diff options
| author | nfenwick <nfenwick@pglaf.org> | 2025-02-05 22:12:47 -0800 |
|---|---|---|
| committer | nfenwick <nfenwick@pglaf.org> | 2025-02-05 22:12:47 -0800 |
| commit | 95e92263d54c7f1c47c637e4604204a0a3f19ffb (patch) | |
| tree | 7f0d2f259f4fc3577a646149d44844b66f4ab229 | |
| parent | a95e889893d64fabf86f160b71d3792bae5f00bf (diff) | |
| -rw-r--r-- | .gitattributes | 4 | ||||
| -rw-r--r-- | LICENSE.txt | 11 | ||||
| -rw-r--r-- | README.md | 2 | ||||
| -rw-r--r-- | old/52111-0.txt | 3994 | ||||
| -rw-r--r-- | old/52111-0.zip | bin | 42680 -> 0 bytes | |||
| -rw-r--r-- | old/52111-h.zip | bin | 72930 -> 0 bytes | |||
| -rw-r--r-- | old/52111-h/52111-h.htm | 4173 | ||||
| -rw-r--r-- | old/52111-h/images/cover.jpg | bin | 23418 -> 0 bytes | |||
| -rw-r--r-- | old/52111-h/images/linio1.png | bin | 476 -> 0 bytes | |||
| -rw-r--r-- | old/52111-h/images/lumo1.png | bin | 705 -> 0 bytes | |||
| -rw-r--r-- | old/52111-h/images/stelo1.png | bin | 534 -> 0 bytes |
11 files changed, 17 insertions, 8167 deletions
diff --git a/.gitattributes b/.gitattributes new file mode 100644 index 0000000..d7b82bc --- /dev/null +++ b/.gitattributes @@ -0,0 +1,4 @@ +*.txt text eol=lf +*.htm text eol=lf +*.html text eol=lf +*.md text eol=lf diff --git a/LICENSE.txt b/LICENSE.txt new file mode 100644 index 0000000..6312041 --- /dev/null +++ b/LICENSE.txt @@ -0,0 +1,11 @@ +This eBook, including all associated images, markup, improvements, +metadata, and any other content or labor, has been confirmed to be +in the PUBLIC DOMAIN IN THE UNITED STATES. + +Procedures for determining public domain status are described in +the "Copyright How-To" at https://www.gutenberg.org. + +No investigation has been made concerning possible copyrights in +jurisdictions other than the United States. Anyone seeking to utilize +this eBook outside of the United States should confirm copyright +status under the laws that apply to them. diff --git a/README.md b/README.md new file mode 100644 index 0000000..6d254b7 --- /dev/null +++ b/README.md @@ -0,0 +1,2 @@ +Project Gutenberg (https://www.gutenberg.org) public repository for +eBook #52111 (https://www.gutenberg.org/ebooks/52111) diff --git a/old/52111-0.txt b/old/52111-0.txt deleted file mode 100644 index d9ef176..0000000 --- a/old/52111-0.txt +++ /dev/null @@ -1,3994 +0,0 @@ -The Project Gutenberg EBook of Ama Stelaro, by Nuno Baena - -This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and most -other parts of the world at no cost and with almost no restrictions -whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of -the Project Gutenberg License included with this eBook or online at -www.gutenberg.org. If you are not located in the United States, you'll have -to check the laws of the country where you are located before using this ebook. - - - -Title: Ama Stelaro - -Author: Nuno Baena - -Release Date: May 20, 2016 [EBook #52111] - -Language: Esperanto - -Character set encoding: UTF-8 - -*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK AMA STELARO *** - - - - -Produced by Andrew Sly, Mark C. Orton, Marc Vanden Bempt -and the Online Distributed Proofreading Team at -http://www.pgdp.net - - - - - - -LA FORGESITO - -AMA STELARO - -Tradukaĵoj kaj originalaĵoj - - Eldonejo: - Oskar Ziegler & Ko., Marktredwitz (Bayern) - -1922 - - - -Al mia lumo - - - -ENHAVO - - - paĝo - - Dediĉo 5 - Al la leganto 6 - La korvo kaj la vulpo (trad. el Coelho Netto) 7 - La nigra papilio (trad. el Olavo Bilac) 43 - Trioleto (originale verkita)* 76 - Alvoko (trad. el João Baena)* 77 - Sola (originale verkita)* 80 - Kiel knabo povas sin mem rekomendi (trad. el angla lingvo)* 81 - Rozoj, rozoj ... (originale verkita) 83 - La horloĝo (originale verkita) 85 - Lulkanto (originale verkita) 86 - Se mi estus riĉa ... (laŭmemore verkita)* 87 - Marmeze (originale verkita)* 93 - Vero vera (originale verkita) 94 - Neĝa statuo (originale verkita) 96 - Inter nuboj (originale verkita)* 97 - Confiteor (trad. el Luiz Guimarães Filho) 104 - Miraklo (originale verkita)* 105 - Ami estas mia penso (originale verkita) 107 - Lina el Moskvo (trad. el Dro Nuno de Andrade)* 109 - Destino (trad. el nekonata aŭtoro)* 118 - -[*] Jam aperinta en Esperanta gazeto. - - - - -Al la leganto - - -Eble vi demandos al vi mem, kial la aŭtoro ne aperigas sian propran -nomon, kaj kial li sin prezentas kiel _La Forgesito_. Unue, por la -tutmonda esperantistaro, tio estus nur anstataŭo de pseŭdonimo, ĉar -ambaŭ nomoj estas nekonataj. Due, mi ĉiam rimarkas, ke la verkoj -estas pli ŝatataj, se la nomo de la aŭtoro restas en mistera ombro. - -Multe da fojoj mi aŭdis tiun ĉi dialogon: - ---A. (varme)--Belege! Kiu estas la aŭtoro? - ---B. (same)--_La Forgesito!_ - ---A. --Tio estas pseŭdonimo. - ---B. --Ha! La aŭtoro estas F. - ---A. (malvarme)--Ne malbele. - -Do, mi profitas je la sperto por esperi, ke ankaŭ vi tre varme -diros--Belege!--, antaŭ ol vi konas la veran nomon de - - La Forgesito - - Decembro 1921. - - - - -COELHO NETTO - -La korvo kaj la vulpo - -Porinfana komedio en unu akto - - -Personoj - - Alberto } filoj de Terezo - Edmundo } - La profesoro - Terezo - Lucindo, servistino - - -Unu-akto - -(Ĉambro dece meblita. Flankaj pordoj) - - -Sceno unua - -Alberto kaj Edmundo - -Alberto (eniras tra la dekstra pordo) - -Tre certe mi ne sukcesas fari la aĉan priskribon. La profesoro al mi -diris: antaŭe sentu bone, poste priskribu, kaj mi ne sentas ion -alian ol mallaboremon; mallaboremon kaj malsaton. Kaj vi? Ĉu vi jam -faris la enuigaĵon? - -Edmundo (ridetante) - -Mi pensas, ke mi faris. - -Alberto - -Ĉu bone farita? - -Edmundo - -La profesoro juĝos. - -Alberto - -Vidigu. Mi imagas al mi vian verkon. Vi havas tre riĉan vervon -poetan. Mi neniam forgesos tiun admirindan soneton, kiun vi verkis -por la naskiĝa datreveno de la profesoro, kiu ne ĝin komprenis. Li -estas homo vulgara, tre vulgara. Ekster la reguloj gramatikaj kaj la -komentarioj pri Camões[1], li estas ŝtonego. - -Edmundo (vante) - -Ĉu vi memoras? Estis unu strofo bone farita... - -Alberto - -Unu strofo...! La tuto estis belega--dek kvar versoj valorantaj mil. -Kaj la stilo...! Kaj la riĉegeco de l' rimoj...! - -Edmundo - -Li trovis du versojn eraraj kaj unu malglata. - -Alberto - -Malglata estas li! Versoj eraraj... Kie estas la versoj eraraj? -Envio... Envio, ĉar la poezio estas donaco de l' dioj--oni ne lernas -senti kiel oni lernas la sintakson. Li scias funde ĉiujn regulojn de -la belparola arto, sed, kiam li skribas, ŝajnas, ke tion li faras -per fera bastono, tiel rigida estas lia frazaro. Kion vi priskribis? -Ni vidu la majstro-verkon. - -Edmundo - -Mi priskribis someran tagiĝon. - -Alberto (flatemule) - -Kun la kanto ĝojiga de l' birdetoj, la bleketo de la ŝafaro, la -roso brilanta sur la folioj... - -Edmundo - -Ja vi farus beletan paĝon, se vi volus: talentplena vi estas kaj vi -esprimas ĉion pli purece kaj elegante ol mi. - -Alberto - -Bagatelaĵo. Mi tre emas fantazii, de kiam mi ĝin povas fari kun la -dorso malsupren, sur la lito. Ha! por la kapo ne ekzistas io pli -komforta ol bona lanuga kapkuseno; la libroj estas tre ĝenantaj. -(Alia tono.) Lasu, ke mi vidu la priskribaĵon. - -Edmundo - -Jen. Sed ne ridu... - -Alberto - -Ridi? Preferinde diru: ne ploru. Ho! kara Edmundo, kredu--mi ne -envias riĉaĵojn, sed tion... (Tuŝas la frunton.) Se Dio proponus -al mi la elekton inter grandega riĉaĵo kaj bela talento, kiel la -via, mi ne ŝanceliĝus eĉ sekundon. (Ravite.) La talento! (Alia -tono.) Sed ni vidu la mirindaĵon. La estonto estas via. Mi... -kompatinda! Eĉ mi ne scias, kiamaniere min ŝirmi kontraŭ la -mizero. Fine... (Alia tono.) La tagiĝo... Ĝuste mi pensis pri la -malo: la noktiĝo. Mi komencis la priskribon: ĝi montriĝis tiel -malluma, tiel implikita, ke ĝi similis vintran nokton. La nokto -estas mia vundebla flanko. Dormi... Kaj kie estas la Tagiĝo? - -Edmundo - -Jen, prenu. - -Alberto - -Donu. (Edmundo transdonas al li paperon.) Kia skribo! Mi ne scias, -kiamaniere vi sukcesas skribi tiel simetrie, mia knabo. Kvieta -karaktero... Mia skribo estas fuŝaĉo, kiun mi mem kelkfoje tre -malfacile povas deĉifri. (Eklegas senvoĉe, kun gestoj de admiro. -Edmundo rigardadas lin vante. De tempo al tempo Alberto ekkrias): -Belete! Admirinde! Belege! (Subite.) Kia belaĵo, Edmundo! Mi -fieriĝas pro vi. Mi tuj montros tion al Aŭgusto... Li estas tiel -tromemfida. Estas bone, ke li vidu paĝon el majstro. Nur unu -minuton. - -Edmundo - -Ne malfruiĝu. La profesoro baldaŭ venos. - -Alberto - -Nur momenteton. (Eliras tra la dekstra pordo.) - - -Sceno dua - -Edmundo kaj Terezo - -Terezo (eniras tra la maldekstra pordo) - -Kie estas via frato? - -Edmundo - -Li ĵus iris najbaren por montri aferon al Aŭgusto. - -Terezo - -Anstataŭ labori. La profesoro tuj venos, estas preskaŭ la deka. -(Alia tono.) Nu, ĉu vi jam faris vian ekzercon? - -Edmundo - -Jes, patrino. (Karese.) Kaj se mi ricevos la plej bonan noton, ĉu -panjo kondukas min al la urbocentro, por ke mi elektu ludilon? - -Terezo - -Ja, certe. Vi bone scias, ke mi plenumas ĉiam mian promeson. - -Edmundo - -Mi volas fervojon, kun la reloj, la pontoj, la tuneloj... por ludi en -la ĝardeno. - -Terezo (ridetante) - -Kaj se Alberto sukcesos pli bone? - -Edmundo - -Alberto... (Ridetas ironie.) Al li la premio... - -Terezo - -Vi malŝatas vian fraton. Tamen atentu, la profesoro opinias lin tre -inteligenta. Eĉ li diras, ke estas domaĝe, ke li ne lernas -diligente. - -Edmundo - -Mi ne opinias male, panjo. Alberto estas pli vigla ol mi, lia -inteligenteco estas pli granda, sed... li malamegas la librojn. Li -dormas sur ili. Vi vidos, ke li ne prezentas eĉ unu linion pri la -ekzerco. - -Terezo - -Ĉu li ne ĝin faris? - -Edmundo - -Dum mi estis skribanta, li dormis. Eble li laboris matene. - -Terezo - -Povas esti. Li ellitiĝis tre frue, kaj sin enŝlosis en la ĉambro. - -Edmundo - -Por trarigardi la gravuraĵojn de la ilustritaj revuoj. - -Terezo - -Ĉu vi vidis? - -Edmundo - -Li mem diris. - -Terezo - -Des pli malbone. Li ricevos, kion li meritos. (Atentante.) Mi -supozas, ke li venas. - -Edmundo - -Eble tiu estas la profesoro, kaj mi tuj iras por alporti miajn -librojn. - - -Sceno tria - -Terezo kaj Alberto - -(Alberto eniras tra la dekstra pordo, suspekteme) - -Terezo - -De kie vi venas kun la vangoj tiel ruĝaj? - -Alberto - -Ĉu mi? De la laboro. - -Terezo - -Ĉu vi ne iris al la najbaro? Edmundo diris al mi, ke vi estis -alirinta al Aŭgusto por montri ion al li. - -Alberto - -Mi iris revidi mian ekzercon. (Kolerete.) Mia moŝto frata kontrolas -troege miajn paŝojn. Certe li parolis malbone pri mi: ke mi dormis, -ke mi ne atentis pri mia tasko. Jes, mi dormis, nokte, ĉar mi -preferas labori dum la freŝo de la mateno. Plie, mi ne havas la -kreigan fantazion de Edmundo, nek mi verkas laŭ informoj: mi -elrigardas kaj mi priskribas, kion mi vidis. Je kioma horo mi -ellitiĝis hodiaŭ? Panjo vidis. - -Terezo - -Jes, estis frumatene. - -Alberto - -Je duono de la sesa. Por kion fari? Por vidi la sunleviĝon, aŭdi la -birdojn, senti la tagiĝon. - -Terezo - -Kaj ĝin priskribi...? - -Alberto (kaŝe-malice) - -Mi ne scias. Baldaŭ vi vidos. Kiam la lernama Edmundo iris en la -lernoĉambron, mi jam estis fininta mian laboron kaj mi amuzadis min -rigardante la gravuraĵojn de la revuoj. Poste mi aliris al la -ĝardeno kaj li restis tie ĉi. - -Terezo - -Kaj via skribaĵo? - -Alberto - -Mi lasis ĝin en la paperujo. - -Terezo - -Do, se vi faris, kion vi diras, vi ricevos la merititan premion. - -Alberto - -Mi penadas plej eble, sed la mallaboremula reputacio persekutas -min.--Eĉ se miaj verkoj estas pli bonaj ol tiuj de Edmundo, ĉiam -la laŭroj estas rikoltataj de li--kiam tio ne okazas pro la merito, -ĝi estas pro la aĝo, ĉar li estas pli juna. Kaj oni ne volas, ke -mi indignu. - -Terezo - -Sed kiu klaĉas pri vi? - -Alberto - -Ĉiuj. Eĉ oni diras, ke mi profitas je tio, kion li faras. - -Terezo - -Mi neniam tion diris. - -Alberto - -Vi ne diris, sed iu diris. La profesoro mem, ĉiam, kiam mi prezentas -ekzercon bone faritan, li rigardas min nekonfide, grumblas, nur pro -tio, ke, iam, li trovis malgrandan elĉerpaĵon el Alencar[2] en unu -el miaj skribaĵoj. - -Terezo - -Malgranda elĉerpaĵo! Pacienciĝu, Alberto--tio estis tuta paĝo, ne -havanta unu solan linion el vi. - -Alberto - -Kiu scias, ĉu panjo volas, ke mi kunlaboris kun la aŭtoro de -"Guarany"? Mi kopiis... - -Terezo - -Sed vi ne lernas kopii. - -Alberto - -Nu! Kion mi faras en la desegnado? Mi kopias. - -Terezo - -Tio estas alia afero--en la desegnado estas necese alkutimigi la -vido-senton al la linio, lertigi la manon... - -Alberto - -En la skribado estas necese alkutimigi la aŭdosenton al la harmonio -de la frazo. Estas per la kopio, ke oni sukcesas fari "Venus"on, kaj -la "Divina Comedia". - -Terezo - -Bedaŭrinde, mia infano, vi estas tro frazema. Kiu vin aŭdos, povos -diri, ke viaj konaĵoj estas tre vastaj... kaj ĉion vi scias laŭ -tio, kion vi aŭdas. - -Alberto - -Kaj tio ne estas malmultaĵo, panjo. Ekzistas pianludistoj -rimarkindaj, kiuj ne havas alian meriton. La verŝajnoj estas nepraj; -pli valoras orumita malriĉo ol trezoro en la mano de avarulo. - -Terezo - -Via memor-kapablo estas admirindega. - -Alberto - -Mi montras, ke mi atente aŭdas la vortojn de paĉjo. - -Terezo - -Via devo estas ankaŭ aŭdi liajn konsilojn. - -Alberto - -Kaj mi aŭdas ilin, panjo. - -Terezo - -Ne ŝajnas. - -Alberto - -Ili estas, kiel la semoj en la tero--siatempe ili floriĝos. - -Terezo - -Bone. Frazoj ne mankas al vi. - -Alberto - -Feliĉe! - - -Sceno kvara - -Alberto, Terezo kaj Lucindo - -Lucindo (dekstre) - -Jen estas la profesoro. - -Terezo - -Enlasu lin. - -Alberto - -Momenton. (Al Lucindo.) Ĉu li portas verdajn okulvitrojn? - -Lucindo - -Ne, sinjoro. - -Alberto - -La blankajn? - -Lucindo - -Jes, sinjoro. - -Alberto - -Jen ni havas Camões... - -Terezo - -Kial? - -Alberto - -Por kompreni la klasikulojn, li uzas teleskopajn lensojn. Li havas la -vidadon tre mallonga, la kompatindulo! - -Terezo - -Kaj vi havas la langon tre longa.[3] - -Alberto - -Kio abundas, ne malutilas. Tro da bono ne turmentas. (Sopire.) Ha! -patrino mia, se vi imagus al vi, kiom kostas al mi elporti la vivon -dum la horoj gramatikaj!... Dio ne faris la gramatikon ... male: li -konfuzigis la lingvojn, kaj tio, kion ni faras per tiom da reguloj -neutilaj, estas vera sakrilegio, ĉar ni pretendas korekti la -ellaboraĵon de la Kreinto. La neregulaj verboj... - -Terezo - -Ĉu vi ne volas esti kuracisto? - -Alberto - -Vere mi ne scias! - -Lucindo - -Ĉu mi povas enirigi la profesoron? - -Terezo - -Jes. (Lucindo eliras dekstren.) - -Alberto - -Kaj en la ĝardeno la cikadoj kantas... Kia senkoreco! (Sidiĝas.) - - -Sceno kvina - -Terezo, Alberto kaj la Profesoro - -La Profesoro - -(eniras kun pakaĵo de libroj, salutante per multe da salamalekoj. Li -estas treege miopa kaj senatenta) - -Sinjorino... Sinjoroj. (Rekoninte Alberton.) Ho! Ĝi estas la knabo! -Kiel vi kreskis! Tiel ne atendite vi ŝajnis al mi lia moŝto -komandora! (Viŝante sian vizaĝon.) Kia varmo! Je noktomezo la -termometro montris 25° sub la ombro. - -Alberto - -Mirinde estus, se, je tia horo, ĝi montrus ion sub la suno. - -La Profesoro - -_Est modus in rebus_... Por ĉiu plezuro devas esti mezuro. - -Terezo (mallaŭte al Alberto) - -Ĉu vi jam komencas? - -La Profesoro - -Mi pasis hieraŭ je la deka nokte tie ĉi... Via Moŝto estis ĉe la -fenestro. - -Terezo - -Hieraŭ! dum tia pluvo, profesoro...!? - -La Profesoro - -Ĉu hieraŭ ne estis merkredo? - -Terezo - -Jes. - -La Profesoro - -Estis lunlume. - -Alberto - -Hieraŭ pluvegis. - -La Profesoro - -Do, tio okazis la merkredon de la pasinta semajno... (Ordante la -librojn sur la tablo.) Sinjoro Komandoro ĉiam sanega? - -Terezo - -Feliĉe. - -La Profesoro - -Mi legis en ia ĵurnalo, ke li estas elektita prezidanto de ia -kompanio... mi ne memoras de kia. - -Terezo - -De asekuroj. - -La Profesoro - -Ŝajnas, ke jes... Kaj nun! Kun tia kompanio Via Moŝto ne vivos tiel -sola... Kiam la kompanio estas bona ĝi signifas riĉaĵon. - -Terezo - -Tiu kompanio estas en bonega situacio. - -La Profesoro - -Mi ĉiam diras al la knaboj, ke ili evitu la malbonajn kompaniojn. -Estas iu Aŭgusto, kiu loĝas tie ĉi najbare... Ho, Sinjorino! Li -estis mia lernanto... Li estas ŝtonego! Li neniam forlasis la -substantivon, kaj por formi la multenombron... Kia batalo! Mi al -li diradis: oni formas la multenombron per la aldono de "s"... -ekzemple... Nenio! Silento! Ŝtonego, mia Sinjorino! Estas vere, -ke la patro ankaŭ estas nomata S-ro Ŝtonego. - -Alberto - -Ne, profesoro, li estas S-ro Pipro. - -La Profesoro - -Kiel, Pipro? Ha, jes... vi estas prava--li estas Pipro, Ŝtonego -estas la alia, mia domluiganto. Li ankaŭ estas malmola, tre malmola. -(Ŝanĝas la okulvitrojn verdajn je aliaj malklaraj.) - -Alberto (al si mem) - -Okulvitroj ŝanĝitaj. Mi forkuris de Camões, sed mi ne min forsavas -de la verboj neregulaj. - -La Profesoro - -Bone. Ni laboru. - -Alberto - -Mi iras por preni miajn librojn. (Eliras dekstren.) - - -Sceno sesa - -Terezo kaj la Profesoro - -Terezo - -Nu, profesoro! Ĉu vi opinias la knabojn preparitaj por la ekzamenoj? - -La Profesoro - -Certe, Sinjorino. Pri la angla lingvo ŝajnas al mi, ke ili estas -iomete malprofundaj, ili ankoraŭ konfuziĝas. Ili sin prezentas tro -memfide, kaj kiam mi pensas, ke ili tradukas Macauley aŭ Walter -Scott, ili tradukas Chateaubriand. La pli maljuna precipe...! -Inteligenta, tre inteligenta, sed ruza kiel neniu! Ĉar mi ne -vidpovas bone, li trompas min, kaj mokas min. Mi demandas, ekzemple: -Kiel oni diras ĉevalo en la angla lingvo? Kaj li tuje respondas: -_Cheval!_ Terpomo? Li: _Pomme de terre_. Kaj mi konsentas... -Manko de vidpovo. Kiam tio okazas, la alia ĉiam atentigas min. Nun -mi kunportas okulvitrojn pli fortajn kaj en granda kvanto. Mi havas -ilin por ĉiuj lingvoj kaj sciencoj. (Elprenas el la poŝo aron da -okulvitroj.) Por la matematiko... Bonvolu Via Moŝto vidi la dikon de -tiuj lensoj. - -Terezo - -Vere, ili estas tre dikaj. - -La Profesoro - -Kaj tre delikataj, senmiksa kristalo. Ili kostis al mi tre multe. Kun -tiuj ili ne trompos min. - -Terezo - -Kaj Edmundo? - -La Profesoro - -La pli juna? - -Terezo - -Jes. - -La Profesoro - -Perlo! Kaj tre inteligenta! La pli maljuna estas aglo, li flugos tre -alten, Sinjorino... sed li volas nur ludi. Li estas el tiuj, kiuj -maljuniĝas ludante la blindkaŝon. - -Terezo - -Tia estonteco ne plaĉas al mi. - -La Profesoro - -Sed li estas gaja. - -Terezo - -Kaj pri la portugala lingvo? Ĉu ili progresas kontentige? - -La Profesoro - -Pri la portugala lingvo mi ne estas tre postulema, ĝi estas hejma -lingvo, oni ne atentas pri ĝi. Por la fremdaj mi aplikas mian tutan -atenton. Hejme oni sin kondutas senceremonie: vestaĵeto el kotono, -eĉ kun unu aŭ alia flikaĵo. Por iri en la societon oni postulas la -plej bonajn vestojn, ĉu ne vere? Unu solecismo, de tempo al tempo, -en la portugala lingvo, eĉ estas spritaĵo... Kaj kie staras tiu, -kiu ĝin ne diras, sinjorino? - -Terezo - -Sed mi ne konsentas kun vi, profesoro. Mi opinias ke ili devas scii -fundamente sian gepatran lingvon, eĉ kun malprofito por la aliaj. -Unue mi, poste vi. - -La Profesoro - -Jes, unue Via Moŝto. - -Terezo - -Ne, la portugala lingvo. - -La Profesoro - -Tiel vi opinias? - -Terezo - -Kaj tiuj, kiuj saĝe pensas. - -La Profesoro - -Nu! En mia spirito mi formis la ideon, ke Via Moŝto, kiel la -plejmulto el la gepatroj preferas, ke la knaboj diru unue: _Bon jour!_ - -Terezo - -Ne, mi postulas, ke li diru unue--"Bom dia."[4] kiel diradis liaj -prapatroj, poste... - -La Profesoro - -Prave oni diras, ke ne ekzistas regulo sen escepto. Nu, en la -portugala lingvo ili ne estas ankoraŭ tre progresintaj, tio estas -vero... sed en la franca!... Ili scias parkere elĉerpaĵojn el -Racine, Corneille, Lamartine, Hugo... - -Terezo - -Kaj el Camões? - -La Profesoro - -Camões?... Camões estas domano. Nur de ne longe, ili lernas -"La luziadojn". Sed ni povas atendi. - - -Sceno sepa - -Terezo, La Profesoro, Edmundo, poste Lucindo - -Edmundo - -(eniras tra la maldekstra pordo kunportante librojn) - -Bonan tagon, profesoro. - -La Profesoro - -Bonan tagon. Ĉu tiu estas la alia? (Atentigante la rigardon.) Ho, -ĝi estas la pli juna. La alia estis tie ĉi antaŭ ne longe. - -Terezo - -Li iris por preni la librojn. - -La Profesoro - -Mi ne dubas, ke li restas tie. (Terezo sonoras.) Certe estas necese -lin vokigi. (Lucindo aperas dekstre.) - -Terezo - -Diru al Alberto, ke jam estas la horo de la leciono. - -Lucindo - -Jes, sinjorino. (Malaperas.) - -La Profesoro (sidiĝante ĉe la tablo) - -Nia leciono hodiaŭ estas...? - -Edmundo - -Verboj de la unua konjugacio. - -La Profesoro - -Verboj de la unua konjugacio... Ĉu vi memoras, kion mi diris al vi -pri la verboj de la unua konjugacio? - -Edmundo - -Ke ĉiuj estas tre freŝaj... - -La Profesoro - -Tre bone. Kial? - -Edmundo - -Ĉar ili finiĝas per "ar"[5] - -Terezo - -Eĉ "queimar"[6], ekzemple, profesoro? - -La Profesoro - -Jes, sinjorino, ĝi estas el la unua konjugacio. - -Terezo - -Mi bone scias; sed ĉu ĝi estas freŝa? - -La Profesoro - -Ĝi havas "ar" en la fino. - -Terezo - -Jes, kiam oni surblovas la brulvundon. - -La Profesoro - -Tiu procedo mnemonika estas ekskluzive mia. - -Terezo - -Kaj ĉu vi havas alian por la ceteraj konjugacioj? - -La Profesoro - -Mi pripensas pri tio, sinjorino. - - -Sceno oka - -La Profesoro, Terezo, Edmundo kaj Alberto - -Alberto - -(eniras kun brovoj kuntiritaj kaj sidiĝas krucigante la krurojn) - -Mi ĉeestas! - -La Profesoro - -Bonan tagon... (Fiksante lin per la rigardo kaj al si mem.) Tiu ĉi -estas la alia... (Laŭte.) Mi pensas, ke por hodiaŭ ni havas -ekzercon de verkado, ĉu ne vere? (Esplorante kajeron.) Jen estas en -mia notlibro. (Legante.) "Por la filoj de komandoro Barboza, ekzercoj -de verkado kaj kilogramo da kafo"... (La knaboj ridas. Korektante.) -Ne, la kafo estas por mi. (Fermante la kajeron.) Kia temo? - -Edmundo - -Laŭvola. - -La Profesoro - -Laŭvola... Tre bone. Kaj... ĉu vi ambaŭ ĝin faris? - -Alberto kaj Edmundo (samtempe) - -Jes, sinjoro. - -La Profesoro - -Tre bone. - -Terezo (al Alberto, mallaŭte) - -Sidu dece. - -La Profesoro - -Sinjoro Alberto. (Alberto stariĝas.) Legu vian ekzercon. - -Alberto - -Nature? - -La Profesoro - -Kompreneble. - -Alberto - -Iafoje vi postulas, ke ni legu emfaze. - -La Profesoro - -Jes, vi estas prava. Sed hodiaŭ mi volas, ke vi legu nature. - -Alberto (legante dolĉe) - -"Tagiĝo." - -Edmundo (surprizita) - -"Tagiĝo!" - -Alberto - -Pro kio la miro? La profesoro diris, ke mi evitu la malklarecon: pli -klara ol la tagiĝo... nur la tagmezo. - -Edmundo - -Sed ankaŭ mi... - -La Profesoro - -_Sol lucet omnibus._ La suno lumas por ĉiuj. - -Alberto (superece) - -Kiu scias, ĉu Dio faris la tagiĝon, nur por ke mia klera frato ĝuu -kaj priskribu ĝin? - -Terezo - -Ne koleriĝu. - -Alberto - -Mi ellitiĝis je la kvina: panjo povas atesti, kion mi diras; mi iris -en la ĝardenon por surprizi la unuan lumradion. Kion mi vidis, tio -estas tie ĉi, bona aŭ malbona. (Dum la legado, Edmundo ne povas sin -moderigi, esprimante per gestoj nereteneblaj sian indignon. La -profesoro signofaras, ke li kvietiĝu; Terezo devigas lin sidiĝi, -lin kvietigas. Alberto ne maltrankviliĝas kaj proporcie, laŭ li -legas, grandiĝas lia entuziasmo): "Malforta koloro heligas serenan -la ĉielon. La rando de l' horizonto ruĝetas, koloriĝas per -purpuro--oras trio strekas ĝin, brilegante. La nestoj vekiĝas, kaj -la birdaro forflugas ĝoje, pepante tra la libera spaco. La arboj -rebrilas, malseketaj de roso; gutoj brilantaj ektremas sur la -delikataj folioj, kaj la akvoj rapidetaj kantas murmure..." - -Edmundo (ne povante sin reteni) - -Sed tio estas el mi! - -La Profesoro - -Silentu! - -Edmundo - -Li forŝtelis. - -Terezo - -Tion oni ne diras! - -La Profesoro - -La verbo "forŝteli", de la vidpunkto de la ĝentileco, estas neregula, -neregulega. Ĝi ne estas dirinda, ĝi ne estas konjugaciinda, ĝi ne -estas uzinda. - -Edmundo - -Eĉ kiam ĝi estas la esprimo de la vero? - -La Profesoro (kategorie) - -_Nunc et semper!_ Nun kaj ĉiam! - -Alberto (tre kviete) - -Ĉu mi povas daŭrigi? - -Terezo - -Jes, vi povas. - -Alberto (daŭrigante) - -"...kantas murmure..." - -La Profesoro - -Kiel bonege! - -Alberto - -"...kantas murmure kaj agrable. La brutaro blekas sur la kampoj; -sonorilo aŭdiĝas de malproksime; la kulturisto aperas ĉe la pordo -de sia kabano, kaj, feliĉa, rigardante la leviĝantan sunon, -suprenlevas la manojn, kvazaŭ por danki al la Kreinto la bonfaron de -la lumo." Mi finis (sidiĝas). - -La Profesoro - -Lukse bele! Lukse bele! Nun sinjoro Edmundo. Mi jam scias, ke vi -elektis la saman temon, sed ne estas temoj, ne jam pritraktitaj de la -poetoj... _Nihil novi sub sole._ Nenio nova sub la suno... kaj ĉiam -aperas novaĵoj. La verko de via frato estas bonega, sed la via povas -esti pli bona. Ni vidu. - -Edmundo - -Sed ĝi estas la sama... Mi certigas, ke Alberto kopiis... Mi ne legos. -(Lasas la verkaĵon sur la tablo. Terezo, nerimarkite, forprenas -ĝin, kaj malferminte libron, kaŝas la paperon inter la folioj.) - -Alberto - -Ĉu mi kopiis?! - -Edmundo - -Ja, vi kopiis! - -Terezo - -Sed kiel tio okazis? - -Edmundo - -Tie ĉi mem. Mi estis fininta mian taskon, kiam Alberto eniris, -demandante, ĉu mi jam faris la ekzercon. Mi respondis jese, kaj li, -kiu estas ruza, eklaŭdis min: "ke mi certe skribis belan paĝon, ke -mi estas talentplena, ke mi versofaras admirinde..." kaj... - -La Profesoro - -...kaj vi lasis la fromaĝon fali. - -Edmundo - -La fromaĝon?! Kian fromaĝon? - -La Profesoro - -Jes, kiel ĉe la fablo de l' korvo kaj la vulpo. - -Edmundo - -Post multe da babilado, da bedaŭro, li petis, ke mi donu al li la -verkon por ĝin montri al Aŭgusto. Mi, naive, transdonis al li... - -Alberto - -Vi mensogas! - -Terezo (admone) - -Alberto! - -La Profesoro - -Do, ekzistas malhonestaĵo. - -Edmundo - -Jes, sinjoro, kaj la viktimo estas mi. - -Alberto (atakante) - -Ekpruvu! Li diras, ke mi iris por montri la verkon al Aŭgusto. Do, -vokigu Aŭguston, kaj li diru, ĉu li jam vidis min hodiaŭ. - -Edmundo - -Tion mi kredas. Vi ne kunestis kun li, vi estis kopiante tion, kion -mi faris. - -Alberto - -Mi skribis mian verkon matene; mi lasis ĝin en la paperujo, kaj -poste mi iris en la ĝardenon. Sinjoro mia frato ne forlasis la -ĉambron... Kion li tie faris, mi ne scias. - -Edmundo - -Eble vi volas diri, ke mi estis kopianta vian inspiraĵon? - -Alberto - -Mi ne diris tiom. - -La Profesoro - -Fine, unu el vi alpropriigis al si fremdan verkon. La kulpulo sin -prezentu, kaj mi promesas mian pardonon. - -Terezo - -Momenton, profesoro. Relegu vian verkon, Alberto. - -Alberto - -Tre volonte. (Malvolvas la paperon kaj legas kviete.) "Malforta -koloro..." - -Terezo - -(ŝajnigante legi en la libro, samtone) - -..."heligas serenan la ĉielon." (Movo de Alberto. La du knaboj sin -interrigardas, mirigite. La profesoro ŝanĝas la okulvitrojn -maltrankvile.) - -Alberto - -"La rando de l' horizonto ruĝetas," - -Terezo - -..."koloriĝas per purpuro,..." - -La Profesoro - -Eksterordinare! - -Alberto (per voĉo tremanta) - ---"ora strio..." - -Terezo - -..."strekas ĝin, brilegante." (Ridetante.) Daŭrigu... - -Alberto (jam konfuzite) - -"La nestoj vekiĝas..." - -Terezo - -..."kaj la birdaro forflugas ĝoje, pepante tra la libera spaco." -Daŭrigu! - -Alberto (per voĉo preskaŭ neaŭdebla) - -"La arboj rebrilas..." - -Terezo - -"Malseketaj de roso,..." - -La Profesoro - -Kian mirindegan memorkapablon vi havas! - -Terezo - -Antaŭen! - -Alberto (kolerete) - -Mi ne legos plu. - -Terezo - -Tute ne estas necese. Ambaŭ vi meritas severan punon, ĉar ambaŭ vi -estas kulpuloj de la sama krimo. La elĉerpaĵo estis malnoble -kopiita el Alexandre Herculano.[7] - -La Profesoro - -Kiel! Mistifikaĵo!... (Ŝanĝas la okulvitrojn.) Ho! - -Edmundo (mirigite) - -Kopiita! el Alexandre Herculano! Panjo vi eraras. - -Terezo (montrante la libron) - -Vidu tie ĉi (momento de silento). - -Alberto - -Mi jam sciis. (Al Edmundo.) Ĉu mi ne diris al vi, ke mi senmaskigos -vin? - -Edmundo - -El Alexandre Herculano... Sed tio estas neebla! - -La Profesoro - -Kial neebla, se ĝi estas en la libro? - -Edmundo - -Mi certigas... - -Alberto - -Mi tion faris intence. Vi pensis, ke vi trompas min. Mi estos ĉio, -kion vi volos, escepte malsaĝulo. (Arogante.) Ĝi estas kopiita el -Alexandre Herculano... Mi vidis, kiam li estis kopianta; mi notis la -numeron de la paĝo kaj mi decidis konfuzigi lin ... per ŝercaĵo. - -Terezo - -Ĉu vi? - -Alberto - -Jes, patrino, mi mem. En ĉi tiu domo estas nur unu persono, kiu -laboras: tiu estas sinjoro Edmundo. Ĝi estas perfektaĉo, tia verko. -Mi same kapablas verki poemojn. - -Edmundo (priokupita) - -El Alexandre Herculano...! Dio mia! sed kiel tio okazis?! mi neniam -vidis verkon el Alexandre Herculano... Ho! jes! mi legis "Eŭriko", -sed jam antaŭ tre longe. (Afliktita.) Mi freneziĝas. - -Alberto (sarkasme) - -Ho, frato mia! Tiu ne estas la unua korbo, kiun vi faras.[8] - -Terezo (stariĝante, severe) - -Sufiĉe! (Al Edmundo.) Do, vi ne kopiis? - -Edmundo - -Mi ĵuras, panjo... - -Terezo - -Ne ĵuru. Sufiĉas, ke vi diru: jes aŭ ne. - -Edmundo (fiere) - -Ne! - -Alberto - -Kaj li neas!... - -Terezo (al Alberto) - -Kaj vi? - -Alberto (senĝene) - -Mi kopiis... - -Terezo - -El Alexandre Herculano. - -Alberto - -Kompreneble. - -Terezo - -Profesoro, la verko, bona aŭ malbona, estas originala el Edmundo -(Movo de la knaboj--ĝoja, de Edmundo; indigna, de Alberto.) Mi uzis -artifikon, kaj la rezultato preterpasis ĉion, kion mi esperis. Jen -estas la originalo de Edmundo, kiu min servis por la lego; la verko -de Alexandre Herculano, kiu estas en mia mano, estas ... la nunjara -almanako. (Al Alberto.) Kaj nun? Ĉu vi havas ion por diri kontraŭ -via frato? - -La Profesoro (al si mem) - -Tiu virino havas sangon de Salomono en siaj vejnoj. - -Alberto (konfuzite) - -Mi ŝercis... - -Terezo - -Vi ŝercis? Ne! vi havigis al vi ludilon miksitan el mallaboremo, el -malnobla flato, el mensogo, kaj plie el kalumnio. Nur unu el tiaj -elementoj sufiĉas por makuli unu vivon. Vi uzis ilin samtempe, kaj -via ago devas resti kiel ekzempla malvirto. Memoru ĝin, kaj -korektiĝu. Kaj pro kio vi vidas vin humiligita? Ĉu pro tio, ke vi -estas malsprita? Ne. Pro tio, ke vi estas malsanulo? Ne. Pro tio, ke -vi ne disponas je tempo por labori? Ne.