diff options
Diffstat (limited to 'old/65599-h/65599-h.htm')
| -rw-r--r-- | old/65599-h/65599-h.htm | 22868 |
1 files changed, 0 insertions, 22868 deletions
diff --git a/old/65599-h/65599-h.htm b/old/65599-h/65599-h.htm deleted file mode 100644 index 139a04e..0000000 --- a/old/65599-h/65599-h.htm +++ /dev/null @@ -1,22868 +0,0 @@ -<!DOCTYPE html -PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/html4/loose.dtd"> -<!-- This HTML file has been automatically generated from an XML source on 2021-06-12T09:49:05Z using SAXON HE 9.9.1.8 . --> -<html lang="nl"> -<head> -<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8"> -<title>De scheepsjongens van Bontekoe</title> -<meta name="generator" content="tei2html.xsl, see https://github.com/jhellingman/tei2html"> -<meta name="author" content="Johan Fabricius (1899–1981)"> -<link rel="coverpage" href="images/frontcover.jpg"> -<link rel="schema.DC" href="http://dublincore.org/documents/1998/09/dces/"> -<meta name="DC.Creator" content="Johan Fabricius (1899–1981)"> -<meta name="DC.Title" content="De scheepsjongens van Bontekoe"> -<meta name="DC.Language" content="nl-1900"> -<meta name="DC.Format" content="text/html"> -<meta name="DC.Publisher" content="Project Gutenberg"> -<meta name="DC:Subject" content="#####"> -<style type="text/css"> /* <![CDATA[ */ -html { -line-height: 1.3; -} -body { -margin: 0; -} -main { -display: block; -} -h1 { -font-size: 2em; -margin: 0.67em 0; -} -hr { -height: 0; -overflow: visible; -} -pre { -font-family: monospace, monospace; -font-size: 1em; -} -a { -background-color: transparent; -} -abbr[title] { -border-bottom: none; -text-decoration: underline; -text-decoration: underline dotted; -} -b, strong { -font-weight: bolder; -} -code, kbd, samp { -font-family: monospace, monospace; -font-size: 1em; -} -small { -font-size: 80%; -} -sub, sup { -font-size: 67%; -line-height: 0; -position: relative; -vertical-align: baseline; -} -sub { -bottom: -0.25em; -} -sup { -top: -0.5em; -} -img { -border-style: none; -} -body { -font-family: serif; -font-size: 100%; -text-align: left; -margin-top: 2.4em; -} -div.front, div.body { -margin-bottom: 7.2em; -} -div.back { -margin-bottom: 2.4em; -} -.div0 { -margin-top: 7.2em; -margin-bottom: 7.2em; -} -.div1 { -margin-top: 5.6em; -margin-bottom: 5.6em; -} -.div2 { -margin-top: 4.8em; -margin-bottom: 4.8em; -} -.div3 { -margin-top: 3.6em; -margin-bottom: 3.6em; -} -.div4 { -margin-top: 2.4em; -margin-bottom: 2.4em; -} -.div5, .div6, .div7 { -margin-top: 1.44em; -margin-bottom: 1.44em; -} -.div0:last-child, .div1:last-child, .div2:last-child, .div3:last-child, -.div4:last-child, .div5:last-child, .div6:last-child, .div7:last-child { -margin-bottom: 0; -} -blockquote div.front, blockquote div.body, blockquote div.back { -margin-top: 0; -margin-bottom: 0; -} -.divBody .div1:first-child, .divBody .div2:first-child, .divBody .div3:first-child, .divBody .div4:first-child, -.divBody .div5:first-child, .divBody .div6:first-child, .divBody .div7:first-child { -margin-top: 0; -} -h1, h2, h3, h4, h5, h6, .h1, .h2, .h3, .h4, .h5, .h6 { -clear: both; -font-style: normal; -text-transform: none; -} -h3, .h3 { -font-size: 1.2em; -} -h3.label { -font-size: 1em; -margin-bottom: 0; -} -h4, .h4 { -font-size: 1em; -} -.alignleft { -text-align: left; -} -.alignright { -text-align: right; -} -.alignblock { -text-align: justify; -} -p.tb, hr.tb, .par.tb { -margin: 1.6em auto; -text-align: center; -} -p.argument, p.note, p.tocArgument, .par.argument, .par.note, .par.tocArgument { -font-size: 0.9em; -text-indent: 0; -} -p.argument, p.tocArgument, .par.argument, .par.tocArgument { -margin: 1.58em 10%; -} -td.tocDivNum { -vertical-align: top; -} -td.tocPageNum { -vertical-align: bottom; -} -.opener, .address { -margin-top: 1.6em; -margin-bottom: 1.6em; -} -.addrline { -margin-top: 0; -margin-bottom: 0; -} -.dateline { -margin-top: 1.6em; -margin-bottom: 1.6em; -text-align: right; -} -.salute { -margin-top: 1.6em; -margin-left: 3.58em; -text-indent: -2em; -} -.signed { -margin-top: 1.6em; -margin-left: 3.58em; -text-indent: -2em; -} -.epigraph { -font-size: 0.9em; -width: 60%; -margin-left: auto; -} -.epigraph span.bibl { -display: block; -text-align: right; -} -.trailer { -clear: both; -margin-top: 3.6em; -} -span.abbr, abbr { -white-space: nowrap; -} -span.parnum { -font-weight: bold; -} -span.corr, span.gap { -border-bottom: 1px dotted red; -} -span.num, span.trans, span.trans { -border-bottom: 1px dotted gray; -} -span.measure { -border-bottom: 1px dotted green; -} -.ex { -letter-spacing: 0.2em; -} -.sc { -font-variant: small-caps; -} -.asc { -font-variant: small-caps; -text-transform: lowercase; -} -.uc { -text-transform: uppercase; -} -.tt { -font-family: monospace; -} -.underline { -text-decoration: underline; -} -.overline, .overtilde { -text-decoration: overline; -} -.rm { -font-style: normal; -} -.red { -color: red; -} -hr { -clear: both; -border: none; -border-bottom: 1px solid black; -width: 45%; -margin-left: auto; -margin-right: auto; -margin-top: 1em; -text-align: center; -} -hr.dotted { -border-bottom: 2px dotted black; -} -hr.dashed { -border-bottom: 2px dashed black; -} -.aligncenter { -text-align: center; -} -h1, h2, .h1, .h2 { -font-size: 1.44em; -line-height: 1.5; -} -h1.label, h2.label { -font-size: 1.2em; -margin-bottom: 0; -} -h5, h6 { -font-size: 1em; -font-style: italic; -} -p, .par { -text-indent: 0; -} -p.firstlinecaps:first-line, .par.firstlinecaps:first-line { -text-transform: uppercase; -} -.hangq { -text-indent: -0.32em; -} -.hangqq { -text-indent: -0.42em; -} -.hangqqq { -text-indent: -0.84em; -} -p.dropcap:first-letter, .par.dropcap:first-letter { -float: left; -clear: left; -margin: 0 0.05em 0 0; -padding: 0; -line-height: 0.8; -font-size: 420%; -vertical-align: super; -} -blockquote, p.quote, div.blockquote, div.argument, .par.quote { -font-size: 0.9em; -margin: 1.58em 5%; -} -.pageNum a, a.noteRef:hover, a.pseudoNoteRef:hover, a.hidden:hover, a.hidden { -text-decoration: none; -} -.advertisement, .advertisements { -background-color: #FFFEE0; -border: black 1px dotted; -color: #000; -margin: 2em 5%; -padding: 1em; -} -.footnotes .body, .footnotes .div1 { -padding: 0; -} -.fnarrow { -color: #AAAAAA; -font-weight: bold; -text-decoration: none; -} -.fnarrow:hover, .fnreturn:hover { -color: #660000; -} -.fnreturn { -color: #AAAAAA; -font-size: 80%; -font-weight: bold; -text-decoration: none; -vertical-align: 0.25em; -} -a { -text-decoration: none; -} -a:hover { -text-decoration: underline; -background-color: #e9f5ff; -} -a.noteRef, a.pseudoNoteRef { -font-size: 67%; -line-height: 0; -position: relative; -vertical-align: baseline; -top: -0.5em; -text-decoration: none; -margin-left: 0.1em; -} -.displayfootnote { -display: none; -} -div.footnotes { -font-size: 80%; -margin-top: 1em; -padding: 0; -} -hr.fnsep { -margin-left: 0; -margin-right: 0; -text-align: left; -width: 25%; -} -p.footnote, .par.footnote { -margin-bottom: 0.5em; -margin-top: 0.5em; -} -p.footnote .fnlabel, .par.footnote .fnlabel { -float: left; -min-width: 1.0em; -margin-left: -0.1em; -padding-top: 0.9em; -padding-right: 0.4em; -} -.apparatusnote { -text-decoration: none; -} -table.tocList { -width: 100%; -margin-left: auto; -margin-right: auto; -border-width: 0; -border-collapse: collapse; -} -td.tocPageNum, td.tocDivNum { -text-align: right; -min-width: 10%; -border-width: 0; -white-space: nowrap; -} -td.tocDivNum { -padding-left: 0; -padding-right: 0.5em; -} -td.tocPageNum { -padding-left: 0.5em; -padding-right: 0; -} -td.tocDivTitle { -width: auto; -} -p.tocPart, .par.tocPart { -margin: 1.58em 0; -font-variant: small-caps; -} -p.tocChapter, .par.tocChapter { -margin: 1.58em 0; -} -p.tocSection, .par.tocSection { -margin: 0.7em 5%; -} -table.tocList td { -vertical-align: top; -} -table.tocList td.tocPageNum { -vertical-align: bottom; -} -table.inner { -display: inline-table; -border-collapse: collapse; -width: 100%; -} -td.itemNum { -text-align: right; -min-width: 5%; -padding-right: 0.8em; -} -td.innerContainer { -padding: 0; -margin: 0; -} -.index { -font-size: 80%; -} -.index p { -text-indent: -1em; -margin-left: 1em; -} -.indexToc { -text-align: center; -} -.transcriberNote { -background-color: #DDE; -border: black 1px dotted; -color: #000; -font-family: sans-serif; -font-size: 80%; -margin: 2em 5%; -padding: 1em; -} -.missingTarget { -text-decoration: line-through; -color: red; -} -.correctionTable { -width: 75%; -} -.width20 { -width: 20%; -} -.width40 { -width: 40%; -} -p.smallprint, li.smallprint, .par.smallprint { -color: #666666; -font-size: 80%; -} -span.musictime { -vertical-align: middle; -display: inline-block; -text-align: center; -} -span.musictime, span.musictime span.top, span.musictime span.bottom { -padding: 1px 0.5px; -font-size: xx-small; -font-weight: bold; -line-height: 0.7em; -} -span.musictime span.bottom { -display: block; -} -ul { -list-style-type: none; -} -.splitListTable { -margin-left: 0; -} -.numberedItem { -text-indent: -3em; -margin-left: 3em; -} -.numberedItem .itemNumber { -float: left; -position: relative; -left: -3.5em; -width: 3em; -display: inline-block; -text-align: right; -} -.itemGroupTable { -border-collapse: collapse; -margin-left: 0; -} -.itemGroupTable td { -padding: 0; -margin: 0; -vertical-align: middle; -} -.itemGroupBrace { -padding: 0 0.5em !important; -} -.titlePage { -border: #DDDDDD 2px solid; -margin: 3em 0 7em 0; -padding: 5em 10% 6em 10%; -text-align: center; -} -.titlePage .docTitle { -line-height: 1.7; -margin: 2em 0 2em 0; -font-weight: bold; -} -.titlePage .docTitle .mainTitle { -font-size: 1.8em; -} -.titlePage .docTitle .subTitle, .titlePage .docTitle .seriesTitle, -.titlePage .docTitle .volumeTitle { -font-size: 1.44em; -} -.titlePage .byline { -margin: 2em 0 2em 0; -font-size: 1.2em; -line-height: 1.5; -} -.titlePage .byline .docAuthor { -font-size: 1.2em; -font-weight: bold; -} -.titlePage .figure { -margin: 2em auto; -} -.titlePage .docImprint { -margin: 4em 0 0 0; -font-size: 1.2em; -line-height: 1.5; -} -.titlePage .docImprint .docDate { -font-size: 1.2em; -font-weight: bold; -} -div.figure { -text-align: center; -} -.figure { -margin-left: auto; -margin-right: auto; -} -.floatLeft { -float: left; -margin: 10px 10px 10px 0; -} -.floatRight { -float: right; -margin: 10px 0 10px 10px; -} -p.figureHead, .par.figureHead { -font-size: 100%; -text-align: center; -} -.figAnnotation { -font-size: 80%; -position: relative; -margin: 0 auto; -} -.figTopLeft, .figBottomLeft { -float: left; -} -.figTopRight, .figBottomRight { -float: right; -} -.figure p, .figure .par { -font-size: 80%; -margin-top: 0; -text-align: center; -} -img { -border-width: 0; -} -td.galleryFigure { -text-align: center; -vertical-align: middle; -} -td.galleryCaption { -text-align: center; -vertical-align: top; -} -.lgouter { -margin-left: auto; -margin-right: auto; -display: table; -} -.lg { -text-align: left; -padding: .5em 0 .5em 0; -} -.lg h4, .lgouter h4 { -font-weight: normal; -} -.lg .lineNum, .sp .lineNum, .lgouter .lineNum { -color: #777; -font-size: 90%; -left: 16%; -margin: 0; -position: absolute; -text-align: center; -text-indent: 0; -top: auto; -width: 1.75em; -} -p.line, .par.line { -margin: 0 0 0 0; -} -span.hemistich { -visibility: hidden; -} -.verseNum { -font-weight: bold; -} -.speaker { -font-weight: bold; -margin-bottom: 0.4em; -} -.sp .line { -margin: 0 10%; -text-align: left; -} -.castlist, .castitem { -list-style-type: none; -} -.castGroupTable { -border-collapse: collapse; -margin-left: 0; -} -.castGroupTable td { -padding: 0; -margin: 0; -vertical-align: middle; -} -.castGroupBrace { -padding: 0 0.5em !important; -} -body { -padding: 1.58em 16%; -} -.pageNum { -display: inline; -font-size: 70%; -font-style: normal; -margin: 0; -padding: 0; -position: absolute; -right: 1%; -text-align: right; -} -.marginnote { -font-size: 0.8em; -height: 0; -left: 1%; -position: absolute; -text-indent: 0; -width: 14%; -text-align: left; -} -.right-marginnote { -font-size: 0.8em; -height: 0; -right: 3%; -position: absolute; -text-indent: 0; -text-align: right; -width: 11% -} -.cut-in-left-note { -font-size: 0.8em; -left: 1%; -float: left; -text-indent: 0; -width: 14%; -text-align: left; -padding: 0.8em 0.8em 0.8em 0; -} -.cut-in-right-note { -font-size: 0.8em; -left: 1%; -float: right; -text-indent: 0; -width: 14%; -text-align: right; -padding: 0.8em 0 0.8em 0.8em; -} -span.tocPageNum, span.flushright { -position: absolute; -right: 16%; -top: auto; -text-indent: 0; -} -.pglink::after { -content: "\0000A0\01F4D8"; -font-size: 80%; -font-style: normal; -font-weight: normal; -} -.catlink::after { -content: "\0000A0\01F4C7"; -font-size: 80%; -font-style: normal; -font-weight: normal; -} -.exlink::after, .wplink::after, .biblink::after, .qurlink::after, .seclink::after { -content: "\0000A0\002197\00FE0F"; -color: blue; -font-size: 80%; -font-style: normal; -font-weight: normal; -} -.pglink:hover { -background-color: #DCFFDC; -} -.catlink:hover { -background-color: #FFFFDC; -} -.exlink:hover, .wplink:hover, .biblink:hover, .qurlink:hover { -background-color: #FFDCDC; -} -body { -background: #FFFFFF; -font-family: serif; -} -body, a.hidden { -color: black; -} -h1, h2, .h1, .h2 { -text-align: center; -font-variant: small-caps; -font-weight: normal; -} -p.byline { -text-align: center; -font-style: italic; -margin-bottom: 2em; -} -.div2 p.byline, .div3 p.byline, .div4 p.byline, .div5 p.byline, .div6 p.byline, .div7 p.byline { -text-align: left; -} -.figureHead, .noteRef, .pseudoNoteRef, .marginnote, .right-marginnote, p.legend, .verseNum { -color: #660000; -} -.rightnote, .pageNum, .lineNum, .pageNum a { -color: #AAAAAA; -} -a.hidden:hover, a.noteRef:hover, a.pseudoNoteRef:hover { -color: red; -} -h1, h2, h3, h4, h5, h6 { -font-weight: normal; -} -table { -margin-left: auto; -margin-right: auto; -} -.tablecaption { -text-align: center; -} -.arab { font-family: Scheherazade, serif; } -.aran { font-family: 'Awami Nastaliq', serif; } -.grek { font-family: 'Charis SIL', serif; } -.hebr { font-family: Shlomo, 'Ezra SIL', serif; } -.syrc { font-family: 'Serto Jerusalem', serif; } -/* CSS rules generated from @rend attributes in TEI file */ -.cover-imagewidth { -width:470px; -} -.xd30e92 { -text-align:center; font-size:large; -} -.frontispiecewidth { -width:494px; -} -.titlepage-imagewidth { -width:440px; -} -.xd30e118width { -width:85px; -} -.xd30e130 { -text-align:right; font-size:large; -} -.p004width { -width:249px; -} -.p012width { -width:609px; -} -.p015width { -width:550px; -} -.p016width { -width:154px; -} -.o020width { -width:249px; -} -.p025width { -width:302px; -} -.p029width { -width:325px; -} -.p034width { -width:428px; -} -.p040width { -width:577px; -} -.p041width { -width:174px; -} -.p044width { -width:479px; -} -.p049width { -width:317px; -} -.p052width { -width:208px; -} -.p054width { -width:249px; -} -.p064width { -width:249px; -} -.p075width { -width:224px; -} -.p080width { -width:533px; -} -.p085width { -width:401px; -} -.p090width { -width:355px; -} -.p096width { -width:554px; -} -.xd30e2671 { -text-align:center; -} -.p099width { -width:249px; -} -.p100width { -width:389px; -} -.p102width { -width:521px; -} -.p106width { -width:621px; -} -.p109width { -width:608px; -} -.p114width { -width:249px; -} -.p115width { -width:295px; -} -.p120width { -width:335px; -} -.p121width { -width:308px; -} -.p124width { -width:338px; -} -.p128width { -width:236px; -} -.p130width { -width:249px; -} -.p134width { -width:601px; -} -.p137width { -width:249px; -} -.p139width { -width:487px; -} -.p144width { -width:249px; -} -.p145width { -width:373px; -} -.p151width { -width:158px; -} -.p154width { -width:249px; -} -.p157width { -width:113px; -} -.p162width { -width:152px; -} -.p169width { -width:204px; -} -.p173width { -width:318px; -} -.p177width { -width:440px; -} -.p179width { -width:285px; -} -.p185width { -width:249px; -} -.p188width { -width:200px; -} -.p195width { -width:212px; -} -.p199width { -width:188px; -} -.p203width { -width:195px; -} -.p207width { -width:132px; -} -.p211width { -width:458px; -} -.p216width { -width:301px; -} -.p223width { -width:367px; -} -.p226width { -width:249px; -} -.p227width { -width:156px; -} -.p229width { -width:326px; -} -.p238width { -width:249px; -} -.p241width { -width:194px; -} -.p245width { -width:140px; -} -.p250width { -width:249px; -} -.p253width { -width:179px; -} -.p256width { -width:397px; -} -.p259width { -width:512px; -} -.p263width { -width:486px; -} -.p266width { -width:249px; -} -.p271width { -width:317px; -} -.p281width { -width:518px; -} -.p285width { -width:323px; -} -.xd30e6133 { -text-align:center; -} -.p297width { -width:490px; -} -.p300width { -width:249px; -} -.p301width { -width:254px; -} -.p304width { -width:271px; -} -.p310width { -width:343px; -} -.p317width { -width:544px; -} -.p323width { -width:596px; -} -.p325width { -width:249px; -} -.p330width { -width:284px; -} -.p331width { -width:219px; -} -.p341width { -width:262px; -} -.p350width { -width:171px; -} -.p353width { -width:265px; -} -.p361width { -width:293px; -} -.p363width { -width:249px; -} -.p369width { -width:247px; -} -.p371width { -width:249px; -} -.p372width { -width:225px; -} -.p379width { -width:274px; -} -.p383width { -width:275px; -} -.p388width { -width:372px; -} -.p393width { -width:327px; -} -.p396width { -width:198px; -} -.p399width { -width:369px; -} -.p400width { -width:249px; -} -.p401width { -width:187px; -} -.p408width { -width:344px; -} -.p414width { -width:572px; -} -.p415width { -width:183px; -} -.p419width { -width:249px; -} -.p427width { -width:276px; -} -.p429width { -width:192px; -} -.p433width { -width:297px; -} -.p437width { -width:539px; -} -.p442width { -width:249px; -} -.p443width { -width:252px; -} -.p447width { -width:380px; -} -.p453width { -width:232px; -} -.p454width { -width:364px; -} -.p460width { -width:118px; -} -.p465width { -width:277px; -} -.p467width { -width:249px; -} -.p476width { -width:250px; -} -.p482width { -width:116px; -} -.p483width { -width:249px; -} -.p492width { -width:203px; -} -.p498width { -width:249px; -} -.p508width { -width:609px; -} -.p513width { -width:249px; -} -.p520width { -width:139px; -} -.p524width { -width:298px; -} -.p528width { -width:349px; -} -.p530width { -width:387px; -} -.p535width { -width:135px; -} -.p539width { -width:593px; -} -.p546width { -width:162px; -} -.p552width { -width:206px; -} -.p553width { -width:276px; -} -.p555width { -width:190px; -} -.p558width { -width:418px; -} -.p560width { -width:244px; -} -.p562width { -width:226px; -} -.p565width { -width:191px; -} -.p569width { -width:542px; -} -@media handheld { -} -/* ]]> */ </style> -</head> -<body> - -<div style='text-align:center; font-size:1.2em; font-weight:bold'>The Project Gutenberg eBook of De Scheepsjongens van Bontekoe, by Johan Fabricius</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and -most other parts of the world at no cost and with almost no restrictions -whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms -of the Project Gutenberg License included with this eBook or online -at <a href="https://www.gutenberg.org">www.gutenberg.org</a>. If you -are not located in the United States, you will have to check the laws of the -country where you are located before using this eBook. -</div> - -<p style='display:block; margin-top:1em; margin-bottom:1em; margin-left:2em; text-indent:-2em'>Title: De Scheepsjongens van Bontekoe</p> - -<div style='display:block; margin-top:1em; margin-bottom:1em; margin-left:2em; text-indent:-2em'>Author: Johan Fabricius</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'>Release Date: June 12, 2021 [eBook #65599]</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'>Language: Dutch</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'>Character set encoding: UTF-8</div> - -<div style='display:block; margin-left:2em; text-indent:-2em'>Produced by: The Online Distributed Proofreading Team at https://www.pgdp.net.</div> - -<div style='margin-top:2em; margin-bottom:4em'>*** START OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK DE SCHEEPSJONGENS VAN BONTEKOE ***</div> -<div class="front"> -<div class="div1 cover"><span class="pageNum">[<a href="#toc">Inhoud</a>]</span><div class="divBody"> -<p class="first"></p> -<div class="figure cover-imagewidth"><img src="images/frontcover.jpg" alt="Originele voorkant." width="470" height="720"></div><p> -</p> -</div> -</div> -<div class="div1 frenchtitle"><span class="pageNum">[<a href="#toc">Inhoud</a>]</span><div class="divBody"> -<p class="first xd30e92">DE SCHEEPSJONGENS VAN BONTEKOE -</p> -</div> -</div> -<div class="div1 frontispiece"><span class="pageNum">[<a href="#toc">Inhoud</a>]</span><div class="divBody"> -<p class="first"></p> -<div class="figure frontispiecewidth"><img src="images/frontispiece.png" alt="Frontispiece." width="494" height="720"></div><p> -</p> -</div> -</div> -<div class="div1 titlepage"><span class="pageNum">[<a href="#toc">Inhoud</a>]</span><div class="divBody"> -<p class="first"></p> -<div class="figure titlepage-imagewidth"><img src="images/titlepage.png" alt="Oorspronkelijke titelpagina." width="440" height="720"></div><p> -</p> -</div> -</div> -<div class="titlePage"> -<div class="docTitle"> -<div class="mainTitle">DE SCHEEPSJONGENS<br> -VAN BONTEKOE</div> -</div> -<div class="byline"><span class="docAuthor">JOHAN FABRICIUS</span><br> -TEEKENINGEN VAN DEN SCHRIJVER</div> -<div class="docImprint">H. P. LEOPOLD’S <span class="figure xd30e118width"><img src="images/logo.png" alt="" width="85" height="86"></span> UITGEVERS M<sup>IJ</sup>.<br> -’S-GRAVENHAGE<br> -<span class="docDate">MCMXXIV</span></div> -</div> -<p></p> -<div class="div1 dedication"><span class="pageNum">[<a href="#toc">Inhoud</a>]</span><div class="divBody"> -<p class="first xd30e130"><i>Aan mijn vader</i> -</p> -</div> -</div> -<div class="div1 preface"><span class="pageNum">[<a href="#toc">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">AAN DE HOLLANDSCHE JONGENS!</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p lang="nl" class="first">„In ’t Jaer ons Heeren 1618, den 28. December, ben ick, <span class="sc">Willem IJsbrantsz. Bontekoe</span> van Hoorn, Tessel uytghevaren voor schipper, met het schip ghenaemt: <span class="ex">Nieu-Hoorn</span>, ghemant met 206 eters, groot omtrent 550 lasten, met een Oosten-Wint.….” -</p> -<p>Zoo, m’n jongens, zet het „<span lang="nl">Journael</span>” in van een der eerste, kranige „Schippers naast God”, die met hun wakkere mannen -ons gezag in Indië vestigden. Elke kajuitsjongen uit de zeventiende eeuw had, als -hij ook maar een beetje lezen kon, het verhaal in zijn scheepskist liggen bij z’n -bijbeltje en zijn onderbroeken. En Potgieter dichtte op <span class="sc">Bontekoe’s</span> reis een reeks „liedekes”. -</p> -<p><span class="sc">Bontekoe</span> heeft geen zilvervloot veroverd en ook geen tocht naar Chatham gemaakt. Hij volbracht -zijn simpele opdracht (met een notedop-zeekasteel de Kaap te omzeilen) in rustig vertrouwen -op God,—als alle schippers uit onze Gouden Eeuw, die op hun avontuurlijke zwerftochten -naar het onbekende land door oud en jong werden nageoogd en benijd om de heldhaftige -taak, die ze gingen vervullen. En <span class="sc">Willem IJsbrantsz. Bontekoe</span> zou waarschijnlijk evenals zijn kameraden geheel in de vergetelheid zijn geraakt, -wanneer hij niet een reis had gemaakt zóó vol tegenslagen, als de geschiedenis onzer -zeevaarders er wellicht geen andere telt. -</p> -<p>Maar hij was taai. Toen zijn schip op den Indischen Oceaan in brand vloog, verliet -hij het niet, voor hij ermee de lucht insprong. En in een hulkje wist hij Batavia -te bezeilen. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Het leven van een Màn, jongens, gaat nooit zonder stormen voorbij. Hoe verder het -land, dat je bezeilen wilt, hoe moeilijker en gevaarlijker de reis. Verlaat je schip -niet, voor het onder je bezwijkt! Dan zal men later zeggen: „Hij voer door vele stormen, -maar zijn reis werd een reis van <span class="sc">Bontekoe</span>!” -</p> -<p class="signed">JOHAN FABRICIUS -</p> -</div> -</div> -<div id="toc" class="div1 contents"><span class="pageNum">[<a href="#toc">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">INHOUD</h2> -<table class="tocList"> -<tr> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="7"><span class="sc"><a href="#pt1">Deel I</a></span> -</td> -<td class="tocPageNum">Bladz.</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.1" id="xd30e184">Zeewind</a> -</td> -<td class="tocPageNum">1</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.2" id="xd30e191">Een Vechtpartij</a> -</td> -<td class="tocPageNum">5</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.3" id="xd30e198">Schipper Bontekoe</a> -</td> -<td class="tocPageNum">16</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.4" id="xd30e205">Moeder</a> -</td> -<td class="tocPageNum">21</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.5" id="xd30e212">Het groote afscheid</a> -</td> -<td class="tocPageNum">26</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.6" id="xd30e219">Padde doet zijn vriend uitgeleide</a> -</td> -<td class="tocPageNum">41</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.7" id="xd30e226">Op zoek naar den bottelier</a> -</td> -<td class="tocPageNum">55</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.8" id="xd30e233">Reisavonturen</a> -</td> -<td class="tocPageNum">65</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.9" id="xd30e240">Oudejaarsavond</a> -</td> -<td class="tocPageNum">76</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.10" id="xd30e247">Storm</a> -</td> -<td class="tocPageNum">91</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.11" id="xd30e254">Padde leert buikspreken</a> -</td> -<td class="tocPageNum">100</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.12" id="xd30e262">Padde ziet door een mistkijker</a> -</td> -<td class="tocPageNum">115</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.13" id="xd30e269">Rolf</a> -</td> -<td class="tocPageNum">121</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.14" id="xd30e276">Maneschijn</a> -</td> -<td class="tocPageNum">129</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.15" id="xd30e283">Padde heeft beet</a> -</td> -<td class="tocPageNum">131</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.16" id="xd30e290">Windstilte</a> -</td> -<td class="tocPageNum">138</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.17" id="xd30e297">Albatrossen</a> -</td> -<td class="tocPageNum">145</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.18" id="xd30e304">De gevreesde vijand</a> -</td> -<td class="tocPageNum">154</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.19" id="xd30e311">Een nachtelijke roeitocht</a> -</td> -<td class="tocPageNum">163</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.20" id="xd30e318">De horen des overvloeds</a> -</td> -<td class="tocPageNum">174</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.21" id="xd30e325">Vreemde beesten</a> -</td> -<td class="tocPageNum">186</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.22" id="xd30e332">Ruilhandel</a> -</td> -<td class="tocPageNum">200</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.23" id="xd30e340">De Neus schiet een musket af</a> -</td> -<td class="tocPageNum">212</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.24" id="xd30e347">Brand!</a> -</td> -<td class="tocPageNum">227</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.25" id="xd30e354">In de booten</a> -</td> -<td class="tocPageNum">239</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.26" id="xd30e361">Haaien</a> -</td> -<td class="tocPageNum">246</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.27" id="xd30e368">Joppie III</a> -</td> -<td class="tocPageNum">251</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.28" id="xd30e375">Sumatra</a> -</td> -<td class="tocPageNum">257</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.29" id="xd30e382">De dessah in</a> -</td> -<td class="tocPageNum">267</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.30" id="xd30e389">Verlaten</a> -</td> -<td class="tocPageNum">282</td> -</tr> -<tr> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="7"><span class="sc"><a href="#pt2">Deel II</a></span> -</td> -<td class="tocPageNum">Bladz.</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.1" id="xd30e407">De Zwervers</a> -</td> -<td class="tocPageNum">295</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.2" id="xd30e414">Padde’s broek</a> -</td> -<td class="tocPageNum">301</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.3" id="xd30e421">Een nest met katten</a> -</td> -<td class="tocPageNum">311</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.4" id="xd30e428">„Tabeh!”</a> -</td> -<td class="tocPageNum">318</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.5" id="xd30e435">Padde is zoek</a> -</td> -<td class="tocPageNum">326</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.6" id="xd30e442">Dolimah</a> -</td> -<td class="tocPageNum">331</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.7" id="xd30e449">De strijd om het hol</a> -</td> -<td class="tocPageNum">342</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.8" id="xd30e456">De regen</a> -</td> -<td class="tocPageNum">354</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.9" id="xd30e463">Si-Kampret</a> -</td> -<td class="tocPageNum">364</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.10" id="xd30e470">Saleiman en zijn fluit</a> -</td> -<td class="tocPageNum">372</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.11" id="xd30e477">Harmen vindt een geitje</a> -</td> -<td class="tocPageNum">380</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.12" id="xd30e485">Pa-Samirah, de doekoen</a> -</td> -<td class="tocPageNum">389</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.13" id="xd30e492">De vlucht</a> -</td> -<td class="tocPageNum">401</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.14" id="xd30e499">De bijawak</a> -</td> -<td class="tocPageNum">409</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.15" id="xd30e506">Den dans ontsprongen</a> -</td> -<td class="tocPageNum">415</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.16" id="xd30e513">Harmen en Padde op de vischvangst</a> -</td> -<td class="tocPageNum">420</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.17" id="xd30e520">Dolimah’s heimwee</a> -</td> -<td class="tocPageNum">430</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.18" id="xd30e527">Padde stuit op een menscheneter</a> -</td> -<td class="tocPageNum">434</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.19" id="xd30e534">Boeng van Bapah-Loleh</a> -</td> -<td class="tocPageNum">443</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.20" id="xd30e541">Joppie doet een ontdekking</a> -</td> -<td class="tocPageNum">454</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.21" id="xd30e548">Harmen kaapt een zeiltje</a> -</td> -<td class="tocPageNum">461</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.22" id="xd30e555">In volle zee</a> -</td> -<td class="tocPageNum">468</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.23" id="xd30e563">Java.….!</a> -</td> -<td class="tocPageNum">477</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.24" id="xd30e570">Het eerste weerzien</a> -</td> -<td class="tocPageNum">484</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.25" id="xd30e577">Bij de Bruinvisch aan boord</a> -</td> -<td class="tocPageNum">493</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.26" id="xd30e584">Af- en aanmonsteren</a> -</td> -<td class="tocPageNum">499</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.27" id="xd30e591">Met Gerretje naar Loa Hok Sen</a> -</td> -<td class="tocPageNum">514</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.28" id="xd30e598">De pasar malem</a> -</td> -<td class="tocPageNum">531</td> -</tr> -<tr> -<td></td> -<td class="tocDivNum"></td> -<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.29" id="xd30e605">De thuiskomst</a> -</td> -<td class="tocPageNum">547</td> -</tr> -</table> -<p></p> -</div> -</div> -</div> -<div class="body"> -<div id="pt1" class="div0 part"> -<h2 class="main">EERSTE DEEL</h2> -<p><span class="pageNum" id="pb1">[<a href="#pb1">1</a>]</span></p> -<div id="ch1.1" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e184">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p001.png" alt="ZEEWIND" width="607" height="115"></div> -<h2 class="main">ZEEWIND</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">„Satansche jongen, hou die bout vast!” -</p> -<p>„’k Hou ’m toch vast, baas?” -</p> -<p>„Noem je dat vasthouden? Jij zult nooit een goeie smid worden!” -</p> -<p>Peter Hajo zweeg even. „Wil ik ook niet”, pruttelde hij toen. -</p> -<p>„W-wat zeg je? Wil jij geen smid worden?!” -</p> -<p>„Nee, baas. ’k Wil naar zee.” -</p> -<p>Meester Wouter, de hoefsmid uit <span class="sc">De IJzeren Man</span>, liet den zwaren voornamer, dien hij juist had opgeheven, van verbazing een seconde -lang in de lucht zweven. Toen dreunde een mokerslag; de vonken stoven meester en knecht -om het gelaat. „Gekkenpraat!” zei de hamer in ijzeren taal. -</p> -<p>Peter Hajo keek zwijgend naar het roodgloeiende bout-einde. -</p> -<p>Hij verstond de taal van den voorhamer! Als hij in het halfdonker van den wintermorgen -de rossig-schemerende smederij binnenkwam, had hij buiten al gehoord, hoe zijn baas -gemutst was. -</p> -<p>„Zou je niet ereis trekken?” gromde meester Wouter. „Het vuur is zoowat uit! Op die -manier zou ik de hamer platslaan, en de bout zou rond blijven!” -</p> -<p>„Hoe kan ik trekken, baas, als ik.