, en niet in de politiek. Eene conventie in
+Opper-Californië, onlangs te Monterey aangekomen, heeft eene constitutie
+aangenomen, waardoor Californië een zelfstandige staat geworden is; nu
+zou niets deszelfs aanhechting bij de Vereenigde Staten moeten
+vertragen. En evenwel schijnt zulks niet het geval te zullen zijn,
+zonder langdurige en ernstige debatten. De slavenhoudende staten, wier
+gewigt nagenoeg gelijk staat met dat van die welke de afschaffing der
+slavernij voorstaan, zullen zich waarschijnlijk er tegen verzetten dat
+Californië, welks constitutie ook de slavernij verbiedt, de magt van
+hunne tegenstanders kon vergrooten. Ten einde die moeijelijkheid uit den
+weg te ruimen, heeft het gouvernement der Unie, eenen specialen
+gelastigde naar San Francisco gezonden om eene onverwijlde beslissing
+over dit punt uit te lokken.
+
+De tijd is dus nog niet gekomen om te onderzoeken, welke invloed de
+aanhechting op de beide landen zou uitoefenen; maar dit alleen is hoogst
+waarschijnlijk, dat Californie voor de oude en nieuwe wereld nog
+kostbare bronnen bezit en zal blijven bezitten. Zeker is het dat de
+Vereenigde Staten er ook partij van zullen trekken, maar ook zeker is
+het dat zij zulks niet alleen zullen doen. Europa zal ontegenzeggelijk
+een groot aandeel in die winst hebben.
+
+
+
+
+
+End of the Project Gutenberg EBook of Californie, by Guillaume Patrice Dillon
+
+*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK CALIFORNIE ***
+
+***** This file should be named 36680-8.txt or 36680-8.zip *****
+This and all associated files of various formats will be found in:
+        http://www.gutenberg.org/3/6/6/8/36680/
+
+Produced by Harry Lamé, André Engels and the Online
+Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net
+(Koninklijke Bibliotheek, The Hague)
+
+
+Updated editions will replace the previous one--the old editions
+will be renamed.
+
+Creating the works from public domain print editions means that no
+one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
+(and you!) can copy and distribute it in the United States without
+permission and without paying copyright royalties.  Special rules,
+set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
+copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
+protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark.  Project
+Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
+charge for the eBooks, unless you receive specific permission.  If you
+do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
+rules is very easy.  You may use this eBook for nearly any purpose
+such as creation of derivative works, reports, performances and
+research.  They may be modified and printed and given away--you may do
+practically ANYTHING with public domain eBooks.  Redistribution is
+subject to the trademark license, especially commercial
+redistribution.
+
+
+
+*** START: FULL LICENSE ***
+
+THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
+PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
+
+To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
+distribution of electronic works, by using or distributing this work
+(or any other work associated in any way with the phrase "Project
+Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
+Gutenberg-tm License (available with this file or online at
+http://gutenberg.org/license).
+
+
+Section 1.  General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
+electronic works
+
+1.A.  By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
+electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
+and accept all the terms of this license and intellectual property
+(trademark/copyright) agreement.  If you do not agree to abide by all
+the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
+all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
+If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
+Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
+terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
+entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
+
+1.B.  "Project Gutenberg" is a registered trademark.  It may only be
+used on or associated in any way with an electronic work by people who
+agree to be bound by the terms of this agreement.  There are a few
+things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
+even without complying with the full terms of this agreement.  See
+paragraph 1.C below.  There are a lot of things you can do with Project
+Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
+and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
+works.  See paragraph 1.E below.
+
+1.C.  The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
+or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
+Gutenberg-tm electronic works.  Nearly all the individual works in the
+collection are in the public domain in the United States.  If an
+individual work is in the public domain in the United States and you are
+located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
+copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
+works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
+are removed.  Of course, we hope that you will support the Project
+Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
+freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
+this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
+the work.  You can easily comply with the terms of this agreement by
+keeping this work in the same format with its attached full Project
+Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
+
+1.D.  The copyright laws of the place where you are located also govern
+what you can do with this work.  Copyright laws in most countries are in
+a constant state of change.  If you are outside the United States, check
+the laws of your country in addition to the terms of this agreement
+before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
+creating derivative works based on this work or any other Project
+Gutenberg-tm work.  The Foundation makes no representations concerning
+the copyright status of any work in any country outside the United
+States.
+
+1.E.  Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
+
+1.E.1.  The following sentence, with active links to, or other immediate
+access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
+whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
+phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
+Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
+copied or distributed:
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+1.E.2.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
+from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
+posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
+and distributed to anyone in the United States without paying any fees
+or charges.  If you are redistributing or providing access to a work
+with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
+work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
+through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
+Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
+1.E.9.
+
+1.E.3.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
+with the permission of the copyright holder, your use and distribution
+must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
+terms imposed by the copyright holder.  Additional terms will be linked
+to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
+permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
+
+1.E.4.  Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
+License terms from this work, or any files containing a part of this
+work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
+
+1.E.5.  Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
+electronic work, or any part of this electronic work, without
+prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
+active links or immediate access to the full terms of the Project
+Gutenberg-tm License.
+
+1.E.6.  You may convert to and distribute this work in any binary,
+compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
+word processing or hypertext form.  However, if you provide access to or
+distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
+"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
+posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
+you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
+copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
+request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
+form.  Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
+License as specified in paragraph 1.E.1.
+
+1.E.7.  Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
+performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
+unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
+
+1.E.8.  You may charge a reasonable fee for copies of or providing
+access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
+that
+
+- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
+     the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
+     you already use to calculate your applicable taxes.  The fee is
+     owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
+     has agreed to donate royalties under this paragraph to the
+     Project Gutenberg Literary Archive Foundation.  Royalty payments
+     must be paid within 60 days following each date on which you
+     prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
+     returns.  Royalty payments should be clearly marked as such and
+     sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
+     address specified in Section 4, "Information about donations to
+     the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
+
+- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
+     you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
+     does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
+     License.  You must require such a user to return or
+     destroy all copies of the works possessed in a physical medium
+     and discontinue all use of and all access to other copies of
+     Project Gutenberg-tm works.
+
+- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
+     money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
+     electronic work is discovered and reported to you within 90 days
+     of receipt of the work.
+
+- You comply with all other terms of this agreement for free
+     distribution of Project Gutenberg-tm works.
+
+1.E.9.  If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
+electronic work or group of works on different terms than are set
+forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
+both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
+Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark.  Contact the
+Foundation as set forth in Section 3 below.
+
+1.F.
+
+1.F.1.  Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
+effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
+public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
+collection.  Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
+works, and the medium on which they may be stored, may contain
+"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
+corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
+property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
+computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
+your equipment.
+
+1.F.2.  LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
+of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
+Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
+Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
+liability to you for damages, costs and expenses, including legal
+fees.  YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
+LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
+PROVIDED IN PARAGRAPH F3.  YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
+TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
+LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
+INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
+DAMAGE.
+
+1.F.3.  LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
+defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
+receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
+written explanation to the person you received the work from.  If you
+received the work on a physical medium, you must return the medium with
+your written explanation.  The person or entity that provided you with
+the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
+refund.  If you received the work electronically, the person or entity
+providing it to you may choose to give you a second opportunity to
+receive the work electronically in lieu of a refund.  If the second copy
+is also defective, you may demand a refund in writing without further
+opportunities to fix the problem.
+
+1.F.4.  Except for the limited right of replacement or refund set forth
+in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
+WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
+WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
+
+1.F.5.  Some states do not allow disclaimers of certain implied
+warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
+If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
+law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
+interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
+the applicable state law.  The invalidity or unenforceability of any
+provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
+
+1.F.6.  INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
+trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
+providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
+with this agreement, and any volunteers associated with the production,
+promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
+harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
+that arise directly or indirectly from any of the following which you do
+or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
+work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
+Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
+
+
+Section  2.  Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
+
+Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
+electronic works in formats readable by the widest variety of computers
+including obsolete, old, middle-aged and new computers.  It exists
+because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
+people in all walks of life.
+
+Volunteers and financial support to provide volunteers with the
+assistance they need, are critical to reaching Project Gutenberg-tm's
+goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
+remain freely available for generations to come.  In 2001, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
+and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
+To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
+and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
+and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.
+
+
+Section 3.  Information about the Project Gutenberg Literary Archive
+Foundation
+
+The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
+501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
+state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
+Revenue Service.  The Foundation's EIN or federal tax identification
+number is 64-6221541.  Its 501(c)(3) letter is posted at
+http://pglaf.org/fundraising.  Contributions to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
+permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
+
+The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
+Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
+throughout numerous locations.  Its business office is located at
+809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
+business@pglaf.org.  Email contact links and up to date contact
+information can be found at the Foundation's web site and official
+page at http://pglaf.org
+
+For additional contact information:
+     Dr. Gregory B. Newby
+     Chief Executive and Director
+     gbnewby@pglaf.org
+
+
+Section 4.  Information about Donations to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation
+
+Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
+spread public support and donations to carry out its mission of
+increasing the number of public domain and licensed works that can be
+freely distributed in machine readable form accessible by the widest
+array of equipment including outdated equipment.  Many small donations
+($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
+status with the IRS.
+
+The Foundation is committed to complying with the laws regulating
+charities and charitable donations in all 50 states of the United
+States.  Compliance requirements are not uniform and it takes a
+considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
+with these requirements.  We do not solicit donations in locations
+where we have not received written confirmation of compliance.  To
+SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
+particular state visit http://pglaf.org
+
+While we cannot and do not solicit contributions from states where we
+have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
+against accepting unsolicited donations from donors in such states who
+approach us with offers to donate.
+
+International donations are gratefully accepted, but we cannot make
+any statements concerning tax treatment of donations received from
+outside the United States.  U.S. laws alone swamp our small staff.
+
+Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
+methods and addresses.  Donations are accepted in a number of other
+ways including checks, online payments and credit card donations.
+To donate, please visit: http://pglaf.org/donate
+
+
+Section 5.  General Information About Project Gutenberg-tm electronic
+works.
+
+Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
+concept of a library of electronic works that could be freely shared
+with anyone.  For thirty years, he produced and distributed Project
+Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
+
+
+Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
+editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
+unless a copyright notice is included.  Thus, we do not necessarily
+keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
+
+
+Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
+
+     http://www.gutenberg.org
+
+This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
+including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
+Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
+subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
diff --git a/36680-8.zip b/36680-8.zip
new file mode 100644
index 0000000..479e9e3
--- /dev/null
+++ b/36680-8.zip
diff --git a/36680-h.zip b/36680-h.zip
new file mode 100644
index 0000000..34185e2
--- /dev/null
+++ b/36680-h.zip
diff --git a/36680-h/36680-h.htm b/36680-h/36680-h.htm
new file mode 100644
index 0000000..770e1c2
--- /dev/null
+++ b/36680-h/36680-h.htm
@@ -0,0 +1,1471 @@
+<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN"
+    "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd">
+
+<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" lang="nl" xml:lang="nl">
+  <head>
+    <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html;charset=iso-8859-1" />
+    <title>
+      The Project Gutenberg eBook of Californie, by Guillaume Patrice Dillon.
