initial commit of ebook 26483HEADmain

333 files changed, 33379 insertions, 0 deletions

diff --git a/.gitattributes b/.gitattributes
new file mode 100644
index 0000000..6833f05
--- /dev/null
+++ b/.gitattributes
@@ -0,0 +1,3 @@
+* text=auto
+*.txt text
+*.md text
diff --git a/26483-8.txt b/26483-8.txt
new file mode 100644
index 0000000..5ceff52
--- /dev/null
+++ b/26483-8.txt
@@ -0,0 +1,17742 @@
+The Project Gutenberg EBook of Betuwsche novellen, en Een reisgezelschap, by 
+J. J. Cremer
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+
+Title: Betuwsche novellen, en Een reisgezelschap
+
+Author: J. J. Cremer
+
+Release Date: August 29, 2008 [EBook #26483]
+
+Language: Dutch
+
+Character set encoding: ISO-8859-1
+
+*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK BETUWSCHE NOVELLEN ***
+
+
+
+
+Produced by Jeroen Hellingman and the Online Distributed
+Proofreading Team at https://www.pgdp.net/
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+                           BETUWSCHE NOVELLEN
+                         EN EEN REISGEZELSCHAP
+
+
+                                  Van
+
+                             J. J. Cremer.
+
+ Wiege-Mie.--De rechte Jozef.--De oude Wessels en zijn gezin.--De reis
+   van Gerrit Meeuwsen en zien zeun noar de Amsterdamse karmis.--Eene
+    zoogmoeder.--De Fransche komiek en de douairière.--De vriend van
+                               den huize.
+
+
+
+                             Achtste Druk.
+
+                  Leiden.--A. W. Sijthoff's Uitg.-Mij.
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+WIEGE-MIE.
+
+
+"Hei je 't neis [1] uut 't darp al geheurd?" vroeg de daglooner
+Peter Janssen aan zijn vrouw, die bezig was om voor haar vermoeiden
+echtgenoot de avondpap op te doen. "Hei je 't al geheurd Net,
+hoe miseroabel gauw de weduwvrouw van Cloas Hermsen hoar man is
+noagestapt?"
+
+"Wat zei je!" riep de huismoeder verbaasd, terwijl ze den aarden
+schotel met pap op tafel zette: "Is manke Heintje dood? Wel jong,
+jong, die twee hebben mekoar dan niet lang allinnig geloaten. Cloas
+is van de leinte gesturven, en Heintje--da's nou krek zes moanden
+loater! Jong, jong, 't is veur Wiege-Mie 'en heel ding; woar mot ze
+noa toe? ze het niks, geen spier; neejen en breien kan ze, moar da's
+alles, en ik geleuf niet, dat ze 't nog al te best duut.--Nou stil
+blagen!" vervolgde vrouw Janssen, hare vier spruiten toesprekende,
+die hunkerende de roggemeelspap zagen dampen: "moeder kan niet
+alles te geliek. He'k nou ooit van m'en lêven! Ze zal zoo um de
+vieftig zin gewêst, en Wiege-Mie was met St. Jan achttien joaren in
+'t darp.--Loawwe erst bidden Peter, de kienders drammen en sjenken
+da'k m'n eigen woorden niet heuren kan!"
+
+Janssen nam het pijpje uit den mond, drukte de pet voor de oogen,
+en vrouw Janssen gaf haar oudsten telg een duw met een dreigenden
+wenk om de oogen dicht te doen.
+
+Men bad--Peter bad ernstig met een dankbaar hart; Willem, zijn
+buurman, had zeker zulk heerlijk avondeten niet voor zijne vrouw en
+kinderen. Zijn gebed was reeds geëindigd, maar toen hij over den rand
+van zijn pet de roode wangen van zijn goede vrouw en de kinderen
+beschouwde, toen deed hij de oogen weer dicht en zei nog eens:
+"Ik dank U goede en groote God, amen."
+
+Vrouw Janssen had ook wel gebeden, maar zij was een weinig afgedwaald:
+manke Heintje was toch gesturven; ze dacht er over, wanneer de
+begroafenis zou wêzen; of er op 't arfhuus ook wat van heur goajing
+zou zin, en zoo almeer, totdat ze eindelijk bedacht, dat de goede
+God haar ook wel eens had kunnen oproepen en, "hoe ellendig Peter
+dan met de kienders zou zin blieven zitten," en er kwam een traan in
+haar oog, en ze was innig dankbaar dat zij nog was gespaard gebleven,
+en ze zei zacht tot den Vader in den Hemel: "Ik dank U goede en groote
+God, amen."
+
+De kinderen hadden hun "Heere zêgen," enz. spoedig afgerammeld, en
+gluurden nu eens naar den dampenden schotel met pap, en dan weder
+naar hunne ouders, om te zien, of ze nog niet haast gedaan hadden.
+
+Vader zette de pet weer op het hoofd; moeder gaf het teeken om te
+beginnen, en eer vijftien minuten waren verstreken, was de pap uit
+den schotel naar de respectieve magen verhuisd.
+
+Het gezin was verzadigd en de kinderen werden spoedig ter rust
+gelegd. Peter rakelde het vuur aan den haard nog eens op. Net
+bood haar jongste kind, dat in een kribje had liggen slapen, de
+moederlijke borst, en 't kleintje weerde zich dapper. "Och Peter,"
+zei vrouw Janssen, terwijl zij de oogen op het knaapje hield geslagen:
+"die jong is pas zeuven moanden oud, 't is nou over drie doagen Alder
+Heiligen, en tegen Maria Lichtmis is 't alweer zoo wied."
+
+"Kom, da's zoo'n spul niet," sprak Peter op geruststellenden toon:
+"we motten toch 't half dozijntje vol hebben, hé Net?"
+
+"Gij hebt goed proaten," antwoordde de vrouw: "gellie mannen denkt er
+moar zoo licht over; ik sprêk bij onderveinding. Moar neen, ge zegt wel
+dat 't niks is, moar as 't zoo wied is, dan zie je nog veul benauwder
+en mankelieker as ik; en jong, ge weet óók wel, dat de spuuling op
+zoo'n wies hoe langer hoe dunder wordt; 't geet tot nou nog goed,
+went ge bint 'en starke errebeijer; moar a'j 's niks te verdienen
+hadt!--En Peter, a'j is kwam te vallen! wat zou 'k dan toch beginnen
+met zes bluujen van kienders? O!" vervolgde vrouw Janssen, eensklaps
+weder aan manke Heintje denkende: "as 't ons óók zoo most goan, wat
+zouwen de kienders dan anders wêzen as Wiege-Mie nou is? Goddank dat
+we nog gezond zin!"
+
+De echtelieden zaten nog eenigen tijd koutende bijeen, en toen de
+dorpstorenklok tien slagen deed hooren, lagen ze gerust in de warme
+bedstee, en sliepen weer onbezorgd den volgenden morgen te gemoet.
+
+
+
+Ieder wist nu in het dorpje G... dat Heintje Harmsen was overleden,
+en ieder wist ook, dat de zoogenaamde Wiege-Mie nu allerongelukkigst
+bleef zitten; iedereen beklaagde het schoone meisje, dat nu niemand
+op de wereld had die zich harer zou aantrekken.
+
+Wie Wiege-Mie was, wist niemand, maar hoe ze aan dien zonderlingen naam
+was gekomen, wist de kastelein uit de Roskam het best te verhalen van
+allen uit het dorp, want deze toch was met Cloas Harmsen en zijne
+vrouw dikke vrienden geweest, en het heugde hem nog zoogoed als
+de dag van gisteren, dat Cloas--'t was met St.-Jan achttien joaren
+gewêst--'s mergens um zes uur bij hum op den dêl was komme loopen,
+toen ie net doende was 't kalf te wêteren, en Cloas toen had gezeid:
+"Wel Teunis, wel jong, nou mot 'k oe wat roars en neis vertellen;" en
+hoe biester veralterierd Cloas er had uutgezien; en hoe ze toen noar
+de kleine keuken achter de gelagkoamer woaren gegoan, en Cloas weer
+was begonnen: "Heur is Teunis, ge bint 'en mins woar 'k op vertrouwen
+kan, luuster: Van mergen,"--moar Cloas had noar de deur gekeken of
+'r ook iemand stond te luusteren; en toen Teunis had gezeid, dat
+ie gerust sprêken kon, had Cloas weer 't woord opgevat en gezeid:
+"Van mergen dan, toen 'k um drie uur 't peerd veur de stutkar had
+gezet um mest te voaren, en 'k de kar vol had, en 't darp uut ree
+um 't vrachtje noar de koekamp te brengen toen zag 'k--jong, 't was
+'en roar gezicht--midden ien 't spoor bij de jachtpoal van Reijntjes,
+e'n kleine iesdere wieg met 'en gruun kleid [2] 'r over heer. 'k Goeng
+er noar toe; 'k dee 't gruune kleid 'r af, en zie, doar lag 'en jong
+bluutje in, met 'en kupke net krek of 't van 'en engeltje was. Ge
+kunt begriepen," had Cloas al verder gezeid: "ge kunt begriepen
+Teunis, da'k 'en gezicht zette toen'k dat kienje doar zag liggen;
+'t begon te schraauwen en 'k wist niet wa 'k doen most. Goeje road
+was duur--'k brocht 't vrachtje mest, zoo gauw as bles moar loopen
+kos, noar de koekamp, en toen 'k weerum kwiem stond de wieg nog op
+dezelfde ploats, en 'k loajd 'm--met 't kiend 'rin--op de stutkar.
+
+"Toen 'k t'huus kwam," had Cloas al verder gezeid: "was de vrouw oan
+'t botter wassen, en toen ze de wieg zag, en dat 'r 'en kiend in lei,
+begost ze 'en kêl op te zetten da'k meinde dat ze de begoaves [3] op
+'t lief kreeg. 'k Zei hoar, krek veur de vuust, wat 'r van 't geval
+was, en toen hebben we 't ding beproat, Teunis, en gemeind dawwe
+den burgemeister 'r oangifte van mosten doen; en, dat he 'k gedoan;
+en de burgemeister met Joapik den assesser zin toen bij ons oan huus
+gewêst, en toen hebben ze in de heele wieg niks gevonden as 't kiend,
+en 'en pampier dat stark was dicht gelakt, en woar buuten op te lêzen
+en geschrêven stond: "Dit kind wordt den vinder aanbevolen. God zal
+'t hem loonen. Haar voornaam is Marie. Deze wieg moet haar eigendom
+blijven, en niet voordat zij meerderjarig zal zijn, mag zij dezen
+verzegelden brief openen." Dát had 'r op te lêzen gestoan, en hij
+had dan zooveul as de parmissie van den burgemeister gekregen um
+'t onneuzele bluutje op te vuujen, went, de vrouw had toch in de
+dartien joaren dat ze getrouwd woaren, geen kienders gehad, en zou
+ze zeker niet meer kriegen ook.
+
+Dat alles herinnerde Teunis de kastelein, zich bijzonder goed,
+en hij wist ook nog wel, hoe hij 's nachts--toen Claas Harmsen den
+morgen daarop het kind had gevonden--door den voerman eener kar was
+opgeklopt, die een glas brandewijn gedronken en gezegd had "dat ie
+noar B. most." Teunis had naderhand begrepen, dat die voerman maar
+iets gepraat had om hem op een dwaalspoor te brengen, daar de kar
+den volgenden dag door een dorp in de tegenovergestelde richting was
+gereden.--Hoe 't zij, Marie was door den braven Claas en zijn vrouw
+als kind aangenomen en opgevoed, en algemeen was zij, sedert haar
+komst in het dorp, onder den naam van Wiege-Mie bekend.
+
+
+
+'t Was--juist vier weken na den avond dat we Peter Janssen met zijn
+gezin aan de roggemeelspap hebben gezien,--nog vroeg in den morgen, en,
+daar de zon in 't eind van November eerst om acht uren te voorschijn
+komt, zou het nog stikdonker geweest zijn, zoo niet de volle maan
+haar licht had verspreid.
+
+Peter verliet de bedstee en stiet het vensterluik open.
+
+"Hé! snee," [4] was het eerste wat hij zei. "Heere m'n tied, wat is 't
+van nacht ien ens weinter geworden. Kom vrouw, d'ruut!" vervolgde hij,
+nog eens naar het warme plaatsje ziende dat hij zooeven verlaten had:
+"kom Net, d'ruut, de snee leit wel anderhalf voet dik; ge mot gauw
+de boel veur de deur wat wegkeeren."
+
+De gehoorzame echtgenoote deed wat haar man begeerde, en toen de
+sneeuw was weggekeerd, hieng ze de kêtel met woater te vuur, en dee ze
+'en lood koffie in 'en kleiner kêtelje, en--de koffie begost al gauw
+te pruttelen, en toen Peter 't erste kummeke opslurpte, toen zei ie:
+"dat 't hum goed dee."
+
+"Heur Peter," begon vrouw Janssen, toen ze eindelijk tot rust kwam: "'k
+Heb van nacht 'en roare dreum gehad; 'k mot 'm oe êfkes vertellen. Ge
+mot dan wêten da 'k dreumde: dat 'en man met 'en blinkend gewoad--net
+krek as de engel oanhad woarvan domenei letst geprêkt het--hier in
+de keuken kwiem; 'k weet niet of 'k hum 'en stoel gaf of niet, moar
+'k heurde duudelik dat ie zei: "Vrouw, ie mot starven, en Peter
+mot starven, en dus mo'j oe beschikking moar moaken." 't Was net
+precies toen 'k 't heurde of 'k deur de grond zonk, en 'k zei:
+"Moar mijnheer, wie zal dan onze erme kienders verzurgen?" en,
+Peter! 'k vuulde dat 'k in den dreum begost te greinen; moar toen
+zei de engel, met 'en vrindlik gezicht: "Goeje minsen zullen veur
+de kienders zurgen; moar: geliek als gij wilt dat oe de minsen doen,
+doet ze ook desgelieks." Toen Peter, wier 'k wakker, en 'k begos noa
+te denken; en 'k docht 'r oan, hoe de boel van manke Heintje van doag
+deur de arfgenoamen zal verkocht worden, en 'k docht ook oan den man
+met 't witte gewoad, en oan Wiege-Mie, en zie, Peter..."
+
+"En ge docht 'r toen oan, die ongelukkige dern bij ons in huus te
+nemen?" viel Peter haar in de rede.
+
+"Joa," hernam de vrouw: "de dreum beteikent twee dingen: erst, de
+toezegging van 'en lang lêven, en dan nog de oanmoaning um 't erme
+schoap van 'en Mie as kind te verzurgen."
+
+Peter was het met haar eens; en beiden geloofden vast dat het zóó Gods
+wil was, en dat ze daarom met liefde moesten gehoorzamen, overtuigd
+dat het hun hiernamaals zou vergolden worden.
+
+Vóór dat Peter ter deure uitging, was er nog afgesproken, om voor vrouw
+Janssens bespaarde penningen de wieg op 't erfhuis te koopen, want:
+"'t kribje was 'en oakelik ding, en ook: tegen Lichtmis.... dan was
+'t weer zoo wied!"
+
+
+
+De sneeuw lag wel anderhalf voet hoog; 't was alsof er uit den hemel
+een wit kleed over het aardrijk was uitgespreid. De boomen, den vorigen
+dag zoo dor en naakt, waren in één nacht weder geheel bekleed geworden,
+en de dunne takjes zelfs droegen een dik laagje sneeuw. 't Was een
+vreemd maar toch een schoon gezicht; doch men moest er niet te lang
+naar kijken, want dan begonnen de oogen zeer te doen.
+
+Door de dorpsstraat had men al spoedig een pad geloopen, maar voor
+de paarden, die zware vrachten hadden, was het erger, en Peter zag
+zelfs, toen ie noar 't arfhuus goeng, dat de mulder twee peerds veur
+de mêlkar had.
+
+Zooals vrouw Janssen dien morgen wel had gezegd, werd de boel van manke
+Heintje door den notaris vau het dorp aan de meestbiedenden verkocht.
+
+De gierige Jaap Jolles van K. en zijn zuster Grietje waren de eenige
+erfgenamen.
+
+Alle meubels en andere roerende goederen, die Heintje Harmsen hadden
+toebehoord, waren genommerd. De notaris zat met zijn klerk in de keuken
+om aanteekening te houden; voor de deur was de sneeuw wat weggeveegd,
+en boven het raam, aan de rechterzijde der deur, was een linnen luifel
+bevestigd, waaronder een tafel en banken waren geplaatst. Op die banken
+zaten eenige zonen Davids, en kooplustige of nieuwsgierige boeren en
+boerinnen. De afslager stond op de bank onder de luifel, juist bij
+het raam, en had allerhande aardigheden om de vodden die ter tafel
+werden gebracht, den koopers smakelijk te maken of aan te prijzen.
+
+"Vort! hier hei'j niks meer te moaken!" brulde de ruwe stem van Jaap
+Jolles: "wou ie die wieg óók nog houwen, inhoalige dern, doar ie
+van Heintje Meu al zoolang veur niks gegêten en gedronken hebt!" en
+terzelfder tijd zag Peter Janssen, die met de handen in den zak, naar
+'t verkoopen had staan kijken, dat de algemeen beminde Wiege-Mie,
+door den gierigen erfgenaam bij den arm werd genomen en de deur
+der woning uitgezet, waar ze nu achttien jaren lang de hartelijkste
+gastvrijheid had genoten.
+
+Daar stond nu de arme Marie, verlaten, geheel alleen in de groote
+wereld; en 't was zoo koud, en zij was zoo grof bejegend door den
+hardvochtigen erfgenaam van haar onvergetelijke tweede moeder--zij,
+de gevoelige, teedere ziel, en ze begon bitter te weenen bij den
+dorpel der woning, waar ze als kind zoo dikwerf gespeeld had.
+
+"Da's wat nei's!" riep de afslager, toen door het geopende raam
+onder de luifel, een oude ijzeren wieg naar buiten op de tafel
+werd geschoven: "'t Is 'en kosteljeus ding," vervolgde hij: "'en
+Sintercloas presentje veur oe liefke, Bram; 't is 'en wieg van 'en
+roare komaf. Wie bied 'r 'en gulden veur?"
+
+"Vief stuuvers!" riep men binnen.
+
+"En 'en kwartje," zei Peter Janssen.
+
+"Nog ens!" riep een andere stem.
+
+"'En Gulden!" zei Peter.
+
+"En 'en kwartje!" zei Bram.
+
+"Nog ens!" klonk het binnen.
+
+"En ik!" riep Peter.
+
+"Een en drie kwart!" zei de afslager: "Niemand meer as één en drie
+kwart?--niemand? één moal, ander moal"--_tak!_ klonk de houten hamer
+op de tafel, en de ijzeren wieg was door Peter Janssen gekocht.
+
+Wat Marie had gevoeld toen haar eenig eigendom door den hebzuchtigen
+Jolles was ter veiling gebracht; wat zij had gevoeld, toen hij haar,
+op eene aanmerking daarover, de deur had gewezen; wat er toen in hare
+ziel was omgegaan, 't laat zich moeielijk beschrijven; maar zeker is
+het, dat zij nog bitter stond te schreien, toen de brave Peter haar
+vertroostend toesprak, en haar op de gulhartigste wijze bescherming
+en huisvesting aanbood.
+
+
+
+'t Liep tegen Lichtmis, en 't huisgezin van Peter Janssen stond
+vermeerderd te worden. Wiege-Mie was de getrouwe hulp van moeder
+Janssen. Ze was schoon en goed, en ze was de lieveling van al de
+kinderen en van de echtelieden ook.
+
+Peter kwam binnen: hij was naar stad geweest; lei een pak op de tafel,
+en sprak:
+
+"Dèr vrouw, doar hei'j nou 'en nei kleed veur de wieg; as Mie 't moar
+neêjen wil dan ku'j 't ding in 'en ummezien verdig hebben."
+
+"Best jong!" zei vrouw Janssen: "doar hei'j goed oangedoan.--'t Lepke
+is mooi," vervolgde zij, het sits beziende: "Toe Mie, nou mo'j de
+wieg moar van de vliering hoalen, en 't gruune sits 'r af turnen, en
+'t neije d'r um doen."
+
+Marie ging zoo spoedig ze kon de vlieringtrap op, om de wieg, waaraan
+voor haar zulke vreemde herinneringen waren verbonden, naar beneden
+te halen; en weldra kwam ze door Peter geholpen er mee in de keuken
+strompelen, en zette zich alras aan den arbeid.
+
+"Die vuuring zit doanig vast!" zei het meisje, toen ze al een half
+uurtje met tornen was bezig geweest: "'t is of 'r pampier of wat
+anders tussen gedaon is. Zie 's Peter....!"
+
+"Wat?" zei Peter, die bezig was om de riemschoenen tegen de klompen
+te verwisselen: "Wát! zit 'r 'en pampier tussen de vuring? Loak 's
+kieken, dern.--Wat zei je?--Heer!--'k Gleuf 't verechtig!--Gauw, turn
+los! Pas op, snie den boel niet kapot. Joa, kiek, 'en pampier! Zie 's
+vrouw!--He'k z'n lêven!--'en dun pampierke d'r in! Wat steet 'r op? Lês
+Mie! ik kan niet lêzen.--Nog 'en pampierke! Nog één! Harrejennig! Ze
+zin krek as de bankpampierkes die 'k bij den ontvanger zoo veul heb
+zien liggen. Zeg Mie, wat steet er toch op te lêzen? Wat?"--en de
+verblufte Peter bleef Wiege-Mie met een geopenden mond aangapen,
+toen ze gezegd had dat: 't "bankpampierkens van duuzend gulden 't
+stuk woaren."
+
+De onverwachte ontdekking baarde het brave doch arme huisgezin geen
+geringe verwondering.
+
+Marie had den goeden Peter en zijne vrouw, die haar zoo liefderijk
+hadden opgenomen, niet verhaald dat op de buitenzij van den verzegelden
+brief--dien ze trouw tot hare meerderjarigwording bewaarde--de wieg
+haar als onverdeeld eigendom was aanbevolen. Ze had er niets van willen
+zeggen, want, al had ze honderdmaal de waarde van die wieg bezeten, dan
+nog zou ze het gaarne aan haar liefderijke verzorgers hebben afgestaan.
+
+De aanzienlijke som van zes duizend gulden, die tusschen de voering
+van het wiegekleed was gevonden, bracht den eerlijken Peter in
+groote verlegenheid; "Joa," dacht hij, toen de eerste verbazing
+wat geweken was: "Joa, 'k heb de wieg op 't arfhuus wel deugdelik
+en eiges gekocht; en 't goeng voetstoots. De wieg heurt me toe, en
+dus ook wat ien de wieg verburgen was. Moar...." dacht hij verder:
+"moar, as 'k 'en eerlikke kerel wil blieven, dan mo'k...." Doch de
+geldduuvel, woarvan domenei zoo dukkels had gesproken, begost 'm nou
+weer zoo roar te bloazen en te hitsen; en hij had nog niks gezeid,
+toen vrouw Janssen 't woord opvatte en sprak:
+
+"Mie, nou bi'j d'r dan op éns uut. Wel dern, woar zu'j noar toe? a'j
+nou moar niet te gruts bint om bij ons in huus te blieven. Zesduuzend
+gulden!" En vrouw Janssen bekeek de pampierkens nog 's stuk veur stuk.
+
+Na lang praten en nog eens praten, werd er eindelijk besloten,
+om den verzegelden brief, dien Marie nu te voorschijn had gehaald,
+te openen. In dien brief stond vermeld, dat het meisje de voering van
+het groene kleed over de wieg moest doorzoeken; dat ze dan zesduizend
+gulden zou vinden, welke som voldoende zou zijn, om haar volgend
+levensgeluk aan de zij van een braven boerenzoon te bevestigen, en
+haar tevens in de gelegenheid zou stellen, hare liefderijke verzorgers
+een duurzaam blijk van dankerkentenis aan te bieden.
+
+Dat Peter den geldduivel spoedig overwon, was wel te denken, en dat
+Marie, hoogst verblijd, echter dadelijk besloten had geen de minste
+aanspraak op het geld te willen maken, was eveneens te verwachten.
+
+Marie dan, bleef bij 't echtpaar in huis, maar Janssen brocht vijf van
+de briefkes bij den notoaris, um ze tegen ientrest veur Wiege-Mie te
+bewoaren, totdat de _rechte_ um hoar zou gekommen zin.--Voor de andere
+duizend gulden kocht hij twee melkbeesten, 'en peerd en 'en huukske
+grond. Hij zei en bazuinde 't overal uit dat 't 'm best goeng, en
+dat God 'm boven duuzenden gezêgend had. En vrouw Janssen kreeg drie
+doagen noa lichtmis 'en oarig dernje, dat Marie wier genuumd. En,
+toen de bruur van vrouw Janssen, die als ramplesant gediend had,
+'en joar loater ien 't darp kwiem, kreeg ie zin in Wiege-Mie en
+Wiege-Mie in hum en, nog 'en joar loater, en ze wieren 'en poar.
+
+Peter is tot nog toe, wat de afkomst van Marie aangaat, geen haar
+wijzer geworden dan al de dorpelingen van G., want, toen hij 't laatst
+Teunis, den kastelein uit de _Roskam_, sprak, wist hij hem op zijne
+vragen niets anders te antwoorden, dan: "Joa jong, a'k dát te wêten kos
+kommen, dan zou 'k van schik--gleuf 't vrij--de erste Zundag de beste,
+'en gulden ien 't karkezekske doen."
+
+
+
+
+
+
+DE RECHTE JOZEF.
+
+
+"'t Steet mien niks oan; as 'k dát had kunnen veurzien was 't best
+meugelik gewêst da 'k de jong iensgeheel niet in huus had genomen."
+
+"Moar hoe ku'j nou zoo sprêken," beantwoordde een vrouwenstem de
+pasvernomen mansstem: "Ge weet 'r nog niks af; 't is licht nog
+verbeilding; en al was 't zoo...."
+
+"Al was 't zoo...! Al was 't zoo...!" viel de eerste in: "Nooit van z'n
+lêven! Denk ie da'k mien dern oan zoo'n koale jong zou versmieten? Neen
+vrouw, wa'k gedoan heb, dat he'k gedoan, en God zal me doar veur
+zêgenen, dat zal ie; moar gek zin, za'k niet; doar ku'j over rêkenen."
+
+Na deze woorden van den eersten spreker volgde er een pauze, van
+welke gelegenheid wij gebruik maken, om den lezer met de sprekend
+ingevoerde personen, en met de plaats waar ze spraken, bekend te maken.
+
+Voorzichtig!--'t is donker in de keukenkamer van Janboer. Voorzichtig,
+er brandt geen nachtlicht, en het flauwe schijnsel der starren, dat
+door de hartjes in de luiken naar binnen dringt, is niet voldoende
+om u voor een onaangename kennismaking met de stevige meubelen van
+Janboer te vrijwaren. Voorzichtig! wij zullen u--met het terrein
+bekend--den weg wijzen. Pas op! Links van den ingang hebt gij
+het groote kabinet. Wat daarin zit, weten wij niet. Janboer weet
+het best, en misschien ruilt hij den inhoud niet voor dien van
+uw kunstig bewerkte en zekere brandkast. Wacht, hier zoudt ge u
+leelijk kunnen stooten aan de ijzeren vuurplaat; en buk u wat, want
+de vooruitstekende schoorsteen is niet bijzonder hoog; jammer dat gij
+die mooie porseleinen pullen en schotels niet zien kunt, Mevrouw, wel
+wat groot voor uw étagère, maar voor uw pronkkamer à _la renaissance_
+lang niet te versmaden. Hoor! tik, tik, de groote staande klok vlak
+in den hoek bij het raam. Het is ons als zagen wij de, altijd met
+den slinger heen en weer duikende scheepjes boven de wijzerplaat, die
+reeds zoo menigen boer een: "Hoe is 't meugelik!" deden ontboezemen.
+
+Zie zoo, houd u maar dicht bij de groote, in het midden staande tafel,
+dan loopt gij geen gevaar u aan de langs den wand staande stoelen te
+stooten. En nu, niet verder; dat zou onbescheiden zijn. Weet gij, daar
+in dien hoek, schuins tegenover het kabinet, hangen een paar bonte
+meubelsitsen gordijnen voor een vierkante opening, die men bedstede
+noemt, en waarin, weinige seconden geleden, het afgeluisterde gesprek
+gevoerd werd.
+
+De gordijnen zijn flink dicht geschoven, en al waren zij dat
+niet, dan zouden wij in dat duistere vierkant toch niets kunnen
+onderscheiden. Gelukkig, dat onze bekendheid met Janboer en Trijntje
+de verbeelding te hulp komt, en dat gij alzoo over den inhoud van die
+bedstede niet in het onzekere behoeft te blijven. Mochten en konden
+wij zien, dan zouden wij twee hoofden bespeuren: de hoofden van
+Janboer en Trijntje. Janboer--volle maan; echter minder blank, want
+zijn gelaatskleur heeft niets maanachtigs. Vol als de maan, en rood,
+of liever bruin, als ja, als een bruin boerengezicht.--Trijntje,
+die denkelijk achterin ligt, daar zoudt gij zeker medelijden mee
+hebben.--"'t Vel over de butjes," zeggen zij die haar kennen, "en
+zoo gêl, als 't eier-door van 'en kiep, die niks as achterwurp kriegt."
+
+Janboer heeft zeker de blauwe pluimmuts op, en Trijntje de nachtelijke
+floddermuts.
+
+De staande klok slaat--elf--en, vijf minuten later hoort men hetzelfde
+getal slagen dof in de verte.--Stilte in de bedstee. Eindelijk is
+het echter alsof er door de achterin liggende, iets binnensmonds
+gemompeld wordt.
+
+"Aweer! aweer!" hooren wij nu duidelijk Janboers stem: "ik zeg oe
+dan, da'k 'r niks van heuren wil. Goed bin'k, moar niet gek: As
+Jenneke dat in de kop het, dan loat z'op mien niet rêkenen. Nou is
+'t uut. Sloap wel!"
+
+Een zacht gemompel doet zich wederom hooren, en eindelijk de stem
+van moeder Trijntje: "Bidt ie van oavend niet?" waarop wij het:
+Dat hêw ummers al gedoan," vernemen, 't welk met een: "Neen Jan,"
+beantwoord wordt, na welk gesprek zich een geritsel van dekens laat
+hooren, alsof twee lichamen zich overeind zetten, en daarna een
+onverstaanbaar geprevel, dat slechts.... door Eén gehoord werd, door
+Éen, die alomtegenwoordig is, die de kleinste wenschen van het hart
+kent vóór dat de lippen ze hebben geuit, door Een, die barmhartig,
+genadig en liefde is.
+
+Nogmaals vernemen wij nu van Janboer en Trijntje een: "Sloap wel!" en
+niets treft meer onze ooren, dan het onophoudelijk tik, tik, tik,
+der staande klok met de scheepjes.
+
+
+
+Op ongeveer twintig schreden afstands van Janboers woonhuis met
+achterdeel, stond de groote of hooge schuur. Bij de schuur waren
+drie hooibergen geplaatst, die, met graan en hooi gevuld, den
+landman een heerlijk gezicht opleverden, en hem reden gaven tot de
+innigste dankbaarheid voor zooveel onverdienden zegen. In de genoemde
+hooge schuur, die voor de winterstalling van het rundvee, en tot
+berging van het boerengerij diende, was tevens een kamertje op de
+eerste balken getimmerd, waar de twee knechts, Berend en Jozef, hun
+nachtverblijf hielden. Berend was na den avondmaaltijd naar de hooge
+schuur gegaan. Jozef had gezegd: nog wat op de dêl te motte keeren.
+
+--Da's nou al zoo dukkels! dacht Berend, toen hij op zijn kamertje
+was gekomen: doar wi'k 't miene van hebben. Den Jozef is 'en onnutte
+dienstknecht, woar den Heere 'en grouwel af het; en wat het ie 'en
+pretensies op z'n lief; en wat smeêrt [5] ie den boer en de vrouw. Joa,
+ik zie 't best, asof zien botterams niet de halfscheid dikker zin as
+de miens; en dan altied dat sjenken en drêjen bij Jenneke; doar he'k
+'t ook niet op geloajen. De begeerlikheejen des vleises! Ik kan 't
+niet begriepen, dat de dern zin in 'em het; en ik geleuf toch, dat
+'r wel zin, die d'r knapper uutzien as hie. Is ie zoo zwart van hoar
+as ik? is ie zoo stark as ik? en is ie zoo schriftuurlik as ik? Neen
+Jeuzefke, doar za'k is 't miene van hoalen!" En de schriftuurlikke
+Berend, die heel onschriftuurlijk jaloersch was, klom behoedzaam de
+ladder af, die naar het kamertje leidde, sloop de schuurdeur uit,
+en wilde juist langs den hooiberg naar het achterhuis gaan, toen
+hij--duudelijk gesmuuspel heurde.
+
+Doar hewwe 't lieve lêven al! dacht Berend, en--hij vuulde zich
+ontruuren. Of het een heilige verontwaardiging was, weten wij niet,
+maar zeker is het, dat hij een koortsachtige aandoening ondervond,
+die hem de klavieren deed knuusten. Langzaam, met ingehouden adem,
+naderde hij nu de plaats, waar hij het gesmuuspel vernam. 't Was te
+donker om veul te onderscheijen, moar toch, 't was tussen den bongerd
+en 't huus, dat heurde ie wel, bij de zonneblommen en stokrozen. Heur,
+joa--'t was Jenneke die sprak.
+
+En Berend hoorde haar zeggen:
+
+"Moar ik geleuf toch, Jozef, dat ie 't oan voader most zeggen. Hie
+mag oe best, en 't is nóú zoo in 't gniep."
+
+"Och lieve Jenne," was Jozefs antwoord: "wat zal 't dan zin! Neen,
+zal ie zeggen; kortweg neen, en, wat zal 't dan wêzen! Licht mo'k dan
+vort, de deur uut; wied weg den boer op; en 'k zie oe nooit weerum. As
+'k moar 'en klein lepke grond had, dan was 't nog te prebieren; moar
+nou---en och, ge bint zoo'n snuuperig dernje, 'k heb oe zoo lief,
+da'k hoast niet zonder oe zou kunnen lêven; en gij, Jen?"
+
+"Nou Jozef, dat he'k oe ummers al zoo duk gezeid" sprak Jenneke:
+"ik mag oe óók best, en ik geleuf dawwe al heel tevrêjen zouwe zin
+as we moar zooveul hadden as 'en errebeijers mins; moar toch, 't was
+bêter as ze 't wisten. Jong, as ze d'r is achterkwiemen dawwe zoo in
+'t gniep met mekoar verkeerden!"
+
+--Wél in 't gniep, dacht Berend: wee u, gij geveinsden! zegt de Heere;
+maar Berend vergat dat ie zelf machtig in 't gniep stond te luusteren.
+
+"'t Kan ummers geen kwoad," hernam Jozef: "overdag bi'j te bang um
+me oan te zien, en dus zie'k al blied as ik oe 's oavonds is pakken
+en mokkelen kan."
+
+Kleine pauze.--Berend sloop nog dichter bij--maar zag niets. De
+torenklok sloeg elf uur. 't Was omtrent het oogenblik, waarin Janboer
+en Trijntje baden. Baden zij ook voor de onschuld hunner dochter? Ja,
+zeker hebben zij voor hun kind gebeden, maar, voor hare deugd hadden
+ze niet te vreezen, want Jenneke was braaf en goed, en had God lief
+met een rein en schuldeloos hart.
+
+'t Bleef, noar Berends zin, al te lang stil. Of ze hum misschien ook
+geheurd hadden...? 't Kon wel wêzen: moar neen, heur, doar fluisterde
+Jenneke weer:
+
+"Kom Jozef, loawwe nou goan, 't het al elf gesloagen, en 'k stoai de
+dood uut, dat z'ons gewoar worden."
+
+"Nou dan, mien beste Jenne," zei Jozef: "'k wil oe niet langer houwen
+a'j wilt; moar, loa'k oe erst nog is kussen...."
+
+--Vort moar weer, dacht Berend: 'k het 'r 't miene af. En zeer haastig
+sloop hij langs den hooiberg de schuurdeur binnen, beklom de ladder,
+smeet op zien cel [6] de bovenkleeren uut; wierp zich op zijn stroozak;
+prevelde: "Berend is d'r ook nog," en begon flink te snorken, toen
+hij Jozef de ladder hoorde opkomen.
+
+Het: "Wee u gij geveinsden!" was hem wel op de lippen, maar niet in
+het hart.
+
+
+
+"Watte?" [7] zei Janboer den volgenden morgen, toen Berend, die op
+de deel aan den wanmolen had gezeten, hem iets aan 't oor was komen
+fluisteren.
+
+"Da'k den boer asteblief wel is sprêken wou," herhaalde Berend
+iets harder.
+
+"Sprêken?" hernam de boer: "Wat hei'j dan? As 't moar niet van oe
+fiemelderie is, went ieder veur zich het zien eigen begriep, en as
+ie met 't ouwe in den hemel denkt te kommen, dan zu'j d'r noar alle
+gedachte niet veul conversoatie hebben. Ikke en de vrouw we gleuven
+nog niet ens 't zelfde."
+
+"Neen boer," sprak Berend weder: "doar za'k moar af zwiegen; 't is
+van heel wat anders."
+
+"Nou kom d'r dan moar veur uut; 'k houw van rond veur de vuust,"
+zei Janboer.
+
+"Moar 'k wou oe _allinnig_ sprêken," hervatte Berend: "'t is 'en
+geheim."
+
+"Denk ie dan, dat de twee kelfkes en de verkens in 't schot 't zullen
+noavertellen?" zei Janboer: "Gauw wat, 'k heb geen tied."
+
+"Nou dan boer," begon Berend, terwijl hij een verbazend braaf
+gezicht zette: "ik bin achter 'en ding gekommen, woar 'k niet van
+heb kunne sloapen. De boer weet 't, 'k het den boer altied met zurg
+en eerlikheid gediend, asof 't veur mien eiges was, en 'k mag niet
+liejen dat ze den boer achter zien rug beknoojen of bestêlen, en
+den boer moar wat veurproaten en 'm toch schand aandoen."--Berend
+herinnerde zich zeker niet meer, dat ie ens toen de boer ziek was,
+met de weit noar de merkt was gewêst en toen 'en kwartje op 't mud
+minder had thuus gebrocht as ie beurde. "Neen," vervolgde Berend:
+"dat kan 'k _niet_, en doarom mo'k den boer nou moar zeggen wa'k weet."
+
+"Dat zou tied wêzen," zei Janboer: "ge proat mien al veuls te lang."
+
+"'k Zal dan zeggen," hernam Berend: "da'k den Jozef al lang gemêjen
+heb. Of ie den boer bestêlt, da wee'k niet,"--wat zachter sprekende:
+"moar da'k dan dit, en dan dat, niet zie, dat weet 'k best."
+
+"Da's niettes!" zei Janboer wrevelig: "dat za'k van Jozef nooit
+gleuven; doar is de jong veuls te best toe. Al het ie geen cent,
+gevuul van dankboarheid het ie genogt da'k 'em as 'en schoojersjong
+in huus heb genomen; sprèk doar niet van."
+
+"Dat niet gleuven, dat niet gleuven!" riep Berend: "Niet gleuven van
+'t kromme en verdrêjde geslacht! Nog wel arger, boer, zu'j motten
+gleuven van oe Jeuzefke. Joa, nou za'k 't zeggen ook," en Berends
+gelaat nam een vreemde plooi van heiligheid aan: "Asof ie Jenneke
+ook al niet slecht het gemoakt, en asof ie d'r niet altoos...."
+
+"Berend, ge liegt!" riep Janboer pijnlijk geschokt, zoo hard
+dat de varkens verschrikt uit het schot naar buiten stormden:
+"Wát...! wou.... ie.... van Jenneke proaten! Ge bint 'en lasteroar
+met al oe fiemelderie, en ge kunt m'n huus uut, heur ie!"
+
+Berend stond eerst mal te kijken, maar zocht den ontstemden boer,
+door gunstig gekozen woorden tot bedaren te brengen, en verhaalde:
+hoe hij _toevallig_ de bijeenkomst achter 't huus had bijgewoond, en
+'t van zien plicht had gerêkend, den boer d'r kennis af te geven;
+dat ie 'm volstrekt niet behoefde te gleuven, moar dat ie toch wou
+dat ie zich overtuigde en 't oavend is mee achter 't huus kwiem.
+
+Janboer stonden de tranen in de oogen. Of 't leugen of woarheid was,
+den Berend had ie wel willen trampen. Evenwel, hij hield zich goed, en
+besloot om zich 's avonds te overtuigen in hoever Berends beschuldiging
+waarheid bevatte.
+
+'t Was kwartier over tienen. Jenneke had genacht gezeid. De meiden
+en knechts ook.
+
+Moeder Trijntje, die niet wist wat Jan toch schêlde, stapte juist in
+haar bedstee, toen de man zei: "Vrouw, 'k goai nog êfkes op de dêl
+um te zien of de jongens alles wel kloar hebben."
+
+"Goed," zei de vrouw, en weg was hij.
+
+Janboer, wien het bloed den ganschen dag had gekookt, voelde zijn
+onrust vermeeren nu het oogenblik naderde, waarin hij wellicht de
+hardste waarheid zou vernemen.
+
+--Die jong, die Jozef, die 'k as mien eigen kind heb opgevuud, zou
+die mien Jenneke, mien eenigste Jenneke, hebben slecht gemoakt? dacht
+Janboer.--Neen, neen, ik mag, ik kan't niet gleuven. Den Berend,--'k
+vertrouw 'm moar half. Altied het ie zoo wat biebels, en, dán is
+'t duk niet veul. Hie het 'en hêkel oan Jozef, umdat ie meer mien
+man is; en naar Jenneke drêjt ie altied zien zwarte kop.--Moar, as
+'t is zoo was?.... Weet Jozef dan niet da'k Jenneke nooit oan den
+jong van bleinde blauwwammis zou gêven; oan 'en jong, die tot zien
+viefde joar met zien voader den boer af bêdelen liep? Wist Jenneke
+niet, dat 'k heel wat bêters veur d'r had as 'en koale jong, zonder
+huus of hof?--As 't verkeeren was gewêst, 'k had 'm weggeschopt: moar
+dát.... 't is um 't verstand te verliezen...!" en Janboer verdween
+door een achterdeurtje op de deel, in de duisternis.
+
+Even als den vorigen avond zaten Jozef en Jenneke weder hand in hand op
+het bankje tusschen de zonnebloemen en stokrozen. Reeds geruimen tijd
+hadden zij geliefkoosd, met wat ruwer handen, maar anders al tamelijk
+als gij, minnende lezers of lezeressen! Reeds menig zoet woordje was
+er gewisseld, wel niet zooals gij ze wisselt, maar toch heel aardig:
+mien beste Jenne--mien Jozef--mien hartje--mien jong--duufke--en al
+wat in de ooren van verliefde boortjes en boerinnetjes liefelijk en
+zoet klinken mag.
+
+Toen echter het gekoos eenigen tijd had voortgeduurd, begon Jenneke
+vreeselijk te beven.
+
+"Wat schêlt oe Jenne?" vroeg Jozef.
+
+"Och Jozef, heur ie dan niks?" was Jennekes wedervraag: "'t was krek of
+'k zuchten heurde, en geritsel bij den bongerd."
+
+"Malligheid dern," hernam Jozef.
+
+"Neen Jozef, heur dan moar: ik bin zoo oakelig! Hawwe 't moar niet
+begonnen. Ik gleuf da'k toch slecht heb gedoan."
+
+"Slecht? slecht!" schreeuwde eensklaps de bekende stem van
+Janboer achter de minnenden, die Jenneke van schrik deed
+verstijven en Jozef deed sidderen: "Slecht! Woar is de rekel, de
+smêrlap--de..... ..." Jozef hoorde niets meer. Een vreeselijke slag
+op het hoofd deed hem duizelen; bewusteloos zeeg hij neder, en noch
+het getier van den bedrogen vader, noch het geschrei van het ontzette
+Jenneke riepen hem tot zijn bezinning terug.
+
+
+
+Na den noodlottigen slag, aan Jozef toegebracht, maakte Janboers
+woede spoedig voor een angstige bezorgdheid aangaande des jonkmans
+toestand plaats. Zonder zich in de eerste verwarring meer om zijn
+dochter te bekommeren, droeg hij Jozef de woning binnen, en gelastte
+der verschrikte moeder Trijntje, om de wond aan 't achterheufd
+met êk [8] en woater te wasschen. Jenneke stond te kieken asof ze
+versteind was. Janboer sprak haar geen woord toe, en liep, toen
+Jozef in 't bed op 't kelderkamerke was geleid, zoo hard as ie kon
+noar den dokter. Toen deze was aangekomen--Janboer had niet op den
+dokter gewacht, maar in vreeselijke onrust terstond den terugtocht
+aangenomen,--vroeg deze natuurlijk in de eerste plaats, na den patiënt
+te hebben onderzocht, hoe de wonde ontstaan was.--En Janboer begon:
+
+"Joa dokter..." Maar moeder Trijntje, die in des boers afwezigheid,
+onder snikken en hikken van Jenneke de toedracht der zaak had vernomen,
+viel hem in de rede met een: "Loat _ik_ nou sprêken, Jan.--Hoe
+'t gekommen is dokter? dat za'k oe zeggen, heur ie.... dat za'k oe
+wel zeggen...."
+
+Maar juist, toen moeder Trijntjes brein werkzaam was om een noodleugen
+te verzinnen--waarover wij haar niet al te hard zullen vallen, omdat
+haar lang aarzelen getuigde hoe onhandig zij in 't liegen was--sloeg
+Jozef,--dank zij dokters meegebrachte opwekkende middelen,--voor het
+eerst de oogen weder op, zag de omstanders pijnlijk aan; en moeder
+Trijntje die deze gelegenheid aangreep om haar onbegonnen verhaal af
+te breken, riep: "Zie hie lêft weer. Goddank!"
+
+Janboer, wien 't hart vreeselik had geklopt, begon ook weer ruumer te
+oajemhoalen, en 'en gevuul van dankboarheid kwiem bij 'm op.... O! as
+ie is 'en moord had begoan! zoo dacht hij, en een paar tranen
+glinsterden in zijne oogen.
+
+"Maar door welk toeval is de wond ontstaan?" vroeg de dokter nog
+eens.--'t Was net, of Janboer 'en scheut deur z'n lief kreeg, toen
+ie alweer die vroag heurde, en zich vermannende wilde hij oprecht
+zijn vergrijp verhalen, toen Jozef met een zwakke stem zich liet
+hooren. "Mien--eigen--schuld," zeide hij: "'en zwoar stuk hout,
+is mien--op 't heufd gekommen."
+
+Janboer, die, door de verschrikkelijke gedachte van manslag te hebben
+begaan, de oorzaak van zijn overijling schier vergeten had, hoorde
+de voor hem verontschuldigende woorden van Jozef, terwijl ze toch de
+volle waarheid behelsden, met ontroering. Moeder Trijntje klonken ze
+als engelentonen in de ooren; en Jenneke.... Jenneke, die weer strak
+voor zich uit had zitten staren, brak in een bitter schreien los.
+
+De geneesheer, die in de woning van den alom geachten Janboer, haast
+aan geen misdadig opzet had durven denken, was door Jozefs woorden
+geheel gerustgesteld, en ging, na een verband te hebben gelegd,
+huiswaarts, om bloedzuigers te halen, die aan het achterhoofd moesten
+gezet worden.
+
+Dat er dien nacht niet veel van slapen kwam, was natuurlijk, en
+zelfs Jenneke, die op haar vaders woorden "Goa noar bed, dern!" zich
+naar haar zolderkamertje had begeven, was te zeer door verschillende
+aandoeningen verontrust, om den slaap te kunnen vatten. De verdenking
+waaronder zij lag; het misnoegen harer dierbare ouders bij het
+gevoel van schuld over hare, ja, onschuldige, doch tevens ongepaste
+samenkomsten; de deerniswaardige toestand waarin zich haar beste Jozef
+bevond, door den opgewekten toorn van haar vader, dien zij, door haren
+plicht getrouw te blijven, had kunnen voorkomen--dit alles te zamen
+deed Jenneke vele tranen storten; en nog had zij geen oog geloken,
+toen Trui de melkmeid haar om vijf uur kwam roepen.
+
+
+
+--Nou za'k dan toch is zien, of 'r veur mien ook 'en brok in de pap
+is, dacht Berend, toen hij den morgen na het noodlottige voorval, in
+de hooge schuur aan het dorschen was: Nou zal 't dan met Jeuzefke wel
+uut wêzen, en _ik_ zal 't miene woagen. Wat kan 't mien schêlen of ze
+met Jozef het verkeerd? ik zal d'r mien niks um schrenieren. Janboer
+zal ze nou toch niet kwiet roaken. Zoo kom ie in 't smeer Berend,
+en--Jeuzefke, heur ie: de lesten zullen de ersten zin!
+
+Nog was de schriftuurlikke Berend zoo aan het denken, toen Janboer,
+die moar niet wist woar ie 't zuuken zou, de schuurdeur binnentrad.
+
+--Zou ik? dacht Berend, toen hij den boer zag naderen: "Toe moar,"
+sprak eene stem in zijn hartengedichtsel; en Berend lei de vlêgel over
+den nek; zette de linker vuust in de zied', en zijn boer medelijdend
+aanziende, sprak hij:
+
+"Nou boer, gleuf me, 'k heb veul met oe te doen; ge bint tot 'en
+oakelige beveinding gekommen; moar, 't was mien plicht um 't oe te
+zeggen. Joa, 'k zei al lang, den Jozef bedriegt den boer, moar niemand
+kos 't gleuven. En 'en jong die j' as 'en keuje [9] gefokt hebt; 't is
+'en ding, 't is 'en ding! Ie hebt 'en adder oan oe boezem gekoesterd,
+en hie het oe lilk in oe eigen vleis gebêten."
+
+Janboer werd bleek--zijn ongelukkig kind.
+
+"Moar," vervolgde Berend: "de Heere kastijdt dengenigen den ie lief
+het. Joa boer, zoo mo'j d'r moar over rekenen; en of Jenneke nou
+al verkeerd gelêft het, d'r zou 'r toch nog wel een te veinden zin,
+die zou zeggen--um den Heere noa te sprêken--Ik rêken oe de zunden
+niet toe; en die, um de wereld geen achterdocht te geven, zou zeggen:
+Boer, ik zal oe en Jenneke wel weer in eere stellen. En, boer, wat
+zou ie wel zeggen, as _ik_ Jenneke is tot vrouw nemen wou?"
+
+Janboer, die sedert het voorgevallene geheel van streek was, keek
+Berend aan alsof deze een tijger was die op hem loerde. 't Was alsof
+hem de woorden in de keel bleven steken; en toen hij eindelijk de
+stem terug kreeg, zeide hij, terwijl hij zich eensklaps omwendde:
+"Mins, mins, 't schêlt oe in 't heufd, of, ge zint slecht!"
+
+Berend had een geheel ander antwoord verwacht, en keek krek asof ie
+de vlooi in 't zoad zag. [10]
+
+--Niet! niet! dacht hij: dan za'k 'em anders sprêken! En den boer
+volgende, beet hij hem met een nijdige stem in het oor:
+
+"Weet ie wel, Janboer, da'k _oe ook_ in mien macht heb? Weet ie wel,
+da'k giesteren oavend alles heb gezien, en da'j, as _ik_ 't wil,
+wel is op 't schavot kost kommen?"
+
+"Wat, wat!" riep Janboer ontsteld: "zeg, wat proat ie, mins?"
+
+"Wat ik proat," hernam Berend: "da'j Jozef met 'en stok op 't heufd
+hebt gesloagen, en dat ie wel is krepieren kos, hê! Zeg, bin ik gek,
+of zu'j mien toesloan?"
+
+"Pak oe boel in; op stond!" riep Janboer, schier buiten zich zelven:
+"Vort, mins, ik mag oe niet langer zien!"
+
+
+
+'t Was kort na het laatst vermelde gesprek, dat Janboer het
+kelderkamertje binnentrad, waar moeder Trijntje bij de bedstee
+van Jozef gezeten was. Zijn vragende blik werd met een bedenkelijk
+hoofdschudden beantwoord. Janboer zuchtte.
+
+"Woar is Jenneke?" vroeg hij eindelijk zeer zacht. Trijntje haalde
+de schouders op, en fluisterde: "Stil toch; hie slupt."
+
+Janboer ging heel voorzichtig naar de bedstee--de klompen had hij
+voor de de deur laten staan--keek door de reet der gordijnen naar
+den rustende, en zag dat deze met geopende oogen voor zich uit
+staarde. Waarschijnlijk had de zachte tred van Janboer Jozefs ooren
+getroffen: althans hij wendde zich naar de opene zijde der bedstee
+en zag den boer met zijne doffe oogen droevig aan. Janboer schrok,
+ja hij schrok van dien blik.--Gij hebt het gedaan; gij zijt mijn
+moordenaar! waren dat niet de woorden, die de lijder met zijn matte
+oogen tot hem sprak? "O God!" klonk er een stem in Janboers binnenste,
+terwijl hij de handen vouwde en de oogen naar boven sloeg: "O God,
+vergêf 't oan mien Jenneke; vergêf mien miene schuld, en loat den
+Jozef weer kloek worden. Spoar mien, Heer! da'k op mien olden dag
+geen moordenoar zal wêzen. Vergêf mien da'k mien overeild heb; moar,
+hie had mien kiend verzuukt! Spoar dit huus Heere, 't zij zoo!" En
+in Janboers oogen welden groote tranen op, die langzaam over zijn
+bruine kaken vloeiden.
+
+De lijder, die na de woorden van den vorigen avond niet weder
+gesprokken had, scheen de tranen van den boer te hebben bespeurd, en
+het was zichtbaar, dat hij zijne krachten verzamelde om iets te zeggen.
+
+"Hier kommen," sprak hij eindelijk: "Jenneke ook", en weder sloot
+hij de oogen.
+
+Het kwam Janboer voor, dat 't al heel arg met den jong gesteld
+was. Schielijk gaf hij Trijntje te verstaan, dat zij Jenne halen moest,
+en zoo spoedig mogelijk naar den dokter moest zenden om den patient
+te komen zien. Trijntje verwijderde zich snel, doch zonder gerucht,
+en eer vijf minuten waren verstreken, bevonden zich vader, moeder en
+dochter voor Jozefs legerstede.
+
+Wij zullen de verschillende aandoeningen van de zich op
+het kelderkamertje bevindende personen niet in 't wijdloopige
+beschrijven, en den lezer niet vermoeien met de lezing van datgene,
+'t welk hij gereedelijk uit de verschillende toestanden besluiten
+kan. Bij Janboer en Jenneke waren vrees, medelijden en schuldbesef,
+uit verschillende oorzaken, de heerschende gevoelens. Moeder Trijntje
+was geheel medelijden, en toen zij daar bij Jozefs bed stond, bij
+Jozef, die doar zoo ellendig neerlag en toch altied zoo'n goeje jong
+was gewêst, en die 'r as 'en eigen moeder altied had lief gehad,
+toen wier 't hoar te eng um 't hart en ze begon luidkeels te snikken.
+
+Jozef, door die droevige tonen gewekt, sloeg de oogen weder op,
+en de bedrukte ouders met hun lieve kind voor het bed bespeurende,
+sprak hij langzaam en zacht, met merkbare krachtsinspanning:
+
+"Gleuf mien boer en vrouw, ik het oe vertrouwen _nooit_
+geschonden. Jenneke het nooit veur God misdoan. 'k Had hoar _niet_
+allinnig motten sprêken, moar--zoo woar as 'k bij God hoop te lêven,
+zoo woar is ze nooit slecht gewêst." Jozef hield even stil.--Jenneke
+snikte; vatte de handen van haren vader, en Janboer, die bij Jozefs
+woorden, om zijn eenig kind ruimer ademde, maar tevens meer schuld
+gevoelde--want hij geloofde Jozef--liet Jenneke begaan: en toen hij
+dien kinderlijken handdruk voelde, had ie zien kiend weer, zien beste
+Jenne en hij riep--naars moeders oordeel veel te hard: "Goddank!"
+
+"As 'en erme jong," hernam Jozef: "hei'j mien, toen mien bleinde
+voader in oe schuur starf, in huus gehouwen, en gevuud as eigen;
+'k zie d'r dankboar veur gewêst; moar 'k had motte begriepen, da'k te
+min was um oan Jenne te denken. Boer en vrouw, vergêf mien dan wa'k
+'k heb misdoan; en, wa'k liejen mot is mien verdiende straf."
+
+"Och, mien Jozef, mien kiend!" huilde moeder Trijntje.
+
+"'k Zal 't niet lang meer moaken," hervatte Jozef: "dat gleuf 'k;
+moar 'k zal bij God veur oe bidden, en dan zal God oe ook verder wel
+zêgenen. Nou zie'k muû. Lêft soamen wel."
+
+"God! hie starft!" riepen Janboers vrouw en dochter als uit éénen
+mond, en juist wilde Janboer den dokter te gemoet loopen om hem tot
+spoed aan te zetten, toen deze de deur binnentrad.
+
+"Och, help mien Jozef, as 't niet te laat is," smeekte de goede
+Trijntje.
+
+De geneesheer trad dadelijk op den lijder toe; sloeg hem aandachtig
+gade; voelde zijn pols, en verklaarde dat er volstrekt geen gevaar
+bestond: "De patiënt heeft rust noodig," sprak hij,--"hij is niet
+zonder koorts, maar gepaste middelen en rust zullen hem, met Gods hulp,
+wel spoedig weer in orde brengen." Nu onderzocht hij de wond, legde
+een nieuw verband en verliet Janboer en de vrouwen in een geheel andere
+stemming, dan die waarin hij hen bij zijne komst had aangetroffen.
+
+
+
+Voor een oogenblik zullen wij Janboers woning verlaten, om
+den schriftuurlikken Berend bij zijn vertrek een eindwegs te
+vergezellen. Den valschen beschuldiger, den bewerker van Janboers
+overijling, den schelm, die met de treurige omstandigheid, zoo brutaal
+als slecht zijn voordeel had willen doen, en die bij de natuurlijke
+verwerping van zijn schandelijk aanbod, den boer met een gerechtelijke
+aanklacht had durven bedreigen, den schijnbaar vromen Berend, kon
+Janboer niet langer onder zijn dak dulden, en met zijn bijeengepakt
+boeltje in een zak over den schouder, en het volle loon in den buidel,
+trok Berend tegen den oavond het dorp in.
+
+--Erst is oanstêken, dacht Berend, en hij stapte de herberg _het
+Zwaantje_ binnen.
+
+Hij pruufde, en dacht aan 't mislukte plan;--hij kommendierde nog 'en
+slok en beet zich kwaadaardig op de lippen;--bij den derden borrel,
+die naar binnen gleed, verkreeg Berends gelaat weder een vreemde
+uitdrukking van heiligheid, en toen hij den vierde binnenhad, en den
+vijfde trillende aan de lippen bracht, dacht hij--als een dronken
+mensch nog denken kan--aan--zijn wraak.
+
+Nog nooit hadden de boeren van 't dorp, Berend van Janboer zoo
+onbekwaam over den weg zien loopen. De jongens, uut de oavendschool,
+riepen hum noa: "Lap, zuupert," enz. enz., en Berend, wien alles
+soeselde en drêjde, belandde eindelijk waar hij wezen wilde, namelijk
+aan het woonhuis van den burgemeester. De schel ging over met een
+vreeselijk geweld, zoodat de burgervader, eenig onheil vermoedende,
+in persoon de deur ging openen.
+
+Het onderhoud van Berend met den burgemeester verdient geen vermelding;
+want de edel achtbare vernam van den beschonkene niet veel meer
+dan onsamenhangende klanken, die hem alleen bewezen, dat de vent
+smoordronken was.
+
+"Als ge niet goedschiks vertrekt, zal ik je met den veldwachter 't
+dorp laten uitzetten," riep de burgemeester, eindelijk het gebrabbel
+van den beschonkene moede: "Vort kerel!" en tevens gaf hij Berend
+een duw in de ribben, waardoor deze vloekende--ja! vloekende--op den
+grindweg voorttuimelde! smeet de deur weer dicht, en kwam bij zijne
+vrouw met de geruststellende verzekering: dat 't maar 'en dronkende
+vent was geweest.
+
+
+
+Tot onuitsprekelijke blijdschap van Janboer, Trijntje en Jenneke,
+werd de voorspelling van den kundigen dokter ten volle bewaarheid. Den
+derden dag nadat Jozef de wonde bekomen had, kon hij het bed reeds
+verlaten. Wel was ie nog licht en wonderlik in 't heufd, moar de pien
+was veil minder en de wond zou spoedig geheeld zijn. En, toen hij,
+weinige dagen later, met Janboer achter de stokrozen op 't benkske zat,
+toen dacht hij aan de liefderijke hand Gods, die hem gespaard had,
+en er kwam hem een: Goddank! over de lippen.
+
+"Amen," zei Janboer, en Jozef wenkende, gingen zij te zamen naar de
+keuken, waar moeder Trijntje en Jenneke zaten te spinnen.
+
+Janboer ging bij 't vuur zitten; stopte zien piepke; stak 'et oan;
+keek in den schorsteen; kwam 'en poar moal: hm! hm! keek nóg ens in
+den schorsteen; smeet het hout van de ploat in 't vuurgat; h'mde nóg
+ens, en zei toen, terwijl hij zijn gelaat in dichte rookwolken hulde:
+
+"Me dunkt vrouw, we mosten nou moar de kogel deur de kark smieten. Wat
+'r gepessierd is, is gepessierd, en doar zal ik, en Jozef en gij,
+nieweer over sprêken. Nou Jozef--hm! hm!....." Janboers gelaat was
+door den tabaksdamp geheel onzichtbaar: "nou Jozef, a'j dan veur
+Jenneke den rechten Jozef wilt zin, dan geluk d'r mee, we zullen oe
+as zeun beschouwen. Pas moar goed op, dóár hei'j mien hand.
+
+Jenneke, die na den noodlottigen avond, geen tien woorden met haar
+vader gewisseld had, en steeds, in weerwil van hare blijdschap over
+Jozefs herstelling, afgetrokken was gebleven, 't was haar alsof
+ze droomde.
+
+Jozef was zoo beduusd, dat ie de hem toegereikte hand in 't eerst
+geheel vergat. Moeder Trijntje keek alsof ze bij 't bakken van den weg
+was gewêst; en 't einde van de confusie was, dat Jozef en Jenneke,
+Janboer en de vrouw kusten dat het zoo klapte. Natuurlijk, lieve
+lezeressen, werd Jenneke later door Jozef schadeloos gesteld.
+
+"Nou, nou, 't is al genog," zei Janboer eindelijk, toen er bij al
+die hartelijkheden ook al weer tranen in 't spel kwamen: "Spoar mien
+zénuees as 'k oe bidden mag. 'k Het 'r nooit af geheurd of geweten,
+moar sinds da'k de domeneisjuffer van zénuees heb heuren sprêken,
+gleuf ik vast da'k ze ook heb.'"
+
+Nu waren dan in Janboers woning de hekken geheel verhangen. Allen
+waren dankbaar; allen waren tevreden; en ofschoon Janboer somwijlen
+wel eens de oude schoen knelde, en hij Jozef veur zien Jenneke toch wel
+wat heel min vond, zoo ontdeed hij zich dan spoedig van het knellende
+schoeisel. Hij herdacht dan den geheelen loop van omstandigheden,
+en vooral die liefderijke woorden van Jozef toen zij allen voor zijn
+behoud vreesden, en besloot met de woorden: "Joa en goeie, is toch
+beter as 'en rieke."
+
+Drie maanden na de verloving was het brulleft in Janboers woning.
+
+Jozef en Jenneke waren volkomen gelukkig.
+
+Janboer en Trijntje ook.--Volkomen? Ja, volkomen,--moar zie, Jenneke
+goeng 't huus niet uut. Neen, al vond Jenneke 't ook niet zoo heel
+verkieslik, dat was niet anders, de jongeluu trouwden bij de ouwers in.
+
+En Berend?--Berend was, drie weken na zijn vertrek uit Janboers woning,
+in de functie van koloniaal te spreken, aan boord van _de Eendracht_,
+liggende te Harderwijk.
+
+Janboer en Trijntje zagen hem nooit terug, en waren er niet rouwig om.
+
+Wat Jozef betreft, hij toonde wel veur Jenneke de _rechte_ Jozef
+te wêzen, want hij bemint zien Jenne as z'n oogappel. Veur de
+kienders--joa 't half dozijntje is al vol--kan er geen bêter voader
+zin. En, veur de oudjes? Zie, hie eert en lieft ze as 'en eigen zeun,
+en 't litteiken oan 't achterheufd, hie nuumt 'et: den oadelslag!
+
+
+
+
+
+
+DE OUDE WESSELS EN ZIJN GEZIN.
+
+
+"Ge zegt niks, Frerik."
+
+"Gij ook niet, grootvoader."
+
+"Neen, mien jong, da wee'k wel, moar 'k docht ook oan merrege."
+
+"Doar docht ik krek oan," hernam Frerik.
+
+Kleine pauze.
+
+"Woarum zucht ie, Frerik?"
+
+"Zucht 'k?" zei Frerik: "ik docht da gij zuchtte; moar 't kan best
+wêzen, went 'k docht aweer oan merrege.--As't is mis was!"
+
+"As't is mis was!" herhaalde de grootvader.
+
+"Ge kunt zoo weinig meer, en Bart is zoo miseroabel slofs! Wat zal
+'t met den tabak wêzen!" hernam Frerik.
+
+"Dat mag onze lieve Heer uutmoaken!" sprak de grootvader: "'k Wor
+zoo miseroabel stram in de been'; 't snijen dat kan 'k nog, moar
+'t brêken dat geet niet meer, [11] en 't klimmen ien de schuur,
+och Heere, doar bin'k allang niemeer kapoabel toe."
+
+"En Bart is zoo slofs!" zei Frerik, weer zuchtende.
+
+"Och! kwoad is ie niet," hernam de oude man: "moar slofs is ie,
+dat is ie."
+
+"As ie oe moar goed verzurgt, en as ie Door ook moar uut den weg
+blieft, went hie zit 'r altied op de kop. 't Is 'en ding."
+
+"Och, wat za'k oe zeggen?" hernam de grootvader: "de jong zal zien
+eigen licht wel oangriepen; hij 's nog zoo jong; en met Gods zêgen,
+dan kan alles wel terecht kommen. Ook is 't nog niet zeker da'j d'r
+ien zult speulen. 't Kan licht nog meeloopen. As 't mot dan mot 't, en
+dan za'k met Bart en Door wel doen wa'k kan. En voorts," besloot hij:
+"'t zal êvel toch moar veur drie moanden zin.'"
+
+"Joa! as 't dát was," zei Frerik: "dan was 't heel niks, moar 'k
+heurde, da 't ook wel langer kos worden; ze proaten zoo veul van
+'t schieten leeren; doar he'k 'et niet op!"
+
+"Nou Frerik," zei de oude man na eenig zwijgen: "'k zei al: God zal
+'t uutmoaken. As 't wézen mot, dan zal 't wel goed zin; loawwe nou
+moar noar bed goan."
+
+Dit gesprek werd tusschen Arie Wessels en zijn kleinzoon Frerik
+gehouden, in den avond vóór den dag dat de ruim achttienjarige
+jongeling loten moest.
+
+Frerik en Bart hadden hun ouders voor bijna twee jaren verloren
+en woonden nu met hun grootvader op een gepacht tabaksplaatsje,
+waarvan Frerik, onder het opzicht des ouden mans, grootendeels de
+bestiering had.
+
+Toen, kort na 't overlijden van Wessels zoon, ook diens vrouw gestorven
+was, en de oude man met de veertien- en zestienjarige kleinkinderen
+overbleef, bestond er natuurlijk behoefte aan vrouwelijke hulp,
+doch de boerenmeid, die daartoe werd aangenomen, was op den duur
+veel te kostbaar en werd alzoo spoedig door een vlug en aardig meisje
+vervangen, dat, mede hare ouders voor eenige maanden verloren hebbende,
+gaarne den huis- en veld-arbeid zou verrichten, as ze moar de kleeren
+veur 't lief en de kost veur 't eten kreeg.
+
+Dat meisje nu, zeventien jaren oud, was het reeds genoemde
+Doortje. Voor een meisje uit de arbeidende klasse zag Doortje er
+waarlijk niet onaardig uit. Ware Doortje, bij haar komst in de wereld
+in een groote-lui's wieg gelegd, door een baker a f 5 in de week
+getroeteld en--vooral dicht bij de vuurmand--gebakerd geworden; had
+zij, omdat mama niet zogen kon en eene min een te _commun_ wezen was,
+extra beste pap gebruikt; ware zij later maar veel op de kinderkamer
+geweest en maar ferm gepinceerd geworden; had zij maar veel gebak,
+patés à la dit en à la dat gegeten, dan zou Doortje ook wel _wit_
+zijn gebleven en er heel interessant hebben uitgezien; dan zou ze
+wel _commun_ hebben gevonden wat de groote wereld _commun_ noemt; dan
+zou Doortje ook wel een figuurtje à la wesp hebben gehad, en kunnen
+neigen op de vallende stadsjuffers-wijze, in plaats van "g'n dag of g'n
+oavend" zeggen; dan zou Doortje het zwarte haar ook wel zwart hebben
+gehouden en misschien à la _Theba_ hebben opgepoefd of à l'_enfant_
+hebben gedragen; dan zou Doortje het boerenmoes ook niet gelust en van
+de wrungel bij 't brood "Hoe--is--het mooogelijk!" hebben gezegd--maar
+nu: Doortje was bij hare komst in dit ondermaansche, maar povertjes
+in het pak gestoken, en genoot haar eerste voedsel aan de moederlijke
+borst. Van 't roosteren voor de vuurmand was heelemaal niets ingekomen,
+daar de ouders er zulk een meubel niet op na hielden; de lucht was
+grootendeels haar kinderkamer geweest, terwijl de korsetten haar vreemd
+bleven, tot dat ze eens, op marktdag in de stad zijnde, ergens 'en
+natuurlijke juffer van was, veur de gloazen had zien ronddrêjen, die
+'en ding om de lêjen had dat ze met 'en koord van achteren toetrok,
+zoodat zij zich toen verklaren kon, woarum de juffers in stad zukke
+dunne lieven hadden, maar tevens tot het besluit kwam, dat zij--moar
+liever tevrêjen zou zin met 't lief woar God 'r mee geschoapen had.
+
+Romans, daar had Doortje zelfs niet van hooren spreken; in één
+woord: hare gelaatskleur mocht door de zon ook al gebruind, hare
+zwarte haren mochten eenigszins gerost en hare handen door den huis-
+en veld-arbeid wat ruw zijn, Doortje was een frissche boerenmeid;
+prettig van voorkomen, opgeruimd van humeur, gezond van harte--dat
+ondervonden hare tafelgenooten--en ook gezond van ziel, ofschoon
+zij--dit moet gezegd worden--wel eens wat al te druk met de jongens
+kon stoeien; maar stoeien is toch beter dan lonken en smachten, en
+lonken en smachten, daarvan, neen daarvan had Doortje niet het minste
+verstand. De beschouwing van Doortje heeft ons wat lang opgehouden, en
+dewijl de morgen voor het gezin weldra zal aanbreken, zoo zullen wij de
+overige huisgenooten, terwijl zij nog rusten, maar vluchtig beschouwen.
+
+De oude Arie had den gezegenden leeftijd van twee en tachtig jaren
+bereikt. Oud was hij, maar braaf tevens. Zijne krachten waren
+natuurlijk zeer afgenomen, doch, naar zijne jaren gerekend, was
+hij nog uiterst nuttig, en hielp wat hij helpen kon in den drukken
+tabaksbouw. Frerik was zijn lieveling, en Frerik was die liefde wel
+waardig, want, niet alleen was hij een knappe jongen en handig in
+het werk, maar evenzeer voor den ouden man een trouw verzorger, en
+dikwijls betuigde hij: dat zien liefde, bij 't leven van voader en
+moeder in driejen gedeild, nou _allinnig_ veur grootvoader was. Dat
+Frerik steeds sprak zoo als hij 't meende, erkennen wij gaarne; doch
+dat hij somwijlen iets meende dat niet zoo was, zullen wij later zien.
+
+Bart eindelijk, de nu zestienjarige Bart, was een klein dik ventje;
+werken kon hij zoogoed als de beste, maar kunnen is geen willen, en aan
+'t willen, zie, daaraan haperde het. Voor grootvader had Bart nog eenig
+ontzag, en wanneer deze den jongen eens in gemoede had aangesproken,
+dan zag men hem meestal eenige dagen lang, weer ijveriger werkzaam,
+doch spoedig had het geneesmiddel uitgewerkt, en dan ook was Bart
+weer slof en lui als vroeger, liep heele dagen weg, en vermaakte
+zich--met dingen die niet deugden.
+
+Van Frerik kon Bart niet het minste verdragen, en ofschoon hij hem
+als broeder geen kwaad hart toedroeg en misschien zelfs in 't diepst
+van dat hart van hem hield; zoo was het steeds, wanneer deze hem
+vriendelijk tot zijn plicht riep: "Nou, nou, heb moar zoo'n proats
+niet umda'j 'en poar joar ouwer bint. 'k Bin wies genog um veur
+m'n eiges te zurgen, en 'k hoef in 't wark veur ou niet op zied,
+heur ie!" Frerik koos dan steeds de verstandigste partij en zweeg;
+door welk zwijgen de jongere broeder dan veeltijds nog beter tot de
+orde terug trad, dan harde woorden er hem toe zouden gebracht hebben.
+
+Oan Door had Bart 'en hêkel: "Die kan ik niet luchten of zien," zei hij
+dikwijls, en altijd hadden die twee gehaspel. Nu eens hadden de namen:
+"menneke" en "jungske" van Doortje, den lichtgeraakten boerenjongen
+gehinderd; dan weder was hij, bij de titels: "dikkertje" of "apekop,"
+vuurrood van kwaadheid geworden en luchtte hij zich, door het meisje
+een vloed van scheldwoorden toe te zenden, die de jonge deerne lachende
+ontving en ondeugend zocht te stuiten met aardigheden, die het ventje
+woedend maakten. "Sar me niet; sar me niet!" riep hij eens, "of 'k zal
+je...." en toen Doortje daarop: "Wat zou je dan menneke?" geantwoord
+had, was de jongen knarsetandende op haar afgekomen, en had haar eenige
+gevoelige slagen toegebracht, die het anders goedaardige meisje voor
+altijd van de leelijke plaagziekte genazen.
+
+
+
+'t Is 'en mooi gezicht dat opgaan der zon. Vooral in het voorjaar,
+wanneer alles zoo lief begint te ontluiken en de natuur als herboren
+schijnt. Eerst de morgenschemering. 't Is soms wel een weinig kil,
+en vooral moet men niet in 't gras loopen; maar dan, zie, dan wordt
+het grauwe hemelgewelf, dáár waar het in 't Oosten onze aarde schijnt
+te raken, met een zachten purpergloed gekleurd. De aarde schijnt nog
+te slapen, doch daar beneden aan den horizon is het ontwaken reeds
+zichtbaar. Zie, hoe die kleine nachtwolkjes beginnen te blozen bij de
+aannadering van de koningin der hemellichten. Zie, langzaam zweven
+ze voort, en terwijl weder andere dampjes en wolkjes nederkomen om
+de vriendin der schepping welkom te heeten, nemen ze langzaam het
+zilverkleurige met goud omzoomde morgengewaad aan, totdat eindelijk
+een kleine flikkering uw oogen treft en de gezegde koningin met een
+majesteit de eerste blikken over dit halfrond van haar gebied laat
+weiden, dat ge, terwijl ze u in de oogen ziet, naar uw hoed of muts
+grijpt en den moed verliest om maar onverschrokken die prachtige dame
+te blijven begluren.
+
+'t Is 'en mooi gezicht dat opgaan der zon. 't Is 'en goed en rein
+gevoel dat het bij u opwekt. Zie die tinteling der eerste stralen over
+het bedauwde veld. Zie die duizend en duizenden van diamanten, die u
+van alle zijden tegen flikkeren. Hoor die zangen van 't gevogelte in
+het naburige boschje. Hoor het geloei der vroolijke runderen. Hoor
+en zie, en zie en hoor, en als ge dan niet uitroept: "God, wat zijt
+Gij oneindig goed en groot!" dan zijt gij geen mensch.
+
+'t Is 'en mooi gezicht dat opgaan der zon! maar 't is jammer, bitter
+jammer, dat er in sommige standen, zoo heel weinig zijn die er van
+mee kunnen spreken.
+
+'t Was in den morgen na den dag dat wij het gesprek tusschen grootvader
+en kleinzoon beluisterden, dat Frerik Wessels zich van zijne woning
+te H. naar het, twee uren vandaar gelegene dorp E. op weg begaf,
+ten einde voor de militie te loten.
+
+Het hart was hem vol.--"As 't is mis was!" Doch toen de zon zoo
+helder verrees, en zij den jongeling--ofschoon aan dit natuurtooneel
+gewoon--tot den Schepper voerde, toen dacht hij:--Zoo as God wil,
+zal 't goed wêzen.
+
+Op zijn wandeling ontmoette Frerik niets bijzonders, doch toen hij
+nabij E. was gekomen, reed hem de baron Van Sommer met zijn zoon
+Alfred--die óók loten moest--in het sierlijke rijtuig voorbij.
+
+'t Is ons voornemen niet om de loting voor de militie te E. uitvoerig
+te beschrijven; hoe de heeren--zooals Frerik zag--oan 'en gruune
+toafel zoaten, met 'en vischglas veur zich, doar opgerolde pampierkes
+in woaren met ringkes d'r urn; hoe d'r 'en ding stond dat ie niet wist
+wat 't was, moar woar de jongens die gelot hadden, op mosten stoan,
+met de schoen' uut, en dan 'en ding op 't heufd kregen dat licht wel
+'en stempel kon zin, zooas de peerds van de dragonders te Oarem op
+den bil hadden, moar dat--'t geen hij later begreep--bloot veur de
+moat was; hoe de jongens--volgens de namen van A tot Z--één veur
+één bij de heeren kwiemen, woar de b'ron Van Sommer met zien zeun
+ook zat, doar de andere stoan kosten; hoe Jan Schoap met 'en hoog,
+en Derk Stomp met 'en lêg briefke weerum kwiem; hoe Jan lachte en
+Derk bijkans grijnde; hoe de jonker, toen 't oan de S. was, ook d'r
+oan most, en 'en hoog briefke pakte, woaraf de b'ron grinnikte moar de
+boere'jongens zeijen dat 't vals was; hoe Frerik toen 't oan de W. was,
+ook zien noam heurde, en 'en kleur kreeg toen ie veur kwiem; hoe ie
+'en briefke uut 't glas nam, 't oan 'en heer gaf die 't open miek, en
+'t nommer _vier_ lêzende er bijvoegde: "Wessels, da's mis man!" hoe
+Frerik toen verder in 'en soes kwiem--en toen ie de koamer uut was, net
+dee as Derk Stomp had gedoan en begos te grijnen, en hoe ie eindelijk
+'s oavends thuus kwiem moar niks kon zeggen, 't geen ook niet neudig
+was, umdat grootvoader oan 't rooje gezicht best zag--dat 't _mis_
+was, heelegoar mis.
+
+
+
+Mis was 't; Frerik moest dienen, en of grootvader 't ook arg vond,
+en Frerik niet wist hoe 't goan most, en Bart blied was dat ie vrij
+af zou kriegen, en Door 't ieselik speet, zoo troostte men zich aldra
+bij de bevinding, dat Frerik wél spoedig ingedeild, moar dan veur
+'en joar vrij zou wêzen, en verder ook maar drie moanden zou motte
+opkommen, totdat ie 't schieten kon.
+
+Het jaar, waarin Frerik vrij van den dienst bleef, liep snel
+voorbij. De tabaksbouw werd goed ten einde gebracht, en het geld met
+dankbaarheid ontvangen; doch, tevens brak ook spoedig het tijdstip aan,
+waarin Frerik het erf zou verlaten, om in 't soldatenpak gestoken,
+het vaderland te dienen.
+
+'t Was 'en nare dag, die laatste dat Frerik nog thuis was. Grootvader
+Wessels keek zoo triestig en sprak bitter weinig. Bart was in den
+tabak um slekke te stêken en 't onnut te hakken.--"Oangriepen zou ie
+zich," dat had hij gezegd, en nu het op scheiden aankwam--nou had ie
+'r ook spiet af dat Frerik de deur uitgoeng.
+
+Frerik liep--net as 'en kiep die niet weet woar ie 't ei zal leggen--nu
+eens in huis, dan weer op den akker, en dan was hij weer bij grootvader
+en gaf den ouden man--die 't biester te kwoad had--de piep, en de
+tabak, en 'en lêpel gloed van 't vuur, um oan te stêken; en dan
+schudde hij weer het oude strookussen van grootvaders leunstoel op;
+en gaf hij grootvader de groote snuifdoos aan, die op tafel stond,
+totdat eindelijk den goede oude het gemoed te vol schoot, en--zien
+onderlip zoo begost te trillen, en de hand, woar ie de piep mee vast
+had, zoo vremd begos te bêven.
+
+"Moar grootvoader, wat schêlt oe toch....?" sprak Frerik, alsof hij
+er niks van begreep.
+
+"'t Is gek....!!! 't is onneuzel....!!! da wee'k best," hakkelde
+de oude Arie: "moar--moar, 'k zie zoo vol.... zoo stik vol ien
+'t gemuud.... Frerik, ge bint.... zoo'n goeje jong--en da'j.... en
+da'j.... nou vort zult.... 't is onneuzel, moar.... zie, doar bin'k
+kapot af...."
+
+"Da's niet best grootvoader," viel Frerik den oude in de rede: "Ge mot
+doar zoo'n zwoar heufd niet in hebben; 'k zie eiges vol da'k van oe af
+zal, moar denk toch dat 't moar veur drie moanden zal wêzen. As 't ien
+'t lest van 't brêken is [12] dan zie 'k 'r weer, as 't God blieft."
+
+"Joa 't is zoo, 't is zoo, mien jong.... mien beste Frerik!" hernam
+Arie weder, terwijl hij zich geweld moest doen om het beven van de
+onderlip te bedwingen: "Drie moanden zin gauw um, moar drie moanden
+veur 'en oud mins!.... 'k Zie al in 't vier en tachtigste joar Frerik,
+en, dan is ielke moand d'r één.... d'r kan zooveul gebeuren in zoo'n
+tied Frerik, en as.... grootvoader..... oe..... is..... veur..... 't
+letste gezien had..... as ie is...."
+
+"Neen, neen! doar zal God veur zurgen!" riep Frerik, terwijl hij den
+beminden grijsaard den arm om den gebruinden hals sloeg: "Neen! 'k
+zal Hum ielken oavend bidden, da'k oe gezond mag weerzien.--Ge
+mot nou niet zoo triestig kieken, grootvoader," vervolgde hij na
+eenig zwijgen: "went zie, dan zou mien 't gemoed ook vol schieten
+en.... dat zou.... dat zou toch onneuzel zin, dat zou...." En de
+goede jongen zweeg, en de oude man zweeg ook, en ze zagen elkander
+in de oogen, en ze bleven zoo nog een geruimen tijd, totdat Doortje
+eindelijk--want het was inmiddels avond geworden--in de keuken kwam
+um veur d' oavendpap te dekken.
+
+Doortjes verschijning bracht aan het tooneel bij den haard eenige
+verandering. Frerik trok den arm, dien hij om zijn grootvader had
+geslagen, terug; drukte den beminden man de nog steeds bevende hand,
+en daarna meer bepaald het meisje aanziende, bespeurde hij dat hare
+oogen zoo rood zagen.
+
+Frerik kreeg eensklaps--zonder te weten waarom--zoo'n roare tint'ling
+deur de borst--en toen hij haar nóg eens had aangezien, kreeg hij ook
+nóg ens die tinteling, en 'en kleur as vuur--en liep, óók zonder te
+weten waarom, de deur uit.
+
+Of Door iets op de deel verrichten moest, waarheen Frerik zich begeven
+had, weten wij niet; maar zeker is het, dat zij er kwam toen Frerik
+daar op en neer liep, en dat ze ook--zoo roar wier--toen Frerik zei:
+"Door, heur is!"
+
+"Wat is 't, Frerik?" vroeg het meisje, terwijl ze hem naderde.
+
+"Door," begon de boerenjongen: "ge weet da'k mergen vort mot. 't Is wel
+zoo'n ding niet, veur drie moanden, moar 't is toch met grootvoader
+en met Bart--weet je Door--da'k nog al mistroostig bin. Grootvoader
+is zoo doanig vrak [13]; en as Bart den ouwen gang liep!--'k Heb oe
+altied best gemeugd Door; we hebben dukkels schik gehad Door; en, op
+z'n tied gewarkt en gestoeid.--Frerik wier verrechtig hoe langer hoe
+roarder.--"'k Weet ook," vervolgde hij: "da'j veur grootvoader zoo
+goed bint as 't kan. Nou wou 'k oe moar zeggen Door, da'j toch, as
+'k weg bin, zóó altied mot blieven. Hou moar vrêje met Bart, en zurg
+as 'en dochter veur d'ouwe man. As 't in den tabak te straf geet,
+dan mo'j Joapik oe bruur, nog moar is 'en dag oan 't brêke zetten,
+went grootvoader kan 't nie meer rooijen, heur ie?"--Frerik haalde
+een kleinen buidel te voorschijn.--"Zie," vervolgde hij: "'k het
+hier vief guldens en zes stuuvers in, die 'k al lang van fooien en
+karseplukken gespoard heb; as 't nou te straf geet, dan mo'j den
+jong hieraf betoalen, en grootvoader zeggen, dat ie moar t'huus mot
+blieven, dat 't êvel wel goan zal. Hei'j 't verstoan Door? Nou, a'j
+'t goed meint, gêf mien oe hand...."
+
+Door, die den buidel had aangenomen, en den jongen de hand toestak,
+zag hem tevens aan met een paar oogen, alsof ze zeggen wilde: "Moar
+is't dan alêvel meinis, da'j weggoat?"
+
+Frerik had nooit gestudeerd in de taal der oogen, en zou daar niets
+van begrepen hebben, ware het niet dat hij, toen de hand van het meisje
+in de zijne rustte, gedacht had: En mo'k dan ook van óu vort! za'k oe
+drie moanden lang niet weerzien!--En, 't werken soamen, en 't sprêken
+soamen, en 't êten en 't stoeien soamen, en dat alles, alles, alles,
+ging hem door het brein, en eindelijk zei hij, doch half luide:
+
+"Door, 't zal me toch ook vremd zin, as 'k van óu af bin."
+
+"Nou Frerik, dat g'leuf'k," zei het meisje: "'t zal mien ook zoo
+allinnig wêzen."
+
+"'k Mag oe zoo best," hernam Frerik.
+
+"Ik oe ook," zei Door.
+
+"Dat vuul 'k nou al heel stark," sprak Frerik.
+
+"'k Weet niet, of gij...." hernam Doortje--maar stopte.
+
+"'k Meinde da'k um grootvoader allinnig roar was," sprak Frerik:
+"moar 'k vuul toch...."
+
+"Wat....?" zei Doortje.
+
+"Da wee'k niet," antwoordde Frerik: "moar 'k zou hoast.... 'k begriep
+niet.... moar 'k vuul toch...." en Frerik trok Doortje dichter tot
+zich: "da'k _ou_ Door, méér as méér liejen mag."
+
+"Kom, Frerik," zei Door, en er kwamen waterlanders.
+
+Waterlanders zijn tranen, en tranen zijn rare dingen. Uit vele oorzaken
+ontstaan ze, en veel, zeer veel kunnen ze bewerken, terwijl ze den
+man veelal tot eer verstrekken en der vrouw tot krachtige wapens in
+hare zwakheid zijn. De tranen verschijnen: als de ziel bedroefd is,
+als het lichaam pijn heeft, als de woorden ophouden effect te doen,
+en, zooals bij Doortje, wanneer 't hartje zucht: "ik mag oe ook meer
+as meer," maar 't mondje 't niet zeggen durft.
+
+Frederik hield Doortje vast aan zijn hart gedrukt, en toen hij nu
+eenige waterlanders van Doortje op zijn hand voelde biggelen, en hij
+Doortje zonder verlof op de mollige wang had gezoend, toen zei hij
+op de boerenmanier:
+
+"Door--zal 't zoo wêzen?"
+
+En Door treuzelde wat, maar Frerik verstond toch:
+
+"As 't oe meines is...." waarop hij haar nog ééns zoo vast aan
+'t hart drukte; haar verscheidene brandende kussen gaf.... totdat
+Door zich eindelijk aan de liefkozingen onttrok, "went, de pap most
+'s oangebrand zin!"
+
+'t Was avond; het gezin zette zich aan tafel om te eten. Grootvader
+at weinig, Frerik heel min, en Door geen spier [14], terwijl Bart
+voor de derde maal zijn bord vulde, "went, warken en honger liejen
+dat kos niet!"
+
+Den volgenden morgen vertrok Frerik.
+
+
+
+Was het den jongen soldaat vreemd in zijne nieuwe omgeving, vreemd
+evenzeer was het zijnen huisgenooten te H. toen de jongen weg was.
+
+Grootvader vooral zuchtte dikwijls. Doortje zocht zooveel zij kon
+den ouden man het gemis van zijn lieveling te vergoeden en, ofschoon
+ze niet sentimenteel was, zoo dacht ze toch dikwijls aan Frerik--die
+'r gevroagd had.
+
+En Bart--Bart at en dronk, en was nog al gewillig, en werkte, althans
+de drie eerste weken, dat het een lust was.
+
+Helaas! er kwam verandering.
+
+Aan de andere zij van het dorp, links van Wessels' woning, lag het
+landgoed van den baron Van Sommer. De baron, dien wij reeds met zijn
+zoon Alfred bij de loting voor den militieraad hebben gezien, was een
+der voornaamste grondeigenaren uit den omtrek. Ook Wessels was zijn
+pachter, en sedert vele jaren was de oude man gewoon--ook toen zijn
+zoon de plaats bestierde,--om de pachtgelden bij den altijd minzamen
+heer te brengen. Ofschoon Wessels, in aanmerking der jaren, zijne
+vermogens nog goed bezat, zoo begon het geheugen hem somwijlen toch
+parten te spelen, en ook nu waren er reeds meer dan drie weken na den
+eersten van Meimaand vervlogen, voor de oude er aan gedacht had, om de
+gezegde pachtgelden aan zijn heer te bezorgen. Of het schaamte was van
+niet op den gewonen tijd met het geld voor den heer te verschijnen,
+of dat hij na Freriks vertrek wat lusteloos was geworden, of wel,
+dat hij zich zelven voor dat bezoek wat strompelig vond, althans hij
+zag er tegen op om, als naar gewoonte, in persoon de pacht te betalen,
+en riep dus op zekeren middag:
+
+"Bart, kom 's hier!"
+
+"Zoo stond!" [15] riep Bart, die op de deel was, doch zich lang liet
+wachten; waarop de oude man nogmaals riep:
+
+"Kom ie?"
+
+"Nou joa!" riep Bart weder: "dat gesjenk altied!" Maar eindelijk
+kwam hij.
+
+"Heur is Bart," ving de grootvader aan: "'k het nog stik vergêten de
+pacht noar 't huus te brengen; 't is al lang over den tied, en doar
+'k eiges niet best kapoabel bin, zoo wou 'k moar dat _ie_ 't dee."
+
+"Ikke?" zei Bart: "doar he'k geen sjeniejigheid [16] in. Woarum doe'j
+'t eiges niet?"
+
+"Ik zeg oe ummers, da'k nie best kapoabel bin," hernam de grootvader:
+"Heur is Bart," vervolgde hij, terwijl hij naar de "gloasdere
+kast" ging en er het afgepaste pachtgeld uitnam: "heur is, a'j nou
+grootvoader toonen wilt da'j 'en goeje jong bint, en wilt zien da'k
+van oe hou zooas van Frerik, dan mo'j doen wa'k zeg. Zie's, hier zin
+drie briefkes van vief-en-twintig, twee van tien gulden, en nog vief
+enkele guldes. Zie, 'k zal 't bij mekoar in 't zekske doen, en loop
+dan as 'en jong noar de b'ron, dan krie' j' nog 'en fooitje ook."
+
+Of het om grootvaders liefde te winnen, of wel om het fooitje was
+dat Bart nu besloot aan het verzoek te voldoen, wij zullen het niet
+onderzoeken, maar de woorden: "Nou dan; gêf-op moar!" bewezen voor
+'t minst dat Bart niet langer weerspannig wilde zijn.
+
+"Goed mien jong", zei Arie tevreden: "moar erst mo'j oe Zundagse wammes
+en boks, en ook de schoen oantrekken, went zóó ku'j d'r niet heer."
+
+Weinige minuten later was Bart gereed, en toen hij Doortjes vraag:
+"Goa'j d'r op uut?" met een: "Wat schêlt óu dat?" had beantwoord,
+toen kwam hij bij grootvader terug; nam het zekske, en liep langs
+'t bongerdpad, noar 't kastêl toe.
+
+Voorzichtigheidshalve had grootvader aan Bart geraden, om het zakje
+maar in de handen te houden, en de dikke jongen gaf dien raad gehoor.
+
+Bart liep het bogaardpad. Bij iedere beweging klonk het metaal in
+'t zakje.
+
+--'k Het nooit zooveul bij mekoar in handen gehad, dacht Bart: Zouwen
+'t neije guldens zin, met den keuning d'r op....? Da mo'k is zien.--Hij
+keek om.--As grootvader mien is noazag! Wacht, as 'k 't vonder [17]
+over bin, in de klapwei, ien den hollen wilg!
+
+--Zóó, hier zie'k geen mins, en zitten kan 'k er krek in. Nou 't
+zekske los.... Één, twee, drie, vier, vief; hê! wa'n zwoarte! Da's
+'en ouwe, da's 'en nije. Hê! wat blinkt ie...! En dat die briefkes nou
+zooveul weerd zin!--Dat dunne ding.... vief en twintig! Wa'n letters
+en ciefers stoan d'r op.--Zou dat _pampier_ zooveul kosten? 't Is
+krek of 't moar kladpampier is, ge kunt 'r de lucht kloar deur heer
+zien.... Harrejennig! dat zoo'n ding nou vief en twintig van die
+guldes is; en dan, vief en twintig èn vief en twintig is vieftig,
+en nóg èns vief en twintig--loa'k zien--vief en zeuventig; en dan die
+twee blauwe, met die vrouwlui en noakende kerljes 'r op, die zin van
+tien. Vief en zeuventig en tweemoal tien da's: vief-en-negentig en
+nog vief enkele guldes, 't is...... krek honderd......
+
+--Honderd!--Alles veur die b'ron--en hie bulkt van 't geld! 't Was
+bêter as ie 't mien kwam brengen, as ik hum. Um dát te verdienen
+he'k zwoar motte warken, en hie.... hie het 'r geen hand veur
+uutgestoken.... Honderd!... Honderd guldes!... 'k Het moar ens
+twee guldes bij mekoar gehad, en nou.... 'k het ze toch eiges in
+handen...! Dat zal d'r weinig gebeurd zin.--'t Is 'en opvrêter die
+b'ron. Wie het 't verdiend? Dat bin ikke. En wie speult 'r mooi weer
+van? Zien zeun!--Al heit ie ook jonker; al het ie ook knêvels, en
+sleet ie 'en swiet [18], da's allemoal heel niks. Neen! 'k verdrêj
+'t, um dóarveur te warken......
+
+--Honderd!!--Bart!.... as 't ou is heurde!.... Moar 't heurt mien. 'k
+Zou wel gek wêzen, as 'k honderd guldes wegbrocht!--As ze 't gewoar
+worden.... _GROOTVOADER!!!!?_....... Frerik!?... de b'ron!?.
+
+--Allô, 'k goai moar wied weg. Erst noar d'Esche karmis.... met Kee
+Mils veur de fiedel!.... Verder den hort op!.... Knappe dern!.... Moar
+GROOTVOADER!!!?..--Die zal êvel 't ziene wel kriegen.... Met
+Kee, wied weg, noar d'Oost toe!.--Moar _GROOTVOADER!!?_..--Wat
+nood! Frerik komt weerum...--Ien d'Oost kan 'k en hofstêj koopen,
+en za'k riek zin!--Honderd guldes.... op zak! op zak!! in mien
+zak!!!....--Moar _GROOTVOADER_!?.... Wat heur 'k?.... 't Is
+niks... Goddank!.... God!... Vort! Bi'j' gek, jong? vort! vort.
+
+Deze gedachtenloop had in minder seconden plaats, dan wij minuten
+noodig hadden om hem neer te schrijven.
+
+--Vort! vort! was het laatste, en, vort was de jongen, en vort was
+het geld.
+
+
+
+De middag verliep, de avond viel, en nog kwam Bart niet te huis. Was
+de oude Arie aanvankelijk over het lange uitblijven van zijn kleinzoon
+ontevreden geweest, die ontevredenheid werd hoe langer zoo meer door
+een angstige bezorgdheid vervangen, en na reeds verscheidene malen
+buitenshuis gekeken en met Doortje over des jongens uitblijven te
+hebben gesproken, zei hij ten laatste:
+
+"Mien verstand steet 'r stomp op. 'k Begriep 'r niks af. Zou ie nog op
+'t kastêl of de fooi oan 't verteeren zin! 't Is al zeuven ure. Die
+jong! die jong! Wiest 'k 'et moar."
+
+"Loa'k dan doen wa'k zei," sprak Doortje: "'k Zal noar 't huus van
+de b'ron goan. Is ie dóár blieven hangen, dan is 't niks; en is ie
+in 't veerhuus, dan za'k 'm van doar meebrengen. 'k Roaj da'k niet
+langer zuum."
+
+"Nou dan!" zei Arie, die wel niet gaarne alleen, maar toch liever
+uit de onzekerheid was.
+
+Doortje verwisselde de klompen voor een paar schoenen; zette 'en
+schoone muts op, en, na een: "G'n oavend" tot den ouden Arie, liep
+zij het bogaardpad, over den vonder, door de klapweide, langs den
+hollen wilg, en zoo verder tot aan het fraaie landhuis van den baron
+Van Sommer.
+
+De schel ging over. Haar hart klopte:--Zoo bij de b'ron!
+
+"Is Bart nog hier?" vraagde het meisje aan den bediende die haar de
+deur opende.
+
+"Bart--wie is dat?"
+
+"Wel, de kleinzeun van d' ouwe Wessels," hernam Doortje: "Het ie geen
+pacht gebrocht?"
+
+"Daar weet ik niets van," antwoordde de knecht schouderophalende:
+"Maar ik zal 't eens vragen. Kom binnen?"
+
+Doortje kwam binnen, dat wil zeggen in de gang; de bediende verdween.
+
+Na eenig wachten kwam hij terug en boodschapte het meisje, dat de
+baron reeds sedert een geruimen tijd op reis was, maar dat de jonker
+zoo terstond zou komen om haar te woord te staan.
+
+Alweder moest Doortje eenigen tijd wachten, en ofschoon de boerenmeid
+bij haars gelijken niet bleu was, zoo zat ze toch in de kniep, nu
+ze met 'en jonker, die van _oadel_ was, heel allinnig zou wêzen;
+doch, de begeerte om iets van Bart te vernemen, overwon de bleuheid,
+en toen ze nu beweging in de verte hoorde, trok ze nog is êfkes oan
+de onderste plooi van de klapmuts--en zag eindelijk den veurnoamen,
+oadelikken jonker op haar toetreden.
+
+"A zoo lief kind! wat is er?" zei de jonker, vriendelijk knikkende.
+
+Doortje, die nooit tot zoo'n edel mins gesproken had, vond het--veuls
+te gek, om hum maar glad-af jonker te nuumen en antwoordde aarzelend:
+
+"Och mienheer de jonker, of Bart ook hier is?"
+
+De jonker glimlachte, en zei "Maar kindlief ik weet niet van wien
+je spreekt?"
+
+"Van Bart die bij zien grootvoader t' huus is," hernam Doortje. "Kan
+mien heer de jonker me niet zeggen woar ie is?"
+
+"Ik begrijp je niet," hernam de jonker, terwijl hij Doortje met
+welgevallen beschouwde: "Wie is die grootvader?"
+
+"Wel, Wessels!" sprak Doortje: "Is Bart niet hier gewêst um 't
+pachtgeld te brengen?"
+
+"Ik weet er niets van, meidlief," klonk het antwoord: "Papa is het
+dorp uit, en zoo iemand met geld geweest was, dan zou ik het ontvangen
+hebben, maar, ik weet er _niemendal_ van."
+
+"Moar 't is wél woar!" riep Doortje, door die noodlottige tijding alle
+bleuheid verliezende: "Hie is hier gewêst, met geld ien 't zekske!"
+
+"Maak je niet driftig, meidlief!" sprak de jonker: "Kom
+binnen---Hier--Ga zitten--Toe maar--Zie zóó.--En vertel mij nu eens,
+wat er van de zaak is."
+
+Doortje, die door de vriendelijkheid des jonkers geheel op haar gemak
+kwam, verhaalde met een woordenvloed,--hoe Frerik weg was; hoe de
+ouwe Wessels altied eiges de pacht betoalde, moar strompelig was,
+en Bart 'r mee gestuurd had, en dat ze nou niet wiesten woar ie zat.
+
+Alfred Van Sommer was een knappe, flink uitgegroeide, bijna
+negentienjarige knaap. In het dorp geboren en grootgebracht, opgevoed
+aan eene kostschool, die hij nu ruim een jaar geleden verlaten had,
+zocht hij de vreugde, onverschillig waar hij die vinden kon. De
+beschouwing van de poezele dorpsschoone bracht den jongeling in een
+geheel nieuwe en vreemde gemoedsstemming. De freules in de stad, zoo
+vol étiquettes, zoo teeder beschaafd en zoo machtig geretireerd. Deze
+knappe boerin, zoo helder, zoo ongekunsteld, waar hij zoo niets
+tegen opzag, waar hij een zeker overwicht op gevoelde....! Doch de
+vernieuwde uitroep van de persoon in quaestie: "As 'k moar wiest woar
+ie zat!" brak de bespiegeling des jonkmans af, en zijne illusiën met
+de belangen der dorpsschoone vereenigende, sprak hij:
+
+"'t Is een raar geval meidlief, maar dewijl je Bart zich niet ten
+onzent heeft vertoond, zoo moet hij ergens anders uithangen. Misschien
+zit hij zich in het veerhuis vroolijk te moaken. Komaan, de bengel
+moet worden opgezocht, en daar de oavond begint te vallen en de
+jongen voor mij meer ontzag zal hebben, zoo wil ik je gaarne daarheen
+vergezellen.--Als je 't goed vindt?" besloot hij, ziende dat het
+meisje een vreemd gezicht zette.
+
+"Neen, dank oe," zei Doortje, die 'en kleur kreeg: "Ze zouwe al oarig
+in 't darp kieken, as ze mien met ou zoage loopen. Ik weet den weg
+best; ik dank oe."
+
+"Dat is niet vriendelijk," hernam Alfred: "ik wilde je van dienst
+wezen; ik zal...." maar zich bedenkende, besloot hij: "Enfin, wanneer
+je 't niet wilt--'t zij zoo."
+
+"Nou, 'k goai moar," zei Doortje opstaande: "G'n oavend mienheer
+jonker."
+
+"Je gaat dus alleen?" sprak Alfred weder.--Doortje knikte.
+
+"Tot weerzien dan, knappe meid," en Doortje, die de kamer al uit
+was, zei nóg eens: "G'n oavend," en verdween door de nog openstaande
+huisdeur.
+
+
+
+De hangklok in de keukenkamer had al tien geslagen toen Doortje
+eindelijk, vermoeid van het driftige loopen, te huis kwam.
+
+"Woar is ie? woar zit de jong?" waren de vragen waarmee de bezorgde
+grijsaard het meisje ontving.
+
+"Dat vroag ik ou en iedereen," sprak Doortje, naar den adem hijgende:
+"'k Zie overal gewêst:--oan't veer; bij Teunis; bij Janssen, tot oan
+de meulen toe, moar, geen mins weet 'm, geen mins zelfs het 'm gezien."
+
+"Geen mins.... geen mins....!?" stotterde de oude man, en hij sloeg
+de oogen naar boven en zuchtte: "God bewoar'em!"
+
+Voorzeker zullen wij den lezer niet behoeven te zeggen, dat de
+grijsaard den nacht schier slapeloos doorbracht. Mocht hij ook
+somwijlen eens insluimeren, dan deden hem sombere droombeelden
+eensklaps wakker schrikken, en eerst met het aanbrekende daglicht
+herkreeg hij een schijnbare kalmte.
+
+De goede Wessels bezat noch de krachten, noch de middelen, om
+in persoon of door vreemden den jongen op te sporen. De zaak der
+politie in handen te geven, dat mocht--neen, dat kon hij niet, en
+toch brachten zijne bekenden, die hier en elders hadden rondgehoord,
+de droevige zaak tot geen klaarheid.
+
+In de treurigste onzekerheid waren er zoo reeds acht dagen
+verloopen. Bart _was_ weg en _bleef_ weg, en het geld, het zuinig
+bij elkander gehouden pachtgeld, was door den baron niet ontvangen.
+
+De arbeid in de tabak werd nu door handengebrek, ook slechts gebrekkig
+voortgezet. Wel sloofde de goede Arie zich af en deed wat hij kon--maar
+de rug was zoo stief en de been' woaren zoo stram.--Wel werkte Doortje
+van 's morgens vroeg tot 's avonds laat, en nam zij, als Wessels
+niet voort kon, hoar broeder Joapik tot noodhulp, maar de tabaksbouw
+vereischt een gestadige zorg en een kundige behandeling. Helaas! Frerik
+was er niet. Helaas! Bart kwam maar niet terug, en--De oude Wessels
+werd ziek.
+
+De oude Wessels werd ziek. 't Was of alles nu ook bijeen kwam, en
+toch dreven er in de verte nog andere donkere wolken, zoo in den
+figuurlijken als in den wezenlijken zin.
+
+Het was een warme Julidag. Wessels, die reeds sedert een groote
+veertien dagen bedlegerig was geweest,--want de krachten namen zoo af,
+en de beverigheid werd zoo erg,--was voor weinige minuten opgestaan,
+en zat zich in den leunstoel vóór de woning in de zon te warmen. 't
+Was voor de derde maal, dat hij in de veertien dagen buiten zat,
+maar 't was voor de eerste maal dat de peinzende grijsaard een stem
+uit het achterhuis hoorde, een stem.... die hem geheel onbekend
+was. Doortje--dat wist hij--was op de dêl oan 't warken, moar Joapik
+was noar huus of anders op 't land; en die stem---dat was de stem van
+'en vremde.--Hie luusterde.... hie luusterde.... moar wat er gesproken
+wier, verstoan kos ie 't niet.--Eindelijk.... 't was, asof er gestoeid
+wier.... Stil!.... doar velt [19] wat--Heur!.... "Loat los, of 'k
+schraauw!" klinkt Doortjes stem.--Gefluuster.--Nog èns de stem van
+Doortje, wat zachter: "Wat denk ie wel?"--Weer gefluuster.--'en Roar
+geluud.--'en Vremde stem: "Heks!"--'t Toesloan van 'n deur.--Stilte.
+
+Wat mocht dat gewêst zin?--Wessels hoorde niets meer; roepen wilde hij
+niet, en toen Doortje eenigen tijd later met een vuurrood gezicht tot
+hem kwam, maar op haar gewonen bezorgden toon zeide: "Hoe is 't boas,
+wi'j d'r ook weer in?" toen had de zwakke grijsaard geen moed om haar
+betreffende het gehoorde te ondervragen; en daar Doortje er niet van
+sprak, zweeg de oude ook, en voor den lezer, die 't niet begrepen
+heeft, blijft het dus een duistere zaak.
+
+Wederom verliepen er eenige dagen. Alles bleef bij het oude. Was het
+de rust, die de goede Arie nu genoot, daar hij in den laatsten tijd
+niet het geringste had meegewerkt; was het dat zijn dikwerf ontrouw
+geheugen, hem het verdriet over het slechte gedrag van zijn jongsten
+kleinzoon benam; of wel, dat de grijsaard, dewijl er reeds drie maanden
+na Freriks vertrek waren verloopen, den beminden jongen als met iederen
+dag te huis verwachtte--zéker is het, dat hij een weinig scheen te
+herleven; en het langer dan in den beginne, en ook meer geregeld buiten
+zitten bewees, dat de levensgeesten weer eenigermate waren opgewekt.
+
+De maand Augustus was aangebroken. De tabak, die--de gebrekkige
+verzorging in aanmerking genomen--nog voor het grootste deel redelijk
+wel te velde stond, wachtte reeds op de tweede breking. Goddank,
+Frerik zou gauw weerum kommen en grootvoader zo blied zin! Aan Bart
+dacht de oude ditmaal niet, en dat de vorige pacht nog onbetaald was,
+dat scheen hij waarlijk ook te hebben vergeten.--Vergeten!--Het zal
+hem herinnerd worden.
+
+'t Was twee uren na den middag. Wessels zat weer buiten. Doortje was
+aan den arbeid.
+
+"Hoe gaat het, baas Wessels?" vraagde een livreibediende, die van
+achter het boonrijs te voorschijn trad.
+
+"Nog al zoo'n gangetje," antwoordde Wessels, die, den knecht niet
+herkennende, de wedervraag deed: "Wie bin ie?"
+
+"Piet van den baron," antwoordde de knecht: "Ken je me niet meer
+oudje?"
+
+"Hoa! zoo!" hernam Wessels, terwijl hij met de linkerhand boven de
+oogen het zonlicht afsluitende, den man beter opnam: "Ik zou je woarlik
+niet gekend hebben. Hoe geet 't?" en hij stak hem de andere hand toe.
+
+"Dat marcheert nog al heen," hernam de knecht, de witte handschoen
+uittrekkende, om de aangebodene hand te vatten: "'t Is lang geleden
+dat ik je gezien heb."
+
+"Joa, joa," hernam Wessels: "De been' zin al zoo best niet meer;
+'k wor oud, man!"
+
+"Nou, je ziet er anders nog flink uit," sprak de knecht weder, en nadat
+het gesprek nog eenigen tijd alzoo was voortgezet, besloot hij met
+Wessels namens den baron te verzoeken, eens bij hem te willen komen.
+
+Daar kwamen eensklaps droevige beelden den grijsaard voor den geest:
+Bart--de pacht--geen geld; en--het gelaat betrok zichtbaar.
+
+Drukkend was de warmte. Wat de oude ook doen kon, maar terstond
+gaan kon hij onmogelijk, en de knecht vertrok met het, door Wessels
+bevende geuite antwoord, dat ie,--as 't moar êfkes meuglik was--t'
+oavend kommen zou.
+
+De dag verliep; de hitte bleef aanhouden, en nadat Wessels God om
+sterkte gebeden, en met behulp van Doortje, de beste spullen had
+aangetrokken, begaf hij zich, door Doortjes broeder ondersteund,
+op reis.--Op reis?--Ja, 't was een vermoeiende reis voor den oude.
+
+
+
+Voordat wij Arie Wessels bij den baron zullen binnenleiden, noodigen
+wij den lezer, om met ons tot den morgen van dien dag terug te keeren
+en het zoogenaamde kantoor van den baron Van Sommer binnen te treden,
+waar deze, in zijn voltaire liggende, de courant leest. Den vorigen
+avond laat, was hij van zijn reisje teruggekeerd, en, daar Alfred
+zijn vader nog slechts even had gezien, zoo trad hij, om hem nader
+welkom te heeten, met een morgengroet, het kantoor binnen.
+
+"Mijn hemel! wat is dat?!" riep de baron, nadat hij zijn zoon den
+weergroet gegeven, en hem daarna had aangezien.
+
+"Wat, die krabjes, papa?" zei Alfred, met de hand over zijn wang
+strijkende: "O! daar heeft mij Mignon mee opgesierd. 'k Wilde eens
+zien hoeveel kleintjes er waren, en toen ik een der jongen wou opnemen,
+haalde mama Mignon mij haar scherp pootje door het gezicht. Ik heb...."
+
+"Zoo, zoo!" hernam de baron, die nooit op lange redeneeringen gesteld
+was, en die zaak nu voor afgedaan beschouwde: "Hebben de pachters
+geld gebracht?"
+
+"O ja papa, ik heb het geld in mijn secretaire. Laat zien: van Bolmans,
+van Klaassen, en verder van allen, daar ik quitanties voor had,
+behalve van Wessels."
+
+"Van den ouden Wessels niet? Wat mag daaraan haperen?" zei de baron.
+
+"Ja," hernam Alfred: "sommigen zeggen dat de oude den boel heeft
+laten verloopen.--Luiheid; luiheid of onwil."
+
+"Als je beneden komt, zeg dan aan Piet dat hij er heengaat en den
+oude verzoekt om bij mij te komen.--Ei! Alfred, wacht nog even!"
+
+"Papa?"
+
+"Ik had je gaarne iets meegebracht, maar dat koopen op reis was mij
+te omslachtig; als je dus ergens bijzonder op gesteld bent, zeg het
+dan maar, en ik zal zien."
+
+"Hé papa...." sprak de zoon weer: "dat is overheerlijk! Ik weet
+wel.... Ik zou wel.... maar...."
+
+"Niet zoo langdradig," zei de vader: "Wat meen je?"
+
+"Ik heb al zoolang een rijpaard gewenscht," hernam Alfred: "De bruine
+merrie van Briks is te koop.... als ik...."
+
+"Je hakt er nog al aardig in, jonkertje," sprak de baron: "En wat
+moet de prijs wezen?"
+
+"Vierhonderd was de vraag, maar driehonderd vijf en zeventig daar zou
+'t...."
+
+"Wel voor te krijgen zijn?" viel de baron in.
+
+"Ja papa," zei Alfred.
+
+"Nu snaak," hernam de vader: "je bent, toen ik uit was, trouw op je
+post geweest. Wanneer ik de door je ontvangen gelden in orde bevind,
+dan kun je er vierhonderd gulden van opstrijken."
+
+"Maar papa!"
+
+"Al genoeg, al genoeg. Ga nu, en zeg aan Piet dat hij naar den ouden
+Wessels gaat."
+
+"Papa is waarlijk al te...." Maar papa was al weer in het
+courantennieuws verdiept, zoodat Alfred handenwrijvende heenliep,
+en aan Piet de boodschap overbracht, waarop deze: "Goed, jonker,"
+antwoordde en zijn last ging volvoeren.
+
+
+
+"Loawwe êfkes rusten," zei Arie Wessels, toen hij, door Joapik
+ondersteund, tot aan het groote ijzeren hek der buitenplaats van
+zijn pachtheer gekomen was, en hem het zweet op het aangezicht stond:
+"Zie zoo," hernam hij, na eenige oogenblikken rustens: "nou met Gods
+hulp moar weer veuruut!"
+
+De oude Wessels werd aangediend, en--in het kantoor gelaten. De baron
+lag weer in zijn voltaire, en ontving den zenuwachtigen oude even
+vriendelijk als vroeger.
+
+"Wat.... was er van.... de b'rons.... blieven?" zeide Arie eindelijk,
+knikkende en hakkelende.
+
+"Wat mij belieft, oudje," zeide Van Sommer: "dat zul jij 't best
+weten. Waar zit de pacht, vrind?"
+
+Wessels wist niet wat hij zeggen zou, en daar de beenen hem, zeer
+vermoeid zijnde, al meer en meer begonnen te knikken, zoo sprak hij,
+alvorens de vraag te beantwoorden: "Za'k 'r moar goan zitten, b'ron,
+went ik zie lang zoo mans niet as de letste keer da'k hier was."
+
+"Welzeker, ga jij maar zitten," zei Van Sommer.
+
+"Joa wat za'k oe zeggen, b'ron. 'k Zou al lang... Ie weet wel;
+'k het altied met zurg voldoan, moar 'en mins kan in 't achteruut
+kommen. 'k Het...."
+
+"Jij in 't achteruit!" riep de baron: "Wel man, hoe komt dat? De
+tabak is de laatste maal best geleverd. 't Is mij een duistere zaak."
+
+De baron had wel gelijk dat de zaak duister was, en het ongeluk kwam
+er bij dat de oude het niet van zich verkrijgen kon om de aanklager
+van zijn kleinzoon te worden! "Och!" zeide hij eindelijk: "'k zie 't
+spoor heel biester. 'k Zou zoo gern.... moar, as't buuten de schuld
+is. Och...."
+
+"Hoor eens Wessels," hernam de baron: "je weet wel dat ik je goed
+lijden mag; van lange praatjes houd ik niet, en daar ik begrijp dat
+er een warpunt in je rekening is, en omdat je oud bent, zoo zal ik
+ditmaal zóó komen" en de baron hield vijf uitgespreide vingers voor
+het aangezicht: "Maar," vervolgde hij, met den vinger dreigende:
+"pas op dat het volgend halfjaar de pacht niet uitblijft, want ze
+is laag genoeg. Kun je naderhand van deze schuld wat afdoen, dan zul
+je niet in gebreke blijven, dat vertrouw ik. Dit echter ten slotte:
+Ben je te oud om te werken, of deugt je volk niet, dan is het beter
+dat je bij de diaconie gaat. Je kunt dan, ergens besteed, in rust je
+dagen eindigen, terwijl...."
+
+"Moar, de.... jongens dan...!?" zei Wessels, die puur geschrokken was.
+
+"De jongens? De jongens?" hernam de baron: "A ja, je kleinzoons. Welnu,
+die zijn immers sterk, en goed voor hun brood. Ik...."
+
+"Moar die kunnen bij mien...."
+
+"Nu ja," viel de baron hem in de rede: "Ik spreek slechts voor 't
+geval dat het _niet_ goed gaat. We willen hopen; maar--verpachten
+en geen geld krijgen, dat gaat toch ook niet. Als ze hun best doen
+blijft alles bij het oude.--Ben je in de assurantie?"
+
+"In de astransie...." herhaalde Wessels: "Joa b'ron, 'k zal oe zeggen,
+'k zou wel ..."
+
+"Nu, nu," viel de steeds haastige baron weder in: "da's ook jou
+zaak. Zie zoo, 't is uit de wereld, nietwaar? Vaarwel oudje, ik heb
+nog wat te doen."
+
+"'k Blief de b'ron.... meer as duuzendmoal verplicht. 'k Zal wel....."
+
+"Best, best!" zei Van Sommer: "Pas maar op in 't vervolg. Dag Wessels."
+
+"G'n oavend mienheer de b'ron," en de oude man strumpelde in een,
+half blijde, half treurige stemming weer door de gang, aan welks
+einde Joapik wachtte om hem huiswaarts te geleiden.
+
+
+
+Weder verliepen er drie dagen. De warmte bleef aanhouden. Wessels
+bleef krukkerig en strumpelig, en zat, wanneer hij niet te bed lag,
+uren lang in den leunstoel voor de huisdeur, en dacht.... oan allerlei,
+moar 't meist oan Frerik: dat de jong d'r nog niet weer was, moar toch
+ielken dag kos thuis kommen, en hoe hum dat heelegoar zou opfleuren.
+
+Wessels zat voor de deur; 't was omstreeks twee uren na den middag, en
+de oude man zag in de verte, dat de lucht wat begost te smêren. [20]
+'t Wier veul lochtiger. 't Woaren groote wolkkoppen, die kwoamen
+oanschuuven. In 't Zuud-Westen begost 't al te flitsen, en--'t rommelde
+ook al.
+
+Eindelijk vond Wessels het geraden um moar in huus te goan. Met behulp
+van Doortje, die op zijn roepen verscheen, begaf hij zich in de woning,
+en weinige minuten later woedde er boven het vreedzame dorp een hevig
+onweder. Bliksemschichten en donderslagen volgden elkander zonder
+tusschenpoozen op. Hoewel de zwakke grijsaard inwendig ontroerd was,
+zoo zocht hij zich om Doortjes wille toch goed te houden, en terwijl
+het meisje met de vurscheut veur 't gezicht in 'en hoek zat, trachtte
+de oude haar met de woorden: "'t Is Gods weer, en ge meugt zoo bang
+niet wêzen," wat op te wekken; doch toen het langzamerhand zoo donker
+werd alsof het tegen den avond liep, en hij eensklaps een geluid
+vernam alsof de regendroppels, in steenen veranderd, al kletterende
+neervielen, en eenige glasruiten rinkelende naar binnen vielen, toen
+viel ook Wessels, met de kreten: "O God! da's hoagel, doar geet't,
+doar geet't!" achterover in zijn ouden leunstoel.
+
+En ja--het was hagel, de voor den tabaksplanter zoo gevreesde hagel
+geweest. Wel was er in H. veel gespaard gebleven dewijl de hagelbui
+in een schuine richting over het dorp getrokken was, doch de bouw van
+Wessels was geheel vernield.--Aan hinters en flinters, aan flarden
+en lompen lagen de straks nog zoo welige planten ter aarde.
+
+"Bezuuking, kastijing des Heeren!" zegt Evert de mulder. Ei zoo Evert,
+dan zou de Heere al heel onrechtvaardig moeten zijn, want Wessels
+geeft den keizer wat des keizers en Gode wat Gods is, en, _hij_
+werd bezocht terwijl gij uw gewas hebt behouden, en iedereen weet,
+hoe 't op den molen soms toegaat.
+
+De hagel in de tabak--'t is voor den planter een hartverscheurend
+gezicht! Daar ligt dan in weinige oogenblikken vernietigd wat zoovele
+droppelen zweets, zoovele zorgen vereischt heeft! Daar ligt dan
+'t bestaan van den ganschen jaarkring verdorven! Was het dan te
+verwonderen, dat de oude man een langen tijd schier bewusteloos voor
+zich uit bleef staren, verlaten als hij was, en bezocht, zoo _zwaar
+bezocht_ bovendien?
+
+Nog een geruimen tijd zat Wessels alzoo na den noodlottigen hagelslag,
+toen eensklaps de huisdeur werd geopend en een jongeling in soldatenpak
+het vertrek binnenkwam. Naar den haard--de gewone zitplaats des ouden
+mans--te zien; hem er ontdekkende, ijlings toe te snellen; de dorre
+handen met geestdrift te vatten en te drukken; zie, dat waren de
+bewegingen des jongelings, nog vóór dat hij een woord kon spreken.
+
+"Grootvoader, mien beste, mien goeje, mien ouwe grootvoader!" riep
+hij eindelijk: "zeg dan; ge kiekt zoo roar, ken ie Frerik nietmeer?"
+
+"Frerik! Frerik!" sprak de oude eindelijk, den jongen in het vreemde
+pak eenigszins verbluft aanziende: "Binde gij Frerik, mien jong, mien
+eenigste jong....? O ik dank oe, God! ik dank oe!" en de oude Wessels,
+geheel tot bewustzijn gekomen, kon eerst nu zijn gemoed ontlasten, en
+terwijl hij sterker beefde, drongen er tranen door de grijze wimpers,
+ditmaal van gemengde aandoening.
+
+Drie maanden waren er slechts sedert Freriks vertrek verloopen,
+doch _veel_ was er in dien tijd gebeurd, en veel was de grootvader
+verouderd. Freriks terugkomst evenwel scheen een nieuwe levensader
+bij den ouden man te hebben opgewekt.
+
+"O mien beste, mien allerbeste jong!" sprak hij eindelijk, terwijl hij
+met de mouw van 't wambuis zich de tranen van de kaken wischte: "'k
+zie zwoar en bang bezocht geworden; en, wat zal 't einde wêzen....!?"
+
+Hierop volgde er van den oude een, dikwerf door Frerik afgebroken
+verhaal van 't geen er na zijn vertrek, met Bart en 't geld, bij
+den b'ron, met Doortje, en 's middags met de tabak gebeurd was,
+zoodat, toen hij ten slotte nogmaals de vraag uitte: "Wat zal 't
+einde wêzen....?" hij den kleinzoon vragend bleef aanstaren, en de
+kleinzoon hem.
+
+Bart op den hoal; 't geld weg; 't geval met Door!!!....En de tabak
+verhoageld....! Frerik wist niet, wat hem van dit alles het meest
+bekommerde; maar, toen hij nog een geruimen tijd gepeinsd en den
+dierbaren grootvader steeds geliefkoosd had, toen riep hij eindelijk;
+
+"God het mien gebêjen verheurd. Hij het oe gespoard. Wat 'r voorders
+is, Hij zal 't wél moaken!" en, daar zijn hart naar de tweede
+huisgenoot verlangde, verliet hij, met de woorden: "'k Zie op stond
+weerum," het vertrek, om Doortje op te zoeken.
+
+Doortje was in 't land. Zoodra het onweder bedaard was, had zij zich
+naar den verwoesten akker begeven, en zich met het breken der lompen
+bezig gehouden. [21]
+
+Van Freriks terugkomst onbewust, had zij ijverig doorgewerkt, en,
+nu de avond begon te vallen, wilde zij zich juist gereed maken om het
+laatste breeksel naar de deel te brengen, toen eenig geritsel achter
+het boonenrijs hare aandacht trok.
+
+'t Was reeds te donker geworden om op eenigen afstand duidelijk iets te
+onderscheiden; en eerst toen de persoon, die het geritsel veroorzaakt
+had, het meisje genaderd was, en een welbekende stem haar, het:
+"Liefste Doortje," toefluisterde toen ontstelde het meisje merkbaar,
+en liet zij den bos met lompen op den grond vallen.
+
+"Vind ik je dan eindelijk eens alleen!" hernam de fluisterende stem
+van den jonker Van Sommer: "Je weet niet hoezeer ik er naar verlangd
+heb, je lief gezichtje eens weer te zien. Kom, ik heb je die grillen
+van laatst al vergeven. Trek toch dat handje niet terug...."
+
+"Blief van mien af, of ik schraauw," zei Doortje, sterk blozende,
+terwijl zij eenige schreden achteruit ging: "He'j 't niet geheurd
+wa'k lest zei, da'k van die fiene proat niks wêten wil."
+
+"Och! zet die malligheid toch uit 't hoofd," hernam Alfred: "Wie
+drommel zal 't je kwalijk nemen dat je doet wat een jonker graag
+wil? Voor ditmaal één zoentje op je mollige lipjes lieve meid,
+en dan...."
+
+"En dan.... en dan....!" riep Doortje, bevende van kwaadheid, dewijl
+de onbezonnen knaap haar opnieuw zocht te vatten: "Geen één, zeg ik
+oe--al woar ie de keuning. Wie mein ie da'j veur hebt....?"
+
+"Maar ik meen het zoo best lieve Doortje," sprak Alfred weder:
+"Ik zei je immers dat ik het goed met je meen. Waarom wil je me niet
+hooren? Laat me nu toch even van je lief gezelschap profiteeren."
+
+"Proffeteeren of geen proffeteeren!" riep Doortje den jonker al weder
+ontwijkende: "'t Is schandelik, dat zoo'n veurnoam mins 'en onneuzele
+dern leit te temtieren.--Wat denk ie dan toch?" vervolgde zij, daar
+zij de onedele bedoelingen des jonkers maar al te wel begreep, en,
+bij de invallende duisternis, aan het einde van den eenzamen akker,
+niet zeer op haar gemak was: "Wat denk ie dan toch? Mein ie, da'k
+slecht genog zou wêzen, um den jong ontrouw te zin, die'k _joa_
+gezeid heb? Loat me met vrêje noar huus goan, went d' ouwe Wessels
+zit allinnig, en ge kunt wel begriepen dawwe noa 't miseroabele ding
+met de tabak iens geheel niet op schik zin; 'k zeg oe doarum nóg éns,
+loat me met vrêje!"
+
+Alfred scheen een oogenblik door de op overredenden toon gesproken
+woorden van het meisje tot betere gedachten te komen: doch, dat
+betere gevoel was spoedig onderdrukt, en Doortje nogmaals naderende,
+zocht hij haar opnieuw door de schoonste woorden voor zich te winnen;
+deed haar gevoelen, dat slechts één woord van hem aan zijn vader, den
+ouden Wessels van de plaats kon verjagen, te meer daar de tabak nu
+verhageld zijnde, hij niet zou kunnen voldoen; gaf tevens te kennen
+dat hij in staat was alles bij het oude te doen blijven; beweerde,
+dat een enkel zoentje, aan hem gegeven, den jongen dien ze lief had
+toch geen schade zou zijn, en besloot, terwijl hij een zwaargevulde
+beurs te voorschijn haalde en haar die met geweld in de hand drukte:
+"Zie, poezele Doortje, dát kan de jonge Wessels niet geven; dat kan
+ik alleen...."
+
+"En dát--en dát--en dát kan ik geven!" riep Doortje, terwijl zij
+met het uiteinde der lange beurs, waarin verscheidene rijksdaalders
+waren, den ondeugenden knaap eenige flinke slagen in het aangezicht
+toebracht. "Dat kan _ik_ gêven! Der-- [22] der--der--!" ging zij
+voort, terwijl de ombeursde rijksdaalders telkens met de tronie van
+den jonker in onzachte aanraking kwamen.
+
+"Hou op! hou op!" schreeuwde Alfred: "Nijdige feeks, hou
+op! of anders...." Maar ja wel: Doortje vervolgde steeds den
+achteruittredenden jonker met het vreemde wapen, en gaf hem de volle
+laag op het aangezicht.
+
+Wij weten niet of de lezeresse de handelwijze van Doortje, ferm of
+nijdig zal noemen. Jufferachtig was het zeker niet; maar wij dienen
+te herinneren, dat Doortje, zooals wij haar in den beginne schetsten,
+geen stadsdame, maar slechts een eenvoudig boerenmeisje was, terwijl
+wij tevens, lieve lezeresse, niet gelooven, dat gij ooit in zulk een
+netelig perikel zult geweest zijn.
+
+Alfred, zoo op den voet gevolgd en zooveel mogelijk zijn aangezicht
+beschermende, kon, door de pijnlijke slagen aan het duizelen gebracht,
+geen bepaalde verdedigingshouding aannemen, en ongedacht in een
+greppel tusschen de tabakswallen tredende, viel hij achterover en
+lag er luid schreeuwende in de modder.
+
+Nu Doortje een zoo schitterende overwinning behaald had, en den
+jonker daar zoo ellendig liggen zag, nu kwam haar medelijdende aard
+toch boven, en de beurs naast hem werpende, zeide zij: "Zie zoo, nou
+hei'j genog; nou ku'j goan, moar a'j mien ooit weer oan 't lief komt,
+dan zu'j 't nog anders vuulen!"
+
+Alfred, ofschoon kreunende van pijn, zocht, door deze toespraak tot
+bedaren gebracht, op de been te komen; en juist wilde Doortje, die
+den lompenbos inmiddels had opgeraapt, den weg naar huis inslaan,
+toen de woorden: "Door! Door! bin ie 't?" uit Freriks mond, haar van
+verrassing deden trillen.
+
+Frerik, de beminde, de goede Frerik, was terug; in zijne armen lag het
+hem trouw gebleven Doortje. Frerik lachte zenuwachtig; Doortje had geen
+woorden, en de jonker, nog versuft door de slagen, die ook zijn oogen
+hadden getroffen, zocht zich, scharrelende, uit de voeten te maken.
+
+Na eenig zwijgen--want zwijgen is veelal de tolk der eerste blijde
+aandoening des wederziens bij geliefden--volgde er een schielijk
+geuite verklaring van hetgeen er zooeven gebeurd was.
+
+Doortje beefde van overspanning, maar was toch verrukt haar Frerik weer
+te zien, en Frerik gloeide van verontwaardiging, maar vond dat Door
+de trouwste meid van de wereld was. Nadat er een oogenblik later een
+teedere omhelzing had plaats gehad, werden de jongelieden eensklaps
+gewekt, door een zuchtende stem in hunne nabijheid.
+
+"Help! help! ik ben zoo flauw!" klonk het uit Alfreds mond, en Frerik
+en Doortje liepen op de plaats toe, waar de jonker--voor hen door de
+duisternis onzichtbaar,--gestaan had, en waar Frerik hem nu, schier
+bewusteloos in zijn armen opving.
+
+Goede raad was duur. De jonker naar grootvaders woning te brengen,
+was niet raadzaam, daar de oude man maar ontstellen en de jonker later
+toch naar huis zou moeten gebracht worden. Hem dus terstond naar
+'t kasteel te geleiden, zou verreweg het beste zijn, en hoewel de
+jongelieden liever soamen noar huus hadden gekuierd, zoo oordeelden
+zij toch de kleine scheiding noodzakelijk en ging Frerik den jonker
+wegbrengen, terwijl Doortje den ouden man omtrent het lange uitblijven
+zou gaan geruststellen.
+
+Nadat Frerik den jonker had te huis gebracht, en den bediende, die de
+deur opende, de woorden: "Doar heij'm weerum die 'en onneuzele dern wou
+verstrikken," had toegevoegd, liep hij zoo hard als hij loopen kon,
+naar de grootvaderlijke woning, en vond er de twee menschen bijeen
+die hem zoo dierbaar waren.
+
+Wij zullen de gesprekken niet opteekenen, die nog dien zelfden
+avond in Wessels woonkamer gevoerd werden. De oude Arie, die anders
+suf en dof, nu--in weerwil van de verpletterende gedachte aan den
+hagelslag,--door de terugkomst van den geliefden kleinzoon als herboren
+scheen, bespeurde maar al te duidelijk, dat Frerik en Doortje elkander
+dikwijls aanzagen, zooals hij zien zoalige Wimpke, toen ze verkeerden,
+ook dukkels had oangezien; en vraagde ten slotte, of 't al meines
+geworden was? En, na Freriks antwoord: "As grootvoader 't goed nuumt
+en God ons de kans gêft," stak de oude Wessels de vermagerde hand uit,
+en zei met bevende lippen: "Dan zal 't zóó wêzen, as God wil. _Ik_
+zêgen oe!"
+
+Het was een aandoenlijk en roerend gezicht, de goede weezen bij des
+ouden stoel te zien nederknielen, terwijl hij nogmaals de woorden
+sprak: "Ik zêgen oe!"
+
+Maar, de tijdsomstandigheden waren droevig, en, gaf God de kans niet,
+dan was 't 'en treurig verschiet.
+
+
+
+De nacht na den dag, die door zooveel verschillende aandoeningen was
+gekenmerkt, werd in een gewenschte rust doorgebracht. Den volgenden
+morgen waren de jongelieden reeds vroegtijdig bij de hand; de oude man
+sliep wat langer; en, na het drinken [23], toen Wessels was opgestaan,
+begaf hij zich, door Frerik en Doortje ondersteund, naar den berooiden
+akker om de verwoesting in oogenschouw te nemen.
+
+"Wat God duut, is welgedoan!" sprak Arie toen hij in zijn woning
+terugkwam, maar, bedremmeld bleef hij staan, en ook de jongelieden
+zagen vreemd op, toen zij bij hun binnentreden den baron Van Sommer,
+met den jonker in de woonkamer ontdekten.
+
+Vreemd zagen zij op, de drie brave menschen. Wessels begreep niet,
+wat hij van dit bezuuk most denken. Frerik zag in, dat het er nou op
+oan kwiem, um,--zoo neudig,--Doortjes recht te verdeidigen; en Doortje
+bemerkte met schrik, dat de jonker blauw en bont in 't gezicht, en
+'t linkeroog zoo gêl as saffroan was. Juist wilde zij, daar een hoog
+rood hare wangen kleurde, zich ongemerkt verwijderen, toen de woorden
+van den baron: "Blijf, meisje!" haar dien aftocht belette.
+
+Wessels heette den baron welkom; vernam met een trillende stem naar
+zijne gezondheid, en na het: "Heel wél," van den adellijken bezoeker,
+gaf deze den oude door een gebaar te kennen, dat hij plaats zou
+nemen,--waaraan Wessels voldeed--en met de woorden: "De jonker heeft
+iets te zeggen," stak hij zijne handen in de broekzakken, wierp het
+hoofd achterover, en zag naar den berookten zolder.
+
+Pauze.
+
+"Komt er wat....!?" roept de baron eindelijk, zonder van houding
+te veranderen.
+
+Weder een kleine pauze. Wessels en Frerik begrijpen niet wat er
+komen moet. Doortje wenscht zich--vuurrood geworden--desnoods in de
+mêltrog [24]. De baron schijnt den zolder al zeer zwart te vinden;
+het is alsof zijn oogen dien weerspiegelen; en Alfred--hij kucht,
+bevoelt zijn gemarmerd aangezicht, maar zegt toch ten laatste, hoewel
+bijna onverstaanbaar:
+
+"Nu ja dan: wij zijn hier gekomen--om...."
+
+"Jij bent hier gekomen!" roept de baron: "Spreek wat harder!"
+
+"Ik ben hier gekomen," herneemt Alfred kuchende: "om.... om.... het
+meisje, dat ik gisteravond.... heb ontmoet...."
+
+"Met verkeerde oogmerken heb opgezocht!" roept de baron, verbeterend.
+
+"Heb opgezocht," herhaalt de jonker, en gaat voort: "te
+betuigen.... dat ik haar vergeven heb...."
+
+"_Vergeven heb!?_" schreeuwt de baron weder, zoodat de oude man er
+van schrikt: "Hoe is het vlegel! hou-je me voor den gek?"
+
+"Ik meende.... ik meende papa," hervat Alfred: "dat ik het meisje
+om vergeving...."
+
+"_Nederig!_" verbetert de baron.
+
+"Nederig om vergeving vraag," vervolgde Alfred: "voor het leed... dat
+ik haar heb aangedaan.... Ik...."
+
+"Vlug wat!" zegt de baron.
+
+"Ik beschouw de slagen als een geringe straf," gaat de jonker voort:
+"en mag van geluk spreken dat... de.... minnaar van...."
+
+"Van het _zedige_, _trouwe_, _brave_ meisje mij niet voor altijd genoeg
+heeft gegeven!" vult de baron de rede aan: "Vlug, vlug wat zeg ik je,
+of we zitten hier uren lang."
+
+"'t Is dus mijn wensch," spreekt Alfred weder: "dat hij die mij
+spaarde, met het meisje...."
+
+"Zeg dan toch: met het _zedige_, _trouwe_ meisje," roept de baron
+nogmaals, terwijl hij den jonker gebiedend aanziet, en daarna zijn
+vorige houding herneemt.
+
+"Met het zedige, trouwe meisje gelukkig zal zijn; en ik wil dus..."
+
+"Hoewel ik voornemens was," valt de baron weder in: "om den goeden naam
+van dit huisgezin te bekladden, en den thans door hagelslag bezochten
+planter met de zijnen--ofschoon mijn vader de verhagelden ditmaal een
+gedeelte van hun pacht wilde kwijtschelden--door valsche redenen aan
+den dijk te jagen, zoo wil ik echter.... Ga voort, ga voort!"
+
+"Zoo wil ik," begint Alfred weder, die zich inmiddels op de Mookerheide
+wenscht: "zoo wil ik, tot inkeer gekomen, mijne dwaling...."
+
+"_Fielterij!_" schreeuwt de baron.
+
+"Mijne.... fiel.... terij," hervat Alfred: "trachten goed te maken,
+en bied dus het door mij beleedigde meisje...."
+
+"Kom naderbij, Mie, Trijntje, of hoe je heeten moogt,' valt de baron
+weder in, terwijl hij Doortje aanziet.
+
+"Ze heit zooveul as Doortje, za'k moar zeggen," merkt Frerik aan.
+
+"Ga voort, knaap, ga voort," zegt de baron tot zijn zoon: "maar
+spreek bepaald!'"
+
+Doortje treedt nader, en Alfred gaat voort:
+
+"Om zoo mogelijk alles goed te maken, bied ik u, met opoffering van
+een lang gewenscht rijpaard, de gelden aan die ik daarvoor ontvangen
+had.--Zie hier Doortje," besluit hij, terwijl hij een portefeuille
+uit den zak haalt, en er eenige banknoten uitnemende, ze met bevende
+handen voor haar op de tafel legt: "Zie hier drie honderd vijf en
+zeventig gulden. Ze zijn voor u, en voor hem dien gij lief hebt. Ik
+hoop dat gij ze zult willen aannemen. Vergeef mij beiden wat ik
+misdreef, en"--hij wendt zich tot zijn vader, terwijl eenige tranen
+hem langs de geteisterde wangen biggelden--"en... papa, u vergeeft
+mij nu óók nietwaar? Ik heb gedaan wat u geëischt hebt. Zeg dan,
+is alles vergeven en vergeten?"
+
+"Als de partijen tevreden zijn," antwoordt de baron: "dan zeg ik
+fiat! Hoe is het oudje, hoe is het Roos of Doortje? En jij man, met de
+glimmende knoopen"--Frerik heeft de soldatenjas nog aan--"hoe is het,
+ben jij ook tevreden?"
+
+De oude Wessels, die wat erg vergeetachtig is, heeft de zaak maar
+half begrepen, en zegt alleen: "'t Is 'en ding, 't is 'en ding!"
+
+Doortje durft den mond niet openen, en Frerik, die toch wat antwoorden
+moet, zegt: "Moar da's al te arg; da's al te arg! We zin d'r al lang
+niet kwoad meer um. 't Was van den jonker zoo slecht niet gemeind;
+neen, loat 'm 't geld moar houwen, 't zou als te, _als té_ vrindelik
+zin.
+
+"Daarover niet meer," hervat de baron opstaande: "als jelui tevreden
+bent, is het goed. 't Is een zakduitje voor 't huwelijk. En oudje,"
+vervolgt hij tot Wessels: "ik schonk aan de twee andere verhagelde
+pachters twee derden van de pacht kwijt, ik doe 't ook jou, maar
+denk in 't vervolg aan de _assurantie_. Vaartwel vrienden, als je
+trouwt, dan kun je de kleine vlag op 't kasteel laten halen. Kom
+Alfred.--Goejen dag!"
+
+"Goejen dag," zegt ook Alfred, en mede opstaande vertrekt hij met
+zijn vader, die hem buiten de woning de hand drukt en over het geval
+nooit meer zal spreken.
+
+
+
+Wessels de oude, en Wessels de jonge, waren als Doortje, door het
+voorgevallene zóó verbluft--dat ze elkander een geruimen tijd verbaasd
+bleven aanstaren. Eindelijk echter liep het meisje, door Frerik
+gevolgd, ter deure uit, om den b'ron en den jonker duuzend, duuzend
+moalen te bedanken; maar, toen ze buiten kwamen, waren de heeren reeds
+lang uit het gezicht, en keerden de jongelieden dus naar binnen terug,
+waar ze elkander in de armen vielen, en kusten dat het een lust was.
+
+Weinige weken later, toen alles geschikt was--want bij de boeren
+gaat zoo iets meestal vlug in 't werk,--waren de weezen bruid en
+bruidegom. De kleine vlag van 't kasteel wapperde langs de wijnrank,
+die den voorgevel der kleine woning omringde.
+
+Wessels, de oude, was wel wat sufferig, maar deelde toch in de vreugde
+zijner kleinkinderen. Frerik en Doortje waren meer dan gelukkig.--En
+Bart? Ja Bart _was_ weg en _bleef_ weg.
+
+Maar, toen Doortje, ruim een jaar later, met een bloeiend knaapje op
+den schoot naast grootvader aan den haard zat, en Frerik met de blijde
+tijding van de deel was gekomen dat de tabak allenmoal best binnen was,
+toen werd, weinige oogenblikken later, de voordeur der woning geopend,
+en trad er een bediende in sierlijke livrei binnen--nog mooier dan
+die van den b'ron--en viel met de woorden: "Grootvader, grootvader,
+ken je Bart nog?" voor den ouden man neder.
+
+Ja, 't was Bart. Met woorden, getuigende van oprecht berouw, bad hij
+om vergiffenis voor het kwaad, dat hij gepleegd en het leed dat hij
+veroorzaakt had; verhaalde later omstandig zijn misdrijf; hoe hij,
+nadat het geld spoedig was verteerd geweest, een heerendienst had
+gezocht en bekomen, terwijl hij nu het ontstolene terugbracht in de
+hoop dat hij de gevraagde vergiffenis zou erlangen. En de oude man
+drukte den verloren kleinzoon aan zijn hart, en liet nog dien zelfden
+avond den vetsten haan slachten umdat--joa umdat God hum zoo mild
+beweldoajigd had; en alles ten beste geschikt en gezêgend had.
+
+En Alfred--van zijne blauw- en bontheid in het gelaat en van zijn
+gele oogen is niets meer te zien, en--juist heden heeft Doortje
+gehoord dat de jonker met 'en mooie freule uut stad geet trouwen,
+'en heele mooie, die geld genog voor twintig riepeerden het.
+
+
+
+
+
+
+
+DE REIS VAN GERRIT MEEUWSEN EN ZIEN ZEUN NOAR DE AMSTERDAMSE KARMIS.
+
+
+Stil--het begint aandoenlijk: 't Is negen uur in den avond. Gerrit
+zit met z'n Griet en z'n zeun Gijs bij 't vuur, en zeggen met hun
+drieën--niets.
+
+Griet veegt met haar voorschoot een traan weg.
+
+"Moar bi'j dan nou gek?" zegt Gerrit: "Zit j'aweer te grienen? 't is
+dan krek of we de wereld uutgoan."
+
+"De wereld neen, de wereld niet," zucht Griet, "moar 't darp toch:
+en dan de lokkemetief--de lokkemetief! Meister zei lest nog dat ze
+zoo kolderig woaren, en tegenswoordig toezoers en altied uit den weg
+sprongen. Ik kan d'r van iesden."
+
+"Meister is 'en gek en gij bint zoo wies as de rest," hernam Gerrit:
+"Loaten ze oe niks verdinksen."
+
+"En de kranten," hernam Griet, "of 't doar niet in steet; 't is
+'en ding! 'en mins is toch 'en mins!"
+
+"Nou, m'n goeje ouwe Griet," zei Gerrit, "loawwe ons nou niet
+veralteresieren; 't is bepoald en we kunnen nou niet meer 't huus
+blieven. Domenei he'k 't gezeid, de meister óók; op 't kastêl
+he'n ze m'allemoal 'en goeje ries gewunst, dus, lig nou niet te
+lamentieren. Moak de wrungel maar verdig, went véur vieren mowwe
+al vort."
+
+Griet keek niet zeer vroolijk: dat woordje "ouwe" had haar maar
+half bevallen:--vier en vieftig, op 't best van 't lêven!--En
+dan die lokkemetief, en allerhande verzuukingen op de Amsterdamse
+karmis! Gijs most ook al mee; en wat zouwen de wammissen en de boksen
+en de nije leerzen d'r vertrampenierd uutzien as ze weer thuus kwiemen,
+_as_.... ze weer 't huus kwiemen! Die lokkemetief! die lokkemetief! die
+lokkemetief!!!
+
+Gijs had den heelen tijd in 't vuur zitten pinkoogen. 't Was net asof
+ie wat op de lêver had, moar 't kwiem d'r niet toe. Eindelijk toen
+de wrungel met brood gereed stond, keek hij zijn vader vragende aan,
+en zei: "ik zou wel is...."
+
+Gerrit scheen het niet gehoord te hebben, althans er kwam geen
+antwoord.
+
+Gijs grinnikte, streek zich over 't haar; beschouwde toen het
+werktuig, waarmee hij die daad had verricht, en zei wat harder:
+"'k Zou wel is...."
+
+"Wat?" vroeg Gerrit.
+
+"Mijntje," zei Gijs, terwijl hij bukte om iets op te rapen, waardoor
+hem zeker 't bloed zoo naar 't voorhoofd liep.
+
+"Wat zou die, Gijske?" vroeg de moeder.
+
+"Och! zie je, die weet 'r nog niks af."
+
+"Da 'j mee goat?" vraagde Gerrit.
+
+"Neen," antwoordde Gijs.
+
+"He'k van m'n lêven!" hernam Gerrit.
+
+"Och! joa, zie, weet je voader... 'k was zoo benauwd dat ze beduusd
+zou zin," zei Gijs weder, en besloot: "'k Zou wel is êfkes noar
+'t darp willen."
+
+"En de wrungel steet al op toafel!" sprak Meeuwsen: "He'k ooit
+zoo'n jong!"
+
+"Za'k moar?" zei Gijs met een innemend gezicht.
+
+"In 'en kertier weerum," beval de vader.
+
+"In 'en kertierke," zei de zoon, en opstaande trok hij de klompen aan;
+sloeg de pet in den nek, verliet de woning, en liep--noar Mijntje.
+
+Onder 't loopen had Gijs besloten om bij Mijn moar met de deur in
+huus te vallen; en toen hij dus bij oom Kresel de kamer binnentrad,
+sprak hij tot het vereenigde gezin een: "G'en oavend!" en zich voor
+Mijntje plaatsende, vervolgde hij in éénen adem: "Mijn, 'k goai mergen
+met voader noar d' Amsterdamse karmis, 'k kom oe g'en dag zeggen,
+'k zal wat veur oe meebrengen, heur ie."
+
+Mijntje had het duidelijk gehoord, en Kresel met de vrouw en de andere
+dochters, en de drie zoons, en de meiden en knechts allemaal, misschien
+ook de keeshond, die bij 't vuur lag, went die brak 't stilzwiegen af,
+en begos te brommen.
+
+"Noar de karmis!" zei de oom.
+
+"Noar de Amsterdamse karmis!" zeiden ze allen.
+
+"Joa," hernam Gijs, en dan op 't zulver harlozie ziende: "Negen zin
+d'r al um.
+
+"Wâblief?" zei Kresel.
+
+"k Heb moar een kertierke de tied," zei Gijs "en dus mo'k oe g'n dag
+zeggen; sloap wel!"
+
+"Moar jong," zei Mijntje, die wezenlijk beduusd was geworden, "ie
+noar de karmis! en 't mot 'r zoo schuins heergoan, zooas Jan Peter
+wel het gezeid."
+
+"Dat duut 't!" zei Jan Peter die knecht was, en 'en pik koolslaai
+zat te bekijken vóór hij dien innam: "Schouw geet 't 'r heer, dat
+versmeer ik oe."--De spreker zweeg, de mond was gestopt.
+
+"Voader is 'r bij," zei Gijs geruststellend: "Nou Mijn, Atjuus,
+'k mot vort!"
+
+'t Scheen wel of Mijn, die er voor een boerin lang niet slecht uitzag,
+van den slungel hield.
+
+"d' Amoer ziet schêl," had Jan Peter dukkels gezeid,--blind had ie
+altied zoo'n averechts woord gevonden: "A'j blind bint," zei Jan
+Peter, "dan zie je niks, en ku'j nooit geen sjeniejigheid in 'en
+ander kriegen."
+
+Of Mijn nu op dit punt schêl zag, weten wij niet, maor, ze vond Gijs
+wel 'en slungel en soms oakelik bleu, moar, 't was hoar nêf, en hie
+meinde 't zoo best, en ze vond 'm nog zoo min niet, en,--maar dit
+is nu niet bekend of ze 't gedacht heeft--hij was de eenige zeun
+van eum Meeuwsen: 'en groote boerderij, en _schijven_! doar wist
+'t heele darp van te proaten; wel viermoal zooveul as hoar voader,
+en--dát most nog in zessen.
+
+Mijntje scheen dan van Gijs te houden, want ze dee krek as moeder
+Meeuwsen had gedoan; ze begost grienerig in de eugskes te worden, en
+er viel spoedig een zilte traan in de koolslaai, die ze, toen Gijs
+binnenkwam, van zins was gewêst te verorberen, en ze zei niks as:
+"Gijs!"
+
+En Gijs werd ook aangedaan, en stelde haar gerust met de woorden:
+"'t Is niks."
+
+En Mijntje zei weer: "A'j moar gezond blieft!"
+
+Gijs hoopte dit ook en--keek op 't harlozie.
+
+"As je--me--moar--niet--vergêt," hikte Mijntje.
+
+"Neen verechtig niet," betuigde Gijs.
+
+"D'r zin d'r doar zoo veul," zei Mijntje, waarschijnlijk met het oog
+op hare sekse.
+
+"Joa," knikte Gijs toestemmend; en nogmaals op 't horloge ziende:
+"'k Mot vort! G'en oavend soam.--Nou, Mijn, houd oe kerstand."
+
+Schuw keek de minnende jongeling in 't rond, en wilde reeds vertrekken,
+toen zijn uitverkorene opstond, naar hem toekwam, heel dicht--en--de
+aanwezigen hoorden een tamelijk hard, sjilpend, sissend of smakkend
+geluid, zoo bijna als waarop de lieve muschjes ons soms vergasten,
+waarna hij besloot: "Nou Mijn atjuus, overmergen zin we d'r weer!"
+
+'t Horloge was weer in 't vest, en de eigenaar op weg, noar 's voaders
+huus woar ie bek-af oankwiem.
+
+Meeuwsen, met de vrouw, de meiden en de knechts, zaten al aan de
+wrungel met brood en koffie toen Gijs binnentrad.
+
+Na den maaltijd was er nog al 't een en ander te bepraten.
+
+Kees, een der knechts, zou um vier uur met 't kerreke kloar zin,
+um den boer en zien zeun noar 't stoarsion op de Vêluw te voaren.
+
+Moeder Grietje pakte pruttelende den boerenreiszak met 't zilveren
+slot, en Gerrits laatste woorden waren voor dat hij insliep: "Neen,
+dat wi'k d'r ook is van hebben; 'k zie _overal_ gewêst--in Oarem,
+in Nimwêgen, in Zutfen, _overal_! moar in Amsterdam--neen! dat spul
+wi'k ook is zien."
+
+Wat er 's nachts gedreumd wier!?--We weten het niet.
+
+Den volgenden morgen, reeds om vier uren, zaten Gerrit Meeuwsen en
+zien zeun op 't kerreke, woarmee Kees de knecht ze noar 't stoarsion
+op de Vêluw zou voaren. 't Goeng alles opperbest, en alschoon Meeuwsen
+erst wel wat stroef keek, umdat 't toch roar was zoo van 't vee en van
+'t wief af te goan;--toen 't zunneke opdook toen stak ie zien piepke
+op en keek weer frisscher,
+
+Toen Gijs zien voader 't piepke zag opstêken en dampen, toen stak
+ie óók zien piepke op, en--dampte. Wóar de rook bleef dat begreep ie
+niet recht.
+
+Straks zonder ongelukken aan de overzij der rivier, en nog later
+aan het kleine spoorwegstation op den hoogen berg gekomen, was 't
+Meeuwsen weer roar, en had ie wel weerum willen keeren.... Moar,
+allo! kerrazie! En bij 't afstappen gaf ie 't peerd heel monter
+'en klap op de bil, en Kees 'en hand ten afscheid.
+
+En Gijs....? Gijs dee krek as voader, en 'en oogenblikske loater
+stapte Gerrit met Gijs--die den zak droeg--'t stoarsion binnen.
+
+"G'en merrege," klonk het duo van vader en zoon.
+
+"Goeje morrege, vrindjes," was het bescheid van den stationsklerk,
+die aan een tafel zat te cijferen.
+
+Meeuwsen trok de wanten uit, haalde het dubbelgekaste uurwerk uit
+den zak en zei:
+
+"Zou 't zoo um de tied zin dat de spoorweg kommen mot?"
+
+"Da' wee'k niet," antwoordde Gijs, die meende dat voader 't hum vroeg.
+
+De klerk, 'en vriendelijk mensch, begreep dat de vraag tot hem gericht
+was en zei:
+
+"Ha vrindje, je wilt zeggen de _spoortrein_; ja! dat zal zoo omme
+de tijd heenloopen. Weet je, nog een dertien, veertien, vijftien
+minuutjes. Waor gaat de reis heen?"
+
+"Noar Amsterdam," antwoordde Meeuwsen.
+
+"Amsterdam derde klasse?" vraagde de klerk.
+
+"Darde klas, wat zou dat?" zei Gerrit.
+
+"Drie klassen, vrindje," hernam de klerk: "Eerste, tweede en derde;
+de eerste is het duurst, de tweede middelmatig en de derde het
+goedkoopst."
+
+"Dan za'k van de darde niet gediend wêzen, en van de tweede ook niet,"
+hernam Gerrit, "'k zit bie ons ien de kark ook in de erste bank,
+want ik zie zooveul as karkmeister."
+
+"In de eerste klasse!?" zei de klerk verwonderd." Maar..... weet
+je...."
+
+"Dat kan mien niet schêlen! Ik wil 't er nou van hebben, heur ie!"
+
+"Nou 't is mij wel," zei de klerk, en hij stond op, ging naar 't hok
+der kaartjes, stempelde er twee en beurde het geld van den rijken boer.
+
+"De spoor, Heere!" riep nu eensklaps de klerk, die met de vijftien
+minuutjes wat ruim gerekend had.
+
+Gerrit en Gijs--de laatste met den reiszak--stormden, door den klerk
+gevolgd, naar buiten. De trein, die naderde, scheen den reizigers
+hoe langer zoo grooter te worden, en, toen hij hen genaderd was,
+deden vader en zoon onwillekeurig een schrede achterwaarts.
+
+Gerrit en Gijs wisten niet recht wat er met hen voorviel; maar
+toen zij hun bezinning herkregen--want de wind sneed hun scherp in
+'t aangezicht--zagen zij zich in een wagen geplaatst, die den wind
+aan alle kanten den vrijen doortocht liet, en waarin behalve zij,
+slechts twee passagiers gezeten waren.
+
+"Slechte woar veur 't geld," bromde Gerrit.
+
+"Nou, kom dan hier zitten." riep één der medereizigers, die aan de
+overzijde der boeren achteruitreed: "Hier zit uwe op de eerste bank
+achteruit."
+
+Gerrit zag zijn zoon aan, en beiden strompelden door den schokkenden
+wagen naar de andere zij, en namen die eerste plaatsen in bezit.
+
+"Da' schêlt 'en boel!" zei Gijs, wiens huid naar 't vel eener geplukte
+kip geleek.
+
+"Da' duut 't!" zei Meeuwsen: "Neen ien die darde klas doar is 't urn
+te krepieren."
+
+Na eenige minuten sporens verscheen er een conducteur;--vanwaar,
+begreep Gerrit noch Gijs--en vroeg aan de boeren:
+
+"Heeren waarheen?"
+
+"Nou, _Heeren_," zei Gerrit, "dat kan wel minder."
+
+"Boeren dan," hernam de conducteur, "waarheen?"
+
+Meeuwsen vond de mins onwellêvend, en zei:
+
+"Ik en mien zeun noar Amsterdam."
+
+"Kaartjes zien," hernam de conducteur.
+
+Meeuwsen begon te zuuken, te zuuken.... "'k Het ze toch zoo best
+geburgen," zei hij, alle zakken doorzoekende.
+
+"Nou laat maar zitten," hernam de conducteur,--de man was erg koud
+en verlangde weer naar 't warme hoekje in den dichten wagen: "Als je
+ze straks maar toonen kunt."
+
+"Best!" zei Gerrit, die den man nou nog al vrindelik vond.
+
+De conducteur verdween weer op dezelfde geheimzinnige wijze, en
+Gerrit bedacht zich eensklaps: dat ie de koartjes.... ien de tweede
+harloziekast geburgen had.
+
+Bij ieder station, waar de locomotief haar fluitend signaal liet
+hooren, ontstelde Gijs, die dacht dat er een kind of 'en ander levend
+dier (!) overrêje was; maar spoedig gerust gesteld, kwam hij almee
+tot het besluit dat 't lang zoo gauw niet goeng as meister gezeid had,
+went: dat ie ook kloar alles zien kon.
+
+Eindelijk dan had men het laatste tusschenstation achter den rug,
+de conducteur verscheen weder; verzocht om de kaartjes, en Gerrit,
+die ze zorgvuldig in zijn hand, door de want bedekt, had bewaard,
+gaf ze aan hem die ze opeischte.
+
+"Eerste klasse!" zei de conducteur; "Wel man, dan heb je 't best
+gehad."
+
+"Hê?" zei Meeuwsen, die de mins niet begreep.
+
+"Stom volk!" bromde de conducteur, zacht genoeg dat de Meeuwsens
+'t niet konden hooren, en hij vertrok met een luid: "Amsterdam Heeren!"
+
+De trein hield nu voor goed stil. Alles stapte af, en 't was een
+rumoer, dat Gerrit en zien zeun d'r niks van begrepen en verbiesterd
+rondkeken.
+
+Menschen, wagens, vigilantes, omnibussen, koetsiers met gevelde
+zweepen, die riepen: "Hier Mijnheer, Hotel dit, Hotel dat!" alles
+woelde en krioelde dooreen; en onze reizigers herkregen eerst hunne
+bezinning, toen ze, als haringen in een omnibus gepakt, knie aan knie,
+tegenover elkander zaten te--droomen--althans dat meenden zij.
+
+
+
+"Mijnheer naar....?" vroeg de omnibus-conducteur [25] in een groene
+jas met _zwart_ zilver afgezet, aan den persoon, die 't dichtst bij
+'t portier was gezeten:
+
+"Den Dam," was 't antwoord.
+
+"Botermarkt," zei een ander.
+
+"Rokin No. 11," klonk het hier: "De Munt," weder daar.
+
+"Mijnheer....?" zei de nieuwsgierige man, Gijs aansprekende.
+
+"Ik?" zei Gijs, vreemd opziende: "noar de karmis; is 't niet voader?"
+
+Al de passagiers lachten, behalve drie of vier, die op de beurs
+moesten zijn.
+
+"Ziede gek jong," grinnikte Gerrit: "Neen kammeroad," vervolgde hij
+tot den conducteur: "Noar 'en lozement."
+
+"Welk Hotel?" was de vraag: "Eerste, tweede, derde, vierde, vijfde
+klasse; Rondeel, Doelen, Munt, of mot je in de Nes....?"
+
+Of Gerrit aan die derde dacht, waar hij eerst met Gijs had gezeten, in
+tegenstelling met die eerste klasse zijner verbeelding, waar hij later
+een plaats heeft gehad; zeker is het dat hij huiverde op 't denkbeeld
+van die vijfde klasse, en 't antwoord was dan ook terstond gereed:
+
+"Erste klas man, erste klas!"
+
+De met menschen gevulde pijpenlade kwam in beweging, en onze boeren,
+die meister wel is van de _radbroakmassinie_ hadden heuren sprêken,
+meinden: dat zoo'n _eumnius 'en radbroakmassinie_ op roajen was.
+
+"Vieux Doelen!" riep de livreiknecht van den ondernemer der omnibussen,
+tegen den nevenman van 't portier glimlachend knipoogende.
+
+De kast hield stil; en Gerrit en Gijs werden gewenkt om uit te stappen.
+
+Hoe ze door al die knieën heenraakten was haast onbegrijpelijk en
+tweemaal kwamen de hakken der vetleeren leerzen van Gijs in aanraking
+met omleerde eksteroogen 't welk den eigenaars een: "Ho! lompert!" en:
+"Stommen ezel!" ontlokte.
+
+"Hoeveul is 't?" vroeg Gerrit.
+
+De conducteur keek eerst rond, en zei toen zacht: "Ieder maar tien
+stuivertjes mijnheer, omdat Uwees 't is."
+
+Meeuwsen betaalde een gulden; en op de vraag: "Of er nog geen
+kleinigheidje voor hem kon overschieten?" beantwoordde de goede boer
+die vraag met den schelm een kwartje in de hand te stoppen, die in
+'t vuistje lachende wegreed.
+
+Gerrit en Gijs, met den zak op den rug, beschouwden lang het mooie
+huis met de vergulde letters, en waagden het eindelijk de stoep op
+te stappen, maar, tot binnentreden kwam het niet.
+
+"Wat mot je?" was de beleefde vraag van een mooien jongeheer, die
+met een hagelwit vest en een mooi zwart buisje aan, uit de breede
+gang op de boeren toetrad.
+
+"_Lozies_," antwoordde Gerrit.
+
+"Jij?" zei de jongeheer, die van naderbij bekeken ouder scheen dan
+'t buisje had doen vermoeden.
+
+"Ikke en mien zeun Gijs," hernam Gerrit.
+
+"Jij?" herhaalde de jonge heer.
+
+"Is dat dan zoo onbegriepelik?" sprak Gerrit weder: "Is 't hier dan
+geen _lozement_? Kan 't of kan 't niet?"
+
+De jongeheer liep weg; sprak met een anderen jongeheer, dia hem in
+de gang tegenkwam; spoedig kwamen er nog twee andere jongeheeren
+bij, één met een servet over den arm; ze begonnen met hun vieren te
+lachen, totdat Gerrit dat gegoechel begos te vervêlen, en hij, op de
+jongeheeren toetredende, vrij heftig zei: "Nou, hoe zal 't? Zal't of
+zal't niet?"
+
+De jonge heeren bleven goechelen, maar eensklaps stoven ze uit-een,
+want een deftig heer trad de vestibule in, en vernam op de vraag:
+"Wat is hier te doen?" van Gerrit: Dat ie kort en goed _lozies_ wou
+hebben; dat ie niet wist wat of de jonkers mosten; dat ie met zien
+zeun kwam karmis houwen; dat ie niet van meines was om deur die jonkers
+_verdingsierd_ te worden, en dat ie nog éns vroeg of 't kos of niet.
+
+De deftige heer monsterde Gerrit en Gijs, welke laatste nog steeds
+met den zak voor de deur was blijven staan; maar het open gelaat,
+en misschien het _wohlgenährte_ lichaam van den boer beschouwende,
+kwam hij toch tot het resultaat dat het wel goede klanten konden
+zijn. Even legde hij den wijsvinger tegen den neus, en riep toen een
+der jongeheeren toe: "Nº. 71 en 72, Karel--_allons!_"
+
+Karel kwam.--Gerrit wenkte Gijs binnen te komen.--Gijs kwam.
+
+"Neem de bagage van mijnheer," zei de chef van 't Hotel tot Karel,
+op den reiszak wijzende, die Gijs over den schouder hing.
+
+"Och, neen, dank oe," zei Gijs, toen de jongeheer Karel hem wilde
+ontlasten.--Karel echter liet niet af,--de chef was er bij, en hoewel
+Gijs beweerde: dat 't veuls te vrindelik was, pakte Karel den zak en
+wipte als een springend konijn, de breede trappen op.
+
+"Volg maar heeren," zei de Hotelhouder: o de _garçon_ zal u den
+weg wijzen."
+
+Gerrit, die zich in vredesnaam den titel van _heer_ maar liet
+welgevallen, volgde den wippenden _garçon_ en Gijs volgde zien voader.
+
+"Woar geet dat heer?" riep de dikke boer, dien 't trappenklimmen een
+ongewone zaak was.
+
+"Naar No. 71 en 72," riep de garçon.
+
+"Joa, al was 't honderd of duuzend!" zei Gerrit, diep ademhalende:
+"da's mien geliek: moar denk ie da'k noar den toren mot?"
+
+"Wij zijn er dadelijk," hernam Karel steeds voortwippende.
+
+"Veuruut dan moar!" zei Gerrit, moed vattende, en 't ging weer trap op,
+trap op, zonder einde." Zin we d'r dan nog niet?" zuchtte Meeuwsen,
+toen Gijs de 45ste trap had geteld en men op een portaal was gekomen.
+
+"Rechts-om!" riep Karel, en wipte alweer hooger.
+
+"Neen, nou geef ik er den weerlich af!" riep Gerrit, zich aan de
+leuning vastklemmende: "Doar zou 'en mins gek van worden; 'k goai
+nie wiejer." [26]
+
+"Nog een paar," overreedde Karel.
+
+In 't einde--Gijs had 63 geteld--bereikte men dan hijgende en zwoegende
+de bedoelde Nos. 71 en 72.
+
+"_Ici_," zei Karel, beide deuren schier gelijktijdig openwerpende.
+
+"_Iesie_ of geen _iesie_," bromde de boer: "ik zeg dan moar, dat
+'t veur geen fasuunlik mins te doen is."
+
+"Dit is uwe kamer," hernam Karel, op No. 72 wijzende, daar Gijs zijn
+vader in 71 wilde volgen.
+
+"Ikke?" merkte Gijs aan.
+
+"_S'il vous plait_," zei de garçon; en den reiszak in No. 71 werpende,
+verliet hij de kamer; plaatste zich op den overloop tusschen de beide
+vertrekken in, en beurtelings vader en zoon aanziende, vroeg hij rad:
+"Nog iets van uwe orders? Zullen de heeren ook aan de _table-d'hôte_
+dineeren, om half vijf?"
+
+Gijs begreep er geen stom woord van; en Gerrit ook het fijne, van
+de zaak niet vattende, zei kortaf: "Neen!" doodsbenauwd dat ie dan
+misschien nog hooger zou motte klimmen.
+
+Karel had genoeg van 't hooge gezelschap, vroeg of zeide niets
+meer, wierp de beide deuren dicht, gleed langs de leuning der trap
+naar beneden en liet vader en zoon, ieder op eene kamer aan hunne
+gedachten over.
+
+De goed gemeubileerde vertrekjes waren slechts door een houten beschot
+van elkander gescheiden, maar de ramen der beide kamers gaven hetzelfde
+verrukkelijke uitzicht, te weten: op een rood pannendak, waaruit zich
+een lange zwarte schoorsteen verhief.
+
+Gijs keek rond als een kat in een vreemd pakhuis, en vond Amsterdam
+toch zoo heel mooi niet.
+
+"Jong! woar zit ie?" riep Gerrit. "Wat zuwwe nou doen? Kom toch
+is hier!"
+
+"Mag dat, voader!!!!!?" schreeuwde Gijs, zóó hard, dat ze 't op straat
+best hooren konden.
+
+"Zeker!" riep Gerrit.
+
+Gijs liep op de teenen naar de deur, en sprong, alsof de dood hem op
+de hielen zat, van No. 72 in No. 71.
+
+"Zie jong," zei Gerrit, toen Gijs behouden binnen was; "doar zitten
+we nou, en 'k het 'en honger da'k schêl zie."
+
+"Ik ook," betuigde Gijs.
+
+"Dan mo'j moar is roepen," hernam de vader, "dan kuwwe wat
+kommendieren."
+
+Gijs pruttelde wel iets van: "Zoo vremd," en: "as voader 't moar dee,"
+doch als een gehoorzame zoon liep hij naar de trap, en riep--haast
+op de wijze als waarmee hij de kalveren t'huus, bij den bak riep:
+"Huup! huup! huup!"
+
+Er kwam niemand.--Eindelijk ging er een deur open, en een oud heer
+trad er uit en Gijs voorbij.
+
+"Och!" zei Gijs, zijn schroomvalligheid door den honger en 's vaders
+bevel afleggende, "zou j'is zoo goed willen zin, um wat êten veur
+ons te bestellen?"
+
+"Trek aan de schel ezel!" was het lief bescheid.
+
+De ezel droop af, en na eenig zoeken zag vader Meeuwsen in No. 71 een
+koord hangen, waaraan hij trok, en--'t klingelde! Een minuut later
+stond Karel weder voor hen.
+
+"Ge most ons is wat êten brengen," zei de boer, die nu begreep dat
+die jongeheer tevens knecht was.
+
+"Een _déjeuner à la fourchette_?" vroeg Karel.
+
+"Die dinger ken ik niet," antwoordde Gerrit. "_Desernees_ en
+_vorzettes_ he'k nooit gegêten. Schaft moar wat junske, dawwe wat in
+'t lief kriegen."
+
+Floep! was de deur weer dicht, en vijf minuten later stond er op
+No. 71 'en vremdigheid, woar Gerrit en Gijs geen begrip van hadden;
+echter ze begonnen te pruuven en te smekken, en hoewel ze de dinger
+hoast niet deur de kêl kosten kriegen,--zoo zuut en roar was de boel
+deur mekoar geflanst,--ze kregen 't lief toch vol.
+
+"'k Het 'r genog van," zei Gerrit eindelijk.
+
+"Ik ook," verzekerde Gijs, en ze stonden op om--noar de karmis te goan.
+
+
+
+Wij zullen niet breedvoerig verhalen hoe Gerrit en Gijs de trappen
+weer af klommen, 't Hotel uitstapten en zeiden dat ze 's oavends
+weeruum kwiemen; hoe ze door bedelaars, schoenpoetsers en loterij-joden
+werden bestormd, die de goedhartige boer schier allen tevreden stelde;
+hoe ze van den eenen hoek der stad naar den anderen werden gewezen
+om de kramen te bereiken, en, toen ze daar eindelijk aankwamen,
+er net kroamen vonden as bij heur op 't darp, hoewel er veul meer
+en ook mooiere woaren. We zullen niet verhalen, hoeveel Gerrit voor
+den monsterkoek betaalde, dien hij veur zien Griet wou meebrengen,
+en waar met suukere letters:--Voor Uwé kermis--op geschreven stond;
+hoe Gijs werd bedrogen, met 'en kupke en schuttelje, dat ie veur
+Mijntje mee wou nemen; hoe zij verder moppen, amandelen en wat al niet
+meer kochten, tot dat de zakken stijf uitstonden en de kermisgasten
+haast onder hun last bezweken; wij gaan dit alles vluchtig voorbij,
+en vinden hen 's avonds, vader en zoon, op de Botermarkt in een gewoel
+en gejoel voor de spellen weder.
+
+"Jong!--jong!--jong!" dat waren de uitroepen, die vader en zoon
+Meeuwsen, als om strijd, deden hooren, toen de komieke Pias van
+Krassée naar het nokje van de tent klom, en daar allergeestigst! een
+kleermaker ging nabootsen. "Jong!--jong!--jong! he'k nou....!" waren
+de uitvallen, toen Blanus met zijn troep Russische, Italiaansche,
+Spaansche en Turksche paardenhelden en heldinnen naar buiten kwam,
+en drievierde buiten vertoonde van 't geen er binnen gebeuren zou.
+
+"Luuster! luuster!" riep Gijs, terwijl hij tevens schier omver werd
+gestooten door een troepje voorbijdringende kermisgasten. "Luuster!"
+
+En Gerrit luusterde.
+
+"Nooit ergens of nievers gezien!" riep een schorre mannenstem, met
+een stokje naar de Blanussen wijzende. "Deuze heer is de sterkste
+rijer die je ooit zult gevonde hebbe." Gijs keek zijn oogen uit.--"Hij
+heef de eer gehad om voor de keizer der Russe te _mannevreere_. Deuze
+jongejufvrouw, is ook nooit of nimmer overtroffe, en dut jongetje,--op
+zij schobbejak!--dut jongetje, twee jaren oud, doet toere en maneuvers
+daar en mens verstomp van zei staan. Kom maar binne, Meheere en Dames;
+d'r is al 'en gedisteleerd gezelschap binne. De prijze der plaatse
+zijn: eerste rang 50 cente, tweede rang 25 cente en dan zijn 'r ook
+nog goeje zit-plaatse voor één dubbeltje of 10 cente. Naar binne! naar
+binne! Allô! allô! allô! de muziek geeft de laatste waarschouwing en
+we gaan oogenblikkelijk beginne."
+
+Snijdend en oorverdoovend viel nu het vóór de tent geplaatste orkest
+in, en Gerrit riep: "Dát mowwe zien!"
+
+"Plaas voor de Heere!" schreeuwde de man met het stokje; en de
+Meeuwsens, vader en zoon, betraden het geheimzinnige en schitterende
+voorportaal van 't Cirque Olympique van den Heer Blanus.
+
+"'k Wil dan alêvel 't spul ook is zien," zei Gerrit tot een juffrouw,
+die achter een vierkant gaatje zat, woar Gijs niet van begreep hoe
+ze d'r deur was gekommen.
+
+"Welche rang?" vroeg de juffrouw.
+
+"Wa's ook weer 't beste?" vraagde Gerrit.
+
+"Wel die erste ies de hoogste," antwoordde de juffrouw.
+
+"Dan za'k 'r niet van gediend wêzen," hervatte Gerrit, "denk ie da'k
+'t trappen klimmen nog niet zat bin?"
+
+"Trapfen kliemen?" zei de mamsel; "dat hoeft niegt, 't is laag pij
+den groend."
+
+In 't eind betaalde Gerrit twee gulden, bekwam twee kaartjes, en wilde
+ze maar volstrekt niet afgeven toen hij er naar gevraagd werd.--Ze
+zullen mien niet kriegen veur dat 't spul uut is, zoo dacht hij.
+
+Een man met vreeselijke snorren, die de kaartjes had gevraagd,
+beduidde onzen boer dat zulks behoorde.
+
+"Nou, der dan!" zei Gerrit, en weldra zaten ze op de eerste bank,
+eerste rang, vader en zoon, in afwachting van de dingen die nu
+gebeuren zouden.
+
+'t Duurde nog wel een half uur, eer het _gedisteleerd_ gezelschap
+voldoende was, om het de vreemde kunsten te vertoonen. Nog wel
+driemaal was de troep rijders en rijderessen, die in 't kleine cirque
+vertoefde, naar buiten getrokken om de ambitie der kermishouders op
+te wekken.--Eindelijk begon het spul.--Gerrit en Gijs zaten stom.
+
+Een bruine knol, kortstaart,--voormalig volbloed--galoppeerde met
+stijve pooten, op de maat der muziek, 't cirque rond. Een man stond
+er boven op. Hij sprong en danste: as 'en gek, dacht Gerrit. Maar
+spoedig knepen onze boeren de oogen dicht, want telkens als de bonk
+hen voorbij kwam, kregen ze 'en karvracht zand of zoagmêl in de oogen,
+dat ze hoast niet zien kosten.--Nu kwam er 'en witte knol met 'en
+stempel op de bil, die aweer net zoo goeng drêjen. 'En Juffer sprong
+er op, die erst goeng zitten. Toen begost ze ook al te springen en
+te dansen en te drêjen; maar Gijs was zoo beduusd, dat ie d'r hoast
+niet noar kieken durst, went--ze had geen ens kousen oan de been'
+en ze _schrenierde_ zich moar niks.
+
+"Ik wol dat 't uut was," fluisterde Gerrit, die de oogen vol had.
+
+"Ikke ook," zuchtte Gijs.
+
+"Meseu Blanus!" riep een man, die met een lange zweep in 't midden van
+'t cirque had loopen klappen.
+
+Meseu Blanus verscheen.
+
+Zie, doar hadden de boeren nou nog schik af; hie was krek as 'en boer
+gewammist en gebokst; doar begost ie nou ook alweer te riejen en te
+drêjen, en de boeren wreven zich, zooveul ze kosten, 't zoagmêl uut
+de oogen.--Zie, doar smeet ie 't wammis en de boks uut, en, doar
+stond ie nou krek als skaldoat.
+
+De man met de zweip gaf den heer Blanus 'en geweer, en nou begost ie
+te eksersieren, krek as 't heurde.
+
+"Hie loaid 'm," fluisterde Gijs angstig.
+
+"Kwoasie," zei Gerrit.
+
+"Neen moar," hernam Gijs doodsbenauwd, "hie mikt op mien, voader!" En
+pas was het woord er uit--of ie gaf 'en schrauw!!! went hie meinde
+dat den Blanus hum wou doodschieten.
+
+"Stil toch jong!" zei de vader, "'t Is niks;" maar, toen Gerrit nu
+zag dat den Blanus 't geweer en 't sdaldoatenpak uutsmeet, en in zien
+bloote lief, met 'en vlag en 'en trompet veur den mond [27] bleef
+vorthoksen, toen schoot ook hum 't gemoed over de zêjeloosheid vol;
+en Gijs bij den arm pakkende, riep hij luid: "Da's te arg, da's te
+arg! kom jong!--vort--vort!"
+
+Toen onze kermisgasten buiten de tent, en weer in 't gejoel waren,
+zei Gerrit: dat ie d'r zat en genog van had; en Gijs zei: dat 't
+smêrig was.
+
+
+
+"Wat nou?" vroeg Gerrit besluiteloos.
+
+"Hosse! hosse! hosse!" klonk het eensklaps uit wel vijftig monden
+van mannen en vrouwen, die dolzinnig hand in hand voortholden.
+
+"Hosse! hosse! hosse!" klonk het zonder ophouden, en Gijs, die niet
+wist woar de weind [28] heer kwam, zag zich eensklaps, met zien voader,
+in den levenden kring gesloten, die wild om hen heentierde.
+
+"Hosse! hosse! hosse!" klonk het steeds, en _nolens volens_, zagen
+zich de beide boeren in de handenketen geschakeld, die hen meesleurde.
+
+"Dat verdrêj 'k!" riep Gerrit, en zijn Betuwsche klavieren
+loswringende, smeet hij zijn nevenlui van zich af, die achteruitvlogen,
+zich echter spoedig herstelden, en met Gijs voorthosten.
+
+"Loat de jong los; loat 'm los zeg ik oe!" schreeuwde Gerrit die den
+gillenden zoon zag voorttrekken.
+
+In weinige oogenblikken had hij Gijs bereikt, en zich nogmaals van
+zijn Betuwsche kracht bedienende, rukte hij den jong uit de schakel,
+en zich beschermend voor den duizelenden zoon plaatsende, riep hij
+bevende van woede: "Kom nou moar uut a'j durft!"
+
+Maar de hossenden schenen geen lust te gevoelen om met die gespierde
+vuisten kennis te maken, want: "Hosse, hosse, hosse!" klonk het,
+en de wilde troep trok verder.
+
+"Honde en ape, Heere!" riep een man, Gijs een gedrukt briefje in
+de hand stoppende: "Levendige gedresseerde honde en ape. Kom binne;
+25 cente maar. Binne, binne, daar is noch plaas!"
+
+"'t Zin hier allemoal honde en oapen!" bromde Gerrit, terwijl hij
+Gijs met zich voorttrok.
+
+"'t Geheim van Parijs," riep een ander persoon: "Wat nieuws, hier
+mot je zijn!"
+
+"'k Wil d'r niks van heuren," zei Gerrit alweer: "Kom jong."
+
+"Hier, Meheere, de sphiegchel des gheheims, waar het meissie haren
+minnaar en de jonkman zijn meissie zien kan, voor een duppeltje
+maar! Groote Amerikaanse sphiegchel des gheheims!"
+
+"Loat me met vrêje!" zei Gerrit,--en Gijs, die zien Mijntje toch wel is
+efkes had willen zien,--werd door den ontstemden vader voortgetrokken.
+
+Hoe ze er verzeild kwamen wisten de boeren niet, maar vreemd keken
+ze op, toen ze zich in 't midden van twee riejen huuzen bevonden,
+die allemoal blonken en schitterden, en waarveur dikke en dunne
+vrouwen zoaten en stonden te bakken en te sissen dat 't zoo'n oard had.
+
+"Vrij kamertje Heere?" zei een juffrouw, met een golden muts op
+'t heufd, tot Gijs, terwijl ze hem bij den arm trok.
+
+"Kom!" zei Gijs, zich losrukkende.
+
+"Lekkere wafeltjies?" hernam de juffrouw met de muts, niet ontmoedigd,
+terwijl ze zich in den weg der boeren plaatste.
+
+"Hier! poffertjies, versch uit de pan!" riep een dikke dame, zich
+van Gerrit meester makende.
+
+De dames, die de boeren zagen wankelen, verdubbelden hare
+welsprekendheid, en weldra stapten Gerrit en Gijs, rechts de wafelkraam
+binnen.
+
+Onze vrienden hadden sinds de _desernees en vorzettes_ niets
+genuttigd,--de moppen en amandelen uitgezonderd--en beiden waren
+zeer hongerig.
+
+"Dan moar gauw wat!" zei Gerrit, het vrije roefje instappende, waar
+reeds drie slungels met hunne dames gezeten waren: "Gauw wat, heur ie!"
+
+Twaalf wafeltjies en twee glaassies pons hé?" zei de mooie juffrouw
+en zonder antwoord af te wachten verdween ze.
+
+Wat 'en gezicht Gijs zette, toen het bord met de wafels en de punch
+op tafel stond, en de mooie juffer noast 'm kwam zitten, en 'm onder
+de gladde kin streek--is haast niet te zeggen.
+
+"Nou wat wou ie?" vatte Gerrit het woord voor Gijs op: "Denk ie dawwe
+die dinger niet allinnig op kunnen?"
+
+"Wees maar zoo boos niet," zei de juffer.
+
+"Boos of niet boos," hernam Gerrit, die nooit zoo slecht was
+gemutst geweest als op die Amsterdamsche kermis: "Wat wil ie met dat
+kinstrieken dan, hê? 'k Hol niet van die _horlepieperie_. Mien zeun
+het zien Mijn. Goa weg, of ik goai."
+
+Toen de juffer zag dat 't gemeend was, stond ze op, lachte, en
+ging heen.
+
+De slungels met hunne meiden begonnen ook te grinneken, maar toen
+Gerrit ze eens met zijn Betuwsche oogen aanzag--keken ze sikkeneurig
+veur zich.
+
+Alêvel, Gijs vond dat die woafels lekker woaren. Gerrit oordeelde dat
+'t ook al slempsloarie was: zuut, moar geen stand in 't lief. _Mik_
+was 'en heeleboel béter; moar, hie had honger, en at.
+
+Toen 't op betoalen kwam, kneep ie de oogen dicht, en zei z'n
+krachtigste vloek: "Za'k verzinke!"--Brommend verliet hij de
+kraam. Gijs volgde met glimmenden mond, en zei: "Voader 'k heb sloap."
+
+Door welke straten en stegen zij hebben gedwaald, langs welke grachten
+zij hebben geloopen, en hoeveel menschen zij naar 't _lozement_ van
+de erste klas hebben gevraagd, dat niemand hun wist aan te wijzen,
+hoeveel brooddronkenheid en andere dronkenschap zij hebben gezien,
+en wat al zedeloosheid die stad van de erste klas hun onwillekeurig
+te aanschouwen gaf,--van dat alles vernamen wij niets, alleen maar
+weten wij, dat Gerrit, 'en rêkel 'en fleer um de kop gaf, umdat ie
+'en onneuzel dernje dat allinnig noar huus goeng, temtierde; en, dat
+ze dan eindelijk en ten langen letste oan 'en man met 'en grooten
+roatel hadden gevroagd: of _hie_ dan niet wist woar dat _lozement_
+van de erste klas was woar ze van mergen woaren gewêst? Hoe die man
+"neen" had gezeid, en den noam van dat _lozement_ had gevroagd;
+en dat Gijs toen had gemeind, dat 't Verdoel of zoo wat was; en
+hoe de man hen toen twee straten verder een Hotel had aangewezen,
+dat voader en zoon hadden aangegaapt, en daarna hadden uitgeroepen:
+"Dat is 't, dat is 't!"
+
+Het vlugge springkonijn, de jongeheer Karel, was al spoedig weder
+present. In een oogenblik had hij een blakerkaars aangestoken; wipte
+de trappen op, en verzocht de doodmoede boeren--die dat straatsteenen
+loopen niet gewend waren--hem _s'il vous plait_ te volgen.
+
+Gerrit en Gijs volgden--ja!--en ze kwamen b-o-v-e-n--ja! moar 't was
+krek of d'r wel duuzend hoamers in die been' oan 't kloppen woaren.
+
+"Verkiezen de heeren nog te _soupeeren_?" vraagde Karel, die op de
+beide Nos. twee bougies had aangestoken.
+
+"Nou soep eten!" zei Gerrit: "loop! 'k heb den buuk pas vol woafels."
+
+"Laarzen buiten zetten; hoe laat wekken?" hernam Karel.
+
+"'k Goai mergen met de vroegste spoor weg," antwoordde Gerrit.
+
+"Dus een vigilante?" zei Karel weer.
+
+"Loop noar den.... houtmiet!" riep Gerrit: "met al ou vremd gesnor."
+
+"Goeden nacht Heeren," zei Karel. De deuren gingen dicht, en de
+heeren--zaten alleen.
+
+Nu begon er een discours tusschen de beide boeren, zoo grommend,
+echt boersch, en tevens zoo zacht, alsof ze vreesden moeder de vrouw
+te zullen wakker maken; en eenige minuten later vertrok Gijs, met
+'en nije blauwe pluummuts, na een: "G'en nacht voader," naar No. 72.
+
+Gerrit had op No. 71 die waskeersen moar uutgebloazen: "da's moar
+baldoajigheid," had hij gezegd; en Gijs, op No. 72 gekomen, volgde
+'s vaders voorbeeld.
+
+Spoedig nu waren de kermisgasten bij 't schijnsel der maan
+ontkleed. Gijs zette de pluimmuts op en stapte in 't zachte bed.--Wa'n
+ding was dat! zoo wêk as pap! Noe! 't zou misschien nog wel gevleid
+hebben, moar,--zoo allinnig, in zoo'n hoog huus; en voader op 'en
+andere koamer!
+
+Gijs lei te luusteren.--Ieder oogenblik heurde ie wat..... dan
+loopen.... dan stommelen, en.... sprêken ook. Eindelijk wier 't hum te
+benauwd, en overeind gaande zitten, keek hij angstig naar de deur. Hie
+meinde duudelik dat...... ie wat heurde..... bij de deur. ... 't
+Was.... of..... ie..... de kruk..... al zag..... umdrêjen. 't Gezicht
+wier al benauwder en benauwder.--'t Zweit brak 'm oan alle kanten
+de lêjen uut; moar hie zag 't toch..... duudelik; en--toen de deur
+nu werkelijk geopend werd, gaf ie 'en schrauw.....moar, kwiem _l 
+ a  n  g z o a m e r hand_ weer bij oajem, went hie zag:..... dat
+'et voader was.
+
+"Op dat ding kan 'k 't niet rooijen," zei Gerrit bij 't binnentreden,
+en met het _ding_ zijn bed bedoelende, dat den boer veel te zacht was:
+"Neen Gijs, 'k kom hier nog liever op de planken liggen."
+
+"Da duu 'k ook," zei Gijs; en van het bed stappende, goeng ie noast
+zien voader op den vloer liggen, ieder met 'en pijekker ineen gerold
+onder 't heufd.
+
+Goeden nacht; droomt genoeglijk!
+
+Of dat droomen wel genoeglijk was, betwijfelen wij, want het was een
+rarekiek van erste klasses en rangen; van bloote been' en woafelen;
+van geweren en peerden; van _eumniussen_ en torenklimmen, daar geen
+eind aan kwam; maar, zeker is het, dat de Meeuwsens, vader en zoon,
+bij 't ontwaken net keken of ze betooverd waren, en lang moesten
+bezinnen eer ze wisten, woar of ze toch ievers in de wereld zoaten.
+
+
+
+En--hoe kwamen de kermisgasten thuis? Gerrit bij zien Griet en Gijs
+bij zien Mijn?
+
+Best. Naar 't lichaam slecht, maar _best_ naar de ziel. Ware het met
+alle kermisgasten zoo!
+
+De rekening, die Karel den boer vóór zijn vertrek overhandigde,
+was voor hem onleesbaar; ook voor Gijs. Misschien was er niemand
+dan de chef van 't Hotel en de eerste _garçon_ of _Oberkellner_
+in staat die te ontcijferen; alleen was de somma goed leesbaar:
+Zegge f16,80--nauwkeurig berekend. Gerrit dacht--maar zei niets,
+en--betaalde, hoorde vreemd op dat ie nog 'en fooi most geven, maar
+gaf die, en--verliet met de erste eumnius de Verdoel, en met de erste
+spoorweg de stad van Amsterdam.
+
+"Dat he'k gehad," zei Gerrit, toen ie goed en wel weer bij zien
+Griet in de keuken zat: "Da's éns, moar nie weer; 'k het alles van
+die erste klas gehad!"
+
+En 't was waarheid, want in de terugreis was hij in de diligence van
+den trein terechtgekomen, maar had zich daar nog veul ongemakkelijker
+bevonden dan in de gewaande van de heenreis: "Neen," riep hij luid:
+"da's éns, moar 't letst! Al dat erste is 'en slobberige, noare boel,
+woar 'en fasuunlik mins af iest."
+
+En Gijs--Gijs was zoo blied, as 'en vuile ien de weerd dat ie weer
+thuus was; en, toen ie van de juffer met de bloote been' en de juffer
+met de golden muts oan Mijn vertelde, toen kreeg ze 'en kleur as
+vuur, en zei: dat 't 'en schand was; moar 't kupke en schuttelje, die
+boven alle verwachting heel woare overgekommen, vond ze arg mooi. En,
+toen Gerrit op 'en goejen oavend volk bij zich op de slacht had, en
+d'r ook al van den monsterkoek was gepruufd, en bij die occoasie zien
+weervoaren vertelde, toen zei zwoager Kresel: dat 't ien de hugt niet
+te veinden was; en baas Janssen: dat 't met de zêjen achteruutgoeng; en
+de oude Teunisboer besloot: "Wat duu'j ook met de klompen op 't ies!"
+
+
+
+
+
+
+DEINE-MEU.
+
+
+'t Was een bitter koude Decemberdag, toen op den landweg tusschen
+E. en D. een rijtuig met twee kloeke paarden bespannen, over de hard
+bevrozene sneeuw rolde.
+
+Wie de man was die in dat rijtuig zat, vernamen wij niet, maar wel
+had Deine-Meu, die de hoeve _Het Uiversnest_ bewoonde--'t welk juist
+aan den weg lag--gezien, dat de mins in 't rietuug zien koetsier had
+oangetikt, waarop deze met de zweip had achterum gesloagen, zoodat
+'en jungske van vief of zes joar, dat achterop stong en met zien
+verkleumde henjes 'en iesder of'en ding had vastgehouwen, van de tree
+af, en veur dood op den weg was neergevallen.
+
+Dat had Deine-Meu gezien, en Deine-Meu was 'en mins dat meer gevuul in
+'t lief had dan de meisten van 't darp wiesten.
+
+Deine-Meu zei niet veul, en Deine-Meu lachte sinds jaren niet meer.
+
+Deine-Meu had, in d'r tied, mennig en een met de kous op den kop
+noar huus loate goan, en as ze nou van trouwen of trouwerij heurde,
+dan keek ze grommig. Da's woar.
+
+Moar--zei ze niet veul, Deine-Meu docht: "beter gezwêgen dan gekheid
+geproat."
+
+Lachte ze sinds joaren niet meer, ze had ook alles weg zien goan
+wat 'r lief was gewêst: voader en moeder en bruurs en zusters, en
+alleen 'en vierjoarig dernje dat ze noa zich nam, 'en bruurs kiend,
+was overgebleven.
+
+As alles in 't schip geet wa'j lief hebt en a'j dan moerzoalig allinnig
+op wal blieft dan ku'j 't lachen wel loaten. Wat blief!
+
+Keek ze grommig, as ze van trouwen heurde.... Deine-Meu had ook zoo
+hier en doar is gekeken, en gezien: "Dat de mansluu, as de erste gloed
+'r af was, dukkels bullebakken woaren, en de vrouwluu, as de melk
+afgereumd was, zoo schraal koste wêzen."
+
+Nou!--Moar had Deine-Meu, Hannes, en Teunes, en Êvert dan indertied
+ook met de kous op den kop noar huus late goan, ze had Miechel niet
+vergêten, die, toen zij achttien en hij negentien joar was, met dien
+fransoos Napoleon noar Rusland was getrokken, moar nooit was weerum
+gekommen. Ze had 'm niet vergêten, umdat hij de eenige was gewêst,
+die 'r gevroagd had toen ze nog moar 'en _afhankelikke_ dern was,
+en de anderen woaren gekommen toen ze _boas van 't spul_ was; moar,
+minder naar Deine-Meu dan wel noar 't _Uiversnest_ hadde gekeken. Da's
+ook woar!
+
+Ja, Deine-Meu had meer gevoel dan de meesten van het dorp meenden.
+
+Den schamel gekleeden jongen, door den koetsier van het rijtuig
+zoo onzacht getroffen, had zij zien vallen, en terstond naar buiten
+getreden, naderde zij het knaapje en vraagde hem, wie hij was en waar
+hij thuis behoorde.
+
+De jongen gaf geen antwoord, maar schreeuwde van pijn en koude uit
+al zijn macht.
+
+"Geurt!" riep de eigenares van 't _Uiversnest_ haar bouwkneeht toe:
+"breng gij die stakkert is êfkes noar binnen, de jong het 't biester
+te kwoad."
+
+De jong had het wel te kwaad, want een geruimen tijd verliep er eer
+hij door warmte, een weldadige rust, benevens eenige versterking,
+in staat was, om op de vragen van zijn gastvrouw te antwoorden.
+
+"Woar kom ie van doan jungske?" vraagde Deine-Meu.
+
+"Van huus," antwoordde het kind.
+
+"Van huus? Woar is oe huus, menneke?"
+
+"Bij voader."
+
+"Hoe heit oe voader, kerlje?"
+
+"Teunis heit ie; moar hie kiekt altied zoo vuul, krek as Tax."
+
+"Wie is Tax?"
+
+"Tax? Wel Tax van noast ons, die ielkeen in de been' biet."
+
+"Moar oe voader zal toch niet bieten, jungske?"
+
+"Neen, bieten dat duut ie ook niet, moar sloan kan ie, dát kan
+ie! Ielken oavond krie'k woames, en as voader,--zoo as Bart van
+noast ons zeit--bezopen is, dan sleet ie nog harder, en as 'k dan
+mot greinen, of 'en hout griep en weerum sloai, dan wordt voader nog
+vuulder als vuul; en nou...."
+
+"En nou....?" herhaalde Deine-Meu.
+
+"Joa, nou van merrege was ik uut gewêst um, zoo as ze 't nuumen,
+kloare te hoalen, moar, brocht de lêge flesch t'huus umdat ze niet
+langer poften. Voader wier zoo vuul, dat ie me met't heufd tegen de
+deur kwakte; en toen 'k begost te greinen, toen zei ie: "Smerlap,
+zu'j den mond houwen!" en toen 'k nog harder schrauwde, pakte voader
+mien in 't wammes en smeet mien de deur uut."
+
+"He'k z'n lêven!" riep Deine-Meu. "En toen kerlje?"
+
+"Toen greinde 'k nog veul harder, en liep wa'k loopen kos, umda'k
+iel'k'reis docht, da'k voader heurde. In 't lest kwiem 't gevoar [29]
+achter mien oan; 't goeng langs mien heer, en, toen zie 'k 'r achter
+opgekropen, en 'k docht da'k dood was gegoan; moar nou.... nou kan
+ie me toch niet kriegen.... is 't wel....?"
+
+"Oe voader?" zei Deine-Meu vragende; en op een knikken van het knaapje
+schudde zij het hoofd en zuchtte: "Teunis! Teunis!"
+
+
+
+Terwijl Deine-Meu den volgenden morgen wel toegestopt op haar karretje
+gezeten, naar het naburig D. reed, ten einde Teunis te spreken,
+liet zij den kleinen Paul op het _Uiversnest_ achter, en Anneke,
+de vierjarige meu zegster van Deine, stond met het vingertje in den
+mond toen de vrouw wegreed en het jongske, haar nawijzende vraagde,
+of zij--Deine--ook sloan kos?
+
+Anneke durfde geen woord te spreken; zij begreep ook het rechte van
+die vraag met. Sloan dee de klok, altied as 't _tied_ was van sloan;
+moar Deine, neen, dat had ze nooit gedoan.
+
+Deine had van de klok geleerd, dat slaan _op tijd_ nuttig is, maar
+vóór den tijd verwarring brengt.
+
+'t Was bij Anneke nog geen tied gewêst.
+
+Een dotje was ze, dat kleine blonde aanvallige ding.
+
+Drie en een halfjaar slechts mocht ze de ouderzorg genieten. Hare
+ouders waren bij den goeden God, zooals Deine-Meu zeide, in den hemel,
+en ofschoon Anneke nog niet recht begreep, hoe ze doar boven gekomme
+woaren, umdat 'r toch geen gat in de lucht was, zoo geloofde ze wel
+wat men haar zeide, maar bleef nog altijd in 't onzekere, hoe 't dan
+meugelik was dat Deine-Meu, zoo dukkels as ze noar de kark goengen,
+op 't karkhof wees en zei: "_Doar_ liggen ze."
+
+'t Was 'en dotje dat blonde dingske; keuvelen kon ze--wanneer ze
+althans met hare moei alleen was--dat 't zoo'n aard had, en de pop,
+die haar op de laatste kermis gekocht was, werd zóó trouw en moederlijk
+door het meisje verpleegd, dat menige moeder van 't dorp er een les
+aan had kunnen nemen.
+
+Anneke ging school ook, en ofschoon ze in 't eerste wel geflikflooid
+had um moar thuus te blieven, ze had 'r nou al meer schik in, veural
+nou ze in 't _Spa-a_ al 'en heel eind wied was.
+
+Wat Anneke hinderde, bestond in dat _allinnig_ noar huus goan. Van
+'t school tot aan Reinderts was 't niks, went dan goeng ze met Gijs
+en Mieneke mee; moar verder.... En Geurt de bouwknecht, zuumde zoo
+dukkels um 'r tegen te goan. Bang was ze wel niet, moar, 't vonder
+bij den appelen-bongerd was zoo smal, en de leuning was zóó hoog,
+dat ze er hoast niet bij kos kommen.
+
+Paul, die te vergeefs op de vraag: of die doar wegree ook sloan kos,
+een antwoord wachtte, streek zich over den zwarten krullebol, en wilde
+eindelijk weer iets zeggen, toen 't meisje, zeker aan 't schoolgaan
+denkende, blijkbaar verlegen en met neergeslagen oogjes vroeg:
+
+"Blief ie bij Deine-Meu, en goa'j dan ook school?"
+
+'t Was altijd een dreigement voor Paul geweest: "A'j niet wilt,
+dan zu'j noar school toe." 't Sprak dus van zelf, dat Paul geen hoog
+denkbeeld koesterde van de genoegens, die er gesmaakt werden, en de
+woorden: "'k Wou nog liever!" bewezen, hoe weinig zijn jong hart naar
+die plaats der vorming verlangde.
+
+"'k Ken al tot lui-ui, foei-oei," hernam het dotje met zekere
+zelfvoldoening, terwijl ze met het hoofdje knikte: "heur moar... spa a,
+slee ee, drie ie, ho o...."
+
+"Dat ken ikke niet," zei Paul, en hij zag Anneke aan, alsof ze een
+_hokus pokus_ vertoond had.
+
+"En as 'k wat grooter bin, dan krieg 'k 'en pen ook, en 'en lei en
+'en griffel, moar as Geurt dan niet kumt, dan durf 'k iensgeheel niet
+over 't vonder."
+
+"'t Vonder...?" herhaalde Paul: "Mo'j over 't vonder?"
+
+"'k Zou alles loate vallen," hernam de kleine: "as 'r geen mins was
+die me vast hiew, en veural as 't zoo glad is as nou."
+
+"Moar dan zal _ik_ oe wel vasthouwen," hernam Paul snel: "'k Bin
+'r niks bang veur, en 'k geleuf zelfs da'k oe best droagen kan."
+
+"Neen, neen, neen!" riep de kleine angstig, terwijl Paul, haar om
+het teedere lijfje vattende, haar werkelijk van den grond lichtte,
+en al zijne krachten inspande om het meisje een eindwegs over de
+deel te dragen: "Neen, neen," riep ze alweer; maar weldra ging de
+vrees over, en toen Paul haar eindelijk op den grond zette, vraagde
+zij: of hij ook, zooas Geurt, haar op den rug kos droagen? En, toen
+Anneke spoedig daarna op den rug van den zesjarigen Paul zat, toen
+had ze een pret van belang, en vooral wanneer Paul--asof 't peerd wat
+schichtig wier--ging trappelen en steigeren, heere minsen dan kon ze
+'t niet houwen van lachen.
+
+'t Jongske, eindelijk vermoeid van de diensten, die hij als rijpaard
+bewees, viel behoedzaam met zijn berijdster in een hoop hooi neer.
+
+"Zie zoo," zei Paul; en Anneke lachte nog eens, en riep in verrukking;
+"Zóó op 't peerd, wi'k wel altied noar school en weerum!"
+
+De eigenares van 't _Uiversnest_ reed naar D.--Daar aangekomen liet ze
+haar kerreke, door Willem den errebeier bestuurd, op den grooten weg
+wachten, en sloeg te voet een zijweg in, die naar de hut van Teunis
+Dissel voerde.
+
+Zij klopte aan.... Geen antwoord. De deur openende, trad zij het
+kleine vertrek binnen, en zag tot haar verbazing dat Dissel op een
+stoel zat te slapen, terwijl een zwaar geronk haar duidelijk deed
+verstaan, dat die slaap geen gewone slaap was.
+
+"Nog véur den middag!" dacht Deine: "Is Teunis dan geen errebeijer op
+'t huus van C. meer? Zou 't woarheid zin, wat 't jungske zee?" en
+den slaper naderende, klopte ze hem op den schouder en riep luide:
+"Dissel! Dissel!"
+
+"Hé...?" zei de man, en wreef zich de bezwaarde oogen.
+
+"Ik wou oe sprêken Dissel," hernam Deine: "Ken ie me niet...? 'k Bin
+Deine Woesting van 't _Uiversnest_."
+
+"'t _Uiversnest_?" herhaalde de slaapdronkene, zonder op te zien:
+"'t _Uiversnest_! 't is me krek allins, loa'k moar sloapen."
+
+"Neen," herhaalde Deine, terwijl ze den man sterker schudde: "Ge mot
+wakker blieven; of kan 't oe niet schêlen woar oe jungske, woar Paulke,
+die giesteren wegliep, gebleven is?"
+
+"Paul?" zei de man, zijne oogen tot de vraagster opheffende; en
+eenige oogenblikken daarna, terwijl hij Deine lodderig aanzag:
+"Is ie d'r weer de jong....?"
+
+'t Had Deine Woesting meer moeite gekost dan men oogenschijnlijk
+zou gezegd hebben, om Dissels woning binnen te gaan; hij toch was
+'t gewêst, die, as knecht op 't _Uiversnest_, hoar, veur 'en goeje
+twintig joaren, gevroagd had, moar, krek as Hannes 'en joar eerder,
+en Êvert 'en moand of wat loater, met "neen" was afgezakt. Teunis--zij
+wist het,--had noaderhand arg en veul kwoads van heur afgegêven:
+dat ze knieperig, en gierig, en kwêzelig en nog zooveul meer was;
+dat ze hum erst had oangelokt, moar as 't op trouwen zou, uut angst
+veur de schijven, had afgeschêpt. Ja, ze had er tegen opgezien, de
+zestigjarige, om den man weer te vinden, die sinds dien tijd, toen
+'t ook al niet heel pluus met de kloare was--zien kracht en zien macht
+had vergooid. Ze had er tegen opgezien om hum 'en gunst, alschoon in
+_zien_ belang, af te vroagen; moar nou....! nou zij d'ellende zóó groot
+zag...., nou ze alles vond nog arger as ze van 't jungske verstoan had,
+nou had ze geen opzien of roarigheid meer, maar deed na de mededeeling,
+_hoe_ Paul in haar huis kwam, met krachtige woorden het voorstel om den
+jongen aan hare zorg af te staan; den jongen, den eenig overgeblevene
+van een zestal, dat God hem in betere dagen geschonken had.
+
+Nadat in vroegere jaren de speculatie op de _eigenares_ van 't
+_Uiversnest_ was mislukt, trok de knecht naar D.
+
+'t Ging alzoo eenige jaren achtereenvolgend van den eenen boer op den
+ander. Telkens om redenen, die voor Teunis niet vleiend waren, kon hij
+weer elders zijn diensten aanbieden, totdat hij ten laatste, na als
+vaste arbeider op 't huis van C. te zijn aangenomen, eene vrouw nam,
+die er gelukkig in slaagde, den man in 't rechte spoor te houden. 't
+Scheen echter, alsof er op dien echt geen zegen mocht rusten, want:
+vief kleintjes woaren er weggehoald véúr dat ze 't loopen kosten,
+en zeuven joaren noa den trouw had moeder Geurtje 't lêven van Paul
+met het heure betoald.
+
+Teunis had verechtig van Geurtje gehouwen. Geurtje was 'en knap wief
+gewêst, en had, met uut schoonmoaken en wassen goan, nog al oarig
+wat bijgebrocht. Teunis had 'en heel ander lêven gehad, en, as ie 't
+noagoeng, dan was ie toen 'en _mins_ gewêst, en misschien de knapste
+errebeijer die 'r in 't darp liep, al was ie dan ook geen boer op
+'t _Uiversnest_. In de kroam van Paul had Geurtje den letsten oajem
+uutgebloazen, en Teunis had gegreind, krimmeneel had ie oangegoan en
+op 't kleine jungske gevluukt, krek asof die 't helpen kos dat zien
+moeder dood was.
+
+Helaas! na Geurtjes dood was Teunis tot zijn oude natuur
+teruggekeerd. Niet krachtig genoeg om, zonder die leidsvrouw, op den
+nieuw gekozen weg voort te gaan, sloeg hij aan 't twisten met God,
+en beschouwde den kleinen Paul niet als een geschenk om de smart
+over de ontnomen echtgenoote te lenigen, maar wel als een voorwerp
+dat hem zijn geluk had ontroofd.
+
+Arme Paul! geen moeder hebben, afhankelijk zijn van de
+menschlievendheid eener vreemde, en "geschopt en getrampt" worden
+door een vader, die vol bitterheid de nagedachtenis zijner ontslapene
+vrouw schendt, en, háár en zijn kind vergetende, in weinige dagen
+weer afbreekt wat hij met haar opbouwde; die zich zelven voor den
+arbeid onbruikbaar, en tot een slaaf van den duivel heeft gemaakt
+dien men _drank_ noemt. Arme Paul! uw lot was niet benijdenswaard.
+
+Nog geen uur, nadat Deine Woesting den man zoo rampzalig had
+wedergevonden, hém die haar vroeger om het UIVERSNEST en hare hand
+vroeg, zat zij weder in haar kerreke en reed over den bevrozen
+sneeuwweg huiswaarts.
+
+Dissel was tevredengesteld. Wél had de man, die maar ten deele
+zijn roes had uitgeslapen, bittere woorden toegevoegd aan de goede
+vrouw die zijn kind naar lichaam en ziel wilde redden, en die ook
+tot _hem_ woorden van opwekking en liefde gesproken had, maar toch,
+die voorname zaak waarom Deine kwam, had hij toegestemd, 't Was Dissel
+krek 't zelfde; of wel, 't was hem bêter dat die jong wegbleef; 't was
+'en sjenkert, 'en onnutte opêter; en, ofschoon Teunis dit alles niet
+zei, hij gaf toe dat de jong zou wegblieven, as Deine beleufde, dat
+hie--Teunis--joarliks zóóveul schoajvergoeding zou hebben, umdat de
+jong al gauw in de tabak of op 't heujland oan 't verdienen kos kommen.
+
+
+
+Pauls aanleg bij zijn goeden aard, dat erfdeel eener vroeg ontslapene
+moeder, gaven aan Deine-Meu de meeste voldoening van haar menschlievend
+bedrijf. Ze had Geurtje gekend, Geurtje die wel is mik was komme êten
+as heur voader de pacht van zien erfke brocht. Ze had Geurtje gekend as
+'en goeje dern. Loater, toen ze heurde dat ze met Teunis getrouwd was,
+toen had ze de dern bekloagd, umdat Teunis de rechte niet was. Ze had
+verwonderd gestoan dat alles zoo goed gong, moar, meêlijen gehad, toen
+ze loater heurde dat 't ielkreis met de kienders mis was. 't Gemuud was
+heur vol geschoten, toen de knappe huisvrouw, die den boel zoo krek
+bij mekoar had gehouwen en Teunis tot 'en werkzoam mins had gemoakt,
+was gesturven. Ze had weemoed gehad, ook um den kleinen noabliever,
+en, toen ze nog geen half joar geleejen van Dissel, as de _zuuplap_
+heurde sprêken, en dat de kleine Paul goande weg de schavuut van 't
+darp wier, toen had ze al gedocht, of ze um Geurtjes wille d'r ook
+wat oan doen kos, totdat.... joa totdat Gods bestiering heur nou den
+toetree oan de hand had gedoan.
+
+Ja waarlijk, de meeste voldoening had Deine voor het goede dat
+zij aan Geurtjes kind bewees. 't Was een oarig jungske die Paul;
+de kleine streken, die in den aanvang ontdekt, met verstand werden
+bestreden, verlieten hem weldra geheel; en 't boompje nog teeder,
+met zachtheid gebogen, verhief weldra, van alle bochten bevrijd,
+zijn kruin tot vreugde van haar die het kweekte.
+
+'t Schoolgaan, waarvoor het verwaarloosde kind een afschrik was
+ingeboezemd, veranderde weldra in een blij genieten; want, er heen
+gelokt door het aardige denkbeeld om Anneke te geleiden en somwijlen
+te dragen, was ook het verblijf in die school hem danig meegevallen,
+en, daar Paul toch ook wou weten wat Anneke kon, zoo leerde hij met
+lust, en was zelfs spoedig zóóver, dat ie Anneke de boas wier. 't
+Was aardig om die twee kleinen samen te zien. Onafscheidelijk waren
+zij den ganschen dag bijeen. Stond Anneke aan Deines zijde, om naar
+een vertelling van Roodkepke of Blauwboard te luusteren, dan stond
+de zwarte krullekop naast of achter het dernje, met _hoar_ henje in
+'t ziene, of wel met _zien_ arm um Annekes köpke.
+
+Liep Paul noar de dêl toe, um de roodbonte 'en wiske hooi meer te geven
+dan de andere beesten, umdat de roodbonte zukke mooie hôrns had, dan
+kwam Anneke ook al oanloopen, en streek de roodbonte, as ie at, met
+'r henje over den kop, went Paul vond dat die bonte 't mooiste was,
+en _doarum_ vond ze 't ook. Had Paul iets misdoan, waorover Deine-Meu
+met recht ontevrêje was, en kreeg ie dan 's mergens geen kees of
+botter op 't brood, dan keek Anneke nog veel beduuster en benauwder
+as Paul eiges, en, striek en zet was 't dan, dat ze in 't noar school
+goan 'en stuk van _heur_ botteram, dat ze stillekes bewoarde, oan
+'t jungske gaf. Was Anneke soms wat wild gewêst--went wild kon ze
+doanig wêzen--en had ze dan heur jekske of rökske gescheurd, dat
+ze van Deine-Meu roazes kreeg, dan wiest Paul 't altied zóó uut te
+leggen dat _hie_ 't gedoan had en Anneke 't niet helpen kos, went,
+Anneke was zoo'n oarig dernje, en as Anneke greinde, dan kos Paul
+'t greinen niet loaten; veul liever goeng ie zonder êten noar bed,
+as dat Anneke één troan zou schreien!
+
+En Deine-Meu....? Wat ook de dorpelingen van de ouwe vriester mochten
+afgêven, dat ze zoo stroef, en zoo strak, en zoo knieperig was,
+gelukkig hoorde ze 't niet; en al hadde ze 't gehoord, 't zou haar
+weinig gedeerd hebben, want, zij had in die kinderen hervonden, wat ze
+met Miechel die in Rusland bleef, en met al de bloedverwanten, waar ze
+zooveel van gehouden had, verloor: ze had _liefde_ teruggevonden. Ja,
+liefde, want Deine-Meu hield van Anneke en Paul alsof het kinderen van
+Miechel en haar geweest waren, en, wederkeerig hadden eigen kinderen
+zich niet sterker aan de goede vrouw kunnen hechten, dan Anneke en
+Paul het deden.
+
+Ja, keek ze nog dukkels zwart en duuster, as ze 't spinnewiel liet
+snorren, en aan alles en alles dacht wat haar in 't leven weervoer;
+de bouwknecht kon, zooals vroeger, niet volhouden, dat hij Deine nooit
+zag lachen; niet zelden toch tooverde het eenvoudig en schuldeloos
+gesnap der kinderen de goede vrouw een glimlach op 't gelaat, en, als
+Paul soms op de deel aan Anneke wees, hoe ze köpke most keukelen, en
+'t dernje dan erst niet dorst, moar 't eindelik woagde en op zied af
+in 't heui viel, dan zei ze wel dat Anneke wiezer most wêzen en geen
+jongensspullen doen, moar, dan lachte ze toch! verrechtig ze lachte,
+en dan lachten Geurt en Paul en Anneke ook, en dan begosten de koeien
+ook krek te bulken of ze lachten, en de hond te springen en te blaffen,
+en de kalkoenen die op 't arf liepen te lachen dat ze schoaterden,
+en dan was 'r 'en vroolikheid op 't _Uiversnest_, zoo as 't 'r sinds
+joaren niet gewêst was.
+
+Dan lachte Deine-Meu en was dankbaar dat ze op haar leeftijd nog
+vreugde aan die kleinen mocht beleven; dat ze in Anneke-nicht zoo'n
+aardig dochterke had, en dat ze Paul, het verwaarloosde maar nog
+niet verdorven kind, had mogen redden uit de strikken van zonde en
+ellende, waarom Geurtje van uit den hoogen hemel ook dankbaar op
+haar zou neerzien. Ja het leven verkreeg opnieuw waarde voor haar,
+die wel eens had gezucht om inwoning daar boven de wolken. De omgang
+met kinderen schonk haar allengs een kinderlijke tevredenheid; en,
+toen Deine eens op een zomeravond een kartouw met twee einden aan
+den tak van den dikken eik liet binden, en 'r 'en plenkske tussen
+liet sloan, en Paul en Anneke doar op goenge zitten, en 't jungske 't
+klein liefke vasthieuw, umdat ie doodsbang was dat Anneke vallen zou,
+toen was 't Deine-Meu eiges die den bungel [30] oan 't bungelen miek,
+en 'en gezicht zette, zóó tevrêjen, asof ze nog in den tied was toen
+Miechel hóar bungelde.
+
+
+
+Tien jaren verliepen zonder dat er op 't _Uiversnest_ eenige
+belangrijke verandering kwam. Deine-Meu werd wel ieder jaar een jaartje
+ouder, maar ook ieder jaar zag ze al meer en meer de boompjes groeien
+en bloeien, waarvan zij, toen ze nog twijgen waren, vrijwillig de
+verzorging had op zich genomen.
+
+Lief zag Anneke er uit: de goudgele lokken dekten een bevallig
+boerinnen-kopje, dat menig jong gemoed--oan 't prakkezeeren
+brocht. Handig was ze in 't melken, handig in 't karnen, handig in
+'t botter kneejen, handig in 't breien, en handig in 't neejen ook.
+
+Flink zag Paul er uit: vroolijk was ie, krachtig van lichaamsbouw,
+kloek in 't werken, kloek as de ploeg deur de klei most, kloek as 't
+koren gemêjd of 't hooi most geopperd worden; kloek was ie in alles
+wat ie dee, en zelfs bij de zoaddors was 'r geen mins, die Paul ooit,
+al was 't moar één slukske of één munje vol zag gebruuken, en veul
+minder nog had onbekwoam gezien [31]. Dat Anneke en Paul van Deine-Meu
+hielden, betwijfelde geen mensch; maar dat Anneke Paul den knappen
+jong meer as meer liejen mocht, daar twijfelde evenmin iemand aan; en
+al keek Harmen ook rechts, en Arie ook links, as ze in de kark Anneke
+noast Deine Woesting zoage zitten, Anneke keek altied veur zich uut,
+_langs den krullekop van Paul_, domenei vlak in 't oangezicht.
+
+Weinig belangrijks was er in die, tien jaren sedert Pauls inwoning op
+'t _Uiversnest_ voorgevallen. Ééne zaak behoeft vermelding.
+
+Op zekeren avond, ruim een jaar na Pauls aankomst, was er--toen
+de kinderen reeds naar bed waren--vrij hevig op de achterdeur der
+hoeve geklopt, zoodat Kees, de waakzame hond, 'en kêl opzette asof
+ie vermoord wier.
+
+Geurt de bouwknecht was 'r op afgegoan, en met "veel spullen en
+dinksighêjen" was ie kort doarop komme zeggen, dat Teunis Dissel er
+was, die de boerin sprêken mos.
+
+Teunis was binne gekommen. Miesderoabel schuuns en schots had ie
+'r uut gezien, nog veul arger as toen Deine d'erste keer noar D. ree
+om hum te sprêken. Arg had ie noar de kloare gerooken, en zoo roar
+had ie geparlechant, dat Deine-Meu lang most wachten eer ze verstong
+dat Dissel noar d'Oost wou, um op 'en tabaksplantoazie--zoo as ze
+'t nuumden,--warkzoam te wêzen.
+
+Teunis had van Doris Janssen geheurd, dat die in d'Oost 'en lêven as
+'en prins had. Hij--Teunis--kos de tabakkerij krek zoo goed as Dons
+denken dorst, en "kort en wel" zei Teunis, nadat hij ruim een half uur
+in 't honderd had gesproken: "a'j nou mien uutzet,--de spullen oan 't
+lief mein ik--en dan de passoasie wilt betoalen, dan ku'j 'm houwen;
+moar, 'k zie verdrêjd a'j 'm anders 'en dag langer in huus hebt."
+
+Dat Teunis zijn zoontje bedoelde, begreep Deine-Meu terstond, en
+'t was niet vreemd dat de goede vrouw 'en roar gevuul kreeg, en dat
+ze in de soes en de moalerij kwiem, totdat ze, na veul geproat en
+veul gehaspel, zei dat Teunis mergen 't oavend weerum most kommen,
+en dat ze hum dán zeggen zou, wát ze besloten had.
+
+En Teunis kwam 's anderen doags 't oavend weerum; en Deine had 'en
+pampier liggen, woar Teunis zien noam onder most teikenen; teikenen,
+dat ie zien zeun Paul oan Deine Woesting veur 'en vette koei afstong;
+dat ie 't jungske nooit zou reklemieren, en dat Deine veur 't kiend as
+'t hoare zurgen zou.
+
+Of de opbrengst van de koe voldoende zou wezen om zijn voornemen
+te volvoeren, daaraan dacht Teunis niet; maar de koe lachte hem zóó
+tegen, dat hij terstond toebeet, zijn naam met een ontzenuwde hand
+teekende en den volgenden morgen, toen de kinders in school waren,
+nog eens terug kwam om den prijs voor zijn zoontje te halen.
+
+Het hooi was binnen, en ook de rog- en weitoogst lag reeds voor bet
+grootste deel in de twee hooge bergen gepakt, toen Geurt de bouwknecht
+met 'en karvracht weit de hooge schuur van 't _Uiversnest_ binnen reed,
+en aan de boerin zeide, dat deur spullen en dinksigheden Paul erst
+binnen 'en half uurke met de letste vracht, die op de boerenwoagen
+was geloajen, thuus zou kommen.
+
+Inderdaad, de laatste vracht was onderweg, en boven het graan uit
+wuifde een groote wilgentak, ten bewijze dat de oogst gelukkig was
+ten einde gebracht.
+
+Op het vóórbankje van den wagen zat Paul, en liet de neije peerds,
+die Deine 's leintes [32] gekocht had, 'en goejen gang moaken, went
+'t schemerde al; en Anneke, die op 't land tegen den besten had
+opgegoaveld en nou noast 'm zat, verlangde, zoowel as hij, noar de
+riestenbrie, die Deine zou oanrichten as de leste vracht thuus was.
+
+"Jong, jong, veurzichtig!" zei Anneke, "de peerds goan 'en straffen
+gang."
+
+"A'j bang bint Anneke, dan za'k wat tegen houwen," antwoordde Paul,
+een vragenden blik op het meisje werpende.
+
+"Bang! Bang! Neen bang zie'k iens geheel niet, dat weet ie wel Paul,"
+hernam het meisje: "moar 't is jong volk da'j 'r veur hebt, a'j ze
+moar goed in den toom vat."
+
+"Nou, of 'k niet voaren kos!" sprak Paul weder: "Denk moar oan 't
+veurig joar weinter; weet ie wel Anneke, toen 'k oe van E. afhoalde?"
+
+"Toen 't zoo duuster was."
+
+"En zoo glad op den diek da'k geen stuur in de woagen koa houwen, en
+d'ouwe peerds, die êvel stram in de been' woaren, ielkries uutgleejen."
+
+"Hé!" zei Anueke, en ze griezelde er nóg van.
+
+"Weet ie wel, toen ie me zoo dukkels in den erm kneep....?" sprak Paul.
+
+"Nou, of ik!" antwoordde Anneke.
+
+"En wat kreeg 'k, toen we goed en wel thuus kwiemen....?" vraagde
+Paul schalksch.
+
+"Loop jong! da wee'k niet," zei Anneke, en zag links van zich naar
+den grond.
+
+"Veur 't munje, veur 't munje [33], hé, hé, hé!" lachte Paul: "en of
+'t goed smiek, nou, doar ku'j over rêkenen! Anneke, as 'k nou thuus
+kom zonder ongemak.... zeg, wa krie'k dan....?"
+
+"Riestenbrie van Deine-Meu!" lachte het meisje.
+
+"Doe ondeugd!" riep Paul; maar eensklaps voelde hij zich weer in
+den arm knijpen, en zag, hoe de peerds de ooren spitsten, en hoe ze,
+toen hij ze met een fikschen zweepslag kerrazie wou geven, op zied
+vlogen, en begosten te springen en te dringen. Wat Paul ook dee,
+achteruut goengen ze nou; en terwijl Anneke schreeuwde en tegen
+hum oandrong, kwam de zwaar geladen wagen al nader en nader aan den
+slootkant, en juist wilde Paul er afspringen om het span in den toom
+te vatten, toen beiden een schok voelden, en de achterkant van den
+wagen--God zij dank!--tegen een dikken wilg was terechtgekomen. Door
+den wilgenboom gered, sprongen Paul en Anneke nu weldra van het
+voertuig. Paul nam de peerds bij den bek en trok ze vooruit; maar
+Anneke riep: "Veurzichtig! veurzichtig! went 'en kerl leit dwars over
+'t woagenspoor heer."
+
+Nadat Paul de paarden tot kalmte had gebracht, verzocht hij Anneke,
+dat ze êfkes d'r veur zou goan stoan, en terwijl het meisje aan dit
+verzoek voldeed, trad Paul op den man toe, maar, ofschoon hij hem
+schudde, op zijn vragen bekwam hij geen antwoord, doch bemerkte toch
+al spoedig dat de onbekende persoon niet _dood_, maar dronken was.
+
+"'k Kan't niet gebêteren!" zei Paul schouderophalende; en den
+beschonkene onder de armen opnemende, legde hij hem buiten het spoor;
+ging vervolgens naar de paarden terug, leidde ze tot voorbij het wêzen,
+waarvoor zelfs zijn beestjes hun afkeer hadden betoond, en zei tot
+Anneke, die ook zoo schichtig naar den man zag, of ze ze weer op den
+woagen dorst, of dat ze _nou_ bang was?
+
+"Bang! neen--nog ens; iens-geheel niet!" En toen ze weer veurop noast
+'m zat, toen keek ze wel ielkreis op 't spoor, of 'r weer wat lei;
+en as de peerds de ooren spitsten, dan had ze Paul wel weer ien
+den erm willen kniepen, moar, ze hiew zich best; en toen ze goed en
+wel met de vracht in de schuur stonden, en Paul fluusterde wat ie
+nou kreeg? toen zag Anneke rond of Deine-Meu 't ook zag, of Geurt,
+of één van d'anderen; maar niemand ziende, stak ze heur mollige
+snuutje veuruut, en Paul kwam dichterbij, en kreeg 'er één, en nam
+'er nog _twee_... dat was _drie_!
+
+Nadat de paarden waren ontspannen en op stal gezet, werd Paul met
+Geurt, door Deine den weg opgestuurd, om te zien of die kerl nog op
+dezelfde plaats lei.
+
+Deine-Meu had meer gevuul dan de minsen wiesten, went ze zei dat
+die kerl zoo niet mocht blieve liggen, 't was toch 'en mins, en de
+jongens.... zie ... ze mosten 'm dan moar meebrengen, en achter de
+dêl in 't lêge geitenhok op 'en klamp strooi loate uutsloapen, dan
+kos ie mergen weer afmarsieren.
+
+Aan Deines verlangen werd voldaan, en terwijl een half uur later
+de beschonkene op 't stroo lag, aten ze in de keukenkamer allegoar
+riestenbrie met kanêlsuuker, moar, dacht Paul toch, dat 't munje van
+Anneke nog zuuter as kanêlsuuker smiek, en Anneke dacht, dat Paul
+toch knapper as knap was.
+
+
+
+Nauwelijks had de groote klok in de huiskamer van 't _Uiversnest_
+het vierde uur na middernacht doen hooren, toen er beweging in het
+duistere geitenhok kwam. De man, die er op stroo lag, en vervaarlijk
+had geronkt, wreef zich de oogen, rekte zich op een ontzettende wijze,
+en bromde eindelijk een: "Woar bin'k?"
+
+Uit den zwaren roes ontwaakt, kostte het hem heel wat inspanning
+om zich op te heffen ten einde zich het antwoord op die vraag te
+bezorgen. Eindelijk gelukte het hem, en, op een reet toetredende,
+waardoor het aanbrekende morgenlicht boorde, onderzocht hij met een
+bevende hand, of het hem zou gelukken uit dit donkere verblijf te
+geraken, waarin hij zonder zelfbewustzijn gebracht werd.
+
+Links was de reet en rechts heurde ie geproat.
+
+"Dan goai'k zoover mee, Anneke," klonk het: "en tegen da'j dan gemolken
+hebt, za'k 'r wel weer zin; we goan dan ook soam weer noar huus toe,
+nietwoar?"
+
+"Goed Paul," sprak een vrouwenstem: "moar tuk dan niet te lang,
+went ie weet wel dat Deine geern het, da'k bij tieds weerum bin."
+
+Paul! Deine!! De man in 't geitenhok luisterde scherper en had wel
+door de planken heen willen zien.
+
+"Wacht jong," sprak Anneke weder: "'k mot de melkkan nog op den rug
+hebben; help is?"
+
+En toen hoorde de man verder een gestommel met het koperen melktuig,
+en verder de woorden van Paul: "Loat 'r nou ééne melkdern kommen,
+die 'r zoo helder en kloar as Anneke uutziet!" En verder, na eenige
+oogenblikken stilte, Annekes woorden: "Schei uut Paul! ge wordt
+mien als te astrant af!" En daarop van hem: "Och mien snuupertje,
+'k wor ook hoe langer hoe gekker!" En eindelijk op eenigen afstand
+nogmaals de stem van Paul: "Geurt, ge mot zoo stond moar is zien of
+die zuuplap zien roes het uutgesloapen."
+
+"Die zuuplap!!" bromde de man in 't geitenhok: "Paul,--Deine
+Woesting!! Verrechtig, 'k bin op 't _Uiversnest_."
+
+Ja, hij was op 't _Uiversnest_. Hij had er heen gewild, de beschonkene,
+maar de drank was hem de baas geweest, en, waar hij had willen
+_binnengaan_, was hij _binnengedragen_.
+
+Een half uur later zei Geurt de bouwknecht tot de boerin, dat de kerl
+die zien roes uut had, Deine 'en oogenblikske allinnig wou sprêken.
+
+"Gêf 'm 'en kwartje en loat 'm goan," antwoordde Deine.
+
+"'k Gleuf niet dat ie tevrêje zal wêzen," antwoordde Geurt: "Hie steet
+'r op um oe te sprêken."
+
+"Doe 'r 'en botteram bij," hernam Deine: "en loat 'm goan. Zeg 'm
+dat ie dankboar mot zin da'k 'm giesteren oavend liet ophoalen."
+
+Geurt trok de schouders op en ging.
+
+"En ik zeg oe dan da'k 'r sprêken wil!" klonk het eenige oogenblikken
+later voor de kamerdeur; en eer dat Geurt 't gebêteren kos, stond
+de kerl uut het geitenhok, vlak veur de toafel woaroan Deine in den
+biebel te lêzen zat.
+
+Al was Deine-Meu in d'r twee en zeventigste jaar, haar gezicht
+had ze nog best, en toen ze den kerl dus aanzag, kon ze een! "Is
+'t meugelik!" niet weerhouden, want, in den haveloozen man met de
+verglaasde oogen en den ruigen baard, had ze terstond Pauls vader,
+Teunis Dissel herkend.
+
+"Teunis! Teunis! is 't meugelik!" herhaalde de oude vrouw: "Gij
+hier.... is 't meugelik! is 't meugelik!!"
+
+"Joa, 'k bin 't verrechtig eiges," sprak Dissel; "en 'k bin 'r
+mieseroabel oan toe ook...."
+
+"Geurt, goa gij vort, as 'k oe neudig heb dan za'k wel roepen,"
+zei Deine tot den bouwknecht, die met groote oogen den man aanzag,
+dien hij niet herkende.
+
+Geurt ging.
+
+"'k Zie doanig in 't achteruut gekommen," hernam Dissel en zette
+'en lillik gezicht.
+
+Deine-Meu keek noar 't vuur en nam den vuurlêpel, en lei 'm zóó dat
+'t moar 'en handtast was, went.... Dissel trok zoo'n iesderig gezicht,
+en ze wou niet dat Geurt binnen zou wêzen.
+
+"'k Het in d' Oost 'en ongelukkig lêven gehad, en...."
+
+"In d' Oost! In d' Oost?" riep Deine-Meu: "Wou ie me leugens op
+de mouw smerren! Asof ik niet wiest da'j as schandoal in 't groote
+pakhuus gebrocht zint."
+
+"Hê....!!" klonk het uit Dissels mond; en 't was hem alsof ie 'en
+iesbad kreeg.
+
+"'k Zie old, en sinds da'k oe 't lest zag, zelfs veul older geworden,"
+hernam Deine: "moar 'k dank God da'k ze alle vief nog bij mekoar
+heb. Ge kunt proaten en liegen zoo veul a'j wilt, moar 'k weet nog
+goed wa'k weet, en da'j van kwoad tot arger bint gekommen, en da'j,
+ien stee van oe veurdeil te zuuken, 't beest da'k oe gaf verbrast
+hebt; da'j toen ien Amsterdam--joa menneke, we lêzen wel geen
+kranten, moar in den tegenswoordigen tied ku'j der toch wel achter
+kommen--da'j ien Amsterdam hebt gestolen en da'j toen tien jaor hebt
+gebromd: zie dat wee'k allemoal meer as best; moar, da'j astrant
+genog zoudt wêzen um mien onder d' oogen te kommen, gij Teunis,
+gij.... die.... neen.... neen.... dát ha'k niet kunne denken!"
+
+Toen Deine ophield met spreken, toen beefde zij er van. En wèl mocht
+ze beven: ze had het met den man ook zoo goed bedoeld. 't Beest, dat
+ze Teunis schonk, gaf ze met een bijzonder oogmerk. Ze had gemeend dat
+Dissel, zoo eensklaps weer in het bezit van zulk een schat gekomen,
+en opgewekt door hare woorden; "Teunis, kiek erst nog is noar d'
+uiers eer da'j 't verkupt!" zijn plannen zou hebben laten varen en
+een werkzaam en nuttig lid zijner gemeente zou geworden zijn. Ze had
+domenei gesproken, en hum geroajen is noar Teunis te goan, um de kerl
+in 't goeje spoor te helpen, moar.... fluite! Teunis had krek zooveul
+noar de uiers gekeken as noar den domenei geluusterd, en, binnen acht
+dagen was ie vort gewêst en, Deine-Meu zei al hoe 't voorders liep.
+
+En luuster, nou grouwde Teunis, met vervluukingen, dat Deine onwoarheid
+sprak; dat ie wél noar d' Oost was gewêst; dat ie dóár--zoo woar as
+God!--de olifanten, krek as hier de peerds en 't vee, ien de weerds had
+zien loopen, en de krinten en rozien' er eiges van de boomen gegeten
+had; dat ie op 'en tabaksplantoazie was gewêst, moar van al de tiegers
+en slangen en iesberen, die 'r, krek as hier de honden en kiepen langs
+de stroat liepen, zoo benauwd was geworden, dat ie was weggeloopen, en,
+umdat 'r geen okkoasie met 't schip was gewest, noar hier gemarsierd
+was, zoodat ie 'r nog de bloar van onder de voet' had. Dat ie voorders
+giesteren margen te D. in 't Fortuin was oangekommen, waar ze hum
+getraktierd hadden, en dat ie--bij hier en gunder--zoo'n verlangst
+noar zien jungske had gekregen, dat ie toch op weg was gegoan, moar,
+muu as ie was gewêst, onderwêges most zin neergevallen.
+
+Zoo schandoalig had Deine niet gedocht dat 'en mins liegen kos.
+
+Op een eenvoudige, maar niettemin ernstige wijze bracht zij den man
+onder het oog, dat zij de volle overtuiging van het leugenachtige
+zijner woorden had; vermaande hem met dringende woorden, om toch te
+bedenken, hoe hij--misschien reeds spoedig--voor den hoogen God zou
+verschijnen die geen leugens versting; dat ie toch zou denken hoe
+goed alles was, toen zien overledene Geurtje nog lêfde, umdat ie toen
+met God was gewêst en ien vrede zien brood had; dat ie most bidden
+um vergêving en kracht um den booze uut te roeien, en nou weg most
+goan, went dat Paul, dien zij van jongs af veur hum leerde bidden, en,
+onbekend met ziens voaders lêvenswandel, hum in zien geist liefhad--dat
+Paul zou motte grauwen van 'en voader die zich zoo misdroeg, en die
+ie onwêtend, eiges as 'en dier in 't hok had gedroagen."
+
+"Grauwen zou....!" riep Teunis in woede, en hij keek zóó lillik, dat
+Deine-Meu noar den vuurlêpel zag..... Maar eensklaps nam zijn gelaat
+een andere plooi aan en, dichter op Deine toetredende, sprak hij zacht:
+
+"Deine, heur is, loa'k zin wa'k wil, wat kan 't schêlen! moar
+gij bint de mins die me helpen kunt. 'k Het niet zooveul um van
+te lêven...." Teunis toonde zijn vlakke hand: "A'j gevuul in 't
+lief hebt, dan zu'j Pauls voader, die de jong in 'en soes oan oe
+afsting, niet op dreug loaten. Heur is, ik weet, ge bint riek, ge
+hebt van den deze...." en hij schoof vinger en duim beteekenend
+over elkander; "ge bint oud Deine, en ik zie moar 'en joar of
+tien jonger; d'r was 'en tied Deine, toen 'k oe liefhad." Teunis
+grinnikte: "Zeg, Deine, a'j mien nou is gleuven wou, da'k oe nóg lief
+heb.... zeg, Deine.... hê! hê! hê!.... Ge bint toch veur Paul as 'en
+moeder... hê! hê! hê....! En Deine, bin'k zien voader dan niet? As
+'k nou is noast ou op 't _Uiversnest_ bleef? hê! hê! hê! zeg...?" doch
+ter nauwernood had de ellendige man zijn laatste woord gesproken, of
+de oude vrouw begon van verontwaardiging en overspanning zoodanig te
+beven, dat ze zich aan de leuning van haar stoel moest vastgrijpen,
+en alleen de woorden: "Weg, weg, oakelik mins!" kwamen haar over
+de lippen.
+
+
+
+Paul, die Deine-Meu's boodschap had volbracht, keerde met Anneke, die
+de koperen kan vol warmen room droeg, vroolijk huiswaarts. Wat zij te
+zamen spraken hoorde niemand, moar, dat Anneke hoast zoo rood zag as
+'t rooie duukske, dat ze urn den hals had, dat zag Grijs van Reinderts
+wel toen de twee veurbij kwiemen en ze mekoar "gemerge", zeejen.
+
+Het vonder van 't _Uiversnest_ overgaande, kwamen de jongelieden,
+den boomgaard volgende, langs de voorzijde der boerenwoning; en juist
+sloeg Anneke den hoek om, ten einde de roomkan in 't melkkamertje, in
+'t achterhuis bij de deel, te brengen, toen Paul bleef staan, umdat
+'t krek leek as of ie binnen geschrauw heurde.
+
+Met een onweerstaanbare kracht werd de jonkman naar het voorraam der
+keukenkamer teruggetrokken, om naar binnen te zien wat het was, dat hij
+kon gehoord hebben; doch het bloed steeg hem met geweld naar het hoofd,
+toen hij daarbinnen een man ontwaarde, die voor Deine-Meu's geopend
+kammenet sting, terwijl de goede vrouw lankuut op den grond lag.
+
+Geen twee seconden later bevond Paul zich--door de voordeur naar
+binnen gestormd--in het vertrek en tegenover den man, dien hij den
+vorigen avond bij het schijnsel der lantaren niet herkende. Toen, neen,
+toen herkende hij hem niet, maar nu.... door het daglicht beschenen,
+nu.... ja, ondanks de jaren, die er verliepen sedert hij hem voor de
+laatste maal zag, nu herkende hij hem terstond, en eensklaps kwam hij
+tot de zekerheid dat de beschonkene van den vorigen avond, dat hij,
+die Deine-Meu moest hebben overrompeld en thans zijn hand naar het
+hare uitstrekte, de man was, waarvoor de oude vrouw hem--Paul--leerde
+bidden, voor wien zij hem, ondanks de treurige herinneringen der
+jonkheid, liefde had ingeboezemd, dat die man, die nietswaardige:
+Teunis Dissel.... _zijn_ vader was.
+
+Wat er recht voorviel wist Pau! niet. Een geweldige stoot op de borst
+had hem alles doen drêjen en soeselen; maar, Anneke.... die weinige
+minuten later de keukenkamer binnentrad, kon een gil van ontzetting
+niet weerhouden, toen zij Deine-Meu met de handen gebonden en een prop
+in den mond bij de vuurplaat zag liggen, terwijl Paul, eenige schreden
+van haar af, doodsbleek tegen den kant van het geopende kabinet stond,
+
+Bij de eerste verrassing van het onverwachte schouwspel wist het
+meisje zelf niet wat ze gelooven, en noch minder wat ze doen moest.
+
+"Deine-Meu! Paul!" riep ze eindelijk, doch terstond daarna ijlde ze op
+de oude vrouw toe, trok haar den doek uit den mond, en hare krachten
+inspannende, tilde zij haar op den stoel, en riep vervolgens weder:
+"Geurt! volk! help! help!!"
+
+Paul, eenigermate van den stoot, dien zijn vader hem toebracht,
+bekomen, sloeg, door het geroep gewekt, zijne oogen op, en het meisje
+zulks bespeurende, riep weder, terwijl tranen haar in de oogen welden:
+"Paul! Paul! um Gods wil, wat hei'j gedoan....?"
+
+Maar Paul kon niet antwoorden; dof zag hij op zijn Anneke en op
+de oude vrouw neder, en toen hij de laatste, alsof ze dood was,
+in den leuningstoel zag zitten, toen schoten ook hem de oogen vol,
+en hokte hij eindelijk met een pijnlijke stem: "Anneke.... zeg.... z'
+is toch.... niet.... dood?"
+
+Dood! neen, God zij dank! dood was ze niet; maar toch, nadat Anneke
+ter deure was uitgesneld om het volk, dat buitenshuis werkte,
+ter hulp te roepen, en men met vereenigde kracht wel een half uur
+was bezig geweest om de oude van hare bezwijming te doen bekomen,
+opende zij wel de oogen, maar beval toch de dokter,--die evenals de
+burgemeester terstond door Geurt op 't _Uiversnest_ was ontboden--dat
+het volstrekt noodzakelijk was, de oude vrouw te bed te brengen en met
+rust te laten totdat hij met een geneesmiddel zou zijn teruggekeerd.
+
+Intusschen bleef de burgervader niet stil. 't Was zijn plicht om
+terstond te onderzoeken wie de persoon van Deine Woesting in dien
+toestand had gebracht en tevens wie de inbraak had gepleegd, waarvan
+het kabinet de duidelijkste sporen vertoonde.
+
+Na al hetgeen Geurt verhaalde, besloot de hulp-officier van justitie,
+dat, òf de persoon die in 't geitenhok sliep, òf de jonkman, die bij
+Deine werd gevonden en die zoo strak en akelig bleef kijken, de dader
+moest zijn; maar luid snikkende viel Anneke voor den edelachtbaren man
+op de knieën, toen Paul met schijnbare kalmte, tot aller verbazing
+had verklaard, dat hij alleen de schuldige,--de oanteijer van Deine
+Woesting gewêst was.
+
+"Bij God! neen..... da's onwoar!" riep Anneke, terwijl haar schreien
+het spreken belemmerde. "Paul....! neen....! zeg dan.... dat 't _niet_
+is! Paul, hoe zou 't meugelik wêzen.... gij, die onderwêges nog
+van Deine-Meu as 't beste mins op de wereld hebt gesproken!--Neen,
+neen, Paul het niks gedoan! As _hie_ 't gedoan het, dan zie'k eiges
+schuldig. Paul! Paul! zeg dan, dat ge rein zint, zeg dat die kerl 't
+gedoan het. Woarum zou'j liegen, um 'en smêrlap vrij te spreken....!?"
+
+In weerwil van Pauls verklaring, werd zijn zelfbeschuldiging, bij
+eenige overweging, al spoedig zoo ongegrond bevonden, dat er van een
+voorloopige inhechtenisneming zelfs geen sprake kon zijn, terwijl
+de woorden van Deine, die nog denzelfden middag tot haar geheele
+bewustzijn terugkwam, alle verdenking van den jongen verwijderde,
+ofschoon zij volstandig bleef weigeren den naam te noemen van den
+man, die haar laatste kracht had gebroken, en de levensdagen, die
+haar nog zouden resten, door schandelijk geweld had verdonkerd.
+
+Deine-Meu had meer gevoel dan de meeste menschen wisten, want, had de
+zoon zich voor den vader willen opofferen, zij had de aanklager van
+haar vijand niet willen worden, van den vijand, wiens kind zij liefhad.
+
+De Justitie in Gelderland is evenwel geen kind, dat zich knollen
+voor citroenen laat verkoopen, en, vier weken na het voorval op 't
+_Uivernest_ zat de man, die onlangs uit de gevangenis werd ontslagen,
+weder achter tralies en sloten, nog wachtende op de uitspraak der
+rechters, wat nu het loon voor zijn misdaad zou wezen.
+
+Was 't voorheen vroolijkheid op 't _Uiversnest_ geweest, die
+vroolijkheid had voor een doodelijk iets plaats gemaakt, 't welk ieder
+vervulde. Deine-Meu was erg krukkerig. Halve dagen lag ze te bed,
+en met den notaris had ze alles krek afgedoan asof ze vuulde dat
+'t op eind liep.
+
+Paul, die in den aanvang geen rust of duur had gehad, gebukt onder
+het leed dat zijn vader veroorzaakte, had den boer op gewild, daar
+hij meende dat ielk mins d'r hum op oanzag.
+
+Deines liefderijke en bemoedigende woorden hadden hem wel is waar tot
+blijven gedwongen, maar toch hij was niet meer 't geen hij geweest
+was. Niet vroolijk, niet handelend, niet kloek in 't werken, neen, hij
+kon zoo oakelik wit zien, en zoo somber rondloopen, en zoo weinig êten,
+en as Anneke hum toesprak, zoo beduusd kieken. Waarom....? Omdat Paul
+weldaden genoot van haar, die door zijn eigen vader ellendig en zwak
+werd; omdat hij het kind was van een man, die door God en de menschen
+werd veroordeeld.... Veroordeeld!? "O God, wês hum genoadig!"
+
+Anneke....? Ja! ook zij zag er bleek en betrokken uit: de goede
+lieve Deine, zoo anders as anders, zoo sukkelend en zwak, en Paul,
+de jong, woar ze zoo zielsveul van hiew, zoo somber en stil--'t
+was oakelik. Niet als vroeger keuvelde hij met haar over 't geen ze
+zoo gaarne hoorde. As ze kwam liep ie vort, en as ze hum vroeg om te
+helpen in _dit_ of in _dat_, dan dee ie 't wel, en dan zei ie ook wel,
+dat 't mooi of slecht weer was, of dat 't loat, of vroeg, of koud, of
+wêrm was, maar van 't geen ze zoo gaarne hoorde, neen, daarvan sprak
+hij geen woord. Alles was veranderd, en als ze 's avonds voor haar
+bedstee geknield tot God sprak, dan gingen heur oogen dreug dicht,
+moar, nat gingen ze weer open.
+
+Alles was veranderd; door spullen en dinksigheden had Geurt de
+bouwknecht ook weinig schik meer. Dat sombere en triestige is
+aanstekelijk en, was het vroeger nooit zijn gewoonte geweest veel te
+zeggen, Willem en de andere arbeiders hoorden nu bijna niets meer dan
+'t geen ze om te werken vernemen moesten, en, êten en drinken deejen ze
+dus wel as 't tied was, moar oarigheid--neen. dat hadden ze ook niet.
+
+Alles was veranderd. Kees, de hond, gromde veul meer dan vroeger,
+misschien omdat ie minder dikwijls door Anneke gepoetst wier, en het
+dier de poets noodig had; of misschien omdat ze nooit meer zeejen:
+"woar is Kees dan, woar is de hond dan....?" 't Was alsof 't vee niet
+zoo vet wier as vroeger, misschien omdat het oog van den meester het
+beest vet maakt en--'t oog van den meester weinig over 't vee liep.
+
+Alles veranderde, en zelfs de kallekoenen liepen zoo triesterig
+misschien..... omdat ze niet zooals vroeger, op tied d'r beheure
+kregen.
+
+
+
+"Woar goa'j heer, Paul?" sprak Anneke op zekeren morgen, toen zij den
+vriend reeds zeer vroegtijdig in zijn Zondagsche kleeding ontmoette,
+"'t Is toch geen merktdag ien stad, of goa'j noar de B.sche karmis?"
+
+Paul lachte pijnlijk, en stilstaande zag hij het meisje eenige
+oogenblikken zoo vreemdsoortig aan, dat Anneke er beduusd van werd;
+eerst de oogen nedersloeg, maar ze toen weer tot hem ophief, en
+treurig zeide: "Och, Paul, 't is me tegenwoordig zoo duuster."
+
+"Joa, Anneke, 't is mien óók duuster," antwoordde de jongen; "'t is
+mien zelfs bij teijen zwarter as zwart."
+
+"En 'k weet eiges soms niet woarom 't hart mien zoo sloan kan,"
+hernam het meisje; "went Deine-Meu is wel krukkerig, moar arger is
+ze toch niet.... en gij....?"
+
+"Ikke....?" zei Paul.
+
+"Gij....!" herhaalde het meisje, maar hokte en drukte het voorschoot
+voor hare oogen.
+
+"Nou, Anneke, wat zou 'k dan....?" hernam Paul op een zoo zacht
+goedigen toon, dat Anneke geheel van streek raakte.
+
+"'k Weet.... niet.... Paul.... 'k weet niet," klonk het hokkend,
+"ge bint wel.... goed.... ge bint wel.... moar.... moar.... "
+
+"Schrei niet, Anneke, schrei niet," sprak Paul gevoelig, terwijl
+hem mede iets vochtigs in de oogen kwam. "A'j zóó sprêkt, dan wor
+'k zoo roar, zóó.... Moar, och Anneke, zeg mien wát oe schort?"
+
+"Och, Paul.... zie.... da'j niet meer bint as vroeger; da'j nooit meer
+sprêkt as vroeger; da'k gleuf da'j alles.... _alles_ vergêten hebt,
+en oe gang goat zonder woord of um te zien.... "
+
+"Vergêten, moar _wat_ dan vergêten?" sprak Paul, alsof hij niets
+begreep.
+
+"Mo'k.... mo'k.... 't dan.... zeggen....?" snikte Anneke
+luider. "Paul.... da'j mien losloat.... da'j.... da'j.... mien niet
+meer liefhebt...."
+
+"Goeje God!" riep Paul, wien deze beschuldiging pijnlijk door de
+ziel sneed; en, op het meisje toetredende en haar hand in de zijne
+nemende, sprak hij op hartstochtelijken toon: "Anneke, zou ie dat
+van mien denken....?" Maar eensklaps zich bezinnende, hervatte hij,
+terwijl zijn stem iets onbeschrijfelijk droevigs bekwam: "Anneke,
+juuster: Ik had oe lief as mien lêven, en nog, zelfs _nou_ nog zou
+'k.... Moar neen, Anneke... Anneke, heur is.... 'k Bin ien den letsten
+tied strakker gewêst, da's woar, moar begriep ie dan niet dat mien
+'t gemoed ook voller as vol is?" Anneke, bin 'k dan niet de zeun van
+'en mins, die 't lêven van oe meuje, mien weldoenster, de goeje Deine,
+het geknot en geknakt! Bin 'k niet de zeun van 'en man, die 'k ien
+'en ander deil van de wereld docht, en liefhad, umdat Deine-Meu 't
+leerde, en in den biebel steet da'j oe olders zult liefhebben; moar,
+die in stee van dóar, in 't gevangenhuus zat! Bin 'k niet de zeun van
+'en mins, die weer ontsloagen, opstond van kwoad tot arger kwiem,
+en, die 'k giesteren oavend beurde, dat... o God!...." Maar de goede
+jongen begon zoo luid en akelig te huilen, dat de verschrikkelijke
+waarheid hem niet over de lippen kwam.... dat zijn vader tot een
+tepronkstelling op het schavot was veroordeeld.
+
+Het meisje, verschrikt door deze uitbarsting, bad en smeekte dat
+Paul toch bedaren en spreken zou; maar Paul kón niet bedaren;
+alleen nog pakte hij Anneke met beide handen om den hals, drukte
+haar eenige teedere kussen op de wangen, waarlangs tranen biggelden,
+trok toen uit zijn buis een papier, waarop een afscheid aan Deine-Meu
+geschreven stond, stopte het Anneke in handen, en--toen het meisje
+eenige oogenblikken later door het tranenfloers heen naar den vriend
+zag.... toen.... hemel! toen was hij er niet, en--binnen niet, en
+boven niet.... en.... in den bongerd niet, en niemand had 'm gezien,
+en Kees de hond kwam met de stert tussen de been' 't erf op, en jenkte,
+krek, krek asof ie met geweld noar huus was gejoagd.
+
+
+
+De middagzon van October bescheen ook de hoofdstad der Provincie,
+en lokte al wat binnen de huizen was naar buiten om haar koesterend
+schijnsel te genieten, toen Paul Dissel de straten doorkruiste, niet
+wetende waar zich aan te melden om tot de uitvoering van het plan te
+geraken, 't welk hij gevormd had.
+
+Hij liep. Mooie koetsen rolden langs hem heen, en, 't was hem hoast
+te veul um uut den weg te goan. Wat schêlde 't hum of 't over 't
+lief goeng.
+
+Mooie juffers en heeren met allerlei kleuren gingen hem voorbij; en in
+de winkels, waarop hij toevallig den blik sloeg, zag hij geglinster
+en prachtigs meer as meer; maar.... 't gezicht, dat hem uit vroegere
+dagen voor den geest zweefde, was hem heerlijker dan 't geen hij daar
+aanschouwde, en dat gezicht was 'en mooie zomeroavend, toen hij onder
+den eik met klein Anneke op den bungel zat, en Deine-Meu bungelde.
+
+Een oud en gebrekkig man sprak hem om een aalmoes aan, en Paul
+gaf werktuiglijk een groot deel van het weinige, dat hij met zich
+nam--want zijn gespaarde penningen liet hij op 't _Uiversnest_
+achter--maar hij vond, dat die ouwe stumper niet zóó ongelukkig als
+hij was; en eindelijk, toen een groote zwarte wagen Hem langzaam
+stappende tegenkwam, een wagen waarop 'en groot zwart ding stond,
+toen dacht hij: dat 't bêter _doarin_ as _d'r uut_ was.
+
+Nog eenigen tijd liep Paul voort, totdat hij ten laatste aan een groot,
+een zeer groot huis met een hooge stoep kwam. Een schildwacht liep
+voor dat huis op en neer.
+
+Eenige oogenblikken beschouwde Paul het huis, en eindelijk zich
+vermannende, vraagde hij den soldaat, of in dat huus een van de
+heugste van de soldoaten woonde, went dat ie 'm sprêken most.
+
+"Wanneer je 't weten wilt, schel dan maar aan," antwoordde de
+schildwacht glimlachende, en draaide den boerenknaap zijn rug toe.
+
+Paul aarzelde; beschouwde het huis nogmaals; zag de schel hangen;
+trad eindelijk de stoep op, en.... schelde.
+
+De man, die de deur opende, zag er ook al tamelijk soldaat-achtig
+uit, maar op Pauls vraag, of de kerperoal of de miejoor tuus was,
+kreeg hij kort ten antwoord: "Ik ben cipier. Wat mot je....?"
+
+"O, zoo! sepier van de mileteeren," zei Paul: "dan mo'k oe zeggen,
+da'k as soldoat noar d'Oost wou.--Umda'k er een buuten zag loopen,
+docht ik wel da'k hier terecht zou wêzen."
+
+"'k Weet niet wat je reutelt," klonk het bescheid: "Ik hou me met
+geen gekheid op; als je lust hebt om met de tralies kennis te maken,
+dan ben je terecht, maar anders...."
+
+"Tralies....! tralies....!" stotterde Paul, en eensklaps kreeg ie zoo'n
+oakelikke scheut deur zien lief, dat ie zoo wit als een doode werd.
+
+"Nóg wat?" zei de cipier, Paul vragend aanziende.
+
+Pijlsnel vlogen verschillende denkbeelden den jongeling door het
+brein. Zou 't hier dan zijn waar de man zich bevond die.... o, groote
+God! als een uitvaagsel der menschheid bewaakt werd....? Was dit
+het gevangenhuis waar de ongelukkige vader leefde, de man dien hij
+nooit.... nooit zou weerzien.... zelfs.... as 't zóó bleef.... niet
+in den hemel!?
+
+"Nóg wat?" klonk het voor de tweede maal; en Paul, daardoor gewekt,
+vraagde haastig: "En voader, zit ie óók hier....?"
+
+"Da's best mogelijk," klonk het antwoord: "als ik maar aan je neus
+kan zien wie je vader is?"
+
+Het kostte Paul heel wat moeite om de namen: "Teunis Dissel," uit te
+brengen, maar toen hij ze genoemd had, en de woorden van den cipier
+hem in de ooren klonken: "De oude van te pronk en vijftien jaar zitten,
+die de schavotkoorts heeft, is dát je vader?" toen was het den jongen
+wel nogmaals alsof hem een mes door 't hart stak, maar toch, ja, hij
+smeekte er om, den vader--al ware het slechts weinige minuten--te
+mogen zien en spreken, misschien.... misschien dat hij hem dan óók
+nog eenmaal in den hemel zou wedervinden.
+
+'t Had heel wat in eer het den zoon vergund werd zijn schuldigen vader
+te ontmoeten, en reeds daalde de avond, toen Paul, met hoog verlof,
+doch met een angstig kloppend hart, het sombere verblijf binnentrad,
+waar Teunis Dissel, krank naar lichaam en ziel, op zijn schamel
+leger nederlag.
+
+'t Valt moeielijk Pauls gevoel te beschrijven toen hij daar hij den
+man stond, die hem als kind verachting had ingeboezemd, ja, die hem
+verkocht bad, maar voor wien de brave Deine hem toch leerde bidden;
+voor wien zij hem liefde had ingeboezemd, ofschoon hij getoond
+had die liefde onwaardig te zijn. Hij zag hem daar liggen.... den
+zondaar.... den veroordeelde.... _zijn eigen_ vader.
+
+"Wie is doar....?" klonk het eensklaps van het leger: "is de beul
+doar.... of....?" en Paul, door die stem gewekt, trad met meer
+vastheid dan men zou verwacht hebben, op den ongelukkige toe, en sprak:
+"Voader! ik bin 't.....!"
+
+De man op het leger wendde zijn bleek gelaat naar den spreker, en
+toen.... toen rilde hij en wierp zich om op de andere zijde.
+
+"'k Bin Paul, voader," hernam de zoon, en vervolgde, ofschoon zijn
+stem van ontroering beefde: "'k Wou oe nog zoo gern is zien eer da'k
+weggoai. Bi'j niet wel voader....?"
+
+"Goa moar vort; 't brandt mien in 't heufd," was het antwoord.
+
+"Och! 'k wou oe zoo geern zeggen, da'k altied veur oe gebeejen heb,"
+hernam Paul: "en da'k nóg veur oe bidden wil voader."
+
+"Bidden!" zei de man: "loop! doar he'k wat oan!"
+
+Paul begon sterker te beven, maar hernam: "'k Kan oe alles niet
+zeggen wa'k denk en ien 't gemoed heb, moar één ding dat wee'k toch,
+da'j bidden mot eer da'j starft, of anders...."
+
+"Starven....!" herhaalde de vader: "wie zeit oe da'k starven
+zal....? Mien heufd....! o mien heufd....!"
+
+"Och voader, dat weet ie zoogoed as ik," hernam Paul: "starven mot
+ielk mins, en de ouwe motten 't erste."
+
+Het scheen wel alsof het denkbeeld van sterven den zondaar nimmer zoo
+akelig had toegeschenen als in dit oogenblik. Strak vestigde hij zijn
+doffe oogen op den zoon, en eenige malen riep hij met een akelige stem:
+"Starven.... starven!" en daarna: "o God! o God! help mien! help!"
+
+Wij zullen niet woordelijk vermelden wat Paul verder tot den vader
+sprak, want wij betwijfelen het zeer, of de boerentheologie, die Paul
+deed hooren, wel ieder zou stichten, die de vriendelijkheid heeft
+ons eenvoudig verhaal te volgen. 't Bleek uit alles wat de jonkman
+sprak, dat hij geen flauw denkbeeld van het onderscheid had, hetwelk
+er tusschen het licht van Dordt en een Nieuwer licht bestaat. De
+goede jongen was in zijn eenvoudige redeneering nu eens schrikkelijk
+vrijzinnig en dan weer ijselijk Dordtsch, en wanneer men hem van zijne
+_heilige_ moeder Geurtje had hooren spreken, die in den hemel ook wel
+zou bidden, dan zou men nog al meer verwarring in zijne redeneering
+bespeurd hebben; maar--wat den jonkman in stelsels ook vreemd bleef,
+één ding was hem helder: God nam zondaars aan--berouwhebbende zondaars
+volgens Jezus' leer. En, toen ten slotte de zoon naast de kribbe des
+vaders op de knieën viel, en de hand van den schuldige met warmte
+vatte en riep: "Toe voader, zucht nog ens.... God heurt oe geerne
+zuchten. Toe! toe voader, gleuf toch wat Deine-Meu dukkels zeit:
+"'en mins is 'en mins, moar God is God! en as 'en zondoar bidt,
+dan greint God, en as ie dan wil opstoan, dan griept God 'm bij
+de hand.--Voader, bid dan.... as te blief, voader! misschien dat
+'t merrege of overmerrege te loat is;" toen..... toen lachten Gods
+engelen in den hoogen hemel.
+
+Een half uur nadat Paul zijn laatste woorden sprak waren er reeds twee
+geneesheeren in het kerkerhok van Teunis Dissel; één voor de ziel,
+en één voor het lichaam.
+
+Teunis had gezucht en Teunis had gebeden..... gebeden, het korte
+gebed: "God!" en 't was alsof de Hemelvader het kind wilde loonen
+voor hetgeen hij aan den vader deed. De schande, welke de laatste
+moest ondergaan, en welke den zoon had doen besluiten om een land te
+verlaten, waar men hem zou nawijzen als het kind van hem, die op dat
+oakelikke rooie ding op de merkt ten oanzien van alle boeren wier
+oan de poal gesteld--van die schande zou hij bevrijd worden, want,
+Teunis was harder ziek dan de cipier gedacht had, en nog dien zelfden
+avond sprak Teunis voor de laatste maal, en 't waren woorden, die
+Paul vol innigen dank de handen deden vouwen, want, vader had gezegd:
+"Vergêving Paul.... vergêving Deine.... vergêving o God!?"
+
+En twee dagen later was Teunis Dissel niet meer.
+
+De geneesheer voor 't lichaam had 's mans leven niet voor een ellendige
+toekomst mogen bewaren.
+
+God dank!
+
+De geneesheer voor de ziel had met den zoon gesmeekt: "God! die eenmaal
+in allen alles wilt zijn, neem hem in genade, amen!" Teunis Dissel
+was gestorven, en Paul! o! hoe bonsde het hem van binnen, hoezeer
+verlangde hij aan Deine-Meu die laatste woorden van haar beleediger
+over te brengen; hoezeer wenschte hij nog eenmaal dat woord _vergeving_
+te doen hooren, en hoezeer wenschte hij.... haar:.... ja Anneke nog
+eens te zien, Anneke, die hij nu in drie dagen niet zag.
+
+Anneke....! Deine-Meu....! Nog ens, veur de leste keer noar 't
+_Uiversnest_, en dan.... vort.... of....--want immers de groote
+schande was nu uit den weg--of.... en Paul bracht de hand aan 't
+hoofd en.... dikke tranen rolden hem over de wangen.
+
+
+
+Lezer, 't is vijftien jaren geleden dat Paul de woning zijner
+stiefmoeder verliet, om, schijnbaar toevallig, in stee van zijns
+vaders schande te ontvluchten, dien vader te vinden en hem nog in
+'t sterven ten zegen te zijn. Vijftien jaren zijn er verloopen, en
+wilt ge weten wat er sedert dien tijd op 't _Uiversnest_ voorviel,
+treed dan met ons de keukenkamer binnen, en zie de ruim dertigjarige
+huisvrouw, de blonde Anne, hoe ze naar de bedstee gaat en de twee
+blonde jongens van twaalf en veertien jaren, een kus op het voorhoofd
+drukt, en moeders evenbeeldje, het tweejarig Deineke, uit de krib
+neemt en mokkelt dat het een lust is; hoe ze daarna haar Paul, den
+gelukkigen vader, het kinderkopje toesteekt, met de woorden: "Paul,
+wi'j ook is?" waarop ook hij het kleine hoofdje met de beide handen
+vat, en het molletje zoent, veur 't munje, veur 't mollige munje.
+
+Zie Anneke legt het kind weer in 't kribje, en nadat ze de breikous
+heeft genomen, zet ze zich in 't schemeruurke bij de vuurplaat;
+en Paul zet zich naast haar, en hij vat zien lieve wiefke krek um
+'t lief as toen ie Anneke vast hiew toen Deine-Meu bungelde. En,
+denkende aan dien bungel, noemt hij den naam van haar, die den
+band der jongelieden zag leggen, maar kort daarop henen ging om
+met de haren--wellicht ook met Miechel, die in Rusland bleef--bij
+God in den hemel samen te zijn. Hij noemt den naam van eene vrouw,
+die meer gevoel had dan de menschen geweten hadden; van haar, die
+een kind redde uit de handen van een onwaardigen vader, en dat kind
+opvoedde om dien vader nog ten eeuwigen zegen te worden; van de brave
+oude vrouw, die God liefhad en den vijand vergaf, en twee zielen op
+aarde gelukkig maakte, om het eenmaal ook met haar in den hemel te
+zijn. Paul noemde den naam van haar, die hij zoo liefhad, en wier
+nagedachtenis hij zegende; van haar, die het verstaan had, dat een
+verwaarloosde jeugd een ouderdom van schande wordt; van Deine, wier
+stof rustte in den akker Gods, maar wier ziele woonde in den hemel.
+
+
+
+
+
+
+VAN BINNEN EN VAN BUUTEN.
+
+
+'t Was een smal paadje, dat van den molen door 't koornland heen,
+"de noaste weg noar 't darp liep." 't Was een oarig wêgsken ook:
+Links oan 't eind van 't gelpe korn, ha'j 'en boerenarf met boomen,
+en heujbargen, en 'en uiversnest; rechts ha'j 't uutzicht op de
+Vêluwsche bargen en 't huus van den Duno; en, recht veuruut, doar
+ha'j 't darp met z'n twee kerkskes; en lêge huuskes, en linde- en
+peppelboomen. En--'t koorn sting gelp, en de klaprozen woaren zoo
+frisch, en de blauwe kornbluumpkes ook. 'En oarig wêgske, o zoo'n
+oarig wêgske!
+
+Dat vond Santje van den molen. Santje kon 't zoo boekig niet
+uutdrukken, moar Santje vond 't toch, en ze had altied schik as ze um
+'en boodschap ging en 't wêgske kos loopen, en as Kees 'r dan noaliep;
+Kees die de eenigste was waar ze heel veul van hiew, umdat--umdat
+Kees ook de eenigste was die haar liefde bewees zooas geen ander.
+
+Daar komt ze 'et wêgske af, en Kees volgt haar op den voet--ze konden
+op 't smalle paadje toch niet naast elkander loopen.--
+
+Santje is klein. Kees is nog kleiner. Santje heeft bruine haren. Kees
+is blond--echt Betuwsch kind--blond, bij wit af. Mooi is het meisje
+niet: een leelijken neus en een wijden mond.... maar toch heeft ze
+iets liefs in de oogen, iets liefs en iets lijdends. Kees is ook niet
+mooi; zijn neus is wat dik en wat stomp, maar zijn oogen staan goedig,
+erg goedig, vooral als ie Santje zijn liefde verklaart.
+
+Santje is toch al heel klein veur 'en buutenkiend van zestien joar
+en a'j ze _goed_ beziet dan is ze toch ien's _geheel niet_ mooi, moar
+eigenlik misderoabel schrumpelig van pestuur, en lillek van tronie. In
+'t darp heit ze de _mopsneus_ of _schrumpele San_, en, die vuul zin van
+hart, die zetten zonder grond achter dat "San" nog 'en "tip." Asof ze
+'t helpen kos; asof lillik van lief en foacie ook slecht van geist is!
+
+Wie 't nou precies wil weten, dien zeggen wij: dat Santje door velen
+miskend, en door velen met verachting wordt bejegend, alleen--omdat
+ze niet mooi is, terwijl zelfs anderen, die haar kennen en om haar
+goede inborst en edele hoedanigheden achten, haar dáárom dikwijls op
+den achtergrond plaatsen.
+
+Kees kan 't niemendal schelen; het minder schoone zijner lieve
+vriendin heeft hem nog nooit gehinderd, maar Kees heeft ook inderdaad
+zijn liefste niets te verwijten. "'t Is wel droevig," zegt Sanne:
+"Kees kan niet proaten: hij is stom. Doof is ie niet: dat helpt nog."
+
+De goede Kees volgt zijn liefste op 't smalle paadje door de
+welige koornvelden; hij draagt haar hengselmand, waarin ze brood en
+kruidenierswaren uit den dorpswinkel moet halen. Santje spreekt niet,
+want ze is droevig gestemd; droevig, umdat ze thuus altied lachen as
+ze 't een of ander in 't ernstige mee wil proaten. Giesteren nog,
+toen ze over de prêk hadden geproat, had ze ook wat gezeid; moar
+Kobus--hoar bruur--had geschimpt: of ze al die wiesheid ien der
+mopsneus had zitten? Zóó goeng 't dukkels. Moeder en voader hadden
+'r lief, dat wist ze wel, en op de zangschool hadden ze gern dat
+ze meezong, umdat ze 'n stem as 'en klökske had, moar as 't uut
+was dan goengen de jongens en derns--allemoal groote--vol lach en
+schik met mekoare noar huus, moar zij--allinnig, heel allinnig. En
+Kees dan.....? Da's ook woar ... Kees was altied present um 'r af
+te hoalen, went meezingen dat kos ie _natuurlik_ niet. Kees was 'r,
+moar--um heur nou is te zeggen dat ze goed had gezongen: um 'r 'en
+bluumke of pluumke te geven, dat kos ie natuurlik toch ook niet.
+
+Santje en Kees zijn in 't dorp gekomen, en de bakker-kruidenier heeft
+haar mand gevuld--zes pleskes het ie toegegeven.
+
+"Dank oe," zegt Santje, en Kees vat de mand, en draagt die voor Santje
+weer 't wêgsken op noar huus toe.
+
+Ongeveer ter halverwegen van 't mooie wêgske staat 'en kleine iepeboom,
+zoo'n bietje op 'en heuveltje. Er zijn er veel die daar eens gaan
+zitten, en als er werkvolk op 't land is, dan loopen ze zoodra het
+schoftuur slaat, wat ze loopen kunnen om 't eerst er aan te komen,
+ten einde 't êt- en sloapuurke er door te brengen. Zoo'n oarig plekske!
+
+Santje en Kees zijn het plekje genaderd:
+
+"Jong, loawe hier is êfkes goan zitten," zegt het meisje: "'t is
+zoo lekker buuten, en straks as'k weer thuus bin, dan zit 'k tot den
+oavond toe oan de snijton."
+
+Kees heeft er niets tegen, en Santje zet zich op het grasheuveltje
+onder den iepeboom. Kees zet zich aan hare zijde en staart het meisje
+in de oogen. Santje zegt: "beste jong" en "goeje jong", en Kees zou nog
+veel meer liefs dan Santje hebben gezegd, maar ach!--wij weten 't wel.
+
+Twee pleskes kreeg Kees, één pleske at Santje: drie blieven er in
+'t buultje: één veur voader, twee veur moeder.
+
+In den hoek van 't koornveld ter linkerzijde was alreeds met maaien
+een aanvang gemaakt; 't waren Dorus en Harmen die er maaiden, en
+Griet was aan 't busselen.
+
+De klok sloeg twaalf.
+
+Met twee rood eerden pötjes, oan hengseljes van touw kwam 'en dernje
+van 'en joar of acht den darpskant af, 't wêgsken op en g'liek weg
+noar den boom toe.
+
+"Doar hei'j Beertje," riep Dorus: "Kom Griet, goaj mee? Dag Harmen. Et
+ze met smoak!"
+
+"Van 's gelieken," zei Harmen, en Harmen koos zijn weg naar 't
+boerenerf met de hooibergen en 't uiversnest, en Dorus en Griet--die
+moar arbeidsminsen woaren--liepen 't elzenhout langs, toen links,
+en volgden Beertje naar den kant van den iepeboom.
+
+Wa'n knappe meid die Griet! Harrejennig; 'en meid as 'en bellefleur,
+zoo vast, zoo rond!--Dorus zei, en dat zeien er veul: "'en meid um
+ien te bieten!"
+
+"Pardoes! wat zit doar onder dien boom?" sprak Dorus: "Wie het doar
+ons plekske iengenomen? Kiek is Griet, ze zit met 'r rug noar dees
+kant. 't Liekt.... 't liekt...."
+
+"Wèl, 't is Santip van den meulen!" riep Griet: "Ku'j dàt niet
+zien? Kiek! 't Is krek of ze nog iemend noast zich het doar ze mee
+proat, moar die zit achter den boom."
+
+"Krek, krek!" zei Dorus: "wie duuvel het heur in 't heufd gebloazen um
+doar te goan zitten, krek op 't schoftuur! We zullen d'r leeren! Hei
+Beertje!" riep hij harder: "hier zin we; gêf 't moal moar hier." En
+Beertje wendde zich om; zag Doris en Griet; kwam naar hen toe;
+overhandigde de aarden potjes; zei: "dag Griet, dag Doris:" en keerde
+in draf naar de afgelegen boerenwoning weder, waar de moeder van Dorus
+woonde. Griet woonde in Dorus buurt, en Beertje nam gern hun pötje mee.
+
+"'t Is twoalf," sprak Santje: "jong Kees, ik wiest niet dat 't al
+zoo loat was. As 'k geen roazes zou kriegen, dan bleef ik veul liever
+onder 't iepke zitten; 't is hier zoo oarig; 't is...." Maar Santje
+hield op met spreken. Schuins achter zich hoort ze geproat; ze ziet
+om en bespeurt het paar, dat besloten heeft om 't noenmoal onder den
+iep te gebruuken, en 'r voorders wat te proaten.--Dorus en Griet ze
+mochten mekoar veur 't zuute en zoere, en, 't bittere zelfs wouen ze
+deilen ien 't lêven.
+
+"Kees zit noast 'r," sprak de bellefleur, terwijl zij met Dorus den
+boom hoe langer hoe meer nabijkwam: "Z'is zeker noar 't darp gewêst
+um te winkelen, want de kleine klepben steet bij d'r."
+
+"Doar za'k oarigheid van hebben," fluisterde Dorus, en--met een
+vervaarlijke stem riep hij der rustende toe: "Zoo mopsneus, bi'j
+doar! Je hebt ons zeker gewacht!"
+
+"Loat die klepben moar stoan," riep Dorus lachende: "went licht dat
+'r 't een of ander ienzit dawwe kunne gebruuken as we de moes in
+'t lief hebben."
+
+Griet stond te lachen dat ze schudde. Santje kreeg 'en kleur van
+angst. Ze wist het. Dorus was 'en roare en duk 'en kwoaje. Kees
+stond te kijken; voor Santje antwoorden.... dát kon hij niet, maar
+hij bromde zijn eigenaardig hol geluid tusschen de tanden.
+
+"Toe hörlepiep," sprak Doris weder toen hij met Griet bij den iep
+op 't heuveltje stond: "kas nou moar vort; da's geen plekske veur
+ou. Gleuf moar vrij, de lêge mand za'k oe thuus brengen; verrechtig,
+ge zoudt er maar onder bezwieken!"
+
+Dorus vatte grinnekend de klepmand, en Santje schoten de tranen van
+angst in de oogen. En Griet--Griet was één stuup van 't lachen um
+de oarigheid van Doris en de schichtigheid van 't hörlepiep. Wat kos
+die Dorus toch oarig uutpakken en kemiek wêzen!
+
+En Kees, Kees was goejig van oard, moar um de dood geen bang pestuur,
+en--hij greep de mand en rukte haar los uit Dorus handen.--Griet
+bezweek hoast van 't lachen, went: "Sjassedewiet!" riep Dorus:
+"annevandiet! veuruut met z'n beien!" en--Kees kreeg 'en schop,
+en Sanne pakte ie bij 't boatje--kemieke Dorus!--duwde haar vooruit
+'t heuveltje af, en smak! 't arme kind viel voorover op 't wêgske,
+de neus ien bloed.
+
+Kiek! doar lee ze!
+
+Griet sloeg zich de handen op de knieën van 't lachen; 't was niemeer
+uut te houen! ze bezwiemde, verechtig! Achter de koak en in 't lief,
+'t dee heur zeer van de lach!
+
+Maar Kees, zie, Kees is er ook nog; hij houdt van vrede en vrindschap
+zoolang als 't kan, en aangedaan onrecht kan hij verdragen, maar,
+die zijn liefste beleedigt of haar kwaad doet, zal--hoe klein hij
+ook is--zijn man aan hem vinden.
+
+Hoor! Santje huilt van pijn, en--Kees bedenkt zich geen oogenblik;
+zijn anders zoo goedige oogen fonkelen; met één fikschen sprong is
+hij den boozen Dorus genaderd; Griet ziet de woede van Santjes vriend,
+en lacht niet meer; neen ze wordt angstig. Zie, Kees schijnt razend;
+hij heeft den grappigen Dorus bij zijn rechterarm gevat, zóó krachtig
+dat Dorus schreeuwt en gilt: "Loat los! lillekerd loat los!!" terwijl
+hij aan zijn tegenpartij met de linkerhand krachtige stooten toebrengt.
+
+Maar,--de gramschap van Santjes vriend kent geen palen; voor een
+oogenblik laat hij zijn vijand los, doch slechts om hem terstond
+daarna opnieuw en zoo mogelijk nog krachtiger te bespringen.
+
+Men zou het niet gedacht hebben, maar Kees is Dorus in vlugheid en
+sterkte de baas.
+
+Griet lacht in 't geheel niet meer, maar roept en schreeuwt om hulp,
+en, vreezende dat Kees haar 't lachen van straks mede zal betaald
+zetten, laat zij haar vriend in den steek en loopt, al wat ze loopen
+kan, 't mooie wêgsken af.
+
+De nare geluiden van den stomme vermengen zich met de smartkreten en
+de verwenschingen, die door Santjes beleediger worden uitgestooten;
+maar hoor! ook te midden van dat rumoer op't anders zoo mooie en
+vrêjege plekske, klinkt nog een andere stem:
+
+'t Is Santje, die opgestaan, haar Kees zeer dringend vermaant om los
+te laten en liever bij haar te komen: "Kees! Kees!! kom hier!" roept
+ze luide, en Kees--hij schijnt onwillig, maar toch, 't smeeken zijner
+liefste treft hem in 't hart; hij laat den beleediger los, snelt op
+het meisje toe, en wil haar liefkoozen, omdat ze zoo'n dikken neus
+van den val heeft gekregen. Maar, Santje weert hem af: "Neen Kees,
+'t is slecht um zoo vuul te wêzen," zegt ze op half verwijtenden toon:
+"Kwoad um kwoad, dat geet niet. Loop moar noar huus toe."
+
+Wij gelooven niet dat de Betuwsche ridder op de hoogte was om de
+waarheid der bestraffing te gevoelen--daar behoort ook veel toe--maar
+Santje verstond de taal die hij sprak: ze kreeg medelijden met den
+anders zoo goedigen Kees, en zei: "Nou, wacht dan moar."
+
+'t Was met haastigen tred dat Santje Dorus naliep, terwijl ze den
+boezelaar tegen haar gezwollen neus hield gedrukt. Wat hinkte Dorus
+en wat liep ie roar met den rechtererm ien de hugt.
+
+"Dorus!--Dorus!"
+
+"Wat mo'j?"
+
+"'t Spiet me Dorus, dat Kees oe zoo onmundig op 't lief is gegoan."
+
+"Den weerlich! As 'k 'm t'oavend of mergen kan kriegen, dan zal
+ik.... Verdrêjd!"
+
+"Kees kos niet liejen da'j mien kwoad dee."
+
+"Gij hitste hum oan, den rakkerd!" riep Dorus, en hij gilde:
+"O! o!" want de pien was onmundig, en hij hinkte op het eene been
+terwijl hij de rechtermouw van zijn hemdrok naar boven streek: Zie of
+'t ook roak was gewêst!!!
+
+'t Was tijd voor Santje om naar huis te gaan, hoog tijd; went veur
+twoalven had ze d'r al wêze motten. Moeder gaf sloai veur 't noenmoal,
+en--Santje had de azienflesch met azien in de klepben. Ze had zich
+tóch al verloat en 't was met 't lilleke spul van zoo straks ver
+over den tied geloopen. Thuus zou ze roazes kriegen; moar toch--wat
+schrauwde Dorus! Kiek, doar liet ie zich zakken op den grond, en, met
+'t heufd viel ie in 't korn. "Och heer," dacht Santje: "hie is zoo
+wit as 'en doek.... Zit 'r geen bloed oan z'n hemdrok....? Azien is 't
+beste.... gunds ien de gruppel steet woater.... Hê! mien neus!.... Hier
+Dorus, ruuk is; snuuf moar is goed! Da's oangekommen oan oe erm;
+Kees is anders zoo goejig;" en 't meisje deed hoar halsduukske af,
+maakte 't nat met den azijn; sloeg 't om den arm van haar vijand,
+en liet 'm nog is ruuken.
+
+Dorus, die van schrik en pijn buuten westen was geroakt, sloeg de oogen
+op; zag Santje bij zich stoan; vuulde den azien in de wond bieten,
+en riep baloorig: "Loop heer met oe fiezefoazen!" trok den doek los,
+dien Santje hem om den arm had geslagen, en wierp haar dien voor de
+voeten, met de woorden: "Dóar! hang oe Kees 'r oan op!"
+
+'t Was minder van de pijn aan haar neus, dan van iets anders, dat
+Santje de troan' ien de eugskes kreeg. Ze zei geen spier; ze raapte
+den halsdoek op, en kniepte een: "Beterschap Dorus!" uut de kêl: ging
+noar den iepeboom; zei tegen Kees: "Goaj' mee?" en soam goengen ze op
+den meulen oan. 't Wêgske was lang zoo mooi niet en onder den iep was
+'t geen oarig plekske meer.
+
+Toen Santje thuus kwam kreeg ze geen roazes: umdat ze zoo slecht
+was te pas gekommen. "In 't vervolg nie meer oanleggen met 't _jong_
+volk," zei voader. "'t Wil van ou niet gedoan wêzen!" zei moeder.
+
+Of 't van den schrik of van de bekomen wonden was, wist Santje niet,
+maar zooveel kwam zij te weten, dat Dorus Meyer al acht doagen answiet
+van 't wark had thuus motte blieven. Vrouw Meyer--z'n moeder--was
+'en mins van 'en zwak pestuur, en onbekwoam um 'en cent te verdienen.
+
+Santje was handig in de melkerij. 't Botterkneën was heur arbeid,
+en van ielk pond botter dat 'r verkocht wier, had Santje 'en stuuver;
+of ze geldig was of niet, dát dee 'r niet toe.
+
+'t Is avond--nog niet heel duuster, moar toch oavend.
+
+Zie, daar gaan ze weder 't wêgsken af, Santje en Kees; ge meint um 'en
+deunje te vrijen? Neen--kiek, ze doen weer 'en reis noar 't darp. Bij
+den bakker-kruienier koopen ze brood, en gort, 'en stukske spek en
+andere dinger. Ze kommen den winkel uut. Welken weg?.... Niet noar
+huus.--Links sloan ze af, de Karkstroat ien. 'En honderd trêen ver
+woont Griet, Griet die 't met Dorus wel wist!
+
+Griet zat veur de deur eerdappels te schillen.
+
+"G'n oavend soam!" zegt Santje, en voegt er bij: "Woont Dorus Meyer
+niet gunds in dat huuske?"
+
+"Woarum?" vraagt Griet.
+
+"Och heur is," herneemt Santje: "ze zeiën dat ie niet warken kos
+vanwêgens dat Kees 'm..."
+
+"Schei moar uut!" roept Griet: "as Dorus bêter is dan zal ie Kees
+den hals wel brêken."
+
+Kees, die op den achtergrond is gebleven en door de vallende duisternis
+bijna onzichtbaar was, deed zijn schor geluid klinken, als wilde
+hij zeggen: "Kees is 'r ook nog!" Griet hoorde het, en--bestierf van
+schrik. "Wat wou'j....?" zei ze haastig tot Santje.
+
+"Da'j dees spullekes oan Dorus' moeder brocht," klonk het
+antwoord. "Vrouw Meyer is te vrak um te warken, en Dorus verdient
+geen spier. Moar weetje.... niet zeggen dat _ik_ 't gebrocht heb."
+
+Griet keek onneuzel.
+
+"Begriep ie 't niet?" zei Santje.
+
+Begriepen! Griet _begreep_ 'r niks van; moar _verstoan_ had ze 't
+best. Ze zou 't bezurgen.
+
+"G'n oavend, Griet," zei Santje.
+
+"Nacht soam!" zei de deerne, moar begreep 'r niks van.
+
+Niks!! had die lillekerd in Dorus zenie? Wou z'm lokken....? Dat
+kos niet, dan had ze 't _eiges_ gebrocht, en had ze d'r noam niet
+verzwegen. Onbegriepelik! 'En vremde Santip!
+
+Met den volgeladen boezelaar treedt Griet de hut der weduwe Meyer
+binnen. Dorus ligt in de bedstee; hij ziet bleek.
+
+"Vrouw Meyer en Dorus, doar he'j nou is wat van _mien_," zegt de
+deerne; "die spoart die bewoart, en die bewoart, die _het_ wat."
+
+"Heere minsen!" zegt de weduwe.
+
+"Lieve dern!" klinkt het uit de bedstee.
+
+"Méér as wel," zegt de lieve dern, "gebruuk ze met luste; en Dorus,
+nou zie'j toch da'k oe niet in den stêk loat."
+
+"Da's lang vergêten," klinkt het weder uit de bedstee. "Griet, loa'k
+oe kussen."
+
+Zij weigerde niet, en toen Dorus haar gekust had, en ze nog wat
+gepraat hadden, zei ze: "Bêterschap Dorus; genacht vrouw Meyer,"
+en ging en lachte. Dorus was niet kwoad meer umdat ze ienstee van te
+helpen veur Kees op den loop was gegoan.
+
+Vijf dagen na dien avond haalde Griet de waschtobbe binnenshuus, toen
+ze Santje nogmaals op haar ouders huisje zag toetreden.--'t Zelfde,
+krek 't zelfde! En de meid as 'en bellefleur zei tot de lillike Sanne:
+"Dern, _gij_ bint de beste."
+
+"Het 't veurige voldoan?" vroeg Santje, "en hoe geet 't met Dorus?"
+
+"Nou òf 't!" zei Griet, "'en bêter geet 't óók."
+
+Tien minuten later, toen Santje haast bij den iep op 't heuveltje was,
+zei Dorus, die 'en uurke op had gezeten en pas weer ien de bedstee lag:
+"Griet, God zal 't oe loonen. Recht zoo! mooi van binnen en mooi van
+buuten.... Dern, loa'k oe kussen!"
+
+Griet gaf heur Dorus zien zin.
+
+"Hei'j Sanne alweer gezien?" vroeg Dorus iets later: "Sanne, die
+lilleke mopsneus!"
+
+Griet kon toch goedschiks um de "kemiekigheid" niet lachen.
+
+"Neen.... joá...." zei ze; "maar êfkes...."
+
+Acht dagen later zat vrouw Meyer in 't schemeruur te spinnen--dat
+kos ze nog zoo'n bietje;--en Dorus was bêter, veul bêter, en zat veur
+'t kleine venster op stroat te kieken.
+
+Gunds bij de wilgen liep Kees! wel verduuveld!!! "Moeder, gêf mien
+de goavel!" riep Dorus, en trok de knip van het venster, en stiet
+het open naar buiten.
+
+De oude vrouw keek verwonderd, maar--Dorus keek ook _verwonderd_. Om
+Kees en de goavel dacht hij niet meer; hij zag Santip. Ze kwam den
+hoek um, 'en mand oan heur erm,---bij 't huuske van Griet hiew ze
+stil--ze klopte op de deur,---Griet kwiem noar buuten ('t was hoast
+te duuster um goed te zien).---Griet zag dees kant uut,---ze goengen
+'en bietje opzied.---Santje dee uut de mand 't een en ander in 't
+boezelaar van Griet, en Santje--goeng vort.
+
+"Wel verduuveld!" zei Dorus.--"Watblief?" vroeg demoeder.--"Niks,"
+zei Dorus,--trok 't venster weer toe, en kort daarna kwam Griet met
+een welgevulden boezelaar binnen.
+
+Toen de meid as 'en bellefleur 'en half uur later de woning verliet,
+toen zag ze d'r uut--as 'en rooje pardies, en ze wist dat Dorus 't land
+as 'en stier oan 'r had, went knoopen drêjen van andermans botten,
+doar had ie 't zoer oan. 's Nachts had Dorus de koorts--moar--'s
+anderen daags 's mergens was ie bêter, heel, _heel_ veul frisser.
+
+
+
+Drie verreldeel joars noaderhand had de iep op 't wêgske splinterneië
+bloadjes: en, op 'en zonnige mergen zoaten 'r drie op 't heuveltje.
+
+Zie, 't zijn twee vijanden, die zich hebben verzoend: Dorus en Kees,
+en tusschen hen in zit lillike Santje.
+
+"Mooi van binnen! of 't ook bêter is dan mooi van buuten," zegt
+Dorus. "Santje, 'k heb oe liever as lief, loa'k oe kussen!"
+
+En Kees? Kees bromde geen spier, neen, hij was niet jaloersch; die
+Santje kwoad dee, _die_ zou ie te lief, moar, die 'r kuste, _die_
+beet ie niet.
+
+Voader Mulder zei "joa." Moeder Meyer zei geen "neen", want--ze was
+ien 't leste van Louwmoand gesturven. Santje had al lang: "Joa Dorus"
+gezeid, "a'j moar trouw bint as Kees. Kees, mien beste Kees! woar
+bi'j dan, woar is de hond dan!"
+
+En Kees--Kees kwiespelde en kwiespelde met zien steert, dat 't zoo'n
+schik en oard had.
+
+Wat zeiden ze in 't dorp?
+
+De mooie Griet had heur eiges as slecht van ienhoud loate kieken:
+Mooi weer speulen van andermans meewoarigheid...! Griet treurde,
+d'r was 'r _geen_, die in de ploats kwiem van Dorus.
+
+De lillike Sanne was best van binnen! Die heur erst beschimpte,
+kreeg heur lief als zien _vrouw_. Dorus leerde heur hartje kennen;
+'t lillike zag ie niet meer.
+
+Moar--"goed van binnen en knap van buuten das toch _nóg_ bêter," zeien
+de jongens; "'t lillike stoot af en duut oe onrechtveerdig wêzen;
+de mins blieft mins--zie--'t oog wil óók wat."
+
+"Best meugelik! Moar Santje had er nou toch geen schoai bij. En
+Kees? neen, Kees ook niet. Kees is en blieft heur beste jong!"
+
+"Nietwoar, jungske! Woar bi'j dan; woar is de hond dan!" en 't wiefke
+streelt en kroezelt den trouwerd zien blonden kop.
+
+
+
+
+
+
+DE BETUWSCHE NEEF.
+
+I.
+
+EEN HAAGSCHE FAMILIE OP REIS.
+
+
+Wij hebben het genoegen u mijnheer en mevrouw Van Middelnesse voor
+te stellen.
+
+Zooals gij ziet, mijnheer is 'en net, klein en mager persoontje
+met zeer gedistingeerde manieren; zijn haren en kleine bakkebaarden
+krullen zeer fraai, en zijne handen mogen aristocratisch blank genoemd
+worden. Op straat draagt mijnheer altijd gekleurde glacés. ZE. heeft
+een "wezenlijk allerlieste" betrekking bij Financiën; van zich
+zelven heeft hij _ook_ nog een weinigje; somwijlen doet hij eens
+een kleinigheidje in de effecten... _enfin_; en, van mevrouws
+kant... enfin, enfin!
+
+Nietwaar, charmant wonen in den Haag, vooral dicht bij 't Bosch; 's
+zomers heel plezierig; maar ook een mooie tuin, allerliest! allerliest!
+
+Mevrouw Van Middelnesse geboren Zilver is wezenlijk een bekoorlijk
+vrouwtje. Ofschoon een beetje kleiner dan mijnheer, heeft zij toch
+meer voorkomen. In haar kring--zeer gedistingeerd--ofschoon in de
+hofstad misschien van den vierden rang--heet zij een knappe vrouw,
+en vooral mag zij dat heeten, wanneer men in aanmerking neemt dat
+zij gedurende haar twaalfjarig huwelijksleven, aan mijnheer Van
+Middelnesse zes Middelnesjes heeft geschonken!! Allerliefst lieve
+kinderen, drie jongetjes en drie meisjes.
+
+Gij ziet het, "mijnheer en mevrouw zijn reisvaardig." Het jongste
+der kinderen is bijna twee jaren oud, en zonder bezwaar heeft mevrouw
+dus aan den wensch van haar "lieve" gehoor kunnen geven om eens met
+hem een heel klein toertje te maken naar Cleve, en Keulen, en den
+Drachenfels, en dan door Gelderland terug.
+
+Wij verzekeren u: voor de kinderen is goed gezorgd; de drie jongsten
+gaan naar Grootma Van Middelnesse op de Prinsengracht, en de drie
+oudsten blijven met de zeer vertrouwde gouvernante-bonne, benevens
+een uitmuntend dienstboden-personeel in de ouderlijke woning aan
+den Boschkant.
+
+Het portier der vigilante wordt door den huisknecht zachtjes toegedaan,
+twee van de kinderen huilen--omdat ze niet mee mogen: mevrouw huilt
+ook--omdat ze _weg heeft gewild_, en kijkt nog eenige malen door
+'t achterglaasje zonder evenwel van hare liefjes iets te zien. De
+huisknecht keert met de meiden in de keuken terug; pakt Saar, de dikke,
+die "schei uit" zegt; drukt Lien, 't fijne nufje, die "foei" zegt,
+een zoen in den hals: sprint boven op de tafel, en roept: "_'t Hek
+van den dam!_ Saar, _flensies van avond!_" en Saar zegt: "Stil maar,
+je zult 't goed bij me hebben," en Lien krijgt weer 'n zoen en zegt:
+"Malle jongen, loop heen!"
+
+_O heer_! zult u zeggen.
+
+Neen, och neen, laat de echtelieden stilletjes reizen; ze zeggen in
+de keuken niets meer dan 't geen mijnheer en mevrouw zoo dikwijls
+gezegd hebben: "Je wilt wel eens vrij wezen."
+
+'t Is ons voornemen niet om het echtpaar op hun "tocht door
+_Duitschland_!"--zooals mijnheer zegt--te vergezellen. Wij verhalen
+alleen dat ZE., onder het bestijgen van den Drachenfels, glimlachend
+verklaarde, dat men op reis zoo heelemaal sans gêne wordt, want kijk,
+dat hij zóó maar, met zijn bloote handen, op den ezel zit.
+
+
+
+De stoomboot, die het echtpaar naar Nederlandschen bodem terugvoert,
+nadert Gelderlands hoofdstad.