….” -</p> -<p>„Ben jij ’n joffer, dat je die bout niet met één hand kunt vasthouden?” -<span class="pageNum" id="pb2">[<a href="#pb2">2</a>]</span></p> -<p>Peter Hajo was geen joffer. Hij klemde zijn rechtervuist om den bout, trok met de -linker den blaasbalg, liet het niet merken, dat de slagen hem nu tot in de straffe -spieren van zijn rug zeer deden. Een breede lach verscheen op zijn met roet overdekten -jongenskop, toen hij vroeg: „En als ik m’n neus moet krabben, baas?” -</p> -<p>„Leg ’m maar op het aanbeeld, dan zal ik ’m met m’n hamer krabben! Wat moet je op -zee! Haringvisschen? Om te verdrinken, zooals je vader, of door de Duinkerkers naar -de galeien te worden gebracht?” -</p> -<p>„Ik wil met de walvischvaarders mee, baas. Maar.….” Peter Hajo slikte wat weg. „Jongens -van veertien willen ze niet hebben! Je moet zestien wezen.—Visch jij maar stekelbaars, -zeggen ze!” -</p> -<p>Baas Wouter meesmuilde. -</p> -<p>Maar zijn gelaat betrok, toen zijn booze vrouw de smidse binnenstoof en snauwde: „Ben -je doof? D’r is al driemaal volk geroepen in de winkel, en m’n bieten staan aan te -branden!” -</p> -<p>De hoefsmid uit <span class="sc">De IJzeren Man</span> keek verbluft naar de deur, die alweer met een slag dichtgevallen was, zette toen -grommend den voornamer neer. Peter Hajo bleef alleen,—tuurde in de vlammen van den -oven. -</p> -<p>„Kom maar eens terug, als je zestien bent.….”—Over twee jaar! Alsof hij niet het werk -van een zestienjarigen jongen zou kunnen doen! Hij zètte het allen zestienjarigen -jongens in Hoorn om dien bout vast te houden zooals hij dat daareven had gedaan! Was -er één bij, die hem aandurfde? Had hij Peer den Vos geen pak slaag gegeven als hij -in z’n leven niet had gehad,—omdat hij (zonder het te vragen!) in de bijt was gaan -visschen, die Peter Hajo in het ijs had gekapt? Peer den Vos, die wel een hoofd grooter -was dan hij! -</p> -<p>’t Was een gemeene streek om hem als landkikker te laten rondspringen, hem, die, toen -hij nauwelijks loopen kon, de touwen, die de binnenzeilende visschers zijn ouderen -vrienden toewierpen, al met een echten zeemansknoop om de meerpalen sloeg; hem, die -zich op z’n vijfde jaar stiekum in vaders botter had verscholen en mee ter haringvangst -was gegaan! -<span class="pageNum" id="pb3">[<a href="#pb3">3</a>]</span></p> -<p>Hoe snakte hij er naar op zee te zwalken zonder een streepje land mijlen in den omtrek; -hoe snakte hij er naar de wijde wereld te zien en met echte zeebeenen terug te komen -en op te snijden net als die bruingebrande pikbroeken, die met Jan Pieterszoon Coen -naar den Oost waren getogen en nu de waarheid spraken of logen, juist als het hun -inviel, zonder dat een landrot zeggen kon: „Je zuigt uit je duim!”—De Oost.…! daar -was voorloopig heelemáál geen kans op. Misschien later, als hij eerst een paar reizen -met een walvischvaarder had gemaakt; als het vel van zijn handen was gesprongen door -het zout; als de traanlucht in z’n haar en in z’n kleeren hing,—misschien zouden ze -hem dan willen meenemen. Jandosie! Peter Hajo zag een beeld opdoemen van bergen, fladderende -papegaaien, dansende wilden, van apen, tijgers, krokodillen.…. -</p> -<p>Weg was het beeld. -</p> -<p>Daar stond Peter Hajo, leerling in de hoefsmederij <span class="sc">De IJzeren Man</span>. Daar lag de bout, dien hij zoo meteen weer moest vasthouden; daar hing de balg.…. -Twee jaren nog zou hij tusschen grauwe wanden en smerige ruitjes den blaasbalg moeten -trekken en bouten vasthouden. Twee jaren zou hij, in plaats van den zeewind, die hem -het bloed deed bonzen, ijzerlucht en den stank van geschroeide paardehoeven moeten -opsnuiven. Peter Hajo, „wilde” Hajo: een meeuw in een kooi, een haai in een boerensloot.…. -</p> -<p>Stil! Wat hoorde hij daar? Buiten, op straat, kwam zingend een troepje jongens voorbij. -</p> -<div class="lgouter"> -<p class="line">„Hou zee! Hou zee! -</p> -<p class="line">De wind blaast van de ree! -</p> -<p class="line">De wind blaast in de rokken! -</p> -<p class="line">Wie wil er thuis nog hokken? -</p> -<p class="line">Hou zee! Hou zee!”</p> -</div> -<p class="first">Peter Hajo <span class="ex">wist</span>, dat ze in de haven zouden gaan botkloppen. En hij? Hij.….!! -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Toen meester Wouter eenige oogenblikken later de smederij weer binnenkwam, zette hij -groote oogen op. -<span class="pageNum" id="pb4">[<a href="#pb4">4</a>]</span></p> -<p>„Satansche jongen!” mompelde hij. Grimmig pakte hij den bout op; de hamer viel met -het geweld van een donderslag op het gloeiende ijzer. -</p> -<p>Peter Hajo was verdwenen. -</p> -<div class="figure p004width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb5">[<a href="#pb5">5</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.2" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e191">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p005.png" alt="EEN VECHTPARTIJ" width="598" height="216"></div> -<h2 class="main">EEN VECHTPARTIJ</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Buiten heerschte December. -</p> -<p>Onze jeugdige held trok de muts over de ooren, stak zijn handen en polsen in den zak, -klemde de armen tegen het lijf en draafde zoo’n beetje, om warm te worden. In de zeventiende -eeuw was een winter nog een winter! -</p> -<p>Spoedig had hij de zingende jongens in het oog. Daar had je „Lange Leen”, die natuurlijk -weer de leider van den troep zou zijn. Peter Hajo zou hem, zoodra de gelegenheid zich -voordeed, eens ongezouten aframmelen, want Leen keek altijd zoo minachtend op je neer -en zou zich op den duur wat te veel gaan verbeelden. -</p> -<p>En dan was Padde er ook bij, die goeiige dikzak, die altijd met z’n oogjes knipte -en nu natuurlijk weer de netten en den emmer dragen moest. -</p> -<p>Padde was Hajo’s schaduw; volgde hem bij al zijn schelmenstreken op den voet. Hij -was het, die Hajo’s heldendaden ruchtbaar maakte en hem tegenover iedereen verdedigde, -wanneer Hajo er zelf niet was om dat te doen. Honderdmaal was het gebeurd, dat Padde, -die niet zoo hard kon loopen als de omstandigheden soms vereischten, in de vingers -van een nijdigen boer of nachtwacht was terechtgekomen en Hajo dan den volgenden dag -met bitter verwijt op zijn builen, schrammen en blauwe plekken wees. -</p> -<p>Maar als Hajo weer appelen ging „rapen” in den tuin van het Sinte Clarensklooster, -was Padde bij hem en kroop hijgend <span class="pageNum" id="pb6">[<a href="#pb6">6</a>]</span>en blazend over muurtjes en heggen, tot groot ongenoegen van zijn moeder, die hem -daarna met haar groote, harde handen bont en blauw sloeg,—wanneer ze er niet te moe -voor was. Want Padde had zeven jongere broertjes en zusjes.…. -</p> -<p>„Hajo!” riep Padde verheugd, toen hij zijn held zag aankomen. „Ik dacht, dat je in -<span class="sc">De IJzeren Man</span> stond!” -</p> -<p>„’t Werd me er te warm!” zei Hajo. „En Wouter was zoo aan het hameren, dat ik al maar -door aan botkloppen moest denken. Waar gaan jullie het doen?” -</p> -<p>„In de Karperkuil”, was het antwoord. -</p> -<p>„Zou je ’t niet liever eens in moeders waschtobbe probeeren? Weet je, wáár bot zit? -Tegen de Italiaansche Zeedijk aan!” -</p> -<p>„Juist!” bevestigde Padde. -</p> -<p>„Wel”, zei Lange Leen, „gaan jullie dan naar de Italiaansche Zeedijk. Geef die bijl -hier, Padde. Wij gaan naar de Karperkuil.” -</p> -<p>Peter Hajo bleef rustig. „Van wie is die emmer?” vroeg hij. -</p> -<p>„Van mij”, zei Padde. „En dit eene net is ook van mij.” -</p> -<p>„Top. Leg de rest neer. Een bijl hebben we niet noodig, want ik heb er nog een bijt.” -</p> -<p>Padde ontdeed zich van twee netten, die hem nog over den schouder hingen, en gaf den -bijl aan Langen Leen. -</p> -<p>„Laat ze maar loopen, jongens!” zei deze. -</p> -<p>„Wedden, dat er in de heele Karperkuil geen onnoozel botje zwemt?” vroeg Padde, terwijl -hij met Hajo heenging. -</p> -<p>„Wacht even!” riepen toen Schouwen Doedes en nog een paar jongens. „Wij gaan ook mee!” -</p> -<p>„Als je ’t maar laat”, dreigde Hajo. „Nou heb ik jullie niet meer noodig.” -</p> -<p>Hajo en Padde liepen de Korenmarkt over en daarna de Veermanskade langs met haar hooge -pakhuizen en deftige patricierswoningen. Juist wilden ze bij den Hoofdtoren rechts -afslaan, den Italiaanschen Zeedijk op, toen een Friesche tjalk de haven kwam binnenzeilen. -Haastig snelden ze toe om haar te helpen vastleggen. Het scheelde maar een haartje, -of Padde werd door het touw in het water getrokken, wat hij nog slechts kon voorkomen -door aan boord te springen, waar hij voor de voeten van een gezelschap deftige heeren -terechtkwam. Verlegen krabbelde hij overeind. -<span class="pageNum" id="pb7">[<a href="#pb7">7</a>]</span></p> -<p>De heeren lachten en begaven zich aan wal. Hajo groette hen vol ontzag. -</p> -<p>„Wie waren dat?” vroeg hij aan schipper Blok, den eigenaar van de tjalk. -</p> -<p>„Wel”, zei Blok, „die met die baard, da’s schipper Bontekoe.” -</p> -<p>„Natuurlijk. Maar de anderen?” -</p> -<p>„Die bennen alle vijf van de Oost-Indische Compagnie. Die magere is uit Enkhuizen, -en die dikke met z’n wijde handschoenen komt uit Zeeland. Ik heb ze met de <span class="ex">Hoornsche Zon</span>”, Blok wees op z’n tjalk, „naar Texel motten brengen en weer halen ook. Daar leit -de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>, weet je?” -</p> -<p>„De <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>?” -</p> -<p>„De schuit van schipper Bontekoe, die naar Oostinje gaat. Je zou ’m es moeten zien! -Tweehonderd koppen aan boord!” -</p> -<p>Hajo keek peinzend de deftig gekleede heeren na, die juist een oogenblik stilstonden -voor Bontekoe’s woonhuis op de Veermanskade. „Zeg, Blok”, vroeg hij, „wijs me nou -eens, hoe groot de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> is.” -</p> -<p>Blok trok een ernstig gezicht, spoog zoo er eens voor zich heen en mat met zijn oogen -den grond af. „Zie je dat paaltje?” -</p> -<p>„Dat daar?” -</p> -<p>„Krek d’r naast. Zoo lang is-t-ie vast wel van ’t galjoen tot de spiegel.” -</p> -<p>„En ligt-ie goed, Blok?” -</p> -<p>„Zoo vast as ’n kanonnier!” En de schipper ging met zijn beide zoons de zeilen inrollen. -</p> -<p>Padde had er zwijgend bij staan luisteren, pakte nu zijn emmertje weer op, en de beide -jongens vervolgden hun weg. „Die sprong in de tjalk viel niet mee!” verzekerde Padde. -„’t Was wel drie el!” -</p> -<p>Maar Hajo gaf geen antwoord. -</p> -<p>Zoo kwamen de jongens op den Italiaanschen Zeedijk. Er lag een breede strook ijs. -</p> -<p>Plotseling bleef Hajo stilstaan. Padde schoot gedachteloos nog een eindje door. Toen -hield hij stil en keek verbaasd om. De blik in Hajo’s oogen duidde op onweer. -</p> -<p>„Kijk eens, Padde”, zei Hajo langzaam en wees voor zich uit. „Wat zie je daar op het -ijs?” -<span class="pageNum" id="pb8">[<a href="#pb8">8</a>]</span></p> -<p>„Hemeltje!” zei Padde, „daar is er een aan het botkloppen.” -</p> -<p>„Juist!” bevestigde Hajo. „Er is er een in <span class="ex">mijn</span> bijt aan het botkloppen. Ken jij hem? Ik niet.” -</p> -<p>Padde begon opgewonden te blazen. „In <span class="ex">onze</span> bijt! Nee, wie het is, kan ik niet zien. Ik zie niet zoo goed als jij.” En Padde’s -oogengeknip onderstreepte deze verklaring. -</p> -<p>„Kom mee”, beval Hajo. -</p> -<p>Padde stelde voor zichzelf vast, dat het weer een spannende middag kon worden. -</p> -<p>Samen stevenden ze op den roekeloozen botklopper af. -</p> -<p>Het was een netgekleede jongen, die, een emmertje naast zich, energiek met een bijl -op het ijs klopte, ten einde de door de koude verdoofde bot te wekken en naar de bijt -te lokken, waarin het verraderlijke net hing. De jongen was zoo in zijn werk verdiept, -dat hij niet merkte wat hem boven het hoofd hing. -</p> -<p>Padde kon zijn verontwaardiging niet langer verkroppen: toen ze den dijk afgingen, -rende hij op den ijverigen klopper toe. Maar vlak bij hem gekomen, had hij het ongeluk -uit te glijden; hij plofte achterover op het ijs—dat weinig meegaf!—en richtte zich -verbouwereerd overeind. -</p> -<p>De jongen keek op. Zijn ernstig gelaat nam een meewarige uitdrukking aan. „Ja, het -ijs is hier glad”, zei hij. -</p> -<p>„Wat doe jij hier!” voer Padde uit, terwijl hij weer op zijn korte beentjes krabbelde. -</p> -<p>„Botkloppen”, antwoordde de jongen. „Heb je je bezeerd?” -</p> -<p>„Botkloppen?” schreeuwde Padde. „Ik zal je helpen!” -</p> -<p>De jongen keek Padde bevreemd aan. Toen zei hij: „Waar je nu staat is het niet meer -noodig! De bot zal daar al wel erg geschrokken zijn.” -</p> -<p>Padde hapte naar adem. Daar hij de rechte woorden niet vond om zijn gemoed te luchten, -trapte hij het emmertje om, dat bij den vreemden knaap stond. De bot sprong overal -op het ijs rond. -</p> -<p>Toen tintelde er iets in de oogen van den onbekenden jongen. Hij sprong uit zijn knielende -houding overeind met een snelheid, die door Padde half met jaloezie, half met schrik -werd waargenomen, stelde zich vierkant voor zijn aanrander en zei kalm en vriendelijk: -„Doe die bot weer in de emmer alsjeblieft.” -<span class="pageNum" id="pb9">[<a href="#pb9">9</a>]</span></p> -<p>„Ik zal jou in de emmer doen en in de bijt gooien!” beloofde Padde. -</p> -<p>„Dat is goed”, antwoordde de jongen. „Maar zoek eerst de bot bij mekaar. Een—twee.….” -</p> -<p>Toen kwam Hajo. „Halt! Laat m’n vrind met rust!” -</p> -<p>De jongen mat zijn nieuwen tegenstander van het hoofd tot de voeten, iets wat Hajo -nooit goed zetten kon, vooral niet, wanneer hij, die het deed, er zoo keurig uitzag -als deze onbekende jongen. -</p> -<p>„Goeie middag”, zei de vreemdeling vriendelijk. -</p> -<p>„Waar woon je?” klonk het grimmig uit Hajo’s mond. -</p> -<p>„Ik kom uit Alkmaar.” -</p> -<p>„Zoo, dus je wist niet, dat dit mijn bijt is.” -</p> -<p>„Jouw bijt??” vroeg de jongen. En onschuldig liet hij er op volgen: „En als het ijs -nou weer smelt.…, blijft de bijt dan van jou?” -</p> -<p>Dat was te veel. „Kom mee naar de dijk”, zei Hajo kortaf. „Ik wil met je vechten.” -</p> -<p>Padde glom van blijde verwachting. „Nou zul je eens wat beleven, mannetje!” -</p> -<p>De jongen luisterde er niet naar. „Ik ga met je mee”, zei hij tot Hajo. „Maar eerst -moet die dikzak.….” En langzaam kwam hij op Padde af, die druk met z’n oogjes knipte. -„Een—twee —dr.….!” -</p> -<p>„Zoek ze maar even bij mekaar, Padde”, zei Hajo. -</p> -<p>Toen bukte Padde zich. „Ik doe het, omdat ik gauw wil zien hoe jij ’m aframmelt, Hajo!” -verklaarde hij. -</p> -<p>Peter Hajo en de nette, onbekende jongen begaven zich naar den dijk. En twintig passen -achter hen aan volgde hijgend en blazend Padde, met aan een arm zijn eigen emmer en -aan den anderen den emmer met bot. -</p> -<p>Zoo belandden ze op den verlaten dijk. Padde zette zijn leegen emmer omgekeerd neer -en ging zitten. -</p> -<p>„Begin maar”, zei Padde. -</p> -<p>De twee doodsvijanden hadden zich tegenover elkaar gesteld. Hajo’s oogen fonkelden; -zijn lenig lichaam kromde zich voor den sprong. De ander wachtte rechtop, met de rust -van een beer, den aanval af. -<span class="pageNum" id="pb10">[<a href="#pb10">10</a>]</span></p> -<p>„Pak hem, Hajo!” riep Padde. „Met één douw leg je ’m.” -</p> -<p>Maar Hajo had Padde’s raad niet afgewacht: was toegesprongen. -</p> -<p>De onbekende jongen bleek even stevig als kalm te zijn: hij ving Hajo op, en deze -had het alleen aan zijn weergalooze vlugheid te danken, dat hij niet werd neergedrukt. -</p> -<p>Padde was van opwinding van zijn emmertje gesprongen. -</p> -<p>„Je wint het, Hajo! Hij is zoo stijf als een stokvisch!” -</p> -<p>Maar „wilde” Hajo, de schrik van het vredige plaatsje Hoorn, had zijn man gevonden! -Na een bangen, minutenlangen strijd stonden ze nog juist zoo als ze waren begonnen. -Dat wil zeggen: Hajo nu rood als een gekookte kreeft, de onbekende jongen in het minst -niet opgewonden. -</p> -<p>„Zoo schieten we niet op”, hijgde Hajo. „Laten we even rusten en dan weer beginnen.” -</p> -<p>De ander liet onmiddellijk zijn armen zinken. En terwijl Hajo zich amechtig op het -emmertje zette, dat Padde hem eerbiedig afstond, liet de vreemde jongen een onderzoekenden -blik over zijn kleeren gaan, klopte zich het zand van de broek. -</p> -<p>„Verduiveld jammer, dat je hem hebt losgelaten, Hajo”, meende Padde. „Binnen twee -tellen had-ie op z’n rug gelegen!” -</p> -<p>„Hou je gezicht!” gromde Hajo. -</p> -<p>De jongen uit Alkmaar keek welwillend naar zijn tegenstander. „Ben je smid?” vroeg -hij. -</p> -<p>Hajo veegde onwillekeurig met de mouw over zijn zwart gezicht. „Jij bent zeker pennelikker, -hè, dat je je zoo opdirkt.” -</p> -<p>„Ik ben scheepsjongen”, was het antwoord. -</p> -<p>Dat werkte. Hajo sprong overeind. „Scheepsjongen?!” -</p> -<p>„Is het zoo gek, als iemand scheepsjongen is?” vroeg de ander verbaasd. -</p> -<p>Hajo maakte een onwillige beweging. „Ik zou het niet willen wezen!” schimpte hij, -met iets weeks in zijn stem. -</p> -<p>„Waarom niet?” -</p> -<p>„Daarom niet!” -</p> -<p>„We hebben het hier best”, verklaarde Padde. „Hij wordt smid, en ik kom bij m’n oom -in de bierbrouwerij, dan weet je wat je hebt. Speel jij maar voor aap op die smerige -schuit van jou.” -<span class="pageNum" id="pb11">[<a href="#pb11">11</a>]</span></p> -<p>Hajo maakte zijn gezicht erg onverschillig. „Je bent zeker bij de walvischvaart, hè?” -</p> -<p>„Nee”, was het antwoord. „Ik ga met de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> naar Oostinje.” -</p> -<p>„Dacht ik niet, dat je zoo’n peperdief was?” riep Padde. -</p> -<p>„Hoe.…. hoe oud ben je?” vroeg Hajo. -</p> -<p>„Ik ben veertien.” -</p> -<p>„<span class="ex">Veertien</span>?! Wie.…. wie heeft je aangenomen?” -</p> -<p>„Schipper Bontekoe zelf.” -</p> -<p>„Zoo”, schimpte Hajo. „Dan is je vader zeker zelf naar de schipper gegaan om voor -zoontjelief een plaatsje te vragen?” -</p> -<p>De vreemde jongen keek even voor zich uit, den zeedijk af. „Ik heb mijn vader nooit -gekend”, zei hij toen. -</p> -<p>Hajo werd vuurrood, wilde zich zelf wel een klap om de ooren geven. -</p> -<p>De jongen uit Alkmaar keek Hajo onderzoekend aan. Toen merkte hij op: „Jij zegt, dat -je niet varen wilt. Maar je meent het niet.” -</p> -<p>„Welles”, gromde Hajo. -</p> -<p>„Maar waarom dan toch niet? Je ziet en hoort toch duizend dingen waar je anders nooit -achter zou komen! En moeten we ons daarginds door de Spanjaarden en Portugeezen alles -voor de neus laten wegkapen? Later word ik reeder en bouw schepen voor de groote vaart; -ik wil.….!” -</p> -<p>Hajo sprong met een ruk overeind. Het hoofd afgewend, sloeg hij, zonder een woord -te spreken, de richting van den Westerdijk in.…. -</p> -<p>De toekomstige reeder keek hem stomverbaasd na. -</p> -<p>En Padde voer uit: „Hij heeft je toch gezegd, dat hij niet varen wil? Wat doe jij -er dan aan een stuk over door te wauwelen? Of denk je, dat ’t zoo lollig is die kletspraat -aan te hooren, als je zelf in de smederij moet staan?” Hij pakte zijn emmer op en -zei dreigend: „Wee je gebeente, als ik je wéér eens tegenkom!” En grommend en brommend -sukkelde Padde achter Hajo aan. -</p> -<p>De onbekende jongen keek het tweetal even na. Een glimlach speelde om zijn lippen, -toen hij zijn emmer beetpakte en den dijk opging, in de richting van de Veermanskade.…. -<span class="pageNum" id="pb12">[<a href="#pb12">12</a>]</span></p> -<p></p> -<div class="figure p012width"><img src="images/p012.png" alt="Stadsgezicht langs dijk." width="609" height="158"></div><p> -</p> -<p>Hajo en Padde liepen den Westerdijk af, de poort door, daarna weer verder. Hajo voorop, -Padde een halve schrede achter hem aan. -</p> -<p>Het was dien dag stil weer geweest, maar nu, tegen den avond stak de wind op. -</p> -<p>In Hajo’s binnenste stormde het. Padde wilde olie op de golven doen en begon te schelden -op den onbekenden jongen. „Hij met z’n reederij! Met die schepen bedoelt hij zeker -klompen met een mast er in!” -</p> -<p>Hajo antwoordde niet. Zijn grijze oogen tuurden ver voor zich uit, de zee over. Hij -hoorde niet, wat Padde zei; hij zag de blanke, krijschend opvliegende meeuwen en ook -de grijze kraaien niet, die krassend vluchtten op forschen wiekslag. -</p> -<p>Wat Hajo hoorde,—dat was de taal der zee! De zee sprak met Peter Hajo.…., de zee, -die lokte en bedwelmde, de zee, die zijn ziel verteren deed van onbevredigd verlangen. -„Peter .….”, fluisterde de zee hem in het oor, „Peter.…., Peter.…., kom, Peter.…., -kom dan toch! Ik ben oneindig, Peter.…., niemand kent me, Peter.…., als je wist, Peter, -wat voor verre, vreemde landen.…., als je het geheim van den storm kende.…., als je -wist wat er schuilt in mijn peillooze diepten.….! Peter.….! Peter.….?!” -</p> -<p>Padde hijgde en blies en begon langzamer te loopen. -</p> -<p>Hajo merkte het, keerde zwijgend om. Nu ging het tegen den wind in; Hajo trok zich -de muts van het hoofd, liet den zouten wind door zijn blonde haren vliegen. -</p> -<p>Padde waagde een nieuwe poging. „Laat die vent maar naar zee gaan! Wij hebben ’t hier -best, hè, Hajo?” Maar toen hij geen antwoord kreeg, gaf hij het op. -<span class="pageNum" id="pb13">[<a href="#pb13">13</a>]</span></p> -<p>Zoo kwamen de jongens bij het vallen der duisternis weer de poort binnen. Hajo stevende -in de richting van den Hoofdtoren. -</p> -<p>„Gaan we nog niet naar huis?” vroeg Padde. -</p> -<p>„Ga jij maar.” -</p> -<p>„Ik blijf bij je.” -</p> -<p>Bij den Hoofdtoren sloeg Hajo links om, de Veermanskade op, hield stil voor het woonhuis -van schipper Bontekoe, stapte de stoep op, liet den zwaren klopper vallen. -</p> -<p>Sprakeloos bleef Padde staan. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>De dienstbode deed open, keek wantrouwend naar den wel onverwachten, maar haar lang -niet onbekenden gast. -</p> -<p>„Is de schipper thuis?” vroeg Hajo. „Ik wil hem spreken.” -</p> -<p>„Jij??” vroeg de dienstbode. -</p> -<p>Padde vond zijn spraak terug. „Laat hem binnen!” schreeuwde hij. „Als je niet wil, -dat ik morgen je emmers wéér omtrap!” -</p> -<p>„Stil, Padde!” zei Hajo. En tegen de dienstbode: „Zeg den schipper, dat ik mee naar -den Oost wil. Toe, alsjeblieft.….” -</p> -<p>De dienstbode bleek een week hart te hebben. Ze was zoojuist van plan geweest de deur -voor Hajo’s neus dicht te gooien, maar nu weifelde ze een oogenblik. „Mee naar den -Oost?? Jij mee naar den Oost??” -</p> -<p>Toen riep van boven uit het huis een jongensstem: „Laat hem binnen, Aagje!” -</p> -<p>Hajo voer een rilling door het lichaam. Die stem.…. was dat niet.….?! -</p> -<p>Hij werd binnengelaten. Maar toen hij zijn klompen buiten had neergezet en op zijn -kousen op den dikken vloermat stond van het deftige portaal met z’n koperen luchter, -was het tot Hajo’s begrip doorgedrongen, dat zijn laatste kans verkeken was. De jongen, -met wien hij had gevochten, woonde hier in huis! -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>Ook Padde, daarbuiten, had de stem herkend. Hij schold en tierde, dat het een aard -had, en wachtte op het oogenblik, dat Hajo de deur zou worden uitgegooid. Toen dat -niet gebeurde, ging Padde verbaasd op de stoep zitten en mijmerde wat voor zich heen. -<span class="pageNum" id="pb14">[<a href="#pb14">14</a>]</span></p> -<p>Het was stil op straat en volslagen donker geworden. Het licht van de huizen aan de -overzijde der kade spiegelde zich zacht glanzend in het ijs; Padde kon aan den ganschen -hemel geen enkel sterretje ontdekken. In de verte jankte ergens een hond; een schaatser -kwam, kritsch-kratsch, de gracht af en.…. Hé, was dat daarbinnen de stem van schipper -Bontekoe niet? -</p> -<p>Weg was de stem weer. „Arme Hajo”, dacht Padde. „Arme vriend Hajo!” Maar die jongen -uit Alkmaar kreeg van Padde op z’n ziel, papperlepap, dat stond vast!—Wat woei hier -een tocht! Weer huilde de hond, nu veel dichterbij. Het lang aangehouden gejammer -scheen eindeloos in den stillen, donkeren winteravond. Padde huiverde. -</p> -<p>Hoe laat zou het eigenlijk al zijn? Hij kon op z’n vingers natellen, dat hij laat -genoeg zou thuiskomen om een pak slaag van zijn moeder op te loopen. „Ik heb het verdiend”, -bekende hij zichzelf met een zucht. „Ze slaat hard, maar ze heeft groot gelijk, dat -ze me slaat. Laten andere jongens hun moeder ook met eten wachten? Zou Harmen Lijsjens -het doen? Of Thijs Veermanszoon, of Klaas van de Lage Dijk? Neen, nietwaar? En Hein -van het Hazenpad? Zou Hein van het Hazenpad ooit wel eens een broek hebben gescheurd, -behalve dan die keer, dat hij van Hajo een pak rammel heeft gekregen? Ik durf wedden, -dat zijn moeder niets dan plezier van hem beleeft.—Zou ik naar huis gaan?” -</p> -<p>Padde richtte zich vastbesloten op. Maar mismoedig plofte hij weer neer. „’t Gaat -niet”, zuchtte hij. „Zie je, zoo ben ik nou. Ik kan zoo moeilijk naar huis, als ik -een vrind heb. Dat is bij vader net zoo, en daarom loopt hij van de eene kroeg naar -de andere, en moeder zal wel denken: Padde? Padde gaat dezelfde kant op.” -</p> -<p>Een magere keeshond kwam de kade afdrentelen. Padde riep hem bij zich en streelde -hem den kop. „Ben jij die muzikant van daareven? Je hebt heel mooi gezongen, hoor! -Als ik wat voor je had, zou ik je ’t geven.” -</p> -<p>De hond likte zijn hand en besnuffelde zijn broekzak. -</p> -<p>„Drommels”, zeide Padde. „Dat is waar ook; jij hebt toch een echte hondenneus, beestje!” -En hij diepte uit zijn zak een stuk brood op. „Kun je mooi zitten?” -<span class="pageNum" id="pb15">[<a href="#pb15">15</a>]</span></p> -<p>Zenuwachtig blaffend sprong het dier om Padde’s hooggeheven hand. -</p> -<p>„Luister dan tenminste even, Keesje! Kijk, voor dit stuk brood heeft m’n moeder moeten -werken, weet je? Dat kan jou niet schelen, hè? Jij denkt: brood is brood en.…. hap!—Laat -me uitspreken, Keesje. Als ik groot ben, zie je, als ik in de bierbrouwerij ben van -m’n oom,—nog even geduld!—dan wil ik—stil!—dan wil ik hard werken, om m’n moeder zooveel -brood te kunnen geven.…. als ze maar hebben wil! Ziezoo, daar is je brood!” En Padde -zag toe hoe de keeshond het brood in een ommezien verwerkte. „Je hebt het eten nog -niet verleerd”, zei hij, „al lijkt het me, dat je het niet vaak doet.” -</p> -<p>Padde richtte het hoofd op, toen hij in de richting van de herberg: <span class="ex" lang="nl">De Drij Coninghen</span> het lallend gezang van een paar dronken mannen vernam. Een traan welde in zijn oogen -op. „Dag, Hajo”, zei hij zachtjens, „Dag, beste vriend, Hajo!” En tegen den hond, -die zich bibberend tegen zijn dijen had gevleid: „Ik moet weg, Keesje. Vader komt -thuis. Maar als hij m’n moeder of m’n zusjes en broertjes wil slaan, krijgt hij met -mij te doen. Dat.…. dat verzeker ik je.” -</p> -<p>Padde stond op, liet zich door den keeshond een pootje geven en spoedde zich langs -de donkere straten naar huis.…. -</p> -<div class="figure p015width"><img src="images/p015.png" alt="Een paar dronken mannen voor de De Drij Coninghen." width="550" height="401"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb16">[<a href="#pb16">16</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.3" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e198">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">SCHIPPER BONTEKOE</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first"></p> -<div class="figure floatLeft p016width"><img src="images/p016.png" alt="Voordeur met kruis." width="154" height="229"></div><p> -Van terugkeeren was geen sprake meer: Hajo zat in de val. De dienstbode leidde hem -door een breede, donkere gang in een deftige kamer. Daar moest hij maar wachten. En -Hajo wachtte in het zweet zijns aanschijns. Hij keek vol ontzag naar de zware, gladgewreven -eikenhouten meubelen; naar het glimmend gepoetste koper bij de indrukwekkende schouw; -naar de in gouden lijsten gevatte teekeningen van schepen, waarbij er ook waren als -een visch in mootjes gesneden, zoodat je er binnen in kon kijken; naar de zwaar fluweelen -overgordijnen, en naar het fraaie tapijt dat brandde onder zijn sokken. „Wat moet -jij hier, indringer!” riep alles hem toe. „Raak ons niet aan: je zou ons smerig maken. -En wat ruik je naar paardehoeven!” De groote spiegel aan den wand lispelde hem in -het oor: „Had jij je haren niet er eens kunnen kammen? Wat zie je er vies en zwart -uit!” -</p> -<p>Hajo begon zich met de mouw van zijn jas aan een reinigingsproef te onderwerpen—zonder -gunstigen uitslag. De mouw was ook zwart. -</p> -<p>Zou hij stilletjes wegloopen? De gang door en dan vlug de deur uit? Maar hij verwierp -het plan even snel als het was opgekomen: men zou denken, dat hij iets had gestolen, -en hem naloopen en roepen: „Houdt den dief!” Het bloed steeg Hajo naar de wangen. -</p> -<p>Hajo zat in de val. Hopeloos. Zoometeen zou de schipper binnenkomen—Hajo zag zijn -statige figuur al!—en zeggen: „Jij, smerig manneke, jij wou mij spreken?? Jij, kwajongen, -wou den gezagvoerder van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> spreken?! Pak je weg, galgebrok! Ik heb zoo juist het een en ander over je gehoord! -’t Is fraai, hoor!” -<span class="pageNum" id="pb17">[<a href="#pb17">17</a>]</span></p> -<p>En wat zou hij moeten antwoorden? „Schipper, hij vischte in mijn bijt?” De deur uit -jagen liet hij zich niet! Hij zou op z’n dooie gemak de gang doorloopen en buiten -z’n klompen aantrekken of er niets was gebeurd. -</p> -<p>Zou de schipper nog lang wegblijven? Hajo haalde diep adem. Hoe kwam het, dat hij -zoo benauwd was? Z’n heele lichaam kriebelde,—natuurlijk omdat hij nog warm was van -dat onzinnige sjouwen! Wat zou hij zeggen als de schipper binnenkwam? „Goeien avond, -schipper?” Zoo, zonder erg? Hajo kromp even ineen, toen hij weer een blik in den spiegel -wierp. ’t Was erbarmelijk zooals hij er uitzag. Van den anderen kant scheen de monsterachtig -groote linnenkast voorover te willen vallen om hem te verpletteren. -</p> -<p>Arme Peter Hajo! Hij had wel kunnen grienen. Hij en grienen! -</p> -<p>Toen naderde buiten in de gang een zware tred. De deur opende zich: schipper Willem -IJsbrantsz Bontekoe, gezagvoerder van den Oostinje-vaarder <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>, kwam het vertrek binnen.…. -</p> -<p>„Goeien avond, jongeman!” zei de schipper vriendelijk. „Ik hoor, dat je me wat te -vragen hebt?” -</p> -<p>Die vriendelijkheid was erger dan een pak slaag. Alles duizelde om Peter Hajo. Wat -was dat nu? De schipper zette hem niet de deur uit? Stond hem zelfs welwillend te -woord? Of school er een adder in het gras? Onmogelijk! In de klare oogen van den zeeman -vond hij niets, dat op dubbelzinnigheid duidde. -</p> -<p>„Schipper”, stamelde hij, „schipper.…. ik zou.…. ik wil.…. ik.….” -</p> -<p>Een glimlach verscheen op het gebruinde gelaat van den grooten man. „Ik had uit een -verhaal van mijn neef opgemaakt, dat je vrij welbespraakt was”, zei hij. -</p> -<p>Daar had je het! Dus toch! Hajo’s kin beefde. Maar hij zei geen woord. -</p> -<p>De schipper kreeg medelijden. „Wel”, zei hij, „dan zal ik het woord maar doen. ’t -Is goed. Je gaat mee.” -</p> -<p>„Mee.….?” stotterde Hajo, die het laatste stukje grond onder de voeten verloor. -</p> -<p>„Mee naar den Oost”, zei de schipper. „Met de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>.” -<span class="pageNum" id="pb18">[<a href="#pb18">18</a>]</span></p> -<p>Hajo begon te trillen als een riet. „<span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>.….” stamelde hij. „Oost.….?!” -</p> -<p>„Precies”, zei de schipper glimlachend. „Je schijnt me vlug van begrip. En ik hoor -van mijn neef, dat je een paar stevige knuisten hebt en je de kaas niet van je brood -laat eten. Dat zijn eigenschappen, die ik bij m’n volk noodig heb.” -</p> -<p>„Schipper!!” En Hajo maakte een beweging om Bontekoe’s handen te grijpen. -</p> -<p>Deze werd even verrast door zijn uitbarsting. „Wil je zóó graag mee?” -</p> -<p>Toen gebeurde iets wat Hajo in geen jaren overkomen was: Hajo griende. -</p> -<p>„Zoo-zoo”, zei schipper Bontekoe. „Je heet Hajo, hè?” -</p> -<p>„Jawel, schipper. Peter Hajo.” -</p> -<p>„Zoon van Harmen Hajo?” -</p> -<p>„Jawel, schipper. Maar vader is.….” -</p> -<p>„Ik weet het”, zei schipper Bontekoe. „Diezelfde nacht zijn er nog drie andere botters -vergaan.” Hij zweeg een oogenblik en zei toen langzaam, zonder Hajo aan te zien: „Jouw -vader, Peter Hajo, was een wakker man. Ik verwacht van zijn zoon hetzelfde.” Toen -vroeg hij plots: „Je moeder vindt het toch wel goed, dat.….” -</p> -<p>„O, die vindt het best, schipper!” -</p> -<p>„Wat vindt die best? Dat je haar verlaat? Dat je weggaat?” -</p> -<p>„Ja zeker, schipper!” -</p> -<p>Bontekoe kon een glimlach niet onderdrukken. -</p> -<p>Maar zijn gelaat stond weer ernstig, toen hij vroeg: „Wat was je aan den wal, Peter -Hajo?” -</p> -<p>„Smidsknecht, schipper.” -</p> -<p>„Tevoren nog wel eens wat anders gedaan?” -</p> -<p>„Jawel, schipper. Drogistenjongen in <span class="ex">De Gouden Gaper</span>.” -</p> -<p>„Beviel je dat niet?” -</p> -<p>„Nee, schipper.” En Hajo kneep het er angstig uit: „’k Ben er weggestuurd, schipper.….” -</p> -<p>„Zóó?? Hoe kwam dat zoo?” -</p> -<p>Hajo beet zich op de lippen. Hij kon den schipper toch niet zeggen, dat hij zoethout -had gesnoept en de kat van den ouden <span class="pageNum" id="pb19">[<a href="#pb19">19</a>]</span>drogist pillen had ingegeven om haar het muizenvangen te leeren? -</p> -<p>De schipper wilde hem helpen. „Ben je nog wel eens in een ander vak geweest?” -</p> -<p>„Jawel, schipper!” zei Hajo, blij, dat hij uit den brand was. „Loodgieter.” -</p> -<p>Bontekoe zette groote oogen op. „En.