+    </title>
+    <style type="text/css">
+
+    p          {margin-top: .75em; text-align: justify; margin-bottom: .75em;}
+    h1         {text-align: center; clear: both;}
+    body       {margin-left: 10%; margin-right: 10%;}
+    .blockquot {margin-left: 5%; margin-right: 5%; line-height: 1.25em;}
+    .bbox      {border: solid 2px; background: #999966; margin-left: 20%; margin-right: 20%; padding: 2em;}
+    .center    {text-align: center;}
+    .figcenter {margin: auto; text-align: center;}
+
+    </style>
+  </head>
+<body>
+
+
+<pre>
+
+The Project Gutenberg EBook of Californie, by Guillaume Patrice Dillon
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+
+Title: Californie
+
+Author: Guillaume Patrice Dillon
+
+Release Date: July 9, 2011 [EBook #36680]
+
+Language: Dutch
+
+Character set encoding: ISO-8859-1
+
+*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK CALIFORNIE ***
+
+
+
+
+Produced by Harry Lamé, André Engels and the Online
+Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net
+(Koninklijke Bibliotheek, The Hague)
+
+
+
+
+
+
+</pre>
+
+
+
+
+
+<h1>CALIFORNIE.</h1>
+
+
+<div class="blockquot"><p>Hoe veel ook reeds over dit fabelachtige land geschreven
+is, blijft de weetlust dienaangaande echter
+nog steeds onbevredigd, en wij meenen onzen lezers
+dus geene ondienst te doen, met hun het zeer boeijende
+verhaal mede te deelen van eenen geloofwaardigen
+ooggetuige, de heer P. Dillon, consul van
+Frankrijk op de Sandwichs eilanden, die in de laatste
+dagen van September en de eerste van October
+1849, die wonderstreek bezocht:</p></div>
+
+<p>Ik werd met het fregat <i>la Poursuivante</i> van de Sandwich eilanden
+naar San Francisco overgebragt. Het trof mij, dat naar
+mate wij het doel onzer reis meer naderden, de twijfelingen ten
+aanzien van Californi&euml; toenamen. Zoo was men te Valparaiso
+wel zeker van het bestaan der goudmijnen; maar men meende
+vrij algemeen dat het land ongezond was, dat er regering noch
+wetten bestonden, en dat men vrij onbeduidende resultaten
+schier altijd met zijn leven betaalde. Op Otaheite, dat slechts
+veertig dagen zeilens van Californi&euml; verwijderd is, heerschte
+dezelfde twijfel, wantrouwen en nieuwsgierigheid. Ieder was
+op zijne hoede als er een schip van het el Dorado kwam; ieder
+was gretig naar nieuwe bijzonderheden, en toch kon niemand
+zich een juist denkbeeld van den staat van zaken vormen.</p>
+
+<p>De ingang der haven van San Francisco gelijkt veel op dien
+van Brest; hij is zoo naauw, dat de forten die men op beide
+zijden wil oprigten, hem volkomen bestrijken en hun vuur
+kruisen; de haven is bovendien diep genoeg om de grootste
+schepen te kunnen bevatten. Wanneer men aan den ingang
+komt, dan ontrolt zich voor het oog niet eene haven, ook niet
+een meer, maar eene geheele Middellandsche zee in het klein.
+San Francisco&#8217;s haven zou met gemak alle vlooten der wereld
+kunnen bevatten, en men mag zich met regt verwonderen, dat
+een zoo heerlijk punt, zoo lang ongebruikt is gebleven.</p>
+
+<p>In de baai op eenigen afstand van den ingang, ligt een eilandje
+dat de schoonste gelegenheid voor de oprigting eener
+batterij aanbiedt, en dus dit reeds zoo sterke punt nog krachtiger
+maakt.</p>
+
+<p>Herba Buena, anders gezegd San Francisco, ligt, wanneer
+men de baai binnen stevent, aan de regterhand, een weinig
+voorbij het oude Spaansche fort; het is eene stad die thans
+50,000 zielen telt, en binnen eenige jaren de beheerscheres der
+Stille of Zuidzee belooft te zullen worden. Mast-bosschen, die,
+zich al verder en verder uitstrekkende&mdash;zoodat zij eindelijk met
+den horizont ineen smelten&mdash;herinneren aan Havre en Marseille.
+Ik vond 340 groote koopvaardijschepen bij de stad geankerd,
+behalve nog een aanzienlijk getal schoeners en brikken. Alle,
+zonder uitzondering, hadden hunne equipagi&euml;n verloren, en van
+vele waren zelfs de kapiteins gedeserteerd. Eene enkele Amerikaansche
+korvet, van welke de vlag van den commodore Jones
+woei, bewaakte al die rijkdommen.</p>
+
+<p>Wij traden zonder moeijelijkheid aan wal, op een hoofd, dat
+men beneden het oude fort heeft aangelegd. Hier zijn geene
+commiesen om ieders zak te doorzoeken of met den peilstok
+in de hand kisten en koffers na te gaan. Al die formaliteiten
+zijn den Amerikanen geheel onbekend. Voor hen heeft de
+tijd even goed waarde als de goederen, en al wat hun zonder
+blijkbare noodzakelijkheid er een deel van ontneemt, beschouwen
+zij als eene inbreuk op hunne regten als vrije menschen.
+In de oogen van den Amerikaan bestaat de ware vrijheid niet
+in het straffeloos verkondigen van buitensporige philosophi&euml;n
+aan een naar genot hakend auditorium, maar in de bevoegdheid
+om zich zonder belemmering bezig te mogen houden, met
+dat geen waarvoor men neiging gevoelt.</p>
+
+<p>Te San Francisco, waar men voor anderhalf jaar nog slechts
+eenige lompe hutten vond, pralen thans eene beurs, een schouwburg,
+kerken voor alle Christelijke gezindheden en vele huizen
+die er zeer goed uitzien. Sommigen zijn van steen, maar de
+meesten van hout. De gevels zijn gewit of geschilderd, de straten
+goed regt en het geheel maakt een goeden indruk. Aan
+twee kanten der stad strekken zich langs het strand, zoo ver het
+oog reiken kan, rijen tenten uit; eene stad van nieuwe soort
+vormende, waaraan eene zekere originaliteit niet ontbreekt.
+Alvorens den togt naar de mijnen te aanvaarden, vertoeven
+daar de landverhuizers uit beide werelddeelen eenigen tijd. Daar
+woont de voormalige minister van justitie van koning Kamehameha
+(van de Sandwichs-eilanden), thans de geduchtste roover
+van Californi&euml;. Daar zijn moordenaars, oudermoordenaars,
+struikroovers, zeeschuimers en andere bandieten vereenigd, die
+de arm der geregtigheid nog niet bereikt heeft. D&aacute;&aacute;r is ruime
+stof voorhanden voor blij- en treurspel, maar voornamelijk voor
+het laatste. Ongeloofelijke ontvlugtingen en avonturen, doller
+dan eenig romancier ooit durfde uitvinden, wachten daar hunnen
+toekomstigen geschiedschrijver.</p>
+
+<p>San Francisco gelijkt op een reusachtigen bijenkorf, door deszelfs
+onophoudelijk gegons. Ik beklaag den philosooph, den
+denker, die in de straten dier stad mogt geraken, want met
+iederen stap loopt hij gevaar te midden zijner overpeinzingen
+verpletterd te worden, want men roept hier niet <i>pas op!</i> Stevige
+knapen van forschen ligchaamsbouw, met suikerbroodvormige
+hoeden op, zweepen en drijven hun gespan zonder het minste
+acht te slaan op de voetgangers. Aan beide zijden der straat
+ziet men talrijke lieden met haastige schreden voortstappen; hetzij
+naar het tolhuis, een lomp gebouw in het midden der stad,
+of naar de beurs, die tusschen twee speelhuizen ligt, en voor
+hetwelk steeds groepen gretige speculanten te vinden zijn.</p>
+
+<p>Alle volkeren der wereld zijn ruim vertegenwoordigd onder
+den handelstand te San Francisco; maar, gelijk te verwachten
+was, hebben de Amerikanen er de bovenhand. De Amerikaansche
+wetten veroorloven iedereen, dat vak bij de hand te nemen,
+waarin hij het meeste smaak heeft. Dientengevolge is iedereen
+makelaar, consignataris, bankier, geldwisselaar, vendumeester,&mdash;velen
+vereenigen zelfs al die vakken. Het is mij onbekend
+of de reeder of koopman te Havre die goederen in consignatie
+naar San Francisco zendt, goede zaken doet; maar zeker is het,
+dat de consignataris er geen geld bij toelegt. De nota van zijne
+verschillende winsten, onder de benamingen van courtage, verschil
+in den wisselkoers, pakhuishuur, enz. zou zijne Europesche confraters
+doen watertanden. Zonder overdrijving mag men die gezamenlijke
+opgelden wel op 50 pCt. van de bruto-opbrengst
+schatten. Uit billijkheid moet men echter ook erkennen, dat
+de consignataris te San Francisco zware lasten te dragen heeft.
