diff options
Diffstat (limited to '20162.txt')
| -rw-r--r-- | 20162.txt | 6597 |
1 files changed, 6597 insertions, 0 deletions
diff --git a/20162.txt b/20162.txt new file mode 100644 index 0000000..b63a589 --- /dev/null +++ b/20162.txt @@ -0,0 +1,6597 @@ +The Project Gutenberg EBook of La kolonoj de la socio, by Henrik Ibsen + +This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with +almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or +re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included +with this eBook or online at www.gutenberg.org + + +Title: La kolonoj de la socio + Dramo en kvar aktoj + +Author: Henrik Ibsen + +Translator: Odd Tangerud + +Release Date: December 22, 2006 [EBook #20162] + +Language: Esperanto + +Character set encoding: ASCII + +*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LA KOLONOJ DE LA SOCIO *** + + + + +Produced by Andrew Sly + + + + + +Noto de tekstpreparulo: +En cxi tiu teatrajxo, la tradukisto uzas komencemajuskla "Vi" por +signifi norvega formala alparola pronomo. Ankaux, cxi tiu ASCII-a +versio uzas la litero "O" anstataux norvega "streko-O". + + + +HENRIK IBSEN + +LA KOLONOJ DE LA SOCIO + +Dramo en kvar aktoj + +(Samfundets stotter 1877) + +Tradukis: Odd Tangerud + +Eldonejo JEC Scandinavia a/s +Postboks 54 +N - 3401 Lier +Tel 32 85 50 03 +Fax 32 85 50 82 + +ISBN 82 91 707-52-9 + + + +LA KOLONOJ DE LA SOCIO + +ROLOJ: + + KONSULO BERNICK. + SINJORINO BERNICK, lia edzino. + OLAF, ilia filo, 13 jara. + FRAUXLINO BERNICK, fratino de la konsulo. + JOHAN TONNESEN, pli juna frato de sinjorino Bernick. + FRAUXLINO HESSEL, sxia pli agxa duonfratino. + HILMAR TONNESEN, kuzo de sinjorino Bernick. + ADJUNKTO RORLUND. + GRANDKOMERCISTO RUMMEL. + KOMERCISTO VIGELAND. + KOMERCISTO SANDSTAD. + DINA DORF, juna knabino en la domo de la konsulo. + PLENRAJTIGITO KRAP. + SXIPKONSTRUISTO AUXNE. + LA EDZINO DE GRANDKOMERCISTO RUMMEL. + LA EDZINO DE POSXTESTRO HOLT. + LA EDZINO DE DOKTORO LYNGE. + FRAUXLINO RUMMEL. + FRAUXLINO HOLT. + BURGXOJ kaj ALIAJ LOGXANTOJ, FREMDAJ MARISTOJ, PASAGXEROJ + sur VAPORSXIPO k.t.p. + + +(La agado okazas en la domo de konsulo _Bernick_ en eta norvega +cxemara urbo.) + + + + +UNUA AKTO + + +(Spaca gxarden-salono en la domo de _konsulo Bernick_. Maldekstre en +la antauxo pordo kondukas al la cxambro de la konsulo; pli malantauxe +en la sama muro estas simila pordo. Meze sur la kontrauxa pordo estas +pli granda enir-pordo. La fona muro estas preskaux tute el spegula +vitro kun malferma pordo al largxa gxarden-sxtuparo, super kiu estas +etendita sunsxirmilan velon. Sube de la sxtuparo vidigxas parto de la +gxardeno, enkadrigita de krado kun mallargxa enir-pordego. Ekstere +kaj laux la krado lauxas strato, kies kontrauxa flanko havas +malgrandajn hele-koloritajn lignajn domojn. Estas somero kaj varma +sunbrilo. Kelkaj homoj foje preterpasas en la strato; oni haltas kaj +interparolas; farigxas komerco en vendejo situanta cxe la angulo +k.t.p.) + +(Ene en la gxardena salono sidas cxirkaux tablo aro da sinjorinoj. +Meze antaux la tablo sidas _sinjorino Bernick_. Cxe sxia maldekstra +flanko sidas _sinjorino Holt_ kun _filino_, kaj lauxvice _sinjorino +Rummel_ kaj _frauxlino Rummel_. Dekstre de _sinjorino Bernick_ +sidas _sinjorino Lynge, frauxlino Bernick_ kaj _Dina Dorf_. Cxiuj +sinjorinoj estas okupataj pri manlaboro. Sur la tablo kusxas grandaj +amasoj da duone pretigitaj kaj prettonditaj linajxoj kaj aliaj +vestajxoj. Pli fone, cxe malgranda tablo sur kiu staras du florpotoj +kaj glaso da suker-akvo, sidas _adjunkto Rorlund_ legante el libro +ore randita, tamen tiel ke nur opaj vortoj auxdigxas de la publiko. +Ekstere en la gxardeno kuras _Olaf Bernick_ cxirkauxe pafante al celo +per arko.) + +(Post momento venas _sxipkonstruisto Auxne_ kviete enen tra la pordo +dekstre. Okazas ioma interrompigxo de la legado; _sinjorino Bernick_ +kapsignas al li kaj montras al la pordo maldekstre. _Auxne_ trankvile +iras tien kaj frapas kelkajn fojojn sur la pordon de la konsulo +kviete kaj kun interspacoj. _Plenrajtigito Krap_, kun cxapelo en la +mano kaj paperoj sub la brako venas el tiu cxambro.) + +PLENRAJTIGITO KRAP +Cxu estas vi, kiu frapas? + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +La konsulo sercxas min. + +PLENRAJTIGITO KRAP +Li faris; sed ne povas akcepti Vin; li transdonis al mi -- -- + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Al Vi? Mi preferus -- -- + +PLENRAJTIGITO KRAP +-- -- transdonis al mi diri, ke Vi devas cxesi pri tiuj sabat-tagaj +prelegoj por la laboristoj. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Cxu? Mi pensis ke mi povus uzi mian libertempon -- -- + +PLENRAJTIGITO KRAP +Vi ne devas uzi Vian libertempon por fari la laboristojn sentauxgaj +en la labortempo. Lastan sabaton Vi parolis pri la damagxo, kiun la +laboristoj ricevus de niaj novaj masxinoj kaj de la nova labormetodo +en la sxipfarejo. Kial Vi tion faras? + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Tion mi faras por subteni la socion. + +PLENRAJTIGITO KRAP +Strange! La konsulo diras, ke tio estas soci-disrompo. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Mia socio ne estas tiu de la konsulo, sinjoro plenrajtigito! Kiel +estro de la laborista asocio mi devas -- -- + +PLENRAJTIGITO KRAP +Vi unue kaj cxefe estas laborestro de la sxipfarejo de konsulo +Bernick. Vi unue kaj cxefe faru Vian devon al la socio, kiu nomigxas +la firmao de konsulo Bernick; cxar estas de _tiu_ ke ni cxiuj vivas. +-- Jes, nun Vi scias kion la konsulo dirus al Vi. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +La konsulo ne estus tion _tiel_ dirinta, sinjoro plenrajtigito! Sed +mi ja komprenas kiun mi povas danki por tio cxi. Estas la damnita +usona averiulo. Tiuj homoj volas progresigi la laboron, kiel ili +kutimigxis tie transe, kaj tio -- + +PLENRAJTIGITO KRAP +Nu ja, nu ja; mi ne povas lasi min tirigxi enen en detalojn. Nun Vi +konas la opinion de la konsulo; jen suficxe! Bonvolu returni al +la farejo; certe bezonigxas; mi baldaux mem venos. -- Pardonu +sinjorinoj! + +(Li salutas kaj eliras tra la gxardeno kaj malsupren laux la strato. +_Sxipkonstruisto Auxne_ eliras silente dekstre. La _adjunkto, _kiu +dum la pasinta mallauxta interparolo dauxrigis la legadon, baldaux +poste finlegis la libron, kaj batfermas gxin.) + +ADJUNKTO RORLUND +Jen, miaj karaj auxskultantinoj, pri tio finite. + +SINJORINO RUMMEL +Oh, kia instruplena rakonto! + +SINJORINO HOLT +Kaj kun bona moralo! + +SINJORINO BERNICK +Tia libro vere donas multon pripensindan. + +ADJUNKTO RORLUND +Ho jes; gxi estas bonfara kontrauxeco al tio, kion ni bedauxrinde +cxiutage povas vidi, kaj en gazetoj kaj en periodajxoj. Cxi tiu +sxminkita eksterajxo, kiun la grandaj socioj vidigas, -- kion gxi +vere kasxas? Vantecon kaj putrecon, se mi povas min tiel esprimi. +Neniu morala fundamento sub la piedoj. Per unu vorto, -- ili estas +kalkumitaj tombejoj, tiuj grandaj socioj nuntempe. + +SINJORINO HOLT +Jes tutcerte. + +SINJORINO RUMMEL +Ni ja nur bezonas rigardi al la usona sxipanaro, kiu nun trovigxas +cxi tie. + +ADJUNKTO RORLUND +Nu, pri tia kanajlaro el la homaro mi ne degnas paroli. Sed ecx en la +plej altaj tavoloj, kiel statas _tie_? Dubo kaj fermanta maltrankvilo +en cxiuj lokoj; malpaco en la animoj kaj necerteco en cxiuj rilatoj. +Kiel ja estas subfosita la familia vivo tie? Kiel ja esprimas sin +auxdacaj deziroj renversi ecx la plej gravajn verojn? + +DINA +(sen suprenrigardi) Tamen cxu ne ankaux multaj grandaj faroj okazas? + +ADJUNKTO RORLUND +Grandaj faroj --? Mi ne komprenas -- + +SINJORINO HOLT +(surprizita) Sed, Dio, Dina --! + +SINJORINO RUMMEL +(sammomente) Tamen, Dina, kiel Vi do povas --? + +ADJUNKTO RORLUND +Mi opinias ke ne estus sane se tiaj faroj trovis enlason cxe ni. Ne, +ni cxi-hejme devas danki al Dio, ke statas cxe ni kiel estas. Certe +kreskas fiherboj inter la tritiko ankaux cxi tie, bedauxrinde; sed +gxin ni sincere klopodas sarki plej eble bone. Gravas ke ni tenu la +socion pura, miaj sinjorinoj, -- teni ekstere cxion tion neprovitan, +kiun senpacienca tempo volas trudi al ni. + +SINJORINO HOLT +Kaj el tio bedauxrinde trovigxas pli ol suficxe. + +SINJORINO RUMMEL +Jes, pasintan jaron pendis de hareto, ke ni ricevus fervojon al la +urbo. + +SINJORINO BERNICK +Nu, tion ja Karsten sukcesis malhelpi. + +ADJUNKTO RORLUND +La providenco, sinjorino Bernick. Vi povas esti certa, ke Via edzo +estis ilo en la mano de iu pli alta, kiam li rifuzis okupigxi pri tiu +kaprico. + +SINJORINO BERNICK +Kaj tamen li spertis suficxe da malico el la gazetoj. Sed ni tute +forgesas danki Vin, sinjoro adjunkto. Vere estas tre afable de Vi, ke +Vi oferas tiom da tempo por ni. + +ADJUNKTO RORLUND +Ho nu, nun dum la lerneja ferio -- + +SINJORINO BERNICK +Ja, ja, tamen estas ja ofero, sinjoro adjunkto. + +ADJUNKTO RORLUND +(lokigas sian segxon pli proksimen.) Ne parolu pri tio, kara +sinjorino. Cxu Vi mem ne faras oferon por la bona afero? Kaj cxu Vi +gxin ne donas gxoje? Tiuj morale koruptitaj, por kies plibonigo Vi +laboras, estas rigardendaj kiel vunditaj soldatoj sur batalkampo; +Vi, karaj sinjorinoj estas la diakoninoj, la kompatemaj fratinoj, +kiuj sxirkolektas cxarpion por tiuj malfelicxaj vunditoj, metas la +bandagxon milde sur la vundon, kuracas kaj sanigas ilin -- + +SINJORINO BERNICK +Certe estas granda donaco de graco vidi cxion en tia bela lumo. + +ADJUNKTO RORLUND +Multo estas denaska tiurilate; sed multo eblas esti akirata. Gravas +vidi la aferojn en la lumo de sincera vivotasko. Jes, kion nun Vi +diras, frauxlino Bernick? Cxu Vi ne trovis kvazaux pli sekuran +fundamenton kiam Vi oferis vin al la tasko instrui? + +FRAUXLINO BERNICK +Ahx, mi ne scias kion respondi. Ofte kiam mi iras tie en la lerneja +cxambro, mi deziras esti ege fore sur la sovagxa maro. + +ADJUNKTO RORLUND +Nu auxdu, estas la malkvieto, kara frauxlino. Sed kontraux tiaj +maltrankvilaj gastoj oni devas fermi la pordon. La sovagxa maro, -- +tion Vi kompreneble ne pensas litere; Vi pensas pri la granda ondanta +homa socio, kie multaj submergigxas. Kaj cxu Vi vere tiom alte +taksas la vivon, kiun Vi auxdas zumi kaj brui ekstere? Rigardu +nur la straton. Tie la homoj iras en la sunbrulo, sxvitantaj kaj +baraktantaj kun siaj etaj aferoj. Por ni vere estas pli kontentige +sidi malvarmete cxi tie interne turnante la dorson al tiu flanko, +de kie venas la perturbo. + +FRAUXLINO BERNICK +Jes, Dio, vi ja eble tute pravas -- + +ADJUNKTO RORLUND +Kaj en domo kia tiu cxi, -- en bona kaj pura hejmo, kie la familia +vivo montras sin en la plej bela aspekto, -- kie paco kaj konkordo +regas -- -- (al _sinjorino Bernick_) Al kio Vi auxskultas, sinjorino? + +SINJORINO BERNICK +(turnita al la plej antauxa pordo maldekstre) Kiel lauxtvocxaj ili +farigxas tie interne. + +ADJUNKTO RORLUND +Cxu io aparte okazas? + +SINJORINO BERNICK +Mi ne scias. Mi auxdas ke estas iuj ene cxe mia edzo. + +(_Hilmar Tonnesen_, kun cigaro en la busxo, envenas tra la pordo +dekstre, sed haltas je la vido de tiom da sinjorinoj.) + +HILMAR TONNESEN +Ho, pardonu -- (volas retiri sin) + +SINJORINO BERNICK +Ne, Hilmar, proksimu do; vi ne gxenas. Cxu vi ion volas? + +HILMAR TONNESEN +Ne, mi nur volis enrigardi. Saluton, sinjorinoj. (al _sinjorino +Bernick_) Nu, kio do farigxos? + +SINJORINO BERNICK +Pri kio? + +HILMAR TONNESEN +Bernick estas ja kunvokinta kunvenon. + +SINJORINO BERNICK +Cxu? Pri kio do? + +HILMAR TONNESEN +Ho, estas ja denove tiu fervoj-sensencajxo. + +SINJORINO RUMMEL +Ne, cxu eblas? + +SINJORINO BERNICK +Bedauxrinda Karsten, cxu li havu ecx pliajn malagrablajxojn -- + +ADJUNKTO RORLUND +Sed kiel ni komprenu tion cxi, sinjoro Tonnesen? Konsulo Bernick jam +lastan jaron konigis, ke li ne volas havi iun fervojon. + +HILMAR TONNESEN +Jes, tion ankaux mi opinias; sed mi renkontis plenrajtigiton Krap, +kaj li rakontis, ke la fervoja afero denove traktigxos, kaj ke +Bernick havas kunvenon kun tri el la monhavantoj en la urbo. + +SINJORINO RUMMEL +Jes, cxu ne estas kiel sxajnis al mi, ke mi auxdis la vocxon de +Rummel. + +HILMAR TONNESEN +Jes, kompreneble Rummel kunestas, kaj ankaux komercisto Sandstad el +la deklivo kaj Mikkel Vigeland, -- "Mikelo Sanktulo", kiel oni nomas +lin. + +ADJUNKTO RORLUND +Hm -- + +HILMAR TONNESEN +Pardonu, sinjoro adjunkto. + +SINJORINO BERNICK +Kaj nun estis ja tie cxi tiel bone kaj trankvile. + +HILMAR TONNESEN +Nu ja, miaparte mi ne bedauxrus, ke ili komencus denove kvereli. +Estus ja ioma amuzado. + +ADJUNKTO RORLUND +Nu, tiajn amuzadojn mi pensas, ke oni povas senesti. + +HILMAR TONNESEN +Tio estas laux natura emo. Certaj naturoj bezonas foje sxirantaj +bataloj. Sed de tio la etburgxa vivo ne havas multe oferenda, kaj ne +estas por cxiu donita -- (foliumas la libron de la adjunkto) "La +virino kiel la servantino de la socio". Kia sensencajxo estas tio? + +SINJORINO BERNICK +Dio, Hilmar, tion vi ne diru. Vi sendube ne legis tiun libron. + +HILMAR TONNESEN +Ne kaj mi ne intencas legi gxin. + +SINJORINO BERNICK +Vi versxajne ne bone fartas hodiaux. + +HILMAR TONNESEN +Ne, mi ne fartas. + +SINJORINO BERNICK +Cxu vi eble ne bone dormis cxi-nokte? + +HILMAR TONNESEN +Ne, mi dormis vere malbone. Mi faris promenadon hieraux vespere pro +mia malsano. Poste mi pasxadis al la klubo kaj legis vojagxpriskribon +pri la norda poluso. Estas io hardanta en tio sekvi la homojn en ilia +lukto kontraux la elementoj. + +SINJORINO RUMMEL +Sed tio ne bone efikis al Vi, sinjoro Tonnesen. + +HILMAR TONNESEN +Ne; gxi malbone efikis; la tutan nokton mi turnadis duondorme +songxante, ke min persekutis abomena rosmaro. + +OLAF +(kiu envenis supre sur la gxardena sxtuparo) Cxu persekutis vin +rosmaro, onklo? + +HILMAR TONNESEN +Mi tion songxis, vi stultulo! Sed cxu vi dauxre cxirkauxiras ludante +per tiu ridinda arko? Kial vi ne havigis al vi veran pafilon? + +OLAF +Jes, mi volus, sed -- + +HILMAR TONNESEN +Cxar vera pafilo, tiu do havas iun sencon; cxiam estas io +nervostrecxa kiam oni estas pafonta. + +OLAF +Kaj tiam mi povus pafi ursojn, onklo. Sed patro ne permesos al mi. + +SINJORINO BERNICK +Vi ne devas meti tiajxojn en lian kapon, Hilmar. + +HILMAR TONNESEN +Hm, -- tiela parencaro edukigxas hodiaux! Oni parolas pri sporto kaj +sporto, -- Ho Dio, -- sed cxio estas nur ludo; neniam serioza urgxo +al tio hardanta, kio trovigxas en kuragxa renkonto okulon al okulo +antaux la dangxero. Ne staru celante al mi per la arko, vi stultulo; +vi povus malpreni. + +OLAF +Ne, onklo, gxi ne havas sagon. + +HILMAR TONNESEN +Vi ne povas scii; gxi tamen povas havi sagon. Forprenu gxin, mi +diras! -- Kial pro diablo vi neniam vojagxis transen al Ameriko en iu +el la sxipoj de via patro? Tie vi povus vidi cxason al bizonoj aux +lukto kontraux la rugxuloj. + +SINJORINO BERNICK +Tamen Hilmar do -- + +OLAF +Tion mi volonte farus, onklo; kaj eble mi renkontus onklon Johan kaj +onklinon Lona. + +HILMAR TONNESEN +Hm --; sensencajxo. + +SINJORINO BERNICK +Nun vi povas reen iri en la gxardenon, Olaf. + +OLAF +Panjo, cxu mi ankaux povos eliri sur la straton? + +SINJORINO BERNICK +Jes; sed ne tro foren. + +(_Olaf_ kuras elen tra la kradpordo.) + +ADJUNKTO RORLUND +Vi ne devus meti tiajn kapricojn en la kapon de la infano, sinjoro +Tonnesen. + +HILMAR TONNESEN +Ne, kompreneble, li devas iri cxi tie kaj farigxi fornosidulo, kiel +tiom da aliuloj. + +ADJUNKTO RORLUND +Sed kial Vi mem ne transvojagxos? + +HILMAR TONNESEN +Mi? Kun mia malsano? Nu, tio komprenigxas; gxin oni ne multe +konsideras en la urbo. Sed tamen, -- oni havas ja certajn devojn al +la socio al kiu oni apartenas. Devas almenaux esti _iuj_ kiuj tenas +la standardon alte. Usx, nun li denove krias! + +LA SINJORINOJ +Kiu krias? + +HILMAR TONNESEN +Nu ja, mi ne scias. Ili estas iom lauxtvocxaj tie interne, kaj tio +igas min nervoza. + +SINJORINO RUMMEL +Certe estas mia edzo, sinjoro Tonnesen. Sed mi diru al Vi, li tiom +kutimigxis paroli en grandaj kunvenoj -- + +ADJUNKTO RORLUND +Ankaux la aliaj ne estas mallauxtaj, sxajnas al mi. + +HILMAR TONNESEN +Ne, Dio gardu, kiam temas pri defendo de la monujo, jen --; cxio ja +rezultas en kalkulo de bagatelajxoj cxi tie. Usx! + +SINJORINO BERNICK +Estas almenaux pli bone ol pasinte, kiam cxio foruzigxis en amuzadoj. + +SINJORINO LYNGE +Cxu vere estis tiel malbone pasinte? + +SINJORINO RUMMEL +Jes, Vi kredu, sinjorino Lynge. Nomu Vin felicxa, ke Vi tiam ne +logxis cxi tie. + +SINJORINO HOLT +Jes, vere okazis sxangxoj! Ho, kiam mi pensas pri miaj knabinaj +tagoj -- + +SINJORINO RUMMEL +Ho pensu nur antaux dekkvar -- dekkvin jaroj. Dio gardu nin kia vivo +estis cxi tie! Tiam ekzistis kaj la pilk-klubo kaj la muzik-asocio -- + +FRAUXLINO BERNICK +Kaj la drama-asocio. Gxin mi bone memoras. + +SINJORINO RUMMEL +Jes, estas _tie_ ke via teatrajxo prezentigxis, sinjoro Tonnesen. + +HILMAR TONNESEN +(iras al la fono) Nu, kio, kio --! + +ADJUNKTO RORLUND +Teatrajxo de studento Tonnesen? + +SINJORINO RUMMEL +Jes, estis longe antaux ol _Vi_ venis cxi tien, sinjoro adjunkto. +Cetere gxi prezentigxis nur unu fojon. + +SINJORINO LYNGE +Cxu ne estis en _tiu_ teatrajxo, ke Vi aktoris kiel amorantino, laux +kio Vi diris, sinjorino Rummel? + +SINJORINO RUMMEL +(ekrigardas post la _adjunkto_) Mi? Tion mi vere ne memoras, +sinjorino Lynge. Sed mi bone memoras la bruantaj sociaj arangxoj en +la familioj. + +SINJORINO HOLT +Jes, mi ecx scias pri la domoj, kie ili prezentis du grandajn +tagmangxojn semajne. + +SINJORINO LYNGE +Kaj ankaux venis cxi tien vojagxanta aktor-grupo lauxdire. + +SINJORINO RUMMEL +Jes, tio estis ja la plej malbona --! + +SINJORINO HOLT +(maltrankvila) Hm, hm -- + +SINJORINO RUMMEL +Nu, aktoroj? Ne, tion mi tute ne memoras. + +SINJORINO LYNGE +Jes, tiuj homoj lauxdire faris tiom da petolajxoj. Kiel efektive +statas pri tiuj historioj? + +SINJORINO RUMMEL +Ho, vere estas nenio, sinjorino Lynge. + +SINJORINO HOLT +Kara Dina, donu al mi tiun linajxon. + +SINJORINO BERNICK +(samtempe) Kara Dina, eliru kaj petu al Katrine enporti la kafon. + +FRAUXLINO BERNICK +Mi iru kun vi, Dina. + +(_Dina_ kaj _frauxlino Bernick_ eliras tra la plej supera pordo +maldekstre.) + +SINJORINO BERNICK +(ekstaras) Kaj nun vi pardonu al mi momenton, miaj sinjorinoj; mi +pensas, ke ni trinku kafon tie ekstere. + +(Sxi eliras sur la gxardenan sxtuparon kaj pretigas tablon; la +adjunkto staras cxe la pordo kaj parolas kun sxi. _Hilmar Tonnesen_ +sidas tie ekstere fumante.) + +SINJORINO RUMMEL +(mallauxte) Dio, sinjorino Lynge, kiel Vi timigis min! + +SINJORINO LYNGE +Mi? + +SINJORINO HOLT +Jes, sed estis ja Vi mem kiu komencis, sinjorino Rummel. + +SINJORINO RUMMEL +Mi? Ne, kiel Vi povas tion diri, sinjorino Holt? Venis ecx ne vivanta +vorto el mia busxo. + +SINJORINO LYNGE +Sed kio do _estas_? + +SINJORINO RUMMEL +Kiel povis Vi komenci paroli --! Pensu, -- cxu Vi ne vidis, ke Dina +cxeestas? + +SINJORINO LYNGE +Dina? Sed Dio gardu, cxu estas io pri --? + +SINJORINO HOLT +Kaj ecx gxuste en _tiu cxi_ domo! Cxu Vi do ne scias, ke estis la +frato de sinjorino Bernick --? + +SINJORINO LYNGE +Cxu li? Mi ja scias nenion; mi estas ja tute nova -- + +SINJORINO RUMMEL +Cxu Vi do ne auxdis ke --? Hm -- (al la filino) Iru en la gxardenon, +vi Hilda. + +SINJORINO HOLT +Kaj ankaux vi, Netta. Kaj estu gxentilaj al la bedauxrinda Dina, kiam +sxi revenas. + +(_Frauxlino Rummel_ kaj _frauxlino Holt_ eliras en la gxardenon.) + +SINJORINO LYNGE +Nu, kio do estis pri la frato de sinjorino Bernick? + +SINJORINO RUMMEL +Cxu Vi ne scias ke li estis tiu en la terura afero? + +SINJORINO LYNGE +Cxu studento Tonnesen estis en terura afero? + +SINJORINO RUMMEL +Ne, je Dio, la studento estas ja sxia kuzo, sinjorino Lynge. Mi +parolas pri la frato -- + +SINJORINO HOLT +-- la perditulo Tonnesen -- + +SINJORINO RUMMEL +Johan li nomigxis. Li fugxis al Ameriko. + +SINJORINO HOLT +_Devis_ fugxi, pripensu. + +SINJORINO LYNGE +Kaj _li_ do estis en terura afero? + +SINJORINO RUMMEL +Jes, estis io tia --; kiel mi do nomu gxin? Estis io pri la patrino +de Dina. Ho, mi memoras kvazaux tio estus hodiaux. Johan Tonnesen +tiam estis en la oficejo de maljuna sinjorino Bernick; Karsten +Bernick jxus estis veninta de Parizo, -- ankoraux ne estis +fiancxigxinta -- + +SINJORINO LYNGE +Nu, sed tiu terura historio? + +SINJORINO RUMMEL +Jes, vidu, -- tiun vintron la aktora trupo de Moller cxeestis en la +urbo -- + +SINJORINO HOLT +-- kaj en tiu trupo estis la aktoro Dorf kaj lia edzino. Cxiuj junaj +homoj profunde cxarmigxis de sxi. + +SINJORINO RUMMEL +Jes, Dio scias kiel ili povis trovi, ke _sxi_ estas bela. Sed jen la +aktoro Dorf revenis hejmen malfrue iun vesperon -- + +SINJORINO HOLT +-- tute neatendite -- + +SINJORINO RUMMEL +-- Kaj li trovas --; ne; tio vere ne estas rakontinda. + +SINJORINO HOLT +Ne, sinjorino Rummel, li trovis nenion, cxar la pordo estis sxlosita +interne. + +SINJORINO RUMMEL +Jes, estas ja tio kion mi diras; li trovis la pordon sxlosita. Kaj +pensu, sinjorino, tiu, kiu estis interne, devas salti tra la +fenestro. + +SINJORINO HOLT +Tute supre de mansardo! + +SINJORINO LYNGE +Kaj tiu estis la frato de sinjorino Bernick? + +SINJORINO RUMMEL +Jes, efektive estis. + +SINJORINO LYNGE +Kaj post tio li fugxis al Ameriko? + +SINJORINO HOLT +Jes, li ja devis fugxi, komprenu. + +SINJORINO RUMMEL +Cxar poste malkovrigxis io preskaux same malbona; imagu, li estis +atencinta la kason -- + +SINJORINO HOLT +Sed tion oni ne certe scias, sinjorino Rummel; eble estis nur +onidiroj. + +SINJORINO RUMMEL +Sed nun auxdu do --! Cxu _tio_ ne estis konata en la tuta urbo? Cxu +maljuna sinjorino Bernick ne preskaux bankrotis pro tiu afero? Tion +mi ja auxdis de Rummel mem. Sed Dio gardu _mian_ busxon. + +SINJORINO HOLT +Nu, al sinjorino Dorf la mono almenaux ne iris, cxar sxi -- + +SINJORINO RUMMEL +Ja, Dorf forvojagxis de edzino kaj de infanoj. Sed la sinjorino tamen +estis tiel auxdaca resti cxi tie tutan jaron. Montri sin en la teatro +sxi ne plu kuragxis; sed sxi vivtenis sin lavante kaj kudrante por +homoj -- + +SINJORINO HOLT +Kaj sxi provis komenci danc-lernejon. + +SINJORINO RUMMEL +Tio kompreneble ne sukcesis. Kiuj gepatroj volus konfidi siajn +infanojn al iu tia? Sed ne dauxris longe pri sxi; la bela sinjorino +ne estis kutimita al laboro; kaptigxis sxia brusto, kaj sxi mortis. + +SINJORINO LYNGE +Hu, estas vere teruraj historioj! + +SINJORINO RUMMEL +Jes, kredu, estis severe elteni por la familio Bernick. Estas la +malluma makulo en la suno de ilia felicxo, kiel Rummel iam esprimis +sin. Tial neniam parolu pri tiuj aferoj cxi tie en la domo, sinjorino +Lynge. + +SINJORINO HOLT +Kaj pro Dio ankaux ne pri la duonfratino! + +SINJORINO LYNGE +Jes, sinjorino Bernick havas ja ankaux duonfratinon? + +SINJORINO RUMMEL +Havis -- felicxe; cxar nun la parenceco certe estas finita inter la +du. Jes, sxi estis iu precipa! Imagu, sxi fortondis la harojn, kaj +iris en viraj botoj en pluva vetero. + +SINJORINO HOLT +Kaj kiam la duonfrato -- la perdita subjekto -- estis forkurinta, +kaj la tuta urbo kompreneble sxokigxis pro li, -- cxu Vi scias kion +sxi tiam faras? Sxi vojagxas transen al li! + +SINJORINO RUMMEL +Jes, kaj la skandalo, kiun sxi faris antaux ol forvojagxi, sinjorino +Holt! + +SINJORINO HOLT +Tsxsx, ne parolu pri tio. + +SINJORINO LYNGE +Dio, cxu sxi ankaux faris skandalon? + +SINJORINO RUMMEL +Jes, nun Vi auxdu, sinjorino Lynge. Bernick estis jxus sin +fiancxigxinta al Betty Tonnesen; kaj gxuste kiam li venis kun sxi cxe +la brako enen al sxia onklino por informi -- + +SINJORINO HOLT +La gefratoj Tonnesen estis orfaj, Vi sciu -- + +SINJORINO RUMMEL +-- kaj Lona Hessel ekstaras de la segxo kie sxi sidas, kaj donas al +la gxentila, kulturita Karsten Bernick vangofrapon, ke resonis en li. + +SINJORINO LYNGE +Ne, nun mi neniam --! + +SINJORINO HOLT +Estas tute certe. + +SINJORINO RUMMEL +Kaj sxi pakis sian kofron kaj forvojagxis al Ameriko. + +SINJORINO LYNGE +Sed do sxi ja mem estus havinta inklinon al li. + +SINJORINO RUMMEL +Jes, kredu ke sxi havis. Sxi imagis ke farigxus paro el tiuj du, kiam +li revenus el Parizo. + +SINJORINO HOLT +Jes, imagu, ke sxi kredus tiajxon! Bernick, -- tiu juna bonkonduta +grandmonda sinjoro, -- perfekta galantulo, -- favorato de cxiuj +virinoj -- + +SINJORINO RUMMEL +-- kaj tamen deca, sinjorino Holt; kaj tiel morala. + +SINJORINO LYNGE +Sed pri kio okupigxis tiu frauxlino Hessel en Ameriko? + +SINJORINO RUMMEL +Nu, vidu, super tio kusxas, kiel Rummel iam esprimis sin, vualo, kiu +ne estas levinda. + +SINJORINO LYNGE +Kion tio signifas? + +SINJORINO RUMMEL +Sxi ja ne plu havas iun rilaton kun la familio, Vi komprenu; sed tiom +scias ja la tuta urbo, ke sxi kantis por mono en la gastejoj tie -- + +SINJORINO HOLT +-- kaj sxi faris prelegojn en la salonoj -- + +SINJORINO RUMMEL +-- kaj sxi eldonis nenormalan libron. + +SINJORINO LYNGE +Cxu vere --! + +SINJORINO RUMMEL +Ho jes, Lona Hessel efektive estas unu el la sunmakuloj en la familia +felicxo de la Bernikoj. Sed nun Vi ja scias pri la aferoj, sinjorino +Lynge. Je Dio, mi nur parolis pri tio cxi, por ke Vi gardu Vin. + +SINJORINO LYNGE +Jes, pri tio Vi povas esti certa ke mi faru. -- Sed tiu bedauxrinda +Dina Dorf! Mi vere sentas bedauxron por sxi. + +SINJORINO RUMMEL +Nu, por sxi estis ja pura felicxo. Imagu se sxi restus en la manoj de +la gepatroj! Ni cxiuj kompreneble zorgis pri sxi, admonis sxin plej +eble