…. eh.…. dáárvoor?” -</p> -<p>„Metselaar, schipper.” -</p> -<p>„En tevoren??” -</p> -<p>Hajo moest even nadenken. „Ik geloof.….” -</p> -<p>„Breek je hoofd maar niet, Peter Hajo. Ik zie wel, dat je al heel wat hebt meegemaakt. -Overal weggestuurd?” -</p> -<p>Hajo knikte. Met oogen, waarin de angst te lezen stond, volgde hij den schipper, die -in gedachten verzonken het vertrek op en neer stapte. „Schipper”, kreunde Hajo, <span class="corr" id="xd30e1003" title="Niet in bron">„</span>ik zal.…. ik wil.…. ik beloof.….” -</p> -<p>Met een ruk keerde Bontekoe zich om en keek Hajo recht in het gelaat. Hajo voelde, -dat die oogen dwars door z’n baadje heenzagen. En juist daarom doorstond hij den blik. -</p> -<p>„Luister, Peter Hajo”, zei de schipper. „Als je moeder geen bezwaren heeft, meld je -dan morgen bij schipper Blok in de Jeroensteeg en zeg hem, dat je overmorgen met de -<span class="ex">Hoornsche Zon</span> meegaat naar Texel, waar de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> op goeden wind wacht.” -</p> -<p>„Jawel, schipper.….!!” Het klonk als een juichkreet. En met zijn roetknuisten veegde -Hajo zich haastig over het gelaat, dat straalde van onmetelijk geluk.…. en blonk van -tranenvocht. -</p> -<p>„Doe dat niet”, raadde Bontekoe. „Je zult er heelemaal als een Moriaan gaan uitzien.” -</p> -<p>Hajo trok snel, als op heeterdaad betrapt, de vuisten weg. „Schipper, ik zal altijd.….” -</p> -<p>„Daar twijfel ik niet aan, Peter Hajo. Kwajongens zijn goed voor de wal; op een Oostinjevaarder -hebben we <span class="ex">mannen</span> noodig. Als je moeder geen bezwaren maakt, sta je van morgen af op mijn scheepslijst. -Denk er om, dat van de bemanning van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> geen kwaad woord gezegd mag kunnen <span class="pageNum" id="pb20">[<a href="#pb20">20</a>]</span>worden, en dat in de groote mast een vlag wappert, die we tegenover de heele wereld -moeten hooghouden. Verstaan?” -</p> -<p>„Verstaan, schipper”… Verdikkoppe, dat kwam er kranig uit! -</p> -<p>En toen een groot oogenblik: schipper Bontekoe, gezagvoerder van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>, stak den scheepsjongen Peter Hajo de hand toe. Hajo voelde het door al zijn leden -trillen. De hand van <i>zijn</i> schipper! -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>Bij de voordeur, in de gang, wachtte hem de jongen, die vanmiddag in zijn bijt had -gevischt. „Ik heet Rolf”, zei deze. „We moeten maar goeie vrinden worden, want aan -boord is mijn oom niet mijn oom, maar de schipper, en ik scheepsjongen; dat snap je!” -</p> -<p>„Ben je dan niet nijdig op me?” stamelde Hajo. -</p> -<p>„Nijdig??” vroeg Rolf. En zijn gelaat stond ernstig als altijd, toen hij er op liet -volgen: „Dacht je dan, dat ik er jou in had laten visschen, als ’t <i>mijn</i> bijt was geweest?” -</p> -<div class="figure o020width"><img src="images/p004.png" alt="Ornament." width="249" height="107"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb21">[<a href="#pb21">21</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.4" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e205">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">MOEDER</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">In het kleine, armoedige huisje in de Bagijnesteeg wachtte Peter’s moeder. -</p> -<p>Drie jaar geleden, in de nog in aller geheugen levende najaarsstormen van het jaar -1615, was de botter van haar man vergaan, en Peter’s vader en oom waren verdronken. -Vrouw Hajo bleef met vier kinderen achter: Peter, twee meisjes, Antje en Maartje, -nu twaalf en tien jaar oud, en Doris, die destijds nauwlijks loopen kon. Het was voor -de zwaargetroffen weduwe een heele taak om, naast haar dagelijksch werk in huis, met -naaien genoeg te verdienen om zich en haar kinderen te kunnen voeden en kleeden. Maar -ze sloeg er zich door. -</p> -<p>Een groote zorg was het voor haar daarenboven, dat haar oudste jongen voor galg en -rad dreigde op te groeien. Peter haalde van den vroegen morgen tot den laten avond -kattekwaad uit; dagelijks kwamen klachten binnen, dat hij de heele buurt onveilig -maakte. Haar man was de goedheid zelf geweest en kwam er niet gauw toe zijn kinderen -te slaan, maar Peter had er hem verscheidene malen toe gebracht. -</p> -<p>Op zijn twaalfde jaar had Peter den wensch te kennen gegeven om te gaan varen. Van -dien dag af had zijn moeder in ’t geheel geen rustig oogenblik meer. Ze trachtte op -alle manieren hem in iets anders plezier te doen krijgen. Hij kwam eerst bij een schoenmaker -in de leer, waar hij het drie volle weken uithield. Toen werd hij weggestuurd. Een -leerlooier ontfermde zich over hem, maar werd er slecht voor beloond: den tweeden -dag poetste Peter de plaat, omdat hij den stank van de looierij niet prettig vond. -De leerlooier wilde evenmin Peter terugzien als Peter den leerlooier, en onze vriend -belandde bij een slager. De eerste dagen, toen hij alleen maar vleesch behoefde rond -te brengen, was alles botertje tot den boom: Peter zwierf met <span class="pageNum" id="pb22">[<a href="#pb22">22</a>]</span>zijn vleeschmand aan den arm urenlang de haven rond. Toen kwam de dag, dat hij voor -de eerste maal zou helpen bij het slachten van een koe. Onze Peter hield zich goed, -maar toen het bloedige werk was afgeloopen, sloop hij met een kwaad geweten door sloppen -en stegen naar huis. ’s Nachts deed hij geen oog dicht en den volgenden morgen weigerde -hij kort en goed, weer naar de slagerij te gaan. -</p> -<p>De bokkingrookerij volgde. Peter verklaarde, als hij daar bleef, zelf tot een bokking -te zullen worden gerookt en liep weg. -</p> -<p>Ook voor timmerman bleek hij niet in de wieg te zijn gelegd, evenmin voor metselaar, -loodgieter of drogist. Eindelijk kwam hij in de smederij van meester Wouter. Daar -was hij nu al een half jaar! -</p> -<p>Zijn moeder, die zich al met de gedachte verzoend had, dat haar Peter naar zee zou -gaan—op het land wilde hij immers niet deugen?—voelde haar hoop weer opleven. Zou -het nu eindelijk goed gaan? Haar zorgen bleven talrijk genoeg: Peter scheurde op onverklaarbare -wijze zijn kleeren tot zelfs zijn muts toe, brak elk oogenblik wat en bezorgde haar -doorloopend onrust, maar dat alles vergaf ze hem graag, wanneer hij nu maar eindelijk -eenig blijk gaf, een bruikbaar mensch te willen worden. -</p> -<p>Was Peter Hajo ineens veranderd? Allerminst. De zaak lag eenvoudig zoo, dat de smederij -hem van alle bedrijven op het land het minst afstootte en hij besloten had het zoo -lang te harden, tot zich een gelegenheid zou voordoen het ruime sop te kiezen. -</p> -<p>Nu en dan had Peter Hajo zelfs wel schik aan het smidsbedrijf! Hij kon bij het balgtrekken -de heele wereld vergeten, wanneer hij in de rossig-blauwe, onrustig lekkende vlammen -tuurde, die tegen de piepende, krakende, knetterend barstende houtblokken een grimmigen -veldtocht voerden. Steeds sneller trok Hajo den balg aan; steeds wilder dansten de -lange vuurduivels. Ze grepen het weerlooze hout van alle kanten aan, omslopen het, -wrongen zich listig met hun lenige lichamen tusschen de spleten door en staken honend -de tongen uit, wanneer hun list gelukt was. Bezijden het tochtgat, waarboven de groote -helroode vlammen oplaaiden, speelden kleine, blauwe duiveltjes krijgertje op zwarte, -verkoolde lijken. Hajo was <span class="pageNum" id="pb23">[<a href="#pb23">23</a>]</span>als in boeien geslagen. Dat leger roodrokken behoorde hem toe; hij kon ze tot dolle -driestheid aanvuren; op zijn bevel bestegen ze hun rossen en vielen loeiend aan, klauterden -over de muren van hout en grepen den ijzeren bout bij de keel, die star, onwrikbaar -hun dollen aanval wachtte. Maar zie, daar begon de bout al te gloeien, meester Wouter -legde hem op het aanbeeld, hief den hamer op; met een donderslag kwam het stalen blok -neer; de vonken spatten uit den bout. Sa! Hou vast! Boem! Hoor het dreunen! Zoo werd -de bout overwonnen. -</p> -<p>En dan van den zomer! Toen de boeren met hun jonge paarden waren gekomen, die voor -het eerst beslagen zouden worden! Sapperloot, daar moesten de beestjes niets van hebben. -En wat een wonder! Peter Hajo zou zich ook niet laten welgevallen, dat men hem van -die gloeiende ijzers aanspijkerde. Ze beten en sloegen—je moest op je tellen passen! -</p> -<p>Als de boer, wien het paard behoorde, naar de markt was en baas Wouter even den rug -had gekeerd, maakte Hajo van de gelegenheid gebruik om, floep! met een fikschen sprong -op den paardenrug te wippen. Dan kwam het op vasthouden aan! Hajo greep met z’n vuisten -in de manen, trok de beenen naar achter om niet gebeten te worden, en dan .. dan schaterde -hij het uit. „Zie, dat je me er afkrijgt!” Ha-ha-ha! Hij lag maar zóó niet op den -grond! Sapperdekriek: als hij zat, zat hij ook! -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>Maar Peter Hajo’s moeder lachte niet dien avond, dat ze op haar oudsten zoon wachtte. -Een uur geleden was de hoefsmidsvrouw uit <span class="ex">De IJzeren Man</span> bij haar geweest en had met haar schelle stem gezegd: „Al is m’n man dan een sul, -ik ben het niet! Ik zal er voor zorgen, dat die strop van een jongen niet weer over -m’n drempel komt! Nu is het met m’n goedheid afgeloopen!” -</p> -<p>Peter’s moeder had niets geantwoord.…. -</p> -<p>Zwijgend was er gegeten; moeders gedruktheid werkte terug op de kinderen. -</p> -<p>Toen Antje, Maartje en Doris naar bed waren, was moeder met haar naaiwerk bij den -haard gaan zitten. Ze zei tegen zichzelf, dat ze heel boos was op haar Peter, omdat -hij van zijn werk was weggeloopen en zich zoo weinig aan zijn moeder stoorde, <span class="pageNum" id="pb24">[<a href="#pb24">24</a>]</span>dat hij met eten niet thuis kwam en haar liet wachten, avond aan avond, terwijl hij -kattekwaad uithaalde. Ze zou hem vragen, of zij het aan hem verdiend had, dat hij -haar leven zoo vergalde, en of hij ook wist hoe vader op dit oogenblik wel over hem -zou denken. -</p> -<p>Zou het wat helpen? Peter was licht ontroerd; ze wist, dat hij ondanks alles zielsveel -van zijn moeder hield en geheel te goeder trouw beterschap zou beloven. Maar zou hij -zijn belofte kunnen houden? Zou hij—aangenomen, dat baas Wouter hem toch nog weer -bij zich nam—over een week niet opnieuw wegloopen? -</p> -<p>„De zee zit hem in het hoofd”, zuchtte ze. De zee—dat zou tenslotte toch nog het eenige -zijn. Daar kon hij niet wegloopen als het hem in den zin kwam; daar heerschte onverbiddelijk -strenge tucht; daar zou zijn teugellooze zin tot avonturen bevrediging vinden. Maar -dat had nog den tijd. Welke schipper zou een veertienjarigen jongen aannemen? -</p> -<p>En dan.….! Peter’s moeder beet zich op de lippen, naaide met bevende handen verder. -</p> -<p>Buiten sloeg de torenklok. Zeven uur al! Waar zou hij toch zoo lang blijven? Haar -„boosheid” maakte plaats voor onrust. Groote God, hij zou toch niet onder het ijs -liggen?!—Dwaasheid! Was het niet honderdmaal gebeurd, dat hij haar had laten wachten?—Maar -de gedachte liet haar niet los en folterde haar. Tenslotte werd ze zoo onrustig en -opgewonden, dat ze haar werk terzijde moest leggen. -</p> -<p>Ze wachtte en wachtte.…. -</p> -<p>Zou ze eens in de steeg gaan zien of hij er aankwam? Ze stond op. Wel, als ze nu toch -ging kijken, kon ze meteen wel even een doek omslaan en naar de haven doorloopen. -Haar besluit was genomen. Maar toen ze opstond, meende ze ineens.…. Snel keerde ze -op haar schreden terug, ging weer zitten, nam haar naaiwerk op en deed alsof ze heelemaal -niet had willen uitkijken. Ziezoo, nu zou ze nog ééns probeeren.…. Met kloppend hart -zat ze in haar stoel, gebogen over haar werk. -</p> -<p>Toen werd de deur opengerukt; haar jongen stortte naar binnen, wierp zich in haar -armen en snikte: „Moeder! Moeder! Ik ga naar zee!!” -<span class="pageNum" id="pb25">[<a href="#pb25">25</a>]</span></p> -<p>Dat werkte! Peters moeder werd er heelemaal bleek van. Ze klemde haar armen om zijn -hoofd en overdekte het met kussen. „M’n jongen! Mijn jongen! Hoe is.…. is dat zoo -op eens.….” -</p> -<p>„Schipper Bontekoe.…. Nieuw-Hoorn.…. Texel.…. Oostinje.….” bracht Peter er uit. „Ik -zal alles vertellen!” -</p> -<p>„Goed, m’n jongen”, zei moeder. En terwijl ze met groote oogen staarde naar de buitendeur, -die nog wijd openstond, herhaalde ze toonloos: „Dat is goed.….—Doe nu de deur dicht, -Peter.” -</p> -<p>En ze liet Peter’s hoofd los en wankelde naar de kast, waar zijn koud geworden eten -te wachten stond. -</p> -<div class="figure p025width"><img src="images/p025.png" alt="Huisje." width="302" height="224"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb26">[<a href="#pb26">26</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.5" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e212">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">HET GROOTE AFSCHEID</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Reeds vroeg in den volgenden morgen klopte Padde tegen de ruitjes van het kleine huisje -in de Bagijnesteeg. Hajo deed hem open en bazuinde zijn vriend het groote nieuws tegemoet. -</p> -<p>Padde sloeg er haast van achterover. „Heere m’n tijd, hoe moet het nou met <i>mij</i>?” -</p> -<p>„Vraag of je ook mee mag”, stelde Hajo weifelend voor. -</p> -<p>„<i>Ik</i> mee??” riep Padde. „Denk je dan, dat ik mee <i>wil</i>?! Ik ga toch in de bierbrouwerij van m’n oom? Dan weet je wat je hebt!” -</p> -<p>Hajo vertelde alles, wat zich had afgespeeld, sinds hij Padde had verlaten. „En morgen -ga ik met de <span class="ex">Hoornsche Zon</span> naar Texel, Padde!” -</p> -<p>„Onmogelijk!” riep Padde ontzet uit. „Ze zullen een dagje moeten wachten!” -</p> -<p>„Waarom is het onmogelijk?” vroeg Hajo. -</p> -<p>„Waarom??” Padde spalkte zijn oogjes open. „Je moeder moet toch een uitzet naaien, -en je moet hier ook nog van de heele stad afscheid nemen!” -</p> -<p>„M’n moeder is vannacht aan m’n uitzet begonnen”, zei Hajo. „En dat afscheidnemen -in de stad is binnen een uur bekeken.” -</p> -<p>„Dat zal je niet meevallen!” verzekerde Padde. „Vooruit, trek je klompen aan: we beginnen -dadelijk!” En hij ging op zijn vingers natellen, van wie Hajo zoo al afscheid zou -moeten nemen. -</p> -<p>„Ik moet ook even naar schipper Blok, om te zeggen.….” -</p> -<p>„Groote Genade!” stamelde Padde. „Ik heb al zeven-en-dertig menschen, waar je heen -moet! Ben je klaar?” -</p> -<p>„Ik kom!” Hajo ging naar de achterkamer, waar moeder druk <span class="pageNum" id="pb27">[<a href="#pb27">27</a>]</span>met naaiwerk bezig was. Hij kuste haar innig en ging met Padde mee. -</p> -<p>„Luister goed”, zei Padde. „Ik heb altijd gedaan wat jij wou, en daar heb ik geen -spijt van. Maar vandaag ben <i>ik</i> de baas. Jij bent veel te veel van streek om zelf alles te regelen. Ik ben kalm, -dat zie je wel, dat ik kalm ben, en daarom zal <span class="ex">ik</span> het doen. Ik zou voor geen schelling willen, dat je er met afscheid nemen eentje -oversloeg, en ik later de praatjes moest hooren.” -</p> -<p>Hajo liet zich, voor het eerst in zijn leven, door Padde leiden. Zijn oogen straalden -het overgroote geluk uit, dat zoo onverwacht op hem was neergedaald. -</p> -<p>„Naar baas Wouter!” beval Padde. En hij sloeg de richting van de smederij in. -</p> -<p>„’t Is niet goed met de baas”, stelde Hajo vast, toen hij den korzeligen hamerslag -vernam, waarin niets van het blijde rythme lag, dat het hebben kon, wanneer de baas -in een goeie bui was. -</p> -<p>„Hij zal van z’n lieve Leentje wel weer eens op z’n tabernakel hebben gekregen”, meende -Padde. Hij opende de deur der smederij, stapte naar binnen. „Morgen, Wouter! We komen -afscheid nemen!” -</p> -<p>Meester Wouter liet den hamer zinken. „Satansche jongen!” was al wat hij zei. -</p> -<p>„Wees niet boos op me, baas, dat ik gisteren.….” -</p> -<p>„Hij gaat naar den Oost”, zei Padde. „’t Is de vraag of hij ooit zal terugkomen.” -</p> -<p>„Naar den Oost?” vroeg Wouter, plots met een trilling in zijn stem. „Jij, Hajo?” -</p> -<p>„Ja, baas.” -</p> -<p>„Met de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>!” zei Padde. „Heb je geen oude kist, Wouter? Om als scheepskist te gebruiken, zie -je? Daarvoor zijn we gekomen.” -</p> -<p>Wouter had Hajo zijn zwarten smidsknuist toegestoken. „Ik ben niet boos, hoor! Waarachtig -niet! Wil je wel gelooven.…. hm! En een kist heb ik ook wel voor je. Waarachtig wel! -Ik zal er banden omslaan, dan kan-ie tegen een stootje.” -</p> -<p>„Zou je over de hoeken ook geen plaatjes leggen?” stelde Padde voor. -<span class="pageNum" id="pb28">[<a href="#pb28">28</a>]</span></p> -<p>„Komt in orde”, zei baas Wouter. -</p> -<p>Hajo wilde hem bedanken. „Baas, ik.…..” -</p> -<p>„Sssst!” gromde Wouter. „Schreeuw niet zoo! Als m’n vrouw het hoorde.…. nou, dan waaide -er wat voor je!—Zeg … eh, als jullie de kist straks komt halen, loop dan achterom -en niet langs de voordeur. ’t Is maar, zie je.….” -</p> -<p>Padde knipte met z’n oogjes. „Gesnapt, Wouter. Als ze ons met die kist zag loopen.…. -nou, dan waaide er wat voor je hè?” -</p> -<p>„’t Is alleen om de stoep”, gromde Wouter. „Die wordt zoo smerig van al dat geloop.” -</p> -<p>De knapen gingen heen. En de voor zijn stoep zoo bezorgde smid oogde het tweetal na. -Toen dwaalde zijn blik even door de leege werkplaats en hechtte zich op de verlaten -plaats onder den blaasbalg. „Satansche jongen!” mompelde hij. Hij snoof even, veegde -zich over de wangen, hief grimmig den hamer op en liet de smidse dreunen. -</p> -<p>„Naar schipper Blok”, beval Padde. -</p> -<p>Ze liepen langs het raadhuis, den Rooden Steen over, lieten de Waag links liggen en -gingen het Groote Oost af. Het was nog niet heelemaal licht; de straten waren leeg, -op een enkele melk- of turfkar na. -</p> -<p>Zoo kwamen ze in de Jeroensteeg bij schipper Blok’s bescheiden woning aan. Padde liet -met een gewichtig gebaar den klopper vallen. -</p> -<p>Er werd niet opengedaan. -</p> -<p>„Daar kon hij nog wel eens spijt van hebben!” meende Padde. „Een van de manschappen -van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> in de kou te laten wachten!” Hij wilde met den klopper juist een roffel slaan, toen -er een knip werd weggeschoven, de deur half geopend, en door den kier een hand met -een melkkan verscheen. „Vier maatjes, Kobus”, klonk een vrouwenstem. -</p> -<p>„Knap maar!” gromde Padde en trok Hajo weer mee. „Kom, dan gaan we nu maar eerst naar -Truitje Cannegieter. Daar zijn ze al lang op, want haar vader moet om zes uur op het -werk zijn. Meisjes zijn geweldig op afscheidnemen gesteld!” -</p> -<p>Truitje Cannegieter woonde in de Leliestraat. De jongens moesten dus weer dwars de -stad door, langs het Gouw en dan de Turfhaven over. -<span class="pageNum" id="pb29">[<a href="#pb29">29</a>]</span></p> -<p>Truitje, een lichtblond, blozend meiske met een kort, rood lijfje en een blauw baaien -rok, was al ijverig bezig het straatje voor de huisdeur te schrobben. „Zoo!” riep -ze vroolijk, toen ze het onafscheidelijk tweetal zag naderen. „Waar gaan jullie naar -toe?” -</p> -<div class="figure floatLeft p029width"><img src="images/p029.png" alt="„Waar gaan jullie naar toe?”" width="325" height="429"><p class="figureHead">„Waar gaan jullie naar toe?”</p> -</div><p> -</p> -<p>„Naar Oostinje”, zei Padde. „Nou ja: ik natuurlijk niet. Ik kom in de bierbrouwerij -van m’n oom, dan weet je<span id="xd30e1185"></span> wat je hebt. Maar Hajo gaat met de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> mee. Tegen de wilden vechten.” -</p> -<p>„Oh!” riep Truitje. „Is het heusch? En breng je een aapje voor me mee?” -</p> -<p>„Je krijgt een papegaai”, beloofde Padde. -</p> -<p>„Als ik er een machtig kan worden.….” weifelde Hajo. -</p> -<p>„Je hebt ze maar te grijpen”, verzekerde Padde. „Maar achter de kop, want ze bijten! -Een andere vraag is, of jij wel levend terug zult komen, Hajo.….” -</p> -<p>„Ja, wees maar voorzichtig!” ried Truitje moederlijk aan. -</p> -<p>„Je kunt zoo voorzichtig zijn als je wilt, Truitje”, zei Padde, „maar voor je er op -verdacht bent, heb je een giftige pijl in je lever.” -</p> -<p>„Wat griezelig!” stamelde Truitje, verbleekend. -</p> -<p>„Griezelig is het goeie woord”, verzekerde Padde. „Die wilden daar springen van de -eene boom op de andere, net eekhoorns. Het eenige wat je er tegen doen kunt is ze -er uit te schudden. En dan al die slangen, tijgers, olifanten en krokodillen! In de -boomen hangen noten als kanonskogels, die geregeld op je kop vallen, als je er onder -gaat slapen!” -</p> -<p>„Hoe weet je dat allemaal?” vroeg Truitje ontzet. -</p> -<p>„Dat heeft dronken Roeltje me zelf verteld. Moet je hem <span class="pageNum" id="pb30">[<a href="#pb30">30</a>]</span>eens over de menscheneters hooren! Ze staan met zùlke messen klaar om je levend te -villen. Jongens van veertien zijn het lekkerst, zeggen ze.” -</p> -<p>„Onzin!” zei Hajo. „Je duwt ze maar een paar kralen of gepoetste duiten in de hand, -en ze denken er niet meer aan je een haartje kwaad te doen! Gewoonlijk willen ze je -dan met de dochter van zoo’n menscheneteropperhoofd laten trouwen.” -</p> -<p>„Dat zou je toch zeker nóóit doen?” vroeg Truitje. -</p> -<p>„Nooit!” zei Padde. „Hij laat zich liever levend verslinden. Ga eens kijken, Truitje, -of je bij geval wat kralen voor ons hebt. ’t Gaat om z’n leven, dat begrijp je.” -</p> -<p>„Kralen??” -</p> -<p>„Nou ja, alle ouwe rommel is goed. Lapjes, rinkelbellen, wat je maar missen kunt. -Zoek maar goed; wij zullen wel wachten. Want daarvoor zijn we gekomen.” -</p> -<p>Toen Truitje naar binnen was gegaan, wendde Padde zich tot Hajo: „Zie je nou, dat -je voor het afscheidnemen wel een dag of wat noodig zult hebben?” -</p> -<p>„Op die manier wel”, lachte Hajo. -</p> -<p>„Het is de eenige goeie manier”, stelde Padde vast. -</p> -<p>„Ik wou, dat ik maar vast op de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> zat, Padde!” En Hajo kneep zijn vriend in den arm, zuchtte van blijde spanning. -</p> -<p>Padde zweeg en keek voor zich uit.…. -</p> -<p>Een ander meisje kwam uit de voordeur, Truitje’s twintigjarige zuster Sijtje, even -frisch, blozend en stevig als haar jongere zusje. Ze hield iets onder haar schort -verborgen. Na een snellen blik achteruit in het voorhuis te hebben geworpen, wenkte -ze Hajo. „Kom eens even hier, Peter?” -</p> -<p>„Ja”, zei Padde en deed een schrede voorwaarts. -</p> -<p>„Nee, ik moet Peter hebben.” -</p> -<p>Padde bleef grommend staan. En Hajo werd naar binnen geloodst. Achter de deur hield -het meisje hem staande en fluisterde: „Je gaat met de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> mee, hè?” -</p> -<p>Hajo knikte. -</p> -<p>„Nou, daar is ook een Fries aan boord! Hij heet Hilke. Hilke Jopkins! Die moet je -dit maar geven, wil je?” En Sijtje haalde van onder haar helder boezelaartje een paar -enorme, paars-wollen handschoenen te voorschijn. -<span class="pageNum" id="pb31">[<a href="#pb31">31</a>]</span></p> -<p>„Sokken?” informeerde Hajo. -</p> -<p>„Handschoenen!” zei het meisje, ietwat beleedigd. -</p> -<p>„Ze zijn zoo reusachtig groot.….” -</p> -<p>„Vind je? Ja,.…. och, hij is heelemaal nogal groot! En met handschoenen, dat weet -je ook wel, is het beter te groot dan te klein. En vind jij het dan soms mooi, als -een man van die kleine handjes heeft, net als een meisje? Ik vind het gewoon afschuwelijk. -En jij?” -</p> -<p>„Ik ook”, verzekerde Hajo. -</p> -<p>„Nou”, vervolgde Sijtje, tevreden. „Zeg hem dan maar, dat ze nog niet klaar waren, -toen hij hier was, anders had ik ze hem dadelijk meegegeven. En.…. eh, als je kunt, -zorg er dan voor, dat hij wat voorzichtig is, wil je? Hilke is altijd zoo vreeselijk -onvoorzichtig.” -</p> -<p>„Ik zal er voor zorgen”, beloofde Hajo. -</p> -<p>Sijtje keek hem liefkoozend aan. „Hier!” fluisterde ze, terwijl ze uit een zak onder -haar rokken een zeer, zeer rijk gekleurde das opdiepte, „die is voor jou, beste jongen. -Ik heb ’m eigelijk voor Hilke gehaakt, zie je, als hij terugkomt, maar nou is ie voor -jou.” Ze zuchtte even. „Ik heb toch tijd genoeg om nog een andere te haken.….—Kom -hier, kereltje, dan zal ik je de das omstrikken.” En vol aandacht en zorg knoopte -ze de das om Hajo’s hals; beide eindjes waren op een halven duim even lang, en de -das hing <i>precies</i> in het midden. -</p> -<p>„Je bent een lieve meid, Sijtje”, verzekerde Hajo. -</p> -<p>„Malle jongen! Zeg Hilke, dat ie me eens schrijft. Zul je ’t doen?” -</p> -<p>„Ja, Sijtje.” -</p> -<p>„En dat ie gauw terugkomt. Zul je?” -</p> -<p>„Ja, Sijtje.” -</p> -<p>„En zeg ’m, dat.….” Op het onverwachtst begonnen Sijtje’s lippen te beven. -</p> -<p>„Ik zal ’t ’m zeggen”, beloofde Hajo. -</p> -<p>Toen gebeurde weer iets, wat niemand verwachten zou: Sijtje nam Hajo’s blonden kop -in haar handen en zoende den verbouwereerden knaap op beide wangen, dat het klapte. -„Ga nou maar”, fluisterde ze haastig, toen in de gang voetstappen klonken. -<span class="pageNum" id="pb32">[<a href="#pb32">32</a>]</span></p> -<p>Buiten brak Hajo bijkans den hals over Padde, die op z’n knieën voor den deurkier -lag. „’n Schat van ’n meisje!” verzekerde Padde met eenigszins schorre stem. -</p> -<p>„Wat?! Heb je geluisterd?!” -</p> -<p>„En alles gezien! Vergeet die handschoenen niet te geven! En let ’n beetje op Hilke. -Dat laatste zeg je ’m natuurlijk niet!” -</p> -<p>„Wat?” -</p> -<p>„Dat ze je gezoend heeft.—Laat me die das eens kijken? Alsjeblieft, vijf kleuren! -Die das is met <i>liefde</i> gebreid, Hajo!” -</p> -<p>Truitje kwam terug met een verfomfaaide pop, een half kapotte rinkelbel, een koperen, -ineengedeukte vogelkooi, een verroesten koffiemolen, een mombakkes en een verzameling -gekleurde kraaltjes. Schuchter omziend, knipte ze het touwtje door, waarmee een handwerkschaartje -aan haar hals was bevestigd. „Hier, neem dit ook maar mee. Ik zal wel zeggen, dat -ik het verloren heb.” -</p> -<p>Padde was in de wolken. Hij ging zorgvuldig na, in welken staat de verschillende kostbaarheden -verkeerden, liet de rinkelbel rammelen en Hajo het mombakkes opzetten. Toen hij den -koffiemolen ontdekte, sprong hij een el hoog de lucht in. „Truitjelief, jij bent nog -er eens ’n meid! Een koffiemolen! Ga nou maar gerust naar de wilden, Hajo! Met een -koffiemolen bij je, hoef je nooit bang te zijn! Ik ken hoopen lui, die aan een koffiemolen -hun leven te danken hebben. En die zeggen allemaal: Naar Oostinje? Best! Maar niet -zonder koffiemolen!” -</p> -<p>„Zou ik alles op het schip mogen brengen?” vroeg Hajo weifelend. -</p> -<p>„Wat dacht je dan?!” zei Padde verontwaardigd, „’n Menschenleven is geen kleinigheid!” -</p> -<p>„Vooruit dan maar! Dan kan ik in die kooi meteen Gerrit meenemen!” -</p> -<p>Gerrit was een tamme torenkraai, die al twee jaar lang lief en leed met Hajo deelde. -</p> -<p>„Nou, we moeten weg!” zei Padde. -</p> -<p>„Ja. Ik dank je wel, hoor, Truitje! En ik zal nog er eens om je denken, als ik zoo’n -zwartjeshoofdman die pop in z’n vingers douw”. -<span class="pageNum" id="pb33">[<a href="#pb33">33</a>]</span></p> -<p>„Praat me er niet van, Peter!” zuchtte het meiske. „Goeie reis, hoor, en kom me maar -levend terug.” -</p> -<p>Padde kon slecht tegen hartroerende tooneelen: een dikke traan biggelde over zijn -wang en bleef aan zijn kin hangen, want Padde had beide armen vol en zag geen kans, -den traan weg te vegen. „Nou naar Jansje Bezem”, zei hij met gebroken stem. -</p> -<p>„Wéér een meisje?” vroeg Hajo. -</p> -<p>Padde keerde zich verbaasd om. „Wou je soms van jongens kralen los krijgen?” -</p> -<p>„Maar heb je dan nòg niet genoeg?” -</p> -<p>„Ik begin pas!—Juist zulke kleinigheden redden je leven, Hajo! Vraag ’t maar aan Roeltje! -Kralen, knoopen.…. hemeltje, knoopen hebben we nog niet! Denk er om, dat je die <i>in elk geval</i> meekrijgt!” -</p> -<p>Jansje Bezem woonde in de Hanekamsteeg, en dus moesten onze beide vrienden opnieuw -de heele stad door. -</p> -<p>„Had je ’t met afscheidnemen niet wat handiger in kunnen pikken?” vroeg Hajo. „We -sjouwen op die manier driemaal meer dan noodig is.” -</p> -<p>„Breng me niet in de war”, zei Padde. „Ik heb genoeg aan m’n hoofd.” -</p> -<p>„Nou, maar ik vertik het langer. Ik moet niets van al die meisjes hebben!” -</p> -<p>„Wat? Van Jansje Bezem niet?!” -</p> -<p>„Van Jansje Bezem heelemáál niets.” -</p> -<p>„Hoe is ’t mogelijk!” zei Padde. „’t Is een schat van een meisje!” -</p> -<p>„Zoo. ’t Kan, maar ik heb er nooit wat van gemerkt. Wel, dat ze snibbig is en nooit -haar mond houdt.” -</p> -<p>„Als je eens wist, wat een ezel je bent”, zuchtte Padde. „Waarachtig, je màg Jansje -Bezem niet overslaan!” -</p> -<p>„Nu, voor mijn part dan. Maar ik wil eerst naar Doove Nelis, daar zijn we nu toch -vlak in de buurt.” -</p> -<p>Padde haalde de schouders op en volgde Hajo grommend naar het kleine huisje van Doove -Nelis, een ouden zeerob, die in z’n goeie dagen met Willem Barendts op Nova Zembla -had overwinterd, later doof was geworden en in Hoorn zijn laatste <span class="pageNum" id="pb34">[<a href="#pb34">34</a>]</span>jaren sleet te midden van scheepjes in flesschen en duizend-en-een reisherinneringen. -Hoe vaak had Hajo niet z’n tijd vergeten, als Doove Nelis aan het vertellen was?—Van -Doove Nelis wilde Hajo in de eerste plaats afscheidnemen. -</p> -<p>De ouwe baas stond juist op het punt om zijn gewone morgenwandelingetje langs de dijken -en de haven te maken. Maar toen de jongens binnenkwamen, trok hij zijn jas weer uit -en zei Grietje, zijn goedmoedige huisvrouw, koffie te zetten. -</p> -<p>Hajo gebruikte de handen als spreektrompet en schreeuwde Doove Nelis zijn groote plan -in het oor. -</p> -<p>„Dat mag ik hooren!” zei Nelis, terwijl hij vergenoegd met zijn hoofd knikte. „Zoo -zoo, met schipper Bontekoe! Een puik schipper! -</p> -<div class="figure floatLeft p034width"><img src="images/p034.png" alt="„Daar ken je met landrotten niet over klesse....”" width="428" height="502"><p class="figureHead">„Daar ken je met landrotten niet over klesse.…”</p> -</div><p> -</p> -<p>Een beste, brave ouwe!—Varen, m’n jongens, dà’s het mooiste wat er is. Daar kè-je -met landrotten niet over klesse; dat moet je <i>voelen</i>, hè? Als je op je schuit staat en je kijkt zoo eens schuins langs je bezaansmast -en je zegt zoo losweg: Makker, zeg je, wat voor weer steekt er achter ’t zeil? of: -bootsman, wat dacht-ie, wanneer zouden we weer d’r eens land voor de boeg krijgen?.…. -wat je dan voelt, dat weet alleen een zeeman. Varen, jongens, dat mot in je bloed -zitten, dat kè-je niet leeren. Je moet het ruiken of er ergens riffen of banken liggen; -je moet het <span class="pageNum" id="pb35">[<a href="#pb35">35</a>]</span>ruiken of je kan uitvaren of niet. En, jongens, je moet meer van je schuit houwen -as van jezelf! Als er een storm staat, dat je meer zeewater as soep binnenkrijgt, -moet je niet denken: Heer in den hoogen hemel, red mij! Nee! Dan moet je denken: Genade -voor m’n <i>schuit</i>! Dan ben je een varensgast! .. Zie je, als je zoo midden op de oceaan dobbert en -je zit ’s <span class="corr" id="xd30e1313" title="Bron: avond">avonds</span> wat te kletsen over je wijf en je kinders, hè, nou, en in ’t vooronder leggen me -die apen van jongens van d’r lui meissies te zingen, zie je.…. dat moet je voelen. -Daar ken je met landrotten niet over klesse.….” -</p> -<p>Hajo liet z’n oogen dwalen, luisterde zwijgend: hij was al op den oceaan. -</p> -<p>„En de zeeziekte?” riep Padde<span class="corr" id="xd30e1319" title="Bron: ,">.</span> „Wat doe je tegen zeeziekte?” -</p> -<p>Doove Nelis gromde wat en was niet erg spraakzaam meer. -</p> -<p>„Kom”, zei Padde daarom, „we moeten verder.” -</p> -<p>De jongens stapten op; Hajo nam met tranen in de oogen afscheid van zijn ouden vriend. -Bij de deur duwde Grietje Padde een fleschje in de hand, waarin zich een soort olie -bevond. „Hier, Padde, bewaar jij het maar voor hem. Het is ’t beste middel tegen zeeziekte.” -</p> -<p>Padde sloeg een gat in de lucht. „Groote genade, Hajo! Dat is me een pak van het hart!” -En hij borg het fleschje zorgvuldig onder zijn pet. -</p> -<p>De knapen vervolgden hun weg naar Jansje Bezem in de Hanekamsteeg. Was het gedachteloosheid -van Padde, toen hij op het Groote Oost, inplaats van recht door te loopen, de Bottelsteeg -insloeg naar de Appelhaven, waar hij woonde? Ze waren al twintig passen de steeg in, -toen Hajo stilhield. „Waar gaan we naar toe, Padde?” -</p> -<p>Padde trok een verwonderd gezicht. „Naar Jansje Bezem! Waar anders heen?” -</p> -<p>„Dan maken we nu een omweg.” -</p> -<p>„Zou je denken?” -</p> -<p>„Ik denk het niet; ik weet het. En jij weet het net zoo goed als ik,” -</p> -<p>„Mij best”, zuchtte Padde. En met een martelaarsgezicht maakte hij rechtsomkeert. -Maar twee huizen verder hield hij weer stil en greep Hajo bij den arm. „Zeg.…. eh, -Hajo.…! <span class="pageNum" id="pb36">[<a href="#pb36">36</a>]</span>Nou we tòch eenmaal hier zijn, kunnen we eigenlijk ook wel even langs mijn huis loopen, -vind je niet? ’t Is nog geen tien passen om!” -</p> -<p>„Maar wat zouden we er moeten doen?” -</p> -<p>„Dat vraag je nog? Natuurlijk afscheid nemen van mijn moeder!” -</p> -<p>„Zou die er erg op gesteld zijn?” -</p> -<p>Padde slikte iets weg. „Nou, en òf ze er op gesteld zal zijn!” -</p> -<p>Hajo weifelde. -</p> -<p>„Je <i>hoeft</i> niet”, verzekerde Padde, ietwat beleedigd. „Ik zal je niet dwingen! ’t Laat mij natuurlijk -ijskoud, dat snap je wel, nietwaar? Dat kun je op je vingers natellen, hè?” -</p> -<p>Hajo aarzelde nog even, sloeg toen de richting van de Appelhaven in. -</p> -<p>Padde’s gelaat straalde. -</p> -<p>Zijn moeder, een groote, bleek uitziende vrouw, was bezig de smalle gang te dweilen, -die naar haar huisje en nog enkele andere krotten voerde, welke een gemeenschappelijke -bleek en een groentetuintje hadden. Vóór op straat wierpen een paar zusjes en broertjes -van Padde elkaar met modder. -</p> -<p>„Blijf daar!” riep Padde’s moeder haar oudsten zoon toe, toen hij met Hajo het gangetje -wilde binnengaan. „Vóór het eten kom je me niet in huis. En dan je smerige klompen -uit. Begrepen?” -</p> -<p>Padde kuchte en schoof Hajo voor zich. „Peter gaat naar Oostinje, moeder. Met de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>! Schipper Bontekoe heeft hem <i>dadelijk</i> aangenomen! Hij komt afscheid nemen!” -</p> -<p>„Wacht daar dan maar even”, zei de vrouw. En zwijgend werkte ze voort. -</p> -<p>„Goed, moeder”, antwoordde Padde snel. „We zullen wel even.