+Behalve de duurte van het leven in een land, waar een ei 5
+francs en een aardappel 3 francs kost, varieeren de huren tusschen
+150,000 en 300,000 francs &#8217;s jaars. Er zijn vele huizen,
+die hunnen eigenaren tot zelfs 800,000 francs per jaar opbrengen.</p>
+
+<p>Hoe belangrijk ook de door de mijnen van Californi&euml; verkregen
+resultaten mogen zijn, en hoe talrijk de hulpbronnen van
+San Francisco als handelscentrum wezen mogen, kan zulk een
+staat van zaken toch niet lang voortduren.</p>
+
+<p>Wat voor dezen oogenblik eene kunstmatige en buitensporige
+waarde aan de gebouwen te San Francisco bijzet, is het groot
+aantal der speelhuizen die men er heeft opgerigt. Zoodra er
+een huis te huur komt, maken de spelers er zich tot elken prijs
+van meester en de bank installeert er zich met den geheelen boedel
+van roulettes. Er bestaan thans meer dan 100 dusdanige
+inrigtingen, iederen avond opgevuld met Chinesche, Mulatsche,
+Maleische en Sandwichsche landloopers, kortom avonturiers uit
+alle landen en allen bandieten van de eerste soort. Alle volken
+van den aardbol hebben een deel van hun schuim in dat riool
+uitgestort.</p>
+
+<p>Niets is zonderlinger dan het schouwspel, dat die speelhuizen
+alle avonden na 8 uur vertoonen. Voor de deur belemmert
+eene dik opeengepakte menigte den toegang; van binnen dringen
+de spelers tot aan de <i>monte</i>-tafel door en raken dikwijls
+handgemeen. Op andere plaatsen worden dusdanige twisten
+met den vuist of den voet beslecht; maar in Californie wordt
+eene beleediging of zelfs een ligte stoot oogenblikkelijk gevolgd
+door een dolkstoot of een pistoolschot. &#8222;Stil daar!&#8221; roept de
+boekhouder wanneer een pistool in de zaal gelost wordt, &#8222;verwenschte
+schurken, wat maakt gij een leven!&#8221; &#8222;Ik zal u doorboren
+als een zeef; als ik het niet doe, haal mij de duivel!&#8221;
+wordt weder van een anderen kant geroepen: zoo luiden de
+korte maar krachtige uitroepen die men aan verschillende zijden
+hoort. Is de speler, die doorgaans regtstreeks van de mijnen
+komt, tot aan de tafel doorgedrongen, dan maakt hij zijn
+lederen geldriem los, drinkt op het eene eind en laat eenige
+goudklompjes op het groene kleed rollen. De <i>head manager</i>
+(president) strekt de hand uit, weegt de stukken op een
+naast hem staand schaaltje en betaalt de waarde uit in onsen
+van 85 francs elk. Men gaat aan het spelen; diezelfde hand
+haalt een ons weg; tweede spel, zelfde gevolg. Na 15 of 20
+minuten moet de speler op nieuw den geldriem los maken. Zelden
+verwijdert zich een speler zonder dat de bank hem in &eacute;&eacute;nen
+nacht van de vrucht van maanden lange ontberingen beroofd heeft.</p>
+
+<p>Ik had gedineerd bij een der gelukkigste speculanten van
+San Francisco. Het was een Amerikaan, een oud bankroetier
+uit de Vereenigde Staten, die zes maanden te voren in Californi&euml;
+was gekomen en thans reeds bezitter was van een fortuin,
+die op een millioen francs geschat werd. Onder de gasten
+bevonden zich onderscheidene officieren van de Amerikaansche
+arm&eacute;e en vloot. Het diner had ten gevolge van de vele
+toasten en redevoeringen tot laat in den avond geduurd. Bij
+het vertrek bood een der officieren aan, mij ten geleider door
+de stad te strekken. Ik nam het aan en kort daarop traden
+wij een der drukst bezochte speelhuizen binnen. Toen wij niet
+zonder moeite tot bij de groene tafel doorgedrongen waren, haalde
+ik een vijffrancsstuk uit den zak en wierp het als een wanhopige
+op tafel. Een nog jong man, met een zwaren baard en van een
+arristocratisch en ernstig uitzigt, nam het presidium waar. Hij
+hield een oogenblik met het behandelen der roulette op; en na
+mij aangestaard te hebben, nam hij mijn zilverstuk, en het
+mij onder een beleefden glimlach toereikende, zeide hij in
+zeer goed Fransch tegen mij: &#8222;Ik zie wel, dat mijnheer een
+vreemdeling is en zich aan onze gebruiken nog niet gewend
+heeft. Wij spelen hier om geene vijffrancsstukken, maar om
+gouden onsen. Zou mijnheer zijn vijffrancsstuk wel willen
+terugnemen?&#8221; Ik was getroffen door de manieren van zulk
+een beminnelijken president en wachtte op eene gunstige gelegenheid
+om met hem in gesprek te treden; hij was
+daartoe ook wel geneigd. &#8222;Gij wildet gaarne weten,&#8221; zeide
+hij, &#8222;of onze bank goede zaken doet; ik zal eens openhartig
+met u zijn: zij gaan vrij goed, met uitzondering van dezen
+avond die verfoeijelijk geweest is. Zoo met een moeten wij
+sluiten en ik twijfel er aan of dan al onze winsten sedert 8 ure,
+wel 20,000 piasters bedragen. Gelukkiglijk zijn wij op vorige
+avonden beter geslaagd; anders zouden wij wel te beklagen
+zijn, want niet meer dan 20,000 piasters op &eacute;&eacute;nen avond winnen,
+is voor eene bank hier te lande, zoo goed als in een bosch
+te zijn afgezet.&#8221; Vervolgens verhaalde hij mij, dat hij tot aan
+Junij 1848 eene groote rol in de clubs te Parijs gespeeld had,
+maar toen achtte hij het raadzaam van tooneel te veranderen.</p>
+
+<p>De hartstogt van het spel is in Californi&euml; niet door de Amerikanen
+ingevoerd; want ten allen tijde hebben de bewoners
+van die landstreek er zich met groote drift aan overgeven. In
+Mexico is dit nog tegenwoordig het geval. <i>Monte</i> is het meest
+geliefkoosde spel, maar roulette telt er ook hare vrienden.</p>
+
+<p>De bevolking van San Francisco groeit dagelijks aan door de
+landverhuizers, die over zee uit alle deelen der wereld komen.
+De Sandwichs-eilanden, Otaheite, Nieuw Zeeland en Sidney
+hebben alle in meerdere of mindere mate daardoor hunne blanke
+bevolking verloren. Al die ongelijksoortige bestanddeelen zijn
+tot &eacute;&eacute;ne groote massa werklieden zamengesmolten. Voor het
+oogenblik zijn zij afwezig, maar zij zullen allen bij het naderen
+van den winter in de stad eene schuilplaats komen zoeken. Als
+bevolking vindt men er thans eigenlijk slechts kooplieden, scheepsgezagvoerders
+en diegenen, die, in de mijnen wat overgegaard
+hebbende, dit te San Francisco in spel en overdaad komen
+verkwisten. De bevolking bestaat bijna uitsluitend uit mannen
+en de weinige eerlijke vrouwen, die hunne mannen
+herwaarts gevolgd hebben, durven zich schier niet op straat
+vertoonen. Evenwel neemt men reeds eene aanmerkelijke
+verbetering te dien aanzien waar; sedert de Amerikanen de
+overhand te San Francisco gekregen hebben, kan niemand meer
+straffeloos eene vrouw beleedigen. Nergens worden, gelijk bekend
+is, de vrouwen meer ge&euml;erbiedigd dan in de Vereenigde
+Staten. Overigens is hier een handel in vollen bloei, dien men in
+Europa ongetwijfeld verfoeijelijk zou noemen; er gaat namelijk
+geene week voorbij, zonder dat eenig Chiliaansch of Amerikaansch
+vaartuig, door dezen of genen speculant bevracht, eene
+geheele lading vrouwen aan de markt brengt. Men heeft mij
+verzekerd, dat deze handel tegenwoordig de meeste en zekerste
+winsten afwerpt.</p>
+
+<p>Zoo men de afzonderlijke deelen wilde gaan onderzoeken,
+waaruit de handeldrijvende bevolking van San Francisco bestaat,
+dan zou men er al zeer zonderlinge vinden. Alle gefailleerde
+kooplieden van New-York, alle door de justitie vervolgde
+bankroetiers, alle plannenmakers en fortuinzoekers zijn
+als een vogelzwerm op dit land van belofte nedergevallen.
+&#8222;Kijk hem eens aan,&#8221; zeide mijn geleider, die zelf een Amerikaan
+was, &#8222;dat is een onzer grootste geesten. Als chef van
+een der grootste huizen van Baltimore durfde hij het stoute
+plan vormen, om al het versche vleesch der Unie te monopoliseren,
+ten einde het later te verkoopen tegen den prijs, dien
+hij zou gelieven vast te stellen. Reeds had hij de kudden in
+drie vierde gedeelte der staten opgekocht, toen een andere Amerikaan,
+ook een schrandere bol, in tegenovergestelden geest begon
+te speculeren. De strijd tusschen deze twee reuzen was langdurig
+en vreeselijk. Het volk bij ons, dat hoogst gevoelig is voor
+alles wat den stempel van grootheid draagt, sloeg hen langen
+tijd met de grootste belangstelling gade. Ongelukkig was het
+totale verderf der kampvechters, het einde dezer worsteling.
+Evenwel,&#8221; zoo ging mijn cicerone voort, &#8222;hebben beiden zich
+sedert weder van dien slag hersteld. Hij, dien gij d&aacute;&aacute;r ziet,
+kwam zes maanden geleden zonder een penning hier aan; thans
+heeft hij een fortuin van 500,000 francs. Zijn oude tegenstander
+is er nog beter bij gevaren. Thans maken zij zich gereed,
+om op dit nieuwe terrein, een laatst en schrikkelijk gevecht te
+leveren. Ook die lange kerel, die ons in het Fransch groette,
+is een onzer heldere koppen. Voor eenige jaren was hij bankier
+te New-York en was voornemens &eacute;&eacute;ne unieke en kolossale
+bank op te rigten op de puinhoopen van alle andere soortgelijke
+inrigtingen. Zijn streven, dat door eene buitengemeene
+bekwaamheid en doorzetting gekenmerkt werd, zou
+met den besten uitslag bekroond zijn geworden, toen de
+president der Vereenigde Staten eene wet liet aannemen, die
+de oprigting der nieuwe bank belette. Het publiek aarzelde
+aan welken dezer beide groote mannen het zijnen bijval zou
+schenken; maar de president, generaal Jackson, zonder er zich
+veel om te bekommeren, zat den bankier op de hielen, die, om
+zich te onttrekken aan deze vervolging en aan die der plotseling
+tegen hem opgestane crediteuren, geen anderen uitweg zag dan
+het hazenpad te kiezen; waarop hij zich onder ons kwam vestigen.&#8221;</p>
+
+<p>Terwijl mijn gids mij aldus bekend maakte met de heldendaden
+zijner landgenooten, werden wij aangesproken door een
+persoon met een rood gelaat en van eene athletische gestalte.
+Hij was van top tot teen gewapend en droeg een ontzagchelijk
+groot jagtmes in een geel lederen gordel. Nadat deze zonderlinge
+verschijning verdwenen was, zeide mijn gids: &#8222;Dat is
+kolonel X... van den Missisippi. Hij is overland van Texas
+gekomen en heeft Mexico over deszelfs geheele breedte doorreisd.
+Hem is een zonderling avontuur overkomen, dat veel sensatie
+heeft gemaakt, zelfs hier, waar wij ten aanzien van het wonderbare
+reeds alle scholen doorloopen hebben. Hoor maar eens.
+Des kolonels corps, zamengesteld uit stevige landlieden uit
+de westelijke staten, was voortgerukt tot de sterke Mexicaansche
+stad Durango van 35,000 zielen en vond daar de geheele
+bevolking in volslagen wanhoop. Den vorigen dag waren 500
+Indianen van den stam der Apachen, die op de oevers
+van den Colorado woont, verschenen, en hadden de stad met
+plundering bedreigd, zoo men hun niet op staanden voet 50 vrouwen
+en even veel jonge meisjes in handen leverde. De ontaarde
+afstammelingen van Cortez spitsbroeders, sidderen tegenwoordig
+reeds op de enkele gedachte van een Apache Indiaan; zoo bewilligden
+de inwoners van Durango dan ook, na een flaauwen
+zweem van aarzeling, in den eisch, en de Indianen namen, behalve
+de hun overgeleverde vrouwen, ook op hunnen terugtogt
+naar den Colorado alle kudden mede, die zij onder weg tegen
+kwamen. Kolonel X... kennis gekregen hebbende van dit voorval,
+bood aan, voor de som van 4000 piasters de stroopers te
+vervolgen en de vrouwen terug te brengen. De stad nam dit
+aanbod vol blijdschap aan en onderteekende terstond een contract
+voor die som. De kolonel vertrok met zijne partijgangers
+en bereikte op den derden dag de Indianen, die weder bij
+hunnen stam gekomen waren. Het gevecht had plaats te paard
+en met buksen. De krijgslist der Indianen is, zich, terwijl zij
+hun paard in galop brengen en deszelfs manen grijpen, aan eene
+zijde neder te buigen en uit te strekken, zoodanigerwijze dat een
+hunner voetzoolen het eenige mikpunt voor hunnen vervolger
+is, terwijl juist dat been hun dient om hun evenwigt in die
+moeijelijke stelling te bewaren door hetzelve sterk tegen de zijde
+van het paard te drukken; in weerwil dat zij ook thans weder
+deze list te baat namen, leden zij toch eene volslagen nederlaag.