--Simple pro tio, ke vi estas -mallaborema. - -Alberto (sin ĵetante en ŝiajn brakojn) - -Panjo ... mi promesas... - -Edmundo (kortuŝita) - -Lasu lin, panjo. Li ne faris malbonintence. Alberto estas bonkora. - -Alberto - -Kaj honorama, mia frato; vi vidos! (Eliras plorante. Terezo lin -sekvas.) - -La Profesoro - -(ŝanĝante la okulvitrojn, post silento) - -Vi, mia amiketo, antaŭgardu vin: aŭdu la belajn vortojn, sed evitu, -ke la fromaĝo defalu el via beko. Vulpoj ekzistas ĉie kaj centope, -kaj ili scias kanti, eĉ plezurige. - -(Kurteno.) - - - - -OLAVO BILAC - -La nigra papilio - -Komedio en unu akto - - El portugala lingvo - tradukis - La Forgesito - - -Personoj - - Matildo - Mario, servistino - Eleonoro, filino de Matildo - - -Unu-akto - -Ĉambro eleganta: Pordoj flankaj - - -Sceno unua - -Eleonoro kaj Mario - -Mario (tenante plum-balailon) - -Tre granda? - -Eleonoro - -Grandega!... Kaj tute nigra. Ĝi ŝajnis velura. Mi estis, ĉe la -fenestro, ĝuanta la lunlumon, kiam ĝi eniris, kaj sin metis sur la -kartonan kadraĵon de la orkideoj. - -Mario (priokupita) - -Kaj tio okazis nokte... - -Eleonoro - -Jes, nokte. - -Mario - -Des pli malbone. Tiuj aferoj, nokte, estas plej danĝeraj. Nigra -papilio... - -Eleonoro - -Eble tiu estas averto, Mario. - -Mario - -Jes... Eble... - -Eleonoro - -Mi tre timas morti... (Ploras.) - -Mario - -Ne ploru, fraŭlino. Mi tuj faros ion; vi vidos, ke nenio malbona -okazos. - -Eleonoro - -Ha, Mario! (Kun intereso.) Kio? - -Mario - -Lasu... Mi prenas sur min la aferon. - -Eleonoro - -Kaj ĉu vi jam vidis ion similan? - -Mario - -Ja, certe...! Kiom da ili! Nia bona Dipatrino!... Oni ne povas plu -kalkuli. (Mistere.) Aŭskultu! Iam, hejme, ni estis laborantaj nokte -en la manĝoĉambro, kiam ĉe la duono de la naŭa, eniris nigra -papilio, tute egala al tiu, kiu aperis al vi, kaj enflugis, haltante -jen sur la plafono, jen sur la mebloj, kun la grandaj flugiloj larĝe -etenditaj. Mia mortinta patrino, kiun Dio gardu, tuj malbenis ĝin, -per preĝo tre forta, tiel forta, fraŭlino, ke, iafoje, ŝi ne -alvenis ankoraŭ al la mezo, kaj la miraklo jam estis farita. Okazis -konfuziĝo, neniu plu pensis pri kudrado, kaj ni ekforpelis la -antaŭsignon. - -Eleonoro - -Kaj kio okazis? - -Mario - -Nenio, pro la preĝo de panjo. Alifoje boteleto da salo elverŝiĝis -sur la tablon. Ha, fraŭlino!... La sango malaperis el miaj vejnoj, -kaj mi tuj faris ĵuran promeson al Sankta Antono. Tamen, malgraŭ -tio, post unu jaro mia frato rulfalis sur la ŝtuparo kaj rompis al -si la brakon. Se mi ne estus farinta la promeson, mi ne scias, kio -okazus al la knabo. Ne! Kun tiaj aferoj mi ne volas ludon. Dio -liberigu min! (Faras kruco-signon.) Mi kunportas ĉiam miajn -amuletojn: unu pugn-amuleto el gagato, du el Gvineo, tri el korno, -unu el koralo; mi havas ĉe la litkapo unu de tiu ĉi grando. Kaj tiu -ĉi... (vidigas pugn-amuleton ĉe ŝia zono), kaj ankaŭ dento de -maj-skarabo. La fraŭlino devas havi ŝian amuleton, almenaŭ unu. Ne -ludu kun tia afero. - -Eleonoro - -Mi mortiĝas, Mario...! - -Mario - -Ne, vi ne mortiĝos. Fidu al mi. (Memfidege.) Nu! Ĉu mi estas aŭ ne -via amikino? Mi, tiel frue kiel mi finos mian laboron, mi eliras al -mia ĉambro, kaj mi preĝos. - -Eleonoro - -Do, iru tuj. Mi faros la balaon anstataŭ vi. - -Mario - -Vi? - -Eleonoro - -Jes. Kial ne? - -Mario - -Eble mia mastrino koleriĝos. - -Eleonoro - -Ne. Mi diros, ke mi mem tion volis, por fari iom da ekzerco. (Alia -tono.) Kaj ĉu vi scias, kie estas troveblaj la pugn-amuletoj? - -Mario - -Jes. - -Eleonoro - -Kiaj estas la plej bonaj? - -Mario - -Tio dependas de la celo: por ensorĉigo, tiuj el Gvineo, aŭ el -gagato. Por bonŝanco, tiuj el koralo. Por ... mi scias. Vi devas -porti unu el gagato. - -Eleonoro - -Ĉu vi kapablas aĉeti unu por mi? - -Mario - -Jes. - -Eleonoro - -Kiel vi estas bonkora. - -Mario - -Ha! Kiam mi estas amika, mi estas vere amika. - -Eleonoro - -Donu al mi la plumbalailon, kaj iru tuj preĝi. - -Mario - -Do, ĝis baldaŭ. Kaj ne timu; de kiam mi preĝas, la malbono estas -venkita. Ĉu vi ne memoras tiun serviston, kiu servadis tie ĉi? -Felicianon? Mi tiele malamis lin!... Mi tiom preĝis, ke la mastro -forsendis lin. - -Eleonoro - -Ĉar li ŝteladis liajn cigarojn. - -Mario - -Babilaĵoj, fraŭlino! La ŝtelinto, tiu estis mi. - -Eleonoro - -Vi?! - -Mario - -Jes, fraŭlino. - -Eleonoro - -Kaj ĉu vi fumas? - -Mario - -Pro kolerego. Tiam mi fumis. - -Eleonoro - -Kaj vi ne sentis kapturnon? - -Mario - -Ne, mi ne fumadis la cigarojn. Mi volis nur diri, ke interne mi -furioziĝis. Mi ĵetadis ilin sur la straton, certa, ke la mastro -suspektos Felicianon, kaj tio okazis. Mi diras tion al vi, por ke vi -vidu, ke, kiam mi preĝas, mi sukcesas. - -Eleonoro - -Sed ŝajnas al mi, ke ne la preĝoj faris tion, Mario... ĉar... - -Mario - -La cigaroj... Nu! Se mi ne estus preĝinta, la mastro ne rimarkus la -ŝtelon. Vi vidos. - -Eleonoro - -Do, iru. Mi ne kvietiĝas, antaŭ ol vi preĝos. - -Mario - -Nu, mi iras! - -Eleonoro - -Iru... Kaj atentu... Vi povas preni por vi la manteleton el punto. - -Mario - -Kaj por vi? - -Eleonoro - -Mi havas alian. - -Mario - -Dio pagu vin. (Eliras dekstren.) - - -Sceno dua - -Eleonoro kaj Matildo - -(Eleonoro senpolvigas la meblojn, senatente, penseme.) - -Matildo - -(enirante tra la maldekstra pordo) - -Ho! Kio okazas? Ĉu kaptis vin la febro de la purigo? - -Eleonoro - -Mi distras min. - -Matildo - -Bela distraĵo, nedubo. (Rimarkante, ke ŝi ploras.) Kio okazas al -vi? - -Eleonoro - -Multe mi timas morti, panjo! - -Matildo - -Morti... Sed... ĉu vi sentas ion? - -Eleonoro - -Nigra papilio eniris en mian ĉambron, kaj haltis sur la kadro de la -orkideoj. - -Matildo - -Kion signifas tio? - -Eleonoro - -Ĝi estas averto. - -Matildo - -Averto pri kio? Nu, filinjo... Kiu enmetis tiajn ideojn en vian -kapon? Se vi ne volas, ke la noktaj papilioj eniru en vian ĉambron, -fermu la fenestrojn. Mi, ĉiunokte, ilin havas, triope, kvarope, -flugetantaj ĉirkaŭ mia litkurteno, kaj mi ne troe atentas pri tio. -Nia domo estas inter arboj, kie vivas la bestetoj de Dio, kiuj sin -sentas altiritaj al la lumo. Kie estas la malbono, kiam ili vizitas -min? - -Eleonoro - -Kaj la noktuo? Mi aŭdis ĝin ĉiunokte. - -Matildo - -Ankaŭ mi. - -Eleonoro - -Kaj panjo ne timas? - -Matildo - -Timi... Kion? - -Eleonoro - -La morton. - -Matildo - -Vi freneziĝis. La noktuo kantas, kiel kantas la piroloj kaj la -kanarioj. La kanto estas laŭ instinkto de l' birdoj. Ĉiu el ili -montras per speciala maniero sian feliĉon pri vivo--tiu ĉi pepante, -kiel la paseroj; tiu ĝemante, kiel la turto. La noktuo havas -bleketon malĝojan, sed ĝi ne antaŭdiras malbonaĵojn--ĝi ne estas -antaŭdiristino; ĝi estas nedanĝera besto, kiu vivas plenumante -sian destinon. Kio, precipe, igas ĝian kanton malĝoja, tio estas la -nokto kun la mistero, kiun nia fantazio disportas tra ĝi. La grekoj -faris el la noktuo la penseman kunulon de Minervo, simbolo de la -meditado, flanke de la saĝeco; kaj ni humiligas ĝin kiel -antaŭdirantinon de la Morto. Superstiĉoj, mia filino. - -Eleonoro - -Superstiĉoj!... - -Matildo - -Jes. En la cerbo de la nesciulo estas nature, ke ili ekzistas; la -kavaĵoj plenaj de mallumo estas la loĝejo de la legendo--tie vivas -la drakoj, la ensorĉitaj bestoj, mirindigaj genioj. Por ke ĉio -malaperu, sufiĉas la brilo de l' suno. Ili estas la rezultato de la -ombro, perfekta figuro de la nescio. En cerbo kiel la via, tiaj -kredoj ne devas persisti. Ĉu vi jam vidis, hazarde, ian feinon, ian -monstran flugbeston? - -Eleonoro - -Ne. - -Matildo - -Tamen la fabeloj estas plenaj de ili, kaj ekzistas homoj certigantaj, -ke ili jam ilin vidis. Petro, tiu servinto de via patreto, diradis, -ke li renkontis akvo-feinon,[9] ĉe l' bordo de la rivero, kombantan -al si la harojn per arĝenta kombilo. Kuraĝega ĝis la tro-riskemo, -pro pago ia, li kapablos preterpasi, nokte, la lokon, en kiu li vidis -la nomitan feinon. Li estis malklerulo, spirito naiva, plena de -superstiĉoj. Sed vi...? Kiajn pruvojn vi havas? - -Eleonoro - -Mi? Sennombrajn! - -Matildo - -Diru unu. - -Eleonoro - -Tiel subite mi ne memoras. Interparolu kun Mario. - -Matildo - -Ha! Mario... Mi jam suspektis. Ĝi estas ŝi, kiu enmetadas en vian -kapeton naivajn kredaĵojn. La superstiĉo, mia filino, estas -malutilega fantazio--anstataŭ fariĝi floro, ĝi pintiĝas en -dornoj, kaj sin returnas al la propra animo, kiu ĝin naskis: ĝi -estas la restaĵo veneniga de la poezio. Forgesu tion. Al ĉio vi -atribuas povon pereigan, kaj vi traserĉas antaŭsignojn en la plej -sensignifaj fenomenoj--guto da oleo kiu elverŝiĝas, iom da salo -elŝutita, plorbojo de hundo, kraketo de meblo. Ĉu vi opinias, ke la -fortoj de la naturo havas nenion por fari, kaj sin amuzas susurante -antaŭdirojn, montrante signojn de malfeliĉo? Sensenco! - -Eleonoro - -Panjo kontentiĝas dirante--sensenco! Sed vi ne konvinkas min pri la -malo. - -Matildo - -Mario! Mi ne scias, kie ŝi lernis tiom da aferoj: ŝi interpretas -sonĝojn, klarigas la influon bonfarantan aŭ malutilegan de la -insektoj, demonstras, per absurdo, la ekziston de la demonoj, ŝi -scias, kie estas sorĉistinoj, ŝi konas la herbojn sorĉantajn. Ŝi -estas kreitaĵo admirinda, supernatura, kapabla por ĉio, escepte por -balai la domon kaj senpolvigi la meblojn, se oni ne insistas pri tio. - -Eleonoro - -Ĉio, kion ŝi diras, estas vera--pli unu tagon, malpli unu tagon, -ĉio okazas. - -Matildo - -Kaj kion ŝi diris pri la nigra papilio? - -Eleonoro - -Tion, kion ĉiuj scias. - -Matildo - -Ĉiuj? Ne: mi ne scias. - -Eleonoro - -Ke ĝi antaŭdiras malfeliĉon. - -Matildo - -Ha! Tiun ĉi fojon la profetaĵo efektiviĝos. Voku ŝin. Mi volas -aŭdi, kion ŝi diras. Al mi tre interesas la scio pri la tuta -prognozo mistera. (Eleonoro eliras dekstren. Matildo sidiĝas ĉe la -tablo kaj ekskribas. Poste silento.) - - -Sceno tria - -Matildo kaj Mario - -Mario - -(enirinte tra la dekstra pordo) - -Ĉu la mastrino vokigis min? - -Matildo (severe) - -Jes. Unue por diri, ke vi legas troege. - -Mario (surprizite) - -Legi! Ĉu legi troege? Sed mi neniam vidis alfabetumon, mastrino. Mi -neniam eniris en lernejon. - -Matildo - -Neniam vi tuŝis alfabetumon? - -Mario - -Mi? Ne, sinjorino. - -Matildo - -Ha! Vi ne legas tion, kio estas proksime al viaj okuloj, kion ĉiuj -vidas; vi ne komprenas kiel grupo da literoj formas vorton, kaj vi -volas legi la nevideblan, trapenetri la sekretojn de Dio, atingi la -profundon de la Destino? - -Mario - -Mi ne komprenas, kion vi diras. - -Matildo - -Ĉu vi ne komprenas? - -Mario - -Ne, sinjorino. - -Matildo - -Kion signifas nigra papilio? - -Mario - -Nigra papilio? Malfeliĉo. - -Matildo - -Kaj akrido? - -Mario - -Akrido? Se ĝi estas verda--espero, sano, mono; se ĝi estas -malhela--ĉagreno. Kolibro verda--ĝojiga letero; bruna--malbonaj -novaĵoj. Grilo en la domo--malsano; en la flora ĝardeno--baldaŭa -alveno de parenco. Hirundo ĉirkaŭflugante la domon... - -Matildo - -Sufiĉe... - -Mario (protekteme) - -Mi scias, kial mia mastrino demandas tion... - -Matildo - -Ĉu vi scias? - -Mario - -Jes, mi scias, sinjorino; ĝi estas pro la nigra papilio. Sed ne -maltrankviliĝu, sinjorino--mi jam komencis la preĝon. - -Matildo - -Ĉu vi jam komencis la preĝon? - -Mario - -Jes, sinjorino. - -Matildo - -Kaj la papilio? - -Mario - -Ĝi foriris. - -Matildo - -Kaj vi tuj iros akompani ĝin? - -Mario - -Ĉu mi?! Kiel? - -Matildo - -Prenante vian pakaĵon kaj elirante tra la strata pordo. - -Mario - -Ĉu mia mastrino maldungas min? Kion mi faris? - -Matildo - -Ĉu vi ne scias? - -Mario - -Ne, sinjorino. - -Matildo - -Nu, mi tuj diros al vi. (Kviete.) Atentu: Se anstataŭ balai la -ĉambron, alportante la balaaĵon al la deponejo, vi amasigus ĝin -sub la mebloj, kio okazus post malmulte da tempo? Eĉ se plej multe -zorge ni kaŝus ĝin, ĝi elŝutiĝus kaj, ĉe la plej malforta -venteto, la polvo kaj la aliaj restaĵoj disŝutiĝus en la tuta -domo. - -Mario - -Sed neniam mi faris tion. - -Matildo - -Vi faris pli grandan malbonaĵon. - -Mario - -Ĉu mi? mia mastrino povas esplori kaj, se vi trovos ion sub la -mebloj, vi rajtas senkapigi min. - -Matildo - -Mi ne diras, ke estas io sub la mebloj, sed la spirito de mia filino -superpleniĝas... - -Mario - -Kaj mi...? En la spirito, ... Sed mi neniam vidis la spiriton de -Fraŭlino... Kion mi tien enmetis? - -Matildo - -Nigrajn papiliojn, akridojn, pinĉprenon da salo, spegul-pecetojn, -feliĉigajn foliojn, pugn-amuletojn, konketojn, maj-skarabojn, -herbojn sekajn... Mi ne scias kion plu! Kiu ĵetis tiujn frivolaĵojn -en la animon de Eleonoro? Vi. - -Mario - -Mi? - -Matildo - -Jes, vi! Eleonoro estis gaja knabino, ĉiam ridema, elprenante el la -vivo la helan parton--. Vi enpuŝis ŝin en la ombron kaj vi -surĵetis sur ŝin ĉiajn balaaĵojn, kiujn vi kunportadis. - -Mario - -Kia balaaĵo, mastrino? - -Matildo - -Viaj superstiĉoj, viaj kredaĵoj ridindaj. Mi volas purigi, aerumi -la spiriton de mia filino, kaj ne estos al mi facile sukcesi, se vi -restos pli longe apud ŝi. - -Mario - -Mi ne komprenas, kion mastrino diras. Oni faris sorĉaĵon. - -Matildo - -Vi mem faris... Mi forsendas vin, ĉar mi ne volas sorĉistinojn en -mia hejmo. - -Mario - -Sorĉistino! mi...!? (Plorema.) Tiel okazas ĉiam: kiu plej faras, -malplej meritas; ju pli da laboro, des malpli da honoro. Mi nur volas -la feliĉon de la fraŭlino, kaj mia mastrino nomas min sorĉistino. -Dio estu laŭdata! La malsaĝa estas mi... - -Matildo - -Mi ne kontraŭdiras. - -Mario - -Jes. La malsaĝa estas mi--ĉar mi ne korektiĝas. S-ro Dro Mamede -maldungis min pro araneo; nun mastrino forsendas min... - -Matildo - -Pro nigra papilio. La insektoj persekutas vin. - -Mario - -Nu, mastrino volus, ke mi lasu okazi la malfeliĉon? - -Matildo - -Kian malfeliĉon, Mario? - -Mario - -Tiu, kiu estis supre, en la aero... - -Matildo - -Ĉu estis malfeliĉo en la aero? En balono eble! - -Mario - -Mi ne scias. - -Matildo - -En la aero estas via kapo... - -Mario - -Mi povus paroli... sed mastrino opinias, ke mi estas sorĉistino. - -Matildo - -Ĉu vi povus paroli? Parolu, do. - -Mario (plorante) - -Ne, sinjorino. (Eliras dekstren.) - - -Sceno kvara - -Matildo (sola) - -Kompatinda! La kulpo, fine, estas de tiuj, kiuj ŝin edukis. Ĉe ili -estas la teruro, per kiu oni penadas korekti la infanon.--Anstataŭ -montri al ĝi la malbonon, oni minacas per fantaziaĵoj, kaj -plenigante malhele la infanan spiriton per strangaĵoj, antaŭe oni -preparas ĝin por ĉiuj malveraj ideoj, faras el ĝi timemulojn, kaj -la eraro; kaj antaŭjuĝoj, kiuj falas en la nescion spiritan de la -mensogo, multobliĝas je superstiĉoj. Pensante nur pri mi, la -kompatinda knabino daŭrigus sian oficon--ŝia superstiĉo ne min -timigas--mi estas tre bone kirasita kontraŭ ĝi: bedaŭrinde, la -spirito de Eleonoro ankoraŭ ne estas tute formita, kaj ĉio, kio -falas en ĝin, povas fariĝi floro aŭ dorno. Hodiaŭ estas la nigra -papilio, morgaŭ la akrido verda, poste la grilo, poste la musido... -Ne! Ni evitu ĝustatempe pli grandan malbonon. - - -Sceno kvina - -Matildo kaj Eleonoro - -Eleonoro - -(eniras kurante, profunde senkuraĝa, kaj lasas sin fali sur seĝon, -etendante bluan paperon al Matildo.) - -Voĉo (obtuza) - -Legu, panjo. Mi ne kuraĝas. - -Matildo - -Kio estas tio? - -Eleonoro - -Telegramo. - -Matildo - -Ĉu vi ricevis ĝin nun? - -Eleonoro - -Ĝuste nun. - -Matildo - -De kie ĝi venas? - -Eleonoro - -De Laranĵeiras...[10] (Tragedie.) La papilio... - -Matildo - -Ĉu la papilio alportis ĝin? - -Eleonoro - -Nedube...! - -Matildo - -Ĉu la papilioj estas nun dungitaj en la telegrafejo? Mi ne sciis. - -Eleonoro - -Ne ŝercu, panjo. Mi estis certa pri tio. - -Matildo - -Pri la telegramo? - -Eleonoro - -Aŭ pri alia afero... pri ia malfeliĉo. Mario estis preĝanta, panjo -vokigis ŝin... Jen vi havas. - -Matildo - -Vere la malfeliĉo ne povus veturi pli rapide--por ne perdi tempon -ĝi venis telegrafe. (Eleonoro ploras.) Sed ne malkvietiĝu, antaŭ -ol vi legis la telegramon, kaj eĉ vi ne scias de kiu ĝi venas. - -Eleonoro - -Ĝi estas de Eŭgenio. - -Matildo - -Kiu Eŭgenio? - -Eleonoro - -Eŭgenio de Lima, tiu, kiu loĝas en Laranĵeiras. - -Matildo - -Ia kolegino? (Jesa kapsigno de Eleonoro.) Kaj ŝi estis malsana? - -Eleonoro - -Mi ne scias... Certe ŝi mortis. - -Matildo - -Do, la telegramo ne venas de Laranĵeiras, filino,--ĝi venas de la -alia mondo. - -Eleonoro - -Ho! panjo... - -Matildo - -Ni vidu. Kvietiĝu. (Malfermas la telegramon kaj legas ridetante.) -Vere la papilio... - -Eleonoro (ektremege) - -Ŝi mortis! - -Matildo (legante kviete) - -"Eleonoro. Atendas vin morgaŭ nepre, bapto Mimi. Eŭgenio." - -Eleonoro (surprizite) - -Ha! - -Matildo - -Ŝajnas, ke la novaĵo ne postulas funebron? - -Eleonoro - -Pri la bapto de la pupo... Mi estas la baptopatrino. (Rekvietiĝinte.) -Kia senpezigo! - -Matildo - -Vi vidas, ke vi estis nejusta pri la papilio. - -Eleonoro - -Ha! Sed kiu scias tion, kio povos ankoraŭ okazi. - -Matildo - -Jes. Povos ankoraŭ okazi multe da aferoj. Vi povos, ekzemple, -opinii, ke la vesto, kiun la kudristino sendis, ne alĝustiĝas al -via nova ĉapelo... - -Eleonoro - -Ĉu la vesto jam venis? - -Matildo - -De mallonge. - -Eleonoro - -Kaj panjo diris nenion. - -Matildo - -Vi estis priokupata pri la papilio kaj pri la ŝercaĵoj de Mario. - -Eleonoro - -Vi parolas tiamaniere, ĉar vi ne vidis la papilion. - -Matildo - -Mi jam diris al vi, ke ili kutimas dormi sur mia litkurteno; pro tio -mi ne havas terur-sonĝojn, kaj mi ne envias la feliĉegon de la plej -feliĉegaj, ĉar mi konsideras min perfekte feliĉa. Kaj vi ankaŭ -estas tia: vi havas patron, kiu vin amegas; kaj mia koro... Kion plu -vi volas? (Altirante ŝin al si.) Diru: ĉu vi kredas ankoraŭ je la -influo fatala de la insektoj? - -Eleonoro (timeme) - -Mario... - -Matildo - -Mario estas kompatinda vilaĝano, mia filino; ŝi estis edukita de -nekleruloj, kiuj plenigis al ŝi la kapon per absurdaĵoj. Via -religio, kiu estas tute pureca, forigas kaj batalas ĉiajn -superstiĉojn. Ĉu vi kredas, ĉu vi opinias eblaĵo, ke Dio fidu la -sekretojn de sia kompato aŭ la decidojn de sia kolero al la vagantaj -papilioj aŭ al la akridoj? Ĉu vi kredas, ke Li sciigu siajn -intencojn laŭ maniero malmulte pura aŭ mallerta, elverŝigante -oliv-oleon aŭ dispecigante spegulojn, kaj ke Li donu al estaĵo -simplanima eksterordinarajn povojn por nuligi siajn intencojn? Ĉu vi -ne vidas, ke ĉio tio estas kontraŭ la komuna saĝo kaj kontraŭ la -principoj de via kredo? Vi parolas pri nigra papilio, kaj vi ne -havis ankoraŭ, dum viaj ferioj, tagon pli ĝojan ol la hodiaŭan. -Estas motivo, por ke vi malfermu larĝe la fenestrojn de via ĉambro, -lasante, ke ili eniru centoble, la antaŭdirantaj papilioj. (Karese.) -Forkuru de la kredaĉoj, ne atentu pri malsaĝaj vortoj. Mario estas -malspritulino--ŝi vivas en la mallumo de la nescio, en kiu oni lasis -ŝin, kaj, el la mallumo, la malfeliĉa elprenas ĉiujn malĝojegajn -fantaziojn, per kiuj ŝi venenigadis kaj miregigadis vian spiriton. -Papilioj, ili estu iaj ajn, de tiu aŭ alia koloro, ĉiuj ili estas -nedanĝeraj--ili vivas serĉante la lumon--la sunon aŭ la flamon de -l' hejmoj. Ili ne alportas antaŭdirojn, ili alportas ĉarmojn, ili -estas la evidentigo de la granda vivo, kiu plenigas la planedon -loĝatan de ni. Tiaj estas la papilioj. - - -Sceno sesa - -La samaj kaj Mario - -Mario (kun pakaĵo, singultante) - -Jen mi, mastrino. (Al Eleonoro.) Atentu, fraŭlino; nur pro tio, ke -mi multe amas vin, oni forsendas min. - -Eleonoro - -Kiu forsendis vin? - -Mario - -La mastrino. Ĉu vi ne scias? Mi rakontis la aferon pri la nigra -papilio, kaj ŝi maldungis min. Ĉu mi ne diris al vi, ke okazos ia -malfeliĉo? La papilio eraris: anstataŭ eniri en mian ĉambron, ĝi -eniris en la vian; sed la antaŭdiro estis por mi. Plie, mia -pugn-amuleto fendiĝis; mi lasis ĝin sub la suno. Ĉio nebona okazas -al mi. Fine, la volo de Dio plenumiĝu. - -Eleonoro - -Ĉu panjo forsendas ŝin? - -Matildo - -Jes. - -Eleonoro - -Kial? - -Matildo - -Ŝia apudesto ne konvenas al vi. Ne nur la korpaj malsanoj estas -komunikeblaj, tiuj de la spirito ankaŭ estas. - -Eleonoro - -Do, nur pro la superstiĉaĵoj? - -Matildo - -Vere tio estas bagatelo... - -Eleonoro - -Kvietiĝu. De nun mi ne lasos min impresi, kaj eĉ mi bonfaros al ŝi. - -Matildo - -Ĉu vi? - -Eleonoro - -Panjo diris al mi de ne longe, ke pro nescio ŝi agas malbone. - -Matildo - -Jes, vere. - -Eleonoro - -Do, la nescio estas afero facile korektebla. Kaj jen mi korektos -ŝin: mi tuj ekinstruos ŝin la legadon. - -Matildo - -Vi povas diri: mi tuj lumigos ŝian animon. - -Eleonoro - -Permesu, ke ŝi restu, panjo. Mario estas bonega knabino. - -Matildo - -Se vi promesas plenumi, kion vi diris... - -Eleonoro - -Mi promesas. Ŝi alportis al mi la mallumon, mi kompense liveros al -ŝi la lumon. - -Matildo - -Tre bone. Nun al la sibilo. (Vokante.) Mario! - -Mario (elviŝante la okulojn) - -Jes, sinjorino! - -Matildo - -Eleonoro petas, ke mi restigu vin, kaj mi ne volas ĉagreni ŝin, por -ke ŝi ne atribuu tion al la influo de la nigra papilio. - -Mario - -Tiu malŝatinda! - -Matildo - -Se la familianoj plaĉas al vi... - -Mario (lasante fali la pakaĵon) - -Se ili plaĉas!... Sed kie mi trovos la zorgojn, kiujn mi ricevas tie -ĉi, la afablaĵojn, kiujn vi faras al mi? - -Matildo - -Nu! Vi povas resti kun ni la tutan tempon, kiun vi volos, se vi -lernos kredi, ke la papilioj flugas pace kaj la akridoj, kaj se vi ne -faros sorĉaĵojn ĝusta-tempajn aŭ ne-ĝustatempajn. - -Mario - -Mi promesas, mastrino. Mi mem vivas tre enuigita de tiuj aferoj. -Ĉio okazas inverse. Ĉu vi volas scii? Mian tutan salajron de la -pasinta monato mi perdis pro aĉeto de biletoj de loterio, kaŭze de -akrideto. Mi renkontis unu ĉe mia kapkuseno, kaj pro tio, ke mia -patrino ĉiam diradis: "Akrideto ĉe kapkuseno, mono, multe da mono", -mi aĉetis biletojn abundege. - -Eleonoro - -Kaj poste? - -Mario - -Ĉiuj nepremiitaj. La papilio aliras al la ĉambro de la fraŭlino, -kaj la domo falas sur min. - -Matildo - -Tio taŭgas, por ke vi konvinkiĝu. Krom tio, ke vi restas en mia -domo, Eleonoro proponas instrui vin pri la legado. - -Mario (ĝoj-radie) - -Ĉu vi, fraŭlino? - -Eleonoro - -Jes. - -Mario - -Ha! La blanka papilio, kiu venis antaŭhieraŭ. - -Matildo (severe) - -Kion vi diras? - -Mario - -Neniam plu, mastrino... (Tre mallaŭte.) La blanka papilio... (Kun la -manoj en teniĝo de preĝo.) Legi! Kian volon legi mi havas, vivi kun -la okuloj en la libroj! Estas dirate, ke kiam oni legas, estas -kvazaŭ oni havas flugilojn--oni iras kien oni volas, ni vidas kion -ni deziras... Kaj mi tre volas vidi, sed mi estas kvazaŭ blindulino... -Ha, fraŭlino! Ne, la papilio ne estis nigra... ne povis esti... Ha, -fraŭlino!... Mi vivas antaŭ palaco el oro kaj eburo... La pordoj -estas fermitaj, interne estas riĉaĵoj... Kiaj riĉaĵoj!... Kaj jen -la fraŭlino, kiu diras al mi: "Mario, prenu la ŝlosilojn de l' -palaco, malfermu la pordojn kaj eniru". Legi! - -Matildo - -Nu! Ĉu vi volas? - -Mario - -Ĉu mi volas?! Ho, mastrino!... - -Matildo - -Kaj vi promesas neniam plu diri sensencaĵojn similajn al tiuj, kiujn -vi diradis al Eleonoro? - -Mario - -Mi diradis, ĉar mi kredis, sed nun mi estas konvikita, ke ĉio tio -estas fabelo. Papilioj, akridoj, noktuoj... (Post silento.) Legi! -(Subite.) Sed, fraŭlino, ĉu vi bone vidis...? - -Eleonoro - -Kion! - -Mario - -La... Ne... Mi ĵuras, mastrino, ke neniam plu mi parolos pri -papilioj. (Tre mallaŭte.) Legi... Lerni la legadon... Ne, ne estas -eble, ke la papilio estis nigra... Ĝi estis blua, certe, de la -koloro de l' ĉielo... - -Matildo - -Nu, Mario? - -Mario (ekstaze) - -De la koloro de l' ĉielo... - -Eleonoro (ridante) - -Kio, knabino...? - -Mario - -La... la... mia alfabetumo, fraŭlino... De la koloro de l' ĉielo, -kaj la literoj brilantaj kiel steloj... (Ploras kortuŝite.) - -Matildo - -Kompatinda knabino! Vere, estus kruelaĵo revenigi ŝin al la -mallumo. - -(Kurteno.) - - - - -Trioleto - - - La unuan fojon mi vidis vin, - Ne la plej feliĉa mi sentis min. - Donjo, arde mi vin adoris tuj - La unuan fojon mi vidis vin; - Sed adoro tia, en via kor' - Veran amon al mi elvekis, flor'. - La unuan fojon mi vidis vin, - Ne la plej feliĉa mi sentis min. - - - - -Alvoko - -El "Rakontoj pri Amo", de João Baena - - -Sunradio falis sur la sep glavojn, kiuj disŝiras la bruston de la -Sankta Virgulino Dolorata, kaj du gekolomboj flirtetis super la -kornicoj de l' templo, inter la densaj nuboj de bonodor-fumo, kiuj -suprenleviĝis el la bonodor-fumiloj, maldikiĝante tra la altaroj -kaj ogivoj. Genufleksinta, tre ĉasta kaj malĝoja, tenante -blankegajn manojn kunmetitajn en sintenado de petego, kaj la beletajn -okulojn turnitajn al la ĉielo, tiu, kiun mi amas kaj pri kiu mi -sopiras, preĝis kun tiom da fervoro kaj piemeco, ke estus malfacile -scii, ĉu ŝi petegis kompaton pri siaj grandaj kulpoj, ĉu ŝi -preĝis ardege por la feliĉeco de sia amo. - ---Sankta Virgulino Dolorata, protektu tiun, kiun mi amas, kaj pri kiu -mi vane sopiras. - - * * * * * - -Mi amis ŝin en tiu mallonga intertempo per ĉiuj fortoj de mia -animo, per tuta sincereco kaj ekmovo de unua kor-inklino. - -Kaj kiam la Diservo finiĝis, mi ekvidis, ke mia feliĉego ankaŭ -finiĝis, restante al mi nur la dolĉa-maldolĉa rememoro de tiuj -forflugantaj momentoj dum kiuj mi ekvidis la paradizon, ne povante -atingi ĝin. - ---Sankta Virgulino Dolorata, protektu mian amon. - - * * * * * - -Tiu, kiun mi amas, kaj pri kiu mi sopiras, de longe forlasis min; sed -kiam ŝi forlasis min, ŝiaj belegaj okuloj renkontis la miajn, kaj -neniam plu mi povas forgesi ilin, neniam plu. - -Ili estis, tiuj okuloj, tiel klaraj tiel puraj, tiel kvietaj, ke oni -dirus ilin faritaj el porcelano, kiel tiuj de la pupoj riĉaj. -Okuloj, tiaj, kiaj, ne havante la reveman esprimon de la suferantoj, -penetras en la profundon de l' koroj por ĵeti en ilin la ĝermon de -la pasio, kiu malsaĝigas kaj mortigas. Okuloj tiaj, kiaj delogas nin -kaj suprenlevas nin al la ĉielo; kiuj forpuŝas nin kaj instigas nin -al krimo. - ---Sankta Virgulino Dolorata, protektu la marverdajn okulojn de la -virino, kiun mi adoras kaj amas. - - * * * * * - -Ŝi forlasis min, sed ĉu brilas en la Supro la konsoliga lumo de la -stelaroj, ĉu tereniĝas ĝermigante la teron, la brulantaj radioj -de l' suno, mi vidas ilin ĉiam fiksataj sur min, persistaj kaj -kruelaj, revivigantaj al mi la doloron perdi ilin, kaj la sopiron, -kiu kortuŝas min kaj doloras min, kiel malfeliĉulon. Sed mi -deziregas vidi ilin, efektive, denove, surverŝantajn sur mian animon -turmentitan la brilegon, kiu iluminas ilin kaj poste ... poste morti. - -Kaj kiam, ĉe la lasta momento, la animo forkuros el la tera -elvolvaĵo, ili venu kompatemaj kaj malavaraj, doni al mi la lastan -oleumon de sia kiso farita el lumo. - ---Sankta Virgulino Dolorata, protektu mian amon. Donacu al mi la -favoron havi en la lasta momento, kiel du vakskandelegojn, tiujn -adoratajn okulojn, kiuj forkuris de mi kaj sin impresas ĉiam sur -mian retinon, persistaj kaj kruelaj, ĉu brilas en la Supro la -konsoliga lumo de la stelaroj, ĉu tereniĝas, ĝermigante la teron, -la varmegaj radioj de l' suno. - ---Sankta Virgulino Dolorata, estu malsevera, estu kompatema. - - - - -Sola - -(Al Donjo) - - - Sur placo bruega amaso da homoj - Ĝojas kaj ridas - Kontente. - En kaĝo firmita la birdoj pepetas, - Turnas, returnas - Petole. - - Odoraj kaj belaj ekfloras la arboj: - Rampas la vermoj - Agemaj. - De fortepiano agorda per tremo - Vibras aero - La pura. - - De ĉio, de ĉie, de l' tero ĉielen - Bruas la vivo - Ridanta. - Silenta, malĝoja, en mez' de feliĉo - Mortas sopire - Mi, sola! - - - - -Kiel knabo povas sin mem rekomendi - -El "The royal star readers" - -(Al la brazilaj knaboj) - - -1. Negocisto anoncis, ke li bezonas iun, kiu lin helpu en lia -oficejo, kaj proksimume kvindek knaboj sin prezentis petante la -oficon. Tuj li elektis unu el ili, kaj forpermesis la aliajn. - -2. "Mi dezirus scii", diris unu el liaj amikoj, "kiaj estas viaj -motivoj por akcepti tiun knabon. Li ne montris al vi simplan leteron -de rekomendo." - -3. "Vi tute eraras", diris la negocisto. "Li viŝis siajn piedojn, -kiam li eniris, kaj enirinte, li fermis la pordon; tio montras, ke li -estas orda kaj pura." - -4. "Li tuj cedis sian seĝon al la maljunulo, kiu eniris kun unu el -la knaboj: tiamaniere pruvante, ke li estas tiel bona kiel pripensa." - -5. "Li demetis sian ĉapelon, kiam li eniris, kaj li respondis miajn -demandojn rapide kaj konvene; tio pruvas, ke li estas ĝentila." - -6. "Li prenis per la mano la libron, kiun mi surlasis sur la planko, -antaŭ la alveno de l' knaboj, kaj li ĝin metis sur la tablon, dum -ĉiuj aliaj paŝis super ĝi aŭ puŝis ĝin aparte; tio ĉi montras, -ke li estas zorgema." - -7. "Li atendis pacience sian vicon anstataŭ repuŝi unu el la aliaj; -tiel mi sciis, sen pli da demandoj, ke li estas modesta." - -8. "Kiam mi parolis kun li, mi rimarkis, ke liaj vestoj estas bone -brositaj, liaj haroj en agrabla maniero, kaj liaj dentoj blankaj kaj -puraj." - -9. "Kiam li skribis sian nomon, mi vidis, ke liaj ungoj estas agrable -zorgitaj kaj neprovizitaj per pintoj kiel tiuj de kelkaj el la aliaj -knaboj." - -10. "Ĉu vi ne nomas tiujn faktojn la plej bona speco de leteroj? -Mi juĝas, ke jes; kaj kion mi povas diri pri knabo, uzante miajn -proprajn okulojn dum dek minutoj, tio estas pli valora ol ĉiuj belaj -leteroj, kiujn li povas alporti al mi." - - - - -Rozoj, rozoj... - - - Iam matene mi vidis - Belan rozujon florantan; - Gaja, soleca rozeto - De ĝi alloge pendetis. - - Blanka, pli blanka ol neĝo, - Pura, pli pura ol brilo; - Ĝin tre deziris elŝiri - Mi el ĝardena branĉeto. - - Sed ĝardenisto kruela - En ĝin solvaĵon injektis, - Dolĉan, misteran. De tiam, - Ruĝa, la rozo fariĝis. - - Kiel alloge sin turnis - Al mi belega la floro! - Arde mi volis ĝin tuŝi, - Krude per dornoj min vundis. - - Pasis la tempo. Alvenis - Nova aŭroro printempa. - Ree ekfloris rozujoj: - Ne plu refloris la mia. - - Tamen ne mortis la rozo. - Ŝanĝis nur ĝia koloro: - Flavaj sulkiĝis, ekfalis - Ĝiaj petaloj velkintaj. - - Tiam la branĉo sin ĵetis - Sur min karese; kaj rozo - Dolĉe, dolĉege, tuj kuŝis - Sur ŝultro mia por kiso. - - For! Tuj, rozujo kruela! - Blankan, mi amis respekti; - Ruĝan, deziris ardege; - Flavan... Rozujo malbela! - - Kial ne lasis vi, ke mi - Ĝoje enspiru la virgan, - Ĉarman odoron de l' blanka? - Aŭ mi eksentu volupte - Kun pasiego kaj fajro - Brilan veluron de l' ruĝa? - - Rozoj tre blankaj, tre puraj. - Rozoj, tre ruĝaj, tre ardaj, - Venu karese, multope! - Sed vi, rozaĉoj malbelaj - Jam sen odoro, velkintaj. - Ho! Kunfandiĝu en polvo, - Naŭza paŝtaĵo de l' vermoj. - - - - -La horloĝo - - - --Kioma horo? Ŝajne malrapidas - Horloĝo mia. - Ĝusta kun la via, tre ĝusta, - Deziras ĝin mi. - - --Ne estu infano! Ne helpas, - Ke horloĝoj kune iradu. - Pli malpli rapide, aŭ ĝuste, - Ne revenas tempo estinta. - - Preferinde ni ĝustigu la animojn. - Alproksimigu vian bruston al mia, - Metu la lipojn sur la miajn, ho, Donjo, - Korojn amantajn tre intimaj ni sentu. - - - - -Lulkanto - -(Al Donjo) - - - Dormu, mia infano! - Havas koro amanta - Pli da vido akrega, - Ol la aglo fluganta. - - Ĉio dormas sur tero; - Rozoj, vermoj, brutaro! - Dormas sablo arĝenta - Sub la kisoj de l' maro! - - Dormu, mia infano! - Sur la volbo ĉiela - Brilas puraj la steloj, - Kaj mi gardas fidela. - - En la nesto birdetoj - Krias, tremas timemaj; - Sed kviete redormas - Sub flugiloj amemaj. - - Dormu, mia infano! - Dormu! Ne timu doloron - Gardas mi vin pli zorge - Ol avarulo trezoron. - - - - -Se mi estus riĉa... - -(Rakonto laŭmemore verkita) - - -Antaŭ multaj jaroj vivis en malgranda urbo ŝuisto tre malriĉa, kiu -ne povis kompreni, kial ĉiuj homoj ne havas egalan sumon da mono. -Ĉiutage, de la mateno ĝis la nokto, li diradis: - ---Mi laboradas senĉese, mi estas ŝparema, mi ne monludas, tamen -neniam mi havas monon, miaj poŝoj estas ĉiam kiel korbo truita. Ha! -Se mi estus riĉa!... - -Kaj li vidadis preterpasi la lukse vestitajn personojn. Li aŭdadis -frazojn orajn: miaj juveloj, miaj kapitaloj, mia servistaro ktp. Li -ĉagreniĝis, tial, ke li ne povis paroli sammaniere, kaj tre -malfeliĉe li vivis. - -Ian tagon, sidante sur lia ligna benketo, senarte farita, li ekkriis: - ---Se la diablo mem volus doni al mi monon!... - -Tuj eklumis fulmo, kaj aperis sinjoro ruĝe vestita, kiu diris al li: - ---Bonan tagon, mia bona. Pri kio vi pensas tiel serioze! Kio estas al -vi? - ---Pro kio tio interesas vin? Se almenaŭ vi donus al mi monon, multe, -multege da mono... - ---Kial ne? Se vi preferas monon, ĝin vi havos. Mi donos ĝin al vi -ĉiutage. - ---Vi ŝercas. - ---Tute ne. Sed estas tri nepraj kondiĉoj: unue, vi diros al neniu -eĉ unu vorton pri nia afero; due, vi elspezos la tutan monon antaŭ -ol la suno subiros... - ---Ĉu vi parolas senŝerce? - ---Atendu momenton. Trie, se vi ne plenumos tiun ĉi interkonsenton, -via animo apartenos al mi. - ---Konsentite, diris la ŝuisto, post momenta pripensado. - ---Bone. Jen estas papero kaj plumo Subskribu la kontrakton per via -sango. Perfekte. Nun, eniru en vian domon, kaj ne forgesu unu vorton -el ĉio, kion mi diris. - -Nova ekfulmo, kaj la ruĝe vestita sinjoro malaperis subite. - ---Sendube mi revis. Tio ne estas ebla. Mono, multe, multege da mono -por mi? Ne, neeble! - -Sed sur lia dika fingro briletis, kiel malgrandeta rubeno, guto de -sango. Tiam li leviĝis ŝanceliĝante, kaj malrapide direktis sin al -sia budo. - -Sur la senarta ligna tablo kuŝis saketo velura. Li palpis, kaj -sentis ion malmolan, rondan. Tremante de teruro kaj pro espero, li -malfermis la saketon. Brilantaj moneroj el oro frapis liajn okulojn -mirigitajn. Kun la palpebroj senmovaj, larĝe malfermitaj, per -tremantaj manoj, li elŝutis la enhavon de la saketo, kaj la moneroj -diskuris disĵetante flavajn fajrerojn. - -Oro! Oro! Oro! Ĝi estas mia! Riĉa! Mi estas riĉa, riĉega! Bone! -Ni kvietiĝu! Kion mi faros el tiu mono? Unue, mi bezonas vesti min -pli bone, loĝi en domo konvena, lui... lui, ne: aĉeti kaleŝon. -Due, manĝi bombonojn. Mi ne scias, ĉu ili estas bongustaj, aŭ ne. -Vere, neniam mi sukcesis manĝi bombonojn. Mi tuj iros... Ne, mi -devas tien sendi mian serviston. Sed, kie li estas? Ha! Tiu -malriĉulino, kiu loĝas proksime de mi, havas knabeton dekjaran. -Mi dungos lin, kaj mi pagos po 1 Sm. ĉiusemajne. Ja, tio estas -malŝparemo. - -Kaj li komencis plenumi sian kontrakton. Li aĉetis ĉion, kion li -renkontis. Je la kvara horo posttagmeze restis ankoraŭ unu spesmilo. - ---Almozon! Mi malsatas. - ---Morgaŭ. Mi havas nur unu spesmilon, kaj mi bezonas fumi cigaron. - -La sekvantan matenon, kiam li ellitiĝis, jam sur la tablo de lia -princa palaco kuŝis la infera donaco. Li matenmanĝis, kaj jungigis -la ĉevalojn al sia kaleŝo, kaj rekomencis elspezi la monon. En la -fino de la tago estis ankoraŭ multe da ĝi en lia monujo. Al lia -cerbo ne venis la plej simpla ideo pri la nepra elspezo de la mono. -Tiam li ekpromenis kun la monujo enhavanta la restantan monon. Meze -de granda publika ĝardeno, kiel hazarde, li faligis la monujon, kaj -revenis hejmen tre ĝoje. Tuj kiam li eniris, iu vokis lin. - ---Sinjoro markizo, diris al li junulo, mi trovis tiun ĉi monujon, -kiu apartenas al vi. - ---Ja, vi estas honesta homo. Mi estas kontenta je vi. Konservu ĝin -kiel memoraĵon de via bona ago. - ---Pardonu min, sinjoro, ne pro via mono mi alportis la monujon. Mi ne -akceptas. - - * * * * * - -Ian tagon la policestro arestigis lin por klarigoj: oni murmuretadis, -ke li faras neleĝajn monerojn. Li prezentis specimenojn. La -spertuloj rekonis ilin leĝaj. Tamen li perdis multe da tempo antaŭ -ol la afero estis decidita. Tuj post la liberigo li trinkis iom da -brando por klarigi la ideojn. Li ne sukcesis. Tiam li drinkis. Li -ebriiĝis, kaj dormis ĝis la sekvanta tago. - -Kiam li vekiĝis, bela kaj ridetanta sinjoro, frake vestita, salutis -lin, kaj tre afable diris: - ---Mi havas ion por diri al vi, sinjoro. - -Scivolonte li esploris la luksan ĉambregon, kaj terurigite li vidis, -ke ĉie estis oro, oro, multe da oro; sur la tablo, sur la lito, sur -la pargeto, sur la speguloj, ktp. - ---Tra kie vi eniris? Kion vi deziras? Ĉu monon? Al ĉiuj diabloj la -mono! - ---Ne pri mono, sinjoro, sed pri alia afero. Ĉu vi bonvolos doni al -mi aŭdiencon? - -Post malĝentila oscedo, li diris: - ---Bone! Sidiĝu senĝene. Mi aŭdas vin. - -La sinjoro frake vestita ne akceptis la inviton. Li nur frapis sur la -plankon, kaj tuj sulfura fumo ekaperis, kaj la ruĝe vestita -donacinto de la mono sin prezentis al la kompatinda ŝuisto. - ---Kio fariĝis la oro, kiun mi donis al vi? - ---Ho ve! Mi drinkis, kaj mi dormis multe pli ol mi esperis. Mi ne -povis ankoraŭ elspezi la tutan monon, kiun mi ricevis hodiaŭ. - ---Ne, sinjoro, vi eraras. Jam de tri tagoj vi ne elspezas la tutan -monon, laŭ nia kontrakto. - ---Aŭskultu min, bona amiko. Mi aĉetis la plej multekostajn -objektojn, mi estas tre riĉega. Por diri al vi la veron, mi ne -scias, kion plu aĉeti. Mi ne volas vian oron: al mi ĝi ne donas la -feliĉon, kiun mi esperis. Forportu ĝin, kaj lasu min trankvila. - ---Ne, tute ne. Vi ne aplikadis la oron, kiun mi donis al vi, en -konvena maniero. Vi forgesis, eĉ vi evitis, elspezon nefineblan, por -kiu ne estas sufiĉe da mono en la tuta mondo. Vi forgesis, vi evitis -la malriĉulojn. Neniam vi donis almozon. Neniam vi konstruis. Neniam -vi edukis. Neniam vi laboris. Oro estas mia plej bona perilo. Se mi -lasus vin kaj ne kunportus ĝin, mi perdus du gravajn posedaĵojn: -mian karan armilon kaj vin, malbonulon. - -Fulmo timiga sekvis tiujn vortojn. La palacego fariĝis denove budo, -kaj en ĝia sola ĉambreto, sur la planko el tero, restis nur la -korpo senanima de la ŝuisto karbiĝinta. - - - - -Marmeze - -(Al Donjo) - - - Ĉielo kaj maro! De tero nek ombro! - Ondegoj petolaj sinsekve la ŝipon - Ameme postvenas, proksimen alvenas, - Envolvas karese, momente haltiĝas, - Kaj tuj malaperas en sonĝo rapida. - Sur ĉiu ondeto - Vizaĝon la vian - Mi vidas kontente - Samtempe malĝoje. - - Ĉielo la blua sin volbas sur maro, - Laŭŝajne grandega ombrelo, - Kaj suno brilanta trapasas, venkeca, - Heligas la maron, vivigas la mondon. - Kaj ĉio, la ondoj, ĉielo, la suno, - Prezentas verege imagon karegan, - La vian. - Sopiro! Malĝoja vorteto, kaj tamen - Amema! - - - - -Vero vera - -(Al Donjo) - - - --Vin mi amas, kiel najtingalo - Amas la tagiĝon! - --Kaj mi ankaŭ... amas diademojn, - Riĉajn kaj brilantajn. - - Pro ci, mia stelo, mi suferos - Dornojn, martirigojn! - --Kaj mi ankaŭ... pikojn de orpingloj - Suferados ĝoje. - - --Kiel granda ŝildo, mia koro - Ŝirmos vin, feliĉa! - --Kaj mi ankaŭ... ŝirmos ĉion mian - Kontraŭ ŝteloj, raboj. - - --Ciaj kisoj, cia bela buŝo, - Ĉiam min vivigos! - --Kaj min ankaŭ oro kaj moneroj - Certe tre ĝojigos. - - --Ve! Se cia amo al mi ĉesos, - Certe tuj mi mortos! - --Kaj mi ankaŭ... ja mi baldaŭ dronos, - Ne havante monon. - - --Koro bronza! Dum mi ĝoje vivas, - Nur pri vi pensante, - Revas pri la mono malŝatinda - Vi, suferigema. - - --Ne koleru! Mi sincere - Amas vin pasie; - Sed... ne, ne postulu de virino - Pli ol ŝi don-povas. - - - - -Neĝa statuo - -(Al Donjo) - - - Revante mi konstruis statuon - Sen similo en la tuta mondo, - Blanka kiel ciruso, - Brila kiel stelo. - - Mi al ĝi belaĵojn ĉiujn donis. - Tiel bela estis ĝi, ke ravis - Vere min, la kreinton, - Ĝiaj formoj belaj. - - Pasie mi ĵetis min rapide - Por ĝin preni arde kaj soife, - Por tuj ĝin ekanimi - Per avidaj lipoj. - - Ho ve! La marmoro estis sonĝo; - Nur revaĵo la malglata formo, - El neĝaĵo farita - De ludemaj buboj. - - - - -Inter nuboj - - -Kia memorinda tago, tiu de la ekskurso al Pão de Assucar (Sukerpano), -la genuo de la Ŝtona Giganto, dum la neforgesebla 5a Brazila -Kongreso de Esperanto! Ĉiuj, kiuj ĝin ĉeestis, sentas ankoraŭ -hodiaŭ,--jam pasis tri monatoj!