+
+"Mijnheer en mevrouw Van Middelnesse zitten bovenop, onder het zeil,
+en drinken om zeven uren in plaats van thee een kopje koffie,--nog
+zoo Duitsch!
+
+"Waar ligt dan dat B. toch....?" vraagt mijnheer met een
+gelaatsuitdrukking alsof hij zich de kantoorkaart van het Koninkrijk
+der Nederlanden in haar volle grootte voor den geest haalt.
+
+"B., wel op den weg naar Nijmegen, in de Betuw," antwoordt mevrouw:
+"zoo'n beetje ter zijde. We kunnen dan een rijtuig nemen. Och, en je
+zult ze een _ijselijk_ mee vergulden. Papa placht indertijd zooveel
+met hem op te hebben; ik weet wel toen was hij zoo'n jongen van een
+jaar of twintig, en pa zei altijd: _Cousin_."
+
+"Maar--hij bestond je toch niet in den bloede?"
+
+"Dat is te zeggen--neen--of eigenlijk ja, nog zoo'n beetje: zijn
+vader was een halve broer van mama."
+
+"Zoo, dan toch 'en halve; je zegt 'en kruidenierszaak, nietwaar?"
+
+"Ja, maar heel in 't groot, en land en vee; en boter en 'en
+kaasmakerij! Ma had altijd haar boter van neef; ook later toen pa al
+van daar naar Utrecht beroepen was."
+
+"Nu, wat mij betreft 't kan me niet schelen," herneemt de man, doch,
+nadat hij langzaam zijn koffie heeft opgeslurpt voegt hij er bij:
+"Maar--je hadt mij nooit gezegd dat die neef Janssen ook _kruidenier_
+is."
+
+Mevrouw krijgt een kleurtje en antwoordt:
+
+"Toch heusch niet expres; maar schatje, zijn haas en patrijsjes
+smaakten je elk jaar _bijzonder_; waarlijk, 't is een goed mensch! En
+B., zie je, ik ben er geboren, 't was pa's eerste gemeente, en--ik
+heb er nog zwak voor."
+
+Onder het zeil der stoomboot werd de zaak verder bepraat. Na in
+Arnhems omstreken de "mooie partijen" te hebben bezichtigd, zou men
+neef Janssen te B. een bezoek brengen. Mijnheer schreef, het volgende
+briefje, dat bij aankomst te Arnhem terstond op de post zou besteld
+worden:
+
+
+Zeer Geachte Heer en Neef!
+
+Aangezien wij ons, na een Duitsch reisje, nog eenige dagen in deze
+environs denken op te houden, zoo wenschten wij u en uwe geëerde
+familie een bezoek te brengen. Indien u zulks convenieert wilden wij
+daaraan gaarne Donderdag e. k. gevolg geven. Intusschen moet u zulks
+niet in het minste derangeeren: _alles_ sans gêne.
+
+In de hoop u alzoo geen belet te doen, noeme mij met de meeste
+hoogachting, na minzame groete,
+
+Zeer geachte Heer en Neef!
+
+Uw zeer Dw. Dienaar en Neef C. Van Middelnesse.
+
+_Arnhem_, Hotel: _Le Soleil._ _Maandag_.
+
+
+Toen de echtelieden den anderen dag van een rijtoertje in hun logement
+terugkeerden, werd hun door den portier met den sleutel van hun No.,
+een franco brief overhandigd. Die brief luidde als volgt:
+
+
+Geachte Heer en Neef!
+
+Het zal zoowel voor mijn als voor mijn goeje wijf een groote eer zijn
+de familie eens hier bij ons in B. te zien. Het treft nog al bijzonder
+goed op Donderdag want Vrijdags gaai ik geregileerd naar Arnhem met
+de markt, en Sanne-kee zegt ook, dat het goed komt van wegens dat we
+juist een groote ham op schotel hebben, en van complimenten zijn we
+niet thuis, hoor. Na de vrindelijke complimenten en ook van Sanne-kee
+aan Mevrouw onze nicht, verblijve Uw Dienstvaardige Heer en Neef:
+
+G. Janssen en echtgenoote. P. s. In haast.
+
+B., den 8 Julij 18..
+
+
+Toen mijnheer Van Middelnesse over den schouder van zijn echtgenoote
+heen den brief had gelezen, zag de laatste toevallig in den spiegel
+dat ZE. glimlachte, waarom ze goelijk aanmerkte: "Zie je--_in haast_,
+maar anders een mooie letter, precies als op de adressen _wanneer hij_
+den _haas en de patrijzen zendt_."
+
+
+
+
+
+II.
+
+BIJ DEN GELDERSCHEN NEEF.
+
+
+Na een "allerliesten rit" over den breeden dijk van Arnhem op Nijmegen,
+en vervolgens zijwaarts af over een flinken grindweg, bereiken de
+echtelieden Van Middelnesse tegen den namiddag het dorpje B., waar de
+jeugd, die juist naar de middagschool gaat, het mooie rijtuig aangaapt,
+het voor een groot deel begeleidt, en op de vraag van den koetsier:
+waar mijnheer Janssen woont? zonder te antwoorden lacht en goochelt;
+elkaar naar voren duwt; den een den ander op den rug springt, totdat
+er eindelijk een is, die, na de herhaling van de vraag, met den vinger
+wijzende het bescheid geeft: "Gunds achter 't huus van Nol Peters."
+
+In weerwil van deze niet zeer volledige aanduiding,
+bereikt de barouchette eindelijk de woning van den
+grossier-kruidenier-wethouder-vetweijer Janssen, van den vierkanten
+man met het rondroode aangezicht, die, terwijl hij de pet van zijn
+hoofd licht, het portier opent, en met een: "Welkom nêf en nicht,
+bezonder mooi weertje harrejennig!" mijnheer en mevrouw Van Middelnesse
+in het uitstappen behulpzaam is.
+
+De schooljeugd blijft het "groote spul" aankijken, en, nadat die "heer
+met de mavrouw" binnen den winkel zijn, volgen zij nog een eindweegs
+de barouchette, waarvan de koetsier door Janssen met de woorden is
+ingelicht: "Voar ie moar 't hekke in, kameroad; achter oan de schuur;
+'k Hèt beste kleever op dêl."
+
+Weinige minuten later zitten de voorname gasten vis-à-vis hun
+Geldersche verwanten in de pronkkamer der laatsten.
+
+'t Is er waarlijk zoo min niet. Mevrouw ziet het met
+welgevallen. Mijnheer maakt bij zich zelven de reflectie dat het hier
+toch inderdaad ijselijk bourgeois is, terwijl de vrouw van Janssen--een
+gulle, welgevormde, gezonde Juffer-boerin--voor deze gelegenheid
+van boven tot beneden in 't zondagspak, en vuurrood van de eere,
+die haar en haar huis weervaart--gedurig, _ja ja_, zegt, en dat de
+femilie 't moar veur lief moet nemen, met de betuiging alweder, dat
+'t mooi weertje is. Mevrouw Van Middelnesse van hare zijde verzekert
+dat zij het wezenlijk allerliest vindt, om haar en haar man zoo
+af te wachten, en dat ze blij is nu eens kennis te kunnen maken,
+en--dat de juffrouw.... _nicht_ wil ze zeggen ook kindertjes heeft,
+nietwaar? _vier_ als ze zich wel herinnert?
+
+Juffrouw Janssen, die aan haar echtvriend plechtig heeft moeten
+beloven om zooveel mogelijk goed Hollandsch te spreken--en dat ook
+reeds in praktijk heeft gebracht--roept in 't volle besef van. haar
+moederwaarde:
+
+"_Wát_ mein ie _vier_, mins? mins, 'k hêt 'r _zeuven_!"
+
+Mevrouw Van Middelnesse is door dien uitval een weinig verschrikt,
+en haar verbazing is bijzonder natuurlijk; trouwens _zij_ heeft er
+zes, en, waar twee vrouwen met haar beiden dertien kinderen bezitten,
+daar ontbreekt het niet licht aan discours. Het kroost der gastvrouw
+is naar school; de twee kleinsten--sloapen 'en bietje.
+
+Neef Janssen, die intusschen wil toonen dat hij zijn wereld zoowel
+als zijn Hollandsch verstaat, trekt een blaadje waarop zich twee
+karafjes en vier glazen bevinden, naar zich toe, en terwijl hij het
+eene karafje vat, zegt hij tot den Hollandschen neef:
+
+"Lust uwe dat ook in Den Haag? Zuivere bitter! Prebier 't moar is."
+
+Van Middelnesse bedankt: hij bedankt wezenlijk; heusch, hij vindt
+het allerliest, maar hij drinkt nooit iets, _nooit_!
+
+"Dan zou'k oe man niet wezen," zegt de Betuwnaar; "we hebben hier af
+en toe 'en drupke van noode; uwe mot niet noar mien kijke: ik neem
+'t altijd tien minuten véur 't êten, en wellui voor ons, we hebben
+'t êten al achter de knoopen."
+
+"Och kom...." zegt de Hollandsche neef die iets leegs gevoelt, en zich
+toch meent te herinneren, van een "ham" in den brief te hebben gelezen.
+
+"Kee sting er op dat we wachten zouen tot gelluu.... uwe d'r waren,"
+herneemt Janssen, die 'en heele toer met zijn Hollandsch heeft
+omdat hij 't ook nooit meer sprak, alleen slechts wanneer hij in den
+jachttijd op 't kastêl at: "maar," vervolgt hij: "ik zei, loauwe stil
+onze gang goan:--'t was met de kinders, zie je--dan kuwwe best op z'n
+Hollandsch nog êns éten. Vader placht altied te zeggen: êt zooveul
+da'j van veur af aan weer beginnen kunt."
+
+"Ah juist!" zegt de heer Van Middelnesse: "Maar 't is waarlijk al te
+veel moeite voor.... voor....re mevrouw...."
+
+"Mein ie Kee....!" vatt Janssen haastig in: "_juffer_ as te blief,
+of nicht; we _mevrouwen_ hier niet; allinnig op 't kastêl."
+
+"Ja juist, _nicht_ wil ik zeggen," hervat de Hagenaar--en tot zijn
+gade: "Nietwaar Emilie, dat is waarlijk al te vriendelijk om voor _ons_
+nóg eens diner te houden, heusch, we hadden geen behoefte. We hebben
+te E. nog een broodje gebruikt!"
+
+"O hé ja," antwoordt de gade--_die letterlijk rammelt_: "u hadt dat
+_niet_ moeten doen."
+
+"Allemoal gekheid!"-roept Janssen, "a'j 'en stuk vlei.... vleesch
+op de vurk hebt, dan zu'j wel bieten: en lus je't niet, óók goed,
+de jongens weten er weg mee.--Toe Kee, loop is noar de keuken, en
+zie of ze de eerdappels hoast goar hebben."
+
+Kee had al lang naar de keuken gewild, en--_loopt._--Bij afwezigheid
+zijner wederhelft, stelt Janssen al zijn Hollandsche welsprekendheid in
+'t werk, om nicht tot het gebruiken van een glaasje dubbele annies
+te verlokken: "Goed voor de frissigheid," betuigde Janssen: "'t was
+nog van de letste kroamhistorie: St. Jan 'en joar geleejen."
+
+Mevrouw is tot Janssens blijdschap niet onverbiddelijk, en zelfs
+mijnheer--die heusch nooit iets drinkt--zit in 't einde, evenals zijn
+wederhelft, met een ten boorde toe gevulden wijnroemer dubbele annies,
+vóór zich.
+
+Janssen zal dan--veur de gezelligheid--nog 'en klein drupke bitter
+nemen: "Nóg êns éten: nóg êns bitter!"
+
+Tijdens de afwezigheid der gastvrouw vernemen de echtelieden dat
+neef Janssen volstrekt van geen fratsen houdt; dat ie niet licht
+iets presentieren zal as ie 't niet kwiet wil wêzen; dat ie graag hét
+dat ze hum Rijnsche wien schenken; dat ie 'en afgestamden hêkel oan
+achterbaksigheid hèt; en doarum Jan Taks--zien buurman, niet luchten
+of zien kan; Jan Taks heeft ze achter de mouw zitten.--Weet je,
+_hier_! mooie woorden, en knooien in 't geniep.
+
+De echtelieden vernemen: dat hij--Janssen--onder de ersten van 't derp
+wordt geteld, moar, dóárom 't heu.... hoofd niet in den nek sleet:
+"Zie je, zelfs as ik minderman tegenkom, dan doei ik zoo" zegt de
+spreker, en hij licht de pet--die hij gewoon is ook binnenshuus op
+te houden--even van 't hoofd: "moar," vervolgt hij alweder: "wat
+niet warken wil, die hét _den duuvel_ oan Janssen gezien. Tegen de
+knappe arbeijer, doar zeg ik tegen," en hij licht weder zijn pet op:
+"Kom binnen, zeg ik: goa zitten zeg ik, en we proaten as vrinden;
+zie je, 'en mins is 'en mins!"
+
+Nog verder vernemen mijnheer en mevrouw Van Middelnesse--die
+natuurlijk neef Janssens principes door _jawels_ en dergelijken hebben
+gehuldigd--dat de Betuwnaar zes en veertig mergen land onder de ploeg
+hét, en zestien koeien en veertig ossen in de weies loopen; dat er
+achter 't huus 'en groote karsenbongerd is, en dat de loate knappers
+net giesteren zouen geplukt wêzen, moar--dat ie gezeid had: we zullen
+ze loaten, dan kunnen nêf en nicht uut Den Hoag is zat en genogt éten.
+
+Geen tien minuten later ligt er een hagelwit, ofschoon wel wat krap
+laken door nicht Janssen zelve over de tafel gespreid. De huisvrouw
+heeft de diepe borden al tellend: da's nêf, da's nicht, da's Janssen
+en da's ikke, er mede op nedergezet; naast ieder bord links: 'en vurk,
+rechts: 'en lêpel. Aan 't boveneinde der tafel legt ze nog een hoopje
+van 't eerste, aan 't benedeneinde een hoopje van 't laatste soort
+zilver neer.
+
+Een bruinroode deerne in profond werkendags-gewaad, met den rooden
+halsdoek zeer luchtig over den boezem en verder onder den gestreept
+diemiten borstrok gespeld, treedt met een: G'en dag soam!" de kamer
+binnen, en zegt, terwijl ze een grooten ronden schotel midden op de
+tafel plaatst: "Hier hei'j de soep; z'is heit, heur!"
+
+"Doar hewwe 't bloazen veur geleerd," zegt Janssen, en tot de gasten:
+"Schuuf bij as te blieft."
+
+De deerne is vertrokken; de gasten hebben zich nader bij de tafel
+gezet; Janssen drukt het binnenste van zijn pet tegen het aangezicht,
+en juffrouw Janssen doet haar oogen dicht en laat het hoofd op den
+linkerschouder zakken.
+
+Mijnheer Van Middelnesse legt de blanke hand tegen zijn voorhoofd en
+bedekt er ten halve zijn oogen mee; het linkeroog kan echter nog genoeg
+zien; en het ziet: dat mevrouw al biddende met haar fijn geborduurd
+zakdoekje haar bord afveegt, en, dat er een trek om haar mond speelt
+als of ze wil zeggen: "Foei ondeugd, je moest ook niet kijken.'
+
+De maaltijd neemt een aanvang. Janssen noodigt de gasten om zijn
+voorbeeld te volgen, en terwijl het Geldersche echtpaar met hun
+lepels de soep over den rand van den grooten schotel binnen hunne
+borden werkt.... _aarzelen_ de Hagenaars; maar--volgen ten laatste
+inderdaad het gegeven voorbeeld.
+
+Janssen beweert bij 't haastig opslorpen: dat die soep niks
+kienderachtig smoakt,--en terwijl hij ten tweedenmale zijn bord vult,
+voegt hij er bij: "Kee weet 't wel, en wat mien belangt, _ik_ heb
+gezeid: ze motten geen honger lieën, heur ie. Tast toe nêf en nicht,
+z'is verechtig niet schroal. Soep is moar buukvulling."
+
+"O z'is keurig!" zegt mevrouw Van Middelnesse, ofschoon ze haar veel
+te vet vindt, maar toch, HE. had honger.
+
+"Délie! Délie!" betuigt mijnheer, en de verkwikkende spijze doet
+hem zóó'n goed dat hij waarlijk vrede met _dat soort van menschen_
+krijgt, en--dan zoo vrij zal wezen nog _tant soit peu_ te nemen.
+
+Wij zullen het viertal rustig hun middagmaal laten gebruiken, Janssen
+even graag alsof het zijn eerste was. Na de soep verscheen er een
+groote bak, met kruimige dampende aardappels gevuld; daartegenover
+"flankte" de huisvrouw een dito schotel met groote boonen, die,
+zooals Janssen beweerde, geen zuigelingen woaren, maar: stonden in
+de moag! De groote ham van een "eigen slachts-verken" formeerde met
+een diepen bak, waarin zich aan groote dobbelsteenen gesneden en hard
+gebraden stukjes rundvleesch bevonden, benevens de gezegde schotels,
+die met de boonen en aardappels gevuld waren, een kring, in welks
+midden een groote sauskom was neergezet.
+
+Janssen die maar gedurig bleef verklaren dat hij van geen fratsen
+en van geen noojen hield, liet intusschen evenals zijn wederhelft,
+geen stil oogenblik voorbijgaan, zonder zijn gasten tot toetasten
+te dringen, en wierp nu eens den neef eenige sneden ham op 't bord,
+en drong dan weder zijn nicht--die heusch genoeg had--om eenige
+dobbelsteenen vleesch naar zich toe te halen, met de vergunning:
+"A'j 't niet lust, loat moar liggen!"
+
+"Hier nêf, drink is; 't is wie.... wijn van 't joar 48, 't beste wa'k
+in huus heb."
+
+Mijnheer en mevrouw werden rood van 't eten!
+
+In 't einde, daar gaat de deur open, en, mét de deerne van den rooden
+halsdoek, die weder een grooten bak met riestenbrij in de handen
+draagt, stuift ook een zestal kinderen de kamer in.
+
+Daar had je 't leven!--Dag voader, dag moeder!" "Wie zin dat?"--"Zin ze
+dat uut Den Hoag?"--"Êt gelluu nog ens?"--"Kriegen we ook wat?"--zoo
+vroegen de knapen en meisjes, en ze vroegen nog een heelen boel meer,
+terwijl de ouders vermaanden en bevolen, dat ze _g'en dag_ mosten
+zeggen; dat dát nêf en nicht woaren uut Den Hoag, woar de Keu.... de
+Koning woont; dat Willem zien schriefboek is most loaten zien, woar
+de meister zoo dukkels: "uitmuntend" op schreef; dat Mieke d'r neus
+most afvêgen, en eindelijk, dat ze stil noar buuten mosten goan, met
+de belofte: "dan krieg ie allemoal riestenbrij. Vort jongens!"--Daar
+stormden ze heen.
+
+"Allerliefste kindertjes! zoo ongedwongen, zoo sans gêne," verzekert
+mijnheer.
+
+"En zoo gezond!" merkt mevrouw aan; de buitenlucht is toch maar
+alles!" (De kindertjes van mevrouw kregen les aan huis, omdat ze met
+dat schoolgaan, vooral 's winters, zooveel kou opdeden).
+
+"Ze kriegen noar beheuren wat ze willen, en ze kunnen _doen_ naar
+beheuren wat ze willen!" zegt Janssen: "moar--gehoorzoam da's één,
+en geen streken da's twee. Kom nêf nog 'en glêske!"
+
+"Neen, heusch niet, ik zou bepaald de hoogte krijgen. Merci, merci!"
+
+"Wát merci!" roept Janssen, en schenkt in; en de neef drinkt het glas
+uit, en krijgt _niet_ de hoogte.
+
+Wat de rijstenbrij betreft, ze moest en zou geproefd worden. Nicht,
+Janssen verlangde, in alle nederigheid, toch een goedkeurend woord
+voor haar nagerecht, en geen wonder--ze had er drie pinten vet van
+room aan ten koste gelegd.
+
+"As Mei-botter!" zegt Janssen, en mijnheer en mevrouw halen diep adem,
+en--terwijl zij met hun respectieve vorken in de rijstenbrij-porties,
+welke hun waren opgeladen, pikken en figuurtjes maken, om er dan weder
+eens even mee naar den mond te wippen, betuigen zij dat nicht veel te
+veel omslag heeft gemaakt, en dat ze er waarlijk verlegen mee zijn;
+maar heusch, dat ze anders nooit zulke rijstenbrij geproefd hebben!
+
+Neef Janssen lacht van plezier dat zijn gasten zoo óver en óver
+tevreden zijn, en zegt: "Joa, al zin we Bêtuwslui, we weten nog wel
+wat onzen gasten toekumt. Ku'j 't niet op? loat moar liggen! we zulle
+danken, en dan--noar den bongerd om kersen te êten, totdat moeder de
+koffie goar het."
+
+Dat mijnheer en mevrouw juist niet extra veel trek in knappers hadden,
+vinden wij zoo vreemd niet, maar Janssen, die den boom voor heurlui
+gedestineerd had, zei aan Kees den arbeider: dat ie plukken most wat
+ie kon in 'en tienponds mande: _die_ most ie moar zetten in de koets
+van de lui, onder de veurbank.
+
+Terwijl het viertal in bedevaart naar de dorpskerk trok,--aangezien
+mevrouw zoo graag eens op pa's eersten preekstoel wilde, klimmen--was
+het dat Janssen, niet zonder een gevoel van eigenwaarde, aan zijn
+gasten de gronden wees, die hem in eigendom toebehoorden. Van de
+bedevaart te huis gekomen, zit men al spoedig weder om de tafel
+binnen de pronkkamer; de koffie is aangericht, dat heet: een groote
+krentenmik staat naast een dito zonder krenten, omringd van een schaal
+met ronde beschuit, een halve kaas, een groote kluit boter, benevens
+een saucijsworst op een aanval te wachten. Uit de kraan der groote kan
+vloeit driftig het bruine vocht in de kopjes: half koffie, half room.
+
+Of er al genooid wordt, waarlijk men kan niets, of althans maar zeer
+weinig gebruiken. Zelfs Janssen gelooft dat 't nog wat vroeg is,
+umdat ie hoast niks geen trek het.
+
+Nu was 't oogenblik daar om eens 't een en ander van Holland te
+vernemen.
+
+"Hebben ze nog al schik met de menisters tegenwoordig?" vraagt
+Janssen. "Is 't woar dat ze zooveul muujte hebben um dubbeltjes van
+de Koamers te kriegen? Heur is," voegt hij er bij op gewichtigen
+toon; "ik bemuuj me weinig met de polletiek, moar, ielk mins hèt
+zien begriep, en zie, dan begriep ik: dat ielk stel nije menisters
+'en oarige slomp duiten kost, en, a'j ze moar stillekes oan 't ruur
+liet, da'j dan 'en oarige som in 't loadje zou houe; 't zou er niet
+slechter um goan, went, alle verstand kumt niet in 'en umzien."
+
+Mijnheer Van Middelnesse is het volkomen eens, en beweert zelfs,
+dat hij er niets op tegen zou hebben om--al was 't maar vijf
+jaartjes--minister te spelen: _dan_ pensioen!" zegt hij ten slotte,
+en knipt met de oogen.
+
+De Betuwnaar geeft zonder omwegen te kennen, dat nêf uut Den Hoag, as
+ie 't um de duiten dee, zien man niet zou wêzen, waarop de Hagenaar
+spoedig betuigt, dat hij 't zoo niet bedoeld heeft, en dat hij ook
+niet gelooft, dat het er _iemand_ om doen zou, maar--énorm veel
+werkzaamheden; 't loon verzoet den arbeid!
+
+Dit laatste stemt Janssen volmondig toe; _terzelfder tijd_ dat mevrouw
+Van Middelnesse aan hare nicht verzekert: Ja wel, dat de koning er
+precies zoo uitziet, precies als op de guldens en rijksdaalders.
+
+De schoonheden van 't vorstelijk 's-Gravenhage met zijn museum en
+andere bezienswaardigheden, benevens het heerlijke Bosch, waar 's
+Zondags en 's Woensdags muziek is, worden door den Haagschen neef ten
+zeerste geroemd. Janssen en de vrouw hebben er schik in, zoo oarig
+as nêf d'r over proaten kan. De neef praat waarlijk allerliest,
+en--nadat Janssen heeft gezegd, dat ie 't spul van z'n lêven nog
+wel is wou zien, moar, dat ie zien mond wel af kan vêgen umdat 'r
+toch nooit van kommen kan; nadat mijnheer nog vele redenen vernomen
+heeft _waarom_ 't niet mogelijk was, betuigt ZE. dat het anders zeer
+aardig zou wezen, wezenlijk.... en nicht....? heusch! wanneer zij 't
+eenvoudige voor lief wilde nemen, dat ze dan stellig eens komen moet.
+
+"Krek! krek! um de schoai is weerum te hoalen!" lacht Janssen. "Met
+sint juttemis as de kalver op 't ies dansen, heur ie! Neen, dat
+stuuverke zou al roar motte loopen as Janssen hê! hê! in Den Hoag
+kwiem!"
+
+Juffrouw Janssen lacht ook. Mevrouw--aangenaam door Van Middelnesses
+goedheid verrast--trekt haar gelaat in een zeer inviteerende plooi. Het
+aangezicht van den Haagschen neef drukt diepe teleurstelling uit.
+
+Wanneer er inderdaad bezwaren zijn, wil hij niet bij zijn invitatie
+persisteeren, maar anders, een man als neef Janssen, dient de
+residentie, en althans de zee gezien te hebben: "Enfin! enfin! van
+harte gemeend!"
+
+In weerwil dat de huisvrouw onaangenaam gestemd is, dewijl de neef
+en nicht willen vertrekken zonder iets van haar ruuting-maal te
+gebruiken--welke laatste versnapering in dik geworden zoete melk
+met beschuit en bruine suiker bestaat--maakt het Haagsche echtpaar
+zich nu weldra tot de afreize gereed; ze zullen toch al laat in de
+stad terugkomen.
+
+Blieven!!?--
+
+Onmogelijk! ze moeten morgen naar de residentie terug. Hun kinderen
+verlangen zoo zeer en--zij zelven....!
+
+Da's natuurlik!
+
+Eenige minuten later heeft er een hartelijk afscheid plaats. Duizenden
+bedankjes voor de allerliefste ontvangst!
+
+"Niks te danken! Moar is weer kommen, heur ie!--Hier, wacht!"--en
+mevrouw, die al in 't rijtuig zit, ontvangt een énorm pak op haar
+schoot, alsof 't een pompoen is.--
+
+"'En mikske!" zegt de gastvrouw, "veur de kienders; 'k hèt 'r veur
+gezurgd dat ie 'en moand of wat varsch kan blieven."
+
+"Wel foei, da's alté!" zegt mevrouw.
+
+Mijnheer, alvorens in het rijtuig te stappen, drukt nog eens recht
+vertrouwelijk neef en nichts handen, en voegt er gemoedelijk bij "Nu,
+we zien je toch eens?"
+
+"Joa, joa, hier a'j weerum kumt!" lacht de dikke neef. De koetsier
+ziet achterom, en vraagt: of 't klaar is?
+
+"Ja," zegt mijnheer. De eerste legt de zweep over de paarden. De
+Haagsche vrienden wisselen met de Geldersche, die,--omringd van eenige
+hunner telgen voor de deur staan--nog: vaarwels! en dergelijken;
+en, terwijl de barouchette door het dorp rolt, duikt mijnheer in het
+wagenkussen met den uitroep: "Hê, wat een dagje!"
+
+"Toch lief! toch hartelijk!" zegt mevrouw, die voor een andere
+uitlegging beducht is.
+
+"O! onbegrijpelijk!" roept de echtgenoot; "die menschen zouden compleet
+alles voor je doen; 't is bourgeois, overladen, ja, maar ik mag het
+wel eens. Mijn hemel, welk eten! En dan nog zoo'n mik!"
+
+Mevrouw Van Middelnesse is geheel in verrukking dat Charles het
+ernstig meent. De familie, waar ze vroeger juist niet zoo heel veel
+van gesproken had, was meegevallen....!
+
+"Nietwaar, de types van Geldersche gulheid? En weet je,--fortuin;
+ja.... fortuin!"
+
+"Aller_liest_-lieve menschen!" besluit de echtvriend en geeuwt,
+en sluit de oogen, en droomt van den berg in Luilekkerland.
+
+
+
+
+
+III.
+
+STAND EN PARTIJ.
+
+
+'t Is ruim drie jaren geleden dat mijnheer en mevrouw Van Middelnesse
+het allerliest-lieve dagje bij neef en nicht Janssen te B. hebben
+doorgebracht. De echtelieden zijn sedert het vorige jaar van "de
+Boschkant" naar een "minder frequent gedeelte van de stad" gaan
+verhuizen, omdat..... omdat het huis wat te klein werd, en twee van
+de kinderen school gaan, en de school zoover af is, en--onder ons:
+omdat mijnheer verleden zomer een leelijken klap door een mislukte
+effecten-speculatie heeft gekregen, en de lieve betrekking eigenlijk
+heel weinig geeft, en een ruime woning, die veel minder huur doet--zij
+het dan ook verder van 't heerlijke Bosch,--nu wel zoo verkieslijk
+voor de zuchtende beurs is.
+
+Intusschen, men woont op die stille gracht zeer naar genoegen, zeer,
+_zeer_ naar genoegen: geen bezoeker komt er, of hij verneemt zulks tot
+twee-, tot driemalen toe; en deze, al houdt hij ook boven alles van
+een levendigen stand, hij kan zich dat excellent goed begrijpen, zoo
+volstrekt geen hinder van gerij.... zoo.... inderdaad allercharmantst!
+
+Over acht dagen is het de tiende September, en ik doe u zulks weten
+dewijl de heer Van Middelnesse op dien dag zijn veertigsten geboortedag
+hoopt te vie.... Ja ziet gij, dat woord _vieren_ dát is de quaestie. De
+echtelieden, die juist bezijden hun huis een gaslantaarn hebben,
+zijn tegenwoordig bijzonder op het schemeruurtje gesteld, iets dat ze
+beiden aan den Boschkant abominable vonden. Met die gaslantaarn was
+'t ook heel iets anders.
+
+Ze zitten te schemeren, en mijnheer zegt na eenige oogenblikken
+van stilte:
+
+"Parole d'honneur, Emilie, er op gesteld ben ik niet."
+
+"Quant à moi," zegt zijne gade, terwijl zij de schouders ophaalt,
+"_maar_," laat ze er spoedig op volgen: "we hebben zoo niets geen
+pretext: we komen overal ..." na eenige oogenblikken van stil gepeins,
+als ontwakende: "Neen, we _kunnen_ 't niet laten!"
+
+"'t Is moeielijk!" zegt mijnheer.
+
+"Nancy Lassale plaagde laatst nog," herneemt mevrouw: "dat ik den
+tienden September wel als vroeger magnifique voor den dag zou komen,
+"vooral nu je die ruime zaal in je nieuwe huis hebt", voegde zij er
+bij, en liet er zachtjes op volgen: "Hé, heerlijk, een dansje'!"
+
+"Er heeft dan toch niemand begrepen, dat we uit een andere oorzaak
+dan weelde, naar deze afgelegen kazerne verhuisd zijn," vleit zich
+mijnheer Van Middelnesse, en hij mompelt iets later: "Maar die kosten,
+die kosten!"
+
+"Ja 't is waar....," zegt mevrouw; "maar denk eens wat
+praatjes....!" En mijnheer, ofschoon hij nog terloops eens herinnert
+van hoe weinig ze tegenwoordig moeten rondkomen, hij begrijpt toch
+ten laatste, dat ze, voor hun fatsoen, de partij _moeten_ geven.
+
+
+
+
+
+IV.
+
+EEN BEZOEKING.
+
+
+Vijf dagen na het genomen besluit zitten de echtelieden aan de
+ontbijttafel. Er wordt aan de huisdeur gescheld. Eenige minuten
+later komt de meid binnen en bericht, dat er een man is, die naar
+mijnheer vraagt.
+
+Hoe zijn naam is?
+
+De meid moest maar zeggen, iemand, die mijnheer wel kon; uit
+Gelderland--"nog al dik, met 'en rood gezicht!"
+
+Mijnheer Van Middelnesse wordt ook rood, want, terwijl u misschien
+aan zekeren neef uit B. denkt, heeft mijnheer slechts het beeld van
+zijn Zutfenschen wijnkooper voor oogen, en in diens handen ziet hij
+een rood lederen portefeuille, waaruit een rekening ten bedrage van ±
+tachtig gulden wordt te voorschijn gehaald, "Ik ben.... we zijn.... Och
+die man is zoo langdradig!--Sientje niet thuis.... hoor, niet thuis."
+
+Den vorigen dag had Sientje een vreeselijk standje met haar mevrouw
+gehad, dewijl mevrouw beweerde dat Sientje een appel uit 't mandje
+had genomen, 't geen Sientje ontkende; waarop mevrouw haar onder
+'t oog had gebracht, hoe 't niet om de waarde van dien appel, maar
+om dat akelige liegen was.
+
+"Versta je, niet thuis!"
+
+"Bestig mijnheer!"
+
+Na eenige seconden komt Sientje terug en fluistert op geheimzinnigen
+toon: "Dan wil ie mevrouw spreken, maar héchie! hij ziet 'r zoo uit,
+en voeten als modder."
+
+Een blik van verstandhouding tusschen de echtelieden, en mijnheer
+verzekert: "dat mevrouw aan haar toilet, versta je, zich aan 't
+kleeden is."
+
+De dienstmeid _ziet_ dat ook en verdwijnt.--Men luistert, en hoort
+dat de huisdeur wordt dichtgeworpen. Weder verschijnt de dienstbode
+in de ontbijtkamer, en zegt op uiterst gemeenzamen toon: "Afgetrokken,
+hoorrie; maar hij komt weerom, straks over 'en uurtje!"
+
+O die komplotjes, ze geven zoo iets recht vertrouwelijks tusschen
+"de lui" en "de boojen"!
+
+Na 't vertrek van Sientje zegt Charles: dat hem die rekening, vooral
+met zoo'n partij, niemendal conveniëeren zou, maar,--dat Emilie,
+wanneer hij zelf over een uur werkelijk niet thuis zal wezen, den
+wijnkooper maar een anker Bordeaux moet bestellen.
+
+Mevrouw vindt het onaangenaam om dat bezoek alleen af te wachten;
+Charles is immers gewoon om bij het bezoek van den wijnkooper de
+loopende rekening met hem te vereffenen. Mijnheer begeeft zich
+naar zijn bureau, doch kiest zijn weg door 't achterpoortje van de
+binnenplaats en vervolgens de steeg; 't is wel wat om, maar enfin!
+
+Telkens wanneer er gescheld wordt ontstelt mevrouw Van
+Middelnesse. Intusschen zij heeft zich gekleed en houdt zich onledig
+met het leggen van papiertjes, waarop de namen der dessertgerechten
+zijn geschreven, want het dessert komt overmorgen dadelijk op tafel.
+
+"Hier de noga in 't midden, zóó links en rechts de ananassen,.... hier
+de chipolata,.... daar de rumgelei,.... Gud! daar schelt ie!"
+
+Sientje heeft in last "om dien mijnheer, dan maar in de voorkamer te
+laten", en de dienstbode brengt de boodschap: "Hij is 'r."
+
+Mevrouw laat zich nog een beetje wachten. In 't einde vermant zij zich
+en stapt--met het fatale denkbeeld van geen geld voor een rekening
+te hebben--naar de voorkamer.
+
+Alvorens haar hand aan de deurkruk te slaan, aarzelt de dame,
+doch--daar treedt ze binnen, en terwijl haar een: "Wel nicht hoe geet
+'t? doar hei'j me dan nou!" in de ooren klinkt, ziet zij tot haar
+overgroote verrassing, in stede van den wijnkooper, haar Betuwschen
+neef, die haar de ruwe groote hand gulhartig heeft toegestoken.
+
+'t Is niet te verwonderen dat mevrouw wat verbluft ziet en een weinig
+verward is.
+
+"Wel, ben u het!....." zegt zij, "Ik dacht,.... Wel hoe vaart u?" en
+zij laat zich de fijne vingers door de forsche hand van den Betuwnaar
+drukken.
+
+"Ik--springlêvend zoo a'j zien kunt!" is het antwoord: "'En mins roept
+krek zoolang Poasch tot ie kumt, en doar bin 'k nou in Den Hoag, en
+wil dan alêvel de schoai bij ou is weerum komme hoalen.... En wel de
+complimenten van de vrouw!--Jong, wa'n ding van 'en stad is dien Hoag!"
+
+"Wel heden! wel! wel!" zegt de nicht, en ze herhaalt nog wel zesmaal:
+wel! wel! en wijst naar een stoel en zegt: "u zult toch plaats
+willen nemen!"
+
+De neef heeft er niemendal op tegen: hij had de familie eerst aan
+den Boschkant gezocht, en--na hun tegenwoordige woonplaats te hebben
+uitgevonden, nog een uurtje kunnen rondwandelen. Janssen neemt plaats,
+en zegt, dat hij um de verrassing zien noam niet genuumd en ook niet
+veuruut had schrieven willen. Sanne-Kee had al gezeid dat nêf en nicht
+vremd zouen opkieken. Sanne-Kee hield eiges veul van verrassings,
+en doarum had ze dan ook weer 'en groote krintemik meegegeven,
+'en zwoare: ze lag in 't veur.... in het voorhuis.
+
+Was het zien van den Betuwnaar in plaats van den wijnkooper voor
+mevrouw in de gegeven omstandigheden inderdaad een uitkomst geweest,
+nu zij vernam dat de gulhartige man, die waarlijk nog een mik had
+meegebracht, zoo gedwoald en nog een uur had rond moeten loopen, nu
+gevoelde zij, ondanks een pijnlijk iets over de verwantschap, toch ook
+iets dankbaars, dat ze lucht geeft in een: "Wie kon dát nu ook denken."
+
+Doch zie, daar gaat Ds. A. de ramen voorbij.... Huisbezoek!.... Hij
+schelt!.... Sientje zal hem in de kamer laten!--dáár zit de neef,
+die niet zal verzwijgen dat hij nêf is; daar zit hij met zijn volroode
+aangezicht en rosgele haren in zijn duffelsche jas met beenen knoopen,
+nog altijd met zijn vreemdvormigen hoed tusschen de knieën geklemd;
+daar zit hij, en de pijpen van zijn blauwlakenschen broek zijn van
+onderen omgeslagen--umdat 't op stroat zoo smerrig was--terwijl de
+grijze wollen kousen, die ten deele zichtbaar zich in de breede
+riemschoenen verliezen, met de laatsten op het fraaie tapijt een
+droevige vertooning maken.
+
+"Och, wil u maar liever mee naar de huiskamer gaan?" zegt de dame
+haastig, terwijl zij ijlings opstaat: "Ik heb.... we zullen.... we
+drinken daar koffie weet u."
+
+Janssen begrijpt niet juist waarom hij al zoo aanstonds weder
+verhuizen moet.
+
+"Wat mien schêlt, ik zat hier best," zegt hij langzaam, doch, op
+een herhaald en dringend aanzoek zijner nicht, volgt hij met een:
+"Woar mo'k dan wêzen?" de dame, die niet door de gangdeur, maar door
+een binnendeur met hem de kamer verlaat.
+
+Nauwelijks heeft Janssen de huiskamer betreden, of mevrouw, vreezende
+dat de komst van dominee haar zal bericht worden, en Janssen daardoor
+de reden der vlucht uit de voorkamer vermoeden zal--verwijdert zich
+spoedig.
+
+"Wat kiekt ze schichtig," denkt de Betuwnaar, en terwijl hij de
+kamer in 't ronde ziet, valt zijn oog op een pampierke, dat op den
+grond leit.
+
+"Dat kos ik tusschentieds wel is oproapen!" meent Janssen, en hij
+doet het, en--willens of onwillens leest hij:
+
+"Mevrouw. Volgens uw geëerde order zal ik zorg dragen dat de bestelde
+gerechten overmorgen ter tafel zijn; voor de getruffeerde fezanten
+verzoek ik u kapoenen in plaats te willen nemen, aangezien ik tot
+heden geen fezanten ontvangen heb. Verblijve Mevrouw! Uw Dw. Dienaar
+Paulet Mr. kok en pasteibakker.
+
+"Da's spietig," denkt Janssen: "ha'k 'et geweten dan ha'k 'en poar
+vette kiepen kunnen meebrengen. 't Liekt hier vetpot te wêzen: 'en
+huus van geweld; meubeloazie niet min; heel andere stoel' as bij ons
+in de woonkoamer.... Wat bin'k wiet van die woonkoamer weg.... Veur
+plezier!.... Wat zal Kee 't eenig hebben.... en de kienders!!--'t
+Is hier een doodsch uutzicht op dat binnenploatske.--'k Wou da'k de
+kallekoenen bij ons op het arf zag loopen...."
+
+Janssens overpeinzingen verliezen zich in 't onbestemde 'k weet niet
+wat, maar eindelijk ja, eindelijk bromt hij vrij dof in den baard:
+"'k Bin veur plezier in Den Hoag!" Dat was ie!
+
+Ongeveer een half uur nadat mevrouw de kamer verliet, komt zij terug
+en betuigt haar leedwezen dat zij u "u" zoo alleen heeft moeten
+laten, maar ziet u, er was iemand gekomen, die haar noodzakelijk
+spreken moest.
+
+"'t Hét niks te beteikenen nicht," zegt Janssen: "zoaken goan veur. En
+hoe geet 't oe man, en hoe moaken 't de kienders?"
+
+Onder het zetten en schenken van een kopje koffie verhaalt mevrouw
+al wat de neef verlangt te weten, en onderzoekt hoe "u" tot zoo'n
+reis heeft kunnen besluiten, en wat nu eigenlijk uw plannen zijn.
+
+'En buutenkans in den olie, en 't gezoanik van Sanne-Kee, dat ie nou
+is goan most, hadden Janssen doen rezelevieren um Holland dan ook is
+te bekieken: "Bof, recht uut noar Den Hoag," besluit hij: "'k meinde
+nêf en nicht Middelnes zullen mien wel zeggen, hoe 'k 't beste goan en
+wa'k 'r zien mot. Alêvel _hier_, hei'j vroeger gezeid, was 't meeste
+te kieken: en zie--nou mot gelluu mien dan de weg moar is wiezen."
+
+Mevrouw gevoelt bepaald iets draaierigs, en verzekert na een
+onbeduidend discours over het smeren van een boterhammetje, en de
+duurte van "die boter!" dat ze maar zeer zelden uitgaat; dat zij
+ijselijk veel last van hoofdpijnen en Van Middelnesse het tegenwoordig
+erg druk op 't bureau heeft, terwijl zij er bijvoegt, dat Charles met
+al zijne lastpostjes, ohé, haast geen oogenblik vrij is; en--schouder
+ophalende--dat er, ja, een museum.... maar anders in Den Haag toch
+weinig te zien valt.
+
+Heer! dat loatste kan Janssen zich niet begriepen; en--als zijn nicht
+hem verder verhaalt, dat zij het alleraangenaamst zou vinden indien
+"u" bij ons bleef logeeren, maar dat zij heusch niet weet waar ze u
+een slaapplaats zal aanwijzen--behalve op een naar zoldervertrekje;
+dan denkt Janssen: "Hè'k van z'n lêven: 'en huus as 'en kark!
+
+Ten slotte, bij het beleefde aanbod der nicht, dat "u" toch in
+alle geval dezen middag moet blijven eten, maar--heel eenvoudig,
+doodeenvoudig! want, entre-nous, dat zij, na zekere financiëele
+omstandigheden genoodzaakt zijn om zuinig, zeer zuinig te
+leven.... zegt Janssen: "Wel, wel!" en denkt aan 't briefje van
+Mr. Paulet, aan fezanten en aan kapoenen.
+
+"As'k oe overlast doei dan kan 'k wel in 'en logement goa-gaan,"
+is zijn antwoord; maar:
+
+"Heusch niet; neen heusch niet!"
+
+Tot aan de thuiskomst van mijnheer Van Middelnesse geniet Janssen het
+fraaie uitzicht op het binnenplaatsje der residentie, en bovendien
+het gezelschap der nicht die,--wanneer Janssen van het dorp spreekt,
+waar zij haar vroegste kinderjaren heeft gesleten, en dat haars
+vaders eerste plaats geweest is,--daarvoor vrij wat minder sympathie
+aan den dag legt dan drie jaar geleden toen zij het lieve dagje er
+doorbracht. Ook de kinderen, die niet school gaan, hebben den Betuwnaar
+eenige oogenblikken hun bijzijn geschonken. Hun mama heeft met een
+stoute vermijding van het woordje _neef_, de lieve bleekneusjes,
+die keken alsof ze vies van dien man waren, gelast om hem te vragen:
+"hoe vaart u?" en om eens gauw een handje te geven.
+
+Emieltje heeft "ajakkes" gezegd, en Lieze heeft gehoorzaamd maar is
+met een fluisterend "bah hoe ruw!" spoedig teruggeloopen, terwijl
+de beide andere spruiten zoo in 't oog loopend om "de gekke praat"
+van dien man hebben gelachen, dat mama sito den aftocht bevolen heeft.
+
+
+
+De Haagsche neef is thuis gekomen--erg laat;--(hij had op 't bureau
+een knipbriefje van mevrouw ontvangen). Waarlijk op 't eerste abord
+weet hij niette.... wie hij 't plezier heeft vanne.... Ah zoo, ja
+juist! ja--ja wel: 't is al lang geleden, maar, hij herinnert zich toch
+dat hij met zijn vrouw--toen ze zoo graag haar geboorteplaats wilde
+bezoeken, eens een achtermiddagje bij "u" heeft doorgebracht. Hij
+vindt het recht vriendelijk dat "u" de moeite heeft genomen van hier
+een bezoek te brengen, en dat.... dat het regenachtig weer blijft;
+enne wáár of "u" gelogeerd is? maar--dat "u" toch stellig moet blijven
+eten à la fortune du pot; wel zeker, wel zeker!
+
+Voor de kinderen wordt het een feestdag. Mama heeft goedgevonden dat
+ze alleen op de kinderkamer zullen eten. Sientje krijgt de handen
+ruim, want mevrouw heeft gezegd: "Sientje 'k zal zelve wel dekken,
+omdat mijnheer met dien man iets praten moet."
+
+'t Geen er echter tusschen dien man en mijnheer wordt verhandeld is
+van zeer weinig belang, want mijnheer handelt bijna uitsluitend over
+het weinig belangrijke dat de residentie bezienswaardig oplevert.
+
+"Moar de standbeelden van Willem de Zwieger te peerd en te voet?" meent
+Janssen.
+
+"Ja--ah ja! die zijn niet onaardig," zegt Van Middelnesse: "ja, die
+moet u zien;" en mijnheer heeft een allerliest plan geformeerd. Ziet u,
+morgen is hij den geheelen dag--letterlijk den geheelen dag--bezet;
+hoe gaarne ook, hij zou "u" niet _kunnen_ vergezellen, maar straks,
+na 't eten, tegen den avond, dan zal hij 't genoegen hebben om de stad
+eens met "u" rond te gaan: 't is dan, met het gaslicht, alleraardigst
+op straat, en de standbeelden ziet men evengoed als bij dag.
+
+"Komaan," vervolgt de gastheer, nadat hij even voor 't venster gestaan
+en--trommelende met zijn blanke vingers op een der ruiten--van mevrouw
+eenige fluisterende woorden heeft opgevangen: "komaan, u moest in
+elk geval dezen nacht maar onder ons dak blijven; mijn avond wijd
+ik u gaarne, en morgen.... morgen ziet u"--peinzende--"morgen heb
+ik misschien wel iemand, die u--och, voor een bagatel, den weg zal
+wijzen. Ik voor mij--ja, 't is ook waar, Emilie--overmorgen vroeg
+moet ik absoluut--absoluut naar Amsterdam."
+
+Ze woaren wel wat vremd en stief die minsen, redeneerde Janssen
+bij zich zelven, moar, ze wouen toch doen wat ze kosten; 't was
+ook wat straf om zoo moar oan te kommen: _zij_ hadden indertied
+_geschreven_. Zie, ze kosten ook niet ruuken, dat hij plan had um'
+en dag of drie te blieven. Sanne-Kee hieuw van verrassings, moar,
+ieder mins deed dat zoo niet. Um nêf en nicht nou veur 't heufd te
+stooten en nog 'ens van 't logement te sprêken, neen, dat goeng niet;
+ze woaren toch vrindelik; dat briefke van die Paulet kos wel 'en oud
+briefke wêzen; dag of datum had 'r niet opgestoan.
+
+"Nou nêf en nicht, dan neem ik de bretaliteit um van oe oanbod
+gebruu-bruik te maken," spreekt Janssen, "en as 'k oe niet genier
+dan za'k 'r moar rond veur uutkommen da'k 'r mergen nacht nog oan
+wou knoopen, um overmergen--jong dat treft oarig--met ou soam noar
+Amsterdam te goan!"
+
+"O.... o.... wel zeker!" zegt de Haagsche neef, terwijl hij vreeselijk
+hard zijn neus snuit, en zijn echtgenoote kan, terwijl ze haastig
+naar buiten ziet, om 't fatale, een glimlach niet weerhouden.
+
+Janssen had wel 'en drupke bitter gelust--moar ... da's zeker niet
+Hoags.
+
+Heusch, mevrouw heeft woord gehouden: er is geen de minste
+omslag met het eten gemaakt--al was 't _haar_ ook inderdaad wat
+schriel voorgekomen en gevoelde zij vis-à-vis dien gullen man iets
+verlegens--Charles had 't zoo gewild, en Charles..... Charles mocht
+ook geen last van haar bourgeoise familie hebben.
+
+Mijnheer gaat zelf om wijn te halen, keert met een flesch terug,
+ontkurkt hem en schenkt:
+
+"Heer, Emilie, nu heb je bier in plaats van wijn uitgezet."
+
+"Bier! hemel, en neef zal liever wijn drinken; maar anders, dit
+bier...."
+
+Och neen, Janssen is er best mee te vrêje--aldat 'r ook veur geen
+cent kerrazie in dat bier zit, en dat ie, as den brouwer _hum_ zu'k
+bier leverde, zou zeggen: drink gij dat eiges.
+
+Dat de moagen van nêf en nicht in de verloopen drie joar zin
+ingekrompen, dát geleuft ie veur vast. Munjesmoat, de schottels zin
+lêg, en, nêf zeit nog wel, dat ie "veel heeft gegeten."
+
+Na 't diner wordt de Betuwnaar verzocht om mee naar mijnheers kamer
+een sigaar te gaan rooken; men behoeft dan niet bij 't tafelafnemen
+te zitten--gegeneerd met zoo'n meid!
+
+"Goed nêf!" zegt Janssen, alschoon ie verlangt om is buuten te kommen.
+
+En op mijnheers kamer rooken en praten de neven, en de Haagsche
+neef vindt het denkbeeld wel alleraangenaamst om overmorgen samen te
+reizen, doch geeft ernstig in overweging, of het niet veel geschikter
+zou zijn, dat u--altied u--dat u van hier op Rotterdam ging, om en
+passant de interessante plaatsjes Delft en Schiedam te bezoeken:
+"Delft, o Delft! daar heb je al je historische herinneringen, tot de
+trap toe waar Prins Willem de Eerste...."
+
+"Joawel, zooveul as deur Baltesar Gerards van kant is gemoa.... maakt,"
+vult Janssen aan. "Krek zoo, dus zou ie meinen da'k erst Delft most
+nemen....?"
+
+"Zeker! heel zeker!" En Van Middelnesse ontwerpt inderdaad een zeer
+goed reisplan,--doch Scheveningen, Scheveningen vergeet hij!
+
+"Moar 'k wou ook de _zee_ zien," herinnert de Betuwnaar,
+
+"Da's waar, da's waar ook!" Welnu, de cicerone, die Janssen morgen
+zal geleiden, moet hem ook naar de zee vergezellen. "Ziet u, eerst
+'t museum; daarna 't paleis; dán Scheveningen,--u zoudt er kunnen
+eten, desnoods; dán weerom; het kanaal; 't bosch; de oranjezaal;
+enfin, dan is u 's avonds weer thuis, kunt rustig uitslapen en den
+volgenden morgen met frisschen moed per eersten trein naar Delft!"
+
+Janssen vindt het erg spietig dat nêf 't mergen zoo druk hét--moar,
+'t is nou niet anders; en nÚ--nu de lantaarnopstekers juist hunne ronde
+beginnen om de in schemer gehulde stad te verlichten, nu zegt Janssen:
+"Hê joa!" went Middelnes hét den veurslag gedoan, um nou moar is op
+te stappen."
+
+In de gang gekomen ontvangt de heer des huizes van het loopmeisje de
+tijding, dat zij de juffrouwen Lamfer--waar nooit belet voor is--heeft
+binnengelaten. Van Middelnesse had reeds zijn hand aan den deurknop
+geslagen om even te zeggen dat zij uitgingen, doch, haastig, alsof
+hij zich brandde, trekt hij de hand weer terug, en fluistert den neef
+in het oor:
+
+"O foei! dan kwamen wij in 't geheel niet de deur uit. Kom maar,
+eer men ons hoort."
+
+"Allo maar," zegt Janssen, en volgt den neef buiten de woning
+en--bezichtigt Den Haag bij gaslicht, terwijl zijn voorname geleider,
+met een avondhoed, die hem diep op de oogen drukt, zorgvuldig de
+drukke straten vermijdt, omdat--omdat er haast geen doorkomen aan is.
+
+
+
+
+V.
+
+DRIE SLAAPVERTREKKEN.
+
+
+De avond is voorbij. De klepperman roept: "Elf hèt de klok!"
+
+Mijnheer Van Middelnesse ligt in 't groote ledikant. Mevrouw zet
+papiljotten.
+
+"'t Is onaangenaam, recht onaangenaam, zulke familie!"
+
+"Maar hemel, Charles, hoe kan ik het helpen."
+
+"Je hadt nooit op het dwaze denkbeeld moeten komen om zulke familie
+te bezoeken."
+
+"Je bent immers mee geweest, en vondt ze toen allerliest lieve
+menschen."
+
+"Gul, ja bespottelijk gul; maar dom--weetje dom, anders zou zoo'n
+man niet hier zijn gekomen."
+
+"Ja, Charles, 't spijt me."
+
+"Als ie 't in de hersens neemt om ook overmorgen te willen blijven,
+dan.... dan.... dan smijt ik hem de deur uit; of zie je, ik blijf
+in m'n bed liggen en kun jij met je lieve familie, alleen de partij
+houden en m'n jaardag vieren."
+
+"Wees toch niet boos Charles, 't is immers niet _mijn_ schuld,
+'t Is waar, Janssen had wijzer moeten zijn of althans zich een
+fatsoenlijker kleeding aangeschaft en zich op 't Hollandsch praten
+wat toegelegd moeten hebben. 't Spijt me lieve, maar waarlijk ik kan
+het niet helpen, en zelfs ofschoon het mij hinderde--heb ik hem niets
+geanimeerd en zooveel mogelijk mijn best gedaan om hem voor kinderen
+en meiden onzichtbaar te houden."
+
+"De heele buurt zal weten dat wij er klompenfamilie op nahouden."
+
+"Neen Charles, zelfs de meiden weten het niet, want, Sientje kon niet
+begrijpen dat die man, zooals ze zeide, van nacht hier logeeren moest."
+
+"En 't is ook aan jou, Emilie, om te zorgen dat het geheim
+blijft!--Gelukkig! morgen gaat hij al vroeg op 't pad om niet voor
+'s namiddags terug te komen; dán naar mijn kamer en den volgenden
+dag, coute qui coute zal hij de reis weer aannemen.--'k Wou wel eens
+weten of Smits, dien wij van avond ontmoetten, mij herkend heeft. 't
+Is een fatale positie. Er zijn standen in de maatschappij, Men moet
+zijn fatsoen toch.... bewaren. Zie.... je.... fatsoen...."
+
+Mijnheer geeuwt geweldig.
+
+
+
+Op een zeer nietig en pover gemeubileerd zoldervertrekje ontdoet
+zich de Betuwsche neef, bij 't schijnsel van een olielichtje, van
+zijn Zondagsche kleeren. Janssen geeft weinig um proal of pracht,
+'t kamerke is best genoeg; in die bedstee zal ie wel sloapen.
+
+Alschoon 't hum hier bij nêf en nicht perjen niet mee is gevallen,
+zoo gleuft ie toch dat ze doen wat ze kunnen. Sanne Kee had 'r geen
+verstand af, moar--tegenwoordig hiewen de minsen d'r weinig af um
+zoo op 't lief te worden gevallen; veural niet bij steelui; en kiek,
+nou hadden ze 't nog iengeschikt dat ie logeeren kos; nêf was toch
+eiges met hum rondgewêst; 'en bietje stief, en arg munjes-moat moar
+anders....
+
+Janssen hoort gerucht; men komt de zoldertrap op. Twee personen
+naderen zijn kamertje.... neen, naast het zijne schijnt een ander
+vertrekje te wezen;--men gaat er binnen.
+
+Een vervaarlijk gegeeuw--zulk een waarbij de geeuwer zich schrikkelijk
+uitrekt--treft het oor van den logeergast, en de woorden volgen al
+geeuwende: "Hé, lekker naar bed!"
+
+Janssen houdt zich stil, want zie, dat was arg geheurig, krek asof
+ie d'r bij was. Zeker sliepen doar de meides, en was 't 'en planken
+beschotje dat zien kamerken afschei.
+
+Onmiddellijk na de ontboezeming der geeuwster, klinkt het
+fluisterend--nochtans voor Janssen zoo duidelijk alsof hij er bij
+staat:
+
+"Je moet niet zoo hard praete; die man laeit hier naas, en 't is zoo
+'ehoorig."
+
+"Nou," klinkt het antwoord--dat nu insgelijks op fluisterenden toon
+wordt gegeven: "'k zou me voor zoo'n Gelderschen ham ook zeneeren! In
+ieder geval wed ik dat ie al ronkt as 'en os."
+
+"Heb jij 'ewete dat onze lauï van zoo min benne?" fluistert het
+kindermeisje.
+
+"Neen, maar ze willen 't niet weten," zegt Sientje: "eigenlijk kan je
+'t wel zien."
+
+"Jae," herneemt de jongste; "want van meet af heb ik ezaid dat mijnheer
+zoo op den blikslaeger bij ons in Schevelinge laijkt."
+
+--"Ben je gek!"
+
+--"Neen, en nou wil ik den blikslaeger toch raeis vraege of die
+famielje van mijnheer is. Haij dáér is 'n aeige neef."
+
+"Ze mosten zich schamen!" oordeelt de oudere dienstbode, maar voegt
+er ook bij: "nou dat doen ze ook niet zuinig; toen domenie kwam van
+morgen, toen was ze met neefje gevlogen, nog eer dat dominie 'en voet
+binnen de koamer had."
+
+"Ze waere bang dat wellaui 'oore zouwe dat haij ze _neef_ en _nicht_
+noemt, maer 'k 'ep 't tweemael 'ehoord; en dat zaeit ie zoo gek,
+hê hê, _nêf_ zaeit ie," lacht het meisje.
+
+De oudste lacht harder.
+
+"Stil toch," zegt de jongere.
+
+"Wat kan 't mijn schelen!" herneemt de oudste: "dan hadden ze hun
+mooien _nef_ maar op de lozeerkamer moeten leggen; maar zie je,
+die hadden ze kwazie niet. Mevrouw wou me maer wijs maken, dat 't
+'en boer was daar ze vroeger altijd de boter van kregen, en die z'n
+schaapjes op droge had; ze wou dien man, zei ze, de kosten van 'en
+lozement sparen en had 'm daarom het kamertje gegeven."
+
+"'t Is al 't minste wat je ebbe kan, zoo'n Geldersche boer!" zegt
+de kleine, "en z'n praete! je ebt nooit zoo'n aekelig praete
+'ehoord!--Waer is me mus?--O, dankie."
+
+Na een oogenblik van stilte: "'t Zou wel aerdig weze as ie overmorge op
+mijnheers jaerdag bleef; jae, 'k lachte me slap as ie aen de partaij
+moest zitten."
+
+"Ze benne d'r wat bang voor, hoorie!" verzekert Sientje: "maar, toen
+ik van avond langs mijnheers kamer kwam, toen hoorde ik ook toevallig
+hoe hij hem beduidde dat ie overmorgen maar uitrukken moest; voor
+mijn part gaat hij al morgen, want, met z'n straathanden draagt ie
+emmers vol drek op de kleejen, en fooien, nou, daar lijkt ie wat naar!"
+
+Gegeeuw! Gestommel! 't Verschuiven van een bedstee-gordijn! Gekraak;
+tweede gekraak!
+
+--"Nacht Aagchie!"
+
+--"Sientje slaep wel!"
+
+Stilte!
+
+Binnen Janssens vertrekje liggen de Zondagsche kleeren op een stoel;
+de eigenaar er van bergt zich zelf in een vochtige bedstee.
+
+
+
+
+
+VI.
+
+DEN ANDEREN DAG.
+
+
+Nog maar even waren de echtelieden Van Middelnesse beneden, of ook de
+Geldersche neef treedt de ontbijtkamer binnen. Hij was al 'en poar
+uurkes opgewêst, en had moar vast 'en stroatje rondgeloopen.--Neen,
+al te best gesloapen had ie niet; moar anders--'t bed was goed gewêst.
+
+Joa wel, joa wel, Janssen docht 'r wel oan dat de man die 'm de weg
+zou wiezen, over 'en half uurke kommen zou. 'En klein stukske brood
+zou ie vatten, moar anders--honger had ie geen spier, en--en--heur
+is, _hie_ had gemeind dat ie bêter zou doen van nou moar afscheid te
+nemen: 't was veul gemekkelikker dat ie, noa alles gezien te hebben,
+van oavend moar op de spoor noar Delft goeng zitten, zie dan was ie
+mergen inéns woar ie wêzen most, en gauwer weer thuus; zie, went hij
+_verlangde_ toch ook.
+
+Mijnheer de neef moest ook erkennen dat u eigenlijk zóó oneindig
+verstandiger deed, maar anders--dat 't hem hoogst aangenaam zou
+geweest zijn, indien u 't nachtje er aangeknoopt en 't avondje
+nog--doodfamiljaar--"bij ons" had willen doorbrengen; in ieder geval
+moest u toch nog een boterhammetje nemen, men diende zich toch voor
+de reis te versterken; en mevrouw vindt alles precies als mijnheer,
+en gaat naar 't buffet; krijgt een stukje komijne kaas en presenteert
+het den neef, maar:
+
+"Dank oe, neen dank oe."
+
+De cicerone wacht in de gang.
+
+Het afscheid der wederzijdsche familie wordt binnenskamers recht
+hartelijk; Van Middelnesse zegt zelfs, dat hij _neef_ een goeje reis
+wenscht; mevrouw hoopt dat neef de familie wél terug zal vinden,
+en mijnheer voegt er nog bij:
+
+"Als u soms van plan mocht veranderen, ons huis staat voor u open,
+hoe langer hoe liever;--van de treinen dat weet u. Die waarmee u gaan
+wilt naar Delft is om kwart _voor achten_...."
+
+"Dank oe wel ... kertier d'r over," zegt Janssen: "'k hét 'en buultje
+segoaren gekocht en doar steet 't allegoar op."
+
+"Ah juist, precies, maar--altijd beter een kwartier te vroeg dan
+'en halve minuut te laat," meent Van Middelnesse.
+
+"Gezondheid! de vrede, en 't beste met oe kienders!" wenscht Janssen
+nogmaals, en--hij stapt de gang in.
+
+'t Is zeer toevallig: Juist kwam Sientje de kamer voorbij.
+
+"Kom gij is hier, dern!" roept de vertrekkende logeergast, en,
+terwijl hij een gulden uit den zak haalt en die der naderbijkomende
+deerne in de hand stopt, voegt bij haar fluisterend toe: "'t Is geen
+ham en geen os--loat oan oe kameroad moar is kieken, of ie op den
+bliksloager liekt."
+
+Met een kleur als scharlaken, zegt Sientje: "Dank uwe wel!"
+
+Een laatst vaarwel wordt er tusschen de mannen
+gewisseld. Gelukkig! Janssen laat het "nêf" achterwege. Daar treedt
+hij met zijn geleider de straat op, en--terwijl de Gelderschman op
+'t vragen van den vreemdelingen-bloedzuiger kortweg bericht: "Noar
+'t bosch en de zee!" wrijft Van Middelnesse zijn blanke handen;
+keert naar zijn eega terug, en zegt vol verrukking:
+
+"Boven verwachting! 't Is alsof me een steen van het hart is gevallen."
+
+"Ja, ik dacht stellig dat hij ten minste van avond terug zou komen,"
+is 't antwoord van mevrouw, en ze voegt er nog bij: "'t Deed me
+erg veel pleizier Charles, dat je den goejen man nog zoo'n beetje
+animeerde. Dag lieve!"
+
+Emilie geeft Charles een zoen.
+
+"Hoor eens," herneemt de "lieve" die zich gaarne den zoen laat
+welgevallen, den zoen, die hem verzekert dat hij wél heeft gehandeld:
+"hoor eens, er zijn standen Emilie; familie of geen familie, zooveel
+men vermag moet men zijn stand bewaren, en men gooit hem al aanstonds
+te grabbel door zulke menschen in zijn huis te ontvangen; _ik_ zeg
+Emilie, daar zijn standen in de wereld, en, eenmaal op deze hoogte,
+behoort men zich niet te verlagen."
+
+Juist! er zijn standen in de wereld en men behoort zich niet te
+_verlagen_....
+
+
+
+
+
+VII.
+
+MAAR.
+
+
+Ruim een jaar nadat Janssen van zijn uitstapje te huis is gekomen, en
+aan zijn Sanne een weinig anders dan van 't grootsche der zee heeft
+verhaald, met de bijvoeging alleen, dat ie niet kan begriepen, hoe
+'en mins die dukkels de groote zee ziet, kleingeistig kan wêzen,--ruim
+een jaar na die thuiskomst, ontvangt de Betuwnaar tegen den avond
+een brief van den volgenden inhoud:
+
+
+Zeer Waarde en Hooggeachte Neef!
+
+Terwijl wij ons steeds met het meeste genoegen den dag onzer
+eerste kennismaking herinneren, en ons met niet minder genoegen uw
+aangenaam bezoek ten onzent te binnen brengen, betreuren wij het
+inderdaad dat wij niet nogmaals de voldoening mochten hebben om u
+in onze woning te ontvangen. Hoe bijzonder uw komst ons op zich
+zelf ook verblijden zou, wij moeten u echter ronduit verklaren,
+dat wij niet in staat zouden zijn, om u een voegzaam nachtleger
+aan te bieden. Weet, zeer waarde Neef, dat wij sedert ons laatste
+samenzijn een andere en veel kleinere woning hebben betrokken. Een
+samenloop van omstandigheden--inzonderheid door de u bekende, laatste,
+en algemeene financieele crisis veroorzaakt,--deed ons besluiten om
+tot deze en meer andere bezuinigingen over te gaan. De schrikbarende
+daling der effecten waarop ik vertrouwde, en tot aankoop waarvan ik
+zekere gelden gebruikt had, brengen mij zelfs in dezen oogenblik in
+de bitterste verlegenheid. Zeer ongaarne zoude ik mij in dezen, tot
+iemand anders dan tot u wenden, die, behalve de familiebetrekking,
+waarin u tot mijne vrouw staat, ons de bewijzen uwer sympathie
+zoo dikwijls en op het duidelijkst hebt geschonken. Ik neem dan
+de vrijheid, zeer Geachte Neef, om u beleefdelijk maar dringend te
+verzoeken, mij de som van tweeduizend vier honderd gulden tegen een,
+door U te bedingen interest te willen leenen en zoo mogelijk binnen
+drie dagen toe te zenden. De eer en het geluk mijner familie hangen
+in deze van uwe beschikking af. Stel mij wat ik u bidden mag niet te
+leur; verblijd mij met de toezending van de gelden, en geloof dat ik
+altijd zal blijven Hooggeachte Neef!
+
+Uw zeer Dw. Dr. en Neef, C. Van Middelnesse.
+
+'s Hage, 3 Nov. 18..
+
+
+PS. Verzoeke onze hartelijke groeten aan uw waarde echtgenoote,
+onze nicht, en uw lieve kinderen.
+
+
+En de Geldersche neef--hij ging is kuieren; en 't goeng krek in zien
+borst asof 'r twee oan 't kibbelen woaren; neen--joa--neen--joa!
+
+Toen Janssen thuus kwiem vond moeder dat ie stil was.
+
+Véur 't noar bed goan las ie 'en kapittel uut den Biebel. 's Nachts
+sliep ie gerust; en 's anderdoags--toen sloot ie twee pampierkes
+van duuzend, en vier van honderd in 'en brief, en schreef 'r de
+woorden bij:
+
+
+"Met groete.--Verzoeke kwitantie.--In effect speculeere is
+gevaarlijk. In groote haast.
+
+
+Uw Dw. Dienaar, G. Janssen.
+
+B. 4 Nov. 18..
+
+
+Zoo deed de Betuwsche Neef. En Van Middelnesse--hij lachte toen hij
+die uitkomst ontving. En zijn gade, ach, ze kreeg zoo'n vreeselijke
+hoofdpijn dat zij inderdaad werk had om haar oogen _naar boven_
+te slaan.
+
+
+
+
+
+
+EENE ZOOGMOEDER
+
+
+Het is stil in het vertrek waar wij onzen lezer binnenvoeren.
+
+Stil! zeer stil!
+
+Alleen het eentonig getik der fraaie pendule die, in het midden van
+twee bronzen engeltjes, op den schoorsteenmantel prijkt, breekt die
+stilte af, of, doet haar des te sterker uitkomen.
+
+Een zwaarlijvige vrouw met een goedig gelaat, zit op den achtergrond
+in diep gepeins..... Zóó diep, dat ze er geheel in verloren is. Naast
+haar staat een voorwerp dat aan "'t begin" doet denken, een meubel,
+dat met een kleed werd omhangen, waarvan de kleur die der hope is;
+een meubel, 't welk op de koontjes der verloofde maagd niet zelden
+een blosje te voorschijn roept en den jongen man het hart met hoop
+voor de toekomst vervult; een meubel, dat voor de eerste maal in
+zoo'n stille rustige kamer geplaatst, doet lachen en roemen, en voor
+de.... maal [34] daarbinnen gebracht--er zijn uitzonderingen--doet
+voorhoofdrimpelen en grommen.
+
+Bij die zwaarlijvige vrouw staat een meubel, waaraan men van buiten
+heel wat geweld pleegt; dat meestal ontzettend gesleurd en ijselijk
+getrapt wordt om het inwendige tot rust te brengen; een meubel, 't welk
+die zwaarlijvige gaarne, al ware het ook voor de twintigste maal, weder
+gevuld ziet; gevuld, omdat die vulling in een ongewoon nauw verband
+staat met de gevuldheid van haar tamelijk grooten knipbuidel; terwijl
+het ten laatste gevoeglijk de tweelingzuster der braadkindermachine
+mag genoemd worden, die men in de wandeling: een vuurmand noemt.
+
+Ja, wij bevinden ons binnen een kraamkamer, die met de grootste zorg
+werd ingericht.
+
+Sla den blik in 't ronde; hoe fraai, hoe gemakkelijk is er alles.
+
+De zwaarlijvige zelve ligt in een prachtigen _Voltaire_! Zie, hoe
+alles wat zich binnen dat vertrek bevindt een eigenaardig--wij zouden
+haast zeggen: een kraamkamerachtig karakter heeft, tot zelfs het
+porseleinen transparantplaatje, dat het licht der vlammende waspit
+moet temperen: Zij geeft het beeld van een biddend kindje, en lees
+wat daaronder staat:
+
+
+    Lieber Gott! mach mich doch fromm,
+    Dass ich in den Himmel komm.
+
+
+Stil! de kleine slaapt, de teedere jongen die den eersten levenskreet
+liet hooren, toen de wijzers van het uurwerk de laatste maal nagenoeg
+in dezelfde richting stonden als ze nu staan. Hij rust.... ja, degelijk
+rust hij na de gevaarlijke kunstbewerkingen, die de zwaarlijvige hem
+deed ondergaan; hij rust, en gelukkig! want hoe jong hij ook zij,
+reeds moest hij ondervinden dat er in 't leven veel droevigs is.
+
+Daar zijn luiers, spelden, vuurmanden. Zij knellen,prikken, branden?
+
+Stil! ook de dikke slaapt, en ze droomt dat ze een vorstentelg bakert;
+en droomende glimlacht ze, en, droomende scheukt ze de schouderbladen.
+
+Stil! daar links staat het groote ledikant. Ook zij, die den eersten
+levenskreet van haar lieveling vernam--zij slaapt.
+
+Wilt ge die zware gordijn ter zijde schuiven om de gelukkige slapende
+te beschouwen; wenscht ge haar schoon, maar bleek gelaat te zien,
+waarop de glimlach van innigen dank staat te lezen....?
+
+Wilt ge....? Doch neen, laat af! Hoor.... daar klinkt een voetstap op
+het portaal. De deur wordt geopend; de jonge vader treedt het vertrek
+binnen. Wat ziet hij bleek! Hoe dof staan zijn oogen! Hij nadert
+het wiegje van zijn eerstgeborene; het kleed wordt opengeslagen;
+het wichtje slaapt, en toch--toch vat hij het in zijn armen; hij
+kust het, en kust het weder. Een pijnlijk kreetje ontsnapt den mond
+van den kleine--liefde geeft dikwerf pijn.--Eensklaps sluit hij het
+kind aan zijne borst; werpt een dekkleed over het teedere schepsel,
+en--snelt met zijn schat ter deure uit.
+
+Waarheen?
+
+Ziet gij de deur aan gene zijde van het portaal? Hij gaat die kamer
+binnen; ook dáár staat een ledikant; maar, de gordijnen zijn geheel
+ter zijde geschoven.
+
+Wat is dat? Wie ligt daar?
+
+Slaapt de gelukkige moeder niet in de kamer waar wij het eerst
+binnentraden; achter die gordijnen, met den glimlach van dank op het
+schoone gelaat?
+
+Leeft zij niet nabij het leven van haar leven, 't welk zij verder
+met het hare zal voeden? Trok zij zich om zwakheid terug, wijl de
+kinderkreten haar 't zwakke hoofd vermoeien?
+
+Ligt ze dáár de jonge moeder, en slaapt ze?
+
+Ja--ja, ze slaapt. Maar zie _hoe_ de echtvriend met den zoon. met
+zijn Willem in de armen, haar nadert. Hij vreest niet haar slaap te
+zullen storen; hoor, hij jammert luide: "O God! O God!"
+
+Zie, hij steekt het kind der slapende toe, en drukt de kinderlippen
+tegen de wang der moeder. Ach, zóó had hij den kleine wel graag
+aan haar vollen boezem gedrukt; maar ook het jongske voelt dat het
+"zijn hemel" niet is waartegen de vader hem legt; een kreet ontsnapt
+er aan zijne lipjes. Zij ligt er zoo stijf, zij ligt er zoo koud
+die schoone en jeugdige moeder; en hij, de verlaten echtgenoot,
+hij brengt het kind, waarvan ze met wellust spraken, waarvan ze in
+'t vooruitzicht zooveel weelde hadden, naar 't wiegje terug om straks
+tot de gestorvene weder te keeren, want, helaas, achter die zware
+gordijnen in het _kraamvertrek_, dáár slaapt de zalige moeder niet.
+
+Houdt ge niet van die tafereeltjes, waar zoo van akeligheden en dood
+in voorkomt; houdt ge niet van die kraamkamers waar de eerste vedel
+in 't orkest van huwelijksheil ontbreekt? Kunt ge een traan niet
+weerhouden omdat gij óók wel eens zulk een kamer hebt betreden, waarin
+'t geween den vreugdekreet te ras verstommen deed? Houdt ge niet van
+die kraamvertrekken waarin zich alles bevindt wat daar gewenscht kan
+worden, behalve zij, die 't kindje liefhad vóórdat ze 't zag, en voor
+'t pandje waakte eer ze 't aan den boezem kon drukken....? Misschien,
+omdat ge óók een zuster of vriendin hebt liefgehad, die leven voor
+leven ruilde; wier graf ge nog somwijlen bezoekt met het kind dat
+háár nooit kende? Man en vader! leest ge er niet gaarne van, omdat
+de herinnering aan dien donkeren levensdag u 't harte opnieuw met
+weemoed vervult? O! wanneer een goede geest uw leven dooraâmt en
+willig in 't lijden berusten doet, dan, ja, dán treedt ge toch nog
+wel gaarne met ons een kleinere woning binnen, waar de hangklok--aan
+beide kanten met een fraaie pauweveer versierd--aan den wand tikt. Gij
+volgt ons gaarne, en ziet er--de teenen wieg, waarin de bonte prop met
+het vuurroode kopje ligt, terwijl de man bij den zeer hoogen steenen
+vuurmand gezeten--die van boven met spek en ham gevuld is--de roode
+en witte luiers keert, nu eens den jongen, den "lekkeren apekop,"
+met een "Goddank!" beschouwende, terwijl hij dan weder den appel,
+die in den heeten gloed pruttelt, wendt, om er moeder de vrouw,
+als ze wakker wordt, eens even van te laten proeven.
+
+Zie, daar komt beweging in de teenen wieg; twee ronde knuistjes
+werken naar boven; de man bespeurt het: plaatst terstond den voet op
+de wiegetree, en doet al zijn best om den kleine in slaap te houden,
+want: "Geertje is nog slap, en rust is haar noodig."
+
+Maar neen, de prop met het roode kopje leeft, en wil leven. Hoor,
+'t gekraai klinkt door het kleine vertrek. Zie, ook in de bedstede
+dáár in dien hoek, roert zich de slapende. "Heija! heisa! suja, suja,
+deine!" zingt Peter zacht, terwijl hij de slaapplaats van 't jongske
+zoo snel mogelijk doet heen en weder gaan. 't Baat niet; 't gekraai
+wordt schreeuwen. Geertje blikt naar de wieg; roept haar echtvriend
+toe: "Kom, Peter, geef 't ventje maar hier!" en Peter zegt: "Nou,
+mopske! er uut maar!" en 't levende rolletje tilt hij omhoog; drukt het
+roode hoofdje tegen zijn gebruinde wang; legt het daarna in den arm der
+moeder, en terwijl Peter zich zijdelings op den bedsteerand nederzet,
+mokkelt Geertje haar krijtend jongske en--als Peter op Geertje en
+Franske nederziet, en later naar de bedstee-zoldering blikt met een
+innig "Goddank!" dan pruttelt en sist de appel sterker; dan tikt de
+hangklok als altijd, en, klokt het tevens in de bedstee. 't Jongske
+klokt aan de moederborst, Peter wrijft zich de handen. 't Is leven
+in dat kraamvertrek; alles geluk en leven!
+
+
+
+Weinige dagen nadat wij de beide kraamvertrekken bezochten, trad de
+jonge moeder, Geertje Willems, haar woning uit.
+
+'t Was buiten warm, en bovendien had Geertje zich zoo toegestopt
+dat ze met gerustheid de wandeling kon maken waartoe ze werd
+uitgenoodigd. Al verzelde Peter haar niet, omdat zijn bezigheden
+hem op het veld riepen, toch was Geertje niet alleen, want, ze droeg
+den kleinen springer op haar arm, 't kind waarvan zij, _zij-zelve_,
+en voor de eerste maal--moeder was.
+
+Moeder Geertje had er weinig voldoening van dat ze reeds den
+zevenden dag na de groote gebeurtenis, met haar zoontje op den arm
+door 't dorp liep, want zij ontmoette er niet één bekende, en de
+molenaar, die haar even buiten het dorp voorbijreed, riep simpel:
+"Dag vrouw Willems!"--Heere m'n tijd! alsof er niets bijzonders
+gebeurd ware! alsof hij niet eens wist dat ze een jongen had, en hij
+'t lieve kind, dat ze onder den doek droeg, voor een roggebrood hield!
+
+Intusschen vervolgde Geertje haar weg, en hield eindelijk voor het
+geopende hek van een buitenplaats stil, op welks posten "_Land-heil_"
+te lezen stond.
+
+--Hier is 't, dacht Geertje, en het hek binnentredende liep ze op de
+huisdeur toe, en schelde.
+
+Na verscheidene minuten te hebben gewacht, werd de deur eindelijk
+geopend door een knecht, die vrouw Geertje vraagde, wat zij verlangde,
+er bijvoegende: "'k Dacht dat je de ezelin waart, en daarom heb je
+wat langer gestaan."
+
+"De dokter heeft mij gezonden," antwoordde Geertje: "Ik heet vrouw
+Willems, en zou den jongenheer.... u weet wel."
+
+"Ha! zoo!" zei de knecht, terwijl hij met zijn linkeroog knipte:
+"dan sloeg ik den bal toch zoo geheel niet mis. Wil je maar binnen
+komen? Zóó, 'k zal 't aan de baker en mijnheer zeggen."
+
+Hij zal het aan de baker en aan mijnheer zeggen!
+
+'t Zal dus hier de woning zijn....
+
+Ja wel, 't is hier de woning, waarin God een kind gaf, doch waaruit
+Hij de moeder tot zich nam.
+
+Zie buiten voor de huisdeur zult gij nog de sporen van verscheidene
+rijtuigen ontdekken, die weinige dagen geleden om het gazon reden. 't
+Is moeielijk te onderscheiden, maar toch, één dier sporen liet het
+groote zwarte rijtuig na, dat uit de naburige stad reeds vroegtijdig
+naar het dorp werd gezonden; het vreemde rijtuig, dat veel bekijks
+had, en waarvan de voerman--volgens de verklaring van eenige
+boerenjongens--er uit had gezien alsof hij de duivel in eigen persoon
+was; het zwarte rijtuig, dat een gade had weggevoerd uit de armen
+van een haar aanbiddenden echtgenoot: weg van het teedere pandje,
+dat ze aan de zorg van andere vrouwen moest achterlaten; weg van de
+plaats waar ze een kortstondig "_land-heil_" smaakte, om reeds in
+jeugdigen leeftijd, een oord van hooger en eeuwig heil binnen te gaan.
+
+En weinige oogenblikken nadat Geertje den drempel der rijke woning
+betrad, bevond zij zich reeds binnen de kraamkamer. De zwaarlijvige
+vrouw knikte haar vriendelijk toe en gaf haar een stoel. Een heer
+die zeer bleek zag, zeide: "Dag, vrouwtje!" en keek toen plotseling
+naar een anderen kant; waarna de baker fluisterde, dat vrouw Willems
+'t zeker wel gehoord zou hebben....?
+
+--Ja wel.
+
+--En of ze dan genegen nou zijn om....?
+
+--Ja wel.
+
+--En of ze dan haar eigen jongske pap zou voeren? want dat ze zeker
+voor twee niet genoeg....
+
+Maar, neen, lieve Hemel, neen! Franske om een ander te kort te doen,
+dat kon in 't geheel niet. Met Gods hulp zou ze beiden het noodige
+verschaffen. Met Gods hulp! eerstens omdat ze medelijden met het
+moederlooze kind had, en tweedens omdat de tijden slecht, ja, bitter
+slecht waren.
+
+En de baker nam toen den kleinen Willem uit de ijzeren wieg; en
+Geertje sloeg den doek op waaronder haar jongske lag.
+
+Wat zag dat jongeheertje flauw en bleek en min!
+
+Wat zag Franske vol en rood en stevig!
+
+En moeder Geertje kon een traan niet weerhouden toen ze dien schralen
+stakker zag; den stakker die geen moeder had en gebrek lee. Zij gaf
+haar goffert aan de dikke vrouw; nam het andere wicht, dat pijnlijk
+kreet, in haar armen; maakte eenige haken van haar bonten jak los,
+en--toen het kort daarop in de rijke kraamkamer klokte zooals Peter
+het in de bedstede gehoord had, toen stond de bleeke heer met den blik
+strak op zijn zoontje gevestigd, voor de vrouw, die in de rechten
+eener onvergetelijke gade was getreden. En, een nare kreet klonk
+er door het vertrek: die aanblik was te smartelijk voor den verlaten
+echtvriend; hij snelde ter deure uit; maar toch, zijn zoontje klokte en
+klokte voort; en toen het kind ten laatste verkwikt de oogjes sloot,
+toen was het alsof er een dankbaar lachje om zijn lipjes speelde;
+immers _hij_ wist het niet dat de boezem waaraan hij was ingeslapen,
+niet de boezem _zijner_ moeder was.
+
+Weder nam de zwaarlijvige den kleinen Willem; en weder nam Geertje haar
+Franske; ook hém gaf ze te genieten, en vóór ze heenging drukte zij
+het mondje van haar dikke mopske op de lipjes van het schrale heertje,
+en 't was toen alsof die slapende kinderen beiden lachten.... lachten
+als broeders van denzelfden boezem.
+
+
+
+Gods zegen ontbrak aan moeder Geertje niet; en ofschoon ze haar
+Helper dankte, toch was ze trotsch, dat ze haar eigen kind tegelijk
+met den jongenheer van "_Land-heil_," een heel eind over 't jaar
+had heengebracht.
+
+Neen, zij was niet ijdel de eenvoudige vrouw, maar toch, ze kon het
+zich niet ontveinzen dat ze wel iets voornaams gevoelde, toen ze,
+na verloop van een paar jaren die beide kinderen "alsof zij van
+éénen tuk" waren, door het gras zag rollen, of in 't zand spartelen,
+terwijl haar Franske 't jongeheertje maar glad weg "Wimpje" noemde. Zij
+had er toch voldoening van, dat het zoontje van den rijken heer haar
+altijd zoo vroolijk te gemoet huppelde wanneer ze 't hek binnenkwam,
+en zich blijde toonde, blijder nog dan wanneer hij aan de hand van
+den steeds diep bedroefden vader voortliep. Ze had er voldoening van,
+al gevoelde zij ook het diepste medelijden--medelijden met den rijken,
+maar tevens zoo armen eigenaar van "_Land-heil_."
+
+Zij noemde den rijken man _arm_, omdat hij de vrouw miste, die hij
+zoo innig had lief gehad; zij noemde hem arm, niet vermoedende dat,
+nauw vier jaren na den zaligen trouwdag, ook zij arm zou wezen:
+arm! nog armer dan de vader van haar voedsterzoon; want--Geertje zou
+weduwe worden; den man dien zij als haar leven beminde, haar steun
+en kostwinner zou ze verliezen.
+
+Schrikkelijk lot dat haar te wachten stond! En toch, 't gebeurde zoo.
+
+Ja, de arme vrouw weende bittere tranen, toen zij het stoffelijk
+overschot van haar braven Peter naar den stillen Godsakker had
+vergezeld en tot het bewustzijn kwam, dat zij nu alleen stond,
+alleen! om te zorgen voor zich zelve en voor haar lieven knaap.
+
+Zie, daar bedekt ook zij met de beide handen het aangezicht, en
+jammert: "O God! o God!" en ze stoot den kleinen jongen van zich af,
+die onschuldig vraagt: "Of vader haast weerkomt?" Doch nu.... 't
+geween van den ontstelden knaap wekt haar; het kind dat ze van zich
+afstiet, trekt ze weder tot zich; neemt het in haar armen, sust en
+streelt het, en terwijl ze ten laatste den blik door het venster naar
+den hemel slaat, voelt zij zich gesterkt door den geest van Hem, dien
+ze daareven zoo klagend aanriep; en roept ze: "Franske! Franske! God
+zal ons niet verlaten! Je vader, mijn jongen, zei nog kort vóór zijn
+heengaan: God is een helper van weduwen en weezen."
+
+Niet tevergeefs had zij op den bijstand des Eeuwigen gerekend, want de
+man die het behoud van zijn kind, naast God, aan haar moest danken,
+hij nam de arme vrouw met liefde in zijne woning op en gaf aan hare
+zorg zijn jongen over, die jubelde dat Geertje-vrouw altijd bij hem
+zou blijven, dat Franske niet weder zou heengaan: Franske niet wien
+hij zoo gaarne rolde, zoo gaarne huisjes bouwde en steentjes zocht
+of bloempjes plukte.
+
+
+
+Lezer! de jaren uwer kindsheid zijn voorbijgegaan. Die jaren, zij
+staan u doffer of levendiger voor den geest naarmate uw geheugen
+zwakker of sterker is. Maar 't zij dan in minder of meerdere mate,
+toch herinnert gij u levendig enkele voorvallen of oogenblikken,
+als lichtpunten in een nevelachtig verleden.
+
+Gij stondt aan den schoot uwer moeder, die er zoo lief en zoo goedig
+uitzag. Gij bevondt u in een onmetelijk en onbegrijpelijk groot
+gebouw, naast diezelfde moeder gezeten, of wel naast eene, die men
+uw kindermeid noemde, en hoordet ontelbare menschen luide zingen,
+terwijl een man, in een groot hokje geplaatst, zonder ophouden en
+zeer langdurig sprak; men gaf u pepermuntjes en gij vreesdet _altijd_
+daar te zullen blijven. Gij hebt geloopen met een grooten appel in den
+zak, lang, zeer lang, en hebt er telkens met uw nageltjes een keepje
+uitgeplukt; eenigen tijd later hebt ge... iets pijnlijks gevoeld
+en--bitter gehuild; de appel lag, als van de pokken geschonden,
+verre van u op eene tafel, en--uw oogen deden zeer toen gij er naar
+zaagt. Gij waart... doch neen, gij herinnert u reeds méér dan wij
+bij u in 't geheugen zouden kunnen terugroepen, en terwijl ge in
+gedachten het kleine litteeken beziet dat ge nog aan uw hand hebt--op
+dien _middag_ met dat _pennemes_!--denkt ge, waar zijn ze toch die
+dagen der jonkheid...? Hoe schromelijk is alles veranderd! En _ik_,
+ben _ik_ nog dezelfde gebleven?
+
+
+
+"Waar zijn ze toch die dagen? Wat is alles veranderd!"
+
+Die woorden werden ook geuit door een persoon, die wel is waar de twee
+kruisjes nauwelijks achter den rug had, doch niettemin met recht zoo
+spreken kon.
+
+En hij, die de gezegde woorden binnensmonds sprak, stond achter de
+toonbank eener kleine komenij-winkel in de groote hoofdstad, en blikte
+langs stijfsel- en kandij- en blauwselflesschen--waartusschen kleine
+broodjes en hompen kaas, benevens zwavelstokken en stukken pruimtabak
+op planken voor het venster lagen--in een schuine richting naar boven,
+en zag, tusschen twee hooge schoorsteenen van huizen aan de overzijde
+henen, juist zóóveel van Gods lieven hemel, dat een pond vieren kaarsen
+daartusschen gehangen, het schoon geheel en al zou benomen hebben.
+
+Ja, Lezer, ofschoon gij u-zelven gaarne hoort toevoegen, dat gij
+er oneindig veel beter--en zelfs jonger--uitziet dan voor zóóveel
+jaren! toch verwondert gij u telkens, indien ge A. of B. zoo véél
+verouderd terugziet, en den persoon, die alles veranderd vindt,
+zult ook gij niet herkennen, want, Franske Willems hebt ge maar een
+paar malen gezien, en wel toen 't een onnoozel ventje was. Frans
+Willems stond daar, en de blauwe hemelstreep herinnerde hem aan de
+heerlijke dagen der kindsheid, toen hij dat blauw altijd hoog boven
+en rondom zich zag; toen hij vrij door de boschjes van "_Land-heil_"
+dartelde, de geuren van rozen en anjers of boekweitvelden inademde,
+terwijl hij nu--en dat reeds sedert meer dan tien jaren--door het
+kleine winkeltje kon dartelen, langs zeep en olievaatjes huppelen,
+en stokvisch benevens kaarsvet-geuren mocht inademen.
+
+Hij stond daar, en een paar tranen welden hem op in de oogen, toen
+hij aan de schoone beelden dacht die hem uit de jonkheid voor den
+geest kwamen.
+
+Ja, veel herinnerde zich Frans uit die snel en reeds lang vervlogen
+dagen; en, van alles wat hij zich te binnen kon brengen, stonden
+de eigenaar van "_Land-heil_" en diens lieve zoon, zijn zoogbroeder
+Willem, hem het duidelijkst voor den geest. De bleeke heer, die altijd
+zoo vriendelijk en gul was, en hem op zekeren dag een fraai hobbelpaard
+schonk, juist als Wimpje er een gekregen had; een hobbelpaard,
+waarmee hij op de kinderkamer, bij slecht weder, naast zijn vriend,
+de heele wereld rondreisde tot aan de Oost toe, terwijl moeder kousen
+maasde. De bleeke heer, die meestal tranen in de oogen had wanneer
+hij Wimpje aanzag, en dien hij eindelijk had zien liggen, nog veel
+bleeker dan gewoonlijk, heel netjes op een bed; maar zonder iemand
+te antwoorden, zelfs moeder Geertje niet, die schrikkelijk gehuild
+had; en ook Wimpje niet, die "Papa! Papa!" had geroepen, en daarna
+eveneens had gehuild, totdat hij--Frans--omdat ze allemaal huilden,
+eindelijk ook erg verdrietig was geworden.
+
+Behalve dat, herinnerde zich Frans: hoe een heer met een mooie jas
+aan,--waaraan veel goud zat, en dien hij vroeger reeds eenige malen
+bewonderde--ook bij het bed waarop de bleeke heer lag, had gestaan;
+hoe de mooie heer zich aan het haar had getrokken, dat hem onder den
+neus groeide, en, in plaats van óók te huilen, den mond had opgetrokken
+alsof hij lachte.
+
+Ook herinnerde hij zich--nog levendiger dan het gemelde--hoe, weinige
+dagen later, de gouden heer zeer leelijke gezichten had getrokken,
+en van donder en bliksem had gesproken, hoewel er toch volstrekt
+geen onweer geweest was; hoe moeder Geertje daarop heel aangedaan was
+geworden, en--ja, die woorden vergat hij niet--had uitgeroepen: "God
+weet het, dat ik den goeden Heer Van Male eenmaal plechtig beloofde
+steeds voor zijn kind te zullen zorgen, terwijl hij mij gewis een
+bestaan zou hebben verzekerd, zoo niet de dood hem verrast had!" waarop
+de gouden heer, ijselijk boos: "Dat dondert niet!" had geantwoord.
+
+En, waarlijk, het had ook niet gedonderd; maar wel had het
+karretje schrikkelijk over de keien gerommeld, waarmede Franske,
+weder een paar dagen later, met moeder het hek van "_Land-heil_"
+was uitgereden,--nadat _hij_ en moeder en ook het kleine Wimpje,
+elkander dikwijls hadden gekust, en zij met hun drieën ook weder
+hadden gehuild, misschien nog erger dan toen mijnheer Van Male zoo
+schrikkelijk bleek te bed lag.
+
+Hemel! hoe geheel anders was alles sinds dien rit met dat karretje
+geworden! De lezer zag reeds waar Frans belandde, en 't heette nog
+om Godswil dat de oude Schorel--de komenijman--den jongen in zijn
+huisje ontving. Geertjes oude moeder, die, ofschoon zelve behoeftig,
+geen oogenblik had geaarzeld om haar ongelukkige dochter op te nemen,
+verzekerde evenwel dat Schorel, dien zij van jaren herwaarts kende,
+zijn menschlievendheid nimmer zoover zou hebben uitgestrekt, indien
+hij niet had berekend dat het liefdewerk hem ten slotte voordeel
+zou aanbrengen.
+
+Had Schorel immer wél gerekend, dan deed hij zulks toen hij de winsten
+naging, die drie boterhammetjes en een bord middageten per dag,
+hem zouden opleveren.
+
+Zoo'n jongen, goed gedresseerd, wat zou hij niet binnen korten
+tijd een voordeel aanbrengen en gemak bezorgen! De knecht die toch,
+behalve den kost, een gulden in de week verdiende, zou weldra kunnen
+gemist worden, terwijl zoo'n kind, 't welk men aan zich verplichtte,
+bovendien beter te vertrouwen was.
+
+Nauwelijks was Frans veertien jaren oud, toen hij reeds de rechterhand
+van zijn baas mocht genoemd worden. 't Kwam er weinig op aan dat
+de jongen erg uit zijn kracht groeide: beuren en slepen moest hij,
+ruim zoo veel als Kees de knecht zulks vroeger gedaan had.
+
+Op het oogenblik dat wij Frans wedervonden, was de affaire reeds
+voor het grootste deel aan zijne zorg toevertrouwd. Schorel stond
+zijn zeventigste jaar in te treden, en werd met iedere zon, die boven
+zijn komenij ronddraaide, niet alleen gemakkelijker voor zich zelven,
+maar ook lastiger voor anderen, inzonderheid voor den knaap, die
+"alles, letterlijk alles aan hem verplicht was."
+
+Niet tevreden dat hij den jongen in den winkel drilde en bedilde,
+zoodat Frans somwijlen op één morgen de mosterdpotjes, of de bossen
+stokvisch driemaal een andere plaats moest geven, en gedurig scherpe
+verwijtingen moest aanhooren over de roekeloosheid waarmee hij
+doorslag gaf, stond Frans ook aan de bespiedende blikken van zijn
+weldoener bloot, wanneer deze in het kamertje naast den winkel zat
+en gestadig door het kleine raampje gluurde, niet zelden met zijn
+kneukels tegen het glas tikkende om den jongen tot zich te roepen,
+dien hij dan weder met een bevel van nullerwaarde terugzond.
+
+Maar, al had Frans een slaafsch en moeielijk leven; al had hij voor al
+zijn werken geen ander loon dan kost en huisvesting, benevens nu en dan
+eenige oude kleedingstukken van den grommenden en tevens wantrouwenden
+weldoener; al had hij reeds sinds eenige jaren elders gemakkelijk
+iets kunnen verdienen om zijn arme moeder--nadat grootmoeder vóór
+ruim tien maanden gestorven was--in haar behoeften te hulp te komen,
+hij getroostte zich alles, en durfde Schorel, althans tot nu toe, om
+geen geldelijke belooning aanspreken. Ten eerste: omdat deze hem zoo
+herhaalde en ontelbare malen aan zijn groote verplichtingen herinnerde,
+en ten andere dewijl Frans bij de weigering om het gevraagde, een
+storm voorzag, die hem uit de woning zou verjagen, waarin er zich
+nog eene bevond.... eene.... die.... die.... nooit grommig zag, maar
+altijd vriendelijk; eene, die nooit drilde of bedilde, maar steeds
+met liefderijke zachtheid onaangenaamheden zocht te voorkomen of uit
+den weg te ruimen; eene die niet één trek van den komenijman in haar
+gelaat had, ofschoon ze toch zijn eigen kind was; eene, die oogen
+had, blauwer dan blauwsel; die blanker was dan de blankste stijfsel;
+zoeter dan suiker; zachter dan zeep; wier gemoed reiner was dan eenig
+lijnwaad met die extra puike zeep gewasschen, en op wier voorhoofd
+een gloed van helderheid lag, een helderheid waardoor het koperen
+vijfons werd verduisterd, zelfs, wanneer het juist van onder den
+poetslap te voorschijn kwam.
+
+Mathilde.... in de wandeling Thilde, bij heldere lucht Thilletje,
+en bij zonsverduistering Thilda, was Schorels eenige spruit uit een
+huwelijk, waar hij, volgens zijn eigen verklaring, op vijftigjarigen
+leeftijd bij abuis was ingeloopen.
+
+Er zijn oogenblikken waarin de verstandigste mensch als een dwaas
+handelt, en, in eigen oogen had Schorel méér dan dwaas gehandeld toen
+hij, om een luttel kapitaaltje te verkrijgen, eene vrouw nam, die den
+interest van dat kapitaaltje gedurende een driejarig verblijf als
+huisvrouw in zijne woning, met het kind dat zij ter wereld bracht
+en 't welk hij nu reeds achttien jaar voor zijne rekening had,
+"ruimschoots had opgegeten of zoek gemaakt."
+
+Was het dan om "de verplichting" in de eerste plaats, toch was de
+tweede oorzaak waarom Frans duldde en bleef, niet de geringste;
+want, behalve zijn moeder, die hij maar zelden kon bezoeken, was
+datzelfde meisje, het eenige wezen dat hij liefhad, in die groote
+stad... Lief...? Ja, dát was immers liefhebben, wanneer men 't hart
+voelde kloppen zoodra men aan haar dacht; een kleur kreeg wanneer
+men zich met haar geheel alleen in de kamer bevond; zoo raar werd
+wanneer een ander heel vriendelijk tegen haar was, en toch wel had
+willen sterven als zij maar gelukkig werd...?
+
+Ja, Frans had Mathilde lief, en de kleine blonde voelde óók wel
+eens 't hartje kloppen, en wist óók wel wat kleuren was, en--Maar
+Hemel! vader Schorel zat daar,--en wat keek hij weer grommig, en--wat
+gluurde hij door 't winkelraampje naar den bediende zonder loon. Zie,
+daar stond hij eensklaps op; tikte vervaarlijk hard op het glas, en
+liep toen zoo gezwind mogelijk den winkel binnen... Hé! wat zou er
+gebeurd zijn..? Frans had daareven nog in den winkel gestaan, vóór
+het raam, en nu... neen, hij was er niet meer. Vader Schorel stond
+op de stoep, en zag rechts en links de steeg door, nu eens zijn bril
+dicht voor de grauwe oogen drukkende, dan weder er onder doorziende;
+maar half woedend trad hij weinige oogenblikken later in het vertrekje
+terug, bevende van kwaadheid, uitroepende: "Waar de ondankbare ezel
+nu gebleven is mag de Hemel weten! Is dát op mijn winkel passen;
+is dat voor mijn belangen waken!? 't Is een ondankbare schelm; dat
+is ie!" En weer ging hij naar den winkel, en weer ging hij kijken
+op de stoep, doch er was juist veel volk en veel gerij in de steeg,
+en ook--de oogen van baas Schorel waren de oogen van vroeger niet meer.
+
+
+
+Frans, dien wij met zijne herinneringen voor het venster lieten, mocht
+nog eenigen tijd zoo in de blauwe luchtstreep hebben getuurd, toen een
+buitengewone drukte vóór de winkeldeur zijne opmerkzaamheid had gewekt.
+
+'t Waren twee rijtuigen die elkander in de nauwe steeg voorbij moesten,
+terwijl een aschkar benevens een kruiwagen met oudroest, den geregelden
+doortocht belemmerden.
+
+Frans zag, hoe de Israëliet met den kruiwagen een vervaarlijk gezicht
+tegen den vigilante-man trok, en al zijn krachten inspande om het
+nederig voertuig met het rad op een stoep te beuren, en hoorde,
+hoe de aschman op den anderen voerman schold, hem de "stommeteit"
+verwijtende waarmede hij in zoo'n nauw sloppie maar toereed, zonder
+te bedenken dat 'r noodwendig geharmel zou komen.
+
+Zooals gewoonlijk bij zulke voertuig-verstoppingen, kozen
+de voetgangers, die liefst in geen aanraking met vigilante of
+kar-raderen kwamen, hier een keldertrap en dáár een stoep, tot de
+paarden- en wagenknoop zou zijn losgewerkt: en zie, juist had Frans
+een meelijdenden blik op den armen Israëliet geslagen, die riep dat het
+"altijd phik op de nhasie was!" toen hij een achterhoofd te zien kreeg,
+waarop een hoed stond, en langzamerhand drie kwart van een neus, daarna
+een magere bleeke wang, totdat hij eindelijk een gelaat en profiel
+voor zich had: dat hem.... herinnerde.... maar neen.... en toch.... ja,
+toch....--'t Gezicht van Frans kreeg een andere uitdrukking; de oogen
+werden kleiner; langs de neusvleugels vertoonden zich ronde lijnen,
+de mondhoeken werkten naar boven, en juist op het oogenblik dat hij:
+"Ja, ja, hij is het!" riep, reed de eene vigilante ongehinderd rechts,
+en de andere links; smeet de aschman een paar huizen verder den
+vuilnisbak in zijn wagen; raapte de Israëliet een paar verroeste
+voetangels benevens een dito ketting van de straat op, om straks
+grommende zijn spijkers mede uit het straatvuil te redden, en--wipte
+de persoon dien Frans aan zijn profiel meende herkend te hebben,
+het winkelstoepje weder af, om insgelijks zijn weg te vervolgen.
+
+Geen vijf seconden later weerkaatste de aschkar een geroep van:
+"Hei! hei!" 't welk langs het achterhoofd met den hoed in des eigenaars
+ooren klonk en hem onwillekeurig deed stilstaan.
+
+"Hei! hei!" riep Frans nogmaals en, toen hij den omzienden persoon nu
+vlak in het aangezicht zag, toen werden de oogen nog veel kleiner,
+en de lijnen naast de neusvleugels nog veel ronder, en werkten de
+mondhoeken nog sterker naar boven, en stotterde hij: "Zou het waarheid
+zijn.... zou ik mij niet bedriegen, dat jij.... dat u.... mijnheer
+Wimpje bent?"
+
+De vermoedelijke mijnheer Wimpje, beschouwde den zenuwachtig lachenden
+vrager alsof hij een krankzinnige voor zich had en een paar schreden
+achteruitgaande, sprak hij, terwijl er op zijn gelaat bijna iets
+angstigs te lezen was: "Mensch! wie ben je.... Ik ken je niet."
+
+"Ken je mij niet.... Kent u Frans dan niet meer?" zei de zoon van
+Geertje: "Och! ik heb zoo duizenden malen gewenscht dat ik u eens
+mocht weerzien. Och Mijnheer Wimpje! ik beef van blijdschap."
+
+"Maar de d..... mag mij halen als ik weet wie je bent," hernam de
+bleeke jonkman, terwijl hij ter zijde ging om den ratel van den
+aschman te ontwijken.
+
+"Frans! wel! wie anders dan Frans!" riep de opgetogen komenij-bediende:
+"Neen, ik bedrieg mij niet, u bent wel dezelfde, die evenals moeder en
+ik huilde toen wij, nu reeds méér dan tien jaren geleden, van elkander
+moesten scheiden; dezelfde met wien ik lezen en schrijven en rekenen
+leerde.... ja ik zie het aan dat litteeken dáárboven aan 't voorhoofd,
+dat u mijnheer Wimpje bent dien ik uit de vuil-linnenkist verloste,
+toen--och! u weet wel--het deksel was dichtgeslagen en niemand het
+wist, en je bijna zoudt gestikt zijn."
+
+"Hé! ben jij dan misschien, dat jongetje....?"
+
+"Ja wel, ja juist. Och, lieve hemel! weet u het nu?" riep de verrukte
+Frans weder: "mijne moeder heeft u te gelijk met mij gezoogd; ja,
+nog altijd spreekt zij van u; en ik...."
+
+"Hola vrindje! bedaar wat!" zeide de bleeke jonkman, die het
+schrikkelijk _commun_ vond om, ten aanhoore van eenige voorbijgangers,
+aan zulk een min fatsoenlijke zoogerij herinnerd te worden, en tevens
+de beweging van den jongen met het glimmende winkelschortje bespeurde,
+gereed om hem de hand te drukken: "Hola! daar zijn zooveel jaren over
+heengegaan en, je ziet wel dat ik je 's gelijke niet ben."
+
+Geheel anders dan voor weinige oogenblikken stond het gelaat van den
+armen zoogbroeder; 't was alsof hem de tranen in de oogen kwamen;
+althans, zijn helderbruine kijkers zagen er uit als de dagen vóór
+Kerstmis; en de reeds uitgestrekte hand schielijk terugtrekkende,
+stamelde hij verslagen: "Och vergeef mij!.... maar zie.... ik was
+zoo verheugd; ik had zoo ontèlbare malen aan u gedacht, en telkens
+wanneer ik moeder bezocht, met haar van u gesproken.... en waar u toch
+gebleven zoudt zijn, want op de drie brieven die ze naar _Land-heil_
+zond, kwam in 't geheel geen antwoord. Och! Wimp.... Mijnheer
+W.... neem mij niet kwalijk, maar ik was zoo verblijd, zoo
+verrast.... zoo.... zoo...." doch inderdaad drong nu het weemoedig
+nat de oogleden uit, en de bleeke jonkman, die zijn positie lastig
+vond--te meer daar eenige straatjongens met de handen op den rug het
+drama stonden aan te gapen,--maar toch iets voelde trillen van binnen,
+vraagde haastig:
+
+"Ben je arm, vrindje?"
+
+"Neen.... God zij dank!.... neen!" antwoordde Frans. "Ik heb mijn
+brood; en.... moeder.... Ja, God zal moeder ook wel helpen als ze
+maar gezond blijft."
+
+Een wagen met ijzeren staven, die juist voorbijreed, maakte het den
+straatjongens onmogelijk om verder te hooren wat Frans zeide, evenmin
+als zij konden verstaan wat de bleeke jonkman sprak toen hij Frans
+iets toereikte; maar, wel zag er één, dat Frans gek genoeg was om nu op
+zijne beurt de hand thuis te houden, totdat een rommelende boerenwagen
+hen allen uiteenjoeg, en zij--bij het weder verzamelen--slechts één
+van de twee personen meer zagen; hem, die zich Frans noemde--die
+rondkeek, even vreemd als de jongens, om te ontdekken waar de ander
+gebleven was, en die eindelijk, telkens omziende en weer omziende,
+naar den winkel terugkeerde, om er, vol als hij reeds was, door zijn
+weldoener overvol gemaakt te worden.
+
+Inderdaad was de jongen nauwelijks de winkeldeur binnen, of hij voelde
+een uiterst verplichtenden draai om zijn hoofd, terwijl een aantal
+woordjes van een negatief-vleiende beteekenis hem in de ooren klonken.
+
+"Moet je weer, zooals altijd en eeuwig, je plicht en je verplichting
+vergeten.... zeg....?"
+
+"Vergeef mij baas Schorel, ik was...."
+
+"Een luiaard, een onverschillige, dát was je, ja! en dat ben je nog! Is
+dat de dank voor al mijn goedheid? Heb ik je niet honderd duizend en
+nog eens honderd duizend malen gezegd, dat de affaire een kind is, een
+heel klein kind, waarop gepast moet worden; gepast, zonder 't zelfs
+het duizendste gedeelte eener seconde uit het oog te verliezen? En
+dan, de steeg inloopen, nietwaar....? en de Hemel weet wát de deur
+uitdragen....? We kennen die loopjes; en dan nog scheeve en fijne
+gezichten zetten! Zeg....! is dat dankbaarheid....? Zeg....? Neen
+dat's verregaande, _verregaande_ en vermetele ondank! Ik zal...."
+
+"Maar hoor dan meester!.... ik zag ook.... ik wilde...."
+
+"Wat! wat! je moet niet zien, niets dan 't geen je te doen hebt;
+en _willen_, niets dan 't geen _ik wil_, hoor je?"
+
+Dat laatste "hoor je," waarmede Schorel naar zijn winkelkamertje
+terugging, was dermate krachtig, dat Frans het niet waagde een woord
+meer te antwoorden; hij zette zich achter de toonbank; ging onsjes
+tabak afwegen--van 't soort dat _verschrikkelijk_ moet ruiken als
+'t bevallen zal--en, al stond Frans met den rug naar zijn meester
+gekeerd, hij voelde diens blikken als langs hem heenglijden, zoodat
+hij door een geheimzinnige kracht zijn vingers bewoog, en telkens van
+een afgewogen onsje tabak, dat op de schaal lag, een greepje terugnam
+en in de ronde doos wierp.
+
+Frans zuchtte in den winkel. Meester Schorel gluurde door zijn raampje,
+en vraagde alras: "Zee je wat Thilda?" waarop de gevraagde: "Neen
+vader!" antwoordde, en ze had ook niets gezegd, maar halfluid gedacht:
+"Arme Frans!"
+
+
+
+'t Was in den avond van den vierden dag na het laatst verhaalde, dat
+eene vrouw, armoedig, doch rein gekleed, Schorels winkel binnentrad.
+
+Frans was om een boodschap gezonden, en de komenijman, die dus zelf
+de wacht moest houden, kwam voor.
+
+"Ha! zoo! ben jij het vrouw Willems! moet je weer 't een en ander?"
+
+"Och, neen," was het antwoord van Willems zoogmoeder, die wij na
+zooveel jaren heel wat veranderd, dat is: verouderd, vermagerd en
+verbleekt wederzien: "Ik moet mijn Frans, mijn jongen, noodzakelijk
+spreken. Ik ben er puur van geschrikt, dat ben ik, ik wist niet wat
+het was, en waar 't van daan komt, weet ik nog niet. 't Is van belang!"
+
+"Waar 't vandaan komt....! Van belang....?" zeide Schorel, en achter
+zijn brilleglazen blonken een paar dingen als gewasschen krenten.
+
+"Ja waarlijk baas Schorel," hernam de weduwvrouw: "reeds had ik het
+waschgoed uiteengezocht, toen ik, zonder erg, nogmaals het boezeroentje
+opnam, en u kunt begrijpen, ik stond te kijken alsof ik droomde. Zou
+Frans.... zou de goede jongen, zoo dacht ik, mij willen verrassen,
+of 't hebben vergeten? Och, maar in elk geval heeft hij het aan uwe
+goedheid te danken, baas Schorel! Ei, neem toch niet kwalijk dat ik
+wel eens van loon heb gesproken; maar ziet u, ik wist ook niet... en
+ja.... de verdiensten zijn zoo gering, en zoo ik niet vier dagen
+'s weeks vast werk in 't logement had, dan zou het er bitter en
+bitter uitzien."
+
+"Maar wat? maar wat toch?!" riep Schorel ongeduldig: "Ik begrijp er
+geen woord van."
+
+"Wel, zie dan, zie dan!" sprak vrouw Geertje, en haalde uit haar
+zak een papiertje te voorschijn, waarop prentjes staan, waartegen de
+meeste menschen, vooral de arme menschen, lachen, o zoo vriendelijk
+lachen wanneer zij ze onder de oogen krijgen.
+
+Maar Schorel, neen, hij lachte niet; hij trok een gezicht alsof hem
+een duiveltje bij de keel had. Op gevaar van scheuren af, greep hij
+het papiertje; trok het der ontstelde vrouw uit de hand, en riep na
+eenige oogenblikken van pijnlijke stilte:
+
+"Daar heb je de adder; daar heb je het galgenaas! En dat is jou jongen,
+hé! dat is nu die engel van trouw en van deugd, hé....! Vervloekt mag
+ik wezen," piepte hij akelig: "vervloekt, zoo dat monster 't mij niet
+heeft ontstolen. Hier hier!" en met een zenuwachtig grijnzend gelach
+hield de man het muntbiljet van tien gulden omhoog, alsof hij vreesde
+dat 't hem weer ontnomen zou worden; liep er het winkelkamertje
+mede in, en, nadat er slotgedraai was vernomen, keerde hij weder,
+en stotterde, schier berstende van woede:
+
+"Geen uur zal ie langer in mijn huis blijven.... geen minuut.... geen
+seconde....!"
+
+Juist op dat oogenblik werd de deur geopend, en kwam Frans schier
+bezwijkende onder den last van een vaatje, 't welk hij droeg, den
+winkel binnen.
+
+Wij zullen u niet in al zijn kleuren het tooneel schilderen, dat thans
+in den winkel ging plaats grijpen! Ge zoudt zeker geen behagen vinden
+in 't aanschouwen van een grijsaard die, op een bloot vermoeden alleen,
+tot duivelswoede vervoerd werd. Ge zoudt partij willen trekken voor den
+armen knaap die, rein van diefstal, geen oogenblik kan vinden om zich
+te verontschuldigen, terwijl hij zelf verbaasd is over hetgeen zijn
+moeder in een, van hem ter reiniging ontvangen kleedingstuk vond? Ge
+zoudt medelijden hebben met eene moeder die jammert, omdat ze niet
+_kan_ maar _moet_ gelooven dat het eenig pand harer liefde, het kind
+dat ze het goede steeds voor oogen hield, een dief, een onwaardige
+is! Afgrijzen zoudt ge gevoelen voor den grijsaard, die zijn eenig kind
+een stoot toebrengt, omdat zij den jongen vóórspreekt die niet schuldig
+kan zijn, dewijl hij braaf en trouw is, en dien _zij_ lief heeft.
+
+Nog dien zelfden avond volgde Frans zijne moeder, en ze gingen naar
+het kleine kamertje, 't welk door de laatste bewoond werd, en ze
+konden volstrekt niet spreken, want ach! ze waren zoo bitter bedroefd.
+
+Wat Frans, tot bedaren gekomen, in den aanvang ook giste, de waarheid
+vermoedde hij niet; en de moeder allengs meer tot de overtuiging
+komende dat haar lieve jongen onschuldig was, toonde hem het
+boezeroentje:
+
+"Zie! zóó!" had ze het opgenomen. "Zie zoo!" had ze zonder erg, dat
+achterzakje omgekeerd. "Zie je" heeft ze vervolgd: "toen vielen er
+twee vertinde spijkertjes uit.... kijk, 'k heb ze nóg in dat kommetje
+liggen; maar ook--och, ik had er eerst geen erg in--fladderde het
+noodlottige briefje naar beneden, en of ik ook dacht dat 't beter
+geweest ware indien je 't in specie had gezonden, omdat het zus of
+zoo er in was gebleven en misschien met wasschen verloren gegaan,
+ik was toch boven de huizen van blijdschap, en nu...."
+
+Maar Frans legde zijn hoofd in de beide handen, en dacht aan
+vergissing; aan vergissing bij 't beuren; of, dat hij gewisseld had;
+of, dat het toevallig.... maar neen, dat kon niet; of dat mijnheer
+Wimpje--wiens ontmoeting hij aan zijne moeder mededeelde--misschien in
+de verwarring.... maar neen, die was veel te onvriendelijk en op een
+afstand geweest; of dat Mathilde.... zij.... ja--_zij_ moest het hem
+voor een tegemoetkoming daarin hebben gestopt, omdat _zij_ het naar
+vond dat hij voor al zijn werken geen stuiver op zak kreeg; maar toch,
+van waar kreeg zij 't zelve....? Eén gulden, 't was mogelijk! maar
+_tien_! Of zou zij ook....? Maar, neen, neen! oneerlijk! dat kon
+niet; de lieve Thilde! neen!--Wat dan....? Frans wist het niet,
+en bleef met zijn hoofd in de hand daar zitten, en wist evenmin wat
+hij nu moest aanvangen. En moeder wist het ook niet, te meer daar de
+nijdige Schorel verklaard had, te zullen waken dat Frans--die schelm
+en ondankbare,--niet elders den dief meer zou spelen.
+
+En waarlijk, Frans geloofde dat die oude en zoo wantrouwende man
+een geheimen invloed uitoefende, die alle pogingen, welke hij in
+het werk stelde om elders een dienst te bekomen--zoo mogelijk een
+loondienst--telkens verijdelde. Inderdaad echter lag de oorzaak,
+waarom men den knaap overal terugzond, in hemzelven. Waarom? Niet
+omdat Frans een ongunstig voorkomen had nog minder omdat hij zijn
+woord niet kon doen. Neen, omdat Frans zoo'n last van _kleuren_ had.
+
+"Zoo! wou jij 'en dienst, vrindschap! En ben je bekwaam voor de zaak?"
+
+"Ik vertrouw, mijnheer! dat ik wel voldoen zal."
+
+"Nog al vlug om de klanten te helpen? Vlug in 't rekenen, nooit
+vergissen met geld weergeven?"
+
+"Dat schikt genoeg mijnheer."
+
+"Zoo en dat tegen Mei, hé?"
+
+"Liefst Februari mijnheer! maar Mei, als 't niet anders wezen kan"
+
+"En waar heb je 't laatst gediend?"
+
+"Bij meester Schorel mijnheer!"
+
+"Schorel....?"
+
+"Om u te dienen; in de G....steeg. Och mijnheer! die had mij als kind
+opgenomen, en ik ben er al gebleven; ook uit dankbaarheid voor kost
+en inwoning, weet u."
+
+"Zoo! En waarom ben je daar weggegaan?"
+
+_Een vreeselijke kleur_! en de woorden:
+
+"Ja, ziet u.... meester dacht.... weet u.... dat ik tien gulden... maar
+God weet dat ik onschuldig ben."
+
+_Een bedenkelijk gezicht_!
+
+"Ei! zoo! Ja, zie je... ik zal er eens over denken; maar ik geloof
+niet dat mijn bediende vertrekken zal, weet je, ik heb eigenlijk geen
+directe behoefte.... We zullen zien...."
+
+"Mag ik dan over een paar dagen eens terugkomen?"
+
+"Ja weet je, dat hoeft niet, dan zal ik 't je wel doen weten. Je
+woont....?"
+
+"In de D...steeg, Nº. 90."
+
+De deur wordt geopend; een aanwijzende blik om te vertrekken.
+
+"Zooals gezegd is."
+
+"Zal u dan alsjeblief om me denken....?"
+
+"Zooals gezegd is." En de deur valt achter den jongen dicht.... en,
+nooit zal hij in dien winkel achter de geldlade staan.
+
+Dat ongelukkig kleuren! wij beklagen hem of haar die er zoo
+schrikkelijk veel last van heeft, en bidden ieder: "Veroordeel toch
+niet om het kleuren!"
+
+
+
+Voor eenige oogenblikken verlaten wij den armen ongelukkigen jongen, om
+zijn zoogbroeder Willem Van Male weder te vinden, die in de vroolijke
+K...straat sedert eenige weken een paar sierlijke kamers bewoont.
+
+In een fraaien en gemakkelijken _Voltaire_ ligt Willem, en in zijn
+hand houdt hij een van die puikproducten der Fransche letterkunde,
+een roman van den _grooten_ Paul de Kock!
+
+Hij houdt het boek in zijn handen, maar toch op dit oogenblik leest
+hij niet. Hij is ingeslapen; ingeslapen, terwijl de pendule het tweede
+uur na den middag doet klinken, en het elfde uur na middernacht den
+jongeling nog op zijn legerstede in de armen van den slaap vond.
+
+Hij moet wel zeer vermoeid zijn. Inderdaad, mocht de bleekheid van
+den zoogbroeder, den voormaligen speelmakker van Frans, reeds onze
+opmerkzaamheid bij de ontmoeting in de G... steeg wekken, nu hij daar
+slapende in zijn _Voltaire_ ligt, en zijn gelaat tegen de, met rood
+trijp bekleede leuning uitkomt, nu treft ons die doodelijke bleekheid
+nog sterker, en merken wij nog meer de magerheid zijner gelaatstrekken
+op. Ja, hij moet wel verschrikkelijk vermoeid zijn en afgemat want
+zooals hij daar ligt, bleek, mager, met den geopenden mond, is het
+waarlijk een gezicht om van te griezelen, en, lezer, gij herinnert u
+levendig dien broeder, dien neef of vriend, toen gij hem die laatste
+maal zaagt.... gij weet wel, in die kamer waar 't zoo somber was.
+
+En toch, de jongeling slaapt niet zooals een der laatstgenoemden; neen,
+zijn geest woont nog in hem, maar ook die geest heeft veel geleden,
+ook die heeft vermoeienissen doorgestaan, en is door nijdige prikkels
+als afgemarteld. Willem Van Male slaapt. Hij slaapt, het kind door een
+paar minnende ouders van God gebeden; het kind dat zijn schat verloor
+toen hij zich-zelf niet bewust was: een engel, een wakende moeder;
+hij slaapt, de ongelukkige zoon van een vader, die geen kracht bezat
+om het leed hem opgelegd, met kalmte te dragen; die wel het kind dat
+hij minde, vóór 't scheiden aan de hoede van haar had aanbevolen,
+die hij als een trouwe en waardige plaatsvervangster--ofschoon ook
+gering naar de wereld--had leeren hoogachten, doch geen voorzorgen
+nam om de rechten te doen handhaven, welke hij aan haar tot het
+welzijn van _zijn_ kind geschonken had; hij slaapt, de jongeling
+die het slachtoffer van hebzucht en zonde moest worden; die, door
+God met gaven des geestes bedeeld en met een hart vatbaar vooral wat
+edel en goed was begiftigd, gedood moest worden; gedood naar de ziel,
+om een lichaam te kunnen vernietigen, welks bestaan een nietswaardigen
+bloedverwant om 't bezit van des jongelings geld, een doorn in het oog,
+een hinderpaal tegen eigen zondige grootheid was.
+
+Een moord is iets akeligs; een moord in koelen bloede gepleegd, wie
+beeft er niet van? Maar een zedelijke moord, die tevens het lichaam
+naar den grafkuil voert, een zedelijke moord in koelen bloede, een
+moord van dagen en maanden en jaren, wie ijst niet op het denkbeeld
+er van; en och! of het getal dier zedelijke moordenaars gering ware,
+al steken ze niet allen in een blinkend gewaad van een toegevenden,
+vroolijken, maar inderdaad geldzuchtigen voogd!
+
+En wie, wie is hij, die moordenaar?
+
+'t Is Joost Van Meerle, de mooie heer met den gouden rok, die bij
+Van Males bed stond, en een gezicht zette alsof hij lachte toen deze,
+ruim tien jaar geleden, gestorven was. Joost Van Meerle, de zoon van
+Adolf Van Meerle, wiens overleden tante een dochter van Willems moeder
+was. Joost Van Meerle, die met zijn vader, na Van Males afsterven,
+de eenige bloedverwanten--de eenige erfgenamen--van den wees waren,
+Joost, die tot voogd werd benoemd terwijl zijn vader de toeziende
+voogdijschap zou waarnemen.
+
+Of de oude Van Meerle inderdaad kennis heeft gedragen van de wijze,
+waarop zijn zoon zich van de heilige hem opgelegde taak kweet....? Wij
+durven zulks niet met _ja_ onderschrijven. Gewis hij ware verplicht
+geweest nauwlettend toe te zien; maar.... wij kunnen niet gelooven
+dat hij, de grijsaard, zoo eerbiedwaardig van gelaat, een heler der
+boosheid zal geweest zijn, en vertrouwen liever dat de oude Van Meerle,
+die als gepensionneerd majoor, zijn laatste levensdagen in een stil
+Geldersch dorp doorbracht, de geaardheid van zijn eenigen zoon niet
+zal verdacht hebben, en een treurig _laissez-faire_ van zijne zijde,
+alzoo de moordende voogdijschap van zijn zoon zal hebben bevorderd.
+
+Gij weet het, lezer, wát de zoon beoogde en wáárop hij loerde? Hij,
+eerste luitenant zonder vermogen. Willem zijn pupil, en,--erfgenaam
+van de, inderdaad niet onaanzienlijke, nalatenschap zijner ouders!
+
+Joost Van Meerle was het geweest die Geertje Willems, in weerwil van
+haar dringende beden, haar plechtige verklaringen en waarachtige
+rechten, als een gewone dienstbode had weggezonden, om--den armen
+wees een liefderijke verpleegster, een wakenden engel te ontrooven,
+en, zich zelven van een lastig paar oogen te ontslaan.
+
+_Land-heil_ en al de verdere roerende en onroerende goederen waren
+spoedig verkocht geworden, en Willem, die weldra door al het vreemde,
+dat hij te zien kreeg, de genoegens en vrienden der eerste jeugd
+vergat, volgde zijn neef en voogd naar diens garnizoen, en ontving
+er een opvoeding.... zoo pleizierig en vrij, dat wie ook ten nadeele
+van neef Joost hadde gesproken, _hij_ steeds als kampvechter voor
+hem zou zijn opgetreden.
+
+"Vrijheid! blijheid!" deze zoetklinkende woordjes legden in het
+kinderhart een treurig fondament voor degelijkheid en gepasten
+ernst! Toch moest er geleerd en--de wereld geblinddoekt worden. Ja,
+Willem ging ter schole en kreeg zelfs huislessen; doch, wie
+kinderen naar school zendt met de bovengestelde leuze, hij heeft
+een achterdeurtje opengezet, waardoor het ontsnappen niet moeielijk
+valt. Alles gaat trapsgewijze; en ook de vorming en opleiding van
+den jeugdigen neef ging trapsgewijze; maar ach! ze waren zoo heel
+ver vanéén die treden--zoodat de opklimming met een gestadig vallen
+gepaard ging.
+
+Zoudt ge 't gaarne beschreven zien, hoe de lagen werden gelegd om
+den zedelijken moord, bedekt, en toch zéker te plegen? hoe schier
+iedere garnizoens-verwisseling van den luitenant, welke Willem--tot
+zijn gevolg behoorende--medemaakte, ook een nieuw genot aanbracht,
+dat hem al meer ten verderve voerde? Wilt ge hem zien op nog
+jeugdigen leeftijd aan de hand der dronkenschap, aan de hand der
+verleiding? Neen! gij begeert ze niet in haar naaktheid te zien die
+wanden, waarbinnen de steeds glimlachende voogd, louter om de grap,
+zijn offer ter slachtbank sleept;--gij wilt het niet, en hebt deernis
+met den zoogbroeder van Frans, die, ofschoon door hoogmoed beneveld
+en door zijn levenswijze schier vernietigd, toch getoond had hoe zijn
+van nature gevoelig hart nog niet geheel in hem verstompt werd. Hij
+toch was het geweest die den armen Frans, ofschoon ongaarne verder met
+hem in aanraking komende, niet zonder een kleinigheid van zich liet
+gaan, en de wagen-confusie in de G.... steeg had te baat genomen om
+den armen jongen het muntbiljet in zijn boezeroen-zakje te stoppen,
+terwijl hij zich daarna fluks _langs_ een rug, en _bezijden_ den
+rommelenden boerenwagen, uit de voeten had gemaakt.
+
+Ja, gij hebt medelijden met den armen knaap, die daar zoo akelig in
+zijn _Voltaire_ ligt! Gij hebt medelijden met hem, die, omringd en in
+'t bezit van alles wat aardsch genot kan aanbrengen, veel armer dan
+Frans, zijn arme zoogbroeder is; veel ellendiger dan de ellendigste
+bedelaar, die niet zonder God gedankt en Gode zijn geest te hebben
+aanbevolen, zich des avonds op zijn hard leger te slapen legt.
+
+De minuutwijzer der fraaie pendule had weder een cirkel beschreven,
+toen Willem nog even akelig daar zat, en de kamerdeur werd geopend.
+
+'t Was Joost Van Meerle, die binnentrad. Zijn voorkomen, wel verre van
+een onaangenamen indruk te maken, had iets flinks, we zouden haast
+zeggen: iets edels. Een hoog en helder voorhoofd, zwart krullend
+haar, een paar levendige bruine oogen, een fijn besneden neus,
+benevens een kleinen mond, die in de gitzwarte knevels en baard als
+verscholen lag, vormden een inderdaad niet onbehaaglijk geheel. 't
+Is een ontegenzeglijke waarheid, dat er in de zes verschillende
+garnizoensplaatsen, waar de luitenant Van Meerle woonde, nog menig
+maagdenhartje zuchtte, omdat Van Meerle het geheel beheerschte.
+
+Ach! waarom zijn niet alle booswichten leelijk! en waarom de zwarte,
+die roetzwarte harten, niet even zichtbaar als een zwarte krulkop....?
+
+"Wél geslapen, mijn jongen?" roept de luitenant bij het
+binnentreden.... doch zie, daar valt zijn slapende pupil hem in
+'t oog; eenige oogenblikken beschouwt hij hem aandachtig, en 't is
+alsof diezelfde lach van vroeger hem weer om den knevel speelt.
+
+"Wat d...." spreekt hij eindelijk (de lezer zal ons voorzeker
+dankbaar zijn, indien wij telkens die wederkeerende woorden van
+_kracht_(?) achterwege laten) "slaap je nu weer? Mij dunkt,
+van vieren tot tienen of elven heb je een heelen deun kunnen
+maken. Hei! heila! Willem! is dat luieren; weet je niet dat Napoleon
+nooit meer dan zes uren sliep?"
+
+De jonge Van Male ontwaakt. Verbaasd ziet hij op; zijn oogen staan dof,
+en ofschoon zijn gelaat er thans niet zoo akelig uitziet als daareven,
+toch zijn de oogkassen geteekend, en werken de jukbeenderen naar voren,
+en is de gelaatskleur nog even doodelijk wit.
+
+"Ha! neef! bent ú daar!" zegt Van Male, en na vreeselijk te hebben
+gegeeuwd, herneemt hij: "Ik weet niet hoe ik zoo loom kom; 't werd
+eergisteravond nog later dan gisteren; en toch was ik gisteren op
+den dag niet half zoo moe."
+
+"'t Vervelende weer!" roept de voogd: "Zoo'n mistige kou maakt altijd
+landziekig.--Zeg, heb je nog van die gele....? Wel, vent! dat frischt
+zoo op.--'En fijn avondje gister....!?"
+
+Van Male werpt turf en hout op den haard; gaat naar een buffetkastje,
+krijgt het bedoelde citroenbitter met twee glaasjes, schenkt in, en
+zich daarna met den voogd bij het vuur zettende zegt hij, in antwoord
+op de laatste vraag:
+
+"Dat zou ik meenen; 't was er heerlijk!"
+
+"'k Behoef niet te vragen of de hoofdstad aan neefje bevalt," lacht de
+vroolijke voogd: "je treft het vrindje, dat neef hier bekend is.--Wat
+zijn je plannen?"
+
+Bah! wij toeven niet langer; wij laten hun plannen vormen, of wel,
+wij laten den voogd het zijden net aan den jongen toonen, waarin hij
+hem zacht maar zeker denkt te vangen; wij gaan,--en treden eenige
+dagen later, het kamertje van Geertje Willems in de D....steeg binnen.
+
+
+
+'t Is laat, zeer laat; de torenklok heeft reeds lang geleden 't gebrom
+doen hooren alsof zij viermalen riep: "Ga--naar--bed!" maar vrouw
+Willems heeft nog niet kunnen besluiten om het groote karpet ter zijde
+te leggen, 't welk zij moet oplappen voor het logement--waar ze als
+werkster driemalen in de week een dag mag helpen--en Frans, die zich,
+na zooveel mislukte kruideniersreizen, mede als loopbediende door zijn
+moeder den logementhouder liet aanbevelen, maar door de openhartige
+mededeeling van het gebeurde bij Schorel, alweder was teleurgesteld,
+hij zat nu--omdat het lampje maar spaarzaam brandde--zeer nabij zijn
+moeder, en las haar voor uit het Woord des levens.
+
+Eindelijk zweeg Frans, en de moeder bleef ook zwijgen; en het kacheltje
+zweeg ook, omdat er geen vonk meer in was, en Frans staarde strak op
+het werk zijner moeder, en--zuchtte.
+
+"Kom Frans, eet die snee brood toch op!" zei Geertje eindelijk:
+"heb je dan alweer geen honger?"
+
+"Neen moeder, waarlijk, ik heb geen honger," antwoordde de zoon.
+
+"Maar ben je dan ziek mijn jongen?" hernam de werkende vrouw, even
+opziende: "Den heelen dag niets dan wat schrale aardappels!.... je
+waart anders zoo hongerig wanneer je Zondags eens thuis kwaamt, en
+nu sinds den tijd dat je hier bent.... Kom, 'k zou nu die snee maar
+eens nemen."
+
+"Neen stellig, ik dank u!" antwoordde Frans, en of het door 't
+staren op moeders stopwerk kwam, of door iets anders.... althans,
+'t werd vochtig in zijne oogen.
+
+"Kom, Frans! wees zoo mal niet!" sprak moeder Geertje weder,
+die nogmaals had opgezien, en aan dat vochtige een andere oorzaak
+toeschreef: "ik heb immers ook gegeten en al is er voor morgen niet,
+je hebt daar straks gelezen: "Aanmerkt de raven, dat zij niet zaaien
+noch maaien; welke geen spijskamer noch schuur hebben, en God voedt ze
+nochtans: hoeveel gaat gij de vogelen te boven?" Toe Frans, eet maar,
+en blijf met mij vertrouwen; vertrouwen met de biddende gedachte,
+die mij ook in vroegere jaren kracht schonk: "God is een helper van
+weduwen en weezen."
+
+"Maar lieve moeder, hoe kan ik.... hoe mag ik...." klonk nu de
+stem van Frans, aan wier bijzondere trilling vrouw Geertje wel kon
+bespeuren hoe overvol zijn gemoed was: "Ben ik u niet tot last; is
+dat brood niet het brood dat u zuur hebt verdiend? En ik, word _ik_
+niet geschuwd en veracht, omdat.... neen, hoewel ik _niet_ schuldig
+ben....? Moeder! wat bracht _ik_ u aan? Al meer dan veertien dagen
+spaart u 't weinige dat je hebt uit je eigen mond. Moeder! lieve
+moeder! dat kan, dat wil ik niet dulden. Bedelen.... neen...! maar
+toch, zóó kan het niet blijven. Zeg, moeder.....! wat dunkt
+u.....? dienst nemen..... zeg..... of anders...." en de blik van den
+armen jongen verkreeg meer helderheid: "of anders.... zooals vader
+eertijds deed, werken! werken op het land bij de boeren! naar het
+dorp terugkeeren waaraan zooveel heerlijke, maar ook zulke droeve
+herinneringen verbonden zijn? Moeder! wat dunkt u! Misschien woont de
+zoon van uw weldoener er nog, die _mij_ wel ontweek, doch, zoo hij u
+wederzag, wellicht medelijden zou hebben, omdat gij hem zelf gezoogd
+hebt. Daarheen gaan, moeder! U met mij; en deze stad verlaten, waar
+alles duur is; waar u wel werk hebt, doch waar _ik_ zou moeten bedelen;
+waar niets is, niets....!" doch eensklaps hield Frans op met spreken,
+en staarde in het flauw brandende lichtje, en wierp het hoofd in de
+beide handen terwijl een tranenstroom langs zijne kaken vloeide.
+
+'t Kostte der goede moeder heel wat inspanning om haar Frans tot
+bedaren te brengen; want ach! zij wist niet dat er wel iets in die
+groote stad was, hetwelk den knaap als met krachtige banden binnen
+hare muren terughield; zij wist niet dat het kind van den man, die
+haar jongen in 't ongeluk bracht, hem dierbaar, zoo onuitsprekelijk
+dierbaar was.
+
+Moeder Geertje had haar arbeid gestaakt; ze was diep bewogen; niet
+zoozeer om het weinige dat haar deel was, dan wel om de droevige
+uitbarsting van haar goeden en miskenden jongen. Met verstand die
+pijnlijke gemoedsstemming willende verzachten, sprak ze nog altijd
+opbeurende woorden in den geest van haar Meester, "die de armen naar
+de wereld lief heeft, mits zij rijk zijn in Hem."
+
+Inderdaad herkreeg Frans aldra zijn kalmte, en--ja, ofschoon hij die
+plannen haar zelve had voorgelegd, het deed hem zoo goed, uit haar
+mond te hooren dat _zij_ 't beter oordeelde om samen te blijven waar
+ze waren; ja, hij had haar wel om den hals willen vallen, toen ze met
+moederlijke bezorgdheid--och, ze had ook maar één kind!--van de gevaren
+sprak, die hem in den dienst zouden omringen, terwijl ze dan wreed van
+hem zou gescheiden zijn.... zij, die er op de wereld maar één meer
+had dien ze liefde toedroeg: "Eén!" en bij dát woord zuchtte moeder
+Geertje, en vervolgde iets zachter dan ze tot hiertoe gesproken had:
+
+"Ach! Frans! als ik aan hém denk, aan het lieve kind dat ik tien
+jaren lang bijna als een tweelingbroeder van jou, mijn jongen, heb
+lief gehad; dat ik troetelde en koesterde, haast zonder te bedenken
+dat een ander hem het leven schonk; aan hém, voor wien ik den vader
+bij eede beloofde te zullen waken en zorgen, maar die mij als met
+geweld van 't hart is gescheurd, misschien omdat ik hem lief had en
+bidden leerde; ja, dan voel ik bij de smart, niet om het gemis van
+wereldsche goederen, maar bij de smart, dat ik gedwongen werd een
+heilige gelofte te breken, dat ik ook hém nog lief heb dien ik, als jou
+met mijn leven voedde. Zie, in weerwil dat nimmer van _Land-heil_ eenig
+antwoord tot mij kwam, had ik het kleine Wimpje lief, want het arme
+schaap kon toch niet helpen wat zijne verzorgers deden; en nog! zelfs
+na de ontmoeting die jij met hem hadt, gevoel ik dat ik gelukkig in
+zijn nabijheid zou wezen, maar--tot hém gaan en mij nogmaals aan de
+verregaande ruwheid en onzinnige woede van dien luitenant Van Meerle
+blootstellen, neen Frans! dat kan, dat wil ik niet. Wie weet ook of
+_Land-heil_ nog wel door mijn zoogkind bewoond wordt; licht trok hij
+naar elders; en zoo _hij_ er niet is voor wien ik slechts bidden kan,
+wat zouden wij dan in het dorpje beginnen? Hier, in de stad mijner
+geboorte, had ik tot heden nog brood; maar dáár....! Op het land
+werken, zie, ik zou het niet meer kunnen, en _jij_ zoudt er evenmin
+geschikt toe zijn. Och, wie zou zich het lot der arme aantrekken,
+zoo zij niet meer werken kon, de arme weduw van Peter Willems, die
+al twintig jaren vergeten op het kerkhof ligt...."
+
+Toen de moeder, die zonder het zelve te weten zoo geheel in den geest
+van haar kind had gesproken, hem zwijgend aanzag, terwijl er in den
+blik, waarmee zij hem beschouwde, een aantal vragen waren opgesloten,
+stond Frans van zijne zitplaats op: naderde de dierbare vrouw, sloeg
+den arm vertrouwelijk om haren hals en fluisterde, na eenig aarzelen,
+een lange, een zoete, en toch zoo pijnlijke bekentenis, die der
+goede moeder ten slotte verbaasd: "Mathilde Schorel....! Frans! is
+het mogelijk!" deed uitroepen.
+
+"Ja! moeder! ja!" hernam de jongen: "och! ik heb het u steeds
+verzwegen, omdat ik geen moed had de geheimen van mijn hart in
+woorden te brengen; maar nu, nu moet je het weten; ja, omdat ik
+ter wille van haar, ter wille der lieve Thilde, ook vurig wensch
+in deze plaats te blijven. Och, en zij," vervolgde Frans, terwijl
+een blos zijne kaken verfde: "ook _zij_ zal het zoo vurig wenschen;
+want, al zeiden wij elkander nooit wat er in ons binnenste omging,
+in hare oogen heb ik toch vaak gelezen dat ze mij lief had zooals
+ik haar liefde toedraag. Moeder! _nú_ moest je het weten, om u mijn
+vermoeden te kunnen openbaren, dat misschien zij.... dat geld....! Wat
+dunkt u.... zou het mogelijk zijn....?"
+
+Vrouw Geertje had het gehoord, en ze laakte het niet dat Frans
+nog een andere nevens haar lief had; alleen die liefde wekte
+haar bekommering. Frans--die geen cent bezat, en zelfs geen werk
+kon bekomen, beminde de dochter van den ouden Schorel! En--nadat
+de moeder eenige oogenblikken stilzwijgend had vóór zich gezien,
+bracht zij zich de laatste vragen van Frans te binnen, en antwoordde,
+niet te weten wat zij denken moest, maar vast te gelooven, dat Thilde,
+zoo zij hem werkelijk lief had, en hem het muntbiljet had toegestopt,
+dat zij dan ook zeker, na die treurige uitkomst, de waarheid aan
+'t licht zou brengen.
+
+De juiste aanmerking der moeder bracht Frans weder aan 't twijfelen;
+eerst over 't geld, of Thilde wel inderdaad de geefster zou geweest
+zijn, en later toen hij toch niets anders voor waarheid kon houden,
+terwijl het beeld van den stuurschen zoogbroeder geheel en al
+door dat der bevallige Thilde werd verdrongen, toen twijfelde hij
+aan--hetgeen hij in hare oogen zoo vaak had gelezen--aan Thildes
+liefde; want, moeder had gelijk; zoo zij hem waarlijk liefhad, zou
+zij de waarheid aan 't licht brengen; en, meer dan veertien dagen
+waren voorbijgegaan,--en Thilde had volstrekt niets aan 't licht
+gebracht.--Frans bleef strak voor zich uit staren, en at de snee
+brood niet die moeder voor hem had neergezet.
+
+Zoo goed mogelijk had moeder Geertje in een hoek van 't kamertje
+een slaapplaats voor haar jongen in orde gebracht, en daar de olie
+in haar lampje niet noodeloos verbranden mocht, pakte zij Frans
+bij de hand, drukte een zoen op zijn voorhoofd, en na de woorden:
+"Kom mijn jongen, we moeten gaan slapen, met een nieuwen dag zal God
+weer licht en ook raad verschaffen," blies zij het olievlammetje uit,
+en sloeg juist de handen aan haar kleeding om zich, op 't gevoel af,
+er van te ontdoen, toen zij vreeselijk ontstelde, en met een bevende
+stem haar jongen toefluisterde:
+
+"Frans! Frans! hoor je niet, daar wordt op de deur geklopt...?"
+
+Zooals Frans, geheel in zich zelven gekeerd, daar nog stond, was het
+geluid dat de moeder deed ontstellen, ternauwernood door hem opgemerkt.
+
+"Geklopt....!" riep hij, mede verrast, doch nauwelijks had hij. gezegd:
+"Stel u gerust, moeder, de wind zal hier of daar een luik hebben
+dichtgeworpen," of nogmaals en duidelijker klonk nu het geklop op de
+deur en tevens een zachte stem die het "Doe open!" deed hooren.
+
+"Hemel! wat zou het zijn?" sprak moeder Geertje zacht, terwijl zij
+steeds angstig: "Mij dunkt Frans, 't is alsof hij die buiten staat
+zijn stem verdraaide. Hoor, daar heb je het weer.... een verfijnde
+mansstem. Frans, wij zullen ons stilhouden. Hemel! zoo laat in
+den nacht!"
+
+Ofschoon onze vriend niet in den vollen zin des woords een held mocht
+heeten, zóó kleinmoedig was hij toch niet dat hij zou geaarzeld hebben
+om achter een welgegrendelde deur te vragen, _wie_ het was die buiten
+stond en waarom hij verlangde te worden binnengelaten.
+
+'t Was na eenig vruchteloos wachten--vermoedelijk dewijl zijne
+vragen niet waren verstaan--dat eindelijk nogmaals doch sterker, het
+deurgebons werd herhaald, en de verfijnde mansstem ook luider klonk
+met de woorden: "Vrouw Willems! Frans! ik ben het! Doe toch open!"
+
+Niemand zag Frans, want in de kamer was het donker, maar toch, toch
+kreeg hij een kleur, een kleur zoo verschrikkelijk rood dat de tranen
+er hem van in de oogen sprongen.
+
+"Moeder! moeder!" riep hij eindelijk luide: "heb je 't
+verstaan....? moeder! zij is het, Thilde...!" en harder riep hij,
+met den mond vlak voor de deurreet: "Thilde! ben jij het...? ben jij
+het waarlijk die klopt?" En toen een: "Ja, Frans," duidelijk werd
+vernomen, toen beefde moeder Geertje niet meer, maar beefde Frans,
+en beefde zoo, dat hij haast den grendel niet kon verschuiven, en
+zoo, dat hij het slot haast niet kon omdraaien, en zoo, dat, toen
+moeder met een lucifer haar lampje weder had aangestoken, en door
+de nu geopende deur, te gelijk met den kouden luchtstroom, Schorels
+dochter naar binnen kwam, hij van beverigheid niet wist wat hij deed,
+en 't geen hij nooit gedaan had, nu onderstond, en de beminde van
+zijn hart in de bevende armen sloot.
+
+Mathilde,--die zich geenszins aan de omhelzing van Frans onttrok
+en daardoor stilzwijgende beleed dat hare oogen nimmer onwaarheid
+hadden gesproken,--was in de eerste oogenblikken niet in staat om op
+de vragen van vrouw Willems te antwoorden; die vragen, zij drukten de
+grootste verwondering uit over de late verschijning van het meisje,
+dewijl het eerste uur na middernacht reeds lang verloopen was.
+
+Neen, Mathilde kon in den aanvang niet spreken, overspannen door al
+wat zij in die dagen, sedert Frans de woning van haren vader verliet,
+moest verkroppen, door 't beramen en ten uitvoer leggen van het plan
+om deze nachtwandeling te ondernemen, en door den angst, dien zij
+gedurende dien loop had doorgestaan.
+
+'t Was noodig dat vrouw Willems met een kommetje water de ontstemde
+zenuwen van haar bezoekster een weinig tot bedaren bracht, want in
+weerwil dat het meisje haar nu en dan een kort bescheid op hare vragen
+gaf, die antwoorden klonken dermate verward, dat de goede vrouw er
+geen greintje wijzer door werd.
+
+In 't einde na eenigszins hare kalmte te hebben terugbekomen,
+nog altijd door Frans omvat, die zonder te spreken, wel nimmer een
+sterkere liefdesverklaring dan hij nu deed, had kunnen ontboezemen;
+nog altijd tegenover de verwonderde vrouw, die haar oogen niet gelooven
+kon dat ze Thilde Schorel in den arm van _haar_ jongen, in _dit_ uur,
+binnen _haar_ kamertje zag, begon het meisje geregeld te verhalen,
+terwijl ze moeder en zoon al met de eerste woorden uit den waan hielp,
+dat _zij_ 't zou geweest zijn die Frans het muntbiljet had toegestopt.
+
+Met een stem, die genoeg verried hoezeer zij den knaap beminde
+die haar tengere leest omvatte, gewaagde zij van de pijnlijke
+gewaarwording telkens door haar ondervonden, wanneer naar vader, aan
+de winkelklanten van de schandelijke ontrouw had gesproken, waarmede
+Frans zijne _weldaden_ had beloond, terwijl zij overtuigd was dat een
+misverstand, een vergissing, den goeden jongen in een verdacht licht
+moest geplaatst hebben; hoe zij telkens met verwijtingen was overladen
+wanneer zij vader had aangeraden om kas en boeken te raadplegen,
+die wellicht zouden aantoonen dat Frans onschuldig was;--hoe eenige
+dagen later, haar vader werkelijk had zitten tellen en rekenen, en,
+toen hij gedaan had, en alles met een kalm gelaat had weggeborgen,
+op hare vraag: "Vader! is Frans onschuldig?" had geantwoord: "Waar
+zou hij 't anders vandaan hebben?" een antwoord, 't welk haar,--die
+den vader maar al te wel kende--zoogoed als een volledige vrijspraak
+in de ooren had geklonken.
+
+Niet zonder eenige aarzeling verhaalde Mathilde verder, hoe haar
+verzoek om den miskenden eerlijken Frans weer in genade aan te nemen,
+den vader in den hevigsten toorn had doen ontsteken, terwijl hij haar
+dreigend had afgevraagd: wat haar zoo groot belang in dien ondankbare
+deed stellen, niet hopende dat _iets anders_ haar zoo meelijdend
+maakte, en hij haar eindelijk kort maar zakelijk geboden had, om,
+"nooit of nimmer weder den naam van die adder te noemen, waarvan hij
+niets wilde zien en niet wilde hooren."
+
+"Twee dagen later kwam vader met den spekslager Hak het winkelkamertje
+binnen" vervolgde Mathilde blozend: "en terwijl die ruwe man zich
+vrijpostig naast mij nederzette, zich beroemende, dat hij meer
+dan duizend varkens in het jaar slachtte en ik dus niet weinig
+tevreden zou zijn indien hij mij tot vrouw nam--vooral ook omdat
+hij sedert de vijf maanden dat hij weduwnaar was, geen stuur in den
+winkel kon houden,--keek vader mij doordringend aan en zei, toen
+Hak ophield met spreken: "Thilde! ik begrijp dat het tijd voor je
+wordt; je hebt den leeftijd, en bij mijnheer Hak zul je geen gebrek
+lijden." "O!" hernam het meisje, nadat ze een oogenblik gezwegen en
+Frans eenige verontwaardigde woorden ontboezemd had: "ik weet niet wat
+er verder gesproken werd; mijn hart klopte mij zoo pijnlijk sterk,
+en in mijne ooren suisde het zóó dat ik telkens meende te zullen
+neervallen. Waarlijk, ik geloof dat ik het toen op mijne zenuwen heb
+gekregen, want ik begon te huilen, en weet zelve niet wat er verder
+met mij gebeurd is."
+
+"Verder! verder?" riep Frans.
+
+"Tot mijn bewustzijn teruggekomen," sprak Mathilde weder: "stond
+vader naast mij, en verweet mij dat ik mij schandelijk en dwaas had
+aangesteld; sprak weder van een verbintenis met den zestigjarigen
+spekslager, en deed de aankondiging er bij, dat ik binnen eene maand
+zou trouwen. Hak had hem verzekerd, dat de kleeren zijner overledene
+vrouw, hoewel zij gezetter was dan ik, zeer wel door mij konden
+gedragen worden, zoodat er voor mijn uitzet igeen cent uitgegeven en
+geen steek behoefde gewerkt te worden."
+
+Het zal zeker niemand verwonderen dat Frans het meisje steeds vaster
+aan zich sloot, als zag hij den gevreesden spekslager reeds met
+de eene hand in Mathildes blonde haren, en in de andere een akelig
+slachtmes geklemd.
+
+Ja, vaster klemde Frans zijn lieve Thilde aan 't hart, en in weerwil
+der treurige zaak, waarmede het meisje hem bekend maakte, was zijn
+gemoed toch oneindig minder bezwaard dan toen hij straks met zijne
+moeder alleen was.
+
+Hoe kon het anders: Mathilde had hem lief! Zijn hart klopte naast
+het hare, haar hand rustte in de zijne. Uit haren mond vernam hij,
+dat zelfs de hardvochtige vader, al wilde hij geen ongelijk erkennen,
+overtuigd van zijne onschuld was, en hem alzoo te eeniger tijd wel
+recht zou laten weervaren.
+
+De engel der liefde doet lijden vergeten, en schenkt moed om een
+donkere toekomst tegen te gaan.
+
+De engel der liefde stond naast den goeden jongen, in de gedaante
+van zijn Mathilde, en met vuur riep hij, terwijl hij de beminde in
+haar blauwe oogen zag:
+
+"Geen nood Thilde! geen nood! De goede God, die u in dezen stond,
+ten aanschouwe mijner lieve moeder, aan mijn hart legt, zal ons
+niet verlaten."
+
+Bedaarder dan zij tot hiertoe gesproken had, vervolgde nu Mathilde, en
+verhaalde, hoe een vreeselijke onrust zich van haar meester gemaakt,
+en gedurig op een middel had doen peinzen om het akelige lot, dat
+haar te wachten stond, te ontgaan. Des avonds, tusschen licht en
+donker, was steeds de akelige spekslager zich in het winkelkamertje
+aan hare zijde komen neerzetten, en ofschoon hij gewoonlijk weinig
+meer dan twee malen--bij 't komen en gaan--een: "Goeden avond Juffrouw
+Thilde!" tot haar gezegd had, en slechts gekomen scheen om met vader
+over hammen en spek en pooten en ooren te spreken, zoo was haar dat
+schemeruurtje toch méér dan verschrikkelijk geweest, want, van 't
+begin tot het einde was haar hand in die van den spekslager besloten
+gebleven.... de groote hand, die zoo vet en akelig was, bah! terwijl
+de hare--als één met de zijne--genoodzaakt werd tot alle gesticulaties
+mee te werken, zelfs tot die waarmee hij de kunstgreep aanschouwelijk
+maakte, waardoor een varken den laatsten adem moest uitblazen.
+
+"Ware Hak mij niet reeds om zijn persoon afschuwelijk geweest," sprak
+het meisje: "alleen de herhaling van zijn machtige geschenken zou het
+mij gemaakt hebben; want, geen morgen ging er voorbij of ik hoorde
+vader in den winkel: "Compliment, en vriendelijk bedankt," zeggen,
+waarop ik onmiddellijk in last kreeg het vette geschenk voor den
+middag gereed te maken.... en, Frans! je kunt begrijpen hoe _ik_--aan
+schrale kosten gewend--te moede was, wanneer mijn vader mij krachtig
+beval om er van te eten opdat ik er smaak in zou hebben wanneer ik
+met Hak in den echt vereenigd zou zijn.
+
+"Morgen," hervatte Thilde, nadat ze van een lichte rilling bekomen was:
+"morgen zal inderdaad, zoo God het niet verhoedt, een huwelijk tusschen
+dien man en mij worden aangeteekend. Was mijn onrust gedurende al
+die dagen groot, gisteren gevoelde ik waarlijk mijzelve niet meer. Ik
+heb vader gebeden en gesmeekt om toch mijn hart niet te dwingen, maar
+niets kon baten, en 't was zelfs op een toon zóó zacht en vriendelijk,
+dat ik om de ongewoonte er van, waarlijk geroerd werd, dat vader mij
+vermaande in stilte zijn wil te volgen. Hij verzekerde mij verder dat
+Hak de beste man van de wereld, en in geenen deele onbemiddeld was; dat
+zoo'n huwelijk eervol mocht genoemd worden en menig jonge dochter er
+met jaloerschheid van spreken zou. Ach! niets kon mij troosten, ik heb
+alles gedaan wat ik kon om moed te scheppen, omdat vader zoo gaarne zou
+zien dat ik blijmoedig zijn wil deed; maar neen, niets mocht baten, en
+toen ik begon te zingen om te beproeven of dat helpen zou, ziet, toen
+sprongen mij dadelijk de tranen in de oogen, en huilde ik zóó hard, dat
+ik er zelve bang van werd. Ja, Frans! zie je, ik dacht den geheelen
+tijd aan jou en wilde telkens naar je toe gaan; ieder oogenblik
+dacht ik de deur uit te vliegen om me aan jou toe te vertrouwen,
+doch telkens aarzelde ik weder, want vader zat steeds op zijn gewone
+plaats voor het winkelraampje. Zóó kwam de avond. Gode zij dank! Hak
+kwam niet. Wij spraken weinig, maar toch deed ik mijn best om een
+vriendelijk gelaat te toonen. Om halfelf wenschte ik vader een goeden
+nacht. Op mijn kamertje gekomen hoorde ik hoe hij als naar gewoonte,
+de reeds gesloten voordeur grendelde.... hoe hij in het geheele huis
+de ronde deed en de deur zijner kamer achter zich sloot. Ik luisterde,
+en hoorde verder een geklank alsof er geld werd geteld, maar eindelijk
+kwam alles tot rust. Wel een uur bleef ik luisteren, telkens mijn plan
+willende volvoeren, en dan weder vol vreeze van ontdekt en verhinderd
+te zullen worden. Het minste geluid trof mijne ooren. In 't einde kon
+een telkens wederkeerend gebrom.... niets anders dan het geronk van
+vader zijn. Hij sliep dus. Ha! een rijtuig rolde door de steeg; dat
+oogenblik nam ik te baat om de deur mijner kamer te openen, en van het
+leven daarbuiten verder partij trekkende, spoedde ik mij de trappen af,
+en bevond mij juist in den winkel, toen het geluid van het rijtuig in
+de naburige straat verdween. De sleutel der winkeldeur, die op zijn
+gewone plaats bezijden het leitje hing, had ik spoedig in handen,
+doch vreezende dat het leven, 't welk het ontsluiten en ontgrendelen
+noodzakelijk moest veroorzaken, vader zou wekken, wachtte ik opnieuw
+tot het geraas van een rijtuig het gerucht 't welk ik moest maken, zou
+overtreffen. O Frans! je kunt je niet voorstellen hoe lang mij iedere
+seconde duurde; iedere minuut was mij meer dan een uur, en het uur
+dat ik daar wachtende doorbracht is een uur geweest, wel honderdmaal
+zoolang als eenig uur, dat ik tot heden beleefde. In 't einde.... daar
+rommelde het weder over de straatsteenen; fluks.... den sleutel in het
+slot.... omgedraaid! den grendel ter zijde geschoven.... de bovenknip
+losgetrokken, en juist, juist was het rijtuig onze deur voorbij, toen
+ik met een gejaagden sprong buiten den winkel stond en van buiten de
+deur in het slot draaide."
+
+Frans zag zijn beminde aan alsof hij een Kenau Hasselaer in
+haar bewonderde; en toen zij ten slotte nog had verhaald, hoe zij
+bevende den weg naar de D....steeg had ingeslagen, en eindelijk op de
+H....gracht gekomen, door een persoon, die nog een ander aan den arm
+had, was aangevat, maar door een krachtigen ruk, aan die vermetele hand
+was ontsprongen; hoe zij in allerijl zich voortspoedende, evenwel de
+schreden van den persoon die haar aangreep, achter zich vernemende,
+zonder den naasten weg te kiezen, straat _uit_ straat _in_ had
+voortgerend, totdat zij hier eindelijk, den Hemel zij dank! behouden
+was aangekomen.... toen sloeg ook Frans den anderen arm om haar heen,
+en.... zoende haar.... ja, hij zoende haar op het heldere voorhoofd,
+en noemde haar voor de eerste maal zijn.... "Lieve Thilde!"
+
+"Ja Frans! ik wist wel dat ik hier raad en steun zou vinden," sprak
+het meisje weder: "Mijn eenige hoop was op jou en je goede moeder
+gevestigd. Hier zul je mij schuil houden.... nietwaar....? hier...." en
+terwijl de lieve blonde nog verder sprak, en Frans opgetogen:
+"ja wel" zeide, en: "wel zeker, ik zal wel zorgen," staarde moeder
+Geertje bedenkelijk in het vlammende oliepitje, werkte de brandende
+katoen wat terug in het koperen buisje--want die vlam behoefde zoo
+groot niet te zijn,--en eindelijk, toen Frans juist verzekerde dat,
+zoolang als _hij_ er nog was, de lieve Thilde niets te vreezen had,
+en _hij_ wel zorgen zou dat zij geen gebrek kreeg--de arme jongen,
+die geen cent kon verdienen, wat maakte de liefde hem sterk!--toen
+zuchtte de moeder, en zei op vriendelijken maar toch ernstigen toon:
+
+"Neen kinderen, dat kan en dat mag zoo niet wezen. Dat ik niets vuriger
+dan je geluk begeer, mijn jongen, dat weet de goede God; en dat ik
+medelijden met jou heb, lief meisje, dat wil ik je gaarne toonen; maar
+mijn toestemming aan een even dwaze als wederrechtelijke daad geven,
+en het kind van een vreemde in mijne kamer te verbergen.... Frans je
+begrijpt wel, dat is mij niet geoorloofd. Wat zou het einde van zulk
+een handeling zijn? Zelfs al ware het niet in strijd met onzen plicht,
+en al verbood de wet der kieschheid Mathildes inwoning in deze kamer
+niet; hoe _dwaas_ ware het, haar bij ons te willen verbergen! Hoe
+spoedig zou meester Schorel toch de waarheid vermoeden en zijne dochter
+als een rechtmatig eigendom naar zijn woning doen brengen, tot schade
+voor haar, en voor jou, en voor mij!... Neen, neen," vervolgde Geertje,
+daar Frans haar de zaak nog aannemelijk wilde voorstellen, terwijl
+Mathilda, op de gedachte aan een wederkeeren in het pas verlaten huis,
+en aan hetgeen er morgen gebeuren moest, de tranen niet kon weerhouden:
+"neen, ik zal met Gods hulp alles beproeven wat strekken kan om je
+beider geluk te bevorderen. Indien baas Schorel voor zich zelven van je
+onschuld overtuigd is, dan zal hij aan de smeekingen eener moeder wel
+gehoor geven en je--zoo niet bij zich terugnemen, dan toch een goede
+getuigenis van bekwaamheid en trouwe diensten schenken. Wanneer zijn
+hart niet harder dan steen is, zoo zal mijn mond hem ook tot andere
+gedachten betreffende het huwelijk brengen, waaraan jij, lief kind,
+en met recht een afkeer hebt. Gelooft mij kinderen!" besloot de goede
+vrouw: "wat in mijn vermogen is zal ik voor je geluk beproeven, maar
+denkt als verstandigen, en antwoordt mij of het recht en verstandig
+zou wezen indien ik aan je verlangen gehoor gaf?"
+
+Frans zweeg, en Mathilde zweeg ook; maar terwijl er in den blik, dien
+de knaap op zijn moeder wierp iets, wij zouden zeggen vertrouwends,
+lag opgesloten, een vertrouwen op de moederlijke welsprekendheid,
+en de hulp van Hem zonder wiens wijzen wil geen muschje op de
+aarde valt, werd er op het gelaat van het anders zoo lieve en brave
+meisje, die echter nooit door een teedere moeder was onderwezen,
+en slechts--met eerbied gezegd--een kerk- en catechisatie-God leerde
+kennen, een uitdrukking van pijnlijke teleurstelling zichtbaar, van
+teleurstelling en van misnoegen tevens, en de woorden: "Maar wat,
+maar wat dan...!?" hokten haar in de keel.
+
+Nogmaals bracht vrouw Geertje aan Schorels dochter het onbetamelijke
+van haar verlangen onder het oog, en wist eindelijk het meisje
+dermate van de waarheid harer bewering te overtuigen, dat Thilde,
+ofschoon een tranenvloed haar het spreken belette, er al snikkende
+in toestemde, om naar de vaderlijke woning terug te keeren, even stil
+als zij ontvluchtte weder binnen te gaan, en zich te bed te begeven,
+na vooraf den goeden God te hebben gesmeekt om het ongeluk, dat haar
+boven het hoofd hing, genadig af te wenden; terwijl vrouw Geertje
+nogmaals beloofde dat zij doen zou wat haar mogelijk was om, zoo God
+wilde, het middel te zijn, waardoor Thilde van een verschrikkelijk
+dwangjuk zou bevrijd worden.
+
+En werkelijk verliet Mathilde, hoewel met een beangst gemoed, eenige
+minuten later, vrouw Geertjes kamer, en daar de moeder het niet had
+willen toestaan dat Frans zijn beminde alleen naar de G....steeg zou
+vergezellen, en Frans op zijne beurt niet mocht toelaten dat _moeder_
+alleen medeging, zoo traden--ruim twee uren na middernacht--vrouw
+Willems en haar zoon mede naar buiten, en vervolgde ons drietal,
+met verschillende gewaarwordingen, den weg die hen naar de G....steeg
+voerde.
+
+
+
+'t Was voor een nacht in de eerste helft van November bijzonder
+koud. De vorst was gelaarsd en gespoord binnengekomen, en waar zij
+over de vochtige stoepen en straatsteenen--want den geheelen dag
+had het sterk gemist--henentoog, daar had zij het bewijs van haar
+vochthardende kracht achtergelaten.
+
+Vlug als zij was, had Mathilde, toen zij den gejaagden loop naar vrouw
+Geertjes kamer vervolgde, door angst en hoop gedreven, niet bemerkt dat
+de straten op de meeste plaatsen zoo bijzonder glad waren, en evenmin
+vermoedde zij toen, dat de wintervorst hare ontsnapping uit de handen
+van hem, die haar met bedwelmde zinnen had nagezet, bewerken mocht.
+
+In waarheid, de sterke heldin der korte dagen en lange nachten, zoo
+dikwerf als een ijzegrim voorgesteld, en als een monster uitgekreten,
+had zich voor Mathilde een bereidwillige helpster betoond. Bewogen
+met het arme kind, dat daar zoo laat en alleen haar "te huis" zocht,
+had zij haren onbeschaamden vervolger met krachtige handen, onder zijn
+beide schoenzolen te gelijk aangegrepen en achteruit gerukt.... zoodat
+het geheele lichaam voorover op de steenen was neergesmakt. Of de
+vochthardende vorst ook hardvochtig genoeg was om te lachen, toen
+de gevallene met een akeligen doch gesmoorden kreet bleef liggen,
+weten wij niet; maar heeft zij gelachen, dan zeker alleen uit groote
+blijdschap, dat de blonde ontkwam; want, de vorst der lange nachten
+is toch ook een trouw en gehoorzaam onderdaan van dien grooten en
+eenigen Vorst, die ernst wil van den vazal, dien Hij de tuchtroe in
+handen geeft.
+
+Zooals Mathilde met weinige woorden verhaald had, was zij, vluchtende
+voor den bedoelden persoon, van den kortsten weg afgeweken, zoodat
+zij _nu_, met Geertje en Frans den naasten weg volgende, niet de
+straat doorging waarin de vervolger nederviel.
+
+Lag hij er nog de ongelukkige? Hadden andere nachtwandelaars of
+ratelwachts hem binnen een woning gedragen? Mathilde weet het niet,
+want zij had niet vermoed dat een val haar van zijn vervolging
+bevrijdde; en nu vervuld met zich zelve, denkt zij evenmin aan hém,
+als aan dien tweeden persoon, die bij de ontmoeting op de H....gracht
+aan zijn arm met wankelende schreden voortging.
+
+Ook wij hebben geen lust om den gevallene voor 't oogenblik op
+te zoeken, maar blijven--terwijl we ons drietal reeds uit het oog
+verloren--op den hoek der H....gracht een oogenblik staan, dewijl
+het ons voorkwam als hoorden wij een zacht maar pijnlijk gekreun in
+de richting daar.... van dat vierkante huisje, waarbij die geketende
+kruiwagens liggen.
+
+'t Is een naar geluid dat kreunen, waar ge 't ook hoort, maar vooral
+wanneer dat geluid, in het nachtelijk uur, op de verlaten straat uw
+ooren treft, en ge een oogenblik toeft eer ge nader treedt.
+
+Van de overzijde komen menschen de sluisbrug op. De koude doet hen,
+zooveel de gladheid zulks toelaat, den tred verhaasten. Ja, wij
+bedriegen ons niet, zij zijn het, die we straks uit het oog verloren;
+doch 't zijn er twee, terwijl wij er drie in de duisternis zagen
+verdwijnen. De gas-lantaarn, die ze juist voorbijgaan, beneemt ons
+allen twijfel; maar al hadden wij door die lichtstralen vrouw Geertje
+niet aan haar vaalrooden omslagdoek, en haar zoon aan zijn bruine jas
+herkend; de woorden: "Wél een vreemde nacht, moeder! mocht er voor de
+lieve Thilde en ook voor mij iets goeds uit voortkomen!" die woorden
+zouden ons terstond zekerheid hebben gegeven; terwijl het antwoord:
+"Frans! de mensch wikt, maar God beschikt, en in die beschikking moet
+de mensch met tevredenheid berusten!" ons toch de weduwe van Peter
+Willems zou hebben geteekend, braaf en Godvreezend, zooals we haar
+reeds van den aanvang af leerden kennen.
+
+Zie, 't is alsof Geertje en Frans regelrecht op de plaats toetreden,
+waar het gekreun nu sterker wordt.
+
+Een kreet ontsnapt aan den mond der vrouw, en de knaap aan hare
+zijde roept met een stem, die mede de hevigste ontsteltenis verraadt:
+"Moeder! moeder! daar ligt een mensch!"
+
+'t Schijnt eerst alsof moeder en zoon, verrast en ontsteld, eensklaps
+van de zijde afwijkende, waar die klaagtoon rees, tegenover den
+ongelukkige willen voorbijgaan; doch weder klinkt de stem der vrouw:
+"Neen Frans! dat mogen wij niet.--Laat ons zien, misschien kunnen
+wij helpen!" En nadat wij ons tweetal op de donkere plek zagen
+toetreden, vernemen wij eenige onverstaanbare woorden, terwijl
+het gekreun nog sterker en heviger klinkt, en hooren vervolgens
+duidelijk den uitroep: "Moeder! moeder! ik bedrieg mij niet.... hij
+is het!" en daarop de woorden: "Mijn God! mijn God! zou het mogelijk
+zijn!" en hooren wij eindelijk, nadat het gesprek op die duistere
+plaats nog eenigen tijd is vervolgd, een geschuifel; een nog
+akeliger kreunen, en op een heeschen en afgebroken toon de woorden:
+"Weg! weg! Het.... is.... genoeg.... laat mij sterven!" en zien
+eindelijk vrouw Geertje met haar zoon langzaam op den hoek van het
+huisje verdwijnen, terwijl zij tusschen zich in, half sleepend, half
+dragend, een derden persoon met zich voeren, die maar somwijlen de
+slappe beenen beweegt, alsof hij moeite doet om door eigene krachten
+voort te gaan.
+
+
+
+Wel was het een vreemde nacht! In plaats van na gestadigen en zelfs
+laten arbeid, een verkwikkenden slaap te genieten, zat vrouw Geertje,
+toen de flauwe morgenschemering door de reet van haar vensterluik
+boorde, nog voor haar bedstee, de oogen onafgewend op den jongeling
+gevestigd aan wien zij haar leger afstond.
+
+Benauwde uren had zij met hem doorgebracht. Nu eens stil kermend
+nederliggende, en dan weder woest en akelig overeind springende,
+terwijl hij in koortsig ijlen de vreemdste, somwijlen de grofst
+onkiesche en terstond daarna de verteederendste woorden sprak, lag
+hij thans dof en roerloos, de ongelukkige jongeling.... de jongeling,
+groote God! dien zij als kind met haren boezem de rozen op de, ook toen
+zoo bleeke wangen getooverd had; de jongeling, dien zij als kind lief
+had alsof het haar eigen zoon.... alsof het haar Frans geweest ware,
+van wien ze met bittere weemoedstranen gescheiden was om hem niet meer
+te zien dan zóó.... zóó ellendig! zóó ontzenuwd! en ze bad weder,
+de goede vrouw, hetgeen ze dien nacht reeds zoo vaak had gebeden:
+"Ontferm U zijner, o Heer! want ach! wat hij deed, hij wist het niet."
+
+Reeds een paar uren geleden had vrouw Geertje haren Frans bewogen om
+een weinig te rusten; zij, ze kon er wel tegen: ouderen van dagen
+hadden den slaap niet zoo noodig.--Die goede moeder! Eindelijk,
+het olievlammetje uitdoovende, stond ze op; opende het vensterluik,
+en beschouwde toen nogmaals die nederliggende zoogbroeders: den armen
+Frans en den rijken Willem.... Neen, Hemel! neen! den armen Willem en
+den rijken Frans! Verachting en onverdiende schande bij menschen; geen
+werk, wellicht eerlang geen brood; geen voorspoed hier op aarde, wat
+was het, wat was dat alles met de bewustheid der blijvende liefde Gods,
+in tegenstelling met het wandelen in de zinbedwelmende genietingen
+des levens, welks einde rampzaligheid is.
+
+Rijke Frans! Arme Willem! Arm....! maar zie, het morgenlicht dat
+liefelijk gloort, spreekt tot de ziel der vrouw, die eenmaal den vader
+beloofde voor zijn kind te zullen waken; dat licht dringt haar in
+'t gemoed, en 't is alsof het fluistert: "De eeuwige liefde heeft
+geen lust in den dood des zondaars, maar daarin dat hij zich bekeere
+en leve!"
+
+Leve! Ja, leve! Eeuwig leve! En de zoogmoeder gevoelde zich eensklaps
+sterk tot de heerlijke roeping om, met het reiner en verhevener voedsel
+dat thans haren boezem doorstroomde, de rozen eens hoogeren levens,
+de lachjes des vredes en der blijde hope op zijn ontvleesde kaken in
+'t aanzijn te roepen.
+
+"Spare God hem daartoe het leven!"
+
+
+
+Wij zijn óók menschen, en daarom zullen wij den steeds ijverigen
+geneesheer niet hard vallen, die, als hij na een drukken praktijkdag
+ten tweeden male des nachts uit een diepen slaap wordt opgewekt,
+nu om een lijder in de D....steeg te komen bezoeken, na de woorden:
+"Ik kom terstond," zich nog voor vijf minuutjes in de dekens wikkelt,
+en--inslaapt om niet voor den morgen te ontwaken.
+
+Wij veroordeelen hem niet, al hadden wij ook om den ongelukkigen
+Willem en de wachtende Geertje, gewenscht dat hij eerder verschenen
+ware, maar wij zijn verheugd dat hij toch eindelijk verschijnt om
+der meelijdende vrouw te verzekeren, dat de jongeling, hoewel in een
+ontzettend verzwakten toestand verkeerende, zich volstrekt in geen
+oogenblikkelijk levensgevaar bevindt.
+
+De brieventasch, welke Geertje, toen zij den jongeling van zijn
+bovenkleederen ontdeed, als in de hand was gevallen, en zonder inzage
+door haar werd ter zijde gelegd, stelde zij den arts in handen; terwijl
+zij hem daarna een kort doch zakelijk verhaal van het gebeurde deed,
+en hem deelgenoot van de betrekking maakte waarin zij tot den lijder
+gestaan had, met de verklaring besluitende: dat ze met 's Heeren hulp
+de gelofte, aan den vroeg gestorven vader gedaan, nog te vervullen
+hoopte om, wat ook aardsche machten zouden dreigen of tegenwerken,
+een ziel te redden van den eeuwigen dood, al mocht dan de kunst het
+veege lichaam niet voor het aardsche leven kunnen bewaren.
+
+Het adres van een zich in de portefeuille bevindenden brief stelde
+den geneesheer in staat vrouw Geertje te onderrichten waar Willem Van
+Male zijn kamers had; en, hulpvaardig als hij was, verklaarde hij
+voor een gemakkelijk sleepkoetsje te zullen zorgen, ten einde den
+zwakken jongeling naar zijn kwartier te kunnen overbrengen, waarna
+hij nog met Geertje overlegde hoe de arme lijder, die wellicht een
+langdurige en nauwlettende verzorging zou behoeven, het geschikst
+kon verpleegd worden.
+
+Ter nauwernood echter had Geertje--die, in weerwil van haar moedig
+besluit, toch met vreeze aan den man dacht, wiens hemeltergende voogdij
+haar zoogkind in den droevigsten toestand gebracht had--diens naam
+genoemd, of de geneesheer bedacht zich en, den naam Van Meerle een
+paar malen herhalende, vraagde hij: "Luitenant van de cavalerie....?"
+
+Op het antwoord der vrouw, dat hij althans in dienst was toen,
+na Van Males dood, de voogdijschap over den jongen Willem door hem
+aanvaard werd, verhaalde de geneesheer verder hoe het juist bij hém
+geweest was, dat hij dien zelfden nacht werd geroepen, terwijl hij
+er bijvoegde, dat het hem zeer verwonderen zou indien de luitenant,
+die, bij zijn mede-officieren slechts weinig gezien moest wezen, de
+activiteits-uniform langer zou dragen, dewijl een ernstige beenbreuk
+vrij zeker een amputatie zou ten gevolge hebben.
+
+Neen, vrouw Geertje verheugde zich nimmer in het lijden des
+naasten. Zij juichte niet om het leed 't welk den ruwen man, die
+het arme zoogkind ten verderve geweest was, trof, maar toch plooide
+een dankbare trek haar goedig gelaat, toen zij de woorden van den
+dokter vernam.
+
+De weinige dagen, die er verliepen sedert wij Willem Van Male op
+zijn kamer aantroffen, hadden hem onder de vreeselijke leiding van
+zijn vroolijken voogd--die steeds beweerde te weten wat een jong
+mensch toekwam: dat men de jeugd moest genieten, dewijl dat blijde
+tijdperk zoo kort was, en hij een druiloor werd, die in zijn schoonste
+levensdagen niet zag wat er in de wereld te koop is--die dagen,
+zij hadden zijn laatste levenskrachten ten eenenmale vernield.
+
+Naarmate de verslapping, de verdooving en ook de lusteloosheid der
+laatste weken al meer en meer de overhand namen, waren de prikkels van
+'t genot ook scherper geworden, totdat de arme knaap, in den nacht
+toen hij met Joost Van Meerle huiswaarts keerde, door dezen verlaten,
+geen kracht meer had bezeten om alleen zijn weg te vervolgen.
+
+Hoe lang hij daar in de koude op de kille steenen lag, valt gemakkelijk
+te berekenen, indien wij het tijdsverloop nagaan waarin Mathilde,
+sedert hare vlucht voor den vervolger, het onderhoud in de kamer
+van Geertje had, en de laatste, na Mathilde tot aan Schorels woning
+te hebben vergezeld, eerst op haren terugweg den jongeling daar zoo
+ellendig liggende vond.
+
+Noch de zoogmoeder, noch haar zoon, waren door Van Male herkend
+geworden, en den ganschen nacht, dien Geertje wakende aan de bedstede
+had doorgebracht, gaf hij geen teeken van bewustzijn.
+
+Omstreeks negen uren in den morgen werd de bewoner der sierlijke kamers
+in de K....straat, nog steeds in den verschrikkelijksten toestand,
+op zijn fraaie legerstede neergelegd, en de dokter die, zooals hij
+bij zijn eerste bezoek beloofde, op dat tijdstip er mede verscheen,
+verklaarde met den luitenant niet over den toestand van zijn pupil te
+hebben gesproken, daar Van Meerle in een hevige koorts lag, terwijl
+hij ook als chirurg den luitenant niet weder dacht te bezoeken,
+aangezien een militaire geneesheer hem vervangen had.
+
+Naar zijne meening werd de zaak der verzorging een liefdewerk 't
+welk aan niemand beter dan aan de vrouw kon worden toevertrouwd,
+die in den lijder zulk een groot belang stelde.
+
+Met den eigenaar van Willems kamer was alles weldra geschikt; bij
+noodzakelijke afwezigheid der weduwe zou hij of zijne vrouw mede een
+wakend oog houden, terwijl Frans--die toch niets te doen had--mede
+tot de verpleging behulpzaam kon wezen. En Geertje verlangde geen
+belooning; zij wilde trachten tóch haar gewone werk te verrichten. De
+verdiensten in 't logement, ja.... die moest ze missen; maar wat
+maakte het uit, indien ze daarvoor in ruil met haar jongen slechts
+een matig stuk brood kreeg.
+
+Willem lag te bed.... akelig!
+
+Frans zat er bij om de gegeven bevelen van den geneesheer getrouw
+te volbrengen, en Geertje sloeg den vaal rooden doek weder om, want
+ze had door al het gebeurde haar belofte niet vergeten, om voor de
+belangen der beangste Mathilde en den belasterden zoon alles te doen
+wat haar zou mogelijk zijn.
+
+
+
+De lezer zal het waarschijnlijk hebben opgemerkt dat Schorels dochter,
+van het wreede lot, dat haar bedreigde, tot Geertje en Frans sprekende,
+tevens de bijzonderheid verhaalde--waaraan zij zelve echter weinig
+beteekenis had gehecht--dat Hak, de echtgenoot waarmede vader Schorel
+de jeugd zijner dochter bedreigde, dienzelfden avond--den avond vóór
+de aanteekening--zich niet als naar gewoonte in het winkelkamertje
+aan hare zijde was komen nederzetten.
+
+Zijzelve had bij die niet-verschijning weinig meer gedacht dan dat
+de spekslager.... gelukkig _niet_ verschenen was; en Schorel, die
+beweerd had zeer weinig van de verlovings-formaliteiten te kennen,
+had het er vast voor gehouden, dat het in den regel 't gebruik was,
+elkander den laatsten avond vóór het bruidschap niet te ontmoeten.
+
+Trouwens daar was eene andere oorzaak. De spekslager Hak was ongesteld
+geworden; hij had zoo'n hoofdpijn gekregen; zoo'n pijn door al de
+leden; de koorts... misschien wel de tering; dit boodschapte de
+spekslagersjongen, reeds vóór acht uren aan den komenijman--terwijl
+Thilde, vermoeid van een bijna slapeloos doorgebrachten nacht, nog te
+bed lag--tevens het vriendelijk verzoek van den baas er bijvoegende,
+om de mand te mogen hebben, waarin hij gisteren die varkensrib bezorgd
+had,--Schorel begreep er niets van--zonder dat de jongen een nieuw
+presentje van den baas meebracht, zonder dat hij de "compelementen"
+van den baas maakte, en zonder dat de baas als naar gewoonte liet
+vragen: "En compelement, hoe of mijnheer Schorel en de jongejuffrouw
+het maakten?"
+
+"De koorts!.. de tering?" Ware Frans nog in den winkel geweest--sedert
+diens vertrek had Schorel nog niet kunnen "reseleveeren om een
+loonknecht" te nemen, en een "maatje was zoo slecht te vertrouwen"--of
+ware Thilde maar present geweest, dan zou Schorel terstond naar de
+slagerij zijn gesneld om den dierbaren aanstaanden schoonzoon te
+bezoeken en moed in 't lijf te spreken. Hoe erg het ook wezen mocht,
+veertien dagen zou hij 't in elk geval nog wel kroppen.... dan
+weduwe, dát was tot daar en toe; hoe lang was hij-zelf niet
+weduwnaar geweest! Doch nu moest vader Schorel wachten totdat, na een
+onophoudelijk gebeuk op Thildes kamerdeur, met de woorden: "Kom je
+nog niet! er is een nare boodschap gekomen," het meisje eindelijk met
+rood gekreten oogen verscheen, en Schorel, zonder dat te bespeuren,
+ter deure uit snelde om zoo haastig als zijn oude beenen hem dienen
+wilden, de slagerij van Hak te bereiken.
+
+Vreemd... ja, zeer vreemd staarde de hijgende komenij-man voor zich
+uit, terwijl hij op den drempel der slagerij staan bleef, toen hij
+den dikken Hak, met de rozen op de bolle wangen, het blanke mes
+tusschen de ribben van een zijner slachtoffers zag drijven. Het was
+alsof de grond hem onder de voeten wegzonk, toen hij den beminden,
+aanstaanden en zoo teringachtigen schoonzoon, geheel vervuld met de
+kunstsnijdingen welke hij verrichtte, zonder zijn komst te bemerken,
+een vroolijk: "Jan toerelesoer" hoorde aanheffen, en--den blik ter
+zijde wendende, den slagersjongen ontwaarde, die een knip-oogje met
+den knecht wisselde, en daarop in een schaterend gelach losbarstte.
+
+"Maar hoe!... Maar wat!... Maar Hak! Je bent!" stotterde Schorel:
+"Ik kan toch niet denken dat..."
+
+"Wat... blief..?" riep de spekslager, en zich verrast omwendende en
+zijn bezoeker herkennende, zette hij een gezicht nog vreemdsoortiger
+van uitdrukking dan dat 't welk hem zoodanig verraste; terwijl
+de knecht, ten bewijze dat hij niets hoorde en niets begreep, het
+aangeheven lied van zijn meester vervolgde en doorzong: "Ma belle! ma
+belle," en zijn liefelijk gezang met het hakmes accompagneerde.
+
+Jan de knecht was niets nieuwsgierig, en Frits de jongen evenmin,
+maar beiden hadden toevallig iets op den achtergrond te verrichten,
+toen een luidruchtig gesprek, dat tusschen den baas en meester Schorel
+in de achterkamer gevoerd werd, hun in de ooren klonk. Alles konden
+zij niet verstaan, want de baas die de teringachtige koorts had,
+sprak somwijlen zeer zacht, maar zij verstonden toch duidelijk,
+hoe Hak zeide:
+
+"Denk jij dat ik een vrouw met een leege hand zou nemen?" Waarop het
+antwoord van Schorel klonk:
+
+"Maar je wist immers dat ik geen geld, volstrekt geen geld heb." En
+weder des spekslagers uitval:
+
+"Zou ik gek genoeg zijn om die kleeren en alles wat het mijne is,
+aan een schepsel te geven dat geen duit mee ten huwelijk bracht?" En
+Schorels bescheid:
+
+"Maar 't was immers.... om in den winkel.... een hulp.... een
+toezicht...." totdat eindelijk de woorden dermate kruisten en als
+dooréén vlogen, dat Haks bedienden, die trouwens genoeg vernamen,
+verder vruchteloos hun gehoor scherpten, en eindelijk terwijl ze een
+luider "Jan toerelesoer" aanhieven, meester Schorel op zijn magere
+beenen den winkel zagen uitstappen, met een paar oogen flikkerende
+als dolken.
+
+Hij keerde huiswaarts, de teleurgestelde komenij-man, de
+onvoorzichtigheid verwenschende, die hem, wie weet hoe dikwijls
+reeds, had doen vertellen dat zijn dochter met Hak den slager ging
+trouwen zonder dat zij een duit behoefde ten huwelijk te brengen;
+zich de onnoozelheid verwijtende, die hem in Hak niets anders dan een
+trouwlustige had doen zien, terwijl alles in orde zou zijn gebleven
+indien hij meer "dipplematisch" zijn mond had gehouden, en eerst na
+de trouw zijn onvermogen had aan 't licht gebracht.
+
+'t Kookte den komenij-man van binnen. De teleurstelling was bitter
+en groot, en 't was met een ontzettend: "Wat wou je? hé...?" dat hij
+bij 't binnentreden van zijn winkel, vrouw Geertje begroette, die,
+juist aangekomen, met de beminde van haren Frans sprak, met Thilde,
+die niet vermoedde dat het nu reeds beslist was dat het heden _niet_
+de eerste bruidsdag zou zijn.
+
+Vrouw Geertje, die evenmin de waarheid bevroedde, was in den aanvang
+door de barsche vraag wel eenigermate uit het veld geslagen, doch, op
+zulk een onthaal niet geheel onvoorbereid, verzocht zij in de zachtst
+mogelijke bewoordingen, om meester Schorel, al was 't maar een paar
+minuten alleen te mogen spreken, in 't belang van haar jongen, en in
+'t belang van hem-zelven.... hem-zelven, want Geertje begreep toch
+niet ten onrechte dat het wezenlijk geluk van een kind den vader ter
+harte moet gaan.
+
+De uitval van Mathildes vader was weinig in harmonie met den zachten
+toon daareven door vrouw Willems aangeslagen. 't Was, volgens
+zijn bitse verklaring, wel een gunstig gekozen tijdstip om over een
+ondankbaren dief te komen spreken! Ei, over zijn eigen belangen....? Nu
+dat ze dan maar spoedig voor den dag moest komen, daar hij het hoofd
+vol had met het beramen der middelen waardoor hij dien nietswaardigen
+Hak zijn beleediging en zijn eervergeten gedrag omtrent Mathilde zou
+betaald zetten; den huichelaar, die vast beloofde Thilde te zullen
+huwen en nu schandelijk zijn woord gebroken had.
+
+'t Valt gemakkelijk te beseffen hoezeer vrouw Geertje, maar vooral ook
+het angstig vreezende meisje, verrast stond over het zoo even gehoorde.
+
+Terwijl de eerste zich niet had durven vleien om voor het bedreigde
+kind iets méér dan voorloopig uitstel te zullen bewerken, en de tweede,
+zelfs aan den goeden uitslag van die bemoeiing had gewanhoopt, zoo
+moest de overwinning--op welke wijze dan ook behaald--haar beiden wel
+ten zeerste verbazen en verblijden; maar zij gevoelden tevens dat
+het den overwonnene tot den hevigsten toorn zou voeren, indien zij
+hare vreugde openbaar maakten; en, terwijl vrouw Geertje, met den
+blik op Thilde gevestigd, slechts een "Beter ten halve gekeerd dan
+ten heele gedwaald!" liet hooren, viel Schorel, na de woorden zijner
+dochter: "Ach! vader, ik dacht wel dat Hak de rechte niet was!" met
+een woordenvloed in, waarbij hij der weduwvrouw de--voor Mathilde zoo
+streelende verzekering gaf, dat het een kruis was kinderen te hebben,
+en bepaaldelijk dochters; dat ze tot niets nut waren, en dat men ze
+voor anderen groot bracht, terwijl die anderen dan nog wel meenden dat
+de grootbrenger van zijn armoede, alsof er geen opkomen aan was, een
+deel zou medegeven!--onder welk verslag de weduwvrouw had opgemerkt
+dat meester Schorel drie malen Gods zegen en vijf malen de straffe
+der verdoemenis over zijn grijze kruin had afgesmeekt!
+
+Met recht begreep vrouw Geertje dat het noodeloos woord- en
+tijdverspillen zou wezen, om den zoozeer ontstemden man nogmaals
+over de belangen van haar jongen te spreken; wellicht zou zij later,
+in kalmer oogenblikken, met meer voordeel die zaak kunnen bepleiten;
+en na Thilde hartelijk de hand te hebben gedrukt, welke handdruk
+met een bijzonder vuur werd beantwoord, groette vrouw Willems den
+komenij-man vriendelijk, maar vertrok zonder een antwoord op hare
+vraag: of zij later nog eens terug mocht komen om over Frans--hij
+wist wel--te spreken?
+
+
+
+Ongeveer twee dagen nadat Willem Van Male in zijn ellendigen toestand
+door vrouw Geertje en haar zoon werd gevonden, kwam hij tegen den
+avond voor de eerste maal tot eenig bewustzijn.
+
+Het hoofd naar de zijde wendende waar de gordijnen waren geopend,
+beschouwde hij met strakken doch doffen blik langdurig de vreemde
+vrouw, die naast zijn ledikant was gezeten en die, verdiept in haar
+arbeid, het niet bemerkte dat de lijder haar gadesloeg.
+
+Werkelijk ontstelde Geertje toen de stilte die er in het vertrek
+heerschte--want Frans deed een boodschap--eensklaps werd afgebroken,
+en zij de krachtelooze stem uit het ledikant vernam, met de vraag:
+
+"Wie ben je?"
+
+In den aanvang wist Geertje niet wát te antwoorden.
+
+Zij had den lijder reeds zoo dikwerf, maar ijlende, op een geheel
+anderen toon hooren spreken, en ook natuurlijk tot hém gesproken,
+hem nu eens tot rust vermanende, terwijl zij dan weder, hoewel te
+vergeefs getracht had zich aan hem bekend te maken. Niet zonder
+eenige verwarring uitte zij dus de wedervraag: of mijnheer waarlijk
+wakker was?
+
+"Maar wie ben je toch, en waarom zit je hier?" klonk het weder dof:
+"Ik ken je niet."
+
+"Ach! God zij gedankt!" sprak Geertje, terwijl zij haar werk liet
+varen en met de beide handen de vermagerde hand van den lijder vatte,
+waarmee hij bij de laatste vragen met een machtelooze beweging gepoogd
+had de gordijnen wat meer open te schuiven. "God zij dank! hij is
+dan weer bij kennis. Ach, Wimpje.... mijnheer Willem....! Neen, u
+kent mij zeker niet meer? Neen! nietwaar? Of zou Geertje nog niet te
+veel verouderd zijn? Och! u waart nog maar even tien jaren toen zij
+van u heenging. Och Wimpje! zie eens, zie eens, kent u mij nog....?"
+
+"Maar zeg dan wie je bent!" sprak de doffe stem weder, en 't scheen
+wel of dat telkens vragen hem vermoeide of verveelde.
+
+"Geertje!--Geertje Willems!" klonk nu haastig het antwoord der vrouw:
+"Och! dat ik u zoo naar en zoo zwak moest wedervinden! Maar tóch dank
+ik God dat ik u nog levend terugvond! En zoudt u waarlijk iets beter
+zijn?" liet zij er spoedig op volgen, terwijl het op haar gelaat te
+lezen stond hoezeer haar een "ja" zou verblijden.
+
+"Ik ken je niet! Neen. En beter ben ik ook niet.... hoewel ik niet
+ziek ben," klonk het doffe antwoord van den ongelukkigen jongeling,
+en, ofschoon hij niet beproefde de hand, die vrouw Geertje nog in de
+hare hield, terug te trekken, wendde hij toch het hoofd af en sloot
+de oogen.
+
+'t Was een bittere teleurstelling voor Geertje dat ze die woorden moest
+hooren uit den mond van hem, voor wien haar gevoelig hart zoo warm en
+zoo teeder klopte. Neen, ze vermocht geen woord uit te brengen, maar
+met een gelaat waarop de smart die ze ondervond zoo duidelijk was te
+lezen, bleef ze op den armen Willem nederzien, en drukte nog steeds
+zijn hand, als hoopte zij dat die taal beter zou verstaan worden.
+
+Zie, daar wendde hij opnieuw het hoofd naar de zij waar Geertje
+stond, en terwijl de matte oogen zich nogmaals op haar vestigden,
+sprak hij langzaam:
+
+"Maar ben je dan de vrouw waarvan ik gedurig droomde,--ook in dezen
+nacht die zoolang heeft geduurd? Ben jij het met wie ik nog onlangs
+heb geworsteld, zóó sterk.... hé?" en de jongeling rilde: "dat ik
+niet ontkomen zou zijn, indien niet hij....!" Maar eensklaps rukte
+Van Male de hand welke Geertje nog vasthield, los, en recht voor zich
+uit wijzende, terwijl zijn blik zich mede in de aangewezen richting
+vestigde, vervolgde hij dof maar gejaagd:
+
+"Hij die daar staat!--Weg, weg!--Hij was het,--ja, hij--die
+mij losrukte en meenam naar het huis waar ik kokende olie
+moest drinken.--Nog brandt het hier binnen--gloeiende kokende
+olie.--Pijn! pijn!--Waar een kleine slang, zoo fraai van vorm en
+kleuren, en zoo hel van oogen, mij aanstaarde.--O! weg, weg!" gilde
+hij sterker, en wierp, terwijl Geertje het angstzweet uitbrak, met de
+beide handen de dekens ten deele van zich af: "Weg! help! zij steekt
+mij in 't hart.--Pijn! pijn!--"
+
+Zóó akelig had vrouw Geertje hem nog niet gezien. Die arme jongen!
+
+"Wees voorzichtig!--Voorzichtig! Hij staat dáár!--met die zwarte
+knevels en dat hooge voorhoofd.--Weet je wat achter dat hooge voorhoofd
+zit?--ik zag het straks!--Zie, hij lacht! hij lacht!--help! help!!"
+
+Machteloos en buiten kennis zonk de ongelukkige, die zich bij de
+laatste woorden overeind had gericht, in zijne kussens terug, en
+roerloos bleef hij totdat de dokter verscheen, die door de ontstelde
+vrouw in allerijl was ontboden.
+
+Wij zouden te veel van het geduld vergen, indien wij een breedvoerig
+verslag gaven van 't geen er verder gedurende eenige dagen in het
+rijk gestoffeerde vertrek der ellende voorviel. Genoeg zij 't te
+melden dat er geen belangrijke verandering in die dagen plaats greep,
+en hoewel Van Male niet weder in zulke hevige uitvallen verviel,
+bleek het toch, zoo vaak men hem bij kennis waande, dat de vrees
+voor een verstandsverbijstering nog niet als ijdel kon beschouwd
+worden. Telkens was hij op het punt om Geertje of den speelmakker
+zijner kinderjaren te herkennen, maar telkens ook werd dit gewenschte
+uitzicht weder verijdeld.
+
+Eindelijk echter viel der trouwe zoogmoeder het geluk dier vurig
+gewenschte herkenning ten deel. Met een blos der innigste verrukking
+hoorde zij op zekeren morgen uit den mond des jongelings, dien zij
+sluimerende dacht, de verblijdende woorden:
+
+"Ja, ik weet het wel, dat je de goede moeder Geertje bent."
+
+Van dat oogenblik af week de vrees van den dokter, en werd Willem Van
+Male, ofschoon ellendig en zwak, weer van de ketenen verlost die zijn
+rede hielden gekluisterd. 't Is nu, in den _Voltaire_ gezeten, met
+het hoofd aan vrouw Geertjes boezem geleund, dat wij hem wedervinden.
+
+"En zou dat mogelijk zijn Geertje?" vraagt de zwakke, terwijl hij de
+oogen tot de vrouw opheft, die vertroostende woorden tot hem sprak.
+
+"Mogelijk, Willem?" antwoordt de zoogmoeder: "Het is een vaste en
+zekere waarheid! Je hebt immers gehoord wat er geschreven staat,
+namelijk dat hij die gedoopt is en gelooft, de zaligheid zal beërven."
+
+Willem zwijgt een poos, maar eindelijk slaakt hij een zucht, en zegt:
+
+"Maar Geertje, ik heb niet geloofd.... zelfs heb ik maar zelden aan
+God gedacht. Alleen deed ik zulks wanneer ik mij de woorden herinnerde,
+die mij bij 't afscheid op "_Land-heil_" uit uw mond naklonken: "Wees
+braaf! God, die u altijd ziet, heeft de brave kinderen lief!" Die
+woorden zijn altijd in mijn geheugen gebleven. Onwillekeurig
+kwamen ze mij, soms in de luidruchtigste gezelschappen of te
+midden der bedwelmendste genietingen, voor den geest; maar, hoewel
+ze mij deden ontroeren, vooral toen ik pas begon de wereldsche,
+mij vreemde genoegens te kennen, dat denkbeeld zelf leerde ik hoe
+langer zoo meer verdragen; _ik_ was toch geen kind meer, _ik_ was man
+geworden! _hij_--_hij_ zeide het mij meermalen. O Geertje, zeg, ben
+ik niet vreeselijk ellendig? Zou dat woord, straks door u gesproken,
+ook _mij_ kunnen redden? Gelooven! alléén gelooven?--Neen, neen,
+'t is onmogelijk, je hebt ook andere woorden gelezen Geertje! "Daar
+zal zijn weening en knersing der tanden." Geertje! och! houd mij wat
+vaster--ik word weer zoo vreeselijk koud; ik beef zoo--Geertje! neen,
+het is onmogelijk!"
+
+Maar neen! het was niet onmogelijk. De trouwe zoogmoeder zou er
+voor waken.
+
+Aandoenlijk was het, de goede vrouw daar met den ongelukkigen Willem
+te hooren spreken, en hoe zij, bij al wat te vergeefs werd aangewend
+om de krachten van het lichaam te herstellen, de vonken van 't leven
+des geestes in hem aanvuurde, zoodat hij na verloop van weinige dagen,
+een blij ontwaken aan gene zijde van het graf voor mogelijk hield. Ja,
+al gevoelde hij ook dat er in een der vele woningen waar hij den blik
+zou opheffen, de smart over het hier bedreven kwaad hem de vreugd
+zou verbitteren, hij vertrouwde toch op de genadige ontferming des
+Scheppers, op de liefde van Hem, die--volgens de meening der goede
+eenvoudige vrouw--met _vele_, maar ook met _weinige_ slagen zal slaan.
+
+Nu, Gode zij dank! al waren zijn leden ook slap en zijn vermagerde
+handen koud, hij rilde niet meer, maar voelde zich sterk met zijn
+hoop op een betere wereld. Hij vreesde den man niet meer die,
+zooals Claudius zegt: "er zelfs vriendelijk zal uitzien indien men
+hem lang aankijkt." Neen, hij sidderde op zijn aanblik maar zelden,
+en toch--toch stond vriend Hein steeds vóór hem. Lag de arme jongen
+in zijn ledikant, dan trad de sikkelvoerder uit de gordijnplooien te
+voorschijn, en trok de kakebeenen tot een lach, een vriendelijken
+lach, alsof hij zeggen wilde: "'t Gaat goed mijn jongen! niet als
+een vijand maar als een vriend zal ik u de hand reiken." Zat hij voor
+het bed in den gemakkelijken leunstoel, dan stond de ontvleesde man
+als naar gewoonte bezijden de prachtig gevulde _étagère_ en lachte
+alweder, maar immer vriendelijk, en 't was alsof hij fluisterde:
+"Ik wacht slechts totdat ge uw reisgoed bijeen hebt."
+
+Ja, Willem zag hem zonder vrees; maar toch werd hij droevig, wanneer
+hij hem langdurig beschouwd had en, vermoeid zijne oogen sluitende, in
+de duisternis die hem omgaf toch alweder het beeld van den levensmaaier
+ontwaarde, en aan diens zijde een fraaien blonden knaap, een knaap--met
+de rozen op de lachende wangen, een ruiker van de schoonste bloemen op
+de borst, en in zijn hand een krachtig wapen, waarmede hij een aantal
+zwarte wezens, die aan zijn voeten kropen, dreigde te vernietigen. Ja,
+de lach van dien knaap bedroefde hem meer dan de lach der ontvleesde
+kaken; een wijle toch was het hem als herkende hij in dien knaap zijn
+eigen wezen; als werd hij één met hem; als stond hij in zijne plaats;
+als--maar plotseling weder ontwakende lag hij als vroeger machteloos
+neder, en zag hoe hij meer naar hém geleek, die naast de _étagère_
+stond, en dan--dan blonken er een paar tranen in de oogen, die maar
+kort meer het zonlicht zouden opvangen. Zóóals die knaap was, had
+hij _moeten_ zijn, en nu--o God!--en nog zoo jong!
+
+Was het vreemd dat de jonge Van Male, zelfs nadat hij uit de
+geestverdooving ontwaakte, niet van _hem_ sprak, noch _hem_ wenschte
+weder te zien, aan wiens hand hij "zijn jeugd" had genoten? Was het
+vreemd dat, zoodra het beeld van Joost Van Meerle zich aan zijn geest
+vertoonde, er zich een nog pijnlijker trek dan gewoonlijk over zijn
+gelaat verspreidde?
+
+Vreemd? Evenmin als het vreemd is dat de wandelaar, die in
+het vriendelijke morgenlicht zijn weg vervolgt, den nacht niet
+terugwenscht, die hem belette de gevaarlijke punten op zijn pad
+te ontwijken.
+
+Vreemd? Niet vreemder dan dat een donkere schaduw het aardrijk grauwt
+wanneer een zwarte wolk den zonneglans verduistert.
+
+Willem vraagde niet naar den voogd, en verscheidene weken verliepen
+er eer Joost Van Meerle,--wiens toestand, vooral na de amputatie
+van zijn rechterbeen, niet zonder zorg te wekken geweest was,--een
+briefje van den volgenden inhoud aan zijn pupil deed toekomen:
+
+
+"_Willem!_
+
+
+'t Is nu ruim acht weken geleden dat ik op dien verwenschten avond
+mijn poot brak. Verscheidene malen heb ik mijn oppasser naar je
+toe gezonden, om te hooren wat je toch scheelde, maar telkens zond
+je lamme huisploert de boodschap terug: dat mijnheer erg zwak was,
+en dat de pil had verboden iemand bij je toe te laten.
+
+Dat ik beroerd ben behoef ik je niet te zeggen: 'en houten poot om
+zoo'n ellendige meid! Ik kan dol worden als ik in mijn spion tuur
+en de flauwste kerels vrij en vlug over straat zie loopen. Je moet
+wel heel beroerd zijn Willem! anders zou je mij niet zoo alleen
+laten liggen, want nog altijd bromt de Chir.-Maj., dat ik rust moet
+houden. Wanneer je nu maar eenigszins kunt, smijt dan de medicijnflesch
+weg, en kom mij bezoeken. Geloof maar dat ik er vrij wat erger aan
+toe ben dan jij het wezen zult. Je bent een goeje kerel maar te
+hyp van natuur. Als je van avond komt, dan zul je een heerlijk glas
+punch hebben; Schudhiel komt ook--een prettige kerel, die me heel wat
+opvroolijkt.--Hij beloofde keurige platen te zullen meebrengen, die hij
+te Parijs heeft opgedaan; ik geloof vijf _cahiers_, onder den titel:
+"_Délices_," in 't _genre_ van Alexander V. H., maar zonder doodkisten
+en flauwe zedepreken er bij; _enfin, nous verrons!_ Laat je door
+geen doktergelamenteer terughouden. 't Weer is wel wat guur, maar,
+zoo 't een kou is die je vatte, moet je aan 't spreekwoord denken:
+"breng de kou waar j'm haalde." _Enfin_, ik ben er lam aan toe, en had
+al eerder geschreven, zoo ik niet onbeweeglijk stil had moeten liggen,
+en nú nog schrijf ik in een liggende houding.--V........ ongelukkig,
+vind je niet! _Soit_! 'en been is maar 'en been. Als je soms later
+eens uit wilt, dan zal Schudhiel je man zijn.
+
+_Bonjour_ Willem!--geef antwoord aan brenger dezes.
+
+
+_t. à. t._ J. Van Meerle."
+
+
+Juist op het oogenblik dat Willems dokter de trap wilde opgaan, om zijn
+patiënt te bezoeken, hoorde hij de stem van Van Meerles oppasser achter
+zich, die aan de dienstmeid den brief overhandigde, met de woorden:
+
+"Van den luitenant Van Meerrle, voor mijnheerrr boven.--Bescheid as
+je blieft."
+
+De dokter keerde terug, en verzekerde den knecht dat de lijder te
+zwak was om brieven, van wie zij ook kwamen, te lezen, terwijl hij
+er bijvoegde: volgaarne den luitenant, zoo hij zulks verkoos, van
+den toestand zijns pupils te komen verslag doen, dewijl het dezen
+mede onmogelijk was om een letter bescheid te geven.
+
+"Zeerrr wél!" klonk het antwoord, en de oppasser maakte rechts-om-keer.
+
+Wat er in de ziel van den luitenant omging toen de brave arts--die,
+bij al hetgeen voor oogen was, toch den helschen toeleg van den
+voogd niet vermoedde--hem den zeer bedenkelijken toestand van den
+jongen patiënt had meegedeeld...? wij laten de beantwoording dier
+vraag aan den denkenden lezer over, maar verklaren toch, dat wij met
+den geneesheer, op het verbleekte gelaat van den luitenant een trek
+ontwaarden alsof--alsof een zegevierende lach met geweld door hem
+onderdrukt werd, en verzekeren tevens, dat hij van dat oogenblik af
+aan, met belangstelling (?) twee malen daags door zijn oppasser naar
+den welstand van zijn jongen vriend deed "informeeren."
+
+En Geertje hield bij haar zoogkind de wacht.
+
+Met trouwe en moederlijke bezorgdheid voorkwam zij zijn geringste
+wenschen, en sprak--wanneer zij zulks voor zijn welzijn niet nadeelig
+oordeelde--niet zelden over zijn hoogere belangen. Over het verledene
+repte zij geen woord; over het verledene in zooverre het aan zijn
+zondige leefwijze kon herinneren; maar wel sprak Geertje haar
+voedsterzoon over dat _ver_ verleden, toen hij als kind vroolijk
+en blij het leven te gemoet huppelde; en o, het was hem zoo goed
+die tijden te herdenken, en in den geest nogmaals die onschuldige
+kinderjaren te doorleven. Ja, ook somwijlen moest zij verhalen van
+'t geen haar zelve weervoer sedert zij naar hare geboorteplaats uit
+de haar zoo dierbaar geworden omgeving vertrokken was; en wanneer
+Frans,--die op Willems uitdrukkelijk verlangen, tegen een ruime
+belooning de boodschappen deed--zich mede in het vertrek bevond,
+dan verlangde Willem niet zelden dat de zoogbroeder zich aan zijn
+zijde zou nederzetten. En wanneer hij dan somtijds zijn hand vatte,
+dan zag hij hem met zijn doffe oogen zoolang en zóó veelbeteekenend
+aan, dat Frans er verlegen van werd en een kleur kreeg, totdat
+de lijder eindelijk het hoofd afwendde en dan gewoonlijk zuchtte:
+"Een moeder! Een goede moeder! God nam de mijne, maar Frans, de uwe
+heeft Hij mij wedergegeven!" O! en wanneer er dan een dankbare lach om
+Willems lippen speelde, en Frans ook opgewekt en met een blij gelaat
+zijn moeder toeknikte, dan juichte Geertje in stilte: "God, ik dank
+U!" want dan zag zij weer een lach van overeenstemming op die beide
+aangezichten, de lach der broeders van denzelfden--van _haren_ boezem.
+
+Slechts weinig sprak Willem, doch gaarne luisterde hij naar Geertje,
+en, wekte het zijn belangstelling háár levensloop te vernemen, evenzeer
+was hij verlangend naar hetgeen er sedert hun afscheid van _Landheil_,
+met Frans gebeurde. Hij was er verlangend naar, en toch had hij tot
+nu toe dat verlangen niet bekend gemaakt.
+
+Omdat hij doorgaans dof en uiterst zwak was, dacht Geertje dat Willem
+niet op het denkbeeld kwam er naar te vragen; doch, vermoedelijk zijn
+wij der waarheid meer nabij, zoo we ons den ongelukkige aarzelende
+voorstellen om weder van een ontmoeting te gewagen, die hem de wreede
+rol van verloochenaar deed spelen. Intusschen--zoo ons vermoeden
+gegrond is--dan behaalde Willems belangstelling de zegepraal over
+zijn verschoonbaar aarzelen, en na vergiffenis voor het leed te hebben
+gevraagd, 't welk hij Frans bij de eerste ontmoeting in de G....steeg
+moest veroorzaakt hebben, vernam hij, met de eenvoudige en weinig
+belangrijks bevattende geschiedenis van den jongen, ook de pijnlijke
+reden waarom hij verstooten was, en thans door allen gewantrouwd werd,
+alsmede hoe zijn hoop werd vernietigd om eenmaal aan Mathildes zijde
+gelukkig te worden.
+
+Dankbare vreugde straalde er uit de blikken van Frans en zijne moeder,
+toen de zwakke stem van Willem de waarheid betreffende het muntbiljet
+aan 't licht bracht. Goddank! _hij_ was het dan waarlijk! De valsche
+beschuldiger kon gelogenstraft worden, indien God den lijder, zooals
+hij zelf smeekte, daartoe de krachten nog sparen wilde.
+
+
+
+'t Was Zondagmorgen. Willem lag te bed. Frans was beneden om goedwillig
+een kleinen dienst aan den eigenaar der woning te bewijzen, en Geertje
+trad met een bord, waarop een paar beschuiten lagen, naar het ledikant.
+
+"'t Is Zondag, nietwaar moeder Geertje?" vroeg Willem toen hij haar
+ontwaarde.
+
+"Ja, Willem, 't is Zondag," antwoordde de vrouw.
+
+"En je zult zeker met Frans naar de kerk gaan?"
+
+"Neen, dat kan niet. Frans zal gaan, maar ik blijf te huis; je kunt
+me noodig hebben."
+
+"Ga gerust Geertje," hernam de knaap: "ik heb je heusch niet
+noodig. Waarlijk, gaat beiden. 't Is immers goed naar de kerk te gaan?"
+
+"Ja, mijn goede Willem," hernam Geertje: "doch wij kunnen van déze
+kamer óók de kerk maken, indien ik je een gebed, een kapittel uit
+den Bijbel, en een der mooiste gezangen voorlees."
+
+"Lieve Geertje! hoor eens...."
+
+"Welnu Willem...?"
+
+"Je doet me graag genoegen, nietwaar?"
+
+"Willem! je twijfelt toch niet?"
+
+"Neen Geertje; maar zie je, dan moest je dezen morgen met Frans naar
+de kerk gaan. Dan kun je me vertellen wat de dominee preekte. Wat _jij_
+mocht vergeten, zal Frans wel onthouden, en wat hém ontging zal jou in
+'t geheugen zijn gebleven. Zeg, zul je 't doen?"
+
+"Maar Willem, waarom toch?"
+
+"Om mij genoegen te doen, wie weet hoe kort je 't nog maar doen kunt!"
+
+Vrouw Geertje wischte een traan weg, en zei: dat het toch beter was
+te blijven, want dat juffrouw beneden óók ging, en slechts mijnheer
+en de meid te huis bleven.--Willem gaf evenwel nogmaals zóó dringend
+zijn verlangen te kennen, dat zij eindelijk beloofde aan het verzoek
+te zullen voldoen. Werkelijk stapte zij dan ook een half uur later,
+na de kamer in orde te hebben gebracht, met een hartelijken groet ter
+deure uit, terwijl zij beneden nog aan de meid verzocht om van tijd
+tot tijd eens te luisteren of mijnheer boven ook soms iets noodig had.
+
+Willem lag nog rustig te bed toen hij de voordeur achter vrouw Geertje
+en haar zoon hoorde toedoen.
+
+Zie, daar heft hij langzaam het hoofd omhoog; klemt zijn schier
+doorzichtige vingeren om den beddekwast; schuift met de grootste
+inspanning de beenen vooruit over de zijplank van het ledikant,
+en glijdt eindelijk, terwijl hij nu de gordijnen tot steunsel vat,
+langzaam langs die zijplank tot voor het bed neder. Blijkbaar heeft
+hem deze verrichting ten zeerste vermoeid, want hij blijft op het
+vloerkleed liggen, roerloos; Hemel! alsof--doch neen, zie, daar opent
+hij weder de oogen, en zijn hand grijpt den poot van den nabijstaanden
+voltaire. Een poging om zich op te richten is vruchteloos.--Nog eene,
+tevergeefs. Wat zucht hij treurig! Zie een laatste, een geweldige
+krachtsinspanning.--Ha! zij is hem gelukt.--Nóg een pijnlijk pogen,
+nóg een krampachtig vastklemmen, en, ja--amechtig zit hij in den
+grooten leunstoel. Weder duurt het ettelijke minuten eer Van Male
+blijken geeft dat het leven nog in hem is; maar eindelijk, zie, alles
+aanvattende wat in staat is weerstand te bieden, schuift hij zich met
+den voltaire, waaronder kleine raderen zijn--vooruit, na alvorens een
+deken tot deksel van het ledikant te hebben getrokken. Zie, tot bij
+de secretaire in gindschen hoek rolt hij zich langzaam voort;--een
+verborgen zijlade trekt hij open, en neemt er den ring uit die zijne
+sleutels verbindt.--De secretaire wordt geopend, en--'t is met een gil
+van ontzetting dat Willem in den leuningstoel terugzinkt, want--in het
+kleine spiegelglas binnen dat meubel, heeft hij het beeld weergezien
+van hem, die zich zoo dikwijls aan zijn geest vertoonde,--het beeld
+van den beenigen sikkelvoerder, maar nu volmaakt gelijkende op hem--den
+arme zelven.
+
+De naburige torenklok slaat tien. Reeds meer dan een half uur is er
+van den tijd verstreken, dien Willem den zijne rekent. Zie, weder
+heft hij zich op; schuift den stoel ter zijde, zoodat hij schuins
+voor den lessenaar zit; neemt vervolgens een blad papier uit een lade,
+en doopt de pen, welke hij ter hand nam, in den bijna verdroogden inkt.
+
+'t Is ook lang geleden dat hij voor de laatste maal schreef. Aan
+wie....? Hij rilt; misschien bij de gedachte aan de laaggezonkene,
+die de laatste letters van hem ontving. De pen beeft hem in de hand,
+maar toch hij schrijft--doch slechts een luttel tal woorden.
+
+Het blad wordt tot een brief gevouwen en met een ouwel verzegeld. Nu
+schrijft hij een kort adres, en--ruim een kwartier later ligt Willem
+als straks op zijn legerstede, doch weet zelf niet hoe het hem gelukte
+haar in dien ellendigen toestand weder te bereiken.
+
+Halfelf bromt de torenklok. Met een zenuwachtigen schok grijpt Van
+Male de tafelschel, die vrouw Geertje op het nachttafeltje bezijden
+het bed plaatste, en schelt krachtig, één--twee--drie malen.
+
+'t Duurt niet lang of de dienstmeid steekt haar hoofd binnen de kamer,
+en vraagt met een onthutst gelaat: of mijnheer iets noodig heeft?
+
+"Jane, dit briefje moet terstond bezorgd worden," zegt de jonkman
+met zwakke stem.
+
+De meid treedt binnen, en met zekeren schroom nader komende, neemt zij
+het briefje, belooft het _terstond_ te zullen bezorgen én verzekert
+dat ze zeer goed weet waar het wezen moet; dicht in de buurt, circa
+tien deuren ver, op het groote bovenhuis.
+
+Mogen er onder de jonge vrouwelijke dienstboden maar weinigen
+zijn die zedig, trouw en eerlijk kunnen genoemd worden;--hoewel de
+beide laatste hoedanigheden schier in alle getuigschriften vermeld
+staan,--zeer zeker behoort het tot de groote zeldzaamheden een
+dienstmeid te bezitten, die--vlug boodschappen doet; doch, eere
+wie eere toekomt; Jane was niet alleen zedig, trouw en eerlijk,
+maar ook de laatstgenoemde onschatbare deugd betrachtte zij steeds
+met nauwgezetheid, en 't scheen den wachtenden lijder--wachten valt
+altijd lang--slechts een verloop van weinige minuten te zijn geweest,
+waarin het meisje den haar opgedragen last volbracht, zoodat hij
+haar goedkeurend en vriendelijk toeknikte toen zij de boodschap gaf:
+dat mijnheer oogenblikkelijk verschijnen zou.
+
+'t Was een lang heer die werkelijk na verloop van eenige minuten de
+trap opklom en aan Van Males kamerdeur tikte.
+
+"Binnen!" klonk het zacht. De heer trad de kamer in, en na eenige
+voor ons onverstaanbare woorden van den lijder, waarvan het laatste
+"sluiten," kan geweest zijn, wordt de kamerdeur van binnen in het
+slot gedraaid, en hooren wij--niets.
+
+Kort slechts had het onderhoud geduurd toen de lange heer weer de
+kamer en straks de woning verliet.
+
+Elf slaat het buiten, en de huisschel roept de dienstmeid naar voren,
+die daarop nogmaals den langen heer--'t moet zeker een vriend of
+een schuldeischer van den lijder zijn--met nog twee andere vrienden
+of schuldeischers--binnen laat, welke nu achtereenvolgend de trap
+beklimmen, en na een: tikken, en "Binnen!" te zamen Willems kamer
+intreden, terwijl de deur opnieuw terstond in het slot wordt gedraaid.
+
+Tien minuten later verlaat het driemanschap--wij meenen met
+tevreden aangezichten--de woning, en Willem ligt akelig roerloos
+in het ledikant, en heeft een ontzettende gelijkenis met den man,
+die weder in de plooien der bedgordijnen staat, en nu eene groote
+schrede voorwaarts doet.
+
+
+
+Halftwaalf had de torenklok geslagen toen Geertje, uit de kerk
+terugkomende, de ziekenkamer weder binnentrad.
+
+Frans bekwam van zijn moeder verlof om den vroeger door Willem
+geuiten wensch aan baas Schorel te gaan bekendmaken, dat deze tegen den
+avond--daar het toch Zondag was--eens bij hem zou komen, ten einde--hij
+moest niets méér zeggen--een belangrijk nieuws te vernemen. Alleen
+het denkbeeld, de woning weder te zullen betreden, waarbinnen
+de dierbare Thilde zich bevond, had Frans reeds 't bloed naar 't
+voorhoofd gedreven, en hoe hij er dus uitzag toen hij werkelijk den
+hem zoogoed bekenden winkel binnentrad, zal geen vermelding behoeven.
+
+Intusschen laten wij Frans--die aan zijne moeder beloofde spoedig te
+zullen wederkeeren, dewijl hij haar bij 't verhalen van de preek moest
+behulpzaam zijn--zijn bezoek in de G....steeg afleggen, en vinden
+vrouw Geertje in de grootste onrust bij Willems legerstede terug,
+met ongeduld op de komst van den dokter wachtende, om wien zij bij
+haar tehuiskomst terstond gezonden had.
+
+"Och Willem, Willem! waarom heb ik je verlaten!" riep de goede vrouw
+telkens, terwijl zij alles beproefde om haar zoogkind tot bewustzijn
+terug te roepen, en daarin al spoedig werd bijgestaan door de eigenaars
+van het huis, die op haar geroep met Jane waren toegesneld.
+
+'t Was de geneesheer eindelijk, die, na den patiënt nauwkeurig te
+hebben onderzocht, de hulpvaardige lieden verzocht in stilte te
+vertrekken, en der bezorgde vrouw Geertje verzekerde dat Van Male
+slechts in een flauwte lag, zoodat men voor 't oogenblik niets te
+vreezen had.
+
+Voor 't oogenblik, neen, want inderdaad ontwaakte Willem tegen den
+middag uit die lange, zeer lange bezwijming.
+
+Hemel, wat is die blik droevig en mat! Diep schokt hij de vrouw die
+haar kind--ja, háár kind was hij weder--geen oogenblik uit het oog
+had verloren.
+
+"Willem! zie je mij niet meer?" spreekt zij zacht.
+
+Er verloopen eenige seconden eer de jongeling een "Ja," doet hooren.
+
+Weder ligt hij roerloos; opnieuw heeft een flauwte hem vermeesterd,
+en het daglicht heeft reeds uitgeschenen eer de zoogmoeder hem in de
+oogen ziet, in de oogen, die haar treffend de oogen van haar echtvriend
+herinneren, toen zij die sloot nadat hij gestorven was.
+
+"Willem! zeg, wil je iets? Kan Geertje iets voor je doen? Zie, ik sta
+hier bij je.... Je ziet me immers wel? En hier is Frans.--Willem! Ben
+je koud dat je zoo huivert?" Zoo spreekt en vraagt de bewogen vrouw;
+maar ze wendt daarna het hoofd, want ze wil niet dat hare tranen hem
+zullen bedroeven. En Frans, hij wordt ook zoo heel akelig; hij kan
+het niet goed aanzien, en fluistert: "Moeder zal ik naar den dokter
+gaan?" En Geertje knikt; en Frans verwijdert zich snel om weder den
+arts te halen.--Ach! alsof een geneesheer den mensch in 't leven
+behouden kon!
+
+"Geertje!" steunt eensklaps de jongeling, die zóó nabij de poorte
+van het eeuwige Godshuis staat: "Gelooven--is--het--niet...?"
+
+"Ja, gelooven Willem! O! vast gelooven Willem!" zegt vrouw Geertje
+haastig, en brengt haar oor nader bij den spreker, vreezende dat één
+klank haar ontsnappen zal.
+
+"Geertje! dank!--Frans! dank!" klinkt het weder, en ofschoon Frans
+er niet is, zoo spreekt Geertje niet, want ze heeft moeite een luid
+snikken te weerhouden, maar ze vat de hand, die zich op het dekkleed
+roert, drukt die, voor haar zelve en voor haar zoon, en hoort een
+nog flauwer: "Bidden!--Vader!--vergeef--gelijk--wij,"--en terwijl de
+linkerhand een wending naar de andere zijde van het bed maakt, klinkt
+het nogmaals: "Dank!" waarna de laatste levenskracht wordt aangewend
+om der vrouw een papier toe te reiken dat zij werktuiglijk aanneemt.
+
+En toen--toen deed de rammelende man, die zoolang in de plooien der
+gordijnen stond, nog een schrede voorwaarts, drukte de hand zachtjes
+op de borst van zijn vriend, en de laatste ademtocht vlood "naar
+het Huis des Eeuwigen Vaders, naar het eeuwige Huis waarin _vele_
+woningen zijn."
+
+
+
+De taak, die de zoogmoeder op zich nam, was volbracht. Willem, de goede
+maar verwaarloosde jongen was gestorven.--De dokter verklaarde dat de
+kunst was te kort geschoten.--Geertje schreide bitter. Frans staarde
+strak op het lijk van den zoogbroeder. De heer des huizes kwam boven,
+ook zijne vrouw, benevens Jane die den boezelaar voor de oogen had,
+en de oppasser van den luitenant Van Meerle bracht zijn meester
+de tijding:
+
+"Complement en dat de jonge heer overleden is?"
+
+"Kerel! wat zeg je?" riep Van Meerle, toen zijn dienaar de boodschap
+had overgebracht: "Is de jongeheer Van Male werkelijk dood?"
+
+"Om u te dienen luitenant!"
+
+"Dienen, dienen!" herhaalde Van Meerle in gedachten, terwijl er op
+zijn gelaat een vreemdsoortige uitdrukking te lezen stond.
+
+"Dat is te zeggen," antwoordde de oppasser eenigszins onthutst: "dat
+ik den luitenant condoleer. Nog iets van uwe orders...?" liet hij
+er op volgen, en bracht te gelijk de voorste vingers der rechterhand
+aan den slaap van zijn hoofd.
+
+"Ben je nog niet te weten gekomen Albert, wie mijn neef verzorgde?"
+
+"Eene vrouw, om u te dienen luitenant!"
+
+"Dienen! Maar welke vrouw, voor den d.....? Hoe heet zij?"
+
+"A ja, ik informeerrrde," klonk het antwoord, terwijl de spreker
+een gezicht zette alsof hij den naam uit het vloerkleed wilde halen:
+"Een vóórnaam, luitenant! een vóórnaam, weet u, met _sen_ er achter. A
+juist, Janssen! om u te dienen."
+
+"Alleen?"
+
+"Dat is te zeggen, ik geloof ja luitenant! behalve een meid van den
+boekverkooper, 'en preutsch ding, om u te dienen!"
+
+"Zwijg! Over een halfuur terug, geen minuut later."
+
+"Nog iets van uwe orderrrs?"
+
+"Vertrek! Neen, wacht.... Geef die cassette. Zóó, hier!--"Nadat de
+oppasser eindelijk vertrokken is, verspreidt er zich een helsche lach
+over Van Meerles gelaat, en ijlings zet hij zich aan 't schrijven.
+
+Het halve uur ternauwernood verloopen zijnde, keert de oppasser terug,
+en krijgt in last om den brief voor Gelderland terstond te bezorgen,
+en de andere commissies--de advertentie voor 't "Handelsblad," en de
+vigilante bij den sleeper vooral niet te vergeten.
+
+Nog dien zelfden avond kwam Joost Van Meerle, ondanks het streng
+verbod van zijn medicus en de pijn, die hij door de ongewone beweging
+te verduren had, in persoon naar het sterfhuis, om--een oog in 't
+zeil te houden, en er te blijven totdat zijn vader zou zijn gekomen
+of procuratie zou hebben overgemaakt.
+
+Bij de droefheid, welke Geertje vervulde, was het alsof een adder
+haar in den boezem stak, toen in het late avonduur, de deur van het
+doodsvertrek werd geopend, en een man--in wien zij terstond haar
+beleediger van nu tien jaar geleden, Willems verderfelijken voogd Van
+Meerle herkende--op den arm van een soldaat geleund, binnenstrompelde.
+
+De lezer zal het ons zeker ten goede houden, dat wij hem in dit
+stille doodsvertrek niet de woorden van den man doen hooren, die
+de helaas onstrafbare moordenaar van het hem toevertrouwde kind
+was geworden. Neen, wij laten Joost Van Meerle niet spreken in de
+tegenwoordigheid van Willems stoffelijk overschot. Gij zijt gelukkig,
+koud lijk! dat ge uw voormaligen opvoeder evenmin zult hooren. Maar,
+arme Geertje! goede, brave, trouwe, godvruchtige Geertje! met ú
+gevoelen wij het diepste medelijden, daar u alras de bitterste en
+beleedigendste woorden zullen worden toegevoegd.
+
+En, zij bleef bedaard; zij sprak van een dierbaren en heiligen plicht
+dien zij vervulde. God was zij dankbaar, die haar zóó geleid had,
+dat zij het woord, eenmaal aan een vader gegeven, had kunnen gestand
+doen. Neen waarlijk, zij beoogde geen winst. Waarlijk, geen stuiver
+had zij begeerd of genoten boven het loon, 't welk haar in staat
+stelde om de noodigste behoeften en de huur van haar eigen kamertje
+te betalen.--Inderdaad, alles was hier gebleven zooals zij het op
+die kamers gevonden had.
+
+Maar dat papier....? dát papier--'t welk immers werktuiglijk
+door haar in den zak gestoken, nu uit hare kleeding te voorschijn
+kwam....? Zij weet niet--het is--zij ziet.... Hemel! kan zij haar
+oogen gelooven!? Die woorden: "Eenige en algeheele erfgename...." Zij
+herhaalt ze luide;--het duizelt haar; en--zij hoort het gebrul
+dat de kamer vervult: zij staat roerloos; verneemt woorden en
+vervloekingen, die haar 't hart doen krimpen; en terwijl zij op een
+kalmen en waardigen toon zegt: "Zie dan hoe snood en boosaardig mijn
+opzet was," scheurt ze het blad in verscbeidene stukken, juist op het
+oogenblik dat Joost Van Meerle, die, zijn eigen ellendigen toestand
+geheel vergetende, uit zijn zetel was opgesprongen, met een pijnlijken
+kreet op den grond en voor hare voeten nedervalt.
+
+
+
+Brave Geertje! gij hebt liefgehad; wat gij gemeend hebt dat verloren
+was, hebt gij behouden; aan uw arm verdoold zoogkind hebt gij den
+vrede op het sterfbed en de hoop op een betere toekomst geschonken;
+toen ge u reeds op aarde een schitterend loon zaagt bereid, toen
+hebt ge geweigerd, en, weinig ervaren in die zaken, hebt ge het
+bewijs dier belooning vernietigd, omdat gij uw loon in den hemel
+bewaard wist.--Maar toch, trouwe zoogmoeder! het laatste werk van
+uw Willem was een wél doordacht werk, ofschoon het hem nader tot
+zijn einde voerde. Geertje! wettig zijt gij Van Males erfgename;
+want het wettige testament berust in handen van den langen notaris.
+
+En ja--wat ook verdonkerd of verbrast werd: Van Males nalatenschap,
+uit de handen zijner bloedverwanten gered, mocht, althans voor haar,
+de arme, een schitterende erfenis genoemd worden. De Wet stelde die
+in hare handen, en de wet der Natuur--de liefde voor haren Frans--deed
+Geertje eindelijk besluiten die dankbaar te aanvaarden. 't Smartte haar
+niet dat ze geen enkel bewijs van dank ontving voor de aanzienlijke
+som, welke zij aan de Van Meerles afstond,--neen, maar biddende
+beval zij Gode den armen zondaar aan, die door zijn laatsten val
+nog ellendiger werd, en--met pensioen, een gebrekkig lichaam moest
+omdragen.
+
+En Schorel. Op dien Zondagmorgen had hij met bitse woorden den goeden
+Frans de deur gewezen; maar, zeven of acht Zondagen later, zat hij met
+een bijzonder vriendelijk gelaat in een net huisje op de P....gracht,
+'t welk door de weduwe Willems bewoond werd; en hij verklaarde, dat
+Frans steeds een beste jongen geweest was, en dat een mensch zich
+in drift wel vergissen kan; en dat vrouw Geertje goed had gedaan,
+voor haar zoon die kruidenierszaak in de W....straat te koopen;
+en, dat hij blijde was, dat Thilde niet de vrouw van een ouden en
+vrekkigen spekslager geworden was, maar, het vrouwtje van den goeden
+braven Frans zou wezen.
+
+Dankbaar sloot Frans zijn Thilde aan 't hart; dankbaar legde hij in 't
+Godshuis zijn hand in de hare; dankbaar voerde hij haar naar _zijne_
+woning, en dankbaar legde hij, twee jaren later, het kind van Thilde
+en hem, grootmoeder Geertje op den schoot, en--het dierbare kleinkind
+beschouwende, kwamen de beide gezichtjes van Willem en Frans,--toen
+ze nog even klein en rond waren--vrouw Geertje voor den geest, en
+zij zag ze weder in haar verbeelding lachen.... lachen--zooals zij
+vurig bad, dat ze lachen zouden indien zij elkander in reiner oorden
+eenmaal mochten wederzien.
+
+
+
+
+
+
+DE FRANSCHE KOMIEK EN DE DOUAIRIÈRE.
+
+
+Mevrouw de douairière Van Tal had familiaar een paar bekenden ten eten,
+om vervolgens met haar naar de komedie te gaan. Het diner was ditmaal
+inderdaad familiaar geweest, want, toen het gezelschap van tafel was
+opgestaan, en de jonker Van Bierenstag, met den tweeden luitenant der
+artillerie Van Guntheim, in de voorzaal bij den grooten haard stond,
+en Van Bierenstag reeds de opmerking had gemaakt, dat er maar één
+knecht achter tafel had gediend, trad de bedoelde persoon met een
+fraaie porte-cigares op de jongelieden toe, en bood hun beurtelings
+de manilla's en de brandende bougie aan.
+
+"Nu dat is iets bijzonders," fluisterde Van Bierenstag, toen de sigaren
+waren aangestoken: "'t Schijnt, dat mama Van Tal het er op gezet heeft,
+om de heeren op hun gemak te zetten."
+
+"Op hun gemak!" zei Van Guntheim nog zachter: "Ik verzeker je, dat
+ik aan tafel meer dan mijn portie heb gehad. Naast Justine! Ik heb
+er nog pijn in 't hoofd van."
+
+"_Pour les amateurs!_" hernam de ander: "Neen, dan zou mij de blonde
+toch beter bevallen; mooi is zij in 't geheel niet, maar nog al gevat,
+tamelijk geestig, en gevoelig...."
+
+"Als die tang," viel de luitenant zijn vriend met zachte stem in
+de rede.
+
+"Je laat me niet uitspreken," hernam de jonker: "gevoelig op het punt
+van geboorte, meen ik."
+
+"En op het punt van geld," fluisterde de officier weder.
+
+"Maar toch geloof ik niet," hernam de jonker lachende: "dat het mama
+Van Tal zoo gemakkelijk zal vallen om de dames...." maar eensklaps
+zweeg de jonker--mevrouw Van Tal was hen genaderd.
+
+"Ei zoo," sprak de dame: "_le discours agréable_?"
+
+"O _pardon_ mevrouw, we spraken over Prevost; hij is....?"
+
+"_N'en parlez pas!_" zeide mevrouw Van Tal, met de heeren medelachende:
+"Waarlijk ik heb veel gezien, maar hij overtreft alles in zijn genre."
+
+"Wie? Prevost!" riep Justine, die met de derde gast, hare nicht
+Jeannette, had staan praten, terwijl zij zich bij de sprekers aan den
+haard voegde: "Waarlijk, ik heb nooit iemand gezien, die zoo volmaakt
+voor hansworst geschikt is. Wat zei Van Bierenstag ook?--Een ui--ja, 't
+is een ui; als hij opkomt, heeft men al genoeg. Zaterdag, hé mama, ik
+wilde, dat j'm gezien hadt Van Bierenstag; perfect! perfect! _Comique
+tout à fait_; en dan zijn Titi [35], lieve hemel, da's om te
+gillen! Neen, daar zijn onze komieken kinderen bij; als kwik zoo vlug,
+hé, mama? Je zult 'm zien Van Bierenstag; ik zeg je er niets van,
+maar, 't is het gekste, het dolste wezen wat maar te bedenken is. Ja,"
+vervolgde zij, zich weer tot Jeanne wendende: "je zult er van opkijken,
+_cousine_; je hebt nooit iets gezien kind, maar als je thuis komt
+en alles vertelt, dan gaat oom, in spijt van zijn vaste principes,
+morgen óók naar de komedie. O! 't is...."
+
+Juffrouw Justine had het woord, en bleef nog een geruimen tijd het
+woord houden; doch, daar zij tot het eenvoudige nichtje, dat zonder
+medeweten van haar papa, met tante Van Tal naar de komedie zou gaan,
+meer bepaald het woord voerde, zoo zag de douairière zich nu de baan
+schoon om óók weer iets in het midden te brengen.
+
+"Jammer, jammer," sprak zij zuchtende: "dat zulk volkje zoo _commun_
+is. Hoe is het mogelijk dat het zich somwijlen nog zoo in de hoogte kan
+voordoen; daar heb je zijn dochter, _mademoiselle_ Léonore Prevost,
+die de _premières_ speelt; op het tooneel, al _fashion_ wat er aan
+is. _Élégance_, _bon ton_, _gracieuse_ manieren, _comme il faut_
+in alles. Heb je haar gezien Van Guntheim....?"
+
+De luitenant kleurde vluchtig:
+
+"Gezien en niet gezien mevrouw," zei hij na eenig zwijgen: "U
+weet, ik logeer sedert mijn komst in dit garnizoen, in het hotel
+_l'Empereur_. Vrijdag kwam Prevost hier aan om zijn drie geannonceerde
+representaties te geven; hij nam zijn intrek in _l'Empereur_, en
+zóó zag ik _hem_ en zijn dochter. Om dienstzaken kon ik Zaterdag
+niet bij de eerste voorstelling tegenwoordig zijn, en vond het dus
+recht aangenaam vandaag van uw vriendelijke uitnoodiging te kunnen
+gebruik maken."
+
+Aan mevrouw Van Tal was het blosje van den luitenant niet ontgaan,
+en, daar zij den tact bezat om haar gevoelens, waar zij zulks noodig
+oordeelde, te verbergen, riep zij levendig:
+
+"Lieve hemel! die menschen in uw hotel! daar moest dunkt mij beter
+voor gezorgd worden; 't is onteerend voor uw stand. _Ah bah!_ met zulk
+tooneelvolk onder één dak! Is daar geen politiewet op, Van Bierenstag?"
+
+"Mij onbekend mevrouw," zei de jonker glimlachend.
+
+"Nu, verbeeld u, mama," viel de blonde Charlotte in, die, voor het
+theeblad gezeten, het gesprek gevolgd had: "verbeeld u, zoo wij eens
+vreemd in de stad waren gearriveerd en onzen intrek in _l'Empereur_
+hadden genomen, en ik aan de _table d'hôte_ naast zoo'n schepsel was
+geplaatst geworden; lieve hemel! ik zou 't bestorven hebben."
+
+Van Guntheim zei niets, maar staarde in het helder vlammende turfvuur.
+
+"Als mij zoo iets overkwam," hernam Charlotte: "ik was in staat om
+_sans compliments_ den aftocht te blazen, en zij zagen mij in zulk
+een herberg, ja ik noem het een herberg, nooit terug.--En blijft u
+er lang Van Guntheim?" liet zij er op volgen.
+
+"Och ja, waarom niet," zei de luitenant: "ik was er sinds drie
+maanden zeer wel; 't is er uiterst fatsoenlijk; zelfs de Deensche
+gezant is er voor eenige dagen afgestapt. De tafel is er superber,
+en de bediening vlug; dus...."
+
+"Dus--omdat die gezant gemeen volk kan dulden, duldt u ze óók?" viel
+de gevatte blondine hem in de rede.
+
+"Gemeen volk!" hernam Van Guntheim op een toon, die iets minder
+hoffelijk was: "Van die gemeenheid is mij nog niets ter oore
+gekomen. Integendeel zegt men dat _monsieur_ en _mademoiselle_
+Prevost, niet alleen om hunne uitstekende tooneelgaven maar ook als
+brave lieden den meesten lof verdienen."
+
+"Fi! fi!" schreeuwde Justine, weder invallende, eenigszins onaangenaam
+hard. "Laat je zoo iets niet wijs maken luitenant; 't is immers alles
+uit je laagste _plebs_. Kom, wie heeft er ooit van een fatsoenlijk
+acteur of van een solide actrice hooren spreken. 't Zijn me peuzeltjes
+die dames! Welke fatsoenlijke vrouw zou zich willen verlagen, om op
+de planken te komen. Bah! ik zou nog liever...."
+
+"_Ah_, dat is wat anders!" hernam Van Guntheim, die nu eenmaal als
+verdediger der Prevosten was opgetreden: "Wat ú niet zou voegen,
+'t kan daarom voor een meisje van burgerlijke afkomst zeer wel te
+doen zijn. 't Zou zeker juffrouw Justine noch hare zuster Charlotte
+behagen modiste te zijn, en toch zullen er zeker een aantal degelijke
+meisjes onder dat volkje gevonden worden. Daar hebt u bij voorbeeld
+juffrouw Wanner, die, zooals ik toevallig vernam, ook voor ú werkt,
+zij onderhoudt immers haar bejaarde ouders geheel en al."
+
+"Wel wel luitenant," lachte Justine: "u bent wel vlug met je
+manoeuvres. Je springt al heel behendig van het eene terrein
+op het andere over.--Modistes zijn geen actrices. Ik wil gaarne
+vergoelijken, maar spreek mij van geen komedievolk; 't is in mijn oog
+een afzonderlijk menschenras, 't zijn Paria's; ik draai mij altijd
+om als ik er een zie, ik...."
+
+"Met uw verlof," brak Van Bierenstag den woordenvloed af: "dan zult
+u dezen avond niet veel aan de voorstelling hebben."
+
+Charlotte, Jeanne en Van Guntheim lachten om deze opmerking, maar
+Justine vond zoo iets van den jonker al heel onaangenaam, en de
+douairière, die een vredebreuk tusschen hare dochter en den jonker niet
+wenschelijk achtte, zei zacht tot Justine die iets pikants op de lippen
+had: "_Pourquoi se fâcher!_" en dan luider: "Lieve hemel, wat gaan
+ons die tooneelmenschen aan! Ze zijn er om ons te amuseeren. Ieder
+heeft daaromtrent zijn eigen oordeel. Daar heb je mijn broeder,
+_n'est ce pas_ Jeanne, papa wil er niet van hooren of zien?"
+
+"Ja tante," zei het jonge dametje.
+
+"'t Is ongelooflijk," hernam de dame: "François is er zóó geweldig
+tegen, dat hij een tooneelist, een voor eeuwig verloren wezen
+noemt. Maar papa is ook nogal orthodox nietwaar Jeanne?"
+
+"Ja tante," zei het dametje weder, ofschoon ze niet recht wist wat
+orthodox was.
+
+"O!" hernam mevrouw Van Tal: "hém moet je er over hooren. Mijn broeder
+is maar tijdelijk in de stad, en altijd een buitenmensch geweest;
+hij noemt een komedie een tempel des duivels. Niet Jeantje?"
+
+"Ja Tante," antwoordde Jeantje.
+
+"En den acteur--ik weet niet hoe hij het laatst nog maakte,--en de
+menschen die er heengingen: afgodendienaars, geloof ik. Neen, zóó
+nauw neem ik het niet: _La terre a ses folies_, en men moet de wereld
+nemen zooals zij is; maar zeker is het, dat acteurs of actrices,
+in mijne oogen, altijd _rejetons du commun_ zijn; verre beneden ons."
+
+"Nu, daar heeft oom wel gelijk in," sprak Justine weder. "De
+katholieken oordeelen ook zoo; herinner u maar mama, dat graf van
+madame Malibran de Beriot te Laeken. Haar lijk mocht immers niet
+eens in gewijde aarde begraven worden. Neen, op dat punt ben ik óók
+orthodox, en ieder zal zoo iets moeten toestemmen."
+
+"Met uw verlof," hernam Van Bierenstag die, tot groote ergernis van
+mama Van Tal, haar dochter telkens in de wielen reed: "met uw verlof,
+de Lamartine denkt er anders over. Op het pedestal van het fraaie
+beeld boven haar graf, liet hij deze woorden griffelen.
+
+
+      "Beauté, génie, amour, furent son nom de femme,
+    Ecrits dans son regard, dans son coeur, dans sa voix;
+      Sous trois formes au ciel appartenait cette âme;
+    Pleurez terre; et vous cieux, accueillez la trois fois."
+
+
+"O Lamartine!" zeide Justine weder, die nooit toegaf, zelfs niet,
+nu Van Bierenstag haar krachtig meende te hebben vastgezet: "Ja,
+die kan zooveel dichten als hem goeddunkt; maar _ik_ heb zoowel mijn
+opinie als hij, en, al zegt _hij_ een actrice driemaal den hemel
+toe, ik zou wel eens willen weten waar dan de Godsdienst voor noodig
+is. Dat volkje denkt immers aan niets dan aan zotheden; het wringt
+zich immers in duizenden plooien, altijd weer andere karakters. Zij
+vertoonen zich zelfs als monsters.--Bah! praat er mij niet van. Neen,
+weet je hoe ik ze beschouw die komedianten? Als marionetten-poppen;
+zij amuseeren ons totdat ze versleten zijn, en dan--weg er mee."
+
+Zooals men reeds zal bespeurd hebben, was mevrouw Van Tal een zeer
+vermogende dame, die helaas--na den dood van haar gemaal--met twee,
+niet slechts leelijke, maar ook verwende onaangename dochters was
+overgebleven. De vurigste wensch van de douairière was tot heden
+niet vervuld geworden, namelijk om een huwelijk van hare dochters met
+vermogende jongelieden van hooge geboorte tot stand te brengen. Geen
+middel--'t welk althans niet in strijd met hare waardigheid was--had
+zij onbeproefd gelaten om tot dat doel te geraken; en, tal van heeren
+hadden vroeger en later hare feesten reeds bijgewoond, doch, door de
+onaangename karakters der dochters afgeschrikt, ook voor 't grootste
+deel weer opgehouden haar salons te bezoeken.
+
+De beide heeren, waarop mevrouw Van Tal nu hare plannen bouwde, hebben
+wij er zooeven aangetroffen. De jonker Van Bierenstag was wel is waar
+van adellijke geboorte, doch behalve zijn traktement als commies bij
+de registratie, bezat hij weinig of niets; Van Guntheim daarentegen,
+was het kind van een vermogend koopman, die bij zijn dood den eenigen
+zoon een zeer aanzienlijk vermogen had achtergelaten. Ofschoon dus niet
+van adel, oordeelde mevrouw ook den laatste, als épaulettendrager en
+man van fortuin, niet geheel verwerpelijk; en, dewijl de dames met
+iederen dag een dagje ouder werden--Justine telde twee en dertig
+en Charlotte negen en twintig jaren--had de moeder vast besloten:
+Justine aan den armen _Baron_, en Charlotte aan den _rijken_ officier
+uit te huwelijken. Wat de jonge dames betrof--ja, 't valt moeielijk te
+zeggen wat _zij_ wilden. Justine was, als hare scherpe en onaangename
+trekken, scherp en onaangenaam van karakter. Liefde kende zij niet,
+maar wel bezielde haar een zeker verlangen om een man te bezitten,
+dien zij naar hare luimen zou kunnen regeeren. De vele jongelieden,
+die haars moeders huis reeds hadden bezocht, zag zij intusschen even
+onverschillig terugblijven als zij ze had zien komen. In één woord,
+Justine was een ongevoelig, leelijk meisje, dat altijd rammelde en
+iedereen verveelde.--Van Charlotte smart het ons, om der waarheid
+wille, niet veel beters te kunnen zeggen. Dewijl zij drie jaren
+jonger dan hare zuster was, en waarlijk fraai blond haar had,
+terwijl Justines hoofd vrij dunnetjes was bezet met dat onbestemde
+haar, hetwelk sommigen zwart, anderen bruin, en weder anderen blond
+noemen, zoo had zij in haar uiterlijk iets op haar oudere zuster
+voor, maar voor 't overige, al tamelijk dezelfde scherpe trekken,
+dezelfde.... Maar neen, een leelijk portret geeft geen genoegen;
+wij besparen u daarom de verdere beschrijving der jonge dames, en,
+na vermeld te hebben--hetgeen trouwens reeds gebleken is--dat noch
+Van Bierenstag noch Van Guntheim, in weerwil van geld of aanzien,
+zich door haar voelden aangetrokken, maar slechts om der beleefdheid
+wille dezen avond de uitnoodiging hadden aangenomen, keeren wij tot het
+gesprek terug, dat, onder het genot van een kopje thee werd voortgezet.
+
+Van Guntheim was door Justines koude gevoellooze woorden pijnlijk
+getroffen.
+
+"Uw oordeel is bitter hard," zei de officier: "Ik hoop juffrouw
+Justine, dat u in scherts dat vonnis hebt geveld, want anders...."
+
+"Wel natuurlijk!" viel mevrouw Van Tal terstond in: "Justines vlugge
+geest," vervolgde zij eenigszins zachter tot de beide heeren: "legt
+haar wel eens woorden in den mond, die niet uit het hart komen. De
+opmerking was anders niet zonder geest," besloot de douairière,
+terwijl zij Van Bierenstag met beteekenis aanzag.
+
+Hoewel de jonker geenszins met die geestigheid was ingenomen, en de
+opmerking hem zeer had tegengestaan, vorderde toch de wellevendheid,
+dat hij de woorden der gastvrouw met een kleine beleefde buiging
+beantwoordde.
+
+"Enfin," hernam mevrouw Van Tal na eenig stilzwijgen: "'t is altijd
+aangenaam als men wrijving van denkbeelden heeft.--_Toujours_: "_oui
+monsieur le président_," dat is ouderwets geworden. Bovendien, wij
+dames oordeelen wat scherper, en kunnen niet zien dat onze sekse zich
+prijs geeft zooals een actrice doet; de _critique_ toch van het plebs
+uit den engelenbak treft haar zoowel als die der _premières_; en zoo
+dát _alles_ ware, maar het gedrag der gevierde tooneelheldinnen! Op
+de planken worden zij hemelhoog verheven, maar buiten het tooneel,
+struikelen, ja vallen zij zonder einde."
+
+Dat was een teer punt--maar juist op dat terrein was Justine in haar
+kracht. Veel, zeer veel wist zij bij mama's woorden te voegen. Hoe
+_mademoiselle_ H., de _maîtresse_ van Lord D. was geweest, en o zooveel
+meer; zoodat de jonker en de luitenant elkander verbaasd aanzagen,
+niet vattende waar de fijnere sekse zooveel onfijns was te weten
+gekomen, of in elk geval in hunne tegenwoordigheid dorst uit te kramen.
+
+"'t Is akelig met haar afgeloopen!" besloot Justine, haar nichtje
+Jeanne veelbeteekenend aanziende.
+
+"Och!" zei het nichtje meelijdend, dewijl zij uit Justines blik
+begreep dat het iets heel naars moest geweest zijn.
+
+Het gesprek, dat verder niet belangrijks opleverde, werd eindelijk
+door de komst van den huisknecht afgebroken, die mevrouw verwittigde
+dat de koets vóór was, en de vigilante ook.
+
+"Al zoo laat!" riep de douairière: "Hemel! waar blijft de tijd _dans
+l'aimable compagnie_! _Allons mes enfants, dépèches-toi!_--'t Zal er
+stampend vol zijn.--Vlug wat, vlug! want ik kom niet graag als het zoo
+vol is.--_Un instant messieurs, je vous prie?_" vervolgde zij tot de
+heeren, en mevrouw verliet het salon, door het drietal dames gevolgd.
+
+Weinige minuten na het vertrek der vrouwen, gedurende welken tijd
+de vrienden waren alleen gebleven, trof eensklaps een gillend geluid
+hunne ooren.
+
+"Wat mag dat zijn!" riep de luitenant; doch dewijl het gillen niet
+ophield, spoedde hij zich, door Van Bierenstag gevolgd, naar de
+vestibule, waar zij Justine aan den voet der breede trap zagen liggen,
+gillende en kermende van pijn, terwijl haar bloed de wit marmeren
+steenen kleurde. Tegelijk met onze vrienden waren er reeds eenige
+bedienden toegeschoten, en ook de douairière vertoonde zich boven
+aan de trap.
+
+"Wat is dat? Wat is er gebeurd?" riep de dame, die haar grijze lokken
+met eenige fraaie bloemen had opgesierd, terwijl zij haar wit satijnen
+_sortie_ met dons omzet, wat gracieuser in de plooien trok.
+
+"Uw dochter moet van de trap zijn gevallen," antwoordde Van Bierenstag,
+daar Justine zelf niet in staat was te antwoorden.
+
+"Lieve hemel, hoe dwaas! zoo'n leven!" zei mevrouw: "Men zou er van
+schrikken," en na die woorden keerde zij naar hare kamer terug om
+den tooneelkijker te halen.
+
+"Breng de juffrouw naar binnen en leg haar op de canapé," zei Van
+Guntheim tot de vrouwelijke dienstboden, die met heel veel: "Och,
+heertjes!" en "lieve deugdjes!" zonder hulp te bieden, het kermende
+meisje beschouwden.
+
+Aan het bevel van den officier werd door de meiden voldaan, hoewel
+Stijntje de keukenmeid, later veel te zeggen had van--"door vreemden
+gecommandeerd te worden, en nog wel door één, die van óns eet en
+drinkt en die van ons geld zoo mooi in de kleeren zit."--Intusschen
+was Justine in het salon op de canapé gelegd, en de vrienden, die
+zich, na het vertrek der dienstboden, met het in zwijm liggende meisje
+alleen bevonden, zagen elkander vragende aan, beseffende dat er hulp
+noodig was, hoewel _zij_ die niet konden verleenen.
+
+Van Bierenstag, die begreep toch _iets_ te moeten doen, ten einde het
+meisje tot haar bewustzijn terug te brengen, nam een flacon met eau
+de cologne van den trumeau, bevochtigde zijn zakdoek en hield haar
+dien onder den neus.
+
+"_Charmant! Vraiment! et bien galant_," sprak eensklaps mevrouw Van
+Tal, terwijl zij--vrij opzichtig voor hare jaren--de kamer binnentrad:
+"Zoo mag ik het zien. Die _scène_ heeft iets van een _tragédie_;
+_c'est pour nous préparer_. Het is...."
+
+"Uw dochter moet zich ernstig bezeerd hebben," viel Van Bierenstag
+de douairière in de rede: "Zij is buiten kennis."
+
+"Ernstig bezeerd....? Och 't zal een _vapeur_ wezen," hernam de
+dame: "Wel lieve hemel, juist op het oogenblik dat de koetsen vóór
+zijn. Justine wat scheelt je?" vervolgde zij, hare dochter naderende:
+"Foei! wees zoo dwaas niet; schaam je toch," en mevrouw Van Tal trok
+het zijden kleed der dochter wat meer over de voeten.
+
+"Met uw welnemen mevrouw," sprak Van Guntheim, die zich niet kon
+verklaren, hoe de dame zoo weinig medelijden toonde: "mij dunkt dat
+het in ieder geval raadzaam zou zijn uw dochter naar bed te brengen,
+en spoedig een dokter te laten komen; immers men kan niet weten....?"
+
+"Is het al laat?" zei mevrouw, zich bedenkende.
+
+"Zeven uur," antwoordde Van Guntheim.
+
+"Al zóó laat!" hernam mevrouw Van Tal: "Ja, dan zal Justine toch
+moeielijk van de partij kunnen zijn. Enfin, ik moet wel zeer mijn
+_excuses_ maken dat mijn kind ons zoo dérangeert.--Waarschijnlijk
+een tand los gevallen," vervolgde zij, het bloed ziende dat Justines
+_chemisette_ had bevlekt: "Ik dacht waarlijk dat mijne kinderen de
+jaren der valhoedjes te boven waren." Mevrouw schelde.
+
+"Johan," hernam zij tot den binnentredenden knecht: "zeg aan Dina,
+dat zij hier bij de juffrouw komt; roep de dames en zeg dat er op
+haar gewacht wordt, en, zoodra je ons in het rijtuig hebt geholpen,
+ga dan naar dokter Smits en verzoek hem om hier te komen, terwijl je
+zult zorgen dat het, zoowel hier als in de achterzaal, goed warm is
+wanneer wij terugkomen."
+
+"Zeer wel mevrouw," zei Johan, en vertrok.
+
+Charlotte kwam met Jeanne reeds de zaal binnen toen de knecht die
+verliet, en op hare vraag: "Wat is dat?" klonk het antwoord der moeder:
+
+"O, _misérable_! Justine heeft de _sottise_ gehad te vallen nu we
+juist klaar zijn. Ik ben er heusch verlegen mee. _Monsieur le baron_,
+u zult je met de mama moeten vergenoegen. _Contre le sort....!_"
+en den jonker schouderophalende, met een lachje aanziende, dwong zij
+hem tot een verplichtend antwoord, 't welk echter in een eenvoudig:
+"Veel eer!" bestond.
+
+Had zij dan geen gevoel, geen moederlijk gevoel, die rijke vrouw? Was
+zij er dan ééne die onbewogen een lijdend kind kon verlaten, om een
+voorbijgaand genot te smaken? Maakte mevrouw Van Tal een zoo droevige
+uitzondering tot ergernis van veel trouwe gevoelvolle moeders? Helaas
+ja, ofschoon zij ook als moeder gevoeld en bemind kon hebben, dat
+gevoel, die liefde voor hare kinderen, was, zoo niet vernietigd, toch
+onderdrukt geworden. Waardoor? Door andere liefde--door eigenliefde,
+door wereldliefde.--En bovendien mevrouw Van Tal kende hare dochters,
+en het kwam haar volstrekt niet onwaarschijnlijk voor dat Justine
+_pour le bon motif_ een kleine scène gemaakt had.
+
+Na het "Veel eer" van den jonker, ging de douairière nog eens naar
+de canapè, en nadat zij hare dochter, die steeds bewusteloos neerlag,
+een: "_Ne faites pas l' enfant!_" had toegefluisterd, sprak zij luid:
+"_A revoir ma_ Juste," en het meisje een zoen op het voorhoofd
+gevende, noodigde zij de komedie-gangers uit om haar te volgen,
+waaraan de dames en heeren,--na een zeer verschillend afscheid van
+de niets vernemende Justine,--voldeden, te zamen de zaal verlieten,
+en met de wachtende rijtuigen komedie-waarts reden.
+
+
+
+In de loges en het parterre der Fransche komedie bevond zich op den
+avond waarvan wij spraken, een buitengewoon groot publiek.
+
+De alom gevierde Prevost zou de tweede zijner aangekondigde
+voorstellingen geven, terwijl zijn begaafde dochter hem met haar
+uitstekende talenten zou ter zijde staan. Geen wonder was het alzoo dat
+de lust om zoo iets buitengewoons te zien, zeer velen had aangespoord
+om zich naar de gezegde voorstelling te begeven.
+
+'t Was wel der moeite waard die rijk verlichte zaal eens rond te
+zien. Wat al schoonheid, wat al lieftalligheid, wat al frissche
+koontjes en roode lipjes, wat al smaak en verscheidenheid van
+kleeding of versiersel; maar ook--wat al bespottelijke ijdelheid,
+wat al gerimpelde aangezichten met kunstmatige kleursels, wat al
+grijze haren met toques of linten, en dan--wat al hoffelijkheid
+van wit geganteerde lions, wat al gekunstelde lachjes van jonge en
+oude coquettes, wat al nonchalante en toch zoo hoofsche maar altijd
+bestudeerde poses; in één woord, welk een mengelmoes--van het parterre
+af, tot aan de gaanderij toe--van rijkdom en middelstand, jeugd en
+ouderdom, schoonheid en leelijkheid, kunst en natuur, ja, een aanblik
+voor den opmerkzamen beschouwer reeds den geheelen toegangsprijs waard.
+
+Een zoodanig opmerkzaam beschouwer mogen wij u daar beneden in de
+stalles aanwijzen. Reeds geruimen tijd had hij met zijn tooneelkijker
+rondgekeken, toen hij door een deftig, in het zwart gekleed persoon
+op den schouder werd geklopt, en omziende, dezen met de woorden:
+"Jij hier!? Wel wel, hoe gaat het?" de hand toestak.
+
+"Uitmuntend!" antwoordde de heer in de zwarte kleeding: "Het doet me
+waarlijk plezier je hier te ontmoeten."
+
+"En mij niet minder," was het bescheid van den eerste: "Jongens,
+Welting," ging hij wat zachter voort: "dat is een losse zet van
+je. Nooit zou ik je _hier_ verwacht hebben."
+
+"In de komedie?" hernam Welting: "En waarom zou _ik_ er niet evengoed
+als jij mogen zijn?"
+
+"Mogen--mogen," sprak de gevraagde weder: "maar ik dacht dat je
+betrekking..... ik weet niet.... een dominee!"
+
+"Ha zoo, zit hem de kneep daar!" hervatte Welting: "Ik dacht je boven
+dat oordeel verheven Smits; maar enfin! daarover nader,--het verheugt
+me bijzonder je hier te vinden. Dezen middag kwam ik in de stad en nam
+mijn intrek in _l'Empereur_. Na het eten ben ik aan je huis geweest,
+en toen de meid mij zei dat je naar de komedie waart gegaan, toen
+besloot ik om je hier op te zoeken, terwijl ik blij ben behalve je
+gezelschap, ook deze bijzondere voorstelling, waarvan ik aan tafel
+hoorde spreken, te kunnen genieten."
+
+"Nu, dat vind ik recht aardig," hernam Smits: "En hoe gaat het te
+E.?--is je vrouw en de kleine familie welvarende?"
+
+Welting beantwoordde deze vraag toestemmend, en nadat de oud
+academie-vrienden--Smits was dokter--nog eenige oogenblikken over de
+wederzijdsche betrekkingen hadden gesproken, kwamen zij op het eerste
+onderwerp terug en zei Welting:
+
+"Ja, 't is waar beste vriend, wij predikanten behooren volgens de
+algemeene opinie niet in den schouwburg thuis, en in zeker opzicht
+is dit oordeel niet onbillijk; niet omdat, zooals sommigen beweren,
+de schouwburg een hel of tempel des duivels is, neen, maar dewijl de
+stukken, die worden opgevoerd een verkeerden geest ademen, veelal
+de zinnelijkheid prikkelen en alzoo zedebedervende zijn. Maar--de
+schouwburg kon het tegenovergestelde doel bevorderen. Wanneer er altijd
+zedekundige en degelijke stukken werden vertoond, geloof mij Smits,
+het tooneel zou dan, wel verre van een tempel der ongerechtigheid te
+zijn, dienstbaar worden aan 't rijk van Waarheid en Deugd."
+
+"Ik ben het volkomen eens," zei Smits: "maar, dat is _op zicht_
+gesproken; zooals het tooneel _nu_ is moet je oordeelen, en dan blijft
+de vraag: is een predikant in de komedie op zijn plaats?"
+
+"En mijn antwoord is," hernam Welting: "indien dokter Smits, indien
+mijnheer A. of B., en al die leden van het zwakke geslacht hier
+op hun plaats zijn, dat _ik_ er dan evengoed mag wezen. Hoe!" ging
+Welting eenigszins bedaarder voort: "hoe, mijn oude vriend zal toch
+niet kleingeestig genoeg zijn, om den geestelijke--'t zij dominee of
+pastoor--iets anders dan een gewoon mensch te noemen? Neen vriend,
+je weet zeer goed dat wij voor den grooten Rechter allen gelijk zijn
+en dat ieder voor zich rekenschap van zijne daden zal moeten afleggen."
+
+"Halt! halt!" viel de dokter zijn vriend in de rede: "ik versta je
+best en ben het _au fait_ zeer met je eens; maar eenmaal opposant
+zijnde, wil ik het blijven, en herinner je, dat het ergernis geven
+den predikant toch 't allerminste past, en, dat doet hij door zich
+in een komedie te vertoonen."
+
+"Beste vriend," hernam Welting: "daar zou ik machtig veel op kunnen
+antwoorden, doch zal wel kunnen volstaan met de aanmerking: dat zij
+die door het zien van een predikant geërgerd worden, de komedie, als
+noodzakelijk gevolg, voor iets in strijd met Godsdienst moeten houden,
+en er dus _zelf_ niet behoorden te komen.--Zij die over het tooneel een
+onbepaald wée uitspreken, oordeelen oppervlakkig of bevooroordeeld. Wél
+is het tegenwoordig dikwijls in strijd met Godsdienst en goede zeden,
+doch het _moet_ en _kan_ een oefenschool voor deugd en zedelijkheid
+worden. Waaraan de schuld? Aan den bedorven geest der tijden; aan den
+wansmaak onzer dagen...? De misdaad in een bevallig kleed, ziedaar wat
+men lief heeft en huldigt. Zóó moet het niet zijn. Weet wat men--naar
+mijne meening, den aanschouwer steeds moest voorhouden: beelden uit
+het leven; de misdaad dat men er van terug deinst; de deugd dat men
+ze leert beminnen; en dan ten slotte als opwekking kleine gebreken
+voorgesteld in het kleed der satyre. Zeg, beste Smits, zou je niet
+denken dat de mindere stand, zóó onderwezen, desnoods op den rustdag,
+meer zou genieten en ook nader worden gebracht aan het rijk van licht
+en waarheid dan in die holen waar dans en drank én tijdelijk én eeuwig
+heil ten gronde richten? Neem mij niet kwalijk," besloot Welting:
+"dat ik wat lang en beslissend sprak, maar wij dorpsdominee's krijgen
+daar zoo spoedig de gewoonte van."
+
+"In 't minst niet," zeide Smits glimlachend: "Ik hoor je graag zóó
+spreken; en, niets ontbreekt er dan een krachtige medewerking van de
+regeering en menschen van beproefden goeden zin en talent, om het
+schoone denkbeeld van mijn vriend te verwezenlijken. Maar het bij
+velen heerschend vooroordeel......?"
+
+"Ter bestrijding daarvan deze waarheid," sprak Welting: "Daar, waar
+men zonder vrees, zonder schuldgevoel, vrij aan zijn liefderijken,
+maar ook rechtvaardigen en heiligen God kan denken, dáár mag men
+zich vrij bevinden. En, zal er, zooals in alle ondermaansche zaken,
+ook in de tooneelwereld, bij het goede steeds iets gebrekkigs achter
+blijven, ook daarmee zal de reine mensch zijn voordeel doen."
+
+Dit gesprek, dat in een schouwburg nog al ongewoon mag heeten maar
+zeker wel _iets_ goeds bevatte, was gevoerd onder het afwisselend
+genot der uitgevoerde muziekstukken van het orkest en het oorverdoovend
+geraas dat door klappen en trappen teweeggebracht, het verlangen naar
+het verwacht wordende stuk te kennen gaf.
+
+En inderdaad, het geduld werd wel op de proef gesteld. Terwijl de
+tijd voor de sprekende vrienden was omgevlogen, was hij het groote
+publiek maar al te lang gevallen, en niemand kon zich verklaren waarom
+de gordijn niet werd opgehaald, daar het reeds een half uur over den
+bepaalden tijd van aanvang was.
+
+Ten einde niet in de spanning te geraken, waarin het publiek verkeerde,
+zoo noodigen wij u uit, om ons, daar links door die gang, en dan
+tien trappen op--en eindelijk door de gindsche deur, op het tooneel,
+achter de schermen te volgen.
+
+Ziezoo, wij zijn er--in die heerlijkheid van uit het parterre, in
+dien rommel van achter de schermen. Let nu niet al te veel op die
+geschilderde boomen, met de aanmerking: "hoe grof!" Kijk niet te veel
+rond naar die schuins en recht hangende lappen doek, waarachter de
+gasvlammen helder branden; let nu niet op touwen en hokjes, en kisten,
+en half gecostumeerde acteurs, en wat er meer uwe oogen treft,--zooals
+die brandspuit ter uwer geruststelling; neen, luister met mij naar
+dien heer dáár; 't is de directeur-régisseur van het gezelschap,
+die tot een der acteurs, in de fransche taal, zegt [36]:
+
+"Maar wát te doen! Ik ben ten einde raad!--Het stuk niet doorgaan en
+het publiek dupeeren!? 't Is om dol te worden!--En was zij dan geheel
+buiten staat om te spelen? Heb je hem zelf gesproken?"
+
+"_Si, monsieur_," spreekt de gevraagde: "er is niet aan te denken,
+zeide hij: Het speet hem, maar.........."
+
+"Brutaal! brutaal!" roept de directeur wanhopig: "Hoor! daar davert het
+weer in het parterre. Wat te doen.....!?" en, op een gegeven teeken
+klinkt de schel; de gordijn gaat naar boven; de zwart gecostumeerde
+directeur treedt op het tooneel en de stilte, welke nu terstond bij het
+publiek het rumoer vervangt, gunt hem de volgende woorden te spreken:
+
+"Mijne heeren en dames! De directie van dit gezelschap bevindt
+zich in de treurige noodzakelijkheid om u te berichten, dat door
+een plotselinge ernstige ongesteldheid van mejuffrouw Prevost, het
+aangekondigde stuk geen voortgang kan hebben. Zij kan alleen...."
+
+Maar jawel! het spreken van den directeur kunnen wij niet verder
+vernemen, want het geroep uit het parterre, van "_La pièce_" en
+"Prevost _sans sa fille_!" klinkt zoo geweldig, dat zelfs die goede
+man het geraden vindt, om buigende te vertrekken, de gordijn te
+doen vallen, terwijl hij buiten zich zelven, achter de schermen
+teruggekomen, uitroept:
+
+"Hemel! welk een positie! Ik moet er heen! Spoedig Joseph. breng mij
+naar zijn hotel. Gilbert, laat Hortense de rol van _mademoiselle_
+Prevost nog eens nazien; geef den _souffleur_ de dringendste bevelen
+om op die rol te letten, en ik zal zien den vader te bewegen om ons
+publiek niet te dupeeren.--_Allons_ Joseph, spoedig!--O ja Gilbert,
+zorg dat het orkest zich gedurig doet hooren. Houd hen bezig!" en
+ijlings grijpt de directeur zijn hoed, en volgt Joseph naar het
+hotel _l'Empereur_.
+
+
+
+Nog geen tien minuten na ons bezoek achter de schermen, werd er
+driftig op de kamerdeur van Nº. 20 in het hotel _l'Empereur_ geklopt.
+
+"_Silence! au nom de Dieu!_" sprak een zachte mannenstem van binnen, en
+vervolgde, na behoedzaam de deur te hebben geopend, in de taal waarmede
+hij was aangevangen: "Wat wilt u mijnheer Duval? Laat mij in 's hemels
+naam met rust; ik heb u immers gezegd dat zij niet spelen kan."
+
+"Maar dat is verschrikkelijk!" zei Duval. "U kunt je de opgewondenheid
+van ons publiek niet voorstellen. Men roept sedert meer dan een half
+uur: _la pièce_! en zal een zaal met circa achthonderd menschen zoo
+bedrogen worden ter wille van ééne ongestelde?"
+
+"Van ééne ongestelde!" herhaalde Prevost, want het was de Fransche
+komiek in persoon, dien wij hier ontmoeten: "Van ééne ongestelde!" en
+hij zag den directeur met een paar oogen aan, zooals deze niet
+had verwacht, dat de grappige man ze zetten kon. "En denkt u dan,"
+vervolgde hij: "dat de ziekte ingebeeld of voorgewend is? Wilt u,
+mijnheer Duval, dat mijne dochter, die reeds gisteren met weerzin
+speelde, dezen avond met een ernstige koorts zal optreden? Hemel! is
+men krankzinnig in dit land!"
+
+"Maar in geen geval!" zei Duval: "Neen, dat is de reden van mijn komst
+niet; ik vertrouw dat mejuffrouw Prevost ernstig ziek is; maar u--u
+bent gezond, en kunt in de aangekondigde _Vetris I_ [37] optreden."
+
+"Optreden! _Ik_ spelen!" hernam Prevost, zijn bezoeker weder
+doordringend aanziende: "Wilt u dat _ik_ spelen zal?"
+
+"Een onzer beste actrices zal zoo goed mogelijk in de plaats van uw
+talentvolle dochter meewerken," viel Duval in.
+
+"Ben je vader mijnheer Duval?" vraagde Prevost veelbeteekenend.
+
+"Ja," antwoordde de directeur.
+
+"En zoudt u....?" hernam Prevost.
+
+"Ik.... ik zou...." aarzelde Duval: "Ik zou een zoo uitgelezen publiek
+niet durven teleurstellen."
+
+"Dan zou je een lafaard zijn!" viel Prevost hem driftig, maar steeds
+met een zeer zachte stem in de rede.
+
+"Bedaar, bedaar!" hervatte Duval, die trouwens alle hoop verloor:
+"maar bedenk toch uw verbintenis: vijftienhonderd francs de drie
+voorstellingen. U geeft dezen avond alleen de _Vetris_ om het
+publiek te voldoen, en dan bent u vrij. Ons gezelschap zal dan verder
+spelen. Alleen de _Vetris_; in anderhalf uur is alles afgeloopen en
+kunt u hier terug zijn. Zulk een wending zal toch de ziekte in dien
+korten tijd niet nemen. In 's hemelsnaam! mijn krediet! Bedenk toch,
+een zaal met meer dan achthonderd menschen!"
+
+"En al was in uw zaal de heele bevolking der stad vereenigd, dan zou
+ik mijn kind er niet om verlaten," zeide Prevost.
+
+"Zoo ge uw verbintenis verbreekt," hernam Duval: "zoo weet ge ook dat
+uw recht op eenige vergoeding voor de eerste voorstelling verloren is."
+
+"Zwijg mijnheer Duval," zeide Prevost weder met zichtbare ontroering:
+"denkt u dat ik laag genoeg ben, om buiten mijn recht te eischen! Lage
+zelfzuchtige wereld!" vervolgde hij binnensmonds: "Wacht een
+oogenblik," zeide hij verstaanbaar, en den corridor verlatende,
+waarin het onderhoud had plaats gehad, ging bij weder in de kamer;
+liep behoedzaam naar het ledikant waarin zijn beeldschoone dochter lag;
+verfrischte het brandende hoofd met ijskoud water; liet de dierbare
+kranke met kleine teugjes drinken; verliet toen weder het vertrek,
+en wenkte den wachtenden Duval met zich naar beneden.--Stom van
+verwondering en blijdschap volgde deze den beroemden komiek. In de
+gang gekomen, vraagde Prevost naar de vrouw van den hotelhouder.
+
+"Naar de komedie," was het antwoord.
+
+Naar een der beide dochters.--Hetzelfde bescheid.
+
+"Is er dan geen vrouwelijke hulp om mij te vervangen?" hernam Prevost.
+
+"Een dienstmaagd," was het antwoord.
+
+"Laat haar bovenkomen," zei Prevost.
+
+Weldra verscheen er een knappe jeugdige dienstbode.
+
+Prevost mat haar vlug met die oogen, waarvan Duval de kracht
+ondervonden had. Dat meisje scheen hij te vertrouwen, en haar straks
+de ziekenkamer binnenleidende, gaf hij haar met gebaren te kennen, hoe
+zij de zieke behandelen moest: door haar telkens het gloeiende hoofd
+te verfrisschen en haar brandende dorst te lesschen. Het dienstmeisje
+beschouwde de schoone kranke actrice met zulk een innig medelijden,
+dat de zorgvolle vader voor de verpleging zijner lieveling geheel
+was gerustgesteld; zachtkens drukte hij het dierbare kind een kus
+op haar fijngevormd handje, wierp zich den mantel om de leden;
+nam zijn hoed en, na een halfluid: "_Mon Dieu, veillez sur elle!_"
+verliet hij weder het vertrek.
+
+Beneden gekomen, beval hij den _garçon_, om, zoo de dokter in zijn
+afwezigheid mocht komen, die onmiddellijk bij den zieke te laten,
+met de bede om spoedig geneesmiddelen voor te schrijven, waarna hij
+zonder een woord te spreken met Duval in de vigilante stapte, en met
+den inwendig juichenden directeur wegreed.
+
+De stemming in het parterre was inmiddels van ongeduld tot woede
+geklommen. Sommige fijngevoelige dames waren reeds met de _Eau de
+Cologne_ krachtig in de weer, en het roepen van "_la pièce!_" en
+"Prevost!" was thans geheel vervangen door een gefluit en gesis en
+geschreeuw, dat de muziek er geheel door verdoofd werd.
+
+Mevrouw Van Tal met haar gezelschap was mede van de wachtende
+partij, en de dame zag met meelijdend glimlachen, uit haar loge
+naar het _plebs_ in het parterre, en zeide, het hoofd gracieus
+achteroverbuigende tot Van Guntheim, die zich schrikkelijk verveelde:
+"Dat is nu bijna een uur dat we ons hier amuseeren _à la vue de la
+toile_. Zou daar geen eind aan komen?"
+
+"Ik hoorde zooeven hier naast mompelen dat Prevost gekomen is mevrouw,"
+antwoordde de luitenant.
+
+"'t Zou ook _indigne_ wezen als hij terug bleef!" hernam de dame,
+en bood den officier haar sierlijken flacon.
+
+Wat de beide vrienden betreft, die wij in de stalles hebben beluisterd,
+één blik op hun ledige zitplaatsen zegt ons, dat zij de zaal hebben
+verlaten, en wanneer wij weinige minuten eerder de oogen derwaarts
+hadden gewend, dan zouden we hebben gezien, hoe een der deurwachters
+den dokter was komen aanspreken, waarop deze eenige oogenblikken
+later met zijn vriend Welting vertrokken was.
+
+Het gemompel, dat Van Guntheim aangaande de komst van Prevost
+had vernomen, was, zooals wij reeds vernamen, geen _ijdel_ gerucht
+geweest. De komiek, die, gedurende den korten rit van zijn hotel tot
+aan den schouwburg, geen woord met den directeur had gewisseld, was
+aldaar aangekomen, vlug uit het rijtuig gesprongen, en had zich zonder
+eenige woordenwisseling naar de voor hem bestemde kleedkamer begeven.
+
+"_Nous y sommes!_" juichte de directeur: "_Allons messieurs!_ Prevost
+kleedt zich. Is juffrouw Hortense gereed? _Dieu merci!_" en, aan de
+kleedkamer van Prevost tikkende, riep hij: "Is u gereed?"--Een: "_Oui_"
+liet zich hooren. De schel klonk, onder een daverend bravo! ging
+de gordijn andermaal naar boven, en--op het oogenblik dat de acteur
+die het stuk zou openen, wilde optreden, voelde zich deze door een
+krachtigen arm teruggehouden, en zagen de toeschouwers, in stede van
+den zotten _Dio de la danse_, den, in gewoon kostuum gekleeden Prevost
+haastig opkomen, waarna hij, ofschoon door het aanhoudend bravo-geroep,
+eerst verhinderd te spreken, al spoedig vóór op het tooneel tredende,
+de gewenschte stilte verkreeg, en met een bedaarde maar, gevoelvolle
+stem het volgende in zijne moedertaal sprak:
+
+"Mijne heeren en dames! Gij hebt verwacht dezen avond Prevost voor
+u te zien optreden als de _Dio de la danse_, en gij ziet hem voor u
+verschijnen als--vader.
+
+"Gij verlangdet Prevost te zien als komiek, en gij ziet hem voor u
+met een ontsteld gelaat en een kloppend hart.
+
+"Vaders! ik bezit een schat--het is mijne dochter. Moeders! die dochter
+is ziek--ernstig ziek geworden. Wat dunkt u, kan de Kunst hier het
+gevoel onderdrukken? kan de acteur doen lachen als de tranen hem
+in de oogen springen? En gij--kunt gij _hem_ bijval schenken, _hem_
+toejuichen die de natuurstem in zijn binnenste smoort? Onmogelijk,
+_hij_ kan het niet--_gij_ zoudt het evenmin kunnen. Zoo God wil zien
+wij elkaar hier weder. Vaartwel mijnheeren! Vaartwel mijne dames!"
+
+De diepe stilte, welke gedurende deze aanspraak onder de toehoorders
+had geheerscht, werd, toen Prevost ophield met spreken, door een
+onbeschrijfelijk applaudissement met geschreeuw van "Bravo!" en
+"_Vivent_ Prevost _et sa fille!_" vervangen. De meegebrachte kransen
+en bouquetten regenden als 't ware op het tooneel, en Prevost, door de
+algemeene sympathie zoo aangenaam verrast, raapte den dichtst bij hem
+liggende bouquet op, en verdween met een herhaald "_merci! merci!_"
+achter de schermen: en--geen tien minuten later was de vader weder
+bij zijn dierbaar kind.
+
+
+
+Aan hem die er belang in stelt om te weten wat er op dien avond van
+een tooneelvoorstelling kwam, kunnen wij melden, dat de directeur
+verder bekend maakte, dat men de toegangsgelden aan het bureel,
+desverkiezende kon terugbekomen;--ze waren voor de gezegde drie
+voorstellingen, onder medewerking van Prevost en zijne dochter,
+hooger dan gewoonlijk--doch, dat er voor hen die blijven wilden,
+een paar geliefkoosde stukken door het gewone gezelschap zouden
+worden opgevoerd, zoodat er, wel is waar eenigen de zaal verlieten,
+doch het meerendeel de gezegde stukken bleef aanschouwen.
+
+En mevrouw Van Tal...? Wat had die dame _du bon ton_, bij de woorden:
+"Moeders! die dochter is ziek--wat dunkt u?" van den geminachten
+acteur gevoeld?--Wat zij gevoeld had weten wij niet, maar indien
+het sterker afsteken van het kunstmatige kleurtje, bleek worden
+was geweest, dan zouden wij er uit afleiden, dat zij althans _iets_
+gevoeld had, en de woorden "_Le bon coeur!_" tot Van Guntheim, nadat
+Prevost had uitgesproken, bewezen ten minste dat zij zich niet tegen
+het algemeene oordeel wilde kanten.
+
+Charlotte had gezien en gehoord, en verklaarde dat zij voor geen geld
+dien confusie-avond zou willen gemist hebben.
+
+Jeanne had er weinig besef van, en, niet genoeg aan de fransche taal
+gewoon om de eigenaardige vlugge uitspraak er van te verstaan, zei,
+dat die komiek haar niet meeviel.
+
+Wat Van Guntheim en Van Bierenstag betrof, zij waren diep getroffen,
+en vernamen met blijdschap van hun gastvrouw, dat zij weinig lust
+gevoelde om "de platitudes die volgen zouden" te blijven bijwonen,
+waarop mevrouw Van Tal dan ook spoedig met haar gezelschap--waaronder
+Jeantje, die zich niet kon begrijpen dat het al uit was--de loge
+verliet.
+
+
+
+Reeds eenmaal heeft de lezer het hotel _l'Empereur_ betreden en een
+oogenblik met ons op Nº. 20 aan het ziekbed der jeugdige actrice
+vertoefd; thans leiden wij hem in het daaraangrenzend vertrek binnen,
+welke kamer door den jongen officier Van Guntheim wordt bewoond, en
+waarin die bevallige wanorde heerscht, die het oog meer boeit dan de
+prachtige evenredigheid van een kostbaar gemeubileerd salon.
+
+Het is ongeveer tien uur in den avond. De lamp met een groen sluiertje
+omhangen, werpt een bleek licht door het vertrek. Van Guntheim,
+die, na mevrouw Van Tal met de dames tot aan haar woning te hebben
+vergezeld, te huis is gekomen, zit, half liggende in den grooten
+voltaire, en schijnt in gepeins verloren, althans het theewater,
+dat hem voor een half uur werd gebracht, is geheel van de kook en
+brengt slechts een droevig piepgeluid voort, nu eens het slepende:
+"ik leef nog," en dan weder het klagende: "'k ben zóó weg."
+
+Of Van Guntheim ook naar dat gesleep en zanggepiep luistert, weten wij
+niet, maar 't schijnt toch dat hij luistert, en het bijten op zijn
+zware knevels, 't welk bij hem altijd een zenuwachtige aandoening
+verraadt, doet ons vermoeden dat hij in een onaangename stemming
+verkeert.
+
+Slechts weinige minuten bleef de luitenant nog in dezelfde houding,
+toen hij door eenig geluid in het aangrenzende vertrek zichtbaar
+opmerkzaam werd, zich langzaam uit zijn zetel verhief, en daarna
+behoedzaam op de gesloten middeldeur--die desverkiezende de beide
+vertrekken gemeenschap gaf--toetrad. Met ingehouden adem luisterde hij
+vervolgens naar de afgebroken, zwakke klanken, die in de ziekenkamer
+werden geuit, en hoorde hij langzamerhand duidelijker de hem reeds
+bekende stem der actrice, die de volgende woorden, vermoedelijk in
+ijlkoorts sprak:
+
+"Stil toch! stil! dat handgeklap doet mij zoo zeer;--het hoofd dreigt
+mij te bersten. Vader--o! laat het publiek mij sparen; het weet
+niet wat ik gevoel.--Hoor! daar davert het weer. Waarom?--Omdat zij
+mijn strijd zien, dewijl de boosheid hare netten spreidt. Maar nu,
+Goddank! dat geeft rust--nu is het stil, en toch--ik speel de rol
+van Else, de ouderlievende dochter, die de dwaasheden der ouders
+bemantelt.--Weg! weg met die kransen!--slangen zijn het!--Zie, die
+ze wierpen zitten daar--dáár, met gloeiende aangezichten.--O! wat
+willen zij? Bescherm mij vader, bescherm mij zooals altijd!"
+
+Op deze woorden van de schoone kranke volgde een pijnlijk gekreun;
+en Van Guntheim, wiens hart hoorbaar klopte, vernam nu de woorden
+van Prevost: "Mijn kind! mijn dierbaar kind!"
+
+"Wat is het fraai en heerlijk hier!" klonk de stem der zieke weder:
+"Zie dat jeugdige groen; hoor die vogelen.--Maar stil, wat zachter,--ik
+hoor u anders zoo gaarne, lieve diertjes.--Zie, wat gejoel van
+rijtuigen en menschen! Waarom ons hier niet alleen gelaten?--Zie,
+zij begluren ons en wenden zich van ons af. Waarom? Is dan de Kunst
+onteerend? Hoor: "Een actrice!" Stil!--O God, wat bonst mij het
+hoofd. O! o! mijn vader, bid! bid!"
+
+De zieke zweeg weder, en Van Guntheim hoorde den acteur met een
+onbedriegelijk gevoel van geloof en vertrouwen bidden:
+
+"_Notre Père qui es aux cieux_" en wat er volgde, maar veranderende
+het: "Geef ons heden ons daaglijksch brood," in: "Geef mijn dierbaar
+kind de gezondheid en mij mijn schat weder?"
+
+Toen de vader gebeden had, werd het gesteun der kranke iets minder,
+en de jonge officier was zoo wonderlijk koud geworden.
+
+
+
+Dokter Smits was, zooals wij zagen, nog vóór dat Prevost het publiek
+met den treurigen toestand zijner dochter bekendmaakte, uit den
+schouwburg geroepen, en vernam van de dienstmeid, die hem buiten
+het gebouw wachtte, dat hij in zijn afwezigheid bij twee zieken
+was ontboden.
+
+"Mevrouw Van Tal op de Prinsengracht, en Nº. 20 in het hotel
+_l'Empereur_ hebben om u gezonden," had de dienstmaagd gezegd; en
+Welting, die zijn vriend Smits was gevolgd, vergezelde hem tot aan
+de woning der douairière; belovende, om zich, na eene zaak die hij
+geschikt in dien tijd kon afdoen, naar des dokters woning te begeven,
+waar de vrienden zich dan later in het gezelschap der doktersvrouw
+zouden weervinden.
+
+Johan de dienstknecht opende de deur voor den geneesheer en op diens
+vraag, wie de zieke was, antwoordde Johan:
+
+"O dokter, "t is de oudste juffrouw; z'is van de trappen gevallen
+en ligt sedert mevrouw naar de komedie is, nog maar altijd buiten
+westen. Dina de kamenier was nog geen kwartier geleden even bij
+haar in de zaal; maar toen was er nog geen verandering gekomen. Ik
+zei al," vervolgde Johan met veel wijsheid: "dat ze haar een stuk
+brandend zwam onder den neus moest houden, maar dat durfde ze niet,
+omdat mevrouw--weet u--zoo bang voor brand is. Wat maal je d'r om,
+zei ik, als het maar helpt; maar dat vrouwvolk is altijd wijzer dan
+Salomo's kat." (Johan begreep niet dat hij zich heel aardig met dat
+koninklijke dier in het gelid stelde.) "Neen," besloot Johan: "en
+een bak water over 't gezicht te gieten, daar wou ze ook niet aan,
+omdat mevrouw niet gaarne ziet dat men de meubels bederft."
+
+"Waar is de kamenier?" vroeg de geneesheer die ongeduldig was geworden.
+
+"Dina! Dina!" schreeuwde Johan, zoo hard dat de vestibule er van
+weergalmde.
+
+De kamenier kwam op het geroep spoedig naar voren, en bracht den arts
+naar de zaal waar zich Justine bevond.
+
+Smits onderzocht met die belangstellende nauwkeurigheid, waardoor hij
+zich de achting en het in hem gestelde vertrouwen zoo waardig maakte,
+den toestand van het meisje, 't welk nog altijd bewusteloos nederlag,
+en oordeelde na eenige bekomen inlichtingen, dat een lating hoogst
+noodzakelijk was.
+
+"Dáár dank ik je voor, dokter," zei Dina toen zij hoorde dat hare
+hulp daarbij vereischt werd: "Voor geen twintig gulden; 'k gril als
+ik er aan denk."
+
+"Dan dient mij iemand anders, en wel ten spoedigste te helpen,"
+hernam Smits terwijl hij de kamenier wrevelig aanzag.
+
+Eenige minuten later kwam Stijntje, de keukenmeid, de plaats der
+kamenier vervangen, en openbaarde terstond met een woordenvloed: "dat
+ze zelfs astrant genoeg was om 'en kip of 'en kalkoen te slachten."
+
+Weldra was de lating volbracht, het verband gelegd, en waren door
+Smits de voorschriften en bevelen gegeven, welke hij oordeelde dat
+noodig waren: "Wanneer mevrouw uit de komedie zal zijn teruggekeerd,
+laat mij dan nogmaals roepen," besloot hij; en de kamer verlatende
+ontmoette hij in de gang de juist terugkomende dames.
+
+"_Ha, bonsoir mon cher docteur_," zei mevrouw Van Tal: "U ziet ons
+wel gedérangeerd. Verbeeld u, wij zijn te voet naar huis gekomen. De
+voorstelling met Prevost is niet doorgegaan, en voor de rest dank ik
+er hartelijk voor. Hoe is het met mijne dochter?"
+
+"Zoo zoo!" zeide Smits, met een uitdrukking die niet al te bemoedigend
+was.
+
+"Dus nog al goed," hernam mevrouw Van Tal: "Och ja dat dacht ik
+wel. Nu zij heeft er niets bij verloren; een uur geroep en geklap,
+en dan een wandeling over de morsige straten naar huis! Ga binnen
+dokter; _et toi mes filles_, zoo je bij Justine gaat, zeg haar dat
+mama dadelijk eens komen zal. _Ah, quelle fatigue!_"
+
+Terwijl Charlotte met Jeanne zich gingen onttakelen, traden mevrouw
+Van Tal en de dokter de huiskamer binnen; beiden namen plaats, en
+de douairière, die juist met de aanmerking wilde beginnen, dat zij
+gemeend had den dokter in de stalles te hebben gezien, werd daarin
+verhinderd door den arts, die op zijn eigenaardigen stillen toon zeide:
+
+"De toestand van uw dochter, mevrouw, is niet zoo geheel vrij van
+eenige zorg te wekken als u vermoedt. Als dokter hier geroepen, voel ik
+mij verplicht u te zeggen, dat de val geweldig aan het hoofd schijnt
+aangekomen, en het ware wenschelijk geweest dat er meer spoed met het
+inroepen van geneeskundige hulp was gemaakt. De lating, die uw dochter
+heeft ondergaan, is door mij zoo spoedig mogelijk, doch, in het belang
+der patiënte, wat laat geschied. Ik vrees dat er een uitstorting van
+bloed in de hersenen heeft plaats gehad, welke verder met kracht door
+de voorgeschrevene middelen en het leggen van kompressen moet gekeerd
+worden. Ik zou u deze uitlegging liever hebben bespaard mevrouw, ook
+omdat het nooit mijn gewoonte is om een ziekte voor de betrekkingen
+te omschrijven, doch, uw geringschatting van het ongeval bemerkende,
+rekende ik het mijn plicht om u...."
+
+"Waarlijk, dat is allerliefst dokter; ik ben gevoelig voor die
+goedheid. Ik beloof u heilig, dat ik zal zorgen voor een geregelde
+nakoming van uwe voorschriften. Maar vergeef mij dat ik nog niet
+naar mevrouw Smits informeerde. Is mevrouw welvarende, en de _petite
+famille_?--Zeven nietwaar, en één....?"
+
+Dokter Smits knikte.
+
+"Wel, dat moet een charmant troepje zijn! _A propos_, weet u ook,
+wat de dochter van dien acteur Prevost is overkomen? Is u daar bij
+geval óók geroepen?"
+
+"Ik ben er geroepen," antwoordde Smits opstaande: "maar welke
+haar ongesteldheid is, weet ik niet, aangezien ik _eerst_ hier ben
+gekomen...."
+
+"Natuurlijk," zei mevrouw Van Tal.
+
+"Omdat ik het eerst _uw_ boodschap ontving," hernam Smits met klem:
+"nu ga ik naar het hotel _l'Empereur_."
+
+"Hemel! zult u niet eerst iets gebruiken? De ongesteldheid mijner
+Justine zou mij alles doen vergeten," hernam mevrouw, terwijl zij
+aan het schelkoord trok: "Een glas _petit-Bourgogne_ of....?"
+
+"Vriendelijk dank," zeide Smits: "Ik heb geen tijd te verliezen;
+maar--ik herhaal het mevrouw: verzuim ten opzichte uwer dochter de
+voorgeschrevene middelen niet."
+
+Johan de huisknecht, die nu binnenkwam, kreeg in last om den dokter
+uit te laten, en, na veel respects-verzekeringen aan de familie van
+dokter Smits, uit den mond der douairière, verliet de eerste met
+Johan de kamer, terwijl de moeder, toen zij berekende dat Smits de
+voordeur uit was, zich gereed maakte om hare dochter te bezoeken.
+
+"O! 't Is beter, 't is veel beter," zeide Charlotte, toen zij hare
+moeder in de gang ontmoette: "Zij praat weer. Ik hoorde van Dina dat
+die Smits er zoo'n drukte van had. Och die dokters! hoe meer visites
+hoe liever!"
+
+Mevrouw Van Tal ontdeed zich intusschen van hoed en sjaal, en begaf
+zich toen naar hare dochter.
+
+"Dat wil ik niet, in het geheel niet!" sprak Justine, zonder dat
+zij van de tegenwoordigheid harer moeder bewust was: "Denk je dat ik
+zóó mal naar de komedie wil. Geef mij andere kleeren en ook de speld
+met diamanten......"