+De kogels van den kolonel&mdash;dank zij den onfeilbaren
+blik, die den Amerikaanschen jager onderscheidt en die maakt
+dat geen voorwerp, hoe klein ook, zijn zeker schot ontkomen
+kan&mdash;vlogen met onovertreffelijke juistheid en tot onbeschrijfelijken
+schrik der Indianen, in den blooten voet.</p>
+
+<p>Na 7 of 8 dagen afwezig te zijn geweest, rukte de kolonel
+Durango weder binnen; hij had drie zijner manschappen verloren,
+maar bragt de vrouwen en meisjes weder mede. Maar,
+wel verre van hem hunne erkentelijkheid te betoonen, weigerden
+de inwoners van Durango nu, hem de overeengekomen som te
+betalen en gelastten hem, en zijnen volgelingen, de stad te
+ruimen. Op die onbeschaamde boodschap liet de dappere kolonel
+antwoorden, dat hij niet vertrekken zou, alvorens hem de 4000
+piasters zouden uitbetaald zijn en dat hij, wanneer zulks niet
+binnen 24 uren geschied was, zich met zijn 27 manschappen
+van de stad zou meester maken. Dat antwoord werkte krachtig.
+De alcade van Durango kwam den volgenden morgen
+met de 4000 piasters in klinkende specie, waarna de kolonel,
+volgens zijne eigene uitdrukking, het stof van zijne schoenen
+schudde en bedaardelijk op andere avonturen uitging.</p>
+
+<p>Het meest staat men te San Francisco verbaasd over de zeldzaamheid
+van den diefstal, in we&ecirc;rwil van de vele verlokselen
+van dien aard, die er voor de gewetenlooze bevolking aldaar bestaan.
+Op de binnenplaatsen, voor de deuren, in de straten,
+op de pleinen, kortom overal, stoot men tegen stapels goederen
+uit alle streken der wereld, die hier nedergeworpen zijn en
+zonder eenigerlei bescherming of toezigt schijnen te zijn; en
+toch komen de schelmen en gaauwdieven van beroep, waarvan
+de stad vol is, nooit op de gedachte om er aan te raken. De
+reden daarvan is dat Californi&euml;, even als vele andere min beschaafde
+landen, zijn eigen en algemeen erkend wetboek van
+zedelijkheid heeft. Zoo mag men zich wel de uitspanning van
+een dolkstoot of een pistoolschot tot wraakneming of in een
+twist veroorlooven; maar aan een andermans goed te raken is
+het monsterachtigste van alle vergrijpen; geschiedt dit al een
+enkele maal, dan vliegt oogenblikkelijk een twintigtal kogels
+uit de omliggende tenten en huizen naar den dief. Kooplieden,
+mijnwerkers, schippers, allen verlaten terstond hun werk om
+hem te vervolgen, want ieder heeft belang bij het beletten van
+den diefstal; en echter zijn er noch soldaten, noch gendarmen
+om in het bijzonder voor de openbare veiligheid te waken.
+Zulk een staat van zaken zal bij den eersten aanblik verbazing,
+ja schier verontwaardiging wekken; men kan maar
+niet begrijpen dat een gouvernement zoo in zijn voornaamsten
+pligt te kort schiet, van aan een land, dat zich
+onder zijne hoede geplaatst heeft, zelfs niet eene officieele en
+regtstreeksche bescherming te verleenen; maar vele zaken die
+den Europeaan verwonderlijk voorkomen, zijn voor den Amerikaan
+zeer eenvoudig en duidelijk. De maatschappij is, naar
+zijn oordeel, niets dan eene verzameling van schrandere en vrije
+personen, waarvan ieder, door eene natuurlijke aandrift, naar
+zijne eigelijke plaats streeft. Nu zou, zijns inziens, de tusschenkomst
+van het burgerlijk gezag buiten de uiterste noodzakelijkheid,
+dat streven slechts belemmeren en in verwarring brengen;
+en is het beter zich zelven met het te keer gaan van
+zekere maatschappelijke wanordelijkheden te belasten, dan die
+zorg aan den staat over te laten en zich zelven aldus in eene
+soort van voortdurende voogdijschap te plaatsen.</p>
+
+<p>Eene zeer opmerkenswaardige omstandigheid heeft mij te San
+Francisco getroffen, namelijk de populariteit, welke zij genieten,
+die gelegenheid gehad hebben om burgermoed aan den dag te
+leggen. Zoo leefde er, toen ik Californi&euml; bezocht, nabij
+den Sacramento een alcade, wiens district in den aanvang de
+algemeene verzamelplaats was geweest van alle van buiten afgekomen
+bandieten. De misdaden waren aan de orde van den dag,
+de overtredingen waren in het geheel niet te tellen. De koene
+alcade had voor dezen zoowel als voor genen slechts &eacute;&eacute;n zelfde
+huismiddeltje. &#8222;Hang maar op!&#8221; was onveranderlijk zijn kort
+maar krachtig vonnis, wanneer een beschuldigde voor zijne balie
+gebragt werd. Het volk, dat de functien van policieagenten
+waarnam, liet zich dit geen tweemaal zeggen; het hing den delinquent
+op en ging dan bedaard aan zijne gewone bezigheden.
+Was de zaak een moord, een diefstal van een zakdoek of een
+pijp, het vonnis luidde altijd zonder de minste variatie: &#8222;Hang
+maar op!&#8221; en werd ook steeds ongenadig en naar de letter uitgevoerd.
+Zoo soms iemand de aanmerking maakte dat de beschuldigde
+misschien wel onschuldig was en dat men in allen gevalle
+zijne verdediging kon hooren, dan antwoordde de alcade: &#8222;Kom!
+kom! gij weet wel, vrienden, dat er geen onschuldige onder
+u is; heeft hij de misdaad niet bedreven waarvoor hij teregt
+staat, dan heeft hij er toch andere gedaan, hier of elders; dus,
+hang maar op!&#8221; De omstanders glimlachten dan eens en
+knoopten den patient op.</p>
+
+<p>Toenmaals was het oude Spaansche stelsel nog in zwang,
+waarbij de alcade alle magt bezat en er van jury geen sprake
+was. Later kwam hier verandering in, want de Amerikanen
+konden zich niet ontdoen van hunne liefde voor eene instelling, die
+zulk een krachtigen dam tegen despotismus is. Echter moet het
+gezegd worden dat de bijvoeging van de jury onder de toenmalige
+omstandigheden de regtspleging slechts grotesker
+maakte. Hoevele malen is niet eene jury van twaalf beschonkenen
+bijeengekomen, om eenen dertienden dronkaard te vonnissen!
+Het bijna onveranderlijke verdikt van &#8222;schuldig&#8221; werd gevolgd
+door des alcades geliefkoosd formulier: &#8222;Hang maar op!&#8221; Dan
+aanschouwde men het wonderbaarlijkste tooneel, dat zich denken
+laat. De president der jury, met een krachtigen roes aan,
+haalde een bijbel uit den zak en las den rampzaligen veroordeelde
+een kapittel voor. Vervolgens werd hij door ieder gezworene
+omhelsd, die hem verzekerde dat alleen zijn geweten
+hem het gevelde verdict had voorgeschreven. &#8222;Kom, kameraad,
+moed gevat!&#8221; voegden zij er bij; &#8222;gij hebt nog een kwartier
+over, onderwijl de strop wordt klaar gemaakt. Hoe wilt gij dat
+doorbrengen? Wilt ge een pijp en tabak? dat kunt ge krijgen.
+Wilt ge brandewijn? daar is hij.&#8221; En dan gingen jury, veroordeelde
+en toeschouwers aan het drinken, tot dat zij niet meer
+op hunne beenen konden staan.</p>
+
+<p>Een jong Parijzenaar van goede familie had in dat district
+eene brandewijnnering opgezet en maakte snel fortuin. Hij had
+slechts met &eacute;&eacute;ne moeijelijkheid te kampen. Onder zijne klanten
+telde hij een Amerikaansch matroos, die gedeserteerd was
+en die telkens met de pistool in de hand een mondvol brandewijn
+kwam vragen, maar zelden of nooit betaalde. Mijn
+jonge landgenoot, ongeduldig wordende, nam zijn toevlugt
+tot den alcade. De manhafte magistraat schreef juist
+een doodvonnis, dat hij zoo even had uitgesproken. Op de
+klagt die hem gedaan werd, gaf hij geen antwoord; doch toen
+de bijzonderheden waren uiteengezet, strekte hij de hand uit,
+nam van de tafel aan zijne regterzijde een paar pistolen en reikte
+die den klager over en dat alles zonder van het papier op te
+zien. &#8222;Maar wat beduidt dat? mijnheer de Alcade,&#8221; vroeg de
+andere. &#8222;Pak maar aan,&#8221; antwoorde de alcade, zeer lakoniek,
+&#8222;gij hebt u laten beleedigen; derhalve hadt gij blijkbaar geene
+pistolen. Neem ze dus maar, later zal ik ze wel van u terug
+krijgen.&#8221; Mijn landgenoot keerde naar zijne tent terug, pakte
+zijnen boedel bij elkander, en verliet het land, om er nimmer
+weder terug te keeren. &#8222;Ik heb 60,000 francs,&#8221; zeide hij nog
+later, toen hij mij dit geval vertelde, &#8222;en gelukkiglijk staat mijn
+hoofd nog vast op mijn romp. Laat de alcade naar den henker
+loopen! Met de eerste de beste gelegenheid keer ik naar
+Frankrijk terug.&#8221;</p>
+
+<p>Weinige weken voor dat ik naar San Francisco vertrok, moesten
+er algemeene verkiezingen plaats hebben tot het zenden van
+afgevaardigden naar eene conventie, welke te Monterey zitting
+zou houden. De strijd tusschen de verschillende partijen was
+zeer levendig. De eenige die met bijna algemeene stemmen
+verkozen werd, was de alcade van den Sacramento, vermits hij
+bekend was als een man die een vasten wil bezat en steeds
+bereid was om niet met ijdele woorden, maar door daden de
+goede zaak voor te staan. Dat bij de Amerikanen overigens
+stoutmoedigheid en beradenheid met liefde voor de orde gepaard
+gaan, bewijst de volgende gebeurtenis waarvan Californi&euml; het
+schouwtooneel was:</p>
+
+<p>In de eerste dagen na het ontdekken der mijnen had zich
+eene bende gevormd, waarvan de leden&mdash;Amerikanen, Franschen
+en Engelschen&mdash;den naam van <i>honden</i> aangenomen hadden.
+Het erkende doel dezer vereeniging was, om door middel
+van vrijwillige inschrijvingen die leden der bende te ondersteunen,
+die, zonder goed gevolg in de mijnen gewerkt hebbende
+en buiten staat zijnde dien arbeid voort te zetten, naar hun
+vaderland wenschten terug te keeren. Ieder droeg als onderscheidingsteeken,
+een streep op den linkerarm. Gedurende
+eenigen tijd had men zich niet over de <i>honden</i> te beklagen,
+die buitendien de orde te San Francisco handhaafden
+en de overheden telkenmale ter hulpe snelden, wanneer dezelve
+dreigde verstoord te worden. Van lieverlede rezen er
+echter geschillen tusschen hen en de Chilianen, die, zeer geoefend
+in het gouddelven en bij benden werkende, met weinig
+moeite schoone resultaten verkregen. De <i>honden</i>, met welke
+het tegenovergestelde het geval was, lieten daarop de Chilianen
+weten, dat zij onverwijld de terreinen moesten verlaten, waar zij
+aan het delven waren en dat zij naar hun land moesten terugkeeren.