…. we zullen wachten”. -En tegen Hajo verklaarde hij, terwijl hij hem weer meetrok: „We hebben nu den tijd! -Als ik geweten had, dat we zoo gauw ergens een koffiemolen zouden opduikelen.…. En -dat middeltje tegen de zeeziekte! Jansje Bezem geeft ons wel knoopen. O, heertje, -zooveel we maar hebben willen! Trouwens—ze is met dat gangetje in twee tellen klaar. -Geschrobd is ie al, hè, en dweilen, nou, dat is in <span class="pageNum" id="pb37">[<a href="#pb37">37</a>]</span>een ommezientje bekeken. Wil ik je eens vertellen hoe dronken Roeltje aan een koffiemolen -z’n leven heeft te danken?” -</p> -<p>Hajo knikte half luisterend met het hoofd. -</p> -<p>Maar Padde kon niet meer aan het woord komen, want z’n broertjes en zusjes hingen -hem al om den hals. „Rijden!” schreeuwden de kleuters. „Hop, paard!” En Padde galoppeerde -en sloeg met de achterpooten als een vurige hengst. -</p> -<p>Toen kwam zijn moeder naar voren. Ze veegde zich de haren voor het gezicht weg, stopte -Hajo een in een rooden zakdoek geknoopt bundeltje in de handen, keek hem streng aan -en zei met haar zware stem: „Geef dat aan je moeder. Zeg haar ook, dat ik morgen een -uurtje kom helpen, want ze zal het druk hebben met je uitrusting.” -</p> -<p>„Morgen gaat hij al weg, moeder”, zei Padde. -</p> -<p>„Dan kom ik vanmiddag. Nu heb ik geen tijd. Ben je door Wouter weggestuurd?” -</p> -<p>De beide knapen schudden eenstemmig ontkennend het hoofd. „Wouter timmert zelfs nog -een kist voor hem!” zei Padde. „Met ijzeren banden, en plaatjes om de hoeken!” -</p> -<p>„Dat valt me mee van een galgebrok als jij bent”, zei de vrouw tot Hajo. „Je moeder -is veel te goed voor je geweest. Op zee zullen ze je wel beter leeren!” -</p> -<p>„Ik zal zorgen, dat ik geen slaag krijg”, antwoordde de jongen. -</p> -<p>Padde’s moeder keek even op van de kordaatheid, waarmee dat er uitkwam. Een schaduw -van een glimlach gleed langs haar stroeve mondhoeken. „We zullen zien of je woord -houdt! Wees zuinig op je goed en spaar wat je verdient voor je moeder.” -</p> -<p>Hajo beet de lippen opeen. „Zou ik tòch gedaan hebben”, zei hij. -</p> -<p>Maar Padde’s moeder had het alweer te druk om Hajo nog te woord te kunnen staan,—nu -met het herstellen van de orde onder de kleinen, tusschen wie een huil- en vechtpartij -was ontstaan. Ze tilde den hoofdschuldige bij zijn ooren van den grond op en droeg -hem naar het turfhok om hem op te sluiten. In het voorbijloopen knikte ze Hajo toe. -„Ik hou je aan je woord!” riep ze. „Goeie reis!” -</p> -<p>Padde trok zijn vriend ter zijde. „Laat eens kijken?” vroeg hij, op het roode bundeltje -wijzend. -<span class="pageNum" id="pb38">[<a href="#pb38">38</a>]</span></p> -<p>Hajo knoopte het los. Er zaten een broek en een paar sokken in. -</p> -<p>Padde betastte de voorwerpen eerbiedig. „Dat is mijn nieuwe broek”, zei hij. „Zondag -zou ik ’m voor het eerst aankrijgen. ’n Mooie stof, hoor! En ijzersterk. En die sokken -heeft ze van den herfst gebreid.” -</p> -<p>Hajo werd er ietwat verlegen onder. „Jouw broek?” vroeg hij. -</p> -<p>„Ja. Net als die sokken. Die waren anders ook voor mij geweest. Maar da’s niks, hoor: -ze breit wel weer nieuwe.” -</p> -<p>„Maar moet ik die zakdoek ten minste niet.….?” -</p> -<p>„Teruggeven? Welnee! ’t Is vaders zakdoek voor de kerk. Nou ja, daar gaat hij toch -nooit naar toe, want als ie Zaterdagsavonds thuiskomt.….” Padde’s stem trilde. „Vooruit!” -zei hij, „we gaan naar Jansje Bezem!” -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>Toen de jongens tegen den middag weer in de Bagijnesteeg aanlandden, waar moeder met -het eten wachtte, bleek duidelijk, dat de Hoornsche meisjes, hoe ondeugend Hajo dan -ook mocht wezen, hem toch niet door menscheneters wilden laten verslinden. Als Hajo -op staanden voet een uitdragerij had begonnen, zou zijn fortuin zijn gemaakt. -</p> -<p>Met een stralend gezicht zette hij een prachtige, sterke kist voor zijn moeder neer. -„Van Wouter gekregen! ’t Is een èchte scheepskist! En dit is van Padde’s moeder, kijk -eens hoe mooi! Van middag komt ze zelf om met m’n uitzet te helpen”. -</p> -<p>Moeder knikte, terwijl ze het bundeltje losknoopte. Ze wilde nog wat antwoorden, maar -kwam niet goed uit haar woorden. -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>’s Avonds, toen de kinderen naar bed waren gebracht, zei moeder: „Peter, je moet afscheid -nemen van je broertje en je zusjes, want morgen ga je weg, vóór ze wakker zijn.” Haar -stem was rustig en werkte kalmeerend op Hajo’s verwarde gedachten. Hij ging naar de -achterkamer, waar Doris en Maartje en Antje sliepen, boog zich over hun bedstee en -beloofde papegaaien en kokosnoten, apen, tijgers, jonge olifanten en menscheneters -in een kooi te zullen meebrengen. En bij elke belofte biggelden hem heete tranen over -de wangen. Hij kuste de zachte <span class="pageNum" id="pb39">[<a href="#pb39">39</a>]</span>kopjes en kwam met onvaste schreden in de voorkamer terug, waar hij zijn moeder in -den stoel bij den haard zag zitten. Ze lachte hem vriendelijk toe. -</p> -<p>„Kom eens bij me zitten, Peter”, zei ze. „We zullen voor het laatst eens wat praten, -hè? Heel kalm, als verstandige menschen. Want er zijn een paar dingen, die even moeten -worden geregeld.—Kijk, hier is de sleutel van je kist. Aan een touwtje, zie je wel? -Buk je hoofd eens, Peter, dan zal ik hem om je hals hangen. Zoo.…. nu kun je hem niet -verliezen. En hier is een zakje waarin ik drie guldens heb genaaid, voor het geval, -dat je in verlegenheid mocht komen. Hang het onder je hemd als je straks gaat slapen. -’t Is niet zoo heel veel, Peter, maar.…. maar.….” -</p> -<p>„Moedertje”, snikte Hajo, „wat moet ik met al dat geld doen! Jij hebt het zoo noodig! -Jij moet het gebruiken voor Maartje en Antje en Doris en ook voor jezelf. Ik verdien -toch geld?” -</p> -<p>„Stil!” zei moeder. „Als het schip.…. als je schipbreuk mocht lijden.…. dat zakje -kun je niet verliezen en.…. Vaders bijbeltje heb ik ook in je kist gedaan en een lokje -haar van ons allemaal. Dan heb je tenminste iets wanneer je aan ons denken wilt.—Over -twee jaar kom je pas terug. Je zult dan een groote, sterke jongeman zijn geworden, -die héél wat meer heeft gezien dan vader of ik. Al dien tijd, Peter, zal ik.…. zal -ik rustig wachten en vast vertrouwen, dat alles goed gaat. En, Peter, van mij, als -je ooit eens verdrietige oogenblikken hebt, zeg dan maar gerust, zeg dan altijd maar -gerust: mijn moedertje denkt aan mij.…. Beloof je me dat, Peter?” -</p> -<p>„Moedertje!” kermde Hajo. -</p> -<p>„Dan is het goed, m’n jongen. En nu moet je naar bed gaan. want het is goed, dat je -morgen een flinke nachtrust achter de rug hebt.” Ze sloeg haar armen om hem heen. -</p> -<p>En Peter Hajo, scheepsjongen op den Oostinjevaarder <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>, liet zich, tegen zijn moedertje gedrukt, als een heel klein jongetje naar bed brengen. -</p> -<p>Hij kleedde zich uit, zonder zich bewust te zijn, dat hij het deed. Maar door de wolk -van grauw, die voor zijn oogen hing, schitterde heel ver weg iets bonts en vreemds, -dat zijn <span class="pageNum" id="pb40">[<a href="#pb40">40</a>]</span>hart deed zwellen van opwinding en blijdschap.….! -</p> -<p>Zijn moeder ging stil, om de kinderen niet te doen wakker schrikken, naar de voorkamer. -Ze leunde tegen den haard en bleef een oogenblik staan met al de kalmte, waarover -een moeder beschikt, als ze daar juist afscheid genomen heeft van haar jongen, die -naar den Oost gaat. -</p> -<p>Toen begonnen haar schouders te beven, en ze borg het hoofd in de handen. -</p> -<div class="figure p040width"><img src="images/p040.png" alt="Kist met speelgoed." width="577" height="343"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb41">[<a href="#pb41">41</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.6" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e219">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">PADDE DOET ZIJN VRIEND UITGELEIDE</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first"></p> -<div class="figure floatLeft p041width"><img src="images/p041.png" alt="Twee jongens kwamen bepakt en bezakt de Veermanskade afhollen." width="174" height="151"></div><p> -Om negen uur in den morgen van den acht-en-twintigsten December 1618 zou de Friesche -tjalk <span class="ex">De Hoornsche Zon</span> den schipper Willem IJsbrantsz Bontekoe naar den Oost-injevaarder <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> brengen, die voor Texel op gunstigen wind lag te wachten om uit te zeilen. -</p> -<p>Ruim zeven uur dien zelfden ochtend, toen de duisternis nog om de haven hing, kwamen -twee jongens bepakt en bezakt de Veermanskade afhollen in de richting van de aanlegplaats. -</p> -<p>„Ik kan niet meer”, hijgde de dikste van de twee. „Loop jij door, Hajo, jij mag in -geen geval te laat komen.” -</p> -<p>„Maar ’t is nog veel te vroeg, Padde! ’t is nog lang geen negen uur!” -</p> -<p>Padde wilde hem verwijten, dat hij overstuur was, maar verslikte zich. -</p> -<p>Zoo kwamen ze bij den Hoofdtoren. „We zijn de eersten!” riep Hajo. -</p> -<p>Padde sukkelde hijgend en blazend in een drafje voort tot hij bij de tjalk was aangeland. -Daar zette hij den omvangrijken last, dien hij torste, neer, ging op de gedeukte kooi -van Truitje Cannegieter zitten—tot groot ongenoegen van Gerrit, die onrustig op zijn -stokje heen en weer dribbelde en verwijtend door de tralies gluurde—en veegde zich -het zweet van het gelaat. „Ziezoo”, zei hij. „Nu kan die smerige tjalk zonder jou -niet meer wegzeilen”. -</p> -<p>„Laten we zoolang op en neer loopen”, stelde Hajo voor. -</p> -<p>„Loopen?! Heb ik vanmorgen nog niet genoeg geloopen?” -</p> -<p>„Maar je vat kou, Padde, als je daar blijft stilzitten!” -</p> -<p>„Dan kruip ik in m’n bed. ’k Heb toch niks beters te doen, als <span class="pageNum" id="pb42">[<a href="#pb42">42</a>]</span>jij er niet meer bent.” En Padde bleef zitten en keek weemoedig naar <span class="ex">De Hoornsche Zon</span>, die zachtjes deinde op den kalmen golfslag. -</p> -<p>Hajo bleef nog een tijdje staan, ging toen naast Padde zitten. Hij trachtte met zijn -oogen den grauwen morgennevel te doorboren. Van heel uit de verte drong het loeien -van een misthoorn tot hem door. Dan werd het weer stil, op het zachte klotsen van -het water na. -</p> -<p>Die rust om hem heen deed Hajo goed: in gedachten nam hij nog eens afscheid van zijn -moeder en beloofde haar, zich als een man te zullen gedragen. Hij begon nu als scheepsjongen; -over een paar jaar kon hij matroos zijn en later.…. wie weet of hij niet nog eens -als.…. ja, ’t kòn toch, nietwaar?.…. als bootsman een reis ging maken! Bootsman Hajo! -Wat zou zijn moeder trotsch zijn! „Heb je ’t gehoord?” zouden de menschen zeggen. -„Als jongen twaalf ambachten dertien ongelukken, en nou.… wie had dat gedacht!.… bootsman -Hajo!” -</p> -<p>Hajo hoorde naast zich een licht geronk. „Padde! Slaap je?” -</p> -<p>Eerst geen antwoord. Toen steunde Padde diep, geeuwde hartgrondig en huiverde. „Dacht -je dan, dat ik vannacht een oog heb dichtgedaan?” -</p> -<p>Daar kwam schipper Blok met zijn twee zoons aanzetten. „Jullie zijn vroeg genoeg!” -riep hij onzen beiden vrienden lachend toe. En op de vogelkooi en al wat er om heen -lag wijzend, vroeg hij: „Moet die rommel allemaal mee?” -</p> -<p>„Dat <span class="ex">is</span> geen rommel!” voer Padde uit. -</p> -<p>„Goed, dan is ’t geen rommel”, zei Blok gul. „Gooi het maar achter in de bak. Maar -de bootsman van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> zal je zien aankomen! Die is lang niet mak!” -</p> -<p>„Die bootsman zal wel beter weten wat er voor een Oostinje-reis noodig is!” verzekerde -Padde. -</p> -<p>„Nou, ’t zal me benieuwen”, zei Blok. Hij sprong in de tjalk en begon met de hulp -van zijn zoons en Hajo den mast op te zetten. „Oostenwind”, zei hij. „Tot Enkhuizen -is het opwerken. Dan zijn we d’r gauw.” -</p> -<p>Kwart voor negenen kwam Rolf aanstappen met een kist onder den arm. Hajo holde hem -tegemoet, en de jongens drukten elkaar de hand. -<span class="pageNum" id="pb43">[<a href="#pb43">43</a>]</span></p> -<p>„Rolf!” zei Hajo, „’t spijt me nog, dat ik je voor pennelikker heb uitgemaakt!” -</p> -<p>„Ja”, zei Padde, die er ook bij was gekomen. „Ik heb gezegd, dat ik je zou aframmelen -als ik je weer tegenkwam, maar dat trek ik terug.” -</p> -<p>„Knip jij altijd zoo met je oogen?” vroeg Rolf. -</p> -<p>„Knap maar”, zei Padde. En Rolfs kist besnuffelende, vroeg hij: „Is dat alles wat -je meeneemt?!” -</p> -<p>„Het is genoeg”, meende Rolf. -</p> -<p>„Heere m’n tijd”, zei Padde. „Je bent al net zoo overstuur als Hajo!” -</p> -<p>Het was allengs geheel licht geworden. En eindelijk, toen negen bronzen slagen galmden -uit den toren van de groote kerk, en het tegelijk in den Sint-Anthonius helder te -kleppen begon, kwam een gezelschap heeren, met Bontekoe in hun midden, het havenhoofd -afwandelen. -</p> -<p>„Dezelfden als eergisteren, Padde!” fluisterde Hajo. -</p> -<p>„Die doen mijn oom tot Texel uitgeleide”, zei Rolf. „Die lange met dat bleeke gezicht -is koopman Rol; die gaat mee naar Indië. Om voor de Compagnie zaken te doen.” En evenals -Hajo en Padde, welke laatste zelfs een soort buiging maakte, trok hij zich eerbiedig -de muts van het hoofd. -</p> -<p>„Goeden morgen, mannen!” wenschte Bontekoe hun met gulle zeemanshartelijkheid toe. -Hij liet een monsterenden blik over zijn beide kranige scheepsjongens gaan en schonk -den kleinen, dikken, buigenden Padde een welwillenden glimlach. Daarna gingen de heeren -vroolijk koutend de loopplank over naar de tjalk. Rolf drukte Padde de hand en sprong -aan boord. De zoons van schipper Blok gooiden de touwen los, waarmee de tjalk vastlag. -</p> -<p>Voor Hajo en Padde was het oogenblik van afscheid gekomen. De oogen vol tranen stonden -ze tegenover elkaar en zochten naar woorden. -</p> -<p>„Hajo.….!” -</p> -<p>„Padde.….!” -</p> -<p>„Hajo.…. beste Hajo.….!” -</p> -<p>„Padde.…. beste, goeie Padde.….!” -</p> -<p>Hajo durfde niet langer talmen. Hij wendde zich verward, snel af en ging de loopplank -over. -<span class="pageNum" id="pb44">[<a href="#pb44">44</a>]</span></p> -<p>De plank werd ingetrokken. -</p> -<p>Met een gelaat, waarin de wanhoop zich spiegelde, stond Padde aan den kant en zag -toe, hoe de tjalk zich van den wal losmaakte. Toen, op het laatste oogenblik, zette -hij met een kreet af en sprong.…! -</p> -<p>Blok ving hem op en heesch hem binnen boord. Padde was met zijn voeten in het water -terechtgekomen. -</p> -<div class="figure p044width"><img src="images/p044.png" alt="„Ze slaat je beide beenen stuk”, zei er een." width="479" height="517"><p class="figureHead">„Ze slaat je beide beenen stuk”, zei er een.</p> -</div><p> -</p> -<p>„Hajo!” snikte de arme jongen, terwijl hij het water uit z’n klompen liet loopen. -„’t Gáát niet.….! Ik breng je tot Texel.” -</p> -<p>Bontekoe had met een zijdelingschen blik Padde’s acrobatentoer waargenomen. „Daar -heb je me waarachtig die zelfde springer weer!” riep hij. „Wat moet er met hem gebeuren, -Blok?” -<span class="pageNum" id="pb45">[<a href="#pb45">45</a>]</span></p> -<p>Blok was de kwaaiste niet. Hij wist, dat Hajo en Padde onafscheidelijke vrienden waren. -„Laat ’m maar meegaan”, antwoordde hij lachend. „Dan kan hij meteen de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> eens zien! Die is wel ’n kijkje waard!” -</p> -<p>Maar toen Padde zijn bezinning terug had gekregen, sloeg hem de schrik om het hart. -Waar zou dat op uitdraaien, als hij weer thuiskwam?! „Heila!” riep hij een paar visschers -toe, die bezig waren hun botter ijsvrij te kappen. „Zeg jullie aan m’n moeder, dat -ik even ben meegegaan naar Texel?” -</p> -<p>De visschers grinnikten. „Ze slaat je beide beenen stuk”, zei er een. -</p> -<p>„Dan ken je m’n moeder slecht!” riep Padde spijtig, terwijl een paar dikke tranen -in zijn oogen sprongen. En toen de visschers meesmuilend de schouders ophaalden, schreeuwde -de de arme jongen hun woedend toe: „Bovendien! Zijn het <i>jouw</i> beenen?!” -</p> -<p>De tjalk zeilde den ijsgang door en kwam in vrij water. Bontekoe stapte op Padde toe. -„Wil jij later ook gaan varen?” -</p> -<p>Padde schudde vol onverholen afschuw het hoofd. „Ik kom in de bierbrouwerij van m’n -oom! Dan weet je wat je hebt.” -</p> -<p>Bontekoe mat Padde glimlachend van het hoofd tot de voeten. „Je hebt groot gelijk, -hoor. ’n Best vak!” En Bontekoe zette zich bij de heeren, die achter in de tjalk hadden -plaats genomen. -</p> -<p>„Ik voel me nou al beroerd van dat ellendige schommelen”, verklaarde Padde, toen hij -bij Rolf, die voorin zat, belandde. En slechts de overtuiging, dat zijn vriend het -later nòg noodiger zou hebben, weerhield hem om uit Grietjes fleschje te proeven. -</p> -<p>„Je voeten zullen wel koud zijn”, zei Rolf. -</p> -<p>Padde voelde het als een verwijt. „Spring jij ’ns zoo’n end!” gromde hij. -</p> -<p>Hajo zat bij den mast en keek met nog vochtige oogen naar de flauwer wordende omtrekken -van het stadje, dat zachtkens in de sluiers van den nevel wegzonk. Toen kwam suizend -de boom aanscheren: het zeil werd omgegooid. Hajo bukte bliksemsnel het hoofd en voelde -zich weer in de werkelijkheid verplaatst. -<span class="pageNum" id="pb46">[<a href="#pb46">46</a>]</span></p> -<p>Tot Enkhuizen moest er gelaveerd worden; daarna verliep de vaart vlotter. Ze kregen -nu den golfslag aan stuurboordzij, zoodat de tjalk geducht heen en weer zwaaide, en -het Padde slecht te moede werd. Zijn oogen verfletsten; hij werd akelig bleek. „Ik -wou, dat ik maar dood was”, verklaarde hij. -</p> -<p>„Wil je wat uit Grietjes fleschje?” vroeg Hajo. -</p> -<p>Er was een oogenblik van heftigen tweestrijd in Padde. Maar zijn goede inborst zegevierde. -„Je denkt toch niet, dat ik zeeziek ben?” vroeg hij. „Dat fleschje helpt me niks. -Ik ben wat beroerd, omdat ik vannacht geen oog heb dichtgedaan; dat is alles.” En -om te bewijzen, dat dat „alles” was, boog hij zich snel overboord, om zich eerst na -geruimen tijd nog veel bleeker om te draaien. -</p> -<p>Het was zonnig weer. Een blauwe lucht. De Oostenwind hield staag aan. -</p> -<p>„Als het zoo blijft, varen we nog <span class="corr" id="xd30e1527" title="Bron: van middag">vanmiddag</span> uit”, zei Bontekoe tot de andere heeren. „Wat denk jij van den wind, Blok?” -</p> -<p>„Dat ie mooi is uitgeschoten en goed vast zit, schipper!” -</p> -<p>Een uur later kwam Texel in het zicht. De gele duinen blonken in het zonlicht; hier -en daar schitterde een rood dak, en.…. en.….! -</p> -<p>„De <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>!!!” schreeuwde Hajo, terwijl hij met de hand naar voren wees. „Padde!” En hij greep -zijn makker bij den arm en duidde hem opgewonden een vlekje met een paar rechtopstaande -lijntjes. „Padde dan toch! Kijk, Padde!!” -</p> -<p>„Ik zie niks”, beweerde Padde. „M’n oogen doen zeer van den slaap. Maar ik zal.…. -ik zal je uitrusting halen”. En Padde wankelde naar de plaats, waar Hajo’s kist en -ruilmateriaal geborgen waren. -</p> -<p>„Er ligt er nog een!” riep Rolf. „Daar, links er van!” -</p> -<p>„D’r liggen d’r drie”, zei Blok. „Maar de middelste moeten we hebben.” -</p> -<p>Bontekoe zag intusschen vol belangstelling toe, hoe Padde bezig was Hajo’s hebben -en houwen naar voren te sleepen. „Van wie is dat alles?” vroeg hij. -</p> -<p>„Van Hajo, schipper.” -</p> -<p>„Wel-wel! Roep jij Peter Hajo eens even hier?” -<span class="pageNum" id="pb47">[<a href="#pb47">47</a>]</span></p> -<p>Padde rook onraad. „’t Is om te ruilen, schipper. Tegen de wilden!” -</p> -<p>„Als je in m’n dienst stond, zou ik je voor dat tegenspreken in het eindje touw laten -bijten”, zei Bontekoe. -</p> -<p>Toen haastte Padde zich om ’s schippers bevel op te volgen. -</p> -<p>„Hou je taai”, fluisterde Rolf Hajo in het oor. „Hij is heelemaal niet kwaad.” -</p> -<p>Maar Hajo voelde zich allesbehalve „taai”, toen hij voor den schipper stond. -</p> -<p>„Is dat jouw uitrusting, Peter Hajo?” De stem klonk onheilspellend. -</p> -<p>„Ja-jawel, schipper.” -</p> -<p>„Wat wou je met dat alles doen??” -</p> -<p>„Inruilen, schipper.….” -</p> -<p>„Wou jij op eigen houtje handeldrijven en de Compagnie benadeelen?” -</p> -<p>„Handel drijven, schipper.….?” -</p> -<p>Padde was weer naderbij gekomen. „’t Is om z’n leven te redden, schipper.….” -</p> -<p>Bontekoe keek verwonderd op. „Ik spreek met hem en niet met jou.” -</p> -<p>Padde begreep er niets van. „’t Is m’n vrind, schipper.” -</p> -<p>„Pak je weg, of je gaat overboord!” fluisterde Blok den dapperen Padde toe. -</p> -<p>Dat werkte. Padde keerde subiet om en ging naar Rolf, al pruttelend over de tegenwerking, -die Hajo ondervond. -</p> -<p>Bontekoe liet een onderzoekenden blik over het rommeltje gaan. „Wat wou je met die -kraai doen? Ook inruilen?” -</p> -<p>„Nee, schipper. Dat is Gerrit. Die gaat.…. die gaat voor de gezelligheid mee.….” -</p> -<p>„Voor de gezelligheid. Zoo-zoo. Hoe kom je aan Gerrit?” -</p> -<p>„Uitgehaald, schipper. Toen ie nog jong was.” -</p> -<p>„Ka!” schreeuwde Gerrit. -</p> -<p>De heeren konden hun vroolijkheid niet verbergen, en Hajo schepte moed. „’t Nest zat -in de galmgaten van de Sint-Anthonis, schipper. De koster heeft er niets van gemerkt.” -</p> -<p>„Hoeveel jongen zaten er in?” vroeg Bontekoe. -</p> -<p>„Drie, schipper.” -<span class="pageNum" id="pb48">[<a href="#pb48">48</a>]</span></p> -<p>„Drie? Gewoonlijk heeft ’n kraai er vier, hè?” -</p> -<p>„Jawel, schipper, deze ook. Maar ik had er een uitgehaald.” -</p> -<p>Bontekoe beet zich op de lippen. „Nu, ’t valt me tenminste mee, dat je er drie hebt -laten zitten. Is ’t daar goed mee afgeloopen?” -</p> -<p>„Jawel, schipper. Schouwen Doedes heeft er een van, en Klaas van den Hoogen Dijk had -er twee, maar eentje heeft zich aan een pier verslikt. ’k Had ’m ’t nest verkocht. -Maar Gerrit is de slimste, schipper! Hij verstaat alles! En wegvliegen doet-ie ook -niet meer.” -</p> -<p>„Is hij zoo tam?” -</p> -<p>„Ja, schipper. Ik heb ’m gekortwiekt.” -</p> -<p>De heeren begonnen te lachen. „Kijk eens, Peter Hajo”, zei Bontekoe, „als mijn bootsman -Folkert Berentsz. je met zoo’n inboedel aan boord ziet stappen, gooit hij jou mèt -Gerrit in de Noordzee. Daarom is het ’t beste, dat je hem zegt: de schipper vraagt -of er een plekje voor vrij is.—Verstaan?” -</p> -<p>„Jawel, schipper!” Hajo glunderde. -</p> -<p>„Snij dan maar uit.” -</p> -<p>Dat deed Hajo. Zijn hart woog licht als een veertje, toen hij naar voren ging. -</p> -<p>Ook Padde was opgetogen en stak zijn vreugde over den gunstigen uitslag niet onder -stoelen of banken. Maar Hajo luisterde niet naar hem, keek zijn oogen uit naar de -<span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>, die grooter en grooter werd. Hoe trotsch hief het schip zijn hoogen steven uit het -groen-grijze water! Langzamerhand kon Hajo de gebeeldhouwde figuren van den fraaien -spiegel onderscheiden, het rank uitgebouwde galjoen, de dreigende geschutpoorten met -de ronde vuurmonden.…. -</p> -<p>Boem! Boem! Twee blanke wolkjes stegen aan weerszijden van het schip op, en in hetzelfde -oogenblik wandelde langs een lijntje een bonte doek naar het topje van den grooten -mast: de vlag der Oost-Indische Compagnie! Blok liet zich niet onbetuigd en hiesch -den Hoornschen Eenhoorn. Hajo rilde van opwinding. Hij had een haast onweerstaanbaren -drang om luid: Hoera! te schreeuwen en te gaan dansen op den planken vloer. Dat was -nu <i>zijn</i> schip! Dat was het schip, dat hem door <span class="pageNum" id="pb49">[<a href="#pb49">49</a>]</span>duizend gevaren en avonturen heen zou brengen naar het groote droomland.…. Indië! -</p> -<p>Een half uur later legde <span class="ex">De Hoornsche Zon</span> zich tegen de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> aan. Een touwladder werd omlaag geworpen; de heeren klommen naar boven. Daarna volgde -Hajo, achter hem Padde, om te helpen dragen, en ten slotte Rolf. -</p> -<p>„Vang je me, als ik val?” riep Padde klagend omlaag. En toen, een hartverscheurenden -kreet slakend: „M’n koffiemolen!!” -</p> -<div class="figure floatLeft p049width"><img src="images/p049.png" alt="„M’n koffiemolen!!”" width="317" height="674"><p class="figureHead">„M’n koffiemolen!!”</p> -</div><p> -</p> -<p>Een plons duidde aan, dat de koffiemolen te water was geraakt. Met bevallige schommelbewegingen -zonk hij de diepte in. -</p> -<p>„Ka!” riep Gerrit verschrikt. -</p> -<p>En Rolf zei, bedaard als altijd: „Ik heb hem haast op mijn hoofd gekregen.” -</p> -<p>„Terug!” jammerde Padde. „Hajo moet de koffiemolen meehebben!” -</p> -<p>„Hij is gezonken”, antwoordde Rolf op een graftoon. „Je zult er naar moeten duiken. -Vooruit, schiet op, anders val jij ook nog op m’n hoofd.” -</p> -<p>Al jeremieerend vervolgde Padde de klimpartij. Zoo kwamen ze boven, waar een stelletje -janmaats hen met hoongelach ontving. „Groentjes!” werd er geroepen. „Ik ruik landrotten!—Een -kraai!” -</p> -<p>„We zijn met z’n drieën,” zei Rolf. „Als ze een vinger uitsteken, slaan we er op.” -<span class="pageNum" id="pb50">[<a href="#pb50">50</a>]</span></p> -<p>Hajo beet de tanden opeen. -</p> -<p>En Padde schreeuwde: „Vooruit! Wijs ons waar we heen moeten!” -</p> -<p>Allen begonnen te proesten. Maar een goedige kok met wit voorschoot en een blozend -gelaat kwam op de jongens toe en zei: „Laat ze maar lachen. Ze meenen het zoo kwaad -niet. Kom mee, ik zal jullie naar ’t vooronder brengen.” -</p> -<p>„Dat zou ik ook denken!” mopperde Padde. -</p> -<p>Zoo kwamen ze, na een trapje te zijn afgedaald, in de slaapplaats voor het volk. „Hier, -deze matten zijn vrij,” zei de kok. „Ja, de beste plaatsen zijn natuurlijk weg; je -hebt hier nogal eens kans op een zeetje. Maar dat went wel, hoor. Stop die rommel -maar gauw weg, voor de bootsman ’t ziet! Maar waar moeten we met die kraai heen? Die -hou je op den duur onmogelijk verborgen.” -</p> -<p>„Ka!” bevestigde Gerrit. -</p> -<p>„Hoeft ook niet”, zei Padde. „De schipper kent ’m.” -</p> -<p>„Dat scheelt een duit op een stuiver”, verklaarde de kok. „Hier is een spijker, hang -daar de kooi maar zoolang aan op. Ziezoo,—nou kun je het verder wel vinden. Ik heet -Bolle. Ja, ik heet eigenlijk anders, maar de maats noemen me Bolle, omdat ik met Kerstmis -en nieuwe jaar altijd van die lekkere bollen bak, zeggen ze. Dat treffen jullie dus -net. Ja, ik zelf lust ze niet, hoor!” -</p> -<p>„Waarom niet?” vroeg Padde. -</p> -<p>„Omdat ik me er tegen heb gegeten. Op een kaperschip. Dat zal ik jullie weleens vertellen. -En Maleisch zal ik je ook leeren. Stom-eenvoudig. <span lang="ms">Ajer</span> is water, <span lang="ms">kapal</span> is schip, en wat je niet weet, dat blijft zoo.” En Bolle verdween met een vriendelijken -hoofdknik. „Zie maar gauw, dat je die rommel wegkrijgt! Als Berentsz. ’t ziet.….!” -</p> -<p>De jongens bleven alleen en keken in het rond. -</p> -<p>„Die kok moet je te vrind houden, Hajo!” raadde Padde. „Ik zou die bollen ook weleens -willen proeven.” -</p> -<p>„Om van de schrik over de koffiemolen te bekomen?” vroeg Rolf. -</p> -<p>Padde zuchtte. „Praat me er niet van! Je zult zien, dat de reis verkeerd afloopt. -Die Berentsz. schijnt ook een kwaaie te zijn!” -<span class="pageNum" id="pb51">[<a href="#pb51">51</a>]</span></p> -<p>„Er is hier niet veel frissche lucht,” stelde Rolf vast. En hij gooide een luik open. -</p> -<p>Padde jammerde nog wat door over zijn koffiemolen. Eindelijk werd hij er moe van, -geeuwde ontzagwekkend en zuchtte: „Daar zitten we nou. Daar heb ik verkleumde voeten -voor opgehaald en den heelen nacht voor wakker gelegen, om hier te zitten zonder koffiemolen! -Kom, ik ga ’t schip eens bekijken. Gaan jullie mee naar boven?” -</p> -<p>„Zoometeen”, was Rolf’s antwoord. „Peter en ik moeten eerst ons boeltje nog wat schikken, -en ik voor mij eet ook even m’n boterham op.” -</p> -<p>Op het woord „boterham” keek Padde om. „Ja-ja”, zuchtte hij en aarzelde met weggaan. -</p> -<p>Rolf begreep. „Hier, Padde, neem jij dit.” En hij duwde hem een pakje boterhammen -in de hand. -</p> -<p>„En jij dan?” vroeg Padde, het papier openvouwend. -</p> -<p>„Ik heb in m’n kist nog genoeg.” -</p> -<p>Padde zette z’n tanden in het brood. „Mm! Rookvleesch! Die moeder van jou heeft het -goed met je voor, zeg!” -</p> -<p>Hij, noch Hajo merkte op, dat Rolf zich plotseling afwendde. -</p> -<p>Padde geeuwde nog eens hartgrondig en vervolgde: „Ik zal toch maar vast naar boven -gaan. De lucht is hier nog altijd even beroerd.” En hij wankelde het trapje op, stootend -tegen een deurpost.…. -</p> -<p>Een kwartier later wilden Rolf en Hajo hem volgen. Maar ze hadden hun neus nog niet -buiten de deur gestoken, toen een zware stem hun toebulderde: „Donder en bliksem! -Loopen jullie <i>nou</i> al te luibuizen?! Daar staat een schrobber! Water is d’r zat, kijk maar om je heen. -En jij, alsjeblief, een zwabber! Wat hij schrobt, zwabber jij. Verstaan?” -</p> -<p>„En wat moet ik schrobben, bootsman?” -</p> -<p>„Donder en bliksem! Wàt je schrobben moet?! Het schip moet je schrobben! Wou jij de -zee schrobben? Je begint bij ’t achterste boevenet en eindigt met ’t galjoen en de -boegspriet. Als ik straks nog een smerig plekje vind, word je allebei gekielhaald. -Vort! Aan het werk!” En Folkert Berentsz., bootsman op den Oostinjevaarder <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>, vervolgde zijn gevreesden ommegang. -</p> -<p>Hajo pakte den schrobber en sloeg verwoed aan het werk. -<span class="pageNum" id="pb52">[<a href="#pb52">52</a>]</span></p> -<p>Maar Rolf mat met zijn oogen de geduchte oppervlakte van het schip en zei toen, terwijl -hij Hajo meevoerde: „We zullen ons vandaag tot het achterdek bepalen. Het is onmogelijk -om in één middag het heele schip te schrobben,—en dat weet donder en bliksem ook wel.” -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>Terwijl de beide jongens schrobden en zwabberden, dat het rondom spatte, ging schipper -Bontekoe na, of alles voor de uitreis gereed was. De wind beloofde Oost te zullen -blijven, en de schipper stuurde een paar booten naar den wal om versch water te halen. -Rolf zag, hoe het aan boord geheschen werd. „We gaan vandaag weg,” zei hij tot Hajo. -„Nog vlugger dan ik dacht.” -</p> -<div class="figure floatLeft p052width"><img src="images/p052.png" alt="„Donder en bliksem! Loopen jullie nou al te luibuizen?!”" width="208" height="516"><p class="figureHead">„Donder en bliksem! Loopen jullie nou al te luibuizen?!”</p> -</div><p> -</p> -<p>„Maar hoe weet je, dat we weggaan?” -</p> -<p>„We nemen water in. Dat is altijd het laatste wat er gebeurt.” -</p> -<p>Hajo keek rond. „Waar zou Padde zitten? Ik zie hem nergens.” -</p> -<p>„Hij zal naar z’n koffiemolen visschen”, meende Rolf vroolijk. „Wacht, daar komt Blok -aan.—Heb jij Padde soms gezien, Blok?” -</p> -<p>„Jawel, die ligt onder in de tjalk te snurken. Ik ga zoometeen weg, maar ik zou ’m -maar kalm op één oor laten. Anders gaat ie nog mee naar Oostinje!” -</p> -<p>„Ja-ha!” lachte Rolf. „Dat zou voor de bierbrouwerij van z’n oom een schadepostje -zijn.” -</p> -<p>„En, jongens?” vroeg Blok. „Kennen jullie de bootsman al zoowat?” -</p> -<p>„Nou!” zei Rolf. „Beter dan hij mij kent.” -</p> -<p>Blok schudde met vroolijken spot het hoofd. „Da’s andere koek dan bij Wouter ’n beetje -in ’t vuur blazen en ’s avonds appelen rapen in ’t Sinte Clarens, hè?” En lachend -daalde hij weer den valreep af naar de tjalk. -<span class="pageNum" id="pb53">[<a href="#pb53">53</a>]</span></p> -<p>De jongens zetten hun werk weer voort. -</p> -<p>Hajo boende van heb-ik-jou-daar! Elk plekje, dat hij had geschrobd, bekeek hij met -voldoening. Dat plekje kende hij, en het kende hem. -</p> -<p>Hajo was bezig een innige vriendschap te sluiten met de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>! -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>Een poos later greep Rolf zijn makker bij den arm. „Daar.… gaat de tjalk!” -</p> -<p>Hajo staarde met groote oogen naar het wegzeilend vaartuigje, dat Rolf hem wees. Toen -snelde hij naar de verschansing en zag, dat <span class="ex">De Hoornsche Zon</span> inderdaad was weggevaren. „Padde!” schreeuwde hij. „Dag, Padde!!!” En met den grooten, -rooden zakdoek, dien Padde’s moeder hem gegeven had, wuifde hij uit alle macht, terwijl -de tranen hem over de wangen biggelden. „Dag, Padde!! Padde!!!” -</p> -<p>Hij merkte het niet, dat het op het benedendek rumoeriger werd; het heen en weer hollen -der maats hoorde hij niet, noch het klapperen der ankerpallen en het verwarde stemmengeroezemoes -achter en om en beneden hem. „Dag, Padde!! Padde!” riep hij. En hij wuifde, wuifde -al maar door. -</p> -<p>Toen dreunde het onder de planken vloer onder zijn voeten: donderende kanonschoten -deden zijn ooren daveren; een wolk van rook omhulde het schip. Half bedwelmd wendde -Hajo zich om. In het want en op de ra’s krioelde het van janmaats; de zeilen werden -losgegooid en sloegen klappend uit in den wind, tot gebruinde knuisten ze hadden vastgesjord; -een machtig: Hoera!!! steeg op uit twee honderd kelen. -</p> -<p>Hajo hield zich vast aan het want; haalde diep adem. -</p> -<p>De <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> stak in zee. -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>Droomend hingen Rolf en Hajo over de verschansing en tuurden naar het grijze streepje -land, dat smaller en smaller werd. Zwijgend blikten ze over de wijde, groenige watervlakte, -rondom het schip gemarmerd door het schuim. Een paar meeuwen dwaalden om de masten, -met kalmen, geluidloozen wiekslag. -<span class="pageNum" id="pb54">[<a href="#pb54">54</a>]</span></p> -<p>Toen.