bone. Post ioma tempo frauxlino Bernick decidigis, ke sxi venu +en cxi tiun domon. + +SINJORINO HOLT +Sed malfacila infano sxi cxiam estis. Imagu, -- cxiuj la malbonaj +ekzemploj. Tia infano ja ne estas kiel unu el niaj propraj; oni devas +preni sxin per la bono, sinjorino Lynge. + +SINJORINO RUMMEL +Tsxsx, -- jen sxi. (lauxte) Jes, tiu Dina vere estas diligenta +knabino. Nu, cxu vi venas, Dina? Ni sidas cxi tie formetante la +kudrajxojn. + +SINJORINO HOLT +Ho, kiel bonodoras via kafo, dolcxa Dina. Tia antauxtagmeza taso da +kafo -- + +SINJORINO BERNICK +(ekstere sur la gxardena sxtuparo) Bonvolu, sinjorinoj! + +(_Frauxlino Bernick_ kaj _Dina_ estas jam helpinta al la servistino +enporti la kafajxojn. Cxiuj sinjorinoj prenas lokon tie ekstere; ili +parolas supermezure amike al _Dina_. Iom poste sxi iras en la salonon +kaj sercxas sian manlaboron.) + +SINJORINO BERNICK +(ekstere apud la kafotablo) Dina, cxu ne ankaux vi --? + +DINA +Ne, dankon; mi ne volas. + +(Sxi eksidas kun sia kudrajxo. _Sinjorino Bernick_ kaj la _adjunkto_ +intersxangxas kelkajn vortojn; momenton poste li eniras en la +salonon.) + +ADJUNKTO RORLUND +(improvizas pretekston por iri al la tablo kaj diras mallauxte:) +Dina. + +DINA +Jes. + +ADJUNKTO RORLUND +Kial Vi ne volas sidi tie ekstere? + +DINA +Kiam mi envenis kun la kafo, mi povis vidi sur la fremda sinjorino, +ke ili estis parolintaj pri mi. + +ADJUNKTO RORLUND +Kaj cxu Vi ne ankaux vidis, kiel amike sxi kondutis al Vi tie +ekstere? + +DINA +Sed tion mi ne toleras! + +ADJUNKTO RORLUND +Vi havas obstinan animon, Dina. + +DINA +Jes. + +ADJUNKTO RORLUND +Sed kial Vi kondutas tiel? + +DINA +Mi ne estas alia. + +ADJUNKTO RORLUND +Cxu Vi ne povus konduti alimaniere? + +DINA +Ne. + +ADJUNKTO RORLUND +Kial ne? + +DINA +(rigardas lin) Mi ja apartenas al la morale perdituloj. + +ADJUNKTO RORLUND +Fi, Dina! + +DINA +Ankaux patrino apartenis al la morale perdituloj. + +ADJUNKTO RORLUND +Kiu parolis al Vi pri tiajxoj? + +DINA +Neniuj; ili neniam parolas. Kial ili tion ne faras? Cxiuj ili +kondutas al mi tiel konvene, kvazaux mi rompigxus, se --. Ho, kiom mi +malamas tiun bonkorecon. + +ADJUNKTO RORLUND +Kara Dina, mi bone komprenas, ke Vi sentas premon cxi tie, sed -- + +DINA +Jes, se mi povus iri longe foren. Mi certe helpus min mem antauxen, +se mi ne vivus inter homoj, kiuj estas tiel -- tiel -- + +ADJUNKTO RORLUND +Kiel kiaj? + +DINA +Tiel decaj kaj tiel moralaj. + +ADJUNKTO RORLUND +Tamen Dina, tion Vi ne pensas. + +DINA +Ho, Vi bone komprenas kiel mi pensas. Cxiun tagon Hilda kaj Netta +venas, por ke mi prenu ilin kiel modelojn. Mi neniam povos farigxi +tiel deca kiel ili. Mi ne _volas_ tiel farigxi. Ho, se mi estus longe +fore, mi certe farigxus sagxa. + +ADJUNKTO RORLUND +Vi ja _estas_ sagxa, kara Dina. + +DINA +Kiel tio helpas min cxi tie? + +ADJUNKTO RORLUND +Do vojagxi --. Cxu Vi pensas serioze pri _tio_? + +DINA +Mi ne restus tagon pli longe, se _Vi_ ne estus. + +ADJUNKTO RORLUND +Diru Dina, -- kial Vi vere tiel volonte estas kune kun mi? + +DINA +Cxar Vi lernigas al mi tiom da belajxoj. + +ADJUNKTO RORLUND +Belajxoj? Cxu Vi nomas tion kion mi povas lernigi al Vi belajxoj? + +DINA +Jes. Aux vere -- Vi lernigas al mi ion; sed kiam mi auxdas vin +paroli, mi ekrigardas tiom da belajxoj. + +ADJUNKTO RORLUND +Kio do estas por Vi belajxo? + +DINA +Tion mi neniam pripensis. + +ADJUNKTO RORLUND +Pripensu do nun. Kio do estas por Vi belajxo? + +DINA +Belajxo estas io granda -- kaj tre fora. + +ADJUNKTO RORLUND +Hm. -- Kara Dina, mi kore sentas zorgon pro Vi. + +DINA +Nur _tio_? + +ADJUNKTO RORLUND +Vi certe bone scias kiel nedireble kara Vi estas por mi. + +DINA +Se mi estus Hilda aux Netta, Vi ne timus observigi tion al aliuloj. + +ADJUNKTO RORLUND +Ho Dina, Vi ne povas facile prijugxi la mil konsiderojn --. Kiam viro +estas starigita kiel morala subteno por la socio en kiu li vivas, +jen --; oni ne povas esti tro singardema. Se mi nur estus certa, ke +oni gxuste komprenus kaj interpretus miajn motivojn --. Sed egale; +Vi _devas_ esti kaj _estos_ helpata supren. Dina, cxu estas +interkonsento, ke kiam mi venos -- kiam la kondicxoj permesos al mi +veni -- kaj mi diros: jen mia mano, -- Vi volos akcepti gxin kaj +farigxi mia edzino? -- Cxu Vi tion promesas al mi Dina? + +DINA +Jes. + +ADJUNKTO RORLUND +Dankon, dankon! Cxar ankaux por mi --. Ho Dina, mi tenas Vin kara --. +Tsxsx; iu venas. Dina, pro mi, -- eliru al la aliuloj. + +(Sxi eliras al la kafotablo. En la sama momento venas +_grandkomercisto Rummel_, _komercisto Sandstad_ kaj _komercisto +Vigeland_ el la antauxa cxambro maldekstre, sekvataj de _konsulo +Bernick_, kiu tenas amaseton da paperoj en la mano.) + +KONSULO BERNICK +Nu; do la afero estas decidita. + +KOMERCISTO VIGELAND +Jes, je la nomo de Dio, lasu gxin nun tia. + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Gxi estas decidita, Bernick! Vorto de norvego staras fikse kiel la +rokoj de la Dovre montaro, tion vi scias! + +KONSULO BERNICK +Kaj neniu perfidos; neniu retiros sin, kia ajn opozicio ni renkontos. + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Ni staras kaj falas kune, Bernick! + +HILMAR TONNESEN +(kiu venas de la gxardena pordo) Falas? Permesu, cxu ne estas la +fervojo, kiu falas? + +KONSULO BERNICK +Ne, kontrauxe, gxi estos iranta -- + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +-- per vaporo, sinjoro Tonnesen. + +HILMAR TONNESEN +(pli proksime) Cxu? + +ADJUNKTO RORLUND +Kiel? + +SINJORINO BERNICK +(cxe la gxardena pordo) Sed, kara Karsten, kio do vere estas --? + +KONSULO BERNICK +Ho, kara Betty, kiel tio do interesas _vin_? (al la tri sinjoroj) Sed +nun ni devas ellabori la listojn, ju pli frue, des pli bone. Estas +memsekvo, ke ni kvar subskribas unue. La pozicio, kiun ni havas en la +socio, devigas nin strecxi nin tiel foren kiel eblas. + +KOMERCISTO SANDSTAD +Kompreneble, sinjoro konsulo. + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Farigxos, Bernick; jxurite. + +KONSULO BERNICK +Jes ja, mi ne dubas pri la rezulto. Ni devas agi cxiu en sia rondo de +konatuloj; kaj se ni fine povos montri al vigla partopreno en cxiuj +tavoloj de la socio, sekvos de si mem, ke ankaux la komunumo devos +kontribui. + +SINJORINO BERNICK +Tamen, Karsten, vi nepre devas veni por rakonti al ni -- + +KONSULO BERNICK +Ho kara Betty, estas io en kio sinjorinoj ne povas trovi komprenon. + +HILMAR TONNESEN +Vi tamen zorgos pri la fervoja afero? + +KONSULO BERNICK +Jes, kompreneble. + +ADJUNKTO RORLUND +Sed lastan jaron, sinjoro konsulo --? + +KONSULO BERNICK +Lastan jaron estis tute alia afero. Tiam temis pri marborda linio -- + +KOMERCISTO VIGELAND +-- kiu estus tute superflua, sinjoro adjunkto; cxar ni ja havas +vapor-sxipojn -- + +KOMERCISTO SANDSTAD +-- kaj kiu farigxus ekstreme multekosta, -- + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +-- jes kaj kiu malutilus al gravaj interesoj en nia urbo. + +KONSULO BERNICK +La esenca afero estis, ke gxi ne utilus al la pli granda socio. Tial +mi kontrauxis gxin, kaj tial la intern-landa linio elektigxis. + +HILMAR TONNESEN +Jes, sed tiu ne tusxos la urbojn en nia regiono. + +KONSULO BERNICK +Gxi tusxos _nian_ urbon, mia kara Hilmar; cxar nun ni konstruos +flankan fervojon cxi tien. + +HILMAR TONNESEN +Aha; nova elpensajxo do. + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Jes, cxu ne estas bonega elpensajxo? Cxu? + +ADJUNKTO RORLUND +Hm -- + +KOMERCISTO VIGELAND +Ne estas neinde, ke la providenco arangxis la terenon por flanka +fervojo. + +ADJUNKTO RORLUND +Cxu vere ke tiel estas, sinjoro Vigeland? + +KONSULO BERNICK +Jes, mi devas konfesi, ke ankaux mi rigardas tion kiel providencan +arangxon, ke mi cxi tiun printempon veturis lauxvale en komerco, kaj +hazarde mi venis en valon, kie mi neniam antauxe estis. Frapis min +kvazaux fulmo, ke tie ni povus konstrui flankan fervojon al ni. +Mi dungis ingxenieron por inspekti la terenon; jen mi havas la +intertempajn kalkulojn kaj taksojn; nenio kontrauxas. + +SINJORINO BERNICK +(dauxre kune kun la sinjorinoj cxe la gxardena pordo) Sed, kara +Karsten, ke vi tenis cxion tion kasxita por ni. + +KONSULO BERNICK +Ho, mia bona Betty, vi tamen ne povus kapti la veran konekson. Cetere +mi ne priparolis tion al iu ajn vivanta homo antaux hodiaux. Sed nun +la decida momento venis; nun ni agu nekasxite kaj plenforte. Jes, ecx +se mi metu cxiun mian ekziston sur tiun aferon, mi realigu gxin. + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Ni kune, Bernick; pri tio vi fidu. + +ADJUNKTO RORLUND +Cxu Vi do atendas tiom multe el tiu cxi entrepreno, sinjoroj? + +KONSULO BERNICK +Jes, tion mi devus pensi. Kia levstango tio estu por nia tuta socio! +Imagu nur la vastajn arbarejojn, kiuj farigxos atingeblaj; imagu la +ricxajn erc-ejojn, kiujn ni povos ekspluati; imagu la riveron kun +aro da akvofaloj lauxvice en la valo! Kia fabrikado _tie_ povos esti +efektivigata! + +ADJUNKTO RORLUND +Kaj vi ne timas, ke pli ofta interrilato kun malvirta ekstera +mondo --? + +KONSULO BERNICK +Ne; estu tute trankvila, sinjoro adjunkto. Nia eta laborema loko +kusxas, lauxdo al Dio, nuntempe sur sana morala fundo; ni ja cxiuj +kunhelpis por dreni gxin, se mi rajtas tion diri; kaj tion ni faros +estonte, cxiu siamaniere. Vi, sinjoro adjunkto dauxrigos Vian +benoricxan agadon en la lernejo kaj en la hejmoj. Ni, la homoj de la +praktika laboro, subtenas la socion disvastigante bonfarton en plej +eble vastan rondon; -- kaj niaj virinoj, -- jes, nur proksimigxu, +miaj sinjorinoj; Vi bonvole devas auxdi -- niaj virinoj, mi diras, +niaj edzinoj kaj filinoj, -- jes, agadu negxenitaj en la servo de +bonfarado, miaj sinjorinoj, kaj cetere estu helpo kaj komforto por +Viaj proksimuloj, kiel mia kara Betty kaj Marta estas por mi kaj Olaf +-- (cxirkauxrigardas) Nu, kie estas Olaf hodiaux? + +SINJORINO BERNICK +Ho, nun dum la feritagoj ne eblas teni lin hejme. + +KONSULO BERNICK +Do li certe estas malsupre cxe la maro! Vidu, li ne finos antaux ol +okazos akcidento. + +HILMAR TONNESEN +Bah -- eta ludo kun la naturfortoj -- + +SINJORINO RUMMEL +Kiel bele de Vi, ke Vi havas tiom da familia sento, sinjoro Bernick. + +KONSULO BERNICK +Nu, la familio estas ja la kerno de la socio. Bona hejmo, honestaj +kaj fidelaj amikoj, eta dense kunligita rondo, kie neniuj +maltrankviligaj elementoj enjxetas sian ombron -- + +(_Plenrajtigito Krap_ envenas de dekstre kun leteroj kaj gazetoj.) + +PLENRAJTIGITO KRAP +Eksterlandaj posxtajxoj, sinjoro konsulo; -- kaj telegramo el New +York. + +KONSULO BERNICK +(prenas) Ah, de la sxipa societo de "Indian Girl". + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Nu, la posxto venis? Jes, do mi petas permeson. + +KOMERCISTO VIGELAND +Jes, ankaux mi. + +KOMERCISTO SANDSTAD +Adiaux, sinjoro konsulo. + +KONSULO BERNICK +Adiaux, adiaux, miaj sinjoroj. Kaj memoru do nian kunvenon hodiaux +posttagmeze je la kvina. + +LA TRI SINJOROJ +Jes; bone; kompreneble. (Ili foriras dekstre.) + +KONSULO BERNICK +(Li legis la telegramon) Ne, tio cxi estas vere pure usona! Vere +sxoka -- + +SINJORINO BERNICK +Dio, Karsten, kio estas? + +KONSULO BERNICK +Jen, vidu, sinjoro Krap; legu! + +PLENRAJTIGITO KRAP +(legas) "Faru nur plej etan riparon, sendu 'Indian Girl' transen tuj +kiam flosebla; bona sezono; okaze nagxas sur la kargo." Nu, tion mi +diru -- + +KONSULO BERNICK +Nagxas sur la kargo! Tiuj sinjoroj bone scias, ke kun tia kargo la +sxipo sinkos funden kiel sxtono, se io okazos. + +ADJUNKTO RORLUND +Jen ni vidas kiel statas en tiuj lauxdataj grandaj socioj. + +KONSULO BERNICK +Vi pravas; ecx ne respekto por homa vivo, tuj kiam profito venas en +la ludon. (al _Krap_) Cxu "Indian Girl" estos mar-preta post kvar -- +kvin tagoj? + +PLENRAJTIGITO KRAP +Jes, se komercisto Vigeland akceptas, ke ni haltigas la laboron sur +"La Palmo" intertempe. + +KONSULO BERNICK +Hm, tion li ne faros. Nu, bonvolu tralegi la posxtajxojn. Auxdu, cxu +Vi ne vidis Olaf tie sur la kajo? + +PLENRAJTIGITO KRAP +Ne, sinjoro konsulo. (Li iras en la plej antauxan cxambron +maldekstre.) + +KONSULO BERNICK +(denove legas la telegramon) Riski la vivon de dek ok homoj! Por tio +tiuj sinjoroj ne hezitas -- + +HILMAR TONNESEN +Nu, estas la destino de maristo spiti la elementojn; devas esti io +nervostrecxa en tio, kun maldika tabulo inter si kaj la abismo -- + +KONSULO BERNICK +Jes, mi dezirus vidi tiun sxipposedanton cxe ni, kiu povus decidigi +sin al tiajxo! Ecx ne unu, ecx ne unu sola -- (ekvidas _Olaf_) Nu, +lauxdo al Dio, la knabo cxeestas. + +(_Olaf_ kun fisxsxnuro en la mano venis kurante laux la strato kaj +enen tra la gxardena pordego.) + +OLAF +(ankoraux en la gxardeno) Onklo Hilmar, mi malsupreniris kaj rigardis +la vapor-sxipon. + +KONSULO BERNICK +Cxu vi nun denove iris sur la kajon. + +OLAF +Ne, mi nur estis en boato. Sed imagu, onklo Hilmar; venis surkajen +tuta aro da cirkistoj kun cxevaloj kaj bestoj; kaj estis multaj +pasagxeroj. + +SINJORINO RUMMEL +Ho, cxu ni vere vidos cirkon! + +ADJUNKTO RORLUND +Ni? Tion mi ne supozas. + +SINJORINO RUMMEL +Ne, kompreneble ne ni, sed -- + +DINA +Mi sxatus vidi cirkon. + +OLAF +Jes, ankaux mi. + +HILMAR TONNESEN +Vi estas stultulo. Cxu _tio_ estas io rigardinda? Nura dreso. Ne, +kontrauxe estas io alia vidi la gauxcxon flugi trans la Pampo sur sia +spireganta mustango. Sed Dio gardu, cxi tie en la urbetoj -- + +OLAF +(tiras la jupon de _frauxlino Bernick_) Onklino Marta, vidu, vidu -- +jen ili venas! + +SINJORINO HOLT +Jes, je Dio, jen ni havas ilin. + +SINJORINO LYNGE +Hu, la teruraj homoj! + +(Multaj _pasagxeroj_ kaj aro da _urbanoj_ venas supren laux la +strato.) + +SINJORINO RUMMEL +Jes, certe estas arlekenoj el la gxusta specio. Rigardu tiun en la +griza robo, sinjorino Holt; sxi portas la valizon sur la dorso. + +SINJORINO HOLT +Jes, imagu, sxi portas gxin sur la ombreltenilo! Kompreneble sxi +estas la edzino de la direktoro. + +SINJORINO RUMMEL +Kaj jen estas la direktoro mem; tiu kun la barbo. Nu, li ja aspektas +kiel rabisto. Ne rigardu lin, Hilda! + +SINJORINO HOLT +Ankaux vi ne, Netta. + +OLAF +Panjo, la direktoro salutas al ni. + +KONSULO BERNICK +Kion do? + +SINJORINO BERNICK +Kion vi diras, infano? + +SINJORINO RUMMEL +Jes, je Dio, jen ankaux la virino salutas! + +KONSULO BERNICK +Ne, _tio_ estas do tro senhonta! + +FRAUXLINO BERNICK +(kun nevolonta ekkrio) Ah --! + +SINJORINO BERNICK +Kio estas, Marta? + +SINJORINO BERNICK +Ho ne, nenio; sxajnis nur al mi -- + +OLAF +(krias el gxojo) Vidu, vidu, jen venas la aliuloj kun la cxevaloj kaj +la bestoj! Kaj jen ankaux la usonanoj! Cxiuj la maristoj sur "Indian +Girl" -- + +(Oni auxdas "Yankee Doodle" akompanata de klarneto kaj tamburo.) + +HILMAR TONNESEN +(kovras la orelojn) Uf, uf, uf! + +ADJUNKTO RORLUND +Mi kredas, ke ni izolu nin iomete, miaj sinjorinoj; tio cxi ne estas +io por ni. Ni reiru al nia laboro. + +SINJORINO BERNICK +Cxu ni eble antauxen tiru la kurtenojn? + +ADJUNKTO RORLUND +Jes, jen gxuste kion mi pensis. + +(La _sinjorinoj_ trovas siajn sidlokojn cxe la tablo; la _adjunkto_ +fermas la gxardenan pordon kaj antauxen tiras la kurtenojn al gxi kaj +al la fenestroj; farigxas duone mallume en la cxambro.) + +OLAF +(kiu sxtele rigardas) Panjo, nun la direktor-edzino staras cxe la +akvokrano lavante sian vizagxon. + +SINJORINO BERNICK +Cxu! Meze sur la vendoplaco! + +SINJORINO RUMMEL +Kaj tio dum brile hela tago! + +HILMAR TONNESEN +Nu, se mi vojagxis en dezerto kaj trovis cisternon, ankaux mi ne +hezitus --. Uf, tiu terura klarneto! + +ADJUNKTO RORLUND +Estas vere evidenta kauxzo por la polico por procedi. + +KONSULO BERNICK +Nu do; kun eksterlandanoj oni ne devas esti tro severa; tiuj homoj ja +ne havas la enradikitan senton de deco, kiu tenas _nin_ ene inter la +gxustaj baroj. Lasu ilin nur devojigxi. Kiel tio afektas nin? Tiu +gxena konduto, kiu kontrauxas kutimon kaj bonajn morojn, felicxe ne +rilatas al nia socio, se mi rajtas tiel paroli. -- Jen kio! + +(La _fremda sinjorino_ rapide envenas tra la pordo dekstre.) + +LA SINJORINOJ +(timigite sed mallauxte) La rajdistino! La direktoredzino! + +SINJORINO BERNICK +Dio, kion tio signifu! + +FRAUXLINO BERNICK +(eksaltas) Ah --! + +LA SINJORINO +Bonan tagon, kara Betty! Bonan tagon, Marta! Bonan tagon bofrato! + +SINJORINO BERNICK +(ekkrie) Lona --! + +KONSULO BERNICK +(ekretirigxas) Je mia vivo --! + +SINJORINO HOLT +Sed Dio kompatu --! + +SINJORINO RUMMEL +Vere ne eblas --! + +HILMAR TONNESEN +Nu! Uf! + +SINJORINO BERNICK +Lona --! Cxu vere --? + +FRAUXLINO HESSEL +Cxu estas mi? Jes, efektive ke estas mi; Vi bonvole povas +cxirkauxbraki min por tio. + +HILMAR TONNESEN +Uf; uf! + +SINJORINO BERNICK +Kaj nun vi venas cxi tien kiel --? + +KONSULO BERNICK +-- kaj vere volas ludi rolon --? + +FRAUXLINO HESSEL +Ludi rolon? Kiel ludi rolon? + +KONSULO BERNICK +Jes, mi pensas -- kun la rajdistoj -- + +FRAUXLINO HESSEL +Hahaha! Cxu vi estas freneza, bofrato? Cxu vi kredas, ke mi apartenas +al la rajdistoj? Ne; vere faris mi multajn artajxojn, kaj arlekenis +multmaniere -- + +SINJORINO RUMMEL +Hm -- + +FRAUXLINO HESSEL +-- sed akrobatajxojn sur cxevaldorso mi neniam faris. + +KONSULO BERNICK +Do ne -- + +SINJORINO BERNICK +Ah, dank' al Dio! + +FRAUXLINO HESSEL +Ne, ni venis gxuste kiel aliaj decaj homoj, -- tamen kun dualoka +bileto, sed al tio ni estas kutimitaj. + +SINJORINO BERNICK +Vi diras ni? + +KONSULO BERNICK +(pasxon pli proksimen) Kiuj ni? + +FRAUXLINO HESSEL +Mi kaj la infano, kompreneble. + +LA SINJORINOJ +(ekkrie) La infano! + +HILMAR TONNESEN +Kio! + +ADJUNKTO RORLUND +Nu, jen io direnda --! + +SINJORINO BERNICK +Sed kion vi aludas, Lona? + +FRAUXLINO HESSEL +Kompreneble mi aludas al John; mi ja ne havas alian infanon ol John, +mi scias, -- aux Johan, kiel vi nomis lin. + +SINJORINO BERNICK +Johan --! + +SINJORINO RUMMEL +(mallauxte al _sinjorino Lynge_) La perdita frato! + +KONSULO BERNICK +(hezite) Cxu Johan kunvenis? + +FRAUXLINO HESSEL +Nu jes; nu jes; mi ja ne vojagxas sen li. Sed vi aspektas tiel +triste. Kaj vi sidas en krepusko kudrante ion blankan. Cxu estas +morto en la familio? + +ADJUNKTO RORLUND +Frauxlino, vi trovas vin en la asocio por morale perditaj -- + +FRAUXLINO HESSEL +(duonlauxte) Kion vi diras? Tiuj belaj, silentemaj sinjorinoj +estus --? + +SINJORINO RUMMEL +Ne _nun_ mi diru --! + +FRAUXLINO HESSEL +Ah, komprenas, komprenas! Sed diable, estas ja sinjorino Rummel! Kaj +jen ankaux sinjorino Holt! Nu, ni tri ne junigxis de post lastfoje. +Sed auxskultu nun bonuloj; lasu nun la morale perditaj atendi +almenaux tagon; ili ne plimalbonigxos pro tio. Gxoja momento kiel +tiu cxi -- + +ADJUNKTO RORLUND +Hejmenveno ne cxiam estas gxoja momento. + +FRAUXLINO HESSEL +Cxu? Kiel vi legas vian biblion, pastoro? + +ADJUNKTO RORLUND +Mi ne estas pastoro. + +FRAUXLINO HESSEL +Nu; tamen tia vi certe farigxos. -- Sed fi, fi, fi, -- tiu cxi morala +linajxo odoras tiel putre, -- gxuste kiel mortotuko. Mi kutimigxis al +la aero sur la prerioj, mi; mi diru. + +KONSULO BERNICK +(sekigas la frunton) Jes vere estas iom nauxze cxi ene. + +FRAUXLINO HESSEL +Atendu, atendu; ni tamen elvenu el la tomba kelo. (tiras la kurtenojn +flanken) Plenan taglumon ni havu, kiam la knabo venos. Kaj vi vidos +knabon kiu forlavis la infanecon -- + +HILMAR TONNESEN +Uf! + +FRAUXLINO HESSEL +(malfermas pordon kaj fenestrojn) -- Nu, tio signifas, kiam li +_estos_ sin lavinta -- tie supre en la hotelo; cxar sur la +vapor-sxipo li farigxis malpura kiel porko. + +HILMAR TONNESEN +Uf, uf! + +FRAUXLINO HESSEL +Uf? Jes vere, cxu ne estas --! (montras al _Hilmar_ kaj demandas al +la aliuloj) Cxu _li dauxre_ drivas dirante sian uf? + +HILMAR TONNESEN +Mi ne drivas; mi estas cxi tie pro mia malsano. + +ADJUNKTO RORLUND +Hm, miaj sinjorinoj, mi opinias ke ne -- + +FRAUXLINO HESSEL +(ekvidante _Olaf_) Cxu _tiu_ estas la _via_, Betty? -- Donu la +manegon, knabo! Aux cxu vi timas vian maljunan, malbelan onklinon? + +ADJUNKTO RORLUND +(metante sian libron sub la brakon) Miaj sinjorinoj, mi opinias ke ne +estas animstato por pluen labori hodiaux. Sed morgaux ni ja denove +kunvenos? + +FRAUXLINO HESSEL +(dum la fremdaj sinjorinoj levas sin por adiauxi) Jes, tion ni faru. +Mi gxuste estos sur la loko. + +ADJUNKTO RORLUND +Vi? Permesu, frauxlino, kion _Vi_ volas fari en _nia_ asocio? + +FRAUXLINO HESSEL +Mi volas aerumi, sinjoro pastoro. + + + + +DUA AKTO + + +(La gxardena salono de la domo de _konsulo +Bernick_.) + +(_Sinjorino Bernick_ sidas sola cxe la labortablo kun sia kudrajxo. +Iom poste venas de dekstre _konsulo Bernick_ kun cxapelo sur la kapo +kaj kun gantoj kaj bastono.) + +SINJORINO BERNICK +Cxu vi jam revenas hejmen, Karsten? + +KONSULO BERNICK +Jes. Estas iu, kiun mi petis veni. + +SINJORINO BERNICK +(kun sopiro) Ho jes. Johan certe venos, mi pensas. + +KONSULO BERNICK +Estas iu viro, mi diras. (demetas la cxapelon) Kie estas cxiuj la +sinjorinoj hodiaux! + +SINJORINO BERNICK +Sinjorino Rummel kaj Hilda ne havas tempon. + +KONSULO BERNICK +Nu? Sendis ekskuzon? + +SINJORINO BERNICK +Jes; ili havas tiom da farendajxoj en la domo. + +KONSULO BERNICK +Kompreneble. Kaj la aliaj ankaux ne venos? + +SINJORINO BERNICK +Ne, ankaux ili havas ekskuzojn. + +KONSULO BERNICK +Tion mi estus povinta diri antauxe. Kie estas Olaf? + +SINJORINO BERNICK +Mi permesis al li iomete promeni kun Dina. + +KONSULO BERNICK +Hm; Dina, tiu acxa flirtulino --. Imagu ke hieraux sxi tuj ligis sin +al Johan --! + +SINJORINO BERNICK +Sed kara Karsten, Dina ja tute ne scias ke -- + +KONSULO BERNICK +Nu, sed Johan almenaux devus havi la takton ne montri al sxi iun +atenton. Mi ja vidis la okuljxetojn de komercisto Vigeland. + +SINJORINO BERNICK +(kun la kudrajxo sur la genuoj) Karsten, cxu vi povas imagi kion ili +volas cxi-hejme? + +KONSULO BERNICK +Hm; li havas ja bienon tie transe, kiu ne bone prosperas; kaj _sxi_ +ja diris hieraux, ke ili devis vojagxi duaklase -- + +SINJORINO BERNICK +Jes, bedauxrinde, eble estas io tia. Sed ke _sxi_ akompanis! _Sxi!_ +Post tiu sanga insulto kiun sxi faris al vi --! + +KONSULO BERNICK +Ho, ne pensu pri tiuj malnovaj historioj. + +SINJORINO BERNICK +Kiel povas mi pensi pri aliajxoj nuntempe? Li ja estas mia frato; -- +ne estas pro li; sed cxiuj malagrablajxoj kiuj kauxzigxus al _vi_ --. +Karsten, mi ege timas ke -- + +KONSULO BERNICK +Por kio vi timas? + +SINJORINO BERNICK +Cxu oni imagus meti lin en karceron pro la mono, kiu malaperis por +via patrino? + +KONSULO BERNICK +Ho, babilajxo! Kiu povas pruvi ke mono malaperis? + +SINJORINO BERNICK +Ahx Dio, tion scias ja la tuta urbo, bedauxrinde; kaj vi mem ja +diris -- + +KONSULO BERNICK +Mi nenion diris. La urbo scias nenion pri tiuj aferoj; cxio estis nur +senfundaj onidiroj. + +SINJORINO BERNICK +Ho kiel grandanima vi estas, Karsten! + +KONSULO BERNICK +Cxesu pri tiuj memorajxoj, mi diras! Vi ne scias, kiom vi turmentas +min revivigi cxion tian! (Li pasxas tien kaj reen sur la planko; jen +li forjxetas la bastonon.) Cxagrene ke ili venis hejmen gxuste nun, +-- nun kiam mi bezonas bonvoleman animstaton kaj en la urbo kaj en la +gazetaro. Korespondigxos al la gazetoj en la najbaraj urboj. Cxu mi +akceptas ilin _bone_ aux cxu mi akceptas ilin _malbone_, ambauxkaze +tio pridiskutigxos kaj interpretigxos. Oni kirlas cxion tion +malnovan, -- tiel kiel _vi_ faras. En socio kiel la nia --. (jxetas +la gantojn sur la tablon) Kaj ecx neniun homon mi havas kun kiu mi +povas paroli kaj cxe kiu sercxi apogon. + +SINJORINO BERNICK +Ecx neniu, Karsten? + +KONSULO BERNICK +Ne, kiu _tiu_ estus? -- Ekhavi ilin sur la nukon gxuste nun! Ne estas +dubo ke ili iel faros skandalon, -- precipe sxi. Cxu ne estas +malfelicxo havi tiajn homojn en sia familio! + +SINJORINO BERNICK +Jes, _mi_ ja ne povas kulpigxi ke -- + +KONSULO BERNICK +Pro kio vi ne povas kulpigxi? Ke vi estas parenca al ili? Jen vera +vorto. + +SINJORINO BERNICK +Kaj mi ankaux ne petis ilin veni hejmen. + +KONSULO BERNICK +Auxdu; jen ni estas! Mi ne petis ilin veni hejmen; mi ne skribis por +revenigi ilin; mi ne tiris ilin hejmen per la haroj! Ho, mi scias la +tutan cxenon parkere. + +SINJORINO BERNICK +(ekploras) Sed nun vi ja estas tiel senkoreca -- + +KONSULO BERNICK +Ja, gxuste; ekploru, tiel ke la urbo ricevos ankaux _tion_ por +priparoli. Finu tiun stultecon, Betty. Eliru; eble venos iu. Cxu oni +vidu la sinjorinon kun rugxaj okuloj? Jes, tio estus bonege, se +disvastigxus inter la homoj ke --. Nu, jen mi auxdas iun en la +koridoro. (iu frapas) Envenu! + +(_Sinjorino Bernick_ eliras sur la gxardenan sxtuparon kun sia +kudrajxo. _Sxipkonstruisto Auxne_ envenas de dekstre.) + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Bonan tagon, sinjoro konsulo. + +KONSULO BERNICK +Bonan tagon. Nu, Vi certe divenas, kion mi volas pri Vi? + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +La plenrajtigito menciis hieraux, ke la konsulo ne estus kontenta +pri -- + +KONSULO BERNICK +Mi estas malkontenta pri la tuta organizado en la sxipfarejo, Auxne. +Vi ja neniel progresas pri la averiuloj. "La Palmo" devus ja esti sub +velo antaux longe. Komercisto Vigeland venas cxiun tagon cxagrenante +min; estas malfacila viro havi kiel kunpartoprenanto en sxipasocio. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +"La Palmo" povos forveli postmorgaux. + +KONSULO BERNICK +Nu fine. Sed la usonano "Indian Girl", kiu atendis kvin semajnojn +kaj -- + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +La usonano? Mi komprenigxis, ke ni unue faru la laboron sur Via +propra sxipo. + +KONSULO BERNICK +Al tio mi ne donis al vi iun kauxzon kredi. Farigxus cxiu ebla +progresigo ankaux pri la usonano; sed tio ne okazas. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +La sxipo estas traputrita en la fundo, sinjoro konsulo; ju pli ni +flikas, des pli da putrajxo ni trovas. + +KONSULO BERNICK +Tio ne estas la kialo. Plenrajtigito Krap diris al mi la tutan veron. +Vi ne kapablas labori per la novaj masxinoj, kiujn mi havigis, -- aux +pli gxuste, vi ne _volas_ labori per ili. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Sinjoro konsulo, mi estas nun en la kvindekaj jaroj; ecx de la knabaj +jaroj mi kutimigxis al la malnovaj labormetodoj -- + +KONSULO BERNICK +Ilin ni ne povas uzi nuntempe. Ne kredu, Auxne, ke estas pro la +profito; gxin mi ne bezonas, felicxe; sed mi havas konsiderojn al la +socio en kiu mi vivas, kaj al la firmao, kiun mi estras. Estas de mi, +ke la progresoj venos, alie ili neniam venos. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Ankaux mi bonvenigas progreson, sinjoro konsulo. + +KONSULO BERNICK +Jes, por via limigita rondo, por la laborista profesio. Ho, mi bone +konas vian agitadon; Vi faras paroladojn; Vi agitigas la laboristojn; +sed kiam evidenta progreso ofertas sin, kiel nun niaj novaj masxinoj, +vi ne volas kunlabori; kaj vi farigxas timema. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Jes, mi efektive farigxas timema, sinjoro konsulo; mi timas pro tiuj +multaj, de kiuj la masxinoj prenas la panon. La konsulo ofte parolas +pri la devo atenti pri la socio; sed mi pensas, ke ankaux la socio +havas siajn devojn. Kiel kuragxas la tekniko kaj la kapitalo instali +la novajn inventajxojn en la laboron, antaux ol la socio povas +lernigi novan generacion uzi ilin? + +KONSULO BERNICK +Vi tro multe legas kaj cerbumas, Auxne; ne estas bone por Vi; estas +_tio_ kio igas vin malkontenta pri via stato. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Ne estas tio, sinjoro konsulo; sed mi ne toleras ke unu post la alia +el lertaj laboristoj maldungigxas kaj farigxas mankohavaj pro tiuj +masxinoj. + +KONSULO BERNICK +Hm; kiam la presarto elpensigxis, multaj skribistoj perdis la +laboron. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Cxu la konsulo sxatus tiun arton, se Vi tiam estus skribisto? + +KONSULO BERNICK +Mi ne vokis Vin por disputi. Mi vokis Vin por diri al Vi, ke nia +averiulo "Indian Girl" estu preta forveli postmorgaux. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Sed, sinjoro konsulo -- + +KONSULO BERNICK +Postmorgaux, Vi auxdas; samtempe kun nia propra sxipo; ne horon pli +malfrue. Mi havas miajn bonajn kialojn por antauxenigi tiun aferon. +Cxu Vi legis la gazeton de hodiaux matene? Nu, do Vi scias ke la +usonanoj cxi tie denove faris tumultojn. Tiu malmorala kanajlaro +kvazaux renversigas la tutan urbon; ne pasas nokto sen iu interbatado +en la gastejoj kaj sur la stratoj; pri cxiu alia abomenajxo mi ne +volas paroli. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Jes, estas certe, ke ili estas fiuloj. + +KONSULO BERNICK +Kaj kiu kulpigxas pro tiu malordajxo? Estas mi! Jes, estas mi kiu +kulpigxas. Tiuj gazetskribajxoj aludacxas kasxvorte, ke ni centrigas +la laboron al "La Palmo". Mi, kiu havas la taskon per la ekzemplo +influi la kuncivitanojn, devas lasi jxetigxi tiajon al mi en la +nazon. Tion mi ne toleras. Ne servas al mi, ke mia nomo tiel +makuligxas. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Ho, la nomo de la konsulo estas tiel bona, ke gxi povas porti tion +kaj ankaux pli. + +KONSULO BERNICK +Ne nun; gxuste en tiu cxi tempo mi bezonas cxiun estimon kaj +bonvolon, kiun povas montri al mi miaj kunurbanoj. Mi havas en +preparo grandan entreprenon, kiel vi eble auxdis; sed se sukcesigxas +al malbonvolemaj homoj skui la nepran fidon al mia persono, tio povos +okazigi al mi la plej grandajn malfacilajxojn. Tial mi volas por kiu +ajn prezo eviti tiujn malicajn kaj kalumniantajn gazetskribajxojn, +kaj tial mi fiksis la datolimon al postmorgaux. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Sinjoro konsulo, Vi povus same bone fiksi la daton al hodiaux +posttagmeze. + +KONSULO BERNICK +Vi aludas ke mi postulas neeblecon? + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Jes, kun tiu laboristaro, kiun ni nun havas -- + +KONSULO BERNICK +Bone, bone; -- do ni devas sercxi aliloke. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Cxu Vi vere volas maldungi ankoraux pliajn el la malnovaj laboristoj? + +KONSULO BERNICK +Ne, pri tio mi ne pensas. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Cxar mi certe kredas, ke tio metus malbonan sangon kaj en la urbo kaj +en la gazetoj, se Vi tion farus. + +KONSULO BERNICK +Eble, kaj tial mi tion ne faros. Sed se "Indian Girl" ne estos kvite +vojagxpreta postmorgaux, mi maldungos _Vin_. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +(kun ekskuo) Mi! (Li ridas) Nun Vi sxercas, sinjoro konsulo. + +KONSULO BERNICK +Pri tio Vi ne fidu. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Vi povus pensi pri maldungo de _mi_? Mi, kies patro kaj avo estis en +la servo de la sxipfarejo cxiujn siajn vivotagojn, kaj same pri mi -- + +KONSULO BERNICK +Kiu nun devigas min al tio? + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Vi postulas neeblecon, sinjoro konsulo. + +KONSULO BERNICK +Ho, bona volo ne konas neeblecon. Jes aux ne; respondu definite, aux +Vi havas Vian maldungon surloke. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +(pasxon pli proksimen) Sinjoro konsulo, cxu Vi vere pripensis, kion +signifas maldungi malnovan laboriston. Vi pensas ke li devas sercxi +por trovi ion alian? Nu ja, tion li ja povas; sed cxu estas per tio +farite? Vi devus iam esti en la domo de tia maldungita laboristo la +vesperon kiam li venas hejmen kaj metas la ilarkeston interne de la +pordo. + +KONSULO BERNICK +Cxu vi opinias, ke mi maldungas Vin kun senzorga koro? Cxu mi ne +cxiam estis bona mastro? + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Tiel ju pli malbone, sinjoro konsulo. Gxuste tial tiuj hejme ne volas +kulpigi _Vin_; ili ne diros ion al mi, cxar tion ili ne kuragxas; sed +ili rigardos min, kiam mi tion ne rimarkas, kaj pensos tiel: certe +estas merite. Jenon Vi vidos -- tion mi ne povas elteni. Tia simpla +viro kia mi estas, mi tamen estas konsiderata kiel la unua inter la +miaj. Mia modesta hejmo ankaux estas eta socio, sinjoro konsulo. Tiun +etan socion mi povis apogi kaj subteni, cxar mia edzino fidis min, +kaj cxar miaj infanoj fidis min. Kaj nun cxio ruinigxos. + +KONSULO BERNICK +Jes, se ne povas esti alie, la minoro devas fali por la majxoro; la +specialajxo estu je la nomo de Dio oferata por la gxereralajxo. Iun +alian respondon mi ne scias doni al Vi, kaj alimaniere ne okazas en +tiu cxi mondo. Sed Vi estas obstina viro, Auxne! Vi kontrauxstaras +min, ne cxar Vi nenion alian povas, sed cxar Vi ne volas realigi la +superecon de masxinoj kontraux la manforto. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Kaj Vi persistas je tio, sinjoro konsulo, cxar Vi scias, ke se Vi +forcxasas min, Vi almenaux pruvis por la gazetaro Vian bonan volon. + +KONSULO BERNICK +Kaj ja se tiel estus? Vi ja auxdas, kiom tio gravas por mi, -- aux +ekhavi la gazetaron sur la nukon aux bonvoligi gxin por mi en la +momento, kiam mi laboras por granda afero por progresigi la komunan +bonon. Kio do? Cxu mi povas agi alimaniere ol mi faras? Mi povas diri +al Vi, ke cxi tie estas demando cxu subteni Vian hejmon, kiel Vi +esprimas Vin, aux eble teni centojn da novaj hejmoj malsupre, centojn +da hejmoj, kiuj neniam povos fondigxi, neniam ricevos fumantan tubon, +se mi ne sukcesos realigi, tion por kio mi nun laboras. Tial mi donis +al Vi la elekton. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Jes, cxar tiel estas, mi ne havas plian kontrauxdiron. + +KONSULO BERNICK +Hm --; Mia kara Auxne, vere cxagrenigas min ke ni devas disigxi. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Ni ne disigxos, sinjoro konsulo. + +KONSULO BERNICK +Kiel? + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Ankaux simpla viro havas ion por defendi en la mondo. + +KONSULO BERNICK +Nu do, nu do; -- kaj vi do opinias, ke vi kuragxas promesi --? + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +"Indian Girl" kvitigxos por forvelo postmorgaux. (Li salutas kaj +eliras dekstre.) + +KONSULO BERNICK +Aha, jen mi ekmastris tiun obstinulon. Tio estas por mi bona +auxguro -- + +(_Hilmar Tonnesen_, kun cigaro en la busxo, venas tra la gxardena +pordego.) + +HILMAR TONNESEN +(sur la gxardena sxtuparo) Bonan tagon, Betty! Bonan tagon, Bernick! + +SINJORINO BERNICK +Bonan tagon. + +HILMAR TONNESEN +Nu, vi ploris, mi vidas. Vi sekve scias? + +SINJORINO BERNICK +Kion mi scias? + +HILMAR TONNESEN +Ke la skandalo vigle evoluas? Uf! + +KONSULO BERNICK +Kion tio signifas? + +HILMAR TONNESEN +(envenas) Jes, la du usonanoj cxirkauxiras en la stratoj, kaj montras +sin kune kun Dina Dorf. + +SINJORINO BERNICK +(postsekvas lin) Sed, Hilmar, cxu eblas --? + +HILMAR TONNESEN +Jes, bedauxrinde, estas pura vero. Lona ecx estis tiel senkonsidera +krii post min; sed kompreneble mi sxajnigis ne auxdi. + +KONSULO BERNICK +Kaj certe ne pasis nerimarkate. + +HILMAR TONNESEN +Ne, tion vi ja komprenas. La homoj staris trankvile postrigardante +ilin. Aspekte onidiro kuris fulme tra la urbo, -- kiel fajro sur la +prerioj. En cxiuj domoj homoj staris cxe la fenestroj atendante ke la +aro pretermarsxu; kapon cxe kapo malantaux la kurtenoj -- uf! Jes, +pardonu, Betty; mi diras uf; cxar tio cxi igas min nervoza; -- se tio +dauxru, mi devas pripensi entrepreni iom longan vojagxon. + +SINJORINO BERNICK +Sed vi estus devinta paroli al li kaj admoni lin -- + +HILMAR TONNESEN +Meze en la strato? Ne, vi devas pardoni. Sed ke tiu homo entute +kuragxas aperi en la urbo! Nu, ni vidu cxu la gazetaro faros finon +pri li; jes, pardonu, Betty; sed -- + +KONSULO BERNICK +La gazetaro, vi diras? Cxu vi auxdis aludojn pri tiajxo? + +HILMAR TONNESEN +Jes, versxajne. Kiam mi foriris de vi hieraux vespere, mi pasxadis al +la klubo pro mia malsano. Mi bone komprenis per la tuja silento, ke +ili estis parolintaj pri la usonanoj. Kaj jen envenas la impertinenta +redaktoro Hammer. Li gratulas min tute lauxte pri la hejmenveno de +mia ricxa kuzo. + +KONSULO BERNICK +Ricxa --? + +HILMAR TONNESEN +Jes, tiel li esprimis sin. Kompreneble mi mezure rigardis lin +lauxmerite, kaj komprenigis al li, ke mi nenion scias pri la ricxeco +de Johan Tonnesen. "Cxu?" li diras, "jen strangajxo; en usono oni +kutime trabatas sin, kiam oni havas ion komence, kaj via kuzo ja ne +transvojagxis senhava." + +KONSULO BERNICK +Hm, faru nun al mi la servon -- + +SINJORINO BERNICK +(maltrankvila) Jen, vi povas vidi, Karsten -- + +HILMAR TONNESEN +Jes, mi almenaux havis sendorman nokton pro tiu persono. Kaj li tamen +cxirkauxiras en la stratoj kun vizagxo kvazaux nenio gxenis lin. Kial +li ne tuj malaperis? Estas ja netolereble kiel vivpersistaj iuj homoj +estas. + +SINJORINO BERNICK +Dio, Hilmar, kion vi diras? + +HILMAR TONNESEN +Ho, mi diras nenion. Sed jen li forsavas sin senvunde el +fervojaj akcidentoj kaj de atakoj de kaliforniaj ursoj kaj de +Nigrapied-Indianoj; ecx ne senskalpigita --. Uf, jen ili estas. + +KONSULO BERNICK +(rigardas laux la strato) Ankaux Olaf estas kun ili! + +HILMAR TONNESEN +Jes, kompreneble; ili volas ja memorigi al la homoj, ke ili apartenas +al la plej altstara familio de la urbo. Vidu, jen venas cxiuj +neniofarantoj el la apoteko por rigardi ilin kaj fari siajn +rimarkojn. Tio vere ne estas por _miaj_ nervoj; kiel viro sub tiaj +cirkonstancoj kapablu teni la standardon de la ideo alta, tio -- + +KONSULO BERNICK +Ili iros rekte cxi tien. Auxdu nun, Betty, estas mia definitiva +deziro, ke vi montru al ili cxian afablecon. + +SINJORINO BERNICK +Vi permesas, cxu, Karsten? + +KONSULO BERNICK +Jes certe; certe; kaj ankaux vi, Hilmar. Espereble ili ne restos +longe; kaj kiam kune inter ni mem --; neniuj aludoj; neniel ni devas +ilin ofendeti. + +SINJORINO BERNICK +Ho, Karsten, kiel grandanima vi estas. + +KONSULO BERNICK +Nu, nu, lasu tion. + +SINJORINO BERNICK +Ho, ke mi danku vin; kaj pardonu, ke mi antauxe farigxis impeta. +Ho, vi ja havis cxian kauxzon por -- + +KONSULO BERNICK +Lasu, lasu, mi diras! + +HILMAR TONNESEN +Uf! + +(_Johan Tonnesen_ kaj _Dina_, poste _frauxlino Hessel_ kaj _Olaf_ +venas tra la gxardeno.) + +FRAUXLINO HESSEL +Bonan tagon, bonan tagon. Vi karaj homoj. + +JOHAN TONNESEN +Nun ni cxirkauxiris por viziti la malnovajn ejojn, Karsten. + +KONSULO BERNICK +Jes, mi auxdas tion. Multaj sxangxoj; cxu ne? + +FRAUXLINO HESSEL +Cxie la grandaj bonfaroj de konsulo Bernick. Ni vizitis la +establajxojn, kiujn vi donis al la urbo -- + +KONSULO BERNICK +Nu _tie_? + +FRAUXLINO HESSEL +"Donaco de Karsten Bernick", kiel skribigxis super la enirejo. Jes, +vi certe estas la viro malantaux cxio en la loko. + +JOHAN TONNESEN +Kaj belaj sxipoj vi ankaux havas. Mi renkontis la sxipestron de "La +Palmo", mia malnova amiko de la lernejo -- + +FRAUXLINO HESSEL +Jes, kaj nova lernejo vi ankaux konstruigis; kaj ankaux la +gas-kondukilo kaj la akvo-kondukilo farigxis dank' al vi, mi auxdas. + +KONSULO BERNICK +Nu, oni devas ja labori por la komunumo en kiu oni vivas. + +FRAUXLINO HESSEL +Jes, bele, bofrato; sed estas ankaux gxojo vidi, kiel la homoj +montras al vi rekonon. Mi ne estas vanta, mi opinias; sed mi ne +povis min deteni memorigi al iu kaj alia kun kiuj ni parolis, ke +ni apartenas al la familio. + +HILMAR TONNESEN +Uf --! + +FRAUXLINO HESSEL +Cxu vi diras Uf! al tio? + +HILMAR TONNESEN +Ne, mi diris hm -- + +FRAUXLINO HESSEL +Nu, tion vi rajtas, povrulo. Sed hodiaux vi aspekte estas solaj en la +domo? + +SINJORINO BERNICK +Jes, hodiaux ni estas solaj. + +FRAUXLINO HESSEL +Jes, efektive ni renkontis moralajn parojn supre sur la foirplaco; +aspekte urgxis por ili. Sed ni mem ankoraux ne suficxe kunparolis; +hieraux ja cxeestis tiuj fervoj-planantoj, kaj aldone ni havis tiun +pastoron -- + +HILMAR TONNESEN +La adjunkto. + +FRAUXLINO HESSEL +_Mi_ nomas lin la pastoro. Sed kion vi opinias pri _mia_ faro dum +tiuj cxi dek kvin jaroj? Cxu li ne farigxis brava knabo? Kiu rekonus +la petolulon, kiu forkuris de la hejmo? + +HILMAR TONNESEN +Hm --! + +JOHAN TONNESEN +Ho, Lona, ne tro fanfaronu. + +FRAUXLINO HESSEL +Jes, pri tio mi estas fiera. Je Dio, tio ja estas la sola, kion mi +faris en la mondo; sed tio almenaux donas al mi iun rajton ekzisti. +Jes, Johan, kiam mi pensas kiel ni du tie transe komencis per niaj +kvar nudaj manacxoj -- + +HILMAR TONNESEN +Manoj. + +FRAUXLINO HESSEL +_Mi_ diras manacxoj; cxar malpuraj ili estis -- + +HILMAR TONNESEN +Uf! + +FRAUXLINO HESSEL +-- kaj malplenaj ili ankaux estis. + +HILMAR TONNESEN +Malplenaj? Ne, nun mi devas diri --! + +FRAUXLINO HESSEL +Kion vi devas diri? + +KONSULO BERNICK +Hm! + +HILMAR TONNESEN +Nun mi devas diri -- uf! (Li eliras sur la gxardenan sxtuparon.) + +FRAUXLINO HESSEL +Kio estas al li? + +KONSULO BERNICK +Ne atentu lin; li estas iom nervoza cxi-tempe. Sed cxu vi ne volas +iomete cxirkauxrigardi en la gxardeno? Tie vi ankoraux ne estis, kaj +gxuste nun mi havas liberan horon. + +FRAUXLINO HESSEL +Jes, sxatinde; vi sciu ke en miaj pensoj mi ofte estis en la gxardeno +cxe vi. + +SINJORINO BERNICK +Ankaux tie estas grandaj sxangxoj, vi vidos. + +(_La konsulo, la sinjorino_ kaj _frauxlino Hessel_ eliras en la +gxardenon, kie oni foje vidas ilin dum kio sekvas.) + +OLAF +(cxe la gxardena pordo) Onklo Hilmar, cxu vi scias kion onklo Johan +demandis al mi? Li demandis, cxu mi volas akompani lin al Ameriko. + +HILMAR TONNESEN +Vi mallertulo, ankoraux tirante la jupon de via patrino -- + +OLAF +Jes, sed tion mi ne plu faros. Vi vidos, kiam mi farigxos granda -- + +HILMAR TONNESEN +Ho, babilajxo; vi ne havas iun seriozan deziron por tiu sxtalhardigxo +en -- (Ili eliras en la gxardenon.) + +JOHAN TONNESEN +(al _Dina_, kiu deprenis la cxapelon starante cxe la pordo kaj +skuante la polvon de sia robo) Vi farigxis suficxe varma dum la +promenado. + +DINA +Jes, estis gxuinda promenado; tian gxuindan promenadon mi neniam +havis antauxe. + +JOHAN TONNESEN +Vi eble kutime ne faras matenajn promenadojn. + +DINA +Ho jes; sed nur kun Olaf. + +JOHAN TONNESEN +Nu. -- Cxu Vi eble pli emas eliri en la gxardenon ol resti cxi tie? + +DINA +Ne, mi pli deziras resti cxi tie. + +JOHAN TONNESEN +Ankaux mi. Tamen nun estas interkonsento, ke ni cxiun matenon faros +tian promenadon kune. + +DINA +Ne, sinjoro Tonnesen, tion Vi ne farus. + +JOHAN TONNESEN +Kion mi ne farus? Vi ja promesis. + +DINA +Jes, sed kiam mi pripensas, -- Vi ne eliru kune kun mi. + +JOHAN TONNESEN +Sed kial ne? + +DINA +Nu, Vi estas fremdulo; Vi ne povas kompreni; sed mi diru al Vi -- + +JOHAN TONNESEN +Ja? + +DINA +Ne, mi preferas ne paroli pri tio. + +JOHAN TONNESEN +Ho certe; al mi Vi povas ja paroli pri kio ajn. + +DINA +Jes, mi diru al Vi, ke mi ne estas kiel la aliaj junaj knabinoj; +estas io -- io tia pri mi. Tial vi ne faru. + +JOHAN TONNESEN +Sed tion cxi mi tute ne komprenas. Vi do ne faris ion malbonan? + +DINA +Ne mi, sed --; ne, nun mi ne volas paroli pli pri tio. Vi certe +sciigxos de aliuloj. + +JOHAN TONNESEN +Hm. + +DINA +Sed estas io alia, pri kio mi volus demandi vin. + +JOHAN TONNESEN +Kaj kio estas tio? + +DINA +Lauxdire estas facile akiri iun lertecon tie transe en Ameriko? + +JOHAN TONNESEN +Nu, tiel facile tio tamen ne cxiam estas; oni devas ofte suferi kaj +pene labori en la komenco. + +DINA +Jes, tion mi emus -- + +JOHAN TONNESEN +Vi? + +DINA +Mi certe povas labori; mi estas forta kaj sana, kaj onklino Marta +multe legis kun mi. + +JOHAN TONNESEN +Sed je diablo, venu kaj forvojagxu kun ni. + +DINA +Ho, Vi nur sxercas; tion Vi ankaux diris al Olaf. Sed _tion_ kion mi +volus scii, estas cxu la homoj estas tre -- tre moralecaj tie transe? + +JOHAN TONNESEN +Moralecaj? + +DINA +Jes, mi pensas, cxu ili estas tiel -- decaj kaj konvenkondutaj, kiel +cxi tie. + +JOHAN TONNESEN +Nu, ili tamen ne estas tiel malbonaj, kiel oni cxi tie kredas. Pri +tio Vi ne timu. + +DINA +Vi ne komprenas min. Mi dezirus, ke ili ne estus tiel decaj kaj +moralecaj. + +JOHAN TONNESEN +Do ne? Kiel dezirus Vi ke ili estus? + +DINA +Mi volus ke ili estu naturaj. + +JOHAN TONNESEN +Nu ja, eble gxuste _tiaj_ ili estas. + +DINA +Cxar tial estus bone por mi se mi venus transen. + +JOHAN TONNESEN +Jes, certe estus! Tial vi akompanu nin. + +DINA +Ne, kun Vi mi ne volus vojagxi; mi devus vojagxi sola. Ho, mi certe +atingus ion; mi certe farigxus -- + +KONSULO BERNICK +(antaux la gxardena sxtuparo kun la du sinjorinoj) Restu, restu; mi +sercxos gxin, kara Betty. Vi facile malvarmumigxus. + +(Li venas en la salonon kaj sercxas la sxalon de la _sinjorino_.) + +SINJORINO BERNICK +(ekstere en la gxardeno) Ankaux vi kunvenu, Johan; ni iros en la +groton. + +KONSULO BERNICK +Ne, Johan devas resti. Jen vidu, Dina; prenu la sxalon de mia edzino +kaj kuniru. Johan restos cxe mi, kara Betty. Mi ja bezonas auxdi ion +pri la kondicxoj tie transe. + +SINJORINO BERNICK +Jes, jes; sed venu do poste; vi ja scias kie vi trovos nin. + +(_Sinjorino Bernick, frauxlino Hessel_ kaj _Dina_ foriras tra la +gxardeno dekstren.) + +KONSULO BERNICK +(momenton postrigardas ilin, iras por fermi la plej internan pordon +maldekstre, poste iras al Johan, kaptas liajn manojn, skuas kaj +premas ilin) Johan, nun ni estas solaj; permesu al mi danki vin. + +JOHAN TONNESEN +Pro kio? + +KONSULO BERNICK +Mia domo kaj hejmo, mia familia felicxo, mia tuta civitana stato en +la socio, -- cxion mi sxuldas al vi. + +JOHAN TONNESEN +Nu, tio gxojigas min, kara Karsten; sekvis do io bona el tiu freneza +historio. + +KONSULO BERNICK +(denove skuas liajn manojn) Dankon, tamen dankon! Ne unu inter dek +mil farus, kion vi tiam faris por mi. + +JOHAN TONNESEN +Jen babilajxo! Cxu ni ne ambaux estis junaj kaj facilanimaj? Unu el +ni devis ja preni sur sin la kulpon -- + +KONSULO BERNICK +Sed kiu estis pli proksima ol la kulpulo? + +JOHAN TONNESEN +Haltu! Tiam la senkulpulo estis pli proksima. Mi ja estis libera kiel +birdo, orfa; eskapi el tiu penego en la oficejo estis por mi felicxo. +Vi kontrauxe havis vian maljunan patrinon en vivo, kaj krome vi ja +estis sekrete fiancxigxiinta al Betty, kiu multe sxatis vin. Kiel +okazus pri sxi, se sxi estus sciigxinta --? + +KONSULO BERNICK +Vere, vere, vere; sed -- + +JOHAN TONNESEN +Kaj cxu ne estis gxuste pro Betty, ke vi rompis tiun kasxrilaton kun +sinjorino Dorf? Estis ja gxuste por rompi, ke vi vizitis sxin tiun +vesperon -- + +KONSULO BERNICK +Jes, tiun malfelicxan vesperon, kiam tiu drinkemulo venas hejmen --! +Jes, Johan, estis pro Betty; sed tamen, -- ke vi tiel grandanime +povis turni la sxajnon kontraux vin mem kaj forvojagxi -- + +JOHAN TONNESEN +Neniuj skrupuloj, kara Karsten. Ni ja samopiniis, ke tiel estu; +savenda vi ja estis, kaj vi ja estis mia amiko. Nu, pri tiu amikeco +mi fieris! Cxi tie mi penegis kiel hejmasidulo; kaj jen vi revenas, +eleganta kaj nobla, de via granda vojagxo eksterlanden; vizitis +Londonon kaj Parizon. Kaj vi elektas min via amiko, kvankam mi estis +kvar jarojn pli juna ol vi; -- nu, tio do estis cxar vi amindumis al +Betty; _nun_ mi ja komprenas. Sed ho, kiel fiera mi estis pro tio! +Kaj kiu ne estus? Kiu ne volonte oferus sin por vi; precipe kiam nur +temis pri ne pli ol monat-dauxra urba klacxado, kaj ke oni tuj povis +forkuri en la vastan mondon. + +KONSULO BERNICK +Hm, mia kara Johan, mi sincere diru al vi, ke tiu historio ankoraux +ne estas tute forgesita. + +JOHAN TONNESEN +Cxu ne? Nu, kiel tio koncernas min, kiam mi sidas tie transe sur mia +bieno -- + +KONSULO BERNICK +Vi do revojagxos? + +JOHAN TONNESEN +Kompreneble. + +KONSULO BERNICK +Sed tamen ne tiel frue, mi esperas? + +JOHAN TONNESEN +Kiel eble plej frue. Estis ja nur por kontentigi al Lona, ke mi +akompanis sxin cxi tien. + +KONSULO BERNICK +Nu? Kiel do? + +JOHAN TONNESEN +Jes, vidu, Lona ne plu estas juna, kaj lastatempe la sopiro al la +hejmo komencis sorcxi kaj tiri sxin; sed sxi neniam volis konfesi +tion; (ridetas) kiel kuragxus sxi postlasi min, facilanimulon, min, +kiu jam en la agxo de dek naux eniris en -- + +KONSULO BERNICK +Kaj sekve? + +JOHAN TONNESEN +Nu, Karsten, nun mi faros konfeson, pri kiu mi hontas. + +KONSULO BERNICK +Vi do ne konfesis al sxi la konekson? + +JOHAN TONNESEN +Jes. Ne estis gxuste de mi, sed mi ne povis alion fari. Vi ne povas +imagi al vi, kio Lona estis por mi. Vi neniam toleris sxin; sed por +mi sxi estis kvazaux patrino. En la unuaj jaroj, kiam estis pene por +ni tie transe, -- ho! kiel sxi laboris! Kaj kiam mi estis malsana dum +longa tempo, kaj nenion enspezis, kaj ne povis protesti, sxi komencis +kanti kanzonojn en la kafejoj, -- prezenti prelegojn, pri kiuj la +homoj sxercadis; kaj sxi ankaux verkis libron, pri kiu sxi poste kaj +ridis kaj ploris, -- cxion por subteni la vivon en mi. Cxu mi do +povus rigardi, ke sxi, cxi tiun vintron marasmigxu, _sxi_, kiu +penegadis por mi? Ne, tion mi ne povis, Karsten. Kaj jen mi diris: +Vojagxu vi, Lona; ne timu pro _mi_; mi ne estas nepripensema, kiel vi +pensas. Kaj jen -- jen sxi sciigxis. + +KONSULO BERNICK +Kiel sxi prenis tion? + +JOHAN TONNESEN +Nu, sxi opiniis, kiel vere estis, ke kiam mi scias ke mi estas +senkulpa, ne povus esti embaraso por mi fari ekskurseton cxi tien. +Sed estu trankvila; Lona nenion malkasxos, kaj _mi_ gardos mian +busxon la duan fojon. + +KONSULO BERNICK +Nu ja; mi fidas tion. + +JOHAN TONNESEN +Jen mia mano. Kaj nun ni ne plu parolu pri tiu malnova historio; +felicxe gxi estas la sola petolajxo pri kiu iu el ni estas kulpa, mi +pensas. Nun mi volas gxui la malmultajn tagojn, kiujn mi restos cxi +tie. Vi ne imagas kian bonegan ekskurson ni havis cxi-matene. Kiu +imagus ke tiu knabineto, kiu cxirkauxkuris ludante angxelon en la +teatro --! Sed diru, -- kio poste okazis pri sxiaj gepatroj? + +KONSULO BERNICK +Ho, kara, mi ne scias pri io pli rakontinda, ol tio kion mi skribis +al vi tuj post kiam vi estis forvojagxinta. Nu, vi ja ricevis la du +leterojn? + +JOHAN TONNESEN +Jes, ja, mi havas ambaux. La drinkemulo ja forkuris de sxi? + +KONSULO BERNICK +Kaj poste mortigxis en ebrieco. + +JOHAN TONNESEN +Ankaux _sxi_ mortis mallonge poste? Sed vi certe faris por sxi tion +kion vi kasxe povus fari? + +KONSULO BERNICK +Sxi estis fiera; sxi nenion perfidis, kaj volis akcepti nenion. + +JOHAN TONNESEN +Nu, tamen estis gxuste de vi preni Dina en la domon. + +KONSULO BERNICK +Jes, efektive estis. Cetere estis vere Marta, kiu efektivigis tion. + +JOHAN TONNESEN +Do estis Marta? Jes, Marta -- vere -- kie _sxi_ estas hodiaux? + +KONSULO BERNICK +Nu _sxi_, -- kiam sxi ne devas atenti pri la lernejo, sxi havas siajn +malsanulojn. + +JOHAN TONNESEN +Do estas Marta, kiu okupis sin pri sxi. + +KONSULO BERNICK +Jes. Marta ja cxiam havis emon por edukado. Tial sxi ankaux akceptis +oficon en la lernejo. Tio estis ege malsagxa de sxi. + +JOHAN TONNESEN +Jes, sxi aspektis ege laca hieraux; _mi_ ankaux timas, ke sxi ne +havas sanon por tio. + +KONSULO BERNICK +Ho, pri la sano, sxi eble eltenus. Sed estas malagrable