+De Chilianen weigerden natuurlijk hieraan te voldoen,
+hetwelk een algemeenen strijd tusschen de beide partijen ten gevolge
+had. De Chilianen werden op alle punten geslagen en vlugtten
+gezamenlijk naar San Francisco. De <i>honden</i>, hiermede
+niet te vreden, trokken mede naar San Francisco; dagelijks
+hadden er toen bloedige gevechten plaats; noch orde, noch
+veiligheid heerschten meer in de stad, daar boosdoeners van
+alle landen van de gegevene omstandigheden tot hun eigen
+voordeel partij trokken. Geheel straffeloos werden de huizen
+vernield, magazijnen verbrand en vooral de bewaarplaatsen van
+wijn en sterke dranken geplunderd. De inwoners van San
+Francisco stoorden zich in het minst niet aan dezen staat van
+regeringloosheid; zij gingen en kwamen en regelden hunne
+zaken, even als of zij niets met de strijders gemeen of
+eenig belang bij de twist hadden. Alleen de Engelschen,
+gewoon aan de krachtige bescherming van hun gouvernement,
+v&oacute;&oacute;r alles vrienden van goede tucht, waren diep verontwaardigd
+en protesteerden tegen de strafwaardige onverschilligheid
+van het Amerikaansche gouvernement. Zoo was de
+stand van zaken, toen zich in San Francisco het gerucht verspreidde,
+dat de <i>honden</i> eene legerplaats der Chilianen waren
+binnengedrongen, de mannen hadden verslagen, de vrouwen
+onteerd en vermoord en de lijken en tenten hadden verbrand.
+Het was des avonds, dat de tijding dezer gruweldaden
+zich in San Francisco verbreidde. Den volgenden morgen
+zeer vroegtijdig begaf zich zekere Brennan, chef van
+de secte der Mormonieten, naar de groote markt, terwijl
+hij met groot geweld een schel luidde, die hij in de hand hield.
+De inwoners ontwaakten, verlieten hunne huizen en gingen naar
+dezelfde plaats, uit nieuwsgierigheid om te weten wat geschieden
+zoude. Brennan sprong toen op eene verhevenheid en sprak
+de talrijke volksmenigte aan. Hij was een man des volks; zijne
+taal was ruw, openhartig en krachtig. &#8222;Wij zijn lafaards, ellendelingen
+en schelmen!&#8221; riep hij uit. &#8222;Wij staan hier met over
+elkander geslagen armen en met opgerigte hoofden, tijdens
+eene bende roovers onder onze oogen gewelddadigheden bedrijft,
+die om wraak schreeuwen! Zullen wij zoo blijven wachten,
+tot dat zij onze eigene vrouwen en kinderen komen beleedigen?
+Heden vermoorden die bandieten de vreemdelingen&mdash;morgen
+zullen zij het ons doen. Amerikanen! uw gedrag doet
+mij blozen! Gij zijt zelfzuchtigen en lafaards! Wat mij betreft,
+ik zal mijn huisgezin en hetgeen ik bezit weten te verdedigen.
+Ik snel onmiddelijk naar mijn huis terug ten einde
+mij met mijne pistolen te wapenen en ik zweer het bij den
+hemel, dat ik den eersten den besten <i>hond</i>, dien ik ontmoeten
+mogt, de hersens verbrijzelen zal. Zijn er onder u,
+wier hart op de regte plaats zit, dan volgen zij mijn
+voorbeeld.&#8221;&mdash;Het
+volk beantwoordde dien roep. <i>Te wapen!</i> klonk het van de
+eene zijde der stad naar de andere. Franschen, Engelschen,
+Duitschers en Amerikanen lieten zich inschrijven, om aan den
+kruistogt deel te nemen. Den avond van dienzelfden dag bevonden
+zich al de opperhoofden der <i>honden</i> in hechtenis, en
+dienzelfden avond ook werden zij allen opgehangen, op last van
+meergemelden alcade van den Sacramento.</p>
+
+<p>Na dien tijd bleef steeds de volmaaktste orde niet alleen te
+San Francisco maar ook in de omstreken dier stad heerschen.
+Overigens is er sedert de maand September jl. eene geregelde policie
+te San Francisco tot stand gekomen: zij bestaat slechts uit
+15 man, maar deze zijn ook tot alles besloten en kwijten zich
+op eene zeer voldoende wijze van hunne taak.</p>
+
+<p>Men kan het getal der personen, die dagelijks over zee in
+Californie aankomen, op twee duizend begrooten. Iedere Europesche
+staat is ruimschoots in deze soort van landverhuizing
+vertegenwoordigd. De Amerikaansche schepen worden al dadelijk
+herkend aan drie donderende hoeras, die van de passagiers
+en het scheepsvolk opgaan, zoodra zij de haven van het Eldorado
+binnenloopen. Een eenvoudig handwerksman wordt thans
+tegen 150 piasters iedere maand in dienst genomen; een kok
+bedingt ligtelijk 300 piasters per maand, en het werkvolk, de
+timmerlieden, smidsgezellen enz., worden nog hooger betaald.
+Dien ten gevolge is schier ieder zijn eigen knecht, en menschen
+die millioenen bezitten, bevinden zich in de noodzakelijkheid
+hunne laarzen zelven te poetsen en huisselijk werk te verrigten.</p>
+
+<p>Voor den arbeider is het leven overigens niet uitermate
+duur. Het vooreerst nog overvloedige vleesch wordt &agrave; 2,50 fr.
+per kilo verkocht. Van gezouten vleesch en scheepsbeschuit
+is de markt overvoerd en is de prijs daarvan niet hooger
+dan in Europa. Even zoo is het met de sterke dranken
+gesteld, die slechts moeijelijk te plaatsen zijn. Bordeaux
+wijn was in zulk eene groote massa aanwezig, dat men hem overal
+vond en niemand dien bijna meer koopen wilde; doch plotseling
+kochten de mijnwerkers al wat van Bordeaux wijn aanwezig was
+van de markt. Zij deden dit, vermits eenige belanghebbenden
+hun hadden diets gemaakt, dat het gebruik van sterke dranken
+den mijnwerker koortsen en kwalen op den hals haalde, terwijl
+de Bordeaux wijn daartegen een voorbehoedmiddel was.</p>
+
+<p>Het is moeijelijk, zoo niet onmogelijk, om de handelaren
+juist in te lichten over de soort van artikelen die zij met goed
+gevolg naar San Francisco zouden kunnen zenden. De afstanden
+zijn zoo groot dat de markt sedert verscheidene weken met
+een bepaald artikel kan overvoerd zijn, alvorens de afgezonden
+lading op de plaats der bestemming aankomt. Ofschoon de
+consumtie van sommige artikelen onberekenbaar is, worden er
+zoo ontzagchelijke massas en langs zoo verschillende wegen
+van aangevoerd, dat er langen tijd zal moeten verloopen alvorens
+men op de behoeften der plaats min of meer juiste berekeningen
+zal kunnen gronden. Californi&euml; ontvangt niet alleen uit de
+Vereenigde Staten en Europa zijne bewerkte artikelen; maar
+ook China levert die op en wel in aanzienlijke hoeveelheden,
+even als Manilla en Sydney. Van den anderen kant bestaat er
+geene nabijzijnde markt waarop men het te San Francisco
+overvoerde kan overbrengen. De Sandwichseilanden, Oregon
+en de Russische provinci&euml;n van Noord-Amerika, de eenige
+plaatsen van verbruik welke men in dat gedeelte der Stille
+of Zuidzee aantreft, kunnen in eene dergelijke crisis slechts
+geringe afleiding verschaffen. Alles is kansspel, en de Europeesche
+koopman die bezendingen goederen derwaarts expedieert,
+heeft evenveel kans om 500 pCt. te winnen als te verliezen.</p>
+
+<p>Zoodra de pakhuizen en entrep&ocirc;ts die men thans te San Francisco
+bouwt, voltooid zullen zijn, zullen de zaken geheel van
+aanzien veranderen. Dan zullen de goederen die in een oogenblik
+komen, wanneer er reeds veel zoodanige aanwezig zijn, in
+entrep&ocirc;t kunnen opgeslagen worden om een gunstiger tijdstip
+af te wachten. Het is den kooplieden aan te raden om de
+goederen die zij derwaarts zenden, zoodanig in te pakken, dat
+zij op de plaats der bestemming zoo weinig mogelijk handen-arbeid
+vereischen. Want menig artikel dat aanzienlijke winsten
+zou opleveren wanneer het in een handelbaren vorm werd aangevoerd,
+geeft bij verzuim van die voorzorg slechts verlies.
+Ik zal als voorbeeld slechts de wijnen en brandewijnen aanhalen,
+die veel voordeeliger geplaatst worden bij kisten, dan bij
+okshoofden. De vereischte handenarbeid is natuurlijk een punt
+van gewigt in een land, waar hij zoo buitensporig duur is.</p>
+
+<p>Thans heerscht de diepste rust in de mijnstreken; Franschen,
+Amerikanen, Engelschen, arbeiden er naast elkander, zonder
+dat er de minste verdeeldheid ontstaat. Eene spade of houweel
+bij een gat in den grond, strekt ten bewijze dat deze groef een
+eigenaar heeft. Op dit teeken gaan de gravers voorbij en zoeken
+elders eenen nog onbezetten grond. Dikwijls verspreidt zich
+het gerucht, dat op een of ander bepaald punt heerlijke resultaten
+verkregen zijn; terstond stroomen de liefhebbers er heen;
+maar ieder eerbiedigt verkregen regten en neemt slechts eene
+plaats in, nabij hen die de ontdekking gedaan hebben.</p>
+
+<p>De goudzoeker is geen communist, maar echter van harte
+een democraat. Zoo hij u veroorlooft het door u gegraven gat
+te behouden, zal hij er zich echter krachtdadig tegen verzetten,
+zoo gij u van zekere uitgestrektheid of van een geheel veld
+wilt meester maken. Voornamelijk omdat de Chilianen en Mexicanen
+in dienst van maatschappijen getreden waren en niet
+regtstreeks voor zich zelven werkten, verzetteden de Amerikanen
+zich tegen hen en verjoegen hen van de mijnen. Ten slotte
+veranderde deze twist van karakter en werd een volkshaat. Zelfs
+wilden eenige benden Amerikanen, die van den Oregon gekomen
+waren, allen wegjagen die geen Engelsch spraken. Er was een
+oogenblik dat de talrijke Franschen werkelijk in gevaar geraakten
+en op zelfverdediging bedacht moesten zijn. Er woonde toen
+onder de Fransche landverhuizers een jong Vendee&euml;r, die eerst
+onlangs van Otaheite was gekomen, waar hij als luitenant
+bij de mariniers diende. Op de eerste tijding der Februarij-omwenteling
+had hij zich gehaast een verlof te vragen, als reden
+opgevende dat zijn geweten hem niet veroorloofde onder eene
+regering te dienen, wier beginsel in strijd was met zijne familie-overleveringen
+en met zijne eigene begrippen. De gouverneur
+Lavaud, die zijne openhartigheid prees en zijn verdiensten op
+prijs stelde, had hem een verlof van eenige maanden toegestaan.
+De jonge Vendee&euml;r maakte er gebruik van om zich naar San
+Francisco en van daar naar de mijnen te begeven waar hij
+begon te graven te midden van 500 &agrave; 600 Franschen met vooral
+deserteurs van walvischvaarders en Fransche oorlogsschepen.