…. hoorden ze achter zich een licht gedruisch. Ze wendden zich om en.…. en.…. -zagen vanuit het gat van het vooronder het bleeke, van slaap vertrokken gelaat verschijnen -van Padde, die stotterend vroeg: „Wat.…. wat was dat met die kanonnen, Hajo?” -</p> -<div class="figure p054width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb55">[<a href="#pb55">55</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.7" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e226">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">OP ZOEK NAAR DEN BOTTELIER</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Aan de zware, eikenhouten tafel in de groote scheepskajuit van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> zaten schipper Bontekoe en koopman Rol tegenover elkaar. De eerste bestudeerde ingespannen -een groote zeekaart en mat met een passer enkele afstanden. De koopman liet zijn oogen -gaan over lange cijferreeksen, maakte nu en dan een aanteekening en verdiepte zich -in nieuwe tabellen met cijferreeksen. -</p> -<p>Stilte in het vertrek. Stilte, die volkomen paste bij de waardige, haast plechtige -stemming in dit heiligdom: de kajuit van den schipper! -</p> -<p>Plotseling hieven beide heeren het hoofd op: voor den ingang van de kajuit was een -tumult ontstaan. „Laat me er door!” schreeuwde een stem. „Ik wil de schipper spreken. -Laat me er door, zeg ik je!” Op hetzelfde oogenblik werd de deur opengerukt, en een -jongen van geen vijf Friesche turven hoog stormde het vertrek binnen, op den voet -gevolgd door den waardigen, reeds grijzenden scheepsbarbier, in de wandeling „Vader -Langjas” genaamd. -</p> -<p>De vermetele binnendringer—wie was het anders dan Padde?—staarde met oogen, waarin -de ontzetting lag uitgedrukt, in het strenge gelaat van Bontekoe. „Meneer.…. de tjalk -is weg!” -</p> -<p>„Schipper! Die drommelsche aap van een jongen.…. hm!” gromde de barbier verontwaardigd -en naar adem happend. -</p> -<p>„Ga jij je gang maar, Vader Langjas”, zei Bontekoe. „Ik zal met den jongeman wel even -afrekenen.” -</p> -<p>„Ik zal gaan, schipper. Maar die drommelsche kwajongen … hm!” En grimmig sloot Vader -Langjas de deur achter zich. -<span class="pageNum" id="pb56">[<a href="#pb56">56</a>]</span></p> -<p>Padde viel voor den schipper op de knieën. „Schippertjelief, keer om! O, alsjeblief.….!” -</p> -<p>„Sta jij eens op,” zei Bontekoe op een toon, die weinig goeds voorspelde. -</p> -<p>Padde kroop weer overeind; zijn oogen zwommen in tranen. „Schippertje, toe.….!” -</p> -<p>„Vertel jij mij eens kort en duidelijk waarom je niet op de tjalk zit! En geen uitvluchten, -alsjeblieft.” -</p> -<p>„Ik ben in slaap gevallen, schippertje! Vannacht heb ik geen oog dichtgedaan.….” -</p> -<p>„Wat drommel, was dan in de tjalk gaan slapen!” -</p> -<p>„Dat heb ik gedaan, schippertje! Maar die schommelde zoo verschrikkelijk, en toen -ben ik weer aan boord gegaan. O, hemeltje, toen al die kanonnen in eens.….!” -</p> -<p>„Die kanonnen heb je dus gehoord?!” -</p> -<p>„Jawel, schipper, maar ik dorst niet naar buiten te komen, met al die kanonnen! Ik -dacht.…. ik dacht, dat er Duinkerkers.….!” En Padde’s verwilderde oogen vulden zich -opnieuw met angst voor die geduchte piraten. -</p> -<p>„Aap van een jongen, was toch voor den dag gekomen; dan had je nog terug gekund!” -</p> -<p>„En nou niet meer, schipper?!” Het klonk als een noodkreet. -</p> -<p>Bontekoe wist niet goed wat hij er aan had. „Hoe zit het nou eigenlijk! Sta je me -hier voor ’t lapje te houden? Biecht nou maar eerlijk op hoe de vork in de steel zit. -Wilde je met je vriend mee?” -</p> -<p>Padde’s oogen dreigden uit de kassen te vallen. „Mee naar Oostinje??!” stamelde hij. -De arme jongen greep zich in de haren. „Ik ga toch in de bierbrouwerij van m’n oom?!—O, -schippertje, schippertjelief, keer om, in ’s hemelsnaam.….!” En opnieuw zonk Padde -voor Bontekoe’s voeten neer en trachtte zijn handen te grijpen. -</p> -<p>Bontekoe zag in, dat hij zich vergist had. Hij deed een paar passen door het vertrek -en vroeg toen: „Jij heet Padde, hè?” -</p> -<p>„Padde Kelemeijn, schipper. Van de Appelhaven.” -</p> -<p>„Luister goed, Padde Kelemeijn. We zullen je hier aan boord een werkje verschaffen, -want ledigheid is ’s duivels oorkussen. <span class="pageNum" id="pb57">[<a href="#pb57">57</a>]</span>En als je goed aanpakt, en we mochten toevallig een schip ontmoeten, dat weer naar -Holland gaat, dan zullen we je daar op zien over te zetten.” -</p> -<p>„Wanneer zou dat zijn, schipper?” -</p> -<p>„Dat kan vandaag nog gebeuren, en ’t kan ook nog wel drie maanden duren.” -</p> -<p>„Drie maanden.….” herhaalde Padde toonloos. -</p> -<p>„Maak je geen zorgen,” troostte Bontekoe. „Je bent hier goed onderdak, en je moeder -zal, als ze je behouden terugziet, veel te blij zijn om nog aan slaan te denken.” -</p> -<p>Padde sprong overeind. „M’n moeder slaat me nooit, schipper!” -</p> -<p>„Je hebt anders alle recht op een flink pak op je broek,” was Bontekoe’s meening. -„Maar we zullen eens even naar een geschikte bezigheid voor je zoeken. Kun je klimmen?” -</p> -<p>„Klimmen, schipper?” -</p> -<p>„Ja. In een touw bijvoorbeeld.” -</p> -<p>„O.…. nee, schipper. In een touw niet.” -</p> -<p>„Op een ladder wel?” vroeg Bontekoe. -</p> -<p>„Op een ladder wel!” haastte Padde zich vol ijver te verklaren. -</p> -<p>Bontekoe wierp den koopman een vroolijken blik toe. „Dan zullen we een botteliersmaat -uit je maken. Meteen een goede voorbereiding voor de bierbrouwerij! Vraag maar aan -de maats, of ze je de bottelier even willen wijzen, en zeg hem, dat je hem helpen -moet. Begrepen?” -</p> -<p>„Jawel, schipper.….” -</p> -<p>„Goed zoo. De deur is achter je.” -</p> -<p>„Jawel, schipper.….” Padde bleef staan. -</p> -<p>„Ben je nog niet weg?” -</p> -<p>„Schipper.…. schippertje.….” Padde’s oogjes knipten smeekend, „zou je nou heusch niet -even terug willen zeilen?” -</p> -<p>Dat was te kras. Bontekoe maakte een beweging, die Padde aanleiding gaf, met zooveel -spoed de kajuit te verlaten, dat hij buiten de deur een dikken, blozenden, vriendelijken, -eenigszins scheelzienden man pardoes omver liep. „Kijk uit je oogen!” snauwde Padde. -</p> -<p>De man krabbelde sprakeloos van verwondering weer overeind. -<span class="pageNum" id="pb58">[<a href="#pb58">58</a>]</span></p> -<p>En Padde vervolgde grimmig zijn weg. Een lange, schrale janmaat met rood haar en groene, -glazige oogen als van een visch werd het eerst door hem aangeklampt. -</p> -<p>„Waar is de bottelier?!” -</p> -<p>De kerel keek Padde van uit de hoogte aan. „De bottelier? Drie maal ’t schip rond, -de vierde hoek van ’t zeil om, en dan aan ’t vijfde touwtje trekken, dan komt ie.” -</p> -<p>„Wil je op je ziel hebben?” vroeg Padde. -</p> -<p>De vent begon te grinneken als een geit. -</p> -<p>Padde snoof en brieschte en pakte een ander bij z’n jas. „Waar is de bottelier?!” -</p> -<p>De maat, een ineengedoken, stevig kereltje met slimme oogjes, keek van zijn werk—het -inleggen van een touw—op. „Wat kan ik verdienen, als ik je ’m wijs?” -</p> -<p>„Ik zal aan de schipper vertellen wat een lamme kerels jullie zijn!” verzekerde Padde. -</p> -<p>„Dat verandert,” zei de man. „Luister goed! De bottelier is vast op ’t schip: ik heb -’m vóór twee reizen nog gezien. Loop maar ’n eindje door, dan zul je ’m wel vinden. -’t Is zoo’n lange, magere, korte, dikke kerel.” -</p> -<p>Padde was alweer verder, beproefde zijn geluk bij een drietal janmaats, die over de -verschansing hingen en pruimden. -</p> -<p>„De bottelier?” vroeg de grootste, die een scheef gezicht en daarin een half dicht -oog bezat. „Weet je wat je vooral niet vergeten mag, als je de bottelier zoekt?” -</p> -<p>„Nou?” vroeg Padde weifelend. -</p> -<p>„Wel verduiveld, nou ben ik het zelf vergeten!” zei de vent. -</p> -<p>„Heb jij je eene oog ook vergeten?” vroeg Padde. Toen sprong hij haastig ter zijde. -</p> -<p>Padde klaagde zijn nood bij een trouwhartigen, baardigen zeerob, die aan het smeren -van een ankerspil zijn zorgen wijdde. „Ja, ze zullen je wel leelijk voor de mal houden!” -zei deze, terwijl hij zijn klare oogen medelijdend op den nieuwbakken botteliersmaat -richtte. „Je moet rekenen: je bent een groentje, hè? Maar ik zal je den bottelier -wijzen, hoor, heb maar ’n oogenblikje geduld. Die spil moet eerst even geolied worden. -Help maar ’n handje, dan gaat het gauwer.” -<span class="pageNum" id="pb59">[<a href="#pb59">59</a>]</span></p> -<p>„Graag!” zei Padde, blij, dat hij den trouwhartigen, vriendelijken zeerob een wederdienst -kon bewijzen. -</p> -<p>„Je bent een brave jongen”, verklaarde deze. „Hier is olie. Smeer maar raak.” -</p> -<p>En Padde smeerde, tot de spil en hij zelf om het meest glommen. -</p> -<p>„Goed zoo!” prees de <span class="corr" id="xd30e1805" title="Bron: trouwhartge">trouwhartige</span> zeerob. „Je zult het gauw leeren.—Ziezoo, nou deze spil ook nog maar even.” -</p> -<p>Padde was alweer aan het werk. De lof, die de ervaren zeerob aan zijn smeer-talent -had toegezwaaid, prikkelde Padde: hij smeerde nu zoo aandachtig en ijverig, dat hij -niet merkte, hoe zijn kameraad er maar met de handen in de zakken bij was gaan zitten, -een vroolijk wijsje tusschen de tanden floot en goedkeurend met het hoofd knikte. -</p> -<p>Toen de spil gesmeerd en Padde achter adem was, zei de trouwhartige zeerob: „Ik verzeker -je, dat ik het zelf niet beter had kunnen doen. Kom, nou de spil van het plecht-anker.” -</p> -<p>Padde keek sip. „En de bottelier?” vroeg hij. -</p> -<p>„Plicht gaat voor, jongen,” verklaarde de trouwhartige zeerob. „Eerst nog even de -spil van het plecht-anker!” -</p> -<p>„Maar ga je dàn heusch met me mee?” vroeg Padde<span class="corr" id="xd30e1815" title="Bron: ,">.</span> -</p> -<p>„Ja. Als ik eerst in de fok ook nog wat geklaard heb.….” -</p> -<p>„En wanneer zou dàt afgeloopen zijn?” vroeg Padde weifelend. -</p> -<p>„Dat hangt er vanaf”, zei de trouwhartige zeerob. „Als jij me helpt, zijn we in een -stevig uurtje klaar. Maar anders gaat m’n heele middag er mee heen.” -</p> -<p>Padde’s oogen schoten vol tranen; hij wendde zich af en begon te snikken. -</p> -<p>„Ja.…. plicht gaat voor,” zei de trouwhartige zeerob. En hij pakte zijn pot met smeer -op en begaf zich in de richting van de plecht. -</p> -<p>Padde bleef staan, de wanhoop in het hart. Hij voelde zich van de heele wereld verlaten -en wenschte, dat de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> vandaag nog met met man en muis zou vergaan. Hij snikte hoe langer hoe luider, en -hoe meer hij snikte, des te ontzettender vond hij zijn eigen toestand. -</p> -<p>Maar onverwachts werd hij op den schouder getikt. Hij <span class="pageNum" id="pb60">[<a href="#pb60">60</a>]</span>wendde zich om en zag in het blozende gelaat van den schelen dikzak, dien hij, uit -de kajuit komende, omver geloopen had. -</p> -<p>„Wat scheelt er aan, kereltje?” vroeg de man vriendelijk. -</p> -<p>Maar Padde had zijn vertrouwen in de menschheid verloren. „Gaat je geen spaan aan!” -gromde hij. „’k Heb niks.” -</p> -<p>„Maar als je niks mankeert, waarom sta je dan te grienen?” vroeg de man. -</p> -<p>Padde haalde de schouders op. „Jij bent zeker ook gekomen, om me voor de gek te houden, -hè? Ja, trek maar geen gezicht alsof je niet weet, dat ik de bottelier zoek. Jullie -kunt knappen!” -</p> -<p>„De bottelier? Zoek je de bottelier? Wel, da’s merakel: <span class="ex">ik</span> ben de bottelier!” -</p> -<p>Padde kon een kreet niet onderdrukken. „Is ’t heusch?! Hou je me niet voor de gek?” -</p> -<p>„Welneen-ik,” zei de dikkert. „Dat verzeker ik je, hoor, dat ik de bottelier ben.” -</p> -<p>Padde vloog hem om den hals. „Ik moet je helpen! De schipper heeft het gezegd!” -</p> -<p>„Wel, da’s merakel, ik had de schipper juist om een jongen voor de bottelarij.…..” -De man stokte, deed een paar passen terug en staarde Padde aandachtig aan. „Wel, da’s -een merakel”, fluisterde hij. „Da’s nou waarachtig ’n groot merakel. Je lijkt.…. je -lijkt op m’n jongen.” -</p> -<p>„Is die hier ook op ’t schip?” vroeg Padde. -</p> -<p>De schele dikzak wilde wat zeggen, maar slikte het weer weg en schudde ontkennend -het hoofd. -</p> -<p>„Waar is ie dan?” vroeg Padde. -</p> -<p>De bottelaar kuchte, legde zijn hand op Padde’s schouder en gaf toen het zonderlinge -antwoord: „D’r staan.…. d’r staan nog wel twintig kruiken, die allemaal moeten worden -gespoeld. Kom.…. kom jij maar mee, kereltje.” -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>Ook Gerrit doorleefde dien eersten namiddag aan boord stoere oogenblikken. Terwijl -hij in het schemerdonker van het vooronder in zijn kooi zat te overpeinzen, dat hij -voor een doodgewone torenkraai toch een merkwaardig bewogen leven had, kwamen drie -mannen binnenstappen. -<span class="pageNum" id="pb61">[<a href="#pb61">61</a>]</span></p> -<p>„Alsjeblieft!” zei een van hen, een forsche kerel, die een weinig mank ging. „Daar -ligt het zoodje!” En hij sleurde Hajo’s „ruilhandel” te voorschijn. „Wat zullen we -er mee doen? Ze moeten gepest worden, dat staat vast: groentjes moeten gepest worden.” -</p> -<p>„Gepest worden,” bevestigde de tweede, een kerel met een door de pokken geschonden -gelaat. -</p> -<p>„Hè-hè-hè!” grinnikte de derde, een ietwat gebogen manneke. -</p> -<p>„Wat we kunnen doen,” zei de manke, „is: de heele rommel zoek maken.” -</p> -<p>„Zoek maken!” riep de pokdalige. -</p> -<p>„Hi-hi-hi!” grinnikte de kleine. -</p> -<p>„Ka!” riep Gerrit. -</p> -<p>De drie mannen schrokken; de kleine verslikte zich. Toen begon de manke te lachen. -„Wel verduiveld!” riep hij. „Die kraai zullen we de nek omdraaien!” -</p> -<p>„Nek omdraaien!” stelde de pokdalige voor. -</p> -<p>De manke ging naar de kooi en trachtte den bewoner ervan te grijpen. Maar Gerrit was -zoo vlug als een goed opgevoede torenkraai maar zijn kan. -</p> -<p>„’n Aardig beessie”, verzekerde de manke. -</p> -<p>„Pik!” zei Gerrit en hakte met z’n snavel. -</p> -<p>„Als ik ’t mormel in m’n vingers krijg!” dreigde de kerel vloekend. En hij kreeg het -in zijn vingers en sleurde zijn glanzend-zwarten gevangene naar buiten. „Zoo, maak -nou je testament maar!” -</p> -<p>Maar terwijl Gerrit daarmee bezig was, klonken er buiten voetstappen. De mannen hielden -zich koest. -</p> -<p>Hajo kwam het vooronder binnen, zag met een oogopslag den rommel op den grond, en -merkte, dat de manke iets verborgen hield. „Wat heb je daar!” zei hij, terwijl hij -zich resoluut voor den kerel plaatste. -</p> -<p>„Dat raakt je niet!” -</p> -<p>„Ka!” schreeuwde Gerrit. -</p> -<p>Het bloed steeg Hajo naar het hoofd. „Laat los die kraai! Hij is niet van jou.” -</p> -<p>„Van jou dan zeker! Laat de bootsman ’m maar niet zien!” -</p> -<p>„Laat hem los!” dreigde Hajo. -<span class="pageNum" id="pb62">[<a href="#pb62">62</a>]</span></p> -<p>„Ik zal ’m voor je oogen z’n nek omdraaien,” verklaarde de manke. -</p> -<p>Toen gebeurde het. Hajo greep de kooi van den wand en smakte ze in blinde drift den -kerel op het hoofd. Het kon niet mooier: de oude, vermolmde bodem begaf zich, en de -kooi kwam om ’s mans nek te hangen. Hij moest den luid schreeuwenden Gerrit loslaten -om zich van het koperen tralienet te verlossen. Daarbij raasde en tierde hij als een -bezetene. „Ik zal je, kleine salamander!” -</p> -<p>En terwijl Gerrit met haastige sprongen, half fladderend een goed heenkomen zocht, -stond Hajo met gebalde vuisten, bevend van opwinding, den aanval van den manke af -te wachten. -</p> -<p>Deze liet zich niet lang onbetuigd. Nauwelijks had hij zich van de kooi bevrijd, of -hij kwam schuimbekkend op den scheepsjongen af. Een verwoede worsteling, vol belangstelling -gadegeslagen door de twee anderen, volgde. -</p> -<p>En juist toen Hajo, ondanks zijn weergalooze vlugheid, dreigde te bezwijken onder -het ruw geweld van den veel sterkeren janmaat, kwam Folkert Berentsz. het vooronder -binnen. Zien en handelen was voor den wakkeren zeeman één. De manke voelde zich stevig -in het nekvel gegrepen en liet verbouwereerd zijn tegenstander los. -</p> -<p>„Donder en bliksem! Sta je hier met een scheepsjongen te vechten?!” -</p> -<p>„’n Mooie scheepsjongen!” gromde de manke, terwijl zijn losgeraakt boezeroen weer -in de broek stopte en z’n pols aflikte, die geschaafd was. „’n Mooie scheepsjongen! -De salamander heeft die kooi op m’n kop stukgeslagen!” -</p> -<p>De gevreesde bootsman richtte z’n oogen dreigend op Hajo. -</p> -<p>„Hij wou m’n kraai de nek omdraaien, bootsman!” -</p> -<p>„Ka!” riep Gerrit. -</p> -<p>„Je kraai?? Wat doe jij hier met een kraai?!!” -</p> -<p>„De schipper kent hem”, zei Hajo. -</p> -<p>„Kijk hier eens, bootsman!” klonk het uit den mond van den manke. „Kijk eens wat een -rommeltje dat heerschap bij zich heeft!” -</p> -<p>„Donder en bliksem.….,” stotterde Berentsz. -</p> -<p>„De schipper weet er van, bootsman, en laat vragen.….” -<span class="pageNum" id="pb63">[<a href="#pb63">63</a>]</span></p> -<p>„De schipper, de schipper, de schipper.….!” gromde Berentsz. „’n Mooie boel tegenwoordig! -Toen ik scheepsjongen was.….!!—Jij, Boutjens, kunt in elk geval op een nacht in ’t -schavuitengat rekenen!” snauwde hij den manke toe. „En jou, jongeman, zal ik in de -gaten houden. En je kraai ook! Donder en bliksem!” -</p> -<p>Weg was de bootsman. -</p> -<p>Hajo zocht zijn inboedel bij mekaar, raapte de kooi op en trachtte er den bodem weer -in te duwen. -</p> -<p>De drie mannen verlieten mokkend en scheldend het vooronder. -</p> -<p>Hajo ademde diep. Hij ging op de kist zitten, die baas Wouter hem had meegegeven, -steunde het hoofd in de handen en staarde voor zich uit langs de lange rij kribben. -</p> -<p>Het geluk, het onmetelijke, verblindende geluk, waarvan de weerschijn daarstraks nog -in zijn oogen schitterde, was vertroebeld. Vol weemoed dacht Hajo aan baas Wouter, -aan zijn broertje, zijn zusjes en aan.…. „Als je ooit eens verdriet hebt, zeg dan -maar gerust: Mijn moedertje denkt aan mij.….”—Moeder.…. Moedertje! -</p> -<p>Hajo sprong overeind, liep een paar passen op en neer en snelde toen naar buiten. -</p> -<p>Het was allengs duister geworden. -</p> -<p>De frissche zeelucht deed Hajo goed; met volle teugen snoof hij ze op. Hij leunde -over de verschansing en keek naar het blanke schuim, dat wegscheerde langs den boeg, -en naar de lichtende koppen op de donkere golven. Er was geen maan; een handvol bleeke -sterren lag verdwaald over het uitspansel. -</p> -<p>Allengs kwam Hajo weer tot rust. Hij luisterde naar het zuchten van den wind, het -klapperen van een losgewerkten hoek van een der fokzeilen, het gekreun der golven, -die smartelijk scheurden onder den scheepsboeg, naar het eentonig gezang der roergangers: -</p> -<div class="lgouter"> -<div class="lg"> -<p class="line">„Wie heeft er nooit dat schip gezien -</p> -<p class="line">Met zeuven zwarte masten? -</p> -<p class="line">Zwart zijn de zeilen; zwart is het want; -</p> -<p class="line">Aan boord staan vreemde gasten! -</p> -<p class="line">Hi-ho! Hi-ho! Hi-ho-ho.….! -</p> -</div> -<p><span class="pageNum" id="pb64">[<a href="#pb64">64</a>]</span></p> -<div class="lg"> -<p class="line">Een duivel zit op het galjoen; -</p> -<p class="line">De dood staat aan het roer; -</p> -<p class="line">In de kombuis blaast in het vuur -</p> -<p class="line">Een zwarte duivelsmoer! -</p> -<p class="line">Hi-ho! Hi-ho! Hi-ho-ho.….!”</p> -</div> -</div> -<p class="first">„Hallo!” klonk het achter Hajo. En daar stond Rolf. „Hallo, Hajo! Ik zoek je overal! -Waar was je ineens gebleven?” -</p> -<p>Hajo vertelde zijn wedervaren. -</p> -<p>„We zijn met z’n beiden”, zei Rolf, toen Hajo had uitverteld. „Wie het een van ons -lastig maakt, krijgt er met twee te doen!” -</p> -<p>Daar kwam Padde aansukkelen. -</p> -<p>„Hallo, Padde!” riep Rolf uit, „zien we jou ook eindelijk? De schipper zal wel ’n -hartig woordje met je hebben gesproken?” -</p> -<p>„’k Ben botteliersmaat,” zuchtte Padde. „Hij wil niet meer terug. Hemeltje, wat zal -m’n moeder zeggen! En dat allemaal door die ellendige kanonnen!” -</p> -<p>„Als die niet hadden geschoten, sliep je nou nog”, wierp Rolf in het midden. -</p> -<p>„Was ’t maar waar,” klaagde Padde. „Ik val om van de maf”. -</p> -<p>„Ik doe een voorstel, Padde!” zei Rolf. „We sluiten een driemanschap. We hebben dezelfde -vrienden en dezelfde vijanden en helpen mekaar altijd en overal. Hand er op?” -</p> -<p>„Waarachtig!” zei Padde. -</p> -<p>En de jongens klapten de handen stevig ineen. -</p> -<p>Toen luidde met heldere slagen een klok. -</p> -<p>„De etensbel!” riep Padde. -</p> -<p>„Hoe weet je dat?” -</p> -<p>„Nou, waar zouden ze anders voor bellen dan om te eten?” -</p> -<p>„Vooruit dan maar!” zei Rolf. -</p> -<p>En zoo begaf het driemanschap, met Padde ditmaal als leider, zich arm in arm naar -het vooronder, waar de kok en zijn gezellen hijgend en blazend de dampende ketels -eten naar binnen torsten. -</p> -<div class="figure p064width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb65">[<a href="#pb65">65</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.8" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e233">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p065.png" alt="IN ’T VOORONDER" width="615" height="178"></div> -<h2 class="main">IN ’T VOORONDER</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Er mochten onder de bemanning van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> lamme kerels rondloopen, in doorsnee waren het ronde, gezellige lui, die, als het -noodig was, werkten als paarden, voor den duivel niet bang waren en lachen konden, -dat de wanden van het vooronder daverden. -</p> -<p>Dien eersten middag bij het eten maakten de drie „groentjes” al een stuk of wat vrinden. -Daar had je—behalve de brave, deftige Vader Langjas, die den maaltijd met een gebed -opende en sloot—Zwarte Gijs en Diede Doedes en Floorke en Gerretje en Steven Duffel -en de Neus en.…. en Harmen! De koksmaat Harmen van Kniphuyzen, een paar jaar ouder -dan Hajo en Rolf, was eigenlijk een dichter. -</p> -<p>Als je tegen Harmen zei: „Goeie morgen!” antwoordde hij: „’k Zal d’r voor zorgen.” -Als je hem vroeg: „Maak je ’t goed?” kon je er staat op maken, dat hij zijn gezicht -tot een grijns vertrok en antwoordde: „Kijk maar naar m’n snoet!” Hij klom als een -aap, zwom als een rat, liep als een hert, had de spieren van een vol-matroos en sneed -op als.…! -</p> -<p>Die laatste eigenschap kwam ’s avonds al aan het licht, toen het volk in het vooronder -ging zitten gezelsen. Mannetje naast mannetje zaten ze aan de lange tafels, tegen -elkaar gedrukt als haringen in een ton. Er waren er ook, die dadelijk na het eten -in hun kooi neervielen; enkelen snurkten, dat het een aard had. <span class="pageNum" id="pb66">[<a href="#pb66">66</a>]</span>Hier en daar werden de speelkaarten voor den dag gehaald, of een potje bier gedronken. -Rooken, dat ze deden! Een half uur na het eten kon je je overbuur nauwelijks meer -in den nevel onderkennen. En de tabak was niet altijd van de beste, lang niet! Er -moest er wel eens eentje de pijp uit den mond worden getrokken, omdat de „geur” voor -de anderen onverdragelijk werd. De janmaat voelde zich beleedigd, smeet groote woorden -in het rond, sloeg met de vuist op tafel, dat de potten bier er van rinkelden, en.…. -en lachte dan weer met de anderen mee. -</p> -<p>„Speel eens wat?” riep er een uit z’n kooi. „Kniphuyzen, speel ’ns wat!” -</p> -<p>„Ja! Spelen!” bulderden tien anderen. -</p> -<p>En de koksmaat Harmen van Kniphuyzen haalde z’n fiedel, wipte op tafel en streek er -op los. Het was er wel eens flink naast; de viool was ook geen echte Stradivarius, -maar dat deed tot de gezelligheid geen afbreuk. De „oomes” (zoo noemden de scheepsjongens -de boven hen gestelde matrozen) stampten met de voeten en zongen: -</p> -<div class="lgouter"> -<p class="line">„Oranje boven en blauw onder! -</p> -<p class="line">Wie ’t anders meent -</p> -<p class="line">Dien haalt de donder!”</p> -</div> -<p class="first">Gerrit dribbelde onrustig op zijn stokje heen en weer, knipte zijn oogen dicht tegen -de rook. -</p> -<p>„Ik zal jullie wat vertellen, waarvan je, sapperloot, zult opkijken!” schreeuwde „de -Neus”,—een dik manneke met een fraai gekrulde snor en een neus als een bevroren aardappel. -</p> -<p>„Als je liegt, hap ik je neus af!” dreigde Zwarte Gijs, de smid. -</p> -<p>„Die zou, sapperloot, smaken!” verzekerde de Neus. -</p> -<p>„Vooruit, vertellen! Vertellen!!” -</p> -<p>„Luister!” zei de Neus. „Op m’n vorige reis hadden we een ziekentrooster aan boord: -Vader Jonas! Hij was vroom, sapperloot! en als we voor anker lagen, had hij geen rust, -voor hij de wilden had bekeerd. -</p> -<p>Zoo lagen we dan weer eens met averij voor een eilandje. De zwartjes kwamen al gauw -opdagen, en Vader Jonas aan ’t bekeeren! Als ’t ’m bij een gelukt was, hing hij de -vent een <span class="pageNum" id="pb67">[<a href="#pb67">67</a>]</span>nummer om de hals. De anderen werden zeker jaloersch op dat nummer, want in een ommezientje -gaven ze zich allemaal voor de bekeering op. -</p> -<p>Eentje was Vader Jonas’ lieveling, een botmagere wilde, die was niet van hem af te -slaan. Vader Jonas had ’m Paulus gedoopt. Goed. De barbier gaat kruiden zoeken en -vraagt Vader Jonas om hem een betrouwbare wilde mee te geven. -</p> -<p>—Dan moet je Paulus nemen, zegt Vader Jonas. -</p> -<p>Goed, Paulus en de barbier gaan aan wal. Effen later komt Paulus aanrennen en zeit -met veel grimassen, dat de barbier door een krokodil is opgebikt. Groote herrie! Vader -Jonas zweert bij hoog en laag, dat Paulus onschuldig als een lammetje is. Nou, bij -de lijkdienst bad Paulus voor twee!” -</p> -<p>„Wat een schurk!” -</p> -<p>„Stil! Je weet immers nog niks!” -</p> -<p>„Goed! De volgende dag is er een vrind van me verdwenen. We zoeken elk muizenholletje -af. Niks te vinden. -</p> -<p>—Sapperloot, wat wordt me die Paulus dik! zeg ik zoo tegen Vader Jonas. -</p> -<p>—Neus, zegt Vader Jonas,—Paulus is ’n Christenmensch!—Over Paulus kon ie niks hooren! -</p> -<p>Een uurtje later gaan ze samen weg.—Waar ga je naar toe, Vader Jonas? vraag ik. -</p> -<p>—Paulus heeft me gevraagd zijn ouwe vader te willen bekeeren. De arme man kan niet -meer loopen. -</p> -<p>—Wil ik even met je meegaan? ’t Is hier zoo’n raar land! -</p> -<p>—Paulus is bij me, Neus! -</p> -<p>—Juist daarom,—zeg ik. -</p> -<p>Vader Jonas werd nijdig en liep met Paulus door. Ik zag ’m nog tusschen de boomen -verdwijnen. Wil je wel gelooven, dat ik die middag niks om m’n gemak was? -</p> -<p>En jawel, hoor! Daar komt me Paulus anzeilen, zwaait met armen en beenen en maakt -dezelfde grimassen als de vorige keer! -</p> -<p>—Smeerlap! schreeuw ik en ik grijp ’m bij z’n nummer,—jij hebt Vader Jonas opgebikt!—En -ik schud ’m door mekaar, dat ie overgeeft. En wat spuwt ie ’t eerst uit? Hè? De trouwring -van Vader Jonas! Die had ie in de haast mee ingeslikt!” -<span class="pageNum" id="pb68">[<a href="#pb68">68</a>]</span></p> -<p>„Ja.…., gevaarlijk goed, die menscheneters!” verzekerde Harmen van Kniphuyzen. „M’n -broer en ik zijn op de vorige reis ook zoowat opgepeuzeld.” -</p> -<p>„Vertel op!” -</p> -<p>„M’n broer is ’n kemiekeling, zie je, die kan nou van alles. Hij kan een knoop in -z’n oor leggen, z’n oogen als knikkers laten ronddraaien en twee kanten tegelijk uitspuwen. -Zakkenrollen kan ie! Nee maar! En van een rattenvanger heeft ie buikspreken geleerd. -</p> -<p>Nou, we waren aan land gegaan, om de scheurbuik!—Kom er eens mee, Harmen, zegt m’n -broer—dan gaan we een maatje honing halen. Die koers uit moet ergens een nest zitten, -want ik zie er al maar bijen heen vliegen. -</p> -<p>Hij was verzot op honing, m’n broer. En ik dacht: laat ’k ’m z’n zin maar geven. Maar -ik was niks op m’n gemak, daar zoo met z’n beidjes alleen in de wildernis. En wel -ja, in een ommezientje waren we door de menscheneters omsingeld. -</p> -<p>Schreeuwen, dat ze deden! Ze trokken ons de kleeren uit, en m’n broer zei nog tegen -me:—Harm, jij hadt eerst je enkels weleens mogen wasschen! -</p> -<p>—Klaas, zei ik,—hoe kun je nou nog lolletjes staan verkoopen! -</p> -<p>Nou, we werden in een bootje gezet, en toen maar de rivier op, jongens! Klaas en ik -moesten ook roeien! Met zoo’n stok met platte schijven aan ’t eind!” -</p> -<p>„Pagaaien!” werd er geroepen. -</p> -<p>„Zal ik niet weten! ’k Was nijdig als een spin, want een van die houtskoolkoppen had -m’n rooie das, die m’n vorige meisje voor me gebreid had, om z’n luizebos gebonden!—Klaas! -zei ik,—als we de roeistokken er eens opnamen en ze er de kiezen mee uitsloegen? -</p> -<p>—Ben je stapel? vroeg Klaas.—Dan zouden we er ieder acht op ons boekje moeten nemen! -</p> -<p>Tegen donker kwamen we aan het menschenetersdorp. Nou, we werden met gejuich ontvangen! -En weet je wat Klaas deed? Die lachte maar en zwaaide met z’n armen.—’k Zal je vinden, -schavuitenbende! riep hij. Nou, dat verstonden ze natuurlijk niet, maar ze keken d’r -wel raar van op, dat Klaas zoo in z’n nopjes was. -<span class="pageNum" id="pb69">[<a href="#pb69">69</a>]</span></p> -<p>We werden voor de radjah gebracht! Hij had een stuk been door z’n neus, en op z’n -kop een Zuid-Wester,—die had ie opgetuigd met kraaltjes en in het midden een spiegeltje. -Achter ’m zaten zijn vrouwen; de jongste leek sprekend op m’n meisje van twee.…. van -drie jaar geleden. Nou ja, alleen d’r oogen! -</p> -<p>Moet je hooren wat Klaas deed! Hij maakte eerst een fijne buiging voor de radjah; -toen legde hij zijn ooren in de knoop en liet z’n oogen rollen. Meteen zie ik, dat -ie de radjah het spiegeltje van z’n Zuid-Wester grist. Maar de radjah zelf merkte -niks. Die schreeuwde wat in het Polopoeloesch of zoo, en toen kwam er een kerel met -zóó’n mes aanzetten, zeker een toovenaar! En toen sjorden ze mij aan een paal! -</p> -<p>Maar meteen viel Klaas op z’n knieën, kuste de voeten van die menscheneterkoning, -en toen klonk het als uit den grond:—Peper en notenmuskaat!—Klaas was aan ’t <i>buikspreken</i>! -</p> -<p>Nou, dat had je moeten zien! De kerels keken mekaar aan, of ze van lotje waren getikt. -Klaas stond op, drukte op z’n buik en spuwde de radjah pardoes z’n spiegeltje in het -gezicht. Toen maakte hij een geluid als van rommelende donder, trok een kromme lijn -door de lucht; dat was de bliksem; en drukte zijn vinger op de mopneus van die radjah.—Ziezoo! -zei Klaas,—nou zul je ’t wel gesnopen hebben! -</p> -<p>Nou, òf ze ’t gesnapt hadden! De toovenaar sneed de touwen los, waarmee ik vast gesjord -stond, en de radjah wilde er van tusschen gaan. Maar Klaas greep ’m bij z’n Zuid-Wester, -pakte met de andere hand de toovenaar bij z’n kladden en duwde ze voor zich uit naar -dat bootje, die.…. die.….” -</p> -<p>„Kano!” werd er geroepen. -</p> -<p>„Natuurlijk de kano! Het heele dorp stond ons aan te gapen. De toovenaar wees op Klaas -en schreeuwde wat in ’t Polopoeloesch, en toen stoven ze allemaal achteruit. De radjah -stapte in de kano, de toovenaar ook, en ik en Klaas gingen keurig achterin zitten.—Ziezoo, -heeren, zei Klaas,—leg maar eens in! Nou, de koning en de toovenaar pagaaiden, dat -we om het half uur zweet moesten baliën! Toen we thuis waren, stak Klaas die radjah -zijn voeten toe en liet ze hem kussen.—O, zoo! zei-d-ie.—En nou kunnen jullie wel -weer ophoepelen. Besjoer! -<span class="pageNum" id="pb70">[<a href="#pb70">70</a>]</span></p> -<p>En temet draait ie zich om en zegt:—Harm, zegt ie,—weet je wat we nou nog vergeten -hebben?” -</p> -<p>„De honing!” riep Padde uit. -</p> -<p>„Krek”, zei Harmen. „We zijn omgekeerd en met de heele muts vol honing teruggekomen.” -</p> -<p>„En de wilden hadden jullie de kleeren afgenomen?” merkte Rolf op. -</p> -<p>„Zoo nauw moet je niet kijken!” zei Harmen beleedigd. „Anders zou je nooit er eens -iets kunnen vertellen!” -</p> -<p>„Ja, en je hebt je gezicht te houwen, als Kniphuyzen vertelt!” -</p> -<p>„Mannen, ik heb nog wat beters!” riep een heel lange janmaat met vlasblond haar, helderblauwe -oogen, groote, uitstaande ooren, en met handen.…. nee maar! Hajo kon er niet naar -kijken zonder aan de handschoenen van Sijtje te denken. Ze boden een ruime gelegenheid -tot tatoeëring, en dat had de eigenaar ook ingezien: het eene anker prijkte naast -het andere; op de polsen waren harten met een pijl aaneengesmeed, en hoogerop zeilden -driemasters over wild bewogen baren. Hajo had er een drommelsch ontzag voor. Dàt was -nog er eens ’n zeeman! Stil! Hij wou goed luisteren naar de wijsheid, die dit beankerde -wonder zou verkondigen! -</p> -<p>„Twee reizen geleden, ik was op <span class="ex">De Gouden Leeuw</span>,” begon de verteller, „waren we geland bij een rivier, die zoo vol krokodillen zat, -dat je de een naast de ander kon zien liggen. Nou, ik was net als hier de eenige Fries -aan boord, hè, en de maats lagen daar nog wel ereis over te mieren.—Worden in jouw -koeienland de kinderen altijd zoo aan de ooren getrokken? vroegen ze dan wel, of:—Wat -hebben jullie Friezen een kleine handjes! en meer van dat kinderachtige geleuter.—Vooruit -dan! zei ik zoo, toen ’t me weer eens de keel uithing.