--la plezuron tiam ĝuitan, aldonitan -de la plezuro rememori agrablan temon. Meze de la vivo ĉiutaga, -proza, batalanta estis sendube vera ripozo spirita tia ekskurso, kie -regis la konfido, la amikeco, la senpriokupeco, ĉiu sin vidante -inter preskaŭ nekonatuloj, sed sin prezentante, sin konatigante per -la verda stelo, forgesante malamon, malĝojon, kontraŭaĵojn. Ĉiuj -sentis, ke ja ekzistas tio, kion oni nomas _Esperantujo_, por -esprimi lokon por paco kaj amo frata. - -Tiel profundan impreson mi ricevis, ke ankoraŭ hodiaŭ spirite mi -revidas klarege la scenojn kaj la scenejon de unu el niaj plej belaj -numeroj de la programoj de niaj modestaj kongresoj. Kaj sub tia -plezuriga impreso plaĉas al mi rememorigi tian ekskurson, rakontante -al miaj legantoj (eble la multenombro estas vanta trograndigo) -kelkajn faktojn ne publikigitajn. Kiam la kongresanaro alvenis al la -stacidomo de Praia Vermelha (Ruĝa Marbordo), la vetero estis belega: -la ĉielo blua, sennuba, la aero freŝa, la tuta naturo ridetis -ĝoje: certe pro la kunhelpo de la graciaj samideaninoj. Ni restis -en ĝoja atendo dum preskaŭ unu horo ĝis la ek-supreniro. Kiam -ekveturis la unua grupo, mi rimarkis, ke unu el niaj plej belaj -samideaninoj trovas ĉiam motivon por daŭre esti en sama loko. Mi -observis la fakton, sed mi ne povis ĝin al mi klarigi. Post iom da -tempo mi ne povis min deteni, kaj mi demandis: - ---Fraŭlino, kial vi ne supreniras? - ---Mi tre timas, mi ne iros ĝis la supro. Mi restos tie ĉi. Mi -timas. Kion? Mi mem ne scias, sed mi timas. - -S-ro Fridolino Cardoso, la afabla administranto de la aera fervojo, -kiu staris proksime, sin intermetis: - ---Ĉu vi timas ian danĝeron pro la konstruado de la fervojo? Mi -certigas al vi, ke tute ne estas ia danĝero. Ne timu! Aŭskultu min -pacience! - -Kaj la ĉarma fraŭlino aŭskultis pacience. Sed mi rimarkis ankaŭ, -ke por pli bone tion fari, ŝi turnis sin al la punkto fina de la -tramvojo, tiamaniere, ke ŝi povu vidi la venantajn personojn. -Sendube simpla koincido. - ---Mi tuj montros al vi la pravon de miaj vortoj, daŭrigis S-ro -Fridolino. Vere, inter la deira stacidomo kaj la monteto _Urca_ -estas longo je 600 metroj, kaj inter _Urca_ kaj _Pão de Assucar_, 800 -metroj. Sed... vidu mem! La reloj estas faritaj el du metalfadenoj -paralelaj, fiksitaj ĉe la supra parto, kaj libera ĉe la malsupra. - ---Do, la veturilo falos!... - ---Tute ne! Pacienciĝu! Pezaĵoj el metalo, je 30 tonoj metraj por la -unua segmento, kaj je 33 por la dua, faras la streĉon neŝanĝebla. -Ĉiu veturilo estas sufiĉe ampleksa por 20 vojaĝantoj, sed por ilia -komforto vojaĝas nur 16. La veturilo pendas de reloj je 44 -milimetroj de diametro, faritaj el ŝtalfadenoj, kaj posedas -rezisto-kapablon de 150 tunoj kontraŭ rompiĝo. La veturiloj estas -tiritaj de ŝtala ŝnurego kies rezisto-kapablo estas 26 000 -kilogramoj. Sed maksimume oni bezonas nur 3000. Do, la nedanĝereco -estas klarega. La tuta vojaĝo daŭras 8 minutojn kaj duonon... - ---Do, tute ne estas danĝera la vojo? interrompis la floro mirinda. - ---Tute ne! Fidu tutanime! - ---Bone! Ni iru! - -Sed kiam la fraŭlino diris tiajn vortojn, ŝi sin jam estis turninta -al persono, ĵus alveninta, kiu tiel longe atendigis la gracian -samideaninon. - -Tiam mi komprenis kiel la klarigo de S-ro Fridolino tiel bone efikis. - -Mi decidis akompani la printempan paron, kaj ĝui la vojaĝon, -ĉirkaŭita de atmosfero juna kaj ama. Sed kiam mi volis eniri en la -vagoneton, S-ro Fridolino tre ĝentile malhelpis min, dirante: - ---Jam enestas 16 personoj... - ---Bone! rezignacie mi murmuretis. Ni lasu la 16 personojn, kaj ni -atendu nian vicon. Dume ni interparolu pri la 16 reguloj de la -fundamenta gramatiko, kaj ni ludu la rolon de la kvar personoj -ankoraŭ akcepteblaj. - -Kaj mi ekmontris la gramatikon al S-ro Fridolino, kiu de tempo al -tempo diradis al mi: "Pardonu!" por doni ordonojn por la bona -funkciado de la vojaĝoj. Tiamaniere, li povis lerni nur unu vorton -en Esperanto, kaj nur unu formon gramatikan: "Pardonu!" - -Fine mi lokigis min en la veturilo. Ni estis 20 personoj; sed la -administranto klarigis al mi, ke infanoj ne estas personoj, kaj pro -tio la kvar infaninoj kvinjaraj ne estas kalkuleblaj. - -Kia belega panoramo! Kviete rulante sur la reloj, la pendanta -veturilo transportis nin al la supro de _Urca_. Super la -ekstremo suda de la urbo, ni estis kvazaŭ en aeroplano. Dekstre, -maldekstre, la panoramo estas impresiga. Ĉie maro, ĉie tero! -Insuloj, marbordoj, lumturoj, fortikaĵoj; la silueto malproksima de -la montaroj, kiuj plibeligas la belegan golfon _Guanabara_. - -De _Urca_ ĝis _Pão de Assucar_ la veturilo rulas super la -abismo. La panoramo fariĝas pli kaj pli impresiga. - -Kiam mi alvenis al la belvidejo, vasta kaj poezia, mi aŭdis s-inon F.; - ---Helpu nin! Helpu nin! - ---Kio okazas? mi demandis terurigita. - ---Ni estas arestitaj! - -Mi staris maltrankviligita. Mi vidis nek katenojn, nek policanojn, -nek modistinojn, nek florojn. Nur la muzikistaro ludis valson. -Sendube la sinjorinoj estis fiksitaj sur la benko per la akordoj de -la orkestro. Sed por tio oni petas helpon de kundancanto. Tiel mi -invitis s-inon F. por danci. - ---Ne, ne! Ni estas arestitaj de la vento. - -Efektive, la vento blovadis forte, kaj ne permesis, ke la sinjorinoj -stariĝas. Ok sinjorinoj, junaj kaj maljunaj, restis sidantaj silente -sur benko, batalante kontraŭ sinjoro vento! Kia forto... tiu de la -vento! Batali kontraŭ virino! Kion fari? Jen staris la demando, -kiun, pro mia konatiĝo kun tia sinjoro, mi solvis. Mi proponis -danci, denove. Fraŭlinoj kaj sinjorinoj rifuzis unuvoĉe. Se nur -promenante, la vento... Mi pravigis ilin, kaj mi dancis tute sola. Mi -ne scias, ĉu pro tio aŭ pro alia kaŭzo, la vero estas, ke la vento -kvietiĝis iomete. Eĉ tiam la sinjorinoj ne kuraĝis forlasi sian -rifuĝejon. Kun kia bedaŭro! Neniam oni dancis antaŭe sur la supro -de Pão de Assucar! Ĉu la geesperantistoj ne faros tion, malgraŭ la -vento? Por tia speco de batalantoj ne estas bariloj. - -La aliaj gekongresanoj ĵus alvenas, kaj mi demandas: - ---Kiu dancas? Kiu ne dancas? - -Kaj mi formis du grupojn. El la nedancanta grupo mi faris muron -vivantan, kaj mi uzis ĝin, kiel ventoŝirmilon. Jen solvita la -problemo! - -Ĉiuj ekdancis. Ankaŭ mi dancis kun tre gracia fraŭlino, unu el la -plej distingindaj esperantistinoj, al kiu mi klarigis la diferencon -inter venteto, vento kaj ventego.--La fraŭlino ekenuis. Tiam, mi -komparis la ventegon de la naturo kun tiu de l' koro, esperante, ke -la fraŭlino tuj komprenos min. Eraro! La fraŭlino tute ne konas la -ventegojn de l' koro! Feliĉa knabino! - -Kiam ni finis la duan valson, ĉe la horizonto aperis malgranda -nubo. - ---Baldaŭ ni estos ĉirkaŭitaj de nuboj, fraŭlino. - ---Do, ni dancos inter nuboj? - ---Jes. Sed mi opinias, ke ne estos tre agrable. - ---Kial ne? - -Mi klarigis al mia kunulino tion, kio estas nuboj, kaj tiufoje mia -klarigo estis interesiga. Ne dubu pri la klereco de nia samideanino. - -Kaj ni restis inter nuboj, mi ne scias kiom da tempo. Mi lasas al via -sagaco, mia dubema leganto, diveni, de kia koloro estis la nuboj: ĉu -blankaj, ĉu nigraj, ĉu rozkoloraj. - -Kiam mi malsupreniris, mi estis malĝoja. Mi estis pensanta pri la -revoj, nuboj kiujn ni starigas sur la ĉielo de nia vivo, kiujn la -suno de l' amo koloras, kiujn la vento de la malespero forpelas. - - - - -Confiteor - -(Luiz Guimarães Filho) - - - Al maro, al astroj, al ventoj, - Al la plej hontema el floroj, - Konfesis mi amon la mian - Kaj mian kaŝitan turmenton. - - La ne-diskretemaj homoj - Ĝin aŭdis de miaj du lipoj; - Mi diris al Di', al anĝeloj, - Per mia la voĉo poeta. - - "Mi amas! Mi amas! Mi amas!" - Mi ĉie kaj laŭte ekkrias, - Al tuta la mondo mi diras. - - Sed mi apud ŝi ekmutiĝas, - Ruĝiĝas, timetas, paliĝas, - Mi volas, sed diri ne scias. - - - - -Miraklo - - - En nokto malluma, sub vento terura, - La veloj ŝiritaj, la mastoj rompitaj, - Sur maro perfida, de ondoj ludilo, - Sen lumo, sen kredo, sen fido, - Gracia galero, beleta ŝipego, - Venkinta, fiera, kun ŝarĝo riĉega, - Humila hodiaŭ, hieraŭ vantema, - Sen gvido, al morto alkuras freneze. - - Al kiu por helpo, por savo petegi? - Al kiu por amo? Al kiu sukcese - Sin turni? Ĉu sorto severa ne volas - Kompate, ke hejmen revenu ŝipanoj? - Okuloj ne vidas; oreloj nur aŭdas - La venton minacan, fortegan, mortigan. - Sopirojn profundajn la koroj elpremas, - Similaj al ŝtono de blanka tombejo. - - Ventego blekegas senbride, kolere; - Sur ponto kruela aperas timeme, - Kun sekaj okuloj, la lipoj tremantaj, - Virino palega, kun filo sur brako, - Senscie kuraĝa ĉe l' vido de l' maro: - "Rapide pereu la ŝipo, pereu - La mondo, mortiĝu la suno, la steloj; - Saviĝu infano senpeka la mia." - - Pliiĝas la vento, la ondoj multiĝas. - Rifaro avida atendas kaptaĵon. - Proksime, ankoraŭ cent metroj, rompiĝos - La homoj, virino, infano, galero. - Jam alproksimiĝas momento fatala, - Jam tuŝas la ŝipo la rifojn manĝemajn, - Pliiĝas la vento, la ondoj grandiĝas, - Fantomo terura finigos turmenton. - - Tre alten, altegen, la ondoj leviĝas, - Portante ĉielen mizeran la ŝipon. - Kriego funebra superas ventegon, - Ventego kolera respondas terure. - "Patrino, vi diras, ke Dio ĉeestas - Sur kampo, sur astro, sur tero, sur maro. - Lin nun al mi montru, neniam Lin vidis..." - Ne finis la frazon infano senpeka. - - * * * * * - - Kun granda bruego, kun granda frakaso, - Mirinda ĵonglaĵo de granda lerteco, - Trans rifon saltegas fiera galero, - En golfo trankvila kviete ankriĝas. - - - - -Ami estas mia penso - - - Konstanta, senlaca, vigla, - Kiel la suno brila, eterna; - Hela, supera, mirinda, - Kiel radio de blua stelo; - Ami estas mia penso. - - Ĉie la morto vidiĝas, - Sur la tero kaj sub la ĉielo, - Forta, terura, timinda. - En la mezo de ĉi-teruraĵoj - Ami estas mia penso. - - Vivi estas ĝoje, brile, - Aŭ malĝoje, malhele, malriĉe; - Ĝu' sin miksas kun doloro. - Ne grave! Malgraŭ ĉio, antaŭen! - Ami estas mia penso. - - Pasas la jaroj. Printempo - Ridema de longe forlasis min; - Venas vintro glaciiga, - Sed ne soligas min la espero. - Ami estas mia penso. - - En la tombo, sub la plato, - La vermo; diros entuziasme, - Kun admiro tre sincera: - Ni ne tuŝu lin, amikoj miaj! - Ami estis lia penso! - - - - -Lina el Moskvo - -(El Dro Nuno de Andrade) - - -"Kiun aĝon, kiun religion, kiun nomon?" demandis la juĝisto, -sulkigante per la mano haraĵa la denuncon, solan dokumenton -postulitan por permesi la kondamnon al mortpuno. - -"Tridekjara, hebreino, Lina Petrowski", respondis la juĝotino per -voĉo unutona, preskaŭ ne movante la lipojn, en fordonita sintenado, -kun la rigardo fiksita sur la katenoj. - -Ŝi estis virino ankoraŭ bela, sur kies vizaĝon paligitan la -malfeliĉo gravuregis fortike siajn signojn. Oni divenis pro la rando -ruĝa de la palpebroj, la postsignon de la sendormeco kaj pro la -kuntiriĝo de la buŝo senkolorigita, la historion de malnova doloro. - -Ŝi mortigis dum unu sola nokto kvar soldatojn dormantajn; kaj kiam -ŝi estis arestata, oni surprizis ŝin kisanta kun frenezulina -fervoro la ponardon, uzitan por la buĉado. - ---Ĉu vi konfesas la krimon, pri kiu oni akuzas vin? - ---Certe, mi konfesas. Mi mortigis ilin: kvar soldatojn. Ili dormis. -Mi iris malrapidege, piedon post piedo, sen la plej malgranda bruo, -retenante la spiron, kaj mi ponardis ilin, ne donante tempon, por ke -ili ĝemu, per tiu ponardo, kiu kuŝas tie sur la tablo. Dum ses -jaroj mia kara kunulo restis senokupa, sed kiam de ĝi mi petis -helpon,--ho!--ĝi vundis kvazaŭ tondro bonvena. - -Kaj unusalte ŝi kurbiĝis sur la armilon, kisis ĝin, kaj revenis al -sia loko kaj al la sama fordonita sintenado. - -La juĝisto fikse ŝin rigardis. - -La lipoj de la malfeliĉulino tremadis, kvazaŭ la malvarmo de la -ŝtalo estis kaŭzinta en ŝi strangajn kuntiriĝojn voluptajn. - ---Parolu, ordonis la juĝisto. Diru la kaŭzon, kiu vin instigis al -la krimo. - ---Ĉu paroli? Ne estas necese. Sufiĉas, ke vi elpremu mian koron, en -kiu mi kunpremis, dum ses jaroj troe longaj, la nedireblan stimulon -de la venĝo. Eltirigu mian koron el la brusto, premegu ĝin, kaj vi -scios. - ---La juĝisto ne volas frazojn. Parolu, mi ripetas. - ---Nu! mi parolos. Ĝi okazis en Moskvo, en la jaro 1899. La grandduko -Sergio komencis sian malnoblan regadon de turmentego, dissemante -larmojn kaj malpuraĵojn... Ĉu vi scias tion? Eble ne. La moralo de -la sklavoj ne ĉiam estas la moralo de la liberuloj. Via moŝto -juĝista estas unu el ili: vi servas la tiranecon, kio volas diri, ke -vi servas la inferon. Vi demetis la homan indecon profite je plenigo -de la stomako! Fine: mi kredas je la fatalaj dekreto; de l' sorto... -Via moŝto juĝista estas difinita de la sorto, kaj eble mi vin -timegigas. - ---Mi malpermesas diri tiajn flankaĵojn. Se vi ne respondas, mi vin -vipigos. - ---Estis en Moskvo, en la jaro 1899. La grandduko, zorganto de la -orfejoj, sin okupis precipe pri la senhonorigo de la edukatinoj. Unu -el ili, suferantino de la malĉastulo imperia, rakontis al sia frato, -leŭtenanto de la gvardioj, sian nemezureblan malfeliĉon. La junulo -rapidegis al la palaco, ekcitis la granddukon al mortiga duelo; sed -la malkuraĝulo rifuzis batali, kaj sendis al Siberio la venĝanton -de la senhonoritino. - -La rusaj princoj ne batalas: ili malgloriĝas. - -En tiu sama epoko Sergio dekretis la elpelon de la hebreoj. Mia patro -forkuris; kaj mi restadis, kune kun mia patrino paralizita. Ni estis -enskribitaj en la malnobla registrolibro.... - ---En kia registrolibro? - ---En tiu de la prostituinoj. Sed mi petas pardonon de vi. Mia patrino -estis sanktulino, kaj mi estis virgulino... - -La juĝisto stariĝis subite, kvazaŭ li vidis aperi, kuraĝega, -antaŭ siaj okuloj, la fantomon de la malĝojego, kaj kun la haroj -starigitaj kaj la buŝo malfermegita balbutis: - ---Mi ne komprenas. Mi ĵuras je Dio, ke mi ne komprenas. - - * * * * * - ---Ho! Via moŝto juĝista havas koron... Kia surprizo! Mi klarigos. -La dekreto ordonis, ke la hebreoj estu elpelitaj, sed ke la hebreinoj -estu tolerataj, kondiĉe ke ili sin enskribigos en la prostituina -registrolibro... Ĉu vi nun komprenas? Por ne forlasi mian -patrinon!... mi enskribiĝis. - -Preskaŭ neniam mi eliris el mia hejmo: La virinoj estis kaptataj sur -la stratoj kaj alkondukataj al la plej proksima polica posteno... por -kuracista ekzameno. Iun tagon mi iris al la apoteko pro kuracilo por -mia patrino... Oni min arestis... Ho! Kia kruela afero! Oni -alkondukis min al la posteno, kaj mi estis brute ekzamenita. Mia -virgeco ŝajnis ribelo. Oni alkondukis min al la apudesto de la -grandduko!... Li mem, la ponardisto, ankaŭ min ekzamenis. Mi estis -sveninta. Kiam mi rekonsciis, mi aŭdis la voĉon kapro-similan de la -grandduko: "Oni alkonduku ŝin al la polica posteno, kaj oni ordonu -al ĉiuj soldatoj, ke ili plenumu la ordonojn de la dekreto." - -La juĝisto alproksimiĝis al la malfeliĉulino, kaj sensente li -provis ŝiri la katenojn per siaj ungoj. - -"Tremetante pro teruro, mi alvenis al la polica posteno. La ordono de -Sergio, akceptita per aplaŭdadoj, estis plenumota... Ree mi svenis. -Mi ne scias kiom da tempo daŭris mia turmento. Mi ne scias. Dio -volis, ke mi ne mortu. Por kio? Por min venĝi! Kaj mi venĝis! - -Rekonsciante, mi havis la korpon traboritan per doloroj kaj -malpuraĵoj... Interne de mi malplenaĵo... mi estis sen animo. -Starantaj, kraĉospruĉitaj per la ebrieco de volupto kaj de -malĉasteco, kvar soldatoj... - ---Mi estas nomata Ivan Koroff, mia bela... - ---Mi estas Miĥaelo Turgueff, amatino mia... - ---Stanislavo Kryé, mia koro... - ---Petro Sturm, birdeto mia... - -Frenezigita, kun la kruroj ŝanceliĝantaj kaj lacigitaj, trempegita -je kolero kaj antipatiego, mi alflugis domen: mia patrino estis -mortinta." - -"Ĉu vi volas forkuri, filino mia?" demandis la juĝisto, grincigante -la dentojn, kaj kun la pupiloj tre plilarĝigitaj, kiel tiuj de -mortanto. - -"Ne!" ekkriis Lina Petrowski: "mi volas morti. Mi vestigis mian -patrinon per ŝiaj plej bonaj vestoj; mi faris ŝian enterigiron. Mi -ŝin akompanis al la tombejo, kaj post kiam la tombisto finis sian -laboron de eterna estingado, mi falis kun la brusto kaj la vizaĝo -sur la teron malkompaktan de la tombo, mi gluis la buŝon sur la tero -amika kaj mi paroladis persiste en la ĉerkon. Mi diris la ĵuron de -la venĝo..." - -"Ĉu vi volas forkuri, martirino?" ree demandis la juĝisto, -algluante la lipojn febrajn sur la manojn glacie malvarmajn de la -mortigintino. - ---Ne, mi volas morti, nur. Mi kolektis la lastajn monerojn, mi -aĉetis ponardon, kaj mi komencis mian dolorplenan vivon de ombro -vaganta, ĉe la ĉirkaŭaĵoj de la grandduka palaco. Neniu atentadis -pri mi. Mi makuladis la vizaĝon per koto, mi dormadis sub la ĉielo, -somere kiel vintre, timante malsaniĝi, timante morti, petante -almozon de la malriĉuloj, evitante la soldatojn, forkurante de la -lumo, por atendi Sergion. - -Kvin jarojn, pli ol kvin jarojn, tiele, kun vulkano en la brusto kaj -la ponardo apud la koro... - -Unu tagon mi aŭdis ekbruegon, neniam antaŭe sentitan. Terurigite, -mi eliris el mia kaŝejo, antaŭvidante, ke mia venĝo min -forlasas... La bombo de Kalaieff punis la turmentanton de mia vivo... - -Ĝi estis la venĝo de Kalaieff, kiu tiam efektiviĝis, sed ne la -mia, ho! ne... De sia malproksima tombo mia patrino kriegadis. De sia -nekonata ekzilejo mia patro sendadis manosignojn nekompreneblajn... -Sur la litaĉo de la polica arestejo mia virgeco sangomakulita -singultadis... Mi havis la vidon fantoman de la fino de l' mondo. La -pecetoj de la korpo de Sergio kotmakulas la asfalton de la placo, kaj -mia imagkapablo konvulsie skuetita ekvidadis, ĉe nigra fendo de la -tero, la demonon subteriĝi kunportante en siaj brakoj kun karesoj -ekstremaj, la animon de la grandduko... Subite, kiel sonoriloj por -mortintoj, sonis en mia kranio kvar nomoj malbenitaj... Mi ne povus -diri tion, kio okazis... Mi memoras malprecize, ke mi faradis -demandojn... Oni arestis min. Mi pasigis ok monatojn suferante en -karcero malluma kaj mucida; sed mi ne malsaniĝis, malgraŭ la -remaĉado laciga de la fortegaj puŝoj al venĝo, transdonita, per la -volo de la sorto, de la ordonanto al liaj banditoj... Fine oni -senmuŝigis la arestejon, elpelante la mizerulojn. - -La pafado de la kozakoj, tondranta en la stratoj, senpezigis la -imperiestran kason je la ŝarĝo nutri la arestitojn. Mi eliris kun -mia ponardo. Neniam ili esploris miajn poŝojn, mirakle! - -Ĉe la pordo de la arestejo, soldato elparolis mian nomon... Mi -returnen rigardis rapide, kaj mi rekonis unu el la kvar! - ---Kiel vi estas nomata? - ---Stanislavo Kryé. Venu kun mi. Mi dolĉe ĉagreniĝas pro via -foresto. Miaj kamaradoj ankaŭ sopiras... - -"Kaj... Ĉu vi iris?" demandis angore la juĝisto. - ---Mi iris, al la sama polica arestejo. Ĉeestis la kvar. - -Facile mi cedis al ĉio, kondiĉe ke ili min kaŝus dum la nokto, -ĉar mi timas la pafadon... Ili promesis. Mi fermis la okulojn kaj mi -sentis la ponardon tremeti, apud mia karno, kun intensa ĝojego -paradiza... Mia sento-kapablo vaporiĝinta ne plu lasis al mi la -konscion de mia korpo... Mi ne scias, mi ne scias... Mi submetiĝis -al ĉio, kaj kiam eknoktiĝis, mi ŝajnigis dormi. La kvar, tiuj -dormegis. Tuj, ĉe la komenco de ilia dormo, mi provis stariĝi. -Petro Sturm ronkis pli laŭte. Mi timis ilin veki, kaj mi refalis en -mian ŝajnan dormon. Fine, ho! mi stariĝis, kaj mia kara ponardo -sendis al la Sergia kunesto la kvar senditojn de la infero. Jen mia -historio. Ĝi estas malĝoja, ĉu ne? Nun mi bezonas morti. Ĉu vi -scias ia kialon? pro tio, ke, por plenigi mian mizeron, mi timas... -ke mi estas patrino. - -La juĝisto rigidigis sian korpon, etendis la muskolojn per larĝa -movo kata, prenis la ponardon de Lina, ekkriis malespere kaj kuris -delirante, tra la koridoro, eksteren... - ---Mi volas mortigi la granddukon... mi volas rehonorigi la homan -indecon... mi volas venĝi la malfeliĉegon de Rusujo... - -Kaj li svingadis la ponardon, kun la frunto ŝvitanta, la haroj -stariĝintaj, la buŝo plena de ŝaŭmo. - -Li estis freneziĝinta. - - - - -Destino - - - Kiu diris al la stelo la vojon, - Kiun sur ĉielo blua ĝi sekvos? - Kiel sian belan neston faradi - Tre facile frue birdo eklernis? - Kiu diras al kreskaĵo: "Ekfloru!"? - Por la muta vermo, kiu teksadas - Ĝian silkan kaj blankegan mantelon? - La fadenojn, kiu al ĝi estigas? - - Eble iu al abelo instruis, - Kiu nun zumadas sur flora kampo, - Kie devas serĉi sian mielon, - En la blanka floro, aŭ en la ruĝa? - Ke vi estas mia vivo, anĝelo, - Vivo mia viaj belaj okuloj, - Amo via mia tuta feliĉo: - Tion iu diris al mi neniam. - - Kiel la abelo flugas al kampo, - Kiel sur ĉielo kuras la stelo, - Kiel al la homo ĝia destino - En la penso sin konigas instinkte, - Mi, fide, sur via brusto diina - Volas vivi kaj plenumi destinon. - Mi venas, tial, ke mi vivas pro vi, - Por vi nur povas mi morti feliĉa. - -(Traduko dediĉita al fraŭlinoj Maria Luiza Bocayuva kaj Esther -Bloomfield) - - - - -Piednotoj - - -[1] Fama portugala poeto, verkinto de "La Luziadoj". Elparolu: Kamonhez. - -[2] Fama brazila verkisto. Elparolu: Alenkar. - -[3] Tio signifas: vi estas tre klaĉema. - -[4] Elparolu: Bom dia! (Bonan tagon!) - -[5] ar--signifas portugale "aero". Ĝi estas ankaŭ la finaĵo de l' - verboj de la unua konjugacio portugala. - -[6] queimar--(elparolu: kejmar, la akcento sur la lasta silabo) - signifas: bruli. - -[7] Fama portugala verkisto. Elparolu: Aleŝandre Erkulano. - -[8] Korbisto, kiu faris korbon, povas fari centon. Tio signifas, ke - tiu povas fari plu malhonestaĵojn, kiu kutimas fari ilin. - -[9] Uyara--Spirito aŭ feino, kiu laŭ la popola kredo, loĝas ĉe la - fundo de l' riveroj. - -[10] Kvartalo de la urbo Rio de Janeiro. - - - -Notoj de transskribinto: - -Diversajn preserarojn de la originalo mi senrimarke ĝustigis. - - - - - - -End of the Project Gutenberg EBook of Ama Stelaro, by Nuno Baena - -*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK AMA STELARO *** - -***** This file should be named 52111-0.txt or 52111-0.zip ***** -This and all associated files of various formats will be found in: - http://www.gutenberg.org/5/2/1/1/52111/ - -Produced by Andrew Sly, Mark C. Orton, Marc Vanden Bempt -and the Online Distributed Proofreading Team at -http://www.pgdp.net - - -Updated editions will replace the previous one--the old editions will -be renamed. - -Creating the works from print editions not protected by U.S. copyright -law means that no one owns a United States copyright in these works, -so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United -States without permission and without paying copyright -royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part -of this license, apply to copying and distributing Project -Gutenberg-tm electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG-tm -concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark, -and may not be used if you charge for the eBooks, unless you receive -specific permission. If you do not charge anything for copies of this -eBook, complying with the rules is very easy. You may use this eBook -for nearly any purpose such as creation of derivative works, reports, -performances and research. They may be modified and printed and given -away--you may do practically ANYTHING in the United States with eBooks -not protected by U.S. copyright law. Redistribution is subject to the -trademark license, especially commercial redistribution. - -START: FULL LICENSE - -THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE -PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK - -To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free -distribution of electronic works, by using or distributing this work -(or any other work associated in any way with the phrase "Project -Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full -Project Gutenberg-tm License available with this file or online at -www.gutenberg.org/license. - -Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project -Gutenberg-tm electronic works - -1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm -electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to -and accept all the terms of this license and intellectual property -(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all -the terms of this agreement, you must cease using and return or -destroy all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your -possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a -Project Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound -by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the -person or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph -1.E.8. - -1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be -used on or associated in any way with an electronic work by people who -agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few -things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works -even without complying with the full terms of this agreement. See -paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project -Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this -agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm -electronic works. See paragraph 1.E below. - -1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the -Foundation" or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection -of Project Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual -works in the collection are in the public domain in the United -States. If an individual work is unprotected by copyright law in the -United States and you are located in the United States, we do not -claim a right to prevent you from copying, distributing, performing, -displaying or creating derivative works based on the work as long as -all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope -that you will support the Project Gutenberg-tm mission of promoting -free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg-tm -works in compliance with the terms of this agreement for keeping the -Project Gutenberg-tm name associated with the work. You can easily -comply with the terms of this agreement by keeping this work in the -same format with its attached full Project Gutenberg-tm License when -you share it without charge with others. - -1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern -what you can do with this work. Copyright laws in most countries are -in a constant state of change. If you are outside the United States, -check the laws of your country in addition to the terms of this -agreement before downloading, copying, displaying, performing, -distributing or creating derivative works based on this work or any -other Project Gutenberg-tm work. The Foundation makes no -representations concerning the copyright status of any work in any -country outside the United States. - -1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg: - -1.E.1. The following sentence, with active links to, or other -immediate access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear -prominently whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work -on which the phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the -phrase "Project Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, -performed, viewed, copied or distributed: - - This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and - most other parts of the world at no cost and with almost no - restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it - under the terms of the Project Gutenberg License included with this - eBook or online at www.gutenberg.org. If you are not located in the - United States, you'll have to check the laws of the country where you - are located before using this ebook. - -1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is -derived from texts not protected by U.S. copyright law (does not -contain a notice