initial commit of ebook 21269HEADmain

2 files changed, 3632 insertions, 0 deletions

diff --git a/old/21269-8.txt b/old/21269-8.txt
new file mode 100644
index 0000000..c94fc4a
--- /dev/null
+++ b/old/21269-8.txt
@@ -0,0 +1,3632 @@
+The Project Gutenberg EBook of Het leven van Hugo de Groot, by 
+J.B. Elwe and D.M. Langefelt
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+
+Title: Het leven van Hugo de Groot
+
+Author: J.B. Elwe
+        D.M. Langefelt
+
+Release Date: May 2, 2007 [EBook #21269]
+
+Language: Dutch
+
+Character set encoding: ISO-8859-1
+
+*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK HET LEVEN VAN HUGO DE GROOT ***
+
+
+
+
+Produced by Frank van Drogen, Jeroen van Luin and the
+Online Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net
+(This file was produced from images generously made
+available by the Bibliothèque nationale de France
+(BnF/Gallica) at http://gallica.bnf.fr)
+
+
+
+
+
+                                H E T
+
+                              L E V E N
+
+                                V A N
+
+                      H U G O   D E   G R O O T,
+
+
+
+                GETROKKEN UIT DE VOORNAAMSTE HISTORIE-
+                   SCHRYVERS EN DICHTERS; DOORMENGD
+                    MET ONPARTYDIGE AANMERKINGEN,
+                           EN VERSIERD MET
+
+
+                       TWEE JUISTE AFBEELDINGEN
+
+                               VAN HET
+
+                             K O F F E R,
+
+                   WAARIN DE GROOT ZYNE GEVANGENIS
+                             ONTKOMEN IS:
+
+                 GETEKEND NAAR HET ECHTE KOFFER ZELF,
+                   THANS BERUSTENDE ONDER DEN HEER,
+
+                       Mr. _JACOB KLINKHAMER_.
+
+                                -----
+
+                           _Te AMSTELDAM,_
+
+                   By J.B. ELWE EN D.M. LANGEVELD.
+
+                              MDCCLXXXV.
+
+
+[Afbeelding: Hugo de Groot, met onderschrift van W. den Elger:
+
+  Door deugd des afgunst dood
+Door geest een waerelds wonder
+Door naam een schelle donder
+  Was de ed'le Huig de Groot
+]
+
+
+
+
+                           V O O R R E D E.
+
+
+_Het in 't licht verschynen van de beide echte aftekeningen des koffers,
+doormiddel van 't welk de beroemde _Hugo de Groot_, het bange Loevestein
+ontkomen, en welk Vaderlandsch Gedenkstuk thans berustende is, onder den
+Heer, Mr. _Jacob Klinkhamer_, heeft ons aanleiding gegeeven tot het
+vervaardigen van deeze weinige bladen, bevattende alle de voornaamste
+levensgebeurtenissen van den gemelden grooten Staats- en Letterheld: wy
+hebben de Dichters te hulp geroepen om onzen styl te veraangenaamen, en
+laaten ons voorstaan geene zaaken van belang overgeslagen, en tevens de
+nietsbetekenende kleinigheden vermeld te hebben; indien dit bevonden
+wordt zodanig te zyn, hebben wy hoop dat onze arbeid goedkeuring zal
+verwerven, want by veelen is het leven van onzen _Hugo_ als, aangestipt,
+terwyl anderen er een zwaar boekdeel van gemaakt hebben._
+
+_De tydsomstandigheden welken wy belevenen, hebben ons byna op ieder
+regel de voorzichtigheid voorgepredikt; wy hebben ons bepaald tot het
+geeven van een beknopt verbaal van 't gebeurde, zonder over het gebeurde
+te oordeelen; hier en daar hebben wy den Lezer op den weg gebragt, en
+hem dan aan zyne eigene krachten overgelaaten;----wy hoopen dat zulks
+goedgekeurd zal voor den:--men geloove echter niet dat wy om die reden
+onzen naam verzweegen hebben; wy schaamen ons denzelven niet, ook niet
+de gevoelens welken wy over den tyd van den grooten _HUGO_, zo min als
+die welken wy over onzen tyd koesteren; geenzins; eene reden waarby de
+Lezer geheel geen belang kan hebben, heeft ons tot dat verzwygen
+verpligt._
+
+_Met eene beknopte beschryving van het koffer te geeven, hebben wy
+gemeend den Liefhebberen geenen ondienst te zullen doen? dat die
+beschryving zeer juist is, is ons naderhand door den Tekenaar verzekerd,
+alzo hy zelf alles naauwkeurig opgenomen, en zyne aantekeningen den
+Graveerder medegedeeld heeft._
+
+
+
+
+                                H E T
+
+                              L E V E N
+
+                                V A N
+
+                      H U G O   D E   G R O O T,
+
+
+Onder het aanzienlyk getal van voornaame mannen, welken, van tyd tot
+tyd, op het tooneel van _Nederland_ hunne rol gespeeld hebben, is HUGO
+DE GROOT één der uitmuntendsten, en zal, zo lang de Republiek, wier
+lotgevallen de gantsche wereld zo menigmaal hebben doen verbaazen, zo
+lang _Nederland_ bestaat, in gedachtenisse blyven by hen, die niet
+onverschillig zyn omtrent her land dat zy bewoonen, en het navorschen
+van deszelfs voorledenen en tegenwoordigen staat, voor eene ten hoogsten
+nuttige, niet alleen, maar ook noodige bezigheid houden--zy die gewoon
+zyn, den ongelukkigen grysaart, den beroemden OLDENBARNEVELD, met
+traanen van medelyden naar het verachtelyke schavot te vergezellen--zy
+die niet zonder innerlyke ontroering, dien grooten Vaderlander, op den
+oever des grafs staande, kunnen hooren zeggen: _Mannen, gelooft het
+niet, dat ik een Landtverrader ben, ik hebbe oprecht, en vroom
+gehandelt, als een goed Patriot, en die zal ik sterven_--zy wier hart
+scheurt, wanneer zy dien bukkenden grysaart, op een stoksken steunende,
+en met zwakke treden, het blikzemende zwaard, dat opgeheven is om hem te
+ontzielen, ten gemoete zien waggelen; hem zyne oogen ten hemel zien
+slaan, onder het uitroepen van deze hartlyke woorden: _Jesus Christus
+zal myn leidsman zyn: Heere God, Hemelsche Vader, ontvang mynen
+Geest_----zy die zig by aanhoudendheid verwonderen, over de zonderlinge
+bedaardheid van ziel, waarmede die onvoorbeeldige yveraar voor zyn
+Vaderland, de kortstondige, maar niet te min geduchte reis, naar de
+eeuwigheid, aangenomen heeft, zy kennen den Letterheld, met wiens
+lotgevallen wy ons voor een oogenblik zullen bezig houden; zy kennen den
+grooten HUGO, den tyd- en, gedeeltelyk, ook den ramp-genoot van den
+voornoemden grysaart; zy zyn gewoon ook hem met traanen van medelyden
+naar het bange _Loevestein_ te vergezellen, en met een hart, dobberende
+tusschen hoop en vrees, hem, door een geoorloofde list zyne banden te
+zien ontkomen: maar de groote man verdient dat ook de gantsche wereld
+hem kenne; ieder Vaderlander is verpligt het zyne daartoe bytebrengen;
+dit billykt ons voorneemen, en zal niet minder ons den arbeid aangenaam
+maaken.
+
+Om een algemeen denkbeeld van 's mans uitmuntendheid te verkrygen, is
+zeer geschikt het vierregelig versje van W. DEN ELGER, geplaatst onder
+een afbeeldzel van onzen held, door VAN GUNST in 't koper gebragt: dus
+luidt het:
+
+      _Door deugd des afgunst dood,_
+    _Door geest een waerelds wonder,_
+    _Door naam een schelle donder,_
+      _Was de ed'le _HUIG DE GROOT_._
+
+Onder een ander afbeeldzel, geschilderd door MIEREVELD, en gegraveerd
+door VAN DER WENNE, leest men het volgende versje, van den beroemden
+G. BRANDT, 't welk niet minder den lof van den edelen vluchteling
+verbreidt:
+
+    _Dus leeft de Fenix der Geleerden, _HUIG DE GROOT_,_
+    _Des aartryx wonder, gift des hemels, die de doodt_
+    _De tydt en nydt beschaamt: die Neêrlandts Staatsgevaaren,_
+    _Het oorlogh en 't bestandt beschreef in gulde blaêren._
+    _Het vaderlandt, dat hem verstiet wordt hier verplicht:_
+    _En Hollandts vryheit trekt haar luister uit dit licht._
+
+VONDEL schreef onder een derde afbeeldzel, door den beroemden HOUBRAKEN,
+naar 't origineele van gezegden MIEREVELD vervaardigd, deze versen:
+
+    _De zon des Lants wert dus van Mierevelts penseel,_
+    _Geschildert, toenze gaf haer schynsel op 't panneel;_
+    _Doch niet gelykze straalt op 't heerlykste in onze oogen,_
+    _Maer met een dunne wolk van sterflykheit betogen,_
+    _Om Duitsch te spreken, dit 's de Fenix _HUIG DE GROOT_,_
+    _Wiens wyze Majesteit beschynt den Weereltkloot._
+    _Wie vraegt nu, wat Cefis of Delfos eertyts zeide?_
+    _Een Delfsch Orakel melt meer wysheit dan die beide._
+
+Onder nog een ander afbeeldzel van onzen Held, schreef de geleerde
+D. HEINSIUS, een zinryk _Latynsch Puntdichtje_, 't welk door den Heer
+BRANDT dus vertaald is:
+
+    _Dit 's 't pand van 's hemels gunst, van Holland voortgebragt,_
+    _Dat zich met recht ontzette en by zich zelve dacht,_
+    _Heb ik dien grooten Huig wel voor my zelf gebaard?_
+    _Dit zichtbaar menschlyk is, de rest naar 't godlyk aart._
+
+Immers doet dit alles ons denken op een' man, zo groot van verstand als
+verheven van ziel? en onze HUGO was inderdaad zulk een zeldzaam
+voorbeeld: DE GROOT was waarlyk _Groot_, en had dus dezen zynen eigen
+naam ook als een' eernaam moge voeren: hem daardoor in den rang der
+Vorsten te stellen, is niets minder dan vlyery--'t wordt by de
+Historiekundigen ook geloofd, dat de voorzaaten van onzen Held, zig,
+door uitmuntende diensten het Vaderland beweezen, den gezegden eernaam
+verworven hebben, zynde het geslacht van DE GROOT eigenlyk
+voordgesprooten uit dat van KRAAIJENBURG, welks adelyk huis van dien
+naam, welëer gestaan heeft tusschen _Delft_ en _'s Gravenhagen_: de
+gezegde afkomst van het geslacht onzes Helds, wordt bevestigd door
+deszelfs wapen, 't welk 't zelfde is met dat van den huize KRAAIJENBURG
+voornoemd.
+
+Door de uitwerkzelen van den alles vernielenden twist, het monster dat
+in ons lieve Vaderland zo menigmaal zyne haatelyke rol gespeeld heeft,
+werden de voorzaaten van onzen HUGO genoodzaakt de wyk te neemen naar
+het nabuurig _Delft_, alwaar zy vervolgends, onder den naam van DE GROOT,
+de aanzienlykste eeramten bekleed hebben: op de regeringslysten van
+_Delft_ voornoemd, vindt men, volgends de aantekening van zekeren
+_Aper Melisz. van Melisdyk_, getrokken uit een oud register, op den
+jaare 1485 reeds, Mr. HUGO HUGOSZ. DE GROOT, die gestorven is den 8 Mei
+des jaars 1509: DIRK HUIGENSZ. DE GROOT, mede een vermaard man, dien wy
+'t laatst op den jaare 1521 als Burgemeester van _Delft_ vermeld vinden,
+stierf omtrent den jaare 1530, zonder kinderen van het manlyke geslacht
+natelaaten, waardoor derhalven de beroemde naam van DE GROOT welhaast
+verlooren geraakt zou weezen, ware het niet dat ERMGARDT DE GROOT,
+dochter van Heer DIRK voornoemd, daarin voorzien hadde; deze in 't
+huwelyk zullende treeden met den Heere CORNELIS CORNETS, een man
+afkomstig uit de Hertogen van _Bourgondiën_, werd zo sterk door de zucht
+voor haar beroemd geslacht gedreeven, dat zy den voorgenomen echt niet
+wilde voltrekken, dan onder beding, dat de zoonen, welken uit haar
+geboren mogten worden, den naam van DE GROOT zouden voeren: volgends dit
+voorbeding werd een zoon van vrouwe ERMGARDT, HUGO CORNELISZ. DE GROOT
+genoemd, zynde de grootvader van onzen Held: deze HUGO voegde de wapens,
+enz. van beide de geslachten, waaruit hy gesprooten was, CORNETS en
+DE GROOT, byéén; ook werden de waardigheden, sedert zo veele jaaren
+herwaards door de voorzaaten van vrouwe ERMGARDT bekleed, en die op
+haaren man, CORNETS, niet overgebragt hadden kunnen worden, om dat hy
+geen geboren _Hollander_ was, nu weder, met algemeene toejuichinge, aan
+Heer HUGO opgedraagen: en niet alleenlyk de aanzienlykste waardigheden,
+maar ook de weetenschappen scheenen in dit beroemd geslacht ervelyk te
+weezen, waarvan wy de spreekendste bewyzen zullen opleveren; wat den
+laatstgemelden HUGO desaangaande betreft, van dezen wordt gezegd, dat hy
+was, "een man in de _Latynsche_, _Griexe_, en ook _Hebreeusche Taalen_
+ervaaren, meer dan die tyden meêbraghten;" hy huwde met ELSELINGH
+HEEMSKERK, (anderen geeven hem nog eene vroegere gemaalin, naamlyk,
+MARIA STEFFENS,) een telg uit het doorluchtig en aloud _Nederlandsch
+Geslacht_ van dien naam, waaruit zo veele groote mannen voordgesprooten,
+en waarvan de nakomelingen nog heden in aanzien zyn: om slechts iets
+tot lof der HEEMSKERKEN te zeggen, wyzen wy den Lezer op den beroemden
+JACOB HEEMSKERK, of VAN HEEMSKERK, gelyk wy hem ook genoemd vinden, een
+held, "die door verscheidene togten, in bekende en onbekende landen, en
+naar de _Oostindiën_, den Vaderlande veele onwaardeerbaare diensten
+beweezen heeft, tot dat hy voor _Gibralter_, in den jaare 1607, zyn
+doorluchtig leven al vechtende afleide;" onze wereldstad roemt op het
+bewaaren van 't overschot dezes helds: zyn grafstede, in de _Oude-Kerk_,
+prykt met het volgende zinryke versje van den onstervelyken Ridder,
+P.C. HOOFT:
+
+    _Heemskerk, die dwars door 't ys, en 't yzer dorste streeven,_
+    _Liet d'eer aan 't Land, hier 't lyf, voor Gibralter het leven._
+
+HUGO DE GROOT, verwekte by vrouwe ELSELINGH, onder andere kinderen, twee
+zoons, naamlyk, JAN en CORNELIS, beiden mannen, wier roem door onze
+Vaderlandsche Historieschryvers mede ten breedsten uitgemeeten wordt;
+volgends BOXHORN, is de laatstgemelde geboren te _Delft_, in den jaare
+1546: in zyne vroege jeugd oefende hy zig te _Parys_ in de Wysbegeerte
+en de Historiën; van daar vertrok hy naar _Orleans_, alwaar hy in de
+rechten studeerde; weder t'huis gekomen zynde, werd hy, in 1575, tot
+Leeraar in de rechten, op de Hooge School te _Leiden_, verkoozen; na
+veele waardige diensten gedaan te hebben, is hy te dier stede overleden,
+op den verjaardag zyner geboorte, dat is, op den 25 July des jaars 1610,
+bekleedende toen voor de zesde maal de waardigheid van _Rector
+magnificus_ der Universiteit: hy was by de geleerdste lieden van zynen
+tyd, en boven all' by den vermaarden JUSTUS LIPSIUS, zeer gezien: zyn
+broeder JAN DE GROOT was de vader van onzen Held; deze heeft op zyn
+beurt mede de wetten en 't welzyn der Stad _Delft_ helpen handhaven; ook
+werd hem de zorg voor _Leidens Hooge School_ aanbetrouwd; hy huwde met
+ALIDA VAN OVERSCHIE, mede geboren uit een oud adelyk _Delftsch
+Geslachte_: de Ambachtsheerlykheid van dien naam, wordt onder de oudste
+eigendommen van _Delft_ geteld: een andere zoon van Heer JAN, een jonger
+broeder van HUGO, 't voorwerp onzer tegenwoordige bemoeijingen, was
+WILLEM DE GROOT: had gezegde HUGO welëer, en 't geen wy nader zien
+zullen, geschreeven, de _Inleiding tot de Hollandsche Rechtsgeleerdheid_,
+deze verledigde zig ter vervaardiginge van een werk, ten tytel voerende:
+_Inleiding tot de praktyk van den Hove van Holland_, eerst in de
+_Latynsche_, en daarna in de _Nederduitsche Taale_; hy droeg hetzelve op
+aan de Burgemeesteren van _Delft_: de geestige J. WESTERBAAN maakte op
+beide werken een dichtstukje, waarvan dit de laatste versen zyn:
+
+    _Aankomelingen, ziet hoe dese Groote mannen,_
+    _Uyt liefde t' uwer dienst sich hebben ingespannen,_
+      _En toont haar alle bey, dat u haar wel-doen raeckt:_
+      _'t Geen _HUGO_ had begost heeft _WILHEM_ opgemaeckt._
+
+Deze WILLEM DE GROOT wordt by uitneemendheid een zeer vroom, nederig, en
+oprecht man van leven genoemd; welken lof hem ook toegezwaaid is, door
+den geleerden N. HEINSIUS, in een _Latynsch Vers_, door dien Dichter op
+het afbeeldzel van Heer WILLEM gemaakt: HUGO's geleerde broeder stierf
+den 12 Maart des jaars 1662, in den ouderdom van 65 jaaren, en ruim één
+maand.
+
+Zie daar het geen wy verkoozen vooraf te zeggen; thans zullen wy ons
+nader bepaalen by onzen grooten HUGO, de eeuwige eer en 't orakel van
+_Delft_, welken eertytel hem elders gegeeven wordt; en iets dergelyks
+van onzen Letterheld geboekt te vinden, is waarlyk niets nieuws, gelyk
+in het vervolg ten overvloede zal blyken: Professor BAUDIUS noemt hem,
+_de allergrootste, de wonderbaare _GROTIUS_, het sieraad en puikjuweel
+der Hollandsche jeugd_; ter gelegenheid dat CLAUDIUS SALMASIUS, den Heer
+DE GROOT, na zyn overlyden, met eenige schriften, onder den naam van
+_Simplicium Verinus_ aanrandde, schreef de schrandere VONDEL, in den
+jaare 1646, desaangaande, aan den Heere HOOFT, onder anderen deze
+regelen:
+
+    "onze _goede_ en WYZE GROTIUS is ook al heene; Salmasius kan dit
+    gebeente niet laaten rusten; de Bourgonjons hebben het altydt te
+    Delft op levenden of dooden geladen, Balthazar Gerards op Prins
+    Wilhem, en deeze op Grotius assche:"
+
+het komt ons voor dat uit de zamenvoeging van misdaaden, die de Dichter
+hier maakt, zonneklaar blykt, welk een hoog gevoelen hy van onzen HUGO
+gehad moet hebben: de eer van dien Letterheld aanteranden, vindt hy
+overeenkomstig met den gruwelyken moord, aan den grondlegger van
+_Neêrlands Vryheid_ gepleegd; terwyl hy tevens den gezegden Held, en den
+Vader des Vaderlands, nevens elkander plaatst: hoe VONDEL over GROTIUS
+gedacht heeft, blykt niet minder uit het Dichtstukje, door dien
+beroemden Dichter den gemelden lasteraar toegezongen; dus luidt het:
+
+    _ô Phariseeusche gryns, met schyngeloof vernist,_
+    _Die 't _Groote_ lyk vervolgt ook in zyn tweede kist;_
+    _Gy Helhont past het u dien Herkles na te bassen,_
+    _Te sleuren op 't autaer den Fenix in zyn asschen,_
+    _Den mond van 't Hollandsch Recht, by Themis zelf beweent?_
+    _Zo knaeg uw tanden stomp aan 't heilige gebeent._
+
+Deze voortreffelyke Geleerde, onze HUGO, is dan geboren te _Delft_, op
+den tienden van Grasmaand des jaars 1583: nog een kind zynde, gaf hy
+reeds doorslaande blyken van zyn zonderling vernuft: dus doet de Dichter
+DUIM hem, naar waarheid, tegen zyne kinderen spreeken:
+
+    _'k Schreef op myn achtste jaar al vaerzen in 't Latyn[1],_
+    _'k Wou, niet alleen des daags, maar, 's nachts ook werkzaam zyn._
+
+In zyne nachtstudie werd hy echter door zyne zorgelyke moeder verhinderd,
+waardoor hy genoodzaakt was, zyn _Zondagsgeld_, gelyk zekere schryver
+zig uitdrukt, te besteeden, om kaarsen te koopen: nog naauwlyks den
+ouderdom van elf jaaren bereikt hebbende, werd hy reeds bekwaam gekeurd
+om naar de Hooge School te _Leiden_ gezonden te worden: in dien
+kweektuin van geleerdheid arbeidde hy onvermoeid, oefenende zig in de
+Wysbegeerte, Godgeleerdheid, Rechtsgeleerdheid, Sterreloopkunde en
+Wiskunst: nog geen jaar lang dus bezig geweest zynde, ontwierp hy drie
+versen, twee in de _Latynsche_ en één in de _Grieksche Taale_, die, in
+'t licht verschynende, de gantsche wereld deeden verstommen: met zyn
+vyftiende jaar had hy den loop zyner studiën reeds volbragt, en verliet
+niet alleenlyk _Leidens Hooge School_, maar ook het Vaderland, gaande
+(1598) in het gevolg van den Heere OLDENBARNEVELD voornoemd, naar
+_Frankryk_, werwaards die Heer, als Gezant van Hunne Hoog Mogende aan
+Koning HENDRIK DEN VIERDEN, vertrok: OLDENBARNEVELD, de schranderheid en
+zeldzaame geleerdheid van den zo veel beloovenden jongeling, op hoogen
+prys stellende, beschikte hem gelegenheid, om voor zyne Majesteit den
+Koning van _Frankryk_ eene redevoering te doen, in dewelke hy zyne
+onvergelykelyke geleerdheid en verwonderlyke bekwaamheden, met zo veel
+luisters ten toon spreidde, dat de Vorst, daardoor verbaasd, tegen zyne
+aanwezende Hovelingen zeide: _Voila le miracle d'Hollande_; dat is:
+_Ziet daar het wonder van Holland_; dees eertytel, hoe veel betekenende
+ook, voldeed echter niet aan 's Konings hoogachting, derhalven beschonk
+zyne Majesteit den jongen redenaar met een goudene keten, waaraan hing
+'s Vorsten beeldenis, op een medaille van 't zelfde metaal.
+
+Na zig een jaar lang in _Frankryk_ opgehouden te hebben, binnen welken
+tyd hy ook, te _Orleans_, den tytel van _Doctor in de Rechten_
+verkreeg[2], keerde hy naar zyn vaderland te rug, alwaar zyne
+bekwaamheden niet minder geacht werden; ten bewyze daarvan, dat hy op
+zyn zestiende jaar reeds Advocaat voor den Hove van _Holland_ was; en
+nog geen vier-en-twintig jaaren bereikt hebbende, (in 1607,) werd hy
+door de Heeren Staaten van _Holland_, _Zeeland_ en _Westfriesland_ tot
+Advocaat Fiscaal aangesteld.
+
+Ons bestek verbiedt ons verslag te doen van alle 's mans geleerde
+schriften, welken hy van tyd tot tyd in 't licht gaf, wy moeten ons
+alleenlyk tot de hoofdpunten van zyne levensbeschryving bepaalen; des
+staat ons te melden dat hy zig, in den jaare 1608, in 't huwelyk begaf
+met _Maria van Reigersbergen_, dochter van den Heere _Pieter van
+Reigersbergen_, Burgemeester der Stad _Veere_, een man, van wien getuigd
+wordt, dat hy den Lande, en niet minder den Huize van _Nassau_, groote
+diensten beweezen had; welke trouw echter met schande is betaald
+geworden; want in de _Leicestersche tyden_ is hy ter Stad uitgezet, en
+heeft vervolgends als balling moeten omzwerven.
+
+In 1613, het dertigste jaar zyns ouderdoms, aanvaardde de beroemde HUGO
+het gewigtig amt van Pensionaris der Stad _Rotterdam_:
+
+    _Wat zyn my in dien dienst al woedende zeebaaren_
+    _Gevlogen over 't hooft,_
+
+dus laat de meergemelde Dichter DUIM hem, desaangaande, zeggen; dan,
+geen dier woedende baaren heeft hem kunnen doen bezwyken: hy vond reden
+om het gemelde moeijelyke amt niet aanteneemen, dan onder voorwaarde,
+dat het in de magt der Magistraat van _Rotterdam_ niet zou staan, hem
+immer, tegen zyn' wil, van hetzelve aftezetten: de inwilliging van dit
+voorbeding, 't welk eene volstrekte beperking van het gezegde vermogen
+insloot, bewyst andermaal welke gedachten men van onzen HUGO gevoed, en
+hoe groot het vertrouwen was dat men op zyne bekwaamheid gesteld heeft.
+
+Terwyl men bezig was met deze en geene voorwaarde te beraamen, werd hy,
+met nog drie andere Heeren, in gezantschap naar het nabuurig _Engeland_
+gezonden, ter vereffeninge van eenige geschillen, ontstaan tuschen
+JACOBUS DEN EERSTEN, die toen den _Britschen Zetel_ bekleedde, en de
+_Hollandsche Oostïndische Maatschapy_, van welke bezending hy zig
+ongetwyfeld mede by uitneemendheid verdienstelyk gekweeten moet hebben,
+aangezien hy, niettegenstaande zyne nederigheid, van zig zelven,
+desaangaande, zulk een hoog gevoelen had, dat hy naderhand betuigde,
+_van die Compagnie wel zoveel verdiend te hebben, dat, al ware het dat
+alle anderen sliepen, zy voor hem behoorde te waaken_: het hevige
+geschil tusschen de _Remonstranten_ en _Contraremonstranten_, 't welk,
+ten dien tyde, ons lieve Vaderland beroerde en dat, niettegenstaande het
+een kerklyk geschil was, een twist over den Godsdienst, of liever eene
+betwisting van een vryen Godsdienst, dat zalige genot waarop alle
+menschen aanspraak hebben; niettegenstaande Christenen met Christenen,
+allen belyders van een' God van liefde, twistten, oorzaak werd van de
+smaadelykste en verachtelykste handelwyzen; dat hevige geschil, 't welk
+wy niet behoeven voor te draagen, aangezien het reeds menigvuldigmaal en
+met de natuurlykste verwen afgebeeld en dus by ieder bekend is, dat
+geschil werd door onzen HUGO, by zyne _Britsche Majesteit_ verhandeld,
+en mede met een goed gevolg:--_hy sprak in alles ten voordeele van de
+Remonstranten_.
+
+Zyn gedrag omtrent deze vredelievende menschen, over 't algemeen
+genomen, bragt hem in groote opspraak; men vond het onbegrypelyk, en
+althans ten hoogsten te bejammeren, dat een man, die, wegens zyne veele
+kundigheden, voor iets vreemds in de Natuur mogt gehouden worden, die
+den onsterfelyken _Erasmus_ in veele opzichten gelyk was; in weinigen
+hem moest wyken, en in eenigen overtrof; dat zulk een man de
+_Remonstranten_ toegedaan scheen te weezen: ondertusschen beoogde hy in
+alles niet anders dan de bevordering der kerklyke eendragt; dit
+betuigde hy in een' brief aan zynen vertrouwden vriend, VOSSIUS,
+zeggende: _Dat hy eeniglyk, waarvan _GOD_ zyn getuige was, daarop
+toelei, dat 'er omtrent de kerklyke verschillen eene gemaatigde vryheid
+mogt vergund worden, dewyl zonder dezelve de eene scheuring uit de
+andere moest groeien._
+
+Onder alle de bezigheden en zorgen, welken deze onrustige tyden hem
+verschaften, vergat hy zyne geliefde studiën niet: de edele Dichtkunst,
+zulk eene verhevene ziel dubbeld waardig, was zyne verkwikkende
+uitspanning; ja hy verliet zyne boekoefening niet, hoewel zyne
+staatsbemoeijingen ook van tyd tot tyd nog vermeerderden, 't geen onder
+anderen mede veroorzaakt werd door dat de _Rotterdamsche Vroedschap_
+hem, in den jaare 1616, benoemde, tot het Collegie der Gecommitteerde
+Raaden, mits evenwel dat hy het Pensionarisschap tevens bleef
+waarneemen. Zyn letterarbeid moest hy niet zelden besteeden tot het
+wederleggen van deze en geene geschriften, en tot het rechtvaardigen van
+het gedrag, by sommige Regenten gehouden: het beroepen van een Synode,
+ter vereffeninge der verschillen, was een der voornaamste pointen
+waarover men het niet eens kon worden, en dat den arbeidzaamen HUGO veel
+werks verschafte: de meeste Steden van _Holland_ hadden staatswyze
+beslooten, dat het byeenroepen van zulk eene vergadering niet raadzaam
+was, en hadden tevens de Magistraaten magt verleend, om meer volk van
+wapenen, of Waardgelders, tot haare verzekering en tot afweering van
+daadlykheden aanteneemen: deze resolutie werd door anderen afgekeurd;
+waarop agt Steden beslooten zig desaangaande te verdedigen, en daartoe
+gebruikten zy "wel voornaamlyk de pen van onzen DE GROOT:" deze zag niet
+dan gevaar in het houden van een Synode, zo wel als in het afdanken der
+Waardgelders: zyn Exell. Prins MAURITS, was in beide opzichten van het
+tegengesteld gevoelen, meenende _dat de Waardgelders erger waren dan de
+_SPAANSCHE KASTEELEN_, en dat ze af moesten_, al het welk wy thans niet
+breeder kunnen verhandelen; het zy voor het tegenwoordige genoeg,
+aangeweezen te hebben, wat eigenlyk de oorzaak was, dat onze groote HUGO
+in ongenade verviel, want die ongenade had niets anders dan het
+voorgemelde ten grondslage, en had ten gevolge, dat hy, benevens de
+Advocaat, VAN OLDENBARNEVELD, en HOGERBEETS, Pensionaris van _Leiden_,
+op den 29, (BRAND en anderen zeggen den 28,) Augustus des jaars 1618, te
+_'s Gravenhagen_ in hechtenis genomen werd: ten zelfden dage viel ook
+het zelfde lot te beurt aan den Heere LEDENBERG, Secretaris van de
+Staaten van _Utrecht_, die mede naar _'s Gravenhagen_ gebragt werd.