+
+"Wel wel, Justine," zei mevrouw Van Tal, op de sofa toetredende:
+"waar denk je nu aan; we zijn reeds lang terug. De voorstelling
+heeft geen voortgang gehad omdat de dochter van Prevost ziek was
+geworden. Het treft al heel goed, want nu zul je er later van kunnen
+profiteeren. Hoe gaat het?"
+
+"Ha, zoo mama," sprak Justine, hare moeder op een vreemde wijze
+aanziende: "ik dacht al dat het te laat was. De dochter van Prevost
+is bij mij geweest, maar zij is leelijk geworden, en ik ...."
+
+"Wel dat is bespottelijk," hernam de moeder: "je hebt gedroomd! Gaat
+het wat beter? _Fi donc!_ je mocht waarlijk wel wat voorzichtiger
+worden. Ik was er om Van Bierenstag verlegen mee; maar ik moet zeggen,
+hij bewaarde zijn _contenance magnifique_."
+
+"Van Bierenstag--juist--ha! wat zei hij ook," hervatte Justine:
+
+
+        "Beauté, génie, amour, furent son nom de femme;
+        ...............................................
+        Sous trois formes au ciel appartenait cette âme."
+        ..................................................
+
+
+"Wie meende hij ook daarmee? Ha! juist--een actrice.--Is dat mogelijk
+mama? En ik--behoor _ik_ ook aan den hemel?--Neen, zie, _ik_ ben
+immers niet schoon,--geen genie--geen....?"
+
+"Stil toch mijn lieve Justine," viel mevrouw Van Tal hare dochter in
+de rede, terwijl zij nu met een angstig gevoel, den strakken doffen
+blik van haar kind opmerkte: "Justine, spreek toch zoo wonderlijk
+niet," en, in het moederlijke hart wakkerde de vonk weder aan, die
+door hoogmoed en wereldzin bijna was uitgedoofd.
+
+Levendiger kwamen haar de woorden van den Franschen acteur, die haar
+in den schouwburg werkelijk,--doch slechts vluchtig hadden geroerd,
+weer voor den geest; "Moeders, mijn dochter is ziek, wat dunkt u,
+kan en mag de _Kunst_ het gevoel onderdrukken?" En, de moeder begon,
+door een heiliger geest verlicht, te beseffen, dat het kunstmatige
+eener gewaande beschaving maar al te dikwijls _haar_ natuurlijk,
+_haar_ moederlijk gevoel had onderdrukt, en--dat de acteur haar een
+bitter verwijt gedaan, maar tevens een heilzame les had geschonken.
+
+In de leerschool der beproeving moest de ontvangene les verder
+onuitwischbaar worden ingeprent.
+
+
+
+"Het doet mij waarlijk leed beste vriend," ving dokter Smits aan, toen
+hij, na ook de tweede patiënte in het hotel _l'Empereur_ te hebben
+bezocht, eindelijk was tehuis gekomen, en met zijne vrouw en Welting
+nog een gezellig uurtje doorbracht: "het doet mij waarlijk leed dat
+mijn zaken mij zoolang je gezelschap hebben doen missen, maar eerlijk
+moet ik bekennen dat de ondervinding dezen avond opgedaan, mij wel wat
+heeft schadeloos gesteld. Ja Welting, het zou--evenals het voor mij
+was--een voldoening voor je geweest zijn, om de waarachtige liefde
+van dien Franschen acteur te hebben gezien; zelden nog ontmoette
+ik zulk een teedere vaderliefde, gepaard met zooveel Godsdienstig
+gevoel. Het was mij daar wél in die ziekenkamer, en meer dan ooit
+kreeg ik de overtuiging, dat een acteur evenzeer als ieder ander
+mensch, een edel hart kan bezitten en een goed Christen zijn."
+
+"Nooit twijfelde ik er aan," zei Welting: "Het is wel _zeer zeker_
+mogelijk, en meer algemeen zou die stand zich kunnen opheffen uit het
+lage, waarin zij veelal ronddwaalt, wanneer de tooneelwerken, zooals
+wij reeds in den vooravond spraken, meer met deugd en Godsdienst
+overeenstemden. Maar zeg mij eens, is die jonge actrice gevaarlijk
+ziek?"
+
+"Wat zal ik je zeggen," antwoordde Smits: "de catharale koorts is
+in zenuwkoorts overgegaan. Wij dokters kunnen de ziekte leiden, meer
+niet. Wat de zieke zelve betreft, zij is jong, en, zoo de natuur met
+Gods hulp de middelen ten goede doet werken, dan...."
+
+"Ja natuurlijk," viel mevrouw Smits hierop in: "dán zal zij
+herstellen. O dominee, u weet niet hoe voorzichtig mijn goede Smits
+altijd zijn voorspellingen doet. Maar lieve," vervolgde zij: "hoe
+is het met mevrouw Van Tal? is die actrice uit de groote wereld ook
+gevaarlijk ziek?"
+
+"Het is haar dochter," antwoordde Smits: "Mevrouw was naar de komedie,
+en ik vrees het allerergste. Zoo ik mij niet bedrieg, zal dat, in vele
+opzichten ongelukkige meisje, aan de moeder een bittere ervaring geven;
+want, op haar herstel heb ik niet veel hoop."
+
+
+
+Ruim een maand na het gebeurde in de vorige bladzijden vermeld,
+was ook het bevallige Baden-Baden in den prachtigen Meidos gestoken.
+
+Van heinde en verre waren reeds de badgasten saamgestroomd, om in
+de heerlijke natuur, tevens den invloed der heilzame wateren te
+beproeven.--Heilzame wateren!--Heilzaam voor de gestellen of voor
+de ziekten, die er naar luisteren willen; heilzaam voor die goed
+geloovigen, waarvoor het denkbeeld: "de baden gebruiken!" reeds de
+genezing in zich bevat; heilzaam voor de zieken of _reconvalescenten_,
+die door afleiding wat moeten opfleuren, maar, die te Baden of Homburg,
+of waar dan ook, evengoed een glas rijnwijn of een kopje koffie
+kunnen gebruiken als het zoo náár smakende water. Uitkomst gevende
+wateren, voor de geneesheeren die hunne patiënten ongaarne onder
+hunne behandeling zien bezwijken. Winstgevende wateren voor al het
+volkje 't welk door zulk een bron zijn bestaan heeft. Zaklichtende
+wateren voor allen die er komen, uitgezonderd voor de weinigen,
+die van de verderfelijke groene tafel een vuil aanklevend geel
+opstrijken; en--doodelijke wateren eindelijk, voor hen, die er met
+vriend Hein als koetsier aankomen, of hen, die aan de gezegde tafel
+het zuurverdiende of zoetgeërfde zien weghalen, met die verwenschte
+onverschilligheid van den croupier, die hun nog voor de oogen staat
+wanneer de pistooltromp reeds de slapen drukt.
+
+Onder de badgasten, die wij op een der liefelijkste Mei-avonden,
+vóór de courzalen zien heen en weer wandelen, herkennen wij weldra
+drie, ons min of meer bekende personen. Twee er van trekken nog al
+de aandacht der overige wandelaars of aan tafeltjes gezetenen tot zich.
+
+"_Pst! waiter, a cup of tea_," riep een Engelschman den elders
+ververschingen aanbrengenden _garçon_ toe.
+
+"_Si' plait m'sieur?_" vroeg de _garçon_, die den Engelschman naderde.
+
+"_A cup of tea.--Pst! waiter, you know that lady with that young
+officer?_"
+
+"_Yes sir_," was het antwoord van den _garçon_, die inmiddels vlug
+rondzag, en op eene andere hem gedane bestelling, het: "_Rüdesheimer
+und drei Gläser; sogleich meine Herren_," deed hooren.
+
+"Kent ge die dame?" hernam de Engelschman, den _waiter_ bij zijn
+buis vasthoudende.
+
+"Ja mijnheer," was weder het bescheid: "zij logeeren in het hotel
+_de la Hollande_. De heer aan haar andere zij is haar vader. Het moet
+een acteur zijn, en het meisje is zijn dochter, en de officier...."
+
+"_Garçon, deux tasses café_," klonk het iets verder, en de
+restauratiebediende, die met al die bestellingen geen tijd meer tot
+praten had, was al verdwenen toen de nieuwsgierige zoon van 't Westen
+verder vragen wilde.
+
+En waarlijk, de schoone dame, die zoozeer de oogen der heeren
+badgasten tot zich trok, was niemand anders dan de schoone dochter
+van den Franschen komiek, de talentvolle en beminnelijke Léonore
+Prevost; en de jonge Hollandsche officier aan hare zijde, die zoowel
+om zijn mannelijk ferm voorkomen, als om het vreemde van zijn fraaie
+_uniform_, de aandacht tot zich trok, was onze vriend Van Guntheim
+in eigen persoon.
+
+Dokter Smits had niet in het ijdele voorspeld. De dag toen het der
+herstelde Léonore Prevost vergund werd, met haar vader den eersten
+wandelrit te doen, op dien dag zag ook mevrouw Van Tal haar kind
+ten grave brengen.--Prevost, o hoe heerlijk was zijn vaderlijke
+liefde en zorg beloond geworden. Mevrouw Van Tal, o wat bittere
+verwijtingen kwelden haar geest: "Groote God," zuchtte zij telkens:
+"waarom dacht ik aan vermaak of étiquette, terwijl ik aan mijn kind
+had moeten denken. Een spoedige hulp had haar misschien gered, en
+nú.... Ik speelde een rol en verdoofde mijn gevoel,--_hij_ was acteur
+en volgde de inspraak van zijn hart. O ik heb veel geleerd. God! Gij
+ontnaamt mij eene dochter; één mocht ik er behouden; ja, ik wil een
+waardige moeder voor haar zijn!"
+
+En Van Guntheim!--Wij zagen hem aan de zijde van mejuffrouw Prevost op
+het terrein vóór de courzalen heen en weder wandelen, en hooren hem
+nu--terwijl Prevost zich, weinige oogenblikken geleden, verwijderd
+heeft--tot het meisje in hare moedertaal zeggen:
+
+"Welk een zaligheid, mijn dierbare Léonore. Wanneer ik die dagen en
+nachten herdenk, waarin ik aan je kamerdeur luisterde en met een
+kloppend hart en vochtig oog je stem in ijlkoorts vernam, en mij
+nu hier in deze lieve omgeving, bij dat frissche groen in het genot
+der streelende muziek, aan je zij zoo gelukkig gevoel, ja, dan is het
+waarlijk alsof ik in een zalige droomwereld leef. En als ik dan tot het
+bewustzijn kom, dat ik mij in de werkelijkheid bevind, dat jij, mijn
+engel, met de weergekeerde blosjes op de wangen, mij toebehoort, en
+mij bemint zooals ik van het oogenblik dat ik je zag, je liefhad, zie,
+dan vervult een dankbaarheid mijne borst die ik niet kan beschrijven."
+
+"O mijn Gérard, wat zal ik op al dat schoone toch antwoorden,"
+sprak Léonore met een stem, die wij wel als die der ijlende kranke
+herkennen, maar die ons toch roert door haar onbeschrijfelijke teerheid
+en zacht welluidenden klank: "Ook _ik_ dank den goeden God, dat Hij
+mij de gezondheid en, naast mijn vader een zoo teederen vriend heeft
+geschonken; maar," vervolgde zij "hoezeer ik de gezelligheid bemin,
+en _mon cher petit docteur_ mij afleiding als weldadig voor mijn
+gestel heeft aangeraden, zoo verliet ik toch liever nu deze drukke
+plaats. Zie, mijn beste vader is daar met eenige heeren in gesprek,
+och zeg hem, als je 't goedvindt, dat wij naar de eikenlaan gaan,
+omdat het daar wat rustiger is."
+
+Weldra was Van Guntheim, na Prevost van het voornemen te hebben
+kennis gegeven, bij zijne Léonore terug, en wandelde nu aan hare
+zijde, meer en meer het gewoel ontwijkende, met de dierbaarste
+vooruitzichten voort.
+
+"En zal het dan geen opoffering voor je zijn," sprak Van Guntheim
+weer, nadat het gesprek eenigen tijd meer door liefdesontboezemingen
+dan door zakelijkheid was gekenmerkt geweest: "zal het je geen de
+minste opoffering zijn het tooneel te verlaten en de lauweren der
+kunst te missen, om met mij den stillen huwelijksweg te bewandelen,
+en alleen mijn hulde en liefde te ontvangen? Zeg, m'n lieve, zal dat
+zelfs geen groote opoffering zijn?"
+
+"Gérard! Gérard!" zeide Léonore met haar kleinen vinger dreigende:
+"dat is nu de eerste maal dat ik je bijna niet lief zou noemen. Weet je
+dan niet meer wat ik vroeger heb gezegd? Hoor dan, mijn lieve vriend,"
+en terwijl Van Guntheim den arm zijner bevallige verloofde nog vaster
+aan zich sloot, vervolgde zij:
+
+"Mijn vader is de zoon van fatsoenlijke doch niet bemiddelde ouders. Al
+vroegtijdig bleek het dat hij de gave bezat om de gebreken der menschen
+in een belachelijk daglicht voor te stellen. Zijn welsprekendheid,
+die dikwerf bleek bij het voordragen van _improvisaties_ of schoone
+dichtstukken, deden mijn grootouders dikwijls den wensch koesteren,
+hem tot predikant--zij waren van de protestantsche religie--te doen
+opleiden. Dewijl hun daartoe echter het vermogen ontbrak; lieten
+zij dien wensch varen, en mijn vader werd op een kantoor geplaatst,
+waar hij wel is waar zijn kennis in vele opzichten verrijkte en zijn
+verstand beschaafde, doch welke werkkring toch zóó weinig met zijn
+levendigen geest overeenstemde, dat hij dringend verzocht het kantoor
+te mogen verlaten, om de schilderkunst, die hem almede niet vreemd was,
+te kunnen beoefenen. In dit verzoek werd eindelijk bewilligd, en werd
+hij alzoo op zijn twintigste jaar _artiste décorateur_. Als zoodanig
+aan het tooneel verbonden, werd de lust al grooter om de talenten
+hem geschonken, op dat tooneel zoo mogelijk tot nut en genoegen
+der menschen te gebruiken. Zijn ouders waren inmiddels gestorven,
+en de vrouw, die zijn echtgenoote was geworden had zijn gezin met
+twee kinderen vermeerderd, waarvan ik de jongste was. De toenemende
+behoeften versterkten nog den drang om zich in een meer voordeeligen
+werkkring te begeven. Een nieuw stuk werd aangekondigd; mijn vader was
+de schrijver; het stuk schetste den losbol in zijn handelingen, die
+hem belachelijk maakten, vernederden, en zoodoende op den goeden weg
+terugbrengen.--De jonge Prevost verscheen in het karakter van François
+Lebrun ten tooneele. Het eerste debuut was schitterend, en--mijn
+vader werd en bleef de lieveling van het kunstminnend publiek."
+
+"_Mais toi ma chère?_" viel Van Guntheim zijn geliefde in de rede:
+"je zoudt mij verklaren...."
+
+"_Tiens! Tiens!_" hernam Léonore: "heeft een Hollander zoo weinig
+geduld? Welnu, je vraagt mij of het mij geen opoffering zal
+wezen. Luister:
+
+"Mijn lieve moeder werd mij al vroeg door den dood ontrukt; Joseph,
+mijn achtjarige broeder, volgde haar weinige weken later in het
+graf. Mijn vader was troosteloos, en, alleen het bezit zijner Léonore
+lenigde zijn namelooze smart. Mijn vader verliet het tooneel, en drie
+jaren leefden wij in stilte en liefde op het land; maar die rust
+mocht niet van duur zijn. Het handelshuis, waarin mijn vader zijn
+overgewonnen kapitaal gevestigd had, failleerde, en, om ons voor gebrek
+te bewaren, moest hij zich opnieuw aan het tooneel verbinden. Onder
+mijns vaders leiding werd ik opgevoed, aan hem alleen ben ik alles
+wat ik weet en ben verschuldigd; hij was het die mij van God en het
+eeuwige leven sprak; hij was het, die mij tegen de verleidingen der
+wereld waarschuwde en mij met behulp van een waardig evangeliedienaar
+tot lid der protestantsche kerk deed aannemen. Toen was ik zestien
+jaren oud. Meestal wanneer mijn vader bij de repetities of opvoeringen
+tegenwoordig was, vergezelde ik hem, en ofschoon het leven der actrices
+mij dikwerf tegenstond, zoo kwam toch langzamerhand de begeerte bij
+mij op, om het pad der kunst zelve te betreden. Geloof niet _mon
+cher_ Gérard," ging Léonore met een licht blozen voort: "dat ik de
+actrice werd, die alle rollen, onverschillig van welken aard ook,
+op mij nam. O neen; ik raadpleegde--toen vader na eenig aarzelen in
+mijn voornemen had bewilligd--steeds _zijn_ oordeel en _mijn_ geweten;
+en, vond mijn hart de vrijheid om in de gezegde rol op te treden, dan
+speelde ik met overtuiging en lust, maar leerde tevens, ofschoon de
+lof mij had kunnen bedwelmen, dat het _ware goede_ helaas! niet wordt
+begrepen, en het zinnelijke het meerendeel houdt opgetogen. Drie jaren
+heb ik alzoo bij afwisseling het tooneel betreden, maar, hoe langer ik
+speelde hoe meer mij de bedorven richting van het publiek verdroot;
+het gebrek aan degelijke stukken, vooral in het soort waarin mijn
+vader bemind is, en waarin ik hem ter zijde stond,--want zonder hem
+speelde ik nooit--bracht mij alweder tot het besluit, om het tooneel
+te verlaten, of althans slechts dán te spelen, wanneer ik in mijn
+lievelingsrollen kon optreden. Zoo kwamen wij in den vacantietijd in
+Holland; ik werd ziek...."
+
+"Herstelde--en werd de verloofde van den gelukkigsten sterveling
+onder de zon," viel Van Guntheim in: "O! Léonore, gezegend was het
+uur toen mijn hart trilde bij de verzekering van je wederliefde;
+gezegend is mijn lot, daar ik de kostbaarste parel gevonden heb."
+
+"En die parel is--een arme actrice!" zeide Léonore, met een
+ongekunstelde stembuiging, die Van Guntheim werkelijk roerde.
+
+"Een arme actrice!" herhaalde Van Guntheim: "Gode zij dank een _goede_
+actrice. Wat is de wereld, wat is vooral de groote wereld anders
+dan een warnest van acteurs en actrices? Ieder speelt er zijn rol,
+dikwijls voor zich zelven én anderen gevaarlijk; wel hem die, acteur
+op de planken, maar mensch, rechtschapen en goed in de samenleving is."
+
+
+
+Eenige dagen later, voeren wij u uit het schoone
+Baden-Baden--gemakshalve met de eerste klasse van den spoortrein--naar
+Maintz; van Maintz naar Frankfort aan den Main,--die schoone vrije
+stad, waar de kogels van 't jaar 1848 u nog in de muren der huizen
+worden aangetoond; sporen vervolgens naar Coblentz, en stappen op
+de stoomboot "De stad Bonn," om daarmede de reis naar 't vaderland
+te vervolgen.
+
+En nu, welkom! welkom in de plaats van waar wij uitgingen, en--daar
+wij toch aan het welkom heeten zijn: welkom! in de met loovers en
+bloemen versierde appartementen van den Franschen komiek Prevost,
+die reeds sedert zes weken met zijn Léonore en zijn aanstaanden
+schoonzoon in het hotel _l'Empereur_ is teruggekeerd.
+
+Léonore was de bruid; en Van Guntheim was,--dronken of duizelig kan
+het niet genoemd worden,--Van Guntheim was wonderlijk van vreugde.
+
+Het oogenblik, waarin wij het jonge paar wedervinden, is, uit de
+bruidsdagen, niet het aangenaamste; het was _receptie_. Van Guntheim
+zat naast zijn bevallige bruid op een fraaie, met rood trijp bekleede
+_causeuse_.
+
+"Wat heeft ze aan?" Wacht, wij zullen het eens goed opnemen. Een wit
+zijden gedamasseerd kleed, waarvan het lijf en de loshangende mouwen
+met echte kanten zijn gegarneerd, omgeeft haar slanke gestalte. Haar
+heerlijke zwarte lokken, die langs de blanke slapen golven, worden
+bedekt door een kransje van heerlijk bloeiende oranjetakjes; aan het
+rechtervoetje, dat een weinig te voorschijn komt, bespeuren wij een wit
+satijnen schoentje, terwijl de handjes in wit glacé gesloten, werkzaam
+zijn, te weten: het linker met de beantwoording van een teederen druk
+des bruidegoms, en het rechter met het vasthouden van een prachtigen
+porte-bouquet, mede een der vele geschenken van haar dierbaren Gérard.
+
+En hij? Wel, Van Guntheim was natuurlijk in uniform; met de
+laatste bevordering was hij eerste luitenant geworden, en door de
+vergunning tot het huwelijk--na de onvermijdelijke storting daaraan
+verbonden--gloeide zijn hart, behalve voor zijne bruid, wel het meest
+voor Vorst en Vaderland.
+
+Na alzoo eenigen tijd het jonge paar, met hunne betrekkingen--het
+waren de vader der bruid en een tante, benevens twee nichten des
+bruidegoms--alsmede de komende en vertrekkende heilwenschers,
+meerendeels officieren met hunne vrouwen of dochters, te hebben
+gadegeslagen, werd de deur van het receptie-vertrek opnieuw geopend,
+en kwam de jonker Van Bierenstag met--ja, met de douairière Van Tal
+in den zwaren rouw het vertrek binnen, tot onuitsprekelijke verbazing
+van den verloofden luitenant.
+
+Het gelaat der dame teekende een werkelijke ontroering, en--toen zij
+het jonge paar was genaderd, en door Van Bierenstag aan de bruid als
+mevrouw Van Tal was voorgesteld, zeide zij met eenige trilling in de
+stem, ofschoon zij anders het Fransch zoetvloeiend sprak:
+
+"Weinige maanden geleden had ik meermalen het genoegen den thans
+gelukkigen bruidegom in mijne woning te zien. Sedert dien tijd zag ik
+hem niet terug. De oorzaak van zijn terugblijven ligt voor mij niet
+meer in het duister, en wat zijne gevoelens omtrent mij ook wezen
+mochten, door den welgemeenden heilgroet, dien ik hem hier aan de
+zijde zijner waardige en schoone bruid kom brengen, vertrouw ik dat
+hij voortaan mijne vriendschap niet zal versmaden, maar dikwerf met
+zijn jonge gade mijn woning zal betreden. Mag eene bejaarde vrouw, die
+in de laatste maanden veel leeds wedervoor, en tevens aan uwen vader,
+beminnelijke bruid, de meeste verplichting heeft,"--Van Guntheim en
+Léonore zagen elkander verbaasd aan, terwijl het gelaat van Prevost
+mede verwondering teekende: "mag een bejaarde vrouw," vervolgde de
+douairière; "een moederloos jeugdig echtpaar, dat gemis eenigszins
+vergoeden: in mijn hart is eene plaats voor ulieden geopend: door de
+ontvangene leering, door het geleden verlies.
+
+Mevrouw Van Tal hield op met spreken. De woorden hier geuit, hadden
+haar veel, oneindig veel gekost, en nu--nu haar hart ontlast en de
+overwinning op zich zelve behaald was, nu behield zij nauwelijks de
+kracht om zich staande te houden en het min of meer verwarde antwoord
+van den bruidegom aan te hooren. Van Guntheim drukte haar, evenals
+zijne bruid, ten slotte hartelijk de hand, waarna de douairière, door
+den franschen komiek in persoon naar een zetel werd geleid, en daar,
+door het gebruik van een glas water, hare kalmte weldra terugbekwam.
+
+
+
+"Die papieren! die ellendige papieren! Het is om dol te worden!" riep
+Van Guntheim, toen de dag waarop het huwelijk zou voltrokken worden,
+verloopen, en de gezegde kwelgeesten voor bruidegoms, nog niet waren
+aangekomen.
+
+"Maak je daarom niet driftig mijn Gérard," zeide Léonore, die in het
+stellige vooruitzicht om den beminde als echtgenoot te bezitten,
+dit kleine uitstel niet zoo ongevallig was: "Heden of morgen, dit
+blijft immers hetzelfde."
+
+Juist wilde de teleurgestelde bruidegom een zacht verwijtend antwoord
+geven, toen een bediende van het hotel binnentrad, den luitenant
+naderde, en hem een zwaar verzegelden brief overhandigde.
+
+"Ha!" riep Van Guntheim, doch ziende dat de brief geen stempel of
+postmerk droeg, en derhalve niet de verwacht wordende zijn kon, ging
+de vernieuwde teleurstelling in een natuurlijke nieuwsgierigheid over,
+waarin Léonore en de overige betrekkingen deelden.
+
+Spoedig was het zegel verbroken, en las van Guntheim tot zijn niet
+geringe verbazing, de volgende regelen:
+
+
+"WelEdel Gestrenge Heer!
+
+"Van den man dien gij thans uw schoonvader noemt...."
+
+"Nog niet," zeide Prevost glimlachende.
+
+"Helaas!" riep van Guntheim, en las voort: "mocht ik leeren wat
+ouderliefde beteekent. Mijn hart dankt er hem voor, en om die
+dankbaarheid meer werkdadig te toonen, zoo smeek ik hem mij te willen
+toestaan, zijne dochter, uw jonge gade, als dochter te mogen beminnen,
+terwijl ik haar als zoodanig, een kapitaaltje waag aan te bieden,
+dat mijn eenig overgeblevene dochter mede volgaarne afstaat.
+
+"Ik weet het, aan middelen ontbreekt het u niet, doch wellicht zal
+het der jonge gade niet ongevallig zijn om uit eigen fondsen dat
+geluk rondom zich te verspreiden, 't welk zij zelve zoo waardig is
+te genieten, en dat haar zoo hartelijk wordt toegebeden door hare,
+en ook u, moederlijk toegenegen vriendin:
+
+Douairière Van Tal."
+
+"P. S. Zoo ik het geluk mag smaken een toestemmend antwoord te
+ontvangen, zal de uitbetaling van twintig duizend gulden aanstonds
+volgen."
+
+
+De uitwerking van dezen brief was: verbazing,--maar de belanghebbenden
+moesten geen menschen zijn geweest, zoo het antwoord niet geheel naar
+mevrouw Van Tals genoegen ware uitgevallen.
+
+Het zonlicht van den volgenden dag bescheen een verrukt jeugdig
+echtpaar. Met de koets, waarmede het huwelijksreisje werd begonnen,
+bracht het jonge paar nog eerst een kort bezoek bij mevrouw Van Tal.
+
+De douairière was hartelijk, en had den tooneelrok _du beau monde_
+geheel uitgetrokken.
+
+Charlotte zag bijzonder wit toen zij Léonore de hand reikte....
+
+Van Guntheim zag rond, en vóór zich en naast zich, alsof hij nog niet
+geheel van de kerkplechtigheid bekomen was. En Léonore.... welke
+pasgehuwde maagd heeft niet iets buitengewoons, iets opmerkelijk
+_interessants_?--Léonore sprak met tranen van velerlei aandoening,
+woorden van innigen dank, en schreide nog in het rijtuig, totdat
+de dierbare echtvriend, door zoeten kout, en de teederste kussen,
+haar weer een lachje op het vriendelijk aangezicht tooverde.
+
+
+
+En nu, goede reis mijnheer en mevrouw Van Guntheim; blijft niet
+al te lang uit, want papa Prevost, die nooit meer ten tooneele
+zal verschijnen, weet met zijn leegen tijd geen raad. Alleen het
+stellen van geschikte tooneelstukken tot beschaving en opleiding
+van den mensch, geeft hem eenige afleiding, maar Léonore moet die
+eerst goedkeuren, en dan moeten ze nog in de Hollandsche taal ten
+gebruike zijner nieuwe landslieden worden overgezet. Van Bierenstag,
+die somwijlen bij Prevost een glas wijn komt drinken, heeft zich
+bereid verklaard die overzetting te beproeven, terwijl wij ten slotte
+vermelden, dat de jonker meer dan vroeger het huis van mevrouw Van
+Tal bezoekt, hetgeen misschien met Charlotte nog wel--Maar dat moeten
+wij afwachten.
+
+
+
+
+
+DE VRIEND VAN DEN HUIZE.
+
+
+"Heel lief, Suus, speel maar gerust door; ik hoor je best al praat
+ik. _De Reeverie_ hé? Allerliefst!"
+
+"Neen, de Waanzinnige wals!"
+
+"Ah juist, de Waanzinnige wals; die andere is, als je zoo gauw met de
+vingers moet tikkelen, precies! Ja wel, ik hoor je heel goed.--Wat
+ik ook zeggen wilde mijnheer.... er is weinig bijzonders op die
+verkooping; de burgemeester schijnt geen liefhebber van mooie boeken
+te zijn geweest. Eenige Grieksche, Latijnsche, Hebreeuwsche, Fransche
+en Duitsche werken, maar vuil, weinig werken van smaak. 'k Had zoo
+gehoopt dat de werkjes van.... och!? er compleet zouden zijn, dezelfde
+van wien ik u laatst "_De min_" heb voorgedragen, toen u allemaal zoo
+moest lachen.--Suze, als ik om moet slaan, roep me dan maar.--Neen,
+die goeje man heeft weinig met de "letterituur" op gehad.--Och! op
+een dorp! Behalve hier en nog een paar families, heb ik volstrekt
+geen liefhebberijen gevonden.--Er was beeldig porselein mevrouw,
+lange leizen, zes merken. O wacht Suze.... Zie zoo!"
+
+De persoon, die van de piano, waar hij voor het spelende meisje
+'t muziekblad had omgeslagen, naar zijn stoel bij den warmen haard
+terugkeerde, heette Barend Flitz, en was de eenige zoon van mijnheer
+Flitz en mejuffrouw Flitz, geboren.... dat weet ik niet.
+
+Wat mijnheer Flitz Senior in vroegere dagen geweest was, 't
+zij stukadoor of metselaar, of wat ook; sommigen waren wel zeer
+nieuwsgierig geweest om daarvan het rechte te weten, doch, nadat
+de heer Flitz Junior, op _Vredelust_ bij den rijken heer Gliekke
+vriendschappelijk werd ontvangen, overtuigd als deze was dat de heer
+Flitz Senior fatsoenlijk rentenierde, en zijn zoon--candidaat-notaris,
+_eenmaal_ ook notaris zou worden, hield men het in 't dorp ook voor
+vast, dat de candidaat Flitz, die op 't kantoor van Van Saffelen
+"in de leer was," de zoon van fatsoenlijke lieden moest zijn.
+
+
+
+Wij zullen u, waarde lezer, niet langer met de Flitzen bezig houden,
+maar alleen den jongen candidaat wat nader beschouwen, om daarna den
+slappen draad van het gesprek weer op te vatten.
+
+Barend was acht en twintig jaren oud, zijn gelaat, niet onaangenaam
+van uitdrukking, bezat echter niets, 't welk het een of ander deed
+verwachten. Wilt gij zijn signalement?
+
+Voorhoofd, rond; oogen, bruin; neus, ordinair; mond, dito; kin, ovaal;
+haar bruin; baard ros; (_collier d'amour_); merkbare teekenen.... Ja,
+merkbare teekenen, dat was voor den steller van Barends reispas, toen
+deze weinige jaren geleden, een Duitsch reisje--naar Cleef--maakte,
+een moeielijke taak geweest om in te vullen, want om te zetten: "een
+bult" dat was wat erg, "een hooge rug" dat stond zoo vreemd, en, als
+hadde hij dat merkbare teeken _niet_ bemerkt, zette hij, tot Barends
+overgroote vreugde zoo'n krommige streep, zoodat de candidaat toen
+tot de volle overtuiging kwam, dat.... de menschen 't niet eens zagen.
+
+Barends karakter?--'t Woord in den zin van hoedanigheden, want Barend
+kon niet precies een man van karakter genoemd worden,--zijn karakter
+was werkelijk niet slecht. De jonge Flitz was beleefd, goedgeefsch,
+kerksch, netjes op zijn kleeren. Of hij eenmaal van veel _talenten_
+rekenschap zou hebben af te leggen, dat gelooven we niet, maar toch,
+Barend sprak veel over zijn talenten. Ten eerste speelde, of liever
+_blies_ hij de fluit, zonder zich evenwel machtig veel om al die
+vreemde poespas van woorden te bekreunen, waar een muziekstuk doorgaans
+"mee gelardeerd is." 't Woord _Andante_ vond hij nog steeds een
+vreemde meisjesnaam, en dat Suze den jonkman volstrekt niet begrepen
+had toen hij eens op de woorden _Andante con Expressione_ wijzende,
+lachende had aangemerkt, dat dit alweer een stuk expres voor _Andante_
+was, valt licht te begrijpen, doch,.... waar is de jonge dame, die
+een jonkman een aardigheid hoort debiteeren waarom hij zelf lacht,
+en vragen durft: "Wat meent u?" Men maakt niet gaarne een mal figuur.
+
+Enfin, Barend was een fluitist, en een "resitateur," zooals hij 't
+noemde, zoogoed als de beste rederijker. 't Schip van Klaassens kon
+hij verschrikkelijk doen _krakken_, en terwijl zijn hoofd een brandende
+lont scheen, in de lucht doen bersten dat men er koud van werd--waarbij
+de beide handen dan aantoonden dat de lucht boven het hoofd was.
+
+Dichten?--Ja, een dichter, daar wilde hij zich "niet zoozeer voor
+uitgeven." Maar een versje, om, "onder de roos voor te dragen,"
+ja dat wou hij niet ontveinzen. Onder anderen één, over de wolken,
+waar hij, heel aardig, de plaats van den ouden heer, een buitentje
+in de provincie Holland dat _Wolkensteijn_ heette, in had te pas
+kunnen brengen, doch welk _Wolkensteijn_ hem drie slapelooze nachten
+had gekost, dewijl er in de heele Dictionnaire geen rijmwoord voor
+"Steijn" was te vinden geweest. De grootste dichters zouden er voor
+gestaan, of zooals Flitz zeide "op gezeten" hebben. Had de plaats
+_Wolkenstijn_ geheeten, dan had "vader Rijn"groote dienst kunnen
+doen, of _Wolkenstei_n, dan had "_klein_" een geschikt rijmwoord
+kunnen worden, maar met die ongelukkige _eij_ was er geen licht
+gekomen, zoodat hij--wel jammer--_Wolkensteijn_ uit de wolken had
+moeten laten. Soms viel Barend--volgens eigen verklaring--en wel bij
+"perferentie," in 't komieke. In 't soort pas genoemd, had hij iets
+over kraamvisites gemaakt, waar hij alles in te pas had gebracht
+tot....
+
+
+        "Een suikre muis, In kluis."
+
+
+Waarlijk, de aspirant-notaris was niet kwaad, niet onaardig, en kon nog
+al _doorslaan_. De notaris Van Saffelen beweerde, dat hij heerlijk mooi
+kopieerde, en, in 't omberen was Barend van zessen klaar. Misschien
+dat de heer Gliekke _daarom_ de conversatie met den jongen Flitz zoo
+bijzonder aangenaam vond; althans drie malen in de week was 't vast
+dat Barend op _Vredelust_ ging dineeren om daarna wat te musiseeren,
+te résiteeren, te praten, en ten slotte--dat heet van halfacht tot
+halfelf--een partijtje te maken.
+
+Barend was in Holland geboren, en kwam op zijn vijftiende jaar naar
+het Geldersche dorp B., om er van den genoemden notaris, die in de
+Haarlemsche Courant een jongeling ter opleiding had gevraagd, die
+opleiding te ontvangen.
+
+Dertien jaren woonde hij alzoo in het vreedzame dorp, en, was Barend
+in de weinige fatsoenlijke huizen--dat wil zeggen, de huizen waarin
+tapijten liggen en voor welks ramen meubelgordijnen hangen--tamelijk
+reçu, 't heette algemeen dat hij op _Vredelust_ de huisvriend was,
+en, niet alleen dat het zoo heette, maar 't was ook zoo.
+
+Ofschoon wij beloofden, na een nadere beschouwing van den heer Flitz
+Jr., terstond weer den draad van het gesprek te zullen opvatten,
+zoo nemen wij toch de vrijheid--'t gaat geregelder in eens door--om
+nog met een paar woorden van de leden te spreken, die te zamen het
+gezin uitmaken waarvan Barend de huisvriend is.
+
+Mijnheer Gliekke had nog al aardig "gekoopmand"; hij moest er, na al
+wat men zag en hoorde, warmpjes inzitten. Een zwakke gezondheid, zoo
+beweerde men, had den man doen besluiten het werkzame vermoeiende
+stadsleven met het stille gezonde Geldersche dorpsleven te gaan
+verwisselen, doch de plattelands-heelmeester verzekerde, dat hij in
+de zes jaren dat Gliekke te B.... woonde, geen tien gulden aan hem
+verdiende, zoodat hij de goede, vroegere bewoonster van _Vredelust_,
+die altijd zoo schrikkelijk sukkelde, wel tienmaal daags uit Holland
+terugwenschte; terwijl de dorps-apotheker telkens met een vuistslag
+beweerde, dat het een schandaal van 't gouvernement was, dat er
+geen belasting op die ellendige huis-apotheekjes bestond, wanneer ze
+althans van elders werden meegebracht.
+
+Mijnheer Gliekke was.... mijnheer Gliekke. De man, die een werkzaam
+leven geleid heeft, kan zich moeielijk aan lediggang gewennen, maar
+'t gaat toch beter dan dat een lediglooper zich aan drukken arbeid
+gewent, althans mijnheer Gliekke klaagde nooit over zijn tegenwoordigen
+staat. 't Moet echter ook gezegd worden, dat hij nog altijd werkzaam
+was. 's Zomers vischte hij, en liep de spergebedden af; als 't herfst
+werd ging hij geregeld driemalen daags de geheele plaats door om de
+lijsterstrikken na te zien en, kwam de jacht open, dan jaagde hij,
+trots den wankelenden staat zijner gezondheid, van 's morgens vroeg
+tot 's avonds laat, ten minste hij liep met 't geweer; en 's winters,
+ja, dan las hij, en knoopte netten, en ontving visites, maar was
+_dán_ eerst recht op zijn dreef, wanneer hij met Flitz en mama aan
+'t ombertje zat.
+
+Mama was, evenals haar echtvriend, een heel best mensch. Ze schikte
+zich buiten heel goed. De komedies en concerten in stad betreurde ze
+niet, want daar had ze genoeg van, en och! daar zat het geluk toch
+niet in. Ze leefde voor haar huis; maar veel conversatie, dáár hield
+ze ook niet van.
+
+Suze! Ha! denkt de lezer, daar krijgen wij weer gitzwarte oogen,
+en golvende lokken, en albasten boezems, en krijtwitte handjes
+en. satijnen kleedjes, en poppenvoetjes, die er onder uitkomen.
+
+Verschooning, _ditmaal_ niet. Wij kunnen op 't oogenblik dien romantoon
+niet vatten, en willen omtrent Suze alleen onzen Barend hooren zooals
+hij zich over haar aan een vriend der kinderjaren uitliet, toen die
+vriend hem te B.... kwam bezoeken.
+
+"'En aardige meid," zei Flitz: "z' Is niet groot, maar ook lang
+niet klein; al sloeg je me dood, dan zou 'k niet weten hoe d'r haar
+is.... blond!.... bruin!.... neen _toch_ blond!.... afin! 't doet er
+ook niet toe; _donker_ blond weet je; aardige oogjes, ze kan je d'r
+zoo mee aanzien, en de muziek leest ze d'r mee van 't blad, net als
+jij of ik de krant; 't neusje is nog veel kleiner dan dat van d'r
+mama,"--de vriend had mama nooit gezien--"en 't mooiste van alles is
+nog d'r mond; jongens, daar heeft ze zulke weergasche mooie tanden in,
+zoo blank,"--Flitz werd poëtisch--"zoo blank als een zieltje! En als ze
+dan d'r nieuwe blauwe aan heeft, met zoo'n open lijf, met sjemizetjes,
+weet je, sakkerloot, kerel!"--Flitz geraakte in vuur--"dan heb je werk
+om je kontanance te houden. 't Is tusschen ons heel familiaar: Suze
+en Barend, weet je. O! hé zoolang al; nog vóór dat ik 't candidaats
+gedaan had.--'k Heb maar te zeggen: Suze dit of dat, dan is 't dadelijk
+klaar, bij voorbeeld met piano spelen; 'k kan alles van d'r gedaan
+krijgen. Waarachtig kerel--maar, onder de roos hoor je--z' is zoo
+gek naar me als 't wezen kan, en 't moet je nooit verwonderen weet
+je,"--Flitz viel in 't komieke--"als je t' eeniger tijd de namen,
+Flitz en Gliekke nog eens in de krant boven elkaar ziet staan."
+
+Zóó had Barend Flitz zich in vertrouwen uitgelaten, en wanneer Suze,
+die weldra twintig jaren zou zijn, ook eens in vertrouwen tot een
+vriendin had kunnen spreken,--maar helaas! ze had er te B. geen
+gevonden, en aan eene moeder kan men toch ook niet _altijd_ zoo _alles_
+en _alles_ zeggen--had ze _kunnen_ spreken, dan gelooven wij dat Suze
+zoo omtrent het volgende zou hebben meegedeeld:
+
+"'k vind het altijd maar prettig wanneer Flitz komt, dan hooren we
+ten minste nog eens 't een en ander, en komt mama daardoor ook tot
+zitten, terwijl dan in ieder geval het onophoudelijk gehaspel over de
+booien een einde neemt. 't Is juist geen overvlieger, en van de muziek
+gevoelt hij zooveel als zijn fluit, terwijl _ik_ zijn réciteeren niet
+zoo _bijzonder_ kan vinden; maar als ze zeggen _een bult_, dát is
+nietwaar; hij moet als kind veel voorover hebben gezeten, en nu _nog_
+dat onophoudelijk schrijven, nietwaar....? Mama vindt, dat zijn oogen
+zoo groot, ze zegt kalfachtig zijn--maar dat vind ik in 't geheel
+niet. Hij heeft waarlijk iets liefs in de oogen; en altijd is ie zoo
+netjes; en geen leelijke baard ook; en zoo voorkomend. Wanneer hij
+naar stad gaat, wil ie alles voor me meebrengen. Laatst nog stramien
+en wol; hoe precies had hij al die kleuren uitgezocht. Ik _zelve_
+zou 't misschien niet zóó gedaan hebben. Garen en band, en--vin'je
+'t gek?--tot een korsetveter toe; och, alles! en altijd met evenveel
+pleizier.--'t Is waarlijk een goeje jongen, en bijna de eenige,
+dien we op _Vredelust_ te zien krijgen. Vroeger in Amsterdam, o,
+hé! dat was heel wat anders; toen kwamen er veel heeren en dames
+bij ons aan huis; maar 'k herinner ze mij niet best. 'k Was veertien
+jaar toen ik hier kwam, dus kun je nagaan.--De neven Gliekke en Vos,
+die soms komen logéren, praten altijd over zaken en politiek; da's
+vervelend. Neen, Barend is meegaande; en wie zal zeggen dat hij niet
+evengoed als Van Saffelen eenmaal verkoopingen zal kunnen houden en
+testamenten maken; wel zeker, evengoed; en het meisje beklagen dat
+zijne vrouw wordt.... neen, dat zal ik in 't geheel niet."
+
+Wij gelooven vast dat Suze zóó zou gesproken hebben; en ofschoon dwalen
+menschelijk is, wij hebben toch eenigen grond voor onze meening,
+want daden zeggen veelal meer dan woorden; en wáár was het, dat de
+aanvallige brunette altijd, als ze thee schonk, in Barends kopje een
+lepeltje suiker meer deed--want, van zoet hield hij machtig veel--en,
+wáár was het ook, dat ze altijd lachte, wanneer ze uit de verte hoorde,
+dat Barend een vôle gedéclareerd had.
+
+"Zie zoo," zei Flitz, toen hij, na 't muziekblad te hebben omgeslagen,
+in zijn armstoel neerviel, en de niet zeer lange beenen over elkander
+sloeg: "ik sprak van lange leizen.... of wel, van liefhebberijen;
+ja, 't zal me eens benieuwen of er met een nieuwen burgemeester
+niet wat meer leven in B.... zal komen; 'en cassinootje zooals ze in
+E.... hebben, moet heel aardig zijn; of 'en rederijkerskamer; dan kan
+_ik_ met _De min_ beginnen; een dansje na, Suze desnoods op de piano,
+en ik op de fluit."
+
+De aanstaande Rederijker, die vooral met den laatsten zin zoo'n
+schoone proeve zijner welsprekendheid gaf, had, toen hij van den
+nieuwen burgemeester gewaagde, iets in zijn blik dat Suze indien zij
+'t had kunnen opmerken, misschien wel aardig zou genoemd hebben. De
+heer Gliekke, die half aan de Waanzinnige wals en half aan zijn gast
+behoorde, vraagde na een kleine pauze:
+
+"Al iets gehoord van den _nieuwe_, Flitz?"
+
+"Burgemeester?" vraagde de candidaat notaris. Mijnheer Gliekke knikte,
+terwijl zijn wijsvinger een orkeststokje geleek waarmee de Waanzinnige
+wals moest worden in stuur gehouden.
+
+Flitz zette een Zondagsgezicht en terwijl hij den pook nam om 't
+vuur te.... maltraiteeren--dat woord gebruikte mevrouw Gliekke altijd
+wanneer haar kooltjes, voor den doofpot geschikt, onbarmhartig werden
+stukgewerkt--zei hij heftig: "Ja, h'm! niets gehoord....! 't Zal me
+eens benieuwen!"
+
+Gliekke kon niet denken dat hij zoo nabij een nederigen "zolisitant"
+was gezeten, en hernam dus nog altijd maatslaande:
+
+"Je weet er zeker meer van.--Haspels....? Meijer toch niet....?"
+
+"'k Weet er niets van, volstrekt niets," zei het Zondagsgezicht;
+en, dat hij op _Vredelust_ thuis was, bewees zijn getrommel op de
+speeltafel, waarmee hij Suzes bevallig en welluidend spel, tamelijk
+onwelluidend accompagneerde.
+
+
+
+Vijf weken zijn er ongeveer verloopen.
+
+De candidaat-notaris heeft weer bij den ex-koopman gedineerd. 't Was
+een eenvoudig haasje; heel smakelijk--wezenlijk door den gastheer
+zelf geschoten!
+
+Wanneer het haasje de geschiedenis zijner laatste levensdagen had
+kunnen vertellen, dan zou er misschien een volgend aandoenlijk
+verhaal aan 't licht zijn gekomen: Verschrikt opgevlogen,.... een
+knal,.... nog een knal,.... een pijnlijk gevoel in den rechter
+achterpoot,.... en akelige loop van meer dan een uur lang, met
+een ander viervoetig wezen achter zich;.... 'en sprong over een
+sloot,.... te kort,.... een val in 't lies; geen macht om zich op te
+heffen,.... 'en viervoetig wezen, dat over hem heen vliegt en met den
+klauw 't puntje van zijn rechterlepel aanraakt, zonder zijn prooi te
+bemerken.--Onrust,..... Avondschemering,..... nacht!--------Nieuw
+daglicht,.... veel pijn,.... gescharrel,.... gerucht in de
+verte,.... gepraat,.... hondengeblaf;.... 'en nieuwe poging om te
+ontvluchten,.... vergeefs,.... 'en verschrikkelijk lang monster,
+met een jas aan en een hoed op, loopende op de achterpooten, een
+langwerpig ding--dat wel van hout en ijzer schijnt te wezen--in
+de voorpooten geklemd,.... 'en vreeselijk bedwelmenden slag op het
+hoofd,.... een blik om genade naar boven.--Gepraat,... een dreunende
+knal!... ijselijke pijn!!... 'en duizeling tot besluit.
+
+Arm haasje! Maar 't had lekker gesmaakt, en den jager was door den
+huisvriend een toost gebracht, waarbij deze weer in 't komieke was
+gevallen, met de verklaring: dat de dischgenooten den edelen jager
+eigenlijk een dienst hadden bewezen door zijn prooi een eerlijke
+begrafenis te bezorgen.
+
+'t Was na het dessert, terwijl papa Gliekke, misschien nog vermoeid van
+zijn jachttochten, de knoopjes van zijn vest scheen te beschouwen,
+en telkens zijn kin in de stropdas deed zinken, en mama Gliekke
+haar turfkooltjes inrekende--dat Barend Flitz zeer nabij juffrouw
+Suze stond, en haar iets toefluisterde, 't welk hij tot hiertoe als
+een diep geheim in zijn boezem bewaarde, maar dat hem op den duur te
+benauwd werd. Hij fluisterde van een "rekest" dat hij in zee stuurde,
+naar Den Haag, zonder er iemand over te spreken, een rekest om het
+burgemeesterschap te B.... 't Duurde lang eer die groote heeren tot
+een besluit kwamen; met iederen dag die er verliep, werd hij ook
+"meer kurieuser," zoodat hij 't nu maar aan Suze zei, maar heilig! ze
+moest er niet van spreken, hij wou 't volstrekt niet weten. Als
+'t goed uitviel dan zou 't heel wat opzien geven, en zijn laatste
+woorden waren:
+
+"Suze wat denk je?"
+
+Suze wist niet wat ze denken moest, maar zei:
+
+"'t Idee alleen!" en ze lachte hardop, zóó hard dat Papa Gliekke
+eensklaps uit zijn stropdas verrees, en vraagde wat er gebeurde,
+en Mevrouw Gliekke in ernst verzekerde dat Suze haar deed ontstellen.
+
+Och! het geheim brandde den goeden candidaat heden namiddag toch
+verschrikkelijk, verschrikkelijk! op het hart. Eerst verzekerde
+hij dat het malligheid van Suze was, en toen dat het _niets_ was,
+en daarna dat hij eigenlijk te veel vriendschap genoot om geheimen
+te hebben, en dat het tóch uit moest komen, en ten slotte, dat hij
+'t dan maar zeggen zou.
+
+Mijnheer Gliekke, pas uit den dut gekomen, en mevrouw uit eene
+huishoudelijke berekening opgewekt, ze waren niet op de hoogte om de
+beteekenis van die geheimzinnige woorden terstond te vatten, zoodat
+mijnheer vraagde, of er gevaar bij was, en mevrouw op het denkbeeld
+kwam of Barend iets van Suze bedoelde.... men kon niet weten?
+
+"Brand? De hemel beware!" zei Flitz: "Neen hoort, maar heilig onder
+ons..... Ik heb...." doch terzelfder tijd trad de huisknecht binnen
+en overhandigde het pakje met couranten en brieven, 't welk de bode
+uit de stad had meegebracht.
+
+Een paar brieven, die de belangstelling van den heer des huizes
+opwekten, deden hem een oogenblik het geheim van Barend vergeten, en,
+daar de laatste door de komst van het pakje de aandacht verdeeld zag,
+zoo nam hij als naar gewoonte haastig het Handelsblad en zocht.... naar
+het "Binnenland," en vond.... en las....:
+
+"Z. M. heeft benoemd tot burgemeester der gemeente B.... c. a.,
+den heer Mr. A. D. Van Bavik."
+
+"Van Bavik! Mr. A. D. Van Bavik. Ja waarlijk het stond er; te
+B.... c. a.; en achter dat B.... c. a. stond: Van Bavik en niet:
+den Heer B. Flitz.
+
+Lezer, als gij meelijdende van aard zijt, dan hebt ge ook zeker een
+weinig medelijden met onzen vriend, die eerst vuurrood en daarna
+doodsbleek is geworden, en, nog altijd op die twee regels turende,
+dat Mr. A. D. Van Bavik beschouwt, alsof het nog mogelijk zou zijn om
+daaruit: B. Flitz te lezen. Ja hij tuurde nog steeds in het rampzalige
+nieuwsblad, maar _zóó_, dat zijn gelaat er achter verborgen was,
+en terwijl papa de brieven, mama de Haarlemmer en Suze het Kampertje
+inzagen, dansten de letters onzen Flitz voor de oogen, en speelden
+hem al de heerlijke beelden door het brein, die hij zich zoovele
+weken geschept had.
+
+Verwondering door 't heele
+dorp,.... visites,.... kaartjes,.... gelukwenschen!.... De leden
+van den raad allen bij hem op de koffie,....zelfs de heeren Van
+Saffelen, Haspels, Meijer en Dominee Van Beem. De blijdschap
+van Suze!.... Misschien een fiat op het groote vraagstuk!.... De
+beide veldwachters, _nu_ zoo bokkig: _zijne_ veldwachters! Edel
+Achtbare! hij--Flitz--Edel Achtbare!.... Cassinootje,
+Rederijkerskamer! alles tot stand brengen,.... overal de eerste viool
+spelen!.... Mijnheer de burgemeester, hoe vaar je? Dankje!.... hi,
+hi, hi!.... In de eerste week naar Den Haag, bedanken, ook oom
+Piet, de goudsmid, die _werkte_. Meteen naar _Wolkensteijn_. Va
+voor de moeite bedanken, die ook al WERKTE... Terugkomen in
+B...., met va en moe.--Eerebogen,... inhalen,... eerewacht te
+paard,.... muziek!.... Leve de burgemeester! hoezee! hoezee!... Overal
+vlaggen!.... 'En aanspraak van dominee,.... de kerkeraad, de
+gemeenteraad.... alles in 't zondagspak.... Misschien wel 's
+avonds 'en klein illuminatietje, of vuurwerkje,'t laatste stuk
+Egyptisch!.... Bengaalsch vuur, en--in een krans van blauw vuur,
+de namen: Barend Flitz!!.....
+
+Ach! nogmaals ach!! daar stond Mr. A. D. Van Bavik, en.... alles
+was.... mis.
+
+"En 't geheim, Flitz?" riep eindelijk de heer Gliekke, nadat hij zijn
+brieven gelezen had.
+
+Flitz was geen overvlieger, en de wijze waarop hij met een request aan
+den Koning(!) en twee brieven aan kruiwagens--Va en oom Piet--zonder
+verder iemand over de zaak te spreken of een voet buiten het dorp te
+zetten, solliciteerde, bewees genoeg dat Flitz een slecht bestuurder
+der gemeente zou geweest zijn, doch, zóó dom was hij niet om in
+'t slijk te loopen wanneer hij op 't droge paadje kon blijven, en
+zich plotseling herstellende, en bouwende op de stilzwijgendheid
+van Suze, aan wie hij een blik van verstandhouding had toegeworpen,
+antwoordde hij:
+
+"Mijn geheim? Welnu, u kunt het zelf lezen.... zie.... daar staat hij,
+de nieuwe bur..ge..meester," en de heer Gliekke las op de plaats waar
+Barends vinger wees, de gezegde benoeming.
+
+Al zijn er heeren onvriendelijk genoeg om al de leden der lieve
+sekse van babbelzucht te beschuldigen--van nieuwsgierigheid willen
+we zelfs niet spreken,--wij rapen hier terstond den handschoen voor
+de aanvallige Suze op, en verklaren dat zij er een van de velen was,
+die desgevorderd kon zwijgen als.... men zegt, als een mof. Suze
+lachte--wel wat vreemd, maar zweeg, zweeg bijna den geheelen avond.
+
+De benoeming van den nieuwen burgemeester bracht in Gliekkes huis de
+tongen in beweging, maar de teleurgestelde hield zich goed, hoewel hij
+aan 't ombertje driemalen--ongehoord van Flitz--vraagde wat troef was,
+en tweemalen een opgelegde _sans prendre_ verloor.
+
+De benoeming ging den volgenden dag door 't dorp van mond tot mond,
+en Flitz stemde Jan toe, dat het goed was dat er een jong mensch kwam
+om de slapers eens wakker te schudden, want met de bestrating en de
+dorpsverlichting zag het er bedroefd uit; maar gaf met een luid:
+"Waarachtig!" later ook aan Klaas gelijk, dat het een schandaal
+was, zooals de jonge Mr-tjes, die van toeten noch blazen wisten, een
+gemeente, waar ze nooit geweest waren, werden binnengeschopt, alsof er
+in die gemeente zelve geen bekwame en geschikte mannen zouden te vinden
+zijn!--"Waarom _jij_ of _ik_ niet _even_ zoogoed?" had Klaas besloten.
+
+"Waarachtig! misschien honderdmaal beter dan _jij_ of _ik_," had
+de teleurgestelde na zijn eerste: "waarachtig!" in vergissing er
+bijgevoegd.
+
+Maar of ze in B.... de benoeming _goed_ of _niet goed_ keurden,
+de nieuwe burgemeester zou _toch_ verschijnen.
+
+
+
+Eenige dagen na de benoeming verzekerden de schooljongens dat ze een
+vreemd heer bij den dominee hadden zien binnengaan, en wisten sommigen
+van de notabelen _zeker_ dat burgemeester er geweest was. Bij eenigen
+had hij visites gemaakt; bij den notaris-wethouder Van Saffelen
+had hij den _familiaren_ pot voor lief genomen,--hoewel mevrouw Van
+Saffelen hemel en aarde bewogen had, om op 't nippertje wat extra's
+van den slager te krijgen, en van mevrouw Meijer, op _Bij-zicht_
+een fleschje ingemaakte postelein leende, daar ze zelve dien inmaak
+vergat. De nieuwe burgemeester had bij den notaris gegeten, en deze
+verzekerde den volgenden morgen aan Flitz, toen hij op 't kantoor
+kwam, dat Van Bavik een ferme jongen scheen; een geestig ventje, lang
+geen druiloor; wel geschikt,--hij wreef zich in de handen--ja, _wel_
+geschikt; 'en kereltje waar men mee ploegen en eggen zou; waar men heel
+wat anders mee zou uitvoeren dan met den ouden burgemeester Haller was
+mogelijk geweest. 't Was iemand, die op de hoogte van zijn tijd stond,
+die dadelijk had gevraagd of er geen schapenmarkten in B.... werden
+gehouden. Schapenmarkten! zie, waar hij--Van Saffelen--altijd zoo mee
+gedweept had, maar 't geen door Haller steeds was tegengewerkt. Een
+jong, maar 'en aardig burgemeestertje, waar de gemeente pleizier van
+zou hebben.
+
+Dat zei de notaris, en toen mevrouw Van Saffelen, om koffietijd eens
+op 't kantoor kwam, betuigde ze ook, dat men wel zien kon dat de
+nieuwe burgemeester studentje geweest was. Zoo vroolijk zoo aardig
+in 't spreken; hij deed aan de muziek, hij reciteerde,--alsof Flitz
+niet even zoogoed aan beide deed!--hij had een paar allerliefste
+kneveltjes--alsof Flitz ook geen kneveltjes kon laten staan, al
+waren ze dan zoo zwart niet.--"In één woord," betuigde mevrouw ten
+slotte: "een goed voorbeeld voor onze dorpsjongeheeren; zoo heel en
+al Fransch."
+
+'t Woord _Fransch_ had voor de notarisvrouw een bijzondere beteekenis;
+alles wat ze goed en niet alledaags vond, heette Fransch! misschien
+omdat alle nieuwe modes van Fransche origine zijn; misschien omdat ze
+'t Fransch iets boven haar verheven rekende, daar ze de taal zelve niet
+verstond. Fransch, waren de nieuwe Engelsche paarden van den baron
+van S.... uit het naburige G.... Fransch, was het tapijt dat manlief
+uit de Deventer fabriek, in 't voorjaar had laten komen; Fransch, was
+zelfs de ingemaakte postelein van _Bij-zicht_ in een tijd zooals deze,
+dat men zuurkool en andijvie at; en Fransch--wij hoorden het--was
+ook de nieuwe burgemeester. Hij was op een kijkje in B.... geweest,
+en kort daarna kwam hij er weder voor een dagje, en huurde drie kamers
+in _Het Wapen van Gelderland_, één vóór- en twee achterkamers.
+
+Meubelen--waaronder een mooie schrijftafel--kwamen, in gezelschap
+van kisten en manden, met den vrachtwagen successivelijk mee, en,
+met primo Februari waren alle hoofden in B.... c.a. ongeschikt voor
+eenigen arbeid. Dien dag was het dat de vlaggen ontrold, de beste
+kleeren aangetrokken, de oranjelinten omgedaan, de paarden voor de
+eerewacht bestemd, vroegtijdig in orde werden gebracht, en alles
+geredderd moest worden om den nieuwen burgemeester aan den tol te
+gaan afhalen, binnen zijn gemeente te voeren, en plechtig te ontvangen.
+
+Ja, 't was een buitengewone drukte in 't dorp. Zoo iets had er nog
+nooit plaats gehad. Stompe Griet zei, dat alevel voor 'en koning
+niet meer kon gedaan worden. Evert "de klomp" oordeelde, dat ze den
+man gek zouden maken. Hent "de vuist," begreep dat het wijzer zou
+geweest zijn indien ze de centen in den zak hadden gehouden. Geurt
+"de wipneus," berekende, dat voor al de onkosten samen, zij met 'r
+allen--hij bedoelde de bedeelden--den heelen winter vrij brood zouden
+gehad hebben.... zonder een hand er voor uit te steken. De kastelein
+uit _Het Wapen van Gelderland_ en verder al de heeren tappers in
+de gemeente, benevens de jongelieden, de leden der eerewacht, die
+zoo druk aan 't vlechten van de paardenstaarten waren, ze vonden,
+in spijt van al 't gepruttel, dat het een aardig dagje zou geven,
+en, oude Doris "de fillisoof" zei, dat 'en mensch 'en aap was, en
+iederman as de okkasie 't toegaf, wel eens koningske zou willen zijn,
+en, omdat ieder man toch geen koningske werd, iederman al blij was,
+as ie d'r maar eens naast had gezeten of bijgeloopen.
+
+In _'t Wapen van Gelderland_ zou de ontvangst plaats hebben en de
+eerewacht van daar uitrijden. De ruiters, met hun twee aanvoerders aan
+'t hoofd--de pikeur uit stad en Hendrik Snor, die in vroegere jaren
+bij de "kerresiers" had gediend--waren gereed om met de geleende
+koets van den baron S.... uit G.... naar den tol te vertrekken, maar
+nog altijd wachtte de trein op de komst van den heer Barend Flitz die
+Nº. drie zou rijden, en als Nº. drie dan ook de voorloopige exercities
+had meegemaakt.
+
+"Willem, als de weerga loop er eens heen!" riep de pikeur, die op een
+schrale manége-klant gezeten, van tijd tot tijd in zijne handen blies,
+daar 't vinnig koud was.
+
+De knecht uit het logement liep "als de weerga," maar dewijl hij
+_niet_ als de weerga terugkwam, ontstond er veel gepruttel. Al
+tien minuten over den tijd,.... te laat komen,.... vervelend
+wachten,.... koud,.... zeker verslapen,.... schande op zoo'n dag! En,
+Gijs de veldwachter werd door Hendrik Snor vriendelijk verzocht om
+eens "als de wind" te gaan kijken of Willem de boodschap wel had
+overgebracht.
+
+De wachter van 't veld, die trouwens gedurende Hallers leven weinig
+meer dan zijn boodschaplooper geweest was, liep, edoch wat minder vlug
+dan de wind, en dewijl er nu weer eenige minuten verstreken zonder
+dat de gewachtwordende Flitz verscheen, mompelde men van: slaapkop,
+treuzelaar en lamme bult, en riep de pikeur eindelijk:
+
+"Heeren!"--gij hadt die gezichten der boerenknapen eens moeten
+zien--"Heeren! wachten is goed, maar te laat komen daar passen we voor;
+'t is 'en kwartier over den tijd. Allons, we moeten vooruit! Mijnheer
+Meijer, s'il vous plait."
+
+Mijnheer Meijer Jr., de oudste zoon van den heer Meijer, die als
+notabele van 't dorp reeds een paar malen genoemd werd, de heer
+Meijer Jr., die behalve de aanvoerders der beide secties, Nº. één
+was, en aan een breed oranjelint een koperen hoorn droeg, zette het
+instrument aan den mond en blies het signaal voor den aftocht.
+
+De paarden, die hoogst waarschijnlijk geen begrip van al die gekheid
+hadden, en--alweder hoogst waarschijnlijk, hun eigen bazen niet
+hadden herkend toen dezen belint en besjerpt hun de insgelijks belinte
+hoofdstellen hadden aangedaan, ze zouden op het geluid van dien hoorn,
+geen poot verzet hebben, zoo niet hunne berijders, de één met een
+smakkend mondgeluid, de ander met een: vort Bles, of Piet, de derde
+met een ruk aan den toom, en eenigen door een hakstomp in de ribben,
+hun kleppers hadden beduid dat zij den huppelenden "Inkomperabel"
+van den pikeur moesten volgen.
+
+De stoet vertrok.
+
+Of Barend Flitz zich inderdaad had verslapen, of wat er anders aan
+haperde dat hij een achterblijver werd,--misschien ook omdat hij
+wat lang met zijn kleeding was bezig geweest, of dat Harmen van
+Laubour hem 't paard te laat had gebracht--wij hebben geen tijd
+zulks te onderzoeken, want zie, terwijl de stoet daar juist achter
+het schoolhuis verdwijnt, komt om den kerkhoek de bedoelde persoon
+te voorschijn, en nadert, in een aardig drafje, het dorpslogement.
+
+Indien wij ons 't gelaat van Barend te binnen brengen, zooals hij
+op zijn gemak in den leunstoel bij Gliekkes haard zat, dan zouden we
+haast meenen dat hij zich op den rug van dien bruine minder te huis
+gevoelt. Harmen van Laubour had gezegd dat de Let wat hoog draafde. 't
+Zij hoe 't zij, Flitz komt toch vooruit. Zie, hij nadert met zijn
+bruin de plaats waar gewoonlijk de voerbakken van _Het Geldersche
+Wapen_ staan, doch die heden in den stal zijn gezet. De Let schijnt
+_Het Wapen_ te kennen of wel aan de voerbakken te denken; zij draait
+links af op het huis aan. De kastelein--ook in zijn Zondagspak--in
+de groengemaakte deur staande, roept:
+
+"Vooruit mijnheer! Je haalt ze wel in."
+
+Barend Flitz, hoort het, en rukt rechts aan den toom; maar de Let
+hoort er niets van, en geeft om dat toomgeruk geen zier.--_Hier_
+krijgt zij gewoonlijk een emmer water, of neemt Laubour 'en dropje,
+
+"Huup Let! Vort Let! Alla!"--Maar ja wel, de Let laat zich niet door
+vreemden ringelooren; _hier_ wil ze wezen, hier, en terwijl zij een
+raren zijsprong maakt, roept Barend: "O jé!" en klets! daar valt hij
+naast de Let voor de versierde deur van de herberg neder.
+
+Heeft hij zich erg bezeerd? Wij gelooven ja, want hij trekt alles
+behalve gezichten, die in overeenstemming zijn met de vlaggen, die
+uit de dakvensters van 't logement wapperen; maar gebroken heeft hij
+niets, al kwam hij dan ook vrij onzacht op de straatsteenen neder.
+
+Door den kastelein geholpen, staat hij op, en treedt voetje voor
+voetje de versierde deur binnen. 't Is misschien van de pijn,
+dat hij zoo'n leelijken blik op die dennen en palmenloovers werpt,
+waarin witte en roode papieren rozen gehecht zijn, en tevens zijn
+gemoed lucht geeft met schelden op de _wilde_ Let, die als een _lam_
+voor de deur op den emmer water te wachten staat.
+
+We zouden van uw geduld zeker te veel vergen waarde lezer, indien we
+u verder den loop der zaken, op dien voor B... c.a. zoo belangrijken
+dag, gingen schetsen. Voorzeker hebt ge zulke inhaalpartijen--ze zijn
+aan de orde van den dag--meermalen bijgewoond, zoo ge niet misschien
+_zelf_ voor koning daarbij gefungeerd hebt, en stelt er dus geen
+belang in. Maar 't is ook mogelijk dat ge 't nooit gezien hebt,
+welnu, lees dan aandachtig de courant, merk op, de benoemingen van
+dorps-burgemeesters, of wel de ondertrouw-aankondigingen van zonen of
+dochteren van hen, die op de dorpen 't meeste geld of den grootsten
+titel hebben; informeer nauwkeurig wanneer het de intreedag der eersten
+of de trouwdag der laatsten zal zijn, en ga dan, en zie, want ge kunt
+er zeker van zijn, er zal gevlagd, er zal gereden, er zal vuurwerk
+worden afgestoken, omdat.... omdat de menschen in 't algemeen zoo
+gaarne iedere gelegenheid aangrijpen om pret te maken en,--omdat de
+boeren in 't bijzonder, bij overlevering of bij ondervinding weten,
+dat er voor hun gevlag en gerij, later een "vette mond" te halen is.
+
+Foei! wat 'en donker tafreel!
+
+Is het te zwart; zijn wij onbillijk?--'t Zij dan, opdat die koninkjes
+zich niet _al te veel_ illusies zullen maken.
+
+
+
+"'En aardig mensch die Van Bavik," zei de heer Gliekke tot zijn
+huisvriend, eenige dagen nadat de nieuwe burgemeester zoo feestelijk
+werd ingehaald: "'k heb met plezier zijn kennis gemaakt; 't zal een
+heele aanwinst zijn."
+
+"Zoo," zei Flitz, en, na 't kluwen van Suze, dat van de tafel viel,
+te hebben opgeraapt, voegde hij er bij:
+
+"Hebt u hem al zoo spoedig bezocht?"
+
+"Gistermorgen; 't was 'en helder luchtje; ik wandelde toch, en 't
+logement voorbijgaande, dacht ik, kom, we zullen ons Edel-Achtbaar
+heertje eens opzoeken; en ja, 'k moet zeggen, 't is me nog danig
+meegevallen."
+
+"Zóó!" herhaalde Flitz: "Maar tamelijk pedant hé?"
+
+"In 't geheel niet," hernam de heer Gliekke: "Bescheiden, heel
+beleefd en zeer goed op zijn standpunt. 'k Zei natuurlijk: Hoe vaar
+je burgemeester, en verder telkens burgemeester; maar bij 't afscheid
+werd mij vriendelijk verzocht dat "burgemeester" maar achterwege
+te laten. Ik heet Van Bavik, mijnheer Gliekke, zei hij. Waarlijk
+'en hupsche jongen!"
+
+"Zóó!" zei Flitz weder, en vraagde daarna aan Suze, terwijl hij op
+de piano wees, of ze niet eens een tikkeltje zou maken? Suze had
+er niets op tegen; en nadat Flitz bij de piano alles in orde had
+gebracht en naar zijn zetel terugkeerde--hij liep nog wel zoo'n beetje
+trekkebeenig--hervatte de heer des huizes:
+
+"En ijselijk meegaande ook; hij informeerde zelfs naar jou Flitz;
+hij vernam dat je gevallen waart; hij zou je al hebben opgezocht zoo
+drukke bezigheden hem niet verhinderd hadden."
+
+"Zóó!" zei Flitz _nog_ eens, en voegde er bij: "Och, op die vreemde
+visites ben ik zoo fel niet. Hij schijnt dan ook niet best de regels
+der "etiekette" te kennen, want _ik_ moet hem immers 't eerste...?"
+
+"Nu, ja Flitz," riep Suze, die nog aan 't zoeken naar een geschikt
+muziekstuk was en naar 't gesprek had geluisterd: "uit belangstelling;
+dat vind ik wel aardig."
+
+"Zóó!" klonk het uit Barends mond voor de laatste maal, want de knecht
+kwam binnen en vraagde belet voor.... Mijnheer den burgemeester.
+
+'t Sprak wel van zelf dat de knecht in last kreeg om den burgemeester
+binnen te laten, evenals het van zelf sprak, dat mevrouw Gliekke
+ijlings met de punten harer voeten naar de pantoffels snuffelde, die
+wel eens werden uitgeslierd omdat ze zoo graag met de kousen op haar
+stoofje zat. 't Zal niemand verwonderen dat Suze haastig de pianomuziek
+ter zijde schoof, het instrument dichtsloeg, naar hare plaats wipte
+en,--niet de straks verlaten breikous, maar een borduurwerkje uit
+haar doos nam. 't Zal geen bevreemding wekken dat mijnheer Gliekke
+zijn stropdas een weinig naar boven trok; de vijftand in zijn kuif
+zette, evenmin als de lezer zich erg bezorgd zal maken voor Barends
+gezondheid, daar hij den goeden jongen nog al erg bleek ziet worden.
+
+De burgemeester treedt binnen.
+
+Waarlijk, ze hebben recht gehad: 't is een knap ventje. Niet bijzonder
+groot, maar 'en allerinnemendst voorkomen. Fraai zwart haar, een helder
+voorhoofd, geestige en toch vriendelijke oogen, 'en kleine rechte neus;
+'en fijn besneden mond, waarboven, o dames!--wij bedoelen natuurlijk de
+jonge dames die van natuurschoon houden--waarboven een paar kneveltjes
+zetelen--volgens Flitz _staan_ ze--zóó modest, zóó zwart, zóó egaal,
+rond en aardig met spitse puntjes naar boven, dat wij, al behooren
+we niet tot uw sekse, er toch pleizier in hebben. Een knap ventje,
+goed gevormd, deftig in 't zwart, met 'en wit vest.... Maar, van den
+geheelen persoon zag Barend Flitz in de eerste oogenblikken niets dan
+zijn "kinderachtige" voeten--kleine voeten vond Barend kinderachtig--in
+verlakt lederen schoenen staken.
+
+De heer burgemeester Van Bavik kon niet manqueeren.... en mevrouw
+Gliekke was het hoogst aangenaam.... en mijnheer Gliekke vond het
+van "Van Bavik" zeer hupsch dat hij al zoo spoedig eens aankwam; en
+Suze.... Suze vond niets, daar ze 't nog niet gewaagd had een blik
+op den EdelAchtbare te slaan, terwijl Flitz een: "Om u te dienen,"
+antwoordde, toen Van Bavik ook aan _hem_ voorgesteld--met veel
+bonhomie gevraagd had, of mijnheer geen restes van den val had,
+waarvan hij hoorde en 't geen hem bijzonder leed was geweest.
+
+Of 't bij vergissing of wel voordacht was dat de heer des huizes
+den leunstoel ter rechterzijde van den haard, waarin Flitz zooeven
+gezeten had, vatte en den bezoeker aanbood, wij weten het niet, maar
+zeker is het dat Van Bavik, zonder te denken dat die zetel een ander
+had toebehoord, daarop plaats nam, en Flitz, na Gliekkes woorden:
+"Neem een stoel kerel," een stoel nam, en zich op een afstand van
+het vuur plaatste, alsof hij bang voor de warmte, of wel.... bang
+voor iets anders was.
+
+'t Behoeft geen vermelding dat er over en weer werd verzekerd dat
+het buiten koud was, en dat een helder vuurtje goed deed. De heer des
+huizes verklaarde, dat de avonduren de gezelligste van een winter_dag_
+waren.
+
+Mevrouw Gliekke betuigde, dat de geheele gemeente uiterst met de
+benoeming "van u" was ingenomen, en dat het ook wel bij mijnheers
+intrede gebleken was; dat er dien avond een beeldig vuurwerkje
+was afgestoken; juist _niet_ zoo mooi ... bij lange na niet als de
+vuurwerken die ze in _stad_ zag,--er was bij mevrouw maar één stad,
+de stad van Amsterdam--maar aardig toch, en zoo geheel en al door
+de gemeentenaren bekostigd: "Ieder zoo naar vermogen," besloot zij,
+en ze glimlachte hoofdknikkend, alsof ze zeggen wilde: "Wij.... u
+begrijpt wel?"
+
+Aan Suze was het theeblad gebracht, en Suze had thee gezet; en Suze
+wist zoogoed als ze 't zelf wisten, dat papa en mama suiker dronken,
+en dat Barend veel suiker dronk, maar ze zei toch heel zacht:
+"Ma,.... suiker? Pa....?" in de hoop dat ma wel verder 't woord zou
+doen. Maar 't was mis, want ma zei zeer beleefd:
+
+"Als ik verzoeken mag," en pa: "Zeker Suze," zoodat ze toch tot een:
+"En u mijnheer?" tot Van Bavik werd genoodzaakt, waarop deze beleefd
+voor 't zoete bedankte, terwijl de candidaat-notaris, die, na het:
+"Om u te dienen," nog geen woord gesproken had, eens toonde hoe hij
+_hier_ thuis was, en tamelijk hard een: "'k Wél Suus," deed hooren.
+
+Wij zullen 't gesprek niet op den voet volgen, het gesprek dat in
+den aanvang zeer onbeduidend was, doch allengs meer ziel bekwam door
+de onderhoudende wijze waarop de jonge burgemeester--die ook in 't
+komieke maar _ook_ in 't ernstige viel--van zijn studiejaren, en later
+van een Noorweegsche reis verhaalde, welke hij, in 't gezelschap van
+twee zijner vrienden, den afgeloopen zomer gemaakt had.
+
+Mijnheers aandacht was onverdeeld, zoo zelfs dat hij al meer en
+meer zijn stoel verschuivende--om den spreker recht in 't oog te
+hebben--niet bedacht dat Barend Flitz hoe langer zoo meer zijn rug
+te zien kreeg.
+
+Mevrouw zat, en luisterde met een aandacht, zooals ze nooit--zelfs
+in de komedie nooit--gehad had. Treurspelen waren ook al te akelig,
+tooneelspelen en drama's al te langdradig en te onnatuurlijk, en
+blijspelen al te laf; maar 't geen ze nu hoorde was zoo afwisselend,
+nu eens dat ze hardop moest lachen en dan weer dat ze haast de tranen
+in de oogen kreeg...., zoo raar; ze wist zelve niet hoe. Mevrouw wist
+het niet. Waarom? Omdat ze nooit een _humorist_ ontmoette.
+
+Suze....? Ja, ze borduurde wel van tijd tot tijd een schulpje en een
+moesje, maar toch, ze kon niet aanhoudend naar beneden kijken. Neen,
+onwillekeurig hief ze telkens het hoofdje op, en onwillekeurig liet
+ze eindelijk de naald geheel rusten, en wierp ze niet meer nu en dan
+een schuchteren blik op den nieuwen burgemeester, maar vestigde haar
+lieve oogen strak op den jongeling, die zoo aardig, zoo mooi, neen,
+zoo aandoenlijk sprak--vooral toen hij verhaalde van het _arme blinde_
+meisje, dat in het gebergte tusschen Lessoe en Romsdal zulke schoone
+liederen zong,--om slechts _dan_ met eenige verwarring opnieuw haar
+boord te bezien, wanneer de spreker meer bepaald _haar_ aanzag--en
+zulks gebeurde in waarheid niet zelden--of, 't woord tot _haar_
+scheen te richten.
+
+En Flitz? Gedurig kuchte hij, omdat hij "'t beroerd" vond dat Gliekke
+hem den rug toedraaide en al de warmte van 't vuur benam, alleen om
+naar "zoo'n vreemden poespas te luisteren." Die studenten-aardigheden
+waren ijselijk laf, en van dat Noorwegen, wat had je d'r aan als
+je d'r nooit geweest waart! Als 't dan gewed was, dan kon hij van
+Kleef ook wel vertellen; van die jongens, die je om centen naliepen,
+en zoo blauw van de boschbessen zagen, of van 't afwaaien van zijn
+hoed, toen ze door een dal, dat eigenlijk vol water was, met een
+schuitje naar Mouwriesgraf--Flitz had niet recht begrepen dat hij de
+grafplaats van Prins Maurits van Nassau bezichtigde--waren geroeid,
+daar ze veel behei van maakten, doch dat op niemendal uitliep.
+
+Flitz vond het alles behalve wellevend om zoo "door te klessen." en
+dan die vraag of hij--Flitz--ook gestudeerd had, waarop hij in de
+gauwigheid: "neen" had geantwoord, maar eigenlijk: "wel zeker," had
+moeten zeggen, verbeelll!..... alsof hij op _zijn_ candidaats niet
+even zoogoed had moeten blokken--ja misschien nog harder dan die
+Bavik op het zijne. En dán tegen Suus zoo den heelen tijd het woord
+te richten! Wat meende ie wel!--Hoor, alweer:... "Waarlijk juffrouw
+Gliekke, men gevoelt _daar_ eerst levendig dat de Schepper oneindig in
+macht en de mensch maar 'en heel klein lievenheersbeestje is." Och! hé,
+den dominee uithangen! Tegen Suus....! 'en lievenheersbeestje, hoe
+kinderachtig! En telkens wou Flitz iets zeggen, omdat ie zoo nooit
+gewoon was te zwijgen, en ook gevoelde wat oudere en betere brieven
+te hebben, maar telkens smoorde hij 't geen hem op de lippen kwam,
+totdat zijn gelaat een purperkleur verkreeg, en hij, met den sleutelbos
+in den zak rammelende, zijn--door 't lange zwijgen eenigszins schorre
+stem deed hooren, en luide vroeg:
+
+"Suze, hoe is 't, hooren wij van avond in 't geheel niets?"
+
+Suze, zoo onverwacht door Barend aangesproken, en, in presentie van
+dien jongen burgemeester tot spelen uitgenoodigd--'t geen ze voor _hem_
+in 't geheel niet durfde--kreeg ook een kleur en zei:
+
+"Wel neen Flitz," en had er gaarne bijgevoegd: We zitten zoo prettig!
+
+De heer des huizes bespeurde nu eerst dat Flitz zijn rug te zien
+had, en wendde zich links, met een: "Pardon vriendje." Doch de heer
+burgemeester stond schier gelijktijdig van zijn zetel op met de
+verontschuldiging, dat hij volgens gewoonte wat te lang gepraat had,
+en niet hoopte de familie gedérangeerd te hebben. Met groot genoegen
+was door hem de kennis der familie gemaakt, terwijl hij zich ten
+zeerste aanbeval, en besloot met de woorden:
+
+"Een vriendschappelijke omgang met de beschaafde ingezetenen van
+B.... zal mij, zoo ik hoop, 't afzijn vergoeden van lieve betrekkingen
+en trouwe vrienden."
+
+"Hé, blijf familiaar een boterhammetje eten!" riep de heer des huizes:
+"Nietwaar Betsy? Niet voor _niet_ wonen we zes jaren in Gelderland.--Is
+'t niet Betsy, de Geldersche gastvrijheid woont ook op _Vredelust_?"
+
+Betsy, die bij 't woord "boterhammetje," iets zuurs in 't gezicht
+had gekregen--misschien omdat haar voet de pantoffel niet vinden
+kon, die ze in Noorwegen verloren had--ze trok bij het: "Nietwaar,
+Betsy?" een gastvrij gelaat, en sprak van een hoofdkaasje en 'en
+stukje rookvleesch, terwijl Suze heel zacht, alleen voor mama en
+Barend verstaanbaar, iets van "de ossetong" fluisterde, 't geen den
+laatste de kramp in de vingers veroorzaakte, dewijl Suus aan tafel,
+toen hij van de tong sprak, gezegd had: "'t Is altijd geen vetpot." En
+nu.... voor dien snoeshaan!
+
+De burgemeester Van Bavik zou echter dien avond noch hoofdkaas noch
+ossetong op _Vredelust_ gebruiken, want hij moest noodzakelijk aan
+iemand schrijven; gaarne zou hij 't hervatten, en hoewel, na die
+openbaring van 't vaste besluit, de verzoeken dringender werden, en
+zelfs Suze iets prevelde van: "Uw kamer zal koud zijn," de burgemeester
+bedankte nogmaals vriendelijk, en maakte zijn compliment.
+
+De heer Gliekke verzocht zijn huisvriend of deze zoo goed wou zijn om
+Van Bavik eens uit te laten," en Van Bavik werd door Flitz uitgelaten,
+en verzekerde nog in de gang, dat hij ook Flitz veel hoopte te zien,
+en vooral in den lieven kring der Gliekkes, en zijne laatste woorden
+waren: "A revoir!" en Barend zei ook: "A revwaar."
+
+Toen de aspirant-notaris in de huiskamer terugkwam, vond hij het
+gesprek zoo levendig alsof er "partij" was. 't Spreekt van zelf dat
+het over den nieuwen burgemeester liep. De heer Gliekke vroeg gedurig
+op triomfanten toon, wat of hij gezegd had!? Mevrouw betuigde, dat ze
+nooit zoo iemand ontmoette, iemand die zoo alles in zich vereenigde,
+dat ze graag de tong had opgezet, ofschoon z'm anders voor den 18den
+had willen bewaren, en dat ze er sterk vóór was dat de heer Van Bavik
+dan ook zou verzocht worden.
+
+Flitz viel op dit laatste gezegde met de verklaring in, dat het toch
+anders "sjenant" was, 'en vreemde op 'en jaarfeest te hebben, en nog
+wel op het jaarfeest van Suus, en besloot met de vraag: "Wat jij Suus?"
+
+Neen, in waarheid, Suze vond er niets geen bezwaar ia. Ze moest ronduit
+zeggen dat burgemeester iets heel aardigs en heel liefs had; 't kon
+haar wel niet schelen of hij den 18den kwam, neen, er op gesteld was
+ze in 't geheel niet, maar, 't zou toch wel aardig wezen. Pa en ma
+moesten het weten, hoewel, als Barend het _naar_ vond, _zijn_ komst
+_haar_ onverschillig was.
+
+Tot vervelens toe liep verder--volgens Flitz--het gesprek over dien
+snoeshaan; nu eens stelde de heer Gliekke dat heertje ten voorbeeld,
+en herhaalde mevrouw 't een of ander wat Van Bavik zeide, of herdacht
+Suze de boeiende wijze, waarop hij van het woeste maar trotsche
+Noorwegen gewaagd had; en Flitz was verheugd dat het tijd werd van
+heengaan, want dat "gezanik" verveelde hem bovenmate. Suze had niet,
+zooals anders, op de piano gespeeld toen _hij_ er van sprak--anders
+kon ie immers alles van d'r gedaan krijgen. Van een partijtje was
+niet eens gesproken, en de ossetong was voor _hem_ niet verschenen.
+
+'t Was alsof de heer des huizes bij 't afscheid veel flauwer zijn
+hand drukte; alsof mevrouw veel zachter "Nacht Flitz" zei; en Suze,
+toen hij haar een "Wel te ruste" wenschte, veel mooier dan gewoonlijk
+was, maar, ook heel anders dan anders "Wel thuis" ten bescheid gaf.
+
+_Alleen_ kwam Barend thee drinken, maar in gezelschap keerde hij naar
+zijne kamers in 't dorp terug. In een naar, een akelig, een leelijk
+gezelschap. In 't gezelschap van een sarrend duiveltje, het duiveltje
+dat jaloezie heet.
+
+Een paar dagen nadat wij Van Bavik een bezoek op _Vredelust_ zagen
+afleggen, vinden wij hem in een zijner gehuurde vertrekken voor
+zijn schrijftafel weder, terwijl hij er de pen vlug over het papier
+doet glijden.
+
+'t Ziet er in die kamer waarlijk zeer comfortable uit. _De inscheping
+van Willem den Vijfde_, en _De heldendood van Van Speyk_ met een
+groote vochtvlak er op, de beide platen, die hier eertijds aan den
+wand prijkten, zijn er niet meer, maar zijn vervangen door een aantal
+schoone gravures, waarvan _La prière du soir_ boven de schrijftafel
+hangt.
+
+De stoelen staan niet geregeld langs de wanden, de tafel staat niet
+precies in 't midden der kamer, en de kleine sofa bevindt zich zelfs
+geheel in een afgedraaide richting; maar toch, 't is netjes in de
+zitkamer van den jongen burgemeester.--Een fraai boekenhangertje! Mooie
+bandjes! 't Zijn zeker werken van smaak, want de boekenkast in het
+achtervertrek bevat de Latijnen en Grieken.--Laat zien: Jean Paul,
+Claudius, Hildebrands Camera Obscura.... en.... wat ligt _dáár_? Dat
+boek, langwerpig, in groen leeren band?--Ha! 't is een dagboek.
+
+'t Is onbescheiden zegt gij, om zonder verlof, schrift te
+doorsnuffelen, en vooral den blik in een dagboek te slaan; immers de
+geheimen van 't hart zijn er in opgeteekend.
+
+Als particulier, zouden we zeker voor die kolossale onbescheidenheid
+terugdeinzen, maar, we voeren u als novellist de kamer binnen, en in
+die kwaliteit is het ons vergund overal te zien, overal te luisteren
+en alles te lezen, mits.... we er nimmer een slecht gebruik van maken.
+
+Alzoo, we nemen het dagboek zonder blikken of blozen, en lezen wat ons
+goeddunkt, ofschoon we zeer zeker niet zullen meedeelen wat verborgen
+moet blijven.
+
+Bladz. 40--1 Januari 18.3.
+
+"Gisteren was het oudejaarsdag, en heden is het nieuwjaarsdag. Gisteren
+zag er alles zoo oud en zoo eerwaardig uit, en heden schijnt het mij
+toe alsof alles een nieuw pak heeft aangekregen; 't is zelfs alsof
+die oude grauwe kerkmuur, waarop ik uit mijn venster het oog heb,
+er _nieuwjaarsachtig_ uitziet. Alles!.... En--hoe zou 't er uitzien
+in 't hart van de menschen.... ik meen in 't hart van den schrijver:
+A. D. V. B.?"
+
+Bladz. 44--6 Maart 18.3.
+
+"Gisteravond hebben wij feest op Ysbrands kamer gevierd. 'k Ging
+er om zeven uur alleen heen, maar ben _zonder mij zelven_ weer
+thuis gekomen.... hoe laat weet ik niet. 'k Heb mijn morgengebed
+maar binnengehouden. Hoe meer geest naar binnen, hoe meer geest naar
+buiten....? Maar,--zou 't wel de geest zijn van Hem...., 'k wil heden
+Zijn naam niet noemen, 'k ben te katterig.... 'k ga eens wandelen."
+
+Bladz. 46--15 Maart 18.3.
+
+"Doctor!--Mr. in de beide rechten!--Professoren; Paranimfen; m'n
+huisploert, de nachtwachts, tot zelfs de krolsche katten, die me
+'s nachts zoo ergeren, 'k zou ze wel aan 't hart willen drukken. _Ik
+doctor!_ _Ik Mr. in de beide rechten!_ 'k Zou alles wel om den hals
+willen vliegen.... tot jou toe, ouwe trouwe taaie waterkaraf, die me
+vooral in de laatste dagen zoo dikwijls met je dierbaren inhoud hebt
+afgekoeld. Na 't eten dadelijk weer naar de socie! halzen genoeg om
+te omhelzen, en halzen in den kelder van den kastelein.... Hola! zou
+'t niet beter zijn in de armen van mijn goeden vader en--ja! ja!! aan
+den hals van mijn lieve moeder....?"
+
+Bladz. 51--10 Mei 18.3.
+
+"De advocaat Mr. A. D. Van Bavik heeft consult gegeven.--Daar liggen ze
+voor me de zes schellingen. 'k Heb nooit geweten dat zes en dertig
+stuivers zoo'n som was. Verdiend! Eerlijk verdiend!--_Eerlijk_
+verdienen!--Recht en gerechtigheid!--Ik zal me voor die eerste zes
+schellingen het kleine Themis-beeldje koopen. 't Kan nooit geen kwaad."
+
+Bladz. 52--28 Mei 18.3.
+
+"Opgestaan; courant gelezen; aangekleed; bij Van Mees koffie gedronken;
+twee visites;... goed gedineerd in de _Lion d'or_.... een aardig
+avondje bij Prings; fideel geomberd.... slaap!.... nog 'en kopje thee,
+dan naar bed.--Zeg! geest van den grooten Luther, je bent al zoolang
+naar BOVEN verhuisd, al staat je gipsen beeld me onbeweeglijk aan te
+staren, zeg, lezen ze _daar_ waar je nou woont, ook couranten, kleeden
+z'er zich, drinken z'er koffie, maken z'er visites, dineeren en omberen
+z'er ook, en gaan ze dan slapen na 't gebruik van 'en kopje thee? zeg?"
+
+Bladz. 68--5 September 18.3.
+
+""Bid en gij zult ontvangen!""--Is 't waarheid?--Z' is dood, al
+zes dagen dood, die lieve, die trouwe, die engelachtige moeder; en
+heb ik niet gebeden, heb ik niet ieder uur gebeden: God bewaar ze;
+behoed die lieve?--Was mijn gansche denken niet zelfs één biddende
+gedachte: Almachtige Hemelvader, spaar mij de dierbare moeder?--Zou
+'t niet blijken of dat woord leugen of waarheid bevatte. Besloot ik
+niet Hem lief te hebben _wanneer_ Hij 't gebed verhoorde?--Ik heb
+gebeden en--zij is gestorven.
+
+"Z' is dood, de moeder, die mij als kind geen schaatsen wou laten
+rijden toen ik zoo hoestte, en me niet uit bed wou nemen toen men
+zei dat ik de mazelen had. Z' is dood, die me lief had en trouw
+voor mij zorgde. God heeft haar niet behouden. Behouden?.... Is
+zij verloren? Voor eeuwig verloren? Neen, God zij gedankt! neen,
+ze leeft. Vader! wees _mij_ genadig. Die bidt zal ontvangen, _zeker
+ontvangen_: een nieuw, een heerlijker leven in een der vele woningen
+van het oneindige Vaderhuis."
+
+Bladz. 93--3 Mei 18.4.
+
+"Arme Marie! wat ben je toch leelijk! Rood haar; sproetels, ontelbaar
+als de starren aan den hemel of de schelpjes aan 't strand; 'en neus,
+die met alle recht bij den toren van Libanon mag vergeleken worden;
+'en mond van 'en Enaks-kind, waarvoor de soeplepels mij nog te klein
+schijnen; 'en stem, bij lang na zoo lief niet als de stem van mijn
+trouwen Fik, en een paar armen, zoo lang en schraal als de winter. Arme
+Marie! ik zat naast haar in 't kattebakje toen we gisteren naar buiten
+reden. Ze had óók blondes en bloemen in haar hoed, ze had óók witte
+glacé handschoenen aan. Ze vond dat bedelmeisje met die bruine oogjes
+en dat fijne gezichtje, óók zoo ongelukkig; ze had óók medelijden
+met den bultenaar die, met een mooi gekleeden aap op zijn rug, het
+rijtuig naliep; ze vond broodjes met zalm lekkerder dan broodjes
+met kaas, en zei ook--precies als al de anderen--dat een dansje in
+'t groen wel aardig zou wezen.
+
+"Arme Marie! wat ben je toch leelijk, en wat was je gisteren
+verschrikkelijk leelijk toen je, evenals al die blondjes en bruintjes,
+je hoedje hadt afgezet. Maar neen.... zoo _heel_ leelijk was je
+toch niet, toen je door niemand ten dans geleid, met een vroolijk
+gelaat ons allen stond gade te slaan. Marie, waarlijk je bent
+affreus leelijk, maar 'k vond je zoo ijselijk leelijk toch niet,
+toen er een lachje om je grooten mond kwam spelen, nadat de meeste
+hijgende snoepertjes zaten, en ik--aan 't kattebakje denkende--mij
+over je ontfermen kwam. Marie, gelukkig dat je niet zaagt hoe Betsy
+achter je lachte toen 'k je mijn arm bood, en 't bijna uitproestte,
+toen je met je hoogen rug aan 't huppelen waart, en ik er op verdacht
+moest zijn om niet door je groote passen uit de maat te raken.
+
+"Arme Marie....! Zou je later DAARBOVEN ook zoo leelijk zijn? Zou
+Betsy je DAAR ook uitlachen?"
+
+Bladz. 98--6 Juni 18.4.
+
+"Wel aardig! 't is de gansche stad door: Van Bavik
+geëngageerd.--Geëngageerd met eene freule Van Hes + drie ton.--Och! die
+vurig begeerde tonnen ze rammelen zoo, ze wegen zoo zwaar, en ze
+zijn dikwijls zoo slecht bekuipt bovendien. Geëngageerd! Ik met
+de freule Van Hes.--Welke....? De oudste die 'k laatst bij Prings
+ontmoette, of de jongste wier zakdoek ik in 't bosch opraapte? Wie
+zou 't wezen? De eerste verklaarde bij Prings, dat ze verzen, van
+welken aard ook, vervelend en saai vond, terwijl ik de jongste, op 't
+concert te midden der zachtvloeiende violonceltonen, hoorde goechelen,
+dat het kattengemauw was.--Ja, vader Tollens, 'k zal aanstonds voor
+FIK JE HONDENTROUW nog eens opsnijen, en dan de gitaar nemen en
+het lieve VATER UNSER nog eens luchten, da's meteen 't avondgebed,
+en--dan kunnen ze in stad, de freules Van Hes, in, of op, of met d'r
+tonnetjes rollen, precies waar ze 't goed zullen vinden."
+
+Bladz. 115--29 November 18.4.
+
+"Advocaten zonder praktijk zijn volle schotels zonder hongerige
+gasten.--Ongebruikte spijzen bederven.--Bederven!! Foei! dan beter
+anderen, die honger hebben, opgezocht.--Wis en zeker 'k solliciteer
+naar B.... c. a."
+
+Bladz. 116--2 December 18.4.
+
+"Zonder kruiwagens verkruit men het zand niet. Zonder kruiwagens wordt
+geen student minister. 't Is een groot voorrecht dat mijn Engel, de
+trouwe moeder, familiezwak had en neef uit A.... altijd zoo vriendelijk
+ontving wanneer hij bij ons in stad kwam, terwijl ze hem na 't eten
+trouw een kop koffie schonk. Die goede! ze wist toen niet dat neef
+minister zou worden, en haar Alexander, omdat hij liever _iets_ dan
+_niets_ wil wezen, en om een andere reden nog, naar B.... c. a. zou
+solliciteeren; ze wist niet dat neef mij kruien zou naar B... c.a. Zou
+mij die kruiwagen ook benijd worden....? Aardig! Ieder begeert zoo'n
+eenrad om van A naar B, en van B naar C, met winst te worden vervoerd,
+en--den eenigen den GROOTEN.... die wil overbrengen naar de plaats,
+ENGEL, waar gij zijt, Hij wordt zoo telkens veracht en met voeten
+geschopt. 'k Heb hem heden ook ván mij gestooten toen ik aan Smit
+verzekerde, dat _ik_ geen kruiwagens noodig had. Ik dacht niet aan U,
+ik loog, 'k was 'n uil."
+
+Bladz. 123--10 Januari 18.5.
+
+"Fik heeft me vreeselijk onnoozel aangekeken toen ik hem dezen middag,
+plechtstatig mijne benoeming als burgemeester bekend maakte. 't Scheen
+alsof ie bang was dat hij mijn secretaris zou moeten wezen, en 't gul
+moest bekennen dat ie geen A voor een B kon. Goeje Fik! nou leg je
+te snorken, maar _toen_ keek je verschrikkelijk dom. Brand heeft me
+wel eens gezegd, dat Fik sprekend op mij lijkt. Als _ik_ maar niet
+op Fik gelijk zooals hij mij straks aankeek, wanneer ik te B. voor
+'t eerst den gemeenteraad moet presideeren."
+
+Bladz. 130--1 Februari 18.5.
+
+"'t Is al één uur na middernacht. 'k Heb niets geen slaap. 'k Bezag mij
+daar straks in den spiegel. Zie ik er deftiger uit? Wat eerbewijzen;
+wat verzekeringen van warme toegenegenheid! Die aanspraak aan
+mij.... aan Sandertje, die nog geen twee jaar geleden de eer genoot om
+op een soireetje, door den burgemeester, een straatschender genoemd te
+worden. Een straatschender! hoewel hij in gemoede kon verzekeren dat,
+op den avond waarvan sprake was, geen schel, dan zijn eigen tafelschel,
+door hem werd aangeraakt.--'k Ben een Edel-Achtbaar persoon; 'k moet
+de voetstappen drukken van een man, dien ik nooit gekend heb. "De
+gansche gemeente is met blijdschap vervuld," verblijd over de komst
+van mij, van iemand, dien zij volstrekt niet kent; en ten slotte is
+het "één stem in de gemeente: Leve onze nieuwe burgemeester!"
+
+Hoe belangstellend! Er is machtig veel goud- en zilver_papier_ voor al
+die rosetten verknipt. 't Zal me eens benieuwen hoe die eerebogen er
+zullen uitzien als ze van 't dennengroen en van 't vlaggedoek zullen
+ontdaan zijn. Aardig, die bekentenis van den tweeden aanvoerder der
+eerewacht: dat hij die kale plekken van zijn vosje eens handig met
+lintwerk bedekte. Wat werd het eensklaps donker, toen die groote
+pekton had uitgebrand; maar.... de starren hernamen hun recht.--Een
+pekton voor mij _alleen_, en toen, millioenen van glanzende werelden
+voor allen.... 'k Word zoo verward; 'k zie alles en niets.... 'k Zal
+nog een oogenblikje met Fik gaan spelen en zien of ie weer niezen
+moet als ie op eens in 't lamplicht kijkt."
+
+Bladz. 133--15 Februari 18.5.
+
+"De kale plek van 't vosje heb ik duidelijk gezien, evengoed als
+'t muizengat dáár in 't behangsel, waarvoor den eersten dag van mijn
+hierzijn, die groote roset zoo'n aardig effect maakte. Och wat 'en kale
+plek toen de linten er af waren! 't zag er zelfs rauw en bloederig
+uit, en niets er op om te bedekken. Wat zal dat vliegensteken lastig
+zijn! Arm dier! Maar toch, de vlieg steekt omdat hij voedsel wil,
+en niet uit lust tot kwellen."
+
+"Zou mijnheer Flitz wellicht gesolliciteerd hebben? 't Spijt mij
+waarlijk dat hij van 't paard viel."
+
+Bladz. 134--16 Februari 18.5.
+
+'En stil dorp zonder wrijving, is 'en groote
+kabeljauwdrogerij!--Stokvisschen!--Maar, die stokken in bossen! ze
+zijn zoo slecht niet, als ze maar krachtig gebeukt en flink geweekt
+zijn. Altijd wat stokkerig maar goed van smaak.
+
+"_Vredelust_ ligt nog al bezijden de drogerij, misschien dat de
+visch er daarom nog niet zoo hard is; wellicht ook is zij eerst later
+aangevoerd. 't Kloppen en weeken zal daar niet zoo zwaar vallen. Ik
+zal.... Neen.... ik zal het 6de vers van het 62ste gezang nog eens
+nalezen en dan naar bed gaan."
+
+
+
+Lezer, daar hebt gij nu een brok en een hap uit dat groen lederen
+dagboek. Wat niet gelezen mocht worden daar hebben zelfs wij geen
+oog in geslagen.
+
+Kent gij den nieuwen burgemeester nu?
+
+Niet?.... Dat spijt me voor u en voor hem.
+
+Nog schrijft Van Bavik; en Fik, die tot nu toe door ons onopgemerkt in
+zijn nest achter de kachel sliep, Fik begint te knorren want, de deur
+wordt geopend; de kasteleinsche treedt binnen, en brengt de boodschap
+van den knecht van _Vredelust_ over: "En komplement en of burgemeester
+plezier had om morgen tegen vijf uren familiaar bij mijnheer Gliekke
+te komen dineeren om verder ook familiaar het avondje te passeeren?"
+
+"Morgen om vijf uren?" antwoordt Van Bavik: "Compliment, juffrouw Kamp,
+dat ik met genoegen zal komen."
+
+"Maar.... maar...." herneemt de kasteleinsche, terwijl ze ook een
+"Koest!" tot Fik richt, die nog niet aan haar vreemde tronie gewend is.
+
+"Watblief?" vraagt de burgemeester.
+
+"'k Zal dan voor mijnheer den burgemeester niet behoeven te
+koken?" zegt de dame weder.
+
+"'k Heb maar één maag, juffrouw Kamp," antwoordt Van Bavik.
+
+"A ja, ja wel," herneemt de hospita: "maar van wegens de betaling,
+weet u. Eten of niet eten.... weet u...."
+
+"Tóch betalen!" roept Van Bavik, zóó luid, dat Fik blaffende
+opvliegt, en juffrouw Kamp met een: "Dus complement en ja wel;"
+haastig vertrekt om den knecht van _Vredelust_ te boodschappen,
+dat mijnheer de burgemeester, die 'en best man is maar 'en "vuilen"
+hond heeft, de _eer_ zou _aandoen_ van met plezier te komen.
+
+
+
+Den 18den was er op _Vredelust_ 'en heele drukte. Suze was jarig,
+en had behalve de geschenken der ouders en drie brieven van nichtjes
+Gliekke en Vos, met--stalen zonder waarde er in,--al vroegtijdig
+een pakje ontvangen 't welk, zooals er buiten op stond--een
+nécessaire bevatte, en waarin zich: kam, haarborstel, tandenschuier,
+schaar, nagelborsteltje, haarspelden, een stuk polka-zeep, met
+nog een aantal andere noodwendigheden bevonden, waaronder een echt
+Engelsch likdoornsnijdertje nog vermelding verdient. Door wien dat
+alleraardigste cadeau werd verzonden, bleef der jarige niet duister,
+dewijl er mede in die nécessaire een papier lag, dat vier bladzijden
+poëzie bevatte en, keurig geschreven, met de namen: Barend Flitz
+was onderteekend.
+
+Indien we geduld hadden dan zouden wij den poëtischen heilwensch van
+den candidaat-notaris zeker hebben afgeschreven, want Suze is er niet
+geheim mee, doch daar ons 't geduld ontbreekt, geven wij alleen de
+verzekering, dat de vier bladzijden te zamen honderd en twintig regels
+telden, waarvan de eerste met: "Ik zal," de derde met: "Ik zou,"
+de vijfde met: "Ik wil," de zevende met: "Ik heb," de negende met:
+"Ik hoop," en de elfde met! "Ik voel dus Suus," aanving. Een van de
+kunstigste passages uit het stuk was die, waarin de dichter al de
+artikelen uit de nécessaire, niet _zoozeer_ bezong als wel der jarige
+nuttig en onontbeerlijk voor den geest bracht. Op bladzijde twee,
+hoorde de verrukte poëet--let wel den 18den Februari--'t gezang der
+nachtegalen, en sprak hij iets verder zoo liefelijk van filomeel
+en gekweel, dat het ons niet zou verwonderen indien hij in zijn
+bibliotheek "een werkje van smaak" heeft bezeten. Op bladzijde drie
+gaf hij de conditioneele verzekering:
+
+
+    "Ik kom met ijslijk veel pleizier
+    Als w' onder ons zijn met zijn vier."
+
+
+Iets lager viel hij in 't komieke met de verklaring:
+
+
+    "Ik ben een mensch als allemaal
+    En ben niet vies van goed onthaal."
+
+
+Op bladzijde vier sloeg hij een blik in 't verleden, en las in het
+boek der toekomst met de woorden:
+
+
+    "Ik zag je 't eerst met pijpjes aan
+    Nu denk je allicht aan trouwen gaan."
+
+
+Weer verder eischte hij plechtig eene verklaring van den teedersten
+aard, aldus uitgedrukt:
+
+
+    "Ik hoop te hooren uit je mond
+    Da' j' die Van Bavik aklig vond."
+
+
+terwijl het gedicht met het kunstmatige rijm besloot:
+
+
+    "Ik ben hetgeen je misschien gist
+    Hij die zich noemt, vriend Barend Flitz."
+
+
+Vrouwengeduld! Engelachtig geduld! Suze wij bewonderen het uwe. Eerst
+laast ge 't vers voor u zelve, en daarna hardop voor uw ouders,
+zonder een enkele maal te geeuwen of zelfs te zuchten.
+
+Vrouwenoordeel! Engelachtig zacht! Suze, gij vondt het vers lief, en
+zelfs die regels, á propos van den jongen burgemeester, gij veroordeelt
+er Flitz niet om, hoewel de zachtheid van uw oordeel evenmin toelaat
+_die uitgedrukte hoop_ te vervullen.
+
+Vrouwelijke tevredenheid! Bewonderenswaardig! Ze vindt het van Flitz
+toch attent, toch hupsch. In dat lederen doosje is zoo alles bijeen;
+neen, al bezit ze alle mogelijke reinigingsmiddelen van 't beste soort,
+al zegt papa, dat Flitz niet zeer kiesch in de keuze van zijn attentie
+is geweest, en al voegt mama er spijtig bij, dat het eigenlijk een
+affront is, waar _zij_ in _haar_ tijd den gever mee om de ooren zou
+hebben gegooid, al was er ook een vers van honderd bladzijden bij
+geweest,--Suze oordeelde toch, dat het uit een _goed_ hart kwam!
+
+Papa Gliekke door de verontwaardiging zijner gade ook meer
+verontwaardigd dan hij anders zou geweest zijn, verzocht vriendelijk
+dat zijn dochter geen woord van het ontvangene tegen Flitz zou
+reppen,--hij moest het voelen, en Suze zei, dat ze 't _naar_ voor
+hem vond, en eigenlijk _ook naar_ dat burgemeester _toch_ kwam,
+omdat Flitz zoo vast scheen te denken dat het "onder ons" zou zijn.
+
+Er was veel drukte op _Vredelust_, want mijnheer en mevrouw Gliekke
+hadden volgehouden, dat de jaardag van Suze eene geschikte gelegenheid
+was om Van Bavik te eten te hebben; 't zou nog wat vroolijkheid
+bijzetten, want de Van Saffelens hadden bedankt omdat de notaris
+ongesteld was, hoewel het daarom toch niet zooals Flitz dacht, "onder
+ons" zou blijven, want, de Meijers kwamen, en dominee en Saartje,
+en juffrouw Haspels ook. Al was mevrouw Gliekke machtig ver in 't
+rekenen, ze was daarom in geenen deele wat men gierig zou kunnen
+noemen. Neen, bij een jaarfeest van het eenige Suusje, was er zelfs
+weinig te goed om niet voor den dag gehaald, en weinig te lekker om
+niet te worden opgedischt.
+
+We zullen geen kans wagen om u te doen watertanden, door u een _menu_
+te schenken van de gerechten, die Gliekkes gasten werden voorgezet. Ge
+hebt meermalen fijne dineetjes bijgewoond, en herinnert u zeker de
+schotels die u het best bevielen. Welnu, kies het fijnste wanneer
+ge trek hebt. Er is op _Vredelust_ te kust en te keur, en, meer dan
+genoeg blijft er over, want Flitz, op wien mevrouw nog al rekende,
+eet bedroefd weinig, maar.... hij drinkt een glaasje te meer, en de
+wijn is goed.
+
+De heer burgemeester is tusschen de gastvrouw en de jarige dochter des
+huizes geplaatst. Flitz zit aan Suzes linkerzijde en de oogen doen
+hem zeer van de "helkleurige" bloemen die, tot een "stijven" ruiker
+saamgevat, naast Suzes bord liggen en waarmee die burgemeester, haar,
+met 'en "lamme" aanspraak, was te gemoet gekomen toen hij binnentrad.
+
+Aan de andere zijde van Flitz werd juffrouw Haspels geplaatst,
+een jonge dame van 28 jaren of daaromtrent, wier hoedanigheden wij
+onaangeroerd zullen laten, aangezien we niet de eer hebben juffrouw
+Haspels--meer bepaald Doortje of Dorothea Haspels--bijzonder te kennen,
+en wier uitwendigheden te alledaagsch zijn, om ze der vermelding
+waardig te keuren. Zooveel is zeker, Flitz vindt er _niets_ aan,
+en zei: "Ajakkes" toen hij op het servet aan zijn vanderhandschen
+kant het plaatskaartje met den naam der gezegde juffrouw ontwaarde;
+en, zóóveel is óók zeker, dat de jonge heer Meijer--Nº. één van de
+eerewacht, behalve de chefs--die Doortje als zijn rechterdame nu en
+dan moest toespreken, totdat het dessert werd gediend, nog niets
+gehoord had dan: hi hi, ja wel, of, hi hi, neen; maar bij gebruik
+van het ijs à la vanille de verzekering bekwam, dat het hi hi, zoo
+koud door de keel gleed, terwijl de knecht achter haar, op de vraag:
+Marasquin? "'k Ben nog voorzien, hi hi," ten bescheid kreeg.
+
+De heer Meijer Jr. schijnt ons een fiksche jongen te zijn: hij eet
+goed, hij drinkt goed, en praat over ossen en hooiduurte en stalmesting
+en draineeringen met kennis, maar merkt het niet op, dat eenigen van
+'t gezelschap, en vooral de jarige dame heimelijk lachen, nu hij
+den kleinen waschkom van fraai porselein ter hand neemt, en den, tot
+zuivering van mond en vingertoppen bestemden inhoud, in drie klokken
+naar binnen zendt, met de bewering: dat, op een goeden slok water,
+de wijn van nieuws aan smaken zal.
+
+De heer Meijer en dominee Van Beem maken met hun wederhelften en
+dominees oudste dochter Saartje, het overige gedeelte van Gliekkes
+dischgezelschap uit.
+
+De hoofden der schepping voeren grootendeels het woord. 't Komt den
+heer Meijer voor,--zooals het zijn vader, die ruim dertig jaren dood
+is, ook voorkwam--dat het pauperisme hand over hand toeneemt, en dat
+er alom, zelfs _hier_ ten plattelande, veel gebrek wordt geleden.
+
+Dominee meent in gemoede te kunnen verzekeren dat de zedelooze
+tabaksbouw, alsook de zedelooze aardappelenteelt, alsook de zedelooze
+jeneverstokerijen, de meer en meer veldwinnende verzwakking ter eener,
+en de toenemende armoede ter anderer krachtig bevorderden; en wipt,
+terwijl hij met de linkerhand de verderfelijkheid der jeneverstokerijen
+verduidelijkt, met de rechter zijn glaasje Marasquin naar binnen,
+omdat.... het goed op het ijs valt.
+
+De heer Gliekke is van oordeel dat het beweren van dominee wat streng
+is; van de jeneverstokerijen of aardappelenteelt wil hij niet spreken,
+want, jenever gebruikt hij zelden, of 't moet op de jacht een beetje
+bitter zijn om een haas te overluiden; en, aardappelen daar zou hij
+zich ook gaarne van passeeren, aangezien hij veel liever groenten eet,
+maar, de zedeloosheid van den tabaksbouw te willen staande houden,
+dat schijnt hem wat kras toe: hij wil gaarne alles laten, maar zijn
+pijp en sigaartje daar is hij een liefhebber van.
+
+Dominee houdt vol dat de tabaksplant een zedelooze plant is, aangezien
+hij bij eigen ervaring weet, welke heillooze effecten zij op de
+verbruikers teweegbrengt. Honderdmaal heeft hij het rooken beproefd,
+omdat de collega's hem sterk animeerden, maar telkens was het--en
+dominee trekt een leelijk gezicht.
+
+"Aardappelen!" roept de heer Meijer Jr.: "Neen dominee, daar moet je
+ons afblijven, vooral tegenwoordig; we hielden niet minder dan twintig
+zakken voor winterprovisie, nietwaar moeder? en dan tachtig mud aan de
+markt à vier min 'en kwart, behalve de pooters en varkensaardappelen,
+'t geeft rekening, hoor je...." en 't is waarschijnlijk dat de heer
+Meijer Jr. dat laatste "hoor je!" tot zijn rechterdame sprak, want
+zij lacht: "Hi hi!" en zegt: "Dat dunkt me!"
+
+'t Schijnt dat de jonge burgemeester dezen middag meer van luisteren
+dan wel van spreken houdt: hij zegt, wanneer men hem vraagt, bescheiden
+zijn oordeel over dit of dat, en ziet--volgens Barends bepeinzing--nu
+eens den een en dan weder den ander, tot zelfs de dames in kluis--dat
+laatste woordje was Flitz getrouw--zoo vreemdsoortig aan alsof ie
+"wat van d'r hebben moest." Misschien zag Van Bavik inderdaad,
+zonder het te willen of te weten, nu eens den één, en dan den ander,
+tot zelfs de dames in kluis, wat scherper aan dan volkomen wellevend
+was, maar zeker beschouwde hij de heeren met bevreemding, toen reeds
+de tweede compote aan 't wandelen was, en nog niemand het woord had
+gevraagd om de heldin van den dag te gedenken.
+
+Neen, 't was niet om als hoofd der gemeente aan dezen disch een zeker
+recht te doen gelden, en evenmin om zijne gaven van welsprekendheid
+aan 't licht te brengen, dat hij eindelijk den gastheer beleefd om
+het woord vroeg, en na bekomen verlof met een welluidende stem het
+volgende sprak:
+
+"_Droefheid_ en _Blijdschap_, ziedaar de zusters die den mensch
+afwisselend door 't leven vergezellen.
+
+'k Noemde _haar_ 't eerst, de Droefheid, dewijl haar leven vol
+ernst is.
+
+Hij, die haar _niet_ kent, vreest en schuwt ze, en noemt haar de
+vijandin der schoone bloeiende maagd, die _hém_ ter zijde staat...."
+
+Flitz werpt bij deze woorden een glurenden blik op den spreker,
+terwijl er iets leelijks, iets onderzoekends in den tweeden blik is,
+welken hij op "de maagd" werpt, die _links_ naast _hém_, en _rechts_
+naast Van Bavik gezeten is.
+
+"Die haar kent," vervolgt de spreker: "weet echter dat zij hare
+schoone zuster hartelijk is genegen, en noode toetreedt om haar te
+vervangen. Hij bespeurt--ofschoon de eerste bij de tweede verre in
+schoonheid en lieftalligheid ten achter staat--in beider trekken toch
+de afkomst van denzelfden, den Grooten den Eeuwigen Stamvader.
+
+_Liefde_ schonk ze beiden het leven.
+
+De Droefheid ziet de gevolgen van 't booze, en snelt toe, en plaagt
+niet, maar troost.
+
+De Blijdschap ziet welvaart en genieting, zij huppelt er heen en
+lacht met ze mee."
+
+Flitz kijkt zoo zwart als de nacht, maar begrijpt er eigenlijk "geen
+stom woord van."
+
+"Weldadige, vriendelijke zusters! wie ontvangt ze niet
+gaarne?" vervolgt de spreker: "De Droefheid schenkt tranen, weldadige
+tranen, en weert den wrevel.
+
+De Blijdschap schenkt lachjes en stemt tot danken. Wie ook de eerste
+niet kenne en daarom minachte, de tweede zal hij gaarne, met mij,
+welkom in deze woning heeten. Zij heeft zich gelegerd in de harten
+van een dankbaar oud'renpaar; zij lacht ons toe uit de oogen eener
+lieftallige dochter...."
+
+Van Bavik neemt het glas, ziet eerst de oudelui Gliekke en daarna
+het jarige meisje aan. Flitz komt weer op de hoogte; bijt zich op
+de lippen, en grijpt bij abuis het glas van Doortje, dat hij in één
+teug ledigt. Een intermezzo klinkt; "Hi hi hi! da's _mijn_ glas." De
+spreker heeft gezien en gehoord; wacht een oogenblik, maar herneemt,
+na een vriendelijk knikje van mevrouw Gliekke, terwijl hij de jarige
+Suze bepaald aanziet:
+
+"De vroolijk lachende Blijdschap heeft _hier_ hare bloemen gebracht,
+en, bid ik, dat de zachte Droefheid u trooste zoo 't leed eens mocht
+dagen, vuriger bid ik, dat de Blijdschap u voere door 't leven,
+tot aan 't graf--in de verte."
+
+Van Bavik zwijgt, en ziet met verrukking dat de dankbare Blijdschap,
+die uit de oogen der jarige straalt, twee heldere parels naar
+buiten werpt; hij ziet het met verrukking, dewijl de toon door
+hem aangeslagen, ondanks hem zelven wat hoog werd, en hij vreesde
+niet door _haar_ te zullen verstaan zijn tot wie hij inzonderheid
+sprak. 't Is een heele toer, lezer, om voor de vuist in "'t ernstige
+te vallen"--zoo wij 't niet, poëtisch proza durven noemen--om
+zóó, of liever in dien geest, voor de vuist te spreken tot een
+dischgezelschap waarvan de meeste leden--als echte voddenkrabbers--met
+hun dessertmesjes in de appel- en druivenschellen,--ja druiven waren
+er ook geweest--amandelbasten, rozijnenpitten en ulevellen-deviezen
+zitten te schommelen, alsof ze nog honger hadden. 't Is waarlijk
+zoo gemakkelijk niet om de juiste woorden te kiezen, en verre van
+"'t bombast" te blijven, indien men telkens door een leelijk gezicht
+wordt afgeleid, of wel, door een: "Hi hi hi! da's mijn glas," tot
+den climax wordt aangemoedigd.
+
+'t Is zeker een heele toer, en voor Van Bavik was het waarlijk een
+razende toer geweest, zoo onvoorbereid en in den waan dat wellicht
+al de heeren vóór hem 't woord zouden hebben opgevat, of dominee
+_althans_. Maar hij _had_ gesproken, en in de oogen der jarige blonken
+werkelijk een paar tranen, en mijnheer Gliekke riep dat het briljant
+was, en mevrouw Gliekke betuigde dat het allerliefst was, en dominee
+zei: "Ja, ja," alsof hij meende: hetzelfde zeg ik zoo dikwijls;
+en de overige leden van het gezelschap vonden precies wat de heer
+Meijer Jr. vond, namelijk, dat ze daarop eens moesten drinken,
+behalve de heer Barend Flitz die--hoewel niet luide--vond dat het
+"een lam gezanik" geweest was, en "'en vervl...te padanterie." En,
+hoe de lezer het vond, weten we niet, maar hij bedenke, dat een toost
+altijd een stuk blijft zoo niet _beneden alle critiek_, dan vast toch
+een stuk dat niet behoort gecritiseerd te worden.
+
+De burgemeester had gesproken; er was gedronken, en dominee herleest
+juist voor de zevende maal een ulevellendevies om den tijd te korten,
+dien hij broeiende op een toost doorbrengt, toen aan Suzes linkerzijde
+een mes zóó krachtig tegen een fijn champagneglas werd geslagen,
+dat het, tot zichtbare ontsteltenis van mevrouw Gliekke, in scherven
+naast de jarige nedervalt.
+
+"Hi hi! kapot!" roept Doortje!
+
+Flitz zegt: "'t Spijt me; 'k wou ook eens het woord."
+
+De gastheer roept Frederik, die, van al 't schenken achter tafel zoo
+waterig uit de oogen ziet; gelast hem een ander glas aan den heer
+Flitz te geven, en nadat het gevraagde voor de scherven in plaats
+is gesteld, geeft hij met genoegen het woord aan Flitz, die met
+een vuurroode kleur opstaat, en met het ten boorde toe gevulde glas
+in handen, een paar maal ziegzaagt, zoodat een: "Voorzichtig!" hem
+'t rechteroor treft, en vangt eindelijk aan:
+
+"Praatjes zijn praatjes, afin, maar ik hou er van om te zeggen, wat
+ik denk. 'k Heb voor Suus een vers van vier bladzijden, zoo maar weg
+gemaakt." Niemand nog zei den armen Flitz een vleiend woord van zijn
+dichtstuk, zelfs Suze had nog niets dan een zacht: "Dankje voor je
+lieve attentie," kunnen of durven uitbrengen.
+
+"Afin, da's 't zelfde," vervolgt Flitz: "Ik zeg het niet om er van
+te spreken, daar hou ik niet van, maar afin, ik weet wat ik weet, en
+dat Suus vandaag, op den 18den Februari jarig is, dat wist ik al toen
+ze nog als 'en meisje van veertien jaren op m'n knie zat.... Weet je
+wel Suus? Afin, ik ben hier al zoolang bekend als de familie hier is,
+en 'k drink dan 't welzijn van dezen huize! Afin Suus, daar ga je....!"
+
+En Suus ging, of wel de inhoud van het voorwerp, waarmede Flitz de
+jarige dame telkens bedreigd had, gleed binnen ter plaatse waarvoor
+het bestemd was, doch, waar het nederkwam als olie in 't vuur.
+
+Wij zouden ten opzichte van Flitz zeer onrechtvaardig zijn, indien
+we niet getuigden, dat hij het welzijn van dien huize hartelijk
+meende. Hij had er blijken van gegeven, want, niet slechts dat hij
+gedurende de zes jaren dat de Gliekkes te B. woonden, op de drie
+jaarlijksche feesten der huisgenooten--en Flitz woonde ze trouw
+bij--telkens dat welzijn gedronken had, hij toonde ook dat het welzijn
+hem werkelijk ter harte ging: eens met dien brand in den schoorsteen,
+en eens met waken toen mijnheer Gliekke de koorts had.
+
+De toost van den heer Flitz, ofschoon--maar neen, we zeiden dat toosten
+niet gecritiseerd behooren te worden--de toost maakte opgang, en
+zelfs Doortje begreep dat het: "hi hi, 't welzijn van dezen huize was."
+
+Aan alle zittingen komt een einde, en ook hier stond het gezelschap
+ten laatste op; de dames om in 't nabijzijnde vertrek voor de koffie
+te zorgen, de heeren--dominee uitgezonderd--om trots de zedeloosheid
+der tabaksplant een sigaartje te rooken.
+
+Wat werd er verder van den avond?
+
+Als 't u lust, kom dan straks wanneer de koffie gedronken en de
+sigaartjes gerookt zijn, mede naar de tweede salon, waar de kroon met
+brandende bougies in 't midden hangt en de bougies op de lusters ook
+zijn aangestoken; ziet er het gezelschap, eerst met een pousse-café,
+daarna met fijn porselein in de handen, en later onder 't genot van
+punch of bisschop of rooden wijn met gebakjes, en luistert eerst _hier_
+en dan bij een ander groepje, en later naar datgene waar het gansche
+gezelschap in deelen zal.
+
+"Onder ons," zegt de gastheer zachtjes, terwijl hij met de handen op
+den rug naar het turfvuur gekeerd staat: "'t is 'en beste jongen, geen
+kwaad zit er in, maar, zonder betrekking! Suze is mijn eenig kind,
+en hoe goed hij ook zijn moge, al is hij geen buitengewoon vernuft,
+je begrijpt: een schip in zee zonder bestemming, daar heeft de reeder
+geen vrede mee."
+
+"A juist," zegt Van Bavik, terwijl hij een blik in zee stuurt.
+
+"Van weinig familie," herneemt de gastheer: "maar toch fatsoenlijk,
+en nog al fortuin, althans hij leeft hier goed en verteert zijn geld
+zonder verdiensten."
+
+"A zoo," zegt de jonge burgemeester, en beschouwt de bloemen van het
+Deventer tapijt waarmee de vloer bedekt is.
+
+"Entre nous--geen mensch weet er van," herneemt de vertrouwelijke
+vader nog zachter: "Als de jongen een post had, een postje, begrijp
+je--van 't notariaat wil ik niet spreken--'k zou zeggen: fiat vriend,
+maar zie je, een mensch als ik, die al mijn leven gewerkt heb, ik
+weet bij ondervinding dat niets om handen hebben een treurig lot
+is. De vrouw heeft geen krediet voor den man, die geen betrekking in
+de maatschappij bekleedt; _hij_ wordt een janhen en zij is er de dupe
+van.... hoe vaar je....?"
+
+"Dankje," zegt Van Bavik tot Frederik, die hem voor de vierde maal een
+glas punch presenteerde, en de gastheer herneemt, terwijl Frederik
+juffrouw Doortje nadert: "Maar je spreekt er niet van, want ik hou
+me alsof ik van den prins geen kwaad weet."
+
+"Wat een mooie preek hield die mijnheer de burgemeester," zegt Saartje
+van den dominee tot Doortje die bisschop gebruikt.
+
+"'En toost meen je!" lacht Doortje.
+
+"En zoo uit het hoofd!" herneemt Saartje: "_Va leest_ ze altijd."
+
+"Zou er gedanst worden?" lacht Doortje: "Me dunkt hij moet wel prettig
+galoppeeren; 'k zal 't eens aan Suze vragen.... al was 't in de gang!"
+
+Doortje ziet naar de jarige om, maar ontdekt haar niet, en vermoedt
+evenmin, dat deze staat, waar zij,--Doortje--wel graag een dansje
+zou willen maken.
+
+Ja, Suze staat in de gang, ze houdt zich aan de leuning van de trap
+vast, en Barend Flitz staat vóór haar.
+
+"Suze, ik wil het bepaald van je weten, hoor! van avond nog, op
+'t oogenblik!" zegt Barend.
+
+"Maar Flitz hoe zal ik, hoe kan ik?" spreekt Suze stamelende.
+
+"Zullen en kunnen!" herneemt de jongeling, die, volgens de
+keuken-verklaring van Frederik, wel drie flesschen op heeft en
+"poes kaffé en pons" ook: "Zullen en kunnen da's malle praat Suze,
+zie je, ik wou het weerga's graag weten, ik heb er mijn reden voor;
+ik zeg dat ik allemachtig verliefd ben, dat zeg ik, en dat va niet
+arm is dat zeg ik ook. Of heb je andere plannen, spreek?"
+
+'t Is niet bijzonder licht bij de trap, en we kunnen derhalve niet
+zien, welke de uitdrukking van Barends gelaat bij dat "spreek" is,
+evenmin als we in Suzes kijkers kunnen lezen wat er in hare ziel
+omgaat, maar meenen een geluid te hooren alsof dat "spreek" bij het
+meisje iets anders dan woorden heeft uitgelokt, en vernemen wat later
+heel duidelijk dat de jarige schreit.
+
+"Suus.... neen Suus, zoo meen ik het niet. Suze schei uit, dat
+vind ik nu akelig!" fluistert Barend op een geheel anderen toon dan
+dien, waarop hij zoo pas heeft gesproken: "Je voelt immers dat ik je
+liefheb. Och Suze, ik heb je zoo lief, en ik dacht dat het van daag
+de dag moest wezen waarop ik het zeggen kon. Suze als ik je leed doe,
+zeg het dan maar. 'k Wil alles voor je doen. In den nacht zelfs wil
+ik naar stad loopen om breikatoen of wol voor je te halen. Suus,
+lieve Suze, schei toch uit met huilen, als je pa het merkt! Zeg,
+ben je boos, of hou je toch van me? Suus, als je huilt, daar word ik
+zoo naar van. Zeg dan, wat zal ik doen? Wát wil je hebben?"
+
+Een oogenblik stilte, alleen een nokkend geluid.
+
+"Toe zeg dan, toe spreek toch?"
+
+"Och, laat me.... dan.... nú.... met vrede Barend," is Suzes antwoord,
+door 't schreien belemmerd, en op hetzelfde oogenblik klinkt het in
+de gang:
+
+"Suze, waar ben je?" en het meisje, dat de stem der danslustige
+Dorothea herkent, grijpt Flitz bij de hand; schuift hem de roepende
+te gemoet, en snelt zelve de donkere gang in.
+
+
+
+Ongeveer een halfuur later bevindt ons gezelschap zich opnieuw
+vereenigd in het salon; de dames staan of zitten bij de piano, die voor
+deze gelegenheid uit de woonkamer naar 't salon werd overgebracht, en
+waarvoor Suze is gezeten die, werkelijk lief, de reeds vroeger genoemde
+_Rêverie_ speelt. Flitz staat aan hare zijde, tuurt tamelijk dof op
+het muziekblad en heeft reeds een paar malen: "O jé," gezegd, daar Suze
+'t blad omsloeg terwijl hij nog slechts ter halverwege gekomen was.
+
+Op algemeen vereerend verzoek, draagt Saartje van den dominee
+vervolgens _De Kalif van Bagdad_ voor, en speelt Flitz daarna een
+paar walsjes van Strauss bij wijze van obligaat op zijn fluit--hij
+voor een verrassing in den zak stak--zoo charmant in de maat, dat
+Doortje met haar gewoon: hi hi hi, aanmerkt: "Ik galoppeer al."
+
+Of de heer burgemeester ook aan de muziek doet....?
+
+Een weinig aan den zang. De gitaar voor accompagnement: hij laat zich
+niet gaarne bidden en zal daarom beproeven om zich, bij gebreke van
+zijn instrument, met de piano te accompagneeren.
+
+Waarom Van Bavik zijn eerste voornemen zoo spoedig laat varen,
+om de gevoelvolle Romance: "_La bénediction d'un père_" te zingen,
+weten wij niet, maar zeker is het, dat hij na het instrument eenige
+smeltende akkoorden te hebben ontlokt, den: "_Afscheidsgroet aan het
+Vaderland_" aankondigt, en met een onverklaarbaar gevoelvolle stem
+de regelen zingt, die wij ter eere van den dichter hier laten volgen:
+
+
+    Vaarwel, mijn Vaderland,
+    Het schip doorklieft de baren,
+    En 't oostlijk windgebruis
+    Fluit hevig door het want,
+    Mijn oog kan nauwlijks meer
+    Uw blinkend duin ontwaren;
+    Gij hoort mijn stem niet meer, } _bis._
+    Mijn dierbaar Vaderland [38].
+
+
+Ze hebben het allen _gehoord_; wat meer zegt, ze hebben het allen
+_verstaan_. De herhaling der beide laatste regels, zoo ontegenzeggelijk
+roerend, zoowel door het melancholische hunner beteekenis als door het
+wegsleepende van muziek en voordracht, ze hebben zulk een indruk op
+de hoorders gemaakt, dat zelfs Doortje niet lacht, en Flitz--wellicht
+niet wetende _wat_ hij doet--insgelijks als betooverd, met de heeren
+instemt, die in een uitbundig Bravo! bravo! losbarsten.
+
+Misschien, lezer, kent gij menschen--wellicht één zelfs van zeer
+nabij--wier zenuwen spoedig in beweging zijn te brengen, of althans
+somwijlen in een stemming verkeeren, dat zij--gij verstaat de
+uitdrukking--"niet _zóóveel_ noodig hebben om geheel van streek
+te geraken."
+
+Suze was er zóó eene. De dag van heden had haar in overvloed stof
+tot nadenken opgeleverd; verschillende omstandigheden werkten nu eens
+vroolijk dan weder geheel anders op haar prikkelbaar gemoed; en nu,
+zich ter nauwernood, als met geweld van het onverwacht en zoo vreemd
+gevoerde gesprek met Barend Flitz hersteld hebbende,--had zij zich,
+op verzoek, terstond aan de piano gezet, in de hoop dat de sporen
+van haar tranen in dien tusschentijd geheel zouden verdwijnen. Ze
+had gespeeld en zich goed gehouden, hoewel ze duidelijk bemerkte
+dat Barend zoo _raar_ deed. Ze had naar de _Kalif_ geluisterd met de
+oogen zoo strak op de stijve vingers der speelster gevestigd, alsof
+ze haar de kunst wilde afzien, en.... was zij beverig geworden toen
+bij het einde van het eerste couplet de stem van den zanger gevoelvol
+het vaderland een smeltend "Vaarwel" toezong, zij trilde zichtbaar
+toen in het tweede couplet die stem nog welluidender klonk,--maar,
+toen nu ten laatste nogmaals die woorden:
+
+
+    "Vaarwel, vaar eeuwig wel,
+    Mijn dier-baar va-der-land!"
+
+
+als wegstierven, en zich in eenige klagende piano-akkoorden oplosten,
+toen barstte zij in een hevig snikken uit, juist op het oogenblik
+dat ten tweeden male een luid "Bravo! bravo!" het salon vervulde.
+
+Gij lacht, oude zee-kapitein, die vijf en twintig of meerdere jaren op
+de Oost of West hebt gevaren, en nu "vol kou en ongemak" met uw voeten
+in 't vilt! uw tijd moet slijten met onze beuzelverhaaltjes te lezen.
+
+Gij haalt de schouders op, grijze snorbaard, die u niet herinnert een
+traan te hebben gestort, dan toen ge in 't jaar twaalf, zoo droevig
+in de richting van 't _vaderland_, moest terugtrekken, en zelfs _die_
+tranen niet heet bleven, omdat de vorst, die des winters méér dan een
+keizer te zeggen heeft, ze spoedig op uw kaken tot ijsparels stolde.
+
+Ge zegt, onnatuurlijk! oude juffrouw, die liever trappen schuren dan
+muziek hoort, en slechts gevoel voor uw kat hebt.
+
+Ge zegt, flauw! respectable mijnheer of mevrouw, die tranen hebt
+gestort in zware beproevingen, bij smartelijke verliezen, maar 't hoofd
+hebt gebeurd dewijl uw plicht vorderde dat ge werkzaam zoudt blijven.
+
+Of gij lacht, of gij de schouders ophaalt, of gij 't onnatuurlijk of
+flauw vindt, Suze kan 't waarlijk niet helpen, zij kan niet helpen,
+dat hare zenuwen--mijne heeren en dames!--niet gelijk aan uwe zenuwen
+zijn: ze kan niet helpen dat ze nog zoo weinig in het leven ondervond,
+ze kan niet helpen dat ze, bij een zang zooals zij dien nimmer hoorde,
+in snikken uitbarst, ze deed zich meer geweld aan dan gij zoudt meenen,
+en wij, wij kunnen 't niet helpen indien gij _geen_ meisje kent, dat
+in de plaats van Suze, evenals zij, niet zóóveel zou hebben noodig
+gehad om heden in de war te geraken.
+
+Door mama Gliekke en mevrouw Meijer ondersteund verlaat de jarige
+weldra het vertrek. Van Bavik maakt eenigermate ontsteld zijne
+excuses tot den gastheer, dat hij misschien een pijnlijke snaar heeft
+aangeroerd, dat misschien lieve betrekkingen vroeger dit land verlieten
+of wel.......... Maar de gastheer verzekert, dat het niets dan een
+gevolg van de warmte is, en schudt den zanger met verrukking de hand,
+en betuigt, dat hij _in stad_--alweer de groote koopstad--nooit zóó
+iets gehoord heeft, en dat nog wel in 't _Hollandsch!_
+
+Dominee zelfs, die anders ronduit moet verklaren dat hij weinig met
+die kunstmatige zangerij opheeft,--zeker dewijl het kerkgezang zoo
+weinig kunstmatig is--steekt den burgemeester met een: "Ik dank u,
+ik dank u," zijn hand toe. De heeren Meijer, vader en zoon, zien met
+zekeren eerbied naar den jongen burgervader, die zóó'n stem heeft,
+en houden evenmin hunne handen terug.
+
+Handen geven is dorpsgebruik, vooral na nutslezingen, dáár evenwel
+zonder onderscheid of men heeft geluisterd en voldaan is, of wel
+heeft gegeeuwd en 't vervelend vond.
+
+De beide jonge dames die in 't vertrek bleven, zeiden.... niets, omdat
+ze niet recht wisten of zulks wel paste, en ook, omdat ze nieuwsgierig
+waren te weten wat Suze zoo opeens aan 't huilen had gebracht. Wat den
+candidaat-notaris betreft, hij keek verbazend wonderlijk naar de deur
+door welke Suze het salon verliet, maar bleef op zijn stoel zitten,
+en draaide, nadat hij opnieuw een glas bisschop geledigd had, zoo
+raar met de oogen, maar toch...... hij _bleef_ op zijn stoel zitten.
+
+De heeren aan den haard spreken intusschen nog over verschillende
+onderwerpen voort, zonder dat Gliekke zijn huisvriend mist, die steeds
+op zijn stoel zit. Na verloop van een half uur komen de twee oude
+dames met eene verontschuldiging der jarige terug, die, volstrekt
+weer binnen wilde komen doch door _haar_ geraden werd liever rustig
+boven te blijven, aangezien het binnen warm en zij nogal zenuwachtig
+was. Een kwartier later, staat Frederik in de gang met een geopende
+hand, en verlaten acht personen de woning, waarvan de achterste nog
+al moeite met de stoeptreden heeft.
+
+"De heer Flitz schijnt alleen de achterhoede te willen uitmaken,"
+zegt Van Bavik. "Neem niet kwalijk,.... dames! dominee! Ik zal
+eens zien.... Dank voor uw aangenaam gezelschap.... Tot weerzien,
+wel thuis."
+
+Eenige stemmen: "Bonsoir burgemeester," en nog eenige zachtere stemmen
+alleen: "Burgemeester!"
+
+De drie heeren, ieder met een dame aan den arm, stappen door, en
+Van Bavik treedt terug, en tuurt in de duisternis naar den persoon,
+die zoo'n werk met de stoeptreden had.
+
+
+
+Ruim tien weken zijn er sedert den dag verloopen waarop het jaarfeest
+van Suze Gliekke gevierd werd, en tien weken ook sedert Van Bavik
+den heer, die beter op zijn stoel zat dan dat hij ter been was,
+aanbood om hem naar huis te vergezellen. Ofschoon dit aanbod met
+weinig kiesche en niet zeer vleiende woorden gedurig was afgeslagen,
+was het niettemin gaandeweg zoo noodig geworden, dat Flitz aan dat
+geleide zijn behouden tehuiskomst heeft te danken gehad.
+
+Veel is er in dien tijd veranderd. Ontegenzeggelijk veel. In stede
+van naakte takken alleen, draagt eik en beuk en al wat boom mag
+genoemd worden, thans een frisch en jeugdig groen, waarop de oogen,
+die nog schemeren van zooveel sneeuwtooneeltjes, met wellust blijven
+rusten. Wat is er sedert de koude Februari-maand, die er plezier
+in had om de ijsbloemen zoo vast tegen de vensterruiten te drukken
+en ontelbare leiboomen zoowel op _Vredelust_ als overal den dood
+te berokkenen, wat is er sedert dien tijd een leven in de groote
+brouwerij gekomen. De vogels vooral, schijnen uitgelaten. Ze beginnen
+reeds wanneer een ander ternauwernood de eerste helft der nachtrust
+genoten heeft. Wat spektakel op het dak, wat lawaai in de linde voor
+het raam; wat een getjilp en gefluit! Luister! 't is zoo onaardig niet,
+ja zelfs wel lief, en ze schijnen machtig veel pret te hebben. Aardig
+volkje! Wat zijt ge vroolijk. Wat roept gij helder: "Ten bedde uit
+luiaard! Zie naar buiten, de zon gaat ook voor ú op. Kom! zoo ge
+althans niet komen zult om wreedaardig ons echtheil te verwoesten en
+onze kindertjes te rooven!"
+
+Wat zijn er velen helaas, die dat roepen wel aardig vinden, en er
+een poosje naar luisteren, doch daarna zich nog eventjes omdraaien,
+om eerst voor goed wakker te blijven, wanneer die knaapjes daar buiten
+al moede van 't roepen zijn.
+
+Veel, zeer veel is er in de natuur veranderd; de weiden, die zoo
+droevig dor lagen, zijn met een donker groen bekleed, waarin het
+rundvee dartelt; het landvolk kniest niet langer bij den poveren haard;
+het spit en zaait en egt; ja, er is veel veranderd, er kwam bepaald
+leven in de groote brouwerij.
+
+Leven! En toch niet _alle_ veranderingen die er _in_ en _om_
+B.... hebben plaats gegrepen, getuigen dat er leven voor doodsslaap
+kwam. Wij zullen u een woning binnenvoeren waarin de Mei niet
+lacht--omdat er de luiken gesloten zijn, omdat de doodsslaap er het
+aardsche leven verving.
+
+Hier die trap op; rechts in die kamer moet gij wezen.... Zie,
+daar staat een mooie stevige eikenhouten kist met acht blank
+geschuurde handvatsels er aan. Er is veel zorg aan die kist
+besteed. Waarom....? Omdat de wormen niet meenen zullen dat er een
+arbeider of een van de diaconie in te slapen ligt; of wel, omdat die
+slapende een dagje langer onder de zoden zal liggen eer er niets meer
+dan wat beenderen van hem te vinden zullen zijn.
+
+'En mooie kist! Gelukkig dat _wij_ 't bemerken, anders zouden de
+nijvere mannen, die er hun nachtrust aan wijdden, weinig voldoening
+van hun arbeid hebben. Geen woord van tevredenheid werd hun
+betuigd. Mevrouw heeft dadelijk den zakdoek voor de oogen gedrukt
+toen ze die kist er staan zag, en de meiden zijn angstig naar de
+keuken gevlucht toen ze haar de woning zagen binnendragen. 'En mooie
+kist! Wilt ge nog naderbij komen om haar beter te beschouwen en zien
+_wie_ het is die er in ligt?--'t Is het stof van den man, die weleer
+aan menig sterfhuis verscheen om de goederen, welke een gestorvene
+maar luttel tijds in leen hield, weder tegen contante betaling aan
+de levenden te gunnen; de man die heel wat testamenten maakte, en
+weinige weken geleden, toen hij een belangrijk stuk onderteekende,
+weinig vermoedde dat die naam J. V. Saffelen voor 't laatst door hem
+geschreven werd.
+
+'t Was een belangrijke gebeurtenis, een gewichtige verandering in
+B....--De notaris Van Saffelen had, terwijl alles een nieuw leven
+bekwam, zijn leven met den dood verruild.--Ja....? Arme Van Saffelen,
+dan hebben wij diep medelijden met u en uw treurende weduwe; maar
+neen, we hopen en wij vertrouwen dat gij reeds in een nieuwe lente
+zijt overgebracht; dat ook _gij_ leeft, leeft in een reinere, een
+betere wereld waar geen scheiden meer wezen zal.
+
+De weduwe had veel beklag, en ondervond veel deelneming; en Flitz,
+die zijn gansche notarieele vorming--al was die vorming dan ook
+eenigermate aan zijn figuur gelijk--aan den kundigen en geduldigen
+notaris was verschuldigd; Flitz die inderdaad in Van Saffelens ziekte
+zich met kracht had aangegrepen, opdat de werkzaamheden haren loop
+zouden hebben, en ook trouw in 't waken geweest was, hij had zijne
+tranen niet kunnen bedwingen toen zijn leermeester en vriend, zooals
+dominee zeide: "het tijdelijke met het eeuwige had verwisseld," en,
+zooals _hij_ zeide: "nooit geen aktes meer passeeren, en nooit aan
+de overzij van den lessenaar meer zitten zou."
+
+Flitz! waarlijk ge hebt toch geen kwaad hart, al sist er een leelijk
+slangetje in uwe borst. Waarlijk, wij billijken het oordeel der
+bedroefde notaris-weduwe, die u een engel van goedheid noemt. Ten
+haren opzichte ja. Maar een engel, neen Flitz daar ontbreekt veel aan,
+en, vooral dat slangetje hindert vreeselijk, dat leelijke, dat foei
+zwarte slangetje!
+
+In die verloopene weken was er in B. nóg meer veranderd,--voor 't
+algemeen van minder belang, voor den belangstellenden lezer niet
+onbelangrijk.
+
+Nog geen veertien dagen na het door ons bijgewoonde feest op
+_Vredelust_ vertrok de familie naar de Nederlandsche hoofdstad, om
+daar--voor de eerste maal sedert haar komst in B....--eenigen tijd
+bij zwager Vos te gaan logeeren. Over 't algemeen wist men niet,
+waaraan deze plotselinge, ofschoon tijdelijke plaatsverandering moest
+worden toegeschreven, aangezien de heer Gliekke altijd verzekerde,
+wanneer hij ter wille zijner dames eens naar de naburige stad
+W. was geweest,--blijde te zijn de vrije buitenlucht weder in te
+ademen. Eenigen meenden dat het ter wille van mevrouw was, die kort
+na Suzes jaardag was gevallen, zich den arm ernstig bezeerde, en
+de hulp van Tuil den plattelandsheelmeester, tot diens overgroote
+ergernis, niet had ingeroepen. Anderen vermoedden dat er iemand van
+de familie moest gestorven zijn, en de heer Gliekke naar Holland
+trok om de erfenis te gaan halen, en velen hadden aan Flitz gevraagd,
+wat de oorzaak van een vertrek mocht wezen, waardoor slager, bakker,
+kruidenier en zooveel anderen, groot nadeel leden.
+
+"Omdat ze er _gek_ zijn!" was Barends onvriendelijk en weinig
+zachtmoedig antwoord geweest; "omdat ze met geen dorpelingen meer
+tevreden zijn; omdat.... omdat die nieuwe snoes, die burgemeester,
+zoo'n kwajongen, ze den kop op hol brengt!"
+
+Arme Flitz! Toen hij een dag na het feest zijn gewone digestievisite
+kwam maken, en hoewel het zijn "eetdag" niet was, stellig op het
+gewone ombertje en een familiare boterham had gerekend, was mevrouw
+noch Suze komen opdagen. De heer Gliekke had hem, ja, vriendelijk,
+maar toch in geenen deele zóó "sjoviaal" als gewoonlijk ontvangen, en
+hem ronduit gezegd, dat hij nog een paar brieven te beantwoorden had.
+
+Arme Flitz! Hij was er den volgenden Zondag--zijn "eetdag,"
+heengestapt, om zich van 't werken en 't ziekeverzorgen eens te
+verpoozen; en toen, ja, 't was alles wel als vanouds geweest, maar
+mevrouw had zoo'n pijn aan den arm, en Suze had met ditjes en datjes
+af en aan gedraafd, en was zoo ijselijk onnatuurlijk geweest, alsof ze
+alles vergeten had wat hij in de gang tot haar sprak. Mijnheer Gliekke,
+die ook al zoo raar heen en weer had gegluurd, was eindelijk, ná 't
+partijtje, heel droogjes tot de bekendmaking van het plan gekomen,
+om _Vredelust_ voor een poos te verlaten, waarbij hij vrij duidelijk
+had te kennen gegeven, dat ze elkaar dezen avond maar vaarwel moesten
+zeggen, want, Flitz zou zeker wel begrijpen dat de dames en ook hij,
+nog een boel te redderen en te bezorgen hadden--vooral daar het zoo
+treurig met mama's arm was,--terwijl Flitz het evenzeer natuurlijk zou
+vinden, dat Gliekke niet meer bij hem kon komen. Misschien zag hij hem
+nog wel bij den notaris. Van Saffelen scheen ernstig ziek te zijn,
+en zou 't zeker niet aardig vinden, indien Gliekke het dorp verliet
+zonder naar hem om te zien.
+
+Arme Flitz! Suze had bijna den geheelen tijd "zonder lach of praat"
+met een afgewend hoofd gezeten, en had, met een paar vuile bordjes--'t
+geen ze anders nooit deed--de kamer verlaten, juist toen hij, om
+"op te stappen" naar zijn handschoenen zocht. Arme Flitz! hij had
+gewacht..... vijf..... tien..... vijftien..... twintig minuten, maar
+Suus was niet teruggekomen; en papa Gliekke had nog al vriendelijk
+gezegd, dat Flitz zich niet geneeren moest indien hij naar huis
+wilde.--Suze....? Ja, Suze was naar de keuken; misschien naar boven;
+hij wilde haar wel roepen.... maar anders, Flitz kon er op aan, hij zou
+zijne dochter de groeten wel overbrengen. Arme Flitz! het meisje, dat,
+toen ze een kind was, zoo dikwijls op zijn knie had gezeten, waar hij
+zoo familiaar mee geweest was, en die hij nu zoo vreeselijk liefhad,
+hij moest haar verlaten, zonder haar zelfs een hand ten afscheid te
+kunnen geven. Hij moest _Vredelust_ verlaten, _Vredelust_ waar hij
+"doen en laten," de intieme, de onontbeerlijke huisvriend geweest
+was. O! van _Vredelust_ te moeten vertrekken, verstooten, miskend en
+verschopt, en dat ter wille van een "ellendigen windbuil!"
+
+Arme Flitz! welk eene verandering voor u!
+
+Wat de ware oorzaak dier verandering der Gliekkes ten opzichte van
+den huisvriend was, kon misschien na het vertrek der familie alleen de
+persoon ophelderen, voor wien Barend Flitz zulke uitgelezene woorden
+veil had.
+
+Ook hij maakte kort na het diner zijn visite aan de gulle familie. 't
+Was vóór den middag. Mevrouw was zeer vriendelijk, maar juffrouw Suze
+nog al stil geweest, en bij 't afscheid zeide mijnheer, dat het zulk
+flink weer om te loopen was, en dat, zoo Van Bavik lust gevoelde, hij
+dan 't genoegen zou hebben de plaats eens met hem door te gaan, hij kon
+dan later mee naar 't dorp wandelen om Van Saffelen een afscheidsbezoek
+te brengen en meteen te zien of die vriend wat beter was.
+
+De heeren wandelden de plaats door, die, volgens de verzekering
+van den eigenaar, er des zomers geheel anders uitzag--alsof
+de jonge burgervader in 't onzekere verkeerde of de boomen en
+heesters te B. c. a. des zomers in 't blad kwamen of niet! Lieve
+veranderingen.... _dit_ hier en _dat_ daar; veranderingen voor den
+_niet_ eigenaar van minder belang, te meer daar hij onmogelijk
+precies kon begrijpen, hoe die paden en slooten eertijds door
+_Vredelust_ slingerden.--Och, 't was niet voor _hem_, niet voor _zijn_
+genoegen, neen, hij had eene dochter; Van Bavik was er ten volle van
+overtuigd--dat meisje, zijn eenig kind, och! hij wenschte zoozeer dat
+_Vredelust_ haar dierbaar zou blijven, wanneer _zij_--de ouders--er
+eenmaal niet meer zouden wezen. Dat hij 't zoo lief deed veranderen en
+al die fijne boomen plantte, 't was niet voor _hem_, maar alles voor
+Suze. "Och!" had de heer Gliekke vervolgd: "kinderen gaan je zoo na aan
+'t hart; ja Van Bavik, ik hoop dat je 't óók eenmaal zult ondervinden,
+en daarom valt het een vader verschrikkelijk hard indien hij.... maar
+och, ik kan je alles niet zeggen."
+
+Van Bavik zweeg; wat kon _hij zeggen_!?
+
+"In vertrouwen," hernam de vader--want juist wanneer niet _alles_
+gezegd kan worden, wordt er gewoonlijk _niets_ verzwegen,--"er is
+iets dat me hindert, fameus hindert: 'k heb je voor eenige dagen, je
+weet wel, bij den haard, entre-nous van Flitz gesproken.... nietwaar?"
+
+"A juist," antwoordde Van Bavik.
+
+"Men weet tot wien men spreekt," hernam Gliekke: "Ik zou het niet
+graag aan de klok hangen, voel je? Welnu, tegen alle verwachting
+in heeft hij de dwaasheid gehad aan Suze--het kind--van liefde te
+spreken. Dien avond.... begrijp eens!--'t Kwam spoedig aan 't licht;
+je weet wel, die zenuwachtigheid toen je gezongen hadt? Mama vertelde
+mij 's anderen daags waar de schoen had gekneld. 't Kind zelf was
+er erg van geschrikt; en nog begrijp ik niet hoe _hij_, die _zoo_
+wel mijne zienswijze kent, het in't hoofd heeft gekregen, om zóó
+misbruik van mijn vertrouwen te maken. Had ik dát kunnen voorzien,
+je begrijpt Van Bavik...." en even stond de spreker stil, en zag zijn
+aandachtigen hoorder veelbeteekenend aan.
+
+"Wel zeker,--natuurlijk!" zei Van Bavik mede stilstaande, en mede
+opnieuw voortgaande, toen Gliekke verder ging.
+
+"Er zijn papieren die men vertrouwt, zie je," vervolgde Gliekke:
+"Ik had voorzichtiger kunnen zijn, maar, wie kan 't helpen dat de
+fondsen naar beneden gaan. Enfin, zóó en op dien voet kan er niets
+van komen. Eenmaal "fiat", de ijver om een beroep te verkrijgen zou
+weldra verflauwen, dewijl die ijver zelfs nu niet groot is. 't Werd
+vrijen jaar _uit_ jaar _in_, totdat het vrijen ons oudjes nog 't meest
+ging vervelen; dan trouwen in 's hemels naam, en, geld _hier_ en geld
+_daar_! De man zou blijven wat hij is, en zeker een last voor zijn
+vrouw en een treurig voorbeeld van werkeloosheid voor zijne kinderen
+worden! Zie je Van Bavik," en Gliekke stond weder stil maar liep
+ook kort daarna weder door: "zie je, ik heb er het meisje een hartig
+woord van gezegd, en hoewel ik Flitz,--omdat hij in onbezonnenheid
+tegen mijn, hem welbekende begrippen handelde--niet voor 't hoofd wil
+stooten, begrijp je.... zoo moet nu voorloopig dat hek wat verhangen
+worden, en,--maar heel onder ons,--'t is daarom dat we een week of
+wat van huis gaan."
+
+Van Bavik had gehoord en gevoeld, en was tot aan de notariswoning
+meegewandeld; en Flitz die in 't kantoor stond, had over 't horretje
+heen gezien, dat de heer van _Vredelust_ den jongen burgemeester
+"ijselijk hartelijk" de hand schudde, en duidelijk verstaan dat hij
+hem "bespottelijk amiekaal" vaarwel zei, en hem, toen de schel reeds
+was overgegaan, nog nariep: "Mocht je soms in dien tijd te Amsterdam
+komen, we logeeren Heerengracht Nº. 260."
+
+Nog eens: arme Flitz! welk een verandering! Arme Flitz, _toen_ vooral,
+want voor de eerste maal van zijn leven bromde hij een verwensching
+tusschen de tanden, een nare verwensching waar nog een leelijke vloek
+op volgde.
+
+'t Was overdag, wanneer hij na veel geschrijf de pen nederlegde,
+'t was des nachts, wanneer hij aan 't ziekbed, volgens mevrouw Van
+Saffelen, een engel was, dat Flitz aan de schrikkelijke verandering
+dacht, die ten zijnen opzichte had plaats gegrepen; aan de koelheid
+van haar die hij zoo wezenlijk liefhad, en aan den man, die hem
+gewis door lage "intrieges," den burgemeesters-post ontfutselde; door
+"mooie praatjes," "gekkelijke manieren" en een "gemaakt zingen" den
+ondergang van zijn geluk bewerkte; die Suze op een laaghartige wijze
+aan hem ontroofde; die zich door "nare streken," in zijne plaats had
+weten te dringen, en hem schandelijk de vriendschap en achting der
+Gliekkes ontstal........ "zoo'n lage hond!"
+
+Jaloezie! uw troetelkind is Laster.
+
+'t Was waarheid dat de jonge burgervader een paar malen in de week des
+avonds naar de naburige stad W. ging en des anderen daags buitengewoon
+vroegtijdig terugkeerde; 't was waarheid dat Flitz hem een paar malen
+het dorp zag binnenkomen, juist toen hij 's morgens de kantoorluiken
+openwierp.
+
+Was het waarheid ook dat hij er dan zoo "dof en af" had uitgezien,
+en zoo "onzeker en waggelend" geloopen had?
+
+'t Was waarheid dat de candidaat-notaris op zekeren morgen voor zaken
+den burgemeester moest spreken, en van juffrouw Kamp ten bescheid
+kreeg dat burgemeester nog niet bij de hand was; 't was waarheid dat
+hij _te elf uren_, nog niet was opgestaan.
+
+Was 't waarheid ook dat Van Bavik een luiaard moest genoemd worden,
+die _nooit_ was te spreken....? of, bleef hij op dien dag, zoolang te
+bed dewijl een woedende hoofdpijn hem voor 't werk ongeschikt maakte?
+
+'t Was waarheid dat Flitz, toen hij op zekeren avond alleen in de
+gelagkamer van 't _Geldersche Wapen_ op den logementhouder wachtte, ten
+einde hem een rijtuig naar stad te bestellen waarmee een geneesheer,
+bij Van Saffelen in consult, zou gehaald worden--dat hij toen in de
+aangrenzende kamer, door Van Bavik bewoond, eene vrouw luidkeels
+hoorde snikken; 't was waarheid, dat hij zijn gehoor scherpende,
+haar duidelijk hoorde zeggen: "En het arme kind dan mijnheer, moet
+_ik_ er alleen voor zorgen? Ach God, wat moet ik beginnen!? Heb toch
+medelijden; de bloed! _ik_ heb er geen voedsel voor, en alles is zoo
+bitter duur." En, dat hij verder luisterende, eenige onverstaanbare
+doch blijkbaar vermanende klanken van den bewoner dier kamer had
+opgevangen, 't geen met geldgeklank was besloten. Waarheid was het
+dat Flitz, kort daarna, een knappe doch armoedig gekleede jonge vrouw
+de gang uit zag treden, die het kind dat ze droeg zorgvuldig met haar
+voorschoot bedekte.
+
+Was het óók waarheid dat Van Bavik een "gemeen sjusjet" was, die
+meisjes in 't ongeluk stortte en zijn goeden naam door een luttel
+stuk geld zocht te bewaren? Of wel, betreurde de jonge burgervader
+de noodzakelijkheid eener wet, die den verleider voor elke vervolging
+vrijwaart, en de zwakke verleide alleen de gevolgen van een onbedachten
+stap doet dragen?
+
+Groote verandering in tien weken! De knappe, aardige, geestige,
+fatsoenlijke burgemeester, die nog kort geleden met zooveel
+vreugdebetoon werd ingehaald, en aanvankelijk de vrij algemeene achting
+en welwillendheid genoot, hij vond de leden van den raad tegenwoordig
+zoo stijf en kortaf; kreeg ook al eenige malen bij sommigen belet,
+en begreep in 't geheel niet, waaraan die groote verandering moest
+worden toegeschreven; hij begreep het niet, al bespeurde hij duidelijk
+dat Barend Flitz hem alles behalve genegen was.
+
+En nu, de notaris Van Saffelen was gestorven, en de aangifte bij den
+eersten _wethouder_ geschied, want burgemeester was voor eenige dagen
+naar Holland vertrokken.--Naar Holland! Flitz was vuurrood geworden
+toen hij het hoorde.--Naar Holland!--Heerengracht Nº. 260!--Suze!--Zou
+Suze _waarachtig_ alles vergeten hebben!?
+
+"Naar Holland, naar Holland!" die woorden werden door Barend Flitz
+ontelbare malen op één dag herhaald, en zelfs toen hij met den
+langen zwarten mantel om, en den hoed met het lange lamfer er aan,
+de kist volgde waarin zijn leermeester en vriend naar het kerkhof werd
+gedragen, toen meende de persoon die naast hem ging, dat mijnheer Flitz
+niet wel bij zijn zinnen was, want, duidelijk verstond hij, dat het:
+"naar Holland, Heerengracht Nº. 260," ging.
+
+De trouwe diensten waarmede Flitz den notaris in zijn laatste
+levensdagen was ter zijde geweest, hadden Van Saffelen dermate
+ten gunste van zijn kweekeling gestemd, dat hij, in weerwil van de
+geringschatting zijner notariëele bekwaamheden, gedurig den wensch
+uitte, dat Flitz, zoo _hij_ niet van het ziekbed mocht verrijzen,
+hem als notaris te B. zou opvolgen. Inderdaad Van Saffelen had met
+een schijnbare kalmte, zijn vriend den weg, welken hij moest inslaan,
+gewezen, ten einde--misschien! in zijn plaats de benoeming te erlangen.
+
+Dat de zwakke notaris, na het geven dier inlichtingen, opnieuw in een
+hevige koorts verviel, zal _hem_ niet verwonderen wien 't leven nog
+niet tot last is, en zoo gaarne ten nutte der zijnen nog jaren lang
+werkzaam zou blijven. Dat Flitz sedert dien stond in een soort van
+sollicitatiekoorts leefde, zal evenmin _hem_ verwonderen, die verstaan
+heeft wat _hij_ in zijn schild voerde, en niemand zal het bevreemden,
+dat Flitz reeds den dag na de begrafenis de reis naar de Provinciale
+hoofdstad ondernam, om te bewerken dat _zijn_ naam op de voordracht
+werd geplaatst, en dat hij vervolgens naar Holland trok, naar de
+residentie, om den Minister van Justitie voor zijn persoon te winnen.
+
+Flitz trok naar Holland. Over Amsterdam naar 's Gravenhage; van 's
+Gravenhage naar va en moe op _Wolkensteijn_; en van _Wolkensteijn_
+reisde hij weder naar Amsterdam, en liep op zekeren morgen de
+Heerengracht langs, van het IJ tot den Amstel, heen en terug,
+zoekende.... zoekende naar Nº. 260.
+
+Maar vruchteloos was het zoeken geweest, want, Flitz had niet begrepen
+dat de huizen aan de overzij van 't water, ook tot de Heerengracht
+behoorden. Het "satansche" Nº. had hij niet gevonden, en de kastelein
+van 't logement waar hij zijn intrek nam, wist ook niet te zeggen bij
+wien de heer Gliekke uit B. c. a. op de Heerengracht logeerde, evenmin
+als de kruier, de schoenpoetser, de kantoorklerk, de dominee--'t
+was een aanspreker geweest--de loterijjood en een meisje met een
+mandje onder 't voorschoot, die hij allen op straat onderzoekend had
+aangesproken, hem 't vraagstuk hadden opgelost.
+
+Barend Flitz kwam in B. terug, maar zijn onrust was nog grooter dan
+vóór zijn vertrek, want, Van Bavik zat nog in Holland--misschien
+wel--neen _zeker_: Heerengracht Nº. 260! En, op zekeren avond doopte
+Barend met driftige hand de pen in den inkt, en schreef den volgenden
+brief:
+
+
+"_Dierbare Mejuffrouw Suze!_
+
+Ik heb in een zeer nare spanning verkeerd sedert ik de laatste maal
+op _Vredelust_ was, en vooral sedert je met papa en mama naar Holland
+bent vertrokken. Ik weet op mijn woord van eer niet wat ik er van
+denken moet, maar, des te beter weet ik, dat die persoon Van Bavik
+een gemeen sjusjet is daar niemand van weten wil. Dierbare Suus,
+ik heb je zoo lief, en waarom je zoo veranderd ben, begrijp ik in
+'t geheel niet, net zoo min als van je ouwelui. Als het alleen van
+dat Sirenengezang komt, dan moet ik je nadrukkelijk zeggen, daar
+niet langer naar te luisteren om reden boven gezegd. Je bent veel
+te lief en te goed om ongelukkig te worden. O! Suus! ik hou toch zoo
+idiolaat van je, en alles zou zich wel schikken, als de zaken loopen
+zoo als onderget. hoopt. Je weet, de notaris Van Saffelen dood is; het
+spijt mij ijselijk, maar nu het eenmaal zoo is, nu doet het mij toch
+pleizier dat hij mij den weg wees om in zijne plaats te komen. Toen,
+met het burgemeesterschap, had ik aan den Koning geschreven met
+verzoek om geheimhouding; maar, dáár moet je niet gaan Suus. Eerst
+naar den Procureur-Generaal en dan naar den Minister in Den Haag;
+allebei heel vriendelijke menschen die zeiden, aan mij te zullen
+denken. O lieve Suus, als jij maar van me houdt, en niet als vroeger
+een gemeen sjusjet met den post gaat strijken dan is _alles niets_.
+
+Onderget. in Amsterdam zijnde, heeft overal op de Heerengracht als
+een gek naar Nº. 260 gezocht om je te vinden; en nu besluit ik deze
+hopende hij te recht zal komen. Zeg maar niet dat ik je schreef,
+en nog eens, luister maar niet naar een ander die te onfatsoenlijk
+is om het in een brief als deze neder te stellen.
+
+Kan het zijn, zend mij dan een woordje van liefde tot bescheid; denk
+ik je al zoo lang gekend heb. Hoop met mij, ik den notarispost zal
+krijgen; het protekol is in handen van den notaris uit E. die met
+Van Bavik op en neer gaat, dat maakt mij soms zoo benauwd.
+
+Nogmaals gegroet Dierbare Suus, ik heb waarachtig alles voor je over,
+en geloof mij,
+
+
+Dierbare Mejuffrouw Suze! UWelEd. Dienstw. Dien. en
+Minnaar. B. Flitz. Kat. Not.
+
+B. den 12 Mei 18.5. PS. Atjuu Suus!"
+
+
+Deze brief, dien wij Barend letterlijk naschreven, werd aan het bekende
+adres verzonden, en door Suze Gliekke ontvangen, juist toen zij alleen
+met lichte hoofdpijn te huis was, terwijl de overige familieleden
+zich in Artis bevonden.
+
+
+
+In den namiddag van een schoonen Mei-avond--twee weken ongeveer na de
+terugkomst van de familie Gliekke op _Vredelust_--vinden wij Alexander
+Van Bavik voor het opgeschoven raam zijner schrijfkamer weder.
+
+Zijn gelaat draagt de duidelijkste sporen eener blijde zeer blijde
+gemoedsstemming, en in zijn hand houdt hij een brief, welks korte
+inhoud door hem reeds verscheidene malen werd gelezen en herlezen.
+
+"Moeder! Engel! dat is uw werk," spreekt hij halfluide in vervoering,
+en Fik die naast zijn stoel te snorken lag, eensklaps bij de voorpooten
+vattende, springt hij op, en danst met zijn vriend de kamer door, zóó
+wild, dat Fik, die al tamelijk oud is, en zelfs in zijn jonge dagen
+niet dol veel van dansen hield, begint te pruttelen, en juffrouw Kamp
+eenige oogenblikken later om 't hoekje van de deur kijkt, en vraagt,
+of burgemeester om 't servies op 't kastje zal denken, en heengaat
+met een:
+
+"'t Is niet pluis in den bol!"
+
+Een half uur later zit de burgemeester voor zijn schrijftafel en
+schrijft:
+
+
+"_Liefste Vriendin!_
+
+
+De nacht is voorbij, de morgenschemering breekt aan, en de zon
+van ons heil zal weldra lichten. Innig beminde, de scheidsmuur
+zal vallen. Mijn maatschappelijke positie werd een schoone
+verbetering toegezegd. Spoedig zal ik u aan 't kloppende hart mogen
+drukken. Spoedig zal ik u geheel kunnen toebehooren, en--maar neen,
+de last tot zwijgen werd mij nadrukkelijk opgelegd. Voor _ieder_ moet
+ik zwijgen.--Maar voor u....?--Het allereerst!--Of zoudt ge voor het
+altaar der liefde hechten aan het woord van hem, die den vriend geen
+trouw hield, en wiens ontrouw u alzoo eenmaal gebleken was?
+
+Vaarwel mijn innig geliefde Suze. Spoedig hoop ik u een meer
+uitvoerig, een geheel bevredigend antwoord te kunnen toezenden, zoo
+de omstandigheden mij niet mochten veroorloven u in persoon woorden
+van liefde te komen toespreken.
+
+Geloof mij Uw onveranderlijk trouwe vriend:
+
+
+Alexander. B. 28 Mei 18.5."
+
+
+Deze haastig geschreven brief, werd even haastig gevouwen en verzegeld,
+terwijl alleen het: "Aan Suze," op de buitenzijde werd gesteld,
+en--nog dien zelfden middag zag Barend Flitz, die bij de weduwe Van
+Saffelen thee dronk, Van Bavik het raam voorbij stappen.--Waar mocht
+dat heengaan? Naar stad? Neen! vervl.... naar de Gliekkes!
+
+"Zei je wat Barend?" vraagde de weduwe.
+
+"Neen mevrouw, niets," antwoordde Flitz: "Maar weet u ik heb haast,
+ik heb iets te doen. Dank u, 'k heb volstrekt geen dorst meer. Neem mij
+niet kwalijk," en hij greep naar zijn hoed en vatte zijn "_siks pens_"
+[39] en verliet, zonder mevrouw op haar verdere vragen te antwoorden,
+het vertrek.
+
+Had de candidaat-notaris, toen hij mevrouw Van Saffelens huiskamer
+betrad, voor eenige oogenblikken eigen angsten en zorgen vergeten,
+om de bedroefde, met de bespiegelingen hoe alles door hem zou worden
+aangelegd indien hij als notaris "in plaats van mijnheer mocht
+worden benoemd," wat op te vroolijken; (!) had hij--om _haar_ een
+aangename afleiding te bezorgen (?) van de veranderingen gesproken,
+die hij in de notariswoning zou maken, wanneer mevrouw--die toch
+zeker in kamers zou gaan--haar verlaten had, was hij, tot meerdere
+opbeuring misschien, bij die bespiegelingen zelfs een enkele maal in
+'t komieke gevallen: sedert hij het valsche gelaat van dien Bavik weder
+aanschouwde, waren al die droombeelden vervlogen, en was al het komieke
+op eenmaal verdwenen; het kookte hem feller dan immer in de borst,
+en, terwijl mevrouw Van Saffelen niet wist wat Barend zoo eensklaps
+tot vertrekken had genoopt, en de heer Meyer Jr.--die Flitz tegen
+'t vallen van den avond even buiten het dorp ontmoette--niet begreep
+hoe hij zoo kortaf "bonswaar," had gezegd, zat Barend Flitz met zijn
+dikken haakstok in het akkermaalshout, dat de rechterzijde der laan
+van _Vredelust_, benevens de linkerzijde van den landweg begrensde,
+en wachtte..... wachtte op het "gemeene sjusjet," wachtte lang,
+zeer lang met weinig vredelievende gevoelens.
+
+Zooals Barend daar tusschen de takken en blaren gezeten was,
+had hij volkomen den tijd om zich alles te herinneren wat het
+negatieve vriendschapsvuur voor _dien_ persoon in zijn binnenste kon
+brandende houden. Bij alles herdacht hij ook zijn laatste bezoek op
+_Vredelust_. Na de terugkomst der familie was hij niet in gebreke
+gebleven haar een verwelkom-visite te brengen, maar hoe.... hoe werd
+hij ontvangen!? Mijnheer was hem in de gang te gemoet gekomen, en had
+zijn vriendelijken groet niet beantwoord zooals hij dat voorheen zou
+gedaan hebben. De dames had hij niet kunnen spreken, want zij waren
+druk aan den schoonmaak, die tot haar terugkomst was uitgesteld;
+en terwijl Barend, op Gliekkes verzoek, mede naar de goudvischkom
+was gewandeld--zonder zelfs te zijn binnengelaten,--had hij veel van
+goudvisschen en telkens weder van goudvisschen gehoord, doch van háár
+had hij niets vernomen, van háár, die ook na zijn schrijven niets van
+zich hooren liet; van haar die ingepakt, en hem totaal ontstolen was!
+
+Meer dan drie volle uren had de candidaat-notaris reeds in zijn
+schuilhoek doorgebracht, zonder dat eenig levend wezen het hek van
+_Vredelust_ was uitgetreden. 't Was erg donker, want de bewolkte
+lucht beroofde het aardrijk van het zachte stargeglim, en Flitz,
+die volstrekt niets zien kon, scherpte des te sterker zijn gehoor,
+maar hoorde.... ook volstrekt niets dan, nu eens het voorbijrijden
+van een kar of wagen op den landweg, en dan weder het zacht getikkel
+van regendroppels op het eikenloof waaronder hij verscholen zat.
+
+Dat Flitz zoo langzamerhand van den drup iets meekreeg, zal niemand
+verwonderen, evenmin als het iemand bevreemden zal dat het toeven aan
+die plaats, hem om verschillende redenen hoe langer zoo onaangenamer
+werd. Eensklaps echter begint hem het hart vreeselijk te bonzen.--Hij
+hoort iets.--Ja, duidelijk.... zuchten! Zuchten, somwijlen afgewisseld
+door een onderaardsch brommend geluid.--Rechts aan de zijde van
+den landweg schuifelt iets.--Het bloed stijgt hem met geweld naar 't
+voorhoofd, doch stroomt insgelijks met geweld naar de hoofdbron terug,
+nu dat zelfde gerucht en geschuifel zich ter linkerzijde, in de laan
+van _Vredelust_, laat hooren. 't Schiet hem ijselijk in de beenen,
+zóó ijselijk, dat hem de knieën knikken. De _six pence_ wordt met een
+zenuwachtige krachtsinspanning aan het benedeneinde omklemd; de dikke
+haak is zijn eenige wapen, een wapen zeer geschikt om beentjes te
+lichten, maar zeker niet bestand tegen een aanval van helsche machten.
+
+Nadat het gezucht en geschuifel nu eens verder af en dan weder meer
+nabij, onzen Barend nog eenigen tijd het angstzweet uit al zijn poriën
+had gelokt, treft plotseling, zeer nabij de plaats waar hij zich
+bevindt, een akelig spookachtig gebrom zijne ooren. Duidelijk verneemt
+hij ketengerammel, en.... juist zint hij op het middel om door een
+zijsprong het akkermaalshout en tevens het monster te ontspringen,
+toen hij een hevigen gil uitstoot, want met een ander akelig geluid,
+dat veel overeenkomst met het hoesten van een oude tooverkol heeft,
+is het spook-monster op hem aangevlogen, en gevoelt hij den heksenklauw
+hem 't vleesch van zijn rechterbeen scheuren! zoodat zijne angstkreten
+zich weldra ijzingwekkend in het rond doen hooren.
+
+"Fik! Alla! Hier Fik!" klinkt het gebiedend van de landwegzijde. Doch
+Fik--het spookmonster--Fik die nog steeds tusschen zijn oude tanden
+de broekspijp van den bevenden aspirant-notaris klemt, schijnt
+niet genegen om, zonder zijn prooi, tot den baas terug te keeren,
+en, steeds rukkend en wederrukkend, sliert hij Flitz--die van den
+schrik geen kracht bezit om weerstand te bieden--door de takken met
+zich voort, totdat ze beiden op den landweg staan, en een krachtig:
+"Kerel wie ben je?" Flitz in de ooren dreunt.
+
+"Ik!" schreeuwt Flitz met holle stem; maar voegt er stenend bij:
+"Roep in 's hemelsnaam dat akelige beest.... of...."
+
+"Alla Fik, laat los! Hier!...... _hier_ zeg ik je!!" klinkt het weder
+gebiedend, maar ook even gebiedend nogmaals: "Spreek, wie ben je?"
+
+"Ik!--ikzelf," is het antwoord, en wij durven niet vast bepalen of dat
+antwoord in den eenvoud des harten werd gegeven, of wel dat onze Barend
+den naam maar liefst wilde verzwijgen van hem, die uren achtereen in
+'t kreupelhout zat om den burgervader een beentje te lichten.
+
+De baas van Fik meent de stem van _ik_ te hebben herkend; dat _ik_
+klonk zoo Flitzig, doch--het verlangde antwoord niet ontvangende, voelt
+hij zich gerechtigd den door Fik gevangen persoon, een landlooper
+te noemen; en nader tredende--terwijl hij in de zwarte figuur nu
+volkomen den candidaat-notaris herkent--vat hij hem bij den kraag,
+en zegt met nadruk:
+
+"Dat zitten tusschen 't kreupelhout in den laten avond komt mij
+razend verdacht voor; misschien heb je geen logies in 't dorp of
+in een hooiberg kunnen krijgen; hé? Welnu, ik zal je een betere
+slaapplaats geven dan onder den drup der blâren. Vooruit! je zult
+heerlijk slapen onder den toren! Vooruit zeg ik je! En, zoo je
+misschien een buitengewonen dienst van je beenen denkt te vergen,
+reken er op dat Fik en mijn persoon er zes te zamen hebben. Voorwaarts,
+marsch!--Fik, links!"
+
+De oude trouwe Fik plaatst zich op 't commando aan de linkerzijde
+van zijn gebieder, doch _ik_ die nog bevend van angst, den man van
+gezag niet herkent, prevelt iets van: "Laat me gaan asjeblief?" en
+verwenscht heimelijk zijn nare "posietsje," te meer daar hij tot
+overmaat van ramp zijn haakvormig wapen in 't kreupelhout achterliet,
+dewijl de beide handen hem onontbeerlijk waren geweest om de nijdige
+takken uit het aangezicht te keeren.
+
+"Maar hemel! geloof toch.... ik ben...." zucht de gevangene.
+
+"Een landlooper, een struikroover of nog erger misschien," valt de
+meester van Fik hem dreigend in de rede: "Voorwaarts! marsch! of
+anders zal mijn trouwe bloedhond genoodzaakt zijn z'n tanden met je
+strot te doen kennis maken."
+
+Fik een _bloedhond_! Gelukkig! Fik de goede oude hoort het niet,
+maar de candidaat des te beter. Een bloedhond! En haastig wendt hij
+zich om en stapt, zonder een woord te spreken met een akelig gezicht
+voorwaarts, en verzwijgt nog steeds zijn naam, ofschoon het noemen
+er van hem misschien de vrijheid zou hebben teruggegeven.
+
+'t Gaat voorwaarts. Fik, naast zijn baas in gepeins voortstappende,
+geniet het voorrecht om door diens parapluie voor den steeds dichter
+stroomenden regen te worden beschut. Flitz wordt doornat. Langs de
+kwast van zijn pet, die treurig neerhangt, glijdt het regenwater in
+den réservoir tusschen hals en stropdas, zoodat hij van tijd tot tijd
+allerzonderlingst met zijne schouderblaren werkt. 't Gaat voorwaarts,
+doch Van Bavik--men heeft hem ongetwijfeld terstond herkend--vindt
+zich een paar malen verplicht zijn gevangene een zachte drukking te
+geven, daar Flitz weinig lust gevoelt om het logement te betrekken,
+'t welk hem is toegezegd.
+
+'t Gaat voorwaarts, doch nauwelijks heeft ons drietal den
+zoogenaamden Molenhoek omgeslagen, waardoor de gloeiende Nº. één
+der dorpsverlichting in de duisternis zichtbaar wordt, of Barend
+wendt zich tot den strengen man die hem volgt, en zegt op een toon,
+die van zijn angst getuigt:
+
+"Hoor beste vriend, als ik je eens.... een paar kwartjes gaf, wat
+dunkt je? Waarachtig, ik ben een fatsoenlijk man; misschien ken je
+me wel, ik heet mijnheer Flitz."
+
+"Verschrikkelijk! verschrikkelijk! Omkooping van 't gerecht!" roept
+de _beste vriend_, op een toon, die den gevangene bewijst hoezeer
+zijn voorslag de verontwaardiging van den gerechtsman heeft opgewekt:
+"Twee kwartjes! En dan een valschen naam opgeven! Denk je dat ik mij
+knollen voor citroenen laat verkoopen? Een heer zou zich bij ontijd op
+een afgelegene plaats tusschen 't struikgewas verbergen! Voorwaarts zeg
+ik je!" En, als tot zichzelven sprekende, vervolgt hij: "Verzwarende
+omstandigheden, 't Opgeven van een valschen naam!" En luider:
+"Vooruit dan!--Fik geef acht!" Maar Barend, die op het achtgeven van
+den _bloedhond_ niet bijzonder gesteld is, volgt het tot hem gerichte
+commando, terwijl hij stil voortgaande herhaaldelijk de waarachtige
+verzekering geeft, dat _hij_ en niemand anders dan _hij_ de heer
+Flitz is, 't geen het kleinste kind van 't dorp zal kunnen bevestigen.
+
+In 't einde heeft ons gezelschap de dorpsstraat bereikt. Gelukkig
+voor den druipenden candidaat, dat de plassende regen, al wat leeft,
+binnenshuis houdt. Zij treden den hoek van het schoolhuis om. Daar,
+aan de linkerzijde is de woning van den notaris-weduwe, en het raam van
+'t kantoor, waarbinnen zelfs de stomme boeken zouden kunnen getuigen
+dat _hij_ wel degelijk Flitz is.
+
+"Voorwaarts!" roept de vreemde diender nogmaals, en, ginds vertoont
+zich het kerkgebouw--dat nog zwarter dan de duisternis zelve is; het
+gevreesde kerkgebouw, dat hij zoo ontelbare malen met een dubbeltje
+en een cent in zijn rechter-vestjeszak is binnengegaan, waar zijn
+eigen naam in drie verschillende banken gesneden staat, waarvan hij de
+kleinste ruitjes in 't groote raam honderden malen heeft overgeteld;
+waarin hij zoo menig rustig uurtje heeft doorgebracht, en waarvan
+hij nu--zoo geen onvoorziene redding daagt--het onder den toren tot
+nachtverblijf zal bekomen, in 't akelige gezelschap van de doodsbaar,
+waarop nog onlangs de kist van den notaris stond.
+
+Akelige voorstelling!--Maar hoor, eensklaps klinkt het achter hem:
+"Halt!" en omziende bespeurt hij dat hij zich ter plaatse bevindt,
+waar die wilde Let hem eens zoo'n leelijke poets speelde, en ziet hij
+dat de gevreesde meester van den bloedhond, zijn hand aan de deurklink
+van 't _Geldersche Wapen_ slaat, terwijl hij oogenblikkelijk daarna,
+nogmaals diens gebiedende stem hoort, met het bevel om binnen te gaan.
+
+Flitz treedt binnen. Het licht van 't olielampje, dat in de gang
+brandt, doet hem in den aanvang nog minder zien dan buiten, waar hij
+zwarter tegen zwart toch onderscheiden kon.
+
+Fik niest.
+
+Van Bavik, die beter _licht_ kan verdragen, schuift zijn gevangene
+zachtkens zijn kamer binnen; sluit de deur; doet een lucifer
+ontbranden, waardoor Flitz opnieuw de oogen sluit en Fik nogmaals
+niest; ontsteekt zijn lamp, en, terwijl Fik zijn nest ruikt, zich
+afschudt en daarna op 't kussen in 't mandje rolt, ruikt Flitz
+lont; schudt zenuwachtig met zijn hoofd, en wenscht zich verre van
+hier--liefst op zijn "paardenhare," met hoofd en al _onder_ de dekens.
+
+Treurig! Akelig treurig staat hij daar, de ongelukkige
+candidaat-notaris, tegenover den man die hij thans bij 't lamplicht
+volkomen herkent, tegenover hem dien hij verfoeit, veracht, en wien
+hij een val in 't zand, benevens een roffel met den "siks pens"
+had toegezworen; tegenover den valschaard, den Judas--die hem zijn
+"kroon van 't hoofd had genomen en Suus voor den neus wegkaapte," die
+lafhartig en leugenachtig, dat kleine beest in 't nest een bloedhond
+noemde, om, bang als hijzelf was, zijn tegenpartij vrees aan te
+jagen. Doch ook, daar stond hij tegenover hém, die nu recht had te
+vragen: wáárom hij zich in 't kreupelhout verborgen had. Tegenover den
+man, die op een scherpen toon dreigde, en.... verbeelll! stijf en stout
+vol hield hem niet te kennen, met de bewering dat de heer Flitz--een
+lief en charmant mensch, zijn intieme vriend--nimmer de dwaasheid
+in 't hoofd zou hebben gekregen, om zich "uit de grap"--zooals hij
+gezegd had--des avonds laat in 't natte kreupelhout te verbergen; en,
+al bestond er werkelijk eenige gelijkenis tusschen hem en genoemden
+heer, hij het niet zijn kon, maar een gemeene struikroover moest wezen.
+
+Wat Flitz ook ter zijner verdediging mocht aanvoeren, alles was
+vruchteloos, evenzeer als het een vergeefsche poging bleef, om
+den burgemeester tot de overtuiging te brengen dat hij werkelijk de
+persoon was die Van Bavik daareven--hoe valschaardig!--zijn _intieme_
+vriend had genoemd.
+
+"Spreek van geluk kerel, dat ik niet terstond met de handboei te
+voorschijn kom," zegt Van Bavik eindelijk: "Binnen een paar minuten
+zal mijn veldwachter hier zijn, om je naar het hotel te expedieeren
+vanwaar je morgen vroegtijdig naar W. zult worden overgebracht,
+en, dewijl het je zeker niet onverschillig kan wezen welk lot je
+verder zal bereid worden, zoo wil ik,--in naam des Konings! de
+goedheid hebben zijn geëerbiedigden wil onder je oogen te brengen:
+de straf voor landlooperij, verdacht oponthoud, poging tot omkooping
+en naamvervalsching,--beide laatste zoo sterk voor een misdadig opzet
+pleitende. Zie hier," en de jonge burgervader houdt den ongelukkigen
+candidaat het blad voor, waarop het vonnis voor zooveel boosheid
+gedrukt staat.
+
+De confusie maakte bij onzen Flitz, van lieverlede voor een gevoel
+plaats, dat hem zegt: je hebt toch ook handen aan je lijf Barend. Er
+kiemt een denkbeeld, dat men den draak met hem steekt; hij wil
+een anderen toon aanslaan, doch bezint zich dat het verblijf in 't
+kreupelhout toch altijd een naar punt ter verdediging zal wezen.--Een
+gemoedelijk woord dan, een woord.... Maar nog eer het besluit is
+genomen omtrent de wijze waarop hij zich zal verdedigen, dreunt het:
+"Lees dan kerel!" hem met kracht in de ooren, en.... een oogenblik
+later vliegt Fik, met een allerijselijkst geblaf uit zijn nest op
+den vreemdeling aan, daar deze letterlijk gilt toen hij zijn vonnis
+heeft gelezen, vervat in de woorden:
+
+"Z. M. heeft benoemd tot notaris te B., den heer B. Flitz."
+
+Fik bekomt een sterke vermaning om "koest" naar zijn nest te gaan,
+en op het oogenblik dat Van Bavik zijn gevangene tot kalmte stemt,
+door hem trouwhartig de hand te schudden en met zijn benoeming geluk
+te wenschen, gilt de ontstelde juffrouw Kamp buiten de geslotene deur:
+
+"In 's hemelsnaam wat is hier te doen?"
+
+De burgemeester acht het onnoodig om voor zijn huisgenooten te
+verbergen wat in het nieuwsblad gedrukt staat, en terwijl Flitz
+nog niet van zijn verbazing bekomen, den zonderlingen vijand als
+wezenloos blijft aanstaren, houdt deze der ontstelde vrouw, door
+echtvriend en dienstboden gevolgd, de courant voor, en zegt: "Ziet
+ge, wij lachten met ons drieën omdat _hier_ de benoeming van den heer
+Flitz tot notaris, en _daar_ de mijne tot kantonrechter te W. staat."
+
+Weinige oogenblikken later trok het personeel, aan 't _Wapen van
+Gelderland_ verbonden, terug naar de plaats van waar het gekomen was,
+doch juffrouw Kamp, alles behalve lachende, want.... wie verzekerde
+haar dat een nieuwe burgemeester ook als deze, bij háár den intrek
+nemen, en even prompt in de betaling zou zijn!
+
+De veldwachter verscheen, maar, er was "van des burgemeesters orders"
+volstrekt niets, dan dat hij het nieuwsblad bij de heeren wethouders
+ter inzage zou bezorgen, dewijl zij anders in weerwil der groote
+verbeteringen in het postwezen, het blad--hedenavond door Van Bavik
+uit de stad meegebracht--eerst den volgenden dag des namiddags zouden
+te zien krijgen.
+
+Wij zullen niet verhalen wat er verder in de kamer van den nieuw
+benoemden kantonrechter verhandeld werd, 't zij genoeg gezegd dat de
+beide heeren te zamen een glas wijn dronken, dat Flitz een uur later
+zijn zonderlingen vijand de hand schudde, en in tamelijk verwarde
+woorden betuigde, dat een mensch zich bedriegen kan, dat hij het
+"waarachtig" niet geweten had, en hartelijk hoopte dat Van Bavik,
+wat gepasseerd was als gepasseerd zou beschouwen, totdat hij in eene
+stemming--hemelsbreed verschillende van die waarin hij binnenkwam--de
+kamer verliet, en in 't naar huis gaan ontelbare malen de woorden:
+"Ik notaris!" herhaalde.
+
+En de nieuw benoemde kantonrechter, waarmede besloot hij den
+gewichtigen dag?
+
+Zie, hij neemt het langwerpige boek met den groen lederen omslag,
+legt het vóór zich op de schrijftafel, en schrijft op bladz. 142:
+
+"28 Mei 18.5.
+
+"Zóó spoedig verwachtte ik de blijde uitkomst niet. Morgen zal Suze
+mijn brief ontvangen, en schier gelijktijdig het raadsel, daarin
+vervat, uit het nieuwsblad zien opgelost.
+
+"De kantonrechter van W. met een inkomen van circa twee duizend gulden,
+zal in genade worden ontvangen door de ouders, die den burgemeester
+van B. op een inkomen van vierhonderd gulden, de hand hunner lieveling
+moesten ontzeggen.
+
+"De hooggeplaatste neef, de neef mijner lieve moeder heeft, zonder
+zijn plicht te verzaken, aan mijne wenschen voldaan. Zal het land
+schade lijden door mijne benoeming? Mocht die neef voor den dooven
+ouden man--nu reeds voor den Grooten Rechter verschenen--niet een jong
+mensch in de plaats stellen, die met hart en ziel zijn belangrijke
+roeping hoopt te vervullen, al is hij dan ook de zoon eener beminde
+nicht?--Is het _hem_ euvel te duiden dat hij, met betrekking tot den
+notarispost, den raad van den burgemeester der plaats het oor leende,
+den raad van den neef--burgemeester--die een geluk, door hem zelven zoo
+vurig begeerd, ook gaarne een ander geschonken zag? die in gemoede kou
+verklaren, dat de aspirant de achting van den overleden notaris genoot,
+en gedurende diens ziekte met ijver de werkzaamheden verrichtte?
+
+"De morgenschemering is reeds voorbij. Een schoone dag is aangebroken,
+een dag die den sleutel tot een reeks van nog blijdere dagen
+geeft. Groot is mijne blijdschap; streelend het gevoel, dat ik een
+weinig tot het geluk van hem mocht medewerken wien ik, ondanks mij
+zelven, een ergernis geworden was.
+
+"Slaap wel mijn liefste vrouwtje! Droom liefelijk, gij moogt het.
+
+"Rust wel mijn waardste Flitz! Eerst kwelde ik u buiten mijn toedoen;
+dezen avond deed ik het om uwe vreugde en uwe verrassing nog grooter
+te maken! Rust wel en droom genoeglijk; gij kunt het.
+
+"Slaap wel, neef van mijn engelachtige moeder; gij hebt geen kwaad
+gedaan. Zie in uw droom twee dankbare aangezichten.... misschien
+ontwaart ge op den achtergrond er nog twee, die u welgevalliger zijn.
+
+"Slaap wel mijn beste trouwe Fik, snork naar hartelust. Je gaat weer
+naar stad, hoor! en je krijgt 'en nieuwen halsband ook, zoo oud als je
+bent, 'en halsband met een opschrift: Voor moed, beleid en trouw. En
+zeker, als je jonger waart, en op twee beenen gingt, dan--dan spande
+ik mijn besten kruiwagen in om je een veldwachterspost te bezorgen.
+
+"Slaapt allen wel! Ook _ik_ ga slapen, in de blijdste stemming,
+met een hart dat uitroept:
+
+
+    "O goedheid Gods, nooit recht geprezen!
+      Heet _hij_ een mensch, dien Gij niet treft?
+    Hoe snood ondankbaar moet hij wezen,
+      Die 't hart niet vroolijk tot U heft!
+    Neen! _alles_ aan God dank te weten,
+      Zij steeds _mijn_ plicht, _mijn_ werk, _mijn_ lied!
+    De Heer heeft nimmer mij vergeten;
+      Vergeet, mijn ziel! den Heer ook niet!"
+
+
+In de dagen die volgden, klonk het nieuwtje door B. en omliggende
+plaatsjes van mond tot mond: Burgemeester Van Bavik kantonrechter
+te W.--en Flitz--notaris! 't Algemeen houdt van veranderingen, en
+daarom had het vrede met Van Baviks benoeming, al werd er op den
+armen Minister heel wat afgegeven, die ook al--'t was eigenlijk
+schande--neefjes en nichtjes--let wel "nichtjes"--boven anderen
+voortrok.--In B. c. a. zou iedereen natuurlijk _vreemden_ boven _eigen_
+hebben voorgetrokken!.... hm!!!
+
+De jonge dorpelingen, vooral degenen die voor weinige maanden:
+Leve de burgemeester! hadden geschreeuwd, en 't levendigst hunne
+vreugde over zijn komst aan den dag legden, waren ook nu weder het
+meest met zijn vertrek ingenomen. Geen wonder, het zou weer feest in
+'t dorp worden; ze zouden weer rijden; en--licht dat een nieuwe wat
+scheutiger dan deze zou zijn, want voor alles wat er gedaan werd,
+had Van Bavik slechts een som van vijftig gulden gegeven, waarvoor
+alleen de armen waren onthaald geworden. De oudere dorpelingen, die
+de pret meer in hunne beurzen hadden gevoeld, meenden dat die gekheid
+voor een nieuwe nu wel achterwegen kon blijven; maar, ofschoon wij
+niet kunnen zeggen wat er bij de komst van dien nieuwe gebeurd is,
+wij gelooven vast dat de jongelieden den boventoon hebben gekregen,
+want, dat brengt de tijdgeest zoo mee.
+
+'t Sprak van zelf dat er machtig veel visites werden gebracht aan
+den kantonrechter Van Bavik, en aan den notaris Flitz; vooral aan den
+laatste, dewijl er van den eerste ook al zoo raar gepraat was, maar
+ook voornamelijk dewijl hij den dag na zijn benoeming in den avond
+was vertrokken, en nu, twee dagen later, nog niet was teruggekeerd.
+
+Flitz ontving visites, en tapte madera alsof het water was. Hij
+ontving van al de dorpsheeren--ja ook van sommige dames--visites,
+maar die één, die één kwam niet opdagen, _hij_ niet, die vroeger de
+eerste zou geweest zijn.
+
+"Nog een glaasje? 'en halfje dan?" zei Flitz, met de madera-karaf
+schermende.
+
+"Dankje, heusch niet, hi hi!" lachte juffrouw Doortje Haspels, die met
+pa was medegegaan, en 't ijselijk aardig vond om eens in een kamer van
+'en jongeheer te zitten.
+
+"Toe maar!" dreigde Flitz; maar eensklaps werd hij vuurrood, want een
+zeer bekend hoofd schoof het raam voorbij, en een oogenblik later
+klonk de winkelschel--Flitz had kamers bij een bakker--terwijl er
+onmiddellijk daarna op de deur werd getikt.
+
+"Binnen!!!" riep de notaris--zoo hard dat juffrouw Doortje er
+"puur" van ontstelde en.... de persoon die binnentrad was de heer
+van _Vredelust_.
+
+Wij laten den aangenaam verrasten notaris, voor Gliekkes welgemeenden
+gelukwensch op het hartelijkst zijn dank betuigen, en spoeden ons
+naar _Vredelust_, ten einde ons te overtuigen dat de dames, zooals
+Gliekke zijn vriend verzekerde, welvarende zijn.
+
+'t Bevreemdt ons bij het binnentreden van 't woonvertrek, de dames
+niet alleen, maar in 't gezelschap van den heer ex-burgemeester Van
+Bavik aan te treffen.
+
+"'t Zal Gliekke razend spijten," zegt mevrouw: "Nog geen uur
+geleden ging hij naar het dorp om zoowel ú als den heer Flitz een
+felicitatiebezoek te brengen. Eerst gisteren zag hij de benoemingen
+bij toeval in de Staats-Courant. Waarlijk uw verblijf alhier is van
+korten duur geweest, terwijl wij door onze lange afwezigheid slechts
+weinig van uw aangenaam gezelschap konden genieten."
+
+"En toch durf ik hopen mevrouw," antwoordt Van Bavik: "dat mijne
+kennismaking met u en de uwen geen voorbijgaande zal geweest
+zijn. W. ligt slechts een klein uur van hier; vooral des zomers is
+het een lieve wandeling; en...." liet hij er na een kleine pauze op
+volgen: "wanneer ik in mijn nieuwe betrekking te W. gevestigd zal
+zijn, vertrouw ik dat ook dames mijn nederige woning zullen betreden,
+terwijl een lief vrouwtje haar met blijdschap ontvangen zal."
+
+"Een vrouwtje!" roept mevrouw Gliekke met een kermisgezicht, terwijl
+Suze een blik op Van Baviks tweeden roksknoop werpt, even onderzoekend
+als dien, waarmede zij iederen morgen uit haar venster den weerhaan
+begroet.
+
+"Geëngageerd!?"
+
+"Ja, waarlijk mevrouw," herneemt Van Bavik: "en zeer zou ik mij
+bedriegen, indien mejuffrouw uwe dochter en haar naamgenoot, mijn
+beminde Suze, na een kennismaking, welke ik hoop dat eerlang zal
+plaats hebben, geen vriendinnen werden."
+
+"Suze....?"
+
+"Suzette Van Hilsdorp," zegt de heer ex-burgemeester, en wil er nog
+iets bijvoegen, maar wordt door den terugkeerenden heer Gliekke,
+gestoord, die, met de beide handen vooruit, hem in éénen adem
+gelukwenscht, en verhaalt dat hij "bot ving" maar blijde is hem hier
+nog aan te treffen.
+
+Gliekke, door zijne gade op de hoogte der belangrijke mededeeling
+gebracht, vervalt ten tweeden male in een hartelijken gelukwensch
+waarmede de dames instemmen.
+
+'t Gesprek tusschen de heeren wordt levendig.
+
+De heer des huizes stelt zich veel van de conversatie met mijnheer
+en mevrouw Van Bavik voor, wanneer zij althans twee- of driemalen op
+_Vredelust_ willen komen tegen hij eenmaal in stad, dewijl hij vooral
+na dat laatste verblijf in mevrouws stad--nog meer afkeer van al wat
+stad is gekregen heeft. Ook de benoeming van Flitz geeft aanleiding
+tot levendigheid in 't gesprek, en nadat de heer des huizes ten
+slotte nog heeft aangemerkt, dat Van Bavik al heel vlug een tweede
+ik voor 't nieuwe nestje heeft gezocht, en deze daarop glimlachende
+heeft geantwoord, dat bij zulk een benoeming noodwendig een _Suze_
+behoort, ziet hij, dat de Suze, die tegenover hem zit, een kleur
+krijgt, terwijl Gliekke, die den kantonrechter weinige oogenblikken
+later in persoon uitlaat, hem nog--in vertrouwen--toefluistert:
+"En Flitz is doodelijk. Enfin, 't wordt nú wat anders."
+
+
+
+Om een verkeerde gevolgtrekking ten opzichte van Suze Gliekke bij
+den lezer te voorkomen, zoo voeren wij hem naar het oogenblik terug,
+waarin wij het meisje met den belangrijken brief van Barend Flitz in
+handen, Heerengracht No. 260 achterlieten.
+
+Wat Suze na de lezing er van gevoelde, loste zich op in de woorden:
+
+"Die goeje Flitz!"
+
+De goeje Flitz! Neen, háár had de gebrekkige stijl niet gehinderd,
+want vader Van Alphen leerde dat men moet schrijven zooals men praat;
+en Flitz had waarlijk geschreven zóó als hij zou gesproken hebben.
+
+Die goeje Flitz! Hij toch was de eenige geweest die haar een woordje
+had toegesproken, dat maar zelden een meisjes-oor kan treffen zonder in
+het maagdelijk hartje weerklank te vinden, Barend was de eenige geweest
+die Suus--ofschoon op plompe wijze--het woordje liefde deed hooren.
+
+Bemind te worden.... och, het is zoo'n zalig gevoel! De uitverkorene
+eens mans te zijn.... o, het is zoo'n streelende gewaarwording.
+
+Pardon dames, wij weten 't wel, gij laat ook blauwtjes loopen; maar
+wij weten 't evenzeer, dat er dan ook niet zelden papa's en mama's
+achter de schermen zitten; dan klinken de woorden: Geen bestaan,
+slechte conduite, of veel te min, ook meestal bovenuit.
+
+Och, voor het wezen dat, volgens een onzer zangers, _van liefde leeft_,
+is het zoo'n streelende gedachte dat zij _bemind_ wordt, en van dien
+één, uit duizenden de uitverkorene is. Vandaar ook dat Adèle met
+Piet--over wiens lafheid ze vroeger op 't kransje zoo lostrok--heden
+engagement-visites maakt; dat Jeane met Adriaan--wiens groote neus zoo
+dikwijls haar spotlust wekte--morgen één neus zal uitmaken; dat Nelly
+met Willem--wiens ernst en stijfheid hem eertijds in hare oogen tot een
+onuitstaanbaar être maakten--binnen kort dezelfde dorpspastorie hoopt
+te betrekken; dat Gonne om Heinrich--wien ze op de stoomboot leerde
+kennen, en na dien tijd slechts tweemalen ten harent ontving--ouders
+en broeders en zusters en vrienden en vaderland wil verlaten, om het
+dierbare wezen--van wien ze weinig meer weet dan dat hij een "_ganz
+grosser Weinhändler_" is--naar het groote Duitschland te volgen.
+
+Die goeje Flitz! Hij was het die haar gezegd had: "Suus ik heb je zoo
+lief!" en, ofschoon de nieuwe burgemeester iets raars in haar gemoed
+had doen trillen, vooral toen zij, door Barends verklaring geschokt,
+hem zoo buitengewoon hoorde zingen, zij was weder geheel en al _Flitz_
+geworden, nadat papa zoo ongevoelig, zoo onaardig over dien goeden
+jongen had losgetrokken, en haar verbood gemeenzaam met hem te zijn
+zooals zij het tot hiertoe geweest was.
+
+Na het vertrek van _Vredelust_ had ze veel aan den vriend gedacht,
+en weinig vermaak in de genoegens geschept, die haar in de stad van
+mama waren aangeboden. De neven vond ze onuitstaanbaar, vooral neef
+Doris die altijd als ze uitgingen met zijn arm kwam aanzetten, alsof
+ze niet _alleen_ kon loopen!
+
+Die goeje Flitz! Hij had haar gezocht, maar natuurlijk in die groote
+stad niet kunnen vinden. Zij zelve wist immers ook nooit--wanneer
+ze huiswaarts keerde--op welke hoogte zij zich bevond, en zou buiten
+twijfel in zijne plaats verdwaald zijn.
+
+Die nieuwe burgemeester! Wie had kunnen denken dat hij, zooals Flitz
+schreef: "veel te onfatsoenlijk was om het in een brief als deze neder
+te stellen." Wat mocht het zijn dat hem, die waarlijk toch heel aardig
+en nog veel meer was, zoo in minachting bracht, terwijl Barend scheen
+te vermoeden dat hij hem nog bovendien bij haar in den weg stond?
+
+Maar, als Flitz iets zeide dan moest het wel waar zijn, en 't bleek
+dus almede dat het alles geen goud is wat blinkt.
+
+Hoe dikwijls stond het geschreven: "Dierbare Suze!"
+
+Die goeje Flitz! Misschien zou hij notaris worden, "althans, zoo geen
+gemeen sujet met den post ging strijken."
+
+Die goeje Flitz! dat was de grondtoon der overdenkingen van 't lieve
+meisje _geweest_ en nu.... nu ze na het vertrek van den ex-burgemeester
+op haar kamer zit, nu kan ze niet gelooven dat hij, die zoo hartelijk
+over Flitz sprak, zijn vijand kon wezen, en vertrouwt dat Barend zich
+ten zijnen opzichte bedroog, terwijl ze gedurig de woorden herdenkt:
+"Bij zulk een benoeming behoort een _Suze_."
+
+Nog dien zelfden middag had er tusschen de ouders Gliekke in het
+woonvertrek een onderhoud plaats, 't welk besloten werd met de
+verklaring van mevrouw: "Als jij er vóór bent, dan ben _ik_ er niet
+tegen; 't zal dus de vraag zijn of Suus...?" En Suus die spoedig
+daarop geroepen werd, en kort en zakelijk vernam dat Barend Flitz in
+een vertrouwelijk gesprek met papa om de hand zijner dochter gevraagd
+had,--antwoordde op papa's vraag: "Wat dunkt je er van?" _niets_,
+maar wandelde den volgenden dag gearmd met den nieuwen notaris door
+de boschjes van _Vredelust_, en nog een dag later door de lange
+dorpsstraat.
+
+Hoe de hekken zoo spoedig verhangen waren begreep niemand, maar zeker
+is het dat de slechte noten, die er van den burgemeester Van Bavik
+waren gekraakt, door de schoonste loftuitingen werden vervangen,
+en Flitz verzekerde aan Suze, dat de nieuwe kantonrechter van W. de
+"sjoviaalste" kerel was dien hij ooit ontmoette, en dat hij vast
+geloofde mede door _zijn_ tusschenkomst de benoeming in den zak
+te hebben.
+
+Wij mogen den lezer, vóór dat wij het _point finale_ plaatsen, eenige
+kleine ophelderingen niet onthouden.
+
+Waarom solliciteerde Van Bavik, behalve de reden uit zijn dagboek
+vernomen, éérst naar het burgemeesterschap te B. c. a.?
+
+Omdat het de eenige vacante post in den omtrek van W. was, en te
+W. woonde het meisje, dat hij in de academiestad leerde kennen en
+teeder beminde.
+
+Vanwaar zijn afgetrokken antwoorden aan den heer Gliekke, toen deze
+den jongen burgervader over de plichten sprak, die hij zelf als vader
+te vervullen had.
+
+Omdat de vader _zijner_ Suze, met den heer Gliekke op dat punt geheel
+overeenstemde.
+
+Waarom die avondwandelingen naar W. terwijl de toegang tot Van
+Hilsdorps woning hem na zijn eerste aanzoek ontzegd was?
+
+Omdat Suze Hilsdorp een vriendin had die gaarne briefjes en
+geplukte vergeet-mij-nietjes overbracht, en met toestemming van
+haar echtgenoot--Alexanders academievriend--den geestigen jongen met
+liefde herbergde.
+
+Ziet gij wel lezer, dat wij zeer discreet in 't doorbladeren van het
+dagboek waren.
+
+Vaarwel! Morgen zal er een diner op _Vredelust_ zijn. Een prachtig
+verlovingsdiner; en Suze Hilsdorp zal tegenover Barend Flitz, Suze
+Gliekke tegenover Alexander Van Bavik zitten.
+
+En nu eindigen wij onze vertelling, maar roepen eerst luide:
+Voorzichtig gij, die schittert door vernuft en talenten, er kunnen
+slangen sissen in de kransen die men u toewerpt, grijp niet al te
+haastig! En gij die nooit zult schitteren, zoek geen venijn in al de
+schoone bloemen, de bloemen die rijk zijn in kleuren, en mild zijn
+in geuren.
+
+
+
+
+
+
+HET EINDE.
+
+
+De straatverlichting is te G.... bij donkere lucht alles behalve
+schitterend.
+
+'t Is donkere lucht en avond, en zonder twijfel zult ge daarom het
+oogenblik slecht gekozen vinden om u het dorp door te leiden dat
+er--naar men u meermalen verzekerde--bij dag zoo vriendelijk en
+_riant_, en zelfs allerliefst moet uitzien.
+
+Maar evenmin als het onze schuld is dat er des avonds in de dorpen geen
+gas brandt, kunnen wij het helpen dat er op dit oogenblik geen maan
+te ontdekken is; dat de wolken slechts aan weinige starren vergunnen
+het G....sche kunstlicht te assisteeren, en dat gij eerst tegen het
+vallen van den avond in ons dorp zijt aangekomen.
+
+In elk geval hebben wij slechts een kleine wandeling te maken, want
+het huis waar gij wezen moet, staat geen tweehonderd schreden van de
+plaats verwijderd waar wij ons nu bevinden.
+
+Nietwaar, alles gewent, en voorzeker ziet gij nu reeds _meer_ dan
+toen gij daar straks uit het volle licht kwaamt?
+
+Welnu, dat huis ter linkerzijde, 't is _De Vergulde Moriaan_. 't
+Verguldsel is al sinds jaren verdwenen en, als gij dien _Moriaan_
+zien kondt, dan zoudt gij hem _niet_ zoozeer zwart als wel groezelig
+en vuil vinden.
+
+Sommige vreemdelingen meenden dat het een duivel is, die de herberg
+op het uithangbord heeft, maar wij kunnen u in gemoede verzekeren
+dat vele zelfs der kleinste dorpskinderen u zeggen zullen, hoe vader,
+vooral de Zaterdag- en Zondag-avonden, naar _De Moor_ gaat, terwijl
+ze u vreemd zouden aangapen, wanneer ge van een duivel spraakt.
+
+'t Is _De Vergulde Moriaan_ waarbinnen inzonderheid des
+Zaterdags-avonds voorbereiding, en des Zondags-avonds nabetrachting
+wordt gehouden vóór of van hetgeen men hooren zal of vernomen
+heeft.... hier, in dit groote gebouw aan uw rechterzijde.
+
+'t Is de dorpskerk; een mooi kerkje, zoo van buiten als van binnen;
+van binnen vooral, omdat geen onreinheid daar plaatse vindt; het
+fijnste spinragje zelfs wordt er niet geduld; de wanden zijn helderwit
+gepleisterd, en de koperen kronen zoowel als de preekstoel-ornamenten
+glimmen dat het een lust is. Jammer dat ge 't nu niet zien kunt, want
+het orgel is ook allerliefst, wit met verguld; maar 't mooiste van
+alles zoudt ge zeker de wapens keuren, die langs de wanden boven eenige
+overdekte zitbanken prijken. Wat hebben die kleuren zich, al sedert
+meer dan twee eeuwen, uitstekend goed gehouden, en dat verguldsel
+ook,--heel anders dan van dien _Moriaan_ aan de overzijde. Men zegt
+dat die wapens in plaats van de heiligen-beelden zouden gekomen zijn,
+die er in vroegere jaren te kijk stonden. Die beelden, foei! dát
+was te erg; maar die wapens.... 't meubelt nog beter en er is meer
+nog aan te kijken ook. 't Is te betreuren dat de eigenaars van het
+grootste aantal dier borden, als de laatsten van hun aloud geslacht,
+reeds voorlang aan de groote poort hebben geklopt waar fraaie wapens
+geen paspoorten zijn, terwijl van eenigen, de rechthebbende nazaten
+wel is waar nog in den lande wonen, doch in G.... op niets recht
+hebben dan op den titel dien ze voeren; op hun grafkelder, en op
+hun fraai geconserveerd wapen, dat in de kerk nog te pronk hangt,
+boven de bank--die hun evenmin toekomt.
+
+De dominee?
+
+Ja wel, die woont hier links in dat mooie huis; een braaf man,
+die, naar men zegt: "zeer wijs geleerd in de boeken" is, en het
+onvervalschte manna toedient. Maar, de man moet erg bijziende
+zijn, en ter goeder trouw dikwijls knollen voor citroenen hebben
+gekocht. Waarlijk een braaf en rechtschapen Christen--al kan hij
+in gemoede geen Godsdienstleeraars van een liberale richting zijn
+broeders noemen,--een eerlijk oud-orthodox predikant die in den Heere
+wandelt, hij en zijn huis; die zijn gansche gemeente kent, maar _niet_
+zoogoed als het Hebreeuwsch; die ze allen in den Heere waant, zoowel
+den smid als den molenaar en nog zooveel anderen, maar weinig vermoedt,
+hoe Casper Tink den Heere naast den Mammon dient, en hoe Arie Knobbel
+alle avonden, geregeld--met allen eerbied gezegd--in den heere uit
+_De Moor_ naar zijn erf scharrelt, om Zondags, zoo luid mogelijk,
+mee psalmen te zingen.
+
+Juist naast den dominee woont de dokter, in dat kleinere huis. Uit
+zijn studeerkamer heeft hij een fraai uitzicht op het kerkhof, dat
+wel een buitentje gelijkt. Een zeer mooi kerkhof, met een slingerpad
+er door, en beplant met een aantal fijne heesters; 't is er meestal
+zeer stil, en de doodgraver heeft nog nooit een lijk hooren vertellen
+wat dokter te slikken had gegeven, toen hij verklaarde: het lijk--toen
+nog lichaam--"wel te zullen oplappen."
+
+Voor hem een lief uitzicht op dat kerkhof.
+
+Wij zijn waar we wezen moeten. Wacht, hier is een klein hek dat
+de gladgeschoren doornenhaag verbindt en toegang tot een tuintje
+verschaft. Voorzichtig, wij zullen u voorgaan, want de paadjes zijn
+smal, en licht zouden wij, naast elkander gaande, de palmranden
+vertreden die rechts een perk met goudsbloemen, en links een bed met
+Oost-Indische kers omzoomen.
+
+Twee ramen aan deze, één aan gene zijde van de deur, en dan nog een
+raam daarboven, 't raam van een zolderkamertje.
+
+Al ware het klaarlichte dag, gij zoudt niet bezijden de deur lezen wie
+de bewoner van dit nederige dorpshuis is, om de eenvoudige reden dat
+meester Schelting nooit op het denkbeeld is gekomen een naambordje
+aan zijn deurpost te spijkeren. Wie was er ook in het dorp, die
+'t meestershuis niet kende!?
+
+'t Meestershuis? Ja wel. Maar het schoollokaal?--Juist, doch zie,
+de school, de groote school werd tegen het achterhuis opgetrokken,
+evenals de achtergevels der Roomsche kerk en pastorie één gevel
+uitmaken. Zonder bezwaar openen wij de klinkdeur, die eerst bij 't naar
+bed gaan van binnen gegrendeld wordt, en stappen de smalle gang binnen,
+Er dringt licht in de gang door een half-geopende deur--de tweede ter
+linkerzijde. 't Is de keuken. Zie, met de voeten in wollen kousen,
+op een gloeienden Januari--wij schrijven herfstmaand--zit Aaltje,
+de werkvrouw, knikkebollend het oogenblik af te wachten dat ze een
+boterham ontvangen, en verlof zal bekomen om huiswaarts te gaan.
+
+Om zich van binnen te bezien behoeft men geen licht, en daarom nemen
+wij zonder schroom het lampje, en u vóórlichtende, treden wij de
+eerste kamer ter rechterzijde van de gang binnen.
+
+Een aardig vertrek. Net maar eenvoudig gemeubeld; tafel en stoelen,
+zooals gij ze in uw leven wel meer hebt gezien. Een donkerbruine,
+mahoniehouten chiffoniére staat in 't midden van het groote penant
+tegenover het raam; verscheidene fraai gekleurde kopjes en andere
+voorwerpen daarop geplaatst, omringen een kleine doch niet onaardige
+pendule, die stilstaat, en op wier voet een briefje geplakt zit,
+hetwelk de regels te lezen geeft:
+
+
+    "Aan meester Schelting en zijn vrouw
+    Ter eer van 't gouden feest der trouw."
+
+
+Zie, de schoolmeester schijnt een eigenaardigen kunstzin te bezitten,
+want, aan de beide zijden der chiffonnière hangt een zoogenaamde
+schilderij. De rechtsche geeft in vervaarlijk prachtige krulletters,
+van allerlei vormen, "Het Onze Vader," die aan de linkerzijde, in dito,
+dito "De Tien Geboden." Merk op, 't zijn niet de eenige kunstproducten
+die den wand versieren. Dáár bezijden den ouderwetsch vooruitkomenden
+schoorsteenmantel, hangen in zwarte lijsten, het een ter rechter-,
+het ander ter linkerzijde, de portretten van hen, die op het gouden
+trouwfeest met de pendule werden vereerd. Zal ook geen Engelsch
+kunstkooper, na verloop van eenige jaren, op het denkbeeld komen
+om voor zijn kunstlievende landgenooten de portretten van meester
+Schelting en zijn vrouw als echte Rembrandtjes of Van Dijkjes mee te
+pakken--of schoon ze er zwart genoeg uitzien--ze zijn voor tien gulden
+het stuk--de prijs, dien meester jaren geleden aan een doortrekkend
+kunstenaar met lijst en al er voor betaalde,--toch waarlijk zoo slecht
+niet. Zelfs met ons flauw lamplicht kunnen we duidelijk zien dat hij,
+_hij_ is; en dat zij, _zij_ moet wezen. Hij, zal toen een man van
+tusschen de vijftig en zestig jaren, en _zij_ zoowat daaromtrent
+geweest zijn. Van de gezichten schijnt de kunstenaar het minste
+werk te hebben gemaakt, hoewel hij op loodwit, menie en doodekop
+niet karig geweest is; maar daarentegen is aan meesters witten das
+en overhemd--waarin een kromaatgele doekspeld steekt--benevens aan
+de kornet der vrouw--zie eens met al die boogjes--haar halsdoek en
+gouden boot, de meest mogelijke zorg besteed. Ze gelijken, of liever,
+ze hebben sprekend geleken; niet een der vrienden heeft meester voor
+zijn vrouw, of omgekeerd, aangezien; en meester zelf had verklaard,
+dat die oogjes wel niet de oogjes van Sanne waren, die hem, toen hij
+nog vrijgezel was, zoo hadden bekoord, maar dat het anders toch _wel
+wat_ geleek, vooral de boot, die hij haar gaf toen ze zoo schuchter
+"nu ja dan," gezegd had.
+
+Wat glinstert daar?--Ook een aardigheid. 't Is een groot blad papier,
+met een glas er voor, en een bruin lijstje er om. Op dat papier zijn
+vijf silhouetten geplakt.
+
+G. ligt aan den grooten weg, en de doofstomme, die een kleine
+twintig jaren geleden--wellicht herinnert ge 't u--den lande portret
+knippende doortrok, heeft de profiels van 't bloeiende vijftal der
+echtelieden Schelting in 't zwart geleverd, en ze op één blad te zamen
+gebracht. Zie, de namen staan er onder: Sabine oud 25, Wimpje oud 19,
+Evert oud 15, Gerrit oud 12, Elsje oud 5 jaren. Die kinderen, vooral
+de twee laatsten, verschillen veel in leeftijd, maar wat lager leest
+ge ook in een hoekje de namen: Pieter, Hanna, Carel, Truitje en Jan;
+en de sterfdatums staan er achter.
+
+Tegenover die kamer--het salon van 't schoolhuis--is de gewone huis-
+of zitkamer. Zij ziet er waarlijk gezellig uit. Twee armstoelen met
+tamelijk ingedrukte zittingen getuigen van veeljarige diensten. In het
+hoekje naast de boekenkast--die meester altijd in de buurt wil hebben,
+want boeken noemt hij de beste huisvrienden--staat een bruinhouten
+spinnewiel, en ginds boven het tafeltje, waarop een statenbijbel met
+koperen klampen ligt, hangt het pijpenrek, waaraan onder anderen
+een viertal doorrookers prijken, die in 't dorp hun weerga niet
+vinden. Uit dit vertrek, met twee ramen in den gevel, gaan wij door
+een binnendeur in eene kamer daarachter. 't Is een slaapvertrek;
+niet groot, maar vol gemakken. Gewis, ze hebben er allen den eersten
+levenskreet doen hooren, van Sannetje af, tot aan 't nakomertje toe. Ze
+hebben er allen geslapen tot zij wat grooter werden, en de meisjes het
+bovenvertrekje kregen, waarvan wij het raam reeds buiten ontwaarden,
+en de jongens een ander kamertje op den zolder, dat den grootschen
+naam van observatorium bekwam, aangezien de vier glazen dakpannen
+het uitzicht in het luchtruim gaven.
+
+Nog bevinden we ons in het slaapvertrek achter de
+zitkamer. Eerbiedwaardig vertrek! Stomme getuige van huwelijkstrouw
+en oudervreugde; getuige van slapelooze nachten, vol angst en zorgen;
+getuige van smeek- maar ook van dankgebeden; getuige van bitteren rouw,
+maar tevens van kinderlijke onderwerping.
+
+Tegenover de bejaarde echtkoets met de groensaaien gordijnen, ziet
+gij het groote kabinet. Hier, in de bedstede rechts, sliepen Sabientje
+en Wimpje, en later de andere meisjes zoolang ze klein waren; in deze
+ter linkerzijde, de jongens, totdat ze naar boven verhuisden. Op dat
+tafeltje ziet ge den kleinen, maar net bewerkten toiletspiegel, die
+ook tot moeders uitzet behoorde toen ze vader Evert naar 't schoolhuis
+zou volgen. 't Is nog hetzelfde glas dat er in zat, toen 't nieuw
+in die kamer kwam. Hetzelfde glas! Dáár, tusschen de bedsteden in,
+ziet ge twee hangkasten. De deur der ééne staat op een kier, en als
+ge wilt dan kunt ge achterin nog den korten broek en den zwarten rok
+met glimmende knoopen zien, door meester gedragen toen hij zijn Sanne
+voor den preekstoel de rechterhand gaf. De andere deur is zorgvuldig
+gesloten. Vrouwen zijn niet op vreemde neuzen gesteld.
+
+Uit dit vertrek komen we door eene zijdeur weder in de gang, juist
+tegenover de keuken waar Aaltje als straks zit te knikkebollen. Nog
+even wippen we de trap op.--Voorzichtig, zij is smal en steil; we
+werpen een blik in het zolderkamertje aan de voorzijde, alsook in het
+observatorium; maar, niets vindende dan bedsteegordijnen en kleine
+waschtafeltjes, keeren wij naar de keuken terug, plaatsen de lamp
+dáár waar wij haar vonden, en bespeuren aan uw geheele houding dat de
+woorden u op de lippen branden: "Maar in 's hemels naam, waarom brengt
+gij ons in dat huis? Waar zijn de bewoners? Welk belang hebben wij bij
+deuren en ramen, rechts en links; bij chiffonières en spinnewielen;
+bij bedgordijnen en toiletspiegels?"
+
+Geduld! wat ik u bidden mag, geduld! Immers, er is nóg eene deur ginds
+achter in de gang. Daardoor kunt ge in 't achterhuis komen 't welk
+meestal "de deel" wordt genoemd. Men gebruikt het tot berging van
+turf en hout, terwijl de geit en het varken er hunne hokken bewonen,
+en--aan het achterhuis grenst onmiddellijk de school.
+
+Hoor! harmonieuser dan wellicht in de onmiddellijke nabijheid,
+klinkt u _hier_ het lied in de ooren, 't welk juist in dat lokaal
+wordt aangeheven. 't Is het danklied waarmede de avondles wordt
+besloten..................... ....... .................................
+
+
+
+Nietwaar, daar is iets treffends in?
+
+Nu hoort gij een gerommel alsof klompen op vloersteenen in beweging
+komen.
+
+'t Wordt stil; maar eindelijk, daar klinken voetstappen op de deel,
+de achtergangdeur wordt geopend en.... een man, eerbiedwaardig van
+voorkomen, in de eene hand een koperen spaarlamp, en in de andere een
+paar bossen onversneden pennen houdende, treedt de gang in; stapt ons
+met een vasten tred voorbij; gaat de huiskamer binnen, en zet zich
+op een der beide leunstoelen neder. Al bespeurt gij maar zeer weinig
+overeenkomst met den man die daar zit en het tien-gulden-portret,
+zooeven bezichtigd, ongetwijfeld bevroedt gij terstond dat gij den
+huisvader, den schoolmeester Schelting in persoon voor u ziet.
+
+Wat een goed gelaat heeft die oude man. Er is iets edels, iets
+aantrekkelijks in. Het hooge en breede voorhoofd geeft een schoon
+denkbeeld van zijn verstand. De rechte neus heeft niet den indruk
+van een voorwerp, dat dient om zwakke oogen te hulp te komen. Om den
+mond zetelt een ernstige trek, en de grijze haren die den schedel
+bedekken, zetten het geheel een waardigheid bij die u onwillekeurig
+met eerbied vervult.
+
+Of hij moede is van den arbeid? Althans hij laat de pennen, welke
+hij meebracht om ze bruikbaar te maken, onaangeroerd liggen; slaat
+zijne handen om de beide armeinden van den leunstoel; laat het hoofd
+voorover op de borst zinken, en blijft onveranderlijk in deze houding
+voor zich uit staren, totdat hij ten laatste de oogleden sluit.
+
+
+
+Hoewel meesters oudste leerlingen, die gaarne zijne avondlessen
+tweemaal 's weeks bijwonen, allen het schoollokaal hadden verlaten,
+en meester zelf, zooals wij zagen, al reeds de huiskamer had opgezocht,
+bleven er toch, toen de katroldeur achter den laatste dicht viel, nog
+twee personen in het leerverblijf achter, omdat het morgen Zondag is,
+en voor den Maandag alles weer helder en klaar moet zijn.
+
+"Kom Elsje," zei een jongeling die de hanglampen op ééne na uitgedraaid
+en de schrijfborden met een spons had afgewischt, en thans den arbeid
+van het aangesprokene meisje gadesloeg: "je zult den vloer nu wel
+schoon hebben. Och, heb toch medelijden met den armen bezem en, als
+het wezen kan, ook met hem, die den ganschen dag naar het uur heeft
+gesnakt, waarin hij een oogenblik met je alleen zou zijn."
+
+"'t Is wel mogelijk Willem," antwoordde Elsje, steeds vegende: "maar
+zie, het is alsof ze de klei met kruiwagens vol hebben binnengebracht,
+en immers je weet hoe vader er op gesteld is dat we de school rein
+houden."
+
+Willem zweeg; zag de schoone nog eenige oogenblikken haar werk
+verlichten; was haar behulpzaam om de bijeengeveegde klei op het blik
+te doen, en zei, toen het meisje--wier wangen, waarschijnlijk door
+de gebukte houding waarin zij werkte, hooger dan gewoonlijk gekleurd
+waren--zich oprichtte: "Och Elsje, wat staat je dat blosje lief. Je
+ziet er uit om te stelen."
+
+"Kom, malle jongen!" zei Elsje, die thans, doch zonder te bukken,
+nog sterker kleurde: "Scherp liever de krijtstukken aan terwijl ik
+de inktkokers afdoe, dan dat je mij voor den gek houdt."
+
+"Voor den gek houden!" riep Willem met vuur: "Geloof je dan nog niet
+dat ik smoorlijk en razend verliefd ben? Zeg, liefste bekje...." en
+hij vatte ondanks haar tegenstand met beide handen het blonde kopje,
+waarna een klappende zoen door het schoolverblijf klonk.
+
+"Foei! Willem, dat is ondeugend!" riep Elsje, terwijl zij zich aan
+zijne handen ontwrong: "Ik zou me dood schamen als vader het gezien
+had."
+
+"Wél, 't zou ook wat wezen!" hernam Willem opgewonden: "alsof die
+ook niet gezoend zou hebben toen hij verliefd was. Als je moeder kon
+spreken, die zou.... ha! ha! ha!" en Willem lachte, en wreef zich
+de handen, en wilde eenige oogenblikken later, juist een tweeden
+diefstal plegen, toen hij, Elsje aanziende, in haar zacht blauwe
+oogen een traan zag glimmen.
+
+"Wel lieve hemel! heb ik je zóóveel leed gedaan dat je er om huilen
+moet?" sprak Willem, wel goedig maar toch eenigszins spottend: "Kom,
+dan wil ik het dadelijk goedmaken," en Elsje nogmaals naderende,
+dreigde hij haar weer met een zoen.
+
+"Willem, wanneer je me waarlijk liefhebt," zeide Elsje, terugtredende,
+terwijl haar stem van aandoening hokte: "dan moet je anders
+spreken. Dat je van mij houdt dat staat me niet tegen; maar Willem,
+zie, dat je lachend moeders naam kunt noemen, dat toont.... dat
+toont.... dat je niet fijn gevoelt Willem; dat je...."
+
+"Maar ik bid je Elsje, hoe kun je nu zoo kinderachtig wezen!" viel de
+beschuldigde in: "Wat kwaads heb ik dan gezegd? Mocht ik niet zeggen
+dat meester ook wel je moe...."
+
+Met de woorden: "Zwijg nu Willem," brak Elsje het woord af hetwelk
+zij niet dan met eerbied kon noemen of wilde genoemd hebben. En de
+jongen sloeg voor den blik zijner beminde de oogen neer, beet zich
+op de lippen, en zocht de verspreide krijtstukken op, die hij zonder
+te spreken aanpuntte, terwijl Elsje met een natten doek de looden
+inktkokers van boven reinigde, en daarbij dacht aan de dierbare vrouw,
+die haar liefde voor den arbeid had ingeboezemd.
+
+'t Was eenige minuten later, toen de jonge lieden hun arbeid hadden
+verricht, dat Willem zijn liefste weer naderde en haar vertrouwelijk
+de hand op den schouder legde:
+
+"Maar liefste Elsje," sprak hij zacht: "denk je dan dat ik geen
+eerbied voor de nagedachtenis van je lieve moeder heb? Geloof je
+niet dat ik mét je treur om het verlies van haar, die je zoo teer
+hebt liefgehad? Kom Elsje, wees niet boos; zie, ik schat haar zóó
+hoog, dat ik jou en mijzelf toewensch dat je een even trouwe en
+brave onderwijzersvrouw zult worden als zij het geweest is;" en,
+na deze woorden streelde hij haar de zachte wang en vraagde toen:
+"Dat wil je toch zijn.... nietwaar?"
+
+Ditmaal was het Elsje die de oogen nedersloeg: dat was de rechte toon;
+en bedeesd antwoordde zij na eenige oogenblikken stilte:
+
+"Zóó Willem, worden er maar weinig geboren, zóó godvruchtig, zóó
+zorgend, zóó vol liefde! Wie zou haar evenaren?"
+
+"Maar jij toch mijn poesje," hervatte Willem vleiend: "O, ik zie je al
+in mijn verbeelding als het aardige en bedrijvige huismoedertje, even
+zorgvuldig als je lieve moeder voor je vader was, om mij na twaalven
+een warm kop koffie te bezorgen: 'k zie de versche pijp al gestopt,
+en de krant al klaar liggen. 'k Smaak het kusje al waarmee je mij
+'s avonds, als ik na volbrachten arbeid uit school kom, evenals je
+moeder het aan meester gaf, in de huiskamer zult welkom heeten. 'k
+Zie dunkt mij al...."
+
+"Ho! ho!" viel Elsje in: "je hebt een al te groote verbeelding;
+weet je wel dat het gevaarlijk gooien met ongekookte eieren is. Jij
+meester! en _ik_ je vrouw! Als je luchtkasteelen verwezenlijkt worden
+dan moet er zeker vooraf nog heel wat regen uit de lucht vallen."
+
+"Maar 't zou toch niet onmogelijk wezen dat die gelukkige tijd wat
+eerder aanbrak dan je denkt mijn snoepertje," sprak Willem met nadruk:
+"Je vader is oud en niet zoo berekend meer om vóór te gaan. Ik zie
+dagelijks hoe moeielijk hem het onderwijs valt, vooral sedert den
+dood...."
+
+"Hoe kun jij dat zeggen!?" viel Elsje den spreker met vuur in de
+rede: "Nog in dezen avond bewonderde ik in stilte vaders geduld in
+het onderwijzen van dien dommen Koendert, en de duidelijkheid waarmee
+hij hem de zaak aan 't verstand bracht. Niet meer berekend! moeielijk
+vallen! Hoe kun jij het zeggen.... jij, die dagelijks de bewijzen
+van het tegendeel voor oogen hebt. Neen Willem, je zegt iets dat
+je niet meenen kunt; en, evengoed als ik het weet, ja nog beter kun
+jij 't weten, dat juist van den tijd af dat dit huis zooveel leeds
+weervoer, het onderwijs alleen de belangstelling van mijn goeden vader
+levendig houdt. Leefde hij eertijds én voor zijn huis én voor zijne
+betrekking, nu schijnt hij voor de laatste alleen te bestaan; en,
+niet onnatuurlijk: "_hier_ vindt hij alles zooals het vroeger was,
+maar _ginds_...." en Elsje slaakte een diepen zucht.
+
+"Ik weet niet hoe je alles zoo vreemd kunt opvatten," hernam Willem
+half geraakt en half verlegen: "Doe ik van mijn kant dan ook niet
+alles om den ouden man het werk te verlichten? 't Zijn toch slechts
+vijf en zeventig gulden die ik hier verdien, terwijl er mij door
+den meester te D. honderd met den kost zijn aangeboden. Vader gaf
+slechts toe dat ik hier zou blijven, omdat...." maar eensklaps zweeg
+de spreker en hoestte, hoestte gemaakt, omdat.... omdat de waarheid
+hem in de keel bleef steken.
+
+"Zie je," hernam de ondermeester, nadat de hoestbui voorbij was: "om
+den ouden man van dienst te zijn ben ik hier gebleven, en Elsjelief,
+jij begrijpt me, nog om iets anders!"
+
+"Ik zei geenszins Willem, dat je vader niet goed ter zij staat, maar
+vond dat je ten zijnen opzichte een onrechtvaardig oordeel velt,"
+was Elsjes antwoord: "Hoe meer jij je best doet om den goeden man
+het eenige levensgenot dat hem rest, te verhoogen, des te meer ook
+kun je van mijn liefde verzekerd zijn. Och het lot van den braven
+man is wel betreurenswaard!"
+
+"Dus heb je mij dan toch waarlijk lief?" riep Willem weer op den toon
+zijner eerste opgewondenheid, doch, vóór dat Elsje een antwoord kon
+geven, werd het hoofd der oude werkvrouw om den deurhoek zichtbaar,
+en vraagde zij, terwijl zij zich de oogen wreef: "Zeg juffrouw Elsje,
+krijg ik mijn boterham niet?"
+
+"Ja Aaltje, ik kom terstond," antwoordde het meisje een weinig
+onthutst, en, terwijl de werkvrouw met een: "Asjeblief," den aftocht
+blies, en de blonde haar minnaar verzocht, de nog brandende lamp uit
+te draaien, terwijl zij zelve de voorwerpen waarmede zij werkte opnam,
+prevelde Willem iets van: "Dat oude vel!" maar had geen tijd om een
+enkel woordje tot de beminde te spreken, want, geen vijf seconden na
+Aaltjes vertrek, was ook Elsje verdwenen.
+
+"Dank je Willem, van avond niets," was het antwoord van den ouden
+meester, nadat de jonkman hem den avondgroet was komen brengen,
+met de vraag er bij: of er nog iets van zijn dienst was.
+
+"Zal ik morgen voorzingen?" vraagde de ondermeester weder.
+
+"Zoo de Heer wil, hoop ik het zelf te doen," antwoordde Schelting:
+"Goeden nacht Willem, de groeten thuis," voegde hij er bij, en Willem
+Tink wenschte ook een: "Wel te rusten!" en ging, om echter vóór dat
+hij het schoolhuis verliet, nog even in de keuken te gluren.
+
+Eerst viel de klink der deur achter den ondermeester, en daarna achter
+de werkvrouw dicht, welke laatste, behalve haar loon en boterham, nog
+het prijsje van juffrouw Elsje met zich nam, dat ze heden bijzonder
+vlug en bijzonder helder gewerkt had.
+
+
+
+"Schuift u niet naderbij vader?" zei Scheltings dochter, toen het
+avondbrood met de koffie door haar was aangerecht, terwijl ze met
+kinderlijke lieftalligheid haar hand op 's vaders grijzen schedel
+drukte, en hem met hare zachte oogen vriendelijk aanzag.
+
+"Eet jij maar Elsje," antwoordde Schelting: "misschien zal ik
+straks.... ik heb niet veel honger."
+
+"'t Is Zaterdag, we hebben versche stoet vader, u eet die zoo graag."
+
+"Een dun sneedje dan kindlief," hernam de oude: "als jij het maken
+wilt."
+
+"Maar zie, het staat hier immers al voor u," sprak Elsje weder,
+en schoof het bord, waarop het brood lag, naderbij.
+
+"Ha zoo, dat is goed," zei Schelting zonder evenwel naar het brood te
+zien, en nadat hij nog eenige oogenblikken, zooals vroeger, strak voor
+zich uit had gestaard, zag hij het meisje eensklaps aan en sprak weder:
+"Elsje ik wil Zaterdags geen warme stoet meer hebben, en geen suiker
+in de koffie ook, hoor je, het smaakt mij niet meer.... ik...."
+
+"Maar liefste vader," hernam het meisje: "u moet je oude gewoonten
+niet laten varen. Zeg eens _waarom_ dan niet?"
+
+"Waarom.... waarom....," herhaalde de oude op een doffen toon:
+"omdat...." maar ofschoon de goede man niet verder sprak, het meisje
+bevroedde de reden wel, want vader wendde eensklaps het hoofd naar
+de andere zij, en Elsje zag dat hij den zakdoek zoo haastig voor
+de oogen drukte. Reeds bij ondervinding wist Elsje, dat in zulke
+sombere oogenblikken woorden van liefde en troost slechts dienden om
+den weemoed tot den hoogsten trap te voeren, en zwijgend zette zij
+zich aan de tafel, en bladerde in den grooten bijbel die gereed lag,
+omdat vader gewoon was er des avonds uit voor te lezen.
+
+"Wacht je met bidden?" vraagde de oude man eindelijk: "komaan dan
+Elsje," en hij vouwde de handen en sloot de oogen, maar.... bad de
+vader ditmaal werktuiglijk: "Schenk Uwen zegen over dit brood, o
+Heere!" de dochter smeekte uit den grond haars harten om een anderen
+zegen: om genezing der bittere zielesmart waaraan haar dierbare
+vader leed.
+
+Elsje gebruikte haar avondbrood, ofschoon ze even gaarne niets had
+genuttigd, en ook de vader nam nu en dan een bete van het weinige,
+dat Elsje voor hem had neergezet, en dronk de koffie _met_ suiker,
+zonder een woord te spreken. 't Was, toen Elsje eenigen tijd daarna
+de kopjes en borden had omgewasschen, dat Schelting de hand naar
+het bijbelboek uitstrekte, en het 26ste hoofdstuk van Mattheus'
+Evangelie opsloeg, waarbij de bladwijzer lag. Op een eerbiedigen
+toon, doch niet met de helderheid van stem waarmee hij in de school
+zijne lessen gaf, las hij van het vreeselijk zielelijden, 't welk
+Jezus had te dragen. Wat ook de denkbeelden mochten geweest zijn,
+die den grijzen man onder die lezing vervulden, zeker is het dat
+zijne stem hokte toen hij aan de woorden: "Doch niet gelijk ik wil,
+maar gelijk Gij wilt!" gekomen was; en met een zenuwachtige wending
+schoof hij het boek naar zijn dochter, terwijl hij iets mompelde van:
+"Elsje jij moet maar lezen; mijne stem.... mijne oogen...."
+
+Nogmaals las het meisje diezelfde regels, bracht het hoofdstuk ten
+einde; legde den bijbel op zijn gewone plaats, en daarna den dierbaren
+man van ter zijde naderende, sloeg zij haar arm om zijn gebogen hals,
+en fluisterde op teederen toon:
+
+"Wij hebben den Heere Jezus zoo vaak te zamen vertrouwende nagezegd:
+"Onze Vader die in de hemelen zijt, Uw wil geschiede!"
+
+"Ja, dat behoort ook zoo lieve kind," zeide Schelting, terwijl hij
+voor zich heen bleef staren.
+
+"En daarom moeten wij ook de kracht zoeken te vinden om in Gods
+heiligen en wijzen wil te berusten; nietwaar lieve vader?"
+
+"Wel zeker mijn kind," hernam de oude man: "De wil des Eeuwigen moet
+ons welbehagen zijn, vergeet dit nooit."
+
+"En met een blij gelaat behooren wij daarom onzen weg te betreden,
+nietwaar vader, al vindt onze voet ook een pad met doornen bestrooid?"
+
+"Wij moeten het hoofd blijmoedig opwaarts heffen en
+roemen.... in.... de barmhar....tigheden Gods!" sprak de oude weder,
+maar bracht met moeite die laatste woorden uit, en liet het hoofd
+nog dieper op de borst zinken.
+
+"En, mijn beste lieve vader heft ook _zijn_ hoofd blijmoedig opwaarts,
+en roemt óók in de barmhartigheden van den Heer, dien hij als de
+eeuwige bron van liefde aanbidt?" vraagde het meisje fluisterend.
+
+Een zenuwachtige schok deed het lichaam van den ouden man eenigszins
+trillen; daarna sloeg hij den blik op het in dezen oogenblik werkelijk
+"engelachtige" gelaat zijner dochter, en zeide: "Lief kind!" en drukte
+een kus op haar helder voorhoofd, maar sloeg ook daarna opnieuw den
+blik voor zich neer, en staarde nog somberder dan hij het zooeven
+gedaan had.
+
+Elsje sprak niet meer; wischte in 't verborgen een traan weg; ontstak
+een kaars; begaf zich in het slaapvertrek des ouden; sloeg er een
+zorgvuldigen blik in het rond, en keerde daarna in de huiskamer terug
+om er den vader, vóór dat zij zich naar haar slaapvertrekje begaf,
+den nachtgroet te brengen.
+
+Nog maar kort bevond de oude meester zich alleen, toen ook hij
+van zijne zitplaats verrees; met een eenigszins bevende hand zijne
+blakerkaars ontstak, en, met een minder vasten tred dan dien waarmede
+hij ons straks voorbijging, de kamer verliet, om alvorens zich ter
+rust te begeven, de gewone huisronde te doen.
+
+Elsje had goed gezorgd; alles was behoorlijk gesloten. Zie, weder is
+hij tot aan de deur der huiskamer genaderd; een oogenblik blijft hij
+staan, wendt zich naar de deur van het pronkvertrek, opent die, en,
+als vreest hij een bespiedenden blik, stapt hij met overhaasting,
+doch in alle stilte die kamer binnen.
+
+Arme oude man! wat staat gij daar lang voor dat vrouwenportret,
+'t welk gij maar zelden aanzaagt toen zij, wier beeltenis het geeft,
+nog de trouwe gezellin van uw leven was. Toen vondt ge dat het "wel
+_wat_ geleek," maar nu--nu herkent ge in dat povere kunststuk de
+trekken uwer goede, trouwe, eenige gade, alsof zij zelve voor u stond.
+
+Arme oude man! wat hebt ge haar lief gehad; zij was het leven van uw
+leven. Om haar bezit hebt gij als knaap gebeden; en den goeden God hebt
+gij gedankt toen zij de _uwe_ mocht zijn. Voor haar hebt gij gezorgd
+en gewerkt. In uren van moedersmarten hebt gij haar de hand gedrukt,
+terwijl uw gansche denken één vurig gebed was. In uren van moederweelde
+waart gij de verrukte vader, en al spraakt ge niet, toch laast ge
+dan in elkanders oogen de woorden: "God heeft alles welgedaan."
+
+Arme grijsaard! wat staat gij daar droevig alleen, gij die het als
+een onwaardeerbare gunst zoudt hebben aangenomen, gelijktijdig met
+haar die gij zoo lief hadt, van het aardsche stof te worden ontbonden.
+
+Maar oude man! gij weet het immers, zij leeft gelukkig bij den Heer,
+en gij zelf hebt immers uw leven aan uw Schepper gewijd, want, de
+hope des wederziens aan gene zij van het donkere graf, woont met
+kracht in uwe borst?
+
+En toch, diepe zuchten ontsnappen aan uw bevende lippen; en toch,
+daar biggelen heete tranen langs de groeven van uw gelaat; oude
+man! doe dat niet--ook ons maakt gij het harte week. Schep moed! schep
+moed! snik toch zoo niet, maar zeg het den lijder van Golgotha na:
+"Vader, Uw wil geschiede!"--Zie, 't is alsof die stem zijne ooren
+treft; hij vouwt de handen; slaat de betraande oogen naar boven,
+en wendt zich na eene kleine wijle van de beeltenis af, die hem nu
+zoo onuitsprekelijk dierbaar is geworden.
+
+Maar in 't voorbijgaan, zie, daar werpt hij een blik op het vijftal
+silhouetten. Weer blijft hij staan; die aanblik valt hem in deze
+oogenblikken van weemoedsvolheid te zwaar; de grijsaard voelt zich
+genoodzaakt om zich aan een stoel vast te klemmen. O! hij werd
+zoo zwaar beproefd, zwaar; bitter zwaar! Van het tiental, hem door
+God geschonken, behield hij er ééne. Ééne slechts, want de anderen
+waren dood!--Dood, ja, want acht kinderen had hij naar den Godsakker
+gebracht; en de negende? Ach, ook deze was dood. Ja, dood; maar niet
+gestorven zooals de andere telgen, waarvan hij de laatsten met haar
+die ze het leven schonk, in den tijd van twee jaren, voor het geweld
+der vreeselijke ziekten die ook te G.... woedden, zag bezwijken. Neen,
+hij was zedelijk gestorven, hij, de oudste der zonen, zijn trots,
+zijn steun; schande had hij gebracht over het hoofd van zijn grijzen
+vader. Ver over zeeën woonde hij als een misdadige balling, en ontweek
+den ouden man, die zich uitputte om hetgeen zijn kind ontvreemdde,
+te kunnen wedergeven.
+
+O voorzeker, gij hebt innig medelijden met dien ouden schoolmeester, en
+beseft volkomen dat het hem zwaar valt om Gode te zwijgen, en geloovig
+te zeggen: "Vader, Uw raad is de hoogste wijsheid, de hoogste liefde!"
+
+En hij kon geen rust vinden op zijn legerstede. Alleen, verlaten lag
+hij daar in dat bedaagde ledikant; en starende in het nachtlichtje,
+dat als vanouds op het tafeltje naast den toiletspiegel brandde, kwamen
+hem de tooneelen uit vervlogen jaren gestadig met een verrassende
+levendigheid voor den geest. Ze zat daar weer, de goede Sanne, met
+het blozende wicht aan haar vollen boezem. De kleine, wel verzadigd,
+legde ze behoedzaam in het manden wiegje, dat naast het ledikant
+stond. Zachtkens op de teenen gaande, gluurde zij nog even in de
+bedsteden om te zien, of wel de andere kinderen behoorlijk onder de
+dekens lagen. Zij knielde naast hem neder, om God, na een dag van
+zegen, te danken en rust voor den nacht te vragen.--En ook: Wakende
+zat ze daar en wilde 't niet dat _hij_ zou opstaan, opdat _zij_ rust
+zou nemen. De minste beweging van het kranke kind joeg haar op.--O,
+wat was zij een trouwe, een goede moeder!!
+
+Deze, en nog zooveel andere beelden, hielden in bonte schakeering,
+den grijsaard de oogen open; hij kon niet slapen, en mocht hij ook
+somwijlen eens insluimeren, de felle smart die hem folterde schudde
+hem telkens weer wakker, en tot tweemalen toe mompelde hij met een
+gesmoorde stem: "Ik oude man, alleen! verlaten!"
+
+Nog was de morgen niet aangebroken, toen meester Schelting reeds de
+legerstede verliet waar hij geen rust kon vinden, en weinige minuten
+later insgelijks zijne woning, opdat de vrije lucht hem een verademing
+zou schenken welke hij binnenshuis niet vinden kon.
+
+'t Was een buitengewone verschijning, meester vóór zonsopgang
+al buiten zijn woning te zien. Arie Knobbel, de molenaar, die,
+ondanks den roes waarin hij 's avonds als dood ligt--de gewoonte doet
+veel--veeltijds in den nanacht weer opleeft, en dan het bed verlaat,
+misschien dewijl de trouwe kommiezen iets tegen de morgenlucht hebben;
+de molenaar--intieme vriend van Mr. Tink, den smid, wiens zoon de
+G....sche jeugd helpt onderwijzen--Arie Knobbel was dien morgen weer
+vroegtijdig op 't pad, en zag in het schemerdonker, hoe meester,
+langzaam en strak voor zich uitziende, op het kerkhofhek toetrad,
+maar zonder het hek te openen er voor bleef staan.
+
+'t Kon hem niet schelen, maar 't kwam hem toch zonderling voor;
+en, onopgemerkt zijn weg vervolgende, prevelde hij: "De kerel is
+gek! In het duister naar 'en ding kijken dat overdag ruim genoeg in
+'t oog valt!"
+
+Dokter Saf keerde juist van een lijder terug--die met den dood op de
+lippen, nog werd veroordeeld om een belangrijke dosis sal glauberi
+met "een smaakje" te slikken--toen hij, gereed om den huissleutel in
+het slot te steken, aan de rechterzij van zijn huis, bij het gezegde
+kerkhofhek, insgelijks den ouden schoolmeester ontwaarde.
+
+"Al zoo vroeg op 't pad oude heer?" riep de dokter zóó hard en schel,
+dat den treurenden grijsaard, die, geheel in zichzelven gekeerd,
+geen menschelijk wezen in zijn nabijheid vermoedde, hevig ontsteld,
+een kreet van verrassing ontsnapte.
+
+"Mijn vrouw heeft zoo'n zin om er óók een te weiden," riep Saf weder:
+"Voor twee is er gras in overvloed; de uwe tolt van het vet."
+
+Evenmin als de lezer zal begrepen hebben dat Saf van het weiden eener
+geit op het kerkhof sprak, [40] was Schelting terstond op de hoogte;
+en in de meening dat vooral zijn vroege wandeling de verwondering van
+Saf had opgemerkt, antwoordde hij met een door aandoeningen heesche
+en bevende stem: "Ieder zoekt de rust dokter waar hij haar denkt
+te vinden."
+
+"Wel zeker," lachte Saf: "Apropos van geiten, nietwaar?--Pas op den
+morgendauw oude heer. Wat de geit betreft, daarover zal mijn vrouw
+u zelve wel spreken," en zijn woning binnentredende prevelde hij:
+"'t Gaat achteruit met den ouwe."
+
+'t Werd dag, en met het glanzende licht der zon daalde er ook weer
+eenige rust in het gemoed van den grijsaard; hij keerde naar zijne
+woning terug, en Elsje, die reeds eenige malen zonder antwoord te
+bekomen op de deur van vaders slaapkamer had geklopt, en het eindelijk
+gewaagd had om binnen te treden ten einde zekerheid aangaande dat
+pijnlijke zwijgen te bekomen, stond juist bij de verlaten legerstede
+in de bitterste ongerustheid, toen zij de voordeur hoorde openen,
+en den man zag binnentreden, dien zij zoo innig liefhad.
+
+"Liefste vader!" riep Elsje met geestdrift terwijl ze den grijsaard
+met een blos van verrukking te gemoet snelde: "God zij dank dat ik
+u weerzie! Ik was zoo ontsteld, zoo bevreesd. Zeg, zeg, u bent toch
+niet ziek, beste vader?"
+
+"Je weet maar al te goed lieve kind, wat je vader het harte brak,"
+antwoordde Schelting: "Gisteren was het immers juist een maand geleden
+dat je onvergetelijke moeder van mijne zijde werd gerukt! Kind, ik heb
+geen rust in den slaap mogen vinden, doch daar buiten, bij de plaats
+waar het stof der dierbare bij dat van je vroeg ontslapene broeders
+en zusters ligt, daar heeft de goede God mijn hart weer tot kalmte
+willen stemmen, daar heeft je moeder mij met haar trouwhartige stem,
+als toegefluisterd: "Vader, schep moed, wij zullen elkander spoedig
+wedervinden, maar beur tot zoolang de grijze kruin; blijf zoolang als
+God wil in den werkkring, dien Hij je gaf en waarin je thans nog je
+vreugde vindt; doch, niet slechts dáár moet je troost en afleiding
+zoeken, ook in de binnenkamer moet je vertrouwende en dankbaar het
+goede herdenken dat wij er vonden, en, om hen, die bij God zijn,
+haar niet vergeten.... die...." Maar--reeds lag de dochter in de armen
+des grijzen vaders, en hij kuste haar teeder op haar lief gelaat, en,
+bij al zijn leed, gevoelde hij zich in dien stond werkelijk gelukkig.
+
+Eenige uren later stond meester, voor de eerste maal na den dood zijner
+vrouw, op het voorzangersbankje. De wapenborden hadden minder bekijks
+dan de grijsaard. Was het onnatuurlijk dat zijne stem bij het voorlezen
+uit den bijbel meer beefde dan zij zulks vroeger gedaan had? Was het
+vreemd dat na het lezen der woorden: "Want de Heere kastijdt dengene
+dien Hij liefheeft; ja gelijk een vader den zoon, in denwelken hij
+een welbehagen heeft [41]," dat hij toen den zakdoek moest uithalen,
+om daarna een geruimen tijd met den vinger te zoeken waar hij ergens
+gebleven was?
+
+"De man is suf," fluisterde baas Tink, den ouden dooven burgemeester
+toe, naast wien hij als wethouder der gemeente in een der hooge banken
+gezeten was.
+
+"Wa.... blief?" vraagde de burgervader.
+
+"Dat meester geen slag van lezen meer heeft," hernam de smid iets
+harder: "'t is akelig hakkelwerk, heel anders dan Willem, de vorige
+Zondagen!"
+
+"Ja, ja, uw zoon kon ik beter verstaan," zei Tuinbloem, die uit de
+laatste woorden, welke hij gehoord had, de bedoeling des wethouders
+begreep, aangezien de smid, de keeren dat zijn zoon den kerkdienst voor
+meester waarnam, hem telkens op de helderheid van des ondermeesters
+stem had opmerkzaam gemaakt.
+
+"'t Is alles sukkelen!" fluisterde Tink weder: "de man is zoo ijselijk
+malkoliek, dat Willem in school de grootste moeite heeft om den wagen
+recht te houden."
+
+Van "wagens, en rechte houten" begreep de burgervader niet met al,
+en daarom schudde hij eenige malen het hoofd en zei: "Wel! wel!"
+
+Arie Knobbel die, als lid van den raad, eene plaats naast zijn vriend
+Tink had, gaf zijn buurman de verzekering dat Schelting des nachts als
+een razende door het dorp liep. "Doe er je voordeel mee; dokter weet
+er óók van," fluisterde hij bijna onhoorbaar, en, geen twee minuten
+later galmden die beide mannen met monden als bakovens:
+
+
+    "De Heer toch slaat der menschen wegen ga,
+    En wendt alom het oog van zijn gena
+    Op zulken, die, oprecht en rein van zeden,
+    Met vasten gang het pad der deugd betreden;
+    God kent hun weg die eeuwig zal bestaan,
+    Maar 't heilloos spoor der boozen zal vergaan."
+
+
+Reeds drie weken na het verhaalde, hield de gemeenteraad van G. zijn
+gewone maandelijksche zitting.
+
+Op de convocatiebilletten, aan de respectieve leden gezonden, had onder
+de werkzaamheden vermeld gestaan: "Voorstel van H. H. burgemeester
+en wethouders nopens eene verbetering van het schoolonderwijs in
+de gemeente."
+
+Wat zette Tink een vroom gelaat toen het bedoelde punt in discussie
+gebracht, ook hém tot spreken noopte.
+
+"Men zou allicht denken dat ik er belang bij had," verklaarde hij,
+schreeuwende, opdat vader Tuinbloem toch geen woord zou verliezen,
+"en daarom wilde ik liefst buiten de zaak blijven. Maar," vervolgde
+hij schouderophalende: "als ik spreken moet"--niemand had er hem toe
+uitgenoodigd--"dan zou ik meer kunnen zeggen dan een van de heeren
+die hier present zijn. 't Is immers mijn jongen, die den heelen dag
+met hem op en neer gaat, en mij gedurig verzekert, dat Schelting de
+kinderen een A voor een O leert aanzien, en honderden dingen meer,
+zoodat de arme jongen 's avonds hoofdpijn heeft van de inspanning om,
+wat meester krom maakt, weer recht te draaien. Ik heb medelijden
+met den grijsaard, omdat hij zooveel heeft ondervonden--en daarom
+moet, in geval van ontslag, de gemeente hem niet vergeten. Met 's
+Heeren zegen gunde ik den ouden man nog zoo gaarne eenige jaren van
+rust,"--die laatste woorden sprak Mr. Tink met een zeer bijzonder
+luide stem--"maar iemand die telkens in slaap valt, en de kinderen
+in plaats van goed, alles verkeerd onderwijst, hij mag--het is
+mijn zedelijke overtuiging--niet langer met die schoone betrekking
+bezwaard blijven. Ik zeg _bezwaard_ mijne heeren! want naar mijn
+zedelijke overtuiging is den goeden meester dat slaafsche werk een
+last geworden; terwijl de vlagen van ijlhoofdigheid welke hem--volgens
+het loopend gerucht--vooral des nachts ten bedde uitjagen, en die
+hem evenzeer in tegenwoordigheid der teedere jeugd konden overvallen,
+zijn ontslag ook voor ons kroost meer dan noodzakelijk maken. Ik heb
+mijn gevoelen, mijne heeren! maar wil er liefst niet van spreken;
+de kieschheid verbiedt het, omdat Willem....!" en Tink haalde met
+een vervaarlijke kieschheid nogmaals de schouders op.
+
+Twee der leden--vrije boeren--konden niet begrijpen dat er
+noodzakelijkheid bestond om meester, "bij wien ze zelf nog geleerd
+hadden," te bedanken en _een ander_ in zijne plaats te benoemen.
+
+_Niet_ dat ze het tegendeel wisten van 't geen de heeren, en de heer
+wethouder gezegd hadden, daarvan niet; maar zie, als het pensioen uit
+de gemeentekas moest, dat was scha voor de hand; ze wisten anders van
+de zaak zoo niet af, en--fraaie conclusie des éénen, omdat ie geen
+kinders meer op school had, kon 't hem ook niet schelen, en--waardig
+besluit des anderen: het was hem "'t zelfde" en daarom zou hij in
+stilte zijn knoopen eens tellen.
+
+De andere leden van den raad behoefden geen knoopen te tellen, ze
+hadden dien éénen knoop gehoord, dat was voldoende. Ze waren vóór de
+verbetering van 't onderwijs, dat is: vóór de rust van den goeden
+meester: en, Hannis Van Boom, die op een plaatsje van Tink woonde,
+fluisterde hem zachtjes in: "Als we uw Willem maar in de plaats
+krijgen!" Doch de knoop zeide welwillend: "Ja Hannis, dát is een
+zaak die de raad moet beslissen; maar," voegde hij er bij: "ápropos,
+ik zal het weigeld van je koe op veertig stellen, het gras is duur,
+maar, jij bent alleman niet."
+
+We noemden baas Tink een knoop, doch we denken ten zijnen opzichte
+niet aan de dingen, die het vrije raadslid, om het vóór of tegen
+wou tellen, maar aan de akelige dingen, die zoo vást zitten, dat men
+ze zelfs met geen ijzeren priem kan losmaken, dingen die zoo vreemd
+ineen zijn gewurmd, dat ze "kapot" moeten, zal er van den warwinkel
+nog iets terecht komen.
+
+En met algemeene stemmen--op die van den teller na--werd er in de
+raadszitting van dien dag besloten: dat de schoolmeester Schelting,
+als ongeschikt voor het onderwijs der G.sche jeugd, eervol zou
+ontslagen worden met dankzegging voor bewezen diensten, terwijl men
+na de vereischte formaliteiten, zoo spoedig mogelijk tot de benoeming
+van een geschikten en kundigen onderwijzer zou overgaan. De heeren,
+die uitgenoodigd werden om den heer Schelting van het besluit des raads
+"kieschheidshalve bij monde," voorloopig kennis te geven, waren Tink,
+de wethouder, en Van Boom, lid van den gemeenteraad.
+
+De burgemeester-voorzitter had werk de oogen open te houden, en
+geeuwde vervaarlijk toen hij den hamer liet vallen, ten teeken dat de
+werkzaamheden volbracht waren, en de vergadering, zooals hij zeide:
+vastgesteld, wij zeggen geëindigd was.
+
+"Als je soms druk in je werk bent, dan zal ik die commissie bij
+Schelting alleen wel waarnemen," zei de smid tot zijn medeafgevaardigde
+bij 't huiswaarts gaan.
+
+"As je blief, baas Tink," antwoordde Van Boom: "morgen moet ik met de
+varkens naar stad, en elken dag ben ik de schaapskooplui te wachten:
+men gaat dan al niet graag van 't erf af."
+
+"Atjuus," zei Tink, en schudde de hand van het raadslid; en het
+raadslid zei ook: "Atjuus," en ging zijn weg.--Mr. Tink voegde zich
+nu bij de vrije boeren, en, na een intiem gesprek over de schoonheid
+hunner gewassen, landerijen en beesten, vraagde hij eindelijk: of ze
+ook, zooals de andere raadsleden, op zijn zoon Willem, als Scheltings
+opvolger, bij den schoolopziener wilden aangedrongen hebben, er
+bijvoegende, dat _hij_ voor eene oproeping en een vergelijkend examen
+was, maar dat er, indien al de heeren het wilden, ook wel dispensatie
+van 't examen kon verzocht worden, met toestemming van den minister
+van Binnenlandsche Zaken.
+
+Die "redenazie" was den vrijen boeren te geleerd af; 't was hun
+onverschillig; als ze allemaal voor Willem Van Tink waren, waarom
+zij dan ook niet!?
+
+
+
+De klok van twaalven had geslagen; de schooljeugd was huiswaarts
+gekeerd om, na een paar uren van uitspanning, zich opnieuw in het
+leerverblijf te vereenigen.
+
+De oude schoolmeester wreef zich de handen--ja waarlijk, en het was
+in zoolang niet gebeurd--omdat hij van zijn taai geduld dezen morgen
+een vrucht had geplukt, welke hij niet had gedacht dat ooit zou rijpen.
+
+De oude man was tevreden; en, gereed om zijn Elsje in de woonkamer te
+gaan opzoeken, waar de warme koffie dampte, en de gestopte meerschuimer
+gereed lag, trad de ondermeester hem tegemoet en zei glimlachend:
+
+"Dat was een toer meester, een heele toer met dien dommen stoffel;
+ik heb uw geduld bewonderd. Wat ik ook zeggen wilde... O ja: meester
+moest de complimenten van vader hebben en dat hij, als 't meester
+schikte, om één uur eens bij hem zou komen."
+
+Scheltings gelaat betrok zichtbaar.
+
+Wáárom het betrok?
+
+Omdat een bezoek van Willems vader den ouden man nooit welkom kon
+wezen. Daar bestond een treurige zaak tusschen hem en den smid, die
+den eenmaal zoo oppassenden zoon betrof, den zoon, die schande over
+het grijze vaderhoofd gebracht had.
+
+Reeds met een paar woorden gewaagden wij vroeger van den zedelijk
+dooden Evert. In korte trekken zullen wij de oorzaak van dien
+zedelijken dood schetsen, waar tevens uit blijken zal, dat een bezoek
+van Willems vader den meester niet welkom kon zijn.
+
+'t Was nog geen twee jaar geleden dat Evert de hoop en de vreugde
+zijner ouders was. Mocht Schelting ook niet zijn wensch hebben
+verkregen om den eenig overgebleven zoon voor zijn eigen vak op
+te leiden, hij beleefde toch vreugde aan den jongen, die, op dat
+tijdstip reeds drie en dertig jaren oud, als meesterknecht bij Tink,
+de ronde som van driehonderd zestig gulden 's jaars verdiende.
+
+Wat moest er gebeuren!
+
+Op zekeren morgen was Evert die bij Tink inwoonde, spoorloos
+verdwenen. Tink verscheen aan het schoolhuis, en gaf in de hevigste
+bewoordingen zijn hart lucht.
+
+"Bestolen! schandelijk bestolen!" riep hij uit: "Elfhonderd gulden
+heeft de ondankbare mij ontfutseld. Zie hier," en hij toonde een van
+onderen afgescheurd streepje papier, waar eigenhandig door Evert het
+volgende op geschreven stond:
+
+
+"Meester Tink!
+
+
+Eenmaal hoop ik mijn schuld aan u af te doen; vervolg mij niet,
+en mijn grijze ouders evenmin."
+
+
+Wij zullen niet treden in de gewaarwordingen, die de ouders
+vervulden. Geheimhouding! was een dringende bede; onderzoek doen! het
+rassche besluit. En de oude man was toen in persoon op reis getogen
+om den verloren zoon weer te vinden. Doch vruchteloos. Waarschijnlijk
+was hij met de stoomboot naar Engeland, en vandaar, wie wist waarheen,
+misschien wel naar Amerika getrokken.
+
+Wat er in het dorp gepraat werd, daarvan vernam de schoolmeester niets,
+omdat hij een vasten stelregel had van nimmer naar "praatjes" te
+luisteren; maar, dewijl hij op handslag de belofte van geheimhouding
+ontvangen had, vertrouwde hij zich aan de rechtschapenheid des
+beroofden, verzekerde wederkeerig niet te zullen rusten voordat hij de
+schuld des zoons had afgedaan, en, al zou het hem ook zwaar vallen,
+gaf hij, op de gezegde belofte van stilzwijgendheid, aan Tink een
+schriftelijke schuldbekentenis van elfhonderd gulden, om die zoo
+spoedig mogelijk, bij gedeelten, te voldoen.
+
+Ofschoon de tijd, en de droevige gebeurtenissen sedert dien stond, het
+noodlottige voorval eenigermate op den achtergrond hadden geplaatst,
+de oude man leed nog gestadig, wanneer de geringste omstandigheid of
+het onschuldigste woord hem aan den jongen herinnerde, dien hij _niet_
+voor de zonde, maar wel voor den hemel had opgevoed; aan den zoon,
+van wien hij in al dien tijd geen de minste tijding had bekomen,
+voor wien hij het weinige dat hij spaarde, gewillig offerde, en voor
+wien hij nog iederen dag aan God om vergeving smeekte.
+
+Was het te verwonderen dat Scheltings gelaat betrok toen hij vernam,
+dat de man hem wenschte te spreken, die een zoo droevig geheim? met
+hem deelde, en op wiens verlangen hij Willem als ondermeester had
+aangenomen, ofschoon hij zich het liefst alleen te midden zijner
+"schaapjes" bevond; de man eindelijk die nooit zijne woning betrad,
+dan om een deel der droevige schuld in ontvangst te nemen?
+
+"Goed Willem, ik zal vader ontvangen," zei Schelting, en met een
+gesmoorden zucht verliet hij het schoolverblijf.
+
+"Hoe gaat het, hoe gaat het oude vrind?" zei baas Tink met een
+verbazende hartelijkheid, toen hij Scheltings woonvertrek was
+binnengetreden: "Wij hebben elkander sinds een heelen tijd niet
+gezien. Och, je hebt heel wat ondervonden sedert mijn laatste bezoek;
+'t is treurig, 't is! treurig!! en, ik zou wel hier zijn gekomen voor
+'t condoleeren, maar och, je kunt wel nagaan, drukke bezigheden,
+maar anders.... ik condoleer je nog wel."
+
+"Dank je baas Tink," zei Schelting, maar kreeg voor de eerste maal
+bij een bezoek van rouwbeklag, geen traan in zijn oogen.
+
+"Ja ja, jonge menschen kunnen sterven, maar oude menschen moeten
+sterven!" hernam Tink,--wat wist hij dat goed!--"Ieder heeft zijn
+tijd man, maar toch, aan jou had ik zoo graag nog heel lang je vrouw
+gegund."--Wel vriendelijk!--"'t Was zoo'n goeje ziel."--Tink kende dan
+toch onderscheid tusschen "kwaaje" en "goeje" zielen.--"Ze heeft zich
+zeker in de laatste twee jaren, met al die ziekten en sterfgevallen
+van je kinders, te weinig ontzien, en dan, oud zeer van je weet
+wel.... van Evert; hé! hij laat nog niets van zich hooren?"
+
+"Niets," antwoordde Schelting somber.
+
+"Och man, wij moeten altijd den Heere zwijgen," troostte Tink: "en
+roemen in Zijn wederbarelijke genade, die door het bloed Christi ons
+gemoed reinigt van alle zonden."
+
+Fraaie vereeniging van woorden! maar Tink _noemde_ zich ook goed
+orthodox--Schelting was een goede orthodoxe.
+
+Wij nemen de vrijheid hier nog in 't bijzonder te doen opmerken, dat de
+edele meester Schelting ook tot de belijders der Drieéénheid--wellicht
+zelfs der predestinatie behoorde. Daar zijn kwaden en goeden.... maar
+eilieve zie verder.
+
+
+
+Wanneer de lezer 't ons ten goede houdt, dan zouden we, vóór dat wij
+den smid opnieuw laten spreken, wel eens even _drie_ vragen willen
+beantwoorden, die met gansche boekdeelen vol, maar ook met weinig
+woorden kunnen toegelicht worden.
+
+Wat is een Katholiek?
+
+Wat is een Orthodoxe?
+
+Wat is een Liberaal?
+
+Nº. één is: een tot de algemeene Christelijke kerk behoorende.
+
+Nº. twee is: een rechtzinnige.
+
+Nº. drie is: een onbevooroordeelde.
+
+Hé, anders niets?
+
+Neen, anders niets.
+
+Maar....
+
+'t Is waarlijk niets anders, maar.... wie kan het helpen dat dezelfde
+rok zoowel den rechtschapene als den schurk past?
+
+Eilieve, zoudt gij een liberaal orthodoxe katholiek willen zijn? schrik
+nooit voor een dier namen, maar, onderzoek of de naamdrager zijn naam
+waardig is.
+
+
+
+'t Gelaat van baas Tink stond in een heilige! plooi toen hij die
+laatste woorden uitte, en nog sterker groefden zich die plooien van
+"dierbaarheid," toen hij den schoolmeester het volgende deed hooren:
+
+"Niet alleen ik, meester, maar de geheele gemeente voelt medelijden met
+den verlaten staat, waarin gij na zooveel verliezen moet voortleven. Te
+recht begrijpt zij dat kalmte en rust, het eenige is waarnaar gij
+verlangen zult. Komt allen tot Mij die vermoeid en belast zijt en Ik
+zal u ruste geven, zegt de Heere," vervolgde Tink, terwijl hij het
+sprekendst bewijs van KROMZINNIGHEID leverde: "en daarom moet gij
+tot _Hem_ gaan, die de Alpha en de Oméga is, en uwe ziel losmaken van
+het stof der aarde, en.... weet je.... wat wou ik ook zeggen?" Tink
+kuchte, en presenteerde meester een snuifje.
+
+Meester bedankte. Meester hield van geen snuif. De kinderen in school
+moesten niet alleen lezen en schrijven, maar ook reinheid leeren,
+en snuif!.... enfin, meester gebruikte ze niet.
+
+Baas Tink proviandeerde zijn dikken gevel, kuchte weer eenige malen
+en hernam toen: "Ja vriend, de raad der gemeente heeft mij dan ook
+uitgenoodigd om u.... in uw belang, weet je, tot bevordering der rust
+op uw vergevorderden leeftijd...." Tink kuchte alweer; misschien dat
+hem de snuif in de keel kwam: "een eervolle rust.... weet je.... aan
+te bieden."
+
+De grijsaard, die den spreker onbeweeglijk had aangestaard, streek
+zich met de vlakke hand over het gelaat, en zag toen het vertrek rond,
+als wilde hij zich overtuigen dat het geen angstige droom was onder
+welks invloed hij zich bevond.
+
+Baas Tink stond van zijne zitplaats op; plaatste zich vlak voor
+den ouden man, en zijne hand vattende, hernam hij beslist, doch op
+niettemin Christelijk liefhebbenden (?) toon: "De raad, oude vriend,
+bedankt u voor de veeljarige diensten aan deze gemeente bewezen;
+hij zal zich verheugen indien gij nog langen tijd van het pensioen
+'t welk u uit de gemeentekas zal be...."
+
+"Maar.... maar.... wat....!" klonk het eensklaps akelig uit de
+dichtgeknepen keel des ouden: en toen, toen werd dat eerwaardig gelaat
+zoo akelig wit; toen sloeg hij weder de hand aan het voorhoofd; toen
+beefde hij over al zijne leden; toen suisde het hem in de ooren,
+en--terwijl de wethouder riep: "Wat deert u?" zonk de grijsaard,
+die voor een nieuwe beproeving nog geenszins bestand was, machteloos
+achterover in zijn leunstoel.
+
+De smid vond er iets akeligs in om iemand zoo bleek en zoo stijf te
+zien liggen; dat had zooveel van een doode, en een doode.... bah! dat
+was geen ding waar hij mee overweg kon. Met overhaasting verliet hij
+daarom den bezwijmden grijsaard; riep in de gang luidkeels om hulp;
+verzekerde aan het verschrikt toesnellende Elsje, dat hij niet wist
+hoe haar vader op eens zoo ongesteld was geworden; dat hij alles had
+aangewend om het raadsbesluit te keeren, en dat hij.... Maar Elsje
+hoorde niet wat hij zeide, want reeds stond ze aan de zij des vaders;
+drukte zijn slaphangende handen; ijlde daarna heen om water te halen,
+waarmee zij de slapen en polsen des dierbaren bevochtigde, en smaakte
+eindelijk het onwaardeerbare voorrecht dat ze den vader de oogleden
+weer zag opheffen.
+
+Ja, hij sloeg de oogleden op, en hij zag zijn kind naast zich
+staan; doch de slag hem daar straks, naast de nog vlijmende wonden,
+toegebracht, had te pijnlijk getroffen. Verward waren de woorden welke
+de oude man sprak; de arme! hij kon niet verhalen waardoor hij opnieuw
+en zoo hevig gewond werd--Nog dien zelfden avond lag de grijsaard
+met een heete koorts op zijn legerstede, en Elsje schreide bitter,
+en Willem Tink, die even kwam kijken, wist niet te zeggen wat zijn
+vader met meester verhandeld had; en Saf, de dokter, besloot na een
+lang stilzwijgend en diepzinnig polsvoelen bij zich zelven, dat een
+goede dosis sal glauberi "met een smaakje" hoogst noodzakelijk was
+en heilzaam zou werken.
+
+_Ondanks_ het geweld der medicijnen herstelde meester Schelting,
+doch zijn blik bleef somber, en slechts zelden sprak hij woorden,
+van eenige beteekenis. Elsje stond hem trouw ter zijde en voorkwam
+zijn geringste wenschen. Al had de zorgende dochter niet aanstonds
+verstaan wat de oorzaak van de plotselinge ongesteldheid des vaders
+was geweest, niet lang was zij daaromtrent in het onzekere gebleven,
+want de werkvrouw vernam al spoedig het dorpsnieuwtje, dat meester
+Schelting was "afgezet," en deelde het aan de dochter mede.
+
+Ja, zij begreep toen maar al te wel, dat het de smid was geweest,
+die haar vader de Jobstijding gebracht had, en, leed de oude,--de
+lievende dochter toonde hem wel meestentijds een vroolijk gelaat,
+doch diep griefde ook haar de ondank en liefdeloosheid eener gemeente,
+die den grijsaard zooveel verplicht was, en hem het eenige ontnam
+waarin hij vergetelheid voor bittere smarten vond.
+
+"Ja," zeide zij op zekeren avond tot den ondermeester, die gedurende
+Scheltings ziekte de school had waargenomen: "'t is toch onvergeeflijk
+zooals men vader ter zij heeft geschoven, jij ondervindt nu zelfs
+hoe noodig hij nog voor de kinderen is, 't was altijd stil wanneer
+hij zich in hun midden bevond, terwijl tegenwoordig het gegons in
+onze woonkamer te hooren is."
+
+"Ja," zei Willem, terwijl het rood hem op de wangen kwam: "zij waren
+ook bang voor meester."
+
+"Bang!" herhaalde Elsje: "hoe kun je dat zeggen! Zou jij misschien
+ook nog van meening zijn dat vader niet meer geschikt voor het
+onderwijs is? Vroeger heb je dat wel gezegd maar, ik dacht dat
+tegenwoordig.... Zeg Willem?" liet zij er niet zonder beteekenis op
+volgen: "jij keurt immers de handelwijze van den raad evenmin goed
+als je vader?"
+
+"Wel neen," antwoordde Willem: "ik vind het hoogst
+onredelijk. Maar...."
+
+"Maar?" zeide Elsje.
+
+"Maar...." hakkelde Willem: "wat kunnen wij er aan doen?"
+
+Door de teederste liefde voor haren vader gedreven, ving Elsje nu
+aan, om haren minnaar te bewegen haar in een voornemen behulpzaam te
+zijn. Zij wilde den raad dringend verzoeken om op het genomen besluit
+terug te komen; zij wilde in persoon naar elk der raadsleden gaan,
+en--Willem zou haar vergezellen om openlijk te verklaren dat meester
+Schelting tot op den laatsten dag van zijn onderwijs, de doorslaande
+bewijzen zijner geschiktheid gegeven had.
+
+En Willem beloofde het, en beloofde zelfs voorloopig haar weg te
+zullen bereiden, en gaf zijn woord dat het aan hem niet zou liggen,
+maar--Elsje moest dan ook niet langer zoo "angstvallig" blijven,
+hij had haar zoo teeder lief. Was haar vader geheel hersteld dan zou
+hij terstond aanzoek om hare hand doen, doch Elsje moest ook nu eens
+toonen dat ze veel van hem hield, en hem een fermen zoen daarop ten
+pand geven.
+
+En Elsje kreeg wel een ijselijke kleur, en keek wel schuchter in
+'t ronde, maar toch, zij stak Willem haar handje toe, en hij kwam
+nader, en zij sloeg de oogen neder, en hij glimlachte, en zij--welnu,
+zij deed wat Willem begeerde.
+
+
+
+Weinige dagen na het verhaalde heerschte er in den vooravond, binnen
+de gelagkamer van _De vergulde Moriaan_ een bijzondere drukte. Buiten
+was het koud, en de mannen die dronken en rookten, stonden of zaten
+om de groote kachel.
+
+In weerwil dat meester Tink--zooals wij reeds vroeger aanmerkten--niet
+onder de vrijgevigen kon geteld worden, scheen hij toch dien
+avond de gastheer te zijn. Jenever en bier zijn goedkoop, en de
+smid was al te gelukkig dan dat hij den bezoekers een dronk zou
+hebben geweigerd. Gelukkig? Geen wonder: Dien zelfden dag was, als
+plaatsvervanger van den ouden Schelting, zijn eenige zoon Willem tot
+onderwijzer te G. benoemd geworden.
+
+De molenaar Knobbel stond op een stoel, en, een glas ten boorde
+toe met jenever gevuld in de hand houdende, galmde hij met een
+vervaarlijke stem:
+
+"En zouden we dan niet drinken mijne heeren, op de gezondheid van mijn
+vriend, die niet alleen in plaats van versleten hoefijzers, nieuwe
+legt, maar ook aan ons dorp voor een versleten schoolpruik"--algemeen
+gelach!--"een nieuwen meester, en wel een van zijn eigen vleesch
+teruggeeft! De gezondheid van Mr. Tink!!" en, in één teug ledigde
+Knobbel zijn glas, en kwam, tot veler verbazing, behouden op den
+vloer terug.
+
+Ook Willem, die heel wat handen gedrukt, en tevens--ofschoon met
+weinig luste--den Schiedammer geproefd had, ook hij had gelachen
+toen de dronkaard den ouden meester, een versleten schoolpruik
+noemde, ook hij.... doch neen, wij willen zijn natuurlijk goed, maar
+door verkeerde opvoeding en slechte voorbeelden misvormd karakter,
+niet met een zwarte kool teekenen, maar zien en hooren hem slechts,
+waar hij in den na-avond zijne beminde ten harent heeft opgezocht,
+en, na haar niet zonder eenige aarzeling zijne benoeming te hebben
+meegedeeld, verder toevoegt:
+
+"Wij hebben alles gedaan Elsje, wat in ons vermogen was om de zaak van
+je vader te bepleiten, al ontbrak mij de gelegenheid om je in persoon
+tot de leden van den raad te brengen, ik heb niet stil gezeten, en nu,
+de benoeming heeft ons allen verrast."
+
+Elsje zeide niets, maar zag den spreker onafgebroken in de oogen,
+die hij somwijlen nedersloeg.
+
+"Mijn voorspraak mocht niet baten," vervolgde Willem "doch nu, daar
+mijne benoeming heeft plaats gehad, nu zou het toch een dwaasheid
+wezen om die van de hand te wijzen, nietwaar Elsje?"
+
+Het meisje gaf geen antwoord.
+
+"'t Zou je vader niets baten," hernam Willem: "_kon_ ik in zijn
+voordeel spreken dan was het iets anders; maar men zegt algemeen dat
+meester Schelting suffende en niet meer geschikt voor het onderwijs
+is."
+
+Elsje vreesde het ook, maar, had hem _iets_ ongeschikt gemaakt,
+dan was het zeker de bittere tijding geweest. Zij dacht zulks, doch
+zeide niets.
+
+"En zou de oude man geen vrede krijgen met het denkbeeld der rust,
+wanneer hij ons beiden daardoor gelukkig ziet worden?"
+
+"Ons beiden?" vraagde Elsje, terwijl zij een beteekenisvollen blik
+op den jongen wierp.
+
+"Ja mijn liefje, ons beiden, nietwaar?" vleide de jongeling, en wilde
+de hand van meesters schoone Elsje vatten, doch op datzelfde oogenblik
+trad het meisje een schrede terug, verhief zich met fierheid, en
+sprak op een toon die van verontwaardiging trilde: "Ons beiden! neen
+Willem, nooit! Geen geluk ten koste der laatste levensvreugde van
+mijn beproefden braven vader. Ik ken je nu Willem. Je liefde, je
+achting was veinzerij. Oneerlijke middelen ter bereiking van geluk
+kunnen Gods zegen niet wegdragen. Hij vergeve het mij als ik je ten
+onrechte beschuldig, maar in dit oogenblik ben ik overtuigd dat het
+je streven was om je meester den voet te lichten, en Willem, zoo een
+kan Elsje nimmer liefhebben en nimmer haar vertrouwen schenken."
+
+Toen het meisje die woorden gezegd had, was zij zoo wit als de boord
+om haar fraaien hals. Willem wilde spreken, doch een blik, waarin
+minachting in plaats van liefde te lezen was, sloot hem den mond. Op
+de deur der school toetredende--waarin het gesprek gevoerd was--sloeg
+Elsje reeds de hand aan de klink, toen Willem haar eensklaps ter zijde
+sprong, en haar met den kreet: "Lieve Elsje!" bij den arm vattende,
+tot staan wilde noodzaken.
+
+Doch neen, de woorden: "Ga, en dwing mij niet tot verachting!" troffen
+hem sterker dan een slag in het aangezicht, en, geen poging meer
+wagende, om haar tot blijven te bewegen, zag hij Elsje verdwijnen.
+
+Ook Willem toefde niet langer, maar keerde naar _De Moriaan_ terug,
+en zat er met den molenaar en nog eenigen tot laat in den nacht,
+en dronk een stout glas bier, maar hoorde telkens die woorden:
+"Dwing mij niet tot verachting!"
+
+
+
+Door het kerkhof van de dorpsstraat gescheiden, en alzoo in een
+schuine richting tegenover het dorp, ligt een kleine boerenhoeve. De
+eigenares, die de boerenhoeve met haren zoon bewoont, heeft ten gerieve
+van meester Schelting en zijne dochter, gaarne haar opkamertje en,
+voor het meisje afzonderlijk, een zoldervertrekje afgestaan, omdat
+de oude man nergens anders te recht kon, en, zij zelve de vertrekjes
+toch niet van noode had.
+
+Reeds vijf maanden is het geleden dat Schelting er zijn intrek nam;
+vijf maanden sedert den vreeselijken dag, waarop de stomme getuigen
+van een zaligen echt, voor spotprijzen, niet zelden onder gelach,
+aan den meestbiedende werden verkocht.
+
+O, wie gevoelt niet dat die dag voor den grijze een _vreeselijke_ dag
+geweest is? Voorzeker, wie door opvoeding en beschaving een dieperen
+blik in het leven slaat, en fijner gevoelt dan de minder ontwikkelde
+en--over 't algemeen--meer grove gemoederen ten platten lande, hij
+zou onmogelijk zijn tranen hebben bedwongen, wanneer hij den oude had
+gadegeslagen terwijl de wieg, waarin ze allen hadden gesluimerd, bij
+'t klinken van den onbarmhartigen hamerslag voor tien stuivers aan een
+uitdrager werd gegund; toen dat toiletspiegeltje voor drie kwartjes een
+kooper bekwam; toen het spinnewiel,--ja het spinnewiel!--door Aaltje,
+bijgenaamd de gele bles, voor twee schellingen werd weggevoerd;
+toen--maar neen, reeds genoeg, hij zou zich voor den grijsaard
+geplaatst en gezegd hebben: "Waarom blijft ge hier, oude man? Kom,
+ga den tuin eens met mij rond; 't is er wel koud, maar hier, hier is
+het veel killer: kom?" En wellicht zou hij er in geslaagd zijn hem
+van dat nare tooneel te verwijderen, zoo zijn pogen geen schipbreuk op
+de sombere begeerte had geleden om te weten: waar.... alles.... toch
+blijven zou?
+
+En was die verkooping dan niet vrijwillig?
+
+Ja, vrijwillig, geheel vrijwillig. O, wie herinnert zich niet hoe
+hij zelf wel eens het een of ander _geheel vrijwillig_ heeft moeten
+offeren?
+
+De man, die ons vóór zijne ontmoeting met den smid-wethouder,
+ofschoon gebukt onder zijne beproevingen en ondanks zijn ouderdom
+toch een goed denkbeeld van kracht en verstand gaf, wij vinden hem,
+sedert dat droevige oogenblik, ontzettend verouderd weder.--Waar?
+
+Op de plaats die zijn lievelingsplek is geworden.
+
+Het kerkhof is door een smalle sloot omringd; de boomgaard, die aan
+de hoeve behoort, grenst er tegen aan; Huibert, de zoon der eigenares,
+heeft, om den ouden meester genoegen te geven, een plank over de sloot
+gelegd--'t _mocht_ wel niet, maar 't was onschuldig en niemand had er
+scha bij. Daarover ging de grijsaard gedurig den hof binnen, waarvan de
+zoden hem eerlang zouden dekken; daar zat hij dan uren achtereen bij
+de graven zijner geliefden, die hem dáárboven verbeidden, en dacht er
+aan de onbestendigheid van aardsch geluk, en aan de noodzakelijkheid
+der vorming hier beneden, voor den onverbreekbaren heilstaat in de
+gewesten der eeuwigheid.
+
+Wij vinden den oude weder, op de plek die hij de zijne noemt, doch
+in een uur dat vreemd zal schijnen aan hem, die niet weet dat het
+sedert den laatsten tijd een manie van den grijsaard is geworden,
+om slapelooze nachten met een bezoek aan die plaats te bekorten. De
+koelte van den Meinacht doet den man niet huiveren, maar verkwikt
+hem veeleer.--Wat doet hij? Zie, met gevouwen handen en den blik in
+het ruim der starren, schijnt hij wel een gebed te stamelen. Zou het
+ook een bede zijn om vrij te worden gemaakt van de enge banden des
+stofs?--Nog een geruimen tijd bleef Schelting in het lichtruim staren,
+en, had hij reeds vroeger verstaan dat het lijden door God gezonden,
+de vorming voor eeuwig heil moet bewerken; had hij in dien vroegen
+morgen, toen wij hem na een slapeloozen nacht voor de eerste maal
+den akker der rust zagen naderen, meer vrede bekomen en kracht tot
+berusting; had hij zich toen sterk gevoeld, om Gode te zwijgen, zich
+verder aan Hem te vertrouwen, en voor zijn nuttigen werkkring alsook
+voor zijn dierbaar kind te leven, nog was de strijd niet volstreden
+om ook nú met kalmte het leed te dragen, dat door menschen over zijn
+grijze kruin gebracht was.
+
+Eindelijk daalde zijn blik langs den hemelboog tot op de donkere massa,
+waaruit de kerktoren zich als een zuil verhief, die de aarde nauwer
+aan den hemel verbond.
+
+Daagde de morgenstond dáár? Neen, maar toch achter die donkere massa,
+waarin de menschen met hun liefdeloosheid, eigenbelang, ondank, haat,
+dronkenschap, ontucht, maar ook gewis met hun godsvrucht--ofschoon
+in enge vormen--ouderliefde, menschenmin en zuivere beginselen te
+slapen lagen, achter die donkere massa speelde een zachte gloed. De
+oude man zag het, en kon den blik van dat vreemde verschijnsel niet
+afwenden. Naarmate het licht sterker en grooter werd, was het den
+grijsaard, als zag hij den hemel geopend: even drukte hij de hand
+voor de oogen, doch daarna opnieuw in het licht starende, en steeds
+dieper met het oog der verbeelding doordringende, ontwaarde hij in den
+gloed der ontslotene hemelzalen, een kolom als van rook, die allengs
+den vorm eener menschelijke gedaante bekwam. En ja, in helder wit
+gewaad, stond daar zijn verjongde gade, en in de kleinere wolkjes
+die haar omringden, ontwikkelden zich allengs de panden, die zij hem
+schonk en waarmede God háár hereende, en ja.... zie.... de zoon, de
+verlorene, ook hij was daar; op hem legde zij hare handen; en terwijl
+een onbeschrijfelijk zalig gevoel het hart des ouden doortintelde,
+riep hij luide: "God! zou het waarheid zijn!"
+
+Maar--terwijl hij nog tuurde, werd het tafereel eensklaps verduisterd;
+'t werd donkerder dan het vóór die luchtverschijning geweest was. Zeer
+spoedig echter daarop verscheen het licht feller in dezelfde richting,
+en Schelting legde weder zijn hand voor de oogen, doch ook later
+nogmaals zijn blik naar het licht wendende, sprak een stem der
+werkelijkheid in zijn binnenste en.... hij rees plotseling overeind;
+verliet, zoo snel zijn afnemende krachten het gedoogden, den akker
+Gods; richtte zijn schreden naar dat gedeelte van het dorp waar
+het licht al heller en heller blonk; hijgde naar zijn adem, maar
+eindelijk.... nog eenige schreden.... en toen.... toen bonsde hij
+met de grootste krachtsinspanning op de deur der smidse, en schelde
+aan de belendende huizen, luide!.... luide!!.... luide!!.... terwijl
+de stem van den "onnutten dienaar" krachtig de lucht deed weergalmen
+van den noodkreet: "Brand! brand!!"
+
+Door onvoorzichtigheid van een der knechts was er in de smederij van
+Mr. Tink brand ontstaan. De kerkklok had het tweede uur na middernacht
+doen hooren. Alles was te bed, want nachtwachts hielden ze er te
+G. niet op na, dat was te kostbaar!! en, van een torenwachter hadden
+ze in de stad wel eens _hooren spreken_. Dewijl het vuur alreede
+Tinks slaapvertrek had bereikt toen de oude Schelting zijn wekstem
+deed hooren, zou de smid-wethouder gewis een prooi der vlammen zijn
+geworden, zoo niet de grijsaard op het hem dierbare plekje vertoefd
+en, uit zijne geestverrukking ontwakende, de noodzakelijkheid eener
+snelle waarschuwing had ingezien.
+
+Dát was uw wraak, oude man. Uw wraak! Want ge wist maar al te wel wié u
+de vreugd uwer laatste dagen, uw _thuis_ en uw werkkring ontnomen had.
+
+En met eigen hand heeft hij nog geholpen zooveel zulks in zijn
+vermogen was; hij heeft in de rij gestaan om de emmers water te
+overhandigen. Schijnbaar onvermoeid werkte de "onbruikbare", totdat
+een vriendelijke stem achter hem, het: "Vader, kom nu toch mee!" deed
+hooren, en Huibert hem dwong met Elsje huiswaarts te gaan.
+
+Ofschoon de gebouwen, aan de smederij grenzende, werden gered, en een
+gedeelte van Tinks woning zelve gespaard bleef, zoo had de brand voor
+den smid toch de noodlottigste gevolgen. Een brandende balk was hem
+op het hoofd gevallen; en Saf, die in sal glauberi "met een smaakje,"
+voor zoo'n wonde weinig heil zag, was al drie dagen lang met azijn
+en water, en bloedzuigers, en koppen bezig geweest, doch, wat hij ook
+"_probeerde_" het wilde niet baten--de smid bleef er akelig aan toe.
+
+"Oude vriend!" ving de geneesheer met een verbazende deftigheid op
+zekeren morgen aan, toen hij Scheltings kamertje was binnengetreden:
+"de kunst schijnt op den ongelukkigen smid niets te vermogen, en
+wel om de eenvoudige reden, dat er bij de krankheid des lichaams
+eene _hyperthymie_, of ziekte des geestes schijnt te bestaan,
+die de noodlottigste gevolgen kan na zich slepen. Oude vriend! in
+hoeverre gij den lijder eenig leed kunt hebben berokkend staat mij
+niet te beoordeelen, maar zóóveel is zeker, dat hij gedurig uw naam
+in koortsige opgewondenheid noemt en dan ten bedde uit wil, zoodat
+hij met de meeste moeite moet worden tegengehouden. Eilieve! als ge
+iets met hem uitstaande hebt, ga dan, en maak de noodlottige zaak uit
+de wereld. Ik stel er mij de beste resultaten van voor, wellicht dat
+zoodoende het begeerde consult onnoodig zal worden."
+
+Met bevreemding zag Schelting den dokter aan, doch gaf zijne
+toestemming, en bekwam daarop nog de verzekering, dat zijn geit,
+die van Scheltings opvolger permissie voor het kerkhof had gekregen,
+er uitzag.... als modder.
+
+Wij bevinden ons in een achtervertrek van _De Moriaan_, waar de smid in
+den deerniswaardigsten toestand te bed ligt. Zie, de oude schoolmeester
+treedt op de legerstede toe, en aan het meer dan gewoonlijk beven
+zijner handen, en schudden van zijn hoofd--een zenuwachtig verschijnsel
+der laatste maanden--is het duidelijk te bespeuren, dat het hem moeite
+heeft gekost den lijder te naderen.--Maar hoor, daar klinkt van het
+leger des grijsaards naam. Onwillekeurig huivert de oude.
+
+"Wat wil je baas Tink?" zegt hij zacht met een bevende stem.
+
+De lijder vermag zijne oogen niet tot den bezoeker op te slaan, maar
+drukt de hand op het brandende hoofd, en slaakt een pijnlijken zucht.
+
+"Kan ik je.... van dienst zijn?" herneemt de oude: "God weet.... ik
+doe het gaarne."