indicating that it is posted with permission of the -copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in -the United States without paying any fees or charges. If you are -redistributing or providing access to a work with the phrase "Project -Gutenberg" associated with or appearing on the work, you must comply -either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or -obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg-tm -trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9. - -1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted -with the permission of the copyright holder, your use and distribution -must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any -additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms -will be linked to the Project Gutenberg-tm License for all works -posted with the permission of the copyright holder found at the -beginning of this work. - -1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm -License terms from this work, or any files containing a part of this -work or any other work associated with Project Gutenberg-tm. - -1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this -electronic work, or any part of this electronic work, without -prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with -active links or immediate access to the full terms of the Project -Gutenberg-tm License. - -1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary, -compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including -any word processing or hypertext form. However, if you provide access -to or distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format -other than "Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official -version posted on the official Project Gutenberg-tm web site -(www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or expense -to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means -of obtaining a copy upon request, of the work in its original "Plain -Vanilla ASCII" or other form. Any alternate format must include the -full Project Gutenberg-tm License as specified in paragraph 1.E.1. - -1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying, -performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works -unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9. - -1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing -access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works -provided that - -* You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from - the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method - you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed - to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he has - agreed to donate royalties under this paragraph to the Project - Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid - within 60 days following each date on which you prepare (or are - legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty - payments should be clearly marked as such and sent to the Project - Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in - Section 4, "Information about donations to the Project Gutenberg - Literary Archive Foundation." - -* You provide a full refund of any money paid by a user who notifies - you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he - does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm - License. You must require such a user to return or destroy all - copies of the works possessed in a physical medium and discontinue - all use of and all access to other copies of Project Gutenberg-tm - works. - -* You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of - any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the - electronic work is discovered and reported to you within 90 days of - receipt of the work. - -* You comply with all other terms of this agreement for free - distribution of Project Gutenberg-tm works. - -1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project -Gutenberg-tm electronic work or group of works on different terms than -are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing -from both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and The -Project Gutenberg Trademark LLC, the owner of the Project Gutenberg-tm -trademark. Contact the Foundation as set forth in Section 3 below. - -1.F. - -1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable -effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread -works not protected by U.S. copyright law in creating the Project -Gutenberg-tm collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm -electronic works, and the medium on which they may be stored, may -contain "Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate -or corrupt data, transcription errors, a copyright or other -intellectual property infringement, a defective or damaged disk or -other medium, a computer virus, or computer codes that damage or -cannot be read by your equipment. - -1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right -of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project -Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project -Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project -Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all -liability to you for damages, costs and expenses, including legal -fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT -LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE -PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE -TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE -LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR -INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH -DAMAGE. - -1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a -defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can -receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a -written explanation to the person you received the work from. If you -received the work on a physical medium, you must return the medium -with your written explanation. The person or entity that provided you -with the defective work may elect to provide a replacement copy in -lieu of a refund. If you received the work electronically, the person -or entity providing it to you may choose to give you a second -opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If -the second copy is also defective, you may demand a refund in writing -without further opportunities to fix the problem. - -1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth -in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS', WITH NO -OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT -LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE. - -1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied -warranties or the exclusion or limitation of certain types of -damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement -violates the law of the state applicable to this agreement, the -agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or -limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or -unenforceability of any provision of this agreement shall not void the -remaining provisions. - -1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the -trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone -providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in -accordance with this agreement, and any volunteers associated with the -production, promotion and distribution of Project Gutenberg-tm -electronic works, harmless from all liability, costs and expenses, -including legal fees, that arise directly or indirectly from any of -the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this -or any Project Gutenberg-tm work, (b) alteration, modification, or -additions or deletions to any Project Gutenberg-tm work, and (c) any -Defect you cause. - -Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm - -Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of -electronic works in formats readable by the widest variety of -computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It -exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations -from people in all walks of life. - -Volunteers and financial support to provide volunteers with the -assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg-tm's -goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will -remain freely available for generations to come. In 2001, the Project -Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure -and permanent future for Project Gutenberg-tm and future -generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary -Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see -Sections 3 and 4 and the Foundation information page at -www.gutenberg.org Section 3. Information about the Project Gutenberg -Literary Archive Foundation - -The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit -501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the -state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal -Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification -number is 64-6221541. Contributions to the Project Gutenberg Literary -Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by -U.S. federal laws and your state's laws. - -The Foundation's principal office is in Fairbanks, Alaska, with the -mailing address: PO Box 750175, Fairbanks, AK 99775, but its -volunteers and employees are scattered throughout numerous -locations. Its business office is located at 809 North 1500 West, Salt -Lake City, UT 84116, (801) 596-1887. Email contact links and up to -date contact information can be found at the Foundation's web site and -official page at www.gutenberg.org/contact - -For additional contact information: - - Dr. Gregory B. Newby - Chief Executive and Director - gbnewby@pglaf.org - -Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg -Literary Archive Foundation - -Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide -spread public support and donations to carry out its mission of -increasing the number of public domain and licensed works that can be -freely distributed in machine readable form accessible by the widest -array of equipment including outdated equipment. Many small donations -($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt -status with the IRS. - -The Foundation is committed to complying with the laws regulating -charities and charitable donations in all 50 states of the United -States. Compliance requirements are not uniform and it takes a -considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up -with these requirements. We do not solicit donations in locations -where we have not received written confirmation of compliance. To SEND -DONATIONS or determine the status of compliance for any particular -state visit www.gutenberg.org/donate - -While we cannot and do not solicit contributions from states where we -have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition -against accepting unsolicited donations from donors in such states who -approach us with offers to donate. - -International donations are gratefully accepted, but we cannot make -any statements concerning tax treatment of donations received from -outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff. - -Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation -methods and addresses. Donations are accepted in a number of other -ways including checks, online payments and credit card donations. To -donate, please visit: www.gutenberg.org/donate - -Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic works. - -Professor Michael S. Hart was the originator of the Project -Gutenberg-tm concept of a library of electronic works that could be -freely shared with anyone. For forty years, he produced and -distributed Project Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of -volunteer support. - -Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed -editions, all of which are confirmed as not protected by copyright in -the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not -necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper -edition. - -Most people start at our Web site which has the main PG search -facility: www.gutenberg.org - -This Web site includes information about Project Gutenberg-tm, -including how to make donations to the Project Gutenberg Literary -Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to -subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks. - diff --git a/old/52111-0.zip b/old/52111-0.zip Binary files differdeleted file mode 100644 index 7697257..0000000 --- a/old/52111-0.zip +++ /dev/null diff --git a/old/52111-h.zip b/old/52111-h.zip Binary files differdeleted file mode 100644 index 30e5e92..0000000 --- a/old/52111-h.zip +++ /dev/null diff --git a/old/52111-h/52111-h.htm b/old/52111-h/52111-h.htm deleted file mode 100644 index 779715a..0000000 --- a/old/52111-h/52111-h.htm +++ /dev/null @@ -1,4173 +0,0 @@ -<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN" - "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd"> -<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="eo" lang="eo"> - <head> - <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html;charset=utf-8" /> - <meta http-equiv="Content-Style-Type" content="text/css" /> - <title>Ama Stelaro</title> - <link rel="coverpage" href="images/cover.jpg"/> - <style type="text/css"> -body {margin-left: 10%; margin-right: 10%;} -div#titlepage, div#dedication {text-align: center; line-height: 2.0; margin-bottom: 4em;} -p.authorname {padding-left: 15%; font-size: 120%; text-decoration: underline;} -.large {font-size: larger;} -h1 {word-spacing: 1ex;} -h2 {text-align: inherit; font-size: 170%;} -.poemheader {margin-top: 4em; margin-bottom: 1.5em; padding-left: 2em;} -.proseheader {margin-top: 4em; margin-bottom: 1.5em; text-align: center;} -p.near-sig {margin-left: 4em;} -.gesp {letter-spacing: 0.2em; margin-right: -0.1em; font-style: normal;} -li {list-style-type: none;} -.brace {padding-left: 3px; font-size: 200%; font-weight: 100;} -.akto {font-size: 150%; margin-top: 2em;} -h3.sceno {margin-top: 2em; font-size: 1.4em; font-weight: normal; text-align: left; margin-left: 5%;} -p.roloj {margin-left: 5%;} -p.parolanto {margin-left: -1em; letter-spacing: 0.1em;} -span.stage-direction {letter-spacing: 0em;} -.kurteno {margin-top: 2em; margin-left: 5%; margin-bottom: 4em;} -td.num {text-align: right;} -a {text-decoration: none;} -.footnotes {border: dashed 1px; margin-top: 4em; padding-left: 1em;} -.footnote {margin-left: 10%; margin-right: 10%; font-size: 0.9em;} -.footnote .label {position: absolute; right: 84%; text-align: right;} -.fnanchor {vertical-align: super; font-size: .8em; font-weight: normal;} -.verse br {display: none;} -.verse .stanza {margin: 1em 0em 1em 0em;} -span.i0 {display: block; margin-left: 0em;} -span.i2 {display: block; margin-left: 2em;} -span.i4 {display: block; margin-left: 4em;} -.verse hr {width: 14em; text-align: left; padding-left: 0em; margin-left: 0em;} -hr.short {width: 25%;} -.large {font-size: 140%;} -.transnote {background-color: #E6E6FA; - color: black; - font-size:smaller; - padding:0.5em; - margin-top:4em; - font-family:sans-serif, serif;} - </style> - </head> -<body> - - -<pre> - -The Project Gutenberg EBook of Ama Stelaro, by Nuno Baena - -This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and most -other parts of the world at no cost and with almost no restrictions -whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of -the Project Gutenberg License included with this eBook or online at -www.gutenberg.org. If you are not located in the United States, you'll have -to check the laws of the country where you are located before using this ebook. - - - -Title: Ama Stelaro - -Author: Nuno Baena - -Release Date: May 20, 2016 [EBook #52111] - -Language: Esperanto - -Character set encoding: UTF-8 - -*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK AMA STELARO *** - - - - -Produced by Andrew Sly, Mark C. Orton, Marc Vanden Bempt -and the Online Distributed Proofreading Team at -http://www.pgdp.net - - - - - - -</pre> - - -<div id="titlepage"> -<p class="authorname">LA FORGESITO</p> - - -<h1>AMA STELARO</h1> - -<p class="large">Tradukaĵoj kaj originalaĵoj</p> - -<img width="60" height="61" src="images/stelo1.png" alt="" /> - -<p>Eldonejo:<br /> -<b>Oskar Ziegler & Ko., Marktredwitz</b> (Bayern)</p> - -<p>1922</p> -</div> - - - -<div id="dedication"> -<p>Al mia lumo</p> - -<img width="46" height="56" src="images/lumo1.png" alt="" /> -</div> - - - - -<p>ENHAVO</p> - - -<table> -<tr><td> </td><td>paĝo</td></tr> - -<tr><td><a href="#dedication">Dediĉo</a></td><td class="num">5</td></tr> - -<tr><td><a href="#am01">Al la leganto</a></td><td class="num">6</td></tr> - -<tr><td><a href="#am02">La korvo kaj la vulpo</a> (trad. el Coelho Netto)</td><td class="num">7</td></tr> - -<tr><td><a href="#am03">La nigra papilio</a> (trad. el Olavo Bilac)</td><td class="num">43</td></tr> - -<tr><td><a href="#am04">Trioleto</a> (originale verkita)<a href="#Footnote0" class="fnanchor">*</a></td><td class="num">76</td></tr> - -<tr><td><a href="#am05">Alvoko</a> (trad. el João Baena)<a href="#Footnote0" class="fnanchor">*</a></td><td class="num">77</td></tr> - -<tr><td><a href="#am06">Sola</a> (originale verkita)<a href="#Footnote0" class="fnanchor">*</a></td><td class="num">80</td></tr> - -<tr><td><a href="#am07">Kiel knabo povas sin mem rekomendi</a> (trad. el angla lingvo)<a href="#Footnote0" class="fnanchor">*</a></td><td class="num">81</td></tr> - -<tr><td><a href="#am08">Rozoj, rozoj ...</a> (originale verkita)</td><td class="num">83</td></tr> - -<tr><td><a href="#am09">La horloĝo</a> (originale verkita)</td><td class="num">85</td></tr> - -<tr><td><a href="#am10">Lulkanto</a> (originale verkita)</td><td class="num">86</td></tr> - -<tr><td><a href="#am11">Se mi estus riĉa ...</a> (laŭmemore verkita)<a href="#Footnote0" class="fnanchor">*</a></td><td class="num">87</td></tr> - -<tr><td><a href="#am12">Marmeze</a> (originale verkita)<a href="#Footnote0" class="fnanchor">*</a></td><td class="num">93</td></tr> - -<tr><td><a href="#am13">Vero vera</a> (originale verkita)</td><td class="num">94</td></tr> - -<tr><td><a href="#am14">Neĝa statuo</a> (originale verkita)</td><td class="num">96</td></tr> - -<tr><td><a href="#am15">Inter nuboj</a> (originale verkita)<a href="#Footnote0" class="fnanchor">*</a></td><td class="num">97</td></tr> - -<tr><td><a href="#am16">Confiteor</a> (trad. el Luiz Guimarães Filho)</td><td class="num">104</td></tr> - -<tr><td><a href="#am17">Miraklo</a> (originale verkita)<a href="#Footnote0" class="fnanchor">*</a></td><td class="num">105</td></tr> - -<tr><td><a href="#am18">Ami estas mia penso</a> (originale verkita)</td><td class="num">107</td></tr> - -<tr><td><a href="#am19">Lina el Moskvo</a> (trad. el Dro Nuno de Andrade)<a href="#Footnote0" class="fnanchor">*</a></td><td class="num">109</td></tr> - -<tr><td><a href="#am20">Destino</a> (trad. el nekonata aŭtoro)<a href="#Footnote0" class="fnanchor">*</a></td><td class="num">118</td></tr> -</table> - -<div class="footnotes"> -<div class="footnote" id="Footnote0"> -<p><span class="label">[*]</span> Jam aperinta en Esperanta gazeto.</p></div> -</div> -<!-- p.6 --> - - - -<div class="proseheader"> -<h2 id="am01">Al la leganto</h2> -</div> - -<p>Eble vi demandos al vi mem, kial la aŭtoro ne aperigas sian propran -nomon, kaj kial li sin prezentas kiel <em class="gesp">La Forgesito</em>. Unue, por la -tutmonda esperantistaro, tio estus nur anstataŭo de pseŭdonimo, ĉar -ambaŭ nomoj estas nekonataj. Due, mi ĉiam rimarkas, ke la verkoj -estas pli ŝatataj, se la nomo de la aŭtoro restas en mistera ombro.</p> - -<p>Multe da fojoj mi aŭdis tiun ĉi dialogon:</p> - -<p>—A. (varme)—Belege! Kiu estas la aŭtoro?</p> - -<p>—B. (same)—<em class="gesp">La Forgesito!</em></p> - -<p>—A. —Tio estas pseŭdonimo.</p> - -<p>—B. —Ha! La aŭtoro estas F.</p> - -<p>—A. (malvarme)—Ne malbele.</p> - -<p>Do, mi profitas je la sperto por esperi, ke ankaŭ vi tre varme -diros—Belege!—, antaŭ ol vi konas la veran nomon de</p> - -<p class="near-sig">La Forgesito</p> - -<p>Decembro 1921.</p> -<!-- p.7 --> - - - -<div class="proseheader"> -<p class="authorname">COELHO NETTO</p> - -<h2 id="am02">La korvo kaj la vulpo</h2> - -<p>Porinfana komedio en unu akto</p> - -<img width="68" height="43" src="images/linio1.png" alt="" /> -</div> -<!-- p.8 --> - - - - -<p><b>Personoj</b></p> - - -<ul> -<li><table><tr><td><span class="gesp">Alberto</span></td><td rowspan="2" class="brace">}</td><td rowspan="2">filoj de Terezo</td></tr> - <tr><td><span class="gesp">Edmundo</span></td></tr></table></li> -<li><span class="gesp">La profesoro</span></li> -<li><span class="gesp">Terezo</span></li> -<li><span class="gesp">Lucindo</span>, servistino</li> -</ul><!-- p.9 --> - - - - -<p class="akto">Unu-akto</p> - -<p>(Ĉambro dece meblita. Flankaj pordoj)</p> - - -<h3 class="sceno">Sceno unua</h3> - -<p class="roloj">Alberto kaj Edmundo</p> - -<p class="parolanto">Alberto <span class="stage-direction">(eniras tra la dekstra pordo)</span></p> - -<p>Tre certe mi ne sukcesas fari la aĉan priskribon. La profesoro al mi -diris: antaŭe sentu bone, poste priskribu, kaj mi ne sentas ion -alian ol mallaboremon; mallaboremon kaj malsaton. Kaj vi? Ĉu vi jam -faris la enuigaĵon?</p> - -<p class="parolanto">Edmundo <span class="stage-direction">(ridetante)</span></p> - -<p>Mi pensas, ke mi faris.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Ĉu bone farita?</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>La profesoro juĝos.</p><!-- p.10 --> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Vidigu. Mi imagas al mi vian verkon. Vi havas tre riĉan vervon -poetan. Mi neniam forgesos tiun admirindan soneton, kiun vi verkis -por la naskiĝa datreveno de la profesoro, kiu ne ĝin komprenis. Li -estas homo vulgara, tre vulgara. Ekster la reguloj gramatikaj kaj la -komentarioj pri Camões<a name="FNanchor1" id="FNanchor1"></a><a href="#Footnote1" class="fnanchor">[1]</a>, li estas ŝtonego.</p> - -<p class="parolanto">Edmundo <span class="stage-direction">(vante)</span></p> - -<p>Ĉu vi memoras? Estis unu strofo bone farita...</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Unu strofo...! La tuto estis belega—dek kvar versoj valorantaj mil. -Kaj la stilo...! Kaj la riĉegeco de l’ rimoj...!</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Li trovis du versojn eraraj kaj unu malglata.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Malglata estas li! Versoj eraraj... Kie estas la versoj eraraj? -Envio... Envio, ĉar la poezio estas donaco de l’ dioj—oni ne lernas -senti kiel oni lernas la sintakson. Li scias funde ĉiujn regulojn de -la belparola arto, sed, kiam li skribas, ŝajnas, ke tion li faras -per fera bastono, tiel rigida estas lia frazaro. Kion vi priskribis? -Ni vidu la majstro-verkon.</p><!-- p.11 --> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Mi priskribis someran tagiĝon.</p> - -<p class="parolanto">Alberto <span class="stage-direction">(flatemule)</span></p> - -<p>Kun la kanto ĝojiga de l’ birdetoj, la bleketo de la ŝafaro, la -roso brilanta sur la folioj...</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Ja vi farus beletan paĝon, se vi volus: talentplena vi estas kaj vi -esprimas ĉion pli purece kaj elegante ol mi.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Bagatelaĵo. Mi tre emas fantazii, de kiam mi ĝin povas fari kun la -dorso malsupren, sur la lito. Ha! por la kapo ne ekzistas io pli -komforta ol bona lanuga kapkuseno; la libroj estas tre ĝenantaj. -(Alia tono.) Lasu, ke mi vidu la priskribaĵon.</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Jen. Sed ne ridu...</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Ridi? Preferinde diru: ne ploru. Ho! kara Edmundo, kredu—mi ne -envias riĉaĵojn, sed tion... (Tuŝas la frunton.) Se Dio proponus -al mi la elekton inter grandega riĉaĵo kaj bela talento, kiel la -via, mi ne ŝanceliĝus eĉ sekundon. (Ravite.) La talento! (Alia -tono.) Sed ni vidu<!-- p.12 --> la mirindaĵon. La estonto estas via. Mi... -kompatinda! Eĉ mi ne scias, kiamaniere min ŝirmi kontraŭ la -mizero. Fine... (Alia tono.) La tagiĝo... Ĝuste mi pensis pri la -malo: la noktiĝo. Mi komencis la priskribon: ĝi montriĝis tiel -malluma, tiel implikita, ke ĝi similis vintran nokton. La nokto -estas mia vundebla flanko. Dormi... Kaj kie estas la Tagiĝo?</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Jen, prenu.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Donu. (Edmundo transdonas al li paperon.) Kia skribo! Mi ne scias, -kiamaniere vi sukcesas skribi tiel simetrie, mia knabo. Kvieta -karaktero... Mia skribo estas fuŝaĉo, kiun mi mem kelkfoje tre -malfacile povas deĉifri. (Eklegas senvoĉe, kun gestoj de admiro. -Edmundo rigardadas lin vante. De tempo al tempo Alberto ekkrias): -Belete! Admirinde! Belege! (Subite.) Kia belaĵo, Edmundo! Mi -fieriĝas pro vi. Mi tuj montros tion al Aŭgusto... Li estas tiel -tromemfida. Estas bone, ke li vidu paĝon el majstro. Nur unu -minuton.</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Ne malfruiĝu. La profesoro baldaŭ venos.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Nur momenteton. (Eliras tra la dekstra pordo.)</p><!-- p.13 --> - - -<h3 class="sceno">Sceno dua</h3> - -<p class="roloj">Edmundo kaj Terezo</p> - -<p class="parolanto">Terezo <span class="stage-direction">(eniras tra la maldekstra pordo)</span></p> - -<p>Kie estas via frato?</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Li ĵus iris najbaren por montri aferon al Aŭgusto.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Anstataŭ labori. La profesoro tuj venos, estas preskaŭ la deka. -(Alia tono.) Nu, ĉu vi jam faris vian ekzercon?</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Jes, patrino. (Karese.) Kaj se mi ricevos la plej bonan noton, ĉu -panjo kondukas min al la urbocentro, por ke mi elektu ludilon?</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Ja, certe. Vi bone scias, ke mi plenumas ĉiam mian promeson.</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Mi volas fervojon, kun la reloj, la pontoj, la tuneloj... por ludi en -la ĝardeno.</p> - -<p class="parolanto">Terezo <span class="stage-direction">(ridetante)</span></p> - -<p>Kaj se Alberto sukcesos pli bone?</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Alberto... (Ridetas ironie.) Al li la premio...</p><!-- p.14 --> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Vi malŝatas vian fraton. Tamen atentu, la profesoro opinias lin tre -inteligenta. Eĉ li diras, ke estas domaĝe, ke li ne lernas -diligente.</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Mi ne opinias male, panjo. Alberto estas pli vigla ol mi, lia -inteligenteco estas pli granda, sed... li malamegas la librojn. Li -dormas sur ili. Vi vidos, ke li ne prezentas eĉ unu linion pri la -ekzerco.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Ĉu li ne ĝin faris?</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Dum mi estis skribanta, li dormis. Eble li laboris matene.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Povas esti. Li ellitiĝis tre frue, kaj sin enŝlosis en la ĉambro.</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Por trarigardi la gravuraĵojn de la ilustritaj revuoj.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Ĉu vi vidis?</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Li mem diris.</p><!-- p.15 --> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Des pli malbone. Li ricevos, kion li meritos. (Atentante.) Mi -supozas, ke li venas.</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Eble tiu estas la profesoro, kaj mi tuj iras por alporti miajn -librojn.</p> - - -<h3 class="sceno">Sceno tria</h3> - -<p class="roloj">Terezo kaj Alberto</p> - -<p>(Alberto eniras tra la dekstra pordo, suspekteme)</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>De kie vi venas kun la vangoj tiel ruĝaj?</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Ĉu mi? De la laboro.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Ĉu vi ne iris al la najbaro? Edmundo diris al mi, ke vi estis -alirinta al Aŭgusto por montri ion al li.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Mi iris revidi mian ekzercon. (Kolerete.) Mia moŝto frata kontrolas -troege miajn paŝojn. Certe li parolis malbone pri mi: ke mi dormis, -ke mi ne atentis pri mia tasko. Jes, mi dormis, nokte, ĉar mi -preferas labori dum la freŝo de la mateno. Plie, mi ne havas la -kreigan fantazion de Edmundo,<!-- p.16 --> nek mi verkas laŭ informoj: mi -elrigardas kaj mi priskribas, kion mi vidis. Je kioma horo mi -ellitiĝis hodiaŭ? Panjo vidis.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Jes, estis frumatene.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Je duono de la sesa. Por kion fari? Por vidi la sunleviĝon, aŭdi la -birdojn, senti la tagiĝon.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Kaj ĝin priskribi...?</p> - -<p class="parolanto">Alberto <span class="stage-direction">(kaŝe-malice)</span></p> - -<p>Mi ne scias. Baldaŭ vi vidos. Kiam la lernama Edmundo iris en la -lernoĉambron, mi jam estis fininta mian laboron kaj mi amuzadis min -rigardante la gravuraĵojn de la revuoj. Poste mi aliris al la -ĝardeno kaj li restis tie ĉi.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Kaj via skribaĵo?</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Mi lasis ĝin en la paperujo.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Do, se vi faris, kion vi diras, vi ricevos la merititan premion.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Mi penadas plej eble, sed la mallaboremula reputacio persekutas -min.—Eĉ se miaj verkoj<!-- p.17 --> estas pli bonaj ol tiuj de Edmundo, ĉiam -la laŭroj estas rikoltataj de li—kiam tio ne okazas pro la merito, -ĝi estas pro la aĝo, ĉar li estas pli juna. Kaj oni ne volas, ke -mi indignu.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Sed kiu klaĉas pri vi?</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Ĉiuj. Eĉ oni diras, ke mi profitas je tio, kion li faras.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Mi neniam tion diris.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Vi ne diris, sed iu diris. La profesoro mem, ĉiam, kiam mi prezentas -ekzercon bone faritan, li rigardas min nekonfide, grumblas, nur pro -tio, ke, iam, li trovis malgrandan elĉerpaĵon el Alencar<a name="FNanchor2" id="FNanchor2"></a><a href="#Footnote2" class="fnanchor">[2]</a> en unu -el miaj skribaĵoj.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Malgranda elĉerpaĵo! Pacienciĝu, Alberto—tio estis tuta paĝo, ne -havanta unu solan linion el vi.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Kiu scias, ĉu panjo volas, ke mi kunlaboris kun la aŭtoro de -"Guarany"? Mi kopiis...</p><!-- p.18 --> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Sed vi ne lernas kopii.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Nu! Kion mi faras en la desegnado? Mi kopias.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Tio estas alia afero—en la desegnado estas necese alkutimigi la -vido-senton al la linio, lertigi la manon...</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>En la skribado estas necese alkutimigi la aŭdosenton al la harmonio -de la frazo. Estas per la kopio, ke oni sukcesas fari "Venus"on, kaj -la "Divina Comedia".</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Bedaŭrinde, mia infano, vi estas tro frazema. Kiu vin aŭdos, povos -diri, ke viaj konaĵoj estas tre vastaj... kaj ĉion vi scias laŭ -tio, kion vi aŭdas.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Kaj tio ne estas malmultaĵo, panjo. Ekzistas pianludistoj -rimarkindaj, kiuj ne havas alian meriton. La verŝajnoj estas nepraj; -pli valoras orumita malriĉo ol trezoro en la mano de avarulo.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Via memor-kapablo estas admirindega.</p><!-- p.19 --> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Mi montras, ke mi atente aŭdas la vortojn de paĉjo.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Via devo estas ankaŭ aŭdi liajn konsilojn.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Kaj mi aŭdas ilin, panjo.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Ne ŝajnas.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Ili estas, kiel la semoj en la tero—siatempe ili floriĝos.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Bone. Frazoj ne mankas al vi.