+
+Vermits de gevangenneeming geschied was uit naame van de Staaten
+Generaal, waren de Staaten van _Holland_ daarover niet weinig gebelgd,
+aangezien zy alleen de wettige Heeren en Meesters over de gevangenen
+oordeelden te zyn: men begeerde dat hunne huizen hun ter gevangenisse
+zouden verstrekken: de _Remonstranten_ waren neêrslagtig, ziende dat
+hunne voornaamste begunstigers ontwapend waren; de _Contra-Remonstranten_,
+integendeel, hieven daarover een triumphlied aan: de vrouwen der
+gevangenen leverden requesten in, ter verkryginge van 't geen de Staaten
+van _Holland_ begeerd hadden: de _Rotterdammers_ verlieten hunnen
+geliefden DE GROOT niet, zy vorderden van zyne Excellentie, dat hy, by
+de Staaten Generaal, het ontslag van dien waardigen man zoude bewerken,
+maar deze gaf ten antwoord: _het is myn zaak niet_; en ook waren alle
+andere pogingen vruchtloos.
+
+Onze held zat mede niet stil om zyne verlossing te verkrygen, en zyne
+reeds bezoedelde eer, (wat heeft een braaf man toch waardigers!) te
+zuiveren, doch mede te vergeefsch; zelfs liet men, om zyn misdryf
+schynbaar te maaken, zyne papieren uit zyn logement haalen; men
+verplaatste hem in eene andere kamer, en gaf bevel, dat hy niemand mogt
+zien.--Hy verviel in ziektens; zyne onvergelykelyke Gemalin wendde alle
+moeite aan, om by hem te mogen komen, ja ook zelfs met aanbieding van
+mede gevangen te willen blyven; edel voorwerp!--met hoe veel gronds
+heeft de Prins der _Nederlandsche Dichteren_ niet gezongen:
+
+        _Waer wert oprechter trou,_
+        _Dan tusschen man en vrou_
+        _Ter werelt ooit gevonden?_
+    _Twee zielen, gloênde aan een gesmeet,_
+    _Of vast geschakelt en verbonden_
+          _In lief en leedt._
+
+Deze braave vrouw, eenen Echtgenoot als de groote HUGO overwaardig, mogt
+echter het zoete byzyn van haar lieven man niet genieten, ook niet,
+schoon hy korts daarna zo gevaarlyk ziek werd, dat men hem twee
+Geneesheeren moest zenden--was dit eene geoorloofde handelwys, of was
+het wreedheid? de staatkunde zal hier anders oordeelen, dan de
+menschlykheid: wy oordeelen niet: Prins MAURITS heeft gesteld, _dat men
+op het recht niet moest zien, als het gevaar groot was_; mogelyk heeft
+de staatkunde ook stelregels, volgends welken zy de menschlykheid mag
+doen zwygen! wat hier van zy, onze doorluchtige Gevangene had niemand
+anders tot gezelschap, dan zynen Dienaar, WILLEM VAN DE VELDE: in eenige
+ons ter hand gestelde berichten, vinden wy dezen Dienaar, CORNELIS VAN
+DE VELDE genoemd, en by VONDEL ontmoeten wy nog een andere Dienaar van
+onzen grooter letterheld, in het volgende vierregelig versje, ten
+opschrifte voerende: _In het Stamboek van _CHRISTIAEN KAS_, Dienaar van
+zyne Excellentie _HUGO DE GROOT_:_
+
+    _Een Kristen Kas bewaert ter noot_
+    _Ons heilig Lantjuweel, de Groot,_
+    _Toen 't Vaderlant hem viel te kleen_
+    _O blintheit! ô verkeerde zeên!_
+
+Wy zullen ons vergenoegen, met dit alleenlyk aangetekend te hebben.--Op
+den derden September eerstkomende, werden de gevangenen voor de
+eerstemaal verhoord, door eenigen uit de vergadering der Staaten
+Generaal, niettegenstaande de _Rotterdamsche Vroedschap_ begeerd had,
+dat sommige leden uit de vergadering van _Holland_ daar by tegenwoordig
+zouden weezen: te vergeefsch ook zeide DE GROOT, begrypende dat hy niet
+voor zyn competenten rechter zou staan; _dat hy, als geboren in Holland,
+een dienaar van een Stad van Holland, en gevangen genomen op den grond
+van Holland, geen Rechters kende dan van Holland; doch_, voegde hy, om
+de bewustheid van zyne onschuld, en de gerustheid van zyn hart te doen
+blyken, daar by; _ik wil des onverminderd, myne daaden voor ieder wel
+verantwoorden._
+
+Op den gezegden dag werden hem, zo vóór als na den middag zestien
+vraagen gedaan, die alle voldoende door hem beantwoord werden.
+
+Na dien tyd ontving hy verscheidene bezoeken, en moest weder op
+veelerleije ondervraagingen antwoorden; veele schynbezwaaren deeden zig
+voor hem op, die hy, de vryheid verlooren hebbende, niet kon oplossen,
+waarover hy zig eenige jaaren daarna ook beklaagde, zeggende:
+_ongelukkig zyn ze, die, zonder toegang van Vrienden gevangen zittende,
+zig tegen zulke slinksche slagen niet kunnen verweeren._
+
+Den 9den November werd het geval in de vergadering der Staaten van
+_Holland_ in overweeginge genomen, en beslooten, dat 'er eenigen uit die
+vergadering zouden gecommitteerd worden, om, benevens de Gedeputeerden
+der andere Provinciën, over de examinatie te staan: onze Held moest
+wederom een en andermaal op de vraagen van dezen voldoen, en zelfs had
+men zo weinig medelyden met hem, dat hy genoodzaakt werd, staande eenen
+hevigen aanval van koorts, voor zyne ondervraagers te verschynen.
+
+Op den 21 February des volgenden jaars, (1619), werden vier-en-twintig
+Rechters over de Gevangenen benoemd, aan elk van die Heeren werd
+verleend een bezegelde acte, dat niemant hun over deze zaak iets zou
+miszeggen of misdoen; en na gedaanen eed van getrouwheid en oprechtheid,
+leiden zy onderling in elkanders handen ook eenen eed af, behelzende dat
+zy aan niemand zouden openbaaren, iets "van 't geen in deze handelinge
+voor haar zoude passeeren."--Zeldzaame voorzorg!--kan eene rechtvaardige
+zaak...... maar wy verkiezen hier liefst geene aanmerkingen te
+maaken.--Op den 5 Maart, werd de ongelukkige voor de gezegde rechters
+gebragt, en den 16 April daaraanvolgende, voor de tweedemaal, door
+dezelven ondervraagd: wy vinden aangetekend, dat onze Held in dat
+verhoor verzocht, om zyne Deductie op het papier te mogen stellen; dat
+hem zulks eindelyk toegestaan werd; maar, (welk een zonderling
+voorbeding!) dat hy niet meer dan vyf uuren tyds, en niet meer dan één
+vel papiers daartoe mogt gebruiken: men begrype hoe hinderlyk deze
+bepaalingen hem hebben moeten weezen; evenwel omhelsde hy die bekrompene
+vergunning, en vervaardigde een geschrift, over welke inëengedrongenheid
+en kleinheid van letter, ieder verbaasd stond.
+
+Zo lang hem het gebruik van pen en inkt vergund werd, verliet hy zyne
+geliefde studie niet, in weêrwil van alle de smartlykheden welken hem
+drukten, en die eene minder kloekmoedige ziel dan de zyne, zouden hebben
+doen kweinen.
+
+Eindelyk werd de volle vierschaar over de gevangene Heeren gespannen, en
+hun vonnis geveld: wy zullen kortheids halven ons alleenlyk by onzen
+DE GROOT bepaalen, en denken den Lezer geen ondienst te zullen doen, met
+de Sententie, over hem uitgesproken, woordelyk over te neemen; dus luidt
+dezelve:
+
+Alsoo _Hugo de Groot_, gewesen Pensionaris van _Rotterdam_, tegenwoordigh
+gevanghen: De Heeren Commissarissen by de _Hoog Mogende Heeren Staten
+Generaal_, tot examinatie van syn Persoon geordonneert; ende daar naar de
+Heeren Rechteren by de welgemelte hare Ho. Mog. tot vordere kennisse ende
+judicature van syne saacke gecommitteert, buyten pijne ende banden van
+ysere bekent heeft; ende de selve Heeren Rechteren voorts ghebleken is, dat
+niet tegenstaande niemandt gheoorloft en is, den bandt ende Fondamentele
+Wetten daar op de Regeeringe der Vereenighde Nederlanden gefundeert, ende
+de selve Landen door Godes genadigen zeghen teghen alle gheweldt, meneen
+ende machinatien haarder Vyanden ende quaadtwillighen, tot noch toe
+beschermt zijn, te violeren, ofte te verbreecken: hy Gevangen hem
+onderstaan heeft den standt van de Religie te helpen perturberen, ende de
+Kercke Godes grootelijcx te beswaren ende bedroeven; toe dien eynde
+sustinerende ende in 't werk stellende exorbitante ende voor den Staat van
+den Landen pernitieuse maximen; ende onder dien krachtich gesustineert ende
+anderen ingescherpt: ende in publycque vergaderingen, oock by diversche
+geschriften, propositien ende anders alomme helpen sustineren ende
+inscherpen heeft, dat elcke Provintie in 't syne alleen toequam de macht
+omme over de Religie te disponeren, en dat d'andere Provintien haar daar
+mede niet te bemoeijen en hadden. Dat hy mede toegestaan, ende by diversche
+gheschriften helpen vorderen heeft, dat verscheyden nieuwe opinien,
+strydende mette Formulieren van eenicheyt; te vooren in de Ghereformeerde
+Kercke noyt aanghenomen, nochte Wettelyck geexamineert, tegen alle
+Kerckelycke ordre in de Kercken hier te Lande zijn inghevoert, ende
+gedefendeert gheworden. Dat hy Ghevangen daar inne soo verre is gheckomen,
+dat hy wel wetende dat in de macht van Mannen van _Schielandt_ niet en was,
+eenighe Placcaten te moghen maacken, hy op der selver Naame inghesteldt,
+ende gheconcipieert heeft een seecker rigoureus Placcaadt, het welcke
+uytgegeven is op den een-en-twintighsten Junij sesthien honderd sesthien,
+op den Name van Bailliu, Schepenen ende Mannen van _Schielandt_: de welcke
+wetende dat alle de publycke Kercken in 't selve Bailliuschap ingenomen
+waren by Predicanten mette voorsz. Nieuwicheden besmet, nochtans by 't
+selve Placcaat verboden hebben alle byeenkomsten tot oeffeninghe van de
+waren Ghereformeerde Religie, anders als in de voorsz. Kercken. Verklarende
+voor verbeurt Huys, Schuyr, Berch, Schip, Schuyt, Velt ofte andere plaatsen
+daar soodanighe oeffeninghe anders soude moghen werden ghedaan; alwaart
+schoon soo dat den Eygenaar daar toe gheen consent gegeven en hadde, den
+welcken ghereserveert werdt alleenelijck zijn regres tegens den Huyrman,
+ofte den ghenen die d'selfe vergaderinge daar beroepen hebben, oock met
+impositie van een mulcte van drie hondert gulden, tot laste van den ghenen
+die daar ghepredickt, Sacramenten gheadministreert, voorghelesen ofte
+andere Kerckelijke exercitien gedaan: Mitsgaders oock van de ghenen die de
+vergaderinghe by een geroepen soude hebben, ofte in de plaatse woont daar
+de selve soude gheschieden, daar voor hy datelijck sal mogen werden
+verseeckert, ende niet mogen werden ontslagen, aleer d'selve somme sal zijn
+ghenamptiseert, met ongewoonelijcke clausulen van proceduyren daar in te
+houden, als dat weygeringe van antwoort sal strecken confessie, ende dat op
+'t seggen van de Ghetuygen alleen recht gedaan sal werden. Dat hy Gevangen,
+omme te verhinderen dat daar tegen, nochte tegen het onwettelijck invoeren
+van de voorsz. nieuwe opinien, gheen remedie en soude werden ghestelt, ofte
+versien naar behooren, hy ghestadelijck helpen teghenstaan heeft, dat in de
+Vereenighde Nederlanden gheen Synode Nationaal soude gehouden ofte
+geaccordeert werden, niet teghenstaande de Coninghlijcke Majesteyt van
+_Groot Brittannien_, _syn Excellentie_ ende de meeste Provintien, met vele
+van de notabelste Leden van Hollandt, oordeelden dat 't selve een seecker
+ende nootwendigh remedie was tot afweeringhe van alle de voorsz.
+swaricheden in den standt van de Religie verweckt. Dat hy Gevangen daar toe
+voorghegeven heeft, dat de Synode prejudiciabel waren 't recht van de Hooge
+Overicheyt deser Landen: dat in 't stuck van de Synode noch stemminghe noch
+overstemminghe en viel, ende dattet tegen de Hoocheyt, vry ende
+gerechtigheyt van den Lande van _Hollandt_ soude strecken, dat men haar,
+ofte de meeste Leden van dien, teghen haaren danck, een Nationale Synode
+soude willen overdringhen. Dat hy Gevanghen om 't selve beter te
+verhinderen, met de Ghedeputeerden van eenighe Steden aparte vergaderinghen
+heeft ghehouden, om malkanderen te hooren, verstaan ende overkomen, ende
+dan met ghecomplotteerde eenigheyt, haare stemmen in de vergaderinghen van
+de _Heeren Staten_ in te brengen. Dat hy Ghevangen sonder last van de
+_Heeren Staten van Hollandt_, ende sonder dat hem gebleecken is geweest van
+eenigen last der _Heeren Staten van Uytrecht_, ende _Over-Yssel_, hem
+vervordert heeft ten huyse van _Johan van Olden Barnevelt_, op den naam van
+de Provintien van _Holland_, _Uytrecht_ ende _Over Yssel_ conjunctim, te
+schryven seker protest, 't welcke sy oock in de vergaderinghe van de
+_Heeren Staten Generaal_ inghebracht hebben, daar by sy t'samen teghen alle
+ordre in de selve vergaderinghe ghebruyckelijck, by forme van complot
+ghelijckelijck protesteerden tegen de Ghecommitteerden van de andere
+Provintien, dat sy wesen souden Autheurs ende veroorsaackers van onheylen
+ende swaricheden, door 't vorderen van de Nationale Synode: Welk protest hy
+oock te vooren op een onghewoonelijcke wijse in 't Collegie van de
+Ghecommitteerde Raden van _Hollandt_ inghebracht ende voorghelesen hadde,
+sonder ordentelijcke resolutie daar op af te wachten. Dat hy Gevangen mede
+helpen toestemmen, ende mette vorder Gedeputeerden van de acht Steden
+doordringen ende helpen effectueren heeft, dat tot groote verachtinghe van
+de Bondtgenoten, den Brief by de _Heeren Staten Generaal_ totte convocatie
+van de Nationale Synode gheschreven, aan de _Heeren Staten van Hollandt_
+ongheopent weder te rugghe ghesonden is gheweest. Dat hy mede helpen
+instellen heeft den Brief op de Naam van de _Heeren Staten van Hollandt_,
+geschreven aan de _Konincklijcke Majesteyt van Vranckrijck_, daar by
+gearbeyt werd omme de selve syne _Majesteyt_ inne te beelden teghen de
+waarheyt, dat de meyninge in 't uitschrijven van de Synode Nationaal was,
+omme de Hooge Overicheyt, de Edelen ende notable Vasalen van den Landen te
+benemen haar recht van collatie ofte Patronaatschap. Dat de _Heeren Staten
+Generaal_ in de uitschryvinge van de selve Synoden usurpeerden den naam van
+de _Staten Generaal_, ende daar by de selve _Majesteyt_ versocht werdt,
+niet te willen toelaten dat eenighe van syne Onderdanen op de selve Synode
+souden komen, maar veel eer die van _Hollandt_ teghen de Factie der andere
+Provintien (soo sy dat daar noemen) te assisteren, alle omme de voorschreve
+Nationale Synode, ende 't remedie tegen de swarigheydt in de Religie
+voorghenomen, te verhinderen. Dat hy Gevangen daar toe in _Enghelandt_ op
+het aanmanen van _Johan van Olden-Barnevelt_, mede ghefondeert heeft de
+humeuren van de Bisschoppen, omme ten uytersten komende eenige op de Synode
+te moghen krijghen, die de voorsz. nieuwigheyt niet teghen en waaren. Alles
+niet teghenstaande alle de Geunieerde Provintien by diversche Recessen,
+Tractaten Accoorden ende Resolutien, onderlinghe den anderen belooft
+hebben, ende verbonden zijn, met lijf, goedt ende bloedt te maintineren de
+Gereformeerde Euangelische Religie, alomme in dese Landen aangenomen,
+sonder eenige veranderinghe daar inne te doen, ofte ghedoogen ghedaan te
+worden; ende dat in conformiteyt van de selve in den Jare vijfthienhondert
+acht-en-tachtigh, alle de Eeden van de Gouverneurs, Oversten, Capiteynen
+ende Soldaaten, ghedresseert, ende sulcx gearresteert waren, dat sy
+getrouwigheydt mosten sweeren aan de _Heeren Staten Generaal_, die by de
+Unie, ende de hanthoudinghe van de ware Ghereformeerde Religie souden
+blyven: ende dat in alle Tractaten van 't overgaan van de Steden bedonghen
+is gheweest, datse souden moeten aannemen de oeffeninge van de voorsz.
+Religie, sulcks die by de Bondtgenooten alomme aanghenoomen was, Dat hy
+Gevangen dit alles achtende niet ghenoegh te zijn, hem mede onderstaan
+heeft den standt van de Politie te helpen turberen, omme daar inne oock
+alles naar haren appetijdt te mogen bestellen: Dat hy Gevangen daar inne
+sulcken cours heeft helpen handhaven, dat diversche Persoonen soo
+Kerckelijke als Wereltlijcke, die klaaghden teghens recht beswaart,
+gebannen, uitgeleydt ofte geoppresseert te wesen, daar teghen in Justitie
+niet en hebben moghen werden ghehoort, nochte 't complement van dien
+ghenieten: maar dat de Magistraten van de Steden ghestijft zijn gheworden,
+omme de bevelen van de ordinaris Collegien van Justitie dies aangaande niet
+te gehoorsamen. Ende omme malkanderen daar inne te stijven, ende alle dit
+voornemen met de authoriteyt van de _Heeren Staten_ te mogen bedecken: dat
+hy Gevangen daar op ende op andere saacken met de Gedeputeerden van de
+voornoemde Steden, ter aanmaaninghe van den voornoemden _Jan van
+Olden-Barnevelt_, veele ende diversche aparte vergaderingen, ende
+Conventiculen heeft gehouden, omme malkanderen oock daar inne te hooren,
+verstaan ende overkomen, ende alsoo haare stemmen met ghecomplotteerde
+eenigheydt in de vergaaderinghe in te brenghen, ende te formeren resolutien
+haar daar toe dienstigh: alwaar mede gherecapituleert zijn diversche
+poincten, soo nu ende dan in de deliberatie van de _Staten_ gebracht, omme
+daar van een generale conclusie te maken, ghelijck oock dienvolgende
+ghedaan, ende by den voornoemden _Johan van Olden-Barnevelt_ inghestelt is,
+ende voorts in een mondelinge gheneraale conclusie ghebracht, de scharpe
+resolutie van den vierden Augusti 1617, by de welke de bevelen van de
+ordinaris Justitie teghen haar voorsz. voornemen verleent, verklaardt
+werden nul ende van onwaarden, ende de Magistraaten van de Steden gestijft
+die niet te ghehoorsamen: ende voorts gheauthoriseert, omme haar selven te
+moghen stercken met nieu gewapent Krijghsvolk, by elck van hemluyden te
+lichten in haren particulieren ende besonderen Eedt, buyten den ghemeynen
+Eedt van de Bondtgenoten, ende daar by mede alle Officeren, Justicieren,
+ende die in den Eedt van den Lande van _Hollandt_ zijn, op haaren Eedt
+geastringeert werden, de selve resolutie te moeten helpen uytvoeren: ende
+voorts oock gheordonneert, dat alle Oversten, Capiteynen, Officieren ende
+Soldaaten van 't ordinaris Krijgsvolck ernstelijck belast ende bevolen sal
+werden, de _Heeren Staten_ van de particuliere respective Provintien haare
+betaals-Heeren, ende de Magistraaten van de Steeden daar sy in Guarnisoen
+ghebruyckt werden (niet tegenstaande eenige andere bevelen) getrouw ende
+gehoorsaam te wesen op peine van cassatie. Waar op ghevolght is dat men de
+Justitie noch vorder heeft beginnen teghen te staan, ende dat op den Naam
+van de Magistraat van _Haarlem_, by openbaare publicatie, met kennisse van
+hem Gevangen inghestelt, ende by hem gevisiteert wesende, den Hoogen Rade
+in _Hollandt_ in hare Persoonen voor wederhoorige, ende als ghedaan
+hebbende tegen haare Eere en Eedt, ende haare Sententien voor nul zyn
+verklaart gheweest, om datse Justitie gheadministreert hadden aan eenige
+Persoonen die klaaghden teghen recht geoppresseert te wesen, daar op mede
+gevolght is dat de Magistraaten van de voorsz. acht Steden, op diversche
+aanmaninghen haar ghedaan by den voornoemden _Johan van Olden-Barnevelt_,
+van wel op haar hoede te wesen, nieuw ghewapent, ende onder Vaandelen
+ghedresseert Krijgshvolck hebben aanghenomen, ofte die sy te vooren
+aanghenomen hadden, verandert, ende versterckt, ende dat in elcx heuren
+particulieren ende bysonderen Eedt, met uytsluytinge van de Generaliteyt
+ende syne _Excell._ als Capiteyn Generaal, ende met last de bevelen van de
+respective Magistraten alleen te ghehoorsamen tegens allen ende eenen
+yegelijcken, oock selfs teghen de Generaliteyt ende syn _Excellentie_, als
+de voornoemde Magistraaten meynen souden by de selve, yet voorghenoomen te
+werden, dat sy achten souden teghen haar recht ende vryheyt te strecken.
+Dat hy Gevangen mede aanghenoomen heeft de voorsz. vermaaninge van den
+voornoemden _Johan van Olden-Barnevelt_, ende toeghestaan dat tot
+_Rotterdam_, gelijcke lichtingen zijn gedaan: ghelijck mede dat in krachte
+van de voorsz. resolutie Commissarisen naar den _Briele_ zijn gesonden,
+buiten weten van syn _Excellentie_ als Capiteyn Generaal, om 't ordinaris
+Krijghsvolck, daar in Guarnisoen legghende, te dringhen tot den
+voorverhaalden Eedt, ofte die te casseren. Dat hem Gevanghen wel kennelijck
+is geweest, dat 't voorsz. nieuw Gewaapent Krijghsvolck, niet en is
+ghelicht gheweest alleen teghen populaire factien, soo om dat de selve mede
+ghelicht zijn by die van der _Goude_, ende _Hoorn_, daar gheen populaire
+factien en stonden te vreesen, als mede tot _Uytrecht_, daar de Stadt
+t'zedert den Jaaren sesthien hondert thien tegen alle populaire factien,
+met een sterck Guarnisoen was beset, ende dat die van _Rotterdam_ ende
+_Uytrecht_ haare nieuwe Soldaaten, toeghesonden hebben, om de Stadt van
+_Schoonhooven_, daar twee Compagnien van de Gheneraliteyt, in Guarnisoen
+laaghen, mede voor haare factie te verseeckeren. Gelijck hy Gevanghen mede
+ghepoocht heeft eenighe van de Vroedschap van _Delft_ te induceren, datse
+mede nieuw Krijghsvolck souden behooren te lichten, ende dat tot
+afweeringhe van populaire factien, soo grooten ghetal nieuwe Soldaaten niet
+van noode en waren, nochte oock datse daaromme ghehouden souden werden
+buyten den Eedt van de Generaliteyt, ende van den Capiteyn Generaal. Dat hy
+Gevangen mede helpen delibereren heeft, omme de onkosten ende betaalinghe
+van 't selve nieuw gelichte Krijghsvolck onder de geintresseerde Steden by
+repartitie te vinden, ofte oock tot laste van de Generaliteyt te brenghen:
+daar hy Gevangen nochtans selfs bekent dat de selve ongehouden waren de
+_Staten-Generaal_ te ghehoorsamen, als de bevelen van de respective
+Magistraaten van de Steden daar teghen souden wesen. Dat hy Gevangen oock
+helpen delibereren heeft, omme de Fransche Troupen te casseren, ofte de
+starcke Compagnien te reduceren, omme met de penninghen van dien de voorsz.