+Allen waren zeer ontroerd over het plan der mannen uit
+de Oregon; en dewijl men vernomen had, dat zij voornemens
+waren op den zeer nabijzijnden verjaardag der Amerikaansche
+onafhankelijkheid hun plan ten uitvoer te leggen, grepen de
+Franschen terstond naar de wapens en schaarden zich onder de
+bevelen van den jongen luitenant. Men zond eenen parlementair
+naar de Amerikanen om hen te waarschuwen, dat men
+voorbereid was en dat, ingeval zij van bedreigingen tot dadelijkheden
+overgingen, men hen met karabijnschoten ontvangen zou.</p>
+
+<p>Deze laatsten nu hielden terstond eene vergadering om te beraadslagen
+over het gedrag dat zij tegen de Franschen zouden
+moeten voeren. Eenige heethoofden wilden slag leveren, maar de
+overgroote meerderheid verklaarde zich voor den vrede. &#8222;Waarom,&#8221;
+riep een redenaar uit, &#8222;zouden wij met de Franschen vechten? Onze
+vaderen waren de vrienden der hunnen. Zij hebben te zamen
+voor dezelfde zaak gestreden, voor de onafhankelijkheid, van hun
+vaderland, en tegen dezelfde vijanden, de Engelsen. Rochambeau
+was een Franschman, Lafayette ook; hunne gedachtenis
+leeft bij iederen waren Amerikaan naast die van Washington.
+Het is heden de verjaardag onzer onafhankelijkheid;
+wij houden eenen maaltijd ter herinnering; daar moeten de
+Franschen ook plaats aan hebben; laat ons eene deputatie zenden
+om hen uit te noodigen.&#8221; Dat voorstel werd bij acclamatie
+aangenomen en denzelfden avond schaarden beide volken zich
+om denzelfden disch en verbroederden er zich op luidruchtige
+wijze. Van toen af hebben de Franschen en de Amerikanen in
+de mijnen in ongestoorde eendragt geleefd.</p>
+
+<p>Hoe vreemd het leven in Californie ook moge zijn, wordt de
+aandacht der vreemdelingen spoedig op andere onderwerpen
+gevestigd. Wat immers is er waar&mdash;denken zij&mdash;van al
+het ongelooflijke, dat over de goudmijnen in Californie verhaald
+is? Worden zulke ontzagchelijke massa&#8217;s goud op zoo eene
+gemakkelijke wijze uit dezelve opgedolven, als men zulks voorgeeft?
+Vinden eindelijk de talrijke emigranten die uit Frankrijk,
+Duitschland en Engeland, die van heinde en ver naar Californie
+stroomen, daar den zoo lang gehoopten voorspoed, de zoo
+lang gewenschte schatten, of zien zij zich genoodzaakt, na
+alle droombeelden van toekomstig geluk verloren te hebben,
+ziek naar ligchaam en geest, hunne toevlugt tot hunne respectieve
+consuls te nemen, ten einde hun vaderland weder te kunnen
+bereiken? Doordrongen van het belang dezer vraagstukken,
+heb ik handelaren, ingenieurs, burgerlijke en militaire
+ambtenaars en mijnwerkers die naar de mijnen gingen of van
+dezelve terugkwamen, ondervraagd; ik heb met eigen oogen
+willen zien en heb de overtuiging, dat al wat men mij van de
+voordeelen mededeelde, die de goudzoekers aan den Sacramento
+behalen, de zuivere waarheid behelst.</p>
+
+<p>Het eerste wat men hierbij in het oog moet houden is, dat er
+eigenlijk geene mijnen in Californi&euml; bestaan en dat men dus, om
+met vrucht te kunnen delven, geene kostbare ontginningen behoeft
+te doen. Langs eene uitgestrektheid van meer dan vijfhonderd
+vierkante mijlen vindt men het goud. Waar men zijne
+schreden rigt, waar men het oog laat weiden, ziet men den
+grond van de vele gouddeelen schitteren en wel in zulk eene
+mate, dat wanneer men b. v. met den hoed een weinig stof
+van den grond schept, naar de plaats gaat waar zich water bevindt
+en het stof wascht, men zuiver goud verkregen heeft.
+Men beschouwe dit niet als overdreven: het is eene daadzaak.</p>
+
+<p>De slotsom van het voorgaande moet echter niet zijn, dat
+voor ieder die dat beloofde land slechts bereiken kan, rijkdommen
+zijn weggelegd. Alhoewel men geene mijnen behoeft te
+ontginnen, alhoewel de bezwaren aan de gouddelving verbonden,
+oogenschijnlijk niets beteekenend zijn, wordt zoowel hier
+als elders alleen de rijkdom verkregen: door onnoemelijke ontberingen
+en harden arbeid. Eene spade in de hand te nemen, den
+grond op te delven, het goud er uit te zoeken&mdash;dit alles
+schijnt zonder twijfel eene kleinigheid, een vrij aangenaam
+tijdverdrijf te wezen; maar wanneer het gewigtige oogenblik
+daar is waarop de taak moet aanvaard worden, waarop
+men van bloedverwanten, vrienden en bekenden even als van
+de geneugten des burgerlijken levens moet afscheid nemen,
+waarop men in wildernissen moet doordringen alleen bewoond
+door beeren en tijgers en dit in gezelschap van ontvlugte
+galeiboeven&mdash;dan begint die koortsachtige lust om goud uit
+het Eldorado te gaan halen, een weinig te verflaauwen! Voorts
+is het een zoo terugstootenden arbeid om de opgedolven aarde in
+eene mand te laden, die mand op de schouders naar het, soms
+eene mijl ver gelegen water te dragen en daar persoonlijk de
+aarde in de open lucht en bij eene bijna onuitstaanbare warmte
+te wasschen!</p>
+
+<p>Ik heb mannen gezien van een sterk gestel en met den vasten
+wil om te slagen bezield, welke geheel en al ontmoedigd te
+San Francisco terug kwamen, en bij de gouddelving niets anders
+gewonnen hadden dan de koortsen, die ze verteerden; die mannen
+waren het niet gewend om handenarbeid te verrigten. Het
+is echter ook waar, dat ik anderen te San Francisco zag terugkomen,
+die na slechts eenige weken afwezig te zijn geweest, in
+den geel lederen gordelriem 10, 20, 50 en soms wel 100,000
+francs aan goud mede bragten. Dit waren echter meest allen
+handwerkslieden, gedeserteerde matrozen of stevige boerenknapen.
+De maatschappelijke stand van zaken in Europa is hier
+omgekeerd. De eenvoudige arbeider wint daar naauwelijks het
+dagelijksch brood en wordt hier millionnair, terwijl de letterkundige,
+de bankier, koopman of kantoorbediende grooten kans
+heeft hier van honger om te komen, wanneer hij van de opbrengst
+van zijnen handenarbeid, brood moet koopen.</p>
+
+<p>De beide Californi&euml;n (Opper- en Beneden Californie) zijn van
+vulcanischen oorsprong en schijnen op een betrekkelijk kort
+geleden tijdstip, door aardbevingen verwoest te zijn. De oevers
+van den Sacramento uitgezonderd, waar de grond laag en boschrijk
+is, ontwaardt de reiziger in het geheele land niets dan meer
+of minder hoog opeengestapelde rotsblokken, welke kleine
+bergen van elkander zijn gescheiden, door uit den aard der zaak
+grillig gevormde valijen.</p>
+
+<p>Het is in deze valeijen, waarin de wateren van den Sacramento
+telken jare doordringen, of anders in de beddingen der
+stroomen, dat men uit den natten grond het goud delft. De
+wijze waarop de delvers het zand van het goud scheiden, geschiedt
+door middel van een werktuig, dat geheel op eene wieg
+gelijkt en even zoo geschud wordt, of door middel van eenvoudige
+tinnen spoelvaten. De resultaten, die hierdoor verkregen
+worden, zijn zeker en bijna onfeilbaar. De gemiddelde
+waarde van het goud, hetwelk ieder man op voornoemde wijze
+per dag verkrijgt, is zelden beneden de 60 francs. Men vergete
+het echter niet, dat men daarvoor arbeiden moet, zoo als op
+geene plek der aarde meer gearbeid wordt, met een weinig scheepsbeschuit
+en spek tot spijs, en brak water tot drank! Het is
+alleen de sterke, aan handenarbeid gewone man, die, gedurende
+eenigen tijd, tegen zulk eene zware taak bestand is en
+resultaten, als de opgenoemde, kan verkrijgen.</p>
+
+<p>Anders gaat het toe op de plaatsen waar de grond droog is.
+Daar moet de gouddelver eene meestal vier voet diepe laag
+aarde op zijde werken, om daarna den rotsachtigen grond met
+een houweel of scherp gepunten ijzeren staaf te vermorselen.