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Feliĉe!</p> - - -<h3 class="sceno">Sceno kvara</h3> - -<p class="roloj">Alberto, Terezo kaj Lucindo</p> - -<p class="parolanto">Lucindo <span class="stage-direction">(dekstre)</span></p> - -<p>Jen estas la profesoro.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Enlasu lin.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Momenton. (Al Lucindo.) Ĉu li portas verdajn okulvitrojn?</p><!-- p.20 --> - -<p class="parolanto">Lucindo</p> - -<p>Ne, sinjoro.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>La blankajn?</p> - -<p class="parolanto">Lucindo</p> - -<p>Jes, sinjoro.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Jen ni havas Camões...</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Kial?</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Por kompreni la klasikulojn, li uzas teleskopajn lensojn. Li havas la -vidadon tre mallonga, la kompatindulo!</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Kaj vi havas la langon tre longa.<a name="FNanchor3" id="FNanchor3"></a><a href="#Footnote3" class="fnanchor">[3]</a></p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Kio abundas, ne malutilas. Tro da bono ne turmentas. (Sopire.) Ha! -patrino mia, se vi imagus al vi, kiom kostas al mi elporti la vivon -dum la horoj gramatikaj!... Dio ne faris la gramatikon ... male: li -konfuzigis la lingvojn, kaj tio, kion ni faras per tiom da reguloj -neutilaj, estas vera sakrilegio, ĉar ni pretendas korekti la -ellaboraĵon de la Kreinto. La neregulaj verboj...</p><!-- p.21 --> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Ĉu vi ne volas esti kuracisto?</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Vere mi ne scias!</p> - -<p class="parolanto">Lucindo</p> - -<p>Ĉu mi povas enirigi la profesoron?</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Jes. (Lucindo eliras dekstren.)</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Kaj en la ĝardeno la cikadoj kantas... Kia senkoreco! (Sidiĝas.)</p> - - -<h3 class="sceno">Sceno kvina</h3> - -<p class="roloj">Terezo, Alberto kaj la Profesoro</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>(eniras kun pakaĵo de libroj, salutante per multe da salamalekoj. Li -estas treege miopa kaj senatenta)</p> - -<p>Sinjorino... Sinjoroj. (Rekoninte Alberton.) Ho! Ĝi estas la knabo! -Kiel vi kreskis! Tiel ne atendite vi ŝajnis al mi lia moŝto -komandora! (Viŝante sian vizaĝon.) Kia varmo! Je noktomezo la -termometro montris 25° sub la ombro.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Mirinde estus, se, je tia horo, ĝi montrus ion sub la suno.</p><!-- p.22 --> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p><i lang="la">Est modus in rebus</i>... Por ĉiu plezuro devas esti mezuro.</p> - -<p class="parolanto">Terezo <span class="stage-direction">(mallaŭte al Alberto)</span></p> - -<p>Ĉu vi jam komencas?</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Mi pasis hieraŭ je la deka nokte tie ĉi... Via Moŝto estis ĉe la -fenestro.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Hieraŭ! dum tia pluvo, profesoro...!?</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Ĉu hieraŭ ne estis merkredo?</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Jes.</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Estis lunlume.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Hieraŭ pluvegis.</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Do, tio okazis la merkredon de la pasinta semajno... (Ordante la -librojn sur la tablo.) Sinjoro Komandoro ĉiam sanega?</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Feliĉe.</p><!-- p.23 --> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Mi legis en ia ĵurnalo, ke li estas elektita prezidanto de ia -kompanio... mi ne memoras de kia.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>De asekuroj.</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Ŝajnas, ke jes... Kaj nun! Kun tia kompanio Via Moŝto ne vivos tiel -sola... Kiam la kompanio estas bona ĝi signifas riĉaĵon.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Tiu kompanio estas en bonega situacio.</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Mi ĉiam diras al la knaboj, ke ili evitu la malbonajn kompaniojn. -Estas iu Aŭgusto, kiu loĝas tie ĉi najbare... Ho, Sinjorino! Li -estis mia lernanto... Li estas ŝtonego! Li neniam forlasis la -substantivon, kaj por formi la multenombron... Kia batalo! Mi al -li diradis: oni formas la multenombron per la aldono de "s"... -ekzemple... Nenio! Silento! Ŝtonego, mia Sinjorino! Estas vere, -ke la patro ankaŭ estas nomata S-ro Ŝtonego.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Ne, profesoro, li estas S-ro Pipro.</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Kiel, Pipro? Ha, jes... vi estas prava—li estas Pipro, Ŝtonego -estas la alia, mia domluiganto.<!-- p.24 --> Li ankaŭ estas malmola, tre malmola. -(Ŝanĝas la okulvitrojn verdajn je aliaj malklaraj.)</p> - -<p class="parolanto">Alberto <span class="stage-direction">(al si mem)</span></p> - -<p>Okulvitroj ŝanĝitaj. Mi forkuris de Camões, sed mi ne min forsavas -de la verboj neregulaj.</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Bone. Ni laboru.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Mi iras por preni miajn librojn. (Eliras dekstren.)</p> - - -<h3 class="sceno">Sceno sesa</h3> - -<p class="roloj">Terezo kaj la Profesoro</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Nu, profesoro! Ĉu vi opinias la knabojn preparitaj por la ekzamenoj?</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Certe, Sinjorino. Pri la angla lingvo ŝajnas al mi, ke ili estas -iomete malprofundaj, ili ankoraŭ konfuziĝas. Ili sin prezentas tro -memfide, kaj kiam mi pensas, ke ili tradukas Macauley aŭ Walter -Scott, ili tradukas Chateaubriand. La pli maljuna precipe...! -Inteligenta, tre inteligenta, sed ruza kiel neniu! Ĉar mi ne -vidpovas bone, li trompas min, kaj mokas min. Mi demandas, ekzemple: -Kiel oni diras ĉevalo en la angla lingvo?<!-- p.25 --> Kaj li tuje respondas: -<i lang="fr">Cheval!</i> Terpomo? Li: <i lang="fr">Pomme de terre</i>. Kaj mi konsentas... -Manko de vidpovo. Kiam tio okazas, la alia ĉiam atentigas min. Nun -mi kunportas okulvitrojn pli fortajn kaj en granda kvanto. Mi havas -ilin por ĉiuj lingvoj kaj sciencoj. (Elprenas el la poŝo aron da -okulvitroj.) Por la matematiko... Bonvolu Via Moŝto vidi la dikon de -tiuj lensoj.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Vere, ili estas tre dikaj.</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Kaj tre delikataj, senmiksa kristalo. Ili kostis al mi tre multe. Kun -tiuj ili ne trompos min.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Kaj Edmundo?</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>La pli juna?</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Jes.</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Perlo! Kaj tre inteligenta! La pli maljuna estas aglo, li flugos tre -alten, Sinjorino... sed li volas nur ludi. Li estas el tiuj, kiuj -maljuniĝas ludante la blindkaŝon.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Tia estonteco ne plaĉas al mi.</p><!-- p.26 --> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Sed li estas gaja.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Kaj pri la portugala lingvo? Ĉu ili progresas kontentige?</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Pri la portugala lingvo mi ne estas tre postulema, ĝi estas hejma -lingvo, oni ne atentas pri ĝi. Por la fremdaj mi aplikas mian tutan -atenton. Hejme oni sin kondutas senceremonie: vestaĵeto el kotono, -eĉ kun unu aŭ alia flikaĵo. Por iri en la societon oni postulas la -plej bonajn vestojn, ĉu ne vere? Unu solecismo, de tempo al tempo, -en la portugala lingvo, eĉ estas spritaĵo... Kaj kie staras tiu, -kiu ĝin ne diras, sinjorino?</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Sed mi ne konsentas kun vi, profesoro. Mi opinias ke ili devas scii -fundamente sian gepatran lingvon, eĉ kun malprofito por la aliaj. -Unue mi, poste vi.</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Jes, unue Via Moŝto.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Ne, la portugala lingvo.</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Tiel vi opinias?</p><!-- p.27 --> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Kaj tiuj, kiuj saĝe pensas.</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Nu! En mia spirito mi formis la ideon, ke Via Moŝto, kiel la -plejmulto el la gepatroj preferas, ke la knaboj diru unue: <i lang="fr">Bon jour!</i></p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Ne, mi postulas, ke li diru unue—"<i lang="pt">Bom dia</i>."<a name="FNanchor4" id="FNanchor4"></a><a href="#Footnote4" class="fnanchor">[4]</a> kiel diradis liaj -prapatroj, poste...</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Prave oni diras, ke ne ekzistas regulo sen escepto. Nu, en la -portugala lingvo ili ne estas ankoraŭ tre progresintaj, tio estas -vero... sed en la franca!... Ili scias parkere elĉerpaĵojn el -Racine, Corneille, Lamartine, Hugo...</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Kaj el Camões?</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Camões?... Camões estas domano. Nur de ne longe, ili lernas "<em class="gesp">La -luziadojn</em>". Sed ni povas atendi.</p><!-- p.28 --> - - -<h3 class="sceno">Sceno sepa</h3> - -<p class="roloj">Terezo, La Profesoro, Edmundo, poste Lucindo</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>(eniras tra la maldekstra pordo kunportante librojn)</p> - -<p>Bonan tagon, profesoro.</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Bonan tagon. Ĉu tiu estas la alia? (Atentigante la rigardon.) Ho, -ĝi estas la pli juna. La alia estis tie ĉi antaŭ ne longe.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Li iris por preni la librojn.</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Mi ne dubas, ke li restas tie. (Terezo sonoras.) Certe estas necese -lin vokigi. (Lucindo aperas dekstre.)</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Diru al Alberto, ke jam estas la horo de la leciono.</p> - -<p class="parolanto">Lucindo</p> - -<p>Jes, sinjorino. (Malaperas.)</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro <span class="stage-direction">(sidiĝante ĉe la tablo)</span></p> - -<p>Nia leciono hodiaŭ estas...?</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Verboj de la unua konjugacio.</p><!-- p.29 --> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Verboj de la unua konjugacio... Ĉu vi memoras, kion mi diris al vi -pri la verboj de la unua konjugacio?</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Ke ĉiuj estas tre freŝaj...</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Tre bone. Kial?</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Ĉar ili finiĝas per "ar"<a name="FNanchor5" id="FNanchor5"></a><a href="#Footnote5" class="fnanchor">[5]</a></p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Eĉ "queimar"<a name="FNanchor6" id="FNanchor6"></a><a href="#Footnote6" class="fnanchor">[6]</a>, ekzemple, profesoro?</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Jes, sinjorino, ĝi estas el la unua konjugacio.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Mi bone scias; sed ĉu ĝi estas freŝa?</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Ĝi havas "ar" en la fino.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Jes, kiam oni surblovas la brulvundon.</p><!-- p.30 --> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Tiu procedo mnemonika estas ekskluzive mia.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Kaj ĉu vi havas alian por la ceteraj konjugacioj?</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Mi pripensas pri tio, sinjorino.</p> - - -<h3 class="sceno">Sceno oka</h3> - -<p class="roloj">La Profesoro, Terezo, Edmundo kaj Alberto</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>(eniras kun brovoj kuntiritaj kaj sidiĝas krucigante la krurojn)</p> - -<p>Mi ĉeestas!</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Bonan tagon... (Fiksante lin per la rigardo kaj al si mem.) Tiu ĉi -estas la alia... (Laŭte.) Mi pensas, ke por hodiaŭ ni havas -ekzercon de verkado, ĉu ne vere? (Esplorante kajeron.) Jen estas en -mia notlibro. (Legante.) "Por la filoj de komandoro Barboza, ekzercoj -de verkado kaj kilogramo da kafo"... (La knaboj ridas. Korektante.) -Ne, la kafo estas por mi. (Fermante la kajeron.) Kia temo?</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Laŭvola.</p><!-- p.31 --> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Laŭvola... Tre bone. Kaj... ĉu vi ambaŭ ĝin faris?</p> - -<p class="parolanto">Alberto kaj Edmundo <span class="stage-direction">(samtempe)</span></p> - -<p>Jes, sinjoro.</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Tre bone.</p> - -<p class="parolanto">Terezo <span class="stage-direction">(al Alberto, mallaŭte)</span></p> - -<p>Sidu dece.</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Sinjoro Alberto. (Alberto stariĝas.) Legu vian ekzercon.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Nature?</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Kompreneble.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Iafoje vi postulas, ke ni legu emfaze.</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Jes, vi estas prava. Sed hodiaŭ mi volas, ke vi legu nature.</p> - -<p class="parolanto">Alberto <span class="stage-direction">(legante dolĉe)</span></p> - -<p>"Tagiĝo."</p> - -<p class="parolanto">Edmundo <span class="stage-direction">(surprizita)</span></p> - -<p>"Tagiĝo!"</p><!-- p.32 --> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Pro kio la miro? La profesoro diris, ke mi evitu la malklarecon: pli -klara ol la tagiĝo... nur la tagmezo.</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Sed ankaŭ mi...</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p><i lang="la">Sol lucet omnibus.</i> La suno lumas por ĉiuj.</p> - -<p class="parolanto">Alberto <span class="stage-direction">(superece)</span></p> - -<p>Kiu scias, ĉu Dio faris la tagiĝon, nur por ke mia klera frato ĝuu -kaj priskribu ĝin?</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Ne koleriĝu.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Mi ellitiĝis je la kvina: panjo povas atesti, kion mi diras; mi iris -en la ĝardenon por surprizi la unuan lumradion. Kion mi vidis, tio -estas tie ĉi, bona aŭ malbona. (Dum la legado, Edmundo ne povas sin -moderigi, esprimante per gestoj nereteneblaj sian indignon. La -profesoro signofaras, ke li kvietiĝu; Terezo devigas lin sidiĝi, -lin kvietigas. Alberto ne maltrankviliĝas kaj proporcie, laŭ li -legas, grandiĝas lia entuziasmo): "Malforta koloro heligas serenan -la ĉielon. La rando de l’ horizonto ruĝetas, koloriĝas per -purpuro—oras trio strekas ĝin, brilegante. La nestoj vekiĝas, kaj -la birdaro forflugas ĝoje, pepante<!-- p.33 --> tra la libera spaco. La arboj -rebrilas, malseketaj de roso; gutoj brilantaj ektremas sur la -delikataj folioj, kaj la akvoj rapidetaj kantas murmure..."</p> - -<p class="parolanto">Edmundo <span class="stage-direction">(ne povante sin reteni)</span></p> - -<p>Sed tio estas el mi!</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Silentu!</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Li forŝtelis.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Tion oni ne diras!</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>La verbo "forŝteli", de la vidpunkto de la ĝentileco, estas -neregula, neregulega. Ĝi ne estas dirinda, ĝi ne estas -konjugaciinda, ĝi ne estas uzinda.</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Eĉ kiam ĝi estas la esprimo de la vero?</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro <span class="stage-direction">(kategorie)</span></p> - -<p><i lang="la">Nunc et semper!</i> Nun kaj ĉiam!</p> - -<p class="parolanto">Alberto <span class="stage-direction">(tre kviete)</span></p> - -<p>Ĉu mi povas daŭrigi?</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Jes, vi povas.</p> - -<p class="parolanto">Alberto <span class="stage-direction">(daŭrigante)</span></p> - -<p>"...kantas murmure..."</p><!-- p.34 --> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Kiel bonege!</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>"...kantas murmure kaj agrable. La brutaro blekas sur la kampoj; -sonorilo aŭdiĝas de malproksime; la kulturisto aperas ĉe la pordo -de sia kabano, kaj, feliĉa, rigardante la leviĝantan sunon, -suprenlevas la manojn, kvazaŭ por danki al la Kreinto la bonfaron de -la lumo." Mi finis (sidiĝas).</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Lukse bele! Lukse bele! Nun sinjoro Edmundo. Mi jam scias, ke vi -elektis la saman temon, sed ne estas temoj, ne jam pritraktitaj de la -poetoj... <i lang="la">Nihil novi sub sole.</i> Nenio nova sub la suno... kaj ĉiam -aperas novaĵoj. La verko de via frato estas bonega, sed la via povas -esti pli bona. Ni vidu.</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Sed ĝi estas la sama... Mi certigas, ke Alberto kopiis... Mi ne legos. -(Lasas la verkaĵon sur la tablo. Terezo, nerimarkite, forprenas -ĝin, kaj malferminte libron, kaŝas la paperon inter la folioj.)</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Ĉu mi kopiis?!</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Ja, vi kopiis!</p><!-- p.35 --> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Sed kiel tio okazis?</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Tie ĉi mem. Mi estis fininta mian taskon, kiam Alberto eniris, -demandante, ĉu mi jam faris la ekzercon. Mi respondis jese, kaj li, -kiu estas ruza, eklaŭdis min: "ke mi certe skribis belan paĝon, ke -mi estas talentplena, ke mi versofaras admirinde..." kaj...</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>...kaj vi lasis la fromaĝon fali.</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>La fromaĝon?! Kian fromaĝon?</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Jes, kiel ĉe la fablo de l’ korvo kaj la vulpo.</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Post multe da babilado, da bedaŭro, li petis, ke mi donu al li la -verkon por ĝin montri al Aŭgusto. Mi, naive, transdonis al li...</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Vi mensogas!</p> - -<p class="parolanto">Terezo <span class="stage-direction">(admone)</span></p> - -<p>Alberto!</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Do, ekzistas malhonestaĵo.</p><!-- p.36 --> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Jes, sinjoro, kaj la viktimo estas mi.</p> - -<p class="parolanto">Alberto <span class="stage-direction">(atakante)</span></p> - -<p>Ekpruvu! Li diras, ke mi iris por montri la verkon al Aŭgusto. Do, -vokigu Aŭguston, kaj li diru, ĉu li jam vidis min hodiaŭ.</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Tion mi kredas. Vi ne kunestis kun li, vi estis kopiante tion, kion -mi faris.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Mi skribis mian verkon matene; mi lasis ĝin en la paperujo, kaj -poste mi iris en la ĝardenon. Sinjoro mia frato ne forlasis la -ĉambron... Kion li tie faris, mi ne scias.</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Eble vi volas diri, ke mi estis kopianta vian inspiraĵon?</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Mi ne diris tiom.</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Fine, unu el vi alpropriigis al si fremdan verkon. La kulpulo sin -prezentu, kaj mi promesas mian pardonon.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Momenton, profesoro. Relegu vian verkon, Alberto.</p><!-- p.37 --> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Tre volonte. (Malvolvas la paperon kaj legas kviete.) "Malforta -koloro..."</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>(ŝajnigante legi en la libro, samtone)</p> - -<p>..."heligas serenan la ĉielon." (Movo de Alberto. La du knaboj sin -interrigardas, mirigite. La profesoro ŝanĝas la okulvitrojn -maltrankvile.)</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>"La rando de l’ horizonto ruĝetas,"</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>..."koloriĝas per purpuro,..."</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Eksterordinare!</p> - -<p class="parolanto">Alberto <span class="stage-direction">(per voĉo tremanta)</span></p> - -<p>—"ora strio..."</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>..."strekas ĝin, brilegante." (Ridetante.) Daŭrigu...</p> - -<p class="parolanto">Alberto <span class="stage-direction">(jam konfuzite)</span></p> - -<p>"La nestoj vekiĝas..."</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>..."kaj la birdaro forflugas ĝoje, pepante tra la libera spaco." -Daŭrigu!</p> - -<p class="parolanto">Alberto <span class="stage-direction">(per voĉo preskaŭ neaŭdebla)</span></p> - -<p>"La arboj rebrilas..."</p><!-- p.38 --> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>"Malseketaj de roso,..."</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Kian mirindegan memorkapablon vi havas!</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Antaŭen!</p> - -<p class="parolanto">Alberto <span class="stage-direction">(kolerete)</span></p> - -<p>Mi ne legos plu.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Tute ne estas necese. Ambaŭ vi meritas severan punon, ĉar ambaŭ vi -estas kulpuloj de la sama krimo. La elĉerpaĵo estis malnoble -kopiita el Alexandre Herculano.<a name="FNanchor7" id="FNanchor7"></a><a href="#Footnote7" class="fnanchor">[7]</a></p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Kiel! Mistifikaĵo!... (Ŝanĝas la okulvitrojn.) Ho!</p> - -<p class="parolanto">Edmundo <span class="stage-direction">(mirigite)</span></p> - -<p>Kopiita! el Alexandre Herculano! Panjo vi eraras.</p> - -<p class="parolanto">Terezo <span class="stage-direction">(montrante la libron)</span></p> - -<p>Vidu tie ĉi (momento de silento).</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Mi jam sciis. (Al Edmundo.) Ĉu mi ne diris al vi, ke mi senmaskigos -vin?</p><!-- p.39 --> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>El Alexandre Herculano... Sed tio estas neebla!</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>Kial neebla, se ĝi estas en la libro?</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Mi certigas...</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Mi tion faris intence. Vi pensis, ke vi trompas min. Mi estos ĉio, -kion vi volos, escepte malsaĝulo. (Arogante.) Ĝi estas kopiita el -Alexandre Herculano... Mi vidis, kiam li estis kopianta; mi notis la -numeron de la paĝo kaj mi decidis konfuzigi lin ... per ŝercaĵo.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Ĉu vi?</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Jes, patrino, mi mem. En ĉi tiu domo estas nur unu persono, kiu -laboras: tiu estas sinjoro Edmundo. Ĝi estas perfektaĉo, tia verko. -Mi same kapablas verki poemojn.</p> - -<p class="parolanto">Edmundo <span class="stage-direction">(priokupita)</span></p> - -<p>El Alexandre Herculano...! Dio mia! sed kiel tio okazis?! mi neniam -vidis verkon el Alexandre Herculano... Ho! jes! mi legis "Eŭriko", -sed jam antaŭ tre longe. (Afliktita.) Mi freneziĝas.</p><!-- p.40 --> - -<p class="parolanto">Alberto <span class="stage-direction">(sarkasme)</span></p> - -<p>Ho, frato mia! Tiu ne estas la unua korbo, kiun vi faras.<a name="FNanchor8" id="FNanchor8"></a><a href="#Footnote8" class="fnanchor">[8]</a></p> - -<p class="parolanto">Terezo <span class="stage-direction">(stariĝante, severe)</span></p> - -<p>Sufiĉe! (Al Edmundo.) Do, vi ne kopiis?</p> - -<p class="parolanto">Edmundo</p> - -<p>Mi ĵuras, panjo...</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Ne ĵuru. Sufiĉas, ke vi diru: jes aŭ ne.</p> - -<p class="parolanto">Edmundo <span class="stage-direction">(fiere)</span></p> - -<p>Ne!</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Kaj li neas!...</p> - -<p class="parolanto">Terezo <span class="stage-direction">(al Alberto)</span></p> - -<p>Kaj vi?</p> - -<p class="parolanto">Alberto <span class="stage-direction">(senĝene)</span></p> - -<p>Mi kopiis...</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>El Alexandre Herculano.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Kompreneble.</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Profesoro, la verko, bona aŭ malbona, estas originala el Edmundo -(Movo de la knaboj—ĝoja,<!-- p.41 --> de Edmundo; indigna, de Alberto.) Mi uzis -artifikon, kaj la rezultato preterpasis ĉion, kion mi esperis. Jen -estas la originalo de Edmundo, kiu min servis por la lego; la verko -de Alexandre Herculano, kiu estas en mia mano, estas ... la nunjara -almanako. (Al Alberto.) Kaj nun? Ĉu vi havas ion por diri kontraŭ -via frato?</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro <span class="stage-direction">(al si mem)</span></p> - -<p>Tiu virino havas sangon de Salomono en siaj vejnoj.</p> - -<p class="parolanto">Alberto <span class="stage-direction">(konfuzite)</span></p> - -<p>Mi ŝercis...</p> - -<p class="parolanto">Terezo</p> - -<p>Vi ŝercis? Ne! vi havigis al vi ludilon miksitan el mallaboremo, el -malnobla flato, el mensogo, kaj plie el kalumnio. Nur unu el tiaj -elementoj sufiĉas por makuli unu vivon. Vi uzis ilin samtempe, kaj -via ago devas resti kiel ekzempla malvirto. Memoru ĝin, kaj -korektiĝu. Kaj pro kio vi vidas vin humiligita? Ĉu pro tio, ke vi -estas malsprita? Ne. Pro tio, ke vi estas malsanulo? Ne. Pro tio, ke -vi ne disponas je tempo por labori? Ne.—Simple pro tio, ke vi estas -mallaborema.</p> - -<p class="parolanto">Alberto <span class="stage-direction">(sin ĵetante en ŝiajn brakojn)</span></p> - -<p>Panjo ... mi promesas...</p><!-- p.42 --> - -<p class="parolanto">Edmundo <span class="stage-direction">(kortuŝita)</span></p> - -<p>Lasu lin, panjo. Li ne faris malbonintence. Alberto estas bonkora.</p> - -<p class="parolanto">Alberto</p> - -<p>Kaj honorama, mia frato; vi vidos! (Eliras plorante. Terezo lin -sekvas.)</p> - -<p class="parolanto">La Profesoro</p> - -<p>(ŝanĝante la okulvitrojn, post silento)</p> - -<p>Vi, mia amiketo, antaŭgardu vin: aŭdu la belajn vortojn, sed evitu, -ke la fromaĝo defalu el via beko. Vulpoj ekzistas ĉie kaj centope, -kaj ili scias kanti, eĉ plezurige.</p> - - -<p class="kurteno">(Kurteno.)</p><!-- p.43 --> - - - -<div class="proseheader"> -<p class="authorname">OLAVO BILAC</p> - -<h2 id="am03">La nigra papilio</h2> - -<p>Komedio en unu akto</p> - -<p>El portugala lingvo<br /> - tradukis<br /> - <b>La Forgesito</b></p> - -<img width="68" height="43" src="images/linio1.png" alt="" /> -</div><!-- p.44 --> - - - - -<p><b>Personoj</b></p> - - -<ul> -<li><span class="gesp">Matildo</span></li> -<li><span class="gesp">Mario</span>, servistino</li> -<li><span class="gesp">Eleonoro</span>, filino de Matildo</li> -</ul><!-- p.45 --> - - - - -<p class="akto">Unu-akto</p> - -<p>Ĉambro eleganta: Pordoj flankaj</p> - - -<h3 class="sceno">Sceno unua</h3> - -<p class="roloj">Eleonoro kaj Mario</p> - -<p class="parolanto">Mario <span class="stage-direction">(tenante plum-balailon)</span></p> - -<p>Tre granda?</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Grandega!... Kaj tute nigra. Ĝi ŝajnis velura. Mi estis, ĉe la -fenestro, ĝuanta la lunlumon, kiam ĝi eniris, kaj sin metis sur la -kartonan kadraĵon de la orkideoj.</p> - -<p class="parolanto">Mario <span class="stage-direction">(priokupita)</span></p> - -<p>Kaj tio okazis nokte...</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Jes, nokte.</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Des pli malbone. Tiuj aferoj, nokte, estas plej danĝeraj. Nigra -papilio...</p><!-- p.46 --> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Eble tiu estas averto, Mario.</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Jes... Eble...</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Mi tre timas morti... (Ploras.)</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Ne ploru, fraŭlino. Mi tuj faros ion; vi vidos, ke nenio malbona -okazos.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Ha, Mario! (Kun intereso.) Kio?</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Lasu... Mi prenas sur min la aferon.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Kaj ĉu vi jam vidis ion similan?</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Ja, certe...! Kiom da ili! Nia bona Dipatrino!... Oni ne povas plu -kalkuli. (Mistere.) Aŭskultu! Iam, hejme, ni estis laborantaj nokte -en la manĝoĉambro, kiam ĉe la duono de la naŭa, eniris nigra -papilio, tute egala al tiu, kiu aperis al vi, kaj enflugis, haltante -jen sur la plafono, jen sur la mebloj, kun la grandaj flugiloj larĝe -etenditaj. Mia mortinta patrino, kiun Dio gardu, tuj malbenis ĝin, -per preĝo tre forta, tiel forta,<!-- p.47 --> fraŭlino, ke, iafoje, ŝi ne -alvenis ankoraŭ al la mezo, kaj la miraklo jam estis farita. Okazis -konfuziĝo, neniu plu pensis pri kudrado, kaj ni ekforpelis la -antaŭsignon.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Kaj kio okazis?</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Nenio, pro la preĝo de panjo. Alifoje boteleto da salo elverŝiĝis -sur la tablon. Ha, fraŭlino!... La sango malaperis el miaj vejnoj, -kaj mi tuj faris ĵuran promeson al Sankta Antono. Tamen, malgraŭ -tio, post unu jaro mia frato rulfalis sur la ŝtuparo kaj rompis al -si la brakon. Se mi ne estus farinta la promeson, mi ne scias, kio -okazus al la knabo. Ne! Kun tiaj aferoj mi ne volas ludon. Dio -liberigu min! (Faras kruco-signon.) Mi kunportas ĉiam miajn -amuletojn: unu pugn-amuleto el gagato, du el Gvineo, tri el korno, -unu el koralo; mi havas ĉe la litkapo unu de tiu ĉi grando. Kaj tiu -ĉi... (vidigas pugn-amuleton ĉe ŝia zono), kaj ankaŭ dento de -maj-skarabo. La fraŭlino devas havi ŝian amuleton, almenaŭ unu. Ne -ludu kun tia afero.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Mi mortiĝas, Mario...!</p><!-- p.48 --> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Ne, vi ne mortiĝos. Fidu al mi. (Memfidege.) Nu! Ĉu mi estas aŭ ne -via amikino? Mi, tiel frue kiel mi finos mian laboron, mi eliras al -mia ĉambro, kaj mi preĝos.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Do, iru tuj. Mi faros la balaon anstataŭ vi.</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Vi?</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Jes. Kial ne?</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Eble mia mastrino koleriĝos.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Ne. Mi diros, ke mi mem tion volis, por fari iom da ekzerco. (Alia -tono.) Kaj ĉu vi scias, kie estas troveblaj la pugn-amuletoj?</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Jes.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Kiaj estas la plej bonaj?</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Tio dependas de la celo: por ensorĉigo, tiuj el Gvineo, aŭ el -gagato. Por bonŝanco, tiuj el koralo. Por ... mi scias. Vi devas -porti unu el gagato.</p><!-- p.49 --> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Ĉu vi kapablas aĉeti unu por mi?</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Jes.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Kiel vi estas bonkora.</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Ha! Kiam mi estas amika, mi estas vere amika.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Donu al mi la plumbalailon, kaj iru tuj preĝi.</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Do, ĝis baldaŭ. Kaj ne timu; de kiam mi preĝas, la malbono estas -venkita. Ĉu vi ne memoras tiun serviston, kiu servadis tie ĉi? -Felicianon? Mi tiele malamis lin!... Mi tiom preĝis, ke la mastro -forsendis lin.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Ĉar li ŝteladis liajn cigarojn.</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Babilaĵoj, fraŭlino! La ŝtelinto, tiu estis mi.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Vi?!</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Jes, fraŭlino.</p><!-- p.50 --> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Kaj ĉu vi fumas?</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Pro kolerego. Tiam mi fumis.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Kaj vi ne sentis kapturnon?</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Ne, mi ne fumadis la cigarojn. Mi volis nur diri, ke interne mi -furioziĝis. Mi ĵetadis ilin sur la straton, certa, ke la mastro -suspektos Felicianon, kaj tio okazis. Mi diras tion al vi, por ke vi -vidu, ke, kiam mi preĝas, mi sukcesas.