+nieuwe Soldaaten, te moghen betaalen. Dat hy Gevangen, in krachte van de
+voorsz. resolutie, den Eedt, van 't ordinaris Krijghsvolk soo mede heeft
+willen ende helpen duyden, dat die voor al de _Staaten_ van de respective
+Provintien haare Betaals-Heeren, ende der selver resolutien mosten
+obedieren ende gehoorsaamen, ende mede van de Magistraaten van de Steden
+daar sy in Guarnisoen legghen, oock teghen de Generaliteyt ende syn
+_Excellentie_ als de bevelen van de respective Betaals-Heeren ende
+Magistraaten anders wesen souden als de bevelen van de Generaliteyt ende
+syn _Excell._ omme die van haare factie, soo daar door, als door 't lichten
+van de nieuwe Soldaaten, Meester te maacken van 't meeste deel van 't volk
+van Oorloge van de Landen. Dat hy Gevanghen in de voorsz. aparte
+vergaaderinghen mede toegestaan heeft, dat een verklaringe by hem Gevangen,
+_Haan_, ende _Hoogerbeetz_, ingestelt met advijs van de voorsz. _Johan van
+Olden-Barnevelt_, ende op den Naam van die van _Haarlem_ in de _Staten van
+Hollandt_ ghebracht, ende by de andere Leden van haare factie goedt
+gevonden is, daar by gheseyt werdt datse niet en sullen ghedoogen dat by de
+andere Provintien van de Unie in het stuck van de Religie buyten haar
+consent yet ghedaan soude werden: Dat teghen haare resolutien by de Hooven
+van Justitie, gheen provisien en souden werden verleent: Dat de middelen
+van de Landen voor al tot afweeringhe van dien sullen werden ghebruyckt:
+Dat 't voorsz. Krijghsvolck Eedt souden moeten doen aan de Magistraaten,
+daar sy in Guarnisoen gheleydt werden om de selve te defenderen, alwaart
+dat by haar yet bevoolen mochte werden, oorsaacke oft pretext nemende uyt
+'t stuck van de Religie, ende daar mede sy op onghewoonelijcke wyse haare
+consenten waaren limiterende, ende in effecte andere Steden, ende Leden,
+als tot een nieuw verbondt inviterende, de selve mede doende translateren
+in Franchoys, ende buytens Landts seyndende, daar van hy Gevangen mede
+communicatie heeft ghehouden met een uytheems Ambassadeur. Dat hy Gevangen
+over 't besetten van den _Brielle_ met ordinaris Garnisoen van de
+Generaliteyt, op dat gheen nieuwe Soldaaten daar ghelicht en souden werden,
+syn misnoegen ghetoont heeft, doende met eenighe andere Ghecommitteerde
+Raden daar over seer bedenckelijck schrijven, aan den voornoemden _Johan
+van Olden-Barnevelt_, ende de Steden van _Hollandt_, ende naar den _Briele_
+deputeren uyten haaren, omme syne _Excellentie_, daar inne te
+contrequarreren. Dat hy Gevangen omme haare factie noch vorder te styven
+met de Ghedeputeerden van de voorsz. acht Steden, goedt gevonden ende
+ontworpen hebben seeckere procuratie van den veerthienden May, sesthien
+hondert achthien, by de voorsz. acht Steden verleden op haare
+Ghedeputeerden, in krachte van de welcke, de selve sonder vorder rapport
+souden mooghen resolveren, met alsulcke middelen als alreede by der handt
+ghenoomen, ofte noch te nemen souden zyn, tot feytelijcke teghenstandt, van
+alle de gheenen die de _Synode Nationaal_, souden willen vorderen, ofte
+voornemen omme haare nieuwe ghelichte Soldaten te casseren, dat tegen
+niemandt anders en konde dienen dan tegen syn _Excellentie_, ende de
+_Staten Generaal_, die tot beide de voorsz. poincten vorderinghe deden. Dat
+oock de selve Ghedeputeerden in krachte van dien, malkanderen souden mogen
+versien ende verseeckeren met alsulcke belofte, bystandt, hulpe ende
+indemniteyt als sy bevinden souden noodich te wesen: streckende alsoo een
+nieuw verbondt onder malkanderen aangegaan, ende daar toe mede gepoocht is
+gheweest te trecken de _Staten van Uytrecht_, op wiens name op den derden
+Juny sesthien hondert achthien, _Stilo veteri_, daar naar ghelijcke
+procuratie is uytgegheven: maar de Magistraat der Stadt _Utrecht_
+apprehenderen waar toe die ghevordert werde, en heeft daar inne niet willen
+consenteren, dan onder expresse limitatie den thienden Junij daar aan
+volgende daar by ghedaan, dat haare Gedeputeerden de selve niet en souden
+mogen gebruycken omme tot datelyckheyt ofte extremiteyten te procederen,
+ofte nieuwe verbonden buyten de gemeene Unie te maken. Ende als de _Heeren
+Staten van Uytrecht_ bemerckten dat het onderhout ende continueren van
+haare nieuwe Soldaten ruyneerden den staat van haare Finantien, ende
+daaromme in Junio sesthien hondert achthien, haare Gecommitteerden in
+competenten ghetale naa den _Haghe_ gesonden hadden, omme met _syn
+Excellentie_ op 't casseren derselver te handelen, dat hy Gevangen mette
+Pensionarissen _Haan_ ende _Hoogerbeetz_ ten huyse van _Johan
+Uytenbogaart_, ende metten Secretaris _Ledenbergh_, beraamt hebbende
+redenen ende middelen waar mede men de vordere Gecommitteerden van
+_Uytrecht_ soude mogen moveren ende disponeren omme haaren last dien
+aangaande niet te openen, ende daar af rapport ghedaan hebbende aan den
+voornoemden _Johan van Olden-Barnevelt_: Dat hy Gevangen daar naar mette
+voorsz. Pensionarissen, sonder last van syne Principalen daar toe te
+hebben, hem laten vinden heeft by de voorsz. Ghecommitteerden van
+_Uytrecht_ ten huyse van _Daniel Tresel_, expresselyck daar toe vergadert,
+ende de selve met vele scherpe pernicieuse ende voor den staat ende ruste
+van de Landen ondienstige middelen ende motiven, ende oock belofte van
+assistentie, ghepersuadeert heeft, omme haren last aan _syn Excellentie_
+niet te openen, maar weder te keeren naar _Uytrecht_, tot groot ghevaar
+ende prejuditie van die Staat ende Stad: Dat hy in de selve motiven de
+_Heeren Staten Generaal_ ende _syne Excellentie_ ghetaxeert heeft voor
+parthyen, quaatwillighen, daar men met couragie moste teghen gaan, ende de
+middelen van de Landen voor al daar toe gebruycken: Dat 't casseren der
+nieuwe Soldaten de voorsz. quaatgunstighen goeden moet soude gheven, ende
+een irreparabel prejuditie voor haar factie maaken, oock vol peryckels was
+van in meerder ghevaar te vallen, ende de andere gheinteresseerde Steden t'
+onvrede te maken, dat men mette ordinaris Garnisoen niet vast en ginghe,
+datse in desen couragie mosten thoonen: Dat de gheinteresseerde Steden ende
+Leden van _Hollandt_ haar de handt souden bieden ende de saacke met
+ghemeender handt helpen uytvoeren, ende met alle moghelycke devoiren
+onbeweeghlyck daar by blyven. Dat die van _Hollandt_ sulcke ordre op haare
+Finantien souden stellen, dat die van _Uytrecht_ daar af verlichtinghe
+souden voelen, ende dat de selve oock sulcke ordre souden stellen op de
+Soldaaten van haare repartitie, dat se weten souden wie te betrouwen, ofte
+niet te vertrouwen souden wesen: alles niet teghenstaande hy Gevangen
+bekent, in syn gemoet de openinge van den voorsz. last, een goedt ende
+bequaam middel gheacht te hebben, om vele swaricheden te ontgaan. Ende als
+de _Heeren Staten Generaal_, _syn Excellentie_ hadden versocht, ende
+eenighen uyten haaren ghecommitteert, omme naar _Uytrecht_ te gaan, ende de
+cassatie der voorsz. nieuwe aanghenomen Soldaten, ende het inwillighen van
+de Synode Nationaal, ende eenighe andere saacken daar te bevorderen, dat hy
+Gevanghen by weynighe uyt den Heeren Edelen, ende de Gecommitteerde van
+drie Steden, ende van weynighe Gecommitteerde Raden, die tot sulcks gheenen
+last van hare Principalen en hadden, hem heeft laten deputeren, om neffens
+den Pensionaris _Hoogerbeets_ ende anderen naar _Uytrecht_ te gaan, omme de
+_Heeren Staten_ aldaar, ende de Magistraat van de Stadt aan te bieden
+assistentie van raadt ende daadt: ende indien _Syne Excellentie_ ende de
+Gecommitteerden van de Generaliteyt souden willen poogen de cassatie der
+nieuwe Soldaten aldaar te doen, sonder consent van de Staten van
+_Uytrecht_, 't selve datelijck te helpen beletten: Bekennende heure
+intentie gheweest te zyn, de intentie van de Heeren Staten van _Uytrecht_
+te seconderen, ende by de ordinaris Soldaten te doen seconderen, daar toe
+mede nemende brieven aan de Kryghs-Oversten van 't ordinaris Kryghsvolck,
+staande op de repartitie van _Hollandt_, geminuteert by den voornoemden
+_Johan van Olden-Barnevelt_, noch in de Vergaderinghe (soo die was) niet
+gelesen, waar by de selve aangheschreven werde, dat sy ghehouden ende
+verbonden waren haare Betaalsheeren, midtsgaders de _Heeren Staten_ van de
+respective Provintien, daar inne sy zyn ofte gebruyckt werden, gehouw,
+getrouw ende gehoorsaam te wesen, ende de selve te assisteren in 't
+onderhouden ende doen onderhouden van alle derselver resolutien, sonder
+daar teghens yet te moghen doen ofte te attenteren, nochte gedoogen ghedaan
+ofte geattenteert te worden. Dat hy Gevanghen in haaste tot _Uytrecht_
+ghekomen wesende, ende aldaar in aparte vergaderinghe geconsulteert
+hebbende metten voornoemden _Ledenbergh_, op de middelen ende presentatien
+die men de _Heeren Staten_ aldaar soude moghen voorhouden, omme de cassatie
+der nieuwe Soldaten ofte Waardgelders niet toe te staan, maar de selve te
+verhinderen, dat hy Gevanghen met _Hoogherbeetz_ ende andere syne Complicen
+daar naar in de vergaderinghe van de _Heeren Staten_ haare propositie
+hebben ghedaan, ende assistentie van raadt ende daat belooft als vooren,
+ende oock van ghelycken ghedaan by de Magistraat van de Stadt, selfs met
+bedenckelicke redenen in regard van de _Heeren Staten Generaal_, ende syne
+_Excellentie_. Alles daar toe streckende omme deselve te encourageren, ten
+syne datse sonder haar consent de nieuwe aanghenomen Soldaten niet en
+souden laten casseren. Ende als syn _Excellentie_ ende de Gecommitteerden
+van de _Staten Generaal_ aldaar mede ghekomen waren, ende haare propositie,
+volghende haaren last hadden ghedaan, dat hy Gevanghen hem heeft laten
+employeren, omme inne te stellen de antwoordt aan de selve, op den Naam van
+de _Heeren Staten van Uytrecht_ te gheven, daar inne hy de Ghecommitteerden
+voorsz. niet en heeft willen erkennen in de qualiteyt als Gecommitteerden
+van de _Heeren Staten Generaal_, aan de welcke nochtans sy haare credentie
+overgelevert, ende haare propositie ghedaan hadden. Dat hy Gevangen tot
+_Uytrecht_ hem mede bemoeyt heeft mette saacken van de State van 't Lant
+van _Uytrecht_, ende in aparte vergaderinghen daar over ghestaan, daar aan
+den Capiteyn _Hartevelt_ gegheven werde 't Commandament over de nieuwe
+Soldaten. Dat hy mede gepoogt heeft in 't particulier een van de
+Burghemeesteren van _Uytrecht_ te disponeren totte continuatie der nieuwe
+Soldaaten: Oock metten Commandeur in deliberatie gheleydt wat men doen
+soude indien _syn Excellentie_ tot feytelijcke cassatie wilde procederen.
+Dat hy ghearbeyt heeft om de _Heeren Staten_ aldaar tot feytelycke
+teghenstandt van dien te beweghen, radende dat sy aan haare Poorten goede
+Wacht houden, ende op haar verseeckertheyt wel letten souden, oock op haar
+Stadhuys, ende daar eenighe Schutters doen waacken: ende verstaande dat den
+Capiteyn _Hartevelt_ swaricheyt maackte teghen de _Heeren Staten Generaal_
+ende _syn Excellentie_ te dienen, dat hy Gevangen daar op gheseyt heeft,
+dattet een rechte poltronnie ende groote ontrouwicheyt was, die niet
+strecken en konde tot reputatie ofte dienst, hem daar over seer
+verwonderende. Dat hy Gevanghen om 't ordinaris Krijghsvolck van de
+Generaliteyt mede tot teghenstant als vooren te beweghen, deselve
+voorghehouden heeft haaren Eedt, ende die alsoo willen duyden, datse niet
+gehouden en waren de Generaliteyt ende _syn Excellentie_ te obedieren in 't
+ghene strecken soude teghen de bevelen van de _Staten van Uytrecht_, maar
+ter contrarien de bevelen ende resolutien van hare betaals-Heeren ende van
+de _Staten van Uytrecht_ te volbrengen ende doen volbrengen, sonder daar
+tegen te doen ofte attenteren, ofte ghedoogen ghedaan te werden, dreyghende
+de selve datmense niet betalen en soude, indien sy yet daar teghen deden.
+Dat hy ende syne Complicen haar niet ontsien en hebben den Commandeur te
+bevelen niemant anders als haar, ende de _Staten van Uytrecht_ te pareren:
+ende omme syne intentie totte voorsz. tegenstant wel te bethoonen, dat hy
+Gevangen even daachs voor het casseren der nieuwe aanghenomen Soldaten
+voornoemt, de Brieven die sy aan de Kryghs Oversten van 't ordinaris
+Kryghsvolck hadden, noch overgelevert hebben, omme de selve ten minsten
+stille te doen staan. In welcken ghevalle den voornoemden _Ledenbergh_ ende
+anderen, voorgaven haar saacke wel te boven te konnen komen, mette ordre
+die sy seyden over haare nieuwe Soldaten ghestelt te hebben. Dat mede hy
+Gevangen den selven nacht communicatie metten Commandeur heeft gehouden,
+ende met hem ghedelibereert by wat middelen men soude konnen beletten, dat
+syne _Excellentie_ geen meer Kryghsvolck in de Stadt en dede komen, ende
+omme ten dien eynde, goede Wacht aan de Poorte van _Amersfoort_ te houden,
+noemende te wesen ghewelt, indien _Syn Excellentie_ daar toe de Poorten
+wilde doen openen. Alle welcke proceduyren daar toe ghestreckt hebben, om
+niet alleen de _Stadt van Uytrecht_ in een bloedtbadt, maar oock de Staat
+van de Landen, ende de Persoon van syne _Excellentie_ in 't uyterste
+ghevaar te brenghen, daar door, ende door alle syne vordere machinatien
+ende conspiratien gevolgt is; datter Staaten in Staaten, Regieringe in
+Regieringe, ende nieuwe verbonden in, ende teghen de Unie opgherecht,
+generale perturbatie in den staat der Landen, in 't Kerckelycke ende
+Polityck ghekomen, de Finantien uytgheput, ende de Landen op ettelycke
+milioenen aan kosten gebracht, gheneraale dissidentien, ende dissensien,
+onder de Bondtgenoten, ende Ingesetenen van de Landen inghevoert: De Unie
+verbroocken: De Landen tot haar eyghen defensie onbequaam gemaackt, ende in
+pericule ghebracht zijn van te moeten vervallen, tot eenighe schandelycke
+handelinghe, ofte tot haaren gheheelen onderganck; die daaromme, in een
+Welghestelde Regeeringhe niet en behooren gheleeden, maar anderen ten
+exempel ghestraft te werden. SOO IS 'T, Dat de Heeren Rechteren voornoemt,
+met rype deliberatie van Rade, doorghesien, ende overwoghen hebbende, alle
+'t ghene ter materie dienende is, ende heeft mogen moveren, doende recht in
+den Name, ende van weghen de Hoochgemelte _Heeren Staten Generaal der
+Vereenigde Nederlanden_, den selvighen Gevangen gecondempneert hebben, ende
+condempneeren hem mits desen, tot een eeuwige gevangenisse, ende
+indien-volgende gebrocht te worden in een verseeckerde plaatse, by de
+Hooghgemelte _Heeren Staten Generaal_ te ordonneren, ende aldaar syn leven
+lang gehouden en bewaart te worden; ende verklaren alle syne Goederen
+geconfisqueert. Aldus ghedaan in de Vergaderinge van de voorsz. Heeren
+Rechteren in _'s Gravenhage_, ende gepronuncieert den 18. May, anno 1619.
+
+Zie daar een zeer aanmerkelyk stuk--welk een drom van beschuldigingen!--en
+dat ten laste van een man zo groot als DE GROOT!--De aankanters tegen het
+huis van _Oranje_ kennen deze Sententie genoegzaam van buiten: de Hemel
+weet hoe veel duizende maalen dezelve in onze dagen niet wel geleezen en
+herleezen is!
+
+Zeide de meergemelde groote Dichter, VONDEL, in zyne _Opdragt van
+_HIPPOLYTUS_ aan den getrouwen Hollander_, (onzen DE GROOT naamlyk,) niet
+te recht:
+
+    _Een kyfaes[3], en niet meer, dat baet u 't lieve leven;_
+    _Sprak flauwelyk de tong der ongerechte schael,_
+    _Daer vrijdom tegens bloed gewogen wierd, het stael_
+    _Gestroopt en reê was om den tweeden slach te geeven._
+
+Met groote aandacht en blyken van eene zonderlinge gerustheid van ziel,
+werd het vonnis door den gevangenen aangehoord; alleenlyk keerde hy zyn
+hoofd om, wanneer 'er iets geleezen werd, dat, naar zyn oordeel, met de
+waarheid niet overëenkwam: naderhand schreef hy in zyne gedrukte
+verantwoording, _dat 'er in de Sententie veele pointen stonden, die
+nooit by hem bekend, maar wel uitdrukkelyk ontkend waren, en gesteld met
+uitlaating van de noodige omstandigheden, en met byvoeging van ongegronde
+gevolgen, uit zyne woorden getrokken; ja zelfs dat 'er eenige opstonden,
+daar hy nooit op gehoord was_: wanneer men dit zeggen van onzen Held
+nagaat, is zeer gemaklyk te begrypen, wat de drangreden geweest is tot
+de bovengemelde zeldzaame voorzorg, omtrent de verkozene Rechters
+genomen; welke voorzorg, trouwens alleenlyk tot nadeel der gevangenen,
+uit het oog verlooren werd, in de uitschryving van een' Biddag, die den
+17den April gehouden stond te worden; want in die uitschryving werden de
+gevangenen niet weinig beschuldigd, regelrecht strydig met het gemaakte
+verbond, van daaromtrent niets te zullen openbaaren, gelyk dan ook door
+veele Predikanten geweigerd werd, gezegde uitschryving van den
+Predikstoel den volke voor te leezen; schoon zy om die weigering van
+hunne kostwinning ontzet werden.
+
+Op den 5den Juny eerstvolgende, des avonds, tusschen elf en twaalf
+uuren, werd HUGO naar het bekende _Loevestein_ gevoerd, met bevel, dat
+niemand by hem mogt komen, zelfs ook zyn oude vader niet: voords werd
+hem 24 stuivers daags toegelegd, welk sober tractement echter door zyne
+heldhaftige Gemaalin geweigerd werd, alzo zy voorneemens was, den haar
+zo dierbaaren gevangenen op haare eigene kosten te onderhouden.
+
+Zie daar dan den grooten HUGO binnen den omtrek der muuren van een kamer
+bepaald--welk eene ommekeer!--van pas herinneren wy ons de woorden
+waarmede de laatstgenoemde Dichter zynen _Palamedes_ ten tooneele doet
+verschynen:
+
+    _Die zorgt, en waekt, en slaeft, en ploegt, en zwoegt, en zweet,_
+    _Ten oirbaer van het lant een lastig ampt bekleet,_
+    _En waent de menschen aen zyn vroomheit te verbinden,_
+    _Zal zig te jammerlyk in 't endt bedrogen vinden._
+    _Van 't wispelturig volk, dat, veel te los van hooft,_
+    _Genoten dienst vergeet, en 't ergste liefst gelooft._
+
+De Commandeur van het Slot, zynde de Luitenant JACOB PROUNINK, genaamd
+_Deventer_, had bevel, dat de Huisvrouwen der gevangene Heeren in de
+keuken zouden mogen kooken; dat de Dienstmaagd de spyzen bovenbrengen en
+weder afhaalen mogt, mits door den Commandeur in- en uit-gelaaten te
+worden, en dat de Huisvrouwen tot _Workum_ of _Gorkum_ mogten reizen, om
+het noodige te koopen: korten tyd daarna werden de vrouwen nog nader
+bepaald, naamlyk in diervoegen, dat ze by haare mannen opgeslooten
+mogten blyven, zo lang zy wilden, maar niet van hun afgaan, dan met
+consent: ook werd den Commandeur gelast, voor het bepaalde geld van 24
+stuivers daags, zelf de gevangenen te moeten spyzigen; waarop de braave
+REIGERSBERGEN zeide, dat haar man niet gewoon was zo soberlyk te leeven;
+_dat men, ingevalle de meening van de Heeren was, hem de keel toe te
+binden, en van gebrek of ongezondheid te laaten vergaan, hem dan alzo
+lief had mogen handelen, gelyk men den Advokaat gedaan had_: recht
+manlyke taal! uitmuntende vrouw! overwaardig dat het verstandige
+gedeelte uwer sexe u bewondere, gelyk het u bewondert--zouden myne
+leezers hiervan onkundig kunnen weezen? te berucht zyn, om my by het
+schitterendst vernuft van onzen tyd; by de schranderste vrouw, het
+voorbeeld van gezond verstand, doordringend oordeel, levendige
+verbeelding, ongeveinsd hart, vrolyken en arbeidzaamen aart, om my by
+het pronkjuweel van _Neêrlands geleerde vrouwen_ te bepaalen; te berucht
+zyn de werken van de groote ELIZABETH WOLFF, geboren BEKKER, die
+ontelbaare lauwers, en nog onlangs eenen voor alle ander vernuft
+onverkrygbaaren krans behaald heeft; te veel worden de werken dier
+voorbeeldige vrouwe geleezen, dan dat men niet zou weeten, hoe breed de
+lof van HUGO'S Gemaalinne door haar uitgemeeten wordt: dus zingt zy
+onder anderen in haar _Walcheren_,[4]:
+
+    _ó Reigersberg! 'k ontroer daar ik uw beeld beschouw;_
+    _'k Doorzoek uw helder oog!.... gy zyt een groote vrouw!_
+    _Gy waart een Grotius of niemand was hem waardig:_
+      _Hoe zweeft uw geest op uw gelaat!_
+      _Wat kwam u uwen moed te baat!_
+    _Die vlugge werkzaamheid! dat oordeel, vast en vaardig!_
+
+Het antwoord dat REIGERSBERGEN haare vrienden gaf, toen dezen haar
+aanspoorden tot het verzoeken van pardon voor haar' man, welk verzoek
+zelfs door den Raadsheer VOSBERGEN, op begeerte van zyne Exellentie,
+ondersteund werd, is door de gemelde groote Dichteres, in de volgende
+verzen gebragt,[5]:
+
+    _Wat rustig antwoord gaaft ge aan uwe vrienden niet,_
+    _Daar elk u bad, dat ge om vergeeving bidden liet!_
+    _"Men sla hem 't hoofd af, is hy schuldig. Hoe! vergeeven!_
+      _Wel, heeft myn Grotius misdaan,_
+      _In recht en wetten voortestaan?_
+    _Hy sterv' met Barneveld: ik bid nooit om zyn leven."_
+
+Wy zullen terstond de geleerde ELIZABETH nog eens van de kloekmoedige
+MARIA hooren zingen.
+
+De fiere uitdrukking, door de laatstgenoemde, wegens het spyzigen van
+haaren man, gebruikt, veroorzaakte veel moeite, om van PROUNINK verlof
+te verkrygen, dat zy naar den _Haag_ mogt gaan, om haare bezwaaren by
+H.H.M. intebrengen, eindelyk gelukte dit evenwel, en de roemwaardige
+vrouw bragt, niet zonder veel loopens en biddens, ten wege, dat zy met
+haare vyf kinderen, vier of vyf weeken op het Slot zou mogen blyven, en
+twee of drie maal daags af- en toe-gang hebben; dat ze ook van de keuke,
+en de kinderen en dienstboden van slaapplaatzen zouden voorzien worden;
+mitsgaders dat 'er dagelyks een geneesheer uit _Gorkum_, by DE GROOT,
+die door de koorts in 't bed gehouden werd, mogt komen: zie daar
+schreeuwende gunstbewyzen!--dan men kon dezelven ligtlyk toestaan, want
+de gevangene had nog genoeg te lyden: sterk drukt de bovengemelde groote
+Dichteres zig desaangaande uit, in een' brief van ARNOLD GEESTERANUS aan
+MARIA VAN REIGERSBERGEN (_Bladz. 45_), daar zy ARNOLD deze woorden laat
+schryven:
+
+    _Men bragt me op Loevestein, daar veele broeders zaten._
+      _Men zegge: dit 's het loon van al wie stout weêrstreeft,_
+    _Het geen de magt des Lands gesteld heeft by Placacaten:_
+      _Maar dat men ons zo hard--zo wreed mishandeld heeft!_
+    _Of heeft de Magt des Lands dit ook met een geboden?_
+      _Men wyz' de wettigheid van zulk een handel aan;_
+    _Wat heeft men uw' Gemaal, door uw beleid ontvloden,_
+      _In dees Gevangenis al kwelling aangedaan!_
+
+Bevreesd dat HUGO, door middel van touw en rappe handen, zyn lyden zou
+ontvluchten, had men reeds beslooten, de kleine vengsters zyner
+gevangenis nog digter te maaken, "waardoor hy meer benaauwing van licht
+en lucht, ten nadeele zyner gezondheid zou gehad hebben," maar zyn
+Geneesheer wist zo veel dringends, nopens zyne zwakheid te zeggen, dat
+men hem de genade bewees, om het lieve daglicht te mogen zien, en de
+gezonde werking van versche lucht te mogen genieten: ô ja, de groote
+HUGO, het uitmuntend mensch, werd tot zo verre van den medemensch,
+waarschynelyk vry minder groot, begenadigd, dat hy in 't algemeene
+geschenk van GOD mogt deelen: hy mogt den dageraad zien aanbreeken--maar
+zuchtende: hy mogt de avondschemering al 't aardsche zien bedekken--maar
+klaagende--des niettegenstaande werd de mensch door den mensch
+begenadigd.
+
+Men denke echter niet dat zyn ryk verstand hem geene onuitputtelyke bron
+van troost zou verschaft hebben; ongetwyfeld zyn 't slechts oogenblikjes
+geweest, dat de mensch het roer in handen gehad heeft, en zekerlyk is 't
+getal dier oogenblikjes nog verminderd door de toegenegenheid zyner
+geleerde vrienden, waaronder boven allen te tellen zyn, de Heeren VAN
+MAURIER, SCRIVERIUS, ERPENIUS en VOSSIUS, die heimelyk briefwisseling
+met hem hielden: VOSSIUS vermaande hem, dat hy moest denken aan zynen
+naam, en aan de gulde spreuk van SENECA:
+
+    __GROOT_ is de man alleen;_
+    _Die 't groot kan achten kleen._
+
+Men kon niet weeten, schreef die geleerde man, wat GOD nog met hem voor
+had--voorwaar uitmuntende troostwoorden in de ooren des verstandigen;
+wat weet ik, zegt deze, ik die het algemeene plan niet kan overzien.....
+maar wy moeten by onzen HUGO blyven.
+
+Dezelfde VOSSIUS zond hem nu en dan eenige boeken, zulks deed ook
+ERPENIUS, die te _Gorkum_ geboren was, en aldaar een zuster had,
+getrouwd met zekeren ADRIAAN DAATSELAAR, welke op verzoek van den Heere
+ERPENIUS, de gevangene Heeren DE GROOT en HOGERBEETS, getrouwlyk met
+raad en daad bystond: alles wat, ten behoeven van de gezegde Gevangenen,
+uit _Holland_ naar _Loevestein_, of vandaar herwaards overgezonden werd,
+kwam eerst aan het huis van DAATSELAAR; dus ook het koffer, waarin de
+boeken, bovengemeld, van wegen ERPENIUS gezonden werden, en door middel
+van welk koffer de beroemde HUGO, op aandrang van zyne Gemalinne, uit
+het bange _Loevestein_ ontsnapt is; te beter gelukte deze list, om dat
+dezelve niet te overhaast in 't werk gesteld werd, want men ondernam
+niets, voor dat het af- en aan-brengen van het boekenkoffer als eene
+gewoonte geworden was; niets voor dat men het koffer niet meer opende,
+om te zien wat 'er in was, 't geen in den beginne telkens gedaan was
+geworden.
+
+Veel viel 'er intusschen nog voor, zo over het verkoopen der verbeurd
+verklaarde goederen van den Gevangenen, als over het uitgeeven van
+deszelfs afbeeldzel, al het welk door anderen breedvoerig beschreeven
+is, en niet tot ons plan behoort; PROUNINK bleef ook bestendig zyn best
+doen, in het onredelyk behandelen van den ongelukkigen DE GROOT; terwyl
+evenwel de braave MARIA, niet zonder groote moeite, vergund werd, eens
+ter week om nooddruft te mogen uitgaan, of te zenden.
+
+Onze Held bragt zyn' tyd door met leezen en schryven, en ook somtyds met
+het naloopen van een' dryftol, ter bevorderinge of onderhoudinge zyner
+gezondheid--Onder zynen _Loevesteinschen arbeid_, muntte uit, het reeds
+door ons genoemde werk, _Inleiding tot de Hollandsche Rechtsgeleerdheid_,
+en, _Het bewys van den waaren Godsdienst_, dat hy met deze verzen sloot:
+
+    _Vindt gy hier iet, het welk u dunkt te weezen goedt,_
+    _Bedank hem, zonder wien geen mensch iets goeds en doet:_
+    _Is hier of daar gemist, herinner met medoogen,_
+    _U zelven, wat een wolk bedwelmt der menschen oogen:_
+    _Verschoon veel liever 't werk, dan dat gy 't bitter laakt,_
+    _En denk, och Heer, het is te Louvestein gemaakt!_
+
+Een gedeelte van den gezegden arbeid bestond ook daarin, dat hy zynen
+Dienaar VAN DEN VELDE, in de _Latynsche Taale_, en de gronden, der
+Rechtsgeleerdheid onderwees; en deze moeite is voorwaar met den
+allerzonderlingsten uitslag bekroond; want by vervolg van tyd, huwde die
+braave dienaar met de Dienstmaagd van Mevrouw VAN REIGERSBERGEN, genaamd
+ELSJE VAN HOUWENING, welke, gelyk welhaast blyken zal, een voornaam
+hulpmiddel geweest is, ter ontkominge van den ongelukkigen HUGO; VAN
+DEN VELDE, verwierf den tytel van _Advocaat voor het Hof_, ja heeft
+zelfs de eer gehad, van den uitersten wille zyner Hoogheid FREDRIK
+HENDRIK, te schryven.
+
+Na onze Held nu byna twee jaaren op de voorgemelde wyze doorgebragt had,
+viel het oog van zyne schrandere Gemalinne op het koffer van den Heere
+ERPENIUS, en zy sloeg haaren man voor, om zig, onder den naam van
+boeken, met hetzelve, naar den vriend DAATSELAAR, te laaten brengen: men
+stelle zig voor de verbaasdheid die onzen Held bevong, toen de
+kloekmoedige MARIA hem dezen voorslag deed:
+
+      _Lief, hoe komt het in uw' zin?_
+    _Ik leggen in die Kist! pas half kan ik 'er in;_
+    _Een derde is zy te kort, ook zoude ik moeten smooren,_
+    _Hier is geene opning, waar door lucht zou kunnen booren._
+
+Dus laat de meergemelde Dichter, DUIM, hem, in dit tydsgewricht,
+spreeken: indien alles was, gelyk het moest weezen, was het antwoord der
+schrandere vrouwe, dan zou men te eerder achterdocht opvatten: om kort
+te gaan, men besloot te beproeven, of het koffer groot genoeg was; en,
+bevonden hebbende dat de Gevangene
+
+    "'er ter naauwer nood, niet uitgestrekt of in de lengte, maar
+    gekromd en in bochten, in liggen konde, bezocht men daarna, of hy,
+    in die benaauwdheid liggende, zyn adem kon scheppen, en hoe lange hy
+    't, in gevalle van stilte of tegenwind, daarin zou kunnen uithouden.