+
+Eenige woorden zonder samenhang die der brandende lippen ontsnappen,
+getuigen van de verrassing des ongelukkigen, doch, terwijl Schelting
+met de steeds trillende hand een glas water neemt, ten einde die
+gloeiende lippen te verkoelen, roept Tink met een stem, die den oude
+om hare schelheid zichtbaar doet ontstellen: "Verdoemd! Evert! Evert
+Schelting!"
+
+De grijsaard is niet in staat het water aan de lippen des lijders
+te brengen, het glas valt hem bijna uit de hand, en terwijl hij nog
+sterker beeft, vraagt hij langzaam:
+
+"Zou je iets van Evert gehoord hebben?"
+
+Tink beantwoordt de vraag des vaders--die na het plotselinge
+vertrek van zijn zoon geen tijding van hem bekwam--met de woorden;
+"Genade! Evert.... onschuldig,.... spel," en, terwijl hij iets
+later met een akelige kracht de handen tegen het geteisterde hoofd
+drukt, ontsnappen de woorden bij lange tusschenpoozen aan zijne
+lippen! "Hier.... branden.... ze,.... hier,.... die.... elf....
+honderd.... gul.... den...." waarna hij zonder zelfbewustzijn blijft
+nederliggen.
+
+Hebt gij den blik waargenomen, dien de grijze op den ongelukkige
+werpt, en ook dien, welken hij door het venster naar den blauwen
+hemel zendt? Ja....?? O! dan grijpt gij met vuur zijne handen, dan
+zegt ge: "Oude, edele, brave man, gij hebt uwe vijanden lief, oude,
+godvruchtige, beproefde man, GIJ zijt rijp voor den hemel!"
+
+
+
+Kom mede, dáár, achter die hooge populieren en bezijden die grafterp,
+die het lievelingsplekje van den ouden schoolmeester was. Daar ziet
+ge een blauwe zerk. Toen gij er in den nacht den oude vondt, zaagt
+ge niet wat zij te lezen gaf. Ziet ge wel, 't zijn dezelfde namen
+die op de silhouettenplaat in de pronkkamer van het schoolhuis te
+lezen waren. Een heele rij, en van ALLEN leest ge het: GEBOREN,
+maar ook het: GESTORVEN. Den negenden naam, dien ge hier leest,
+vondt ge niet op die prent, en den tiende evenmin: _Sabina
+Schelting-Haller_, geboren.... gestorven.... _Evert Schelting
+Senr_. geboren.... gestorven....
+
+Zie, daar ligt het stof verzameld van den grijzen vader met zijn
+gade en kinderen, geestelijk zijn zij daarboven één.--Met zijne
+kinderen? En was het geen tiental dat in de wieg had geslapen? En
+Evert en Elsje?--Inderdaad hunne namen ontbreken; en Elsje, de
+trouwe dochter, zij leeft nog om NA 's vaders dood, zijn lof te
+hooren verkondigen, zij leeft nog om rozen te strooien op de zerk,
+waaronder zooveel dierbaars begraven ligt, zij leeft om eerlang Huibert
+gelukkig te maken, die mèt haar, den zegen des stervenden grijsaards
+bekwam! Zij leeft om te weenen bij het stof, maar op aarde reeds één
+te zijn in den geest met hare ontslapenen, zoo als Jezus verklaarde
+één te wezen met God.
+
+En Evert, neen, hij rust daar niet. 't Was voor den grijzen vader,
+uit de afgebrokene woorden van zijn stervenden vijand, reeds duidelijk
+geworden 't geen voor den novellen-lezer een geheimzinnige zaak is
+gebleven. Welnu: Ook op de dorpen, ja! in eenvoudige dorpsherbergen,
+wordt somwijlen gespeeld, zwaar gespeeld--valsch gespeeld! De
+schijnvrome Tink heeft meesters Evert--zijn oppassenden knecht,--eene
+som van elfhonderd gulden door valsche kunstgrepen doen schuldig
+worden. De angst heeft den jongeling bekropen; met achterlating van het
+vroeger vermelde briefje is hij ontvlucht. De schaamte over zulk een
+belangrijke speelschuld heeft hem weerhouden om tot de godvruchtige
+ouders te gaan. Met het weinig lichtgevende briefje gewapend, heeft
+Tink zijn slachtoffer als een schaamteloozen dief kunnen brandmerken,
+het onrechtvaardig verworven geld van den ouden meester willen eischen,
+en zoo diens tijdelijke welvaart verminderd--maar erger nog--zijn
+zielelijden durven vergrooten.
+
+Dat Evert ook later niets van zich deed hooren, het versterkt ons in
+'t vermoeden: dat in de begoocheling van het vuur en de rookwolken der
+brandende smidswoning--welke Schelting op het kerkhof aanschouwde--een
+profetie, ten opzichte van den ongelukkigen zoon, lag opgesloten,
+waarvan de vader weldra de vervulling zou aanschouwen.
+
+Is hij gestorven in den vreemde?
+
+Dan zeker met de bede: "Heere, schenk mij vergiffenis!"
+
+'t Zal nu duidelijk wezen.
+
+En de titel? vraagt gij. Het einde....?
+
+Wilt ge nog een blik werpen op die zerk daar bij de hooge
+populieren? Lees dan nogmaals achter al die namen: GEBOREN.... maar
+ook: GESTORVEN....
+
+Gestorven! 't zal ook ZEKER eenmaal van ONS gezegd worden. Eilieve,
+huiver toch niet, gij die in uw zachten voltaire of prettigen wipstoel
+met dit boekske in handen zit. Gestorven, dat is het einde niet, al
+neemt alles wat de wereld geluk noemt--als bij den ouden Schelting--een
+einde; al roept de dood: Haast u, het einde is daar! Hij die den
+menschen deed zooals hij zelf wenscht gedaan te zijn, hij die God
+beminde bovenal en den naaste--zelfs den vijand,--liefhad en vergaf,
+hij zal gelukkig, ja zalig worden ZONDER EINDE.
+
+
+
+
+
+
+RITTERS HANS.
+
+
+"Hans, kijk voor je, of denk je misschien dat Toon, omdat ie z'n
+been brak, geen honger kan hebben? Zeg, gun je 't me niet? Kom, hou
+je lange gezicht maar thuis, je moest je wat schamen.--Och! Hans,
+wat gaap je. Bah! wat scheelt me zoo'n kruimel. Hier! hierrr dan,
+domoor!! Hierrr! Stil, wou je m'n vingers er bij?--Zoo, ouwe rakkert,
+dat doet je weer goed, hé? Ja, je kunt nog van geluk spreken, schrale
+lummel; 't is waar, 'en halve kost, maar 'en leven zoo lui as 'en
+Oostersche prins; en ik.... en ik dan met m'n geradbraakte ribbenkast
+en gebroken been! 'k Wil dadelijk ruilen, ja zelfs al moest _ik_
+aan 't lijntje. Zie zoo," vervolgt de spreker, terwijl hij smakkend
+den laatsten brok van 't roggebrood, waarvan Hans weder verreweg het
+grootste deel had bekomen, vermaalt: "nou kun je tot morgen den mond
+afvegen. Kon jij me maar helpen! Ik wed, je dee 't. Och, wat kijk
+je weer goejig; omdat ik zoo dikwijls je rauwe borst met olie heb
+ingesmeerd, hé?--Wel zeker, pluis jij die stoelbiezen maar op; de
+rijke lui zouden zeggen, voor 'en nadissertje. Zie, ezel! zoo moest
+ie wel vallen; wacht!" en de man vat een gebroken schippersboom,
+die naast hem tegen den wand staat en aan welks einde een ijzeren
+hoek zit; haakt er mede naar den gevallen, schier matloozen stoel,
+en brengt alzoo het nagerecht meer nabij den hongerige met het lange
+gezicht en den uitgerekten hals.
+
+Er volgen eenige oogenblikken van stilte, door niets afgebroken dan
+door het geknabbel van Hans, die zijn zwak gebit op de vermolmde
+stoelleuning en sporten beproeft.
+
+Toon schijnt zich met de pogingen van Hans te vermaken, althans gedurig
+zien wij hem den haak in het telkens omvallende dessert slaan, ten
+einde het opnieuw onder zijn bereik te brengen.
+
+Met een zucht betuigt de man eindelijk, dat het donker wordt; en,
+dat zijn "ribbenkast," die een pijnlijke bewerking scheen ondergaan
+te hebben, of wel het lijdende been hem zeer doet, getuigen de weinig
+opwekkelijke geluiden die, naarmate de duisternis al dieper daalt,
+ook menigvuldiger worden.
+
+Hans schijnt te slapen. Hij knabbelt niet meer, en zegt--niets.
+
+"'t Wordt laat, zou Grietje mij vergeten?" zegt Toon weer overluid,
+misschien in de hoop dat Hans zal ontwaken om in zijn onrust te
+deelen. Maar Hans blijft stil en zegt--niets.
+
+"Ha!" herneemt de man na een pauze van weinige minuten: "ik hoor
+een voetstap," en nauwelijks heeft hij die woorden geuit of de deur
+wordt van buiten geopend, en met een lantaarn in de hand treedt een
+meisje van ongeveer zestien jaren het verblijf binnen, dat we thans
+meer nauwkeurig kunnen opnemen.
+
+Lezer, gij hebt al veel gezien: rijk gemeubileerde salons; vorstelijke
+zalen, zalen, waarin de weelde aan 't pruilen raakte dewijl ze er
+niets meer te doen vond; en, zoo ge ze niet met uwe oogen gezien hebt,
+dan kent ge ze toch omdat ge lid zijt van uw leesgezelschap. Ja,
+gij hebt veel gezien; hutten ook, hutten van steen, hutten van leem,
+hutten van stroo, hutten van plaggen, _met_ en _zonder_ schoorsteenen,
+_met_ en _zonder_ steenen vloeren, hutten tot zelfs onder den grond. Ge
+hebt ze betreden, zij het ook aan de hand van een beroemd auteur,
+en gij hebt gehuiverd op het denkbeeld dat in _zulke_ dingen naar
+echtheil wordt gejaagd, dat er kindertjes worden geboren, soms meer
+dan een dozijn, en 't eenige wat u bevredigen kon was de gedachte:
+dat "vriend Hein" er toch óók zijn visites brengt.
+
+Lezer! gij hebt veel gezien, maar iets als 't geen wij u gaan
+voorstellen, zaagt ge van binnen nooit, wij zijn er zeker van.
+
+Het verblijf, waarin de lantaarn die het meisje meebracht een
+geheimzinnig licht werpt, is een ruimte van ongeveer tien voet lang
+en acht voet breed, en zeker moet gij alvorens binnen te treden uw
+hoed afzetten, wilt ge, zonder dien aan het deksel van dit vertrek
+te beschadigen er recht in overeind staan. Wij zeiden: het deksel,
+want ja, de planken wanden, die de onmiskenbaarste sporen dragen
+van hun veeljarige diensten te water, zoowel door de ovale lijnen
+die ze beschrijven, als door de ontelbare spijkergaten, welke zooveel
+mogelijk met klei of veelsoortige propjes zijn dichtgewerkt, die wanden
+dragen tot dak,--in vereeniging met een paar palen welke midden in
+het vertrek staan--twee broeikastramen waaraan de ruiten ontbreken,
+al mag er ook een scherf in enkele hoeken zijn achtergebleven. Dit
+raamdak, eenige duimen buiten den wand uitstekende, is in het midden
+aan de palen stevig vastgebonden, terwijl het in de zijwanden met
+spijkers en touw werd bevestigd, doch, voorzeker zou het al zeer
+weinig aan zijn doel hebben beantwoord, indien het niet hier met een
+stuk zeildoek en ginds met eenige oude planken of enkele pannen ware
+bedekt geweest. De groote bouwmeesteres Natuur heeft er haar adem
+over heen laten gaan; en thans ligt daarbuiten over het geheel een
+grauwachtig waas verspreid.... adres aan kerkmuren en oude schuttingen.
+
+Onwillekeurig zijn we buiten de woning gekomen, en met een vluchtigen
+blik ontwaren wij, in weerwil van de heerschende duisternis, dat de
+hut, die we zoo aanstonds weer binnengaan, op slechts geringen afstand
+van eenige huizen is gelegen, waarbij de wip van een ophaalbrug een
+zonderlinge vertooning tegen de lucht maakt, en ontwaren dat de hut
+aan de achterzijde door het lies wordt gestreeld 't welk een breede
+trekvaart--misschien wel een kleine rivier omzoomt, terwijl langs de
+voorzijde een smal zandpad, door stompwilgen overschaduwd, naar de
+huizen met de ophaalbrug voert.
+
+'t Is toch eene deur die wij ontsloten om den toegang te verkrijgen;
+eene deur, al vervingen ook leeren lapjes de hengels, en al moet zij
+veeleer worden ter zij gezet, dan dat zij door een zachte drukking
+openvalt. Ge hebt het gezien hoe wij--met de geheime sluiting
+bekend,--een prop vodden bezijden de deur uit den wandspleet drongen,
+en den arm door de verkregene opening staken ten einde den grendel,
+die zich aan de binnenzijde bevindt, te verschuiven.
+
+Vreemde huishouding die uw opmerkzame blikken treft! Een plank
+in den hoek ter rechterzijde, op klossen tegen den wand bevestigd,
+draagt het voornaamste huisraad, waarvan, behalve eenige onherkenbare
+voorwerpen, een zwartachtig blikken koffieketeltje, een geborsten
+kommetje, een wateremmer, een paar groene flesschen en een klein
+bijbeltje de hoofdartikelen uitmaken. Ter zijde van het raam--zoo
+ge het ding, waarin zich twee jammerlijk verweerde glasruiten te
+midden van een aantal opgeplakte koffie- en tabakszakjes bevinden,
+een raam wilt noemen--ligt een voorwerp, dat veel overeenkomst met een
+oud vensterluik heeft, op een paar lage schragen om de functies van
+tafel te verrichten. In den hoek ter linkerzijde brengen een zestal
+latjes het deksel met den wand in verbinding, en komen wij te meer
+op het denkbeeld dat het gezegde toestel een ruif moet verbeelden,
+dewijl zeer in de hoogte nog eenige spichtige hooihalmen al treurende
+nederhangen. Zie, aan een der beide palen, die het dekseldak schragen,
+hangen haam, jaagkussen, oorshout en lijn eendrachtig bijeen, terwijl
+de haak der tweede paal een kleine lantaarn draagt, benevens een
+wilgenhout met een eindje gevlochten touw er aan 't welk, alzoo
+vereenigd, den naam van zweep ontving.
+
+En thans den blik naar beneden; 't is een soort van krib of houten bak,
+waarin de man ligt, dien wij 't woord tot Hans hoorden voeren. Van het
+beddegoed, 't welk een bruin geelachtige kleur heeft--men herinnere
+zich wat de geschiedschrijvers aangaande de Spaansche Prinses Isabella,
+tijdens het beleg van Ostende in 1601, hebben opgeteekend,--van dat
+beddegoed met een rosbruin wollen deken willen we verder niet gewagen,
+terwijl gij ons, na een onderzoekenden blik, haastig de vrijheid
+schenkt om niet aan te wijzen, wat hier en daar onmiddellijk met
+den aarden vloer in aanraking komt. _Onmiddellijk_, want Hans, van
+wien we wel degelijk notitie nemen, heeft ook een leger dat, enfin,
+dat voor eenige weken versch stroo is geweest.
+
+Hans ligt voor de legerstee van zijn meester, en terwijl het lange
+gezicht van den eerste op den rand der kribbe rust, glijdt de hand van
+den laatste, heen en weer over den mageren hals van zijn ouden vriend.
+
+Toon Ritter, bijgenaamd "de witte," is sedert een tijdsverloop
+van circa vier en twintig jaren schuitenjager aan het Stichtsche
+vaarstation, in welks nabijheid zich de beschrevene hut bevindt. Voor
+zeker is hij zijn bijnaam aan de grijze haren en den grijzen baard
+verschuldigd, die, vooral in dit oogenblik, zeer verward zijn
+hoofd en kaken omgeven. Al vindt ge u bij een eerste beschouwing
+onaangenaam getroffen, toch zult gij ons toestemmen, dat er iets
+goedigs op dat ruige en morsige gelaat te lezen is. Ja, uit zijn oogen
+stralen vriendschap en liefde, vriendschap en liefde voor den oude,
+die aan zijn zijde ligt; voor het magere, akelig magere jaagpaard,
+'t welk hij ruim zes en twintig jaren het zijne noemde.
+
+Overdreven!
+
+Klinkt zóó een hoofdschuddend intermezzo?
+
+Wij verheugen ons, waarde lezer, dat ge twijfelt, 't is een bewijs,
+dat gij nooit zaagt 't geen wij u voorstelden, maar we verzekeren u,
+dat die hut naar 't leven werd geteekend.
+
+"Waarlijk, ik dacht Grietje, dat je me vergeten hadt," zei Toon,
+terwijl hij nog steeds zijn hand over den hals van zijn vriend liet
+gaan: "'t wordt hier binnen zoo donker, en als ik niets zien kan,
+dan verveel ik me, hé?"
+
+"Ja, 't moet een schrikkelijk vervelend leven zijn," sprak Grietje:
+"En altijd te bed, met dit warme weer; 't is hier om te stikken!"
+
+"Zoo," zei Toon: "daar voel ik geen zier van; 't is me vrij
+onverschillig of 't warm of koud is. Als je 't benauwd vindt smijt
+dan de deur maar wat open," liet hij er op volgen, ziende dat het
+meisje zich met haar voorschoot het zweet van het aangezicht wischte.
+
+Grietje maakte terstond van het aanbod gebruik, en verhaalde toen,
+dat ze wel eerder zou gekomen zijn, indien hare moeder niet zoo laat
+op _Water-zicht_ was gebleven, waar morgen alles schoon moest zijn,
+omdat de vreemde lui uit stad er overmorgen zouden aankomen.
+
+"Zoo," zei Toon: "'t spijt me, dat er weer volk op dat huis komt;
+ze moesten al die kasteelen en weelderigheden den nek maar breken;
+'t steekt 'en armen jager de oogen uit als hij al die luilekkerheden
+dagelijks voorbijkomt en zijn tong met een schraal stuk brood mag
+smeren."
+
+"Hoe gaat het je anders?" hervatte Grietje, zonder de philosophie
+van den jager te beantwoorden, terwijl ze den emmer van de plank nam.
+
+"De Meester het 'm degelijk gezet, en als alles zoo blijft, dan
+zal ie met Gods hulp wel gauw weer bruikbaar wezen; maar weet je,
+m'n ribbenkast, hé?"
+
+"Ja, wacht, de levertraan!" bedacht zich het meisje, en haalde een
+halve wijnflesch uit haar zak te voorschijn, op welk gezicht de man in
+een schaterend lachen uitbarstte, zoodat Hans er van wakker schrikte.
+
+"Waarachtig! waarachtig!!" riep Ritter: "Je bent een goed schepsel,
+ha! ha! Wáár drommel heb je dat opgesnord? Maar zie je, m'n kind,"
+vervolgde hij, nog gedurig lachende: "die liflafjes zijn voor mijn
+ribbenkast _nul_. Levertraan!! bah! da's kost voor de kinderen. 'k Weet
+nog wel dat Hans.... Maar hé, waar reutel ik van," viel hij zich zelf
+in de rede, en prevelde op een geheel anderen toon: "Ben je verdoemd,
+dan is het _dáárom_!"
+
+Grietje begreep niet waarom Toon eerst om de levertraan had gelachen,
+en terstond daarop om Hans, dien hij zonder ophouden den mageren hals
+streelde, zoo somber en vreemd was geworden.
+
+"Maar Toon," hernam het meisje: "nu _ik_ mijn best heb gedaan om je
+den heilzamen drank te bezorgen, nu kun _jij_ de moeite wel nemen ze te
+gebruiken!" en het fleschje den man toereikende, die het werktuiglijk
+aannam, vatte zij opnieuw den emmer, terwijl zij met de woorden:
+"Hans zal wel dorst hebben," het huisje verliet.
+
+Of Toon er spijt van had, dat hij heeft gelachen om een geneesmiddel,
+waarvan Grietje wel eens gehoord had, dat het verlorene krachten
+terugschonk, doch waarvan hij in _zijn_ toestand eer een nadeelige
+uitwerking verwachtte, of, dat er iets anders bestond, 't welk zijn
+geest kwam kwellen....? Althans, hij staarde in het flikkerende
+kaarsje, 't welk in de lantaarn brandde, en terwijl hij met de
+linkerhand het fleschje omvatte, krauwde hij met de rechter het paard
+zachtkens achter de ooren, waarna diens hoofdrekken duidelijk bewees,
+dat het hem goed deed.
+
+Nog maar weinige minuten heeft de man zoo gezeten, toen hij zichtbaar
+zijn gehoor scherpt, dewijl een vreemd geluid zijne ooren treft. Hij
+luistert.... en ja, duidelijk hoort hij nu met een klagende stem
+zijn naam noemen. Hoor! alweder, doch luider! Geen windje beweegt
+de bladeren en toch ... het lies schuurt tegen de achterzijde der
+hut alsof het sterk wordt bewogen. Hoor, nogmaals klinkt een angstige
+kreet, en Toon, zich ontsteld opheffende, roept met een krachtige stem:
+"Grietje! Grietje!!! wat is er?"
+
+Geen antwoord, alles is stil; zelfs het lies wordt niet meer bewogen.
+
+Een oogenblik schijnt Ritter besluiteloos; hij ziet vóór, naast en
+achter zich, alsof hij iets zoekt, dat hulp kan verschaffen; doch een
+enkele blik op het fleschje, dat tastbare teeken der hulpvaardigste
+goedheid, doet zijn aarzeling enden; eensklaps vat hij den boomstok,
+richt zich met diens behulp geheel overeind; werpt de beenen--ook dat,
+'t welk niet bewogen mag worden--buiten het leger: bromt iets om een
+pijnlijke gewaarwording te onderdrukken, en verlaat strompelend doch
+met haast zijne woning.
+
+De duisternis belet ons Ritters bewegingen gade te slaan. Wij hooren
+hem nogmaals het meisje bij haar naam roepen; vernemen--zoo wij
+ons niet bedriegen--een klagend gesteen; hooren het water plassen,
+borrelen en tegen den oever kletsen, terwijl het lies, opnieuw bewogen,
+een treurig en zuchtend geluid schijnt te geven.
+
+
+
+Twee dagen na ons bezoek in de hut van Toon Ritter, heerschte er op
+den huize _Water-zicht_ een groote drukte. Een rijtuig, dat voor
+weinige minuten het ijzeren hek was binnengereden, had de nieuwe
+bewoners ter plaatse hunner bestemming gebracht.
+
+Twee vrouwelijke dienstboden benevens een knecht die, vroeger
+reeds aangekomen, naar hartelust den baas hadden gespeeld, trokken
+suikergezichten. Leentje de oudste, was onbedaarlijk om mijnheer en
+mevrouw en de juffrouw aan te toonen, hoe ze _dit_ hier en _dat_
+daar, en ziet u, ginder de "eetisjeere" en achter de "kouseuse",
+geplaatst had; onbedaarlijk om te verhalen, hoe ze Krisje, haar
+keukenkameraad, maar haastig aan den pot had gezet, omdat mijnheer
+en mevrouw en de juffrouw wel honger zouden hebben, terwijl ze er
+in éénen adem--ofschoon zachter tot mevrouw--bijvoegde: "Weet u,
+vermisel, spersjes, kalfsg'hakt, doppertjes, kropsla en nog ies,"
+welk laatste,--men kon het aan 't geheimzinnig knippen, van haar
+linkeroog bespeuren,--een verrassing moest wezen.
+
+Leendert de knecht, draafde de gang door, de trappen op, de trappen
+af, naar de keuken, naar de plaats, en dan weder van voren af aan,
+altijd met iets in handen, zoodat mevrouw er mede te doen kreeg,
+en Leendert beval, zich niet zoo vreeselijk te vermoeien; maar,
+o, hé, daar wist Leendert niet van: hij had in die dagen vooruit,
+wel anders geslaafd, en 't meeste wat hem speet was, dat mijnheer en
+mevrouw den boel--buiten de schuld van hem en de meisies--tóch niet
+in 't fatsoen zouden vinden, omdat die _werkvrouw_ zoo nalatig was
+gebleven en hem en de meisies voor alles alleen had laten zitten.
+
+'t Sprak vanzelf dat mevrouw, toen haar echtgenoot zich had verwijderd,
+ten einde zich na een vervelende reis eenige oogenblikken in den
+fraaien aanleg te verpoozen, haar gedienstige de vraag deed, wat de
+oorzaak van het terugblijven der werkvrouw geweest was.
+
+"Och, dat slag van menschen heeft altijd zooveel uitvluchten,"
+sprak Leentje: "dan dit en dan dat, en gisteren bleef ze weg omdat,
+een kind dat in 't water viel, er heel slecht aan toe was. En, of ik
+al liet weten," vervolgde de trouwe dienstbode: "dat mevrouw zeer
+ontevreden zou zijn wanneer ze niet kwam, ze bedankte er voor en,
+liet mevrouws werk in den steek."
+
+"Maar hemel, is dat niet natuurlijk," antwoordde de dame zichtbaar
+bewogen: "Een moeder die haar kind wil verzorgen.... mij dunkt....!"
+
+"Nietwaar mevrouw!" hernam Leentje hoofdknikkend: "Dat zei ik
+terstond. Maar Krisje en Leendert, o hé!" en zij trok den neus op,
+als wilde ze zeggen: die denken er anders over.
+
+Wij laten de dames, begeleid door de voortreffelijke werkmeid, de
+ronde door het fraaie gebouw doen, 't welk schoon zou wezen, maar nog
+bitter vuil was, en op orde zou zijn, terwijl alleen de kamer waar de
+entrée had plaats gehad, er iets naar geleek. Wij laten mijnheer zijn
+wandeling door den aanleg maken, en verwonderen ons niet indien hij
+straks, wel verfrischt maar weinig tevreden, zal huiswaarts keeren,
+dewijl hij een vijand van onkruid en nalatigheid is; om zoo kort
+mogelijk te verhalen wat ons van de nieuwe bewoners van _Water-zicht_
+bekend is.
+
+De Heer Brolet, ongeveer zestig jaren oud, is een man van een deftig
+voorkomen. Zijne gelaatstrekken hebben iets edels, en zijne manieren
+getuigen dat hij in de groote wereld te huis is.
+
+Geen wonder: sedert een reeks van jaren maakte hij deel uit van
+het belangrijke lichaam, dat ons koninkrijk bij het buitenland
+vertegenwoordigt. Om het gebonden en gekunstelde hofleven
+voor het vrije landleven, waarnaar hij zoolang reeds gehaakt
+had, te kunnen verruilen, werd hij op zijn verzoek onlangs uit
+Frankrijk teruggeroepen! Was zijn gelaat edel, zijn inborst was
+het evenzeer. Liefde voor zijn vaderland, liefde voor waarheid en
+recht kenmerkten zijne daden, terwijl innige trouw hem aan zijne
+gade verbond, en de teederste liefde voor zijne dochter uit zijn
+geringste woorden sprak. En toch, toch ontbreekt de edelste parel
+in de kroon, die wij den man op de grijze haren drukten, de parel
+van den Godsdienst. Ja, hij bewonderde de werken der schepping,
+maar den Schepper kende hij niet. Stof was alles, tot stof zou alles
+wederkeeren. De bijbel was het boek, waarin de schoonste moraal werd
+opgeteekend. Die moraal te prediken was de edelste zaak, zij steunde
+het recht, breidelde de hartstochten en bewerkte een onmiskenbaren
+innerlijken vrede. Kunstig samengesteld bevatte die bijbel een
+schoone idylle: van het zalig herleven na den dood, dien spoorslag
+voor den zinnelijken, eenvoudigen mensch; die rustaanbrenger voor
+den flauwhartige als hij ijst op het denkbeeld om weder te worden
+wat hij eenmaal was: alsof de stof nog bewustzijn zou hebben van een
+verloren bestaan!
+
+Arme diplomaat, wat waant gij u hoog verheven boven die armen van
+geest, die gij goedwillig doch meelijdend beschouwt; de armen van
+geest.... die óók bewonderen, maar verder zien: door de stof, in den
+glans der eeuwige liefde.
+
+Mevrouw Brolet, slechts weinige maanden jonger dan haar echtgenoot,
+is een vrouw van een rijzige gestalte. In vroegere jaren moet ze
+zeer schoon zijn geweest, 't geen nog aan de regelmatigheid van hare
+gelaatstrekken te zien is, terwijl er over haar wezen een frischheid
+verspreid ligt, die bij de meeste vrouwen van haar leeftijd vruchteloos
+zal gezocht worden.
+
+Nevens een zekere fierheid--die misschien in vroegere jaren tot
+trotschheid zou zijn overgegaan zoo ze wat minder verstand had
+bezeten--heeft mevrouw Brolet een uiterst zachtaardig en liefdadig
+karakter. Wél te doen was immer haar lust, doch--hare weldaden,
+hoe schoon op zich zelven, ze kunnen niet wegen in de weegschaal der
+hoogste Liefde, omdat ze haar loon zoekt in den dank der bedroefden.
+
+Ze had een edel en rechtschapen echtgenoot gevonden, die schoone vrouw,
+en, ze was gelukkig met hem; doch voorzeker zou zij gelukkiger zijn
+geworden, zoo de fijne draad van godsvrucht door haar vroolijke jeugd
+geweven, door den echtvriend ware gevlochten tot een hechten band,
+die bindt aan den hemel.
+
+Hij deed het niet, maar ontrafelde haar geheel. Geheel....? Wellicht
+spreken we een te voorbarig oordeel uit. Ja toch, zelfs in het
+wufte Parijs maakte zij des Zondags vroeger toilet met hare dochter,
+ten einde de _sermons_ van den gevierden Coquerel te gaan hooren,
+en,--spraken de beide dames bij hare thuiskomst ook meestal slechts
+van toiletten, somwijlen zeiden ze toch ook dat het "mooi" was
+geweest, en bleef mevrouw een geruimen tijd minder spraakzaam dan ze
+'t gewoonlijk was.
+
+Jeannette, de eenige dochter der echtelieden, is omstreeks acht en
+twintig jaren oud. De natuur heeft niet van haar gemaakt wat de meeste
+vrouwen--en natuurlijk--zoo gaarne zijn: eene schoonheid. Hoewel verre
+achterstaande bij 't geen hare moeder nog vertoonde eenmaal geweest te
+zijn, is Jeannette toch volstrekt niet, 't geen men leelijk noemt. Ze
+heeft fraai zwart haar en sprekende oogen, terwijl bij een rijzige
+gestalte, eene bevallige losheid hare, bewegingen kenmerkt.
+
+Is het te verwonderen dat Jeannette, die van hare jeugd af aan de
+ouders, wier oogappel zij heeten mocht, niet verliet, en zelfs in
+hunne nabijheid haar wetenschappelijke vorming bekwam, die ouders in
+geaardheid en begrippen grootendeels evenaarde?
+
+Al had de diplomaat zich nimmer spottend over Godsdienst, of wat
+daarmee in verband stond, uitgelaten; al had hij zijne dochter
+den "gewonen gang" laten gaan, en haar zelfs een gouden halsketen
+geschonken toen zij op zestienjarigen leeftijd hare belijdenis had
+afgelegd, Jeannette was slim genoeg om uit des vaders handelingen zijn
+denkwijze te raden, en wat ze dus eenmaal had beleden, ze vergat het
+aldra, en ging met hare moeder ter kerke, evenals ze naar comedies,
+concerten of bals ging: _un passe temps! voilà!_
+
+Ofschoon wij Jeannette alzoo in de meeste opzichten, wat haar karakter
+betreft, een getrouw afbeeldsel harer ouders noemden, zoo bezit zij
+toch eene ondeugd, vreemd aan die opvoeders harer jonkheid. De ondeugd
+is: een vaak in 't oog springende trotschheid.
+
+Even gaarne als haar ouders het deden, betoonde zij hulpvaardigheid aan
+ongelukkigen of armen, doch één woord van gemeenzaamheid--zoo eigen aan
+den minder beschaafde--was voldoende om haar van het voorwerp dat haar
+meelijden wekte afkeerig te maken. De gemeenzaamheid waarmede hare
+ouders somwijlen de dienstboden bejegenden, kon ze niet verdragen;
+in hare schatting stonden die menschen op een lageren trap; men moest
+ze geven wat hun toekwam; voor 't overige bestonden ze om bevelen te
+ontvangen en die ten uitvoer te brengen; _voilà tout_.
+
+Dezelfde ondeugd echter, die haar den mindere op een afstand
+deed houden, had haar meermalen aan de bespotting of minachting
+harer meerderen prijs gegeven. Jeannette toch was, zoowel om hare
+niet-adellijke geboorte als om het middelmatige van haar uiterlijk,
+eene der geringsten in de hooge kringen waar zij, om de betrekking
+haars vaders, eertijds verscheen. Die trots, dikwerf aan stuurschheid
+grenzende, had menigen jonker of baron een glimlach ontlokt, terwijl
+de vrouwelijke noblesse in de Fransche hoofdstad, haar laatstelijk
+den naam van "_la reine imaginaire_" gegeven had.
+
+Zeker was het die ondeugd, welke tot zeer kort geleden een slagboom
+tusschen haar en de liefde had opgeworpen.--De liefde toch zoekt niet
+immer idealen, maar heeft wel knevels doen krullen en minnezangen
+doen vloeien voor oogjes, die vrij wat minder aantrekkelijks hadden
+dan die van Jeannette. We zeiden: "tot zeer kort geleden," want
+nauwelijks uit Frankrijk teruggekeerd, was Oscar Halmon--de eenige
+nabestaande der familie Brolet--zijn oom en tante in hun hotel te
+'s-Hage komen bezoeken, en, mocht zijne nicht reeds vroeger geen
+onaangenamen indruk op hem gemaakt hebben, nu hij haar wederzag, die
+fraaie taille door het élégante van een Fransch toilet omgeven, nu
+werd dat oude gevoel eensklaps, maar sterker opgewekt, en déclareerde
+hij zich den avond vóór het vertrek der familie naar _Water-zicht_,
+aan de nicht, die jegens den _eigen_ neef het hooggespannen gevoel
+van eigenwaarde niet had kunnen--of willen--toonen, en hem verrast
+en verlegen doch waarlijk getroffen, haar jawoord schonk.
+
+Dat _Water-zicht_ aan Jeannette ijselijk waterachtig toescheen;
+dat ze de dienstboden lui en het huis vreeselijk vuil vond; dat ze
+voorts het eenvoudig diner maar weinig eer aandeed, 't zal niemand
+bevreemden die zich het meisje kan voorstellen, dat, uit het gewoel
+der wereld eensklaps werd overgebracht op een stil buiten, waar niets
+haar van het beeld spreekt 't welk haar geest vervult; waar ze verre
+is van hem wien ze pas het jawoord schonk, doch wiens naam ze niet
+op de lippen durft nemen.
+
+"Ja mevrouw, we mogen God danken!" sprak de werkvrouw, toen zij,
+den dag nadat de familie Brolet op _Water-zicht_ was aangekomen,
+hare verontschuldiging over haar terugblijven betuigd had: "mijn
+lieve Grietje is het gevaar te boven. 't Was een akelig geval, dat
+verzeker ik je, maar God heeft alles ten beste geschikt, want ook
+den ouden jager, die tot Grietjes redding het meeste toebracht, heeft
+het geval niet zóóveel kwaad gedaan als men in 't eerst wel meende;
+'t is een goeje stumperd; Grietje had altijd zoo'n medelijden met hem,
+en bracht hem zijn brood en koffie. Het mansvolk is meer astrant van
+aard, en 't hielp hem maar zelden; 'k zei daarom, ga jij je gang
+maar Grietje. 't Is haar wel opgebroken, maar 'en mensch moet 'en
+mensch toch helpen, nietwaar? 't Is anders hard als je je kinders ziet
+lijden. Mevrouw heeft er immers ook?" besloot de woordenrijke moeder:
+"Een meisje nietwaar?"
+
+"O ja," antwoordde mevrouw Brolet, en voegde er, op Jeannette wijzende,
+bij: "Daar zit mijn éénige."
+
+"Ei, zoo, is dat al een meisje van u?" hernam de vrouw, gedurig met
+haar hoofd schuddende: "Och heere neen, de mijne is lang zooveel
+mans niet; maar Grietje is ook pas met St. Jan in haar twintigste
+jaar gegaan, en licht dat de jongejuffrouw een kruisje meer heeft."
+
+Jeannette beet zich op de lippen.
+
+Mevrouw, die wel wist dat hare dochter in zulk een gesprek weinig
+behagen schepte, zei kort af: dat het daar nog ver van af was,
+waarop de werkvrouw nog een bewonderend: "Ei, ei, 'en knap stuk
+vrouw-mensch!" ten bescheid gaf.
+
+Jeannette beet zich zóó sterk op de lippen, dat ze er de tranen van in
+de oogen kreeg; en mevrouw, die het ook wat te grof werd, sprak kortaf:
+"Komaan, nu de scha wat ingehaald! Leentje zal in de keuken zijn. Als
+'t boven klaar is, begin dan 't eerst met den koepel."
+
+"Zeer wel," sprak de werkvrouw, en vertrok.
+
+Mevrouw prevelde iets binnensmonds, en de werkster kon de keuken ter
+nauwernood hebben bereikt, toen ze werd teruggeroepen, en mevrouws
+woorden haar in de ooren klonken: "En je hebt me niet eens gezegd of
+je dochter het soepje smaakte, dat ik haar gister gezonden heb?"
+
+"O! ja--ja wel mevrouw, dat schikte genoeg," antwoordde de vrouw:
+"Maar zie je, de witte pieren die er in dreven, die lustte ze niet;
+ik was er niet vies van, maar raars is er toch niet aan."
+
+"Dus in 't vervolg niet weer?" vraagde mevrouw op een toon, die niet
+haar gewone was.
+
+"Dat is te zeggen, ja wel, als ze mevrouw niet ontrieft," sprak de
+gevraagde: "Wij menschen koken die dingen zoo niet; als mevrouw dan
+zoo goed wou wezen die pieren er uit te doen."
+
+Volgens Jeannettes opinie was het in deze streken--naar die ééne
+vrouw te oordeelen--een onbeschoft menschenras; en mevrouw verklaarde:
+dat ze al _zelden_ zoo weinig dankbaarheid had ondervonden!
+
+
+
+In den namiddag van dienzelfden dag zaten de echtelieden met hunne
+dochter aan de theetafel. Een zoel windje drong door de opgeschoven
+vensters naar binnen.
+
+De heer Brolet schetste voor zijne dames,--natuurlijk in de fransche
+taal--het genotvolle van 't landleven, in tegenstelling met het
+bedwelmende eener wereld zooals men die pas verlaten had. Wel is waar
+vond men ook hier doornen, doch hoe luttel leeds brachten ze aan,
+in vergelijking met die waarmede men ginds in het gewoel gedurig in
+aanraking kwam; en, terwijl hij zijne beenen recht gemakkelijk over
+elkander sloeg, en een wolkje manilladamp naar het hooge plafond
+zond, vraagde hij: "Bevalt het je evenals mij, Octavie? En jij
+Jeannette....? Maar neen, je schijnt je in de stilte nog niet op je
+dreef te gevoelen; je bent naar 't me voorkomt afgetrokken, en toch
+namen we ons besluit nadat ook jij je begeerte naar deze verandering
+hadt te kennen gegeven. Zeg kindlief, je blijft zoo strak op je
+borduurwerk staren; scheelt er iets aan? betreur je de stad?"
+
+"Wel neen papa," antwoordde het meisje, en met een zekere fierheid
+wierp zij haar hoofd achterover, en zag naar buiten.
+
+"Zie je dien man wel Jeannette?" vroeg mevrouw, die reeds eenige
+oogenblikken naar buiten had gekeken: "Het schijnt alsof hij in
+'t onzekere is wáár hij wezen moet. Zie, daar verdwijnt hij weer
+achter de struiken. Kijk François, nu komt hij terug; zie, 't is
+een koetsier; hij leidt een paard bij den toom," en mijnheer Brolet,
+die inmiddels het raam was genaderd, zag nu, evenals de beide dames,
+dat eerst de man met het paard en daarop een rijtuigje te voorschijn
+kwam, welk rijtuig nu voor het ijzeren hek stilhield.
+
+"Misschien een welkom-visite van een onzer onbekende buren," sprak
+mevrouw, en wierp een haastigen blik door het vertrek.
+
+"Al zóó gauw!" zei mijnheer: "Nu, op het land neemt men dat zoo
+nauw niet. Maar Octavie, zie eens!" riep hij weder: "mij dunkt
+het is...." en terwijl de meer bejaarde oogen der echtelieden zich
+scherpten ten einde den persoon, die uit het rijtuig kwam en het
+hek opende, te herkennen, overdekte een sterk rood het gelaat der
+dochter, want, terstond had zij gezien dat het Oscar Halmon was,
+die nu regelrecht op de huisdeur toestapte.
+
+'t Spreekt vanzelf dat de oom en tante de grootste verwondering aan den
+dag legden dat ze neef Oscar nu reeds op _Water-zicht_ zagen. De vader
+evenwel was inderdaad minder verwonderd dan hij zich betoonde. Een
+blik op Jeannette--die zich echter met een bewonderenswaardige
+zelfbeheersching terstond had hersteld--had hem genoeg gezegd; en,
+al gevoelde hij zich door des jonkmans verschijning onaangenaam
+gestemd, hij was te zeer een man van de wereld om zijn gewaarwording
+te verraden.
+
+En de neef kon--met een eenigszins rooskleurig gelaat--zeer wel
+begrijpen dat oom en tante verwonderd waren. Heer! hij had nicht
+Jeannette nog niet opgemerkt.--Hoewel anders zelden, was hij ditmaal
+waarlijk confuus.--"Hoe vaar je?"--"_Merci_!"--Maar hij had oom
+over een belangrijke zaak te spreken! en daarom was hij maar met de
+diligence tot Utrecht en van daar met een rijtuig naar hier gekomen,
+'t rijtuig zou nog wel voor het hek staan; en--om een zeker iets
+te verbergen, rekte Oscar zijn hoofd in een schuins achterwaartsche
+richting naar het raam.--Dat rijtuig kon daar bezwaarlijk met voerman
+en paard den nacht doorbrengen, terwijl hij toch niets kon bepalen
+vóór dat oom of tante van blijven of gaan had gesproken. Oom Brolet
+was te schrander om neefs verlegenheid niet te bespeuren, en te humaan
+om geen uitredding te bezorgen.
+
+"Mij dunkt, je moest je rijtuig maar terug zenden," zeide hij: "De reis
+van Den Haag naar _Water-zicht_ is wat groot voor een theevisite. Of
+heb je zaken die een oogenblikkelijke terugreis vorderen?"
+
+"Volstrekt niet. Als ik u niet dérangeer?" antwoordde Oscar vragend,
+maar stond tegelijkertijd op, en vloog het vertrek uit naar buiten.
+
+Mevrouw Brolet vond het een vreemden inval; en mijnheer zei, dat
+neefje altijd zoo iets raars had, terwijl Jeannette zag, dat Oscar
+blootshoofds, _au petit galop_, het gazon traverseerde, zijn bevel met
+het verschuldigde geld aan den koetsier gaf, en op den terugtocht,
+naar zijn kuif tastte die door de galoppade een weinig in de war
+was geraakt.
+
+Ofschoon een pijnlijk gevoel het gemoed van den heer des
+huizes vervulde, zoo betoonde hij den neef toch de meeste
+welwillendheid. Buitengewoon levendig hield hij hem bezig met de
+schoonheden van Fontainebleau, en de _pièces d' opéra_ die hem
+weleer hadden verrukt, doch met meer geestdrift nog roemde hij zijn
+_Water-zicht_, dat voor hem een Fontainebleau en _miniature_ was, en
+prees hij den wildzang der nestbewoners, 't welk hem het treffendst
+kunstgenot vergoedde.
+
+Mevrouw Brolet deelde het pijnlijke gevoel van haren echtvriend niet;
+ze meende werkelijk dat Oscar zijn oom over een andere zaak moest
+spreken, dan die waarom hij inderdaad was gekomen. En waarlijk,
+er behoorde ook wel de scherpzinnigheid van den diplomaat toe,
+om terstond te raden dat de jongeling--die maar zelden een blik op
+het meisje sloeg, hare hand kwam vragen, en dat zij, die met een
+buitengewone fierheid, schier aan minachting grenzende, antwoordde,
+wanneer hij haar een enkele maal toesprak, hem trouw had beloofd en
+een teedere verbintenis met hem begeerde.
+
+Wij zouden van het geduld te veel vergen indien wij nauwkeurig
+gingen verhalen, wat er verder op _Water-zicht_ aan de theetafel en
+vervolgens gedurende een avondwandeling--oom met neef voorop, moeder
+en dochter volgende--verhandeld werd. Dit evenwel moet men weten:
+Oscar schoot den kogel af die hem zwaar op 't hart had gedrukt,
+en, al _trof_ hij den eenigszins voorbereiden oom, deze behield
+toch de kracht om wederkeerig zijne verweringsmiddelen in 't werk te
+stellen.--Op grond van Oscars jeugdigen leeftijd,--hij was nauwelijks
+drie en twintig jaren--op grond zijner nog geringe maatschappelijke
+betrekking,--Griffier bij het Kantongerecht--maar inzonderheid van
+zijn beperkte financiëele middelen, joeg hij den kogel terug naar
+het hart, waar hij nog zwaarder woog dan te voren.
+
+--Geduld hebben! Wachten! Nog jong genoeg! 't waren verpletterende
+woorden!
+
+--Hij--Oscar--geen man om Jeannette in een stand te onderhouden
+als dien waarin zij tot heden geleefd had! 't was een onbetwistbare
+waarheid! En, toen de minnende neef met de gemoedelijke verklaring:
+dat met Gods zegen zijne zaak toch zoo _duister_ niet was, nog een
+laatsten coup had gewaagd speelde er een glimlach om de lippen des
+diplomaats, en klonk zijn finale: "Althans wanneer _ooms_ middelen
+toereikende waren om het _licht_ te bezorgen."
+
+Den volgenden morgen werd neef Oscar met ooms rijtuig naar Utrecht
+gebracht. De echtelieden Brolet zagen elkander--toen ook Jeannette
+naar hare kamer vertrokken was,--als in verrukking aan: het onweder
+was voorbij; hun kind hadden ze weer behouden, en slechts de gedachte
+pijnigde hen een oogenblik: of dan de slag toch niet eenmaal zou
+moeten treffen.
+
+Jeannette?
+
+Vertrouwelijk heeft ze geen woord met den neef gewisseld. Ze heeft
+getracht door woord noch blik te verraden in welke betrekking zij reeds
+tot den jongeling stond. Zonder te vragen heeft ze hem, innerlijk
+diep getroffen, zien vertrekken. Alleen bij den laatsten handdruk,
+dien zij, in tegenwoordigheid der ouders, van hem ontving--is er een
+klein stukje papier van zijne hand in de hare overgegaan.
+
+Op haar kamer gekomen, hebben eenige tranen haar donkere oogen
+beneveld, en eindelijk.... eindelijk heeft ze gelezen de met potlood
+geschrevene regels:
+
+"Dierbare Jeannette! Om ons verschil in leeftijd, mijn beperkte
+inkomsten en geringe maatschappelijke positie, werd mijn dringend
+aanzoek vooralsnog van de hand gewezen, en alzoo mijn innigste hoop
+vernietigd. Dierbare, houd moed! gij zult gelukkig worden, al zij
+de stond ook verder verwijderd dan wij zoo vuriglijk wenschten. Uw
+eeuwig liefhebbende Oscar."
+
+En gewis, ze vloeiden toen milder, de tranen van het minnende meisje;
+gewis, ze slaakte diepe zuchten en drukte het strookje papier, waarop
+de dierbare letters werden geschreven, met hartstochtelijkheid aan
+haar brandende lippen, om het straks aan haar golvenden boezem te
+verbergen?.... Pardon, niets van dat alles. Hadt ge zulks vermoed,
+dan kent gij Jeannette nog niet. Neen, zij is gekrenkt; zij gevoelt
+zich vernederd, en te meer dewijl zij zich die vernedering ten deele
+zelve bezorgde. Nooit te voren had zij een aanzoek ontvangen als
+dat van den neef, op den laatsten avond vóór hun vertrek uit de
+residentie. Door de nieuwheid aangenaam verrast, schonk zij het
+"ja" ten antwoord.--Doch thans--aan wien had zij het achteloos
+geschonken? Aan een knaap, die de macht niet bezat om zijn woord
+gestand te doen; die het niet tegensprak, dat zijne inkomsten
+beperkt waren, en dat zijn maatschappelijke positie onbelangrijk
+was; die als een kind had moeten vragen, maar ook als _een kind_
+was weggezonden. Ja, nogmaals kwamen er tranen in hare oogen, maar
+het waren tranen van gekrenkten trots. Het berouwde haar ontzettend
+zich zelve, gelijk zij zulks noemde, in de oogen der ouders te hebben
+weggeworpen, want waarschijnlijk had papa aan haar vroegere onrust
+wel bespeurd, of althans gisteren zeker van dat "kind" vernomen, dat
+zij alreeds een schromelijke onvoorzichtigheid had begaan.--Welnu, de
+fout moest hersteld worden, en, al sprak er ook een zachtere stem van
+binnen, die voor een oogenblik de teedere snaar der min deed trillen,
+zij nam het vaste besluit zich te verheffen boven het slijk waarin zij,
+althans ten deele, zich zelve gebracht had.
+
+Nog dien zelfden morgen toonde zij lachend het bewuste briefje
+aan hare ouders, met de verzekering, dat ze niet begreep wat die
+jongen bedoelde; of hij misschien om háár.... doch hemel! dat zou te
+bespottelijk zijn! Die jonge onbeduidende heertjes verbeelden zich
+somtijds zooveel; 't was om te lachen! Oscar was een aardige jongen,
+maar zóó mal had ze niet gedacht dat hij wezen zou.
+
+Onbegrijpelijk verlichtend werkten Jeannettes woorden op de gemoederen
+der ouders; hun hemel was geheel opgeklaard. Papa gaf het meisje een
+hartelijken zoen; mama deed hetzelfde, en de dochter gevoelde zich
+door de luide verklaring des vaders: dat hij te goed zijn Jeannette
+kende om niet te weten, dat ze zich voor zoo'n partij wat te hoog
+moest gevoelen, volkomen in hare eer hersteld.
+
+Schrandere diplomaat! gij zaagt maar al te wel, dat die ondeugd
+uwer lieveling haar opnieuw geheel de uwe doet zijn, doch, ge vreest
+niet dat deze overwinning slechts een kortstondige zal wezen, in dat
+diezelfde ondeugd u met den gevreesden slag gaat bedreigen.
+
+
+
+Slechts een tien minuten gaans van _Water-zicht_ ligt, mede aan
+den zandweg, welke de vaart of kleine rivier tot oever, en den
+schuitenjagers tot jaagpad verstrekt, de grootste buitenplaats uit
+den omtrek, het fraaie _Rozen-Hove_ van den baron Tolenveld.
+
+De baron, een man van middelbaren leeftijd, is sinds twee jaren
+weduwnaar, en behield uit een kortstondigen echt, twee lieve kinderen,
+die hem het gemis der beminde gade te meer deden betreuren. Hij,
+een geleerde, die--zooals er wel meer gevonden worden--schatten
+van kennis vergaarde om ze mee naar den grafkuil te nemen; hij, die
+zijn leven het liefst te midden zijner boeken sleet, nog meer na den
+dood van haar, die te kort de zijne was om hem de genoegens van het
+gezellige en huiselijke leven te doen beminnen, hij zag met weemoed
+op de panden eener verbintenis neer, die hij wellicht verstandiger
+had gedaan van nimmer te sluiten. De doodschheid die er voortdurend
+op het fraaie _Rozen-Hove_ heerschte, had reeds drie _bonnes_ van
+meerdere of mindere geschiktheid, de treurzalen doen ruimen, zoodat
+de arme Tolenveld ten laatste tot het resultaat kwam, dat slechts
+moederzorg een _blijvende_ zorg zou kunnen worden.
+
+_Water-zicht_, dat drie jaren onbewoond was geweest, had sedert 1o
+Mei nieuwe bewoners gekregen. Ofschoon zijn geest er tegen getuigde,
+zoo vond Tolenveld zich toch eenigermate verplicht om dien lieden,
+als naaste buur, een bezoek te brengen; en, twee dagen nadat wij
+Oscar Halmon in de diepste neerslachtigheid zagen vertrekken, stapte
+de lange baron de plaats van den nieuwen buurman binnen, en werd er
+door de familie allerminzaamst ontvangen.
+
+Wederzijdsche plichtplegingen.--Des barons verzekering: dat het hem
+aangenaam was deze fraaie plaats weder bewoond te zien. De aanmerking
+van Brolet: dat _Water-zicht_ ontegenzeggelijk lief, doch _Rozen-Hove_,
+naar het hem toescheen, enorm veel grootscher van aanleg was; en de
+vraag ten slotte: of de possessie zich niet naar het vaarstation
+uitstrekte--tot aan zoo'n armoedige hut? Een toestemmend antwoord
+met de woorden:
+
+"Ook die hut staat op grond aan _Rozen-Hove_ behoorende. Ontelbare
+malen werd dat ding met geweld gesloopt, doch, als een champignon
+verrees het telkens des nachts, nog ellendiger dan thans, totdat
+mijn vader eindelijk aan des eigenaars volharding toegaf, terwijl
+het nu door den loop der jaren een minder afzichtelijk aanzien heeft
+verkregen."
+
+Verder liep het gesprek over stad en land; over auteurs, en het vele
+onkruid, 't welk Brolet te midden van zijn bloembollen ontwaard had. De
+heer des huizes voerde grootendeels het woord, want Tolenveld bevond
+zich, ofschoon op bezoek, gedurig te midden van zijne boeken. Mevrouw
+informeerde naar de jongelui--want de dienstboden hadden haar reeds
+op de hoogte van des barons positie gebracht. Jeannette zei, dat ze
+de kleinen waarschijnlijk gisteren had zien wandelen; ze zagen er
+allerliefst uit; en de baron gaf toe dat zulks mogelijk was; waarna
+hij opstond met de verzekering dat hij met zeer veel genoegen de
+kennis der familie gemaakt had.--Drie passen deed de lange baron
+naar mevrouw, en boog met het hoofd; daarna drie passen links tot
+voor Jeannette, en bracht weder zijn kin en overhemd met elkander
+in aanraking--terwijl hij haar tevens, door de oogwimpers heen, nu
+meer van nabij beschouwde--om eindelijk den nieuwen buurman de hand
+te reiken.
+
+De knecht liet hem uit, en de heer Brolet zag den langen baron,
+even statig als hij gekomen was, het hek weer uitstappen, en vond,
+dat de man wel stijf maar anders niet kwaad was.
+
+Een paar dagen nadat de contra-visite door den heer van _Water-zicht_
+op _Rozen-Hove_ was afgelegd, prevelde Brolet bij zich zelven, dat
+die Tolenveld een gezellige buurman was, want, Leendert had den baron
+aangediend, en Tolenveld trad dan ook weinige oogenblikken later even
+recht weer binnen als hij de eerste maal ter deure was uitgegaan.
+
+De baron was spraakzamer; verhaalde meer van zijn vroegere
+omstandigheden; deed een beroep op het gevoelen der dames of zijne
+positie niet treurig moest genoemd worden; bood der familie de
+vrije wandeling op _Rozen-Hove_ aan; wilde zeer gaarne van het aanbod
+gebruik maken om Emile en Louis met de kindermeid den volgenden dag op
+_Water-zicht_ te doen doorbrengen, en, hoewel somwijlen een Latijnsch
+of Grieksch werk hem voor den geest kwam en alzoo den geregelden loop
+zijner woorden belemmerde, zoo won hij toch al meer in de schatting
+van Brolet, terwijl ook na zijn vertrek de dames getuigden, dat hij
+waarlijk zoo stijf niet was, waarbij Jeannette nog voegde: "En niets
+van den trots die adellijke stedelingen, zoowel hier als in Frankrijk,
+zoo belachelijk maakt."
+
+En de lange baron, die reeds een geruimen tijd een tweede huwelijk
+als een noodzakelijk kwaad had beschouwd; die, weinig met het
+schoone geslacht in aanraking komende, zich toch te hoog boven een
+huwelijks-advertentie verheven gevoelde, hij wandelde met het vaste
+besluit naar zijne studeerkamer terug, om de niet-adellijke geboorte
+van juffrouw Brolet ter zijde te stellen en--háár tot vrouw te nemen.
+
+"Ik trouw haar!" dat was de rede waarmee hij zijne overpeinzingen
+besloot; die sluitrede stelde hem aanvankelijk gerust, doch, reeds den
+volgenden dag besefte Tolenveld dat die rust geen duurzame zou zijn,
+zoolang het verbond niet gesloten en juffrouw Brolet niet de moeder
+zijner kinderen was.
+
+Nog dienzelfden avond had Jeannette van den _puissant_ rijken baron
+een declaratie ontvangen, hoofdzakelijk in deze woorden: "Mejuffrouw
+Brolet! ik biede u mijne kinderen, mijnen naam en mijne fortuin aan."
+
+En,--nog dienzelfden avond riep Brolet, toen hij zich met zijn
+gade alleen bevond, dat de buitenlucht een peststof bevatte, die
+hun het kind der liefde dreigde te ontrooven! "Wat zou ik hem
+antwoorden!" besloot hij, terwijl hij met haastige schreden de
+kamer op en neer ging: "Het aanzoek is te vleiend; de partij is te
+schitterend. Je kent onze Jeannette; ik weet dat de titel van barones
+haar als een begeerd kleinood in de oogen blinkt; en--Tolenveld
+beweerde dat hij van hare toestemming volkomen zeker was."
+
+Terwijl de pijnlijk verraste ouders tot laat in den nacht voortspraken,
+en Brolet met de woorden besloot: "Morgen ga ik naar Den Haag om zoo
+mogelijk den gevreesden slag te keeren!" stond de dochter voor het
+geopende raam van haar slaapvertrek, opdat het nachtelijk zomerkoeltje
+haar gloeiende wangen zou koelen, en, somtijds dacht ze nog wel
+aan den jongeling die, in de residentie wedergekeerd, geen rust kon
+vinden, dewijl het beeld zijner nicht hem telkens als een ideaal voor
+den geest trad, en zich afvraagde, wanneer.... _wanneer_ het zalige
+tijdstip zou komen? en waarom.... wáárom geen letter schrift van hare
+hand hem geworden was? doch, voor dien titel: Madame la baronne,
+moest bij Jeannette alles achterstaan; die titel was de kroon aan
+welker verwerving ze reeds had gewanhoopt; en ofschoon het koeltje
+inderdaad den blos der wangen verdreef, dáár, in dat hoofd vermocht het
+niets te koelen, de denkbeelden waren te zeer verhit, die denkbeelden
+zagen de droomen van vroegere en latere dagen verwezenlijkt; men zou
+haar noemen:
+
+Baronesse tolenveld van rozen-hove en meijersstein!
+
+En, Jeannette volgde met haar gedachten een leven van grootheid en
+eere, totdat zij eindelijk stuitte.... op den prachtigen grafkelder
+der Tolenvelds; zij zag er _in_, en ontwaarde: een menigte zwarte
+kisten, en schedels, en beenderen. En toen--toen werd ze huiverig,
+en sloot het venster, en begaf zich te bed, maar kon in den aanvang
+den slaap niet vatten, totdat ze eindelijk sliep, en akelig droomde:
+hoe ze pijlsnel in de diepte verzonk, en 't benauwd had, vreeselijk
+benauwd! want geen licht of lucht drong er tot haar door; alles was
+nacht, pikzwarte nacht; stikken moest ze.... levend begraven!
+
+
+
+Toon Ritter, dien we ongeveer zeven weken na de kennismaking weder
+ontmoeten, ligt op dezelfde plaats waar wij hem de eerste maal
+aantroffen, maar zijn uiterlijk heeft er in dien tijd niet bij
+gewonnen. Zijn gelaat is schrikkelijk beenig en hoekig geworden;
+terwijl de vingers, die in de manen van Hans woelen, er ijselijk dor
+en skeletachtig uitzien.
+
+Toon heeft dezelfde kwaal, die al de heeren en dames in de
+tooneelstukken hebben, namelijk: dat hij hardop denkt. Doen _zij_
+het ten pleiziere van hen, die aan gene zijde van 't voetlicht zitten,
+wellicht heeft _hij_ het zich aangewend, ten genoegen van den vriend
+die immer rustig aan zijn voet ligt. Aan zijn _voet_, want beenen en
+ergo _voeten_ heeft Toon niet meer; die noodlottige watergeschiedenis
+heeft Ritter meer kwaad gedaan dan Grietjes moeder gemeend had. Zijn
+linker ligt in den grond naast de hut; op het rechter rust Hans met
+zijn "lange maar goeje gezicht."
+
+"'k Had het nooit gedacht ouwe jongen," zegt Toon: "dat jij 't nog
+langer zoudt kroppen dan ik; maar 't zal er op uitloopen, dat zal
+'t! Die koorts da's 'en ding waar jij geen last van zult krijgen;
+maar ik,--'k ben nú eens zoo koud dat ik bibber, en dan zoo heet als
+'en oven! Jij vaart er maar goed bij, schrale lummel; mijn portie ook
+hé! Toch--vet wor je niet; ik kan ze tellen als vroeger;" en de jager
+streek met het stokje dat hij vinger noemt, langs het rasterwerk,
+waar 't bruine vel van Hans los over heen ligt.
+
+"'t Is toch wonder," herneemt Toon na eenige minuten, terwijl hij in
+het versletene bijbeltje tuurt 't welk naast hem lag, en waarvan het
+getal ezelsooren legio is; "Wonder! Hij kan het toch wel; daar staat
+het: "En - de - Je - zus - op - gé - staan - zijn - de - uit - de -
+sy - na - go - ge, - ging - in - het - huis - Si - mo - nis; en -
+de - Si - mo - nis - wijfs - moe - der - was - met - ee - ne - groo -
+te - koort - se - bé - van - gen, - en - de - zij - ba - den - hem -
+voor - haar. - En - de - staan - de - bo - ven - haar - bé - straf -
+te - hij - de - koort - se - en - de - de - koort - se - ver - liet -
+haar.... 's Wonder!" vervolgt hij sprekende: "ik heb daar óók gelezen:
+"Ende die bidt zal ontvangen;" maar, of Hij het kan, Hij bestraft mij
+de koorts niet.--Hé!" herneemt hij eenige oogenblikken later: "Hij
+_kan_ wel, maar Hij _wil_ niet, omdat,--och, goeje Hans, je weet wel,
+omdat ik verd...." Doch neen, dat woord wilde er niet uit; hoe meer hij
+geloofde dat het met hem zelf "naar den kuil ging," des te weeker werd
+ook de grond waarin het bitterst geloof sedert jaren was geworteld.
+
+"Hans! schrale lummel! zeg dan, jou heb ik toch bij mijn weten geen
+kwaad gedaan, is 't wel?" herneemt de jager: "'En enkele smeer toen je
+jonger waart, daar wil ik af zijn; maar anders....? Hé, heb ik niet
+dikwijls meegetrokken aan de lijn als 't al te straf liep? En als je
+honger hadt dan kreeg je ook altijd je portie;--ja vreten genoeg; en,
+'en borrel voor Toon: 'en klontje voor Hans. Nu is 't uit ja; maar al
+lust je nog altijd meer, je hebt het toch beter dan menige stumperd,
+die meer ransel dan brood krijgt, en van 's morgens tot 's avonds in
+'t haam hangt dat de borst er uitziet als 'en gevild konijn."
+
+Het magere jaagpaard geeuwt verschrikkelijk.
+
+"Neen, jou heb ik geen kwaad gedaan," hervat de jager: "En Grietje ook
+niet, die zonder Toon voor de poes was geweest. Hij, die alles kan, zal
+daar ook wel notitie van nemen. Hij kan alles, ja zelfs één die dood
+is weer levend maken, en dan zal 't Hem al weinig moeite kosten om--'t
+een tegen 't ander uit te schrappen. Ziedaar, al hou ik de koorts, ja,
+al ga ik om zeep, och Hans, als ik maar niet voor altijd verd.... ben!"
+
+Toon Ritter zou misschien zijn alleenspraak hebben vervolgd, zoo niet
+de deur zijner hut geopend, en een jongeling ware binnengetreden,
+die er armoedig en ziekelijk uitzag.
+
+"Ik breng slechte tijding Toon," zei de nieuw aangekomene.
+
+"Slechte tijding Geurt! Hé wát dan?" vraagde Ritter.
+
+"De bos geeft geen cent meer," hernam Geurt [42].
+
+"Hé, wát zeg je?" zei Ritter.
+
+"Geen cent!'" herhaalde Geurt: "Ze zeiden allemaal dat ze 't geld
+te noodig hadden; twintig centen kost één pondje brood, en drie en
+zestig één kannetje olie."
+
+"Maar.... maar...." zei Toon, terwijl hij zijn nagels bezag, die weer
+zoo blauw werden.
+
+"'t Is niet anders," hervatte Geurt: "Nadat de jakkenie afschuift,
+zeggen de jagers dat je 't wel houwen kunt."
+
+"Vijf en twintig stuivers!" zei Toon, en hij geeuwde verscheidene
+malen achtereen.
+
+"Ja 't is 'en kwaad ding," hernam de ander: "En dan zoo slecht er
+aan toe te zijn, zooals jij; ik weet er van mee te praten wat die
+drommelsche koorts is."
+
+"Goeje lummel!" zuchtte Toon, klappertandende, nadat Hans hem had
+aangekeken alsof deze begreep dat de kwelgeest zijns meesters weer
+in aantocht was.
+
+"'k Had de mijne óók aan het bad te danken dat ons de goede Grietje
+deed redden," sprak Geurt weder: "Maar hoewel die ellendige kwaal
+nu weg blijft, ik ben nog te slap om te werken.--Grietje is vandaag
+weer minder," liet hij er op volgen, en Toon zag dat Geurt zoo nat
+in de oogen werd.
+
+"Zoo," zei Ritter, terwijl zijne tanden steeds klepperden, en
+langgerekte geeuwen zijne woorden afbraken: "dan zal vrouw Lagers--'t
+ook--al erg hebben; ze kan dan--niet van huis.--Dat arme Grietje! 'k
+Heb haar--wat dikwijls gezegend,--en voor haar welzijn gebeden." En na
+een geruimen tijd stilte, zuchtte Toon zachtjes: "Hij kan wel helpen
+maar doet het niet."
+
+"Wie?" vraagde Geurt.
+
+"Wie--?" herhaalde de jager: "Wel Hij die Simonis wijfs moeder van
+de koorts hielp, en er ook een _levend_ maakte die dood was."
+
+"Ja, Ja, onze Heer!" zei Geurt: "Ik wist niet Toon, dat je Dien
+ook kende."
+
+"Vroeger best!" sprak Toon, terwijl de koorts hem vreeselijk over
+'t gansche lichaam deed rillen: "Ik heb Hem een poos--links laten
+liggen....--maar, nu ik zoo dikwijls alleen ben,--zie je, nu heb ik
+Hem weer eens aangesproken. Hans heeft nooit klagen gehad,--en het
+redden van Grietje, dat heeft Hij ook gezien."
+
+"Spreek maar zooveel niet," zei Geurt medelijdend, en reikte den
+lijder de waterflesch toe, waaruit Toon met graagte een dronk nam.
+
+"Ja, jij hebt het hard," vervolgde Geurt: "maar de arme weduw ook. Niet
+de deur uit kunnen, en vier kinders over den vloer hebben, waarvan
+de oudste, die zoo goed is, en aardig met werken wat aanbracht,
+plat te bed ligt en hare zorg behoeft!"
+
+"En--de--jakkenie--dan?" steunde Toon, terwijl hij weer naar de
+flesch greep.
+
+"Wacht Toon, hier is ie. Ja, daar het ze te veel koerakter toe,"
+zei Geurt.
+
+"Als--je--niet anders--kunt!" zuchtte Ritter.
+
+"Dat zeg ik ook," hervatte de jongeling: "maar vrouw Lagers wil er niet
+van hooren; ze zou liever gebrek lijden dan een cent te vragen. Als
+ik maar niet zoo slap was," liet hij er op volgen: "'k verdiende dan
+licht een duitje en bracht het haar voor 't goeje Grietje."
+
+"Kreeg ik--de twee gulden 's weeks--uit de bos nog maar," steunde Toon,
+terwijl hij de hand op het gloeiende voorhoofd legde: "dan kon ze--er
+één--van--krijgen. Hans zou z'n--portie--tóch hebben,--maar nu--vijf
+en twintig stuivers....!"
+
+"'t Is náár Toon, dat wij niet werken kunnen," zei Geurt na een
+kleine pauze, waarin hij den lijder nogmaals de flesch aan den mond
+had gebracht, en voegde er weder na eenige oogenblikken zwijgens bij;
+"Maar zeg eens, als Hans...?"
+
+Toon Ritter legde plotseling de hand op het dier, dat naast hem lag,
+en zuchtte, terwijl hem een paar tranen in de, door koortsgloed
+glinsterende oogen kwamen: "Och,--Hans!"
+
+"Hij is toch zoo slecht niet?" hernam de jonkman.
+
+"Hans!--mijn eenige,--mijn brave Hans!" riep Ritter in opgewondenheid:
+"Als Toon d'r onder leit--hé--wat jij dan?" En zich oprichtende
+en met beide handen zijn voorhoofd bedekkende, riep hij luider,
+terwijl hij Geurt strak in de oogen zag: "Zeg,--geef jij
+'m--den--genadeslag--hé? Dan--gaan we samen, nietwaar ouwe weerlich?"
+
+Geurt zag op het dier en diens hijgenden meester neer, en waagde
+het niet zijn meening te uiten. Zonder te spreken zette hij zich op
+den rand van Ritters kribbe, en bleef om den man die zich voor zijn
+dierbare Grietje had opgeofferd, zoo mogelijk tot hulp te zijn.
+
+De middag verliep, en, toen de avond begon te vallen, verliep ook
+langzaam de felle koorts, welke aan de slooping van Ritters krachten
+had gewerkt. Geurt gaf het paard te drinken, en nadat hij met een bezem
+diens leger een weinig had gereinigd, strooide hij den meegebrachten
+bundel lies onder het dier, waarvoor hij een dankbaren blik van den
+armen Ritter bekwam.
+
+De oude jager, die sedert zijne verschijning aan het genoemde veer,
+of vaarstation, zich over het algemeen geen vrienden gemaakt had, en
+wiens paard, waaraan hij zoo bijzonder gehecht was, onder den naam van
+"Ritters Hans" bekend stond, had reeds lang geleden Grietjes liefde
+gewonnen, door haar, op zekeren dag toen zij van een boodschap naar
+stad met doorgeloopen voeten huiswaarts keerde, op zijn paard te
+beuren, en haar zoo den moeitevollen tocht te verkorten.
+
+Uit liefde voor vrouw Lagers dochter, had Geurt, sedert Grietjes
+bedlegerigheid, de diensten, welke het meisje den ouden jager
+verleende, van haar overgenomen. Was hij ook door zijn eigen ziekte
+menigmaal verhinderd geworden om den verlaten jager te bezoeken
+en de hand te leenen, Geurt had toch altijd gezorgd dat Toon de
+noodigste hulp bekwam, maar zelf het brood der armoede bij zijne
+ouders genietende, en onbekwaam om boerenwerk te verrichten, was
+hij menigmaal inwendig kregel geworden, wanneer hij het jaagpaard van
+Ritter beschouwde, dat als een dood--neen als een verslindend kapitaal,
+daar lui en onnut zijn dagen sleet.
+
+'t Was, toen Geurt voor den wat rustiger liggenden man de zaken zooveel
+mogelijk had beredderd, dat hij Hans over den kop streek en langzaam
+zeide: "Hans heeft het beter dan een van ons allen."
+
+"Nietwaar?" zei Toon, en vestigde een welgevalligen blik op het paard.
+
+"Ja ja," hernam Geurt: "en 't is maar een dier. Een mensch is toch
+meer!"
+
+Ritter zag den spreker vragend aan.
+
+"Mij dunkt hij zou toch best eens naar buiten kunnen, een toertje
+zou hem zeker niet schaden," zei Geurt.
+
+"Hoe meen je?" vraagde Ritter.
+
+"Wel!" hernam de jonkman: "'t ware beter voor hem dat hij er nu eens
+uitkwam dan hier altijd zoo stijf te liggen."
+
+Toon zag den spreker weer vragend aan, staarde toen eenige oogenblikken
+op zijn bruinen vriend, en herhaalde langzaam: "Beter....?"
+
+"Zeker!" betuigde Geurt, die, met de woorden: "beter voor hem,"
+toevallig den juisten toon meende getroffen te hebben.
+
+"Hij wordt hier zoo stijf, hé?" zei Ritter, terwijl het aan zijn stem
+te bespeuren was, hoezeer de koorts hem opnieuw geschokt had.
+
+"Een enkele jaagtoer....?"
+
+"Neen neen, dát niet!" viel de jager haastig in: "_met_ Toon, jawel,
+maar _zonder_ hem niet! Ik meende _grazen_," voegde hij er iets
+later bij.
+
+Wat Geurt ook spreken mocht, Toon was niet te bewegen om zijn paard
+voor den jaagdienst aan den jongen af te staan, die zich zelven beter
+in staat rekende jaagtoeren te doen dan boerenwerk te verrichten. Het
+uitzicht om, gescheiden van zijn vriend, door _hem_ te verdienen,
+streelde den jager niet, en hoezeer ook met Grietje bewogen, wilde
+hij zijn Hans echter aan geen ander toevertrouwen, al kon hij ook
+haar of de haren daardoor een tegemoetkoming bezorgen.
+
+Zonder zijn doel te hebben bereikt, verliet Geurt eenige oogenblikken
+later de hut, maar beloofde toch vast, dat hij Hans morgen eens
+buiten zou brengen omdat hij anders zoo stijf zou worden: "'t Was
+beter voor hem."
+
+En de jager, weder alleen gelaten, slaakte diepe zuchten; hij
+gevoelde wel dat zijn tijd naderde, maar, dat het leven zelfs voor
+den arme verlatene veel bekoorlijks heeft, bewezen de woorden welke
+hij halfluide tot _Hem_ sprak, dien hij een poos "links had laten
+liggen," terwijl hij eindelijk nog op treurigen toon riep: "Mijn
+Hans! mijn goeje Hans!"
+
+
+
+'t Is schrikkelijk warm, zoo warm, dat zelfs de vogels zich niet
+durven bewegen, en, op de takken der schaduwrijke boomen gezeten,
+elkander zwijgende beschouwen, terwijl ze gapende schijnen te vragen:
+Kun je me 't zwemmen ook leeren?--Zóó warm, dat de visschen de moreele
+convectie bekomen dat ze levend gekookt worden, en eenigen, die niet te
+lui zijn om een sprong boven hun element te wagen, met de verzekering
+terugkeeren, dat het daarboven is om flauw te vallen.--Zóó warm, dat
+de paarden in 't land--als naar gewoonte kop bij staart en staart
+bij kop,--te vadsig zijn om elkander te verlossen van de hongerige
+muggen en vliegen, die--op hunne beurt, lachen in een weertje 't welk
+zoo bij uitnemendheid geschikt voor de vermeerdering hunner familie
+is.--Zóó schrikkelijk warm, dat de daglooner--met permissie--zweet op
+het bloote denkbeeld dat zijn schoftuur weldra zal verstreken zijn,
+dat de geleerde van al zijn wetenschap niets kan luchten dan: dat
+het verbazend warm is, en de ongelukkige wandelaar die tot loopen is
+gedwongen, en niet zooals vele natuurgenooten, in priëeltjes of waar
+de zon de minste kracht uitoefent, Seltzerwater met wijn en suiker kan
+slurpen,--de oogen branden van den gloed dien het zandpad weerkaatst,
+terwijl hij met de zweetparels op het gelaat, en de longen door het
+stof, dat zijn eigen tred veroorzaakte, als toegeschroeid, aan niets
+kan denken, dan--aan gloeiende ovens en dolle honden.
+
+'t Is vreeselijk warm, zóó warm dat we met alle medeschepselen, die
+niet door de warmte leven, deernis hebben: met de vogels, de visschen,
+de gedwongen wandelaars, maar inzonderheid met die ongelukkige
+slachtoffers der binnenlandsche scheepvaart die men jaagpaarden noemt.
+
+Zie, ginds in de verte op het spiegelgladde riviertje, glanst een
+helder licht; 't is de weerkaatsing van de brandende middagzon op
+den voorsteven eener onlangs frisch geteerde tjalk.
+
+Dood langzaam nadert het vaartuig dat zich helder in het water
+spiegelt, en waarop een schipper aan het roer hangt, even lui en even
+slaperig als zijn tegenvoeter, die in het water te zien is.
+
+Op het dek, niet verre van den kleinen schoorsteen waaruit een teeder
+blauw rookzuiltje lijnrecht naar boven stijgt, ligt, onder de schaduw
+van een over boomstokken gehangen zeil, eene vrouw, omringd door een
+vijftal kinderen, waarvan er drie met de armen onder het hoofd op den
+buik, en twee op den rug met de knieën opgetrokken en het aangezicht
+met de handen bedekt, liggen te geeuwen of te slapen. De man aan het
+roer benijdt de vrouw in de schaduw, de vrouw in de schaduw benijdt
+de kinderen die met de warmte "beter uit hun fatsoen kunnen", de
+kinderen--die niet slapen--benijden de visschen, en willen zelfs wel
+kikkers zijn, terwijl de arme _sleeper_ dier benijders, op zijne beurt
+en op zijne manier, gewis alles benijdt wat loopen, staan, zitten,
+liggen en slapen kan, in stede van zóó te moeten sloven als hij.
+
+Arm jaagpaard! De tong hangt je wel ter lengte van zes duim den
+spitsen bek uit. Het zweet dat je huid door alle poriën ontspringt,
+druipt gestadig op den zandweg, vanwaar de--heden zoo plaagzieke zon
+het terstond komt oplikken.
+
+Arm dier! wat zet je die voorpooten scherp, en wat staat je lichaam
+scheef. Die vracht moet wel schrikkelijk zwaar zijn. Arm dier! wat
+zie je flauw uit de oogen; 't is jammer dat hij, die tamelijk bleek
+en zichtbaar amechtig op je rug is gezeten, den blik niet kan opvangen
+dien je bij wijlen ter zijde werpt: gewis, hij zou medelijden gevoeld
+en je niet zoo onophoudelijk een "kovort!" of "hei, huup!" hebben
+toegevoegd, 't welk niet zelden met een hakpor vergezeld gaat.
+
+Neen, dien blik bespeurt hij niet, hij heeft het ook zelf te warm
+om medelijden met jou, den langzamer looper, te gevoelen. Hij
+heeft geen medelijden met je, arm dier, al is hij niet ongevoelig,
+die aanporringen vloeien voort uit medelijden, uit een zuiver en
+beminnelijk medelijden.
+
+--Hemel, hoe is het mogelijk! zucht het zwoegende paard.
+
+Ja wel, Geurt Snipper heeft innig medelijden met het arme huisgezin
+van vrouw Lagers, doch vooral ook medelijden met het lieve Grietje,
+dat hem zoo na aan 't hart ligt en, ofschoon langzaam herstellende,
+nog uiterst zwak is, terwijl zij elke versterking of verkwikking moet
+ontberen, dewijl moeder ze niet verschaffen kan en de mevrouw van
+_Water-zicht_ maar hoogst zelden iets zendt--"omdat die werkvrouw
+zoo heel weinig dankbaarheid kent."
+
+Geurt heeft medelijden met vrouw Lagers en Grietje, maar ook gevoelt
+hij--nader met Toon Ritter in kennis gekomen--medelijden met dien
+ongelukkige.
+
+Wat de man nog bekwam werd grootendeels door zijn viervoetigen gezel
+verorberd. Toon leed waarlijk gebrek; voor zijn paard spaarde hij
+alles uit den mond, en, dewijl Toon zich voorheen aan niemand en
+aan niets dan zijn paard had gehecht, zoo was er ook nu geen ander
+die zich zijner aantrok, of hem in zijn ellendigen toestand eenige
+lafenis bood. Geurt had medelijden met Grietje en met haar redder,
+en, om hun ongemerkt eenige versterking te kunnen bezorgen, greep
+hij een, wel is waar vergeeflijk doch niettemin laakbaar middel aan,
+en maakte zich schuldig aan schending van goed vertrouwen.
+
+Terwijl Toon Ritter--immer zwakker--zijn bruinen vriend gaarne de
+buitenlucht gunde, dewijl het "beter voor hem zou zijn," en het paard
+alzoo aan Geurt medegaf opdat het eenige uren langs het riviertje
+zou weiden, maakte de jongeling van het dier een zoodanig gebruik
+als waarvoor hij meende dat het geschapen was.
+
+Dat Geurt in het bezit van Ritters paard mede naar de jaagvrachten
+dong, betwistte men hem niet, en, in stede dat Hans vreedzaam den
+oever begraasde, maakte hij reeds sedert eenige dagen bittere toeren,
+die hem te zwaarder vielen aangezien zijn langdurige rust hem de
+leden verstijfd had.
+
+'t Bevreemdde Ritter wel gedurig dat Geurt zoo vreeselijk lang uitbleef
+eer hij zijn vriend en gezel terugbracht, zoodat hij reeds eenige
+malen gezegd had dat Hans maar bij hem zou blijven, doch Geurt had
+dan steeds een uitvlucht gevonden, terwijl hij telkens met de woorden
+besloot, dat de buitenlucht toch zooveel beter was.
+
+Ja, 't was Ritters Hans die reeds een klein halfuur "in 't haam had
+gehangen" om de tjalk te vervoeren, maar nóg eens: Geurt zag den
+smeekenden blik niet die de arme, waarop hij gezeten was, gedurig
+ter zijde wierp. Hij dacht aan Grietje, en verheugde zich dat hij
+haar wat suiker en vleesch zou kunnen bezorgen, maar voelde het niet,
+hoe Hans gedurig in de knieën knikte. Hij dacht aan Toon, en besloot
+ter verfrissching eenige chinaasappelen mee te brengen, welke hij
+zou zeggen voor een oud kleedingstuk in ruil te hebben bekomen,
+maar zag het niet hoe akelig de viervoet met de oogen ging draaien,
+en hij riep alweder: "Huup! huup! vort Hans! kovort!"
+
+Doch Hans, ofschoon hij zich bij iedere aanporring geweld deed,
+zoodat de beenen hem letterlijk kraakten, hij kon.... neen, hij kon
+niet meer. 't Werd hem zoo schemerachtig voor de brandende oogen. Met
+zulk eene warmte, zóó zwaar te trekken, en daarbij nog een persoon op
+zijn rug te dragen, 't ging zijn krachten te boven, en--het arme dier
+snakte naar den adem, stond jammerlijk hijgende stil, deed weder op een
+vernieuwde aanporring van zijn berijder, eenige waggelende schreden,
+doch ternauwernood was Geurt--die nu eerst besefte dat Hans het te
+kwaad kreeg--van zijn rug gesprongen, of het oude paard wankelde ter
+zijde, stak den neus in de lucht om zoo mogelijk ruimer te ademen,
+rilde een.... twee.... driemalen, en toen--toen knikten zijne knieën
+en viel de arme stakker op het jaagpad neder.
+
+Geurt ontstelde hevig toen hij Ritters vriend zoo onverwacht zag
+vallen, zelfs aan de mogelijkheid had hij niet gedacht.--Wat te
+doen! De schipper aan het roer riep luide: "Geef 'm wat lange
+haver! Ransel z'n luie bast!"
+
+--Z'n luie bast! Arme Hans! je verstaat het niet, gelukkig voor jou! je
+zoudt weemoedig zijn geworden en misschien met wrok den laatsten
+stond zijn tegemoet gegaan. Je verstaat het niet, maar Geurt des
+te beter.... en.... Neen, wel roept hij: "Huup huup!" wel trekt hij
+aan den toom, en spant hij zijn geringe krachten in om je weer op de
+been te krijgen, doch je mishandelen in dezen stond.... neen, dát kan
+hij niet. Je brekende oogen, die zoo weemoedig schijnen te vragen:
+Waar is mijn goede baas toch? zij treffen de zijnen. Aanstonds laat
+hij zijn pogen varen, en, terwijl het medelijden hem ijlings zijn oude
+pet met water doet vullen, om te beproeven, of een teuge den amechtige
+ook zal verkwikken, doorziet hij het netelige van zijn eigen toestand.
+
+--Zoo Hans eens kapot ging! zou Toon dan niet vragen? zou Toon hem geen
+bedrieger noemen?--En, op het geroep van den schipper geen antwoord
+gevende, voegde hij net zieltogende paard de vriendelijkste namen toe;
+streek het over den zakkenden kop, en riep eindelijk tot den schipper,
+dat hij toch komen zou om, ware het mogelijk, den stakker, die zoo
+raar deed, in 't leven te behouden.
+
+Geurts beroep op de hulp van den ongevoeligen schipper bleef
+vruchteloos; met de handen onder zijn kin en de ellebogen op het roer
+geleund, ging hij bij _dit_ en bij _dat_ voort, om jager en paard naar
+weinig uitgezochte plaatsen te verwenschen, er gedurig bijvoegende:
+"Jakker d'r op, zoo je niet luier dan je luie knol bent."
+
+Ten einde raad, en al meer vreezende dat Hans het niet kroppen zou,
+zag Geurt in 't ronde of er dan geen meelijdend schepsel in den omtrek
+was, die hem raad of hulp zou willen verschaffen.
+
+Het ijzeren hek van _Water-zicht_ is slechts een vijftig schreden
+van die plaats verwijderd. En, ijlings loopt hij er heen; treedt het
+binnen, en aarzelt niet het fraaie huis te naderen, waar hij hijgende
+aankomt. Na een korte aarzeling rukt hij aan de schel, zóó sterk,
+dat mama en dochter Brolet--die aan de achterzijde der woning in de
+schaduw eener warande zitten te puffen, en niets weten te zeggen dan
+dat zij stikken--elkaar verbaasd aanzien, en bijna op het denkbeeld
+komen, dat de zonnegloed brand deed ontstaan.
+
+Leendert de huisknecht, die, evenals de koetsier, den tentwagen in
+'t koetshuis had uitgekozen om er zijn af....ge....mat....te leden
+rust te bezorgen, vernam het schellen niet. De meisjes in de keuken,
+wier kornetten los, en wier armen slap langs haar zittende lichamen
+hingen, begrepen dat Leendert wel komen zou, en bleven waar ze waren.
+
+"Ieder zijn _vak_!" zei Krisje; zoodat mevrouw bij het
+tweede gelui--terwijl ze zich steeds met haar waaier zocht te
+verkoelen--opstond; iets van "die booien!" prevelde, de gang betrad,
+en de voordeur--die voor een tochtje was opengelaten--naderende,
+al spoedig voor den angstigen Geurt stond.
+
+"Wat wil je zoo haastig vriendje?" vraagde mevrouw.
+
+"Och! of je me helpen kan juffrouw!" antwoordde Geurt met ter
+neergeslagen oogen, en, ware hij niet zoozeer met Hans vervuld geweest,
+hij zou voorzeker--onvoorbereid om zoo iets voornaams te ontmoeten--er
+nog veel minder vrij hebben bijgevoegd. "Als je niet dadelijk helpt
+dan zal het te laat zijn!"
+
+"Maar wát is er dan toch?" vraagde mevrouw.
+
+"Zie je juffrouw, 't is eigenlijk buiten mijn schuld," antwoordde
+Geurt: "want mishandeld heb ik hem niet, maar zie je, de warmte! Is
+er dan niemand die me kan helpen eer ie kapot gaat?"
+
+"Kapot!" herhaalde mevrouw: "Spreek je van een beest of van een
+voorwerp."
+
+"Och ja, van Hans, juffrouw!" hernam Geurt haastig: "Maar heb je dan
+geen mansvolk hier, en kun je geen drank geven? De rijke lui weten
+altijd meer dan een ander. Toe gauw, eer het te laat is, want Hans
+leit op z'n asem." En zich daarna omwendende, liep hij ijlings terug,
+maar riep nog in 't heengaan: "Gauw dan, hij leit vlak bij 't hek."
+
+Eenige minuten later trotseerden mevrouw en Jeannette,--Papa was nog
+niet uit Den Haag teruggekeerd--de vreeselijke warmte, om aan hare
+nieuwsgierigheid te voldoen.
+
+Behalve stroohoeden met vervaarlijke randen, droegen zij groote
+Oostersche zonneschermen, die ze, als noodzakelijk bij een _équipement_
+voor 't buitenleven, in den _grand bazar_ hadden gekocht. Leendert en
+Willem volgden geeuwende, terwijl Kris en Leentje met de boezelaars
+boven hare hoofden, aan 't hek bleven gluren om óók eens te zien wat
+er eigenlijk te doen was.
+
+
+
+Toon Ritter ligt op dezelfde plaats waar wij hem reeds een paar malen
+hebben aangetroffen. De dokter, die hem eenige uren geleden bezocht,
+heeft hem alweer een drank voorgeschreven, maar zich evenzeer alweder
+verwonderd over de taaiheid van dat gestel.
+
+Op dit oogenblik ontwaakt de man uit een lichte sluimering.
+
+"Waar ben je?" zegt hij flauw en met gesloten oogen, terwijl hij
+met de hand bezijden zich voelt, en die eindelijk op den rand zijner
+kribbe laat rusten: "Ik droomde daar van den tijd toen je nog klein
+waart Hans, toen je kleine oogen mij zoo goedig aanzagen, en toen
+ik--om jou--om jou verd.... raakte, hé!--Maar Hans, ik heb daar ook
+gedroomd: dat Hij 'en groote pen van goud nam, en zei: "Ik zal het maar
+doorhalen! hé! en 't was vreeselijk licht ook, en ik las, ofschoon ik
+m'n bril niet had: "Toon Ritter," en daarachter dat leelijke woord--je
+weet wel. Maar Hij sprak weer: "Die gelooft heeft zal zalig worden,"
+en streek toen met mooien inkt dat leelijke woord uit, en schudde
+mij de hand, en gaf me brood met lekkeren wijn, net zooveel als ik
+lustte. Zie je, 'k was in den hemel; en toen ik wel genoeg had, en
+net als vanouds op m'n twee beenen liep, toen zag ik ook jou weer,
+mijn goeje Hans; maar niet zooals je nou bent, maar blank van vel,
+en fraai van leden, en zwart van haar, want weet je, jij zelf waart
+bij Teunis in 't kuiltje. En weet je nou Hans, waarom ik er _toch_
+kwam?" vraagt Ritter terwijl hij opnieuw met de hand naar het paard
+zoekt, dat zich niet aan zijn zijde bevindt; "omdat ik geloofd had
+dat Hij alles kan, en omdat ik trouw was geweest voor jou.... hé! dat
+spreek je niet tegen?"
+
+Ritter strekt al gedurig zijn magere vingers verder uit om het dier
+te bereiken, doch, dewijl zijn uiterste poging vruchteloos blijft,
+wendt hij zich om; opent de oogen; werpt een doffen blik in 't
+ronde, en roept eensklaps met een door den schrik versterkte stem:
+"Hans! Hans! waar ben je gebleven?"
+
+Zie, hij schijnt tot bezinning te komen. Geurt heeft zijn vriend
+meegenomen, dewijl het _beter_ voor hem zou zijn; 't is waar... doch,
+tóén was het morgen en nu.... 't moet wel tegen den avond loopen. Zou
+Geurt hem vergeten? En naarmate de zwakke jager zich over het
+uitblijven van den jongeling met den bruine al ongeruster maakt,
+bromt hij gedurig, dat het niet meer gebeuren zal, want hij gevoelt
+het maar al te zeer dat hij nog slechts kort met hem vereenigd zal
+blijven; en, eenmaal had hij bij zich zelven gezworen: het dier te
+zullen verzorgen en trouw te bewaken tot aan zijn einde.
+
+Naarmate de tijd al meer en meer verliep, klom Ritters bezorgdheid. Zoo
+hard hij zulks vermocht riep hij het dier eenige malen bij zijn naam,
+en eenige malen ook den naam van hem, aan wiens zorg hij zijn vriend
+veilig had toevertrouwd. Geen antwoord, geen geluid zelfs--dan het
+gegons der muggen.
+
+'t Kostte Ritter een groote inspanning, om, zooals hij vroeger
+meermalen deed, ook nu op de vingers een schel gefluit voort te
+brengen, maar toch het gelukte, en zóó zelfs, dat de kalkoenen op een
+nabijgelegen hoeve, zich verplicht gevoelden het met een oorverdoovend
+gegil te beantwoorden.
+
+Intusschen het fluitend signaal bewerkte niet wat Ritter
+verlangde. Hans kwam niet opdagen, en Geurt evenmin. 't Waren pijnlijke
+oogenblikken die de zwakke sleet; zijn eigen toestand had hem nooit
+zoo bekommerd als het thans de onzekerheid deed wat er toch met Hans
+mocht gebeurd zijn; en, zijne handen vouwende, zuchtte hij tot Hem
+die alles kan: "Heere, verlos mij uit de benauwdheid!"
+
+Zat Ritter in de benauwdheid--op een paar schreden van de hut
+verwijderd, stond er een wiens hart niet minder beklemd was. Geurt
+had het snijdend geluid zeer wel gehoord, en 't was hem door de ziel
+gegaan. Reeds verscheidene malen had hij zich tot nabij Ritters woning
+begeven, doch telkens ook was hij teruggekeerd, dewijl de moed hem
+ontbrak om den man onder de oogen te treden.
+
+Hoor! weder klinkt het schel gefluit, en eensklaps zich vermannende,
+loopt de jonkman tot nabij de hut; blijft eenige oogenblikken voor de
+kleine deur staan, maar eindelijk--eindelijk opent hij haar; treedt
+met een kloppend hart binnen, en staat weldra, doch zonder een woord
+te spreken, voor den nederliggenden jager.
+
+"Waar is Hans?" vraagt Ritter terstond, terwijl hij de oogen op de
+opengelaten deur houdt gevestigd, in de verwachting dat het paard
+nog volgen zal.
+
+Geurt ziet voor zich neder maar antwoordt niet.
+
+"Waar is Hans?--Maar spreek dan!" roept Toon, terwijl de grootste
+onrust op zijn gelaat is te lezen: "Den ganschen dag heb je hem buiten
+gehouden!" en weder doet hij het snijdende fluitje hooren nog in de
+hoop dat het paard zal verschijnen.
+
+Eenige oogenblikken lang heerscht er in het verblijf een pijnlijke
+stilte; eensklaps echter heft Ritter zich met geweld overeind, en
+den zwijgenden Geurt met zijn donkerbruine oogen strak aanstarende,
+zegt hij op akeligen toon: "Bij God, zeg dan, zeg.... waar is Hans?"
+
+Maar Geurt kan niet spreken; en de hand voor de oogen drukkende,
+komt hij den spreker een schrede naderbij, maar berst te gelijk in
+tranen uit.
+
+Eene rilling doorloopt Ritters leden. Zich geheel voorover buigende,
+grijpt hij Geurt bij zijn buis; trekt hem geheel tot zich, en zegt met
+een gesmoorde stem: "Zeg--zeg ellendige! heb je mijn Hans vermoord?"
+
+Dat was te veel! Hoewel de bitterste zelf beschuldiging hem pijnde,
+_die_ verdenking woog al te zwaar; en het was door haar dat Geurt de
+kracht bekwam tot het doen eener volledige bekentenis, en verhaalde,
+hoe hij met de beste bedoelingen het paard had gebruikt voor het werk,
+waartoe hij toch meende dat het geschapen was; maar, dat de warmte
+hem moest hebben bevangen, zoodat de stakker er nu inderdaad niet
+best aan toe was.
+
+Ritter, die onder het hakkelend en gedurig afgebroken verhaal van den
+jonkman, hem niet zelden een blik had toegeworpen, die van zijn onrust
+en hevige smart getuigde, staarde hem, toen hij ophield met spreken,
+eenige oogenblikken sprakeloos doch met bevende lippen aan. Doch,
+nadat Geurt de hand des jagers had gegrepen, en nu innig geroerd om
+vergiffenis smeekte, wendde Ritter eensklaps den blik van hem af,
+en riep met een akelige stem:
+
+"Ik heb hem verlaten! Mijn eed!! O God!" maar liet er terstond op
+volgen, terwijl hij den brenger der Jobstijding aanzag: "Je hebt
+niet gezegd of hij dood is; zeg, leeft hij niet meer? Zeg, waar heb
+je mijn Hans gelaten?"
+
+"Neen neen! dood was hij niet," zei Geurt zeer snel.
+
+"Niet! niet!" riep de jager, den spreker in de rede vallende, terwijl
+een bruinachtig roode kleur zijn geelbleek gelaat kwam kleuren:
+"Niet!?--Hijsch mij op!--Hier,--hier dan; zie, ik ben zoo slap
+niet.--Hans, ik wil je nog zien! Help dan! Dáár, daar liggen de
+spullen: help! als je niet wilt dat je de eeuwige pijn treft!" En
+de man, wiens krachten den arts ten eenenmale als uitgeput hadden
+toegeschenen, wierp het dek van zich af; greep den boomstok, en trok
+er de bedoelde bovenkleed ing mee naar zich toe.
+
+"Maar in 's hemels naam, wat wil je?" sprak Geurt ontsteld: "Toon! hoe
+zou je naar _Water-zicht_ komen? Jij, die te zwak bent om op te
+staan. En wie zou je helpen! Je weet dat _mijn_ krachten...."
+
+"Zwijg!" riep Ritter in zenuwachtige opgewondenheid: "Wil jij me niet
+helpen, hé! dan zal ik alleen er wel komen; want zien zál ik hem--al
+moest ik ook kruipen!"
+
+Wat Geurt ook spreken of raden mocht, de oude jager was niet te bewegen
+om van zijn voornemen af te zien. Hij wilde en zou zich naar zijn
+Hans begeven, al ware het ook ten koste zijner laatste krachten. Die
+zelfopoffering zou wellicht de doemwaardigheid vernietigen, welke
+hij,--door de zorg van het paard, ofschoon met een goede bedoeling,
+aan een ander te vertrouwen,--opnieuw over zich gebracht had.
+
+'t Verdient toch opmerking dat de arme jager bij het bittere leed,
+dat hem inderdaad door een ander werd berokkend, geenszins dien
+bewerker hard viel of met beschuldigingen en smaadredenen overlaadde,
+maar alleen zich zelven beschuldigde, en slechts de gevreesde straf
+voor _zich_ meende weggelegd. 't Verdient opmerking, want, ofschoon
+wij,--eveneens zouden gedaan hebben, en de droevige gevolgen van begane
+misslagen steeds ons zelven wijten, er zijn toch een aantal _andere_
+menschen, die de schuld maar terstond op een ander werpen....! Adam
+had het niet gedaan: de vrouw had het gedaan; de vrouw? wel neen, die
+leelijke slang! Ja wel, die _andere_ menschen hebben gewoonlijk vrouwen
+of slangen bij de hand, die met het pak bezwaard worden; en weet ge wie
+vooral zoo ontelbare malen voor hen de schuld moet dragen,--edoch in
+andere gevallen dan het beschrevene--'t is het kind met dien breeden,
+mismaakt breeden rug, dat die _andere_ menschen "temperament" noemen.
+
+En Geurt hielp den jager zooveel hem mogelijk was, maar begreep ook
+hoe langer zoo meer, dat het voor hem een vergeefsche poging zou zijn
+om den zwakken en daarbij verminkten man, zonder meerdere hulp, ter
+plaatse te brengen waar zich zijn stervende makker bevond. Plotseling
+rees er een gedachte bij hem op, en met de woorden: "Wacht, ik zal
+eens zien...." liep hij de hut uit; en ofschoon Ritter hem nariep,
+die vreesde dat Geurt niet terug zou komen, vervolgde hij zijn weg
+tot nabij de hoeve,--waar de kalkoenen opnieuw het gefluit van den
+jager beantwoordden--maar kwam ook, geen twee minuten later, in een
+kleine roeiboot langzaam het stroompje afzakken.
+
+Menige pijnlijke kreet ontvlood er aan Ritters lippen, eer hij met de
+zwakke hulp van den jongeling, het bootje bereikte, en daarin half
+liggende gezeten was. De hoop om Hans nog levend te vinden steunde
+echter zijne krachten, en gedurig moest Geurt, die maar slap de riemen
+bewoog, van Ritter de aansporing vernemen:
+
+"Maak toch wat haast, eer het te laat is!"
+
+
+
+Voor weinige minuten was Brolet van zijn tocht naar de residentie
+teruggekeerd, ook _hij_ had het dien dag schrikkelijk benauwd
+gehad. Geen wonder: brandende zon en--kokend bloed!
+
+Mevrouw Brolet, die de ramen van haar echtvriends kamer had
+opengeschoven opdat de avondkoelte hem eenige verfrissching zou
+schenken, was mede met de _eau de cologne_ in de weer, maar noch het
+een noch het ander baatte om den verhitten man tot kalmte te brengen.
+
+Zonder een rechtstreeksch antwoord op haar belangstellende vragen te
+bekomen, verstond mevrouw uit de afgebrokene bittere woorden van haar
+gewoonlijk zoo zachtaardigen echtvriend genoeg, om er uit op te maken,
+dat zijne poging niet met den gewenschten uitslag was bekroond.
+
+Vol bitteren wrevel was de man, en waarom? Omdat hij, die zelf ten
+allen tijde de wetten verdedigd en zich wars van elke knoeierij had
+betoond, nu, daar het zijn eigen belang gold, gaarne die wet had zien
+krommen, om, wat krom was recht te maken.
+
+En, wat wilde hij dan?
+
+Immers, hij wilde zijn kind behouden, haar niet prijs geven
+aan.... Neen, neen, dat wilde hij niet, en terwijl de diplomaat
+halfluide zwoer, dat hij een middel zou uitdenken om den noodlottigen
+slag te keeren, al spanden ook alle aardsche machten te zamen, rees
+hij van zijne zitplaats op, en liep, met de hand tegen het voorhoofd
+gedrukt, haastig de kamer op en neer.
+
+Mevrouw Brolet, die een onbepaald vertrouwen op het beleid en goed
+verstand van haar echtgenoot had, gevoelde zich door die laatste
+positieve woorden geruster, en spoedde zich naar beneden om het oog
+over een verfrisschend avondgerecht te laten gaan.
+
+Nog maar weinige oogenblikken bevond mevrouw zich in het
+beneden-achtervertrek, toen door de openstaande tuindeur Jeannette
+binnenkwam, gevolgd door den baron Tolenveld, die zijn eigenaardige
+buiging voor de aanstaande schoonmama maakte.
+
+"O mama," sprak Jeannette haastig: "u moet met papa eens gauw
+meegaan. Toen wij zooeven, na in de plaats te hebben gewandeld, voorbij
+het turfschuurtje kwamen waar dat akelige paard is gebracht, toen
+kwam Leendert er uit, en zei, dat de baas van het dier was gekomen,
+en dat het kluchtig was om te hooren zooals die man tot het arme dier
+sprak. U moet dadelijk komen," voegde zij er bij: "Nietwaar Tolenveld,
+volgens den knecht moet het wel _curieus_ zijn? Kom!" en snel verliet
+zij het vertrek; en de baron zei in zich zelven: "_Cura, curiosus_," en
+volgde zijne _futura_, zonder op de aanstaande schoonouders te wachten.
+
+Reeds vóór de geliefden,--of beter, de verloofden--bevinden wij ons
+in het gezegde turfschuurtje, om er van de "curieuse klucht" getuigen
+te zijn.
+
+Op den steenen vloer, waarover een bos stroo is uitgespreid,
+ligt de bruine vriend van Toon Ritter; hij ligt er met de pooten
+uitgestrekt, nog eveneens als toen hij er voor weinige uren met
+een stenend geluid den laatsten adem uitblies. Alleen de kop, welke
+na dien stond zijdelings achterover in het stroo was gezakt, wordt
+eenigszins omhoog gehouden. 't Is de arm van den ouden jager die hem
+omvat, en zijn ruige kin er op rusten laat, terwijl hij zelf op een
+omgekeerde kuip gezeten, wordt ondersteund door den zwakken Geurt,
+die mede tegen een stapel hakhout een rustpunt heeft gevonden.
+
+Aanvankelijk vernemen wij niets dan een klagend gezucht 't welk nu
+en dan des jagers lippen ontsnapt.
+
+"Ouwe stakker! Heeft Toon z'n woord gebroken!" klinkt eindelijk
+Ritters hokkende stem; "heeft hij jou uit het oog verloren en zich
+ten tweeden male den eeuwigen toorn op den hals gehaald?--Zeg, brave
+ouwe stumper! moest je die goeje oogen dicht doen, zonder Toon naast
+je te zien? Zeg, kun je ze dan nog niet eenmaal opslaan--dat ik ze
+toedruk? Zeg, zou er dan nog geen greintje leven in je zijn? Huup
+Hans! huup!" en met de vlakke hand slaat Ritter zijn makker op het
+gevoellooze lichaam.--"Dood! mors dood!" steunt de jager opnieuw:
+"Och! waarom heeft Hij die alles kan, jou niet 'en poosje langer bij
+asem gelaten? hé? of, Toon vooraf den genadeslag gegeven? Verdoemd
+als ik ben!--Waarom ook stond ik je af aan een ander!"
+
+De laatste woorden des jagers werden op een zoo diep verslagen toon
+geuit, dat Geurt een zenuwachtige rilling gevoelde, en hem bewogen
+toefluisterde. "Maar Toon, de schuld is immers aan mij! Ik maakte
+misbruik van je goed vertrouwen; ik was het die Hans--doch zonder
+opzet...."
+
+"Zwijg! zwijg! Paai me toch niet!" roept Toon met een nare stem:
+"Wat jij deedt, da's jou zaak, maar wat er tusschen hem en z'n baas
+was, dat raakt jou geen zier. Zeg, zeg--ouwe!'" besluit de grijze
+met fluisterende stem, terwijl hij zijn hoofd geheel op den kop
+van zijn dooden makker laat rusten, en de voorboden der sloopster
+zijner krachten, zijn van inspanning doodelijk vermoeid lichaam doen
+trillen: "Zeg, kon je maar--bidden--hé; maar je hebt daar nooit geen
+verstand--van gehad.--_Ik_ durf het niet,--en de Eerste--hé!! verdoemt
+me!"
+
+Zie, de "klucht!" heeft ons dermate beziggehouden dat wij het
+binnentreden der verloofden niet bemerkten, en nóg zouden we 't hoofd
+niet van den armen man hebben afgewend, zoo we niet ter zijde een
+zacht gepraat hadden vernomen.
+
+"Maar wie is die ongelukkige man toch?" vraagt Jeannette aan hem,
+wiens gade ze hoopt te worden, terwijl een mengeling van deernis en
+afschuw op haar gelaat is te lezen.
+
+"Men noemt hem Toon de Witte, geloof ik," fluisterde Tolenveld:
+"hij woont in de armoedige hut die eenige malen uw aandacht trok."
+
+Er volgt een langdurige stilte, door niets afgebroken dan het gezucht
+van den jager die, ten halve met den rug naar de aanwezigen bij
+den ingang van het schuurtje gekeerd, hen niet bemerkte, en evenmin
+bespeurt dat, eenige oogenblikken later, nóg een heer en dame, het
+tamelijk donkere verblijf binnentreden.
+
+Zichtbaar onaangenaam wordt de heer Brolet door de tegenwoordigheid des
+barons getroffen, dien hij na zijne thuiskomst nog niet ontmoette. Even
+spoedig echter als de voorhoofdrimpels verschenen, verdwijnen ze
+weder, en een vriendschappelijke groet der heeren breekt de stilte,
+en doet den lijdenden jager even het hoofd naar de zijde wenden,
+waar zijne bezoekers zich bevinden.
+
+"Een zonderlinge vertooning," zegt Brolet op een toon die eenigszins
+zijn wrevele stemming verraadt, en voegt er wat zachter tot zijn
+echtgenoot bij: "Waarom werd dat volk hier binnengehaald?"
+
+Mevrouw Brolet fluistert eenige bevredigende en vergoelijkende woorden,
+en besluit, op den jager wijzende: "_Pauvre homme, il a l'air bien
+souffrant!_"
+
+"_A qui la faute!_" zegt Brolet schouderophalend, doch wordt evenals
+zijne dames een oogenblik later met deernis vervuld, daar hij den
+jager ziet trillen en beven, terwijl deze, door een hevige benauwdheid
+overvallen, langzaam in de armen van den jongeling zinkt, die hem
+met moeite ondersteunt.
+
+Jeannette laat Tolenvelds arm los, en roept op meewarigen toon,
+terwijl haar kleur door een doodelijk bleek wordt vervangen: "Hoe
+akelig! Och, wie helpt hem?"
+
+Mevrouw Brolet mede ontsteld, doet een schrede naar den armen lijder,
+doch wordt door haar echtvriend in den weg getreden, welke laatste
+den jager ijlings nadert, en, zonder op de onreinheid der kleeding
+acht te geven, hem in zijn armen vat. Den insgelijks bevenden Geurt
+gelast hij, om haastig de hulp der dienstboden te gaan inroepen;
+zij moeten een paar dekens en de flacon uit mevrouws toilet ten
+spoedigste medebrengen.
+
+Nog vóór dat Geurt het schuurtje verlaat, zijn de dames, door haar
+natuurlijk gevoel gedreven, reeds met hulpvaardige bedoelingen ter
+deure uitgesneld.
+
+De baron, die zelden zijn bedaardheid verliest, wankelt een oogenblik
+tusschen het plichtbesef om de aanstaande moeder zijner kinderen te
+volgen, en dat, 't welk hem zegt den heer Brolet de behulpzame hand
+te bieden; doch, in zijn tweestrijd besluit hij noch tot het een,
+noch tot het ander, en blijft waar hij zich bevindt, maar verzoekt
+den heer Brolet toch maar vrij uit te spreken, zoo er iets mocht
+wezen waarin hij zijn hulp behoeft.
+
+De gevraagde is te zeer met den lijder vervuld, dan dat hij den
+voorslag des barons kan beantwoorden; zijne oogen zijn onafgebroken
+op het akelige gelaat van den man gevestigd, dien hij in zijne armen
+houdt, en terwijl deze al sneller ademhalende, enkele malen de woorden:
+"Hans! Hans!" met een naar geluid doet hooren, klopt het hart van den
+hulpvaardige met hevige slagen; maar spreekt hij toch gedurig van:
+moed houden, en dat het wel beter zal gaan.
+
+Zie, 't moet een geweldige koorts zijn, die den arme als het ware
+verscheurt. Gedurig drukt hij de hand tegen het gloeiende hoofd,
+dat hem bonst alsof 't bersten zal; eenige malen grijpt hij in
+de kleeding waar zij hem de hijgende borst bedekt, als waant hij
+zich daardoor lucht te zullen verschaffen. De last wordt Brolet te
+zwaar. Gelukkig! daar treden de knechts het schuurtje binnen; ze
+hebben dekens, een paar kussens, benevens eenige fleschjes en andere
+zaken bij zich, welke mevrouw heeft geoordeeld dat noodig of nuttig
+konden zijn.--Zou ze ook nú op dankbaarheid hebben gerekend....?
+
+Leendert vervangt de plaats van zijn meester.
+
+Gedurig een zonderling onderzoekenden blik op den kranke werpende, is
+Brolet niettemin ijverig in de weer om met den koetsier een tamelijk
+geschikt leger voor den jager te spreiden. Dit gereed zijnde, gelast
+hij zijnen bedienden, om den ongelukkige behoedzaam daarop neer
+te leggen. Zulks geschiedt; en nauwelijks heeft een lavende teug de
+brandende tong verkoeld, en houdt de huisknecht een natten doek op het
+gloeiende voorhoofd, terwijl Willem reeds met het bevel is verdwenen:
+om Juno in te spannen en terstond den dokter uit het naburige dorp
+te halen, of de man opent flauw de oogen, en werpt voor de eerste
+maal een blik op zijn voornamen helper.
+
+Zie.... de glinsterende oogen, wat blijven ze strak op den man
+gevestigd--die zich haastig tot den baron wendt, en hem noopt tot
+de dames te gaan, "daar alles nu geschikt is."--Zie, wat spalkt
+hij die oogleden wijd.... en wijder open; wat akelige, schrikkelijk
+akelige uitdrukking op dat vermagerde bleeke gelaat; hoor, wat naar
+gegorgel in de keel, alsof zij te zeer is toegeschroeid om een woord
+te doen hooren. Zie.... zie... hoe akelig!--Daar schudt hem een wreede
+demon. Maar toch, hoor, het is alsof in dat nare gereutel de woorden:
+"Mijn Hans!" nog even zijn mond ontsnappen.
+
+
+
+'t Is nacht, doch geen zooals men zich daags voorspeld had, van
+onweer en plasregens; maar strak en helder en zwoel, en weder een
+dag voorspellende als die, welke straks ter ruste ging.
+
+De pendule in het slaapvertrek der echtelieden Brolet heeft reeds
+één geslagen. Nog geen half uur geleden is de heer des huizes die
+kamer binnengetreden.
+
+Was het zijn goedhartige aard, die hem zoolang alleen bij den lijder
+in het schuurtje deed vertoeven, dewijl hij ook Leendert--tot diens
+verwondering--bevolen had om zich dorpwaarts te spoeden, ten einde
+eenige eenvoudige geneesmiddelen uit de apotheek te halen, ofschoon
+Leendert meende, dat mevrouw ze wel in huis had, doch die--volgens
+mijnheer--niet versch genoeg waren? Was het enkel uit medelijden,
+dat hij de uren, sedert dien eersten stond verloopen, zooveel mogelijk
+zonder andere hulp bij den armen jager heeft doorgebracht, wiens einde
+door den geneesheer, gedurende zijn kortstondig en laat avondbezoek,
+als zeer nabij voorspeld was? Waren er ook andere redenen? Leendert is
+er zeker van, want--achter het schuurtje is eene sloot, en tusschen
+die sloot en het schuurtje bleef nog een voetbreed gronds, waarop
+distels en klitsplanten welig tieren. En nu.... jammerlijk zijn die
+schoone bladen vertrapt, vooral ter plaatse waar zich die reet in de
+planken bevindt.
+
+Op het oogenblik dat wij Brolet wedervinden, staat hij met over
+elkander geslagen armen tegenover zijn echtgenoote, die, in een
+leunstoel gezeten, haar aangezicht met de beide handen bedekt.
+
+"Spreek dan Octavie!" zegt Brolet met gesmoorde doch gejaagde stem:
+"zou zulk een toeval mij niet de haren te berge doen rijzen? Kon er
+een rampzaliger denkbeeld rijpen dan naar deze streek te trekken? Ken
+je zulk een toeval, dat ons den man hier doet weervinden, van wien
+wij sedert al die jaren niets meer vernamen!? Maar antwoord mij dan,
+_wát_ moet ik doen?"
+
+"Zij zal het besterven!" zucht mevrouw, terwijl een stroom van tranen
+haar wangen besproeit.
+
+"Besterven!?" herhaalt de man, en treedt op het raam toe waardoor hij,
+aan 't einde der laan, het schijnsel van het licht ontwaart 't welk
+binnen het schuurtje brandt: "Neen, neen! dat zal ze niet!" herneemt
+hij terugkeerende: "Als je dáár geweest waart," en hij wijst in de
+pas verlatene richting; "dáár, en je hadt den angst en de smeekende
+blikken van den ongelukkige, zooals ik gezien; je hadt zijn diep
+treffende, schoon weinig samenhangende woorden gehoord, je hart zou
+evenals het mijne hebben geklopt! Maar zeg, meen je 't waarlijk,
+zal ons kind het besterven?"
+
+Eenige oogenblikken staat de vragende man weder voor zijn weenende
+vrouw zonder antwoord te bekomen, maar eensklaps slaat mevrouw Brolet
+den blik tot hem op, en de hoop is op haar gelaat te lezen, dat hare
+vraag: "Maar François, is 't geen bedrog?" een antwoord zal uitlokken
+'t welk nog niet den stempel der volste overtuiging draagt.
+
+Maar neen, helaas! bedrogen had hij zich niet; de waarheid sprak maar
+al te luide, en in weinige, vluchtige woorden gaf hij aan zijn gade de
+bitterste bewijzen eener zekerheid, welke hij zich zelven zoo gaarne
+ontveinsd had.
+
+Nog had Brolet zijn verslag niet ten volle geëindigd, toen een vreemd
+geluid op het portaal de aandacht der echtelieden wekte.
+
+"Jeannette! o God! zoo zij 't gehoord had!" roept mevrouw, en wil
+ijlings opstaan; doch Brolet houdt haar terug, en terwijl hij bare hand
+in de zijne vat, fluistert hij snel en merkbaar bewogen: "Octavie,
+wees bedaard; heeft Jeannette ons waarlijk beluisterd,--zegen
+dan met mij een toeval, 't welk mij van den pijnlijksten last
+ontheft. Zij heeft dan vernomen 't geen het noodlot mij dwingt haar
+te zeggen. O! ik gevoel het, mijn levensvreugd ware verwoest, indien
+het denkbeeld mij bijbleef, dat ik uit zwakheid de laatste bede van
+een uitgaanden levensgeest had versmaad. Ja, een ontzettend toeval
+doet ons huiveren, en verijdelt mijne plannen; maar nu, schep moed,
+wie weet of de uitkomst ons niet de rust zal schenken, waarnaar wij
+reeds zoolang en zoo vurig verlangden."
+
+"Mijn arm kind!" zuchtte mevrouw: "God moge haar nabij zijn!"
+
+Brolet fronst de wenkbrauwen; drukt zijn echtgenoote een kus op het
+voorhoofd, en verlaat haastig de kamer. Op het portaal gekomen, ontdekt
+hij _haar_ niet, die zijne verbeelding er gemeend had te vinden. Hare
+kamer grenst aan die der ouders. Met een zacht kloppen zal hij haar
+wekken. Doch zie, de deur is niet gesloten, zij staat op een kier.
+
+"Jeannette!" roept hij zacht: "slaap je mijn kind?" en eenige malen
+herhaalt hij de vraag, doch zonder een antwoord te vernemen. De vader
+aarzelt niet de deur wat verder te openen; hij ziet naar binnen,
+en nogmaals roept hij luider: "Jeannette!"--Maar neen, zij is er niet.
+
+Ontwaakt uit een korte sluimering die haar geest had vermoeid, met een
+afzichtelijk dood paard 't welk gedurig, om haar te vangen, de stijve
+voorpooten uitstrekte, had een ongewoon gerucht in de aangrenzende
+kamer harer ouders, Jeannettes opmerkzaamheid getrokken. Bij 't naar
+bed gaan heeft zij in stilte de bespottelijke menschlievendheid van
+haar papa bewonderd, die zelfs zijn domestieken de nachtrust had
+gegund om bij die "akeligheid in het schuurtje", waar zij het te
+benauwd had gekregen "de rol van _ziekenverpleger_ te spelen." 't
+Ontstelde haar eenigermate de stem haars vaders te hooren. Was hij
+terug, dan voorzeker moest die man wel dood zijn.--Hu! daar was toch
+iets akeligs in; daarginder in dat schuurtje: een dood paard, en een
+dood mensch nog daarbij!
+
+Haar legerstede verlatende, was Jeannette op den wand toegetreden,
+die haar van het slaapvertrek der ouders scheidde. Ofschoon nu en dan
+eenige klanken vernemende, kon zij, door den halfsteenschen muur, toch
+onmogelijk goed verstaan wat er gesproken werd. Het luider noemen van
+haar naam had echter dermate hare belangstelling gewekt, dat zij in
+allerijl eenige kleeren heeft aangetrokken, en, het vertrek in stilte
+verlatende, op het portaal aan de kamer der ouders heeft geluisterd.
+
+Geen vijf minuten later bevond het meisje zich weder binnen
+haar slaapverblijf, doch toen.... hoe geheel anders stonden haar
+gelaatstrekken dan vóór het verlaten harer kamer. Een lijkkleur
+had zich over haar wezen verspreid; haar boezem jaagde onstuimig, en
+vreeselijk trilde haar geheele lichaam, terwijl haar blikken verwilderd
+in het ronde zwieren. Krampachtig klemden zich hare vingeren om de
+leuning van een stoel; haar knikkende knieën benamen haar schier de
+macht om zich staande te houden, doch--eindelijk was het, alsof een
+besluit werd genomen, alsof een plotseling opgekomen denkbeeld haar
+krachten vernieuwde. Zij trad op het raam toe; staarde een oogenblik
+op het schuurtje aan 't einde der laan; bracht de hand aan haar
+voorhoofd; had nogmaals een gevoel alsof het bloed in hare aderen
+stolde, maar, ook dát oogenblik ging voorbij, en zich eensklaps naar
+de deur wendende, verliet zij weder het vertrek; sloop met een fel
+bonzend hart doch met onhoorbaren tred voorbij de kamer der ouders,
+en daalde langs de breede marmeren trap snel naar beneden.
+
+Terzelfder tijd dat Brolet te vergeefs zijne dochter roept, bevindt het
+meisje zich voor de deur van het schuurtje. Haar moed dreigt opnieuw
+te bezwijken; eenige seconden blijft zij luisteren, doch, daar binnen
+een zacht gekreun vernemende, verheft zij met fierheid haar hoofd;
+slaat de hand aan de klink, en treedt, ofschoon een huivering haar
+bekruipt, met tamelijk vasten tred het schuurtje binnen.--Neen,
+'t is nog niet gedaan met den armen Ritter.
+
+De heer Brolet heeft hem verlaten, nadat er op een hevige
+gemoedsbeweging, door koortshitte verhoogd, een oogenblik van
+schijnbare rust gevolgd was. Hoe ontelbare malen had hij in zijne
+tegenwoordigheid: "Mijn Hans! mijn kleine Hans! mijn kind!" geroepen;
+en dan luider met onrustige gebaren, terwijl hij Brolet daarbij
+dreigend had aangezien: "Mijn kind! Breng haar hier.... eer ik sterf!"
+
+In de levendigste kleuren was Ritter, en ook zijn voornamen bewaker,
+opnieuw datgene voor den geest gekomen, 't geen zij beiden nooit
+vergeten, doch waaraan zij zoo gaarne--ofschoon om zeer verschillende
+beweegredenen--de herinnering zouden hebben verloren.
+
+Ja, de weinige woorden die Brolet, na de herkenning, met den jager
+wisselde, zij verlevendigden in beider gemoed zoo krachtig 't geen
+er omstreeks zeven en twintig jaar geleden was voorgevallen.
+
+'t Was een stormachtige Octobermorgen. Door den mullen zandweg tusschen
+de Overijselsche plaatsjes Oldenzaal en Ootmarsum werd een fraaie
+reiskoets, door twee jonge paarden langzaam voortgetrokken. De heer
+en de dame daarin gezeten, wenschten nog vóór den nacht Bentheim te
+bereiken, alwaar ze eenige dagen dachten te vertoeven alvorens zich
+naar de plaats hunner bestemming--Westphalens hoofdstad--te begeven.
+
+Ze hadden het zwaar genoeg die paarden! De Noordoosten wind, waartegen
+ze moesten opwerken, joeg hen het zand in de snuivende neusgaten. De
+koetsier liep naast het rijtuig, in de eene hand de teugels houdende,
+en met de andere aan den rand van zijn hoed. Ook de oude huisknecht
+had, door af te klimmen, den last der bruinen verlicht, en antwoordde,
+door het portierglas heen, gedurig op de vragen der meewarige dame,
+en stelde haar gerust,--de bruintjes zouden de reis wel goed maken.
+
+Plasregens, die voor weinige dagen de zandwegen in stroomen
+herschiepen, hadden op sommige plaatsen gaten veroorzaakt, die den
+viervoetigen betreders reeds eenige malen een buitengewone kniebuiging
+hadden afgedwongen.
+
+"Ho! ho!" had het eensklaps van de heizijde geklonken; doch de
+waarschuwende stem kwam te laat, want reeds lagen de beide paarden
+met de voorpooten in een gat 't welk, met afgewaaide bladeren gevuld,
+hunne opmerkzaamheid had verschalkt. De man, die voor weinige minuten
+met zijn kruiwagen om plaggen te steken was uitgegaan en óók in de
+diepte van het gat was geraakt, bracht, dewijl zich geen andere hulp
+in den omtrek bevond, het zijne bij, om de paarden weer op de been te
+helpen. 't Gelukte; doch Juno, de bijdehandsche, had den rechterpoot
+dermate verstuikt, dat hij den koetsier aanzag als wilde hij zeggen:
+"Hoe zal dat verder gaan?" De heer en de dame, die na het ongeval
+terstond het rijtuig hadden verlaten, vernamen van den koetsier, dat
+Juno "inkapabel" voor de reis was, en dat er raad moest geschaft worden
+zoo mijnheer en mevrouw Bentheim nog vóór den nacht wilden bereiken.
+
+De plaggensteker was toen de man geweest van wien men hulp of raad
+kon verwachten. Het eenige wat hij zeggen kon was, dat Scholte [43]
+Roerd, die aan 't einde der vlakte bij gindsche hooge boomen zijn erf
+had, paarden genoeg bezat, en vier zelfs die in 't span liepen zoo
+goed als de beste. Gaarne had hij zich bereid verklaard om den heer
+van het rijtuig naar den rijken Scholte te geleiden, als ze dan maar
+'en oog op het schaap wilden houwen dat ginds bij den kruiwagen lag.
+
+Terwijl de heer, aldus begeleid, naar Scholte Roerd was getrokken,
+om ter vervanging van Juno een van diens vierspan ter hulp te vragen,
+was mevrouw--na het arme paard te hebben gestreeld--op de plaats
+toegetreden waar "het schaap" lag. 't Was een kind, dat nog maar
+weinige maanden oud scheen te zijn. Zij kreeg medelijden met het arme
+wicht, 't welk een dot in het mondje had, waaruit de kracht--zoo die
+er in was geweest--reeds lang moest verdwenen zijn. 't Was een aardig,
+ja zelfs een mooi kindje, en in weerwil dat de gure wind het gezichtje
+verkleumde, lachte het toch toen de dame het vriendelijk aanzag en
+_ratada_ zei.
+
+Ja, de voorname dame had erg medelijden met het arme kindje, en ze
+streelde het met haar mof in 't gezichtje, en 't kriebelde wel, maar
+toch, het lachte er van; en mevrouw kwam ook al eens met den vinger
+op 't lijfje: _kiesewiesewiet_, en dan kraaide het, zoodat ze 't hoe
+langer hoe akeliger vond om het wormpje daar op den kouden grond te
+laten liggen. Ja, ze had het schaapje opgenomen--hoewel ze van de
+vuile plunje wat vies was geweest--en had het met zich gedragen en
+in het rijtuig gelegd. Gretig had het bloedje de kruimels genuttigd,
+welke de dame het vervolgens had toegevoegd, en toen mevrouw eindelijk
+de trommel, waarin zich haar proviand bevond, had gesloten, omdat de
+kleine niet meer lustte, toen begon ze achter haar mof kiekeboe te
+spelen, en 't kindje lachte alweer, en.... zij pinkte een traan weg.
+
+Gaandeweg had de plaggensteker, die al zeer armoedig in de kleeren
+was, den heer--die een warmen pels droeg--zijne levensgeschiedenis
+meegedeeld, nagenoeg op de volgende wijze: "M'n vader en moeder, zie
+je, die hei j' toch niet gekend, maar schraal ha'n ze't wel, daar ku'j
+over rekenen. Toen vader stierf--'k zie 'm nog--zei ie voor 't laatst:
+"Jong'! 'k heb altijd m'n brood gehad al was 't ook droog. Werken
+zie je! werken met God en met eere! Toen moeder stierf had ze 'en
+akelige pijn, maar ze zei toch: "God kan alles, bid da'k zacht zal
+sterven, en da w' ons in den hemel weerzien," dat zei ze. 't Was kort
+op mekaar. Toen zin ze begraven, zie je, zoo netjes as 't hoeft, maar
+leeg was de hut, en 'k had zoo alleen geen schik op de hei. Weet je,
+toen liep ik naar Mie van den scheeper [44] en ze had zin om met me
+mee te gaan, al was ik 'en dikke veertiger. Nou, zie je, mee ging
+ze, en, toen ze zuchtig wier, he'k ze getrouwd ook, laat domenei
+spreken [45]. Weet je, 't wordt met Sinte Matijs 'en jaar dat z'en
+kleine kreeg, en as 'k ze niet getrouwd had, misschien leefde ze nog,
+want zie je, het schaap van 'en kind deed haar den dood aan. Toen ze
+begraven wier, was 'k nog malkelieker dan van vader of moeder, en as
+'k nou 's avends alleen onder de plaggen zit, en heiboenders maak,
+dan zeg ik zoo dikwijls: "Och God! a'j alles kunt, waarom hei j' dan
+Hanskes moeder niet uit 't kraambed geholpen?" Zie je, nou ploeter
+ik met het schaap al 'en maand of acht, en al mag ik het graag, 't
+is toch 'en euvel alleen voor 'en man. Alle dagen vraag ik aan God:
+dat ie 't lieve Hanske bij d'r moeder zal halen. Maar fluite! Ze
+blijft waar ze is."
+
+De heer had den man, toen deze zijn verhaal had geëindigd,
+heel vriendelijk toegesproken, en gezegd, dat zoo'n kindje toch
+inderdaad een heele troost moest wezen, er bijvoegende, dat vele en
+zelfs voorname lieden, vruchteloos naar zulk een schat verlangden,
+hetgeen de man op zijne beurt allemaal best wou gelooven, maar ook
+opmerkte, dat ze dan niet in zijn geval moesten wezen, hij kon Hanske
+toch moeielijk mee naar stad nemen als ie de bezems en boenders ging
+brengen, zijne hut lag alleen, buurvrouwen waren er niet, en zie je,
+dan hing het schaap soms vier uren achtereen in den band aan 'en
+spijker, zoodat hij, terugkomende, 't geschreeuw wel een kwartier
+ver over de hei hoorde klinken.
+
+Toen de beide mannen al meer en meer de hoeve van den Scholte naderden,
+ving de heibewoner een ander gesprek aan, 't welk ten doel had om den
+heer uit het rijtuig van de onnoemelijke schatten des Scholtens een
+denkbeeld te geven. _Alles_ was van Scholte Roerd: die schaapskooi,
+die schapen, dat bosch, die landerijen, alles, _alles_ wat de heer
+naast of vóór zich zag en,.... hoe was hij er aangekomen?
+
+"Weet je," had de man weder gezegd: "mijn grootvader heeft den zijne
+gekend toen hij net zooveel had als er nu op m'n hand leit. Wat
+deed ie?.... Van werken en sjouwen had ie duiten appart geleid, en,
+toen ie tien gulden bij mekaar gekoejoneerd had, toen ging ie naar
+de Deventersche paardenmarkt, en kocht er 'en afgedankte kerresier,
+die ook al voor de dillejans had geloopen. Hoe hij 't aanlee wist
+grootvader niet best, maar dat ie krooi en rooi en soms laat nog aan
+'t varen [46] was, dat had ie zelf wel gezien. De eenige deern van
+Scholte Dikkers had ie eens toevallig opgelaajen, hoe, en waar, en
+wat, dat wist ie ook niet, maar zie je, ze wier olik naar hem, en,
+toen het eindelik zou en moest, toen kreeg hij ze binnen ook. Weet je,
+mijn grootvader zei altijd: "dat heeft hem de kerresier gevaren," en,
+spaarde eiges altijd zooveel als ie kon, maar as 't maar 'en gulden
+of _drie_ liep dan kwam er 'n kink in de kabel en--_op_ ging het weer."
+
+"En waarvoor wilde je grootvader sparen?" had de heer gevraagd,
+die gedurende het verhaal over iets anders gedacht, en slechts de
+laatste woorden verstaan had.
+
+"Wel, hei'j dan geen ooren meer?" had de bezemman geantwoord: "ik zei
+immers, om 'en paard te krijgen, maar 't is er nooit toegekomen weet
+ie, en m'n vader kon er ook niet bij, en ik--wat zou ik, hé! 'k ben
+al blij da'k het leven hou, en zoo'n schaap lust ook wel wat anders
+dan keisteenen."
+
+Scholte Roerd, wiens grootvader, zooals de overlevering zeide, door
+een paard--_wij_ zouden zeggen door een meisje--rijk was geworden,
+had den vreemden heer vriendschappelijk ontvangen en te woord
+gestaan. Gaarne had hij zich bereid verklaard, den heer met een
+fraai span bruintjes, 't welk binnenkort naar de markt zou, tot aan
+Bentheim te varen. _Gaarne_, want de Scholte was trotsch op de dieren,
+en 't was hem de reis wel waard om ze eens in 't heerentuig voor een
+mooi rijtuig te zien.
+
+Nog wel een uur had de dame den tijd gehad om met de kleine in het
+rijtuig kiekeboe te spelen alvorens zij de karavane over de hei
+zag naderen.
+
+Scholte Roerd had--toen men met het tweespan nabij de plaats
+des ongevals was gekomen--terstond met het oog eens kenners, de
+fraaie Juno onderzocht. Nu hij het paard eens liet loopen, had
+het kootgewricht zich niet--zooals zulks in den gezonden toestand
+het geval is--teruggebogen, zoodat het welzeker verstuikt moest
+wezen. Het gewricht zwol gaandeweg erger, terwijl het maar al te
+zichtbaar was, dat de minste drukking het arme dier een hevige smart
+veroorzaakte. "Dadelijk wasschen met keukenzout, water en azijn!" had
+Roerd gezegd, en de koetsier, die er toch ook verstand van meende te
+hebben, had van een mengsel klei met _eau de goulard_ gesproken, om
+welken raad hij echter door den lompen boer--zooals hij den Scholte
+heimelijk noemde--werd uitgelachen. Wie vond er klei op de hei! en
+welke boer in den omtrek hield er o' de goelaar op na!? Dat had de
+Scholte gevraagd, en _wij_ vragen, wie dáár de domme was?
+
+Terwijl men ook Diaan had afgespannen, en de Scholte, met behulp
+der mannen, de fraaie tuigen vergespte, ten einde ze voor Mieke en
+Treeske pasklaar te maken, en hij gedurig riep, wat of ze van z'n
+bruintjes zeiden, was de heer, half buiten half binnen het rijtuig,
+in een zacht maar belangrijk gesprek met de dame gewikkeld.
+
+Weinige oogenblikken nadat de heer zich met haaste van het portier
+had verwijderd, heeft hij, op eenigen afstand van het rijtuig,
+een niet minder belangrijk onderhoud met den heibewoner gehad. Een
+glans van verrukking heeft zich over het gelaat van den armen man
+verspreid.--Een paard.... dát paard voor hem! En zijn schaap, zijn
+Hanske: een rijkeluiskind! O zeker, hij deed het,--wanneer de heer
+en mevrouw, op handslag beloofden, dat ze het goed zouden oppassen,
+en er altijd voor zorgen.
+
+
+
+Ja,--zoowel de heer Brolet als de arme jager, hadden zich dat voorval
+op de heide met de meeste levendigheid herinnerd, en, dat de eigenaar
+van het rijtuig de eerstgenoemde, en de plaggensteker de man was,
+die nu bij zijn dooden Hans lag, zal men voorzeker reeds terstond
+vermoed hebben.
+
+Toon Ritter had zijn "deerntje" nog eenige kussen gegeven, alvorens hij
+het portier zag sluiten. Scholte Roerd, naast den koetsier gezeten,
+had de zweep doen klinken; het rijtuig was van die plaats verdwenen,
+en Toon, die bij zijn kruiwagen met het mooie paard was achtergebleven,
+had het rijtuig nageoogd, totdat Diaan,--door den huisknecht, die
+in het bakje zat, bij den halster gehouden--om den hoek van het
+akkermaalshout, waar de weg zich kromde, verdwenen was.
+
+In den aanvang had de arme Ritter zich rijker dan de rijkste Scholte
+gedroomd, en alles aangewend om de spoedige herstelling van het dier
+te bevorderen, waarvan hij zich zulke gouden bergen beloofde. Roerd
+was den volgenden morgen teruggekeerd, doch, zonder zijn bruintjes. De
+rijke heer had ze hem gaarne afgekocht, want waarlijk, ze pareerden
+best, en ze liepen als hazen! 't Sprak van zelf, dat het voorval in den
+omtrek ruchtbaar werd, en naarmate zulks meer en meer het geval was,
+kreeg Ritter minder vrede met Juno, en dacht meer aan zijn Hanske,
+dat, de hemel wist waar, in de wijde wereld zat. Vooral de vrouwen uit
+den omtrek vielen hem danig hard, dat hij zoo'n bloedje, "z'n eigen
+vleesch toch," had afgestaan, terwijl zij, die hem het meest benijdden,
+er zeker van waren, dat er op dat paard geen zegen zou rusten.
+
+Ja, al mocht Toon Ritter, met den schrikkelijk gedegradeerden Juno,
+die, hoewel genezen, al spoedig de duidelijkste sporen van minder goede
+dagen vertoonde, wat meer verdienen dan hij het tot hiertoe gedaan
+had, hij vreesde hoe langer zoo meer dat de voorspelling bewaarheid,
+en Juno hem niet zou aanbrengen "wat de kerresier den grootvader van
+Roerd had gevaren."
+
+Somwijlen, wanneer Ritter des avonds aan zijn ontslapene Mie heeft
+gedacht, was hij angstig geworden, totdat hij eindelijk het plan had
+gevormd om, kostte wat het wilde, zijn Hanske op te zoeken.
+
+Helaas! alle pogingen waren vruchteloos geweest, en, dewijl zelfs de
+naam van den heer met het rijtuig hem onbekend was gebleven, moest ten
+laatste de hoop wel verdwijnen om tot het gewenschte doel te geraken.
+
+Nog drie jaren was Ritter, na die ontmoeting op de heide, in het oord
+gebleven, waar hij het eerste daglicht aanschouwde; maar toen ook
+was hij de plek, die hem gestadig aan "de zondige daad" herinnerde,
+plotseling en in stilte ontvloden. Met het paard, 't welk hij den
+naam zijner verworpene kleine gaf, en waaraan hij hoe langer zoo meer
+de liefkozingen schonk, die hij thans zoo gaarne aan zijn kind had
+gegeven, trok hij op Holland aan: misschien dat daar.... Maar neen,
+God zou _hem_ niet helpen, die zijn eigen bloed had verkocht; en het
+denkbeeld wortelde diep, dat die rampzalige daad hem de eeuwige pijn
+zou bezorgen.
+
+Wat er verder van Ritter werd, is hoofdzakelijk reeds vermeld
+geworden. Eerst gedurig van domeingrond verdreven, bouwde hij--ruim
+vier en twintig jaren geleden--zijn ellendige woning op grond aan
+den ouden baron Tolenveld behoorende, en wij hoorden het reeds, hoe
+des barons, wel zeer natuurlijke sloopzucht, in 't einde schipbreuk
+leed op de onoverwinlijke bouwzucht van den armen jager.
+
+En wat gevoelde die, voor zijn tijd vergrijsde arme nu? Wij wagen
+het niet er een volledig antwoord op te geven; alleen weten wij, dat
+het hem was, alsof er een hamer gestadig in zijn gloeiend voorhoofd
+klopte, snel, onbegrijpelijk snel, en dat iedere bons hem den naam in
+de ooren dreunde van het gestorven dier, waarvoor een onbegrijpelijke
+liefde Gods hem het verstooten kind wilde terugschenken. Hij dankte
+gedurig den _Groote_, die alles kan, voor een zegen hem nog op aarde
+geschonken, terwijl de vreugde hem hier reeds bereid, zijn hoop deed
+kiemen--dat het "_daarboven_ nog wel terecht komen zou."
+
+En zou de arme zich bedriegen? Had zijn berouw geen liefde
+gewekt? Was zijn hoop niet gebouwd op den Eenige, die almachtig
+is? Voorzeker!--Maar zie, de deur van het schuurtje wordt geopend, en
+zonder dat Toon haar bemerkt, treedt zij, die uit het korte verslag
+van Brolet, aan zijn gade gegeven, de ijselijkste waarheid vernam,
+het doode paard voorbij en op den lijder toe.
+
+Zonderling! op dat gelaat, 't welk ons straks de diepste verslagenheid
+teekende, lezen wij in dit oogenblik, behalve een uitdrukking, welke
+wij met den naam van medelijdend afgrijzen zouden bestempelen,
+eene fierheid, die het gevolg van een schitterende verwachting
+moet wezen. Ja, voorzeker, zij is zich immers altijd bewust geweest
+voor iets groots, iets edels geboren te zijn. En nu die plotselinge
+ontdekking, dat zij _niet_ is de dochter van hen, die zich hare ouders
+noemden, maar, een aangenomen kind!--Ja, de hoop heeft haar namelooze
+smart gestild, de hoop, dat de roman, waarvan zij zich eensklaps
+tot heldin zag verheffen, schitterend zal ontknoopt worden. Een
+oogenblik staat zij bij den man stil, die, zonder de oogen te openen,
+verscheidene malen achtereen den naam noemt van _haar_, die zich zoo
+nabij hem bevindt.
+
+"Je paard is dood, arme man!" zegt Jeannette, terwijl het geluid van
+haar eigen stem haar in dit oogenblik een huivering aanjaagt.
+
+Ritter slaat de matte oogleden op, en staart het meisje onafgebroken
+aan, terwijl zijn mond weder gedurig den naam doet hooren, die hem
+in het hoofd dreunt.
+
+"Daar ligt hij," herneemt Jeannette, op het paard wijzende, maar voegt
+er als in eenen adem bij: "Spreek, goeje man, wat is er van het kind,
+dat je voor een dier hebt kunnen verruilen? Zeg, heb je bewijzen van
+haar afkomst? Spreek, zoo je herstelt, zal ik je schitterend beloonen."
+
+"Och, Hans! Hansje! Hans!" klinkt het als te voren. De grijze doffe
+oogen staren het meisje hoe langer zoo strakker aan, en terwijl
+Ritter een vruchtelooze poging waagt om zich op te heffen, en
+Jeannette ontsteld een schrede achterwaarts doet, roept hij akelig:
+"O God!--is zij--is zij--mijn Hans,--mijn Hanske,--mijn kind!?"
+
+Nogmaals is het de trots die Jeannettes boezem doet jagen. Zij kan
+de ontzettende waarheid niet gelooven. Met haaste nadert zij weder
+den man, grijpt zijn magere hand, en zegt op gejaagden toon: "Ja, ja,
+ik ben het kind, waarvoor men je dat paard in ruil gaf; maar om Gods
+wil, verzwijg het niet: wie waren mijne ouders?.... Toe! zeg het;
+ik zal je oppassen, gezond en rijk maken. Spreek dan! spreek! maak
+mij niet ongelukkig!"
+
+De arme eenvoudige jager met het immer bonzende hoofd, geheel gevuld
+met die eene gedachte: God is mij genadig! hij had de bedoeling der
+vraag niet gevat. Hij had alleen gehoord: "Ik _ben_ het kind; ik
+zal je oppassen, gezond en rijk maken." Ja, nogmaals wilde zij van
+hem hooren, dat hij werkelijk haar vader was; en met nog pijnlijker
+stem dan te voren, sprak hij, terwijl hij flauw de hand drukte die
+de zijne had gegrepen: "Hanske,--dame,--ja,--God zegt mij--dat je
+mijn kind, mijn Hanske bent. Hanske die ik verstiet.--Ik kan--niet
+spreken.--Als--wij--in den--hemel--elk--an--der weerzien--zal--ik je
+alles--ver--tellen; en dan--zal je me--ook verge--ven hé!--dan--zal ik
+je--de hand boven--'t hoofd houwen,--net als ik Hans, in de plaats--van
+jou dee.--God, ja God kan--alles--al--les!"
+
+En toen--toen bleef zijn mond wel open, maar hij sprak niet meer; toen
+bleven de oogen wel opgespalkt, maar aardsche dingen aanschouwden ze
+niet langer, want de God, die alles kan, had het wonder gewrocht dat
+niemand een wonder noemt: Hij had den geest ontbonden van het stof;
+eene ziel overgebracht naar het huis waarin vele woningen zijn.
+
+Hebt gij deernis met den overledene....? O! heb het niet; maar wél
+met haar, die op den arm des pleegvaders geleund,--want ook deze was
+ongezien van het sterven des jagers getuige geweest--met pijnlijk
+snikken het schuurtje verlaat, waar haar trots werd geknakt en--Gods
+almacht zoo treffend was verkondigd.
+
+
+
+"Je komt te laat vrinden!" zei Leendert de huisknecht tot een
+meisje dat, door een jongeling begeleid, het hek van _Water-zicht_
+was binnengetreden, en gevraagd had, of ze Toon Ritter eens zien en
+spreken mocht.
+
+"Te laat!" zeiden Grietje en Geurt--want zij waren het--schier te
+gelijk; en het meisje voegde er bij: "Maar zeg, hij is toch niet dood?"
+
+Op een weinig kiesche wijze gaf Leendert een bevestigend antwoord;
+en Grietje, die wij veel verzwakt en vermagerd vinden, drukte het
+voorschoot voor hare oogen, en Geurt riep met innige bezorgdheid:
+"Och, Grietje, maak je nou niet van streek; ik zei immers wel dat
+het er om houwen zou!"
+
+Of Geurt al beweerde, dat het haar te veel zou aandoen den gestorvene
+nog eens te zien, het weenende meisje bleef op dat verlangen
+aandringen. Al was hij dood, toch wilde zij _hem_ nog eenmaal
+aanschouwen, die in den ellendigsten toestand niet had geaarzeld,
+haar van een wissen dood te redden. Geurt moest toegeven, en Grietje
+trad aan zijn zijde het schuurtje binnen, maar ontstelde minder dan
+Geurt zulks vermoed had, toen zij het lijk van den grijzen man, zoo
+nabij dat van zijn dooden makker zag liggen. Zij had hem voorheen ook
+meermalen nabij het paard zien slapen, maar dan, alsof lichaams- of
+zielesmart hem kwelde; en nu.... nu lag hij zoo kalm, zoo onbeweeglijk;
+en, starende op het lijk, drukte zij den arm van Geurt, en zei zacht:
+"Toon heeft het nu beter bij _God_. Wat was hij ongelukkig!"
+
+Die woorden klonken vertroostend voor den jongeling in wiens
+binnenste gedurig eene stem sprak: Gij hebt den dood van Toon en
+zijn makker verhaast.--Ja Grietjes woorden verlichtten zijn gemoed,
+maar ook zij brachten hem tot het levendig bewustzijn, dat de zegen
+des Allerhoogsten niet rust op de _ongeoorloofde_ middelen, waarmee
+men een goed doel meent te bereiken.
+
+En ze gingen te zamen weer heen, Grietje en Geurt, en ze zeiden
+niets; en Grietje bracht de haring in 't koolblad gewikkeld, aan hare
+moeder terug; een mootje zou Toon misschien verkwikt hebben; maar,
+Toon at geen haringen meer, en de werkvrouw vond het een ijselijkheid
+dat ze door Grietjes ziekte zoo niets had kunnen toebrengen om Toon
+te gerieven.
+
+De gebeurtenis, welke de heer Brolet een _toeval_ genoemd had,
+bracht een groote verandering in het vreedzame leven, maar ook in de
+gemoederen der bewoners van _Water-zicht_ te weeg. Eene waarheid,
+zoo'n aantal jaren met de meeste zorg verborgen, voor wier aan 't
+lichtkoming met vreeze was gewaakt, en welker ontdekking--door een
+huwelijk bedreigd--de schrandere diplomaat, nog weinige uren geleden,
+zeker meende te voorkomen, zie, een vreemd, een zeer vreemd, een
+ontzettend vreemd toeval, had haar op 't onverwachtst aan 't licht
+gebracht. Aan 't volle licht; want, ondanks de verwijderingszorgen
+door Brolet genomen,--men herinnert zich die vertrapte klitsbladen en
+brandnetels juist onder het schuurraampje, waardoor het dienstpersoneel
+gegluurd heeft--ging het verhaal in den omtrek weldra van mond tot
+mond: "De juffrouw van de nieuwe lui op _Water-zicht_, is 'en eigen
+dochter van Toon Ritter! je weet wel, van den jager dien ze ook al
+_de witte_ noemden, en die nu dood is."
+
+We zeiden, die gebeurtenis bracht verandering in het vreedzame
+leven. Ja, een ontzettende! want het kind der armoede, opgevoed in
+een stand die niet de hare was; voor wie men het gebod: "gij zult uw
+ouders eeren," door haar zelfs niet met haar ware afkomst bekend te
+maken, had krachteloos gemaakt; wier liefde men had begeerd, en wie
+men een onbegrensde liefde had toegedragen,--een liefde welke zich
+echter niet had geopenbaard in een streven naar genezing van haar
+zielekwaal,--het hooghartige maar tevens beklagenswaardige meisje, was
+door het gebeurde op 't allerhevigst geschokt geworden; de aanbrekende
+morgen vond haar in een onopwekbare dofheid; den middag bracht ze in
+koortsig ijlen door; en tegen den avond werkten haar sterk geschokte
+zenuwen dermate hevig, dat de geneesheer die ijlings was ontboden,
+ten zeerste voor een verstandsverbijstering beducht was.
+
+En nu, zie ze daar zitten, de echtelieden, in weinige dagen zichtbaar
+verouderd. Zijn ze niet gestraft voor een daad, die een zedelijke roof
+mag genoemd worden? Een roof, want ja, ze hebben niet het kind eens
+armen opgevoed, maar zij hebben der armoede afgekocht wat God niet
+wil dat verkocht worden zal. Ze hebben _wettig_ willen bezitten wat
+hun niet wettig kon toebehooren; ze hebben in stede van _gelukkig_
+dat kind der heide _ongelukkig_ gemaakt.
+
+Maar toch, heb medelijden! Zie, daar gaat de diplomaat met het hoofd
+ter neergebogen, door de lanen van zijn landgoed; voor weinige uren
+heeft hij een uiterst beleefden brief van den baron, zijn buurman
+ontvangen, waarin deze "om familie-omstandigheden als anderszins,"
+meent van de hand van mejuffrouw Brolet te moeten afzien, terwijl hij
+HEd. een spoedige herstelling toewenscht. Zie, hij staat daar stil,
+wendt den blik naar den achtergevel van zijn huis; staart eenige
+oogenblikken op het venster der kamer, waarbinnen de arme Jeannette
+door hare pleegmoeder met nog twee verzorgsters bewaakt wordt; wischt
+de tranen weg die langs zijn kaken biggelen, en terwijl hij daarna,
+schijnbaar toevallig, het oog op dat schuurtje aan 't einde der laan
+doet rusten, is het alsof de laatste woorden, die er aan den mond
+des stervenden ontvloden, en hem sinds dien stond zoo gedurig het
+hoofd doorwoelden, opnieuw, maar krachtiger in de ooren klinken:
+"God kan alles!"--God kan alles!
+
+Zie, Brolet loopt weder voort; staat later nog eens stil; werpt
+weder den blik naar het venster waar _zij_ zich bevindt, die de
+vermogens der rede verloor: en zie hoe hij onder een tranenstroom
+de oogen naar hooger wendt, en hoor hem zuchten: "Maak haar gezond,
+en ik zal gelooven, God, dat Gij bestaat, en dat alles Uw werk is!"
+
+
+
+Reeds hadden schrale nachtvorsten de heerlijk bloeiende dahlia's
+verslapt en ontkleurd, en over 't beukenloover een bruine tint
+verspreid, en nog altijd bleef Jeannettes rede in enge banden
+gekluisterd, en nog altijd weenden hare opvoeders. Maar, had
+de vrouwe reeds sinds lang vertrouwend den blik naar den Hemel
+gewend, ook de diplomaat zeide niet meer: "God, maak haar gezond
+en ik zal gelooven!" maar in stilte en luide: "God, Gij kunt
+alles! o! Almachtigste, o mocht het zoo wezen!"
+
+En,--er was vreugde in den hemel, groote blijdschap. De zwakke mensch
+had zijn afhankelijkheid aan een hoogere macht in ootmoed beleden.
+
+'t Was een schoone middag van een der laatste Octoberdagen. Jeannette
+op den arm harer pleegmoeder geleund, doorwandelde sprakeloos en met
+strakken blik, de slingerpaden achter het huis. Brolet ging aan haar
+andere zijde. Een hoek omslaande, stond eensklaps Leendert voor de
+zwijgende wandelaars, en verhaalde, naar den adem hijgende, dat hij
+overal naar de familie gezocht had, tot achter in de plaats bij den
+grooten vijver toe, want, dat er een heer was gekomen, die zijn naam
+niet wou zeggen, maar dien hij toch dadelijk had herkend, dezelfde
+uit Den Haag, die er in 't voorjaar geweest was, en, Leendert dacht
+er bij: die uit verliefdheid z'n fooi vergat.
+
+Brolet wenkte den knecht dat hij terug zou keeren, en nadat de
+pleegvader, achter den rug van het meisje om, een beteekenisvollen
+blik met zijn gade had gewisseld, gevoelde hij eensklaps zijn hand
+door Jeannette vatten, en zag, hoe zij den blik tot hem opsloeg,
+terwijl ze zachtkens zeide: "Oscar Halmon."
+
+Zie, zie, hoe geheel verschillende van den eersten blik, de tweede
+geweest is, welken de verbaasde echtelieden met elkander wisselden.
+
+Ja, een onbeschrijfelijke verrukking maakte zich van hen meester. Voor
+de eerste maal na dien verschrikkelijken nacht, had zij het bewijs
+gegeven, dat haar rede nog vatbaar voor een gezonde werking was.
+
+
+
+Ofschoon Oscar Halmon bitter teleurgesteld na zijn eerste bezoek
+op _Water-zicht_, in zijn woonplaats was wedergekeerd, ofschoon hij
+zich ten zeerste had verwonderd dat hij geen enkel woord van oom of
+tante vernam, daar _hij_ toch eenige malen een vriendschappelijken
+brief had gezonden, toch was hij niet minder met belangstelling aan
+_Water-zicht_, en met innige liefde aan zijne nicht blijven denken,
+die, "zooals van zelf sprak," evenmin eenig antwoord op zijn vluchtig
+geschreven briefje gezonden had.
+
+Vervuld met het doel om hooger te klimmen ten einde zijn wensch te
+verwerven, had Oscar, door de loffelijkste middelen er naar getracht
+een voordeeliger post te bekomen. Voor weinige dagen was dat streven
+met een gewenschten uitslag bekroond geworden, en hij, die niets had
+vernomen van 't geen er gedurende den zomer op _Water-zicht_ voorviel,
+hij spoedde zich met zijne aanstelling naar het Stichtsche, om _meer_
+te verwerven:--de vrouw zijner keuze.
+
+En ja, _hij_ was het--de eenmaal verstooten en verloochende
+jongeling,--die de eerste vonken der wederkeerende rede mocht doen
+gloren.
+
+Oscar, met alles bekend gemaakt, ontmoette denzelfden avond het meisje
+dat, door een indrukwekkende bleekheid, hem schooner toescheen dan te
+voren. Zij zag hem. Eerst bleef zij roerloos staan, beschouwde hem
+met een rustigen blik, doch, toen hij haar naam had genoemd, drukte
+zij eensklaps haar beide handen voor de oogen, en weende tranen,
+de eerste weldadige tranen na dien akeligen nacht.
+
+
+
+Sedert twee jaren staat het buitengoed _Water-zicht_ ledig. Oscar
+Halmon is met het herstelde pleegkind van oom en tante Brolet,
+Hanske Ritter, in den echt getreden. Zij wonen in een fraai huis te
+'s Gravenhage, en de oudelui hebben een woning twee huizen verder.
+
+Hansje Halmon, de gelukkige gade, zij was in een harde leerschool
+geweest, maar ja, zij had er geleerd, hoe God de hoovaardigen kan
+treffen, en met innigen dank voor hare redding, ondervindt zij het
+nu, hoe wezenlijke liefde in eenvoud des harten, veredelt en waarlijk
+gelukkig maakt.
+
+Wel verre van te huiveren bij het herdenken van haar afkomst, eert
+zij de nagedachtenis van een vader, die om harentwille zooveel
+zielesmart had geleden; zij zegent Gods bestiering, die haar den
+vader deed hervinden, tot zijn eigen vrede, en tot welzijn van _haar_
+tijdelijk en eeuwig heil, en, nabij die plek waar eenmaal de hut van
+den grijsaard stond, kocht zij een kleine hoeve, waarin zij het paar
+gelukkig maakte, 't welk dien armen vader had liefgehad.
+
+En de diplomaat....? Hij heeft met zijn gade God gedankt. Hij gelooft,
+ja hij gelooft aan een hoogere Macht, al begrijpt hij de wereld en
+hare raadselen niet.
+
+Ritters Hans stierf, maar Ritters Hanske leeft nog, en eenmaal hoopt ze
+haar arme ouders der aarde, rijk en zalig in den hemel weder te zien.
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+INHOUD.
+
+
+BETUWSCHE NOVELLEN.
+
+        Wiege-Mie
+        De rechte Jozef
+        De oude Wessels en zijn gezin
+        De reis van Gerrit Meeuwsen en zien zeun noar
+        de Amsterdamse karmis
+        Deine-Meu
+        Van binnen en van buuten
+        De Betuwsche neef
+
+EEN REISGEZELSCHAP.
+
+        Eene zoogmoeder
+        De Fransche komiek en de douairière
+        De vriend van den huize
+        Het einde
+        Ritters Hans
+
+
+
+
+
+
+
+
+AANTEEKENINGEN
+
+
+[1] Nieuws.
+
+[2] Kleed.
+
+[3] Stuipen.
+
+[4] Sneeuw.
+
+[5] Vleit.
+
+[6] Kamertje.
+
+[7] Wat belieft u?
+
+[8] Azijn.
+
+[9] Jong varken.
+
+[10] De aardvloo in het oliezaad oefent een zeer nadeeligen invloed
+op den oogst uit.
+
+[11] Tot naricht van den lezer dient, dat hier van den tabaksbouw
+sprake is. De bladeren van de tabaksplant worden in drie hoofdsoorten
+verdeeld, te weten: zandgoed, aardgoed en bestgoed. Nadat de bladeren
+op gezette tijden gebroken zijn, worden ze in de schuren gebracht en
+daar gesneden--dat is, men snijdt met een fijn mesje een kerf door
+den rug van het blad--om ze aan lange stokken, de zoogenaamde spijlen,
+te kunnen rijgen, waaraan ze gedroogd worden. De tabak vereischt een
+zorgvuldige behandeling, en van de juiste sorteering, zoowel als van
+de rechte verzorging der drogende bladeren, in de meest hooge schuren,
+hangt veelal het welgelukken van den tabaksbouw af.
+
+[12] Tabaksbreken.
+
+[13] Zwak.
+
+[14] Niets.
+
+[15] Zoo op stond, op het oogenblik.
+
+[16] Geen lust, geen zin.
+
+[17] Plank of boom die over eene sloot ligt.
+
+[18] _Swiet slaan_: wind maken; van _suite_, groot gevolg van
+bedienden houden.
+
+[19] Valt.
+
+[20] Smêren: bewolkt worden.
+
+[21] De lompen zijn de bladen, die, zwaar beschadigd, nog slechts
+een geringe waarde bezitten.
+
+[22] Daar.
+
+[23] Ontbijten.
+
+[24] Bak, waarin het meel tot deeg wordt bewerkt.
+
+[25] Men gelieve te bedenken, dat deze Amsterdamsche reis omstreeks
+'t jaar 50 moet hebben plaats gehad.
+
+[26] Verder.
+
+[27] De faam van den krijgsheld.
+
+[28] Wind.
+
+[29] Rijtuig.
+
+[30] Schommel.
+
+[31] Bij het dorschen van 't oliezaad schenkt de eigenaar of eigenares,
+aan huurlingen en in leen hebbende arbeiders, zooveel jenever als
+zij verlangen.
+
+[32] In de lente.
+
+[33] 't Mondje.
+
+[34] De lezer gelieve het getal naar goedvinden in te vullen.
+
+[35] Chansonnette comique: TITI à la représentation de Robert le
+Diable.
+
+[36] Wij zullen, ook de verdere in die taal voorkomende gesprekken,
+zonder _avis au lecteur_ naar goedvinden vertolken.
+
+[37] _Vetris I., ou le Dio de la danse._
+
+[38] Dit lied, van den heer Dr. J. P. Heije, en treffend op muziek
+gebracht door den heer W. Broedelet, weerspreekt het beweren zoo
+krachtig, dat onze schoone moedertaal niet bij uitnemendheid voor den
+zang zoude geschikt zijn. 't Is treurig dat men in ons vaderland zoo
+weinig nationaaltrots bezit, en alles mooier en beter vindt wat uit
+den vreemde komt.
+
+[39] Six pence, een dikke, houten wandelstok met een baak tot handvat.
+
+[40] In verscheidene dorpen van ons vaderland heeft de schoolmeester
+het recht--of matigt zich dat aan--om ééne of meer geiten op het
+kerkhof te laten grazen.
+
+[41] Spreuken van Salomo, III: 12.
+
+[42] Tot opheldering diene, dat aan de ons bekende jaagstations,
+de ploeg of club der schuitenjagers, eene bos heeft, waarover een
+commissaris gesteld is. De prijs waarvoor de jager een schip vervoert,
+is vastgesteld. Intusschen roept de commissaris, door middel van eene
+schel, de tegenwoordig zijnde jagers bijeen, en bij opbod wordt nu de
+vracht gegund. Wie bij 't laagste cijfer afmijnt of het gebruikelijke
+"doen!" roept, wordt tot een volgend station jager van het schip,
+en, terwijl hij het bedongene in handen krijgt, gaat de som die de
+schipper als vasten prijs méér betaalt, in de algemeene kas over. De
+gelden in die bos samenkomende, worden een paar malen 's jaars onder
+de leden der club verdeeld, 't welk gewoonlijk voor ieder een aardig
+sommetje oplevert.
+
+[43] In de genoemde streken, maar meer nog in de Noordoostelijke
+deelen van Gelderland, wordt een bemiddelde boer: Scholte genoemd,
+zijne vrouw: de Scholtinne.
+
+[44] Schaapherder.
+
+[45] Getuigen.
+
+[46] Rijden.
+
+
+
+
+
+
+End of the Project Gutenberg EBook of Betuwsche novellen, en Een
+reisgezelschap, by J. J. Cremer
+
+*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK BETUWSCHE NOVELLEN ***
+
+***** This file should be named 26483-8.txt or 26483-8.zip *****
+This and all associated files of various formats will be found in:
+        https://www.gutenberg.org/2/6/4/8/26483/
+
+Produced by Jeroen Hellingman and the Online Distributed
+Proofreading Team at https://www.pgdp.net/
+
+
+Updated editions will replace the previous one--the old editions
+will be renamed.
+
+Creating the works from public domain print editions means that no
+one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
+(and you!) can copy and distribute it in the United States without
+permission and without paying copyright royalties.  Special rules,
+set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
+copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
+protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark.  Project
+Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
+charge for the eBooks, unless you receive specific permission.  If you
+do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
+rules is very easy.  You may use this eBook for nearly any purpose
+such as creation of derivative works, reports, performances and
+research.  They may be modified and printed and given away--you may do
+practically ANYTHING with public domain eBooks.  Redistribution is
+subject to the trademark license, especially commercial
+redistribution.
+
+
+
+*** START: FULL LICENSE ***
+
+THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
+PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
+
+To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
+distribution of electronic works, by using or distributing this work
+(or any other work associated in any way with the phrase "Project
+Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
+Gutenberg-tm License (available with this file or online at
+https://gutenberg.org/license).
+
+
+Section 1.  General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
+electronic works
+
+1.A.  By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
+electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
+and accept all the terms of this license and intellectual property
+(trademark/copyright) agreement.  If you do not agree to abide by all
+the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
+all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
+If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
+Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
+terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
+entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
+
+1.B.  "Project Gutenberg" is a registered trademark.  It may only be
+used on or associated in any way with an electronic work by people who
+agree to be bound by the terms of this agreement.  There are a few
+things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
+even without complying with the full terms of this agreement.  See
+paragraph 1.C below.  There are a lot of things you can do with Project
+Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
+and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
+works.  See paragraph 1.E below.
+
+1.C.  The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
+or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
+Gutenberg-tm electronic works.  Nearly all the individual works in the
+collection are in the public domain in the United States.  If an
+individual work is in the public domain in the United States and you are
+located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
+copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
+works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
+are removed.  Of course, we hope that you will support the Project
+Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
+freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
+this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
+the work.  You can easily comply with the terms of this agreement by
+keeping this work in the same format with its attached full Project
+Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
+
+1.D.  The copyright laws of the place where you are located also govern
+what you can do with this work.  Copyright laws in most countries are in
+a constant state of change.  If you are outside the United States, check
+the laws of your country in addition to the terms of this agreement
+before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
+creating derivative works based on this work or any other Project
+Gutenberg-tm work.  The Foundation makes no representations concerning
+the copyright status of any work in any country outside the United
+States.
+
+1.E.  Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
+
+1.E.1.  The following sentence, with active links to, or other immediate
+access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
+whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
+phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
+Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
+copied or distributed:
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+1.E.2.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
+from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
+posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
+and distributed to anyone in the United States without paying any fees
+or charges.  If you are redistributing or providing access to a work
+with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
+work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
+through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
+Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
+1.E.9.
+
+1.E.3.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
+with the permission of the copyright holder, your use and distribution
+must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
+terms imposed by the copyright holder.  Additional terms will be linked
+to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
+permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
+
+1.E.4.  Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
+License terms from this work, or any files containing a part of this
+work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
+
+1.E.5.  Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
+electronic work, or any part of this electronic work, without
+prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
+active links or immediate access to the full terms of the Project
+Gutenberg-tm License.
+
+1.E.6.  You may convert to and distribute this work in any binary,
+compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
+word processing or hypertext form.  However, if you provide access to or
+distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
+"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
+posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
+you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
+copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
+request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
+form.  Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
+License as specified in paragraph 1.E.1.
+
+1.E.7.  Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
+performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
+unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
+
+1.E.8.  You may charge a reasonable fee for copies of or providing
+access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
+that
+
+- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
+     the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
+     you already use to calculate your applicable taxes.  The fee is
+     owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
+     has agreed to donate royalties under this paragraph to the
+     Project Gutenberg Literary Archive Foundation.  Royalty payments
+     must be paid within 60 days following each date on which you
+     prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
+     returns.  Royalty payments should be clearly marked as such and
+     sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
+     address specified in Section 4, "Information about donations to
+     the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
+
+- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
+     you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
+     does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
+     License.  You must require such a user to return or
+     destroy all copies of the works possessed in a physical medium
+     and discontinue all use of and all access to other copies of
+     Project Gutenberg-tm works.
+
+- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
+     money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
+     electronic work is discovered and reported to you within 90 days
+     of receipt of the work.
+
+- You comply with all other terms of this agreement for free
+     distribution of Project Gutenberg-tm works.
+
+1.E.9.  If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
+electronic work or group of works on different terms than are set
+forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
+both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
+Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark.  Contact the
+Foundation as set forth in Section 3 below.
+
+1.F.
+
+1.F.1.  Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
+effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
+public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
+collection.  Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
+works, and the medium on which they may be stored, may contain
+"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
+corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
+property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
+computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
+your equipment.
+
+1.F.2.  LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
+of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
+Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
+Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
+liability to you for damages, costs and expenses, including legal
+fees.  YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
+LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
+PROVIDED IN PARAGRAPH F3.  YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
+TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
+LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
+INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
+DAMAGE.
+
+1.F.3.  LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
+defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
+receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
+written explanation to the person you received the work from.  If you
+received the work on a physical medium, you must return the medium with
+your written explanation.  The person or entity that provided you with
+the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
+refund.  If you received the work electronically, the person or entity
+providing it to you may choose to give you a second opportunity to
+receive the work electronically in lieu of a refund.  If the second copy
+is also defective, you may demand a refund in writing without further
+opportunities to fix the problem.
+
+1.F.4.  Except for the limited right of replacement or refund set forth
+in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
+WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
+WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
+
+1.F.5.  Some states do not allow disclaimers of certain implied
+warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
+If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
+law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
+interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
+the applicable state law.  The invalidity or unenforceability of any
+provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
+
+1.F.6.  INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
+trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
+providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
+with this agreement, and any volunteers associated with the production,
+promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
+harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
+that arise directly or indirectly from any of the following which you do
+or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
+work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
+Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
+
+
+Section  2.  Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
+
+Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
+electronic works in formats readable by the widest variety of computers
+including obsolete, old, middle-aged and new computers.  It exists
+because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
+people in all walks of life.
+
+Volunteers and financial support to provide volunteers with the
+assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's
+goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
+remain freely available for generations to come.  In 2001, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
+and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
+To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
+and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
+and the Foundation web page at https://www.pglaf.org.
+
+
+Section 3.  Information about the Project Gutenberg Literary Archive
+Foundation
+
+The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
+501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
+state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
+Revenue Service.  The Foundation's EIN or federal tax identification
+number is 64-6221541.  Its 501(c)(3) letter is posted at
+https://pglaf.org/fundraising.  Contributions to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
+permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
+
+The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
+Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
+throughout numerous locations.  Its business office is located at
+809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
+business@pglaf.org.  Email contact links and up to date contact
+information can be found at the Foundation's web site and official
+page at https://pglaf.org
+
+For additional contact information:
+     Dr. Gregory B. Newby
+     Chief Executive and Director
+     gbnewby@pglaf.org
+
+
+Section 4.  Information about Donations to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation
+
+Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
+spread public support and donations to carry out its mission of
+increasing the number of public domain and licensed works that can be
+freely distributed in machine readable form accessible by the widest
+array of equipment including outdated equipment.  Many small donations
+($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
+status with the IRS.
+
+The Foundation is committed to complying with the laws regulating
+charities and charitable donations in all 50 states of the United
+States.  Compliance requirements are not uniform and it takes a
+considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
+with these requirements.  We do not solicit donations in locations
+where we have not received written confirmation of compliance.  To
+SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
+particular state visit https://pglaf.org
+
+While we cannot and do not solicit contributions from states where we
+have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
+against accepting unsolicited donations from donors in such states who
+approach us with offers to donate.
+
+International donations are gratefully accepted, but we cannot make
+any statements concerning tax treatment of donations received from
+outside the United States.  U.S. laws alone swamp our small staff.
+
+Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
+methods and addresses.  Donations are accepted in a number of other
+ways including including checks, online payments and credit card
+donations.  To donate, please visit: https://pglaf.org/donate
+
+
+Section 5.  General Information About Project Gutenberg-tm electronic
+works.
+
+Professor Michael S. Hart was the originator of the Project Gutenberg-tm
+concept of a library of electronic works that could be freely shared
+with anyone.  For thirty years, he produced and distributed Project
+Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
+
+
+Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
+editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
+unless a copyright notice is included.  Thus, we do not necessarily
+keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
+
+
+Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
+
+     https://www.gutenberg.org
+
+This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
+including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
+Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
+subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
diff --git a/26483-8.zip b/26483-8.zip
new file mode 100644
index 0000000..8ca02e5
--- /dev/null
+++ b/26483-8.zip
diff --git a/26483-h.zip b/26483-h.zip
new file mode 100644
index 0000000..ab4a1f8
--- /dev/null
+++ b/26483-h.zip
diff --git a/26483-h/26483-h.htm b/26483-h/26483-h.htm
new file mode 100644
index 0000000..d8edf9f
--- /dev/null
+++ b/26483-h/26483-h.htm
@@ -0,0 +1,15621 @@
+
+<!DOCTYPE html
+PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/html4/loose.dtd">
+
+<!-- This HTML file has been automatically generated from an XML source, using XSLT. If you find any mistakes, please edit the XML source. -->
+<html lang="nl-1900">
+<head>
+<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=ISO-8859-1">
+
+<title>Betuwsche Novellen en een Reisgezelschap</title>
+<link rel="schema.DC" href="http://dublincore.org/documents/1998/09/dces/">
+<meta name="author" content="J. J. Cremer">
+<meta name="DC.Creator" content="J. J. Cremer">
+<meta name="DC.Title" content="Betuwsche Novellen en een Reisgezelschap">
+<meta name="DC.Date" content="#####">
+<meta name="DC.Language" content="nl-1900"><style type="text/css">
+/* Standard CSS stylesheet */
+
+
+
+body
+{
+font: 100%/1.2em "Times New Roman", Times, serif;
+margin: 1.58em 16%;
+text-align: left;
+}
+
+.titlePage
+{
+border: #DDDDDD 2px solid;
+margin: 3em 0% 7em 0%;
+padding: 5em 10% 6em 10%;
+}
+
+h1.docTitle
+{
+font-size:1.6em;
+line-height:2em;
+}
+
+h2.byline
+{
+font-size:1.1em;
+font-weight:normal;
+line-height:1.44em;
+}
+
+span.docAuthor
+{
+font-size:1.2em;
+font-weight:bold;
+}
+
+h2.docImprint
+{
+font-size:1.2em;
+font-weight:normal;
+}
+
+.transcribernote
+{
+background-color:#DDE;
+border:black 1px dotted;
+color:#000;
+font-family:sans-serif;
+font-size:80%;
+margin:2em 5%;
+padding:1em;
+}
+
+.div0
+{
+padding-top: 5.6em;
+}
+
+.div1
+{
+padding-top: 4.8em;
+}
+
+.index
+{
+font-size: 80%;
+}
+
+.div2
+{
+padding-top: 3.6em;
+}
+
+.div3, .div4, .div5
+{
+padding-top: 2.4em;
+}
+
+.footnotes .body,
+.footnotes .div1
+{
+padding: 0;
+}
+
+h1, h2, h3, h4, h5, h6, .pseudoh1, .pseudoh2, .pseudoh3, pseudoh4
+{
+clear: both;
+font-style: normal;
+text-transform: none;
+}
+
+h3, .pseudoh3
+{
+font-size:1.2em;
+line-height:1.2em;
+}
+
+h3.label
+{
+font-size:1em;
+line-height:1.2em;
+margin-bottom:0;
+}
+
+h4, pseudoh4
+{
+font-size:1em;
+line-height:1.2em;
+}
+
+h4.lghead
+{
+margin-left:10%;
+margin-right:10%;
+
+}
+
+.alignleft
+{
+text-align:left;
+}
+
+.alignright
+{
+text-align:right;
+}
+
+.alignblock
+{
+text-align:justify;
+}
+
+p.tb, hr.tb
+{
+margin-top: 1.6em;
+margin-bottom: 1.6em;
+margin-left: auto;
+margin-right: auto;
+text-align: center;
+}
+
+p.poetry
+{
+margin:0 10% 1.58em;
+}
+
+span.hemistich /* invisible text to achieve visual effect of hemistich indentation. */
+{
+color: white;
+}
+
+p.line
+{
+margin:0 10%;
+}
+
+p.argument, p.note, p.tocArgument
+{
+font-size:0.9em;
+line-height:1.2em;
+text-indent:0;
+}
+
+p.argument, p.tocArgument
+{
+margin:1.58em 10%;
+}
+
+p.tocChapter
+{
+margin:1.58em 0%;
+}
+
+p.tocSection
+{
+margin:0.7em 5%;
+}
+
+
+div.epigraph
+{
+font-size:0.9em;
+line-height:1.2em;
+width: 60%;
+margin-left: auto;
+}
+
+.epigraph .bibl
+{
+text-align: right;
+}
+
+.epigraph .poem
+{
+margin-left: 0;
+}
+
+.epigraph .line
+{
+margin-left: 0;
+text-indent: 0;
+}
+
+.trailer
+{
+clear: both;
+padding-top: 2.4em;
+padding-bottom: 1.6em;
+}
+
+.floatLeft
+{
+float:left;
+margin:10px 10px 10px 0;
+}
+
+.floatRight
+{
+float:right;
+margin:10px 0 10px 10px;
+}
+
+p.figureHead
+{
+font-size:100%;
+text-align:center;
+}
+
+.figure p
+{
+font-size:80%;
+margin-top:0;
+text-align:center;
+}
+
+p.smallprint,li.smallprint
+{
+color:#666666;
+font-size:80%;
+}
+
+span.parnum
+{
+font-weight: bold;
+}
+
+.leftnote
+{
+font-size:0.8em;
+height:0;
+left:1%;
+line-height:1.2em;
+position:absolute;
+text-indent:0;
+width:14%;
+}
+
+.pagenum
+{
+display:inline;
+font-size:70%;
+font-style:normal;
+margin:0;
+padding:0;
+position:absolute;
+right:1%;
+text-align:right;
+}
+
+a.noteref
+{
+font-size: 80%;
+text-decoration: none;
+vertical-align: 0.25em;
+}
+
+
+.red
+{
+color: red;
+}
+
+.displayfootnote
+{
+display: none;
+}
+
+div.footnotes
+{
+margin-top: 1em;
+padding: 0;
+}
+
+hr.fnsep
+{
+margin-left: 0;
+margin-right: 0;
+text-align: left;
+width: 25%;
+}
+
+p.footnote
+{
+font-size: 80%;
+margin-bottom: 0.5em;
+margin-top: 0.5em;
+}
+
+p.footnote .label
+{
+float: left;
+text-align:left;
+width:2em;
+}
+
+.footnotes td, .footnotes th, .footnotes .tablecaption
+{
+font-size: 80%;
+}
+
+.centertable
+{
+/* center the table */
+margin: 0px auto;
+}
+
+.poem
+{
+margin-left:5%;
+position:relative;
+text-align:left;
+width:90%;
+}
+
+.poem h4
+{
+font-weight:normal;
+margin-left:5em;
+}
+
+.poem .linenum
+{
+color:#777;
+font-size:90%;
+left:-2.5em;
+margin:0;
+position:absolute;
+text-align:center;
+text-indent:0;
+top:auto;
+width:1.75em;
+}
+
+.versenum
+{
+font-weight:bold;
+}
+
+/* right aligned page number in table of contents */
+.tocPagenum, .flushright
+{
+position: absolute;
+right: 16%;
+top: auto;
+}
+
+.footnotes .line
+{
+font-size:80%;
+margin:0 5%;
+}
+
+.poem .i0
+{
+display:block;
+margin-left:2em;
+}
+
+.poem .i1
+{
+display:block;
+margin-left:3em;
+}
+
+.poem .i2
+{
+display:block;
+margin-left:4em;
+}
+
+.poem .i3
+{
+display:block;
+margin-left:5em;
+}
+
+.poem .i4
+{
+display:block;
+margin-left:6em;
+}
+
+.poem .i5
+{
+display:block;
+margin-left:7em;
+}
+
+.poem .i6
+{
+display:block;
+margin-left:8em;
+}
+
+.poem .i7
+{
+display:block;
+margin-left:9em;
+}
+
+.poem .i8
+{
+display:block;
+margin-left:10em;
+}
+
+.poem .i9
+{
+display:block;
+margin-left:11em;
+}
+
+span.corr
+{
+border-bottom:1px dotted red;
+}
+
+span.abbr
+{
+border-bottom:1px dotted gray;
+}
+
+span.measure
+{
+border-bottom:1px dotted green;
+}
+
+.letterspaced
+{
+letter-spacing:0.2em;
+}
+
+.smallcaps
+{
+font-variant:small-caps;
+}
+
+
+.caps
+{
+text-transform:uppercase;
+}
+
+.fraktur
+{
+font-family: 'Walbaum-Fraktur';
+}
+
+hr
+{
+clear:both;
+height:1px;
+margin-left:auto;
+margin-right:auto;
+margin-top:1em;
+text-align:center;
+width:45%;
+}
+
+h2.docImprint,h1.docTitle,h2.byline,h2.docTitle,.aligncenter,div.figure
+{
+text-align:center;
+}
+
+h1,h2
+{
+font-size:1.44em;
+line-height:1.5em;
+}
+
+h1.label,h2.label
+{
+font-size:1.2em;
+line-height:1.2em;
+margin-bottom:0;
+}
+
+h5,h6
+{
+font-size:1em;
+font-style:italic;
+line-height:1em;
+}
+
+p,p.initial
+{
+text-indent:0;
+}
+
+p.firstlinecaps:first-line
+{
+text-transform: uppercase;
+}
+
+p.dropcap:first-letter
+{
+float: left;
+clear: left;
+margin: 0em 0.05em 0 0;
+padding: 0px;
+line-height: 0.8em;
+font-size: 420%;
+vertical-align:super;
+}
+
+.poem
+{
+padding: .5em 0% .5em 0%;
+}
+
+p.quote,div.blockquote,div.argument
+{
+font-size:0.9em;
+line-height:1.2em;
+margin:1.58em 5%;
+}
+
+.pagenum a, a.noteref:hover, a.hidden:hover, a.hidden
+{
+text-decoration:none;
+}
+
+
+ul { list-style-type: disc; }
+ol { list-style-type: decimal; }
+ol.AL { list-style-type: lower-alpha; }
+ol.AU { list-style-type: upper-alpha; }
+ol.RU { list-style-type: upper-roman; }
+ol.RL { list-style-type: lower-roman; }
+.lsoff { list-style-type: none; }
+
+.castlist, .castitem { list-style-type: none; }
+
+
+
+
+
+/* Supplement CSS stylesheet "style/arctic.css.xml
+" */
+
+
+
+body
+{
+background: #FFFFFF;
+font-family: "Times New Roman", Times, serif;
+}
+
+body, a.hidden
+{
+color: black;
+}
+
+h1, h2, h3, h4, h5, h6, .pseudoh1, .pseudoh2, .pseudoh3, .pseudoh4
+{
+color: #001FA4;
+font-family: Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif;
+}
+
+p.byline
+{
+font-style: italic;
+margin-bottom: 2em;
+}
+
+.figureHead, .noteref, span.leftnote, p.legend, .versenum, .stage
+{
+color: #001FA4;
+}
+
+.rightnote, .pagenum, .linenum, .pagenum a
+{
+color: #AAAAAA;
+}
+
+a.hidden:hover, a.noteref:hover
+{
+color: red;
+}
+
+p.dropcap:first-letter
+{
+color: #001FA4;
+font-weight: bold;
+}
+
+
+
+</style></head>
+<body>
+
+
+<pre>
+
+The Project Gutenberg EBook of Betuwsche novellen, en Een reisgezelschap, by 
+J. J. Cremer
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+
+Title: Betuwsche novellen, en Een reisgezelschap
+
+Author: J. J. Cremer
+
+Release Date: August 29, 2008 [EBook #26483]
+
+Language: Dutch
+
+Character set encoding: ISO-8859-1
+
+*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK BETUWSCHE NOVELLEN ***
+
+
+
+
+Produced by Jeroen Hellingman and the Online Distributed
+Proofreading Team at https://www.pgdp.net/
+
+
+
+
+
+
+</pre>
+
+
+<div class="front">
+<div class="div1"><span class="pagenum">
+[<a href="#toc">Inhoud</a>]
+</span><p class="aligncenter">Betuwsche Novellen<br>
+en een Reisgezelschap.
+
+
+</p>
+</div>
+<div class="titlePage">
+<h1 class="docTitle">Betuwsche Novellen<br>
+En een Reisgezelschap
+</h1>
+<h2 class="byline">Van<br>
+<span class="docAuthor">J. J. Cremer.</span>
+<br>
+Wiege-Mie.&#8212;De rechte Jozef.&#8212;De oude Wessels en zijn gezin.&#8212;De reis van Gerrit Meeuwsen en zien zeun noar de Amsterdamse karmis.&#8212;Eene
+zoogmoeder.&#8212;De Fransche komiek en de douairi&egrave;re.&#8212;De vriend van den huize.
+</h2>
+<h2 class="docImprint">Achtste Druk.
+<br>
+Leiden.&#8212;A. W. Sijthoff&#8217;s Uitg.-Mij.
+</h2>
+</div>
+</div>
+<div class="body"><span class="pagenum">[<a id="pb1" href="#pb1">1</a>]</span><div id="wiegemie" class="div1"><span class="pagenum">
+[<a href="#toc">Inhoud</a>]
+</span><h2 class="normal">Wiege-Mie.</h2>
+<p>&#8220;Hei je &#8217;t neis<a class="noteref" id="xd0e117src" href="#xd0e117">1</a> uut &#8217;t darp al geheurd?&#8221; vroeg de daglooner Peter Janssen aan zijn vrouw, die bezig was om voor haar vermoeiden echtgenoot
+de avondpap op te doen. &#8220;Hei je &#8217;t al geheurd Net, hoe miseroabel gauw de weduwvrouw van Cloas Hermsen hoar man is noagestapt?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat zei je!&#8221; riep de huismoeder verbaasd, terwijl ze den aarden schotel met pap op tafel zette: &#8220;Is manke Heintje dood? Wel
+jong, jong, die twee hebben mekoar dan niet lang allinnig geloaten. Cloas is van de leinte gesturven, en Heintje&#8212;da&#8217;s nou
+krek zes moanden loater! Jong, jong, &#8217;t is veur Wiege-Mie &#8217;en heel ding; woar mot ze noa toe? ze het niks, geen spier; neejen
+en breien kan ze, moar da&#8217;s alles, en ik geleuf niet, dat ze &#8217;t nog al te best duut.&#8212;Nou stil blagen!&#8221; vervolgde vrouw Janssen,
+hare vier spruiten toesprekende, die hunkerende de roggemeelspap zagen dampen: &#8220;moeder kan niet alles te geliek. He&#8217;k nou
+ooit van m&#8217;en l&ecirc;ven! Ze zal zoo um de vieftig zin gew&ecirc;st, en Wiege-Mie was met St. Jan achttien joaren in &#8217;t darp.&#8212;Loawwe
+erst bidden Peter, de kienders drammen en sjenken da&#8217;k m&#8217;n eigen woorden niet heuren kan!&#8221;
+
+</p>
+<p>Janssen nam het pijpje uit den mond, drukte de pet voor de oogen, en vrouw Janssen gaf haar oudsten telg een duw met een dreigenden
+wenk om de oogen dicht te doen.
+
+</p>
+<p>Men bad&#8212;Peter bad ernstig met een dankbaar hart; Willem, zijn buurman, had zeker zulk heerlijk avondeten niet voor zijne vrouw
+en kinderen. Zijn gebed was reeds ge&euml;indigd, maar toen hij over den rand van zijn pet de roode wangen van zijn goede vrouw
+en de kinderen beschouwde, toen deed hij de oogen weer dicht en zei nog eens: &#8220;Ik dank U goede en groote God, amen.&#8221;
+
+</p>
+<p>Vrouw Janssen had ook wel gebeden, maar zij was een weinig afgedwaald: manke Heintje was toch gesturven; ze dacht er over,
+wanneer de begroafenis zou w&ecirc;zen; of er op &#8217;t arfhuus ook wat van heur goajing zou zin, en zoo almeer, totdat ze eindelijk
+bedacht, dat de goede God haar ook wel eens had kunnen oproepen en, &#8220;hoe <span class="pagenum">[<a id="pb2" href="#pb2">2</a>]</span>ellendig Peter dan met de kienders zou zin blieven zitten,&#8221; en er kwam een traan in haar oog, en ze was innig dankbaar dat
+zij nog was gespaard gebleven, en ze zei zacht tot den Vader in den Hemel: &#8220;Ik dank U goede en groote God, amen.&#8221;
+
+</p>
+<p>De kinderen hadden hun &#8220;Heere z&ecirc;gen,&#8221; enz. spoedig afgerammeld, en gluurden nu eens naar den dampenden schotel met pap, en
+dan weder naar hunne ouders, om te zien, of ze nog niet haast gedaan hadden.
+
+</p>
+<p>Vader zette de pet weer op het hoofd; moeder gaf het teeken om te beginnen, en eer vijftien minuten waren verstreken, was
+de pap uit den schotel naar de respectieve magen verhuisd.
+
+</p>
+<p>Het gezin was verzadigd en de kinderen werden spoedig ter rust gelegd. Peter rakelde het vuur aan den haard nog eens op. Net
+bood haar jongste kind, dat in een kribje had liggen slapen, de moederlijke borst, en &#8217;t kleintje weerde zich dapper. &#8220;Och
+Peter,&#8221; zei vrouw Janssen, terwijl zij de oogen op het knaapje hield geslagen: &#8220;die jong is pas zeuven moanden oud, &#8217;t is
+nou over drie doagen Alder Heiligen, en tegen Maria Lichtmis is &#8217;t alweer zoo wied.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Kom, da&#8217;s zoo&#8217;n spul niet,&#8221; sprak Peter op geruststellenden toon: &#8220;we motten toch &#8217;t half dozijntje vol hebben, h&eacute; Net?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Gij hebt goed proaten,&#8221; antwoordde de vrouw: &#8220;gellie mannen denkt er moar zoo licht over; ik spr&ecirc;k bij onderveinding. Moar
+neen, ge zegt wel dat &#8217;t niks is, moar as &#8217;t zoo wied is, dan zie je nog veul benauwder en mankelieker as ik; en jong, ge
+weet &oacute;&oacute;k wel, dat de spuuling op zoo&#8217;n wies hoe langer hoe dunder wordt; &#8217;t geet tot nou nog goed, went ge bint &#8217;en starke
+errebeijer; moar a&#8217;j &#8217;s niks te verdienen hadt!&#8212;En Peter, a&#8217;j is kwam te vallen! wat zou &#8217;k dan toch beginnen met zes bluujen
+van kienders? O!&#8221; vervolgde vrouw Janssen, eensklaps weder aan manke Heintje denkende: &#8220;as &#8217;t ons &oacute;&oacute;k zoo most goan, wat zouwen
+de kienders dan anders w&ecirc;zen as Wiege-Mie nou is? Goddank dat we nog gezond zin!&#8221;
+
+</p>
+<p>De echtelieden zaten nog eenigen tijd koutende bijeen, en toen de dorpstorenklok tien slagen deed hooren, lagen ze gerust
+in de warme bedstee, en sliepen weer onbezorgd den volgenden morgen te gemoet.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Ieder wist nu in het dorpje G... dat Heintje Harmsen was overleden, en ieder wist ook, dat de zoogenaamde Wiege-Mie nu allerongelukkigst
+bleef zitten; iedereen beklaagde het schoone meisje, dat nu niemand op de wereld had die zich harer zou aantrekken.
+
+</p>
+<p>Wie Wiege-Mie was, wist niemand, maar hoe ze aan dien zonderlingen naam was gekomen, wist de kastelein uit de Roskam het best
+te verhalen van allen uit het dorp, want deze toch was met Cloas Harmsen en zijne vrouw dikke vrienden geweest, en het heugde
+hem nog zoogoed als de dag van gisteren, dat Cloas&#8212;&#8217;t was met St.-Jan achttien joaren gew&ecirc;st&#8212;&#8217;s mergens um zes uur bij hum
+op den d&ecirc;l was komme loopen, toen ie net doende was &#8217;t kalf te w&ecirc;teren, en Cloas toen had gezeid: &#8220;Wel Teunis, wel jong, nou
+mot &#8217;k oe wat roars en neis vertellen;&#8221; en hoe biester veralterierd Cloas <span class="pagenum">[<a id="pb3" href="#pb3">3</a>]</span>er had uutgezien; en hoe ze toen noar de kleine keuken achter de gelagkoamer woaren gegoan, en Cloas weer was begonnen: &#8220;Heur
+is Teunis, ge bint &#8217;en mins woar &#8217;k op vertrouwen kan, luuster: Van mergen,&#8221;&#8212;moar Cloas had noar de deur gekeken of &#8217;r ook
+iemand stond te luusteren; en toen Teunis had gezeid, dat ie gerust spr&ecirc;ken kon, had Cloas weer &#8217;t woord opgevat en gezeid:
+&#8220;Van mergen dan, toen &#8217;k um drie uur &#8217;t peerd veur de stutkar had gezet um mest te voaren, en &#8217;k de kar vol had, en &#8217;t darp
+uut ree um &#8217;t vrachtje noar de koekamp te brengen toen zag &#8217;k&#8212;jong, &#8217;t was &#8217;en roar gezicht&#8212;midden ien &#8217;t spoor bij de jachtpoal
+van Reijntjes, e&#8217;n kleine iesdere wieg met &#8217;en gruun kleid<a class="noteref" id="xd0e150src" href="#xd0e150">2</a> &#8217;r over heer. &#8217;k Goeng er noar toe; &#8217;k dee &#8217;t gruune kleid &#8217;r af, en zie, doar lag &#8217;en jong bluutje in, met &#8217;en kupke net
+krek of &#8217;t van &#8217;en engeltje was. Ge kunt begriepen,&#8221; had Cloas al verder gezeid: &#8220;ge kunt begriepen Teunis, da&#8217;k &#8217;en gezicht
+zette toen&#8217;k dat kienje doar zag liggen; &#8217;t begon te schraauwen en &#8217;k wist niet wa &#8217;k doen most. Goeje road was duur&#8212;&#8217;k brocht
+&#8217;t vrachtje mest, zoo gauw as bles moar loopen kos, noar de koekamp, en toen &#8217;k weerum kwiem stond de wieg nog op dezelfde
+ploats, en &#8217;k loajd &#8217;m&#8212;met &#8217;t kiend &#8217;rin&#8212;op de stutkar.
+
+</p>
+<p>&#8220;Toen &#8217;k t&#8217;huus kwam,&#8221; had Cloas al verder gezeid: &#8220;was de vrouw oan &#8217;t botter wassen, en toen ze de wieg zag, en dat &#8217;r &#8217;en
+kiend in lei, begost ze &#8217;en k&ecirc;l op te zetten da&#8217;k meinde dat ze de begoaves<a class="noteref" id="xd0e155src" href="#xd0e155">3</a> op &#8217;t lief kreeg. &#8217;k Zei hoar, krek veur de vuust, wat &#8217;r van &#8217;t geval was, en toen hebben we &#8217;t ding beproat, Teunis, en
+gemeind dawwe den burgemeister &#8217;r oangifte van mosten doen; en, dat he &#8217;k gedoan; en de burgemeister met Joapik den assesser
+zin toen bij ons oan huus gew&ecirc;st, en toen hebben ze in de heele wieg niks gevonden as &#8217;t kiend, en &#8217;en pampier dat stark was
+dicht gelakt, en woar buuten op te l&ecirc;zen en geschr&ecirc;ven stond: &#8220;Dit kind wordt den vinder aanbevolen. God zal &#8217;t hem loonen.
+Haar voornaam is Marie. Deze wieg moet haar eigendom blijven, en niet voordat zij meerderjarig zal zijn, mag zij dezen verzegelden
+brief openen.&#8221; D&aacute;t had &#8217;r op te l&ecirc;zen gestoan, en hij had dan zooveul as de parmissie van den burgemeister gekregen um &#8217;t
+onneuzele bluutje op te vuujen, went, de vrouw had toch in de dartien joaren dat ze getrouwd woaren, geen kienders gehad,
+en zou ze zeker niet meer kriegen ook.
+
+</p>
+<p>Dat alles herinnerde Teunis de kastelein, zich bijzonder goed, en hij wist ook nog wel, hoe hij &#8217;s nachts&#8212;toen Claas Harmsen
+den morgen daarop het kind had gevonden&#8212;door den voerman eener kar was opgeklopt, die een glas brandewijn gedronken en gezegd
+had &#8220;dat ie noar B. most.&#8221; Teunis had naderhand begrepen, dat die voerman maar iets gepraat had om hem op een dwaalspoor te
+brengen, daar de kar den volgenden dag door een dorp in de tegenovergestelde richting was gereden.&#8212;Hoe &#8217;t zij, Marie was <span class="pagenum">[<a id="pb4" href="#pb4">4</a>]</span>door den braven Claas en zijn vrouw als kind aangenomen en opgevoed, en algemeen was zij, sedert haar komst in het dorp, onder
+den naam van Wiege-Mie bekend.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was&#8212;juist vier weken na den avond dat we Peter Janssen met zijn gezin aan de roggemeelspap hebben gezien,&#8212;nog vroeg in
+den morgen, en, daar de zon in &#8217;t eind van November eerst om acht uren te voorschijn komt, zou het nog stikdonker geweest
+zijn, zoo niet de volle maan haar licht had verspreid.
+
+</p>
+<p>Peter verliet de bedstee en stiet het vensterluik open.
+
+</p>
+<p>&#8220;H&eacute;! snee,&#8221;<a class="noteref" id="xd0e170src" href="#xd0e170">4</a> was het eerste wat hij zei. &#8220;Heere m&#8217;n tied, wat is &#8217;t van nacht ien ens weinter geworden. Kom vrouw, d&#8217;ruut!&#8221; vervolgde
+hij, nog eens naar het warme plaatsje ziende dat hij zooeven verlaten had: &#8220;kom Net, d&#8217;ruut, de snee leit wel anderhalf voet
+dik; ge mot gauw de boel veur de deur wat wegkeeren.&#8221;
+
+</p>
+<p>De gehoorzame echtgenoote deed wat haar man begeerde, en toen de sneeuw was weggekeerd, hieng ze de k&ecirc;tel met woater te vuur,
+en dee ze &#8217;en lood koffie in &#8217;en kleiner k&ecirc;telje, en&#8212;de koffie begost al gauw te pruttelen, en toen Peter &#8217;t erste kummeke
+opslurpte, toen zei ie: &#8220;dat &#8217;t hum goed dee.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Heur Peter,&#8221; begon vrouw Janssen, toen ze eindelijk tot rust kwam: &#8220;&#8217;k Heb van nacht &#8217;en roare dreum gehad; &#8217;k mot &#8217;m oe
+&ecirc;fkes vertellen. Ge mot dan w&ecirc;ten da &#8217;k dreumde: dat &#8217;en man met &#8217;en blinkend gewoad&#8212;net krek as de engel oanhad woarvan domenei
+letst gepr&ecirc;kt het&#8212;hier in de keuken kwiem; &#8217;k weet niet of &#8217;k hum &#8217;en stoel gaf of niet, moar &#8217;k heurde duudelik dat ie zei:
+&#8220;Vrouw, ie mot starven, en Peter mot starven, en dus mo&#8217;j oe beschikking moar moaken.&#8221; &#8217;t Was net precies toen &#8217;k &#8217;t heurde
+of &#8217;k deur de grond zonk, en &#8217;k zei: &#8220;Moar mijnheer, wie zal dan onze erme kienders verzurgen?&#8221; en, Peter! &#8217;k vuulde dat &#8217;k
+in den dreum begost te greinen; moar toen zei de engel, met &#8217;en vrindlik gezicht: &#8220;Goeje minsen zullen veur de kienders zurgen;
+moar: geliek als gij wilt dat oe de minsen doen, doet ze ook desgelieks.&#8221; Toen Peter, wier &#8217;k wakker, en &#8217;k begos noa te denken;
+en &#8217;k docht &#8217;r oan, hoe de boel van manke Heintje van doag deur de arfgenoamen zal verkocht worden, en &#8217;k docht ook oan den
+man met &#8217;t witte gewoad, en oan Wiege-Mie, en zie, Peter...&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;En ge docht &#8217;r toen oan, die ongelukkige dern bij ons in huus te nemen?&#8221; viel Peter haar in de rede.
+
+</p>
+<p>&#8220;Joa,&#8221; hernam de vrouw: &#8220;de dreum beteikent twee dingen: erst, de toezegging van &#8217;en lang l&ecirc;ven, en dan nog de oanmoaning
+um &#8217;t erme schoap van &#8217;en Mie as kind te verzurgen.&#8221;
+
+</p>
+<p>Peter was het met haar eens; en beiden geloofden vast dat het z&oacute;&oacute; Gods wil was, en dat ze daarom met liefde moesten gehoorzamen,
+overtuigd dat het hun hiernamaals zou vergolden worden.
+
+</p>
+<p>V&oacute;&oacute;r dat Peter ter deure uitging, was er nog afgesproken, om <span class="pagenum">[<a id="pb5" href="#pb5">5</a>]</span>voor vrouw Janssens bespaarde penningen de wieg op &#8217;t erfhuis te koopen, want: &#8220;&#8217;t kribje was &#8217;en oakelik ding, en ook: tegen
+Lichtmis.... dan was &#8217;t weer zoo wied!&#8221;
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>De sneeuw lag wel anderhalf voet hoog; &#8217;t was alsof er uit den hemel een wit kleed over het aardrijk was uitgespreid. De boomen,
+den vorigen dag zoo dor en naakt, waren in &eacute;&eacute;n nacht weder geheel bekleed geworden, en de dunne takjes zelfs droegen een dik
+laagje sneeuw. &#8217;t Was een vreemd maar toch een schoon gezicht; doch men moest er niet te lang naar kijken, want dan begonnen
+de oogen zeer te doen.
+
+</p>
+<p>Door de dorpsstraat had men al spoedig een pad geloopen, maar voor de paarden, die zware vrachten hadden, was het erger, en
+Peter zag zelfs, toen ie noar &#8217;t arfhuus goeng, dat de mulder twee peerds veur de m&ecirc;lkar had.
+
+</p>
+<p>Zooals vrouw Janssen dien morgen wel had gezegd, werd de boel van manke Heintje door den notaris vau het dorp aan de meestbiedenden
+verkocht.
+
+</p>
+<p>De gierige Jaap Jolles van K. en zijn zuster Grietje waren de eenige erfgenamen.
+
+</p>
+<p>Alle meubels en andere roerende goederen, die Heintje Harmsen hadden toebehoord, waren genommerd. De notaris zat met zijn
+klerk in de keuken om aanteekening te houden; voor de deur was de sneeuw wat weggeveegd, en boven het raam, aan de rechterzijde
+der deur, was een linnen luifel bevestigd, waaronder een tafel en banken waren geplaatst. Op die banken zaten eenige zonen
+Davids, en kooplustige of nieuwsgierige boeren en boerinnen. De afslager stond op de bank onder de luifel, juist bij het raam,
+en had allerhande aardigheden om de vodden die ter tafel werden gebracht, den koopers smakelijk te maken of aan te prijzen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Vort! hier hei&#8217;j niks meer te moaken!&#8221; brulde de ruwe stem van Jaap Jolles: &#8220;wou ie die wieg &oacute;&oacute;k nog houwen, inhoalige dern,
+doar ie van Heintje Meu al zoolang veur niks geg&ecirc;ten en gedronken hebt!&#8221; en terzelfder tijd zag Peter Janssen, die met de
+handen in den zak, naar &#8217;t verkoopen had staan kijken, dat de algemeen beminde Wiege-Mie, door den gierigen erfgenaam bij
+den arm werd genomen en de deur der woning uitgezet, waar ze nu achttien jaren lang de hartelijkste gastvrijheid had genoten.
+
+</p>
+<p>Daar stond nu de arme Marie, verlaten, geheel alleen in de groote wereld; en &#8217;t was zoo koud, en zij was zoo grof bejegend
+door den hardvochtigen erfgenaam van haar onvergetelijke tweede moeder&#8212;zij, de gevoelige, teedere ziel, en ze begon bitter
+te weenen bij den dorpel der woning, waar ze als kind zoo dikwerf gespeeld had.
+
+</p>
+<p>&#8220;Da&#8217;s wat nei&#8217;s!&#8221; riep de afslager, toen door het geopende raam onder de luifel, een oude ijzeren wieg naar buiten op de tafel
+werd geschoven: &#8220;&#8217;t Is &#8217;en kosteljeus ding,&#8221; vervolgde hij: &#8220;&#8217;en Sintercloas presentje veur oe liefke, Bram; &#8217;t is &#8217;en wieg
+van &#8217;en roare komaf. Wie bied &#8217;r &#8217;en gulden veur?&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb6" href="#pb6">6</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Vief stuuvers!&#8221; riep men binnen.
+
+</p>
+<p>&#8220;En &#8217;en kwartje,&#8221; zei Peter Janssen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Nog ens!&#8221; riep een andere stem.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;En Gulden!&#8221; zei Peter.
+
+</p>
+<p>&#8220;En &#8217;en kwartje!&#8221; zei Bram.
+
+</p>
+<p>&#8220;Nog ens!&#8221; klonk het binnen.
+
+</p>
+<p>&#8220;En ik!&#8221; riep Peter.
+
+</p>
+<p>&#8220;Een en drie kwart!&#8221; zei de afslager: &#8220;Niemand meer as &eacute;&eacute;n en drie kwart?&#8212;niemand? &eacute;&eacute;n moal, ander moal&#8221;&#8212;<span class="letterspaced">tak!</span> klonk de houten hamer op de tafel, en de ijzeren wieg was door Peter Janssen gekocht.
+
+</p>
+<p>Wat Marie had gevoeld toen haar eenig eigendom door den hebzuchtigen Jolles was ter veiling gebracht; wat zij had gevoeld,
+toen hij haar, op eene aanmerking daarover, de deur had gewezen; wat er toen in hare ziel was omgegaan, &#8217;t laat zich moeielijk
+beschrijven; maar zeker is het, dat zij nog bitter stond te schreien, toen de brave Peter haar vertroostend toesprak, en haar
+op de gulhartigste wijze bescherming en huisvesting aanbood.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>&#8217;t Liep tegen Lichtmis, en &#8217;t huisgezin van Peter Janssen stond vermeerderd te worden. Wiege-Mie was de getrouwe hulp van
+moeder Janssen. Ze was schoon en goed, en ze was de lieveling van al de kinderen en van de echtelieden ook.
+
+</p>
+<p>Peter kwam binnen: hij was naar stad geweest; lei een pak op de tafel, en sprak:
+
+</p>
+<p>&#8220;D&egrave;r vrouw, doar hei&#8217;j nou &#8217;en nei kleed veur de wieg; as Mie &#8217;t moar ne&ecirc;jen wil dan ku&#8217;j &#8217;t ding in &#8217;en ummezien verdig hebben.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Best jong!&#8221; zei vrouw Janssen: &#8220;doar hei&#8217;j goed oangedoan.&#8212;&#8217;t Lepke is mooi,&#8221; vervolgde zij, het sits beziende: &#8220;Toe Mie,
+nou mo&#8217;j de wieg moar van de vliering hoalen, en &#8217;t gruune sits &#8217;r af turnen, en &#8217;t neije d&#8217;r um doen.&#8221;
+
+</p>
+<p>Marie ging zoo spoedig ze kon de vlieringtrap op, om de wieg, waaraan voor haar zulke vreemde herinneringen waren verbonden,
+naar beneden te halen; en weldra kwam ze door Peter geholpen er mee in de keuken strompelen, en zette zich alras aan den arbeid.
+
+</p>
+<p>&#8220;Die vuuring zit doanig vast!&#8221; zei het meisje, toen ze al een half uurtje met tornen was bezig geweest: &#8220;&#8217;t is of &#8217;r pampier
+of wat anders tussen gedaon is. Zie &#8217;s Peter....!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat?&#8221; zei Peter, die bezig was om de riemschoenen tegen de klompen te verwisselen: &#8220;W&aacute;t! zit &#8217;r &#8217;en pampier tussen de vuring?
+Loak &#8217;s kieken, dern.&#8212;Wat zei je?&#8212;Heer!&#8212;&#8217;k Gleuf &#8217;t verechtig!&#8212;Gauw, turn los! Pas op, snie den boel niet kapot. Joa, kiek,
+&#8217;en pampier! Zie &#8217;s vrouw!&#8212;He&#8217;k z&#8217;n l&ecirc;ven!&#8212;&#8217;en dun pampierke d&#8217;r in! Wat steet &#8217;r op? L&ecirc;s Mie! ik kan niet l&ecirc;zen.&#8212;Nog &#8217;en
+pampierke! Nog &eacute;&eacute;n! Harrejennig! Ze zin krek as de bankpampierkes die &#8217;k bij den ontvanger zoo veul heb zien liggen. Zeg Mie,
+wat steet er toch op te l&ecirc;zen? Wat?&#8221;&#8212;en de verblufte <span class="pagenum">[<a id="pb7" href="#pb7">7</a>]</span>Peter bleef Wiege-Mie met een geopenden mond aangapen, toen ze gezegd had dat: &#8217;t &#8220;bankpampierkens van duuzend gulden &#8217;t stuk
+woaren.&#8221;
+
+</p>
+<p>De onverwachte ontdekking baarde het brave doch arme huisgezin geen geringe verwondering.
+
+</p>
+<p>Marie had den goeden Peter en zijne vrouw, die haar zoo liefderijk hadden opgenomen, niet verhaald dat op de buitenzij van
+den verzegelden brief&#8212;dien ze trouw tot hare meerderjarigwording bewaarde&#8212;de wieg haar als onverdeeld eigendom was aanbevolen.
+Ze had er niets van willen zeggen, want, al had ze honderdmaal de waarde van die wieg bezeten, dan nog zou ze het gaarne aan
+haar liefderijke verzorgers hebben afgestaan.
+
+</p>
+<p>De aanzienlijke som van zes duizend gulden, die tusschen de voering van het wiegekleed was gevonden, bracht den eerlijken
+Peter in groote verlegenheid; &#8220;Joa,&#8221; dacht hij, toen de eerste verbazing wat geweken was: &#8220;Joa, &#8217;k heb de wieg op &#8217;t arfhuus
+wel deugdelik en eiges gekocht; en &#8217;t goeng voetstoots. De wieg heurt me toe, en dus ook wat ien de wieg verburgen was. Moar....&#8221;
+dacht hij verder: &#8220;moar, as &#8217;k &#8217;en eerlikke kerel wil blieven, dan mo&#8217;k....&#8221; Doch de geldduuvel, woarvan domenei zoo dukkels
+had gesproken, begost &#8217;m nou weer zoo roar te bloazen en te hitsen; en hij had nog niks gezeid, toen vrouw Janssen &#8217;t woord
+opvatte en sprak:
+
+</p>
+<p>&#8220;Mie, nou bi&#8217;j d&#8217;r dan op &eacute;ns uut. Wel dern, woar zu&#8217;j noar toe? a&#8217;j nou moar niet te gruts bint om bij ons in huus te blieven.
+Zesduuzend gulden!&#8221; En vrouw Janssen bekeek de pampierkens nog &#8217;s stuk veur stuk.
+
+</p>
+<p>Na lang praten en nog eens praten, werd er eindelijk besloten, om den verzegelden brief, dien Marie nu te voorschijn had gehaald,
+te openen. In dien brief stond vermeld, dat het meisje de voering van het groene kleed over de wieg moest doorzoeken; dat
+ze dan zesduizend gulden zou vinden, welke som voldoende zou zijn, om haar volgend levensgeluk aan de zij van een braven boerenzoon
+te bevestigen, en haar tevens in de gelegenheid zou stellen, hare liefderijke verzorgers een duurzaam blijk van dankerkentenis
+aan te bieden.
+
+</p>
+<p>Dat Peter den geldduivel spoedig overwon, was wel te denken, en dat Marie, hoogst verblijd, echter dadelijk besloten had geen
+de minste aanspraak op het geld te willen maken, was eveneens te verwachten.
+
+</p>
+<p>Marie dan, bleef bij &#8217;t echtpaar in huis, maar Janssen brocht vijf van de briefkes bij den notoaris, um ze tegen ientrest
+veur Wiege-Mie te bewoaren, totdat de <span class="letterspaced">rechte</span> um hoar zou gekommen zin.&#8212;Voor de andere duizend gulden kocht hij twee melkbeesten, &#8217;en peerd en &#8217;en huukske grond. Hij zei
+en bazuinde &#8217;t overal uit dat &#8217;t &#8217;m best goeng, en dat God &#8217;m boven duuzenden gez&ecirc;gend had. En vrouw Janssen kreeg drie doagen
+noa lichtmis &#8217;en oarig dernje, dat Marie wier genuumd. En, toen de bruur van vrouw Janssen, die als ramplesant gediend had,
+&#8217;en joar loater ien &#8217;t darp kwiem, <span class="pagenum">[<a id="pb8" href="#pb8">8</a>]</span>kreeg ie zin in Wiege-Mie en Wiege-Mie in hum en, nog &#8217;en joar loater, en ze wieren &#8217;en poar.
+
+</p>
+<p>Peter is tot nog toe, wat de afkomst van Marie aangaat, geen haar wijzer geworden dan al de dorpelingen van G., want, toen
+hij &#8217;t laatst Teunis, den kastelein uit de <span class="letterspaced">Roskam</span>, sprak, wist hij hem op zijne vragen niets anders te antwoorden, dan: &#8220;Joa jong, a&#8217;k d&aacute;t te w&ecirc;ten kos kommen, dan zou &#8217;k
+van schik&#8212;gleuf &#8217;t vrij&#8212;de erste Zundag de beste, &#8217;en gulden ien &#8217;t karkezekske doen.&#8221;
+
+
+
+<span class="pagenum">[<a id="pb9" href="#pb9">9</a>]</span></p>
+<div class="footnotes">
+<hr class="fnsep">
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e117src" id="xd0e117">1</a></span> Nieuws.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e150src" id="xd0e150">2</a></span> Kleed.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e155src" id="xd0e155">3</a></span> Stuipen.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e170src" id="xd0e170">4</a></span> Sneeuw.
+</p>
+</div>
+</div>
+<div id="rechtejozef" class="div1"><span class="pagenum">
+[<a href="#toc">Inhoud</a>]
+</span><h2 class="normal">De rechte Jozef.</h2>
+<p>&#8220;&#8217;t Steet mien niks oan; as &#8217;k d&aacute;t had kunnen veurzien was &#8217;t best meugelik gew&ecirc;st da &#8217;k de jong iensgeheel niet in huus had
+genomen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Moar hoe ku&#8217;j nou zoo spr&ecirc;ken,&#8221; beantwoordde een vrouwenstem de pasvernomen mansstem: &#8220;Ge weet &#8217;r nog niks af; &#8217;t is licht
+nog verbeilding; en al was &#8217;t zoo....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Al was &#8217;t zoo...! Al was &#8217;t zoo...!&#8221; viel de eerste in: &#8220;Nooit van z&#8217;n l&ecirc;ven! Denk ie da&#8217;k mien dern oan zoo&#8217;n koale jong
+zou versmieten? Neen vrouw, wa&#8217;k gedoan heb, dat he&#8217;k gedoan, en God zal me doar veur z&ecirc;genen, dat zal ie; moar gek zin, za&#8217;k
+niet; doar ku&#8217;j over r&ecirc;kenen.&#8221;
+
+</p>
+<p>Na deze woorden van den eersten spreker volgde er een pauze, van welke gelegenheid wij gebruik maken, om den lezer met de
+sprekend ingevoerde personen, en met de plaats waar ze spraken, bekend te maken.
+
+</p>
+<p>Voorzichtig!&#8212;&#8217;t is donker in de keukenkamer van Janboer. Voorzichtig, er <span class="corr" id="xd0e283" title="Bron: brand">brandt</span> geen nachtlicht, en het flauwe schijnsel der starren, dat door de hartjes in de luiken naar binnen dringt, is niet voldoende
+om u voor een onaangename kennismaking met de stevige meubelen van Janboer te vrijwaren. Voorzichtig! wij zullen u&#8212;met het
+terrein bekend&#8212;den weg wijzen. Pas op! Links van den ingang hebt gij het groote kabinet. Wat daarin zit, weten wij niet. Janboer
+weet het best, en misschien ruilt hij den inhoud niet voor dien van uw kunstig bewerkte en zekere brandkast. Wacht, hier zoudt
+ge u leelijk kunnen stooten aan de ijzeren vuurplaat; en buk u wat, want de vooruitstekende schoorsteen is niet bijzonder
+hoog; jammer dat gij die mooie porseleinen pullen en schotels niet zien kunt, Mevrouw, wel wat groot voor uw &eacute;tag&egrave;re, maar
+voor uw pronkkamer &agrave; <span class="letterspaced">la renaissance</span> lang niet te versmaden. Hoor! tik, tik, de groote staande klok vlak in den hoek bij het raam. Het is ons als zagen wij de,
+altijd met den slinger heen en weer duikende scheepjes boven de wijzerplaat, die reeds zoo menigen boer een: &#8220;Hoe is &#8217;t meugelik!&#8221;
+deden ontboezemen.
+
+</p>
+<p>Zie zoo, houd u maar dicht bij de groote, in het midden staande <span class="pagenum">[<a id="pb10" href="#pb10">10</a>]</span>tafel, dan loopt gij geen gevaar u aan de langs den wand staande stoelen te stooten. En nu, niet verder; dat zou onbescheiden
+zijn. Weet gij, daar in dien hoek, schuins tegenover het kabinet, hangen een paar bonte meubelsitsen gordijnen voor een vierkante
+opening, die men bedstede noemt, en waarin, weinige seconden geleden, het afgeluisterde gesprek gevoerd werd.
+
+</p>
+<p>De gordijnen zijn flink dicht geschoven, en al waren zij dat niet, dan zouden wij in dat duistere vierkant toch niets kunnen
+onderscheiden. Gelukkig, dat onze bekendheid met Janboer en Trijntje de verbeelding te hulp komt, en dat gij alzoo over den
+inhoud van die bedstede niet in het onzekere behoeft te blijven. Mochten en konden wij zien, dan zouden wij twee hoofden bespeuren:
+de hoofden van Janboer en Trijntje. Janboer&#8212;volle maan; echter minder blank, want zijn gelaatskleur heeft niets maanachtigs.
+Vol als de maan, en rood, of liever bruin, als ja, als een bruin boerengezicht.&#8212;Trijntje, die denkelijk achterin ligt, daar
+zoudt gij zeker medelijden mee hebben.&#8212;&#8220;&#8217;t Vel over de butjes,&#8221; zeggen zij die haar kennen, &#8220;en zoo g&ecirc;l, als &#8217;t eier-door
+van &#8217;en kiep, die niks as achterwurp kriegt.&#8221;
+
+</p>
+<p>Janboer heeft zeker de blauwe pluimmuts op, en Trijntje de nachtelijke floddermuts.
+
+</p>
+<p>De staande klok slaat&#8212;elf&#8212;en, vijf minuten later hoort men hetzelfde getal slagen dof in de verte.&#8212;Stilte in de bedstee. Eindelijk
+is het echter alsof er door de achterin liggende, iets binnensmonds gemompeld wordt.
+
+</p>
+<p>&#8220;Aweer! aweer!&#8221; hooren wij nu duidelijk Janboers stem: &#8220;ik zeg oe dan, da&#8217;k &#8217;r niks van heuren wil. Goed bin&#8217;k, moar niet
+gek: As Jenneke dat in de kop het, dan loat z&#8217;op mien niet r&ecirc;kenen. Nou is &#8217;t uut. Sloap wel!&#8221;
+
+</p>
+<p>Een zacht gemompel doet zich wederom hooren, en eindelijk de stem van moeder Trijntje: &#8220;Bidt ie van oavend niet?&#8221; waarop wij
+het: Dat h&ecirc;w ummers al gedoan,&#8221; vernemen, &#8217;t welk met een: &#8220;Neen Jan,&#8221; beantwoord wordt, na welk gesprek zich een geritsel
+van dekens laat hooren, alsof twee lichamen zich overeind zetten, en daarna een onverstaanbaar geprevel, dat slechts.... door
+E&eacute;n gehoord werd, door &Eacute;en, die alomtegenwoordig is, die de kleinste wenschen van het hart kent v&oacute;&oacute;r dat de lippen ze hebben
+geuit, door Een, die barmhartig, genadig en liefde is.
+
+</p>
+<p>Nogmaals vernemen wij nu van Janboer en Trijntje een: &#8220;Sloap wel!&#8221; en niets treft meer onze ooren, dan het onophoudelijk tik,
+tik, tik, der staande klok met de scheepjes.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Op ongeveer twintig schreden afstands van Janboers woonhuis met achterdeel, stond de groote of hooge schuur. Bij de schuur
+<span class="pagenum">[<a id="pb11" href="#pb11">11</a>]</span>waren drie hooibergen geplaatst, die, met graan en hooi gevuld, den landman een heerlijk gezicht opleverden, en hem reden
+gaven tot de innigste dankbaarheid voor zooveel onverdienden zegen. In de genoemde hooge schuur, die voor de winterstalling
+van het rundvee, en tot berging van het boerengerij diende, was tevens een kamertje op de eerste balken getimmerd, waar de
+twee knechts, Berend en Jozef, hun nachtverblijf hielden. Berend was na den avondmaaltijd naar de hooge schuur gegaan. Jozef
+had gezegd: nog wat op de d&ecirc;l te motte keeren.
+
+</p>
+<p>&#8212;Da&#8217;s nou al zoo dukkels! dacht Berend, toen hij op zijn kamertje was gekomen: doar wi&#8217;k &#8217;t miene van hebben. Den Jozef is
+&#8217;en onnutte dienstknecht, woar den Heere &#8217;en grouwel af het; en wat het ie &#8217;en pretensies op z&#8217;n lief; en wat sme&ecirc;rt<a class="noteref" id="xd0e313src" href="#xd0e313">1</a> ie den boer en de vrouw. Joa, ik zie &#8217;t best, asof zien botterams niet de halfscheid dikker zin as de miens; en dan altied
+dat sjenken en dr&ecirc;jen bij Jenneke; doar he&#8217;k &#8217;t ook niet op geloajen. De begeerlikheejen des vleises! Ik kan &#8217;t niet begriepen,
+dat de dern zin in &#8217;em het; en ik geleuf toch, dat &#8217;r wel zin, die d&#8217;r knapper uutzien as hie. Is ie zoo zwart van hoar as
+ik? is ie zoo stark as ik? en is ie zoo schriftuurlik as ik? Neen Jeuzefke, doar za&#8217;k is &#8217;t miene van hoalen!&#8221; En de schriftuurlikke
+Berend, die heel onschriftuurlijk jaloersch was, klom behoedzaam de ladder af, die naar het kamertje leidde, sloop de schuurdeur
+uit, en wilde juist langs den hooiberg naar het achterhuis gaan, toen hij&#8212;duudelijk gesmuuspel heurde.
+
+</p>
+<p>Doar hewwe &#8217;t lieve l&ecirc;ven al! dacht Berend, en&#8212;hij vuulde zich ontruuren. Of het een heilige verontwaardiging was, weten wij
+niet, maar zeker is het, dat hij een koortsachtige aandoening ondervond, die hem de klavieren deed knuusten. Langzaam, met
+ingehouden adem, naderde hij nu de plaats, waar hij het gesmuuspel vernam. &#8217;t Was te donker om veul te onderscheijen, moar
+toch, &#8217;t was tussen den bongerd en &#8217;t huus, dat heurde ie wel, bij de zonneblommen en stokrozen. Heur, joa&#8212;&#8217;t was Jenneke
+die sprak.
+
+</p>
+<p>En Berend hoorde haar zeggen:
+
+</p>
+<p>&#8220;Moar ik geleuf toch, Jozef, dat ie &#8217;t oan voader most zeggen. Hie mag oe best, en &#8217;t is n&oacute;&uacute; zoo in &#8217;t gniep.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Och lieve Jenne,&#8221; was Jozefs antwoord: &#8220;wat zal &#8217;t dan zin! Neen, zal ie zeggen; kortweg neen, en, wat zal &#8217;t dan w&ecirc;zen!
+Licht mo&#8217;k dan vort, de deur uut; wied weg den boer op; en &#8217;k zie oe nooit weerum. As &#8217;k moar &#8217;en klein lepke grond had, dan
+was &#8217;t nog te prebieren; moar nou&#8212;-en och, ge bint zoo&#8217;n snuuperig dernje, &#8217;k heb oe zoo lief, da&#8217;k hoast niet zonder oe zou
+kunnen l&ecirc;ven; en gij, Jen?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nou Jozef, dat he&#8217;k oe ummers al zoo duk gezeid&#8221; sprak Jenneke: &#8220;ik mag oe &oacute;&oacute;k best, en ik geleuf dawwe al heel tevr&ecirc;jen
+zouwe zin as we moar zooveul hadden as &#8217;en errebeijers mins; moar toch, &#8217;t was b&ecirc;ter as ze &#8217;t wisten. Jong, as ze d&#8217;r is achterkwiemen
+dawwe zoo in &#8217;t gniep met mekoar verkeerden!&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb12" href="#pb12">12</a>]</span></p>
+<p>&#8212;W&eacute;l in &#8217;t gniep, dacht Berend: wee u, gij geveinsden! zegt de Heere; maar Berend vergat dat ie zelf machtig in &#8217;t gniep stond
+te luusteren.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t Kan ummers geen kwoad,&#8221; hernam Jozef: &#8220;overdag bi&#8217;j te bang um me oan te zien, en dus zie&#8217;k al blied as ik oe &#8217;s oavonds
+is pakken en mokkelen kan.&#8221;
+
+</p>
+<p>Kleine pauze.&#8212;Berend sloop nog dichter bij&#8212;maar zag niets. De torenklok sloeg elf uur. &#8217;t Was omtrent het oogenblik, waarin
+Janboer en Trijntje baden. Baden zij ook voor de onschuld hunner dochter? Ja, zeker hebben zij voor hun kind gebeden, maar,
+voor hare deugd hadden ze niet te vreezen, want Jenneke was braaf en goed, en had God lief met een rein en schuldeloos hart.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Bleef, noar Berends zin, al te lang stil. Of ze hum misschien ook geheurd hadden...? &#8217;t Kon wel w&ecirc;zen: moar neen, heur,
+doar fluisterde Jenneke weer:
+
+</p>
+<p>&#8220;Kom Jozef, loawwe nou goan, &#8217;t het al elf gesloagen, en &#8217;k stoai de dood uut, dat z&#8217;ons gewoar worden.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nou dan, mien beste Jenne,&#8221; zei Jozef: &#8220;&#8217;k wil oe niet langer houwen a&#8217;j wilt; moar, loa&#8217;k oe erst nog is kussen....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8212;Vort moar weer, dacht Berend: &#8217;k het &#8217;r &#8217;t miene af. En zeer haastig sloop hij langs den hooiberg de schuurdeur binnen, beklom
+de ladder, smeet op zien cel<a class="noteref" id="xd0e341src" href="#xd0e341">2</a> de bovenkleeren uut; wierp zich op zijn stroozak; prevelde: &#8220;Berend is d&#8217;r ook nog,&#8221; en begon flink te snorken, toen hij
+Jozef de ladder hoorde opkomen.
+
+</p>
+<p>Het: &#8220;Wee u gij geveinsden!&#8221; was hem wel op de lippen, maar niet in het hart.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>&#8220;Watte?&#8221;<a class="noteref" id="xd0e350src" href="#xd0e350">3</a> zei Janboer den volgenden morgen, toen Berend, die op de deel aan den wanmolen had gezeten, hem iets aan &#8217;t oor was komen
+fluisteren.
+
+</p>
+<p>&#8220;Da&#8217;k den boer asteblief wel is spr&ecirc;ken wou,&#8221; herhaalde Berend iets harder.
+
+</p>
+<p>&#8220;Spr&ecirc;ken?&#8221; hernam de boer: &#8220;Wat hei&#8217;j dan? As &#8217;t moar niet van oe fiemelderie is, went ieder veur zich het zien eigen begriep,
+en as ie met &#8217;t ouwe in den hemel denkt te kommen, dan zu&#8217;j d&#8217;r noar alle gedachte niet veul conversoatie hebben. Ikke en
+de vrouw we gleuven nog niet ens &#8217;t zelfde.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Neen boer,&#8221; sprak Berend weder: &#8220;doar za&#8217;k moar af zwiegen; &#8217;t is van heel wat anders.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nou kom d&#8217;r dan moar veur uut; &#8217;k houw van rond veur de vuust,&#8221; zei Janboer.
+<span class="pagenum">[<a id="pb13" href="#pb13">13</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Moar &#8217;k wou oe <span class="letterspaced">allinnig</span> spr&ecirc;ken,&#8221; hervatte Berend: &#8220;&#8217;t is &#8217;en geheim.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Denk ie dan, dat de twee kelfkes en de verkens in &#8217;t schot &#8217;t zullen noavertellen?&#8221; zei Janboer: &#8220;Gauw wat, &#8217;k heb geen tied.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nou dan boer,&#8221; begon Berend, terwijl hij een verbazend braaf gezicht zette: &#8220;ik bin achter &#8217;en ding gekommen, woar &#8217;k niet
+van heb kunne sloapen. De boer weet &#8217;t, &#8217;k het den boer altied met zurg en eerlikheid gediend, asof &#8217;t veur mien eiges was,
+en &#8217;k mag niet liejen dat ze den boer achter zien rug beknoojen of best&ecirc;len, en den boer moar wat veurproaten en &#8217;m toch schand
+aandoen.&#8221;&#8212;Berend herinnerde zich zeker niet meer, dat ie ens toen de boer ziek was, met de weit noar de merkt was gew&ecirc;st en
+toen &#8217;en kwartje op &#8217;t mud minder had thuus gebrocht as ie beurde. &#8220;Neen,&#8221; vervolgde Berend: &#8220;dat kan &#8217;k <span class="letterspaced">niet</span>, en doarom mo&#8217;k den boer nou moar zeggen wa&#8217;k weet.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Dat zou tied w&ecirc;zen,&#8221; zei Janboer: &#8220;ge proat mien al veuls te lang.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k Zal dan zeggen,&#8221; hernam Berend: &#8220;da&#8217;k den Jozef al lang gem&ecirc;jen heb. Of ie den boer best&ecirc;lt, da wee&#8217;k niet,&#8221;&#8212;wat zachter
+sprekende: &#8220;moar da&#8217;k dan dit, en dan dat, niet zie, dat weet &#8217;k best.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Da&#8217;s niettes!&#8221; zei Janboer wrevelig: &#8220;dat za&#8217;k van Jozef nooit gleuven; doar is de jong veuls te best toe. Al het ie geen
+cent, gevuul van dankboarheid het ie genogt da&#8217;k &#8217;em as &#8217;en schoojersjong in huus heb genomen; spr&egrave;k doar niet van.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Dat niet gleuven, dat niet gleuven!&#8221; riep Berend: &#8220;Niet gleuven van &#8217;t kromme en verdr&ecirc;jde geslacht! Nog wel arger, boer,
+zu&#8217;j motten gleuven van oe Jeuzefke. Joa, nou za&#8217;k &#8217;t zeggen ook,&#8221; en Berends gelaat nam een vreemde plooi van heiligheid
+aan: &#8220;Asof ie Jenneke ook al niet slecht het gemoakt, en asof ie d&#8217;r niet altoos....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Berend, ge liegt!&#8221; riep Janboer pijnlijk geschokt, zoo hard dat de varkens verschrikt uit het schot naar buiten stormden:
+&#8220;W&aacute;t...! wou.... ie.... van Jenneke proaten! Ge bint &#8217;en lasteroar met al oe fiemelderie, en ge kunt m&#8217;n huus uut, heur ie!&#8221;
+
+</p>
+<p>Berend stond eerst mal te kijken, maar zocht den ontstemden boer, door gunstig gekozen woorden tot bedaren te brengen, en
+verhaalde: hoe hij <span class="letterspaced">toevallig</span> de bijeenkomst achter &#8217;t huus had bijgewoond, en &#8217;t van zien plicht had ger&ecirc;kend, den boer d&#8217;r kennis af te geven; dat ie
+&#8217;m volstrekt niet behoefde te gleuven, moar dat ie toch wou dat ie zich overtuigde en &#8217;t oavend is mee achter &#8217;t huus kwiem.
+
+</p>
+<p>Janboer stonden de tranen in de oogen. Of &#8217;t leugen of woarheid was, den Berend had ie wel willen trampen. Evenwel, hij hield
+zich goed, en besloot om zich &#8217;s avonds te overtuigen in hoever Berends beschuldiging waarheid bevatte.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was kwartier over tienen. Jenneke had genacht gezeid. De meiden en knechts ook.
+
+</p>
+<p>Moeder Trijntje, die niet wist wat Jan toch sch&ecirc;lde, stapte juist in haar bedstee, toen de man zei: &#8220;Vrouw, &#8217;k goai nog &ecirc;fkes
+op de d&ecirc;l um te zien of de jongens alles wel kloar hebben.&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb14" href="#pb14">14</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Goed,&#8221; zei de vrouw, en weg was hij.
+
+</p>
+<p>Janboer, wien het bloed den ganschen dag had gekookt, voelde zijn onrust vermeeren nu het oogenblik naderde, waarin hij wellicht
+de hardste waarheid zou vernemen.
+
+</p>
+<p>&#8212;Die jong, die Jozef, die &#8217;k as mien eigen kind heb opgevuud, zou die mien Jenneke, mien eenigste Jenneke, hebben slecht gemoakt?
+dacht Janboer.&#8212;Neen, neen, ik mag, ik kan&#8217;t niet gleuven. Den Berend,&#8212;&#8217;k vertrouw &#8217;m moar half. Altied het ie zoo wat biebels,
+en, d&aacute;n is &#8217;t duk niet veul. Hie het &#8217;en h&ecirc;kel oan Jozef, umdat ie meer mien man is; en naar Jenneke dr&ecirc;jt ie altied zien
+zwarte kop.&#8212;Moar, as &#8217;t is zoo was?.... Weet Jozef dan niet da&#8217;k Jenneke nooit oan den jong van bleinde blauwwammis zou g&ecirc;ven;
+oan &#8217;en jong, die tot zien viefde joar met zien voader den boer af b&ecirc;delen liep? Wist Jenneke niet, dat &#8217;k heel wat b&ecirc;ters
+veur d&#8217;r had as &#8217;en koale jong, zonder huus of hof?&#8212;As &#8217;t verkeeren was gew&ecirc;st, &#8217;k had &#8217;m weggeschopt: moar d&aacute;t.... &#8217;t is
+um &#8217;t verstand te verliezen...!&#8221; en Janboer verdween door een achterdeurtje op de deel, in de duisternis.
+
+</p>
+<p>Even als den vorigen avond zaten Jozef en Jenneke weder hand in hand op het bankje tusschen de zonnebloemen en stokrozen.
+Reeds geruimen tijd hadden zij geliefkoosd, met wat ruwer handen, maar anders al tamelijk als gij, minnende lezers of lezeressen!
+Reeds menig zoet woordje was er gewisseld, wel niet zooals gij ze wisselt, maar toch heel aardig: mien beste Jenne&#8212;mien Jozef&#8212;mien
+hartje&#8212;mien jong&#8212;duufke&#8212;en al wat in de ooren van verliefde boortjes en boerinnetjes liefelijk en zoet klinken mag.
+
+</p>
+<p>Toen echter het gekoos eenigen tijd had voortgeduurd, begon Jenneke vreeselijk te beven.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat sch&ecirc;lt oe Jenne?&#8221; vroeg Jozef.
+
+</p>
+<p>&#8220;Och Jozef, heur ie dan niks?&#8221; was Jennekes wedervraag: &#8220;&#8217;t was krek of &#8217;k zuchten heurde, en geritsel bij den bongerd.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Malligheid dern,&#8221; hernam Jozef.
+
+</p>
+<p>&#8220;Neen Jozef, heur dan moar: ik bin zoo oakelig! Hawwe &#8217;t moar niet begonnen. Ik gleuf da&#8217;k toch slecht heb gedoan.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Slecht? slecht!&#8221; schreeuwde eensklaps de bekende stem van Janboer achter de minnenden, die Jenneke van schrik deed verstijven
+en Jozef deed sidderen: &#8220;Slecht! Woar is de rekel, de sm&ecirc;rlap&#8212;de..... ...&#8221; Jozef hoorde niets meer. Een vreeselijke slag op
+het hoofd deed hem duizelen; bewusteloos zeeg hij neder, en noch het getier van den bedrogen vader, noch het geschrei van
+het ontzette Jenneke riepen hem tot zijn bezinning terug.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Na den noodlottigen slag, aan Jozef toegebracht, maakte Janboers woede spoedig voor een angstige bezorgdheid aangaande des
+jonkmans toestand plaats. Zonder zich in de eerste verwarring meer <span class="pagenum">[<a id="pb15" href="#pb15">15</a>]</span>om zijn dochter te bekommeren, droeg hij Jozef de woning binnen, en gelastte der verschrikte moeder Trijntje, om de wond aan
+&#8217;t achterheufd met &ecirc;k<a class="noteref" id="xd0e422src" href="#xd0e422">4</a> en woater te wasschen. Jenneke stond te kieken asof ze versteind was. Janboer sprak haar geen woord toe, en liep, toen Jozef
+in &#8217;t bed op &#8217;t kelderkamerke was geleid, zoo hard as ie kon noar den dokter. Toen deze was aangekomen&#8212;Janboer had niet op
+den dokter gewacht, maar in vreeselijke onrust terstond den terugtocht aangenomen,&#8212;vroeg deze natuurlijk in de eerste plaats,
+na den pati&euml;nt te hebben onderzocht, hoe de wonde ontstaan was.&#8212;En Janboer begon:
+
+</p>
+<p>&#8220;Joa dokter...&#8221; Maar moeder Trijntje, die in des boers afwezigheid, onder snikken en hikken van Jenneke de toedracht der zaak
+had vernomen, viel hem in de rede met een: &#8220;Loat <span class="letterspaced">ik</span> nou spr&ecirc;ken, Jan.&#8212;Hoe &#8217;t gekommen is dokter? dat za&#8217;k oe zeggen, heur ie.... dat za&#8217;k oe wel zeggen....&#8221;
+
+</p>
+<p>Maar juist, toen moeder Trijntjes brein werkzaam was om een noodleugen te verzinnen&#8212;waarover wij haar niet al te hard zullen
+vallen, omdat haar lang aarzelen getuigde hoe onhandig zij in &#8217;t liegen was&#8212;sloeg Jozef,&#8212;dank zij dokters meegebrachte opwekkende
+middelen,&#8212;voor het eerst de oogen weder op, zag de omstanders pijnlijk aan; en moeder Trijntje die deze gelegenheid aangreep
+om haar onbegonnen verhaal af te breken, riep: &#8220;Zie hie l&ecirc;ft weer. Goddank!&#8221;
+
+</p>
+<p>Janboer, wien &#8217;t hart vreeselik had geklopt, begon ook weer ruumer te oajemhoalen, en &#8217;en gevuul van dankboarheid kwiem bij
+&#8217;m op.... O! as ie is &#8217;en moord had begoan! zoo dacht hij, en een paar tranen glinsterden in zijne oogen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar door welk toeval is de wond ontstaan?&#8221; vroeg de dokter nog eens.&#8212;&#8217;t Was net, of Janboer &#8217;en scheut deur z&#8217;n lief kreeg,
+toen ie alweer die vroag heurde, en zich vermannende wilde hij oprecht zijn vergrijp verhalen, toen Jozef met een zwakke stem
+zich liet hooren. &#8220;Mien&#8212;eigen&#8212;schuld,&#8221; zeide hij: &#8220;&#8217;en zwoar stuk hout, is mien&#8212;op &#8217;t heufd gekommen.&#8221;
+
+</p>
+<p>Janboer, die, door de verschrikkelijke gedachte van manslag te hebben begaan, de oorzaak van zijn overijling schier vergeten
+had, hoorde de voor hem verontschuldigende woorden van Jozef, terwijl ze toch de volle waarheid behelsden, met ontroering.
+Moeder Trijntje klonken ze als engelentonen in de ooren; en Jenneke.... Jenneke, die weer strak voor zich uit had zitten staren,
+brak in een bitter schreien los.
+
+</p>
+<p>De geneesheer, die in de woning van den alom geachten Janboer, haast aan geen misdadig opzet had durven denken, was door Jozefs
+woorden geheel gerustgesteld, en ging, na een verband te hebben gelegd, huiswaarts, om bloedzuigers te halen, die aan het
+achterhoofd moesten gezet worden.
+
+</p>
+<p>Dat er dien nacht niet veel van slapen kwam, was natuurlijk<span class="corr" id="xd0e442" title="Niet in bron">,</span> <span class="pagenum">[<a id="pb16" href="#pb16">16</a>]</span>en zelfs Jenneke, die op haar vaders woorden &#8220;Goa noar bed, dern!&#8221; zich naar haar zolderkamertje had begeven, was te zeer
+door verschillende aandoeningen verontrust, om den slaap te kunnen vatten. De verdenking waaronder zij lag; het misnoegen
+harer dierbare ouders bij het gevoel van schuld over hare, ja, onschuldige, doch tevens ongepaste samenkomsten; de deerniswaardige
+toestand waarin zich haar beste Jozef bevond, door den opgewekten toorn van haar vader, dien zij, door haren plicht getrouw
+te blijven, had kunnen voorkomen&#8212;dit alles te zamen deed Jenneke vele tranen storten; en nog had zij geen oog geloken, toen
+Trui de melkmeid haar om vijf uur kwam roepen.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>&#8212;Nou za&#8217;k dan toch is zien, of &#8217;r veur mien ook &#8217;en brok in de pap is, dacht Berend, toen hij den morgen na het noodlottige
+voorval, in de hooge schuur aan het dorschen was: Nou zal &#8217;t dan met Jeuzefke wel uut w&ecirc;zen, en <span class="letterspaced">ik</span> zal &#8217;t miene woagen. Wat kan &#8217;t mien sch&ecirc;len of ze met Jozef het verkeerd? ik zal d&#8217;r mien niks um schrenieren. Janboer zal
+ze nou toch niet kwiet roaken. Zoo kom ie in &#8217;t smeer Berend, en&#8212;Jeuzefke, heur ie: de lesten zullen de ersten zin!
+
+</p>
+<p>Nog was de schriftuurlikke Berend zoo aan het denken, toen Janboer, die moar niet wist woar ie &#8217;t zuuken zou, de schuurdeur
+binnentrad.
+
+</p>
+<p>&#8212;Zou ik? dacht Berend, toen hij den boer zag naderen: &#8220;Toe moar,&#8221; sprak eene stem in zijn hartengedichtsel; en Berend lei
+de vl&ecirc;gel over den nek; zette de linker vuust in de zied&#8217;, en zijn boer medelijdend aanziende, sprak hij:
+
+</p>
+<p>&#8220;Nou boer, gleuf me, &#8217;k heb veul met oe te doen; ge bint tot &#8217;en oakelige beveinding gekommen; moar, &#8217;t was mien plicht um
+&#8217;t oe te zeggen. Joa, &#8217;k zei al lang, den Jozef bedriegt den boer, moar niemand kos &#8217;t gleuven. En &#8217;en jong die j&#8217; as &#8217;en
+keuje<a class="noteref" id="xd0e460src" href="#xd0e460">5</a> gefokt hebt; &#8217;t is &#8217;en ding, &#8217;t is &#8217;en ding! Ie hebt &#8217;en adder oan oe boezem gekoesterd, en hie het oe lilk in oe eigen vleis
+geb&ecirc;ten.&#8221;
+
+</p>
+<p>Janboer werd bleek&#8212;zijn ongelukkig kind.
+
+</p>
+<p>&#8220;Moar,&#8221; vervolgde Berend: &#8220;de Heere kastijdt dengenigen den ie lief het. Joa boer, zoo mo&#8217;j d&#8217;r moar over rekenen; en of Jenneke
+nou al verkeerd gel&ecirc;ft het, d&#8217;r zou &#8217;r toch nog wel een te veinden zin, die zou zeggen&#8212;um den Heere noa te spr&ecirc;ken&#8212;Ik r&ecirc;ken
+oe de zunden niet toe; en die, um de wereld geen achterdocht te geven, zou zeggen: Boer, ik zal oe en Jenneke wel weer in
+eere stellen. En, boer, wat zou ie wel zeggen, as <span class="letterspaced">ik</span> Jenneke is tot vrouw nemen wou?&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb17" href="#pb17">17</a>]</span></p>
+<p>Janboer, die sedert het voorgevallene geheel van streek was, keek Berend aan alsof deze een tijger was die op hem loerde.
+&#8217;t Was alsof hem de woorden in de keel bleven steken; en toen hij eindelijk de stem terug kreeg, zeide hij, terwijl hij zich
+eensklaps omwendde: &#8220;Mins, mins, &#8217;t sch&ecirc;lt oe in &#8217;t heufd, of, ge zint slecht!&#8221;
+
+</p>
+<p>Berend had een geheel ander antwoord verwacht, en keek krek asof ie de vlooi in &#8217;t zoad zag.<a class="noteref" id="xd0e475src" href="#xd0e475">6</a>
+
+</p>
+<p>&#8212;Niet! niet! dacht hij: dan za&#8217;k &#8217;em anders spr&ecirc;ken! En den boer volgende, beet hij hem met een nijdige stem in het oor:
+
+</p>
+<p>&#8220;Weet ie wel, Janboer, da&#8217;k <span class="letterspaced">oe ook</span> in mien macht heb? Weet ie wel, da&#8217;k giesteren oavend alles heb gezien, en da&#8217;j, as <span class="letterspaced">ik</span> &#8217;t wil, wel is op &#8217;t schavot kost kommen?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat, wat!&#8221; riep Janboer ontsteld: &#8220;zeg, wat proat ie, mins?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat ik proat,&#8221; hernam Berend: &#8220;da&#8217;j Jozef met &#8217;en stok op &#8217;t heufd hebt gesloagen, en dat ie wel is krepieren kos, h&ecirc;! Zeg,
+bin ik gek, of zu&#8217;j mien toesloan?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Pak oe boel in; op stond!&#8221; riep Janboer, schier buiten zich zelven: &#8220;Vort, mins, ik mag oe niet langer zien!&#8221;
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was kort na het laatst vermelde gesprek, dat Janboer het kelderkamertje binnentrad, waar moeder Trijntje bij de bedstee
+van Jozef gezeten was. Zijn vragende blik werd met een bedenkelijk hoofdschudden beantwoord. Janboer zuchtte.
+
+</p>
+<p>&#8220;Woar is Jenneke?&#8221; vroeg hij eindelijk zeer zacht. Trijntje haalde de schouders op, en fluisterde: &#8220;Stil toch; hie slupt.&#8221;
+
+</p>
+<p>Janboer ging heel voorzichtig naar de bedstee&#8212;de klompen had hij voor de de deur laten staan&#8212;keek door de reet der gordijnen
+naar den rustende, en zag dat deze met geopende oogen voor zich uit staarde. Waarschijnlijk had de zachte tred van Janboer
+Jozefs ooren getroffen: althans hij wendde zich naar de opene zijde der bedstee en zag den boer met zijne doffe oogen droevig
+aan. Janboer schrok, ja hij schrok van dien blik.&#8212;Gij hebt het gedaan; gij zijt mijn moordenaar! waren dat niet de woorden,
+die de lijder met zijn matte oogen tot hem sprak? &#8220;O God!&#8221; klonk er een stem in Janboers binnenste, terwijl hij de handen
+vouwde en de oogen naar boven sloeg: &#8220;O God, verg&ecirc;f &#8217;t oan mien Jenneke; verg&ecirc;f mien miene schuld, en loat den Jozef weer
+kloek worden. Spoar mien, Heer! da&#8217;k op mien olden dag geen moordenoar zal w&ecirc;zen. Verg&ecirc;f mien da&#8217;k mien overeild heb; moar,
+hie had mien kiend verzuukt! Spoar dit huus Heere, &#8217;t zij zoo!&#8221; En in Janboers oogen <span class="pagenum">[<a id="pb18" href="#pb18">18</a>]</span>welden groote tranen op, die langzaam over zijn bruine kaken vloeiden.
+
+</p>
+<p>De lijder, die na de woorden van den vorigen avond niet weder gesprokken had, scheen de tranen van den boer te hebben bespeurd,
+en het was zichtbaar, dat hij zijne krachten verzamelde om iets te zeggen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Hier kommen,&#8221; sprak hij eindelijk: &#8220;Jenneke ook&#8221;, en weder sloot hij de oogen.
+
+</p>
+<p>Het kwam Janboer voor, dat &#8217;t al heel arg met den jong gesteld was. Schielijk gaf hij Trijntje te verstaan, dat zij Jenne
+halen moest, en zoo spoedig mogelijk naar den dokter moest zenden om den patient te komen zien. Trijntje verwijderde zich
+snel, doch zonder gerucht, en eer vijf minuten waren verstreken, bevonden zich vader, moeder en dochter voor Jozefs legerstede.
+
+</p>
+<p>Wij zullen de verschillende aandoeningen van de zich op het kelderkamertje bevindende personen niet in &#8217;t wijdloopige beschrijven,
+en den lezer niet vermoeien met de lezing van datgene, &#8217;t welk hij gereedelijk uit de verschillende toestanden besluiten kan.
+Bij Janboer en Jenneke waren vrees, medelijden en schuldbesef, uit verschillende oorzaken, de heerschende gevoelens. Moeder
+Trijntje was geheel medelijden, en toen zij daar bij Jozefs bed stond, bij Jozef, die doar zoo ellendig neerlag en toch altied
+zoo&#8217;n goeje jong was gew&ecirc;st, en die &#8217;r as &#8217;en eigen moeder altied had lief gehad, toen wier &#8217;t hoar te eng um &#8217;t hart en ze
+begon luidkeels te snikken.
+
+</p>
+<p>Jozef, door die droevige tonen gewekt, sloeg de oogen weder op, en de bedrukte ouders met hun lieve kind voor het bed bespeurende,
+sprak hij langzaam en zacht, met merkbare krachtsinspanning:
+
+</p>
+<p>&#8220;Gleuf mien boer en vrouw, ik het oe vertrouwen <span class="letterspaced">nooit</span> geschonden. Jenneke het nooit veur God misdoan. &#8217;k Had hoar <span class="letterspaced">niet</span> allinnig motten spr&ecirc;ken, moar&#8212;zoo woar as &#8217;k bij God hoop te l&ecirc;ven, zoo woar is ze nooit slecht gew&ecirc;st.&#8221; Jozef hield even
+stil.&#8212;Jenneke snikte; vatte de handen van haren vader, en Janboer, die bij Jozefs woorden, om zijn eenig kind ruimer ademde,
+maar tevens meer schuld gevoelde&#8212;want hij geloofde Jozef&#8212;liet Jenneke begaan: en toen hij dien kinderlijken handdruk voelde,
+had ie zien kiend weer, zien beste Jenne en hij riep&#8212;naars moeders oordeel veel te hard: &#8220;Goddank!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;As &#8217;en erme jong,&#8221; hernam Jozef: &#8220;hei&#8217;j mien, toen mien bleinde voader in oe schuur starf, in huus gehouwen, en gevuud as
+eigen; &#8217;k zie d&#8217;r dankboar veur gew&ecirc;st; moar &#8217;k had motte begriepen, da&#8217;k te min was um oan Jenne te denken. Boer en vrouw,
+verg&ecirc;f mien dan wa&#8217;k &#8217;k heb misdoan; en, wa&#8217;k liejen mot is mien verdiende straf.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Och, mien Jozef, mien kiend!&#8221; huilde moeder Trijntje.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k Zal &#8217;t niet lang meer moaken,&#8221; hervatte Jozef: &#8220;dat gleuf &#8217;k; moar &#8217;k zal bij God veur oe bidden, en dan zal God oe ook
+verder wel z&ecirc;genen. Nou zie&#8217;k mu&ucirc;. L&ecirc;ft soamen wel.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;God! hie starft!&#8221; riepen Janboers vrouw en dochter als uit &eacute;&eacute;nen <span class="pagenum">[<a id="pb19" href="#pb19">19</a>]</span>mond, en juist wilde Janboer den dokter te gemoet loopen om hem tot spoed aan te zetten, toen deze de deur binnentrad.
+
+</p>
+<p>&#8220;Och, help mien Jozef, as &#8217;t niet te laat is,&#8221; smeekte de goede Trijntje.
+
+</p>
+<p>De geneesheer trad dadelijk op den lijder toe; sloeg hem aandachtig gade; voelde zijn pols, en verklaarde dat er volstrekt
+geen gevaar bestond: &#8220;De pati&euml;nt heeft rust noodig,&#8221; sprak hij,&#8212;&#8220;hij is niet zonder koorts, maar gepaste middelen en rust
+zullen hem, met Gods hulp, wel spoedig weer in orde brengen.&#8221; Nu onderzocht hij de wond, legde een nieuw verband en verliet
+Janboer en de vrouwen in een geheel andere stemming, dan die waarin hij hen bij zijne komst had aangetroffen.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Voor een oogenblik zullen wij Janboers woning verlaten, om den schriftuurlikken Berend bij zijn vertrek een eindwegs te vergezellen.
+Den valschen beschuldiger, den bewerker van Janboers overijling, den schelm, die met de treurige omstandigheid, zoo brutaal
+als slecht zijn voordeel had willen doen, en die bij de natuurlijke verwerping van zijn schandelijk aanbod, den boer met een
+gerechtelijke aanklacht had durven bedreigen, den schijnbaar vromen Berend, kon Janboer niet langer onder zijn dak dulden,
+en met zijn bijeengepakt boeltje in een zak over den schouder, en het volle loon in den buidel, trok Berend tegen den oavond
+het dorp in.
+
+</p>
+<p>&#8212;Erst is oanst&ecirc;ken, dacht Berend, en hij stapte de herberg <span class="letterspaced">het Zwaantje</span> binnen.
+
+</p>
+<p>Hij pruufde, en dacht aan &#8217;t mislukte plan;&#8212;hij kommendierde nog &#8217;en slok en beet zich kwaadaardig op de lippen;&#8212;bij den derden
+borrel, die naar binnen gleed, verkreeg Berends gelaat weder een vreemde uitdrukking van heiligheid, en toen hij den vierde
+binnenhad, en den vijfde trillende aan de lippen bracht, dacht hij&#8212;als een dronken mensch nog denken kan&#8212;aan&#8212;zijn wraak.
+
+</p>
+<p>Nog nooit hadden de boeren van &#8217;t dorp, Berend van Janboer zoo onbekwaam over den weg zien loopen. De jongens, uut de oavendschool,
+riepen hum noa: &#8220;Lap, zuupert,&#8221; enz. enz., en Berend, wien alles soeselde en dr&ecirc;jde, belandde eindelijk waar hij wezen wilde,
+namelijk aan het woonhuis van den burgemeester. De schel ging over met een vreeselijk geweld, zoodat de burgervader, eenig
+onheil vermoedende, in persoon de deur ging openen.
+
+</p>
+<p>Het onderhoud van Berend met den burgemeester verdient geen vermelding; want de edel achtbare vernam van den beschonkene niet
+veel meer dan onsamenhangende klanken, die hem alleen bewezen, dat de vent smoordronken was.
+
+</p>
+<p>&#8220;Als ge niet goedschiks vertrekt, zal ik je met den veldwachter &#8217;t dorp laten uitzetten,&#8221; riep de burgemeester, eindelijk
+het gebrabbel <span class="pagenum">[<a id="pb20" href="#pb20">20</a>]</span>van den beschonkene moede: &#8220;Vort kerel!&#8221; en tevens gaf hij Berend een duw in de ribben, waardoor deze vloekende&#8212;ja! vloekende&#8212;op
+den grindweg voorttuimelde! smeet de deur weer dicht, en kwam bij zijne vrouw met de geruststellende verzekering: dat &#8217;t maar
+&#8217;en dronkende vent was geweest.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Tot onuitsprekelijke blijdschap van Janboer, Trijntje en Jenneke, werd de voorspelling van den kundigen dokter ten volle bewaarheid.
+Den derden dag nadat Jozef de wonde bekomen had, kon hij het bed reeds verlaten. Wel was ie nog licht en wonderlik in &#8217;t heufd,
+moar de pien was veil minder en de wond zou spoedig geheeld zijn. En, toen hij, weinige dagen later, met Janboer achter de
+stokrozen op &#8217;t benkske zat, toen dacht hij aan de liefderijke hand Gods, die hem gespaard had, en er kwam hem een: Goddank!
+over de lippen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Amen,&#8221; zei Janboer, en Jozef wenkende, gingen zij te zamen naar de keuken, waar moeder Trijntje en Jenneke zaten te spinnen.
+
+</p>
+<p>Janboer ging bij &#8217;t vuur zitten; stopte zien piepke; stak &#8217;et oan; keek in den schorsteen; kwam &#8217;en poar moal: hm! hm! keek
+n&oacute;g ens in den schorsteen; smeet het hout van de ploat in &#8217;t vuurgat; h&#8217;mde n&oacute;g ens, en zei toen, terwijl hij zijn gelaat
+in dichte rookwolken hulde:
+
+</p>
+<p>&#8220;Me dunkt vrouw, we mosten nou moar de kogel deur de kark smieten. Wat &#8217;r gepessierd is, is gepessierd, en doar zal ik, en
+Jozef en gij, nieweer over spr&ecirc;ken<span class="corr" id="xd0e565" title="Bron: ,">.</span> Nou Jozef&#8212;hm! hm!.....&#8221; Janboers gelaat was door den tabaksdamp geheel onzichtbaar: &#8220;nou Jozef, a&#8217;j dan veur Jenneke den
+rechten Jozef wilt zin, dan geluk d&#8217;r mee, we zullen oe as zeun beschouwen. Pas moar goed op, d&oacute;&aacute;r hei&#8217;j mien hand.
+
+</p>
+<p>Jenneke, die na den noodlottigen avond, geen tien woorden met haar vader gewisseld had, en steeds, in weerwil van hare blijdschap
+over Jozefs herstelling, afgetrokken was gebleven, &#8217;t was haar alsof ze droomde.
+
+</p>
+<p>Jozef was zoo beduusd, dat ie de hem toegereikte hand in &#8217;t eerst geheel vergat. Moeder Trijntje keek alsof ze bij &#8217;t bakken
+van den weg was gew&ecirc;st; en &#8217;t einde van de confusie was, dat Jozef en Jenneke, Janboer en de vrouw kusten dat het zoo klapte.
+Natuurlijk, lieve lezeressen, werd Jenneke later door Jozef schadeloos gesteld.
+
+</p>
+<p>&#8220;Nou, nou, &#8217;t is al genog,&#8221; zei Janboer eindelijk, toen er bij al die hartelijkheden ook al weer tranen in &#8217;t spel kwamen:
+&#8220;Spoar mien z&eacute;nuees as &#8217;k oe bidden mag. &#8217;k Het &#8217;r nooit af geheurd of geweten, moar sinds da&#8217;k de domeneisjuffer van z&eacute;nuees
+heb heuren spr&ecirc;ken, gleuf ik vast da&#8217;k ze ook heb.&#8217;&#8221;
+
+</p>
+<p>Nu waren dan in Janboers woning de hekken geheel verhangen. <span class="pagenum">[<a id="pb21" href="#pb21">21</a>]</span>Allen waren dankbaar; allen waren tevreden; en ofschoon Janboer somwijlen wel eens de oude schoen knelde, en hij Jozef veur
+zien Jenneke toch wel wat heel min vond, zoo ontdeed hij zich dan spoedig van het knellende schoeisel. Hij herdacht dan den
+geheelen loop van omstandigheden, en vooral die liefderijke woorden van Jozef toen zij allen voor zijn behoud vreesden, en
+besloot met de woorden: &#8220;Joa en goeie, is toch beter as &#8217;en rieke.&#8221;
+
+</p>
+<p>Drie maanden na de verloving was het brulleft in Janboers woning.
+
+</p>
+<p>Jozef en Jenneke waren volkomen gelukkig.
+
+</p>
+<p>Janboer en Trijntje ook.&#8212;Volkomen? Ja, volkomen,&#8212;moar zie, Jenneke goeng &#8217;t huus niet uut. Neen, al vond Jenneke &#8217;t ook niet
+zoo heel verkieslik, dat was niet anders, de jongeluu trouwden bij de ouwers in.
+
+</p>
+<p>En Berend?&#8212;Berend was, drie weken na zijn vertrek uit Janboers woning, in de functie van koloniaal te spreken, aan boord van
+<span class="letterspaced">de Eendracht</span>, liggende te Harderwijk.
+
+</p>
+<p>Janboer en Trijntje zagen hem nooit terug, en waren er niet rouwig om.
+
+</p>
+<p>Wat Jozef betreft, hij toonde wel veur Jenneke de <span class="letterspaced">rechte</span> Jozef te w&ecirc;zen, want hij bemint zien Jenne as z&#8217;n oogappel. Veur de kienders&#8212;joa &#8217;t half dozijntje is al vol&#8212;kan er geen
+b&ecirc;ter voader zin. En, veur de oudjes? Zie, hie eert en lieft ze as &#8217;en eigen zeun, en &#8217;t litteiken oan &#8217;t achterheufd, hie
+nuumt &#8217;et: den oadelslag!
+
+
+
+<span class="pagenum">[<a id="pb22" href="#pb22">22</a>]</span></p>
+<div class="footnotes">
+<hr class="fnsep">
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e313src" id="xd0e313">1</a></span> Vleit.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e341src" id="xd0e341">2</a></span> Kamertje.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e350src" id="xd0e350">3</a></span> Wat belieft u?
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e422src" id="xd0e422">4</a></span> Azijn.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e460src" id="xd0e460">5</a></span> Jong varken.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e475src" id="xd0e475">6</a></span> De aardvloo in het oliezaad oefent een zeer nadeeligen invloed op den oogst uit.
+</p>
+</div>
+</div>
+<div id="oudewessels" class="div1"><span class="pagenum">
+[<a href="#toc">Inhoud</a>]
+</span><h2 class="normal">De oude Wessels en zijn gezin.</h2>
+<p>&#8220;Ge zegt niks, Frerik.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Gij ook niet, grootvoader.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Neen, mien jong, da wee&#8217;k wel, moar &#8217;k docht ook oan merrege.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Doar docht ik krek oan,&#8221; hernam Frerik.
+
+</p>
+<p>Kleine pauze.
+
+</p>
+<p>&#8220;Woarum zucht ie, Frerik?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Zucht &#8217;k?&#8221; zei Frerik: &#8220;ik docht da gij zuchtte; moar &#8217;t kan best w&ecirc;zen, went &#8217;k docht aweer oan merrege.&#8212;As&#8217;t is mis was!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;As&#8217;t is mis was!&#8221; herhaalde de grootvader.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ge kunt zoo weinig meer, en Bart is zoo miseroabel slofs! Wat zal &#8217;t met den tabak w&ecirc;zen!&#8221; hernam Frerik.
+
+</p>
+<p>&#8220;Dat mag onze lieve Heer uutmoaken!&#8221; sprak de grootvader: &#8220;&#8217;k Wor zoo miseroabel stram in de been&#8217;; &#8217;t snijen dat kan &#8217;k nog,
+moar &#8217;t br&ecirc;ken dat geet niet meer,<a class="noteref" id="xd0e620src" href="#xd0e620">1</a> en &#8217;t klimmen ien de schuur, och Heere, doar bin&#8217;k allang niemeer kapoabel toe.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;En Bart is zoo slofs!&#8221; zei Frerik, weer zuchtende.
+
+</p>
+<p>&#8220;Och! kwoad is ie niet,&#8221; hernam de oude man: &#8220;moar slofs is ie, dat is ie.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;As ie oe moar goed verzurgt, en as ie Door ook moar uut den weg blieft, went hie zit &#8217;r altied op de kop. &#8217;t Is &#8217;en ding.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Och, wat za&#8217;k oe zeggen?&#8221; hernam de grootvader: &#8220;de jong zal zien eigen licht wel oangriepen; hij &#8217;s nog zoo jong; en met
+Gods z&ecirc;gen, dan kan alles wel terecht kommen. Ook is &#8217;t nog niet zeker <span class="pagenum">[<a id="pb23" href="#pb23">23</a>]</span>da&#8217;j d&#8217;r ien zult speulen. &#8217;t Kan licht nog meeloopen. As &#8217;t mot dan mot &#8217;t, en dan za&#8217;k met Bart en Door wel doen wa&#8217;k kan.
+En voorts,&#8221; besloot hij: &#8220;&#8217;t zal &ecirc;vel toch moar veur drie moanden zin.&#8217;&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Joa! as &#8217;t d&aacute;t was,&#8221; zei Frerik: &#8220;dan was &#8217;t heel niks, moar &#8217;k heurde, da &#8217;t ook wel langer kos worden; ze proaten zoo veul
+van &#8217;t schieten leeren; doar he&#8217;k &#8217;et niet op!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nou Frerik,&#8221; zei de oude man na eenig zwijgen: &#8220;&#8217;k zei al: God zal &#8217;t uutmoaken. As &#8217;t w&eacute;zen mot, dan zal &#8217;t wel goed zin;
+loawwe nou moar noar bed goan.&#8221;
+
+</p>
+<p>Dit gesprek werd tusschen Arie Wessels en zijn kleinzoon Frerik gehouden, in den avond v&oacute;&oacute;r den dag dat de ruim achttienjarige
+jongeling loten moest.
+
+</p>
+<p>Frerik en Bart hadden hun ouders voor bijna twee jaren verloren en woonden nu met hun grootvader op een gepacht tabaksplaatsje,
+waarvan Frerik, onder het opzicht des ouden mans, grootendeels de bestiering had.
+
+</p>
+<p>Toen, kort na &#8217;t overlijden van Wessels zoon, ook diens vrouw gestorven was, en de oude man met de veertien- en zestienjarige
+kleinkinderen overbleef, bestond er natuurlijk behoefte aan vrouwelijke hulp, doch de boerenmeid, die daartoe werd aangenomen,
+was op den duur veel te kostbaar en werd alzoo spoedig door een vlug en aardig meisje vervangen, dat, mede hare ouders voor
+eenige maanden verloren hebbende, gaarne den huis- en veld-arbeid zou verrichten, as ze moar de kleeren veur &#8217;t lief en de
+kost veur &#8217;t eten kreeg.
+
+</p>
+<p>Dat meisje nu, zeventien jaren oud, was het reeds genoemde Doortje. Voor een meisje uit de arbeidende klasse zag Doortje er
+waarlijk niet onaardig uit. Ware Doortje, bij haar komst in de wereld in een groote-lui&#8217;s wieg gelegd, door een baker a &#402;
+5 in de week getroeteld en&#8212;vooral dicht bij de vuurmand&#8212;gebakerd geworden; had zij, omdat mama niet zogen kon en eene min
+een te <span class="letterspaced">commun</span> wezen was, extra beste pap gebruikt; ware zij later maar veel op de kinderkamer geweest en maar ferm gepinceerd geworden;
+had zij maar veel gebak, pat&eacute;s &agrave; la dit en &agrave; la dat gegeten, dan zou Doortje ook wel <span class="letterspaced">wit</span> zijn gebleven en er heel interessant hebben uitgezien; dan zou ze wel <span class="letterspaced">commun</span> hebben gevonden wat de groote wereld <span class="letterspaced">commun</span> noemt; dan zou Doortje ook wel een figuurtje &agrave; la wesp hebben gehad, en kunnen neigen op de vallende stadsjuffers-wijze,
+in plaats van &#8220;g&#8217;n dag of g&#8217;n oavend<span class="corr" id="xd0e657" title="Niet in bron">&#8221;</span> zeggen; dan zou Doortje het zwarte haar ook wel zwart hebben gehouden en misschien &agrave; la <span class="letterspaced">Theba</span> hebben opgepoefd of &agrave; l&#8217;<span class="letterspaced">enfant</span> hebben gedragen; dan zou Doortje het boerenmoes ook niet gelust en van de wrungel bij &#8217;t brood &#8220;Hoe&#8212;is&#8212;het mooogelijk!&#8221; hebben
+gezegd&#8212;maar nu: Doortje was bij hare komst in dit ondermaansche, maar povertjes in het pak gestoken, en genoot haar eerste
+voedsel aan de moederlijke borst. Van &#8217;t roosteren voor de vuurmand was heelemaal niets ingekomen, daar de ouders er zulk
+een meubel niet op na hielden; de lucht was grootendeels haar kinderkamer geweest, terwijl de korsetten haar vreemd bleven,
+tot dat ze eens, op marktdag in de stad zijnde, ergens &#8217;en natuurlijke <span class="pagenum">[<a id="pb24" href="#pb24">24</a>]</span>juffer van was, veur de gloazen had zien ronddr&ecirc;jen, die &#8217;en ding om de l&ecirc;jen had dat ze met &#8217;en koord van achteren toetrok,
+zoodat zij zich toen verklaren kon, woarum de juffers in stad zukke dunne lieven hadden, maar tevens tot het besluit kwam,
+dat zij&#8212;moar liever tevr&ecirc;jen zou zin met &#8217;t lief woar God &#8217;r mee geschoapen had.
+
+</p>
+<p>Romans, daar had Doortje zelfs niet van hooren spreken; in &eacute;&eacute;n woord: hare gelaatskleur mocht door de zon ook al gebruind,
+hare zwarte haren mochten eenigszins gerost en hare handen door den huis- en veld-arbeid wat ruw zijn, Doortje was een frissche
+boerenmeid; prettig van voorkomen, opgeruimd van humeur, gezond van harte&#8212;dat ondervonden hare tafelgenooten&#8212;en ook gezond
+van ziel, ofschoon zij&#8212;dit moet gezegd worden&#8212;wel eens wat al te druk met de jongens kon stoeien; maar stoeien is toch beter
+dan lonken en smachten, en lonken en smachten, daarvan, neen daarvan had Doortje niet het minste verstand. De beschouwing
+van Doortje heeft ons wat lang opgehouden, en dewijl de morgen voor het gezin weldra zal aanbreken, zoo zullen wij de overige
+huisgenooten, terwijl zij nog rusten, maar vluchtig beschouwen.
+
+</p>
+<p>De oude Arie had den gezegenden leeftijd van twee en tachtig jaren bereikt. Oud was hij, maar braaf tevens. Zijne krachten
+waren natuurlijk zeer afgenomen, doch, naar zijne jaren gerekend, was hij nog uiterst nuttig, en hielp wat hij helpen kon
+in den drukken tabaksbouw. Frerik was zijn lieveling, en Frerik was die liefde wel waardig, want, niet alleen was hij een
+knappe jongen en handig in het werk, maar evenzeer voor den ouden man een trouw verzorger, en dikwijls betuigde hij: dat zien
+liefde, bij &#8217;t leven van voader en moeder in driejen gedeild, nou <span class="letterspaced">allinnig</span> veur grootvoader was. Dat Frerik steeds sprak zoo als hij &#8217;t meende, erkennen wij gaarne; doch dat hij somwijlen iets meende
+dat niet zoo was, zullen wij later zien.
+
+</p>
+<p>Bart eindelijk, de nu zestienjarige Bart, was een klein dik ventje; werken kon hij zoogoed als de beste, maar kunnen is geen
+willen, en aan &#8217;t willen, zie, daaraan haperde het. Voor grootvader had Bart nog eenig ontzag, en wanneer deze den jongen
+eens in gemoede had aangesproken, dan zag men hem meestal eenige dagen lang, weer ijveriger werkzaam, doch spoedig had het
+geneesmiddel uitgewerkt, en dan ook was Bart weer slof en lui als vroeger, liep heele dagen weg, en vermaakte zich&#8212;met dingen
+die niet deugden<span class="corr" id="xd0e677" title="Niet in bron">.</span>
+
+</p>
+<p>Van Frerik kon Bart niet het minste verdragen, en ofschoon hij hem als broeder geen kwaad hart toedroeg en misschien zelfs
+in &#8217;t diepst van dat hart van hem hield; zoo was het steeds, wanneer deze hem vriendelijk tot zijn plicht riep: &#8220;Nou, nou,
+heb moar zoo&#8217;n proats niet umda&#8217;j &#8217;en poar joar ouwer bint. &#8217;k Bin wies genog um veur m&#8217;n eiges te zurgen, en &#8217;k hoef in &#8217;t
+wark veur ou niet op zied, heur ie!&#8221; Frerik koos dan steeds de verstandigste partij en zweeg; door welk zwijgen de jongere
+broeder dan veeltijds nog beter tot de orde terug trad, dan harde woorden er hem toe zouden gebracht hebben.
+
+</p>
+<p>Oan Door had Bart &#8217;en h&ecirc;kel: &#8220;Die kan ik niet luchten of zien,&#8221; <span class="pagenum">[<a id="pb25" href="#pb25">25</a>]</span>zei hij dikwijls, en altijd hadden die twee gehaspel. Nu eens hadden de namen: &#8220;menneke&#8221; en &#8220;jungske&#8221; van Doortje, den lichtgeraakten
+boerenjongen gehinderd; dan weder was hij, bij de titels: &#8220;dikkertje&#8221; of &#8220;apekop,&#8221; vuurrood van kwaadheid geworden en luchtte
+hij zich, door het meisje een vloed van scheldwoorden toe te zenden, die de jonge deerne lachende ontving en ondeugend zocht
+te stuiten met aardigheden, die het ventje woedend maakten. &#8220;Sar me niet; sar me niet!&#8221; riep hij eens, &#8220;of &#8217;k zal je....&#8221;
+en toen Doortje daarop: &#8220;Wat zou je dan menneke?&#8221; geantwoord had, was de jongen knarsetandende op haar afgekomen, en had haar
+eenige gevoelige slagen toegebracht, die het anders goedaardige meisje voor altijd van de leelijke plaagziekte genazen.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>&#8217;t Is &#8217;en mooi gezicht dat opgaan der zon. Vooral in het voorjaar, wanneer alles zoo lief begint te ontluiken en de natuur
+als herboren schijnt. Eerst de morgenschemering. &#8217;t Is soms wel een weinig kil, en vooral moet men niet in &#8217;t gras loopen;
+maar dan, zie, dan wordt het grauwe hemelgewelf, d&aacute;&aacute;r waar het in &#8217;t Oosten onze aarde schijnt te raken, met een zachten purpergloed
+gekleurd. De aarde schijnt nog te slapen, doch daar beneden aan den horizon is het ontwaken reeds zichtbaar. Zie, hoe die
+kleine nachtwolkjes beginnen te blozen bij de aannadering van de koningin der hemellichten. Zie, langzaam zweven ze voort,
+en terwijl weder andere dampjes en wolkjes nederkomen om de vriendin der schepping welkom te heeten, nemen ze langzaam het
+zilverkleurige met goud omzoomde morgengewaad aan, totdat eindelijk een kleine flikkering uw oogen treft en de gezegde koningin
+met een majesteit de eerste blikken over dit halfrond van haar gebied laat weiden, dat ge, terwijl ze u in de oogen ziet,
+naar uw hoed of muts grijpt en den moed verliest om maar onverschrokken die prachtige dame te blijven begluren.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Is &#8217;en mooi gezicht dat opgaan der zon. &#8217;t Is &#8217;en goed en rein gevoel dat het bij u opwekt. Zie die tinteling der eerste
+stralen over het bedauwde veld. Zie die duizend en duizenden van diamanten, die u van alle zijden tegen flikkeren. Hoor die
+zangen van &#8217;t gevogelte in het naburige boschje. Hoor het geloei der vroolijke runderen. Hoor en zie, en zie en hoor, en als
+ge dan niet uitroept: &#8220;God, wat zijt Gij oneindig goed en groot!&#8221; dan zijt gij geen mensch.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Is &#8217;en mooi gezicht dat opgaan der zon! maar &#8217;t is jammer, bitter jammer, dat er in sommige standen, zoo heel weinig zijn
+die er van mee kunnen spreken.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was in den morgen na den dag dat wij het gesprek tusschen grootvader en kleinzoon beluisterden, dat Frerik Wessels zich
+van <span class="pagenum">[<a id="pb26" href="#pb26">26</a>]</span>zijne woning te H. naar het, twee uren vandaar gelegene dorp E. op weg begaf, ten einde voor de militie te loten.
+
+</p>
+<p>Het hart was hem vol.&#8212;&#8220;As &#8217;t is mis was!&#8221; Doch toen de zon zoo helder verrees, en zij den jongeling&#8212;ofschoon aan dit natuurtooneel
+gewoon&#8212;tot den Schepper voerde, toen dacht hij:&#8212;Zoo as God wil, zal &#8217;t goed w&ecirc;zen.
+
+</p>
+<p>Op zijn wandeling ontmoette Frerik niets bijzonders, doch toen hij nabij E. was gekomen, reed hem de baron Van Sommer met
+zijn zoon Alfred&#8212;die &oacute;&oacute;k loten moest&#8212;in het sierlijke rijtuig voorbij.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Is ons voornemen niet om de loting voor de militie te E. uitvoerig te beschrijven; hoe de heeren&#8212;zooals Frerik zag&#8212;oan
+&#8217;en gruune toafel zoaten, met &#8217;en vischglas veur zich, doar opgerolde pampierkes in woaren met ringkes d&#8217;r urn; hoe d&#8217;r &#8217;en
+ding stond dat ie niet wist wat &#8217;t was, moar woar de jongens die gelot hadden, op mosten stoan, met de schoen&#8217; uut, en dan
+&#8217;en ding op &#8217;t heufd kregen dat licht wel &#8217;en stempel kon zin, zooas de peerds van de dragonders te Oarem op den bil hadden,
+moar dat&#8212;&#8217;t geen hij later begreep&#8212;bloot veur de moat was; hoe de jongens&#8212;volgens de namen van A tot Z&#8212;&eacute;&eacute;n veur &eacute;&eacute;n bij de
+heeren kwiemen, woar de b&#8217;ron Van Sommer met zien zeun ook zat, doar de andere stoan kosten; hoe Jan Schoap met &#8217;en hoog,
+en Derk Stomp met &#8217;en l&ecirc;g briefke weerum kwiem; hoe Jan lachte en Derk bijkans grijnde; hoe de jonker, toen &#8217;t oan de S. was,
+ook d&#8217;r oan most, en &#8217;en hoog briefke pakte, woaraf de b&#8217;ron grinnikte moar de boere&#8217;jongens zeijen dat &#8217;t vals was; hoe Frerik
+toen &#8217;t oan de W. was, ook zien noam heurde, en &#8217;en kleur kreeg toen ie veur kwiem; hoe ie &#8217;en briefke uut &#8217;t glas nam, &#8217;t
+oan &#8217;en heer gaf die &#8217;t open miek, en &#8217;t nommer <span class="letterspaced">vier</span> l&ecirc;zende er bijvoegde: &#8220;Wessels, da&#8217;s mis man!&#8221; hoe Frerik toen verder in &#8217;en soes kwiem&#8212;en toen ie de koamer uut was, net
+dee as Derk Stomp had gedoan en begos te grijnen, en hoe ie eindelijk &#8217;s oavends thuus kwiem moar niks kon zeggen, &#8217;t geen
+ook niet neudig was, umdat grootvoader oan &#8217;t rooje gezicht best zag&#8212;dat &#8217;t <span class="letterspaced">mis</span> was, heelegoar mis.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Mis was &#8217;t; Frerik moest dienen, en of grootvader &#8217;t ook arg vond, en Frerik niet wist hoe &#8217;t goan most, en Bart blied was
+dat ie vrij af zou kriegen, en Door &#8217;t ieselik speet, zoo troostte men zich aldra bij de bevinding, dat Frerik w&eacute;l spoedig
+ingedeild, moar dan veur &#8217;en joar vrij zou w&ecirc;zen, en verder ook maar drie moanden zou motte opkommen, totdat ie &#8217;t schieten
+kon.
+
+</p>
+<p>Het jaar, waarin Frerik vrij van den dienst bleef, liep snel voorbij. De tabaksbouw werd goed ten einde gebracht, en het geld
+met dankbaarheid ontvangen; doch, tevens brak ook spoedig het tijdstip <span class="pagenum">[<a id="pb27" href="#pb27">27</a>]</span>aan, waarin Frerik het erf zou verlaten, om in &#8217;t soldatenpak gestoken, het vaderland te dienen.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was &#8217;en nare dag, die laatste dat Frerik nog thuis was. Grootvader Wessels keek zoo triestig en sprak bitter weinig. Bart
+was in den tabak um slekke te st&ecirc;ken en &#8217;t onnut te hakken.&#8212;&#8220;Oangriepen zou ie zich,&#8221; dat had hij gezegd, en nu het op scheiden
+aankwam&#8212;nou had ie &#8217;r ook spiet af dat Frerik de deur uitgoeng.
+
+</p>
+<p>Frerik liep&#8212;net as &#8217;en kiep die niet weet woar ie &#8217;t ei zal leggen&#8212;nu eens in huis, dan weer op den akker, en dan was hij
+weer bij grootvader en gaf den ouden man&#8212;die &#8217;t biester te kwoad had&#8212;de piep, en de tabak, en &#8217;en l&ecirc;pel gloed van &#8217;t vuur,
+um oan te st&ecirc;ken; en dan schudde hij weer het oude strookussen van grootvaders leunstoel op; en gaf hij grootvader de groote
+snuifdoos aan, die op tafel stond, totdat eindelijk den goede oude het gemoed te vol schoot, en&#8212;zien onderlip zoo begost te
+trillen, en de hand, woar ie de piep mee vast had, zoo vremd begos te b&ecirc;ven.
+
+</p>
+<p>&#8220;Moar grootvoader, wat sch&ecirc;lt oe toch....?&#8221; sprak Frerik, alsof hij er niks van begreep.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t Is gek....!!! &#8217;t is onneuzel....!!! da wee&#8217;k best,&#8221; hakkelde de oude Arie: &#8220;moar&#8212;moar, &#8217;k zie zoo vol.... zoo stik vol
+ien &#8217;t gemuud.... Frerik, ge bint.... zoo&#8217;n goeje jong&#8212;en da&#8217;j.... en da&#8217;j.... nou vort zult.... &#8217;t is onneuzel, moar....
+zie, doar bin&#8217;k kapot af....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Da&#8217;s niet best grootvoader,&#8221; viel Frerik den oude in de rede: &#8220;Ge mot doar zoo&#8217;n zwoar heufd niet in hebben; &#8217;k zie eiges
+vol da&#8217;k van oe af zal, moar denk toch dat &#8217;t moar veur drie moanden zal w&ecirc;zen. As &#8217;t ien &#8217;t lest van &#8217;t br&ecirc;ken is<a class="noteref" id="xd0e728src" href="#xd0e728">2</a> dan zie &#8217;k &#8217;r weer, as &#8217;t God blieft.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Joa &#8217;t is zoo, &#8217;t is zoo, mien jong.... mien beste Frerik!&#8221; hernam Arie weder, terwijl hij zich geweld moest doen om het
+beven van de onderlip te bedwingen: &#8220;Drie moanden zin gauw um, moar drie moanden veur &#8217;en oud mins!.... &#8217;k Zie al in &#8217;t vier
+en tachtigste joar Frerik, en, dan is ielke moand d&#8217;r &eacute;&eacute;n.... d&#8217;r kan zooveul gebeuren in zoo&#8217;n tied Frerik, en as.... grootvoader.....
+oe..... is..... veur..... &#8217;t letste gezien had..... as ie is....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Neen, neen! doar zal God veur zurgen!&#8221; riep Frerik, terwijl hij den beminden grijsaard den arm om den gebruinden hals sloeg:
+&#8220;Neen! &#8217;k zal Hum ielken oavend bidden, da&#8217;k oe gezond mag weerzien.&#8212;Ge mot nou niet zoo triestig kieken, grootvoader,&#8221; vervolgde
+hij na eenig zwijgen: &#8220;went zie, dan zou mien &#8217;t gemoed ook vol schieten en.... dat zou.... dat zou toch onneuzel zin, dat
+zou....&#8221; En de goede jongen zweeg, en de oude man zweeg ook, en ze zagen elkander in de oogen, en ze bleven zoo nog een geruimen
+tijd, totdat Doortje eindelijk&#8212;want het was <span class="pagenum">[<a id="pb28" href="#pb28">28</a>]</span>inmiddels avond geworden&#8212;in de keuken kwam um veur d&#8217; oavendpap te dekken.
+
+</p>
+<p>Doortjes verschijning bracht aan het tooneel bij den haard eenige verandering. Frerik trok den arm, dien hij om zijn grootvader
+had geslagen, terug; drukte den beminden man de nog steeds bevende hand, en daarna meer bepaald het meisje aanziende, bespeurde
+hij dat hare oogen zoo rood zagen.
+
+</p>
+<p>Frerik kreeg eensklaps&#8212;zonder te weten waarom&#8212;zoo&#8217;n roare tint&#8217;ling deur de borst&#8212;en toen hij haar n&oacute;g eens had aangezien,
+kreeg hij ook n&oacute;g ens die tinteling, en &#8217;en kleur as vuur&#8212;en liep, &oacute;&oacute;k zonder te weten waarom, de deur uit.
+
+</p>
+<p>Of Door iets op de deel verrichten moest, waarheen Frerik zich begeven had, weten wij niet; maar zeker is het, dat zij er
+kwam toen Frerik daar op en neer liep, en dat ze ook&#8212;zoo roar wier&#8212;toen Frerik zei: &#8220;Door, heur is!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat is &#8217;t, Frerik?&#8221; vroeg het meisje, terwijl ze hem naderde.
+
+</p>
+<p>&#8220;Door,&#8221; begon de boerenjongen: &#8220;ge weet da&#8217;k mergen vort mot. &#8217;t Is wel zoo&#8217;n ding niet, veur drie moanden, moar &#8217;t is toch
+met grootvoader en met Bart&#8212;weet je Door&#8212;da&#8217;k nog al mistroostig bin. Grootvoader is zoo doanig vrak<a class="noteref" id="xd0e747src" href="#xd0e747">3</a>; en as Bart den ouwen gang liep!&#8212;&#8217;k Heb oe altied best gemeugd Door; we hebben dukkels schik gehad Door; en, op z&#8217;n tied
+gewarkt en gestoeid.&#8212;Frerik wier verrechtig hoe langer hoe roarder.&#8212;&#8220;&#8217;k Weet ook,&#8221; vervolgde hij: &#8220;da&#8217;j veur grootvoader zoo
+goed bint as &#8217;t kan. Nou wou &#8217;k oe moar zeggen Door, da&#8217;j toch, as &#8217;k weg bin, z&oacute;&oacute; altied mot blieven. Hou moar vr&ecirc;je met
+Bart, en zurg as &#8217;en dochter veur d&#8217;ouwe man. As &#8217;t in den tabak te straf geet, dan mo&#8217;j Joapik oe bruur, nog moar is &#8217;en
+dag oan &#8217;t br&ecirc;ke zetten, went grootvoader kan &#8217;t nie meer rooijen, heur ie?&#8221;&#8212;Frerik haalde een kleinen buidel te voorschijn.&#8212;&#8220;Zie,&#8221;
+vervolgde hij: &#8220;&#8217;k het hier vief guldens en zes stuuvers in, die &#8217;k al lang van fooien en karseplukken gespoard heb; as &#8217;t
+nou te straf geet, dan mo&#8217;j den jong hieraf betoalen, en grootvoader zeggen, dat ie moar t&#8217;huus mot blieven, dat &#8217;t &ecirc;vel wel
+goan zal. Hei&#8217;j &#8217;t verstoan Door? Nou, a&#8217;j &#8217;t goed meint, g&ecirc;f mien oe hand....&#8221;
+
+</p>
+<p>Door, die den buidel had aangenomen, en den jongen de hand toestak, zag hem tevens aan met een paar oogen, alsof ze zeggen
+wilde: &#8220;Moar is&#8217;t dan al&ecirc;vel meinis, da&#8217;j weggoat?&#8221;
+
+</p>
+<p>Frerik had nooit gestudeerd in de taal der oogen, en zou daar niets van begrepen hebben, ware het niet dat hij, toen de hand
+van het meisje in de zijne rustte, gedacht had: En mo&#8217;k dan ook van &oacute;u vort! za&#8217;k oe drie moanden lang niet weerzien!&#8212;En,
+&#8217;t werken soamen, en &#8217;t spr&ecirc;ken soamen, en &#8217;t &ecirc;ten en &#8217;t stoeien soamen, en dat alles, alles, alles, ging hem door het brein,
+en eindelijk zei hij, doch half luide:
+
+</p>
+<p>&#8220;Door, &#8217;t zal me toch ook vremd zin, as &#8217;k van &oacute;u af bin.&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb29" href="#pb29">29</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Nou Frerik, dat g&#8217;leuf&#8217;k,&#8221; zei het meisje: &#8220;&#8217;t zal mien ook zoo allinnig w&ecirc;zen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k Mag oe zoo best,&#8221; hernam Frerik.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik oe ook,&#8221; zei Door.
+
+</p>
+<p>&#8220;Dat vuul &#8217;k nou al heel stark,&#8221; sprak Frerik.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k Weet niet, of gij....&#8221; hernam Doortje&#8212;maar stopte.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k Meinde da&#8217;k um grootvoader allinnig roar was,&#8221; sprak Frerik: &#8220;moar &#8217;k vuul toch....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat....?&#8221; zei Doortje.
+
+</p>
+<p>&#8220;Da wee&#8217;k niet,&#8221; antwoordde Frerik: &#8220;moar &#8217;k zou hoast.... &#8217;k begriep niet.... moar &#8217;k vuul toch....&#8221; en Frerik trok Doortje
+dichter tot zich: &#8220;da&#8217;k <span class="letterspaced">ou</span> Door, m&eacute;&eacute;r as m&eacute;&eacute;r liejen mag.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Kom, Frerik,&#8221; zei Door, en er kwamen waterlanders.
+
+</p>
+<p>Waterlanders zijn tranen, en tranen zijn rare dingen. Uit vele oorzaken ontstaan ze, en veel, zeer veel kunnen ze bewerken,
+terwijl ze den man veelal tot eer verstrekken en der vrouw tot krachtige wapens in hare zwakheid zijn. De tranen verschijnen:
+als de ziel bedroefd is, als het lichaam pijn heeft, als de woorden ophouden effect te doen, en, zooals bij Doortje, wanneer
+&#8217;t hartje zucht: &#8220;ik mag oe ook meer as meer,&#8221; maar &#8217;t mondje &#8217;t niet zeggen durft.
+
+</p>
+<p>Frederik hield Doortje vast aan zijn hart gedrukt, en toen hij nu eenige waterlanders van Doortje op zijn hand voelde biggelen,
+en hij Doortje zonder verlof op de mollige wang had gezoend, toen zei hij op de boerenmanier:
+
+</p>
+<p>&#8220;Door&#8212;zal &#8217;t zoo w&ecirc;zen?&#8221;
+
+</p>
+<p>En Door treuzelde wat, maar Frerik verstond toch:
+
+</p>
+<p>&#8220;As &#8217;t oe meines is....&#8221; waarop hij haar nog &eacute;&eacute;ns zoo vast aan &#8217;t hart drukte; haar verscheidene brandende kussen gaf....
+totdat Door zich eindelijk aan de liefkozingen onttrok, &#8220;went, de pap most &#8217;s oangebrand zin!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was avond; het gezin zette zich aan tafel om te eten. Grootvader at weinig, Frerik heel min, en Door geen spier<a class="noteref" id="xd0e790src" href="#xd0e790">4</a>, terwijl Bart voor de derde maal zijn bord vulde, &#8220;went, warken en honger liejen dat kos niet!&#8221;
+
+</p>
+<p>Den volgenden morgen vertrok Frerik.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Was het den jongen soldaat vreemd in zijne nieuwe omgeving, vreemd evenzeer was het zijnen huisgenooten te H. toen de jongen
+weg was.
+
+</p>
+<p>Grootvader vooral zuchtte dikwijls. Doortje zocht zooveel zij kon den ouden man het gemis van zijn lieveling te vergoeden
+en, ofschoon <span class="pagenum">[<a id="pb30" href="#pb30">30</a>]</span>ze niet sentimenteel was, zoo dacht ze toch dikwijls aan Frerik&#8212;die &#8217;r gevroagd had.
+
+</p>
+<p>En Bart&#8212;Bart at en dronk, en was nog al gewillig, en werkte, althans de drie eerste weken, dat het een lust was.
+
+</p>
+<p>Helaas! er kwam verandering.
+
+</p>
+<p>Aan de andere zij van het dorp, links van Wessels&#8217; woning, lag het landgoed van den baron Van Sommer. De baron, dien wij reeds
+met zijn zoon Alfred bij de loting voor den militieraad hebben gezien, was een der voornaamste grondeigenaren uit den omtrek.
+Ook Wessels was zijn pachter, en sedert vele jaren was de oude man gewoon&#8212;ook toen zijn zoon de plaats bestierde,&#8212;om de pachtgelden
+bij den altijd minzamen heer te brengen. Ofschoon Wessels, in aanmerking der jaren, zijne vermogens nog goed bezat, zoo begon
+het geheugen hem somwijlen toch parten te spelen, en ook nu waren er reeds meer dan drie weken na den eersten van Meimaand
+vervlogen, voor de oude er aan gedacht had, om de gezegde pachtgelden aan zijn heer te bezorgen. Of het schaamte was van niet
+op den gewonen tijd met het geld voor den heer te verschijnen, of dat hij na Freriks vertrek wat lusteloos was geworden, of
+wel, dat hij zich zelven voor dat bezoek wat strompelig vond, althans hij zag er tegen op om, als naar gewoonte, in persoon
+de pacht te betalen, en riep dus op zekeren middag:
+
+</p>
+<p>&#8220;Bart, kom &#8217;s hier!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Zoo stond!&#8221;<a class="noteref" id="xd0e813src" href="#xd0e813">5</a> riep Bart, die op de deel was, doch zich lang liet wachten; waarop de oude man nogmaals riep:
+
+</p>
+<p>&#8220;Kom ie?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nou joa!&#8221; riep Bart weder: &#8220;dat gesjenk altied!&#8221; Maar eindelijk kwam hij.
+
+</p>
+<p>&#8220;Heur is Bart,&#8221; ving de grootvader aan: &#8220;&#8217;k het nog stik verg&ecirc;ten de pacht noar &#8217;t huus te brengen; &#8217;t is al lang over den
+tied, en doar &#8217;k eiges niet best kapoabel bin, zoo wou &#8217;k moar dat <span class="letterspaced">ie</span> &#8217;t dee.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ikke?&#8221; zei Bart: &#8220;doar he&#8217;k geen sjeniejigheid<a class="noteref" id="xd0e827src" href="#xd0e827">6</a> in. Woarum doe&#8217;j &#8217;t eiges niet?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik zeg oe ummers, da&#8217;k nie best kapoabel bin,&#8221; hernam de grootvader: &#8220;Heur is Bart,&#8221; vervolgde hij, terwijl hij naar de &#8220;gloasdere
+kast&#8221; ging en er het afgepaste pachtgeld uitnam: &#8220;heur is, a&#8217;j nou grootvoader toonen wilt da&#8217;j &#8217;en goeje jong bint, en wilt
+zien da&#8217;k van oe hou zooas van Frerik, dan mo&#8217;j doen wa&#8217;k zeg. Zie&#8217;s, hier zin drie briefkes van vief-en-twintig, twee van
+tien gulden, en nog vief enkele guldes. Zie, &#8217;k zal &#8217;t bij mekoar in &#8217;t zekske doen, en loop dan as &#8217;en jong noar de b&#8217;ron,
+dan krie&#8217; j&#8217; nog &#8217;en fooitje ook.&#8221;
+
+</p>
+<p>Of het om grootvaders liefde te winnen, of wel om het fooitje was dat Bart nu besloot aan het verzoek te voldoen, wij zullen
+<span class="pagenum">[<a id="pb31" href="#pb31">31</a>]</span>het niet onderzoeken, maar de woorden: &#8220;Nou dan; g&ecirc;f-op moar!&#8221; bewezen voor &#8217;t minst dat Bart niet langer weerspannig wilde
+zijn.
+
+</p>
+<p>&#8220;Goed mien jong&#8221;, zei Arie tevreden: &#8220;moar erst mo&#8217;j oe Zundagse wammes en boks, en ook de schoen oantrekken, went z&oacute;&oacute; ku&#8217;j
+d&#8217;r niet heer.&#8221;
+
+</p>
+<p>Weinige minuten later was Bart gereed, en toen hij Doortjes vraag: &#8220;Goa&#8217;j d&#8217;r op uut?&#8221; met een: &#8220;Wat sch&ecirc;lt &oacute;u dat?&#8221; had beantwoord,
+toen kwam hij bij grootvader terug; nam het zekske, en liep langs &#8217;t bongerdpad, noar &#8217;t kast&ecirc;l toe.
+
+</p>
+<p>Voorzichtigheidshalve had grootvader aan Bart geraden, om het zakje maar in de handen te houden, en de dikke jongen gaf dien
+raad gehoor.
+
+</p>
+<p>Bart liep het bogaardpad. Bij iedere beweging klonk het metaal in &#8217;t zakje.
+
+</p>
+<p>&#8212;&#8217;k Het nooit zooveul bij mekoar in handen gehad, dacht Bart: Zouwen &#8217;t neije guldens zin, met den keuning d&#8217;r op....? Da
+mo&#8217;k is zien.&#8212;Hij keek om.&#8212;As grootvader mien is noazag! Wacht, as &#8217;k &#8217;t vonder<a class="noteref" id="xd0e846src" href="#xd0e846">7</a> over bin, in de klapwei, ien den hollen wilg!