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Sed ŝajnas al mi, ke ne la preĝoj faris tion, Mario... ĉar...</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>La cigaroj... Nu! Se mi ne estus preĝinta, la mastro ne rimarkus la -ŝtelon. Vi vidos.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Do, iru. Mi ne kvietiĝas, antaŭ ol vi preĝos.</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Nu, mi iras!</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Iru... Kaj atentu... Vi povas preni por vi la manteleton el punto.</p><!-- p.51 --> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Kaj por vi?</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Mi havas alian.</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Dio pagu vin. (Eliras dekstren.)</p> - - -<h3 class="sceno">Sceno dua</h3> - -<p class="roloj">Eleonoro kaj Matildo</p> - -<p>(Eleonoro senpolvigas la meblojn, senatente, penseme.)</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>(enirante tra la maldekstra pordo)</p> - -<p>Ho! Kio okazas? Ĉu kaptis vin la febro de la purigo?</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Mi distras min.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Bela distraĵo, nedubo. (Rimarkante, ke ŝi ploras.) Kio okazas al -vi?</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Multe mi timas morti, panjo!</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Morti... Sed... ĉu vi sentas ion?</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Nigra papilio eniris en mian ĉambron, kaj haltis sur la kadro de la -orkideoj.</p><!-- p.52 --> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Kion signifas tio?</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Ĝi estas averto.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Averto pri kio? Nu, filinjo... Kiu enmetis tiajn ideojn en vian -kapon? Se vi ne volas, ke la noktaj papilioj eniru en vian ĉambron, -fermu la fenestrojn. Mi, ĉiunokte, ilin havas, triope, kvarope, -flugetantaj ĉirkaŭ mia litkurteno, kaj mi ne troe atentas pri tio. -Nia domo estas inter arboj, kie vivas la bestetoj de Dio, kiuj sin -sentas altiritaj al la lumo. Kie estas la malbono, kiam ili vizitas -min?</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Kaj la noktuo? Mi aŭdis ĝin ĉiunokte.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Ankaŭ mi.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Kaj panjo ne timas?</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Timi... Kion?</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>La morton.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Vi freneziĝis. La noktuo kantas, kiel kantas la piroloj kaj la -kanarioj. La kanto estas laŭ instinkto<!-- p.53 --> de l’ birdoj. Ĉiu el ili -montras per speciala maniero sian feliĉon pri vivo—tiu ĉi pepante, -kiel la paseroj; tiu ĝemante, kiel la turto. La noktuo havas -bleketon malĝojan, sed ĝi ne antaŭdiras malbonaĵojn—ĝi ne estas -antaŭdiristino; ĝi estas nedanĝera besto, kiu vivas plenumante -sian destinon. Kio, precipe, igas ĝian kanton malĝoja, tio estas la -nokto kun la mistero, kiun nia fantazio disportas tra ĝi. La grekoj -faris el la noktuo la penseman kunulon de Minervo, simbolo de la -meditado, flanke de la saĝeco; kaj ni humiligas ĝin kiel -antaŭdirantinon de la Morto. Superstiĉoj, mia filino.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Superstiĉoj!...</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Jes. En la cerbo de la nesciulo estas nature, ke ili ekzistas; la -kavaĵoj plenaj de mallumo estas la loĝejo de la legendo—tie vivas -la drakoj, la ensorĉitaj bestoj, mirindigaj genioj. Por ke ĉio -malaperu, sufiĉas la brilo de l’ suno. Ili estas la rezultato de la -ombro, perfekta figuro de la nescio. En cerbo kiel la via, tiaj -kredoj ne devas persisti. Ĉu vi jam vidis, hazarde, ian feinon, ian -monstran flugbeston?</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Ne.</p><!-- p.54 --> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Tamen la fabeloj estas plenaj de ili, kaj ekzistas homoj certigantaj, -ke ili jam ilin vidis. Petro, tiu servinto de via patreto, diradis, -ke li renkontis akvo-feinon,<a name="FNanchor9" id="FNanchor9"></a><a href="#Footnote9" class="fnanchor">[9]</a> ĉe l’ bordo de la rivero, kombantan -al si la harojn per arĝenta kombilo. Kuraĝega ĝis la tro-riskemo, -pro pago ia, li kapablos preterpasi, nokte, la lokon, en kiu li vidis -la nomitan feinon. Li estis malklerulo, spirito naiva, plena de -superstiĉoj. Sed vi...? Kiajn pruvojn vi havas?</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Mi? Sennombrajn!</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Diru unu.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Tiel subite mi ne memoras. Interparolu kun Mario.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Ha! Mario... Mi jam suspektis. Ĝi estas ŝi, kiu enmetadas en vian -kapeton naivajn kredaĵojn. La superstiĉo, mia filino, estas -malutilega fantazio—anstataŭ fariĝi floro, ĝi pintiĝas en -dornoj, kaj sin returnas al la propra animo, kiu ĝin naskis: ĝi -estas la restaĵo veneniga de la poezio.<!-- p.55 --> Forgesu tion. Al ĉio vi -atribuas povon pereigan, kaj vi traserĉas antaŭsignojn en la plej -sensignifaj fenomenoj—guto da oleo kiu elverŝiĝas, iom da salo -elŝutita, plorbojo de hundo, kraketo de meblo. Ĉu vi opinias, ke la -fortoj de la naturo havas nenion por fari, kaj sin amuzas susurante -antaŭdirojn, montrante signojn de malfeliĉo? Sensenco!</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Panjo kontentiĝas dirante—sensenco! Sed vi ne konvinkas min pri la -malo.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Mario! Mi ne scias, kie ŝi lernis tiom da aferoj: ŝi interpretas -sonĝojn, klarigas la influon bonfarantan aŭ malutilegan de la -insektoj, demonstras, per absurdo, la ekziston de la demonoj, ŝi -scias, kie estas sorĉistinoj, ŝi konas la herbojn sorĉantajn. Ŝi -estas kreitaĵo admirinda, supernatura, kapabla por ĉio, escepte por -balai la domon kaj senpolvigi la meblojn, se oni ne insistas pri tio.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Ĉio, kion ŝi diras, estas vera—pli unu tagon, malpli unu tagon, -ĉio okazas.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Kaj kion ŝi diris pri la nigra papilio?</p><!-- p.56 --> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Tion, kion ĉiuj scias.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Ĉiuj? Ne: mi ne scias.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Ke ĝi antaŭdiras malfeliĉon.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Ha! Tiun ĉi fojon la profetaĵo efektiviĝos. Voku ŝin. Mi volas -aŭdi, kion ŝi diras. Al mi tre interesas la scio pri la tuta -prognozo mistera. (Eleonoro eliras dekstren. Matildo sidiĝas ĉe la -tablo kaj ekskribas. Poste silento.)</p> - - -<h3 class="sceno">Sceno tria</h3> - -<p class="roloj">Matildo kaj Mario</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>(enirinte tra la dekstra pordo)</p> - -<p>Ĉu la mastrino vokigis min?</p> - -<p class="parolanto">Matildo <span class="stage-direction">(severe)</span></p> - -<p>Jes. Unue por diri, ke vi legas troege.</p> - -<p class="parolanto">Mario <span class="stage-direction">(surprizite)</span></p> - -<p>Legi! Ĉu legi troege? Sed mi neniam vidis alfabetumon, mastrino. Mi -neniam eniris en lernejon.</p><!-- p.57 --> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Neniam vi tuŝis alfabetumon?</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Mi? Ne, sinjorino.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Ha! Vi ne legas tion, kio estas proksime al viaj okuloj, kion ĉiuj -vidas; vi ne komprenas kiel grupo da literoj formas vorton, kaj vi -volas legi la nevideblan, trapenetri la sekretojn de Dio, atingi la -profundon de la Destino?</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Mi ne komprenas, kion vi diras.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Ĉu vi ne komprenas?</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Ne, sinjorino.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Kion signifas nigra papilio?</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Nigra papilio? Malfeliĉo.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Kaj akrido?</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Akrido? Se ĝi estas verda—espero, sano, mono; se ĝi estas -malhela—ĉagreno. Kolibro verda—ĝojiga letero; bruna—malbonaj -novaĵoj.<!-- p.58 --> Grilo en la domo—malsano; en la flora ĝardeno—baldaŭa -alveno de parenco. Hirundo ĉirkaŭflugante la domon...</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Sufiĉe...</p> - -<p class="parolanto">Mario <span class="stage-direction">(protekteme)</span></p> - -<p>Mi scias, kial mia mastrino demandas tion...</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Ĉu vi scias?</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Jes, mi scias, sinjorino; ĝi estas pro la nigra papilio. Sed ne -maltrankviliĝu, sinjorino—mi jam komencis la preĝon.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Ĉu vi jam komencis la preĝon?</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Jes, sinjorino.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Kaj la papilio?</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Ĝi foriris.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Kaj vi tuj iros akompani ĝin?</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Ĉu mi?! Kiel?</p><!-- p.59 --> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Prenante vian pakaĵon kaj elirante tra la strata pordo.</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Ĉu mia mastrino maldungas min? Kion mi faris?</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Ĉu vi ne scias?</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Ne, sinjorino.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Nu, mi tuj diros al vi. (Kviete.) Atentu: Se anstataŭ balai la -ĉambron, alportante la balaaĵon al la deponejo, vi amasigus ĝin -sub la mebloj, kio okazus post malmulte da tempo? Eĉ se plej multe -zorge ni kaŝus ĝin, ĝi elŝutiĝus kaj, ĉe la plej malforta -venteto, la polvo kaj la aliaj restaĵoj disŝutiĝus en la tuta -domo.</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Sed neniam mi faris tion.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Vi faris pli grandan malbonaĵon.</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Ĉu mi? mia mastrino povas esplori kaj, se vi trovos ion sub la -mebloj, vi rajtas senkapigi min.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Mi ne diras, ke estas io sub la mebloj, sed la spirito de mia filino -superpleniĝas...</p><!-- p.60 --> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Kaj mi...? En la spirito, ... Sed mi neniam vidis la spiriton de -Fraŭlino... Kion mi tien enmetis?</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Nigrajn papiliojn, akridojn, pinĉprenon da salo, spegul-pecetojn, -feliĉigajn foliojn, pugn-amuletojn, konketojn, maj-skarabojn, -herbojn sekajn... Mi ne scias kion plu! Kiu ĵetis tiujn frivolaĵojn -en la animon de Eleonoro? Vi.</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Mi?</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Jes, vi! Eleonoro estis gaja knabino, ĉiam ridema, elprenante el la -vivo la helan parton—. Vi enpuŝis ŝin en la ombron kaj vi -surĵetis sur ŝin ĉiajn balaaĵojn, kiujn vi kunportadis.</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Kia balaaĵo, mastrino?</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Viaj superstiĉoj, viaj kredaĵoj ridindaj. Mi volas purigi, aerumi -la spiriton de mia filino, kaj ne estos al mi facile sukcesi, se vi -restos pli longe apud ŝi.</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Mi ne komprenas, kion mastrino diras. Oni faris sorĉaĵon.</p><!-- p.61 --> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Vi mem faris... Mi forsendas vin, ĉar mi ne volas sorĉistinojn en -mia hejmo.</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Sorĉistino! mi...!? (Plorema.) Tiel okazas ĉiam: kiu plej faras, -malplej meritas; ju pli da laboro, des malpli da honoro. Mi nur volas -la feliĉon de la fraŭlino, kaj mia mastrino nomas min sorĉistino. -Dio estu laŭdata! La malsaĝa estas mi...</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Mi ne kontraŭdiras.</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Jes. La malsaĝa estas mi—ĉar mi ne korektiĝas. S-ro Dro Mamede -maldungis min pro araneo; nun mastrino forsendas min...</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Pro nigra papilio. La insektoj persekutas vin.</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Nu, mastrino volus, ke mi lasu okazi la malfeliĉon?</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Kian malfeliĉon, Mario?</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Tiu, kiu estis supre, en la aero...</p><!-- p.62 --> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Ĉu estis malfeliĉo en la aero? En balono eble!</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Mi ne scias.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>En la aero estas via kapo...</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Mi povus paroli... sed mastrino opinias, ke mi estas sorĉistino.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Ĉu vi povus paroli? Parolu, do.</p> - -<p class="parolanto">Mario <span class="stage-direction">(plorante)</span></p> - -<p>Ne, sinjorino. (Eliras dekstren.)</p> - - -<h3 class="sceno">Sceno kvara</h3> - -<p class="parolanto">Matildo <span class="stage-direction">(sola)</span></p> - -<p>Kompatinda! La kulpo, fine, estas de tiuj, kiuj ŝin edukis. Ĉe ili -estas la teruro, per kiu oni penadas korekti la infanon.—Anstataŭ -montri al ĝi la malbonon, oni minacas per fantaziaĵoj, kaj -plenigante malhele la infanan spiriton per strangaĵoj, antaŭe oni -preparas ĝin por ĉiuj malveraj ideoj, faras el ĝi timemulojn, kaj -la eraro; kaj antaŭjuĝoj, kiuj falas en la nescion spiritan de la -mensogo, multobliĝas je superstiĉoj. Pensante<!-- p.63 --> nur pri mi, la -kompatinda knabino daŭrigus sian oficon—ŝia superstiĉo ne min -timigas—mi estas tre bone kirasita kontraŭ ĝi: bedaŭrinde, la -spirito de Eleonoro ankoraŭ ne estas tute formita, kaj ĉio, kio -falas en ĝin, povas fariĝi floro aŭ dorno. Hodiaŭ estas la nigra -papilio, morgaŭ la akrido verda, poste la grilo, poste la musido... -Ne! Ni evitu ĝustatempe pli grandan malbonon.</p> - - -<h3 class="sceno">Sceno kvina</h3> - -<p class="roloj">Matildo kaj Eleonoro</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>(eniras kurante, profunde senkuraĝa, kaj lasas sin fali sur seĝon, -etendante bluan paperon al Matildo.)</p> - -<p class="parolanto">Voĉo <span class="stage-direction">(obtuza)</span></p> - -<p>Legu, panjo. Mi ne kuraĝas.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Kio estas tio?</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Telegramo.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Ĉu vi ricevis ĝin nun?</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Ĝuste nun.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>De kie ĝi venas?</p><!-- p.64 --> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>De Laranĵeiras...<a name="FNanchor10" id="FNanchor10"></a><a href="#Footnote10" class="fnanchor">[10]</a> (Tragedie.) La papilio...</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Ĉu la papilio alportis ĝin?</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Nedube...!</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Ĉu la papilioj estas nun dungitaj en la telegrafejo? Mi ne sciis.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Ne ŝercu, panjo. Mi estis certa pri tio.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Pri la telegramo?</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Aŭ pri alia afero... pri ia malfeliĉo. Mario estis preĝanta, panjo -vokigis ŝin... Jen vi havas.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Vere la malfeliĉo ne povus veturi pli rapide—por ne perdi tempon -ĝi venis telegrafe. (Eleonoro ploras.) Sed ne malkvietiĝu, antaŭ -ol vi legis la telegramon, kaj eĉ vi ne scias de kiu ĝi venas.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Ĝi estas de Eŭgenio.</p><!-- p.65 --> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Kiu Eŭgenio?</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Eŭgenio de Lima, tiu, kiu loĝas en Laranĵeiras.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Ia kolegino? (Jesa kapsigno de Eleonoro.) Kaj ŝi estis malsana?</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Mi ne scias... Certe ŝi mortis.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Do, la telegramo ne venas de Laranĵeiras, filino,—ĝi venas de la -alia mondo.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Ho! panjo...</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Ni vidu. Kvietiĝu. (Malfermas la telegramon kaj legas ridetante.) -Vere la papilio...</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro <span class="stage-direction">(ektremege)</span></p> - -<p>Ŝi mortis!</p> - -<p class="parolanto">Matildo <span class="stage-direction">(legante kviete)</span></p> - -<p>"Eleonoro. Atendas vin morgaŭ nepre, bapto Mimi. Eŭgenio."</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro <span class="stage-direction">(surprizite)</span></p> - -<p>Ha!</p><!-- p.66 --> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Ŝajnas, ke la novaĵo ne postulas funebron?</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Pri la bapto de la pupo... Mi estas la baptopatrino. -(Rekvietiĝinte.) Kia senpezigo!</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Vi vidas, ke vi estis nejusta pri la papilio.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Ha! Sed kiu scias tion, kio povos ankoraŭ okazi.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Jes. Povos ankoraŭ okazi multe da aferoj. Vi povos, ekzemple, -opinii, ke la vesto, kiun la kudristino sendis, ne alĝustiĝas al -via nova ĉapelo...</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Ĉu la vesto jam venis?</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>De mallonge.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Kaj panjo diris nenion.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Vi estis priokupata pri la papilio kaj pri la ŝercaĵoj de Mario.</p><!-- p.67 --> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Vi parolas tiamaniere, ĉar vi ne vidis la papilion.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Mi jam diris al vi, ke ili kutimas dormi sur mia litkurteno; pro tio -mi ne havas terur-sonĝojn, kaj mi ne envias la feliĉegon de la plej -feliĉegaj, ĉar mi konsideras min perfekte feliĉa. Kaj vi ankaŭ -estas tia: vi havas patron, kiu vin amegas; kaj mia koro... Kion plu -vi volas? (Altirante ŝin al si.) Diru: ĉu vi kredas ankoraŭ je la -influo fatala de la insektoj?</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro <span class="stage-direction">(timeme)</span></p> - -<p>Mario...</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Mario estas kompatinda vilaĝano, mia filino; ŝi estis edukita de -nekleruloj, kiuj plenigis al ŝi la kapon per absurdaĵoj. Via -religio, kiu estas tute pureca, forigas kaj batalas ĉiajn -superstiĉojn. Ĉu vi kredas, ĉu vi opinias eblaĵo, ke Dio fidu la -sekretojn de sia kompato aŭ la decidojn de sia kolero al la vagantaj -papilioj aŭ al la akridoj? Ĉu vi kredas, ke Li sciigu siajn -intencojn laŭ maniero malmulte pura aŭ mallerta, elverŝigante -oliv-oleon aŭ dispecigante spegulojn, kaj ke Li donu al estaĵo -simplanima eksterordinarajn povojn por nuligi siajn intencojn? Ĉu vi -ne vidas, ke ĉio<!-- p.68 --> tio estas kontraŭ la komuna saĝo kaj kontraŭ la -principoj de via kredo? Vi parolas pri nigra papilio, kaj vi ne -havis ankoraŭ, dum viaj ferioj, tagon pli ĝojan ol la hodiaŭan. -Estas motivo, por ke vi malfermu larĝe la fenestrojn de via ĉambro, -lasante, ke ili eniru centoble, la antaŭdirantaj papilioj. (Karese.) -Forkuru de la kredaĉoj, ne atentu pri malsaĝaj vortoj. Mario estas -malspritulino—ŝi vivas en la mallumo de la nescio, en kiu oni lasis -ŝin, kaj, el la mallumo, la malfeliĉa elprenas ĉiujn malĝojegajn -fantaziojn, per kiuj ŝi venenigadis kaj miregigadis vian spiriton. -Papilioj, ili estu iaj ajn, de tiu aŭ alia koloro, ĉiuj ili estas -nedanĝeraj—ili vivas serĉante la lumon—la sunon aŭ la flamon de -l’ hejmoj. Ili ne alportas antaŭdirojn, ili alportas ĉarmojn, ili -estas la evidentigo de la granda vivo, kiu plenigas la planedon -loĝatan de ni. Tiaj estas la papilioj.</p> - - -<h3 class="sceno">Sceno sesa</h3> - -<p class="roloj">La samaj kaj Mario</p> - -<p class="parolanto">Mario <span class="stage-direction">(kun pakaĵo, singultante)</span></p> - -<p>Jen mi, mastrino. (Al Eleonoro.) Atentu, fraŭlino; nur pro tio, ke -mi multe amas vin, oni forsendas min.</p><!-- p.69 --> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Kiu forsendis vin?</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>La mastrino. Ĉu vi ne scias? Mi rakontis la aferon pri la nigra -papilio, kaj ŝi maldungis min. Ĉu mi ne diris al vi, ke okazos ia -malfeliĉo? La papilio eraris: anstataŭ eniri en mian ĉambron, ĝi -eniris en la vian; sed la antaŭdiro estis por mi. Plie, mia -pugn-amuleto fendiĝis; mi lasis ĝin sub la suno. Ĉio nebona okazas -al mi. Fine, la volo de Dio plenumiĝu.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Ĉu panjo forsendas ŝin?</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Jes.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Kial?</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Ŝia apudesto ne konvenas al vi. Ne nur la korpaj malsanoj estas -komunikeblaj, tiuj de la spirito ankaŭ estas.</p><!-- p.70 --> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Do, nur pro la superstiĉaĵoj?</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Vere tio estas bagatelo...</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Kvietiĝu. De nun mi ne lasos min impresi, kaj eĉ mi bonfaros al -ŝi.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Ĉu vi?</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Panjo diris al mi de ne longe, ke pro nescio ŝi agas malbone.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Jes, vere.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Do, la nescio estas afero facile korektebla. Kaj jen mi korektos -ŝin: mi tuj ekinstruos ŝin la legadon.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Vi povas diri: mi tuj lumigos ŝian animon.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Permesu, ke ŝi restu, panjo. Mario estas bonega knabino.</p><!-- p.71 --> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Se vi promesas plenumi, kion vi diris...</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Mi promesas. Ŝi alportis al mi la mallumon, mi kompense liveros al -ŝi la lumon.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Tre bone. Nun al la sibilo. (Vokante.) Mario!</p> - -<p class="parolanto">Mario <span class="stage-direction">(elviŝante la okulojn)</span></p> - -<p>Jes, sinjorino!</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Eleonoro petas, ke mi restigu vin, kaj mi ne volas ĉagreni ŝin, por -ke ŝi ne atribuu tion al la influo de la nigra papilio.</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Tiu malŝatinda!</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Se la familianoj plaĉas al vi...</p> - -<p class="parolanto">Mario <span class="stage-direction">(lasante fali la pakaĵon)</span></p> - -<p>Se ili plaĉas!... Sed kie mi trovos la zorgojn, kiujn mi ricevas tie -ĉi, la afablaĵojn, kiujn vi faras al mi?</p><!-- p.72 --> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Nu! Vi povas resti kun ni la tutan tempon, kiun vi volos, se vi -lernos kredi, ke la papilioj flugas pace kaj la akridoj, kaj se vi ne -faros sorĉaĵojn ĝusta-tempajn aŭ ne-ĝustatempajn.</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Mi promesas, mastrino. Mi mem vivas tre enuigita de tiuj aferoj. -Ĉio okazas inverse. Ĉu vi volas scii? Mian tutan salajron de la -pasinta monato mi perdis pro aĉeto de biletoj de loterio, kaŭze de -akrideto. Mi renkontis unu ĉe mia kapkuseno, kaj pro tio, ke mia -patrino ĉiam diradis: "Akrideto ĉe kapkuseno, mono, multe da mono", -mi aĉetis biletojn abundege.</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Kaj poste?</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Ĉiuj nepremiitaj. La papilio aliras al la ĉambro de la fraŭlino, -kaj la domo falas sur min.</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Tio taŭgas, por ke vi konvinkiĝu. Krom tio, ke vi restas en mia -domo, Eleonoro proponas instrui vin pri la legado.</p><!-- p.73 --> - -<p class="parolanto">Mario <span class="stage-direction">(ĝoj-radie)</span></p> - -<p>Ĉu vi, fraŭlino?</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Jes.</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Ha! La blanka papilio, kiu venis antaŭhieraŭ.</p> - -<p class="parolanto">Matildo <span class="stage-direction">(severe)</span></p> - -<p>Kion vi diras?</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Neniam plu, mastrino... (Tre mallaŭte.) La blanka papilio... (Kun la -manoj en teniĝo de preĝo.) Legi! Kian volon legi mi havas, vivi kun -la okuloj en la libroj! Estas dirate, ke kiam oni legas, estas -kvazaŭ oni havas flugilojn—oni iras kien oni volas, ni vidas kion -ni deziras... Kaj mi tre volas vidi, sed mi estas kvazaŭ blindulino... -Ha, fraŭlino! Ne, la papilio ne estis nigra... ne povis esti... Ha, -fraŭlino!... Mi vivas antaŭ palaco el oro kaj eburo... La pordoj -estas fermitaj, interne estas riĉaĵoj... Kiaj riĉaĵoj!... Kaj jen -la fraŭlino, kiu diras al mi: "Mario, prenu la ŝlosilojn de l’ -palaco, malfermu la pordojn kaj eniru". Legi!</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Nu! Ĉu vi volas?</p><!-- p.74 --> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Ĉu mi volas?! Ho, mastrino!...</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Kaj vi promesas neniam plu diri sensencaĵojn similajn al tiuj, kiujn -vi diradis al Eleonoro?</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>Mi diradis, ĉar mi kredis, sed nun mi estas konvikita, ke ĉio tio -estas fabelo. Papilioj, akridoj, noktuoj... (Post silento.) Legi! -(Subite.) Sed, fraŭlino, ĉu vi bone vidis...?</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro</p> - -<p>Kion!</p> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>La... Ne... Mi ĵuras, mastrino, ke neniam plu mi parolos pri -papilioj. (Tre mallaŭte.) Legi... Lerni la legadon... Ne, ne estas -eble, ke la papilio estis nigra... Ĝi estis blua, certe, de la -koloro de l’ ĉielo...</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Nu, Mario?</p> - -<p class="parolanto">Mario <span class="stage-direction">(ekstaze)</span></p> - -<p>De la koloro de l’ ĉielo...</p> - -<p class="parolanto">Eleonoro <span class="stage-direction">(ridante)</span></p> - -<p>Kio, knabino...?</p><!-- p.75 --> - -<p class="parolanto">Mario</p> - -<p>La... la... mia alfabetumo, fraŭlino... De la koloro de l’ ĉielo, -kaj la literoj brilantaj kiel steloj... (Ploras kortuŝite.)</p> - -<p class="parolanto">Matildo</p> - -<p>Kompatinda knabino! Vere, estus kruelaĵo revenigi ŝin al la -mallumo.</p> - -<p class="kurteno">(Kurteno.)</p><!-- p.76 --> - - - -<div class="poemheader"> -<h2 id="am04">Trioleto</h2> -</div> - -<div class="verse"><div class="stanza"> -<span class="i0">La unuan fojon mi vidis vin,<br /></span> -<span class="i0">Ne la plej feliĉa mi sentis min.<br /></span> -<span class="i0">Donjo, arde mi vin adoris tuj<br /></span> -<span class="i0">La unuan fojon mi vidis vin;<br /></span> -<span class="i0">Sed adoro tia, en via kor’<br /></span> -<span class="i0">Veran amon al mi elvekis, flor’.<br /></span> -<span class="i0">La unuan fojon mi vidis vin,<br /></span> -<span class="i0">Ne la plej feliĉa mi sentis min.</span> -</div> -</div><!-- p.77 --> - - - -<div class="proseheader"> -<h2 id="am05">Alvoko</h2> - -<p>El "Rakontoj pri Amo", de João Baena</p> -</div> - -<p>Sunradio falis sur la sep glavojn, kiuj disŝiras la bruston de la -Sankta Virgulino Dolorata, kaj du gekolomboj flirtetis super la -kornicoj de l’ templo, inter la densaj nuboj de bonodor-fumo, kiuj -suprenleviĝis el la bonodor-fumiloj, maldikiĝante tra la altaroj -kaj ogivoj. Genufleksinta, tre ĉasta kaj malĝoja, tenante -blankegajn manojn kunmetitajn en sintenado de petego, kaj la beletajn -okulojn turnitajn al la ĉielo, tiu, kiun mi amas kaj pri kiu mi -sopiras, preĝis kun tiom da fervoro kaj piemeco, ke estus malfacile -scii, ĉu ŝi petegis kompaton pri siaj grandaj kulpoj, ĉu ŝi -preĝis ardege por la feliĉeco de sia amo.</p> - -<p>—Sankta Virgulino Dolorata, protektu tiun, kiun mi amas, kaj pri kiu -mi vane sopiras.</p> - -<hr class="short" /> - -<p>Mi amis ŝin en tiu mallonga intertempo per ĉiuj fortoj de mia -animo, per tuta sincereco kaj ekmovo de unua kor-inklino.</p><!-- p.78 --> - -<p>Kaj kiam la Diservo finiĝis, mi ekvidis, ke mia feliĉego ankaŭ -finiĝis, restante al mi nur la dolĉa-maldolĉa rememoro de tiuj -forflugantaj momentoj dum kiuj mi ekvidis la paradizon, ne povante -atingi ĝin.</p> - -<p>—Sankta Virgulino Dolorata, protektu mian amon.</p> - -<hr class="short" /> - -<p>Tiu, kiun mi amas, kaj pri kiu mi sopiras, de longe forlasis min; sed -kiam ŝi forlasis min, ŝiaj belegaj okuloj renkontis la miajn, kaj -neniam plu mi povas forgesi ilin, neniam plu.</p> - -<p>Ili estis, tiuj okuloj, tiel klaraj tiel puraj, tiel kvietaj, ke oni -dirus ilin faritaj el porcelano, kiel tiuj de la pupoj riĉaj. -Okuloj, tiaj, kiaj, ne havante la reveman esprimon de la suferantoj, -penetras en la profundon de l’ koroj por ĵeti en ilin la ĝermon de -la pasio, kiu malsaĝigas kaj mortigas. Okuloj tiaj, kiaj delogas nin -kaj suprenlevas nin al la ĉielo; kiuj forpuŝas nin kaj instigas nin -al krimo.</p> - -<p>—Sankta Virgulino Dolorata, protektu la marverdajn okulojn de la -virino, kiun mi adoras kaj amas.</p> - -<hr class="short" /> - -<p>Ŝi forlasis min, sed ĉu brilas en la Supro la konsoliga lumo de la -stelaroj, ĉu tereniĝas ĝermigante la teron, la brulantaj radioj -de l’ suno, mi vidas<!-- p.79 --> ilin ĉiam fiksataj sur min, persistaj kaj -kruelaj, revivigantaj al mi la doloron perdi ilin, kaj la sopiron, -kiu kortuŝas min kaj doloras min, kiel malfeliĉulon. Sed mi -deziregas vidi ilin, efektive, denove, surverŝantajn sur mian animon -turmentitan la brilegon, kiu iluminas ilin kaj poste ... poste morti.</p> - -<p>Kaj kiam, ĉe la lasta momento, la animo forkuros el la tera -elvolvaĵo, ili venu kompatemaj kaj malavaraj, doni al mi la lastan -oleumon de sia kiso farita el lumo.</p> - -<p>—Sankta Virgulino Dolorata, protektu mian amon. Donacu al mi la -favoron havi en la lasta momento, kiel du vakskandelegojn, tiujn -adoratajn okulojn, kiuj forkuris de mi kaj sin impresas ĉiam sur -mian retinon, persistaj kaj kruelaj, ĉu brilas en la Supro la -konsoliga lumo de la stelaroj, ĉu tereniĝas, ĝermigante la teron, -la varmegaj radioj de l’ suno.</p> - -<p>—Sankta Virgulino Dolorata, estu malsevera, estu kompatema.</p><!-- p.80 --> - - - -<div class="poemheader"> -<h2 id="am06">Sola</h2> - -<p>(Al Donjo)</p> -</div> - -<div class="verse"><div class="stanza"> -<span class="i0">Sur placo bruega amaso da homoj<br /></span> -<span class="i0">Ĝojas kaj ridas<br /></span> -<span class="i0">Kontente.<br /></span> -<span class="i0">En kaĝo firmita la birdoj pepetas,<br /></span> -<span class="i0">Turnas, returnas<br /></span> -<span class="i0">Petole.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Odoraj kaj belaj ekfloras la arboj:<br /></span> -<span class="i0">Rampas la vermoj<br /></span> -<span class="i0">Agemaj.<br /></span> -<span class="i0">De fortepiano agorda per tremo<br /></span> -<span class="i0">Vibras aero<br /></span> -<span class="i0">La pura.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">De ĉio, de ĉie, de l’ tero ĉielen<br /></span> -<span class="i0">Bruas la vivo<br /></span> -<span class="i0">Ridanta.<br /></span> -<span class="i0">Silenta, malĝoja, en mez’ de feliĉo<br /></span> -<span class="i0">Mortas sopire<br /></span> -<span class="i0">Mi, sola!</span> -</div> -</div><!-- p.81 --> - - - -<div class="proseheader"> -<h2 id="am07">Kiel knabo povas sin mem rekomendi</h2> - -<p>El <span lang="en">"The royal star readers"</span></p> - -<p>(Al la brazilaj knaboj)</p> -</div> - -<p>1. Negocisto anoncis, ke li bezonas iun, kiu lin helpu en lia -oficejo, kaj proksimume kvindek knaboj sin prezentis petante la -oficon. Tuj li elektis unu el ili, kaj forpermesis la aliajn.