+    Vervolgens beval hy zyne huisvrouw, eenigen tyd op de kist te gaan
+    zitten, om te zien of hy, als 'er onderwegen by geval iemand op ging
+    zitten, zulks zoude konnen verdraagen:"
+
+een uurs zandlooper, schryft men elders, liet zy tweemaal uitloopen,
+hangende haare klederen voor 't sleutelgat;
+
+    "zy, merkende onder het zitten op de kist, dat haar man zig nu en
+    dan verroerde, en zyne beenen optrok of uitstrekte, waarschouwde
+    hem, dat zy zulks kon voelen. Na dat men dit alles verscheidene
+    maalen in 't heimelyk, zonder weeten van Knecht of Dienstmaagd,
+    beproefd, en naar wensch bevonden had, besloot men de zaak, in Gods
+    naam, te waagen:"
+
+WILLEM en ELSJE werd nu den aanslag ontdekt, die beiden hunne hulp van
+harten toezeiden: by DAATSELAAR was de noodige voorzorg gebruikt, en de
+huisvrouw van PROUNINK, was, door haar, geduurende eenigen tyd, eene en
+andere kleinigheden te schenken, ingenomen; want men nam de gelegenheid
+waar, dat PROUNINK zelf, naar _Heusden_ vertrokken was, om de Compagnie,
+waarover hy tot Capitein aangesteld was geworden, te ontvangen, dus men
+alleenlyk de toestemming van deszelfs vrouw noodig had, om het koffer,
+naar gewoonte, te doen scheep brengen.
+
+Alles dus voorbereid zynde, verscheen den bepaalden dag, (22, BRAND zegt
+13 Maart 1621); de groote HUGO vleide zig neder in het koffer, en begaf
+zig dus uit de eene gevangenis, in eene nog veel engere, om door dat
+middel, de vryheid, die natuurlyke schat van den mensch, hem te
+jammerlyk ontnomen, weder te krygen: een nieuw Testament verstrekte hem
+ten hoofdkussen, en dus kan men zeggen, dat HUGO zyn hoofd gerust op
+GOD's woord nederleide; ook had hy niet te vergeefsch op zyn' Schepper
+vertrouwd: met het aanbreeken van den dag, waarop de geoorloofde list in
+'t werk gesteld zou worden, viel hy op zyne kniën, en bad, dat de
+Almagtige zynen toeleg wilde zegenen: de verhooring van zyne bede was by
+GOD bepaald; het koffer werd, na ontvangen verlof, met behulp van eenige
+der wachten, aan boord gebragt, echter niet zonder groot gevaar voor den
+benaauwden HUGO, van ontdekt te zullen worden; ELSJE had de zorg op zig
+genomen, om met de kleine gevangenis over te steeken, en stapte
+derhalven kloekmoedig mede op 't schip: zie daar onze Held ten deele
+verlost: men begrype wat 'er in 't hart van de edele REIGERSBERGEN moet
+omgegaan weezen: treffend was haar gedrag, na zy de nieuwe gevangenis
+van haaren beminden HUGO geslooten had: hoor de bovengeroemde
+onvergelykelyke Dichteres dat gedrag verhaalen:
+
+    _ô Weêrgaêlooze vrouw! 'k denk nooit aan uw bestaan,_
+    _Dan met een kloppend hart: hoe menig stille traan_
+    _Heb ik om u geweend, geroerd door mededogen......_
+      _Gy knielt ter neêr, gy kust het slot,_
+      _Beveelt, al schreiende, uwen God,_
+    _Uw lieven Grotius,--wiens ziel blyft onbewogen?_[6]
+
+De groote _Agrippyner_ heeft mede niet vergeeten, dat edele voorwerp te
+vereeuwigen; dus zingt hy in een Dichtstukje, ten tytel voerende, HUGO
+DE GROOTS _verlossing, aan Mevrouw_ MARIA VAN REIGERSBERGH:
+
+    _Een vrouw is duizent mannen t' erg._
+    _O eeuwige eer van Reigersbergh,_
+    _De volgende eeuwen zullen spreeken_
+    _Hoe gy den haet hebt uitgestreken:_
+      _Na datge op 't droef gevangenhuis._
+    _Gelyk Marye neffens 't kruis,_
+    _Uw Bruigom, onder moordenaaren_
+    _Gerekent, trooste heele jaaren:_
+      _Zoo liet de trouwe Michol eer,_
+    _Haer' liefsten schat met koorden neer,_
+    _Toen Sauls zweerden hem bezetten,_
+    _Gelyk de Jagers 't hart met netten._
+      _Aldus werd Lynceus ook gered_
+    _In zyn belegert bruiloftsbed,_
+    _Toen zo veel ledekanten smoorden,_
+    _In 't gruwlyk bloet der mannemoorden._
+
+Dezelfde Prins der _Nederlandsche Dichteren_, maakte op de vlucht van
+onzen Held, het volgende geestig dichtje:
+
+    _Twee kisten bergden Huig de Groot,_
+    _d'Een levendig, maer d'andre doot_.
+
+Had Mevrouw VAN REIGERSBERGEN zig kloekmoedig gedraagen, niets minder
+kan van het trouwhartige ELSJE gezegd worden: verscheidene zwaarigheden,
+die allen den aanslag zouden hebben kunnen doen mislukken, zo wel by 't
+inscheepen, staande den overtogt, als by het overbrengen van den
+dierbaaren vracht, uit het schip naar het huis van DAATSELAAR, had zy te
+boven te komen; in alles gedroeg zy zig zo schrander als onverschrokken,
+en ten loon daar voor smaakte zy het genoegen, van haaren Heer weder in
+genoegzaame vyligheid te mogen zien.
+
+[Afbeelding: _Afbeelding (in twee Plaaten) van een KOFFER, waar mede
+HUGO de GROOT van Loevestein naar Gorinchem, volgends alöude
+Overleveringen zou zijn Getransporteerd, in den toestand zo als dezelve
+thans binnen Amsteldam, berustende is, onder den Heer Mr JACOB
+KLINKHAMER, die de Aftekening daar van, op gedaan versoek, heeft
+toegestaan, in de maand December des Jaars 1783_.
+
+_J.C. Schultsz, del. 1783._  _J.B. Elwe, Excudit._  _C. Philips, Jz. fecit._]
+
+[Afbeelding: _J.C. Schultz, del. 1784._ _C. Philips, Jz. fecit._]
+
+Wat betreft het koffer, waarin onze Held zyne gevangenis ontkomen was,
+en welke de Lezer op de nevensstaande plaaten, zeer uitvoerig vertoont
+wordt; de Heer, Mr. JACOB KLINKHAMER, vleit zig dezelve te bezitten, en
+het is met Zyn Ed. gunstige toestemming, dat de Kunstschilder J.C.
+SCHULTZ, daarvan twee juiste aftekeningen vervaardigd heeft: de Heer
+J.C. PHILIPS, door wiens bekwaame hand de gezegde tekeningen in 't koper
+gebragt zyn, heeft ons de volgende beschryving daarvan medegedeeld.
+
+    "Het koffer is gemaakt van boekenhout; heeft een boogswys dekzel,
+    zynde van buiten geheel overtrokken met dun zwart leder, en
+    beslagen met eene menigte van dunne, smalle, eizerene banden: de
+    sluiting bestaat in twee binnensloten, en één buiten- of hang-slot.
+
+    "Van binnen is het koffer met wit linnen bekleed, zynde het zelve,
+    naar gewoonte, aan het dekzel, met elkander kruissende linten
+    belegd.
+
+    "Men ziet dat de tyd, en het gebruik, of herhaalde overvoeringen,
+    het een en ander merkelyk beschadigd hebben; veelen der eizerene
+    banden zyn geheel of gedeeltelyk weg; doch men kan derzelver
+    plaatsen, door een roestige vlek, meer of min gewaar worden: van
+    het bekleedzel, zo wel binnen als buiten, zyn hier en daar geheele
+    lappen uitgevallen.
+
+    "De rand van het dekzel is aan den voorkant, byna in 't midden,
+    (mogelyk door toeval,) sterk voorwaards gebogen, en steekt daar ter
+    plaatse wel een duim breed over; zo dat men 'er 't hangslot niet
+    heeft kunnen aandoen.
+
+    "In den bodem is een vry groote kwast uitgevallen; dus kon door
+    deze zo wel als door den afgebogen rand, luchts genoeg inkomen; te
+    meer daar de bodem des koffers niet vlak op den grond staat, als
+    hebbende onder een soort van slede, van byna twee duimen hoogte:"
+
+----dit spreekt ons voorgaande verhaal wel niet volstrektlyk tegen, maar
+evenwel kan het aanleiding tot bedenkingen geeven; wy laaten daaromtrent
+ieder zyne vryheid, en den eigenaar van het _Vaderlandsche rariteit_ in
+het onbetwiste bezit daar van.
+
+    "De lengte van het koffer is buitenswerks vyf voet en byna vier
+    duim:"
+
+(by een ander vinden wy deze lengte bepaald op twee duim korter dan vier
+voet:)
+
+    "de breedte is twee voet en ruim één duim; de hoogte tot op 't
+    midden van het dekzel, twee voet en ruim twee duim; alles
+    _Rhynlandsche maat_."
+
+'t Zal hier niet oneigen zyn den Lezer te doen hooren, hoe de groote
+HUGO zelf, deze zyne gelukkige tweede gevangenis beschouwd heeft: hy
+schreef in vervolg van tyd een aanspraak aan dezelve, in _Latynsche
+verzen_, welken in de volgende _Nederduitsche_ vertolkt zyn:
+
+    _Zoete Schuilplaats, o voor korten tyd naauw huiske,_
+    _Dat myn bedrukte ziel, beslooten in uw kluiske,_
+    _Hebt vry gemaakt, en zo in open lucht gesteld_
+    _Uw lieve last, die, naauw gepakt, door sterk geweld_
+    _Van 't strenge Krygsvolk, werd allengskens uitgedraagen,_
+    _En eindlyk, als een pand, doch dat ze niet en zaagen,_
+    _Bevolen, op een schip, de Waals afloopend ty._
+    _o Kist, wat danks, wat lofs verdiend gy wel van my?_
+    _Gy hebt myn slaverny verjaagd en overstreden,_
+    _Die 'k zeeven maanden meer dan twee jaar heb geleden_
+    _Dat ik des hemels licht aanschouw met vry gelaat,_
+    _Dat my geen Slot meer plaagt, myn ooren niet meer slaat_
+    _Der grendelen geknars, en 't wreed gegraauw der wachten;_
+    _Maar mag gerust en vry, het bly gegroet verwachten,_
+    _Van vrienden, die gedoopt zyn in geleerdheids nat,_
+    _(Als Puteäan, Thuaan, wiens trouw geen weêrga had,_
+    _En dat geleerd verstand, Thilenus,) welker reden,_
+    _Den onverdrooten tyd my vrolyk doen besteeden._
+    _Dit al, en zo 'k nog meer geluks 't erdenken wist,_
+    _Dit moet ik u alleen, dank weeten, lieve Kist,_
+    _Doch wilde ik naar verdienste uw lof ten vollen roeren,_
+    _Ik hoefde zo veel schrifts als gy ooit plag te voeren._
+
+Men zegt, (wy begeeren alles onpartydig aan te tekenen,) dat het koffer
+nog lang by een' Heer van aanzien bewaard, en fraai beschilderd is
+geweest, met het opschrift: _Dees kist heeft Loevestein den Huig
+geligt_: daarmede komt overëen 't geen de Heer BRAND het koffer doet
+zeggen:
+
+    _Wie heeft de vryheid meer verplicht?_
+    _'k Heb Loevestein den Huig geligt._
+
+Hoe die Heer aan het koffer gekomen is, zegt zeker schryver, weet men
+niet, maar wel dat het langen tyd door DE GROOT'S ouders, te _Delft_
+bewaard, en naderhand ten huize van zyn' broeder WILLEM vermist is,
+waarover onze HUGO groote spyt toonde te hebben.
+
+Wat betreft het schilderen, waarvan wy boven spraken, 't zelve wordt
+door ons koffer, volgends opgaaf van den Graveerder, geheel
+onaanneemelyk, zo niet logenachtig gemaakt:--dezen dank heeft men ten
+minsten aan den Heere Mr. KLINKHAMER, dat wy thans weeten dat men het
+koffer, waarin de beroemde HUGO, uit het bange _Loevestein_ ontkomen is,
+waarschynelyk nimmer geschilderd heeft:--laat ons thans tot het
+hoofdvoorwerp onzer bemoeijingen wederkeeren.
+
+Het ontbrak hem ten huize van DAATSELAAR, aan geene goede trouw en
+hartlyken bystand; langen tyd aldaar te vertoeven was geheel ongeraaden,
+en onvermomd zig voor het oog van ieder te vertoonen, was niet minder
+gevaarlyk; men vond dan onderling goed, dat de edele vluchteling zig in
+een metzelaars gewaad zou vermommen: zekeren metzelaar, JAN LAMBERTSZ,
+werd de onderneeming toevertrouwd, en tot reisgezel van DE GROOT
+verkoozen, van welken last de goede man zig ook zo kloekmoedig als
+voorzichtig kweet; hy bezorgde den vluchteling het noodige gewaad, gaf
+hem een metzelaars maatstok of rei in de handen, die, ter oorzaake van
+derzelver blankheid, hier en daar met wat kalk besmeerd werden, en trok
+met hem, des morgens, omtrent 11 uure, op weg; DE GROOT betuigde, in 't
+uitgaan, _dat hy zeer ontsteld, was, en naauwlyks op zyn beenen staan
+konde_; "want hy vreesde", voegt zeker schryver 'er by;
+
+    "dat hy, moetende voorby een' boekverkooper gaan, alwaar toen eenige
+    Predikanten en andere lieden, in 't voorhuis stonden, van den een of
+    den ander, gekend en verraaden mogt worden;"
+
+doch men gaf hem moed, en zeide dat hy maar onbeschroomd voord moest
+stappen.
+
+Na veel sukkelens kwam hy te _Waalwyk_, alwaar hy slechts twee uuren
+vertoefde; vervolgends op _Antwerpen_ reed, terwyl LAMBERTSZ te rug
+keerde, en een bode van goede tyding werd: onze Held reed den gantschen
+nacht door, en kwam, na eene en andere wederwaardigheid, behouden te
+_Antwerpen_ aan; begeevende zig aldaar terstond naar het huis van den
+geweezenen _Rotterdamschen Predikant_ GREVINKHOVEN, met wien hy welëer
+als met eenen broeder verkeerd had.
+
+Men kan ligtlyk begrypen hoe PROUNINK gesteld was, by de ondekking van
+al het gebeurde: op zyn vraag aan Mevrouw DE GROOT, waar haar man was,
+laat men die moedige Gemaalin antwoorden; _Myn vriend, dat vogeltje is u
+ontvlogen, maar 't kooitje is 'er nog_; terstond valt hy met eenige
+soldaaten in een; schuit vaart over naar _Gorkum_ en bewerkt dat het
+huis van DAATZELAAR, schoon het reeds nacht geworden was, bezet werd;
+doch deeze en ook alle andere poogingen om den vluchteling te ontdekken,
+waren vruchtloos: op _Loevestein_ wedergekeerd zynde, deed hy ook aldaar
+alle mogelyke navorschingen, dan men kon hem niet meer zeggen, als men
+zelven wist. Het eerste gevolg van het manmoedig bedryf van Mevrouw DE
+GROOT, was, dat zy, benevens haare dochter CORNELIA, omtrent veertien
+dagen lang opgeslooten bleef, zelfs zonder dat de meid afkomen mogt om
+spyzen gereed te maaken; "doch na drie dagen," dit vinden wy
+aangetekend,
+
+    "ontving ze een tarwen koek op de tafel, en in dezelve zat een brief
+    verborgen, die haar kennis gaf van haar mans gelukkige aankomst te
+    _Antwerpen_; want onze DE GROOT, was geenzins in gebreken gebleeven,
+    van ten eersten zyn verblyf aan zyn ouden Vader, en aan zyne
+    gemeenzaamste vrienden in _Holland_ te berichten":
+
+hy schreef ook aan zyne Excell. Prins MAURITS, die, toen hy hoorde op
+welk eene wyze DE GROOT gevlucht was, van de moedige REIGERSBERGEN
+zeide: _Ik dacht wel dat dat zwarte varken ons nog eens zou
+bedriegen_[7]: "'t Is my leet", zeide hy in zynen brief aan dien grooten
+oorlogsman,
+
+    "dat eenige persoonen my soo wangunstig syn, dat zy uwe Excelentie
+    hebben konnen beletten, soo goeden voornemen te effectueren; 't
+    welck my ten langen laetsten heeft doen denken op middelen om my
+    selven te helpen; 't welck ik vertrouwe dat uwe Excellentie my niet
+    anders als wel sal afnemen; considererende hoe natuurlyck alle
+    menschen, jaa selfs den beesten is, de lust tot vryheit."
+
+Voords verzocht hy, zyne getrouwe diensten te gedenken, als mede wie de
+vader was geweest van zyne huisvrouw, by welke hy vyf kinderen had,
+ontbloot van 's vaders goederen, staat en winsten; en hoopende, dat zyn
+Excell. niet zou gedoogen, dat zyn voorsz. huisvrouw en kinderen eenige
+verdere bezwaarenissen werden aangedaan: niet minder hartlyk schreef hy
+aan Prins HENDRIK, en aan hunne Hoog. Mogende, de Heeren Staaten
+Generaal; aan welken hy onder anderen zeide:
+
+    "Het valt my wel hardt, myne Heeren, dat ik soo veel tegens myne
+    vryheit en in myne goederen heb moeten lyden, en nog lyden moet, wel
+    verzekert zynde in myn conscientie, dat ik, na de kennis die ik van
+    de zaken gehadt heb, goede advysen en raedt gegeven heb tot slissing
+    van de zwaarigheden, ontstaan voor en al eer ik tot den dienst ben
+    beroepen geweest, altyt vertoonende alle getrouwigheid tegen myne
+    Meesters de Magistraat van _Rotterdam_, en de gehoorsaamheit aan
+    myne Heeren de Staten van Hollandt en Westvrieslandt. Maer al het
+    quaet dat my aangedaan is, en nog zou mogen aengedaen worden, zal my
+    nimmermeer afkeeren van de liefde, die ik altyt hebbe gedragen, en
+    naer myn klein vermogen betuigt tot myn Vaderlandt, voor welkers
+    vryheit, rust en voorspoedt, ik den Almogenden altyts bidden zal, en
+    dat tot dien einde 't Hem gelieve," enz.
+
+--deeze betuiging omtrent de liefde voor zyn vaderland, heeft hy ook met
+'er daad bevestigd; want aangaande zyn verblyf te _Parys_, leezen wy,
+dat hy altoos eene byzondere drift toonde,
+
+    "om synen Vaderlande en syne Landsluyden, wanneerse yets aen dat
+    Hof te doen hadden, met raedt en daedt, en door de gunst die hy hadt
+    by eenighe van 's Koningks Bewintsluyden te dienen en hunne
+    belanghen, te bevorderen; hoewel hem niet onbekendt was, dat sy, die
+    in dat Ryk de saeken der Algemeene Staeten waernaemen, geen dingh
+    onbesogt lieten, om 't hart des Konings teeghen hem te verbitteren:
+    maar",
+
+voegt deeze schryver 'er by,
+
+    "vergeefs was al hunnen arbeydt by eenen Prins, ten vollen
+    onderricht van alles wat 'er in de Jaeren 1618 en 1619, in Hollandt
+    was omgegaen: Jae ook zelfs verhaelt men, dat hy sich verwonderde
+    over de deught van dien man, die, soo quaelyk in syn Vaederlandt
+    gehandelt zynde, echter niet afliet van het te begunstighen en de
+    onderdaenen syne genegenheit te bewysen, en ook zelfs op allerhande
+    wysen, hem mooghelyk, wel te doen:"
+
+--LODEWYK moge zig daerover verwonderd hebben, 't komt ons echter
+voor dat het niet zeer te bewonderen is, dat een man als onze HUGO, zo
+edel van ziel, en zo doorgeoefend van verstand, schootvry geweest is
+voor de aanvallen der wraak.
+
+Zo dra zyne vrienden vernamen, dat hy zig te _Antwerpen_ bevond, gingen
+eenigen derzelven hem wel rasch bezoeken; ook werd hy van de voornaamste
+mannen in geleerdheid dagelyks in geschrifte begroet, over zyne ontkoming:
+onder die allen muntte uit, de beruchte _Leuvensche Hoog-Leeraar_, ERYCIUS
+PUTEANUS: "Laet ze zich alle vry verwonderen," dus schreef deeze aan den
+edelen vluchteling, volgends de vertaaling van K. BRAND:
+
+    "DE GROOT was niet geheel in de kist: in de kist was 't lichaam, in
+    't schip de kist, in den stroom 't schip; en in dit alles en buiten
+    dit alles scheent gy my te zyn; gy hadt de geheele werelt vervult.
+    Uw lichaam kon dan in den kerker bewaart worden, uw verstandt
+    niet."--"Laet zich derhalven anderen beklaegen,"
+
+dus luidt een verder gedeelte van dien brief,
+
+    "dat ze nae geleden schipbreuk naekt en bloot bleven zitten, en
+    hunne goederen verlooren hadden, gy hebt by u zelven alle goederen,
+    geen roof of geweldt onderworpen. Gy zyt GROTIUS, gy zyt groot, en
+    dat 's genoeg, om u te doen verstaan dat u niets ontbreekt":
+
+--Krachtig drukte de geleerde man zig uit over den aart eener Republiek,
+en vooral over den toenmaaligen toestand van de onze, wy zwygen van den
+tegenwoordigen toestand derzelve: "Al de outheit", zeide hy,
+
+    "roept, _laat 'er een Heer, laet 'er een Koning zyn_: immers uw
+    ongeluk roept ons toe, dat 'er geen staet van menschen buiten gevaer
+    is, daer 't volk gaende wordt; geen haven zonder schipbreuk; daer
+    alle goddelyke en menschelyke zaeken over hoop storten; wat is daer
+    toorn? wat is daer haet? waer is daer rust of heil? Zoo veel waters
+    als 'er is, zoo veel viers en brants is 'er overal. Ik zou wel
+    zeggen, dat die zee door de helsche Geesten aen brandt is geraekt".
+
+DE GROOT, liet niet na deezen brief te beantwoorden[8], en in dat zyn
+antwoord te toonen dat de Hoogleeraar niet ten onrechte van hem gezegd
+had, _gy zyt groot!_ "Wie," zeide hy,
+
+    "kon vryheit hoopen uit een engen kerker; of 't scheppen der open
+    lucht, uit eene benautheit, die naulyks een luchje voor d'ademende
+    ziele wou doorlaeten?"
+
+--Van zyne Gemaalinne spreekende, zeide hy:
+
+    "Zy alleenlyk kennis hebbende dat ik was uitgedraegen, en den
+    uitslag, die nog onzeker was, met beangsten gemoede overleggende,
+    deedt een wensch, die niemant verwacht zou hebben van een Egaa, die
+    haren man op 't hertelykst bemint, dat haer man op 't verste van
+    haer mogt zyn. My, toen eerst verstaende van hoedanig een vrouw ik
+    was gescheiden, viel haer afzyn zoo lastig, dat ik my liever wederom
+    in de gevankenis had begeven, dan haer lang te missen."
+
+--Moedig bepleitte hy de eer van zyn vaderland, tegen het boven
+bygebragte zeggen van den Hoogleeraar, daar op betrekkelyk: "Ook mag
+het," zeide hy,
+
+    "den Vaderlande niet geweten worden, 't geen in 't Vaderlandt
+    geschiedt. De dertig Tyrannen waren Athenen niet,--Cicero achtte de
+    geenen, die zyn huis onder de voet geworpen, en hem des levens
+    onwaerdig verklaert hadden, niet het volk van Rome, maar 't schuim
+    des volks te zyn."
+
+--Het zeggen van AUGUSTUS: _Die den tegenwoordigen staat der regeeringe
+niet wil veranderen, is een eerlyk man en goed burger tevens_, oordeelde
+hy eenen CATO waardig te weezen:--om reden wederhouden wy ons, anders
+zoude het hier de plaats zyn iets op onze tegenwoordige
+staatsgesteldheid aantemerken.
+
+Lieten de Geleerden onzen held niet onbegroet, de Dichters waren niet
+minder yverig, om zyne zonderlinge ontkoming, in hunne verzen te
+vereeuwigen: een Dichtstukje, dat op 's mans afbeelding vervaardigd
+werd, sluit dus aartig:
+
+    _De morrende Soldaat was vol van achterdocht,_
+    _Of 't niet wat anders was dat hy ter schepen brocht;_
+    _En of hy zelfs den Heer, om veylig heen te varen,_
+    _Niet uit het Fort en droeg, daar hy hem moest bewaren,_
+    _Hy brengt hem evenwel ter ysre deuren uit,_
+    _Daar men den kerker toe, en hem daar buiten sluit:_
+    _De stroom-goon haasten haar, om hem de lucht te geeven,_
+    _De Maas en Waal, tezaam ten Merwen afgedreven,_
+    _Geleyden haare vracht tot binnen Arkels stad;_
+    _Daar ging den Hemel op voor die in 't koffer zat._
+
+Onder anderen kwam ook in 't licht de volgende regelen, by wyze van een
+antwoord van de kloekmoedige MARIA, aan den misnoegden Commandeur van
+_Loevestein_:
+
+    _Vrouw _REYGERSBERG_ spreek tot den Kastelyn,_
+    _De Slotvoogt van het sterke _Loevestein_,_
+    _Wat hebt gy (zeg toch) over my te klaagen_
+    _Dat ik myn man' heb uit het fort doen dragen?_
+    _Bemint my eer, als dat gy my beticht,_
+    _Gy had de _HUICH_, en die heb ik geligt._
+
+Het slot van dit dichtstukje, komt zeer wel overëen met het tweeregelig
+versje van BRAND, door ons Bladz. 74 opgegeeven.--Den vyfden dag na zyne
+aankomst te _Antwerpen_, verzocht de Heer D. KEMPENAAR, hem, dat hy iets
+in zyn stamboek geliefde te schryven, gelyk hy deed, in vier _Latynsche
+regels_, welken aldus vertaald zyn:
+
+    _Die uit hun moeders buik, als uit een _kerker_ komen,_
+    _Wier ziel in 't leven van 's lyfs _kerker_ wordt bewaard,_
+    _En wachten na hun dood tot _kerkerplaatze_ de Aard,_
+    _Die moeten niet te zeer voor boei, of _kerker_ schroomen._
+
+Na den raad zyner goede vrienden ingenomen te hebben, verkoos hy _Parys_
+tot zyn verblyf, alwaar hy door de voornaamste Raaden des Konings, en
+vervolgends ook door zyne Majesteit zelve, met de uiterste vriendschap
+en blyken van toegenegenheid ontvangen werd: dit gaf aanleiding tot
+verscheidene valsche geruchten, onder anderen ook dat hy den _Roomschen
+Godsdienst_ stond aan te neemen, waartegen hy verzekerde, dat hy zig
+hield aan die kerk, waarvan hy vóór zyne gevangenis een lid geweest was;
+betuigende ondertusschen, dat hy de _Roomsche leer_ omhelzende, in
+_Frankryk_; grootere amten en waardigheden zou kunnen deelachtig worden,
+dan in zyn vaderland.
+
+De rust welke onze Held nu genoot, maakte hy zig ten nutte, en begaf
+zig, met vernieuwden lust, aan de studie: reeds op den derden dag na
+zyne aankomst aldaar, bezat hy bedaardheid van geest genoeg, om zyne
+onvoorbeeldige Gemaalinne, zyne overkomst, in versmaat, bekend te
+maaken; in dit zoetvloeijend dichtstuk, waarin het hart alleen spreekt,
+drukte de groote Letterheld zig dus uit:
+
+    Maar ghy Regeerders 's Lands, wat roem meent ghy te dragen,
+    Dat ghy bestaat een vrouw, en sulken vrouw te plagen?
+    Daer sullen rechters syn, die tusschen u en haer
+    Recht sullen spreecken nu, en noch nae hondert jaer;
+    Niet vier-en-twintig, niet eenzydelyk verkooren,
+    Maer honderd duysenden en hoogh en laegh gebooren;
+    Die sullen, u ter schandt, en haer ter eer verstaen,
+    Dat ghy seer qualyk hebt, en sy seer wel gedaen.