—Als jullie Hollanders dan zulke -kerels bent, steek dan ereis zonder boot die rivier over!<span id="xd30e2039"></span> -</p> -<p>—Doe jij het eerst! zeiden de maats. -</p> -<p>—Ik durf wel, zei ik.—Ik steek er op z’n Friesch over!—Nou, ik nam een flinke aanloop -en.….” -</p> -<p>„En??” -</p> -<p>„Jullie weet: ik spring als de beste.—Nou, ik ben dan van de eene krokodil op de andere -gesprongen! En voordat de beestjes <span class="pageNum" id="pb71">[<a href="#pb71">71</a>]</span>wisten wat er aan ’t handje was, stond ik aan de overkant!” -</p> -<p>„Verduiveld sterk!” verklaarden de maats. -</p> -<p>„’t Is gelogen,” stelde Padde ronduit vast. -</p> -<p>„Spuit nommer elf geeft ook water,” zei Harmen. „Luister, mannen, ik heb nog heel -wat anders beleefd, en als ik je dat vertel, mag je je muts wel vastsjorren, want -je haren zullen te bergen rijzen! We waren eens met z’n vijven in het oerwoud en terwijl -we zoo onder een boom lagen uit te blazen, zei een van m’n vrinden:—Harm, zei-d-ie,—speel -er eens ’n deuntje! -</p> -<p>Goed, ik haal m’n viool voor den dag en speel. -</p> -<p>—Nog ’n moppie! zei m’n vrind. -</p> -<p>Best, ik streek er al weer op los. Maar wat zag ik me daar?! Een stuk of vijf koningstijgers, -een handvol leeuwen en een slordige twintig reuzenslangen zaten me in een kringetje -aan te gapen. De muziek had ze aangetrokken! M’n vrinden lagen half te maffen en merkten -niks. -</p> -<p>—Doorspelen, dacht ik.—Doorspelen, da’s het eenige!—En ik speelde en speelde.… -</p> -<p>—Komt er nooit een eind aan dat moppie? vroegen m’n vrinden. -</p> -<p>—Hebben jullie er last van? vroeg ik nijdig. -</p> -<p>—Daar niet van, zeiden ze. En ze draaiden zich nog eens lekker om. -</p> -<p>Na een uur of vier spelens begon ik moe te worden en.…. ja.…. als een mensch moe is! -Toen kwam er ook wel eens ’n valsch toontje, hè? Maar ik kon merken, dat beesten verstand -van muziek hebben, hoor, want ze trokken een gezicht of ze een zeere kies hadden. -Toen schoot er een lichtstraal in m’n kersepit! Dat was de uitkomst! Weet je wat ik -deed? Ik begon me daar eventjes valsch te spelen, valsch.….!! -</p> -<p>En ja hoor! Met de staart tusschen de pooten gingen de monsters er van door! -</p> -<p>Ik was nat van ’t zweet, en m’n armen leken wel lood. Maar.…. we waren gered!” -</p> -<p>„En je vrinden, zeiden die niets toen je zoo valsch speelde?” vroeg Hajo, die na de -wonderbaarlijke redding een diepen zucht had geloosd. -</p> -<p>„Och.…. ze hadden er niet zoo opgelet”, zei Harmen. -<span class="pageNum" id="pb72">[<a href="#pb72">72</a>]</span></p> -<p>„Nou heb ik nog een verhaal!” riep Rolf. „Er was eens een schip vol matrozen! Toen -kwam er een groote walvisch, die sperde zijn bek open en slikte.….” -</p> -<p>„Een walvisch kan geen schip inslikken!” -</p> -<p>„Nou, hij spuwde het ook gauw weer uit.” -</p> -<p>„Omdat ’t ’m te hard was?” -</p> -<p>„Neen. Omdat hij misselijk werd van de leugens, die z’n keel binnenspoelden.” -</p> -<p>„Sapperloot.….!” stamelde de Neus. -</p> -<p>En de anderen sloegen met de vuist op tafel. „Daar zul je voor boeten, mannetje!” -</p> -<p>Maar ze meenden het niet. In hun hart hadden ze schik aan Rolfs vrijmoedigheid: van -bloode jongetjes moesten ze niets hebben. -</p> -<p>Buiten galmden vier glazen. Tien uur! De oomes stonden op, kropen in hun kooien. De -olie in de lamp scheen opgebrand; de vlam werd schraal; de walm sloeg dik tegen de -zoldering. -</p> -<p>Hajo zocht den langen Fries op. „Heet jij soms Jopkins?” vroeg hij na een aarzeling. -„Hilke Jopkins?” -</p> -<p>„Dat ben ik, ja.” -</p> -<p>„Dan moet ik je wat geven van.….” -</p> -<p>„Van.….?” Hilke sperde zijn oogen open en greep Hajo bij den arm. -</p> -<p>„Ja!” fluisterde Hajo. „Van Sijtje.” -</p> -<p>„Laat kijken!” zei Hilke, diep ademhalend. -</p> -<p>„Ga je even mee naar buiten?” vroeg Hajo. „Daar zien de anderen het niet!” -</p> -<p>Zwijgend stond de janmaat op. En Hilke Jopkins, die als „oome” duizend mijlen boven -den nieuwbakken scheepsjongen stond, volgde Hajo gedwee het trapje op naar het dek. -Eerbiedig betastte hij de handschoenen, die Hajo hem daar gaf. „Verdorie,” mompelde -hij. „Verdorie.….!” -</p> -<p>„Ze zei, dat je haar eens schrijven moest, en dat je voorzichtig moest zijn, en ze -wou nog wat zeggen, maar toen begon ze te huilen.” -</p> -<p>„Verdorie.….!” Hilke schudde het hoofd. „Die handschoenen zitten me <i>gegoten</i>, zie je wel?” -</p> -<p>„Ik heb ’n das van haar gekregen,” zei Hajo. -<span class="pageNum" id="pb73">[<a href="#pb73">73</a>]</span></p> -<p>„Laat kijken?” -</p> -<p>Hajo overreikte hem Sijtjes kleurvol geschenk. -</p> -<p>„Verdorie.….!” prees Hilke. -</p> -<p>„Alleen voor Zondagen!!” zei Hajo. -</p> -<p>„Dat begrijp ik!—Zeg, Hajo.….? Wat moet je hebben voor die das?” -</p> -<p>Hajo voelde een trilling in Hilke’s stem. „Die das is niet te koop,” zei Hajo. -</p> -<p>„Dat snap ik! Voor een ander is ie niet te koop! Maar voor mij toch wel?” -</p> -<p>„Daar,” zei Hajo, „daar heb je ’m voor niks.” -</p> -<p>„Verdorie.….!” was al wat Hilke antwoordde. Hij liefkoosde de das tusschen de vingers -en greep Hajo’s hand. „Kerel, als je me nog eens noodig hebt.….!” -</p> -<p>„Zeg, Hilke?” vroeg Hajo. „Zou je.…. zou je misschien.….?” -</p> -<p>„Waarachtig! zeg op: wat is er?” -</p> -<p>Hajo wees op Hilke’s handen. „Zou je mij soms ook een anker of een schip, of wat je -maar het makkelijkst is.….?” -</p> -<p>Hilke stroopte zijn mouw op. „Zoek maar uit! Een driemaster? Of zoo een, met die kanonnen? -Ik kan alles, en je voelt er niets van. Heb je een meisje?” -</p> -<p>„Neen,” bekende Hajo, verlegen. „Moet dat?” -</p> -<p>„Welnee. Maar dan had ik je een paar harten geprikt. Zooals op m’n hand.” -</p> -<p>„Dat is ook wel mooi”, weifelde Hajo. -</p> -<p>„Ja, maar dan moet je een meisje hebben!” zei Hilke. „D’r zijn lui, die haar naam -er inzetten: Geertruida of Katherina of zoo. Maar.…. eh, ’t gaat er nooit meer uit, -zie je? Zooals ik ’t heb, zonder naam, is het.…. is het altijd goed, hè?” -</p> -<p>Hajo begreep het maar half. „Zeg, Hilke,” vroeg hij, „wanneer kun je het doen?” -</p> -<p>„Over een dag of wat,” beloofde Hilke. „Als de eerste drukte voorbij is.” -</p> -<p>„Fijn!” zei Hajo. „Zeg, weet je, dat ik ook nog Friesch bloed in me heb?” -</p> -<p>Hilke sloeg de handjes ineen. „Een <i>Fries</i>?! Jij?” -</p> -<p>„Moeder is van Friesland.” -<span class="pageNum" id="pb74">[<a href="#pb74">74</a>]</span></p> -<p>„Als ik het niet dacht! Een kerel als jij.….! ’k Zal je de knoopen ook leeren! Een -boeren- en een Turksche knoop, een visscher-, trompet-, muil- en ankersteek, een ouwe -wijvenknoop.…. Nooit van gehoord?” -</p> -<p>Hajo sloeg van eerbied bijna tegen den grond,—schudde ontkennend het hoofd. -</p> -<p>„Nog nooit van een <i>ouwe wijvenknoop</i> gehoord??! Wacht dan!”—En Hilke haalde de das van Sijtje uit zijn broekzak, greep -de beide einden.…. -</p> -<p>„Dat is zonde!” meende Hajo. „Dan leer je ’t me morgen maar.” -</p> -<p>„Je hebt gelijk,” bekende Hilke. „Ja, dat komt: jij bent een Fries, hè, en dan.….!” -Zorgvuldig streek hij de das weer glad en liefkoosde ze met de oogen<span class="corr" id="xd30e2132" title="Bron: ,">.</span> „Brave meid!” mompelde Hilke met schorre stem. Toen zei hij haastig: „Nou, ajuus, -hoor! ’t Is al laat.” -</p> -<p>„Wel te rusten!” was Hajo’s antwoord. En terwijl de scheepsjongen van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> nog even bleef staan, in gelukkige overpeinzingen over de naaste toekomst, spoedde -de lange Fries zich met zijn schat voort. Hajo zag, hoe hij zich diep bukken moest, -om het hoofd niet te stooten tegen de lage deur van het vooronder.…. -</p> -<p>Daar kwam Rolf aan. „Zullen we gaan slapen, Hajo?” -</p> -<p>„Die.…. die over die krokodillen is gesprongen, zal een anker op m’n arm prikken!” -fluisterde Hajo zijn makker opgewonden toe. -</p> -<p>„Zoo?” vroeg Rolf. „Laat het hem dan een beetje hoog doen. Op je bovenarm, of zoo.” -</p> -<p>„Maar dan zie je er niets van!” -</p> -<p>„Juist daarom.” -</p> -<p>Hajo keek zijn vriend verwonderd aan. „Vind je een anker niet mooi? Wil ik liever -’n schip nemen? Hilke kan alles. Kijk maar eens naar z’n handen.” -</p> -<p>Rolf glimlachte. „Ik heb ze gezien. Maar weet je, dat die rommel er nooit uitgaat?” -</p> -<p>„En is dat dan erg?” -</p> -<p>„Het kan wel eens lastig zijn. Je weet van te voren niet wat er nog uit je groeit!” -<span class="pageNum" id="pb75">[<a href="#pb75">75</a>]</span></p> -<p>„Uit mij??” -</p> -<p>„Ja, uit jou.” -</p> -<p>Hajo pruttelde wat. „Nou, vooruit dan maar.…,” zuchtte hij, onwillig. -</p> -<p>„Heel verstandig,” prees Rolf. „Ga je mee?” -</p> -<p>Hajo liet zich gezeggen. En hij riep Padde, die nog bij tafel zat, toe: „Padde! Sta -op! We gaan naar kooi!” -</p> -<p>Hé, dat klonk nog er eens: <i>kooi</i> inplaats van bed! -</p> -<p>Maar Padde hoorde het niet. Met het hoofd in de handen was hij, zittend, in slaap -gevallen. -</p> -<div class="figure p075width"><img src="images/p075.png" alt="Karikatuur van een wilde." width="224" height="372"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb76">[<a href="#pb76">76</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.9" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e240">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p076.png" alt="OUDEJAARSAVOND" width="605" height="183"></div> -<h2 class="main">OUDEJAARSAVOND</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Of de jongens aan het werk werden gezet? Nee maar! Smeren, boenen, zwabberen was het -wachtwoord. En wanneer de bootsman hun een enkele maal eens een oogenblikje had gelaten -om uit te blazen, wisten de oomes wel „een mooi werkje voor een scheepsjongen”. Padde -viel er natuurlijk buiten: die had een leventje als een volwassen bottelier. Hij sliep -een gat in den dag, at met toewijding, spoelde wel eens een kruik om en babbelde urenlang -met den braven bottelier. Het was van het begin af aan gewoonte geweest, dat de schele -bottelier het werk deed, en Padde zijn korte beentjes liet schommelen, zittend op -een leeg tonnetje als een koning op zijn troon. -</p> -<p>„Wil ik soms even helpen, Schele?” vroeg Padde wel eens, wanneer de dikke bottelier -amechtig blies van ’t lange bukken. -</p> -<p>„Blijf jij maar zitten, m’n jongen,” was het antwoord. „’k Ben zóó klaar.” -</p> -<p>Maar Hajo moest voor alles opdraaien. Waar hij ook zijn vriendelijk gezicht vertoonde, -overal had men een werkje voor hem. Als hij den barbier tegen het lijf liep, vroeg -deze: „Zeg er eens, vriendje, ben jij niet drogistenjongen geweest?” -</p> -<p>„In <span class="ex">De Gouden Gaper</span>, Vader Langjas.” -</p> -<p>„Och, help me dan even met het stampen van kruiden, wil je?” -<span class="pageNum" id="pb77">[<a href="#pb77">77</a>]</span></p> -<p>En Hajo stampte. Maar buiten hoorde hij Zwarten Gijs al razen: „Waar zit me die blikslagersche -smidsjongen! Hij moet krammetjes voor me slaan!” -</p> -<p>Of Steven Duffel, de bakker, liet hem deeg kneden. Of Hajo moest planken zagen voor -Diede Doedes, den timmerman. -</p> -<p>Zijn loon bestond meestal uit de woorden: „Je mag me nòg ’ns helpen!” of uit een draai -om z’n ooren, wanneer hij iets verkeerd had gedaan. -</p> -<p>Om den haverklap werd hij bij z’n kraag gegrepen en door een janmaat het want ingestuurd -om iets te „klaren”. En als hij dan bij het zware werk op de bovenste fokke-ra stond -te balanceeren met negen kansen op de tien om omlaag te storten, riep de „oome” van -beneden: „Ja, breek je nek maar: ’t is morgen toch Zondag!” -</p> -<p>Maar wat veel goed maakte? Als Hajo, een paar emmers ijskoud water in de verkleumde -vingers en een zwabber onder den arm, met een echt zeemansloopje het dek oversjouwde, -of boende en schrobde, dat alles wit van ’t schuim zag, kon het zoo in eens gebeuren, -dat de schipper achter hem stond en vroeg: „Valt het nogal mee, Peter?” -</p> -<p>Dan kreeg Hajo het, ondanks de Decemberkoude, warm onder z’n doorweekt baadje; hij -rukte z’n muts af en zei: „Vàst wel, schipper!” -</p> -<p>En de groote man knikte goedkeurend. -</p> -<p>De bescheiden grijns, die zich dan op Hajo’s gelaat vertoonde, was onbetaalbaar. Z’n -oogen tintelden; hij wreef verlegen de polsen tegen z’n broek. -</p> -<p>Werken wilde Hajo, maar daarom lustte het hem nog niet, voor alle oomes Hansje-m’n-knecht -te spelen! Hij rook het op tien pas afstand, of ze hem bij de kladden wilden nemen; -hoe onschuldiger een oome zich voordeed, hoe minder Hajo hem vertrouwde; de oome stak -z’n vingers uit en meende Hajo bij z’n broek te hebben, maar Hajo had dit kleedingstuk -juist bijtijds in veiligheid gebracht! -</p> -<p>Rolf.…. dien lieten ze wat meer met rust. Hij was altijd zoo kalm, dat hij ook den -ouderen achting afdwong. Ze zeiden hem weleens: „Doe dit of dat!” maar hem, zooals -Hajo, ongezouten in zijn nekvel pakken,—daar kwamen ze toch niet toe. -<span class="pageNum" id="pb78">[<a href="#pb78">78</a>]</span></p> -<p>Bolle, de kok, gaf Hajo in het schaftuur Maleische les. Rolf zat er ook bij en schreef -alles op. Want Rolf kon schrijven,—een kunst, die onder de janmaats weinig beoefend -werd. -</p> -<p>„Kijk”, zei Bolle, terwijl hij met toegeknepen oogen de dampende aardappelen omschudde. -„Kijk: <i lang="ms">besie</i> is ijzer, en <i lang="ms">toekang</i> is.…. is man. Nou, wat is nou: smid?” -</p> -<p>„<span lang="ms">Besie toekang!</span>” meende Hajo. „IJzer-man!” -</p> -<p>„Nou ben je d’r krek naast!” zei Bolle. „Smid is: <span lang="ms">toekang besie</span>!” En Bolle had schik, dat Hajo er in was gevlogen. „Verder maar weer! <i lang="ms">Orang</i> is mensch, en <i lang="ms">orang-orang</i> is menschen. Je hebt niks anders te doen als het woord tweemaal te zeggen. Stom-eenvoudig. -<i lang="ms">Poehoen</i> is boom! Wat is nou een bosch?” -</p> -<p>„<i>Oetan</i>”, zei Rolf. -</p> -<p>„Mmm? Drommels ja, dat is waar ook. Ja dat komt: jij schrijft alles op, en ik.…. M’n -boonen!” riep hij en snelde, in zijn haast een koksjongen omver loopend, naar den -grooten ketel, die wat verderop te vuur stond. „Morgen wéér ’n uurtje!” riep hij zijn -leerlingen toe. „Zie maar eerst, dat je dat allemaal onthoudt!” -</p> -<p>Bolle had reden om niet al te gul te zijn met zijn wijsheid. Want, als alle wijsheid, -had ook de zijne haar grenzen. -</p> -<p>Hajo besloot reeds den eersten avond aan boord, zich op het vioolspel te werpen. Hij -klampte Harmen aan, het muzikale wonder van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>. -</p> -<p>Deze was door het aanzoek gevleid. „Ik zal je het leeren”, zei Harmen, „maar je moet -niet denken, dat ’t in knoopslag gaat; je mag blij zijn, als je ’t in een maand behoorlijk -kent.” -</p> -<p>„Ik zal m’n best doen!” beloofde Hajo. -</p> -<p>„Dat schéélt natuurlijk ’n paar zeilen!” gaf Harmen toe. -</p> -<p>„Zeg Harmen,” vroeg Hajo, „moet hier geen snaar zitten?” -</p> -<p>„Nou ja,” zei Harmen. „D’r hebben d’r drie aan gezeten. Maar die eene piepte zoo; -toen heb ik ’m er maar afgetrokken.” -</p> -<p>„En wat doe je met die zwarte houtjes?” -</p> -<p>„Die zijn om de zaak wat an te taliën. Maar ik wurm er liever niet te veel aan, anders -knappen ze me nog, de snaren. Ach, geen mensch weet natuurlijk op een prik, hoe stijf -je ze moet aantrekken. Dat doet ieder op zijn manier en al naar ’t uitvalt, <span class="pageNum" id="pb79">[<a href="#pb79">79</a>]</span>hè?” Met zwierig gebaar legde Harmen de viool tegen zijn borst en kraste er op los. -</p> -<p>„Mag ik nu eens?” vroeg Hajo met van spanning onzekere stem. -</p> -<p>„Als je d’r maar voorzichtig mee bent,” zei Harmen. -</p> -<p>Nou, dat was Hajo wel! Hij durfde het wonderlijke doosje nauwelijks aan te vatten. -Angstig waagde hij een streek. -</p> -<p>„Je leert het vàst”, verzekerde Harmen. -</p> -<p>„Zou je denken?” -</p> -<p>„Natuurlijk! Als je zoo nu en dan eens een toontje niet weet, sla je dat eenvoudig -over, hè? Dat doe ik ook; dat doet iedereen, en geen mensch, die er wat van merkt. -Geef hier: ik zal je ’n begrafenis voorspelen.” -</p> -<p>„Pràchtig.….!” zuchtte Hajo, toen het uit was. -</p> -<p>Dat deed Harmen’s kunstenaarshart goed. „Nou, je gaat je gooi maar”, zei hij gul. -„Maar laten de anderen ’t niet hooren, zoolang je ’t niet kent, want ze zouden m’n -viool op je kop in stukken slaan, en dan heb ik nog geen nieuwe.” -</p> -<p>Hajo koos voor zijn studies een verlaten plekje. Padde was zijn bewonderend toehoorder, -en samen zaten ze den ganschen avond bij een affuit, Padde slaperig voor zich uit -turend. -</p> -<p>„Merakel.….!” zei Padde, wanneer Hajo een onzekere melodie met een gevoelvollen triller -had besloten. „Zeg.…., Hajo?” -</p> -<p>„Mm?” -</p> -<p>„M’n moeder moest ons hier eens zien zitten!” -</p> -<p>„Ja!” zuchtte Hajo, terwijl hij de viool liet zinken. En zijn oogen dwaalden.…. -</p> -<p>Ook Rolf besteedde zijn avonden nuttig. Hij had zich met Vader Langjas bevriend en -kreeg van dezen de vergunning om wat te bladeren in een paar dikke boeken, welke de -barbier in z’n kooi had staan. Het was rustig in Vader Langjas’ kamertje; Rolf las -met opeen geklemde lippen en gefronst voorhoofd. Binnen vier-en-twintig uur stond -hij dan ook bekend als „de boekenwurm”. Maar intusschen.…. ook hierdoor won Rolf aan -achting. -</p> -<p>Gerrit had een goed leventje! De maats stopten hem van alles toe, zelfs tabak, en -bemoeiden zich veel meer met hem dan <span class="pageNum" id="pb80">[<a href="#pb80">80</a>]</span>hij verdiende. Want Gerrit beloonde allen met hooghartige onverschilligheid en liet -zich alleen door Hajo streelen. -</p> -<div class="figure p080width"><img src="images/p080.png" alt="Samen zaten Hajo en Padde bij een affuit....." width="533" height="440"><p class="figureHead">Samen zaten Hajo en Padde bij een affuit.….</p> -</div><p> -</p> -<p>Gerrit was niet het eenig levend beest aan boord. Lijsken Cocs, een bleek, tenger -koksjongetje, met oogen waarin zoo op het eerste gezicht tien pond onschuld lag uitgewogen, -had een Genueesch biggetje, een wit diertje met bruine vlekken. Het kon „een reis -om de wereld” maken, die hierin bestond, dat het bij z’n meester in den hals kroop -en er bij de broekspijp weer uit tuimelde. Om het die reis een weinig te vergemakkelijken, -trok Lijsken zijn toch al niet erg omvangrijken buik zoo ver mogelijk in. Het diertje -heette Job en had zich de gewoonte eigen gemaakt, om, vóór het z’n bakje eten kreeg, -te „bidden”, de voorpootjes tegen elkaar gedrukt, de ronde oogjes gesloten, mummelend -met zijn konijnensnuitje. -</p> -<p>Job en Gerrit moesten met elkaar kennismaken; dat sprak vanzelf, en het geschiedde -in de kombuis. „Ka!” schreeuwde Gerrit, toen hij Job ontwaarde. -</p> -<p>Het marmotje zei niets, ging op z’n achterpootjes zitten, snuffelde <span class="pageNum" id="pb81">[<a href="#pb81">81</a>]</span>en gluurde en dribbelde haastig rond—zonder eigenlijk veel uit te voeren. -</p> -<p>Gerrit lei z’n kop schuin, loerde met zijn schrandere oogen, wette zijn snavel op -den planken vloer, plukte zich forsch in veeren en schreeuwde, overtuigd van eigen -voortreffelijkheid: „Ka!” -</p> -<p>„Kan ie anders niks?” vroeg Lijsken. „Joppie, kom er eens bij de baas?” -</p> -<p>Job kwam ijlings aangedribbeld, klauterde langs Lijsken’s toegestoken arm omhoog, -verdween pardoes in ’s meesters kraag. Lijsken zei: „Killekillekie!”, trok zijn buik -in, en Job tuimelde op den grond. -</p> -<p>Gerrit wipte haastig op zij, uitte zijn verwondering in een vragend uitgesproken: -„Ka?!” -</p> -<p>Ook Job scheen wat beduisd en scharrelde in een nauw kringetje om Gerrit heen. Deze -draaide zichzelf bijkans den hals om,—verloor den zonderlingen toerist geen seconde -uit het oog. „We krijgen storm!” verzekerde Lijsken. „Als Joppie krek als een tol -in ’t rond draait, gaat ’t stormen. Als ie op z’n rug gaat liggen, komt d’r windstilte.” -</p> -<p>„Nou, ik hoop maar, dat er storm komt!” zei Hajo. -</p> -<p>Lijsken keek hem met groote oogen aan. „Jij hebt zeker nog nooit een storm meegemaakt!” -</p> -<p>„Jij wel?” -</p> -<p>„Nou! Ik ben met m’n vader bij de walvischvaart geweest!” -</p> -<p>„En waar is je vader nou?” -</p> -<p>„Dood. Aan de scheurbuik.” Lijsken’s gelaat nam een ouwe-mannetjes-uitdrukking aan. -„Ze zijn thuis nog met z’n vijven. En m’n moeder is niet sterk! ’k Heb ’n broer, maar -die is nog te klein. En alles is zoo duur tegenwoordig!” Lijsken begon voor zich heen -te fluiten. „Wat zul je d’r aan doen? Hier, hij”—dat was Job—„hij heeft m’n vader -nog gekend. Nietwaar, Joppie?” -</p> -<p>„Mijn vader is verdronken,” zei Hajo. -</p> -<p>Lijsken schudde peinzend het hoofd. „Met z’n hoevelen zijn jullie?” -</p> -<p>„M’n moeder, m’n zusjes Antje en Maartje en dan m’n broertje Doris.” -<span class="pageNum" id="pb82">[<a href="#pb82">82</a>]</span></p> -<p>„Hoe oud?” -</p> -<p>„Antje is twaalf, Maartje.….” -</p> -<p>„Je broer, bedoel ik.” -</p> -<p>„Doris is vijf.” -</p> -<p>Lijsken floot <span class="corr" id="xd30e2298" title="Bron: veelbeteekend">veelbeteekenend</span>. „Te jong, hè?” -</p> -<p>„Te jong??” -</p> -<p>„Om te verdienen. ’t Is lam, hoor, voor je moeder.” -</p> -<p>Toen veranderde plotseling de uitdrukking op zijn gelaat. „Weet je wat óók beroerd -is? Als je ’n puist op je zitvlak hebt, en je moet paard rijje!” En grinnekend pakte -Lijsken zijn viervoetig lotgenootje op. „Kom jij maar bij de baas, Joppie!” -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>Op oudejaarsmorgen zeilde de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> Pleimuiden voorbij. Padde zag het, met weemoedige gedachten vervuld, weer achter -den gezichtseinder wegzinken. Hij was zoo in zijn overpeinzingen verdiept, dat hij -er niets van merkte, hoe een paar janmaats naderden, op Padde wezen en tot elkaar -zeiden: „Zullen we hèm nemen? Lijsken is wat te mager.” -</p> -<p>En pats! daar hadden ze Padde bij z’n kraag. -</p> -<p>„Laat me los!” schreeuwde de arme jongen. „Ik ben botteliersmaat!” -</p> -<p>„Daar zullen we je niet om vermoorden,” zeiden de maats. „Kom maar eens netjes mee.” -</p> -<p>Padde werd naar het vooronder gesleept, waar de oomes hem in een kleurige, met papieren -bloemen beplakte japon heschen en hem een pruik opzetten van geel vlas, waaronder -een krans vergeetmenietjes was gevlochten. -</p> -<p>„Wat moet dat!” jammerde Padde. -</p> -<p>„Je bent het nieuwe jaar,” zeide de oomes. „En de bootsman zal het ouwe jaar zijn. -Wees maar blij toe: we krijgen spekpannekoek en warme bollen.” -</p> -<p>Warme bollen.….! Padde begon er iets van te begrijpen. -</p> -<p>„Loop eens ’n paar passen,” bevalen de oomes. „En kleine stappen, want je bent een -meisje. We zullen je vanavond wel zeggen, als je voor den dag moet komen. En dan maar -knikken en lachen,—drommels, we moeten je nog met meel insmeren! En dan strooi je -maar blommetjes rond; in die mand bennen d’r zat; die moet je over je arm nemen. Ziezoo, -en dan zeg <span class="pageNum" id="pb83">[<a href="#pb83">83</a>]</span>je maar.…. moet ie wat zeggen?—Wacht daar loopt Harmen juist.….—Harmen! Een versie -voor ’t nieuwe jaar!” -</p> -<p>„Wacht maar even,” zei Harmen. En na eenig nadenken begon hij, terwijl de oomes vol -bewondering het hoofd schudden: -</p> -<div class="lgouter"> -<p class="line">„Het nieuwe jaar is daar -</p> -<p class="line">En wenscht u altegaar -</p> -<p class="line">Een voorspoedig jaar! -</p> -<p class="line">Het schip van Willem IJsbrantsz. Bontekoe -</p> -<p class="line">Gaat.…. gaat.….”</p> -</div> -<p class="first">„Gaat naar Oostinje toe!” viel een der maats in. „Dat rijmt! Gaat naar Oostinje toe!” -</p> -<p>„’t Rijmt wel,” zei Harmen, „maar ’t is geen nieuwtje! We weten allemaal wel, dat -de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> naar Oostinje gaat. Je moet in een versje wat zeggen, dat iedereen weet, en waar -ze toch verbaasd van staan te kijken. Wacht, ik heb al wat!” En Harmen dichtte: -</p> -<div class="lgouter"> -<p class="line">„Het schip van Willem Bontekoe -</p> -<p class="line">Gaat zonder scha naar Oostinje toe! -</p> -<p class="line">Met rijkdom, peper en geluk belaan -</p> -<p class="line">Komen we weer in Texel aan!”</p> -</div> -<p class="first">„’t Is mooi!” verklaarden de oomes. „Vooruit, zeg het na, aap van ’n jongen!” -</p> -<p>„Ik.…. ik ken er geen woord meer van”, bekende Padde. -</p> -<p>„Luister dan, rekel! Zeg ’t hem nog eens even voor, Harmen?” -</p> -<p>„Als ik ’t zelf nog maar zoo op ’n prik ken.….” weifelde de nieuwjaarsdichter. -</p> -<p>„Nou, dan maak je maar weer ’n ander vers”, zeiden de oomes. „Laat de boekenwurm het -opschrijven, dan staat ’t op pampier. Wee je gebeente, als je ’t vanavond niet kent! -En lachen, begrepen?” -</p> -<p>„Jawel.” -</p> -<p>„Jawel: wàt?!” -</p> -<p>„Jawel, meneer.….” -</p> -<p>De oomes begonnen te grinniken. -</p> -<p>„Je bent zoo groen als gras,” stelde Harmen vast. „Kom, <span class="pageNum" id="pb84">[<a href="#pb84">84</a>]</span>trek die soepjurk maar uit, dan gaan we de boekenwurm opzoeken.” -</p> -<p>En grimmig liet de arme Padde zich meevoeren. -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>Het heele schip was in rep en roer. Lampions en slingers prijkten in de kajuit en -het vooronder; een vleeschpot werd met zorg van binnen en van buiten verguld: hij -moest als koets dienen, wanneer het nieuwe jaar straks door vier janmaats zou worden -aangesleept. -</p> -<p>Er was verschil van meening over de vraag of er vijf dan wel tien warme bollen per -man zouden worden verstrekt; de kok zweeg er over als het graf, en de koksmaats likten -zich het pannekoekbeslag van de vingers. -</p> -<p>Padde zwoer bij hoog en laag, dat hij een groote taart had gezien, zwart van de krenten! -En Harmen fluisterde, dat er na het eten krieken op brandewijn en trommelkoek zouden -worden rondgediend. Alsjeblief, dat was maar eventjes alles! -</p> -<p>De bootsman vergat dien dag, het om de ooren der scheepsjongens te laten donderen -en bliksemen, zóó nam de drukte hem in beslag. Kwaje tongen beweerden, dat hij wat -van streek was, omdat hij ’s avonds een toespraak moest houden, en Hajo was stomverbaasd, -den gevreesden bootsman „verekskuus!” te hooren stamelen, toen hij hem in de haast -pal tegen den buik rende. Hij had op een draai om z’n ooren gerekend. -</p> -<p>Het eten overtrof alle verwachtingen. Eerst boonen met spek en een kan schuimend bier, -toen rijstebrei met een schep basterdsuiker er over, en ten slotte werd onder groot -tumult de taart van Padde binnengedragen, met brandewijn begoten en door den bootsman -aangestoken; de vlammen sloegen haast tegen de zoldering. Hajo en Padde hadden zoo -iets nooit gezien; de laatste stond doodsangsten uit, dat de taart heelemaal zou opbranden, -en een paar oomes morden, dat ’t zonde was, den brandewijn op die manier de wereld -uit te helpen. -</p> -<p>Maar de taart smaakte best, en toen de schipper met koopman Rol eens even in het vooronder -kwam kijken, of de mannen niet teleurgesteld waren, nam het hoera-gebrul geen einde. -</p> -<p>De avond bracht nieuwe verrassingen. Harmen van <span class="corr" id="xd30e2369" title="Bron: Kniphuizen">Kniphuyzen</span>, zwart als een Moriaan, kwam binnen, gevolgd door <span class="pageNum" id="pb85">[<a href="#pb85">85</a>]</span>zwartjes met groote zakken, waaruit ze oliebollen rondstrooiden. Er waren er bij met -zout gevuld; dat gaf aanleiding tot spuwen, mopperen en klappen uitdeelen. En de Morianen -ruimden niet zonder blauwe plekken het veld. -</p> -<div class="figure floatRight p085width"><img src="images/p085.png" alt="Ten slotte werd de taart van Padde binnengedragen....." width="401" height="720"><p class="figureHead">Ten slotte werd de taart van Padde binnengedragen.….</p> -</div><p> -</p> -<p>Toen werd voor de deur van het vooronder een kanon opgesteld, geladen en.…. met een -plof ging het schot af. Allen waren achter banken en kooien weggekropen, maar haastten -zich nu—een enkele zelfs wat bleek om den neus!—om naar de suikerboonen te grabbelen, -waarmee de kanonloop tot de monding gevuld was geweest. -</p> -<p>Padde kreeg dien avond geen slaap. Telkens wanneer in den fok de glazen werden afgeteld, -kromp hij even ineen, en toen het elf uur was, spoedde hij zich naar de plaats waar -hij zich verkleeden moest. -</p> -<p>Berentsz. stond in Oudejaarskleedij en studeerde met Harmen, die nog duidelijk sporen -van z’n Moriaanschap vertoonde, zijn toespraak in. „Eindelijk!” schold de bootsman, -wien het zweet van de <span class="pageNum" id="pb86">[<a href="#pb86">86</a>]</span>slapen <span class="corr" id="xd30e2383" title="Bron: gudste">gutste</span>. „Haal als de drommel de kerels, die m’n sleep moeten dragen!—Dus: de Hollandsche -vlag zal.…. zal wapperen van.…. van.….” -</p> -<p>„De transen van het nieuw verworven rijk,” zei Harmen voor. -</p> -<p>„Wat zijn dat: transen?” -</p> -<p>„Weet ik ook niet,” bekende Harmen. „Maar in elk behoorlijk vers komt het voor.” -</p> -<p>„Zul je me helpen, Harmen, als ik niet verder kan?” smeekte Donder en Bliksem, deemoedig -als een getemde leeuw. -</p> -<p>„’k Sta ommers geen twee pas van je af, bootsman!” -</p> -<p>Ja-ja, ’t was me een opwinding, dien oudejaarsavond! -</p> -<p>Om kwart voor twaalven werden de maats op het dek gecommandeerd en aan weerszijden -opgesteld, zoodat er een vrije gang in het midden bleef. Die gang voerde naar een -tegen het achterhuis gebouwde verhevenheid, waarop vier met guirlandes versierde stoelen -stonden. Het was lekker koud; de maats sloegen den kraag van hun „duffelsche” op, -staken de polsen in de zakken weg en bliezen en trappelden om warm te blijven. -</p> -<p>Er hingen nu brandende lampions in de ra’s, en het bontgekleurde licht danste over -de gebruinde koppen en verlichtte de zeilen van onder-op, die rood, blauw en oranje -getint tegen den donkeren hemel afstaken. ’t Was dekselsch mooi. -</p> -<p>Daar kwamen de schipper, de koopman en de stuurman Jan Piet van Hoorn de kajuit uit. -</p> -<p>„Stilte!” gebood Vader Langjas. -</p> -<p>Ineens hoorde je niets dan het klotsen der golven en het zuchten van den wind. Rechtop -stonden de <span class="corr" id="xd30e2399" title="Bron: kaerels">kerels</span>; tweehonderd gespierde knuisten rukten een muts omlaag. -</p> -<p>Dat beviel Bontekoe. Terwijl de beide andere heeren met strakken ernst plaats namen, -verscheen op ’s schippers gelaat een breede, jongensachtige glimlach; hij knikte even, -alsof hij zeggen wilde: „Goed zoo!” -</p> -<p>Zie je, dat ging den oomes in ’t hart. Dat was het waarom ze hun schipper zoo dekselsch -graag mochten lijden! Bij dien goedkeurenden glimlach strekten de halzen zich nog -meer, en de mondhoeken vertrokken zich nog forscher. Schipper Bontekoe? Een puik schipper! -</p> -<p>Er werd onder de maats gemompeld, gelachen en „Sssst! <span class="pageNum" id="pb87">[<a href="#pb87">87</a>]</span>Daar Komt-ie!” geroepen. En zie: daar verscheen achter de kombuis een eerbiedwaardig -grijsaard. Een lange, witte mantel met gouden sterren hing van zijn schouders en werd -door vier sleepdragers opgehouden. De grijsaard schreed met z’n gevolg tusschen de -vroolijke maats door, maakte een diepe buiging voor de heeren, die van hun zetels -opstonden en terugbogen, leunde moeizaam op zijn staf en begon met eenigszins onvaste -stem: „Schipper.…. hm!” -</p> -<p>„Sscht! Stilte!” -</p> -<p>„Schipper, ik ben.…. hm! het oude jaar, en ik ben.…. ik ben hier gekomen om.…. hm! -om afscheid van je te nemen, van jou en van de koopman en van de opperstuur en van -al de brave jongegezellen en huisvaders, die.…. hm! die het vaderland, d’rlui vrouwen -en d’rlui kinders hebben vaarwel gezegd om.…. hm! om de vlag van de Oostinjische Compagnie -te laten.…. te laten wapperen van de.…. van de.….” -</p> -<p>„Van de transen.….” vulde de voorste sleepdrager zachtjes aan. -</p> -<p>„Van de transen van het nieuwverworven rijk! Waarmee ik maar zeggen wil, dat.…. dat -ik mag lije, schipper, dat jij en wij allemaal een puike reis zullen hebben; dat de -<span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> met.…. met rijke buit belaje weer in het vaderland mag terugkeeren, schipper, bij -vrouw en kinders. En dat het nieuwe jaar jou, schipper en ons allemaal en ook de koopman -en ook de opperstuur, die.…. die aan je zijde zitten, voorspoed mag brengen, en dat, -om ’t nou maar eens voor de vuist weg te zeggen, schipper, dat we in ’t nieuwe jaar -geen ouwe koeien meer uit de sloot moeten halen en niet lamenteeren over wat er dit -jaar verkeerd is gebeurd; dat we wat voor mekaar over moeten hebben; dat we niet bang -moeten zijn, de handen uit te steken als ’t noodig is; dat we alle herrie vergeten -en vergeven moeten; dat we kerels van stavast moeten zijn, van één zin en één hart! -Zie je, schipper, dat wensch ik!” -</p> -<p>„Zoo hoor ik je graag spreken, vadertje,” zei Bontekoe. Hij kwam op den grijsaard -toe en drukte hem de hand. „Mag ik je uit naam van de heele bemanning bedanken?” -<span class="pageNum" id="pb88">[<a href="#pb88">88</a>]</span></p> -<p>„Dat mag je, schipper!” zei het Ouwejaar. „Waarachtig, dat mag je!” En hij begon te -snuiven. -</p> -<p>De schipper leidde hem op de verhevenheid en bood hem de plaats aan zijn rechterzijde -aan. De vier sleepdragers verdwenen met den looppas. -</p> -<p>„Vooruit, de kuip in!” beval Harmen Padde, die achter de kombuis in vol ornaat te -wachten stond. „Wat?! Sta je te grienen?!” -</p> -<p>„Harmen!” snikte Padde. „Ik heb alles gehoord wat.