+
+</p>
+<p>&#8212;Z&oacute;&oacute;, hier zie&#8217;k geen mins, en zitten kan &#8217;k er krek in. Nou &#8217;t zekske los.... &Eacute;&eacute;n, twee, drie, vier, vief; h&ecirc;! wa&#8217;n zwoarte!
+Da&#8217;s &#8217;en ouwe, da&#8217;s &#8217;en nije. H&ecirc;! wat blinkt ie...! En dat die briefkes nou zooveul weerd zin!&#8212;Dat dunne ding.... vief en
+twintig! Wa&#8217;n letters en ciefers stoan d&#8217;r op.&#8212;Zou dat <span class="letterspaced">pampier</span> zooveul kosten? &#8217;t Is krek of &#8217;t moar kladpampier is, ge kunt &#8217;r de lucht kloar deur heer zien.... Harrejennig! dat zoo&#8217;n
+ding nou vief en twintig van die guldes is; en dan, vief en twintig &egrave;n vief en twintig is vieftig, en n&oacute;g &egrave;ns vief en twintig&#8212;loa&#8217;k
+zien&#8212;vief en zeuventig; en dan die twee blauwe, met die vrouwlui en noakende kerljes &#8217;r op, die zin van tien. Vief en zeuventig
+en tweemoal tien da&#8217;s: vief-en-negentig en nog vief enkele guldes, &#8217;t is...... krek honderd......
+
+</p>
+<p>&#8212;Honderd!&#8212;Alles veur die b&#8217;ron&#8212;en hie bulkt van &#8217;t geld! &#8217;t Was b&ecirc;ter as ie &#8217;t mien kwam brengen, as ik hum. Um d&aacute;t te verdienen
+he&#8217;k zwoar motte warken, en hie.... hie het &#8217;r geen hand veur uutgestoken.... Honderd!... Honderd guldes!... &#8217;k Het moar ens
+twee guldes bij mekoar gehad, en nou.... &#8217;k het ze toch eiges in handen...! Dat zal d&#8217;r weinig gebeurd zin.&#8212;&#8217;t Is &#8217;en opvr&ecirc;ter
+die b&#8217;ron. Wie het &#8217;t verdiend? Dat bin ikke. En wie speult &#8217;r mooi weer van? Zien zeun!&#8212;Al heit ie ook jonker; al het ie
+ook kn&ecirc;vels, en sleet ie &#8217;en swiet<a class="noteref" id="xd0e856src" href="#xd0e856">8</a>, da&#8217;s allemoal heel niks. Neen! &#8217;k verdr&ecirc;j &#8217;t, um d&oacute;arveur te warken......
+
+</p>
+<p>&#8212;Honderd!!&#8212;Bart!.... as &#8217;t ou is heurde!.... Moar &#8217;t heurt mien. &#8217;k Zou wel gek w&ecirc;zen, as &#8217;k honderd guldes wegbrocht!&#8212;As
+ze &#8217;t gewoar worden.... <span style="font-size: x-large;">GROOTVOADER!!!!?</span>....... Frerik!?... de b&#8217;ron!?.
+<span class="pagenum">[<a id="pb32" href="#pb32">32</a>]</span></p>
+<p>&#8212;All&ocirc;, &#8217;k goai moar wied weg. Erst noar d&#8217;Esche karmis.... met Kee Mils veur de fiedel!.... Verder den hort op!.... Knappe
+dern!.... Moar GROOTVOADER!!!?..&#8212;Die zal &ecirc;vel &#8217;t ziene wel kriegen.... Met Kee, wied weg, noar d&#8217;Oost toe!.&#8212;Moar <span style="font-size: small;">GROOTVOADER!!?</span>..&#8212;Wat nood! Frerik komt weerum...&#8212;Ien d&#8217;Oost kan &#8217;k en hofst&ecirc;j koopen, en za&#8217;k riek zin!&#8212;Honderd guldes.... op zak! op zak!!
+in mien zak!!!....&#8212;Moar <span style="font-size: x-small;">GROOTVOADER</span>!?.... Wat heur &#8217;k?.... &#8217;t Is niks... Goddank!.... God!... Vort! Bi&#8217;j&#8217; gek, jong? vort! vort.
+
+</p>
+<p>Deze gedachtenloop had in minder seconden plaats, dan wij minuten noodig hadden om hem neer te schrijven.
+
+</p>
+<p>&#8212;Vort! vort! was het laatste, en, vort was de jongen, en vort was het geld.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>De middag verliep, de avond viel, en nog kwam Bart niet te huis. Was de oude Arie aanvankelijk over het lange uitblijven van
+zijn kleinzoon ontevreden geweest, die ontevredenheid werd hoe langer zoo meer door een angstige bezorgdheid vervangen, en
+na reeds verscheidene malen buitenshuis gekeken en met Doortje over des jongens uitblijven te hebben gesproken, zei hij ten
+laatste:
+
+</p>
+<p>&#8220;Mien verstand steet &#8217;r stomp op. &#8217;k Begriep &#8217;r niks af. Zou ie nog op &#8217;t kast&ecirc;l of de fooi oan &#8217;t verteeren zin! &#8217;t Is al
+zeuven ure. Die jong! die jong! Wiest &#8217;k &#8217;et moar.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Loa&#8217;k dan doen wa&#8217;k zei,&#8221; sprak Doortje: &#8220;<span class="corr" id="xd0e892" title="Bron: k">&#8217;k</span> Zal noar &#8217;t huus van de b&#8217;ron goan. Is ie d&oacute;&aacute;r blieven hangen, dan is &#8217;t niks; en is ie in &#8217;t veerhuus, dan za&#8217;k &#8217;m van doar
+meebrengen. &#8217;k Roaj da&#8217;k niet langer zuum.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nou dan!&#8221; zei Arie, die wel niet gaarne alleen, maar toch liever uit de onzekerheid was.
+
+</p>
+<p>Doortje verwisselde de klompen voor een paar schoenen; zette &#8217;en schoone muts op, en, na een: &#8220;G&#8217;n oavend&#8221; tot den ouden Arie,
+liep zij het bogaardpad, over den vonder, door de klapweide, langs den hollen wilg, en zoo verder tot aan het fraaie landhuis
+van den baron Van Sommer.
+
+</p>
+<p>De schel ging over. Haar hart klopte:&#8212;Zoo bij de b&#8217;ron!
+
+</p>
+<p>&#8220;Is Bart nog hier?&#8221; vraagde het meisje aan den bediende die haar de deur opende.
+
+</p>
+<p>&#8220;Bart&#8212;wie is dat?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wel, de kleinzeun van d&#8217; ouwe Wessels,&#8221; hernam Doortje: &#8220;Het ie geen pacht gebrocht?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Daar weet ik niets van,&#8221; antwoordde de knecht schouderophalende: &#8220;Maar ik zal &#8217;t eens vragen<span class="corr" id="xd0e909" title="Bron: ,">.</span> Kom binnen?&#8221;
+
+</p>
+<p>Doortje kwam binnen, dat wil zeggen in de gang; de bediende verdween<span class="corr" id="xd0e914" title="Niet in bron">.</span>
+<span class="pagenum">[<a id="pb33" href="#pb33">33</a>]</span></p>
+<p>Na eenig wachten kwam hij terug en boodschapte het meisje, dat de baron reeds sedert een geruimen tijd op reis was, maar dat
+de jonker zoo terstond zou komen om haar te woord te staan.
+
+</p>
+<p>Alweder moest Doortje eenigen tijd wachten, en ofschoon de boerenmeid bij haars gelijken niet bleu was, zoo zat ze toch in
+de kniep, nu ze met &#8217;en jonker, die van <span class="letterspaced">oadel</span> was, heel allinnig zou w&ecirc;zen; doch, de begeerte om iets van Bart te vernemen, overwon de bleuheid, en toen ze nu beweging
+in de verte hoorde, trok ze nog is &ecirc;fkes oan de onderste plooi van de klapmuts&#8212;en zag eindelijk den veurnoamen, oadelikken
+jonker op haar toetreden.
+
+</p>
+<p>&#8220;A zoo lief kind! wat is er?&#8221; zei de jonker, vriendelijk knikkende.
+
+</p>
+<p>Doortje, die nooit tot zoo&#8217;n edel mins gesproken had, vond het&#8212;veuls te gek, om hum maar glad-af jonker te nuumen en antwoordde
+aarzelend:
+
+</p>
+<p>&#8220;Och mienheer de jonker, of Bart ook hier is?&#8221;
+
+</p>
+<p>De jonker glimlachte, en zei &#8220;Maar kindlief ik weet niet van wien je spreekt?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Van Bart die bij zien grootvoader t&#8217; huus is,&#8221; hernam Doortje<span class="corr" id="xd0e935" title="Niet in bron">.</span> &#8220;Kan mien heer de jonker me niet zeggen woar ie is?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik begrijp je niet,&#8221; hernam de jonker, terwijl hij Doortje met welgevallen beschouwde: &#8220;Wie is die grootvader?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wel, Wessels!&#8221; sprak Doortje: &#8220;Is Bart niet hier gew&ecirc;st um &#8217;t pachtgeld te brengen?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik weet er niets van, meidlief,&#8221; klonk het antwoord: &#8220;Papa is het dorp uit, en zoo iemand met geld geweest was, dan zou ik
+het ontvangen hebben, maar, ik weet er <span class="letterspaced">niemendal</span> van.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Moar &#8217;t is w&eacute;l woar!&#8221; riep Doortje, door die noodlottige tijding alle bleuheid verliezende: &#8220;Hie is hier gew&ecirc;st, met geld
+ien &#8217;t zekske!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Maak je niet driftig, meidlief!&#8221; sprak de jonker: &#8220;Kom binnen&#8212;-Hier&#8212;Ga zitten&#8212;Toe maar&#8212;Zie z&oacute;&oacute;.&#8212;En vertel mij nu eens, wat
+er van de zaak is.&#8221;
+
+</p>
+<p>Doortje, die door de vriendelijkheid des jonkers geheel op haar gemak kwam, verhaalde met een woordenvloed,&#8212;hoe Frerik weg
+was; hoe de ouwe Wessels altied eiges de pacht betoalde, moar strompelig was, en Bart &#8217;r mee gestuurd had, en dat ze nou niet
+wiesten woar ie zat.
+
+</p>
+<p>Alfred Van Sommer was een knappe, flink uitgegroeide, bijna negentienjarige knaap. In het dorp geboren en grootgebracht, opgevoed
+aan eene kostschool, die hij nu ruim een jaar geleden verlaten had, zocht hij de vreugde, onverschillig waar hij die vinden
+kon. De beschouwing van de poezele dorpsschoone bracht den jongeling in een geheel nieuwe en vreemde gemoedsstemming. De freules
+in de stad, zoo vol &eacute;tiquettes, zoo teeder beschaafd en zoo machtig geretireerd. Deze knappe boerin, zoo helder, zoo ongekunsteld,
+waar hij zoo niets tegen opzag, waar hij een zeker overwicht op gevoelde....! Doch de vernieuwde uitroep van de persoon in
+quaestie: &#8220;As &#8217;k moar wiest woar ie zat!&#8221; brak de bespiegeling des jonkmans af, en zijne illusi&euml;n met de belangen der dorpsschoone
+vereenigende, sprak hij:
+<span class="pagenum">[<a id="pb34" href="#pb34">34</a>]</span></p>
+<p>&#8220;&#8217;t Is een raar geval meidlief, maar dewijl je Bart zich niet ten onzent heeft vertoond, zoo moet hij ergens anders uithangen.
+Misschien zit hij zich in het veerhuis vroolijk te moaken. Komaan, de bengel moet worden opgezocht, en daar de oavond begint
+te vallen en de jongen voor mij meer ontzag zal hebben, zoo wil ik je gaarne daarheen vergezellen.&#8212;Als je &#8217;t goed vindt?&#8221;
+besloot hij, ziende dat het meisje een vreemd gezicht zette.
+
+</p>
+<p>&#8220;Neen, dank oe,&#8221; zei Doortje, die &#8217;en kleur kreeg: &#8220;Ze zouwe al oarig in &#8217;t darp kieken, as ze mien met ou zoage loopen. Ik
+weet den weg best; ik dank oe.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Dat is niet vriendelijk,&#8221; hernam Alfred: &#8220;ik wilde je van dienst wezen; ik zal....&#8221; maar zich bedenkende, besloot hij: &#8220;Enfin,
+wanneer je &#8217;t niet wilt&#8212;&#8217;t zij zoo.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nou, &#8217;k goai moar,&#8221; zei Doortje opstaande: &#8220;G&#8217;n oavend mienheer jonker.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Je gaat dus alleen?&#8221; sprak Alfred weder.&#8212;Doortje knikte.
+
+</p>
+<p>&#8220;Tot weerzien dan, knappe meid,&#8221; en Doortje, die de kamer al uit was, zei n&oacute;g eens: &#8220;G&#8217;n oavend,&#8221; en verdween door de nog
+openstaande huisdeur.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>De hangklok in de keukenkamer had al tien geslagen toen Doortje eindelijk, vermoeid van het driftige loopen, te huis kwam.
+
+</p>
+<p>&#8220;Woar is ie? woar zit de jong?&#8221; waren de vragen waarmee de bezorgde grijsaard het meisje ontving.
+
+</p>
+<p>&#8220;Dat vroag ik ou en iedereen,&#8221; sprak Doortje, naar den adem hijgende: &#8220;&#8217;k Zie overal gew&ecirc;st:&#8212;oan&#8217;t veer; bij Teunis; bij Janssen,
+tot oan de meulen toe, moar, geen mins weet &#8217;m, geen mins zelfs het &#8217;m gezien.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Geen mins.... geen mins....!?&#8221; stotterde de oude man, en hij sloeg de oogen naar boven en zuchtte: &#8220;God bewoar&#8217;em!&#8221;
+
+</p>
+<p>Voorzeker zullen wij den lezer niet behoeven te zeggen, dat de grijsaard den nacht schier slapeloos doorbracht. Mocht hij
+ook somwijlen eens insluimeren, dan deden hem sombere droombeelden eensklaps wakker schrikken, en eerst met het aanbrekende
+daglicht herkreeg hij een schijnbare kalmte.
+
+</p>
+<p>De goede Wessels bezat noch de krachten, noch de middelen, om in persoon of door vreemden den jongen op te sporen. De zaak
+der politie in handen te geven, dat mocht&#8212;neen, dat kon hij niet, en toch brachten zijne bekenden, die hier en elders hadden
+rondgehoord, de droevige zaak tot geen klaarheid.
+
+</p>
+<p>In de treurigste onzekerheid waren er zoo reeds acht dagen verloopen. Bart <span class="letterspaced">was</span> weg en <span class="letterspaced">bleef</span> weg, en het geld, het zuinig bij elkander gehouden pachtgeld, was door den baron niet ontvangen.
+
+</p>
+<p>De arbeid in de tabak werd nu door handengebrek, ook slechts <span class="pagenum">[<a id="pb35" href="#pb35">35</a>]</span>gebrekkig voortgezet. Wel sloofde de goede Arie zich af en deed wat hij kon&#8212;maar de rug was zoo stief en de been&#8217; woaren zoo
+stram.&#8212;Wel werkte Doortje van &#8217;s morgens vroeg tot &#8217;s avonds laat, en nam zij, als Wessels niet voort kon, hoar broeder Joapik
+tot noodhulp, maar de tabaksbouw vereischt een gestadige zorg en een kundige behandeling. Helaas! Frerik was er niet. Helaas!
+Bart kwam maar niet terug, en&#8212;De oude Wessels werd ziek.
+
+</p>
+<p>De oude Wessels werd ziek. &#8217;t Was of alles nu ook bijeen kwam, en toch dreven er in de verte nog andere donkere wolken, zoo
+in den figuurlijken als in den wezenlijken zin.
+
+</p>
+<p>Het was een warme Julidag. Wessels, die reeds sedert een groote veertien dagen bedlegerig was geweest,&#8212;want de krachten namen
+zoo af, en de beverigheid werd zoo erg,&#8212;was voor weinige minuten opgestaan, en zat zich in den leunstoel v&oacute;&oacute;r de woning in
+de zon te warmen. &#8217;t Was voor de derde maal, dat hij in de veertien dagen buiten zat, maar &#8217;t was voor de eerste maal dat
+de peinzende grijsaard een stem uit het achterhuis hoorde, een stem.... die hem geheel onbekend was. Doortje&#8212;dat wist hij&#8212;was
+op de d&ecirc;l oan &#8217;t warken, moar Joapik was noar huus of anders op &#8217;t land; en die stem&#8212;-dat was de stem van &#8217;en vremde.&#8212;Hie
+luusterde.... hie luusterde.... moar wat er gesproken wier, verstoan kos ie &#8217;t niet.&#8212;Eindelijk.... &#8217;t was, asof er gestoeid
+wier.... Stil!.... doar velt<a class="noteref" id="xd0e998src" href="#xd0e998">9</a> wat&#8212;Heur!.... &#8220;Loat los, of &#8217;k schraauw!&#8221; klinkt Doortjes stem.&#8212;Gefluuster.&#8212;Nog &egrave;ns de stem van Doortje, wat zachter: &#8220;Wat
+denk ie wel?&#8221;&#8212;Weer gefluuster.&#8212;&#8217;en Roar geluud.&#8212;&#8217;en Vremde stem: &#8220;Heks!&#8221;&#8212;&#8217;t Toesloan van &#8217;n deur.&#8212;Stilte.
+
+</p>
+<p>Wat mocht dat gew&ecirc;st zin?&#8212;Wessels hoorde niets meer; roepen wilde hij niet, en toen Doortje eenigen tijd later met een vuurrood
+gezicht tot hem kwam, maar op haar gewonen bezorgden toon zeide: &#8220;Hoe is &#8217;t boas, wi&#8217;j d&#8217;r ook weer in?&#8221; toen had de zwakke
+grijsaard geen moed om haar betreffende het gehoorde te ondervragen; en daar Doortje er niet van sprak, zweeg de oude ook,
+en voor den lezer, die &#8217;t niet begrepen heeft, blijft het dus een duistere zaak.
+
+</p>
+<p>Wederom verliepen er eenige dagen. Alles bleef bij het oude. Was het de rust, die de goede Arie nu genoot, daar hij in den
+laatsten tijd niet het geringste had meegewerkt; was het dat zijn dikwerf ontrouw geheugen, hem het verdriet over het slechte
+gedrag van zijn jongsten kleinzoon benam; of wel, dat de grijsaard, dewijl er reeds drie maanden na Freriks vertrek waren
+verloopen, den beminden jongen als met iederen dag te huis verwachtte&#8212;z&eacute;ker is het, dat hij een weinig scheen te herleven;
+en het langer dan in den beginne, en ook meer geregeld buiten zitten bewees, dat de levensgeesten weer eenigermate waren opgewekt.
+
+</p>
+<p>De maand Augustus was aangebroken. De tabak, die&#8212;de gebrekkige <span class="pagenum">[<a id="pb36" href="#pb36">36</a>]</span>verzorging in aanmerking genomen&#8212;nog voor het grootste deel redelijk wel te velde stond, wachtte reeds op de tweede breking.
+Goddank, Frerik zou gauw weerum kommen en grootvoader zo blied zin! Aan Bart dacht de oude ditmaal niet, en dat de vorige
+pacht nog onbetaald was, dat scheen hij waarlijk ook te hebben vergeten.&#8212;Vergeten!&#8212;Het zal hem herinnerd worden.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was twee uren na den middag. Wessels zat weer buiten. Doortje was aan den arbeid.
+
+</p>
+<p>&#8220;Hoe gaat het, baas Wessels?&#8221; vraagde een livreibediende, die van achter het boonrijs te voorschijn trad.
+
+</p>
+<p>&#8220;Nog al zoo&#8217;n gangetje,&#8221; antwoordde Wessels, die, den knecht niet herkennende, de wedervraag deed: &#8220;Wie bin ie?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Piet van den baron,&#8221; antwoordde de knecht: &#8220;Ken je me niet meer oudje?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Hoa! zoo!&#8221; hernam Wessels, terwijl hij met de linkerhand boven de oogen het zonlicht afsluitende, den man beter opnam: &#8220;Ik
+zou je woarlik niet gekend hebben. Hoe geet &#8217;t?&#8221; en hij stak hem de andere hand toe.
+
+</p>
+<p>&#8220;Dat marcheert nog al heen,&#8221; hernam de knecht, de witte handschoen uittrekkende, om de aangebodene hand te vatten: &#8220;&#8217;t Is
+lang geleden dat ik je gezien heb.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Joa, joa,&#8221; hernam Wessels: &#8220;De been&#8217; zin al zoo best niet meer; &#8217;k wor oud, man!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nou, je ziet er anders nog flink uit,&#8221; sprak de knecht weder, en nadat het gesprek nog eenigen tijd alzoo was voortgezet,
+besloot hij met Wessels namens den baron te verzoeken, eens bij hem te willen komen.
+
+</p>
+<p>Daar kwamen eensklaps droevige beelden den grijsaard voor den geest: Bart&#8212;de pacht&#8212;geen geld; en&#8212;het gelaat betrok zichtbaar.
+
+</p>
+<p>Drukkend was de warmte. Wat de oude ook doen kon, maar terstond gaan kon hij onmogelijk, en de knecht vertrok met het, door
+Wessels bevende geuite antwoord, dat ie,&#8212;as &#8217;t moar &ecirc;fkes meuglik was&#8212;t&#8217; oavend kommen zou.
+
+</p>
+<p>De dag verliep; de hitte bleef aanhouden, en nadat Wessels God om sterkte gebeden, en met behulp van Doortje, de beste spullen
+had aangetrokken, begaf hij zich, door Doortjes broeder ondersteund, op reis.&#8212;Op reis?&#8212;Ja, &#8217;t was een vermoeiende reis voor
+den oude.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Voordat wij Arie Wessels bij den baron zullen binnenleiden, noodigen wij den lezer, om met ons tot den morgen van dien dag
+terug te keeren en het zoogenaamde kantoor van den baron Van Sommer binnen te treden, waar deze, in zijn voltaire liggende,
+de courant leest. Den vorigen avond laat, was hij van zijn reisje teruggekeerd, <span class="pagenum">[<a id="pb37" href="#pb37">37</a>]</span>en, daar Alfred zijn vader nog slechts even had gezien, zoo trad hij, om hem nader welkom te heeten, met een morgengroet,
+het kantoor binnen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Mijn hemel! wat is dat?!&#8221; riep de baron, nadat hij zijn zoon den weergroet gegeven, en hem daarna had aangezien.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat, die krabjes, papa?&#8221; zei Alfred, met de hand over zijn wang strijkende: &#8220;O! daar heeft mij Mignon mee opgesierd. &#8217;k Wilde
+eens zien hoeveel kleintjes er waren, en toen ik een der jongen wou opnemen, haalde mama Mignon mij haar scherp pootje door
+het gezicht. Ik heb....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Zoo, zoo!&#8221; hernam de baron, die nooit op lange redeneeringen gesteld was, en die zaak nu voor afgedaan beschouwde: &#8220;Hebben
+de pachters geld gebracht?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;O ja papa, ik heb het geld in mijn secretaire. Laat zien: van Bolmans, van Klaassen, en verder van allen, daar ik quitanties
+voor had, behalve van Wessels.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Van den ouden Wessels niet? Wat mag daaraan haperen?&#8221; zei de baron.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja,&#8221; hernam Alfred: &#8220;sommigen zeggen dat de oude den boel heeft laten verloopen.&#8212;Luiheid; luiheid of onwil.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Als je beneden komt, zeg dan aan Piet dat hij er heengaat en den oude verzoekt om bij mij te komen.&#8212;Ei! Alfred, wacht nog
+even!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Papa?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik had je gaarne iets meegebracht, maar dat koopen op reis was mij te omslachtig; als je dus ergens bijzonder op gesteld
+bent, zeg het dan maar, en ik zal zien.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;H&eacute; papa....&#8221; sprak de zoon weer: &#8220;dat is overheerlijk! Ik weet wel.... Ik zou wel.... maar....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Niet zoo langdradig,&#8221; zei de vader: &#8220;Wat meen je?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik heb al zoolang een rijpaard gewenscht,&#8221; hernam Alfred: &#8220;De bruine merrie van Briks is te koop.... als ik....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Je hakt er nog al aardig in, jonkertje,&#8221; sprak de baron: &#8220;En wat moet de prijs wezen?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Vierhonderd was de vraag, maar driehonderd vijf en zeventig daar zou &#8217;t....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wel voor te krijgen zijn?&#8221; viel de baron in.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja papa,&#8221; zei Alfred.
+
+</p>
+<p>&#8220;Nu snaak,&#8221; hernam de vader: &#8220;je bent, toen ik uit was, trouw op je post geweest. Wanneer ik de door je ontvangen gelden in
+orde bevind, dan kun je er vierhonderd gulden van opstrijken.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar papa!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Al genoeg, al genoeg. Ga nu, en zeg aan Piet dat hij naar den ouden Wessels gaat.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Papa is waarlijk al te....&#8221; Maar papa was al weer in het courantennieuws verdiept, zoodat Alfred handenwrijvende heenliep,
+en aan Piet de boodschap overbracht, waarop deze: &#8220;Goed, jonker,&#8221; antwoordde en zijn last ging volvoeren.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+<span class="pagenum">[<a id="pb38" href="#pb38">38</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Loawwe &ecirc;fkes rusten,&#8221; zei Arie Wessels, toen hij, door Joapik ondersteund, tot aan het groote ijzeren hek der buitenplaats
+van zijn pachtheer gekomen was, en hem het zweet op het aangezicht stond: &#8220;Zie zoo,&#8221; hernam hij, na eenige oogenblikken rustens:
+&#8220;nou met Gods hulp moar weer veuruut!&#8221;
+
+</p>
+<p>De oude Wessels werd aangediend, en&#8212;in het kantoor gelaten<span class="corr" id="xd0e1086" title="Niet in bron">.</span> De baron lag weer in zijn voltaire, en ontving den zenuwachtigen oude even vriendelijk als vroeger.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat.... was er van.... de b&#8217;rons.... blieven?&#8221; zeide Arie eindelijk, knikkende en hakkelende.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat mij belieft, oudje,&#8221; zeide Van Sommer: &#8220;dat zul jij &#8217;t best weten. Waar zit de pacht, vrind?&#8221;
+
+</p>
+<p>Wessels wist niet wat hij zeggen zou, en daar de beenen hem, zeer vermoeid zijnde, al meer en meer begonnen te knikken, zoo
+sprak hij, alvorens de vraag te beantwoorden: &#8220;Za&#8217;k &#8217;r moar goan zitten, b&#8217;ron, went ik zie lang zoo mans niet as de letste
+keer da&#8217;k hier was.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Welzeker, ga jij maar zitten,&#8221; zei Van Sommer.
+
+</p>
+<p>&#8220;Joa wat za&#8217;k oe zeggen, b&#8217;ron. &#8217;k Zou al lang... Ie weet wel; &#8217;k het altied met zurg voldoan, moar &#8217;en mins kan in &#8217;t achteruut
+kommen. &#8217;k Het....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Jij in &#8217;t achteruit!&#8221; riep de baron: &#8220;Wel man, hoe komt dat? De tabak is de laatste maal best geleverd. &#8217;t Is mij een duistere
+zaak.&#8221;
+
+</p>
+<p>De baron had wel gelijk dat de zaak duister was, en het ongeluk kwam er bij dat de oude het niet van zich verkrijgen kon om
+de aanklager van zijn kleinzoon te worden! &#8220;Och!&#8221; zeide hij eindelijk: &#8220;&#8217;k zie &#8217;t spoor heel biester. &#8217;k Zou zoo gern....
+moar, as&#8217;t buuten de schuld is. Och....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Hoor eens Wessels,&#8221; hernam de baron: &#8220;je weet wel dat ik je goed lijden mag; van lange praatjes houd ik niet, en daar ik
+begrijp dat er een warpunt in je rekening is, en omdat je oud bent, zoo zal ik ditmaal z&oacute;&oacute; komen&#8221; en de baron hield vijf uitgespreide
+vingers voor het aangezicht: &#8220;Maar,&#8221; vervolgde hij, met den vinger dreigende: &#8220;pas op dat het volgend halfjaar de pacht niet
+uitblijft, want ze is laag genoeg. Kun je naderhand van deze schuld wat afdoen, dan zul je niet in gebreke blijven, dat vertrouw
+ik. Dit echter ten slotte: Ben je te oud om te werken, of deugt je volk niet, dan is het beter dat je bij de diaconie gaat.
+Je kunt dan, ergens besteed, in rust je dagen eindigen, terwijl....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Moar, de.... jongens dan...!?&#8221; zei Wessels, die puur geschrokken was.
+
+</p>
+<p>&#8220;De jongens? De jongens?&#8221; hernam de baron: &#8220;A ja, je kleinzoons. Welnu, die zijn immers sterk, en goed voor hun brood. Ik....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Moar die kunnen bij mien....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nu ja,&#8221; viel de baron hem in de rede: &#8220;Ik spreek slechts voor &#8217;t geval dat het <span class="letterspaced">niet</span> goed gaat. We willen hopen; maar&#8212;verpachten en geen geld krijgen, dat gaat toch ook niet. Als ze hun <span class="pagenum">[<a id="pb39" href="#pb39">39</a>]</span>best doen blijft alles bij het oude.&#8212;Ben je in de assurantie?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;In de astransie....&#8221; herhaalde Wessels: &#8220;Joa b&#8217;ron, &#8217;k zal oe zeggen, &#8217;k zou wel ...&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nu, nu,&#8221; viel de steeds haastige baron weder in: &#8220;da&#8217;s ook jou zaak. Zie zoo, &#8217;t is uit de wereld, nietwaar? Vaarwel oudje,
+ik heb nog wat te doen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k Blief de b&#8217;ron.... meer as duuzendmoal verplicht. &#8217;k Zal wel.....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Best, best!&#8221; zei Van Sommer: &#8220;Pas maar op in &#8217;t vervolg. Dag Wessels.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;G&#8217;n oavend mienheer de b&#8217;ron,&#8221; en de oude man strumpelde in een, half blijde, half treurige stemming weer door de gang, aan
+welks einde Joapik wachtte om hem huiswaarts te geleiden.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Weder verliepen er drie dagen. De warmte bleef aanhouden. Wessels bleef krukkerig en strumpelig, en zat, wanneer hij niet
+te bed lag, uren lang in den leunstoel voor de huisdeur, en dacht.... oan allerlei, moar &#8217;t meist oan Frerik: dat de jong
+d&#8217;r nog niet weer was, moar toch ielken dag kos thuis kommen, en hoe hum dat heelegoar zou opfleuren.
+
+</p>
+<p>Wessels zat voor de deur; &#8217;t was omstreeks twee uren na den middag, en de oude man zag in de verte, dat de lucht wat begost
+te sm&ecirc;ren.<a class="noteref" id="xd0e1134src" href="#xd0e1134">10</a> &#8217;t Wier veul lochtiger. &#8217;t Woaren groote wolkkoppen, die kwoamen oanschuuven. In &#8217;t Zuud-Westen begost &#8217;t al te flitsen,
+en&#8212;&#8217;t rommelde ook al.
+
+</p>
+<p>Eindelijk vond Wessels het geraden um moar in huus te goan. Met behulp van Doortje, die op zijn roepen verscheen, begaf hij
+zich in de woning, en weinige minuten later woedde er boven het vreedzame dorp een hevig onweder. Bliksemschichten en donderslagen
+volgden elkander zonder tusschenpoozen op. Hoewel de zwakke grijsaard inwendig ontroerd was, zoo zocht hij zich om Doortjes
+wille toch goed te houden, en terwijl het meisje met de vurscheut veur &#8217;t gezicht in &#8217;en hoek zat, trachtte de oude haar met
+de woorden: &#8220;&#8217;t Is Gods weer, en ge meugt zoo bang niet w&ecirc;zen,&#8221; wat op te wekken; doch toen het langzamerhand zoo donker werd
+alsof het tegen den avond liep, en hij eensklaps een geluid vernam alsof de regendroppels, in steenen veranderd, al kletterende
+neervielen, en eenige glasruiten rinkelende naar binnen vielen, toen viel ook Wessels, met de kreten: &#8220;O God! da&#8217;s hoagel,
+doar geet&#8217;t, doar geet&#8217;t!&#8221; achterover in zijn ouden leunstoel.
+
+</p>
+<p>En ja&#8212;het was hagel, de voor den tabaksplanter zoo gevreesde <span class="pagenum">[<a id="pb40" href="#pb40">40</a>]</span>hagel geweest. Wel was er in H. veel gespaard gebleven dewijl de hagelbui in een schuine richting over het dorp getrokken
+was, doch de bouw van Wessels was geheel vernield.&#8212;Aan hinters en flinters, aan flarden en lompen lagen de straks nog zoo
+welige planten ter aarde.
+
+</p>
+<p>&#8220;Bezuuking, kastijing des Heeren!&#8221; zegt Evert de mulder. Ei zoo Evert, dan zou de Heere al heel onrechtvaardig moeten zijn,
+want Wessels geeft den keizer wat des keizers en Gode wat Gods is, en, <span class="letterspaced">h&#307;</span> werd bezocht terwijl gij uw gewas hebt behouden, en iedereen weet, hoe &#8217;t op den molen soms toegaat.
+
+</p>
+<p>De hagel in de tabak&#8212;&#8217;t is voor den planter een hartverscheurend gezicht! Daar ligt dan in weinige oogenblikken vernietigd
+wat zoovele droppelen zweets, zoovele zorgen vereischt heeft! Daar ligt dan &#8217;t bestaan van den ganschen jaarkring verdorven!
+Was het dan te verwonderen, dat de oude man een langen tijd schier bewusteloos voor zich uit bleef staren, verlaten als hij
+was, en bezocht, zoo <span class="letterspaced">zwaar bezocht</span> bovendien?
+
+</p>
+<p>Nog een geruimen tijd zat Wessels alzoo na den noodlottigen hagelslag, toen eensklaps de huisdeur werd geopend en een jongeling
+in soldatenpak het vertrek binnenkwam. Naar den haard&#8212;de gewone zitplaats des ouden mans&#8212;te zien; hem er ontdekkende, ijlings
+toe te snellen; de dorre handen met geestdrift te vatten en te drukken; zie, dat waren de bewegingen des jongelings, nog v&oacute;&oacute;r
+dat hij een woord kon spreken.
+
+</p>
+<p>&#8220;Grootvoader, mien beste, mien goeje, mien ouwe grootvoader!&#8221; riep hij eindelijk: &#8220;zeg dan; ge kiekt zoo roar, ken ie Frerik
+nietmeer?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Frerik! Frerik!&#8221; sprak de oude eindelijk, den jongen in het vreemde pak eenigszins verbluft aanziende: &#8220;Binde gij Frerik,
+mien jong, mien eenigste jong....? O ik dank oe, God! ik dank oe!&#8221; en de oude Wessels, geheel tot bewustzijn gekomen, kon
+eerst nu zijn gemoed ontlasten, en terwijl hij sterker beefde, drongen er tranen door de grijze wimpers, ditmaal van gemengde
+aandoening.
+
+</p>
+<p>Drie maanden waren er slechts sedert Freriks vertrek verloopen, doch <span class="letterspaced">veel</span> was er in dien tijd gebeurd, en veel was de grootvader verouderd. Freriks terugkomst evenwel scheen een nieuwe levensader
+bij den ouden man te hebben opgewekt.
+
+</p>
+<p>&#8220;O mien beste, mien allerbeste jong!&#8221; sprak hij eindelijk, terwijl hij met de mouw van &#8217;t wambuis zich de tranen van de kaken
+wischte: &#8220;&#8217;k zie zwoar en bang bezocht geworden; en, wat zal &#8217;t einde w&ecirc;zen....!?&#8221;
+
+</p>
+<p>Hierop volgde er van den oude een, dikwerf door Frerik afgebroken verhaal van &#8217;t geen er na zijn vertrek, met Bart en &#8217;t geld,
+bij den b&#8217;ron, met Doortje, en &#8217;s middags met de tabak gebeurd was, zoodat, toen hij ten slotte nogmaals de vraag uitte: &#8220;Wat
+zal &#8217;t einde w&ecirc;zen....?&#8221; hij den kleinzoon vragend bleef aanstaren, en de kleinzoon hem.
+
+</p>
+<p>Bart op den hoal; &#8217;t geld weg; &#8217;t geval met Door!!!....En de <span class="pagenum">[<a id="pb41" href="#pb41">41</a>]</span>tabak verhoageld....! Frerik wist niet, wat hem van dit alles het meest bekommerde; maar, toen hij nog een geruimen tijd gepeinsd
+en den dierbaren grootvader steeds geliefkoosd had, toen riep hij eindelijk;
+
+</p>
+<p>&#8220;God het mien geb&ecirc;jen verheurd. Hij het oe gespoard. Wat &#8217;r voorders is, Hij zal &#8217;t w&eacute;l moaken!&#8221; en, daar zijn hart naar de
+tweede huisgenoot verlangde, verliet hij, met de woorden: &#8220;&#8217;k Zie op stond weerum,&#8221; het vertrek, om Doortje op te zoeken.
+
+</p>
+<p>Doortje was in &#8217;t land. Zoodra het onweder bedaard was, had zij zich naar den verwoesten akker begeven, en zich met het breken
+der lompen bezig gehouden.<a class="noteref" id="xd0e1176src" href="#xd0e1176">11</a>
+
+</p>
+<p>Van Freriks terugkomst onbewust, had zij ijverig doorgewerkt, en, nu de avond begon te vallen, wilde zij zich juist gereed
+maken om het laatste breeksel naar de deel te brengen, toen eenig geritsel achter het boonenrijs hare aandacht trok.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was reeds te donker geworden om op eenigen afstand duidelijk iets te onderscheiden; en eerst toen de persoon, die het geritsel
+veroorzaakt had, het meisje genaderd was, en een welbekende stem haar, het: &#8220;Liefste Doortje,&#8221; toefluisterde toen ontstelde
+het meisje merkbaar, en liet zij den bos met lompen op den grond vallen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Vind ik je dan eindelijk eens alleen!&#8221; hernam de fluisterende stem van den jonker Van Sommer: &#8220;Je weet niet hoezeer ik er
+naar verlangd heb, je lief gezichtje eens weer te zien. Kom, ik heb je die grillen van laatst al vergeven. Trek toch dat handje
+niet terug....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Blief van mien af, of ik schraauw,&#8221; zei Doortje, sterk blozende, terwijl zij eenige schreden achteruit ging: &#8220;He&#8217;j &#8217;t niet
+geheurd wa&#8217;k lest zei, da&#8217;k van die fiene proat niks w&ecirc;ten wil.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Och! zet die malligheid toch uit &#8217;t hoofd,&#8221; hernam Alfred: &#8220;Wie drommel zal &#8217;t je kwalijk nemen dat je doet wat een jonker
+graag wil? Voor ditmaal &eacute;&eacute;n zoentje op je mollige lipjes lieve meid, en dan....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;En dan.... en dan....!&#8221; riep Doortje, bevende van kwaadheid, dewijl de onbezonnen knaap haar opnieuw zocht te vatten: &#8220;Geen
+&eacute;&eacute;n, zeg ik oe&#8212;al woar ie de keuning. Wie mein ie da&#8217;j veur hebt....?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar ik meen het zoo best lieve Doortje,&#8221; sprak Alfred weder: &#8220;Ik zei je immers dat ik het goed met je meen. Waarom wil je
+me niet hooren? Laat me nu toch even van je lief gezelschap profiteeren.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Proffeteeren of geen proffeteeren!&#8221; riep Doortje den jonker al weder ontwijkende: &#8220;&#8217;t Is schandelik, dat zoo&#8217;n veurnoam mins
+&#8217;en onneuzele dern leit te temtieren.&#8212;Wat denk ie dan toch?&#8221; vervolgde zij, daar zij de onedele bedoelingen des jonkers maar
+al te wel begreep, en, bij de invallende duisternis, aan het einde van den <span class="pagenum">[<a id="pb42" href="#pb42">42</a>]</span>eenzamen akker, niet zeer op haar gemak was: &#8220;Wat denk ie dan toch? Mein ie, da&#8217;k slecht genog zou w&ecirc;zen, um den jong ontrouw
+te zin, die&#8217;k <span class="letterspaced">joa</span> gezeid heb? Loat me met vr&ecirc;je noar huus goan, went d&#8217; ouwe Wessels zit allinnig, en ge kunt wel begriepen dawwe noa &#8217;t miseroabele
+ding met de tabak iens geheel niet op schik zin; &#8217;k zeg oe doarum n&oacute;g &eacute;ns, loat me met vr&ecirc;je!&#8221;
+
+</p>
+<p>Alfred scheen een oogenblik door de op overredenden toon gesproken woorden van het meisje tot betere gedachten te komen: doch,
+dat betere gevoel was spoedig onderdrukt, en Doortje nogmaals naderende, zocht hij haar opnieuw door de schoonste woorden
+voor zich te winnen; deed haar gevoelen, dat slechts &eacute;&eacute;n woord van hem aan zijn vader, den ouden Wessels van de plaats kon
+verjagen, te meer daar de tabak nu verhageld zijnde, hij niet zou kunnen voldoen; gaf tevens te kennen dat hij in staat was
+alles bij het oude te doen blijven; beweerde, dat een enkel zoentje, aan hem gegeven, den jongen dien ze lief had toch geen
+schade zou zijn, en besloot, terwijl hij een zwaargevulde beurs te voorschijn haalde en haar die met geweld in de hand drukte:
+&#8220;Zie, poezele Doortje, d&aacute;t kan de jonge Wessels niet geven; dat kan ik alleen....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;En d&aacute;t&#8212;en d&aacute;t&#8212;en d&aacute;t kan ik geven!&#8221; riep Doortje, terwijl zij met het uiteinde der lange beurs, waarin verscheidene rijksdaalders
+waren, den ondeugenden knaap eenige flinke slagen in het aangezicht toebracht. &#8220;Dat kan <span class="letterspaced">ik</span> g&ecirc;ven! Der&#8212;<a class="noteref" id="xd0e1207src" href="#xd0e1207">12</a> der&#8212;der&#8212;!&#8221; ging zij voort, terwijl de ombeursde rijksdaalders telkens met de tronie van den jonker in onzachte aanraking
+kwamen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Hou op! hou op!&#8221; schreeuwde Alfred: &#8220;Nijdige feeks, hou op! of anders....&#8221; Maar ja wel: Doortje vervolgde steeds den achteruittredenden
+jonker met het vreemde wapen, en gaf hem de volle laag op het aangezicht.
+
+</p>
+<p>Wij weten niet of de lezeresse de handelwijze van Doortje, ferm of nijdig zal noemen. Jufferachtig was het zeker niet; maar
+wij dienen te herinneren, dat Doortje, zooals wij haar in den beginne schetsten, geen stadsdame, maar slechts een eenvoudig
+boerenmeisje was, terwijl wij tevens, lieve lezeresse, niet gelooven, dat gij ooit in zulk een netelig perikel zult geweest
+zijn.
+
+</p>
+<p>Alfred, zoo op den voet gevolgd en zooveel mogelijk zijn aangezicht beschermende, kon, door de pijnlijke slagen aan het duizelen
+gebracht, geen bepaalde verdedigingshouding aannemen, en ongedacht in een greppel tusschen de tabakswallen tredende, viel
+hij achterover en lag er luid schreeuwende in de modder.
+
+</p>
+<p>Nu Doortje een zoo schitterende overwinning behaald had, en den jonker daar zoo ellendig liggen zag, nu kwam haar medelijdende
+aard toch boven, en de beurs naast hem werpende, zeide zij: &#8220;Zie zoo, nou hei&#8217;j genog; nou ku&#8217;j goan, moar a&#8217;j mien ooit weer
+oan &#8217;t lief komt, dan zu&#8217;j &#8217;t nog anders vuulen!&#8221;
+
+</p>
+<p>Alfred, ofschoon kreunende van pijn, zocht, door deze toespraak <span class="pagenum">[<a id="pb43" href="#pb43">43</a>]</span>tot bedaren gebracht, op de been te komen; en juist wilde Doortje, die den lompenbos inmiddels had opgeraapt, den weg naar
+huis inslaan, toen de woorden: &#8220;Door! Door! bin ie &#8217;t?&#8221; uit Freriks mond, haar van verrassing deden trillen.
+
+</p>
+<p>Frerik, de beminde, de goede Frerik, was terug; in zijne armen lag het hem trouw gebleven Doortje. Frerik lachte zenuwachtig;
+Doortje had geen woorden, en de jonker, nog versuft door de slagen, die ook zijn oogen hadden getroffen, zocht zich, scharrelende,
+uit de voeten te maken.
+
+</p>
+<p>Na eenig zwijgen&#8212;want zwijgen is veelal de tolk der eerste blijde aandoening des wederziens bij geliefden&#8212;volgde er een schielijk
+geuite verklaring van hetgeen er zooeven gebeurd was.
+
+</p>
+<p>Doortje beefde van overspanning, maar was toch verrukt haar Frerik weer te zien, en Frerik gloeide van verontwaardiging, maar
+vond dat Door de trouwste meid van de wereld was. Nadat er een oogenblik later een teedere omhelzing had plaats gehad, werden
+de jongelieden eensklaps gewekt, door een zuchtende stem in hunne nabijheid.
+
+</p>
+<p>&#8220;Help! help! ik ben zoo flauw!&#8221; klonk het uit Alfreds mond, en Frerik en Doortje liepen op de plaats toe, waar de jonker&#8212;voor
+hen door de duisternis onzichtbaar,&#8212;gestaan had, en waar Frerik hem nu, schier bewusteloos in zijn armen opving.
+
+</p>
+<p>Goede raad was duur. De jonker naar grootvaders woning te brengen, was niet raadzaam, daar de oude man maar ontstellen en
+de jonker later toch naar huis zou moeten gebracht worden. Hem dus terstond naar &#8217;t kasteel te geleiden, zou verreweg het
+beste zijn, en hoewel de jongelieden liever soamen noar huus hadden gekuierd, zoo oordeelden zij toch de kleine scheiding
+noodzakelijk en ging Frerik den jonker wegbrengen, terwijl Doortje den ouden man omtrent het lange uitblijven zou gaan geruststellen.
+
+</p>
+<p>Nadat Frerik den jonker had te huis gebracht, en den bediende, die de deur opende, de woorden: &#8220;Doar heij&#8217;m weerum die &#8217;en
+onneuzele dern wou verstrikken,&#8221; had toegevoegd, liep hij zoo hard als hij loopen kon, naar de grootvaderlijke woning, en
+vond er de twee menschen bijeen die hem zoo dierbaar waren.
+
+</p>
+<p>Wij zullen de gesprekken niet opteekenen, die nog dien zelfden avond in Wessels woonkamer gevoerd werden. De oude Arie, die
+anders suf en dof, nu&#8212;in weerwil van de verpletterende gedachte aan den hagelslag,&#8212;door de terugkomst van den geliefden kleinzoon
+als herboren scheen, bespeurde maar al te duidelijk, dat Frerik en Doortje elkander dikwijls aanzagen, zooals hij zien zoalige
+Wimpke, toen ze verkeerden, ook dukkels had oangezien; en vraagde ten slotte, of &#8217;t al meines geworden was? En, na Freriks
+antwoord: &#8220;As grootvoader &#8217;t goed nuumt en God ons de kans g&ecirc;ft,&#8221; stak de oude Wessels de vermagerde hand uit, en zei met
+bevende lippen: &#8220;Dan zal &#8217;t z&oacute;&oacute; w&ecirc;zen, as God wil. <span class="letterspaced">Ik</span> z&ecirc;gen oe!&#8221;
+
+</p>
+<p>Het was een aandoenlijk en roerend gezicht, de goede weezen bij des ouden stoel te zien nederknielen, terwijl hij nogmaals
+de woorden sprak: &#8220;Ik z&ecirc;gen oe!&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb44" href="#pb44">44</a>]</span></p>
+<p>Maar, de tijdsomstandigheden waren droevig, en, gaf God de kans niet, dan was &#8217;t &#8217;en treurig verschiet.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>De nacht na den dag, die door zooveel verschillende aandoeningen was gekenmerkt, werd in een gewenschte rust doorgebracht.
+Den volgenden morgen waren de jongelieden reeds vroegtijdig bij de hand; de oude man sliep wat langer; en, na het drinken<a class="noteref" id="xd0e1250src" href="#xd0e1250">13</a>, toen Wessels was opgestaan, begaf hij zich, door Frerik en Doortje ondersteund, naar den berooiden akker om de verwoesting
+in oogenschouw te nemen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat God duut, is welgedoan!&#8221; sprak Arie toen hij in zijn woning terugkwam, maar, bedremmeld bleef hij staan, en ook de jongelieden
+zagen vreemd op, toen zij bij hun binnentreden den baron Van Sommer, met den jonker in de woonkamer ontdekten.
+
+</p>
+<p>Vreemd zagen zij op, de drie brave menschen. Wessels begreep niet, wat hij van dit bezuuk most denken. Frerik zag in, dat
+het er nou op oan kwiem, um,&#8212;zoo neudig,&#8212;Doortjes recht te verdeidigen; en Doortje bemerkte met schrik, dat de jonker blauw
+en bont in &#8217;t gezicht, en &#8217;t linkeroog zoo g&ecirc;l as saffroan was. Juist wilde zij, daar een hoog rood hare wangen kleurde, zich
+ongemerkt verwijderen, toen de woorden van den baron: &#8220;Blijf, meisje!&#8221; haar dien aftocht belette.
+
+</p>
+<p>Wessels heette den baron welkom; vernam met een trillende stem naar zijne gezondheid, en na het: &#8220;Heel w&eacute;l,&#8221; van den adellijken
+bezoeker, gaf deze den oude door een gebaar te kennen, dat hij plaats zou nemen,&#8212;waaraan Wessels voldeed&#8212;en met de woorden:
+&#8220;De jonker heeft iets te zeggen,&#8221; stak hij zijne handen in de broekzakken, wierp het hoofd achterover, en zag naar den berookten
+zolder.
+
+</p>
+<p>Pauze.
+
+</p>
+<p>&#8220;Komt er wat....!?&#8221; roept de baron eindelijk, zonder van houding te veranderen.
+
+</p>
+<p>Weder een kleine pauze. Wessels en Frerik begrijpen niet wat er komen moet. Doortje wenscht zich&#8212;vuurrood geworden&#8212;desnoods
+in de m&ecirc;ltrog<a class="noteref" id="xd0e1265src" href="#xd0e1265">14</a>. De baron schijnt den zolder al zeer zwart te vinden; het is alsof zijn oogen dien weerspiegelen; en Alfred&#8212;hij kucht, bevoelt
+zijn gemarmerd aangezicht, maar zegt toch ten laatste, hoewel bijna onverstaanbaar:
+
+</p>
+<p>&#8220;Nu ja dan: wij zijn hier gekomen&#8212;om....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Jij bent hier gekomen!&#8221; roept de baron: &#8220;Spreek wat harder!&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb45" href="#pb45">45</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Ik ben hier gekomen,&#8221; herneemt Alfred kuchende: &#8220;om.... om.... het meisje, dat ik gisteravond.... heb ontmoet....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Met verkeerde oogmerken heb opgezocht!&#8221; roept de baron, verbeterend.
+
+</p>
+<p>&#8220;Heb opgezocht,&#8221; herhaalt de jonker, en gaat voort: &#8220;te betuigen.... dat ik haar vergeven heb....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced">Vergeven heb!?</span>&#8221; schreeuwt de baron weder, zoodat de oude man er van schrikt: &#8220;Hoe is het vlegel! hou-je me voor den gek?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik meende.... ik meende papa,&#8221; hervat Alfred: &#8220;dat ik het meisje om vergeving....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced">Nederig!</span>&#8221; verbetert de baron.
+
+</p>
+<p>&#8220;Nederig om vergeving vraag,&#8221; vervolgde Alfred: &#8220;voor het leed... dat ik haar heb aangedaan.... Ik....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Vlug wat!&#8221; zegt de baron.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik beschouw de slagen als een geringe straf,&#8221; gaat de jonker voort: &#8220;en mag van geluk spreken dat... de.... minnaar van....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Van het <span class="letterspaced">zedige</span>, <span class="letterspaced">trouwe</span>, <span class="letterspaced">brave</span> meisje mij niet voor altijd genoeg heeft gegeven!&#8221; vult de baron de rede aan: &#8220;Vlug, vlug wat zeg ik je, of we zitten hier
+uren lang.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t Is dus mijn wensch,&#8221; spreekt Alfred weder: &#8220;dat hij die mij spaarde, met het meisje....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Zeg dan toch: met het <span class="letterspaced">zedige</span>, <span class="letterspaced">trouwe</span> meisje,&#8221; roept de baron nogmaals, terwijl hij den jonker gebiedend aanziet, en daarna zijn vorige houding herneemt.
+
+</p>
+<p>&#8220;Met het zedige, trouwe meisje gelukkig zal zijn; en ik wil dus...&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Hoewel ik voornemens was,&#8221; valt de baron weder in: &#8220;om den goeden naam van dit huisgezin te bekladden, en den thans door
+hagelslag bezochten planter met de zijnen&#8212;ofschoon mijn vader de verhagelden ditmaal een gedeelte van hun pacht wilde kwijtschelden&#8212;door
+valsche redenen aan den dijk te jagen, zoo wil ik echter.... Ga voort, ga voort!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Zoo wil ik,&#8221; begint Alfred weder, die zich inmiddels op de Mookerheide wenscht: &#8220;zoo wil ik, tot inkeer gekomen, mijne dwaling....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced">Fielter&#307;!</span>&#8221; schreeuwt de baron.
+
+</p>
+<p>&#8220;Mijne.... fiel.... terij,&#8221; hervat Alfred: &#8220;trachten goed te maken, en bied dus het door mij beleedigde meisje....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Kom naderbij, Mie, Trijntje, of hoe je heeten moogt,&#8217; valt de baron weder in, terwijl hij Doortje aanziet.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ze heit zooveul as Doortje, za&#8217;k moar zeggen,&#8221; merkt Frerik aan.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ga voort, knaap, ga voort,&#8221; zegt de baron tot zijn zoon: &#8220;maar spreek bepaald!&#8217;&#8221;
+
+</p>
+<p>Doortje treedt nader, en Alfred gaat voort:
+
+</p>
+<p>&#8220;Om zoo mogelijk alles goed te maken, bied ik u, met opoffering van een lang gewenscht rijpaard, de gelden aan die ik daarvoor
+ontvangen had.&#8212;Zie hier Doortje,&#8221; besluit hij, terwijl hij een portefeuille uit den zak haalt, en er eenige banknoten uitnemende,
+ze met bevende handen voor haar op de tafel legt: &#8220;Zie hier drie honderd vijf en zeventig gulden. Ze zijn voor u, en voor
+hem dien <span class="pagenum">[<a id="pb46" href="#pb46">46</a>]</span>gij lief hebt. Ik hoop dat gij ze zult willen aannemen. Vergeef mij beiden wat ik misdreef, en&#8221;&#8212;hij wendt zich tot zijn vader,
+terwijl eenige tranen hem langs de geteisterde wangen biggelden&#8212;&#8220;en... papa, u vergeeft mij nu &oacute;&oacute;k nietwaar? Ik heb gedaan
+wat u ge&euml;ischt hebt. Zeg dan, is alles vergeven en vergeten?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Als de partijen tevreden zijn,&#8221; antwoordt de baron: &#8220;dan zeg ik fiat! Hoe is het oudje, hoe is het Roos of Doortje? En jij
+man, met de glimmende knoopen&#8221;&#8212;Frerik heeft de soldatenjas nog aan&#8212;&#8220;hoe is het, ben jij ook tevreden?&#8221;
+
+</p>
+<p>De oude Wessels, die wat erg vergeetachtig is, heeft de zaak maar half begrepen, en zegt alleen: &#8220;&#8217;t Is &#8217;en ding, &#8217;t is &#8217;en
+ding!&#8221;
+
+</p>
+<p>Doortje durft den mond niet openen, en Frerik, die toch wat antwoorden moet, zegt: &#8220;Moar da&#8217;s al te arg; da&#8217;s al te arg! We
+zin d&#8217;r al lang niet kwoad meer um. &#8217;t Was van den jonker zoo slecht niet gemeind; neen, loat &#8217;m &#8217;t geld moar houwen, &#8217;t zou
+als te, <span class="letterspaced">als t&eacute;</span> vrindelik zin.
+
+</p>
+<p>&#8220;Daarover niet meer,&#8221; hervat de baron opstaande: &#8220;als jelui tevreden bent, is het goed. &#8217;t Is een zakduitje voor &#8217;t huwelijk.
+En oudje,&#8221; vervolgt hij tot Wessels: &#8220;ik schonk aan de twee andere verhagelde pachters twee derden van de pacht kwijt, ik
+doe &#8217;t ook jou, maar denk in &#8217;t vervolg aan de <span class="letterspaced">assurantie</span>. Vaartwel vrienden, als je trouwt, dan kun je de kleine vlag op &#8217;t kasteel laten halen. Kom Alfred.&#8212;Goejen dag!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Goejen dag,&#8221; zegt ook Alfred, en mede opstaande vertrekt hij met zijn vader, die hem buiten de woning de hand drukt en over
+het geval nooit meer zal spreken.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Wessels de oude, en Wessels de jonge, waren als Doortje, door het voorgevallene z&oacute;&oacute; verbluft&#8212;dat ze elkander een geruimen
+tijd verbaasd bleven aanstaren. Eindelijk echter liep het meisje, door Frerik gevolgd, ter deure uit, om den b&#8217;ron en den
+jonker duuzend, duuzend moalen te bedanken; maar, toen ze buiten kwamen, waren de heeren reeds lang uit het gezicht, en keerden
+de jongelieden dus naar binnen terug, waar ze elkander in de armen vielen, en kusten dat het een lust was.
+
+</p>
+<p>Weinige weken later, toen alles geschikt was&#8212;want bij de boeren gaat zoo iets meestal vlug in &#8217;t werk,&#8212;waren de weezen bruid
+en bruidegom. De kleine vlag van &#8217;t kasteel wapperde langs de wijnrank, die den voorgevel der kleine woning omringde.
+
+</p>
+<p>Wessels, de oude, was wel wat sufferig, maar deelde toch in de vreugde zijner kleinkinderen. Frerik en Doortje waren meer
+dan gelukkig.&#8212;En Bart? Ja Bart <span class="letterspaced">was</span> weg en <span class="letterspaced">bleef</span> weg.
+
+</p>
+<p>Maar, toen Doortje, ruim een jaar later, met een bloeiend knaapje op den schoot naast grootvader aan den haard zat, en Frerik
+met <span class="pagenum">[<a id="pb47" href="#pb47">47</a>]</span>de blijde tijding van de deel was gekomen dat de tabak allenmoal best binnen was, toen werd, weinige oogenblikken later, de
+voordeur der woning geopend, en trad er een bediende in sierlijke livrei binnen&#8212;nog mooier dan die van den b&#8217;ron&#8212;en viel met
+de woorden: &#8220;Grootvader, grootvader, ken je Bart nog?&#8221; voor den ouden man neder.
+
+</p>
+<p>Ja, &#8217;t was Bart. Met woorden, getuigende van oprecht berouw, bad hij om vergiffenis voor het kwaad, dat hij gepleegd en het
+leed dat hij veroorzaakt had; verhaalde later omstandig zijn misdrijf; hoe hij, nadat het geld spoedig was verteerd geweest,
+een heerendienst had gezocht en bekomen, terwijl hij nu het ontstolene terugbracht in de hoop dat hij de gevraagde vergiffenis
+zou erlangen. En de oude man drukte den verloren kleinzoon aan zijn hart, en liet nog dien zelfden avond den vetsten haan
+slachten umdat&#8212;joa umdat God hum zoo mild beweldoajigd had; en alles ten beste geschikt en gez&ecirc;gend had.
+
+</p>
+<p>En Alfred&#8212;van zijne blauw- en bontheid in het gelaat en van zijn gele oogen is niets meer te zien, en&#8212;juist heden heeft Doortje
+gehoord dat de jonker met &#8217;en mooie freule uut stad geet trouwen, &#8217;en heele mooie, die geld genog voor twintig riepeerden
+het.
+
+
+
+
+<span class="pagenum">[<a id="pb48" href="#pb48">48</a>]</span></p>
+<div class="footnotes">
+<hr class="fnsep">
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e620src" id="xd0e620">1</a></span> Tot naricht van den lezer dient, dat hier van den tabaksbouw sprake is. De bladeren van de tabaksplant worden in drie hoofdsoorten
+verdeeld, te weten: zandgoed, aardgoed en bestgoed. Nadat de bladeren op gezette tijden gebroken zijn, worden ze in de schuren
+gebracht en daar gesneden&#8212;dat is, men snijdt met een fijn mesje een kerf door den rug van het blad&#8212;om ze aan lange stokken,
+de zoogenaamde spijlen, te kunnen rijgen, waaraan ze gedroogd worden. De tabak vereischt een zorgvuldige behandeling, en van
+de juiste sorteering, zoowel als van de rechte verzorging der drogende bladeren, in de meest hooge schuren, hangt veelal het
+welgelukken van den tabaksbouw af.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e728src" id="xd0e728">2</a></span> Tabaksbreken.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e747src" id="xd0e747">3</a></span> Zwak.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e790src" id="xd0e790">4</a></span> Niets.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e813src" id="xd0e813">5</a></span> Zoo op stond, op het oogenblik.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e827src" id="xd0e827">6</a></span> Geen lust, geen zin.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e846src" id="xd0e846">7</a></span> Plank of boom die over eene sloot ligt.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e856src" id="xd0e856">8</a></span> <span class="letterspaced">Swiet slaan</span>: wind maken; van <i>suite</i>, groot gevolg van bedienden houden<span class="corr" id="xd0e863" title="Niet in bron">.</span></p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e998src" id="xd0e998">9</a></span> Valt<span class="corr" id="xd0e1000" title="Niet in bron">.</span></p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e1134src" id="xd0e1134">10</a></span> Sm&ecirc;ren: bewolkt worden.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e1176src" id="xd0e1176">11</a></span> De lompen zijn de bladen, die, zwaar beschadigd, nog slechts een geringe waarde bezitten.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e1207src" id="xd0e1207">12</a></span> Daar<span class="corr" id="xd0e1209" title="Niet in bron">.</span></p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e1250src" id="xd0e1250">13</a></span> Ontbijten.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e1265src" id="xd0e1265">14</a></span> Bak, waarin het meel tot deeg wordt bewerkt.
+</p>
+</div>
+</div>
+<div id="reisgerrit" class="div1"><span class="pagenum">
+[<a href="#toc">Inhoud</a>]
+</span><h2 class="normal">De reis van Gerrit Meeuwsen en zien zeun noar de Amsterdamse karmis.</h2>
+<p>Stil&#8212;het begint aandoenlijk: &#8217;t Is negen uur in den avond. Gerrit zit met z&#8217;n Griet en z&#8217;n zeun Gijs bij &#8217;t vuur, en zeggen
+met hun drie&euml;n&#8212;niets.
+
+</p>
+<p>Griet veegt met haar voorschoot een traan weg.
+
+</p>
+<p>&#8220;Moar bi&#8217;j dan nou gek?&#8221; zegt Gerrit: &#8220;Zit j&#8217;aweer te grienen? &#8217;t is dan krek of we de wereld uutgoan.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;De wereld neen, de wereld niet,&#8221; zucht Griet, &#8220;moar &#8217;t darp toch: en dan de lokkemetief&#8212;de lokkemetief! Meister zei lest
+nog dat ze zoo kolderig woaren, en tegenswoordig toezoers en altied uit den weg sprongen. Ik kan d&#8217;r van iesden.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Meister is &#8217;en gek en gij bint zoo wies as de rest,&#8221; hernam Gerrit: &#8220;Loaten ze oe niks verdinksen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;En de kranten,&#8221; hernam Griet, &#8220;of &#8217;t doar niet in steet; &#8217;t is &#8217;en ding! &#8217;en mins is toch &#8217;en mins!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nou, m&#8217;n goeje ouwe Griet,&#8221; zei Gerrit, &#8220;loawwe ons nou niet veralteresieren; &#8217;t is bepoald en we kunnen nou niet meer &#8217;t
+huus blieven. Domenei he&#8217;k &#8217;t gezeid, de meister &oacute;&oacute;k; op &#8217;t kast&ecirc;l he&#8217;n ze m&#8217;allemoal &#8217;en goeje ries gewunst, dus, lig nou
+niet te lamentieren. Moak de wrungel maar verdig, went v&eacute;ur vieren mowwe al vort.&#8221;
+
+</p>
+<p>Griet keek niet zeer vroolijk: dat woordje &#8220;ouwe&#8221; had haar maar half bevallen:&#8212;vier en vieftig, op &#8217;t best van &#8217;t l&ecirc;ven!&#8212;En
+dan die lokkemetief, en allerhande verzuukingen op de Amsterdamse karmis! Gijs most ook al mee; en wat zouwen de wammissen
+en de boksen en de nije leerzen d&#8217;r vertrampenierd uutzien as ze weer thuus kwiemen, <span class="letterspaced">as</span>.... ze weer &#8217;t huus kwiemen! Die lokkemetief! die lokkemetief! die lokkemetief!!!
+
+</p>
+<p>Gijs had den heelen tijd in &#8217;t vuur zitten pinkoogen. &#8217;t Was net asof ie wat op de l&ecirc;ver had, moar &#8217;t kwiem d&#8217;r niet toe.
+Eindelijk toen de wrungel met brood gereed stond, keek hij zijn vader vragende aan, en zei: &#8220;ik zou wel is....&#8221;
+
+</p>
+<p>Gerrit scheen het niet gehoord te hebben, althans er kwam geen antwoord.
+<span class="pagenum">[<a id="pb49" href="#pb49">49</a>]</span></p>
+<p>Gijs grinnikte, streek zich over &#8217;t haar; beschouwde toen het werktuig, waarmee hij die daad had verricht, en zei wat harder:
+&#8220;&#8217;k Zou wel is....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat?&#8221; vroeg Gerrit.
+
+</p>
+<p>&#8220;Mijntje,&#8221; zei Gijs, terwijl hij bukte om iets op te rapen, waardoor hem zeker &#8217;t bloed zoo naar &#8217;t voorhoofd liep.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat zou die, Gijske?&#8221; vroeg de moeder.
+
+</p>
+<p>&#8220;Och! zie je, die weet &#8217;r nog niks af.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Da &#8217;j mee goat?&#8221; vraagde Gerrit.
+
+</p>
+<p>&#8220;Neen,&#8221; antwoordde Gijs.
+
+</p>
+<p>&#8220;He&#8217;k van m&#8217;n l&ecirc;ven!&#8221; hernam Gerrit.
+
+</p>
+<p>&#8220;Och! joa, zie, weet je voader... &#8217;k was zoo benauwd dat ze beduusd zou zin,&#8221; zei Gijs weder, en besloot: &#8220;&#8217;k Zou wel is &ecirc;fkes
+noar &#8217;t darp willen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;En de wrungel steet al op toafel!&#8221; sprak Meeuwsen: &#8220;He&#8217;k ooit zoo&#8217;n jong!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Za&#8217;k moar?&#8221; zei Gijs met een innemend gezicht.
+
+</p>
+<p>&#8220;In &#8217;en kertier weerum,&#8221; beval de vader.
+
+</p>
+<p>&#8220;In &#8217;en kertierke,&#8221; zei de zoon, en opstaande trok hij de klompen aan; sloeg de pet in den nek, verliet de woning, en liep&#8212;noar
+Mijntje.
+
+</p>
+<p>Onder &#8217;t loopen had Gijs besloten om bij Mijn moar met de deur in huus te vallen; en toen hij dus bij oom Kresel de kamer
+binnentrad, sprak hij tot het vereenigde gezin een: &#8220;G&#8217;en oavend!&#8221; en zich voor Mijntje plaatsende, vervolgde hij in &eacute;&eacute;nen
+adem: &#8220;Mijn, &#8217;k goai mergen met voader noar d&#8217; Amsterdamse karmis, &#8217;k kom oe g&#8217;en dag zeggen, &#8217;k zal wat veur oe meebrengen,
+heur ie.&#8221;
+
+</p>
+<p>Mijntje had het duidelijk gehoord, en Kresel met de vrouw en de andere dochters, en de drie zoons, en de meiden en knechts
+allemaal, misschien ook de keeshond, die bij &#8217;t vuur lag, went die brak &#8217;t stilzwiegen af, en begos te brommen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Noar de karmis!&#8221; zei de oom.
+
+</p>
+<p>&#8220;Noar de Amsterdamse karmis!&#8221; zeiden ze allen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Joa,&#8221; hernam Gijs, en dan op &#8217;t zulver harlozie ziende: &#8220;Negen zin d&#8217;r al um.
+
+</p>
+<p>&#8220;W&acirc;blief?&#8221; zei Kresel.
+
+</p>
+<p>&#8220;k Heb moar een kertierke de tied,&#8221; zei Gijs &#8220;en dus mo&#8217;k oe g&#8217;n dag zeggen; sloap wel!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Moar jong,&#8221; zei Mijntje, die wezenlijk beduusd was geworden, &#8220;ie noar de karmis! en &#8217;t mot &#8217;r zoo schuins heergoan, zooas
+Jan Peter wel het gezeid.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Dat duut &#8217;t!&#8221; zei Jan Peter die knecht was, en &#8217;en pik koolslaai zat te bekijken v&oacute;&oacute;r hij dien innam: &#8220;Schouw geet &#8217;t &#8217;r
+heer, dat versmeer ik oe.&#8221;&#8212;De spreker zweeg, de mond was gestopt.
+
+</p>
+<p>&#8220;Voader is &#8217;r bij,&#8221; zei Gijs geruststellend: &#8220;Nou Mijn, Atjuus, &#8217;k mot vort!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8217;t Scheen wel of Mijn, die er voor een boerin lang niet slecht uitzag, van den slungel hield.
+
+</p>
+<p>&#8220;d&#8217; Amoer ziet sch&ecirc;l,&#8221; had Jan Peter dukkels gezeid,&#8212;blind <span class="pagenum">[<a id="pb50" href="#pb50">50</a>]</span>had ie altied zoo&#8217;n averechts woord gevonden: &#8220;A&#8217;j blind bint,&#8221; zei Jan Peter, &#8220;dan zie je niks, en ku&#8217;j nooit geen sjeniejigheid
+in &#8217;en ander kriegen.&#8221;
+
+</p>
+<p>Of Mijn nu op dit punt sch&ecirc;l zag, weten wij niet, maor, ze vond Gijs wel &#8217;en slungel en soms oakelik bleu, moar, &#8217;t was hoar
+n&ecirc;f, en hie meinde &#8217;t zoo best, en ze vond &#8217;m nog zoo min niet, en,&#8212;maar dit is nu niet bekend of ze &#8217;t gedacht heeft&#8212;hij
+was de eenige zeun van eum Meeuwsen: &#8217;en groote boerderij, en <span class="letterspaced">sch&#307;ven</span>! doar wist &#8217;t heele darp van te proaten; wel viermoal zooveul as hoar voader, en&#8212;d&aacute;t most nog in zessen.
+
+</p>
+<p>Mijntje scheen dan van Gijs te houden, want ze dee krek as moeder Meeuwsen had gedoan; ze begost grienerig in de eugskes te
+worden, en er viel spoedig een zilte traan in de koolslaai, die ze, toen Gijs binnenkwam, van zins was gew&ecirc;st te verorberen,
+en ze zei niks as: &#8220;Gijs!&#8221;
+
+</p>
+<p>En Gijs werd ook aangedaan, en stelde haar gerust met de woorden: &#8220;&#8217;t Is niks.&#8221;
+
+</p>
+<p>En Mijntje zei weer: &#8220;A&#8217;j moar gezond blieft!&#8221;
+
+</p>
+<p>Gijs hoopte dit ook en&#8212;keek op &#8217;t harlozie.
+
+</p>
+<p>&#8220;As je&#8212;me&#8212;moar&#8212;niet&#8212;verg&ecirc;t,&#8221; hikte Mijntje.
+
+</p>
+<p>&#8220;Neen verechtig niet,&#8221; betuigde Gijs.
+
+</p>
+<p>&#8220;D&#8217;r zin d&#8217;r doar zoo veul,&#8221; zei Mijntje, waarschijnlijk met het oog op hare sekse.
+
+</p>
+<p>&#8220;Joa,&#8221; knikte Gijs toestemmend; en nogmaals op &#8217;t horloge ziende: &#8220;&#8217;k Mot vort! G&#8217;en oavend soam.&#8212;Nou, Mijn, houd oe kerstand.&#8221;
+
+</p>
+<p>Schuw keek de minnende jongeling in &#8217;t rond, en wilde reeds vertrekken, toen zijn uitverkorene opstond, naar hem toekwam,
+heel dicht&#8212;en&#8212;de aanwezigen hoorden een tamelijk hard, sjilpend, sissend of smakkend geluid, zoo bijna als waarop de lieve
+muschjes ons soms vergasten, waarna hij besloot: &#8220;Nou Mijn atjuus<span class="corr" id="xd0e1484" title="Niet in bron">,</span> overmergen zin we d&#8217;r weer!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8217;t Horloge was weer in &#8217;t vest, en de eigenaar op weg, noar &#8217;s voaders huus woar ie bek-af oankwiem.
+
+</p>
+<p>Meeuwsen, met de vrouw, de meiden en de knechts, zaten al aan de wrungel met brood en koffie toen Gijs binnentrad.
+
+</p>
+<p>Na den maaltijd was er nog al &#8217;t een en ander te bepraten.
+
+</p>
+<p>Kees, een der knechts, zou um vier uur met &#8217;t kerreke kloar zin, um den boer en zien zeun noar &#8217;t stoarsion op de V&ecirc;luw te
+voaren.
+
+</p>
+<p>Moeder Grietje pakte pruttelende den boerenreiszak met &#8217;t zilveren slot, en Gerrits laatste woorden waren voor dat hij insliep:
+&#8220;Neen, dat wi&#8217;k d&#8217;r ook is van hebben; &#8217;k zie <span class="letterspaced">overal</span> gew&ecirc;st&#8212;in Oarem, in Nimw&ecirc;gen, in Zutfen, <span class="letterspaced">overal</span>! moar in Amsterdam&#8212;neen! dat spul wi&#8217;k ook is zien.&#8221;
+
+</p>
+<p>Wat er &#8217;s nachts gedreumd wier!?&#8212;We weten het niet.
+<span class="pagenum">[<a id="pb51" href="#pb51">51</a>]</span></p>
+<p>Den volgenden morgen, reeds om vier uren, zaten Gerrit Meeuwsen en zien zeun op &#8217;t kerreke, woarmee <span class="corr" id="xd0e1508" title="Bron: Gijs">Kees</span> de knecht ze noar &#8217;t stoarsion op de V&ecirc;luw zou voaren. &#8217;t Goeng alles opperbest, en alschoon Meeuwsen erst wel wat stroef
+keek, umdat &#8217;t toch roar was zoo van &#8217;t vee en van &#8217;t wief af te goan;&#8212;toen &#8217;t zunneke opdook toen stak ie zien piepke op
+en keek weer frisscher,
+
+</p>
+<p>Toen Gijs zien voader &#8217;t piepke zag opst&ecirc;ken en dampen, toen stak ie &oacute;&oacute;k zien piepke op, en&#8212;dampte. W&oacute;ar de rook bleef dat
+begreep ie niet recht.
+
+</p>
+<p>Straks zonder ongelukken aan de overzij der rivier, en nog later aan het kleine spoorwegstation op den hoogen berg gekomen,
+was &#8217;t Meeuwsen weer roar, en had ie wel weerum willen keeren.... Moar, allo! kerrazie! En bij &#8217;t afstappen gaf ie &#8217;t peerd
+heel monter &#8217;en klap op de bil, en Kees &#8217;en hand ten afscheid.
+
+</p>
+<p>En Gijs....? Gijs dee krek as voader, en &#8217;en oogenblikske loater stapte Gerrit met Gijs&#8212;die den zak droeg&#8212;&#8217;t stoarsion binnen.
+
+</p>
+<p>&#8220;G&#8217;en merrege,&#8221; klonk het duo van vader en zoon.
+
+</p>
+<p>&#8220;Goeje morrege, vrindjes,&#8221; was het bescheid van den stationsklerk, die aan een tafel zat te cijferen.
+
+</p>
+<p>Meeuwsen trok de wanten uit, haalde het dubbelgekaste uurwerk uit den zak en zei:
+
+</p>
+<p>&#8220;Zou &#8217;t zoo um de tied zin dat de spoorweg kommen mot?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Da&#8217; wee&#8217;k niet,&#8221; antwoordde Gijs, die meende dat voader &#8217;t hum vroeg.
+
+</p>
+<p>De klerk, &#8217;en vriendelijk mensch, begreep dat de vraag tot hem gericht was en zei:
+
+</p>
+<p>&#8220;Ha vrindje, je wilt zeggen de <span class="letterspaced">spoortrein</span>; ja! dat zal zoo omme de tijd heenloopen. Weet je, nog een dertien, veertien, vijftien minuutjes. Waor gaat de reis heen?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Noar Amsterdam,&#8221; antwoordde Meeuwsen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Amsterdam derde klasse?&#8221; vraagde de klerk.
+
+</p>
+<p>&#8220;Darde klas, wat zou dat?&#8221; zei Gerrit.
+
+</p>
+<p>&#8220;Drie klassen, vrindje,&#8221; hernam de klerk: &#8220;Eerste, tweede en derde; de eerste is het duurst, de tweede middelmatig en de derde
+het goedkoopst.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Dan za&#8217;k van de darde niet gediend w&ecirc;zen, en van de tweede ook niet,&#8221; hernam Gerrit, &#8220;&#8217;k zit bie ons ien de kark ook in de
+erste bank, want ik zie zooveul as karkmeister.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;In de eerste klasse!?&#8221; zei de klerk verwonderd.&#8221; Maar..... weet je....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Dat kan mien niet sch&ecirc;len! Ik wil &#8217;t er nou van hebben, heur ie!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nou &#8217;t is mij wel,&#8221; zei de klerk, en hij stond op, ging naar &#8217;t hok der kaartjes, stempelde er twee en beurde het geld van
+den rijken boer.
+
+</p>
+<p>&#8220;De spoor, Heere!&#8221; riep nu eensklaps de klerk, die met de vijftien minuutjes wat ruim gerekend had.
+
+</p>
+<p>Gerrit en Gijs&#8212;de laatste met den reiszak&#8212;stormden, door den klerk gevolgd, naar buiten. De trein, die naderde, scheen den
+reizigers hoe langer zoo grooter te worden, en, toen hij hen genaderd <span class="pagenum">[<a id="pb52" href="#pb52">52</a>]</span>was, deden vader en zoon onwillekeurig een schrede achterwaarts.
+
+</p>
+<p>Gerrit en Gijs wisten niet recht wat er met hen voorviel; maar toen zij hun bezinning herkregen&#8212;want de wind sneed hun scherp
+in &#8217;t aangezicht&#8212;zagen zij zich in een wagen geplaatst, die den wind aan alle kanten den vrijen doortocht liet, en waarin
+behalve zij, slechts twee passagiers gezeten waren.
+
+</p>
+<p>&#8220;Slechte woar veur &#8217;t geld,&#8221; bromde Gerrit.
+
+</p>
+<p>&#8220;Nou, kom dan hier zitten.&#8221; riep &eacute;&eacute;n der medereizigers, die aan de overzijde der boeren achteruitreed: &#8220;Hier zit uwe op de
+eerste bank achteruit.&#8221;
+
+</p>
+<p>Gerrit zag zijn zoon aan, en beiden strompelden door den schokkenden wagen naar de andere zij, en namen die eerste plaatsen
+in bezit.
+
+</p>
+<p>&#8220;Da&#8217; sch&ecirc;lt &#8217;en boel!&#8221; zei Gijs, wiens huid naar &#8217;t vel eener geplukte kip geleek.
+
+</p>
+<p>&#8220;Da&#8217; duut &#8217;t!&#8221; zei Meeuwsen: &#8220;Neen ien die darde klas doar is &#8217;t urn te krepieren.&#8221;
+
+</p>
+<p>Na eenige minuten sporens verscheen er een conducteur;&#8212;vanwaar, begreep Gerrit noch Gijs&#8212;en vroeg aan de boeren:
+
+</p>
+<p>&#8220;Heeren waarheen?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nou, <span class="letterspaced">Heeren</span>,&#8221; zei Gerrit, &#8220;dat kan wel minder.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Boeren dan,&#8221; hernam de conducteur, &#8220;waarheen?&#8221;
+
+</p>
+<p>Meeuwsen vond de mins onwell&ecirc;vend, en zei:
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik en mien zeun noar Amsterdam.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Kaartjes zien,&#8221; hernam de conducteur.
+
+</p>
+<p>Meeuwsen begon te zuuken, te zuuken.... &#8220;&#8217;k Het ze toch zoo best geburgen,&#8221; zei hij, alle zakken doorzoekende.
+
+</p>
+<p>&#8220;Nou laat maar zitten,&#8221; hernam de conducteur,&#8212;de man was erg koud en verlangde weer naar &#8217;t warme hoekje in den dichten wagen:
+&#8220;Als je ze straks maar toonen kunt.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Best!&#8221; zei Gerrit, die den man nou nog al vrindelik vond.
+
+</p>
+<p>De conducteur verdween weer op dezelfde geheimzinnige wijze, en Gerrit bedacht zich eensklaps: dat ie de koartjes.... ien
+de tweede harloziekast geburgen had.
+
+</p>
+<p>Bij ieder station, waar de locomotief haar fluitend signaal liet hooren, ontstelde Gijs, die dacht dat er een kind of &#8217;en
+ander levend dier (!) overr&ecirc;je was; maar spoedig gerust gesteld, kwam hij almee tot het besluit dat &#8217;t lang zoo gauw niet
+goeng as meister gezeid had, went: dat ie ook kloar alles zien kon.
+
+</p>
+<p>Eindelijk dan had men het laatste tusschenstation achter den rug, de conducteur verscheen weder; verzocht om de kaartjes,
+en Gerrit, die ze zorgvuldig in zijn hand, door de want bedekt, had bewaard, gaf ze aan hem die ze opeischte.
+
+</p>
+<p>&#8220;Eerste klasse!&#8221; zei de conducteur; &#8220;Wel man, dan heb je &#8217;t best gehad.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;H&ecirc;?&#8221; zei Meeuwsen, die de mins niet begreep.
+
+</p>
+<p>&#8220;Stom volk!&#8221; bromde de conducteur, zacht genoeg dat de Meeuwsens &#8217;t niet konden hooren, en hij vertrok met een luid: &#8220;Amsterdam
+Heeren!&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb53" href="#pb53">53</a>]</span></p>
+<p>De trein hield nu voor goed stil. Alles stapte af, en &#8217;t was een rumoer, dat Gerrit en zien zeun d&#8217;r niks van begrepen en
+verbiesterd rondkeken.
+
+</p>
+<p>Menschen, wagens, vigilantes, omnibussen, koetsiers met gevelde zweepen, die riepen: &#8220;Hier Mijnheer, Hotel dit, Hotel dat!&#8221;
+alles woelde en krioelde dooreen; en onze reizigers herkregen eerst hunne bezinning, toen ze, als haringen in een omnibus
+gepakt, knie aan knie, tegenover elkander zaten te&#8212;droomen&#8212;althans dat meenden zij.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>&#8220;Mijnheer naar....?&#8221; vroeg de omnibus-conducteur<a class="noteref" id="xd0e1612src" href="#xd0e1612">1</a> in een groene jas met <span class="letterspaced">zwart</span> zilver afgezet, aan den persoon, die &#8217;t dichtst bij &#8217;t portier was gezeten:
+
+</p>
+<p>&#8220;Den Dam,&#8221; was &#8217;t antwoord.
+
+</p>
+<p>&#8220;Botermarkt,&#8221; zei een ander.
+
+</p>
+<p>&#8220;Rokin N<sup>o</sup>. 11,&#8221; klonk het hier: &#8220;De Munt,&#8221; weder daar.
+
+</p>
+<p>&#8220;Mijnheer....?&#8221; zei de nieuwsgierige man, Gijs aansprekende.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik?&#8221; zei Gijs, vreemd opziende: &#8220;noar de karmis; is &#8217;t niet voader?&#8221;
+
+</p>
+<p>Al de passagiers lachten, behalve drie of vier, die op de beurs moesten zijn.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ziede gek jong,&#8221; grinnikte Gerrit: &#8220;Neen kammeroad,&#8221; vervolgde hij tot den conducteur: &#8220;Noar &#8217;en lozement.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Welk Hotel?&#8221; was de vraag: &#8220;Eerste, tweede, derde, vierde, vijfde klasse; Rondeel, Doelen, Munt, of mot je in de Nes....?&#8221;
+
+</p>
+<p>Of Gerrit aan die derde dacht, waar hij eerst met Gijs had gezeten, in tegenstelling met die eerste klasse zijner verbeelding,
+waar hij later een plaats heeft gehad; zeker is het dat hij huiverde op &#8217;t denkbeeld van die vijfde klasse, en &#8217;t antwoord
+was dan ook terstond gereed:
+
+</p>
+<p>&#8220;Erste klas man, erste klas!&#8221;
+
+</p>
+<p>De met menschen gevulde pijpenlade kwam in beweging, en onze boeren, die meister wel is van de <span class="letterspaced">radbroakmassinie</span> hadden heuren spr&ecirc;ken, meinden: dat zoo&#8217;n <span class="letterspaced">eumnius &#8217;en radbroakmassinie</span> op roajen was.
+
+</p>
+<p>&#8220;Vieux Doelen!&#8221; riep de livreiknecht van den ondernemer der omnibussen, tegen den nevenman van &#8217;t portier glimlachend knipoogende.
+
+</p>
+<p>De kast hield stil; en Gerrit en Gijs werden gewenkt om uit te stappen.
+
+</p>
+<p>Hoe ze door al die knie&euml;n heenraakten was haast onbegrijpelijk <span class="pagenum">[<a id="pb54" href="#pb54">54</a>]</span>en tweemaal kwamen de hakken der vetleeren leerzen van Gijs in aanraking met omleerde eksteroogen &#8217;t welk den eigenaars een:
+&#8220;Ho! lompert!&#8221; en: &#8220;Stommen ezel!&#8221; ontlokte.
+
+</p>
+<p>&#8220;Hoeveul is &#8217;t?&#8221; vroeg Gerrit.
+
+</p>
+<p>De conducteur keek eerst rond, en zei toen zacht: &#8220;Ieder maar tien stuivertjes mijnheer, omdat Uwees &#8217;t is.&#8221;
+
+</p>
+<p>Meeuwsen betaalde een gulden; en op de vraag: &#8220;Of er nog geen kleinigheidje voor hem kon overschieten?&#8221; beantwoordde de goede
+boer die vraag met den schelm een kwartje in de hand te stoppen, die in &#8217;t vuistje lachende wegreed.
+
+</p>
+<p>Gerrit en Gijs, met den zak op den rug, beschouwden lang het mooie huis met de vergulde letters, en waagden het eindelijk
+de stoep op te stappen, maar, tot binnentreden kwam het niet.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat mot je?&#8221; was de beleefde vraag van een mooien jongeheer, die met een hagelwit vest en een mooi zwart buisje aan, uit
+de breede gang op de boeren toetrad.
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced">Lozies</span>,&#8221; antwoordde Gerrit.
+
+</p>
+<p>&#8220;Jij?&#8221; zei de jongeheer, die van naderbij bekeken ouder scheen dan &#8217;t buisje had doen vermoeden.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ikke en mien zeun Gijs,&#8221; hernam Gerrit.
+
+</p>
+<p>&#8220;Jij?&#8221; herhaalde de jonge heer.
+
+</p>
+<p>&#8220;Is dat dan zoo onbegriepelik?&#8221; sprak Gerrit weder: &#8220;Is &#8217;t hier dan geen <span class="letterspaced">lozement</span>? Kan &#8217;t of kan &#8217;t niet?&#8221;
+
+</p>
+<p>De jongeheer liep weg; sprak met een anderen jongeheer, dia hem in de gang tegenkwam; spoedig kwamen er nog twee andere jongeheeren
+bij, &eacute;&eacute;n met een servet over den arm; ze begonnen met hun vieren te lachen, totdat Gerrit dat gegoechel begos te verv&ecirc;len,
+en hij, op de jongeheeren toetredende, vrij heftig zei: &#8220;Nou, hoe zal &#8217;t? Zal&#8217;t of zal&#8217;t niet?&#8221;
+
+</p>
+<p>De jonge heeren bleven goechelen, maar eensklaps stoven ze uit-een, want een deftig heer trad de vestibule in, en vernam op
+de vraag: &#8220;Wat is hier te doen?&#8221; van Gerrit: Dat ie kort en goed <span class="letterspaced">lozies</span> wou hebben; dat ie niet wist wat of de jonkers mosten; dat ie met zien zeun kwam karmis houwen; dat ie niet van meines was
+om deur die jonkers <span class="letterspaced">verdingsierd</span> te worden, en dat ie nog &eacute;ns vroeg of &#8217;t kos of niet.
+
+</p>
+<p>De deftige heer monsterde Gerrit en Gijs, welke laatste nog steeds met den zak voor de deur was blijven staan; maar het open
+gelaat, en misschien het <span class="letterspaced">wohlgen&auml;hrte</span> lichaam van den boer beschouwende, kwam hij toch tot het resultaat dat het wel goede klanten konden zijn. Even legde hij
+den wijsvinger tegen den neus, en riep toen een der jongeheeren toe: &#8220;N&ordm;. 71 en 72, Karel&#8212;<span class="letterspaced">allons!</span>&#8221;
+
+</p>
+<p>Karel kwam.&#8212;Gerrit wenkte Gijs binnen te komen.&#8212;Gijs kwam.
+
+</p>
+<p>&#8220;Neem de bagage van mijnheer,&#8221; zei de chef van &#8217;t Hotel tot Karel, op den reiszak wijzende, die Gijs over den schouder hing.
+
+</p>
+<p>&#8220;Och, neen, dank oe,&#8221; zei Gijs, toen de jongeheer Karel hem wilde ontlasten.&#8212;Karel echter liet niet af,&#8212;de chef was er bij,
+en hoewel Gijs beweerde: dat &#8217;t veuls te vrindelik was, pakte Karel den zak en wipte als een springend konijn, de breede trappen
+op.
+<span class="pagenum">[<a id="pb55" href="#pb55">55</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Volg maar heeren,&#8221; zei de Hotelhouder: o de <span class="letterspaced">gar&ccedil;on</span> zal u den weg wijzen.&#8221;
+
+</p>
+<p>Gerrit, die zich in vredesnaam den titel van <span class="letterspaced">heer</span> maar liet welgevallen, volgde den wippenden <span class="letterspaced">gar&ccedil;on</span> en Gijs volgde zien voader.
+
+</p>
+<p>&#8220;Woar geet dat heer?&#8221; riep de dikke boer, dien &#8217;t trappenklimmen een ongewone zaak was.
+
+</p>
+<p>&#8220;Naar N<sup>o</sup>. 71 en 72,&#8221; riep de gar&ccedil;on.
+
+</p>
+<p>&#8220;Joa, al was &#8217;t honderd of duuzend!&#8221; zei Gerrit, diep ademhalende: &#8220;da&#8217;s mien geliek: moar denk ie da&#8217;k noar den toren mot?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wij zijn er dadelijk,&#8221; hernam Karel steeds voortwippende.
+
+</p>
+<p>&#8220;Veuruut dan moar!&#8221; zei Gerrit, moed vattende, en &#8217;t ging weer trap op, trap op, zonder einde.&#8221; Zin we d&#8217;r dan nog niet?&#8221;
+zuchtte Meeuwsen, toen Gijs de 45<sup>ste</sup> trap had geteld en men op een portaal was gekomen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Rechts-om!&#8221; riep Karel, en wipte alweer hooger.
+
+</p>
+<p>&#8220;Neen, nou geef ik er den weerlich af!&#8221; riep Gerrit, zich aan de leuning vastklemmende: &#8220;Doar zou &#8217;en mins gek van worden;
+&#8217;k goai nie wiejer.&#8221;<a class="noteref" id="xd0e1741src" href="#xd0e1741">2</a>
+
+</p>
+<p>&#8220;Nog een paar,&#8221; overreedde Karel.
+
+</p>
+<p>In &#8217;t einde&#8212;Gijs had 63 geteld&#8212;bereikte men dan hijgende en zwoegende de bedoelde Nos. 71 en 72.
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced">Ici</span>,&#8221; zei Karel, beide deuren schier gelijktijdig openwerpende.
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced">Iesie</span> of geen <span class="letterspaced">iesie</span>,&#8221; bromde de boer: &#8220;ik zeg dan moar, dat &#8217;t veur geen fasuunlik mins te doen is.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Dit is uwe kamer,&#8221; hernam Karel, op N<sup>o</sup>. 72 wijzende, daar Gijs zijn vader in 71 wilde volgen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ikke?&#8221; merkte Gijs aan.
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced">S&#8217;il vous plait</span>,&#8221; zei de gar&ccedil;on; en den reiszak in N<sup>o</sup>. 71 werpende, verliet hij de kamer; plaatste zich op den overloop tusschen de beide vertrekken in, en beurtelings vader en
+zoon aanziende, vroeg hij rad: &#8220;Nog iets van uwe orders? Zullen de heeren ook aan de <span class="letterspaced">table-d&#8217;h&ocirc;te</span> dineeren, om half vijf?&#8221;
+
+</p>
+<p>Gijs begreep er geen stom woord van; en Gerrit ook het fijne, van de zaak niet vattende, zei kortaf: &#8220;Neen!&#8221; doodsbenauwd
+dat ie dan misschien nog hooger zou motte klimmen.
+
+</p>
+<p>Karel had genoeg van &#8217;t hooge gezelschap, vroeg of zeide niets meer, wierp de beide deuren dicht, gleed langs de leuning der
+trap naar beneden en liet vader en zoon, ieder op eene kamer aan hunne gedachten over.
+
+</p>
+<p>De goed gemeubileerde vertrekjes waren slechts door een houten beschot van elkander gescheiden, maar de ramen der beide kamers
+gaven hetzelfde verrukkelijke uitzicht, te weten: op een rood pannendak, waaruit zich een lange zwarte schoorsteen verhief.
+
+</p>
+<p>Gijs keek rond als een kat in een vreemd pakhuis, en vond Amsterdam toch zoo heel mooi niet.
+
+</p>
+<p>&#8220;Jong! woar zit ie?&#8221; riep Gerrit. &#8220;Wat zuwwe nou doen? Kom toch is hier!&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb56" href="#pb56">56</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Mag dat, voader!!!!!?&#8221; schreeuwde Gijs, z&oacute;&oacute; hard, dat ze &#8217;t op straat best hooren konden.
+
+</p>
+<p>&#8220;Zeker!&#8221; riep Gerrit.
+
+</p>
+<p>Gijs liep op de teenen naar de deur, en sprong, alsof de dood hem op de hielen zat, van N<sup>o</sup>. 72 in N<sup>o</sup>. 71.
+
+</p>
+<p>&#8220;Zie jong,&#8221; zei Gerrit, toen Gijs behouden binnen was; &#8220;doar zitten we nou, en &#8217;k het &#8217;en honger da&#8217;k sch&ecirc;l zie.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik ook,&#8221; betuigde Gijs.
+
+</p>
+<p>&#8220;Dan mo&#8217;j moar is roepen,&#8221; hernam de vader, &#8220;dan kuwwe wat kommendieren.&#8221;
+
+</p>
+<p>Gijs pruttelde wel iets van: &#8220;Zoo vremd,&#8221; en: &#8220;as voader &#8217;t moar dee,&#8221; doch als een gehoorzame zoon liep hij naar de trap,
+en riep&#8212;haast op de wijze als waarmee hij de kalveren t&#8217;huus, bij den bak riep: &#8220;Huup! huup! huup!&#8221;
+
+</p>
+<p>Er kwam niemand.&#8212;Eindelijk ging er een deur open, en een oud heer trad er uit en Gijs voorbij.
+
+</p>
+<p>&#8220;Och!&#8221; zei Gijs, zijn schroomvalligheid door den honger en &#8217;s vaders bevel afleggende, &#8220;zou j&#8217;is zoo goed willen zin, um wat
+&ecirc;ten veur ons te bestellen?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Trek aan de schel ezel!&#8221; was het lief bescheid.
+
+</p>
+<p>De ezel droop af, en na eenig zoeken zag vader Meeuwsen in N<sup>o</sup>. 71 een koord hangen, waaraan hij trok, en&#8212;&#8217;t klingelde! Een minuut later stond Karel weder voor hen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ge most ons is wat &ecirc;ten brengen,&#8221; zei de boer, die nu begreep dat die jongeheer tevens knecht was.
+
+</p>
+<p>&#8220;Een <span class="letterspaced">d&eacute;jeuner &agrave; la fourchette</span>?&#8221; vroeg Karel.
+
+</p>
+<p>&#8220;Die dinger ken ik niet,&#8221; antwoordde Gerrit. &#8220;<span class="letterspaced">Desernees</span> en <span class="letterspaced">vorzettes</span> he&#8217;k nooit geg&ecirc;ten. Schaft moar wat junske, dawwe wat in &#8217;t lief kriegen.&#8221;
+
+</p>
+<p>Floep! was de deur weer dicht, en vijf minuten later stond er op N<sup>o</sup>. 71 &#8217;en vremdigheid, woar Gerrit en Gijs geen begrip van hadden; echter ze begonnen te pruuven en te smekken, en hoewel ze
+de dinger hoast niet deur de k&ecirc;l kosten kriegen,&#8212;zoo zuut en roar was de boel deur mekoar geflanst,&#8212;ze kregen &#8217;t lief toch
+vol.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k Het &#8217;r genog van,&#8221; zei Gerrit eindelijk.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik ook,&#8221; verzekerde Gijs, en ze stonden op om&#8212;noar de karmis te goan.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Wij zullen niet breedvoerig verhalen hoe Gerrit en Gijs de trappen weer af klommen, &#8217;t Hotel uitstapten en zeiden dat ze &#8217;s
+oavends weeruum kwiemen; hoe ze door bedelaars, schoenpoetsers en loterij-joden werden bestormd, die de goedhartige boer schier
+allen tevreden stelde; hoe ze van den eenen hoek der stad naar den anderen werden gewezen om de kramen te bereiken, en, toen
+ze daar eindelijk aankwamen, er net kroamen vonden as bij heur op &#8217;t darp, <span class="pagenum">[<a id="pb57" href="#pb57">57</a>]</span>hoewel er veul meer en ook mooiere woaren. We zullen niet verhalen, hoeveel Gerrit voor den monsterkoek betaalde, dien hij
+veur zien Griet wou meebrengen, en waar met suukere letters:&#8212;Voor Uw&eacute; kermis&#8212;op geschreven stond; hoe Gijs werd bedrogen,
+met &#8217;en kupke en schuttelje, dat ie veur Mijntje mee wou nemen; hoe zij verder moppen, amandelen en wat al niet meer kochten,
+tot dat de zakken stijf uitstonden en de kermisgasten haast onder hun last bezweken; wij gaan dit alles vluchtig voorbij,
+en vinden hen &#8217;s avonds, vader en zoon, op de Botermarkt in een gewoel en gejoel voor de spellen weder.
+
+</p>
+<p>&#8220;Jong!&#8212;jong!&#8212;jong!&#8221; dat waren de uitroepen, die vader en zoon Meeuwsen, als om strijd, deden hooren, toen de komieke Pias
+van Krass&eacute;e naar het nokje van de tent klom, en daar allergeestigst! een kleermaker ging nabootsen. &#8220;Jong!&#8212;jong!&#8212;jong! he&#8217;k
+nou....!&#8221; waren de uitvallen, toen Blanus met zijn troep Russische, Italiaansche, Spaansche en Turksche paardenhelden en heldinnen
+naar buiten kwam, en drievierde buiten vertoonde van &#8217;t geen er binnen gebeuren zou.
+
+</p>
+<p>&#8220;Luuster! luuster!&#8221; riep Gijs, terwijl hij tevens schier omver werd gestooten door een troepje voorbijdringende kermisgasten.
+&#8220;Luuster!&#8221;
+
+</p>
+<p>En Gerrit luusterde.
+
+</p>
+<p>&#8220;Nooit ergens of nievers gezien!&#8221; riep een schorre mannenstem, met een stokje naar de Blanussen wijzende. &#8220;Deuze heer is de
+sterkste rijer die je ooit zult gevonde hebbe.&#8221; Gijs keek zijn oogen uit.&#8212;&#8220;Hij heef de eer gehad om voor de keizer der Russe
+te <span class="letterspaced">mannevreere</span>. Deuze jongejufvrouw, is ook nooit of nimmer overtroffe, en dut jongetje,&#8212;op zij schobbejak!&#8212;dut jongetje, twee jaren oud,
+doet toere en maneuvers daar en mens verstomp van zei staan. Kom maar binne, Meheere en Dames; d&#8217;r is al &#8217;en gedisteleerd
+gezelschap binne. De prijze der plaatse zijn: eerste rang 50 cente, tweede rang 25 cente en dan zijn &#8217;r ook nog goeje zit-plaatse
+voor &eacute;&eacute;n dubbeltje of 10 cente. Naar binne! naar binne! All&ocirc;! all&ocirc;! all&ocirc;! de muziek geeft de laatste waarschouwing en we gaan
+oogenblikkelijk beginne.&#8221;
+
+</p>
+<p>Snijdend en oorverdoovend viel nu het v&oacute;&oacute;r de tent geplaatste orkest in, en Gerrit riep: &#8220;D&aacute;t mowwe zien!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Plaas voor de Heere!&#8221; schreeuwde de man met het stokje; en de Meeuwsens, vader en zoon, betraden het geheimzinnige en schitterende
+voorportaal van &#8217;t Cirque Olympique van den Heer Blanus.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k Wil dan al&ecirc;vel &#8217;t spul ook is zien,&#8221; zei Gerrit tot een juffrouw, die achter een vierkant gaatje zat, woar Gijs niet van
+begreep hoe ze d&#8217;r deur was gekommen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Welche rang?&#8221; vroeg de juffrouw.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wa&#8217;s ook weer &#8217;t beste?&#8221; vraagde Gerrit.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wel die erste ies de hoogste,&#8221; antwoordde de juffrouw.
+
+</p>
+<p>&#8220;Dan za&#8217;k &#8217;r niet van gediend w&ecirc;zen,&#8221; hervatte Gerrit, &#8220;denk ie da&#8217;k &#8217;t trappen klimmen nog niet zat bin?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Trapfen kliemen?&#8221; zei de mamsel; &#8220;dat hoeft niegt, &#8217;t is laag pij den groend.&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb58" href="#pb58">58</a>]</span></p>
+<p>In &#8217;t eind betaalde Gerrit twee gulden, bekwam twee kaartjes, en wilde ze maar volstrekt niet afgeven toen hij er naar gevraagd
+werd.&#8212;Ze zullen mien niet kriegen veur dat &#8217;t spul uut is, zoo dacht hij.
+
+</p>
+<p>Een man met vreeselijke snorren, die de kaartjes had gevraagd, beduidde onzen boer dat zulks behoorde.
+
+</p>
+<p>&#8220;Nou, der dan!&#8221; zei Gerrit, en weldra zaten ze op de eerste bank, eerste rang, vader en zoon, in afwachting van de dingen
+die nu gebeuren zouden.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Duurde nog wel een half uur, eer het <span class="letterspaced">gedisteleerd</span> gezelschap voldoende was, om het de vreemde kunsten te vertoonen. Nog wel driemaal was de troep rijders en rijderessen, die
+in &#8217;t kleine cirque vertoefde, naar buiten getrokken om de ambitie der kermishouders op te wekken.&#8212;Eindelijk begon het spul.&#8212;Gerrit
+en Gijs zaten stom.
+
+</p>
+<p>Een bruine knol, kortstaart,&#8212;voormalig volbloed&#8212;galoppeerde met stijve pooten, op de maat der muziek, &#8217;t cirque rond. Een
+man stond er boven op. Hij sprong en danste: as &#8217;en gek, dacht Gerrit. Maar spoedig knepen onze boeren de oogen dicht, want
+telkens als de bonk hen voorbij kwam, kregen ze &#8217;en karvracht zand of zoagm&ecirc;l in de oogen, dat ze hoast niet zien kosten.&#8212;Nu
+kwam er &#8217;en witte knol met &#8217;en stempel op de bil, die aweer net zoo goeng dr&ecirc;jen. &#8217;En Juffer sprong er op, die erst goeng
+zitten. Toen begost ze ook al te springen en te dansen en te dr&ecirc;jen; maar Gijs was zoo beduusd, dat ie d&#8217;r hoast niet noar
+kieken durst, went&#8212;ze had geen ens kousen oan de been&#8217; en ze <span class="letterspaced">schrenierde</span> zich moar niks.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik wol dat &#8217;t uut was,&#8221; fluisterde Gerrit, die de oogen vol had.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ikke ook,&#8221; zuchtte Gijs.
+
+</p>
+<p>&#8220;Meseu Blanus!&#8221; riep een man, die met een lange zweep in &#8217;t midden van &#8217;t cirque had loopen klappen.
+
+</p>
+<p>Meseu Blanus verscheen.
+
+</p>
+<p>Zie, doar hadden de boeren nou nog schik af; hie was krek as &#8217;en boer gewammist en gebokst; doar begost ie nou ook alweer
+te riejen en te dr&ecirc;jen, en de boeren wreven zich, zooveul ze kosten, &#8217;t zoagm&ecirc;l uut de oogen.&#8212;Zie, doar smeet ie &#8217;t wammis
+en de boks uut, en, doar stond ie nou krek als skaldoat.
+
+</p>
+<p>De man met de zweip gaf den heer Blanus &#8217;en geweer, en nou begost ie te eksersieren, krek as &#8217;t heurde.
+
+</p>
+<p>&#8220;Hie loaid &#8217;m,&#8221; fluisterde Gijs angstig.
+
+</p>
+<p>&#8220;Kwoasie,&#8221; zei Gerrit.
+
+</p>
+<p>&#8220;Neen moar,&#8221; hernam Gijs doodsbenauwd, &#8220;hie mikt op mien, voader!&#8221; En pas was het woord er uit&#8212;of ie gaf &#8217;en schrauw!!! went
+hie meinde dat den Blanus hum wou doodschieten.
+
+</p>
+<p>&#8220;Stil toch jong!&#8221; zei de vader, &#8220;&#8217;t Is niks;&#8221; maar, toen Gerrit nu zag dat den Blanus &#8217;t geweer en &#8217;t sdaldoatenpak uutsmeet,
+en in zien bloote lief, met &#8217;en vlag en &#8217;en trompet veur den mond<a class="noteref" id="xd0e1915src" href="#xd0e1915">3</a> <span class="pagenum">[<a id="pb59" href="#pb59">59</a>]</span>bleef vorthoksen, toen schoot ook hum &#8217;t gemoed over de z&ecirc;jeloosheid vol; en Gijs bij den arm pakkende, riep hij luid: &#8220;Da&#8217;s
+te arg, da&#8217;s te arg! kom jong!&#8212;vort&#8212;vort!&#8221;
+
+</p>
+<p>Toen onze kermisgasten buiten de tent, en weer in &#8217;t gejoel waren, zei Gerrit: dat ie d&#8217;r zat en genog van had; en Gijs zei:
+dat &#8217;t sm&ecirc;rig was.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat nou?&#8221; vroeg Gerrit besluiteloos.
+
+</p>
+<p>&#8220;Hosse! hosse! hosse!&#8221; klonk het eensklaps uit wel vijftig monden van mannen en vrouwen, die dolzinnig hand in hand voortholden.
+
+</p>
+<p>&#8220;Hosse! hosse! hosse!&#8221; klonk het zonder ophouden, en Gijs, die niet wist woar de weind<a class="noteref" id="xd0e1930src" href="#xd0e1930">4</a> heer kwam, zag zich eensklaps, met zien voader, in den levenden kring gesloten, die wild om hen heentierde.
+
+</p>
+<p>&#8220;Hosse! hosse! hosse!&#8221; klonk het steeds, en <span class="letterspaced">nolens volens</span>, zagen zich de beide boeren in de handenketen geschakeld, die hen meesleurde.
+
+</p>
+<p>&#8220;Dat verdr&ecirc;j &#8217;k!&#8221; riep Gerrit, en zijn Betuwsche klavieren loswringende, smeet hij zijn nevenlui van zich af, die achteruitvlogen,
+zich echter spoedig herstelden, en met Gijs voorthosten.
+
+</p>
+<p>&#8220;Loat de jong los; loat &#8217;m los zeg ik oe!&#8221; schreeuwde Gerrit die den gillenden zoon zag voorttrekken.
+
+</p>
+<p>In weinige oogenblikken had hij Gijs bereikt, en zich nogmaals van zijn Betuwsche kracht bedienende, rukte hij den jong uit
+de schakel, en zich beschermend voor den duizelenden zoon plaatsende, riep hij bevende van woede: &#8220;Kom nou moar uut a&#8217;j durft!&#8221;
+
+</p>
+<p>Maar de hossenden schenen geen lust te gevoelen om met die gespierde vuisten kennis te maken, want: &#8220;Hosse, hosse, hosse!&#8221;
+klonk het, en de wilde troep trok verder.
+
+</p>
+<p>&#8220;Honde en ape, Heere!&#8221; riep een man, Gijs een gedrukt briefje in de hand stoppende: &#8220;Levendige gedresseerde honde en ape.
+Kom binne; 25 cente maar. Binne, binne, daar is noch plaas!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t Zin hier allemoal honde en oapen!&#8221; bromde Gerrit, terwijl hij Gijs met zich voorttrok.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t Geheim van Parijs,&#8221; riep een ander persoon: &#8220;Wat nieuws, hier mot je zijn!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k Wil d&#8217;r niks van heuren,&#8221; zei Gerrit alweer: &#8220;Kom jong.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Hier, Meheere, de sphiegchel des gheheims, waar het meissie haren minnaar en de jonkman zijn meissie zien kan, voor een duppeltje
+maar! Groote Amerikaanse sphiegchel des gheheims!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Loat me met vr&ecirc;je!&#8221; zei Gerrit,&#8212;en Gijs, die zien Mijntje <span class="pagenum">[<a id="pb60" href="#pb60">60</a>]</span>toch wel is efkes had willen zien,&#8212;werd door den ontstemden vader voortgetrokken.
+
+</p>
+<p>Hoe ze er verzeild kwamen wisten de boeren niet, maar vreemd keken ze op, toen ze zich in &#8217;t midden van twee riejen huuzen
+bevonden, die allemoal blonken en schitterden, en waarveur dikke en dunne vrouwen zoaten en stonden te bakken en te sissen
+dat &#8217;t zoo&#8217;n oard had.
+
+</p>
+<p>&#8220;Vrij kamertje Heere?&#8221; zei een juffrouw, met een golden muts op &#8217;t heufd, tot Gijs, terwijl ze hem bij den arm trok.
+
+</p>
+<p>&#8220;Kom!&#8221; zei Gijs, zich losrukkende.
+
+</p>
+<p>&#8220;Lekkere wafeltjies?&#8221; hernam de juffrouw met de muts, niet ontmoedigd, terwijl ze zich in den weg der boeren plaatste.
+
+</p>
+<p>&#8220;Hier! poffertjies, versch uit de pan!&#8221; riep een dikke dame, zich van Gerrit meester makende.
+
+</p>
+<p>De dames, die de boeren zagen wankelen, verdubbelden hare welsprekendheid, en weldra stapten Gerrit en Gijs, rechts de wafelkraam
+binnen.
+
+</p>
+<p>Onze vrienden hadden sinds de <span class="letterspaced">desernees en vorzettes</span> niets genuttigd,&#8212;de moppen en amandelen uitgezonderd&#8212;en beiden waren zeer hongerig.
+
+</p>
+<p>&#8220;Dan moar gauw wat!&#8221; zei Gerrit, het vrije roefje instappende, waar reeds drie slungels met hunne dames gezeten waren: &#8220;Gauw
+wat, heur ie!&#8221;
+
+</p>
+<p>Twaalf wafeltjies en twee glaassies pons h&eacute;?&#8221; zei de mooie juffrouw en zonder antwoord af te wachten verdween ze.
+
+</p>
+<p>Wat &#8217;en gezicht Gijs zette, toen het bord met de wafels en de punch op tafel stond, en de mooie juffer noast &#8217;m kwam zitten,
+en &#8217;m onder de gladde kin streek&#8212;is haast niet te zeggen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Nou wat wou ie?&#8221; vatte Gerrit het woord voor Gijs op: &#8220;Denk ie dawwe die dinger niet allinnig op kunnen?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wees maar zoo boos niet,&#8221; zei de juffer.
+
+</p>
+<p>&#8220;Boos of niet boos,&#8221; hernam Gerrit, die nooit zoo slecht was gemutst geweest als op die Amsterdamsche kermis: &#8220;Wat wil ie
+met dat kinstrieken dan, h&ecirc;? &#8217;k Hol niet van die <span class="letterspaced">horlepieperie</span>. Mien zeun het zien Mijn. Goa weg, of ik goai.&#8221;
+
+</p>
+<p>Toen de juffer zag dat &#8217;t gemeend was, stond ze op, lachte, en ging heen.
+
+</p>
+<p>De slungels met hunne meiden begonnen ook te grinneken, maar toen Gerrit ze eens met zijn Betuwsche oogen aanzag&#8212;keken ze
+sikkeneurig veur zich.
+
+</p>
+<p>Al&ecirc;vel, Gijs vond dat die woafels lekker woaren. Gerrit oordeelde dat &#8217;t ook al slempsloarie was: zuut, moar geen stand in
+&#8217;t lief. <span class="letterspaced">Mik</span> was &#8217;en heeleboel b&eacute;ter; moar, hie had honger, en at.
+
+</p>
+<p>Toen &#8217;t op betoalen kwam, kneep ie de oogen dicht, en zei z&#8217;n krachtigste vloek: &#8220;Za&#8217;k verzinke!&#8221;&#8212;Brommend verliet hij de
+kraam. Gijs volgde met glimmenden mond, en zei: &#8220;Voader &#8217;k heb sloap.&#8221;
+
+</p>
+<p>Door welke straten en stegen zij hebben gedwaald, langs welke grachten zij hebben geloopen, en hoeveel menschen zij naar &#8217;t
+<span class="pagenum">[<a id="pb61" href="#pb61">61</a>]</span><span class="letterspaced">lozement</span> van de erste klas hebben gevraagd, dat niemand hun wist aan te wijzen, hoeveel brooddronkenheid en andere dronkenschap zij
+hebben gezien, en wat al zedeloosheid die stad van de erste klas hun onwillekeurig te aanschouwen gaf,&#8212;van dat alles vernamen
+wij niets, alleen maar weten wij, dat Gerrit, &#8217;en r&ecirc;kel &#8217;en fleer um de kop gaf, umdat ie &#8217;en onneuzel dernje dat allinnig
+noar huus goeng, temtierde; en, dat ze dan eindelijk en ten langen letste oan &#8217;en man met &#8217;en grooten roatel hadden gevroagd:
+of <span class="letterspaced">hie</span> dan niet wist woar dat <span class="letterspaced">lozement</span> van de erste klas was woar ze van mergen woaren gew&ecirc;st? Hoe die man &#8220;neen&#8221; had gezeid, en den noam van dat <span class="letterspaced">lozement</span> had gevroagd; en dat Gijs toen had gemeind, dat &#8217;t Verdoel of zoo wat was; en hoe de man hen toen twee straten verder een
+Hotel had aangewezen, dat voader en zoon hadden aangegaapt, en daarna hadden uitgeroepen: &#8220;Dat is &#8217;t, dat is &#8217;t!&#8221;
+
+</p>
+<p>Het vlugge springkonijn, de jongeheer Karel, was al spoedig weder present. In een oogenblik had hij een blakerkaars aangestoken;
+wipte de trappen op, en verzocht de doodmoede boeren&#8212;die dat straatsteenen loopen niet gewend waren&#8212;hem <span class="letterspaced" lang="fr">s&#8217;il vous plait</span> te volgen.
+
+</p>
+<p>Gerrit en Gijs volgden&#8212;ja!&#8212;en ze kwamen b-o-v-e-n&#8212;ja! moar &#8217;t was krek of d&#8217;r wel duuzend hoamers in die been&#8217; oan &#8217;t kloppen
+woaren.
+
+</p>
+<p>&#8220;Verkiezen de heeren nog te <span class="letterspaced">soupeeren</span>?&#8221; vraagde Karel, die op de beide N<sup>os.</sup> twee bougies had aangestoken.
+
+</p>
+<p>&#8220;Nou soep eten!&#8221; zei Gerrit: &#8220;loop! &#8217;k heb den buuk pas vol woafels.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Laarzen buiten zetten; hoe laat wekken?&#8221; hernam Karel.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k Goai mergen met de vroegste spoor weg,&#8221; antwoordde Gerrit.
+
+</p>
+<p>&#8220;Dus een vigilante?&#8221; zei Karel weer.
+
+</p>
+<p>&#8220;Loop noar den.... houtmiet!&#8221; riep Gerrit: &#8220;met al ou vremd gesnor.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Goeden nacht Heeren,&#8221; zei Karel. De deuren gingen dicht, en de heeren&#8212;zaten alleen.
+
+</p>
+<p>Nu begon er een discours tusschen de beide boeren, zoo grommend, echt boersch, en tevens zoo zacht, alsof ze vreesden moeder
+de vrouw te zullen wakker maken; en eenige minuten later vertrok Gijs, met &#8217;en nije blauwe pluummuts, na een: &#8220;G&#8217;en nacht
+voader,&#8221; naar N<sup>o</sup>. 72.
+
+</p>
+<p>Gerrit had op N<sup>o</sup>. 71 die waskeersen moar uutgebloazen: &#8220;da&#8217;s moar baldoajigheid,&#8221; had hij gezegd; en Gijs, op N<sup>o</sup>. 72 gekomen, volgde &#8217;s vaders voorbeeld.
+
+</p>
+<p>Spoedig nu waren de kermisgasten bij &#8217;t schijnsel der maan ontkleed. Gijs zette de pluimmuts op en stapte in &#8217;t zachte bed.&#8212;Wa&#8217;n
+ding was dat! zoo w&ecirc;k as pap! Noe! &#8217;t zou misschien nog wel gevleid hebben, moar,&#8212;zoo allinnig, in zoo&#8217;n hoog huus; en voader
+op &#8217;en andere koamer!
+
+</p>
+<p>Gijs lei te luusteren.&#8212;Ieder oogenblik heurde ie wat..... dan loopen.... dan stommelen, en.... spr&ecirc;ken ook. Eindelijk <span class="pagenum">[<a id="pb62" href="#pb62">62</a>]</span>wier &#8217;t hum te benauwd, en overeind gaande zitten, keek hij angstig naar de deur. Hie meinde duudelik dat...... ie wat heurde.....
+bij de deur. ... &#8217;t Was.... of..... ie..... de kruk..... al zag..... umdr&ecirc;jen. &#8217;t Gezicht wier al benauwder en benauwder.&#8212;&#8217;t
+Zweit brak &#8217;m oan alle kanten de l&ecirc;jen uut; moar hie zag &#8217;t toch..... duudelik; en&#8212;toen de deur nu werkelijk geopend werd,
+gaf ie &#8217;en schrauw.....moar, kwiem <span class="letterspaced">l&nbsp;&nbsp;a&nbsp;&nbsp;n&nbsp;&nbsp;g&nbsp;z&nbsp;o&nbsp;a&nbsp;m&nbsp;e&nbsp;r&nbsp;hand</span> weer bij oajem, went hie zag:..... dat &#8217;et voader was.
+
+</p>
+<p>&#8220;Op dat ding kan &#8217;k &#8217;t niet rooijen,&#8221; zei Gerrit bij &#8217;t binnentreden, en met het <span class="letterspaced">ding</span> zijn bed bedoelende, dat den boer veel te zacht was: &#8220;Neen Gijs, &#8217;k kom hier nog liever op de planken liggen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Da duu &#8217;k ook,&#8221; zei Gijs; en van het bed stappende, goeng ie noast zien voader op den vloer liggen, ieder met &#8217;en pijekker
+ineen gerold onder &#8217;t heufd.
+
+</p>
+<p>Goeden nacht; droomt genoeglijk!
+
+</p>
+<p>Of dat droomen wel genoeglijk was, betwijfelen wij, want het was een rarekiek van erste klasses en rangen; van bloote been&#8217;
+en woafelen; van geweren en peerden; van <span class="letterspaced">eumniussen</span> en torenklimmen, daar geen eind aan kwam; maar, zeker is het, dat de Meeuwsens, vader en zoon, bij &#8217;t ontwaken net keken
+of ze betooverd waren, en lang moesten bezinnen eer ze wisten, woar of ze toch ievers in de wereld zoaten.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>En&#8212;hoe kwamen de kermisgasten thuis? Gerrit bij zien Griet en Gijs bij zien Mijn?
+
+</p>
+<p>Best. Naar &#8217;t lichaam slecht, maar <span class="letterspaced">best</span> naar de ziel. Ware het met alle kermisgasten zoo!
+
+</p>
+<p>De rekening, die Karel den boer v&oacute;&oacute;r zijn vertrek overhandigde, was voor hem onleesbaar; ook voor Gijs. Misschien was er niemand
+dan de chef van &#8217;t Hotel en de eerste <span class="letterspaced">gar&ccedil;on</span> of <span class="letterspaced">Oberkellner</span> in staat die te ontcijferen; alleen was de somma goed leesbaar: Zegge &#402;16,80&#8212;nauwkeurig berekend. Gerrit dacht&#8212;maar zei niets,
+en&#8212;betaalde, hoorde vreemd op dat ie nog &#8217;en fooi most geven, maar gaf die, en&#8212;verliet met de erste eumnius de Verdoel, en
+met de erste spoorweg de stad van Amsterdam.
+
+</p>
+<p>&#8220;Dat he&#8217;k gehad,&#8221; zei Gerrit, toen ie goed en wel weer bij zien Griet in de keuken zat: &#8220;Da&#8217;s &eacute;ns, moar nie weer; &#8217;k het alles
+van die erste klas gehad!&#8221;
+
+</p>
+<p>En &#8217;t was waarheid, want in de terugreis was hij in de diligence van den trein terechtgekomen, maar had zich daar nog veul
+ongemakkelijker bevonden dan in de gewaande van de heenreis: &#8220;Neen,&#8221; riep hij luid: &#8220;da&#8217;s &eacute;ns, moar &#8217;t letst! Al dat erste
+is &#8217;en slobberige, noare boel, woar &#8217;en fasuunlik mins af iest.&#8221;
+
+</p>
+<p>En Gijs&#8212;Gijs was zoo blied, as &#8217;en vuile ien de weerd dat ie <span class="pagenum">[<a id="pb63" href="#pb63">63</a>]</span>weer thuus was; en, toen ie van de juffer met de bloote been&#8217; en de juffer met de golden muts oan Mijn vertelde, toen kreeg
+ze &#8217;en kleur as vuur, en zei: dat &#8217;t &#8217;en schand was; moar &#8217;t kupke en schuttelje, die boven alle verwachting heel woare overgekommen,
+vond ze arg mooi. En, toen Gerrit op &#8217;en goejen oavend volk bij zich op de slacht had, en d&#8217;r ook al van den monsterkoek was
+gepruufd, en bij die occoasie zien weervoaren vertelde, toen zei zwoager Kresel: dat &#8217;t ien de hugt niet te veinden was; en
+baas Janssen: dat &#8217;t met de z&ecirc;jen achteruutgoeng; en de oude Teunisboer besloot: &#8220;Wat duu&#8217;j ook met de klompen op &#8217;t ies!&#8221;
+
+
+
+<span class="pagenum">[<a id="pb64" href="#pb64">64</a>]</span></p>
+<div class="footnotes">
+<hr class="fnsep">
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e1612src" id="xd0e1612">1</a></span> Men gelieve te bedenken, dat deze Amsterdamsche reis omstreeks &#8217;t jaar 50 moet hebben plaats gehad.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e1741src" id="xd0e1741">2</a></span> Verder.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e1915src" id="xd0e1915">3</a></span> De faam van den krijgsheld.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e1930src" id="xd0e1930">4</a></span> Wind.
+</p>
+</div>
+</div>
+<div id="deinemeu" class="div1"><span class="pagenum">
+[<a href="#toc">Inhoud</a>]
+</span><h2 class="normal">Deine-Meu.</h2>
+<p>&#8217;t Was een bitter koude Decemberdag, toen op den landweg tusschen E. en D. een rijtuig met twee kloeke paarden bespannen,
+over de hard bevrozene sneeuw rolde.
+
+</p>
+<p>Wie de man was die in dat rijtuig zat, vernamen wij niet, maar wel had Deine-Meu, die de hoeve <span class="letterspaced">Het Uiversnest</span> bewoonde&#8212;&#8217;t welk juist aan den weg lag&#8212;gezien, dat de mins in &#8217;t rietuug zien koetsier had oangetikt, waarop deze met de
+zweip had achterum gesloagen, zoodat &#8217;en jungske van vief of zes joar, dat achterop stong en met zien verkleumde henjes &#8217;en
+iesder of&#8217;en ding had vastgehouwen, van de tree af, en veur dood op den weg was neergevallen.
+
+</p>
+<p>Dat had Deine-Meu gezien, en Deine-Meu was &#8217;en mins dat meer gevuul in &#8217;t lief had dan de meisten van &#8217;t darp wiesten.
+
+</p>
+<p>Deine-Meu zei niet veul, en Deine-Meu lachte sinds jaren niet meer.
+
+</p>
+<p>Deine-Meu had, in d&#8217;r tied, mennig en een met de kous op den kop noar huus loate goan, en as ze nou van trouwen of trouwerij
+heurde, dan keek ze grommig. Da&#8217;s woar.
+
+</p>
+<p>Moar&#8212;zei ze niet veul, Deine-Meu docht: &#8220;beter gezw&ecirc;gen dan gekheid geproat.&#8221;
+
+</p>
+<p>Lachte ze sinds joaren niet meer, ze had ook alles weg zien goan wat &#8217;r lief was gew&ecirc;st: voader en moeder en bruurs en zusters,
+en alleen &#8217;en vierjoarig dernje dat ze noa zich nam, &#8217;en bruurs kiend, was overgebleven.
+
+</p>
+<p>As alles in &#8217;t schip geet wa&#8217;j lief hebt en a&#8217;j dan moerzoalig allinnig op wal blieft dan ku&#8217;j &#8217;t lachen wel loaten. Wat blief!
+
+</p>
+<p>Keek ze grommig, as ze van trouwen heurde.... Deine-Meu had ook zoo hier en doar is gekeken, en gezien: &#8220;Dat de mansluu, as
+de erste gloed &#8217;r af was, dukkels bullebakken woaren, en de vrouwluu, as de melk afgereumd was, zoo schraal koste w&ecirc;zen.&#8221;
+
+</p>
+<p>Nou!&#8212;Moar had Deine-Meu, Hannes, en Teunes, en &Ecirc;vert dan indertied ook met de kous op den kop noar huus late goan, ze had
+Miechel niet verg&ecirc;ten, die, toen zij achttien en hij negentien joar was, met dien fransoos Napoleon noar Rusland was getrokken,
+moar nooit was weerum gekommen. Ze had &#8217;m niet verg&ecirc;ten, umdat hij <span class="pagenum">[<a id="pb65" href="#pb65">65</a>]</span>de eenige was gew&ecirc;st, die &#8217;r gevroagd had toen ze nog moar &#8217;en <span class="letterspaced">afhankelikke</span> dern was, en de anderen woaren gekommen toen ze <span class="letterspaced">boas van &#8217;t spul</span> was; moar, minder naar Deine-Meu dan wel noar &#8217;t <span class="letterspaced">Uiversnest</span> hadde gekeken. Da&#8217;s ook woar!
+
+</p>
+<p>Ja, Deine-Meu had meer gevoel dan de meesten van het dorp meenden.
+
+</p>
+<p>Den schamel gekleeden jongen, door den koetsier van het rijtuig zoo onzacht getroffen, had zij zien vallen, en terstond naar
+buiten getreden, naderde zij het knaapje en vraagde hem, wie hij was en waar hij thuis behoorde.
+
+</p>
+<p>De jongen gaf geen antwoord, maar schreeuwde van pijn en koude uit al zijn macht.
+
+</p>
+<p>&#8220;Geurt!&#8221; riep de eigenares van &#8217;t <span class="letterspaced">Uiversnest</span> haar bouwkneeht toe: &#8220;breng gij die stakkert is &ecirc;fkes noar binnen, de jong het &#8217;t biester te kwoad.&#8221;
+
+</p>
+<p>De jong had het wel te kwaad, want een geruimen tijd verliep er eer hij door warmte, een weldadige rust, benevens eenige versterking,
+in staat was, om op de vragen van zijn gastvrouw te antwoorden.
+
+</p>
+<p>&#8220;Woar kom ie van doan jungske?&#8221; vraagde Deine-Meu.
+
+</p>
+<p>&#8220;Van huus,&#8221; antwoordde het kind.
+
+</p>
+<p>&#8220;Van huus? Woar is oe huus, menneke?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Bij voader.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Hoe heit oe voader, kerlje?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Teunis heit ie; moar hie kiekt altied zoo vuul, krek as Tax.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wie is Tax?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Tax? Wel Tax van noast ons, die ielkeen in de been&#8217; biet.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Moar oe voader zal toch niet bieten, jungske?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Neen, bieten dat duut ie ook niet, moar sloan kan ie, d&aacute;t kan ie! Ielken oavond krie&#8217;k woames, en as voader,&#8212;zoo as Bart
+van noast ons zeit&#8212;bezopen is, dan sleet ie nog harder, en as &#8217;k dan mot greinen, of &#8217;en hout griep en weerum sloai, dan wordt
+voader nog vuulder als vuul; en nou....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;En nou....?&#8221; herhaalde Deine-Meu.
+
+</p>
+<p>&#8220;Joa, nou van merrege was ik uut gew&ecirc;st um, zoo as ze &#8217;t nuumen, kloare te hoalen, moar, brocht de l&ecirc;ge flesch t&#8217;huus umdat
+ze niet langer poften. Voader wier zoo vuul, dat ie me met&#8217;t heufd tegen de deur kwakte; en toen &#8217;k begost te greinen, toen
+zei ie: &#8220;Smerlap, zu&#8217;j den mond houwen!&#8221; en toen &#8217;k nog harder schrauwde, pakte voader mien in &#8217;t wammes en smeet mien de
+deur uut.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;He&#8217;k z&#8217;n l&ecirc;ven!&#8221; riep Deine-Meu. &#8220;En toen kerlje?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Toen greinde &#8217;k nog veul harder, en liep wa&#8217;k loopen kos, umda&#8217;k iel&#8217;k&#8217;reis docht, da&#8217;k voader heurde. In &#8217;t lest kwiem &#8217;t
+gevoar<a class="noteref" id="xd0e2185src" href="#xd0e2185">1</a> achter mien oan; &#8217;t goeng langs mien heer, en, toen zie &#8217;k &#8217;r achter opgekropen, en &#8217;k docht da&#8217;k dood was gegoan; moar nou....
+nou kan ie me toch niet kriegen.... is &#8217;t wel....?&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb66" href="#pb66">66</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Oe voader?&#8221; zei Deine-Meu vragende; en op een knikken van het knaapje schudde zij het hoofd en zuchtte: &#8220;Teunis! Teunis!&#8221;
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Terwijl Deine-Meu den volgenden morgen wel toegestopt op haar karretje gezeten, naar het naburig D. reed, ten einde Teunis
+te spreken, liet zij den kleinen Paul op het <span class="letterspaced">Uiversnest</span> achter, en Anneke, de vierjarige meu zegster van Deine, stond met het vingertje in den mond toen de vrouw wegreed en het
+jongske, haar nawijzende vraagde, of zij&#8212;Deine&#8212;ook sloan kos?
+
+</p>
+<p>Anneke durfde geen woord te spreken; zij begreep ook het rechte van die vraag met. Sloan dee de klok, altied as &#8217;t <span class="letterspaced">tied</span> was van sloan; moar Deine, neen, dat had ze nooit gedoan.
+
+</p>
+<p>Deine had van de klok geleerd, dat slaan <span class="letterspaced">op t&#307;d</span> nuttig is, maar v&oacute;&oacute;r den tijd verwarring brengt.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was bij Anneke nog geen tied gew&ecirc;st.
+
+</p>
+<p>Een dotje was ze, dat kleine blonde aanvallige ding.
+
+</p>
+<p>Drie en een halfjaar slechts mocht ze de ouderzorg genieten. Hare ouders waren bij den goeden God, zooals Deine-Meu zeide,
+in den hemel, en ofschoon Anneke nog niet recht begreep, hoe ze doar boven gekomme woaren, umdat &#8217;r toch geen gat in de lucht
+was, zoo geloofde ze wel wat men haar zeide, maar bleef nog altijd in &#8217;t onzekere, hoe &#8217;t dan meugelik was dat Deine-Meu,
+zoo dukkels as ze noar de kark goengen, op &#8217;t karkhof wees en zei: &#8220;<span class="letterspaced">Doar</span> liggen ze.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was &#8217;en dotje dat blonde dingske; keuvelen kon ze&#8212;wanneer ze althans met hare moei alleen was&#8212;dat &#8217;t zoo&#8217;n aard had, en
+de pop, die haar op de laatste kermis gekocht was, werd z&oacute;&oacute; trouw en moederlijk door het meisje verpleegd, dat menige moeder
+van &#8217;t dorp er een les aan had kunnen nemen.
+
+</p>
+<p>Anneke ging school ook, en ofschoon ze in &#8217;t eerste wel geflikflooid had um moar thuus te blieven, ze had &#8217;r nou al meer schik
+in, veural nou ze in &#8217;t <span class="letterspaced">Spa-a</span> al &#8217;en heel eind wied was.
+
+</p>
+<p>Wat Anneke hinderde, bestond in dat <span class="letterspaced">allinnig</span> noar huus goan. Van &#8217;t school tot aan Reinderts was &#8217;t niks, went dan goeng ze met Gijs en Mieneke mee; moar verder.... En
+Geurt de bouwknecht, zuumde zoo dukkels um &#8217;r tegen te goan. Bang was ze wel niet, moar, &#8217;t vonder bij den appelen-bongerd
+was zoo smal, en de leuning was z&oacute;&oacute; hoog, dat ze er hoast niet bij kos kommen.
+
+</p>
+<p>Paul, die te vergeefs op de vraag: of die doar wegree ook sloan kos, een antwoord wachtte, streek zich over den zwarten krullebol,
+en wilde eindelijk weer iets zeggen, toen &#8217;t meisje, zeker aan &#8217;t schoolgaan denkende, blijkbaar verlegen en met neergeslagen
+oogjes vroeg:
+
+</p>
+<p>&#8220;Blief ie bij Deine-Meu, en goa&#8217;j dan ook school?&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb67" href="#pb67">67</a>]</span></p>
+<p>&#8217;t Was altijd een dreigement voor Paul geweest: &#8220;A&#8217;j niet wilt, dan zu&#8217;j noar school toe.&#8221; &#8217;t Sprak dus van zelf, dat Paul
+geen hoog denkbeeld koesterde van de genoegens, die er gesmaakt werden, en de woorden: &#8220;&#8217;k Wou nog liever!&#8221; bewezen, hoe weinig
+zijn jong hart naar die plaats der vorming verlangde.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k Ken al tot lui-ui, foei-oei,&#8221; hernam het dotje met zekere zelfvoldoening, terwijl ze met het hoofdje knikte: &#8220;heur moar...
+spa a, slee ee, drie ie, ho o....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Dat ken ikke niet,&#8221; zei Paul, en hij zag Anneke aan, alsof ze een <span class="letterspaced">hokus pokus</span> vertoond had.
+
+</p>
+<p>&#8220;En as &#8217;k wat grooter bin, dan krieg &#8217;k &#8217;en pen ook, en &#8217;en lei en &#8217;en griffel, moar as Geurt dan niet kumt, dan durf &#8217;k iensgeheel
+niet over &#8217;t vonder.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t Vonder...?&#8221; herhaalde Paul: &#8220;Mo&#8217;j over &#8217;t vonder?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k Zou alles loate vallen,&#8221; hernam de kleine: &#8220;as &#8217;r geen mins was die me vast hiew, en veural as &#8217;t zoo glad is as nou.<span class="corr" id="xd0e2249" title="Niet in bron">&#8221;</span>
+
+</p>
+<p>&#8220;Moar dan zal <span class="letterspaced">ik</span> oe wel vasthouwen,&#8221; hernam Paul snel: &#8220;&#8217;k Bin &#8217;r niks bang veur, en &#8217;k geleuf zelfs da&#8217;k oe best droagen kan.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Neen, neen, neen!&#8221; riep de kleine angstig, terwijl Paul, haar om het teedere lijfje vattende, haar werkelijk van den grond
+lichtte, en al zijne krachten inspande om het meisje een eindwegs over de deel te dragen: &#8220;Neen, neen,&#8221; riep ze alweer; maar
+weldra ging de vrees over, en toen Paul haar eindelijk op den grond zette, vraagde zij: of hij ook, zooas Geurt, haar op den
+rug kos droagen? En, toen Anneke spoedig daarna op den rug van den zesjarigen Paul zat, toen had ze een pret van belang, en
+vooral wanneer Paul&#8212;asof &#8217;t peerd wat schichtig wier&#8212;ging trappelen en steigeren, heere minsen dan kon ze &#8217;t niet houwen van
+lachen.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Jongske, eindelijk vermoeid van de diensten, die hij als rijpaard bewees, viel behoedzaam met zijn berijdster in een hoop
+hooi neer.
+
+</p>
+<p>&#8220;Zie zoo,&#8221; zei Paul; en Anneke lachte nog eens, en riep in verrukking; &#8220;Z&oacute;&oacute; op &#8217;t peerd, wi&#8217;k wel altied noar school en weerum!&#8221;
+
+</p>
+<p>De eigenares van &#8217;t <span class="letterspaced">Uiversnest</span> reed naar D.&#8212;Daar aangekomen liet ze haar kerreke, door Willem den errebeier bestuurd, op den grooten weg wachten, en sloeg
+te voet een zijweg in, die naar de hut van Teunis Dissel voerde.
+
+</p>
+<p>Zij klopte aan.... Geen antwoord. De deur openende, trad zij het kleine vertrek binnen, en zag tot haar verbazing dat Dissel
+op een stoel zat te slapen, terwijl een zwaar geronk haar duidelijk deed verstaan, dat die slaap geen gewone slaap was.
+
+</p>
+<p>&#8220;Nog v&eacute;ur den middag!&#8221; dacht Deine: &#8220;Is Teunis dan geen errebeijer op &#8217;t huus van C. meer? Zou &#8217;t woarheid zin, wat &#8217;t jungske
+zee?&#8221; en den slaper naderende, klopte ze hem op den schouder en riep luide: &#8220;Dissel! Dissel!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;H&eacute;...?&#8221; zei de man, en wreef zich de bezwaarde oogen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik wou oe spr&ecirc;ken Dissel,&#8221; hernam Deine: &#8220;Ken ie me niet...? <span class="corr" id="xd0e2276" title="Bron: k">&#8217;k</span> Bin Deine Woesting van &#8217;t <span class="letterspaced">Uiversnest</span>.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t <span class="letterspaced">Uiversnest</span>?&#8221; herhaalde de slaapdronkene, zonder op te <span class="pagenum">[<a id="pb68" href="#pb68">68</a>]</span>zien: &#8220;&#8217;t <span class="letterspaced">Uiversnest</span>! &#8217;t is me krek allins, loa&#8217;k moar sloapen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Neen,&#8221; herhaalde Deine, terwijl ze den man sterker schudde: &#8220;Ge mot wakker blieven; of kan &#8217;t oe niet sch&ecirc;len woar oe jungske,
+woar Paulke, die giesteren wegliep, gebleven is?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Paul?&#8221; zei de man, zijne oogen tot de vraagster opheffende; en eenige oogenblikken daarna, terwijl hij Deine lodderig aanzag:
+&#8220;Is ie d&#8217;r weer de jong....?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8217;t Had Deine Woesting meer moeite gekost dan men oogenschijnlijk zou gezegd hebben, om Dissels woning binnen te gaan; hij
+toch was &#8217;t gew&ecirc;st, die, as knecht op &#8217;t <span class="letterspaced">Uiversnest</span>, hoar, veur &#8217;en goeje twintig joaren, gevroagd had, moar, krek as Hannes &#8217;en joar eerder, en &Ecirc;vert &#8217;en moand of wat loater,
+met &#8220;neen&#8221; was afgezakt. Teunis&#8212;zij wist het,&#8212;had noaderhand arg en veul kwoads van heur afgeg&ecirc;ven: dat ze knieperig, en gierig,
+en kw&ecirc;zelig en nog zooveul meer was; dat ze hum erst had oangelokt, moar as &#8217;t op trouwen zou, uut angst veur de schijven,
+had afgesch&ecirc;pt. Ja, ze had er tegen opgezien, de zestigjarige, om den man weer te vinden, die sinds dien tijd, toen &#8217;t ook
+al niet heel pluus met de kloare was&#8212;zien kracht en zien macht had vergooid. Ze had er tegen opgezien om hum &#8217;en gunst, alschoon
+in <span class="letterspaced">zien</span> belang, af te vroagen; moar nou....! nou zij d&#8217;ellende z&oacute;&oacute; groot zag...., nou ze alles vond nog arger as ze van &#8217;t jungske
+verstoan had, nou had ze geen opzien of roarigheid meer, maar deed na de mededeeling, <span class="letterspaced">hoe</span> Paul in haar huis kwam, met krachtige woorden het voorstel om den jongen aan hare zorg af te staan; den jongen, den eenig
+overgeblevene van een zestal, dat God hem in betere dagen geschonken had.
+
+</p>
+<p>Nadat in vroegere jaren de speculatie op de <span class="letterspaced">eigenares</span> van &#8217;t <span class="letterspaced">Uiversnest</span> was mislukt, trok de knecht naar D.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Ging alzoo eenige jaren achtereenvolgend van den eenen boer op den ander. Telkens om redenen, die voor Teunis niet vleiend
+waren, kon hij weer elders zijn diensten aanbieden, totdat hij ten laatste, na als vaste arbeider op &#8217;t huis van C. te zijn
+aangenomen, eene vrouw nam, die er gelukkig in slaagde, den man in &#8217;t rechte spoor te houden. &#8217;t Scheen echter, alsof er op
+dien echt geen zegen mocht rusten, want: vief kleintjes woaren er weggehoald v&eacute;&uacute;r dat ze &#8217;t loopen kosten, en zeuven joaren
+noa den trouw had moeder Geurtje &#8217;t l&ecirc;ven van Paul met het heure betoald.
+
+</p>
+<p>Teunis had verechtig van Geurtje gehouwen. Geurtje was &#8217;en knap wief gew&ecirc;st, en had, met uut schoonmoaken en wassen goan,
+nog al oarig wat bijgebrocht. Teunis had &#8217;en heel ander l&ecirc;ven gehad, en, as ie &#8217;t noagoeng, dan was ie toen &#8217;en <span class="letterspaced">mins</span> gew&ecirc;st, en misschien de knapste errebeijer die &#8217;r in &#8217;t darp liep, al was ie dan ook geen boer op &#8217;t <span class="letterspaced">Uiversnest</span>. In de kroam van Paul had Geurtje den letsten oajem uutgebloazen, en Teunis had gegreind, krimmeneel had ie oangegoan en
+op &#8217;t kleine jungske gevluukt, krek asof die &#8217;t helpen kos dat zien moeder dood was.
+
+</p>
+<p>Helaas! na Geurtjes dood was Teunis tot zijn oude natuur teruggekeerd. Niet krachtig genoeg om, zonder die leidsvrouw, op
+den <span class="pagenum">[<a id="pb69" href="#pb69">69</a>]</span>nieuw gekozen weg voort te gaan, sloeg hij aan &#8217;t twisten met God, en beschouwde den kleinen Paul niet als een geschenk om
+de smart over de ontnomen echtgenoote te lenigen, maar wel als een voorwerp dat hem zijn geluk had ontroofd.
+
+</p>
+<p>Arme Paul! geen moeder hebben, afhankelijk zijn van de menschlievendheid eener vreemde, en &#8220;geschopt en getrampt&#8221; worden door
+een vader, die vol bitterheid de nagedachtenis zijner ontslapene vrouw schendt, en, h&aacute;&aacute;r en zijn kind vergetende, in weinige
+dagen weer afbreekt wat hij met haar opbouwde; die zich zelven voor den arbeid onbruikbaar, en tot een slaaf van den duivel
+heeft gemaakt dien men <span class="letterspaced">drank</span> noemt. Arme Paul! uw lot was niet benijdenswaard.
+
+</p>
+<p>Nog geen uur, nadat Deine Woesting den man zoo rampzalig had wedergevonden, h&eacute;m die haar vroeger om het UIVERSNEST en hare
+hand vroeg, zat zij weder in haar kerreke en reed over den bevrozen sneeuwweg huiswaarts.
+
+</p>
+<p>Dissel was tevredengesteld. W&eacute;l had de man, die maar ten deele zijn roes had uitgeslapen, bittere woorden toegevoegd aan de
+goede vrouw die zijn kind naar lichaam en ziel wilde redden, en die ook tot <span class="letterspaced">hem</span> woorden van opwekking en liefde gesproken had, maar toch, die voorname zaak waarom Deine kwam, had hij toegestemd, &#8217;t Was
+Dissel krek &#8217;t zelfde; of wel, &#8217;t was hem b&ecirc;ter dat die jong wegbleef; &#8217;t was &#8217;en sjenkert, &#8217;en onnutte op&ecirc;ter; en, ofschoon
+Teunis dit alles niet zei, hij gaf toe dat de jong zou wegblieven, as Deine beleufde, dat hie&#8212;Teunis&#8212;joarliks z&oacute;&oacute;veul schoajvergoeding
+zou hebben, umdat de jong al gauw in de tabak of op &#8217;t heujland oan &#8217;t verdienen kos kommen.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Pauls aanleg bij zijn goeden aard, dat erfdeel eener vroeg ontslapene moeder, gaven aan Deine-Meu de meeste voldoening van
+haar menschlievend bedrijf. Ze had Geurtje gekend, Geurtje die wel is mik was komme &ecirc;ten as heur voader de pacht van zien
+erfke brocht. Ze had Geurtje gekend as &#8217;en goeje dern. Loater, toen ze heurde dat ze met Teunis getrouwd was, toen had ze
+de dern bekloagd, umdat Teunis de rechte niet was. Ze had verwonderd gestoan dat alles zoo goed gong, moar, me&ecirc;lijen gehad,
+toen ze loater heurde dat &#8217;t ielkreis met de kienders mis was. &#8217;t Gemuud was heur vol geschoten, toen de knappe huisvrouw,
+die den boel zoo krek bij mekoar had gehouwen en Teunis tot &#8217;en werkzoam mins had gemoakt, was gesturven. Ze had weemoed gehad,
+ook um den kleinen noabliever, en, toen ze nog geen half joar geleejen van Dissel, as de <span class="letterspaced">zuuplap</span> heurde spr&ecirc;ken, en dat de kleine Paul goande weg de schavuut van &#8217;t darp wier, toen had ze al gedocht, of ze um Geurtjes
+wille d&#8217;r ook wat oan doen kos, totdat.... joa totdat <span class="pagenum">[<a id="pb70" href="#pb70">70</a>]</span>Gods bestiering heur nou den toetree oan de hand had gedoan.
+
+</p>
+<p>Ja waarlijk, de meeste voldoening had Deine voor het goede dat zij aan Geurtjes kind bewees. &#8217;t Was een oarig jungske die
+Paul; de kleine streken, die in den aanvang ontdekt, met verstand werden bestreden, verlieten hem weldra geheel; en &#8217;t boompje
+nog teeder, met zachtheid gebogen, verhief weldra, van alle bochten bevrijd, zijn kruin tot vreugde van haar die het kweekte.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Schoolgaan, waarvoor het verwaarloosde kind een afschrik was ingeboezemd, veranderde weldra in een blij genieten; want,
+er heen gelokt door het aardige denkbeeld om Anneke te geleiden en somwijlen te dragen, was ook het verblijf in die school
+hem danig meegevallen, en, daar Paul toch ook wou weten wat Anneke kon, zoo leerde hij met lust, en was zelfs spoedig z&oacute;&oacute;ver,
+dat ie Anneke de boas wier. &#8217;t Was aardig om die twee kleinen samen te zien. Onafscheidelijk waren zij den ganschen dag bijeen.
+Stond Anneke aan Deines zijde, om naar een vertelling van Roodkepke of Blauwboard te luusteren, dan stond de zwarte krullekop
+naast of achter het dernje, met <span class="letterspaced">hoar</span> henje in &#8217;t ziene, of wel met <span class="letterspaced">zien</span> arm um Annekes k&ouml;pke.
+
+</p>
+<p>Liep Paul noar de d&ecirc;l toe, um de roodbonte &#8217;en wiske hooi meer te geven dan de andere beesten, umdat de roodbonte zukke mooie
+h&ocirc;rns had, dan kwam Anneke ook al oanloopen, en streek de roodbonte, as ie at, met &#8217;r henje over den kop, went Paul vond dat
+die bonte &#8217;t mooiste was, en <span class="letterspaced">doarum</span> vond ze &#8217;t ook. Had Paul iets misdoan, waorover Deine-Meu met recht ontevr&ecirc;je was, en kreeg ie dan &#8217;s mergens geen kees of
+botter op &#8217;t brood, dan keek Anneke nog veel beduuster en benauwder as Paul eiges, en, striek en zet was &#8217;t dan, dat ze in
+&#8217;t noar school goan &#8217;en stuk van <span class="letterspaced">heur</span> botteram, dat ze stillekes bewoarde, oan &#8217;t jungske gaf. Was Anneke soms wat wild gew&ecirc;st&#8212;went wild kon ze doanig w&ecirc;zen&#8212;en
+had ze dan heur jekske of r&ouml;kske gescheurd, dat ze van Deine-Meu roazes kreeg, dan wiest Paul &#8217;t altied z&oacute;&oacute; uut te leggen
+dat <span class="letterspaced">hie</span> &#8217;t gedoan had en Anneke &#8217;t niet helpen kos, went, Anneke was zoo&#8217;n oarig dernje, en as Anneke greinde, dan kos Paul &#8217;t greinen
+niet loaten; veul liever goeng ie zonder &ecirc;ten noar bed, as dat Anneke &eacute;&eacute;n troan zou schreien!
+
+</p>
+<p>En Deine-Meu....? Wat ook de dorpelingen van de ouwe vriester mochten afg&ecirc;ven, dat ze zoo stroef, en zoo strak, en zoo knieperig
+was, gelukkig hoorde ze &#8217;t niet; en al hadde ze &#8217;t gehoord, &#8217;t zou haar weinig gedeerd hebben, want, zij had in die kinderen
+hervonden, wat ze met Miechel die in Rusland bleef, en met al de bloedverwanten, waar ze zooveel van gehouden had, verloor:
+ze had <span class="letterspaced">liefde</span> teruggevonden. Ja, liefde, want Deine-Meu hield van Anneke en Paul alsof het kinderen van Miechel en haar geweest waren,
+en, wederkeerig hadden eigen kinderen zich niet sterker aan de goede vrouw kunnen hechten, dan Anneke en Paul het deden.
+
+</p>
+<p>Ja, keek ze nog dukkels zwart en duuster, as ze &#8217;t spinnewiel liet snorren, en aan alles en alles dacht wat haar in &#8217;t leven
+weervoer; de bouwknecht kon, zooals vroeger, niet volhouden, dat hij <span class="pagenum">[<a id="pb71" href="#pb71">71</a>]</span>Deine nooit zag lachen; niet zelden toch tooverde het eenvoudig en schuldeloos gesnap der kinderen de goede vrouw een glimlach
+op &#8217;t gelaat, en, als Paul soms op de deel aan Anneke wees, hoe ze k&ouml;pke most keukelen, en &#8217;t dernje dan erst niet dorst,
+moar &#8217;t eindelik woagde en op zied af in &#8217;t heui viel, dan zei ze wel dat Anneke wiezer most w&ecirc;zen en geen jongensspullen
+doen, moar, dan lachte ze toch! verrechtig ze lachte, en dan lachten Geurt en Paul en Anneke ook, en dan begosten de koeien
+ook krek te bulken of ze lachten, en de hond te springen en te blaffen, en de kalkoenen die op &#8217;t arf liepen te lachen dat
+ze schoaterden, en dan was &#8217;r &#8217;en vroolikheid op &#8217;t <span class="letterspaced">Uiversnest</span>, zoo as &#8217;t &#8217;r sinds joaren niet gew&ecirc;st was.
+
+</p>
+<p>Dan lachte Deine-Meu en was dankbaar dat ze op haar leeftijd nog vreugde aan die kleinen mocht beleven; dat ze in Anneke-nicht
+zoo&#8217;n aardig dochterke had, en dat ze Paul, het verwaarloosde maar nog niet verdorven kind, had mogen redden uit de strikken
+van zonde en ellende, waarom Geurtje van uit den hoogen hemel ook dankbaar op haar zou neerzien. Ja het leven verkreeg opnieuw
+waarde voor haar, die wel eens had gezucht om inwoning daar boven de wolken. De omgang met kinderen schonk haar allengs een
+kinderlijke tevredenheid; en, toen Deine eens op een zomeravond een kartouw met twee einden aan den tak van den dikken eik
+liet binden, en &#8217;r &#8217;en plenkske tussen liet sloan, en Paul en Anneke doar op goenge zitten, en &#8217;t jungske &#8217;t klein liefke
+vasthieuw, umdat ie doodsbang was dat Anneke vallen zou, toen was &#8217;t Deine-Meu eiges die den bungel<a class="noteref" id="xd0e2385src" href="#xd0e2385">2</a> oan &#8217;t bungelen miek, en &#8217;en gezicht zette, z&oacute;&oacute; tevr&ecirc;jen, asof ze nog in den tied was toen Miechel h&oacute;ar bungelde.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Tien jaren verliepen zonder dat er op &#8217;t <span class="letterspaced">Uiversnest</span> eenige belangrijke verandering kwam. Deine-Meu werd wel ieder jaar een jaartje ouder, maar ook ieder jaar zag ze al meer
+en meer de boompjes groeien en bloeien, waarvan zij, toen ze nog twijgen waren, vrijwillig de verzorging had op zich genomen.
+
+</p>
+<p>Lief zag Anneke er uit: de goudgele lokken dekten een bevallig boerinnen-kopje, dat menig jong gemoed&#8212;oan &#8217;t prakkezeeren
+brocht. Handig was ze in &#8217;t melken, handig in &#8217;t karnen, handig in &#8217;t botter kneejen, handig in &#8217;t breien, en handig in &#8217;t
+neejen ook.
+
+</p>
+<p>Flink zag Paul er uit: vroolijk was ie, krachtig van lichaamsbouw, kloek in &#8217;t werken, kloek as de ploeg deur de klei most,
+kloek as &#8217;t koren gem&ecirc;jd of &#8217;t hooi most geopperd worden; kloek was ie in alles wat ie dee, en zelfs bij de zoaddors was &#8217;r
+geen mins, die Paul ooit, al was &#8217;t moar &eacute;&eacute;n slukske of &eacute;&eacute;n munje vol zag gebruuken, <span class="pagenum">[<a id="pb72" href="#pb72">72</a>]</span>en veul minder nog had onbekwoam gezien<a class="noteref" id="xd0e2403src" href="#xd0e2403">3</a>. Dat Anneke en Paul van Deine-Meu hielden, betwijfelde geen mensch; maar dat Anneke Paul den knappen jong meer as meer liejen
+mocht, daar twijfelde evenmin iemand aan; en al keek Harmen ook rechts, en Arie ook links, as ze in de kark Anneke noast Deine
+Woesting zoage zitten, Anneke keek altied veur zich uut, <span class="letterspaced">langs den krullekop van Paul</span>, domenei vlak in &#8217;t oangezicht.
+
+</p>
+<p>Weinig belangrijks was er in die, tien jaren sedert Pauls inwoning op &#8217;t <span class="letterspaced">Uiversnest</span> voorgevallen. &Eacute;&eacute;ne zaak behoeft vermelding.
+
+</p>
+<p>Op zekeren avond, ruim een jaar na Pauls aankomst, was er&#8212;toen de kinderen reeds naar bed waren&#8212;vrij hevig op de achterdeur
+der hoeve geklopt, zoodat Kees, de waakzame hond, &#8217;en k&ecirc;l opzette asof ie vermoord wier.
+
+</p>
+<p>Geurt de bouwknecht was &#8217;r op afgegoan, en met &#8220;veel spullen en dinksigh&ecirc;jen&#8221; was ie kort doarop komme zeggen, dat Teunis
+Dissel er was, die de boerin spr&ecirc;ken mos.
+
+</p>
+<p>Teunis was binne gekommen. Miesderoabel schuuns en schots had ie &#8217;r uut gezien, nog veul arger as toen Deine d&#8217;erste keer
+noar D. ree om hum te spr&ecirc;ken. Arg had ie noar de kloare gerooken, en zoo roar had ie geparlechant, dat Deine-Meu lang most
+wachten eer ze verstong dat Dissel noar d&#8217;Oost wou, um op &#8217;en tabaksplantoazie&#8212;zoo as ze &#8217;t nuumden,&#8212;warkzoam te w&ecirc;zen.
+
+</p>
+<p>Teunis had van Doris Janssen geheurd, dat die in d&#8217;Oost &#8217;en l&ecirc;ven as &#8217;en prins had. Hij&#8212;Teunis&#8212;kos de tabakkerij krek zoo
+goed as Dons denken dorst, en &#8220;kort en wel&#8221; zei Teunis, nadat hij ruim een half uur in &#8217;t honderd had gesproken: &#8220;a&#8217;j nou
+mien uutzet,&#8212;de spullen oan &#8217;t lief mein ik&#8212;en dan de passoasie wilt betoalen, dan ku&#8217;j &#8217;m houwen; moar, &#8217;k zie verdr&ecirc;jd a&#8217;j
+&#8217;m anders &#8217;en dag langer in huus hebt.&#8221;
+
+</p>
+<p>Dat Teunis zijn zoontje bedoelde, begreep Deine-Meu terstond, en &#8217;t was niet vreemd dat de goede vrouw &#8217;en roar gevuul kreeg,
+en dat ze in de soes en de moalerij kwiem, totdat ze, na veul geproat en veul gehaspel, zei dat Teunis mergen &#8217;t oavend weerum
+most kommen, en dat ze hum d&aacute;n zeggen zou, w&aacute;t ze besloten had.
+
+</p>
+<p>En Teunis kwam &#8217;s anderen doags &#8217;t oavend weerum; en Deine had &#8217;en pampier liggen, woar Teunis zien noam onder most teikenen;
+teikenen, dat ie zien zeun Paul oan Deine Woesting veur &#8217;en vette koei afstong; dat ie &#8217;t jungske nooit zou reklemieren, en
+dat Deine veur &#8217;t kiend as &#8217;t hoare zurgen zou.
+
+</p>
+<p>Of de opbrengst van de koe voldoende zou wezen om zijn voornemen te volvoeren, daaraan dacht Teunis niet; maar de koe lachte
+hem z&oacute;&oacute; tegen, dat hij terstond toebeet, zijn naam met een ontzenuwde hand teekende en den volgenden morgen, toen de kinders
+in school waren, nog eens terug kwam om den prijs voor zijn zoontje te halen.
+<span class="pagenum">[<a id="pb73" href="#pb73">73</a>]</span></p>
+<p>Het hooi was binnen, en ook de rog- en weitoogst lag reeds voor bet grootste deel in de twee hooge bergen gepakt, toen Geurt
+de bouwknecht met &#8217;en karvracht weit de hooge schuur van &#8217;t <span class="letterspaced">Uiversnest</span> binnen reed, en aan de boerin zeide, dat deur spullen en dinksigheden Paul erst binnen &#8217;en half uurke met de letste vracht,
+die op de boerenwoagen was geloajen, thuus zou kommen.
+
+</p>
+<p>Inderdaad, de laatste vracht was onderweg, en boven het graan uit wuifde een groote wilgentak, ten bewijze dat de oogst gelukkig
+was ten einde gebracht.
+
+</p>
+<p>Op het v&oacute;&oacute;rbankje van den wagen zat Paul, en liet de neije peerds, die Deine &#8217;s leintes<a class="noteref" id="xd0e2438src" href="#xd0e2438">4</a> gekocht had, &#8217;en goejen gang moaken, went &#8217;t schemerde al; en Anneke, die op &#8217;t land tegen den besten had opgegoaveld en
+nou noast &#8217;m zat, verlangde, zoowel as hij, noar de riestenbrie, die Deine zou oanrichten as de leste vracht thuus was.
+
+</p>
+<p>&#8220;Jong, jong, veurzichtig!&#8221; zei Anneke, &#8220;de peerds goan &#8217;en straffen gang.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;A&#8217;j bang bint Anneke, dan za&#8217;k wat tegen houwen,&#8221; antwoordde Paul, een vragenden blik op het meisje werpende.
+
+</p>
+<p>&#8220;Bang! Bang! Neen bang zie&#8217;k iens geheel niet, dat weet ie wel Paul,&#8221; hernam het meisje: &#8220;moar &#8217;t is jong volk da&#8217;j &#8217;r veur
+hebt, a&#8217;j ze moar goed in den toom vat.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nou, of &#8217;k niet voaren kos!&#8221; sprak Paul weder: &#8220;Denk moar oan &#8217;t veurig joar weinter; weet ie wel Anneke, toen &#8217;k oe van
+E. afhoalde?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Toen &#8217;t zoo duuster was.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;En zoo glad op den diek da&#8217;k geen stuur in de woagen koa houwen, en d&#8217;ouwe peerds, die &ecirc;vel stram in de been&#8217; woaren, ielkries
+uutgleejen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;H&eacute;!&#8221; zei Anueke, en ze griezelde er n&oacute;g van.
+
+</p>
+<p>&#8220;Weet ie wel, toen ie me zoo dukkels in den erm kneep....?&#8221; sprak Paul.
+
+</p>
+<p>&#8220;Nou, of ik!&#8221; antwoordde Anneke.
+
+</p>
+<p>&#8220;En wat kreeg &#8217;k, toen we goed en wel thuus kwiemen....?&#8221; vraagde Paul schalksch.
+
+</p>
+<p>&#8220;Loop jong! da wee&#8217;k niet,&#8221; zei Anneke, en zag links van zich naar den grond.
+
+</p>
+<p>&#8220;Veur &#8217;t munje, veur &#8217;t munje<a class="noteref" id="xd0e2465src" href="#xd0e2465">5</a>, h&eacute;, h&eacute;, h&eacute;!&#8221; lachte Paul: &#8220;en of &#8217;t goed smiek, nou, doar ku&#8217;j over r&ecirc;kenen! Anneke, as &#8217;k nou thuus kom zonder ongemak....
+zeg, wa krie&#8217;k dan....?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Riestenbrie van Deine-Meu!&#8221; lachte het meisje.
+
+</p>
+<p>&#8220;Doe ondeugd!&#8221; riep Paul; maar eensklaps voelde hij zich weer in den arm knijpen, en zag, hoe de peerds de ooren spitsten,
+en hoe ze, toen hij ze met een fikschen zweepslag kerrazie wou geven, op zied vlogen, en begosten te springen en te dringen.
+Wat Paul <span class="pagenum">[<a id="pb74" href="#pb74">74</a>]</span>ook dee, achteruut goengen ze nou; en terwijl Anneke schreeuwde en tegen hum oandrong, kwam de zwaar geladen wagen al nader
+en nader aan den slootkant, en juist wilde Paul er afspringen om het span in den toom te vatten, toen beiden een schok voelden,
+en de achterkant van den wagen&#8212;God zij dank!&#8212;tegen een dikken wilg was terechtgekomen. Door den wilgenboom gered, sprongen
+Paul en Anneke nu weldra van het voertuig. Paul nam de peerds bij den bek en trok ze vooruit; maar Anneke riep: &#8220;Veurzichtig!
+veurzichtig! went &#8217;en kerl leit dwars over &#8217;t woagenspoor heer.&#8221;
+
+</p>
+<p>Nadat Paul de paarden tot kalmte had gebracht, verzocht hij Anneke, dat ze &ecirc;fkes d&#8217;r veur zou goan stoan, en terwijl het meisje
+aan dit verzoek voldeed, trad Paul op den man toe, maar, ofschoon hij hem schudde, op zijn vragen bekwam hij geen antwoord,
+doch bemerkte toch al spoedig dat de onbekende persoon niet <span class="letterspaced">dood</span>, maar dronken was.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k Kan&#8217;t niet geb&ecirc;teren!&#8221; zei Paul schouderophalende; en den beschonkene onder de armen opnemende, legde hij hem buiten het
+spoor; ging vervolgens naar de paarden terug, leidde ze tot voorbij het w&ecirc;zen, waarvoor zelfs zijn beestjes hun afkeer hadden
+betoond, en zei tot Anneke, die ook zoo schichtig naar den man zag, of ze ze weer op den woagen dorst, of dat ze <span class="letterspaced">nou</span> bang was?
+
+</p>
+<p>&#8220;Bang! neen&#8212;nog ens; iens-geheel niet!&#8221; En toen ze weer veurop noast &#8217;m zat, toen keek ze wel ielkreis op &#8217;t spoor, of &#8217;r
+weer wat lei; en as de peerds de ooren spitsten, dan had ze Paul wel weer ien den erm willen kniepen, moar, ze hiew zich best;
+en toen ze goed en wel met de vracht in de schuur stonden, en Paul fluusterde wat ie nou kreeg? toen zag Anneke rond of Deine-Meu
+&#8217;t ook zag, of Geurt, of &eacute;&eacute;n van d&#8217;anderen; maar niemand ziende, stak ze heur mollige snuutje veuruut, en Paul kwam dichterbij,
+en kreeg &#8217;er &eacute;&eacute;n, en nam &#8217;er nog <span class="letterspaced">twee</span>... dat was <span class="letterspaced">drie</span>!
+
+</p>
+<p>Nadat de paarden waren ontspannen en op stal gezet, werd Paul met Geurt, door Deine den weg opgestuurd, om te zien of die
+kerl nog op dezelfde plaats lei.
+
+</p>
+<p>Deine-Meu had meer gevuul dan de minsen wiesten, went ze zei dat die kerl zoo niet mocht blieve liggen, &#8217;t was toch &#8217;en mins,
+en de jongens.... zie ... ze mosten &#8217;m dan moar meebrengen, en achter de d&ecirc;l in &#8217;t l&ecirc;ge geitenhok op &#8217;en klamp strooi loate
+uutsloapen, dan kos ie mergen weer afmarsieren.
+
+</p>
+<p>Aan Deines verlangen werd voldaan, en terwijl een half uur later de beschonkene op &#8217;t stroo lag, aten ze in de keukenkamer
+allegoar riestenbrie met kan&ecirc;lsuuker, moar, dacht Paul toch, dat &#8217;t munje van Anneke nog zuuter as kan&ecirc;lsuuker smiek, en Anneke
+dacht, dat Paul toch knapper as knap was.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+<span class="pagenum">[<a id="pb75" href="#pb75">75</a>]</span></p>
+<p>Nauwelijks had de groote klok in de huiskamer van &#8217;t <span class="letterspaced">Uiversnest</span> het vierde uur na middernacht doen hooren, toen er beweging in het duistere geitenhok kwam. De man, die er op stroo lag,
+en vervaarlijk had geronkt, wreef zich de oogen, rekte zich op een ontzettende wijze, en bromde eindelijk een: &#8220;Woar bin&#8217;k?&#8221;
+
+</p>
+<p>Uit den zwaren roes ontwaakt, kostte het hem heel wat inspanning om zich op te heffen ten einde zich het antwoord op die vraag
+te bezorgen. Eindelijk gelukte het hem, en, op een reet toetredende, waardoor het aanbrekende morgenlicht boorde, onderzocht
+hij met een bevende hand, of het hem zou gelukken uit dit donkere verblijf te geraken, waarin hij zonder zelfbewustzijn gebracht
+werd.
+
+</p>
+<p>Links was de reet en rechts heurde ie geproat.
+
+</p>
+<p>&#8220;Dan goai&#8217;k zoover mee, Anneke,&#8221; klonk het: &#8220;en tegen da&#8217;j dan gemolken hebt, za&#8217;k &#8217;r wel weer zin; we goan dan ook soam weer
+noar huus toe, nietwoar?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Goed Paul,&#8221; sprak een vrouwenstem: &#8220;moar tuk dan niet te lang, went ie weet wel dat Deine geern het, da&#8217;k bij tieds weerum
+bin.&#8221;
+
+</p>
+<p>Paul! Deine!! De man in &#8217;t geitenhok luisterde scherper en had wel door de planken heen willen zien.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wacht jong,&#8221; sprak Anneke weder: &#8220;&#8217;k mot de melkkan nog op den rug hebben; help is?&#8221;
+
+</p>
+<p>En toen hoorde de man verder een gestommel met het koperen melktuig, en verder de woorden van Paul: &#8220;Loat &#8217;r nou &eacute;&eacute;ne melkdern
+kommen, die &#8217;r zoo helder en kloar as Anneke uutziet!&#8221; En verder, na eenige oogenblikken stilte, Annekes woorden: &#8220;Schei uut
+Paul! ge wordt mien als te astrant af!&#8221; En daarop van hem: &#8220;Och mien snuupertje, &#8217;k wor ook hoe langer hoe gekker!&#8221; En eindelijk
+op eenigen afstand nogmaals de stem van Paul: &#8220;Geurt, ge mot zoo stond moar is zien of die zuuplap zien roes het uutgesloapen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Die zuuplap!!&#8221; bromde de man in &#8217;t geitenhok: &#8220;Paul,&#8212;Deine Woesting!! Verrechtig, &#8217;k bin op &#8217;t <span class="letterspaced">Uiversnest</span>.&#8221;
+
+</p>
+<p>Ja, hij was op &#8217;t <span class="letterspaced">Uiversnest</span>. Hij had er heen gewild, de beschonkene, maar de drank was hem de baas geweest, en, waar hij had willen <span class="letterspaced">binnengaan</span>, was hij <span class="letterspaced">binnengedragen</span>.
+
+</p>
+<p>Een half uur later zei Geurt de bouwknecht tot de boerin, dat de kerl die zien roes uut had, Deine &#8217;en oogenblikske allinnig
+wou spr&ecirc;ken.
+
+</p>
+<p>&#8220;G&ecirc;f &#8217;m &#8217;en kwartje en loat &#8217;m goan,&#8221; antwoordde Deine.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k Gleuf niet dat ie tevr&ecirc;je zal w&ecirc;zen,&#8221; antwoordde Geurt: &#8220;Hie steet &#8217;r op um oe te spr&ecirc;ken.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Doe &#8217;r &#8217;en botteram bij,&#8221; hernam Deine: &#8220;en loat &#8217;m goan. Zeg &#8217;m dat ie dankboar mot zin da&#8217;k &#8217;m giesteren oavend liet ophoalen.&#8221;
+
+</p>
+<p>Geurt trok de schouders op en ging.
+
+</p>
+<p>&#8220;En ik zeg oe dan da&#8217;k &#8217;r spr&ecirc;ken wil!&#8221; klonk het eenige oogenblikken later voor de kamerdeur; en eer dat Geurt &#8217;t geb&ecirc;teren
+kos, <span class="pagenum">[<a id="pb76" href="#pb76">76</a>]</span>stond de kerl uut het geitenhok, vlak veur de toafel woaroan Deine in den biebel te l&ecirc;zen zat.
+
+</p>
+<p>Al was Deine-Meu in d&#8217;r twee en zeventigste jaar, haar gezicht had ze nog best, en toen ze den kerl dus aanzag, kon ze een!
+&#8220;Is &#8217;t meugelik!&#8221; niet weerhouden, want, in den haveloozen man met de verglaasde oogen en den ruigen baard, had ze terstond
+Pauls vader, Teunis Dissel herkend.
+
+</p>
+<p>&#8220;Teunis! Teunis! is &#8217;t meugelik!<span class="corr" id="xd0e2554" title="Niet in bron">&#8221;</span> herhaalde de oude vrouw: &#8220;Gij hier.... is &#8217;t meugelik! is &#8217;t meugelik!!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Joa, &#8217;k bin &#8217;t verrechtig eiges,&#8221; sprak Dissel; &#8220;en &#8217;k bin &#8217;r mieseroabel oan toe ook....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Geurt, goa gij vort, as &#8217;k oe neudig heb dan za&#8217;k wel roepen,&#8221; zei Deine tot den bouwknecht, die met groote oogen den man
+aanzag, dien hij niet herkende.
+
+</p>
+<p>Geurt ging.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k Zie doanig in &#8217;t achteruut gekommen,&#8221; hernam Dissel en zette &#8217;en lillik gezicht.
+
+</p>
+<p>Deine-Meu keek noar &#8217;t vuur en nam den vuurl&ecirc;pel, en lei &#8217;m z&oacute;&oacute; dat &#8217;t moar &#8217;en handtast was, went.... Dissel trok zoo&#8217;n iesderig
+gezicht, en ze wou niet dat Geurt binnen zou w&ecirc;zen.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k Het in d&#8217; Oost &#8217;en ongelukkig l&ecirc;ven gehad, en....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;In d&#8217; Oost! In d&#8217; Oost?&#8221; riep Deine-Meu: &#8220;Wou ie me leugens op de mouw smerren! Asof ik niet wiest da&#8217;j as schandoal in &#8217;t
+groote pakhuus gebrocht zint.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;H&ecirc;....!!&#8221; klonk het uit Dissels mond; en &#8217;t was hem alsof ie &#8217;en iesbad kreeg.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k Zie old, en sinds da&#8217;k oe &#8217;t lest zag, zelfs veul older geworden,&#8221; hernam Deine: &#8220;moar &#8217;k dank God da&#8217;k ze alle vief nog
+bij mekoar heb. Ge kunt proaten en liegen zoo veul a&#8217;j wilt, moar &#8217;k weet nog goed wa&#8217;k weet, en da&#8217;j van kwoad tot arger
+bint gekommen, en da&#8217;j, ien stee van oe veurdeil te zuuken, &#8217;t beest da&#8217;k oe gaf verbrast hebt; da&#8217;j toen ien Amsterdam&#8212;joa
+menneke, we l&ecirc;zen wel geen kranten, moar in den tegenswoordigen tied ku&#8217;j der toch wel achter kommen&#8212;da&#8217;j ien Amsterdam hebt
+gestolen en da&#8217;j toen tien jaor hebt gebromd: zie dat wee&#8217;k allemoal meer as best; moar, da&#8217;j astrant genog zoudt w&ecirc;zen um
+mien onder d&#8217; oogen te kommen, gij Teunis, gij.... die.... neen.... neen.... d&aacute;t ha&#8217;k niet kunne denken!&#8221;
+
+</p>
+<p>Toen Deine ophield met spreken, toen beefde zij er van. En w&egrave;l mocht ze beven: ze had het met den man ook zoo goed bedoeld.
+&#8217;t Beest, dat ze Teunis schonk, gaf ze met een bijzonder oogmerk. Ze had gemeend dat Dissel, zoo eensklaps weer in het bezit
+van zulk een schat gekomen, en opgewekt door hare woorden; &#8220;Teunis, kiek erst nog is noar d&#8217; uiers eer da&#8217;j &#8217;t verkupt!&#8221; zijn
+plannen zou hebben laten varen en een werkzaam en nuttig lid zijner gemeente zou geworden zijn. Ze had domenei gesproken,
+en hum geroajen is noar Teunis te goan, um de kerl in &#8217;t goeje spoor te helpen, moar.... fluite! Teunis had krek zooveul noar
+de uiers gekeken as noar den domenei geluusterd, en, binnen acht dagen <span class="pagenum">[<a id="pb77" href="#pb77">77</a>]</span>was ie vort gew&ecirc;st en, Deine-Meu zei al hoe &#8217;t voorders liep.
+
+</p>
+<p>En luuster, nou grouwde Teunis, met vervluukingen, dat Deine onwoarheid sprak; dat ie w&eacute;l noar d&#8217; Oost was gew&ecirc;st; dat ie
+d&oacute;&aacute;r&#8212;zoo woar as God!&#8212;de olifanten, krek as hier de peerds en &#8217;t vee, ien de weerds had zien loopen, en de krinten en rozien&#8217;
+er eiges van de boomen gegeten had; dat ie op &#8217;en tabaksplantoazie was gew&ecirc;st, moar van al de tiegers en slangen en iesberen,
+die &#8217;r, krek as hier de honden en kiepen langs de stroat liepen, zoo benauwd was geworden, dat ie was weggeloopen, en, umdat
+&#8217;r geen okkoasie met &#8217;t schip was gewest, noar hier gemarsierd was, zoodat ie &#8217;r nog de bloar van onder de voet&#8217; had. Dat
+ie voorders giesteren margen te D. in &#8217;t Fortuin was oangekommen, waar ze hum getraktierd hadden, en dat ie&#8212;bij hier en gunder&#8212;zoo&#8217;n
+verlangst noar zien jungske had gekregen, dat ie toch op weg was gegoan, moar, muu as ie was gew&ecirc;st, onderw&ecirc;ges most zin neergevallen.
+
+</p>
+<p>Zoo schandoalig had Deine niet gedocht dat &#8217;en mins liegen kos.
+
+</p>
+<p>Op een eenvoudige, maar niettemin ernstige wijze bracht zij den man onder het oog, dat zij de volle overtuiging van het leugenachtige
+zijner woorden had; vermaande hem met dringende woorden, om toch te bedenken, hoe hij&#8212;misschien reeds spoedig&#8212;voor den hoogen
+God zou verschijnen die geen leugens versting; dat ie toch zou denken hoe goed alles was, toen zien overledene Geurtje nog
+l&ecirc;fde, umdat ie toen met God was gew&ecirc;st en ien vrede zien brood had; dat ie most bidden um verg&ecirc;ving en kracht um den booze
+uut te roeien, en nou weg most goan, went dat Paul, dien zij van jongs af veur hum leerde bidden, en, onbekend met ziens voaders
+l&ecirc;venswandel, hum in zien geist liefhad&#8212;dat Paul zou motte grauwen van &#8217;en voader die zich zoo misdroeg, en die ie onw&ecirc;tend,
+eiges as &#8217;en dier in &#8217;t hok had gedroagen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Grauwen zou....!&#8221; riep Teunis in woede, en hij keek z&oacute;&oacute; lillik, dat Deine-Meu noar den vuurl&ecirc;pel zag..... Maar eensklaps
+nam zijn gelaat een andere plooi aan en, dichter op Deine toetredende, sprak hij zacht:
+
+</p>
+<p>&#8220;Deine, heur is, loa&#8217;k zin wa&#8217;k wil, wat kan &#8217;t sch&ecirc;len! moar gij bint de mins die me helpen kunt. &#8217;k Het niet zooveul um
+van te l&ecirc;ven....&#8221; Teunis toonde zijn vlakke hand: &#8220;A&#8217;j gevuul in &#8217;t lief hebt, dan zu&#8217;j Pauls voader, die de jong in &#8217;en soes
+oan oe afsting, niet op dreug loaten. Heur is, ik weet, ge bint riek, ge hebt van den deze....&#8221; en hij schoof vinger en duim
+beteekenend over elkander; &#8220;ge bint oud Deine, en ik zie moar &#8217;en joar of tien jonger; d&#8217;r was &#8217;en tied Deine, toen &#8217;k oe
+liefhad.&#8221; Teunis grinnikte: &#8220;Zeg, Deine, a&#8217;j mien nou is gleuven wou, da&#8217;k oe n&oacute;g lief heb.... zeg, Deine.... h&ecirc;! h&ecirc;! h&ecirc;!....
+Ge bint toch veur Paul as &#8217;en moeder... h&ecirc;! h&ecirc;! h&ecirc;....! En Deine, bin&#8217;k zien voader dan niet? As &#8217;k nou is noast ou op &#8217;t
+<span class="letterspaced">Uiversnest</span> bleef? h&ecirc;! h&ecirc;! h&ecirc;! zeg...?&#8221; doch ter nauwernood had de ellendige man zijn laatste woord gesproken, of de oude vrouw begon
+van verontwaardiging en overspanning zoodanig te beven, dat ze zich aan de leuning van haar stoel moest <span class="pagenum">[<a id="pb78" href="#pb78">78</a>]</span>vastgrijpen, en alleen de woorden: &#8220;Weg, weg, oakelik mins!&#8221; kwamen haar over de lippen.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Paul, die Deine-Meu&#8217;s boodschap had volbracht, keerde met Anneke, die de koperen kan vol warmen room droeg, vroolijk huiswaarts.
+Wat zij te zamen spraken hoorde niemand, moar, dat Anneke hoast zoo rood zag as &#8217;t rooie duukske, dat ze urn den hals had,
+dat zag Grijs van Reinderts wel toen de twee veurbij kwiemen en ze mekoar &#8220;gemerge&#8221;, zeejen.
+
+</p>
+<p>Het vonder van &#8217;t <span class="letterspaced">Uiversnest</span> overgaande, kwamen de jongelieden, den boomgaard volgende, langs de voorzijde der boerenwoning; en juist sloeg Anneke den
+hoek om, ten einde de roomkan in &#8217;t melkkamertje, in &#8217;t achterhuis bij de deel, te brengen, toen Paul bleef staan, umdat &#8217;t
+krek leek as of ie binnen geschrauw heurde.
+
+</p>
+<p>Met een onweerstaanbare kracht werd de jonkman naar het voorraam der keukenkamer teruggetrokken, om naar binnen te zien wat
+het was, dat hij kon gehoord hebben; doch het bloed steeg hem met geweld naar het hoofd, toen hij daarbinnen een man ontwaarde,
+die voor Deine-Meu&#8217;s geopend kammenet sting, terwijl de goede vrouw lankuut op den grond lag.
+
+</p>
+<p>Geen twee seconden later bevond Paul zich&#8212;door de voordeur naar binnen gestormd&#8212;in het vertrek en tegenover den man, dien
+hij den vorigen avond bij het schijnsel der lantaren niet herkende. Toen, neen, toen herkende hij hem niet, maar nu.... door
+het daglicht beschenen, nu.... ja, ondanks de jaren, die er verliepen sedert hij hem voor de laatste maal zag, nu herkende
+hij hem terstond, en eensklaps kwam hij tot de zekerheid dat de beschonkene van den vorigen avond, dat hij, die Deine-Meu
+moest hebben overrompeld en thans zijn hand naar het hare uitstrekte, de man was, waarvoor de oude vrouw hem&#8212;Paul&#8212;leerde bidden,
+voor wien zij hem, ondanks de treurige herinneringen der jonkheid, liefde had ingeboezemd, dat die man, die nietswaardige:
+Teunis Dissel.... <span class="letterspaced">z&#307;n</span> vader was.
+
+</p>
+<p>Wat er recht voorviel wist Pau! niet. Een geweldige stoot op de borst had hem alles doen dr&ecirc;jen en soeselen; maar, Anneke....
+die weinige minuten later de keukenkamer binnentrad, kon een gil van ontzetting niet weerhouden, toen zij Deine-Meu met de
+handen gebonden en een prop in den mond bij de vuurplaat zag liggen, terwijl Paul, eenige schreden van haar af, doodsbleek
+tegen den kant van het geopende kabinet stond,
+
+</p>
+<p>Bij de eerste verrassing van het onverwachte schouwspel wist het meisje zelf niet wat ze gelooven, en noch minder wat ze doen
+moest.
+
+</p>
+<p>&#8220;Deine-Meu! Paul!&#8221; riep ze eindelijk, doch terstond daarna ijlde ze op de oude vrouw toe, trok haar den doek uit den mond,
+en hare krachten inspannende, tilde zij haar op den stoel, en riep vervolgens weder: &#8220;Geurt! volk! help! help!!&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb79" href="#pb79">79</a>]</span></p>
+<p>Paul, eenigermate van den stoot, dien zijn vader hem toebracht, bekomen, sloeg, door het geroep gewekt, zijne oogen op, en
+het meisje zulks bespeurende, riep weder, terwijl tranen haar in de oogen welden: &#8220;Paul! Paul! um Gods wil, wat hei&#8217;j gedoan....?&#8221;
+
+</p>
+<p>Maar Paul kon niet antwoorden; dof zag hij op zijn Anneke en op de oude vrouw neder, en toen hij de laatste, alsof ze dood
+was, in den leuningstoel zag zitten, toen schoten ook hem de oogen vol, en hokte hij eindelijk met een pijnlijke stem: &#8220;Anneke....
+zeg.... z&#8217; is toch.... niet.... dood?&#8221;
+
+</p>
+<p>Dood! neen, God zij dank! dood was ze niet; maar toch, nadat Anneke ter deure was uitgesneld om het volk, dat buitenshuis
+werkte, ter hulp te roepen, en men met vereenigde kracht wel een half uur was bezig geweest om de oude van hare bezwijming
+te doen bekomen, opende zij wel de oogen, maar beval toch de dokter,&#8212;die evenals de burgemeester terstond door Geurt op &#8217;t
+<span class="letterspaced">Uiversnest</span> was ontboden&#8212;dat het volstrekt noodzakelijk was, de oude vrouw te bed te brengen en met rust te laten totdat hij met een
+geneesmiddel zou zijn teruggekeerd.
+
+</p>
+<p>Intusschen bleef de burgervader niet stil. &#8217;t Was zijn plicht om terstond te onderzoeken wie de persoon van Deine Woesting
+in dien toestand had gebracht en tevens wie de inbraak had gepleegd, waarvan het kabinet de duidelijkste sporen vertoonde.
+
+</p>
+<p>Na al hetgeen Geurt verhaalde, besloot de hulp-officier van justitie, dat, &ograve;f de persoon die in &#8217;t geitenhok sliep, &ograve;f de
+jonkman, die bij Deine werd gevonden en die zoo strak en akelig bleef kijken, de dader moest zijn; maar luid snikkende viel
+Anneke voor den edelachtbaren man op de knie&euml;n, toen Paul met schijnbare kalmte, tot aller verbazing had verklaard, dat hij
+alleen de schuldige,&#8212;de oanteijer van Deine Woesting gew&ecirc;st was.
+
+</p>
+<p>&#8220;Bij God! neen..... da&#8217;s onwoar!&#8221; riep Anneke, terwijl haar schreien het spreken belemmerde. &#8220;Paul....! neen....! zeg dan....
+dat &#8217;t <span class="letterspaced">niet</span> is! Paul, hoe zou &#8217;t meugelik w&ecirc;zen.... gij, die onderw&ecirc;ges nog van Deine-Meu as &#8217;t beste mins op de wereld hebt gesproken!&#8212;Neen,
+neen, Paul het niks gedoan! As <span class="letterspaced">hie</span> &#8217;t gedoan het, dan zie&#8217;k eiges schuldig. Paul! Paul! zeg dan, dat ge rein zint, zeg dat die kerl &#8217;t gedoan het. Woarum zou&#8217;j
+liegen, um &#8217;en sm&ecirc;rlap vrij te spreken....!?&#8221;
+
+</p>
+<p>In weerwil van Pauls verklaring, werd zijn zelfbeschuldiging, bij eenige overweging, al spoedig zoo ongegrond bevonden, dat
+er van een voorloopige inhechtenisneming zelfs geen sprake kon zijn, terwijl de woorden van Deine, die nog denzelfden middag
+tot haar geheele bewustzijn terugkwam, alle verdenking van den jongen verwijderde, ofschoon zij volstandig bleef weigeren
+den naam te noemen van den man, die haar laatste kracht had gebroken, en de levensdagen, die haar nog zouden resten, door
+schandelijk geweld had verdonkerd.
+
+</p>
+<p>Deine-Meu had meer gevoel dan de meeste menschen wisten, want, had de zoon zich voor den vader willen opofferen, zij had de
+aanklager van haar vijand niet willen worden, van den vijand, wiens kind zij liefhad.
+<span class="pagenum">[<a id="pb80" href="#pb80">80</a>]</span></p>
+<p>De Justitie in Gelderland is evenwel geen kind, dat zich knollen voor citroenen laat verkoopen, en, vier weken na het voorval
+op &#8217;t <span class="letterspaced">Uivernest</span> zat de man, die onlangs uit de gevangenis werd ontslagen, weder achter tralies en sloten, nog wachtende op de uitspraak der
+rechters, wat nu het loon voor zijn misdaad zou wezen.
+
+</p>
+<p>Was &#8217;t voorheen vroolijkheid op &#8217;t <span class="letterspaced">Uiversnest</span> geweest, die vroolijkheid had voor een doodelijk iets plaats gemaakt, &#8217;t welk ieder vervulde. Deine-Meu was erg krukkerig.
+Halve dagen lag ze te bed, en met den notaris had ze alles krek afgedoan asof ze vuulde dat &#8217;t op eind liep.
+
+</p>
+<p>Paul, die in den aanvang geen rust of duur had gehad, gebukt onder het leed dat zijn vader veroorzaakte, had den boer op gewild,
+daar hij meende dat ielk mins d&#8217;r hum op oanzag.
+
+</p>
+<p>Deines liefderijke en bemoedigende woorden hadden hem wel is waar tot blijven gedwongen, maar toch hij was niet meer &#8217;t geen
+hij geweest was. Niet vroolijk, niet handelend, niet kloek in &#8217;t werken, neen, hij kon zoo oakelik wit zien, en zoo somber
+rondloopen, en zoo weinig &ecirc;ten, en as Anneke hum toesprak, zoo beduusd kieken. Waarom....? Omdat Paul weldaden genoot van
+haar, die door zijn eigen vader ellendig en zwak werd; omdat hij het kind was van een man, die door God en de menschen werd
+veroordeeld.... Veroordeeld!? &#8220;O God, w&ecirc;s hum genoadig!&#8221;
+
+</p>
+<p>Anneke....? Ja! ook zij zag er bleek en betrokken uit: de goede lieve Deine, zoo anders as anders, zoo sukkelend en zwak,
+en Paul, de jong, woar ze zoo zielsveul van hiew, zoo somber en stil&#8212;&#8217;t was oakelik. Niet als vroeger keuvelde hij met haar
+over &#8217;t geen ze zoo gaarne hoorde. As ze kwam liep ie vort, en as ze hum vroeg om te helpen in <span class="letterspaced">dit</span> of in <span class="letterspaced">dat</span>, dan dee ie &#8217;t wel, en dan zei ie ook wel, dat &#8217;t mooi of slecht weer was, of dat &#8217;t loat, of vroeg, of koud, of w&ecirc;rm was,
+maar van &#8217;t geen ze zoo gaarne hoorde, neen, daarvan sprak hij geen woord. Alles was veranderd, en als ze &#8217;s avonds voor haar
+bedstee geknield tot God sprak, dan gingen heur oogen dreug dicht, moar, nat gingen ze weer open.
+
+</p>
+<p>Alles was veranderd; door spullen en dinksigheden had Geurt de bouwknecht ook weinig schik meer. Dat sombere en triestige
+is aanstekelijk en, was het vroeger nooit zijn gewoonte geweest veel te zeggen, Willem en de andere arbeiders hoorden nu bijna
+niets meer dan &#8217;t geen ze om te werken vernemen moesten, en, &ecirc;ten en drinken deejen ze dus wel as &#8217;t tied was, moar oarigheid&#8212;neen.
+dat hadden ze ook niet.
+
+</p>
+<p>Alles was veranderd. Kees, de hond, gromde veul meer dan vroeger, misschien omdat ie minder dikwijls door Anneke gepoetst
+wier, en het dier de poets noodig had; of misschien omdat ze nooit meer zeejen: &#8220;woar is Kees dan, woar is de hond dan....?&#8221;
+&#8217;t Was alsof &#8217;t vee niet zoo vet wier as vroeger, misschien omdat het oog van den meester het beest vet maakt en&#8212;&#8217;t oog van
+den meester weinig over &#8217;t vee liep.
+
+</p>
+<p>Alles veranderde, en zelfs de kallekoenen liepen zoo triesterig <span class="pagenum">[<a id="pb81" href="#pb81">81</a>]</span>misschien..... omdat ze niet zooals vroeger, op tied d&#8217;r beheure kregen<span class="corr" id="xd0e2673" title="Niet in bron">.</span>
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>&#8220;Woar goa&#8217;j heer, Paul?&#8221; sprak Anneke op zekeren morgen, toen zij den vriend reeds zeer vroegtijdig in zijn Zondagsche kleeding
+ontmoette, &#8220;&#8217;t Is toch geen merktdag ien stad, of goa&#8217;j noar de <span class="abbr" title="Betuwsche"><abbr title="Betuwsche">B.sche</abbr></span> karmis?&#8221;
+
+</p>
+<p>Paul lachte pijnlijk, en stilstaande zag hij het meisje eenige oogenblikken zoo vreemdsoortig aan, dat Anneke er beduusd van
+werd; eerst de oogen nedersloeg, maar ze toen weer tot hem ophief, en treurig zeide: &#8220;Och, Paul, &#8217;t is me tegenwoordig zoo
+duuster.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Joa, Anneke, &#8217;t is mien &oacute;&oacute;k duuster,&#8221; antwoordde de jongen; &#8220;&#8217;t is mien zelfs bij teijen zwarter as zwart.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;En &#8217;k weet eiges soms niet woarom &#8217;t hart mien zoo sloan kan,&#8221; hernam het meisje; &#8220;went Deine-Meu is wel krukkerig, moar
+arger is ze toch niet.... en gij....?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ikke....?&#8221; zei Paul.
+
+</p>
+<p>&#8220;Gij....!&#8221; herhaalde het meisje, maar hokte en drukte het voorschoot voor hare oogen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Nou, Anneke, wat zou &#8217;k dan....?&#8221; hernam Paul op een zoo zacht goedigen toon, dat Anneke geheel van streek raakte.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k Weet.... niet.... Paul.... &#8217;k weet niet,&#8221; klonk het hokkend, &#8220;ge bint wel.... goed.... ge bint wel.... moar.... moar....
+&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Schrei niet, Anneke, schrei niet,&#8221; sprak Paul gevoelig, terwijl hem mede iets vochtigs in de oogen kwam. &#8220;A&#8217;j z&oacute;&oacute; spr&ecirc;kt,
+dan wor &#8217;k zoo roar, z&oacute;&oacute;.... Moar, och Anneke, zeg mien w&aacute;t oe schort?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Och, Paul.... zie.... da&#8217;j niet meer bint as vroeger; da&#8217;j nooit meer spr&ecirc;kt as vroeger; da&#8217;k gleuf da&#8217;j alles.... <span class="letterspaced">alles</span> verg&ecirc;ten hebt, en oe gang goat zonder woord of um te zien.... &#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Verg&ecirc;ten, moar <span class="letterspaced">wat</span> dan verg&ecirc;ten?&#8221; sprak Paul, alsof hij niets begreep.
+
+</p>
+<p>&#8220;Mo&#8217;k.... mo&#8217;k.... &#8217;t dan.... zeggen....?&#8221; snikte Anneke luider. &#8220;Paul.... da&#8217;j mien losloat.... da&#8217;j.... da&#8217;j.... mien niet
+meer liefhebt....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Goeje God!&#8221; riep Paul, wien deze beschuldiging pijnlijk door de ziel sneed; en, op het meisje toetredende en haar hand in
+de zijne nemende, sprak hij op hartstochtelijken toon: &#8220;Anneke, zou ie dat van mien denken....?&#8221; Maar eensklaps zich bezinnende,
+hervatte hij, terwijl zijn stem iets onbeschrijfelijk droevigs bekwam: &#8220;Anneke, juuster: Ik had oe lief as mien l&ecirc;ven, en
+nog, zelfs <span class="letterspaced">nou</span> nog zou &#8217;k.... Moar neen, Anneke... Anneke, heur is.... &#8217;k Bin ien den letsten tied strakker gew&ecirc;st, da&#8217;s woar, moar begriep
+ie dan niet dat mien &#8217;t gemoed ook voller as vol is?&#8221; Anneke, bin &#8217;k dan niet de zeun van &#8217;en mins, die &#8217;t l&ecirc;ven van oe meuje,
+mien weldoenster, <span class="pagenum">[<a id="pb82" href="#pb82">82</a>]</span>de goeje Deine, het geknot en geknakt! <span class="corr" id="xd0e2718" title="Bron: Bin&#8217;k">Bin &#8217;k</span> niet de zeun van &#8217;en man, die &#8217;k ien &#8217;en ander deil van de wereld docht, en liefhad, umdat Deine-Meu &#8217;t leerde, en in den
+biebel steet da&#8217;j oe olders zult liefhebben; moar, die in stee van d&oacute;ar, in &#8217;t gevangenhuus zat! Bin &#8217;k niet de zeun van &#8217;en
+mins, die weer ontsloagen, opstond van kwoad tot arger kwiem, en, die &#8217;k giesteren oavend beurde, dat... o God!....&#8221; Maar
+de goede jongen begon zoo luid en akelig te huilen, dat de verschrikkelijke waarheid hem niet over de lippen kwam.... dat
+zijn vader tot een tepronkstelling op het schavot was veroordeeld.
+
+</p>
+<p>Het meisje, verschrikt door deze uitbarsting, bad en smeekte dat Paul toch bedaren en spreken zou; maar Paul k&oacute;n niet bedaren;
+alleen nog pakte hij Anneke met beide handen om den hals, drukte haar eenige teedere kussen op de wangen, waarlangs tranen
+biggelden, trok toen uit zijn buis een papier, waarop een afscheid aan Deine-Meu geschreven stond, stopte het Anneke in handen,
+en&#8212;toen het meisje eenige oogenblikken later door het tranenfloers heen naar den vriend zag.... toen.... hemel! toen was hij
+er niet, en&#8212;binnen niet, en boven niet.... en.... in den bongerd niet, en niemand had &#8217;m gezien, en Kees de hond kwam met
+de stert tussen de been&#8217; &#8217;t erf op, en jenkte, krek, krek asof ie met geweld noar huus was gejoagd.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>De middagzon van October bescheen ook de hoofdstad der Provincie, en lokte al wat binnen de huizen was naar buiten om haar
+koesterend schijnsel te genieten, toen Paul Dissel de straten doorkruiste, niet wetende waar zich aan te melden om tot de
+uitvoering van het plan te geraken, &#8217;t welk hij gevormd had.
+
+</p>
+<p>Hij liep. Mooie koetsen rolden langs hem heen, en, &#8217;t was hem hoast te veul um uut den weg te goan. Wat sch&ecirc;lde &#8217;t hum of
+&#8217;t over &#8217;t lief goeng.
+
+</p>
+<p>Mooie juffers en heeren met allerlei kleuren gingen hem voorbij; en in de winkels, waarop hij toevallig den blik sloeg, zag
+hij geglinster en prachtigs meer as meer; maar.... &#8217;t gezicht, dat hem uit vroegere dagen voor den geest zweefde, was hem
+heerlijker dan &#8217;t geen hij daar aanschouwde, en dat gezicht was &#8217;en mooie zomeroavend, toen hij onder den eik met klein Anneke
+op den bungel zat, en Deine-Meu bungelde.
+
+</p>
+<p>Een oud en gebrekkig man sprak hem om een aalmoes aan, en Paul gaf werktuiglijk een groot deel van het weinige, dat hij met
+zich nam&#8212;want zijn gespaarde penningen liet hij op &#8217;t <span class="letterspaced">Uiversnest</span> achter&#8212;maar hij vond, dat die ouwe stumper niet z&oacute;&oacute; ongelukkig als hij was; en eindelijk, toen een groote zwarte wagen Hem
+langzaam stappende tegenkwam, een wagen waarop &#8217;en groot <span class="pagenum">[<a id="pb83" href="#pb83">83</a>]</span>zwart ding stond, toen dacht hij: dat &#8217;t b&ecirc;ter <span class="letterspaced">doarin</span> as <span class="letterspaced">d&#8217;r uut</span> was.
+
+</p>
+<p>Nog eenigen tijd liep Paul voort, totdat hij ten laatste aan een groot, een zeer groot huis met een hooge stoep kwam. Een
+schildwacht liep voor dat huis op en neer.
+
+</p>
+<p>Eenige oogenblikken beschouwde Paul het huis, en eindelijk zich vermannende, vraagde hij den soldaat, of in dat huus een van
+de heugste van de soldoaten woonde, went dat ie &#8217;m spr&ecirc;ken most.
+
+</p>
+<p>&#8221;<span class="corr" id="xd0e2750" title="Bron: Wanneerr">Wanneer</span> je &#8217;t weten wilt, schel dan maar aan,&#8221; antwoordde de schildwacht glimlachende, en draaide den boerenknaap zijn rug toe.
+
+</p>
+<p>Paul aarzelde; beschouwde het huis nogmaals; zag de schel hangen; trad eindelijk de stoep op, en.... schelde.
+
+</p>
+<p>De man, die de deur opende, zag er ook al tamelijk soldaat-achtig uit, maar op Pauls vraag, of de kerperoal of de miejoor
+tuus was, kreeg hij kort ten antwoord: &#8220;Ik ben cipier. Wat mot je....?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;O, zoo! sepier van de mileteeren,&#8221; zei Paul: &#8220;dan mo&#8217;k oe zeggen, da&#8217;k as soldoat noar d&#8217;Oost wou.&#8212;Umda&#8217;k er een buuten zag
+loopen, docht ik wel da&#8217;k hier terecht zou w&ecirc;zen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k Weet niet wat je reutelt,&#8221; klonk het bescheid: &#8220;Ik hou me met geen gekheid op; als je lust hebt om met de tralies kennis
+te maken, dan ben je terecht, maar anders....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Tralies....! tralies....!&#8221; stotterde Paul, en eensklaps kreeg ie zoo&#8217;n oakelikke scheut deur zien lief, dat ie zoo wit als
+een doode werd.
+
+</p>
+<p>&#8220;N&oacute;g wat?&#8221; zei de cipier, Paul vragend aanziende.
+
+</p>
+<p>Pijlsnel vlogen verschillende denkbeelden den jongeling door het brein. Zou &#8217;t hier dan zijn waar de man zich bevond die....
+o, groote God! als een uitvaagsel der menschheid bewaakt werd....? Was dit het gevangenhuis waar de ongelukkige vader leefde,
+de man dien hij nooit.... nooit zou weerzien.... zelfs.... as &#8217;t z&oacute;&oacute; bleef.... niet in den hemel!?
+
+</p>
+<p>&#8220;N&oacute;g wat?&#8221; klonk het voor de tweede maal; en Paul, daardoor gewekt, vraagde haastig: &#8220;En voader, zit ie &oacute;&oacute;k hier....?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Da&#8217;s best mogelijk,&#8221; klonk het antwoord: &#8220;als ik maar aan je neus kan zien wie je vader is?&#8221;
+
+</p>
+<p>Het kostte Paul heel wat moeite om de namen: &#8220;Teunis Dissel,&#8221; uit te brengen, maar toen hij ze genoemd had, en de woorden
+van den cipier hem in de ooren klonken: &#8220;De oude van te pronk en vijftien jaar zitten, die de schavotkoorts heeft, is d&aacute;t
+je vader?&#8221; toen was het den jongen wel nogmaals alsof hem een mes door &#8217;t hart stak, maar toch, ja, hij smeekte er om, den
+vader&#8212;al ware het slechts weinige minuten&#8212;te mogen zien en spreken, misschien.... misschien dat hij hem dan &oacute;&oacute;k nog eenmaal
+in den hemel zou wedervinden.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Had heel wat in eer het den zoon vergund werd zijn schuldigen vader te ontmoeten, en reeds daalde de avond, toen Paul,
+met hoog verlof, doch met een angstig kloppend hart, het sombere verblijf binnentrad, waar Teunis Dissel, krank naar lichaam
+en ziel, op zijn schamel leger nederlag.
+<span class="pagenum">[<a id="pb84" href="#pb84">84</a>]</span></p>
+<p>&#8217;t Valt moeielijk Pauls gevoel te beschrijven toen hij daar hij den man stond, die hem als kind verachting had ingeboezemd,
+ja, die hem verkocht bad, maar voor wien de brave Deine hem toch leerde bidden; voor wien zij hem liefde had ingeboezemd,
+ofschoon hij getoond had die liefde onwaardig te zijn. Hij zag hem daar liggen.... den zondaar.... den veroordeelde.... <span class="letterspaced">z&#307;n eigen</span> vader.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wie is doar....?&#8221; klonk het eensklaps van het leger: &#8220;is de beul doar.... of....?&#8221; en Paul, door die stem gewekt, trad met
+meer vastheid dan men zou verwacht hebben, op den ongelukkige toe, en sprak: &#8220;Voader! ik bin &#8217;t.....!&#8221;
+
+</p>
+<p>De man op het leger wendde zijn bleek gelaat naar den spreker, en toen.... toen rilde hij en wierp zich om op de andere zijde.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k Bin Paul, voader,&#8221; hernam de zoon, en vervolgde, ofschoon zijn stem van ontroering beefde: &#8220;&#8217;k Wou oe nog zoo gern is
+zien eer da&#8217;k weggoai. Bi&#8217;j niet wel voader....?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Goa moar vort; &#8217;t brandt mien in &#8217;t heufd,&#8221; was het antwoord.
+
+</p>
+<p>&#8220;Och! &#8217;k wou oe zoo geern zeggen, da&#8217;k altied veur oe gebeejen heb,&#8221; hernam Paul: &#8220;en da&#8217;k n&oacute;g veur oe bidden wil voader.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Bidden!&#8221; zei de man: &#8220;loop! doar he&#8217;k wat oan!&#8221;
+
+</p>
+<p>Paul begon sterker te beven, maar hernam: &#8220;&#8217;k Kan oe alles niet zeggen wa&#8217;k denk en ien &#8217;t gemoed heb, moar &eacute;&eacute;n ding dat wee&#8217;k
+toch, da&#8217;j bidden mot eer da&#8217;j starft, of anders....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Starven....!&#8221; herhaalde de vader: &#8220;wie zeit oe da&#8217;k starven zal....? Mien heufd....! o mien heufd....!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Och voader, dat weet ie zoogoed as ik,&#8221; hernam Paul: &#8220;starven mot ielk mins, en de ouwe motten &#8217;t erste.&#8221;
+
+</p>
+<p>Het scheen wel alsof het denkbeeld van sterven den zondaar nimmer zoo akelig had toegeschenen als in dit oogenblik. Strak
+vestigde hij zijn doffe oogen op den zoon, en eenige malen riep hij met een akelige stem: &#8220;Starven.... starven!&#8221; en daarna:
+&#8220;o God! o God! help mien! help!&#8221;
+
+</p>
+<p>Wij zullen niet woordelijk vermelden wat Paul verder tot den vader sprak, want wij betwijfelen het zeer, of de boerentheologie,
+die Paul deed hooren, wel ieder zou stichten, die de vriendelijkheid heeft ons eenvoudig verhaal te volgen. &#8217;t Bleek uit alles
+wat de jonkman sprak, dat hij geen flauw denkbeeld van het onderscheid had, hetwelk er tusschen het licht van Dordt en een
+Nieuwer licht bestaat. De goede jongen was in zijn eenvoudige redeneering nu eens schrikkelijk vrijzinnig en dan weer ijselijk
+Dordtsch, en wanneer men hem van zijne <span class="letterspaced">heilige</span> moeder Geurtje had hooren spreken, die in den hemel ook wel zou bidden, dan zou men nog al meer verwarring in zijne redeneering
+bespeurd hebben; maar&#8212;wat den jonkman in stelsels ook vreemd bleef, &eacute;&eacute;n ding was hem helder: God nam zondaars aan&#8212;berouwhebbende
+zondaars volgens Jezus&#8217; leer. En, toen ten slotte de zoon naast de kribbe des vaders op de knie&euml;n viel, en de hand van den
+schuldige met warmte vatte en riep: &#8220;Toe voader, zucht nog ens.... God heurt oe geerne zuchten. Toe! toe voader, gleuf toch
+wat Deine-Meu dukkels zeit: &#8220;&#8217;en mins is &#8217;en mins, moar God is God! en as &#8217;en zondoar bidt, dan <span class="pagenum">[<a id="pb85" href="#pb85">85</a>]</span>greint God, en as ie dan wil opstoan, dan griept God &#8217;m bij de hand.&#8212;Voader, bid dan.... as te blief, voader! misschien dat
+&#8217;t merrege of overmerrege te loat is;&#8221; toen..... toen lachten Gods engelen in den hoogen hemel.
+
+</p>
+<p>Een half uur nadat Paul zijn laatste woorden sprak waren er reeds twee geneesheeren in het kerkerhok van Teunis Dissel; &eacute;&eacute;n
+voor de ziel, en &eacute;&eacute;n voor het lichaam.
+
+</p>
+<p>Teunis had gezucht en Teunis had gebeden..... gebeden, het korte gebed: &#8220;God!&#8221; en &#8217;t was alsof de Hemelvader het kind wilde
+loonen voor hetgeen hij aan den vader deed. De schande, welke de laatste moest ondergaan, en welke den zoon had doen besluiten
+om een land te verlaten, waar men hem zou nawijzen als het kind van hem, die op dat oakelikke rooie ding op de merkt ten oanzien
+van alle boeren wier oan de poal gesteld&#8212;van die schande zou hij bevrijd worden, want, Teunis was harder ziek dan de cipier
+gedacht had, en nog dien zelfden avond sprak Teunis voor de laatste maal, en &#8217;t waren woorden, die Paul vol innigen dank de
+handen deden vouwen, want, vader had gezegd: &#8220;Verg&ecirc;ving Paul.... verg&ecirc;ving Deine.... verg&ecirc;ving o God!?&#8221;
+
+</p>
+<p>En twee dagen later was Teunis Dissel niet meer.
+
+</p>
+<p>De geneesheer voor &#8217;t lichaam had &#8217;s mans leven niet voor een ellendige toekomst mogen bewaren.
+
+</p>
+<p>God dank!
+
+</p>
+<p>De geneesheer voor de ziel had met den zoon gesmeekt: &#8220;God! die eenmaal in allen alles wilt zijn, neem hem in genade, amen!&#8221;
+Teunis Dissel was gestorven, en Paul! o! hoe bonsde het hem van binnen, hoezeer verlangde hij aan Deine-Meu die laatste woorden
+van haar beleediger over te brengen; hoezeer wenschte hij nog eenmaal dat woord <span class="letterspaced">vergeving</span> te doen hooren, en hoezeer wenschte hij.... haar:.... ja Anneke nog eens te zien, Anneke, die hij nu in drie dagen niet zag.
+
+</p>
+<p>Anneke....! Deine-Meu....! Nog ens, veur de leste keer noar &#8217;t <span class="letterspaced">Uiversnest</span>, en dan.... vort.... of....&#8212;want immers de groote schande was nu uit den weg&#8212;of.... en Paul bracht de hand aan &#8217;t hoofd en....
+dikke tranen rolden hem over de wangen.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Lezer, &#8217;t is vijftien jaren geleden dat Paul de woning zijner stiefmoeder verliet, om, schijnbaar toevallig, in stee van zijns
+vaders schande te ontvluchten, dien vader te vinden en hem nog in &#8217;t sterven ten zegen te zijn. Vijftien jaren zijn er verloopen,
+en wilt ge weten wat er sedert dien tijd op &#8217;t <span class="letterspaced">Uiversnest</span> voorviel, treed dan met ons de keukenkamer binnen, en zie de ruim dertigjarige huisvrouw, de blonde Anne, hoe ze naar de
+bedstee gaat en de twee blonde jongens van twaalf en veertien jaren, een kus op het <span class="pagenum">[<a id="pb86" href="#pb86">86</a>]</span>voorhoofd drukt, en moeders evenbeeldje, het tweejarig Deineke, uit de krib neemt en mokkelt dat het een lust is; hoe ze daarna
+haar Paul, den gelukkigen vader, het kinderkopje toesteekt, met de woorden: &#8220;Paul, wi&#8217;j ook is?&#8221; waarop ook hij het kleine
+hoofdje met de beide handen vat, en het molletje zoent, veur &#8217;t munje, veur &#8217;t mollige munje.
+
+</p>
+<p>Zie Anneke legt het kind weer in &#8217;t kribje, en nadat ze de breikous heeft genomen, zet ze zich in &#8217;t schemeruurke bij de vuurplaat;
+en Paul zet zich naast haar, en hij vat zien lieve wiefke krek um &#8217;t lief as toen ie Anneke vast hiew toen Deine-Meu bungelde.
+En, denkende aan dien bungel, noemt hij den naam van haar, die den band der jongelieden zag leggen, maar kort daarop henen
+ging om met de haren&#8212;wellicht ook met Miechel, die in Rusland bleef&#8212;bij God in den hemel samen te zijn. Hij noemt den naam
+van eene vrouw, die meer gevoel had dan de menschen geweten hadden; van haar, die een kind redde uit de handen van een onwaardigen
+vader, en dat kind opvoedde om dien vader nog ten eeuwigen zegen te worden; van de brave oude vrouw, die God liefhad en den
+vijand vergaf, en twee zielen op aarde gelukkig maakte, om het eenmaal ook met haar in den hemel te zijn. Paul noemde den
+naam van haar, die hij zoo liefhad, en wier nagedachtenis hij zegende; van haar, die het verstaan had, dat een verwaarloosde
+jeugd een ouderdom van schande wordt; van Deine, wier stof rustte in den akker Gods, maar wier ziele woonde in den hemel.
+
+
+
+<span class="pagenum">[<a id="pb87" href="#pb87">87</a>]</span></p>
+<div class="footnotes">
+<hr class="fnsep">
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e2185src" id="xd0e2185">1</a></span> Rijtuig.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e2385src" id="xd0e2385">2</a></span> Schommel<span class="corr" id="xd0e2387" title="Niet in bron">.</span></p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e2403src" id="xd0e2403">3</a></span> Bij het dorschen van &#8217;t oliezaad schenkt de eigenaar of eigenares, aan huurlingen en in leen hebbende arbeiders, zooveel jenever
+als zij verlangen.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e2438src" id="xd0e2438">4</a></span> In de lente.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e2465src" id="xd0e2465">5</a></span> &#8217;t Mondje.
+</p>
+</div>
+</div>
+<div id="binnenbuuten" class="div1"><span class="pagenum">
+[<a href="#toc">Inhoud</a>]
+</span><h2 class="normal">Van binnen en van buuten.</h2>
+<p>&#8217;t Was een smal paadje, dat van den molen door &#8217;t koornland heen, &#8220;de noaste weg noar &#8217;t darp liep.&#8221; &#8217;t Was een oarig w&ecirc;gsken
+ook: Links oan &#8217;t eind van &#8217;t gelpe korn, ha&#8217;j &#8217;en boerenarf met boomen, en heujbargen, en &#8217;en uiversnest; rechts ha&#8217;j &#8217;t
+uutzicht op de V&ecirc;luwsche bargen en &#8217;t huus van den Duno; en, recht veuruut, doar ha&#8217;j &#8217;t darp met z&#8217;n twee kerkskes; en l&ecirc;ge
+huuskes, en linde- en peppelboomen. En&#8212;&#8217;t koorn sting gelp, en de klaprozen woaren zoo frisch, en de blauwe kornbluumpkes
+ook. &#8217;En oarig w&ecirc;gske, o zoo&#8217;n oarig w&ecirc;gske!
+
+</p>
+<p>Dat vond Santje van den molen. Santje kon &#8217;t zoo boekig niet uutdrukken, moar Santje vond &#8217;t toch, en ze had altied schik
+as ze um &#8217;en boodschap ging en &#8217;t w&ecirc;gske kos loopen, en as Kees &#8217;r dan noaliep; Kees die de eenigste was waar ze heel veul
+van hiew, umdat&#8212;umdat Kees ook de eenigste was die haar liefde bewees zooas geen ander.
+
+</p>
+<p>Daar komt ze &#8217;et w&ecirc;gske af, en Kees volgt haar op den voet&#8212;ze konden op &#8217;t smalle paadje toch niet naast elkander loopen.&#8212;
+
+</p>
+<p>Santje is klein. Kees is nog kleiner. Santje heeft bruine haren. Kees is blond&#8212;echt Betuwsch kind&#8212;blond, bij wit af. Mooi
+is het meisje niet: een leelijken neus en een wijden mond.... maar toch heeft ze iets liefs in de oogen, iets liefs en iets
+lijdends. Kees is ook niet mooi; zijn neus is wat dik en wat stomp, maar zijn oogen staan goedig, erg goedig, vooral als ie
+Santje zijn liefde verklaart.
+
+</p>
+<p>Santje is toch al heel klein veur &#8217;en buutenkiend van zestien joar en a&#8217;j ze <span class="letterspaced">goed</span> beziet dan is ze toch ien&#8217;s <span class="letterspaced">geheel niet</span> mooi, moar eigenlik misderoabel schrumpelig van pestuur, en lillek van tronie. In &#8217;t darp heit ze de <span class="letterspaced">mopsneus</span> of <span class="letterspaced">schrumpele San</span>, en, die vuul zin van hart, die zetten zonder grond achter dat &#8220;San&#8221; nog &#8217;en &#8220;tip.&#8221; Asof ze &#8217;t helpen kos; asof lillik van
+lief en foacie ook slecht van geist is!
+
+</p>
+<p><span class="corr" id="xd0e2866" title="Bron: &#8220;"></span>Wie &#8217;t nou precies wil weten, dien zeggen wij: dat Santje door velen miskend, en door velen met verachting wordt bejegend,
+alleen&#8212;omdat ze niet mooi is, terwijl zelfs anderen, die haar <span class="pagenum">[<a id="pb88" href="#pb88">88</a>]</span>kennen en om haar goede inborst en edele hoedanigheden achten, haar d&aacute;&aacute;rom dikwijls op den achtergrond plaatsen.
+
+</p>
+<p>Kees kan &#8217;t niemendal schelen; het minder schoone zijner lieve vriendin heeft hem nog nooit gehinderd, maar Kees heeft ook
+inderdaad zijn liefste niets te verwijten. <span class="corr" id="xd0e2872" title="Niet in bron">&#8220;</span>&#8217;t Is wel droevig,&#8221; zegt Sanne: &#8220;Kees kan niet proaten: hij is stom. Doof is ie niet: dat helpt nog.&#8221;
+
+</p>
+<p>De goede Kees volgt zijn liefste op &#8217;t smalle paadje door de welige koornvelden; hij draagt haar hengselmand, waarin ze brood
+en kruidenierswaren uit den dorpswinkel moet halen. Santje spreekt niet, want ze is droevig gestemd; droevig, umdat ze thuus
+altied lachen as ze &#8217;t een of ander in &#8217;t ernstige mee wil proaten. Giesteren nog, toen ze over de pr&ecirc;k hadden geproat, had
+ze ook wat gezeid; moar Kobus&#8212;hoar bruur&#8212;had geschimpt: of ze al die wiesheid ien der mopsneus had zitten? Z&oacute;&oacute; goeng &#8217;t dukkels.
+Moeder en voader hadden &#8217;r lief, dat wist ze wel, en op de zangschool hadden ze gern dat ze meezong, umdat ze &#8217;n stem as &#8217;en
+kl&ouml;kske had, moar as &#8217;t uut was dan goengen de jongens en derns&#8212;allemoal groote&#8212;vol lach en schik met mekoare noar huus, moar
+zij&#8212;allinnig, heel allinnig. En Kees dan.....? Da&#8217;s ook woar ... Kees was altied present um &#8217;r af te hoalen, went meezingen
+dat kos ie <span class="letterspaced">natuurlik</span> niet. Kees was &#8217;r, moar&#8212;um heur nou is te zeggen dat ze goed had gezongen: um &#8217;r &#8217;en bluumke of pluumke te geven, dat kos
+ie natuurlik toch ook niet.
+
+</p>
+<p>Santje en Kees zijn in &#8217;t dorp gekomen, en de bakker-kruidenier heeft haar mand gevuld&#8212;zes pleskes het ie toegegeven.
+
+</p>
+<p>&#8220;Dank oe,&#8221; zegt Santje, en Kees vat de mand, en draagt die voor Santje weer &#8217;t w&ecirc;gsken op noar huus toe.
+
+</p>
+<p>Ongeveer ter halverwegen van &#8217;t mooie w&ecirc;gske staat &#8217;en kleine iepeboom, zoo&#8217;n bietje op &#8217;en heuveltje. Er zijn er veel die
+daar eens gaan zitten, en als er werkvolk op &#8217;t land is, dan loopen ze zoodra het schoftuur slaat, wat ze loopen kunnen om
+&#8217;t eerst er aan te komen, ten einde &#8217;t &ecirc;t- en sloapuurke er door te brengen. Zoo&#8217;n oarig plekske!
+
+</p>
+<p>Santje en Kees zijn het plekje genaderd:
+
+</p>
+<p>&#8220;Jong, loawe hier is &ecirc;fkes goan zitten,&#8221; zegt het meisje: &#8220;&#8217;t is zoo lekker buuten, en straks as&#8217;k weer thuus bin, dan zit
+&#8217;k tot den oavond toe oan de snijton.&#8221;
+
+</p>
+<p>Kees heeft er niets tegen, en Santje zet zich op het grasheuveltje onder den iepeboom. Kees zet zich aan hare zijde en staart
+het meisje in de oogen. Santje zegt: &#8220;beste jong&#8221; en &#8220;goeje jong&#8221;, en Kees zou nog veel meer liefs dan Santje hebben gezegd,
+maar ach!&#8212;wij weten &#8217;t wel.
+
+</p>
+<p>Twee pleskes kreeg Kees, &eacute;&eacute;n pleske at Santje: drie blieven er in &#8217;t buultje: &eacute;&eacute;n veur voader, twee veur moeder.
+
+</p>
+<p>In den hoek van &#8217;t koornveld ter linkerzijde was alreeds met maaien een aanvang gemaakt; &#8217;t waren Dorus en Harmen die er maaiden,
+en Griet was aan &#8217;t busselen.
+
+</p>
+<p>De klok sloeg twaalf.
+<span class="pagenum">[<a id="pb89" href="#pb89">89</a>]</span></p>
+<p>Met twee rood eerden p&ouml;tjes, oan hengseljes van touw kwam &#8217;en dernje van &#8217;en joar of acht den darpskant af, &#8217;t w&ecirc;gsken op
+en g&#8217;liek weg noar den boom toe.
+
+</p>
+<p>&#8220;Doar hei&#8217;j Beertje,&#8221; riep Dorus: &#8220;Kom Griet, goaj mee? Dag Harmen. Et ze met smoak!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Van &#8217;s gelieken,&#8221; zei Harmen, en Harmen koos zijn weg naar &#8217;t boerenerf met de hooibergen en &#8217;t uiversnest, en Dorus en Griet&#8212;die
+moar arbeidsminsen woaren&#8212;liepen &#8217;t elzenhout langs, toen links, en volgden Beertje naar den kant van den iepeboom.
+
+</p>
+<p>Wa&#8217;n knappe meid die Griet! Harrejennig; &#8217;en meid as &#8217;en bellefleur, zoo vast, zoo rond!&#8212;Dorus zei, en dat zeien er veul:
+&#8220;&#8217;en meid um ien te bieten!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Pardoes! wat zit doar onder dien boom?&#8221; sprak Dorus: &#8220;Wie het doar ons plekske iengenomen? Kiek is Griet, ze zit met &#8217;r rug
+noar dees kant. &#8217;t Liekt.... &#8217;t liekt....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;W&egrave;l, &#8217;t is Santip van den meulen!&#8221; riep Griet: &#8220;Ku&#8217;j d&agrave;t niet zien? Kiek! &#8217;t Is krek of ze nog iemend noast zich het doar
+ze mee proat, moar die zit achter den boom.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Krek, krek!&#8221; zei Dorus: &#8220;wie duuvel het heur in &#8217;t heufd gebloazen um doar te goan zitten, krek op &#8217;t schoftuur! We zullen
+d&#8217;r leeren! Hei Beertje!&#8221; riep hij harder: &#8220;hier zin we; g&ecirc;f &#8217;t moal moar hier.&#8221; En Beertje wendde zich om; zag Doris en Griet;
+kwam naar hen toe; overhandigde de aarden potjes; zei: &#8220;dag Griet, dag Doris:&#8221; en keerde in draf naar de afgelegen boerenwoning
+weder, waar de moeder van Dorus woonde. Griet woonde in Dorus buurt, en Beertje nam gern hun p&ouml;tje mee.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t Is twoalf,&#8221; sprak Santje: &#8220;jong Kees, ik wiest niet dat &#8217;t al zoo loat was. As &#8217;k geen roazes zou kriegen, dan bleef ik
+veul liever onder &#8217;t iepke zitten; &#8217;t is hier zoo oarig; &#8217;t is....&#8221; Maar Santje hield op met spreken. Schuins achter zich
+hoort ze geproat; ze ziet om en bespeurt het paar, dat besloten heeft om &#8217;t noenmoal onder den iep te gebruuken, en &#8217;r voorders
+wat te proaten.&#8212;Dorus en Griet ze mochten mekoar veur &#8217;t zuute en zoere, en, &#8217;t bittere zelfs wouen ze deilen ien &#8217;t l&ecirc;ven.
+
+</p>
+<p>&#8220;Kees zit noast &#8217;r,&#8221; sprak de bellefleur, terwijl zij met Dorus den boom hoe langer hoe meer nabijkwam: &#8220;Z&#8217;is zeker noar &#8217;t
+darp gew&ecirc;st um te winkelen, want de kleine klepben steet bij d&#8217;r.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Doar za&#8217;k oarigheid van hebben,&#8221; fluisterde Dorus, en&#8212;met een vervaarlijke stem riep hij der rustende toe: &#8220;Zoo mopsneus,
+bi&#8217;j doar! Je hebt ons zeker gewacht!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Loat die klepben moar stoan,&#8221; riep Dorus lachende: &#8220;went licht dat &#8217;r &#8217;t een of ander ienzit dawwe kunne gebruuken as we
+de moes in &#8217;t lief hebben.&#8221;
+
+</p>
+<p>Griet stond te lachen dat ze schudde. Santje kreeg &#8217;en kleur van angst. Ze wist het. Dorus was &#8217;en roare en duk &#8217;en kwoaje.
+Kees stond te kijken; voor Santje antwoorden.... d&aacute;t kon hij niet, maar hij bromde zijn eigenaardig hol geluid tusschen de
+tanden.
+
+</p>
+<p>&#8220;Toe h&ouml;rlepiep,&#8221; sprak Doris weder toen hij met Griet bij den iep op &#8217;t heuveltje stond: &#8220;kas nou moar vort; da&#8217;s geen plekske
+<span class="pagenum">[<a id="pb90" href="#pb90">90</a>]</span>veur ou. Gleuf moar vrij, de l&ecirc;ge mand za&#8217;k oe thuus brengen; verrechtig, ge zoudt er maar onder bezwieken!&#8221;
+
+</p>
+<p>Dorus vatte grinnekend de klepmand, en Santje schoten de tranen van angst in de oogen. En Griet&#8212;Griet was &eacute;&eacute;n stuup van &#8217;t
+lachen um de oarigheid van Doris en de schichtigheid van &#8217;t h&ouml;rlepiep. Wat kos die Dorus toch oarig uutpakken en kemiek w&ecirc;zen!
+
+</p>
+<p>En Kees, Kees was goejig van oard, moar um de dood geen bang pestuur, en&#8212;hij greep de mand en rukte haar los uit Dorus handen.&#8212;Griet
+bezweek hoast van &#8217;t lachen, went: &#8220;Sjassedewiet!&#8221; riep Dorus: &#8220;annevandiet! veuruut met z&#8217;n beien!&#8221; en&#8212;Kees kreeg &#8217;en schop,
+en Sanne pakte ie bij &#8217;t boatje&#8212;kemieke Dorus!&#8212;duwde haar vooruit &#8217;t heuveltje af, en smak! &#8217;t arme kind viel voorover op
+&#8217;t w&ecirc;gske, de neus ien bloed.
+
+</p>
+<p>Kiek! doar lee ze!
+
+</p>
+<p>Griet sloeg zich de handen op de knie&euml;n van &#8217;t lachen; &#8217;t was niemeer uut te houen! ze bezwiemde, verechtig! Achter de koak
+en in &#8217;t lief, &#8217;t dee heur zeer van de lach!
+
+</p>
+<p>Maar Kees, zie, Kees is er ook nog; hij houdt van vrede en vrindschap zoolang als &#8217;t kan, en aangedaan onrecht kan hij verdragen,
+maar, die zijn liefste beleedigt of haar kwaad doet, zal&#8212;hoe klein hij ook is&#8212;zijn man aan hem vinden.
+
+</p>
+<p>Hoor! Santje huilt van pijn, en&#8212;Kees bedenkt zich geen oogenblik; zijn anders zoo goedige oogen fonkelen; met &eacute;&eacute;n fikschen
+sprong is hij den boozen Dorus genaderd; Griet ziet de woede van Santjes vriend, en lacht niet meer; neen ze wordt angstig.
+Zie, Kees schijnt razend; hij heeft den grappigen Dorus bij zijn rechterarm gevat, z&oacute;&oacute; krachtig dat Dorus schreeuwt en gilt:
+&#8220;Loat los! lillekerd loat los!!&#8221; terwijl hij aan zijn tegenpartij met de linkerhand krachtige stooten toebrengt.
+
+</p>
+<p>Maar,&#8212;de gramschap van Santjes vriend kent geen palen; voor een oogenblik laat hij zijn vijand los, doch slechts om hem terstond
+daarna opnieuw en zoo mogelijk nog krachtiger te bespringen.
+
+</p>
+<p>Men zou het niet gedacht hebben, maar Kees is Dorus in vlugheid en sterkte de baas.
+
+</p>
+<p>Griet lacht in &#8217;t geheel niet meer, maar roept en schreeuwt om hulp, en, vreezende dat Kees haar &#8217;t lachen van straks mede
+zal betaald zetten, laat zij haar vriend in den steek en loopt, al wat ze loopen kan, &#8217;t mooie w&ecirc;gsken af.
+
+</p>
+<p>De nare geluiden van den stomme vermengen zich met de smartkreten en de verwenschingen, die door Santjes beleediger worden
+uitgestooten; maar hoor! ook te midden van dat rumoer op&#8217;t anders zoo mooie en vr&ecirc;jege plekske, klinkt nog een andere stem:
+
+</p>
+<p>&#8217;t Is Santje, die opgestaan, haar Kees zeer dringend vermaant om los te laten en liever bij haar te komen: &#8220;Kees! Kees!! kom
+hier!&#8221; roept ze luide, en Kees&#8212;hij schijnt onwillig, maar toch, &#8217;t smeeken zijner liefste treft hem in &#8217;t hart; hij laat den
+beleediger los, snelt op het meisje toe, en wil haar liefkoozen, omdat ze zoo&#8217;n dikken neus van den val heeft gekregen. Maar,
+Santje weert hem af: &#8220;Neen Kees, &#8217;t is slecht um zoo vuul te w&ecirc;zen,&#8221; zegt ze op <span class="pagenum">[<a id="pb91" href="#pb91">91</a>]</span>half verwijtenden toon: &#8220;Kwoad um kwoad, dat geet niet. Loop moar noar huus toe.&#8221;
+
+</p>
+<p>Wij gelooven niet dat de Betuwsche ridder op de hoogte was om de waarheid der bestraffing te gevoelen&#8212;daar behoort ook veel
+toe&#8212;maar Santje verstond de taal die hij sprak: ze kreeg medelijden met den anders zoo goedigen Kees, en zei: &#8220;Nou, wacht
+dan moar.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was met haastigen tred dat Santje Dorus naliep, terwijl ze den boezelaar tegen haar gezwollen neus hield gedrukt. Wat hinkte
+Dorus en wat liep ie roar met den rechtererm ien de hugt.
+
+</p>
+<p>&#8220;Dorus!&#8212;Dorus!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat mo&#8217;j?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t Spiet me Dorus, dat Kees oe zoo onmundig op &#8217;t lief is gegoan.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Den weerlich! As &#8217;k &#8217;m t&#8217;oavend of mergen kan kriegen, dan zal ik.... Verdr&ecirc;jd!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Kees kos niet liejen da&#8217;j mien kwoad dee.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Gij hitste hum oan, den rakkerd!&#8221; riep Dorus, en hij gilde: &#8220;O! o!&#8221; want de pien was onmundig, en hij hinkte op het eene
+been terwijl hij de rechtermouw van zijn hemdrok naar boven streek: Zie of &#8217;t ook roak was gew&ecirc;st!!!
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was tijd voor Santje om naar huis te gaan, hoog tijd; went veur twoalven had ze d&#8217;r al w&ecirc;ze motten. Moeder gaf sloai veur
+&#8217;t noenmoal, en&#8212;Santje had de azienflesch met azien in de klepben. Ze had zich t&oacute;ch al verloat en &#8217;t was met &#8217;t lilleke spul
+van zoo straks ver over den tied geloopen. Thuus zou ze roazes kriegen; moar toch&#8212;wat schrauwde Dorus! Kiek, doar liet ie
+zich zakken op den grond, en, met &#8217;t heufd viel ie in &#8217;t korn. &#8220;Och heer,&#8221; dacht Santje: &#8220;hie is zoo wit as &#8217;en doek.... Zit
+&#8217;r geen bloed oan z&#8217;n hemdrok....? Azien is &#8217;t beste.... gunds ien de gruppel steet woater.... H&ecirc;! mien neus!.... Hier Dorus,
+ruuk is; snuuf moar is goed! Da&#8217;s oangekommen oan oe erm; Kees is anders zoo goejig;&#8221; en &#8217;t meisje deed hoar halsduukske af,
+maakte &#8217;t nat met den azijn; sloeg &#8217;t om den arm van haar vijand, en liet &#8217;m nog is ruuken.
+
+</p>
+<p>Dorus, die van schrik en pijn buuten westen was geroakt, sloeg de oogen op; zag Santje bij zich stoan; vuulde den azien in
+de wond bieten, en riep baloorig: &#8220;Loop heer met oe fiezefoazen!&#8221; trok den doek los, dien Santje hem om den arm had geslagen,
+en wierp haar dien voor de voeten, met de woorden: &#8220;D&oacute;ar! hang oe Kees &#8217;r oan op!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was minder van de pijn aan haar neus, dan van iets anders, dat Santje de troan&#8217; ien de eugskes kreeg. Ze zei geen spier;
+ze raapte den halsdoek op, en kniepte een: &#8220;Beterschap Dorus!&#8221; uut de k&ecirc;l: ging noar den iepeboom; zei tegen Kees: &#8220;Goaj&#8217;
+mee?&#8221; en soam goengen ze op den meulen oan. &#8217;t W&ecirc;gske was lang zoo mooi niet en onder den iep was &#8217;t geen oarig plekske meer.
+
+</p>
+<p>Toen Santje thuus kwam kreeg ze geen roazes: umdat ze zoo slecht was te pas gekommen. &#8220;In &#8217;t vervolg nie meer oanleggen met
+&#8217;t <span class="letterspaced">jong</span> volk,&#8221; zei voader. &#8220;&#8217;t Wil van ou niet gedoan w&ecirc;zen!&#8221; zei moeder.
+<span class="pagenum">[<a id="pb92" href="#pb92">92</a>]</span></p>
+<p>Of &#8217;t van den schrik of van de bekomen wonden was, wist Santje niet, maar zooveel kwam zij te weten, dat Dorus Meyer al acht
+doagen answiet van &#8217;t wark had thuus motte blieven. Vrouw Meyer&#8212;z&#8217;n moeder&#8212;was &#8217;en mins van &#8217;en zwak pestuur, en onbekwoam
+um &#8217;en cent te verdienen.
+
+</p>
+<p>Santje was handig in de melkerij. &#8217;t Botterkne&euml;n was heur arbeid, en van ielk pond botter dat &#8217;r verkocht wier, had Santje
+&#8217;en stuuver; of ze geldig was of niet, d&aacute;t dee &#8217;r niet toe.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Is avond&#8212;nog niet heel duuster, moar toch oavend.
+
+</p>
+<p>Zie, daar gaan ze weder &#8217;t w&ecirc;gsken af, Santje en Kees; ge meint um &#8217;en deunje te vrijen? Neen&#8212;kiek, ze doen weer &#8217;en reis
+noar &#8217;t darp. Bij den bakker-kruienier koopen ze brood, en gort, &#8217;en stukske spek en andere dinger. Ze kommen den winkel uut.
+Welken weg?.... Niet noar huus.&#8212;Links sloan ze af, de Karkstroat ien. &#8217;En honderd tr&ecirc;en ver woont Griet, Griet die &#8217;t met
+Dorus wel wist!
+
+</p>
+<p>Griet zat veur de deur eerdappels te schillen.
+
+</p>
+<p>&#8220;G&#8217;n oavend soam!&#8221; zegt Santje, en voegt er bij: &#8220;Woont Dorus Meyer niet gunds in dat huuske?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Woarum?&#8221; vraagt Griet.
+
+</p>
+<p>&#8220;Och heur is,&#8221; herneemt Santje: &#8220;ze zei&euml;n dat ie niet warken kos vanw&ecirc;gens dat Kees &#8217;m...&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Schei moar uut!&#8221; roept Griet: &#8220;as Dorus b&ecirc;ter is dan zal ie Kees den hals wel br&ecirc;ken.&#8221;
+
+</p>
+<p>Kees, die op den achtergrond is gebleven en door de vallende duisternis bijna onzichtbaar was, deed zijn schor geluid klinken,
+als wilde hij zeggen: &#8220;Kees is &#8217;r ook nog!&#8221; Griet hoorde het, en&#8212;bestierf van schrik. &#8220;Wat wou&#8217;j....?&#8221; zei ze haastig tot
+Santje.
+
+</p>
+<p>&#8220;Da&#8217;j dees spullekes oan Dorus&#8217; moeder brocht,&#8221; klonk het antwoord. &#8220;Vrouw Meyer is te vrak um te warken, en Dorus verdient
+geen spier. Moar weetje.... niet zeggen dat <span class="letterspaced">ik</span> &#8217;t gebrocht heb.&#8221;
+
+</p>
+<p>Griet keek onneuzel.
+
+</p>
+<p>&#8220;Begriep ie &#8217;t niet?&#8221; zei Santje.
+
+</p>
+<p>Begriepen! Griet <span class="letterspaced">begreep</span> &#8217;r niks van; moar <span class="letterspaced">verstoan</span> had ze &#8217;t best. Ze zou &#8217;t bezurgen.
+
+</p>
+<p>&#8220;G&#8217;n oavend, Griet,&#8221; zei Santje.
+
+</p>
+<p>&#8220;Nacht soam!&#8221; zei de deerne, moar begreep &#8217;r niks van.
+
+</p>
+<p>Niks!! had die lillekerd in Dorus zenie? Wou z&#8217;m lokken....? Dat kos niet, dan had ze &#8217;t <span class="letterspaced">eiges</span> gebrocht, en had ze d&#8217;r noam niet verzwegen. Onbegriepelik! &#8217;En vremde Santip!
+
+</p>
+<p>Met den volgeladen boezelaar treedt Griet de hut der weduwe Meyer binnen. Dorus ligt in de bedstee; hij ziet bleek.
+
+</p>
+<p>&#8220;Vrouw Meyer en Dorus, doar he&#8217;j nou is wat van <span class="letterspaced">mien</span>,&#8221; zegt de deerne; &#8220;die spoart die bewoart, en die bewoart, die <span class="letterspaced">het</span> wat.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Heere minsen!&#8221; zegt de weduwe.
+
+</p>
+<p>&#8220;Lieve dern!&#8221; klinkt het uit de bedstee.
+
+</p>
+<p>&#8220;M&eacute;&eacute;r as wel,&#8221; zegt de lieve dern, &#8220;gebruuk ze met luste; en Dorus, nou zie&#8217;j toch da&#8217;k oe niet in den st&ecirc;k loat.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Da&#8217;s lang verg&ecirc;ten,&#8221; klinkt het weder uit de bedstee. &#8220;Griet, loa&#8217;k oe kussen.&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb93" href="#pb93">93</a>]</span></p>
+<p>Zij weigerde niet, en toen Dorus haar gekust had, en ze nog wat gepraat hadden, zei ze: &#8220;B&ecirc;terschap Dorus; genacht vrouw Meyer,&#8221;
+en ging en lachte. Dorus was niet kwoad meer umdat ze ienstee van te helpen veur Kees op den loop was gegoan.
+
+</p>
+<p>Vijf dagen na dien avond haalde Griet de waschtobbe binnenshuus, toen ze Santje nogmaals op haar ouders huisje zag toetreden.&#8212;&#8217;t
+Zelfde, krek &#8217;t zelfde! En de meid as &#8217;en bellefleur zei tot de lillike Sanne: &#8220;Dern, <span class="letterspaced">g&#307;</span> bint de beste.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Het &#8217;t veurige voldoan?&#8221; vroeg Santje, &#8220;en hoe geet &#8217;t met Dorus?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nou &ograve;f &#8217;t!&#8221; zei Griet, &#8220;&#8217;en b&ecirc;ter geet &#8217;t &oacute;&oacute;k.&#8221;
+
+</p>
+<p>Tien minuten later, toen Santje haast bij den iep op &#8217;t heuveltje was, zei Dorus, die &#8217;en uurke op had gezeten en pas weer
+ien de bedstee lag: &#8220;Griet, God zal &#8217;t oe loonen. Recht zoo! mooi van binnen en mooi van buuten.... Dern, loa&#8217;k oe kussen!&#8221;
+
+</p>
+<p>Griet gaf heur Dorus zien zin.
+
+</p>
+<p>&#8220;Hei&#8217;j Sanne alweer gezien?&#8221; vroeg Dorus iets later: &#8220;Sanne, die lilleke mopsneus!&#8221;
+
+</p>
+<p>Griet kon toch goedschiks um de &#8220;kemiekigheid&#8221; niet lachen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Neen.... jo&aacute;....&#8221; zei ze; &#8220;maar &ecirc;fkes....&#8221;
+
+</p>
+<p>Acht dagen later zat vrouw Meyer in &#8217;t schemeruur te spinnen&#8212;dat kos ze nog zoo&#8217;n bietje;&#8212;en Dorus was b&ecirc;ter, veul b&ecirc;ter,
+en zat veur &#8217;t kleine venster op stroat te kieken.
+
+</p>
+<p>Gunds bij de wilgen liep Kees! wel verduuveld!!! &#8220;Moeder, g&ecirc;f mien de goavel!&#8221; riep Dorus, en trok de knip van het venster,
+en stiet het open naar buiten.
+
+</p>
+<p>De oude vrouw keek verwonderd, maar&#8212;Dorus keek ook <span class="letterspaced">verwonderd</span>. Om Kees en de goavel dacht hij niet meer; hij zag Santip. Ze kwam den hoek um, &#8217;en mand oan heur erm,&#8212;-bij &#8217;t huuske van
+Griet hiew ze stil&#8212;ze klopte op de deur,&#8212;-Griet kwiem noar buuten (&#8217;t was hoast te duuster um goed te zien).&#8212;-Griet zag dees
+kant uut,&#8212;-ze goengen &#8217;en bietje opzied.&#8212;-Santje dee uut de mand &#8217;t een en ander in &#8217;t boezelaar van Griet, en Santje&#8212;goeng
+vort.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wel verduuveld!&#8221; zei Dorus.&#8212;&#8220;Watblief?&#8221; vroeg demoeder.&#8212;&#8220;Niks,&#8221; zei Dorus,&#8212;trok &#8217;t venster weer toe, en kort daarna kwam
+Griet met een welgevulden boezelaar binnen.
+
+</p>
+<p>Toen de meid as &#8217;en bellefleur &#8217;en half uur later de woning verliet, toen zag ze d&#8217;r uut&#8212;as &#8217;en rooje pardies, en ze wist
+dat Dorus &#8217;t land as &#8217;en stier oan &#8217;r had, went knoopen dr&ecirc;jen van andermans botten, doar had ie &#8217;t zoer oan. &#8217;s Nachts had
+Dorus de koorts&#8212;moar&#8212;&#8217;s anderen daags &#8217;s mergens was ie b&ecirc;ter, heel, <span class="letterspaced">heel</span> veul frisser.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Drie verreldeel joars noaderhand had de iep op &#8217;t w&ecirc;gske splinternei&euml; bloadjes: en, op &#8217;en zonnige mergen zoaten &#8217;r drie op
+&#8217;t heuveltje.
+<span class="pagenum">[<a id="pb94" href="#pb94">94</a>]</span></p>
+<p>Zie, &#8217;t zijn twee vijanden, die zich hebben verzoend: Dorus en Kees, en tusschen hen in zit lillike Santje.
+
+</p>
+<p>&#8220;Mooi van binnen! of &#8217;t ook b&ecirc;ter is dan mooi van buuten,&#8221; zegt Dorus. &#8220;Santje, &#8217;k heb oe liever as lief, loa&#8217;k oe kussen!&#8221;
+
+</p>
+<p>En Kees? Kees bromde geen spier, neen, hij was niet jaloersch; die Santje kwoad dee, <span class="letterspaced">die</span> zou ie te lief, moar, die &#8217;r kuste, <span class="letterspaced">die</span> beet ie niet.
+
+</p>
+<p>Voader Mulder zei &#8220;joa.&#8221; Moeder Meyer zei geen &#8220;neen&#8221;, want&#8212;ze was ien &#8217;t leste van Louwmoand gesturven. Santje had al lang:
+&#8220;Joa Dorus&#8221; gezeid, &#8220;a&#8217;j moar trouw bint as Kees. Kees, mien beste Kees! woar bi&#8217;j dan, woar is de hond dan!&#8221;
+
+</p>
+<p>En Kees&#8212;Kees kwiespelde en kwiespelde met zien steert, dat &#8217;t zoo&#8217;n schik en oard had.
+
+</p>
+<p>Wat zeiden ze in &#8217;t dorp?
+
+</p>
+<p>De mooie Griet had heur eiges as slecht van ienhoud loate kieken: Mooi weer speulen van andermans meewoarigheid...! Griet
+treurde, d&#8217;r was &#8217;r <span class="letterspaced">geen</span>, die in de ploats kwiem van Dorus.
+
+</p>
+<p>De lillike Sanne was best van binnen! Die heur erst beschimpte, kreeg heur lief als zien <span class="letterspaced">vrouw</span>. Dorus leerde heur hartje kennen; &#8217;t lillike zag ie niet meer.
+
+</p>
+<p>Moar&#8212;&#8220;goed van binnen en knap van buuten das toch <span class="letterspaced">n&oacute;g</span> b&ecirc;ter,&#8221; zeien de jongens; &#8220;&#8217;t lillike stoot af en duut oe onrechtveerdig w&ecirc;zen; de mins blieft mins&#8212;zie&#8212;&#8217;t oog wil &oacute;&oacute;k wat.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Best meugelik! Moar Santje had er nou toch geen schoai bij. En Kees? neen, Kees ook niet. Kees is en blieft heur beste jong!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nietwoar, jungske! Woar bi&#8217;j dan; woar is de hond dan!&#8221; en &#8217;t wiefke streelt en kroezelt den trouwerd zien blonden kop.
+
+
+
+<span class="pagenum">[<a id="pb95" href="#pb95">95</a>]</span></p>
+</div>
+<div id="betuwscheneef" class="div1"><span class="pagenum">
+[<a href="#toc">Inhoud</a>]
+</span><h2 class="normal">De Betuwsche neef.</h2>
+<div class="div2">
+<h3 class="label">I.</h3>
+<h3 class="normal">Een Haagsche familie op reis.</h3>
+<p>Wij hebben het genoegen u mijnheer en mevrouw Van Middelnesse voor te stellen.
+
+</p>
+<p>Zooals gij ziet, mijnheer is &#8217;en net, klein en mager persoontje met zeer gedistingeerde manieren; zijn haren en kleine bakkebaarden
+krullen zeer fraai, en zijne handen mogen aristocratisch blank genoemd worden. Op straat draagt mijnheer altijd gekleurde
+glac&eacute;s. ZE. heeft een &#8220;wezenlijk allerlieste&#8221; betrekking bij Financi&euml;n; van zich zelven heeft hij <span class="letterspaced">ook</span> nog een weinigje; somwijlen doet hij eens een kleinigheidje in de effecten... <span class="letterspaced">enfin</span>; en, van mevrouws kant... enfin, enfin!
+
+</p>
+<p>Nietwaar, charmant wonen in den Haag, vooral dicht bij &#8217;t Bosch; &#8217;s zomers heel plezierig; maar ook een mooie tuin, allerliest!
+allerliest!
+
+</p>
+<p>Mevrouw Van Middelnesse geboren Zilver is wezenlijk een bekoorlijk vrouwtje. Ofschoon een beetje kleiner dan mijnheer, heeft
+zij toch meer voorkomen. In haar kring&#8212;zeer gedistingeerd&#8212;ofschoon in de hofstad misschien van den vierden rang&#8212;heet zij een
+knappe vrouw, en vooral mag zij dat heeten, wanneer men in aanmerking neemt dat zij gedurende haar twaalfjarig huwelijksleven,
+aan mijnheer Van Middelnesse zes Middelnesjes heeft geschonken!! Allerliefst lieve kinderen, drie jongetjes en drie meisjes.
+
+</p>
+<p>Gij ziet het, &#8220;mijnheer en mevrouw zijn reisvaardig.&#8221; Het jongste der kinderen is bijna twee jaren oud, en zonder bezwaar
+heeft mevrouw dus aan den wensch van haar &#8220;lieve&#8221; gehoor kunnen geven om eens met hem een heel klein toertje te maken naar
+Cleve, en Keulen, en den Drachenfels, en dan door Gelderland terug.
+
+</p>
+<p>Wij verzekeren u: voor de kinderen is goed gezorgd; de drie jongsten gaan naar Grootma Van Middelnesse op de Prinsengracht,
+en de drie oudsten blijven met de zeer vertrouwde gouvernante-bonne, <span class="pagenum">[<a id="pb96" href="#pb96">96</a>]</span>benevens een uitmuntend dienstboden-personeel in de ouderlijke woning aan den Boschkant.
+
+</p>
+<p>Het portier der vigilante wordt door den huisknecht zachtjes toegedaan, twee van de kinderen huilen&#8212;omdat ze niet mee mogen:
+mevrouw huilt ook&#8212;omdat ze <span class="letterspaced">weg heeft gewild</span>, en kijkt nog eenige malen door &#8217;t achterglaasje zonder evenwel van hare liefjes iets te zien. De huisknecht keert met de
+meiden in de keuken terug; pakt Saar, de dikke, die &#8220;schei uit&#8221; zegt; drukt Lien, &#8217;t fijne nufje, die &#8220;foei&#8221; zegt, een zoen
+in den hals: sprint boven op de tafel, en roept: &#8220;<span class="letterspaced">&#8217;t Hek van den dam!</span> Saar, <span class="letterspaced">flensies van avond!</span>&#8221; en Saar zegt: &#8220;Stil maar, je zult &#8217;t goed bij me hebben,&#8221; en Lien krijgt weer &#8217;n zoen en zegt: &#8220;Malle jongen, loop heen!&#8221;
+
+</p>
+<p><span class="letterspaced">O heer</span>! zult u zeggen.
+
+</p>
+<p>Neen, och neen, laat de echtelieden stilletjes reizen; ze zeggen in de keuken niets meer dan &#8217;t geen mijnheer en mevrouw zoo
+dikwijls gezegd hebben: &#8220;Je wilt wel eens vrij wezen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8217;t Is ons voornemen niet om het echtpaar op hun &#8220;tocht door <span class="letterspaced">Duitschland</span>!&#8221;&#8212;zooals mijnheer zegt&#8212;te vergezellen. Wij verhalen alleen dat ZE., onder het bestijgen van den Drachenfels, glimlachend
+verklaarde, dat men op reis zoo heelemaal sans g&ecirc;ne wordt, want kijk, dat hij z&oacute;&oacute; maar, met zijn bloote handen, op den ezel
+zit.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>De stoomboot, die het echtpaar naar Nederlandschen bodem terugvoert, nadert Gelderlands hoofdstad.
+
+</p>
+<p>&#8220;Mijnheer en mevrouw Van Middelnesse zitten bovenop, onder het zeil, en drinken om zeven uren in plaats van thee een kopje
+koffie,&#8212;nog zoo Duitsch!
+
+</p>
+<p>&#8220;Waar ligt dan dat B. toch....?&#8221; vraagt mijnheer met een gelaatsuitdrukking alsof hij zich de kantoorkaart van het Koninkrijk
+der Nederlanden in haar volle grootte voor den geest haalt.
+
+</p>
+<p>&#8220;B., wel op den weg naar Nijmegen, in de Betuw,&#8221; antwoordt mevrouw: &#8220;zoo&#8217;n beetje ter zijde. We kunnen dan een rijtuig nemen.
+Och, en je zult ze een <span class="letterspaced">&#307;sel&#307;k</span> mee vergulden. Papa placht indertijd zooveel met hem op te hebben; ik weet wel toen was hij zoo&#8217;n jongen van een jaar of
+twintig, en pa zei altijd: <i>Cousin</i>.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar&#8212;hij bestond je toch niet in den bloede?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Dat is te zeggen&#8212;neen&#8212;of eigenlijk ja, nog zoo&#8217;n beetje: zijn vader was een halve broer van mama.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Zoo, dan toch &#8217;en halve; je zegt &#8217;en kruidenierszaak, nietwaar?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja, maar heel in &#8217;t groot, en land en vee; en boter en &#8217;en kaasmakerij! Ma had altijd haar boter van neef; ook later toen
+pa al van daar naar Utrecht beroepen was.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nu, wat mij betreft &#8217;t kan me niet schelen,&#8221; herneemt de man, doch, nadat hij langzaam zijn koffie heeft opgeslurpt voegt
+hij er bij: &#8220;Maar&#8212;je hadt mij nooit gezegd dat die neef Janssen ook <span class="letterspaced">kruidenier</span> is.&#8221;
+
+</p>
+<p>Mevrouw krijgt een kleurtje en antwoordt:
+
+</p>
+<p>&#8220;Toch heusch niet expres; maar schatje, zijn haas en patrijsjes <span class="pagenum">[<a id="pb97" href="#pb97">97</a>]</span>smaakten je elk jaar <span class="letterspaced">b&#307;zonder</span>; waarlijk, &#8217;t is een goed mensch! En B., zie je, ik ben er geboren, &#8217;t was pa&#8217;s eerste gemeente, en&#8212;ik heb er nog zwak voor.&#8221;
+
+</p>
+<p>Onder het zeil der stoomboot werd de zaak verder bepraat. Na in Arnhems omstreken de &#8220;mooie partijen&#8221; te hebben bezichtigd,
+zou men neef Janssen te B. een bezoek brengen. Mijnheer schreef, het volgende briefje, dat bij aankomst te Arnhem terstond
+op de post zou besteld worden:
+
+
+</p>
+<div class="blockquote">
+<p>Zeer Geachte Heer en Neef!
+
+
+</p>
+<p>Aangezien wij ons, na een Duitsch reisje, nog eenige dagen in deze environs denken op te houden, zoo wenschten wij u en uwe
+ge&euml;erde familie een bezoek te brengen. Indien u zulks convenieert wilden wij daaraan gaarne Donderdag e. k. gevolg geven.
+Intusschen moet u zulks niet in het minste derangeeren: <span class="letterspaced">alles</span> sans g&ecirc;ne.
+
+</p>
+<p>In de hoop u alzoo geen belet te doen, noeme mij met de meeste hoogachting, na minzame groete,
+
+
+</p>
+<p>Zeer geachte Heer en Neef!
+
+</p>
+<p>Uw zeer Dw. Dienaar en Neef <br><span class="smallcaps">C. Van Middelnesse.</span>
+
+</p>
+<p><span class="letterspaced">Arnhem</span>, Hotel: <br><i>Le Soleil.</i> <br><span class="letterspaced">Maandag</span>.
+</p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>Toen de echtelieden den anderen dag van een rijtoertje in hun logement terugkeerden, werd hun door den portier met den sleutel
+van hun N<sup>o</sup>., een franco brief overhandigd. Die brief luidde als volgt:
+
+
+</p>
+<div class="blockquote">
+<p>Geachte Heer en Neef!
+
+
+</p>
+<p>Het zal zoowel voor mijn als voor mijn goeje wijf een groote eer zijn de familie eens hier bij ons in B. te zien. Het treft
+nog al bijzonder goed op Donderdag want Vrijdags gaai ik geregileerd naar Arnhem met de markt, en Sanne-kee zegt ook, dat
+het goed komt van wegens dat we juist een groote ham op schotel hebben, en van complimenten zijn we niet thuis, hoor. Na de
+vrindelijke complimenten en ook van Sanne-kee aan Mevrouw onze nicht, verblijve Uw Dienstvaardige Heer en Neef:
+
+
+</p>
+<p><span class="smallcaps">G. Janssen</span> en echtgenoote. <br>P. s. In haast.
+
+</p>
+<p>B., den 8 Julij 18.. </p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>Toen mijnheer Van Middelnesse over den schouder van zijn echtgenoote heen den brief had gelezen, zag de laatste toevallig
+in den spiegel dat ZE. glimlachte, waarom ze goelijk aanmerkte: &#8220;Zie je&#8212;<span class="letterspaced">in haast</span>, maar anders een mooie letter, precies als op de adressen <span class="letterspaced">wanneer h&#307;</span> den <span class="letterspaced">haas en de patr&#307;zen zendt</span>.&#8221;
+
+
+
+<span class="pagenum">[<a id="pb98" href="#pb98">98</a>]</span></p>
+</div>
+<div class="div2">
+<h3 class="label">II.</h3>
+<h3 class="normal">Bij den Gelderschen neef.</h3>
+<p>Na een &#8220;allerliesten rit&#8221; over den breeden dijk van Arnhem op Nijmegen, en vervolgens zijwaarts af over een flinken grindweg,
+bereiken de echtelieden Van Middelnesse tegen den namiddag het dorpje B., waar de jeugd, die juist naar de middagschool gaat,
+het mooie rijtuig aangaapt, het voor een groot deel begeleidt, en op de vraag van den koetsier: waar mijnheer Janssen woont?
+zonder te antwoorden lacht en goochelt; elkaar naar voren duwt; den een den ander op den rug springt, totdat er eindelijk
+een is, die, na de herhaling van de vraag, met den vinger wijzende het bescheid geeft: &#8220;Gunds achter &#8217;t huus van Nol Peters.&#8221;
+
+</p>
+<p>In weerwil van deze niet zeer volledige aanduiding, bereikt de barouchette eindelijk de woning van den grossier-kruidenier-wethouder-vetweijer
+Janssen, van den vierkanten man met het rondroode aangezicht, die, terwijl hij de pet van zijn hoofd licht, het portier opent,
+en met een: &#8220;Welkom n&ecirc;f en nicht, bezonder mooi weertje harrejennig!&#8221; mijnheer en mevrouw Van Middelnesse in het uitstappen
+behulpzaam is.
+
+</p>
+<p>De schooljeugd blijft het &#8220;groote spul&#8221; aankijken, en, nadat die &#8220;heer met de mavrouw&#8221; binnen den winkel zijn, volgen zij
+nog een eindweegs de barouchette, waarvan de koetsier door Janssen met de woorden is ingelicht: &#8220;Voar ie moar &#8217;t hekke in,
+kameroad; achter oan de schuur; &#8217;k H&egrave;t beste kleever op d&ecirc;l.&#8221;
+
+</p>
+<p>Weinige minuten later zitten de voorname gasten vis-&agrave;-vis hun Geldersche verwanten in de pronkkamer der laatsten.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Is er waarlijk zoo min niet. Mevrouw ziet het met welgevallen. Mijnheer maakt bij zich zelven de reflectie dat het hier
+toch inderdaad ijselijk bourgeois is, terwijl de vrouw van Janssen&#8212;een gulle, welgevormde, gezonde Juffer-boerin&#8212;voor deze
+gelegenheid van boven tot beneden in &#8217;t zondagspak, en vuurrood van de eere, die haar en haar huis weervaart&#8212;gedurig, <span class="letterspaced">ja ja</span>, zegt, en dat de femilie &#8217;t moar veur lief moet nemen, met de betuiging alweder, dat &#8217;t mooi weertje is. Mevrouw Van Middelnesse
+van hare zijde verzekert dat zij het wezenlijk allerliest vindt, om haar en haar man zoo af te wachten, en dat ze blij is
+nu eens kennis te kunnen maken, en&#8212;dat de juffrouw.... <span class="letterspaced">nicht</span> wil ze zeggen ook kindertjes heeft, nietwaar? <span class="letterspaced">vier</span> als ze zich wel herinnert?
+
+</p>
+<p>Juffrouw Janssen, die aan haar echtvriend plechtig heeft moeten beloven om zooveel mogelijk goed Hollandsch te spreken&#8212;en
+dat ook reeds in praktijk heeft gebracht&#8212;roept in &#8217;t volle besef van. haar moederwaarde:
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced">W&aacute;t</span> mein ie <span class="letterspaced">vier</span>, mins? mins, &#8217;k h&ecirc;t &#8217;r <span class="letterspaced">zeuven</span>!&#8221;
+
+</p>
+<p>Mevrouw Van Middelnesse is door dien uitval een weinig verschrikt, <span class="pagenum">[<a id="pb99" href="#pb99">99</a>]</span>en haar verbazing is bijzonder natuurlijk; trouwens <span class="letterspaced">z&#307;</span> heeft er zes, en, waar twee vrouwen met haar beiden dertien kinderen bezitten, daar ontbreekt het niet licht aan discours.
+Het kroost der gastvrouw is naar school; de twee kleinsten&#8212;sloapen &#8217;en bietje.
+
+</p>
+<p>Neef Janssen, die intusschen wil toonen dat hij zijn wereld zoowel als zijn Hollandsch verstaat, trekt een blaadje waarop
+zich twee karafjes en vier glazen bevinden, naar zich toe, en terwijl hij het eene karafje vat, zegt hij tot den Hollandschen
+neef:
+
+</p>
+<p>&#8220;Lust uwe dat ook in Den Haag? Zuivere bitter! Prebier &#8217;t moar is.&#8221;
+
+</p>
+<p>Van Middelnesse bedankt: hij bedankt wezenlijk; heusch, hij vindt het allerliest, maar hij drinkt nooit iets, <span class="letterspaced">nooit</span>!
+
+</p>
+<p>&#8220;Dan zou&#8217;k oe man niet wezen,&#8221; zegt de Betuwnaar; &#8220;we hebben hier af en toe &#8217;en drupke van noode; uwe mot niet noar mien kijke:
+ik neem &#8217;t altijd tien minuten v&eacute;ur &#8217;t &ecirc;ten, en wellui voor ons, we hebben &#8217;t &ecirc;ten al achter de knoopen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Och kom....&#8221; zegt de Hollandsche neef die iets leegs gevoelt, en zich toch meent te herinneren, van een &#8220;ham&#8221; in den brief
+te hebben gelezen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Kee sting er op dat we wachten zouen tot gelluu.... uwe d&#8217;r waren,&#8221; herneemt Janssen, die &#8217;en heele toer met zijn Hollandsch
+heeft omdat hij &#8217;t ook nooit meer sprak, alleen slechts wanneer hij in den jachttijd op &#8217;t kast&ecirc;l at: &#8220;maar,&#8221; vervolgt hij:
+&#8220;ik zei, loauwe stil onze gang goan:&#8212;&#8217;t was met de kinders, zie je&#8212;dan kuwwe best op z&#8217;n Hollandsch nog &ecirc;ns &eacute;ten. Vader placht
+altied te zeggen: &ecirc;t zooveul da&#8217;j van veur af aan weer beginnen kunt.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ah juist!&#8221; zegt de heer Van Middelnesse: &#8220;Maar &#8217;t is waarlijk al te veel moeite voor.... voor....re mevrouw....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Mein ie Kee....!&#8221; vatt Janssen haastig in: &#8220;<span class="letterspaced">juffer</span> as te blief, of nicht; we <span class="letterspaced">mevrouwen</span> hier niet; allinnig op &#8217;t kast&ecirc;l.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja juist, <span class="letterspaced">nicht</span> wil ik zeggen,&#8221; hervat de Hagenaar&#8212;en tot zijn gade: &#8220;Nietwaar Emilie, dat is waarlijk al te vriendelijk om voor <span class="letterspaced">ons</span> n&oacute;g eens diner te houden, heusch, we hadden geen behoefte. We hebben te E. nog een broodje gebruikt!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;O h&eacute; ja,&#8221; antwoordt de gade&#8212;<span class="letterspaced">die letterl&#307;k rammelt</span>: &#8220;u hadt dat <span class="letterspaced">niet</span> moeten doen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Allemoal gekheid!&#8221;-roept Janssen, &#8220;a&#8217;j &#8217;en stuk vlei.... vleesch op de vurk hebt, dan zu&#8217;j wel bieten: en lus je&#8217;t niet,
+&oacute;&oacute;k goed, de jongens weten er weg mee.&#8212;Toe Kee, loop is noar de keuken, en zie of ze de eerdappels hoast goar hebben.&#8221;
+
+</p>
+<p>Kee had al lang naar de keuken gewild, en&#8212;<span class="letterspaced">loopt.</span>&#8212;Bij afwezigheid zijner wederhelft, stelt Janssen al zijn Hollandsche welsprekendheid in &#8217;t werk, om nicht tot het gebruiken
+van een glaasje dubbele annies te verlokken: &#8220;Goed voor de frissigheid,&#8221; betuigde Janssen: &#8220;&#8217;t was nog van de letste kroamhistorie:
+St. Jan &#8217;en joar geleejen.&#8221;
+
+</p>
+<p>Mevrouw is tot Janssens blijdschap niet onverbiddelijk, en zelfs mijnheer&#8212;die heusch nooit iets drinkt&#8212;zit in &#8217;t einde, evenals
+<span class="pagenum">[<a id="pb100" href="#pb100">100</a>]</span>zijn wederhelft, met een ten boorde toe gevulden wijnroemer dubbele annies, v&oacute;&oacute;r zich.
+
+</p>
+<p>Janssen zal dan&#8212;veur de gezelligheid&#8212;nog &#8217;en klein drupke bitter nemen: &#8220;N&oacute;g &ecirc;ns &eacute;ten: n&oacute;g &ecirc;ns bitter!&#8221;
+
+</p>
+<p>Tijdens de afwezigheid der gastvrouw vernemen de echtelieden dat neef Janssen volstrekt van geen fratsen houdt; dat ie niet
+licht iets presentieren zal as ie &#8217;t niet kwiet wil w&ecirc;zen; dat ie graag h&eacute;t dat ze hum Rijnsche wien schenken; dat ie &#8217;en
+afgestamden h&ecirc;kel oan achterbaksigheid h&egrave;t; en doarum Jan Taks&#8212;zien buurman, niet luchten of zien kan; Jan Taks heeft ze achter
+de mouw zitten.&#8212;Weet je, <span class="letterspaced">hier</span>! mooie woorden, en knooien in &#8217;t geniep.
+
+</p>
+<p>De echtelieden vernemen: dat hij&#8212;Janssen&#8212;onder de ersten van &#8217;t derp wordt geteld, moar, d&oacute;&aacute;rom &#8217;t heu.... hoofd niet in den
+nek sleet: &#8220;Zie je, zelfs as ik minderman tegenkom, dan doei ik zoo&#8221; zegt de spreker, en hij licht de pet&#8212;die hij gewoon is
+ook binnenshuus op te houden&#8212;even van &#8217;t hoofd: &#8220;moar,&#8221; vervolgt hij alweder: &#8220;wat niet warken wil, die h&eacute;t <span class="letterspaced">den duuvel</span> oan Janssen gezien. Tegen de knappe arbeijer, doar zeg ik tegen,&#8221; en hij licht weder zijn pet op: &#8220;Kom binnen, zeg ik: goa
+zitten zeg ik, en we proaten as vrinden; zie je, &#8217;en mins is &#8217;en mins!&#8221;
+
+</p>
+<p>Nog verder vernemen mijnheer en mevrouw Van Middelnesse&#8212;die natuurlijk neef Janssens principes door <span class="letterspaced">jawels</span> en dergelijken hebben gehuldigd&#8212;dat de Betuwnaar zes en veertig mergen land onder de ploeg h&eacute;t, en zestien koeien en veertig
+ossen in de weies loopen; dat er achter &#8217;t huus &#8217;en groote karsenbongerd is, en dat de loate knappers net giesteren zouen
+geplukt w&ecirc;zen, moar&#8212;dat ie gezeid had: we zullen ze loaten, dan kunnen n&ecirc;f en nicht uut Den Hoag is zat en genogt &eacute;ten.
+
+</p>
+<p>Geen tien minuten later ligt er een hagelwit, ofschoon wel wat krap laken door nicht Janssen zelve over de tafel gespreid.
+De huisvrouw heeft de diepe borden al tellend: da&#8217;s n&ecirc;f, da&#8217;s nicht, da&#8217;s Janssen en da&#8217;s ikke, er mede op nedergezet; naast
+ieder bord links: &#8217;en vurk, rechts: &#8217;en l&ecirc;pel. Aan &#8217;t boveneinde der tafel legt ze nog een hoopje van &#8217;t eerste, aan &#8217;t benedeneinde
+een hoopje van &#8217;t laatste soort zilver neer.
+
+</p>
+<p>Een bruinroode deerne in profond werkendags-gewaad, met den rooden halsdoek zeer luchtig over den boezem en verder onder den
+gestreept diemiten borstrok gespeld, treedt met een: G&#8217;en dag soam!&#8221; de kamer binnen, en zegt, terwijl ze een grooten ronden
+schotel midden op de tafel plaatst: &#8220;Hier hei&#8217;j de soep; z&#8217;is heit, heur!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Doar hewwe &#8217;t bloazen veur geleerd,&#8221; zegt Janssen, en tot de gasten: &#8220;Schuuf bij as te blieft.&#8221;
+
+</p>
+<p>De deerne is vertrokken; de gasten hebben zich nader bij de tafel gezet; Janssen drukt het binnenste van zijn pet tegen het
+aangezicht, en juffrouw Janssen doet haar oogen dicht en laat het hoofd op den linkerschouder zakken.
+
+</p>
+<p>Mijnheer Van Middelnesse legt de blanke hand tegen zijn voorhoofd en bedekt er ten halve zijn oogen mee; het linkeroog kan
+<span class="pagenum">[<a id="pb101" href="#pb101">101</a>]</span>echter nog genoeg zien; en het ziet: dat mevrouw al biddende met haar fijn geborduurd zakdoekje haar bord afveegt, en, dat
+er een trek om haar mond speelt als of ze wil zeggen: &#8220;Foei ondeugd, je moest ook niet kijken.&#8217;
+
+</p>
+<p>De maaltijd neemt een aanvang. Janssen noodigt de gasten om zijn voorbeeld te volgen, en terwijl het Geldersche echtpaar met
+hun lepels de soep over den rand van den grooten schotel binnen hunne borden werkt.... <span class="letterspaced">aarzelen</span> de Hagenaars; maar&#8212;volgen ten laatste inderdaad het gegeven voorbeeld.
+
+</p>
+<p>Janssen beweert bij &#8217;t haastig opslorpen: dat die soep niks kienderachtig smoakt,&#8212;en terwijl hij ten tweedenmale zijn bord
+vult, voegt hij er bij: &#8220;Kee weet &#8217;t wel, en wat mien belangt, <span class="letterspaced">ik</span> heb gezeid: ze motten geen honger lie&euml;n, heur ie. Tast toe n&ecirc;f en nicht, z&#8217;is verechtig niet schroal. Soep is moar buukvulling.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;O z&#8217;is keurig!&#8221; zegt mevrouw Van Middelnesse, ofschoon ze haar veel te vet vindt, maar toch, HE. had honger.
+
+</p>
+<p>&#8220;D&eacute;lie! D&eacute;lie!&#8221; betuigt mijnheer, en de verkwikkende spijze doet hem z&oacute;&oacute;&#8217;n goed dat hij waarlijk vrede met <span class="letterspaced">dat soort van menschen</span> krijgt, en&#8212;dan zoo vrij zal wezen nog <span class="letterspaced">tant soit peu</span> te nemen.
+
+</p>
+<p>Wij zullen het viertal rustig hun middagmaal laten gebruiken, Janssen even graag alsof het zijn eerste was. Na de soep verscheen
+er een groote bak, met kruimige dampende aardappels gevuld; daartegenover &#8220;flankte&#8221; de huisvrouw een dito schotel met groote
+boonen, die, zooals Janssen beweerde, geen zuigelingen woaren, maar: stonden in de moag! De groote ham van een &#8220;eigen slachts-verken&#8221;
+formeerde met een diepen bak, waarin zich aan groote dobbelsteenen gesneden en hard gebraden stukjes rundvleesch bevonden,
+benevens de gezegde schotels, die met de boonen en aardappels gevuld waren, een kring, in welks midden een groote sauskom
+was neergezet.
+
+</p>
+<p>Janssen die maar gedurig bleef verklaren dat hij van geen fratsen en van geen noojen hield, liet intusschen evenals zijn wederhelft,
+geen stil oogenblik voorbijgaan, zonder zijn gasten tot toetasten te dringen, en wierp nu eens den neef eenige sneden ham
+op &#8217;t bord, en drong dan weder zijn nicht&#8212;die heusch genoeg had&#8212;om eenige dobbelsteenen vleesch naar zich toe te halen, met
+de vergunning: &#8220;A&#8217;j &#8217;t niet lust, loat moar liggen!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Hier n&ecirc;f, drink is; &#8217;t is wie.... wijn van &#8217;t joar 48, &#8217;t beste wa&#8217;k in huus heb.&#8221;
+
+</p>
+<p>Mijnheer en mevrouw werden rood van &#8217;t eten!
+
+</p>
+<p>In &#8217;t einde, daar gaat de deur open, en, m&eacute;t de deerne van den rooden halsdoek, die weder een grooten bak met riestenbrij
+in de handen draagt, stuift ook een zestal kinderen de kamer in.
+
+</p>
+<p>Daar had je &#8217;t leven!&#8212;Dag voader, dag moeder!&#8221; &#8220;Wie zin dat?&#8221;&#8212;&#8220;Zin ze dat uut Den Hoag?&#8221;&#8212;&#8220;&Ecirc;t gelluu nog ens?&#8221;&#8212;&#8220;Kriegen we
+ook wat?&#8221;&#8212;zoo vroegen de knapen en meisjes, en ze vroegen nog een heelen boel meer, terwijl de ouders vermaanden en bevolen,
+dat ze <span class="letterspaced">g&#8217;en dag</span> mosten zeggen; dat d&aacute;t n&ecirc;f en nicht woaren uut Den Hoag, woar de Keu.... de Koning woont; <span class="pagenum">[<a id="pb102" href="#pb102">102</a>]</span>dat Willem zien schriefboek is most loaten zien, woar de meister zoo dukkels: &#8220;uitmuntend&#8221; op schreef; dat Mieke d&#8217;r neus
+most afv&ecirc;gen, en eindelijk, dat ze stil noar buuten mosten goan, met de belofte: &#8220;dan krieg ie allemoal riestenbrij. Vort
+jongens!&#8221;&#8212;Daar stormden ze heen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Allerliefste kindertjes! zoo ongedwongen, zoo sans g&ecirc;ne,&#8221; verzekert mijnheer.
+
+</p>
+<p>&#8220;En zoo gezond!&#8221; merkt mevrouw aan; de buitenlucht is toch maar alles!&#8221; (De kindertjes van mevrouw kregen les aan huis, omdat
+ze met dat schoolgaan, vooral &#8217;s winters, zooveel kou opdeden).
+
+</p>
+<p>&#8220;Ze kriegen noar beheuren wat ze willen, en ze kunnen <span class="letterspaced">doen</span> naar beheuren wat ze willen!&#8221; zegt Janssen: &#8220;moar&#8212;gehoorzoam da&#8217;s &eacute;&eacute;n, en geen streken da&#8217;s twee. Kom n&ecirc;f nog &#8217;en gl&ecirc;ske!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Neen, heusch niet, ik zou bepaald de hoogte krijgen. Merci, merci!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;W&aacute;t merci!&#8221; roept Janssen, en schenkt in; en de neef drinkt het glas uit, en krijgt <span class="letterspaced">niet</span> de hoogte.
+
+</p>
+<p>Wat de rijstenbrij betreft, ze moest en zou geproefd worden. Nicht, Janssen verlangde, in alle nederigheid, toch een goedkeurend
+woord voor haar nagerecht, en geen wonder&#8212;ze had er drie pinten vet van room aan ten koste gelegd.
+
+</p>
+<p>&#8220;As Mei-botter!&#8221; zegt Janssen, en mijnheer en mevrouw halen diep adem, en&#8212;terwijl zij met hun respectieve vorken in de rijstenbrij-porties,
+welke hun waren opgeladen, pikken en figuurtjes maken, om er dan weder eens even mee naar den mond te wippen, betuigen zij
+dat nicht veel te veel omslag heeft gemaakt, en dat ze er waarlijk verlegen mee zijn; maar heusch, dat ze anders nooit zulke
+rijstenbrij geproefd hebben!
+
+</p>
+<p>Neef Janssen lacht van plezier dat zijn gasten zoo &oacute;ver en &oacute;ver tevreden zijn, en zegt: &#8220;Joa, al zin we B&ecirc;tuwslui, we weten
+nog wel wat onzen gasten toekumt. Ku&#8217;j &#8217;t niet op? loat moar liggen! we zulle danken, en dan&#8212;noar den bongerd om kersen te
+&ecirc;ten, totdat moeder de koffie goar het.&#8221;
+
+</p>
+<p>Dat mijnheer en mevrouw juist niet extra veel trek in knappers hadden, vinden wij zoo vreemd niet, maar Janssen, die den boom
+voor heurlui gedestineerd had, zei aan Kees den arbeider: dat ie plukken most wat ie kon in &#8217;en tienponds mande: <span class="letterspaced">die</span> most ie moar zetten in de koets van de lui, onder de veurbank.
+
+</p>
+<p>Terwijl het viertal in bedevaart naar de dorpskerk trok,&#8212;aangezien mevrouw zoo graag eens op pa&#8217;s eersten preekstoel wilde,
+klimmen&#8212;was het dat Janssen, niet zonder een gevoel van eigenwaarde, aan zijn gasten de gronden wees, die hem in eigendom
+toebehoorden. Van de bedevaart te huis gekomen, zit men al spoedig weder om de tafel binnen de pronkkamer; de koffie is aangericht,
+dat heet: een groote krentenmik staat naast een dito zonder krenten, omringd van een schaal met ronde beschuit, een halve
+kaas, een groote kluit boter, benevens een saucijsworst op een aanval te wachten. Uit de kraan der groote kan vloeit driftig
+het bruine vocht in de kopjes: half koffie, half room.
+
+</p>
+<p>Of er al genooid wordt, waarlijk men kan niets, of althans maar <span class="pagenum">[<a id="pb103" href="#pb103">103</a>]</span>zeer weinig gebruiken. Zelfs Janssen gelooft dat &#8217;t nog wat vroeg is, umdat ie hoast niks geen trek het.
+
+</p>
+<p>Nu was &#8217;t oogenblik daar om eens &#8217;t een en ander van Holland te vernemen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Hebben ze nog al schik met de menisters tegenwoordig?&#8221; vraagt Janssen. &#8220;Is &#8217;t woar dat ze zooveul muujte hebben um dubbeltjes
+van de Koamers te kriegen? Heur is,&#8221; voegt hij er bij op gewichtigen toon; &#8220;ik bemuuj me weinig met de polletiek, moar, ielk
+mins h&egrave;t zien begriep, en zie, dan begriep ik: dat ielk stel nije menisters &#8217;en oarige slomp duiten kost, en, a&#8217;j ze moar
+stillekes oan &#8217;t ruur liet, da&#8217;j dan &#8217;en oarige som in &#8217;t loadje zou houe; &#8217;t zou er niet slechter um goan, went, alle verstand
+kumt niet in &#8217;en umzien.&#8221;
+
+</p>
+<p>Mijnheer Van Middelnesse is het volkomen eens, en beweert zelfs, dat hij er niets op tegen zou hebben om&#8212;al was &#8217;t maar vijf
+jaartjes&#8212;minister te spelen: <span class="letterspaced">dan</span> pensioen!&#8221; zegt hij ten slotte, en knipt met de oogen.
+
+</p>
+<p>De Betuwnaar geeft zonder omwegen te kennen, dat n&ecirc;f uut Den Hoag, as ie &#8217;t um de duiten dee, zien man niet zou w&ecirc;zen, waarop
+de Hagenaar spoedig betuigt, dat hij &#8217;t zoo niet bedoeld heeft, en dat hij ook niet gelooft, dat het er <span class="letterspaced">iemand</span> om doen zou, maar&#8212;&eacute;norm veel werkzaamheden; &#8217;t loon verzoet den arbeid!
+
+</p>
+<p>Dit laatste stemt Janssen volmondig toe; <span class="letterspaced">terzelfder t&#307;d</span> dat mevrouw Van Middelnesse aan hare nicht verzekert: Ja wel, dat de koning er precies zoo uitziet, precies als op de guldens
+en rijksdaalders.
+
+</p>
+<p>De schoonheden van &#8217;t vorstelijk &#8217;s-Gravenhage met zijn museum en andere bezienswaardigheden, benevens het heerlijke Bosch,
+waar &#8217;s Zondags en &#8217;s Woensdags muziek is, worden door den Haagschen neef ten zeerste geroemd. Janssen en de vrouw hebben
+er schik in, zoo oarig as n&ecirc;f d&#8217;r over proaten kan. De neef praat waarlijk allerliest, en&#8212;nadat Janssen heeft gezegd, dat
+ie &#8217;t spul van z&#8217;n l&ecirc;ven nog wel is wou zien, moar, dat ie zien mond wel af kan v&ecirc;gen umdat &#8217;r toch nooit van kommen kan;
+nadat mijnheer nog vele redenen vernomen heeft <span class="letterspaced">waarom</span> &#8217;t niet mogelijk was, betuigt ZE. dat het anders zeer aardig zou wezen, wezenlijk.... en nicht....? heusch! wanneer zij &#8217;t
+eenvoudige voor lief wilde nemen, dat ze dan stellig eens komen moet.
+
+</p>
+<p>&#8220;Krek! krek! um de schoai is weerum te hoalen!&#8221; lacht Janssen. &#8220;Met sint juttemis as de kalver op &#8217;t ies dansen, heur ie!
+Neen, dat stuuverke zou al roar motte loopen as Janssen h&ecirc;! h&ecirc;! in Den Hoag kwiem!&#8221;
+
+</p>
+<p>Juffrouw Janssen lacht ook. Mevrouw&#8212;aangenaam door Van Middelnesses goedheid verrast&#8212;trekt haar gelaat in een zeer inviteerende
+plooi. Het aangezicht van den Haagschen neef drukt diepe teleurstelling uit.
+
+</p>
+<p>Wanneer er inderdaad bezwaren zijn, wil hij niet bij zijn invitatie persisteeren, maar anders, een man als neef Janssen, dient
+de residentie, en althans de zee gezien te hebben: &#8220;Enfin! enfin! van harte gemeend!&#8221;
+
+</p>
+<p>In weerwil dat de huisvrouw onaangenaam gestemd is, dewijl de <span class="pagenum">[<a id="pb104" href="#pb104">104</a>]</span>neef en nicht willen vertrekken zonder iets van haar ruuting-maal te gebruiken&#8212;welke laatste versnapering in dik geworden
+zoete melk met beschuit en bruine suiker bestaat&#8212;maakt het Haagsche echtpaar zich nu weldra tot de afreize gereed; ze zullen
+toch al laat in de stad terugkomen.
+
+</p>
+<p>Blieven!!?&#8212;
+
+</p>
+<p>Onmogelijk! ze moeten morgen naar de residentie terug. Hun kinderen verlangen zoo zeer en&#8212;zij zelven....!
+
+</p>
+<p>Da&#8217;s natuurlik!
+
+</p>
+<p>Eenige minuten later heeft er een hartelijk afscheid plaats. Duizenden bedankjes voor de allerliefste ontvangst!
+
+</p>
+<p>&#8220;Niks te danken! Moar is weer kommen, heur ie!&#8212;Hier, wacht!&#8221;&#8212;en mevrouw, die al in &#8217;t rijtuig zit, ontvangt een &eacute;norm pak
+op haar schoot, alsof &#8217;t een pompoen is.&#8212;
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;En mikske!&#8221; zegt de gastvrouw, &#8220;veur de kienders; &#8217;k h&egrave;t &#8217;r veur gezurgd dat ie &#8217;en moand of wat varsch kan blieven.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wel foei, da&#8217;s alt&eacute;!&#8221; zegt mevrouw.
+
+</p>
+<p>Mijnheer, alvorens in het rijtuig te stappen, drukt nog eens recht vertrouwelijk neef en nichts handen, en voegt er gemoedelijk
+bij &#8220;Nu, we zien je toch eens?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Joa, joa, hier a&#8217;j weerum kumt!&#8221; lacht de dikke neef. De koetsier ziet achterom, en vraagt: of &#8217;t klaar is?
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja,&#8221; zegt mijnheer. De eerste legt de zweep over de paarden. De Haagsche vrienden wisselen met de Geldersche, die,&#8212;omringd
+van eenige hunner telgen voor de deur staan&#8212;nog: vaarwels! en dergelijken; en, terwijl de barouchette door het dorp rolt,
+duikt mijnheer in het wagenkussen met den uitroep: &#8220;H&ecirc;, wat een dagje!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Toch lief! toch hartelijk!&#8221; zegt mevrouw, die voor een andere uitlegging beducht is.
+
+</p>
+<p>&#8220;O! onbegrijpelijk!&#8221; roept de echtgenoot; &#8220;die menschen zouden compleet alles voor je doen; &#8217;t is bourgeois, overladen, ja,
+maar ik mag het wel eens. Mijn hemel, welk eten! En dan nog zoo&#8217;n mik!&#8221;
+
+</p>
+<p>Mevrouw Van Middelnesse is geheel in verrukking dat Charles het ernstig meent. De familie, waar ze vroeger juist niet zoo
+heel veel van gesproken had, was meegevallen....!
+
+</p>
+<p>&#8220;Nietwaar, de types van Geldersche gulheid? En weet je,&#8212;fortuin; ja.... fortuin!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Aller<span class="letterspaced">liest</span>-lieve menschen!&#8221; besluit de echtvriend en geeuwt, en sluit de oogen, en droomt van den berg in Luilekkerland.
+
+
+
+
+</p>
+</div>
+<div class="div2">
+<h3 class="label">III.</h3>
+<h3 class="normal">Stand en partij.</h3>
+<p>&#8217;t Is ruim drie jaren geleden dat mijnheer en mevrouw Van Middelnesse het allerliest-lieve dagje bij neef en nicht Janssen
+te B. <span class="pagenum">[<a id="pb105" href="#pb105">105</a>]</span>hebben doorgebracht. De echtelieden zijn sedert het vorige jaar van &#8220;de Boschkant&#8221; naar een &#8220;minder frequent gedeelte van
+de stad&#8221; gaan verhuizen, omdat..... omdat het huis wat te klein werd, en twee van de kinderen school gaan, en de school zoover
+af is, en&#8212;onder ons: omdat mijnheer verleden zomer een leelijken klap door een mislukte effecten-speculatie heeft gekregen,
+en de lieve betrekking eigenlijk heel weinig geeft, en een ruime woning, die veel minder huur doet&#8212;zij het dan ook verder
+van &#8217;t heerlijke Bosch,&#8212;nu wel zoo verkieslijk voor de zuchtende beurs is.
+
+</p>
+<p>Intusschen, men woont op die stille gracht zeer naar genoegen, zeer, <span class="letterspaced">zeer</span> naar genoegen: geen bezoeker komt er, of hij verneemt zulks tot twee-, tot driemalen toe; en deze, al houdt hij ook boven
+alles van een levendigen stand, hij kan zich dat excellent goed begrijpen, zoo volstrekt geen hinder van gerij.... zoo....
+inderdaad allercharmantst!
+
+</p>
+<p>Over acht dagen is het de tiende September, en ik doe u zulks weten dewijl de heer Van Middelnesse op dien dag zijn veertigsten
+geboortedag hoopt te vie.... Ja ziet gij, dat woord <span class="letterspaced">vieren</span> d&aacute;t is de quaestie. De echtelieden, die juist bezijden hun huis een gaslantaarn hebben, zijn tegenwoordig bijzonder op het
+schemeruurtje gesteld, iets dat ze beiden aan den Boschkant abominable vonden. Met die gaslantaarn was &#8217;t ook heel iets anders.
+
+</p>
+<p>Ze zitten te schemeren, en mijnheer zegt na eenige oogenblikken van stilte:
+
+</p>
+<p>&#8220;Parole d&#8217;honneur, Emilie, er op gesteld ben ik niet.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Quant &agrave; moi,&#8221; zegt zijne gade, terwijl zij de schouders ophaalt, &#8220;<span class="letterspaced">maar</span>,&#8221; laat ze er spoedig op volgen: &#8220;we hebben zoo niets geen pretext: we komen overal ...&#8221; na eenige oogenblikken van stil gepeins,
+als ontwakende: &#8220;Neen, we <span class="letterspaced">kunnen</span> &#8217;t niet laten!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t Is moeielijk!&#8221; zegt mijnheer.
+
+</p>
+<p>&#8220;Nancy Lassale plaagde laatst nog,&#8221; herneemt mevrouw: &#8220;dat ik den tienden September wel als vroeger magnifique voor den dag
+zou komen, &#8220;vooral nu je die ruime zaal in je nieuwe huis hebt&#8221;, voegde zij er bij, en liet er zachtjes op volgen: &#8220;H&eacute;, heerlijk,
+een dansje&#8217;!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Er heeft dan toch niemand begrepen, dat we uit een andere oorzaak dan weelde, naar deze afgelegen kazerne verhuisd zijn,&#8221;
+vleit zich mijnheer Van Middelnesse, en hij mompelt iets later: &#8220;Maar die kosten, die kosten!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja &#8217;t is waar....,&#8221; zegt mevrouw; &#8220;maar denk eens wat praatjes....!&#8221; En mijnheer, ofschoon hij nog terloops eens herinnert
+van hoe weinig ze tegenwoordig moeten rondkomen, hij begrijpt toch ten laatste, dat ze, voor hun fatsoen, de partij <span class="letterspaced">moeten</span> geven.
+
+
+<span class="pagenum">[<a id="pb106" href="#pb106">106</a>]</span></p>
+</div>
+<div class="div2">
+<h3 class="label">IV.</h3>
+<h3 class="normal">Een bezoeking.</h3>
+<p>Vijf dagen na het genomen besluit zitten de echtelieden aan de ontbijttafel. Er wordt aan de huisdeur gescheld. Eenige minuten
+later komt de meid binnen en bericht, dat er een man is, die naar mijnheer vraagt.
+
+</p>
+<p>Hoe zijn naam is?
+
+</p>
+<p>De meid moest maar zeggen, iemand, die mijnheer wel kon; uit Gelderland&#8212;&#8220;nog al dik, met &#8217;en rood gezicht!&#8221;
+
+</p>
+<p>Mijnheer Van Middelnesse wordt ook rood, want, terwijl u misschien aan zekeren neef uit B. denkt, heeft mijnheer slechts het
+beeld van zijn Zutfenschen wijnkooper voor oogen, en in diens handen ziet hij een rood lederen portefeuille, waaruit een rekening
+ten bedrage van &plusmn; tachtig gulden wordt te voorschijn gehaald, &#8220;Ik ben.... we zijn.... Och die man is zoo langdradig!&#8212;Sientje
+niet thuis.... hoor, niet thuis.&#8221;
+
+</p>
+<p>Den vorigen dag had Sientje een vreeselijk standje met haar mevrouw gehad, dewijl mevrouw beweerde dat Sientje een appel uit
+&#8217;t mandje had genomen, &#8217;t geen Sientje ontkende; waarop mevrouw haar onder &#8217;t oog had gebracht, hoe &#8217;t niet om de waarde van
+dien appel, maar om dat akelige liegen was.
+
+</p>
+<p>&#8220;Versta je, niet thuis!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Bestig mijnheer!&#8221;
+
+</p>
+<p>Na eenige seconden komt Sientje terug en fluistert op geheimzinnigen toon: &#8220;Dan wil ie mevrouw spreken, maar h&eacute;chie! hij ziet
+&#8217;r zoo uit, en voeten als modder.&#8221;
+
+</p>
+<p>Een blik van verstandhouding tusschen de echtelieden, en mijnheer verzekert: &#8220;dat mevrouw aan haar toilet, versta je, zich
+aan &#8217;t kleeden is.&#8221;
+
+</p>
+<p>De dienstmeid <span class="letterspaced">ziet</span> dat ook en verdwijnt.&#8212;Men luistert, en hoort dat de huisdeur wordt dichtgeworpen. Weder verschijnt de dienstbode in de ontbijtkamer,
+en zegt op uiterst gemeenzamen toon: &#8220;Afgetrokken, hoorrie; maar hij komt weerom, straks over &#8217;en uurtje!&#8221;
+
+</p>
+<p>O die komplotjes, ze geven zoo iets recht vertrouwelijks tusschen &#8220;de lui&#8221; en &#8220;de boojen&#8221;!
+
+</p>
+<p>Na &#8217;t vertrek van Sientje zegt Charles: dat hem die rekening, vooral met zoo&#8217;n partij, niemendal conveni&euml;eren zou, maar,&#8212;dat
+Emilie, wanneer hij zelf over een uur werkelijk niet thuis zal wezen, den wijnkooper maar een anker Bordeaux moet bestellen.
+
+</p>
+<p>Mevrouw vindt het onaangenaam om dat bezoek alleen af te wachten; Charles is immers gewoon om bij het bezoek van den wijnkooper
+de loopende rekening met hem te vereffenen. Mijnheer begeeft zich naar zijn bureau, doch kiest zijn weg door &#8217;t achterpoortje
+<span class="pagenum">[<a id="pb107" href="#pb107">107</a>]</span>van de binnenplaats en vervolgens de steeg; &#8217;t is wel wat om, maar enfin!
+
+</p>
+<p>Telkens wanneer er gescheld wordt ontstelt mevrouw Van Middelnesse. Intusschen zij heeft zich gekleed en houdt zich onledig
+met het leggen van papiertjes, waarop de namen der dessertgerechten zijn geschreven, want het dessert komt overmorgen dadelijk
+op tafel.
+
+</p>
+<p>&#8220;Hier de noga in &#8217;t midden, z&oacute;&oacute; links en rechts de ananassen,.... hier de chipolata,.... daar de rumgelei,.... Gud! daar schelt
+ie!&#8221;
+
+</p>
+<p>Sientje heeft in last &#8220;om dien mijnheer, dan maar in de voorkamer te laten&#8221;, en de dienstbode brengt de boodschap: &#8220;Hij is
+&#8217;r.&#8221;
+
+</p>
+<p>Mevrouw laat zich nog een beetje wachten. In &#8217;t einde vermant zij zich en stapt&#8212;met het fatale denkbeeld van geen geld voor
+een rekening te hebben&#8212;naar de voorkamer.
+
+</p>
+<p>Alvorens haar hand aan de deurkruk te slaan, aarzelt de dame, doch&#8212;daar treedt ze binnen, en terwijl haar een: &#8220;Wel nicht
+hoe geet &#8217;t? doar hei&#8217;j me dan nou!&#8221; in de ooren klinkt, ziet zij tot haar overgroote verrassing, in stede van den wijnkooper,
+haar Betuwschen neef, die haar de ruwe groote hand gulhartig heeft toegestoken.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Is niet te verwonderen dat mevrouw wat verbluft ziet en een weinig verward is.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wel, ben u het!.....&#8221; zegt zij, &#8220;Ik dacht,.... Wel hoe vaart u?&#8221; en zij laat zich de fijne vingers door de forsche hand van
+den Betuwnaar drukken.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik&#8212;springl&ecirc;vend zoo a&#8217;j zien kunt!&#8221; is het antwoord: &#8220;&#8217;En mins roept krek zoolang Poasch tot ie kumt, en doar bin &#8217;k nou
+in Den Hoag, en wil dan al&ecirc;vel de schoai bij ou is weerum komme hoalen.... En wel de complimenten van de vrouw!&#8212;Jong, wa&#8217;n
+ding van &#8217;en stad is dien Hoag!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wel heden! wel! wel!&#8221; zegt de nicht, en ze herhaalt nog wel zesmaal: wel! wel! en wijst naar een stoel en zegt: &#8220;u zult toch
+plaats willen nemen!&#8221;
+
+</p>
+<p>De neef heeft er niemendal op tegen: hij had de familie eerst aan den Boschkant gezocht, en&#8212;na hun tegenwoordige woonplaats
+te hebben uitgevonden, nog een uurtje kunnen rondwandelen. Janssen neemt plaats, en zegt, dat hij um de verrassing zien noam
+niet genuumd en ook niet veuruut had schrieven willen. Sanne-Kee had al gezeid dat n&ecirc;f en nicht vremd zouen opkieken. Sanne-Kee
+hield eiges veul van verrassings, en doarum had ze dan ook weer &#8217;en groote krintemik meegegeven, &#8217;en zwoare: ze lag in &#8217;t
+veur.... in het voorhuis.