+Hier zijn de voordeelen minder zeker als bij de goudwassching,
+maar ook bij goed geluk aanzienlijker. Men ziet soms gouddelvers
+geheele dagen arbeiden zonder een enkel brokje goud te
+vinden en plotseling, wanneer zij er het minst aan denken, een
+kloofje ontdekken, waarin voor eene waarde van 3000, 4000
+francs of ook wel meer aan goud ligt opeengestapeld. De tijding
+van een dergelijken vondst, is in een oogenblik door het geheele
+land verspreid. Honderden zijn spoedig op de plek bijeen; zij
+begeven zich aan den arbeid en dit met zooveel vuur, dat zij in
+&eacute;&eacute;n uur meer grond opdelven, dan anders in een halven dag. Doch
+meestal vergeefs, want&mdash;en het is opmerkingswaardig&mdash;de zoogenaamde
+goud<i>nestjes</i> bevatten wel veel van het edele metaal,
+doch zij staan volstrekt met geene andere dergelijke in verband
+en men vindt bijna nimmer in hunne onmiddelijke nabijheid
+andere goudmassas. Men zoude zeggen, dat het goud, na door
+zware regens van de toppen der bergachtige verhevenheden te
+zijn gedreven, op een tijdstip, waarop deze nog door geene laag
+aarde waren overdekt, in de kloven en gaten van den vulcanischen
+grond zijn gespoeld. Al de goudklompjes hebben daarbij
+in meer of mindere mate een ronden vorm, als hadden zij door
+lang rollen, dien vorm verkregen.</p>
+
+<p>Kort geleden heeft men verschillende wijzen uitgevonden om
+het goud van aarde en zand te zuiveren. Vele der nieuwe uitvindingen
+hebben reeds aan de uitvinders aanzienlijke voordeelen
+opgeleverd, niettegenstaande thans aan den Sacramento
+naar goud wordt gezocht op plaatsen, die vroeger
+reeds door anderen werden omgewoeld. Velen leiden
+echter de rivier van hare natuurlijke bedding af, door middel
+van dijken, en wasschen dan het slijk, waarmede de bodem
+bedekt is, waardoor zij soms vrij wat goud bijeenzamelen. Een
+gezelschap goudzoekers, dat uitsluitend uit advocaten en geneesheeren
+uit Newyork bestaat, werkt op deze wijze in de
+nabijheid van <i>Mormon Island</i>, op de plaats zelve waar het goud
+het eerst ontdekt werd. Dat gezelschap levert het eenige voorbeeld
+op eener vereeniging van menschen op Californie, welke
+zich weet staande te houden en in welker boezem geene tweedragt
+heerscht. Al de vereenigingen of maatschappijen van gouddelvers,
+die zich met zoo veel ophef in de Vereenigde Staten,
+Frankrijk of Engeland organiseerden, waren reeds op denzelfden
+dag ontbonden, toen zij te San Francisco aankwamen en zoo
+zal het ook met alle andere maatschappijen gaan, die nog komen
+zullen. De handwerksman denkt: &#8222;De maatschappij rekent
+op mijne armen om fortuin te maken; maar nu ik eenmaal
+hier ben, heb ik de maatschappij niet meer noodig. Waarom
+zal ik zonder noodzakelijkheid het werktuig in de hand van een
+ander zijn? Waarom zal ik in eene betrekking blijven, die
+mij belet om te doen wat ik wil en die mij verbiedt voor mij
+zelven op die plaatsen goud te gaan delven, waar iedereen
+schatten vindt?&#8221;&mdash;En op den dag waarop die handwerksman zoo
+redeneert, verlaat hij San Francisco, trekt naar de mijnen en
+de arme directeuren der maatschappijen blijven geheel alleen achter
+met de machinen, die zij uit Europa medebragten en ook
+met een aantal bewijzen en geschriften, die wel is waar behoorlijk
+in orde zijn, doch waarmede zij niets kunnen uitrigten, daar de
+plaatselijke overheid&mdash;de laatste toevlugt die hun overblijft&mdash;niet
+bij magte is om de arbeiders, die vlugtende hunne contracten verbraken,
+tot het vervullen hunner verbintenissen te dwingen. Ik
+schrijf hier niet de geschiedenis van &eacute;&eacute;ne, maar van bijna honderd
+maatschappijen. De eenige wijze van vereeniging die in Californie
+stand houdt, is die van bloedverwanten. Eene familie van
+zes jongens of meisjes, die goed kunnen werken en eensgezind
+leven, zoude in San Francisco, binnen zes maanden, 20
+&agrave; 30,000 francs kunnen winnen.&mdash;Het leven is er overigens
+niet buitengewoon duur voor den man uit het volk. Scheepsbeschuit
+en spek koopt men er bijna tot denzelfden prijs als in
+de Vereenigde Staten. De huishuur is, wel is waar, voorbeeldeloos
+hoog opgedreven, maar men kan eene voldoende slaapplaats
+vinden in de tenten, die in onafzienbare reijen om en langs San
+Francisco zijn opgeslagen, en als het ware de faubourgs dier stad
+vormen. Op het terrein der gouddelving zelf was het leven
+gedurende langen tijd buitengemeen duur. Voor een flesch
+brandewijn betaalde men o. a. 100 francs, voor eene kleine
+doos met sprot 85 francs, enz. Thans zijn echter alle levensmiddelen
+tot zeer billijken prijs te bekomen, dank zij de stoombootdienst,
+die tot het aanvoeren derzelve werd ingerigt.</p>
+
+<p>De goudzoekers, meestal lieden uit de lagere klassen, hebben
+groote behoefte aan sterke dranken. Ook gebeurt het niet
+zelden, zoodra zij eenige duizende francs bezitten, dat zij gedurende
+vele dagen niet werken om op hun gemak aan die
+neiging, den Anglo-Sakser zoo eigen, den vrijen teugel te kunnen
+vieren.</p>
+
+<p>Meestal hebben zij den dag na hunne dronkenschap de, aan
+dit land eigenaardige, koortsen. Die koortsen dus zijn eer het
+gevolg van de ongebonden levenswijze der landverhuizers, dan van
+de eigenaardige luchtstreek dezer gewesten. Het land is in het geheel
+niet ongezond; te San-Francisco is de lucht zoo scherp,
+dat men er nagenoeg slechts wollen kleederen kan dragen. De
+bijna algemeene kleeding der goudzoekers bestaat in een rood
+of blaauw flanellen vest en een broek van grof laken of linnen.</p>
+
+<p>Na de Amerikanen maken de Franschen het grootste gedeelte
+der tegenwoordige bevolking van Californi&euml; uit. Men vindt er meer
+dan 10,000 zoo te San-Francisco als in de mijnen, en bijna allen
+slagen in hunne ondernemingen. Overigens is het hier zoo als elders:
+die het minste verteert, en niet die het meeste wint, wordt rijk.
+Dagelijks zie ik kooplieden,&mdash;die, zoo als men zegt, goede zaken
+hebben gedaan&mdash;in de grootste armoede, terwijl anderen die in het
+klein speculeren, na korten tijd met belangrijke winsten naar
+huis terugkeerden. Voor den Engelschen handelaar even als voor
+den Amerikaan, is genoegen dan ook onbestaanbaar met het
+drijven van zaken; zij gaan onvermoeid voort en veroorloven
+zich noch rust, noch eenige uitspanning en zijn steeds bedacht
+meer dan een ander te winnen.</p>
+
+<p>Ik heb reeds vroeger aangetoond waarin het werk bestond der
+goudzoekers van Californi&euml;; men heeft reeds kunnen begrijpen,
+dat het groote voordeel der landverhuizing alleen is voor werklieden,
+ambachtslieden en stevige knapen. Ik zal hierbij nog
+eenige weinige aanwijzingen voegen. De prijs van handenarbeid
+te San Francisco is 150 piasters per maand: dat is het minimum
+van het salaris en voor dit geld kan iedereen werk verkrijgen.
+Een kok wint 3 &agrave; 400 piasters maandelijks; timmerlieden,
+smeden en metselaars veel meer. Men moet hierbij echter in
+aanmerking nemen, dat de regentijd op het einde van December
+begint en voortduurt tot half Mei en gedurende dien tijd
+zijn er genoeg lediggangers en ziet men groote armoede.</p>
+
+<p>Zoo men den langsten, alhoewel minst kostbaren, weg om
+Kaap Hoorn neemt, om naar Californie te gaan, moet men zich
+met de reeders verstaan en van hen de toestemming erlangen
+om te San Francisco aan boord te blijven, tot dat men eene
+behoorlijke betrekking heeft gevonden. Zoodra de maand Mei
+voorbij is, bestaat er geen de minste hinderpaal tegen de ontscheping
+en alsdan kan de landverhuizer, bij het gebrek aan
+werklieden, zelf het loon bepalen dat hij verdienen wil. Men
+heeft 6 maanden noodig om naar San-Francisco om Kaap Hoorn
+te komen en dan nog wel als er geen oponthoud plaats heeft.
+Over de landengte van Panama is de reis wel korter maar tevens
+veel kostbaarder.</p>
+
+<p>Zoo men dien weg neemt, moet men zich naar New-York begeven,
+om er eene plaats te bespreken aan boord der Amerikaansche
+stoombooten naar de landengte. Zonder die voorzorg loopt
+men groot gevaar soms maanden lang te Panama te moeten
+vertoeven, bij gebrek aan gelegenheid om naar San Francisco
+te kunnen vertrekken. Van Havre naar New-York is de prijs
+van overtogt op de beste plaatsen ongeveer 450 francs, van
+New-York naar Chagres 1000 francs en van Panama naar San
+Francisco 1500 francs. Hierbij moet men nog voegen eene uitgaaf
+van 500 francs voor de kosten van muilezels enz. om over
+de landengte van Panama te gaan.</p>
+
+<p>Twintig jaren geleden deed men op een eilandje nabij Cura&ccedil;ao
+eene ontdekking, waarvan toen veel sprake was. Iemand
+had in eene negerhut waar hij eenigen tijd moest vertoeven,
+twee groote stukken metaal bemerkt die men als haardijzers
+bezigde. Bij een naauwkeurig onderzoek bevond hij dat het goud
+was en verkreeg de beide staven zeer gemakkelijk voor eenige
+zakdoeken en een pijp. De plaats onthoudende waar die kostbare
+voorwerpen gevonden waren, ging hij naar Cura&ccedil;ao en verkocht
+er zijn goud voor 150,000 francs. De algemeene nieuwsgierigheid
+werd terstond gaande gemaakt. De autoriteiten begaven
+er zich heen, lieten die plaats door troepen bewaken
+en toen ging men voor rekening van het Hollandsch gouvernement
+aan het werk. Na eenige maanden had men voor 5 of
+6 millioenen goud gevonden, maar na dien tijd scheen de bron
+eensklaps op te houden, want hoewel men van alle kanten
+groef, vond men niets meer. Doch wat Californie betreft,
+hierover behoeft men zich niet te verontrusten, want die
+mijnen zullen zoo spoedig niet uitgeput zijn. De ontdekking
+der mijnen van Californie is daarenboven slechts eene inleiding
+tot soortgelijke ontdekkingen die men in Zuid-Amerika kan
+doen, hetwelk nog te naauwernood door de Spanjaarden is onderzocht.</p>
+
+<p>De afstammelingen der oude Spanjaarden die in Mexico of
+Peru aankwamen, en die nog thans eene bijzondere en vrij
+aanmerkelijke klasse uitmaken, zouden de pogingen der arbeiders
+veel eer begunstigen dan hinderen. Na in het eerst
+maar wrevelig de Amerikaansche overheersching te hebben geduld,
+beginnen zij thans een weinig zich naar de tijdsomstandigheden
+te schikken. Ik heb nooit een schooner ras aangetroffen
+dan dat der Spanjaarden van Californie. De mannen zijn groot,
+wel gemaakt en vol energie, de vrouwen hebben, behalve schoon
+gitzwart haar, behalve eene waardige en lieftallige houding en
+al de schoonheid der Andalusische, eene huid die met de blankheid
+en zachtheid der Engelsche vrouwen wedijvert.</p>
+
+<p>De Indianen, vroeger zoo gelukkig en zoo gevorderd in beschaving,
+staan op het punt van uit de rij der volken te verdwijnen.
+De lieden die uit de Oregonstreken kwamen, behandelen
+hen als wilde dieren en dooden hen even ongevoelig als
+ze wolven of tijgers zouden doen; de Indianen, van natuur
+reeds zeer wraakzuchtig, wreken zich nu zonder onderscheid
+op iedereen. De veete is hierdoor algemeen geworden en zoodanig,
+dat vele lieden die de ongelukkige Indianen beklagen,
+voor hunne persoonlijke veiligheid hen evenwel moeten bevechten.</p>
+
+<p>In Californi&euml; is de invloed der Vereenigde Staten alleen op
+het punt van den handel zigtbaar, en niet in de politiek. Eene
+conventie in Opper-Californi&euml;, onlangs te Monterey aangekomen,
+heeft eene constitutie aangenomen, waardoor Californi&euml;
+een zelfstandige staat geworden is; nu zou niets deszelfs aanhechting
+bij de Vereenigde Staten moeten vertragen. En evenwel
+schijnt zulks niet het geval te zullen zijn, zonder langdurige
+en ernstige debatten. De slavenhoudende staten, wier
+gewigt nagenoeg gelijk staat met dat van die welke de afschaffing
+der slavernij voorstaan, zullen zich waarschijnlijk er tegen
+verzetten dat Californi&euml;, welks constitutie ook de slavernij
+verbiedt, de magt van hunne tegenstanders kon vergrooten.
+Ten einde die moeijelijkheid uit den weg te ruimen, heeft
+het gouvernement der Unie, eenen specialen gelastigde naar San
+Francisco gezonden om eene onverwijlde beslissing over dit
+punt uit te lokken.</p>
+
+<p>De tijd is dus nog niet gekomen om te onderzoeken, welke
+invloed de aanhechting op de beide landen zou uitoefenen; maar
+dit alleen is hoogst waarschijnlijk, dat Californie voor de oude
+en nieuwe wereld nog kostbare bronnen bezit en zal blijven
+bezitten. Zeker is het dat de Vereenigde Staten er ook partij
+van zullen trekken, maar ook zeker is het dat zij zulks niet
+alleen zullen doen. Europa zal ontegenzeggelijk een groot aandeel
+in die winst hebben.</p>
+
+<div class="figcenter" style="margin-top: 2em; margin-bottom: 2em;">
+<img src="images/end.png" alt="Lijntje" width="300" height="16" /></div>
+
+<div class="bbox">
+
+<p class="center"><b>Opmerkingen van de bewerker:</b></p>
+
+<p>Deze publicatie is als een serie krantenartikelen verschenen in de Nieuwe Rotterdamsche Courant tussen 19 januari en 15 februari
+1850. Paginanummers zijn niet gegeven, en in deze e-tekst ook niet toegevoegd.</p>
+
+<p>Het oorspronkelijke taalgebruik is zoveel mogelijk behouden, inclusief variaties in spelling, gebruik van koppeltekens e.d.