</p> - -<p>2. "Mi dezirus scii", diris unu el liaj amikoj, "kiaj estas viaj -motivoj por akcepti tiun knabon. Li ne montris al vi simplan leteron -de rekomendo."</p> - -<p>3. "Vi tute eraras", diris la negocisto. "Li viŝis siajn piedojn, -kiam li eniris, kaj enirinte, li fermis la pordon; tio montras, ke li -estas orda kaj pura."</p> - -<p>4. "Li tuj cedis sian seĝon al la maljunulo, kiu eniris kun unu el -la knaboj: tiamaniere pruvante, ke li estas tiel bona kiel pripensa."</p> - -<p>5. "Li demetis sian ĉapelon, kiam li eniris, kaj li respondis miajn -demandojn rapide kaj konvene; tio pruvas, ke li estas ĝentila."</p><!-- p.82 --> - -<p>6. "Li prenis per la mano la libron, kiun mi surlasis sur la planko, -antaŭ la alveno de l’ knaboj, kaj li ĝin metis sur la tablon, dum -ĉiuj aliaj paŝis super ĝi aŭ puŝis ĝin aparte; tio ĉi montras, -ke li estas zorgema."</p> - -<p>7. "Li atendis pacience sian vicon anstataŭ repuŝi unu el la aliaj; -tiel mi sciis, sen pli da demandoj, ke li estas modesta."</p> - -<p>8. "Kiam mi parolis kun li, mi rimarkis, ke liaj vestoj estas bone -brositaj, liaj haroj en agrabla maniero, kaj liaj dentoj blankaj kaj -puraj."</p> - -<p>9. "Kiam li skribis sian nomon, mi vidis, ke liaj ungoj estas agrable -zorgitaj kaj neprovizitaj per pintoj kiel tiuj de kelkaj el la aliaj -knaboj."</p> - -<p>10. "Ĉu vi ne nomas tiujn faktojn la plej bona speco de leteroj? -Mi juĝas, ke jes; kaj kion mi povas diri pri knabo, uzante miajn -proprajn okulojn dum dek minutoj, tio estas pli valora ol ĉiuj belaj -leteroj, kiujn li povas alporti al mi."</p><!-- p.83 --> - - - -<div class="poemheader"> -<h2 id="am08">Rozoj, rozoj...</h2> -</div> - -<div class="verse"><div class="stanza"> -<span class="i0">Iam matene mi vidis<br /></span> -<span class="i0">Belan rozujon florantan;<br /></span> -<span class="i0">Gaja, soleca rozeto<br /></span> -<span class="i0">De ĝi alloge pendetis.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Blanka, pli blanka ol neĝo,<br /></span> -<span class="i0">Pura, pli pura ol brilo;<br /></span> -<span class="i0">Ĝin tre deziris elŝiri<br /></span> -<span class="i0">Mi el ĝardena branĉeto.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Sed ĝardenisto kruela<br /></span> -<span class="i0">En ĝin solvaĵon injektis,<br /></span> -<span class="i0">Dolĉan, misteran. De tiam,<br /></span> -<span class="i0">Ruĝa, la rozo fariĝis.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Kiel alloge sin turnis<br /></span> -<span class="i0">Al mi belega la floro!<br /></span> -<span class="i0">Arde mi volis ĝin tuŝi,<br /></span> -<span class="i0">Krude per dornoj min vundis.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Pasis la tempo. Alvenis<br /></span> -<span class="i0">Nova aŭroro printempa.<br /></span> -<span class="i0">Ree ekfloris rozujoj:<br /></span> -<span class="i0">Ne plu refloris la mia.</span><!-- p.84 --> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Tamen ne mortis la rozo.<br /></span> -<span class="i0">Ŝanĝis nur ĝia koloro:<br /></span> -<span class="i0">Flavaj sulkiĝis, ekfalis<br /></span> -<span class="i0">Ĝiaj petaloj velkintaj.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Tiam la branĉo sin ĵetis<br /></span> -<span class="i0">Sur min karese; kaj rozo<br /></span> -<span class="i0">Dolĉe, dolĉege, tuj kuŝis<br /></span> -<span class="i0">Sur ŝultro mia por kiso.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">For! Tuj, rozujo kruela!<br /></span> -<span class="i0">Blankan, mi amis respekti;<br /></span> -<span class="i0">Ruĝan, deziris ardege;<br /></span> -<span class="i0">Flavan... Rozujo malbela!</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Kial ne lasis vi, ke mi<br /></span> -<span class="i0">Ĝoje enspiru la virgan,<br /></span> -<span class="i0">Ĉarman odoron de l’ blanka?<br /></span> -<span class="i0">Aŭ mi eksentu volupte<br /></span> -<span class="i0">Kun pasiego kaj fajro<br /></span> -<span class="i0">Brilan veluron de l’ ruĝa?</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Rozoj tre blankaj, tre puraj.<br /></span> -<span class="i0">Rozoj, tre ruĝaj, tre ardaj,<br /></span> -<span class="i0">Venu karese, multope!<br /></span> -<span class="i0">Sed vi, rozaĉoj malbelaj<br /></span> -<span class="i0">Jam sen odoro, velkintaj.<br /></span> -<span class="i0">Ho! Kunfandiĝu en polvo,<br /></span> -<span class="i0">Naŭza paŝtaĵo de l’ vermoj.</span> -</div> -</div><!-- p.85 --> - - - -<div class="poemheader"> -<h2 id="am09">La horloĝo</h2> -</div> - -<div class="verse"><div class="stanza"> -<span class="i0">—Kioma horo? Ŝajne malrapidas<br /></span> -<span class="i4">Horloĝo mia.<br /></span> -<span class="i0">Ĝusta kun la via, tre ĝusta,<br /></span> -<span class="i4">Deziras ĝin mi.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">—Ne estu infano! Ne helpas,<br /></span> -<span class="i4">Ke horloĝoj kune iradu.<br /></span> -<span class="i0">Pli malpli rapide, aŭ ĝuste,<br /></span> -<span class="i4">Ne revenas tempo estinta.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Preferinde ni ĝustigu la animojn.<br /></span> -<span class="i0">Alproksimigu vian bruston al mia,<br /></span> -<span class="i0">Metu la lipojn sur la miajn, ho, Donjo,<br /></span> -<span class="i0">Korojn amantajn tre intimaj ni sentu.</span> -</div> -</div><!-- p.86 --> - - - -<div class="poemheader"> -<h2 id="am10">Lulkanto</h2> - -<p>(Al Donjo)</p> -</div> - -<div class="verse"><div class="stanza"> -<span class="i0">Dormu, mia infano!<br /></span> -<span class="i0">Havas koro amanta<br /></span> -<span class="i0">Pli da vido akrega,<br /></span> -<span class="i0">Ol la aglo fluganta.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Ĉio dormas sur tero;<br /></span> -<span class="i0">Rozoj, vermoj, brutaro!<br /></span> -<span class="i0">Dormas sablo arĝenta<br /></span> -<span class="i0">Sub la kisoj de l’ maro!</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Dormu, mia infano!<br /></span> -<span class="i0">Sur la volbo ĉiela<br /></span> -<span class="i0">Brilas puraj la steloj,<br /></span> -<span class="i0">Kaj mi gardas fidela.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">En la nesto birdetoj<br /></span> -<span class="i0">Krias, tremas timemaj;<br /></span> -<span class="i0">Sed kviete redormas<br /></span> -<span class="i0">Sub flugiloj amemaj.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Dormu, mia infano!<br /></span> -<span class="i0">Dormu! Ne timu doloron<br /></span> -<span class="i0">Gardas mi vin pli zorge<br /></span> -<span class="i0">Ol avarulo trezoron.</span> -</div> -</div><!-- p.87 --> - - - -<div class="proseheader"> -<h2 id="am11">Se mi estus riĉa...</h2> - -<p>(Rakonto laŭmemore verkita)</p> -</div> - -<p>Antaŭ multaj jaroj vivis en malgranda urbo ŝuisto tre malriĉa, kiu -ne povis kompreni, kial ĉiuj homoj ne havas egalan sumon da mono. -Ĉiutage, de la mateno ĝis la nokto, li diradis:</p> - -<p>—Mi laboradas senĉese, mi estas ŝparema, mi ne monludas, tamen -neniam mi havas monon, miaj poŝoj estas ĉiam kiel korbo truita. Ha! -Se mi estus riĉa!...</p> - -<p>Kaj li vidadis preterpasi la lukse vestitajn personojn. Li aŭdadis -frazojn orajn: miaj juveloj, miaj kapitaloj, mia servistaro ktp. Li -ĉagreniĝis, tial, ke li ne povis paroli sammaniere, kaj tre -malfeliĉe li vivis.</p> - -<p>Ian tagon, sidante sur lia ligna benketo, senarte farita, li ekkriis:</p> - -<p>—Se la diablo mem volus doni al mi monon!...</p> - -<p>Tuj eklumis fulmo, kaj aperis sinjoro ruĝe vestita, kiu diris al li:</p> - -<p>—Bonan tagon, mia bona. Pri kio vi pensas tiel serioze! Kio estas al -vi?</p> - -<p>—Pro kio tio interesas vin? Se almenaŭ vi donus al mi monon, multe, -multege da mono...</p><!-- p.88 --> - -<p>—Kial ne? Se vi preferas monon, ĝin vi havos. Mi donos ĝin al vi -ĉiutage.</p> - -<p>—Vi ŝercas.</p> - -<p>—Tute ne. Sed estas tri nepraj kondiĉoj: unue, vi diros al neniu -eĉ unu vorton pri nia afero; due, vi elspezos la tutan monon antaŭ -ol la suno subiros...</p> - -<p>—Ĉu vi parolas senŝerce?</p> - -<p>—Atendu momenton. Trie, se vi ne plenumos tiun ĉi interkonsenton, -via animo apartenos al mi.</p> - -<p>—Konsentite, diris la ŝuisto, post momenta pripensado.</p> - -<p>—Bone. Jen estas papero kaj plumo Subskribu la kontrakton per via -sango. Perfekte. Nun, eniru en vian domon, kaj ne forgesu unu vorton -el ĉio, kion mi diris.</p> - -<p>Nova ekfulmo, kaj la ruĝe vestita sinjoro malaperis subite.</p> - -<p>—Sendube mi revis. Tio ne estas ebla. Mono, multe, multege da mono -por mi? Ne, neeble!</p> - -<p>Sed sur lia dika fingro briletis, kiel malgrandeta rubeno, guto de -sango. Tiam li leviĝis ŝanceliĝante, kaj malrapide direktis sin al -sia budo.</p> - -<p>Sur la senarta ligna tablo kuŝis saketo velura. Li palpis, kaj -sentis ion malmolan, rondan.<!-- p.89 --> Tremante de teruro kaj pro espero, li -malfermis la saketon. Brilantaj moneroj el oro frapis liajn okulojn -mirigitajn. Kun la palpebroj senmovaj, larĝe malfermitaj, per -tremantaj manoj, li elŝutis la enhavon de la saketo, kaj la moneroj -diskuris disĵetante flavajn fajrerojn.</p> - -<p>Oro! Oro! Oro! Ĝi estas mia! Riĉa! Mi estas riĉa, riĉega! Bone! -Ni kvietiĝu! Kion mi faros el tiu mono? Unue, mi bezonas vesti min -pli bone, loĝi en domo konvena, lui... lui, ne: aĉeti kaleŝon. -Due, manĝi bombonojn. Mi ne scias, ĉu ili estas bongustaj, aŭ ne. -Vere, neniam mi sukcesis manĝi bombonojn. Mi tuj iros... Ne, mi -devas tien sendi mian serviston. Sed, kie li estas? Ha! Tiu -malriĉulino, kiu loĝas proksime de mi, havas knabeton dekjaran. -Mi dungos lin, kaj mi pagos po 1 Sm. ĉiusemajne. Ja, tio estas -malŝparemo.</p> - -<p>Kaj li komencis plenumi sian kontrakton. Li aĉetis ĉion, kion li -renkontis. Je la kvara horo posttagmeze restis ankoraŭ unu spesmilo.</p> - -<p>—Almozon! Mi malsatas.</p> - -<p>—Morgaŭ. Mi havas nur unu spesmilon, kaj mi bezonas fumi cigaron.</p> - -<p>La sekvantan matenon, kiam li ellitiĝis, jam sur la tablo de lia -princa palaco kuŝis la infera donaco. Li matenmanĝis, kaj jungigis -la ĉevalojn<!-- p.90 --> al sia kaleŝo, kaj rekomencis elspezi la monon. En la -fino de la tago estis ankoraŭ multe da ĝi en lia monujo. Al lia -cerbo ne venis la plej simpla ideo pri la nepra elspezo de la mono. -Tiam li ekpromenis kun la monujo enhavanta la restantan monon. Meze -de granda publika ĝardeno, kiel hazarde, li faligis la monujon, kaj -revenis hejmen tre ĝoje. Tuj kiam li eniris, iu vokis lin.</p> - -<p>—Sinjoro markizo, diris al li junulo, mi trovis tiun ĉi monujon, -kiu apartenas al vi.</p> - -<p>—Ja, vi estas honesta homo. Mi estas kontenta je vi. Konservu ĝin -kiel memoraĵon de via bona ago.</p> - -<p>—Pardonu min, sinjoro, ne pro via mono mi alportis la monujon. Mi ne -akceptas.</p> - -<hr class="short" /> - -<p>Ian tagon la policestro arestigis lin por klarigoj: oni murmuretadis, -ke li faras neleĝajn monerojn. Li prezentis specimenojn. La -spertuloj rekonis ilin leĝaj. Tamen li perdis multe da tempo antaŭ -ol la afero estis decidita. Tuj post la liberigo li trinkis iom da -brando por klarigi la ideojn. Li ne sukcesis. Tiam li drinkis. Li -ebriiĝis, kaj dormis ĝis la sekvanta tago.</p><!-- p.91 --> - -<p>Kiam li vekiĝis, bela kaj ridetanta sinjoro, frake vestita, salutis -lin, kaj tre afable diris:</p> - -<p>—Mi havas ion por diri al vi, sinjoro.</p> - -<p>Scivolonte li esploris la luksan ĉambregon, kaj terurigite li vidis, -ke ĉie estis oro, oro, multe da oro; sur la tablo, sur la lito, sur -la pargeto, sur la speguloj, ktp.</p> - -<p>—Tra kie vi eniris? Kion vi deziras? Ĉu monon? Al ĉiuj diabloj la -mono!</p> - -<p>—Ne pri mono, sinjoro, sed pri alia afero. Ĉu vi bonvolos doni al -mi aŭdiencon?</p> - -<p>Post malĝentila oscedo, li diris:</p> - -<p>—Bone! Sidiĝu senĝene. Mi aŭdas vin.</p> - -<p>La sinjoro frake vestita ne akceptis la inviton. Li nur frapis sur la -plankon, kaj tuj sulfura fumo ekaperis, kaj la ruĝe vestita -donacinto de la mono sin prezentis al la kompatinda ŝuisto.</p> - -<p>—Kio fariĝis la oro, kiun mi donis al vi?</p> - -<p>—Ho ve! Mi drinkis, kaj mi dormis multe pli ol mi esperis. Mi ne -povis ankoraŭ elspezi la tutan monon, kiun mi ricevis hodiaŭ.</p> - -<p>—Ne, sinjoro, vi eraras. Jam de tri tagoj vi ne elspezas la tutan -monon, laŭ nia kontrakto.</p> - -<p>—Aŭskultu min, bona amiko. Mi aĉetis la plej multekostajn -objektojn, mi estas tre riĉega. Por diri al vi la veron, mi ne -scias, kion plu aĉeti. Mi ne volas vian oron: al mi ĝi ne donas<!-- p.92 --> la -feliĉon, kiun mi esperis. Forportu ĝin, kaj lasu min trankvila.</p> - -<p>—Ne, tute ne. Vi ne aplikadis la oron, kiun mi donis al vi, en -konvena maniero. Vi forgesis, eĉ vi evitis, elspezon nefineblan, por -kiu ne estas sufiĉe da mono en la tuta mondo. Vi forgesis, vi evitis -la malriĉulojn. Neniam vi donis almozon. Neniam vi konstruis. Neniam -vi edukis. Neniam vi laboris. Oro estas mia plej bona perilo. Se mi -lasus vin kaj ne kunportus ĝin, mi perdus du gravajn posedaĵojn: -mian karan armilon kaj vin, malbonulon.</p> - -<p>Fulmo timiga sekvis tiujn vortojn. La palacego fariĝis denove budo, -kaj en ĝia sola ĉambreto, sur la planko el tero, restis nur la -korpo senanima de la ŝuisto karbiĝinta.</p><!-- p.93 --> - - - -<div class="poemheader"> -<h2 id="am12">Marmeze</h2> - -<p>(Al Donjo)</p> -</div> - -<div class="verse"><div class="stanza"> -<span class="i0">Ĉielo kaj maro! De tero nek ombro!<br /></span> -<span class="i0">Ondegoj petolaj sinsekve la ŝipon<br /></span> -<span class="i0">Ameme postvenas, proksimen alvenas,<br /></span> -<span class="i0">Envolvas karese, momente haltiĝas,<br /></span> -<span class="i0">Kaj tuj malaperas en sonĝo rapida.<br /></span> -<span class="i2">Sur ĉiu ondeto<br /></span> -<span class="i2">Vizaĝon la vian<br /></span> -<span class="i2">Mi vidas kontente<br /></span> -<span class="i2">Samtempe malĝoje.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Ĉielo la blua sin volbas sur maro,<br /></span> -<span class="i0">Laŭŝajne grandega ombrelo,<br /></span> -<span class="i0">Kaj suno brilanta trapasas, venkeca,<br /></span> -<span class="i0">Heligas la maron, vivigas la mondon.<br /></span> -<span class="i0">Kaj ĉio, la ondoj, ĉielo, la suno,<br /></span> -<span class="i0">Prezentas verege imagon karegan,<br /></span> -<span class="i2">La vian.<br /></span> -<span class="i0">Sopiro! Malĝoja vorteto, kaj tamen<br /></span> -<span class="i2">Amema!</span> -</div> -</div><!-- p.94 --> - - - -<div class="poemheader"> -<h2 id="am13">Vero vera</h2> - -<p>(Al Donjo)</p> -</div> - -<div class="verse"><div class="stanza"> -<span class="i0">—Vin mi amas, kiel najtingalo<br /></span> -<span class="i4">Amas la tagiĝon!<br /></span> -<span class="i0">—Kaj mi ankaŭ... amas diademojn,<br /></span> -<span class="i4">Riĉajn kaj brilantajn.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Pro ci, mia stelo, mi suferos<br /></span> -<span class="i4">Dornojn, martirigojn!<br /></span> -<span class="i0">—Kaj mi ankaŭ... pikojn de orpingloj<br /></span> -<span class="i4">Suferados ĝoje.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">—Kiel granda ŝildo, mia koro<br /></span> -<span class="i4">Ŝirmos vin, feliĉa!<br /></span> -<span class="i0">—Kaj mi ankaŭ... ŝirmos ĉion mian<br /></span> -<span class="i4">Kontraŭ ŝteloj, raboj.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">—Ciaj kisoj, cia bela buŝo,<br /></span> -<span class="i4">Ĉiam min vivigos!<br /></span> -<span class="i0">—Kaj min ankaŭ oro kaj moneroj<br /></span> -<span class="i4">Certe tre ĝojigos.</span><!-- p.95 --> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">—Ve! Se cia amo al mi ĉesos,<br /></span> -<span class="i4">Certe tuj mi mortos!<br /></span> -<span class="i0">—Kaj mi ankaŭ... ja mi baldaŭ dronos,<br /></span> -<span class="i4">Ne havante monon.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">—Koro bronza! Dum mi ĝoje vivas,<br /></span> -<span class="i4">Nur pri vi pensante,<br /></span> -<span class="i0">Revas pri la mono malŝatinda<br /></span> -<span class="i4">Vi, suferigema.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">—Ne koleru! Mi sincere<br /></span> -<span class="i4">Amas vin pasie;<br /></span> -<span class="i0">Sed... ne, ne postulu de virino<br /></span> -<span class="i4">Pli ol ŝi don-povas.</span> -</div> -</div><!-- p.96 --> - - - -<div class="poemheader"> -<h2 id="am14">Neĝa statuo</h2> - -<p>(Al Donjo)</p> -</div> - -<div class="verse"><div class="stanza"> -<span class="i0">Revante mi konstruis statuon<br /></span> -<span class="i0">Sen similo en la tuta mondo,<br /></span> -<span class="i2">Blanka kiel ciruso,<br /></span> -<span class="i2">Brila kiel stelo.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Mi al ĝi belaĵojn ĉiujn donis.<br /></span> -<span class="i0">Tiel bela estis ĝi, ke ravis<br /></span> -<span class="i2">Vere min, la kreinton,<br /></span> -<span class="i2">Ĝiaj formoj belaj.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Pasie mi ĵetis min rapide<br /></span> -<span class="i0">Por ĝin preni arde kaj soife,<br /></span> -<span class="i2">Por tuj ĝin ekanimi<br /></span> -<span class="i2">Per avidaj lipoj.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Ho ve! La marmoro estis sonĝo;<br /></span> -<span class="i0">Nur revaĵo la malglata formo,<br /></span> -<span class="i2">El neĝaĵo farita<br /></span> -<span class="i2">De ludemaj buboj.</span> -</div> -</div><!-- p.97 --> - - - -<div class="proseheader"> -<h2 id="am15">Inter nuboj</h2> -</div> - -<p>Kia memorinda tago, tiu de la ekskurso al Pão de Assucar (Sukerpano), -la genuo de la Ŝtona Giganto, dum la neforgesebla 5a Brazila -Kongreso de Esperanto! Ĉiuj, kiuj ĝin ĉeestis, sentas ankoraŭ -hodiaŭ,—jam pasis tri monatoj!—la plezuron tiam ĝuitan, aldonitan -de la plezuro rememori agrablan temon. Meze de la vivo ĉiutaga, -proza, batalanta estis sendube vera ripozo spirita tia ekskurso, kie -regis la konfido, la amikeco, la senpriokupeco, ĉiu sin vidante -inter preskaŭ nekonatuloj, sed sin prezentante, sin konatigante per -la verda stelo, forgesante malamon, malĝojon, kontraŭaĵojn. Ĉiuj -sentis, ke ja ekzistas tio, kion oni nomas <em class="gesp">Esperantujo</em>, por -esprimi lokon por paco kaj amo frata.</p> - -<p>Tiel profundan impreson mi ricevis, ke ankoraŭ hodiaŭ spirite mi -revidas klarege la scenojn kaj la scenejon de unu el niaj plej belaj -numeroj de la programoj de niaj modestaj kongresoj. Kaj sub tia -plezuriga impreso plaĉas al mi rememorigi tian ekskurson, rakontante -al miaj legantoj (eble la multenombro estas vanta trograndigo)<!-- p.98 --> -kelkajn faktojn ne publikigitajn. Kiam la kongresanaro alvenis al la -stacidomo de Praia Vermelha (Ruĝa Marbordo), la vetero estis belega: -la ĉielo blua, sennuba, la aero freŝa, la tuta naturo ridetis -ĝoje: certe pro la kunhelpo de la graciaj samideaninoj. Ni restis -en ĝoja atendo dum preskaŭ unu horo ĝis la ek-supreniro. Kiam -ekveturis la unua grupo, mi rimarkis, ke unu el niaj plej belaj -samideaninoj trovas ĉiam motivon por daŭre esti en sama loko. Mi -observis la fakton, sed mi ne povis ĝin al mi klarigi. Post iom da -tempo mi ne povis min deteni, kaj mi demandis:</p> - -<p>—Fraŭlino, kial vi ne supreniras?</p> - -<p>—Mi tre timas, mi ne iros ĝis la supro. Mi restos tie ĉi. Mi -timas. Kion? Mi mem ne scias, sed mi timas.</p> - -<p>S-ro Fridolino Cardoso, la afabla administranto de la aera fervojo, -kiu staris proksime, sin intermetis:</p> - -<p>—Ĉu vi timas ian danĝeron pro la konstruado de la fervojo? Mi -certigas al vi, ke tute ne estas ia danĝero. Ne timu! Aŭskultu min -pacience!</p> - -<p>Kaj la ĉarma fraŭlino aŭskultis pacience. Sed mi rimarkis ankaŭ, -ke por pli bone tion fari, ŝi turnis sin al la punkto fina de la -tramvojo, tiamaniere,<!-- p.99 --> ke ŝi povu vidi la venantajn personojn. -Sendube simpla koincido.</p> - -<p>—Mi tuj montros al vi la pravon de miaj vortoj, daŭrigis S-ro -Fridolino. Vere, inter la deira stacidomo kaj la monteto <em class="gesp">Urca</em> -estas longo je 600 metroj, kaj inter <em class="gesp">Urca</em> kaj <em class="gesp">Pão de Assucar</em>, 800 -metroj. Sed... vidu mem! La reloj estas faritaj el du metalfadenoj -paralelaj, fiksitaj ĉe la supra parto, kaj libera ĉe la malsupra.</p> - -<p>—Do, la veturilo falos!...</p> - -<p>—Tute ne! Pacienciĝu! Pezaĵoj el metalo, je 30 tonoj metraj por la -unua segmento, kaj je 33 por la dua, faras la streĉon neŝanĝebla. -Ĉiu veturilo estas sufiĉe ampleksa por 20 vojaĝantoj, sed por ilia -komforto vojaĝas nur 16. La veturilo pendas de reloj je 44 -milimetroj de diametro, faritaj el ŝtalfadenoj, kaj posedas -rezisto-kapablon de 150 tunoj kontraŭ rompiĝo. La veturiloj estas -tiritaj de ŝtala ŝnurego kies rezisto-kapablo estas 26 000 -kilogramoj. Sed maksimume oni bezonas nur 3000. Do, la nedanĝereco -estas klarega. La tuta vojaĝo daŭras 8 minutojn kaj duonon...</p> - -<p>—Do, tute ne estas danĝera la vojo? interrompis la floro mirinda.</p> - -<p>—Tute ne! Fidu tutanime!</p> - -<p>—Bone! Ni iru!</p><!-- p.100 --> - -<p>Sed kiam la fraŭlino diris tiajn vortojn, ŝi sin jam estis turninta -al persono, ĵus alveninta, kiu tiel longe atendigis la gracian -samideaninon.</p> - -<p>Tiam mi komprenis kiel la klarigo de S-ro Fridolino tiel bone efikis.</p> - -<p>Mi decidis akompani la printempan paron, kaj ĝui la vojaĝon, -ĉirkaŭita de atmosfero juna kaj ama. Sed kiam mi volis eniri en la -vagoneton, S-ro Fridolino tre ĝentile malhelpis min, dirante:</p> - -<p>—Jam enestas 16 personoj...</p> - -<p>—Bone! rezignacie mi murmuretis. Ni lasu la 16 personojn, kaj ni -atendu nian vicon. Dume ni interparolu pri la 16 reguloj de la -fundamenta gramatiko, kaj ni ludu la rolon de la kvar personoj -ankoraŭ akcepteblaj.</p> - -<p>Kaj mi ekmontris la gramatikon al S-ro Fridolino, kiu de tempo al -tempo diradis al mi: "Pardonu!" por doni ordonojn por la bona -funkciado de la vojaĝoj. Tiamaniere, li povis lerni nur unu vorton -en Esperanto, kaj nur unu formon gramatikan: "Pardonu!"</p> - -<p>Fine mi lokigis min en la veturilo. Ni estis 20 personoj; sed la -administranto klarigis al mi, ke infanoj ne estas personoj, kaj pro -tio la kvar infaninoj kvinjaraj ne estas kalkuleblaj.</p> - -<p>Kia belega panoramo! Kviete rulante sur la reloj, la pendanta -veturilo transportis nin al la<!-- p.101 --> supro de <em class="gesp">Urca</em>. Super la -ekstremo suda de la urbo, ni estis kvazaŭ en aeroplano. Dekstre, -maldekstre, la panoramo estas impresiga. Ĉie maro, ĉie tero! -Insuloj, marbordoj, lumturoj, fortikaĵoj; la silueto malproksima de -la montaroj, kiuj plibeligas la belegan golfon <em class="gesp">Guanabara</em>.</p> - -<p>De <em class="gesp">Urca</em> ĝis <em class="gesp">Pão de Assucar</em> la veturilo rulas super la -abismo. La panoramo fariĝas pli kaj pli impresiga.</p> - -<p>Kiam mi alvenis al la belvidejo, vasta kaj poezia, mi aŭdis s-inon F.;</p> - -<p>—Helpu nin! Helpu nin!</p> - -<p>—Kio okazas? mi demandis terurigita.</p> - -<p>—Ni estas arestitaj!</p> - -<p>Mi staris maltrankviligita. Mi vidis nek katenojn, nek policanojn, -nek modistinojn, nek florojn. Nur la muzikistaro ludis valson. -Sendube la sinjorinoj estis fiksitaj sur la benko per la akordoj de -la orkestro. Sed por tio oni petas helpon de kundancanto. Tiel mi -invitis s-inon F. por danci.</p> - -<p>—Ne, ne! Ni estas arestitaj de la vento.</p> - -<p>Efektive, la vento blovadis forte, kaj ne permesis, ke la sinjorinoj -stariĝas. Ok sinjorinoj, junaj kaj maljunaj, restis sidantaj silente -sur benko, batalante kontraŭ sinjoro vento! Kia forto... tiu de la -vento! Batali kontraŭ virino! Kion fari? Jen staris la demando, -kiun, pro mia<!-- p.102 --> konatiĝo kun tia sinjoro, mi solvis. Mi proponis -danci, denove. Fraŭlinoj kaj sinjorinoj rifuzis unuvoĉe. Se nur -promenante, la vento... Mi pravigis ilin, kaj mi dancis tute sola. Mi -ne scias, ĉu pro tio aŭ pro alia kaŭzo, la vero estas, ke la vento -kvietiĝis iomete. Eĉ tiam la sinjorinoj ne kuraĝis forlasi sian -rifuĝejon. Kun kia bedaŭro! Neniam oni dancis antaŭe sur la supro -de Pão de Assucar! Ĉu la geesperantistoj ne faros tion, malgraŭ la -vento? Por tia speco de batalantoj ne estas bariloj.</p> - -<p>La aliaj gekongresanoj ĵus alvenas, kaj mi demandas:</p> - -<p>—Kiu dancas? Kiu ne dancas?</p> - -<p>Kaj mi formis du grupojn. El la nedancanta grupo mi faris muron -vivantan, kaj mi uzis ĝin, kiel ventoŝirmilon. Jen solvita la -problemo!</p> - -<p>Ĉiuj ekdancis. Ankaŭ mi dancis kun tre gracia fraŭlino, unu el la -plej distingindaj esperantistinoj, al kiu mi klarigis la diferencon -inter venteto, vento kaj ventego.—La fraŭlino ekenuis. Tiam, mi -komparis la ventegon de la naturo kun tiu de l’ koro, esperante, ke -la fraŭlino tuj komprenos min. Eraro! La fraŭlino tute ne konas la -ventegojn de l’ koro! Feliĉa knabino!</p> - -<p>Kiam ni finis la duan valson, ĉe la horizonto aperis malgranda -nubo.</p><!-- p.103 --> - -<p>—Baldaŭ ni estos ĉirkaŭitaj de nuboj, fraŭlino.</p> - -<p>—Do, ni dancos inter nuboj?</p> - -<p>—Jes. Sed mi opinias, ke ne estos tre agrable.</p> - -<p>—Kial ne?</p> - -<p>Mi klarigis al mia kunulino tion, kio estas nuboj, kaj tiufoje mia -klarigo estis interesiga. Ne dubu pri la klereco de nia samideanino.</p> - -<p>Kaj ni restis inter nuboj, mi ne scias kiom da tempo. Mi lasas al via -sagaco, mia dubema leganto, diveni, de kia koloro estis la nuboj: ĉu -blankaj, ĉu nigraj, ĉu rozkoloraj.</p> - -<p>Kiam mi malsupreniris, mi estis malĝoja. Mi estis pensanta pri la -revoj, nuboj kiujn ni starigas sur la ĉielo de nia vivo, kiujn la -suno de l’ amo koloras, kiujn la vento de la malespero forpelas.</p><!-- p.104 --> - - - -<div class="poemheader"> -<h2 id="am16">Confiteor</h2> - -<p>(Luiz Guimarães Filho)</p> -</div> - -<div class="verse"><div class="stanza"> -<span class="i0">Al maro, al astroj, al ventoj,<br /></span> -<span class="i0">Al la plej hontema el floroj,<br /></span> -<span class="i0">Konfesis mi amon la mian<br /></span> -<span class="i0">Kaj mian kaŝitan turmenton.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">La ne-diskretemaj homoj<br /></span> -<span class="i0">Ĝin aŭdis de miaj du lipoj;<br /></span> -<span class="i0">Mi diris al Di’, al anĝeloj,<br /></span> -<span class="i0">Per mia la voĉo poeta.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">"Mi amas! Mi amas! Mi amas!"<br /></span> -<span class="i0">Mi ĉie kaj laŭte ekkrias,<br /></span> -<span class="i0">Al tuta la mondo mi diras.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Sed mi apud ŝi ekmutiĝas,<br /></span> -<span class="i0">Ruĝiĝas, timetas, paliĝas,<br /></span> -<span class="i0">Mi volas, sed diri ne scias.</span> -</div> -</div><!-- p.105 --> - - - -<div class="poemheader"> -<h2 id="am17">Miraklo</h2> -</div> - -<div class="verse"><div class="stanza"> -<span class="i0">En nokto malluma, sub vento terura,<br /></span> -<span class="i0">La veloj ŝiritaj, la mastoj rompitaj,<br /></span> -<span class="i0">Sur maro perfida, de ondoj ludilo,<br /></span> -<span class="i0">Sen lumo, sen kredo, sen fido,<br /></span> -<span class="i0">Gracia galero, beleta ŝipego,<br /></span> -<span class="i0">Venkinta, fiera, kun ŝarĝo riĉega,<br /></span> -<span class="i0">Humila hodiaŭ, hieraŭ vantema,<br /></span> -<span class="i0">Sen gvido, al morto alkuras freneze.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Al kiu por helpo, por savo petegi?<br /></span> -<span class="i0">Al kiu por amo? Al kiu sukcese<br /></span> -<span class="i0">Sin turni? Ĉu sorto severa ne volas<br /></span> -<span class="i0">Kompate, ke hejmen revenu ŝipanoj?<br /></span> -<span class="i0">Okuloj ne vidas; oreloj nur aŭdas<br /></span> -<span class="i0">La venton minacan, fortegan, mortigan.<br /></span> -<span class="i0">Sopirojn profundajn la koroj elpremas,<br /></span> -<span class="i0">Similaj al ŝtono de blanka tombejo.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Ventego blekegas senbride, kolere;<br /></span> -<span class="i0">Sur ponto kruela aperas timeme,<br /></span> -<span class="i0">Kun sekaj okuloj, la lipoj tremantaj,<br /></span> -<span class="i0">Virino palega, kun filo sur brako,<br /></span> -<span class="i0">Senscie kuraĝa ĉe l’ vido de l’ maro:<br /></span> -<span class="i0">"Rapide pereu la ŝipo, pereu<br /></span> -<span class="i0">La mondo, mortiĝu la suno, la steloj;<br /></span> -<span class="i0">Saviĝu infano senpeka la mia."</span><!-- p.106 --> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Pliiĝas la vento, la ondoj multiĝas.<br /></span> -<span class="i0">Rifaro avida atendas kaptaĵon.<br /></span> -<span class="i0">Proksime, ankoraŭ cent metroj, rompiĝos<br /></span> -<span class="i0">La homoj, virino, infano, galero.<br /></span> -<span class="i0">Jam alproksimiĝas momento fatala,<br /></span> -<span class="i0">Jam tuŝas la ŝipo la rifojn manĝemajn,<br /></span> -<span class="i0">Pliiĝas la vento, la ondoj grandiĝas,<br /></span> -<span class="i0">Fantomo terura finigos turmenton.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Tre alten, altegen, la ondoj leviĝas,<br /></span> -<span class="i0">Portante ĉielen mizeran la ŝipon.<br /></span> -<span class="i0">Kriego funebra superas ventegon,<br /></span> -<span class="i0">Ventego kolera respondas terure.<br /></span> -<span class="i0">"Patrino, vi diras, ke Dio ĉeestas<br /></span> -<span class="i0">Sur kampo, sur astro, sur tero, sur maro.<br /></span> -<span class="i0">Lin nun al mi montru, neniam Lin vidis..."<br /></span> -<span class="i0">Ne finis la frazon infano senpeka.</span> -</div> -<hr /> -<div class="stanza"> -<span class="i0">Kun granda bruego, kun granda frakaso,<br /></span> -<span class="i0">Mirinda ĵonglaĵo de granda lerteco,<br /></span> -<span class="i0">Trans rifon saltegas fiera galero,<br /></span> -<span class="i0">En golfo trankvila kviete ankriĝas.</span> -</div> -</div><!-- p.107 --> - - - -<div class="poemheader"> -<h2 id="am18">Ami estas mia penso</h2> -</div> - -<div class="verse"><div class="stanza"> -<span class="i0">Konstanta, senlaca, vigla,<br /></span> -<span class="i0">Kiel la suno brila, eterna;<br /></span> -<span class="i0">Hela, supera, mirinda,<br /></span> -<span class="i0">Kiel radio de blua stelo;<br /></span> -<span class="i0">Ami estas mia penso.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Ĉie la morto vidiĝas,<br /></span> -<span class="i0">Sur la tero kaj sub la ĉielo,<br /></span> -<span class="i0">Forta, terura, timinda.<br /></span> -<span class="i0">En la mezo de ĉi-teruraĵoj<br /></span> -<span class="i0">Ami estas mia penso.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Vivi estas ĝoje, brile,<br /></span> -<span class="i0">Aŭ malĝoje, malhele, malriĉe;<br /></span> -<span class="i0">Ĝu’ sin miksas kun doloro.<br /></span> -<span class="i0">Ne grave! Malgraŭ ĉio, antaŭen!<br /></span> -<span class="i0">Ami estas mia penso.</span><!-- p.108 --> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Pasas la jaroj. Printempo<br /></span> -<span class="i0">Ridema de longe forlasis min;<br /></span> -<span class="i0">Venas vintro glaciiga,<br /></span> -<span class="i0">Sed ne soligas min la espero.<br /></span> -<span class="i0">Ami estas mia penso.</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">En la tombo, sub la plato,<br /></span> -<span class="i0">La vermo; diros entuziasme,<br /></span> -<span class="i0">Kun admiro tre sincera:<br /></span> -<span class="i0">Ni ne tuŝu lin, amikoj miaj!<br /></span> -<span class="i0">Ami estis lia penso!</span> -</div> -</div><!-- p.109 --> - - - -<div class="proseheader"> -<h2 id="am19">Lina el Moskvo</h2> - -<p>(El Dro Nuno de Andrade)</p> -</div> - -<p>"Kiun aĝon, kiun religion, kiun nomon?" demandis la juĝisto, -sulkigante per la mano haraĵa la denuncon, solan dokumenton -postulitan por permesi la kondamnon al mortpuno.</p> - -<p>"Tridekjara, hebreino, Lina Petrowski", respondis la juĝotino per -voĉo unutona, preskaŭ ne movante la lipojn, en fordonita sintenado, -kun la rigardo fiksita sur la katenoj.</p> - -<p>Ŝi estis virino ankoraŭ bela, sur kies vizaĝon paligitan la -malfeliĉo gravuregis fortike siajn signojn. Oni divenis pro la rando -ruĝa de la palpebroj, la postsignon de la sendormeco kaj pro la -kuntiriĝo de la buŝo senkolorigita, la historion de malnova doloro.</p> - -<p>Ŝi mortigis dum unu sola nokto kvar soldatojn dormantajn; kaj kiam -ŝi estis arestata, oni surprizis ŝin kisanta kun frenezulina -fervoro la ponardon, uzitan por la buĉado.</p><!