+
+</p>
+<p>Was het zien van den Betuwnaar in plaats van den wijnkooper voor mevrouw in de gegeven omstandigheden inderdaad een uitkomst
+geweest, nu zij vernam dat de gulhartige man, die waarlijk nog een mik had meegebracht, zoo gedwoald en nog een uur had rond
+moeten loopen, nu gevoelde zij, ondanks een pijnlijk iets over de verwantschap, toch ook iets dankbaars, dat ze lucht geeft
+in een: &#8220;Wie kon d&aacute;t nu ook denken.&#8221;
+
+</p>
+<p>Doch zie, daar gaat Ds. A. de ramen voorbij.... Huisbezoek!.... <span class="pagenum">[<a id="pb108" href="#pb108">108</a>]</span>Hij schelt!.... Sientje zal hem in de kamer laten!&#8212;d&aacute;&aacute;r zit de neef, die niet zal verzwijgen dat hij n&ecirc;f is; daar zit hij
+met zijn volroode aangezicht en rosgele haren in zijn duffelsche jas met beenen knoopen, nog altijd met zijn vreemdvormigen
+hoed tusschen de knie&euml;n geklemd; daar zit hij, en de pijpen van zijn blauwlakenschen broek zijn van onderen omgeslagen&#8212;umdat
+&#8217;t op stroat zoo smerrig was&#8212;terwijl de grijze wollen kousen, die ten deele zichtbaar zich in de breede riemschoenen verliezen,
+met de laatsten op het fraaie tapijt een droevige vertooning maken.
+
+</p>
+<p>&#8220;Och, wil u maar liever mee naar de huiskamer gaan?&#8221; zegt de dame haastig, terwijl zij ijlings opstaat: &#8220;Ik heb.... we zullen....
+we drinken daar koffie weet u.&#8221;
+
+</p>
+<p>Janssen begrijpt niet juist waarom hij al zoo aanstonds weder verhuizen moet.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat mien sch&ecirc;lt, ik zat hier best,&#8221; zegt hij langzaam, doch, op een herhaald en dringend aanzoek zijner nicht, volgt hij
+met een: &#8220;Woar mo&#8217;k dan w&ecirc;zen?&#8221; de dame, die niet door de gangdeur, maar door een binnendeur met hem de kamer verlaat.
+
+</p>
+<p>Nauwelijks heeft Janssen de huiskamer betreden, of mevrouw, vreezende dat de komst van dominee haar zal bericht worden, en
+Janssen daardoor de reden der vlucht uit de voorkamer vermoeden zal&#8212;verwijdert zich spoedig.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat kiekt ze schichtig,&#8221; denkt de Betuwnaar, en terwijl hij de kamer in &#8217;t ronde ziet, valt zijn oog op een pampierke, dat
+op den grond leit.
+
+</p>
+<p>&#8220;Dat kos ik tusschentieds wel is oproapen!&#8221; meent Janssen, en hij doet het, en&#8212;willens of onwillens leest hij:
+
+</p>
+<p>&#8220;Mevrouw. Volgens uw ge&euml;erde order zal ik zorg dragen dat de bestelde gerechten overmorgen ter tafel zijn; voor de getruffeerde
+fezanten verzoek ik u kapoenen in plaats te willen nemen, aangezien ik tot heden geen fezanten ontvangen heb. Verblijve Mevrouw!
+Uw Dw. Dienaar Paulet Mr. kok en pasteibakker.
+
+</p>
+<p>&#8220;Da&#8217;s spietig,&#8221; denkt Janssen: &#8220;ha&#8217;k &#8217;et geweten dan ha&#8217;k &#8217;en poar vette kiepen kunnen meebrengen. &#8217;t Liekt hier vetpot te
+w&ecirc;zen: &#8217;en huus van geweld; meubeloazie niet min; heel andere stoel&#8217; as bij ons in de woonkoamer.... Wat bin&#8217;k wiet van die
+woonkoamer weg.... Veur plezier!.... Wat zal Kee &#8217;t eenig hebben.... en de kienders!!&#8212;&#8217;t Is hier een doodsch uutzicht op dat
+binnenploatske.&#8212;&#8217;k Wou da&#8217;k de kallekoenen bij ons op het arf zag loopen....&#8221;
+
+</p>
+<p>Janssens overpeinzingen verliezen zich in &#8217;t onbestemde &#8217;k weet niet wat, maar eindelijk ja, eindelijk bromt hij vrij dof
+in den baard: &#8220;&#8217;k Bin veur plezier in Den Hoag!&#8221; Dat was ie!
+
+</p>
+<p>Ongeveer een half uur nadat mevrouw de kamer verliet, komt zij terug en betuigt haar leedwezen dat zij u &#8220;u&#8221; zoo alleen heeft
+moeten laten, maar ziet u, er was iemand gekomen, die haar noodzakelijk spreken moest.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t H&eacute;t niks te beteikenen nicht,&#8221; zegt Janssen: &#8220;zoaken goan veur. En hoe geet &#8217;t oe man, en hoe moaken &#8217;t de kienders?&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb109" href="#pb109">109</a>]</span></p>
+<p>Onder het zetten en schenken van een kopje koffie verhaalt mevrouw al wat de neef verlangt te weten, en onderzoekt hoe &#8220;u&#8221;
+tot zoo&#8217;n reis heeft kunnen besluiten, en wat nu eigenlijk uw plannen zijn.
+
+</p>
+<p>&#8217;En buutenkans in den olie, en &#8217;t gezoanik van Sanne-Kee, dat ie nou is goan most, hadden Janssen doen rezelevieren um Holland
+dan ook is te bekieken: &#8220;Bof, recht uut noar Den Hoag,&#8221; besluit hij: &#8220;&#8217;k meinde n&ecirc;f en nicht Middelnes zullen mien wel zeggen,
+hoe &#8217;k &#8217;t beste goan en wa&#8217;k &#8217;r zien mot. Al&ecirc;vel <span class="letterspaced">hier</span>, hei&#8217;j vroeger gezeid, was &#8217;t meeste te kieken: en zie&#8212;nou mot gelluu mien dan de weg moar is wiezen.&#8221;
+
+</p>
+<p>Mevrouw gevoelt bepaald iets draaierigs, en verzekert na een onbeduidend discours over het smeren van een boterhammetje, en
+de duurte van &#8220;die boter!&#8221; dat ze maar zeer zelden uitgaat; dat zij ijselijk veel last van hoofdpijnen en Van Middelnesse
+het tegenwoordig erg druk op &#8217;t bureau heeft, terwijl zij er bijvoegt, dat Charles met al zijne lastpostjes, oh&eacute;, haast geen
+oogenblik vrij is; en&#8212;schouder ophalende&#8212;dat er, ja, een museum.... maar anders in Den Haag toch weinig te zien valt.
+
+</p>
+<p>Heer! dat loatste kan Janssen zich niet begriepen; en&#8212;als zijn nicht hem verder verhaalt, dat zij het alleraangenaamst zou
+vinden indien &#8220;u&#8221; bij ons bleef logeeren, maar dat zij heusch niet weet waar ze u een slaapplaats zal aanwijzen&#8212;behalve op
+een naar zoldervertrekje; dan denkt Janssen: &#8220;H&egrave;&#8217;k van z&#8217;n l&ecirc;ven: &#8217;en huus as &#8217;en kark!
+
+</p>
+<p>Ten slotte, bij het beleefde aanbod der nicht, dat &#8220;u&#8221; toch in alle geval dezen middag moet blijven eten, maar&#8212;heel eenvoudig,
+doodeenvoudig! want, entre-nous, dat zij, na zekere financi&euml;ele omstandigheden genoodzaakt zijn om zuinig, zeer zuinig te
+leven.... zegt Janssen: &#8220;Wel, wel!&#8221; en denkt aan &#8217;t briefje van Mr. Paulet, aan fezanten en aan kapoenen.
+
+</p>
+<p>&#8220;As&#8217;k oe overlast doei dan kan &#8217;k wel in &#8217;en logement goa-gaan,&#8221; is zijn antwoord; maar:
+
+</p>
+<p>&#8220;Heusch niet; neen heusch niet!&#8221;
+
+</p>
+<p>Tot aan de thuiskomst van mijnheer Van Middelnesse geniet Janssen het fraaie uitzicht op het binnenplaatsje der residentie,
+en bovendien het gezelschap der nicht die,&#8212;wanneer Janssen van het dorp spreekt, waar zij haar vroegste kinderjaren heeft
+gesleten, en dat haars vaders eerste plaats geweest is,&#8212;daarvoor vrij wat minder sympathie aan den dag legt dan drie jaar
+geleden toen zij het lieve dagje er doorbracht. Ook de kinderen, die niet school gaan, hebben den Betuwnaar eenige oogenblikken
+hun bijzijn geschonken. Hun mama heeft met een stoute vermijding van het woordje <span class="letterspaced">neef</span>, de lieve bleekneusjes, die keken alsof ze vies van dien man waren, gelast om hem te vragen: &#8220;hoe vaart u?&#8221; en om eens gauw
+een handje te geven.
+
+</p>
+<p>Emieltje heeft &#8220;ajakkes&#8221; gezegd, en Lieze heeft gehoorzaamd maar is met een fluisterend &#8220;bah hoe ruw!&#8221; spoedig teruggeloopen,
+terwijl de beide andere spruiten zoo in &#8217;t oog loopend om &#8220;de gekke <span class="pagenum">[<a id="pb110" href="#pb110">110</a>]</span>praat&#8221; van dien man hebben gelachen, dat mama sito den aftocht bevolen heeft.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>De Haagsche neef is thuis gekomen&#8212;erg laat;&#8212;(hij had op &#8217;t bureau een knipbriefje van mevrouw ontvangen). Waarlijk op &#8217;t eerste
+abord weet hij niette.... wie hij &#8217;t plezier heeft vanne.... Ah zoo, ja juist! ja&#8212;ja wel: &#8217;t is al lang geleden, maar, hij
+herinnert zich toch dat hij met zijn vrouw&#8212;toen ze zoo graag haar geboorteplaats wilde bezoeken, eens een achtermiddagje bij
+&#8220;u&#8221; heeft doorgebracht. Hij vindt het recht vriendelijk dat &#8220;u&#8221; de moeite heeft genomen van hier een bezoek te brengen, en
+dat.... dat het regenachtig weer blijft; enne w&aacute;&aacute;r of &#8220;u&#8221; gelogeerd is? maar&#8212;dat &#8220;u&#8221; toch stellig moet blijven eten &agrave; la fortune
+du pot; wel zeker, wel zeker!
+
+</p>
+<p>Voor de kinderen wordt het een feestdag. Mama heeft goedgevonden dat ze alleen op de kinderkamer zullen eten. Sientje krijgt
+de handen ruim, want mevrouw heeft gezegd: &#8220;Sientje &#8217;k zal zelve wel dekken, omdat mijnheer met dien man iets praten moet.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8217;t Geen er echter tusschen dien man en mijnheer wordt verhandeld is van zeer weinig belang, want mijnheer handelt bijna uitsluitend
+over het weinig belangrijke dat de residentie bezienswaardig oplevert.
+
+</p>
+<p>&#8220;Moar de standbeelden van Willem de Zwieger te peerd en te voet?&#8221; meent Janssen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja&#8212;ah ja! die zijn niet onaardig,&#8221; zegt Van Middelnesse: &#8220;ja, die moet u zien;&#8221; en mijnheer heeft een allerliest plan geformeerd.
+Ziet u, morgen is hij den geheelen dag&#8212;letterlijk den geheelen dag&#8212;bezet; hoe gaarne ook, hij zou &#8220;u&#8221; niet <span class="letterspaced">kunnen</span> vergezellen, maar straks, na &#8217;t eten, tegen den avond, dan zal hij &#8217;t genoegen hebben om de stad eens met &#8220;u&#8221; rond te gaan:
+&#8217;t is dan, met het gaslicht, alleraardigst op straat, en de standbeelden ziet men evengoed als bij dag.
+
+</p>
+<p>&#8220;Komaan,&#8221; vervolgt de gastheer, nadat hij even voor &#8217;t venster gestaan en&#8212;trommelende met zijn blanke vingers op een der ruiten&#8212;van
+mevrouw eenige fluisterende woorden heeft opgevangen: &#8220;komaan, u moest in elk geval dezen nacht maar onder ons dak blijven;
+mijn avond wijd ik u gaarne, en morgen.... morgen ziet u&#8221;&#8212;peinzende&#8212;&#8220;morgen heb ik misschien wel iemand, die u&#8212;och, voor een
+bagatel, den weg zal wijzen. Ik voor mij&#8212;ja, &#8217;t is ook waar, Emilie&#8212;overmorgen vroeg moet ik absoluut&#8212;absoluut naar Amsterdam.&#8221;
+
+</p>
+<p>Ze woaren wel wat vremd en stief die minsen, redeneerde Janssen bij zich zelven, moar, ze wouen toch doen wat ze kosten; &#8217;t
+was ook wat straf om zoo moar oan te kommen: <span class="letterspaced">z&#307;</span> hadden indertied <span class="letterspaced">geschreven</span>. Zie, ze kosten ook niet ruuken, dat hij plan had um&#8217; en dag of drie te blieven. Sanne-Kee hieuw van verrassings, moar, ieder
+mins deed dat zoo niet. Um n&ecirc;f en nicht nou veur &#8217;t heufd te stooten en nog &#8217;ens van &#8217;t logement te spr&ecirc;ken, neen, dat goeng
+niet; ze woaren toch vrindelik; dat briefke van die Paulet <span class="pagenum">[<a id="pb111" href="#pb111">111</a>]</span>kos wel &#8217;en oud briefke w&ecirc;zen; dag of datum had &#8217;r niet opgestoan.
+
+</p>
+<p>&#8220;Nou n&ecirc;f en nicht, dan neem ik de bretaliteit um van oe oanbod gebruu-bruik te maken,&#8221; spreekt Janssen, &#8220;en as &#8217;k oe niet
+genier dan za&#8217;k &#8217;r moar rond veur uutkommen da&#8217;k &#8217;r mergen nacht nog oan wou knoopen, um overmergen&#8212;jong dat treft oarig&#8212;met
+ou soam noar Amsterdam te goan!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;O.... o.... wel zeker!&#8221; zegt de Haagsche neef, terwijl hij vreeselijk hard zijn neus snuit, en zijn echtgenoote kan, terwijl
+ze haastig naar buiten ziet, om &#8217;t fatale, een glimlach niet weerhouden.
+
+</p>
+<p>Janssen had wel &#8217;en drupke bitter gelust&#8212;moar ... da&#8217;s zeker niet Hoags.
+
+</p>
+<p>Heusch, mevrouw heeft woord gehouden: er is geen de minste omslag met het eten gemaakt&#8212;al was &#8217;t <span class="letterspaced">haar</span> ook inderdaad wat schriel voorgekomen en gevoelde zij vis-&agrave;-vis dien gullen man iets verlegens&#8212;Charles had &#8217;t zoo gewild,
+en Charles..... Charles mocht ook geen last van haar bourgeoise familie hebben.
+
+</p>
+<p>Mijnheer gaat zelf om wijn te halen, keert met een flesch terug, ontkurkt hem en schenkt:
+
+</p>
+<p>&#8220;Heer, Emilie, nu heb je bier in plaats van wijn uitgezet.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Bier! hemel, en neef zal liever wijn drinken; maar anders, dit bier....&#8221;
+
+</p>
+<p>Och neen, Janssen is er best mee te vr&ecirc;je&#8212;aldat &#8217;r ook veur geen cent kerrazie in dat bier zit, en dat ie, as den brouwer
+<span class="letterspaced">hum</span> zu&#8217;k bier leverde, zou zeggen: drink gij dat eiges.
+
+</p>
+<p>Dat de moagen van n&ecirc;f en nicht in de verloopen drie joar zin ingekrompen, d&aacute;t geleuft ie veur vast. Munjesmoat, de schottels
+zin l&ecirc;g, en, n&ecirc;f zeit nog wel, dat ie &#8220;veel heeft gegeten.&#8221;
+
+</p>
+<p>Na &#8217;t diner wordt de Betuwnaar verzocht om mee naar mijnheers kamer een sigaar te gaan rooken; men behoeft dan niet bij &#8217;t
+tafelafnemen te zitten&#8212;gegeneerd met zoo&#8217;n meid!
+
+</p>
+<p>&#8220;Goed n&ecirc;f!&#8221; zegt Janssen, alschoon ie verlangt om is buuten te kommen.
+
+</p>
+<p>En op mijnheers kamer rooken en praten de neven, en de Haagsche neef vindt het denkbeeld wel alleraangenaamst om overmorgen
+samen te reizen, doch geeft ernstig in overweging, of het niet veel geschikter zou zijn, dat u&#8212;altied u&#8212;dat u van hier op
+Rotterdam ging, om en passant de interessante plaatsjes Delft en Schiedam te bezoeken: &#8220;Delft, o Delft! daar heb je al je
+historische herinneringen, tot de trap toe waar Prins Willem de Eerste....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Joawel, zooveul as deur Baltesar Gerards van kant is gemoa.... maakt,&#8221; vult Janssen aan. &#8220;Krek zoo, dus zou ie meinen da&#8217;k
+erst Delft most nemen....?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Zeker! heel zeker!&#8221; En Van Middelnesse ontwerpt inderdaad een zeer goed reisplan,&#8212;doch Scheveningen, Scheveningen vergeet
+hij!
+
+</p>
+<p>&#8220;Moar &#8217;k wou ook de <span class="letterspaced">zee</span> zien,&#8221; herinnert de Betuwnaar,
+
+</p>
+<p>&#8220;Da&#8217;s waar, da&#8217;s waar ook!&#8221; Welnu, de cicerone, die Janssen morgen zal geleiden, moet hem ook naar de zee vergezellen. &#8220;Ziet
+u, eerst &#8217;t museum; daarna &#8217;t paleis; d&aacute;n Scheveningen,&#8212;u zoudt er kunnen eten, desnoods; d&aacute;n weerom; het kanaal; &#8217;t bosch;
+de <span class="pagenum">[<a id="pb112" href="#pb112">112</a>]</span>oranjezaal; enfin, dan is u &#8217;s avonds weer thuis, kunt rustig uitslapen en den volgenden morgen met frisschen moed per eersten
+trein naar Delft!&#8221;
+
+</p>
+<p>Janssen vindt het erg spietig dat n&ecirc;f &#8217;t mergen zoo druk h&eacute;t&#8212;moar, &#8217;t is nou niet anders; en n&Uacute;&#8212;nu de lantaarnopstekers juist
+hunne ronde beginnen om de in schemer gehulde stad te verlichten, nu zegt Janssen: &#8220;H&ecirc; joa!&#8221; went Middelnes h&eacute;t den veurslag
+gedoan, um nou moar is op te stappen.&#8221;
+
+</p>
+<p>In de gang gekomen ontvangt de heer des huizes van het loopmeisje de tijding, dat zij de juffrouwen Lamfer&#8212;waar nooit belet
+voor is&#8212;heeft binnengelaten. Van Middelnesse had reeds zijn hand aan den deurknop geslagen om even te zeggen dat zij uitgingen,
+doch, haastig, alsof hij zich brandde, trekt hij de hand weer terug, en fluistert den neef in het oor:
+
+</p>
+<p>&#8220;O foei! dan kwamen wij in &#8217;t geheel niet de deur uit. Kom maar, eer men ons hoort.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Allo maar,&#8221; zegt Janssen, en volgt den neef buiten de woning en&#8212;bezichtigt Den Haag bij gaslicht, terwijl zijn voorname geleider,
+met een avondhoed, die hem diep op de oogen drukt, zorgvuldig de drukke straten vermijdt, omdat&#8212;omdat er haast geen doorkomen
+aan is.
+
+
+
+</p>
+</div>
+<div class="div2">
+<h3 class="label">V.</h3>
+<h3 class="normal">Drie slaapvertrekken.</h3>
+<p>De avond is voorbij. De klepperman roept: &#8220;Elf h&egrave;t de klok!&#8221;
+
+</p>
+<p>Mijnheer Van Middelnesse ligt in &#8217;t groote ledikant. Mevrouw zet papiljotten.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t Is onaangenaam, recht onaangenaam, zulke familie!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar hemel, Charles, hoe kan ik het helpen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Je hadt nooit op het dwaze denkbeeld moeten komen om zulke familie te bezoeken.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Je bent immers mee geweest, en vondt ze toen allerliest lieve menschen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Gul, ja bespottelijk gul; maar dom&#8212;weetje dom, anders zou zoo&#8217;n man niet hier zijn gekomen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja, Charles, &#8217;t spijt me.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Als ie &#8217;t in de hersens neemt om ook overmorgen te willen blijven, dan.... dan.... dan smijt ik hem de deur uit; of zie je,
+ik blijf in m&#8217;n bed liggen en kun jij met je lieve familie, alleen de partij houden en m&#8217;n jaardag vieren.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wees toch niet boos Charles, &#8217;t is immers niet <span class="letterspaced">m&#307;n</span> schuld, &#8217;t Is waar, Janssen had wijzer moeten zijn of althans zich een fatsoenlijker <span class="pagenum">[<a id="pb113" href="#pb113">113</a>]</span>kleeding aangeschaft en zich op &#8217;t Hollandsch praten wat toegelegd moeten hebben. &#8217;t Spijt me lieve, maar waarlijk ik kan
+het niet helpen, en zelfs ofschoon het mij hinderde&#8212;heb ik hem niets geanimeerd en zooveel mogelijk mijn best gedaan om hem
+voor kinderen en meiden onzichtbaar te houden.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;De heele buurt zal weten dat wij er klompenfamilie op nahouden.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Neen Charles, zelfs de meiden weten het niet, want, Sientje kon niet begrijpen dat die man, zooals ze zeide, van nacht hier
+logeeren moest.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;En &#8217;t is ook aan jou, Emilie, om te zorgen dat het geheim blijft!&#8212;Gelukkig! morgen gaat hij al vroeg op &#8217;t pad om niet voor
+&#8217;s namiddags terug te komen; d&aacute;n naar mijn kamer en den volgenden dag, coute qui coute zal hij de reis weer aannemen.&#8212;&#8217;k Wou
+wel eens weten of Smits, dien wij van avond ontmoetten, mij herkend heeft. &#8217;t Is een fatale positie. Er zijn standen in de
+maatschappij, Men moet zijn fatsoen toch.... bewaren. Zie.... je.... fatsoen....&#8221;
+
+</p>
+<p>Mijnheer geeuwt geweldig.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Op een zeer nietig en pover gemeubileerd zoldervertrekje ontdoet zich de Betuwsche neef, bij &#8217;t schijnsel van een olielichtje,
+van zijn Zondagsche kleeren. Janssen geeft weinig um proal of pracht, &#8217;t kamerke is best genoeg; in die bedstee zal ie wel
+sloapen.
+
+</p>
+<p>Alschoon &#8217;t hum hier bij n&ecirc;f en nicht perjen niet mee is gevallen, zoo gleuft ie toch dat ze doen wat ze kunnen. Sanne Kee
+had &#8217;r geen verstand af, moar&#8212;tegenwoordig hiewen de minsen d&#8217;r weinig af um zoo op &#8217;t lief te worden gevallen; veural niet
+bij steelui; en kiek, nou hadden ze &#8217;t nog iengeschikt dat ie logeeren kos; n&ecirc;f was toch eiges met hum rondgew&ecirc;st; &#8217;en bietje
+stief, en arg munjes-moat moar anders....
+
+</p>
+<p>Janssen hoort gerucht; men komt de zoldertrap op. Twee personen naderen zijn kamertje.... neen, naast het zijne schijnt een
+ander vertrekje te wezen;&#8212;men gaat er binnen.
+
+</p>
+<p>Een vervaarlijk gegeeuw&#8212;zulk een waarbij de geeuwer zich schrikkelijk uitrekt&#8212;treft het oor van den logeergast, en de woorden
+volgen al geeuwende: &#8220;H&eacute;, lekker naar bed!&#8221;
+
+</p>
+<p>Janssen houdt zich stil, want zie, dat was arg geheurig, krek asof ie d&#8217;r bij was. Zeker sliepen doar de meides, en was &#8217;t
+&#8217;en planken beschotje dat zien kamerken afschei.
+
+</p>
+<p>Onmiddellijk na de ontboezeming der geeuwster, klinkt het fluisterend&#8212;nochtans voor Janssen zoo duidelijk alsof hij er bij
+staat:
+
+</p>
+<p>&#8220;Je moet niet zoo hard praete; die man laeit hier naas, en &#8217;t is zoo &#8217;ehoorig.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nou,&#8221; klinkt het antwoord&#8212;dat nu insgelijks op fluisterenden toon wordt gegeven: &#8220;&#8217;k zou me voor zoo&#8217;n Gelderschen ham ook
+zeneeren! In ieder geval wed ik dat ie al ronkt as &#8217;en os.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Heb jij &#8217;ewete dat onze lau&iuml; van zoo min benne?&#8221; fluistert het kindermeisje.
+<span class="pagenum">[<a id="pb114" href="#pb114">114</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Neen, maar ze willen &#8217;t niet weten,&#8221; zegt Sientje: &#8220;eigenlijk kan je &#8217;t wel zien.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Jae,&#8221; herneemt de jongste; &#8220;want van meet af heb ik ezaid dat mijnheer zoo op den blikslaeger bij ons in Schevelinge laijkt.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8212;&#8220;Ben je gek!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8212;<span class="corr" id="xd0e3837" title="Niet in bron">&#8220;</span>Neen, en nou wil ik den blikslaeger toch raeis vraege of die famielje van mijnheer is. Haij d&aacute;&eacute;r is &#8217;n aeige neef.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ze mosten zich schamen!&#8221; oordeelt de oudere dienstbode, maar voegt er ook bij: &#8220;nou dat doen ze ook niet zuinig; toen domenie
+kwam van morgen, toen was ze met neefje gevlogen, nog eer dat dominie &#8217;en voet binnen de koamer had.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ze waere bang dat wellaui &#8217;oore zouwe dat haij ze <span class="letterspaced">neef</span> en <span class="letterspaced">nicht</span> noemt, maer &#8217;k &#8217;ep &#8217;t tweemael &#8217;ehoord; en dat zaeit ie zoo gek, h&ecirc; h&ecirc;, <span class="letterspaced">n&ecirc;f</span> zaeit ie<span class="corr" id="xd0e3853" title="Bron: .">,</span>&#8221; lacht het meisje.
+
+</p>
+<p>De oudste lacht harder.
+
+</p>
+<p>&#8220;Stil toch,&#8221; zegt de jongere.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat kan &#8217;t mijn schelen!&#8221; herneemt de oudste: &#8220;dan hadden ze hun mooien <span class="letterspaced">nef</span> maar op de lozeerkamer moeten leggen; maar zie je, die hadden ze kwazie niet. Mevrouw wou me maer wijs maken, dat &#8217;t &#8217;en
+boer was daar ze vroeger altijd de boter van kregen, en die z&#8217;n schaapjes op droge had; ze wou dien man, zei ze, de kosten
+van &#8217;en lozement sparen en had &#8217;m daarom het kamertje gegeven.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t Is al &#8217;t minste wat je ebbe kan, zoo&#8217;n Geldersche boer!&#8221; zegt de kleine, &#8220;en z&#8217;n praete! je ebt nooit zoo&#8217;n aekelig praete
+&#8217;ehoord!&#8212;Waer is me mus?&#8212;O, dankie.&#8221;
+
+</p>
+<p>Na een oogenblik van stilte: &#8220;&#8217;t Zou wel aerdig weze as ie overmorge op mijnheers jaerdag bleef; jae, &#8217;k lachte me slap as
+ie aen de partaij moest zitten.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ze benne d&#8217;r wat bang voor, hoorie!&#8221; verzekert Sientje: &#8220;maar, toen ik van avond langs mijnheers kamer kwam, toen hoorde
+ik ook toevallig hoe hij hem beduidde dat ie overmorgen maar uitrukken moest; voor mijn part gaat hij al morgen, want, met
+z&#8217;n straathanden draagt ie emmers vol drek op de kleejen, en fooien, nou, daar lijkt ie wat naar!&#8221;
+
+</p>
+<p>Gegeeuw! Gestommel! &#8217;t Verschuiven van een bedstee-gordijn! Gekraak; tweede gekraak!
+
+</p>
+<p>&#8212;&#8220;Nacht Aagchie!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8212;&#8220;Sientje slaep wel!&#8221;
+
+</p>
+<p>Stilte!
+
+</p>
+<p>Binnen Janssens vertrekje liggen de Zondagsche kleeren op een stoel; de eigenaar er van bergt zich zelf in een vochtige bedstee.
+
+
+<span class="pagenum">[<a id="pb115" href="#pb115">115</a>]</span></p>
+</div>
+<div class="div2">
+<h3 class="label">VI.</h3>
+<h3 class="normal">Den anderen dag.</h3>
+<p>Nog maar even waren de echtelieden Van Middelnesse beneden, of ook de Geldersche neef treedt de ontbijtkamer binnen. Hij was
+al &#8217;en poar uurkes opgew&ecirc;st, en had moar vast &#8217;en stroatje rondgeloopen.&#8212;Neen, al te best gesloapen had ie niet; moar anders&#8212;&#8217;t
+bed was goed gew&ecirc;st.
+
+</p>
+<p>Joa wel, joa wel, Janssen docht &#8217;r wel oan dat de man die &#8217;m de weg zou wiezen, over &#8217;en half uurke kommen zou. &#8217;En klein
+stukske brood zou ie vatten, moar anders&#8212;honger had ie geen spier, en&#8212;en&#8212;heur is, <span class="letterspaced">hie</span> had gemeind dat ie b&ecirc;ter zou doen van nou moar afscheid te nemen: &#8217;t was veul gemekkelikker dat ie, noa alles gezien te hebben,
+van oavend moar op de spoor noar Delft goeng zitten, zie dan was ie mergen in&eacute;ns woar ie w&ecirc;zen most, en gauwer weer thuus;
+zie, went hij <span class="letterspaced">verlangde</span> toch ook.
+
+</p>
+<p>Mijnheer de neef moest ook erkennen dat u eigenlijk z&oacute;&oacute; oneindig verstandiger deed, maar anders&#8212;dat &#8217;t hem hoogst aangenaam
+zou geweest zijn, indien u &#8217;t nachtje er aangeknoopt en &#8217;t avondje nog&#8212;doodfamiljaar&#8212;&#8220;bij ons&#8221; had willen doorbrengen; in
+ieder geval moest u toch nog een boterhammetje nemen, men diende zich toch voor de reis te versterken; en mevrouw vindt alles
+precies als mijnheer, en gaat naar &#8217;t buffet; krijgt een stukje komijne kaas en presenteert het den neef, maar:
+
+</p>
+<p>&#8220;Dank oe, neen dank oe.&#8221;
+
+</p>
+<p>De cicerone wacht in de gang.
+
+</p>
+<p>Het afscheid der wederzijdsche familie wordt binnenskamers recht hartelijk; Van Middelnesse zegt zelfs, dat hij <span class="letterspaced">neef</span> een goeje reis wenscht; mevrouw hoopt dat neef de familie w&eacute;l terug zal vinden, en mijnheer voegt er nog bij:
+
+</p>
+<p>&#8220;Als u soms van plan mocht veranderen, ons huis staat voor u open, hoe langer hoe liever;&#8212;van de treinen dat weet u. Die waarmee
+u gaan wilt naar Delft is om kwart <span class="letterspaced">voor achten</span>....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Dank oe wel ... kertier d&#8217;r over,&#8221; zegt Janssen: &#8220;&#8217;k h&eacute;t &#8217;en buultje segoaren gekocht en doar steet &#8217;t allegoar op.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ah juist, precies, maar&#8212;altijd beter een kwartier te vroeg dan &#8217;en halve minuut te laat,&#8221; meent Van Middelnesse.
+
+</p>
+<p>&#8220;Gezondheid! de vrede, en &#8217;t beste met oe kienders!&#8221; wenscht Janssen nogmaals, en&#8212;hij stapt de gang in.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Is zeer toevallig: Juist kwam Sientje de kamer voorbij.
+
+</p>
+<p>&#8220;Kom gij is hier, dern!&#8221; roept de vertrekkende logeergast, en, terwijl hij een gulden uit den zak haalt en die der naderbijkomende
+<span class="pagenum">[<a id="pb116" href="#pb116">116</a>]</span>deerne in de hand stopt, voegt bij haar fluisterend toe: <span class="corr" id="xd0e3925" title="Niet in bron">&#8220;</span>&#8217;t Is geen ham en geen os&#8212;loat oan oe kameroad moar is kieken, of ie op den bliksloager liekt.&#8221;
+
+</p>
+<p>Met een kleur als scharlaken, zegt Sientje: &#8220;Dank uwe wel!&#8221;
+
+</p>
+<p>Een laatst vaarwel wordt er tusschen de mannen gewisseld. Gelukkig! Janssen laat het &#8220;n&ecirc;f&#8221; achterwege. Daar treedt hij met
+zijn geleider de straat op, en&#8212;terwijl de Gelderschman op &#8217;t vragen van den vreemdelingen-bloedzuiger kortweg bericht: &#8220;Noar
+&#8217;t bosch en de zee!&#8221; wrijft Van Middelnesse zijn blanke handen; keert naar zijn eega terug, en zegt vol verrukking:
+
+</p>
+<p>&#8220;Boven verwachting! &#8217;t Is alsof me een steen van het hart is gevallen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja, ik dacht stellig dat hij ten minste van avond terug zou komen,&#8221; is &#8217;t antwoord van mevrouw, en ze voegt er nog bij: &#8220;&#8217;t
+Deed me erg veel pleizier Charles, dat je den goejen man nog zoo&#8217;n beetje animeerde. Dag lieve!&#8221;
+
+</p>
+<p>Emilie geeft Charles een zoen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Hoor eens,&#8221; herneemt de &#8220;lieve&#8221; die zich gaarne den zoen laat welgevallen, den zoen, die hem verzekert dat hij w&eacute;l heeft
+gehandeld: &#8220;hoor eens, er zijn standen Emilie; familie of geen familie, zooveel men vermag moet men zijn stand bewaren, en
+men gooit hem al aanstonds te grabbel door zulke menschen in zijn huis te ontvangen; <span class="letterspaced">ik</span> zeg Emilie, daar zijn standen in de wereld, en, eenmaal op deze hoogte, behoort men zich niet te verlagen.&#8221;
+
+</p>
+<p>Juist! er zijn standen in de wereld en men behoort zich niet te <span class="letterspaced">verlagen</span>....
+
+
+
+
+</p>
+</div>
+<div class="div2">
+<h3 class="label">VII.</h3>
+<h3 class="normal">Maar.</h3>
+<p>Ruim een jaar nadat Janssen van zijn uitstapje te huis is gekomen, en aan zijn Sanne een weinig anders dan van &#8217;t grootsche
+der zee heeft verhaald, met de bijvoeging alleen, dat ie niet kan begriepen, hoe &#8217;en mins die dukkels de groote zee ziet,
+kleingeistig kan w&ecirc;zen,&#8212;ruim een jaar na die thuiskomst, ontvangt de Betuwnaar tegen den avond een brief van den volgenden
+inhoud:
+
+
+</p>
+<div class="blockquote">
+<p>Zeer Waarde en Hooggeachte Neef!
+
+
+</p>
+<p>Terwijl wij ons steeds met het meeste genoegen den dag onzer eerste kennismaking herinneren, en ons met niet minder genoegen
+uw aangenaam bezoek ten onzent te binnen brengen, betreuren wij het inderdaad <span class="pagenum">[<a id="pb117" href="#pb117">117</a>]</span>dat wij niet nogmaals de voldoening mochten hebben om u in onze woning te ontvangen. Hoe bijzonder uw komst ons op zich zelf
+ook verblijden zou, wij moeten u echter ronduit verklaren, dat wij niet in staat zouden zijn, om u een voegzaam nachtleger
+aan te bieden. Weet, zeer waarde Neef, dat wij sedert ons laatste samenzijn een andere en veel kleinere woning hebben betrokken.
+Een samenloop van omstandigheden&#8212;inzonderheid door de u bekende, laatste, en algemeene financieele crisis veroorzaakt,&#8212;deed
+ons besluiten om tot deze en meer andere bezuinigingen over te gaan. De schrikbarende daling der effecten waarop ik vertrouwde,
+en tot aankoop waarvan ik zekere gelden gebruikt had, brengen mij zelfs in dezen oogenblik in de bitterste verlegenheid. Zeer
+ongaarne zoude ik mij in dezen, tot iemand anders dan tot u wenden, die, behalve de familiebetrekking, waarin u tot mijne
+vrouw staat, ons de bewijzen uwer sympathie zoo dikwijls en op het duidelijkst hebt geschonken. Ik neem dan de vrijheid, zeer
+Geachte Neef, om u beleefdelijk maar dringend te verzoeken, mij de som van tweeduizend vier honderd gulden tegen een, door
+U te bedingen interest te willen leenen en zoo mogelijk binnen drie dagen toe te zenden. De eer en het geluk mijner familie
+hangen in deze van uwe beschikking af. Stel mij wat ik u bidden mag niet te leur; verblijd mij met de toezending van de gelden,
+en geloof dat ik altijd zal blijven Hooggeachte Neef!
+
+
+</p>
+<p>Uw zeer Dw. Dr. en Neef, <br><span class="smallcaps">C. Van Middelnesse</span>.
+
+</p>
+<p>&#8217;s Hage, 3 Nov. 18..
+
+
+</p>
+<p>PS. Verzoeke onze hartelijke groeten aan uw waarde echtgenoote, onze nicht, en uw lieve kinderen. </p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>En de Geldersche neef&#8212;hij ging is kuieren; en &#8217;t goeng krek in zien borst asof &#8217;r twee oan &#8217;t kibbelen woaren; neen&#8212;joa&#8212;neen&#8212;joa!
+
+</p>
+<p>Toen Janssen thuus kwiem vond moeder dat ie stil was.
+
+</p>
+<p>V&eacute;ur &#8217;t noar bed goan las ie &#8217;en kapittel uut den Biebel. &#8217;s Nachts sliep ie gerust; en &#8217;s anderdoags&#8212;toen sloot ie twee pampierkes
+van duuzend, en vier van honderd in &#8217;en brief, en schreef &#8217;r de woorden bij:
+
+
+</p>
+<div class="blockquote">
+<p>&#8220;Met groete.&#8212;Verzoeke kwitantie.&#8212;In effect speculeere is gevaarlijk. In groote haast.
+
+
+</p>
+<p>Uw Dw. Dienaar, <br><span class="smallcaps">G. Janssen</span>.
+
+</p>
+<p>B. 4 Nov. 18.. </p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>Zoo deed de Betuwsche Neef. En Van Middelnesse&#8212;hij lachte toen hij die uitkomst ontving. En zijn gade, ach, ze kreeg zoo&#8217;n
+vreeselijke hoofdpijn dat zij inderdaad werk had om haar oogen <span class="letterspaced">naar boven</span> te slaan.
+
+
+
+<span class="pagenum">[<a id="pb118" href="#pb118">118</a>]</span></p>
+</div>
+</div>
+<div id="zoogmoeder" class="div1"><span class="pagenum">
+[<a href="#toc">Inhoud</a>]
+</span><h2 class="normal">Eene zoogmoeder</h2>
+<p>Het is stil in het vertrek waar wij onzen lezer binnenvoeren.
+
+</p>
+<p>Stil! zeer stil!
+
+</p>
+<p>Alleen het eentonig getik der fraaie pendule die, in het midden van twee bronzen engeltjes, op den schoorsteenmantel prijkt,
+breekt die stilte af, of, doet haar des te sterker uitkomen.
+
+</p>
+<p>Een zwaarlijvige vrouw met een goedig gelaat, zit op den achtergrond in diep gepeins..... Z&oacute;&oacute; diep, dat ze er geheel in verloren
+is. Naast haar staat een voorwerp dat aan &#8220;&#8217;t begin&#8221; doet denken, een meubel, dat met een kleed werd omhangen, waarvan de
+kleur die der hope is; een meubel, &#8217;t welk op de koontjes der verloofde maagd niet zelden een blosje te voorschijn roept en
+den jongen man het hart met hoop voor de toekomst vervult; een meubel, dat voor de eerste maal in zoo&#8217;n stille rustige kamer
+geplaatst, doet lachen en roemen, en voor de.... maal<a class="noteref" id="xd0e4008src" href="#xd0e4008">1</a> daarbinnen gebracht&#8212;er zijn uitzonderingen&#8212;doet voorhoofdrimpelen en grommen.
+
+</p>
+<p>Bij die zwaarlijvige vrouw staat een meubel, waaraan men van buiten heel wat geweld pleegt; dat meestal ontzettend gesleurd
+en ijselijk getrapt wordt om het inwendige tot rust te brengen; een meubel, &#8217;t welk die zwaarlijvige gaarne, al ware het ook
+voor de twintigste maal, weder gevuld ziet; gevuld, omdat die vulling in een ongewoon nauw verband staat met de gevuldheid
+van haar tamelijk grooten knipbuidel; terwijl het ten laatste gevoeglijk de tweelingzuster der braadkindermachine mag genoemd
+worden, die men in de wandeling: een vuurmand noemt.
+
+</p>
+<p>Ja, wij bevinden ons binnen een kraamkamer, die met de grootste zorg werd ingericht.
+
+</p>
+<p>Sla den blik in &#8217;t ronde; hoe fraai, hoe gemakkelijk is er alles.
+
+</p>
+<p>De zwaarlijvige zelve ligt in een prachtigen <span class="letterspaced">Voltaire</span>! Zie, hoe alles wat zich binnen dat vertrek bevindt een eigenaardig&#8212;wij zouden haast zeggen: een kraamkamerachtig karakter
+heeft, tot <span class="pagenum">[<a id="pb119" href="#pb119">119</a>]</span>zelfs het porseleinen transparantplaatje, dat het licht der vlammende waspit moet temperen: Zij geeft het beeld van een biddend
+kindje, en lees wat daaronder staat:
+
+
+</p>
+<div class="&#xA; poem&#xA; " lang="de">
+<p class="line" style=""><span>Lieber Gott! mach mich doch fromm,
+</span></p>
+<p class="line" style=""><span>Dass ich in den Himmel komm.</span></p>
+</div>
+<p>Stil! de kleine slaapt, de teedere jongen die den eersten levenskreet liet hooren, toen de wijzers van het uurwerk de laatste
+maal nagenoeg in dezelfde richting stonden als ze nu staan. Hij rust.... ja, degelijk rust hij na de gevaarlijke kunstbewerkingen,
+die de zwaarlijvige hem deed ondergaan; hij rust, en gelukkig! want hoe jong hij ook zij, reeds moest hij ondervinden dat
+er in &#8217;t leven veel droevigs is.
+
+</p>
+<p>Daar zijn luiers, spelden, vuurmanden. Zij knellen,prikken, branden?
+
+</p>
+<p>Stil! ook de dikke slaapt, en ze droomt dat ze een vorstentelg bakert; en droomende glimlacht ze, en, droomende scheukt ze
+de schouderbladen.
+
+</p>
+<p>Stil! daar links staat het groote ledikant. Ook zij, die den eersten levenskreet van haar lieveling vernam&#8212;zij slaapt.
+
+</p>
+<p>Wilt ge die zware gordijn ter zijde schuiven om de gelukkige slapende te beschouwen; wenscht ge haar schoon, maar bleek gelaat
+te zien, waarop de glimlach van innigen dank staat te lezen....?
+
+</p>
+<p>Wilt ge....? Doch neen, laat af! Hoor.... daar klinkt een voetstap op het portaal. De deur wordt geopend; de jonge vader treedt
+het vertrek binnen. Wat ziet hij bleek! Hoe dof staan zijn oogen! Hij nadert het wiegje van zijn eerstgeborene; het kleed
+wordt opengeslagen; het wichtje slaapt, en toch&#8212;toch vat hij het in zijn armen; hij kust het, en kust het weder. Een pijnlijk
+kreetje ontsnapt den mond van den kleine&#8212;liefde geeft dikwerf pijn.&#8212;Eensklaps sluit hij het kind aan zijne borst; werpt een
+dekkleed over het teedere schepsel, en&#8212;snelt met zijn schat ter deure uit.
+
+</p>
+<p>Waarheen?
+
+</p>
+<p>Ziet gij de deur aan gene zijde van het portaal? Hij gaat die kamer binnen; ook d&aacute;&aacute;r staat een ledikant; maar, de gordijnen
+zijn geheel ter zijde geschoven.
+
+</p>
+<p>Wat is dat? Wie ligt daar?
+
+</p>
+<p>Slaapt de gelukkige moeder niet in de kamer waar wij het eerst binnentraden; achter die gordijnen, met den glimlach van dank
+op het schoone gelaat?
+
+</p>
+<p>Leeft zij niet nabij het leven van haar leven, &#8217;t welk zij verder met het hare zal voeden? Trok zij zich om zwakheid terug,
+wijl de kinderkreten haar &#8217;t zwakke hoofd vermoeien?
+
+</p>
+<p>Ligt ze d&aacute;&aacute;r de jonge moeder, en slaapt ze?
+
+</p>
+<p>Ja&#8212;ja, ze slaapt. Maar zie <span class="letterspaced">hoe</span> de echtvriend met den zoon. met zijn Willem in de armen, haar nadert. Hij vreest niet haar slaap te zullen storen; hoor,
+hij jammert luide: &#8220;O God! O God!&#8221;
+
+</p>
+<p>Zie, hij steekt het kind der slapende toe, en drukt de kinderlippen tegen de wang der moeder. Ach, z&oacute;&oacute; had hij den kleine
+<span class="pagenum">[<a id="pb120" href="#pb120">120</a>]</span>wel graag aan haar vollen boezem gedrukt; maar ook het jongske voelt dat het &#8220;zijn hemel&#8221; niet is waartegen de vader hem legt;
+een kreet ontsnapt er aan zijne lipjes. Zij ligt er zoo stijf, zij ligt er zoo koud die schoone en jeugdige moeder; en hij,
+de verlaten echtgenoot, hij brengt het kind, waarvan ze met wellust spraken, waarvan ze in &#8217;t vooruitzicht zooveel weelde
+hadden, naar &#8217;t wiegje terug om straks tot de gestorvene weder te keeren, want, helaas, achter die zware gordijnen in het
+<span class="letterspaced">kraamvertrek</span>, d&aacute;&aacute;r slaapt de zalige moeder niet.
+
+</p>
+<p>Houdt ge niet van die tafereeltjes, waar zoo van akeligheden en dood in voorkomt; houdt ge niet van die kraamkamers waar de
+eerste vedel in &#8217;t orkest van huwelijksheil ontbreekt? Kunt ge een traan niet weerhouden omdat gij &oacute;&oacute;k wel eens zulk een kamer
+hebt betreden, waarin &#8217;t geween den vreugdekreet te ras verstommen deed? Houdt ge niet van die kraamvertrekken waarin zich
+alles bevindt wat daar gewenscht kan worden, behalve zij, die &#8217;t kindje liefhad v&oacute;&oacute;rdat ze &#8217;t zag, en voor &#8217;t pandje waakte
+eer ze &#8217;t aan den boezem kon drukken....? Misschien, omdat ge &oacute;&oacute;k een zuster of vriendin hebt liefgehad, die leven voor leven
+ruilde; wier graf ge nog somwijlen bezoekt met het kind dat h&aacute;&aacute;r nooit kende? Man en vader! leest ge er niet gaarne van, omdat
+de herinnering aan dien donkeren levensdag u &#8217;t harte opnieuw met weemoed vervult? O! wanneer een goede geest uw leven doora&acirc;mt
+en willig in &#8217;t lijden berusten doet, dan, ja, d&aacute;n treedt ge toch nog wel gaarne met ons een kleinere woning binnen, waar
+de hangklok&#8212;aan beide kanten met een fraaie pauweveer versierd&#8212;aan den wand tikt. Gij volgt ons gaarne, en ziet er&#8212;de teenen
+wieg, waarin de bonte prop met het vuurroode kopje ligt, terwijl de man bij den zeer hoogen steenen vuurmand gezeten&#8212;die van
+boven met spek en ham gevuld is&#8212;de roode en witte luiers keert, nu eens den jongen, den &#8220;lekkeren apekop,&#8221; met een &#8220;Goddank!&#8221;
+beschouwende, terwijl hij dan weder den appel, die in den heeten gloed pruttelt, wendt, om er moeder de vrouw, als ze wakker
+wordt, eens even van te laten proeven.
+
+</p>
+<p>Zie, daar komt beweging in de teenen wieg; twee ronde knuistjes werken naar boven; de man bespeurt het: plaatst terstond den
+voet op de wiegetree, en doet al zijn best om den kleine in slaap te houden, want: &#8220;Geertje is nog slap, en rust is haar noodig.&#8221;
+
+</p>
+<p>Maar neen, de prop met het roode kopje leeft, en wil leven. Hoor, &#8217;t gekraai klinkt door het kleine vertrek. Zie, ook in de
+bedstede d&aacute;&aacute;r in dien hoek, roert zich de slapende. &#8220;Heija! heisa! suja, suja, deine!&#8221; zingt Peter zacht, terwijl hij de slaapplaats
+van &#8217;t jongske zoo snel mogelijk doet heen en weder gaan. &#8217;t Baat niet; &#8217;t gekraai wordt schreeuwen. Geertje blikt naar de
+wieg; roept haar echtvriend toe: &#8220;Kom, Peter, geef &#8217;t ventje maar hier!&#8221; en Peter zegt: &#8220;Nou, mopske! er uut maar!&#8221; en &#8217;t
+levende rolletje tilt hij omhoog; drukt het roode hoofdje tegen zijn gebruinde wang; legt het daarna in den arm der moeder,
+en terwijl Peter zich zijdelings op den bedsteerand nederzet, mokkelt Geertje haar krijtend jongske en&#8212;<span class="pagenum">[<a id="pb121" href="#pb121">121</a>]</span>als Peter op Geertje en Franske nederziet, en later naar de bedstee-zoldering blikt met een innig &#8220;Goddank!&#8221; dan pruttelt
+en sist de appel sterker; dan tikt de hangklok als altijd, en, klokt het tevens in de bedstee. &#8217;t Jongske klokt aan de moederborst,
+Peter wrijft zich de handen. &#8217;t Is leven in dat kraamvertrek; alles geluk en leven!
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Weinige dagen nadat wij de beide kraamvertrekken bezochten, trad de jonge moeder, Geertje Willems, haar woning uit.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was buiten warm, en bovendien had Geertje zich zoo toegestopt dat ze met gerustheid de wandeling kon maken waartoe ze werd
+uitgenoodigd. Al verzelde Peter haar niet, omdat zijn bezigheden hem op het veld riepen, toch was Geertje niet alleen, want,
+ze droeg den kleinen springer op haar arm, &#8217;t kind waarvan zij, <span class="letterspaced">z&#307;-zelve</span>, en voor de eerste maal&#8212;moeder was.
+
+</p>
+<p>Moeder Geertje had er weinig voldoening van dat ze reeds den zevenden dag na de groote gebeurtenis, met haar zoontje op den
+arm door &#8217;t dorp liep, want zij ontmoette er niet &eacute;&eacute;n bekende, en de molenaar, die haar even buiten het dorp voorbijreed,
+riep simpel: &#8220;Dag vrouw Willems!&#8221;&#8212;Heere m&#8217;n tijd! alsof er niets bijzonders gebeurd ware! alsof hij niet eens wist dat ze
+een jongen had, en hij &#8217;t lieve kind, dat ze onder den doek droeg, voor een roggebrood hield!
+
+</p>
+<p>Intusschen vervolgde Geertje haar weg, <span class="corr" id="xd0e4086" title="Bron: eu">en</span> hield eindelijk voor het geopende hek van een buitenplaats stil, op welks posten &#8220;<span class="letterspaced">Land-heil</span>&#8221; te lezen stond.
+
+</p>
+<p>&#8212;Hier is &#8217;t, dacht Geertje, en het hek binnentredende liep ze op de huisdeur toe, en schelde.
+
+</p>
+<p>Na verscheidene minuten te hebben gewacht, werd de deur eindelijk geopend door een knecht, die vrouw Geertje vraagde, wat
+zij verlangde, er bijvoegende: &#8220;&#8217;k Dacht dat je de ezelin waart, en daarom heb je wat langer gestaan.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;De dokter heeft mij gezonden,&#8221; antwoordde Geertje: &#8220;Ik heet vrouw Willems, en zou den jongenheer.... u weet wel.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ha! zoo!&#8221; zei de knecht, terwijl hij met zijn linkeroog knipte: &#8220;dan sloeg ik den bal toch zoo geheel niet mis. Wil je maar
+binnen komen? Z&oacute;&oacute;, &#8217;k zal &#8217;t aan de baker en mijnheer zeggen.&#8221;
+
+</p>
+<p>Hij zal het aan de baker en aan mijnheer zeggen!
+
+</p>
+<p>&#8217;t Zal dus hier de woning zijn....
+
+</p>
+<p>Ja wel, &#8217;t is hier de woning, waarin God een kind gaf, doch waaruit Hij de moeder tot zich nam.
+
+</p>
+<p>Zie buiten voor de huisdeur zult gij nog de sporen van verscheidene rijtuigen ontdekken, die weinige dagen geleden om het
+gazon reden. &#8217;t Is moeielijk te onderscheiden, maar toch, &eacute;&eacute;n dier <span class="pagenum">[<a id="pb122" href="#pb122">122</a>]</span>sporen liet het groote zwarte rijtuig na, dat uit de naburige stad reeds vroegtijdig naar het dorp werd gezonden; het vreemde
+rijtuig, dat veel bekijks had, en waarvan de voerman&#8212;volgens de verklaring van eenige boerenjongens&#8212;er uit had gezien alsof
+hij de duivel in eigen persoon was; het zwarte rijtuig, dat een gade had weggevoerd uit de armen van een haar aanbiddenden
+echtgenoot: weg van het teedere pandje, dat ze aan de zorg van andere vrouwen moest achterlaten; weg van de plaats waar ze
+een kortstondig &#8220;<span class="letterspaced">land-heil</span>&#8221; smaakte, om reeds in jeugdigen leeftijd, een oord van hooger en eeuwig heil binnen te gaan.
+
+</p>
+<p>En weinige oogenblikken nadat Geertje den drempel der rijke woning betrad, bevond zij zich reeds binnen de kraamkamer. De
+zwaarlijvige vrouw knikte haar vriendelijk toe en gaf haar een stoel. Een heer die zeer bleek zag, zeide: &#8220;Dag, vrouwtje!&#8221;
+en keek toen plotseling naar een anderen kant; waarna de baker fluisterde, dat vrouw Willems &#8217;t zeker wel gehoord zou hebben....?
+
+</p>
+<p>&#8212;Ja wel.
+
+</p>
+<p>&#8212;En of ze dan genegen nou zijn om....?
+
+</p>
+<p>&#8212;Ja wel.
+
+</p>
+<p>&#8212;En of ze dan haar eigen jongske pap zou voeren? want dat ze zeker voor twee niet genoeg....
+
+</p>
+<p>Maar, neen, lieve Hemel, neen! Franske om een ander te kort te doen, dat kon in &#8217;t geheel niet. Met Gods hulp zou ze beiden
+het noodige verschaffen. Met Gods hulp! eerstens omdat ze medelijden met het moederlooze kind had, en tweedens omdat de tijden
+slecht, ja, bitter slecht waren.
+
+</p>
+<p>En de baker nam toen den kleinen Willem uit de ijzeren wieg; en Geertje sloeg den doek op waaronder haar jongske lag.
+
+</p>
+<p>Wat zag dat jongeheertje flauw en bleek en min!
+
+</p>
+<p>Wat zag Franske vol en rood en stevig!
+
+</p>
+<p>En moeder Geertje kon een traan niet weerhouden toen ze dien schralen stakker zag; den stakker die geen moeder had en gebrek
+lee. Zij gaf haar goffert aan de dikke vrouw; nam het andere wicht, dat pijnlijk kreet, in haar armen; maakte eenige haken
+van haar bonten jak los, en&#8212;toen het kort daarop in de rijke kraamkamer klokte zooals Peter het in de bedstede gehoord had,
+toen stond de bleeke heer met den blik strak op zijn zoontje gevestigd, voor de vrouw, die in de rechten eener onvergetelijke
+gade was getreden. En, een nare kreet klonk er door het vertrek: die aanblik was te smartelijk voor den verlaten echtvriend;
+hij snelde ter deure uit; maar toch, zijn zoontje klokte en klokte voort; en toen het kind ten laatste verkwikt de oogjes
+sloot, toen was het alsof er een dankbaar lachje om zijn lipjes speelde; immers <span class="letterspaced">h&#307;</span> wist het niet dat de boezem waaraan hij was ingeslapen, niet de boezem <span class="letterspaced">z&#307;ner</span> moeder was.
+
+</p>
+<p>Weder nam de zwaarlijvige den kleinen Willem; en weder nam Geertje haar Franske; ook h&eacute;m gaf ze te genieten, en v&oacute;&oacute;r ze heenging
+drukte zij het mondje van haar dikke mopske op de lipjes van het schrale heertje, en &#8217;t was toen alsof die slapende <span class="pagenum">[<a id="pb123" href="#pb123">123</a>]</span>kinderen beiden lachten.... lachten als broeders van denzelfden boezem.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Gods zegen ontbrak aan moeder Geertje niet; en ofschoon ze haar Helper dankte, toch was ze trotsch, dat ze haar eigen kind
+tegelijk met den jongenheer van &#8220;<span class="letterspaced">Land-heil</span>,&#8221; een heel eind over &#8217;t jaar had heengebracht.
+
+</p>
+<p>Neen, zij was niet ijdel de eenvoudige vrouw, maar toch, ze kon het zich niet ontveinzen dat ze wel iets voornaams gevoelde,
+toen ze, na verloop van een paar jaren die beide kinderen &#8220;alsof zij van &eacute;&eacute;nen tuk&#8221; waren, door het gras zag rollen, of in
+&#8217;t zand spartelen, terwijl haar Franske &#8217;t jongeheertje maar glad weg &#8220;Wimpje&#8221; noemde. Zij had er toch voldoening van, dat
+het zoontje van den rijken heer haar altijd zoo vroolijk te gemoet huppelde wanneer ze &#8217;t hek binnenkwam, en zich blijde toonde,
+blijder nog dan wanneer hij aan de hand van den steeds diep bedroefden vader voortliep. Ze had er voldoening van, al gevoelde
+zij ook het diepste medelijden&#8212;medelijden met den rijken, maar tevens zoo armen eigenaar van &#8220;<span class="letterspaced">Land-heil</span>.&#8221;
+
+</p>
+<p>Zij noemde den rijken man <span class="letterspaced">arm</span>, omdat hij de vrouw miste, die hij zoo innig had lief gehad; zij noemde hem arm, niet vermoedende dat, nauw vier jaren na
+den zaligen trouwdag, ook zij arm zou wezen: arm! nog armer dan de vader van haar voedsterzoon; want&#8212;Geertje zou weduwe worden;
+den man dien zij als haar leven beminde, haar steun en kostwinner zou ze verliezen.
+
+</p>
+<p>Schrikkelijk lot dat haar te wachten stond! En toch, &#8217;t gebeurde zoo.
+
+</p>
+<p>Ja, de arme vrouw weende bittere tranen, toen zij het stoffelijk overschot van haar braven Peter naar den stillen Godsakker
+had vergezeld en tot het bewustzijn kwam, dat zij nu alleen stond, alleen! om te zorgen voor zich zelve en voor haar lieven
+knaap.
+
+</p>
+<p>Zie, daar bedekt ook zij met de beide handen het aangezicht, en jammert: &#8220;O God! o God!&#8221; en ze stoot den kleinen jongen van
+zich af, die onschuldig vraagt: &#8220;Of vader haast weerkomt?&#8221; Doch nu.... &#8217;t geween van den ontstelden knaap wekt haar; het kind
+dat ze van zich afstiet, trekt ze weder tot zich; neemt het in haar armen, sust en streelt het, en terwijl ze ten laatste
+den blik door het venster naar den hemel slaat, voelt zij zich gesterkt door den geest van Hem, dien ze daareven zoo klagend
+aanriep; en roept ze: &#8220;Franske! Franske! God zal ons niet verlaten! Je vader, mijn jongen, zei nog kort v&oacute;&oacute;r zijn heengaan:
+God is een helper van weduwen en weezen.&#8221;
+
+</p>
+<p>Niet tevergeefs had zij op den bijstand des Eeuwigen gerekend, want de man die het behoud van zijn kind, naast God, aan haar
+moest danken, hij nam de arme vrouw met liefde in zijne woning op en gaf aan hare zorg zijn jongen over, die jubelde dat Geertje-vrouw
+altijd bij hem zou blijven, dat Franske niet weder zou heengaan: Franske niet wien hij zoo gaarne rolde, zoo gaarne huisjes
+bouwde en steentjes zocht of bloempjes plukte.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+<span class="pagenum">[<a id="pb124" href="#pb124">124</a>]</span></p>
+<p>Lezer! de jaren uwer kindsheid zijn voorbijgegaan. Die jaren, zij staan u doffer of levendiger voor den geest naarmate uw
+geheugen zwakker of sterker is. Maar &#8217;t zij dan in minder of meerdere mate, toch herinnert gij u levendig enkele voorvallen
+of oogenblikken, als lichtpunten in een nevelachtig verleden.
+
+</p>
+<p>Gij stondt aan den schoot uwer moeder, die er zoo lief en zoo goedig uitzag. Gij bevondt u in een onmetelijk en onbegrijpelijk
+groot gebouw, naast diezelfde moeder gezeten, of wel naast eene, die men uw kindermeid noemde, en hoordet ontelbare menschen
+luide zingen, terwijl een man, in een groot hokje geplaatst, zonder ophouden en zeer langdurig sprak; men gaf u pepermuntjes
+en gij vreesdet <span class="letterspaced">alt&#307;d</span> daar te zullen blijven. Gij hebt geloopen met een grooten appel in den zak, lang, zeer lang, en hebt er telkens met uw nageltjes
+een keepje uitgeplukt; eenigen tijd later hebt ge... iets pijnlijks gevoeld en&#8212;bitter gehuild; de appel lag, als van de pokken
+geschonden, verre van u op eene tafel, en&#8212;uw oogen deden zeer toen gij er naar zaagt. Gij waart... doch neen, gij herinnert
+u reeds m&eacute;&eacute;r dan wij bij u in &#8217;t geheugen zouden kunnen terugroepen, en terwijl ge in gedachten het kleine litteeken beziet
+dat ge nog aan uw hand hebt&#8212;op dien <span class="letterspaced">middag</span> met dat <span class="letterspaced">pennemes</span>!&#8212;denkt ge, waar zijn ze toch die dagen der jonkheid...? Hoe schromelijk is alles veranderd! En <span class="letterspaced">ik</span>, ben <span class="letterspaced">ik</span> nog dezelfde gebleven?
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>&#8220;Waar zijn ze toch die dagen? Wat is alles veranderd!&#8221;
+
+</p>
+<p>Die woorden werden ook geuit door een persoon, die wel is waar de twee kruisjes nauwelijks achter den rug had, doch niettemin
+met recht zoo spreken kon.
+
+</p>
+<p>En hij, die de gezegde woorden binnensmonds sprak, stond achter de toonbank eener kleine komenij-winkel in de groote hoofdstad,
+en blikte langs stijfsel- en kandij- en blauwselflesschen&#8212;waartusschen kleine broodjes en hompen kaas, benevens zwavelstokken
+en stukken pruimtabak op planken voor het venster lagen&#8212;in een schuine richting naar boven, en zag, tusschen twee hooge schoorsteenen
+van huizen aan de overzijde henen, juist z&oacute;&oacute;veel van Gods lieven hemel, dat een pond vieren kaarsen daartusschen gehangen,
+het schoon geheel en al zou benomen hebben.
+
+</p>
+<p>Ja, Lezer, ofschoon gij u-zelven gaarne hoort toevoegen, dat gij er oneindig veel beter&#8212;en zelfs jonger&#8212;uitziet dan voor z&oacute;&oacute;veel
+jaren! toch verwondert gij u telkens, indien ge <span class="smallcaps">A</span>. of <span class="smallcaps">B</span>. zoo v&eacute;&eacute;l verouderd terugziet, en den persoon, die alles veranderd vindt, zult ook gij niet herkennen, want, Franske Willems
+hebt ge maar een paar malen gezien, en wel toen &#8217;t een onnoozel ventje was. Frans Willems stond daar, en de blauwe hemelstreep
+herinnerde hem aan de heerlijke dagen der kindsheid, toen hij dat blauw altijd hoog boven en rondom zich zag; toen hij vrij
+door de boschjes van &#8220;<span class="letterspaced">Land-heil</span>&#8221; dartelde, de geuren van rozen en anjers of boekweitvelden inademde, terwijl hij nu&#8212;en dat reeds sedert meer dan tien jaren&#8212;door
+het kleine winkeltje kon dartelen, langs zeep en <span class="pagenum">[<a id="pb125" href="#pb125">125</a>]</span>olievaatjes huppelen, en stokvisch benevens kaarsvet-geuren mocht inademen.
+
+</p>
+<p>Hij stond daar, en een paar tranen welden hem op in de oogen, toen hij aan de schoone beelden dacht die hem uit de jonkheid
+voor den geest kwamen.
+
+</p>
+<p>Ja, veel herinnerde zich Frans uit die snel en reeds lang vervlogen dagen; en, van alles wat hij zich te binnen kon brengen,
+stonden de eigenaar van &#8220;<span class="letterspaced">Land-heil</span>&#8221; en diens lieve zoon, zijn zoogbroeder Willem, hem het duidelijkst voor den geest. De bleeke heer, die altijd zoo vriendelijk
+en gul was, en hem op zekeren dag een fraai hobbelpaard schonk, juist als Wimpje er een gekregen had; een hobbelpaard, waarmee
+hij op de kinderkamer, bij slecht weder, naast zijn vriend, de heele wereld rondreisde tot aan de Oost toe, terwijl moeder
+kousen maasde. De bleeke heer, die meestal tranen in de oogen had wanneer hij Wimpje aanzag, en dien hij eindelijk had zien
+liggen, nog veel bleeker dan gewoonlijk, heel netjes op een bed; maar zonder iemand te antwoorden, zelfs moeder Geertje niet,
+die schrikkelijk gehuild had; en ook Wimpje niet, die &#8220;Papa! Papa!&#8221; had geroepen, en daarna eveneens had gehuild, totdat hij&#8212;Frans&#8212;omdat
+ze allemaal huilden, eindelijk ook erg verdrietig was geworden.
+
+</p>
+<p>Behalve dat, herinnerde zich Frans: hoe een heer met een mooie jas aan,&#8212;waaraan veel goud zat, en dien hij vroeger reeds eenige
+malen bewonderde&#8212;ook bij het bed waarop de bleeke heer lag, had gestaan; hoe de mooie heer zich aan het haar had getrokken,
+dat hem onder den neus groeide, en, in plaats van &oacute;&oacute;k te huilen, den mond had opgetrokken alsof hij lachte.
+
+</p>
+<p>Ook herinnerde hij zich&#8212;nog levendiger dan het gemelde&#8212;hoe, weinige dagen later, de gouden heer zeer leelijke gezichten had
+getrokken, en van donder en bliksem had gesproken, hoewel er toch volstrekt geen onweer geweest was; hoe moeder Geertje daarop
+heel aangedaan was geworden, en&#8212;ja, die woorden vergat hij niet&#8212;had uitgeroepen: &#8220;God weet het, dat ik den goeden Heer Van
+Male eenmaal plechtig beloofde steeds voor zijn kind te zullen zorgen, terwijl hij mij gewis een bestaan zou hebben verzekerd,
+zoo niet de dood hem verrast had!&#8221; waarop de gouden heer, ijselijk boos: &#8220;Dat dondert niet!&#8221; had geantwoord.
+
+</p>
+<p>En, waarlijk, het had ook niet gedonderd; maar wel had het karretje schrikkelijk over de keien gerommeld, waarmede Franske,
+weder een paar dagen later, met moeder het hek van &#8220;<span class="letterspaced">Land-heil</span>&#8221; was uitgereden,&#8212;nadat <span class="letterspaced">h&#307;</span> en moeder en ook het kleine Wimpje, elkander dikwijls hadden gekust, en zij met hun drie&euml;n ook weder hadden gehuild, misschien
+nog erger dan toen mijnheer Van Male zoo schrikkelijk bleek te bed lag.
+
+</p>
+<p>Hemel! hoe geheel anders was alles sinds dien rit met dat karretje geworden! De lezer zag reeds waar Frans belandde, en &#8217;t
+heette nog om Godswil dat de oude Schorel&#8212;de komenijman&#8212;den jongen in zijn huisje ontving. Geertjes oude moeder, die, ofschoon
+zelve behoeftig, geen oogenblik had geaarzeld om haar ongelukkige <span class="pagenum">[<a id="pb126" href="#pb126">126</a>]</span>dochter op te nemen, verzekerde evenwel dat Schorel, dien zij van jaren herwaarts kende, zijn menschlievendheid nimmer zoover
+zou hebben uitgestrekt, indien hij niet had berekend dat het liefdewerk hem ten slotte voordeel zou aanbrengen.
+
+</p>
+<p>Had Schorel immer w&eacute;l gerekend, dan deed hij zulks toen hij de winsten naging, die drie boterhammetjes en een bord middageten
+per dag, hem zouden opleveren.
+
+</p>
+<p>Zoo&#8217;n jongen, goed gedresseerd, wat zou hij niet binnen korten tijd een voordeel aanbrengen en gemak bezorgen! De knecht die
+toch, behalve den kost, een gulden in de week verdiende, zou weldra kunnen gemist worden, terwijl zoo&#8217;n kind, &#8217;t welk men
+aan zich verplichtte, bovendien beter te vertrouwen was.
+
+</p>
+<p>Nauwelijks was Frans veertien jaren oud, toen hij reeds de rechterhand van zijn baas mocht genoemd worden. &#8217;t Kwam er weinig
+op aan dat de jongen erg uit zijn kracht groeide: beuren en slepen moest hij, ruim zoo veel als Kees de knecht zulks vroeger
+gedaan had.
+
+</p>
+<p>Op het oogenblik dat wij Frans wedervonden, was de affaire reeds voor het grootste deel aan zijne zorg toevertrouwd. Schorel
+stond zijn zeventigste jaar in te treden, en werd met iedere zon, die boven zijn komenij ronddraaide, niet alleen gemakkelijker
+voor zich zelven, maar ook lastiger voor anderen, inzonderheid voor den knaap, die &#8220;alles, letterlijk alles aan hem verplicht
+was.&#8221;
+
+</p>
+<p>Niet tevreden dat hij den jongen in den winkel drilde en bedilde, zoodat Frans somwijlen op &eacute;&eacute;n morgen de mosterdpotjes, of
+de bossen stokvisch driemaal een andere plaats moest geven, en gedurig scherpe verwijtingen moest aanhooren over de roekeloosheid
+waarmee hij doorslag gaf, stond Frans ook aan de bespiedende blikken van zijn weldoener bloot, wanneer deze in het kamertje
+naast den winkel zat en gestadig door het kleine raampje gluurde, niet zelden met zijn kneukels tegen het glas tikkende om
+den jongen tot zich te roepen, dien hij dan weder met een bevel van nullerwaarde terugzond.
+
+</p>
+<p>Maar, al had Frans een slaafsch en moeielijk leven; al had hij voor al zijn werken geen ander loon dan kost en huisvesting,
+benevens nu en dan eenige oude kleedingstukken van den grommenden en tevens wantrouwenden weldoener; al had hij reeds sinds
+eenige jaren elders gemakkelijk iets kunnen verdienen om zijn arme moeder&#8212;nadat grootmoeder v&oacute;&oacute;r ruim tien maanden gestorven
+was&#8212;in haar behoeften te hulp te komen, hij getroostte zich alles, en durfde Schorel, althans tot nu toe, om geen geldelijke
+belooning aanspreken. Ten eerste: omdat deze hem zoo herhaalde en ontelbare malen aan zijn groote verplichtingen herinnerde,
+en ten andere dewijl Frans bij de weigering om het gevraagde, een storm voorzag, die hem uit de woning zou verjagen, waarin
+er zich nog eene bevond.... eene.... die.... die.... nooit grommig zag, maar altijd vriendelijk; eene, die nooit drilde of
+bedilde, maar steeds met liefderijke zachtheid onaangenaamheden zocht te voorkomen of uit den weg te ruimen; eene die niet
+&eacute;&eacute;n trek van den komenijman in haar <span class="pagenum">[<a id="pb127" href="#pb127">127</a>]</span>gelaat had, ofschoon ze toch zijn eigen kind was; eene, die oogen had, blauwer dan blauwsel; die blanker was dan de blankste
+stijfsel; zoeter dan suiker; zachter dan zeep; wier gemoed reiner was dan eenig lijnwaad met die extra puike zeep gewasschen,
+en op wier voorhoofd een gloed van helderheid lag, een helderheid waardoor het koperen vijfons werd verduisterd, zelfs, wanneer
+het juist van onder den poetslap te voorschijn kwam.
+
+</p>
+<p>Mathilde.... in de wandeling Thilde, bij heldere lucht Thilletje, en bij zonsverduistering Thilda, was Schorels eenige spruit
+uit een huwelijk, waar hij, volgens zijn eigen verklaring, op vijftigjarigen leeftijd bij abuis was ingeloopen.
+
+</p>
+<p>Er zijn oogenblikken waarin de verstandigste mensch als een dwaas handelt, en, in eigen oogen had Schorel m&eacute;&eacute;r dan dwaas gehandeld
+toen hij, om een luttel kapitaaltje te verkrijgen, eene vrouw nam, die den interest van dat kapitaaltje gedurende een driejarig
+verblijf als huisvrouw in zijne woning, met het kind dat zij ter wereld bracht en &#8217;t welk hij nu reeds achttien jaar voor
+zijne rekening had, &#8220;ruimschoots had opgegeten of zoek gemaakt.&#8221;
+
+</p>
+<p>Was het dan om &#8220;de verplichting&#8221; in de eerste plaats, toch was de tweede oorzaak waarom Frans duldde en bleef, niet de geringste;
+want, behalve zijn moeder, die hij maar zelden kon bezoeken, was datzelfde meisje, het eenige wezen dat hij liefhad, in die
+groote stad... Lief...? Ja, d&aacute;t was immers liefhebben, wanneer men &#8217;t hart voelde kloppen zoodra men aan haar dacht; een kleur
+kreeg wanneer men zich met haar geheel alleen in de kamer bevond; zoo raar werd wanneer een ander heel vriendelijk tegen haar
+was, en toch wel had willen sterven als zij maar gelukkig werd...?
+
+</p>
+<p>Ja, Frans had Mathilde lief, en de kleine blonde voelde &oacute;&oacute;k wel eens &#8217;t hartje kloppen, en wist &oacute;&oacute;k wel wat kleuren was, en&#8212;Maar
+Hemel! vader Schorel zat daar,&#8212;en wat keek hij weer grommig, en&#8212;wat gluurde hij door &#8217;t winkelraampje naar den bediende zonder
+loon. Zie, daar stond hij eensklaps op; tikte vervaarlijk hard op het glas, en liep toen zoo gezwind mogelijk den winkel binnen...
+H&eacute;! wat zou er gebeurd zijn..? Frans had daareven nog in den winkel gestaan, v&oacute;&oacute;r het raam, en nu... neen, hij was er niet
+meer. Vader Schorel stond op de stoep, en zag rechts en links de steeg door, nu eens zijn bril dicht voor de grauwe oogen
+drukkende, dan weder er onder doorziende; maar half woedend trad hij weinige oogenblikken later in het vertrekje terug, bevende
+van kwaadheid, uitroepende: &#8220;Waar de ondankbare ezel nu gebleven is mag de Hemel weten! Is d&aacute;t op mijn winkel passen; is dat
+voor mijn belangen waken!? &#8217;t Is een ondankbare schelm; dat is ie!&#8221; En weer ging hij naar den winkel, en weer ging hij kijken
+op de stoep, doch er was juist veel volk en veel gerij in de steeg, en ook&#8212;de oogen van baas Schorel waren de oogen van vroeger
+niet meer.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+<span class="pagenum">[<a id="pb128" href="#pb128">128</a>]</span></p>
+<p>Frans, dien wij met zijne herinneringen voor het venster lieten, mocht nog eenigen tijd zoo in de blauwe luchtstreep hebben
+getuurd, toen een buitengewone drukte v&oacute;&oacute;r de winkeldeur zijne opmerkzaamheid had gewekt.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Waren twee rijtuigen die elkander in de nauwe steeg voorbij moesten, terwijl een aschkar benevens een kruiwagen met oudroest,
+den geregelden doortocht belemmerden.
+
+</p>
+<p>Frans zag, hoe de Isra&euml;liet met den kruiwagen een vervaarlijk gezicht tegen den vigilante-man trok, en al zijn krachten inspande
+om het nederig voertuig met het rad op een stoep te beuren, en hoorde, hoe de aschman op den anderen voerman schold, hem de
+&#8220;stommeteit&#8221; verwijtende waarmede hij in zoo&#8217;n nauw sloppie maar toereed, zonder te bedenken dat &#8217;r noodwendig geharmel zou
+komen.
+
+</p>
+<p>Zooals gewoonlijk bij zulke voertuig-verstoppingen, kozen de voetgangers, die liefst in geen aanraking met vigilante of kar-raderen
+kwamen, hier een keldertrap en d&aacute;&aacute;r een stoep, tot de paarden- en wagenknoop zou zijn losgewerkt: en zie, juist had Frans
+een meelijdenden blik op den armen Isra&euml;liet geslagen, die riep dat het &#8220;altijd phik op de nhasie was!&#8221; toen hij een achterhoofd
+te zien kreeg, waarop een hoed stond, en langzamerhand drie kwart van een neus, daarna een magere bleeke wang, totdat hij
+eindelijk een gelaat en profiel voor zich had: dat hem.... herinnerde.... maar neen.... en toch.... ja, toch....&#8212;&#8217;t Gezicht
+van Frans kreeg een andere uitdrukking; de oogen werden kleiner; langs de neusvleugels vertoonden zich ronde lijnen, de mondhoeken
+werkten naar boven, en juist op het oogenblik dat hij: &#8220;Ja, ja, hij is het!&#8221; riep, reed de eene vigilante ongehinderd rechts,
+en de andere links; smeet de aschman een paar huizen verder den vuilnisbak in zijn wagen; raapte de Isra&euml;liet een paar verroeste
+voetangels benevens een dito ketting van de straat op, om straks grommende zijn spijkers mede uit het straatvuil te redden,
+en&#8212;wipte de persoon dien Frans aan zijn profiel meende herkend te hebben, het winkelstoepje weder af, om insgelijks zijn weg
+te vervolgen.
+
+</p>
+<p>Geen vijf seconden later weerkaatste de aschkar een geroep van: &#8220;Hei! hei!&#8221; &#8217;t welk langs het achterhoofd met den hoed in
+des eigenaars ooren klonk en hem onwillekeurig deed stilstaan.
+
+</p>
+<p>&#8220;Hei! hei!&#8221; riep Frans nogmaals en, toen hij den omzienden persoon nu vlak in het aangezicht zag, toen werden de oogen nog
+veel kleiner, en de lijnen naast de neusvleugels nog veel ronder, en werkten de mondhoeken nog sterker naar boven, en stotterde
+hij: &#8220;Zou het waarheid zijn.... zou ik mij niet bedriegen, dat jij.... dat u.... mijnheer Wimpje bent?&#8221;
+
+</p>
+<p>De vermoedelijke mijnheer Wimpje, beschouwde den zenuwachtig lachenden vrager alsof hij een krankzinnige voor zich had en
+een paar schreden achteruitgaande, sprak hij, terwijl er op zijn gelaat bijna iets angstigs te lezen was: &#8220;Mensch! wie ben
+je.... Ik ken je niet.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ken je mij niet.... Kent u Frans dan niet meer?&#8221; zei de zoon van Geertje: &#8220;Och! ik heb zoo duizenden malen gewenscht dat
+ik <span class="pagenum">[<a id="pb129" href="#pb129">129</a>]</span>u eens mocht weerzien. Och Mijnheer Wimpje! ik beef van blijdschap.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar de d..... mag mij halen als ik weet wie je bent,&#8221; hernam de bleeke jonkman, terwijl hij ter zijde ging om den ratel
+van den aschman te ontwijken.
+
+</p>
+<p>&#8220;Frans! wel! wie anders dan Frans!&#8221; riep de opgetogen komenij-bediende: &#8220;Neen, ik bedrieg mij niet, u bent wel dezelfde, die
+evenals moeder en ik huilde toen wij, nu reeds m&eacute;&eacute;r dan tien jaren geleden, van elkander moesten scheiden; dezelfde met wien
+ik lezen <span class="corr" id="xd0e4281" title="Bron: &ecirc;n">en</span> schrijven en rekenen leerde.... ja ik zie het aan dat litteeken d&aacute;&aacute;rboven aan &#8217;t voorhoofd, dat u mijnheer Wimpje bent dien
+ik uit de vuil-linnenkist verloste, toen&#8212;och! u weet wel&#8212;het deksel was dichtgeslagen en niemand het wist, en je bijna zoudt
+gestikt zijn.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;H&eacute;! ben jij dan misschien, dat jongetje....?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja wel, ja juist. Och, lieve hemel! weet u het nu?&#8221; riep de verrukte Frans weder: &#8220;mijne moeder heeft u te gelijk met mij
+gezoogd; ja, nog altijd spreekt zij van u; en ik....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Hola vrindje! bedaar wat!&#8221; zeide de bleeke jonkman, die het schrikkelijk <span class="letterspaced">commun</span> vond om, ten aanhoore van eenige voorbijgangers, aan zulk een min fatsoenlijke zoogerij herinnerd te worden, en tevens de
+beweging van den jongen met het glimmende winkelschortje bespeurde, gereed om hem de hand te drukken: &#8220;Hola! daar zijn zooveel
+jaren over heengegaan en, je ziet wel dat ik je &#8217;s gelijke niet ben.&#8221;
+
+</p>
+<p>Geheel anders dan voor weinige oogenblikken stond het gelaat van den armen zoogbroeder; &#8217;t was alsof hem de tranen in de oogen
+kwamen; althans, zijn helderbruine kijkers zagen er uit als de dagen v&oacute;&oacute;r Kerstmis; en de reeds uitgestrekte hand schielijk
+terugtrekkende, stamelde hij verslagen: &#8220;Och vergeef mij!.... maar zie.... ik was zoo verheugd; ik had zoo ont&egrave;lbare malen
+aan u gedacht, en telkens wanneer ik moeder bezocht, met haar van u gesproken.... en waar u toch gebleven zoudt zijn, want
+op de drie brieven die ze naar <span class="letterspaced">Land-heil</span> zond, kwam in &#8217;t geheel geen antwoord. Och! Wimp.... Mijnheer W.... neem mij niet kwalijk, maar ik was zoo verblijd, zoo
+verrast.... zoo.... zoo....&#8221; doch inderdaad drong nu het weemoedig nat de oogleden uit, en de bleeke jonkman, die zijn positie
+lastig vond&#8212;te meer daar eenige straatjongens met de handen op den rug het drama stonden aan te gapen,&#8212;maar toch iets voelde
+trillen van binnen, vraagde haastig:
+
+</p>
+<p>&#8220;Ben je arm, vrindje?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Neen.... God zij dank!.... neen!&#8221; antwoordde Frans. &#8220;Ik heb mijn brood; en.... moeder.... Ja, God zal moeder ook wel helpen
+als ze maar gezond blijft.&#8221;
+
+</p>
+<p>Een wagen met ijzeren staven, die juist voorbijreed, maakte het den straatjongens onmogelijk om verder te hooren wat Frans
+zeide, evenmin als zij konden verstaan wat de bleeke jonkman sprak toen hij Frans iets toereikte; maar, wel zag er &eacute;&eacute;n, dat
+Frans gek genoeg was om nu op zijne beurt de hand thuis te houden, totdat een rommelende boerenwagen hen allen uiteenjoeg,
+en zij&#8212;bij het weder <span class="pagenum">[<a id="pb130" href="#pb130">130</a>]</span>verzamelen&#8212;slechts &eacute;&eacute;n van de twee personen meer zagen; hem, die zich Frans noemde&#8212;die rondkeek, even vreemd als de jongens,
+om te ontdekken waar de ander gebleven was, en die eindelijk, telkens omziende en weer omziende, naar den winkel terugkeerde,
+om er, vol als hij reeds was, door zijn weldoener overvol gemaakt te worden.
+
+</p>
+<p>Inderdaad was de jongen nauwelijks de winkeldeur binnen, of hij voelde een uiterst verplichtenden draai om zijn hoofd, terwijl
+een aantal woordjes van een negatief-vleiende beteekenis hem in de ooren klonken.
+
+</p>
+<p>&#8220;Moet je weer, zooals altijd en eeuwig, je plicht en je verplichting vergeten.... zeg....?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Vergeef mij baas Schorel, ik was....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Een luiaard, een onverschillige, d&aacute;t was je, ja! en dat ben je nog! Is dat de dank voor al mijn goedheid? Heb ik je niet
+honderd duizend en nog eens honderd duizend malen gezegd, dat de affaire een kind is, een heel klein kind, waarop gepast moet
+worden; gepast, zonder &#8217;t zelfs het duizendste gedeelte eener seconde uit het oog te verliezen? En dan, de steeg inloopen,
+nietwaar....? en de Hemel weet w&aacute;t de deur uitdragen....? We kennen die loopjes; en dan nog scheeve en fijne gezichten zetten!
+Zeg....! is dat dankbaarheid....? Zeg....? Neen dat&#8217;s verregaande, <span class="letterspaced">verregaande</span> en vermetele ondank! Ik zal....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar hoor dan meester!.... ik zag ook.... ik wilde....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat! wat! je moet niet zien, niets dan &#8217;t geen je te doen hebt; en <span class="letterspaced">willen</span>, niets dan &#8217;t geen <span class="letterspaced">ik wil</span>, hoor je?&#8221;
+
+</p>
+<p>Dat laatste &#8220;hoor je,&#8221; waarmede Schorel naar zijn winkelkamertje terugging, was dermate krachtig, dat Frans het niet waagde
+een woord meer te antwoorden; hij zette zich achter de toonbank; ging onsjes tabak afwegen&#8212;van &#8217;t soort dat <span class="letterspaced">verschrikkel&#307;k</span> moet ruiken als &#8217;t bevallen zal&#8212;en, al stond Frans met den rug naar zijn meester gekeerd, hij voelde diens blikken als langs
+hem heenglijden, zoodat hij door een geheimzinnige kracht zijn vingers bewoog, en telkens van een afgewogen onsje tabak, dat
+op de schaal lag, een greepje terugnam en in de ronde doos wierp.
+
+</p>
+<p>Frans zuchtte in den winkel. Meester Schorel gluurde door zijn raampje, en vraagde alras: &#8220;Zee je wat Thilda?&#8221; waarop de gevraagde:
+&#8220;Neen vader!&#8221; antwoordde, en ze had ook niets gezegd, maar halfluid gedacht: &#8220;Arme Frans!&#8221;
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was in den avond van den vierden dag na het laatst verhaalde, dat eene vrouw, armoedig, doch rein gekleed, Schorels winkel
+binnentrad.
+
+</p>
+<p>Frans was om een boodschap gezonden, en de komenijman, die dus zelf de wacht moest houden, kwam voor.
+<span class="pagenum">[<a id="pb131" href="#pb131">131</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Ha! zoo! ben jij het vrouw Willems! moet je weer &#8217;t een en ander?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Och, neen,&#8221; was het antwoord van Willems zoogmoeder, die wij na zooveel jaren heel wat veranderd, dat is: verouderd, vermagerd
+en verbleekt wederzien: &#8220;Ik moet mijn Frans, mijn jongen, noodzakelijk spreken. Ik ben er puur van geschrikt, dat ben ik,
+ik wist niet wat het was, en waar &#8217;t van daan komt, weet ik nog niet. &#8217;t Is van belang!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Waar &#8217;t vandaan komt....! Van belang....?&#8221; zeide Schorel, en achter zijn brilleglazen blonken een paar dingen als gewasschen
+krenten.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja waarlijk baas Schorel,&#8221; hernam de weduwvrouw: &#8220;reeds had ik het waschgoed uiteengezocht, toen ik, zonder erg, nogmaals
+het boezeroentje opnam, en u kunt begrijpen, ik stond te kijken alsof ik droomde. Zou Frans.... zou de goede jongen, zoo dacht
+ik, mij willen verrassen, of &#8217;t hebben vergeten? Och, maar in elk geval heeft hij het aan uwe goedheid te danken, baas Schorel!
+Ei, neem toch niet kwalijk dat ik wel eens van loon heb gesproken; maar ziet u, ik wist ook niet... en ja.... de verdiensten
+zijn zoo gering, en zoo ik niet vier dagen &#8217;s weeks vast werk in &#8217;t logement had, dan zou het er bitter en bitter uitzien.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar wat? maar wat toch?!&#8221; riep Schorel ongeduldig: &#8220;Ik begrijp er geen woord van.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wel, zie dan, zie dan!&#8221; sprak vrouw Geertje, en haalde uit haar zak een papiertje te voorschijn, waarop prentjes staan, waartegen
+de meeste menschen, vooral de arme menschen, lachen, o zoo vriendelijk lachen wanneer zij ze onder de oogen krijgen.
+
+</p>
+<p>Maar Schorel, neen, hij lachte niet; hij trok een gezicht alsof hem een duiveltje bij de keel had. Op gevaar van scheuren
+af, greep hij het papiertje; trok het der ontstelde vrouw uit de hand, en riep na eenige oogenblikken van pijnlijke stilte:
+
+</p>
+<p>&#8220;Daar heb je de adder; daar heb je het galgenaas! En dat is jou jongen, h&eacute;! dat is nu die engel van trouw en van deugd, h&eacute;....!
+Vervloekt mag ik wezen,&#8221; piepte hij akelig: &#8220;vervloekt, zoo dat monster &#8217;t mij niet heeft ontstolen. Hier hier!&#8221; en met een
+zenuwachtig grijnzend gelach hield de man het muntbiljet van tien gulden omhoog, alsof hij vreesde dat &#8217;t hem weer ontnomen
+zou worden; liep er het winkelkamertje mede in, en, nadat er slotgedraai was vernomen, keerde hij weder, en stotterde, schier
+berstende van woede:
+
+</p>
+<p>&#8220;Geen uur zal ie langer in mijn huis blijven.... geen minuut.... geen seconde....!&#8221;
+
+</p>
+<p>Juist op dat oogenblik werd de deur geopend, en kwam Frans schier bezwijkende onder den last van een vaatje, &#8217;t welk hij droeg,
+den winkel binnen.
+
+</p>
+<p>Wij zullen u niet in al zijn kleuren het tooneel schilderen, dat thans in den winkel ging plaats grijpen! Ge zoudt zeker geen
+behagen vinden in &#8217;t aanschouwen van een grijsaard die, op een bloot vermoeden alleen, tot duivelswoede vervoerd werd. Ge
+zoudt partij willen trekken voor den armen knaap die, rein van diefstal, geen <span class="pagenum">[<a id="pb132" href="#pb132">132</a>]</span>oogenblik kan vinden om zich te verontschuldigen, terwijl hij zelf verbaasd is over hetgeen zijn moeder in een, van hem ter
+reiniging ontvangen kleedingstuk vond? Ge zoudt medelijden hebben met eene moeder die jammert, omdat ze niet <span class="letterspaced">kan</span> maar <span class="letterspaced">moet</span> gelooven dat het eenig pand harer liefde, het kind dat ze het goede steeds voor oogen hield, een dief, een onwaardige is!
+Afgrijzen zoudt ge gevoelen voor den grijsaard, die zijn eenig kind een stoot toebrengt, omdat zij den jongen v&oacute;&oacute;rspreekt
+die niet schuldig kan zijn, dewijl hij braaf en trouw is, en dien <span class="letterspaced">z&#307;</span> lief heeft.
+
+</p>
+<p>Nog dien zelfden avond volgde Frans zijne moeder, en ze gingen naar het kleine kamertje, &#8217;t welk door de laatste bewoond werd,
+en ze konden volstrekt niet spreken, want ach! ze waren zoo bitter bedroefd.
+
+</p>
+<p>Wat Frans, tot bedaren gekomen, in den aanvang ook giste, de waarheid vermoedde hij niet; en de moeder allengs meer tot de
+overtuiging komende dat haar lieve jongen onschuldig was, toonde hem het boezeroentje:
+
+</p>
+<p>&#8220;Zie! z&oacute;&oacute;!&#8221; had ze het opgenomen. &#8220;Zie zoo!&#8221; had ze zonder erg, dat achterzakje omgekeerd. &#8220;Zie je&#8221; heeft ze vervolgd: &#8220;toen
+vielen er twee vertinde spijkertjes uit.... kijk, &#8217;k heb ze n&oacute;g in dat kommetje liggen; maar ook&#8212;och, ik had er eerst geen
+erg in&#8212;fladderde het noodlottige briefje naar beneden, en of ik ook dacht dat &#8217;t beter geweest ware indien je &#8217;t in specie
+had gezonden, omdat het zus of zoo er in was gebleven en misschien met wasschen verloren gegaan, ik was toch boven de huizen
+van blijdschap, en nu....&#8221;
+
+</p>
+<p>Maar Frans legde zijn hoofd in de beide handen, en dacht aan vergissing; aan vergissing bij &#8217;t beuren; of, dat hij gewisseld
+had; of, dat het toevallig.... maar neen, dat kon niet; of dat mijnheer Wimpje&#8212;wiens ontmoeting hij aan zijne moeder mededeelde&#8212;misschien
+in de verwarring.... maar neen, die was veel te onvriendelijk en op een afstand geweest; of dat Mathilde.... zij.... ja&#8212;<span class="letterspaced">z&#307;</span> moest het hem voor een tegemoetkoming daarin hebben gestopt, omdat <span class="letterspaced">z&#307;</span> het naar vond dat hij voor al zijn werken geen stuiver op zak kreeg; maar toch, van waar kreeg zij &#8217;t zelve....? E&eacute;n gulden,
+&#8217;t was mogelijk! maar <span class="letterspaced">tien</span>! Of zou zij ook....? Maar, neen, neen! oneerlijk! dat kon niet; de lieve Thilde! neen!&#8212;Wat dan....? Frans wist het niet,
+en bleef met zijn hoofd in de hand daar zitten, en wist evenmin wat hij nu moest aanvangen. En moeder wist het ook niet, te
+meer daar de nijdige Schorel verklaard had, te zullen waken dat Frans&#8212;die schelm en ondankbare,&#8212;niet elders den dief meer
+zou spelen.
+
+</p>
+<p>En waarlijk, Frans geloofde dat die oude en zoo wantrouwende man een geheimen invloed uitoefende, die alle pogingen, welke
+hij in het werk stelde om elders een dienst te bekomen&#8212;zoo mogelijk een loondienst&#8212;telkens verijdelde. Inderdaad echter lag
+de oorzaak, waarom men den knaap overal terugzond, in hemzelven. Waarom? Niet omdat Frans een ongunstig voorkomen had nog
+minder omdat hij zijn woord niet kon doen. Neen, omdat Frans zoo&#8217;n last van <span class="letterspaced">kleuren</span> had.
+<span class="pagenum">[<a id="pb133" href="#pb133">133</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Zoo! wou jij &#8217;en dienst, vrindschap! En ben je bekwaam voor de zaak?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik vertrouw, mijnheer! dat ik wel voldoen zal.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nog al vlug om de klanten te helpen? Vlug in &#8217;t rekenen, nooit vergissen met geld weergeven?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Dat schikt genoeg mijnheer.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Zoo en dat tegen Mei, h&eacute;?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Liefst Februari mijnheer! maar Mei, als &#8217;t niet anders wezen kan&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;En waar heb je &#8217;t laatst gediend?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Bij meester Schorel mijnheer!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Schorel....?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Om u te dienen; in de G....steeg. Och mijnheer! die had mij als kind opgenomen, en ik ben er al gebleven; ook uit dankbaarheid
+voor kost en inwoning, weet u.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Zoo! En waarom ben je daar weggegaan?&#8221;
+
+</p>
+<p><span class="letterspaced">Een vreesel&#307;ke kleur</span>! en de woorden:
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja, ziet u.... meester dacht.... weet u.... dat ik tien gulden... maar God weet dat ik onschuldig ben.&#8221;
+
+</p>
+<p><span class="letterspaced">Een bedenkel&#307;k gezicht</span>!
+
+</p>
+<p>&#8220;Ei! zoo! Ja, zie je... ik zal er eens over denken; maar ik geloof niet dat mijn bediende vertrekken zal, weet je, ik heb
+eigenlijk geen directe behoefte.... We zullen zien....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Mag ik dan over een paar dagen eens terugkomen?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja weet je, dat hoeft niet, dan zal ik &#8217;t je wel doen weten. Je woont....?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;In de D...steeg, N&ordm;. 90.&#8221;
+
+</p>
+<p>De deur wordt geopend; een aanwijzende blik om te vertrekken.
+
+</p>
+<p>&#8220;Zooals gezegd is.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Zal u dan alsjeblief om me denken....?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Zooals gezegd is.&#8221; En de deur valt achter den jongen dicht.... en, nooit zal hij in dien winkel achter de geldlade staan.
+
+</p>
+<p>Dat ongelukkig kleuren! wij beklagen hem of haar die er zoo schrikkelijk veel last van heeft, en bidden ieder: &#8220;Veroordeel
+toch niet om het kleuren!&#8221;
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Voor eenige oogenblikken verlaten wij den armen ongelukkigen jongen, om zijn zoogbroeder Willem Van Male weder te vinden,
+die in de vroolijke K...straat sedert eenige weken een paar sierlijke kamers bewoont.
+
+</p>
+<p>In een fraaien en gemakkelijken <span class="letterspaced">Voltaire</span> ligt Willem, en in zijn hand houdt hij een van die puikproducten der Fransche letterkunde, een roman van den <span class="letterspaced">grooten</span> Paul de Kock!
+
+</p>
+<p>Hij houdt het boek in zijn handen, maar toch op dit oogenblik leest hij niet. Hij is ingeslapen; ingeslapen, terwijl de pendule
+het <span class="pagenum">[<a id="pb134" href="#pb134">134</a>]</span>tweede uur na den middag doet klinken, en het elfde uur na middernacht den jongeling nog op zijn legerstede in de armen van
+den slaap vond.
+
+</p>
+<p>Hij moet wel zeer vermoeid zijn. Inderdaad, mocht de bleekheid van den zoogbroeder, den voormaligen speelmakker van Frans,
+reeds onze opmerkzaamheid bij de ontmoeting in de G... steeg wekken, nu hij daar slapende in zijn <span class="letterspaced">Voltaire</span> ligt, en zijn gelaat tegen de, met rood trijp bekleede leuning uitkomt, nu treft ons die doodelijke bleekheid nog sterker,
+en merken wij nog meer de magerheid zijner gelaatstrekken op. Ja, hij moet wel verschrikkelijk vermoeid zijn en afgemat want
+zooals hij daar ligt, bleek, mager, met den geopenden mond, is het waarlijk een gezicht om van te griezelen, en, lezer, gij
+herinnert u levendig dien broeder, dien neef of vriend, toen gij hem die laatste maal zaagt.... gij weet wel, in die kamer
+waar &#8217;t zoo somber was.
+
+</p>
+<p>En toch, de jongeling slaapt niet zooals een der laatstgenoemden; neen, zijn geest woont nog in hem, maar ook die geest heeft
+veel geleden, ook die heeft vermoeienissen doorgestaan, en is door nijdige prikkels als afgemarteld. Willem Van Male slaapt.
+Hij slaapt, het kind door een paar minnende ouders van God gebeden; het kind dat zijn schat verloor toen hij zich-zelf niet
+bewust was: een engel, een wakende moeder; hij slaapt, de ongelukkige zoon van een vader, die geen kracht bezat om het leed
+hem opgelegd, met kalmte te dragen; die wel het kind dat hij minde, v&oacute;&oacute;r &#8217;t scheiden aan de hoede van haar had aanbevolen,
+die hij als een trouwe en waardige plaatsvervangster&#8212;ofschoon ook gering naar de wereld&#8212;had leeren hoogachten, doch geen voorzorgen
+nam om de rechten te doen handhaven, welke hij aan haar tot het welzijn van <span class="letterspaced">z&#307;n</span> kind geschonken had; hij slaapt, de jongeling die het slachtoffer van hebzucht en zonde moest worden; die, door God met gaven
+des geestes bedeeld en met een hart vatbaar vooral wat edel en goed was begiftigd, gedood moest worden; gedood naar de ziel,
+om een lichaam te kunnen vernietigen, welks bestaan een nietswaardigen bloedverwant om &#8217;t bezit van des jongelings geld, een
+doorn in het oog, een hinderpaal tegen eigen zondige grootheid was.
+
+</p>
+<p>Een moord is iets akeligs; een moord in koelen bloede gepleegd, wie beeft er niet van? Maar een zedelijke moord, die tevens
+het lichaam naar den grafkuil voert, een zedelijke moord in koelen bloede, een moord van dagen en maanden en jaren, wie ijst
+niet op het denkbeeld er van; en och! of het getal dier zedelijke moordenaars gering ware, al steken ze niet allen in een
+blinkend gewaad van een toegevenden, vroolijken, maar inderdaad geldzuchtigen voogd!
+
+</p>
+<p>En wie, wie is hij, die moordenaar?
+
+</p>
+<p>&#8217;t Is Joost Van Meerle, de mooie heer met den gouden rok, die bij Van Males bed stond, en een gezicht zette alsof hij lachte
+toen deze, ruim tien jaar geleden, gestorven was. Joost Van Meerle, de zoon van Adolf Van Meerle, wiens overleden tante een
+<span class="corr" id="xd0e4479" title="Bron: zoon">dochter</span> van Willems moeder was. Joost Van Meerle, die met zijn vader, <span class="pagenum">[<a id="pb135" href="#pb135">135</a>]</span>na Van Males afsterven, de eenige bloedverwanten&#8212;de eenige erfgenamen&#8212;van den wees waren, Joost, die tot voogd werd benoemd
+terwijl zijn vader de toeziende voogdijschap zou waarnemen.
+
+</p>
+<p>Of de oude Van Meerle inderdaad kennis heeft gedragen van de wijze, waarop zijn zoon zich van de heilige hem opgelegde taak
+kweet....? Wij durven zulks niet met <span class="letterspaced">ja</span> onderschrijven. Gewis hij ware verplicht geweest nauwlettend toe te zien; maar.... wij kunnen niet gelooven dat hij, de grijsaard,
+zoo eerbiedwaardig van gelaat, een heler der boosheid zal geweest zijn, en vertrouwen liever dat de oude Van Meerle, die als
+gepensionneerd majoor, zijn laatste levensdagen in een stil Geldersch dorp doorbracht, de geaardheid van zijn eenigen zoon
+niet zal verdacht hebben, en een treurig <span class="letterspaced" lang="fr">laissez-faire</span> van zijne zijde, alzoo de moordende voogdijschap van zijn zoon zal hebben bevorderd.
+
+</p>
+<p>Gij weet het, lezer, w&aacute;t de zoon beoogde en w&aacute;&aacute;rop hij loerde? Hij, eerste luitenant zonder vermogen. Willem zijn pupil, en,&#8212;erfgenaam
+van de, inderdaad niet onaanzienlijke, nalatenschap zijner ouders!
+
+</p>
+<p>Joost Van Meerle was het geweest die Geertje Willems, in weerwil van haar dringende beden, haar plechtige verklaringen en
+waarachtige rechten, als een gewone dienstbode had weggezonden, om&#8212;den armen wees een liefderijke verpleegster, een wakenden
+engel te ontrooven, en, zich zelven van een lastig paar oogen te ontslaan.
+
+</p>
+<p><span class="letterspaced">Land-heil</span> en al de verdere roerende en onroerende goederen waren spoedig verkocht geworden, en Willem, die weldra door al het vreemde,
+dat hij te zien kreeg, de genoegens en vrienden der eerste jeugd vergat, volgde zijn neef en voogd naar diens garnizoen, en
+ontving er een opvoeding.... zoo pleizierig en vrij, dat wie ook ten nadeele van neef Joost hadde gesproken, <span class="letterspaced">h&#307;</span> steeds als kampvechter voor hem zou zijn opgetreden.
+
+</p>
+<p>&#8220;Vrijheid! blijheid!&#8221; deze zoetklinkende woordjes legden in het kinderhart een treurig fondament voor degelijkheid en gepasten
+ernst! Toch moest er geleerd en&#8212;de wereld geblinddoekt worden. Ja, Willem ging ter schole en kreeg zelfs huislessen; doch,
+wie kinderen naar school zendt met de bovengestelde leuze, hij heeft een achterdeurtje opengezet, waardoor het ontsnappen
+niet moeielijk valt. Alles gaat trapsgewijze; en ook de vorming en opleiding van den jeugdigen neef ging trapsgewijze; maar
+ach! ze waren zoo heel ver van&eacute;&eacute;n die treden&#8212;zoodat de opklimming met een gestadig vallen gepaard ging.
+
+</p>
+<p>Zoudt ge &#8217;t gaarne beschreven zien, hoe de lagen werden gelegd om den zedelijken moord, bedekt, en toch z&eacute;ker te plegen? hoe
+schier iedere garnizoens-verwisseling van den luitenant, welke Willem&#8212;tot zijn gevolg behoorende&#8212;medemaakte, ook een nieuw
+genot aanbracht, dat hem al meer ten verderve voerde? Wilt ge hem zien op nog jeugdigen leeftijd aan de hand der dronkenschap,
+aan de hand der verleiding? Neen! gij begeert ze niet in <span class="pagenum">[<a id="pb136" href="#pb136">136</a>]</span>haar naaktheid te zien die wanden, waarbinnen de steeds glimlachende voogd, louter om de grap, zijn offer ter slachtbank sleept;&#8212;gij
+wilt het niet, en hebt deernis met den zoogbroeder van Frans, die, ofschoon door hoogmoed beneveld en door zijn levenswijze
+schier vernietigd, toch getoond had hoe zijn van nature gevoelig hart nog niet geheel in hem verstompt werd. Hij toch was
+het geweest die den armen Frans, ofschoon ongaarne verder met hem in aanraking komende, niet zonder een kleinigheid van zich
+liet gaan, en de wagen-confusie in de G.... steeg had te baat genomen om den armen jongen het muntbiljet in zijn boezeroen-zakje
+te stoppen, terwijl hij zich daarna fluks <span class="letterspaced">langs</span> een rug, en <span class="letterspaced">bez&#307;den</span> den rommelenden boerenwagen, uit de voeten had gemaakt.
+
+</p>
+<p>Ja, gij hebt medelijden met den armen knaap, die daar zoo akelig in zijn <span class="letterspaced">Voltaire</span> ligt! Gij hebt medelijden met hem, die, omringd en in &#8217;t bezit van alles wat aardsch genot kan aanbrengen, veel armer dan
+Frans, zijn arme zoogbroeder is; veel ellendiger dan de ellendigste bedelaar, die niet zonder God gedankt en Gode zijn geest
+te hebben aanbevolen, zich des avonds op zijn hard leger te slapen legt.
+
+</p>
+<p>De minuutwijzer der fraaie pendule had weder een cirkel beschreven, toen Willem nog even akelig daar zat, en de kamerdeur
+werd geopend.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was Joost Van Meerle, die binnentrad. Zijn voorkomen, wel verre van een onaangenamen indruk te maken, had iets flinks,
+we zouden haast zeggen: iets edels. Een hoog en helder voorhoofd, zwart krullend haar, een paar levendige bruine oogen, een
+fijn besneden neus, benevens een kleinen mond, die in de gitzwarte knevels en baard als verscholen lag, vormden een inderdaad
+niet onbehaaglijk geheel. &#8217;t Is een ontegenzeglijke waarheid, dat er in de zes verschillende garnizoensplaatsen, waar de luitenant
+Van Meerle woonde, nog menig maagdenhartje zuchtte, omdat Van Meerle het geheel beheerschte.
+
+</p>
+<p>Ach! waarom zijn niet alle booswichten leelijk! en waarom de zwarte, die roetzwarte harten, niet even zichtbaar als een zwarte
+krulkop....?
+
+</p>
+<p>&#8220;W&eacute;l geslapen, mijn jongen?&#8221; roept de luitenant bij het binnentreden.... doch zie, daar valt zijn slapende pupil hem in &#8217;t
+oog; eenige oogenblikken beschouwt hij hem aandachtig, en &#8217;t is alsof diezelfde lach van vroeger hem weer om den knevel speelt.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat d....&#8221; spreekt hij eindelijk (de lezer zal ons voorzeker dankbaar zijn, indien wij telkens die wederkeerende woorden
+van <span class="letterspaced">kracht</span>(?) achterwege laten) &#8220;slaap je nu weer? Mij dunkt, van vieren tot tienen of elven heb je een heelen deun kunnen maken. Hei!
+heila! Willem! is dat luieren; weet je niet dat Napoleon nooit meer dan zes uren sliep?&#8221;
+
+</p>
+<p>De jonge Van Male ontwaakt. Verbaasd ziet hij op; zijn oogen staan dof, en ofschoon zijn gelaat er thans niet zoo akelig uitziet
+als daareven, toch zijn de oogkassen geteekend, en werken de jukbeenderen <span class="pagenum">[<a id="pb137" href="#pb137">137</a>]</span>naar voren, en is de gelaatskleur nog even doodelijk wit.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ha! neef! bent &uacute; daar!&#8221; zegt Van Male, en na vreeselijk te hebben gegeeuwd, herneemt hij: &#8220;Ik weet niet hoe ik zoo loom kom;
+&#8217;t werd eergisteravond nog later dan gisteren; en toch was ik gisteren op den dag niet half zoo moe.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t Vervelende weer!&#8221; roept de voogd: &#8220;Zoo&#8217;n mistige kou maakt altijd landziekig.&#8212;Zeg, heb je nog van die gele....? Wel, vent!
+dat frischt zoo op.&#8212;&#8217;En fijn avondje gister....!?&#8221;
+
+</p>
+<p>Van Male werpt turf en hout op den haard; gaat naar een buffetkastje, krijgt het bedoelde citroenbitter met twee glaasjes,
+schenkt in, en zich daarna met den voogd bij het vuur zettende zegt hij, in antwoord op de laatste vraag:
+
+</p>
+<p>&#8220;Dat zou ik meenen; &#8217;t was er heerlijk!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k Behoef niet te vragen of de hoofdstad aan neefje bevalt,&#8221; lacht de vroolijke voogd: &#8220;je treft het vrindje, dat neef hier
+bekend is.&#8212;Wat zijn je plannen?&#8221;
+
+</p>
+<p>Bah! wij toeven niet langer; wij laten hun plannen vormen, of wel, wij laten den voogd het zijden net aan den jongen toonen,
+waarin hij hem zacht maar zeker denkt te vangen; wij gaan,&#8212;en treden eenige dagen later, het kamertje van Geertje Willems
+in de D....steeg binnen.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>&#8217;t Is laat, zeer laat; de torenklok heeft reeds lang geleden &#8217;t gebrom doen hooren alsof zij viermalen riep: &#8220;Ga&#8212;naar&#8212;bed!&#8221;
+maar vrouw Willems heeft nog niet kunnen besluiten om het groote karpet ter zijde te leggen, &#8217;t welk zij moet oplappen voor
+het logement&#8212;waar ze als werkster driemalen in de week een dag mag helpen&#8212;en Frans, die zich, na zooveel mislukte kruideniersreizen,
+mede als loopbediende door zijn moeder den logementhouder liet aanbevelen, maar door de openhartige mededeeling van het gebeurde
+bij Schorel, alweder was teleurgesteld, hij zat nu&#8212;omdat het lampje maar spaarzaam brandde&#8212;zeer nabij zijn moeder, en las
+haar voor uit het Woord des levens.
+
+</p>
+<p>Eindelijk zweeg Frans, en de moeder bleef ook zwijgen; en het kacheltje zweeg ook, omdat er geen vonk meer in was, en Frans
+staarde strak op het werk zijner moeder, en&#8212;zuchtte.
+
+</p>
+<p>&#8220;Kom Frans, eet die snee brood toch op!&#8221; zei Geertje eindelijk: &#8220;heb je dan alweer geen honger?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Neen moeder, waarlijk, ik heb geen honger,&#8221; antwoordde de zoon.
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar ben je dan ziek mijn jongen?&#8221; hernam de werkende vrouw, even opziende: &#8220;Den heelen dag niets dan wat schrale aardappels!....
+je waart anders zoo hongerig wanneer je Zondags eens thuis kwaamt, en nu sinds den tijd dat je hier bent.... Kom, &#8217;k zou nu
+die snee maar eens nemen.&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb138" href="#pb138">138</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Neen stellig, ik dank u!&#8221; antwoordde Frans, en of het door &#8217;t staren op moeders stopwerk kwam, of door iets anders.... althans,
+&#8217;t werd vochtig in zijne oogen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Kom, Frans! wees zoo mal niet!&#8221; sprak moeder Geertje weder, die nogmaals had opgezien, en aan dat vochtige een andere oorzaak
+toeschreef: &#8220;ik heb immers ook gegeten en al is er voor morgen niet, je hebt daar straks gelezen: &#8220;Aanmerkt de raven, dat
+zij niet zaaien noch maaien; welke geen spijskamer noch schuur hebben, en God voedt ze nochtans: hoeveel gaat gij de vogelen
+te boven?&#8221; Toe Frans, eet maar, en blijf met mij vertrouwen; vertrouwen met de biddende gedachte, die mij ook in vroegere
+jaren kracht schonk: &#8220;God is een helper van weduwen en weezen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar lieve moeder, hoe kan ik.... hoe mag ik....&#8221; klonk nu de stem van Frans, aan wier bijzondere trilling vrouw Geertje
+wel kon bespeuren hoe overvol zijn gemoed was: &#8220;Ben ik u niet tot last; is dat brood niet het brood dat u zuur hebt verdiend?
+En ik, word <span class="letterspaced">ik</span> niet geschuwd en veracht, omdat.... neen, hoewel ik <span class="letterspaced">niet</span> schuldig ben....? Moeder! wat bracht <span class="letterspaced">ik</span> u aan? Al meer dan veertien dagen spaart u &#8217;t weinige dat je hebt uit je eigen mond. Moeder! lieve moeder! dat kan, dat wil
+ik niet dulden. Bedelen.... neen...! maar toch, z&oacute;&oacute; kan het niet blijven. Zeg, moeder.....! wat dunkt u.....? dienst nemen.....
+zeg..... of anders....&#8221; en de blik van den armen jongen verkreeg meer helderheid: &#8220;of anders.... zooals vader eertijds deed,
+werken! werken op het land bij de boeren! naar het dorp terugkeeren waaraan zooveel heerlijke, maar ook zulke droeve herinneringen
+verbonden zijn? Moeder! wat dunkt u! Misschien woont de zoon van uw weldoener er nog, die <span class="letterspaced">m&#307;</span> wel ontweek, doch, zoo hij u wederzag, wellicht medelijden zou hebben, omdat gij hem zelf gezoogd hebt. Daarheen gaan, moeder!
+U met mij; en deze stad verlaten, waar alles duur is; waar u wel werk hebt, doch waar <span class="letterspaced">ik</span> zou moeten bedelen; waar niets is, niets....!&#8221; doch eensklaps hield Frans op met spreken, en staarde in het flauw brandende
+lichtje, en wierp het hoofd in de beide handen terwijl een tranenstroom langs zijne kaken vloeide.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Kostte der goede moeder heel wat inspanning om haar Frans tot bedaren te brengen; want ach! zij wist niet dat er wel iets
+in die groote stad was, hetwelk den knaap als met krachtige banden binnen hare muren terughield; zij wist niet dat het kind
+van den man, die haar jongen in &#8217;t ongeluk bracht, hem dierbaar, zoo onuitsprekelijk dierbaar was.
+
+</p>
+<p>Moeder Geertje had haar arbeid gestaakt; ze was diep bewogen; niet zoozeer om het weinige dat haar deel was, dan wel om de
+droevige uitbarsting van haar goeden en miskenden jongen. Met verstand die pijnlijke <span class="corr" id="xd0e4587" title="Bron: gemoedsstemmiEg">gemoedsstemming</span> willende verzachten, sprak ze nog altijd opbeurende woorden in den geest van haar Meester, &#8220;die de armen naar de wereld lief
+heeft, mits zij rijk zijn in Hem.&#8221;
+
+</p>
+<p>Inderdaad herkreeg Frans aldra zijn kalmte, en&#8212;ja, ofschoon hij die plannen haar zelve had voorgelegd, het deed hem zoo goed,
+<span class="pagenum">[<a id="pb139" href="#pb139">139</a>]</span>uit haar mond te hooren dat <span class="letterspaced">z&#307;</span> &#8217;t beter oordeelde om samen te blijven waar ze waren; ja, hij had haar wel om den hals willen vallen, toen ze met moederlijke
+bezorgdheid&#8212;och, ze had ook maar &eacute;&eacute;n kind!&#8212;van de gevaren sprak, die hem in den dienst zouden omringen, terwijl ze dan wreed
+van hem zou gescheiden zijn.... zij, die er op de wereld maar &eacute;&eacute;n meer had dien ze liefde toedroeg: &#8220;E&eacute;n!&#8221; en bij d&aacute;t woord
+zuchtte moeder Geertje, en vervolgde iets zachter dan ze tot hiertoe gesproken had:
+
+</p>
+<p>&#8220;Ach! Frans! als ik aan h&eacute;m denk, aan het lieve kind dat ik tien jaren lang bijna als een tweelingbroeder van jou, mijn jongen,
+heb lief gehad; dat ik troetelde en koesterde, haast zonder te bedenken dat een ander hem het leven schonk; aan h&eacute;m, voor
+wien ik den vader bij eede beloofde te zullen waken en zorgen, maar die mij als met geweld van &#8217;t hart is gescheurd, misschien
+omdat ik hem lief had en bidden leerde; ja, dan voel ik bij de smart, niet om het gemis van wereldsche goederen, maar bij
+de smart, dat ik gedwongen werd een heilige gelofte te breken, dat ik ook h&eacute;m nog lief heb dien ik, als jou met mijn leven
+voedde. Zie, in weerwil dat nimmer van <span class="letterspaced">Land-heil</span> eenig antwoord tot mij kwam, had ik het kleine Wimpje lief, want het arme schaap kon toch niet helpen wat zijne verzorgers
+deden; en nog! zelfs na de ontmoeting die jij met hem hadt, gevoel ik dat ik gelukkig in zijn nabijheid zou wezen, maar&#8212;tot
+h&eacute;m gaan en mij nogmaals aan de verregaande ruwheid en onzinnige woede van dien luitenant Van Meerle blootstellen, neen Frans!
+dat kan, dat wil ik niet. Wie weet ook of <span class="letterspaced">Land-heil</span> nog wel door mijn zoogkind bewoond wordt; licht trok hij naar elders; en zoo <span class="letterspaced">h&#307;</span> er niet is voor wien ik slechts bidden kan, wat zouden wij dan in het dorpje beginnen? Hier, in de stad mijner geboorte,
+had ik tot heden nog brood; maar d&aacute;&aacute;r....! Op het land werken, zie, ik zou het niet meer kunnen, en <span class="letterspaced">j&#307;</span> zoudt er evenmin geschikt toe zijn. Och, wie zou zich het lot der arme aantrekken, zoo zij niet meer werken kon, de arme
+weduw van Peter Willems, die al twintig jaren vergeten op het kerkhof ligt....&#8221;
+
+</p>
+<p>Toen de moeder, die zonder het zelve te weten zoo geheel in den geest van haar kind had gesproken, hem zwijgend aanzag, terwijl
+er in den blik, waarmee zij hem beschouwde, een aantal vragen waren opgesloten, stond Frans van zijne zitplaats op: naderde
+de dierbare vrouw, sloeg den arm vertrouwelijk om haren hals en fluisterde, na eenig aarzelen, een lange, een zoete, en toch
+zoo pijnlijke bekentenis, die der goede moeder ten slotte verbaasd: &#8220;Mathilde Schorel....! Frans! is het mogelijk!&#8221; deed uitroepen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja! moeder! ja!&#8221; hernam de jongen: &#8220;och! ik heb het u steeds verzwegen, omdat ik geen moed had de geheimen van mijn hart
+in woorden te brengen; maar nu, nu moet je het weten; ja, omdat ik ter wille van haar, ter wille der lieve Thilde, ook vurig
+wensch in deze plaats te blijven. Och, en zij,&#8221; vervolgde Frans, terwijl een blos zijne kaken verfde: &#8220;ook <span class="letterspaced">z&#307;</span> zal het zoo vurig wenschen; want, al zeiden wij elkander nooit wat er in ons binnenste omging, in hare oogen heb ik toch
+vaak gelezen dat ze mij lief had zooals <span class="pagenum">[<a id="pb140" href="#pb140">140</a>]</span>ik haar liefde toedraag. Moeder! <span class="letterspaced">n&uacute;</span> moest je het weten, om u mijn vermoeden te kunnen openbaren, dat misschien zij.... dat geld....! Wat dunkt u.... zou het
+mogelijk zijn....?&#8221;
+
+</p>
+<p>Vrouw Geertje had het gehoord, en ze laakte het niet dat Frans nog een andere nevens haar lief had; alleen die liefde wekte
+haar bekommering. Frans&#8212;die geen cent bezat, en zelfs geen werk kon bekomen, beminde de dochter van den ouden Schorel! En&#8212;nadat
+de moeder eenige oogenblikken stilzwijgend had v&oacute;&oacute;r zich gezien, bracht zij zich de laatste vragen van Frans te binnen, en
+antwoordde, niet te weten wat zij denken moest, maar vast te gelooven, dat Thilde, zoo zij hem werkelijk lief had, en hem
+het muntbiljet had toegestopt, dat zij dan ook zeker, na die treurige uitkomst, de waarheid aan &#8217;t licht zou brengen.
+
+</p>
+<p>De juiste aanmerking der moeder bracht Frans weder aan &#8217;t twijfelen; eerst over &#8217;t geld, of Thilde wel inderdaad de geefster
+zou geweest zijn, en later toen hij toch niets anders voor waarheid kon houden, terwijl het beeld van den stuurschen zoogbroeder
+geheel en al door dat der bevallige Thilde werd verdrongen, toen twijfelde hij aan&#8212;hetgeen hij in hare oogen zoo vaak had
+gelezen&#8212;aan Thildes liefde; want, moeder had gelijk; zoo zij hem waarlijk liefhad, zou zij de waarheid aan &#8217;t licht brengen;
+en, meer dan veertien dagen waren voorbijgegaan,&#8212;en Thilde had volstrekt niets aan &#8217;t licht gebracht.&#8212;Frans bleef strak voor
+zich uit staren, en at de snee brood niet die moeder voor hem had neergezet.
+
+</p>
+<p>Zoo goed mogelijk had moeder Geertje in een hoek van &#8217;t kamertje een slaapplaats voor haar jongen in orde gebracht, en daar
+de olie in haar lampje niet noodeloos verbranden mocht, pakte zij Frans bij de hand, drukte een zoen op zijn voorhoofd, en
+na de woorden: &#8220;Kom mijn jongen, we moeten gaan slapen, met een nieuwen dag zal God weer licht en ook raad verschaffen,&#8221; blies
+zij het olievlammetje uit, en sloeg juist de handen aan haar kleeding om zich, op &#8217;t gevoel af, er van te ontdoen, toen zij
+vreeselijk ontstelde, en met een bevende stem haar jongen toefluisterde:
+
+</p>
+<p>&#8220;Frans! Frans! hoor je niet, daar wordt op de deur geklopt...?&#8221;
+
+</p>
+<p>Zooals Frans, geheel in zich zelven gekeerd, daar nog stond, was het geluid dat de moeder deed ontstellen, ternauwernood door
+hem opgemerkt.
+
+</p>
+<p>&#8220;Geklopt....!&#8221; riep hij, mede verrast, doch nauwelijks had hij. gezegd: &#8220;Stel u gerust, moeder, de wind zal hier of daar een
+luik hebben dichtgeworpen,&#8221; of nogmaals en duidelijker klonk nu het geklop op de deur en tevens een zachte stem die het &#8220;Doe
+open!&#8221; deed hooren.
+
+</p>
+<p>&#8220;Hemel! wat zou het zijn?&#8221; sprak moeder Geertje zacht, terwijl zij steeds angstig: &#8220;Mij dunkt Frans, &#8217;t is alsof hij die buiten
+staat zijn stem verdraaide. Hoor, daar heb je het weer.... een verfijnde mansstem. Frans, wij zullen ons stilhouden. Hemel!
+zoo laat in den nacht!&#8221;
+
+</p>
+<p>Ofschoon onze vriend niet in den vollen zin des woords een held mocht heeten, z&oacute;&oacute; kleinmoedig was hij toch niet dat hij zou
+<span class="pagenum">[<a id="pb141" href="#pb141">141</a>]</span>geaarzeld hebben om achter een welgegrendelde deur te vragen, <span class="letterspaced">wie</span> het was die buiten stond en waarom hij verlangde te worden binnengelaten.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was na eenig vruchteloos wachten&#8212;vermoedelijk dewijl zijne vragen niet waren verstaan&#8212;dat eindelijk nogmaals doch sterker,
+het deurgebons werd herhaald, en de verfijnde mansstem ook luider klonk met de woorden: &#8220;Vrouw Willems! Frans! ik ben het!
+Doe toch open!&#8221;
+
+</p>
+<p>Niemand zag Frans, want in de kamer was het donker, maar toch, toch kreeg hij een kleur, een kleur zoo verschrikkelijk rood
+dat de tranen er hem van in de oogen sprongen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Moeder! moeder!&#8221; riep hij eindelijk luide: &#8220;heb je &#8217;t verstaan....? moeder! zij is het, Thilde...!&#8221; en harder riep hij, met
+den mond vlak voor de deurreet: &#8220;Thilde! ben jij het...? ben jij het waarlijk die klopt?&#8221; En toen een: &#8220;Ja, Frans,&#8221; duidelijk
+werd vernomen, toen beefde moeder Geertje niet meer, maar beefde Frans, en beefde zoo, dat hij haast den grendel niet kon
+verschuiven, en zoo, dat hij het slot haast niet kon omdraaien, en zoo, dat, toen moeder met een lucifer haar lampje weder
+had aangestoken, en door de nu geopende deur, te gelijk met den kouden luchtstroom, Schorels dochter naar binnen kwam, hij
+van beverigheid niet wist wat hij deed, en &#8217;t geen hij nooit gedaan had, nu onderstond, en de beminde van zijn hart in de
+bevende armen sloot.
+
+</p>
+<p>Mathilde,&#8212;die zich geenszins aan de omhelzing van Frans onttrok en daardoor stilzwijgende beleed dat hare oogen nimmer onwaarheid
+hadden gesproken,&#8212;was in de eerste oogenblikken niet in staat om op de vragen van vrouw Willems te antwoorden; die vragen,
+zij drukten de grootste verwondering uit over de late verschijning van het meisje, dewijl het eerste uur na middernacht reeds
+lang verloopen was.
+
+</p>
+<p>Neen, Mathilde kon in den aanvang niet spreken, overspannen door al wat zij in die dagen, sedert Frans de woning van haren
+vader verliet, moest verkroppen, door &#8217;t beramen en ten uitvoer leggen van het plan om deze nachtwandeling te ondernemen,
+en door den angst, dien zij gedurende dien loop had doorgestaan.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was noodig dat vrouw Willems met een kommetje water de ontstemde zenuwen van haar bezoekster een weinig tot bedaren bracht,
+want in weerwil dat het meisje haar nu en dan een kort bescheid op hare vragen gaf, die antwoorden klonken dermate verward,
+dat de goede vrouw er geen greintje wijzer door werd.
+
+</p>
+<p>In &#8217;t einde na eenigszins hare kalmte te hebben terugbekomen, nog altijd door Frans omvat, die zonder te spreken, wel nimmer
+een sterkere liefdesverklaring dan hij nu deed, had kunnen ontboezemen; nog altijd tegenover de verwonderde vrouw, die haar
+oogen niet gelooven kon dat ze Thilde Schorel in den arm van <span class="letterspaced">haar</span> jongen, in <span class="letterspaced">dit</span> uur, binnen <span class="letterspaced">haar</span> kamertje zag, begon het meisje geregeld te verhalen, terwijl ze moeder en zoon al met de eerste woorden uit den waan hielp,
+dat <span class="letterspaced">z&#307;</span> &#8217;t zou geweest zijn die Frans het muntbiljet had toegestopt.
+<span class="pagenum">[<a id="pb142" href="#pb142">142</a>]</span></p>
+<p>Met een stem, die genoeg verried hoezeer zij den knaap beminde die haar tengere leest omvatte, gewaagde zij van de pijnlijke
+gewaarwording telkens door haar ondervonden, wanneer naar vader, aan de winkelklanten van de schandelijke ontrouw had gesproken,
+waarmede Frans zijne <span class="letterspaced">weldaden</span> had beloond, terwijl zij overtuigd was dat een misverstand, een vergissing, den goeden jongen in een verdacht licht moest
+geplaatst hebben; hoe zij telkens met verwijtingen was overladen wanneer zij vader had aangeraden om kas en boeken te raadplegen,
+die wellicht zouden aantoonen dat Frans onschuldig was;&#8212;hoe eenige dagen later, haar vader werkelijk had zitten tellen en
+rekenen, en, toen hij gedaan had, en alles met een kalm gelaat had weggeborgen, op hare vraag: &#8220;Vader! is Frans onschuldig?&#8221;
+had geantwoord: &#8220;Waar zou hij &#8217;t anders vandaan hebben?&#8221; een antwoord, &#8217;t welk haar,&#8212;die den vader maar al te wel kende&#8212;zoogoed
+als een volledige vrijspraak in de ooren had geklonken.
+
+</p>
+<p>Niet zonder eenige aarzeling verhaalde Mathilde verder, hoe haar verzoek om den miskenden eerlijken Frans weer in genade aan
+te nemen, den vader in den hevigsten toorn had doen ontsteken, terwijl hij haar dreigend had afgevraagd: wat haar zoo groot
+belang in dien ondankbare deed stellen, niet hopende dat <span class="letterspaced">iets anders</span> haar zoo meelijdend maakte, en hij haar eindelijk kort maar zakelijk geboden had, om, &#8220;nooit of nimmer weder den naam van
+die adder te noemen, waarvan hij niets wilde zien en niet wilde hooren.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Twee dagen later kwam vader met den spekslager Hak het winkelkamertje binnen&#8221; vervolgde Mathilde blozend: &#8220;en terwijl die
+ruwe man zich vrijpostig naast mij nederzette, zich beroemende, dat hij meer dan duizend varkens in het jaar slachtte en ik
+dus niet weinig tevreden zou zijn indien hij mij tot vrouw nam&#8212;vooral ook omdat hij sedert de vijf maanden dat hij weduwnaar
+was, geen stuur in den winkel kon houden,&#8212;keek vader mij doordringend aan en zei, toen Hak ophield met spreken: &#8220;Thilde! ik
+begrijp dat het tijd voor je wordt; je hebt den leeftijd, en bij mijnheer Hak zul je geen gebrek lijden.&#8221; &#8220;O!&#8221; hernam het
+meisje, nadat ze een oogenblik gezwegen en Frans eenige verontwaardigde woorden ontboezemd had: &#8220;ik weet niet wat er verder
+gesproken werd; mijn hart klopte mij zoo pijnlijk sterk, en in mijne ooren suisde het z&oacute;&oacute; dat ik telkens meende te zullen
+neervallen. Waarlijk, ik geloof dat ik het toen op mijne zenuwen heb gekregen, want ik begon te huilen, en weet zelve niet
+wat er verder met mij gebeurd is.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Verder! verder?&#8221; riep Frans.
+
+</p>
+<p>&#8220;Tot mijn bewustzijn teruggekomen,&#8221; sprak Mathilde weder: &#8220;stond vader naast mij, en verweet mij dat ik mij schandelijk en
+dwaas had aangesteld; sprak weder van een verbintenis met den zestigjarigen spekslager, en deed de aankondiging er bij, dat
+ik binnen eene maand zou trouwen. Hak had hem verzekerd, dat de kleeren zijner overledene vrouw, hoewel zij gezetter was dan
+ik, zeer wel door mij konden gedragen worden, zoodat er voor mijn uitzet igeen cent uitgegeven en geen steek behoefde gewerkt
+te worden.&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb143" href="#pb143">143</a>]</span></p>
+<p>Het zal zeker niemand verwonderen dat Frans het meisje steeds vaster aan zich sloot, als zag hij den gevreesden spekslager
+reeds met de eene hand in Mathildes blonde haren, en in de andere een akelig slachtmes geklemd.
+
+</p>
+<p>Ja, vaster klemde Frans zijn lieve Thilde aan &#8217;t hart, en in weerwil der treurige zaak, waarmede het meisje hem bekend maakte,
+was zijn gemoed toch oneindig minder bezwaard dan toen hij straks met zijne moeder alleen was.
+
+</p>
+<p>Hoe kon het anders: Mathilde had hem lief! Zijn hart klopte naast het hare, haar hand rustte in de zijne. Uit haren mond vernam
+hij, dat zelfs de hardvochtige vader, al wilde hij geen ongelijk erkennen, overtuigd van zijne onschuld was, en hem alzoo
+te eeniger tijd wel recht zou laten weervaren.
+
+</p>
+<p>De engel der liefde doet lijden vergeten, en schenkt moed om een donkere toekomst tegen te gaan.
+
+</p>
+<p>De engel der liefde stond naast den goeden jongen, in de gedaante van zijn Mathilde, en met vuur riep hij, terwijl hij de
+beminde in haar blauwe oogen zag:
+
+</p>
+<p>&#8220;Geen nood Thilde! geen nood! De goede God, die u in dezen stond, ten aanschouwe mijner lieve moeder, aan mijn hart legt,
+zal ons niet verlaten.&#8221;
+
+</p>
+<p>Bedaarder dan zij tot hiertoe gesproken had, vervolgde nu Mathilde, en verhaalde, hoe een vreeselijke onrust zich van haar
+meester gemaakt, en gedurig op een middel had doen peinzen om het akelige lot, dat haar te wachten stond, te ontgaan. Des
+avonds, tusschen licht en donker, was steeds de akelige spekslager zich in het winkelkamertje aan hare zijde komen neerzetten,
+en ofschoon hij gewoonlijk weinig meer dan twee malen&#8212;bij &#8217;t komen en gaan&#8212;een: &#8220;Goeden avond Juffrouw Thilde!&#8221; tot haar gezegd
+had, en slechts gekomen scheen om met vader over hammen en spek en pooten en ooren te spreken, zoo was haar dat schemeruurtje
+toch m&eacute;&eacute;r dan verschrikkelijk geweest, want, van &#8217;t begin tot het einde was haar hand in die van den spekslager besloten gebleven....
+de groote hand, die zoo vet en akelig was, bah! terwijl de hare&#8212;als &eacute;&eacute;n met de zijne&#8212;genoodzaakt werd tot alle gesticulaties
+mee te werken, zelfs tot die waarmee hij de kunstgreep aanschouwelijk maakte, waardoor een varken den laatsten adem moest
+uitblazen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ware Hak mij niet reeds om zijn persoon afschuwelijk geweest,&#8221; sprak het meisje: &#8220;alleen de herhaling van zijn machtige geschenken
+zou het mij gemaakt hebben; want, geen morgen ging er voorbij of ik hoorde vader in den winkel: &#8220;Compliment, en vriendelijk
+bedankt,&#8221; zeggen, waarop ik onmiddellijk in last kreeg het vette geschenk voor den middag gereed te maken.... en, Frans! je
+kunt begrijpen hoe <span class="letterspaced">ik</span>&#8212;aan schrale kosten gewend&#8212;te moede was, wanneer mijn vader mij krachtig beval om er van te eten opdat ik er smaak in zou
+hebben wanneer ik met Hak in den echt vereenigd zou zijn.
+
+</p>
+<p>&#8220;Morgen,&#8221; hervatte Thilde, nadat ze van een lichte rilling bekomen <span class="pagenum">[<a id="pb144" href="#pb144">144</a>]</span>was: &#8220;morgen zal inderdaad, zoo God het niet verhoedt, een huwelijk tusschen dien man en mij worden aangeteekend. Was mijn
+onrust gedurende al die dagen groot, gisteren gevoelde ik waarlijk mijzelve niet meer. Ik heb vader gebeden en gesmeekt om
+toch mijn hart niet te dwingen, maar niets kon baten, en &#8217;t was zelfs op een toon z&oacute;&oacute; zacht en vriendelijk, dat ik om de ongewoonte
+er van, waarlijk geroerd werd, dat vader mij vermaande in stilte zijn wil te volgen. Hij verzekerde mij verder dat Hak de
+beste man van de wereld, en in geenen deele onbemiddeld was; dat zoo&#8217;n huwelijk eervol mocht genoemd worden en menig jonge
+dochter er met jaloerschheid van spreken zou. Ach! niets kon mij troosten, ik heb alles gedaan wat ik kon om moed te scheppen,
+omdat vader zoo gaarne zou zien dat ik blijmoedig zijn wil deed; maar neen, niets mocht baten, en toen ik begon te zingen
+om te beproeven of dat helpen zou, ziet, toen sprongen mij dadelijk de tranen in de oogen, en huilde ik z&oacute;&oacute; hard, dat ik er
+zelve bang van werd. Ja, Frans! zie je, ik dacht den geheelen tijd aan jou en wilde telkens naar je toe gaan; ieder oogenblik
+dacht ik de deur uit te vliegen om me aan jou toe te vertrouwen, doch telkens aarzelde ik weder, want vader zat steeds op
+zijn gewone plaats voor het winkelraampje. Z&oacute;&oacute; kwam de avond. Gode zij dank! Hak kwam niet. Wij spraken weinig, maar toch
+deed ik mijn best om een vriendelijk gelaat te toonen. Om halfelf wenschte ik vader een goeden nacht. Op mijn kamertje gekomen
+hoorde ik hoe hij als naar gewoonte, de reeds gesloten voordeur grendelde.... hoe hij in het geheele huis de ronde deed en
+de deur zijner kamer achter zich sloot. Ik luisterde, en hoorde verder een geklank alsof er geld werd geteld, maar eindelijk
+kwam alles tot rust. Wel een uur bleef ik luisteren, telkens mijn plan willende volvoeren, en dan weder vol vreeze van ontdekt
+en verhinderd te zullen worden. Het minste geluid trof mijne ooren. In &#8217;t einde kon een telkens wederkeerend gebrom.... niets
+anders dan het geronk van vader zijn. Hij sliep dus. Ha! een rijtuig rolde door de steeg; dat oogenblik nam ik te baat om
+de deur mijner kamer te openen, en van het leven daarbuiten verder partij trekkende, spoedde ik mij de trappen af, en bevond
+mij juist in den winkel, toen het geluid van het rijtuig in de naburige straat verdween. De sleutel der winkeldeur, die op
+zijn gewone plaats bezijden het leitje hing, had ik spoedig in handen, doch vreezende dat het leven, &#8217;t welk het ontsluiten
+en ontgrendelen noodzakelijk moest veroorzaken, vader zou wekken, wachtte ik opnieuw tot het geraas van een rijtuig het gerucht
+&#8217;t welk ik moest maken, zou overtreffen. O Frans! je kunt je niet voorstellen hoe lang mij iedere seconde duurde; iedere minuut
+was mij meer dan een uur, en het uur dat ik daar wachtende doorbracht is een uur geweest, wel honderdmaal zoolang als eenig
+uur, dat ik tot heden beleefde. In &#8217;t einde.... daar rommelde het weder over de straatsteenen; fluks.... den sleutel in het
+slot.... omgedraaid! den grendel ter zijde geschoven.... de bovenknip losgetrokken, en juist, juist was het rijtuig onze deur
+voorbij, toen ik met een gejaagden <span class="pagenum">[<a id="pb145" href="#pb145">145</a>]</span>sprong buiten den winkel stond en van buiten de deur in het slot draaide.&#8221;
+
+</p>
+<p>Frans zag zijn beminde aan alsof hij een Kenau Hasselaer in haar bewonderde; en toen zij ten slotte nog had verhaald, hoe
+zij bevende den weg naar de D....steeg had ingeslagen, en eindelijk op de H....gracht gekomen, door een persoon, die nog een
+ander aan den arm had, was aangevat, maar door een krachtigen ruk, aan die vermetele hand was ontsprongen; hoe zij in allerijl
+zich voortspoedende, evenwel de schreden van den persoon die haar aangreep, achter zich vernemende, zonder den naasten weg
+te kiezen, straat <span class="letterspaced">uit</span> straat <span class="letterspaced">in</span> had voortgerend, totdat zij hier eindelijk, den Hemel zij dank! behouden was aangekomen.... toen sloeg ook Frans den anderen
+arm om haar heen, en.... zoende haar.... ja, hij zoende haar op het heldere voorhoofd, en noemde haar voor de eerste maal
+zijn.... &#8220;Lieve Thilde!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja Frans! ik wist wel dat ik hier raad en steun zou vinden,&#8221; sprak het meisje weder: &#8220;Mijn eenige hoop was op jou en je goede
+moeder gevestigd. Hier zul je mij schuil houden.... nietwaar....? hier....&#8221; en terwijl de lieve blonde nog verder sprak, en
+Frans opgetogen: &#8220;ja wel&#8221; zeide, en: &#8220;wel zeker, ik zal wel zorgen,&#8221; staarde moeder Geertje bedenkelijk in het vlammende oliepitje,
+werkte de brandende katoen wat terug in het koperen buisje&#8212;want die vlam behoefde zoo groot niet te zijn,&#8212;en eindelijk, toen
+Frans juist verzekerde dat, zoolang als <span class="letterspaced">h&#307;</span> er nog was, de lieve Thilde niets te vreezen had, en <span class="letterspaced">h&#307;</span> wel zorgen zou dat zij geen gebrek kreeg&#8212;de arme jongen, die geen cent kon verdienen, wat maakte de liefde hem sterk!&#8212;toen
+zuchtte de moeder, en zei op vriendelijken maar toch ernstigen toon:
+
+</p>
+<p>&#8220;Neen kinderen, dat kan en dat mag zoo niet wezen. Dat ik niets vuriger dan je geluk begeer, mijn jongen, dat weet de goede
+God; en dat ik medelijden met jou heb, lief meisje, dat wil ik je gaarne toonen; maar mijn toestemming aan een even dwaze
+als wederrechtelijke daad geven, en het kind van een vreemde in mijne kamer te verbergen.... Frans je begrijpt wel, dat is
+mij niet geoorloofd. Wat zou het einde van zulk een handeling zijn? Zelfs al ware het niet in strijd met onzen plicht, en
+al verbood de wet der kieschheid Mathildes inwoning in deze kamer niet; hoe <span class="letterspaced">dwaas</span> ware het, haar bij ons te willen verbergen! Hoe spoedig zou meester Schorel toch de waarheid vermoeden en zijne dochter als
+een rechtmatig eigendom naar zijn woning doen brengen, tot schade voor haar, en voor jou, en voor mij!... Neen, neen,&#8221; vervolgde
+Geertje, daar Frans haar de zaak nog aannemelijk wilde voorstellen, terwijl Mathilda, op de gedachte aan een wederkeeren in
+het pas verlaten huis, en aan hetgeen er morgen gebeuren moest, de tranen niet kon weerhouden: &#8220;neen, ik zal met Gods hulp
+alles beproeven wat strekken kan om je beider geluk te bevorderen. Indien baas Schorel voor zich zelven van je onschuld overtuigd
+is, dan zal hij aan de smeekingen eener moeder wel gehoor geven en je&#8212;zoo niet bij zich terugnemen, dan toch een goede getuigenis
+<span class="pagenum">[<a id="pb146" href="#pb146">146</a>]</span>van bekwaamheid en trouwe diensten schenken. Wanneer zijn hart niet harder dan steen is, zoo zal mijn mond hem ook tot andere
+gedachten betreffende het huwelijk brengen, waaraan jij, lief kind, en met recht een afkeer hebt. Gelooft mij kinderen!&#8221; besloot
+de goede vrouw: &#8220;wat in mijn vermogen is zal ik voor je geluk beproeven, maar denkt als verstandigen, en antwoordt mij of
+het recht en verstandig zou wezen indien ik aan je verlangen gehoor gaf?&#8221;
+
+</p>
+<p>Frans zweeg, en Mathilde zweeg ook; maar terwijl er in den blik, dien de knaap op zijn moeder wierp iets, wij zouden zeggen
+vertrouwends, lag opgesloten, een vertrouwen op de moederlijke welsprekendheid, en de hulp van Hem zonder wiens wijzen wil
+geen muschje op de aarde valt, werd er op het gelaat van het anders zoo lieve en brave meisje, die echter nooit door een teedere
+moeder was onderwezen, en slechts&#8212;met eerbied gezegd&#8212;een kerk- en catechisatie-God leerde kennen, een uitdrukking van pijnlijke
+teleurstelling zichtbaar, van teleurstelling en van misnoegen tevens, en de woorden: &#8220;Maar wat, maar wat dan...!?&#8221; hokten
+haar in de keel.
+
+</p>
+<p>Nogmaals bracht vrouw Geertje aan Schorels dochter het onbetamelijke van haar verlangen onder het oog, en wist eindelijk het
+meisje dermate van de waarheid harer bewering te overtuigen, dat Thilde, ofschoon een tranenvloed haar het spreken belette,
+er al snikkende in toestemde, om naar de vaderlijke woning terug te keeren, even stil als zij ontvluchtte weder binnen te
+gaan, en zich te bed te begeven, na vooraf den goeden God te hebben gesmeekt om het ongeluk, dat haar boven het hoofd hing,
+genadig af te wenden; terwijl vrouw Geertje nogmaals beloofde dat zij doen zou wat haar mogelijk was om, zoo God wilde, het
+middel te zijn, waardoor Thilde van een verschrikkelijk dwangjuk zou bevrijd worden.
+
+</p>
+<p>En werkelijk verliet Mathilde, hoewel met een beangst gemoed, eenige minuten later, vrouw Geertjes kamer, en daar de moeder
+het niet had willen toestaan dat Frans zijn beminde alleen naar de G....steeg zou vergezellen, en Frans op zijne beurt niet
+mocht toelaten dat <span class="letterspaced">moeder</span> alleen medeging, zoo traden&#8212;ruim twee uren na middernacht&#8212;vrouw Willems en haar zoon mede naar buiten, en vervolgde ons drietal,
+met verschillende gewaarwordingen, den weg die hen naar de G....steeg voerde.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was voor een nacht in de eerste helft van November bijzonder koud. De vorst was gelaarsd en gespoord binnengekomen, en
+waar zij over de vochtige stoepen en straatsteenen&#8212;want den geheelen dag had het sterk gemist&#8212;henentoog, daar had zij het
+bewijs van haar vochthardende kracht achtergelaten.
+
+</p>
+<p>Vlug als zij was, had Mathilde, toen zij den gejaagden loop naar <span class="pagenum">[<a id="pb147" href="#pb147">147</a>]</span>vrouw Geertjes kamer vervolgde, door angst en hoop gedreven, niet bemerkt dat de straten op de meeste plaatsen zoo bijzonder
+glad waren, en evenmin vermoedde zij toen, dat de wintervorst hare ontsnapping uit de handen van hem, die haar met bedwelmde
+zinnen had nagezet, bewerken mocht.
+
+</p>
+<p>In waarheid, de sterke heldin der korte dagen en lange nachten, zoo dikwerf als een ijzegrim voorgesteld, en als een monster
+uitgekreten, had zich voor Mathilde een bereidwillige helpster betoond. Bewogen met het arme kind, dat daar zoo laat en alleen
+haar &#8220;te huis&#8221; zocht, had zij haren onbeschaamden vervolger met krachtige handen, onder zijn beide schoenzolen te gelijk aangegrepen
+en achteruit gerukt.... zoodat het geheele lichaam voorover op de steenen was neergesmakt. Of de vochthardende vorst ook hardvochtig
+genoeg was om te lachen, toen de gevallene met een akeligen doch gesmoorden kreet bleef liggen, weten wij niet; maar heeft
+zij gelachen, dan zeker alleen uit groote blijdschap, dat de blonde ontkwam; want, de vorst der lange nachten is toch ook
+een trouw en gehoorzaam onderdaan van dien grooten en eenigen Vorst, die ernst wil van den vazal, dien Hij de tuchtroe in
+handen geeft.
+
+</p>
+<p>Zooals Mathilde met weinige woorden verhaald had, was zij, vluchtende voor den bedoelden persoon, van den kortsten weg afgeweken,
+zoodat zij <span class="letterspaced">nu</span>, met Geertje en Frans den naasten weg volgende, niet de straat doorging waarin de vervolger nederviel.
+
+</p>
+<p>Lag hij er nog de ongelukkige? Hadden andere nachtwandelaars of ratelwachts hem binnen een woning gedragen? Mathilde weet
+het niet, want zij had niet vermoed dat een val haar van zijn vervolging bevrijdde; en nu vervuld met zich zelve, denkt zij
+evenmin aan h&eacute;m, als aan dien tweeden persoon, die bij de ontmoeting op de H....gracht aan zijn arm met wankelende schreden
+voortging.
+
+</p>
+<p>Ook wij hebben geen lust om den gevallene voor &#8217;t oogenblik op te zoeken, maar blijven&#8212;terwijl we ons drietal reeds uit het
+oog verloren&#8212;op den hoek der H....gracht een oogenblik staan, dewijl het ons voorkwam als hoorden wij een zacht maar pijnlijk
+gekreun in de richting daar.... van dat vierkante huisje, waarbij die geketende kruiwagens liggen.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Is een naar geluid dat kreunen, waar ge &#8217;t ook hoort, maar vooral wanneer dat geluid, in het nachtelijk uur, op de verlaten
+straat uw ooren treft, en ge een oogenblik toeft eer ge nader treedt.
+
+</p>
+<p>Van de overzijde komen menschen de sluisbrug op. De koude doet hen, zooveel de gladheid zulks toelaat, den tred verhaasten.
+Ja, wij bedriegen ons niet, zij zijn het, die we straks uit het oog verloren; doch &#8217;t zijn er twee, terwijl wij er drie in
+de duisternis zagen verdwijnen. De gas-lantaarn, die ze juist voorbijgaan, beneemt ons allen twijfel; maar al hadden wij door
+die lichtstralen vrouw Geertje niet aan haar vaalrooden omslagdoek, en haar zoon aan zijn bruine jas herkend; de woorden:
+&#8220;W&eacute;l een vreemde nacht, moeder! mocht er voor de lieve Thilde en ook voor mij iets goeds uit voortkomen!&#8221; die woorden zouden
+ons terstond zekerheid hebben gegeven; terwijl het antwoord: &#8220;Frans! de mensch wikt, maar God beschikt, <span class="pagenum">[<a id="pb148" href="#pb148">148</a>]</span>en in die beschikking moet de mensch met tevredenheid berusten!&#8221; ons toch de weduwe van Peter Willems zou hebben geteekend,
+braaf en Godvreezend, zooals we haar reeds van den aanvang af leerden kennen.
+
+</p>
+<p>Zie, &#8217;t is alsof Geertje en Frans regelrecht op de plaats toetreden, waar het gekreun nu sterker wordt.
+
+</p>
+<p>Een kreet ontsnapt aan den mond der vrouw, en de knaap aan hare zijde roept met een stem, die mede de hevigste ontsteltenis
+verraadt: &#8220;Moeder! moeder! daar ligt een mensch!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8217;t Schijnt eerst alsof moeder en zoon, verrast en ontsteld, eensklaps van de zijde afwijkende, waar die klaagtoon rees, tegenover
+den ongelukkige willen voorbijgaan; doch weder klinkt de stem der vrouw: &#8220;Neen Frans! dat mogen wij niet.&#8212;Laat ons zien, misschien
+kunnen wij helpen!&#8221; En nadat wij ons tweetal op de donkere plek zagen toetreden, vernemen wij eenige onverstaanbare woorden,
+terwijl het gekreun nog sterker en heviger klinkt, en hooren vervolgens duidelijk den uitroep: &#8220;Moeder! moeder! ik bedrieg
+mij niet.... hij is het!&#8221; en daarop de woorden: &#8220;Mijn God! mijn God! zou het mogelijk zijn!&#8221; en hooren wij eindelijk, nadat
+het gesprek op die duistere plaats nog eenigen tijd is vervolgd, een geschuifel; een nog akeliger kreunen, en op een heeschen
+en afgebroken toon de woorden: &#8220;Weg! weg! Het.... is.... genoeg.... laat mij sterven!&#8221; en zien eindelijk vrouw Geertje met
+haar zoon langzaam op den hoek van het huisje verdwijnen, terwijl zij tusschen zich in, half sleepend, half dragend, een derden
+persoon met zich voeren, die maar somwijlen de slappe beenen beweegt, alsof hij moeite doet om door eigene krachten voort
+te gaan.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Wel was het een vreemde nacht! In plaats van na gestadigen en zelfs laten arbeid, een verkwikkenden slaap te genieten, zat
+vrouw Geertje, toen de flauwe morgenschemering door de reet van haar vensterluik boorde, nog voor haar bedstee, de oogen onafgewend
+op den jongeling gevestigd aan wien zij haar leger afstond.
+
+</p>
+<p>Benauwde uren had zij met hem doorgebracht. Nu eens stil kermend nederliggende, en dan weder woest en akelig overeind springende,
+terwijl hij in koortsig ijlen de vreemdste, somwijlen de grofst onkiesche en terstond daarna de verteederendste woorden sprak,
+lag hij thans dof en roerloos, de ongelukkige jongeling.... de jongeling, groote God! dien zij als kind met haren boezem de
+rozen op de, ook toen zoo bleeke wangen getooverd had; de jongeling, dien zij als kind lief had alsof het haar eigen zoon....
+alsof het haar Frans geweest ware, van wien ze met bittere weemoedstranen gescheiden was om hem niet meer te zien dan z&oacute;&oacute;....
+z&oacute;&oacute; ellendig! z&oacute;&oacute; ontzenuwd! en ze bad weder, de goede vrouw, hetgeen ze dien nacht <span class="pagenum">[<a id="pb149" href="#pb149">149</a>]</span>reeds zoo vaak had gebeden: &#8220;Ontferm U zijner, o Heer! want ach! wat hij deed, hij wist het niet.&#8221;
+
+</p>
+<p>Reeds een paar uren geleden had vrouw Geertje haren Frans bewogen om een weinig te rusten; zij, ze kon er wel tegen: ouderen
+van dagen hadden den slaap niet zoo noodig.&#8212;Die goede moeder! Eindelijk, het olievlammetje uitdoovende, stond ze op; opende
+het vensterluik, en beschouwde toen nogmaals die nederliggende zoogbroeders: den armen Frans en den rijken Willem.... Neen,
+Hemel! neen! den armen Willem en den rijken Frans! Verachting en onverdiende schande bij menschen; geen werk, wellicht eerlang
+geen brood; geen voorspoed hier op aarde, wat was het, wat was dat alles met de bewustheid der blijvende liefde Gods, in tegenstelling
+met het wandelen in de zinbedwelmende genietingen des levens, welks einde rampzaligheid is.
+
+</p>
+<p>Rijke Frans! Arme Willem! Arm....! maar zie, het morgenlicht dat liefelijk gloort, spreekt tot de ziel der vrouw, die eenmaal
+den vader beloofde voor zijn kind te zullen waken; dat licht dringt haar in &#8217;t gemoed, en &#8217;t is alsof het fluistert: &#8220;De eeuwige
+liefde heeft geen lust in den dood des zondaars, maar daarin dat hij zich bekeere en leve!&#8221;
+
+</p>
+<p><span class="corr" id="xd0e4789" title="Bron: &#8220;"></span>Leve! Ja, leve! Eeuwig leve! En de zoogmoeder gevoelde zich eensklaps sterk tot de heerlijke roeping om, met het reiner en
+verhevener voedsel dat thans haren boezem doorstroomde, de rozen eens hoogeren levens, de lachjes des vredes en der blijde
+hope op zijn ontvleesde kaken in &#8217;t aanzijn te roepen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Spare God hem daartoe het leven!&#8221;
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Wij zijn &oacute;&oacute;k menschen, en daarom zullen wij den steeds ijverigen geneesheer niet hard vallen, die, als hij na een drukken
+praktijkdag ten tweeden male des nachts uit een diepen slaap wordt opgewekt, nu om een lijder in de D....steeg te komen bezoeken,
+na de woorden: &#8220;Ik kom terstond,&#8221; zich nog voor vijf minuutjes in de dekens wikkelt, en&#8212;inslaapt om niet voor den morgen te
+ontwaken.
+
+</p>
+<p>Wij veroordeelen hem niet, al hadden wij ook om den ongelukkigen Willem en de wachtende Geertje, gewenscht dat hij eerder
+verschenen ware, maar wij zijn verheugd dat hij toch eindelijk verschijnt om der meelijdende vrouw te verzekeren, dat de jongeling,
+hoewel in een ontzettend verzwakten toestand verkeerende, zich volstrekt in geen oogenblikkelijk levensgevaar bevindt.
+
+</p>
+<p>De brieventasch, welke Geertje, toen zij den jongeling van zijn bovenkleederen ontdeed, als in de hand was gevallen, en zonder
+inzage door haar werd ter zijde gelegd, stelde zij den arts in handen; terwijl zij hem daarna een kort doch zakelijk verhaal
+van het gebeurde <span class="pagenum">[<a id="pb150" href="#pb150">150</a>]</span>deed, en hem deelgenoot van de betrekking maakte waarin zij tot den lijder gestaan had, met de verklaring besluitende: dat
+ze met &#8217;s Heeren hulp de gelofte, aan den vroeg gestorven vader gedaan, nog te vervullen hoopte om, wat ook aardsche machten
+zouden dreigen of tegenwerken, een ziel te redden van den eeuwigen dood, al mocht dan de kunst het veege lichaam niet voor
+het aardsche leven kunnen bewaren.
+
+</p>
+<p>Het adres van een zich in de portefeuille bevindenden brief stelde den geneesheer in staat vrouw Geertje te onderrichten waar
+Willem Van Male zijn kamers had; en, hulpvaardig als hij was, verklaarde hij voor een gemakkelijk sleepkoetsje te zullen zorgen,
+ten einde den zwakken jongeling naar zijn kwartier te kunnen overbrengen, waarna hij nog met Geertje overlegde hoe de arme
+lijder, die wellicht een langdurige en nauwlettende verzorging zou behoeven, het geschikst kon verpleegd worden.
+
+</p>
+<p>Ter nauwernood echter had Geertje&#8212;die, in weerwil van haar moedig besluit, toch met vreeze aan den man dacht, wiens hemeltergende
+voogdij haar zoogkind in den droevigsten toestand gebracht had&#8212;diens naam genoemd, of de geneesheer bedacht zich en, den naam
+Van Meerle een paar malen herhalende, vraagde hij: &#8220;Luitenant van de cavalerie....?&#8221;
+
+</p>
+<p>Op het antwoord der vrouw, dat hij althans in dienst was toen, na Van Males dood, de voogdijschap over den jongen Willem door
+hem aanvaard werd, verhaalde de geneesheer verder hoe het juist bij h&eacute;m geweest was, dat hij dien zelfden nacht werd geroepen,
+terwijl hij er bijvoegde, dat het hem zeer verwonderen zou indien de luitenant, die, bij zijn mede-officieren slechts weinig
+gezien moest wezen, de activiteits-uniform langer zou dragen, dewijl een ernstige beenbreuk vrij zeker een amputatie zou ten
+gevolge hebben.
+
+</p>
+<p>Neen, vrouw Geertje verheugde zich nimmer in het lijden des naasten. Zij juichte niet om het leed &#8217;t welk den ruwen man, die
+het arme zoogkind ten verderve geweest was, trof, maar toch plooide een dankbare trek haar goedig gelaat, toen zij de woorden
+van den dokter vernam.
+
+</p>
+<p>De weinige dagen, die er verliepen sedert wij Willem Van Male op zijn kamer aantroffen, hadden hem onder de vreeselijke leiding
+van zijn vroolijken voogd&#8212;die steeds beweerde te weten wat een jong mensch toekwam: dat men de jeugd moest genieten, dewijl
+dat blijde tijdperk zoo kort was, en hij een druiloor werd, die in zijn schoonste levensdagen niet zag wat er in de wereld
+te koop is&#8212;die dagen, zij hadden zijn laatste levenskrachten ten eenenmale vernield.
+
+</p>
+<p>Naarmate de verslapping, de verdooving en ook de lusteloosheid der laatste weken al meer en meer de overhand namen, waren
+de prikkels van &#8217;t genot ook scherper geworden, totdat de arme knaap, in den nacht toen hij met Joost Van Meerle huiswaarts
+keerde, door dezen verlaten, geen kracht meer had bezeten om alleen zijn weg te vervolgen.
+
+</p>
+<p>Hoe lang hij daar in de koude op de kille steenen lag, valt <span class="pagenum">[<a id="pb151" href="#pb151">151</a>]</span>gemakkelijk te berekenen, indien wij het tijdsverloop nagaan waarin Mathilde, sedert hare vlucht voor den vervolger, het onderhoud
+in de kamer van Geertje had, en de laatste, na Mathilde tot aan Schorels woning te hebben vergezeld, eerst op haren terugweg
+den jongeling daar zoo ellendig liggende vond.
+
+</p>
+<p>Noch de zoogmoeder, noch haar zoon, waren door Van Male herkend geworden, en den ganschen nacht, dien Geertje wakende aan
+de bedstede had doorgebracht, gaf hij geen teeken van bewustzijn.
+
+</p>
+<p>Omstreeks negen uren in den morgen werd de bewoner der sierlijke kamers in de K....straat, nog steeds in den verschrikkelijksten
+toestand, op zijn fraaie legerstede neergelegd, en de dokter die, zooals hij bij zijn eerste bezoek beloofde, op dat tijdstip
+er mede verscheen, verklaarde met den luitenant niet over den toestand van zijn pupil te hebben gesproken, daar Van Meerle
+in een hevige koorts lag, terwijl hij ook als chirurg den luitenant niet weder dacht te bezoeken, aangezien een militaire
+geneesheer hem vervangen had.
+
+</p>
+<p>Naar zijne meening werd de zaak der verzorging een liefdewerk &#8217;t welk aan niemand beter dan aan de vrouw kon worden toevertrouwd,
+die in den lijder zulk een groot belang stelde.
+
+</p>
+<p>Met den eigenaar van Willems kamer was alles weldra geschikt; bij noodzakelijke afwezigheid der weduwe zou hij of zijne vrouw
+mede een wakend oog houden, terwijl Frans&#8212;die toch niets te doen had&#8212;mede tot de verpleging behulpzaam kon wezen. En Geertje
+verlangde geen belooning; zij wilde trachten t&oacute;ch haar gewone werk te verrichten. De verdiensten in &#8217;t logement, ja.... die
+moest ze missen; maar wat maakte het uit, indien ze daarvoor in ruil met haar jongen slechts een matig stuk brood kreeg.
+
+</p>
+<p>Willem lag te bed.... akelig!
+
+</p>
+<p>Frans zat er bij om de gegeven bevelen van den geneesheer getrouw te volbrengen, en Geertje sloeg den vaal rooden doek weder
+om, want ze had door al het gebeurde haar belofte niet vergeten, om voor de belangen der beangste Mathilde en den belasterden
+zoon alles te doen wat haar zou mogelijk zijn.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>De lezer zal het waarschijnlijk hebben opgemerkt dat Schorels dochter, van het wreede lot, dat haar bedreigde, tot Geertje
+en Frans sprekende, tevens de bijzonderheid verhaalde&#8212;waaraan zij zelve echter weinig beteekenis had gehecht&#8212;dat Hak, de echtgenoot
+waarmede vader Schorel de jeugd zijner dochter bedreigde, dienzelfden avond&#8212;den avond v&oacute;&oacute;r de aanteekening&#8212;zich niet als naar
+gewoonte in het winkelkamertje aan hare zijde was komen nederzetten.
+
+</p>
+<p>Zijzelve had bij die niet-verschijning weinig meer gedacht dan dat de spekslager.... gelukkig <span class="letterspaced">niet</span> verschenen was; en Schorel, die beweerd had zeer weinig van de verlovings-formaliteiten te kennen, had het er vast voor gehouden,
+dat het in den regel &#8217;t gebruik <span class="pagenum">[<a id="pb152" href="#pb152">152</a>]</span>was, elkander den laatsten avond v&oacute;&oacute;r het bruidschap niet te ontmoeten.
+
+</p>
+<p>Trouwens daar was eene andere oorzaak. De spekslager Hak was ongesteld geworden; hij had zoo&#8217;n hoofdpijn gekregen; zoo&#8217;n pijn
+door al de leden; de koorts... misschien wel de tering; dit boodschapte de spekslagersjongen, reeds v&oacute;&oacute;r acht uren aan den
+komenijman&#8212;terwijl Thilde, vermoeid van een bijna slapeloos doorgebrachten nacht, nog te bed lag&#8212;tevens het vriendelijk verzoek
+van den baas er bijvoegende, om de mand te mogen hebben, waarin hij gisteren die varkensrib bezorgd had,&#8212;Schorel begreep er
+niets van&#8212;zonder dat de jongen een nieuw presentje van den baas meebracht, zonder dat hij de &#8220;compelementen&#8221; van den baas
+maakte, en zonder dat de baas als naar gewoonte liet vragen: &#8220;En compelement, hoe of mijnheer Schorel en de jongejuffrouw
+het maakten?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;De koorts!.. de tering?&#8221; Ware Frans nog in den winkel geweest&#8212;sedert diens vertrek had Schorel nog niet kunnen &#8220;reseleveeren
+om een loonknecht&#8221; te nemen, en een &#8220;maatje was zoo slecht te vertrouwen&#8221;&#8212;of ware Thilde maar present geweest, dan zou Schorel
+terstond naar de slagerij zijn gesneld om den dierbaren aanstaanden schoonzoon te bezoeken en moed in &#8217;t lijf te spreken.
+Hoe erg het ook wezen mocht, veertien dagen zou hij &#8217;t in elk geval nog wel kroppen.... dan weduwe, d&aacute;t was tot daar en toe;
+hoe lang was hij-zelf niet weduwnaar geweest! Doch nu moest vader Schorel wachten totdat, na een onophoudelijk gebeuk op Thildes
+kamerdeur, met de woorden: &#8220;Kom je nog niet! er is een nare boodschap gekomen,&#8221; het meisje eindelijk met rood gekreten oogen
+verscheen, en Schorel, zonder dat te bespeuren, ter deure uit snelde om zoo haastig als zijn oude beenen hem dienen wilden,
+de slagerij van Hak te bereiken.
+
+</p>
+<p>Vreemd... ja, zeer vreemd staarde de hijgende komenij-man voor zich uit, terwijl hij op den drempel der slagerij staan bleef,
+toen hij den dikken Hak, met de rozen op de bolle wangen, het blanke mes tusschen de ribben van een zijner slachtoffers zag
+drijven. Het was alsof de grond hem onder de voeten wegzonk, toen hij den beminden, aanstaanden en zoo teringachtigen schoonzoon,
+geheel vervuld met de kunstsnijdingen welke hij verrichtte, zonder zijn komst te bemerken, een vroolijk: &#8220;Jan toerelesoer&#8221;
+hoorde aanheffen, en&#8212;den blik ter zijde wendende, den slagersjongen ontwaarde, die een knip-oogje met den knecht wisselde,
+en daarop in een schaterend gelach losbarstte.
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar hoe!... Maar wat!... Maar Hak! Je bent!&#8221; stotterde Schorel: &#8220;Ik kan toch niet denken dat...&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat... blief..?&#8221; riep de spekslager, en zich verrast omwendende en zijn bezoeker herkennende, zette hij een gezicht nog vreemdsoortiger
+van uitdrukking dan dat &#8217;t welk hem zoodanig verraste; terwijl de knecht, ten bewijze dat hij niets hoorde en niets begreep,
+het aangeheven lied van zijn meester vervolgde en doorzong: &#8220;Ma belle! ma belle,&#8221; en zijn liefelijk gezang met het hakmes
+accompagneerde.
+<span class="pagenum">[<a id="pb153" href="#pb153">153</a>]</span></p>
+<p>Jan de knecht was niets nieuwsgierig, en Frits de jongen evenmin, maar beiden hadden toevallig iets op den achtergrond te
+verrichten, toen een luidruchtig gesprek, dat tusschen den baas en meester Schorel in de achterkamer gevoerd werd, hun in
+de ooren klonk. Alles konden zij niet verstaan, want de baas die de teringachtige koorts had, sprak somwijlen zeer zacht,
+maar zij verstonden toch duidelijk, hoe Hak zeide:
+
+</p>
+<p>&#8220;Denk jij dat ik een vrouw met een leege hand zou nemen?&#8221; Waarop het antwoord van Schorel klonk:
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar je wist immers dat ik geen geld, volstrekt geen geld heb.&#8221; En weder des spekslagers uitval:
+
+</p>
+<p>&#8220;Zou ik gek genoeg zijn om die kleeren en alles wat het mijne is, aan een schepsel te geven dat geen duit mee ten huwelijk
+bracht?&#8221; En Schorels bescheid:
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar &#8217;t was immers.... om in den winkel.... een hulp.... een toezicht....&#8221; totdat eindelijk de woorden dermate kruisten en
+als door&eacute;&eacute;n vlogen, dat Haks bedienden, die trouwens genoeg vernamen, verder vruchteloos hun gehoor scherpten, en eindelijk
+terwijl ze een luider &#8220;Jan toerelesoer&#8221; aanhieven, meester Schorel op zijn magere beenen den winkel zagen uitstappen, met
+een paar oogen flikkerende als dolken.
+
+</p>
+<p>Hij keerde huiswaarts, de teleurgestelde komenij-man, de onvoorzichtigheid verwenschende, die hem, wie weet hoe dikwijls reeds,
+had doen vertellen dat zijn dochter met Hak den slager ging trouwen zonder dat zij een duit behoefde ten huwelijk te brengen;
+zich de onnoozelheid verwijtende, die hem in Hak niets anders dan een trouwlustige had doen zien, terwijl alles in orde zou
+zijn gebleven indien hij meer &#8220;dipplematisch&#8221; zijn mond had gehouden, en eerst na de trouw zijn onvermogen had aan &#8217;t licht
+gebracht.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Kookte den komenij-man van binnen. De teleurstelling was bitter en groot, en &#8217;t was met een ontzettend: &#8220;Wat wou je? h&eacute;...?&#8221;
+dat hij bij &#8217;t binnentreden van zijn winkel, vrouw Geertje begroette, die, juist aangekomen, met de beminde van haren Frans
+sprak, met Thilde, die niet vermoedde dat het nu reeds beslist was dat het heden <span class="letterspaced">niet</span> de eerste bruidsdag zou zijn.
+
+</p>
+<p>Vrouw Geertje, die evenmin de waarheid bevroedde, was in den aanvang door de barsche vraag wel eenigermate uit het veld geslagen,
+doch, op zulk een onthaal niet geheel onvoorbereid, verzocht zij in de zachtst mogelijke bewoordingen, om meester Schorel,
+al was &#8217;t maar een paar minuten alleen te mogen spreken, in &#8217;t belang van haar jongen, en in &#8217;t belang van hem-zelven....
+hem-zelven, want Geertje begreep toch niet ten onrechte dat het wezenlijk geluk van een kind den vader ter harte moet gaan.
+
+</p>
+<p>De uitval van Mathildes vader was weinig in harmonie met den zachten toon daareven door vrouw Willems aangeslagen. &#8217;t Was,
+volgens zijn bitse verklaring, wel een gunstig gekozen tijdstip om over een ondankbaren dief te komen spreken! Ei, over zijn
+eigen belangen....? Nu dat ze dan maar spoedig voor den dag moest komen, daar hij het hoofd vol had met het beramen der middelen
+<span class="pagenum">[<a id="pb154" href="#pb154">154</a>]</span>waardoor hij dien nietswaardigen Hak zijn beleediging en zijn eervergeten gedrag omtrent Mathilde zou betaald zetten; den
+huichelaar, die vast beloofde Thilde te zullen huwen en nu schandelijk zijn woord gebroken had.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Valt gemakkelijk te beseffen hoezeer vrouw Geertje, maar vooral ook het angstig vreezende meisje, verrast stond over het
+zoo even gehoorde.
+
+</p>
+<p>Terwijl de eerste zich niet had durven vleien om voor het bedreigde kind iets m&eacute;&eacute;r dan voorloopig uitstel te zullen bewerken,
+en de tweede, zelfs aan den goeden uitslag van die bemoeiing had gewanhoopt, zoo moest de overwinning&#8212;op welke wijze dan ook
+behaald&#8212;haar beiden wel ten zeerste verbazen en verblijden; maar zij gevoelden tevens dat het den overwonnene tot den hevigsten
+toorn zou voeren, indien zij hare vreugde openbaar maakten; en, terwijl vrouw Geertje, met den blik op Thilde gevestigd, slechts
+een &#8220;Beter ten halve gekeerd dan ten heele gedwaald!&#8221; liet hooren, viel Schorel, na de woorden zijner dochter: &#8220;Ach! vader,
+ik dacht wel dat Hak de rechte niet was!&#8221; met een woordenvloed in, waarbij hij der weduwvrouw de&#8212;voor Mathilde zoo streelende
+verzekering gaf, dat het een kruis was kinderen te hebben, en bepaaldelijk dochters; dat ze tot niets nut waren, en dat men
+ze voor anderen groot bracht, terwijl die anderen dan nog wel meenden dat de grootbrenger van zijn armoede, alsof er geen
+opkomen aan was, een deel zou medegeven!&#8212;onder welk verslag de weduwvrouw had opgemerkt dat meester Schorel drie malen Gods
+zegen en vijf malen de straffe der verdoemenis over zijn grijze kruin had afgesmeekt!
+
+</p>
+<p>Met recht begreep vrouw Geertje dat het noodeloos woord- en tijdverspillen zou wezen, om den zoozeer ontstemden man nogmaals
+over de belangen van haar jongen te spreken; wellicht zou zij later, in kalmer oogenblikken, met meer voordeel die zaak kunnen
+bepleiten; en na Thilde hartelijk de hand te hebben gedrukt, welke handdruk met een bijzonder vuur werd beantwoord, groette
+vrouw Willems den komenij-man vriendelijk, maar vertrok zonder een antwoord op hare vraag: of zij later nog eens terug mocht
+komen om over Frans&#8212;hij wist wel&#8212;te spreken?
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Ongeveer twee dagen nadat Willem Van Male in zijn ellendigen toestand door vrouw Geertje en haar zoon werd gevonden, kwam
+hij tegen den avond voor de eerste maal tot eenig bewustzijn.
+
+</p>
+<p>Het hoofd naar de zijde wendende waar de gordijnen waren geopend, beschouwde hij met strakken doch doffen blik langdurig de
+vreemde vrouw, die naast zijn ledikant was gezeten en die, verdiept in haar arbeid, het niet bemerkte dat de lijder haar gadesloeg.
+<span class="pagenum">[<a id="pb155" href="#pb155">155</a>]</span></p>
+<p>Werkelijk ontstelde Geertje toen de stilte die er in het vertrek heerschte&#8212;want Frans deed een boodschap&#8212;eensklaps werd afgebroken,
+en zij de krachtelooze stem uit het ledikant vernam, met de vraag:
+
+</p>
+<p>&#8220;Wie ben je?&#8221;
+
+</p>
+<p>In den aanvang wist Geertje niet w&aacute;t te antwoorden.
+
+</p>
+<p>Zij had den lijder reeds zoo dikwerf, maar ijlende, op een geheel anderen toon hooren spreken, en ook natuurlijk tot h&eacute;m gesproken,
+hem nu eens tot rust vermanende, terwijl zij dan weder, hoewel te vergeefs getracht had zich aan hem bekend te maken. Niet
+zonder eenige verwarring uitte zij dus de wedervraag: of mijnheer waarlijk wakker was?
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar wie ben je toch, en waarom zit je hier?&#8221; klonk het weder dof: &#8220;Ik ken je niet.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ach! God zij gedankt!&#8221; sprak Geertje, terwijl zij haar werk liet varen en met de beide handen de vermagerde hand van den
+lijder vatte, waarmee hij bij de laatste vragen met een machtelooze beweging gepoogd had de gordijnen wat meer open te schuiven.
+&#8220;God zij dank! hij is dan weer bij kennis. Ach, Wimpje.... mijnheer Willem....! Neen, u kent mij zeker niet meer? Neen! nietwaar?
+Of zou Geertje nog niet te veel verouderd zijn? Och! u waart nog maar even tien jaren toen zij van u heenging. Och Wimpje!
+zie eens, zie eens, kent u mij nog....?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar zeg dan wie je bent!&#8221; sprak de doffe stem weder, en &#8217;t scheen wel of dat telkens vragen hem vermoeide of verveelde.
+
+</p>
+<p>&#8220;Geertje!&#8212;Geertje Willems!&#8221; klonk nu haastig het antwoord der vrouw: &#8220;Och! dat ik u zoo naar en zoo zwak moest wedervinden!
+Maar t&oacute;ch dank ik God dat ik u nog levend terugvond! En zoudt u waarlijk iets beter zijn?&#8221; liet zij er spoedig op volgen,
+terwijl het op haar gelaat te lezen stond hoezeer haar een &#8220;ja&#8221; zou verblijden.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik ken je niet! Neen. En beter ben ik ook niet.... hoewel ik niet ziek ben,&#8221; klonk het doffe antwoord van den ongelukkigen
+jongeling, en, ofschoon hij niet beproefde de hand, die vrouw Geertje nog in de hare hield, terug te trekken, wendde hij toch
+het hoofd af en sloot de oogen.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was een bittere teleurstelling voor Geertje dat ze die woorden moest hooren uit den mond van hem, voor wien haar gevoelig
+hart zoo warm en zoo teeder klopte. Neen, ze vermocht geen woord uit te brengen, maar met een gelaat waarop de smart die ze
+ondervond zoo duidelijk was te lezen, bleef ze op den armen Willem nederzien, en drukte nog steeds zijn hand, als hoopte zij
+dat die taal beter zou verstaan worden.
+
+</p>
+<p>Zie, daar wendde hij opnieuw het hoofd naar de zij waar Geertje stond, en terwijl de matte oogen zich nogmaals op haar vestigden,
+sprak hij langzaam:
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar ben je dan de vrouw waarvan ik gedurig droomde,&#8212;ook in dezen nacht die zoolang heeft geduurd? Ben jij het met wie ik
+nog onlangs heb geworsteld, z&oacute;&oacute; sterk.... h&eacute;?&#8221; en de jongeling <span class="pagenum">[<a id="pb156" href="#pb156">156</a>]</span>rilde: &#8220;dat ik niet ontkomen zou zijn, indien niet hij....!&#8221; Maar eensklaps rukte Van Male de hand welke Geertje nog vasthield,
+los, en recht voor zich uit wijzende, terwijl zijn blik zich mede in de aangewezen richting vestigde, vervolgde hij dof maar
+gejaagd:
+
+</p>
+<p>&#8220;Hij die daar staat!&#8212;Weg, weg!&#8212;Hij was het,&#8212;ja, hij&#8212;die mij losrukte en meenam naar het huis waar ik kokende olie moest drinken.&#8212;Nog
+brandt het hier binnen&#8212;gloeiende kokende olie.&#8212;Pijn! pijn!&#8212;Waar een kleine slang, zoo fraai van vorm en kleuren, en zoo hel
+van oogen, mij aanstaarde.&#8212;O! weg, weg!&#8221; gilde hij sterker, en wierp, terwijl Geertje het angstzweet uitbrak, met de beide
+handen de dekens ten deele van zich af: &#8220;Weg! help! zij steekt mij in &#8217;t hart.&#8212;Pijn! pijn!&#8212;&#8221;
+
+</p>
+<p>Z&oacute;&oacute; akelig had vrouw Geertje hem nog niet gezien. Die arme jongen!
+
+</p>
+<p>&#8220;Wees voorzichtig!&#8212;Voorzichtig! Hij staat d&aacute;&aacute;r!&#8212;met die zwarte knevels en dat hooge voorhoofd.&#8212;Weet je wat achter dat hooge
+voorhoofd zit?&#8212;ik zag het straks!&#8212;Zie, hij lacht! hij lacht!&#8212;help! help!!&#8221;
+
+</p>
+<p>Machteloos en buiten kennis zonk de ongelukkige, die zich bij de laatste woorden overeind had gericht, in zijne kussens terug,
+en roerloos bleef hij totdat de dokter verscheen, die door de ontstelde vrouw in allerijl was ontboden.
+
+</p>
+<p>Wij zouden te veel van het geduld vergen, indien wij een breedvoerig verslag gaven van &#8217;t geen er verder gedurende eenige
+dagen in het rijk gestoffeerde vertrek der ellende voorviel. Genoeg zij &#8217;t te melden dat er geen belangrijke verandering in
+die dagen plaats greep, en hoewel Van Male niet weder in zulke hevige uitvallen verviel, bleek het toch, zoo vaak men hem
+bij kennis waande, dat de vrees voor een verstandsverbijstering nog niet als ijdel kon beschouwd worden. Telkens was hij op
+het punt om Geertje of den speelmakker zijner kinderjaren te herkennen, maar telkens ook werd dit gewenschte uitzicht weder
+verijdeld.
+
+</p>
+<p>Eindelijk echter viel der trouwe zoogmoeder het geluk dier vurig gewenschte herkenning ten deel. Met een blos der innigste
+verrukking hoorde zij op zekeren morgen uit den mond des jongelings, dien zij sluimerende dacht, de verblijdende woorden:
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja, ik weet het wel, dat je de goede moeder Geertje bent.&#8221;
+
+</p>
+<p>Van dat oogenblik af week de vrees van den dokter, en werd Willem Van Male, ofschoon ellendig en zwak, weer van de ketenen
+verlost die zijn rede hielden gekluisterd. &#8217;t Is nu, in den <span class="letterspaced">Voltaire</span> gezeten, met het hoofd aan vrouw Geertjes boezem geleund, dat wij hem wedervinden.
+
+</p>
+<p>&#8220;En zou dat mogelijk zijn Geertje?&#8221; vraagt de zwakke, terwijl hij de oogen tot de vrouw opheft, die vertroostende woorden
+tot hem sprak.
+
+</p>
+<p>&#8220;Mogelijk, Willem?&#8221; antwoordt de zoogmoeder: &#8220;Het is een vaste en zekere waarheid! Je hebt immers gehoord wat er geschreven
+staat, namelijk dat hij die gedoopt is en gelooft, de zaligheid zal be&euml;rven.&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb157" href="#pb157">157</a>]</span></p>
+<p>Willem zwijgt een poos, maar eindelijk slaakt hij een zucht, en zegt:
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar Geertje, ik heb niet geloofd.... zelfs heb ik maar zelden aan God gedacht. Alleen deed ik zulks wanneer ik mij de woorden
+herinnerde, die mij bij &#8217;t afscheid op &#8220;<span class="letterspaced">Land-heil</span>&#8221; uit uw mond naklonken: &#8220;Wees braaf! God, die u altijd ziet, heeft de brave kinderen lief!&#8221; Die woorden zijn altijd in mijn
+geheugen gebleven. Onwillekeurig kwamen ze mij, soms in de luidruchtigste gezelschappen of te midden der bedwelmendste genietingen,
+voor den geest; maar, hoewel ze mij deden ontroeren, vooral toen ik pas begon de wereldsche, mij vreemde genoegens te kennen,
+dat denkbeeld zelf leerde ik hoe langer zoo meer verdragen; <span class="letterspaced">ik</span> was toch geen kind meer, <span class="letterspaced">ik</span> was man geworden! <span class="letterspaced">h&#307;</span>&#8212;<span class="letterspaced">h&#307;</span> zeide het mij meermalen. O Geertje, zeg, ben ik niet vreeselijk ellendig? Zou dat woord, straks door u gesproken, ook <span class="letterspaced">m&#307;</span> kunnen redden? Gelooven! all&eacute;&eacute;n gelooven?&#8212;Neen, neen, &#8217;t is onmogelijk, je hebt ook andere woorden gelezen Geertje! &#8220;Daar
+zal zijn weening en knersing der tanden.&#8221; Geertje! och! houd mij wat vaster&#8212;ik word weer zoo vreeselijk koud; ik beef zoo&#8212;Geertje!
+neen, het is onmogelijk!&#8221;
+
+</p>
+<p>Maar neen! het was niet onmogelijk. De trouwe zoogmoeder zou er voor waken.
+
+</p>
+<p>Aandoenlijk was het, de goede vrouw daar met den ongelukkigen Willem te hooren spreken, en hoe zij, bij al wat te vergeefs
+werd aangewend om de krachten van het lichaam te herstellen, de vonken van &#8217;t leven des geestes in hem aanvuurde, zoodat hij
+na verloop van weinige dagen, een blij ontwaken aan gene zijde van het graf voor mogelijk hield. Ja, al gevoelde hij ook dat
+er in een der vele woningen waar hij den blik zou opheffen, de smart over het hier bedreven kwaad hem de vreugd zou verbitteren,
+hij vertrouwde toch op de genadige ontferming des Scheppers, op de liefde van Hem, die&#8212;volgens de meening der goede eenvoudige
+vrouw&#8212;met <span class="letterspaced">vele</span>, maar ook met <span class="letterspaced">weinige</span> slagen zal slaan.
+
+</p>
+<p>Nu, Gode zij dank! al waren zijn leden ook slap en zijn vermagerde handen koud, hij rilde niet meer, maar voelde zich sterk
+met zijn hoop op een betere wereld. Hij vreesde den man niet meer die, zooals Claudius zegt: &#8220;er zelfs vriendelijk zal uitzien
+indien men hem lang aankijkt.&#8221; Neen, hij sidderde op zijn aanblik maar zelden, en toch&#8212;toch stond vriend Hein steeds v&oacute;&oacute;r
+hem. Lag de arme jongen in zijn ledikant, dan trad de sikkelvoerder uit de gordijnplooien te voorschijn, en trok de kakebeenen
+tot een lach, een vriendelijken lach, alsof hij zeggen wilde: &#8220;&#8217;t Gaat goed mijn jongen! niet als een vijand maar als een
+vriend zal ik u de hand reiken.&#8221; Zat hij voor het bed in den gemakkelijken leunstoel, dan stond de ontvleesde man als naar
+gewoonte bezijden de prachtig gevulde <span class="letterspaced">&eacute;tag&egrave;re</span> en lachte alweder, maar immer vriendelijk, en &#8217;t was alsof hij fluisterde: &#8220;Ik wacht slechts totdat ge uw reisgoed bijeen
+hebt.&#8221;
+
+</p>
+<p>Ja, Willem zag hem zonder vrees; maar toch werd hij droevig, wanneer hij hem langdurig beschouwd had en, vermoeid zijne oogen
+sluitende, in de duisternis die hem omgaf toch alweder het beeld <span class="pagenum">[<a id="pb158" href="#pb158">158</a>]</span>van den levensmaaier ontwaarde, en aan diens zijde een fraaien blonden knaap, een knaap&#8212;met de rozen op de lachende wangen,
+een ruiker van de schoonste bloemen op de borst, en in zijn hand een krachtig wapen, waarmede hij een aantal zwarte wezens,
+die aan zijn voeten kropen, dreigde te vernietigen. Ja, de lach van dien knaap bedroefde hem meer dan de lach der ontvleesde
+kaken; een wijle toch was het hem als herkende hij in dien knaap zijn eigen wezen; als werd hij &eacute;&eacute;n met hem; als stond hij
+in zijne plaats; als&#8212;maar plotseling weder ontwakende lag hij als vroeger machteloos neder, en zag hoe hij meer naar h&eacute;m geleek,
+die naast de <span class="letterspaced">&eacute;tag&egrave;re</span> stond, en dan&#8212;dan blonken er een paar tranen in de oogen, die maar kort meer het zonlicht zouden opvangen. Z&oacute;&oacute;als die knaap
+was, had hij <span class="letterspaced">moeten</span> zijn, en nu&#8212;o God!&#8212;en nog zoo jong!
+
+</p>
+<p>Was het vreemd dat de jonge Van Male, zelfs nadat hij uit de geestverdooving ontwaakte, niet van <span class="letterspaced">hem</span> sprak, noch <span class="letterspaced">hem</span> wenschte weder te zien, aan wiens hand hij &#8220;zijn jeugd&#8221; had genoten? Was het vreemd dat, zoodra het beeld van Joost Van Meerle
+zich aan zijn geest vertoonde, er zich een nog pijnlijker trek dan gewoonlijk over zijn gelaat verspreidde?
+
+</p>
+<p>Vreemd? Evenmin als het vreemd is dat de wandelaar, die in het vriendelijke morgenlicht zijn weg vervolgt, den nacht niet
+terugwenscht, die hem belette de gevaarlijke punten op zijn pad te ontwijken.
+
+</p>
+<p>Vreemd? Niet vreemder dan dat een donkere schaduw het aardrijk grauwt wanneer een zwarte wolk den zonneglans verduistert.
+
+</p>
+<p>Willem vraagde niet naar den voogd, en verscheidene weken verliepen er eer Joost Van Meerle,&#8212;wiens toestand, vooral na de
+amputatie van zijn rechterbeen, niet zonder zorg te wekken geweest was,&#8212;een briefje van den volgenden inhoud aan zijn pupil
+deed toekomen:
+
+
+</p>
+<div class="blockquote">
+<p>&#8220;<span class="letterspaced">Willem!</span>
+
+
+</p>
+<p>&#8217;t Is nu ruim acht weken geleden dat ik op dien verwenschten avond mijn poot brak. Verscheidene malen heb ik mijn oppasser
+naar je toe gezonden, om te hooren wat je toch scheelde, maar telkens zond je lamme huisploert de boodschap terug: dat mijnheer
+erg zwak was, en dat de pil had verboden iemand bij je toe te laten.
+
+</p>
+<p>Dat ik beroerd ben behoef ik je niet te zeggen: &#8217;en houten poot om zoo&#8217;n ellendige meid! Ik kan dol worden als ik in mijn
+spion tuur en de flauwste kerels vrij en vlug over straat zie loopen. Je moet wel heel beroerd zijn Willem! anders zou je
+mij niet zoo alleen laten liggen, want nog altijd bromt de Chir.-Maj., dat ik rust moet houden. Wanneer je nu maar eenigszins
+kunt, smijt dan de medicijnflesch weg, en kom mij bezoeken. Geloof maar dat ik er vrij wat erger aan toe ben dan jij het wezen
+zult. Je bent een goeje kerel maar te hyp van natuur. Als je van avond komt, dan <span class="pagenum">[<a id="pb159" href="#pb159">159</a>]</span>zul je een heerlijk glas punch hebben; Schudhiel komt ook&#8212;een prettige kerel, die me heel wat opvroolijkt.&#8212;Hij beloofde keurige
+platen te zullen meebrengen, die hij te Parijs heeft opgedaan; ik geloof vijf <span class="letterspaced">cahiers</span>, onder den titel: &#8220;<span class="letterspaced">D&eacute;lices</span>,&#8221; in &#8217;t <span class="letterspaced">genre</span> van Alexander V. H., maar zonder doodkisten en flauwe zedepreken er bij; <span class="letterspaced">enfin, nous verrons!</span> Laat je door geen doktergelamenteer terughouden. &#8217;t Weer is wel wat guur, maar, zoo &#8217;t een kou is die je vatte, moet je aan
+&#8217;t spreekwoord denken: &#8220;breng de kou waar j&#8217;m haalde.&#8221; <span class="letterspaced">Enfin</span>, ik ben er lam aan toe, en had al eerder geschreven, zoo ik niet onbeweeglijk stil had moeten liggen, en n&uacute; nog schrijf ik
+in een liggende houding.&#8212;V........ ongelukkig, vind je niet! <span class="letterspaced">Soit</span>! &#8217;en been is maar &#8217;en been. Als je soms later eens uit wilt, dan zal Schudhiel je man zijn.
+
+</p>
+<p><span class="letterspaced">Bonjour</span> Willem!&#8212;geef antwoord aan brenger dezes.
+
+
+</p>
+<p><i>t. &agrave;. t.</i> <br><span class="smallcaps">J. Van Meerle.</span>&#8221;
+</p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>Juist op het oogenblik dat Willems dokter de trap wilde opgaan, om zijn pati&euml;nt te bezoeken, hoorde hij de stem van Van Meerles
+oppasser achter zich, die aan de dienstmeid den brief overhandigde, met de woorden:
+
+</p>
+<p>&#8220;Van den luitenant Van Meerrle, voor mijnheerrr boven.&#8212;Bescheid as je blieft.&#8221;
+
+</p>
+<p>De dokter keerde terug, en verzekerde den knecht dat de lijder te zwak was om brieven, van wie zij ook kwamen, te lezen, terwijl
+hij er bijvoegde: volgaarne den luitenant, zoo hij zulks verkoos, van den toestand zijns pupils te komen verslag doen, dewijl
+het dezen mede onmogelijk was om een letter bescheid te geven.
+
+</p>
+<p>&#8220;Zeerrr w&eacute;l!&#8221; klonk het antwoord, en de oppasser maakte rechts-om-keer.
+
+</p>
+<p>Wat er in de ziel van den luitenant omging toen de brave arts&#8212;die, bij al hetgeen voor oogen was, toch den helschen toeleg
+van den voogd niet vermoedde&#8212;hem den zeer bedenkelijken toestand van den jongen pati&euml;nt had meegedeeld...? wij laten de beantwoording
+dier vraag aan den denkenden lezer over, maar verklaren toch, dat wij met den geneesheer, op het verbleekte gelaat van den
+luitenant een trek ontwaarden alsof&#8212;alsof een zegevierende lach met geweld door hem onderdrukt werd, en verzekeren tevens,
+dat hij van dat oogenblik af aan, met belangstelling (?) twee malen daags door zijn oppasser naar den welstand van zijn jongen
+vriend deed &#8220;informeeren.&#8221;
+
+</p>
+<p>En Geertje hield bij haar zoogkind de wacht.
+
+</p>
+<p>Met trouwe en moederlijke bezorgdheid voorkwam zij zijn geringste wenschen, en sprak&#8212;wanneer zij zulks voor zijn welzijn niet
+nadeelig oordeelde&#8212;niet zelden over zijn hoogere belangen. Over het verledene repte zij geen woord; over het verledene in
+zooverre het aan zijn zondige leefwijze kon herinneren; maar wel <span class="pagenum">[<a id="pb160" href="#pb160">160</a>]</span>sprak Geertje haar voedsterzoon over dat <span class="letterspaced">ver</span> verleden, toen hij als kind vroolijk en blij het leven te gemoet huppelde; en o, het was hem zoo goed die tijden te herdenken,
+en in den geest nogmaals die onschuldige kinderjaren te doorleven. Ja, ook somwijlen moest zij verhalen van &#8217;t geen haar zelve
+weervoer sedert zij naar hare geboorteplaats uit de haar zoo dierbaar geworden omgeving vertrokken was; en wanneer Frans,&#8212;die
+op Willems uitdrukkelijk verlangen, tegen een ruime belooning de boodschappen deed&#8212;zich mede in het vertrek bevond, dan verlangde
+Willem niet zelden dat de zoogbroeder zich aan zijn zijde zou nederzetten. En wanneer hij dan somtijds zijn hand vatte, dan
+zag hij hem met zijn doffe oogen zoolang en z&oacute;&oacute; veelbeteekenend aan, dat Frans er verlegen van werd en een kleur kreeg, totdat
+de lijder eindelijk het hoofd afwendde en dan gewoonlijk zuchtte: &#8220;Een moeder! Een goede moeder! God nam de mijne, maar Frans,
+de uwe heeft Hij mij wedergegeven!&#8221; O! en wanneer er dan een dankbare lach om Willems lippen speelde, en Frans ook opgewekt
+en met een blij gelaat zijn moeder toeknikte, dan juichte Geertje in stilte: &#8220;God, ik dank U!&#8221; want dan zag zij weer een lach
+van overeenstemming op die beide aangezichten, de lach der broeders van denzelfden&#8212;van <span class="letterspaced">haren</span> boezem.
+
+</p>
+<p>Slechts weinig sprak Willem, doch gaarne luisterde hij naar Geertje, en, wekte het zijn belangstelling h&aacute;&aacute;r levensloop te
+vernemen, evenzeer was hij verlangend naar hetgeen er sedert hun afscheid van <span class="letterspaced">Landheil</span>, met Frans gebeurde. Hij was er verlangend naar, en toch had hij tot nu toe dat verlangen niet bekend gemaakt.
+
+</p>
+<p>Omdat hij doorgaans dof en uiterst zwak was, dacht Geertje dat Willem niet op het denkbeeld kwam er naar te vragen; doch,
+vermoedelijk zijn wij der waarheid meer nabij, zoo we ons den ongelukkige aarzelende voorstellen om weder van een ontmoeting
+te gewagen, die hem de wreede rol van verloochenaar deed spelen. Intusschen&#8212;zoo ons vermoeden gegrond is&#8212;dan behaalde Willems
+belangstelling de zegepraal over zijn verschoonbaar aarzelen, en na vergiffenis voor het leed te hebben gevraagd, &#8217;t welk
+hij Frans bij de eerste ontmoeting in de G....steeg moest veroorzaakt hebben, vernam hij, met de eenvoudige en weinig belangrijks
+bevattende geschiedenis van den jongen, ook de pijnlijke reden waarom hij verstooten was, en thans door allen gewantrouwd
+werd, alsmede hoe zijn hoop werd vernietigd om eenmaal aan Mathildes zijde gelukkig te worden.
+
+</p>
+<p>Dankbare vreugde straalde er uit de blikken van Frans en zijne moeder, toen de zwakke stem van Willem de waarheid betreffende
+het muntbiljet aan &#8217;t licht bracht. Goddank! <span class="letterspaced">h&#307;</span> was het dan waarlijk! De valsche beschuldiger kon gelogenstraft worden, indien God den lijder, zooals hij zelf smeekte, daartoe
+de krachten nog sparen wilde.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+<span class="pagenum">[<a id="pb161" href="#pb161">161</a>]</span></p>
+<p>&#8217;t Was Zondagmorgen. Willem lag te bed. Frans was beneden om goedwillig een kleinen dienst aan den eigenaar der woning te
+bewijzen, en Geertje trad met een bord, waarop een paar beschuiten lagen, naar het ledikant.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t Is Zondag, nietwaar moeder Geertje?&#8221; vroeg Willem toen hij haar ontwaarde.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja, Willem, &#8217;t is Zondag,&#8221; antwoordde de vrouw.
+
+</p>
+<p>&#8220;En je zult zeker met Frans naar de kerk gaan?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Neen, dat kan niet. Frans zal gaan, maar ik blijf te huis; je kunt me noodig hebben.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ga gerust Geertje,&#8221; hernam de knaap: &#8220;ik heb je heusch niet noodig. Waarlijk, gaat beiden<span class="corr" id="xd0e5092" title="Bron: ,">.</span> &#8217;t Is immers goed naar de kerk te gaan?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja, mijn goede Willem,&#8221; hernam Geertje: &#8220;doch wij kunnen van d&eacute;ze kamer &oacute;&oacute;k de kerk maken, indien ik je een gebed, een kapittel
+uit den Bijbel, en een der mooiste gezangen voorlees.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Lieve Geertje! hoor eens....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Welnu Willem...?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Je doet me graag genoegen, nietwaar?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Willem! je twijfelt toch niet?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Neen Geertje; maar zie je, dan moest je dezen morgen met Frans naar de kerk gaan. Dan kun je me vertellen wat de dominee
+preekte. Wat <span class="letterspaced">j&#307;</span> mocht vergeten, zal Frans wel onthouden, en wat h&eacute;m ontging zal jou in &#8217;t geheugen zijn gebleven. Zeg, zul je &#8217;t doen?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar Willem, waarom toch?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Om mij genoegen te doen, wie weet hoe kort je &#8217;t nog maar doen kunt!&#8221;
+
+</p>
+<p>Vrouw Geertje wischte een traan weg, en zei: dat het toch beter was te blijven, want dat juffrouw beneden &oacute;&oacute;k ging, en slechts
+mijnheer en de meid te huis bleven.&#8212;Willem gaf evenwel nogmaals z&oacute;&oacute; dringend zijn verlangen te kennen, dat zij eindelijk beloofde
+aan het verzoek te zullen voldoen. Werkelijk stapte zij dan ook een half uur later, na de kamer in orde te hebben gebracht,
+met een hartelijken groet ter deure uit, terwijl zij beneden nog aan de meid verzocht om van tijd tot tijd eens te luisteren
+of mijnheer boven ook soms iets noodig had.
+
+</p>
+<p>Willem lag nog rustig te bed toen hij de voordeur achter vrouw Geertje en haar zoon hoorde toedoen.
+
+</p>
+<p>Zie, daar heft hij langzaam het hoofd omhoog; klemt zijn schier doorzichtige vingeren om den beddekwast; schuift met de grootste
+inspanning de beenen vooruit over de zijplank van het ledikant, en glijdt eindelijk, terwijl hij nu de gordijnen tot steunsel
+vat, langzaam langs die zijplank tot voor het bed neder. Blijkbaar heeft hem deze verrichting ten zeerste vermoeid, want hij
+blijft op het vloerkleed liggen, roerloos; Hemel! alsof&#8212;doch neen, zie, daar opent hij weder de oogen, en zijn hand grijpt
+den poot van den nabijstaanden voltaire. Een poging om zich op te richten is vruchteloos.&#8212;Nog eene, tevergeefs. Wat zucht
+hij treurig! Zie een laatste, een geweldige krachtsinspanning.&#8212;Ha! zij is hem gelukt.&#8212;N&oacute;g een <span class="pagenum">[<a id="pb162" href="#pb162">162</a>]</span>pijnlijk pogen, n&oacute;g een krampachtig vastklemmen, en, ja&#8212;amechtig zit hij in den grooten leunstoel. Weder duurt het ettelijke
+minuten eer Van Male blijken geeft dat het leven nog in hem is; maar eindelijk, zie, alles aanvattende wat in staat is weerstand
+te bieden, schuift hij zich met den voltaire, waaronder kleine raderen zijn&#8212;vooruit, na alvorens een deken tot deksel van
+het ledikant te hebben getrokken. Zie, tot bij de secretaire in gindschen hoek rolt hij zich langzaam voort;&#8212;een verborgen
+zijlade trekt hij open, en neemt er den ring uit die zijne sleutels verbindt.&#8212;De secretaire wordt geopend, en&#8212;&#8217;t is met een
+gil van ontzetting dat Willem in den leuningstoel terugzinkt, want&#8212;in het kleine spiegelglas binnen dat meubel, heeft hij
+het beeld weergezien van hem, die zich zoo dikwijls aan zijn geest vertoonde,&#8212;het beeld van den beenigen sikkelvoerder, maar
+nu volmaakt gelijkende op hem&#8212;den arme zelven.
+
+</p>
+<p>De naburige torenklok slaat tien. Reeds meer dan een half uur is er van den tijd verstreken, dien Willem den zijne rekent.
+Zie, weder heft hij zich op; schuift den stoel ter zijde, zoodat hij schuins voor den lessenaar zit; neemt vervolgens een
+blad papier uit een lade, en doopt de pen, welke hij ter hand nam, in den bijna verdroogden inkt.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Is ook lang geleden dat hij voor de laatste maal schreef. Aan wie....? Hij rilt; misschien bij de gedachte aan de laaggezonkene,
+die de laatste letters van hem ontving. De pen beeft hem in de hand, maar toch hij schrijft&#8212;doch slechts een luttel tal woorden.
+
+</p>
+<p>Het blad wordt tot een brief gevouwen en met een ouwel verzegeld. Nu schrijft hij een kort adres, en&#8212;ruim een kwartier later
+ligt Willem als straks op zijn legerstede, doch weet zelf niet hoe het hem gelukte haar in dien ellendigen toestand weder
+te bereiken.
+
+</p>
+<p>Halfelf bromt de torenklok. Met een zenuwachtigen schok grijpt Van Male de tafelschel, die vrouw Geertje op het nachttafeltje
+bezijden het bed plaatste, en schelt krachtig, &eacute;&eacute;n&#8212;twee&#8212;drie malen.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Duurt niet lang of de dienstmeid steekt haar hoofd binnen de kamer, en vraagt met een onthutst gelaat: of mijnheer iets
+noodig heeft?
+
+</p>
+<p>&#8220;Jane, dit briefje moet terstond bezorgd worden,&#8221; zegt de jonkman met zwakke stem.
+
+</p>
+<p>De <span class="corr" id="xd0e5136" title="Bron: meidt">meid</span> treedt binnen, en met zekeren schroom nader komende, neemt zij het briefje, belooft het <span class="letterspaced">terstond</span> te zullen bezorgen &eacute;n verzekert dat ze zeer goed weet waar het wezen moet; dicht in de buurt, circa tien deuren ver, op het
+groote bovenhuis.
+
+</p>
+<p>Mogen er onder de jonge vrouwelijke dienstboden maar weinigen zijn die zedig, trouw en eerlijk kunnen genoemd worden;&#8212;hoewel
+de beide laatste hoedanigheden schier in alle getuigschriften vermeld staan,&#8212;zeer zeker behoort het tot de groote zeldzaamheden
+een dienstmeid te bezitten, die&#8212;vlug boodschappen doet; doch, eere wie eere toekomt; Jane was niet alleen zedig, trouw en
+eerlijk, <span class="pagenum">[<a id="pb163" href="#pb163">163</a>]</span>maar ook de laatstgenoemde onschatbare deugd betrachtte zij steeds met nauwgezetheid, en &#8217;t scheen den wachtenden lijder&#8212;wachten
+valt altijd lang&#8212;slechts een verloop van weinige minuten te zijn geweest, waarin het meisje den haar opgedragen last volbracht,
+zoodat hij haar goedkeurend en vriendelijk toeknikte toen zij de boodschap gaf: dat mijnheer oogenblikkelijk verschijnen zou.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was een lang heer die werkelijk na verloop van eenige minuten de trap opklom en aan Van Males kamerdeur tikte.
+
+</p>
+<p>&#8220;Binnen!&#8221; klonk het zacht. De heer trad de kamer in, en na eenige voor ons onverstaanbare woorden van den lijder, waarvan
+het laatste &#8220;sluiten,&#8221; kan geweest zijn, wordt de kamerdeur van binnen in het slot gedraaid, en hooren wij&#8212;niets.
+
+</p>
+<p>Kort slechts had het onderhoud geduurd toen de lange heer weer de kamer en straks de woning verliet.
+
+</p>
+<p>Elf slaat het buiten, en de huisschel roept de dienstmeid naar voren, die daarop nogmaals den langen heer&#8212;&#8217;t moet zeker een
+vriend of een schuldeischer van den lijder zijn&#8212;met nog twee andere vrienden of schuldeischers&#8212;binnen laat, welke nu achtereenvolgend
+de trap beklimmen, en na een: tikken, en &#8220;Binnen!&#8221; te zamen Willems kamer intreden, terwijl de deur opnieuw terstond in het
+slot wordt gedraaid.
+
+</p>
+<p>Tien minuten later verlaat het driemanschap&#8212;wij meenen met tevreden aangezichten&#8212;de woning, en Willem ligt akelig roerloos
+in het ledikant, en heeft een ontzettende gelijkenis met den man, die weder in de plooien der bedgordijnen staat, en nu eene
+groote schrede voorwaarts doet.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Halftwaalf had de torenklok geslagen toen Geertje, uit de kerk terugkomende, de ziekenkamer weder binnentrad.
+
+</p>
+<p>Frans bekwam van zijn moeder verlof om den vroeger door Willem geuiten wensch aan baas Schorel te gaan bekendmaken, dat deze
+tegen den avond&#8212;daar het toch Zondag was&#8212;eens bij hem zou komen, ten einde&#8212;hij moest niets m&eacute;&eacute;r zeggen&#8212;een belangrijk nieuws
+te vernemen. Alleen het denkbeeld, de woning weder te zullen betreden, waarbinnen de dierbare Thilde zich bevond, had Frans
+reeds &#8217;t bloed naar &#8217;t voorhoofd gedreven, en hoe hij er dus uitzag toen hij werkelijk den hem zoogoed bekenden winkel binnentrad,
+zal geen vermelding behoeven.
+
+</p>
+<p>Intusschen laten wij Frans&#8212;die aan zijne moeder beloofde spoedig te zullen wederkeeren, dewijl hij haar bij &#8217;t verhalen van
+de preek moest behulpzaam zijn&#8212;zijn bezoek in de G....steeg afleggen, en vinden vrouw Geertje in de grootste onrust bij Willems
+legerstede terug, met ongeduld op de komst van den dokter wachtende, om wien zij bij haar tehuiskomst terstond gezonden had.
+
+</p>
+<p>&#8220;Och Willem, Willem! waarom heb ik je verlaten!&#8221; riep de goede vrouw telkens, terwijl zij alles beproefde om haar zoogkind
+tot bewustzijn terug te roepen, en daarin al spoedig werd bijgestaan door de eigenaars van het huis, die op haar geroep met
+Jane waren toegesneld.
+<span class="pagenum">[<a id="pb164" href="#pb164">164</a>]</span></p>
+<p>&#8217;t Was de geneesheer eindelijk, die, na den pati&euml;nt nauwkeurig te hebben onderzocht, de hulpvaardige lieden verzocht in stilte
+te vertrekken, en der bezorgde vrouw Geertje verzekerde dat Van Male slechts in een flauwte lag, zoodat men voor &#8217;t oogenblik
+niets te vreezen had.
+
+</p>
+<p>Voor &#8217;t oogenblik, neen, want inderdaad ontwaakte Willem tegen den middag uit die lange, zeer lange bezwijming.
+
+</p>
+<p>Hemel, wat is die blik droevig en mat! Diep schokt hij de vrouw die haar kind&#8212;ja, h&aacute;&aacute;r kind was hij weder&#8212;geen oogenblik uit
+het oog had verloren.
+
+</p>
+<p>&#8220;Willem! zie je mij niet meer?&#8221; spreekt zij zacht.
+
+</p>
+<p>Er verloopen eenige seconden eer de jongeling een &#8220;Ja,&#8221; doet hooren.
+
+</p>
+<p>Weder ligt hij roerloos; opnieuw heeft een flauwte hem vermeesterd, en het daglicht heeft reeds uitgeschenen eer de zoogmoeder
+hem in de oogen ziet, in de oogen, die haar treffend de oogen van haar echtvriend herinneren, toen zij die sloot nadat hij
+gestorven was.
+
+</p>
+<p>&#8220;Willem! zeg, wil je iets? Kan Geertje iets voor je doen? Zie, ik sta hier bij je.... Je ziet me immers wel? En hier is Frans.&#8212;Willem!
+Ben je koud dat je zoo huivert?&#8221; Zoo spreekt en vraagt de bewogen vrouw; maar ze wendt daarna het hoofd, want ze wil niet
+dat hare tranen hem zullen bedroeven. En Frans, hij wordt ook zoo heel akelig; hij kan het niet goed aanzien, en fluistert:
+&#8220;Moeder zal ik naar den dokter gaan?&#8221; En Geertje knikt; en Frans verwijdert zich snel om weder den arts te halen.&#8212;Ach! alsof
+een geneesheer den mensch in &#8217;t leven behouden kon!
+
+</p>
+<p>&#8220;Geertje!&#8221; steunt eensklaps de jongeling, die z&oacute;&oacute; nabij de poorte van het eeuwige Godshuis staat: &#8220;Gelooven&#8212;is&#8212;het&#8212;niet...?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja, gelooven Willem! O! vast gelooven Willem!&#8221; zegt vrouw Geertje haastig, en brengt haar oor nader bij den spreker, vreezende
+dat &eacute;&eacute;n klank haar ontsnappen zal.
+
+</p>
+<p>&#8220;Geertje! dank!&#8212;Frans! dank!&#8221; klinkt het weder, en ofschoon Frans er niet is, zoo spreekt Geertje niet, want ze heeft moeite
+een luid snikken te weerhouden, maar ze vat de hand, die zich op het dekkleed roert, drukt die, voor haar zelve en voor haar
+zoon, en hoort een nog flauwer: &#8220;Bidden!&#8212;Vader!&#8212;vergeef&#8212;gelijk&#8212;wij,&#8221;&#8212;en terwijl de linkerhand een wending naar de andere zijde
+van het bed maakt, klinkt het nogmaals: &#8220;Dank!&#8221; waarna de laatste levenskracht wordt aangewend om der vrouw een papier toe
+te reiken dat zij werktuiglijk aanneemt.
+
+</p>
+<p>En toen&#8212;toen deed de rammelende man, die zoolang in de plooien der gordijnen stond, nog een schrede voorwaarts, drukte de
+hand zachtjes op de borst van zijn vriend, en de laatste ademtocht vlood &#8220;naar het Huis des Eeuwigen Vaders, naar het eeuwige
+Huis waarin <span class="letterspaced">vele</span> woningen zijn.&#8221;
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+<span class="pagenum">[<a id="pb165" href="#pb165">165</a>]</span></p>
+<p>De taak, die de zoogmoeder op zich nam, was volbracht. Willem, de goede maar verwaarloosde jongen was gestorven.&#8212;De dokter
+verklaarde dat de kunst was te kort geschoten.&#8212;Geertje schreide bitter. Frans staarde strak op het lijk van den zoogbroeder.
+De heer des huizes kwam boven, ook zijne vrouw, benevens Jane die den boezelaar voor de oogen had, en de oppasser van den
+luitenant Van Meerle bracht zijn meester de tijding:
+
+</p>
+<p>&#8220;Complement en dat de jonge heer overleden is?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Kerel! wat zeg je?&#8221; riep Van Meerle, toen zijn dienaar de boodschap had overgebracht: &#8220;Is de jongeheer Van Male werkelijk
+dood?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Om u te dienen luitenant!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Dienen, dienen!&#8221; herhaalde Van Meerle in gedachten, terwijl er op zijn gelaat een vreemdsoortige uitdrukking te lezen stond.
+
+</p>
+<p>&#8220;Dat is te zeggen,&#8221; antwoordde de oppasser eenigszins onthutst: &#8220;dat ik den luitenant condoleer. Nog iets van uwe orders...?&#8221;
+liet hij er op volgen, en bracht te gelijk de voorste vingers der rechterhand aan den slaap van zijn hoofd.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ben je nog niet te weten gekomen Albert, wie mijn neef verzorgde?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Eene vrouw, om u te dienen luitenant!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Dienen! Maar welke vrouw, voor den d.....? Hoe heet zij?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;A ja, ik informeerrrde,&#8221; klonk het antwoord, terwijl de spreker een gezicht zette alsof hij den naam uit het vloerkleed wilde
+halen: &#8220;Een v&oacute;&oacute;rnaam, luitenant! een v&oacute;&oacute;rnaam, weet u, met <span class="letterspaced">sen</span> er achter. A juist, Janssen! om u te dienen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Alleen?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Dat is te zeggen, ik geloof ja luitenant! behalve een meid van den boekverkooper, &#8217;en preutsch ding, om u te dienen!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Zwijg! Over een halfuur terug, geen minuut later.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nog iets van uwe orderrrs?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Vertrek! Neen, wacht.... Geef die cassette. Z&oacute;&oacute;, hier!&#8212;&#8220;Nadat de oppasser eindelijk vertrokken is, verspreidt er zich een
+helsche lach over Van Meerles gelaat, en ijlings zet hij zich aan &#8217;t schrijven.
+
+</p>
+<p>Het halve uur ternauwernood verloopen zijnde, keert de oppasser terug, en krijgt in last om den brief voor Gelderland terstond
+te bezorgen, en de andere commissies&#8212;de advertentie voor &#8217;t &#8220;Handelsblad,&#8221; en de vigilante bij den sleeper vooral niet te
+vergeten.
+
+</p>
+<p>Nog dien zelfden avond kwam Joost Van Meerle, ondanks het streng verbod van zijn medicus en de pijn, die hij door de ongewone
+beweging te verduren had, in persoon naar het sterfhuis, om&#8212;een oog in &#8217;t zeil te houden, en er te blijven totdat zijn vader
+zou zijn gekomen of procuratie zou hebben overgemaakt.
+
+</p>
+<p>Bij de droefheid, welke Geertje vervulde, was het alsof een adder haar in den boezem stak, toen in het late avonduur, de deur
+van het doodsvertrek werd geopend, en een man&#8212;in wien zij terstond haar beleediger van nu tien jaar geleden, Willems verderfelijken
+voogd Van Meerle herkende&#8212;op den arm van een soldaat geleund, binnenstrompelde.
+<span class="pagenum">[<a id="pb166" href="#pb166">166</a>]</span></p>
+<p>De lezer zal het ons zeker ten goede houden, dat wij hem in dit stille doodsvertrek niet de woorden van den man doen hooren,
+die de helaas onstrafbare moordenaar van het hem toevertrouwde kind was geworden. Neen, wij laten Joost Van Meerle niet spreken
+in de tegenwoordigheid van Willems stoffelijk overschot. Gij zijt gelukkig, koud lijk! dat ge uw voormaligen opvoeder evenmin
+zult hooren. Maar, arme Geertje! goede, brave, trouwe, godvruchtige Geertje! met &uacute; gevoelen wij het diepste medelijden, daar
+u alras de bitterste en beleedigendste <span class="corr" id="xd0e5237" title="Bron: zullen woorden">woorden zullen</span> worden toegevoegd.
+
+</p>
+<p>En, zij bleef bedaard; zij sprak van een dierbaren en heiligen plicht dien zij vervulde. God was zij dankbaar, die haar z&oacute;&oacute;
+geleid had, dat zij het woord, eenmaal aan een vader gegeven, had kunnen gestand doen. Neen waarlijk, zij beoogde geen winst.
+Waarlijk, geen stuiver had zij begeerd of genoten boven het loon, &#8217;t welk haar in staat stelde om de noodigste behoeften en
+de huur van haar eigen kamertje te betalen.&#8212;Inderdaad, alles was hier gebleven zooals zij het op die kamers gevonden had.
+
+</p>
+<p>Maar dat papier....? d&aacute;t papier&#8212;&#8217;t welk immers werktuiglijk door haar in den zak gestoken, nu uit hare kleeding te voorschijn
+kwam....? Zij weet niet&#8212;het is&#8212;zij ziet.... Hemel! kan zij haar oogen gelooven!? Die woorden: &#8220;Eenige en algeheele erfgename....&#8221;
+Zij herhaalt ze luide;&#8212;het duizelt haar; en&#8212;zij hoort het gebrul dat de kamer vervult: zij staat roerloos; verneemt woorden
+en vervloekingen, die haar &#8217;t hart doen krimpen; en terwijl zij op een kalmen en waardigen toon zegt: &#8220;Zie dan hoe snood en
+boosaardig mijn opzet was,&#8221; scheurt ze het blad in verscbeidene stukken, juist op het oogenblik dat Joost Van Meerle, die,
+zijn eigen ellendigen toestand geheel vergetende, uit zijn zetel was opgesprongen, met een pijnlijken kreet op den grond en
+voor hare voeten nedervalt.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Brave Geertje! gij hebt liefgehad; wat gij gemeend hebt dat verloren was, hebt gij behouden; aan uw arm verdoold zoogkind
+hebt gij den vrede op het sterfbed en de hoop op een betere toekomst geschonken; toen ge u reeds op aarde een schitterend
+loon zaagt bereid, toen hebt ge geweigerd, en, weinig ervaren in die zaken, hebt ge het bewijs dier belooning vernietigd,
+omdat gij uw loon in den hemel bewaard wist.&#8212;Maar toch, trouwe zoogmoeder! het laatste werk van uw Willem was een w&eacute;l doordacht
+werk, ofschoon het hem nader tot zijn einde voerde. Geertje! wettig zijt gij Van Males erfgename; want het wettige testament
+berust in handen van den langen notaris.
+
+</p>
+<p>En ja&#8212;wat ook verdonkerd of verbrast werd: Van Males nalatenschap, uit de handen zijner bloedverwanten gered, mocht, althans
+<span class="pagenum">[<a id="pb167" href="#pb167">167</a>]</span>voor haar, de arme, een schitterende erfenis genoemd worden. De Wet stelde die in hare handen, en de wet der Natuur&#8212;de liefde
+voor haren Frans&#8212;deed Geertje eindelijk besluiten die dankbaar te aanvaarden. &#8217;t Smartte haar niet dat ze geen enkel bewijs
+van dank ontving voor de aanzienlijke som, welke zij aan de Van Meerles afstond,&#8212;neen, maar biddende beval zij Gode den armen
+zondaar aan, die door zijn laatsten val nog ellendiger werd, en&#8212;met pensioen, een gebrekkig lichaam moest omdragen.
+
+</p>
+<p>En Schorel. Op dien Zondagmorgen had hij met bitse woorden den goeden Frans de deur gewezen; maar, zeven of acht Zondagen
+later, zat hij met een bijzonder vriendelijk gelaat in een net huisje op de P....gracht, &#8217;t welk door de weduwe Willems bewoond
+werd; en hij verklaarde, dat Frans steeds een beste jongen geweest was, en dat een mensch zich in drift wel vergissen kan;
+en dat vrouw Geertje goed had gedaan, voor haar zoon die kruidenierszaak in de W....straat te koopen; en, dat hij blijde was,
+dat Thilde niet de vrouw van een ouden en vrekkigen spekslager geworden was, maar, het vrouwtje van den goeden braven Frans
+zou wezen.
+
+</p>
+<p>Dankbaar sloot Frans zijn Thilde aan &#8217;t hart; dankbaar legde hij in &#8217;t Godshuis zijn hand in de hare; dankbaar voerde hij
+haar naar <span class="letterspaced">z&#307;ne</span> woning, en dankbaar legde hij, twee jaren later, het kind van Thilde en hem, grootmoeder Geertje op den schoot, en&#8212;het dierbare
+kleinkind beschouwende, kwamen de beide gezichtjes van Willem en Frans,&#8212;toen ze nog even klein en rond waren&#8212;vrouw Geertje
+voor den geest, en zij zag ze weder in haar verbeelding lachen.... lachen&#8212;zooals zij vurig bad, dat ze lachen zouden indien
+zij elkander in reiner oorden eenmaal mochten wederzien.
+
+
+
+<span class="pagenum">[<a id="pb168" href="#pb168">168</a>]</span></p>
+<div class="footnotes">
+<hr class="fnsep">
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e4008src" id="xd0e4008">1</a></span> De lezer gelieve het getal naar goedvinden in te vullen.
+</p>
+</div>
+</div>
+<div id="franschekomiek" class="div1"><span class="pagenum">
+[<a href="#toc">Inhoud</a>]
+</span><h2 class="normal">De Fransche komiek en de douairi&egrave;re.</h2>
+<p>Mevrouw de douairi&egrave;re Van Tal had familiaar een paar bekenden ten eten, om vervolgens met haar naar de komedie te gaan. Het
+diner was ditmaal inderdaad familiaar geweest, want, toen het gezelschap van tafel was opgestaan, en de jonker Van Bierenstag,
+met den tweeden luitenant der artillerie Van Guntheim, in de voorzaal bij den grooten haard stond, en Van Bierenstag reeds
+de opmerking had gemaakt, dat er maar &eacute;&eacute;n knecht achter tafel had gediend, trad de bedoelde persoon met een fraaie porte-cigares
+op de jongelieden toe, en bood hun beurtelings de manilla&#8217;s en de brandende bougie aan.
+
+</p>
+<p>&#8220;Nu dat is iets bijzonders,&#8221; fluisterde Van Bierenstag, toen de sigaren waren aangestoken: &#8220;&#8217;t Schijnt, dat mama Van Tal het
+er op gezet heeft, om de heeren op hun gemak te zetten.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Op hun gemak!&#8221; zei Van Guntheim nog zachter: &#8220;Ik verzeker je, dat ik aan tafel meer dan mijn portie heb gehad. Naast Justine!
+Ik heb er nog pijn in &#8217;t hoofd van.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced">Pour les amateurs!</span>&#8221; hernam de ander: &#8220;Neen, dan zou mij de blonde toch beter bevallen; mooi is zij in &#8217;t geheel niet, maar nog al gevat, tamelijk
+geestig, en gevoelig....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Als die tang,&#8221; viel de luitenant zijn vriend met zachte stem in de rede.
+
+</p>
+<p>&#8220;Je laat me niet uitspreken,&#8221; hernam de jonker: &#8220;gevoelig op het punt van geboorte, meen ik.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;En op het punt van geld,&#8221; fluisterde de officier weder.
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar toch geloof ik niet,&#8221; hernam de jonker lachende: &#8220;dat het mama Van Tal zoo gemakkelijk zal vallen om de dames....&#8221; maar
+eensklaps zweeg de jonker&#8212;mevrouw Van Tal was hen genaderd.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ei zoo,&#8221; sprak de dame: &#8220;<span class="letterspaced">le discours agr&eacute;able</span>?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;O <span class="letterspaced">pardon</span> mevrouw, we spraken over Prevost; hij is....?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced" lang="fr">N&#8217;en parlez pas!</span>&#8221; zeide mevrouw Van Tal, met de heeren <span class="pagenum">[<a id="pb169" href="#pb169">169</a>]</span>medelachende: &#8220;Waarlijk ik heb veel gezien, maar hij overtreft alles in zijn genre.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wie? Prevost!&#8221; riep Justine, die met de derde gast, hare nicht Jeannette, had staan praten, terwijl zij zich bij de sprekers
+aan den haard voegde: &#8220;Waarlijk, ik heb nooit iemand gezien, die zoo volmaakt voor hansworst geschikt is. Wat zei Van Bierenstag
+ook?&#8212;Een ui&#8212;ja, &#8217;t is een ui; als hij opkomt, heeft men al genoeg. Zaterdag, h&eacute; mama, ik wilde, dat j&#8217;m gezien hadt Van Bierenstag;
+perfect! perfect! <span class="letterspaced" lang="fr">Comique tout &agrave; fait</span>; en dan zijn Titi<a class="noteref" id="xd0e5304src" href="#xd0e5304">1</a>, lieve hemel, da&#8217;s om te gillen! Neen, daar zijn onze komieken kinderen bij; als kwik zoo vlug, h&eacute;, mama? Je zult &#8217;m zien
+Van Bierenstag; ik zeg je er niets van, maar, &#8217;t is het gekste, het dolste wezen wat maar te bedenken is. Ja,&#8221; vervolgde zij,
+zich weer tot Jeanne wendende: &#8220;je zult er van opkijken, <span class="letterspaced">cousine</span>; je hebt nooit iets gezien kind, maar als je thuis komt en alles vertelt, dan gaat oom, in spijt van zijn vaste principes,
+morgen &oacute;&oacute;k naar de komedie. O! &#8217;t is....&#8221;
+
+</p>
+<p>Juffrouw Justine had het woord, en bleef nog een geruimen tijd het woord houden; doch, daar zij tot het eenvoudige nichtje,
+dat zonder medeweten van haar papa, met tante Van Tal naar de komedie zou gaan, meer bepaald het woord voerde, zoo zag de
+douairi&egrave;re zich nu de baan schoon om &oacute;&oacute;k weer iets in het midden te brengen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Jammer, jammer,&#8221; sprak zij zuchtende: &#8220;dat zulk volkje zoo <span class="letterspaced" lang="fr">commun</span> is. Hoe is het mogelijk dat het zich somwijlen nog zoo in de hoogte kan voordoen; daar heb je zijn dochter, <span class="letterspaced" lang="fr">mademoiselle</span> L&eacute;onore Prevost, die de <span class="letterspaced" lang="fr">premi&egrave;res</span> speelt; op het tooneel, al <span class="letterspaced" lang="fr">fashion</span> wat er aan is. <span class="letterspaced" lang="fr">&Eacute;l&eacute;gance</span>, <span class="letterspaced" lang="fr">bon ton</span>, <span class="letterspaced" lang="fr">gracieuse</span> manieren, <span class="letterspaced" lang="fr">comme il faut</span> in alles. Heb je haar gezien Van Guntheim....?&#8221;
+
+</p>
+<p>De luitenant kleurde vluchtig:
+
+</p>
+<p>&#8220;Gezien en niet gezien mevrouw,&#8221; zei hij na eenig zwijgen: &#8220;U weet, ik logeer sedert mijn komst in dit garnizoen, in het hotel
+<span class="letterspaced" lang="fr">l&#8217;Empereur</span>. Vrijdag kwam Prevost hier aan om zijn drie geannonceerde representaties te geven; hij nam zijn intrek in <span class="letterspaced" lang="fr">l&#8217;Empereur</span>, en z&oacute;&oacute; zag ik <span class="letterspaced">hem</span> en zijn dochter. Om dienstzaken kon ik Zaterdag niet bij de eerste voorstelling tegenwoordig zijn, en vond het dus recht
+aangenaam vandaag van uw vriendelijke uitnoodiging te kunnen gebruik maken.&#8221;
+
+</p>
+<p>Aan mevrouw Van Tal was het blosje van den luitenant niet ontgaan, en, daar zij den tact bezat om haar gevoelens, waar zij
+zulks noodig oordeelde, te verbergen, riep zij levendig:
+
+</p>
+<p>&#8220;Lieve hemel! die menschen in uw hotel! daar moest dunkt mij beter voor gezorgd worden; &#8217;t is onteerend voor uw stand. <span class="letterspaced">Ah bah!</span> met zulk tooneelvolk onder &eacute;&eacute;n dak! Is daar geen politiewet op, Van Bierenstag?&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb170" href="#pb170">170</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Mij onbekend mevrouw,&#8221; zei de jonker glimlachend.
+
+</p>
+<p>&#8220;Nu, verbeeld u, mama,&#8221; viel de blonde Charlotte in, die, voor het theeblad gezeten, het gesprek gevolgd had: &#8220;verbeeld u,
+zoo wij eens vreemd in de stad waren gearriveerd en onzen intrek in <span class="letterspaced" lang="fr">l&#8217;Empereur</span> hadden genomen, en ik aan de <span class="letterspaced" lang="fr">table d&#8217;h&ocirc;te</span> naast zoo&#8217;n schepsel was geplaatst geworden; lieve hemel! ik zou &#8217;t bestorven hebben.&#8221;
+
+</p>
+<p>Van Guntheim zei niets, maar staarde in het helder vlammende turfvuur.
+
+</p>
+<p>&#8220;Als mij zoo iets overkwam,&#8221; hernam Charlotte: &#8220;ik was in staat om <span class="letterspaced" lang="fr">sans compliments</span> den aftocht te blazen, en zij zagen mij in zulk een herberg, ja ik noem het een herberg, nooit terug.&#8212;En blijft u er lang
+Van Guntheim?&#8221; liet zij er op volgen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Och ja, waarom niet,&#8221; zei de luitenant: &#8220;ik was er sinds drie maanden zeer wel; &#8217;t is er uiterst fatsoenlijk; zelfs de Deensche
+gezant is er voor eenige dagen afgestapt. De tafel is er superber, en de bediening vlug; dus....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Dus&#8212;omdat die gezant gemeen volk kan dulden, duldt u ze &oacute;&oacute;k?&#8221; viel de gevatte blondine hem in de rede.
+
+</p>
+<p>&#8220;Gemeen volk!&#8221; hernam Van Guntheim op een toon, die iets minder hoffelijk was: &#8220;Van die gemeenheid is mij nog niets ter oore
+gekomen. Integendeel zegt men dat <span class="letterspaced" lang="fr">monsieur</span> en <span class="letterspaced" lang="fr">mademoiselle</span> Prevost, niet alleen om hunne uitstekende tooneelgaven maar ook als brave lieden den meesten lof verdienen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Fi! fi!&#8221; schreeuwde Justine, weder invallende, eenigszins onaangenaam hard. &#8220;Laat je zoo iets niet wijs maken luitenant;
+&#8217;t is immers alles uit je laagste <span class="letterspaced">plebs</span>. Kom, wie heeft er ooit van een fatsoenlijk acteur of van een solide actrice hooren spreken. &#8217;t Zijn me peuzeltjes die dames!
+Welke fatsoenlijke vrouw zou zich willen verlagen, om op de planken te komen. Bah! ik zou nog liever....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced">Ah</span>, dat is wat anders!&#8221; hernam Van Guntheim, die nu eenmaal als verdediger der Prevosten was opgetreden: &#8220;Wat &uacute; niet zou voegen,
+&#8217;t kan daarom voor een meisje van burgerlijke afkomst zeer wel te doen zijn. &#8217;t Zou zeker juffrouw Justine noch hare zuster
+Charlotte behagen modiste te zijn, en toch zullen er zeker een aantal degelijke meisjes onder dat volkje gevonden worden.
+Daar hebt u bij voorbeeld juffrouw Wanner, die, zooals ik toevallig vernam, ook voor &uacute; werkt, zij onderhoudt immers haar bejaarde
+ouders geheel en al.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wel wel luitenant,&#8221; lachte Justine: &#8220;u bent wel vlug met je manoeuvres. Je springt al heel behendig van het eene terrein
+op het andere over.&#8212;Modistes zijn geen actrices. Ik wil gaarne vergoelijken, maar spreek mij van geen komedievolk; &#8217;t is in
+mijn oog een afzonderlijk menschenras, &#8217;t zijn Paria&#8217;s; ik draai mij altijd om als ik er een zie, ik....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Met uw verlof,&#8221; brak Van Bierenstag den woordenvloed af: &#8220;dan zult u dezen avond niet veel aan de voorstelling hebben.&#8221;
+
+</p>
+<p>Charlotte, Jeanne en Van Guntheim lachten om deze opmerking, maar Justine vond zoo iets van den jonker al heel onaangenaam,
+<span class="pagenum">[<a id="pb171" href="#pb171">171</a>]</span>en de douairi&egrave;re, die een vredebreuk tusschen hare dochter en den jonker niet wenschelijk achtte, zei zacht tot Justine die
+iets pikants op de lippen had: &#8220;<span class="letterspaced" lang="fr">Pourquoi se f&acirc;cher!</span>&#8221; en dan luider: &#8220;Lieve hemel, wat gaan ons die tooneelmenschen aan! Ze zijn er om ons te amuseeren. Ieder heeft daaromtrent
+zijn eigen oordeel. Daar heb je mijn broeder, <span class="letterspaced" lang="fr">n&#8217;est ce pas</span> Jeanne, papa wil er niet van hooren of zien?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja tante,&#8221; zei het jonge dametje.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t Is ongelooflijk,&#8221; hernam de dame: &#8220;Fran&ccedil;ois is er z&oacute;&oacute; geweldig tegen, dat hij een tooneelist, een voor eeuwig verloren
+wezen noemt. Maar papa is ook nogal orthodox nietwaar Jeanne?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja tante,&#8221; zei het dametje weder, ofschoon ze niet recht wist wat orthodox was.
+
+</p>
+<p>&#8220;O!&#8221; hernam mevrouw Van Tal: &#8220;h&eacute;m moet je er over hooren. Mijn broeder is maar tijdelijk in de stad, en altijd een buitenmensch
+geweest; hij noemt een komedie een tempel des duivels. Niet Jeantje?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja Tante,&#8221; antwoordde Jeantje.
+
+</p>
+<p>&#8220;En den acteur&#8212;ik weet niet hoe hij het laatst nog maakte,&#8212;en de menschen die er heengingen: afgodendienaars, geloof ik. Neen,
+z&oacute;&oacute; nauw neem ik het niet: <span class="letterspaced" lang="fr">La terre a ses folies</span>, en men moet de wereld nemen zooals zij is; maar zeker is het, dat acteurs of actrices, in mijne oogen, altijd <span class="letterspaced" lang="fr">rejetons du commun</span> zijn; verre beneden ons.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nu, daar heeft oom wel gelijk in,&#8221; sprak Justine weder. &#8220;De katholieken oordeelen ook zoo; herinner u maar mama, dat graf
+van madame Malibran de Beriot te Laeken. Haar lijk mocht immers niet eens in gewijde aarde begraven worden. Neen, op dat punt
+ben ik &oacute;&oacute;k orthodox, en ieder zal zoo iets moeten toestemmen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Met uw verlof,&#8221; hernam Van Bierenstag die, tot groote ergernis van mama Van Tal, haar dochter telkens in de wielen reed:
+&#8220;met uw verlof, de Lamartine denkt er anders over. Op het pedestal van het fraaie beeld boven haar graf, liet hij deze woorden
+griffelen.
+
+
+</p>
+<div class="&#xA; poem&#xA; " lang="fr">
+<p class="line" style="text-indent: 2em; "><span>&#8220;Beaut&eacute;, g&eacute;nie, amour, furent son nom de femme,</span></p>
+<p class="line" style=""><span>Ecrits dans son regard, dans son c&#339;ur, dans sa voix;
+</span></p>
+<p class="line" style="text-indent: 2em; "><span>Sous trois formes au ciel appartenait cette &acirc;me;</span></p>
+<p class="line" style=""><span>Pleurez terre; et vous cieux, accueillez la trois fois.&#8221;</span></p>
+</div>
+<p>&#8220;O Lamartine!&#8221; zeide Justine weder, die nooit toegaf, zelfs niet, nu Van Bierenstag haar krachtig meende te hebben vastgezet:
+&#8220;Ja, die kan zooveel dichten als hem goeddunkt; maar <span class="letterspaced">ik</span> heb zoowel mijn opinie als hij, en, al zegt <span class="letterspaced">h&#307;</span> een actrice driemaal den hemel toe, ik zou wel eens willen weten waar dan de Godsdienst voor noodig is. Dat volkje denkt
+immers aan niets dan aan zotheden; het wringt zich immers in duizenden plooien, altijd weer andere karakters. Zij vertoonen
+zich zelfs als monsters.&#8212;Bah! praat er mij niet van. Neen, weet je hoe ik ze beschouw die komedianten? <span class="pagenum">[<a id="pb172" href="#pb172">172</a>]</span>Als marionetten-poppen; zij amuseeren ons totdat ze versleten zijn, en dan&#8212;weg er mee.&#8221;
+
+</p>
+<p>Zooals men reeds zal bespeurd hebben, was mevrouw Van Tal een zeer vermogende dame, die helaas&#8212;na den dood van haar gemaal&#8212;met
+twee, niet slechts leelijke, maar ook verwende onaangename dochters was overgebleven. De vurigste wensch van de douairi&egrave;re
+was tot heden niet vervuld geworden, namelijk om een huwelijk van hare dochters met vermogende jongelieden van hooge geboorte
+tot stand te brengen. Geen middel&#8212;&#8217;t welk althans niet in strijd met hare waardigheid was&#8212;had zij onbeproefd gelaten om tot
+dat doel te geraken; en, tal van heeren hadden vroeger en later hare feesten reeds bijgewoond, doch, door de onaangename karakters
+der dochters afgeschrikt, ook voor &#8217;t grootste deel weer opgehouden haar salons te bezoeken.
+
+</p>
+<p>De beide heeren, waarop mevrouw Van Tal nu hare plannen bouwde, hebben wij er zooeven aangetroffen. De jonker Van Bierenstag
+was wel is waar van adellijke geboorte, doch behalve zijn traktement als commies bij de registratie, bezat hij weinig of niets;
+Van Guntheim daarentegen, was het kind van een vermogend koopman, die bij zijn dood den eenigen zoon een zeer aanzienlijk
+vermogen had achtergelaten. Ofschoon dus niet van adel, oordeelde mevrouw ook den laatste, als &eacute;paulettendrager en man van
+fortuin, niet geheel verwerpelijk; en, dewijl de dames met iederen dag een dagje ouder werden&#8212;Justine telde twee en dertig
+en Charlotte negen en twintig jaren&#8212;had de moeder vast besloten: Justine aan den armen <span class="letterspaced">Baron</span>, en Charlotte aan den <span class="letterspaced">r&#307;ken</span> officier uit te huwelijken. Wat de jonge dames betrof&#8212;ja, &#8217;t valt moeielijk te zeggen wat <span class="letterspaced">z&#307;</span> wilden. Justine was, als hare scherpe en onaangename trekken, scherp en onaangenaam van karakter. Liefde kende zij niet,
+maar wel bezielde haar een zeker verlangen om een man te bezitten, dien zij naar hare luimen zou kunnen regeeren. De vele
+jongelieden, die haars moeders huis reeds hadden bezocht, zag zij intusschen even onverschillig terugblijven als zij ze had
+zien komen. In &eacute;&eacute;n woord, Justine was een ongevoelig, leelijk meisje, dat altijd rammelde en iedereen verveelde.&#8212;Van Charlotte
+smart het ons, om der waarheid wille, niet veel beters te kunnen zeggen. Dewijl zij drie jaren jonger dan hare zuster was,
+en waarlijk fraai blond haar had, terwijl Justines hoofd vrij dunnetjes was bezet met dat onbestemde haar, hetwelk sommigen
+zwart, anderen bruin, en weder anderen blond noemen, zoo had zij in haar uiterlijk iets op haar oudere zuster voor, maar voor
+&#8217;t overige, al tamelijk dezelfde scherpe trekken, dezelfde.... Maar neen, een leelijk portret geeft geen genoegen; wij besparen
+u daarom de verdere beschrijving der jonge dames, en, na vermeld te hebben&#8212;hetgeen trouwens reeds gebleken is&#8212;dat noch Van
+Bierenstag noch Van Guntheim, in weerwil van geld of aanzien, zich door haar voelden aangetrokken, maar slechts om der beleefdheid
+wille dezen avond de uitnoodiging hadden aangenomen, keeren wij tot het gesprek terug, dat, onder het genot van een kopje
+thee werd voortgezet.
+<span class="pagenum">[<a id="pb173" href="#pb173">173</a>]</span></p>
+<p>Van Guntheim was door Justines koude gevoellooze woorden pijnlijk getroffen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Uw oordeel is bitter hard,&#8221; zei de officier: &#8220;Ik hoop juffrouw Justine, dat u in scherts dat vonnis hebt geveld, want anders....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wel natuurlijk!&#8221; viel mevrouw Van Tal terstond in: &#8220;Justines vlugge geest,&#8221; vervolgde zij eenigszins zachter tot de beide
+heeren: &#8220;legt haar wel eens woorden in den mond, die niet uit het hart komen. De opmerking was anders niet zonder geest,&#8221;
+besloot de douairi&egrave;re, terwijl zij Van Bierenstag met beteekenis aanzag.
+
+</p>
+<p>Hoewel de jonker geenszins met die geestigheid was ingenomen, en de opmerking hem zeer had tegengestaan, vorderde toch de
+wellevendheid, dat hij de woorden der gastvrouw met een kleine beleefde buiging beantwoordde.
+
+</p>
+<p>&#8220;Enfin,&#8221; hernam mevrouw Van Tal na eenig stilzwijgen: &#8220;&#8217;t is altijd aangenaam als men wrijving van denkbeelden heeft.&#8212;<span class="letterspaced" lang="fr">Toujours</span>: &#8220;<span class="letterspaced" lang="fr">oui monsieur le pr&eacute;sident</span>,&#8221; dat is ouderwets geworden. Bovendien, wij dames oordeelen wat scherper, en kunnen niet zien dat onze sekse zich prijs geeft
+zooals een actrice doet; de <span class="letterspaced" lang="fr">critique</span> toch van het plebs uit den engelenbak treft haar zoowel als die der <span class="letterspaced" lang="fr">premi&egrave;res</span>; en zoo d&aacute;t <span class="letterspaced">alles</span> ware, maar het gedrag der gevierde tooneelheldinnen! Op de planken worden zij hemelhoog verheven, maar buiten het tooneel,
+struikelen, ja vallen zij zonder einde.&#8221;
+
+</p>
+<p>Dat was een teer punt&#8212;maar juist op dat terrein was Justine in haar kracht. Veel, zeer veel wist zij bij mama&#8217;s woorden te
+voegen. Hoe <span class="letterspaced" lang="fr">mademoiselle</span> H., de <span class="letterspaced">ma&icirc;tresse</span> van Lord D. was geweest, en o zooveel meer; zoodat de jonker en de luitenant elkander verbaasd aanzagen, niet vattende waar
+de fijnere sekse zooveel onfijns was te weten gekomen, of in elk geval in hunne tegenwoordigheid dorst uit te kramen.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t Is akelig met haar afgeloopen!&#8221; besloot Justine, haar nichtje Jeanne veelbeteekenend aanziende.
+
+</p>
+<p>&#8220;Och!&#8221; zei het nichtje meelijdend, dewijl zij uit Justines blik begreep dat het iets heel naars moest geweest zijn.
+
+</p>
+<p>Het gesprek, dat verder niet belangrijks opleverde, werd eindelijk door de komst van den huisknecht afgebroken, die mevrouw
+verwittigde dat de koets v&oacute;&oacute;r was, en de vigilante ook.
+
+</p>
+<p>&#8220;Al zoo laat!&#8221; riep de douairi&egrave;re: &#8220;Hemel! waar blijft de tijd <span class="letterspaced" lang="fr">dans l&#8217;aimable compagnie</span>! <span class="letterspaced" lang="fr">Allons mes enfants, d&eacute;p&egrave;ches-toi!</span>&#8212;&#8217;t Zal er stampend vol zijn.&#8212;Vlug wat, vlug! want ik kom niet graag als het zoo vol is.&#8212;<span class="letterspaced" lang="fr">Un instant messieurs, je vous prie?</span>&#8221; vervolgde zij tot de heeren, en mevrouw verliet het salon, door het drietal dames gevolgd.
+
+</p>
+<p>Weinige minuten na het vertrek der vrouwen, gedurende welken tijd de vrienden waren alleen gebleven, trof eensklaps een gillend
+geluid hunne ooren.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat mag dat zijn!&#8221; riep de luitenant; doch dewijl het gillen niet ophield, spoedde hij zich, door Van Bierenstag gevolgd,
+naar de vestibule, waar zij Justine aan den voet der breede trap zagen <span class="pagenum">[<a id="pb174" href="#pb174">174</a>]</span>liggen, gillende en kermende van pijn, terwijl haar bloed de wit marmeren steenen kleurde. Tegelijk met onze vrienden waren
+er reeds eenige bedienden toegeschoten, en ook de douairi&egrave;re vertoonde zich boven aan de trap.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat is dat? Wat is er gebeurd?&#8221; riep de dame, die haar grijze lokken met eenige fraaie bloemen had opgesierd, terwijl zij
+haar wit satijnen <span class="letterspaced">sortie</span> met dons omzet, wat gracieuser in de plooien trok.
+
+</p>
+<p>&#8220;Uw dochter moet van de trap zijn gevallen,&#8221; antwoordde Van Bierenstag, daar Justine zelf niet in staat was te antwoorden.
+
+</p>
+<p>&#8220;Lieve hemel, hoe dwaas! zoo&#8217;n leven!&#8221; zei mevrouw: &#8220;Men zou er van schrikken,&#8221; en na die woorden keerde zij naar hare kamer
+terug om den tooneelkijker te halen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Breng de juffrouw naar binnen en leg haar op de canap&eacute;,&#8221; zei Van Guntheim tot de vrouwelijke dienstboden, die met heel veel:
+&#8220;Och, heertjes!&#8221; en &#8220;lieve deugdjes!&#8221; zonder hulp te bieden, het kermende meisje beschouwden.
+
+</p>
+<p>Aan het bevel van den officier werd door de meiden voldaan, hoewel Stijntje de keukenmeid, later veel te zeggen had van&#8212;&#8220;door
+vreemden gecommandeerd te worden, en nog wel door &eacute;&eacute;n, die van &oacute;ns eet en drinkt en die van ons geld zoo mooi in de kleeren
+zit.&#8221;&#8212;Intusschen was Justine in het salon op de canap&eacute; gelegd, en de vrienden, die zich, na het vertrek der dienstboden, met
+het in zwijm liggende meisje alleen bevonden, zagen elkander vragende aan, beseffende dat er hulp noodig was, hoewel <span class="letterspaced">z&#307;</span> die niet konden verleenen.
+
+</p>
+<p>Van Bierenstag, die begreep toch <span class="letterspaced">iets</span> te moeten doen, ten einde het meisje tot haar bewustzijn terug te brengen, nam een flacon met eau de cologne van den trumeau,
+bevochtigde zijn zakdoek en hield haar dien onder den neus.
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced" lang="fr">Charmant! Vraiment! et bien galant</span>,&#8221; sprak eensklaps mevrouw Van Tal, terwijl zij&#8212;vrij opzichtig voor hare jaren&#8212;de kamer binnentrad: &#8220;Zoo mag ik het zien.
+Die <span class="letterspaced" lang="fr">sc&egrave;ne</span> heeft iets van een <span class="letterspaced" lang="fr">trag&eacute;die</span>; <span class="letterspaced" lang="fr">c&#8217;est pour nous pr&eacute;parer</span>. Het is....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Uw dochter moet zich ernstig bezeerd hebben,&#8221; viel Van Bierenstag de douairi&egrave;re in de rede: &#8220;Zij is buiten kennis.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ernstig bezeerd....? Och &#8217;t zal een <span class="letterspaced">vapeur</span> wezen,&#8221; hernam de dame: &#8220;Wel lieve hemel, juist op het oogenblik dat de koetsen v&oacute;&oacute;r zijn. Justine wat scheelt je?&#8221; vervolgde
+zij, hare dochter naderende: &#8220;Foei! wees zoo dwaas niet; schaam je toch,&#8221; en mevrouw Van Tal trok het zijden kleed der dochter
+wat meer over de voeten.
+
+</p>
+<p>&#8220;Met uw welnemen mevrouw,&#8221; sprak Van Guntheim, die zich niet kon verklaren, hoe de dame zoo weinig medelijden toonde: &#8220;mij
+dunkt dat het in ieder geval raadzaam zou zijn uw dochter naar bed te brengen, en spoedig een dokter te laten komen; immers
+men kan niet weten....?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Is het al laat?&#8221; zei mevrouw, zich bedenkende.
+
+</p>
+<p>&#8220;Zeven uur,&#8221; antwoordde Van Guntheim.
+
+</p>
+<p>&#8220;Al z&oacute;&oacute; laat!&#8221; hernam mevrouw Van Tal: &#8220;Ja, dan zal Justine <span class="pagenum">[<a id="pb175" href="#pb175">175</a>]</span>toch moeielijk van de partij kunnen zijn. Enfin, ik moet wel zeer mijn <span class="letterspaced">excuses</span> maken dat mijn kind ons zoo d&eacute;rangeert.&#8212;Waarschijnlijk een tand los gevallen,&#8221; vervolgde zij, het bloed ziende dat Justines
+<span class="letterspaced" lang="fr">chemisette</span> had bevlekt: &#8220;Ik dacht waarlijk dat mijne kinderen de jaren der valhoedjes te boven waren.&#8221; Mevrouw schelde.
+
+</p>
+<p>&#8220;Johan,&#8221; hernam zij tot den binnentredenden knecht: &#8220;zeg aan <span class="corr" id="xd0e5586" title="Bron: Diena">Dina</span>, dat zij hier bij de juffrouw komt; roep de dames en zeg dat er op haar gewacht wordt, en, zoodra je ons in het rijtuig hebt
+geholpen, ga dan naar dokter Smits en verzoek hem om hier te komen, terwijl je zult zorgen dat het, zoowel hier als in de
+achterzaal, goed warm is wanneer wij terugkomen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Zeer wel mevrouw,&#8221; zei Johan, en vertrok.
+
+</p>
+<p>Charlotte kwam met Jeanne reeds de zaal binnen toen de knecht die verliet, en op hare vraag: &#8220;Wat is dat?&#8221; klonk het antwoord
+der moeder:
+
+</p>
+<p>&#8220;O, <span class="letterspaced" lang="fr">mis&eacute;rable</span>! Justine heeft de <span class="letterspaced" lang="fr">sottise</span> gehad te vallen nu we juist klaar zijn. Ik ben er heusch verlegen mee. <span class="letterspaced" lang="fr">Monsieur le baron</span>, u zult je met de mama moeten vergenoegen. <span class="letterspaced" lang="fr">Contre le sort....!</span>&#8221; en den jonker schouderophalende, met een lachje aanziende, dwong zij hem tot een verplichtend antwoord, &#8217;t welk echter in
+een eenvoudig: &#8220;Veel eer!&#8221; bestond.
+
+</p>
+<p>Had zij dan geen gevoel, geen moederlijk gevoel, die rijke vrouw? Was zij er dan &eacute;&eacute;ne die onbewogen een lijdend kind kon verlaten,
+om een voorbijgaand genot te smaken? Maakte mevrouw Van Tal een zoo droevige uitzondering tot ergernis van veel trouwe gevoelvolle
+moeders? Helaas ja, ofschoon zij ook als moeder gevoeld en bemind kon hebben, dat gevoel, die liefde voor hare kinderen, was,
+zoo niet vernietigd, toch onderdrukt geworden. Waardoor? Door andere liefde&#8212;door eigenliefde, door wereldliefde.&#8212;En bovendien
+mevrouw Van Tal kende hare dochters, en het kwam haar volstrekt niet onwaarschijnlijk voor dat Justine <span class="letterspaced" lang="fr">pour le bon motif</span> een kleine <span class="corr" id="xd0e5612" title="Bron: sc&eacute;ne">sc&egrave;ne</span> gemaakt had.
+
+</p>
+<p>Na het &#8220;Veel eer&#8221; van den jonker, ging de douairi&egrave;re nog eens naar de canap&egrave;, en nadat zij hare dochter, die steeds bewusteloos
+neerlag, een: &#8220;<span class="letterspaced" lang="fr">Ne faites pas l&#8217; enfant!</span>&#8221; had toegefluisterd, sprak zij luid: <span class="corr" id="xd0e5620" title="Niet in bron">&#8220;</span><span class="letterspaced" lang="fr">A revoir ma</span> Juste,&#8221; en het meisje een zoen op het voorhoofd gevende, noodigde zij de komedie-gangers uit om haar te volgen, waaraan de
+dames en heeren,&#8212;na een zeer verschillend afscheid van de niets vernemende Justine,&#8212;voldeden, te zamen de zaal verlieten,
+en met de wachtende rijtuigen komedie-waarts reden.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>In de loges en het parterre der Fransche komedie bevond zich op den avond waarvan wij spraken, een buitengewoon groot publiek.
+
+</p>
+<p>De alom gevierde Prevost zou de tweede zijner aangekondigde voorstellingen geven, terwijl zijn begaafde dochter hem met haar
+uitstekende talenten zou ter zijde staan. Geen wonder was het alzoo <span class="pagenum">[<a id="pb176" href="#pb176">176</a>]</span>dat de lust om zoo iets buitengewoons te zien, zeer velen had aangespoord om zich naar de gezegde voorstelling te begeven.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was wel der moeite waard die rijk verlichte zaal eens rond te zien. Wat al schoonheid, wat al lieftalligheid, wat al frissche
+koontjes en roode lipjes, wat al smaak en verscheidenheid van kleeding of versiersel; maar ook&#8212;wat al bespottelijke ijdelheid,
+wat al gerimpelde aangezichten met kunstmatige kleursels, wat al grijze haren met toques of linten, en dan&#8212;wat al hoffelijkheid
+van wit geganteerde lions, wat al gekunstelde lachjes van jonge en oude coquettes, wat al nonchalante en toch zoo hoofsche
+maar altijd bestudeerde poses; in &eacute;&eacute;n woord, welk een mengelmoes&#8212;van het parterre af, tot aan de gaanderij toe&#8212;van rijkdom
+en middelstand, jeugd en ouderdom, schoonheid en leelijkheid, kunst en natuur, ja, een aanblik voor den opmerkzamen beschouwer
+reeds den geheelen toegangsprijs waard.
+
+</p>
+<p>Een zoodanig opmerkzaam beschouwer mogen wij u daar beneden in de stalles aanwijzen. Reeds geruimen tijd had hij met zijn
+tooneelkijker rondgekeken, toen hij door een deftig, in het zwart gekleed persoon op den schouder werd geklopt, en omziende,
+dezen met de woorden: &#8220;Jij hier!? Wel wel, hoe gaat het?&#8221; de hand toestak.
+
+</p>
+<p>&#8220;Uitmuntend!&#8221; antwoordde de heer in de zwarte kleeding: &#8220;Het doet me waarlijk plezier je hier te ontmoeten.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;En mij niet minder,&#8221; was het bescheid van den eerste: &#8220;Jongens, Welting,&#8221; ging hij wat zachter voort: &#8220;dat is een losse zet
+van je. Nooit zou ik je <span class="letterspaced">hier</span> verwacht hebben.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;In de komedie?&#8221; hernam Welting: &#8220;En waarom zou <span class="letterspaced">ik</span> er niet evengoed als jij mogen zijn?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Mogen&#8212;mogen,&#8221; sprak de gevraagde weder: &#8220;maar ik dacht dat je betrekking..... ik weet niet.... een dominee!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ha zoo, zit hem de kneep daar!&#8221; hervatte Welting: &#8220;Ik dacht je boven dat oordeel verheven Smits; maar enfin! daarover nader,&#8212;het
+verheugt me bijzonder je hier te vinden. Dezen middag kwam ik in de stad en nam mijn intrek in <span class="letterspaced" lang="fr">l&#8217;Empereur</span>. Na het eten ben ik aan je huis geweest, en toen de meid mij zei dat je naar de komedie waart gegaan, toen besloot ik om
+je hier op te zoeken, terwijl ik blij ben behalve je gezelschap, ook deze bijzondere voorstelling, waarvan ik aan tafel hoorde
+spreken, te kunnen genieten.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nu, dat vind ik recht aardig,&#8221; hernam Smits: &#8220;En hoe gaat het te E.?&#8212;is je vrouw en de kleine familie welvarende?&#8221;
+
+</p>
+<p>Welting beantwoordde deze vraag toestemmend, en nadat de oud academie-vrienden&#8212;Smits was dokter&#8212;nog eenige oogenblikken over
+de wederzijdsche betrekkingen hadden gesproken, kwamen zij op het eerste onderwerp terug en zei Welting:
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja, &#8217;t is waar beste vriend, wij predikanten behooren volgens de algemeene opinie niet in den schouwburg thuis, en in zeker
+opzicht is dit oordeel niet onbillijk; niet omdat, zooals sommigen beweren, de schouwburg een hel of tempel des duivels is,
+neen, maar dewijl de stukken, die worden opgevoerd een verkeerden geest ademen, <span class="pagenum">[<a id="pb177" href="#pb177">177</a>]</span>veelal de zinnelijkheid prikkelen en alzoo zedebedervende zijn. Maar&#8212;de schouwburg kon het tegenovergestelde doel bevorderen.
+Wanneer er altijd zedekundige en degelijke stukken werden vertoond, geloof mij Smits, het tooneel zou dan, wel verre van een
+tempel der ongerechtigheid te zijn, dienstbaar worden aan &#8217;t rijk van Waarheid en Deugd.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik ben het volkomen eens,&#8221; zei Smits: &#8220;maar, dat is <span class="letterspaced">op zicht</span> gesproken; zooals het tooneel <span class="letterspaced">nu</span> is moet je oordeelen, en dan blijft de vraag: is een predikant in de komedie op zijn plaats?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;En mijn antwoord is,&#8221; hernam Welting: &#8220;indien dokter Smits, indien mijnheer A. of B., en al die leden van het zwakke geslacht
+hier op hun plaats zijn, dat <span class="letterspaced">ik</span> er dan evengoed mag wezen. Hoe!&#8221; ging Welting eenigszins bedaarder voort: &#8220;hoe, mijn oude vriend zal toch niet kleingeestig
+genoeg zijn, om den geestelijke&#8212;&#8217;t zij dominee of pastoor&#8212;iets anders dan een gewoon mensch te noemen? Neen vriend, je weet
+zeer goed dat wij voor den grooten Rechter allen gelijk zijn en dat ieder voor zich rekenschap van zijne daden zal moeten
+afleggen.&#8221;<span class="corr" id="xd0e5677" title="Bron: &#8221;"></span>
+
+</p>
+<p>&#8220;Halt! halt!&#8221; viel de dokter zijn vriend in de rede: &#8220;ik versta je best en ben het <span class="letterspaced" lang="fr">au fait</span> zeer met je eens; maar eenmaal opposant zijnde, wil ik het blijven, en herinner je, dat het ergernis geven den predikant
+toch &#8217;t allerminste past, en, dat doet hij door zich in een komedie te vertoonen.<span class="corr" id="xd0e5684" title="Niet in bron">&#8221;</span>
+
+</p>
+<p>&#8220;Beste vriend,&#8221; hernam Welting: &#8220;daar zou ik machtig veel op kunnen antwoorden, doch zal wel kunnen volstaan met de aanmerking:
+dat zij die door het zien van een predikant ge&euml;rgerd worden, de komedie, als noodzakelijk gevolg, voor iets in strijd met
+Godsdienst moeten houden, en er dus <span class="letterspaced">zelf</span> niet behoorden te komen.&#8212;Zij die over het tooneel een onbepaald w&eacute;e uitspreken, oordeelen oppervlakkig of bevooroordeeld.
+W&eacute;l is het tegenwoordig dikwijls in strijd met Godsdienst en goede zeden, doch het <span class="letterspaced">moet</span> en <span class="letterspaced">kan</span> een oefenschool voor deugd en zedelijkheid worden. Waaraan de schuld? Aan den bedorven geest der tijden; aan den wansmaak
+onzer dagen...? De misdaad in een bevallig kleed, ziedaar wat men lief heeft en huldigt. Z&oacute;&oacute; moet het niet zijn. Weet wat
+men&#8212;naar mijne meening, den aanschouwer steeds moest voorhouden: beelden uit het leven; de misdaad dat men er van terug deinst;
+de deugd dat men ze leert beminnen; en dan ten slotte als opwekking kleine gebreken voorgesteld in het kleed der satyre. Zeg,
+beste Smits, zou je niet denken dat de mindere stand, z&oacute;&oacute; onderwezen, desnoods op den rustdag, meer zou genieten en ook nader
+worden gebracht aan het rijk van licht en waarheid dan in die holen waar dans en drank &eacute;n tijdelijk &eacute;n eeuwig heil ten gronde
+richten? Neem mij niet kwalijk,&#8221; besloot Welting: &#8220;dat ik wat lang en beslissend sprak, maar wij dorpsdominee&#8217;s krijgen daar
+zoo spoedig de gewoonte van.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;In &#8217;t minst niet,&#8221; zeide Smits glimlachend: &#8220;Ik hoor je graag z&oacute;&oacute; spreken; en, niets ontbreekt er dan een krachtige medewerking
+van de regeering en menschen van beproefden goeden zin en talent, <span class="pagenum">[<a id="pb178" href="#pb178">178</a>]</span>om het schoone denkbeeld van mijn vriend te verwezenlijken. Maar het bij velen heerschend vooroordeel......?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ter bestrijding daarvan deze waarheid,&#8221; sprak Welting: &#8220;Daar, waar men zonder vrees, zonder schuldgevoel, vrij aan zijn liefderijken,
+maar ook rechtvaardigen en heiligen God kan denken, d&aacute;&aacute;r mag men zich vrij bevinden. En, zal er, zooals in alle ondermaansche
+zaken, ook in de tooneelwereld, bij het goede steeds iets gebrekkigs achter blijven, ook daarmee zal de reine mensch zijn
+voordeel doen.&#8221;
+
+</p>
+<p>Dit gesprek, dat in een schouwburg nog al ongewoon mag heeten maar zeker wel <span class="letterspaced">iets</span> goeds bevatte, was gevoerd onder het afwisselend genot der uitgevoerde muziekstukken van het orkest en het oorverdoovend
+geraas dat door klappen en trappen teweeggebracht, het verlangen naar het verwacht wordende stuk te kennen gaf.
+
+</p>
+<p>En inderdaad, het geduld werd wel op de proef gesteld. Terwijl de tijd voor de sprekende vrienden was omgevlogen, was hij
+het groote publiek maar al te lang gevallen, en niemand kon zich verklaren waarom de gordijn niet werd opgehaald, daar het
+reeds een half uur over den bepaalden tijd van aanvang was.
+
+</p>
+<p>Ten einde niet in de spanning te geraken, waarin het publiek verkeerde, zoo noodigen wij u uit, om ons, daar links door die
+gang, en dan tien trappen op&#8212;en eindelijk door de gindsche deur, op het tooneel, achter de schermen te volgen.
+
+</p>
+<p>Ziezoo, wij zijn er&#8212;in die heerlijkheid van uit het parterre, in dien rommel van achter de schermen. Let nu niet al te veel
+op die geschilderde boomen, met de aanmerking: &#8220;hoe grof!&#8221; Kijk niet te veel rond naar die schuins en recht hangende lappen
+doek, waarachter de gasvlammen helder branden; let nu niet op touwen en hokjes, en kisten, en half gecostumeerde acteurs,
+en wat er meer uwe oogen treft,&#8212;zooals die brandspuit ter uwer geruststelling; neen, luister met mij naar dien heer d&aacute;&aacute;r;
+&#8217;t is de directeur-r&eacute;gisseur van het gezelschap, die tot een der acteurs, in de fransche taal, zegt<a class="noteref" id="xd0e5715src" href="#xd0e5715">2</a>:
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar w&aacute;t te doen! Ik ben ten einde raad!&#8212;Het stuk niet doorgaan en het publiek dupeeren!? &#8217;t Is om dol te worden!&#8212;En was
+zij dan geheel buiten staat om te spelen? Heb je hem zelf gesproken?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced" lang="fr">Si, monsieur</span>,&#8221; spreekt de gevraagde: &#8220;er is niet aan te denken, zeide hij: Het speet hem, maar..........&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Brutaal! brutaal!&#8221; roept de directeur wanhopig: &#8220;Hoor! daar davert het weer in het parterre. Wat te doen.....!?&#8221; en, op een
+gegeven teeken klinkt de schel; de gordijn gaat naar boven; de zwart gecostumeerde directeur treedt op het tooneel en de stilte,
+welke nu terstond bij het publiek het rumoer vervangt, gunt hem de volgende woorden te spreken:
+<span class="pagenum">[<a id="pb179" href="#pb179">179</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Mijne heeren en dames! De directie van dit gezelschap bevindt zich in de treurige noodzakelijkheid om u te berichten, dat
+door een plotselinge ernstige ongesteldheid van mejuffrouw Prevost, het aangekondigde stuk geen voortgang kan hebben. Zij
+kan alleen....&#8221;
+
+</p>
+<p>Maar jawel! het spreken van den directeur kunnen wij niet verder vernemen, want het geroep uit het parterre, van &#8220;<span class="letterspaced" lang="fr">La pi&egrave;ce</span>&#8221; en &#8220;Prevost <span class="letterspaced" lang="fr">sans sa fille</span>!&#8221; klinkt zoo geweldig, dat zelfs die goede man het geraden vindt, om buigende te vertrekken, de gordijn te doen vallen, terwijl
+hij buiten zich zelven, achter de schermen teruggekomen, uitroept:
+
+</p>
+<p>&#8220;Hemel! welk een positie! <span class="corr" id="xd0e5743" title="Bron: Ih">Ik</span> moet er heen! Spoedig Joseph. breng mij naar zijn hotel. Gilbert, laat Hortense de rol van <span class="letterspaced" lang="fr">mademoiselle</span> Prevost nog eens nazien; geef den <span class="letterspaced" lang="fr">souffleur</span> de dringendste bevelen om op die rol te letten, en ik zal zien den vader te bewegen om ons publiek niet te dupeeren.&#8212;<span class="letterspaced" lang="fr">Allons</span> Joseph, spoedig!&#8212;O ja Gilbert, zorg dat het orkest zich gedurig <span class="corr" id="xd0e5755" title="Bron: doe">doet</span> hooren. Houd hen bezig!&#8221; en ijlings grijpt de directeur zijn hoed, en volgt Joseph naar het hotel <span class="letterspaced" lang="fr">l&#8217;Empereur</span>.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Nog geen tien minuten na ons bezoek achter de schermen, werd er driftig op de kamerdeur van N&ordm;. 20 in het hotel <span class="letterspaced">l&#8217;Empereur</span> geklopt.
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced" lang="fr">Silence! au nom de Dieu!</span>&#8221; sprak een zachte mannenstem van binnen, en vervolgde, na behoedzaam de deur te hebben geopend, in de taal waarmede hij was
+aangevangen: &#8220;Wat wilt u mijnheer Duval? Laat mij in &#8217;s hemels naam met rust; ik heb u immers gezegd dat zij niet spelen kan.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar dat is verschrikkelijk!&#8221; zei Duval. &#8220;U kunt je de opgewondenheid van ons publiek niet voorstellen. Men roept sedert
+meer dan een half uur: <span class="letterspaced" lang="fr">la pi&egrave;ce</span>! en zal een zaal met circa achthonderd menschen zoo bedrogen worden ter wille van &eacute;&eacute;ne ongestelde?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Van &eacute;&eacute;ne ongestelde!&#8221; herhaalde Prevost, want het was de Fransche komiek in persoon, dien wij hier ontmoeten: &#8220;Van &eacute;&eacute;ne ongestelde!&#8221;
+en hij zag den directeur met een paar oogen aan, zooals deze niet had verwacht, dat de grappige man ze zetten kon. &#8220;En denkt
+u dan,&#8221; vervolgde hij: &#8220;dat de ziekte ingebeeld of voorgewend is? Wilt u, mijnheer Duval, dat mijne dochter, die reeds gisteren
+met weerzin speelde, dezen avond met een ernstige koorts zal optreden? Hemel! is men krankzinnig in dit land!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar in geen geval!&#8221; zei Duval: &#8220;Neen, dat is de reden van mijn komst niet; ik vertrouw dat mejuffrouw Prevost ernstig ziek
+is; maar u&#8212;u bent gezond, en kunt in de aangekondigde <span class="letterspaced" lang="fr">Vetris I</span><a class="noteref" id="xd0e5784src" href="#xd0e5784">3</a> optreden.&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb180" href="#pb180">180</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Optreden! <span class="letterspaced">Ik</span> spelen!&#8221; hernam Prevost, zijn bezoeker weder doordringend aanziende: &#8220;Wilt u dat <span class="letterspaced">ik</span> spelen zal?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Een onzer beste actrices zal zoo goed mogelijk in de plaats van uw talentvolle dochter meewerken,&#8221; viel Duval in.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ben je vader mijnheer Duval?&#8221; vraagde Prevost veelbeteekenend.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja,&#8221; antwoordde de directeur.
+
+</p>
+<p>&#8220;En zoudt u....?&#8221; hernam Prevost.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik.... ik zou....&#8221; aarzelde Duval: &#8220;Ik zou een zoo uitgelezen publiek niet durven teleurstellen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Dan zou je een lafaard zijn!&#8221; viel Prevost hem driftig, maar steeds met een zeer zachte stem in de rede.
+
+</p>
+<p>&#8220;Bedaar, bedaar!&#8221; hervatte Duval, die trouwens alle hoop verloor: &#8220;maar bedenk toch uw verbintenis: vijftienhonderd francs
+de drie voorstellingen. U geeft dezen avond alleen de <span class="letterspaced">Vetris</span> om het publiek te voldoen, en dan bent u vrij. Ons gezelschap zal dan verder spelen. Alleen de <span class="letterspaced">Vetris</span>; in anderhalf uur is alles afgeloopen en kunt u hier terug zijn. Zulk een wending zal toch de ziekte in dien korten tijd
+niet nemen. In &#8217;s hemelsnaam! mijn krediet! Bedenk toch, een zaal met meer dan achthonderd menschen!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;En al was in uw zaal de heele bevolking der stad vereenigd, dan zou ik mijn kind er niet om verlaten,&#8221; zeide Prevost.
+
+</p>
+<p>&#8220;Zoo ge uw verbintenis verbreekt,&#8221; hernam Duval: &#8220;zoo weet ge ook dat uw recht op eenige vergoeding voor de eerste voorstelling
+verloren is.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Zwijg mijnheer Duval,&#8221; zeide Prevost weder met zichtbare ontroering: &#8220;denkt u dat ik laag genoeg ben, om buiten mijn recht
+te eischen! Lage zelfzuchtige wereld!&#8221; vervolgde hij binnensmonds: &#8220;Wacht een oogenblik,&#8221; zeide hij verstaanbaar, en den corridor
+verlatende, waarin het onderhoud had plaats gehad, ging bij weder in de kamer; liep behoedzaam naar het ledikant waarin zijn
+beeldschoone dochter lag; verfrischte het brandende hoofd met ijskoud water; liet de dierbare kranke met kleine teugjes drinken;
+verliet toen weder het vertrek, en wenkte den wachtenden Duval met zich naar beneden.&#8212;Stom van verwondering en blijdschap
+volgde deze den beroemden komiek. In de gang gekomen, vraagde Prevost naar de vrouw van den hotelhouder.
+
+</p>
+<p>&#8220;Naar de komedie,&#8221; was het antwoord.
+
+</p>
+<p>Naar een der beide dochters.&#8212;Hetzelfde bescheid.
+
+</p>
+<p>&#8220;Is er dan geen vrouwelijke hulp om mij te vervangen?&#8221; hernam Prevost.
+
+</p>
+<p>&#8220;Een dienstmaagd,&#8221; was het antwoord.
+
+</p>
+<p>&#8220;Laat haar bovenkomen,&#8221; zei Prevost.
+
+</p>
+<p>Weldra verscheen er een knappe jeugdige dienstbode.
+
+</p>
+<p>Prevost mat haar vlug met die oogen, waarvan Duval de kracht ondervonden had. Dat meisje scheen hij te vertrouwen, en haar
+straks de ziekenkamer binnenleidende, gaf hij haar met gebaren te kennen, hoe zij de zieke behandelen moest: door haar telkens
+het gloeiende hoofd te verfrisschen en haar brandende dorst te lesschen. Het dienstmeisje beschouwde de schoone kranke actrice
+met zulk <span class="pagenum">[<a id="pb181" href="#pb181">181</a>]</span>een innig medelijden, dat de zorgvolle vader voor de verpleging zijner lieveling geheel was gerustgesteld; zachtkens drukte
+hij het dierbare kind een kus op haar fijngevormd handje, wierp zich den mantel om de leden; nam zijn hoed en, na een halfluid:
+&#8220;<span class="letterspaced" lang="fr">Mon Dieu, veillez sur elle!</span>&#8221; verliet hij weder het vertrek.
+
+</p>
+<p>Beneden gekomen, beval hij den <span class="letterspaced" lang="fr">gar&ccedil;on</span>, om, zoo de dokter in zijn afwezigheid mocht komen, die onmiddellijk bij den zieke te laten, met de bede om spoedig geneesmiddelen
+voor te schrijven, waarna hij zonder een woord te spreken met Duval in de vigilante stapte, en met den inwendig juichenden
+directeur wegreed.
+
+</p>
+<p>De stemming in het parterre was inmiddels van ongeduld tot woede geklommen. Sommige fijngevoelige dames waren reeds met de
+<span class="letterspaced" lang="fr">Eau de Cologne</span> krachtig in de weer, en het roepen van &#8220;<span class="letterspaced" lang="fr">la pi&egrave;ce!</span>&#8221; en &#8220;Prevost!&#8221; was thans geheel vervangen door een gefluit en gesis en geschreeuw, dat de muziek er geheel door verdoofd
+werd.
+
+</p>
+<p>Mevrouw Van Tal met haar gezelschap was mede van de wachtende partij, en de dame zag met meelijdend glimlachen, uit haar loge
+naar het <span class="letterspaced">plebs</span> in het parterre, en zeide, het hoofd gracieus achteroverbuigende tot Van Guntheim, die zich schrikkelijk verveelde: &#8220;Dat
+is nu bijna een uur dat we ons hier amuseeren <span class="letterspaced" lang="fr">&agrave; la vue de la toile</span>. Zou daar geen eind aan komen?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik hoorde zooeven hier naast mompelen dat Prevost gekomen is mevrouw,&#8221; antwoordde de luitenant.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t Zou ook <span class="letterspaced" lang="fr">indigne</span> wezen als hij terug bleef!&#8221; hernam de dame, en bood den officier haar sierlijken flacon.
+
+</p>
+<p>Wat de beide vrienden betreft, die wij in de stalles hebben beluisterd, &eacute;&eacute;n blik op hun ledige zitplaatsen zegt ons, dat zij
+de zaal hebben verlaten, en wanneer wij weinige minuten eerder de oogen derwaarts hadden gewend, dan zouden we hebben gezien,
+hoe een der deurwachters den dokter was komen aanspreken, waarop deze eenige oogenblikken later met zijn vriend Welting vertrokken
+was.
+
+</p>
+<p>Het gemompel, dat Van Guntheim aangaande de komst van Prevost had vernomen, was, zooals wij reeds vernamen, geen <span class="letterspaced">&#307;del</span> gerucht geweest. De komiek, die, gedurende den korten rit van zijn hotel tot aan den schouwburg, geen woord met den directeur
+had gewisseld, was aldaar aangekomen, vlug uit het rijtuig gesprongen, en had zich zonder eenige woordenwisseling naar de
+voor hem bestemde kleedkamer begeven.
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced" lang="fr">Nous y sommes!</span>&#8221; juichte de directeur: &#8220;<span class="letterspaced" lang="fr">Allons messieurs!</span> Prevost kleedt zich. Is juffrouw Hortense gereed? <span class="letterspaced" lang="fr">Dieu merci!</span>&#8221; en, aan de kleedkamer van Prevost tikkende, riep hij: &#8220;Is u gereed?&#8221;&#8212;Een: &#8220;<span class="letterspaced" lang="fr">Oui</span>&#8221; liet zich hooren. De schel klonk, onder een daverend bravo! ging de gordijn andermaal naar boven, en&#8212;op het oogenblik dat
+de acteur die het stuk zou openen, wilde optreden, voelde zich deze door een krachtigen arm teruggehouden, en zagen de toeschouwers,
+in stede van den zotten <span class="letterspaced" lang="fr">Dio de la danse</span>, den, in gewoon kostuum gekleeden Prevost haastig opkomen, waarna hij, ofschoon <span class="pagenum">[<a id="pb182" href="#pb182">182</a>]</span>door het aanhoudend bravo-geroep, eerst verhinderd te spreken, al spoedig v&oacute;&oacute;r op het tooneel tredende, de gewenschte stilte
+verkreeg, en met een bedaarde maar, gevoelvolle stem het volgende in zijne moedertaal sprak:
+
+</p>
+<p>&#8220;Mijne heeren en dames! Gij hebt verwacht dezen avond Prevost voor u te zien optreden als de <span class="letterspaced" lang="fr">Dio de la danse</span>, en gij ziet hem voor u verschijnen als&#8212;vader.
+
+</p>
+<p>&#8220;Gij verlangdet Prevost te zien als komiek, en gij ziet hem voor u met een ontsteld gelaat en een kloppend hart.
+
+</p>
+<p>&#8220;Vaders! ik bezit een schat&#8212;het is mijne dochter. Moeders! die dochter is ziek&#8212;ernstig ziek geworden. Wat dunkt u, kan de
+Kunst hier het gevoel onderdrukken? kan de acteur doen lachen als de tranen hem in de oogen springen? En gij&#8212;kunt gij <span class="letterspaced">hem</span> bijval schenken, <span class="letterspaced">hem</span> toejuichen die de natuurstem in zijn binnenste smoort? Onmogelijk, <span class="letterspaced">h&#307;</span> kan het niet&#8212;<span class="letterspaced">g&#307;</span> zoudt het evenmin kunnen. Zoo God wil zien wij elkaar hier weder. Vaartwel mijnheeren! Vaartwel mijne dames!&#8221;
+
+</p>
+<p>De diepe stilte, welke gedurende deze aanspraak onder de toehoorders had geheerscht, werd, toen Prevost ophield met spreken,
+door een onbeschrijfelijk applaudissement met geschreeuw van &#8220;Bravo!&#8221; en &#8220;<span class="letterspaced" lang="fr">Vivent</span> Prevost <span class="letterspaced" lang="fr">et sa fille!</span>&#8221; vervangen. De meegebrachte kransen en bouquetten regenden als &#8217;t ware op het tooneel, en Prevost, door de algemeene sympathie
+zoo aangenaam verrast, raapte den dichtst bij hem liggende bouquet op, en verdween met een herhaald &#8220;<span class="letterspaced" lang="fr">merci! merci!</span>&#8221; achter de schermen: en&#8212;geen tien minuten later was de vader weder bij zijn dierbaar kind.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Aan hem die er belang in stelt om te weten wat er op dien avond van een tooneelvoorstelling kwam, kunnen wij melden, dat de
+directeur verder bekend maakte, dat men de toegangsgelden aan het bureel, desverkiezende kon terugbekomen;&#8212;ze waren voor de
+gezegde drie voorstellingen, onder medewerking van Prevost en zijne dochter, hooger dan gewoonlijk&#8212;doch, dat er voor hen die
+blijven wilden, een paar geliefkoosde stukken door het gewone gezelschap zouden worden opgevoerd, zoodat er, wel is waar eenigen
+de zaal verlieten, doch het meerendeel de gezegde stukken bleef aanschouwen.
+
+</p>
+<p>En mevrouw Van Tal...? Wat had die dame <span class="letterspaced" lang="fr">du bon ton</span>, bij de woorden: &#8220;Moeders! die dochter is ziek&#8212;wat dunkt u?&#8221; van den geminachten acteur gevoeld?&#8212;Wat zij gevoeld had weten
+wij niet, maar indien het sterker afsteken van het kunstmatige kleurtje, bleek worden was geweest, dan zouden wij er uit afleiden,
+dat zij althans <span class="letterspaced">iets</span> gevoeld had, en de woorden &#8220;<span class="letterspaced" lang="fr">Le bon coeur!</span>&#8221; tot Van Guntheim, nadat Prevost had uitgesproken, bewezen ten minste dat zij zich niet tegen het algemeene oordeel wilde
+kanten.
+<span class="pagenum">[<a id="pb183" href="#pb183">183</a>]</span></p>
+<p>Charlotte had gezien en gehoord, en verklaarde dat zij voor geen geld dien confusie-avond zou willen gemist hebben.
+
+</p>
+<p>Jeanne had er weinig besef van, en, niet genoeg aan de fransche taal gewoon om de eigenaardige vlugge uitspraak er van te
+verstaan, zei, dat die komiek haar niet meeviel.
+
+</p>
+<p>Wat Van Guntheim en Van Bierenstag betrof, zij waren diep getroffen, en vernamen met blijdschap van hun gastvrouw, dat zij
+weinig lust gevoelde om &#8220;de platitudes die volgen zouden&#8221; te blijven bijwonen, waarop mevrouw Van Tal dan ook spoedig met
+haar gezelschap&#8212;waaronder Jeantje, die zich niet kon begrijpen dat het al uit was&#8212;de loge verliet.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Reeds eenmaal heeft de lezer het hotel <span class="letterspaced" lang="fr">l&#8217;Empereur</span> betreden en een oogenblik met ons op N&ordm;. 20 aan het ziekbed der jeugdige actrice vertoefd; thans leiden wij hem in het daaraangrenzend
+vertrek binnen, welke kamer door den jongen officier Van Guntheim wordt bewoond, en waarin die bevallige wanorde heerscht,
+die het oog meer boeit dan de prachtige evenredigheid van een kostbaar gemeubileerd salon.
+
+</p>
+<p>Het is ongeveer tien uur in den avond. De lamp met een groen sluiertje omhangen, werpt een bleek licht door het vertrek. Van
+Guntheim, die, na mevrouw Van Tal met de dames tot aan haar woning te hebben vergezeld, te huis is gekomen, zit, half liggende
+in den grooten voltaire, en schijnt in gepeins verloren, althans het theewater, dat hem voor een half uur werd gebracht, is
+geheel van de kook en brengt slechts een droevig piepgeluid voort, nu eens het slepende: &#8220;ik leef nog,&#8221; en dan weder het klagende:
+&#8220;&#8217;k ben z&oacute;&oacute; weg.&#8221;
+
+</p>
+<p>Of Van Guntheim ook naar dat gesleep en zanggepiep luistert, weten wij niet, maar &#8217;t schijnt toch dat hij luistert, en het
+bijten op zijn zware knevels, &#8217;t welk bij hem altijd een zenuwachtige aandoening verraadt, doet ons vermoeden dat hij in een
+onaangename stemming verkeert.
+
+</p>
+<p>Slechts weinige minuten bleef de luitenant nog in dezelfde houding, toen hij door eenig geluid in het aangrenzende vertrek
+zichtbaar opmerkzaam werd, zich langzaam uit zijn zetel verhief, en daarna behoedzaam op de gesloten middeldeur&#8212;die desverkiezende
+de beide vertrekken gemeenschap gaf&#8212;toetrad. Met ingehouden adem luisterde hij vervolgens naar de afgebroken, zwakke klanken,
+die in de ziekenkamer werden geuit, en hoorde hij langzamerhand duidelijker de hem reeds bekende stem der actrice, die de
+volgende woorden, vermoedelijk in ijlkoorts sprak:
+
+</p>
+<p>&#8220;Stil toch! stil! dat handgeklap doet mij zoo zeer;&#8212;het hoofd dreigt mij te bersten. Vader&#8212;o! laat het publiek mij sparen;
+het <span class="pagenum">[<a id="pb184" href="#pb184">184</a>]</span>weet niet wat ik gevoel.&#8212;Hoor! daar davert het weer. Waarom?&#8212;Omdat zij mijn strijd zien, dewijl de boosheid hare netten spreidt.
+Maar nu, Goddank! dat geeft rust&#8212;nu is het stil, en toch&#8212;ik speel de rol van Else, de ouderlievende dochter, die de dwaasheden
+der ouders bemantelt.&#8212;Weg! weg met die kransen!&#8212;slangen zijn het!&#8212;Zie, die ze wierpen zitten daar&#8212;d&aacute;&aacute;r, met gloeiende aangezichten.&#8212;O!
+wat willen zij? Bescherm mij vader, bescherm mij zooals altijd!&#8221;
+
+</p>
+<p>Op deze woorden van de schoone kranke volgde een pijnlijk gekreun; en Van Guntheim, wiens hart hoorbaar klopte, vernam nu
+de woorden van Prevost: &#8220;Mijn kind! mijn dierbaar kind!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat is het fraai en heerlijk hier!&#8221; klonk de stem der zieke weder: &#8220;Zie dat jeugdige groen; hoor die vogelen.&#8212;Maar stil,
+wat zachter,&#8212;ik hoor u anders zoo gaarne, lieve diertjes.&#8212;Zie, wat gejoel van rijtuigen en menschen! Waarom ons hier niet
+alleen gelaten?&#8212;Zie, zij begluren ons en wenden zich van ons af. Waarom? Is dan de Kunst onteerend? Hoor: &#8220;Een actrice!&#8221; Stil!&#8212;O
+God, wat bonst mij het hoofd. O! o! mijn vader, bid! bid!&#8221;
+
+</p>
+<p>De zieke zweeg weder, en Van Guntheim hoorde den acteur met een onbedriegelijk gevoel van geloof en vertrouwen bidden:
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced" lang="fr">Notre P&egrave;re qui es aux cieux</span>&#8221; en wat er volgde, maar veranderende het: &#8220;Geef ons heden ons daaglijksch brood,&#8221; in: &#8220;Geef mijn dierbaar kind de gezondheid
+en mij mijn schat weder?&#8221;
+
+</p>
+<p>Toen de vader gebeden had, werd het <span class="corr" id="xd0e5980" title="Bron: gesteen">gesteun</span> der kranke iets minder, en de jonge officier was zoo wonderlijk koud geworden.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Dokter Smits was, zooals wij zagen, nog v&oacute;&oacute;r dat Prevost het publiek met den treurigen toestand zijner dochter bekendmaakte,
+uit den schouwburg geroepen, en vernam van de dienstmeid, die hem buiten het gebouw wachtte, dat hij in zijn afwezigheid bij
+twee zieken was ontboden.
+
+</p>
+<p>&#8220;Mevrouw Van Tal op de Prinsengracht, en N&ordm;. 20 in het hotel <span class="letterspaced" lang="fr">l&#8217;Empereur</span> hebben om u gezonden,&#8221; had de dienstmaagd gezegd; en Welting, die zijn vriend Smits was gevolgd, vergezelde hem tot aan de
+woning der douairi&egrave;re; belovende, om zich, na eene zaak die hij geschikt in dien tijd kon afdoen, naar des dokters woning
+te begeven, waar de vrienden zich dan later in het gezelschap der doktersvrouw zouden weervinden.
+
+</p>
+<p>Johan de dienstknecht opende de deur voor den geneesheer en op diens vraag, wie de zieke was, antwoordde Johan:
+
+</p>
+<p>&#8220;O dokter, &#8220;t is de oudste juffrouw; z&#8217;is van de trappen gevallen en ligt sedert mevrouw naar de komedie is, nog maar altijd
+buiten westen. Dina de kamenier was nog geen kwartier geleden even bij haar in de zaal; maar toen was er nog geen verandering
+gekomen. <span class="pagenum">[<a id="pb185" href="#pb185">185</a>]</span>Ik zei al,&#8221; vervolgde Johan met veel wijsheid: &#8220;dat ze haar een stuk brandend zwam onder den neus moest houden, maar dat durfde
+ze niet, omdat mevrouw&#8212;weet u&#8212;zoo bang voor brand is. Wat maal je d&#8217;r om, zei ik, als het maar helpt; maar dat vrouwvolk is
+altijd wijzer dan Salomo&#8217;s kat.&#8221; (Johan begreep niet dat hij zich heel aardig met dat koninklijke dier in het gelid stelde.)
+&#8220;Neen,&#8221; besloot Johan: &#8220;en een bak water over &#8217;t gezicht te gieten, daar wou ze ook niet aan, omdat mevrouw niet gaarne ziet
+dat men de meubels bederft.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Waar is de kamenier?&#8221; vroeg de geneesheer die ongeduldig was geworden.
+
+</p>
+<p>&#8220;Dina! Dina!&#8221; schreeuwde Johan, zoo hard dat de vestibule er van weergalmde.
+
+</p>
+<p>De kamenier kwam op het geroep spoedig naar voren, en bracht den arts naar de zaal waar zich Justine bevond.
+
+</p>
+<p>Smits onderzocht met die belangstellende nauwkeurigheid, waardoor hij zich de achting en het in hem gestelde vertrouwen zoo
+waardig maakte, den toestand van het meisje, &#8217;t welk nog altijd bewusteloos nederlag, en oordeelde na eenige bekomen inlichtingen,
+dat een lating hoogst noodzakelijk was.
+
+</p>
+<p>&#8220;D&aacute;&aacute;r dank ik je voor, dokter,&#8221; zei Dina toen zij hoorde dat hare hulp daarbij vereischt werd: &#8220;Voor geen twintig gulden;
+&#8217;k gril als ik er aan denk.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Dan dient mij iemand anders, en wel ten spoedigste te helpen,&#8221; hernam Smits terwijl hij de kamenier wrevelig aanzag.
+
+</p>
+<p>Eenige minuten later kwam Stijntje, de keukenmeid, de plaats der kamenier vervangen, en openbaarde terstond met een woordenvloed:
+&#8220;dat ze zelfs astrant genoeg was om &#8217;en kip of &#8217;en kalkoen te slachten.&#8221;
+
+</p>
+<p>Weldra was de lating volbracht, het verband gelegd, en waren door Smits de voorschriften en bevelen gegeven, welke hij oordeelde
+dat noodig waren: &#8220;Wanneer mevrouw uit de komedie zal zijn teruggekeerd, laat mij dan nogmaals roepen,&#8221; besloot hij; en de
+kamer verlatende ontmoette hij in de gang de juist terugkomende dames.
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced" lang="fr">Ha, bonsoir mon cher docteur</span>,&#8221; zei mevrouw Van Tal: &#8220;U ziet ons wel ged&eacute;rangeerd. Verbeeld u, wij zijn te voet naar huis gekomen. De voorstelling met
+Prevost is niet doorgegaan, en voor de rest dank ik er hartelijk voor. Hoe is het met mijne dochter?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Zoo zoo!&#8221; zeide Smits, met een uitdrukking die niet al te bemoedigend was.
+
+</p>
+<p>&#8220;Dus nog al goed,&#8221; hernam mevrouw Van Tal: &#8220;Och ja dat dacht ik wel. Nu zij heeft er niets bij verloren; een uur geroep en
+geklap, en dan een wandeling over de morsige straten naar huis! Ga binnen dokter; <span class="letterspaced" lang="fr">et toi mes filles</span>, zoo je bij Justine gaat, zeg haar dat mama dadelijk eens komen zal. <span class="letterspaced" lang="fr">Ah, quelle fatigue!</span>&#8221;
+
+</p>
+<p>Terwijl Charlotte met Jeanne zich gingen onttakelen, traden mevrouw Van Tal en de dokter de huiskamer binnen; beiden namen
+plaats, en de douairi&egrave;re, die juist met de aanmerking wilde <span class="pagenum">[<a id="pb186" href="#pb186">186</a>]</span>beginnen, dat zij gemeend had den dokter in de stalles te hebben gezien, werd daarin verhinderd door den arts, die op zijn
+eigenaardigen stillen toon zeide:
+
+</p>
+<p>&#8220;De toestand van uw dochter, mevrouw, is niet zoo geheel vrij van eenige zorg te wekken als u vermoedt. Als dokter hier geroepen,
+voel ik mij verplicht u te zeggen, dat de val geweldig aan het hoofd schijnt aangekomen, en het ware wenschelijk geweest dat
+er meer spoed met het inroepen van geneeskundige hulp was gemaakt. De lating, die uw dochter heeft ondergaan, is door mij
+zoo spoedig mogelijk, doch, in het belang der pati&euml;nte, wat laat geschied. Ik vrees dat er een uitstorting van bloed in de
+hersenen heeft plaats gehad, welke verder met kracht door de voorgeschrevene middelen en het leggen van kompressen moet gekeerd
+worden. Ik zou u deze uitlegging liever hebben bespaard mevrouw, ook omdat het nooit mijn gewoonte is om een ziekte voor de
+betrekkingen te omschrijven, doch, uw geringschatting van het ongeval bemerkende, rekende ik het mijn plicht om u....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Waarlijk, dat is allerliefst dokter; ik ben gevoelig voor die goedheid. Ik beloof u heilig, dat ik zal zorgen voor een geregelde
+nakoming van uwe voorschriften. Maar vergeef mij dat ik nog niet naar mevrouw Smits informeerde. Is mevrouw welvarende, en
+de <span class="letterspaced" lang="fr">petite famille</span>?&#8212;Zeven nietwaar, en &eacute;&eacute;n....?&#8221;
+
+</p>
+<p>Dokter Smits knikte.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wel, dat moet een charmant troepje zijn! <span class="letterspaced" lang="fr">A propos</span>, weet u ook, wat de dochter van dien acteur Prevost is overkomen? Is u daar bij geval &oacute;&oacute;k geroepen?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik ben er geroepen,&#8221; antwoordde Smits opstaande: &#8220;maar welke haar ongesteldheid is, weet ik niet, aangezien ik <span class="letterspaced">eerst</span> hier ben gekomen....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Natuurlijk,&#8221; zei mevrouw Van Tal.