…. wat de bootsman zei!” En hij -begon met zijn bebloemde mouw z’n gezicht te bewerken. -</p> -<p>„Je ziet er uit als een beest!” riep Harmen ontzet uit. „Lieve help, ben je zoo’n -spons? Hier met je gezicht!” En Harmen smeerde er een vingerdik meel op. „Als we stilhouden, -stap je uit en zegt m’n vers op! Vergeet het strooien niet en denk er om: lachen!” -</p> -<p>En Padde werd vrij onzacht in de kuip geduwd. -</p> -<p>„Kunnen we trekken?” vroegen de anderen. -</p> -<p>„Wachten tot ze gaan schieten!” beval Harmen. -</p> -<p>Padde werd bleek om z’n neus. „Gaan ze schieten?!” -</p> -<p>„Alle kanonnen! Zoodra ’t twaalf uur slaat. Ter eere van ’t nieuwe jaar.” -</p> -<p>„Ter eere van mij.….?!” -</p> -<p>Daar sloeg het al in den fok. Een-twee-drie-vier-vijf-zes.…. -</p> -<p>Padde stopte de ooren toe. -</p> -<p>Boem! Het schip dreunde. Boem! Boem! Boem! -</p> -<p>„Méé!” schreeuwde Harmen. En tegen Padde: „Vooruit! Strooien en lachen!” En met z’n -vieren sleepten ze de vergulde vleeschkuip, met Padde er in, tusschen de maats door, -die het nieuwe jaar met hoera-gebrul begroetten. -</p> -<p>En Padde strooide. Het lachen lukte maar half. Voor den troon, waarop de schipper, -het ouwejaar en „de heeren” zaten, hield zijn zegewagen stil. Padde krabbelde uit -de diepe kuip. -</p> -<p>„Sscht!” werd er geroepen. „Hij <span class="corr" id="xd30e2439" title="Bron: met">mot</span> een versie zeggen!” -</p> -<p>Padde keek schuchter om; Harmen gaf hem een duwtje. „Schipper.….!” begon Padde, en -zijn mond begon te trillen, „schipper.….!” -</p> -<p>„Ik ben het nieuwe jaar!” fluisterde Harmen grimmig. -<span class="pageNum" id="pb89">[<a href="#pb89">89</a>]</span></p> -<p>„Ik ben.…. ik heb.…. ik heb daareven alles gehoord wat de bootsman zei, schipper, -en.….!” -</p> -<p>Toen redde Harmen den hopeloozen toestand. Hij sprong naast Padde, greep zijn hand -en begon: -</p> -<div class="lgouter"> -<p class="line">„Wij zijn het nieuwe jaar! -</p> -<p class="line">We brengen niets als voorspoed maar! -</p> -<p class="line">We zullen je naar Oostinje leiden, -</p> -<p class="line">De compagnie met winst verblijden! -</p> -<p class="line">De mannen, nimmer lui of moe, -</p> -<p class="line">Roepen.….”</p> -</div> -<p class="first">Hij wendde zich tot de maats, zwaaide met den blooten onderarm, die nog pikzwart was -van zijn Moriaan-schap, en uit aller mond daverde het: „Leve schipper Bontekoe!” -</p> -<p>De oorlam werd binnengebracht. Voor de heeren en voor het Ouwejaar was er wijn; de -jongens mochten zeewater drinken,—zooveel ze maar wilden. -</p> -<p>„Mannen!” zei Bontekoe, „ik ledig dit glas op jullie aller welzijn! Ik weet, dat jullie -allen hier door hetzelfde voornemen bezield bent als ik: de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> behouden naar Oostinje en weer naar huis te brengen!” -</p> -<p>„Ja! Leve de schipper! Leve Bontekoe! Leve de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>!” -</p> -<p>„Zingen!” riep het Ouwejaar. -</p> -<p>„Ja! Zingen! Leve de bootsman!” -</p> -<p>En zwaar en diep, alsof het opsteeg van den bodem der zee, klonk het mooie, oude Wilhelmus. -De oogen der mannen glinsterden. Een groot gevoel welde uit hun harten op. -</p> -<p>„Den Vaderlandt gethrouwe, blijf ick tot in den doet.….” -</p> -<p>En toen verdween Bontekoe met het Ouwejaar onder luid gejuich in de kajuit, en de -oomes spoedden zich naar het warme vooronder. -</p> -<p>Hier duurde de pret nog lang na. Harmen kwam met z’n fiedel op de proppen; de oomes -zongen en zwetsten en sloegen met de vuist op tafel. -<span class="pageNum" id="pb90">[<a href="#pb90">90</a>]</span></p> -<p>„’t Zal een voorspoedige reis worden!” verzekerden ze elkaar. -</p> -<p>Het zal een voorspoedige reis worden.…. -</p> -<p>Zoo dachten ze allemaal. -</p> -<div class="figure p090width"><img src="images/p090.png" alt="Zeventiende-eeuws zeilschip." width="355" height="368"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb91">[<a href="#pb91">91</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.10" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e247">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p091.png" alt="STORM" width="612" height="179"></div> -<h2 class="main">STORM</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Den eersten Januari 1619 passeerde de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> den <span class="corr" id="xd30e2494" title="Bron: Zuid-Oosthoek">Zuid-Westhoek</span> van Engeland; de wind was Oost; de koers werd Zuid-West ten Zuiden gesteld. -</p> -<p>„’t Lijkt wel of de wind draait”, zei Hajo tot Rolf, terwijl ze samen op het eindje -van een ra zaten. -</p> -<p>„Hij loopt naar ’t Zuiden”, stelde Rolf vast. „Geef dat strengetje eens?” -</p> -<p>„Daar. Help je mij even trekken?—Zeg, ’t is ook net of de wind sterker wordt.” -</p> -<p>„Dat lijkt zoo, omdat we hoog zitten”, meende Rolf. -</p> -<p>Maar Hajo vergiste zich niet. De wind nam toe en flink ook. Eerst wist hij zelf niet, -waar hij zich zou huisvesten, blies dan voor, dan achter; je kon er geen zeil naar -stellen. Maar tegen den middag nam hij een besluit: hij nestelde zich in het Zuiden -en bleef daar zitten. De <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> ging stampen als een paard, dompelde snuivend den kop in de baren. Padde werd akelig -bleek. -</p> -<p>„Ben je niet lekker?” vroeg Harmen hem meewarig. „Ja, de eerste keer ruw weer.….! -Vraag de bootsman maar ’ns waar het zeeziekvrije plekkie is.” -</p> -<p>„Het zeeziekvrije plekje??” -</p> -<p>„Weet je dat niet? Elk schip heeft ’n zeeziekvrij plekkie! <span class="pageNum" id="pb92">[<a href="#pb92">92</a>]</span>Als de bootsman niet weet waar ’t is, loop dan maar even bij de schipper aan. Die -<i>moet</i> ’t weten, hè?” -</p> -<p>Padde besloot te gaan zoeken. Maar voor hij den bootsman lastig viel, klampte hij -eerst op goed geluk den Neus aan. -</p> -<p>„’t Zeeziekvrije plekkie? Wel sapperloot, dan heb je niets anders te doen als hier -en daar ’ns op je rug te gaan liggen. En dan kijk je naar je voeten. Gaan die op en -neer, dan ben je verkeerd. Maar als ’t schip beweegt, en je voeten liggen stil, dan -heb je ’t goeie plekkie te pakken.” -</p> -<p>Padde was dankbaar voor den nieuw verworven raad, en overal waar hij zonder gevaar -van uitgelachen te worden proefnemingen kon doen, strekte hij zich neer. -</p> -<p>„Wat is dat? Ben je dood?” riep een stem. -</p> -<p>Padde krabbelde, zoo snel zijn loodzware beenen het veroorloofden, overeind, en zag -in de vriendelijke oogen van Floorke, wiens rond gelaat met sproeten was bezaaid en -onder wiens muts harde, vuurroode haarstoppels te voorschijn sprongen. -</p> -<p>„Ik zoek wat”, zei Padde onhandig. -</p> -<p>„En ga je dan op je rug liggen??” -</p> -<p>„Och,” was Padde’s alleronverschilligst antwoord, „ik zoek zoo voor de aardigh-h-heid -eens naar het zeeziekvrije plekje.” -</p> -<p>Er tintelde iets in Floorke’s oogen. „Als je ’t noodig hebt, loop dan maar even bij -me an; dan zal ik je wel vertellen waar het zeeziekvrije plekkie is.” -</p> -<p>„Zeg op!” -</p> -<p>„Waarom? Je bent <i>nou</i> toch nog niet zeeziek?” -</p> -<p>Padde lachte hartelijk. „St-t-tel je voor! Maar ik wil ’t toch wel w-weten.” -</p> -<p>„Nou, als je d’r op stáát! Klim dan maar ’ns in de groote mast. De bovenste ra moet -je in.” -</p> -<p>„Dat lieg je toch?” -</p> -<p>„Liegen??? Ga zelf nou ’ns na: waar komt de beweging vandaan? Van ’t water en de golven, -nietwaar? Nou, waar heb je er dan de minste last van? Zoo ver mogelijk van ’t water -af. En waar is dat? In ’t topje van de groote mast!” -</p> -<p>Daar viel niet veel tegen in te brengen. Padde ging naar den grooten mast en zette -een voet in het want. Maar toen hij voelde, hoe het schudde en trilde, en toen hij -zag, hoe het winpeltje <span class="pageNum" id="pb93">[<a href="#pb93">93</a>]</span>daar heel in de hoogte heen en weer zwiepte, verklaarde hij, dat Floorke de gemeenste -leugenaar was, dien hij ooit had ontmoet, en dat Padde Kelemeijn er waarachtig de -vent niet naar was, om zich voor het lapje te laten houden! -</p> -<p>Verdrietig gestemd, dat hij de wereld zoo vol leugen en bedrog vond, liep hij Hajo -tegen het lijf. -</p> -<p>„’t Zal wel op storm uitdraaien!” meende deze gewichtig. -</p> -<p>„Zeg, Hajo.….” Padde sloot even de oogen, „als ik ’ns wat uit het fleschje.…. wat -gaat die schuit te keer!.…. uit ’t fleschje van Grietje dronk? Schaadt ’t niet, ’t -baat ook niet.” -</p> -<p>„Heb je daar trek in?” vroeg Hajo, weifelend. -</p> -<p>„T-trek! ’t Is g-geen snoepgoed!” -</p> -<p>„Vooruit dan maar. ’t Zit onder in m’n kist.” -</p> -<p>„Mispoes!” zei Padde. En met een zwakke poging om zegevierend te kijken, haalde hij -het fleschje uit zijn zak. „Ik dacht: je kunt nooit weten! Brrr.…. wat gaat dat schip.….!” -En Padde hield zich vast aan een onderzeil; zijn knieën knikten. „Maak je ’t even -open, Hajo?” -</p> -<p>Ook deze voelde iets van onpasselijkheid in zich opkomen, toen hij den olie-achtigen -inhoud van het fleschje zag. Met afgewend gelaat ontkurkte hij het. -</p> -<p>Padde scheen inderdaad weinig „trek” te hebben. Hij moest al zijn moed bijeentrommelen -en neus en oogen dichtknijpen, vóór hij een klokje in zijn mond goot. -</p> -<p>„Voel je je nou beter?” vroeg Hajo. -</p> -<p>„Veel b-b-beter,” verzekerde Padde. -</p> -<p>„Neem nog wat”, raadde Hajo aan. -</p> -<p>Padde begon te kokhalzen. -</p> -<p>Toen nam Hajo een kordaat besluit: hij slingerde het fleschje overboord. -</p> -<p>„D-doodzonde,” jammerde Padde. -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>Den vierden Januari liep de wind naar het Zuid-Westen om en werd zoo hevig, dat de -marszeilen moesten worden ingenomen. In den nacht bleek het noodzakelijk, ook de fok -in te nemen. Het schip liep Westwaarts over, met één zeil. -</p> -<p>Padde viel op het dek niet meer te bespeuren: de Schele <span class="pageNum" id="pb94">[<a href="#pb94">94</a>]</span>had hem bij zich genomen en vertroetelde hem als een zuigeling. Hajo was ook niet -vrij meer van zeeziekte. Rolf scheen er nog weinig last van te hebben. Hij steunde -Hajo vaak, wanneer ze samen het want werden ingestuurd, en liep daardoor zelf honderdmaal -gevaar, uit het hevig slingerende touwwerk te vallen. -</p> -<p>Tegen den avond van den volgenden dag barstte de storm los. Job had goed gezien. -</p> -<p>De golven ramden met donderend geweld de krakende scheepswanden; wolken kokend schuim -stoven tot over de hoogste ra’s. Het woelde en bruiste in de donkere watermassa; duivelsche -machten spookten op den bodem der zee en schopten de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> heen en weer. -</p> -<p>Met holle, wijd open oogen lagen onze vrienden dien nacht en luisterden.…. luisterden.….! -</p> -<p>De lantaren in de slaapplaats van het volk slingerde angstwekkend heen en weer en -wierp grillige, levende schaduwen door het vertrek. Slechts enkele mannen konden in -slaap komen; de meesten lagen wakker; sommigen kreunden in benauwde droomen. -</p> -<p>De <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> werd hoog in de lucht geheven, sidderde in al haar voegen en tuimelde de diepte weer -in. -</p> -<p>„Bê-ja! Ga daar maar liggen!” trachtte een maat boven het oorverdoovend gekraak uit -te schreeuwen. -</p> -<p>Hajo sloot de oogen, drukte de armen stijf tegen de wanden van zijn nauwe krib. Jongens, -wat zwaaide die lamp! Door zijn dichte oogleden heen zag hij het licht als razend -heen en weer vliegen. Een-twee, een-twee, hopsasa!—Als de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> eens verging?! Als de golven.…. hoor ze mokeren! ’t Leek de smederij van Wouter wel!.…. -Als de golven het schip eens uiteenrukten en brullend.…. hoor! hoor toch eens aan!.…. -en brullend hun buit verdeelden als jongens een zak knikkers? Hier, golf, daar heb -jij een kist; weg er mee! Jij neemt die kerel voor je rekening, jij die mast, jij -die scheepsjongen; golf, loop niet te nietsdoen, pak de bootsman bij z’n vodden.….!—Als -ze eens met z’n tweehonderd met Gerrit en de schipper en de kist van baas Wouter werden -opgenomen in de kille, zilte armen der zee en rondtolden in de zwarte diepten <span class="pageNum" id="pb95">[<a href="#pb95">95</a>]</span>vol geheimen, waar zeegedrochten hen aanloerden met felle, groene oogen en dan bliksemsnel -toeschoten, den afschuwelijken muil openden.….! Hoor het kraken der beenderen.….! -Het water drong hem in neus en mond en.…. Moeder! Moedertje! O, God.….!! -</p> -<p>Hajo veegde zich het zweet van de slapen. Angst en opwinding maakten koortsig. -</p> -<p>Rolf sprong overeind. „Ik ga buiten eens kijken!” riep hij zijn makker toe. Hij werd -van de eene kooi naar de andere gesmeten, klemde zich aan alles vast om niet te vallen. -</p> -<p>„Zeg de zee gedag van me!” schreeuwde Harmen hem toe. Ergens schoot er een in een -lach, die onwelluidend door het rumoer heenklonk. -</p> -<p>Rolf kwam weer terug, tot op het hemd doorweekt. Doodmoe plofte hij neer. -</p> -<p>„Wat is ’t voor weertje?” vroeg Harmen, schreeuwend om zijn geestigheid te doen verstaan. -</p> -<p>Een dreinende, schorre stem begon te brullen: -</p> -<div class="lgouter"> -<p class="line">„En als de maat ’n schipper heeft, -</p> -<p class="line">Een oorlam en een lief, -</p> -<p class="line">Dan lacht de maat, dan zingt de maat, -</p> -<p class="line">Dan kent de maat geen grief! -</p> -<p class="line">Van troeladiee, van troeladia.….”</p> -</div> -<p class="first">In eens.….! met een kreet sprongen de kerels overeind.… een donderslag.….! de deur -van het vooronder werd versplinterd; door het weggeslagen paneel perste zich het water -en spoot knallend tegen den voorwand van het volks-logies. Vlak er op, vóór men wist -wat er aan den hand was, werd de deur geheel opengerukt; de bootsman stormde met een -waggelende lantaren naar binnen, tot aan zijn knieën wadend in het water. „Alle hens -aan dek!” -</p> -<p>„Hulp! Meer hulp!” klonk een vage roep van buiten. -</p> -<p>Toen kon men merken, dat de mannen van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> er wezen mochten: ze sprongen overeind, stonden schrap op hun beenen, dat er, voor -den duivel, geen wrikken aan was! Ze trokken met een ruk hun broek op, haalden den -riem aan, een-twee! en renden achter de zwaaiende lantaren van den bootsman aan naar -buiten. -<span class="pageNum" id="pb96">[<a href="#pb96">96</a>]</span></p> -<p>Laat komen wat komen wil! Hier staan tweehonderd mannetjesputters, niet bang voor -den duivel en z’n moer! -</p> -<div class="figure p096width"><img src="images/p096.png" alt="„Alle hens aan dek.....!”" width="554" height="720"><p class="figureHead">„Alle hens aan dek.….!”</p> -</div><p> -</p> -<p>Daarbuiten een chaos van lichamen in den zwarten nacht. Proesten en snuiven, een wild -klappend zeil, zwiepende stengen, gekraak, geknars, schreeuwende stemmen door het -loeien van <span class="pageNum" id="pb97">[<a href="#pb97">97</a>]</span>den storm heen: „<i>We zinken!</i> De boegpoorten staan open!!!” -</p> -<p>Van het achterdek naderen ijlings zwarte gestalten met een licht, dat plotseling uitdooft. -Een paar worden er over het dek geveegd en tegen de verschansing gekwakt. -</p> -<p>Ineens: schipper Bontekoe! -</p> -<p>„Schipper!! Het ruim loopt vol! De boegpoorten zijn ingeslagen!!” -</p> -<p>„Wat drommel, dan spijker je ze weer dicht! Berentsz!” -</p> -<p>„Schipper!” -</p> -<p>„Met twintig man naar het ruim!” -</p> -<p>Weg was Berentsz, een paar dozijn mannen op de hielen. -</p> -<p>„Schipper! Het vooronder staat vol water!” -</p> -<p>„Haal de putsen dan op!” -</p> -<p>Van alle kanten werden de emmers aangesleept. Maar vóór de kerels aan het baliën sloegen, -vermorzelden ze met koevoeten de scheepskisten, die in het vooronder heen en weer -dansten en hun de schenen stuksloegen. Toen werd een dubbele rij gevormd; de putsen -gingen van man tot man. Een enkele keer sloegen de maats door het stampen en zwaaien -met puts en al tegen den grond; als katten krabbelden ze weer overeind, en een half -uur later was het vooronder droog. Toen kwamen de mannen, die in het ruim waren gestuurd, -ook weer boven: de boegpoorten waren verzekerd. Ze hadden er dubbele deuren over gespijkerd. -</p> -<p>Alle zeilen waren ingenomen, maar nu tolde het schip zoo, dat de heele boel aan flarden -dreigde te gaan. Twintig kerels zetten, de tanden opeengeklemd, het zeil weer bij. -Dat stutte het slingeren wat. -</p> -<p>Flauw van afmatting ploften de mannen in hun vochtige kooien neer. -</p> -<p>De storm joeg een ijskouden regen voor zich uit, die kletterend tegen het dek sloeg, -de grens tusschen zee en lucht uitwischte. -</p> -<p>Het schip koerste Westwaarts. -</p> -<p>In het Oosten schemerde een trieste morgen door het regengordijn. -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>De storm woedde. Dag na dag. Met roodgezwollen neus en oogen liepen de maats rond. -Al hun kleeren waren doorweekt; de <span class="pageNum" id="pb98">[<a href="#pb98">98</a>]</span>regen wisselde af met scherpen hagel, die vinnig de huid striemde. -</p> -<p>Drie dagen na de nachtelijke paniek streken groote vluchten meeuwen over het schip, -worstelend tegen den storm. Bij troepen kwakten ze, ten doode vermoeid, tegen het -want, tuimelden met lamgeslagen vleugels op het dek. Men vermoedde de nabijheid van -land, maar kon door golven, regen en wolken schuim geen twintig ellen voor zich uit -zien. -</p> -<p>Het zeil werd omgegooid; men helde Oostwaarts over. De storm bleef in denzelfden hoek -zitten, rukte woedend aan masten en zeilen. En als een bende hongerige wolven vielen -de golven over het schip heen. Ze hijgden en sidderden van vernielzucht; de vlokken -schuim vlogen hun van het natte lichaam; ze rolden over elkaar heen en betwistten -elkaar den buit, ze beukten, kletsten, kermden en huilden.…. -</p> -<p>Vier dagen later, in den namiddag van den twaalfden Januari, behaalde de storm een -overwinning. Het was een seconde lang stil geweest; toen volgde een windstoot, die -als een kanonschot tegen den boeg knalde; het volk in het vooronder sprong overeind -en luisterde.….! Een doordringend gekraak; weer een seconde lang stilte, en de storm -raasde voort. -</p> -<p>De maats snelden naar buiten, liepen elkaar haast omver. -</p> -<p>„<i>De groote mast ligt om!!!</i>” -</p> -<p>De breuk bevond zich op vijf vadem boven het dek. De schipper stond er bij, een schaar -janmaats om hem heen, gereed elk bevel op te volgen. -</p> -<p>„Laat de steng zakken!” riep Bontekoe. -</p> -<p>Als eekhoorns vlogen de kerels het nu slaphangende want in, klemden zich vast met -voeten en tanden, de oogen dichtgeknepen tegen den regen. Met hun verstijfde vingers -werkten ze de steng los, lieten haar door het marsgat zakken. „Hou vast, mannen!” -</p> -<p>De zware steng gleed omlaag. Zou de mast nog blijven staan? -</p> -<p>In groote spanning zagen de mannen beneden naar het werk, dat hun makkers daarboven -verrichtten in den zwiependen, draaienden, krakenden mast. Een diepe zucht: de steng -zakte. „Houdt! Houdt de steng!!” -</p> -<p>Men liet het ondereind door het dek schieten; met touwen werd de steng tegen de mastbreuk -gewoeld. Voorloopig was het gevaar geweken. -<span class="pageNum" id="pb99">[<a href="#pb99">99</a>]</span></p> -<p>„Pah!” zei de storm en rukte nijdig. Maar de mast hield stand. -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>Hajo was door zijn zeeziekte heen. Ook zijn angst was verdwenen. Het ging nu al zoo -lang goed.…. Als een echte pikbroek liep hij op het hevig slingerende schip rond; -zijn beenen gingen al aardig rond staan; hij voelde zich trotsch en manlijk, omgeven -door het gevaar; hij spuwde het zout uit zijn rauwe keel en snoof en niesde. -</p> -<p>Rolf liet zich door het weer niet meer beletten zijn studies voort te zetten. -</p> -<p>Op een goeien dag gaf de storm het op. Een paar stuiptrekkingen, een diepe, diepe -zucht, en onmachtig viel hij neer. Het water kalmeerde niet zoo gauw. -</p> -<p>Maar allengs verloren de golven toch hun vernielende kracht, en den twintigsten Januari -was het mooi, stil weer. ’t Werd ook minder koud: men voelde het Zuiden al. -</p> -<p>Een heerlijke rust daalde op de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> neer. Zingend hingen de oomes hun natte plunje te drogen. De handen in de zakken -keken ze ’ns naar de blauwe lucht en stelden vast, dat het er wel naar uitzag, of -het weertje nog ’n daggie zoo blijven zou. Ze rookten, lachten en spuwden weer; hun -levenskracht was niet geschokt. -</p> -<p>In een stevig dichtgesjord houten doosje werd een lijkje aan den schoot der golven -toevertrouwd. Met ongeoefende hand stond er op geschilderd: -</p> -<p lang="nl" class="xd30e2671">Joppie<br> -†<br> -19 fan Loumaant 1619<br> -Hij het sin eige Doot voorspelt<br> -En is gestorfe as een Helt -</p> -<p>Lijsken Cocs stond er bij te grienen. -</p> -<div class="figure p099width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb100">[<a href="#pb100">100</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.11" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e254">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">PADDE LEERT BUIKSPREKEN</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Er was werk genoeg aan den winkel! Het heele schip lag overhoop; overal zwierven stukken -touw en lappen gescheurd zeil; het zout had zich ingevreten in koper- en ijzerwerk. -</p> -<p>De maats werkten als leeuwen om alles weer op orde te brengen. Ze poetsten, olieden -en schrobden, dat het een aard had, en trachtten hun stukgeslagen kisten weer fatsoen -te geven. Het was een gehamer en geklop van belang. Maar alles ging vol goeden moed, -en de oomes zongen er een liedeke bij. -</p> -<div class="figure floatLeft p100width"><img src="images/p100.png" alt="Zelfs Padde toog aan het wasschen en spoelen....." width="389" height="484"><p class="figureHead">Zelfs Padde toog aan het wasschen en spoelen.….</p> -</div><p> -</p> -<p>Eerst nu leerden de jongens, wat werken was! De viool en de boeken schoten er bij -in. -</p> -<p>Men maakte van het gunstige weer gebruik om den grooten mast nog meer te versterken. -De schipper leidde zelf het werk. „De mast heeft ’t koud!” zeiden de maats. „Hij heeft -er zijn duffelsche bij aangetrokken!” En ze wezen op de driedubbele touwlaag, die -om de mastbreuk was gewoeld. Het want werd getalied, tot het weer zat „als een muur”. -De schipper liet het groote marszeil uit den mast halen en het in de plaats van het -grootzeil stellen. Waar vroeger de groote steng gezeten had, zette men <span class="pageNum" id="pb101">[<a href="#pb101">101</a>]</span>nu de bramsteng op en voerde er het bramzeil aan. Dank zij die maatregelen en een -voorspoedigen Zuid-Oostenwind, kon de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> weer vrij snel varen. De koers werd gesteld op de Canarische eilanden,—Zuidwest ten -Zuiden. -</p> -<p>Hajo had met Hilke voor dezen morgen een afspraak getroffen betreffende de levering -van een anker op zijn bovenarm. -</p> -<p>Want na lang weifelen was tot een anker besloten. -</p> -<p>„Nou”, zei Hilke, toen ze het zich in het vooronder gemakkelijk hadden gemaakt, „stroop -nou maar ’ns netjes je mouw op. Dan zullen we in een, twee tellen een fijn ankertje -in je arm prikken! ’t Is zonde en jammer, dat je ’t op je bovenarm wil hebben. Afijn, -daar ben je een Friesche dwarskop voor.” En terwijl hij aan het prikken sloeg, vroeg -hij: „Weet je wel wat het beteekent?” -</p> -<p>„Een anker? Nou, je legt er een schip mee vast.” -</p> -<p>„Dat weet m’n neus ook. Ik zal het je maar zeggen: een anker beteekent: <i>hoop</i>.” -</p> -<p>„Hoop?? Hoop op wat?” -</p> -<p>„Nou, op wat maar. Dat je goed in Oostinje mag komen, en dat ’t schip niet vergaat.” -</p> -<p>„En komt het uit?” -</p> -<p>„Wat bedoel je?” -</p> -<p>„Nou, als je nou zoo’n anker op je.…. au!—nee, ’t was niks, hoor!—op je arm laat prikken, -en je denkt er bij: ik hoop dit, of ik hoop dat.…. komt ’t dan uit wat je hoopt?” -</p> -<p>„De een zegt van wel, en de ander zegt van niet. Maar kwaad kan ’t nooit. En ’t staat -goed, hè? De meisjes zien het graag. Ze zijn er gek op. De linker is ’t mooist, vind -je niet?” -</p> -<p>„Ja! De linker is.…. au!.…. is prachtig.” -</p> -<p>„Ik zal je nog eens wat veel mooiers laten kijken”, zei Hilke. Hij trok zijn hemd -open en liet een meisjeskopje zien, dat op zijn borst prijkte. Hilke’s borst was stevig -behaard, maar het schilderij behoorlijk schoon geschoren. „Zie je? Da’s met twee kleuren! -’t Gezicht rood en de oogen blauw. ’t Was moeilijk, hoor! En ik moet doorloopend met -’t mes er overheen, om ’t schoon te houden. Vind je, dat het op Sijtje lijkt? De neus -is ’t sprekend; zeg nou zelf!” -</p> -<p>„Ja, de neus wel!” -<span class="pageNum" id="pb102">[<a href="#pb102">102</a>]</span></p> -<p>„En dan te denken, dat m’n vorige meisje er heelemaal niet op leek! En ’t moest juist -haar portret zijn. Hou je arm goed stil, dan zijn we in een wip Maar.” -</p> -<p>Een uur later prijkte het hoopvolle symbool in twee kleuren op Hajo’s bovenarm. Het -anker was blauw, en er kronkelde zich in helder rood een endje touw omheen. -</p> -<div class="figure p102width"><img src="images/p102.png" alt="„En ’t staat goed, hè? De meisjes zien het graag.....”" width="521" height="526"><p class="figureHead">„En ’t staat goed, hè? De meisjes zien het graag.….”</p> -</div><p> -</p> -<p>Glimmend van trots en voldoening bezag Hajo het kunstwerk. -</p> -<p>„Ziezoo!” zei Hilke, tevreden over zijn werk. „Zeg nou eens eerlijk: heeft het pijn -gedaan?” -</p> -<p>„’k Heb <i>niets</i> gevoeld, hoor! En ik dank je wel!” -</p> -<p>„Leuter niet,” weerde Hilke af. „En tegen de tijd, dat je.…. afijn, als je nog eens -’n paar harten op je arm wilt hebben.…. altijd graag van dienst, hoor!” -</p> -<p class="tb"></p><p> -<span class="pageNum" id="pb103">[<a href="#pb103">103</a>]</span></p> -<p>Reeds vroeg in den volgenden morgen—de oomes lagen nog achterover in hun kooien hun -sokken aan te trekken—stormde Harmen opgewonden het vooronder binnen. -</p> -<p>„Mannen! Een zeil in ’t zicht!” -</p> -<p>Dat sloeg in. De kerels sprongen overeind, renden op bloote voeten en in onderbroeken -naar het dek. In twee tellen was het vooronder uitgestorven. -</p> -<p>Slechts één neus stak nog ergens boven de dekens uit. Het was die van Padde. Met versufte -oogen lag de arme jongen in zijn kooi. „Een zeil in ’t zicht.….! Zou hij nu naar huis -kunnen gaan?!” Padde huiverde van spanning. „Naar huis.….! Zou zijn moeder boos zijn? -Zou ze naar hem verlangen? Of zou ze blij zijn, dat ze hem.…. hm! dat ze hem kwijt -was?”—Dàt geloofde Padde niet! Hij durfde gerust teruggaan. Maar.…. Hajo verlaten! -Hajo aan vraatzuchtige kannibalen overleveren?—Het ging niet. -</p> -<p>Zou Indië nog ver zijn? ’t Kon haast niet: ze waren nu al zoo lang op weg. Als hij -eens meeging—tot Oostinje—en dan <i>dadelijk</i> terugkeerde? Als hij de heele reis meemaakte, zou hij een aardig zakduitje naar huis -brengen! Dan zou zijn moeder vàst blij zijn, als ze hem terugzag. En z’n oom zou zoo’n -flinke kerel graag in de brouwerij nemen! Hij zou Padde smeeken om bij hem te komen: -Padde, een jongen als jij, de brouwerij kermt er om! -</p> -<p>Ook de schipper zou hem niet graag missen, dat had Padde wel gemerkt! -</p> -<p>Hajo kwam binnensnellen. „Padde! Kom toch kijken! Een schip!” -</p> -<p>„Ja, dat zul jij wel lollig vinden!” zei Padde bitter. -</p> -<p>„Ja! Da’s leuk!” -</p> -<p>„Dus je wilt me kwijt zijn?!” -</p> -<p>„Kwijt? Jou kwijt.….??” Hajo barstte in lachen uit—wat Padde’s onderlip nog een duim -deed zakken.—„Oh, Padde! Het schip is <i>achter</i> ons. ’t Gaat dezelfde kant op!” -</p> -<p>Padde loosde tegen wil en dank een zucht. Maar meteen gromde hij: „Jammer! Ik had -graag teruggewild.” Hij schoot zijn broek aan, eerst verkeerd, en ging met Hajo mee. -</p> -<p>Maar bij de deur bleef Padde staan en greep zijn makker bij <span class="pageNum" id="pb104">[<a href="#pb104">104</a>]</span>den arm. „’t Zullen.….?! Zeg, Hajo! ’t Zullen toch geen <i>Duinkerkers</i> zijn?!” -</p> -<p>Hajo was even verrast. „Duinkerkers! Hoe kom je daar nou bij? Maar als ’t zoo is, -nou, dan zullen we ons niet als snijboonen in het vat laten stampen!” -</p> -<p>„Je zult wat!” zei Padde, bibberend als een rijkelui’s hondje. „De slampam.…. pampers -zouden nog in staat zijn om te gaan sch-schieten!” -</p> -<p>„Nou, wij hebben óók kanonnen aan boord!” -</p> -<p>„Ik moet niets van ka-kanonnen hebben,” verklaarde Padde. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Schipper Bontekoe scheen de zaak luchthartiger te bekijken dan onze botteliersmaat. -Hij liet de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> op de lij werpen, zoodat de zeilen slap neervielen en het andere schip gelegenheid -had, den Oostinjevaarder in te halen. -</p> -<p>Het verre zeil werd grooter; bleek eveneens een driemaster te zijn. Daar dribbelde -een vlag langs den grooten mast omhoog. In spanning keken de maats uit, tot de wind -het bonte doek zou open slaan en de teekening te zien zou zijn. -</p> -<p>„De Compagnies-vlag!” -</p> -<p>„Ja!!” Allen brulden het uit. „De Compagnies-vlag!!!” -</p> -<p>Men antwoordde. Vroolijk koutend hingen de maats over de balie. Hoelang was het geleden, -dat ze voor het laatst iets anders dan lucht en water hadden gezien? -</p> -<p>Maar Padde bleef wantrouwend. „Dat zegt niets, die vlag!” verzekerde hij. „Die smerige -zeeschuimers zorgen altijd wel een fatsoenlijke vlag aan boord te hebben. En juist -als je nergens meer op verdacht bent, beginnen ze in eens te schie.….” -</p> -<p>Het laatste woord bleef hem in de keel steken. Padde werd zoo bleek als een gesteven -hemd en staarde met groote oogen naar.….! Uit den zijwand van het vreemde schip buitelde -een helderwit wolkje te voorschijn. „Boem!” zei het toen. En haast op hetzelfde oogenblik -donderde het onder den planken vloer, waarop Padde’s voeten rustten: de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> beantwoordde het schot. Lang voordat de rook was opgetrokken, had Padde al een goed -heenkomen gezocht in het vooronder. -</p> -<p>En de oomes, die zijn beschouwingen over zeeschuimers <span class="pageNum" id="pb105">[<a href="#pb105">105</a>]</span>meesmuilend hadden aangehoord, sloegen nu bijna dubbel van het lachen.—Padde had blijkbaar -nooit van saluutschoten gehoord! -</p> -<p>Een kwartier later kon men de menschen onderscheiden. Een daverend: Hoera! steeg uit -beide schepen op, en er werd met mutsen en doeken gezwaaid. Op het vreemde schip liet -men de trap neer; een jol werd te water gelaten; eenige mannen stapten er in en de -jol koerste in de richting van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>. -</p> -<p>Het was een kalme zee, maar toch, drommels, wat ging me dat ding op en neer! Hoepla, -weg was ie achter een vette golf, ingeslikt door een wallevisch. „Bah!” zei de walvisch, -„ik lus je niet. Dobber jij maar voort, jol!” Kijk, daar lag ie op ’n handbreed water, -krek een meeuw. Weg gleed ie weer in een wieg van twee golven. Suja, suja, popje! -Je werd al katterig, als je er alleen maar naar keek. -</p> -<p>Bontekoe liet de scheepstrap zakken; dan werd er vlug een looper gelegd van de trap -naar de groote kajuit; de schipper en de koopman kwamen naar buiten en wachtten aan -de verschansing. -</p> -<p>De jol was nu vlakbij. Er waren zes roeiers in, stevige maats; op het achterbankje -zaten twee heeren, die zoo op het eerste gezicht de grootste tegenstelling vormden, -welke men zich maar denken kon. De een was groot, bleek en mager, had een dor gezicht -en sluik, blond haar; de ander was klein, gezet, verweerd en verbrand als een oud -stuk zeil, en onder zijn schipperssteek sprongen weerbarstige, bruine krulletjes te -voorschijn. -</p> -<p>Nauwelijks had de jol de scheepstrap bereikt, of de vreemde schipper was er al op -gesprongen en als een eekhorentje naar boven gewipt. Statig volgde de ander. -</p> -<p>„Welkom!” zei Bontekoe hartelijk, terwijl hij den vroolijk-uitzienden gast zijn gebruinde -hand toestak. „Welkom op de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>, heeren! Mijn naam is Bontekoe, en dit is de heer Rol.” -</p> -<p>„Pieter Thijsz. van Amsterdam, schipper op de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span>,” stelde de ander zich voor op een toon, alsof hij met zwaar weer door een misthoren -toeterde. „Ik ben verheugd, met u kennis te maken! Ik heb, sinds we eind December -<span class="pageNum" id="pb106">[<a href="#pb106">106</a>]</span>Vlissingen verlieten, geen zeil meer gezien! Drommels, wat een hondeweer! Hebt u averij -gehad? Wij zijn er met Gods hulp goed doorgezeild!” -</p> -<p>Ook de ander, de koopman aan boord van de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span>, stelde zich voor. -</p> -<p>„Laat ons binnengaan, heeren,” opperde Bontekoe. „Ik heb nog ’n glas goeden wijn.” -</p> -<p>„Dat zal de stemming niet bederven!” bulderde de kleine lachend. -</p> -<p>Bontekoe en de vreemde schipper bleken al spoedig eensgezind: ze namen mekaar onder -den arm en gingen vroolijk koutend de kajuit binnen. -</p> -<p>Met afgemeten passen volgden de beide kooplieden, in hoffelijk, bedaard gesprek. -</p> -<div class="figure p106width"><img src="images/p106.png" alt="„Wil ik je eens op je kop spuwen?”" width="621" height="214"><p class="figureHead">„Wil ik je eens op je kop spuwen?”</p> -</div><p> -</p> -<p>Toen de kajuitdeur dicht was, zetten de oomes een boom op met de mannen in de jol. -</p> -<p>„Hoy!” -</p> -<p>„Hoy!” -</p> -<p>„Averij gehad?” -</p> -<p>„Mast gekraakt.” -</p> -<p>„Lieg je toch?” -</p> -<p>„M’n kop zal over de balie in ’t water rollen, als ik lieg. Kom maar eens kijken!” -</p> -<p>„Ik durf de jol niet uit. Als de ouwe in eens terugkomt.