+
+Het eerste zyner werken, dat hy, na 't verkrygen van zyne vryheid in 't
+licht gaf, was zyne verantwoording van de wettige regeering van
+_Holland_: zie hier, hoe zeker schryver, van dit werk spreekende, zig
+uitdrukt:
+
+    "d'Algemeene Staeten hier van verwittight zynde, en niet onkundigh,
+    dat in dit Boek hunne konstenaeryen, en het geweldt, Hollandt
+    aangedaan, ontdekt wierden, hebben, dewylse niets anders hadden, om
+    de waerheit daar in uitgedrukt teeghen te spreeken of te
+    wederlegghen, gebruykende hunne voorlangh gewoone geweldenary, den
+    selven vervolght met bannissementen: welke krachteloose blixem, als
+    hy, door de bescherminghe des Alderchristelyxten Koninghs, die hem
+    in syne beschuttinge hadt genoomen, was verdweenen, is daer door
+    niets anders te weeghe gebraght, als dat de Groot geruster en
+    veyligher heeft konnen leeven; dat de winst der Boekverkooperen, die
+    deese Boeken verkoghten, is verdubbelt, en de nieuwsgierigheit der
+    leezeren soo geweldigh aangewassen, dat, de ooghen van veele
+    Regenten verlicht zynde, derselver gesagh niet alleen in 't publyk,
+    maer ook ter Vergaderingh der Staeten selve, en dat meer is, teeghen
+    d'Algemeene Staeten selfs is doorgedronghen":
+
+By een zeer scherp plakaat, werd dit boek niet slechts strenglyk
+verboden, maar ook verklaard voor _fameux, séditieux_ en _schandeleux
+libel_, en boven dien werd de schryver verklaard strafbaar aan lyf en
+goed, toe alle plaatsen en tyden daar hy zou mogen gevonden worden,
+zonder dat eenig verloop van jaaren hem daarvan zou kunnen bevryden: de
+tyding van deeze gebeurtenis kwam hem te _Parys_ wel haast ter oore, en
+was vermogend genoeg om 's mans hart te ontstellen: ondertusschen dacht
+men in _Frankryk_ niet gunstig over dat gedrag der _Nederlanderen_; de
+President JEANNIN, was van gevoelen dat hy zig over de onbillykheid
+daarvan, by geschrifte moest verklaren; een ander zeide: _als men de
+vernuften straft, zo groeit hunne achtbaarheid_; de Gezant MAURIER
+schreef hem uit _'s Gravenhage_, onder anderen, het volgende:
+
+    "Wat het Plakaat betreft, gy weet wat men zegt van de Excommunicatie
+    van Rome, die men _krachtlooze blixem_ noemt; ook weet gy dat de
+    geenen waar mense tegen uitwerpt, daarom niet minder welvaarende
+    zyn;"
+
+deeze hartlyke troost was ten hoogsten aangenaam, maar gaf echter geene
+geruststelling; die moest van eenen anderen, van een vermogender kant
+komen; zyne Majesteit alleen kon dezelve den doorluchtigen balling
+bezorgen, en deeze werd ook, in een breedvoerig smeekschrift, daarom
+verzocht, niet zonder de hoogste voldoening daarop te ontvangen, want
+LODEWYK verklaarde in 't openbaar, dat hy DE GROOT wèl en gunstig
+begeerde te behandelen, "gelyk wy voorheen gedaan hebben," zeide zyne
+Majesteit, "om de achting, die wy voor hem hebben, ter oorzaake zyner
+vroomheid, en uitneemende weetenschap, waarvan wy wel onderricht zyn
+geweest, door veele groote Persoonaadjen van onzen Raad."
+
+"Zo is 't", dus luidde het slot deezer openbaare verklaaring;
+
+    "Zo is 't, dat wy ten overvloede verklaard hebben, en verklaaren by
+    deezen tegenwoordigen brief, getekend met onze hand, dat wy genomen
+    en gesteld hebben, gelyk wy neemen en stellen in onze speciaale
+    Sauvegarde en bescherming, den Persoon van den voornoemden _de
+    Groot_, zyn huisgezin, goederen, en alle dingen hem toebehoorende in
+    dit ons Koningryk; doende verbod aan alle perzoonen van wat natie,
+    qualiteit en conditie dezelven zouden mogen weezen, van hem te
+    misdoen of te miszeggen, of ook iet te bestaan en te attendeeren
+    tegen zyn persoon, het zy directelyk of indirectelyk, op hoedanige
+    wyze of maniere, en onder wat protext of dekmantel zulks zoude mogen
+    zyn, _op lyfstrafe_.
+
+    "Belastende aan alle onze Rechters, Amtlieden, Landdrosten, Archers
+    of Lyfwachten, en anderen, hem de sterke hand en hulpe te bieden, en
+    niet toe te laaten, dat hem eenig ongelyk of injurie aangedaan
+    worde, procedeerende tegen de genen, die hier tegen zouden durven
+    handelen, als tegen verbreekers van onze Sauvegarde, op poene als
+    vooren; en doende in zulker voege, dat de voornoemde _de Groot_ moge
+    leeven in alle zekerheid onder onze authoriteit en bescherming."
+
+BRAND zegt, dat de gemelde verantwoording wel schielyk verbooden, maar
+nooit wederlegd is geworden.--De groote HUGO schreef, staande zyn
+verblyf te _Parys_, onder anderen, ook nog zyn _Onderzoek van de
+Pelagiaansche Leerstukken_, waarin by ruiterlyk voor de zaak der
+_Remonstranten_ uitkwam; want hy toonde in dat geschrift aan, dat de
+Leer der gezegde Kerkgemeente, niet _Pelagiaansch_ was, maar met het
+gevoelen der oudste en zuiverste Leeraars overeenkwam.
+
+De diensten welken hy, staande zyn verblyf aan het _Fransche Hof_, zyne
+landgenooten bewees, zyn indedaad niet gering geweest; trouwens een man
+als onze DE GROOT was ook in alle opzichten te groot, dan dat zyn leven
+niet eene aanëenschakeling van roemwaardige bedryven zoude geweest zyn;
+Prins FREDRIK HENDRIK was zelfs één van de geenen welken hem
+desaangaande dankbaarheid verschuldigd waren: een missive van dien
+doorluchtigen Persoonaadje, in de _Fransche taale_ aan HUGO geschreeven,
+onder dagtekening van den 4 Augustus 1621, begint met deeze woorden:
+
+    "Ik dank u voor de goede diensten die gy my, by eenige Raaden des
+    Konings gedaan hebt[9], en bid u daarin te volharden, zo wel by
+    gemelde Raaden, als by anderen, waaromtrent gy zulks noodig zult
+    oordeelen; zyt verzekerd dat ik u desaangaande myne erkentenis zal
+    toonen, in alle gelegenheden, waarin ik u van eenigen dienst zal
+    kunnen weezen:"
+
+--"Ik wenschte", dus luidt een verder gedeelte van dien brief;
+
+    "Ik wenschte in staat te zyn van u alhier nuttig te kunnen zyn in
+    uwe zaak, ik zou my daarin met al myn hart van myne verpligting
+    kwyten; maar gy weet, dat de gelegenheid der zaake zodaanig is, dat
+    noch ik, noch uwe andere vrienden u daarin niet kunnen dienen, zo
+    als wy wel zouden wenschen; ik hoop dat de tyd daarin eenige
+    verandering zal ten wege brengen, en dat ik u, ten eenigen tyde, in
+    deezen Lande, zal mogen wederzien, zo hoog geacht, zo algemeen
+    geëerd, als uwe zeldzaame talenten verdienen; het welk my niet
+    minder genoegen zou doen smaaken, _dan ik gesmaakt heb, by het
+    verneemen van uwe ontkoming_; ondertusschen," enz.
+
+Deed FREDRIK HENDRIK recht aan 's mans ongemeene bekwaamheden, LODEWYK
+DE DERTIENDE was daarin evenmin nalaatig; niet alleenlyk zeide hy hem
+mondling: DE GROOT, _gy zyt een treffelyk man, en ik wil u wel doen_,
+maar had zulks ook reeds werkelyk getoond door hem, na hem eene
+aanzienlyke vereering gedaan te hebben, een jaarlyks tractement van 3600
+guldens toeteleggen: in het koninglyk besluit desaangaande genomen, en
+dat zyne Majesteit eigenhandig ondertekende, vindt men, dat de koning
+hem dat pensioen toestond, om hem by zig te houden, _hebbende in achting
+genomen de verdiensten, bequaamheit en zonderlinge geleertheit van den
+Heer de Groot_.
+
+Na, gelyk wy boven, (bladz. 82) gezien hebben, de onvoorbeeldige
+REIGERSBERGEN, weder op vrye voeten was gesteld worden, en na eenige
+vergeefsche pogingen ter verdere verlossinge van haaren halsvriend
+aangewend te hebben, toefde zy niet om zig ook weder in het bezit van
+dien onwaardeerelyken schat te stellen; zy stak naar _Frankryk_ over:
+het trouwhartig ELSJE was door te sterke banden aan haare Meesteresse
+verbonden, dan dat zy dezelve niet op de reis vergezeld zou hebben;
+_Parys_ ontving ook die lofwaardige Dienstmaagd binnen haare muuren, en
+werd door veelen bewonderd; onder anderen toonde de President JEANNIN,
+inzonderheid, groote begeerte om haar te zien, en zeide, toen hem zulks
+mogt gebeuren: _Ma fille! _DIEU_ vous benira_; dat is: _Myn Dochter!
+_GOD_ zal U zegenen_.
+
+Den geruimen tyd van elf jaaren, bragt onze Held in het _Lelieryk_ door,
+in welken tyd hy meer dan ééns aangezocht was geworden, zo door
+CHRISTIAAN DEN VIERDEN, Koning van _Deenemarken_, als door GUSTAVUS DEN
+GROOTEN, Koning van _Zweeden_, en anderen, om in derzelver Ryken
+aanzienlyke amten te bekleeden, maar hy hield nog altoos het oog op zyn
+Vaderland gevestigd, en hoopte zekerlyk nog eens in deszelfs boezem zyne
+verloorene rust te zullen wedervinden; gedeeltelyk tot dat einde had
+zyne Gemaalinne reeds een reis derwaards gedaan, doch geheel zonder
+vrucht: de gezegde hoop verkreeg echter van tyd tot tyd voedzel, schoon
+dezelve ook wel eens weder geheel uitgebluscht werd; er vielen in
+_Nederland_ zeer veele gewigtige veranderingen voor, waarvan als eene
+der voornaamste genoemd mag worden, dat FREDRIK HENDRIK, dien wy gezien
+hebben, dat niet tegen HUGO maar veelëer zyn vriend was, zynen broeder
+MAURITS in de Stadhouderlyke waardigheid was opgevolgd, waarover zyne
+Hoogheid door onzen Held geluk gewenscht werd: alle 's mans vrienden
+yverden nu zeer hartlyk tot zyne herstelling, maar in _Frankryk_, liet
+men in tegendeel niet na alles aan te wenden wat mogelyk was, om hem tot
+de _Roomsche Kerk_ overtehaalen, tot welk einde zyne Gemaalin zelfs de
+dringendste aanvallen moest doorstaan: "Myne huisvrouw", schreef hy in
+zekeren brief, "wordt door de geleerdsten van _Parys_ aangevochten, maar
+verdedigt zig treffelyk; ons hart", voegde hy 'er by,
+
+    "zou beter strekken tot vereeniging met de Gereformeerden van ons
+    land, na eenige verzachting van de wat te onvoorzichtig (zo wy
+    oordeelen) gedaane decisie"
+
+--"En hier," schreef hy aan UITENBOGAARD,
+
+    "wat zal ik zeggen? men ziet, dat ik door goed noch kwaad ter misse
+    wil gaan; men ziet dat ik geen voorneemen heb, ten aanzien van ons
+    land, dan tot behoudenis van wettige vryheid; men ziet dat myne
+    wederpartydigen sterk zyn, en in den Staat groot gezach hebben: wat
+    hier uit volgen zal by eene Natie, die zo wispeltuurig is als de
+    Fransche, zal UEd. best kunnen oordeelen;"
+
+--"Men wil hier niet ten halve gediend zyn", schreef hy op een anderen
+tyd;
+
+    "op de betaaling wordt my ook reeds groote zwaarigheid voorgewend:
+    men wil my wysmaaken dat het comptoir, waarop ik geordonneerd ben,
+    geledigd is, het welk geene verstandigen kunnen gelooven:"
+
+uit dit een en ander, waarby wy nog veele zaaken zouden kunnen voegen,
+indien dezelven niet door anderen reeds breedvoerig waren geboekt
+geworden, is gemaklyk optemaaken, in welk eene gesteltenis onzen HUGO
+zig bevondt; evenwel verliet hy zyne letteroefeningen niet, maar
+vervaardigde, van tyd tot tyd, veele schriften die zynen naam
+onstervelyk gemaakt hebben.
+
+_Frankryk_ werd vervolgends door verdervelyke onlusten verdeelt en
+geschud; de duurte der levensmiddelen nam dagelyks toe, en op de
+betaaling der pensioenen kon geen staat meer gemaakt worden; de groote
+HUGO was te groot van ziel om te smeeken, en derhalven nam hy het
+besluit, zig naar elders te begeeven; evenwel wilde hy niet in vreemden
+dienst overgaan, voor hy verzekerd ware van de gesteldheid der
+gemoederen in 't Vaderland, omtrent hem: de kloekmoedige REIGERSBERGEN,
+stak andermaal over, om met vrienden en bloedverwanten raad te
+neemen;--ieder verlangde hem te zien; de zaaken hier ten lande werden
+van de beste zyde beschouwd; DE GROOT wenschte ook zeer vuuriglyk zynen
+ouden vader nog eens te mogen omhelzen--was dit niet genoeg om hem de
+reis te doen aanneemen? hy nam in 't openbaar afscheid van den Koning,
+die hem niet alleenlyk met alle beleefdheid ontving; maar zelfs
+omhelsde, en hem aanbood, ten zynen voordeele, eigenhandig aan de Heeren
+Staaten te schryven: in 't laatst van de maand October des jaars 1631,
+kwam hy behouden te _Rotterdam_ aan.
+
+Men kan ligtlyk denken wat al beweegingen daardoor ontstonden, en welke
+beweegingen niet weinig vermeerderden, toen de zaak ter ooren van zyne
+vyanden gekomen was; tot by den Stadhouder toe, onderzocht men, op wiens
+toestemming hy het gewaagd had, weder in 't Vaderland te verschynen;
+ieder kende zig vry, hem daartoe verlof gegeeven te hebben; FREDRIK
+HENDRIK zeide: _Ik heb hem niet doen komen_; men was geheel verdeeld
+over de wyze waarop men den stap, door DE GROOT gedaan, zoude
+behandelen; deezen waren voor de zachtheid, ten welke einde de Heeren
+van _Delft_, zig zeer gelegen laatende leggen aan hunnen roemwaardigen
+Inboreling, eene bezending naar den Prins Stadhouder afvaardigden;
+_Amsteldam_ en _Rotterdam_ ondersteunden de lofwaardige poogingen van
+_Delft_, maar anderen, zeer waarschynelyk door de Geestlykheid opgezet,
+riepen, _dat hy _DE GROOT_ was, die Land en Kerk beroerde, dat hy de
+tegenwoordige Regeering in zyne verantwoording voor onwettig gescholden
+had, en dat hy op zyn eigen ban en boete, zonder voorafgaande
+bewilliging der Staaten, in 't Land gekomen was_; en deeze party behield
+de overhand; te vergeefsch had men hoop gevoed op den bystand van
+FREDRIK HENDRIK; te vergeefsch hadden niet weinigen geloofd, dat hy
+glory zou zoeken te behaalen door het herstellen van zo groot een man,
+als deeze bewonderenswaardige vluchteling, in deszelfs voorige
+waardigheden; men had dien Prins van zyne menschlievende en loflyke
+oogmerken weeten te doen afzien: "maar gelyk meerendeels", zegt één van
+HUGO'S levensbeschryveren;
+
+    "op de gemoederen der genen, die by Vorsten doen en laaten zyn, meer
+    het nutte dan het eerlyke plaats grypt, en er geene ontbraken, die
+    hem voor oogen stelden, hoe gevaarlyk 't voor syne saeken zyn soude,
+    eenen man, die met soo groot een stantvastigheit de Vryheit en syn
+    Vaederland beminde, wederom in de Regeeringe in te neemen, heeft hy
+    beslooten veel eer te volghen 't gheen hem syne moogenheit dan 't
+    gheen hem syne weerdigheit raedde, en, als de Staeten
+    beraedtslaeghden oover 't verblyf van _de Groot_, sich gevoeght by
+    't oordeel der genen, die gevoelden dat men hem 't verblyven in syn
+    Vaederlandt behoorde te verbieden":
+
+--wat zou de doorluchtige balling, na het verlies van zulk een veel
+vermogenden voorstander, anders hebben moeten besluiten, dan zyne
+zelfberging niet uit het oog te verliezen?--hy nam de wyk naar
+_Amsteldam_, alwaar hy zig een geruimeren tyd, onder eenen verbloemden
+naam onthield, ten huize van den Heere, JOOST BRASSER, terwyl er
+volgends de aantekeningen van den onpartydigen BRAND, by de Heeren
+Staaten van _Holland_ geresolveerd werd, dat alle 's Lands Officieren
+zouden worden gelast, HUGO DE GROOT, in verzekering te brengen, op
+privatie van hun amt, en dat 2000 Guldens zou gegeeven worden, aan die
+geenen die hem in handen van de Justitie zoude leveren: _Amsteldam_ had
+zig daartegen zeer sterk verzet, van gedachten zynde, dat de Provincie
+van _Holland_ niet bevoegd was de poenen tegen DE GROOT, by voorgaande
+plakaat der Heeren Staaten Generaal gesteld, te bezwaaren; andere
+steden voegden zig weder by _Amsteldam_; maar te vergeefsch, men
+begeerde de zaak door te zetten, zo als zy van den beginnen af aan
+opgenomen was geworden; het moest er nu meê door; men scheen te ver
+gegaan te weezen om wedertekeeren; FREDRIK HENDRIK, "vond niet geraaden
+tegen deezen stroom van sterke driften opteroeijen"; dus werd het
+besluit, by meerderheid van stemmen, tot zyn nadeel genomen, gelyk wy
+boven gezien hebben.
+
+Ondertusschen werd zyn komst te _Amsteldam_ door de voornaamste Dichters
+bezongen: de Heer HOOFT, vervaardigde een Dichtstukje, waarin hy van
+onzen geleerden Held dus spreekt:
+
+    _O Blaakende vernuft, zo puur_
+    _Als 't rookelooze starrevuur,_
+    _Wanneer hem wolk noch schaduw let!_
+    _Gy stelt aan krygh en vreê de wet;_
+    _'t Wargaaren van 't gerecht gy schift;_
+    _Verlicht de duisternis der schrift;_
+    _De naamen die uw' lof verbreidt,_
+    _Vergoodt gy met onsterflykheit,_
+    _Oft eeuwelyk onzaaligh maakt,_
+    _De geene die uw' oordeel wraakt;_
+    _Baardt wonderwerk by wonderdaadt;_
+    _En altyds even zwanger gaat._
+    _Maar alle wond'ren streeft verby,_
+    _o Lief der deughde, dat, daar gy_
+    _Die groote wonderen bedryft,_
+    _Zoo kleen noch by u zelven blyft,_
+    _Dan, mits dat gy u dus verneêrt,_
+    _Houdt zich der Eng'len schaar vereert_
+    _Met zich te draagen onderdaan,_
+    _Aan u, en staâghs ten dienst te staan._
+
+De groote VONDEL, die nooit zweeg, zweeg ook by deeze gelegenheid niet;
+hy verwelkomende DE GROOT te _Amsteldam_, met deeze verzen:
+
+    _Wat zaelge wint is 't, die van 't Lelistrant,_
+    _Den stroom op, in 't ondankbre Vaderlant,_
+    _Hervoert het Delfsche wetorakel, dat_
+    _Gekoffert, als een kostelyken schat,_
+    _Wel eer de bange Maes afdryven quam,_
+    _Tot dat de sein het in haar armen nam,_
+    _En zette dat gebergde Gods kleinoot,_
+    _Met blydschap, op den koninglyken schoot_
+    _Des allerkristelyksten Luidewyks,_
+    _Die 't herberg schonk, tot glorie zynes Ryks;_
+    _Op dat het, na 't verstuiven van die wolk_
+    _Des druks, verscheen tot heil van 't vrye volk,_
+    _En 't misverstant, aenziende 's helts gedult_
+    _Hem weder eerde, en riep; het is myn schult, enz._
+
+Ten blyke van de genegenheid die de wethouderschap der Stad _Amsteldam_
+onzen DE GROOT toedroeg, verstrekt het geen wy aangetekend vinden,
+naamlyk, dat hy, na zig omtrent drie maanden schuil gehouden te hebben,
+de vryheid nam van openlyk langs de straaten te gaan; de kerklyke
+vergadering der _Remonstranten_ by te woonen, en in de _Fransche Kerk_
+te verschynen, niettegenstaande hy de straaten niet betreeden konde,
+zonder een grooten toeloop van menschen, die hem eer beweezen en
+beklaagden, waar uit te besluiten is dat het neemen van die vryheid, ter
+ooren van de Regeering moet gekomen weezen; men verzekert evenwel dat
+hem geen vrygelei gegeeven was geworden, hoe zeer anderen zulks ook
+voorgaven; 't kan zyn dat het niet uitdrukkelyk geschied zy, echter is
+het wel waarschynelyk dat onze Held de gemelde vryheid niet genomen zal
+hebben zonder te weeten, dat de Wethouderschap den Hoofdofficier, en
+door hem den Onderschouten, heimelyk gelast had, niets tot zyn nadeel te
+onderneemen, want die last was door de Heeren Burgemeesteren gegeeven
+geworden.
+
+Zy die hem genegen waren, zaten ondertusschen niet stil, met hunne
+pogingen aantewenden, om hem een gerust en vreedzaam verblyf in den
+Lande te bezorgen; men vorderde van hem dat hy daartoe een
+verzoekschrift zou opstellen, 't welk hy echter onwillens deed; maar men
+oordeelde dat hy zig daarin veel te fier uitdrukte, 't geen een gevolg
+was van zyn gevoelen wegens zig zelven; hy wilde met zyne partyen gaarne
+bevredigen, maar alles wat slechts eenigzins naar belydenis van schuld
+zweemde, hoe ingewikkeld ook, of de minste gunstvorderende uitdrukking,
+was voor zyne waarlyk verhevene ziel onverdraagelyk; zyn verzoekschrift,
+bovengemeld, werd dan afgekeurd en een ander opgesteld, doch dit
+weigerde hy te tekenen, ronduit verklaarende, _dat hy geen pardon,
+hoegenaamd, begeerde, maar wel vergeeven wilde den geenen, die hem
+misdaan hadden_: na men langen tyd over zyn te houden gedrag geraadpleegd,
+en elkanders gedachten onderling medegedeeld had, nam onze HUGO een
+onverzettelyk besluit om het vaderland te verlaaten: begeerende dat het
+ook niet zyn koud gebeente toevertrouwd zou worden; men poogde hem van
+dat voorneemen aftebrengen, maar te vergeefsch, hy ging te scheep naar
+_Hamburg_, waardoor hy zyne vyanden verheugde, doch zyne vrienden nog
+veel meer bedroefde, vooral die geenen van hun, welken de hoop op eene
+volkomene bevrediging nog niet geheel opgegeeven hadden; en waarin zy
+versterkt werden door de betuiging van Prins FREDRIK HENDRIK, dat hy,
+ingeval DE GROOT, door een request te presenteeren, zyne zaak eene
+andere gedaante geeven, en zyne vrye inwooning verzoeken wilde, hy in
+zulk een geval de hand aan zyne zaak houden, en alles ten zynen besten
+zoude helpen bestuuren.
+
+Te _Hamburg_ werd onze Held, met alle minzaamheid en hoogachting
+ontvangen, ja veelëer, volgends zyn eigen schryven, als een staatelyken
+Afgezant, dan als een verdreeven balling; hier voegde zyne Echtgenoote,
+die zig eenigen tyd elders opgehouden had, zig weder by hem, en HUGO,
+leide in het byzyn van haar, en zyn verder gezin, als mede onder het
+onvermoeid navorschen en beoefenen der weetenschappen, een leven, zo
+gelukkig als een man in zyn omstandigheid zou hebben kunnen leiden.
+
+Eenigen tyd daarna werd hy, ('t geen reeds meermaalen geschied was, doch
+nu ernstiger dan voorheen) aangezocht, van GUSTAAF ADOLF, Koning van
+_Zweeden_, om in deszelfs dienst over te gaan; deeze Vorst was wegens
+zyne geleerdheid, en doordringend oordeel, bekwaam om de zonderlinge
+gaaven van den grooten HUGO, op haare rechte waarde te schatten; het
+boek van onzen Held, over 't recht des oorlogs en des vredes, had zyne
+Majesteit zig zeer ten nutten weeten te maaken, waarom zyne achting voor
+het zelve ook zo groot was, dat hy het, ten dienste zyner onderdaanen,
+in de _Zweedsche taale_ liet overzetten: DE GROOT werd, tot vreugd van
+zyne vrienden, door den dood zyner Majesteit, die op het bed van eer
+stierf, verhinderd, in het handelen over deezen overgang in _zweedschen
+dienst_, maar zyne hoop op eene aanzienlyke verbindenis werd by het
+leven behouden, door andere Mogendheden die hem, by aanhoudendheid,
+aanzoeken van dien aart bleeven doen; de Koning van _Deenemarken_
+verzocht hem te _Glukstad_ te willen komen, om hem in persoon te
+spreeken, aan welk verzoek onze Held voldeed, en, ter gezegde plaatze,
+door zyne _Deensche Majesteit_, met zonderlinge blyken van gunst en
+genegenheid, ontvangen werd;--intusschen wees DE GROOT alle aanzoeken
+van dien aart vriendlyk van de hand, het welk 't _Zweedsche Hof_ weder
+gelegenheid gaf om het meer dan eens hervatte verzoek te vernieuwen, 't
+geen AXEL OXENSTIERN, groot Cancelier van dat Ryk, dien benevens nog
+drie andere Raaden, 't Staatsroer was toebetrouwd, ter oorzaake van de
+minderjarigheid van Koninginne CHRISTINA, op zig nam, en daarover, in
+het begin des jaars 1633 aan den geleerden HUGO schreef: "Kan UE," dus
+drukte OXENSTIERN zig in dien brief uit,
+
+    "zyne studien zo veel tyds onttrekken, dat gy my in dit gewest komt
+    bezoeken, zyt verzekert, dat UE. my den aangenaamsten dienst zult
+    doen, dien ik, zo ik niet anders vermag, ten minsten zo hoog zal
+    achten en erkennen, dat ge over de moeijelykheid uwer reize niets te
+    klaagen zult hebben, en in der daad bevinden, dat ik de ongemakken
+    uwer ballingschap heb getracht te verlichten. Meer mag ik voor
+    deezen tyd niet schryven", enz:
+
+--zeide de beroemde VONDEL niet te recht van onzen HUGO:
+
+    _Hoe zou de duisternis dit Hollandsch licht gedoogen,_
+    _Dat al te hemels scheen in aller blinden oogen!_
+    _Het ging een wyle schuil, om klaarder op te gaan:_
+    _Wy haaten 't groote licht, een ander bidt het aan._
+
+Onze Held dit dringende aanzoek, dat waarschynelyk verscheidene keeren
+hervat zal weezen, overweegende, en begrypende dat de hoop om voor eerst
+in zyn vaderland een gerust verblyf te zullen vinden, op een zeer
+zwakken grond steunde, besloot het oor te leenen aan de begeerte van
+_Oxenstiern_; vertrok in de Maand Mei des jaars 1634 van _Hamburg_ naar
+_Zweeden_ alwaar hy met de uitsteekendste blyken van eere en gunst
+ontvangen werd.
+
+Men begrypt ligtlyk dat men zo veel moeite om DE GROOT derwaards te doen
+trekken niet gedaan had, alleenlyk om in hem een voorwerp van verwondering
+te kunnen hebben; geenzins, het welzyn van 't Ryk was de voornaamste
+dryfveer dier aanzoeken, dit toonde men ook wel rasch, want onze HUGO
+werd vereerd met de waardigheid van _Zweedsche Afgezant_ aan 't Hof van
+_Frankryk_, benevens die van Staadsraad des _Zweedschen Ryks_; de eerste
+op een jaarwedde van 15000 en de andere op eene van 5000 guldens: in 't
+begin des volgenden jaars, (1635) vertrok hy van _Mentz_ naar _Parys_,
+en verscheen nu andermaal aan het Hof van LODEWYK DEN DERTIENDEN,
+trouwens in zeer verschillende omstandigheden, thans ten hoogsten
+aanzienlyk, niet zo zeer door den luister zyns Gezantschaps, als wel
+door den roem zyner geleerdheid, en zyner deugden: ondertusschen lieten
+zyne vyanden nog niet af hem te vervolgen, aan 't _Fransche Hof_, alle
+pogingen aantewenden, om te beletten, dat door DE GROOT toetelaaten, in
+de gezegde waardigheid, zyn voorgaand gedrag, waarom hy zo veel geleeden
+had, niet gerechtveerdigd werd; men begreep zeer wel dat als HUGO
+braafheids genoeg bezat, om als _Zweedsch Afgezant_ aan 't Hof van
+_Frankryk_ geduld te worden, dat hy dan onmogelyk een man kon weezen,
+schuldig genoeg om als balling buiten zyn Vaderland te moeten zwerven;
+evenwel was alles te vergeefsch, en DE GROOT had reden te zeggen:
+
+    Al scherpt de magre Twist haar tand,
+    God slaat haar voor my neêr met schand.