+
+</p>
+<p>&#8220;Omdat ik het eerst <span class="letterspaced">uw</span> boodschap ontving,&#8221; hernam Smits met klem: &#8220;nu ga ik naar het hotel <span class="letterspaced" lang="fr">l&#8217;Empereur</span>.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Hemel! zult u niet eerst iets gebruiken? De ongesteldheid mijner Justine zou mij alles doen vergeten,&#8221; hernam mevrouw, terwijl
+zij aan het schelkoord trok: &#8220;Een glas <span class="letterspaced" lang="fr">petit-Bourgogne</span> of....?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Vriendelijk dank,&#8221; zeide Smits: &#8220;Ik heb geen tijd te verliezen; maar&#8212;ik herhaal het mevrouw: verzuim ten opzichte uwer dochter
+de voorgeschrevene middelen niet.&#8221;
+
+</p>
+<p>Johan de huisknecht, die nu binnenkwam, kreeg in last om den dokter uit te laten, en, na veel respects-verzekeringen aan de
+familie van dokter Smits, uit den mond der <span class="corr" id="xd0e6071" title="Bron: douairi&eacute;re">douairi&egrave;re</span>, verliet de eerste met Johan de kamer, terwijl de moeder, toen zij berekende dat Smits de voordeur uit was, zich gereed maakte
+om hare dochter te bezoeken.
+
+</p>
+<p>&#8220;O! &#8217;t Is beter, &#8217;t is veel beter,&#8221; zeide Charlotte, toen zij hare moeder in de gang ontmoette: &#8220;Zij praat weer. Ik hoorde
+van Dina dat die Smits er zoo&#8217;n drukte van had. Och die dokters! hoe meer visites hoe liever!&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb187" href="#pb187">187</a>]</span></p>
+<p>Mevrouw Van Tal ontdeed zich intusschen van hoed en sjaal, en begaf zich toen naar hare dochter.
+
+</p>
+<p>&#8220;Dat wil ik niet, in het geheel niet!&#8221; sprak Justine, zonder dat zij van de tegenwoordigheid harer moeder bewust was: &#8220;Denk
+je dat ik z&oacute;&oacute; mal naar de komedie wil. Geef mij andere kleeren en ook de speld met diamanten......&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wel wel, Justine,&#8221; zei mevrouw Van Tal, op de sofa toetredende: &#8220;waar denk je nu aan; we zijn reeds lang terug. De voorstelling
+heeft geen voortgang gehad omdat de dochter van Prevost ziek was geworden. Het treft al heel goed, want nu zul je er later
+van kunnen profiteeren. Hoe gaat het?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ha, zoo mama,&#8221; sprak Justine, hare moeder op een vreemde wijze aanziende: &#8220;ik dacht al dat het te laat was. De dochter van
+Prevost is bij mij geweest, maar zij is leelijk geworden, en ik ....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wel dat is bespottelijk,&#8221; hernam de moeder: &#8220;je hebt gedroomd! Gaat het wat beter? <span class="letterspaced" lang="fr">Fi donc!</span> je mocht waarlijk wel wat voorzichtiger worden. Ik was er om Van Bierenstag verlegen mee; maar ik moet zeggen, hij bewaarde
+zijn <span class="letterspaced" lang="fr">contenance magnifique</span>.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Van Bierenstag&#8212;juist&#8212;ha! wat zei hij ook,&#8221; hervatte Justine:
+
+
+</p>
+<div class="&#xA; poem&#xA; " lang="fr">
+<p class="line" style=""><span>&#8220;Beaut&eacute;, g&eacute;nie, amour, furent son nom de femme;
+</span></p>
+<p class="line" style=""><span>...............................................
+</span></p>
+<p class="line" style=""><span>Sous trois formes au ciel appartenait cette &acirc;me.&#8221;
+</span></p>
+<p class="line" style=""><span>..................................................</span></p>
+</div>
+<p>&#8220;Wie meende hij ook daarmee? Ha! juist&#8212;een actrice.&#8212;Is dat mogelijk mama? En ik&#8212;behoor <span class="letterspaced">ik</span> ook aan den hemel?&#8212;Neen, zie, <span class="letterspaced">ik</span> ben immers niet schoon,&#8212;geen genie&#8212;geen....?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Stil toch mijn lieve Justine,&#8221; viel mevrouw Van Tal hare dochter in de rede, terwijl zij nu met een angstig gevoel, den strakken
+doffen blik van haar kind opmerkte: &#8220;Justine, spreek toch zoo wonderlijk niet,&#8221; en, in het moederlijke hart wakkerde de vonk
+weder aan, die door hoogmoed en wereldzin bijna was uitgedoofd.
+
+</p>
+<p>Levendiger kwamen haar de woorden van den Franschen acteur, die haar in den schouwburg werkelijk,&#8212;doch slechts vluchtig hadden
+geroerd, weer voor den geest; &#8220;Moeders, mijn dochter is ziek, wat dunkt u, kan en mag de <span class="letterspaced">Kunst</span> het gevoel onderdrukken?&#8221; En, de moeder begon, door een heiliger geest verlicht, te beseffen, dat het kunstmatige eener gewaande
+beschaving maar al te dikwijls <span class="letterspaced">haar</span> natuurlijk, <span class="letterspaced">haar</span> moederlijk gevoel had onderdrukt, en&#8212;dat de acteur haar een bitter verwijt gedaan, maar tevens een heilzame les had geschonken.
+
+</p>
+<p>In de leerschool der beproeving moest de ontvangene les verder onuitwischbaar worden ingeprent.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+<span class="pagenum">[<a id="pb188" href="#pb188">188</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Het doet mij waarlijk leed beste vriend,&#8221; ving dokter Smits aan, toen hij, na ook de tweede pati&euml;nte in het hotel <span class="letterspaced" lang="fr">l&#8217;Empereur</span> te hebben bezocht, eindelijk was tehuis gekomen, en met zijne vrouw en Welting nog een gezellig uurtje doorbracht: &#8220;het doet
+mij waarlijk leed dat mijn zaken mij zoolang je gezelschap hebben doen missen, maar eerlijk moet ik bekennen dat de ondervinding
+dezen avond opgedaan, mij wel wat heeft schadeloos gesteld. Ja Welting, het zou&#8212;evenals het voor mij was&#8212;een voldoening voor
+je geweest zijn, om de waarachtige liefde van dien Franschen acteur te hebben gezien; zelden nog ontmoette ik zulk een teedere
+vaderliefde, gepaard met zooveel Godsdienstig gevoel. Het was mij daar w&eacute;l in die ziekenkamer, en meer dan ooit kreeg ik de
+overtuiging, dat een acteur evenzeer als ieder ander mensch, een edel hart kan bezitten en een goed Christen zijn.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nooit twijfelde ik er aan,&#8221; zei Welting: &#8220;Het is wel <span class="letterspaced">zeer zeker</span> mogelijk, en meer algemeen zou die stand zich kunnen opheffen uit het lage, waarin zij veelal ronddwaalt, wanneer de tooneelwerken,
+zooals wij reeds in den vooravond spraken, meer met deugd en Godsdienst overeenstemden. Maar zeg mij eens, is die jonge actrice
+gevaarlijk ziek?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat zal ik je zeggen,&#8221; antwoordde Smits: &#8220;de catharale koorts is in zenuwkoorts overgegaan. Wij dokters kunnen de ziekte
+leiden, meer niet. Wat de zieke zelve betreft, zij is jong, en, zoo de natuur met Gods hulp de middelen ten goede doet werken,
+dan....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja natuurlijk,&#8221; viel mevrouw Smits hierop in: &#8220;d&aacute;n zal zij herstellen. O dominee, u weet niet hoe voorzichtig mijn goede
+Smits altijd zijn voorspellingen doet. Maar lieve,&#8221; vervolgde zij: &#8220;hoe is het met mevrouw Van Tal? is die actrice uit de
+groote wereld ook gevaarlijk ziek?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Het is haar dochter,&#8221; antwoordde Smits: &#8220;Mevrouw was naar de komedie, en ik vrees het allerergste. Zoo ik mij niet bedrieg,
+zal dat, in vele opzichten ongelukkige meisje, aan de moeder een bittere ervaring geven; want, op haar herstel heb ik niet
+veel hoop.&#8221;
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Ruim een maand na het gebeurde in de vorige bladzijden vermeld, was ook het bevallige Baden-Baden in den prachtigen Meidos
+gestoken.
+
+</p>
+<p>Van heinde en verre waren reeds de badgasten saamgestroomd, om in de heerlijke natuur, tevens den invloed der heilzame wateren
+te beproeven.&#8212;Heilzame wateren!&#8212;Heilzaam voor de gestellen of voor de ziekten, die er naar luisteren willen; heilzaam voor
+die goed geloovigen, waarvoor het denkbeeld: &#8220;de baden gebruiken!&#8221; reeds de genezing in zich bevat; heilzaam voor de zieken
+of <span class="letterspaced">reconvalescenten</span>, die door afleiding wat moeten opfleuren, <span class="pagenum">[<a id="pb189" href="#pb189">189</a>]</span>maar, die te Baden of Homburg, of waar dan ook, evengoed een glas rijnwijn of een kopje koffie kunnen gebruiken als het zoo
+n&aacute;&aacute;r smakende water. Uitkomst gevende wateren, voor de geneesheeren die hunne pati&euml;nten ongaarne onder hunne behandeling zien
+bezwijken. Winstgevende wateren voor al het volkje &#8217;t welk door zulk een bron zijn bestaan heeft. Zaklichtende wateren voor
+allen die er komen, uitgezonderd voor de weinigen, die van de verderfelijke groene tafel een vuil aanklevend geel opstrijken;
+en&#8212;doodelijke wateren eindelijk, voor hen, die er met vriend Hein als koetsier aankomen, of hen, die aan de gezegde tafel
+het zuurverdiende of zoetge&euml;rfde zien weghalen, met die verwenschte onverschilligheid van den croupier, die hun nog voor de
+oogen staat wanneer de pistooltromp reeds de slapen drukt.
+
+</p>
+<p>Onder de badgasten, die wij op een der liefelijkste Mei-avonden, v&oacute;&oacute;r de courzalen zien heen en weer wandelen, herkennen wij
+weldra drie, ons min of meer bekende personen. Twee er van trekken nog al de aandacht der overige wandelaars of aan tafeltjes
+gezetenen tot zich.
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced" lang="en">Pst! waiter, a cup of tea</span>,&#8221; riep een Engelschman den elders ververschingen aanbrengenden <span class="letterspaced" lang="fr">gar&ccedil;on</span> toe.
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced" lang="fr">Si&#8217; plait m&#8217;sieur?</span>&#8221; vroeg de <span class="letterspaced" lang="fr">gar&ccedil;on</span>, die den Engelschman naderde.
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced" lang="en">A cup of tea.&#8212;Pst! waiter, you know that lady with that young officer?</span>&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced" lang="en">Yes sir</span>,&#8221; was het antwoord van den <span class="letterspaced" lang="fr">gar&ccedil;on</span>, die inmiddels vlug rondzag, en op eene andere hem gedane bestelling, het: &#8220;<span class="letterspaced" lang="de">R&uuml;desheimer und drei Gl&auml;ser; sogleich meine Herren</span>,&#8221; deed hooren.
+
+</p>
+<p>&#8220;Kent ge die dame?&#8221; hernam de Engelschman, den <span class="letterspaced" lang="en">waiter</span> bij zijn buis vasthoudende.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja mijnheer,&#8221; was weder het bescheid: &#8220;zij logeeren in het hotel <span class="letterspaced" lang="fr">de la Hollande</span>. De heer aan haar andere zij is haar vader. Het moet een acteur zijn, en het meisje is zijn dochter, en de officier....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced" lang="fr">Gar&ccedil;on, deux tasses caf&eacute;</span>,&#8221; klonk het iets verder, en de restauratiebediende, die met al die bestellingen geen tijd meer tot praten had, was al verdwenen
+toen de nieuwsgierige zoon van &#8217;t Westen verder vragen wilde.
+
+</p>
+<p>En waarlijk, de schoone dame, die zoozeer de oogen der heeren badgasten tot zich trok, was niemand anders dan de schoone dochter
+van den Franschen komiek, de talentvolle en beminnelijke L&eacute;onore Prevost; en de jonge Hollandsche officier aan hare zijde,
+die zoowel om zijn mannelijk ferm voorkomen, als om het vreemde van zijn fraaie <span class="letterspaced">uniform</span>, de aandacht tot zich trok, was onze vriend Van Guntheim in eigen persoon.
+
+</p>
+<p>Dokter Smits had niet in het ijdele voorspeld. De dag toen het der herstelde L&eacute;onore Prevost vergund werd, met haar vader
+den eersten wandelrit te doen, op dien dag zag ook mevrouw Van Tal haar kind ten grave brengen.&#8212;Prevost, o hoe heerlijk was
+zijn <span class="pagenum">[<a id="pb190" href="#pb190">190</a>]</span>vaderlijke liefde en zorg beloond geworden. Mevrouw Van Tal, o wat bittere verwijtingen kwelden haar geest: &#8220;Groote God,&#8221;
+zuchtte zij telkens: &#8220;waarom dacht ik aan vermaak of &eacute;tiquette, terwijl ik aan mijn kind had moeten denken. Een spoedige hulp
+had haar misschien gered, en n&uacute;.... Ik speelde een rol en verdoofde mijn gevoel,&#8212;<span class="letterspaced">h&#307;</span> was acteur en volgde de inspraak van zijn hart. O ik heb veel geleerd. God! Gij ontnaamt mij eene dochter; &eacute;&eacute;n mocht ik er
+behouden; ja, ik wil een waardige moeder voor haar zijn!&#8221;
+
+</p>
+<p>En Van Guntheim!&#8212;Wij zagen hem aan de zijde van mejuffrouw Prevost op het terrein v&oacute;&oacute;r de courzalen heen en weder wandelen,
+en hooren hem nu&#8212;terwijl Prevost zich, weinige oogenblikken geleden, verwijderd heeft&#8212;tot het meisje in hare moedertaal zeggen:
+
+</p>
+<p>&#8220;Welk een zaligheid, mijn dierbare L&eacute;onore. Wanneer ik die dagen en nachten herdenk, waarin ik aan je kamerdeur luisterde
+en met een kloppend hart en vochtig oog je stem in ijlkoorts vernam, en mij nu hier in deze lieve omgeving, bij dat frissche
+groen in het genot der streelende muziek, aan je zij zoo gelukkig gevoel, ja, dan is het waarlijk alsof ik in een zalige droomwereld
+leef. En als ik dan tot het bewustzijn kom, dat ik mij in de werkelijkheid bevind, dat jij, mijn engel, met de weergekeerde
+blosjes op de wangen, mij toebehoort, en mij bemint zooals ik van het oogenblik dat ik je zag, je liefhad, zie, dan vervult
+een dankbaarheid mijne borst die ik niet kan beschrijven.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;O mijn G&eacute;rard, wat zal ik op al dat schoone toch antwoorden,&#8221; sprak L&eacute;onore met een stem, die wij wel als die der ijlende
+kranke herkennen, maar die ons toch roert door haar onbeschrijfelijke teerheid en zacht welluidenden klank: &#8220;Ook <i>ik</i> dank den goeden God, dat Hij mij de gezondheid en, naast mijn vader een zoo teederen vriend heeft geschonken; maar,&#8221; vervolgde
+zij &#8220;hoezeer ik de gezelligheid bemin, en <span class="letterspaced">mon cher petit docteur</span> mij afleiding als weldadig voor mijn gestel heeft aangeraden, zoo verliet ik toch liever nu deze drukke plaats. Zie, mijn
+beste vader is daar met eenige heeren in gesprek, och zeg hem, als je &#8217;t goedvindt, dat wij naar de eikenlaan gaan, omdat
+het daar wat rustiger is.&#8221;
+
+</p>
+<p>Weldra was Van Guntheim, na Prevost van het voornemen te hebben kennis gegeven, bij zijne L&eacute;onore terug, en wandelde nu aan
+hare zijde, meer en meer het gewoel ontwijkende, met de dierbaarste vooruitzichten voort.
+
+</p>
+<p>&#8220;En zal het dan geen opoffering voor je zijn,&#8221; sprak Van Guntheim weer, nadat het gesprek eenigen tijd meer door liefdesontboezemingen
+dan door zakelijkheid was gekenmerkt geweest: &#8220;zal het je geen de minste opoffering zijn het tooneel te verlaten en de lauweren
+der kunst te missen, om met mij den stillen huwelijksweg te bewandelen, en alleen mijn hulde en liefde te ontvangen? Zeg,
+m&#8217;n lieve, zal dat zelfs geen groote opoffering zijn?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;G&eacute;rard! G&eacute;rard!&#8221; zeide L&eacute;onore met haar kleinen vinger dreigende: &#8220;dat is nu de eerste maal dat ik je bijna niet lief zou
+noemen. Weet je dan niet meer wat ik vroeger heb gezegd? Hoor dan, mijn <span class="pagenum">[<a id="pb191" href="#pb191">191</a>]</span>lieve vriend,&#8221; en terwijl Van Guntheim den arm zijner bevallige verloofde nog vaster aan zich sloot, vervolgde zij:
+
+</p>
+<p>&#8220;Mijn vader is de zoon van fatsoenlijke doch niet bemiddelde ouders. Al vroegtijdig bleek het dat hij de gave bezat om de
+gebreken der menschen in een belachelijk daglicht voor te stellen. Zijn welsprekendheid, die dikwerf bleek bij het voordragen
+van <span class="letterspaced">improvisaties</span> of schoone dichtstukken, deden mijn grootouders dikwijls den wensch koesteren, hem tot predikant&#8212;zij waren van de protestantsche
+religie&#8212;te doen opleiden. Dewijl hun daartoe echter het vermogen ontbrak; lieten zij dien wensch varen, en mijn vader werd
+op een kantoor geplaatst, waar hij wel is waar zijn kennis in vele opzichten verrijkte en zijn verstand beschaafde, doch welke
+werkkring toch z&oacute;&oacute; weinig met zijn levendigen geest overeenstemde, dat hij dringend verzocht het kantoor te mogen verlaten,
+om de schilderkunst, die hem almede niet vreemd was, te kunnen beoefenen. In dit verzoek werd eindelijk bewilligd, en werd
+hij alzoo op zijn twintigste jaar <span class="letterspaced" lang="fr">artiste d&eacute;corateur</span>. Als zoodanig aan het tooneel verbonden, werd de lust al grooter om de talenten hem geschonken, op dat tooneel zoo mogelijk
+tot nut en genoegen der menschen te gebruiken. Zijn ouders waren inmiddels gestorven, en de vrouw, die zijn echtgenoote was
+geworden had zijn gezin met twee kinderen vermeerderd, waarvan ik de jongste was. De toenemende behoeften versterkten nog
+den drang om zich in een meer voordeeligen werkkring te begeven. Een nieuw stuk werd aangekondigd; mijn vader was de schrijver;
+het stuk schetste den losbol in zijn handelingen, die hem belachelijk maakten, vernederden, en zoodoende op den goeden weg
+terugbrengen.&#8212;De jonge Prevost verscheen in het karakter van Fran&ccedil;ois Lebrun ten tooneele. Het eerste debuut was schitterend,
+en&#8212;mijn vader werd en bleef de lieveling van het kunstminnend publiek.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced" lang="fr">Mais toi ma ch&egrave;re?</span>&#8221; viel Van Guntheim zijn geliefde in de rede: &#8220;je zoudt mij verklaren....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced" lang="fr">Tiens! Tiens!</span>&#8221; hernam L&eacute;onore: &#8220;heeft een Hollander zoo weinig geduld? Welnu, je vraagt mij of het mij geen opoffering zal wezen. Luister:
+
+</p>
+<p>&#8220;Mijn lieve moeder werd mij al vroeg door den dood ontrukt; Joseph, mijn achtjarige broeder, volgde haar weinige weken later
+in het graf. Mijn vader was troosteloos, en, alleen het bezit zijner L&eacute;onore lenigde zijn namelooze smart. Mijn vader verliet
+het tooneel, en drie jaren leefden wij in stilte en liefde op het land; maar die rust mocht niet van duur zijn. Het handelshuis,
+waarin mijn vader zijn overgewonnen kapitaal gevestigd had, failleerde, en, om ons voor gebrek te bewaren, moest hij zich
+opnieuw aan het tooneel verbinden. Onder mijns vaders leiding werd ik opgevoed, aan hem alleen ben ik alles wat ik weet en
+ben verschuldigd; hij was het die mij van God en het eeuwige leven sprak; hij was het, die mij tegen de verleidingen der wereld
+waarschuwde en mij met behulp van een waardig evangeliedienaar tot lid der protestantsche kerk deed aannemen. Toen was ik
+zestien jaren oud. Meestal wanneer <span class="pagenum">[<a id="pb192" href="#pb192">192</a>]</span>mijn vader bij de repetities of opvoeringen tegenwoordig was, vergezelde ik hem, en ofschoon het leven der actrices mij dikwerf
+tegenstond, zoo kwam toch langzamerhand de begeerte bij mij op, om het pad der kunst zelve te betreden. Geloof niet <span class="letterspaced" lang="fr">mon cher</span> G&eacute;rard,&#8221; ging L&eacute;onore met een licht blozen voort: &#8220;dat ik de actrice werd, die alle rollen, onverschillig van welken aard
+ook, op mij nam. O neen; ik raadpleegde&#8212;toen vader na eenig aarzelen in mijn voornemen had bewilligd&#8212;steeds <span class="letterspaced">z&#307;n</span> oordeel en <span class="letterspaced">m&#307;n</span> geweten; en, vond mijn hart de vrijheid om in de gezegde rol op te treden, dan speelde ik met overtuiging en lust, maar leerde
+tevens, ofschoon de lof mij had kunnen bedwelmen, dat het <span class="letterspaced">ware goede</span> helaas! niet wordt begrepen, en het zinnelijke het meerendeel houdt opgetogen. Drie jaren heb ik alzoo bij afwisseling het
+tooneel betreden, maar, hoe langer ik speelde hoe meer mij de bedorven richting van het publiek verdroot; het gebrek aan degelijke
+stukken, vooral in het soort waarin mijn vader bemind is, en waarin ik hem ter zijde stond,&#8212;want zonder hem speelde ik nooit&#8212;bracht
+mij alweder tot het besluit, om het tooneel te verlaten, of althans slechts d&aacute;n te spelen, wanneer ik in mijn lievelingsrollen
+kon optreden. Zoo kwamen wij in den vacantietijd in Holland; ik werd ziek....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Herstelde&#8212;en werd de verloofde van den gelukkigsten sterveling onder de zon,&#8221; viel Van Guntheim in: &#8220;O! L&eacute;onore, gezegend
+was het uur toen mijn hart trilde bij de verzekering van je wederliefde; gezegend is mijn lot, daar ik de kostbaarste parel
+gevonden heb.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;En die parel is&#8212;een arme actrice!&#8221; zeide L&eacute;onore, met een ongekunstelde stembuiging, die Van Guntheim werkelijk roerde.
+
+</p>
+<p>&#8220;Een arme actrice!&#8221; herhaalde Van Guntheim: &#8220;Gode zij dank een <span class="letterspaced">goede</span> actrice. Wat is de wereld, wat is vooral de groote wereld anders dan een warnest van acteurs en actrices? Ieder speelt er
+zijn rol, dikwijls voor zich zelven &eacute;n anderen gevaarlijk; wel hem die, acteur op de planken, maar mensch, rechtschapen en
+goed in de samenleving is.&#8221;
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Eenige dagen later, voeren wij u uit het schoone Baden-Baden&#8212;gemakshalve met de eerste klasse van den spoortrein&#8212;naar Maintz;
+van Maintz naar Frankfort aan den Main,&#8212;die schoone vrije stad, waar de kogels van &#8217;t jaar 1848 u nog in de muren der huizen
+worden aangetoond; sporen vervolgens naar Coblentz, en stappen op de stoomboot &#8220;De stad Bonn,&#8221; om daarmede de reis naar &#8217;t
+vaderland te vervolgen.
+
+</p>
+<p>En nu, welkom! welkom in de plaats van waar wij uitgingen, en&#8212;daar wij toch aan het welkom heeten zijn: welkom! in de met
+loovers en bloemen versierde appartementen van den Franschen komiek Prevost, die reeds sedert zes weken met zijn L&eacute;onore en
+zijn aanstaanden schoonzoon in het hotel <span class="letterspaced" lang="fr">l&#8217;Empereur</span> is teruggekeerd.
+
+</p>
+<p>L&eacute;onore was de bruid; en Van Guntheim was,&#8212;dronken of <span class="pagenum">[<a id="pb193" href="#pb193">193</a>]</span>duizelig kan het niet genoemd worden,&#8212;Van Guntheim was wonderlijk van vreugde.
+
+</p>
+<p>Het oogenblik, waarin wij het jonge paar wedervinden, is, uit de bruidsdagen, niet het aangenaamste; het was <span class="letterspaced">receptie</span>. Van Guntheim zat naast zijn bevallige bruid op een fraaie, met rood trijp bekleede <span class="letterspaced" lang="fr">causeuse</span>.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat heeft ze aan?&#8221; Wacht, wij zullen het eens goed opnemen. Een wit zijden gedamasseerd kleed, waarvan het lijf en de loshangende
+mouwen met echte kanten zijn gegarneerd, omgeeft haar slanke gestalte. Haar heerlijke zwarte lokken, die langs de blanke slapen
+golven, worden bedekt door een kransje van heerlijk bloeiende oranjetakjes; aan het rechtervoetje, dat een weinig te voorschijn
+komt, bespeuren wij een wit satijnen schoentje, terwijl de handjes in wit glac&eacute; gesloten, werkzaam zijn, te weten: het linker
+met de beantwoording van een teederen druk des bruidegoms, en het rechter met het vasthouden van een prachtigen porte-bouquet,
+mede een der vele geschenken van haar dierbaren G&eacute;rard.
+
+</p>
+<p>En hij? Wel, Van Guntheim was natuurlijk in uniform; met de laatste bevordering was hij eerste luitenant geworden, en door
+de vergunning tot het huwelijk&#8212;na de onvermijdelijke storting daaraan verbonden&#8212;gloeide zijn hart, behalve voor zijne bruid,
+wel het meest voor Vorst en Vaderland.
+
+</p>
+<p>Na alzoo eenigen tijd het jonge paar, met hunne betrekkingen&#8212;het waren de vader der bruid en een tante, benevens twee nichten
+des bruidegoms&#8212;alsmede de komende en vertrekkende heilwenschers, meerendeels officieren met hunne vrouwen of dochters, te
+hebben gadegeslagen, werd de deur van het receptie-vertrek opnieuw geopend, en kwam de jonker Van Bierenstag met&#8212;ja, met de
+douairi&egrave;re Van Tal in den zwaren rouw het vertrek binnen, tot onuitsprekelijke verbazing van den verloofden luitenant.
+
+</p>
+<p>Het gelaat der dame teekende een werkelijke ontroering, en&#8212;toen zij het jonge paar was genaderd, en door Van Bierenstag aan
+de bruid als mevrouw Van Tal was voorgesteld, zeide zij met eenige trilling in de stem, ofschoon zij anders het Fransch zoetvloeiend
+sprak:
+
+</p>
+<p>&#8220;Weinige maanden geleden had ik meermalen het genoegen den thans gelukkigen bruidegom in mijne woning te zien. Sedert dien
+tijd zag ik hem niet terug. De oorzaak van zijn terugblijven ligt voor mij niet meer in het duister, en wat zijne gevoelens
+omtrent mij ook wezen mochten, door den welgemeenden heilgroet, dien ik hem hier aan de zijde zijner waardige en schoone bruid
+kom brengen, vertrouw ik dat hij voortaan mijne vriendschap niet zal versmaden, maar dikwerf met zijn jonge gade mijn woning
+zal betreden. Mag eene bejaarde vrouw, die in de laatste maanden veel leeds wedervoor, en tevens aan uwen vader, beminnelijke
+bruid, de meeste verplichting heeft,&#8221;&#8212;Van Guntheim en L&eacute;onore zagen elkander verbaasd aan, terwijl het gelaat van Prevost
+mede verwondering teekende: &#8220;mag een bejaarde vrouw,&#8221; vervolgde de douairi&egrave;re; &#8220;een moederloos jeugdig echtpaar, dat gemis
+eenigszins vergoeden: in <span class="pagenum">[<a id="pb194" href="#pb194">194</a>]</span>mijn hart is eene plaats voor ulieden geopend: door de ontvangene leering, door het geleden verlies.
+
+</p>
+<p>Mevrouw Van Tal hield op met spreken. De woorden hier geuit, hadden haar veel, oneindig veel gekost, en nu&#8212;nu haar hart ontlast
+en de overwinning op zich zelve behaald was, nu behield zij nauwelijks de kracht om zich staande te houden en het min of meer
+verwarde antwoord van den bruidegom aan te hooren. Van Guntheim drukte haar, evenals zijne bruid, ten slotte hartelijk de
+hand, waarna de douairi&egrave;re, door den franschen komiek in persoon naar een zetel werd geleid, en daar, door het gebruik van
+een glas water, hare kalmte weldra terugbekwam.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>&#8220;Die papieren! die ellendige papieren! Het is om dol te worden!&#8221; riep Van Guntheim, toen de dag waarop het huwelijk zou voltrokken
+worden, verloopen, en de gezegde kwelgeesten voor bruidegoms, nog niet waren aangekomen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Maak je daarom niet driftig mijn G&eacute;rard,&#8221; zeide L&eacute;onore, die in het stellige vooruitzicht om den beminde als echtgenoot te
+bezitten, dit kleine uitstel niet zoo ongevallig was: &#8220;Heden of morgen, dit blijft immers hetzelfde.&#8221;
+
+</p>
+<p>Juist wilde de teleurgestelde bruidegom een zacht verwijtend antwoord geven, toen een bediende van het hotel binnentrad, den
+luitenant naderde, en hem een zwaar verzegelden brief overhandigde.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ha!&#8221; riep Van Guntheim, doch ziende dat de brief geen stempel of postmerk droeg, en derhalve niet de verwacht wordende zijn
+kon, ging de vernieuwde teleurstelling in een natuurlijke nieuwsgierigheid over, waarin L&eacute;onore en de overige betrekkingen
+deelden.
+
+</p>
+<p>Spoedig was het zegel verbroken, en las van Guntheim tot zijn niet geringe verbazing, de volgende regelen:
+
+
+</p>
+<div class="blockquote">
+<p>&#8220;WelEdel Gestrenge Heer!
+
+
+</p>
+<p>&#8220;Van den man dien gij thans uw schoonvader noemt....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nog niet,&#8221; zeide Prevost glimlachende.
+
+</p>
+<p>&#8220;Helaas!&#8221; riep van Guntheim, en las voort: &#8220;mocht ik leeren wat ouderliefde beteekent. Mijn hart dankt er hem voor, en om
+die dankbaarheid meer werkdadig te toonen, zoo smeek ik hem mij te willen toestaan, zijne dochter, uw jonge gade, als dochter
+te mogen beminnen, terwijl ik haar als zoodanig, een kapitaaltje waag aan te bieden, dat mijn eenig overgeblevene dochter
+mede volgaarne afstaat.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik weet het, aan middelen ontbreekt het u niet, doch wellicht zal het der jonge gade niet ongevallig zijn om uit eigen fondsen
+dat geluk rondom zich te verspreiden, &#8217;t welk zij zelve zoo waardig <span class="pagenum">[<a id="pb195" href="#pb195">195</a>]</span>is te genieten, en dat haar zoo hartelijk wordt toegebeden door hare, en ook u, moederlijk toegenegen vriendin:
+
+
+</p>
+<p><span class="smallcaps">Douairi&egrave;re Van Tal.</span>&#8221;
+
+
+</p>
+<p>&#8220;P. S. Zoo ik het geluk mag smaken een toestemmend antwoord te ontvangen, zal de uitbetaling van twintig duizend gulden aanstonds
+volgen.&#8221;
+</p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>De uitwerking van dezen brief was: verbazing,&#8212;maar de belanghebbenden moesten geen menschen zijn geweest, zoo het antwoord
+niet geheel naar mevrouw Van Tals genoegen ware uitgevallen.
+
+</p>
+<p>Het zonlicht van den volgenden dag bescheen een verrukt jeugdig echtpaar. Met de koets, waarmede het huwelijksreisje werd
+begonnen, bracht het jonge paar nog eerst een kort bezoek bij mevrouw Van Tal.
+
+</p>
+<p>De douairi&egrave;re was hartelijk, en had den tooneelrok <span class="letterspaced" lang="fr">du beau monde</span> geheel uitgetrokken.
+
+</p>
+<p>Charlotte zag bijzonder wit toen zij L&eacute;onore de hand reikte....
+
+</p>
+<p>Van Guntheim zag rond, en v&oacute;&oacute;r zich en naast zich, alsof hij nog niet geheel van de kerkplechtigheid bekomen was. En L&eacute;onore....
+welke pasgehuwde maagd heeft niet iets buitengewoons, iets opmerkelijk <span class="letterspaced">interessants</span>?&#8212;L&eacute;onore sprak met tranen van velerlei aandoening, woorden van innigen dank, en schreide nog in het rijtuig, totdat de dierbare
+echtvriend, door zoeten kout, en de teederste kussen, haar weer een lachje op het vriendelijk aangezicht tooverde.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>En nu, goede reis mijnheer en mevrouw Van Guntheim; blijft niet al te lang uit, want papa Prevost, die nooit meer ten tooneele
+zal verschijnen, weet met zijn leegen tijd geen raad. Alleen het stellen van geschikte tooneelstukken tot beschaving en opleiding
+van den mensch, geeft hem eenige afleiding, maar L&eacute;onore moet die eerst goedkeuren, en dan moeten ze nog in de Hollandsche
+taal ten gebruike zijner nieuwe landslieden worden overgezet. Van Bierenstag, die somwijlen bij Prevost een glas wijn komt
+drinken, heeft zich bereid verklaard die overzetting te beproeven, terwijl wij ten slotte vermelden, dat de jonker meer dan
+vroeger het huis van mevrouw Van Tal bezoekt, hetgeen misschien met Charlotte nog wel&#8212;Maar dat moeten wij afwachten.
+
+
+<span class="pagenum">[<a id="pb196" href="#pb196">196</a>]</span></p>
+<div class="footnotes">
+<hr class="fnsep">
+<p class="footnote" lang="fr"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e5304src" id="xd0e5304">1</a></span> Chansonnette comique: <span class="smallcaps">TITI</span> &agrave; la repr&eacute;sentation de Robert le Diable.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e5715src" id="xd0e5715">2</a></span> Wij zullen, ook de verdere in die taal voorkomende gesprekken, zonder <span class="letterspaced">avis au lecteur</span> naar goedvinden vertolken.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e5784src" id="xd0e5784">3</a></span> <span class="letterspaced" lang="fr">Vetris I., ou le Dio de la danse.</span></p>
+</div>
+</div>
+<div id="vriendhuize" class="div1"><span class="pagenum">
+[<a href="#toc">Inhoud</a>]
+</span><h2 class="normal">De vriend van den huize.</h2>
+<p>&#8220;Heel lief, Suus, speel maar gerust door; ik hoor je best al praat ik. <span class="letterspaced">De Reeverie</span> h&eacute;? Allerliefst!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Neen, de Waanzinnige wals!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ah juist, de Waanzinnige wals; die andere is, als je zoo gauw met de vingers moet tikkelen, precies! Ja wel, ik hoor je heel
+goed.&#8212;Wat ik ook zeggen wilde mijnheer.... er is weinig bijzonders op die verkooping; de burgemeester schijnt geen liefhebber
+van mooie boeken te zijn geweest. Eenige Grieksche, Latijnsche, Hebreeuwsche, Fransche en Duitsche werken, maar vuil, weinig
+werken van smaak. &#8217;k Had zoo gehoopt dat de werkjes van.... och!? er compleet zouden zijn, dezelfde van wien ik u laatst &#8220;<span class="letterspaced">De min</span>&#8221; heb voorgedragen, toen u allemaal zoo moest lachen.&#8212;Suze, als ik om moet slaan, roep me dan maar.&#8212;Neen, die goeje man heeft
+weinig met de &#8220;letterituur&#8221; op gehad.&#8212;Och! op een dorp! Behalve hier en nog een paar families, heb ik volstrekt geen liefhebberijen
+gevonden.&#8212;Er was beeldig porselein mevrouw, lange leizen, zes merken. O wacht Suze.... Zie zoo!&#8221;
+
+</p>
+<p>De persoon, die van de piano, waar hij voor het spelende meisje &#8217;t muziekblad had omgeslagen, naar zijn stoel bij den warmen
+haard terugkeerde, heette Barend Flitz, en was de eenige zoon van mijnheer Flitz en mejuffrouw Flitz, geboren.... dat weet
+ik niet.
+
+</p>
+<p>Wat mijnheer Flitz Senior in vroegere dagen geweest was, &#8217;t zij stukadoor of metselaar, of wat ook; sommigen waren wel zeer
+nieuwsgierig geweest om daarvan het rechte te weten, doch, nadat de heer Flitz Junior, op <span class="letterspaced">Vredelust</span> bij den rijken heer Gliekke vriendschappelijk werd ontvangen, overtuigd als deze was dat de heer Flitz Senior fatsoenlijk
+rentenierde, en zijn zoon&#8212;candidaat-notaris, <span class="letterspaced">eenmaal</span> ook notaris zou worden, hield men het in &#8217;t dorp ook voor vast, dat de candidaat Flitz, die op &#8217;t kantoor van Van Saffelen
+&#8220;in de leer was,&#8221; de zoon van fatsoenlijke lieden moest zijn.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Wij zullen u, waarde lezer, niet langer met de Flitzen bezig houden, maar alleen den jongen candidaat wat nader beschouwen,
+om daarna den slappen draad van het gesprek weer op te vatten.
+<span class="pagenum">[<a id="pb197" href="#pb197">197</a>]</span></p>
+<p>Barend was acht en twintig jaren oud, zijn gelaat, niet onaangenaam van uitdrukking, bezat echter niets, &#8217;t welk het een of
+ander deed verwachten. Wilt gij zijn signalement?
+
+</p>
+<p>Voorhoofd, rond; oogen, bruin; neus, ordinair; mond, dito; kin, ovaal; haar bruin; baard ros; (<span class="letterspaced" lang="fr">collier d&#8217;amour</span>); merkbare teekenen.... Ja, merkbare teekenen, dat was voor den steller van Barends reispas, toen deze weinige jaren geleden,
+een Duitsch reisje&#8212;naar Cleef&#8212;maakte, een moeielijke taak geweest om in te vullen, want om te zetten: &#8220;een bult&#8221; dat was wat
+erg, &#8220;een hooge rug&#8221; dat stond zoo vreemd, en, als hadde hij dat merkbare teeken <span class="letterspaced">niet</span> bemerkt, zette hij, tot Barends overgroote vreugde zoo&#8217;n krommige streep, zoodat de candidaat toen tot de volle overtuiging
+kwam, dat.... de menschen &#8217;t niet eens zagen.
+
+</p>
+<p>Barends karakter?&#8212;&#8217;t Woord in den zin van hoedanigheden, want Barend kon niet precies een man van karakter genoemd worden,&#8212;zijn
+karakter was werkelijk niet slecht. De jonge Flitz was beleefd, goedgeefsch, kerksch, netjes op zijn kleeren. Of hij eenmaal
+van veel <span class="letterspaced">talenten</span> rekenschap zou hebben af te leggen, dat gelooven we niet, maar toch, Barend sprak veel over zijn talenten. Ten eerste speelde,
+of liever <span class="letterspaced">blies</span> hij de fluit, zonder zich evenwel machtig veel om al die vreemde poespas van woorden te bekreunen, waar een muziekstuk doorgaans
+&#8220;mee gelardeerd is.&#8221; &#8217;t Woord <span class="letterspaced">Andante</span> vond hij nog steeds een vreemde meisjesnaam, en dat Suze den jonkman volstrekt niet begrepen had toen hij eens op de woorden
+<span class="letterspaced" lang="it">Andante con Expressione</span> wijzende, lachende had aangemerkt, dat dit alweer een stuk expres voor <span class="letterspaced">Andante</span> was, valt licht te begrijpen, doch,.... waar is de jonge dame, die een jonkman een aardigheid hoort debiteeren waarom hij
+zelf lacht, en vragen durft: &#8220;Wat meent u?&#8221; Men maakt niet gaarne een mal figuur.
+
+</p>
+<p>Enfin, Barend was een fluitist, en een &#8220;resitateur,&#8221; zooals hij &#8217;t noemde, zoogoed als de beste rederijker. &#8217;t Schip van Klaassens
+kon hij verschrikkelijk doen <span class="letterspaced">krakken</span>, en terwijl zijn hoofd een brandende lont scheen, in de lucht doen bersten dat men er koud van werd&#8212;waarbij de beide handen
+dan aantoonden dat de lucht boven het hoofd was.
+
+</p>
+<p>Dichten?&#8212;Ja, een dichter, daar wilde hij zich &#8220;niet zoozeer voor uitgeven.&#8221; Maar een versje, om, &#8220;onder de roos voor te dragen,&#8221;
+ja dat wou hij niet ontveinzen. Onder anderen &eacute;&eacute;n, over de wolken, waar hij, heel aardig, de plaats van den ouden heer, een
+buitentje in de provincie Holland dat <span class="letterspaced">Wolkenste&#307;n</span> heette, in had te pas kunnen brengen, doch welk <span class="letterspaced">Wolkenste&#307;n</span> hem drie slapelooze nachten had gekost, dewijl er in de heele Dictionnaire geen rijmwoord voor &#8220;Steijn&#8221; was te vinden geweest.
+De grootste dichters zouden er voor gestaan, of zooals Flitz zeide &#8220;op gezeten&#8221; hebben. Had de plaats <span class="letterspaced">Wolkenst&#307;n</span> geheeten, dan had &#8220;vader Rijn&#8220;groote dienst kunnen doen, of <span class="letterspaced">Wolkenstei</span>n, dan had &#8220;<span class="letterspaced">klein</span>&#8221; een geschikt rijmwoord kunnen worden, maar met die ongelukkige <span class="letterspaced">e&#307;</span> was er geen licht gekomen, zoodat hij&#8212;wel jammer&#8212;<span class="letterspaced">Wolkenste&#307;n</span> uit de wolken had moeten laten. Soms viel Barend&#8212;volgens <span class="pagenum">[<a id="pb198" href="#pb198">198</a>]</span>eigen verklaring&#8212;en wel bij &#8220;perferentie,&#8221; in &#8217;t komieke. In &#8217;t soort pas genoemd, had hij iets over kraamvisites gemaakt,
+waar hij alles in te pas had gebracht tot....
+
+
+</p>
+<div class="&#xA; poem&#xA; ">
+<p class="line" style=""><span>&#8220;Een suikre muis, In kluis.&#8221;</span></p>
+</div>
+<p>Waarlijk, de aspirant-notaris was niet kwaad, niet onaardig, en kon nog al <span class="letterspaced">doorslaan</span>. De notaris Van Saffelen beweerde, dat hij heerlijk mooi kopieerde, en, in &#8217;t omberen was Barend van zessen klaar. Misschien
+dat de heer Gliekke <span class="letterspaced">daarom</span> de conversatie met den jongen Flitz zoo bijzonder aangenaam vond; althans drie malen in de week was &#8217;t vast dat Barend op
+<span class="letterspaced">Vredelust</span> ging dineeren om daarna wat te musiseeren, te r&eacute;siteeren, te praten, en ten slotte&#8212;dat heet van halfacht tot halfelf&#8212;een
+partijtje te maken.
+
+</p>
+<p>Barend was in Holland geboren, en kwam op zijn vijftiende jaar naar het Geldersche dorp B., om er van den genoemden notaris,
+die in de Haarlemsche Courant een jongeling ter opleiding had gevraagd, die opleiding te ontvangen.
+
+</p>
+<p>Dertien jaren woonde hij alzoo in het vreedzame dorp, en, was Barend in de weinige fatsoenlijke huizen&#8212;dat wil zeggen, de
+huizen waarin tapijten liggen en voor welks ramen meubelgordijnen hangen&#8212;tamelijk re&ccedil;u, &#8217;t heette algemeen dat hij op <span class="letterspaced">Vredelust</span> de huisvriend was, en, niet alleen dat het zoo heette, maar &#8217;t was ook zoo.
+
+</p>
+<p>Ofschoon wij beloofden, na een nadere beschouwing van den heer Flitz Jr., terstond weer den draad van het gesprek te zullen
+opvatten, zoo nemen wij toch de vrijheid&#8212;&#8217;t gaat geregelder in eens door&#8212;om nog met een paar woorden van de leden te spreken,
+die te zamen het gezin uitmaken waarvan Barend de huisvriend is.
+
+</p>
+<p>Mijnheer Gliekke had nog al aardig &#8220;gekoopmand&#8221;; hij moest er, na al wat men zag en hoorde, warmpjes inzitten. Een zwakke
+gezondheid, zoo beweerde men, had den man doen besluiten het werkzame vermoeiende stadsleven met het stille gezonde Geldersche
+dorpsleven te gaan verwisselen, doch de plattelands-heelmeester verzekerde, dat hij in de zes jaren dat Gliekke te B.... woonde,
+geen tien gulden aan hem verdiende, zoodat hij de goede, vroegere bewoonster van <span class="letterspaced">Vredelust</span>, die altijd zoo schrikkelijk sukkelde, wel tienmaal daags uit Holland terugwenschte; terwijl de dorps-apotheker telkens met
+een vuistslag beweerde, dat het een schandaal van &#8217;t gouvernement was, dat er geen belasting op die ellendige huis-apotheekjes
+bestond, wanneer ze althans van elders werden meegebracht.
+
+</p>
+<p>Mijnheer Gliekke was.... mijnheer Gliekke. De man, die een werkzaam leven geleid heeft, kan zich moeielijk aan lediggang gewennen,
+maar &#8217;t gaat toch beter dan dat een lediglooper zich aan drukken arbeid gewent, althans mijnheer Gliekke klaagde nooit over
+zijn tegenwoordigen staat. &#8217;t Moet echter ook gezegd worden, dat hij nog altijd werkzaam was. &#8217;s Zomers vischte hij, en liep
+de <span class="pagenum">[<a id="pb199" href="#pb199">199</a>]</span>spergebedden af; als &#8217;t herfst werd ging hij geregeld driemalen daags de geheele plaats door om de lijsterstrikken na te zien
+en, kwam de jacht open, dan jaagde hij, trots den wankelenden staat zijner gezondheid, van &#8217;s morgens vroeg tot &#8217;s avonds
+laat, ten minste hij liep met &#8217;t geweer; en &#8217;s winters, ja, dan las hij, en knoopte netten, en ontving visites, maar was <span class="letterspaced">d&aacute;n</span> eerst recht op zijn dreef, wanneer hij met Flitz en mama aan &#8217;t ombertje zat.
+
+</p>
+<p>Mama was, evenals haar echtvriend, een heel best mensch. Ze schikte zich buiten heel goed. De komedies en concerten in stad
+betreurde ze niet, want daar had ze genoeg van, en och! daar zat het geluk toch niet in. Ze leefde voor haar huis; maar veel
+conversatie, d&aacute;&aacute;r hield ze ook niet van.
+
+</p>
+<p>Suze! Ha! denkt de lezer, daar krijgen wij weer gitzwarte oogen, en golvende lokken, en albasten boezems, en krijtwitte handjes
+en. satijnen kleedjes, en poppenvoetjes, die er onder uitkomen.
+
+</p>
+<p>Verschooning, <span class="letterspaced">ditmaal</span> niet. Wij kunnen op &#8217;t oogenblik dien romantoon niet vatten, en willen omtrent Suze alleen onzen Barend hooren zooals hij
+zich over haar aan een vriend der kinderjaren uitliet, toen die vriend hem te B.... kwam bezoeken.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;En aardige meid,&#8221; zei Flitz: &#8220;z&#8217; Is niet groot, maar ook lang niet klein; al sloeg je me dood, dan zou &#8217;k niet weten hoe
+d&#8217;r haar is.... blond!.... bruin!.... neen <span class="letterspaced">toch</span> blond!.... afin! &#8217;t doet er ook niet toe; <span class="letterspaced">donker</span> blond weet je; aardige oogjes, ze kan je d&#8217;r zoo mee aanzien, en de muziek leest ze d&#8217;r mee van &#8217;t blad, net als jij of ik
+de krant; &#8217;t neusje is nog veel kleiner dan dat van d&#8217;r mama,&#8221;&#8212;de vriend had mama nooit gezien&#8212;&#8220;en &#8217;t mooiste van alles is
+nog d&#8217;r mond; jongens, daar heeft ze zulke weergasche mooie tanden in, zoo blank,&#8221;&#8212;Flitz werd po&euml;tisch&#8212;&#8220;zoo blank als een
+zieltje! En als ze dan d&#8217;r nieuwe blauwe aan heeft, met zoo&#8217;n open lijf, met sjemizetjes, weet je, sakkerloot, kerel!&#8221;&#8212;Flitz
+geraakte in vuur&#8212;&#8220;dan heb je werk om je kontanance te houden. &#8217;t Is tusschen ons heel familiaar: Suze en Barend, weet je.
+O! h&eacute; zoolang al; nog v&oacute;&oacute;r dat ik &#8217;t candidaats gedaan had.&#8212;&#8217;k Heb maar te zeggen: Suze dit of dat, dan is &#8217;t dadelijk klaar,
+bij voorbeeld met piano spelen; &#8217;k kan alles van d&#8217;r gedaan krijgen. Waarachtig kerel&#8212;maar, onder de roos hoor je&#8212;z&#8217; is zoo
+gek naar me als &#8217;t wezen kan, en &#8217;t moet je nooit verwonderen weet je,&#8221;&#8212;Flitz viel in &#8217;t komieke&#8212;&#8220;als je t&#8217; eeniger tijd de
+namen, Flitz en Gliekke nog eens in de krant boven elkaar ziet staan.&#8221;
+
+</p>
+<p>Z&oacute;&oacute; had Barend Flitz zich in vertrouwen uitgelaten, en wanneer Suze, die weldra twintig jaren zou zijn, ook eens in vertrouwen
+tot een vriendin had kunnen spreken,&#8212;maar helaas! ze had er te B. geen gevonden, en aan eene moeder kan men toch ook niet
+<span class="letterspaced">alt&#307;d</span> zoo <span class="letterspaced">alles</span> en <span class="letterspaced">alles</span> zeggen&#8212;had ze <span class="letterspaced">kunnen</span> spreken, dan gelooven wij dat Suze zoo omtrent het volgende zou hebben meegedeeld:
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k vind het altijd maar prettig wanneer Flitz komt, dan hooren we ten minste nog eens &#8217;t een en ander, en komt mama daardoor
+ook tot zitten, terwijl dan in ieder geval het onophoudelijk gehaspel over de booien een einde neemt. &#8217;t Is juist geen overvlieger,
+en van <span class="pagenum">[<a id="pb200" href="#pb200">200</a>]</span>de muziek gevoelt hij zooveel als zijn fluit, terwijl <span class="letterspaced">ik</span> zijn r&eacute;citeeren niet zoo <span class="letterspaced">b&#307;zonder</span> kan vinden; maar als ze zeggen <span class="letterspaced">een bult</span>, d&aacute;t is nietwaar; hij moet als kind veel voorover hebben gezeten, en nu <span class="letterspaced">nog</span> dat onophoudelijk schrijven, nietwaar....? Mama vindt, dat zijn oogen zoo groot, ze zegt kalfachtig zijn&#8212;maar dat vind ik
+in &#8217;t geheel niet. Hij heeft waarlijk iets liefs in de oogen; en altijd is ie zoo netjes; en geen leelijke baard ook; en zoo
+voorkomend. Wanneer hij naar stad gaat, wil ie alles voor me meebrengen. Laatst nog stramien en wol; hoe precies had hij al
+die kleuren uitgezocht. Ik <span class="letterspaced">zelve</span> zou &#8217;t misschien niet z&oacute;&oacute; gedaan hebben. Garen en band, en&#8212;vin&#8217;je &#8217;t gek?&#8212;tot een korsetveter toe; och, alles! en altijd
+met evenveel pleizier.&#8212;&#8217;t Is waarlijk een goeje jongen, en bijna de eenige, dien we op <span class="letterspaced">Vredelust</span> te zien krijgen. Vroeger in Amsterdam, o, h&eacute;! dat was heel wat anders; toen kwamen er veel heeren en dames bij ons aan huis;
+maar &#8217;k herinner ze mij niet best. &#8217;k Was veertien jaar toen ik hier kwam, dus kun je nagaan.&#8212;De neven Gliekke en Vos, die
+soms komen log&eacute;ren, praten altijd over zaken en politiek; da&#8217;s vervelend. Neen, Barend is meegaande; en wie zal zeggen dat
+hij niet evengoed als Van Saffelen eenmaal verkoopingen zal kunnen houden en testamenten maken; wel zeker, evengoed; en het
+meisje beklagen dat zijne vrouw wordt.... neen, dat zal ik in &#8217;t geheel niet.&#8221;
+
+</p>
+<p>Wij gelooven vast dat Suze z&oacute;&oacute; zou gesproken hebben; en ofschoon dwalen menschelijk is, wij hebben toch eenigen grond voor
+onze meening, want daden zeggen veelal meer dan woorden; en w&aacute;&aacute;r was het, dat de aanvallige brunette altijd, als ze thee schonk,
+in Barends kopje een lepeltje suiker meer deed&#8212;want, van zoet hield hij machtig veel&#8212;en, w&aacute;&aacute;r was het ook, dat ze altijd lachte,
+wanneer ze uit de verte hoorde, dat Barend een v&ocirc;le ged&eacute;clareerd had.
+
+</p>
+<p>&#8220;Zie zoo,&#8221; zei Flitz, toen hij, na &#8217;t muziekblad te hebben omgeslagen, in zijn armstoel neerviel, en de niet zeer lange beenen
+over elkander sloeg: &#8220;ik sprak van lange leizen.... of wel, van liefhebberijen; ja, &#8217;t zal me eens benieuwen of er met een
+nieuwen burgemeester niet wat meer leven in B.... zal komen; &#8217;en cassinootje zooals ze in E.... hebben, moet heel aardig zijn;
+of &#8217;en rederijkerskamer; dan kan <span class="letterspaced">ik</span> met <span class="letterspaced">De min</span> beginnen; een dansje na, Suze desnoods op de piano, en ik op de fluit.&#8221;
+
+</p>
+<p>De aanstaande Rederijker, die vooral met den laatsten zin zoo&#8217;n schoone proeve zijner welsprekendheid gaf, had, toen hij van
+den nieuwen burgemeester gewaagde, iets in zijn blik dat Suze indien zij &#8217;t had kunnen opmerken, misschien wel aardig zou
+genoemd hebben. De heer Gliekke, die half aan de Waanzinnige wals en half aan zijn gast behoorde, vraagde na een kleine pauze:
+
+</p>
+<p>&#8220;Al iets gehoord van den <span class="letterspaced">nieuwe</span>, Flitz?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Burgemeester?&#8221; vraagde de candidaat notaris. Mijnheer Gliekke knikte, terwijl zijn wijsvinger een orkeststokje geleek waarmee
+de Waanzinnige wals moest worden in stuur gehouden.
+
+</p>
+<p>Flitz zette een Zondagsgezicht en terwijl hij den pook nam om <span class="pagenum">[<a id="pb201" href="#pb201">201</a>]</span>&#8217;t vuur te.... maltraiteeren&#8212;dat woord gebruikte mevrouw Gliekke altijd wanneer haar kooltjes, voor den doofpot geschikt,
+onbarmhartig werden stukgewerkt&#8212;zei hij heftig: &#8220;Ja, h&#8217;m! niets gehoord....! &#8217;t Zal me eens benieuwen!&#8221;
+
+</p>
+<p>Gliekke kon niet denken dat hij zoo nabij een nederigen &#8220;zolisitant&#8221; was gezeten, en hernam dus nog altijd maatslaande:
+
+</p>
+<p>&#8220;Je weet er zeker meer van.&#8212;Haspels....? Meijer toch niet....?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k Weet er niets van, volstrekt niets,&#8221; zei het Zondagsgezicht; en, dat hij op <span class="letterspaced">Vredelust</span> thuis was, bewees zijn getrommel op de speeltafel, waarmee hij Suzes bevallig en welluidend spel, tamelijk onwelluidend accompagneerde.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Vijf weken zijn er ongeveer verloopen.
+
+</p>
+<p>De candidaat-notaris heeft weer bij den ex-koopman gedineerd. &#8217;t Was een eenvoudig haasje; heel smakelijk&#8212;wezenlijk door den
+gastheer zelf geschoten!
+
+</p>
+<p>Wanneer het haasje de geschiedenis zijner laatste levensdagen had kunnen vertellen, dan zou er misschien een volgend aandoenlijk
+verhaal aan &#8217;t licht zijn gekomen: Verschrikt opgevlogen,.... een knal,.... nog een knal,.... een pijnlijk gevoel in den rechter
+achterpoot,.... en akelige loop van meer dan een uur lang, met een ander viervoetig wezen achter zich;.... &#8217;en sprong over
+een sloot,.... te kort,.... een val in &#8217;t lies; geen macht om zich op te heffen,.... &#8217;en viervoetig wezen, dat over hem heen
+vliegt en met den klauw &#8217;t puntje van zijn rechterlepel aanraakt, zonder zijn prooi te bemerken.&#8212;Onrust,..... Avondschemering,.....
+nacht!&#8212;&#8212;&#8212;&#8212;Nieuw daglicht,.... veel pijn,.... gescharrel,.... gerucht in de verte,.... gepraat,.... hondengeblaf;.... &#8217;en nieuwe
+poging om te ontvluchten,.... vergeefs,.... &#8217;en verschrikkelijk lang monster, met een jas aan en een hoed op, loopende op
+de achterpooten, een langwerpig ding&#8212;dat wel van hout en ijzer schijnt te wezen&#8212;in de voorpooten geklemd,.... &#8217;en vreeselijk
+bedwelmenden slag op het hoofd,.... een blik om genade naar boven.&#8212;Gepraat,... een dreunende knal!... ijselijke pijn!!...
+&#8217;en duizeling tot besluit.
+
+</p>
+<p>Arm haasje! Maar &#8217;t had lekker gesmaakt, en den jager was door den huisvriend een toost gebracht, waarbij deze weer in &#8217;t
+komieke was gevallen, met de verklaring: dat de dischgenooten den edelen jager eigenlijk een dienst hadden bewezen door zijn
+prooi een eerlijke begrafenis te bezorgen.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was na het dessert, terwijl papa Gliekke, misschien nog vermoeid van zijn jachttochten, de knoopjes van zijn vest scheen
+te beschouwen, en telkens zijn kin in de stropdas deed zinken, en mama Gliekke haar turfkooltjes inrekende&#8212;dat Barend Flitz
+zeer <span class="pagenum">[<a id="pb202" href="#pb202">202</a>]</span>nabij juffrouw Suze stond, en haar iets toefluisterde, &#8217;t welk hij tot hiertoe als een diep geheim in zijn boezem bewaarde,
+maar dat hem op den duur te benauwd werd. Hij fluisterde van een &#8220;rekest&#8221; dat hij in zee stuurde, naar Den Haag, zonder er
+iemand over te spreken, een rekest om het burgemeesterschap te B.... &#8217;t Duurde lang eer die groote heeren tot een besluit
+kwamen; met iederen dag die er verliep, werd hij ook &#8220;meer kurieuser,&#8221; zoodat hij &#8217;t nu maar aan Suze zei, maar heilig! ze
+moest er niet van spreken, hij wou &#8217;t volstrekt niet weten. Als &#8217;t goed uitviel dan zou &#8217;t heel wat opzien geven, en zijn
+laatste woorden waren:
+
+</p>
+<p>&#8220;Suze wat denk je?&#8221;
+
+</p>
+<p>Suze wist niet wat ze denken moest, maar zei:
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t Idee alleen!&#8221; en ze lachte hardop, z&oacute;&oacute; hard dat Papa Gliekke eensklaps uit zijn stropdas verrees, en vraagde wat er gebeurde,
+en Mevrouw Gliekke in ernst verzekerde dat Suze haar deed ontstellen.
+
+</p>
+<p>Och! het geheim brandde den goeden candidaat heden namiddag toch verschrikkelijk, verschrikkelijk! op het hart. Eerst verzekerde
+hij dat het malligheid van Suze was, en toen dat het <span class="letterspaced">niets</span> was, en daarna dat hij eigenlijk te veel vriendschap genoot om geheimen te hebben, en dat het t&oacute;ch uit moest komen, en ten
+slotte, dat hij &#8217;t dan maar zeggen zou.
+
+</p>
+<p>Mijnheer Gliekke, pas uit den dut gekomen, en mevrouw uit eene huishoudelijke berekening opgewekt, ze waren niet op de hoogte
+om de beteekenis van die geheimzinnige woorden terstond te vatten, zoodat mijnheer vraagde, of er gevaar bij was, en mevrouw
+op het denkbeeld kwam of Barend iets van Suze bedoelde.... men kon niet weten?
+
+</p>
+<p>&#8220;Brand? De hemel beware!&#8221; zei Flitz: &#8220;Neen hoort, maar heilig onder ons..... Ik heb....&#8221; doch terzelfder tijd trad de huisknecht
+binnen en overhandigde het pakje met couranten en brieven, &#8217;t welk de bode uit de stad had meegebracht.
+
+</p>
+<p>Een paar brieven, die de belangstelling van den heer des huizes opwekten, deden hem een oogenblik het geheim van Barend vergeten,
+en, daar de laatste door de komst van het pakje de aandacht verdeeld zag, zoo nam hij als naar gewoonte haastig het Handelsblad
+en zocht.... naar het &#8220;Binnenland,&#8221; en vond.... en las....:
+
+</p>
+<p>&#8220;Z. M. heeft benoemd tot burgemeester der gemeente B.... c. a., den heer Mr. A. D. Van Bavik.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Van Bavik! Mr. A. D. Van Bavik. Ja waarlijk het stond er; te B.... c. a.; en achter dat B.... c. a. stond: Van Bavik en niet:
+den Heer B. Flitz.
+
+</p>
+<p>Lezer, als gij meelijdende van aard zijt, dan hebt ge ook zeker een weinig medelijden met onzen vriend, die eerst vuurrood
+en daarna doodsbleek is geworden, en, nog altijd op die twee regels turende, dat Mr. A. D. Van Bavik beschouwt, alsof het
+nog mogelijk zou zijn om daaruit: B. Flitz te lezen. Ja hij tuurde nog steeds in het rampzalige nieuwsblad, maar <span class="letterspaced">z&oacute;&oacute;</span>, dat zijn gelaat er achter verborgen was, en terwijl papa de brieven, mama de Haarlemmer en Suze <span class="pagenum">[<a id="pb203" href="#pb203">203</a>]</span>het Kampertje inzagen, dansten de letters onzen Flitz voor de oogen, en speelden hem al de heerlijke beelden door het brein,
+die hij zich zoovele weken geschept had.
+
+</p>
+<p>Verwondering door &#8217;t heele dorp,.... visites,.... kaartjes,.... gelukwenschen!.... De leden van den raad allen bij hem op
+de koffie,....zelfs de heeren Van Saffelen, Haspels, Meijer en Dominee Van Beem. De blijdschap van Suze!.... Misschien een
+fiat op het groote vraagstuk!.... De beide veldwachters, <span class="letterspaced">nu</span> zoo bokkig: <span class="letterspaced">z&#307;ne</span> veldwachters! Edel Achtbare! hij&#8212;Flitz&#8212;Edel Achtbare!.... Cassinootje, Rederijkerskamer! alles tot stand brengen,.... overal
+de eerste viool spelen!.... Mijnheer de burgemeester, hoe vaar je? Dankje!.... hi, hi, hi!.... In de eerste week naar Den
+Haag, bedanken, ook oom Piet, de goudsmid, die <span class="letterspaced">werkte</span>. Meteen naar <span class="letterspaced">Wolkenste&#307;n</span>. Va voor de moeite bedanken, die ook al <span class="smallcaps">WERKTE</span>... Terugkomen in B...., met va en moe.&#8212;Eerebogen,... inhalen,... eerewacht te paard,.... muziek!.... Leve de burgemeester!
+hoezee! hoezee!... Overal vlaggen!.... &#8217;En aanspraak van dominee,.... de kerkeraad, de gemeenteraad.... alles in &#8217;t zondagspak....
+Misschien wel &#8217;s avonds &#8217;en klein illuminatietje, of vuurwerkje,&#8217;t laatste stuk Egyptisch!.... Bengaalsch vuur, en&#8212;in een
+krans van blauw vuur, de namen: Barend Flitz!!.....
+
+</p>
+<p>Ach! nogmaals ach!! daar stond Mr. A. D. Van Bavik, en.... alles was.... mis.
+
+</p>
+<p>&#8220;En &#8217;t geheim, Flitz?&#8221; riep eindelijk de heer Gliekke, nadat hij zijn brieven gelezen had.
+
+</p>
+<p>Flitz was geen overvlieger, en de wijze waarop hij met een request aan den Koning(!) en twee brieven aan kruiwagens&#8212;Va en
+oom Piet&#8212;zonder verder iemand over de zaak te spreken of een voet buiten het dorp te zetten, solliciteerde, bewees genoeg
+dat Flitz een slecht bestuurder der gemeente zou geweest zijn, doch, z&oacute;&oacute; dom was hij niet om in &#8217;t slijk te loopen wanneer
+hij op &#8217;t droge paadje kon blijven, en zich plotseling herstellende, en bouwende op de stilzwijgendheid van Suze, aan wie
+hij een blik van verstandhouding had toegeworpen, antwoordde hij:
+
+</p>
+<p>&#8220;Mijn geheim? Welnu, u kunt het zelf lezen.... zie.... daar staat hij, de nieuwe bur..ge..meester,&#8221; en de heer Gliekke las
+op de plaats waar Barends vinger wees, de gezegde benoeming.
+
+</p>
+<p>Al zijn er heeren onvriendelijk genoeg om al de leden der lieve sekse van babbelzucht te beschuldigen&#8212;van nieuwsgierigheid
+willen we zelfs niet spreken,&#8212;wij rapen hier terstond den handschoen voor de aanvallige Suze op, en verklaren dat zij er een
+van de velen was, die desgevorderd kon zwijgen als.... men zegt, als een mof. Suze lachte&#8212;wel wat vreemd, maar zweeg, zweeg
+bijna den geheelen avond.
+
+</p>
+<p>De benoeming van den nieuwen burgemeester bracht in Gliekkes huis de tongen in beweging, maar de teleurgestelde hield zich
+goed, hoewel hij aan &#8217;t ombertje driemalen&#8212;ongehoord van Flitz&#8212;vraagde wat troef was, en tweemalen een opgelegde <span class="letterspaced">sans prendre</span> verloor.
+<span class="pagenum">[<a id="pb204" href="#pb204">204</a>]</span></p>
+<p>De benoeming ging den volgenden dag door &#8217;t dorp van mond tot mond, en Flitz stemde Jan toe, dat het goed was dat er een jong
+mensch kwam om de slapers eens wakker te schudden, want met de bestrating en de dorpsverlichting zag het er bedroefd uit;
+maar gaf met een luid: &#8220;Waarachtig!&#8221; later ook aan Klaas gelijk, dat het een schandaal was, zooals de jonge M<sup>r</sup>-tjes, die van toeten noch blazen wisten, een gemeente, waar ze nooit geweest waren, werden binnengeschopt, alsof er in die
+gemeente zelve geen bekwame en geschikte mannen zouden te vinden zijn!&#8212;&#8220;Waarom <span class="letterspaced">j&#307;</span> of <span class="letterspaced">ik</span> niet <span class="letterspaced">even</span> zoogoed?&#8221; had Klaas besloten.
+
+</p>
+<p>&#8220;Waarachtig! misschien honderdmaal beter dan <span class="letterspaced">j&#307;</span> of <span class="letterspaced">ik</span>,&#8221; had de teleurgestelde na zijn eerste: &#8220;waarachtig!&#8221; in vergissing er bijgevoegd.
+
+</p>
+<p>Maar of ze in B.... de benoeming <span class="letterspaced">goed</span> of <span class="letterspaced">niet goed</span> keurden, de nieuwe burgemeester zou <span class="letterspaced">toch</span> verschijnen.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Eenige dagen na de benoeming verzekerden de schooljongens dat ze een vreemd heer bij den dominee hadden zien binnengaan, en
+wisten sommigen van de notabelen <span class="letterspaced">zeker</span> dat burgemeester er geweest was. Bij eenigen had hij visites gemaakt; bij den notaris-wethouder Van Saffelen had hij den
+<span class="letterspaced">familiaren</span> pot voor lief genomen,&#8212;hoewel mevrouw Van Saffelen hemel en aarde bewogen had, om op &#8217;t nippertje wat extra&#8217;s van den slager
+te krijgen, en van mevrouw Meijer, op <span class="letterspaced">B&#307;-zicht</span> een fleschje ingemaakte postelein leende, daar ze zelve dien inmaak vergat. De nieuwe burgemeester had bij den notaris gegeten,
+en deze verzekerde den volgenden morgen aan Flitz, toen hij op &#8217;t kantoor kwam, dat Van Bavik een ferme jongen scheen; een
+geestig ventje, lang geen druiloor; wel geschikt,&#8212;hij wreef zich in de handen&#8212;ja, <span class="letterspaced">wel</span> geschikt; &#8217;en kereltje waar men mee ploegen en eggen zou; waar men heel wat anders mee zou uitvoeren dan met den ouden burgemeester
+Haller was mogelijk geweest. &#8217;t Was iemand, die op de hoogte van zijn tijd stond, die dadelijk had gevraagd of er geen schapenmarkten
+in B.... werden gehouden. Schapenmarkten! zie, waar hij&#8212;Van Saffelen&#8212;altijd zoo mee gedweept had, maar &#8217;t geen door Haller
+steeds was tegengewerkt. Een jong, maar &#8217;en aardig burgemeestertje, waar de gemeente pleizier van zou hebben.
+
+</p>
+<p>Dat zei de notaris, en toen mevrouw Van Saffelen, om koffietijd eens op &#8217;t kantoor kwam, betuigde ze ook, dat men wel zien
+kon dat de nieuwe burgemeester studentje geweest was. Zoo vroolijk zoo aardig in &#8217;t spreken; hij deed aan de muziek, hij reciteerde,&#8212;alsof
+Flitz niet even zoogoed aan beide deed!&#8212;hij had een paar allerliefste kneveltjes&#8212;alsof Flitz ook geen kneveltjes kon laten
+staan, al waren ze dan zoo zwart niet.&#8212;&#8220;In &eacute;&eacute;n woord,&#8221; betuigde <span class="pagenum">[<a id="pb205" href="#pb205">205</a>]</span>mevrouw ten slotte: &#8220;een goed voorbeeld voor onze dorpsjongeheeren; zoo heel en al Fransch.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8217;t Woord <span class="letterspaced">Fransch</span> had voor de notarisvrouw een bijzondere beteekenis; alles wat ze goed en niet alledaags vond, heette Fransch! misschien omdat
+alle nieuwe modes van Fransche origine zijn; misschien omdat ze &#8217;t Fransch iets boven haar verheven rekende, daar ze de taal
+zelve niet verstond. Fransch, waren de nieuwe Engelsche paarden van den baron van S.... uit het naburige G.... Fransch, was
+het tapijt dat manlief uit de Deventer fabriek, in &#8217;t voorjaar had laten komen; Fransch, was zelfs de ingemaakte postelein
+van <span class="letterspaced">B&#307;-zicht</span> in een tijd zooals deze, dat men zuurkool en andijvie at; en Fransch&#8212;wij hoorden het&#8212;was ook de nieuwe burgemeester. Hij
+was op een kijkje in B.... geweest, en kort daarna kwam hij er weder voor een dagje, en huurde drie kamers in <span class="letterspaced">Het Wapen van Gelderland</span>, &eacute;&eacute;n v&oacute;&oacute;r- en twee achterkamers.
+
+</p>
+<p>Meubelen&#8212;waaronder een mooie schrijftafel&#8212;kwamen, in gezelschap van kisten en manden, met den vrachtwagen successivelijk mee,
+en, met primo Februari waren alle hoofden in B.... c.a. ongeschikt voor eenigen arbeid. Dien dag was het dat de vlaggen ontrold,
+de beste kleeren aangetrokken, de oranjelinten omgedaan, de paarden voor de eerewacht bestemd, vroegtijdig in orde werden
+gebracht, en alles geredderd moest worden om den nieuwen burgemeester aan den tol te gaan afhalen, binnen zijn gemeente te
+voeren, en plechtig te ontvangen.
+
+</p>
+<p>Ja, &#8217;t was een buitengewone drukte in &#8217;t dorp. Zoo iets had er nog nooit plaats gehad. Stompe Griet zei, dat alevel voor &#8217;en
+koning niet meer kon gedaan worden. Evert &#8220;de klomp&#8221; oordeelde, dat ze den man gek zouden maken. Hent &#8220;de vuist,&#8221; begreep
+dat het wijzer zou geweest zijn indien ze de centen in den zak hadden gehouden. Geurt &#8220;de wipneus,&#8221; berekende, dat voor al
+de onkosten samen, zij met &#8217;r allen&#8212;hij bedoelde de bedeelden&#8212;den heelen winter vrij brood zouden gehad hebben.... zonder
+een hand er voor uit te steken. De kastelein uit <span class="letterspaced">Het Wapen van Gelderland</span> en verder al de heeren tappers in de gemeente, benevens de jongelieden, de leden der eerewacht, die zoo druk aan &#8217;t vlechten
+van de paardenstaarten waren, ze vonden, in spijt van al &#8217;t gepruttel, dat het een aardig dagje zou geven, en, oude Doris
+&#8220;de fillisoof&#8221; zei, dat &#8217;en mensch &#8217;en aap was, en iederman as de okkasie &#8217;t toegaf, wel eens koningske zou willen zijn, en,
+omdat ieder man toch geen koningske werd, iederman al blij was, as ie d&#8217;r maar eens naast had gezeten of bijgeloopen.
+
+</p>
+<p>In <span class="letterspaced">&#8217;t Wapen van Gelderland</span> zou de ontvangst plaats hebben en de eerewacht van daar uitrijden. De ruiters, met hun twee aanvoerders aan &#8217;t hoofd&#8212;de pikeur
+uit stad en Hendrik Snor, die in vroegere jaren bij de &#8220;kerresiers&#8221; had gediend&#8212;waren gereed om met de geleende koets van
+den baron S.... uit G.... naar den tol te vertrekken, maar nog altijd wachtte de trein op de komst van den heer Barend Flitz
+die N&ordm;. drie zou rijden, en als N&ordm;. drie dan ook de voorloopige exercities had meegemaakt.
+<span class="pagenum">[<a id="pb206" href="#pb206">206</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Willem, als de weerga loop er eens heen!&#8221; riep de pikeur, die op een schrale man&eacute;ge-klant gezeten, van tijd tot tijd in zijne
+handen blies, daar &#8217;t vinnig koud was.
+
+</p>
+<p>De knecht uit het logement liep &#8220;als de weerga,&#8221; maar dewijl hij <span class="letterspaced">niet</span> als de weerga terugkwam, ontstond er veel gepruttel. Al tien minuten over den tijd,.... te laat komen,.... vervelend wachten,....
+koud,.... zeker verslapen,.... schande op zoo&#8217;n dag! En, Gijs de veldwachter werd door Hendrik Snor vriendelijk verzocht om
+eens &#8220;als de wind&#8221; te gaan kijken of Willem de boodschap wel had overgebracht.
+
+</p>
+<p>De wachter van &#8217;t veld, die trouwens gedurende Hallers leven weinig meer dan zijn boodschaplooper geweest was, liep, edoch
+wat minder vlug dan de wind, en dewijl er nu weer eenige minuten verstreken zonder dat de gewachtwordende Flitz verscheen,
+mompelde men van: slaapkop, treuzelaar en lamme bult, en riep de pikeur eindelijk:
+
+</p>
+<p>&#8220;Heeren!&#8221;&#8212;gij hadt die gezichten der boerenknapen eens moeten zien&#8212;&#8220;Heeren! wachten is goed, maar te laat komen daar passen
+we voor; &#8217;t is &#8217;en kwartier over den tijd. Allons, we moeten vooruit! Mijnheer Meijer, s&#8217;il vous plait.&#8221;
+
+</p>
+<p>Mijnheer Meijer Jr., de oudste zoon van den heer Meijer, die als notabele van &#8217;t dorp reeds een paar malen genoemd werd, de
+heer Meijer Jr., die behalve de aanvoerders der beide secties, N&ordm;. &eacute;&eacute;n was, en aan een breed oranjelint een koperen hoorn
+droeg, zette het instrument aan den mond en blies het signaal voor den aftocht.
+
+</p>
+<p>De paarden, die hoogst waarschijnlijk geen begrip van al die gekheid hadden, en&#8212;alweder hoogst waarschijnlijk, hun eigen bazen
+niet hadden herkend toen dezen belint en besjerpt hun de insgelijks belinte hoofdstellen hadden aangedaan, ze zouden op het
+geluid van dien hoorn, geen poot verzet hebben, zoo niet hunne berijders, de &eacute;&eacute;n met een smakkend mondgeluid, de ander met
+een: vort Bles, of Piet, de derde met een ruk aan den toom, en eenigen door een hakstomp in de ribben, hun kleppers hadden
+beduid dat zij den huppelenden &#8220;Inkomperabel&#8221; van den pikeur moesten volgen.
+
+</p>
+<p>De stoet vertrok.
+
+</p>
+<p>Of Barend Flitz zich inderdaad had verslapen, of wat er anders aan haperde dat hij een achterblijver werd,&#8212;misschien ook omdat
+hij wat lang met zijn kleeding was bezig geweest, of dat Harmen van Laubour hem &#8217;t paard te laat had gebracht&#8212;wij hebben geen
+tijd zulks te onderzoeken, want zie, terwijl de stoet daar juist achter het schoolhuis verdwijnt, komt om den kerkhoek de
+bedoelde persoon te voorschijn, en nadert, in een aardig drafje, het dorpslogement.
+
+</p>
+<p>Indien wij ons &#8217;t gelaat van Barend te binnen brengen, zooals hij op zijn gemak in den leunstoel bij Gliekkes haard zat, dan
+zouden we haast meenen dat hij zich op den rug van dien bruine minder te huis gevoelt. Harmen van Laubour had gezegd dat de
+Let wat hoog draafde. &#8217;t Zij hoe &#8217;t zij, Flitz komt toch vooruit. <span class="pagenum">[<a id="pb207" href="#pb207">207</a>]</span>Zie, hij nadert met zijn bruin de plaats waar gewoonlijk de voerbakken van <span class="letterspaced">Het Geldersche Wapen</span> staan, doch die heden in den stal zijn gezet. De Let schijnt <span class="letterspaced">Het Wapen</span> te kennen of wel aan de voerbakken te denken; zij draait links af op het huis aan. De kastelein&#8212;ook in zijn Zondagspak&#8212;in
+de groengemaakte deur staande, roept:
+
+</p>
+<p>&#8220;Vooruit mijnheer! Je haalt ze wel in.&#8221;
+
+</p>
+<p>Barend Flitz, hoort het, en rukt rechts aan den toom; maar de Let hoort er niets van, en geeft om dat toomgeruk geen zier.&#8212;<span class="letterspaced">Hier</span> krijgt zij gewoonlijk een emmer water, of neemt Laubour &#8217;en dropje,
+
+</p>
+<p>&#8220;Huup Let! Vort Let! Alla!&#8221;&#8212;Maar ja wel, de Let laat zich niet door vreemden ringelooren; <span class="letterspaced">hier</span> wil ze wezen, hier, en terwijl zij een raren zijsprong maakt, roept Barend: &#8220;O j&eacute;!&#8221; en klets! daar valt hij naast de Let
+voor de versierde deur van de herberg neder.
+
+</p>
+<p>Heeft hij zich erg bezeerd? Wij gelooven ja, want hij trekt alles behalve gezichten, die in overeenstemming zijn met de vlaggen,
+die uit de dakvensters van &#8217;t logement wapperen; maar gebroken heeft hij niets, al kwam hij dan ook vrij onzacht op de straatsteenen
+neder.
+
+</p>
+<p>Door den kastelein geholpen, staat hij op, en treedt voetje voor voetje de versierde deur binnen. &#8217;t Is misschien van de pijn,
+dat hij zoo&#8217;n leelijken blik op die dennen en palmenloovers werpt, waarin witte en roode papieren rozen gehecht zijn, en tevens
+zijn gemoed lucht geeft met schelden op de <span class="letterspaced">wilde</span> Let, die als een <span class="letterspaced">lam</span> voor de deur op den emmer water te wachten staat.
+
+</p>
+<p>We zouden van uw geduld zeker te veel vergen waarde lezer, indien we u verder den loop der zaken, op dien voor B... c.a. zoo
+belangrijken dag, gingen schetsen. Voorzeker hebt ge zulke inhaalpartijen&#8212;ze zijn aan de orde van den dag&#8212;meermalen bijgewoond,
+zoo ge niet misschien <span class="letterspaced">zelf</span> voor koning daarbij gefungeerd hebt, en stelt er dus geen belang in. Maar &#8217;t is ook mogelijk dat ge &#8217;t nooit gezien hebt,
+welnu, lees dan aandachtig de courant, merk op, de benoemingen van dorps-burgemeesters, of wel de ondertrouw-aankondigingen
+van zonen of dochteren van hen, die op de dorpen &#8217;t meeste geld of den grootsten titel hebben; informeer nauwkeurig wanneer
+het de intreedag der eersten of de trouwdag der laatsten zal zijn, en ga dan, en zie, want ge kunt er zeker van zijn, er zal
+gevlagd, er zal gereden, er zal vuurwerk worden afgestoken, omdat.... omdat de menschen in &#8217;t algemeen zoo gaarne iedere gelegenheid
+aangrijpen om pret te maken en,&#8212;omdat de boeren in &#8217;t bijzonder, bij overlevering of bij ondervinding weten, dat er voor hun
+gevlag en gerij, later een &#8220;vette mond&#8221; te halen is.
+
+</p>
+<p>Foei! wat &#8217;en donker tafreel!
+
+</p>
+<p>Is het te zwart; zijn wij onbillijk?&#8212;&#8217;t Zij dan, opdat die koninkjes zich niet <span class="letterspaced">al te veel</span> illusies zullen maken.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+<span class="pagenum">[<a id="pb208" href="#pb208">208</a>]</span></p>
+<p>&#8220;&#8217;En aardig mensch die Van Bavik,&#8221; zei de heer Gliekke tot zijn huisvriend, eenige dagen nadat de nieuwe burgemeester zoo
+feestelijk werd ingehaald: &#8220;&#8217;k heb met plezier zijn kennis gemaakt; &#8217;t zal een heele aanwinst zijn.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Zoo,&#8221; zei Flitz, en, na &#8217;t kluwen van Suze, dat van de tafel viel, te hebben opgeraapt, voegde hij er bij:
+
+</p>
+<p>&#8220;Hebt u hem al zoo spoedig bezocht?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Gistermorgen; &#8217;t was &#8217;en helder luchtje; ik wandelde toch, en &#8217;t logement voorbijgaande, dacht ik, kom, we zullen ons Edel-Achtbaar
+heertje eens opzoeken; en ja, &#8217;k moet zeggen, &#8217;t is me nog danig meegevallen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Z&oacute;&oacute;!&#8221; herhaalde Flitz: &#8220;Maar tamelijk pedant h&eacute;?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;In &#8217;t geheel niet,&#8221; hernam de heer Gliekke: &#8220;Bescheiden, heel beleefd en zeer goed op zijn standpunt. &#8217;k Zei natuurlijk:
+Hoe vaar je burgemeester, en verder telkens burgemeester; maar bij &#8217;t afscheid werd mij vriendelijk verzocht dat &#8220;burgemeester&#8221;
+maar achterwege te laten. Ik heet Van Bavik, mijnheer Gliekke, zei hij. Waarlijk &#8217;en hupsche jongen!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Z&oacute;&oacute;!&#8221; zei Flitz weder, en vraagde daarna aan Suze, terwijl hij op de piano wees, of ze niet eens een tikkeltje zou maken?
+Suze had er niets op tegen; en nadat Flitz bij de piano alles in orde had gebracht en naar zijn zetel terugkeerde&#8212;hij liep
+nog wel zoo&#8217;n beetje trekkebeenig&#8212;hervatte de heer des huizes:
+
+</p>
+<p>&#8220;En ijselijk meegaande ook; hij informeerde zelfs naar jou Flitz; hij vernam dat je gevallen waart; hij zou je al hebben opgezocht
+zoo drukke bezigheden hem niet verhinderd hadden.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Z&oacute;&oacute;!&#8221; zei Flitz <span class="letterspaced">nog</span> eens, en voegde er bij: &#8220;Och, op die vreemde visites ben ik zoo fel niet. Hij schijnt dan ook niet best de regels der &#8220;etiekette&#8221;
+te kennen, want <span class="letterspaced">ik</span> moet hem immers &#8217;t eerste...?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nu, ja Flitz,&#8221; riep Suze, die nog aan &#8217;t zoeken naar een geschikt muziekstuk was en naar &#8217;t gesprek had geluisterd: &#8220;uit
+belangstelling; dat vind ik wel aardig.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Z&oacute;&oacute;!&#8221; klonk het uit Barends mond voor de laatste maal, want de knecht kwam binnen en vraagde belet voor.... Mijnheer den
+burgemeester.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Sprak wel van zelf dat de knecht in last kreeg om den burgemeester binnen te laten, evenals het van zelf sprak, dat mevrouw
+Gliekke ijlings met de punten harer voeten naar de pantoffels snuffelde, die wel eens werden uitgeslierd omdat ze zoo graag
+met de kousen op haar stoofje zat. &#8217;t Zal niemand verwonderen dat Suze haastig de pianomuziek ter zijde schoof, het instrument
+dichtsloeg, naar hare plaats wipte en,&#8212;niet de straks verlaten breikous, maar een borduurwerkje uit haar doos nam. &#8217;t Zal
+geen bevreemding wekken dat mijnheer Gliekke zijn stropdas een weinig naar boven trok; de vijftand in zijn kuif zette, evenmin
+als de lezer zich erg bezorgd zal maken voor Barends gezondheid, daar hij den goeden jongen nog al erg bleek ziet worden.
+
+</p>
+<p>De burgemeester treedt binnen.
+
+</p>
+<p>Waarlijk, ze hebben recht gehad: &#8217;t is een knap ventje. Niet bijzonder <span class="pagenum">[<a id="pb209" href="#pb209">209</a>]</span>groot, maar &#8217;en allerinnemendst voorkomen. Fraai zwart haar, een helder voorhoofd, geestige en toch vriendelijke oogen, &#8217;en
+kleine rechte neus; &#8217;en fijn besneden mond, waarboven, o dames!&#8212;wij bedoelen natuurlijk de jonge dames die van natuurschoon
+houden&#8212;waarboven een paar kneveltjes zetelen&#8212;volgens Flitz <span class="letterspaced">staan</span> ze&#8212;z&oacute;&oacute; modest, z&oacute;&oacute; zwart, z&oacute;&oacute; egaal, rond en aardig met spitse puntjes naar boven, dat wij, al behooren we niet tot uw sekse,
+er toch pleizier in hebben. Een knap ventje, goed gevormd, deftig in &#8217;t zwart, met &#8217;en wit vest.... Maar, van den geheelen
+persoon zag Barend Flitz in de eerste oogenblikken niets dan zijn &#8220;kinderachtige&#8221; voeten&#8212;kleine voeten vond Barend kinderachtig&#8212;in
+verlakt lederen schoenen staken.
+
+</p>
+<p>De heer burgemeester Van Bavik kon niet manqueeren.... en mevrouw Gliekke was het hoogst aangenaam.... en mijnheer Gliekke
+vond het van &#8220;Van Bavik&#8221; zeer hupsch dat hij al zoo spoedig eens aankwam; en Suze.... Suze vond niets, daar ze &#8217;t nog niet
+gewaagd had een blik op den EdelAchtbare te slaan, terwijl Flitz een: &#8220;Om u te dienen,&#8221; antwoordde, toen Van Bavik ook aan
+<span class="letterspaced">hem</span> voorgesteld&#8212;met veel bonhomie gevraagd had, of mijnheer geen restes van den val had, waarvan hij hoorde en &#8217;t geen hem bijzonder
+leed was geweest.
+
+</p>
+<p>Of &#8217;t bij vergissing of wel voordacht was dat de heer des huizes den leunstoel ter rechterzijde van den haard, waarin Flitz
+zooeven gezeten had, vatte en den bezoeker aanbood, wij weten het niet, maar zeker is het dat Van Bavik, zonder te denken
+dat die zetel een ander had toebehoord, daarop plaats nam, en Flitz, na Gliekkes woorden: &#8220;Neem een stoel kerel,&#8221; een stoel
+nam, en zich op een afstand van het vuur plaatste, alsof hij bang voor de warmte, of wel.... bang voor iets anders was.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Behoeft geen vermelding dat er over en weer werd verzekerd dat het buiten koud was, en dat een helder vuurtje goed deed.
+De heer des huizes verklaarde, dat de avonduren de gezelligste van een winter<span class="letterspaced">dag</span> waren.
+
+</p>
+<p>Mevrouw Gliekke betuigde, dat de geheele gemeente uiterst met de benoeming &#8220;van u&#8221; was ingenomen, en dat het ook wel bij mijnheers
+intrede gebleken was; dat er dien avond een beeldig vuurwerkje was afgestoken; juist <span class="letterspaced">niet</span> zoo mooi ... bij lange na niet als de vuurwerken die ze in <span class="letterspaced">stad</span> zag,&#8212;er was bij mevrouw maar &eacute;&eacute;n stad, de stad van Amsterdam&#8212;maar aardig toch, en zoo geheel en al door de gemeentenaren
+bekostigd: &#8220;Ieder zoo naar vermogen,&#8221; besloot zij, en ze glimlachte hoofdknikkend, alsof ze zeggen wilde: &#8220;Wij.... u begrijpt
+wel?&#8221;
+
+</p>
+<p>Aan Suze was het theeblad gebracht, en Suze had thee gezet; en Suze wist zoogoed als ze &#8217;t zelf wisten, dat papa en mama suiker
+dronken, en dat Barend veel suiker dronk, maar ze zei toch heel zacht: &#8220;Ma,.... suiker? Pa....?&#8221; in de hoop dat ma wel verder
+&#8217;t woord zou doen. Maar &#8217;t was mis, want ma zei zeer beleefd:
+
+</p>
+<p>&#8220;Als ik verzoeken mag,&#8221; en pa: &#8220;Zeker Suze,<span class="corr" id="xd0e6857" title="Niet in bron">&#8221;</span> zoodat ze toch tot <span class="pagenum">[<a id="pb210" href="#pb210">210</a>]</span>een: <span class="corr" id="xd0e6862" title="Bron: &#8220;&#8220;">&#8220;</span>En u mijnheer?&#8221; tot Van Bavik werd genoodzaakt, waarop deze beleefd voor &#8217;t zoete bedankte, terwijl de candidaat-notaris,
+die, na het: &#8220;Om u te dienen,&#8221; nog geen woord gesproken had, eens toonde hoe hij <span class="letterspaced">hier</span> thuis was, en tamelijk hard een: &#8220;&#8217;k W&eacute;l Suus,&#8221; deed hooren.
+
+</p>
+<p>Wij zullen &#8217;t gesprek niet op den voet volgen, het gesprek dat in den aanvang zeer onbeduidend was, doch allengs meer ziel
+bekwam door de onderhoudende wijze waarop de jonge burgemeester&#8212;die ook in &#8217;t komieke maar <span class="letterspaced">ook</span> in &#8217;t ernstige viel&#8212;van zijn studiejaren, en later van een Noorweegsche reis verhaalde, welke hij, in &#8217;t gezelschap van twee
+zijner vrienden, den afgeloopen zomer gemaakt had.
+
+</p>
+<p>Mijnheers aandacht was onverdeeld, zoo zelfs dat hij al meer en meer zijn stoel verschuivende&#8212;om den spreker recht in &#8217;t oog
+te hebben&#8212;niet bedacht dat Barend Flitz hoe langer zoo meer zijn rug te zien kreeg.
+
+</p>
+<p>Mevrouw zat, en luisterde met een aandacht, zooals ze nooit&#8212;zelfs in de komedie nooit&#8212;gehad had. Treurspelen waren ook al
+te akelig, tooneelspelen en drama&#8217;s al te langdradig en te onnatuurlijk, en blijspelen al te laf; maar &#8217;t geen ze nu hoorde
+was zoo afwisselend, nu eens dat ze hardop moest lachen en dan weer dat ze haast de tranen in de oogen kreeg...., zoo raar;
+ze wist zelve niet hoe. Mevrouw wist het niet. Waarom? Omdat ze nooit een <span class="letterspaced">humorist</span> ontmoette.
+
+</p>
+<p>Suze....? Ja, ze borduurde wel van tijd tot tijd een schulpje en een moesje, maar toch, ze kon niet aanhoudend naar beneden
+kijken. Neen, onwillekeurig hief ze telkens het hoofdje op, en onwillekeurig liet ze eindelijk de naald geheel rusten, en
+wierp ze niet meer nu en dan een schuchteren blik op den nieuwen burgemeester, maar vestigde haar lieve oogen strak op den
+jongeling, die zoo aardig, zoo mooi, neen, zoo aandoenlijk sprak&#8212;vooral toen hij verhaalde van het <span class="letterspaced">arme blinde</span> meisje, dat in het gebergte tusschen Lessoe en Romsdal zulke schoone liederen zong,&#8212;om slechts <span class="letterspaced">dan</span> met eenige verwarring opnieuw haar boord te bezien, wanneer de spreker meer bepaald <span class="letterspaced">haar</span> aanzag&#8212;en zulks gebeurde in waarheid niet zelden&#8212;of, &#8217;t woord tot <span class="letterspaced">haar</span> scheen te richten.
+
+</p>
+<p>En Flitz? Gedurig kuchte hij, omdat hij &#8220;&#8217;t beroerd&#8221; vond dat Gliekke hem den rug toedraaide en al de warmte van &#8217;t vuur benam,
+alleen om naar &#8220;zoo&#8217;n vreemden poespas te luisteren.&#8221; Die studenten-aardigheden waren ijselijk laf, en van dat Noorwegen,
+wat had je d&#8217;r aan als je d&#8217;r nooit geweest waart! Als &#8217;t dan gewed was, dan kon hij van Kleef ook wel vertellen; van die
+jongens, die je om centen naliepen, en zoo blauw van de boschbessen zagen, of van &#8217;t afwaaien van zijn hoed, toen ze door
+een dal, dat eigenlijk vol water was, met een schuitje naar Mouwriesgraf&#8212;Flitz had niet recht begrepen dat hij de grafplaats
+van Prins Maurits van Nassau bezichtigde&#8212;waren geroeid, daar ze veel behei van maakten, doch dat op niemendal uitliep.
+
+</p>
+<p>Flitz vond het alles behalve wellevend om zoo &#8220;door te klessen.&#8221; <span class="pagenum">[<a id="pb211" href="#pb211">211</a>]</span>en dan die vraag of hij&#8212;Flitz&#8212;ook gestudeerd had, waarop hij in de gauwigheid: &#8220;neen&#8221; had geantwoord, maar eigenlijk: <span class="corr" id="xd0e6900" title="Niet in bron">&#8220;</span>wel zeker,&#8221; had moeten zeggen, verbeelll!..... alsof hij op <span class="letterspaced">z&#307;n</span> candidaats niet even zoogoed had moeten blokken&#8212;ja misschien nog harder dan die Bavik op het zijne. En d&aacute;n tegen Suus zoo
+den heelen tijd het woord te richten! Wat meende ie wel!&#8212;Hoor, alweer:... &#8220;Waarlijk juffrouw Gliekke, men gevoelt <span class="letterspaced">daar</span> eerst levendig dat de Schepper oneindig in macht en de mensch maar &#8217;en heel klein lievenheersbeestje is.&#8221; Och! h&eacute;, den dominee
+uithangen! Tegen Suus....! &#8217;en lievenheersbeestje, hoe kinderachtig! En telkens wou Flitz iets zeggen, omdat ie zoo nooit
+gewoon was te zwijgen, en ook gevoelde wat oudere en betere brieven te hebben, maar telkens smoorde hij &#8217;t geen hem op de
+lippen kwam, totdat zijn gelaat een purperkleur verkreeg, en hij, met den sleutelbos in den zak rammelende, zijn&#8212;door &#8217;t lange
+zwijgen eenigszins schorre stem deed hooren, en luide vroeg:
+
+</p>
+<p>&#8220;Suze, hoe is &#8217;t, hooren wij van avond in &#8217;t geheel niets?&#8221;
+
+</p>
+<p>Suze, zoo onverwacht door Barend aangesproken, en, in presentie van dien jongen burgemeester tot spelen uitgenoodigd&#8212;&#8217;t geen
+ze voor <span class="letterspaced">hem</span> in &#8217;t geheel niet durfde&#8212;kreeg ook een kleur en zei:
+
+</p>
+<p>&#8220;Wel neen Flitz,&#8221; en had er gaarne bijgevoegd: We zitten zoo prettig!
+
+</p>
+<p>De heer des huizes bespeurde nu eerst dat Flitz zijn rug te zien had, en wendde zich links, met een: &#8220;Pardon vriendje.&#8221; Doch
+de heer burgemeester stond schier gelijktijdig van zijn zetel op met de verontschuldiging, dat hij volgens gewoonte wat te
+lang gepraat had, en niet hoopte de familie ged&eacute;rangeerd te hebben. Met groot genoegen was door hem de kennis der familie
+gemaakt, terwijl hij zich ten zeerste aanbeval, en besloot met de woorden:
+
+</p>
+<p>&#8220;Een vriendschappelijke omgang met de beschaafde ingezetenen van B.... zal mij, zoo ik hoop, &#8217;t afzijn vergoeden van lieve
+betrekkingen en trouwe vrienden.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;H&eacute;, blijf familiaar een boterhammetje eten!&#8221; riep de heer des huizes: &#8220;Nietwaar Betsy? Niet voor <span class="letterspaced">niet</span> wonen we zes jaren in Gelderland.&#8212;Is &#8217;t niet Betsy, de Geldersche gastvrijheid woont ook op <span class="letterspaced">Vredelust</span>?&#8221;
+
+</p>
+<p>Betsy, die bij &#8217;t woord &#8220;boterhammetje,&#8221; iets zuurs in &#8217;t gezicht had gekregen&#8212;misschien omdat haar voet de pantoffel niet
+vinden kon, die ze in Noorwegen verloren had&#8212;ze trok bij het: &#8220;Nietwaar, Betsy?&#8221; een gastvrij gelaat, en sprak van een hoofdkaasje
+en &#8217;en stukje rookvleesch, terwijl Suze heel zacht, alleen voor mama en Barend verstaanbaar, iets van &#8220;de ossetong&#8221; fluisterde,
+&#8217;t geen den laatste de kramp in de vingers veroorzaakte, dewijl Suus aan tafel, toen hij van de tong sprak, gezegd had: &#8220;&#8217;t
+Is <span class="corr" id="xd0e6935" title="Bron: alijd">altijd</span> geen vetpot.&#8221; En nu.... voor dien snoeshaan!<span class="corr" id="xd0e6938" title="Bron: &#8221;"></span>
+
+</p>
+<p>De burgemeester Van Bavik zou echter dien avond noch hoofdkaas noch ossetong op <span class="letterspaced">Vredelust</span> gebruiken, want hij moest noodzakelijk aan iemand schrijven; gaarne zou hij &#8217;t hervatten, en hoewel, na die openbaring van
+&#8217;t vaste besluit, de verzoeken dringender <span class="pagenum">[<a id="pb212" href="#pb212">212</a>]</span>werden, en zelfs Suze iets prevelde van: &#8220;Uw kamer zal koud zijn,&#8221; de burgemeester bedankte nogmaals vriendelijk, en maakte
+zijn compliment.
+
+</p>
+<p>De heer Gliekke verzocht zijn huisvriend of deze zoo goed wou zijn om Van Bavik eens uit te laten,&#8221; en Van Bavik werd door
+Flitz uitgelaten, en verzekerde nog in de gang, dat hij ook Flitz veel hoopte te zien, en vooral in den lieven kring der Gliekkes,
+en zijne laatste woorden waren: &#8220;A revoir!&#8221; en Barend zei ook: &#8220;A revwaar.&#8221;
+
+</p>
+<p>Toen de aspirant-notaris in de huiskamer terugkwam, vond hij het gesprek zoo levendig alsof er &#8220;partij&#8221; was. &#8217;t Spreekt van
+zelf dat het over den nieuwen burgemeester liep. De heer Gliekke vroeg gedurig op triomfanten toon, wat of hij gezegd had!?
+Mevrouw betuigde, dat ze nooit zoo iemand ontmoette, iemand die zoo alles in zich vereenigde, dat ze graag de tong had opgezet,
+ofschoon z&#8217;m anders voor den 18<sup>den</sup> had willen bewaren, en dat ze er sterk v&oacute;&oacute;r was dat de heer Van Bavik dan ook zou verzocht worden.
+
+</p>
+<p>Flitz viel op dit laatste gezegde met de verklaring in, dat het toch anders &#8220;sjenant&#8221; was, &#8217;en vreemde op &#8217;en jaarfeest te
+hebben, en nog wel op het jaarfeest van Suus, en besloot met de vraag: &#8220;Wat jij Suus?&#8221;
+
+</p>
+<p>Neen, in waarheid, Suze vond er niets geen bezwaar ia. Ze moest ronduit zeggen dat burgemeester iets heel aardigs en heel
+liefs had; &#8217;t kon haar wel niet schelen of hij den 18<sup>den</sup> kwam, neen, er op gesteld was ze in &#8217;t geheel niet, maar, &#8217;t zou toch wel aardig wezen. Pa en ma moesten het weten, hoewel,
+als Barend het <span class="letterspaced">naar</span> vond, <span class="letterspaced">z&#307;n</span> komst <span class="letterspaced">haar</span> onverschillig was.
+
+</p>
+<p>Tot vervelens toe liep verder&#8212;volgens Flitz&#8212;het gesprek over dien snoeshaan; nu eens stelde de heer Gliekke dat heertje ten
+voorbeeld, en herhaalde mevrouw &#8217;t een of ander wat Van Bavik zeide, of herdacht Suze de boeiende wijze, waarop hij van het
+woeste maar trotsche Noorwegen gewaagd had; en Flitz was verheugd dat het tijd werd van heengaan, want dat &#8220;gezanik&#8221; verveelde
+hem bovenmate. Suze had niet, zooals anders, op de piano gespeeld toen <span class="letterspaced">h&#307;</span> er van sprak&#8212;anders kon ie immers alles van d&#8217;r gedaan krijgen. Van een partijtje was niet eens gesproken, en de ossetong
+was voor <span class="letterspaced">hem</span> niet verschenen.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was alsof de heer des huizes bij &#8217;t afscheid veel flauwer zijn hand drukte; alsof mevrouw veel zachter &#8220;Nacht Flitz&#8221; zei;
+en Suze, toen hij haar een &#8220;Wel te ruste&#8221; wenschte, veel mooier dan gewoonlijk was, maar, ook heel anders dan anders &#8220;Wel
+thuis&#8221; ten bescheid gaf.
+
+</p>
+<p><span class="letterspaced">Alleen</span> kwam Barend thee drinken, maar in gezelschap keerde hij naar zijne kamers in &#8217;t dorp terug. In een naar, een akelig, een
+leelijk gezelschap. In &#8217;t gezelschap van een sarrend duiveltje, het duiveltje dat jaloezie heet.
+<span class="pagenum">[<a id="pb213" href="#pb213">213</a>]</span></p>
+<p>Een paar dagen nadat wij Van Bavik een bezoek op <span class="letterspaced">Vredelust</span> zagen afleggen, vinden wij hem in een zijner gehuurde vertrekken voor zijn schrijftafel weder, terwijl hij er de pen vlug
+over het papier doet glijden.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Ziet er in die kamer waarlijk zeer comfortable uit. <span class="letterspaced">De inscheping van Willem den V&#307;fde</span>, en <span class="letterspaced">De heldendood van Van Speyk</span> met een groote vochtvlak er op, de beide platen, die hier eertijds aan den wand prijkten, zijn er niet meer, maar zijn vervangen
+door een aantal schoone gravures, waarvan <span class="letterspaced" lang="fr">La pri&egrave;re du soir</span> boven de schrijftafel hangt.
+
+</p>
+<p>De stoelen staan niet geregeld langs de wanden, de tafel staat niet precies in &#8217;t midden der kamer, en de kleine sofa bevindt
+zich zelfs geheel in een afgedraaide richting; maar toch, &#8217;t is netjes in de zitkamer van den jongen burgemeester.&#8212;Een fraai
+boekenhangertje! Mooie bandjes! &#8217;t Zijn zeker werken van smaak, want de boekenkast in het achtervertrek bevat de Latijnen
+en Grieken.&#8212;Laat zien: Jean Paul, Claudius, Hildebrands Camera Obscura.... en.... wat ligt <span class="letterspaced">d&aacute;&aacute;r</span>? Dat boek, langwerpig, in groen leeren band?&#8212;Ha! &#8217;t is een dagboek.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Is onbescheiden zegt gij, om zonder verlof, schrift te doorsnuffelen, en vooral den blik in een dagboek te slaan; immers
+de geheimen van &#8217;t hart zijn er in opgeteekend.
+
+</p>
+<p>Als particulier, zouden we zeker voor die kolossale onbescheidenheid terugdeinzen, maar, we voeren u als novellist de kamer
+binnen, en in die kwaliteit is het ons vergund overal te zien, overal te luisteren en alles te lezen, mits.... we er nimmer
+een slecht gebruik van maken.
+
+</p>
+<p>Alzoo, we nemen het dagboek zonder blikken of blozen, en lezen wat ons goeddunkt, ofschoon we zeer zeker niet zullen meedeelen
+wat verborgen moet blijven.
+
+</p>
+<p>Bladz. 40&#8212;1 Januari 18.3.
+
+</p>
+<p>&#8220;Gisteren was het oudejaarsdag, en heden is het nieuwjaarsdag. Gisteren zag er alles zoo oud en zoo eerwaardig uit, en heden
+schijnt het mij toe alsof alles een nieuw pak heeft aangekregen; &#8217;t is zelfs alsof die oude grauwe kerkmuur, waarop ik uit
+mijn venster het oog heb, er <span class="letterspaced">nieuwjaarsachtig</span> uitziet. Alles!.... En&#8212;hoe zou &#8217;t er uitzien in &#8217;t hart van de menschen.... ik meen in &#8217;t hart van den schrijver: A. D. V.
+B.?&#8221;
+
+</p>
+<p>Bladz. 44&#8212;6 Maart 18.3.
+
+</p>
+<p>&#8220;Gisteravond hebben wij feest op Ysbrands kamer gevierd. &#8217;k Ging er om zeven uur alleen heen, maar ben <span class="letterspaced">zonder m&#307; zelven</span> weer thuis gekomen.... hoe laat weet ik niet. &#8217;k Heb mijn morgengebed maar binnengehouden. Hoe meer geest naar binnen, hoe
+meer geest naar buiten....? Maar,&#8212;zou &#8217;t wel de geest zijn van Hem...., &#8217;k wil heden Zijn naam niet noemen, &#8217;k ben te katterig....
+&#8217;k ga eens wandelen.&#8221;
+
+</p>
+<p>Bladz. 46&#8212;15 Maart 18.3.
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="smallcaps">Doctor</span>!&#8212;<span class="smallcaps">Mr. in de beide rechten</span>!&#8212;Professoren; Paranimfen; m&#8217;n huisploert, de nachtwachts, tot zelfs de krolsche <span class="pagenum">[<a id="pb214" href="#pb214">214</a>]</span>katten, die me &#8217;s nachts zoo ergeren, &#8217;k zou ze wel aan &#8217;t hart willen drukken. <span class="letterspaced">Ik doctor!</span> <span class="letterspaced">Ik Mr. in de beide rechten!</span> &#8217;k Zou alles wel om den hals willen vliegen.... tot jou toe, ouwe trouwe taaie waterkaraf, die me vooral in de laatste dagen
+zoo dikwijls met je dierbaren inhoud hebt afgekoeld. Na &#8217;t eten dadelijk weer naar de socie! halzen genoeg om te omhelzen,
+en halzen in den kelder van den kastelein.... Hola! zou &#8217;t niet beter zijn in de armen van mijn goeden vader en&#8212;ja! ja!! aan
+den hals van mijn lieve moeder....?&#8221;
+
+</p>
+<p>Bladz. 51&#8212;10 Mei 18.3.
+
+</p>
+<p>&#8220;De advocaat Mr. A. D. Van Bavik heeft consult gegeven.&#8212;Daar liggen ze voor me de zes schellingen. &#8217;k Heb nooit geweten dat
+zes en dertig stuivers zoo&#8217;n som was. Verdiend! Eerlijk verdiend!&#8212;<span class="letterspaced">Eerl&#307;k</span> verdienen!&#8212;Recht en gerechtigheid!&#8212;Ik zal me voor die eerste zes schellingen het kleine Themis-beeldje koopen. &#8217;t Kan nooit
+geen kwaad.&#8221;
+
+</p>
+<p>Bladz. 52&#8212;28 Mei 18.3.
+
+</p>
+<p>&#8220;Opgestaan; courant gelezen; aangekleed; bij Van Mees koffie gedronken; twee visites;... goed gedineerd in de <span class="letterspaced" lang="fr">Lion d&#8217;or</span>.... een aardig avondje bij Prings; fideel geomberd.... slaap!.... nog &#8217;en kopje thee, dan naar bed.&#8212;Zeg! geest van den grooten
+Luther, je bent al zoolang naar <span class="smallcaps">BOVEN</span> verhuisd, al staat je gipsen beeld me onbeweeglijk aan te staren, zeg, lezen ze <span class="letterspaced">daar</span> waar je nou woont, ook couranten, kleeden z&#8217;er zich, drinken z&#8217;er koffie, maken z&#8217;er visites, dineeren en omberen z&#8217;er ook,
+en gaan ze dan slapen na &#8217;t gebruik van &#8217;en kopje thee? zeg?&#8221;
+
+</p>
+<p>Bladz. 68&#8212;5 September 18.3.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8220;Bid en gij zult ontvangen!&#8221;&#8221;&#8212;Is &#8217;t waarheid?&#8212;Z&#8217; is dood, al zes dagen dood, die lieve, die trouwe, die engelachtige moeder;
+en heb ik niet gebeden, heb ik niet ieder uur gebeden: God bewaar ze; behoed die lieve?&#8212;Was mijn gansche denken niet zelfs
+&eacute;&eacute;n biddende gedachte: Almachtige Hemelvader, spaar mij de dierbare moeder?&#8212;Zou &#8217;t niet blijken of dat woord leugen of waarheid
+bevatte. Besloot ik niet Hem lief te hebben <span class="letterspaced">wanneer</span> Hij &#8217;t gebed verhoorde?&#8212;Ik heb gebeden en&#8212;zij is gestorven.
+
+</p>
+<p>&#8220;Z&#8217; is dood, de moeder, die mij als kind geen schaatsen wou laten rijden toen ik zoo hoestte, en me niet uit bed wou nemen
+toen men zei dat ik de mazelen had. Z&#8217; is dood, die me lief had en trouw voor mij zorgde. God heeft haar niet behouden. Behouden?....
+Is zij verloren? Voor eeuwig verloren? Neen, God zij gedankt! neen, ze leeft. Vader! wees <span class="letterspaced">m&#307;</span> genadig. Die bidt zal ontvangen, <span class="letterspaced">zeker ontvangen</span>: een nieuw, een heerlijker leven in een der vele woningen van het oneindige Vaderhuis.&#8221;
+
+</p>
+<p>Bladz. 93&#8212;3 Mei 18.4.
+
+</p>
+<p>&#8220;Arme Marie! wat ben je toch leelijk! Rood haar; sproetels, ontelbaar als de starren aan den hemel of de schelpjes aan &#8217;t
+strand; &#8217;en neus, die met alle recht bij den toren van Libanon mag vergeleken worden; &#8217;en mond van &#8217;en <span class="smallcaps">Enaks</span>-kind, waarvoor de soeplepels mij nog te klein schijnen; &#8217;en stem, bij lang na zoo lief niet <span class="pagenum">[<a id="pb215" href="#pb215">215</a>]</span>als de stem van mijn trouwen Fik, en een paar armen, zoo lang en schraal als de winter. Arme Marie! ik zat naast haar in &#8217;t
+kattebakje toen we gisteren naar buiten reden. Ze had &oacute;&oacute;k blondes en bloemen in haar hoed, ze had &oacute;&oacute;k witte glac&eacute; handschoenen
+aan. Ze vond dat bedelmeisje met die bruine oogjes en dat fijne gezichtje, &oacute;&oacute;k zoo ongelukkig; ze had &oacute;&oacute;k medelijden met den
+bultenaar die, met een mooi gekleeden aap op zijn rug, het rijtuig naliep; ze vond broodjes met zalm lekkerder dan broodjes
+met kaas, en zei ook&#8212;precies als al de anderen&#8212;dat een dansje in &#8217;t groen wel aardig zou wezen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Arme Marie! wat ben je toch leelijk, en wat was je gisteren verschrikkelijk leelijk toen je, evenals al die blondjes en bruintjes,
+je hoedje hadt afgezet. Maar neen.... zoo <span class="letterspaced">heel</span> leelijk was je toch niet, toen je door niemand ten dans geleid, met een vroolijk gelaat ons allen stond gade te slaan. Marie,
+waarlijk je bent affreus leelijk, maar &#8217;k vond je zoo ijselijk leelijk toch niet, toen er een lachje om je grooten mond kwam
+spelen, nadat de meeste hijgende snoepertjes zaten, en ik&#8212;aan &#8217;t kattebakje denkende&#8212;mij over je ontfermen kwam. Marie, gelukkig
+dat je niet zaagt hoe Betsy achter je lachte toen &#8217;k je mijn arm bood, en &#8217;t bijna uitproestte, toen je met je hoogen rug
+aan &#8217;t huppelen waart, en ik er op verdacht moest zijn om niet door je groote passen uit de maat te raken.
+
+</p>
+<p>&#8220;Arme Marie....! Zou je later <span class="smallcaps">DAARBOVEN</span> ook zoo leelijk zijn? Zou Betsy je <span class="smallcaps">DAAR</span> ook uitlachen?&#8221;
+
+</p>
+<p>Bladz. 98&#8212;6 Juni 18.4.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wel aardig! &#8217;t is de gansche stad door: Van Bavik ge&euml;ngageerd.&#8212;Ge&euml;ngageerd met eene freule Van Hes + drie ton.&#8212;Och! die vurig
+begeerde tonnen ze rammelen zoo, ze wegen zoo zwaar, en ze zijn dikwijls zoo slecht bekuipt bovendien. Ge&euml;ngageerd! Ik met
+de freule Van Hes.&#8212;Welke....? De oudste die &#8217;k laatst bij Prings ontmoette, of de jongste wier zakdoek ik in &#8217;t bosch opraapte?
+Wie zou &#8217;t wezen? De eerste verklaarde bij Prings, dat ze verzen, van welken aard ook, vervelend en saai vond, terwijl ik
+de jongste, op &#8217;t concert te midden der zachtvloeiende violonceltonen, hoorde goechelen, dat het kattengemauw was.&#8212;Ja, vader
+Tollens, &#8217;k zal aanstonds voor <span class="smallcaps">FIK JE HONDENTROUW</span> nog eens opsnijen, en dan de gitaar nemen en het lieve <span class="smallcaps" lang="de">VATER UNSER</span> nog eens luchten, da&#8217;s meteen &#8217;t avondgebed, en&#8212;dan kunnen ze in stad, de freules Van Hes, in, of op, of met d&#8217;r tonnetjes
+rollen, precies waar ze &#8217;t goed zullen vinden.&#8221;
+
+</p>
+<p>Bladz. 115&#8212;29 November 18.4.
+
+</p>
+<p>&#8220;Advocaten zonder praktijk zijn volle schotels zonder hongerige gasten.&#8212;Ongebruikte spijzen bederven.&#8212;Bederven!! Foei! dan
+beter anderen, die honger hebben, opgezocht.&#8212;Wis en zeker &#8217;k solliciteer naar B.... c. a.&#8221;
+
+</p>
+<p>Bladz. 116&#8212;2 December 18.4.
+
+</p>
+<p>&#8220;Zonder kruiwagens verkruit men het zand niet. Zonder kruiwagens wordt geen student minister. &#8217;t Is een groot voorrecht dat
+mijn Engel, de trouwe moeder, familiezwak had en neef uit A.... <span class="pagenum">[<a id="pb216" href="#pb216">216</a>]</span>altijd zoo vriendelijk ontving wanneer hij bij ons in stad kwam, terwijl ze hem na &#8217;t eten trouw een kop koffie schonk. Die
+goede! ze wist toen niet dat neef minister zou worden, en haar Alexander, omdat hij liever <span class="letterspaced">iets</span> dan <span class="letterspaced">niets</span> wil wezen, en om een andere reden nog, naar B.... c. a. zou solliciteeren; ze wist niet dat neef mij kruien zou naar B...
+c.a. Zou mij die kruiwagen ook benijd worden....? Aardig! Ieder begeert zoo&#8217;n eenrad om van A naar B, en van B naar C, met
+winst te worden vervoerd, en&#8212;den eenigen den <span class="smallcaps">GROOTEN</span>.... die wil overbrengen naar de plaats, <span class="smallcaps">ENGEL</span>, waar gij zijt, Hij wordt zoo telkens veracht en met voeten geschopt. &#8217;k Heb hem heden ook v&aacute;n mij gestooten toen ik aan
+Smit verzekerde, dat <span class="letterspaced">ik</span> geen kruiwagens noodig had. Ik dacht niet aan U, ik loog, &#8217;k was &#8217;n uil.&#8221;
+
+</p>
+<p>Bladz. 123&#8212;10 Januari 18.5.
+
+</p>
+<p>&#8220;Fik heeft me vreeselijk onnoozel aangekeken toen ik hem dezen middag, plechtstatig mijne benoeming als burgemeester bekend
+maakte. &#8217;t Scheen alsof ie bang was dat hij mijn secretaris zou moeten wezen, en &#8217;t gul moest bekennen dat ie geen <span class="smallcaps">A</span> voor een <span class="smallcaps">B</span> kon. Goeje Fik! nou leg je te snorken, maar <span class="letterspaced">toen</span> keek je verschrikkelijk dom. Brand heeft me wel eens gezegd, dat Fik sprekend op mij lijkt. Als <span class="letterspaced">ik</span> maar niet op Fik gelijk zooals hij mij straks aankeek, wanneer ik te B. voor &#8217;t eerst den gemeenteraad moet presideeren.&#8221;
+
+</p>
+<p>Bladz. 130&#8212;1 Februari 18.5.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t Is al &eacute;&eacute;n uur na middernacht. &#8217;k Heb niets geen slaap. &#8217;k Bezag mij daar straks in den spiegel. Zie ik er deftiger uit?
+Wat eerbewijzen; wat verzekeringen van warme toegenegenheid! Die aanspraak aan mij.... aan Sandertje, die nog geen twee jaar
+geleden de eer genoot om op een soireetje, door den burgemeester, een straatschender genoemd te worden. Een straatschender!
+hoewel hij in gemoede kon verzekeren dat, op den avond waarvan sprake was, geen schel, dan zijn eigen tafelschel, door hem
+werd aangeraakt.&#8212;&#8217;k Ben een Edel-Achtbaar persoon; &#8217;k moet de voetstappen drukken van een man, dien ik nooit gekend heb. &#8220;De
+gansche gemeente is met blijdschap vervuld,&#8221; verblijd over de komst van mij, van iemand, dien zij volstrekt niet kent; en
+ten slotte is het &#8220;&eacute;&eacute;n stem in de gemeente: Leve onze nieuwe burgemeester!&#8221;
+
+</p>
+<p>Hoe belangstellend! Er is machtig veel goud- en zilver<span class="letterspaced">papier</span> voor al die rosetten verknipt. &#8217;t Zal me eens benieuwen hoe die eerebogen er zullen uitzien als ze van &#8217;t dennengroen en
+van &#8217;t vlaggedoek zullen ontdaan zijn. Aardig, die bekentenis van den tweeden aanvoerder der eerewacht: dat hij die kale plekken
+van zijn vosje eens handig met lintwerk bedekte. Wat werd het eensklaps donker, toen die groote pekton had uitgebrand; maar....
+de starren hernamen hun recht.&#8212;Een pekton voor mij <span class="letterspaced">alleen</span>, en toen, millioenen van glanzende werelden voor allen.... &#8217;k Word zoo verward; &#8217;k zie alles en niets.... &#8217;k Zal nog een
+oogenblikje met Fik gaan spelen en zien of ie weer niezen moet als ie op eens in &#8217;t lamplicht kijkt.&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb217" href="#pb217">217</a>]</span></p>
+<p>Bladz. 133&#8212;15 Februari 18.5.
+
+</p>
+<p>&#8220;De kale plek van &#8217;t vosje heb ik duidelijk gezien, evengoed als &#8217;t muizengat d&aacute;&aacute;r in &#8217;t behangsel, waarvoor den eersten dag
+van mijn hierzijn, die groote roset zoo&#8217;n aardig effect maakte. Och wat &#8217;en kale plek toen de linten er af waren! &#8217;t zag er
+zelfs rauw en bloederig uit, en niets er op om te bedekken. Wat zal dat vliegensteken lastig zijn! Arm dier! Maar toch, de
+vlieg steekt omdat hij voedsel wil, en niet uit lust tot kwellen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Zou mijnheer Flitz wellicht gesolliciteerd hebben? &#8217;t Spijt mij waarlijk dat hij van &#8217;t paard viel.&#8221;
+
+</p>
+<p>Bladz. 134&#8212;16 Februari 18.5.
+
+</p>
+<p>&#8217;En stil dorp zonder wrijving, is &#8217;en groote kabeljauwdrogerij!&#8212;Stokvisschen!&#8212;Maar, die stokken in bossen! ze zijn zoo slecht
+niet, als ze maar krachtig gebeukt en flink geweekt zijn. Altijd wat stokkerig maar goed van smaak.
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced">Vredelust</span> ligt nog al bezijden de drogerij, misschien dat de visch er daarom nog niet zoo hard is; wellicht ook is zij eerst later
+aangevoerd. &#8217;t Kloppen en weeken zal daar niet zoo zwaar vallen. Ik zal.... Neen.... ik zal het 6<sup>de</sup> vers van het 62<sup>ste</sup> gezang nog eens nalezen en dan naar bed gaan.&#8221;
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Lezer, daar hebt gij nu een brok en een hap uit dat groen lederen dagboek. Wat niet gelezen mocht worden daar hebben zelfs
+wij geen oog in geslagen.
+
+</p>
+<p>Kent gij den nieuwen burgemeester nu?
+
+</p>
+<p>Niet?.... Dat spijt me voor u en voor hem.
+
+</p>
+<p>Nog schrijft Van Bavik; en Fik, die tot nu toe door ons onopgemerkt in zijn nest achter de kachel sliep, Fik begint te knorren
+want, de deur wordt geopend; de kasteleinsche treedt binnen, en brengt de boodschap van den knecht van <span class="letterspaced">Vredelust</span> over: &#8220;En komplement en of burgemeester plezier had om morgen tegen vijf uren familiaar bij mijnheer Gliekke te komen dineeren
+om verder ook familiaar het avondje te passeeren?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Morgen om vijf uren?&#8221; antwoordt Van Bavik: &#8220;Compliment, juffrouw Kamp, dat ik met genoegen zal komen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar.... maar....&#8221; herneemt de kasteleinsche, terwijl ze ook een &#8220;Koest!&#8221; tot Fik richt, die nog niet aan haar vreemde tronie
+gewend is.
+
+</p>
+<p>&#8220;Watblief?&#8221; vraagt de burgemeester.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k Zal dan voor mijnheer den burgemeester niet behoeven te koken?&#8221; zegt de dame weder.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k Heb maar &eacute;&eacute;n maag, juffrouw Kamp,&#8221; antwoordt Van Bavik.
+
+</p>
+<p>&#8220;A ja, ja wel,&#8221; herneemt de hospita: &#8220;maar van wegens de betaling, weet u. Eten of niet eten.... weet u....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;T&oacute;ch betalen!&#8221; roept Van Bavik, z&oacute;&oacute; luid, dat Fik blaffende opvliegt, en juffrouw Kamp met een: &#8220;Dus complement en ja wel;&#8221;
+haastig vertrekt om den knecht van <span class="letterspaced">Vredelust</span> te boodschappen, dat mijnheer de burgemeester, die &#8217;en best man is maar &#8217;en &#8220;vuilen&#8221; hond heeft, de <span class="letterspaced">eer</span> zou <span class="letterspaced">aandoen</span> van met plezier te komen.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+<span class="pagenum">[<a id="pb218" href="#pb218">218</a>]</span></p>
+<p>Den 18<sup>den</sup> was er op <span class="letterspaced">Vredelust</span> &#8217;en heele drukte. Suze was jarig, en had behalve de geschenken der ouders en drie brieven van nichtjes Gliekke en Vos, met&#8212;stalen
+zonder waarde er in,&#8212;al vroegtijdig een pakje ontvangen &#8217;t welk, zooals er buiten op stond&#8212;een n&eacute;cessaire bevatte, en waarin
+zich: kam, haarborstel, tandenschuier, schaar, nagelborsteltje, haarspelden, een stuk polka-zeep, met nog een aantal andere
+noodwendigheden bevonden, waaronder een echt Engelsch likdoornsnijdertje nog vermelding verdient. Door wien dat alleraardigste
+cadeau werd verzonden, bleef der jarige niet duister, dewijl er mede in die n&eacute;cessaire een papier lag, dat vier bladzijden
+po&euml;zie bevatte en, keurig geschreven, met de namen: Barend Flitz was onderteekend.
+
+</p>
+<p>Indien we geduld hadden dan zouden wij den po&euml;tischen heilwensch van den candidaat-notaris zeker hebben afgeschreven, want
+Suze is er niet geheim mee, doch daar ons &#8217;t geduld ontbreekt, geven wij alleen de verzekering, dat de vier bladzijden te
+zamen honderd en twintig regels telden, waarvan de eerste met: &#8220;Ik zal,&#8221; de derde met: &#8220;Ik zou,&#8221; de vijfde met: &#8220;Ik wil,&#8221;
+de zevende met: &#8220;Ik heb,&#8221; de negende met: &#8220;Ik hoop,&#8221; en de elfde met! &#8220;Ik voel dus Suus,&#8221; aanving. Een van de kunstigste passages
+uit het stuk was die, waarin de dichter al de artikelen uit de n&eacute;cessaire, niet <span class="letterspaced">zoozeer</span> bezong als wel der jarige nuttig en onontbeerlijk voor den geest bracht. Op bladzijde twee, hoorde de verrukte po&euml;et&#8212;let
+wel den 18<sup>den</sup> Februari&#8212;&#8217;t gezang der nachtegalen, en sprak hij iets verder zoo liefelijk van filomeel en gekweel, dat het ons niet zou
+verwonderen indien hij in zijn bibliotheek &#8220;een werkje van smaak&#8221; heeft bezeten. Op bladzijde drie gaf hij de conditioneele
+verzekering:
+
+
+</p>
+<div class="&#xA; poem&#xA; ">
+<p class="line" style=""><span>&#8220;Ik kom met ijslijk veel pleizier
+</span></p>
+<p class="line" style=""><span>Als w&#8217; onder ons zijn met zijn vier.&#8221;</span></p>
+</div>
+<p>Iets lager viel hij in &#8217;t komieke met de verklaring:
+
+
+</p>
+<div class="&#xA; poem&#xA; ">
+<p class="line" style=""><span>&#8220;Ik ben een mensch als allemaal
+</span></p>
+<p class="line" style=""><span>En ben niet vies van goed onthaal.&#8221;</span></p>
+</div>
+<p>Op bladzijde vier sloeg hij een blik in &#8217;t verleden, en las in het boek der toekomst met de woorden:
+
+
+</p>
+<div class="&#xA; poem&#xA; ">
+<p class="line" style=""><span>&#8220;Ik zag je &#8217;t eerst met pijpjes aan
+</span></p>
+<p class="line" style=""><span>Nu denk je allicht aan trouwen gaan.&#8221;</span></p>
+</div>
+<p>Weer verder eischte hij plechtig eene verklaring van den teedersten aard, aldus uitgedrukt:
+
+
+</p>
+<div class="&#xA; poem&#xA; ">
+<p class="line" style=""><span>&#8220;Ik hoop te hooren uit je mond
+</span></p>
+<p class="line" style=""><span>Da&#8217; j&#8217; die Van Bavik aklig vond.&#8221;</span></p>
+</div><span class="pagenum">[<a id="pb219" href="#pb219">219</a>]</span><p>terwijl het gedicht met het kunstmatige rijm besloot:
+
+
+</p>
+<div class="&#xA; poem&#xA; ">
+<p class="line" style=""><span>&#8220;Ik ben hetgeen je misschien gist
+</span></p>
+<p class="line" style=""><span>Hij die zich noemt, vriend Barend Flitz.&#8221;</span></p>
+</div>
+<p>Vrouwengeduld! Engelachtig geduld! Suze wij bewonderen het uwe. Eerst laast ge &#8217;t vers voor u zelve, en daarna hardop voor
+uw ouders, zonder een enkele maal te geeuwen of zelfs te zuchten.
+
+</p>
+<p>Vrouwenoordeel! Engelachtig zacht! Suze, gij vondt het vers lief, en zelfs die regels, &aacute; propos van den jongen burgemeester,
+gij veroordeelt er Flitz niet om, hoewel de zachtheid van uw oordeel evenmin toelaat <span class="letterspaced">die uitgedrukte hoop</span> te vervullen.
+
+</p>
+<p>Vrouwelijke tevredenheid! Bewonderenswaardig! Ze vindt het van Flitz toch attent, toch hupsch. In dat lederen doosje is zoo
+alles bijeen; neen, al bezit ze alle mogelijke reinigingsmiddelen van &#8217;t beste soort, al zegt papa, dat Flitz niet zeer kiesch
+in de keuze van zijn attentie is geweest, en al voegt mama er spijtig bij, dat het eigenlijk een affront is, waar <span class="letterspaced">z&#307;</span> in <span class="letterspaced">haar</span> tijd den gever mee om de ooren zou hebben gegooid, al was er ook een vers van honderd bladzijden bij geweest,&#8212;Suze oordeelde
+toch, dat het uit een <span class="letterspaced">goed</span> hart kwam!
+
+</p>
+<p>Papa Gliekke door de verontwaardiging zijner gade ook meer verontwaardigd dan hij anders zou geweest zijn, verzocht vriendelijk
+dat zijn dochter geen woord van het ontvangene tegen Flitz zou reppen,&#8212;hij moest het voelen, en Suze zei, dat ze &#8217;t <span class="letterspaced">naar</span> voor hem vond, en eigenlijk <span class="letterspaced">ook naar</span> dat burgemeester <span class="letterspaced">toch</span> kwam, omdat Flitz zoo vast scheen te denken dat het &#8220;onder ons&#8221; zou zijn.
+
+</p>
+<p>Er was veel drukte op <span class="letterspaced">Vredelust</span>, want mijnheer en mevrouw Gliekke hadden volgehouden, dat de jaardag van Suze eene geschikte gelegenheid was om Van Bavik
+te eten te hebben; &#8217;t zou nog wat vroolijkheid bijzetten, want de Van Saffelens hadden bedankt omdat de notaris ongesteld
+was, hoewel het daarom toch niet zooals Flitz dacht, &#8220;onder ons&#8221; zou blijven, want, de Meijers kwamen, en dominee en Saartje,
+en juffrouw Haspels ook. Al was mevrouw Gliekke machtig ver in &#8217;t rekenen, ze was daarom in geenen deele wat men gierig zou
+kunnen noemen. Neen, bij een jaarfeest van het eenige Suusje, was er zelfs weinig te goed om niet voor den dag gehaald, en
+weinig te lekker om niet te worden opgedischt.
+
+</p>
+<p>We zullen geen kans wagen om u te doen watertanden, door u een <span class="letterspaced">menu</span> te schenken van de gerechten, die Gliekkes gasten werden voorgezet. Ge hebt meermalen fijne dineetjes bijgewoond, en herinnert
+u zeker de schotels die u het best bevielen. Welnu, kies het fijnste wanneer ge trek hebt. Er is op <span class="letterspaced">Vredelust</span> te kust en te keur, en, meer dan genoeg blijft er over, want Flitz, op wien mevrouw nog al rekende, eet bedroefd weinig,
+maar.... hij drinkt een glaasje te meer, en de wijn is goed.
+
+</p>
+<p>De heer burgemeester is tusschen de gastvrouw en de jarige dochter des huizes geplaatst. Flitz zit aan Suzes linkerzijde en
+de <span class="pagenum">[<a id="pb220" href="#pb220">220</a>]</span>oogen doen hem zeer van de &#8220;helkleurige&#8221; bloemen die, tot een &#8220;stijven&#8221; ruiker saamgevat, naast Suzes bord liggen en waarmee
+die burgemeester, haar, met &#8217;en &#8220;lamme&#8221; aanspraak, was te gemoet gekomen toen hij binnentrad.
+
+</p>
+<p>Aan de andere zijde van Flitz werd juffrouw Haspels geplaatst, een jonge dame van 28 jaren of daaromtrent, wier hoedanigheden
+wij onaangeroerd zullen laten, aangezien we niet de eer hebben juffrouw Haspels&#8212;meer bepaald Doortje of Dorothea Haspels&#8212;bijzonder
+te kennen, en wier uitwendigheden te alledaagsch zijn, om ze der vermelding waardig te keuren. Zooveel is zeker, Flitz vindt
+er <span class="letterspaced">niets</span> aan, en zei: &#8220;Ajakkes&#8221; toen hij op het servet aan zijn vanderhandschen kant het plaatskaartje met den naam der gezegde juffrouw
+ontwaarde; en, z&oacute;&oacute;veel is &oacute;&oacute;k zeker, dat de jonge heer Meijer&#8212;N&ordm;. &eacute;&eacute;n van de eerewacht, behalve de chefs&#8212;die Doortje als zijn
+rechterdame nu en dan moest toespreken, totdat het dessert werd gediend, nog niets gehoord had dan: hi hi, ja wel, of, hi
+hi, neen; maar bij gebruik van het ijs &agrave; la vanille de verzekering bekwam, dat het hi hi, zoo koud door de keel gleed, terwijl
+de knecht achter haar, op de vraag: Marasquin? &#8220;&#8217;k Ben nog voorzien, hi hi,&#8221; ten bescheid kreeg.
+
+</p>
+<p>De heer Meijer Jr. schijnt ons een fiksche jongen te zijn: hij eet goed, hij drinkt goed, en praat over ossen en hooiduurte
+en stalmesting en draineeringen met kennis, maar merkt het niet op, dat eenigen van &#8217;t gezelschap, en vooral de jarige dame
+heimelijk lachen, nu hij den kleinen waschkom van fraai porselein ter hand neemt, en den, tot zuivering van mond en vingertoppen
+bestemden inhoud, in drie klokken naar binnen zendt, met de bewering: dat, op een goeden slok water, de wijn van nieuws aan
+smaken zal.
+
+</p>
+<p>De heer Meijer en dominee Van Beem maken met hun wederhelften en dominees oudste dochter Saartje, het overige gedeelte van
+Gliekkes dischgezelschap uit.
+
+</p>
+<p>De hoofden der schepping voeren grootendeels het woord. &#8217;t Komt den heer Meijer voor,&#8212;zooals het zijn vader, die ruim dertig
+jaren dood is, ook voorkwam&#8212;dat het pauperisme hand over hand toeneemt, en dat er alom, zelfs <span class="letterspaced">hier</span> ten plattelande, veel gebrek wordt geleden.
+
+</p>
+<p>Dominee meent in gemoede te kunnen verzekeren dat de zedelooze tabaksbouw, alsook de zedelooze aardappelenteelt, alsook de
+zedelooze jeneverstokerijen, de meer en meer veldwinnende verzwakking ter eener, en de toenemende armoede ter anderer krachtig
+bevorderden; en wipt, terwijl hij met de linkerhand de verderfelijkheid der jeneverstokerijen verduidelijkt, met de rechter
+zijn glaasje Marasquin naar binnen, omdat.... het goed op het ijs valt.
+
+</p>
+<p>De heer Gliekke is van oordeel dat het beweren van dominee wat streng is; van de jeneverstokerijen of aardappelenteelt wil
+hij niet spreken, want, jenever gebruikt hij zelden, of &#8217;t moet op de jacht een beetje bitter zijn om een haas te overluiden;
+en, aardappelen daar zou hij zich ook gaarne van passeeren, aangezien hij veel liever groenten eet, maar, de zedeloosheid
+van den tabaksbouw te <span class="pagenum">[<a id="pb221" href="#pb221">221</a>]</span>willen staande houden, dat schijnt hem wat kras toe: hij wil gaarne alles laten, maar zijn pijp en sigaartje daar is hij een
+liefhebber van.
+
+</p>
+<p>Dominee houdt vol dat de tabaksplant een zedelooze plant is, aangezien hij bij eigen ervaring weet, welke heillooze effecten
+zij op de verbruikers teweegbrengt. Honderdmaal heeft hij het rooken beproefd, omdat de collega&#8217;s hem sterk animeerden, maar
+telkens was het&#8212;en dominee trekt een leelijk gezicht.
+
+</p>
+<p>&#8220;Aardappelen!&#8221; roept de heer Meijer Jr.: &#8220;Neen dominee, daar moet je ons afblijven, vooral tegenwoordig; we hielden niet minder
+dan twintig zakken voor winterprovisie, nietwaar moeder? en dan tachtig mud aan de markt &agrave; vier min &#8217;en kwart, behalve de
+pooters en varkensaardappelen, &#8217;t geeft rekening, hoor je....&#8221; en &#8217;t is waarschijnlijk dat de heer Meijer Jr. dat laatste
+&#8220;hoor je!&#8221; tot zijn rechterdame sprak, want zij lacht: &#8220;Hi hi!&#8221; en zegt: &#8220;Dat dunkt me!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8217;t Schijnt dat de jonge burgemeester dezen middag meer van luisteren dan wel van spreken houdt: hij zegt, wanneer men hem
+vraagt, bescheiden zijn oordeel over dit of dat, en ziet&#8212;volgens Barends bepeinzing&#8212;nu eens den een en dan weder den ander,
+tot zelfs de dames in kluis&#8212;dat laatste woordje was Flitz getrouw&#8212;zoo vreemdsoortig aan alsof ie &#8220;wat van d&#8217;r hebben moest.&#8221;
+Misschien zag Van Bavik inderdaad, zonder het te willen of te weten, nu eens den &eacute;&eacute;n, en dan den ander, tot zelfs de dames
+in kluis, wat scherper aan dan volkomen wellevend was, maar zeker beschouwde hij de heeren met bevreemding, toen reeds de
+tweede compote aan &#8217;t wandelen was, en nog niemand het woord had gevraagd om de heldin van den dag te gedenken.
+
+</p>
+<p>Neen, &#8217;t was niet om als hoofd der gemeente aan dezen disch een zeker recht te doen gelden, en evenmin om zijne gaven van
+welsprekendheid aan &#8217;t licht te brengen, dat hij eindelijk den gastheer beleefd om het woord vroeg, en na bekomen verlof met
+een welluidende stem het volgende sprak:
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced">Droefheid</span> en <span class="letterspaced">Bl&#307;dschap</span>, ziedaar de zusters die den mensch afwisselend door &#8217;t leven vergezellen.
+
+</p>
+<p>&#8217;k Noemde <span class="letterspaced">haar</span> &#8217;t eerst, de Droefheid, dewijl haar leven vol ernst is.
+
+</p>
+<p>Hij, die haar <span class="letterspaced">niet</span> kent, vreest en schuwt ze, en noemt haar de vijandin der schoone bloeiende maagd, die <span class="letterspaced">h&eacute;m</span> ter zijde staat....&#8221;
+
+</p>
+<p>Flitz werpt bij deze woorden een glurenden blik op den spreker, terwijl er iets leelijks, iets onderzoekends in den tweeden
+blik is, welken hij op &#8220;de maagd&#8221; werpt, die <span class="letterspaced">links</span> naast <span class="letterspaced">h&eacute;m</span>, en <span class="letterspaced">rechts</span> naast Van Bavik gezeten is.
+
+</p>
+<p>&#8220;Die haar kent,&#8221; vervolgt de spreker: &#8220;weet echter dat zij hare schoone zuster hartelijk is genegen, en noode toetreedt om
+haar te vervangen. Hij bespeurt&#8212;ofschoon de eerste bij de tweede verre in schoonheid en lieftalligheid ten achter staat&#8212;in
+beider trekken toch de afkomst van denzelfden, den Grooten den Eeuwigen Stamvader.
+
+</p>
+<p><span class="letterspaced">Liefde</span> schonk ze beiden het leven.
+<span class="pagenum">[<a id="pb222" href="#pb222">222</a>]</span></p>
+<p>De Droefheid ziet de gevolgen van &#8217;t booze, en snelt toe, en plaagt niet, maar troost.
+
+</p>
+<p>De Blijdschap ziet welvaart en genieting, zij huppelt er heen en lacht met ze mee.&#8221;
+
+</p>
+<p>Flitz kijkt zoo zwart als de nacht, maar begrijpt er eigenlijk &#8220;geen stom woord van.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Weldadige, vriendelijke zusters! wie ontvangt ze niet gaarne?&#8221; vervolgt de spreker: &#8220;De Droefheid schenkt tranen, weldadige
+tranen, en weert den wrevel.
+
+</p>
+<p>De Blijdschap schenkt lachjes en stemt tot danken. Wie ook de eerste niet kenne en daarom minachte, de tweede zal hij gaarne,
+met mij, welkom in deze woning heeten. Zij heeft zich gelegerd in de harten van een dankbaar oud&#8217;renpaar; zij lacht ons toe
+uit de oogen eener lieftallige dochter....&#8221;
+
+</p>
+<p>Van Bavik neemt het glas, ziet eerst de oudelui Gliekke en daarna het jarige meisje aan. Flitz komt weer op de hoogte; bijt
+zich op de lippen, en grijpt bij abuis het glas van Doortje, dat hij in &eacute;&eacute;n teug ledigt. Een intermezzo klinkt; &#8220;Hi hi hi!
+da&#8217;s <span class="letterspaced">m&#307;n</span> glas.&#8221; De spreker heeft gezien en gehoord; wacht een oogenblik, maar herneemt, na een vriendelijk knikje van mevrouw Gliekke,
+terwijl hij de jarige Suze bepaald aanziet:
+
+</p>
+<p>&#8220;De vroolijk lachende Blijdschap heeft <span class="letterspaced">hier</span> hare bloemen gebracht, en, bid ik, dat de zachte Droefheid u trooste zoo &#8217;t leed eens mocht dagen, vuriger bid ik, dat de
+Blijdschap u voere door &#8217;t leven, tot aan &#8217;t graf&#8212;in de verte.&#8221;
+
+</p>
+<p>Van Bavik zwijgt, en ziet met verrukking dat de dankbare Blijdschap, die uit de oogen der jarige straalt, twee heldere parels
+naar buiten werpt; hij ziet het met verrukking, dewijl de toon door hem aangeslagen, ondanks hem zelven wat hoog werd, en
+hij vreesde niet door <span class="letterspaced">haar</span> te zullen verstaan zijn tot wie hij inzonderheid sprak. &#8217;t Is een heele toer, lezer, om voor de vuist in &#8220;&#8217;t ernstige te
+vallen&#8221;&#8212;zoo wij &#8217;t niet, po&euml;tisch proza durven noemen&#8212;om z&oacute;&oacute;, of liever in dien geest, voor de vuist te spreken tot een dischgezelschap
+waarvan de meeste leden&#8212;als echte voddenkrabbers&#8212;met hun dessertmesjes in de appel- en druivenschellen,&#8212;ja druiven waren er
+ook geweest&#8212;amandelbasten, rozijnenpitten en ulevellen-deviezen zitten te schommelen, alsof ze nog honger hadden. &#8217;t Is waarlijk
+zoo gemakkelijk niet om de juiste woorden te kiezen, en verre van &#8220;&#8217;t bombast&#8221; te blijven, indien men telkens door een leelijk
+gezicht wordt afgeleid, of wel, door een: &#8220;Hi hi hi! da&#8217;s mijn glas,&#8221; tot den climax wordt aangemoedigd.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Is zeker een heele toer, en voor Van Bavik was het waarlijk een razende toer geweest, zoo onvoorbereid en in den waan dat
+wellicht al de heeren v&oacute;&oacute;r hem &#8217;t woord zouden hebben opgevat, of dominee <span class="letterspaced">althans</span>. Maar hij <span class="letterspaced">had</span> gesproken, en in de oogen der jarige blonken werkelijk een paar tranen, en mijnheer Gliekke riep dat het briljant was, en
+mevrouw Gliekke betuigde dat het allerliefst was, en dominee zei: &#8220;Ja, ja,&#8221; alsof hij meende: hetzelfde zeg ik zoo dikwijls;
+en de overige leden van het gezelschap vonden <span class="pagenum">[<a id="pb223" href="#pb223">223</a>]</span>precies wat de heer Meijer Jr. vond, namelijk, dat ze daarop eens moesten drinken, behalve de heer Barend Flitz die&#8212;hoewel
+niet luide&#8212;vond dat het &#8220;een lam gezanik&#8221; geweest was, en &#8220;&#8217;en vervl...te padanterie.&#8221; En, hoe de lezer het vond, weten we
+niet, maar hij bedenke, dat een toost altijd een stuk blijft zoo niet <span class="letterspaced">beneden alle critiek</span>, dan vast toch een stuk dat niet behoort gecritiseerd te worden.
+
+</p>
+<p>De burgemeester had gesproken; er was gedronken, en dominee herleest juist voor de zevende maal een ulevellendevies om den
+tijd te korten, dien hij broeiende op een toost doorbrengt, toen aan Suzes linkerzijde een mes z&oacute;&oacute; krachtig tegen een fijn
+champagneglas werd geslagen, dat het, tot zichtbare ontsteltenis van mevrouw Gliekke, in scherven naast de jarige nedervalt.
+
+</p>
+<p>&#8220;Hi hi! kapot!&#8221; roept Doortje!
+
+</p>
+<p>Flitz zegt: &#8220;&#8217;t Spijt me; &#8217;k wou ook eens het woord.&#8221;
+
+</p>
+<p>De gastheer roept Frederik, die, van al &#8217;t schenken achter tafel zoo waterig uit de oogen ziet; gelast hem een ander glas
+aan den heer Flitz te geven, en nadat het gevraagde voor de scherven in plaats is gesteld, geeft hij met genoegen het woord
+aan Flitz, die met een vuurroode kleur opstaat, en met het ten boorde toe gevulde glas in handen, een paar maal ziegzaagt,
+zoodat een: &#8220;Voorzichtig!&#8221; hem &#8217;t rechteroor treft, en vangt eindelijk aan:
+
+</p>
+<p>&#8220;Praatjes zijn praatjes, afin, maar ik hou er van om te zeggen, wat ik denk. &#8217;k Heb voor Suus een vers van vier bladzijden,
+zoo maar weg gemaakt.&#8221; Niemand nog zei den armen Flitz een vleiend woord van zijn dichtstuk, zelfs Suze had nog niets dan
+een zacht: &#8220;Dankje voor je lieve attentie,&#8221; kunnen of durven uitbrengen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Afin, da&#8217;s &#8217;t zelfde,&#8221; vervolgt Flitz: &#8220;Ik zeg het niet om er van te spreken, daar hou ik niet van, maar afin, ik weet wat
+ik weet, en dat Suus vandaag, op den 18<sup>den</sup> Februari jarig is, dat wist ik al toen ze nog als &#8217;en meisje van veertien jaren op m&#8217;n knie zat.... Weet je wel Suus? Afin,
+ik ben hier al zoolang bekend als de familie hier is, en &#8217;k drink dan &#8217;t welzijn van dezen huize! Afin Suus, daar ga je....!&#8221;
+
+</p>
+<p>En Suus ging, of wel de inhoud van het voorwerp, waarmede Flitz de jarige dame telkens bedreigd had, gleed binnen ter plaatse
+waarvoor het bestemd was, doch, waar het nederkwam als olie in &#8217;t vuur.
+
+</p>
+<p>Wij zouden ten opzichte van Flitz zeer onrechtvaardig zijn, indien we niet getuigden, dat hij het welzijn van dien huize hartelijk
+meende. Hij had er blijken van gegeven, want, niet slechts dat hij gedurende de zes jaren dat de Gliekkes te B. woonden, op
+de drie jaarlijksche feesten der huisgenooten&#8212;en Flitz woonde ze trouw bij&#8212;telkens dat welzijn gedronken had, hij toonde ook
+dat het welzijn hem werkelijk ter harte ging: eens met dien brand in den schoorsteen, en eens met waken toen mijnheer Gliekke
+de koorts had.
+
+</p>
+<p>De toost van den heer Flitz, ofschoon&#8212;maar neen, we zeiden dat toosten niet gecritiseerd behooren te worden&#8212;de toost maakte
+<span class="pagenum">[<a id="pb224" href="#pb224">224</a>]</span>opgang, en zelfs Doortje begreep dat het: &#8220;hi hi, &#8217;t welzijn van dezen huize was.&#8221;
+
+</p>
+<p>Aan alle zittingen komt een einde, en ook hier stond het gezelschap ten laatste op; de dames om in &#8217;t nabijzijnde vertrek
+voor de koffie te zorgen, de heeren&#8212;dominee uitgezonderd&#8212;om trots de zedeloosheid der tabaksplant een sigaartje te rooken.
+
+</p>
+<p>Wat werd er verder van den avond?
+
+</p>
+<p>Als &#8217;t u lust, kom dan straks wanneer de koffie gedronken en de sigaartjes gerookt zijn, mede naar de tweede salon, waar de
+kroon met brandende bougies in &#8217;t midden hangt en de bougies op de lusters ook zijn aangestoken; ziet er het gezelschap, eerst
+met een pousse-caf&eacute;, daarna met fijn porselein in de handen, en later onder &#8217;t genot van punch of bisschop of rooden wijn
+met gebakjes, en luistert eerst <span class="letterspaced">hier</span> en dan bij een ander groepje, en later naar datgene waar het gansche gezelschap in deelen zal.
+
+</p>
+<p>&#8220;Onder ons,&#8221; zegt de gastheer zachtjes, terwijl hij met de handen op den rug naar het turfvuur gekeerd staat: &#8220;&#8217;t is &#8217;en beste
+jongen, geen kwaad zit er in, maar, zonder betrekking! Suze is mijn eenig kind, en hoe goed hij ook zijn moge, al is hij geen
+buitengewoon vernuft, je begrijpt: een schip in zee zonder bestemming, daar heeft de reeder geen vrede mee.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;A juist,&#8221; zegt Van Bavik, terwijl hij een blik in zee stuurt.
+
+</p>
+<p>&#8220;Van weinig familie,&#8221; herneemt de gastheer: <span class="corr" id="xd0e7464" title="Niet in bron">&#8220;</span>maar toch fatsoenlijk, en nog al fortuin, althans hij leeft hier goed en verteert zijn geld zonder verdiensten.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;A zoo,&#8221; zegt de jonge burgemeester, en beschouwt de bloemen van het Deventer tapijt waarmee de vloer bedekt is.
+
+</p>
+<p>&#8220;Entre nous&#8212;geen mensch weet er van,&#8221; herneemt de vertrouwelijke vader nog zachter: &#8220;Als de jongen een post had, een postje,
+begrijp je&#8212;van &#8217;t notariaat wil ik niet spreken&#8212;&#8217;k zou zeggen: fiat vriend, maar zie je, een mensch als ik, die al mijn leven
+gewerkt heb, ik weet bij ondervinding dat niets om handen hebben een treurig lot is. De vrouw heeft geen krediet voor den
+man, die geen betrekking in de maatschappij bekleedt; <span class="letterspaced">h&#307;</span> wordt een janhen en zij is er de dupe van.... hoe vaar je....?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Dankje,&#8221; zegt Van Bavik tot Frederik, die hem voor de vierde maal een glas punch presenteerde, en de gastheer herneemt, terwijl
+Frederik juffrouw Doortje nadert: &#8220;Maar je spreekt er niet van, want ik hou me alsof ik van den prins geen kwaad weet.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat een mooie preek hield die mijnheer de burgemeester,&#8221; zegt Saartje van den dominee tot Doortje die bisschop gebruikt.
+
+</p>
+<p><span class="corr" id="xd0e7479" title="Niet in bron">&#8220;</span>&#8217;En toost meen je!&#8221; lacht Doortje.
+
+</p>
+<p>&#8220;En zoo uit het hoofd!&#8221; herneemt Saartje: &#8220;<span class="letterspaced">Va leest</span> ze altijd.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Zou er gedanst worden?&#8221; lacht Doortje: &#8220;Me dunkt hij moet wel prettig galoppeeren; &#8217;k zal &#8217;t eens aan Suze vragen.... al
+was &#8217;t in de gang!&#8221;
+
+</p>
+<p>Doortje ziet naar de jarige om, maar ontdekt haar niet, en vermoedt evenmin, dat deze staat, waar zij,&#8212;Doortje&#8212;wel graag een
+dansje zou willen maken.
+<span class="pagenum">[<a id="pb225" href="#pb225">225</a>]</span></p>
+<p>Ja, <span class="corr" id="xd0e7494" title="Bron: Suse">Suze</span> staat in de gang, ze houdt zich aan de leuning van de trap vast, en Barend Flitz staat v&oacute;&oacute;r haar.
+
+</p>
+<p>&#8220;Suze, ik wil het bepaald van je weten, hoor! van avond nog, op &#8217;t oogenblik!&#8221; zegt Barend.
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar Flitz hoe zal ik, hoe kan ik?&#8221; spreekt Suze stamelende.
+
+</p>
+<p>&#8220;Zullen en kunnen!&#8221; herneemt de jongeling, die, volgens de keuken-verklaring van Frederik, wel drie flesschen op heeft en
+&#8220;poes kaff&eacute; en pons&#8221; ook: &#8220;Zullen en kunnen da&#8217;s malle praat Suze, zie je, ik wou het weerga&#8217;s graag weten, ik heb er mijn
+reden voor; ik zeg dat ik allemachtig verliefd ben, dat zeg ik, en dat va niet arm is dat zeg ik ook. Of heb je andere plannen,
+spreek?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8217;t Is niet bijzonder licht bij de trap, en we kunnen derhalve niet zien, welke de uitdrukking van Barends gelaat bij dat &#8220;spreek&#8221;
+is, evenmin als we in Suzes kijkers kunnen lezen wat er in hare ziel omgaat, maar meenen een geluid te hooren alsof dat &#8220;spreek&#8221;
+bij het meisje iets anders dan woorden heeft uitgelokt, en vernemen wat later heel duidelijk dat de jarige schreit.
+
+</p>
+<p>&#8220;Suus.... neen Suus, zoo meen ik het niet. Suze schei uit, dat vind ik nu akelig!&#8221; fluistert Barend op een geheel anderen
+toon dan dien, waarop hij zoo pas heeft gesproken: &#8220;Je voelt immers dat ik je liefheb. Och Suze, ik heb je zoo lief, en ik
+dacht dat het van daag de dag moest wezen waarop ik het zeggen kon. Suze als ik je leed doe, zeg het dan maar. &#8217;k Wil alles
+voor je doen. In den nacht zelfs wil ik naar stad loopen om breikatoen of wol voor je te halen. Suus, lieve Suze, schei toch
+uit met huilen, als je pa het merkt! Zeg, ben je boos, of hou je toch van me? Suus, als je huilt, daar word ik zoo naar van.
+Zeg dan, wat zal ik doen? W&aacute;t wil je hebben?&#8221;
+
+</p>
+<p>Een oogenblik stilte, alleen een nokkend geluid.
+
+</p>
+<p>&#8220;Toe zeg dan, toe spreek toch?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Och, laat me.... dan.... n&uacute;.... met vrede Barend,&#8221; is Suzes antwoord, door &#8217;t schreien belemmerd, en op hetzelfde oogenblik
+klinkt het in de gang:
+
+</p>
+<p>&#8220;Suze, waar ben je?&#8221; en het meisje, dat de stem der danslustige Dorothea herkent, grijpt Flitz bij de hand; schuift hem de
+roepende te gemoet, en snelt zelve de donkere gang in.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Ongeveer een halfuur later bevindt ons gezelschap zich opnieuw vereenigd in het salon; de dames staan of zitten bij de piano,
+die voor deze gelegenheid uit de woonkamer naar &#8217;t salon werd overgebracht, en waarvoor Suze is gezeten die, werkelijk lief,
+de reeds vroeger genoemde <span class="letterspaced">R&ecirc;verie</span> speelt. Flitz staat aan hare zijde, tuurt tamelijk dof op het muziekblad en heeft reeds een paar malen: &#8220;O j&eacute;,&#8221; gezegd, daar
+Suze &#8217;t blad omsloeg terwijl hij nog slechts ter halverwege gekomen was.
+
+</p>
+<p>Op algemeen vereerend verzoek, draagt Saartje van den dominee vervolgens <span class="letterspaced">De Kalif van Bagdad</span> voor, en speelt Flitz daarna een paar walsjes van Strauss bij wijze van obligaat op zijn fluit&#8212;hij voor een verrassing in
+den zak stak&#8212;zoo charmant in de <span class="pagenum">[<a id="pb226" href="#pb226">226</a>]</span>maat, dat Doortje met haar gewoon: hi hi hi, aanmerkt: &#8220;Ik galoppeer al.&#8221;
+
+</p>
+<p>Of de heer burgemeester ook aan de muziek doet....?
+
+</p>
+<p>Een weinig aan den zang. De gitaar voor accompagnement: hij laat zich niet gaarne bidden en zal daarom beproeven om zich,
+bij gebreke van zijn instrument, met de piano te accompagneeren.
+
+</p>
+<p>Waarom Van Bavik zijn eerste voornemen zoo spoedig laat varen, om de gevoelvolle Romance: &#8220;<span class="letterspaced">La b&eacute;nediction d&#8217;un p&egrave;re</span>&#8221; te zingen, weten wij niet, maar zeker is het, dat hij na het instrument eenige smeltende akkoorden te hebben ontlokt, den:
+&#8220;<span class="letterspaced">Afscheidsgroet aan het Vaderland</span>&#8221; aankondigt, en met een onverklaarbaar gevoelvolle stem de regelen zingt, die wij ter eere van den dichter hier laten volgen:
+
+
+</p>
+<div class="&#xA; poem&#xA; ">
+<p class="line" style=""><span>Vaarwel, mijn Vaderland,
+</span></p>
+<p class="line" style=""><span>Het schip doorklieft de baren,
+</span></p>
+<p class="line" style=""><span>En &#8217;t oostlijk windgebruis
+</span></p>
+<p class="line" style=""><span>Fluit hevig door het want,
+</span></p>
+<p class="line" style=""><span>Mijn oog kan nauwlijks meer
+</span></p>
+<p class="line" style=""><span>Uw blinkend duin ontwaren;
+</span></p>
+<p class="line" style=""><span>Gij hoort mijn stem niet meer, } <i>bis.</i>
+</span></p>
+<p class="line" style=""><span>Mijn dierbaar Vaderland<a class="noteref" id="xd0e7561src" href="#xd0e7561">1</a>.</span></p>
+</div>
+<p>Ze hebben het allen <span class="letterspaced">gehoord</span>; wat meer zegt, ze hebben het allen <span class="letterspaced">verstaan</span>. De herhaling der beide laatste regels, zoo ontegenzeggelijk roerend, zoowel door het melancholische hunner beteekenis als
+door het wegsleepende van muziek en voordracht, ze hebben zulk een indruk op de hoorders gemaakt, dat zelfs Doortje niet lacht,
+en Flitz&#8212;wellicht niet wetende <span class="letterspaced">wat</span> hij doet&#8212;insgelijks als betooverd, met de heeren instemt, die in een uitbundig Bravo! bravo! losbarsten.
+
+</p>
+<p>Misschien, lezer, kent gij menschen&#8212;wellicht &eacute;&eacute;n zelfs van zeer nabij&#8212;wier zenuwen spoedig in beweging zijn te brengen, of
+althans somwijlen in een stemming verkeeren, dat zij&#8212;gij verstaat de uitdrukking&#8212;&#8220;niet <span class="letterspaced">z&oacute;&oacute;veel</span> noodig hebben om geheel van streek te geraken.&#8221;
+
+</p>
+<p>Suze was er z&oacute;&oacute; eene. De dag van heden had haar in overvloed stof tot nadenken opgeleverd; verschillende omstandigheden werkten
+nu eens vroolijk dan weder geheel anders op haar prikkelbaar gemoed; en nu, zich ter nauwernood, als met geweld van het onverwacht
+en zoo vreemd gevoerde gesprek met Barend Flitz hersteld hebbende,&#8212;had zij zich, op verzoek, terstond aan de piano gezet,
+<span class="pagenum">[<a id="pb227" href="#pb227">227</a>]</span>in de hoop dat de sporen van haar tranen in dien tusschentijd geheel zouden verdwijnen. Ze had gespeeld en zich goed gehouden,
+hoewel ze duidelijk bemerkte dat Barend zoo <span class="letterspaced">raar</span> deed. Ze had naar de <span class="letterspaced">Kalif</span> geluisterd met de oogen zoo strak op de stijve vingers der speelster gevestigd, alsof ze haar de kunst wilde afzien, en....
+was zij beverig geworden toen bij het einde van het eerste couplet de stem van den zanger gevoelvol het vaderland een smeltend
+&#8220;Vaarwel&#8221; toezong, zij trilde zichtbaar toen in het tweede couplet die stem nog welluidender klonk,&#8212;maar, toen nu ten laatste
+nogmaals die woorden:
+
+
+</p>
+<div class="&#xA; poem&#xA; ">
+<p class="line" style=""><span>&#8220;Vaarwel, vaar eeuwig wel,
+</span></p>
+<p class="line" style=""><span>Mijn dier-baar va-der-land!&#8221;</span></p>
+</div>
+<p>als wegstierven, en zich in eenige klagende piano-akkoorden oplosten, toen barstte zij in een hevig snikken uit, juist op
+het oogenblik dat ten tweeden male een luid &#8220;Bravo! bravo!&#8221; het salon vervulde.
+
+</p>
+<p>Gij lacht, oude zee-kapitein, die vijf en twintig of meerdere jaren op de Oost of West hebt gevaren, en nu &#8220;vol kou en ongemak&#8221;
+met uw voeten in &#8217;t vilt! uw tijd moet slijten met onze beuzelverhaaltjes te lezen.
+
+</p>
+<p>Gij haalt de schouders op, grijze snorbaard, die u niet herinnert een traan te hebben gestort, dan toen ge in &#8217;t jaar twaalf,
+zoo droevig in de richting van &#8217;t <span class="letterspaced">vaderland</span>, moest terugtrekken, en zelfs <span class="letterspaced">die</span> tranen niet heet bleven, omdat de vorst, die des winters m&eacute;&eacute;r dan een keizer te zeggen heeft, ze spoedig op uw kaken tot
+ijsparels stolde.
+
+</p>
+<p>Ge zegt, onnatuurlijk! oude juffrouw, die liever trappen schuren dan muziek hoort, en slechts gevoel voor uw kat hebt.
+
+</p>
+<p>Ge zegt, flauw! respectable mijnheer of mevrouw, die tranen hebt gestort in zware beproevingen, bij smartelijke verliezen,
+maar &#8217;t hoofd hebt gebeurd dewijl uw plicht vorderde dat ge werkzaam zoudt blijven.
+
+</p>
+<p>Of gij lacht, of gij de schouders ophaalt, of gij &#8217;t onnatuurlijk of flauw vindt, Suze kan &#8217;t waarlijk niet helpen, zij kan
+niet helpen, dat hare zenuwen&#8212;mijne heeren en dames!&#8212;niet gelijk aan uwe zenuwen zijn: ze kan niet helpen dat ze nog zoo weinig
+in het leven ondervond, ze kan niet helpen dat ze, bij een zang zooals zij dien nimmer hoorde, in snikken uitbarst, ze deed
+zich meer geweld aan dan gij zoudt meenen, en wij, wij kunnen &#8217;t niet helpen indien gij <span class="letterspaced">geen</span> meisje kent, dat in de plaats van Suze, evenals zij, niet z&oacute;&oacute;veel zou hebben noodig gehad om heden in de war te geraken.
+
+</p>
+<p>Door mama Gliekke en mevrouw Meijer ondersteund verlaat de jarige weldra het vertrek. Van Bavik maakt eenigermate ontsteld
+zijne excuses tot den gastheer, dat hij misschien een pijnlijke snaar heeft aangeroerd, dat misschien lieve betrekkingen vroeger
+dit land verlieten of wel.......... Maar de gastheer verzekert, dat het niets dan een gevolg van de warmte is, en schudt den
+zanger met <span class="pagenum">[<a id="pb228" href="#pb228">228</a>]</span>verrukking de hand, en betuigt, dat hij <span class="letterspaced">in stad</span>&#8212;alweer de groote koopstad&#8212;nooit z&oacute;&oacute; iets gehoord heeft, en dat nog wel in &#8217;t <span class="letterspaced">Hollandsch!</span>
+
+</p>
+<p>Dominee zelfs, die anders ronduit moet verklaren dat hij weinig met die kunstmatige zangerij opheeft,&#8212;zeker dewijl het kerkgezang
+zoo weinig kunstmatig is&#8212;steekt den burgemeester met een: &#8220;Ik dank u, ik dank u,&#8221; zijn hand toe. De heeren Meijer, vader en
+zoon, zien met zekeren eerbied naar den jongen burgervader, die z&oacute;&oacute;&#8217;n stem heeft, en houden evenmin hunne handen terug.
+
+</p>
+<p>Handen geven is dorpsgebruik, vooral na nutslezingen, d&aacute;&aacute;r evenwel zonder onderscheid of men heeft geluisterd en voldaan is,
+of wel heeft gegeeuwd en &#8217;t vervelend vond.
+
+</p>
+<p>De beide jonge dames die in &#8217;t vertrek bleven, zeiden.... niets, omdat ze niet recht wisten of zulks wel paste, en ook, omdat
+ze nieuwsgierig waren te weten wat Suze zoo opeens aan &#8217;t huilen had gebracht. Wat den candidaat-notaris betreft, hij keek
+verbazend wonderlijk naar de deur door welke Suze het salon verliet, maar bleef op zijn stoel zitten, en draaide, nadat hij
+opnieuw een glas bisschop geledigd had, zoo raar met de oogen, maar toch...... hij <span class="letterspaced">bleef</span> op zijn stoel zitten.
+
+</p>
+<p>De heeren aan den haard spreken intusschen nog over verschillende onderwerpen voort, zonder dat Gliekke zijn huisvriend mist,
+die steeds op zijn stoel zit. Na verloop van een half uur komen de twee oude dames met eene verontschuldiging der jarige terug,
+die, volstrekt weer binnen wilde komen doch door <span class="letterspaced">haar</span> geraden werd liever rustig boven te blijven, aangezien het binnen warm en zij nogal zenuwachtig was. Een kwartier later,
+staat Frederik in de gang met een geopende hand, en verlaten acht personen de woning, waarvan de achterste nog al moeite met
+de stoeptreden heeft.
+
+</p>
+<p>&#8220;De heer Flitz schijnt alleen de achterhoede te willen uitmaken,&#8221; zegt Van Bavik. &#8220;Neem niet kwalijk,.... dames! dominee!
+Ik zal eens zien.... Dank voor uw aangenaam gezelschap.... Tot weerzien, wel thuis.&#8221;
+
+</p>
+<p>Eenige stemmen: &#8220;Bonsoir burgemeester,&#8221; en nog eenige zachtere stemmen alleen: &#8220;Burgemeester!&#8221;
+
+</p>
+<p>De drie heeren, ieder met een dame aan den arm, stappen door, en Van Bavik treedt terug, en tuurt in de duisternis naar den
+persoon, die zoo&#8217;n werk met de stoeptreden had.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Ruim tien weken zijn er sedert den dag verloopen waarop het jaarfeest van Suze Gliekke gevierd werd, en tien weken ook sedert
+Van Bavik den heer, die beter op zijn stoel zat dan dat hij ter been was, aanbood om hem naar huis te vergezellen. Ofschoon
+dit aanbod met weinig kiesche en niet zeer vleiende woorden gedurig <span class="pagenum">[<a id="pb229" href="#pb229">229</a>]</span>was afgeslagen, was het niettemin gaandeweg zoo noodig geworden, dat Flitz aan dat geleide zijn behouden tehuiskomst heeft
+te danken gehad.
+
+</p>
+<p>Veel is er in dien tijd veranderd. Ontegenzeggelijk veel. In stede van naakte takken alleen, draagt eik en beuk en al wat
+boom mag genoemd worden, thans een frisch en jeugdig groen, waarop de oogen, die nog schemeren van zooveel sneeuwtooneeltjes,
+met wellust blijven rusten. Wat is er sedert de koude Februari-maand, die er plezier in had om de ijsbloemen zoo vast tegen
+de vensterruiten te drukken en ontelbare leiboomen zoowel op <span class="letterspaced">Vredelust</span> als overal den dood te berokkenen, wat is er sedert dien tijd een leven in de groote brouwerij gekomen. De vogels vooral,
+schijnen uitgelaten. Ze beginnen reeds wanneer een ander ternauwernood de eerste helft der nachtrust genoten heeft. Wat spektakel
+op het dak, wat lawaai in de linde voor het raam; wat een getjilp en gefluit! Luister! &#8217;t is zoo onaardig niet, ja zelfs wel
+lief, en ze schijnen machtig veel pret te hebben. Aardig volkje! Wat zijt ge vroolijk. Wat roept gij helder: &#8220;Ten bedde uit
+luiaard! Zie naar buiten, de zon gaat ook voor &uacute; op. Kom! zoo ge althans niet komen zult om wreedaardig ons echtheil te verwoesten
+en onze kindertjes te rooven!&#8221;
+
+</p>
+<p>Wat zijn er velen helaas, die dat roepen wel aardig vinden, en er een poosje naar luisteren, doch daarna zich nog eventjes
+omdraaien, om eerst voor goed wakker te blijven, wanneer die knaapjes daar buiten al moede van &#8217;t roepen zijn.
+
+</p>
+<p>Veel, zeer veel is er in de natuur veranderd; de weiden, die zoo droevig dor lagen, zijn met een donker groen bekleed, waarin
+het rundvee dartelt; het landvolk kniest niet langer bij den poveren haard; het spit en zaait en egt; ja, er is veel veranderd,
+er kwam bepaald leven in de groote brouwerij.
+
+</p>
+<p>Leven! En toch niet <span class="letterspaced">alle</span> veranderingen die er <span class="letterspaced">in</span> en <span class="letterspaced">om</span> B.... hebben plaats gegrepen, getuigen dat er leven voor doodsslaap kwam. Wij zullen u een woning binnenvoeren waarin de
+Mei niet lacht&#8212;omdat er de luiken gesloten zijn, omdat de doodsslaap er het aardsche leven verving.
+
+</p>
+<p>Hier die trap op; rechts in die kamer moet gij wezen.... Zie, daar staat een mooie stevige eikenhouten kist met acht blank
+geschuurde handvatsels er aan. Er is veel zorg aan die kist besteed. Waarom....? Omdat de wormen niet meenen zullen dat er
+een arbeider of een van de diaconie in te slapen ligt; of wel, omdat die slapende een dagje langer onder de zoden zal liggen
+eer er niets meer dan wat beenderen van hem te vinden zullen zijn.
+
+</p>
+<p>&#8217;En mooie kist! Gelukkig dat <span class="letterspaced">w&#307;</span> &#8217;t bemerken, anders zouden de nijvere mannen, die er hun nachtrust aan wijdden, weinig voldoening van hun arbeid hebben.
+Geen woord van tevredenheid werd hun betuigd. Mevrouw heeft dadelijk den zakdoek voor de oogen gedrukt toen ze die kist er
+staan zag, en de meiden zijn angstig naar de keuken gevlucht toen ze haar de woning zagen binnendragen. &#8217;En mooie kist! Wilt
+ge nog naderbij komen om haar beter te beschouwen en zien <span class="letterspaced">wie</span> het is die er in ligt?&#8212;&#8217;t Is het stof van den <span class="pagenum">[<a id="pb230" href="#pb230">230</a>]</span>man, die weleer aan menig sterfhuis verscheen om de goederen, welke een gestorvene maar luttel tijds in leen hield, weder
+tegen contante betaling aan de levenden te gunnen; de man die heel wat testamenten maakte, en weinige weken geleden, toen
+hij een belangrijk stuk onderteekende, weinig vermoedde dat die naam J. V. Saffelen voor &#8217;t laatst door hem geschreven werd.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was een belangrijke gebeurtenis, een gewichtige verandering in B....&#8212;De notaris Van Saffelen had, terwijl alles een nieuw
+leven bekwam, zijn leven met den dood verruild.&#8212;Ja....? Arme Van Saffelen, dan hebben wij diep medelijden met u en uw treurende
+weduwe; maar neen, we hopen en wij vertrouwen dat gij reeds in een nieuwe lente zijt overgebracht; dat ook <span class="letterspaced">g&#307;</span> leeft, leeft in een reinere, een betere wereld waar geen scheiden meer wezen zal.
+
+</p>
+<p>De weduwe had veel beklag, en ondervond veel deelneming; en Flitz, die zijn gansche notarieele vorming&#8212;al was die vorming
+dan ook eenigermate aan zijn figuur gelijk&#8212;aan den kundigen en geduldigen notaris was verschuldigd; Flitz die inderdaad in
+Van Saffelens ziekte zich met kracht had aangegrepen, opdat de werkzaamheden haren loop zouden hebben, en ook trouw in &#8217;t
+waken geweest was, hij had zijne tranen niet kunnen bedwingen toen zijn leermeester en vriend, zooals dominee zeide: &#8220;het
+tijdelijke met het eeuwige had verwisseld,&#8221; en, zooals <span class="letterspaced">h&#307;</span> zeide: &#8220;nooit geen aktes meer passeeren, en nooit aan de overzij van den lessenaar meer zitten zou.&#8221;
+
+</p>
+<p>Flitz! waarlijk ge hebt toch geen kwaad hart, al sist er een leelijk slangetje in uwe borst. Waarlijk, wij billijken het oordeel
+der bedroefde notaris-weduwe, die u een engel van goedheid noemt. Ten haren opzichte ja. Maar een engel, neen Flitz daar ontbreekt
+veel aan, en, vooral dat slangetje hindert vreeselijk, dat leelijke, dat foei zwarte slangetje!
+
+</p>
+<p>In die verloopene weken was er in B. n&oacute;g meer veranderd,&#8212;voor &#8217;t algemeen van minder belang, voor den belangstellenden lezer
+niet onbelangrijk.
+
+</p>
+<p>Nog geen veertien dagen na het door ons bijgewoonde feest op <span class="letterspaced">Vredelust</span> vertrok de familie naar de Nederlandsche hoofdstad, om daar&#8212;voor de eerste maal sedert haar komst in B....&#8212;eenigen tijd bij
+zwager Vos te gaan logeeren. Over &#8217;t algemeen wist men niet, waaraan deze plotselinge, ofschoon tijdelijke plaatsverandering
+moest worden toegeschreven, aangezien de heer Gliekke altijd verzekerde, wanneer hij ter wille zijner dames eens naar de naburige
+stad W. was geweest,&#8212;blijde te zijn de vrije buitenlucht weder in te ademen. Eenigen meenden dat het ter wille van mevrouw
+was, die kort na Suzes jaardag was gevallen, zich den arm ernstig bezeerde, en de hulp van Tuil den plattelandsheelmeester,
+tot diens overgroote ergernis, niet had ingeroepen. Anderen vermoedden dat er iemand van de familie moest gestorven zijn,
+en de heer Gliekke naar Holland trok om de erfenis te gaan halen, en velen hadden aan Flitz gevraagd, wat de oorzaak van een
+vertrek mocht wezen, <span class="pagenum">[<a id="pb231" href="#pb231">231</a>]</span>waardoor slager, bakker, kruidenier en zooveel anderen, groot nadeel leden.
+
+</p>
+<p>&#8220;Omdat ze er <span class="letterspaced">gek</span> zijn!&#8221; was Barends onvriendelijk en weinig zachtmoedig antwoord geweest; &#8220;omdat ze met geen dorpelingen meer tevreden zijn;
+omdat.... omdat die nieuwe snoes, die burgemeester, zoo&#8217;n kwajongen, ze den kop op hol brengt!&#8221;
+
+</p>
+<p>Arme Flitz! Toen hij een dag na het feest zijn gewone digestievisite kwam maken, en hoewel het zijn &#8220;eetdag&#8221; niet was, stellig
+op het gewone ombertje en een familiare boterham had gerekend, was mevrouw noch Suze komen opdagen. De heer Gliekke had hem,
+ja, vriendelijk, maar toch in geenen deele z&oacute;&oacute; &#8220;sjoviaal&#8221; als gewoonlijk ontvangen, en hem ronduit gezegd, dat hij nog een
+paar brieven te beantwoorden had.
+
+</p>
+<p>Arme Flitz! Hij was er den volgenden Zondag&#8212;zijn &#8220;eetdag,&#8221; heengestapt, om zich van &#8217;t werken en &#8217;t ziekeverzorgen eens te
+verpoozen; en toen, ja, &#8217;t was alles wel als vanouds geweest, maar mevrouw had zoo&#8217;n pijn aan den arm, en Suze had met ditjes
+en datjes af en aan gedraafd, en was zoo ijselijk onnatuurlijk geweest, alsof ze alles vergeten had wat hij in de gang tot
+haar sprak. Mijnheer Gliekke, die ook al zoo raar heen en weer had gegluurd, was eindelijk, n&aacute; &#8217;t partijtje, heel droogjes
+tot de bekendmaking van het plan gekomen, om <span class="letterspaced">Vredelust</span> voor een poos te verlaten, waarbij hij vrij duidelijk had te kennen gegeven, dat ze elkaar dezen avond maar vaarwel moesten
+zeggen, want, Flitz zou zeker wel begrijpen dat de dames en ook hij, nog een boel te redderen en te bezorgen hadden&#8212;vooral
+daar het zoo treurig met mama&#8217;s arm was,&#8212;terwijl Flitz het evenzeer natuurlijk zou vinden, dat Gliekke niet meer bij hem kon
+komen. Misschien zag hij hem nog wel bij den notaris. Van Saffelen scheen ernstig ziek te zijn, en zou &#8217;t zeker niet aardig
+vinden, indien Gliekke het dorp verliet zonder naar hem om te zien.
+
+</p>
+<p>Arme Flitz! Suze had bijna den geheelen tijd &#8220;zonder lach of praat&#8221; met een afgewend hoofd gezeten, en had, met een paar vuile
+bordjes&#8212;&#8217;t geen ze anders nooit deed&#8212;de kamer verlaten, juist toen hij, om &#8220;op te stappen&#8221; naar zijn handschoenen zocht. Arme
+Flitz! hij had gewacht..... vijf..... tien..... vijftien..... twintig minuten, maar Suus was niet teruggekomen; en papa Gliekke
+had nog al vriendelijk gezegd, dat Flitz zich niet geneeren moest indien hij naar huis wilde.&#8212;Suze....? Ja, Suze was naar
+de keuken; misschien naar boven; hij wilde haar wel roepen.... maar anders, Flitz kon er op aan, hij zou zijne dochter de
+groeten wel overbrengen. Arme Flitz! het meisje, dat, toen ze een kind was, zoo dikwijls op zijn knie had gezeten, waar hij
+zoo familiaar mee geweest was, en die hij nu zoo vreeselijk liefhad, hij moest haar verlaten, zonder haar zelfs een hand ten
+afscheid te kunnen geven. Hij moest <span class="letterspaced">Vredelust</span> verlaten, <span class="letterspaced">Vredelust</span> waar hij &#8220;doen en laten,&#8221; de intieme, de onontbeerlijke huisvriend geweest was. O! van <span class="letterspaced">Vredelust</span> te moeten vertrekken, verstooten, miskend en verschopt, en dat ter wille van een &#8220;ellendigen windbuil!&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb232" href="#pb232">232</a>]</span></p>
+<p>Arme Flitz! welk eene verandering voor u!
+
+</p>
+<p>Wat de ware oorzaak dier verandering der Gliekkes ten opzichte van den huisvriend was, kon misschien na het vertrek der familie
+alleen de persoon ophelderen, voor wien Barend Flitz zulke uitgelezene woorden veil had.
+
+</p>
+<p>Ook hij maakte kort na het diner zijn visite aan de gulle familie. &#8217;t Was v&oacute;&oacute;r den middag. Mevrouw was zeer vriendelijk, maar
+juffrouw Suze nog al stil geweest, en bij &#8217;t afscheid zeide mijnheer, dat het zulk flink weer om te loopen was, en dat, zoo
+Van Bavik lust gevoelde, hij dan &#8217;t genoegen zou hebben de plaats eens met hem door te gaan, hij kon dan later mee naar &#8217;t
+dorp wandelen om Van Saffelen een afscheidsbezoek te brengen en meteen te zien of die vriend wat beter was.
+
+</p>
+<p>De heeren wandelden de plaats door, die, volgens de verzekering van den eigenaar, er des zomers geheel anders uitzag&#8212;alsof
+de jonge burgervader in &#8217;t onzekere verkeerde of de boomen en heesters te B. c. a. des zomers in &#8217;t blad kwamen of niet! Lieve
+veranderingen.... <span class="letterspaced">dit</span> hier en <span class="letterspaced">dat</span> daar; veranderingen voor den <span class="letterspaced">niet</span> eigenaar van minder belang, te meer daar hij onmogelijk precies kon begrijpen, hoe die paden en slooten eertijds door <span class="letterspaced">Vredelust</span> slingerden.&#8212;Och, &#8217;t was niet voor <span class="letterspaced">hem</span>, niet voor <span class="letterspaced">z&#307;n</span> genoegen, neen, hij had eene dochter; Van Bavik was er ten volle van overtuigd&#8212;dat meisje, zijn eenig kind, och! hij wenschte
+zoozeer dat <span class="letterspaced">Vredelust</span> haar dierbaar zou blijven, wanneer <span class="letterspaced">z&#307;</span>&#8212;de ouders&#8212;er eenmaal niet meer zouden wezen. Dat hij &#8217;t zoo lief deed veranderen en al die fijne boomen plantte, &#8217;t was niet
+voor <span class="letterspaced">hem</span>, maar alles voor Suze. &#8220;Och!&#8221; had de heer Gliekke vervolgd: &#8220;kinderen gaan je zoo na aan &#8217;t hart; ja Van Bavik, ik hoop dat
+je &#8217;t &oacute;&oacute;k eenmaal zult ondervinden, en daarom valt het een vader verschrikkelijk hard indien hij.... maar och, ik kan je alles
+niet zeggen.&#8221;
+
+</p>
+<p>Van Bavik zweeg; wat kon <span class="letterspaced">h&#307; zeggen</span>!?
+
+</p>
+<p>&#8220;In vertrouwen,&#8221; hernam de vader&#8212;want juist wanneer niet <span class="letterspaced">alles</span> gezegd kan worden, wordt er gewoonlijk <span class="letterspaced">niets</span> verzwegen,&#8212;&#8220;er is iets dat me hindert, fameus hindert: &#8217;k heb je voor eenige dagen, je weet wel, bij den haard, entre-nous
+van Flitz gesproken.... nietwaar?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;A juist,&#8221; antwoordde Van Bavik.
+
+</p>
+<p>&#8220;Men weet tot wien men spreekt,&#8221; hernam Gliekke: &#8220;Ik zou het niet graag aan de klok hangen, voel je? Welnu, tegen alle verwachting
+in heeft hij de dwaasheid gehad aan Suze&#8212;het kind&#8212;van liefde te spreken. Dien avond.... begrijp eens!&#8212;&#8217;t Kwam spoedig aan
+&#8217;t licht; je weet wel, die zenuwachtigheid toen je gezongen hadt? Mama vertelde mij &#8217;s anderen daags waar de schoen had gekneld.
+&#8217;t Kind zelf was er erg van geschrikt; en nog begrijp ik niet hoe <span class="letterspaced">h&#307;</span>, die <span class="letterspaced">zoo</span> wel mijne zienswijze kent, het in&#8217;t hoofd heeft gekregen, om z&oacute;&oacute; misbruik van mijn vertrouwen te maken. Had ik d&aacute;t kunnen
+voorzien, je begrijpt Van Bavik....&#8221; en even stond de spreker stil, en zag zijn aandachtigen hoorder veelbeteekenend aan.
+<span class="pagenum">[<a id="pb233" href="#pb233">233</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Wel zeker,&#8212;natuurlijk!&#8221; zei Van Bavik mede stilstaande, en mede opnieuw voortgaande, toen Gliekke verder ging.
+
+</p>
+<p>&#8220;Er zijn papieren die men vertrouwt, zie je,&#8221; vervolgde Gliekke: &#8220;Ik had voorzichtiger kunnen zijn, maar, wie kan &#8217;t helpen
+dat de fondsen naar beneden gaan. Enfin, z&oacute;&oacute; en op dien voet kan er niets van komen. Eenmaal &#8220;fiat&#8221;, de ijver om een beroep
+te verkrijgen zou weldra verflauwen, dewijl die ijver zelfs nu niet groot is. &#8217;t Werd vrijen jaar <span class="letterspaced">uit</span> jaar <span class="letterspaced">in</span>, totdat het vrijen ons oudjes nog &#8217;t meest ging vervelen; dan trouwen in &#8217;s hemels naam, en, geld <span class="letterspaced">hier</span> en geld <span class="letterspaced">daar</span>! De man zou blijven wat hij is, en zeker een last voor zijn vrouw en een treurig voorbeeld van werkeloosheid voor zijne kinderen
+worden! Zie je Van Bavik,&#8221; en Gliekke stond weder stil maar liep ook kort daarna weder door: &#8220;zie je, ik heb er het meisje
+een hartig woord van gezegd, en hoewel ik Flitz,&#8212;omdat hij in onbezonnenheid tegen mijn, hem welbekende begrippen handelde&#8212;niet
+voor &#8217;t hoofd wil stooten, begrijp je.... zoo moet nu voorloopig dat hek wat verhangen worden, en,&#8212;maar heel onder ons,&#8212;&#8217;t
+is daarom dat we een week of wat van huis gaan.&#8221;
+
+</p>
+<p>Van Bavik had gehoord en gevoeld, en was tot aan de notariswoning meegewandeld; en Flitz die in &#8217;t kantoor stond, had over
+&#8217;t horretje heen gezien, dat de heer van <span class="letterspaced">Vredelust</span> den jongen burgemeester &#8220;ijselijk hartelijk&#8221; de hand schudde, en duidelijk verstaan dat hij hem &#8220;bespottelijk amiekaal&#8221; vaarwel
+zei, en hem, toen de schel reeds was overgegaan, nog nariep: &#8220;Mocht je soms in dien tijd te Amsterdam komen, we logeeren Heerengracht
+N&ordm;. 260.&#8221;
+
+</p>
+<p>Nog eens: arme Flitz! welk een verandering! Arme Flitz, <span class="letterspaced">toen</span> vooral, want voor de eerste maal van zijn leven bromde hij een verwensching tusschen de tanden, een nare verwensching waar
+nog een leelijke vloek op volgde.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was overdag, wanneer hij na veel geschrijf de pen nederlegde, &#8217;t was des nachts, wanneer hij aan &#8217;t ziekbed, volgens mevrouw
+Van Saffelen, een engel was, dat Flitz aan de schrikkelijke verandering dacht, die ten zijnen opzichte had plaats gegrepen;
+aan de koelheid van haar die hij zoo wezenlijk liefhad, en aan den man, die hem gewis door lage &#8220;intrieges,&#8221; den burgemeesters-post
+ontfutselde; door &#8220;mooie praatjes,&#8221; &#8220;gekkelijke manieren&#8221; en een &#8220;gemaakt zingen&#8221; den ondergang van zijn geluk bewerkte; die
+Suze op een laaghartige wijze aan hem ontroofde; die zich door &#8220;nare streken,&#8221; in zijne plaats had weten te dringen, en hem
+schandelijk de vriendschap en achting der Gliekkes ontstal........ &#8220;zoo&#8217;n lage hond!&#8221;
+
+</p>
+<p>Jaloezie! uw troetelkind is Laster.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was waarheid dat de jonge burgervader een paar malen in de week des avonds naar de naburige stad W. ging en des anderen
+daags buitengewoon vroegtijdig terugkeerde; &#8217;t was waarheid dat Flitz hem een paar malen het dorp zag binnenkomen, juist toen
+hij &#8217;s morgens de kantoorluiken openwierp.
+<span class="pagenum">[<a id="pb234" href="#pb234">234</a>]</span></p>
+<p>Was het waarheid ook dat hij er dan zoo &#8220;dof en af&#8221; had uitgezien, en zoo &#8220;onzeker en waggelend&#8221; geloopen had?
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was waarheid dat de candidaat-notaris op zekeren morgen voor zaken den burgemeester moest spreken, en van juffrouw Kamp
+ten bescheid kreeg dat burgemeester nog niet bij de hand was; &#8217;t was waarheid dat hij <span class="letterspaced">te elf uren</span>, nog niet was opgestaan.
+
+</p>
+<p>Was &#8217;t waarheid ook dat Van Bavik een luiaard moest genoemd worden, die <span class="letterspaced">nooit</span> was te spreken....? of, bleef hij op dien dag, zoolang te bed dewijl een woedende hoofdpijn hem voor &#8217;t werk ongeschikt maakte?
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was waarheid dat Flitz, toen hij op zekeren avond alleen in de gelagkamer van &#8217;t <span class="letterspaced">Geldersche Wapen</span> op den logementhouder wachtte, ten einde hem een rijtuig naar stad te bestellen waarmee een geneesheer, bij Van Saffelen
+in consult, zou gehaald worden&#8212;dat hij toen in de aangrenzende kamer, door Van Bavik bewoond, eene vrouw luidkeels hoorde
+snikken; &#8217;t was waarheid, dat hij zijn gehoor scherpende, haar duidelijk hoorde zeggen: &#8220;En het arme kind dan mijnheer, moet
+<span class="letterspaced">ik</span> er alleen voor zorgen? Ach God, wat moet ik beginnen!? Heb toch medelijden; de bloed! <span class="letterspaced">ik</span> heb er geen voedsel voor, en alles is zoo bitter duur.&#8221; En, dat hij verder luisterende, eenige onverstaanbare doch blijkbaar
+vermanende klanken van den bewoner dier kamer had opgevangen, &#8217;t geen met geldgeklank was besloten. Waarheid was het dat Flitz,
+kort daarna, een knappe doch armoedig gekleede jonge vrouw de gang uit zag treden, die het kind dat ze droeg zorgvuldig met
+haar voorschoot bedekte.
+
+</p>
+<p>Was het &oacute;&oacute;k waarheid dat Van Bavik een &#8220;gemeen sjusjet&#8221; was, die meisjes in &#8217;t ongeluk stortte en zijn goeden naam door een
+luttel stuk geld zocht te bewaren? Of wel, betreurde de jonge burgervader de noodzakelijkheid eener wet, die den verleider
+voor elke vervolging vrijwaart, en de zwakke verleide alleen de gevolgen van een onbedachten stap doet dragen?
+
+</p>
+<p>Groote verandering in tien weken! De knappe, aardige, geestige, fatsoenlijke burgemeester, die nog kort geleden met zooveel
+vreugdebetoon werd ingehaald, en aanvankelijk de vrij algemeene achting en welwillendheid genoot, hij vond de leden van den
+raad tegenwoordig zoo stijf en kortaf; kreeg ook al eenige malen bij sommigen belet, en begreep in &#8217;t geheel niet, waaraan
+die groote verandering moest worden toegeschreven; hij begreep het niet, al bespeurde hij duidelijk dat Barend Flitz hem alles
+behalve genegen was.
+
+</p>
+<p>En nu, de notaris Van Saffelen was gestorven, en de aangifte bij den eersten <span class="letterspaced">wethouder</span> geschied, want burgemeester was voor eenige dagen naar Holland vertrokken.&#8212;Naar Holland! Flitz was vuurrood geworden toen
+hij het hoorde.&#8212;Naar Holland!&#8212;Heerengracht N&ordm;. 260!&#8212;Suze!&#8212;Zou Suze <span class="letterspaced">waarachtig</span> alles vergeten hebben!?
+
+</p>
+<p>&#8220;Naar Holland, naar Holland!&#8221; die woorden werden door Barend Flitz ontelbare malen op &eacute;&eacute;n dag herhaald, en zelfs toen hij
+met den langen zwarten mantel om, en den hoed met het lange lamfer <span class="pagenum">[<a id="pb235" href="#pb235">235</a>]</span>er aan, de kist volgde waarin zijn leermeester en vriend naar het kerkhof werd gedragen, toen meende de persoon die naast
+hem ging, dat mijnheer Flitz niet wel bij zijn zinnen was, want, duidelijk verstond hij, dat het: &#8220;naar Holland, Heerengracht
+N&ordm;. 260,&#8221; ging.
+
+</p>
+<p>De trouwe diensten waarmede Flitz den notaris in zijn laatste levensdagen was ter zijde geweest, hadden Van Saffelen dermate
+ten gunste van zijn kweekeling gestemd, dat hij, in weerwil van de geringschatting zijner notari&euml;ele bekwaamheden, gedurig
+den wensch uitte, dat Flitz, zoo <span class="letterspaced">h&#307;</span> niet van het ziekbed mocht verrijzen, hem als notaris te B. zou opvolgen. Inderdaad Van Saffelen had met een schijnbare kalmte,
+zijn vriend den weg, welken hij moest inslaan, gewezen, ten einde&#8212;misschien! in zijn plaats de benoeming te erlangen.
+
+</p>
+<p>Dat de zwakke notaris, na het geven dier inlichtingen, opnieuw in een hevige koorts verviel, zal <span class="letterspaced">hem</span> niet verwonderen wien &#8217;t leven nog niet tot last is, en zoo gaarne ten nutte der zijnen nog jaren lang werkzaam zou blijven.
+Dat Flitz sedert dien stond in een soort van sollicitatiekoorts leefde, zal evenmin <span class="letterspaced">hem</span> verwonderen, die verstaan heeft wat <span class="letterspaced">h&#307;</span> in zijn schild voerde, en niemand zal het bevreemden, dat Flitz reeds den dag na de begrafenis de reis naar de Provinciale
+hoofdstad ondernam, om te bewerken dat <span class="letterspaced">z&#307;n</span> naam op de voordracht werd geplaatst, en dat hij vervolgens naar Holland trok, naar de residentie, om den Minister van Justitie
+voor zijn persoon te winnen.
+
+</p>
+<p>Flitz trok naar Holland. Over Amsterdam naar &#8217;s Gravenhage; van &#8217;s Gravenhage naar va en moe op <span class="letterspaced">Wolkenste&#307;n</span>; en van <span class="letterspaced">Wolkenste&#307;n</span> reisde hij weder naar Amsterdam, en liep op zekeren morgen de Heerengracht langs, van het IJ tot den Amstel, heen en terug,
+zoekende.... zoekende naar N&ordm;. 260.
+
+</p>
+<p>Maar vruchteloos was het zoeken geweest, want, Flitz had niet begrepen dat de huizen aan de overzij van &#8217;t water, ook tot
+de Heerengracht behoorden. Het &#8220;satansche&#8221; N&ordm;. had hij niet gevonden, en de kastelein van &#8217;t logement waar hij zijn intrek
+nam, wist ook niet te zeggen bij wien de heer Gliekke uit B. c. a. op de Heerengracht logeerde, evenmin als de kruier, de
+schoenpoetser, de kantoorklerk, de dominee&#8212;&#8217;t was een aanspreker geweest&#8212;de loterijjood en een meisje met een mandje onder
+&#8217;t voorschoot, die hij allen op straat onderzoekend had aangesproken, hem &#8217;t vraagstuk hadden opgelost.
+
+</p>
+<p>Barend Flitz kwam in B. terug, maar zijn onrust was nog grooter dan v&oacute;&oacute;r zijn vertrek, want, Van Bavik zat nog in Holland&#8212;misschien
+wel&#8212;neen <span class="letterspaced">zeker</span>: Heerengracht N&ordm;. 260! En, op zekeren avond doopte Barend met driftige hand de pen in den inkt, en schreef den volgenden
+brief:
+
+
+</p>
+<div class="blockquote">
+<p>&#8220;<span class="letterspaced">Dierbare Mejuffrouw Suze!</span>
+
+
+</p>
+<p>Ik heb in een zeer nare spanning verkeerd sedert ik de laatste maal op <span class="letterspaced">Vredelust</span> was, en vooral sedert je met papa en mama <span class="pagenum">[<a id="pb236" href="#pb236">236</a>]</span>naar Holland bent vertrokken. Ik weet op mijn woord van eer niet wat ik er van denken moet, maar, des te beter weet ik, dat
+die persoon Van Bavik een gemeen sjusjet is daar niemand van weten wil. Dierbare Suus, ik heb je zoo lief, en waarom je zoo
+veranderd ben, begrijp ik in &#8217;t geheel niet, net zoo min als van je ouwelui. Als het alleen van dat Sirenengezang komt, dan
+moet ik je nadrukkelijk zeggen, daar niet langer naar te luisteren om reden boven gezegd. Je bent veel te lief en te goed
+om ongelukkig te worden. O! Suus! ik hou toch zoo idiolaat van je, en alles zou zich wel schikken, als de zaken loopen zoo
+als onderget. hoopt. Je weet, de notaris Van Saffelen dood is; het spijt mij ijselijk, maar nu het eenmaal zoo is, nu doet
+het mij toch pleizier <span class="corr" id="xd0e7907" title="Niet in bron">dat </span>hij mij den weg wees om in zijne plaats te komen. Toen, met het burgemeesterschap, had ik aan den Koning geschreven met verzoek
+om geheimhouding; maar, d&aacute;&aacute;r moet je niet gaan Suus. Eerst naar den Procureur-Generaal en dan naar den Minister in Den Haag;
+allebei heel vriendelijke menschen die zeiden, aan mij te zullen denken. O lieve Suus, als jij maar van me houdt, en niet
+als vroeger een gemeen sjusjet met den post gaat strijken dan is <span class="letterspaced">alles niets</span>.
+
+</p>
+<p>Onderget. in Amsterdam zijnde, heeft overal op de Heerengracht als een gek naar N&ordm;. 260 gezocht om je te vinden; en nu besluit
+ik deze hopende hij te recht zal komen. Zeg maar niet dat ik je schreef, en nog eens, luister maar niet naar een ander die
+te onfatsoenlijk is om het in een brief als deze neder te stellen.
+
+</p>
+<p>Kan het zijn, zend mij dan een woordje van liefde tot bescheid; denk ik je al zoo lang gekend heb. Hoop met mij, ik den notarispost
+zal krijgen; het protekol is in handen van den notaris uit E. die met Van Bavik op en neer gaat, dat maakt mij soms zoo benauwd.
+
+</p>
+<p>Nogmaals gegroet Dierbare Suus, ik heb waarachtig alles voor je over, en geloof mij,
+
+
+</p>
+<p>Dierbare Mejuffrouw Suze! <br>UWelEd. Dienstw. Dien. en Minnaar. <br><span class="smallcaps">B. Flitz.</span> <br>Ka<sup>t</sup>. Not.
+
+</p>
+<p>B. den 12 Mei 18.5. <br>PS. Atjuu Suus!&#8221;
+</p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>Deze brief, dien wij Barend letterlijk naschreven, werd aan het bekende adres verzonden, en door Suze Gliekke ontvangen, juist
+toen zij alleen met lichte hoofdpijn te huis was, terwijl de overige familieleden zich in Artis bevonden.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+<span class="pagenum">[<a id="pb237" href="#pb237">237</a>]</span></p>
+<p>In den namiddag van een schoonen Mei-avond&#8212;twee weken ongeveer na de terugkomst van de familie Gliekke op <span class="letterspaced">Vredelust</span>&#8212;vinden wij Alexander Van Bavik voor het opgeschoven raam zijner schrijfkamer weder.
+
+</p>
+<p>Zijn gelaat draagt de duidelijkste sporen eener blijde zeer blijde gemoedsstemming, en in zijn hand houdt hij een brief, welks
+korte inhoud door hem reeds verscheidene malen werd gelezen en herlezen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Moeder! Engel! dat is uw werk,&#8221; spreekt hij halfluide in vervoering, en Fik die naast zijn stoel te snorken lag, eensklaps
+bij de voorpooten vattende, springt hij op, en danst met zijn vriend de kamer door, z&oacute;&oacute; wild, dat Fik, die al tamelijk oud
+is, en zelfs in zijn jonge dagen niet dol veel van dansen hield, begint te pruttelen, en juffrouw Kamp eenige oogenblikken
+later om &#8217;t hoekje van de deur kijkt, en vraagt, of burgemeester om &#8217;t servies op &#8217;t kastje zal denken, en heengaat met een:
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t Is niet pluis in den bol!&#8221;
+
+</p>
+<p>Een half uur later zit de burgemeester voor zijn schrijftafel en schrijft:
+
+
+</p>
+<div class="blockquote">
+<p>&#8220;<span class="letterspaced">Liefste Vriendin!</span>
+
+
+</p>
+<p>De nacht is voorbij, de morgenschemering breekt aan, en de zon van ons heil zal weldra lichten. Innig beminde, de scheidsmuur
+zal vallen. Mijn maatschappelijke positie werd een schoone verbetering toegezegd. Spoedig zal ik u aan &#8217;t kloppende hart mogen
+drukken. Spoedig zal ik u geheel kunnen toebehooren, en&#8212;maar neen, de last tot zwijgen werd mij nadrukkelijk opgelegd. Voor
+<span class="letterspaced">ieder</span> moet ik zwijgen.&#8212;Maar voor u....?&#8212;Het allereerst!&#8212;Of zoudt ge voor het altaar der liefde hechten aan het woord van hem, die
+den vriend geen trouw hield, en wiens ontrouw u alzoo eenmaal gebleken was?
+
+</p>
+<p>Vaarwel mijn innig geliefde Suze. Spoedig hoop ik u een meer uitvoerig, een geheel bevredigend antwoord te kunnen toezenden,
+zoo de omstandigheden mij niet mochten veroorloven u in persoon woorden van liefde te komen toespreken.
+
+</p>
+<p>Geloof mij Uw onveranderlijk trouwe vriend:
+
+
+</p>
+<p><span class="smallcaps">Alexander.</span> <br>B. 28 Mei 18.5.&#8221;
+</p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>Deze haastig geschreven brief, werd even haastig gevouwen en verzegeld, terwijl alleen het: &#8220;Aan Suze,&#8221; op de buitenzijde
+werd gesteld, en&#8212;nog dien zelfden middag zag Barend Flitz, die bij de weduwe Van Saffelen thee dronk, Van Bavik het raam voorbij
+stappen.&#8212;Waar mocht dat heengaan? Naar stad? Neen! vervl.... naar de Gliekkes!
+
+</p>
+<p>&#8220;Zei je wat Barend?&#8221; vraagde de weduwe.
+
+</p>
+<p>&#8220;Neen mevrouw, niets,&#8221; antwoordde Flitz: &#8220;Maar weet u ik heb haast, ik heb iets te doen. Dank u, &#8217;k heb volstrekt geen dorst
+<span class="pagenum">[<a id="pb238" href="#pb238">238</a>]</span>meer. Neem mij niet kwalijk,&#8221; en hij greep naar zijn hoed en vatte zijn &#8220;<span class="letterspaced">siks pens</span>&#8221;<a class="noteref" id="xd0e7988src" href="#xd0e7988">2</a> en verliet, zonder mevrouw op haar verdere vragen te antwoorden, het vertrek.
+
+</p>
+<p>Had de candidaat-notaris, toen hij mevrouw Van Saffelens huiskamer betrad, voor eenige oogenblikken eigen angsten en zorgen
+vergeten, om de bedroefde, met de bespiegelingen hoe alles door hem zou worden aangelegd indien hij als notaris &#8220;in plaats
+van mijnheer mocht worden benoemd,&#8221; wat op te vroolijken; (!) had hij&#8212;om <span class="letterspaced">haar</span> een aangename afleiding te bezorgen (?) van de veranderingen gesproken, die hij in de notariswoning zou maken, wanneer mevrouw&#8212;die
+toch zeker in kamers zou gaan&#8212;haar verlaten had, was hij, tot meerdere opbeuring misschien, bij die bespiegelingen zelfs een
+enkele maal in &#8217;t komieke gevallen: sedert hij het valsche gelaat van dien Bavik weder aanschouwde, waren al die droombeelden
+vervlogen, en was al het komieke op eenmaal verdwenen; het kookte hem feller dan immer in de borst, en, terwijl mevrouw Van
+Saffelen niet wist wat Barend zoo eensklaps tot vertrekken had genoopt, en de heer Meyer Jr.&#8212;die Flitz tegen &#8217;t vallen van
+den avond even buiten het dorp ontmoette&#8212;niet begreep hoe hij zoo kortaf &#8220;bonswaar,&#8221; had gezegd, zat Barend Flitz met zijn
+dikken haakstok in het akkermaalshout, dat de rechterzijde der laan van <span class="letterspaced">Vredelust</span>, benevens de linkerzijde van den landweg begrensde, en wachtte..... wachtte op het &#8220;gemeene sjusjet,&#8221; wachtte lang, zeer
+lang met weinig vredelievende gevoelens.
+
+</p>
+<p>Zooals Barend daar tusschen de takken en blaren gezeten was, had hij volkomen den tijd om zich alles te herinneren wat het
+negatieve vriendschapsvuur voor <span class="letterspaced">dien</span> persoon in zijn binnenste kon brandende houden. Bij alles herdacht hij ook zijn laatste bezoek op <span class="letterspaced">Vredelust</span>. Na de terugkomst der familie was hij niet in gebreke gebleven haar een verwelkom-visite te brengen, maar hoe.... hoe werd
+hij ontvangen!? Mijnheer was hem in de gang te gemoet gekomen, en had zijn vriendelijken groet niet beantwoord zooals hij
+dat voorheen zou gedaan hebben. De dames had hij niet kunnen spreken, want zij waren druk aan den schoonmaak, die tot haar
+terugkomst was uitgesteld; en terwijl Barend, op Gliekkes verzoek, mede naar de goudvischkom was gewandeld&#8212;zonder zelfs te
+zijn binnengelaten,&#8212;had hij veel van goudvisschen en telkens weder van goudvisschen gehoord, doch van h&aacute;&aacute;r had hij niets vernomen,
+van h&aacute;&aacute;r, die ook na zijn schrijven niets van zich hooren liet; van haar die ingepakt, en hem totaal ontstolen was!
+
+</p>
+<p>Meer dan drie volle uren had de candidaat-notaris reeds in zijn schuilhoek doorgebracht, zonder dat eenig levend wezen het
+hek van <span class="letterspaced">Vredelust</span> was uitgetreden. &#8217;t Was erg donker, want de bewolkte lucht beroofde het aardrijk van het zachte stargeglim, en Flitz, die
+volstrekt niets zien kon, scherpte des te sterker zijn gehoor, maar hoorde.... ook volstrekt niets dan, nu eens het voorbijrijden
+<span class="pagenum">[<a id="pb239" href="#pb239">239</a>]</span>van een kar of wagen op den landweg, en dan weder het zacht getikkel van regendroppels op het eikenloof waaronder hij verscholen
+zat.
+
+</p>
+<p>Dat Flitz zoo langzamerhand van den drup iets meekreeg, zal niemand verwonderen, evenmin als het iemand bevreemden zal dat
+het toeven aan die plaats, hem om verschillende redenen hoe langer zoo onaangenamer werd. Eensklaps echter begint hem het
+hart vreeselijk te bonzen.&#8212;Hij hoort iets.&#8212;Ja, duidelijk.... zuchten! Zuchten, somwijlen afgewisseld door een onderaardsch
+brommend geluid.&#8212;Rechts aan de zijde van den landweg schuifelt iets.&#8212;Het bloed stijgt hem met geweld naar &#8217;t voorhoofd, doch
+stroomt insgelijks met geweld naar de hoofdbron terug, nu dat zelfde gerucht en geschuifel zich ter linkerzijde, in de laan
+van <span class="letterspaced">Vredelust</span>, laat hooren. &#8217;t Schiet hem ijselijk in de beenen, z&oacute;&oacute; ijselijk, dat hem de knie&euml;n knikken. De <span class="letterspaced">six pence</span> wordt met een zenuwachtige krachtsinspanning aan het benedeneinde omklemd; de dikke haak is zijn eenige wapen, een wapen
+zeer geschikt om beentjes te lichten, maar zeker niet bestand tegen een aanval van helsche machten.
+
+</p>
+<p>Nadat het gezucht en geschuifel nu eens verder af en dan weder meer nabij, onzen Barend nog eenigen tijd het angstzweet uit
+al zijn pori&euml;n had gelokt, treft plotseling, zeer nabij de plaats waar hij zich bevindt, een akelig spookachtig gebrom zijne
+ooren. Duidelijk verneemt hij ketengerammel, en.... juist zint hij op het middel om door een zijsprong het akkermaalshout
+en tevens het monster te ontspringen, toen hij een hevigen gil uitstoot, want met een ander akelig geluid, dat veel overeenkomst
+met het hoesten van een oude tooverkol heeft, is het spook-monster op hem aangevlogen, en gevoelt hij den heksenklauw hem
+&#8217;t vleesch van zijn rechterbeen scheuren! zoodat zijne angstkreten zich weldra ijzingwekkend in het rond doen hooren.
+
+</p>
+<p>&#8220;Fik! Alla! Hier Fik!&#8221; klinkt het gebiedend van de landwegzijde. Doch Fik&#8212;het spookmonster&#8212;Fik die nog steeds tusschen zijn
+oude tanden de broekspijp van den bevenden aspirant-notaris klemt, schijnt niet genegen om, zonder zijn prooi, tot den baas
+terug te keeren, en, steeds rukkend en wederrukkend, sliert hij Flitz&#8212;die van den schrik geen kracht bezit om weerstand te
+bieden&#8212;door de takken met zich voort, totdat ze beiden op den landweg staan, en een krachtig: &#8220;Kerel wie ben je?&#8221; Flitz in
+de ooren dreunt.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik!&#8221; schreeuwt Flitz met holle stem; maar voegt er stenend bij: &#8220;Roep in &#8217;s hemelsnaam dat akelige beest.... of....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Alla Fik, laat los! Hier!...... <span class="letterspaced">hier</span> zeg ik je!!&#8221; klinkt het weder gebiedend, maar ook even gebiedend nogmaals: &#8220;Spreek, wie ben je?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik!&#8212;ikzelf,&#8221; is het antwoord, en wij durven niet vast bepalen of dat antwoord in den eenvoud des harten werd gegeven, of
+wel dat onze Barend den naam maar liefst wilde verzwijgen van hem, die uren achtereen in &#8217;t kreupelhout zat om den burgervader
+een beentje te lichten.
+
+</p>
+<p>De baas van Fik meent de stem van <span class="letterspaced">ik</span> te hebben herkend; dat <span class="pagenum">[<a id="pb240" href="#pb240">240</a>]</span><span class="letterspaced">ik</span> klonk zoo Flitzig, doch&#8212;het verlangde antwoord niet ontvangende, voelt hij zich gerechtigd den door Fik gevangen persoon,
+een landlooper te noemen; en nader tredende&#8212;terwijl hij in de zwarte figuur nu volkomen den candidaat-notaris herkent&#8212;vat
+hij hem bij den kraag, en zegt met nadruk:
+
+</p>
+<p>&#8220;Dat zitten tusschen &#8217;t kreupelhout in den laten avond komt mij razend verdacht voor; misschien heb je geen logies in &#8217;t dorp
+of in een hooiberg kunnen krijgen; h&eacute;? Welnu, ik zal je een betere slaapplaats geven dan onder den drup der bl&acirc;ren. Vooruit!
+je zult heerlijk slapen onder den toren! Vooruit zeg ik je! En, zoo je misschien een buitengewonen dienst van je beenen denkt
+te vergen, reken er op dat Fik en mijn persoon er zes te zamen hebben. Voorwaarts, marsch!&#8212;Fik, links!&#8221;
+
+</p>
+<p>De oude trouwe Fik plaatst zich op &#8217;t commando aan de linkerzijde van zijn gebieder, doch <span class="letterspaced">ik</span> die nog bevend van angst, den man van gezag niet herkent, prevelt iets van: &#8220;Laat me gaan asjeblief?&#8221; en verwenscht heimelijk
+zijn nare &#8220;posietsje,&#8221; te meer daar hij tot overmaat van ramp zijn haakvormig wapen in &#8217;t kreupelhout achterliet, dewijl de
+beide handen hem onontbeerlijk waren geweest om de nijdige takken uit het aangezicht te keeren.
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar hemel! geloof toch.... ik ben....&#8221; zucht de gevangene.
+
+</p>
+<p>&#8220;Een landlooper, een struikroover of nog erger misschien,&#8221; valt de meester van Fik hem dreigend in de rede: &#8220;Voorwaarts! marsch!
+of anders zal mijn trouwe bloedhond genoodzaakt zijn z&#8217;n tanden met je strot te doen kennis maken.&#8221;
+
+</p>
+<p>Fik een <span class="letterspaced">bloedhond</span>! Gelukkig! Fik de goede oude hoort het niet, maar de candidaat des te beter. Een bloedhond! En haastig wendt hij zich om
+en stapt, zonder een woord te spreken met een akelig gezicht voorwaarts, en verzwijgt nog steeds zijn naam, ofschoon het noemen
+er van hem misschien de vrijheid zou hebben teruggegeven.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Gaat voorwaarts. Fik, naast zijn baas in gepeins voortstappende, geniet het voorrecht om door diens parapluie voor den
+steeds dichter stroomenden regen te worden beschut. Flitz wordt doornat. Langs de kwast van zijn pet, die treurig neerhangt,
+glijdt het regenwater in den r&eacute;servoir tusschen hals en stropdas, zoodat hij van tijd tot tijd allerzonderlingst met zijne
+schouderblaren werkt. &#8217;t Gaat voorwaarts, doch Van Bavik&#8212;men heeft hem ongetwijfeld terstond herkend&#8212;vindt zich een paar malen
+verplicht zijn gevangene een zachte drukking te geven, daar Flitz weinig lust gevoelt om het logement te betrekken, &#8217;t welk
+hem is toegezegd.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Gaat voorwaarts, doch nauwelijks heeft ons drietal den zoogenaamden Molenhoek omgeslagen, waardoor de gloeiende N&ordm;. &eacute;&eacute;n
+der dorpsverlichting in de duisternis zichtbaar wordt, of Barend wendt zich tot den strengen man die hem volgt, en zegt op
+een toon, die van zijn angst getuigt:
+
+</p>
+<p>&#8220;Hoor beste vriend, als ik je eens.... een paar kwartjes gaf, wat dunkt je? Waarachtig, ik ben een fatsoenlijk man; misschien
+ken je me wel, ik heet mijnheer Flitz.&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb241" href="#pb241">241</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Verschrikkelijk! verschrikkelijk! Omkooping van &#8217;t gerecht!&#8221; roept de <span class="letterspaced">beste vriend</span>, op een toon, die den gevangene bewijst hoezeer zijn voorslag de verontwaardiging van den gerechtsman heeft opgewekt: &#8220;Twee
+kwartjes! En dan een valschen naam opgeven! Denk je dat ik mij knollen voor citroenen laat verkoopen? Een heer zou zich bij
+ontijd op een afgelegene plaats tusschen &#8217;t struikgewas verbergen! Voorwaarts zeg ik je!&#8221; En, als tot zichzelven sprekende,
+vervolgt hij: &#8220;Verzwarende omstandigheden, &#8217;t Opgeven van een valschen naam!&#8221; En luider: &#8220;Vooruit dan!&#8212;Fik geef acht!&#8221; Maar
+Barend, die op het achtgeven van den <span class="letterspaced">bloedhond</span> niet bijzonder gesteld is, volgt het tot hem gerichte commando, terwijl hij stil voortgaande herhaaldelijk de waarachtige
+verzekering geeft, dat <span class="letterspaced">h&#307;</span> en niemand anders dan <span class="letterspaced">h&#307;</span> de heer Flitz is, &#8217;t geen het kleinste kind van &#8217;t dorp zal kunnen bevestigen.
+
+</p>
+<p>In &#8217;t einde heeft ons gezelschap de dorpsstraat bereikt. Gelukkig voor den druipenden candidaat, dat de plassende regen, al
+wat leeft, binnenshuis houdt. Zij treden den hoek van het schoolhuis om. Daar, aan de linkerzijde is de woning van den notaris-weduwe,
+en het raam van &#8217;t kantoor, waarbinnen zelfs de stomme boeken zouden kunnen getuigen dat <span class="letterspaced">h&#307;</span> wel degelijk Flitz is.
+
+</p>
+<p>&#8220;Voorwaarts!&#8221; roept de vreemde diender nogmaals, en, ginds vertoont zich het kerkgebouw&#8212;dat nog zwarter dan de duisternis
+zelve is; het gevreesde kerkgebouw, dat hij zoo ontelbare malen met een dubbeltje en een cent in zijn rechter-vestjeszak is
+binnengegaan, waar zijn eigen naam in drie verschillende banken gesneden staat, waarvan hij de kleinste ruitjes in &#8217;t groote
+raam honderden malen heeft overgeteld; waarin hij zoo menig rustig uurtje heeft doorgebracht, en waarvan hij nu&#8212;zoo geen onvoorziene
+redding daagt&#8212;het onder den toren tot nachtverblijf zal bekomen, in &#8217;t akelige gezelschap van de doodsbaar, waarop nog onlangs
+de kist van den notaris stond.
+
+</p>
+<p>Akelige voorstelling!&#8212;Maar hoor, eensklaps klinkt het achter hem: &#8220;Halt!&#8221; en omziende bespeurt hij dat hij zich ter plaatse
+bevindt, waar die wilde Let hem eens zoo&#8217;n leelijke poets speelde, en ziet hij dat de gevreesde meester van den bloedhond,
+zijn hand aan de deurklink van &#8217;t <span class="letterspaced">Geldersche Wapen</span> slaat, terwijl hij oogenblikkelijk daarna, nogmaals diens gebiedende stem hoort, met het bevel om binnen te gaan.
+
+</p>
+<p>Flitz treedt binnen. Het licht van &#8217;t olielampje, dat in de gang brandt, doet hem in den aanvang nog minder zien dan buiten,
+waar hij zwarter tegen zwart toch onderscheiden kon.
+
+</p>
+<p>Fik niest.
+
+</p>
+<p>Van Bavik, die beter <span class="letterspaced">licht</span> kan verdragen, schuift zijn gevangene zachtkens zijn kamer binnen; sluit de deur; doet een lucifer ontbranden, waardoor Flitz
+opnieuw de oogen sluit en Fik nogmaals niest; ontsteekt zijn lamp, en, terwijl Fik zijn nest ruikt, zich afschudt en daarna
+op &#8217;t kussen in &#8217;t mandje rolt, ruikt Flitz lont; schudt zenuwachtig met zijn hoofd, en wenscht zich verre van hier&#8212;liefst
+op zijn &#8220;paardenhare,&#8221; met hoofd en al <span class="letterspaced">onder</span> de dekens.
+<span class="pagenum">[<a id="pb242" href="#pb242">242</a>]</span></p>
+<p>Treurig! Akelig treurig staat hij daar, de ongelukkige candidaat-notaris, tegenover den man die hij thans bij &#8217;t lamplicht
+volkomen herkent, tegenover hem dien hij verfoeit, veracht, en wien hij een val in &#8217;t zand, benevens een roffel met den &#8220;siks
+pens&#8221; had toegezworen; tegenover den valschaard, den Judas&#8212;die hem zijn &#8220;kroon van &#8217;t hoofd had genomen en Suus voor den neus
+wegkaapte,&#8221; die lafhartig en leugenachtig, dat kleine beest in &#8217;t nest een bloedhond noemde, om, bang als hijzelf was, zijn
+tegenpartij vrees aan te jagen. Doch ook, daar stond hij tegenover h&eacute;m, die nu recht had te vragen: w&aacute;&aacute;rom hij zich in &#8217;t
+kreupelhout verborgen had. Tegenover den man, die op een scherpen toon dreigde, en.... verbeelll! stijf en stout vol hield hem niet te kennen, met de bewering dat de heer Flitz&#8212;een lief en charmant mensch, zijn intieme
+vriend&#8212;nimmer de dwaasheid in &#8217;t hoofd zou hebben gekregen, om zich &#8220;uit de grap&#8221;&#8212;zooals hij gezegd had&#8212;des avonds laat in
+&#8217;t natte kreupelhout te verbergen; en, al bestond er werkelijk eenige gelijkenis tusschen hem en genoemden heer, hij het niet
+zijn kon, maar een gemeene struikroover moest wezen.
+
+</p>
+<p>Wat Flitz ook ter zijner verdediging mocht aanvoeren, alles was vruchteloos, evenzeer als het een vergeefsche poging bleef,
+om den burgemeester tot de overtuiging te brengen dat hij werkelijk de persoon was die Van Bavik daareven&#8212;hoe valschaardig!&#8212;zijn
+<span class="letterspaced">intieme</span> vriend had genoemd.
+
+</p>
+<p>&#8220;Spreek van geluk kerel, dat ik niet terstond met de handboei te voorschijn kom,&#8221; zegt Van Bavik eindelijk: &#8220;Binnen een paar
+minuten zal mijn veldwachter hier zijn, om je naar het hotel te expedieeren vanwaar je morgen vroegtijdig naar W. zult worden
+overgebracht, en, dewijl het je zeker niet onverschillig kan wezen welk lot je verder zal bereid worden, zoo wil ik,&#8212;in naam
+des Konings! de goedheid hebben zijn ge&euml;erbiedigden wil onder je oogen te brengen: de straf voor landlooperij, verdacht oponthoud,
+poging tot omkooping en naamvervalsching,&#8212;beide laatste zoo sterk voor een misdadig opzet pleitende. Zie hier,&#8221; en de jonge
+burgervader houdt den ongelukkigen candidaat het blad voor, waarop het vonnis voor zooveel boosheid gedrukt staat.
+
+</p>
+<p>De confusie maakte bij onzen Flitz, van lieverlede voor een gevoel plaats, dat hem zegt: je hebt toch ook handen aan je lijf
+Barend. Er kiemt een denkbeeld, dat men den draak met hem steekt; hij wil een anderen toon aanslaan, doch bezint zich dat
+het verblijf in &#8217;t kreupelhout toch altijd een naar punt ter verdediging zal wezen.&#8212;Een gemoedelijk woord dan, een woord....
+Maar nog eer het besluit is genomen omtrent de wijze waarop hij zich zal verdedigen, dreunt het: &#8220;Lees dan kerel!&#8221; hem met
+kracht in de ooren, en.... een oogenblik later vliegt Fik, met een allerijselijkst geblaf uit zijn nest op den vreemdeling
+aan, daar deze letterlijk gilt toen hij zijn vonnis heeft gelezen, vervat in de woorden:
+
+</p>
+<p>&#8220;Z. M. heeft benoemd tot notaris te B., den heer B. Flitz.&#8221;
+
+</p>
+<p>Fik bekomt een sterke vermaning om &#8220;koest&#8221; naar zijn nest te gaan, en op het oogenblik dat Van Bavik zijn gevangene tot kalmte
+<span class="pagenum">[<a id="pb243" href="#pb243">243</a>]</span>stemt, door hem trouwhartig de hand te schudden en met zijn benoeming geluk te wenschen, gilt de ontstelde juffrouw Kamp buiten
+de geslotene deur:
+
+</p>
+<p>&#8220;In &#8217;s hemelsnaam wat is hier te doen?&#8221;
+
+</p>
+<p>De burgemeester acht het onnoodig om voor zijn huisgenooten te verbergen wat in het nieuwsblad gedrukt staat, en terwijl Flitz
+nog niet van zijn verbazing bekomen, den zonderlingen vijand als wezenloos blijft aanstaren, houdt deze der ontstelde vrouw,
+door echtvriend en dienstboden gevolgd, de courant voor, en zegt: &#8220;Ziet ge, wij lachten met ons drie&euml;n omdat <span class="letterspaced">hier</span> de benoeming van den heer Flitz tot notaris, en <span class="letterspaced">daar</span> de mijne tot kantonrechter te W. staat.&#8221;
+
+</p>
+<p>Weinige oogenblikken later trok het personeel, aan &#8217;t <span class="letterspaced">Wapen van Gelderland</span> verbonden, terug naar de plaats van waar het gekomen was, doch juffrouw Kamp, alles behalve lachende, want.... wie verzekerde
+haar dat een nieuwe burgemeester ook als deze, bij h&aacute;&aacute;r den intrek nemen, en even prompt in de betaling zou zijn!
+
+</p>
+<p>De veldwachter verscheen, maar, er was &#8220;van des burgemeesters orders&#8221; volstrekt niets, dan dat hij het nieuwsblad bij de heeren
+wethouders ter inzage zou bezorgen, dewijl zij anders in weerwil der groote verbeteringen in het postwezen, het blad&#8212;hedenavond
+door Van Bavik uit de stad meegebracht&#8212;eerst den volgenden dag des namiddags zouden te zien krijgen.
+
+</p>
+<p>Wij zullen niet verhalen wat er verder in de kamer van den nieuw benoemden kantonrechter verhandeld werd, &#8217;t zij genoeg gezegd
+dat de beide heeren te zamen een glas wijn dronken, dat Flitz een uur later zijn zonderlingen vijand de hand schudde, en in
+tamelijk verwarde woorden betuigde, dat een mensch zich bedriegen kan, dat hij het &#8220;waarachtig&#8221; niet geweten had, en hartelijk
+hoopte dat Van Bavik, wat gepasseerd was als gepasseerd zou beschouwen, totdat hij in eene stemming&#8212;hemelsbreed verschillende
+van die waarin hij binnenkwam&#8212;de kamer verliet, en in &#8217;t naar huis gaan ontelbare malen de woorden: &#8220;Ik notaris!&#8221; herhaalde.
+
+</p>
+<p>En de nieuw benoemde kantonrechter, waarmede besloot hij den gewichtigen dag?
+
+</p>
+<p>Zie, hij neemt het langwerpige boek met den groen lederen omslag, legt het v&oacute;&oacute;r zich op de schrijftafel, en schrijft op bladz.
+142:
+
+</p>
+<p>&#8220;28 Mei 18.5<span class="corr" id="xd0e8151" title="Niet in bron">.</span>
+
+</p>
+<p>&#8220;Z&oacute;&oacute; spoedig verwachtte ik de blijde uitkomst niet. Morgen zal Suze mijn brief ontvangen, en schier gelijktijdig het raadsel,
+daarin vervat, uit het nieuwsblad zien opgelost.
+
+</p>
+<p>&#8220;De kantonrechter van W. met een inkomen van circa twee duizend gulden, zal in genade worden ontvangen door de ouders, die
+den burgemeester van B. op een inkomen van vierhonderd gulden, de hand hunner lieveling moesten ontzeggen.
+
+</p>
+<p>&#8220;De hooggeplaatste neef, de neef mijner lieve moeder heeft, zonder zijn plicht te verzaken, aan mijne wenschen voldaan. Zal
+het land schade lijden door mijne benoeming? Mocht die neef voor den dooven ouden man&#8212;nu reeds voor den Grooten Rechter verschenen&#8212;niet
+een jong mensch in de plaats stellen, die met hart <span class="pagenum">[<a id="pb244" href="#pb244">244</a>]</span>en ziel zijn belangrijke roeping hoopt te vervullen, al is hij dan ook de zoon eener beminde nicht?&#8212;Is het <span class="letterspaced">hem</span> euvel te duiden dat hij, met betrekking tot den notarispost, den raad van den burgemeester der plaats het oor leende, den
+raad van den neef&#8212;burgemeester&#8212;die een geluk, door hem zelven zoo vurig begeerd, ook gaarne een ander geschonken zag? die
+in gemoede kou verklaren, dat de aspirant de achting van den overleden notaris genoot, en gedurende diens ziekte met ijver
+de werkzaamheden verrichtte?
+
+</p>
+<p>&#8220;De morgenschemering is reeds voorbij. Een schoone dag is aangebroken, een dag die den sleutel tot een reeks van nog blijdere
+dagen geeft. Groot is mijne blijdschap; streelend het gevoel, dat ik een weinig tot het geluk van hem mocht medewerken wien
+ik, ondanks mij zelven, een ergernis geworden was.
+
+</p>
+<p>&#8220;Slaap wel mijn liefste vrouwtje! Droom liefelijk, gij moogt het.
+
+</p>
+<p>&#8220;Rust wel mijn waardste Flitz! Eerst kwelde ik u buiten mijn toedoen; dezen avond deed ik het om uwe vreugde en uwe verrassing
+nog grooter te maken! Rust wel en droom genoeglijk; gij kunt het.
+
+</p>
+<p>&#8220;Slaap wel, neef van mijn engelachtige moeder; gij hebt geen kwaad gedaan. Zie in uw droom twee dankbare aangezichten....
+misschien ontwaart ge op den achtergrond er nog twee, die u welgevalliger zijn.
+
+</p>
+<p>&#8220;Slaap wel mijn beste trouwe Fik, snork naar hartelust. Je gaat weer naar stad, hoor! en je krijgt &#8217;en nieuwen halsband ook,
+zoo oud als je bent, &#8217;en halsband met een opschrift: Voor moed, beleid en trouw. En zeker, als je jonger waart, en op twee
+beenen gingt, dan&#8212;dan spande ik mijn besten kruiwagen in om je een veldwachterspost te bezorgen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Slaapt allen wel! Ook <span class="letterspaced">ik</span> ga slapen, in de blijdste stemming, met een hart dat uitroept:
+
+
+</p>
+<div class="&#xA; poem&#xA; ">
+<p class="line" style=""><span>&#8220;O goedheid Gods, nooit recht geprezen!
+</span></p>
+<p class="line" style="text-indent: 2em; "><span>Heet <span class="letterspaced">h&#307;</span> een mensch, dien Gij niet treft?
+</span></p>
+<p class="line" style=""><span>Hoe snood ondankbaar moet hij wezen,
+</span></p>
+<p class="line" style="text-indent: 2em; "><span>Die &#8217;t hart niet vroolijk tot U heft!
+</span></p>
+<p class="line" style=""><span>Neen! <span class="letterspaced">alles</span> aan God dank te weten,
+</span></p>
+<p class="line" style="text-indent: 2em; "><span>Zij steeds <span class="letterspaced">m&#307;n</span> plicht, <span class="letterspaced">m&#307;n</span> werk, <span class="letterspaced">m&#307;n</span> lied!
+</span></p>
+<p class="line" style=""><span>De Heer heeft nimmer mij vergeten;
+</span></p>
+<p class="line" style="text-indent: 2em; "><span>Vergeet, m&#307;n ziel! den Heer ook niet!&#8221;</span></p>
+</div>
+<hr class="tb">
+<p>In de dagen die volgden, klonk het nieuwtje door B. en omliggende plaatsjes van mond tot mond: Burgemeester Van Bavik kantonrechter
+te W.&#8212;en Flitz&#8212;notaris! &#8217;t Algemeen houdt van veranderingen, en daarom had het vrede met Van Baviks benoeming, <span class="pagenum">[<a id="pb245" href="#pb245">245</a>]</span>al werd er op den armen Minister heel wat afgegeven, die ook al&#8212;&#8217;t was eigenlijk schande&#8212;neefjes en nichtjes&#8212;let wel &#8220;nichtjes&#8221;&#8212;boven
+anderen voortrok.&#8212;In B. c. a. zou iedereen natuurlijk <span class="letterspaced">vreemden</span> boven <span class="letterspaced">eigen</span> hebben voorgetrokken!.... hm!!!
+
+</p>
+<p>De jonge dorpelingen, vooral degenen die voor weinige maanden: Leve de burgemeester! hadden geschreeuwd, en &#8217;t levendigst
+hunne vreugde over zijn komst aan den dag legden, waren ook nu weder het meest met zijn vertrek ingenomen. Geen wonder, het
+zou weer feest in &#8217;t dorp worden; ze zouden weer rijden; en&#8212;licht dat een nieuwe wat scheutiger dan deze zou zijn, want voor
+alles wat er gedaan werd, had Van Bavik slechts een som van vijftig gulden gegeven, waarvoor alleen de armen waren onthaald
+geworden. De oudere dorpelingen, die de pret meer in hunne beurzen hadden gevoeld, meenden dat die gekheid voor een nieuwe
+nu wel achterwegen kon blijven; maar, ofschoon wij niet kunnen zeggen wat er bij de komst van dien nieuwe gebeurd is, wij
+gelooven vast dat de jongelieden den boventoon hebben gekregen, want, dat brengt de tijdgeest zoo mee.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Sprak van zelf dat er machtig veel visites werden gebracht aan den kantonrechter Van Bavik, en aan den notaris Flitz; vooral
+aan den laatste, dewijl er van den eerste ook al zoo raar gepraat was, maar ook voornamelijk dewijl hij den dag na zijn benoeming
+in den avond was vertrokken, en nu, twee dagen later, nog niet was teruggekeerd.
+
+</p>
+<p>Flitz ontving visites, en tapte madera alsof het water was. Hij ontving van al de dorpsheeren&#8212;ja ook van sommige dames&#8212;visites,
+maar die &eacute;&eacute;n, die &eacute;&eacute;n kwam niet opdagen, <span class="letterspaced">h&#307;</span> niet, die vroeger de eerste zou geweest zijn.
+
+</p>
+<p>&#8220;Nog een glaasje? &#8217;en halfje dan?&#8221; zei Flitz, met de madera-karaf schermende.
+
+</p>
+<p>&#8220;Dankje, heusch niet, hi hi!&#8221; lachte juffrouw Doortje Haspels, die met pa was medegegaan, en &#8217;t ijselijk aardig vond om eens
+in een kamer van &#8217;en jongeheer te zitten.
+
+</p>
+<p>&#8220;Toe maar!&#8221; dreigde Flitz; maar eensklaps werd hij vuurrood, want een zeer bekend hoofd schoof het raam voorbij, en een oogenblik
+later klonk de winkelschel&#8212;Flitz had kamers bij een bakker&#8212;terwijl er onmiddellijk daarna op de deur werd getikt.
+
+</p>
+<p>&#8220;Binnen!!!&#8221; riep de notaris&#8212;zoo hard dat juffrouw Doortje er &#8220;puur&#8221; van ontstelde en.... de persoon die binnentrad was de
+heer van <span class="letterspaced">Vredelust</span>.
+
+</p>
+<p>Wij laten den aangenaam verrasten notaris, voor Gliekkes welgemeenden gelukwensch op het hartelijkst zijn dank betuigen, en
+spoeden ons naar <span class="letterspaced">Vredelust</span>, ten einde ons te overtuigen dat de dames, zooals Gliekke zijn vriend verzekerde, welvarende zijn.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Bevreemdt ons bij het binnentreden van &#8217;t woonvertrek, de dames niet alleen, maar in &#8217;t gezelschap van den heer ex-burgemeester
+Van Bavik aan te treffen.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t Zal Gliekke razend spijten,&#8221; zegt mevrouw: &#8220;Nog geen uur <span class="pagenum">[<a id="pb246" href="#pb246">246</a>]</span>geleden ging hij naar het dorp om zoowel &uacute; als den heer Flitz een felicitatiebezoek te brengen. Eerst gisteren zag hij de
+benoemingen bij toeval in de Staats-Courant. Waarlijk uw verblijf alhier is van korten duur geweest, terwijl wij door onze
+lange afwezigheid slechts weinig van uw aangenaam gezelschap konden genieten.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;En toch durf ik hopen mevrouw,&#8221; antwoordt Van Bavik: &#8220;dat mijne kennismaking met u en de uwen geen voorbijgaande zal geweest
+zijn. W. ligt slechts een klein uur van hier; vooral des zomers is het een lieve wandeling; en....&#8221; liet hij er na een kleine
+pauze op volgen: &#8220;wanneer ik in mijn nieuwe betrekking te W. gevestigd zal zijn, vertrouw ik dat ook dames mijn nederige woning
+zullen betreden, terwijl een lief vrouwtje haar met blijdschap ontvangen zal.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Een vrouwtje!&#8221; roept mevrouw Gliekke met een kermisgezicht, terwijl Suze een blik op Van Baviks tweeden roksknoop werpt,
+even onderzoekend als dien, waarmede zij iederen morgen uit haar venster den weerhaan begroet.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ge&euml;ngageerd!?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja, waarlijk mevrouw,&#8221; herneemt Van Bavik: &#8220;en zeer zou ik mij bedriegen, indien mejuffrouw uwe dochter en haar naamgenoot,
+mijn beminde Suze, na een kennismaking, welke ik hoop dat eerlang zal plaats hebben, geen vriendinnen werden.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Suze....?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Suzette Van Hilsdorp,&#8221; zegt de heer ex-burgemeester, en wil er nog iets bijvoegen, maar wordt door den terugkeerenden heer
+Gliekke, gestoord, die, met de beide handen vooruit, hem in &eacute;&eacute;nen adem gelukwenscht, en verhaalt dat hij &#8220;bot ving&#8221; maar blijde
+is hem hier nog aan te treffen.
+
+</p>
+<p>Gliekke, door zijne gade op de hoogte der belangrijke mededeeling gebracht, vervalt ten tweeden male in een hartelijken gelukwensch
+waarmede de dames instemmen.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Gesprek tusschen de heeren wordt levendig.
+
+</p>
+<p>De heer des huizes stelt zich veel van de conversatie met mijnheer en mevrouw Van Bavik voor, wanneer zij althans twee- of
+driemalen op <span class="letterspaced">Vredelust</span> willen komen tegen hij eenmaal in stad, dewijl hij vooral na dat laatste verblijf in mevrouws stad&#8212;nog meer afkeer van al
+wat stad is gekregen heeft. Ook de benoeming van Flitz geeft aanleiding tot levendigheid in &#8217;t gesprek, en nadat de heer des
+huizes ten slotte nog heeft aangemerkt, dat Van Bavik al heel vlug een tweede ik voor &#8217;t nieuwe nestje heeft gezocht, en deze
+daarop glimlachende heeft geantwoord, dat bij zulk een benoeming noodwendig een <span class="letterspaced">Suze</span> behoort, ziet hij, dat de Suze, die tegenover hem zit, een kleur krijgt, terwijl Gliekke, die den kantonrechter weinige oogenblikken
+later in persoon uitlaat, hem nog&#8212;in vertrouwen&#8212;toefluistert: &#8220;En Flitz is doodelijk. Enfin, &#8217;t wordt n&uacute; wat anders.&#8221;
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+<span class="pagenum">[<a id="pb247" href="#pb247">247</a>]</span></p>
+<p>Om een verkeerde gevolgtrekking ten opzichte van Suze Gliekke bij den lezer te voorkomen, zoo voeren wij hem naar het oogenblik
+terug, waarin wij het meisje met den belangrijken brief van Barend Flitz in handen, Heerengracht N<sup>o</sup>. 260 achterlieten.
+
+</p>
+<p>Wat Suze na de lezing er van gevoelde, loste zich op in de woorden:
+
+</p>
+<p>&#8220;Die goeje Flitz!&#8221;
+
+</p>
+<p>De goeje Flitz! Neen, h&aacute;&aacute;r had de gebrekkige stijl niet gehinderd, want vader Van Alphen leerde dat men moet schrijven zooals
+men praat; en Flitz had waarlijk geschreven z&oacute;&oacute; als hij zou gesproken hebben.
+
+</p>
+<p>Die goeje Flitz! Hij toch was de eenige geweest die haar een woordje had toegesproken, dat maar zelden een meisjes-oor kan
+treffen zonder in het maagdelijk hartje weerklank te vinden, Barend was de eenige geweest die Suus&#8212;ofschoon op plompe wijze&#8212;het
+woordje <span class="smallcaps">liefde</span> deed hooren.
+
+</p>
+<p>Bemind te worden.... och, het is zoo&#8217;n zalig gevoel! De uitverkorene eens mans te zijn.... o, het is zoo&#8217;n streelende gewaarwording.
+
+</p>
+<p>Pardon dames, wij weten &#8217;t wel, gij laat ook blauwtjes loopen; maar wij weten &#8217;t evenzeer, dat er dan ook niet zelden papa&#8217;s
+en mama&#8217;s achter de schermen zitten; dan klinken de woorden: Geen bestaan, slechte conduite, of veel te min, ook meestal bovenuit.
+
+</p>
+<p>Och, voor het wezen dat, volgens een onzer zangers, <span class="letterspaced">van liefde leeft</span>, is het zoo&#8217;n streelende gedachte dat zij <span class="letterspaced">bemind</span> wordt, en van dien &eacute;&eacute;n, uit duizenden de uitverkorene is. Vandaar ook dat Ad&egrave;le met Piet&#8212;over wiens lafheid ze vroeger op
+&#8217;t kransje zoo lostrok&#8212;heden engagement-visites maakt; dat Jeane met Adriaan&#8212;wiens groote neus zoo dikwijls haar spotlust
+wekte&#8212;morgen &eacute;&eacute;n neus zal uitmaken; dat Nelly met Willem&#8212;wiens ernst en stijfheid hem eertijds in hare oogen tot een onuitstaanbaar
+&ecirc;tre maakten&#8212;binnen kort dezelfde dorpspastorie hoopt te betrekken; dat Gonne om Heinrich&#8212;wien ze op de stoomboot leerde kennen,
+en na dien tijd slechts tweemalen ten harent ontving&#8212;ouders en broeders en zusters en vrienden en vaderland wil verlaten,
+om het dierbare wezen&#8212;van wien ze weinig meer weet dan dat hij een &#8220;<span class="letterspaced">ganz grosser Weinh&auml;ndler</span>&#8221; is&#8212;naar het groote Duitschland te volgen.
+
+</p>
+<p>Die goeje Flitz! Hij was het die haar gezegd had: &#8220;Suus ik heb je zoo lief!&#8221; en, ofschoon de nieuwe burgemeester iets raars
+in haar gemoed had doen trillen, vooral toen zij, door Barends verklaring geschokt, hem zoo buitengewoon hoorde zingen, zij
+was weder geheel en al <span class="letterspaced">Flitz</span> geworden, nadat papa zoo ongevoelig, zoo onaardig over dien goeden jongen had losgetrokken, en haar verbood gemeenzaam met
+hem te zijn zooals zij het tot hiertoe geweest was.
+
+</p>
+<p>Na het vertrek van <span class="letterspaced">Vredelust</span> had ze veel aan den vriend gedacht, en weinig vermaak in de genoegens geschept, die haar in de stad van mama waren aangeboden.
+De neven vond ze onuitstaanbaar, vooral neef Doris die altijd als ze uitgingen met zijn arm kwam aanzetten, alsof ze niet
+<span class="letterspaced">alleen</span> kon loopen!
+<span class="pagenum">[<a id="pb248" href="#pb248">248</a>]</span></p>
+<p>Die goeje Flitz! Hij had haar gezocht, maar natuurlijk in die groote stad niet kunnen vinden. Zij zelve wist immers ook nooit&#8212;wanneer
+ze huiswaarts keerde&#8212;op welke hoogte zij zich bevond, en zou buiten twijfel in zijne plaats verdwaald zijn.
+
+</p>
+<p>Die nieuwe burgemeester! Wie had kunnen denken dat hij, zooals Flitz schreef: <span class="corr" id="xd0e8330" title="Niet in bron">&#8220;</span>veel te onfatsoenlijk was om het in een brief als deze neder te stellen.&#8221; Wat mocht het zijn dat hem, die waarlijk toch heel
+aardig en nog veel meer was, zoo in minachting bracht, terwijl Barend scheen te vermoeden dat hij hem nog bovendien bij haar
+in den weg stond?
+
+</p>
+<p>Maar, als Flitz iets zeide dan moest het wel waar zijn, en &#8217;t bleek dus almede dat het alles geen goud is wat blinkt.
+
+</p>
+<p>Hoe dikwijls stond het geschreven: &#8220;Dierbare Suze!&#8221;
+
+</p>
+<p>Die goeje Flitz! Misschien zou hij notaris worden, &#8220;althans, zoo geen gemeen sujet met den post ging strijken.&#8221;
+
+</p>
+<p>Die goeje Flitz! dat was de grondtoon der overdenkingen van &#8217;t lieve meisje <span class="letterspaced">geweest</span> en nu.... nu ze na het vertrek van den ex-burgemeester op haar kamer zit, nu kan ze niet gelooven dat hij, die zoo hartelijk
+over Flitz sprak, zijn vijand kon wezen, en vertrouwt dat Barend zich ten zijnen opzichte bedroog, terwijl ze gedurig de woorden
+herdenkt: &#8220;Bij zulk een benoeming behoort een <span class="letterspaced">Suze</span>.&#8221;
+
+</p>
+<p>Nog dien zelfden middag had er tusschen de ouders Gliekke in het woonvertrek een onderhoud plaats, &#8217;t welk besloten werd met
+de verklaring van mevrouw: &#8220;Als jij er v&oacute;&oacute;r bent, dan ben <span class="letterspaced">ik</span> er niet tegen; &#8217;t zal dus de vraag zijn of Suus...?&#8221; En Suus die spoedig daarop geroepen werd, en kort en zakelijk vernam
+dat Barend Flitz in een vertrouwelijk gesprek met papa om de hand zijner dochter gevraagd had,&#8212;antwoordde op papa&#8217;s vraag:
+&#8220;Wat dunkt je er van?&#8221; <span class="letterspaced">niets</span>, maar wandelde den volgenden dag gearmd met den nieuwen notaris door de boschjes van <span class="letterspaced">Vredelust</span>, en nog een dag later door de lange dorpsstraat.
+
+</p>
+<p>Hoe de hekken zoo spoedig verhangen waren begreep niemand, maar zeker is het dat de slechte noten, die er van den burgemeester
+Van Bavik waren gekraakt, door de schoonste loftuitingen werden vervangen, en Flitz verzekerde aan Suze, dat de nieuwe kantonrechter
+van W. de &#8220;sjoviaalste&#8221; kerel was dien hij ooit ontmoette, en dat hij vast geloofde mede door <span class="letterspaced">z&#307;n</span> tusschenkomst de benoeming in den zak te hebben.
+
+</p>
+<p>Wij mogen den lezer, v&oacute;&oacute;r dat wij het <span class="letterspaced">point finale</span> plaatsen, eenige kleine ophelderingen niet onthouden.
+
+</p>
+<p>Waarom solliciteerde Van Bavik, behalve de reden uit zijn dagboek vernomen, &eacute;&eacute;rst naar het burgemeesterschap te B. c. a.?
+
+</p>
+<p>Omdat het de eenige vacante post in den omtrek van W. was, en te W. woonde het meisje, dat hij in de academiestad leerde kennen
+en teeder beminde.
+
+</p>
+<p>Vanwaar zijn afgetrokken antwoorden aan den heer Gliekke, toen deze den jongen burgervader over de plichten sprak, die hij
+zelf als vader te vervullen had.
+<span class="pagenum">[<a id="pb249" href="#pb249">249</a>]</span></p>
+<p>Omdat de vader <span class="letterspaced">z&#307;ner</span> Suze, met den heer Gliekke op dat punt geheel overeenstemde.
+
+</p>
+<p>Waarom die avondwandelingen naar W. terwijl de toegang tot Van Hilsdorps woning hem na zijn eerste aanzoek ontzegd was?
+
+</p>
+<p>Omdat Suze Hilsdorp een vriendin had die gaarne briefjes en geplukte vergeet-mij-nietjes overbracht, en met toestemming van
+haar echtgenoot&#8212;Alexanders academievriend&#8212;den geestigen jongen met liefde herbergde.
+
+</p>
+<p>Ziet gij wel lezer, dat wij zeer discreet in &#8217;t doorbladeren van het dagboek waren.
+
+</p>
+<p>Vaarwel! Morgen zal er een diner op <span class="letterspaced">Vredelust</span> zijn. Een prachtig verlovingsdiner; en Suze Hilsdorp zal tegenover Barend Flitz, Suze Gliekke tegenover Alexander Van Bavik
+zitten.
+
+</p>
+<p>En nu eindigen wij onze vertelling, maar roepen eerst luide: Voorzichtig gij, die schittert door vernuft en talenten, er kunnen
+slangen sissen in de kransen die men u toewerpt, grijp niet al te haastig! En gij die nooit zult schitteren, zoek geen venijn
+in al de schoone bloemen, de bloemen die rijk zijn in kleuren, en mild zijn in geuren.
+
+
+
+<span class="pagenum">[<a id="pb250" href="#pb250">250</a>]</span></p>
+<div class="footnotes">
+<hr class="fnsep">
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e7561src" id="xd0e7561">1</a></span> Dit lied, van den heer Dr. J. P. Heije, en treffend op muziek gebracht door den heer W. Broedelet, weerspreekt het beweren
+zoo krachtig, dat onze schoone moedertaal niet bij uitnemendheid voor den zang zoude geschikt zijn. &#8217;t Is treurig dat men
+in ons vaderland zoo weinig nationaaltrots bezit, en alles mooier en beter vindt wat uit den vreemde komt.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e7988src" id="xd0e7988">2</a></span> Six pence, een dikke, houten wandelstok met een baak tot handvat.
+</p>
+</div>
+</div>
+<div id="einde" class="div1"><span class="pagenum">
+[<a href="#toc">Inhoud</a>]
+</span><h2 class="normal">Het einde.</h2>
+<p>De straatverlichting is te G.... bij donkere lucht alles behalve schitterend.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Is donkere lucht en avond, en zonder twijfel zult ge daarom het oogenblik slecht gekozen vinden om u het dorp door te leiden
+dat er&#8212;naar men u meermalen verzekerde&#8212;bij dag zoo vriendelijk en <span class="letterspaced">riant</span>, en zelfs allerliefst moet uitzien.
+
+</p>
+<p>Maar evenmin als het onze schuld is dat er des avonds in de dorpen geen gas brandt, kunnen wij het helpen dat er op dit oogenblik
+geen maan te ontdekken is; dat de wolken slechts aan weinige starren vergunnen het G....sche kunstlicht te assisteeren, en
+dat gij eerst tegen het vallen van den avond in ons dorp zijt aangekomen.
+
+</p>
+<p>In elk geval hebben wij slechts een kleine wandeling te maken, want het huis waar gij wezen moet, staat geen tweehonderd schreden
+van de plaats verwijderd waar wij ons nu bevinden.
+
+</p>
+<p>Nietwaar, alles gewent, en voorzeker ziet gij nu reeds <span class="letterspaced">meer</span> dan toen gij daar straks uit het volle licht kwaamt?
+
+</p>
+<p>Welnu, dat huis ter linkerzijde, &#8217;t is <span class="letterspaced">De Vergulde Moriaan</span>. &#8217;t Verguldsel is al sinds jaren verdwenen en, als gij dien <span class="letterspaced">Moriaan</span> zien kondt, dan zoudt gij hem <span class="letterspaced">niet</span> zoozeer zwart als wel groezelig en vuil vinden.
+
+</p>
+<p>Sommige vreemdelingen meenden dat het een duivel is, die de herberg op het uithangbord heeft, maar wij kunnen u in gemoede
+verzekeren dat vele zelfs der kleinste dorpskinderen u zeggen zullen, hoe vader, vooral de Zaterdag- en Zondag-avonden, naar
+<span class="letterspaced">De Moor</span> gaat, terwijl ze u vreemd zouden aangapen, wanneer ge van een duivel spraakt.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Is <span class="letterspaced">De Vergulde Moriaan</span> waarbinnen inzonderheid des Zaterdags-avonds voorbereiding, en des Zondags-avonds nabetrachting wordt gehouden v&oacute;&oacute;r of van
+hetgeen men hooren zal of vernomen heeft.... hier, in dit groote gebouw aan uw rechterzijde.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Is de dorpskerk; een mooi kerkje, zoo van buiten als van binnen; van binnen vooral, omdat geen onreinheid daar plaatse
+vindt; <span class="pagenum">[<a id="pb251" href="#pb251">251</a>]</span>het fijnste spinragje zelfs wordt er niet geduld; de wanden zijn helderwit gepleisterd, en de koperen kronen zoowel als de
+preekstoel-ornamenten glimmen dat het een lust is. Jammer dat ge &#8217;t nu niet zien kunt, want het orgel is ook allerliefst,
+wit met verguld; maar &#8217;t mooiste van alles zoudt ge zeker de wapens keuren, die langs de wanden boven eenige overdekte zitbanken
+prijken. Wat hebben die kleuren zich, al sedert meer dan twee eeuwen, uitstekend goed gehouden, en dat verguldsel ook,&#8212;heel
+anders dan van dien <span class="letterspaced">Moriaan</span> aan de overzijde. Men zegt dat die wapens in plaats van de heiligen-beelden zouden gekomen zijn, die er in vroegere jaren
+te kijk stonden. Die beelden, foei! d&aacute;t was te erg; maar die wapens.... &#8217;t meubelt nog beter en er is meer nog aan te kijken
+ook. &#8217;t Is te betreuren dat de eigenaars van het grootste aantal dier borden, als de laatsten van hun aloud geslacht, reeds
+voorlang aan de groote poort hebben geklopt waar fraaie wapens geen paspoorten zijn, terwijl van eenigen, de rechthebbende
+nazaten wel is waar nog in den lande wonen, doch in G.... op niets recht hebben dan op den titel dien ze voeren; op hun grafkelder,
+en op hun fraai geconserveerd wapen, dat in de kerk nog te pronk hangt, boven de bank&#8212;die hun evenmin toekomt.
+
+</p>
+<p>De dominee?
+
+</p>
+<p>Ja wel, die woont hier links in dat mooie huis; een braaf man, die, naar men zegt: &#8220;zeer wijs geleerd in de boeken&#8221; is, en
+het onvervalschte manna toedient. Maar, de man moet erg bijziende zijn, en ter goeder trouw dikwijls knollen voor citroenen
+hebben gekocht. Waarlijk een braaf en rechtschapen Christen&#8212;al kan hij in gemoede geen Godsdienstleeraars van een liberale
+richting zijn broeders noemen,&#8212;een eerlijk oud-orthodox predikant die in den Heere wandelt, hij en zijn huis; die zijn gansche
+gemeente kent, maar <span class="letterspaced">niet</span> zoogoed als het Hebreeuwsch; die ze allen in den Heere waant, zoowel den smid als den molenaar en nog zooveel anderen, maar
+weinig vermoedt, hoe Casper Tink den Heere naast den Mammon dient, en hoe Arie Knobbel alle avonden, geregeld&#8212;met allen eerbied
+gezegd&#8212;in den heere uit <span class="letterspaced">De Moor</span> naar zijn erf scharrelt, om Zondags, zoo luid mogelijk, mee psalmen te zingen.
+
+</p>
+<p>Juist naast den dominee woont de dokter, in dat kleinere huis. Uit zijn studeerkamer heeft hij een fraai uitzicht op het kerkhof,
+dat wel een buitentje gelijkt. Een zeer mooi kerkhof, met een slingerpad er door, en beplant met een aantal fijne heesters;
+&#8217;t is er meestal zeer stil, en de doodgraver heeft nog nooit een lijk hooren vertellen wat dokter te slikken had gegeven,
+toen hij verklaarde: het lijk&#8212;toen nog lichaam&#8212;&#8220;wel te zullen oplappen.&#8221;
+
+</p>
+<p>Voor hem een lief uitzicht op dat kerkhof.
+
+</p>
+<p>Wij zijn waar we wezen moeten. Wacht, hier is een klein hek dat de gladgeschoren doornenhaag verbindt en toegang tot een tuintje
+verschaft. Voorzichtig, wij zullen u voorgaan, want de paadjes zijn smal, en licht zouden wij, naast elkander gaande, de palmranden
+vertreden die rechts een perk met goudsbloemen, en links een bed met Oost-Indische kers omzoomen.
+<span class="pagenum">[<a id="pb252" href="#pb252">252</a>]</span></p>
+<p>Twee ramen aan deze, &eacute;&eacute;n aan gene zijde van de deur, en dan nog een raam daarboven, &#8217;t raam van een zolderkamertje.
+
+</p>
+<p>Al ware het klaarlichte dag, gij zoudt niet bezijden de deur lezen wie de bewoner van dit nederige dorpshuis is, om de eenvoudige
+reden dat meester Schelting nooit op het denkbeeld is gekomen een naambordje aan zijn deurpost te spijkeren. Wie was er ook
+in het dorp, die &#8217;t meestershuis niet kende!?
+
+</p>
+<p>&#8217;t Meestershuis? Ja wel. Maar het schoollokaal?&#8212;Juist, doch zie, de school, de groote school werd tegen het achterhuis opgetrokken,
+evenals de achtergevels der Roomsche kerk en pastorie &eacute;&eacute;n gevel uitmaken. Zonder bezwaar openen wij de klinkdeur, die eerst
+bij &#8217;t naar bed gaan van binnen gegrendeld wordt, en stappen de smalle gang binnen, Er dringt licht in de gang door een half-geopende
+deur&#8212;de tweede ter linkerzijde. &#8217;t Is de keuken. Zie, met de voeten in wollen kousen, op een gloeienden Januari&#8212;wij schrijven
+herfstmaand&#8212;zit Aaltje, de werkvrouw, knikkebollend het oogenblik af te wachten dat ze een boterham ontvangen, en verlof zal
+bekomen om huiswaarts te gaan.
+
+</p>
+<p>Om zich van binnen te bezien behoeft men geen licht, en daarom nemen wij zonder schroom het lampje, en u v&oacute;&oacute;rlichtende, treden
+wij de eerste kamer ter rechterzijde van de gang binnen.
+
+</p>
+<p>Een aardig vertrek. Net maar eenvoudig gemeubeld; tafel en stoelen, zooals gij ze in uw leven wel meer hebt gezien. Een donkerbruine,
+mahoniehouten chiffoni&eacute;re staat in &#8217;t midden van het groote penant tegenover het raam; verscheidene fraai gekleurde kopjes
+en andere voorwerpen daarop geplaatst, omringen een kleine doch niet onaardige pendule, die stilstaat, en op wier voet een
+briefje geplakt zit, hetwelk de regels te lezen geeft:
+
+
+</p>
+<div class="&#xA; poem&#xA; ">
+<p class="line" style=""><span>&#8220;Aan meester Schelting en zijn vrouw
+</span></p>
+<p class="line" style=""><span>Ter eer van &#8217;t gouden feest der trouw.&#8221;</span></p>
+</div>
+<p>Zie, de schoolmeester schijnt een eigenaardigen kunstzin te bezitten, want, aan de beide zijden der chiffonni&egrave;re hangt een
+zoogenaamde schilderij. De rechtsche geeft in vervaarlijk prachtige krulletters, van allerlei vormen, &#8220;Het Onze Vader,&#8221; die
+aan de linkerzijde, in dito, dito &#8220;De Tien Geboden.&#8221; Merk op, &#8217;t zijn niet de eenige kunstproducten die den wand versieren.
+D&aacute;&aacute;r bezijden den ouderwetsch vooruitkomenden schoorsteenmantel, hangen in zwarte lijsten, het een ter rechter-, het ander
+ter linkerzijde, de portretten van hen, die op het gouden trouwfeest met de pendule werden vereerd. Zal ook geen Engelsch
+kunstkooper, na verloop van eenige jaren, op het denkbeeld komen om voor zijn kunstlievende landgenooten de portretten van
+meester Schelting en zijn vrouw als echte Rembrandtjes of Van Dijkjes mee te pakken&#8212;of schoon ze er zwart genoeg uitzien&#8212;ze
+zijn voor tien gulden het stuk&#8212;de prijs, dien meester jaren geleden aan een doortrekkend kunstenaar met lijst en al er voor
+betaalde,&#8212;toch waarlijk zoo slecht niet. Zelfs met ons flauw lamplicht kunnen we duidelijk zien dat hij, <span class="letterspaced">h&#307;</span> is; en dat zij, <span class="letterspaced">z&#307;</span> moet wezen. Hij, zal toen een man <span class="pagenum">[<a id="pb253" href="#pb253">253</a>]</span>van tusschen de vijftig en zestig jaren, en <span class="letterspaced">z&#307;</span> zoowat daaromtrent geweest zijn. Van de gezichten schijnt de kunstenaar het minste werk te hebben gemaakt, hoewel hij op
+loodwit, menie en doodekop niet karig geweest is; maar daarentegen is aan meesters witten das en overhemd&#8212;waarin een kromaatgele
+doekspeld steekt&#8212;benevens aan de kornet der vrouw&#8212;zie eens met al die boogjes&#8212;haar halsdoek en gouden boot, de meest mogelijke
+zorg besteed. Ze gelijken, of liever, ze hebben sprekend geleken; niet een der vrienden heeft meester voor zijn vrouw, of
+omgekeerd, aangezien; en meester zelf had verklaard, dat die oogjes wel niet de oogjes van Sanne waren, die hem, toen hij
+nog vrijgezel was, zoo hadden bekoord, maar dat het anders toch <span class="letterspaced">wel wat</span> geleek, vooral de boot, die hij haar gaf toen ze zoo schuchter &#8220;nu ja dan,&#8221; gezegd had.
+
+</p>
+<p>Wat glinstert daar?&#8212;Ook een aardigheid. &#8217;t Is een groot blad papier, met een glas er voor, en een bruin lijstje er om. Op
+dat papier zijn vijf silhouetten geplakt.
+
+</p>
+<p>G. ligt aan den grooten weg, en de doofstomme, die een kleine twintig jaren geleden&#8212;wellicht herinnert ge &#8217;t u&#8212;den lande portret
+knippende doortrok, heeft de profiels van &#8217;t bloeiende vijftal der echtelieden Schelting in &#8217;t zwart geleverd, en ze op &eacute;&eacute;n
+blad te zamen gebracht. Zie, de namen staan er onder: Sabine oud 25, Wimpje oud 19, Evert oud 15, Gerrit oud 12, Elsje oud
+5 jaren. Die kinderen, vooral de twee laatsten, verschillen veel in leeftijd, maar wat lager leest ge ook in een hoekje de
+namen: Pieter, Hanna, Carel, Truitje en Jan; en de sterfdatums staan er achter.
+
+</p>
+<p>Tegenover die kamer&#8212;het salon van &#8217;t schoolhuis&#8212;is de gewone huis- of zitkamer. Zij ziet er waarlijk gezellig uit. Twee armstoelen
+met tamelijk ingedrukte zittingen getuigen van veeljarige diensten. In het hoekje naast de boekenkast&#8212;die meester altijd in
+de buurt wil hebben, want boeken noemt hij de beste huisvrienden&#8212;staat een bruinhouten spinnewiel, en ginds boven het tafeltje,
+waarop een statenbijbel met koperen klampen ligt, hangt het pijpenrek, waaraan onder anderen een viertal doorrookers prijken,
+die in &#8217;t dorp hun weerga niet vinden. Uit dit vertrek, met twee ramen in den gevel, gaan wij door een binnendeur in eene
+kamer daarachter. &#8217;t Is een slaapvertrek; niet groot, maar vol gemakken. Gewis, ze hebben er allen den eersten levenskreet
+doen hooren, van Sannetje af, tot aan &#8217;t nakomertje toe. Ze hebben er allen geslapen tot zij wat grooter werden, en de meisjes
+het bovenvertrekje kregen, waarvan wij het raam reeds buiten ontwaarden, en de jongens een ander kamertje op den zolder, dat
+den grootschen naam van observatorium bekwam, aangezien de vier glazen dakpannen het uitzicht in het luchtruim gaven.
+
+</p>
+<p>Nog bevinden we ons in het slaapvertrek achter de zitkamer. Eerbiedwaardig vertrek! Stomme getuige van huwelijkstrouw en oudervreugde;
+getuige van slapelooze nachten, vol angst en zorgen; getuige van smeek- maar ook van dankgebeden; getuige van bitteren rouw,
+maar tevens van kinderlijke onderwerping.
+
+</p>
+<p>Tegenover de bejaarde echtkoets met de groensaaien gordijnen, <span class="pagenum">[<a id="pb254" href="#pb254">254</a>]</span>ziet gij het groote kabinet. Hier, in de bedstede rechts, sliepen Sabientje en Wimpje, en later de andere meisjes zoolang
+ze klein waren; in deze ter linkerzijde, de jongens, totdat ze naar boven verhuisden. Op dat tafeltje ziet ge den kleinen,
+maar net bewerkten toiletspiegel, die ook tot moeders uitzet behoorde toen ze vader Evert naar &#8217;t schoolhuis zou volgen. &#8217;t
+Is nog hetzelfde glas dat er in zat, toen &#8217;t nieuw in die kamer kwam. Hetzelfde glas! D&aacute;&aacute;r, tusschen de bedsteden in, ziet
+ge twee hangkasten. De deur der &eacute;&eacute;ne staat op een kier, en als ge wilt dan kunt ge achterin nog den korten broek en den zwarten
+rok met glimmende knoopen zien, door meester gedragen toen hij zijn Sanne voor den preekstoel de rechterhand gaf. De andere
+deur is zorgvuldig gesloten. Vrouwen zijn niet op vreemde neuzen gesteld.
+
+</p>
+<p>Uit dit vertrek komen we door eene zijdeur weder in de gang, juist tegenover de keuken waar Aaltje als straks zit te knikkebollen.
+Nog even wippen we de trap op.&#8212;Voorzichtig, zij is smal en steil; we werpen een blik in het zolderkamertje aan de voorzijde,
+alsook in het observatorium; maar, niets vindende dan bedsteegordijnen en kleine waschtafeltjes, keeren wij naar de keuken
+terug, plaatsen de lamp d&aacute;&aacute;r waar wij haar vonden, en bespeuren aan uw geheele houding dat de woorden u op de lippen branden:
+&#8220;Maar in &#8217;s hemels naam, waarom brengt gij ons in dat huis? Waar zijn de bewoners? Welk belang hebben wij bij deuren en ramen,
+rechts en links; bij chiffoni&egrave;res en spinnewielen; bij bedgordijnen en toiletspiegels?&#8221;
+
+</p>
+<p>Geduld! wat ik u bidden mag, geduld! Immers, er is n&oacute;g eene deur ginds achter in de gang. Daardoor kunt ge in &#8217;t achterhuis
+komen &#8217;t welk meestal &#8220;de deel&#8221; wordt genoemd. Men gebruikt het tot berging van turf en hout, terwijl de geit en het varken
+er hunne hokken bewonen, en&#8212;aan het achterhuis grenst onmiddellijk de school.
+
+</p>
+<p>Hoor! harmonieuser dan wellicht in de onmiddellijke nabijheid, klinkt u <span class="letterspaced">hier</span> het lied in de ooren, &#8217;t welk juist in dat lokaal wordt aangeheven. &#8217;t Is het danklied waarmede de avondles wordt besloten.....................
+....... .................................
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Nietwaar, daar is iets treffends in?
+
+</p>
+<p>Nu hoort gij een gerommel alsof klompen op vloersteenen in beweging komen.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Wordt stil; maar eindelijk, daar klinken voetstappen op de deel, de achtergangdeur wordt geopend en.... een man, eerbiedwaardig
+van voorkomen, in de eene hand een koperen spaarlamp, en in de andere een paar bossen onversneden pennen houdende, treedt
+de gang in; stapt ons met een vasten tred voorbij; gaat de huiskamer binnen, en zet zich op een der beide leunstoelen neder.
+Al bespeurt gij maar zeer weinig overeenkomst met den man die daar zit en het tien-gulden-portret, zooeven bezichtigd, ongetwijfeld
+bevroedt gij terstond dat gij den huisvader, den schoolmeester Schelting in persoon voor u ziet.
+<span class="pagenum">[<a id="pb255" href="#pb255">255</a>]</span></p>
+<p>Wat een goed gelaat heeft die oude man. Er is iets edels, iets aantrekkelijks in. Het hooge <span class="corr" id="xd0e8521" title="Bron: eu">en</span> breede voorhoofd geeft een schoon denkbeeld van zijn verstand. De rechte neus heeft niet den indruk van een voorwerp, dat
+dient om zwakke oogen te hulp te komen. Om den mond zetelt een ernstige trek, en de grijze haren die den schedel bedekken,
+zetten het geheel een waardigheid bij die u onwillekeurig met eerbied vervult.
+
+</p>
+<p>Of hij moede is van den arbeid? Althans hij laat de pennen, welke hij meebracht om ze bruikbaar te maken, onaangeroerd liggen;
+slaat zijne handen om de beide armeinden van den leunstoel; laat het hoofd voorover op de borst zinken, en blijft onveranderlijk
+in deze houding voor zich uit staren, totdat hij ten laatste de oogleden sluit.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Hoewel meesters oudste leerlingen, die gaarne zijne avondlessen tweemaal &#8217;s weeks bijwonen, allen het schoollokaal hadden
+verlaten, en meester zelf, zooals wij zagen, al reeds de huiskamer had opgezocht, bleven er toch, toen de katroldeur achter
+den laatste dicht viel, nog twee personen in het leerverblijf achter, omdat het morgen Zondag is, en voor den Maandag alles
+weer helder en klaar moet zijn.
+
+</p>
+<p>&#8220;Kom Elsje,&#8221; zei een jongeling die de hanglampen op &eacute;&eacute;ne na uitgedraaid en de schrijfborden met een spons had afgewischt,
+en thans den arbeid van het aangesprokene meisje gadesloeg: &#8220;je zult den vloer nu wel schoon hebben. Och, heb toch medelijden
+met den armen bezem en, als het wezen kan, ook met hem, die den ganschen dag naar het uur heeft gesnakt, waarin hij een oogenblik
+met je alleen zou zijn.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t Is wel mogelijk Willem,&#8221; antwoordde Elsje, steeds vegende: &#8220;maar zie, het is alsof ze de klei met kruiwagens vol hebben
+binnengebracht, en immers je weet hoe vader er op gesteld is dat we de school rein houden.&#8221;
+
+</p>
+<p>Willem zweeg; zag de schoone nog eenige oogenblikken haar werk verlichten; was haar behulpzaam om de bijeengeveegde klei op
+het blik te doen, en zei, toen het meisje&#8212;wier wangen, waarschijnlijk door de gebukte houding waarin zij werkte, hooger dan
+gewoonlijk gekleurd waren&#8212;zich oprichtte: &#8220;Och Elsje, wat staat je dat blosje lief. Je ziet er uit om te stelen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Kom, malle jongen!&#8221; zei Elsje, die thans, doch zonder te bukken, nog sterker kleurde: &#8220;Scherp liever de krijtstukken aan
+terwijl ik de inktkokers afdoe, dan dat je mij voor den gek houdt.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Voor den gek houden!&#8221; riep Willem met vuur: &#8220;Geloof je dan nog niet dat ik smoorlijk en razend verliefd ben? Zeg, liefste
+bekje....&#8221; en hij vatte ondanks haar tegenstand met beide handen <span class="pagenum">[<a id="pb256" href="#pb256">256</a>]</span>het blonde kopje, waarna een klappende zoen door het schoolverblijf klonk.
+
+</p>
+<p>&#8220;Foei! Willem, dat is ondeugend!&#8221; riep Elsje, terwijl zij zich aan zijne handen ontwrong: &#8220;Ik zou me dood schamen als vader
+het gezien had.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;W&eacute;l, &#8217;t zou ook wat wezen!&#8221; hernam Willem opgewonden: &#8220;alsof die ook niet gezoend zou hebben toen hij verliefd was. Als je
+moeder kon spreken, die zou.... ha! ha! ha!&#8221; en Willem lachte, en wreef zich de handen, en wilde eenige oogenblikken later,
+juist een tweeden diefstal plegen, toen hij, Elsje aanziende, in haar zacht blauwe oogen een traan zag glimmen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wel lieve hemel! heb ik je z&oacute;&oacute;veel leed gedaan dat je er om huilen moet?&#8221; sprak Willem, wel goedig maar toch eenigszins spottend:
+&#8220;Kom, dan wil ik het dadelijk goedmaken,&#8221; en Elsje nogmaals naderende, dreigde hij haar weer met een zoen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Willem, wanneer je me waarlijk liefhebt,&#8221; zeide Elsje, terugtredende, terwijl haar stem van aandoening hokte: &#8220;dan moet je
+anders spreken. Dat je van mij houdt dat staat me niet tegen; maar Willem, zie, dat je lachend moeders naam kunt noemen, dat
+toont.... dat toont.... dat je niet fijn gevoelt Willem; dat je....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar ik bid je Elsje, hoe kun je nu zoo kinderachtig wezen!&#8221; viel de beschuldigde in: &#8220;Wat kwaads heb ik dan gezegd? Mocht
+ik niet zeggen dat meester ook wel je moe....&#8221;
+
+</p>
+<p>Met de woorden: &#8220;Zwijg nu Willem,&#8221; brak Elsje het woord af hetwelk zij niet dan met eerbied kon noemen of wilde genoemd hebben.
+En de jongen sloeg voor den blik zijner beminde de oogen neer, beet zich op de lippen, en zocht de verspreide krijtstukken
+op, die hij zonder te spreken aanpuntte, terwijl Elsje met een natten doek de looden inktkokers van boven reinigde, en daarbij
+dacht aan de dierbare vrouw, die haar liefde voor den arbeid had ingeboezemd.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was eenige minuten later, toen de jonge lieden hun arbeid hadden verricht, dat Willem zijn liefste weer naderde en haar
+vertrouwelijk de hand op den schouder legde:
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar liefste Elsje,&#8221; sprak hij zacht: &#8220;denk je dan dat ik geen eerbied voor de nagedachtenis van je lieve moeder heb? Geloof
+je niet dat ik m&eacute;t je treur om het verlies van haar, die je zoo teer hebt liefgehad? Kom Elsje, wees niet boos; zie, ik schat
+haar z&oacute;&oacute; hoog, dat ik jou en mijzelf toewensch dat je een even trouwe en brave onderwijzersvrouw zult worden als zij het geweest
+is;&#8221; en, na deze woorden streelde hij haar de zachte wang en vraagde toen: &#8220;Dat wil je toch zijn.... nietwaar?&#8221;
+
+</p>
+<p>Ditmaal was het Elsje die de oogen nedersloeg: dat was de rechte toon; en bedeesd antwoordde zij na eenige oogenblikken stilte:
+
+</p>
+<p>&#8220;Z&oacute;&oacute; Willem, worden er maar weinig geboren, z&oacute;&oacute; godvruchtig, z&oacute;&oacute; zorgend, z&oacute;&oacute; vol liefde! Wie zou haar evenaren?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar jij toch mijn poesje,&#8221; hervatte Willem vleiend: &#8220;O, ik zie je al in mijn verbeelding als het aardige en bedrijvige huismoedertje,
+even zorgvuldig als je lieve moeder voor je vader was, om mij na <span class="pagenum">[<a id="pb257" href="#pb257">257</a>]</span>twaalven een warm kop koffie te bezorgen: &#8217;k zie de versche pijp al gestopt, en de krant al klaar liggen. &#8217;k Smaak het kusje
+al waarmee je mij &#8217;s avonds, als ik na volbrachten arbeid uit school kom, evenals je moeder het aan meester gaf, in de huiskamer
+zult welkom heeten. &#8217;k Zie dunkt mij al....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ho! ho!&#8221; viel Elsje in: &#8220;je hebt een al te groote verbeelding; weet je wel dat het gevaarlijk gooien met ongekookte eieren
+is. Jij meester! en <span class="letterspaced">ik</span> je vrouw! Als je luchtkasteelen verwezenlijkt worden dan moet er zeker vooraf nog heel wat regen uit de lucht vallen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar &#8217;t zou toch niet onmogelijk wezen dat die gelukkige tijd wat eerder aanbrak dan je denkt mijn snoepertje,&#8221; sprak Willem
+met nadruk: &#8220;Je vader is oud en niet zoo berekend meer om v&oacute;&oacute;r te gaan. Ik zie dagelijks hoe moeielijk hem het onderwijs valt,
+vooral sedert den dood....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Hoe kun jij dat zeggen!?&#8221; viel Elsje den spreker met vuur in de rede: &#8220;Nog in dezen avond bewonderde ik in stilte vaders
+geduld in het onderwijzen van dien dommen Koendert, en de duidelijkheid waarmee hij hem de zaak aan &#8217;t verstand bracht. Niet
+meer berekend! moeielijk vallen! Hoe kun jij het zeggen.... jij, die dagelijks de bewijzen van het tegendeel voor oogen hebt.
+Neen Willem, je zegt iets dat je niet meenen kunt; en, evengoed als ik het weet, ja nog beter kun jij &#8217;t weten, dat juist
+van den tijd af dat dit huis zooveel leeds weervoer, het onderwijs alleen de belangstelling van mijn goeden vader levendig
+houdt. Leefde hij eertijds &eacute;n voor zijn huis &eacute;n voor zijne betrekking, nu schijnt hij voor de laatste alleen te bestaan; en,
+niet onnatuurlijk: &#8220;<span class="letterspaced">hier</span> vindt hij alles zooals het vroeger was, maar <span class="letterspaced">ginds</span>....&#8221; en Elsje slaakte een diepen zucht.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik weet niet hoe je alles zoo vreemd kunt opvatten,&#8221; hernam Willem half geraakt en half verlegen: &#8220;Doe ik van mijn kant dan
+ook niet alles om den ouden man het werk te verlichten? &#8217;t Zijn toch slechts vijf en zeventig gulden die ik hier verdien,
+terwijl er mij door den meester te D. honderd met den kost zijn aangeboden. Vader gaf slechts toe dat ik hier zou blijven,
+omdat....&#8221; maar eensklaps zweeg de spreker en hoestte, hoestte gemaakt, omdat.... omdat de waarheid hem in de keel bleef steken.
+
+</p>
+<p>&#8220;Zie je,&#8221; hernam de ondermeester, nadat de hoestbui voorbij was: &#8220;om den ouden man van dienst te zijn ben ik hier gebleven,
+en Elsjelief, jij begrijpt me, nog om iets anders!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik zei geenszins Willem, dat je vader niet goed ter zij staat, maar vond dat je ten zijnen opzichte een onrechtvaardig oordeel
+velt,&#8221; was Elsjes antwoord: &#8220;Hoe meer jij je best doet om den goeden man het eenige levensgenot dat hem rest, te verhoogen,
+des te meer ook kun je van mijn liefde verzekerd zijn. Och het lot van den braven man is wel betreurenswaard!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Dus heb je mij dan toch waarlijk lief?&#8221; riep Willem weer op den toon zijner eerste opgewondenheid, doch, v&oacute;&oacute;r dat Elsje een
+antwoord kon geven, werd het hoofd der oude werkvrouw om den deurhoek zichtbaar, en vraagde zij, terwijl zij zich de oogen
+wreef: &#8220;Zeg juffrouw Elsje, krijg ik mijn boterham niet?&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb258" href="#pb258">258</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Ja Aaltje, ik kom terstond,&#8221; antwoordde het meisje een weinig onthutst, en, terwijl de werkvrouw met een: &#8220;Asjeblief,&#8221; den
+aftocht blies, en de blonde haar minnaar verzocht, de nog brandende lamp uit te draaien, terwijl zij zelve de voorwerpen waarmede
+zij werkte opnam, prevelde Willem iets van: &#8220;Dat oude vel!&#8221; maar had geen tijd om een enkel woordje tot de beminde te spreken,
+want, geen vijf seconden na Aaltjes vertrek, was ook Elsje verdwenen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Dank je Willem, van avond niets,&#8221; was het antwoord van den ouden meester, nadat de jonkman hem den avondgroet was komen brengen,
+met de vraag er bij: of er nog iets van zijn dienst was.
+
+</p>
+<p>&#8220;Zal ik morgen voorzingen?&#8221; vraagde de ondermeester weder.
+
+</p>
+<p>&#8220;Zoo de Heer wil, hoop ik het zelf te doen,&#8221; antwoordde Schelting: &#8220;Goeden nacht Willem, de groeten thuis,&#8221; voegde hij er
+bij, en Willem Tink wenschte ook een: &#8220;Wel te rusten!&#8221; en ging, om echter v&oacute;&oacute;r dat hij het schoolhuis verliet, nog even in
+de keuken te gluren.
+
+</p>
+<p>Eerst viel de klink der deur achter den ondermeester, en daarna achter de werkvrouw dicht, welke laatste, behalve haar loon
+en boterham, nog het prijsje van juffrouw Elsje met zich nam, dat ze heden bijzonder vlug en bijzonder helder gewerkt had.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>&#8220;Schuift u niet naderbij vader?&#8221; zei Scheltings dochter, toen het avondbrood met de koffie door haar was aangerecht, terwijl
+ze met kinderlijke lieftalligheid haar hand op &#8217;s vaders grijzen schedel drukte, en hem met hare zachte oogen vriendelijk
+aanzag.
+
+</p>
+<p>&#8220;Eet jij maar Elsje,&#8221; antwoordde Schelting: &#8220;misschien zal ik straks.... ik heb niet veel honger.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t Is Zaterdag, we hebben versche stoet vader, u eet die zoo graag.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Een dun sneedje dan kindlief,&#8221; hernam de oude: &#8220;als jij het maken wilt.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar zie, het staat hier immers al voor u,&#8221; sprak Elsje weder, en schoof het bord, waarop het brood lag, naderbij.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ha zoo, dat is goed,&#8221; zei Schelting zonder evenwel naar het brood te zien, en nadat hij nog eenige oogenblikken, zooals vroeger,
+strak voor zich uit had gestaard, zag hij het meisje eensklaps aan en sprak weder: &#8220;Elsje ik wil Zaterdags geen warme stoet
+meer hebben, en geen suiker in de koffie ook, hoor je, het smaakt mij niet meer.... ik....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar liefste vader,&#8221; hernam het meisje: &#8220;u moet je oude gewoonten niet laten varen. Zeg eens <span class="letterspaced">waarom</span> dan niet?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Waarom.... waarom....,&#8221; herhaalde de oude op een doffen toon: &#8220;omdat....&#8221; maar ofschoon de goede man niet verder sprak, het
+meisje bevroedde de reden wel, want vader wendde eensklaps het hoofd naar de andere zij, en Elsje zag dat hij den zakdoek
+zoo haastig <span class="pagenum">[<a id="pb259" href="#pb259">259</a>]</span>voor de oogen drukte. Reeds bij ondervinding wist Elsje, dat in zulke sombere oogenblikken woorden van liefde en troost slechts
+dienden om den weemoed tot den hoogsten trap te voeren, en zwijgend zette zij zich aan de tafel, en bladerde in den grooten
+bijbel die gereed lag, omdat vader gewoon was er des avonds uit voor te lezen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wacht je met bidden?&#8221; vraagde de oude man eindelijk: &#8220;komaan dan Elsje,&#8221; en hij vouwde de handen en sloot de oogen, maar....
+bad de vader ditmaal werktuiglijk: &#8220;Schenk Uwen zegen over dit brood, o Heere!&#8221; de dochter smeekte uit den grond haars harten
+om een anderen zegen: om genezing der bittere zielesmart waaraan haar dierbare vader leed.
+
+</p>
+<p>Elsje gebruikte haar avondbrood, ofschoon ze even gaarne niets had genuttigd, en ook de vader nam nu en dan een bete van het
+weinige, dat Elsje voor hem had neergezet, en dronk de koffie <span class="letterspaced">met</span> suiker, zonder een woord te spreken. &#8217;t Was, toen Elsje eenigen tijd daarna de kopjes en borden had omgewasschen, dat Schelting
+de hand naar het bijbelboek uitstrekte, en het 26<sup>ste</sup> hoofdstuk van Mattheus&#8217; Evangelie opsloeg, waarbij de bladwijzer lag. Op een eerbiedigen toon, doch niet met de helderheid
+van stem waarmee hij in de school zijne lessen gaf, las hij van het vreeselijk zielelijden, &#8217;t welk Jezus had te dragen. Wat
+ook de denkbeelden mochten geweest zijn, die den grijzen man onder die lezing vervulden, zeker is het dat zijne stem hokte
+toen hij aan de woorden: &#8220;Doch niet gelijk ik wil, maar gelijk Gij wilt!&#8221; gekomen was; en met een zenuwachtige wending schoof
+hij het boek naar zijn dochter, terwijl hij iets mompelde van: &#8220;Elsje jij moet maar lezen; mijne stem.... mijne oogen....&#8221;
+
+</p>
+<p>Nogmaals las het meisje diezelfde regels, bracht het hoofdstuk ten einde; legde den bijbel op zijn gewone plaats, en daarna
+den dierbaren man van ter zijde naderende, sloeg zij haar arm om zijn gebogen hals, en fluisterde op teederen toon:
+
+</p>
+<p>&#8220;Wij hebben den Heere Jezus zoo vaak te zamen vertrouwende nagezegd: &#8220;Onze Vader die in de hemelen zijt, Uw wil geschiede!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja, dat behoort ook zoo lieve kind,&#8221; zeide Schelting, terwijl hij voor zich heen bleef staren.
+
+</p>
+<p>&#8220;En daarom moeten wij ook de kracht zoeken te vinden om in Gods heiligen en wijzen wil te berusten; nietwaar lieve vader?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wel zeker mijn kind,&#8221; hernam de oude man: &#8220;De wil des Eeuwigen moet ons welbehagen zijn, vergeet dit nooit.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;En met een blij gelaat behooren wij daarom onzen weg te betreden, nietwaar vader, al vindt onze voet ook een pad met doornen
+bestrooid?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wij moeten het hoofd blijmoedig opwaarts heffen en roemen.... in.... de barmhar....tigheden Gods!&#8221; sprak de oude weder, maar
+bracht met moeite die laatste woorden uit, en liet het hoofd nog dieper op de borst zinken.
+
+</p>
+<p>&#8220;En, mijn beste lieve vader heft ook <span class="letterspaced">z&#307;n</span> hoofd blijmoedig opwaarts, en roemt &oacute;&oacute;k in de barmhartigheden van den Heer, dien <span class="pagenum">[<a id="pb260" href="#pb260">260</a>]</span>hij als de eeuwige bron van liefde aanbidt?&#8221; vraagde het meisje fluisterend.
+
+</p>
+<p>Een zenuwachtige schok deed het lichaam van den ouden man eenigszins trillen; daarna sloeg hij den blik op het in dezen oogenblik
+werkelijk &#8220;engelachtige&#8221; gelaat zijner dochter, en zeide: &#8220;Lief kind!&#8221; en drukte een kus op haar helder voorhoofd, maar sloeg
+ook daarna opnieuw den blik voor zich neer, en staarde nog somberder dan hij het zooeven gedaan had.
+
+</p>
+<p>Elsje sprak niet meer; wischte in &#8217;t verborgen een traan weg; ontstak een kaars; begaf zich in het slaapvertrek des ouden;
+sloeg er een zorgvuldigen blik in het rond, en keerde daarna in de huiskamer terug om er den vader, v&oacute;&oacute;r dat zij zich naar
+haar slaapvertrekje begaf, den nachtgroet te brengen.
+
+</p>
+<p>Nog maar kort bevond de oude meester zich alleen, toen ook hij van zijne zitplaats verrees; met een eenigszins bevende hand
+zijne blakerkaars ontstak, en, met een minder vasten tred dan dien waarmede hij ons straks voorbijging, de kamer verliet,
+om alvorens zich ter rust te begeven, de gewone huisronde te doen.
+
+</p>
+<p>Elsje had goed gezorgd; alles was behoorlijk gesloten. Zie, weder is hij tot aan de deur der huiskamer genaderd; een oogenblik
+blijft hij staan, wendt zich naar de deur van het pronkvertrek, opent die, en, als vreest hij een bespiedenden blik, stapt
+hij met overhaasting, doch in alle stilte die kamer binnen.
+
+</p>
+<p>Arme oude man! wat staat gij daar lang voor dat vrouwenportret, &#8217;t welk gij maar zelden aanzaagt toen zij, wier beeltenis
+het geeft, nog de trouwe gezellin van uw leven was. Toen vondt ge dat het &#8220;wel <span class="letterspaced">wat</span> geleek,&#8221; maar nu&#8212;nu herkent ge in dat povere kunststuk de trekken uwer goede, trouwe, eenige gade, alsof zij zelve voor u
+stond.
+
+</p>
+<p>Arme oude man! wat hebt ge haar lief gehad; zij was het leven van uw leven. Om haar bezit hebt gij als knaap gebeden; en den
+goeden God hebt gij gedankt toen zij de <span class="letterspaced">uwe</span> mocht zijn. Voor haar hebt gij gezorgd en gewerkt. In uren van moedersmarten hebt gij haar de hand gedrukt, terwijl uw gansche
+denken &eacute;&eacute;n vurig gebed was. In uren van moederweelde waart gij de verrukte vader, en al spraakt ge niet, toch laast ge dan
+in elkanders oogen de woorden: &#8220;God heeft alles welgedaan.&#8221;
+
+</p>
+<p>Arme grijsaard! wat staat gij daar droevig alleen, gij die het als een onwaardeerbare gunst zoudt hebben aangenomen, gelijktijdig
+met haar die gij zoo lief hadt, van het aardsche stof te worden ontbonden.
+
+</p>
+<p>Maar oude man! gij weet het immers, zij leeft gelukkig bij den Heer, en gij zelf hebt immers uw leven aan uw Schepper gewijd,
+want, de hope des wederziens aan gene zij van het donkere graf, woont met kracht in uwe borst?
+
+</p>
+<p>En toch, diepe zuchten ontsnappen aan uw bevende lippen; en toch, daar biggelen heete tranen langs de groeven van uw gelaat;
+oude man! doe dat niet&#8212;ook ons maakt gij het harte week. Schep moed! schep moed! snik toch zoo niet, maar zeg het den <span class="pagenum">[<a id="pb261" href="#pb261">261</a>]</span>lijder van Golgotha na: &#8220;Vader, Uw wil geschiede!&#8221;&#8212;Zie, &#8217;t is alsof die stem zijne ooren treft; hij vouwt de handen; slaat
+de betraande oogen naar boven, en wendt zich na eene kleine wijle van de beeltenis af, die hem nu zoo onuitsprekelijk dierbaar
+is geworden.
+
+</p>
+<p>Maar in &#8217;t voorbijgaan, zie, daar werpt hij een blik op het vijftal silhouetten. Weer blijft hij staan; die aanblik valt hem
+in deze oogenblikken van weemoedsvolheid te zwaar; de grijsaard voelt zich genoodzaakt om zich aan een stoel vast te klemmen.
+O! hij werd zoo zwaar beproefd, zwaar; bitter zwaar! Van het tiental, hem door God geschonken, behield hij er &eacute;&eacute;ne. &Eacute;&eacute;ne slechts,
+want de anderen waren dood!&#8212;<span class="smallcaps">Dood</span>, ja, want acht kinderen had hij naar den Godsakker gebracht; en de negende? Ach, ook deze was dood. Ja, dood; maar niet gestorven
+zooals de andere telgen, waarvan hij de laatsten met haar die ze het leven schonk, in den tijd van twee jaren, voor het geweld
+der vreeselijke ziekten die ook te G.... woedden, zag bezwijken. Neen, hij was zedelijk gestorven, hij, de oudste der zonen,
+zijn trots, zijn steun; schande had hij gebracht over het hoofd van zijn grijzen vader. Ver over zee&euml;n woonde hij als een
+misdadige balling, en ontweek den ouden man, die zich uitputte om hetgeen zijn kind ontvreemdde, te kunnen wedergeven.
+
+</p>
+<p>O voorzeker, gij hebt innig medelijden met dien ouden schoolmeester, en beseft volkomen dat het hem zwaar valt om Gode te
+zwijgen, en geloovig te zeggen: &#8220;Vader, Uw raad is de hoogste wijsheid, de hoogste liefde!&#8221;
+
+</p>
+<p>En hij kon geen rust vinden op zijn legerstede. Alleen, verlaten lag hij daar in dat bedaagde ledikant; en starende in het
+nachtlichtje, dat als vanouds op het tafeltje naast den toiletspiegel brandde, kwamen hem de tooneelen uit vervlogen jaren
+gestadig met een verrassende levendigheid voor den geest. Ze zat daar weer, de goede Sanne, met het blozende wicht aan haar
+vollen boezem. De kleine, wel verzadigd, legde ze behoedzaam in het manden wiegje, dat naast het ledikant stond. Zachtkens
+op de teenen gaande, gluurde zij nog even in de bedsteden om te zien, of wel de andere kinderen behoorlijk onder de dekens
+lagen. Zij knielde naast hem neder, om God, na een dag van zegen, te danken en rust voor den nacht te vragen.&#8212;En ook: Wakende
+zat ze daar en wilde &#8217;t niet dat <span class="letterspaced">h&#307;</span> zou opstaan, opdat <span class="letterspaced">z&#307;</span> rust zou nemen. De minste beweging van het kranke kind joeg haar op.&#8212;O, wat was zij een trouwe, een goede moeder!!
+
+</p>
+<p>Deze, en nog zooveel andere beelden, hielden in bonte schakeering, den grijsaard de oogen open; hij kon niet slapen, en mocht
+hij ook somwijlen eens insluimeren, de felle smart die hem folterde schudde hem telkens weer wakker, en tot tweemalen toe
+mompelde hij met een gesmoorde stem: &#8220;Ik oude man, alleen! verlaten!&#8221;
+
+</p>
+<p>Nog was de morgen niet aangebroken, toen meester Schelting reeds de legerstede verliet waar hij geen rust kon vinden, en weinige
+minuten later insgelijks zijne woning, opdat de vrije lucht hem <span class="pagenum">[<a id="pb262" href="#pb262">262</a>]</span>een verademing zou schenken welke hij binnenshuis niet vinden kon.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was een buitengewone verschijning, meester v&oacute;&oacute;r zonsopgang al buiten zijn woning te zien. Arie Knobbel, de molenaar, die,
+ondanks den roes waarin hij &#8217;s avonds als dood ligt&#8212;de gewoonte doet veel&#8212;veeltijds in den nanacht weer opleeft, en dan het
+bed verlaat, misschien dewijl de trouwe kommiezen iets tegen de morgenlucht hebben; de molenaar&#8212;intieme vriend van Mr. Tink,
+den smid, wiens zoon de G....sche jeugd helpt onderwijzen&#8212;Arie Knobbel was dien morgen weer vroegtijdig op &#8217;t pad, en zag
+in het schemerdonker, hoe meester, langzaam en strak voor zich uitziende, op het kerkhofhek toetrad, maar zonder het hek te
+openen er voor bleef staan.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Kon hem niet schelen, maar &#8217;t kwam hem toch zonderling voor; en, onopgemerkt zijn weg vervolgende, prevelde hij: &#8220;De kerel
+is gek! In het duister naar &#8217;en ding kijken dat overdag ruim genoeg in &#8217;t oog valt!&#8221;
+
+</p>
+<p>Dokter Saf keerde juist van een lijder terug&#8212;die met den dood op de lippen, nog werd veroordeeld om een belangrijke dosis
+sal glauberi met &#8220;een smaakje&#8221; te slikken&#8212;toen hij, gereed om den huissleutel in het slot te steken, aan de rechterzij van
+zijn huis, bij het gezegde kerkhofhek, insgelijks den ouden schoolmeester ontwaarde.
+
+</p>
+<p>&#8220;Al zoo vroeg op &#8217;t pad oude heer?&#8221; riep de dokter z&oacute;&oacute; hard en schel, dat den treurenden grijsaard, die, geheel in zichzelven
+gekeerd, geen menschelijk wezen in zijn nabijheid vermoedde, hevig ontsteld, een kreet van verrassing ontsnapte.
+
+</p>
+<p>&#8220;Mijn vrouw heeft zoo&#8217;n zin om er &oacute;&oacute;k een te weiden,&#8221; riep Saf weder: &#8220;Voor twee is er gras in overvloed; de uwe tolt van
+het vet.&#8221;
+
+</p>
+<p>Evenmin als de lezer zal begrepen hebben dat Saf van het weiden eener geit op het kerkhof sprak,<a class="noteref" id="xd0e8713src" href="#xd0e8713">1</a> was Schelting terstond op de hoogte; en in de meening dat vooral zijn vroege wandeling de verwondering van Saf had opgemerkt,
+antwoordde hij met een door aandoeningen heesche en bevende stem: &#8220;Ieder zoekt de rust dokter waar hij haar denkt te vinden.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wel zeker,&#8221; lachte Saf: &#8220;Apropos van geiten, nietwaar?&#8212;Pas op den morgendauw oude heer. Wat de geit betreft, daarover zal
+mijn vrouw u zelve wel spreken,&#8221; en zijn woning binnentredende prevelde hij: &#8220;&#8217;t Gaat achteruit met den ouwe.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8217;t Werd dag, en met het glanzende licht der zon daalde er ook weer eenige rust in het gemoed van den grijsaard; hij keerde
+naar zijne woning terug, en Elsje, die reeds eenige malen zonder antwoord te bekomen op de deur van vaders slaapkamer had
+geklopt, en het eindelijk gewaagd had om binnen te treden ten einde zekerheid <span class="pagenum">[<a id="pb263" href="#pb263">263</a>]</span>aangaande dat pijnlijke zwijgen te bekomen, stond juist bij de verlaten legerstede in de bitterste ongerustheid, toen zij
+de voordeur hoorde openen, en den man zag binnentreden, dien zij zoo innig liefhad.