por _mi_; +sxajnas kvazaux mi, sxia frato, ne volus subteni sxin. + +JOHAN TONNESEN +Subteni? Mi kredis, ke sxi havas tioman kapitalon mem -- + +KONSULO BERNICK +Ecx ne sxilingon. Vi certe memoras, kiel pene estis por patrino, kiam +vi forvojagxis. Sxi dauxrigis ioman tempon per kunhelpo de mi; sed +per tio mi ne longe povus esti kontenta. Kaj mi akceptis anigxi en la +firmaon; sed ecx ne _tio_ estis sukceso. Mi tial devis transpreni +cxion, kaj kiam ni faris la bilancon, montrigxis, ke restis preskaux +nenio el la parto de patrino. Kiam patrino mallonge poste mortis, +ankaux Marta staris senrimeda. + +JOHAN TONNESEN +Kompatinda Marta! + +KONSULO BERNICK +Kompatinda? Kial tio? Vi do ne pensas, ke mi lasas sxin ion malhavi? +Ho ne, tion mi kuragxas diri, ke mi estas bona frato. Kompreneble sxi +logxas kune kun ni kaj mangxas cxe nia tablo; per sia instru-salajro +sxi povas abunde vestigi sin, kaj sola virino, -- kion pli sxi +bezonas? + +JOHAN TONNESEN +Tiel ni ne pensas en Ameriko. + +KONSULO BERNICK +Ne, tion mi ja kredas; en strecxe agitita socio kiel la usonana. Sed +cxi tie en nia eta rondo, kie, dank' al Dio, la koruptigxo gxis nun +almenaux ne enpenetris; cxi tie la virinoj kontentigxas per deca +kvankam modesta stato. Cetere Marta mem kulpas; sxi estis povinta +sekurigi prizorgon antaux longe, se sxi mem volus. + +JOHAN TONNESEN +Vi aludas, ke sxi povus edzinigxi? + +KONSULO BERNICK +Jes, krome sxi estus povinta ege favore establigxi; sxi ricevis +plurajn bonajn ofertojn; suficxe strange; senrimeda knabino, ne plu +juna, kaj krome tute sensignifa. + +JOHAN TONNESEN +Sensignifa? + +KONSULO BERNICK +Nu, mi ne malestimas sxin pro tio. Mi tute ne deziras sxin alia. +Sciu, -- en granda domo, kiel la nia, -- estas cxiam bone havi tian +ordinaran homon, kiun oni povas igi labori pri okazajxoj. + +JOHAN TONNESEN +Jes, sed _sxi_ --? + +KONSULO BERNICK +Sxi? Kiel? Nu ja, _sxi_ kompreneble ja havas suficxe por sin +interesi; sxi havas ja min kaj Betty kaj Olaf kaj min. La homoj ne +devas unue pensi pri si mem, precipe ne la virinoj. Ni havas ja cxiuj +iun grandan aux malgrandan socion por kiu labori kaj gxin subteni. +Tiel almenaux _mi_ faras. (montras al _plenrajtigito Krap_, kiu +venas de dekstre) Nu, jen vi havas pruvon. Cxu vi opinias, ke estas +miaj propraj aferoj, kiuj okupas min? Neniel. (rapide al _Krap_) Nu? + +PLENRAJTIGITO KRAP +(mallauxte; montras amaseton da paperoj) Cxiuj acxetkontraktoj en +ordo. + +KONSULO BERNICK +Bonege! Superbe! -- Nu, bofrato, vi devas ekskuzi min dumtempe. +(mallauxte kaj kun manpremo) Dankon, dankon, Johan; kaj estu +konvinkita, ke cxio, cxio pri kio mi povos servi vin, -- nu, vi certe +komprenas min. -- Venu, sinjoro Krap. (ili iras en la cxambron de la +konsulo) + +JOHAN TONNESEN +(dum tempeto postrigardas lin) Hm -- + +(Li intencas iri en la gxardenon. Samtempe _frauxlino Bernick_ +envenas de dekstre kun eta korbo sur la brako.) + +JOHAN TONNESEN +Jen, Marta! + +FRAUXLINO BERNICK +Ah -- Johan, -- cxu estas vi? + +JOHAN TONNESEN +Tiel frue surpiede ankaux vi. + +FRAUXLINO BERNICK +Jes. Atendu iomete; nun eble tuj venos la aliuloj. (volas eliri +maldekstre) + +JOHAN TONNESEN +Auxdu, Marta, cxu cxiam urgxas por vi? + +FRAUXLINO BERNICK +Por mi? + +JOHAN TONNESEN +Hieraux vi kvazaux evitis min, kaj mi povis intersxangxi ecx ne +vorton kun vi, kaj hodiaux -- + +FRAUXLINO BERNICK +Jes, sed -- + +JOHAN TONNESEN +Antauxe ni do cxiam estis kune, -- ni du malnovaj ludgeamikoj. + +FRAUXLINO BERNICK +Ho, Johan, post tiam estas multaj, multaj jaroj. + +JOHAN TONNESEN +Nu, je Dio, estas dek kvin jaroj post tiam, ne pli, ne malpli. Cxu +sxajnas al vi, ke mi multe sxangxigxis? + +FRAUXLINO BERNICK +Vi? Nu jes, ankaux vi, kvankam -- + +JOHAN TONNESEN +Kion vi pensas? + +FRAUXLINO BERNICK +Ho, estas nenio. + +JOHAN TONNESEN +Aspekte vi ne multe gajigxis revidi min. + +FRAUXLINO BERNICK +Mi atendis tiom longe, Johan, -- _tro_ longe. + +JOHAN TONNESEN +Atendis? Ke mi revenus? + +FRAUXLINO BERNICK +Jes. + +JOHAN TONNESEN +Kaj kial vi pensis ke mi revenus? + +FRAUXLINO BERNICK +Por pentofari vian delikton. + +JOHAN TONNESEN +Mi? + +FRAUXLINO BERNICK +Cxu vi forgesis, ke virino mortis en sufero kaj honto pro via kulpo? +Cxu vi forgesis, ke pro via kulpo la plej bonaj jaroj de kreskanta +infano amarigxis? + +JOHAN TONNESEN +Kaj tion mi auxdu de vi? Marta, cxu via frato neniam --? + +FRAUXLINO BERNICK +Cxu li? + +JOHAN TONNESEN +Cxu li neniam --; nu ja, mi pensas, cxu li neniam diris ecx unu +vorton senkulpigan por mi? + +FRAUXLINO BERNICK +Ho, Johan, vi ja konas la severajn principojn de Karsten. + +JOHAN TONNESEN +Hm --, certe, certe mi konas la severajn principojn de mia malnova +amiko Karsten. -- Sed tio cxi estas ja --! Nu. Mi jxus nun parolis +kun li. Sxajnas al mi, ke li multe sxangxigxis. + +FRAUXLINO BERNICK +Kiel vi povas tion diri? Karsten cxiam estis honesta viro. + +JOHAN TONNESEN +Jes, mi nenion aludis; sed lasu tion. -- Hm; nun mi do komprenas, en +kiu lumo vi vidis min: estas la hejmenveno de la perditulo, kiun vi +atendadis. + +FRAUXLINO BERNICK +Auxskultu, Johan, mi diros en kia lumo mi vidis vin. (montras al la +gxardeno) Cxu vi vidas sxin, kiu ludas tie en la herbaro kune kun +Olaf? Estas Dina. Cxu vi memoras la kapturnitan leteron, kiun vi +skribis al mi, kiam vi forvojagxis? Vi skribis, ke mi fidu vin. Mi +fidis vin, Johan. Cxio malbona, kio poste onidirigxis, certe okazis +en kapturnigxo, sencerbe, senpripense -- + +JOHAN TONNESEN +Kion vi sugestas? + +FRAUXLINO BERNICK +Ho, vi certe komprenas min; -- ne plu vorto pri tio. Sed forvojagxi +vi ja devis; komenci denove -- novan vivon. Vidu, Johan, mi estis via +anstatauxanto cxi-hejme, mi, via malnova ludamikino. La devoj, kiujn +vi ne memoris prizorgi cxi tie aux ne povis prizorgi, tiujn mi +prizorgis por vi. Mi diras tion al vi, por ke vi ne havu _tion_ por +riprocxi al vi. Por la neglektita infano mi estis patrino, mi edukis +sxin kiel eble plej bone -- + +JOHAN TONNESEN +Kaj forjxetis vian vivon por tiu afero -- + +FRAUXLINO BERNICK +Gxi ne estas forjxetita. Sed vi revenis malfrue, Johan. + +JOHAN TONNESEN +Marta, -- se mi povus diri al vi --. Nu, unue mi danku vin pro via +fidela amikeco. + +FRAUXLINO BERNICK +(ridetas peze) Hm, -- Jes, nun ni do elparolis, Johan. Tsx; jen iu +venas. Adiaux; mi ne povas nun -- + +(Sxi eliras tra la malantauxa pordo maldekstre. _Lona Hessel_ envenas +de la gxardeno akompanata de _sinjorino Bernick_.) + +SINJORINO BERNICK +(ankoraux en la gxardeno) Sed, pro Dio Lona, pri kio vi pensas! + +FRAUXLINO HESSEL +Lasu min, mi diras; mi volas kaj devas paroli kun li. + +SINJORINO BERNICK +Sed estus grandega skandalo! Ho, Johan, cxu vi ankoraux cxeestas? + +FRAUXLINO HESSEL +Eliru, knabo; ne restadu cxi tie en la cxambra aero; eliru en la +gxardenon, kaj parolu kun Dina. + +JOHAN TONNESEN +Jes, mi gxuste intencis tion. + +SINJORINO BERNICK +Sed -- + +FRAUXLINO HESSEL +Auxdu nun, John, cxu vi vere rigardis al Dina? + +JOHAN TONNESEN +Jes, mi kredas. + +FRAUXLINO HESSEL +Jes, vi vere devus bone rigardi sxin, knabo. _Jen_ io por _vi!_ + +SINJORINO BERNICK +Sed Lona --! + +JOHAN TONNESEN +Io por mi? + +FRAUXLINO HESSEL +Jes, por rigardi, mi pensas. Iru nun! + +JOHAN TONNESEN +Nu ja, mi iros voleme. (Li iras elen en la gxardenon.) + +SINJORINO BERNICK +Lona, mi konsternigxas pro vi. En tio vi do ne povas esti serioza. + +FRAUXLINO HESSEL +Jes, efektive tiel estas. Cxu sxi ne estas sana kaj sincera? Jen +edzino gxuste por John. Estas iu tia, kiun li bezonas tie en la +Okcidento; tio estus io alia ol maljuna duonfratino. + +SINJORINO BERNICK +Dina! Dorf! Pripensu do -- + +FRAUXLINO HESSEL +Unue mi pripensas la felicxon de la knabo. Cxar kunhelpi, tion mi +devas; li mem ne estas precipe entreprenema en tiajxoj; knabinetoj +kaj virinoj li neniam vere komprenis. + +SINJORINO BERNICK +Li? Johan! Nu, aspekte ni havas bedauxrindajn pruvojn por -- + +FRAUXLINO HESSEL +Ho, inferen kun tiu stulta historio! Kie estas Bernick? Mi volas +paroli kun li. + +SINJORINO BERNICK +Lona, vi ne faru, mi diras! + +FRAUXLINO HESSEL +Mi faros. Se la knabo sxatas sxin, -- kaj sxi lin, -- ili sekve havu +unu la alian. Bernick estas ja tia sagxa viro; li devas trovi +solvon -- + +SINJORINO BERNICK +Kaj vi imagus, cxu tiuj usonaj maldecajxoj estus tolerataj cxi tie -- + +FRAUXLINO HESSEL +Babilajxo, Betty -- + +SINJORINO BERNICK +-- ke viro, kiel Karsten, kun sia severa morala pensmaniero -- + +FRAUXLINO HESSEL +Ho, pa, gxi certe ne estas tiel senmezure severa. + +SINJORINO BERNICK +Kion vi kuragxas diri? + +FRAUXLINO HESSEL +Mi kuragxas diri, ke Bernick certe ne estas multe pli morala ol aliaj +viroj. + +SINJORINO BERNICK +Tiel profunde sidas do ankoraux la malamo al li! Sed kion vi do volas +cxi tie, cxar vi ja neniam povis forgesi ke --? Mi ne komprenas, ke +vi kuragxis rigardi lin rekte en la okulojn post tiu hontinda +insulto, kiun vi tiam alportis al li. + +FRAUXLINO HESSEL +Jes, Betty, tiam mi senpripense acxe faris. + +SINJORINO BERNICK +Kaj kiel grandanime li pardonis vin, li, kiu ja neniam faris +delikton! Cxar _li_ ja ne povas kulpigxi pro tio, ke vi pri io +esperadis. Sed depost tiam vi malamis ankaux _min_. (ekploras) Vi +neniam malenviis al mi mian felicxon. Kaj nun vi venas cxi tien por +renversi cxion tion super min, -- por montri al la urbo, en kiun +familion mi enkondukis Karsten. Jes, estas super min ke cxio falos, +kaj estas _tio_, kion vi volas. Kaj tio estas acxa de vi! (Sxi eliras +plorante tra la fona pordo maldekstre.) + +FRAUXLINO HESSEL +(postrigardas sxin) Kompatinda Betty. + +(_Konsulo Bernick_ venas el sia cxambro.) + +KONSULO BERNICK +(ankoraux cxe la pordo) Jes, jes, bone, sinjoro Krap; bonege. Sendu +400 kronojn por mangxigado al la povruloj. (turnas sin) Lona! (pli +proksime) Vi sola? Cxu Betty ne venas? + +FRAUXLINO HESSEL +Ne. Eble mi sercxu sxin? + +KONSULO BERNICK +Ne, ne, ne, lasu tion! Ho, Lona, vi ne scias, kiel mi arde sopiris +paroli malferme kun vi, -- petegi vian pardonon. + +FRAUXLINO HESSEL +Auxskultu, Karsten, ni ne estu sentimentalaj; tio ne konvenas al ni. + +KONSULO BERNICK +Vi _devas_ auxskulti min, Lona. Mi ja scias, kiel mi havas la sxajnon +kontraux mi nun, kiam vi sciigxis pri la okazajxo kun la patrino de +Dina. Sed mi jxuras, ke tio estis nur mallonga erarigxo; efektive mi +vere kaj sincere iam sxatis vin. + +FRAUXLINO HESSEL +Kial vi kredas ke mi estas veninta hejmen? + +KONSULO BERNICK +Ecx se ion ajn vi intencas, mi petas vin nenion fari, antaux ol mi +justigis min. Mi povas, Lona; mi almenaux povas senkulpigi min. + +FRAUXLINO HESSEL +Nun vi estas en timo. -- Vi iam sxatis min, vi diras. Jes, pri tio vi +certigis min suficxe ofte en viaj leteroj; kaj eble tio estis vero -- +iamaniere, tiom longe kiom vi vivis tie en granda liberigita mondo, +kiu donis al vi kuragxon mem pensi libere kaj alte. Vi eble trovis en +mi iom pli da karaktero kaj volo kaj memdependeco, ol cxe la plimulto +cxi-hejme. Kaj estis ja ankaux sekreto nur inter ni du; neniu povis +sxercacxi pri via malbona gusto. + +KONSULO BERNICK +Lona, kiel vi povas do kredi --? + +FRAUXLINO HESSEL +Sed kiam vi revenis; kiam vi auxdis la mokadon, kiu hajlis super min; +kiam vi spertis la ridadon super cxion, kion oni cxi tie nomis miajn +absurdajxojn -- + +KONSULO BERNICK +Vi _estis_ senkonsidera tiam. + +FRAUXLINO HESSEL +Pleje por cxagreni tiujn jupvestitajn kaj pantalonvestitajn +geprudulojn, kiuj trotadis cxirkauxe en la urbo. Kaj kiam vi +renkontis la juna alloga aktorino -- + +KONSULO BERNICK +Estis nur danda petolajxo; nenio pli; mi jxuras al vi, ecx ne la +dekono estis vero de tiu klacxo kaj tiuj onidiroj, kiuj cirkuligxis. + +FRAUXLINO HESSEL +Nu, bone; sed kiam Betty venis hejmen, bela, floranta, adorata de +cxiuj, -- kaj farigxis konate, ke sxi heredus la monon post onklino, +kaj ke mi ricevus nenion -- -- + +KONSULO BERNICK +Nu, jen ni estas cxe la afero, Lona; kaj nun vi auxdu senvuale. Mi ne +amis Betty tiam; mi ne rompis kun vi por iu nova inklino. Estis rekte +por la mono; estis devige; mi _devis_ havigi ilin al mi. + +FRAUXLINO HESSEL +Kaj tion vi diras al mi rekte antaux la okuloj? + +KONSULO BERNICK +Jes, mi faras. Auxskultu min, Lona -- + +FRAUXLINO HESSEL +Kaj vi tamen skribis al mi, ke nesubigebla amo al Betty kaptis vin, +kaj vi alvokis mian grandanimon, kaj petegis min pro Betty silenti +pri tio kio antauxe estis inter ni -- + +KONSULO BERNICK +Mi devis, mi diras. + +FRAUXLINO HESSEL +Nu, je la vivanta Dio, nun mi ne pentas, ke mi tiam agis senpripense. + +KONSULO BERNICK +Lasu min fride kaj trankvile diri al vi, kiel la stato estis en tiuj +tagoj. Mia patrino, kiel vi memoras, estris la komercon; sed tute +mankis al sxi komerca kompreno. Rapide mi vokigxis hejmen de Parizo; +la tempoj estis krizaj; mi metus la aferojn sur firmajn piedojn. +Kion mi trovis? Mi trovis ion, kio devus esti tenata en la plej +profunda sekreto: firmaon preskaux ruinigita. Jes, gxi estis +preskaux ruinigita, tiu cxi malnova respektata firmao, kiu staris +dum tri generacioj. Kion povis mi fari, la filo, la sola filo, +krom cxirkauxrigardi por savrimedo. + +FRAUXLINO HESSEL +Kaj vi savis la firmaon Bernick je ofero de virino. + +KONSULO BERNICK +Vi bone scias, ke Betty amis min. + +FRAUXLINO HESSEL +Sed mi? + +KONSULO BERNICK +Kredu min, Lona, -- vi neniam farigxus felicxa kun mi. + +FRAUXLINO HESSEL +Cxu estis el zorgemo por mia felicxo, ke vi forlasis min? + +KONSULO BERNICK +Cxu eble vi kredas, ke el egoismaj motivoj mi agis kiel mi faris? Se +mi tiam starus sola, mi brave rekomencus. Sed vi ne komprenas kiel +komercisto sub senmezura respondeco kunkreskas kun la komerco, +kiun li heredas. Cxu vi scias ke la bonfarto de centoj, ecx miloj +dependas de li? Cxu vi ne pripensas, ke la tuta socio, kiun kaj vi +kaj mi nomas nian hejmon, tusxigxus severe, se la firmao Bernick +ruinigxus? + +FRAUXLINO HESSEL +Cxu estas ankaux pro la socio, ke vi dum tiuj dek kvin jaroj restis +staranta en la mensogo? + +KONSULO BERNICK +En mensogo? + +FRAUXLINO HESSEL +Kion scias Betty pri cxio, kio kusxas sube kaj antauxe de sxia +kunligo kun vi? + +KONSULO BERNICK +Cxu vi opinias ke mi por neniu utilo vundus sxin malkovrante tiujn +aferojn? + +FRAUXLINO HESSEL +Por neniu utilo vi diras? Nu ja, vi ja estas komercisto; vi certe +komprenas kio estas utila. -- Sed auxdu nun, Karsten, nun ankaux _mi_ +volas paroli fride kaj trankvile. Diru, -- cxu vi ankaux vere estas +felicxa? + +KONSULO BERNICK +En la familio, vi pensas? + +FRAUXLINO HESSEL +Nu ja. + +KONSULO BERNICK +Mi estas, Lona. Vi ne senutile estas estinta tia sindonema amikino +por mi. Mi kuragxas diri, ke mi farigxis pli kaj pli felicxa laux la +jaroj. Betty estas bona kaj cedema. Kaj kiel sxi dum la jaroj lernis +kurbi sian konduton laux _tio_, kio estas karakteriza en _mi_ -- + +FRAUXLINO HESSEL +Hm. + +KONSULO BERNICK +Antauxe sxi ja nutris kelkajn romantikajn imagajxojn pri la amo; sxi +ne povis akordigxi kun la ideo, ke gxi iom post iom transirus al +trankvila amikecflamo. + +FRAUXLINO HESSEL +Sed nun sxi estas kontenta? + +KONSULO BERNICK +Komplete. Sciu, ke la cxiutaga rilato kun _mi_ ne estas sen maturiga +influo al sxi. La homoj devas reciproke lerni malaltigi siajn +postulojn, se oni volas agi kontentige en la socio en kiu oni +trovigxas. Tion ankaux Betty lauxe lernis kompreni, kaj tial nia domo +estas nun modelo por niaj samcivitanoj. + +FRAUXLINO HESSEL +Sed tiuj samcivitanoj nenion scias pri la mensogo? + +KONSULO BERNICK +Pri la mensogo? + +FRAUXLINO HESSEL +Jes, pri la mensogo en kiu vi nun stara dum dek kvin jaroj. + +KONSULO BERNICK +Kaj tion vi nomas -- --? + +FRAUXLINO HESSEL +Mensogo mi gxin nomas. La triobla mensogo. Unue la mensogo kontraux +mi; poste la mensogo kontraux Betty; kaj fine la mensogo kontraux +Johan. + +KONSULO BERNICK +Betty neniam postulis, ke mi parolu. + +FRAUXLINO HESSEL +Cxar sxi nenion sciis. + +KONSULO BERNICK +Kaj vi tion ne postulos; -- pro konsidero rilate sxin vi tion ne +postulos. + +FRAUXLINO HESSEL +Ho ne, mi certe scios toleri la ridsalvojn; mi havas fortan dorson. + +KONSULO BERNICK +Kaj ankaux Johan ne postulos; li jam promesis al mi. + +FRAUXLINO HESSEL +Sed vi mem, Karsten? Cxu ne estas io interne en vi, kio postulas +eliri el la mensogo? + +KONSULO BERNICK +Cxu mi libervole oferus mian familian felicxon kaj mian staton en la +socio! + +FRAUXLINO HESSEL +Kiun rajton havas vi stari en la loko kie vi nun staras? + +KONSULO BERNICK +Dum dek kvin jaroj mi tage acxetis al mi eron de rajto -- per mia +konduto, kaj per tio kion mi faris kaj progresigis. + +FRAUXLINO HESSEL +Jes, vi multe faris kaj progresigis, por vi mem kaj por aliuloj. +Vi estas la plej ricxa kaj potenca homo en la urbo; sub via volo +ili kuragxas nenion alian fari ol kurbigxi, cxiuj, cxar vi estas +konsiderata esti sen makulo kaj perfekta; via hejmo estas konsiderata +kiel modela hejmo, via konduto kiel modela konduto. Sed cxiu tiu +gloro, kaj ecx vi mem samtempe, staras kvazaux sur sxanceligxanta +marcxo. Momenteto povos okazi, vorto povos esti dirata, -- kaj vi +kune kun la tuta glorajxo suben sinkos, se vi ne savos vin +gxustatempe. + +KONSULO BERNICK +Lona, -- kion vi vere volas cxi tie? + +FRAUXLINO HESSEL +Mi volas helpi vin al firma grundo sub la piedoj, Karsten. + +KONSULO BERNICK +Vengxo! Vi volas vengxi vin? Mi ja suspektis. Sed vi ne sukcesos! +Estas nur unu cxi tie, kiu povas paroli kun auxtoritato, kaj li estas +silenta. + +FRAUXLINO HESSEL +Johan? + +KONSULO BERNICK +Jes, Johan. Se aliulo kulpigos min, mi cxion neas. Se oni volas +detrui min, mi luktos je la vivo. Sed vi neniam sukcesos, mi diras! +Li, kiu povus faligi min, li silentas -- kaj li reen forvojagxos. + +(_Grandkomercisto Rummel_ kaj _komercisto Vigeland_ venas de +dekstre.) + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Bonan tagon, bonan tagon, kara Bernick; vi devas veni kun ni en la +komerca asocio; ni havas kunvenon pri la fervoja afero, vi ja scias. + +KONSULO BERNICK +Mi ne povas. Ne eblas nun. + +KOMERCISTO VIGELAND +Vi vere devas, sinjoro konsulo -- + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Vi devas, Bernick. Jen estas homoj, kiuj laboras kontraux nin. +Redaktoro Hammer kaj la aliaj, kiuj preferis la marbordan linion, +pretendas, ke kasxas sin privataj interesoj malantaux la nova +propono. + +KONSULO BERNICK +Nu, do klarigu al ili -- + +KOMERCISTO VIGELAND +Ne tauxgas kion ni klarigas, sinjoro konsulo -- + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Ne, ne, vi devas mem veni; vin ja neniu kuragxas suspekti pri tiajxo. + +FRAUXLINO HESSEL +Ho ne, mi tion opinius. + +KONSULO BERNICK +Mi ne povas, mi diras; mi ne estas tute sana; -- aux almenaux, atendu +-- lasu min restitui min. + +(_Adjunkto Rorlund_ envenas de dekstre.) + +ADJUNKTO RORLUND +Pardonu, sinjoro konsulo; Vi jen vidas min en la plej impeta +incito -- + +KONSULO BERNICK +Nu jes, kio estas al vi? + +ADJUNKTO RORLUND +Mi devas fari al vi demandon, sinjoro konsulo. Cxu estas kun via +kunsento, ke la juna knabino, kiu trovis azilon sub via tegmento, +montras sin publike sur la strato en kunestado kun homo, de kiu -- + +FRAUXLINO HESSEL +Kiu homo, sinjoro pastoro? + +ADJUNKTO RORLUND +Kun tiu homo el cxiuj homoj en la mondo, de kiu sxi devus teni sin +plej fore. + +FRAUXLINO HESSEL +Hoho! + +ADJUNKTO RORLUND +Cxu estas kun via kunsento, sinjoro konsulo? + +KONSULO BERNICK +(kiu sercxas cxapelon kaj gantojn) Mi scias pri nenio. Pardonu; +urgxas; mi devas iri al la komerca asocio. + +HILMAR TONNESEN +(venas de la gxardeno kaj iras al la antauxa pordo maldekstre) Betty, +Betty, auxskultu! + +SINJORINO BERNICK +(cxe la pordo) Kio estas? + +HILMAR TONNESEN +Vi devas iri en la gxardenon, kaj finigi tiun flatadon, kiun certa +persono praktikas al tiu Dina Dorf. Mi farigxis tute nervoza +auxskulti al tio. + +FRAUXLINO HESSEL +Cxu? Kion do tiu persono diris? + +HILMAR TONNESEN +Ho, nenion alian ol tio, ke li volas ke sxi akompanu lin al Ameriko. +Uf! + +ADJUNKTO RORLUND +Cxu tiajxo eblas! + +SINJORINO BERNICK +Kion vi diras? + +FRAUXLINO HESSEL +Sed estus ja bonege. + +KONSULO BERNICK +Neeble! Vi misauxdis. + +HILMAR TONNESEN +Do demandu lin mem. Jen venas la paro. Sed ne enmiksigu min. + +KONSULO BERNICK +(al _Rummel_ kaj _Vigeland_) Mi venos poste, -- post momento -- + +(_Grandkomercisto Rummel_ kaj _Vigeland_ eliras dekstre. _Johan +Tonnesen_ kaj _Dina envenas de la gxardeno_.) + +JOHAN TONNESEN +Hura, Lona, sxi akompanos nin! + +SINJORINO BERNICK +Tamen Johan, -- vi senpripensa --! + +ADJUNKTO RORLUND +Cxu tio estas vero! Tia superega skandalo! Per kiaj delogantaj artoj +estas vi -- + +JOHAN TONNESEN +Nu, nu, sinjoro; kion vi estas diranta? + +ADJUNKTO RORLUND +Respondu al mi, Dina; cxu tio estas via intenco, -- cxu estas via +tute libera decido? + +DINA +Mi devas for de tie cxi. + +ADJUNKTO RORLUND +Sed kun _li_ -- kun _li!_ + +DINA +Menciu iun alian cxi tie, kiu kuragxus kunpreni min. + +ADJUNKTO RORLUND +Nu, vi do sciu kiu li estas. + +JOHAN TONNESEN +Ne parolu! + +KONSULO BERNICK +Neniun plian vorton! + +ADJUNKTO RORLUND +En tiu okazo mi malbone servus al la socio, kies moralon kaj morojn +mi postenigxis por gardi; kaj nepravigeble mi agis kontraux tiu cxi +juna knabino, en kies eduko ankaux mi havis esencan parton, kaj kiu +por mi estas -- + +JOHAN TONNESEN +Gardu vin por tio, kion vi faras! + +ADJUNKTO RORLUND +Sxi tion _sciu!_ Dina, estas tiu viro, kiu kauxzis la malfelicxon kaj +honton al via patrino. + +KONSULO BERNICK +Sinjoro adjunkto --! + +DINA +Li! (al _Johan Tonnesen_) Cxu tio estas vero? + +JOHAN TONNESEN +Karsten, respondu vi. + +KONSULO BERNICK +Neniu vorto plu! Hodiaux estu silento. + +DINA +Do vero. + +ADJUNKTO RORLUND +Vero, vero. Kaj pli ol tio. Tiu homo, kiun vi tiel fidas, ne kuris +senhava el la hejmo; -- la kaso de vidvino Bernick --; la konsulo +povas atesti pri tio! + +FRAUXLINO HESSEL +Mensoganto! + +KONSULO BERNICK +Ah --! + +SINJORINO BERNICK +Ho Dio, ho dio! + +JOHAN TONNESEN +(kontraux lin kun levita brako) Kaj tion vi kuragxas --! + +FRAUXLINO HESSEL +(deturnante) Ne frapu lin, Johan! + +ADJUNKTO RORLUND +Jes, atencu min nur. Sed la vero apertigxu; kaj _estas_ vero; konsulo +Bernick mem tion estas dirinta, kaj la tuta urbo scias. -- Nun, Dina, +nun vi konas lin. + +(Mallonga silento.) + +JOHAN TONNESEN +(mallauxte; kaptas la brakon de _Bernick_) Karsten, Karsten, kion vi +faris! + +SINJORINO BERNICK +(mallauxte kaj en ploro) Ho Karsten, ke mi tiris vin en tiun honton. + +KOMERCISTO SANDSTAD +(envenas rapide de dekstre kaj krias kun la mano sur la anso) Nun vi +devas absolute veni, sinjoro konsulo! La tuta fervojo pendas en +fadeno. + +KONSULO BERNICK +(spiritforeste) Kio estas? Al kio mi --? + +FRAUXLINO HESSEL +(serioze kaj kun emfazo) Vi ekstaru por subteni la socion, bofrato. + +KOMERCISTO SANDSTAD +Jes, venu, venu; ni bezonas vian tutan moralan superpezon. + +JOHAN TONNESEN +(tute apude cxe li) Bernick, -- ni du kunparolos morgaux. + +(Li eliras tra la gxardeno; _konsulo Bernick_ kvazaux senvola eliras +dekstre kun _komercisto Sandstad_.) + + + + +TRIA AKTO + + +(La gxardena salono en la domo de _Bernick_.) + +(_Konsulo Bernick_, kun kanbastono en la mano, venas en impeta kolero +el la malantauxa cxambro maldekstre, kaj lasas la pordon duone +malferma post si.) + +KONSULO BERNICK +Nu jen; fine farigxis seriozo en tio; tiun vangofrapon mi opinias, ke +li memoros. (al iu ene en la cxambro) Kion vi diras? -- Kaj mi diras, +ke vi estas malprudenta patrino! Vi senkulpigas lin, konsentas al +cxiuj liaj bubajxoj. -- Cxu ne bubajxoj? Kion vi do nomas ilin? +Sxteliri el la domo nokte, iri surmaren per la fisxistboato, resti +for gxis longe en la tago, kaj meti min en tian mortigan timon, mi, +kiu havas tiom da aliajxoj por pripensi. Kaj aldone tiu kanajlo +kuragxas minaci, ke li volas forkuri! Jes, ke li provu pri tio! -- +Vi? Ne, tion mi efektive kredas; vi ne multe zorgas pri lia savo kaj +konduto. Mi volonte kredas, ke se li riskus la vivon --! -- Nu? Jes, +sed _mi_ havas taskon postlasendan en cxi tiu mondo; ne servas al mi +farigxi seninfana. -- Neniuj kontrauxdirajxoj, Betty; estu kiel mi +diris; li havu cxambran arestigxon -- (auxskultas) Sxsx; ke neniuj +ion rimarku. + +(_Plenrajtigito Krap_ envenas de dekstre.) + +PLENRAJTIGITO KRAP +Cxu Vi havas liberan momenton, sinjoro konsulo? + +KONSULO BERNICK +(forjxetas la kanbastonon) Nu ja, jes ja. Cxu Vi venas de la +sxipfarejo? + +PLENRAJTIGITO KRAP +Jxus nun. Hm -- + +KONSULO BERNICK +Nu? Cxu certe ne estas iu gxeno pri "La Palmo"? + +PLENRAJTIGITO KRAP +"La Palmo" povos forveli morgaux, sed -- + +KONSULO BERNICK +"Indian Girl" do? Cxu mi ne scietis ke tiu obstinulo -- + +PLENRAJTIGITO KRAP +Ankaux "Indian Girl" povos forveli morgaux; sed -- eble ne atingos +foren. + +KONSULO BERNICK +Kion Vi aludas? + +PLENRAJTIGITO KRAP +Pardonu, sinjoro konsulo; tiu pordo estas nur duonfermita, kaj mi +kredas, ke iu estas tie -- + +KONSULO BERNICK +(fermas la pordon) Nu jen. Sed kio estas tio, kion neniu devas auxdi? + +PLENRAJTIGITO KRAP +Estas tio, ke la konstruisto Auxne certe intencas sinkigi "Indian +Girl" kun aro da maristoj kaj musoj. + +KONSULO BERNICK +Sed Dio kompatu, kiel vi povas kredi --? + +PLENRAJTIGITO KRAP +Mi ne povas klarigi tion alimaniere, sinjoro konsulo. + +KONSULO BERNICK +Nu, do diru al mi en malmultaj vortoj -- + +PLENRAJTIGITO KRAP +Mi faros. Vi mem scias kiel prokrasteme la laboro farigxis en la +sxipfarejo, post kiam ni ekhavis la novajn masxinojn kaj la novajn +malkutimigxintajn laboristojn. + +KONSULO BERNICK +Jes, ja. + +PLENRAJTIGITO KRAP +Sed hodiaux matene, kiam mi venis tien, mi rimarkis, ke la riparado +de la Usonano estis progresinta strange longe; la granda sxtopilo en +la fundo, -- Vi scias pri la traputrita loko -- + +KONSULO BERNICK +Jes, jes, kio pri gxi? + +PLENRAJTIGITO KRAP +Tute riparita, -- lauxsxajne; tegita; aspektis tute nove; mi auxdis, +ke Auxne mem estis laborinta kun lumo tie malsupre la tutan nokton. + +KONSULO BERNICK +Nu ja, kaj plue? + +PLENRAJTIGITO KRAP +Mi estis tion pripensanta; la laboristoj gxuste tiam ripozis por +matenmangxo, kaj mi trovis okazon por nerimarkite cxirkauxrigardi kaj +ekstere kaj ensxipe; malfacile estis veni malsupren en la sxargxita +sxipo; sed mi sciigxis pri vero. Okazas insidajxoj, sinjoro konsulo. + +KONSULO BERNICK +Mi ne povas kredi Vin, sinjoro Krap. Mi ne povas, mi ne volas kredi +tiajxon pri Auxne. + +PLENRAJTIGITO KRAP +Doloras al mi, -- sed estas la pura vero. Okazas insidajxoj, mi +diras. Neniuj novaj tabuloj enfiksitaj, laux tio kion mi komprenas; +nur sxtopita per stupo kaj supernitita per metalaj folioj kaj +sxirmotukoj kaj tiajxoj. Pura fusxo! "Indian Girl" neniam atingos al +New York; gxi sinkos kiel fendita kaldrono. + +KONSULO BERNICK +Tio ja estas terura! Sed kion Vi imagas, ke li intencas? + +PLENRAJTIGITO KRAP +Versxajne li volas malkreditigi la masxinojn; volas vengxi sin; volas +denove dungi la malnovan laboristaron. + +KONSULO BERNICK +Kaj li do eble oferas cxiujn tiujn homajn vivojn. + +PLENRAJTIGITO KRAP +Li jxus diris: ne trovigxas homoj sursxipe en "Indian Girl", -- nur +bestacxoj. + +KONSULO BERNICK +Nu ja, eble tiel; sed cxu li ne atentas pri la granda kapitalo, kiu +perdigxas? + +PLENRAJTIGITO KRAP +Auxne ne precipe sxatas la grandan kapitalon, sinjoro konsulo. + +KONSULO BERNICK +Vere; li estas ribeliganto kaj tumultulo; sed senkonscienca ago kiel +tiu --. Auxskultu, sinjoro Krap; cxi tiun aferon ni devas ekzameni du +fojojn. Ecx neniu vorto al iu ajn. Nia sxipfarejo farigxos +kompromita, se homoj sciigxos pri tiajxo. + +PLENRAJTIGITO KRAP +Kompreneble, sed -- + +KONSULO BERNICK +Dum la tagmangx-ripozo Vi devas tien reiri; mi devas havi plenan +certecon. + +PLENRAJTIGITO KRAP +Vi gxin ricevos, sinjoro konsulo; sed permesu min demandi: kion Vi +tiam volas fari? + +KONSULO BERNICK +Kompreneble raporti la aferon. Ni do ne devas farigxi kunkulpuloj en +rekta krimo. Mi devas havi mian konsciencon sensxargxita. Farigxos +bona impreso kaj en la gazetaro kaj en la socio en tute, kiam oni +vidas, ke mi flanken pusxas cxiujn personajn interesojn, kaj igas la +justecon havi sian iron. + +PLENRAJTIGITO KRAP +Vere, sinjoro konsulo. + +KONSULO BERNICK +Sed antaux cxio kaj unue plena certeco. Kaj silento gxis tiam -- + +PLENRAJTIGITO KRAP +Neniu vorto, sinjoro konsulo; kaj la certeco, gxin Vi ricevos. (Li +eliras tra la gxardeno kaj malsupren laux la strato.) + +KONSULO BERNICK +(duonlauxte) Indignige! Sed cxu? Ja ne eblas, -- neimageble! + +(Gxuste kiam li volas iri en sian cxambron, _Hilmar Tonnesen_ venas +de dekstre.) + +HILMAR TONNESEN +Bonan tagon, Bernick! Nu, mi gratulas pri la venko en la komerca +asocio hieraux. + +KONSULO BERNICK +Ho, dankon. + +HILMAR TONNESEN +Estis ja glora venko, mi auxdas; la venko de la inteligenta civitana +animo super la egoismo kaj la antauxjugxo, -- kvazaux franca razio +kontraux la Kabyloj. Strange ke vi post la malagrablaj epizodoj cxi +tie -- + +KONSULO BERNICK +Ja, ja, lasu tion. + +HILMAR TONNESEN +Sed la decida batalo ankoraux ne estas frapita. + +KONSULO BERNICK +En la fervoja afero vi pensas? + +HILMAR TONNESEN +Jes, vi ja certe scias pri kio redaktoro Hammer estas brasanta? + +KONSULO BERNICK +(strecxite) Ne! Kio estas _tio_? + +HILMAR TONNESEN +Li ja krocxis sin al la onidiro, kiu disvastigxas, kaj el tiu li +volas fari gazetartikolon. + +KONSULO BERNICK +Kiu onidiro? + +HILMAR TONNESEN +Kompreneble pri la grandaj acxetoj de bienoj laux la flanka fervojo. + +KONSULO BERNICK +Kion vi diras? Cxu tia onidiro disvastigxas? + +HILMAR TONNESEN +Jes, iras tra la tuta urbo. Mi auxdis gxin en la klubo, kie mi faris +viziteton. Unu el niaj advokatoj lauxdire estas en tuta silento +komisie acxetinta cxiujn arbarbienojn, cxiujn ercejojn, cxiujn +akvofalojn -- + +KONSULO BERNICK +Kaj ne dirigxas por kiu? + +HILMAR TONNESEN +En la klubo oni opiniis, ke devus esti por eksterurba kompanio, kiu +scietigxis pri tio, kion vi pretigis, kaj kiu rapidis antaux ol la +prezoj de la bienoj kreskus -- Cxu ne estas indignige -- uf! + +KONSULO BERNICK +Indignige? + +HILMAR TONNESEN +Jes, ke fremduloj tiel premas sin enen en niajn teritoriojn. Kaj ke +unu el la advokatoj de la urbo povas vendi sin al tiajxo! Nun do +eksterurbanoj eltiros la profiton. + +KONSULO BERNICK +Sed estas ja nur hazarda onidiro. + +HILMAR TONNESEN +Oni tamen kredas gxin, kaj morgaux aux postmorgaux redaktoro Hammer +kompreneble volas fiksnajli gxin kiel fakto. Estas jam gxenerala +inciteco tie. Mi auxdis pluruloj diri, ke se tiu onidiro +konfirmigxas, ili forstrekos sin el la listoj. + +KONSULO BERNICK +Neeble! + +HILMAR TONNESEN +Cxu? Kiel kredas vi, ke tiuj komercanimoj tiel volonte akceptis vian +entreprenon? Cxu vi ne kredas, ke ili mem flaris naze, ke --? + +KONSULO BERNICK +Neeble, mi diras; _tiom_ da civitana virto tamen trovigxas en nia eta +komunumo -- + +HILMAR TONNESEN +Cxi tie? Jes, vi ja estas optimisto, kaj tial vi jugxas aliulojn laux +vi mem. Sed mi, kiu estas suficxe sperta observanto --. Ne estas unu, +-- kompreneble krom ni, -- ecx ne unu, mi diras, kiu tenas la +standardon de la ideo alta. (al la fono) Uf, jen mi vidas ilin! + +KONSULO BERNICK +Kiujn? + +HILMAR TONNESEN +La du usonanojn. (elrigardas dekstren) Kaj kun kiu ili iras? Jes, je +Dio, cxu ne estas la sxipestro de "Indian Girl". Uf! + +KONSULO BERNICK +Kion ili volas pri _li_? + +HILMAR TONNESEN +Ho, estas ja suficxe konvena socio. Li lauxdire estis sklavkomercisto +aux rabisto; kaj kiu scias pri kio la aliuloj sin okupis dum tiuj +multaj jaroj. + +KONSULO BERNICK +Mi diras al vi, ke estas ege malgxuste pensi tiel pri ili. + +HILMAR TONNESEN +Jes, vi ja estas optimisto. Sed nun kompreneble ni denove havos ilin +sur la nukon; tial mi gxustatempe -- (iras al la pordo maldekstre) + +(_Frauxlino Hessel_ venas de dekstre.) + +FRAUXLINO HESSEL +Nu, Hilmar, cxu estas mi, kiu pelas vin el la cxambro? + +HILMAR TONNESEN +Tute ne; jxus nun urgxas; mi parolos kun Betty. (iras en la +malantauxan cxambron maldekstre) + +KONSULO BERNICK +(post mallonga silento) Nu, Lona? + +FRAUXLINO HESSEL +Jes. + +KONSULO BERNICK +Kiel mi aspektas por vi hodiaux? + +FRAUXLINO HESSEL +Kiel hieraux. Mensogo pli ol malpli -- + +KONSULO BERNICK +Vi devas klarigxi en tio cxi. Kien Johan iris? + +FRAUXLINO HESSEL +Li venos; li havis ion priparolendan kun iu viro. + +KONSULO BERNICK +Post tio kion vi auxdis hieraux, vi komprenas, ke mia tuta estado +estas detruita, se la vero venos en la lumon. + +FRAUXLINO HESSEL +Mi tion komprenas. + +KONSULO BERNICK +Estas kompreneble memsekvo, ke _mi_ ne faris min kulpa en tiu krimo, +pri kiu onidiras. + +FRAUXLINO HESSEL +Estas memkompreneble. Sed kiu estas la sxtelisto? + +KONSULO BERNICK +Ne estis iu sxtelisto. Ne sxteligxis iu mono; ecx ne sxilingo +malaperis. + +FRAUXLINO HESSEL +Kiel? + +KONSULO BERNICK +Ecx ne sxilingo, mi diras. + +FRAUXLINO HESSEL +Sed la onidiro? Kiel tiu abomena onidiro estas disvastigita, ke Johan +--? + +KONSULO BERNICK +Lona, kun vi mi opinias, ke mi povas paroli, kiel al neniu alia; mi +volas nenion prisilenti por vi. _Mi_ havas mian parton en la kulpo, +ke la onidiro disvastigxis. + +FRAUXLINO HESSEL +Vi? Kaj tion vi povis fari kontraux li, kiu por vi --! + +KONSULO BERNICK +Vi ne jugxu sen memori kiel la aferoj tiam statis. Mi ja rakontis al +vi tion hieraux. Mi revenis hejmen, kaj trovis mian patrinon +implikigita en serio de malsagxaj entreprenoj; diversaj malsukcesoj +aldonigxis; kvazauxis ke cxiuj malbonoj sturmis kontraux nin; nia +firmao estis cxe ruinigxo. Mi estis duone nepripensema kaj duone +malespera. Lona, mi opinias ke estis pleje por mutigi la pensojn, ke +mi ekrilatis al tiu konekso, kiu kauxzis ke Johan forvojagxis. + +FRAUXLINO HESSEL +Hm -- + +KONSULO BERNICK +Vi certe povas imagi al vi, kiel cxiaj onidiroj cirkuligxis, kiam vi +kaj li estis for. Tio cxi ne estis lia unua malsagxeco, oni rakontis. +Dorf estis ricevinta grandan sumon da mono de li por silenti kaj +foriri, oni diris; aliuloj pretendis, ke _sxi_ ricevis gxin. Samtempe +ne kasxigxis, ke nia firmao spertis malfacilajxojn pagi siajn +sxuldojn. Kio estis pli komprenebla, ke la klacxantoj kunligis tiujn +du onidirojn? Kiam sxi restis cxi tie kaj vivis en malricxeco, oni +pretendis, ke li estis preninta la monon kun si al Usono, kaj la +onidiro cxiam pligrandigis la sumon. + +FRAUXLINO HESSEL +Kaj vi, Karsten --? + +KONSULO BERNICK +Mi kaptis tiun famon kiel savtabulon. + +FRAUXLINO HESSEL +Vi pluen disvastigis gxin? + +KONSULO BERNICK +Mi ne kontrauxdiris gxin. La kreditoroj komencis treti al ni pli +proksimen; mi devis trankviligi ilin; gravis ke oni ne ekhavus +malfidon al la solideco de la firmao; momenta malbonsxanco estis nin +frapinta; ili ne devus sin altrudi; nur atendi tempon; cxiu ekhavus +sian bonhavon. + +FRAUXLINO HESSEL +Kaj cxiu ekhavis sian bonhavon? + +KONSULO BERNICK +Jes, Lona, tiu famo savis nian firmaon kaj faris min la homo, kiu mi +nun estas. + +FRAUXLINO HESSEL +Mensogo do faris vin la homo, kiu vi nun estas. + +KONSULO BERNICK +Al kiu tio damagxis tiam? Estis la intenco de Johan neniam reveni. + +FRAUXLINO HESSEL +Vi demandas, cxu kiun gxi damagxis. Rigardu en vin mem, kaj diru al +mi, cxu vi mem ne kaptis damagxon. + +KONSULO BERNICK +Ekrigardu en kiun ajn homon, kaj vi trovos en cxiu ajn almenaux unu +nigran punkton, kiun li devas kasxi. + +FRAUXLINO HESSEL +Kaj Vi nomas Vin la kolonoj de la socio! + +KONSULO BERNICK +La socio ne havas pli bonajn. + +FRAUXLINO HESSEL +Kiom gravas, ke tia socio subtenigxas aux ne? Pri kio temas en tio +cxi? La sxajno kaj la mensogo -- kaj nenio alia. Jen vi vivas, la +plej elstara viro de la urbo, en gloro kaj gxojo, en potenco kaj +honoro, vi, kiu gluis la krimulsignon sur senkulpulon. + +KONSULO BERNICK +Cxu vi ne pensas, ke mi profunde sentas mian maljuston kontraux li? +Kaj cxu vi ne kredas, ke mi estas preta ree bonfari gxin? + +FRAUXLINO HESSEL +Per kio? Parolante? + +KONSULO BERNICK +Cxu tion vi povus postuli? + +FRAUXLINO HESSEL +Kio alia povus rebonigi tian maljustajxon? + +KONSULO BERNICK +Mi estas ricxa, Lona; Johan povas prezenti postulon kiun ajn -- + +FRAUXLINO HESSEL +Jes, ofertu al li monon, kaj vi auxdos, kion li respondos. + +KONSULO BERNICK +Cxu vi konas liajn intencojn? + +FRAUXLINO HESSEL +Ne, post hieraux li estas silenta. Estas kvazaux cxio tio faris lin +matura viro. + +KONSULO BERNICK +Mi devas paroli kun li. + +FRAUXLINO HESSEL +Jen li estas. + +(_Johan Tonnesen_ venas de dekstre.) + +KONSULO BERNICK +(al li) Johan --! + +JOHAN TONNESEN +(deturnante) Unue _mi_. Hieraux matene mi donis al vi mian vorton por +silenti. + +KONSULO BERNICK +Vi tion faris. + +JOHAN TONNESEN +Sed tiam mi ankoraux ne sciis -- + +KONSULO BERNICK +Johan, permesu al mi per du vortoj klarigi al vi la konekson -- + +JOHAN TONNESEN +Ne bezonigxas; mi tute bone komprenas la konekson. La firmao estis +tiam en malfacila stato; kaj kiam mi do estis for, kaj vi havis +potencon super sendefenda nomo kaj famo --. Nu, mi ne ege imputas al +vi tion; ni estis junaj kaj facilanimaj en tiuj tagoj. Sed nun mi +bezonas la veron, kaj nun vi devas paroli. + +KONSULO BERNICK +Kaj gxuste nun mi bezonas mian tutan moralan estimon, kaj tial mi ne +_povas_ paroli nun. + +JOHAN TONNESEN +Mi ne gxenas min pro la fikciajxoj kiujn vi disvastigis pri mi; estas +tio alia, por kio vi prenu la kulpon. Dina farigxu mia edzino, kaj +cxi tie, en cxi tiu urbo, mi volas vivi kaj logxi kaj konstrui kun +sxi. + +FRAUXLINO HESSEL +Vi jenon volas? + +KONSULO BERNICK +Kun Dina! Kiel via edzino? Cxi tie en la urbo! + +JOHAN TONNESEN +Jes, gxuste cxi tie; mi volas resti cxi tie por spiti cxiujn tiujn +mensogantojn kaj kalumniantojn. Sed por gajni sxin, estas necese, ke +vi liberigu min. + +KONSULO BERNICK +Cxu vi pripensis, ke se mi konfesos la unuan, mi ankaux samtempe +prenos sur min la duan? Vi volas diri, ke el niaj libroj mi povas +pruvi, ke neniu trompo estas okazinta? Sed tion mi ne povos; niaj +libroj tiam ne tiel akurate tenigxis. Kaj ecx se mi povus, -- kion +per tio gajnigxus? Cxu mi ne almenaux starus kiel la homo, kiu iam +savis sin per mensogo, kaj kiu dum dek kvin jaroj lasis tiun mensogon +kaj cxiujn la aliajxojn fiksigxi, sen esti farinta pasxon kontrauxe? +Vi ne plu konas nian socion; alie vi devus scii ke tio cxi frakasus +min gxisfunde. + +JOHAN TONNESEN +Mi povas nur diri al vi, ke mi volas preni la filinon de sinjorino +Dorf kiel edzinon, kaj vivi kun sxi en cxi tiu urbo. + +KONSULO BERNICK +(sekigas la sxviton de la frunto) Auxskultu, Johan, -- kaj ankaux vi, +Lona. Ne estas ordinaraj cirkonstancoj en kiuj mi staras gxuste en +tiuj cxi tagoj. Mi staras tiel, ke se tiu cxi frapo direktigxos al +mi, vi estos min detruintaj, kaj ne nur min, sed ankaux grandan +benoricxan estontecon por la socio, kiu tamen estis via hejmo dum la +infanaj jaroj. + +JOHAN TONNESEN +Kaj se mi ne direktos la frapon kontraux vin, mi detruos mem mian +tutan estontan felicxon. + +FRAUXLINO HESSEL +Parolu dauxre, Karsten. + +KONSULO BERNICK +Do auxskultu. Estas pri la fervoja afero, kaj tiu afero ne estas tute +tiel simpla, kiel vi opinias. Vi certe auxdis priparolata pasintan +jaron marbordan linion? Gxi ricevis multajn, gravajn vocxojn por si +cxi tie en la urbo kaj ankaux en la cxirkauxajxo; sed mi malhelpis +gxin, cxar gxi malutilus al nia vaporsxiptrafiko laux la marbordo. + +FRAUXLINO HESSEL +Cxu vi mem interesigxis en tiu vaporsxiptrafiko? + +KONSULO BERNICK +Jes. Sed neniu kuragxis suspekti min de tiu flanko; mi havis mian +estimitan nomon kiel sxildon kaj sxirmilon super mi. Cetere mi estus +povinta porti la perdon; sed la loko ne estus gxin portinta. Do +decidigxis por la internlanda linio. Kiam tio estis okazinta, mi +certigis al mi en tuta silento, ke flanka fervojo povus esti metata +cxi-malsupren al la urbo. + +FRAUXLINO HESSEL +Kial en tuta silento, Karsten? + +KONSULO BERNICK +Cxu vi auxdis priparolataj la grandajn acxetojn de arbaraj +proprajxoj, de minejoj kaj de akvofaloj --? + +JOHAN TONNESEN +Jes, estas ja eksterurba asocio -- + +KONSULO BERNICK +Tiel ke tiuj bienoj nun situas, ili estas preskaux senvaloraj por la +disaj posedantoj; ili tial estas venditaj suficxe malmultekoste. Se +oni atendus gxis la flanka fervojo estus priparolata, la posedantoj +postulus malmoderajn prezojn. + +FRAUXLINO HESSEL +Bone, bone; sed kio sekve? + +KONSULO BERNICK +Nun venas tio, kio povas esti malsame eksplikata, -- tio, kion homo +en nia socio nur povas konfesi, se li havas nemakulitan kaj estimatan +nomon al kiu sin apogi. + +FRAUXLINO HESSEL +Nu? + +KONSULO BERNICK +Estas mi, kiu acxetis cxion. + +FRAUXLINO HESSEL +Vi? + +JOHAN TONNESEN +Je propra respondeco? + +KONSULO BERNICK +Je propra respondeco. Se la flanka fervojo realigxos, mi estos +milionulo; se gxi ne realigxos, mi estos ruinigita. + +FRAUXLINO HESSEL +Tio estas riska, Karsten. + +KONSULO BERNICK +Mi riskis mian tutan kapitalon sur tio cxi. + +FRAUXLINO HESSEL +Mi ne pensas pri la kapitalo; sed kiam tio malkasxigxos, ke -- + +KONSULO BERNICK +Jes, tie estas la nodpunkto. Kun la nemakulita nomo, kiun mi gxis nun +portis, mi povas preni tiun aferon sur miajn sxultrojn, porti gxin +antauxen, kaj diri al miaj kuncivitanoj: Vidu, tion mi riskis por la +bono de la socio. + +FRAUXLINO HESSEL +Por la socio? + +KONSULO BERNICK +Jes; kaj ecx ne unu volas dubi pri miaj intencoj. + +FRAUXLINO HESSEL +Tamen trovigxas homoj, kiuj agis pli malferme ol vi, sen subintencoj, +sen flankaj konsideroj. + +KONSULO BERNICK +Kiuj? + +FRAUXLINO HESSEL +Kompreneble kaj Rummel kaj Sandstad kaj Vigeland. + +KONSULO BERNICK +Por gajni ilin mi devis inici ilin pri la afero. + +FRAUXLINO HESSEL +Kaj sekve? + +KONSULO BERNICK +Ili rezervis al si kvinonon de la profito por divido. + +FRAUXLINO HESSEL +Ho, tiuj kolonoj de la socio! + +KONSULO BERNICK +Cxu ne estas la socio mem, kiu devigas nin iri laux insidaj vojoj? +Kio okazus cxi tie, se mi ne estus aginta en silento? Cxiuj estus sin +enjxetintaj en la entreprenon, dividantaj, disigantaj, fusxantaj la +tuton. En cxi tiu urbo estas neniu homo krom mi, kiu komprenas kiel +gvidi tian grandan entreprenon, kiel tiu cxi farigxos; en cxi tiu +lando estas entute nur la enmigrintaj familioj, kiuj havas talenton +por pli grandaj entreprenoj. Tial mia konscienco absolvas min en tiu +cxi rilato. Nur en miaj manoj cxi tiuj proprajxoj povos farigxi +dauxra beno por la multaj, al kiuj ili havigos panon. + +FRAUXLINO HESSEL +En tio mi opinias ke vi pravas, Karsten. + +JOHAN TONNESEN +Sed mi ne konas tiujn multajn, kaj la felicxo de mia vivo estas en +risko. + +KONSULO BERNICK +La bonstato de via naskigxloko estas en risko. Se malkasxigxos +aferoj, kiuj jxetas ombron sur mian antauxan konduton, mia +kontrauxuloj kun unuigxintaj fortoj atakos min. Junula malprudento +neniam forvisxigxas en nia socio. Oni volas ekzameni mian tutan +intertempan vivon, eltiri milojn da etaj okazajxoj, interpreti kaj +ekspliki ilin en la lumo de tio, kio malkasxigxus; oni volas frakasi +min sub la pezo de famoj kaj kalumnioj. El la fervoja afero mi devos +retirigxi; kaj se mi malkaptos gxin, gxi falos, kaj mi estos samtempe +ruinigita kaj civitane morta. + +FRAUXLINO HESSEL +Johan, post tio kion vi nun auxdis, vi devas forvojagxi kaj silenti. + +KONSULO BERNICK +Jes, jes, Johan, tion vi devas! + +JOHAN TONNESEN +Jes, mi forvojagxos kaj ankaux silentas; sed mi revenos, kaj tiam mi +parolos. + +KONSULO BERNICK +Restu tie transe, Johan; silentu, kaj mi volonte dividos kun vi -- + +JOHAN TONNESEN +Retenu vian monon, sed redonu al mi mian nomon kaj mian reputacion. + +KONSULO BERNICK +Kaj oferi mian propran! + +JOHAN TONNESEN +Pri tio vi kaj via socio devas akordigxi. Mi devas kaj volas gajni +Dina por mi. Tial mi forvojagxos jam morgaux per "Indian Girl" -- + +KONSULO BERNICK +Per "Indian Girl"? + +JOHAN TONNESEN +Jes. La sxipestro promesis kunpreni min. Mi transvojagxos, mi diras; +mi vendos mian bienon kaj ordigas miajn aferojn. Post du monatoj mi +estos reveninta. + +KONSULO BERNICK +Kaj tiam vi volas paroli? + +JOHAN TONNESEN +Tiam la kulpulo prenu la kulpon mem. + +KONSULO BERNICK +Cxu vi forgesas, ke tiam mi devos preni _tion_ sur min, pri kio mi +_ne_ estas kulpa? + +JOHAN TONNESEN +Kiu antaux dek kvin jaroj utiligis tiun hontindan famon? + +KONSULO BERNICK +Vi pelas min al malespero! Sed se vi parolos, mi cxion neos! Mi +diros, ke estas komploto kontraux mi; vengxo; ke vi venis cxi tien +por elpremi monon de mi! + +FRAUXLINO HESSEL +Honto al vi, Karsten! + +KONSULO BERNICK +Mi estas malespera, mi diras; kaj mi luktos por la vivo. Mi neos +cxion, cxion! + +JOHAN TONNESEN +Mi havas viajn du leterojn. En mia kofro mi trovis ilin inter miaj +aliaj paperoj. Cxi-matene mi tralegis ilin; ili estas suficxe klaraj. + +KONSULO BERNICK +Kaj tiujn vi volas prezenti? + +JOHAN TONNESEN +Se farigxos necese. + +KONSULO BERNICK +Kaj post du monatoj vi denove estos cxi tie? + +JOHAN TONNESEN +Mi tion esperas. La vento estas bona. Post tri semajnoj mi estos en +New York --, se "Indian Girl" ne subakvigxos. + +KONSULO BERNICK +(ekmire) Subakvigxos? Kial "Indian Girl" subakvigxus? + +JOHAN TONNESEN +Ne, ankaux mi tiel pensas. + +KONSULO BERNICK +(preskaux ne auxdeble) Subakvigxi? + +JOHAN TONNESEN +Jes, Bernick, nun vi do scias, kio atendas; dume vi devas konsideri +la situacion. Adiaux! Salutu al Betty, kvankam sxi ne akceptis min +kiel fratino. Sed Marta mi tamen volas vidi. Sxi diru al Dina --; sxi +promesu al mi -- + +(Li eliras tra la malantauxa pordo maldekstre.) + +KONSULO BERNICK +(al si mem) "Indian Girl" --? (rapide) Lona, vi _devas_ malhelpi tion +cxi! + +FRAUXLINO HESSEL +Vi mem vidas, Karsten, -- mi ne plu havas potencon super li. + +(Sxi iras post _Johan_ en la cxambron maldekstre.) + +KONSULO BERNICK +(en maltrankvilaj pensoj) Subakvigxi --? + +(_Sxipkonstruisto Auxne_ venas de dekstre.) + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Je via permeso, cxu estas konvene por la konsulo --? + +KONSULO BERNICK +(turnas sin impete) Kion Vi volas? + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Peti cxu mi povu fari demandon al la konsulo. + +KONSULO BERNICK +Nu ja; rapidigxu. Pri kio Vi volas demandi? + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Mi volas demandi, cxu estas firma decido, -- nesxangxeble firma +decido, -- ke mi estus maldungata de la farejo, se "Indian Girl" ne +povus forveli morgaux? + +KONSULO BERNICK +Kio nun? La sxipo ja _farigxos_ preta por forveli. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Jes, -- gxi farigxos. Sed se gxi ne farigxos, -- cxu mi tiam +maldungigxus? + +KONSULO BERNICK +Por kio tiaj senutilaj demandoj? + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Mi ege volus scii tion, sinjoro konsulo. Respondu al mi pri _tio_: +Cxu mi maldungigxus? + +KONSULO BERNICK +Cxu mia vorto kutime estas fiksa aux ne? + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Mi do morgaux estus perdinta la pozicion, kiun mi havas en mia domo +kaj inter tiuj al kiuj mi plej proksime apartenas, -- perdinta mian +influon en la rondo de la laboristoj, -- perdinta la eblecon bonfari +inter la malaltaj kaj malricxaj homoj en la societo. + +KONSULO BERNICK +Auxne, pri tiu punkto ni estas finitaj. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Nu, do "Indian Girl" forvelu. (mallonga silento) + +KONSULO BERNICK +Auxskultu; mi ne povas direkti miajn okulojn en cxiujn lokojn; ne +povas respondeci por cxio; -- Vi povas aserti al mi, ke la riparado +estas neriprocxeble farita? + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Vi fiksis mallongan tempolimon, sinjoro konsulo. + +KONSULO BERNICK +Sed la riparo estas tauxga, Vi diras? + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Ni havas ja bonan veteron kaj somertempon. (denova pauxzo) + +KONSULO BERNICK +Cxu Vi havas ion pli al mi direndan? + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Mi ne scias pri io alia, sinjoro konsulo. + +KONSULO BERNICK +Do, -- "Indian Girl" forvelos -- + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Morgaux? + +KONSULO BERNICK +Jes. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Nu ja. (Li salutas kaj foriras.) + +(_Konsulo Bernick_ staras momenton sendecida; tuj poste li iras +rapide al la elireja pordo, kvazaux volante revoki Auxne, sed haltas +maltrankvila kun la mano sur la anso. Samtempe malfermigxas la pordo +de ekstere, kaj _plenrajtigito Krap_ envenas.) + +PLENRAJTIGITO KRAP +(mallauxte) Aha, li estis cxi tie. Cxu li konfesis? + +KONSULO BERNICK +Hm --; cxu Vi ion malkasxis? + +PLENRAJTIGITO KRAP +Cxu tio bezonigxas? Cxu la konsulo ne vidis la malbonan konsciencon +ekrigardi el liaj okulanguloj? + +KONSULO BERNICK +Ho cxu; -- tiajxo ne vidigxas. Cxu Vi ion malkasxis, mi demandas? + +PLENRAJTIGITO KRAP +Mi ne povis alveni; estis tro malfrue; ili jam estis tiranta la +sxipon el la doko. Sed gxuste tiu urgxo klare montras, ke -- + +KONSULO BERNICK +Montras nenion. La inspekto do jam okazis? + +PLENRAJTIGITO KRAP +Kompreneble; sed -- + +KONSULO BERNICK +Vi do nun vidas. Kaj oni kompreneble trovis nenion priplendindan? + +PLENRAJTIGITO KRAP +Sinjoro konsulo, Vi certe scias kiel tiaj inspektoj okazas, precipe +en sxipfarejo, kiu havas tian bonan nomon kiel la nia. + +KONSULO BERNICK +Same bone; ni do estas senplendindaj. + +PLENRAJTIGITO KRAP +Sinjoro konsulo, cxu Vi vere nenion rimarkis en Auxne, ke --? + +KONSULO BERNICK +Auxne tute trankviligis min, mi diras al Vi. + +PLENRAJTIGITO KRAP +Kaj mi diras al Vi, ke mi estas morale konvinkita, ke -- + +KONSULO BERNICK +Kion tio cxi signifu, sinjoro Krap? Mi ja komprenas, ke Vi portas +malamikan senton kontraux la viro; sed se Vi volas iel malutili al +li, Vi devas elekti alian okazon. Vi scias kiel grave estas por mi -- +aux pli gxuste por la sxipsocieto -- ke "Indian Girl" forvelu +morgaux. + +PLENRAJTIGITO KRAP +Nu bone; tio okazu; sed kiam ni auxdos ion de _tiu_ sxipo -- hm! + +(_Komercisto Vigeland_ envenas de dekstre.) + +KOMERCISTO VIGELAND +Estime bonan tagon, sinjoro konsulo. Cxu Vi havas liberan momenton? + +KONSULO BERNICK +Je Via servo, sinjoro Vigeland. + +KOMERCISTO VIGELAND +Jes, mi nur volus auxdi, cxu ne ankaux Vi subtenas la decidon, ke "La +Palmo" forvelu morgaux? + +KONSULO BERNICK +Jes; tio ja estas interkonsentita afero. + +KOMERCISTO VIGELAND +Sed nun la sxipestro venis al mi informante, ke estas prognozo por +ventego. + +PLENRAJTIGITO KRAP +La barometro multe falis de post la mateno. + +KONSULO BERNICK +Cxu? Cxu ni povas atendi ventegon? + +KOMERCISTO VIGELAND +Almenaux fortan venton; sed ne kontrauxventon; male -- + +KONSULO BERNICK +Hm; nu, kion Vi do diras? + +KOMERCISTO VIGELAND +Mi diras, kiel mi diris al la sxipestro, ke "La Palmo" estas en la +mano de la providenco. Kaj cetere gxi ja unue velos nur trans la +Nordan Maron; kaj en Anglio la frajtaj prezoj estas ja nun tiel +kontentige altaj, ke -- + +KONSULO BERNICK +Jes, kauxzus al ni perdon, se ni atendus. + +KOMERCISTO VIGELAND +La sxipo estas ja solida, kaj krome plene asekurita. Ne, sed +tiarilate estas pli riske por "Indian Girl" -- + +KONSULO BERNICK +Kiel tio? + +KOMERCISTO VIGELAND +Gxi ja ankaux forvelos morgaux. + +KONSULO BERNICK +Jes, la sxipsocieto forte urgxis, kaj cetere -- + +KOMERCISTO VIGELAND +Nu, se tiu malnova kesto kuragxas forveli, -- kaj krome kun tia +sxipanaro, -- estus honto, se ni ne -- + +KONSULO BERNICK +Nu bone. Supozeble Vi havas la sxipdokumentojn kun Vi? + +KOMERCISTO VIGELAND +Jes, jen. + +KONSULO BERNICK +Bone; nun bonvole eniri kun sinjoro Krap. + +PLENRAJTIGITO KRAP +Bonvolu; estos tuj arangxata. + +KOMERCISTO VIGELAND +Dankon. -- Kaj la rezulton ni metos en la manon de la cxiopova, +sinjoro konsulo. + +(Li iras kun _plenrajtigito Krap_ en la antauxan cxambron maldekstre. +_Adjunkto Rorlund_ envenas tra la gxardeno.) + +ADJUNKTO RORLUND +Ah, cxu mi renkontu Vin hejme je tiu cxi tempo de la tago, sinoro +konsulo? + +KONSULO BERNICK +(enpense) Kiel Vi vidas. + +ADJUNKTO RORLUND +Jes, tamen estis pro la sinjorino, ke mi eniris. Mi imagis al mi, ke +sxi bezonus iun konsolan vorton. + +KONSULO BERNICK +Sxi eble bezonus. Sed ankaux mi volus iomete paroli kun Vi. + +ADJUNKTO RORLUND +Kun plezuro, sinjoro konsulo. Sed kio estas al Vi? Vi aspektas tute +pale kaj konfuzite. + +KONSULO BERNICK +Cxu? Cxu mi tiel aspektas? Jes, kiel povas esti aliaspekte, -- tiom +kiom nuntempe amasigxas antaux min? Tuta, mia granda komerco, -- kaj +ankaux la fervoja establajxo --. Auxskultu: en unu vorto, sinjoro +adjunkto; permesu al mi fari al Vi demandon. + +ADJUNKTO RORLUND +Tre volonte, sinjoro konsulo. + +KONSULO BERNICK +Estas penso, kiu falis en min. Kiam oni staras antaux tia vastatinga +entrepreno, kiu postulus unu opan oferon --? + +ADJUNKTO RORLUND +Kiel vi pensas? + +KONSULO BERNICK +Ekzemple mi supozas: viro intencas establi grandan fabrikon. Li scias +certe -- cxar cxiuj spertoj montris tion -- ke frue aux malfrue dum +la ekspluatado en tiu fabriko homaj vivoj perdigxos. + +ADJUNKTO RORLUND +Jes, tio estas nur tro versxajna. + +KONSULO BERNICK +Aux iu jxetas sin sur ekspluatado de minejoj. Li prenas kaj familiaj +patroj kaj junaj vivfortaj homoj en sian servon. Cxu oni ne povas kun +certeco diri, ke ne cxiuj tiuj travivos. + +ADJUNKTO RORLUND +Jes bedauxrinde, sendube estas tiel. + +KONSULO BERNICK +Nu. Tia viro ja scias antauxe, ke la entrepreno, kiun li realigos, +sendube iam kostos homa vivo. Sed tiu entrepreno estas gxenerale +utila; por cxiu vivo, kiun gxi kostas, gxi same sendube progresigas +la bonfarton de multaj centoj. + +ADJUNKTO RORLUND +Aha, Vi pensas pri la fervojo, -- pri cxiuj tiuj dangxeraj fosadoj +kaj krevigadoj de rokoj kaj cxio tio -- + +KONSULO BERNICK +Jes; nu jes; mi pensas pri la fervojo. Kaj krome, -- la fervojo +farigxos kauxzo por fabrikoj kaj ekspluatado de minejoj. Sed cxu Vi +tamen ja opinias --? + +ADJUNKTO RORLUND +Kara sinjoro konsulo, Vi estas preskaux tro konscienca. Mi pensas, ke +kiam Vi metas la aferon en la manon de la providenco -- + +KONSULO BERNICK +Jes; certe ja; la providenco -- + +ADJUNKTO RORLUND +-- Vi estas senkulpa. Vi konstruu fidoplene la fervojon. + +KONSULO BERNICK +Jes, sed nun mi supozas specialan okazon. Mi supozas, ke trovigxis +bor-truo, kiu eksplodigxus, kaj tio en dangxera loko; sed se tiu +bor-truo ne eksplodigxus, ne eblus realigi la fervojon. Mi supozas, +ke la ingxeniero scias, ke kostos la vivo de tiu laboristo, kiu +brulfajrigu la mecxon; sed fajrigata gxi devas esti, kaj estas la +devo de la ingxeniero sendi laboriston tien por fari la taskon. + +ADJUNKTO RORLUND +Hm -- + +KONSULO BERNICK +Mi scias, kion Vi volas diri. Estus lauxdinde, se la ingxeniero mem +prenus la mecxon, kaj irus al la bor-truo por gxin brulfajrigi. Sed +tiajxon oni ne faras. Li sekve devas oferi laboriston. + +ADJUNKTO RORLUND +Tion ingxeniero neniam farus cxe ni. + +KONSULO BERNICK +Neniu ingxeniero en la grandaj landoj hezitus tion fari. + +ADJUNKTO RORLUND +En la grandaj landoj? Nu, tion mi ja kredas. En tiuj koruptaj +senkonsciencaj socioj -- + +KONSULO BERNICK +Ho, tamen estas multaj bonoj en tiuj socioj. + +ADJUNKTO RORLUND +Kaj tion Vi povas diri, Vi, kiu mem --? + +KONSULO BERNICK +En la grandaj socioj ili tamen havas eblecojn antauxenigi utilan +entreprenon; tie ili havas kuragxon oferi ion por granda afero; sed +cxi tie oni restriktigxas de cxiaspecaj malgrandanimaj konsideroj kaj +skrupuloj. + +ADJUNKTO RORLUND +Cxu homa vivo estas malgrandanima konsidero? + +KONSULO BERNICK +Kiam tiu homa vivo staras kiel minaco al la bono de miloj. + +ADJUNKTO RORLUND +Sed Vi starigas tute nepenseblajn kazojn, sinjoro konsulo! Mi tute ne +komprenas Vin hodiaux. Kaj Vi ecx montras al la grandaj socioj. Jes, +tie fremde, -- kion valoras homa vivo tie? Tie ili ne kalkulas per +homaj vivoj, sed per kapitaloj. Sed ni ja staras sur tute alia morala +starpunkto, mi opinias. Rigardu al nia honesta profesio de +sxipposedantoj! Menciu unu solan sxipposedanton cxe ni, kiu por fia +gajno volus oferi homan vivon! Kaj imagu tiujn friponojn en la +grandaj socioj, kiuj por avantagxo cxartedonas unu nemartauxgan +sxipon post la alia -- + +KONSULO BERNICK +Mi ne parolas pri nemartauxgaj sxipoj! + +ADJUNKTO RORLUND +Sed mi parolas pri ili, sinjoro konsulo. + +KONSULO BERNICK +Jes, sed pro kio? Tio ja ne rilatas al la afero. -- Ho, tiuj +bagatelaj timoplenaj konsideroj! Se generalo cxe ni kondukus siajn +homojn en la pafadon kaj ekhavus ilin mortpafataj, li poste ricevus +sendormajn noktojn. Tiel ne estas aliloke. Vi auxdus kion tiu tie +interne rakontas -- + +ADJUNKTO RORLUND +Li? Kiu? La usonano --? + +KONSULO BERNICK +Nu jes. Vi auxdus, kiel oni en Usono -- + +ADJUNKTO RORLUND +Li estas tie? Kaj tion Vi ne diras al mi. Mi volas tuj -- + +KONSULO BERNICK +Vi ne sukcesos; Vi nenien atingos pri li. + +ADJUNKTO RORLUND +Tion ni vidu. Nu, jen li estas. + +(_Johan Tonnesen_ venas de la cxambro maldekstre.) + +JOHAN TONNESEN +(Parolas malantauxen tra la malferma pordo:) Jes, jes, Dina, ke tiel +estu; sed mi tamen ne lasos vin. Mi revenos, kaj tiam farigxos bone +inter ni. + +ADJUNKTO RORLUND +Je Via permeso, al kio vi aludas per tiuj vortoj? Kion Vi volas? + +JOHAN TONNESEN +Mi volas, ke tiu juna knabino, antaux kiu Vi hieraux nigrigis min, +farigxu mia edzino. + +ADJUNKTO RORLUND +Via --? Kaj Vi povas imagi al Vi, ke --? + +JOHAN TONNESEN +Mi volas havi sxin edzine. + +ADJUNKTO RORLUND +Nu, do vi spertu -- (iras al la duone malferma pordo) Sinjorino +Bernick, Vi bonvole devas esti atestanto --. Kaj ankaux Vi, frauxlino +Marta. Kaj igu Dina enveni. (vidas _frauxlinon Hessel_) Ahx, cxu +ankaux Vi cxeestas? + +FRAUXLINO HESSEL +(en la pordo) Cxu ankaux mi venu? + +ADJUNKTO RORLUND +Cxiuj kiuj volas; ju pli des pli bone. + +KONSULO BERNICK +Kion vi intencas? + +(_Frauxlino Hessel, sinjorino Bernick, frauxlino Bernick, Dina_ kaj +_Hilmar Tonnesen_ venas el la cxambro.) + +SINJORINO BERNICK +Sinjoro adjunkto, per mia plej bona volo mi ne kapablis malhelpi +lin -- + +ADJUNKTO RORLUND +Mi malhelpos lin, sinjorino. -- Dina, Vi estas senpripensa knabino. +Sed mi ne multe riprocxas Vin. Tro longe Vi staris cxi tie sen morala +starpunkto, kiu subtenus Vin. Mi riprocxas min mem, ke mi ne antauxe +donis al Vi tiun starpunkton. + +DINA +Vi ne parolu nun. + +SINJORINO BERNICK +Sed kio estas? + +ADJUNKTO RORLUND +Gxuste nun mi devas paroli, Dina, kvankam Via konduto hieraux kaj +hodiaux faris la staton dekoble pli malfacila por mi. Sed por Via +savo cxiuj aliaj konsideroj devas cedi. Vi memoras la vorton, kiun mi +donis al Vi. Vi memoras, kion Vi promesis respondi, kiam mi trovus la +tempon matura. Nun mi ne kuragxas pli longe heziti, kaj tial -- (al +_Johan Tonnesen_:) tiu cxi juna knabino, kiun Vi aspiras, estas mia +fiancxino. + +SINJORINO BERNICK +Kion vi diras? + +KONSULO BERNICK +Dina! + +JOHAN TONNESEN +Sxi! Via --? + +FRAUXLINO BERNICK +Ne, ne, Dina! + +FRAUXLINO HESSEL +Mensogo! + +JOHAN TONNESEN +Dina, -- cxu tiu viro diras la veron? + +DINA +(post mallonga pauxzo) Jes. + +ADJUNKTO RORLUND +Per tio espereble cxiuj logantaj artajxoj farigxis senpotencaj. La +pasxon kiun mi por la bono de Dina decidis fari, povas libere esti +konigata al nia tuta komunumo. Mi nutras la certan esperon, ke gxi ne +miskomprenigxas. Sed nun, sinjorino, mi opinias ke plej bone estas, +ke ni konduku sxin de cxi tie, kaj provu redoni trankvilon kaj +ekvilibron en sxian animon. + +SINJORINO BERNICK +Jes, venu. Oh Dina, kia felicxo por vi! + +(Sxi kondukas _Dina_ eksteren maldekstre; _adjunkto Rorlund_ sekvas +ilin.) + +FRAUXLINO BERNICK +Adiaux, Johan! (Sxi eliras.) + +HILMAR TONNESEN +(cxe la gxardena pordo) Hm -- jen priparolindajxo -- + +FRAUXLINO HESSEL +(kiu sekvis _Dina_ per la okuloj) Ne perdu kuragxon, knabo! Mi restos +kaj atentos pri la pastoro. (Sxi eliras dekstre.) + +KONSULO BERNICK +Johan, nun vi ne forvojagxos per "Indian Girl". + +JOHAN TONNESEN +Gxuste nun. + +KONSULO BERNICK +Sed vi do ne revenos? + +JOHAN TONNESEN +Mi revenos. + +KONSULO BERNICK +Post tio cxi? Kion vi volas cxi tie post tiu okazajxo? + +JOHAN TONNESEN +Vengxi min al vi cxiuj; krasxi plej eble multajn el vi. + +(Li eliras dekstre. _Komercisto Vigeland_ kaj _plenrajtigito Krap_ +venas de la cxambro de la konsulo.) + +KOMERCISTO VIGELAND +Nun fine, la paperoj estas en ordo, sinjoro konsulo. + +KONSULO BERNICK +Bone, bone -- + +PLENRAJTIGITO KRAP +(mallauxte) Kaj do estas fikse decidite, ke "Indian Girl" forvelos +morgaux. + +KONSULO BERNICK +Gxi forvelos. + +(Li iras en sian cxambron. _Komercisto Vigeland_ kaj _plenrajtigito +Krap_ eliras dekstre. _Hilmar Tonnesen_ volas sekvi ilin, sed +samtempe _Olaf_ metas la kapon singarde elen tra la pordo maldekstre.) + +OLAF +Onklo! Onklo Hilmar! + +HILMAR TONNESEN +Uf, cxu estas vi? Kial vi ne restas supre? Vi ja estas en aresto. + +OLAF +(pasxon antauxen) Tsxsx! Onklo Hilmar, cxu vi scias novajxon? + +HILMAR TONNESEN +Jes, mi scias, ke vi bastonigxis hodiaux. + +OLAF +(rigardas minace al la cxambro de la patro) Li ne batos min pli ofte. +Sed cxu vi scias, ke onklo Johan forvelos morgaux kun la usonanoj? + +HILMAR TONNESEN +Kiel tio koncernas vin? Irigu vin supren. + +OLAF +Eble ankaux mi iam faros bizon-cxasadon, onklo. + +HILMAR TONNESEN +Babilacxo; tia malkuragxulo, kiel vi -- + +OLAF +Nu, atendu nur; vi certe scios ion morgaux! + +HILMAR TONNESEN +Stultulo! + +(Li iras eksteren tra la gxardeno, _Olaf_ reen kuras en sian +cxambron, kaj fermas la pordon, kiam li vidas _plenrajtigiton Krap_, +venanta de dekstre.) + +PLENRAJTIGITO KRAP +(iras al la pordo de la konsulo kaj malfermas gxin duone) Pardonu +ke mi denove venas, sinjoro konsulo; sed kuntirigxas al ventego. +(atendas momenton; neniu respondo.) Cxu "Indian Girl" tamen forvelu? +(Post mallonga pauxzo respondigxas de:) + +KONSULO BERNICK +(ene en la cxambro:) "Indian Girl" tamen forvelos. + +(_Plenrajtigito Krap_ fermas la pordon kaj reiras elen dekstre.) + + + + +KVARA AKTO + + +(Gxardena salono cxe _konsulo Bernick_. La labortablo estas eksteren +metita. Estas ventega posttagmezo kaj jam krepusko, kiu pliigxas dum +la sekvo.) + +(_Servisto_ ekbruligas la lustron; _paro da servistinoj_ enportas +florpotojn, lampojn kaj lumojn, kiuj metigxas sur tablojn, kaj ujoj +metigxas laux la muroj. _Grandkomercisto Rummel_, en frako, kun +gantoj kaj blanka koltuko, staras en la salono kaj direktas la +arangxon.) + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +(al la servisto) Nur cxiun duan lumon, Jacob. Ne devas aspekti tro +festene; okazu ja surprize. Kaj cxiuj tiuj floroj --? Nu ja; lasu +ilin stari; povas ja aspekti, kvazaux ili staras tie cxiutage -- + +(_Konsulo Bernick_ elvenas de sia cxambro.) + +KONSULO BERNICK +(venas pli proksimen) Sed, Rummel, kion tio cxi signifu? + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Tio signifas, ke via plej fiera momento venis. La urbo prezentos al +sia plej elstara viro standardprocesion cxi-vespere. + +KONSULO BERNICK +Kion vi diras! + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Standardprocesion kun muziko! Torcxojn ni ankaux devus havi; sed tion +ni ne kuragxis en tiu cxi ventega vetero. Nu, iluminado tamen okazos; +kaj _tio_ ankaux havos efikon, en la gazetoj. + +KONSULO BERNICK +Auxdu, Rummel, tio cxi mi tute ne volas akcepti. + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Nu ja, nun tio estas tro malfrue; post duona horo ili venos. + +KONSULO BERNICK +Sed kial vi ne diris al mi antauxe? + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Gxuste cxar mi timis, ke vi farus protestojn. Sed mi kontaktis vian +edzinon; sxi permesis al mi iomete arangxi, kaj sxi havigos +refresxigajxojn. + +KONSULO BERNICK +(auxskultas) Kio estas tio? Cxu ili jam venas? Sxajnas al mi, ke +estas kantado. + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +(cxe la gxardena pordo) Kantado? Ho, estas nur la Usonanoj. Estas +"Indian Girl", kiu tirigxas al la nagxobarelo. + +KONSULO BERNICK +Gxi eltirigxas! Jes --; ne, mi ne povas cxi-vespere, Rummel; mi estas +malsana. + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Jes, vi vere aspektas malsane. Sed vi devas kuragxigi vin! Vi devas, +morto kaj sufero, kuragxigi vin! Kaj mi kaj Sandstad kaj Vigeland +trovis plej grave realigi cxi tiun arangxon. Niaj antagonistoj estu +premataj sub la pezo de kiel eble ampleksa esprimo de opinio. La +urbaj onidiroj multobligxas; la informo pri la acxetoj de bienoj ne +povas plu esti retenata. Kompreneble jam cxi-vespere vi devas, sub +kantado kaj paroladoj, sub tintado de glasoj, mallonge, sub sxvelanta +festena etoso sciigi, kion vi riskis por la bono de la socio. +Sub tia sxvelanta festena etoso, kiel mi jxus esprimis, oni povas +verki eksterordinare multe cxi tie cxe ni. Sed _tiu_ ja absolute +bezonigxas, alie ni ne sukcesos. + +KONSULO BERNICK +Nu ja, ja -- + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Kaj precipe kiam tia delikata kaj tikla punkto eltirigxas. Nu, vi +havas, dank' al Dio, nomon, kiu toleras tion, Bernick. Sed auxskultu +nun; ni devis ja interkonsenti pri io. Studento Tonnesen verkis +kanton por vi. Gxi komencas bele per la vortoj: "Levu alten la +standardon de l' ideo". Kaj adjunkto Rorlund ricevis la taskon +prezenti la fest-paroladon. Al gxi vi kompreneble devas respondi. + +KONSULO BERNICK +Mi ne povas cxi-vespere, Rummel. Cxu vi ne povus --? + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Neeblas, kvankam mi volonte farus. La parolado farigxos ja, kiel vi +komprenas, precipe direktata al vi. Nu, eble direktigxos ankaux +kelkaj vortoj al ni aliuloj. Mi parolis kun Vigeland kaj Sandstad pri +tio. Ni estis elpensintaj, ke vi povus respondi per "vivo" por la +prospero de nia socio; Sandstad parolos kelkajn vortojn pri samopinio +inter la diversaj sociaj tavoloj; Vigeland certe volas diri ion +pri la dezirindeco, ke la nova entrepreno ne sxangxu la moralan +fundamenton, sur kiu ni nun staras, kaj mi intencas en iomaj konvenaj +vortoj memorigi la virinon, kies pli retenema agado ankaux ne estas +sen signifo por la socio. Sed vi ja ne auxskultas -- + +KONSULO BERNICK +Jes -- ja certe. Sed diru al mi, cxu vi opinias, ke estas tia ega +surmara vento ekstere? + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Ho, vi timas por "La Palmo"? Gxi estas ja bone asekurita. + +KONSULO BERNICK +Jes, asekurita; sed -- + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Kaj en bona stato; tio estas la plej grava. + +KONSULO BERNICK +Hm --. Se okazos io al sxipo, ne estas certe ke homaj vivoj +perdigxos. Povas perdigxi sxipo kaj kargo, -- kaj oni povas perdi +kofrojn kaj paperojn -- + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Ho tondre, kofroj kaj paperoj ne multe gravas. + +KONSULO BERNICK +Cxu ne! Ne, ne, mi nur pensis -- Tsxsx, -- jen ili denove kantas. + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Estas en "La Palmo". + +(Komercisto _Vigeland_ venas de dekstre.) + +KOMERCISTO VIGELAND +Ja, nun ili eltrenas "La Palmon". Bonan vesperon, sinjoro konsulo. + +KONSULO BERNICK +Kaj Vi, kia mar-spertulo, dauxre persistas je --? + +KOMERCISTO VIGELAND +Mi persistas je la providenco, mi, sinjoro konsulo; cetere mi estis +sursxipe distribuante kelkajn traktajxojn, kiuj lauxespere efikos +benoricxe. + +(_Komercisto Sandstad_ kaj _plenrajtigito Krap_ envenas de dekstre.) + +KOMERCISTO SANDSTAD +(ankoraux cxe la pordo) Jes, se _tio_ sukcesos, cxio sukcesos. Ho +jen, bonan vesperon, bonan vesperon! + +KONSULO BERNICK +Cxu io estas okazonta, sinjoro Krap? + +PLENRAJTIGITO KRAP +Mi nenion diras, sinjoro konsulo. + +KOMERCISTO SANDSTAD +La tuta sxipanaro sur "Indian Girl" estas ebria; mi ne estu honesta +viro, se tiuj fibestoj hejmenvenos en vivo. + +(_Sinjorino Hessel_ venas de dekstre.) + +FRAUXLINO HESSEL +(al _konsulo Bernick_) Jes, nun mi povas saluti de li. + +KONSULO BERNICK +Jam sursxipe? + +FRAUXLINO HESSEL +Baldaux almenaux. Ni disigxis ekstere de la hotelo. + +KONSULO BERNICK +Kaj lia intenco staras fikse? + +FRAUXLINO HESSEL +Fikse kiel monto. + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +(apud la fenestroj) Al diablo tiuj novmodaj instalajxoj; mi ne +kapablas malsuprentiri la kurtenon. + +FRAUXLINO HESSEL +Cxu malsupren? Mi pensis ke kontrauxe. + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Unue malsupren, frauxlino. Jes, Vi do scias, kio okazos? + +FRAUXLINO HESSEL +Nu ja. Permesu al mi helpi vin; (ekkaptas la sxnurojn) Mi +malsuprentiru la kurtenon por la bofrato, -- kvankam mi prefere +suprenlevus gxin. + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Tion vi ankaux povos fari poste. Kiam la gxardeno estas plena de la +ondanta homamaso, la kurteno suprenlevigxos, kaj oni vidos interne +surprizita kaj gxoja familio; -- hejmo de burgxo devas esti kiel +vitra sxranko. + +KONSULO BERNICK +(aspekte li volas ion diri, sed turnas sin rapide kaj iras en sian +cxambron.) + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Do, ni faru la lastan interkonsilon. Kunvenu, sinjoro Krap; Vi devas +helpi nin per kelkaj faktaj informajxoj. + +(Cxiuj sinjoroj iras en la cxambron de la konsulo. _Frauxlino Hessel_ +estas tirinta la kurtenojn antaux la fenestrojn, kaj volas jxus fari +la samon pri la kurteno antaux la malferma vitra pordo, kiam _Olaf_ +venas kuranta desupre malsupren sur la gxardenan sxtuparon; li havas +plejdon super la sxultro kaj kunligajxo en la mano.) + +FRAUXLINO HESSEL +Ho, Dio pardonu vin, knabo, kiel vi timigis min! + +OLAF +(kasxas la kunligajxon) Tsxsx, onklino! + +FRAUXLINO HESSEL +Cxu vi saltas el la fenestro? Kien vi intencas? + +OLAF +Tsxsx; diru nenion. Mi volas al onklo Johan; -- nur malsupren al la +kajo, vi komprenas; -- nur diri al li adiaux. Bonan nokton, onklino! +(Li kuras elen tra la gxardeno.) + +FRAUXLINO HESSEL +Ho, restu! Olaf -- Olaf! + +(_Johan Tonnesen_ vojagxvestita, kun sxultro-valizo, venas singardeme +tra la pordo dekstre.) + +JOHAN TONNESEN +Lona! + +FRAUXLINO HESSEL +(turnas sin) Kio? Cxu vi revenas? + +JOHAN TONNESEN +Restas ankoraux kelkaj minutoj. Mi devas vidi sxin ankoraux unu +fojon. Ni ne povas disigxi tiel. + +(_Frauxlino Bernick_ kaj _Dina_, ambaux kun manteloj, kaj la lasta +kun malgranda valizo cxemane, venas de la supera pordo maldekstre.) + +DINA +Al li; al li! + +FRAUXLINO BERNICK +Jes, vi venu al li, Dina! + +DINA +Jen li estas! + +JOHAN TONNESEN +Dina! + +DINA +Prenu min kun Vi! + +JOHAN TONNESEN +Kio --! + +FRAUXLINO HESSEL +Vi volas? + +DINA +Jes, prenu min kun Vi! La aliulo skribis al mi, kaj diris, ke +cxi-vespere publikigxos por cxiuj homoj -- + +JOHAN TONNESEN +Dina, -- Vi ne amas lin? + +DINA +Mi neniam amis tiun homon. Mi jxetos min en la fundon de la fjordo, +se li farigxos mia fiancxo! Ho, kiel li subpremis min genuen +hieraux per siaj arogantaj vortoj! Kiel li igis min senti, ke li +tiris malestimindan estajxon supren al si! Mi ne volas plu esti +malestimata. Mi volas vojagxi. Cxu mi povas sekvi Vin? + +JOHAN TONNESEN +Jes, jes -- kaj mil fojojn jes! + +DINA +Mi ne longe maloportunos Vin. Nur helpu min transen; helpu min per +komenca arangxo -- + +JOHAN TONNESEN +Hura, tio certe arangxigxos, Dina! + +FRAUXLINO HESSEL +(montras al la pordo de la konsulo) Tsxsx; mallauxte, mallauxte! + +JOHAN TONNESEN +Dina, mi portos vin sur la manoj! + +DINA +Tion mi ne permesos. Mi volas porti min mem antauxen; kaj tie transe +mi certe povos. Se mi nur eskapos de cxi tie. Ho, tiuj sinjorinoj, -- +Vi tion ne scias, -- ankaux ili skribis al mi hodiaux; ili admonis +min aprezi mian felicxon, kaj eksplikis al mi kian grandanimon li +montris. Morgaux kaj cxiujn tagojn ili volas gardi min, por vidi cxu +mi faras min digna al cxio tio. Mi timas antaux tiu ega dececo! + +JOHAN TONNESEN +Diru al mi, Dina, cxu estas nur pro tio ke Vi forvojagxos? Cxu mi +estas nenio por Vi? + +DINA +Jes, Johan, Vi estas por mi pli ol cxiuj aliaj homoj. + +JOHAN TONNESEN +Ho Dina --! + +DINA +Cxiuj cxi tie diras, ke mi devas malami kaj abomeni Vin; ke estas mia +devo; sed mi ne komprenas tion pri devo; mi neniam venos al kompreno +de tio. + +FRAUXLINO HESSEL +Vi ankaux ne faru, infano! + +FRAUXLINO BERNICK +Ne, vi ne faru; kaj tial vi akompanu lin kiel lia edzino. + +JOHAN TONNESEN +Jes, jes! + +FRAUXLINO HESSEL +Kion? Nun mi devas kisi vin, Marta! _Tion_ mi ne atendis de _vi_. + +FRAUXLINO BERNICK +Ne, tion mi ja kredas: mi mem tion ne atendis. Sed iam tio devis +erupcii en mi. Ho, kiel ni cxi tie suferas sub mistraktado pere de +kutimoj kaj statutoj! Ribelu kontraux tio, Dina. Farigxu lia edzino. +Okazu io kio spitas cxiun tiun kutimon kaj uzon. + +JOHAN TONNESEN +Kion Vi respondas, Dina? + +DINA +Jes, mi volas esti Via edzino. + +JOHAN TONNESEN +Dina! + +DINA +Sed unue mi volas labori, farigxi io mem, kiel Vi tia estas. Mi ne +volas esti ajxo, kiu prenigxas. + +FRAUXLINO HESSEL +Jes, gxuste; tiel estu. + +JOHAN TONNESEN +Bone; mi atendas kaj esperas -- + +FRAUXLINO HESSEL +-- kaj gajnos, knabo! Sed nun sursxipen! + +JOHAN TONNESEN +Jes, sursxipen! Ah, Lona, vi kara fratino, unu vorto; auxskultu -- +(Li kondukas sxin supren al la fono kaj parolas rapide al sxi.) + +FRAUXLINO BERNICK +Dina, vi felicxulino, -- ke mi rigardu vin, -- kisu vin ankoraux unu +fojon, -- la lastan. + +DINA +Ne la lastan; ne, kara amata onklino, ni certe revidigxos. + +FRAUXLINO BERNICK +Neniam! Promesu tion al mi, Dina, neniam revenu. (kaptas ambaux +sxiajn manojn kaj rigardas sxin) Nun vi iras al la felicxo, vi amata +infano; -- trans la maron! Ho, kiom ofte en la lerneja cxambro mi +sopiris tien! Tie certe estas bele; pli granda cxielo; la nuboj +flugas pli alte ol cxi tie, pli libera aero refresxigas super la +kapoj de la homoj -- + +DINA +Ho, onklino Marta, iam vi postsekvos nin. + +FRAUXLINO BERNICK +Mi? Neniam; neniam. Cxi tie mi havas mian etan vivotaskon, kaj nun mi +kredas ke certe mi farigxos tute plene kio mi devas esti. + +DINA +Mi ne povas imagi disigxi de vi. + +FRAUXLINO BERNICK +Ahx, homo disigxas de multe, Dina. (kisas sxin) Sed tion vi neniam +spertos, dolcxa infano. Promesu al mi fari lin felicxa. + +DINA +Mi ne volas ion promesi; mi malamas promesi; cxio devas veni, kiel +gxi povas. + +FRAUXLINO BERNICK +Jes, jes, gxi ja devas; vi nur restu kiel vi estas, -- vera kaj +fidela al vi mem. + +DINA +Tion mi volas, onklino. + +FRAUXLINO HESSEL +(kasxas en la posxon kelkajn paperojn, kiujn _Johan_ donis al sxi) +Bone, bone, mia kara knabo. Sed nun survoje. + +JOHAN TONNESEN +Jes, nun ne estas tempo por perdi. Adiaux, Lona; dankon pro via amo. +Adiaux Marta, kaj dankon ankaux al vi pro via fidela amikeco. + +FRAUXLINO BERNICK +Adiaux, Johan! Adiaux, Dina! Kaj felicxon al vi cxiujn viajn tagojn! + +(Sxi kaj _frauxlino Hessel_ pusxas ilin al la pordo en la fono. +_Johan Tonnesen_ kaj _Dina_ iras malsupren tra la gxardeno. +_Frauxlino Hessel_ fermas la pordon kaj altiras la kurtenon.) + +FRAUXLINO HESSEL +Nun ni estas solaj, Marta. Vi perdis sxin kaj mi lin. + +FRAUXLINO BERNICK +Vi -- lin? + +FRAUXLINO HESSEL +Ho, mi jam duone perdis lin tie transe. La knabo iris sopirante stari +sur propraj piedoj; tial mi kredigis al li, ke mi suferis pro +hejmveo. + +FRAUXLINO BERNICK +Tial? Jes, nun mi komprenas kial vi venis. Sed li volas postuli vin +reen, Lona. + +FRAUXLINO HESSEL +Maljuna duonfratino, -- kio sxi estu por li nun? -- La viroj +dissxiras multade cxirkaux si por atingi al la felicxo. + +FRAUXLINO BERNICK +Foje okazas. + +FRAUXLINO HESSEL +Sed ni kuntenu, Marta. + +FRAUXLINO BERNICK +Cxu mi povas io esti por vi? + +FRAUXLINO HESSEL +Kiuj pli? Ni du nutropatrinoj, -- cxu ni ne ambaux perdis niajn +infanojn? Nun ni estas solaj. + +FRAUXLINO BERNICK +Jes, solaj. Kaj tial vi ankaux sciu, -- mi amis lin pli alte ol kion +ajn en la mondo. + +FRAUXLINO HESSEL +Marta! (kaptas sxian brakon) Cxu tio estas vero? + +FRAUXLINO BERNICK +La enhavo de mia tuta vivo kusxas en tiuj vortoj. Mi amis lin kaj +atendis lin. Cxiun someron mi atendis, ke li