+
+Ons voorneemen en bestek laaten niet toe ons breedvoerig over zyne
+verrichtingen als Afgezant uittelaaten, alleenlyk kunnen wy desaangaande
+zeggen, dat hy veele wederwaardigheden te boven te komen had, echter in
+'t _Fransche Ryk_ leefde, zo aangenaam by den geenen aan welken, als by
+hun van welken hy gezonden was; zynen tyd bestedede hy grootendeels in
+de bezigheden zyns Gezantschaps, gedeeltelyk ook in zyne studien, maar
+ook gedeeltelyk met de bezoeken en aanspraaken der geenen, die van alle
+kanten als zamenvloeiden om hem te zien, en met hem te raade te gaan:
+voor allen, zegt zeker schryver, stond zyn deur, voor alle zyn tafel,
+voor allen zyn dienst open, zelfs zonderde hy daarvan niet uit, die
+geenen, wier ouders, na hem tallooze ongelyken aangedaan te hebben,
+oorzaak van zyne gevangenis en ballingschap geweest waren.
+
+Boven gaven wy te kennen dat de toestemming van het _Fransche Hof_ om
+DE GROOT als Afgezant van _Zweeden_ te ontvangen, eene soort van
+verontschuldiging voor dien edelen balling was; dien dit vreemd mogt
+voorkomen, uit aanmerking van het vonnis dat in zyn vaderland over hem
+was uitgesproken geworden, zal zig nog meer verwonderen over de volgende
+_Verklaaring_, welke in 1637, van wege de Heeren van _Delft_, in 't
+licht verscheen; dus luidende:
+
+    "Wy Schout, Burgemeesteren, Schepenen en Raaden der Stad _Delft_,
+    certificeeren mits deezen voor de waarheid, dat voor ons
+    gecompareerd zyn, de Heeren JOOST VAN ADRICHEM, Burgemeester der
+    voorschrevene Stad; EWOUT VAN DER DUSSEN, en, Mr. CORNELIS VAN
+    BEERESTEIN, Oud Burgemeester, mitsgaders Mr. JOHAN CAMERLING,
+    Raad-pensionaris derzelver Stad, de welken gezamentlyk, en elk in 't
+    byzonder, ten verzoeke van den Heere WILLEM DE GROOT, Advocaat voor
+    den Hove van _Holland_, van wege zynen broeder HUGO DE GROOT, thans
+    Ambassadeur van haar Majesteit, en de kroon _Zweeden_, by zyne
+    Majesteit van _Frankryk_, hebben verklaard en getuigd, by den eed by
+    hem respectivelyk in hunne amten gedaan, dat zy comparanten, als
+    gedeputeerden deezer stad, present zyn geweest, in de vergadering
+    van de Ed. Gr. Mog. Heeren Staaten van _Holland_ en _Westfriesland_,
+    gehouden vóór Paasschen van den jaare 1632, en dat zylieden
+    comparanten ten zelven tyde de Gedeputeerden der Stad _Rotterdam_,
+    dewelken ter voorschreevene Vergaderinge, de voornoemde Stede
+    _Rotterdam_ waren representeerende, hebben hooren mondeling uit
+    verklaaren, dat de voornoemde HUGO DE GROOT, ten tyde dat hy het
+    Pensionarisschap, en 't Gecommitteerde Raadschap, der voorschrevene
+    Stede was waarneemende, en naamlyk, in den jaare 1618, niet anders
+    heeft geproponeerd, voorgedraagen, en gedaan had, dan 't geen was
+    conform de resolutiën van zyne Meesters, de Heeren Regeerders van
+    _Rotterdam_, en hem dien volgende belast was, daar het behoorde,
+    voor te draagen, en de genomene resolutie te effectueeren, zonder
+    dat hy buiten of tegen den last van voorschrevene zyne Meesters, zig
+    zelven eenigzins heeft verloopen: daar by voegende, indien de
+    voornoemde HUGO DE GROOT daarin misdaan heeft, zo hebben wy-luiden
+    misdaan."
+
+--De aanmerkingen die na het leezen van deeze _Verklaaring_, over de
+zamenhang der zaake van onzen HUGO, te maaken zyn, laaten wy aan den
+kundigen Leezer over.
+
+Eene en andere omstandigheden begonnen hem nu een groot ongenoegen te
+geeven, en daartoe behoort het nalaatig weezen in 't betaalen van zyne
+jaarwedden, welke hy reeds van twee volle jaaren, dus ter somma van
+40.000 guldens te vorderen had, behalven zyne groote verschotten: "Ik
+heb", schreef hy,
+
+    "al myn geld, dat ik met verkorting van myn jaarlyks inkomen, uit
+    _Holland_ heb doen overkomen, reeds uitgegeeven, en daarom penningen
+    noodig: ik verzoek dat men my van de ongemakken en bekommeringen
+    daar ik mede gedrukt worde verlosse; _om groote zaaken te doen moet
+    het hart van zorgen vry zyn_; en 't is onmogelyk, als de byzondere
+    zaaken niet wèl zyn gesteld, dat alles naar zyne behoorelyke
+    waardigheid kan geschieden: _'t is een hard lot voor een blinkende
+    eernaam zo nadeelig een schatting te betaalen_".
+
+Zyne onvoorbeeldige Gemaalinne deed weder een reis haar _Holland_, om
+zyne achterstallen aldaar intevorderen, waarin zy ook gelukkiglyk
+slaagde, schoon haar aan den anderen kant het verdriet trof, dat,
+staande haar verblyf aldaar, de vader en zuster van haaren dierbaaren
+HUGO, den laatsten tol aan natuur betaalden, in welke omstandigheden
+haare tegenwoordigheid zeer wel te passe kwam.
+
+Dat de _Zweedsche Ambassade_ hem begon tegentestaan, blykt duidelyk uit
+zyn schryven, by gelegenheid van een verspreid gerucht, dat men in
+_Zweeden_ genegen was hem te herroepen, en een ander in zyne plaats te,
+zenden: "De Ambassade", schreef hy,
+
+    "brengt my geen profyt in; ik heb eers genoeg ingelegd; en ben 'er
+    zat van. Zo men my de minste occasie geeft, zal ik ligt een stille
+    plaats vinden om myn leven in goede gedachten te eindigen, en de
+    wereld, die ik meer en meer moede worde, te laaten woelen. Wat het
+    Hof alhier aangaat, ik meen, dat ik hier in achting ben; maar datze
+    liever een slechthoofd hier hadden, doch, gy kunt verzekerd zyn, dat
+    ik 'er my in 't minst niet over bekommere".
+
+Zyne gedachten op een stil afgezonderd leven, en op zyn' dood, moeten,
+van tyd tot tyd, gemeenzaamer by hem geworden zyn; want hy zond zynen
+broeder een tweeregelig versje, in de _Latynsche taale_ geschreeven, met
+verzoek van hetzelve, als het GODE behaagde hem uit het leven
+opteontbieden, als zyn grafschrift, by zyne overige verzen, in die taale
+opgesteld, te voegen; dus vinden wy het vertolkt:
+
+    _Dit is het graf van _HUIG DE GROOT_,_
+    _Dien Holland in zyn kerker sloot;_
+    _En daaruit vrygeraakt, in ballingschap deed leeven,_
+    _o Magtig Zweeden! tot uw Ryksgezant verheven._
+
+Het voorgemelde gerucht van zyn ontslag, werd eindelyk met 'er daad
+bevestigd; na den onvermoeiden Letterheld, nog eenige onaangenaamheden,
+over het uitgeeven van sommige zyner herssenvruchten getroffen hadden;
+na omtrent elf jaaren, aan het _Fransche Hof_, in den dienst van
+_Zweeden_ doorgebragt te hebben, ontving hy eene eigenhandige missive
+van de Koninginne CHRISTINA, zyne Meesteresse, die nu den ouderdom van
+agttien jaaren bereikt had, dus meerderjaarig geworden was, en het
+bestuur over haar Ryk en Staaten aanvaard had: in deeze missive,
+gedateerd, 30 December, 1644, sprak de Vorstin onzen held aan, met den
+loflyken eernaam van, _Edele en voortreffelyke persoon, overgegeeven aan
+onzen dienst!_ betuigende in het slot des briefs, dat hy zig ten vollen
+verzekerd konde houden, dat haare Majesteit ten hoogsten voldaan was
+over zyne diensten, welken hy de Kroon van _Zweeden_ beweezen had; hem
+tevens verzekerende, dat, gelyk haare Majesteit dezelven niet uit haar
+geheugen zou laaten gaan, zy ook hem en zyne famille blyken zou geeven
+van 't gevoel haarer erkentenisse: in den brief aan zyne Majesteit den
+Koning van _Frankryk_, ter kennisgeevinge van dat opontbod, noemde zy
+onzen Held, _de edele_, _voortreffelyke_, _onze geliefde_ HUGO GROTIUS.
+
+Na eene en andere bedenkingen op het bevel zyner Meesteresse gemaakt te
+hebben, besloot hy eindelyk zig naar _Zweeden_ te begeeven, en maakte
+ten dien einde de noodige schikkingen in zyne byzondere zaaken: ook was
+hy, staande die bezigheid, weder bedacht op zyn opontbod uit deeze
+wereld, naar het vaderland der ziele, want nog eer hy op reis ging,
+schreef hy zynen uitersten wille, welke dus luidde:
+
+    "Ik, HUGO DE GROOT, weetende dat wy zyn geboren om overtegaan tot
+    een beter leven, wenscht dit tegenwoordige te eindigen in den
+    Christelyken Godsdienst, gelyk ik denzelven heb uitgelegd in myne
+    boeken, overeenkomende met de H. Schriftuur, en de Leeraars by de
+    kerk goedgekeurd; God biddende, dat hy de Christenen wil verëenigen
+    tot één kerk, onder eene heilige reformatie: en om te disponeeren
+    van myne goederen, erkennende de groote trouw, en liefde voor onze
+    kinderen, van Vrouwe Maria Reigersbergen, myne zeer geliefde
+    Echtgenoote, zo bidde ik God, dat hy haar vergelde het goede, dat zy
+    my beweezen heeft, en stelle dezelve tot myne universeele erfgenaame
+    van alle myne goederen, tegenwoordige en toekomende, van hoedanige
+    natuur en plaatse die zouden mogen zyn; en begeere, dat zy aan onze
+    kinderen, by hun huwelyk, of anderzins, uitkeere, 't geen zy zal
+    redelyk oordeelen: en indien één van myne kinderen niet mogte
+    vergenoegd zyn met deeze myne dispositie, zo stel ik dien tot
+    erfgenaam alleen, van zyne legitime portie, hem toerekenende al het
+    geene hem naar de Wetten en Costumen kan toegerekend worden.
+
+    "Gedaan te Parys den 27 Maart, in 't jaar van onzen Zaligmaaker,
+    1645: getekend met myn hand, en gezegeld met het Signet van myn
+    wapen; enz."
+
+Te zonderling is het volgende geval, dat wy aangetekend vinden in 't
+verslag van het geen onze HUGO in _Frankryk_ bejegend is, dan dat wy het
+onzen Leezers niet zouden mededeelen: liefst volgen wy hier den
+voorgemelden Dichter, DUIM, die 't één van DE GROOT's volgjonkers, in
+deeze verzen doet verhaalen:
+
+    _Mynheer, reed op een' tyd wat driftig van den Koning_
+    _Door zeker dorp, verzelt met Kroeze[10], naar zyn woning;_
+    _In 't Dorp men bezig was misdadigers, ten schrik_
+    _Van anderen, ter dood te brengen, door een' strik;_
+    _De mening was, men kwam de schellemen ontzetten,_
+    _En door 't gedruis van 't volk, zy op 't geroep niet letten,_
+    _Om op te ruimen voor den Zweedschen Afgezant,_
+    _Maar verr' van zulks te doen; men schoot van allen kant_
+    _Van achtren door de koets, digt langs zyn hoofd, naar vooren._
+    _En trefte den koetzier; twee kogels kwamen boren_
+    _In 't lichaam, dus gegrieft, stierf korts hy van die wond._
+
+Na dan alle noodige bestellingen verricht te hebben; ging hy t'scheep,
+achterlaatende zyne vrouw en dochter, vermits de eerstgemelde zig niet
+in staat bevond, om hem op zyne reis naar _Zweeden_ te vergezellen, en
+de Geneesheeren haar geraaden hadden, ter herstellinge van haare
+Gezondheid, de wateren van _Spa_ te gaan gebruiken.
+
+Hy nam zyne reis door _Holland_, en te _Rotterdam_, zyne oude woonplaats,
+gekomen zynde, werd hy aldaar met groote toejuichingen en gunst der
+burgeren ontvangen; maar zyne vyanden, niet vergenoegd met de lasteringen
+en ongelyken, waarmede zy hem zo langen tyd geplaagd hadden, liepen by
+hunnen aanhang rond, en arbeidden, om wien ze konden aan hun snoer te
+krygen: "Heemel en aarde", zegt één zyner Levensbeschryveren, dien wy,
+met anderen, hier volgen.
+
+    "Heemel en aarde beweeghenden, om te beletten, dat de Staeten van
+    _Hollandt_, juyst toen ter tydt vergaedert, toelieten, dat DE GROOT
+    ongestraft door hunne Landen en Steeden synen wegh nam: maer 't
+    weesen der saeken was verandert;"
+
+voegt dees schryver er by:
+
+    "Seer veelen der genen, die in den jaere 1618 den staat der
+    Republyke ontrust hadden, waeren nu overleden; eenighe der genen die
+    in 't selfde jaar waeren geschopt uit hunne weerdigheeden, hadt de
+    saghte gemaetightheid des Prinsen FREDERYK HENRIK; weeder tot hunne
+    voorighe bedieninghe geroepen, en die nieuw in de Regeeringhe
+    waeren gekoomen, gelykse in de partyschappen niet waeren gemenght
+    geweest, soo ook des te meer bequaemheits hadden ze, om de waerheit
+    t'onderscheyden. Dus is 't gebeurt, dat als de Heer JACOB KATS, toen
+    ter tydt Raedtpensionaris der Staeten van _Hollandt_, ter
+    vergaderinghe der gemelte staeten voordroegh, 't geen hem
+    dienaangaande was voorgekoomen, haere Eed. Grootmooghende hem tot
+    antwoordt gaeven, _dat hy de menschen, welker vreese wat te verre
+    gingh, van die ongegronde vreese ontslaen soude, dat sy souden
+    sorghe draeghen dat de Republyk geen schaede quaeme te lyden_."
+
+Te _Rotterdam_ vertoefde hy geen langen tyd, maar vertrok van daar naar
+_Amsteldam_, alwaar toen de Burgemeesterlyke waardigheid, bekleed werd,
+door de Heeren, PIETER HASSELAAR, ANDRIES BIKKER, GERBRAND PANCRAS, en
+WILLEM BACKER; het gedrag van deeze Heeren, daarin bestaande, dat zy,
+terstond na het verneemen van 's man aankomst in hunne stad, by hem
+gegaan zyn; hem alle goede diensten aangeboden; van stads wege ten
+maaltyde onthaald, en hem een schip tot zyne overtogt bezorgd hebben;
+dit gedrag, zeggen wy, doet den onpartydigen aanmerkingen maaken over
+het lot dat de beroemde HUGO, welëer, had moeten ondergaan; een lot, het
+welk hem in den rang der boosdoenders stelde: tog heeft zyne vlucht, of
+lange afweezigheid zyne vooronderstelde schuld niet kunnen uitwisschen;
+hy was niet veroordeeld tot eene ballingschap van zo veele jaaren; dan
+zou men hebben kunnen zeggen, dat het recht voldaan, en 's mans schuld
+uitgewischt was geworden; neen, hy had niet als balling maar als
+vluchteling gezworven; nu werd hy gehouden voor een voorwerp wel waardig
+de achting en bezorgdheid van mannen, die wy beschreeven vinden geweest
+te zyn, _wyze_ en _bescheidene mannen_--maar, door welke mannen is DE
+GROOT dan gevonnisd geworden?--alles zy zo, jammer is het maar, dat de
+verleiding ten dien tyde zo groot geweest is, dat men zig tegen den
+grooten stroom niet heeft durven verzetten; want daardoor moet het
+nakomelingschap nog verwyting hooren, en vind daarin een medebron van
+het bittere leven dat hetzelve smaakt--de verwyters en pynigers zyn
+ondertusschen niet ervaaren in de kennis van het menschlyke hart; in de
+kennis der byzondere charakters van de voorvaderen des kroosts dat zy
+doen lyden, ook niet in de historie van den tyd van onzen HUGO.... maar
+het staat thans niet aan ons, daarover breedvoeriger te spreeken.
+
+Zyn vertrek van _Amsteldam_ naar _Hamburg_, werd, door tegenwind,
+vertraagd, 't welk de groote VONDEL aangenaam genoeg was om _Boreas_
+daarvoor een dankdicht op te draagen, beginnende met deeze
+zoetvloeijende verzen, dien onvergelykelyken Prins der _Nederlandsche
+Dichteren_ dubbeld waardig:
+
+    _Noorden wint, die langs ons stroomen_
+    _Knaegt de bloessem op de boomen;_
+      _d'Opgeloken telgen schent;_
+      _Wiltzang steurt, en lieve lent,_
+    _En den Mai, die met zyn zonnen_
+    _Quam aanminnig aangeronnen;_
+      _Wintervogel, guur en schrael,_
+      _Steur den zoeten nachtegael;_
+    _Schen de bloemen in de hoven,_
+    _Met de lucht van geur bestoven;_
+      _Knaeg, en eet vry ongetoomt_
+      _Zoo veel bloesems op 't geboomt,_
+    _Dat vast jammert om genade:_
+    _'t Is geen noot; want al die schade_
+      _Moet nu uit voor d'overbaet,_
+      _Die de wyze Magistraat_
+    _Rekent by uw schorre buien,_
+    _Die den adem van het zuien,_
+      _En den blaesbalg van het west,_
+      _Stuiten, keeren al hun best;_
+    _Zonder dat, gewis, wy zouden_
+    _Groote Huigen hier niet houden,_
+      _Noch festeeren in ons stad,_
+      _Nu verrykt door zulk een' schat,_
+    _Dien de verreziendste Heeren_
+    _En Gekroonden recht waardeeren._
+
+Toen de beroemde Letterheld eindelyk vertrokken was, bragt dezelfde
+Dichter de volgende zinryke regels op het papier:
+
+    _'s Avonts daelt het Hemels wonder_
+      _Met zyn straelende aengezicht:_
+      _Maar _DE GROOT_, ons Hollands licht,_
+    _Gaet, helaes! hier 's morgens onder:_
+      _Hoe gelukkig, is de nacht_
+      _Die den dag uit hem verwacht!_
+
+Te _Hamburg_, alwaar hy, door tegenwind, eerst op den agtsten dag na zyn
+vertrek van _Amsteldam_ aankwam, werd hy door de Regeering, mede met
+alle blyken van eerbied, ontvangen; hy reisde verder, over land, naar
+_Lubek_, alwaar hy even groote eere genoot; vandaar is hy gekomen te
+_Wismar_, alwaar de Graaf WRANGEL, Opper-Admiraal van _Zweeden_, hem
+zeer prachtig ter maaltyd onthaalde; anderen zeggen dat de Admiraal,
+verwittigd van de aankomst van DE GROOT, met inzicht om naar _Zweeden_
+te vaaren, hem, in allerhaast, een oorlogschip, om zyne reize
+voordtezetten, heeft toegezonden.
+
+Dit _in allerhaast toezenden van een oorlogschip_, door den Heer WRANGEL,
+komt niet wel overëen met het geen wy leezen in een' brief van onzen DE
+GROOT, aan zynen broeder, hierin bestaande:
+
+    "Te _Wismar_, hebben wy elf dagen zeer ledig doorgebragt, om dat de
+    Gezachhebber van dat gewest, de Heer WRANGEL, de vloot niet durfde
+    verdeelen, dewyl hy tyding had, dat de _Deenen_ voorhadden de vloot
+    in brand te steeken: hy meende dat ze toestel maakten om zulks
+    gewapenderhand te doen; maar het was heel anders met de zaak
+    gelegen, want hun toeleg was zulks door list te verrichten; doch men
+    nam een' man in hechtenis, die, zo men zeide, van sommige
+    _Lubekkers_ omgekocht was, en eenige kisten met brandstoffen
+    toebereid had, omze aan boord te zenden, welken, door eenige
+    vuurwerken, op zekeren tyd, zouden aangaan".
+
+--Door deeze "ontdekking", zegt een van 's mans levensbeschryveren,
+
+    "behaagde het de Voorzienigheid, hem, die eenmaal door een koffer
+    of kist, zyne eeuwige gevangenis ontkomen was, wederom te redden
+    uit het dreigende gevaar, waardoor het geschapen stond, dat hy, met
+    vele anderen, door deeze springkoffers, jammerlyk zou zyn
+    omgekomen:"
+
+--wat van het een en ander zy, onze Held vertrok van _Wismar_ naar
+_Colmar_, om naar _Stokholm_ voordtereizen: de tyding van zyne nabyheid,
+deed de geleerde CHRISTINA[11], haar vertrek, van _Upsal_, alwaar zy zig
+bevond, naar _Stokholm_ verhaasten, vermits zy reeds sedert een geruimen
+tyd eene vuurige begeerte gehad had om DE GROOT te zien: als met opene
+armen werd hy van de Vorstinne ontvangen: weinig tyds daarna, gaf hy
+haare Majesteit verslag en rekenschap van zyne verrichtingen, in
+hoedanigheid van haaren afgezant, over al het welke zy betuigde zeer
+voldaan te zyn; maar toen hy om zyn ontslag verzocht, kreeg hy geen
+voldoend antwoord, 't geen hem duidelyk deed begrypen, dat het de mening
+van haare Majesteit niet was, hem uit haar Ryk weder te laaten
+vertrekken: zy liet hem vervolgends weeten, dat zo hy zyn verblyf in
+_Zweeden_ wilde neemen, en zyn huisgezin derwaards doen overkomen, zy
+hem met veel genegenheid in haaren dienst zoude houden, op eene
+jaarwedde overëenkomstig met zyne verdiensten; maar onze held verkoos
+niets minder dan dat; behalven dat hy begreep dat deeze genegenheid
+alleen genoeg was om de afgunst, welke hy, reeds terstond by zyne komst,
+in verscheidene ryksgrooten bespeurd had, nog meer gaande te maaken,
+behalven dat, zeggen wy, was het in 't geheel zyne verkiezing niet, zig
+nedertezetten, in een gewest des werelds, alwaar hy dagelyks niet minder
+met den aart der menschen, als met de strengheid der luchtsgesteltenis
+te kampen zou hebben; derhalven nam hy alle mogelyke gelegenheden waar
+om op zyn ontslag aantehouden, dat hem door CHRISTINA, eindelyk, ook
+toegestaan werd: de schrandere Vorstinne begreep duidelyk hoe
+bezwaarelyk het was, een gemoed dat noch door gierigheid, noch door
+staatzucht beheerscht werd, maar zig alleenlyk vergenoegde met zyne
+studiën en in den ommegang met geleerde lieden, te beweegen, een land te
+verlaaten waarin hy zo langen tyd geleefd had, en hetzelve te
+verwisselen voor een gewest der wereld, dat zelfs naauwlyks haar, die
+aldaar geboren en opgevoed was, ja die er het gebied voerde, kon
+behaagen: met dat alles toonde de groote Vorstinne dat zy over het
+besluit van haaren roemwaardigen Ambassadeur niet voldaan was, en liet
+hem zeggen, dat, indien zy gedacht had, dit genoegen niet van hem te
+zullen verkrygen, 't genoegen, naamlyk, van hem in haar Ryk te mogen
+houden, zy hem niet uit _Frankryk_ herroepen zou hebben; evenwel bleef
+DE GROOT by zyn besluit maar kon geen vrygeleibrief van de _Zweedsche
+Vorstinne_ erlangen, welke nalaatigheid, gelyk naderhand bleek, nergens
+aan toegeschreven moest worden, dan daaraan, dat eenige schoone
+geschenke, nog niet gereed waren: by verscheidene Schryvers vinden wy
+deeze stukken niet afzonderlyk genoemd; doch volgends den meergemelden
+Dichter DUIM, hebben dezelven bestaan in keurelyk zilverwerk; want deeze
+doet de Vorstin dus tegen den grooten HUGO spreeken:
+
+    _Ontfang, tot dankbaarheit, dees beurs met goude kroonen,_
+    _En uit genegenheid, dit beeltryk zilverwerk,_
+    _Op dat gy t' allen tydt, wen gy 't aanschouwt, bemerk',_
+    _'t Genoegen, 't geen ik heb van uwen dienst ontfangen;_
+    _'k Wil, tot bekrachtinge, om uwen halze hangen,_
+    _Dees keten, waaraan is myn Beeltenis gestrikt._
+    _Dit alles hebbe ik voor uw' dienst, u toegeschikt,_
+    _En uit genegenheit, gulhartig willen schenken,_
+    _Hier aan zult gy aan my, ten allen tyd gedenken._
+
+De beurs waarvan in deeze verzen gesproken wordt, was gevuld ter waarde
+van 12000 Ryksdaalders, voorwaar geen gering geschenk, en dus zeer
+beantwoordende aan de grootheid van haar die gaf, en van hem dien
+gegeeven werd: de goudene keten waaraan het afbeeldzel van haare
+Majesteit hong, was drie dik; en by het schenken daarvan gebruikte de
+Vorstin eene omstandigheid, welke onzen HUGO zo zeer verëerde als ze
+aandoenlyk voor hem moet geweest zyn; zy deed naamlyk, dezelve eerst om
+haar eigen hals, en hong haar daarna om dien van DE GROOT, die dat alles
+beantwoordde, met de hartlykste betuigingen van dankbaarheid, en de
+ernstigste verzekering dat hy, werwaards zyn lot hem ook mogt voeren,
+nooit vergeeten zou, de hoogachting die hy verschuldigd was aan de
+uitmuntende verdiensten van haare Majesteit.
+
+Na eindelyk hartlyk afscheid genomen te hebben vertrok hy, voorzien van
+eenen vrygeleibrief, die van den volgenden inhoud was:
+
+    "_Wy Christina, door Gods genade, Koninginne enz. enz._ aan allen
+    die dezen tegenwoordigen zullen zien en leezen, doen te weeten, dat
+    de edele, voortreffelyke, en onze zeer beminde Heer, HUGO GROTIUS,
+    na in onzen naame de bediening bekleed te hebben van onzen gewoonen
+    Ambassadeur by den Allerchristelyksten Koning, geduurende den tyd
+    van meer dan tien jaaren, van ons alhier verkreegen heeft een
+    gunstig afscheid: en ingevolge van dien, voorneemens zynde zig
+    elders te begeeven, zo hebben wij, uit achting voor de treffelyke
+    hoedanigheden, waarmede hy begaafd is, en zyne verdiensten jegens
+    ons en ons Koningryk, uit zonderlinge gunst die wy hem toedraagen,
+    en om het groot genoegen dat wy ontvangen hebben van zyne diensten
+    aan ons beweezen, in zyne gemelde bediening, hem willen begunstigen,
+    en zyn vertrek verzekeren, door deezen tegenwoordigen brieve van
+    vrygelei."
+
+    "En derhalven verzoeken wy van de vriendschap, goedwilligheid, en
+    genade van alle Mogendheden ter zee en te lande, van wat staat en
+    aanzien die mogen zyn, en voornaamlyk de Koningen, Prinsen, vrye
+    Republieken, en Steden, waardoor de reize zal mogen genomen worden,
+    door gemelden Heer GROTIUS, voorheen onzen Ambassadeur in
+    _Frankryk_, en tegenwoordig van ons ontslaagen, de zonderlinge
+    gunst, om te gaan, keeren en komen, in _Duitschland_, _Frankryk_, de
+    _Nederlanden_, of eenige andere plaatzen, daar 't hem behaagen zal
+    naar toe te vertrekken, om hem, en zyn gevolg, met zyne dienaars en
+    goederen, te laaten doortrekken, in alle vryheid, veiligheid, en
+    zonder ophouden of beletzels, hoe dat zou mogen weezen: gelyk ook
+    aan hem te bewyzen alle tekenen van goedwilligheid en vriendschap.
+
+    "Voords beveelen wy aan allen, die ons getrouwheid en onderdanigheid
+    schuldig zyn, in hoedanigheid van Afgezanten, Krygsbevelhebbers,
+    Admiraalen, Generaalen, Gouverneurs van de Provinciën, Vlooten,
+    Steden, Vaartuigen en Havens, waardoor hy zal komen te reizen, met
+    al het geene hem toebehoort, te gehoorzaamen aan dit ons bevel en
+    ernstige wille, zig wel wachtende eenige verhindering te doen ofte
+    laten doen aan gemelden Heere GROTIUS, op den weg dien hy zal
+    neemen, het zy om wedertekeeren in _Frankryk_, 't zy om te
+    vertrekken naar _Duitschland_, _Nederland_ of andere plaatsen; maar
+    veel meer, dat zy hem de behulpzaame hand zullen bieden, en helpen
+    bevorderen in zyn oogmerk naar hun vermogen.
+
+    "Die bevonden zullen worden zig anders te gedraagen, zullen van
+    onzent wege worden gestraft. Ter bevestiginge hiervan hebben wy dit
+    doen verzegelen met ons Koninglyk zegel, en den tegenwoordigen
+    getekend met onzen eigen hand: enz."