+
+</p>
+<p>&#8220;Liefste vader!&#8221; riep Elsje met geestdrift terwijl ze den grijsaard met een blos van verrukking te gemoet snelde: &#8220;God zij
+dank dat ik u weerzie! Ik was zoo ontsteld, zoo bevreesd. Zeg, zeg, u bent toch niet ziek, beste vader?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Je weet maar al te goed lieve kind, wat je vader het harte brak,&#8221; antwoordde Schelting: &#8220;Gisteren was het immers juist een
+maand geleden dat je onvergetelijke moeder van mijne zijde werd gerukt! Kind, ik heb geen rust in den slaap mogen vinden,
+doch daar buiten, bij de plaats waar het stof der dierbare bij dat van je vroeg ontslapene broeders en zusters ligt, daar
+heeft de goede God mijn hart weer tot kalmte willen stemmen, daar heeft je moeder mij met haar trouwhartige stem, als toegefluisterd:
+&#8220;Vader, schep moed, wij zullen elkander spoedig wedervinden, maar beur tot zoolang de grijze kruin; blijf zoolang als God
+wil in den werkkring, dien Hij je gaf en waarin je thans nog je vreugde vindt; doch, niet slechts d&aacute;&aacute;r moet je troost en afleiding
+zoeken, ook in de binnenkamer moet je vertrouwende en dankbaar het goede herdenken dat wij er vonden, en, om hen, die bij
+God zijn, haar niet vergeten.... die....&#8221; Maar&#8212;reeds lag de dochter in de armen des grijzen vaders, en hij kuste haar teeder
+op haar lief gelaat, en, bij al zijn leed, gevoelde hij zich in dien stond werkelijk gelukkig.
+
+</p>
+<p>Eenige uren later stond meester, voor de eerste maal na den dood zijner vrouw, op het voorzangersbankje. De wapenborden hadden
+minder bekijks dan de grijsaard. Was het onnatuurlijk dat zijne stem bij het voorlezen uit den bijbel meer beefde dan zij
+zulks vroeger gedaan had? Was het vreemd dat na het lezen der woorden: <span class="corr" id="xd0e8728" title="Niet in bron">&#8220;</span>Want de Heere kastijdt dengene dien Hij liefheeft; ja gelijk een vader den zoon, in denwelken hij een welbehagen heeft<a class="noteref" id="xd0e8731src" href="#xd0e8731">2</a>,&#8221; dat hij toen den zakdoek moest uithalen, om daarna een geruimen tijd met den vinger te zoeken waar hij ergens gebleven
+was?
+
+</p>
+<p>&#8220;De man is suf,&#8221; fluisterde baas Tink, den ouden dooven burgemeester toe, naast wien hij als wethouder der gemeente in een
+der hooge banken gezeten was.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wa.... blief?&#8221; vraagde de burgervader.
+
+</p>
+<p>&#8220;Dat meester geen slag van lezen meer heeft,&#8221; hernam de smid iets harder: &#8220;&#8217;t is akelig hakkelwerk, heel anders dan Willem,
+de vorige Zondagen!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja, ja, uw zoon kon ik beter verstaan,&#8221; zei Tuinbloem, die uit de laatste woorden, welke hij gehoord had, de bedoeling des
+wethouders begreep, aangezien de smid, de keeren dat zijn zoon den kerkdienst voor meester waarnam, hem telkens op de helderheid
+van des ondermeesters stem had opmerkzaam gemaakt.
+<span class="pagenum">[<a id="pb264" href="#pb264">264</a>]</span></p>
+<p>&#8220;&#8217;t Is alles sukkelen!&#8221; fluisterde Tink weder: &#8220;de man is zoo ijselijk malkoliek, dat Willem in school de grootste moeite
+heeft om den wagen recht te houden.&#8221;
+
+</p>
+<p>Van &#8220;wagens, en rechte houten&#8221; begreep de burgervader niet met al, en daarom schudde hij eenige malen het hoofd en zei: &#8220;Wel!
+wel!&#8221;
+
+</p>
+<p>Arie Knobbel die, als lid van den raad, eene plaats naast zijn vriend Tink had, gaf zijn buurman de verzekering<span class="corr" id="xd0e8749" title="Bron: :"></span> dat Schelting des nachts als een razende door het dorp liep. &#8220;Doe er je voordeel mee; dokter weet er &oacute;&oacute;k van,&#8221; fluisterde
+hij bijna onhoorbaar, en, geen twee minuten later galmden die beide mannen met monden als bakovens:
+
+
+</p>
+<div class="&#xA; poem&#xA; ">
+<p class="line" style=""><span>&#8220;De Heer toch slaat der menschen wegen ga,
+</span></p>
+<p class="line" style=""><span>En wendt alom het oog van zijn gena
+</span></p>
+<p class="line" style=""><span>Op zulken, die, oprecht en rein van zeden,
+</span></p>
+<p class="line" style=""><span>Met vasten gang het pad der deugd betreden;
+</span></p>
+<p class="line" style=""><span>God kent hun weg die eeuwig zal bestaan,
+</span></p>
+<p class="line" style=""><span>Maar &#8217;t heilloos spoor der boozen zal vergaan.&#8221;</span></p>
+</div>
+<hr class="tb">
+<p>Reeds drie weken na het verhaalde, hield de gemeenteraad van G. zijn gewone maandelijksche zitting.
+
+</p>
+<p>Op de convocatiebilletten, aan de respectieve leden gezonden, had onder de werkzaamheden vermeld gestaan: &#8220;Voorstel van H.
+H. burgemeester en wethouders nopens eene verbetering van het schoolonderwijs in de gemeente.&#8221;
+
+</p>
+<p>Wat zette Tink een vroom gelaat toen het bedoelde punt in discussie gebracht, ook h&eacute;m tot spreken noopte.
+
+</p>
+<p>&#8220;Men zou allicht denken dat ik er belang bij had,&#8221; verklaarde hij, schreeuwende, opdat vader Tuinbloem toch geen woord zou
+verliezen, &#8220;en daarom wilde ik liefst buiten de zaak blijven. Maar,&#8221; vervolgde hij schouderophalende: &#8220;als ik spreken moet&#8221;&#8212;niemand
+had er hem toe uitgenoodigd&#8212;&#8220;dan zou ik meer kunnen zeggen dan een van de heeren die hier present zijn. &#8217;t Is immers mijn
+jongen, die den heelen dag met hem op en neer gaat, en mij gedurig verzekert, dat Schelting de kinderen een A voor een O leert
+aanzien, en honderden dingen meer, zoodat de arme jongen &#8217;s avonds hoofdpijn heeft van de inspanning om, wat meester krom
+maakt, weer recht te draaien. Ik heb medelijden met den grijsaard, omdat hij zooveel heeft ondervonden&#8212;en daarom moet, in
+geval van ontslag, de gemeente hem niet vergeten. Met &#8217;s Heeren zegen gunde ik den ouden man nog zoo gaarne eenige jaren van
+rust,&#8221;&#8212;die laatste woorden sprak Mr. Tink met een zeer bijzonder luide stem&#8212;&#8220;maar iemand die telkens in slaap valt, en de
+kinderen in <span class="pagenum">[<a id="pb265" href="#pb265">265</a>]</span>plaats van goed, alles verkeerd onderwijst, hij mag&#8212;het is mijn zedelijke overtuiging&#8212;niet langer met die schoone betrekking
+bezwaard blijven. Ik zeg <span class="letterspaced">bezwaard</span> mijne heeren! want naar mijn zedelijke overtuiging is den goeden meester dat slaafsche werk een last geworden; terwijl de
+vlagen van ijlhoofdigheid welke hem&#8212;volgens het loopend gerucht&#8212;vooral des nachts ten bedde uitjagen, en die hem evenzeer
+in tegenwoordigheid der teedere jeugd konden overvallen, zijn ontslag ook voor ons kroost meer dan noodzakelijk maken. Ik
+heb mijn gevoelen, mijne heeren! maar wil er liefst niet van spreken; de kieschheid verbiedt het, omdat Willem....!&#8221; en Tink
+haalde met een vervaarlijke kieschheid nogmaals de schouders op.
+
+</p>
+<p>Twee der leden&#8212;vrije boeren&#8212;konden niet begrijpen dat er noodzakelijkheid bestond om meester, &#8220;bij wien ze zelf nog geleerd
+hadden,&#8221; te bedanken en <span class="letterspaced">een ander</span> in zijne plaats te benoemen.
+
+</p>
+<p><span class="letterspaced">Niet</span> dat ze het tegendeel wisten van &#8217;t geen de heeren, en de heer wethouder gezegd hadden, daarvan niet; maar zie, als het pensioen
+uit de gemeentekas moest, dat was scha voor de hand; ze wisten anders van de zaak zoo niet af, en&#8212;fraaie conclusie des &eacute;&eacute;nen,
+omdat ie geen kinders meer <span class="corr" id="xd0e8787" title="Niet in bron">op </span>school had, kon &#8217;t hem ook niet schelen, en&#8212;waardig besluit des anderen: het was hem &#8220;&#8217;t zelfde&#8221; en daarom zou hij in stilte
+zijn knoopen eens tellen.
+
+</p>
+<p>De andere leden van den raad behoefden geen knoopen te tellen, ze hadden dien &eacute;&eacute;nen knoop gehoord, dat was voldoende. Ze waren
+v&oacute;&oacute;r de verbetering van &#8217;t onderwijs, dat is: v&oacute;&oacute;r de rust van den goeden meester: en, Hannis Van Boom, die op een plaatsje
+van Tink woonde, fluisterde hem zachtjes in: &#8220;Als we uw Willem maar in de plaats krijgen!&#8221; Doch de knoop zeide welwillend:
+&#8220;Ja Hannis, d&aacute;t is een zaak die de raad moet beslissen; maar,&#8221; voegde hij er bij: &#8220;&aacute;propos, ik zal het weigeld van je koe
+op veertig stellen, het gras is duur, maar, jij bent alleman niet.&#8221;
+
+</p>
+<p>We noemden baas Tink een knoop, doch we denken ten zijnen opzichte niet aan de dingen, die het vrije raadslid, om het v&oacute;&oacute;r
+of tegen wou tellen, maar aan de akelige dingen, die zoo v&aacute;st zitten, dat men ze zelfs met geen ijzeren priem kan losmaken,
+dingen die zoo vreemd ineen zijn gewurmd, dat ze &#8220;kapot&#8221; moeten, zal er van den warwinkel nog iets terecht komen.
+
+</p>
+<p>En met algemeene stemmen&#8212;op die van den teller na&#8212;werd er in de raadszitting van dien dag besloten: dat de schoolmeester Schelting,
+als ongeschikt voor het onderwijs der G.sche jeugd, eervol zou ontslagen worden met dankzegging voor bewezen diensten, terwijl
+men na de vereischte formaliteiten, zoo spoedig mogelijk tot de benoeming van een geschikten en kundigen onderwijzer zou overgaan.
+De heeren, die uitgenoodigd werden om den heer Schelting van het besluit des raads &#8220;kieschheidshalve bij monde,&#8221; voorloopig
+kennis te geven, waren Tink, de wethouder, en Van Boom, lid van den gemeenteraad.
+
+</p>
+<p>De burgemeester-voorzitter had werk de oogen open te houden, en geeuwde vervaarlijk toen hij den hamer liet vallen, ten teeken
+<span class="pagenum">[<a id="pb266" href="#pb266">266</a>]</span>dat de werkzaamheden volbracht waren, en de vergadering, zooals hij zeide: vastgesteld, wij zeggen ge&euml;indigd was.
+
+</p>
+<p>&#8220;Als je soms druk in je werk bent, dan zal ik die commissie bij Schelting alleen wel waarnemen,&#8221; zei de smid tot zijn medeafgevaardigde
+bij &#8217;t huiswaarts gaan.
+
+</p>
+<p>&#8220;As je blief, baas Tink,&#8221; antwoordde Van Boom: &#8220;morgen moet ik met de varkens naar stad, en elken dag ben ik de schaapskooplui
+te wachten: men gaat dan al niet graag van &#8217;t erf af.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Atjuus,&#8221; zei Tink, en schudde de hand van het raadslid; en het raadslid zei ook: &#8220;Atjuus,&#8221; en ging zijn weg.&#8212;Mr. Tink voegde
+zich nu bij de vrije boeren, en, na een intiem gesprek over de schoonheid hunner gewassen, landerijen en beesten, vraagde
+hij eindelijk: of ze ook, zooals de andere raadsleden, op zijn zoon Willem, als Scheltings opvolger, bij den schoolopziener
+wilden aangedrongen hebben, er bijvoegende, dat <span class="letterspaced">h&#307;</span> voor eene oproeping en een vergelijkend examen was, maar dat er, indien al de heeren het wilden, ook wel dispensatie van
+&#8217;t examen kon verzocht worden, met toestemming van den minister van Binnenlandsche Zaken.
+
+</p>
+<p>Die &#8220;redenazie&#8221; was den vrijen boeren te geleerd af; &#8217;t was hun onverschillig; als ze allemaal voor Willem Van Tink waren,
+waarom zij dan ook niet!?
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>De klok van twaalven had geslagen; de schooljeugd was huiswaarts gekeerd om, na een paar uren van uitspanning, zich opnieuw
+in het leerverblijf te vereenigen.
+
+</p>
+<p>De oude schoolmeester wreef zich de handen&#8212;ja waarlijk, en het was in zoolang niet gebeurd&#8212;omdat hij van zijn taai geduld
+dezen morgen een vrucht had geplukt, welke hij niet had gedacht dat ooit zou rijpen.
+
+</p>
+<p>De oude man was tevreden; en, gereed om zijn Elsje in de woonkamer te gaan opzoeken, waar de warme koffie dampte, en de gestopte
+meerschuimer gereed lag, trad de ondermeester hem tegemoet en zei glimlachend:
+
+</p>
+<p>&#8220;Dat was een toer meester, een heele toer met dien dommen stoffel; ik heb uw geduld bewonderd. Wat ik ook zeggen wilde...
+O ja: meester moest de complimenten van vader hebben en dat hij, als &#8217;t meester schikte, om &eacute;&eacute;n uur eens bij hem zou komen.&#8221;
+
+</p>
+<p>Scheltings gelaat betrok zichtbaar.
+
+</p>
+<p>W&aacute;&aacute;rom het betrok?
+
+</p>
+<p>Omdat een bezoek van Willems vader den ouden man nooit welkom kon wezen. Daar bestond een treurige zaak tusschen hem en den
+smid, die den eenmaal zoo oppassenden zoon betrof, den zoon, die schande over het grijze vaderhoofd gebracht had.
+
+</p>
+<p>Reeds met een paar woorden gewaagden wij vroeger van den <span class="pagenum">[<a id="pb267" href="#pb267">267</a>]</span>zedelijk dooden Evert. In korte trekken zullen wij de oorzaak van dien zedelijken dood schetsen, waar tevens uit blijken zal,
+dat een bezoek van Willems vader den meester niet welkom kon zijn.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was nog geen twee jaar geleden dat Evert de hoop en de vreugde zijner ouders was. Mocht Schelting ook niet zijn wensch
+hebben verkregen om den eenig overgebleven zoon voor zijn eigen vak op te leiden, hij beleefde toch vreugde aan den jongen,
+die, op dat tijdstip reeds drie en dertig jaren oud, als meesterknecht bij Tink, de ronde som van driehonderd zestig gulden
+&#8217;s jaars verdiende.
+
+</p>
+<p>Wat moest er gebeuren!
+
+</p>
+<p>Op zekeren morgen was Evert die bij Tink inwoonde, spoorloos verdwenen. Tink verscheen aan het schoolhuis, en gaf in de hevigste
+bewoordingen zijn hart lucht.
+
+</p>
+<p>&#8220;Bestolen! schandelijk bestolen!&#8221; riep hij uit: &#8220;Elfhonderd gulden heeft de ondankbare mij ontfutseld. Zie hier,&#8221; en hij toonde
+een van onderen afgescheurd streepje papier, waar eigenhandig door Evert het volgende op geschreven stond:
+
+
+</p>
+<div class="blockquote">
+<p>&#8220;Meester Tink!
+
+
+</p>
+<p>Eenmaal hoop ik mijn schuld aan u af te doen; vervolg mij niet, en mijn grijze ouders evenmin.&#8221; </p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>Wij zullen niet treden in de gewaarwordingen, die de ouders vervulden. Geheimhouding! was een dringende bede; onderzoek doen!
+het rassche besluit. En de oude man was toen in persoon op reis getogen om den verloren zoon weer te vinden. Doch vruchteloos.
+Waarschijnlijk was hij met de stoomboot naar Engeland, en vandaar, wie wist waarheen, misschien wel naar Amerika getrokken.
+
+</p>
+<p>Wat er in het dorp gepraat werd, daarvan vernam de schoolmeester niets, omdat hij een vasten stelregel had van nimmer naar
+&#8220;praatjes&#8221; te luisteren; maar, dewijl hij op handslag de belofte van geheimhouding ontvangen had, vertrouwde hij zich aan
+de rechtschapenheid des beroofden, verzekerde wederkeerig niet te zullen rusten voordat hij de schuld des zoons had afgedaan,
+en, al zou het hem ook zwaar vallen, gaf hij, op de gezegde belofte van stilzwijgendheid, aan Tink een schriftelijke schuldbekentenis
+van elfhonderd gulden, om die zoo spoedig mogelijk, bij gedeelten, te voldoen.
+
+</p>
+<p>Ofschoon de tijd, en de droevige gebeurtenissen sedert dien stond, het noodlottige voorval eenigermate op den achtergrond
+hadden geplaatst, de oude man leed nog gestadig, wanneer de geringste omstandigheid of het onschuldigste woord hem aan den
+jongen herinnerde, dien hij <span class="letterspaced">niet</span> voor de zonde, maar wel voor den hemel had opgevoed; aan den zoon, van wien hij in al dien tijd geen de minste tijding had
+bekomen, voor wien hij het weinige dat hij spaarde, gewillig offerde, en voor wien hij nog iederen dag aan God om vergeving
+smeekte.
+
+</p>
+<p>Was het te verwonderen dat Scheltings gelaat betrok toen hij vernam, dat de man hem wenschte te spreken, die een zoo droevig
+<span class="pagenum">[<a id="pb268" href="#pb268">268</a>]</span>geheim? met hem deelde, en op wiens verlangen hij Willem als ondermeester had aangenomen, ofschoon hij zich het liefst alleen
+te midden zijner &#8220;schaapjes&#8221; bevond; de man eindelijk die nooit zijne woning betrad, dan om een deel der droevige schuld in
+ontvangst te nemen?
+
+</p>
+<p>&#8220;Goed Willem, ik zal vader ontvangen,&#8221; zei Schelting, en met een gesmoorden zucht verliet hij het schoolverblijf.
+
+</p>
+<p>&#8220;Hoe gaat het, hoe gaat het oude vrind?&#8221; zei baas Tink met een verbazende hartelijkheid, toen hij Scheltings woonvertrek was
+binnengetreden: &#8220;Wij hebben elkander sinds een heelen tijd niet gezien. Och, je hebt heel wat ondervonden sedert mijn laatste
+bezoek; &#8217;t is treurig, &#8217;t is! treurig!! en, ik zou wel hier zijn gekomen voor &#8217;t condoleeren, maar och, je kunt wel nagaan,
+drukke bezigheden, maar anders.... ik condoleer je nog wel.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Dank je baas Tink,&#8221; zei Schelting, maar kreeg voor de eerste maal bij een bezoek van rouwbeklag, geen traan in zijn oogen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja ja, jonge menschen kunnen sterven, maar oude menschen moeten sterven!&#8221; hernam Tink,&#8212;wat wist hij dat goed!&#8212;&#8220;Ieder heeft
+zijn tijd man, maar toch, aan jou had ik zoo graag nog heel lang je vrouw gegund.&#8221;&#8212;Wel vriendelijk!&#8212;&#8220;&#8217;t Was zoo&#8217;n goeje ziel.&#8221;&#8212;Tink
+kende dan toch onderscheid tusschen &#8220;kwaaje&#8221; en &#8220;goeje&#8221; zielen.&#8212;&#8220;Ze heeft zich zeker in de laatste twee jaren, met al die
+ziekten en sterfgevallen van je kinders, te weinig ontzien, en dan, oud zeer van je weet wel.... van Evert; h&eacute;! hij laat nog
+niets van zich hooren?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Niets,&#8221; antwoordde Schelting somber.
+
+</p>
+<p>&#8220;Och man, wij moeten altijd den Heere zwijgen,&#8221; troostte Tink: &#8220;en roemen in Zijn wederbarelijke genade, die door het bloed
+Christi ons gemoed reinigt van alle zonden.&#8221;
+
+</p>
+<p>Fraaie vereeniging van woorden! maar Tink <span class="letterspaced">noemde</span> zich ook goed orthodox&#8212;Schelting was een goede orthodoxe.
+
+</p>
+<p>Wij nemen de vrijheid hier nog in &#8217;t bijzonder te doen opmerken, dat de edele meester Schelting ook tot de belijders der Drie&eacute;&eacute;nheid&#8212;wellicht
+zelfs der predestinatie behoorde. Daar zijn kwaden en goeden.... maar eilieve zie verder.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Wanneer de lezer &#8217;t ons ten goede houdt, dan zouden we, v&oacute;&oacute;r dat wij den smid opnieuw laten spreken, wel eens even <span class="letterspaced">drie</span> vragen willen beantwoorden, die met gansche boekdeelen vol, maar ook met weinig woorden kunnen toegelicht worden.
+
+</p>
+<p>Wat is een Katholiek?
+
+</p>
+<p>Wat is een Orthodoxe?
+
+</p>
+<p>Wat is een Liberaal?
+
+</p>
+<p>N&ordm;. &eacute;&eacute;n is: een tot de algemeene Christelijke kerk behoorende.
+
+</p>
+<p>N&ordm;. twee is: een rechtzinnige.
+
+</p>
+<p>N&ordm;. drie is: een onbevooroordeelde.
+
+</p>
+<p>H&eacute;, anders niets?
+
+</p>
+<p>Neen, anders niets.
+
+</p>
+<p>Maar....
+<span class="pagenum">[<a id="pb269" href="#pb269">269</a>]</span></p>
+<p>&#8217;t Is waarlijk niets anders, maar.... wie kan het helpen dat dezelfde rok zoowel den rechtschapene als den schurk past?
+
+</p>
+<p>Eilieve, zoudt gij een liberaal orthodoxe katholiek willen zijn? schrik nooit voor een dier namen, maar, onderzoek of de naamdrager
+zijn naam waardig is.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>&#8217;t Gelaat van baas Tink stond in een heilige! plooi toen hij die laatste woorden uitte, en nog sterker groefden zich die plooien
+van &#8220;dierbaarheid,&#8221; toen hij den schoolmeester het volgende deed hooren:
+
+</p>
+<p>&#8220;Niet alleen ik, meester, maar de geheele gemeente voelt medelijden met den verlaten staat, waarin gij na zooveel verliezen
+moet voortleven. Te recht begrijpt zij dat kalmte en rust, het eenige is waarnaar gij verlangen zult. Komt allen tot Mij die
+vermoeid en belast zijt en Ik zal u ruste geven, zegt de Heere,&#8221; vervolgde Tink, terwijl hij het sprekendst bewijs van <span class="smallcaps">KROMZINNIGHEID</span> leverde: &#8220;en daarom moet gij tot <span class="letterspaced">Hem</span> gaan, die de Alpha en de Om&eacute;ga is, en uwe ziel losmaken van het stof der aarde, en.... weet je.... wat wou ik ook zeggen?&#8221;
+Tink kuchte, en presenteerde meester een snuifje.
+
+</p>
+<p>Meester bedankte. Meester hield van geen snuif. De kinderen in school moesten niet alleen lezen en schrijven, maar ook reinheid
+leeren, en snuif!.... enfin, meester gebruikte ze niet.
+
+</p>
+<p>Baas Tink proviandeerde zijn dikken gevel, kuchte weer eenige malen en hernam toen: &#8220;Ja vriend, de raad der gemeente heeft
+mij dan ook uitgenoodigd om u.... in uw belang, weet je, tot bevordering der rust op uw vergevorderden leeftijd....&#8221; Tink
+kuchte alweer; misschien dat hem de snuif in de keel kwam: &#8220;een eervolle rust.... weet je.... aan te bieden.&#8221;
+
+</p>
+<p>De grijsaard, die den spreker onbeweeglijk had aangestaard, streek zich met de vlakke hand over het gelaat, en zag toen het
+vertrek rond, als wilde hij zich overtuigen dat het geen angstige droom was onder welks invloed hij zich bevond.
+
+</p>
+<p>Baas Tink stond van zijne zitplaats op; plaatste zich vlak voor den ouden man, en zijne hand vattende, hernam hij beslist,
+doch op niettemin Christelijk liefhebbenden (?) toon: &#8220;De raad, oude vriend, bedankt u voor de veeljarige diensten aan deze
+gemeente bewezen; hij zal zich verheugen indien gij nog langen tijd van het pensioen &#8217;t welk u uit de gemeentekas zal be....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar.... maar.... wat....!&#8221; klonk het eensklaps akelig uit de dichtgeknepen keel des ouden: en toen, toen werd dat eerwaardig
+gelaat zoo akelig wit; toen sloeg hij weder de hand aan het voorhoofd; toen beefde hij over al zijne leden; toen suisde het
+hem in de ooren, en&#8212;terwijl de wethouder riep: &#8220;Wat deert u?&#8221; zonk de grijsaard, die voor een nieuwe beproeving nog geenszins
+bestand was, machteloos achterover in zijn leunstoel.
+
+</p>
+<p>De smid vond er iets akeligs in om iemand zoo bleek en zoo stijf te zien liggen; dat had zooveel van een doode, en een doode....
+bah! dat was geen ding waar hij mee overweg kon. Met overhaasting verliet hij daarom den bezwijmden grijsaard; riep in de
+gang <span class="pagenum">[<a id="pb270" href="#pb270">270</a>]</span>luidkeels om hulp; verzekerde aan het verschrikt toesnellende Elsje, dat hij niet wist hoe haar vader op eens zoo ongesteld
+was geworden; dat hij alles had aangewend om het raadsbesluit te keeren, en dat hij.... Maar Elsje hoorde niet wat hij zeide,
+want reeds stond ze aan de zij des vaders; drukte zijn slaphangende handen; ijlde daarna heen om water te halen, waarmee zij
+de slapen en polsen des dierbaren bevochtigde, en smaakte eindelijk het onwaardeerbare voorrecht dat ze den vader de oogleden
+weer zag opheffen.
+
+</p>
+<p>Ja, hij sloeg de oogleden op, en hij zag zijn kind naast zich staan; doch de slag hem daar straks, naast de nog vlijmende
+wonden, toegebracht, had te pijnlijk getroffen. Verward waren de woorden welke de oude man sprak; de arme! hij kon niet verhalen
+waardoor hij opnieuw en zoo hevig gewond werd&#8212;Nog dien zelfden avond lag de grijsaard met een heete koorts op zijn legerstede,
+en Elsje schreide bitter, en Willem Tink, die even kwam kijken, wist niet te zeggen wat zijn vader met meester verhandeld
+had; en Saf, de dokter, besloot na een lang stilzwijgend en diepzinnig polsvoelen bij zich zelven, dat een goede dosis sal
+glauberi &#8220;met een smaakje&#8221; hoogst noodzakelijk was en heilzaam zou werken.
+
+</p>
+<p><span class="letterspaced">Ondanks</span> het geweld der medicijnen herstelde meester Schelting, doch zijn blik bleef somber, en slechts zelden sprak hij woorden,
+van eenige beteekenis. Elsje stond hem trouw ter zijde en voorkwam zijn geringste wenschen. Al had de zorgende dochter niet
+aanstonds verstaan wat de oorzaak van de plotselinge ongesteldheid des vaders was geweest, niet lang was zij daaromtrent in
+het onzekere gebleven, want de werkvrouw vernam al spoedig het dorpsnieuwtje, dat meester Schelting was &#8220;afgezet,&#8221; en deelde
+het aan de dochter mede.
+
+</p>
+<p>Ja, zij begreep toen maar al te wel, dat het de smid was geweest, die haar vader de Jobstijding gebracht had, en, leed de
+oude,&#8212;de lievende dochter toonde hem wel meestentijds een vroolijk gelaat, doch diep griefde ook haar de ondank en liefdeloosheid
+eener gemeente, die den grijsaard zooveel verplicht was, en hem het eenige ontnam waarin hij vergetelheid voor bittere smarten
+vond.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja,&#8221; zeide zij op zekeren avond tot den ondermeester, die gedurende Scheltings ziekte de school had waargenomen: &#8220;&#8217;t is toch
+onvergeeflijk zooals men vader ter zij heeft geschoven, jij ondervindt nu zelfs hoe noodig hij nog voor de kinderen is, &#8217;t
+was altijd stil wanneer hij zich in hun midden bevond, terwijl tegenwoordig het gegons in onze woonkamer te hooren is.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja,&#8221; zei Willem, terwijl het rood hem op de wangen kwam: &#8220;zij waren ook bang voor meester.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Bang!&#8221; herhaalde Elsje: &#8220;hoe kun je dat zeggen! Zou jij misschien ook nog van meening zijn dat vader niet meer geschikt voor
+het onderwijs is? Vroeger heb je dat wel gezegd maar, ik dacht dat tegenwoordig.... Zeg Willem?&#8221; liet zij er niet zonder beteekenis
+op volgen: &#8220;jij keurt immers de handelwijze van den raad evenmin goed als je vader?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wel neen,&#8221; antwoordde Willem: &#8220;ik vind het hoogst onredelijk. Maar....&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb271" href="#pb271">271</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Maar?&#8221; zeide Elsje.
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar....&#8221; hakkelde Willem: &#8220;wat kunnen wij er aan doen?&#8221;
+
+</p>
+<p>Door de teederste liefde voor haren vader gedreven, ving Elsje nu aan, om haren minnaar te bewegen haar in een voornemen behulpzaam
+te zijn. Zij wilde den raad dringend verzoeken om op het genomen besluit terug te komen; zij wilde in persoon naar elk der
+raadsleden gaan, en&#8212;Willem zou haar vergezellen om openlijk te verklaren dat meester Schelting tot op den laatsten dag van
+zijn onderwijs, de doorslaande bewijzen zijner geschiktheid gegeven had.
+
+</p>
+<p>En Willem beloofde het, en beloofde zelfs voorloopig haar weg te zullen bereiden, en gaf zijn woord dat het aan hem niet zou
+liggen, maar&#8212;Elsje moest dan ook niet langer zoo &#8220;angstvallig&#8221; blijven, hij had haar zoo teeder lief. Was haar vader geheel
+hersteld dan zou hij terstond aanzoek om hare hand doen, doch Elsje moest ook nu eens toonen dat ze veel van hem hield, en
+hem een fermen zoen daarop ten pand geven.
+
+</p>
+<p>En Elsje kreeg wel een ijselijke kleur, en keek wel schuchter in &#8217;t ronde, maar toch, zij stak Willem haar handje toe, en
+hij kwam nader, en zij sloeg de oogen neder, en hij glimlachte, en zij&#8212;welnu, zij deed wat Willem begeerde.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Weinige dagen na het verhaalde heerschte er in den vooravond, binnen de gelagkamer van <span class="letterspaced">De vergulde Moriaan</span> een bijzondere drukte. Buiten was het koud, en de mannen die dronken en rookten, stonden of zaten om de groote kachel.
+
+</p>
+<p>In weerwil dat meester Tink&#8212;zooals wij reeds vroeger aanmerkten&#8212;niet onder de vrijgevigen kon geteld worden, scheen hij toch
+dien avond de gastheer te zijn. Jenever en bier zijn goedkoop, en de smid was al te gelukkig dan dat hij den bezoekers een
+dronk zou hebben geweigerd. Gelukkig? Geen wonder: Dien zelfden dag was, als plaatsvervanger van den ouden Schelting, zijn
+eenige zoon Willem tot onderwijzer te G. benoemd geworden.
+
+</p>
+<p>De molenaar Knobbel stond op een stoel, en, een glas ten boorde toe met jenever gevuld in de hand houdende, galmde hij met
+een vervaarlijke stem:
+
+</p>
+<p>&#8220;En zouden we dan niet drinken mijne heeren, op de gezondheid van mijn vriend, die niet alleen in plaats van versleten hoefijzers,
+nieuwe legt, maar ook aan ons dorp voor een versleten schoolpruik&#8221;&#8212;algemeen gelach!&#8212;&#8220;een nieuwen meester, en wel een van zijn
+eigen vleesch teruggeeft! De gezondheid van Mr. Tink!!&#8221; en, in &eacute;&eacute;n teug ledigde Knobbel zijn glas, en kwam, tot veler verbazing,
+behouden op den vloer terug.
+
+</p>
+<p>Ook Willem, die heel wat handen gedrukt, en tevens&#8212;ofschoon met weinig luste&#8212;den Schiedammer geproefd had, ook hij had <span class="pagenum">[<a id="pb272" href="#pb272">272</a>]</span>gelachen toen de dronkaard den ouden meester, een versleten schoolpruik noemde, ook hij.... doch neen, wij willen zijn natuurlijk
+goed, maar door verkeerde opvoeding en slechte voorbeelden misvormd karakter, niet met een zwarte kool teekenen, maar zien
+en hooren hem slechts, waar hij in den na-avond zijne beminde ten harent heeft opgezocht, en, na haar niet zonder eenige aarzeling
+zijne benoeming te hebben meegedeeld, verder toevoegt:
+
+</p>
+<p>&#8220;Wij hebben alles gedaan Elsje, wat in ons vermogen was om de zaak van je vader te bepleiten, al ontbrak mij de gelegenheid
+om je in persoon tot de leden van den raad te brengen, ik heb niet stil gezeten, en nu, de benoeming heeft ons allen verrast.&#8221;
+
+</p>
+<p>Elsje zeide niets, maar zag den spreker onafgebroken in de oogen, die hij somwijlen nedersloeg.
+
+</p>
+<p>&#8220;Mijn voorspraak mocht niet baten,&#8221; vervolgde Willem &#8220;doch nu, daar mijne benoeming heeft plaats gehad, nu zou het toch een
+dwaasheid wezen om die van de hand te wijzen, nietwaar Elsje?&#8221;
+
+</p>
+<p>Het meisje gaf geen antwoord.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t Zou je vader niets baten,&#8221; hernam Willem: &#8220;<span class="letterspaced">kon</span> ik in zijn voordeel spreken dan was het iets anders; maar men zegt algemeen dat meester Schelting suffende en niet meer geschikt
+voor het onderwijs is.&#8221;
+
+</p>
+<p>Elsje vreesde het ook, maar, had hem <span class="letterspaced">iets</span> ongeschikt gemaakt, dan was het zeker de bittere tijding geweest. Zij dacht zulks, doch zeide niets.
+
+</p>
+<p>&#8220;En zou de oude man geen vrede krijgen met het denkbeeld der rust, wanneer hij ons beiden daardoor gelukkig ziet worden?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ons beiden?&#8221; vraagde Elsje, terwijl zij een beteekenisvollen blik op den jongen wierp.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja mijn liefje, ons beiden, nietwaar?&#8221; vleide de jongeling, en wilde de hand van meesters schoone Elsje vatten, doch op datzelfde
+oogenblik trad het meisje een schrede terug, verhief zich met fierheid, en sprak op een toon die van verontwaardiging trilde:
+&#8220;Ons beiden! neen Willem, nooit! Geen geluk ten koste der laatste levensvreugde van mijn beproefden braven vader. Ik ken je
+nu Willem. Je liefde, je achting was veinzerij. Oneerlijke middelen ter bereiking van geluk kunnen Gods zegen niet wegdragen.
+Hij vergeve het mij als ik je ten onrechte beschuldig, maar in dit oogenblik ben ik overtuigd dat het je streven was om je
+meester den voet te lichten, en Willem, zoo een kan Elsje nimmer liefhebben en nimmer haar vertrouwen schenken.&#8221;
+
+</p>
+<p>Toen het meisje die woorden gezegd had, was zij zoo wit als de boord om haar fraaien hals. Willem wilde spreken, doch een
+blik, waarin minachting in plaats van liefde te lezen was, sloot hem den mond. Op de deur der school toetredende&#8212;waarin het
+gesprek gevoerd was&#8212;sloeg Elsje reeds de hand aan de klink, toen Willem haar eensklaps ter zijde sprong, en haar met den kreet:
+&#8220;Lieve Elsje!&#8221; bij den arm vattende, tot staan wilde noodzaken.
+
+</p>
+<p>Doch neen, de woorden: &#8220;Ga, en dwing mij niet tot verachting!&#8221; troffen hem sterker dan een slag in het aangezicht, en, geen
+poging <span class="pagenum">[<a id="pb273" href="#pb273">273</a>]</span>meer wagende, om haar tot blijven te bewegen, zag hij Elsje verdwijnen.
+
+</p>
+<p>Ook Willem toefde niet langer, maar keerde naar <span class="letterspaced">De Moriaan</span> terug, en zat er met den molenaar en nog eenigen tot laat in den nacht, en dronk een stout glas bier, maar hoorde telkens
+die woorden: &#8220;Dwing mij niet tot verachting!&#8221;
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Door het kerkhof van de dorpsstraat gescheiden, en alzoo in een schuine richting tegenover het dorp, ligt een kleine boerenhoeve.
+De eigenares, die de boerenhoeve met haren zoon bewoont, heeft ten gerieve van meester Schelting en zijne dochter, gaarne
+haar opkamertje en, voor het meisje afzonderlijk, een zoldervertrekje afgestaan, omdat de oude man nergens anders te recht
+kon, en, zij zelve de vertrekjes toch niet van noode had.
+
+</p>
+<p>Reeds vijf maanden is het geleden dat Schelting er zijn intrek nam; vijf maanden sedert den vreeselijken dag, waarop de stomme
+getuigen van een zaligen echt, voor spotprijzen, niet zelden onder gelach, aan den meestbiedende werden verkocht.
+
+</p>
+<p>O, wie gevoelt niet dat die dag voor den grijze een <span class="letterspaced">vreesel&#307;ke</span> dag geweest is? Voorzeker, wie door opvoeding en beschaving een dieperen blik in het leven slaat, en fijner gevoelt dan de
+minder ontwikkelde en&#8212;over &#8217;t algemeen&#8212;meer grove gemoederen ten platten lande, hij zou onmogelijk zijn tranen hebben bedwongen,
+wanneer hij den oude had gadegeslagen terwijl de wieg, waarin ze allen hadden gesluimerd, bij &#8217;t klinken van den onbarmhartigen
+hamerslag voor tien stuivers aan een uitdrager werd gegund; toen dat toiletspiegeltje voor drie kwartjes een kooper bekwam;
+toen het spinnewiel,&#8212;ja het spinnewiel!&#8212;door Aaltje, bijgenaamd de gele bles, voor twee schellingen werd weggevoerd; toen&#8212;maar
+neen, reeds genoeg, hij zou zich voor den grijsaard geplaatst en gezegd hebben: &#8220;Waarom blijft ge hier, oude man? Kom, ga
+den tuin eens met mij rond; &#8217;t is er wel koud, maar hier, hier is het veel killer: kom?&#8221; En wellicht zou hij er in geslaagd
+zijn hem van dat nare tooneel te verwijderen, zoo zijn pogen geen schipbreuk op de sombere begeerte had geleden om te weten:
+waar.... alles.... toch blijven zou?
+
+</p>
+<p>En was die verkooping dan niet vrijwillig?
+
+</p>
+<p>Ja, vrijwillig, geheel vrijwillig. O, wie herinnert zich niet hoe hij zelf wel eens het een of ander <span class="letterspaced">geheel vr&#307;willig</span> heeft moeten offeren?
+
+</p>
+<p>De man, die ons v&oacute;&oacute;r zijne ontmoeting met den smid-wethouder, ofschoon gebukt onder zijne beproevingen en ondanks zijn ouderdom
+toch een goed denkbeeld van kracht en verstand gaf, wij vinden hem, sedert dat droevige oogenblik, ontzettend verouderd weder.&#8212;Waar?
+<span class="pagenum">[<a id="pb274" href="#pb274">274</a>]</span></p>
+<p>Op de plaats die zijn lievelingsplek is geworden.
+
+</p>
+<p>Het kerkhof is door een smalle sloot omringd; de boomgaard, die aan de hoeve behoort, grenst er tegen aan; Huibert, de zoon
+der eigenares, heeft, om den ouden meester genoegen te geven, een plank over de sloot gelegd&#8212;&#8217;t <span class="letterspaced">mocht</span> wel niet, maar &#8217;t was onschuldig en niemand had er scha bij. Daarover ging de grijsaard gedurig den hof binnen, waarvan de
+zoden hem eerlang zouden dekken; daar zat hij dan uren achtereen bij de graven zijner geliefden, die hem d&aacute;&aacute;rboven verbeidden,
+en dacht er aan de onbestendigheid van aardsch geluk, en aan de noodzakelijkheid der vorming hier beneden, voor den onverbreekbaren
+heilstaat in de gewesten der eeuwigheid.
+
+</p>
+<p>Wij vinden den oude weder, op de plek die hij de zijne noemt, doch in een uur dat vreemd zal schijnen aan hem, die niet weet
+dat het sedert den laatsten tijd een manie van den grijsaard is geworden, om slapelooze nachten met een bezoek aan die plaats
+te bekorten. De koelte van den Meinacht doet den man niet huiveren, maar verkwikt hem veeleer.&#8212;Wat doet hij? Zie, met gevouwen
+handen en den blik in het ruim der starren, schijnt hij wel een gebed te stamelen. Zou het ook een bede zijn om vrij te worden
+gemaakt van de enge banden des stofs?&#8212;Nog een geruimen tijd bleef Schelting in het lichtruim staren, en, had hij reeds vroeger
+verstaan dat het lijden door God gezonden, de vorming voor eeuwig heil moet bewerken; had hij in dien vroegen morgen, toen
+wij hem na een slapeloozen nacht voor de eerste maal den akker der rust zagen naderen, meer vrede bekomen en kracht tot berusting;
+had hij zich toen sterk gevoeld, om Gode te zwijgen, zich verder aan Hem te vertrouwen, en voor zijn nuttigen werkkring alsook
+voor zijn dierbaar kind te leven, nog was de strijd niet volstreden om ook n&uacute; met kalmte het leed te dragen, dat door menschen
+over zijn grijze kruin gebracht was.
+
+</p>
+<p>Eindelijk daalde zijn blik langs den hemelboog tot op de donkere massa, waaruit de kerktoren zich als een zuil verhief, die
+de aarde nauwer aan den hemel verbond.
+
+</p>
+<p>Daagde de morgenstond d&aacute;&aacute;r? Neen, maar toch achter die donkere massa, waarin de menschen met hun liefdeloosheid, eigenbelang,
+ondank, haat, dronkenschap, ontucht, maar ook gewis met hun godsvrucht&#8212;ofschoon in enge vormen&#8212;ouderliefde, menschenmin en
+zuivere beginselen te slapen lagen, achter die donkere massa speelde een zachte gloed. De oude man zag het, en kon den blik
+van dat vreemde verschijnsel niet afwenden. Naarmate het licht sterker en grooter werd, was het den grijsaard, als zag hij
+den hemel geopend: even drukte hij de hand voor de oogen, doch daarna opnieuw in het licht starende, en steeds dieper met
+het oog der verbeelding doordringende, ontwaarde hij in den gloed der ontslotene hemelzalen, een kolom als van rook, die allengs
+den vorm eener menschelijke gedaante bekwam. En ja, in helder wit gewaad, stond daar zijn verjongde gade, en in de kleinere
+wolkjes die haar omringden, ontwikkelden zich allengs de panden, die zij hem schonk en waarmede God <span class="pagenum">[<a id="pb275" href="#pb275">275</a>]</span>h&aacute;&aacute;r hereende, en ja.... zie.... de zoon, de verlorene, ook hij was daar; op hem legde zij hare handen; en terwijl een onbeschrijfelijk
+zalig gevoel het hart des ouden doortintelde, riep hij luide: &#8220;God! zou het waarheid zijn!&#8221;
+
+</p>
+<p>Maar&#8212;terwijl hij nog tuurde, werd het tafereel eensklaps verduisterd; &#8217;t werd donkerder dan het v&oacute;&oacute;r die luchtverschijning
+geweest was. Zeer spoedig echter daarop verscheen het licht feller in dezelfde richting, en Schelting legde weder zijn hand
+voor de oogen, doch ook later nogmaals zijn blik naar het licht wendende, sprak een stem der werkelijkheid in zijn binnenste
+en.... hij rees plotseling overeind; verliet, zoo snel zijn afnemende krachten het gedoogden, den akker Gods; richtte zijn
+schreden naar dat gedeelte van het dorp waar het licht al heller en heller blonk; hijgde naar zijn adem, maar eindelijk....
+nog eenige schreden.... en toen.... toen bonsde hij met de grootste krachtsinspanning op de deur der smidse, en schelde aan
+de belendende huizen, luide!.... luide!!.... luide!!.... terwijl de stem van den &#8220;onnutten dienaar&#8221; krachtig de lucht deed
+weergalmen van den noodkreet: &#8220;Brand! brand!!&#8221;
+
+</p>
+<p>Door onvoorzichtigheid van een der knechts was er in de smederij van Mr. Tink brand ontstaan. De kerkklok had het tweede uur
+na middernacht doen hooren. Alles was te bed, want nachtwachts hielden ze er te G. niet op na, dat was te kostbaar!! en, van
+een torenwachter hadden ze in de stad wel eens <span class="letterspaced">hooren spreken</span>. Dewijl het vuur alreede Tinks slaapvertrek had bereikt toen de oude Schelting zijn wekstem deed hooren, zou de smid-wethouder
+gewis een prooi der vlammen zijn geworden, zoo niet de grijsaard op het hem dierbare plekje vertoefd en, uit zijne geestverrukking
+ontwakende, de noodzakelijkheid eener snelle waarschuwing had ingezien.
+
+</p>
+<p>D&aacute;t was uw wraak, oude man. Uw wraak! Want ge wist maar al te wel wi&eacute; u de vreugd uwer laatste dagen, uw <span class="letterspaced">thuis</span> en uw werkkring ontnomen had.
+
+</p>
+<p>En met eigen hand heeft hij nog geholpen zooveel zulks in zijn vermogen was; hij heeft in de rij gestaan om de emmers water
+te overhandigen. Schijnbaar onvermoeid werkte de &#8220;onbruikbare&#8221;, totdat een vriendelijke stem achter hem, het: &#8220;Vader, kom
+nu toch mee!&#8221; deed hooren, en Huibert hem dwong met Elsje huiswaarts te gaan.
+
+</p>
+<p>Ofschoon de gebouwen, aan de smederij grenzende, werden gered, en een gedeelte van Tinks woning zelve gespaard bleef, zoo
+had de brand voor den smid toch de noodlottigste gevolgen. Een brandende balk was hem op het hoofd gevallen; en Saf, die in
+sal glauberi &#8220;met een smaakje,&#8221; voor zoo&#8217;n wonde weinig heil zag, was al drie dagen lang met azijn en water, en bloedzuigers,
+en koppen bezig geweest, doch, wat hij ook &#8220;<span class="letterspaced">probeerde</span>&#8221; het wilde niet baten&#8212;de smid bleef er akelig aan toe.
+
+</p>
+<p>&#8220;Oude vriend!&#8221; ving de geneesheer met een verbazende deftigheid op zekeren morgen aan, toen hij Scheltings kamertje was binnengetreden:
+&#8220;de kunst schijnt op den ongelukkigen smid niets te vermogen, <span class="pagenum">[<a id="pb276" href="#pb276">276</a>]</span>en wel om de eenvoudige reden, dat er bij de krankheid des lichaams eene <span class="letterspaced">hyperthymie</span>, of ziekte des geestes schijnt te bestaan, die de noodlottigste gevolgen kan na zich slepen. Oude vriend! in hoeverre gij
+den lijder eenig leed kunt hebben berokkend staat mij niet te beoordeelen, maar z&oacute;&oacute;veel is zeker, dat hij gedurig uw naam
+in koortsige opgewondenheid noemt en dan ten bedde uit wil, zoodat hij met de meeste moeite moet worden tegengehouden. Eilieve!
+als ge iets met hem uitstaande hebt, ga dan, en maak de noodlottige zaak uit de wereld. Ik stel er mij de beste resultaten
+van voor, wellicht dat zoodoende het begeerde consult onnoodig zal worden.&#8221;
+
+</p>
+<p>Met bevreemding zag Schelting den dokter aan, doch gaf zijne toestemming, en bekwam daarop nog de verzekering, dat zijn geit,
+die van Scheltings opvolger permissie voor het kerkhof had gekregen, er uitzag.... als modder.
+
+</p>
+<p>Wij bevinden ons in een achtervertrek van <span class="letterspaced">De Moriaan</span>, waar de smid in den deerniswaardigsten toestand te bed ligt. Zie, de oude schoolmeester treedt op de legerstede toe, en
+aan het meer dan gewoonlijk beven zijner handen, en schudden van zijn hoofd&#8212;een zenuwachtig verschijnsel der laatste maanden&#8212;is
+het duidelijk te bespeuren, dat het hem moeite heeft gekost den lijder te naderen.&#8212;Maar hoor, daar klinkt van het leger des
+grijsaards naam. Onwillekeurig huivert de oude.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat wil je baas Tink?&#8221; zegt hij zacht met een bevende stem.
+
+</p>
+<p>De lijder vermag zijne oogen niet tot den bezoeker op te slaan, maar drukt de hand op het brandende hoofd, en slaakt een pijnlijken
+zucht.
+
+</p>
+<p>&#8220;Kan ik je.... van dienst zijn?&#8221; herneemt de oude: &#8220;God weet.... ik doe het gaarne.&#8221;
+
+</p>
+<p>Eenige woorden zonder samenhang die der brandende lippen ontsnappen, getuigen van de verrassing des ongelukkigen, doch, terwijl
+Schelting met de steeds trillende hand een glas water neemt, ten einde die gloeiende lippen te verkoelen, roept Tink met een
+stem, die den oude om hare schelheid zichtbaar doet ontstellen: &#8220;Verdoemd! Evert! Evert Schelting!&#8221;
+
+</p>
+<p>De grijsaard is niet in staat het water aan de lippen des lijders te brengen, het glas valt hem bijna uit de hand, en terwijl
+hij nog sterker beeft, vraagt hij langzaam:
+
+</p>
+<p>&#8220;Zou je iets van Evert gehoord hebben?&#8221;
+
+</p>
+<p>Tink beantwoordt de vraag des vaders&#8212;die na het plotselinge vertrek van zijn zoon geen tijding van hem bekwam&#8212;met de woorden;
+&#8220;Genade! Evert.... onschuldig,.... spel,&#8221; en, terwijl hij iets later met een akelige kracht de handen tegen het geteisterde
+hoofd drukt, ontsnappen de woorden bij lange tusschenpoozen aan zijne lippen! &#8220;Hier.... branden.... ze,.... hier,.... die....
+elf.... honderd.... gul.... den....&#8221; waarna hij zonder zelfbewustzijn blijft nederliggen.
+
+</p>
+<p>Hebt gij den blik waargenomen, dien de grijze op den ongelukkige werpt, en ook dien, welken hij door het venster naar den
+blauwen <span class="pagenum">[<a id="pb277" href="#pb277">277</a>]</span>hemel zendt? Ja....?? O! dan grijpt gij met vuur zijne handen, dan zegt ge: &#8220;Oude, edele, brave man, gij hebt uwe vijanden
+lief, oude, godvruchtige, beproefde man, <span class="smallcaps">GIJ</span> zijt rijp voor den hemel!&#8221;
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Kom mede, d&aacute;&aacute;r, achter die hooge populieren en bezijden die grafterp, die het lievelingsplekje van den ouden schoolmeester
+was. Daar ziet ge een blauwe zerk. Toen gij er in den nacht den oude vondt, zaagt ge niet wat zij te lezen gaf. Ziet ge wel,
+&#8217;t zijn dezelfde namen die op de silhouettenplaat in de pronkkamer van het schoolhuis te lezen waren. Een heele rij, en van
+<span class="smallcaps">ALLEN</span> leest ge het: <span class="smallcaps">GEBOREN</span>, maar ook het: <span class="smallcaps">GESTORVEN</span>. Den negenden naam, dien ge hier leest, vondt ge niet op die prent, en den tiende evenmin: <span class="letterspaced">Sabina Schelting-Haller</span>, geboren.... gestorven.... <span class="letterspaced">Evert Schelting Sen<sup>r</sup>.</span> geboren.... gestorven....
+
+</p>
+<p>Zie, daar ligt het stof verzameld van den grijzen vader met zijn gade en kinderen, geestelijk zijn zij daarboven &eacute;&eacute;n.&#8212;Met
+zijne kinderen? En was het geen tiental dat in de wieg had geslapen? En Evert en Elsje?&#8212;Inderdaad hunne namen ontbreken; en
+Elsje, de trouwe dochter, zij leeft nog om <span class="smallcaps">NA</span> &#8217;s vaders dood, zijn lof te hooren verkondigen, zij leeft nog om rozen te strooien op de zerk, waaronder zooveel dierbaars
+begraven ligt, zij leeft om eerlang Huibert gelukkig te maken, die m&egrave;t haar, den zegen des stervenden grijsaards bekwam! Zij
+leeft om te weenen bij het stof, maar op aarde reeds &eacute;&eacute;n te zijn in den geest met hare ontslapenen, zoo als Jezus verklaarde
+&eacute;&eacute;n te wezen met God.
+
+</p>
+<p>En Evert, neen, hij rust daar niet. &#8217;t Was voor den grijzen vader, uit de afgebrokene woorden van zijn stervenden vijand,
+reeds duidelijk geworden &#8217;t geen voor den novellen-lezer een geheimzinnige zaak is gebleven. Welnu: Ook op de dorpen, ja!
+in eenvoudige dorpsherbergen, wordt somwijlen gespeeld, zwaar gespeeld&#8212;valsch gespeeld! De schijnvrome Tink heeft meesters
+Evert&#8212;zijn oppassenden knecht,&#8212;eene som van elfhonderd gulden door valsche kunstgrepen doen schuldig worden. De angst heeft
+den jongeling bekropen; met achterlating van het vroeger vermelde briefje is hij ontvlucht. De schaamte over zulk een belangrijke
+speelschuld heeft hem weerhouden om tot de godvruchtige ouders te gaan. Met het weinig lichtgevende briefje gewapend, heeft
+Tink zijn slachtoffer als een schaamteloozen dief kunnen brandmerken, het onrechtvaardig verworven geld van den ouden meester
+willen eischen, en zoo diens tijdelijke welvaart verminderd&#8212;maar erger nog&#8212;zijn zielelijden durven vergrooten.
+
+</p>
+<p>Dat Evert ook later niets van zich deed hooren, het versterkt ons in &#8217;t vermoeden: dat in de begoocheling van het vuur en
+de rookwolken der brandende smidswoning&#8212;welke Schelting op het kerkhof aanschouwde&#8212;een profetie, ten opzichte van den ongelukkigen
+<span class="pagenum">[<a id="pb278" href="#pb278">278</a>]</span>zoon, lag opgesloten, waarvan de vader weldra de vervulling zou aanschouwen.
+
+</p>
+<p>Is hij gestorven in den vreemde?
+
+</p>
+<p>Dan zeker met de bede: &#8220;Heere, schenk mij vergiffenis!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8217;t Zal nu duidelijk wezen.
+
+</p>
+<p>En de titel? vraagt gij. <span class="smallcaps">Het einde</span>....?
+
+</p>
+<p>Wilt ge nog een blik werpen op die zerk daar bij de hooge populieren? Lees dan nogmaals achter al die namen: <span class="smallcaps">GEBOREN</span>.... maar ook: <span class="smallcaps">GESTORVEN</span>....
+
+</p>
+<p><span class="smallcaps">Gestorven</span>! &#8217;t zal ook <span class="smallcaps">ZEKER</span> eenmaal van <span class="smallcaps">ONS</span> gezegd worden. Eilieve, huiver toch niet, gij die in uw zachten voltaire of prettigen wipstoel met dit boekske in handen
+zit. Gestorven, dat is het einde niet, al neemt alles wat de wereld geluk noemt&#8212;als bij den ouden Schelting&#8212;een einde; al
+roept de dood: Haast u, het einde is daar! Hij die den menschen deed zooals hij zelf wenscht gedaan te zijn, hij die God beminde
+bovenal en den naaste&#8212;zelfs den vijand,&#8212;liefhad en vergaf, hij zal gelukkig, ja zalig worden <span class="smallcaps">ZONDER EINDE</span>.
+
+
+
+<span class="pagenum">[<a id="pb279" href="#pb279">279</a>]</span></p>
+<div class="footnotes">
+<hr class="fnsep">
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e8713src" id="xd0e8713">1</a></span> In verscheidene dorpen van ons vaderland heeft de schoolmeester het recht&#8212;of matigt zich dat aan&#8212;om &eacute;&eacute;ne of meer geiten op
+het kerkhof te laten grazen.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e8731src" id="xd0e8731">2</a></span> Spreuken van Salomo, III: 12.
+</p>
+</div>
+</div>
+<div id="rittershans" class="div1"><span class="pagenum">
+[<a href="#toc">Inhoud</a>]
+</span><h2 class="normal">Ritters Hans.</h2>
+<p>&#8220;Hans, kijk voor je, of denk je misschien dat Toon, omdat ie z&#8217;n been brak, geen honger kan hebben? Zeg, gun je &#8217;t me niet?
+Kom, hou je lange gezicht maar thuis, je moest je wat schamen.&#8212;Och! Hans, wat gaap je. Bah! wat scheelt me zoo&#8217;n kruimel.
+Hier! hierrr dan, domoor!! Hierrr! Stil, wou je m&#8217;n vingers er bij?&#8212;Zoo, ouwe rakkert, dat doet je weer goed, h&eacute;? Ja, je kunt
+nog van geluk spreken, schrale lummel; &#8217;t is waar, &#8217;en halve kost, maar &#8217;en leven zoo lui as &#8217;en Oostersche prins; en ik....
+en ik dan met m&#8217;n geradbraakte ribbenkast en gebroken been! &#8217;k Wil dadelijk ruilen, ja zelfs al moest <span class="letterspaced">ik</span> aan &#8217;t lijntje. Zie zoo,&#8221; vervolgt de spreker, terwijl hij smakkend den laatsten brok van &#8217;t roggebrood, waarvan Hans weder
+verreweg het grootste deel had bekomen, vermaalt: &#8220;nou kun je tot morgen den mond afvegen. Kon jij me maar helpen! Ik wed,
+je dee &#8217;t. Och, wat kijk je weer goejig; omdat ik zoo dikwijls je rauwe borst met olie heb ingesmeerd, h&eacute;?&#8212;Wel zeker, pluis
+jij die stoelbiezen maar op; de rijke lui zouden zeggen, voor &#8217;en nadissertje. Zie, ezel! zoo moest ie wel vallen; wacht!&#8221;
+en de man vat een gebroken schippersboom, die naast hem tegen den wand staat en aan welks einde een ijzeren hoek zit; haakt
+er mede naar den gevallen, schier matloozen stoel, en brengt alzoo het nagerecht meer nabij den hongerige met het lange gezicht
+en den uitgerekten hals.
+
+</p>
+<p>Er volgen eenige oogenblikken van stilte, door niets afgebroken dan door het geknabbel van Hans, die zijn zwak gebit op de
+vermolmde stoelleuning en sporten beproeft.
+
+</p>
+<p>Toon schijnt zich met de pogingen van Hans te vermaken, althans gedurig zien wij hem den haak in het telkens omvallende dessert
+slaan, ten einde het opnieuw onder zijn bereik te brengen.
+
+</p>
+<p>Met een zucht betuigt de man eindelijk, dat het donker wordt; en, dat zijn &#8220;ribbenkast,&#8221; die een pijnlijke bewerking scheen
+ondergaan te hebben, of wel het lijdende been hem zeer doet, getuigen de weinig opwekkelijke geluiden die, naarmate de duisternis
+al dieper daalt, ook menigvuldiger worden.
+
+</p>
+<p>Hans schijnt te slapen. Hij knabbelt niet meer, en zegt&#8212;niets.
+<span class="pagenum">[<a id="pb280" href="#pb280">280</a>]</span></p>
+<p>&#8220;&#8217;t Wordt laat, zou Grietje mij vergeten?&#8221; zegt Toon weer overluid, misschien in de hoop dat Hans zal ontwaken om in zijn
+onrust te deelen. Maar Hans blijft stil en zegt&#8212;niets.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ha!&#8221; herneemt de man na een pauze van weinige minuten: &#8220;ik hoor een voetstap,&#8221; en nauwelijks heeft hij die woorden geuit
+of de deur wordt van buiten geopend, en met een lantaarn in de hand treedt een meisje van ongeveer zestien jaren het verblijf
+binnen, dat we thans meer nauwkeurig kunnen opnemen.
+
+</p>
+<p>Lezer, gij hebt al veel gezien: rijk gemeubileerde salons; vorstelijke zalen, zalen, waarin de weelde aan &#8217;t pruilen raakte
+dewijl ze er niets meer te doen vond; en, zoo ge ze niet met uwe oogen gezien hebt, dan kent ge ze toch omdat ge lid zijt
+van uw leesgezelschap. Ja, gij hebt veel gezien; hutten ook, hutten van steen, hutten van leem, hutten van stroo, hutten van
+plaggen, <span class="letterspaced">met</span> en <span class="letterspaced">zonder</span> schoorsteenen, <span class="letterspaced">met</span> en <span class="letterspaced">zonder</span> steenen vloeren, hutten tot zelfs onder den grond. Ge hebt ze betreden, zij het ook aan de hand van een beroemd auteur, en
+gij hebt gehuiverd op het denkbeeld dat in <span class="letterspaced">zulke</span> dingen naar echtheil wordt gejaagd, dat er kindertjes worden geboren, soms meer dan een dozijn, en &#8217;t eenige wat u bevredigen
+kon was de gedachte: dat &#8220;vriend Hein&#8221; er toch &oacute;&oacute;k zijn visites brengt.
+
+</p>
+<p>Lezer! gij hebt veel gezien, maar iets als &#8217;t geen wij u gaan voorstellen, zaagt ge van binnen nooit, wij zijn er zeker van.
+
+</p>
+<p>Het verblijf, waarin de lantaarn die het meisje meebracht een geheimzinnig licht werpt, is een ruimte van ongeveer tien voet
+lang en acht voet breed, en zeker moet gij alvorens binnen te treden uw hoed afzetten, wilt ge, zonder dien aan het deksel
+van dit vertrek te beschadigen er recht in overeind staan. Wij zeiden: het deksel, want ja, de planken wanden, die de onmiskenbaarste
+sporen dragen van hun veeljarige diensten te water, zoowel door de ovale lijnen die ze beschrijven, als door de ontelbare
+spijkergaten, welke zooveel mogelijk met klei of veelsoortige propjes zijn dichtgewerkt, die wanden dragen tot dak,&#8212;in vereeniging
+met een paar palen welke midden in het vertrek staan&#8212;twee broeikastramen waaraan de ruiten ontbreken, al mag er ook een scherf
+in enkele hoeken zijn achtergebleven. Dit raamdak, eenige duimen buiten den wand uitstekende, is in het midden aan de palen
+stevig vastgebonden, terwijl het in de zijwanden met spijkers en touw werd bevestigd, doch, voorzeker zou het al zeer weinig
+aan zijn doel hebben beantwoord, indien het niet hier met een stuk zeildoek en ginds met eenige oude planken of enkele pannen
+ware bedekt geweest. De groote bouwmeesteres Natuur heeft er haar adem over heen laten gaan; en thans ligt daarbuiten over
+het geheel een grauwachtig waas verspreid.... adres aan kerkmuren en oude schuttingen.
+
+</p>
+<p>Onwillekeurig zijn we buiten de woning gekomen, en met een vluchtigen blik ontwaren wij, in weerwil van de heerschende duisternis,
+dat de hut, die we zoo aanstonds weer binnengaan, op slechts geringen afstand van eenige huizen is gelegen, waarbij de wip
+van een ophaalbrug een zonderlinge vertooning tegen de lucht maakt, <span class="pagenum">[<a id="pb281" href="#pb281">281</a>]</span>en ontwaren dat de hut aan de achterzijde door het lies wordt gestreeld &#8217;t welk een breede trekvaart&#8212;misschien wel een kleine
+rivier omzoomt, terwijl langs de voorzijde een smal zandpad, door stompwilgen overschaduwd, naar de huizen met de ophaalbrug
+voert.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Is toch eene deur die wij ontsloten om den toegang te verkrijgen; eene deur, al vervingen ook leeren lapjes de hengels,
+en al moet zij veeleer worden ter zij gezet, dan dat zij door een zachte drukking openvalt. Ge hebt het gezien hoe wij&#8212;met
+de geheime sluiting bekend,&#8212;een prop vodden bezijden de deur uit den wandspleet drongen, en den arm door de verkregene opening
+staken ten einde den grendel, die zich aan de binnenzijde bevindt, te verschuiven.
+
+</p>
+<p>Vreemde huishouding die uw opmerkzame blikken treft! Een plank in den hoek ter rechterzijde, op klossen tegen den wand bevestigd,
+draagt het voornaamste huisraad, waarvan, behalve eenige onherkenbare voorwerpen, een zwartachtig blikken koffieketeltje,
+een geborsten kommetje, een wateremmer, een paar groene flesschen en een klein bijbeltje de hoofdartikelen uitmaken. Ter zijde
+van het raam&#8212;zoo ge het ding, waarin zich twee jammerlijk verweerde glasruiten te midden van een aantal opgeplakte koffie-
+en tabakszakjes bevinden, een raam wilt noemen&#8212;ligt een voorwerp, dat veel overeenkomst met een oud vensterluik heeft, op
+een paar lage schragen om de functies van tafel te verrichten. In den hoek ter linkerzijde brengen een zestal latjes het deksel
+met den wand in verbinding, en komen wij te meer op het denkbeeld dat het gezegde toestel een ruif moet verbeelden, dewijl
+zeer in de hoogte nog eenige spichtige hooihalmen al treurende nederhangen. Zie, aan een der beide palen, die het dekseldak
+schragen, hangen haam, jaagkussen, oorshout en lijn eendrachtig bijeen, terwijl de haak der tweede paal een kleine lantaarn
+draagt, benevens een wilgenhout met een eindje gevlochten touw er aan &#8217;t welk, alzoo vereenigd, den naam van zweep ontving.
+
+</p>
+<p>En thans den blik naar beneden; &#8217;t is een soort van krib of houten bak, waarin de man ligt, dien wij &#8217;t woord tot Hans hoorden
+voeren. Van het beddegoed, &#8217;t welk een bruin geelachtige kleur heeft&#8212;men herinnere zich wat de geschiedschrijvers aangaande
+de Spaansche Prinses Isabella, tijdens het beleg van Ostende in 1601, hebben opgeteekend,&#8212;van dat beddegoed met een rosbruin
+wollen deken willen we verder niet gewagen, terwijl gij ons, na een onderzoekenden blik, haastig de vrijheid schenkt om niet
+aan te wijzen, wat hier en daar onmiddellijk met den aarden vloer in aanraking komt. <span class="letterspaced">Onmiddell&#307;k</span>, want Hans, van wien we wel degelijk notitie nemen, heeft ook een leger dat, enfin, dat voor eenige weken versch stroo is
+geweest.
+
+</p>
+<p>Hans ligt voor de legerstee van zijn meester, en terwijl het lange gezicht van den eerste op den rand der kribbe rust, glijdt
+de hand van den laatste, heen en weer over den mageren hals van zijn ouden vriend.
+
+</p>
+<p>Toon Ritter, bijgenaamd &#8220;de witte,&#8221; is sedert een tijdsverloop van circa vier en twintig jaren schuitenjager aan het Stichtsche
+vaarstation, <span class="pagenum">[<a id="pb282" href="#pb282">282</a>]</span>in welks nabijheid zich de beschrevene hut bevindt. Voor zeker is hij zijn bijnaam aan de grijze haren en den grijzen baard
+verschuldigd, die, vooral in dit oogenblik, zeer verward zijn hoofd en kaken omgeven. Al vindt ge u bij een eerste beschouwing
+onaangenaam getroffen, toch zult gij ons toestemmen, dat er iets goedigs op dat ruige en morsige gelaat te lezen is. Ja, uit
+zijn oogen stralen vriendschap en liefde, vriendschap en liefde voor den oude, die aan zijn zijde ligt; voor het magere, akelig
+magere jaagpaard, &#8217;t welk hij ruim zes en twintig jaren het zijne noemde.
+
+<span class="smallcaps">Overdreven!</span>
+
+</p>
+<p>Klinkt z&oacute;&oacute; een hoofdschuddend intermezzo?
+
+</p>
+<p>Wij verheugen ons, waarde lezer, dat ge twijfelt, &#8217;t is een bewijs, dat gij nooit zaagt &#8217;t geen wij u voorstelden, maar we
+verzekeren u, dat die hut naar &#8217;t leven werd geteekend.
+
+</p>
+<p>&#8220;Waarlijk, ik dacht Grietje, dat je me vergeten hadt,&#8221; zei Toon, terwijl hij nog steeds zijn hand over den hals van zijn vriend
+liet gaan: &#8220;&#8217;t wordt hier binnen zoo donker, en als ik niets zien kan, dan verveel ik me, h&eacute;?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja, &#8217;t moet een schrikkelijk vervelend leven zijn,&#8221; sprak Grietje: &#8220;En altijd te bed, met dit warme weer; &#8217;t is hier om te
+stikken!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Zoo,&#8221; zei Toon: &#8220;daar voel ik geen zier van; &#8217;t is me vrij onverschillig of &#8217;t warm of koud is. Als je &#8217;t benauwd vindt smijt
+dan de deur maar wat open,&#8221; liet hij er op volgen, ziende dat het meisje zich met haar voorschoot het zweet van het aangezicht
+wischte.
+
+</p>
+<p>Grietje maakte terstond van het aanbod gebruik, en verhaalde toen, dat ze wel eerder zou gekomen zijn, indien hare moeder
+niet zoo laat op <span class="letterspaced">Water-zicht</span> was gebleven, waar morgen alles schoon moest zijn, omdat de vreemde lui uit stad er overmorgen zouden aankomen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Zoo,&#8221; zei Toon: &#8220;&#8217;t spijt me, dat er weer volk op dat huis komt; ze moesten al die kasteelen en weelderigheden den nek maar
+breken; &#8217;t steekt &#8217;en armen jager de oogen uit als hij al die luilekkerheden dagelijks voorbijkomt en zijn tong met een schraal
+stuk brood mag smeren.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Hoe gaat het je anders?&#8221; hervatte Grietje, zonder de philosophie van den jager te beantwoorden, terwijl ze den emmer van
+de plank nam.
+
+</p>
+<p>&#8220;De Meester het &#8217;m degelijk gezet, en als alles zoo blijft, dan zal ie met Gods hulp wel gauw weer bruikbaar wezen; maar weet
+je, m&#8217;n ribbenkast, h&eacute;?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja, wacht, de levertraan!&#8221; bedacht zich het meisje, en haalde een halve wijnflesch uit haar zak te voorschijn, op welk gezicht
+de man in een schaterend lachen uitbarstte, zoodat Hans er van wakker schrikte.
+
+</p>
+<p>&#8220;Waarachtig! waarachtig!!&#8221; riep Ritter: &#8220;Je bent een goed schepsel, ha! ha! W&aacute;&aacute;r drommel heb je dat opgesnord? Maar zie je,
+m&#8217;n kind,&#8221; vervolgde hij, nog gedurig lachende: &#8220;die liflafjes zijn voor mijn ribbenkast <span class="letterspaced">nul</span>. Levertraan!! bah! da&#8217;s kost voor de <span class="pagenum">[<a id="pb283" href="#pb283">283</a>]</span>kinderen. &#8217;k Weet nog wel dat Hans.... Maar h&eacute;, waar reutel ik van,&#8221; viel hij zich zelf in de rede, en prevelde op een geheel
+anderen toon: &#8220;Ben je verdoemd, dan is het <span class="letterspaced">d&aacute;&aacute;rom</span>!&#8221;
+
+</p>
+<p>Grietje begreep niet waarom Toon eerst om de levertraan had gelachen, en terstond daarop om Hans, dien hij zonder ophouden
+den mageren hals streelde, zoo somber en vreemd was geworden.
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar Toon,&#8221; hernam het meisje: &#8220;nu <span class="letterspaced">ik</span> mijn best heb gedaan om je den heilzamen drank te bezorgen, nu kun <span class="letterspaced">j&#307;</span> de moeite wel nemen ze te gebruiken!&#8221; en het fleschje den man toereikende, die het werktuiglijk aannam, vatte zij opnieuw
+den emmer, terwijl zij met de woorden: &#8220;Hans zal wel dorst hebben,&#8221; het huisje verliet.
+
+</p>
+<p>Of Toon er spijt van had, dat hij heeft gelachen om een geneesmiddel, waarvan Grietje wel eens gehoord had, dat het verlorene
+krachten terugschonk, doch waarvan hij in <span class="letterspaced">z&#307;n</span> toestand eer een nadeelige uitwerking verwachtte, of, dat er iets anders bestond, &#8217;t welk zijn geest kwam kwellen....? Althans,
+hij staarde in het flikkerende kaarsje, &#8217;t welk in de lantaarn brandde, en terwijl hij met de linkerhand het fleschje omvatte,
+krauwde hij met de rechter het paard zachtkens achter de ooren, waarna diens hoofdrekken duidelijk bewees, dat het hem goed
+deed.
+
+</p>
+<p>Nog maar weinige minuten heeft de man zoo gezeten, toen hij zichtbaar zijn gehoor scherpt, dewijl een vreemd geluid zijne
+ooren treft. Hij luistert.... en ja, duidelijk hoort hij nu met een klagende stem zijn naam noemen. Hoor! alweder, doch luider!
+Geen windje beweegt de bladeren en toch ... het lies schuurt tegen de achterzijde der hut alsof het sterk wordt bewogen. Hoor,
+nogmaals klinkt een angstige kreet, en Toon, zich ontsteld opheffende, roept met een krachtige stem: &#8220;Grietje! Grietje!!!
+wat is er?&#8221;
+
+</p>
+<p>Geen antwoord, alles is stil; zelfs het lies wordt niet meer bewogen.
+
+</p>
+<p>Een oogenblik schijnt Ritter besluiteloos; hij ziet v&oacute;&oacute;r, naast en achter zich, alsof hij iets zoekt, dat hulp kan verschaffen;
+doch een enkele blik op het fleschje, dat tastbare teeken der hulpvaardigste goedheid, doet zijn aarzeling enden; eensklaps
+vat hij den boomstok, richt zich met diens behulp geheel overeind; werpt de beenen&#8212;ook dat, &#8217;t welk niet bewogen mag worden&#8212;buiten
+het leger: bromt iets om een pijnlijke gewaarwording te onderdrukken, en verlaat strompelend doch met haast zijne woning.
+
+</p>
+<p>De duisternis belet ons Ritters bewegingen gade te slaan. Wij hooren hem nogmaals het meisje bij haar naam roepen; vernemen&#8212;zoo
+wij ons niet bedriegen&#8212;een klagend gesteen; hooren het water plassen, borrelen en tegen den oever kletsen, terwijl het lies,
+opnieuw bewogen, een treurig en zuchtend geluid schijnt te geven.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+<span class="pagenum">[<a id="pb284" href="#pb284">284</a>]</span></p>
+<p>Twee dagen na ons bezoek in de hut van Toon Ritter, heerschte er op den huize <span class="letterspaced">Water-zicht</span> een groote drukte. Een rijtuig, dat voor weinige minuten het ijzeren hek was binnengereden, had de nieuwe bewoners ter plaatse
+hunner bestemming gebracht.
+
+</p>
+<p>Twee vrouwelijke dienstboden benevens een knecht die, vroeger reeds aangekomen, naar hartelust den baas hadden gespeeld, trokken
+suikergezichten. Leentje de oudste, was onbedaarlijk om mijnheer en mevrouw en de juffrouw aan te toonen, hoe ze <span class="letterspaced">dit</span> hier en <span class="letterspaced">dat</span> daar, en ziet u, ginder de &#8220;eetisjeere&#8221; en achter de &#8220;kouseuse&#8221;, geplaatst had; onbedaarlijk om te verhalen, hoe ze Krisje,
+haar keukenkameraad, maar haastig aan den pot had gezet, omdat mijnheer en mevrouw en de juffrouw wel honger zouden hebben,
+terwijl ze er in &eacute;&eacute;nen adem&#8212;ofschoon zachter tot mevrouw&#8212;bijvoegde: &#8220;Weet u, vermisel, spersjes, kalfsg&#8217;hakt, doppertjes,
+kropsla en nog ies,&#8221; welk laatste,&#8212;men kon het aan &#8217;t geheimzinnig knippen, van haar linkeroog bespeuren,&#8212;een verrassing moest
+wezen.
+
+</p>
+<p>Leendert de knecht, draafde de gang door, de trappen op, de trappen af, naar de keuken, naar de plaats, en dan weder van voren
+af aan, altijd met iets in handen, zoodat mevrouw er mede te doen kreeg, en Leendert beval, zich niet zoo vreeselijk te vermoeien;
+maar, o, h&eacute;, daar wist Leendert niet van: hij had in die dagen vooruit, wel anders geslaafd, en &#8217;t meeste wat hem speet was,
+dat mijnheer en mevrouw den boel&#8212;buiten de schuld van hem en de meisies&#8212;t&oacute;ch niet in &#8217;t fatsoen zouden vinden, omdat die <span class="letterspaced">werkvrouw</span> zoo nalatig was gebleven en hem en de meisies voor alles alleen had laten zitten.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Sprak vanzelf dat mevrouw, toen haar echtgenoot zich had verwijderd, ten einde zich na een vervelende reis eenige oogenblikken
+in den fraaien aanleg te verpoozen, haar gedienstige de vraag deed, wat de oorzaak van het terugblijven der werkvrouw geweest
+was.
+
+</p>
+<p>&#8220;Och, dat slag van menschen heeft altijd zooveel uitvluchten,&#8221; sprak Leentje: &#8220;dan dit en dan dat, en gisteren bleef ze weg
+omdat, een kind dat in &#8217;t water viel, er heel slecht aan toe was. En, of ik al liet weten,&#8221; vervolgde de trouwe dienstbode:
+&#8220;dat mevrouw zeer ontevreden zou zijn wanneer ze niet kwam, ze bedankte er voor en, liet mevrouws werk in den steek.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar hemel, is dat niet natuurlijk,&#8221; antwoordde de dame zichtbaar bewogen: &#8220;Een moeder die haar kind wil verzorgen.... mij
+dunkt....!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nietwaar mevrouw!&#8221; hernam Leentje hoofdknikkend: &#8220;Dat zei ik terstond. Maar Krisje en Leendert, o h&eacute;!&#8221; en zij trok den neus
+op, als wilde ze zeggen: die denken er anders over.
+
+</p>
+<p>Wij laten de dames, begeleid door de voortreffelijke werkmeid, de ronde door het fraaie gebouw doen, &#8217;t welk schoon zou wezen,
+maar nog bitter vuil was, en op orde zou zijn, terwijl alleen de kamer waar de entr&eacute;e had plaats gehad, er iets naar geleek.
+Wij laten mijnheer zijn wandeling door den aanleg maken, en verwonderen ons niet indien hij straks, wel verfrischt maar weinig
+tevreden, <span class="pagenum">[<a id="pb285" href="#pb285">285</a>]</span>zal huiswaarts keeren, dewijl hij een vijand van onkruid en nalatigheid is; om zoo kort mogelijk te verhalen wat ons van de
+nieuwe bewoners van <span class="letterspaced">Water-zicht</span> bekend is.
+
+</p>
+<p>De Heer Brolet, ongeveer zestig jaren oud, is een man van een deftig voorkomen. Zijne gelaatstrekken hebben iets edels, en
+zijne manieren getuigen dat hij in de groote wereld te huis is.
+
+</p>
+<p>Geen wonder: sedert een reeks van jaren maakte hij deel uit van het belangrijke lichaam, dat ons koninkrijk bij het buitenland
+vertegenwoordigt. Om het gebonden en gekunstelde hofleven voor het vrije landleven, waarnaar hij zoolang reeds gehaakt had,
+te kunnen verruilen, werd hij op zijn verzoek onlangs uit Frankrijk teruggeroepen! Was zijn gelaat edel, zijn inborst was
+het evenzeer. Liefde voor zijn vaderland, liefde voor waarheid en recht kenmerkten zijne daden, terwijl innige trouw hem aan
+zijne gade verbond, en de teederste liefde voor zijne dochter uit zijn geringste woorden sprak. En toch, toch ontbreekt de
+edelste parel in de kroon, die wij den man op de grijze haren drukten, de parel van den Godsdienst. Ja, hij bewonderde de
+werken der schepping, maar den Schepper kende hij niet. Stof was alles, tot stof zou alles wederkeeren. De bijbel was het
+boek, waarin de schoonste moraal werd opgeteekend. Die moraal te prediken was de edelste zaak, zij steunde het recht, breidelde
+de hartstochten en bewerkte een onmiskenbaren innerlijken vrede. Kunstig samengesteld bevatte die bijbel een schoone idylle:
+van het zalig herleven na den dood, dien spoorslag voor den zinnelijken, eenvoudigen mensch; die rustaanbrenger voor den flauwhartige
+als hij ijst op het denkbeeld om weder te worden wat hij eenmaal was: alsof de stof nog bewustzijn zou hebben van een verloren
+bestaan!
+
+</p>
+<p>Arme diplomaat, wat waant gij u hoog verheven boven die armen van geest, die gij goedwillig doch meelijdend beschouwt; de
+armen van geest.... die &oacute;&oacute;k bewonderen, maar verder zien: door de stof, in den glans der eeuwige liefde.
+
+</p>
+<p>Mevrouw Brolet, slechts weinige maanden jonger dan haar echtgenoot, is een vrouw van een rijzige gestalte. In vroegere jaren
+moet ze zeer schoon zijn geweest, &#8217;t geen nog aan de regelmatigheid van hare gelaatstrekken te zien is, terwijl er over haar
+wezen een frischheid verspreid ligt, die bij de meeste vrouwen van haar leeftijd vruchteloos zal gezocht worden.
+
+</p>
+<p>Nevens een zekere fierheid&#8212;die misschien in vroegere jaren tot trotschheid zou zijn overgegaan zoo ze wat minder verstand
+had bezeten&#8212;heeft mevrouw Brolet een uiterst zachtaardig en liefdadig karakter. W&eacute;l te doen was immer haar lust, doch&#8212;hare
+weldaden, hoe schoon op zich zelven, ze kunnen niet wegen in de weegschaal der hoogste Liefde, omdat ze haar loon zoekt in
+den dank der bedroefden.
+
+</p>
+<p>Ze had een edel en rechtschapen echtgenoot gevonden, die schoone vrouw, en, ze was gelukkig met hem; doch voorzeker zou zij
+gelukkiger zijn geworden, zoo de fijne draad van godsvrucht door haar vroolijke jeugd geweven, door den echtvriend ware gevlochten
+tot een hechten band, die bindt aan den hemel.
+<span class="pagenum">[<a id="pb286" href="#pb286">286</a>]</span></p>
+<p>Hij deed het niet, maar ontrafelde haar geheel. Geheel....? Wellicht spreken we een te voorbarig oordeel uit. Ja toch, zelfs
+in het wufte Parijs maakte zij des Zondags vroeger toilet met hare dochter, ten einde de <span class="letterspaced">sermons</span> van den gevierden Coquerel te gaan hooren, en,&#8212;spraken de beide dames bij hare thuiskomst ook meestal slechts van toiletten,
+somwijlen zeiden ze toch ook dat het &#8220;mooi&#8221; was geweest, en bleef mevrouw een geruimen tijd minder spraakzaam dan ze &#8217;t gewoonlijk
+was.
+
+</p>
+<p>Jeannette, de eenige dochter der echtelieden, is omstreeks acht en twintig jaren oud. De natuur heeft niet van haar gemaakt
+wat de meeste vrouwen&#8212;en natuurlijk&#8212;zoo gaarne zijn: eene schoonheid. Hoewel verre achterstaande bij &#8217;t geen hare moeder nog
+vertoonde eenmaal geweest te zijn, is Jeannette toch volstrekt niet, &#8217;t geen men leelijk noemt. Ze heeft fraai zwart haar
+en sprekende oogen, terwijl bij een rijzige gestalte, eene bevallige losheid hare, bewegingen kenmerkt.
+
+</p>
+<p>Is het te verwonderen dat Jeannette, die van hare jeugd af aan de ouders, wier oogappel zij heeten mocht, niet verliet, en
+zelfs in hunne nabijheid haar wetenschappelijke vorming bekwam, die ouders in geaardheid en begrippen grootendeels evenaarde?
+
+</p>
+<p>Al had de diplomaat zich nimmer spottend over Godsdienst, of wat daarmee in verband stond, uitgelaten; al had hij zijne dochter
+den &#8220;gewonen gang&#8221; laten gaan, en haar zelfs een gouden halsketen geschonken toen zij op zestienjarigen leeftijd hare belijdenis
+had afgelegd, Jeannette was slim genoeg om uit des vaders handelingen zijn denkwijze te raden, en wat ze dus eenmaal had beleden,
+ze vergat het aldra, en ging met hare moeder ter kerke, evenals ze naar comedies, concerten of bals ging: <span class="letterspaced">un passe temps! voil&agrave;!</span>
+
+</p>
+<p>Ofschoon wij Jeannette alzoo in de meeste opzichten, wat haar karakter betreft, een getrouw afbeeldsel harer ouders noemden,
+zoo bezit zij toch eene ondeugd, vreemd aan die opvoeders harer jonkheid. De ondeugd is: een vaak in &#8217;t oog springende trotschheid.
+
+</p>
+<p>Even gaarne als haar ouders het deden, betoonde zij hulpvaardigheid aan ongelukkigen of armen, doch &eacute;&eacute;n woord van gemeenzaamheid&#8212;zoo
+eigen aan den minder beschaafde&#8212;was voldoende om haar van het voorwerp dat haar meelijden wekte afkeerig te maken. De gemeenzaamheid
+waarmede hare ouders somwijlen de dienstboden bejegenden, kon ze niet verdragen; in hare schatting stonden die menschen op
+een lageren trap; men moest ze geven wat hun toekwam; voor &#8217;t overige bestonden ze om bevelen te ontvangen en die ten uitvoer
+te brengen; <span class="letterspaced">voil&agrave; tout</span>.
+
+</p>
+<p>Dezelfde ondeugd echter, die haar den mindere op een afstand deed houden, had haar meermalen aan de bespotting of minachting
+harer meerderen prijs gegeven. Jeannette toch was, zoowel om hare niet-adellijke geboorte als om het middelmatige van haar
+uiterlijk, eene der geringsten in de hooge kringen waar zij, om de betrekking haars vaders, eertijds verscheen. Die trots,
+dikwerf aan stuurschheid grenzende, had menigen jonker of baron een glimlach ontlokt, terwijl de vrouwelijke noblesse in de
+Fransche hoofdstad, <span class="pagenum">[<a id="pb287" href="#pb287">287</a>]</span>haar laatstelijk den naam van &#8220;<span class="letterspaced">la reine imaginaire</span>&#8221; gegeven had.
+
+</p>
+<p>Zeker was het die ondeugd, welke tot zeer kort geleden een slagboom tusschen haar en de liefde had opgeworpen.&#8212;De liefde toch
+zoekt niet immer idealen, maar heeft wel knevels doen krullen en minnezangen doen vloeien voor oogjes, die vrij wat minder
+aantrekkelijks hadden dan die van Jeannette. We zeiden: &#8220;tot zeer kort geleden,&#8221; want nauwelijks uit Frankrijk teruggekeerd,
+was Oscar Halmon&#8212;de eenige nabestaande der familie Brolet&#8212;zijn oom en tante in hun hotel te &#8217;s-Hage komen bezoeken, en, mocht
+zijne nicht reeds vroeger geen onaangenamen indruk op hem gemaakt hebben, nu hij haar wederzag, die fraaie taille door het
+&eacute;l&eacute;gante van een Fransch toilet omgeven, nu werd dat oude gevoel eensklaps, maar sterker opgewekt, en d&eacute;clareerde hij zich
+den avond v&oacute;&oacute;r het vertrek der familie naar <span class="letterspaced">Water-zicht</span>, aan de nicht, die jegens den <span class="letterspaced">eigen</span> neef het hooggespannen gevoel van eigenwaarde niet had kunnen&#8212;of willen&#8212;toonen, en hem verrast en verlegen doch waarlijk
+getroffen, haar jawoord schonk.
+
+</p>
+<p>Dat <span class="letterspaced">Water-zicht</span> aan Jeannette ijselijk waterachtig toescheen; dat ze de dienstboden lui en het huis vreeselijk vuil vond; dat ze voorts het
+eenvoudig diner maar weinig eer aandeed, &#8217;t zal niemand bevreemden die zich het meisje kan voorstellen, dat, uit het gewoel
+der wereld eensklaps werd overgebracht op een stil buiten, waar niets haar van het beeld spreekt &#8217;t welk haar geest vervult;
+waar ze verre is van hem wien ze pas het jawoord schonk, doch wiens naam ze niet op de lippen durft nemen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja mevrouw, we mogen God danken!&#8221; sprak de werkvrouw, toen zij, den dag nadat de familie Brolet op <span class="letterspaced">Water-zicht</span> was aangekomen, hare verontschuldiging over haar terugblijven betuigd had: &#8220;mijn lieve Grietje is het gevaar te boven. &#8217;t
+Was een akelig geval, dat verzeker ik je, maar God heeft alles ten beste geschikt, want ook den ouden jager, die tot Grietjes
+redding het meeste toebracht, heeft het geval niet z&oacute;&oacute;veel kwaad gedaan als men in &#8217;t eerst wel meende; &#8217;t is een goeje stumperd;
+Grietje had altijd zoo&#8217;n medelijden met hem, en bracht hem zijn brood en koffie. Het mansvolk is meer astrant van aard, en
+&#8217;t hielp hem maar zelden; &#8217;k zei daarom, ga jij je gang maar Grietje. &#8217;t Is haar wel opgebroken, maar &#8217;en mensch moet &#8217;en
+mensch toch helpen, nietwaar? &#8217;t Is anders hard als je je kinders ziet lijden. Mevrouw heeft er immers ook?&#8221; besloot de woordenrijke
+moeder: &#8220;Een meisje nietwaar?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;O ja,&#8221; antwoordde mevrouw Brolet, en voegde er, op Jeannette wijzende, bij: &#8220;Daar zit mijn &eacute;&eacute;nige.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ei, zoo, is dat al een meisje van u?&#8221; hernam de vrouw, gedurig met haar hoofd schuddende: &#8220;Och heere neen, de mijne is lang
+zooveel mans niet; maar Grietje is ook pas met St. Jan in haar twintigste jaar gegaan, en licht dat de jongejuffrouw een kruisje
+meer heeft.&#8221;
+
+</p>
+<p>Jeannette beet zich op de lippen.
+
+</p>
+<p>Mevrouw, die wel wist dat hare dochter in zulk een gesprek weinig behagen schepte, zei kort af: dat het daar nog ver van af
+<span class="pagenum">[<a id="pb288" href="#pb288">288</a>]</span>was, waarop de werkvrouw nog een bewonderend: &#8220;Ei, ei, &#8217;en knap stuk vrouw-mensch!&#8221; ten bescheid gaf.
+
+</p>
+<p>Jeannette beet zich z&oacute;&oacute; sterk op de lippen, dat ze er de tranen van in de oogen kreeg; en mevrouw, die het ook wat te grof
+werd, sprak kortaf: &#8220;Komaan, nu de scha wat ingehaald! Leentje zal in de keuken zijn. Als &#8217;t boven klaar is, begin dan &#8217;t
+eerst met den koepel.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Zeer wel,&#8221; sprak de werkvrouw, en vertrok.
+
+</p>
+<p>Mevrouw prevelde iets binnensmonds, en de werkster kon de keuken ter nauwernood hebben bereikt, toen ze werd teruggeroepen,
+en mevrouws woorden haar in de ooren klonken: &#8220;En je hebt me niet eens gezegd of je dochter het soepje smaakte, dat ik haar
+gister gezonden heb?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;O! ja&#8212;ja wel mevrouw, dat schikte genoeg,&#8221; antwoordde de vrouw: &#8220;Maar zie je, de witte pieren die er in dreven, die lustte
+ze niet; ik was er niet vies van, maar raars is er toch niet aan.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Dus in &#8217;t vervolg niet weer?&#8221; vraagde mevrouw op een toon, die niet haar gewone was.
+
+</p>
+<p>&#8220;Dat is te zeggen, ja wel, als ze mevrouw niet ontrieft,&#8221; sprak de gevraagde: &#8220;Wij menschen koken die dingen zoo niet; als
+mevrouw dan zoo goed wou wezen die pieren er uit te doen.&#8221;
+
+</p>
+<p>Volgens Jeannettes opinie was het in deze streken&#8212;naar die &eacute;&eacute;ne vrouw te oordeelen&#8212;een onbeschoft menschenras; en mevrouw
+verklaarde: dat ze al <span class="letterspaced">zelden</span> zoo weinig dankbaarheid had ondervonden!
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>In den namiddag van dienzelfden dag zaten de echtelieden met hunne dochter aan de theetafel. Een zoel windje drong door de
+opgeschoven vensters naar binnen.
+
+</p>
+<p>De heer Brolet schetste voor zijne dames,&#8212;natuurlijk in de fransche taal&#8212;het genotvolle van &#8217;t landleven, in tegenstelling
+met het bedwelmende eener wereld zooals men die pas verlaten had. Wel is waar vond men ook hier doornen, doch hoe luttel leeds
+brachten ze aan, in vergelijking met die waarmede men ginds in het gewoel gedurig in aanraking kwam; en, terwijl hij zijne
+beenen recht gemakkelijk over elkander sloeg, en een wolkje manilladamp naar het hooge plafond zond, vraagde hij: &#8220;Bevalt
+het je evenals mij, Octavie? En jij Jeannette....? Maar neen, je schijnt je in de stilte nog niet op je dreef te gevoelen;
+je bent naar &#8217;t me voorkomt afgetrokken, en toch namen we ons besluit nadat ook jij je begeerte naar deze verandering hadt
+te kennen gegeven. Zeg kindlief, je blijft zoo strak op je borduurwerk staren; scheelt er iets aan? betreur je de stad?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wel neen papa,&#8221; antwoordde het meisje, en met een zekere fierheid wierp zij haar hoofd achterover, en zag naar buiten.
+<span class="pagenum">[<a id="pb289" href="#pb289">289</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Zie je dien man wel Jeannette?&#8221; vroeg mevrouw, die reeds eenige oogenblikken naar buiten had gekeken: &#8220;Het schijnt alsof
+hij in &#8217;t onzekere is w&aacute;&aacute;r hij wezen moet. Zie, daar verdwijnt hij weer achter de struiken. Kijk Fran&ccedil;ois, nu komt hij terug;
+zie, &#8217;t is een koetsier; hij leidt een paard bij den toom,&#8221; en mijnheer Brolet, die inmiddels het raam was genaderd, zag nu,
+evenals de beide dames, dat eerst de man met het paard en daarop een rijtuigje te voorschijn kwam, welk rijtuig nu voor het
+ijzeren hek stilhield.
+
+</p>
+<p>&#8220;Misschien een welkom-visite van een onzer onbekende buren,&#8221; sprak mevrouw, en wierp een haastigen blik door het vertrek.
+
+</p>
+<p>&#8220;Al z&oacute;&oacute; gauw!&#8221; zei mijnheer: &#8220;Nu, op het land neemt men dat zoo nauw niet. Maar Octavie, zie eens!&#8221; riep hij weder: &#8220;mij dunkt
+het is....&#8221; en terwijl de meer bejaarde oogen der echtelieden zich scherpten ten einde den persoon, die uit het rijtuig kwam
+en het hek opende, te herkennen, overdekte een sterk rood het gelaat der dochter, want, terstond had zij gezien dat het Oscar
+Halmon was, die nu regelrecht op de huisdeur toestapte.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Spreekt vanzelf dat de oom en tante de grootste verwondering aan den dag legden dat ze neef Oscar nu reeds op <span class="letterspaced">Water-zicht</span> zagen. De vader evenwel was inderdaad minder verwonderd dan hij zich betoonde. Een blik op Jeannette&#8212;die zich echter met
+een bewonderenswaardige zelfbeheersching terstond had hersteld&#8212;had hem genoeg gezegd; en, al gevoelde hij zich door des jonkmans
+verschijning onaangenaam gestemd, hij was te zeer een man van de wereld om zijn gewaarwording te verraden.
+
+</p>
+<p>En de neef kon&#8212;met een eenigszins rooskleurig gelaat&#8212;zeer wel begrijpen dat oom en tante verwonderd waren. Heer! hij had nicht
+Jeannette nog niet opgemerkt.&#8212;Hoewel anders zelden, was hij ditmaal waarlijk confuus.&#8212;&#8220;Hoe vaar je?&#8221;&#8212;&#8220;<span class="letterspaced">Merci</span>!&#8221;&#8212;Maar hij had oom over een belangrijke zaak te spreken! en daarom was hij maar met de diligence tot Utrecht en van daar
+met een rijtuig naar hier gekomen, &#8217;t rijtuig zou nog wel voor het hek staan; en&#8212;om een zeker iets te verbergen, rekte Oscar
+zijn hoofd in een schuins achterwaartsche richting naar het raam.&#8212;Dat rijtuig kon daar bezwaarlijk met voerman en paard den
+nacht doorbrengen, terwijl hij toch niets kon bepalen v&oacute;&oacute;r dat oom of tante van blijven of gaan had gesproken. Oom Brolet
+was te schrander om neefs verlegenheid niet te bespeuren, en te humaan om geen uitredding te bezorgen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Mij dunkt, je moest je rijtuig maar terug zenden,&#8221; zeide hij: &#8220;De reis van Den Haag naar <span class="letterspaced">Water-zicht</span> is wat groot voor een theevisite. Of heb je zaken die een oogenblikkelijke terugreis vorderen?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Volstrekt niet. Als ik u niet d&eacute;rangeer?&#8221; antwoordde Oscar vragend, maar stond tegelijkertijd op, en vloog het vertrek uit
+naar buiten.
+
+</p>
+<p>Mevrouw Brolet vond het een vreemden inval; en mijnheer zei, dat neefje altijd zoo iets raars had, terwijl Jeannette zag,
+dat Oscar blootshoofds, <span class="letterspaced">au petit galop</span>, het gazon traverseerde, zijn bevel <span class="pagenum">[<a id="pb290" href="#pb290">290</a>]</span>met het verschuldigde geld aan den koetsier gaf, en op den terugtocht, naar zijn kuif tastte die door de galoppade een weinig
+in de war was geraakt.
+
+</p>
+<p>Ofschoon een pijnlijk gevoel het gemoed van den heer des huizes vervulde, zoo betoonde hij den neef toch de meeste welwillendheid.
+Buitengewoon levendig hield hij hem bezig met de schoonheden van Fontainebleau, en de <span class="letterspaced">pi&egrave;ces d&#8217; op&eacute;ra</span> die hem weleer hadden verrukt, doch met meer geestdrift nog roemde hij zijn <span class="letterspaced">Water-zicht</span>, dat voor hem een Fontainebleau en <span class="letterspaced">miniature</span> was, en prees hij den wildzang der nestbewoners, &#8217;t welk hem het treffendst kunstgenot vergoedde.
+
+</p>
+<p>Mevrouw Brolet deelde het pijnlijke gevoel van haren echtvriend niet; ze meende werkelijk dat Oscar zijn oom over een andere
+zaak moest spreken, dan die waarom hij inderdaad was gekomen. En waarlijk, er behoorde ook wel de scherpzinnigheid van den
+diplomaat toe, om terstond te raden dat de jongeling&#8212;die maar zelden een blik op het meisje sloeg, hare hand kwam vragen,
+en dat zij, die met een buitengewone fierheid, schier aan minachting grenzende, antwoordde, wanneer hij haar een enkele maal
+toesprak, hem trouw had beloofd en een teedere verbintenis met hem begeerde.
+
+</p>
+<p>Wij zouden van het geduld te veel vergen indien wij nauwkeurig gingen verhalen, wat er verder op <span class="letterspaced">Water-zicht</span> aan de theetafel en vervolgens gedurende een avondwandeling&#8212;oom met neef voorop, moeder en dochter volgende&#8212;verhandeld werd.
+Dit evenwel moet men weten: Oscar schoot den kogel af die hem zwaar op &#8217;t hart had gedrukt, en, al <span class="letterspaced">trof</span> hij den eenigszins voorbereiden oom, deze behield toch de kracht om wederkeerig zijne verweringsmiddelen in &#8217;t werk te stellen.&#8212;Op
+grond van Oscars jeugdigen leeftijd,&#8212;hij was nauwelijks drie en twintig jaren&#8212;op grond zijner nog geringe maatschappelijke
+betrekking,&#8212;Griffier bij het Kantongerecht&#8212;maar inzonderheid van zijn beperkte financi&euml;ele middelen, joeg hij den kogel terug
+naar het hart, waar hij nog zwaarder woog dan te voren.
+
+</p>
+<p>&#8212;Geduld hebben! Wachten! Nog jong genoeg! &#8217;t waren verpletterende woorden!
+
+</p>
+<p>&#8212;Hij&#8212;Oscar&#8212;geen man om Jeannette in een stand te onderhouden als dien waarin zij tot heden geleefd had! &#8217;t was een onbetwistbare
+waarheid! En, toen de minnende neef met de gemoedelijke verklaring: dat met Gods zegen zijne zaak toch zoo <span class="letterspaced">duister</span> niet was, nog een laatsten coup had gewaagd speelde er een glimlach om de lippen des diplomaats, en klonk zijn finale: &#8220;Althans
+wanneer <span class="letterspaced">ooms</span> middelen toereikende waren om het <span class="letterspaced">licht</span> te bezorgen.&#8221;
+
+</p>
+<p>Den volgenden morgen werd neef Oscar met ooms rijtuig naar Utrecht gebracht. De echtelieden Brolet zagen elkander&#8212;toen ook
+Jeannette naar hare kamer vertrokken was,&#8212;als in verrukking aan: het onweder was voorbij; hun kind hadden ze weer behouden,
+en slechts de gedachte pijnigde hen een oogenblik: of dan de slag toch niet eenmaal zou moeten treffen.
+<span class="pagenum">[<a id="pb291" href="#pb291">291</a>]</span></p>
+<p>Jeannette?
+
+</p>
+<p>Vertrouwelijk heeft ze geen woord met den neef gewisseld. Ze heeft getracht door woord noch blik te verraden in welke betrekking
+zij reeds tot den jongeling stond. Zonder te vragen heeft ze hem, innerlijk diep getroffen, zien vertrekken. Alleen bij den
+laatsten handdruk, dien zij, in tegenwoordigheid der ouders, van hem ontving&#8212;is er een klein stukje papier van zijne hand
+in de hare overgegaan.
+
+</p>
+<p>Op haar kamer gekomen, hebben eenige tranen haar donkere oogen beneveld, en eindelijk.... eindelijk heeft ze gelezen de met
+potlood geschrevene regels:
+
+</p>
+<p>&#8220;Dierbare Jeannette! Om ons verschil in leeftijd, mijn beperkte inkomsten en geringe maatschappelijke positie, werd mijn dringend
+aanzoek vooralsnog van de hand gewezen, en alzoo mijn innigste hoop vernietigd. Dierbare, houd moed! gij zult gelukkig worden,
+al zij de stond ook verder verwijderd dan wij zoo vuriglijk wenschten. Uw eeuwig liefhebbende Oscar.&#8221;
+
+</p>
+<p>En gewis, ze vloeiden toen milder, de tranen van het minnende meisje; gewis, ze slaakte diepe zuchten en drukte het strookje
+papier, waarop de dierbare letters werden geschreven, met hartstochtelijkheid aan haar brandende lippen, om het straks aan
+haar golvenden boezem te verbergen?.... Pardon, niets van dat alles. Hadt ge zulks vermoed, dan kent gij Jeannette nog niet.
+Neen, zij is gekrenkt; zij gevoelt zich vernederd, en te meer dewijl zij zich die vernedering ten deele zelve bezorgde. Nooit
+te voren had zij een aanzoek ontvangen als dat van den neef, op den laatsten avond v&oacute;&oacute;r hun vertrek uit de residentie. Door
+de nieuwheid aangenaam verrast, schonk zij het &#8220;ja&#8221; ten antwoord.&#8212;Doch thans&#8212;aan wien had zij het achteloos geschonken? Aan
+een knaap, die de macht niet bezat om zijn woord gestand te doen; die het niet tegensprak, dat zijne inkomsten beperkt waren,
+en dat zijn maatschappelijke positie onbelangrijk was; die als een kind had moeten vragen, maar ook als <span class="letterspaced">een kind</span> was weggezonden. Ja, nogmaals kwamen er tranen in hare oogen, maar het waren tranen van gekrenkten trots. Het berouwde haar
+ontzettend zich zelve, gelijk zij zulks noemde, in de oogen der ouders te hebben weggeworpen, want waarschijnlijk had papa
+aan haar vroegere onrust wel bespeurd, of althans gisteren zeker van dat &#8220;kind&#8221; vernomen, dat zij alreeds een schromelijke
+onvoorzichtigheid had begaan.&#8212;Welnu, de fout moest hersteld worden, en, al sprak er ook een zachtere stem van binnen, die
+voor een oogenblik de teedere snaar der min deed trillen, zij nam het vaste besluit zich te verheffen boven het slijk waarin
+zij, althans ten deele, zich zelve gebracht had.
+
+</p>
+<p>Nog dien zelfden morgen toonde zij lachend het bewuste briefje aan hare ouders, met de verzekering, dat ze niet begreep wat
+die jongen bedoelde; of hij misschien om h&aacute;&aacute;r.... doch hemel! dat zou te bespottelijk zijn! Die jonge onbeduidende heertjes
+verbeelden zich somtijds zooveel; &#8217;t was om te lachen! Oscar was een aardige jongen, maar z&oacute;&oacute; mal had ze niet gedacht dat
+hij wezen zou.
+<span class="pagenum">[<a id="pb292" href="#pb292">292</a>]</span></p>
+<p>Onbegrijpelijk verlichtend werkten Jeannettes woorden op de gemoederen der ouders; hun hemel was geheel opgeklaard. Papa gaf
+het meisje een hartelijken zoen; mama deed hetzelfde, en de dochter gevoelde zich door de luide verklaring des vaders: dat
+hij te goed zijn Jeannette kende om niet te weten, dat ze zich voor zoo&#8217;n partij wat te hoog moest gevoelen, volkomen in hare
+eer hersteld.
+
+</p>
+<p>Schrandere diplomaat! gij zaagt maar al te wel, dat die ondeugd uwer lieveling haar opnieuw geheel de uwe doet zijn, doch,
+ge vreest niet dat deze overwinning slechts een kortstondige zal wezen, in dat diezelfde ondeugd u met den gevreesden slag
+gaat bedreigen.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Slechts een tien minuten gaans van <span class="letterspaced">Water-zicht</span> ligt, mede aan den zandweg, welke de vaart of kleine rivier tot oever, en den schuitenjagers tot jaagpad verstrekt, de grootste
+buitenplaats uit den omtrek, het fraaie <span class="letterspaced">Rozen-Hove</span> van den baron Tolenveld.
+
+</p>
+<p>De baron, een man van middelbaren leeftijd, is sinds twee jaren weduwnaar, en behield uit een kortstondigen echt, twee lieve
+kinderen, die hem het gemis der beminde gade te meer deden betreuren. Hij, een geleerde, die&#8212;zooals er wel meer gevonden worden&#8212;schatten
+van kennis vergaarde om ze mee naar den grafkuil te nemen; hij, die zijn leven het liefst te midden zijner boeken sleet, nog
+meer na den dood van haar, die te kort de zijne was om hem de genoegens van het gezellige en huiselijke leven te doen beminnen,
+hij zag met weemoed op de panden eener verbintenis neer, die hij wellicht verstandiger had gedaan van nimmer te sluiten. De
+doodschheid die er voortdurend op het fraaie <span class="letterspaced">Rozen-Hove</span> heerschte, had reeds drie <span class="letterspaced">bonnes</span> van meerdere of mindere geschiktheid, de treurzalen doen ruimen, zoodat de arme Tolenveld ten laatste tot het resultaat kwam,
+dat slechts moederzorg een <span class="letterspaced">bl&#307;vende</span> zorg zou kunnen worden.
+
+</p>
+<p><span class="letterspaced">Water-zicht</span>, dat drie jaren onbewoond was geweest, had sedert 1<sup>o</sup> Mei nieuwe bewoners gekregen. Ofschoon zijn geest er tegen getuigde, zoo vond Tolenveld zich toch eenigermate verplicht om
+dien lieden, als naaste buur, een bezoek te brengen; en, twee dagen nadat wij Oscar Halmon in de diepste neerslachtigheid
+zagen vertrekken, stapte de lange baron de plaats van den nieuwen buurman binnen, en werd er door de familie allerminzaamst
+ontvangen.
+
+</p>
+<p>Wederzijdsche plichtplegingen.&#8212;Des barons verzekering: dat het hem aangenaam was deze fraaie plaats weder bewoond te zien.
+De aanmerking van Brolet: dat <span class="letterspaced">Water-zicht</span> ontegenzeggelijk lief, doch <span class="letterspaced">Rozen-Hove</span>, naar het hem toescheen, enorm veel grootscher van aanleg was; en de vraag ten slotte: of de possessie zich niet naar het
+vaarstation uitstrekte&#8212;tot aan zoo&#8217;n armoedige hut? Een toestemmend antwoord met de woorden:
+<span class="pagenum">[<a id="pb293" href="#pb293">293</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Ook die hut staat op grond aan <span class="letterspaced">Rozen-Hove</span> behoorende. Ontelbare malen werd dat ding met geweld gesloopt, doch, als een champignon verrees het telkens des nachts, nog
+ellendiger dan thans, totdat mijn vader eindelijk aan des eigenaars volharding toegaf, terwijl het nu door den loop der jaren
+een minder afzichtelijk aanzien heeft verkregen.&#8221;
+
+</p>
+<p>Verder liep het gesprek over stad en land; over auteurs, en het vele onkruid, &#8217;t welk Brolet te midden van zijn bloembollen
+ontwaard had. De heer des huizes voerde grootendeels het woord, want Tolenveld bevond zich, ofschoon op bezoek, gedurig te
+midden van zijne boeken. Mevrouw informeerde naar de jongelui&#8212;want de dienstboden hadden haar reeds op de hoogte van des barons
+positie gebracht. Jeannette zei, dat ze de kleinen waarschijnlijk gisteren had zien wandelen; ze zagen er allerliefst uit;
+en de baron gaf toe dat zulks mogelijk was; waarna hij opstond met de verzekering dat hij met zeer veel genoegen de kennis
+der familie gemaakt had.&#8212;Drie passen deed de lange baron naar mevrouw, en boog met het hoofd; daarna drie passen links tot
+voor Jeannette, en bracht weder zijn kin en overhemd met elkander in aanraking&#8212;terwijl hij haar tevens, door de oogwimpers
+heen, nu meer van nabij beschouwde&#8212;om eindelijk den nieuwen buurman de hand te reiken.
+
+</p>
+<p>De knecht liet hem uit, en de heer Brolet zag den langen baron, even statig als hij gekomen was, het hek weer uitstappen,
+en vond, dat de man wel stijf maar anders niet kwaad was.
+
+</p>
+<p>Een paar dagen nadat de contra-visite door den heer van <span class="letterspaced">Water-zicht</span> op <span class="letterspaced">Rozen-Hove</span> was afgelegd, prevelde Brolet bij zich zelven, dat die Tolenveld een gezellige buurman was, want, Leendert had den baron
+aangediend, en Tolenveld trad dan ook weinige oogenblikken later even recht weer binnen als hij de eerste maal ter deure was
+uitgegaan.
+
+</p>
+<p>De baron was spraakzamer; verhaalde meer van zijn vroegere omstandigheden; deed een beroep op het gevoelen der dames of zijne
+positie niet treurig moest genoemd worden; bood der familie de vrije wandeling op <span class="letterspaced">Rozen-Hove</span> aan; wilde zeer gaarne van het aanbod gebruik maken om Emile en Louis met de kindermeid den volgenden dag op <span class="letterspaced">Water-zicht</span> te doen doorbrengen, en, hoewel somwijlen een Latijnsch of Grieksch werk hem voor den geest kwam en alzoo den geregelden
+loop zijner woorden belemmerde, zoo won hij toch al meer in de schatting van Brolet, terwijl ook na zijn vertrek de dames
+getuigden, dat hij waarlijk zoo stijf niet was, waarbij Jeannette nog voegde: &#8220;En niets van den trots die adellijke stedelingen,
+zoowel hier als in Frankrijk, zoo belachelijk maakt.&#8221;
+
+</p>
+<p>En de lange baron, die reeds een geruimen tijd een tweede huwelijk als een noodzakelijk kwaad had beschouwd; die, weinig met
+het schoone geslacht in aanraking komende, zich toch te hoog boven een huwelijks-advertentie verheven gevoelde, hij wandelde
+met het vaste besluit naar zijne studeerkamer terug, om de niet-adellijke geboorte van juffrouw Brolet ter zijde te stellen
+en&#8212;h&aacute;&aacute;r tot vrouw te nemen.
+<span class="pagenum">[<a id="pb294" href="#pb294">294</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Ik trouw haar!&#8221; dat was de rede waarmee hij zijne overpeinzingen besloot; die sluitrede stelde hem aanvankelijk gerust, doch,
+reeds den volgenden dag besefte Tolenveld dat die rust geen duurzame zou zijn, zoolang het verbond niet gesloten en juffrouw
+Brolet niet de moeder zijner kinderen was.
+
+</p>
+<p>Nog dienzelfden avond had Jeannette van den <span class="letterspaced">puissant</span> rijken baron een declaratie ontvangen, hoofdzakelijk in deze woorden: &#8220;Mejuffrouw Brolet! ik biede u mijne kinderen, mijnen
+naam en mijne fortuin aan.&#8221;
+
+</p>
+<p>En,&#8212;nog dienzelfden avond riep Brolet, toen hij zich met zijn gade alleen bevond, dat de buitenlucht een peststof bevatte,
+die hun het kind der liefde dreigde te ontrooven! &#8220;Wat zou ik hem antwoorden!&#8221; besloot hij, terwijl hij met haastige schreden
+de kamer op en neer ging: &#8220;Het aanzoek is te vleiend; de partij is te schitterend. Je kent onze Jeannette; ik weet dat de
+titel van barones haar als een begeerd kleinood in de oogen blinkt; en&#8212;Tolenveld beweerde dat hij van hare toestemming volkomen
+zeker was.&#8221;
+
+</p>
+<p>Terwijl de pijnlijk verraste ouders tot laat in den nacht voortspraken, en Brolet met de woorden besloot: &#8220;Morgen ga ik naar
+Den Haag om zoo mogelijk den gevreesden slag te keeren!&#8221; stond de dochter voor het geopende raam van haar slaapvertrek, opdat
+het nachtelijk zomerkoeltje haar gloeiende wangen zou koelen, en, somtijds dacht ze nog wel aan den jongeling die, in de residentie
+wedergekeerd, geen rust kon vinden, dewijl het beeld zijner nicht hem telkens als een ideaal voor den geest trad, en zich
+afvraagde, wanneer.... <span class="letterspaced">wanneer</span> het zalige tijdstip zou komen? en waarom.... w&aacute;&aacute;rom geen letter schrift van hare hand hem geworden was? doch, voor dien titel:
+Madame la baronne, moest bij Jeannette alles achterstaan; die titel was de kroon aan welker verwerving ze reeds had gewanhoopt;
+en ofschoon het koeltje inderdaad den blos der wangen verdreef, d&aacute;&aacute;r, in dat hoofd vermocht het niets te koelen, de denkbeelden
+waren te zeer verhit, die denkbeelden zagen de droomen van vroegere en latere dagen verwezenlijkt; men zou haar noemen:
+
+<span class="smallcaps">Baronesse tolenveld van rozen-hove en meijersstein!</span>
+
+</p>
+<p>En, Jeannette volgde met haar gedachten een leven van grootheid en eere, totdat zij eindelijk stuitte.... op den prachtigen
+grafkelder der Tolenvelds; zij zag er <span class="letterspaced">in</span>, en ontwaarde: een menigte zwarte kisten, en schedels, en beenderen. En toen&#8212;toen werd ze huiverig, en sloot het venster,
+en begaf zich te bed, maar kon in den aanvang den slaap niet vatten, totdat ze eindelijk sliep, en akelig droomde: hoe ze
+pijlsnel in de diepte verzonk, en &#8217;t benauwd had, vreeselijk benauwd! want geen licht of lucht drong er tot haar door; alles
+was nacht, pikzwarte nacht; stikken moest ze.... levend begraven!
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Toon Ritter, dien we ongeveer zeven weken na de kennismaking weder ontmoeten, ligt op dezelfde plaats waar wij hem de eerste
+<span class="pagenum">[<a id="pb295" href="#pb295">295</a>]</span>maal aantroffen, maar zijn uiterlijk heeft er in dien tijd niet bij gewonnen. Zijn gelaat is schrikkelijk beenig en hoekig
+geworden; terwijl de vingers, die in de manen van Hans woelen, er ijselijk dor en skeletachtig uitzien.
+
+</p>
+<p>Toon heeft dezelfde kwaal, die al de heeren en dames in de tooneelstukken hebben, namelijk: dat hij hardop denkt. Doen <span class="letterspaced">z&#307;</span> het ten pleiziere van hen, die aan gene zijde van &#8217;t voetlicht zitten, wellicht heeft <span class="letterspaced">h&#307;</span> het zich aangewend, ten genoegen van den vriend die immer rustig aan zijn voet ligt. Aan zijn <span class="letterspaced">voet</span>, want beenen en ergo <span class="letterspaced">voeten</span> heeft Toon niet meer; die noodlottige watergeschiedenis heeft Ritter meer kwaad gedaan dan Grietjes moeder gemeend had. Zijn
+linker ligt in den grond naast de hut; op het rechter rust Hans met zijn &#8220;lange maar goeje gezicht.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k Had het nooit gedacht ouwe jongen,&#8221; zegt Toon: &#8220;dat jij &#8217;t nog langer zoudt kroppen dan ik; maar &#8217;t zal er op uitloopen,
+dat zal &#8217;t! Die koorts da&#8217;s &#8217;en ding waar jij geen last van zult krijgen; maar ik,&#8212;&#8217;k ben n&uacute; eens zoo koud dat ik bibber,
+en dan zoo heet als &#8217;en oven! Jij vaart er maar goed bij, schrale lummel; mijn portie ook h&eacute;! Toch&#8212;vet wor je niet; ik kan
+ze tellen als vroeger;&#8221; en de jager streek met het stokje dat hij vinger noemt, langs het rasterwerk, waar &#8217;t bruine vel van
+Hans los over heen ligt.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t Is toch wonder,&#8221; herneemt Toon na eenige minuten, terwijl hij in het versletene bijbeltje tuurt &#8217;t welk naast hem lag,
+en waarvan het getal ezelsooren legio is; &#8220;Wonder! Hij kan het toch wel; daar staat het: &#8220;En - de - Je - zus - op - g&eacute; - staan
+- zijn - de - uit - de - sy - na - go - ge, - ging - in - het - huis - Si - mo - nis; en - de - Si - mo - nis - wijfs - moe
+- der - was - met - ee - ne - groo - te - koort - se - b&eacute; - van - gen, - en - de - zij - ba - den - hem - voor - haar. - En
+- de - staan - de - bo - ven - haar - b&eacute; - straf - te - hij - de - koort - se - en - de - de - koort - se - ver - liet - haar....
+&#8217;s Wonder!&#8221; vervolgt hij sprekende: &#8220;ik heb daar &oacute;&oacute;k gelezen: &#8220;Ende die bidt zal ontvangen;&#8221; maar, of Hij het kan, Hij bestraft
+mij de koorts niet.&#8212;H&eacute;!&#8221; herneemt hij eenige oogenblikken later: &#8220;Hij <span class="letterspaced">kan</span> wel, maar Hij <span class="letterspaced">wil</span> niet, omdat,&#8212;och, goeje Hans, je weet wel, omdat ik verd....&#8221; Doch neen, dat woord wilde er niet uit; hoe meer hij geloofde
+dat het met hem zelf &#8220;naar den kuil ging,&#8221; des te weeker werd ook de grond waarin het bitterst geloof sedert jaren was geworteld.
+
+</p>
+<p>&#8220;Hans! schrale lummel! zeg dan, jou heb ik toch bij mijn weten geen kwaad gedaan, is &#8217;t wel?&#8221; herneemt de jager: &#8220;&#8217;En enkele
+smeer toen je jonger waart, daar wil ik af zijn; maar anders....? H&eacute;, heb ik niet dikwijls meegetrokken aan de lijn als &#8217;t
+al te straf liep? En als je honger hadt dan kreeg je ook altijd je portie;&#8212;ja vreten genoeg; en, &#8217;en borrel voor Toon: &#8217;en
+klontje voor Hans. Nu is &#8217;t uit ja; maar al lust je nog altijd meer, je hebt het toch beter dan menige stumperd, die meer
+ransel dan brood krijgt, en van &#8217;s morgens tot &#8217;s avonds in &#8217;t haam hangt dat de borst er uitziet als &#8217;en gevild konijn.&#8221;
+
+</p>
+<p>Het magere jaagpaard geeuwt verschrikkelijk.
+<span class="pagenum">[<a id="pb296" href="#pb296">296</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Neen, jou heb ik geen kwaad gedaan,&#8221; hervat de jager: &#8220;En Grietje ook niet, die zonder Toon voor de poes was geweest. <span class="smallcaps">Hij</span>, die alles kan, zal daar ook wel notitie van nemen. Hij kan alles, ja zelfs &eacute;&eacute;n die dood is weer levend maken, en dan zal
+&#8217;t Hem al weinig moeite kosten om&#8212;&#8217;t een tegen &#8217;t ander uit te schrappen. Ziedaar, al hou ik de koorts, ja, al ga ik om zeep,
+och Hans, als ik maar niet voor altijd verd.... ben!&#8221;
+
+</p>
+<p>Toon Ritter zou misschien zijn alleenspraak hebben vervolgd, zoo niet de deur zijner hut geopend, en een jongeling ware binnengetreden,
+die er armoedig en ziekelijk uitzag.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik breng slechte tijding Toon,&#8221; zei de nieuw aangekomene.
+
+</p>
+<p>&#8220;Slechte tijding Geurt! H&eacute; w&aacute;t dan?&#8221; vraagde Ritter.
+
+</p>
+<p>&#8220;De bos geeft geen cent meer,&#8221; hernam Geurt<a class="noteref" id="xd0e9641src" href="#xd0e9641">1</a>.
+
+</p>
+<p>&#8220;H&eacute;, w&aacute;t zeg je?&#8221; zei Ritter.
+
+</p>
+<p>&#8220;Geen cent!&#8217;&#8221; herhaalde Geurt: &#8220;Ze zeiden allemaal dat ze &#8217;t geld te noodig hadden; twintig centen kost &eacute;&eacute;n pondje brood,
+en drie en zestig &eacute;&eacute;n kannetje olie.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar.... maar....&#8221; zei Toon, terwijl hij zijn nagels bezag, die weer zoo blauw werden.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t Is niet anders,&#8221; hervatte Geurt: &#8220;Nadat de jakkenie afschuift, zeggen de jagers dat je &#8217;t wel houwen kunt.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Vijf en twintig stuivers!&#8221; zei Toon, en hij geeuwde verscheidene malen achtereen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja &#8217;t is &#8217;en kwaad ding,&#8221; hernam de ander: &#8220;En dan zoo slecht er aan toe te zijn, zooals jij; ik weet er van mee te praten
+wat die drommelsche koorts is.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Goeje lummel!&#8221; zuchtte Toon, klappertandende, nadat Hans hem had aangekeken alsof deze begreep dat de kwelgeest zijns meesters
+weer in aantocht was.
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;k Had de mijne &oacute;&oacute;k aan het bad te danken dat ons de goede Grietje deed redden,&#8221; sprak Geurt weder: &#8220;Maar hoewel die ellendige
+kwaal nu weg blijft, ik ben nog te slap om te werken.&#8212;Grietje is vandaag weer minder,&#8221; liet hij er op volgen, en Toon zag
+dat Geurt zoo nat in de oogen werd.
+
+</p>
+<p>&#8220;Zoo,&#8221; zei Ritter, terwijl zijne tanden steeds klepperden, en langgerekte geeuwen zijne woorden afbraken: &#8220;dan zal vrouw Lagers&#8212;&#8217;t
+ook&#8212;al erg hebben; ze kan dan&#8212;niet van huis.&#8212;Dat arme Grietje! &#8217;k Heb haar&#8212;wat dikwijls gezegend,&#8212;en voor <span class="pagenum">[<a id="pb297" href="#pb297">297</a>]</span>haar welzijn gebeden.&#8221; En na een geruimen tijd stilte, zuchtte Toon zachtjes: &#8220;<span class="smallcaps">Hij</span> kan wel helpen maar doet het niet.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Wie?&#8221; vraagde Geurt.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wie&#8212;?&#8221; herhaalde de jager: &#8220;Wel <span class="smallcaps">Hij</span> die Simonis wijfs moeder van de koorts hielp, en er ook een <span class="letterspaced">levend</span> maakte die dood was.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja, Ja, onze Heer!&#8221; zei Geurt: &#8220;Ik wist niet Toon, dat je Dien ook kende.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Vroeger best!&#8221; sprak Toon, terwijl de koorts hem vreeselijk over &#8217;t gansche lichaam deed rillen: &#8220;Ik heb Hem een poos&#8212;links
+laten liggen....&#8212;maar, nu ik zoo dikwijls alleen ben,&#8212;zie je, nu heb ik Hem weer eens aangesproken. Hans heeft nooit klagen
+gehad,&#8212;en het redden van Grietje, dat heeft Hij ook gezien.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Spreek maar zooveel niet,&#8221; zei Geurt medelijdend, en reikte den lijder de waterflesch toe, waaruit Toon met graagte een dronk
+nam.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja, jij hebt het hard,&#8221; vervolgde Geurt: &#8220;maar de arme weduw ook. Niet de deur uit kunnen, en vier kinders over den vloer
+hebben, waarvan de oudste, die zoo goed is, en aardig met werken wat aanbracht, plat te bed ligt en hare zorg behoeft!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;En&#8212;de&#8212;jakkenie&#8212;dan?&#8221; steunde Toon, terwijl hij weer naar de flesch greep.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wacht Toon, hier is ie. Ja, daar het ze te veel koerakter toe,&#8221; zei Geurt.
+
+</p>
+<p>&#8220;Als&#8212;je&#8212;niet anders&#8212;kunt!&#8221; zuchtte Ritter.
+
+</p>
+<p>&#8220;Dat zeg ik ook,&#8221; hervatte de jongeling: &#8220;maar vrouw Lagers wil er niet van hooren; ze zou liever gebrek lijden dan een cent
+te vragen. Als ik maar niet zoo slap was,&#8221; liet hij er op volgen: &#8220;&#8217;k verdiende dan licht een duitje en bracht het haar voor
+&#8217;t goeje Grietje.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Kreeg ik&#8212;de twee gulden &#8217;s weeks&#8212;uit de bos nog maar,&#8221; steunde Toon, terwijl hij de hand op het gloeiende voorhoofd legde:
+&#8220;dan kon ze&#8212;er &eacute;&eacute;n&#8212;van&#8212;krijgen. Hans zou z&#8217;n&#8212;portie&#8212;t&oacute;ch hebben,&#8212;maar nu&#8212;vijf en twintig stuivers....!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;&#8217;t Is n&aacute;&aacute;r Toon, dat wij niet werken kunnen,&#8221; zei Geurt na een kleine pauze, waarin hij den lijder nogmaals de flesch aan
+den mond had gebracht, en voegde er weder na eenige oogenblikken zwijgens bij; &#8220;Maar zeg eens, als Hans...?&#8221;
+
+</p>
+<p>Toon Ritter legde plotseling de hand op het dier, dat naast hem lag, en zuchtte, terwijl hem een paar tranen in de, door koortsgloed
+glinsterende oogen kwamen: &#8220;Och,&#8212;Hans!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Hij is toch zoo slecht niet?&#8221; hernam de jonkman.
+
+</p>
+<p>&#8220;Hans!&#8212;mijn eenige,&#8212;mijn brave Hans!&#8221; riep Ritter in opgewondenheid: &#8220;Als Toon d&#8217;r onder leit&#8212;h&eacute;&#8212;wat jij dan?&#8221; En zich oprichtende
+en met beide handen zijn voorhoofd bedekkende, riep hij luider, terwijl hij Geurt strak in de oogen zag: &#8220;Zeg,&#8212;geef jij &#8217;m&#8212;den&#8212;genadeslag&#8212;h&eacute;?
+Dan&#8212;gaan we samen, nietwaar ouwe weerlich?&#8221;
+
+</p>
+<p>Geurt zag op het dier en diens hijgenden meester neer, en waagde <span class="pagenum">[<a id="pb298" href="#pb298">298</a>]</span>het niet zijn meening te uiten. Zonder te spreken zette hij zich op den rand van Ritters kribbe, en bleef om den man die zich
+voor zijn dierbare Grietje had opgeofferd, zoo mogelijk tot hulp te zijn.
+
+</p>
+<p>De middag verliep, en, toen de avond begon te vallen, verliep ook langzaam de felle koorts, welke aan de slooping van Ritters
+krachten had gewerkt. Geurt gaf het paard te drinken, en nadat hij met een bezem diens leger een weinig had gereinigd, strooide
+hij den meegebrachten bundel lies onder het dier, waarvoor hij een dankbaren blik van den armen Ritter bekwam.
+
+</p>
+<p>De oude jager, die sedert zijne verschijning aan het genoemde veer, of vaarstation, zich over het algemeen geen vrienden gemaakt
+had, en wiens paard, waaraan hij zoo bijzonder gehecht was, onder den naam van &#8220;Ritters Hans&#8221; bekend stond, had reeds lang
+geleden Grietjes liefde gewonnen, door haar, op zekeren dag toen zij van een boodschap naar stad met doorgeloopen voeten huiswaarts
+keerde, op zijn paard te beuren, en haar zoo den moeitevollen tocht te verkorten.
+
+</p>
+<p>Uit liefde voor vrouw Lagers dochter, had Geurt, sedert Grietjes bedlegerigheid, de diensten, welke het meisje den ouden jager
+verleende, van haar overgenomen. Was hij ook door zijn eigen ziekte menigmaal verhinderd geworden om den verlaten jager te
+bezoeken en de hand te leenen, Geurt had toch altijd gezorgd dat Toon de noodigste hulp bekwam, maar zelf het brood der armoede
+bij zijne ouders genietende, en onbekwaam om boerenwerk te verrichten, was hij menigmaal inwendig kregel geworden, wanneer
+hij het jaagpaard van Ritter beschouwde, dat als een dood&#8212;neen als een verslindend kapitaal, daar lui en onnut zijn dagen
+sleet.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was, toen Geurt voor den wat rustiger liggenden man de zaken zooveel mogelijk had beredderd, dat hij Hans over den kop
+streek en langzaam zeide: &#8220;Hans heeft het beter dan een van ons allen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Nietwaar?&#8221; zei Toon, en vestigde een welgevalligen blik op het paard.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ja ja,&#8221; hernam Geurt: &#8220;en &#8217;t is maar een dier. Een mensch is toch meer!&#8221;
+
+</p>
+<p>Ritter zag den spreker vragend aan.
+
+</p>
+<p>&#8220;Mij dunkt hij zou toch best eens naar buiten kunnen, een toertje zou hem zeker niet schaden,&#8221; zei Geurt.
+
+</p>
+<p>&#8220;Hoe meen je?&#8221; vraagde Ritter.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wel!&#8221; hernam de jonkman: &#8220;&#8217;t ware beter voor hem dat hij er nu eens uitkwam dan hier altijd zoo stijf te liggen.&#8221;
+
+</p>
+<p>Toon zag den spreker weer vragend aan, staarde toen eenige oogenblikken op zijn bruinen vriend, en herhaalde langzaam: &#8220;Beter....?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Zeker!&#8221; betuigde Geurt, die, met de woorden: &#8220;beter voor hem,&#8221; toevallig den juisten toon meende getroffen te hebben.
+
+</p>
+<p>&#8220;Hij wordt hier zoo stijf, h&eacute;?&#8221; zei Ritter, terwijl het aan zijn stem te bespeuren was, hoezeer de koorts hem opnieuw geschokt
+had.
+
+</p>
+<p>&#8220;Een enkele jaagtoer....?&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb299" href="#pb299">299</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Neen neen, d&aacute;t niet!&#8221; viel de jager haastig in: &#8220;<span class="letterspaced">met</span> Toon, jawel, maar <span class="letterspaced">zonder</span> hem niet! Ik meende <span class="letterspaced">grazen</span>,&#8221; voegde hij er iets later bij.
+
+</p>
+<p>Wat Geurt ook spreken mocht, Toon was niet te bewegen om zijn paard voor den jaagdienst aan den jongen af te staan, die zich
+zelven beter in staat rekende jaagtoeren te doen dan boerenwerk te verrichten. Het uitzicht om, gescheiden van zijn vriend,
+door <span class="letterspaced">hem</span> te verdienen, streelde den jager niet, en hoezeer ook met Grietje bewogen, wilde hij zijn Hans echter aan geen ander toevertrouwen,
+al kon hij ook haar of de haren daardoor een tegemoetkoming bezorgen.
+
+</p>
+<p>Zonder zijn doel te hebben bereikt, verliet Geurt eenige oogenblikken later de hut, maar beloofde toch vast, dat hij Hans
+morgen eens buiten zou brengen omdat hij anders zoo stijf zou worden: &#8220;&#8217;t Was beter voor hem.&#8221;
+
+</p>
+<p>En de jager, weder alleen gelaten, slaakte diepe zuchten; hij gevoelde wel dat zijn tijd naderde, maar, dat het leven zelfs
+voor den arme verlatene veel bekoorlijks heeft, bewezen de woorden welke hij halfluide tot <span class="letterspaced">Hem</span> sprak, dien hij een poos &#8220;links had laten liggen,&#8221; terwijl hij eindelijk nog op treurigen toon riep: &#8220;Mijn Hans! mijn goeje
+Hans!&#8221;
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>&#8217;t Is schrikkelijk warm, zoo warm, dat zelfs de vogels zich niet durven bewegen, en, op de takken der schaduwrijke boomen
+gezeten, elkander zwijgende beschouwen, terwijl ze gapende schijnen te vragen: Kun je me &#8217;t zwemmen ook leeren?&#8212;Z&oacute;&oacute; warm,
+dat de visschen de moreele convectie bekomen dat ze levend gekookt worden, en eenigen, die niet te lui zijn om een sprong
+boven hun element te wagen, met de verzekering terugkeeren, dat het daarboven is om flauw te vallen.&#8212;Z&oacute;&oacute; warm, dat de paarden
+in &#8217;t land&#8212;als naar gewoonte kop bij staart en staart bij kop,&#8212;te vadsig zijn om elkander te verlossen van de hongerige muggen
+en vliegen, die&#8212;op hunne beurt, lachen in een weertje &#8217;t welk zoo bij uitnemendheid geschikt voor de vermeerdering hunner
+familie is.&#8212;Z&oacute;&oacute; schrikkelijk warm, dat de daglooner&#8212;met permissie&#8212;zweet op het bloote denkbeeld dat zijn schoftuur weldra
+zal verstreken zijn, dat de geleerde van al zijn wetenschap niets kan luchten dan: dat het verbazend warm is, en de ongelukkige
+wandelaar die tot loopen is gedwongen, en niet zooals vele natuurgenooten, in pri&euml;eltjes of waar de zon de minste kracht uitoefent,
+Seltzerwater met wijn en suiker kan slurpen,&#8212;de oogen branden van den gloed dien het zandpad weerkaatst, terwijl hij met de
+zweetparels op het gelaat, en de longen door het stof, dat zijn eigen tred veroorzaakte, als toegeschroeid, aan niets kan
+denken, dan&#8212;aan gloeiende ovens en dolle honden.
+<span class="pagenum">[<a id="pb300" href="#pb300">300</a>]</span></p>
+<p>&#8217;t Is vreeselijk warm, z&oacute;&oacute; warm dat we met alle medeschepselen, die niet door de warmte leven, deernis hebben: met de vogels,
+de visschen, de gedwongen wandelaars, maar inzonderheid met die ongelukkige slachtoffers der binnenlandsche scheepvaart die
+men jaagpaarden noemt.
+
+</p>
+<p>Zie, ginds in de verte op het spiegelgladde riviertje, glanst een helder licht; &#8217;t is de weerkaatsing van de brandende middagzon
+op den voorsteven eener onlangs frisch geteerde tjalk.
+
+</p>
+<p>Dood langzaam nadert het vaartuig dat zich helder in het water spiegelt, en waarop een schipper aan het roer hangt, even lui
+en even slaperig als zijn tegenvoeter, die in het water te zien is.
+
+</p>
+<p>Op het dek, niet verre van den kleinen schoorsteen waaruit een teeder blauw rookzuiltje lijnrecht naar boven stijgt, ligt,
+onder de schaduw van een over boomstokken gehangen zeil, eene vrouw, omringd door een vijftal kinderen, waarvan er drie met
+de armen onder het hoofd op den buik, en twee op den rug met de knie&euml;n opgetrokken en het aangezicht met de handen bedekt,
+liggen te geeuwen of te slapen. De man aan het roer benijdt de vrouw in de schaduw, de vrouw in de schaduw benijdt de kinderen
+die met de warmte &#8220;beter uit hun fatsoen kunnen&#8221;, de kinderen&#8212;die niet slapen&#8212;benijden de visschen, en willen zelfs wel kikkers
+zijn, terwijl de arme <span class="letterspaced">sleeper</span> dier benijders, op zijne beurt en op zijne manier, gewis alles benijdt wat loopen, staan, zitten, liggen en slapen kan, in
+stede van z&oacute;&oacute; te moeten sloven als hij.
+
+</p>
+<p>Arm jaagpaard! De tong hangt je wel ter lengte van zes duim den spitsen bek uit. Het zweet dat je huid door alle pori&euml;n ontspringt,
+druipt gestadig op den zandweg, vanwaar de&#8212;heden zoo plaagzieke zon het terstond komt oplikken.
+
+</p>
+<p>Arm dier! wat zet je die voorpooten scherp, en wat staat je lichaam scheef. Die vracht moet wel schrikkelijk zwaar zijn. Arm
+dier! wat zie je flauw uit de oogen; &#8217;t is jammer dat hij, die tamelijk bleek en zichtbaar amechtig op je rug is gezeten,
+den blik niet kan opvangen dien je bij wijlen ter zijde werpt: gewis, hij zou medelijden gevoeld en je niet zoo onophoudelijk
+een &#8220;kovort!&#8221; of &#8220;hei, huup!&#8221; hebben toegevoegd, &#8217;t welk niet zelden met een hakpor vergezeld gaat.
+
+</p>
+<p>Neen, dien blik bespeurt hij niet, hij heeft het ook zelf te warm om medelijden met jou, den langzamer looper, te gevoelen.
+Hij heeft geen medelijden met je, arm dier, al is hij niet ongevoelig, die aanporringen vloeien voort uit medelijden, uit
+een zuiver en beminnelijk medelijden.
+
+</p>
+<p>&#8212;Hemel, hoe is het mogelijk! zucht het zwoegende paard.
+
+</p>
+<p>Ja wel, Geurt Snipper heeft innig medelijden met het arme huisgezin van vrouw Lagers, doch vooral ook medelijden met het lieve
+Grietje, dat hem zoo na aan &#8217;t hart ligt en, ofschoon langzaam herstellende, nog uiterst zwak is, terwijl zij elke versterking
+of verkwikking moet ontberen, dewijl moeder ze niet verschaffen kan en de mevrouw van <span class="letterspaced">Water-zicht</span> maar hoogst zelden iets zendt&#8212;&#8220;omdat die werkvrouw zoo heel weinig dankbaarheid kent.&#8221;
+<span class="pagenum">[<a id="pb301" href="#pb301">301</a>]</span></p>
+<p>Geurt heeft medelijden met vrouw Lagers en Grietje, maar ook gevoelt hij&#8212;nader met Toon Ritter in kennis gekomen&#8212;medelijden
+met dien ongelukkige.
+
+</p>
+<p>Wat de man nog bekwam werd grootendeels door zijn viervoetigen gezel verorberd. Toon leed waarlijk gebrek; voor zijn paard
+spaarde hij alles uit den mond, en, dewijl Toon zich voorheen aan niemand en aan niets dan zijn paard had gehecht, zoo was
+er ook nu geen ander die zich zijner aantrok, of hem in zijn ellendigen toestand eenige lafenis bood. Geurt had medelijden
+met Grietje en met haar redder, en, om hun ongemerkt eenige versterking te kunnen bezorgen, greep hij een, wel is waar vergeeflijk
+doch niettemin laakbaar middel aan, en maakte zich schuldig aan schending van goed vertrouwen.
+
+</p>
+<p>Terwijl Toon Ritter&#8212;immer zwakker&#8212;zijn bruinen vriend gaarne de buitenlucht gunde, dewijl het &#8220;beter voor hem zou zijn,&#8221; en
+het paard alzoo aan Geurt medegaf opdat het eenige uren langs het riviertje zou weiden, maakte de jongeling van het dier een
+zoodanig gebruik als waarvoor hij meende dat het geschapen was.
+
+</p>
+<p>Dat Geurt in het bezit van Ritters paard mede naar de jaagvrachten dong, betwistte men hem niet, en, in stede dat Hans vreedzaam
+den oever begraasde, maakte hij reeds sedert eenige dagen bittere toeren, die hem te zwaarder vielen aangezien zijn langdurige
+rust hem de leden verstijfd had.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Bevreemdde Ritter wel gedurig dat Geurt zoo vreeselijk lang uitbleef eer hij zijn vriend en gezel terugbracht, zoodat hij
+reeds eenige malen gezegd had dat Hans maar bij hem zou blijven, doch Geurt had dan steeds een uitvlucht gevonden, terwijl
+hij telkens met de woorden besloot, dat de buitenlucht toch zooveel beter was.
+
+</p>
+<p>Ja, &#8217;t was Ritters Hans die reeds een klein halfuur &#8220;in &#8217;t haam had gehangen&#8221; om de tjalk te vervoeren, maar n&oacute;g eens: Geurt
+zag den smeekenden blik niet die de arme, waarop hij gezeten was, gedurig ter zijde wierp. Hij dacht aan Grietje, en verheugde
+zich dat hij haar wat suiker en vleesch zou kunnen bezorgen, maar voelde het niet, hoe Hans gedurig in de knie&euml;n knikte. Hij
+dacht aan Toon, en besloot ter verfrissching eenige chinaasappelen mee te brengen, welke hij zou zeggen voor een oud kleedingstuk
+in ruil te hebben bekomen, maar zag het niet hoe akelig de viervoet met de oogen ging draaien, en hij riep alweder: &#8220;Huup!
+huup! vort Hans! kovort!&#8221;
+
+</p>
+<p>Doch Hans, ofschoon hij zich bij iedere aanporring geweld deed, zoodat de beenen hem letterlijk kraakten, hij kon.... neen,
+hij kon niet meer. &#8217;t Werd hem zoo schemerachtig voor de brandende oogen. Met zulk eene warmte, z&oacute;&oacute; zwaar te trekken, en daarbij
+nog een persoon op zijn rug te dragen, &#8217;t ging zijn krachten te boven, en&#8212;het arme dier snakte naar den adem, stond jammerlijk
+hijgende stil, deed weder op een vernieuwde aanporring van zijn berijder, eenige waggelende schreden, doch ternauwernood was
+Geurt&#8212;die nu eerst besefte dat Hans het te kwaad kreeg&#8212;van zijn rug gesprongen, of het oude paard wankelde ter zijde, stak
+den neus in de <span class="pagenum">[<a id="pb302" href="#pb302">302</a>]</span>lucht om zoo mogelijk ruimer te ademen, rilde een.... twee.... driemalen, en toen&#8212;toen knikten zijne knie&euml;n en viel de arme
+stakker op het jaagpad neder.
+
+</p>
+<p>Geurt ontstelde hevig toen hij Ritters vriend zoo onverwacht zag vallen, zelfs aan de mogelijkheid had hij niet gedacht.&#8212;Wat
+te doen! De schipper aan het roer riep luide: &#8220;Geef &#8217;m wat lange haver! Ransel z&#8217;n luie bast!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8212;Z&#8217;n luie bast! Arme Hans! je verstaat het niet, gelukkig voor jou! je zoudt weemoedig zijn geworden en misschien met wrok
+den laatsten stond zijn tegemoet gegaan. Je verstaat het niet, maar Geurt des te beter.... en.... Neen, wel roept hij: &#8220;Huup
+huup!&#8221; wel trekt hij aan den toom, en spant hij zijn geringe krachten in om je weer op de been te krijgen, doch je mishandelen
+in dezen stond.... neen, d&aacute;t kan hij niet. Je brekende oogen, die zoo weemoedig schijnen te vragen: Waar is mijn goede baas
+toch? zij treffen de zijnen. Aanstonds laat hij zijn pogen varen, en, terwijl het medelijden hem ijlings zijn oude pet met
+water doet vullen, om te beproeven, of een teuge den amechtige ook zal verkwikken, doorziet hij het netelige van zijn eigen
+toestand.
+
+</p>
+<p>&#8212;Zoo Hans eens kapot ging! zou Toon dan niet vragen? zou Toon hem geen bedrieger noemen?&#8212;En, op het geroep van den schipper
+geen antwoord gevende, voegde hij net zieltogende paard de vriendelijkste namen toe; streek het over den zakkenden kop, en
+riep eindelijk tot den schipper, dat hij toch komen zou om, ware het mogelijk, den stakker, die zoo raar deed, in &#8217;t leven
+te behouden.
+
+</p>
+<p>Geurts beroep op de hulp van den ongevoeligen schipper bleef vruchteloos; met de handen onder zijn kin en de ellebogen op
+het roer geleund, ging hij bij <span class="letterspaced">dit</span> en bij <span class="letterspaced">dat</span> voort, om jager en paard naar weinig uitgezochte plaatsen te verwenschen, er gedurig bijvoegende: &#8220;Jakker d&#8217;r op, zoo je
+niet luier dan je luie knol bent.&#8221;
+
+</p>
+<p>Ten einde raad, en al meer vreezende dat Hans het niet kroppen zou, zag Geurt in &#8217;t ronde of er dan geen meelijdend schepsel
+in den omtrek was, die hem raad of hulp zou willen verschaffen.
+
+</p>
+<p>Het ijzeren hek van <span class="letterspaced">Water-zicht</span> is slechts een vijftig schreden van die plaats verwijderd. En, ijlings loopt hij er heen; treedt het binnen, en aarzelt niet
+het fraaie huis te naderen, waar hij hijgende aankomt. Na een korte aarzeling rukt hij aan de schel, z&oacute;&oacute; sterk, dat mama en
+dochter Brolet&#8212;die aan de achterzijde der woning in de schaduw eener warande zitten te puffen, en niets weten te zeggen dan
+dat zij stikken&#8212;elkaar verbaasd aanzien, en bijna op het denkbeeld komen, dat de zonnegloed brand deed ontstaan.
+
+</p>
+<p>Leendert de huisknecht, die, evenals de koetsier, den tentwagen in &#8217;t koetshuis had uitgekozen om er zijn af....ge....mat....te
+leden rust te bezorgen, vernam het schellen niet. De meisjes in de keuken, wier kornetten los, en wier armen slap langs haar
+zittende lichamen hingen, begrepen dat Leendert wel komen zou, en bleven waar ze waren.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ieder zijn <span class="letterspaced">vak</span>!&#8221; zei Krisje; zoodat mevrouw bij het tweede gelui&#8212;terwijl ze zich steeds met haar waaier zocht te verkoelen<span class="pagenum">[<a id="pb303" href="#pb303">303</a>]</span>&#8212;opstond; iets van &#8220;die booien!&#8221; prevelde, de gang betrad, en de voordeur&#8212;die voor een tochtje was opengelaten&#8212;naderende,
+al spoedig voor den angstigen Geurt stond.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wat wil je zoo haastig vriendje?&#8221; vraagde mevrouw.
+
+</p>
+<p>&#8220;Och! of je me helpen kan juffrouw!&#8221; antwoordde Geurt met ter neergeslagen oogen, en, ware hij niet zoozeer met Hans vervuld
+geweest, hij zou voorzeker&#8212;onvoorbereid om zoo iets voornaams te ontmoeten&#8212;er nog veel minder vrij hebben bijgevoegd. &#8220;Als
+je niet dadelijk helpt dan zal het te laat zijn!&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar w&aacute;t is er dan toch?&#8221; vraagde mevrouw.
+
+</p>
+<p>&#8220;Zie je juffrouw, &#8217;t is eigenlijk buiten mijn schuld,&#8221; antwoordde Geurt: &#8220;want mishandeld heb ik hem niet, maar zie je, de
+warmte! Is er dan niemand die me kan helpen eer ie kapot gaat?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Kapot!&#8221; herhaalde mevrouw: &#8220;Spreek je van een beest of van een voorwerp.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Och ja, van Hans, juffrouw!&#8221; hernam Geurt haastig: &#8220;Maar heb je dan geen mansvolk hier, en kun je geen drank geven? De rijke
+lui weten altijd meer dan een ander. Toe gauw, eer het te laat is, want Hans leit op z&#8217;n asem.&#8221; En zich daarna omwendende,
+liep hij ijlings terug, maar riep nog in &#8217;t heengaan: &#8220;Gauw dan, hij leit vlak bij &#8217;t hek.&#8221;
+
+</p>
+<p>Eenige minuten later trotseerden mevrouw en Jeannette,&#8212;Papa was nog niet uit Den Haag teruggekeerd&#8212;de vreeselijke warmte,
+om aan hare nieuwsgierigheid te voldoen.
+
+</p>
+<p>Behalve stroohoeden met vervaarlijke randen, droegen zij groote Oostersche zonneschermen, die ze, als noodzakelijk bij een
+<span class="letterspaced">&eacute;quipement</span> voor &#8217;t buitenleven, in den <span class="letterspaced">grand bazar</span> hadden gekocht. Leendert en Willem volgden geeuwende, terwijl Kris en Leentje met de boezelaars boven hare hoofden, aan &#8217;t
+hek bleven gluren om &oacute;&oacute;k eens te zien wat er eigenlijk te doen was.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Toon Ritter ligt op dezelfde plaats waar wij hem reeds een paar malen hebben aangetroffen. De dokter, die hem eenige uren
+geleden bezocht, heeft hem alweer een drank voorgeschreven, maar zich evenzeer alweder verwonderd over de taaiheid van dat
+gestel.
+
+</p>
+<p>Op dit oogenblik ontwaakt de man uit een lichte sluimering.
+
+</p>
+<p>&#8220;Waar ben je?&#8221; zegt hij flauw en met gesloten oogen, terwijl hij met de hand bezijden zich voelt, en die eindelijk op den
+rand zijner kribbe laat rusten: &#8220;Ik droomde daar van den tijd toen je nog klein waart Hans, toen je kleine oogen mij zoo goedig
+aanzagen, en toen ik&#8212;om jou&#8212;om jou verd.... raakte, h&eacute;!&#8212;Maar Hans, ik heb daar ook gedroomd: dat Hij &#8217;en groote pen van goud
+nam, en zei: &#8220;Ik zal het maar doorhalen! h&eacute;! en &#8217;t was vreeselijk licht ook, en ik las, ofschoon ik m&#8217;n bril niet had: <span class="pagenum">[<a id="pb304" href="#pb304">304</a>]</span>&#8220;Toon Ritter,&#8221; en daarachter dat leelijke woord&#8212;je weet wel. Maar Hij sprak weer: &#8220;Die gelooft heeft zal zalig worden,&#8221; en
+streek toen met mooien inkt dat leelijke woord uit, en schudde mij de hand, en gaf me brood met lekkeren wijn, net zooveel
+als ik lustte. Zie je, &#8217;k was in den hemel; en toen ik wel genoeg had, en net als vanouds op m&#8217;n twee beenen liep, toen zag
+ik ook jou weer, mijn goeje Hans; maar niet zooals je nou bent, maar blank van vel, en fraai van leden, en zwart van haar,
+want weet je, jij zelf waart bij Teunis in &#8217;t kuiltje. En weet je nou Hans, waarom ik er <span class="letterspaced">toch</span> kwam?&#8221; vraagt Ritter terwijl hij opnieuw met de hand naar het paard zoekt, dat zich niet aan zijn zijde bevindt; &#8220;omdat ik
+geloofd had dat Hij alles kan, en omdat ik trouw was geweest voor jou.... h&eacute;! dat spreek je niet tegen?&#8221;
+
+</p>
+<p>Ritter strekt al gedurig zijn magere vingers verder uit om het dier te bereiken, doch, dewijl zijn uiterste poging vruchteloos
+blijft, wendt hij zich om; opent de oogen; werpt een doffen blik in &#8217;t ronde, en roept eensklaps met een door den schrik versterkte
+stem: &#8220;Hans! Hans! waar ben je gebleven?&#8221;
+
+</p>
+<p>Zie, hij schijnt tot bezinning te komen. Geurt heeft zijn vriend meegenomen, dewijl het <span class="letterspaced">beter</span> voor hem zou zijn; &#8217;t is waar... doch, t&oacute;&eacute;n was het morgen en nu.... &#8217;t moet wel tegen den avond loopen. Zou Geurt hem vergeten?
+En naarmate de zwakke jager zich over het uitblijven van den jongeling met den bruine al ongeruster maakt, bromt hij gedurig,
+dat het niet meer gebeuren zal, want hij gevoelt het maar al te zeer dat hij nog slechts kort met hem vereenigd zal blijven;
+en, eenmaal had hij bij zich zelven gezworen: het dier te zullen verzorgen en trouw te bewaken tot aan zijn einde.
+
+</p>
+<p>Naarmate de tijd al meer en meer verliep, klom Ritters bezorgdheid. Zoo hard hij zulks vermocht riep hij het dier eenige malen
+bij zijn naam, en eenige malen ook den naam van hem, aan wiens zorg hij zijn vriend veilig had toevertrouwd. Geen antwoord,
+geen geluid zelfs&#8212;dan het gegons der muggen.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Kostte Ritter een groote inspanning, om, zooals hij vroeger meermalen deed, ook nu op de vingers een schel gefluit voort
+te brengen, maar toch het gelukte, en z&oacute;&oacute; zelfs, dat de kalkoenen op een nabijgelegen hoeve, zich verplicht gevoelden het
+met een oorverdoovend gegil te beantwoorden.
+
+</p>
+<p>Intusschen het fluitend signaal bewerkte niet wat Ritter verlangde. Hans kwam niet opdagen, en Geurt evenmin. &#8217;t Waren pijnlijke
+oogenblikken die de zwakke sleet; zijn eigen toestand had hem nooit zoo bekommerd als het thans de onzekerheid deed wat er
+toch met Hans mocht gebeurd zijn; en, zijne handen vouwende, zuchtte hij tot Hem die alles kan: &#8220;Heere, verlos mij uit de
+benauwdheid!&#8221;
+
+</p>
+<p>Zat Ritter in de benauwdheid&#8212;op een paar schreden van de hut verwijderd, stond er een wiens hart niet minder beklemd was.
+Geurt had het snijdend geluid zeer wel gehoord, en &#8217;t was hem door de ziel gegaan. Reeds verscheidene malen had hij zich tot
+<span class="pagenum">[<a id="pb305" href="#pb305">305</a>]</span>nabij Ritters woning begeven, doch telkens ook was hij teruggekeerd, dewijl de moed hem ontbrak om den man onder de oogen
+te treden.
+
+</p>
+<p>Hoor! weder klinkt het schel gefluit, en eensklaps zich vermannende, loopt de jonkman tot nabij de hut; blijft eenige oogenblikken
+voor de kleine deur staan, maar eindelijk&#8212;eindelijk opent hij haar; treedt met een kloppend hart binnen, en staat weldra,
+doch zonder een woord te spreken, voor den nederliggenden jager.
+
+</p>
+<p>&#8220;Waar is Hans?&#8221; vraagt Ritter terstond, terwijl hij de oogen op de opengelaten deur houdt gevestigd, in de verwachting dat
+het paard nog volgen zal.
+
+</p>
+<p>Geurt ziet voor zich neder maar antwoordt niet.
+
+</p>
+<p>&#8220;Waar is Hans?&#8212;Maar spreek dan!&#8221; roept Toon, terwijl de grootste onrust op zijn gelaat is te lezen: &#8220;Den ganschen dag heb
+je hem buiten gehouden!&#8221; en weder doet hij het snijdende fluitje hooren nog in de hoop dat het paard zal verschijnen.
+
+</p>
+<p>Eenige oogenblikken lang heerscht er in het verblijf een pijnlijke stilte; eensklaps echter heft Ritter zich met geweld overeind,
+en den zwijgenden Geurt met zijn donkerbruine oogen strak aanstarende, zegt hij op akeligen toon: &#8220;Bij God, zeg dan, zeg....
+waar is Hans?&#8221;
+
+</p>
+<p>Maar Geurt kan niet spreken; en de hand voor de oogen drukkende, komt hij den spreker een schrede naderbij, maar berst te
+gelijk in tranen uit.
+
+</p>
+<p>Eene rilling doorloopt Ritters leden. Zich geheel voorover buigende, grijpt hij Geurt bij zijn buis; trekt hem geheel tot
+zich, en zegt met een gesmoorde stem: &#8220;Zeg&#8212;zeg ellendige! heb je mijn Hans vermoord?&#8221;
+
+</p>
+<p>Dat was te veel! Hoewel de bitterste zelf beschuldiging hem pijnde, <span class="letterspaced">die</span> verdenking woog al te zwaar; en het was door haar dat Geurt de kracht bekwam tot het doen eener volledige bekentenis, en
+verhaalde, hoe hij met de beste bedoelingen het paard had gebruikt voor het werk, waartoe hij toch meende dat het geschapen
+was; maar, dat de warmte hem moest hebben bevangen, zoodat de stakker er nu inderdaad niet best aan toe was.
+
+</p>
+<p>Ritter, die onder het hakkelend en gedurig afgebroken verhaal van den jonkman, hem niet zelden een blik had toegeworpen, die
+van zijn onrust en hevige smart getuigde, staarde hem, toen hij ophield met spreken, eenige oogenblikken sprakeloos doch met
+bevende lippen aan. Doch, nadat Geurt de hand des jagers had gegrepen, en nu innig geroerd om vergiffenis smeekte, wendde
+Ritter eensklaps den blik van hem af, en riep met een akelige stem:
+
+</p>
+<p>&#8220;Ik heb hem verlaten! Mijn eed!! O God!&#8221; maar liet er terstond op volgen, terwijl hij den brenger der Jobstijding aanzag:
+&#8220;Je hebt niet gezegd of hij dood is; zeg, leeft hij niet meer? Zeg, waar heb je mijn Hans gelaten?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Neen neen! dood was hij niet,&#8221; zei Geurt zeer snel.
+
+</p>
+<p>&#8220;Niet! niet!&#8221; riep de jager, den spreker in de rede vallende, terwijl een bruinachtig roode kleur zijn geelbleek gelaat kwam
+kleuren: &#8220;Niet!?&#8212;Hijsch mij op!&#8212;Hier,&#8212;hier dan; zie, ik <span class="pagenum">[<a id="pb306" href="#pb306">306</a>]</span>ben zoo slap niet.&#8212;Hans, ik wil je nog zien! Help dan! D&aacute;&aacute;r, daar liggen de spullen: help! als je niet wilt dat je de eeuwige
+pijn treft!&#8221; En de man, wiens krachten den arts ten eenenmale als uitgeput hadden toegeschenen, wierp het dek van zich af;
+greep den boomstok, en trok er de bedoelde bovenkleed ing mee naar zich toe.
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar in &#8217;s hemels naam, wat wil je?&#8221; sprak Geurt ontsteld: &#8220;Toon! hoe zou je naar <span class="letterspaced">Water-zicht</span> komen? Jij, die te zwak bent om op te staan. En wie zou je helpen! Je weet dat <span class="letterspaced">m&#307;n</span> krachten....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Zwijg!&#8221; riep Ritter in zenuwachtige opgewondenheid: &#8220;Wil jij me niet helpen, h&eacute;! dan zal ik alleen er wel komen; want zien
+z&aacute;l ik hem&#8212;al moest ik ook kruipen!&#8221;
+
+</p>
+<p>Wat Geurt ook spreken of raden mocht, de oude jager was niet te bewegen om van zijn voornemen af te zien. Hij wilde en zou
+zich naar zijn Hans begeven, al ware het ook ten koste zijner laatste krachten. Die zelfopoffering zou wellicht de doemwaardigheid
+vernietigen, welke hij,&#8212;door de zorg van het paard, ofschoon met een goede bedoeling, aan een ander te vertrouwen,&#8212;<span class="corr" id="xd0e9928" title="Bron: opnienw">opnieuw</span> over zich gebracht had.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Verdient toch opmerking dat de arme jager bij het bittere leed, dat hem inderdaad door een ander werd berokkend, geenszins
+dien bewerker hard viel of met beschuldigingen en smaadredenen overlaadde, maar alleen zich zelven beschuldigde, en slechts
+de gevreesde straf voor <span class="letterspaced">zich</span> meende weggelegd. &#8217;t Verdient opmerking, want, ofschoon wij,&#8212;eveneens zouden gedaan hebben, en de droevige gevolgen van begane
+misslagen steeds ons zelven wijten, er zijn toch een aantal <span class="letterspaced">andere</span> menschen, die de schuld maar terstond op een ander werpen....! Adam had het niet gedaan: de vrouw had het gedaan; de vrouw?
+wel neen, die leelijke slang! Ja wel, die <span class="letterspaced">andere</span> menschen hebben gewoonlijk vrouwen of slangen bij de hand, die met het pak bezwaard worden; en weet ge wie vooral zoo ontelbare
+malen voor hen de schuld moet dragen,&#8212;edoch in andere gevallen dan het beschrevene&#8212;&#8217;t is het kind met dien breeden, mismaakt
+breeden rug, dat die <span class="letterspaced">andere</span> menschen &#8220;temperament&#8221; noemen.
+
+</p>
+<p>En Geurt hielp den jager zooveel hem mogelijk was, maar begreep ook hoe langer zoo meer, dat het voor hem een vergeefsche
+poging zou zijn om den zwakken en daarbij verminkten man, zonder meerdere hulp, ter plaatse te brengen waar zich zijn stervende
+makker bevond. Plotseling rees er een gedachte bij hem op, en met de woorden: &#8220;Wacht, ik zal eens zien....&#8221; liep hij de hut
+uit; en ofschoon Ritter hem nariep, die vreesde dat Geurt niet terug zou komen, vervolgde hij zijn weg tot nabij de hoeve,&#8212;waar
+de kalkoenen opnieuw het gefluit van den jager beantwoordden&#8212;maar kwam ook, geen twee minuten later, in een kleine roeiboot
+langzaam het stroompje afzakken.
+
+</p>
+<p>Menige pijnlijke kreet ontvlood er aan Ritters lippen, eer hij met de zwakke hulp van den jongeling, het bootje bereikte,
+en daarin <span class="pagenum">[<a id="pb307" href="#pb307">307</a>]</span>half liggende gezeten was. De hoop om Hans nog levend te vinden steunde echter zijne krachten, en gedurig moest Geurt, die
+maar slap de riemen bewoog, van Ritter de aansporing vernemen:
+
+</p>
+<p>&#8220;Maak toch wat haast, eer het te laat is!&#8221;
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Voor weinige minuten was Brolet van zijn tocht naar de residentie teruggekeerd, ook <span class="letterspaced">h&#307;</span> had het dien dag schrikkelijk benauwd gehad. Geen wonder: brandende zon en&#8212;kokend bloed!
+
+</p>
+<p>Mevrouw Brolet, die de ramen van haar echtvriends kamer had opengeschoven opdat de avondkoelte hem eenige verfrissching zou
+schenken, was mede met de <span class="letterspaced">eau de cologne</span> in de weer, maar noch het een noch het ander baatte om den verhitten man tot kalmte te brengen.
+
+</p>
+<p>Zonder een rechtstreeksch antwoord op haar belangstellende vragen te bekomen, verstond mevrouw uit de afgebrokene bittere
+woorden van haar gewoonlijk zoo zachtaardigen echtvriend genoeg, om er uit op te maken, dat zijne poging niet met den gewenschten
+uitslag was bekroond.
+
+</p>
+<p>Vol bitteren wrevel was de man, en waarom? Omdat hij, die zelf ten allen tijde de wetten verdedigd en zich wars van elke knoeierij
+had betoond, nu, daar het zijn eigen belang gold, gaarne die wet had zien krommen, om, wat krom was recht te maken.
+
+</p>
+<p>En, wat wilde hij dan?
+
+</p>
+<p>Immers, hij wilde zijn kind behouden, haar niet prijs geven aan.... Neen, neen, dat wilde hij niet, en terwijl de diplomaat
+halfluide zwoer, dat hij een middel zou uitdenken om den noodlottigen slag te keeren, al spanden ook alle aardsche machten
+te zamen, rees hij van zijne zitplaats op, en liep, met de hand tegen het voorhoofd gedrukt, haastig de kamer op en neer.
+
+</p>
+<p>Mevrouw Brolet, die een onbepaald vertrouwen op het beleid en goed verstand van haar echtgenoot had, gevoelde zich door die
+laatste positieve woorden geruster, en spoedde zich naar beneden om het oog over een verfrisschend avondgerecht te laten gaan.
+
+</p>
+<p>Nog maar weinige oogenblikken bevond mevrouw zich in het beneden-achtervertrek, toen door de openstaande tuindeur Jeannette
+binnenkwam, gevolgd door den baron Tolenveld, die zijn eigenaardige buiging voor de aanstaande schoonmama maakte.
+
+</p>
+<p>&#8220;O mama,&#8221; sprak Jeannette haastig: &#8220;u moet met papa eens gauw meegaan. Toen wij zooeven, na in de plaats te hebben gewandeld,
+voorbij het turfschuurtje kwamen waar dat akelige paard is gebracht, toen kwam Leendert er uit, en zei, dat de baas van het
+dier was gekomen, en dat het kluchtig was om te hooren zooals die man tot het arme dier sprak. U moet dadelijk komen,&#8221; voegde
+zij er bij: &#8220;Nietwaar Tolenveld, volgens den knecht moet het wel <span class="letterspaced">curieus</span> zijn? Kom!&#8221; en snel verliet zij het vertrek; en de baron <span class="pagenum">[<a id="pb308" href="#pb308">308</a>]</span>zei in zich zelven: &#8220;<span class="letterspaced">Cura, curiosus</span>,&#8221; en volgde zijne <span class="letterspaced">futura</span>, zonder op de aanstaande schoonouders te wachten.
+
+</p>
+<p>Reeds v&oacute;&oacute;r de geliefden,&#8212;of beter, de verloofden&#8212;bevinden wij ons in het gezegde turfschuurtje, om er van de &#8220;curieuse klucht&#8221;
+getuigen te zijn.
+
+</p>
+<p>Op den steenen vloer, waarover een bos stroo is uitgespreid, ligt de bruine vriend van Toon Ritter; hij ligt er met de pooten
+uitgestrekt, nog eveneens als toen hij er voor weinige uren met een stenend geluid den laatsten adem uitblies. Alleen de kop,
+welke na dien stond zijdelings achterover in het stroo was gezakt, wordt eenigszins omhoog gehouden. &#8217;t Is de arm van den
+ouden jager die hem omvat, en zijn ruige kin er op rusten laat, terwijl hij zelf op een omgekeerde kuip gezeten, wordt ondersteund
+door den zwakken Geurt, die mede tegen een stapel hakhout een rustpunt heeft gevonden.
+
+</p>
+<p>Aanvankelijk vernemen wij niets dan een klagend gezucht &#8217;t welk nu en dan des jagers lippen ontsnapt.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ouwe stakker! Heeft Toon z&#8217;n woord gebroken!&#8221; klinkt eindelijk Ritters hokkende stem; &#8220;heeft hij jou uit het oog verloren
+en zich ten tweeden male den eeuwigen toorn op den hals gehaald?&#8212;Zeg, brave ouwe stumper! moest je die goeje oogen dicht doen,
+zonder Toon naast je te zien? Zeg, kun je ze dan nog niet eenmaal opslaan&#8212;dat ik ze toedruk? Zeg, zou er dan nog geen greintje
+leven in je zijn? Huup Hans! huup!&#8221; en met de vlakke hand slaat Ritter zijn makker op het gevoellooze lichaam.&#8212;&#8220;Dood! mors
+dood!&#8221; steunt de jager opnieuw: &#8220;Och! waarom heeft Hij die alles kan, jou niet &#8217;en poosje langer bij asem gelaten? h&eacute;? of,
+Toon vooraf den genadeslag gegeven? Verdoemd als ik ben!&#8212;Waarom ook stond ik je af aan een ander!&#8221;
+
+</p>
+<p>De laatste woorden des jagers werden op een zoo diep verslagen toon geuit, dat Geurt een zenuwachtige rilling gevoelde, en
+hem bewogen toefluisterde. &#8220;Maar Toon, de schuld is immers aan mij! Ik maakte misbruik van je goed vertrouwen; ik was het
+die Hans&#8212;doch zonder opzet....&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Zwijg! zwijg! Paai me toch niet!&#8221; roept Toon met een nare stem: &#8220;Wat jij deedt, da&#8217;s jou zaak, maar wat er tusschen hem en
+z&#8217;n baas was, dat raakt jou geen zier. Zeg, zeg&#8212;ouwe!&#8217;&#8221; besluit de grijze met fluisterende stem, terwijl hij zijn hoofd geheel
+op den kop van zijn dooden makker laat rusten, en de voorboden der sloopster zijner krachten, zijn van inspanning doodelijk
+vermoeid lichaam doen trillen: &#8220;Zeg, kon je maar&#8212;bidden&#8212;h&eacute;; maar je hebt daar nooit geen verstand&#8212;van gehad.&#8212;<span class="letterspaced">Ik</span> durf het niet,&#8212;en de Eerste&#8212;h&eacute;!! verdoemt me!&#8221;
+
+</p>
+<p>Zie, de &#8220;klucht!&#8221; heeft ons dermate beziggehouden dat wij het binnentreden der verloofden niet bemerkten, en n&oacute;g zouden we
+&#8217;t hoofd niet van den armen man hebben afgewend, zoo we niet ter zijde een zacht gepraat hadden vernomen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Maar wie is die ongelukkige man toch?&#8221; vraagt Jeannette aan hem, wiens gade ze hoopt te worden, terwijl een mengeling van
+deernis en afschuw op haar gelaat is te lezen.
+<span class="pagenum">[<a id="pb309" href="#pb309">309</a>]</span></p>
+<p>&#8220;Men noemt hem Toon de Witte, geloof ik,&#8221; fluisterde Tolenveld: &#8220;hij woont in de armoedige hut die eenige malen uw aandacht
+trok.&#8221;
+
+</p>
+<p>Er volgt een langdurige stilte, door niets afgebroken dan het gezucht van den jager die, ten halve met den rug naar de aanwezigen
+bij den ingang van het schuurtje gekeerd, hen niet bemerkte, en evenmin bespeurt dat, eenige oogenblikken later, n&oacute;g een heer
+en dame, het tamelijk donkere verblijf binnentreden.
+
+</p>
+<p>Zichtbaar onaangenaam wordt de heer Brolet door de tegenwoordigheid des barons getroffen, dien hij na zijne thuiskomst nog
+niet ontmoette. Even spoedig echter als de voorhoofdrimpels verschenen, verdwijnen ze weder, en een vriendschappelijke groet
+der heeren breekt de stilte, en doet den lijdenden jager even het hoofd naar de zijde wenden, waar zijne bezoekers zich bevinden.
+
+</p>
+<p>&#8220;Een zonderlinge vertooning,&#8221; zegt Brolet op een toon die eenigszins zijn wrevele stemming verraadt, en voegt er wat zachter
+tot zijn echtgenoot bij: &#8220;Waarom werd dat volk hier binnengehaald?&#8221;
+
+</p>
+<p>Mevrouw Brolet fluistert eenige bevredigende en vergoelijkende woorden, en besluit, op den jager wijzende: &#8220;<span class="letterspaced" lang="fr">Pauvre homme, il a l&#8217;air bien souffrant!</span>&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;<span class="letterspaced" lang="fr">A qui la faute!</span>&#8221; zegt Brolet schouderophalend, doch wordt evenals zijne dames een oogenblik later met deernis vervuld, daar hij den jager
+ziet trillen en beven, terwijl deze, door een hevige benauwdheid overvallen, langzaam in de armen van den jongeling zinkt,
+die hem met moeite ondersteunt.
+
+</p>
+<p>Jeannette laat Tolenvelds arm los, en roept op meewarigen toon, terwijl haar kleur door een doodelijk bleek wordt vervangen:
+&#8220;Hoe akelig! Och, wie helpt hem?&#8221;
+
+</p>
+<p>Mevrouw Brolet mede ontsteld, doet een schrede naar den armen lijder, doch wordt door haar echtvriend in den weg getreden,
+welke laatste den jager ijlings nadert, en, zonder op de onreinheid der kleeding acht te geven, hem in zijn armen vat. Den
+insgelijks bevenden Geurt gelast hij, om haastig de hulp der dienstboden te gaan inroepen; zij moeten een paar dekens en de
+flacon uit mevrouws toilet ten spoedigste medebrengen.
+
+</p>
+<p>Nog v&oacute;&oacute;r dat Geurt het schuurtje verlaat, zijn de dames, door haar natuurlijk gevoel gedreven, reeds met hulpvaardige bedoelingen
+ter deure uitgesneld.
+
+</p>
+<p>De baron, die zelden zijn bedaardheid verliest, wankelt een oogenblik tusschen het plichtbesef om de aanstaande moeder zijner
+kinderen te volgen, en dat, &#8217;t welk hem zegt den heer Brolet de behulpzame hand te bieden; doch, in zijn tweestrijd besluit
+hij noch tot het een, noch tot het ander, en blijft waar hij zich bevindt, maar verzoekt den heer Brolet toch maar vrij uit
+te spreken, zoo er iets mocht wezen waarin hij zijn hulp behoeft.
+
+</p>
+<p>De gevraagde is te zeer met den lijder vervuld, dan dat hij den voorslag des barons kan beantwoorden; zijne oogen zijn onafgebroken
+op het akelige gelaat van den man gevestigd, dien hij in zijne armen houdt, en terwijl deze al sneller ademhalende, enkele
+malen de woorden: &#8220;Hans! Hans!&#8221; met een naar geluid doet hooren, <span class="pagenum">[<a id="pb310" href="#pb310">310</a>]</span>klopt het hart van den hulpvaardige met hevige slagen; maar spreekt hij toch gedurig van: moed houden, en dat het wel beter
+zal gaan.
+
+</p>
+<p>Zie, &#8217;t moet een geweldige koorts zijn, die den arme als het ware verscheurt. Gedurig drukt hij de hand tegen het gloeiende
+hoofd, dat hem bonst alsof &#8217;t bersten zal; eenige malen grijpt hij in de kleeding waar zij hem de hijgende borst bedekt, als
+waant hij zich daardoor lucht te zullen verschaffen. De last wordt Brolet te zwaar. Gelukkig! daar treden de knechts het schuurtje
+binnen; ze hebben dekens, een paar kussens, benevens eenige fleschjes en andere zaken bij zich, welke mevrouw heeft geoordeeld
+dat noodig of nuttig konden zijn.&#8212;Zou ze ook n&uacute; op dankbaarheid hebben gerekend....?
+
+</p>
+<p>Leendert vervangt de plaats van zijn meester.
+
+</p>
+<p>Gedurig een zonderling onderzoekenden blik op den kranke werpende, is Brolet niettemin ijverig in de weer om met den koetsier
+een tamelijk geschikt leger voor den jager te spreiden. Dit gereed zijnde, gelast hij zijnen bedienden, om den ongelukkige
+behoedzaam daarop neer te leggen. Zulks geschiedt; en nauwelijks heeft een lavende teug de brandende tong verkoeld, en houdt
+de huisknecht een natten doek op het gloeiende voorhoofd, terwijl Willem reeds met het bevel is verdwenen: om Juno in te spannen
+en terstond den dokter uit het naburige dorp te halen, of de man opent flauw de oogen, en werpt voor de eerste maal een blik
+op zijn voornamen helper.
+
+</p>
+<p>Zie.... de glinsterende oogen, wat blijven ze strak op den man gevestigd&#8212;die zich haastig tot den baron wendt, en hem noopt
+tot de dames te gaan, &#8220;daar alles nu geschikt is.&#8221;&#8212;Zie, wat spalkt hij die oogleden wijd.... en wijder open; wat akelige,
+schrikkelijk akelige uitdrukking op dat vermagerde bleeke gelaat; hoor, wat naar gegorgel in de keel, alsof zij te zeer is
+toegeschroeid om een woord te doen hooren. Zie.... zie... hoe akelig!&#8212;Daar schudt hem een wreede demon. Maar toch, hoor, het
+is alsof in dat nare gereutel de woorden: &#8220;Mijn Hans!&#8221; nog even zijn mond ontsnappen.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>&#8217;t Is nacht, doch geen zooals men zich daags voorspeld had, van onweer en plasregens; maar strak en helder en <span class="corr" id="xd0e10052" title="Bron: zoel">zwoel</span>, en weder een dag voorspellende als die, welke straks ter ruste ging.
+
+</p>
+<p>De pendule in het slaapvertrek der echtelieden Brolet heeft reeds &eacute;&eacute;n geslagen. Nog geen half uur geleden is de heer des huizes
+die kamer binnengetreden.
+
+</p>
+<p>Was het zijn goedhartige aard, die hem zoolang alleen bij den lijder in het schuurtje deed vertoeven, dewijl hij ook Leendert&#8212;tot
+diens verwondering&#8212;bevolen had om zich dorpwaarts te spoeden, ten einde eenige eenvoudige geneesmiddelen uit de apotheek <span class="pagenum">[<a id="pb311" href="#pb311">311</a>]</span>te halen, ofschoon Leendert meende, dat mevrouw ze wel in huis had, doch die&#8212;volgens mijnheer&#8212;niet versch genoeg waren? Was
+het enkel uit medelijden, dat hij de uren, sedert dien eersten stond verloopen, zooveel mogelijk zonder andere hulp bij den
+armen jager heeft doorgebracht, wiens einde door den geneesheer, gedurende zijn kortstondig en laat avondbezoek, als zeer
+nabij voorspeld was? Waren er ook andere redenen? Leendert is er zeker van, want&#8212;achter het schuurtje is eene sloot, en tusschen
+die sloot en het schuurtje bleef nog een voetbreed gronds, waarop distels en klitsplanten welig tieren. En nu.... jammerlijk
+zijn die schoone bladen vertrapt, vooral ter plaatse waar zich die reet in de planken bevindt.
+
+</p>
+<p>Op het oogenblik dat wij Brolet wedervinden, staat hij met over elkander geslagen armen tegenover zijn echtgenoote, die, in
+een leunstoel gezeten, haar aangezicht met de beide handen bedekt.
+
+</p>
+<p>&#8220;Spreek dan Octavie!&#8221; zegt Brolet met gesmoorde doch gejaagde stem: &#8220;zou zulk een toeval mij niet de haren te berge doen rijzen?
+Kon er een rampzaliger denkbeeld rijpen dan naar deze streek te trekken? Ken je zulk een toeval, dat ons den man hier doet
+weervinden, van wien wij sedert al die jaren niets meer vernamen!? Maar antwoord mij dan, <span class="letterspaced">w&aacute;t</span> moet ik doen?&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Zij zal het besterven!&#8221; zucht mevrouw, terwijl een stroom van tranen haar wangen besproeit.
+
+</p>
+<p>&#8220;Besterven!?&#8221; herhaalt de man, en treedt op het raam toe waardoor hij, aan &#8217;t einde der laan, het schijnsel van het licht
+ontwaart &#8217;t welk binnen het schuurtje brandt: &#8220;Neen, neen! dat zal ze niet!&#8221; herneemt hij terugkeerende: &#8220;Als je d&aacute;&aacute;r geweest
+waart,&#8221; en hij wijst in de pas verlatene richting; &#8220;d&aacute;&aacute;r, en je hadt den angst en de smeekende blikken van den ongelukkige,
+zooals ik gezien; je hadt zijn diep treffende, schoon weinig samenhangende woorden gehoord, je hart zou evenals het mijne
+hebben geklopt! Maar zeg, meen je &#8217;t waarlijk, zal ons kind het besterven?&#8221;
+
+</p>
+<p>Eenige oogenblikken staat de vragende man weder voor zijn weenende vrouw zonder antwoord te bekomen, maar eensklaps slaat
+mevrouw Brolet den blik tot hem op, en de hoop is op haar gelaat te lezen, dat hare vraag: &#8220;Maar Fran&ccedil;ois, is &#8217;t geen bedrog?&#8221;
+een antwoord zal uitlokken &#8217;t welk nog niet den stempel der volste overtuiging draagt.
+
+</p>
+<p>Maar neen, helaas! bedrogen had hij zich niet; de waarheid sprak maar al te luide, en in weinige, vluchtige woorden gaf hij
+aan zijn gade de bitterste bewijzen eener zekerheid, welke hij zich zelven zoo gaarne ontveinsd had.
+
+</p>
+<p>Nog had Brolet zijn verslag niet ten volle ge&euml;indigd, toen een vreemd geluid op het portaal de aandacht der echtelieden wekte.
+
+</p>
+<p>&#8220;Jeannette! o God! zoo zij &#8217;t gehoord had!&#8221; roept mevrouw, en wil ijlings opstaan; doch Brolet houdt haar terug, en terwijl
+hij bare hand in de zijne vat, fluistert hij snel en merkbaar bewogen: &#8220;Octavie, wees bedaard; heeft Jeannette ons waarlijk
+beluisterd,&#8212;zegen dan met mij een toeval, &#8217;t welk mij van den pijnlijksten last <span class="pagenum">[<a id="pb312" href="#pb312">312</a>]</span>ontheft. Zij heeft dan vernomen &#8217;t geen het noodlot mij dwingt haar te zeggen. O! ik gevoel het, mijn levensvreugd ware verwoest,
+indien het denkbeeld mij bijbleef, dat ik uit zwakheid de laatste bede van een uitgaanden levensgeest had versmaad. Ja, een
+ontzettend toeval doet ons huiveren, en verijdelt mijne plannen; maar nu, schep moed, wie weet of de uitkomst ons niet de
+rust zal schenken, waarnaar wij reeds zoolang en zoo vurig verlangden.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Mijn arm kind!&#8221; zuchtte mevrouw: &#8220;God moge haar nabij zijn!&#8221;
+
+</p>
+<p>Brolet fronst de wenkbrauwen; drukt zijn echtgenoote een kus op het voorhoofd, en verlaat haastig de kamer. Op het portaal
+gekomen, ontdekt hij <span class="letterspaced">haar</span> niet, die zijne verbeelding er gemeend had te vinden. Hare kamer grenst aan die der ouders. Met een zacht kloppen zal hij
+haar wekken. Doch zie, de deur is niet gesloten, zij staat op een kier.
+
+</p>
+<p>&#8220;Jeannette!&#8221; roept hij zacht: &#8220;slaap je mijn kind?&#8221; en eenige malen herhaalt hij de vraag, doch zonder een antwoord te vernemen.
+De vader aarzelt niet de deur wat verder te openen; hij ziet naar binnen, en nogmaals roept hij luider: &#8220;Jeannette!&#8221;&#8212;Maar
+neen, zij is er niet.
+
+</p>
+<p>Ontwaakt uit een korte sluimering die haar geest had vermoeid, met een afzichtelijk dood paard &#8217;t welk gedurig, om haar te
+vangen, de stijve voorpooten uitstrekte, had een ongewoon gerucht in de aangrenzende kamer harer ouders, Jeannettes opmerkzaamheid
+getrokken. Bij &#8217;t naar bed gaan heeft zij in stilte de bespottelijke menschlievendheid van haar papa bewonderd, die zelfs
+zijn domestieken de nachtrust had gegund om bij die &#8220;akeligheid in het schuurtje&#8221;, waar zij het te benauwd had gekregen &#8220;de
+rol van <span class="letterspaced">ziekenverpleger</span> te spelen.&#8221; &#8217;t Ontstelde haar eenigermate de stem haars vaders te hooren. Was hij terug, dan voorzeker moest die man wel
+dood zijn.&#8212;Hu! daar was toch iets akeligs in; daarginder in dat schuurtje: een dood paard, en een dood mensch nog daarbij!
+
+</p>
+<p>Haar legerstede verlatende, was Jeannette op den wand toegetreden, die haar van het slaapvertrek der ouders scheidde. Ofschoon
+nu en dan eenige klanken vernemende, kon zij, door den halfsteenschen muur, toch onmogelijk goed verstaan wat er gesproken
+werd. Het luider noemen van haar naam had echter dermate hare belangstelling gewekt, dat zij in allerijl eenige kleeren heeft
+aangetrokken, en, het vertrek in stilte verlatende, op het portaal aan de kamer der ouders heeft geluisterd<span class="corr" id="xd0e10098" title="Bron: ,">.</span>
+
+</p>
+<p>Geen vijf minuten later bevond het meisje zich weder binnen haar slaapverblijf, doch toen.... hoe geheel anders stonden haar
+gelaatstrekken dan v&oacute;&oacute;r het verlaten harer kamer. Een lijkkleur had zich over haar wezen verspreid; haar boezem jaagde onstuimig,
+en vreeselijk trilde haar geheele lichaam, terwijl haar blikken verwilderd in het ronde zwieren. Krampachtig klemden zich
+hare vingeren om de leuning van een stoel; haar knikkende knie&euml;n benamen haar schier de macht om zich staande te houden, doch&#8212;eindelijk
+was het, alsof een besluit werd genomen, alsof een plotseling opgekomen <span class="pagenum">[<a id="pb313" href="#pb313">313</a>]</span>denkbeeld haar krachten vernieuwde. Zij trad op het raam toe; staarde een oogenblik op het schuurtje aan &#8217;t einde der laan;
+bracht de hand aan haar voorhoofd; had nogmaals een gevoel alsof het bloed in hare aderen stolde, maar, ook d&aacute;t oogenblik
+ging voorbij, en zich eensklaps naar de deur wendende, verliet zij weder het vertrek; sloop met een fel bonzend hart doch
+met onhoorbaren tred voorbij de kamer der ouders, en daalde langs de breede marmeren trap snel naar beneden.
+
+</p>
+<p>Terzelfder tijd dat Brolet te vergeefs zijne dochter roept, bevindt het meisje zich voor de deur van het schuurtje. Haar moed
+dreigt opnieuw te bezwijken; eenige seconden blijft zij luisteren, doch, daar binnen een zacht gekreun vernemende, verheft
+zij met fierheid haar hoofd; slaat de hand aan de klink, en treedt, ofschoon een huivering haar bekruipt, met tamelijk vasten
+tred het schuurtje binnen.&#8212;Neen, &#8217;t is nog niet gedaan met den armen Ritter.
+
+</p>
+<p>De heer Brolet heeft hem verlaten, nadat er op een hevige gemoedsbeweging, door koortshitte verhoogd, een oogenblik van schijnbare
+rust gevolgd was. Hoe ontelbare malen had hij in zijne tegenwoordigheid: &#8220;Mijn Hans! mijn kleine Hans! mijn kind!&#8221; geroepen;
+en dan luider met onrustige gebaren, terwijl hij Brolet daarbij dreigend had aangezien: &#8220;Mijn kind! Breng haar hier.... eer
+ik sterf!&#8221;
+
+</p>
+<p>In de levendigste kleuren was Ritter, en ook zijn voornamen bewaker, opnieuw datgene voor den geest gekomen, &#8217;t geen zij beiden
+nooit vergeten, doch waaraan zij zoo gaarne&#8212;ofschoon om zeer verschillende beweegredenen&#8212;de herinnering zouden hebben verloren.
+
+</p>
+<p>Ja, de weinige woorden die Brolet, na de herkenning, met den jager wisselde, zij verlevendigden in beider gemoed zoo krachtig
+&#8217;t geen er omstreeks zeven en twintig jaar geleden was voorgevallen.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was een stormachtige Octobermorgen. Door den mullen zandweg tusschen de Overijselsche plaatsjes Oldenzaal en Ootmarsum
+werd een fraaie reiskoets, door twee jonge paarden langzaam voortgetrokken. De heer en de dame daarin gezeten, wenschten nog
+v&oacute;&oacute;r den nacht Bentheim te bereiken, alwaar ze eenige dagen dachten te vertoeven alvorens zich naar de plaats hunner bestemming&#8212;Westphalens
+hoofdstad&#8212;te begeven.
+
+</p>
+<p>Ze hadden het zwaar genoeg die paarden! De Noordoosten wind, waartegen ze moesten opwerken, joeg hen het zand in de snuivende
+neusgaten. De koetsier liep naast het rijtuig, in de eene hand de teugels houdende, en met de andere aan den rand van zijn
+hoed. Ook de oude huisknecht had, door af te klimmen, den last der bruinen verlicht, en antwoordde, door het portierglas heen,
+gedurig op de vragen der meewarige dame, en stelde haar gerust,&#8212;de bruintjes zouden de reis wel goed maken.
+
+</p>
+<p>Plasregens, die voor weinige dagen de zandwegen in stroomen herschiepen, hadden op sommige plaatsen gaten veroorzaakt, die
+den viervoetigen betreders reeds eenige malen een buitengewone kniebuiging hadden afgedwongen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Ho! ho!&#8221; had het eensklaps van de heizijde geklonken; doch de waarschuwende stem kwam te laat, want reeds lagen de beide
+paarden <span class="pagenum">[<a id="pb314" href="#pb314">314</a>]</span>met de voorpooten in een gat &#8217;t welk, met afgewaaide bladeren gevuld, hunne opmerkzaamheid had verschalkt. De man, die voor
+weinige minuten met zijn kruiwagen om plaggen te steken was uitgegaan en &oacute;&oacute;k in de diepte van het gat was geraakt, bracht,
+dewijl zich geen andere hulp in den omtrek bevond, het zijne bij, om de paarden weer op de been te helpen. &#8217;t Gelukte; doch
+Juno, de bijdehandsche, had den rechterpoot dermate verstuikt, dat hij den koetsier aanzag als wilde hij zeggen: &#8220;Hoe zal
+dat verder gaan?&#8221; De heer en de dame, die na het ongeval terstond het rijtuig hadden verlaten, vernamen van den koetsier,
+dat Juno &#8220;inkapabel&#8221; voor de reis was, en dat er raad moest geschaft worden zoo mijnheer en mevrouw Bentheim nog v&oacute;&oacute;r den
+nacht wilden bereiken.
+
+</p>
+<p>De plaggensteker was toen de man geweest van wien men hulp of raad kon verwachten. Het eenige wat hij zeggen kon was, dat
+Scholte<a class="noteref" id="xd0e10125src" href="#xd0e10125">2</a> Roerd, die aan &#8217;t einde der vlakte bij gindsche hooge boomen zijn erf had, paarden genoeg bezat, en vier zelfs die in &#8217;t
+span liepen zoo goed als de beste. Gaarne had hij zich bereid verklaard om den heer van het rijtuig naar den rijken Scholte
+te geleiden, als ze dan maar &#8217;en oog op het schaap wilden houwen dat ginds bij den kruiwagen lag.
+
+</p>
+<p>Terwijl de heer, aldus begeleid, naar Scholte Roerd was getrokken, om ter vervanging van Juno een van diens vierspan ter hulp
+te vragen, was mevrouw&#8212;na het arme paard te hebben gestreeld&#8212;op de plaats toegetreden waar &#8220;het schaap&#8221; lag. &#8217;t Was een kind,
+dat nog maar weinige maanden oud scheen te zijn. Zij kreeg medelijden met het arme wicht, &#8217;t welk een dot in het mondje had,
+waaruit de kracht&#8212;zoo die er in was geweest&#8212;reeds lang moest verdwenen zijn. &#8217;t Was een aardig, ja zelfs een mooi kindje,
+en in weerwil dat de gure wind het gezichtje verkleumde, lachte het toch toen de dame het vriendelijk aanzag en <span class="letterspaced">ratada</span> zei.
+
+</p>
+<p>Ja, de voorname dame had erg medelijden met het arme kindje, en ze streelde het met haar mof in &#8217;t gezichtje, en &#8217;t kriebelde
+wel, maar toch, het lachte er van; en mevrouw kwam ook al eens met den vinger op &#8217;t lijfje: <span class="letterspaced">kiesewiesewiet</span>, en dan kraaide het, zoodat ze &#8217;t hoe langer hoe akeliger vond om het wormpje daar op den kouden grond te laten liggen. Ja,
+ze had het schaapje opgenomen&#8212;hoewel ze van de vuile plunje wat vies was geweest&#8212;en had het met zich gedragen en in het rijtuig
+gelegd. Gretig had het bloedje de kruimels genuttigd, welke de dame het vervolgens had toegevoegd, en toen mevrouw eindelijk
+de trommel, waarin zich haar proviand bevond, had gesloten, omdat de kleine niet meer lustte, toen begon ze achter haar mof
+kiekeboe te spelen, en &#8217;t kindje lachte alweer, en.... zij pinkte een traan weg.
+
+</p>
+<p>Gaandeweg had de plaggensteker, die al zeer armoedig in de kleeren was, den heer&#8212;die een warmen pels droeg&#8212;zijne levensgeschiedenis
+<span class="pagenum">[<a id="pb315" href="#pb315">315</a>]</span>meegedeeld, nagenoeg op de volgende wijze: &#8220;M&#8217;n vader en moeder, zie je, die hei j&#8217; toch niet gekend, maar schraal ha&#8217;n ze&#8217;t
+wel, daar ku&#8217;j over rekenen. Toen vader stierf&#8212;&#8217;k zie &#8217;m nog&#8212;zei ie voor &#8217;t laatst: &#8220;Jong&#8217;! &#8217;k heb altijd m&#8217;n brood gehad
+al was &#8217;t ook droog. Werken zie je! werken met God en met eere! Toen moeder stierf had ze &#8217;en akelige pijn, maar ze zei toch:
+&#8220;God kan alles, bid da&#8217;k zacht zal sterven, en da w&#8217; ons in den hemel weerzien,&#8221; dat zei ze. &#8217;t Was kort op mekaar. Toen zin
+ze begraven, zie je, zoo netjes as &#8217;t hoeft, maar leeg was de hut, en &#8217;k had zoo alleen geen schik op de hei. Weet je, toen
+liep ik naar Mie van den scheeper<a class="noteref" id="xd0e10142src" href="#xd0e10142">3</a> en ze had zin om met me mee te gaan, al was ik &#8217;en dikke veertiger. Nou, zie je, mee ging ze, en, toen ze zuchtig wier, he&#8217;k
+ze getrouwd ook, laat domenei spreken<a class="noteref" id="xd0e10145src" href="#xd0e10145">4</a>. Weet je, &#8217;t wordt met Sinte Matijs &#8217;en jaar dat z&#8217;en kleine kreeg, en as &#8217;k ze niet getrouwd had, misschien leefde ze nog,
+want zie je, het schaap van &#8217;en kind deed haar den dood aan. Toen ze begraven wier, was &#8217;k nog malkelieker dan van vader of
+moeder, en as &#8217;k nou &#8217;s avends alleen onder de plaggen zit, en heiboenders maak, dan zeg ik zoo dikwijls: &#8220;Och God! a&#8217;j alles
+kunt, waarom hei j&#8217; dan Hanskes moeder niet uit &#8217;t kraambed geholpen?&#8221; Zie je, nou ploeter ik met het schaap al &#8217;en maand
+of acht, en al mag ik het graag, &#8217;t is toch &#8217;en euvel alleen voor &#8217;en man. Alle dagen vraag ik aan God: dat ie &#8217;t lieve Hanske
+bij d&#8217;r moeder zal halen. Maar fluite! Ze blijft waar ze is.&#8221;
+
+</p>
+<p>De heer had den man, toen deze zijn verhaal had ge&euml;indigd, heel vriendelijk toegesproken, en gezegd, dat zoo&#8217;n kindje toch
+inderdaad een heele troost moest wezen, er bijvoegende, dat vele en zelfs voorname lieden, vruchteloos naar zulk een schat
+verlangden, hetgeen de man op zijne beurt allemaal best wou gelooven, maar ook opmerkte, dat ze dan niet in zijn geval moesten
+wezen, hij kon Hanske toch moeielijk mee naar stad nemen als ie de bezems en boenders ging brengen, zijne hut lag alleen,
+buurvrouwen waren er niet, en zie je, dan hing het schaap soms vier uren achtereen in den band aan &#8217;en spijker, zoodat hij,
+terugkomende, &#8217;t geschreeuw wel een kwartier ver over de hei hoorde klinken.
+
+</p>
+<p>Toen de beide mannen al meer en meer de hoeve van den Scholte naderden, ving de heibewoner een ander gesprek aan, &#8217;t welk
+ten doel had om den heer uit het rijtuig van de onnoemelijke schatten des Scholtens een denkbeeld te geven. <span class="letterspaced">Alles</span> was van Scholte Roerd: die schaapskooi, die schapen, dat bosch, die landerijen, alles, <span class="letterspaced">alles</span> wat de heer naast of v&oacute;&oacute;r zich zag en,.... hoe was hij er aangekomen?
+
+</p>
+<p>&#8220;Weet je,&#8221; had de man weder gezegd: &#8220;mijn grootvader heeft den zijne gekend toen hij net zooveel had als er nu op m&#8217;n hand
+leit. Wat deed ie?.... Van werken en sjouwen had ie duiten appart geleid, en, toen ie tien gulden bij mekaar gekoejoneerd
+had, toen <span class="pagenum">[<a id="pb316" href="#pb316">316</a>]</span>ging ie naar de Deventersche paardenmarkt, en kocht er &#8217;en afgedankte kerresier, die ook al voor de dillejans had geloopen.
+Hoe hij &#8217;t aanlee wist grootvader niet best, maar dat ie krooi en rooi en soms laat nog aan &#8217;t varen<a class="noteref" id="xd0e10162src" href="#xd0e10162">5</a> was, dat had ie zelf wel gezien. De eenige deern van Scholte Dikkers had ie eens toevallig opgelaajen, hoe, en waar, en wat,
+dat wist ie ook niet, maar zie je, ze wier olik naar hem, en, toen het eindelik zou en moest, toen kreeg hij ze binnen ook.
+Weet je, mijn grootvader zei altijd: &#8220;dat heeft hem de kerresier gevaren,&#8221; en, spaarde eiges altijd zooveel als ie kon, maar
+as &#8217;t maar &#8217;en gulden of <span class="letterspaced">drie</span> liep dan kwam er &#8217;n kink in de kabel en&#8212;<span class="letterspaced">op</span> ging het weer.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;En waarvoor wilde je grootvader sparen?&#8221; had de heer gevraagd, die gedurende het verhaal over iets anders gedacht, en slechts
+de laatste woorden verstaan had.
+
+</p>
+<p>&#8220;Wel, hei&#8217;j dan geen ooren meer?&#8221; had de bezemman geantwoord: &#8220;ik zei immers, om &#8217;en paard te krijgen, maar &#8217;t is er nooit
+toegekomen weet ie, en m&#8217;n vader kon er ook niet bij, en ik&#8212;wat zou ik, h&eacute;! &#8217;k ben al blij da&#8217;k het leven hou, en zoo&#8217;n schaap
+lust ook wel wat anders dan keisteenen.&#8221;
+
+</p>
+<p>Scholte Roerd, wiens grootvader, zooals de overlevering zeide, door een paard&#8212;<span class="letterspaced">w&#307;</span> zouden zeggen door een meisje&#8212;rijk was geworden, had den vreemden heer vriendschappelijk ontvangen en te woord gestaan. Gaarne
+had hij zich bereid verklaard, den heer met een fraai span bruintjes, &#8217;t welk binnenkort naar de markt zou, tot aan Bentheim
+te varen. <span class="letterspaced">Gaarne</span>, want de Scholte was trotsch op de dieren, en &#8217;t was hem de reis wel waard om ze eens in &#8217;t heerentuig voor een mooi rijtuig
+te zien.
+
+</p>
+<p>Nog wel een uur had de dame den tijd gehad om met de kleine in het rijtuig kiekeboe te spelen alvorens zij de karavane over
+de hei zag naderen.
+
+</p>
+<p>Scholte Roerd had&#8212;toen men met het tweespan nabij de plaats des ongevals was gekomen&#8212;terstond met het oog eens kenners, de
+fraaie Juno onderzocht. Nu hij het paard eens liet loopen, had het kootgewricht zich niet&#8212;zooals zulks in den gezonden toestand
+het geval is&#8212;teruggebogen, zoodat het welzeker verstuikt moest wezen. Het gewricht zwol gaandeweg erger, terwijl het maar
+al te zichtbaar was, dat de minste drukking het arme dier een hevige smart veroorzaakte. &#8220;Dadelijk wasschen met keukenzout,
+water en azijn!&#8221; had Roerd gezegd, en de koetsier, die er toch ook verstand van meende te hebben, had van een mengsel klei
+met <span class="letterspaced">eau de goulard</span> gesproken, om welken raad hij echter door den lompen boer&#8212;zooals hij den Scholte heimelijk noemde&#8212;werd uitgelachen. Wie vond
+er klei op de hei! en welke boer in den omtrek hield er o&#8217; de goelaar op na!? Dat had de Scholte gevraagd, en <span class="letterspaced">w&#307;</span> vragen, wie d&aacute;&aacute;r de domme was?
+
+</p>
+<p>Terwijl men ook Diaan had afgespannen, en de Scholte, met <span class="pagenum">[<a id="pb317" href="#pb317">317</a>]</span>behulp der mannen, de fraaie tuigen vergespte, ten einde ze voor Mieke en Treeske pasklaar te maken, en hij gedurig riep,
+wat of ze van z&#8217;n bruintjes zeiden, was de heer, half buiten half binnen het rijtuig, in een zacht maar belangrijk gesprek
+met de dame gewikkeld.
+
+</p>
+<p>Weinige oogenblikken nadat de heer zich met haaste van het portier had verwijderd, heeft hij, op eenigen afstand van het rijtuig,
+een niet minder belangrijk onderhoud met den heibewoner gehad. Een glans van verrukking heeft zich over het gelaat van den
+armen man verspreid.&#8212;Een paard.... d&aacute;t paard voor hem! En zijn schaap, zijn Hanske: een rijkeluiskind! O zeker, hij deed het,&#8212;wanneer
+de heer en mevrouw, op handslag beloofden, dat ze het goed zouden oppassen, en er altijd voor zorgen.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Ja,&#8212;zoowel de heer Brolet als de arme jager, hadden zich dat voorval op de heide met de meeste levendigheid herinnerd, en,
+dat de eigenaar van het rijtuig de eerstgenoemde, en de plaggensteker de man was, die nu bij zijn dooden Hans lag, zal men
+voorzeker reeds terstond vermoed hebben.
+
+</p>
+<p>Toon Ritter had zijn &#8220;deerntje&#8221; nog eenige kussen gegeven, alvorens hij het portier zag sluiten. Scholte Roerd, naast den
+koetsier gezeten, had de zweep doen klinken; het rijtuig was van die plaats verdwenen, en Toon, die bij zijn kruiwagen met
+het mooie paard was achtergebleven, had het rijtuig nageoogd, totdat Diaan,&#8212;door den huisknecht, die in het bakje zat, bij
+den halster gehouden&#8212;om den hoek van het akkermaalshout, waar de weg zich kromde, verdwenen was.
+
+</p>
+<p>In den aanvang had de arme Ritter zich rijker dan de rijkste Scholte gedroomd, en alles aangewend om de spoedige herstelling
+van het dier te bevorderen, waarvan hij zich zulke gouden bergen beloofde. Roerd was den volgenden morgen teruggekeerd, doch,
+zonder zijn bruintjes. De rijke heer had ze hem gaarne afgekocht, want waarlijk, ze pareerden best, en ze liepen als hazen!
+&#8217;t Sprak van zelf, dat het voorval in den omtrek ruchtbaar werd, en naarmate zulks meer en meer het geval was, kreeg Ritter
+minder vrede met Juno, en dacht meer aan zijn Hanske, dat, de hemel wist waar, in de wijde wereld zat. Vooral de vrouwen uit
+den omtrek vielen hem danig hard, dat hij zoo&#8217;n bloedje, &#8220;z&#8217;n eigen vleesch toch,&#8221; had afgestaan, terwijl zij, die hem het
+meest benijdden, er zeker van waren, dat er op dat paard geen zegen zou rusten.
+
+</p>
+<p>Ja, al mocht Toon Ritter, met den schrikkelijk gedegradeerden Juno, die, hoewel genezen, al spoedig de duidelijkste sporen
+van minder goede dagen vertoonde, wat meer verdienen dan hij het tot hiertoe gedaan had, hij vreesde hoe langer zoo meer dat
+de voorspelling bewaarheid, en Juno hem niet zou aanbrengen &#8220;wat de kerresier den grootvader van Roerd had gevaren.&#8221;
+
+</p>
+<p>Somwijlen, wanneer Ritter des avonds aan zijn ontslapene Mie heeft gedacht, was hij angstig geworden, totdat hij eindelijk
+het <span class="pagenum">[<a id="pb318" href="#pb318">318</a>]</span>plan had gevormd om, kostte wat het wilde, zijn Hanske op te zoeken.
+
+</p>
+<p>Helaas! alle pogingen waren vruchteloos geweest, en, dewijl zelfs de naam van den heer met het rijtuig hem onbekend was gebleven,
+moest ten laatste de hoop wel verdwijnen om tot het gewenschte doel te geraken.
+
+</p>
+<p>Nog drie jaren was Ritter, na die ontmoeting op de heide, in het oord gebleven, waar hij het eerste daglicht aanschouwde;
+maar toen ook was hij de plek, die hem gestadig aan &#8220;de zondige daad&#8221; herinnerde, plotseling en in stilte ontvloden. Met het
+paard, &#8217;t welk hij den naam zijner verworpene kleine gaf, en waaraan hij hoe langer zoo meer de liefkozingen schonk, die hij
+thans zoo gaarne aan zijn kind had gegeven, trok hij op Holland aan: misschien dat daar.... Maar neen, God zou <span class="letterspaced">hem</span> niet helpen, die zijn eigen bloed had verkocht; en het denkbeeld wortelde diep, dat die rampzalige daad hem de eeuwige pijn
+zou bezorgen.
+
+</p>
+<p>Wat er verder van Ritter werd, is hoofdzakelijk reeds vermeld geworden. Eerst gedurig van domeingrond verdreven, bouwde hij&#8212;ruim
+vier en twintig jaren geleden&#8212;zijn ellendige woning op grond aan den ouden baron Tolenveld behoorende, en wij hoorden het
+reeds, hoe des barons, wel zeer natuurlijke sloopzucht, in &#8217;t einde schipbreuk leed op de onoverwinlijke bouwzucht van den
+armen jager.
+
+</p>
+<p>En wat gevoelde die, voor zijn tijd vergrijsde arme nu? Wij wagen het niet er een volledig antwoord op te geven; alleen weten
+wij, dat het hem was, alsof er een hamer gestadig in zijn gloeiend voorhoofd klopte, snel, onbegrijpelijk snel, en dat iedere
+bons hem den naam in de ooren dreunde van het gestorven dier, waarvoor een onbegrijpelijke liefde Gods hem het verstooten
+kind wilde terugschenken. Hij dankte gedurig den <span class="letterspaced">Groote</span>, die alles kan, voor een zegen hem nog op aarde geschonken, terwijl de vreugde hem hier reeds bereid, zijn hoop deed kiemen&#8212;dat
+het &#8220;<span class="letterspaced">daarboven</span> nog wel terecht komen zou.&#8221;
+
+</p>
+<p>En zou de arme zich bedriegen? Had zijn berouw geen liefde gewekt? Was zijn hoop niet gebouwd op den Eenige, die almachtig
+is? Voorzeker!&#8212;Maar zie, de deur van het schuurtje wordt geopend, en zonder dat Toon haar bemerkt, treedt zij, die uit het
+korte verslag van Brolet, aan zijn gade gegeven, de ijselijkste waarheid vernam, het doode paard voorbij en op den lijder
+toe.
+
+</p>
+<p>Zonderling! op dat gelaat, &#8217;t welk ons straks de diepste verslagenheid teekende, lezen wij in dit oogenblik, behalve een uitdrukking,
+welke wij met den naam van medelijdend afgrijzen zouden bestempelen, eene fierheid, die het gevolg van een schitterende verwachting
+moet wezen. Ja, voorzeker, zij is zich immers altijd bewust geweest voor iets groots, iets edels geboren te zijn. En nu die
+plotselinge ontdekking, dat zij <span class="letterspaced">niet</span> is de dochter van hen, die zich hare ouders noemden, maar, een aangenomen kind!&#8212;Ja, de hoop heeft haar namelooze smart gestild,
+de hoop, dat de roman, waarvan zij zich eensklaps tot heldin zag verheffen, schitterend zal ontknoopt <span class="pagenum">[<a id="pb319" href="#pb319">319</a>]</span>worden. Een oogenblik staat zij bij den man stil, die, zonder de oogen te openen, verscheidene malen achtereen den naam noemt
+van <span class="letterspaced">haar</span>, die zich zoo nabij hem bevindt.
+
+</p>
+<p>&#8220;Je paard is dood, arme man!&#8221; zegt Jeannette, terwijl het geluid van haar eigen stem haar in dit oogenblik een huivering aanjaagt.
+
+</p>
+<p>Ritter slaat de matte oogleden op, en staart het meisje onafgebroken aan, terwijl zijn mond weder gedurig den naam doet hooren,
+die hem in het hoofd dreunt.
+
+</p>
+<p>&#8220;Daar ligt hij,&#8221; herneemt Jeannette, op het paard wijzende, maar voegt er als in eenen adem bij: &#8220;Spreek, goeje man, wat is
+er van het kind, dat je voor een dier hebt kunnen verruilen? Zeg, heb je bewijzen van haar afkomst? Spreek, zoo je herstelt,
+zal ik je schitterend beloonen.&#8221;
+
+</p>
+<p>&#8220;Och, Hans! Hansje! Hans!&#8221; klinkt het als te voren. De grijze doffe oogen staren het meisje hoe langer zoo strakker aan, en
+terwijl Ritter een vruchtelooze poging waagt om zich op te heffen, en Jeannette ontsteld een schrede achterwaarts doet, roept
+hij akelig: &#8220;O God!&#8212;is zij&#8212;is zij&#8212;mijn Hans,&#8212;mijn Hanske,&#8212;mijn kind!?&#8221;
+
+</p>
+<p>Nogmaals is het de trots die Jeannettes boezem doet jagen. Zij kan de ontzettende waarheid niet gelooven. Met haaste nadert
+zij weder den man, grijpt zijn magere hand, en zegt op gejaagden toon: &#8220;Ja, ja, ik ben het kind, waarvoor men je dat paard
+in ruil gaf; maar om Gods wil, verzwijg het niet: wie waren mijne ouders?.... Toe! zeg het; ik zal je oppassen, gezond en
+rijk maken. Spreek dan! spreek! maak mij niet ongelukkig!&#8221;
+
+</p>
+<p>De arme eenvoudige jager met het immer bonzende hoofd, geheel gevuld met die eene gedachte: God is mij genadig! hij had de
+bedoeling der vraag niet gevat. Hij had alleen gehoord: &#8220;Ik <span class="letterspaced">ben</span> het kind; ik zal je oppassen, gezond en rijk maken.&#8221; Ja, nogmaals wilde zij van hem hooren, dat hij werkelijk haar vader
+was; en met nog pijnlijker stem dan te voren, sprak hij, terwijl hij flauw de hand drukte die de zijne had gegrepen: &#8220;Hanske,&#8212;dame,&#8212;ja,&#8212;God
+zegt mij&#8212;dat je mijn kind, mijn Hanske bent. Hanske die ik verstiet.&#8212;Ik kan&#8212;niet spreken.&#8212;Als&#8212;wij&#8212;in den&#8212;hemel&#8212;elk&#8212;an&#8212;der
+weerzien&#8212;zal&#8212;ik je alles&#8212;ver&#8212;tellen; en dan&#8212;zal je me&#8212;ook verge&#8212;ven h&eacute;!&#8212;dan&#8212;zal ik je&#8212;de hand boven&#8212;&#8217;t hoofd houwen,&#8212;net als
+ik Hans, in de plaats&#8212;van jou dee.&#8212;God, ja God kan&#8212;alles&#8212;al&#8212;les!&#8221;
+
+</p>
+<p>En toen&#8212;toen bleef zijn mond wel open, maar hij sprak niet meer; toen bleven de oogen wel opgespalkt, maar aardsche dingen
+aanschouwden ze niet langer, want de God, die alles kan, had het wonder gewrocht dat niemand een wonder noemt: Hij had den
+geest ontbonden van het stof; eene ziel overgebracht naar het huis waarin vele woningen zijn.
+
+</p>
+<p>Hebt gij deernis met den overledene....? O! heb het niet; maar w&eacute;l met haar, die op den arm des pleegvaders geleund,&#8212;want
+ook deze was ongezien van het sterven des jagers getuige geweest&#8212;<span class="pagenum">[<a id="pb320" href="#pb320">320</a>]</span>met pijnlijk snikken het schuurtje verlaat, waar haar trots werd geknakt en&#8212;Gods almacht zoo treffend was verkondigd.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>&#8220;Je komt te laat vrinden!&#8221; zei Leendert de huisknecht tot een meisje dat, door een jongeling begeleid, het hek van <span class="letterspaced"><span class="corr" id="xd0e10268" title="Bron: Waterzicht">Water-zicht</span></span> was binnengetreden, en gevraagd had, of ze Toon Ritter eens zien en spreken mocht.
+
+</p>
+<p>&#8220;Te laat!&#8221; zeiden Grietje en Geurt&#8212;want zij waren het&#8212;schier te gelijk; en het meisje voegde er bij: &#8220;Maar zeg, hij is toch
+niet dood?&#8221;
+
+</p>
+<p>Op een weinig kiesche wijze gaf Leendert een bevestigend antwoord; en Grietje, die wij veel verzwakt en vermagerd vinden,
+drukte het voorschoot voor hare oogen, en Geurt riep met innige bezorgdheid: &#8220;Och, Grietje, maak je nou niet van streek; ik
+zei immers wel dat het er om houwen zou!&#8221;
+
+</p>
+<p>Of Geurt al beweerde, dat het haar te veel zou aandoen den gestorvene nog eens te zien, het weenende meisje bleef op dat verlangen
+aandringen. Al was hij dood, toch wilde zij <span class="letterspaced">hem</span> nog eenmaal aanschouwen, die in den ellendigsten toestand niet had geaarzeld, haar van een wissen dood te redden. Geurt moest
+toegeven, en Grietje trad aan zijn zijde het schuurtje binnen, maar ontstelde minder dan Geurt zulks vermoed had, toen zij
+het lijk van den grijzen man, zoo nabij dat van zijn dooden makker zag liggen. Zij had hem voorheen ook meermalen nabij het
+paard zien slapen, maar dan, alsof lichaams- of zielesmart hem kwelde; en nu.... nu lag hij zoo kalm, zoo onbeweeglijk; en,
+starende op het lijk, drukte zij den arm van Geurt, en zei zacht: &#8220;Toon heeft het nu beter bij <span class="letterspaced">God</span>. Wat was hij ongelukkig!&#8221;
+
+</p>
+<p>Die woorden klonken vertroostend voor den jongeling in wiens binnenste gedurig eene stem sprak: Gij hebt den dood van Toon
+en zijn makker verhaast.&#8212;Ja Grietjes woorden verlichtten zijn gemoed, maar ook zij brachten hem tot het levendig bewustzijn,
+dat de zegen des Allerhoogsten niet rust op de <span class="letterspaced">ongeoorloofde</span> middelen, waarmee men een goed doel meent te bereiken.
+
+</p>
+<p>En ze gingen te zamen weer heen, Grietje en Geurt, en ze zeiden niets; en Grietje bracht de haring in &#8217;t koolblad gewikkeld,
+aan hare moeder terug; een mootje zou Toon misschien verkwikt hebben; maar, Toon at geen haringen meer, en de werkvrouw vond
+het een ijselijkheid dat ze door Grietjes ziekte zoo niets had kunnen toebrengen om Toon te gerieven.
+
+</p>
+<p>De gebeurtenis, welke de heer Brolet een <span class="letterspaced">toeval</span> genoemd had, bracht een groote verandering in het vreedzame leven, maar ook in de gemoederen der bewoners van <span class="letterspaced">Water-zicht</span> te weeg. Eene waarheid, zoo&#8217;n aantal jaren met de meeste zorg verborgen, voor <span class="pagenum">[<a id="pb321" href="#pb321">321</a>]</span>wier aan &#8217;t lichtkoming met vreeze was gewaakt, en welker ontdekking&#8212;door een huwelijk bedreigd&#8212;de schrandere diplomaat, nog
+weinige uren geleden, zeker meende te voorkomen, zie, een vreemd, een zeer vreemd, een ontzettend vreemd toeval, had haar
+op &#8217;t onverwachtst aan &#8217;t licht gebracht. Aan &#8217;t volle licht; want, ondanks de verwijderingszorgen door Brolet genomen,&#8212;men
+herinnert zich die vertrapte klitsbladen en brandnetels juist onder het schuurraampje, waardoor het dienstpersoneel gegluurd
+heeft&#8212;ging het verhaal in den omtrek weldra van mond tot mond: &#8220;De juffrouw van de nieuwe lui op <span class="letterspaced">Water-zicht</span>, is &#8217;en eigen dochter van Toon Ritter! je weet wel, van den jager dien ze ook al <span class="letterspaced">de witte</span> noemden, en die nu dood is.&#8221;
+
+</p>
+<p>We zeiden, die gebeurtenis bracht verandering in het vreedzame leven. Ja, een ontzettende! want het kind der armoede, opgevoed
+in een stand die niet de hare was; voor wie men het gebod: &#8220;gij zult uw ouders eeren,&#8221; door haar zelfs niet met haar ware
+afkomst bekend te maken, had krachteloos gemaakt; wier liefde men had begeerd, en wie men een onbegrensde liefde had toegedragen,&#8212;een
+liefde welke zich echter niet had geopenbaard in een streven naar genezing van haar zielekwaal,&#8212;het hooghartige maar tevens
+beklagenswaardige meisje, was door het gebeurde op &#8217;t allerhevigst geschokt geworden; de aanbrekende morgen vond haar in een
+onopwekbare dofheid; den middag bracht ze in koortsig ijlen door; en tegen den avond werkten haar sterk geschokte zenuwen
+dermate hevig, dat de geneesheer die ijlings was ontboden, ten zeerste voor een verstandsverbijstering beducht was.
+
+</p>
+<p>En nu, zie ze daar zitten, de echtelieden, in weinige dagen zichtbaar verouderd. Zijn ze niet gestraft voor een daad, die
+een zedelijke roof mag genoemd worden? Een roof, want ja, ze hebben niet het kind eens armen opgevoed, maar zij hebben der
+armoede afgekocht wat God niet wil dat verkocht worden zal. Ze hebben <span class="letterspaced">wettig</span> willen bezitten wat hun niet wettig kon toebehooren; ze hebben in stede van <span class="letterspaced">gelukkig</span> dat kind der heide <span class="letterspaced">ongelukkig</span> gemaakt.
+
+</p>
+<p>Maar toch, heb medelijden! Zie, daar gaat de diplomaat met het hoofd ter neergebogen, door de lanen van zijn landgoed; voor
+weinige uren heeft hij een uiterst beleefden brief van den baron, zijn buurman ontvangen, waarin deze &#8220;om familie-omstandigheden
+als anderszins,&#8221; meent van de hand van mejuffrouw Brolet te moeten afzien, terwijl hij HEd. een spoedige herstelling toewenscht.
+Zie, hij staat daar stil, wendt den blik naar den achtergevel van zijn huis; staart eenige oogenblikken op het venster der
+kamer, waarbinnen de arme Jeannette door hare pleegmoeder met nog twee verzorgsters bewaakt wordt; wischt de tranen weg die
+langs zijn kaken biggelen, en terwijl hij daarna, schijnbaar toevallig, het oog op dat schuurtje aan &#8217;t einde der laan doet
+rusten, is het alsof de laatste woorden, die er aan den mond des stervenden ontvloden, en hem sinds dien stond zoo gedurig
+het hoofd doorwoelden, opnieuw, maar krachtiger in de ooren klinken: &#8220;God kan alles!&#8221;&#8212;God kan alles!
+<span class="pagenum">[<a id="pb322" href="#pb322">322</a>]</span></p>
+<p>Zie, Brolet loopt weder voort; staat later nog eens stil; werpt weder den blik naar het venster waar <span class="letterspaced">z&#307;</span> zich bevindt, die de vermogens der rede verloor: en zie hoe hij onder een tranenstroom de oogen naar hooger wendt, en hoor
+hem zuchten: &#8220;Maak haar gezond, en ik zal gelooven, God, dat Gij bestaat, en dat alles Uw werk is!&#8221;
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Reeds hadden schrale nachtvorsten de heerlijk bloeiende dahlia&#8217;s verslapt en ontkleurd, en over &#8217;t beukenloover een bruine
+tint verspreid, en nog altijd bleef Jeannettes rede in enge banden gekluisterd, en nog altijd weenden hare opvoeders. Maar,
+had de vrouwe reeds sinds lang vertrouwend den blik naar den Hemel gewend, ook de diplomaat zeide niet meer: &#8220;God, maak haar
+gezond en ik zal gelooven!&#8221; maar in stilte en luide: &#8220;God, Gij kunt alles! o! Almachtigste, o mocht het zoo wezen!&#8221;
+
+</p>
+<p>En,&#8212;er was vreugde in den hemel, groote blijdschap. De zwakke mensch had zijn afhankelijkheid aan een hoogere macht in ootmoed
+beleden.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was een schoone middag van een der laatste Octoberdagen. Jeannette op den arm harer pleegmoeder geleund, doorwandelde sprakeloos
+en met strakken blik, de slingerpaden achter het huis. Brolet ging aan haar andere zijde. Een hoek omslaande, stond eensklaps
+Leendert voor de zwijgende wandelaars, en verhaalde, naar den adem hijgende, dat hij overal naar de familie gezocht had, tot
+achter in de plaats bij den grooten vijver toe, want, dat er een heer was gekomen, die zijn naam niet wou zeggen, maar dien
+hij toch dadelijk had herkend, dezelfde uit Den Haag, die er in &#8217;t voorjaar geweest was, en, Leendert dacht er bij: die uit
+verliefdheid z&#8217;n fooi vergat.
+
+</p>
+<p>Brolet wenkte den knecht dat hij terug zou keeren, en nadat de pleegvader, achter den rug van het meisje om, een beteekenisvollen
+blik met zijn gade had gewisseld, gevoelde hij eensklaps zijn hand door Jeannette vatten, en zag, hoe zij den blik tot hem
+opsloeg, terwijl ze zachtkens zeide: &#8220;Oscar Halmon.&#8221;
+
+</p>
+<p>Zie, zie, hoe geheel verschillende van den eersten blik, de tweede geweest is, welken de verbaasde echtelieden met elkander
+wisselden.
+
+</p>
+<p>Ja, een onbeschrijfelijke verrukking maakte zich van hen meester. Voor de eerste maal na dien verschrikkelijken nacht, had
+zij het bewijs gegeven, dat haar rede nog vatbaar voor een gezonde werking was.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Ofschoon Oscar Halmon bitter teleurgesteld na zijn eerste bezoek op <span class="letterspaced">Water-zicht</span>, in zijn woonplaats was wedergekeerd, ofschoon hij zich ten zeerste had verwonderd dat hij geen enkel woord van oom of tante
+vernam, daar <span class="letterspaced">h&#307;</span> toch eenige malen een vriendschappelijken brief had gezonden, toch was hij niet minder met belangstelling aan <span class="letterspaced">Water-zicht</span>, en met innige liefde aan zijne nicht blijven denken, die, &#8220;zooals van zelf sprak,&#8221; evenmin eenig antwoord op zijn vluchtig
+geschreven briefje gezonden had.
+<span class="pagenum">[<a id="pb323" href="#pb323">323</a>]</span></p>
+<p>Vervuld met het doel om hooger te klimmen ten einde zijn wensch te verwerven, had Oscar, door de loffelijkste middelen er
+naar getracht een voordeeliger post te bekomen. Voor weinige dagen was dat streven met een gewenschten uitslag bekroond geworden,
+en hij, die niets had vernomen van &#8217;t geen er gedurende den zomer op <span class="letterspaced">Water-zicht</span> voorviel, hij spoedde zich met zijne aanstelling naar het Stichtsche, om <span class="letterspaced">meer</span> te verwerven:&#8212;de vrouw zijner keuze.
+
+</p>
+<p>En ja, <span class="letterspaced">h&#307;</span> was het&#8212;de eenmaal verstooten en verloochende jongeling,&#8212;die de eerste vonken der wederkeerende rede mocht doen gloren.
+
+</p>
+<p>Oscar, met alles bekend gemaakt, ontmoette denzelfden avond het meisje dat, door een indrukwekkende bleekheid, hem schooner
+toescheen dan te voren. Zij zag hem. Eerst bleef zij roerloos staan, beschouwde hem met een rustigen blik, doch, toen hij
+haar naam had genoemd, drukte zij eensklaps haar beide handen voor de oogen, en weende tranen, de eerste weldadige tranen
+na dien akeligen nacht.
+</p>
+<hr class="tb"><p>
+
+</p>
+<p>Sedert twee jaren staat het buitengoed <span class="letterspaced">Water-zicht</span> ledig. Oscar Halmon is met het herstelde pleegkind van oom en tante Brolet, Hanske Ritter, in den echt getreden. Zij wonen
+in een fraai huis te &#8217;s Gravenhage, en de oudelui hebben een woning twee huizen verder.
+
+</p>
+<p>Hansje Halmon, de gelukkige gade, zij was in een harde leerschool geweest, maar ja, zij had er geleerd, hoe God de hoovaardigen
+kan treffen, en met innigen dank voor hare redding, ondervindt zij het nu, hoe wezenlijke liefde in eenvoud des harten, veredelt
+en waarlijk gelukkig maakt.
+
+</p>
+<p>Wel verre van te huiveren bij het herdenken van haar afkomst, eert zij de nagedachtenis van een vader, die om harentwille
+zooveel zielesmart had geleden; zij zegent Gods bestiering, die haar den vader deed hervinden, tot zijn eigen vrede, en tot
+welzijn van <span class="letterspaced">haar</span> tijdelijk en eeuwig heil, en, nabij die plek waar eenmaal de hut van den grijsaard stond, kocht zij een kleine hoeve, waarin
+zij het paar gelukkig maakte, &#8217;t welk dien armen vader had liefgehad.
+
+</p>
+<p>En de diplomaat....? Hij heeft met zijn gade God gedankt. Hij gelooft, ja hij gelooft aan een hoogere Macht, al begrijpt hij
+de wereld en hare raadselen niet.
+
+</p>
+<p>Ritters Hans stierf, maar Ritters Hanske leeft nog, en eenmaal hoopt ze haar arme ouders der aarde, rijk en zalig in den hemel
+weder te zien.
+
+
+
+
+
+</p>
+<div class="footnotes">
+<hr class="fnsep">
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e9641src" id="xd0e9641">1</a></span> Tot opheldering diene, dat aan de ons bekende jaagstations, de ploeg of club der schuitenjagers, eene bos heeft, waarover
+een commissaris gesteld is. De prijs waarvoor de jager een schip vervoert, is vastgesteld. Intusschen roept de commissaris,
+door middel van eene schel, de tegenwoordig zijnde jagers bijeen, en bij opbod wordt nu de vracht gegund. Wie bij &#8217;t laagste
+cijfer afmijnt of het gebruikelijke &#8220;doen!&#8221; roept, wordt tot een volgend station jager van het schip, en, terwijl hij het
+bedongene in handen krijgt, gaat de som die de schipper als vasten prijs m&eacute;&eacute;r betaalt, in de algemeene kas over. De gelden
+in die bos samenkomende, worden een paar malen &#8217;s jaars onder de leden der club verdeeld, &#8217;t welk gewoonlijk voor ieder een
+aardig sommetje oplevert.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e10125src" id="xd0e10125">2</a></span> In de genoemde streken, maar meer nog in de Noordoostelijke deelen van Gelderland, wordt een bemiddelde boer: Scholte genoemd,
+zijne vrouw: de Scholtinne.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e10142src" id="xd0e10142">3</a></span> Schaapherder.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e10145src" id="xd0e10145">4</a></span> Getuigen.
+</p>
+<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" href="#xd0e10162src" id="xd0e10162">5</a></span> Rijden.
+</p>
+</div>
+</div>
+</div><span class="pagenum">[<a id="pb324" href="#pb324">324</a>]</span><div class="back">
+<div id="toc" class="div1"><span class="pagenum">
+[<a href="#toc">Inhoud</a>]
+</span><h2 class="normal">Inhoud.</h2>
+<ol class="lsoff">
+<li><span class="smallcaps">Betuwsche novellen.</span> <span class="tocPagenum">Bladz</span>
+
+
+<ol class="lsoff">
+<li><a href="#wiegemie">Wiege-Mie</a> <span class="tocPagenum">1</span>
+
+</li>
+<li><a href="#rechtejozef">De rechte Jozef</a> <span class="tocPagenum">9</span>
+
+</li>
+<li><a href="#oudewessels">De oude Wessels en zijn gezin</a> <span class="tocPagenum">22</span>
+
+</li>
+<li><a href="#reisgerrit">De reis van Gerrit Meeuwsen en zien zeun noar de Amsterdamse karmis</a> <span class="tocPagenum">48</span>
+
+</li>
+<li><a href="#deinemeu">Deine-Meu</a> <span class="tocPagenum">64</span>
+
+</li>
+<li><a href="#binnenbuuten">Van binnen en van buuten</a> <span class="tocPagenum">87</span>
+
+</li>
+<li><a href="#betuwscheneef">De Betuwsche neef</a> <span class="tocPagenum">95</span>
+
+</li>
+</ol>
+
+
+</li>
+<li><span class="smallcaps">Een reisgezelschap.</span>
+
+
+<ol class="lsoff">
+<li><a href="#zoogmoeder">Eene zoogmoeder</a> <span class="tocPagenum">118</span>
+
+</li>
+<li><a href="#franschekomiek">De Fransche komiek en de douairi&egrave;re</a> <span class="tocPagenum">168</span>
+
+</li>
+<li><a href="#vriendhuize">De vriend van den huize</a> <span class="tocPagenum">196</span>
+
+</li>
+<li><a href="#einde">Het einde</a> <span class="tocPagenum">250</span>
+
+</li>
+<li><a href="#rittershans">Ritters Hans</a> <span class="tocPagenum">279</span>
+
+</li>
+</ol>
+</li>
+</ol>
+</div>
+<div class="transcribernote">
+<h2>Colofon</h2>
+<h3>Beschikbaarheid</h3>
+<p>Dit eBoek is voor kosteloos gebruik door iedereen overal, met vrijwel geen beperkingen van welke soort dan ook. U mag het
+kopi&euml;ren, weggeven of hergebruiken onder de voorwaarden van de Project Gutenberg Licentie bij dit eBoek of on-line op <a href="https://www.gutenberg.org/">www.gutenberg.org</a>.
+
+</p>
+<p>Dit eBoek is geproduceerd door Jeroen Hellingman en het on-line gedistribueerd correctie team op <a href="https://www.pgdp.net/">www.pgdp.net</a>.
+
+</p>
+<p lang="en">This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give
+it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at <a href="https://www.gutenberg.org/">www.gutenberg.org</a>.
+
+</p>
+<p lang="en">This eBook is produced by Jeroen Hellingman and the Online Distributed Proofreading Team at <a href="https://www.pgdp.net/">www.pgdp.net</a>.
+
+</p>
+<h3>Codering</h3>
+<p>Dit bestand is in een verouderde spelling. Er is geen poging gedaan de tekst te moderniseren. Afgebroken woorden aan het einde
+van de regel zijn stilzwijgend hersteld. Kennelijke zetfouten in het origineel zijn gecorrigeerd. Dergelijke correcties zijn
+gemarkeerd met het corr-element.
+
+</p>
+<p>Hoewel in het origineel laag liggende aanhalingstekens openen gebruikt, zijn deze in dit bestand gecodeerd met &#8220;. Geneste
+dubbele aanhalingstekens zijn stilzwijgend veranderd in enkele aanhalingstekens.
+
+</p>
+<h3>Documentgeschiedenis</h3>
+<ol class="lsoff">
+<li>2008-08-22 Begonnen.
+
+</li>
+</ol>
+<h3>Externe Referenties</h3>
+<p>Dit Project Gutenberg eBoek bevat externe referenties. Het kan zijn dat deze links voor u niet werken.</p>
+<h3>Verbeteringen</h3>
+<p>De volgende verbeteringen zijn aangebracht in de tekst:</p>
+<table width="75%">
+<tr>
+<th>Plaats</th>
+<th>Bron</th>
+<th>Verbetering</th>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e283">Bladzijde 9</a></td>
+<td width="40%">brand</td>
+<td width="40%">brandt</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e442">Bladzijde 15</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">,</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e565">Bladzijde 20</a></td>
+<td width="40%">,</td>
+<td width="40%">.</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e657">Bladzijde 23</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">&#8221;</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e677">Bladzijde 24</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">.</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e863">Bladzijde 31</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">.</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e892">Bladzijde 32</a></td>
+<td width="40%">k</td>
+<td width="40%">&#8217;k</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e909">Bladzijde 32</a></td>
+<td width="40%">,</td>
+<td width="40%">.</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e914">Bladzijde 32</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">.</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e935">Bladzijde 33</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">.</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e1000">Bladzijde 35</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">.</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e1086">Bladzijde 38</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">.</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e1209">Bladzijde 42</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">.</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e1484">Bladzijde 50</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">,</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e1508">Bladzijde 51</a></td>
+<td width="40%">Gijs</td>
+<td width="40%">Kees</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e2249">Bladzijde 67</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">&#8221;</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e2276">Bladzijde 67</a></td>
+<td width="40%">k</td>
+<td width="40%">&#8217;k</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e2387">Bladzijde 71</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">.</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e2554">Bladzijde 76</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">&#8221;</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e2673">Bladzijde 81</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">.</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e2718">Bladzijde 82</a></td>
+<td width="40%">Bin&#8217;k</td>
+<td width="40%">Bin &#8217;k</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e2750">Bladzijde 83</a></td>
+<td width="40%">Wanneerr</td>
+<td width="40%">Wanneer</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e2866">Bladzijde 87</a></td>
+<td width="40%">&#8220;</td>
+<td width="40%">
+[<i>Verwijderd</i>]
+
+</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e2872">Bladzijde 88</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">&#8220;</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e3837">Bladzijde 114</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">&#8220;</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e3853">Bladzijde 114</a></td>
+<td width="40%">.</td>
+<td width="40%">,</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e3925">Bladzijde 116</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">&#8220;</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e4086">Bladzijde 121</a></td>
+<td width="40%">eu</td>
+<td width="40%">en</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e4281">Bladzijde 129</a></td>
+<td width="40%">&ecirc;n</td>
+<td width="40%">en</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e4479">Bladzijde 134</a></td>
+<td width="40%">zoon</td>
+<td width="40%">dochter</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e4587">Bladzijde 138</a></td>
+<td width="40%">gemoedsstemmiEg</td>
+<td width="40%">gemoedsstemming</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e4789">Bladzijde 149</a></td>
+<td width="40%">&#8220;</td>
+<td width="40%">
+[<i>Verwijderd</i>]
+
+</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e5092">Bladzijde 161</a></td>
+<td width="40%">,</td>
+<td width="40%">.</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e5136">Bladzijde 162</a></td>
+<td width="40%">meidt</td>
+<td width="40%">meid</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e5237">Bladzijde 166</a></td>
+<td width="40%">zullen woorden</td>
+<td width="40%">woorden zullen</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e5586">Bladzijde 175</a></td>
+<td width="40%">Diena</td>
+<td width="40%">Dina</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e5612">Bladzijde 175</a></td>
+<td width="40%">sc&eacute;ne</td>
+<td width="40%">sc&egrave;ne</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e5620">Bladzijde 175</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">&#8220;</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e5677">Bladzijde 177</a></td>
+<td width="40%">&#8221;</td>
+<td width="40%">
+[<i>Verwijderd</i>]
+
+</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e5684">Bladzijde 177</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">&#8221;</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e5743">Bladzijde 179</a></td>
+<td width="40%">Ih</td>
+<td width="40%">Ik</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e5755">Bladzijde 179</a></td>
+<td width="40%">doe</td>
+<td width="40%">doet</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e5980">Bladzijde 184</a></td>
+<td width="40%">gesteen</td>
+<td width="40%">gesteun</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e6071">Bladzijde 186</a></td>
+<td width="40%">douairi&eacute;re</td>
+<td width="40%">douairi&egrave;re</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e6857">Bladzijde 209</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">&#8221;</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e6862">Bladzijde 210</a></td>
+<td width="40%">&#8220;&#8220;</td>
+<td width="40%">&#8220;</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e6900">Bladzijde 211</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">&#8220;</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e6935">Bladzijde 211</a></td>
+<td width="40%">alijd</td>
+<td width="40%">altijd</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e6938">Bladzijde 211</a></td>
+<td width="40%">&#8221;</td>
+<td width="40%">
+[<i>Verwijderd</i>]
+
+</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e7464">Bladzijde 224</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">&#8220;</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e7479">Bladzijde 224</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">&#8220;</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e7494">Bladzijde 225</a></td>
+<td width="40%">Suse</td>
+<td width="40%">Suze</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e7907">Bladzijde 236</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">dat </td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e8151">Bladzijde 243</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">.</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e8330">Bladzijde 248</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">&#8220;</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e8521">Bladzijde 255</a></td>
+<td width="40%">eu</td>
+<td width="40%">en</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e8728">Bladzijde 263</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">&#8220;</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e8749">Bladzijde 264</a></td>
+<td width="40%">:</td>
+<td width="40%">
+[<i>Verwijderd</i>]
+
+</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e8787">Bladzijde 265</a></td>
+<td width="40%">
+[<i>Niet in bron</i>]
+
+</td>
+<td width="40%">op </td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e9928">Bladzijde 306</a></td>
+<td width="40%">opnienw</td>
+<td width="40%">opnieuw</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e10052">Bladzijde 310</a></td>
+<td width="40%">zoel</td>
+<td width="40%">zwoel</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e10098">Bladzijde 312</a></td>
+<td width="40%">,</td>
+<td width="40%">.</td>
+</tr>
+<tr>
+<td width="20%"><a href="#xd0e10268">Bladzijde 320</a></td>
+<td width="40%">Waterzicht</td>
+<td width="40%">Water-zicht</td>
+</tr>
+</table>
+</div>
+</div>
+
+
+
+
+
+
+
+<pre>
+
+
+
+
+
+End of the Project Gutenberg EBook of Betuwsche novellen, en Een
+reisgezelschap, by J. J. Cremer
+
+*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK BETUWSCHE NOVELLEN ***
+
+***** This file should be named 26483-h.htm or 26483-h.zip *****
+This and all associated files of various formats will be found in:
+        https://www.gutenberg.org/2/6/4/8/26483/
+
+Produced by Jeroen Hellingman and the Online Distributed
+Proofreading Team at https://www.pgdp.net/
+
+
+Updated editions will replace the previous one--the old editions
+will be renamed.
+
+Creating the works from public domain print editions means that no
+one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
+(and you!) can copy and distribute it in the United States without
+permission and without paying copyright royalties.  Special rules,
+set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
+copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
+protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark.  Project
+Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
+charge for the eBooks, unless you receive specific permission.  If you
+do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
+rules is very easy.  You may use this eBook for nearly any purpose
+such as creation of derivative works, reports, performances and
+research.  They may be modified and printed and given away--you may do
+practically ANYTHING with public domain eBooks.  Redistribution is
+subject to the trademark license, especially commercial
+redistribution.
+
+
+
+*** START: FULL LICENSE ***
+
+THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
+PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
+
+To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
+distribution of electronic works, by using or distributing this work
+(or any other work associated in any way with the phrase "Project
+Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
+Gutenberg-tm License (available with this file or online at
+https://gutenberg.org/license).
+
+
+Section 1.  General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
+electronic works
+
+1.A.  By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
+electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
+and accept all the terms of this license and intellectual property
+(trademark/copyright) agreement.  If you do not agree to abide by all
+the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
+all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
+If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
+Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
+terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
+entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
+
+1.B.  "Project Gutenberg" is a registered trademark.  It may only be
+used on or associated in any way with an electronic work by people who
+agree to be bound by the terms of this agreement.  There are a few
+things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
+even without complying with the full terms of this agreement.  See
+paragraph 1.C below.  There are a lot of things you can do with Project
+Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
+and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
+works.  See paragraph 1.E below.
+
+1.C.  The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
+or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
+Gutenberg-tm electronic works.  Nearly all the individual works in the
+collection are in the public domain in the United States.  If an
+individual work is in the public domain in the United States and you are
+located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
+copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
+works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
+are removed.  Of course, we hope that you will support the Project
+Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
+freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
+this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
+the work.  You can easily comply with the terms of this agreement by
+keeping this work in the same format with its attached full Project
+Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
+
+1.D.  The copyright laws of the place where you are located also govern
+what you can do with this work.  Copyright laws in most countries are in
+a constant state of change.  If you are outside the United States, check
+the laws of your country in addition to the terms of this agreement
+before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
+creating derivative works based on this work or any other Project
+Gutenberg-tm work.  The Foundation makes no representations concerning
+the copyright status of any work in any country outside the United
+States.
+
+1.E.  Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
+
+1.E.1.  The following sentence, with active links to, or other immediate
+access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
+whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
+phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
+Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
+copied or distributed:
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+1.E.2.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
+from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
+posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
+and distributed to anyone in the United States without paying any fees
+or charges.  If you are redistributing or providing access to a work
+with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
+work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
+through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
+Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
+1.E.9.
+
+1.E.3.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
+with the permission of the copyright holder, your use and distribution
+must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
+terms imposed by the copyright holder.  Additional terms will be linked
+to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
+permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
+
+1.E.4.  Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
+License terms from this work, or any files containing a part of this
+work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
+
+1.E.5.  Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
+electronic work, or any part of this electronic work, without
+prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
+active links or immediate access to the full terms of the Project
+Gutenberg-tm License.
+
+1.E.6.  You may convert to and distribute this work in any binary,
+compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
+word processing or hypertext form.  However, if you provide access to or
+distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
+"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
+posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
+you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
+copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
+request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
+form.  Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
+License as specified in paragraph 1.E.1.
+
+1.E.7.  Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
+performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
+unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
+
+1.E.8.  You may charge a reasonable fee for copies of or providing
+access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
+that
+
+- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
+     the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
+     you already use to calculate your applicable taxes.  The fee is
+     owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
+     has agreed to donate royalties under this paragraph to the
+     Project Gutenberg Literary Archive Foundation.  Royalty payments
+     must be paid within 60 days following each date on which you
+     prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
+     returns.  Royalty payments should be clearly marked as such and
+     sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
+     address specified in Section 4, "Information about donations to
+     the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
+
+- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
+     you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
+     does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
+     License.  You must require such a user to return or
+     destroy all copies of the works possessed in a physical medium
+     and discontinue all use of and all access to other copies of
+     Project Gutenberg-tm works.
+
+- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
+     money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
+     electronic work is discovered and reported to you within 90 days
+     of receipt of the work.
+
+- You comply with all other terms of this agreement for free
+     distribution of Project Gutenberg-tm works.
+
+1.E.9.  If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
+electronic work or group of works on different terms than are set
+forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
+both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
+Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark.  Contact the
+Foundation as set forth in Section 3 below.
+
+1.F.
+
+1.F.1.  Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
+effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
+public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
+collection.  Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
+works, and the medium on which they may be stored, may contain
+"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
+corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
+property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
+computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
+your equipment.
+
+1.F.2.  LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
+of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
+Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
+Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
+liability to you for damages, costs and expenses, including legal
+fees.  YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
+LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
+PROVIDED IN PARAGRAPH F3.  YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
+TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
+LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
+INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
+DAMAGE.
+
+1.F.3.  LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
+defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
+receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
+written explanation to the person you received the work from.  If you
+received the work on a physical medium, you must return the medium with
+your written explanation.  The person or entity that provided you with
+the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
+refund.  If you received the work electronically, the person or entity
+providing it to you may choose to give you a second opportunity to
+receive the work electronically in lieu of a refund.  If the second copy
+is also defective, you may demand a refund in writing without further
+opportunities to fix the problem.
+
+1.F.4.  Except for the limited right of replacement or refund set forth
+in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
+WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
+WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
+
+1.F.5.  Some states do not allow disclaimers of certain implied
+warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
+If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
+law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
+interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
+the applicable state law.  The invalidity or unenforceability of any
+provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
+
+1.F.6.  INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
+trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
+providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
+with this agreement, and any volunteers associated with the production,
+promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
+harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
+that arise directly or indirectly from any of the following which you do
+or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
+work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
+Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
+
+
+Section  2.  Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
+
+Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
+electronic works in formats readable by the widest variety of computers
+including obsolete, old, middle-aged and new computers.  It exists
+because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
+people in all walks of life.
+
+Volunteers and financial support to provide volunteers with the
+assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's
+goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
+remain freely available for generations to come.  In 2001, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
+and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
+To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
+and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
+and the Foundation web page at https://www.pglaf.org.
+
+
+Section 3.  Information about the Project Gutenberg Literary Archive
+Foundation
+
+The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
+501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
+state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
+Revenue Service.  The Foundation's EIN or federal tax identification
+number is 64-6221541.  Its 501(c)(3) letter is posted at
+https://pglaf.org/fundraising.  Contributions to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
+permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
+
+The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
+Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
+throughout numerous locations.  Its business office is located at
+809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
+business@pglaf.org.  Email contact links and up to date contact
+information can be found at the Foundation's web site and official
+page at https://pglaf.org
+
+For additional contact information:
+     Dr. Gregory B. Newby
+     Chief Executive and Director
+     gbnewby@pglaf.org
+
+
+Section 4.  Information about Donations to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation
+
+Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
+spread public support and donations to carry out its mission of
+increasing the number of public domain and licensed works that can be
+freely distributed in machine readable form accessible by the widest
+array of equipment including outdated equipment.  Many small donations
+($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
+status with the IRS.
+
+The Foundation is committed to complying with the laws regulating
+charities and charitable donations in all 50 states of the United
+States.  Compliance requirements are not uniform and it takes a
+considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
+with these requirements.  We do not solicit donations in locations
+where we have not received written confirmation of compliance.  To
+SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
+particular state visit https://pglaf.org
+
+While we cannot and do not solicit contributions from states where we
+have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
+against accepting unsolicited donations from donors in such states who
+approach us with offers to donate.
+
+International donations are gratefully accepted, but we cannot make
+any statements concerning tax treatment of donations received from
+outside the United States.  U.S. laws alone swamp our small staff.
+
+Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
+methods and addresses.  Donations are accepted in a number of other
+ways including including checks, online payments and credit card
+donations.  To donate, please visit: https://pglaf.org/donate
+
+
+Section 5.  General Information About Project Gutenberg-tm electronic
+works.
+
+Professor Michael S. Hart was the originator of the Project Gutenberg-tm
+concept of a library of electronic works that could be freely shared
+with anyone.  For thirty years, he produced and distributed Project
+Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
+
+
+Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
+editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
+unless a copyright notice is included.  Thus, we do not necessarily
+keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
+
+
+Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
+
+     https://www.gutenberg.org
+
+This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
+including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
+Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
+subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
+
+
+</pre>
+
+</body>
+</html>
diff --git a/26483-page-images/f0001.png b/26483-page-images/f0001.png
new file mode 100644
index 0000000..406d415
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/f0001.png
diff --git a/26483-page-images/f0003.png b/26483-page-images/f0003.png
new file mode 100644
index 0000000..61e2f31
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/f0003.png
diff --git a/26483-page-images/p0001.png b/26483-page-images/p0001.png
new file mode 100644
index 0000000..9904303
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0001.png
diff --git a/26483-page-images/p0002.png b/26483-page-images/p0002.png
new file mode 100644
index 0000000..2da5af1
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0002.png
diff --git a/26483-page-images/p0003.png b/26483-page-images/p0003.png
new file mode 100644
index 0000000..1b9e869
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0003.png
diff --git a/26483-page-images/p0004.png b/26483-page-images/p0004.png
new file mode 100644
index 0000000..b19383c
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0004.png
diff --git a/26483-page-images/p0005.png b/26483-page-images/p0005.png
new file mode 100644
index 0000000..afef743
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0005.png
diff --git a/26483-page-images/p0006.png b/26483-page-images/p0006.png
new file mode 100644
index 0000000..76f8a78
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0006.png
diff --git a/26483-page-images/p0007.png b/26483-page-images/p0007.png
new file mode 100644
index 0000000..2820d92
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0007.png
diff --git a/26483-page-images/p0008.png b/26483-page-images/p0008.png
new file mode 100644
index 0000000..6afa951
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0008.png
diff --git a/26483-page-images/p0009.png b/26483-page-images/p0009.png
new file mode 100644
index 0000000..ac903ef
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0009.png
diff --git a/26483-page-images/p0010.png b/26483-page-images/p0010.png
new file mode 100644
index 0000000..26ffcd2
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0010.png
diff --git a/26483-page-images/p0011.png b/26483-page-images/p0011.png
new file mode 100644
index 0000000..3c5a587
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0011.png
diff --git a/26483-page-images/p0012.png b/26483-page-images/p0012.png
new file mode 100644
index 0000000..a1cee9e
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0012.png
diff --git a/26483-page-images/p0013.png b/26483-page-images/p0013.png
new file mode 100644
index 0000000..e9cc488
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0013.png
diff --git a/26483-page-images/p0014.png b/26483-page-images/p0014.png
new file mode 100644
index 0000000..4b1f860
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0014.png
diff --git a/26483-page-images/p0015.png b/26483-page-images/p0015.png
new file mode 100644
index 0000000..d00e17d
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0015.png
diff --git a/26483-page-images/p0016.png b/26483-page-images/p0016.png
new file mode 100644
index 0000000..aa981a2
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0016.png
diff --git a/26483-page-images/p0017.png b/26483-page-images/p0017.png
new file mode 100644
index 0000000..83fb550
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0017.png
diff --git a/26483-page-images/p0018.png b/26483-page-images/p0018.png
new file mode 100644
index 0000000..37a0e08
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0018.png
diff --git a/26483-page-images/p0019.png b/26483-page-images/p0019.png
new file mode 100644
index 0000000..503db52
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0019.png
diff --git a/26483-page-images/p0020.png b/26483-page-images/p0020.png
new file mode 100644
index 0000000..0d96424
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0020.png
diff --git a/26483-page-images/p0021.png b/26483-page-images/p0021.png
new file mode 100644
index 0000000..a07773e
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0021.png
diff --git a/26483-page-images/p0022.png b/26483-page-images/p0022.png
new file mode 100644
index 0000000..6db9ba8
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0022.png
diff --git a/26483-page-images/p0023.png b/26483-page-images/p0023.png
new file mode 100644
index 0000000..6678b13
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0023.png
diff --git a/26483-page-images/p0024.png b/26483-page-images/p0024.png
new file mode 100644
index 0000000..71215e2
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0024.png
diff --git a/26483-page-images/p0025.png b/26483-page-images/p0025.png
new file mode 100644
index 0000000..893fb90
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0025.png
diff --git a/26483-page-images/p0026.png b/26483-page-images/p0026.png
new file mode 100644
index 0000000..82aa440
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0026.png
diff --git a/26483-page-images/p0027.png b/26483-page-images/p0027.png
new file mode 100644
index 0000000..8a96a59
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0027.png
diff --git a/26483-page-images/p0028.png b/26483-page-images/p0028.png
new file mode 100644
index 0000000..cf7109d
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0028.png
diff --git a/26483-page-images/p0029.png b/26483-page-images/p0029.png
new file mode 100644
index 0000000..1ea5ec4
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0029.png
diff --git a/26483-page-images/p0030.png b/26483-page-images/p0030.png
new file mode 100644
index 0000000..0f3d510
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0030.png
diff --git a/26483-page-images/p0031.png b/26483-page-images/p0031.png
new file mode 100644
index 0000000..4a89593
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0031.png
diff --git a/26483-page-images/p0032.png b/26483-page-images/p0032.png
new file mode 100644
index 0000000..0d2c9f7
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0032.png
diff --git a/26483-page-images/p0033.png b/26483-page-images/p0033.png
new file mode 100644
index 0000000..6511253
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0033.png
diff --git a/26483-page-images/p0034.png b/26483-page-images/p0034.png
new file mode 100644
index 0000000..a8fa848
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0034.png
diff --git a/26483-page-images/p0035.png b/26483-page-images/p0035.png
new file mode 100644
index 0000000..b4ed0ed
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0035.png
diff --git a/26483-page-images/p0036.png b/26483-page-images/p0036.png
new file mode 100644
index 0000000..c5d0ed5
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0036.png
diff --git a/26483-page-images/p0037.png b/26483-page-images/p0037.png
new file mode 100644
index 0000000..28900ae
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0037.png
diff --git a/26483-page-images/p0038.png b/26483-page-images/p0038.png
new file mode 100644
index 0000000..c4ad30e
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0038.png
diff --git a/26483-page-images/p0039.png b/26483-page-images/p0039.png
new file mode 100644
index 0000000..10f6ffd
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0039.png
diff --git a/26483-page-images/p0040.png b/26483-page-images/p0040.png
new file mode 100644
index 0000000..9339d35
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0040.png
diff --git a/26483-page-images/p0041.png b/26483-page-images/p0041.png
new file mode 100644
index 0000000..ac04f04
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0041.png
diff --git a/26483-page-images/p0042.png b/26483-page-images/p0042.png
new file mode 100644
index 0000000..27e642a
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0042.png
diff --git a/26483-page-images/p0043.png b/26483-page-images/p0043.png
new file mode 100644
index 0000000..8fb704d
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0043.png
diff --git a/26483-page-images/p0044.png b/26483-page-images/p0044.png
new file mode 100644
index 0000000..558fb15
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0044.png
diff --git a/26483-page-images/p0045.png b/26483-page-images/p0045.png
new file mode 100644
index 0000000..40d86ee
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0045.png
diff --git a/26483-page-images/p0046.png b/26483-page-images/p0046.png
new file mode 100644
index 0000000..a5ccf43
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0046.png
diff --git a/26483-page-images/p0047.png b/26483-page-images/p0047.png
new file mode 100644
index 0000000..a92db47
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0047.png
diff --git a/26483-page-images/p0048.png b/26483-page-images/p0048.png
new file mode 100644
index 0000000..d536ba8
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0048.png
diff --git a/26483-page-images/p0049.png b/26483-page-images/p0049.png
new file mode 100644
index 0000000..0029cd9
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0049.png
diff --git a/26483-page-images/p0050.png b/26483-page-images/p0050.png
new file mode 100644
index 0000000..c4a9064
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0050.png
diff --git a/26483-page-images/p0051.png b/26483-page-images/p0051.png
new file mode 100644
index 0000000..33ef6fd
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0051.png
diff --git a/26483-page-images/p0052.png b/26483-page-images/p0052.png
new file mode 100644
index 0000000..c0900b9
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0052.png
diff --git a/26483-page-images/p0053.png b/26483-page-images/p0053.png
new file mode 100644
index 0000000..bcbcd20
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0053.png
diff --git a/26483-page-images/p0054.png b/26483-page-images/p0054.png
new file mode 100644
index 0000000..d693f76
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0054.png
diff --git a/26483-page-images/p0055.png b/26483-page-images/p0055.png
new file mode 100644
index 0000000..cc602ec
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0055.png
diff --git a/26483-page-images/p0056.png b/26483-page-images/p0056.png
new file mode 100644
index 0000000..39f1867
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0056.png
diff --git a/26483-page-images/p0057.png b/26483-page-images/p0057.png
new file mode 100644
index 0000000..7397457
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0057.png
diff --git a/26483-page-images/p0058.png b/26483-page-images/p0058.png
new file mode 100644
index 0000000..55c717d
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0058.png
diff --git a/26483-page-images/p0059.png b/26483-page-images/p0059.png
new file mode 100644
index 0000000..4b1c519
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0059.png
diff --git a/26483-page-images/p0060.png b/26483-page-images/p0060.png
new file mode 100644
index 0000000..58e44b5
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0060.png
diff --git a/26483-page-images/p0061.png b/26483-page-images/p0061.png
new file mode 100644
index 0000000..6a9cc1d
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0061.png
diff --git a/26483-page-images/p0062.png b/26483-page-images/p0062.png
new file mode 100644
index 0000000..7639c6b
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0062.png
diff --git a/26483-page-images/p0063.png b/26483-page-images/p0063.png
new file mode 100644
index 0000000..902d419
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0063.png
diff --git a/26483-page-images/p0064.png b/26483-page-images/p0064.png
new file mode 100644
index 0000000..cd2d31b
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0064.png
diff --git a/26483-page-images/p0065.png b/26483-page-images/p0065.png
new file mode 100644
index 0000000..dc3640c
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0065.png
diff --git a/26483-page-images/p0066.png b/26483-page-images/p0066.png
new file mode 100644
index 0000000..f280ca9
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0066.png
diff --git a/26483-page-images/p0067.png b/26483-page-images/p0067.png
new file mode 100644
index 0000000..8dcde8f
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0067.png
diff --git a/26483-page-images/p0068.png b/26483-page-images/p0068.png
new file mode 100644
index 0000000..b577287
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0068.png
diff --git a/26483-page-images/p0069.png b/26483-page-images/p0069.png
new file mode 100644
index 0000000..9b5c601
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0069.png
diff --git a/26483-page-images/p0070.png b/26483-page-images/p0070.png
new file mode 100644
index 0000000..03f365e
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0070.png
diff --git a/26483-page-images/p0071.png b/26483-page-images/p0071.png
new file mode 100644
index 0000000..e89b7c2
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0071.png
diff --git a/26483-page-images/p0072.png b/26483-page-images/p0072.png
new file mode 100644
index 0000000..0525386
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0072.png
diff --git a/26483-page-images/p0073.png b/26483-page-images/p0073.png
new file mode 100644
index 0000000..4292d93
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0073.png
diff --git a/26483-page-images/p0074.png b/26483-page-images/p0074.png
new file mode 100644
index 0000000..b1bc390
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0074.png
diff --git a/26483-page-images/p0075.png b/26483-page-images/p0075.png
new file mode 100644
index 0000000..5667f98
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0075.png
diff --git a/26483-page-images/p0076.png b/26483-page-images/p0076.png
new file mode 100644
index 0000000..aebb069
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0076.png
diff --git a/26483-page-images/p0077.png b/26483-page-images/p0077.png
new file mode 100644
index 0000000..c842107
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0077.png
diff --git a/26483-page-images/p0078.png b/26483-page-images/p0078.png
new file mode 100644
index 0000000..1d4ebb2
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0078.png
diff --git a/26483-page-images/p0079.png b/26483-page-images/p0079.png
new file mode 100644
index 0000000..4145aa5
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0079.png
diff --git a/26483-page-images/p0080.png b/26483-page-images/p0080.png
new file mode 100644
index 0000000..f5c8f9e
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0080.png
diff --git a/26483-page-images/p0081.png b/26483-page-images/p0081.png
new file mode 100644
index 0000000..c08317d
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0081.png
diff --git a/26483-page-images/p0082.png b/26483-page-images/p0082.png
new file mode 100644
index 0000000..477c9f9
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0082.png
diff --git a/26483-page-images/p0083.png b/26483-page-images/p0083.png
new file mode 100644
index 0000000..68b66c8
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0083.png
diff --git a/26483-page-images/p0084.png b/26483-page-images/p0084.png
new file mode 100644
index 0000000..70ba9b5
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0084.png
diff --git a/26483-page-images/p0085.png b/26483-page-images/p0085.png
new file mode 100644
index 0000000..c3a511a
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0085.png
diff --git a/26483-page-images/p0086.png b/26483-page-images/p0086.png
new file mode 100644
index 0000000..fc963ef
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0086.png
diff --git a/26483-page-images/p0087.png b/26483-page-images/p0087.png
new file mode 100644
index 0000000..4702202
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0087.png
diff --git a/26483-page-images/p0088.png b/26483-page-images/p0088.png
new file mode 100644
index 0000000..2a903a9
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0088.png
diff --git a/26483-page-images/p0089.png b/26483-page-images/p0089.png
new file mode 100644
index 0000000..40da424
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0089.png
diff --git a/26483-page-images/p0090.png b/26483-page-images/p0090.png
new file mode 100644
index 0000000..297af59
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0090.png
diff --git a/26483-page-images/p0091.png b/26483-page-images/p0091.png
new file mode 100644
index 0000000..ab78938
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0091.png
diff --git a/26483-page-images/p0092.png b/26483-page-images/p0092.png
new file mode 100644
index 0000000..ac739c7
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0092.png
diff --git a/26483-page-images/p0093.png b/26483-page-images/p0093.png
new file mode 100644
index 0000000..1924114
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0093.png
diff --git a/26483-page-images/p0094.png b/26483-page-images/p0094.png
new file mode 100644
index 0000000..608530b
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0094.png
diff --git a/26483-page-images/p0095.png b/26483-page-images/p0095.png
new file mode 100644
index 0000000..c2777a1
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0095.png
diff --git a/26483-page-images/p0096.png b/26483-page-images/p0096.png
new file mode 100644
index 0000000..ae481a4
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0096.png
diff --git a/26483-page-images/p0097.png b/26483-page-images/p0097.png
new file mode 100644
index 0000000..98eddc3
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0097.png
diff --git a/26483-page-images/p0098.png b/26483-page-images/p0098.png
new file mode 100644
index 0000000..9aaaa4e
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0098.png
diff --git a/26483-page-images/p0099.png b/26483-page-images/p0099.png
new file mode 100644
index 0000000..abe0eee
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0099.png
diff --git a/26483-page-images/p0100.png b/26483-page-images/p0100.png
new file mode 100644
index 0000000..eeb3707
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0100.png
diff --git a/26483-page-images/p0101.png b/26483-page-images/p0101.png
new file mode 100644
index 0000000..23be1dd
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0101.png
diff --git a/26483-page-images/p0102.png b/26483-page-images/p0102.png
new file mode 100644
index 0000000..2f5b5fd
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0102.png
diff --git a/26483-page-images/p0103.png b/26483-page-images/p0103.png
new file mode 100644
index 0000000..caec9a8
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0103.png
diff --git a/26483-page-images/p0104.png b/26483-page-images/p0104.png
new file mode 100644
index 0000000..bbb1265
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0104.png
diff --git a/26483-page-images/p0105.png b/26483-page-images/p0105.png
new file mode 100644
index 0000000..292e101
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0105.png
diff --git a/26483-page-images/p0106.png b/26483-page-images/p0106.png
new file mode 100644
index 0000000..a54ac23
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0106.png
diff --git a/26483-page-images/p0107.png b/26483-page-images/p0107.png
new file mode 100644
index 0000000..e85f202
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0107.png
diff --git a/26483-page-images/p0108.png b/26483-page-images/p0108.png
new file mode 100644
index 0000000..e5cf0f1
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0108.png
diff --git a/26483-page-images/p0109.png b/26483-page-images/p0109.png
new file mode 100644
index 0000000..fda814c
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0109.png
diff --git a/26483-page-images/p0110.png b/26483-page-images/p0110.png
new file mode 100644
index 0000000..4453ab2
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0110.png
diff --git a/26483-page-images/p0111.png b/26483-page-images/p0111.png
new file mode 100644
index 0000000..9e6b361
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0111.png
diff --git a/26483-page-images/p0112.png b/26483-page-images/p0112.png
new file mode 100644
index 0000000..0a39bb5
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0112.png
diff --git a/26483-page-images/p0113.png b/26483-page-images/p0113.png
new file mode 100644
index 0000000..60ead31
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0113.png
diff --git a/26483-page-images/p0114.png b/26483-page-images/p0114.png
new file mode 100644
index 0000000..31a6f7c
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0114.png
diff --git a/26483-page-images/p0115.png b/26483-page-images/p0115.png
new file mode 100644
index 0000000..048138d
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0115.png
diff --git a/26483-page-images/p0116.png b/26483-page-images/p0116.png
new file mode 100644
index 0000000..540181b
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0116.png
diff --git a/26483-page-images/p0117.png b/26483-page-images/p0117.png
new file mode 100644
index 0000000..37cf2f5
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0117.png
diff --git a/26483-page-images/p0118.png b/26483-page-images/p0118.png
new file mode 100644
index 0000000..36b13ae
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0118.png
diff --git a/26483-page-images/p0119.png b/26483-page-images/p0119.png
new file mode 100644
index 0000000..c2abebf
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0119.png
diff --git a/26483-page-images/p0120.png b/26483-page-images/p0120.png
new file mode 100644
index 0000000..edd085b
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0120.png
diff --git a/26483-page-images/p0121.png b/26483-page-images/p0121.png
new file mode 100644
index 0000000..a9f9759
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0121.png
diff --git a/26483-page-images/p0122.png b/26483-page-images/p0122.png
new file mode 100644
index 0000000..5785529
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0122.png
diff --git a/26483-page-images/p0123.png b/26483-page-images/p0123.png
new file mode 100644
index 0000000..ac239cb
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0123.png
diff --git a/26483-page-images/p0124.png b/26483-page-images/p0124.png
new file mode 100644
index 0000000..c35e540
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0124.png
diff --git a/26483-page-images/p0125.png b/26483-page-images/p0125.png
new file mode 100644
index 0000000..79c9192
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0125.png
diff --git a/26483-page-images/p0126.png b/26483-page-images/p0126.png
new file mode 100644
index 0000000..6971a03
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0126.png
diff --git a/26483-page-images/p0127.png b/26483-page-images/p0127.png
new file mode 100644
index 0000000..177dacc
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0127.png
diff --git a/26483-page-images/p0128.png b/26483-page-images/p0128.png
new file mode 100644
index 0000000..575b24c
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0128.png
diff --git a/26483-page-images/p0129.png b/26483-page-images/p0129.png
new file mode 100644
index 0000000..f36ecd5
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0129.png
diff --git a/26483-page-images/p0130.png b/26483-page-images/p0130.png
new file mode 100644
index 0000000..03c2542
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0130.png
diff --git a/26483-page-images/p0131.png b/26483-page-images/p0131.png
new file mode 100644
index 0000000..6ca5ff9
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0131.png
diff --git a/26483-page-images/p0132.png b/26483-page-images/p0132.png
new file mode 100644
index 0000000..0972ec2
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0132.png
diff --git a/26483-page-images/p0133.png b/26483-page-images/p0133.png
new file mode 100644
index 0000000..26cbfdd
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0133.png
diff --git a/26483-page-images/p0134.png b/26483-page-images/p0134.png
new file mode 100644
index 0000000..5575097
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0134.png
diff --git a/26483-page-images/p0135.png b/26483-page-images/p0135.png
new file mode 100644
index 0000000..56da4f4
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0135.png
diff --git a/26483-page-images/p0136.png b/26483-page-images/p0136.png
new file mode 100644
index 0000000..67fc6ce
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0136.png
diff --git a/26483-page-images/p0137.png b/26483-page-images/p0137.png
new file mode 100644
index 0000000..88cf7d3
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0137.png
diff --git a/26483-page-images/p0138.png b/26483-page-images/p0138.png
new file mode 100644
index 0000000..999c325
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0138.png
diff --git a/26483-page-images/p0139.png b/26483-page-images/p0139.png
new file mode 100644
index 0000000..52934f1
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0139.png
diff --git a/26483-page-images/p0140.png b/26483-page-images/p0140.png
new file mode 100644
index 0000000..9fd8980
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0140.png
diff --git a/26483-page-images/p0141.png b/26483-page-images/p0141.png
new file mode 100644
index 0000000..1ea2987
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0141.png
diff --git a/26483-page-images/p0142.png b/26483-page-images/p0142.png
new file mode 100644
index 0000000..8bf66b1
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0142.png
diff --git a/26483-page-images/p0143.png b/26483-page-images/p0143.png
new file mode 100644
index 0000000..1049fb0
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0143.png
diff --git a/26483-page-images/p0144.png b/26483-page-images/p0144.png
new file mode 100644
index 0000000..8f29ac0
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0144.png
diff --git a/26483-page-images/p0145.png b/26483-page-images/p0145.png
new file mode 100644
index 0000000..3bee18e
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0145.png
diff --git a/26483-page-images/p0146.png b/26483-page-images/p0146.png
new file mode 100644
index 0000000..da4d3be
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0146.png
diff --git a/26483-page-images/p0147.png b/26483-page-images/p0147.png
new file mode 100644
index 0000000..bf0c324
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0147.png
diff --git a/26483-page-images/p0148.png b/26483-page-images/p0148.png
new file mode 100644
index 0000000..41ba17c
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0148.png
diff --git a/26483-page-images/p0149.png b/26483-page-images/p0149.png
new file mode 100644
index 0000000..babf25d
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0149.png
diff --git a/26483-page-images/p0150.png b/26483-page-images/p0150.png
new file mode 100644
index 0000000..28c9503
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0150.png
diff --git a/26483-page-images/p0151.png b/26483-page-images/p0151.png
new file mode 100644
index 0000000..4401de5
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0151.png
diff --git a/26483-page-images/p0152.png b/26483-page-images/p0152.png
new file mode 100644
index 0000000..b0760b3
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0152.png
diff --git a/26483-page-images/p0153.png b/26483-page-images/p0153.png
new file mode 100644
index 0000000..2f4399d
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0153.png
diff --git a/26483-page-images/p0154.png b/26483-page-images/p0154.png
new file mode 100644
index 0000000..0840c01
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0154.png
diff --git a/26483-page-images/p0155.png b/26483-page-images/p0155.png
new file mode 100644
index 0000000..d2af5bd
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0155.png
diff --git a/26483-page-images/p0156.png b/26483-page-images/p0156.png
new file mode 100644
index 0000000..c8f37ac
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0156.png
diff --git a/26483-page-images/p0157.png b/26483-page-images/p0157.png
new file mode 100644
index 0000000..565ab5a
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0157.png
diff --git a/26483-page-images/p0158.png b/26483-page-images/p0158.png
new file mode 100644
index 0000000..e9f1c55
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0158.png
diff --git a/26483-page-images/p0159.png b/26483-page-images/p0159.png
new file mode 100644
index 0000000..aaa0e2c
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0159.png
diff --git a/26483-page-images/p0160.png b/26483-page-images/p0160.png
new file mode 100644
index 0000000..494599f
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0160.png
diff --git a/26483-page-images/p0161.png b/26483-page-images/p0161.png
new file mode 100644
index 0000000..497e07a
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0161.png
diff --git a/26483-page-images/p0162.png b/26483-page-images/p0162.png
new file mode 100644
index 0000000..b83bdb7
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0162.png
diff --git a/26483-page-images/p0163.png b/26483-page-images/p0163.png
new file mode 100644
index 0000000..1bff7b5
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0163.png
diff --git a/26483-page-images/p0164.png b/26483-page-images/p0164.png
new file mode 100644
index 0000000..b3cecdb
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0164.png
diff --git a/26483-page-images/p0165.png b/26483-page-images/p0165.png
new file mode 100644
index 0000000..428b512
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0165.png
diff --git a/26483-page-images/p0166.png b/26483-page-images/p0166.png
new file mode 100644
index 0000000..141dbbc
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0166.png
diff --git a/26483-page-images/p0167.png b/26483-page-images/p0167.png
new file mode 100644
index 0000000..5d0dd1f
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0167.png
diff --git a/26483-page-images/p0168.png b/26483-page-images/p0168.png
new file mode 100644
index 0000000..d06de04
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0168.png
diff --git a/26483-page-images/p0169.png b/26483-page-images/p0169.png
new file mode 100644
index 0000000..cc02680
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0169.png
diff --git a/26483-page-images/p0170.png b/26483-page-images/p0170.png
new file mode 100644
index 0000000..498d774
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0170.png
diff --git a/26483-page-images/p0171.png b/26483-page-images/p0171.png
new file mode 100644
index 0000000..9d88889
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0171.png
diff --git a/26483-page-images/p0172.png b/26483-page-images/p0172.png
new file mode 100644
index 0000000..85291ef
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0172.png
diff --git a/26483-page-images/p0173.png b/26483-page-images/p0173.png
new file mode 100644
index 0000000..699ea76
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0173.png
diff --git a/26483-page-images/p0174.png b/26483-page-images/p0174.png
new file mode 100644
index 0000000..e58b564
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0174.png
diff --git a/26483-page-images/p0175.png b/26483-page-images/p0175.png
new file mode 100644
index 0000000..053a02c
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0175.png
diff --git a/26483-page-images/p0176.png b/26483-page-images/p0176.png
new file mode 100644
index 0000000..cfed60c
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0176.png
diff --git a/26483-page-images/p0177.png b/26483-page-images/p0177.png
new file mode 100644
index 0000000..8db3cd2
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0177.png
diff --git a/26483-page-images/p0178.png b/26483-page-images/p0178.png
new file mode 100644
index 0000000..582bc28
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0178.png
diff --git a/26483-page-images/p0179.png b/26483-page-images/p0179.png
new file mode 100644
index 0000000..66c4ae2
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0179.png
diff --git a/26483-page-images/p0180.png b/26483-page-images/p0180.png
new file mode 100644
index 0000000..11cb2ff
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0180.png
diff --git a/26483-page-images/p0181.png b/26483-page-images/p0181.png
new file mode 100644
index 0000000..3158602
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0181.png
diff --git a/26483-page-images/p0182.png b/26483-page-images/p0182.png
new file mode 100644
index 0000000..c963af1
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0182.png
diff --git a/26483-page-images/p0183.png b/26483-page-images/p0183.png
new file mode 100644
index 0000000..bfa9759
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0183.png
diff --git a/26483-page-images/p0184.png b/26483-page-images/p0184.png
new file mode 100644
index 0000000..21bf75b
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0184.png
diff --git a/26483-page-images/p0185.png b/26483-page-images/p0185.png
new file mode 100644
index 0000000..2c518b4
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0185.png
diff --git a/26483-page-images/p0186.png b/26483-page-images/p0186.png
new file mode 100644
index 0000000..9e69baf
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0186.png
diff --git a/26483-page-images/p0187.png b/26483-page-images/p0187.png
new file mode 100644
index 0000000..b7c7b9e
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0187.png
diff --git a/26483-page-images/p0188.png b/26483-page-images/p0188.png
new file mode 100644
index 0000000..3079e5b
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0188.png
diff --git a/26483-page-images/p0189.png b/26483-page-images/p0189.png
new file mode 100644
index 0000000..2ea194c
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0189.png
diff --git a/26483-page-images/p0190.png b/26483-page-images/p0190.png
new file mode 100644
index 0000000..fbbae36
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0190.png
diff --git a/26483-page-images/p0191.png b/26483-page-images/p0191.png
new file mode 100644
index 0000000..c8b36b6
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0191.png
diff --git a/26483-page-images/p0192.png b/26483-page-images/p0192.png
new file mode 100644
index 0000000..f1c181c
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0192.png
diff --git a/26483-page-images/p0193.png b/26483-page-images/p0193.png
new file mode 100644
index 0000000..91d8467
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0193.png
diff --git a/26483-page-images/p0194.png b/26483-page-images/p0194.png
new file mode 100644
index 0000000..de6c24d
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0194.png
diff --git a/26483-page-images/p0195.png b/26483-page-images/p0195.png
new file mode 100644
index 0000000..2e6b22f
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0195.png
diff --git a/26483-page-images/p0196.png b/26483-page-images/p0196.png
new file mode 100644
index 0000000..f4d9e56
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0196.png
diff --git a/26483-page-images/p0197.png b/26483-page-images/p0197.png
new file mode 100644
index 0000000..59c4e43
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0197.png
diff --git a/26483-page-images/p0198.png b/26483-page-images/p0198.png
new file mode 100644
index 0000000..0d5a36c
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0198.png
diff --git a/26483-page-images/p0199.png b/26483-page-images/p0199.png
new file mode 100644
index 0000000..150938d
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0199.png
diff --git a/26483-page-images/p0200.png b/26483-page-images/p0200.png
new file mode 100644
index 0000000..5e9fb3f
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0200.png
diff --git a/26483-page-images/p0201.png b/26483-page-images/p0201.png
new file mode 100644
index 0000000..2c6ea67
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0201.png
diff --git a/26483-page-images/p0202.png b/26483-page-images/p0202.png
new file mode 100644
index 0000000..41d3662
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0202.png
diff --git a/26483-page-images/p0203.png b/26483-page-images/p0203.png
new file mode 100644
index 0000000..8c170c6
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0203.png
diff --git a/26483-page-images/p0204.png b/26483-page-images/p0204.png
new file mode 100644
index 0000000..ab171b0
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0204.png
diff --git a/26483-page-images/p0205.png b/26483-page-images/p0205.png
new file mode 100644
index 0000000..c0869aa
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0205.png
diff --git a/26483-page-images/p0206.png b/26483-page-images/p0206.png
new file mode 100644
index 0000000..421be42
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0206.png
diff --git a/26483-page-images/p0207.png b/26483-page-images/p0207.png
new file mode 100644
index 0000000..07f76d1
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0207.png
diff --git a/26483-page-images/p0208.png b/26483-page-images/p0208.png
new file mode 100644
index 0000000..eb2b7a8
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0208.png
diff --git a/26483-page-images/p0209.png b/26483-page-images/p0209.png
new file mode 100644
index 0000000..b574eb7
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0209.png
diff --git a/26483-page-images/p0210.png b/26483-page-images/p0210.png
new file mode 100644
index 0000000..6d4382e
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0210.png
diff --git a/26483-page-images/p0211.png b/26483-page-images/p0211.png
new file mode 100644
index 0000000..47d5aa7
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0211.png
diff --git a/26483-page-images/p0212.png b/26483-page-images/p0212.png
new file mode 100644
index 0000000..7af0e3b
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0212.png
diff --git a/26483-page-images/p0213.png b/26483-page-images/p0213.png
new file mode 100644
index 0000000..a5b9dbf
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0213.png
diff --git a/26483-page-images/p0214.png b/26483-page-images/p0214.png
new file mode 100644
index 0000000..0f5cd18
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0214.png
diff --git a/26483-page-images/p0215.png b/26483-page-images/p0215.png
new file mode 100644
index 0000000..7c4b0cc
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0215.png
diff --git a/26483-page-images/p0216.png b/26483-page-images/p0216.png
new file mode 100644
index 0000000..2212f8e
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0216.png
diff --git a/26483-page-images/p0217.png b/26483-page-images/p0217.png
new file mode 100644
index 0000000..39d9135
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0217.png
diff --git a/26483-page-images/p0218.png b/26483-page-images/p0218.png
new file mode 100644
index 0000000..fdb8de7
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0218.png
diff --git a/26483-page-images/p0219.png b/26483-page-images/p0219.png
new file mode 100644
index 0000000..abc5a43
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0219.png
diff --git a/26483-page-images/p0220.png b/26483-page-images/p0220.png
new file mode 100644
index 0000000..815823f
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0220.png
diff --git a/26483-page-images/p0221.png b/26483-page-images/p0221.png
new file mode 100644
index 0000000..693142e
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0221.png
diff --git a/26483-page-images/p0222.png b/26483-page-images/p0222.png
new file mode 100644
index 0000000..074e897
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0222.png
diff --git a/26483-page-images/p0223.png b/26483-page-images/p0223.png
new file mode 100644
index 0000000..220155b
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0223.png
diff --git a/26483-page-images/p0224.png b/26483-page-images/p0224.png
new file mode 100644
index 0000000..c1e75de
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0224.png
diff --git a/26483-page-images/p0225.png b/26483-page-images/p0225.png
new file mode 100644
index 0000000..721938e
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0225.png
diff --git a/26483-page-images/p0226.png b/26483-page-images/p0226.png
new file mode 100644
index 0000000..016843b
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0226.png
diff --git a/26483-page-images/p0227.png b/26483-page-images/p0227.png
new file mode 100644
index 0000000..a545ae2
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0227.png
diff --git a/26483-page-images/p0228.png b/26483-page-images/p0228.png
new file mode 100644
index 0000000..83ae763
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0228.png
diff --git a/26483-page-images/p0229.png b/26483-page-images/p0229.png
new file mode 100644
index 0000000..85d1218
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0229.png
diff --git a/26483-page-images/p0230.png b/26483-page-images/p0230.png
new file mode 100644
index 0000000..baf9dd7
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0230.png
diff --git a/26483-page-images/p0231.png b/26483-page-images/p0231.png
new file mode 100644
index 0000000..fd8aa54
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0231.png
diff --git a/26483-page-images/p0232.png b/26483-page-images/p0232.png
new file mode 100644
index 0000000..d53d572
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0232.png
diff --git a/26483-page-images/p0233.png b/26483-page-images/p0233.png
new file mode 100644
index 0000000..05025b7
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0233.png
diff --git a/26483-page-images/p0234.png b/26483-page-images/p0234.png
new file mode 100644
index 0000000..54291ed
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0234.png
diff --git a/26483-page-images/p0235.png b/26483-page-images/p0235.png
new file mode 100644
index 0000000..401d315
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0235.png
diff --git a/26483-page-images/p0236.png b/26483-page-images/p0236.png
new file mode 100644
index 0000000..9fd0232
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0236.png
diff --git a/26483-page-images/p0237.png b/26483-page-images/p0237.png
new file mode 100644
index 0000000..af4f9d8
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0237.png
diff --git a/26483-page-images/p0238.png b/26483-page-images/p0238.png
new file mode 100644
index 0000000..d3babbc
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0238.png
diff --git a/26483-page-images/p0239.png b/26483-page-images/p0239.png
new file mode 100644
index 0000000..c6d5832
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0239.png
diff --git a/26483-page-images/p0240.png b/26483-page-images/p0240.png
new file mode 100644
index 0000000..6fff8b4
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0240.png
diff --git a/26483-page-images/p0241.png b/26483-page-images/p0241.png
new file mode 100644
index 0000000..bcc6318
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0241.png
diff --git a/26483-page-images/p0242.png b/26483-page-images/p0242.png
new file mode 100644
index 0000000..302beeb
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0242.png
diff --git a/26483-page-images/p0243.png b/26483-page-images/p0243.png
new file mode 100644
index 0000000..584f159
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0243.png
diff --git a/26483-page-images/p0244.png b/26483-page-images/p0244.png
new file mode 100644
index 0000000..744da4c
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0244.png
diff --git a/26483-page-images/p0245.png b/26483-page-images/p0245.png
new file mode 100644
index 0000000..f827722
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0245.png
diff --git a/26483-page-images/p0246.png b/26483-page-images/p0246.png
new file mode 100644
index 0000000..aa96fe3
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0246.png
diff --git a/26483-page-images/p0247.png b/26483-page-images/p0247.png
new file mode 100644
index 0000000..383bca1
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0247.png
diff --git a/26483-page-images/p0248.png b/26483-page-images/p0248.png
new file mode 100644
index 0000000..e21cedb
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0248.png
diff --git a/26483-page-images/p0249.png b/26483-page-images/p0249.png
new file mode 100644
index 0000000..641dad0
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0249.png
diff --git a/26483-page-images/p0250.png b/26483-page-images/p0250.png
new file mode 100644
index 0000000..118d0f5
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0250.png
diff --git a/26483-page-images/p0251.png b/26483-page-images/p0251.png
new file mode 100644
index 0000000..2b188db
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0251.png
diff --git a/26483-page-images/p0252.png b/26483-page-images/p0252.png
new file mode 100644
index 0000000..679b2be
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0252.png
diff --git a/26483-page-images/p0253.png b/26483-page-images/p0253.png
new file mode 100644
index 0000000..6439ccf
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0253.png
diff --git a/26483-page-images/p0254.png b/26483-page-images/p0254.png
new file mode 100644
index 0000000..2bbb7e7
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0254.png
diff --git a/26483-page-images/p0255.png b/26483-page-images/p0255.png
new file mode 100644
index 0000000..e165c26
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0255.png
diff --git a/26483-page-images/p0256.png b/26483-page-images/p0256.png
new file mode 100644
index 0000000..c04fe97
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0256.png
diff --git a/26483-page-images/p0257.png b/26483-page-images/p0257.png
new file mode 100644
index 0000000..f36d94d
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0257.png
diff --git a/26483-page-images/p0258.png b/26483-page-images/p0258.png
new file mode 100644
index 0000000..c38f400
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0258.png
diff --git a/26483-page-images/p0259.png b/26483-page-images/p0259.png
new file mode 100644
index 0000000..729c25e
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0259.png
diff --git a/26483-page-images/p0260.png b/26483-page-images/p0260.png
new file mode 100644
index 0000000..ca4f6b7
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0260.png
diff --git a/26483-page-images/p0261.png b/26483-page-images/p0261.png
new file mode 100644
index 0000000..4e5af57
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0261.png
diff --git a/26483-page-images/p0262.png b/26483-page-images/p0262.png
new file mode 100644
index 0000000..624bbb8
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0262.png
diff --git a/26483-page-images/p0263.png b/26483-page-images/p0263.png
new file mode 100644
index 0000000..d15c4a3
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0263.png
diff --git a/26483-page-images/p0264.png b/26483-page-images/p0264.png
new file mode 100644
index 0000000..9ce8896
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0264.png
diff --git a/26483-page-images/p0265.png b/26483-page-images/p0265.png
new file mode 100644
index 0000000..2599f97
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0265.png
diff --git a/26483-page-images/p0266.png b/26483-page-images/p0266.png
new file mode 100644
index 0000000..84140b2
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0266.png
diff --git a/26483-page-images/p0267.png b/26483-page-images/p0267.png
new file mode 100644
index 0000000..9a556a6
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0267.png
diff --git a/26483-page-images/p0268.png b/26483-page-images/p0268.png
new file mode 100644
index 0000000..9b455c5
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0268.png
diff --git a/26483-page-images/p0269.png b/26483-page-images/p0269.png
new file mode 100644
index 0000000..0150c29
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0269.png
diff --git a/26483-page-images/p0270.png b/26483-page-images/p0270.png
new file mode 100644
index 0000000..a1e7d19
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0270.png
diff --git a/26483-page-images/p0271.png b/26483-page-images/p0271.png
new file mode 100644
index 0000000..324bcc6
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0271.png
diff --git a/26483-page-images/p0272.png b/26483-page-images/p0272.png
new file mode 100644
index 0000000..dddb9d2
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0272.png
diff --git a/26483-page-images/p0273.png b/26483-page-images/p0273.png
new file mode 100644
index 0000000..f0c254f
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0273.png
diff --git a/26483-page-images/p0274.png b/26483-page-images/p0274.png
new file mode 100644
index 0000000..0d9fa76
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0274.png
diff --git a/26483-page-images/p0275.png b/26483-page-images/p0275.png
new file mode 100644
index 0000000..bdbbe36
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0275.png
diff --git a/26483-page-images/p0276.png b/26483-page-images/p0276.png
new file mode 100644
index 0000000..06cba30
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0276.png
diff --git a/26483-page-images/p0277.png b/26483-page-images/p0277.png
new file mode 100644
index 0000000..c127b57
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0277.png
diff --git a/26483-page-images/p0278.png b/26483-page-images/p0278.png
new file mode 100644
index 0000000..eb8f1b4
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0278.png
diff --git a/26483-page-images/p0279.png b/26483-page-images/p0279.png
new file mode 100644
index 0000000..18371ec
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0279.png
diff --git a/26483-page-images/p0280.png b/26483-page-images/p0280.png
new file mode 100644
index 0000000..7e596df
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0280.png
diff --git a/26483-page-images/p0281.png b/26483-page-images/p0281.png
new file mode 100644
index 0000000..80698ab
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0281.png
diff --git a/26483-page-images/p0282.png b/26483-page-images/p0282.png
new file mode 100644
index 0000000..c48ea1a
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0282.png
diff --git a/26483-page-images/p0283.png b/26483-page-images/p0283.png
new file mode 100644
index 0000000..c03f210
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0283.png
diff --git a/26483-page-images/p0284.png b/26483-page-images/p0284.png
new file mode 100644
index 0000000..e9d5544
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0284.png
diff --git a/26483-page-images/p0285.png b/26483-page-images/p0285.png
new file mode 100644
index 0000000..572f540
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0285.png
diff --git a/26483-page-images/p0286.png b/26483-page-images/p0286.png
new file mode 100644
index 0000000..268b323
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0286.png
diff --git a/26483-page-images/p0287.png b/26483-page-images/p0287.png
new file mode 100644
index 0000000..6420a55
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0287.png
diff --git a/26483-page-images/p0288.png b/26483-page-images/p0288.png
new file mode 100644
index 0000000..0783d57
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0288.png
diff --git a/26483-page-images/p0289.png b/26483-page-images/p0289.png
new file mode 100644
index 0000000..fbfe9d0
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0289.png
diff --git a/26483-page-images/p0290.png b/26483-page-images/p0290.png
new file mode 100644
index 0000000..5ce3451
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0290.png
diff --git a/26483-page-images/p0291.png b/26483-page-images/p0291.png
new file mode 100644
index 0000000..a08e14b
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0291.png
diff --git a/26483-page-images/p0292.png b/26483-page-images/p0292.png
new file mode 100644
index 0000000..1b4c2bb
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0292.png
diff --git a/26483-page-images/p0293.png b/26483-page-images/p0293.png
new file mode 100644
index 0000000..8fccf08
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0293.png
diff --git a/26483-page-images/p0294.png b/26483-page-images/p0294.png
new file mode 100644
index 0000000..840d960
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0294.png
diff --git a/26483-page-images/p0295.png b/26483-page-images/p0295.png
new file mode 100644
index 0000000..aaa03f8
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0295.png
diff --git a/26483-page-images/p0296.png b/26483-page-images/p0296.png
new file mode 100644
index 0000000..0a22d03
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0296.png
diff --git a/26483-page-images/p0297.png b/26483-page-images/p0297.png
new file mode 100644
index 0000000..3a26575
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0297.png
diff --git a/26483-page-images/p0298.png b/26483-page-images/p0298.png
new file mode 100644
index 0000000..5b486b9
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0298.png
diff --git a/26483-page-images/p0299.png b/26483-page-images/p0299.png
new file mode 100644
index 0000000..a11c91a
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0299.png
diff --git a/26483-page-images/p0300.png b/26483-page-images/p0300.png
new file mode 100644
index 0000000..491d9cd
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0300.png
diff --git a/26483-page-images/p0301.png b/26483-page-images/p0301.png
new file mode 100644
index 0000000..65273c7
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0301.png
diff --git a/26483-page-images/p0302.png b/26483-page-images/p0302.png
new file mode 100644
index 0000000..9d1f2f6
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0302.png
diff --git a/26483-page-images/p0303.png b/26483-page-images/p0303.png
new file mode 100644
index 0000000..26f4126
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0303.png
diff --git a/26483-page-images/p0304.png b/26483-page-images/p0304.png
new file mode 100644
index 0000000..8551a1c
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0304.png
diff --git a/26483-page-images/p0305.png b/26483-page-images/p0305.png
new file mode 100644
index 0000000..3d32baf
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0305.png
diff --git a/26483-page-images/p0306.png b/26483-page-images/p0306.png
new file mode 100644
index 0000000..2deebd7
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0306.png
diff --git a/26483-page-images/p0307.png b/26483-page-images/p0307.png
new file mode 100644
index 0000000..7600b28
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0307.png
diff --git a/26483-page-images/p0308.png b/26483-page-images/p0308.png
new file mode 100644
index 0000000..9595e00
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0308.png
diff --git a/26483-page-images/p0309.png b/26483-page-images/p0309.png
new file mode 100644
index 0000000..89b567b
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0309.png
diff --git a/26483-page-images/p0310.png b/26483-page-images/p0310.png
new file mode 100644
index 0000000..e34b6ea
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0310.png
diff --git a/26483-page-images/p0311.png b/26483-page-images/p0311.png
new file mode 100644
index 0000000..fb0c6d6
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0311.png
diff --git a/26483-page-images/p0312.png b/26483-page-images/p0312.png
new file mode 100644
index 0000000..f3fd55c
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0312.png
diff --git a/26483-page-images/p0313.png b/26483-page-images/p0313.png
new file mode 100644
index 0000000..81bcda5
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0313.png
diff --git a/26483-page-images/p0314.png b/26483-page-images/p0314.png
new file mode 100644
index 0000000..034fa75
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0314.png
diff --git a/26483-page-images/p0315.png b/26483-page-images/p0315.png
new file mode 100644
index 0000000..7e5e2de
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0315.png
diff --git a/26483-page-images/p0316.png b/26483-page-images/p0316.png
new file mode 100644
index 0000000..795cfaa
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0316.png
diff --git a/26483-page-images/p0317.png b/26483-page-images/p0317.png
new file mode 100644
index 0000000..55e0e1b
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0317.png
diff --git a/26483-page-images/p0318.png b/26483-page-images/p0318.png
new file mode 100644
index 0000000..71c1a80
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0318.png
diff --git a/26483-page-images/p0319.png b/26483-page-images/p0319.png
new file mode 100644
index 0000000..851b24d
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0319.png
diff --git a/26483-page-images/p0320.png b/26483-page-images/p0320.png
new file mode 100644
index 0000000..d583809
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0320.png
diff --git a/26483-page-images/p0321.png b/26483-page-images/p0321.png
new file mode 100644
index 0000000..132fdf5
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0321.png
diff --git a/26483-page-images/p0322.png b/26483-page-images/p0322.png
new file mode 100644
index 0000000..23df4e7
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0322.png
diff --git a/26483-page-images/p0323.png b/26483-page-images/p0323.png
new file mode 100644
index 0000000..3431ed2
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/p0323.png
diff --git a/26483-page-images/q0001.png b/26483-page-images/q0001.png
new file mode 100644
index 0000000..e3ad50c
--- /dev/null
+++ b/26483-page-images/q0001.png
diff --git a/LICENSE.txt b/LICENSE.txt
new file mode 100644
index 0000000..6312041
--- /dev/null
+++ b/LICENSE.txt
@@ -0,0 +1,11 @@
+This eBook, including all associated images, markup, improvements,
+metadata, and any other content or labor, has been confirmed to be
+in the PUBLIC DOMAIN IN THE UNITED STATES.
+
+Procedures for determining public domain status are described in
+the "Copyright How-To" at https://www.gutenberg.org.
+
+No investigation has been made concerning possible copyrights in
+jurisdictions other than the United States. Anyone seeking to utilize
+this eBook outside of the United States should confirm copyright
+status under the laws that apply to them.
diff --git a/README.md b/README.md
new file mode 100644
index 0000000..5337c0b
--- /dev/null
+++ b/README.md
@@ -0,0 +1,2 @@
+Project Gutenberg (https://www.gutenberg.org) public repository for
+eBook #26483 (https://www.gutenberg.org/ebooks/26483)