+Slechts enkele overduidelijke zetfouten zijn gecorrigeerd: <i>kracher</i> gecorrigeerd in <i>krachtiger</i>, <i>ongelden</i> in
+<i>opgelden</i>, <i>roep de boekhouder</i> in <i>roept de boekhouder</i>, <i>der regtspleging</i> in <i>de regtspleging</i>,
+<i>vond</i> in <i>vondst</i>. Enkele ontbrekende leestekens zijn ingevoegd.</p>
+
+<p>Een deel van het origineel was zeer slecht leesbaar of ontbrak. Hier is geprobeerd de ontbrekende tekst zo goed mogelijk aan
+te vullen.</p>
+
+<p>Waar in de tekst sprake is van <i>zekere Brennan</i> wordt waarschijnlijk <i>Samuel Brannan</i> (1819-1889) bedoeld.</p>
+
+</div>
+
+
+
+
+
+
+
+<pre>
+
+
+
+
+
+End of the Project Gutenberg EBook of Californie, by Guillaume Patrice Dillon
+
+*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK CALIFORNIE ***
+
+***** This file should be named 36680-h.htm or 36680-h.zip *****
+This and all associated files of various formats will be found in:
+        http://www.gutenberg.org/3/6/6/8/36680/
+
+Produced by Harry Lamé, André Engels and the Online
+Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net
+(Koninklijke Bibliotheek, The Hague)
+
+
+Updated editions will replace the previous one--the old editions
+will be renamed.
+
+Creating the works from public domain print editions means that no
+one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
+(and you!) can copy and distribute it in the United States without
+permission and without paying copyright royalties.  Special rules,
+set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
+copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
+protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark.  Project
+Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
+charge for the eBooks, unless you receive specific permission.  If you
+do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
+rules is very easy.  You may use this eBook for nearly any purpose
+such as creation of derivative works, reports, performances and
+research.  They may be modified and printed and given away--you may do
+practically ANYTHING with public domain eBooks.  Redistribution is
+subject to the trademark license, especially commercial
+redistribution.
+
+
+
+*** START: FULL LICENSE ***
+
+THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
+PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
+
+To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
+distribution of electronic works, by using or distributing this work
+(or any other work associated in any way with the phrase "Project
+Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
+Gutenberg-tm License (available with this file or online at
+http://gutenberg.org/license).
+
+
+Section 1.  General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
+electronic works
+
+1.A.  By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
+electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
+and accept all the terms of this license and intellectual property
+(trademark/copyright) agreement.  If you do not agree to abide by all
+the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
+all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
+If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
+Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
+terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
+entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
+
+1.B.  "Project Gutenberg" is a registered trademark.  It may only be
+used on or associated in any way with an electronic work by people who
+agree to be bound by the terms of this agreement.  There are a few
+things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
+even without complying with the full terms of this agreement.  See
+paragraph 1.C below.  There are a lot of things you can do with Project
+Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
+and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
+works.  See paragraph 1.E below.
+
+1.C.  The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
+or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
+Gutenberg-tm electronic works.  Nearly all the individual works in the
+collection are in the public domain in the United States.  If an
+individual work is in the public domain in the United States and you are
+located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
+copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
+works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
+are removed.  Of course, we hope that you will support the Project
+Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
+freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
+this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
+the work.  You can easily comply with the terms of this agreement by
+keeping this work in the same format with its attached full Project
+Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
+
+1.D.  The copyright laws of the place where you are located also govern
+what you can do with this work.  Copyright laws in most countries are in
+a constant state of change.  If you are outside the United States, check
+the laws of your country in addition to the terms of this agreement
+before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
+creating derivative works based on this work or any other Project
+Gutenberg-tm work.  The Foundation makes no representations concerning
+the copyright status of any work in any country outside the United
+States.
+
+1.E.  Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
+
+1.E.1.  The following sentence, with active links to, or other immediate
+access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
+whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
+phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
+Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
+copied or distributed:
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+1.E.2.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
+from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
+posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
+and distributed to anyone in the United States without paying any fees
+or charges.  If you are redistributing or providing access to a work
+with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
+work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
+through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
+Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
+1.E.9.
+
+1.E.3.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
+with the permission of the copyright holder, your use and distribution
+must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
+terms imposed by the copyright holder.  Additional terms will be linked
+to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
+permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
+
+1.E.4.  Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
+License terms from this work, or any files containing a part of this
+work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
+
+1.E.5.  Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
+electronic work, or any part of this electronic work, without
+prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
+active links or immediate access to the full terms of the Project
+Gutenberg-tm License.
+
+1.E.6.  You may convert to and distribute this work in any binary,
+compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
+word processing or hypertext form.  However, if you provide access to or
+distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
+"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
+posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
+you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
+copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
+request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
+form.  Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
+License as specified in paragraph 1.E.1.
+
+1.E.7.  Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
+performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
+unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
+
+1.E.8.  You may charge a reasonable fee for copies of or providing
+access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
+that
+
+- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
+     the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
+     you already use to calculate your applicable taxes.  The fee is
+     owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
+     has agreed to donate royalties under this paragraph to the
+     Project Gutenberg Literary Archive Foundation.  Royalty payments
+     must be paid within 60 days following each date on which you
+     prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
+     returns.  Royalty payments should be clearly marked as such and
+     sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
+     address specified in Section 4, "Information about donations to
+     the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
+
+- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
+     you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
+     does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
+     License.  You must require such a user to return or
+     destroy all copies of the works possessed in a physical medium
+     and discontinue all use of and all access to other copies of
+     Project Gutenberg-tm works.
+
+- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
+     money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
+     electronic work is discovered and reported to you within 90 days
+     of receipt of the work.
+
+- You comply with all other terms of this agreement for free
+     distribution of Project Gutenberg-tm works.
+
+1.E.9.  If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
+electronic work or group of works on different terms than are set
+forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
+both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
+Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark.  Contact the
+Foundation as set forth in Section 3 below.
+
+1.F.
+
+1.F.1.  Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
+effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
+public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
+collection.  Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
+works, and the medium on which they may be stored, may contain
+"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
+corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
+property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
+computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
+your equipment.
+
+1.F.2.  LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
+of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
+Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
+Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
+liability to you for damages, costs and expenses, including legal
+fees.  YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
+LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
+PROVIDED IN PARAGRAPH F3.  YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
+TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
+LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
+INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
+DAMAGE.
+
+1.F.3.  LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
+defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
+receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
+written explanation to the person you received the work from.  If you
+received the work on a physical medium, you must return the medium with
+your written explanation.  The person or entity that provided you with
+the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
+refund.  If you received the work electronically, the person or entity
+providing it to you may choose to give you a second opportunity to
+receive the work electronically in lieu of a refund.  If the second copy
+is also defective, you may demand a refund in writing without further
+opportunities to fix the problem.
+
+1.F.4.  Except for the limited right of replacement or refund set forth
+in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
+WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
+WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
+
+1.F.5.  Some states do not allow disclaimers of certain implied
+warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
+If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
+law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
+interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
+the applicable state law.  The invalidity or unenforceability of any
+provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
+
+1.F.6.  INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
+trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
+providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
+with this agreement, and any volunteers associated with the production,
+promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
+harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
+that arise directly or indirectly from any of the following which you do
+or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
+work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
+Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
+
+
+Section  2.  Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
+
+Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
+electronic works in formats readable by the widest variety of computers
+including obsolete, old, middle-aged and new computers.  It exists
+because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
+people in all walks of life.
+
+Volunteers and financial support to provide volunteers with the
+assistance they need, are critical to reaching Project Gutenberg-tm's
+goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
+remain freely available for generations to come.  In 2001, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
+and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
+To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
+and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
+and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.
+
+
+Section 3.  Information about the Project Gutenberg Literary Archive
+Foundation
+
+The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
+501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
+state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
+Revenue Service.  The Foundation's EIN or federal tax identification
+number is 64-6221541.  Its 501(c)(3) letter is posted at
+http://pglaf.org/fundraising.  Contributions to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
+permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
+
+The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
+Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
+throughout numerous locations.  Its business office is located at
+809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
+business@pglaf.org.  Email contact links and up to date contact
+information can be found at the Foundation's web site and official
+page at http://pglaf.org
+
+For additional contact information:
+     Dr. Gregory B. Newby
+     Chief Executive and Director
+     gbnewby@pglaf.org
+
+
+Section 4.  Information about Donations to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation
+
+Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
+spread public support and donations to carry out its mission of
+increasing the number of public domain and licensed works that can be
+freely distributed in machine readable form accessible by the widest
+array of equipment including outdated equipment.  Many small donations
+($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
+status with the IRS.
+
+The Foundation is committed to complying with the laws regulating
+charities and charitable donations in all 50 states of the United
+States.  Compliance requirements are not uniform and it takes a
+considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
+with these requirements.  We do not solicit donations in locations
+where we have not received written confirmation of compliance.  To
+SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
+particular state visit http://pglaf.org
+
+While we cannot and do not solicit contributions from states where we
+have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
+against accepting unsolicited donations from donors in such states who
+approach us with offers to donate.
+
+International donations are gratefully accepted, but we cannot make
+any statements concerning tax treatment of donations received from
+outside the United States.  U.S. laws alone swamp our small staff.
+
+Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
+methods and addresses.  Donations are accepted in a number of other
+ways including checks, online payments and credit card donations.
+To donate, please visit: http://pglaf.org/donate
+
+
+Section 5.  General Information About Project Gutenberg-tm electronic
+works.
+
+Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
+concept of a library of electronic works that could be freely shared
+with anyone.  For thirty years, he produced and distributed Project
+Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
+
+
+Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
+editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
+unless a copyright notice is included.  Thus, we do not necessarily
+keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
+
+
+Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
+
+     http://www.gutenberg.org
+
+This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
+including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
+Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
+subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
+
+
+</pre>
+
+</body>
+</html>
diff --git a/36680-h/images/end.png b/36680-h/images/end.png
new file mode 100644
index 0000000..21fa686
--- /dev/null
+++ b/36680-h/images/end.png
diff --git a/LICENSE.txt b/LICENSE.txt
new file mode 100644
index 0000000..6312041
--- /dev/null
+++ b/LICENSE.txt
@@ -0,0 +1,11 @@
+This eBook, including all associated images, markup, improvements,
+metadata, and any other content or labor, has been confirmed to be
+in the PUBLIC DOMAIN IN THE UNITED STATES.
+
+Procedures for determining public domain status are described in
+the "Copyright How-To" at https://www.gutenberg.org.
+
+No investigation has been made concerning possible copyrights in
+jurisdictions other than the United States. Anyone seeking to utilize
+this eBook outside of the United States should confirm copyright
+status under the laws that apply to them.
diff --git a/README.md b/README.md
new file mode 100644
index 0000000..8af05ef
--- /dev/null
+++ b/README.md
@@ -0,0 +1,2 @@
+Project Gutenberg (https://www.gutenberg.org) public repository for
+eBook #36680 (https://www.gutenberg.org/ebooks/36680)