+
+Schoon alles wat wy van die voortreffelyke Vorstinne, met betrekking tot
+onzen Held, gezegd hebben, genoegzaame blyken opgeeft van de hoogachting
+welke zy voor 's mans gaêdelooze talenten had, kunnen wy echter niet
+nalaaten nog daarby te voegen den volgenden brief, door haare Majesteit,
+na den dood van haaren geliefden HUGO, aan deszelfs Weduwe geschreeven:
+dus luidt dezelve:
+
+    "Ik heb uit uwen brief van den 16 van hooimaand verstaan, hoe mynen
+    gezant heeft uitgevoerd de bevelen, die ik hem gegeeven had,
+    raakende de boeken van wylen Mynheer DE GROOT, uwen man, en dat gy,
+    onaangezien de aanbiedingen u gedaan van anderen, om die in hunne
+    handen te krygen, meer in acht genomen hebt het vernoegen van myne
+    begeerten, als de voordeelen, welken men u van dien kant deed
+    hoopen: ik beken, dat in het vermaak dat ik schep, in 't leezen van
+    goede Schryvers, ik dermaate op de schriften van Mynheer DE GROOT
+    verliefd ben, dat ik my niet zoude vergenoegd houden, indien ik my
+    vervallen zag van de hoop om die te kunnen plaatzen in myne
+    boekerye. Myn Gezant zal u mogelyk verhaald hebben een gedeelte van
+    de hooge achting, waarin by my zyn, zyn wonderlyk verstand, en de
+    goede diensten, die hy my heeft beweezen, maar hy zoude u niet
+    volkomelyk kunnen uitdrukken, hoe verre zyn geheugen my dierbaar is,
+    en in wat waarde ik houde de vruchten zyns arbeids; en inderdaad
+    indien goud of zilver iets konden bybrengen, om zo doorluchtig een
+    leven wederom te koopen, in myn vermogen zoude niets zyn, 't geen ik
+    niet van harte ten dien einde besteeden zoude: oordeel hier uit, dat
+    gy die schoone gedenkschriften en overblyfzelen in geen betere
+    handen zoudt kunnen stellen, of van welken zy beter zouden ontvangen
+    en gehandeld worden, als van de myne: en dewyl my het leven van
+    haaren schryver zo dienstig geweest is, gedoog niet dat zyn dood my
+    ten eenemaale vervoere van de vruchten van zynen doorluchtigen
+    arbeid. Ik versta, dat nevens de boeken van anderen, gy my zult doen
+    hebben alle zyne geschrevene memoriën en extracten, volgens de
+    belofte die gy my doet in uwen brief: nimmer zoudt gy my beter
+    kunnen betuigen uwe goede genegenheid, als by dit voorval en ik heb,
+    God dank, waarmede het te erkennen, en u te beloonen, gelyk myn
+    Gezant u breeder zal te kennen geeven, waartoe my verlaatende, bid
+    ik God dat Hy u verder wil behouden in zyne heilige bescherminge".
+
+In het begin van de maand Augustus des jaars 1645, begaf de beroemde
+HUGO zig dan aan boord om naar _Lubek_ te stevenen, terwyl zyne gezondheid
+reeds in een wankelen staat was, doch die hem vergezelden hoopten dat
+het verlangen om eerstdaags zyne beminde Gemaalin, en verder huisgezin
+weder te zien, zo groot een vermogen op hem zou hebben, dat het wel 't
+voornaamste gedeelte van zyn smart, die hun afweezen hem veroorzaakt
+had, zou kunnen verdryven. Hy stak met helder weêr en een vry goeden
+wind in zee, doch de hoop op eene voorspoedige reis verdween welhaast,
+en verwisselde in de vrees voor in de hollende baaren begraaven te
+zullen worden; reeds ten volgenden dage was men, ter oorzaake van een
+hevigen storm, genoodzaakt kleiner zeil te maaken: de wind, tegen den
+avond nog woedender uitbarstende, wierp den grooten mast overboord; het
+schip liep verscheidene keeren gevaar van te zullen zinken; het werd
+door de winden, die van alle kanten toeliepen, zodanig geslingerd, dat
+het, na ook de andere mast gebroken was, ten laatsten op de kust van
+_Cassubien_, lek en reddeloos op 't strand geraakte: dit gevaar duurde
+volle agt dagen, na welken tyd de beangste, vermoeide en geteisterde
+togtgenooten, middel vonden om, naby het dorp _Liba_, veertien _Duitsche
+mylen_ van _Dantzig_ voet aan land te zetten: DE GROOT, zegt zeker
+schryver, was ziek, niet min van verdriet als van lichaam, en daar hy
+van zyn hart, dat zig spoedde om weder naar de zynen te keeren, zelfs
+niet éénen dag om zyn lichaam te verkwikken en te bezorgen konde
+verkrygen, heeft hy op een boerenwagen, dien hy aldaar ter naauwernood
+gekreegen had, door regen en wind, nog andere agt dagen zyne reis
+vervolgd, tot dat hy ten laatsten, nu zyne krachten door te hevige
+schokken en vermoeidheid waren uitgeput, den 26sten der bovengemelde
+maand, te _Rostok_ is aangekomen: de Hertogin van _Pommeren_, had hem te
+_Stolke_ doen verwelkomen, en ten Hove noodigen, doch hy liet zig
+verontschuldigen, en haar bedanken: zyne reis vervorderende, zond de
+Hertogin haare koets hem na, die hem te _Coslin_ bragt, alwaar zy hem
+ter maaltyd liet onthaalen, met bevel van hem kosteloos te stellen tot
+aan _Stettyn_, doch hy zondt de koets te rug, met een' brief van
+dankzegging, waardoor de gezegde Hertogin de eer genoot van den laatsten
+brief, dien de groote Staats- en Letter-held geschreeven heeft, te
+bezitten.
+
+Terstond na zyne aankomst te _Rostok_, begaf hy zig te bedde, waarvan hy
+ook niet weder is opgestaan: de geneesheer die by hem ontboden werd,
+oordeelde dat eene te groote vermoeidheid alleen de oorzaak was van 's mans
+ongesteldheid, en begreep derhalven dat hy door rust en versterkende spyzen
+hersteld moest worden; doch des anderen daags wederkomende, zeide hy onzen
+held den dood aan; waarom men, volgends gewoonte, een Geestlyke by hem
+ontbood, verkiezende daartoe den Heer, JOHANNES QUISTORPIUS, Doctor en
+Hoogleeraar in de Godgeleerdheid, mitsgaders bedienaar des Godlyken woords
+by de _Luthersche Gemeente_ te _Rostok_, een man, zegt men, door zyne
+schriften in de geleerde wereld bekend; wy kennen hem niet, maar wel zyn
+gedrag dat hy by den stervenden HUGO hield, en bekennen dat wy daarin den
+geleerden man niet kunnen vinden; wel den gewoonen Geestlyke, die zig by
+alle stervenden op een zelfde wys gedraagt, als wilde hy te kennen geeven
+dat hy zyn ambacht oefent gelyk een timmermans- of metzelaars-gezel 't
+zyne; 't behaagt my als ik QUISTORPIUS voor het sterfbed van onzen HUGO
+hoor zeggen, _dat hem niets aangenaamers zou geweest zyn, dan dat hy met
+zyn Ed., nog gezond zynde, in gesprek had mogen komen_: maar 't komt my van
+zyn' kant zeer ambachtlyk voor, de verbaazende kunde, (en met nadruk in de
+Godgeleerdheid,) van DE GROOT, in aanmerking neemende, wanneer ik die man,
+zulk een onvoorbeeldig mensch hoor vermanen, _dat hy zig tot een gelukkige
+verhuizing uit dit leven moest gereed maaken; dat hy zig van alle aardsche
+zaaken moest ontlasten; dat hy bekennen moest een zondaar te zyn, met
+betuiging van leedweezen over de zonden waar in hy mogt zyn gevallen_; (de
+Hoogleeraar stelde het zondigen van onzen HUGO, met dat, _mogt_,
+ondertusschen vry twyfelachtig,) _dat hy de oneindige goedertierenheid Gods
+in de zonden te vergeeven voor oogen moest houden_; wanneer ik hem het
+voorbeeld van den bekenden Tollenaar hoor bybrengen; wanneer ik hem hoor
+zeggen, _dat _DE GROOT_ zyn toevlucht tot _CHRISTUS_ moest neemen, als
+buiten wien geen zaligheid is_; benevens meer andere dingen, die men GEWOON
+is, zegt zeker schryver, den stervenden voortehouden; die men GEWOON is; zo
+is 't ambachtlyk! de Dichter DUIM, behaagt my, ter plaatse alwaar hy
+QUISTORPIUS, tegen onzen held doet zeggen:
+
+    _----Ik reken,_
+    _U zyn de paden wel bekend, om op den weg_
+    _Der eeuwigheid, met wys, en ryplyk overleg,_
+    _Te wandlen._
+
+Immers was het op dien toon dat hy tegen een uitgeleerd man, en die in
+zyn gantsche leven, naar zyn besten vermogen, deugdzaam geweest was, had
+moeten spreeken! hoe verdienstlyk zou QUISTORPIUS zig gedraagen hebben,
+wanneer hy den grooten HUGO, nu stervende, als by de hand, het koningryk
+der hemelen ingeleid had! wanneer hy, in een wel geordend tafreel, zyn
+zwak levenshulkje, dat zedert zo veele jaaren op de ongestuime zee des
+tyds gesukkeld had, en geslingerd geweest was door storm en donderbuijen,
+had doen aanlanden in behoudenen have, om daar te omhelzen de geenen die
+hem reeds vooruitgegaan waren, en zonder ongeduld te verwachten die
+voorwerpen zyner liefde, welken hy moest achterlaaten!--wat waren toch
+de aardsche zaaken waarvan hy zig moest ontlasten? zou de voornaamste
+daarvan niet wel geweest zyn, de bewonderenswaardige MARIA, zyne
+hartvriendinne, zyne verlosscheresse? ô zekerlyk, en ook zonder twyfel
+zyne lieve kinderen; (de Groote man zal de laatste oogenblikken zyns
+levens tog niet besteed hebben aan het peinzen over de zaaken van
+staat!) hy mogt in de armen van die gadelooze panden den geest niet
+geeven; zou dit den dood voor hem niet akelig hebben kunnen maaken? die
+dat van een stervenden man en vader vordert, is nooit man en vader
+geweest, of moet door eenige gewyde drogredenen, alle natuurlyk en
+beminnelyk gevoel des harten verdoofd hebben: moest HUGO zig ontslagen
+hebben van zyne lieve vrouw, die hy zekerlyk in 't stervende hart goeden
+nacht gekuscht heeft? ô dat waare haare betoonde liefde voor hem
+schandelyk geweest! neen, maar QUISTORPIUS had hem moeten vertoonen den
+zaligen hemel; hy had hem moeten doen denken, dat duizend jaaren aldaar
+als een dag voorby snellen; dat hy dus byna by het uitstappen uit het
+levensbootje in de eeuwige rust, zyne lieve MARIA, en na nog weinige
+oogenblikjes ook haare telgen zou zien aanlanden;--zou zulks ook
+ambachtlyk geweest zyn?--neen zeker, maar thans verdiende het gedrag van
+den Geestlyken dien naam zo veel te meer, daar hy zelfs niet eens een
+toepasselyk en krachtig gebed voor den stervenden deed, maar _met luider
+stemme_, het gewoone _Hoogduitsche Gebed_, beginnende; _Her Jesu wahrer
+mensch und Godt_, uitbazuinde, (men zegt dat DE GROOT zyn slaapmuts
+afnam:) aanmerkelyk is het, dat hy den grooten man na het eindigen van
+dat gebed, vroeg, _of hy hem wel verstaan had_?--hy ontving ook niet
+anders tot antwoord als: _ik heb het wel verstaan_.... dan laat ons
+hiervan verder zwygen,--DE GROOT gaf den geest op den tweeden dag na
+zynen aankomst _Rostok_, (den 28 Augustus des jaars 1645), omtrent
+middernacht, in den ouderdom van 62 jaaren, en ruim 4 maanden: zyne
+ingewanden werden geslooten in een koperene bus, en zyn in een zeer
+eerlyke plaatse in de hoofdkerk begraaven; 't lichaam is, met sterke
+kruiden gebalzemd, overgevoerd naar zyn vaderland, en tot _Delft_, zyne
+geboortestad, niet zonder groote pracht by zyne uitvaart, gelegd in 't
+graf zyner voorouderen, in 't Choor van de Nieuwe kerk, ter rechter
+zyde van de vermaarde grafplaats der Prinsen van _Oranje_:
+
+    "Een zeer groot getal menschen vloeide by zyne begraavinge uit de
+    omliggende plaatsen derwaards, en van _Rotterdam_ alleen, zag men
+    zes schuiten, opgepropt met volk, om de eer te hebben van zyne
+    lykstatie bytewoonen; men telde vier honderd paar in rouwgewaad
+    bekleed, behalven nog een groote stoet, die zonder rouwgewaad
+    volgde:"
+
+ondertusschen is dit gedeelte van des grooten mans overschot iets
+bejegend, dat, om de zamenhang van alle zyne wederwaardigheden,
+aanmerkelijk is; het werd naamlyk, te _Rotterdam_ aangekomen zynde, door
+den schipper, die hetzelve had overgebragt, voor de vrachtpenningen
+gearresteerd, tot dat de Heer HENDRIK ZWAARDENKROON, vader van den
+Geneesheer, PETRUS ZWAARDENKROON, schoonvader van den Heere, CASPAR
+BRANDT, op verzoek van JAN VAN REIGERSBERGEN, de geëischte penningen
+betaalde, en dus het lyk van onzen Held ontsloeg.
+
+De gestalte zyns lichaams was niet ver boven de middenmaatige, zyne
+gedaante vry schoon, de verwe frisch, de neus een weinig geboogen, zyne
+oogen glinsterende, het wezen helder, de leden geslooten, en zo sterk,
+dat hy in 't wandelen, in 't loopen, in 't springen, onder lieden van
+zyne jaren, weinig of naauwlyks weêrgaê vond: in 't bedryf van zaaken
+was hy ernsthaftig, onder zyne vrienden vrolyk, by allen gespraakzaam,
+en meêwarig; doch met wat nyverheid, wat verstand; met wat oordeel, met
+wat godvruchtigheid, liefde omtrent zyne naasten, liefde omtrent zyn
+vaderland, hy begaafd is geweest, zal klaarder uit zyne schriften
+zelven, dan uit de getuigenissen van anderen kunnen afgenomen worden.
+
+Dus hebben wy dan onzen Held, op zynen moeijelyken levensweg gevolgd,
+tot daar hy door den dood in een beter leven overgegaan is: laat ons nu,
+eer wy verder kortlyk aantekenen, wat na zyn overlyden nog ten zynen
+opzichte is voorgevallen, hooren, hoe de dichters van dien tyd den
+uitvaart bezongen hebben van dien grooten man, die het heil des
+vaderlands altoos bedoeld heeft, doch onder de slagen der doemwaardige
+onëenigheid heeft moeten bezwyken: deeze gedachten omtrent hem drukt de
+Dichter G. BRANDT, dus kunstig uit:
+
+    _o Delf, beny geen Maes den grooten Rotterdammer,_
+    __DE GROOT_ is ruim zoo groot. d'Een' zocht het Hollands jammer_
+    _Te stuiten, door zyn' raadt: maar 't oor der twist bleef doof;_
+    _Men scheurde veel te licht om liefdeloos geloof;_
+    _Indien zyn Fenixgeest verdeelt waer onder zeven,_
+    _'t Vereenight Nederlandt waar onverdeelt gebleven._
+
+De groote VONDEL, vervaardigde het volgende dichtstuk, waarboven hy
+schreef: _Uitvaart van zyn Excellentie den Heere _HUGO DE GROOT_, aan de
+wethouders van Delft_:
+
+    _Helaes! wie komt myn hoop vermoorden?_
+    _Wat onweêr ruischt 'er uit den Noorden?_
+      _Verzekert fluks ons beste pant:_
+    _Verzekert, bergt het Hollantsch wonder,_
+    _Hoe haelt de zon haer aanschyn onder!_
+      _O Baltisch meir! o storm! o strant!_
+    _Helaes! waar is _DE GROOT_ gebleeven,_
+    _Die voor de schipbreuk van zyn leven,_
+      _Zelf onder opgeheven zwaert,_
+    _'t Gezicht des doods braveerde, en sterker_
+    _Dan stael, voor eeuwigheid van kerker_
+      _Noch bittren laster was vervaert?_
+    _Dit was 't, Kristyn, dat u verraste,_
+    _Toen ghy naer uwe Ryckskroon taste,_
+      _En zocht den schoonsten diamant,_
+    _U tot cieraat en roem beschoren;_
+    _Maer zocht vergeefs; hy bleef verloren:_
+      _Een voorspook van uw Rycksgezant!_
+    _Hoe luysterden noch stracks uw ooren,_
+    _Die onverzaet 't orakel hooren,_
+      _Dat in uw koningklyck paleis_
+    _U zyn geheimenissen melde;_
+    _U in den dagh der wysheit stelde,_
+      _En toonde d'eere van den Pais:_
+    _Dan zagh men Pais uw hart bewegen;_
+    _Zoo dat ghy den geschaerden degen_
+      _Scheent op te steecken, op zyn woort,_
+    _En met uw heiren aftetrecken;_
+    _Die nu de Kristenweerelt decken,_
+      _En openen den Krygh de poort._
+    _Flus hoopte Munster hem t' ontfangen;_
+    _Nu delft heel Delft met lyckgezangen-
+      _Zyn' ingeboren in het graf;_
+    _Daar d'Afgunst, entlyck afgeronnen,_
+    _Zyn doot gebeente rust moet gonnen,_
+      _Die zy den levende nooit gaf._
+    _Och krancke troost in zulk een jammer_
+    _Men stell', gelyk den Rotterdammer,_
+      _Een beelt den wyzen Delvenaar:_
+    _Men paer' die groote nageburen,_
+    _Wier faem alle eeuwen zal verduuren,_
+      _Zo sta de Wysheit op 't altaer._
+
+G. BRAND, bovengenoemd, heeft mede de uitvaart van onzen Held gezongen,
+in een uitgebreid dichtstuk, waarin hy zig, onder anderen, dus laat
+hooren:
+
+    _Vraag Hollant nu naar haar doorluchtigsten _DE GROOT_._
+    _Wie zal nu met zyn pen haar afgezette Staaten_
+    _Verdedigen? wie zal de slaverny zo haaten?_
+    _Of wie was zo gehaat van dwingelanden? want_
+    _Hy leet niet van, maar om, en met zyn Vaderlant;_
+    _'k Zing nu niet hoe de haat heeft over hem gezeten;_
+    _Noch hoe men hem (God weet, en veele menschen weeten_
+    _Door wiens gewelt en list!) onwettiglyk verwees:_
+    _Noch hoe hy levendig begraven lag, en rees,_
+    _Door 't ysre grafslot uit: noch hoe ze t'zamen spanden,_
+    _In zynen ondergang, en maakten hem die landen_
+    _Te naauw, wier grenzen hy had uitgebreit: noch hoe_
+    _De wysheit met hem ging in ballingschap: waar toe_
+    _Dat opgehaalt? had hy geen ongeluk verdragen,_
+    _Waar was nu zyn geluk geweest? laat ons niet klaagen_
+    _Om dat hy balling was; zyn Vaderlant is niet_
+    _Bepaalt van Oceaan, noch Ryn, noch Maas; neen, ziet_
+    _Den heelen Hemel aan, die heeft in zich beslooten_
+    _Zyn Vaderlant; wie daar nog niet is uitgestooten_
+    _Is in geen ballingschap; enz._
+
+In een volgend gedeelte van dit Dichtstuk zegt de Heer BRAND; daar hy
+HUGO in den hemel ziet:
+
+    _----van te voren_
+    _Had men zyn rechters meest uit vyanden verkooren:_
+    _Maar daar spant Godt voor hem een strenge vierschaar, om_
+    _Hem recht te doen; daar is 't myneedig recht nu stom;_
+    _Daar zal men 't recht met geen gekochte stemmen kreuken;_
+    _Daar leezen Seraphyns zyn goude Goden spreuken;_
+    _Daar spreekt de mont nu van d'onmondige Vorstin_
+    _Der Gotten; daar is nu de vryheit met hem in_
+    _Geen Loevestein; zy zyn van slaverny ontslagen;_
+    _Daar sleept men hem niet weg, door de onverwagte lagen,_
+    _Daar d'ouden vader van het vaderlant meê wiert_
+    _Verrast: enz._
+
+Men vervaardigde ook het volgende grafschrift, waaruit men het jaartal
+zyns overlydens (1645) kan tellen.
+
+    _hVgo de groot een LICht, Was aLLer WereLts Wonder;_
+    _sIIn sIeLe Leeft bII godt, sIIn LIChaaM Leght hIer onder._
+
+De Heer SARRAVIUS, zeide, wegens het overlyden van dien wonderbaaren
+man: _Hy is 'er, ô droefheid! geweest: de man met naam en daad groot, en
+een heldere flonkerster onzer eeuwe, _HUGO DE GROOT_; ô bitter ongeval
+voor de geleerdheid! ô overzwaar verlies! de aarde zy hem ligt, en de
+bloemen moeten zyn grafstede bedekken! zo lang de boeken en
+weetenschappen zullen geëert worden, zal de naam van _DE GROOT_ waarlyk
+groot wezen; zo lang myn bloed in de aderen zweeft, zal ik zekerlyk
+altyd roemen dat ik gemeenzaam by hem bekend geweest ben_.
+
+Nog zullen wy hier byvoegen, het volgende grafschrift, gedicht door
+WYBO FYNJE:
+
+    _Europa's wonder, dat geleerdheid doet verstommen;_
+    _Het werkstuk daar Natuur zig zelve in overtreft;_
+    _Het beeld der deugd; 't verstand, in 's hemels top geklommen,_
+    _'t Sieraad dat boven 't lot des menschdoms zich verheft;_
+    _Dien waaren Godsdienst, voor wiens eer hy streed, beloonde,_
+    _Met fraaije Cederen van Libans kruin gehaald;_
+    _Dien Pallas met olyf, en Mars met laauwren kroonde,_
+    _Toen hy het recht van vrede en oorlog heeft bepaald;_
+    _Dien Theems en Seine, om stryd, een wonderwerk beleeden_
+    _Van Neêrland; dien de Zweed zig eigende als gezant;_
+    __DE GROOT_ ligt hier; wyk van dit graf met snelle schreden,_
+    _Die niet door vaderlands- noch wysheids-liefde brandt._
+
+Dit ter neder gesteld hebbende kunnen wy tot het waardige overschot van
+onzen Held wederkeeren.
+
+Zo dra sommige heethoofdige Predikanten vernamen, dat de ingewanden van
+HUGO eene eerlyke verblyfplaats genooten, hebben zy zulks hooglyk niet
+alleen afgekeurd, maar zig ook met kracht daartegen verzet; denkelyk ter
+oorzaake van zyne toegeevendheid voor de _Remonstranten_, of mogelyk
+geloofden die zonderlinge Geloovigen, die zekerlyk, in den geloove,
+gantsche kemels kunnen doorslikken, en te dikwyls zo ryk in
+ligtgeloovigheid, als arm in broederliefde zyn; mogelyk, zeggen wy,
+geloofden zy de taal van den laster, die uitstrooide, dat DE GROOT met
+_papistery_ besmet geweest was; die geestlyke stookebranden wisten dan
+te bewerken, want hunne invloed is van alle tyden af zonderling groot
+geweest, dat het overschot van dien geleerden man, uit zyne rustplaatze
+weggenomen, en elders in een vreemd oord gebragt is geworden:--hoe
+haatelyk is niet de vuige haat, wanneer zy 't hart van een' Godstolk
+bewoont, en zig zelfs op het levenloos overschot der broederen wreekt!
+
+Deeze gruwelyke en allerverachtelykste daad, werd echter niet met
+toestemming des volks verricht, inzonderheid waren de studenten van
+_Rostoks Hooge Schoole_, over een bedryf dat de menschlykheid schande
+aandeed, zeer gebelgd, en toonden zulks ook in 't openbaar, want zy zyn,
+
+    "kort daarna, gelykelyk, met een geheelen drom en opgeheven toon,
+    toegevloogen, om op nieuw de uitvaart te houden van den grooten man,
+    en zyn overschot weder in zyne oude grafstede te brengen; deeze
+    studenten, die door eenen rechtmaatigen yver waren ontstoken,
+    dreigden tevens dat zy, indien dat eerwaardig pand in het toekomende
+    niet onaangeroerd en ongemoeid bleeve, altemaal terstond hun goed
+    oppakken, en naar een andere studeerplaats vertrekken zouden, daar
+    men de zeergeleerde mannen, ten minsten na hunnen dood, veilig zou
+    laaten rusten".
+
+Een geruimen tyd na het overlyden van onzen held, werd by de Regeering
+der stad _Delft_ beraadslaagd, over eene openbaare vereeuwiging van 's
+mans zonderlinge verdiensten; men was van gevoelen hem een standbeeld
+opterichten, in navolging van die van _Rotterdam_, welken den grooten
+_Erasmus_ op die wyze verëerd hadden; dan, eenigen waren meer genegen
+tot het vervaardigen van een prachtigen graftombe, om dat het oude
+_Delft_ wel de meeste praalgraven bezit; deeze wisten hunne begeerte
+doortedringen, en hun voorstel werd tot zo verre voordgezet, dat de
+Overheid van _Delft_, het volgende besluit nam:
+
+    "De Heeren Burgemeesters en Regeerders der stad _Delft_, hebben,
+    op verzoek van den Heere, Mr. PIETER DE GROOT, Pensionaris der stad
+    _Amsteldam_, zo van hem zelven, als van wegen zyne zuster, vrouwe
+    CORNELIA DE GROOT, aan hunne Achtbaarheden gedaan, na ingenomen
+    advies en bericht van de Heeren Kerkmeesteren binnen de
+    voorschrevene stad, geconsenteerd en toegestaan, gelyk hunne
+    Achtbaarheden consenteeren en toestaan mits deezen, dat gemelde Heer
+    DE GROOT zal mogen doen oprichten, in 't Choor van de Nieuwe Kerk
+    alhier, op de graven daar de Heer HUGO DE GROOT, hunlieder vader
+    Zal. Ged. begraaven is, een tombe met de ornamenten daartoe
+    behoorende, ter eere en gedachtenisse van hun gemelden Heer vader;
+    mits dat alvorens van de inscriptie daarop te doen stellen,
+    communicatie aan de Heeren Burgemeesteren gegeeven, en derzelver
+    approbatie daarop erlangd zal moeten worden. Gedaan by alle de
+    Heeren, 21 July 1663".