venus. Kaj jen li venis; +-- sed li ne vidis min. + +FRAUXLINO HESSEL +Amis lin! Kaj vi mem estis tiu, kiu donis la felicxon al li en la +manon. + +FRAUXLINO BERNICK +Cxu mi ne donus al li la felicxon? mi ja amis lin? Jes, mi amis lin. +Mia tuta vivo estis vivo por li, ekde kiam li forvojagxis. Kiun +kauxzon mi havis por la espero, vi pensas? Ho, mi kredas, ke mi tamen +havis iun kialon. Sed kiam li revenis, -- estis kvazaux cxio estas +forvisxita el lia memoro. Li ne vidis min. + +FRAUXLINO HESSEL +Estis Dina, kiu ombris por vi, Marta. + +FRAUXLINO BERNICK +Ja, ke sxi tion faris. Je lia forvojagxo ni estis samagxuloj; kiam mi +revidis lin, -- ahx, tiu terura momento, -- jen mi komprenis, ke mi +estas dek jarojn pli agxa ol li. Li estis vivinta ekstere en la +vibranta sunlumo kaj sucxanta junecon kaj sanon el cxiu spiro; kaj +cxi ene mi sidis dume sxpinante kaj sxpinante -- + +FRAUXLINO HESSEL +-- la fadenon de lia felicxo, Marta. + +FRAUXLINO BERNICK +Jes, estis oro, kion mi sxpinis. Neniun amarecon! Cxu ne, Lona, ni +estis por li du bonaj fratinoj? + +FRAUXLINO HESSEL +(cxirkauxbrakas sxin) Marta! + +(_Konsulo Bernick_ elvenas de sia cxambro.) + +KONSULO BERNICK +(al la sinjoroj tie ene) Jes, jes, estru pri la tuto, kiel vi volas. +Kiam la tempo venos, mi certe -- (fermas la pordon) Ahx, cxu vi jen? +Auxskultu, Marta, vi devas iomete sxangxi vestajxojn. Kaj diru al +Betty, ke sxi faru la samon. Mi ne deziras ian pompon, kompreneble; +nur beletan kun hejmeca fasono. Sed vi devas rapidigxi. + +FRAUXLINO HESSEL +Kaj felicxa, gaja mieno, Marta; gxojajn okulojn vi devas briligi. + +KONSULO BERNICK +Ankaux Olaf malsupren venu; mi volas havi lin flanke de mi. + +FRAUXLINO HESSEL +Hm; Olaf -- + +FRAUXLINO BERNICK +Mi diros al Betty. (Sxi eliras tra la plej supra pordo maldekstre.) + +FRAUXLINO HESSEL +Ja, nun estas do la granda solena momento veninta. + +KONSULO BERNICK +(kiu maltrankvila iras tien kaj reen) Jes, gxi tiel estas. + +FRAUXLINO HESSEL +En tia momento viro devas senti sin fiera kaj felicxa, mi opinias. + +KONSULO BERNICK +(rigardas sxin) Hm! + +FRAUXLINO HESSEL +La tuta urbo ja iluminigxos, mi auxdas. + +KONSULO BERNICK +Jes, ili ekpensis tiajxon. + +FRAUXLINO HESSEL +Cxiuj asocioj sin prezenos kun siaj standardoj. Via nomo lumos en +fajro-literoj. Cxi-nokte oni telegrafos al cxiuj partoj de la lando: +"Cxirkauxata de sia felicxa familio konsulo Bernick hodiaux ricevis +la omagxon de siaj kuncivitanoj, kiel unu el la kolonoj de la socio". + +KONSULO BERNICK +Tio okazos; kaj oni krios hura ekstere, kaj la amaso salute vokos min +al la pordo tie, kaj mi farigxos devigata klini min kaj danki. + +FRAUXLINO HESSEL +Nu, _devigata_ al tio -- + +KONSULO BERNICK +Cxu vi opinias, ke mi sentas min felicxa en cxi tiu momento? + +FRAUXLINO HESSEL +Ne, _mi_ ne kredas, ke vi povas senti vin tiel tute felicxa. + +KONSULO BERNICK +Lona, vi malestimas min. + +FRAUXLINO HESSEL +Ankoraux ne. + +KONSULO BERNICK +Vi ecx ne rajtas tion. Ne rajtas _malestimi_ min! -- Lona, vi ne +povas imagi, kiel nedireble soleca mi staras cxi tie en jena +kuntirita, kripligita socio, -- kiel mi jaron post jaro devis redukti +mian postulon pri tute plenumigxa vivotasko. Tio kion mi plenumis, +kvankam multspeca gxi tamen aspektas! Pecajxoj, -- okupetajxoj. Sed +aliajxon aux ion pli oni ne toleras cxi tie. Se mi volus iri pasxon +antaux la sentoj kaj la opinio, kiuj je tiu tempo estis reganta, +estus finite pri mia potenco. Cxu vi scias, kio ni estas, ni, kiuj +estas konsiderataj la kolonoj de la socio? Ni estas la laboriloj de +la socio, ne pli, ne malpli. + +FRAUXLINO HESSEL +Kial vi tion vidas nur nun? + +KONSULO BERNICK +Cxar mi lastatempe multe pripensis, -- post kiam vi revenis, -- kaj +pleje cxi tiun vesperon. -- Ho Lona, kial mi ne konis vin profunde +tiam -- en la pasintaj tagoj. + +FRAUXLINO HESSEL +Kio sekve? + +KONSULO BERNICK +Neniam mi tiam rezignus pri vi; kaj se mi estus vin havinta, mi ne +starus, kie mi nun staras. + +FRAUXLINO HESSEL +Kaj cxu vi ne pensas pri tio, kio _sxi_ estus povinta farigxi por vi, +sxi, kiun vi elektis en mia loko? + +KONSULO BERNICK +Mi almenaux scias, ke sxi nenio farigxis por mi el tio, kion mi +bezonis. + +FRAUXLINO HESSEL +Cxar vi neniam dividis vian vivotaskon kun sxi; cxar vi neniam +starigis sxin libera kaj vera en sia rilato al vi; cxar vi igas sxin +iri cxi tie faladante sub la riprocxo pro la honto, kiun vi amasigis +sur sxiajn proksimulojn. + +KONSULO BERNICK +Ja, ja, ja; cxio devenas de la mensogo kaj malhonesteco. + +FRAUXLINO HESSEL +Kaj kial vi ne rompas kun tiu mensogo kaj malhonesteco? + +KONSULO BERNICK +Nun? Nun tio estas tro malfrue, Lona. + +FRAUXLINO HESSEL +Karsten, diru al mi, kian kontenton tiu cxi sxajno kaj trompo donas +al vi. + +KONSULO BERNICK +Al mi donas gxi nenion. Mi pereos kiel tuta cxi tiu mizerigita socio. +Sed elkreskos parencaro post ni; estas por mia filo, ke mi laboras; +estas por _li_, ke mi adaptigas vivotaskon. Venos tempo, kiam +enspirigxos vero en la socian vivon, kaj sur gxi li fondos pli +felicxan estadon ol tiun de sia patro. + +FRAUXLINO HESSEL +Kun mensogo por fundamento? Pripensu kion vi donos al via filo +herede. + +KONSULO BERNICK +(en subpremita malespero) Mi donas al li mil fojojn da pli malbona +heredo ol vi scias. Sed iam tamen la kondamno devas cedi. Kaj tamen, +tamen -- (ekkriante) Kiel vi povis akumuli cxion tion sur mian kapon! +Sed nun tio jam okazis. Nun mi devas antauxen. Vi _ne sukcesu_ +frakasi min! + +(_Hilmar Tonnesen_, kun malferma bileto en la mano, envenas rapide +kaj eturdite de dekstre.) + +HILMAR TONNESEN +Sed tio cxi ja estas --. Betty, Betty! + +KONSULO BERNICK +Kio nun? Cxu ili jam venas? + +HILMAR TONNESEN +Ne, ne; sed mi nepre devas paroli kun iu -- (Li eliras tra la supera +pordo maldekstre.) + +FRAUXLINO HESSEL +Karsten; vi parolas kvazaux ni venis por frakasi vin. Permesu do al +mi diri, el kia erco li estas, cxi tiu perdita filo, kiun via morala +socio evitas kvazaux iun pestinfektitan. Li povas senesti de vi, cxar +nun li estas forvojagxinta. + +KONSULO BERNICK +Sed li revenos -- + +FRAUXLINO HESSEL +Johan neniam revenos. Li forvojagxis por cxiam, kaj Dina kunvojagxis. + +KONSULO BERNICK +Ne revenos? Kaj Dina kunvojagxis kun li? + +FRAUXLINO HESSEL +Jes, por farigxi lia edzino. Tiel tiuj du frapas la vizagxon de via +deca socio, kiel mi iam -- nu! + +KONSULO BERNICK +Forvojagxis; -- ankaux sxi -- kun "Indian Girl" --! + +FRAUXLINO HESSEL +Ne; tian karan kargon li ne kuragxis konfidi al tiu malmorala bando. +Johan kaj Dina forvojagxas per "La Palmo". + +KONSULO BERNICK +Ahx! Kaj do -- senutile -- (iras rapide kaj malferme tiras la pordon +al sia cxambro kaj krias enen) Krap, haltigu "Indian Girl"; gxi ne +devas forveli cxi-vespere! + +PLENRAJTIGITO KRAP +(interne) "Indian Girl" jam velas surmare, sinjoro konsulo. + +KONSULO BERNICK +(fermas la pordon kaj diras senforte) Tro malfrue, -- kaj senutile -- + +FRAUXLINO HESSEL +Kion vi aludas? + +KONSULO BERNICK +Nenion, nenion. Foriru de mi --! + +FRAUXLINO HESSEL +Hm; vidu jen, Karsten. Johan dirigas al vi, ke li konfidas al mi la +nomon kaj famon, kiun li iam pruntedonis al vi, kaj ankaux _tiun_, +kiun vi rabis de li, dum li estis for. Johan silentas; kaj mi povas +agi kaj pretendi en tiu afero, kiel placxas al mi. Vidu, jen mi tenas +viajn du leterojn en mia mano. + +KONSULO BERNICK +Vi havas ilin! Kaj nun -- nun vi volas -- jam cxi-vespere, -- eble +kiam la standarda procesio -- + +FRAUXLINO HESSEL +Mi ne revenis hejmen por riveli vin, sed por tremigi vin tiel, ke vi +libervole parolu. Mi ne sukcesis. Do restu staranta en la mensogo. +Jen vidu; mi sxiras viajn leterojn en pecojn. Prenu la pecojn; jen vi +havas ilin. Nun estas nenio, kio atestas kontraux vi, Karsten. Nun vi +estas sekura; estu nun ankaux felicxa, -- se vi povos. + +KONSULO BERNICK +(traskuita) Lona, -- kial vi tion cxi ne pli frue faris! Nun estas +tro malfrue; nun la tuta vivo estas perdita por mi; mi ne povas +dauxrigi mian vivon post tiu cxi tago. + +FRAUXLINO HESSEL +Kio estas okazinta? + +KONSULO BERNICK +Ne demandu. -- Sed tamen mi _devas_ vivi! Mi _volas_ vivi -- por +Olaf. Li restarigos cxion kaj cxion rebonigos -- + +FRAUXLINO HESSEL +Karsten --! (_Hilmar Tonnesen_ rapide revenas) + +HILMAR TONNESEN +Neniu trovebla; for; ecx ne Betty! + +KONSULO BERNICK +Kio estas al vi? + +HILMAR TONNESEN +Mi ne kuragxas diri. + +KONSULO BERNICK +Kio estas? Vi nepre diru al mi! + +HILMAR TONNESEN +Nu do; Olaf forkuris kun "Indian Girl". + +KONSULO BERNICK +(sxanceligxas malantauxen) Olaf -- kun "Indian Girl"! Ne, ne! + +FRAUXLINO HESSEL +Jes, li estas! Nun mi komprenas --; mi vidis lin saltanta tra la +fenestro. + +KONSULO BERNICK +(cxe la pordo de sia cxambro krianta senespere) Krap, haltigu "Indian +Girl" por kiu ajn prezo! + +PLENRAJTIGITO KRAP +(elvenas) Neeblas, sinjoro konsulo. Kiel Vi povas imagi al Vi --? + +KONSULO BERNICK +Ni devas haltigi gxin; Olaf estas sursxipe! + +PLENRAJTIGITO KRAP +Kion vi diras! + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +(elvenas) Olaf forkurinta? Neeblas! + +KOMERCISTO SANDSTAD +(venas) Li resendigxos per la piloto, sinjoro konsulo. + +HILMAR TONNESEN +Ne, ne; li skribis al mi; (montras la bileton) Li skribas, ke li +kasxos sin en la kargo, gxis ili estos sur libera maro. + +KONSULO BERNICK +Mi neniam plu vidos lin! + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Ho, kia babilajxo; forta kaj bona sxipo, nove riparita -- + +KOMERCISTO VIGELAND +(kiu ankaux elvenis) -- de Via propra sxipfarejo, sinjoro konsulo! + +KONSULO BERNICK +Mi neniam plu revidos lin, mi diras. Mi perdis lin, Lona, kaj -- nun +mi vidas -- ke mi neniam posedis lin. (auxskultas) Kio estas tio? + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Muziko. Nun venas la standardprocesio. + +KONSULO BERNICK +Mi ne povas, mi ne volas akcepti iun! + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Pri kio vi pensas? Tute ne eblas. + +KOMERCISTO SANDSTAD +Neeblas, sinjoro konsulo; pripensu tion, kio estas por vi +endangxerigita. + +KONSULO BERNICK +Kiom tio nun valoras por mi? Por kiu mi nun laboru? + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Cxu tiel vi povu demandi? Vi ja havas nin kaj la socio. + +KOMERCISTO VIGELAND +Jes, vera vorto. + +KOMERCISTO SANDSTAD +Kaj la konsulo do ne forgesas, ke ni -- + +(_Frauxlino Bernick_ venas tra la pordo maldekstra supre. La muziko +auxdigxas mallauxte, fore malsupre en la strato.) + +FRAUXLINO BERNICK +Nun venas la procesio; sed Betty ne estas hejme; mi ne komprenas kie +sxi -- + +KONSULO BERNICK +Ne hejme! Jen vi vidas, Lona; neniun subtenon, nek en gxojo, nek en +aflikto. + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Fortiru la kurtenojn! Venu min helpi, sinjoro Krap. Venu ankaux vi, +sinjoro Sandstad. Bedauxrinda afero, ke la familio gxuste nun estas +disigita; tute kontraux la programo. + +(La kurtenoj fortirigxas de la fenestroj kaj la pordo. Oni vidas la +tutan straton iluminata. Sur la domo transstrata estas granda +tralumajxo kun la enskribo: "Vivu Karsten Bernick, la kolono de nia +socio!".) + +KONSULO BERNICK +(pasxas malantauxen eviteme) For tio cxi! Mi ne volas vidi tion! +Estingu, estingu! + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Respekte demandite, cxu vi ne estas tute prudenta? + +FRAUXLINO BERNICK +Kio estas al li, Lona? + +FRAUXLINO HESSEL +Tsxsx! (parolas mallauxte kun sxi) + +KONSULO BERNICK +For tiu mokanta enskribo, mi diras! Cxu vi ne vidas, ke cxiuj tiuj +lumoj elsxovas la langon al ni? + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Ne, nun mi devas konfesi -- + +KONSULO BERNICK +Ho, kion vi komprenas --! Sed mi, mi --! Cxio tio estas lumo en +kadavrejo! + +PLENRAJTIGITO KRAP +Hm! + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Ne, sed haltu nun, -- vi tro afliktigxas. + +KOMERCISTO SANDSTAD +La knabo faros vojagxon trans la Atlantiko, kaj jen vi havos lin +reen. + +KOMERCISTO VIGELAND +Fidu al la mano de la cxiopotenculo, sinjoro konsulo. + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Kaj al la sxipo, Bernick; gxi ja ne estas subakvigxinda, mi scias. + +PLENRAJTIGITO KRAP +Hm -- + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Jes, se estus unu el tiuj nagxantaj kadavrokestoj, pri kiuj oni +auxdas en la grandaj socioj -- + +KONSULO BERNICK +Mi sentas miajn harojn grizigxi en cxi tiu momento. + +(_Sinjorino Bernick_, kun granda sxalo super la kapo, envenas tra la +gxardena pordo.) + +SINJORINO BERNICK +Karsten, Karsten, cxu vi scias --? + +KONSULO BERNICK +Jes, mi scias --; sed vi, -- vi, kiu nenion vidas, -- vi, kiu ne +havas patrinan okulon por li --! + +SINJORINO BERNICK +Ho, auxskultu do --! + +KONSULO BERNICK +Kial vi ne atentis pri li? Nun mi perdis lin. Redonu lin al mi, se vi +povas. + +SINJORINO BERNICK +Jes, mi povas; mi havas lin! + +KONSULO BERNICK +Vi havas lin! + +LA SINJOROJ +Ah! + +HILMAR TONNESEN +Nu, tion mi ja pensis. + +FRAUXLINO BERNICK +Vi ricevis lin reen, Karsten! + +FRAUXLINO HESSEL +Jes, nun ankaux gajnu lin. + +KONSULO BERNICK +Vi havas lin! Cxu estas vero, kion vi diras? Kie li estas? + +SINJORINO BERNICK +Tion vi ne scios, antaux ol vi estos lin pardoninta. + +KONSULO BERNICK +Ho cxu, pardonis --! Sed kiel vi sciigxis --? + +SINJORINO BERNICK +Cxu vi ne kredas, ke patrino vidas? Mi estis en morta timo por ke vi +ion scius. Kelkaj vortoj kiujn li hazarde ekdiris hieraux --; kaj +cxar lia cxambro estis malplena, kaj dorsosako kaj vestajxoj estis +for -- + +KONSULO BERNICK +Jes, jes --? + +SINJORINO BERNICK +Mi kuris; trovis Auxne; ni elvelis en lia velboato; la usona sxipo +estis ekvelonta. Dank' al Dio ke ni venis en gxusta tempo, -- grimpis +sursxipen, -- sercxis en la holdo, -- trovis lin. Ho, Karsten, vi ne +devas puni lin! + +KONSULO BERNICK +Betty! + +SINJORINO BERNICK +Kaj ankaux ne Auxne! + +KONSULO BERNICK +Auxne? Kion vi scias pri li? Cxu "Indian Girl" denove estas velanta? + +SINJORINO BERNICK +Ne, tio ja estas la afero -- + +KONSULO BERNICK +Diru, diru! + +SINJORINO BERNICK +Auxne estis same skuata kiel mi; la sercxo dauxris; mallumigxis, +kaj la piloto protestis; kaj jen Auxne kuragxis -- en via nomo -- + +KONSULO BERNICK +Nu? + +SINJORINO BERNICK +Haltigi la sxipon gxis morgaux. + +PLENRAJTIGITO KRAP +Hm -- + +KONSULO BERNICK +Ho, kia nedirebla felicxo! + +SINJORINO BERNICK +Vi ne estas kolera? + +KONSULO BERNICK +Ho, kia supermezuro de felicxo, Betty! + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Vi do estas tro konscienca. + +HILMAR TONNESEN +Jes, tuj kiam estas pri eta batalo kun la elementoj, ja -- uf! + +PLENRAJTIGITO KRAP +(supre cxe la fenestroj) Nun la procesio venas tra la gxardena pordo, +sinjoro konsulo. + +KONSULO BERNICK +Jes, nun ili povas veni. + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +La tuta gxardeno plenigxas de homoj. + +KOMERCISTO SANDSTAD +La tuta strato estas plensxtopita. + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +La tuta urbo estas surpiede, Bernick. Tio cxi vere estas ardiga +momento. + +KOMERCISTO VIGELAND +Ni prenu tion per humila animo, sinjoro Rummel. + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Cxiuj standardoj estas kunportataj. Kia procesio! Jen la festkomitato +kun adjunkto Rorlund antauxe. + +KONSULO BERNICK +Ke ili venu, mi diras! + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Sed auxskultu; la skuita animstato, en kiu vi estas -- + +KONSULO BERNICK +Kiel? + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Mi ne estos neinklina preni la vorton en via nomo. + +KONSULO BERNICK +Ne dankon; cxi-vespere mi mem parolos. + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Sed cxu vi ankaux scias, kion vi devas diri? + +KONSULO BERNICK +Jes, fidu min, Rummel, -- nun mi scias, kion mi devas diri. + +(La muziko dumtempe cxesis. La gxardena pordo malfermigxas. _Adjunkto +Rorlund_ antauxanta la festkomitaton entretas, akompanata de _kelkaj +dungitaj servistoj_, kiuj portas kovritan korbon. Post ili venas _la +burgxoj de la urbo_ el cxiuj tavoloj, tiom kiom trovas lokon en la +salono. Senfina nombro da standardoj kaj flagoj vidigxas ekstere en +la gxardeno kaj sur la strato.) + +ADJUNKTO RORLUND +Alte estimata sinjoro konsulo! Mi vidas el la surprizo, kiu +pentrigxas en via vizagxo, ke ni cxi tie kiel neatenditaj gastoj +sxovas nin enen al vi en vian felicxan familian rondon, en vian pacan +hejmon, cxirkauxita de honestaj kaj agemaj amikoj kaj kuncivitanoj. +Sed estis por ni kora bezono porti al vi nian saluton. Ne estas +la unua fojo, ke tiajxo okazas, tamen la unua fojo en tia vasta +mezuro. Ni multfoje portis al Vi nian dankon pro la ampleksa morala +fundamento, sur kiu Vi, tiel dirite, konstruis nian socion. Cxi tiun +fojon ni salutas Vin cxefe kiel la klarvidan, senlacan, neegoisman, +ecx memoferan kuncivitanon, kiu kaptis la iniciativon por entrepreno, +kiu laux la opinio de cxiuj spertuloj donos potencan antauxenpusxon +al la prospero kaj bonstato de tiu cxi socio. + +VOCXOJ INTER LA AMASO +Bravo, bravo! + +ADJUNKTO RORLUND +Sinjoro konsulo, dum vico da jaroj vi donis brilan ekzemplon al nia +urbo. Cxi tie mi ne parolas pri via modela familia vivo, ankaux ne +pri Via senmakula morala konduto entute. Tiajxoj estu referencitaj +al la sekreta cxambreto kaj ne al la festsalono! Sed mi parolas pri +via burgxa aktiveco, tia, kia gxi kusxas malferma al cxiuj okuloj. +Bone ekipitaj sxipoj velas el viaj sxipfarejoj, kaj montras la flagon +sur la plej foraj maroj. Multnombra kaj felicxa laboristaro estimas +vin kiel patron. Vokante al vivo novajn profesiajn brancxojn vi +fondis la bonfarton de centoj da familioj. Per aliaj vortoj -- Vi +estas la fundamenta kolono de tiu cxi socio en eminenta signifo. + +VOCXOJ +Auxskultu, auxskultu, bravo! + +ADJUNKTO RORLUND +Kaj gxuste cxi tiu malegoisma aspekto, kiu karakterizas cxiun vian +konduton, estas tio, kio impresas tiel nedireble bonfare, precipe en +cxi tiuj tempoj. Vi nun estas havigonta al ni -- jes, mi ne hezitas +mencii la vorton prozajxe kaj rekte -- fervojon. + +MULTAJ VOCXOJ +Bravo! Bravo! + +ADJUNKTO RORLUND +Sed tiu entrepreno aspekte renkontas malfacilajxojn, precipe +diktitajn de malvastaj egoismaj celoj. + +VOCXOJ +Auxskultu; auxskultu! + +ADJUNKTO RORLUND +Ne restis ja nesciate, ke certaj individoj, kiuj ne apartenas al nia +socio, estas antauxvenintaj al la laboremaj burgxoj de nia loko, kaj +ekposedigxis de certaj avantagxoj, kiuj rajte venus profite al nia +propra urbo. + +VOCXOJ +Jes, jes! Auxskultu! + +ADJUNKTO RORLUND +Tiu bedauxrinda fakto estas kompreneble veninta al Via scio, sinjoro +konsulo. Sed tamen ne malpli vi persiste dauxrigas vian entreprenon, +bone sciante, ke sxtatano ne nur atentu pri sia propra komunumo. + +DIVERSAJ VOCXOJ +Hm! Ne; ne! Jes; jes! + +ADJUNKTO RORLUND +Do estas la homo kiel burgxo en la sxtato, -- la viro kiel li estu +kaj devas esti, -- al kiu ni cxi-vespere en vi salutu. Ke via +entrepreno farigxu al vera kaj dauxra prospero por tiu cxi socio! +La fervojo certe povos farigxi vojo per kiu ni riskos alkonduki +ruinigajn elementojn de ekstere, sed ankaux farigxi vojo, kiu rapide +kvitigas nin pri ili. Kaj de fiaj elementoj de ekstere ni ja ne +povas, ecx nun, teni nin liberaj. Sed ke ni gxuste nun cxi tiun +festenan vesperon, post kio la onidiro sciigas, sukcese kaj pli +rapide ol atendite, kvitigxis de tiaj elementoj -- + +VOCXOJ +Tsxsx! Tsxsx! + +ADJUNKTO RORLUND +-- tion mi prenas kiel felicxa antauxdiro por la entrepreno. Ke mi +tusxas tiun punkton cxi _tie_, montras ke ni trovigxas en domo, kie +la etika postulo metigxas pli alten ol la familia ligo. + +VOCXOJ +Auxskultu! Bravo! + +KONSULO BERNICK +(samtempe) Permesu al mi -- + +ADJUNKTO RORLUND +Nur malmultaj vortoj ankoraux, sinjoro konsulo. Kion vi plenumis en +cxi tiu komunumo, vi certe ne plenumis kun la subintenco, ke vi mem +el gxi tirus realan avantagxon. Sed etan signon de la rekonado de +viaj kuncivitanoj vi do ne rifuzos, kaj tion ja absolute ne en tiu +cxi grava momento, kiam ni, laux la certigo de spertaj homoj, staras +cxe la komenco de nova tempo. + +MULTAJ VOCXOJ +Bravo! Auxskultu! Auxskultu! + +(Li donas al la dungitaj servistoj signon; ili alportas la korbon pli +proksimen; la membroj de la festkomitato dum tio, kio sekvas, +elprenas kaj prezentas la ajxojn pri kiuj paroligxos.) + +ADJUNKTO RORLUND +Nun estas do por ni la tasko prezenti al Vi argxentan kafoservicon. +Ke gxi beligu Vian tablon, kiam ni estontece kiel tiom ofte antauxe, +kolektigxos en tiu cxi gastama domo. Kaj ankaux Vin, miaj sinjoroj, +kiuj tiel prete asistis al nia plej elstara civitano, ni petas +akcepti etan memorajxon. Tiu cxi argxenta pokalo estas por Vi, +grandkomercisto Rummel. Vi ofte, en elokventaj vortoj, sub la tintado +de pokaloj defendis la burgxajn interesojn de tiu cxi socio; ke vi +ofte trovu indajn okazajxojn por levi kaj malplenigi cxi tiun +pokalon. -- Al Vi, sinjoro komercisto Sandstad, mi transdonas tiun +cxi albumon kun fotografajxoj de kuncivitanoj. Via konata kaj +rekonata humaneco metis vin en tiun agrablan staton nombri amikojn +ene en cxiuj partioj en la socio. -- Kaj al Vi, sinjoro komercisto +Vigeland, por ornamajxo en via sekreta cxambreto, mi povas prezenti +tiun cxi doman predikaron sur veleno kaj en luksa bindo. Dum la +maturiganta influo de la jaroj vi atingis al serioza vivkoncepto; +Via agado en la cxiutagajxoj dum vico da jaroj estis purigita kaj +nobeligita de la penso pri tio pli alta kaj pri tio transa. (turnas +sin al la amaso) Kaj per tio cxi, miaj amikoj, vivuon por konsulo +Bernick kaj liaj kunbatalantoj! Vivuon por la kolonoj de nia socio! + +LA TUTA KUNVENARO +Vivu konsulo Bernick! Vivu la kolonoj de la socio! Hura, hura, hura! + +FRAUXLINO HESSEL +Bonfelicxon, bofrato! + +(Atendoplena silento.) + +KONSULO BERNICK +(komencas serioze kaj malrapide) Miaj kuncivitanoj, -- per via +prezidanto dirigxis, ke ni staras antaux la komenco de nova tempo, -- +kaj mi esperas ke farigxos tiel. Sed se tio okazu, ni devas proprigi +al ni la veron, -- la veron, kiu gxis cxi-vespere, gxenerale kaj en +cxiuj rilatoj, estis sendoma en tiu cxi socio. + +(Surprizo inter la cxirkauxstarantoj.) + +KONSULO BERNICK +Mi devas nun komenci refutante la lauxdvortojn, per kiuj Vi, +adjunkto, laux kutimo kaj uzo cxe tiaj okazajxoj, supersxutis min. Mi +ne meritas ilin; cxar gxis hodiaux mi ne estis iu malegoisma viro. +Ecx se mi ne cxiam aspiris monan avantagxon, mi tamen estas konscia, +ke avido kaj deziro al potenco, influo, prestigxo estis la motiva +potenco en la plimulto de miaj agoj. + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +(duonlauxte) Kio nun? + +KONSULO BERNICK +Vidalvide al miaj samburgxanoj mi ne riprocxas min; cxar mi kuragxas +ekstari en la antauxa linio inter la plej lertaj cxi tie cxe ni. + +MULTAJ VOCXOJ +Jes, jes, jes! + +KONSULO BERNICK +Sed tio, pro kio mi riprocxas min mem estas, ke mi ofte pro +malforteco agis inside, cxar mi konis kaj timis la emon de nia socio +videti malpurajn motivojn malantaux cxio, kion homo cxi tie +entreprenas. Kaj nun mi venas al la punkto, kiu koncernas tion cxi. + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +(maltrankvila) Hm -- hm! + +KONSULO BERNICK +Disvastigxas onidiroj pri grandaj acxetoj de bienoj supre en la +lando. Tiujn bienojn mi acxetis, cxiujn, mi sola. + +DUONLAUXTAJ VOCXOJ +Kion li diras? La konsulo? Konsulo Bernick? + +KONSULO BERNICK +Gxis nun ili estas en mia mano. Kompreneble mi konfidis min al miaj +kunlaborantoj, la sinjoroj Rummel, Vigeland kaj Sandstad, kaj ni +samopiniis pri -- + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Ne estas vero! Pruvo -- pruvo --! + +KOMERCISTO VIGELAND +Ni ne samopiniis pri io ajn! + +KOMERCISTO SANDSTAD +Ne, nun mi do devas diri -- + +KONSULO BERNICK +Estas tute gxuste; ni ankoraux ne samopiniis pri tio, kion mi volis +mencii. Sed mi certe esperas, ke la tri sinjoroj akordigxos kun mi, +kiam mi rakontos, ke mi cxi-vespere samopiniis kun mi mem, ke cxi +tiuj bienoj ofertigxos al gxenerala mendo de akcioj; kiu ajn kiu +volas, povas preni parton en ili. + +MULTAJ VOCXOJ +Hura! Vivu konsulo Bernick! + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +(mallauxte al _konsulo Bernick_) Kia fia perfido --! + +KOMERCISTO SANDSTAD +(same) Do trompis nin --! + +KOMERCISTO VIGELAND +Nu, do la diablo sxiru --! Ho kruco, kion mi estas diranta? + +LA AMASO +(ekstere) Hura, hura, hura! + +KONSULO BERNICK +Silenton, miaj sinjoroj. Mi ne meritas cxi tiun saluton; cxar tio, +kion mi nun decidis, ne estis de komence mia intenco. Mia intenco +estis rezervi cxion por mi mem, kaj mi dauxre havas la opinion, ke +cxi tiuj bienoj plej bone estos utiligataj, se ili restos kune en unu +mano. Sed oni povas elekti. Se oni tion deziras, mi estas preta +administri ilin laux plej bona jugxo. + +VOCXOJ +Jes! Jes! Jes! + +KONSULO BERNICK +Sed unue miaj kuncivitanoj devas koni min gxisfunde. Ke cxiu opulo +esploru sin mem, kaj ke tio estu decidita, ke ekde cxi-vespere +komencigxas nova tempo. La malnova, kun sia sxminkajxo, kun sia +hipokriteco kaj sia falso, kun sia mensoga dececo kaj siaj mizeraj +konsideroj, staru por ni kiel muzeo, malferma por instruo; kaj al cxi +tiu muzeo ni donacas, -- cxu ne, miaj sinjoroj? -- la kafoservicon, +la pokalon kaj la albumon kaj la dompredikaron sur veleno kaj en +luksa bindajxo. + +GRANDKOMERCISTO RUMMEL +Jes, kompreneble. + +KOMERCISTO VIGELAND +(murmuras) Cxar Vi prenis la aliajxojn, do -- + +KOMERCISTO SANDSTAD +Bonvolu. + +KONSULO BERNICK +Kaj nun la cxefa reguligo kun mia socio. Dirigxis ke fiaj elementoj +forlasis nin cxi-vespere. Mi povas aldoni, kion oni ne scias: La viro +al kiu celigxas, ne forvojagxis sola; lin akompanis por farigxi lia +edzino -- + +FRAUXLINO HESSEL +(lauxte) Dina Dorf! + +ADJUNKTO RORLUND +Cxu! + +SINJORINO BERNICK +Kion vi diras! (granda movigxo) + +ADJUNKTO RORLUND +Fugxis? Forkurinta -- kun _li!