-- p.110 --> - -<p>—Ĉu vi konfesas la krimon, pri kiu oni akuzas vin?</p> - -<p>—Certe, mi konfesas. Mi mortigis ilin: kvar soldatojn. Ili dormis. -Mi iris malrapidege, piedon post piedo, sen la plej malgranda bruo, -retenante la spiron, kaj mi ponardis ilin, ne donante tempon, por ke -ili ĝemu, per tiu ponardo, kiu kuŝas tie sur la tablo. Dum ses -jaroj mia kara kunulo restis senokupa, sed kiam de ĝi mi petis -helpon,—ho!—ĝi vundis kvazaŭ tondro bonvena.</p> - -<p>Kaj unusalte ŝi kurbiĝis sur la armilon, kisis ĝin, kaj revenis al -sia loko kaj al la sama fordonita sintenado.</p> - -<p>La juĝisto fikse ŝin rigardis.</p> - -<p>La lipoj de la malfeliĉulino tremadis, kvazaŭ la malvarmo de la -ŝtalo estis kaŭzinta en ŝi strangajn kuntiriĝojn voluptajn.</p> - -<p>—Parolu, ordonis la juĝisto. Diru la kaŭzon, kiu vin instigis al -la krimo.</p> - -<p>—Ĉu paroli? Ne estas necese. Sufiĉas, ke vi elpremu mian koron, en -kiu mi kunpremis, dum ses jaroj troe longaj, la nedireblan stimulon -de la venĝo. Eltirigu mian koron el la brusto, premegu ĝin, kaj vi -scios.</p> - -<p>—La juĝisto ne volas frazojn. Parolu, mi ripetas.</p><!-- p.111 --> - -<p>—Nu! mi parolos. Ĝi okazis en Moskvo, en la jaro 1899. La grandduko -Sergio komencis sian malnoblan regadon de turmentego, dissemante -larmojn kaj malpuraĵojn... Ĉu vi scias tion? Eble ne. La moralo de -la sklavoj ne ĉiam estas la moralo de la liberuloj. Via moŝto -juĝista estas unu el ili: vi servas la tiranecon, kio volas diri, ke -vi servas la inferon. Vi demetis la homan indecon profite je plenigo -de la stomako! Fine: mi kredas je la fatalaj dekreto; de l’ sorto... -Via moŝto juĝista estas difinita de la sorto, kaj eble mi vin -timegigas.</p> - -<p>—Mi malpermesas diri tiajn flankaĵojn. Se vi ne respondas, mi vin -vipigos.</p> - -<p>—Estis en Moskvo, en la jaro 1899. La grandduko, zorganto de la -orfejoj, sin okupis precipe pri la senhonorigo de la edukatinoj. Unu -el ili, suferantino de la malĉastulo imperia, rakontis al sia frato, -leŭtenanto de la gvardioj, sian nemezureblan malfeliĉon. La junulo -rapidegis al la palaco, ekcitis la granddukon al mortiga duelo; sed -la malkuraĝulo rifuzis batali, kaj sendis al Siberio la venĝanton -de la senhonoritino.</p> - -<p>La rusaj princoj ne batalas: ili malgloriĝas.</p> - -<p>En tiu sama epoko Sergio dekretis la elpelon de la hebreoj. Mia patro -forkuris; kaj mi restadis,<!-- p.112 --> kune kun mia patrino paralizita. Ni estis -enskribitaj en la malnobla registrolibro....</p> - -<p>—En kia registrolibro?</p> - -<p>—En tiu de la prostituinoj. Sed mi petas pardonon de vi. Mia patrino -estis sanktulino, kaj mi estis virgulino...</p> - -<p>La juĝisto stariĝis subite, kvazaŭ li vidis aperi, kuraĝega, -antaŭ siaj okuloj, la fantomon de la malĝojego, kaj kun la haroj -starigitaj kaj la buŝo malfermegita balbutis:</p> - -<p>—Mi ne komprenas. Mi ĵuras je Dio, ke mi ne komprenas.</p> - -<hr class="short" /> - -<p>—Ho! Via moŝto juĝista havas koron... Kia surprizo! Mi klarigos. -La dekreto ordonis, ke la hebreoj estu elpelitaj, sed ke la hebreinoj -estu tolerataj, kondiĉe ke ili sin enskribigos en la prostituina -registrolibro... Ĉu vi nun komprenas? Por ne forlasi mian -patrinon!... mi enskribiĝis.</p> - -<p>Preskaŭ neniam mi eliris el mia hejmo: La virinoj estis kaptataj sur -la stratoj kaj alkondukataj al la plej proksima polica posteno... por -kuracista ekzameno. Iun tagon mi iris al la apoteko pro kuracilo por -mia patrino... Oni min arestis... Ho! Kia kruela afero!<!-- p.113 --> Oni -alkondukis min al la posteno, kaj mi estis brute ekzamenita. Mia -virgeco ŝajnis ribelo. Oni alkondukis min al la apudesto de la -grandduko!... Li mem, la ponardisto, ankaŭ min ekzamenis. Mi estis -sveninta. Kiam mi rekonsciis, mi aŭdis la voĉon kapro-similan de la -grandduko: "Oni alkonduku ŝin al la polica posteno, kaj oni ordonu -al ĉiuj soldatoj, ke ili plenumu la ordonojn de la dekreto."</p> - -<p>La juĝisto alproksimiĝis al la malfeliĉulino, kaj sensente li -provis ŝiri la katenojn per siaj ungoj.</p> - -<p>"Tremetante pro teruro, mi alvenis al la polica posteno. La ordono de -Sergio, akceptita per aplaŭdadoj, estis plenumota... Ree mi svenis. -Mi ne scias kiom da tempo daŭris mia turmento. Mi ne scias. Dio -volis, ke mi ne mortu. Por kio? Por min venĝi! Kaj mi venĝis!</p> - -<p>Rekonsciante, mi havis la korpon traboritan per doloroj kaj -malpuraĵoj... Interne de mi malplenaĵo... mi estis sen animo. -Starantaj, kraĉospruĉitaj per la ebrieco de volupto kaj de -malĉasteco, kvar soldatoj...</p> - -<p>—Mi estas nomata Ivan Koroff, mia bela...</p> - -<p>—Mi estas Miĥaelo Turgueff, amatino mia...</p> - -<p>—Stanislavo Kryé, mia koro...</p> - -<p>—Petro Sturm, birdeto mia...</p><!-- p.114 --> - -<p>Frenezigita, kun la kruroj ŝanceliĝantaj kaj lacigitaj, trempegita -je kolero kaj antipatiego, mi alflugis domen: mia patrino estis -mortinta."</p> - -<p>"Ĉu vi volas forkuri, filino mia?" demandis la juĝisto, grincigante -la dentojn, kaj kun la pupiloj tre plilarĝigitaj, kiel tiuj de -mortanto.</p> - -<p>"Ne!" ekkriis Lina Petrowski: "mi volas morti. Mi vestigis mian -patrinon per ŝiaj plej bonaj vestoj; mi faris ŝian enterigiron. Mi -ŝin akompanis al la tombejo, kaj post kiam la tombisto finis sian -laboron de eterna estingado, mi falis kun la brusto kaj la vizaĝo -sur la teron malkompaktan de la tombo, mi gluis la buŝon sur la tero -amika kaj mi paroladis persiste en la ĉerkon. Mi diris la ĵuron de -la venĝo..."</p> - -<p>"Ĉu vi volas forkuri, martirino?" ree demandis la juĝisto, -algluante la lipojn febrajn sur la manojn glacie malvarmajn de la -mortigintino.</p> - -<p>—Ne, mi volas morti, nur. Mi kolektis la lastajn monerojn, mi -aĉetis ponardon, kaj mi komencis mian dolorplenan vivon de ombro -vaganta, ĉe la ĉirkaŭaĵoj de la grandduka palaco. Neniu atentadis -pri mi. Mi makuladis la vizaĝon per koto, mi dormadis sub la ĉielo, -somere kiel vintre, timante malsaniĝi, timante morti, petante -almozon de la malriĉuloj, evitante la soldatojn, forkurante de la -lumo, por atendi Sergion.</p><!-- p.115 --> - -<p>Kvin jarojn, pli ol kvin jarojn, tiele, kun vulkano en la brusto kaj -la ponardo apud la koro...</p> - -<p>Unu tagon mi aŭdis ekbruegon, neniam antaŭe sentitan. Terurigite, -mi eliris el mia kaŝejo, antaŭvidante, ke mia venĝo min -forlasas... La bombo de Kalaieff punis la turmentanton de mia vivo...</p> - -<p>Ĝi estis la venĝo de Kalaieff, kiu tiam efektiviĝis, sed ne la -mia, ho! ne... De sia malproksima tombo mia patrino kriegadis. De sia -nekonata ekzilejo mia patro sendadis manosignojn nekompreneblajn... -Sur la litaĉo de la polica arestejo mia virgeco sangomakulita -singultadis... Mi havis la vidon fantoman de la fino de l’ mondo. La -pecetoj de la korpo de Sergio kotmakulas la asfalton de la placo, kaj -mia imagkapablo konvulsie skuetita ekvidadis, ĉe nigra fendo de la -tero, la demonon subteriĝi kunportante en siaj brakoj kun karesoj -ekstremaj, la animon de la grandduko... Subite, kiel sonoriloj por -mortintoj, sonis en mia kranio kvar nomoj malbenitaj... Mi ne povus -diri tion, kio okazis... Mi memoras malprecize, ke mi faradis -demandojn... Oni arestis min. Mi pasigis ok monatojn suferante en -karcero malluma kaj mucida; sed mi ne malsaniĝis, malgraŭ<!-- p.116 --> la -remaĉado laciga de la fortegaj puŝoj al venĝo, transdonita, per la -volo de la sorto, de la ordonanto al liaj banditoj... Fine oni -senmuŝigis la arestejon, elpelante la mizerulojn.</p> - -<p>La pafado de la kozakoj, tondranta en la stratoj, senpezigis la -imperiestran kason je la ŝarĝo nutri la arestitojn. Mi eliris kun -mia ponardo. Neniam ili esploris miajn poŝojn, mirakle!</p> - -<p>Ĉe la pordo de la arestejo, soldato elparolis mian nomon... Mi -returnen rigardis rapide, kaj mi rekonis unu el la kvar!</p> - -<p>—Kiel vi estas nomata?</p> - -<p>—Stanislavo Kryé. Venu kun mi. Mi dolĉe ĉagreniĝas pro via -foresto. Miaj kamaradoj ankaŭ sopiras...</p> - -<p>"Kaj... Ĉu vi iris?" demandis angore la juĝisto.</p> - -<p>—Mi iris, al la sama polica arestejo. Ĉeestis la kvar.</p> - -<p>Facile mi cedis al ĉio, kondiĉe ke ili min kaŝus dum la nokto, -ĉar mi timas la pafadon... Ili promesis. Mi fermis la okulojn kaj mi -sentis la ponardon tremeti, apud mia karno, kun intensa ĝojego -paradiza... Mia sento-kapablo vaporiĝinta ne plu lasis al mi la -konscion de mia korpo... Mi ne scias, mi ne scias... Mi submetiĝis -al ĉio, kaj kiam eknoktiĝis, mi ŝajnigis<!-- p.117 --> dormi. La kvar, tiuj -dormegis. Tuj, ĉe la komenco de ilia dormo, mi provis stariĝi. -Petro Sturm ronkis pli laŭte. Mi timis ilin veki, kaj mi refalis en -mian ŝajnan dormon. Fine, ho! mi stariĝis, kaj mia kara ponardo -sendis al la Sergia kunesto la kvar senditojn de la infero. Jen mia -historio. Ĝi estas malĝoja, ĉu ne? Nun mi bezonas morti. Ĉu vi -scias ia kialon? pro tio, ke, por plenigi mian mizeron, mi timas... -ke mi estas patrino.</p> - -<p>La juĝisto rigidigis sian korpon, etendis la muskolojn per larĝa -movo kata, prenis la ponardon de Lina, ekkriis malespere kaj kuris -delirante, tra la koridoro, eksteren...</p> - -<p>—Mi volas mortigi la granddukon... mi volas rehonorigi la homan -indecon... mi volas venĝi la malfeliĉegon de Rusujo...</p> - -<p>Kaj li svingadis la ponardon, kun la frunto ŝvitanta, la haroj -stariĝintaj, la buŝo plena de ŝaŭmo.</p> - -<p>Li estis freneziĝinta.</p> -<!-- p.118 --> - - -<div class="poemheader"> -<h2 id="am20">Destino</h2> -</div> - -<div class="verse"><div class="stanza"> -<span class="i0">Kiu diris al la stelo la vojon,<br /></span> -<span class="i0">Kiun sur ĉielo blua ĝi sekvos?<br /></span> -<span class="i0">Kiel sian belan neston faradi<br /></span> -<span class="i0">Tre facile frue birdo eklernis?<br /></span> -<span class="i0">Kiu diras al kreskaĵo: "Ekfloru!"?<br /></span> -<span class="i0">Por la muta vermo, kiu teksadas<br /></span> -<span class="i0">Ĝian silkan kaj blankegan mantelon?<br /></span> -<span class="i0">La fadenojn, kiu al ĝi estigas?</span> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Eble iu al abelo instruis,<br /></span> -<span class="i0">Kiu nun zumadas sur flora kampo,<br /></span> -<span class="i0">Kie devas serĉi sian mielon,<br /></span> -<span class="i0">En la blanka floro, aŭ en la ruĝa?<br /></span> -<span class="i0">Ke vi estas mia vivo, anĝelo,<br /></span> -<span class="i0">Vivo mia viaj belaj okuloj,<br /></span> -<span class="i0">Amo via mia tuta feliĉo:<br /></span> -<span class="i0">Tion iu diris al mi neniam.</span><!-- p.119 --> -</div><div class="stanza"> -<span class="i0">Kiel la abelo flugas al kampo,<br /></span> -<span class="i0">Kiel sur ĉielo kuras la stelo,<br /></span> -<span class="i0">Kiel al la homo ĝia destino<br /></span> -<span class="i0">En la penso sin konigas instinkte,<br /></span> -<span class="i0">Mi, fide, sur via brusto diina<br /></span> -<span class="i0">Volas vivi kaj plenumi destinon.<br /></span> -<span class="i0">Mi venas, tial, ke mi vivas pro vi,<br /></span> -<span class="i0">Por vi nur povas mi morti feliĉa.</span> -</div> -</div> - -<p class="near-sig">(Traduko dediĉita al fraŭlinoj Maria Luiza Bocayuva kaj Esther -Bloomfield)</p> - - -<div class="footnotes"> -<p><b>Piednotoj</b></p> - -<div class="footnote" id="Footnote1"> -<p><a href="#FNanchor1"><span class="label">[1]</span></a> Fama portugala poeto, verkinto de "La Luziadoj". -Elparolu: Kamonhez.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote2"> -<p><a href="#FNanchor2"><span class="label">[2]</span></a> Fama brazila verkisto. Elparolu: Alenkar.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote3"> -<p><a href="#FNanchor3"><span class="label">[3]</span></a> Tio signifas: vi estas tre klaĉema.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote4"> -<p><a href="#FNanchor4"><span class="label">[4]</span></a> Elparolu: Bom dia! (Bonan tagon!)</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote5"> -<p><a href="#FNanchor5"><span class="label">[5]</span></a> ar—signifas portugale "aero". Ĝi estas ankaŭ la -finaĵo de l’ verboj de la unua konjugacio portugala.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote6"> -<p><a href="#FNanchor6"><span class="label">[6]</span></a> queimar—(elparolu: kejmar, la akcento sur la lasta -silabo) signifas: bruli.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote7"> -<p><a href="#FNanchor7"><span class="label">[7]</span></a> Fama portugala verkisto. Elparolu: Aleŝandre -Erkulano.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote8"> -<p><a href="#FNanchor8"><span class="label">[8]</span></a> Korbisto, kiu faris korbon, povas fari centon. Tio -signifas, ke tiu povas fari plu malhonestaĵojn, kiu kutimas fari -ilin.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote9"> -<p><a href="#FNanchor9"><span class="label">[9]</span></a> Uyara—Spirito aŭ feino, kiu laŭ la popola kredo, -loĝas ĉe la fundo de l’ riveroj.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote10"> -<p><a href="#FNanchor10"><span class="label">[10]</span></a> Kvartalo de la urbo Rio de Janeiro.</p></div> -</div> - -<div class="transnote"> -<p><b>Notoj de transskribinto:</b></p> - -<p>Diversajn preserarojn de la originalo mi senrimarke ĝustigis.</p> -</div> - - - - - - - - -<pre> - - - - - -End of the Project Gutenberg EBook of Ama Stelaro, by Nuno Baena - -*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK AMA STELARO *** - -***** This file should be named 52111-h.htm or 52111-h.zip ***** -This and all associated files of various formats will be found in: - http://www.gutenberg.org/5/2/1/1/52111/ - -Produced by Andrew Sly, Mark C. Orton, Marc Vanden Bempt -and the Online Distributed Proofreading Team at -http://www.pgdp.net - - -Updated editions will replace the previous one--the old editions will -be renamed. - -Creating the works from print editions not protected by U.S. copyright -law means that no one owns a United States copyright in these works, -so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United -States without permission and without paying copyright -royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part -of this license, apply to copying and distributing Project -Gutenberg-tm electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG-tm -concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark, -and may not be used if you charge for the eBooks, unless you receive -specific permission. If you do not charge anything for copies of this -eBook, complying with the rules is very easy. You may use this eBook -for nearly any purpose such as creation of derivative works, reports, -performances and research. They may be modified and printed and given -away--you may do practically ANYTHING in the United States with eBooks -not protected by U.S. copyright law. Redistribution is subject to the -trademark license, especially commercial redistribution. - -START: FULL LICENSE - -THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE -PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK - -To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free -distribution of electronic works, by using or distributing this work -(or any other work associated in any way with the phrase "Project -Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full -Project Gutenberg-tm License available with this file or online at -www.gutenberg.org/license. - -Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project -Gutenberg-tm electronic works - -1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm -electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to -and accept all the terms of this license and intellectual property -(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all -the terms of this agreement, you must cease using and return or -destroy all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your -possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a -Project Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound -by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the -person or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph -1.E.8. - -1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be -used on or associated in any way with an electronic work by people who -agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few -things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works -even without complying with the full terms of this agreement. See -paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project -Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this -agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm -electronic works. See paragraph 1.E below. - -1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the -Foundation" or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection -of Project Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual -works in the collection are in the public domain in the United -States. If an individual work is unprotected by copyright law in the -United States and you are located in the United States, we do not -claim a right to prevent you from copying, distributing, performing, -displaying or creating derivative works based on the work as long as -all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope -that you will support the Project Gutenberg-tm mission of promoting -free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg-tm -works in compliance with the terms of this agreement for keeping the -Project Gutenberg-tm name associated with the work. You can easily -comply with the terms of this agreement by keeping this work in the -same format with its attached full Project Gutenberg-tm License when -you share it without charge with others. - -1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern -what you can do with this work. Copyright laws in most countries are -in a constant state of change. If you are outside the United States, -check the laws of your country in addition to the terms of this -agreement before downloading, copying, displaying, performing, -distributing or creating derivative works based on this work or any -other Project Gutenberg-tm work. The Foundation makes no -representations concerning the copyright status of any work in any -country outside the United States. - -1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg: - -1.E.1. The following sentence, with active links to, or other -immediate access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear -prominently whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work -on which the phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the -phrase "Project Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, -performed, viewed, copied or distributed: - - This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and - most other parts of the world at no cost and with almost no - restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it - under the terms of the Project Gutenberg License included with this - eBook or online at www.gutenberg.org. If you are not located in the - United States, you'll have to check the laws of the country where you - are located before using this ebook. - -1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is -derived from texts not protected by U.S. copyright law (does not -contain a notice indicating that it is posted with permission of the -copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in -the United States without paying any fees or charges. If you are -redistributing or providing access to a work with the phrase "Project -Gutenberg" associated with or appearing on the work, you must comply -either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or -obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg-tm -trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9. - -1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted -with the permission of the copyright holder, your use and distribution -must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any -additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms -will be linked to the Project Gutenberg-tm License for all works -posted with the permission of the copyright holder found at the -beginning of this work. - -1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm -License terms from this work, or any files containing a part of this -work or any other work associated with Project Gutenberg-tm. - -1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this -electronic work, or any part of this electronic work, without -prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with -active links or immediate access to the full terms of the Project -Gutenberg-tm License. - -1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary, -compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including -any word processing or hypertext form. However, if you provide access -to or distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format -other than "Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official -version posted on the official Project Gutenberg-tm web site -(www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or expense -to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means -of obtaining a copy upon request, of the work in its original "Plain -Vanilla ASCII" or other form. Any alternate format must include the -full Project Gutenberg-tm License as specified in paragraph 1.E.1. - -1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying, -performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works -unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9. - -1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing -access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works -provided that - -* You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from - the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method - you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed - to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he has - agreed to donate royalties under this paragraph to the Project - Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid - within 60 days following each date on which you prepare (or are - legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty - payments should be clearly marked as such and sent to the Project - Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in - Section 4, "Information about donations to the Project Gutenberg - Literary Archive Foundation." - -* You provide a full refund of any money paid by a user who notifies - you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he - does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm - License. You must require such a user to return or destroy all - copies of the works possessed in a physical medium and discontinue - all use of and all access to other copies of Project Gutenberg-tm - works. - -* You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of - any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the - electronic work is discovered and reported to you within 90 days of - receipt of the work. - -* You comply with all other terms of this agreement for free - distribution of Project Gutenberg-tm works. - -1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project -Gutenberg-tm electronic work or group of works on different terms than -are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing -from both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and The -Project Gutenberg Trademark LLC, the owner of the Project Gutenberg-tm -trademark. Contact the Foundation as set forth in Section 3 below. - -1.F. - -1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable -effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread -works not protected by U.S. copyright law in creating the Project -Gutenberg-tm collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm -electronic works, and the medium on which they may be stored, may -contain "Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate -or corrupt data, transcription errors, a copyright or other -intellectual property infringement, a defective or damaged disk or -other medium, a computer virus, or computer codes that damage or -cannot be read by your equipment. - -1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right -of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project -Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project -Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project -Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all -liability to you for damages, costs and expenses, including legal -fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT -LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE -PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE -TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE -LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR -INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH -DAMAGE. - -1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a -defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can -receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a -written explanation to the person you received the work from. If you -received the work on a physical medium, you must return the medium -with your written explanation. The person or entity that provided you -with the defective work may elect to provide a replacement copy in -lieu of a refund. If you received the work electronically, the person -or entity providing it to you may choose to give you a second -opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If -the second copy is also defective, you may demand a refund in writing -without further opportunities to fix the problem. - -1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth -in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS', WITH NO -OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT -LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE. - -1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied -warranties or the exclusion or limitation of certain types of -damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement -violates the law of the state applicable to this agreement, the -agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or -limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or -unenforceability of any provision of this agreement shall not void the -remaining provisions. - -1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the -trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone -providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in -accordance with this agreement, and any volunteers associated with the -production, promotion and distribution of Project Gutenberg-tm -electronic works, harmless from all liability, costs and expenses, -including legal fees, that arise directly or indirectly from any of -the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this -or any Project Gutenberg-tm work, (b) alteration, modification, or -additions or deletions to any Project Gutenberg-tm work, and (c) any -Defect you cause. - -Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm - -Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of -electronic works in formats readable by the widest variety of -computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It -exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations -from people in all walks of life. - -Volunteers and financial support to provide volunteers with the -assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg-tm's -goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will -remain freely available for generations to come. In 2001, the Project -Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure -and permanent future for Project Gutenberg-tm and future -generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary -Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see -Sections 3 and 4 and the Foundation information page at -www.gutenberg.org Section 3. Information about the Project Gutenberg -Literary Archive Foundation - -The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit -501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the -state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal -Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification -number is 64-6221541. Contributions to the Project Gutenberg Literary -Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by -U.S. federal laws and your state's laws. - -The Foundation's principal office is in Fairbanks, Alaska, with the -mailing address: PO Box 750175, Fairbanks, AK 99775, but its -volunteers and employees are scattered throughout numerous -locations. Its business office is located at 809 North 1500 West, Salt -Lake City, UT 84116, (801) 596-1887. Email contact links and up to -date contact information can be found at the Foundation's web site and -official page at www.gutenberg.org/contact - -For additional contact information: - - Dr. Gregory B. Newby - Chief Executive and Director - gbnewby@pglaf.org - -Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg -Literary Archive Foundation - -Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide -spread public support and donations to carry out its mission of -increasing the number of public domain and licensed works that can be -freely distributed in machine readable form accessible by the widest -array of equipment including outdated equipment. Many small donations -($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt -status with the IRS. - -The Foundation is committed to complying with the laws regulating -charities and charitable donations in all 50 states of the United -States. Compliance requirements are not uniform and it takes a -considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up -with these requirements. We do not solicit donations in locations -where we have not received written confirmation of compliance. To SEND -DONATIONS or determine the status of compliance for any particular -state visit www.gutenberg.org/donate - -While we cannot and do not solicit contributions from states where we -have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition -against accepting unsolicited donations from donors in such states who -approach us with offers to donate. - -International donations are gratefully accepted, but we cannot make -any statements concerning tax treatment of donations received from -outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff. - -Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation -methods and addresses. Donations are accepted in a number of other -ways including checks, online payments and credit card donations. To -donate, please visit: www.gutenberg.org/donate - -Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic works. - -Professor Michael S. Hart was the originator of the Project -Gutenberg-tm concept of a library of electronic works that could be -freely shared with anyone. For forty years, he produced and -distributed Project Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of -volunteer support. - -Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed -editions, all of which are confirmed as not protected by copyright in -the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not -necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper -edition. - -Most people start at our Web site which has the main PG search -facility: www.gutenberg.org - -This Web site includes information about Project Gutenberg-tm, -including how to make donations to the Project Gutenberg Literary -Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to -subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks. - - - -</pre> - -</body> -</html> diff --git a/old/52111-h/images/cover.jpg b/old/52111-h/images/cover.jpg Binary files differdeleted file mode 100644 index 0309f3d..0000000 --- a/old/52111-h/images/cover.jpg +++ /dev/null diff --git a/old/52111-h/images/linio1.png b/old/52111-h/images/linio1.png Binary files differdeleted file mode 100644 index 3385830..0000000 --- a/old/52111-h/images/linio1.png +++ /dev/null diff --git a/old/52111-h/images/lumo1.png b/old/52111-h/images/lumo1.png Binary files differdeleted file mode 100644 index 1cd54dd..0000000 --- a/old/52111-h/images/lumo1.png +++ /dev/null diff --git a/old/52111-h/images/stelo1.png b/old/52111-h/images/stelo1.png Binary files differdeleted file mode 100644 index 0153e0e..0000000 --- a/old/52111-h/images/stelo1.png +++ /dev/null |