+
+Dit besluit, hoe billyk, werd echter niet verder ter uitvoer gebragt,
+dan dat een ontwerp, van het beraamde praalgraf getekend, en in aarde
+geboetseerd werd, door den vermaarden kunstenaar en beeldhouwer, ROMBOUT
+VERHULST, door wien, naderhand, ook getekend is, de tombe werkelyk
+vervaardigd ter gedachtenisse van den vermaarden Zeeheld, DE RUITER, met
+welke tombe het Choor der Nieuwe Kerk te _Amsteldam_ is versierd
+geworden: op den voorgrond zag men den beroemden letterheld, den grooten
+HUGO, levensgrootte nederliggen, rustende met zyn' hoofd op een stapel
+boeken, en houdende een boek in zyn rechterhand; op den achtergrond was
+een voetstal uitgewerkt, met boeken en papieren versierd, en daarop, in
+'t midden, een zon, ten zinnebeelde, dat gelyk deeze het aardryk met
+haare straalen, alzo ook DE GROOT, de geleerde wereld met zyne schriften
+verlichtte: rondsom den voetstal vloogen eenige naakte kindertjes, met
+boeken, rollen papieren, en lauwerkransen in de handen; in het verschiet,
+zag men, aan wederzyde een grafnaald, en boven den voetstal vloog de
+Faam, die 's mans lof en geleerdheid, met twee trompetten, uitblies: op
+de kroonlyst zag men zyn wapen, en aan iedere zyde van hetzelve een
+opengeslagen boek: deeze beraamde praaltombe gaat in prent uit, en is
+den Landgenooten eerst medegedeeld, door den Heer CORNELIS VAN ALKEMADE,
+in zyn werk, ten tytel voerende: _Inleiding tot het Ceremoniëel en de
+plechtigheden der begravenissen_: op den voet der tombe leest men het
+volgende vierregelig versje:
+
+    __De Phenix van zyn vaderland,_
+    _Het Delfs-orakel, 't groot verstand,_
+    _De zon die 't aardryk heeft verpligt,_
+    _Was waard dit graf van eer gesticht._
+
+Zynde deeze regels op het onderwerp toepasselijk gemaakt, oorspronglyk
+zyn zy van den Heere G. BRAND, en gedicht om geplaatst te worden, op de
+tegenzyde van eenen eerepenning waarop onzen held afgebeeld is; alwaar
+zy dus luiden:
+
+    _De Fenix van het vaderlandt,_
+    _Het Delfs-orakel, 't groot verstandt,_
+    _Het licht dat d'aarde alom bescheen,_
+    __DE GROOT_, vertoont zich hier in 't kleen._
+
+De meergemelde Dichter DUIM, heeft zyne Leezers ook een afbeeldzel van
+de gezegde beraamde tombe medegedeeld, maar DE GROOT, een pen in de hand
+gegeeven, en 'er bygevoegd, de twee gedenkpenningen, waarvan wy daadlyk
+zullen spreeken, die hy geplaatst heeft, aan de kroonlyst, ter wederzyde
+van de geopende boeken; het zelfde bovengenoemd versje van BRAND heeft
+hy mede op de tombe geschreeven, maar met nog eene andere verandering;
+by zyn Ed. luidt het als volgt:
+
+    _De Fenix van het vaderlant,_
+    _Het Delfs Orakel, 't groot verstand._
+    _Het licht dat d'aarde alom bescheen,_
+    _De groote _HUIG_ rust hier beneên._
+
+Dezelfde Dichter heeft eene uitlegging der tombe, in versmaat,
+vervaardigd, waarvan wy den Lezer een gedeelte zullen mededeelen, als
+bevattende eene beknopte beschryving van het leven, van onzen
+onvergelykelyken HUGO; dus luidt dezelve:
+
+    _Zie hier de tombe van den grooten _HUIG DE GROOT_,_
+    _Eerst Advocaat Fiskaal, om Hollands heilge wetten_
+    _En zyn gerechtigheên, (wie tegenstand hen boodt,)_
+    _Te schraagen, en voor 't recht zig in de bres te zetten._
+    _Toen Raatsman van den Raadt der koopstad Rotterdam:_
+    _Hy zette zyne borst, voor onze aloude rechten,_
+    _Als eenen koopren muur, toen die verwoede vlam,_
+    _Van kerk- en staat-twist, uit kwam barsten, om te slechten_
+    _Den band der eendracht. Hy, met onvermoeide vlyt,_
+    _'t Roer wendde van de kerk en staat, naar alle boegen;_
+    _Op dat die band niet wierd verbroken, in dien tyd,_
+    _Zocht hy, ter wederzyds, elk een te vergenoegen:_
+    _Om zulks te doen, was 't wit van hem, verdraagzaamheid,_
+    _Hierop hy doeldde, doch party wou 't niet gedogen;_
+    _Hy wierd, om deeze drift, naar Loevestein geleid,_
+    _En levendig, als dood, ontrukt der menschen oogen,_
+    _Tot hy na der d'half jaar verlost wierd, door een kist;_
+    _Hy leefde in ballingschap, na 't vluchten, all' zyn dagen,_
+    _Maar Zweden, die 't geweld, hom aangedaan, wel wist,_
+    _Heeft 't ampt, als Afgezant, hem gunstig opgedraagen._
+    _Dit heeft hy loffelyk bediend; maar, door den dood,_
+    _Nu eindelyk ontlast van alle de aardsche zorgen,_
+    _Rust hier het lichaam van den wakkeren _DE GROOT_,_
+    _Voor wien (wat wetenschap betreft,) niets was verborgen._
+    _Des rust hy met zyn hoofd op boeken; in de hand_
+    _Voert hy een veder, die de vrucht des geestes baarde;_
+    _Kenmerken van zyn groot en doorgeleerd verstand._
+    _In d'achtergrond ziet gy den schat, dien hy vergaarde,_
+    _Een gantsche boekzaal, waarin hy begraaven lag;_
+    _Dit gaf men naderhand voor twaalef duizend kroonen,_
+    _In handen van Katryn[12], op dat ik, schreef zy, mag._
+    _Myn' grooten Afgezant, my, in zyn schrift vertoonen_
+    _In 't midden van dien schat, ziet gy een helder zon,_
+    _Wier glans alom verlicht het aardryk, met haar straalen_
+    _Van zynen geest, die in zyn schrift met luister praalen;_
+    _Die schriften vliegen al de wereld door en door,_
+    _In Englen handen; en met kransen van Lauwrieren,_
+    _Ontwonden Rollen, elk een draaft op 't letterspoor;_
+    _Gy zietze, wederzyds om deeze zonne zwieren._
+    _Wat hooger blaast de faam, met twee trompetten, uit,_
+    _'s Mans lof, zyn wysheid, in religie, en staatkunde._
+    _Zyn wapen ziet men op de lyst. Een boek ontsluit,_
+    _Ter wederzyde, zig, wyl 't yder toegang gunde,_
+    _Om, nevens Huig de Groot, de bladren in te zien_: enz.
+
+Wat betreft de gedenkpenningen, tot 's mans eere geslagen, en waarvan wy
+boven reeds gewag gemaakt hebben; beiden vertoonden zyn borstbeeld, doch
+in verschillende standen; op de tegenzyde van den eenen, zag men een
+koffer, indedaad in alles zeer gelykende naar dat welk onder den Heer
+Mr. KLINKHAMER berustende is, en dat wy den Leezer in plaat medegedeeld
+hebben; op het koffer stonden twee kroonen, verbeeldende die van
+_Frankryk_ en _Zweeden_, te kennen geevende zyn vlucht in 't eerstgemelde
+ryk, en zyn gezantschap ten dienste van het tweede; aan de eene zyde van
+het koffer vertoonde zig een opgaande zon, en aan de andere zyde, in een
+flaauw verschiet, het Slot van _Loevestein_; de opgaande zon verstrekte
+
+    "ten zinnebeeld van de vernieuwing zyner tydlyke gelukzaligheid en
+    glorie, als die lang verborgen geweest zynde onder de duisternis van
+    veele rampen, eindelyk te helder weder doorbrak":
+
+De Dichter DUIM, laat de flaauwe vertooning van het _Loevesteinsche
+slot_, te kennen geeven, dat deszelfs vermogen door de groote HUGO
+overwonnen is: dus zingt hy, in de bovengenoemde Uitlegging:
+
+    _Men ziet, aan de eene zyde, een halve opgaande zon,_
+    _Het slot van Loevestein verflaauwd aan de andre zyde,_
+    _Ten teken dat zyn glans verryst, en hy verwon_
+    _Het Loevesteinsche slot, dat hem zyne eer benydde._
+
+Boven aan den rand van deezen penning las men de woorden:
+
+    MELIOR POST ASPERA FATA RESURGO.
+
+Dat is:
+
+    _Ik kom na myne rampen weder ten voorschyn_:
+
+Onder aan stond:
+
+    N. 1583. O. 1645.
+
+Dat is:
+
+    _Geboren in 't jaar 1583, en overleden 1645._
+
+Op den tweeden penning, zag men, gelyk gezegd is, mede 's mans sierlyk
+borstbeeld, en daar rondsom de volgende woorden:
+
+    HUGO GROTIUS NATUS MDLXXXIII, 10 APR.
+      OBIIT, MDCXLV. 28 AUGUS.
+
+Dat is:
+
+    _Hugo de Groot, geboren den 10 April 1583,_
+      _En gestorven den 28 Augustus 1645_.
+
+Op de tegenzyde las men, onder drie bloemtrossen, en boven twee
+lauwertakken, het versje van den Heere BRAND, gelyk wy het Bladz. 153
+opgegeeven hebben.
+
+Laat ons by dit alles nog eenige weinige regels ten slotte voegen:--de
+gewoone spreuk van den onstervelyke HUGO was; _Ruit Hora_, dat is, _Het
+uur snelt voord_, welke woorden hem altoos de kostlykheid van den tyd te
+binnen bragt: hy was gewoon des morgens ten zes uure optestaan: wanneer
+hy vermoeid was door de studie, las hy iets vrolyks, of onderhield zig
+met zyne kinderen: _Ik heb de genade van God_, zeide hy, _als ik de
+sleutel uit myn Comptoir trek, dat ik my van alle ingespannene gedachten
+ontledig_: hy was hartig in 't eeten; hoorde gaarne dat men hem
+tegensprak: zynen Geheimschryver, den Heer PELS, raadde hy, den bybel te
+leezen, zonder enige aantekeningen te raadplegen, zeggende: _Komt U iets
+voor, dat gy niet verstaat, leg daar een vouwtje by, en lees voord; het
+een zal 't ander verklaaren, en God zal u helpen_.
+
+Zyne weduwe, de onvoorbeeldige MARIA, volgde haaren zaligen Echtgenoot,
+op de reis naar de eeuwigheid, den 19 April des jaars 1653: haare
+dochter CORNELIA was gehuwd aan den Heere JOAN BARTON, Graaf van
+_Mombas_: behalven deeze dochter, liet onze held na, drie zoonen,
+CORNELIS, PIETER, en DIEDERIK, waarvan de oudste en jongste ongehuwd
+gestorven zyn; de middenste, door wien het beroemde geslacht van den
+grooten HUGO voordgeplant is, werd, na in vreemden dienst geweest te
+zyn, aangesteld tot Pensionaris van _Amsteldam_; vervolgends bekleedde
+hy de hooge waardigheid van Afgezant van Hun Hoog Mogende, by de
+_Noordsche Kroonen_, en werd daarna Pensionaris en Lid in de Vroedschap
+van _Rotterdam_; doch hy heeft ook eindelyk het lot van zyn' vader
+ondergaan, en buiten zyn vaderland moeten zwerven, tot dat hy, na dat de
+tyd de benevelde oogen een weinig verklaard had, wederkeerde, en zyn
+verblyf nam op een buitenplaats naby _Haarlem_, alwaar hy zyne dagen
+sleet, in het opvoeden van zyne kinderen en het leezen van goede
+schryvers: hy overleed in den ouderdom van 70 jaaren.
+
+
+
+
+                         A A N H A N G Z E L.
+
+
+Indien wy ons, onder het zamenstellen van de voorgaande bladen, hadden
+willen bedienen, van eenige papieren, in den tegenwoordigen tyd van
+beklaagenswaardige verdeeldheid ten voorschyn gebragt, zouden wy
+menigvuldige trekken hebben kunnen bybrengen, zo wel die den braaven
+HUGO DE GROOT ongunstig zyn, als anderen die van zynen lof gewaagen;
+dan, daar wy het grootste gedeelte van die geschriften houden voor
+schandzuilen, den lande opgericht, om dat ze hunne geboorte verschuldigd
+zyn aan eene verfoeijelyke partyzucht, en verdervenden geest van
+nieuwigheden, hebben wy dezelven allen ter zyde gelegd, als onwaardige
+werktuigen in de hand van een onpartydigen; 't kan de nagedachtenis van
+DE GROOT niet verheerelyken, dat men zyner uitmuntendheid gedenkt, ten
+koste van de openbaare rust; maar, daar de onlusten binnen de stad
+_Rotterdam_ voorgevallen, en de gevolgen van dien, de achtbaare
+Regeering van _Amsteldam_, onlangs, aanleiding gegeeven hebben, om in
+den lof van onzen Held uitteweiden, en eenige uitdrukkingen te doen,
+welken over het geval van dien grooten man, een zeer helder licht
+verspreiden, hebben wy geoordeeld die lofspraak, en verdere
+uitdrukkingen, by onze voorgaande beknopte beschryving van 's mans leven
+te moeten voegen; aangezien dergelyke straatsstukken, schoon niet altoos
+bevattende onwrikbaare grondslagen, waarop men mag bouwen, of
+onwederlegbaare regelen, waarnaar men mag oordeelen, echter te stellen
+zyn, verre boven de verachtelyke papieren waarvan wy boven spraken:--de
+bedoelde lofspraak is vervat in de volgende woorden, te vinden in de
+_Nadere Aantekening van _Amsteldam_, ter Staatsvergaderinge van Holland
+en West-Frieslaand gedaan, op eene Resolutie van den 24 December 1784,
+concerneerende het onderzoek van het voorgevallene te _Rotterdam_:_
+
+    "En dit wel uit denzelven __VOORTREFLYKEN_ en _BY DE NATIE
+    HOOGGESCHATTEN_ Rechtsgeleerden, _HUGO DE GROOT_, op wiens Leer en
+    Gezag de Supplianten van zeker Request, op den 2 December
+    laatstleden aan Hun Ed. Gr. Mog. gepresenteerd_, ter adstructie van
+    het Sentiment en Advys van bovengemelde Heeren Gedeputeerdens,
+    _zich met zoo veel fiducie beroepen hebben_."
+
+    "Dat men ten dien einde vooraf moet remarqueren, dat de Memorie, by
+    voorschreve Requeste geallegueert, speciaal was ingerigt, zo als uit
+    de Introductie klaar te zien is, tegen de Hoven van Justitie,
+    dewelke IN DIE ONGELUKKIGE TYDEN VAN SCHEURINGEN EN VERDEELDHEDEN IN
+    KERKE EN BURGERSTAAT, _zich aanmatigden kennis te nemen van
+    dispositien en politique orders, die de Steden goedvonden in den
+    hare te stellen tot conservatie van de Rust en Vrede onder hare
+    Ingezetenen_; doch welken de Hoven, door Mandamenten en andere
+    Provisien van Justitie illusoir tragtten te maken."
+
+    "Dat men dus in het oog houdende de gelegenheid by welke, en het
+    oogmerk, waar mede voornoemde Heer DE GROOT dit Advys, in den Jare
+    1617 heeft gesteld, en het zelve in zyn geheel met oordeel en
+    attentie nalezende, ligt bemerken zal, dat hy daar by niets anders
+    heeft willen betogen, als dat de Hoven van Justitie zich de klagten
+    en quæstien tusschen de Magistraten der Steden en derzelver
+    Ingezetenen over gezegde politique Ordonnantien of Correctien van
+    die Magistraten tot maintien van de publyke rust, niet vermogen aan
+    te trekken, en wel _voornaamlyk_, dat zulks egter by de Hoven
+    ondernomen wezende, de Staten volkomen bevoegd waren zoodanige
+    quæstien den Hove te onttrekken en aan zich te evoceren, zonder dat
+    _daar door_ enige Privilegien verkort wierden."
+
+                      *     *     *     *     *
+
+En Pag. 150 sprekende van de DEFECTEN in de Personen, die gecommitteerd
+waren geweest tot zyne Rechters, zegt hy:
+
+    "dat eerst hier op staat te letten, dat _die niet en waren
+    ordinarisse Rechters_; indien de Staten Generaal het regt van de
+    Commissie te geven toekwam, (vervolgt hy) waarom en hebben zy
+    daartoe niet gecommitteert den Hoogen of Provincialen Raad van
+    Holland? waarom niet de Raden van Staten, die _ordinaris Recht doen_
+    uit den naam van de Generaliteit? In alle vrye Regering is hatelyk
+    over het bloed, eer en goed van de Ingezetenen, _andere als
+    ordinarisse Rechters_ te stellen, veel meer, als die Personen, gelyk
+    het meerendeel van deze, niet en zyn in dienst van de Justitie,
+    maar _politicque persoonen_."
+
+                      *     *     *     *     *
+
+Doch zoo men nog al zoude willen beweren, dat hy, in 1619 gesmaakt
+hebbende, wat het te zeggen is van zynen dagelykschen Rechter vis factie
+te werden geëvoceert, van een ander begrip geweest zy, dan in 1617, zal
+men teffens moeten erkennen, DAT HY HET SLAGTOFFER VAN ZYN EIGEN SYSTEMA
+IS GEWORDEN; en dat DE VIOLENTE EN ONWETTIGE HANDELWYZE OMTRENT HEM EN
+ANDERE BEROEMDE VOORSTANDERS DER VRYHEID GEHOUDEN, de hooge waarde van
+de Privilegien _de non evocando_, zoo wel hebben leeren kennen, dat
+sints alle tyd elk Liefhebber van het Vaderland een afgryzen van den
+naam zelfs van gedelegeerde Rechters als aangeboren is; zoo als men ook
+sedert altoos tegens dergelyke inbreuken en violentien, met de uiterste
+zorg heeft gevigileert, uitwyzens Hun Ed. Groot Mog. bekende verklaring
+van den 15 September 1677:
+
+    "dat het binnen den Lande van _Holland_ en _West Friesland_ een
+    indisputabel recht is, dat geene Ingezetenen anders dan voor hunnen
+    ordinaris en daaglykschen Rechter mogen te recht gesteld worden."
+
+                      *     *     *     *     *
+
+                       BERICHT VOOR DEN BINDER.
+             _De Plaaten te voegen, tegenover Bladz. 70._
+
+
+
+
+                                NOTEN.
+
+
+Noot 1: _Eén op de verovering van _Nymegen_, door Prins _MAURITS_,
+en een ander tot vertroosting van zynen vader, over 't verlies van
+deszelfs vroeg gestorven zoon, _JAN DE GROOT_, welk versje van dezen
+inhoud is:_
+
+    Eerwaarde Vader, 'k bid dat ge uw gezucht bepaalt;
+    Wyl die Johannes, wien de dood heeft weggehaald,
+    Heeft met zyn dood, schoon noô, de groote schuld betaald.
+
+
+Noot 2: _Hierop ziet een Latynsch tweeregelig versje, onder een
+zeer vroeg afbeeldsel van onzen Held, gegraveerd door _JACOB DE GEIN_:
+dus luidt het in onze taale_:
+
+    Ik, van myn vyftien jaar ter pleitrol opgeschreeven,
+    HUIG JANSZ. DE GROOT, word dus in plaat verbeeld naar 't leven.
+
+
+Noot 3: _Toen welëer veel gouds in _Holland_ omging, was men gewoon
+de dukaten en andere speciën te weegen, om te weeten of ze wigtig waren
+of niet; Wanneer nu de evenaar wat doorsloeg, of niet in 't midden bleef
+stil staan, werd dat leste aas _een kyfäas_ genoemd, om dat men twistte
+of het 'er by moest gerekend worden of niet--nu wil _VONDEL_ zeggen, dat
+het ook zo wankel stond met de Rechtbank in _Holland_, dat het maar een
+_Kyfäas_ scheelde, zus of zo stond, of de Heer _HUGO DE GROOT_ zou ook
+voor 't zwaard hebben moeten bukken; voor 't zwaard dat nu _gestroopt en
+reê was om den tweeden slach te geeven_._
+
+                          _De _AANTEKENAAR_ op _VONDEL'S_ Hekeldichten_.
+
+
+Noot 4: _Zie Bladz. 225 van de _Nieuwe Uitgaave_, onlangs by de
+Heeren _ELWE en LANGEVELD_ van de pers gekomen._
+
+
+Noot 5: _Ibid._
+
+
+Noot 6: Walcheren, _tweede uitgaaf_, Bladz. 226.
+
+
+Noot 7: Anderen willen dat die Vorst zou gezegd hebben: _Ik dacht
+wel datze hem niet opgeslooten zouden houden; want hy was wyzer dan alle
+zyne rechters_.
+
+
+Noot 8: _Dit geschiedde in 't begin van April, na dat zyn huisvrouw
+even te vooren ontslagen was; want den vyfden dier maand werd, by
+geschrifte, van haaren wege aan de Staaten Generaal geklaagd, dat men
+haar op _Loevestein_ gevangen hield, en dat zy haare natuurlyke vryheid
+verzocht: dit verzoek overwogen, en aangemerkt zynde, dat de Soldaaten
+zelven _DE GROOT_ uitgedraagen hadden; dat gevolglyk by de kloekmoedige
+Echtgenoote niets zonderlings misdreeven was, werd zy twee dagen daar na
+ontslagen._
+
+
+Noot 9: _Dit betrof Hoogstdeszelfs erffenis van zyne Moeder,
+_LOUISA DE COLIGNY_, wier goederen meestall' in _Frankryk_ lagen._
+
+
+Noot 10: Deeze was een Neef van den Rykskancelier OXENSTIERN, die
+DE GROOT aan den Koning gepresenteerd had, en nevens hem in 't gevaar
+was, vermits de kogels, op naauwlyks twee duimen afstands voorbij hunne
+hoofden vloogen.
+
+
+Noot 11: _Deeze Vorstin, was, zegt zeker historieschryver,
+"ervaaren in alle saeken, haerer kennisse weerdigh; uitsteekende beminde
+sy geleertheid en geleerden, en ook _DE GROOT_ selven; met een
+doordringhendt oordeel wist sy syne uitgegeevene schriften te
+schatten"--op eene andere plaats beschryft hy deeze Vorstinne, als,
+"nogh onweetende in de verscheyde Landtschappen des aerdtboodems, nogh
+in de verschillende seeden der menschen"._
+
+
+Noot 12: _Mevrouw _DE GROOT_, heeft, op verzoek van de _Zweedsche
+Vorstinne_, (_Zie Bladz. 133_), de nagelaatene schriften van haaren
+overledenen man, voor 24000 Guldens, aan haare Majesteit overgedaan_.
+
+
+
+
+
+
+
+End of the Project Gutenberg EBook of Het leven van Hugo de Groot, by 
+J.B. Elwe and D.M. Langefelt
+
+*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK HET LEVEN VAN HUGO DE GROOT ***
+
+***** This file should be named 21269-8.txt or 21269-8.zip *****
+This and all associated files of various formats will be found in:
+        http://www.gutenberg.org/2/1/2/6/21269/
+
+Produced by Frank van Drogen, Jeroen van Luin and the
+Online Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net
+(This file was produced from images generously made
+available by the Bibliothèque nationale de France
+(BnF/Gallica) at http://gallica.bnf.fr)
+
+
+Updated editions will replace the previous one--the old editions
+will be renamed.
+
+Creating the works from public domain print editions means that no
+one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
+(and you!) can copy and distribute it in the United States without
+permission and without paying copyright royalties.  Special rules,
+set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
+copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
+protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark.  Project
+Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
+charge for the eBooks, unless you receive specific permission.  If you
+do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
+rules is very easy.  You may use this eBook for nearly any purpose
+such as creation of derivative works, reports, performances and
+research.  They may be modified and printed and given away--you may do
+practically ANYTHING with public domain eBooks.  Redistribution is
+subject to the trademark license, especially commercial
+redistribution.
+
+
+
+*** START: FULL LICENSE ***
+
+THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
+PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
+
+To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
+distribution of electronic works, by using or distributing this work
+(or any other work associated in any way with the phrase "Project
+Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
+Gutenberg-tm License (available with this file or online at
+http://gutenberg.org/license).
+
+
+Section 1.  General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
+electronic works
+
+1.A.  By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
+electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
+and accept all the terms of this license and intellectual property
+(trademark/copyright) agreement.  If you do not agree to abide by all
+the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
+all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
+If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
+Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
+terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
+entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
+
+1.B.  "Project Gutenberg" is a registered trademark.  It may only be
+used on or associated in any way with an electronic work by people who
+agree to be bound by the terms of this agreement.  There are a few
+things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
+even without complying with the full terms of this agreement.  See
+paragraph 1.C below.  There are a lot of things you can do with Project
+Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
+and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
+works.  See paragraph 1.E below.
+
+1.C.  The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
+or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
+Gutenberg-tm electronic works.  Nearly all the individual works in the
+collection are in the public domain in the United States.  If an
+individual work is in the public domain in the United States and you are
+located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
+copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
+works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
+are removed.  Of course, we hope that you will support the Project
+Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
+freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
+this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
+the work.  You can easily comply with the terms of this agreement by
+keeping this work in the same format with its attached full Project
+Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
+
+1.D.  The copyright laws of the place where you are located also govern
+what you can do with this work.  Copyright laws in most countries are in
+a constant state of change.  If you are outside the United States, check
+the laws of your country in addition to the terms of this agreement
+before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
+creating derivative works based on this work or any other Project
+Gutenberg-tm work.  The Foundation makes no representations concerning
+the copyright status of any work in any country outside the United
+States.
+
+1.E.  Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
+
+1.E.1.  The following sentence, with active links to, or other immediate
+access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
+whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
+phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
+Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
+copied or distributed:
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+1.E.2.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
+from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
+posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
+and distributed to anyone in the United States without paying any fees
+or charges.  If you are redistributing or providing access to a work
+with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
+work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
+through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
+Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
+1.E.9.
+
+1.E.3.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
+with the permission of the copyright holder, your use and distribution
+must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
+terms imposed by the copyright holder.  Additional terms will be linked
+to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
+permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
+
+1.E.4.  Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
+License terms from this work, or any files containing a part of this
+work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
+
+1.E.5.  Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
+electronic work, or any part of this electronic work, without
+prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
+active links or immediate access to the full terms of the Project
+Gutenberg-tm License.
+
+1.E.6.  You may convert to and distribute this work in any binary,
+compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
+word processing or hypertext form.  However, if you provide access to or
+distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
+"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
+posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
+you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
+copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
+request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
+form.  Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
+License as specified in paragraph 1.E.1.
+
+1.E.7.  Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
+performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
+unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
+
+1.E.8.  You may charge a reasonable fee for copies of or providing
+access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
+that
+
+- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
+     the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
+     you already use to calculate your applicable taxes.  The fee is
+     owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
+     has agreed to donate royalties under this paragraph to the
+     Project Gutenberg Literary Archive Foundation.  Royalty payments
+     must be paid within 60 days following each date on which you
+     prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
+     returns.  Royalty payments should be clearly marked as such and
+     sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
+     address specified in Section 4, "Information about donations to
+     the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
+
+- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
+     you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
+     does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
+     License.  You must require such a user to return or
+     destroy all copies of the works possessed in a physical medium
+     and discontinue all use of and all access to other copies of
+     Project Gutenberg-tm works.
+
+- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
+     money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
+     electronic work is discovered and reported to you within 90 days
+     of receipt of the work.
+
+- You comply with all other terms of this agreement for free
+     distribution of Project Gutenberg-tm works.
+
+1.E.9.  If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
+electronic work or group of works on different terms than are set
+forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
+both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
+Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark.  Contact the
+Foundation as set forth in Section 3 below.
+
+1.F.
+
+1.F.1.  Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
+effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
+public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
+collection.  Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
+works, and the medium on which they may be stored, may contain
+"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
+corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
+property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
+computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
+your equipment.
+
+1.F.2.  LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
+of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
+Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
+Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
+liability to you for damages, costs and expenses, including legal
+fees.  YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
+LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
+PROVIDED IN PARAGRAPH F3.  YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
+TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
+LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
+INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
+DAMAGE.
+
+1.F.3.  LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
+defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
+receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
+written explanation to the person you received the work from.  If you
+received the work on a physical medium, you must return the medium with
+your written explanation.  The person or entity that provided you with
+the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
+refund.  If you received the work electronically, the person or entity
+providing it to you may choose to give you a second opportunity to
+receive the work electronically in lieu of a refund.  If the second copy
+is also defective, you may demand a refund in writing without further
+opportunities to fix the problem.
+
+1.F.4.  Except for the limited right of replacement or refund set forth
+in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
+WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
+WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
+
+1.F.5.  Some states do not allow disclaimers of certain implied
+warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
+If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
+law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
+interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
+the applicable state law.  The invalidity or unenforceability of any
+provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
+
+1.F.6.  INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
+trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
+providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
+with this agreement, and any volunteers associated with the production,
+promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
+harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
+that arise directly or indirectly from any of the following which you do
+or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
+work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
+Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
+
+
+Section  2.  Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
+
+Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
+electronic works in formats readable by the widest variety of computers
+including obsolete, old, middle-aged and new computers.  It exists
+because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
+people in all walks of life.
+
+Volunteers and financial support to provide volunteers with the
+assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's
+goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
+remain freely available for generations to come.  In 2001, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
+and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
+To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
+and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
+and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.
+
+
+Section 3.  Information about the Project Gutenberg Literary Archive
+Foundation
+
+The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
+501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
+state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
+Revenue Service.  The Foundation's EIN or federal tax identification
+number is 64-6221541.  Its 501(c)(3) letter is posted at
+http://pglaf.org/fundraising.  Contributions to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
+permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
+
+The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
+Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
+throughout numerous locations.  Its business office is located at
+809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
+business@pglaf.org.  Email contact links and up to date contact
+information can be found at the Foundation's web site and official
+page at http://pglaf.org
+
+For additional contact information:
+     Dr. Gregory B. Newby
+     Chief Executive and Director
+     gbnewby@pglaf.org
+
+
+Section 4.  Information about Donations to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation
+
+Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
+spread public support and donations to carry out its mission of
+increasing the number of public domain and licensed works that can be
+freely distributed in machine readable form accessible by the widest
+array of equipment including outdated equipment.  Many small donations
+($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
+status with the IRS.
+
+The Foundation is committed to complying with the laws regulating
+charities and charitable donations in all 50 states of the United
+States.  Compliance requirements are not uniform and it takes a
+considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
+with these requirements.  We do not solicit donations in locations
+where we have not received written confirmation of compliance.  To
+SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
+particular state visit http://pglaf.org
+
+While we cannot and do not solicit contributions from states where we
+have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
+against accepting unsolicited donations from donors in such states who
+approach us with offers to donate.
+
+International donations are gratefully accepted, but we cannot make
+any statements concerning tax treatment of donations received from
+outside the United States.  U.S. laws alone swamp our small staff.
+
+Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
+methods and addresses.  Donations are accepted in a number of other
+ways including checks, online payments and credit card donations.
+To donate, please visit: http://pglaf.org/donate
+
+
+Section 5.  General Information About Project Gutenberg-tm electronic
+works.
+
+Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
+concept of a library of electronic works that could be freely shared
+with anyone.  For thirty years, he produced and distributed Project
+Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
+
+
+Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
+editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
+unless a copyright notice is included.  Thus, we do not necessarily
+keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
+
+
+Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
+
+     http://www.gutenberg.org
+
+This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
+including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
+Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
+subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
diff --git a/old/21269-8.zip b/old/21269-8.zip
new file mode 100644
index 0000000..9f210dd
--- /dev/null
+++ b/old/21269-8.zip