_ Neeblas! + +KONSULO BERNICK +Por farigxi lia edzino, sinjoro adjunkto. Kaj mi aldonas pli. +(mallauxte) Betty, regu vin, kaj portu tion, kio nun venas. (lauxte) +Mi diras: Levu la cxapelon por tiu viro; cxar li grandanime prenis la +pekon de aliulo sur sin. Miaj samcivitanoj, mi volas penetri el la +malvero; gxi estis preta venenigi cxiun opan fibron en mi. Vi sciu +cxion. _Mi_ estis antaux dek kvin jaroj la kulpulo. + +SINJORINO BERNICK +(malrapide kaj treme) Karsten! + +FRAUXLINO BERNICK +(same) Ahx, Johan --! + +FRAUXLINO HESSEL +Jen vi fine revenkis vin mem! + +(Konsternita surprizo inter la cxeestantaro.) + +KONSULO BERNICK +Jes, miaj samcivitanoj, mi estis la kulpulo, kaj li forvojagxis. La +malicajn kaj malverajn onidirojn, kiuj poste disvastigxis, ne povas +homa potenco kontraux-pruvi. Sed pro tio mi ne kuragxas plendi. +Antaux dek kvin jaroj mi altigxis pere de tiuj onidiroj; se mi nun +pro ili falu, pri tio cxiu ajn konsideru en si mem. + +ADJUNKTO RORLUND +Kia fulma frapo! La elstarulo de la urbo --! (mallauxte al _sinjorino +Bernick_) Ho, kiel mi bedauxras vin, sinjorino! + +HILMAR TONNESEN +Kia konfeso! Nu, jen mi diru --! + +KONSULO BERNICK +Sed neniu decido cxi-vespere. Mi petas cxiu ajn iri al la sia, -- +pripensi, -- rigardi en si mem. Kiam trankvilo regas la animojn, +montrigxos, cxu mi perdis aux gajnis parolante. Adiaux! Mi ankoraux +havas multon, multon por penti; sed tio koncernas nur mian +konsciencon. Bonan nokton! For la festa luksajxo. Tion ni cxiuj +sentas, ke tiajxo ne havas sian gxustan lokon cxi tie. + +ADJUNKTO RORLUND +Certe ne. (mallauxte al _sinjorino Bernick_) Forkurinta! Sxi do estis +al mi tute maldigna. (duonlauxte al la festkomitato) Jes, miaj +sinjoroj, post tio cxi mi opinias, ke plej bone estas, ke ni foriru +en kompleta silento. + +HILMAR TONNESEN +Kiel oni de nun povu teni alte la standardon de la ideo, tio --. Uf! + +(La informo intertempe iris flustre de busxo al busxo. Cxiuj +partoprenantoj en la standarda procesio foriras tra la gxardeno. +_Rummel, Sandstad_ kaj _Vigeland_ foriras dum vigla, sed mallauxta +disputo. _Hilmar Tonnesen_ sxteliras elen dekstre. En silento restas +en la salono _konsulo Bernick, sinjorino Bernick, frauxlino Bernick, +frauxlino Hessel_ kaj _plenrajtigito Krap_.) + +KONSULO BERNICK +Betty, cxu vi havas pardonon por mi? + +SINJORINO BERNICK +(rigardas lin ridete) Sciu, Karsten, ke nun vi malfermis por mi la +plej gxojan esperon dum multaj jaroj! + +KONSULO BERNICK +Kiel --? + +SINJORINO BERNICK +Dum multaj jaroj mi kredis, ke mi iam posedis vin, sed poste perdis +vin. Nun mi scias, ke mi neniam posedis vin; sed mi gajnu vin. + +KONSULO BERNICK +(cxirkauxbrakas sxin) Ho, Betty, vi jam _gajnis_ min! Tra Lona mi +unue lernis koni vin. Sed nun Olaf venu. + +SINJORINO BERNICK +Jes, nun vi ricevu lin. -- Sinjoro Krap --! + +(Sxi parolas mallauxte kun li en la fono. Li eliras tra la gxardena +pordo. Dum tio kio sekvas estingigxas lauxvice cxiuj tralumajxoj kaj +lumoj en la domoj.) + +KONSULO BERNICK +(mallauxte) Dankon, Lona, vi savis la plej bonan en mi -- kaj por mi. + +FRAUXLINO HESSEL +Cxu ion alian mi volis? + +KONSULO BERNICK +Nu cxu, -- aux cxu ne? Mi ne tute komprenas vin. + +FRAUXLINO HESSEL +Hm -- + +KONSULO BERNICK +Do ne malamo? Ne vengxo? Kial vi do revenis transen? + +FRAUXLINO HESSEL +Malnova amikeco ne rustas. + +KONSULO BERNICK +Lona! + +FRAUXLINO HESSEL +Kiam Johan rakontis al mi tion pri la mensogo, mi jxuris en mi mem: +La heroo de mia juneco staru libera kaj vera. + +KONSULO BERNICK +Ho, kiom malmulte mi mizera homo meritis tion de vi! + +FRAUXLINO HESSEL +Jes, se ni virinoj demandus pri la gajno, Karsten --! + +(_Sxipkonstruisto Auxne_ venas kun _Olaf_ de la gxardeno.) + +KONSULO BERNICK +(al li renkonte) Olaf! + +OLAF +Patro, mi promesas, ke mi neniam plu -- + +KONSULO BERNICK +Forkuros? + +OLAF +Jes, jes, tion mi promesas al vi, patro. + +KONSULO BERNICK +Kaj mi promesas al vi, ke vi neniam ekhavos kauxzon por tio. De nun +vi kresku, ne kiel heredanto de _mia_ vivotasko, sed kiel tiu, kiu +mem havas vivotaskon atendanta. + +OLAF +Kaj cxu mi ankaux rajtas farigxi, kion mi volas? + +KONSULO BERNICK +Jes vi rajtas. + +OLAF +Dankon. Do mi ne volas farigxi kolono de la socio. + +KONSULO BERNICK +Nu? Kial ne? + +OLAF +Ne, cxar mi kredas, ke tio estas vere teda. + +KONSULO BERNICK +Vi farigxu vi mem, Olaf; kaj la sekvo iru kiel gxi povas. -- Kaj Vi, +Auxne -- + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Mi scias, sinjoro konsulo; mi havas mian maldungon. + +KONSULO BERNICK +Ni dauxrigos kune, Auxne; kaj pardonu al mi -- + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Kiel? La sxipo do ne forvelos cxi-vespere. + +KONSULO BERNICK +Gxi ecx ne forvelos morgaux. Mi donis al Vi tro mallongan tempolimon. +Gxi bezonas pli profundan inspekton. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Okazu, sinjoro konsulo -- kaj ecx per novaj masxinoj! + +KONSULO BERNICK +Tiel estu. Sed profunde kaj honeste. Estas multo cxe ni, kiu bezonas +profundan kaj honestan riparon. Nun, bonan nokton, Auxne. + +SXIPKONSTRUISTO AUXNE +Bonan nokton, sinjoro konsulo; -- kaj dankon, dankon, dankon! (Li +eliras dekstre.) + +SINJORINO BERNICK +Nun cxiuj estas for. + +KONSULO BERNICK +Kaj ni estas solaj. Mia nomo ne plu lumas per fajraj literoj; cxiuj +lumoj estingigxis en la fenestroj. + +FRAUXLINO HESSEL +Cxu vi dezirus ilin denove eklumigitaj? + +KONSULO BERNICK +Ne por kiu ajn prezo en la mondo. Kie mi do estis! Vi timigxos, kiam +vi scios tion. Nun estas kvazaux mi revenis al konscio post +venenigxo. Sed mi tion sentas, -- ke mi _povos_ denove farigxi juna +kaj fresxa. Ho, venu pli proksimen, -- tuj apude cxirkaux mi. Venu +Betty! Venu, Olaf, mia knabo! Kaj vi, Marta; -- sxajnas al mi, ke mi +ne vidis vin cxiujn tiujn cxi jarojn. + +FRAUXLINO HESSEL +Ne, tion mi efektive kredas; via socio estas socio de frauxloanimoj; +vi ne vidas la virinon. + +KONSULO BERNICK +Vere, vere; kaj gxuste tial, -- nu, _tio_ staras fikse, Lona, -- vi +ne forvojagxos de Betty kaj mi. + +SINJORINO BERNICK +Ne, Lona, tion vi ne devas! + +FRAUXLINO HESSEL +Ne, kiel mi povus defendi forvojagxo de vi, junuloj, kiuj komencos +establi hejmon? Cxu mi ne estas eduka patrino? Mi kaj vi, Marta, ni +du maljunaj onklinoj --. Por kio vi rigardas? + +FRAUXLINO BERNICK +Kiel la cxielo klarigxas. Kiel lumas super la maro. "La Palmo" havas +la felicxon kun si. + +FRAUXLINO HESSEL +Kaj la felicxon sursxipe. + +KONSULO BERNICK +Kaj ni -- ni havas longan seriozan labortagon atendanta; pleje mi. +Sed ke gxi venu; kunigu vin dense al mi, vi fidelaj veroamaj virinoj. +_Tion_ mi ankaux lernis dum tiuj cxi tagoj: Estas vi virinoj, kiuj +estas la kolonoj de la socio. + +FRAUXLINO HESSEL +Do vi lernis kadukan sagxon, bofrato. (metas la manon peze sur lian +sxultron) Ho ne; la spiritoj de vero kaj libereco, -- _tiuj_ estas la +kolonoj de la socio. + + +Kurteno + + + + + + +End of the Project Gutenberg EBook of La kolonoj de la socio, by Henrik Ibsen + +*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LA KOLONOJ DE LA SOCIO *** + +***** This file should be named 20162.txt or 20162.zip ***** +This and all associated files of various formats will be found in: + http://www.gutenberg.org/2/0/1/6/20162/ + +Produced by Andrew Sly + +Updated editions will replace the previous one--the old editions +will be renamed. + +Creating the works from public domain print editions means that no +one owns a United States copyright in these works, so the Foundation +(and you!) can copy and distribute it in the United States without +permission and without paying copyright royalties. Special rules, +set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to +copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to +protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark. Project +Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you +charge for the eBooks, unless you receive specific permission. If you +do not charge anything for copies of this eBook, complying with the +rules is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose +such as creation of derivative works, reports, performances and +research. They may be modified and printed and given away--you may do +practically ANYTHING with public domain eBooks. Redistribution is +subject to the trademark license, especially commercial +redistribution. + + + +*** START: FULL LICENSE *** + +THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE +PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK + +To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free +distribution of electronic works, by using or distributing this work +(or any other work associated in any way with the phrase "Project +Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project +Gutenberg-tm License (available with this file or online at +http://gutenberg.org/license). + + +Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm +electronic works + +1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm +electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to +and accept all the terms of this license and intellectual property +(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all +the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy +all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession. +If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project +Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the +terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or +entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8. + +1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be +used on or associated in any way with an electronic work by people who +agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few +things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works +even without complying with the full terms of this agreement. See +paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project +Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement +and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic +works. See paragraph 1.E below. + +1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation" +or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project +Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual works in the +collection are in the public domain in the United States. If an +individual work is in the public domain in the United States and you are +located in the United States, we do not claim a right to prevent you from +copying, distributing, performing, displaying or creating derivative +works based on the work as long as all references to Project Gutenberg +are removed. Of course, we hope that you will support the Project +Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by +freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of +this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with +the work. You can easily comply with the terms of this agreement by +keeping this work in the same format with its attached full Project +Gutenberg-tm License when you share it without charge with others. + +1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern +what you can do with this work. Copyright laws in most countries are in +a constant state of change. If you are outside the United States, check +the laws of your country in addition to the terms of this agreement +before downloading, copying, displaying, performing, distributing or +creating derivative works based on this work or any other Project +Gutenberg-tm work. The Foundation makes no representations concerning +the copyright status of any work in any country outside the United +States. + +1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg: + +1.E.1. The following sentence, with active links to, or other immediate +access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently +whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the +phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project +Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed, +copied or distributed: + +This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with +almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or +re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included +with this eBook or online at www.gutenberg.org + +1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived +from the public domain (does not contain a notice indicating that it is +posted with permission of the copyright holder), the work can be copied +and distributed to anyone in the United States without paying any fees +or charges. If you are redistributing or providing access to a work +with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the +work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1 +through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the +Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or +1.E.9. + +1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted +with the permission of the copyright holder, your use and distribution +must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional +terms imposed by the copyright holder. Additional terms will be linked +to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the +permission of the copyright holder found at the beginning of this work. + +1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm +License terms from this work, or any files containing a part of this +work or any other work associated with Project Gutenberg-tm. + +1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this +electronic work, or any part of this electronic work, without +prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with +active links or immediate access to the full terms of the Project +Gutenberg-tm License. + +1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary, +compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any +word processing or hypertext form. However, if you provide access to or +distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than +"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version +posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org), +you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a +copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon +request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other +form. Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm +License as specified in paragraph 1.E.1. + +1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying, +performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works +unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9. + +1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing +access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided +that + +- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from + the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method + you already use to calculate your applicable taxes. The fee is + owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he + has agreed to donate royalties under this paragraph to the + Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments + must be paid within 60 days following each date on which you + prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax + returns. Royalty payments should be clearly marked as such and + sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the + address specified in Section 4, "Information about donations to + the Project Gutenberg Literary Archive Foundation." + +- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies + you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he + does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm + License. You must require such a user to return or + destroy all copies of the works possessed in a physical medium + and discontinue all use of and all access to other copies of + Project Gutenberg-tm works. + +- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any + money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the + electronic work is discovered and reported to you within 90 days + of receipt of the work. + +- You comply with all other terms of this agreement for free + distribution of Project Gutenberg-tm works. + +1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm +electronic work or group of works on different terms than are set +forth in this agreement, you must obtain permission in writing from +both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael +Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the +Foundation as set forth in Section 3 below. + +1.F. + +1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable +effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread +public domain works in creating the Project Gutenberg-tm +collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic +works, and the medium on which they may be stored, may contain +"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or +corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual +property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a +computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by +your equipment. + +1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right +of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project +Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project +Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project +Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all +liability to you for damages, costs and expenses, including legal +fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT +LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE +PROVIDED IN PARAGRAPH F3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE +TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE +LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR +INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH +DAMAGE. + +1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a +defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can +receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a +written explanation to the person you received the work from. If you +received the work on a physical medium, you must return the medium with +your written explanation. The person or entity that provided you with +the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a +refund. If you received the work electronically, the person or entity +providing it to you may choose to give you a second opportunity to +receive the work electronically in lieu of a refund. If the second copy +is also defective, you may demand a refund in writing without further +opportunities to fix the problem. + +1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth +in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER +WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO +WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE. + +1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied +warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages. +If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the +law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be +interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by +the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any +provision of this agreement shall not void the remaining provisions. + +1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the +trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone +providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance +with this agreement, and any volunteers associated with the production, +promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works, +harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees, +that arise directly or indirectly from any of the following which you do +or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm +work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any +Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause. + + +Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm + +Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of +electronic works in formats readable by the widest variety of computers +including obsolete, old, middle-aged and new computers. It exists +because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from +people in all walks of life. + +Volunteers and financial support to provide volunteers with the +assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's +goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will +remain freely available for generations to come. In 2001, the Project +Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure +and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations. +To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation +and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4 +and the Foundation web page at http://www.pglaf.org. + + +Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive +Foundation + +The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit +501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the +state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal +Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification +number is 64-6221541. Its 501(c)(3) letter is posted at +http://pglaf.org/fundraising. Contributions to the Project Gutenberg +Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent +permitted by U.S. federal laws and your state's laws. + +The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S. +Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered +throughout numerous locations. Its business office is located at +809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email +business@pglaf.org. Email contact links and up to date contact +information can be found at the Foundation's web site and official +page at http://pglaf.org + +For additional contact information: + Dr. Gregory B. Newby + Chief Executive and Director + gbnewby@pglaf.org + + +Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg +Literary Archive Foundation + +Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide +spread public support and donations to carry out its mission of +increasing the number of public domain and licensed works that can be +freely distributed in machine readable form accessible by the widest +array of equipment including outdated equipment. Many small donations +($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt +status with the IRS. + +The Foundation is committed to complying with the laws regulating +charities and charitable donations in all 50 states of the United +States. Compliance requirements are not uniform and it takes a +considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up +with these requirements. We do not solicit donations in locations +where we have not received written confirmation of compliance. To +SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any +particular state visit http://pglaf.org + +While we cannot and do not solicit contributions from states where we +have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition +against accepting unsolicited donations from donors in such states who +approach us with offers to donate. + +International donations are gratefully accepted, but we cannot make +any statements concerning tax treatment of donations received from +outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff. + +Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation +methods and addresses. Donations are accepted in a number of other +ways including checks, online payments and credit card donations. +To donate, please visit: http://pglaf.org/donate + + +Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic +works. + +Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm +concept of a library of electronic works that could be freely shared +with anyone. For thirty years, he produced and distributed Project +Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support. + + +Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed +editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S. +unless a copyright notice is included. Thus, we do not necessarily +keep eBooks in compliance with any particular paper edition. + + +Most people start at our Web site which has the main PG search facility: + + http://www.gutenberg.org + +This Web site includes information about Project Gutenberg-tm, +including how to make donations to the Project Gutenberg Literary +Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to +subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks. |