….!” -</p> -<p>„Hè-jullie ’n goeie ouwe?” -</p> -<p>„Gangetje! We noemen ’m de bruinvisch, hè? En als ie in de kajuit fluistert, moet -je in ’t vooronder je ooren nog dichtstoppen, <span class="pageNum" id="pb107">[<a href="#pb107">107</a>]</span>als je niet doof wil worden. Maar hij is gul met ’n oorlam.” -</p> -<p>„Ja. En ook met juffer driestreng!” riep een ander uit de jol. -</p> -<p>„Wat doe jij ook met ’n stuk in je pet op wacht te komen!” schetterde de eerste. -</p> -<p>„Maak geen deining,” schreeuwden de oomes boven. „’t Is nog zoo vroeg op de dag!” -</p> -<p>„Waar bemoei jullie je mee?” klonk het uit de jol. -</p> -<p>„Wil ik je eens op je kop spuwen?” -</p> -<p>„Kun je niets beters?” -</p> -<p>„Jawel!” schreeuwde Harmen. „Ik zal jullie eens ’n raadsel opgeven! Kunnen jullie -goed raaien? Of zijn jullie zoo stom als je d’r uitziet?” -</p> -<p>„Hou jij je maar stil!” klonk het van beneden. „We kunnen door je neusgaten in je -hersens koekeloeren! ’t Is daar een leege boel, hoor!” -</p> -<p>„Voldoende om jullie met z’n allen te bedotten!” verzekerde Harmen. „Ik kan de wind -laten draaien!” -</p> -<p>„Hoe doe je dat?” -</p> -<p>„Je gaat zoo staan, dat je de wind in je nek voelt, dan kijk je tusschen je beenen -door, en je hebt ’m pal in je gezicht!” -</p> -<p>„Kinderachtig!” verklaarden de zes man in de jol. -</p> -<p>„Stil!” zei Harmen. „Ik heb nog een raadsel: Als d’r zes man in een jol zitten, wie -is er dan de lolligste?” -</p> -<p>„Weten we niet. Zeg op!” -</p> -<p>„Wel,” verzekerde Harmen, „ik zou het waarachtig ook niet weten! Jullie zien er alle -zes even flauw uit.” -</p> -<p>„Kom er ’ns beneje!” -</p> -<p>„Ik mag niet van m’n moeder!” -</p> -<p>De oomes van boven hielden hun buiken vast. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Op dat oogenblik kwamen de heeren de kajuit weer uit. „Tot vanmiddag dus!” bulderde -de kleine schipper van de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span>. „Ik heb nog een oude Tocayer staan. U zult merken, dat u bij een fijnproever te -gast is!” Hij keek een oogenblik naar den grooten mast. „Zoo zal hij wel weer tegen -een stootje kunnen!” -</p> -<p>„Zoodra we voor anker liggen, nemen we hem nog eens wat beter onder handen,” verzekerde -Bontekoe. -<span class="pageNum" id="pb108">[<a href="#pb108">108</a>]</span></p> -<p>„Waar dacht je te landen? Op de Kaapverdische?” -</p> -<p>„Ja, tegen dien tijd zullen we wel versch water moeten innemen.” -</p> -<p>„Dan landen wij er ook.” -</p> -<p>De schippers sloegen de handen ineen. En met vluggen pas daalde de „bruinvisch” de -trap af, gevolgd door den langen, dorren koopman. De roeiers in de jol sprongen overeind, -alsof er spelden in de banken zaten. -</p> -<p>Bontekoe merkte het op. „Je hebt er de wind onder, vadertje!” mompelde hij. „Al zal -’t endje touw er weleens bij te pas komen!” -</p> -<p>Toen wendde hij zich tot zijn mannen. „Kinderen, we varen in compagnie met de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span>! Het schip heeft geen averij gehad en zeilt dus makkelijker dan wij.—Wat zei jij -daar, Floorke?” -</p> -<p>Floorke vertrok zijn mond tot een grijns. „We geven ze geen duimbreed voor, schipper!” -</p> -<p>Bontekoe glimlachte. „Zoo denk ik er ook over!—Heb je wat op je lever?” vroeg hij, -toen hij zag, dat Floorke aan zijn buikriem frommelde. -</p> -<p>Floorke haalde de schouders op, knipoogde tegen zijn makkers. -</p> -<p>„Nou?” -</p> -<p>„Ze zeggen, dat de bruinvisch gul is met ’n oorlam, schipper.” -</p> -<p>Bontekoe verstond den wenk. „Vooruit dan maar!” zei hij, heimelijk pret hebbend om -den bijnaam van zijn collega. „Haal dan maar een oorlam. Maar dan ook de handen uit -de mouwen! Begrepen!” -</p> -<p>Of ze het begrepen! Als hazen renden ze naar den bottelier. „Leve de schipper!” -</p> -<p>En Floorke werd op de schouders genomen. -</p> -<p>Glimlachend keek Bontekoe hen na. „’t Zijn kinderen”, zei hij tot den koopman, die -naast hem stond, „en als kinderen moet je ze behandelen.” -</p> -<p>Rol haalde de schouders op. „Men kan de teugel ook weleens al te vrij laten, mijn -waarde!” -</p> -<p>Bontekoe’s blik verduisterde zich. „Ik moet vrinden om mij heen hebben”, zei hij toen -kortaf. „Met slaven begin ik niets.” -<span class="pageNum" id="pb109">[<a href="#pb109">109</a>]</span></p> -<p></p> -<div class="figure p109width"><img src="images/p109.png" alt="Aan dek van een zeilschip." width="608" height="142"></div><p> -</p> -<p>Er kwamen genoegelijke dagen. De wind bleef uit denzelfden hoek waaien; het weer was -onveranderlijk mooi; elken dag werd het warmer. Met kunst en vliegwerk slaagde de -bemanning van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> er in, het andere schip bij te blijven. -</p> -<p>Den drie-en-twintigsten Januari werd er aan stuurboord-zijde nòg een zeil gezien! -Bij nadering bleek het ’t schip <span class="ex">Enkhuizen</span> te zijn, dat haast tegelijk met de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> was uitgezeild, met bestemming naar de kust van Coromandel. De schipper was een kalm -en waardig man: Jan Jansz. van Enkhuizen. -</p> -<p>De drie schepen voeren nu gezamelijk verder. Beurt om beurt brandden ze ’s nachts -het seinlicht, waarnaar de andere twee hun koers hadden te richten. Er zat iets allergezelligst -in: zoo met z’n drieën in compagnieschap te varen. De reis scheen een pleiziertocht -te zullen worden. De schippers bezochten elkaar geregeld en brachten hun tijd in prettig -kouten door. -</p> -<p>Men passeerde de Canarische eilanden zonder er een in ’t zicht te krijgen. -</p> -<p>Een school dolfijnen kwam de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> te gemoet, begeleidde het schip dagenlang, lustig spelend om den boeg. En de zon -wierp een paarsen glans op de donker-gemarmerde ruggen, die bij vieren, vijven tegelijk -uit een groene golf opdoken en smeuïg weer weggleden,—met de kantige rugvin een goud-tintelend -pluimpje water opscherend. -</p> -<p>Het werd zoo warm, dat de mannen in het bloote bovenlijf gingen loopen. Niettemin -gutste het zweet van hun ruggen. Padde klaagde steen en been. -</p> -<p>„Wat scheelt er aan?” vroeg Harmen van Kniphuyzen, toen hij den armen dikzak mistroostig -op zijn kooi zag zitten. -</p> -<p>„’k Zal ’n regenwurm zijn, als ik er iets van snap”, verklaarde <span class="pageNum" id="pb110">[<a href="#pb110">110</a>]</span>Padde grimmig. „’t Is nog midden in den winter en ik smelt van hitte.” -</p> -<p>„Wat zul je dan straks wel zeggen, als we bij de menscheters zijn!” beklaagde Harmen -hem. „Daar vallen de vruchten gestoofd van de boomen.” -</p> -<p>Padde haalde zijn neus op. „’n Mooi land! Waar je moet buikspreken en de drommel zal -weten wat nog meer, als je niet levend verslonden wilt worden!” -</p> -<p>Op het woord „buikspreken” lichtte er iets in Harmen’s oogen. Hij dacht even na en -zei toen: „Ja, je moet er wat voor over hebben! ’t Heeft wel ’n maand geduurd, vóór -ik ’n behoorlijk mondjevol kon buikspreken.” -</p> -<p>Padde keek op. „Kun jij buikspreken?” -</p> -<p>„Dat heb ik je toch verteld?” -</p> -<p>„Neen, dat was je broer.” -</p> -<p>„Nou ja, daar heb ik ’t natuurlijk van geleerd. Weet je wat moeilijk is? <i>Maleisch</i> buikspreken.” -</p> -<p>„Kun je dat ook?” vroeg Padde jaloersch. -</p> -<p>Harmen maakte een bescheiden gebaar. „Met sommige woorden heb ik nog weleens last. -Bijvoorbeeld: poerlapoetoespoerwerpedjopakapoet. ’t Zit ’m vast op al die p’s, hè?” -</p> -<p>„Spreek ’ns buik?” vroeg Padde. -</p> -<p>„Ik heb pas gegeten! Maar kom bij me in de kombuis, als de vaten gespoeld zijn. Dan -hebben we het er rustig; ik zal het jou ook leeren, als je wilt.” -</p> -<p>Padde bloosde van vreugde. „Zou ik het kunnen?” -</p> -<p>„Voor iemand met jouw buik is ’t een kleinigheidje”, verzekerde Harmen. -</p> -<p>„Harmen”, zei Padde, „ik vind ’t verduiveld aardig van je.….” -</p> -<p>Harmen maakte een afwerend gebaar. „Als je zoo samen op een schip zit, leer je wat -voor mekaar overhebben. Tot straks dus!” En hij verliet het vooronder. -</p> -<p>Een half uur later maakte Padde zich op om naar de kombuis te gaan. Hij vond er Harmen -in druk gesprek verwikkeld met Lijsken Cocs. „Da’s vroeg!” riep Harmen hem toe. Hij -wees stiekum met den duim naar Lijsken en gaf Padde een veelbeteekenend knipoogje. -<span class="pageNum" id="pb111">[<a href="#pb111">111</a>]</span></p> -<p>Padde begreep. Hij verliet de kombuis weer, slenterde wat rond. Toen hij weer in de -kombuis kwam, stond Harmen al op hem te wachten. „Ziezoo”, zei Harmen, „dat papjongetje -heb ik even afgepoeierd. Hij heeft met onze buiksprekerij niets te maken. We zullen -hier maar gaan zitten!” En Harmen wipte behendig op een grooten, ijzeren ketel. „Wat -wil je, dat ik zeg?” -</p> -<p>„Nou, zeg maar wat.” -</p> -<p>Harmen sloot zijn mond potdicht, draaide angstwekkend met de oogen, trapte van inspanning -met zijn beenen tegen den grooten ketel, waarop hij zat. En toen klonk het dof en -gedempt, alsof het geluid uit den grond opsteeg: „Ik ben koksmaat.” -</p> -<p>Harmen slaakte een zucht van verlichting. -</p> -<p>„Merakel”, stamelde Padde. „Zeg nog eens wat?” -</p> -<p>„Al moest ik al de boeken van het ouwe en nieuwe achter mekaar opnoemen!” blufte Harmen. -Hij rolde weer met zijn oogen, trapte van louter inspanning tegen den ketel, en somber -klonk het uit de diepte: „Ik heb blond haar.” -</p> -<p>„Merakel”, zei Padde. „Maar.…. eh, je hebt toch geen blond haar?” -</p> -<p>„Weet m’n buik dat?” vroeg Harmen verwijtend. -</p> -<p>Padde moest toegeven, dat zijn aanmerking onredelijk was geweest. „Ik dacht, dat je -je buik kon laten zeggen wat je maar wou”, excuseerde hij zich. -</p> -<p>„Is ook zoo”, zei Harmen. „Ik zal ’m nou ’ns laten zeggen: Ik heb bruine oogen!” -</p> -<p>„Ja, laat ’m dat eens zeggen!” -</p> -<p>Harmen sloot den mond, trapte tegen den ketel. „Ik heb blauwe oogen!” klonk het. -</p> -<p>„Wil je wel gelooven, dat ik m’n buik wel een opstopper zou willen geven?” vroeg Harmen -op luidruchtigen toon. „Hij moet het zeggen! Ik heb <i>bruine</i> oogen!” En Harmen trapte verwoed tegen den ketel. In spanning wachtten de knapen -op wat er komen zou. Het duurde lang. Eindelijk klonk het: „Ik zal zeggen waar ik -lol in heb.” -</p> -<p>Harmen wipte van den ketel af, schreeuwde luid: „Ik zal m’n buik straks eens inwrijven. -Stevig inwrijven!—Nou, probeer jij het nou eens, Padde!” -</p> -<p>„Zeg dan eerst hoe ik het moet aanleggen, Harmen!” -<span class="pageNum" id="pb112">[<a href="#pb112">112</a>]</span></p> -<p>„Stom-eenvoudig, Padde. Je haalt diep adem, wacht tot je het benauwd krijgt, en dan -denk je: Ik <span class="ex">wil</span> wat zeggen zonder m’n mond open te doen! Dan komt het vanzelf.” -</p> -<p>Padde beproefde het. Toen hij blauw van benauwdheid was, legde Harmen zijn oor tegen -Padde’s buik. „Hou vol, Padde! Ik hoor al wat smoezen!” -</p> -<p>„Pfff!” zuchtte Padde. -</p> -<p>„Je zult te veel gegeten hebben,” meende Harmen. „Die bruine boonen zitten natuurlijk -leelijk in den weg! Je doet ’t beste, om eens een dag of wat heelemaal niet te eten. -Zul je er om denken?” -</p> -<p>Padde beloofde het, aarzelend. -</p> -<p>„Je bent een verstandige jongen”, verklaarde Harmen. „Ga nou maar ’ns op die ketel -zitten. Misschien, dat je er dan meer van terechtbrengt.” -</p> -<p>Padde liet zich op den grond neerploffen. „Ik zit al”, zei hij. -</p> -<p>Harmen was even verbouwereerd. „Op de ketel, heb ik gezegd.” -</p> -<p>„Ik zit hier ook goed”, stelde Padde hem gerust. -</p> -<p>„Wie weet het nou beter: jij of ik?” vroeg Harmen. „Ik laat je niet voor niks op die -ketel zitten! Dat is voor.…. voor het geluid! Net als bij ’n viool, daar zit ook ’n -kastje onder,—dan klinkt ’t beter.” -</p> -<p>Hoepla! daar zat Padde al op den ketel. „Wat moet ik zeggen, Harmen?” -</p> -<p>„Nou, zeg maar: ik heet Lijsken Cocs.” -</p> -<p>„Maar ik heet toch niet.….?” -</p> -<p>„Daarom kun je ’t toch wel zeggen?!” -</p> -<p>Padde kneep mond en oogen dicht, trapte, naar Harmens voorbeeld, met de voeten tegen -den ketel. „Hatsjie!” klonk het uit de diepte. -</p> -<p>„Dat is het begin!” riep Harmen verblijd uit. -</p> -<p>Padde keek stomverbaasd omlaag. „Kwam dat uit m’n buik??” -</p> -<p>„Waar anders uit?” vroeg Harmen. „Uit je Zondagsche pet?” -</p> -<p>Padde spande zich opnieuw in. Toen hij paars in het gelaat was geworden, klonk het: -„Ik schei er mee uit! Ik krijg het benauwd!” -<span class="pageNum" id="pb113">[<a href="#pb113">113</a>]</span></p> -<p>„Je bent een geboren buikspreker!” verklaarde Harmen opgewonden. Maar tegelijk trachtte -hij hem, na hem van den ketel geduwd te hebben, met zachten drang de kombuis uit te -werken. -</p> -<p>Padde stribbelde tegen. „Ik vind het verduiveld aardig van je”, zei hij, „dat je me -wilt leeren buikspr.….” Toen stokte Padde en verbleekte. -</p> -<p>Een onzichtbare, geheimzinnige kracht duwde het deksel omhoog van den ijzeren ketel, -waarop Harmen en Padde hadden gezeten, en, als een duivel uit een doosje, wipte.…. -Lijsken Cocs er uit te voorschijn! -</p> -<p>„Zoo, mannetje, heb je ons afgeluisterd!” snauwde Harmen. „Morgen gaan we ergens anders -zitten, Padde!” -</p> -<p>Padde knikte aarzelend. -</p> -<p>Maar met twijfel in het gemoed kwam hij even later bij Hajo, die op het voordek bezig -was met het verzolen van een paar kolossale schoenen. -</p> -<p>„Doe je daar?” vroeg Padde. -</p> -<p>„Lappen.” -</p> -<p>„Voor wie?” -</p> -<p>„Voor Jopkins.” -</p> -<p>„Is ’t waar, wat je zegt?” -</p> -<p>Hajo keek verwonderd op. „Waarom zou ’t niet waar zijn?” -</p> -<p>Padde haalde de schouders op, beet zich op de lippen. Zijn kin beefde. -</p> -<p>„Wat heb je?” vroeg Hajo. -</p> -<p>„Niks.” -</p> -<p>„Waarom huil je dan?” -</p> -<p>„Ik huil niet.” -</p> -<p>„Wel waar.” -</p> -<p>„Nietes.….” -</p> -<p>Even pauze. -</p> -<p>Toen vroeg Padde met onzekere stem: „Hajo, <span class="ex">jij</span> bent toch m’n vrind, hè?” -</p> -<p>„Ja, natuurlijk!” -</p> -<p>„<span class="ex">Jij</span> liegt me toch niet voor, hè?” -</p> -<p>„Dat weet je wel beter, Padde.” -</p> -<p>Padde ging naast Hajo zitten. „Nou, dan kan me de rest ook <span class="pageNum" id="pb114">[<a href="#pb114">114</a>]</span>niets bommen. Als ik maar weet, dat wij vrinden zijn!” Met vochtige oogen blikte Padde -voor zich uit. -</p> -<p>„Zeg, Padde!” zei Hajo, „Als we over een jaar of twee in Hoorn terugkomen met een -zak vol guldens,—wat zullen onze moeders opkijken!” -</p> -<p>„Hajo!” -</p> -<p>„Padde!” -</p> -<p>De vrinden keken elkaar in de glinsterende oogen. -</p> -<p>Padde haalde de handen uit zijn broekzakken. „Kan ik je helpen, Peter?” -</p> -<p>„Met die schoenen? Dat kan ik wel alleen af.” -</p> -<p>„Nou, ik mag dat spijkertje toch wel even voor je vasthouden?” -</p> -<p>„Goed. Hou dan maar vast.” En Hajo hief den hamer op, mikte met de zekerheid van een -ervaren schoenlapper. Met een kreet trok Padde zijn vingers terug. -</p> -<p>„Doet ’t pijn?” vroeg Hajo verschrikt. -</p> -<p>Padde likte zich een bloeddruppel van den vinger. „’t Doet ’n verduivelde pijn! Maar -’t kan me <i>niets</i> schelen, hoor! Als ik maar weet, dat wij vrinden zijn!” -</p> -<div class="figure p114width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb115">[<a href="#pb115">115</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.12" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e262">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">PADDE ZIET DOOR EEN MISTKIJKER</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first"></p> -<div class="figure floatLeft p115width"><img src="images/p115.png" alt="Scheepslamp." width="295" height="628"></div><p> -</p> -<p>Op een morgen bleef Hajo verrast staan, toen hij, nog slaapdronken, het vooronder -uit kwam stappen en zich buiten in een puts wilde wasschen. Om masten, touwen en zeilen -hing een fijn waas. Het achterschip was nog slechts als een vage omtrek te zien. „Mist.….!” -mompelde Hajo, terwijl hij de vochtige lucht opsnoof. -</p> -<p>Nou, òf het mistte! Als je over de verschansing hing, keek je in een grijze massa -zonder begin of einde: water en lucht waren één geworden. „Oei.….! Oeiiiiii.….!” Dat -waren de mist-toeters van de <span class="ex">Enkhuizen</span> en de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span>. Bootsman Berentsz. was met twee janmaats bezig een groote, holle lantaarn in de -fok te hijschen. Toen ze boven hing, leek ze net een bleeke citroen. -</p> -<p>„Oejoejoeiiii.….!” -</p> -<p>De oomes pruttelden. Beweerden, dat je om het uur je longen wel uit mocht baliën; -dat ze liever kieuwen hadden, als <span class="pageNum" id="pb116">[<a href="#pb116">116</a>]</span>de visschen, en.…. dat was het ergste: dat er van een landing op de Kaapverdischen -wel geen sprake zou zijn, om de eenvoudige reden, dat je met dit weer evengoed kon -zoeken naar Berentsz.’ roodbaaien onderbroek, die op een vorige reis van het drooglijntje -overboord was gewaaid, als naar een eiland. -</p> -<p>De jongens moesten beurtelings op den misthoren toeteren. De oomes beweerden: daar -kreeg je een mooie stem en zoenlippen van. -</p> -<p>Harmen bleek een meester! Die toeterde heele liedjes, draaide intusschen rond, en -als het liedje uit was, stond hij weer juist zoo, als toen hij begonnen was. -</p> -<p>„Ik zie jou nog eens in een paardenspel optreden,” merkte Rolf op. -</p> -<p>„Heb je al eens ’n misthoren op je kop gehad?” informeerde Harmen. -</p> -<p>Rolf schudde het hoofd. „Nog nooit. Doe het eens.….?” -</p> -<p>Harmen trok smalend zijn neus op. „’k Zal wel oppassen! ’t Neefie van de schipper, -hè?” -</p> -<p>„De schipper zal ik er niet bij halen,” zei Rolf, plotseling driftig. -</p> -<p>„Hoei-hoe-hoei! M’n Amsterdamsche moei heit ’n varken en ’n koei!” toeterde Harmen. -Toen hij den daarbij behoorenden ommedraai had volbracht, zag hij Rolf nog juist in -de barbiershut verdwijnen. „Daar lóópt ie, de boekenwurm! Als het ’n ander was, had -ie al lang op z’n ziel gehad.” -</p> -<p>Daar kwam Padde aandrentelen, aangetrokken door Harmen’s mistzangen. -</p> -<p>„Goeie morgen, Padde!” riep Harmen verblijd uit. -</p> -<p>Maar Padde kon zoo in eens niet weer vriendelijk zijn. „Mm!” zei hij. „Is dat ’n misthoren?” -</p> -<p>„Ja, een misthoren.…. of mistkijker, zooals je wilt.” -</p> -<p>„Mist-kijker? Kun je er dan mee door de mist kijken??” -</p> -<p>„Als door een druppel water,” verzekerde Harmen. „Nietwaar, Lijsken?” -</p> -<p>„Waar zou het woord: mist-kijker anders vandaan komen?” vroeg Lijsken. -</p> -<p>Maar Padde vloog er niet in. „Houden jullie ’n ander voor de gek!” schimpte hij. -<span class="pageNum" id="pb117">[<a href="#pb117">117</a>]</span></p> -<p>„Voor de gek houden??” vroeg Lijsken in hoogste verbazing. -</p> -<p>Harmen tuurde aandachtig door den horen. „Daar gaat juist de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span>!” riep hij uit. „Voor de kombuis zit de kok met drie oomes te kaarten!” -</p> -<p>„Mag ik ook eens kijken?” vroeg Lijsken. -</p> -<p>„Alsjeblief, Lijsken.” En Harmen stond bereidwillig den horen af. -</p> -<p>Lijsken keek in de richting, die Harmen hem aanwees. „Verdikke, wat heeft me die kok -’n klavers in z’n knuisten!” riep hij geestdriftig uit. „Klaverkoning, aas, boer en -zes kleintjes!” -</p> -<p>„Geef hier”, zei Padde. -</p> -<p>„Zeg er eens, kun je ’t niet wat vriendelijker vragen?” -</p> -<p>„Geef hem de kijker nou maar, Lijsken”, vergoelijkte Harmen. -</p> -<p>Padde’s wensch werd ingewilligd. „Ik zie niks!” verklaarde de botteliersmaat. -</p> -<p>„Snap ik niks van”, zei Harmen. „Heb je je andere oog wel dicht gedaan?” -</p> -<p>„Moet dat?” -</p> -<p>„Dat snapt toch een kind!” -</p> -<p>„Had dat dan eerder gezegd!” gromde Padde. En hij bedekte met de eene hand het oog, -dat niet door den toeter gluurde. -</p> -<p>Toen werd tusschen Harmen en Lijsken een snelle blik gewisseld. De beide veelbelovende -knapen zetten tegelijkertijd hun voet achter Padde’s hielen en.…. een-twee-drie.….! -Padde lag achterover op het dek te spartelen. -</p> -<p>„Wat een windstoot was dat!” riep Lijsken uit. -</p> -<p>„’k Sloeg er bijna van om!” verzekerde Harmen luidruchtig. -</p> -<p>En toen ze Padde aankeken, begonnen ze beiden te grinniken. -</p> -<p>Maar in de oogen van den bedrogene sluimerden wraakplannen. Hij zwaaide woedend zijn -toeter en wilde overeind krabbelen.….! -</p> -<p>Toen gebeurde er iets onverwachts! Een grauw, monsterachtig-groot gevaarte schoof -rakelings langs het galjoen; boven een verward stemmengeroezemoes uit schetterde een -schorre misthoren. „Het roer! Gooi het roer om!” schreeuwde iemand. Tegelijkertijd -flitste een lichtschijnsel uit den mist op. Dan plotseling een zeil-omtrek, een scherp -gekraak van hout—weg was alles weer. -<span class="pageNum" id="pb118">[<a href="#pb118">118</a>]</span></p> -<p>Padde was van schrik weer achterovergetuimeld. De andere twee knapen stonden te trillen -op hun beenen. -</p> -<p>De donderstem van Folkert Berentsz. wekte hen uit hun verbijstering. „Wat hier en -daar! ’t Scheelde twee el, of we waren in de <span class="ex">Enkhuizen</span> geloopen! Zet ik jullie daarvoor te toeteren! Donder en bliksem!” En Lijsken en Harmen -kregen ieder een schop onder het zitvlak. Padde zat en bleef er daardoor vrij van. -Harmen griste hem den misthoren uit de handen. „Hoe-hoe-hoei!” schetterde hij. Ditmaal -zonder liedje. -</p> -<p>De bootsman was weer weg. -</p> -<p>„Als ie ’t de schipper vertelt, worden we gekielhaald!” verzekerde Lijsken, z’n broek -wrijvend. -</p> -<p>Maar Folkert Berentsz. was geen klikspaan. Hij hield er zonder den schipper den wind -wel onder. -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>De bottelier hoorde hoofdschuddend het verhaal aan, dat Padde hem over het geval opdischte. -„’t Is merakel! Hier, drink wat, m’n jongen. Dat spoelt de schrik weg.” -</p> -<p>„Ik heb nog nooit wijn gedronken.…”, aarzelde Padde. -</p> -<p>„Merakel. Proef dan maar gauw eens.” -</p> -<p>Padde nam voorzichtig een slokje. -</p> -<p>„Nou?” -</p> -<p>„Je wordt er lekker warm van!” -</p> -<p>„En de schrik? Die is nou zeker weg?” -</p> -<p>Als antwoord nam Padde nog een teug. -</p> -<p>„Je zult nog een fijnproever worden, jij!” grinnikte de Schele. „Nou, dan ben je bij -mij goed onderdak!” -</p> -<p>„Ja-ha!” En Padde dronk dapper het heele kannetje leeg. „Geef me nog maar wat, Schele!” -</p> -<p>De bottelier schonk hoofdschuddend het kannetje weer vol. „Pas jij maar op! Als de -wijn is in de man, is de wijsheid in de kan!” -</p> -<p>„Geen nood!” blufte Padde. -</p> -<p>„La-la-la-la!” zei de Schele met vaderlijken trots. „Hoor dat eens aan!” -</p> -<p>Maar terwijl Padde onversaagd doordronk, betrok het gelaat <span class="pageNum" id="pb119">[<a href="#pb119">119</a>]</span>van den braven bottelier. „Ik heb je nooit van Gertje gesproken, hè?” vroeg hij na -een diepen zucht. „Dat was m’n eenigst kind. God hebbe z’n ziel.—Met Maart zou ie -nou veertien zijn geworden.” De bottelier staarde peinzend voor zich uit. „Op een -avond kwam ie hoestend thuis. Dat was November van ’t jaar 17.—Hoest je, m’n jongen? -vroeg ik.—Ja, vader, zei-d-ie. Ik hoor z’n stem nog.—Heb je ’t benauwd, als je hoest? -vroeg ik.—Ja, vader, zei-d-ie. ’s Nachts bleef ik natuurlijk bij hem waken, hè? M’n -vrouw was toen al vier jaar dood; ik was kastelein in <span class="ex">De Lustige Landman</span>, bij Alkmaar. Ik gaf Gertje elk uur een heete omslag. En warme kruiken en wijn: dat -helpt tegen de hoest. De volgende morgen moest en zou-d-ie gaan schaatsen. Ik hield -m’n hart vast.—Zou je ’t wel doen, m’n jongen? vroeg ik.—Vader, zei-d-ie, ik weet -zelf ’t beste wat goed voor me is!—Hij wist wat ie <i>wilde</i>, zie je; dat heb ik nooit van mezelf kunnen zeggen. Ik deed altijd wat anders dan -ik van plan was. Als ik Gertje afhaalde bij meester Knol.…. ik liet ’m leeren, zie -je?.…. dan kocht ik onderweg snoepballetjes voor hem om hem te verrassen, en voor -ik bij Meester Knol was, had ik ze zelf allemaal al opgekauwd. Weet jij eigenlijk -wat je wilt?” -</p> -<p>„Jawel”, zei Padde geeuwend. „Ik kom in de bierbrouwerij van m’n oom, dan weet je -wat je hebt.” -</p> -<p>„Zie je”, zei de bottelier, „zoo was Gertje nou ook. Die wist op een prik wat hij -wilde, en iets anders deed hij niet. Nou.…. ’s avonds was hij er erg aan toe! M’n -hart zat als ’n steen in m’n lijf! En toen ik drie nachten aan z’n bed gezeten had.…. -toen.….” De bottelier kon niet best meer uit z’n woorden komen. Hij sloeg de hand -op de knie en kuchte. -</p> -<p>Padde zat met lodderige oogen voor zich uit te turen. -</p> -<p>„Heb je geluisterd, Padde?” -</p> -<p>„Jawel! Ik heb woord voor woord.…. hik!” -</p> -<p>„En wat zeg je d’rvan?” -</p> -<p>Padde geeuwde. „M-merakel, Schele.….!” -</p> -<p>De bottelier stond zuchtend op en zocht de frissche lucht. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Toen hij een poosje later terugkwam, vond hij Padde snurkend tegen een vaatje liggen. -Hij tilde hem op en legde hem <span class="pageNum" id="pb120">[<a href="#pb120">120</a>]</span>in zijn eigen kooi. Toen keek hij den jongen lang in het gezicht. „Dezelfde neus, -dezelfde kin en oogen! Gertje sliep ook altijd met open mond.….” -</p> -<p>De bottelier legde z’n dikke hand op Padde’s voorhoofd en kuste het. -</p> -<div class="figure p120width"><img src="images/p120.png" alt="Padde ligt snurkend tegen een vaatje." width="335" height="406"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb121">[<a href="#pb121">121</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.13" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e269">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">ROLF</h2> -<div class="figure floatLeft p121width"><img src="images/p121.png" alt="Man die book leest bij kaarslicht." width="308" height="226"></div> -</div> -<div class="divBody"> -<p>De bedoeling was om Sint-Anthoni aan te doen en daar water in te nemen. Maar door -den steeds dichter wordenden mist, gepaard met een fijnen regen, kon men het eiland -niet in ’t zicht krijgen. Derhalve werd de koers gesteld op Ilje del May en Ilje del -Foege, die eveneens deel uitmaken van de Kaapverdische groep. De wind zwaaide luimig; -men moest laveeren en verloor het verband met de andere Oostinjevaarders; de misthorens -klonken nog een enkele maal, heel ver weg. -</p> -<p>Lang en eentonig waren de dagen. Uren achtereen lagen de oomes in hun kooi te kaarten. -Hajo was met Rolfs hulp bezig een brief aan zijn moeder te schrijven. Zoodra ze een -schip tegenkwamen, wilden ze hem afgeven. -</p> -<p>„Kun jij niet schrijven??” had Rolf gevraagd, toen Hajo zijn hulp inriep. -</p> -<p>„Ik kan wel wat lezen”, haastte Hajo zich te verklaren, terwijl hem het bloed naar -de wangen steeg. „Padde kan heelemáál niet lezen of schrijven.” -</p> -<p>„Wou jij je dan met Padde vergelijken?” -</p> -<p>„Als ik maar iemand wist, die.….” -</p> -<p>„Ik zal het je leeren”, zei Rolf. En met zijn gewone energie pakte hij de zaak aan. -</p> -<p>Padde zat er bij, terwijl Hajo zijn bruine knuist over het papier liet wandelen, dat -er onder deze bewerking niet schooner op werd. Rolf stuurde kalm en zeker Hajo’s ganzeveer -in de goede richting, en Hajo zuchtte van inspanning. -</p> -<p>„Wat schrijf je nou allemaal?” vroeg Padde eerbiedig. Geduldig <span class="pageNum" id="pb122">[<a href="#pb122">122</a>]</span>wachtte hij, tot Hajo hem twee minuten later ten antwoord gaf: „Breng me niet in de -war, Padde!” -</p> -<p>Padde zweeg. Maar per slot van rekening is een mensch geen doofpot. Toen Hajo weer -met zwier een punt achter een zin had gezet, waagde Padde de schuchtere vraag: „Kun -je alles schrijven wat je maar wilt?” -</p> -<p>„Alles!” verzekerde Hajo. -</p> -<p>Dat moest Padde even verwerken. „Kun jij nou ook schrijven, dat ’t mist.…. enne, dat -je op de viool leert spelen?” -</p> -<p>„Wat dacht jij dan?” -</p> -<p>„Nou, ik dacht.…. alleen maar de groeten en zoo, en ik kom gauw terug.” -</p> -<p>„Kijk”, zei Hajo, „dat komt nou van je geklets! Nou maak ik weer ’n vlak!” -</p> -<p>„Ook erg.….”, meende Padde, „da’s al wel twintig maal gebeurd. Wat is dat oogje met -dat streepje er aan?” -</p> -<p>„Een <i>p</i>”, zei Hajo gewichtig. -</p> -<p>„Wat is dat: een pee?” -</p> -<p>„Nou, da’s een <i>p</i>, hè? Ik zal maar zeggen: <i>P</i> van Padde.” -</p> -<p>„Lieg je toch?” Padde begon te grinniken. „Zeg, dit is zeker óók een pee, hè?” -</p> -<p>„Dat is een <i>b</i>”, zei Hajo. -</p> -<p>„Een <i>d</i>”, verbeterde Rolf. -</p> -<p>„O, ja, een <i>d</i>”, bevestigde Hajo. -</p> -<p>Padde schudde het hoofd. „Pee, bee, dee.….! Die dee is toch ook ’n oogje met ’n streepje -er aan?” -</p> -<p>„Ja, maar daar zit het aan de andere kant!” -</p> -<p>„Da’s nou maar krek hoe je de brief houdt!” zei Padde. Hij greep Hajo’s inktslagveld, -tot ontzetting der beide veldheeren, stevig beet en zei, terwijl hij het omdraaide: -„Alsjeblieft, nou is het dan toch wèl ’n pee!” -</p> -<p>Hajo verloste zijn in gevaar gebrachten brief en vroeg nijdig: „Wou jij een brief -op de kop lezen?” -</p> -<p>„Op m’n kop??” -</p> -<p>„De kop van de brief, bedoel ik.” -</p> -<p>„Heeft een brief dan een kop?” -</p> -<p>„Meer dan jij”, verzekerde Rolf. -<span class="pageNum" id="pb123">[<a href="#pb123">123</a>]</span></p> -<p>„Knap maar!” gromde Padde. En hij verdween, danig uit z’n humeur. -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>Toen de briefschrijvers een uur later de barbiershut verlieten, vonden ze Padde tegen -den mast, met wazige oogen voor zich uitblikkend in den grauwen mist. -</p> -<p>„Padde! Wat zit je daar?! Je zult kou vatten!” -</p> -<p>„Hoplala-tralala!” lalde Padde met de vingers op het dek trommelend. „Ik heb ged-danst -voor de oomes! Boven op de.…. hik! B-boven op de tafel!” -</p> -<p>„Hij ijlt!” zei Hajo verschrikt. -</p> -<p>Rolf legde zijn hand op Padde’s slapen. „We zullen hem optillen en in zijn bed brengen.” -</p> -<p>Maar daar wilde Padde niets van weten. „Blijf van me af, b-boekenwurm!” -</p> -<p>Hajo aarzelde. Maar een blik uit Rolfs oogen was hem voldoende om Padde stevig onder -den arm te nemen. Rolf greep hem met een fiksche beweging bij de beenen. -</p> -<p>Padde worstelde uit alle macht om vrij te komen. Toen het niet lukte, klaagde hij -op huilerigen toon: „Hajo, help me, die leelijke.…. hik! pennelikker op z’n gezicht -te komen!” -</p> -<p>„Je bent ziek, Padde! We zullen je onder de wol stoppen!” -</p> -<p>„Neen, ik wil d-dansen voor de oomes! Ik wil.…. hik!” -</p> -<p>Ondanks zijn verzet werd Padde naar het botteliershok gebracht en daar met behulp -van den Schele in bed gelegd. „De jongen bibbert van de koorts!” jammerde de bottelier, -geheel overstuur. „We zullen hem gauw wat wijn geven!” -</p> -<p>„Ah!” mompelde Rolf. En kortaf, dreigend volgde: „Als je dat doet, vertel ik alles -aan de schipper!” -</p> -<p>De bottelier keek Rolf aarzelend in het strakke gelaat. Hij pruttelde wat, maar ging -<span class="ex">niet</span> naar de kast om wijn te halen. -</p> -<p>„Kom, Hajo”, zei Rolf. „Hij moet slapen, dat is alles.” En Rolf trok zijn vriend met -zich mee. „Padde is dronken”, zei hij, toen hij buiten was. -</p> -<p>„W-wat zeg je?!” -</p> -<p>„Kom mee”, was Rolfs antwoord. „Ik wil even met je praten.” -</p> -<p>Sprakeloos liet Hajo zich naar de barbiershut leiden. Vader Langjas was er niet. -<span class="pageNum" id="pb124">[<a href="#pb124">124</a>]</span></p> -<p>„Vertel me eens”, begon Rolf, „is het de eerste maal, dat Padde.….?” -</p> -<p>„Ja! Vast!” -</p> -<p>„Dan is de bottelier er schuld aan”, zei Rolf. -</p> -<p>„Wat een schurk!” viel Hajo uit. -</p> -<div class="figure floatRight p124width"><img src="images/p124.png" alt="„De jongen bibbert van de koorts....”" width="338" height="609"><p class="figureHead">„De jongen bibbert van de koorts.…”</p> -</div><p> -</p> -<p>„De Schele denkt niet verder dan tot op de bodem van zijn pint”, zei Rolf. „Dat is -alles. Dus je hebt nooit eerder gemerkt, dat Padde.….” -</p> -<p>„Neen! Maar.…. Ik zal je iets zeggen. Maar laat je niet merken, dat je ’t weet?” -</p> -<p>„Als ik ’t niet noodig vind, neen.” -</p> -<p>„Zijn vader was elke avond dronken.” -</p> -<p>Rolf fronste de wenkbrauwen. Hajo voelde op dat oogenblik weer, hoeveel rijper en -verstandiger Rolf was. Een vaag vermoeden kwam in hem op, dat Rolf al veel verdriet -moest hebben gehad. Zwijgend wachtte Hajo. -</p> -<p>„Voorloopig zullen we doen of we niets hebben gemerkt”, besliste Rolf. „En zoodra -ik er een goede gelegenheid voor zie, neem ik hem onder handen. Zooiets moet ineens -<i>goed</i> gebeuren.” Beiden zwegen. -</p> -<p>Een vraag, die Hajo vanmorgen bij het briefschrijven al had willen stellen, kwam nu, -zonder dat hij zich van de aanleiding rekenschap kon geven, weer boven en brandde -hem op de lippen. Eindelijk kwam het er uit: „Zeg, Rolf.…. schrijf jij niet aan je -moeder?” -</p> -<p>Rolfs schouders trokken even. „Mijn moeder leeft niet meer”, zei hij kort en stroef. -<span class="pageNum" id="pb125">[<a href="#pb125">125</a>]</span></p> -<p>Hajo was op Rolfs antwoord voorbereid. „Is ze al lang dood?” vroeg hij zacht. -</p> -<p>„Ze is in Maart van het vorig jaar overleden.” -</p> -<p>„En heb je nu heelemaal niemand, die.….?” -</p> -<p>„Mijn oom”, zei Rolf. -</p> -<p>„Ja, maar, je vader.….? Je zei toen op den Italiaanschen Zeedijk.…. weet je nog?” -</p> -<p>„Mijn vader is twaalf jaar geleden naar Oostinje gegaan”, zei Rolf. „Hij voer als -schipper onder Pieter Both; in 1615 is zijn schip vergaan op de kust van Celebes. -Maar het bericht kregen we het vorig jaar pas. Van de bemanning was niets bekend. -Mijn moeder was toch al wat zwak. Vijf weken later stierf ze.” -</p> -<p>„Zeg.…. Rolf”, fluisterde Hajo, „is dat Selee-Seleebes erg groot? Er gebeuren toch -wel meer dingen, waarover je later verbaasd staat, niet waar?” -</p> -<p>Rolf scheen heftig met iets te kampen. Toen haalde hij de schouders op, als om het -hopelooze van Hajo’s veronderstelling aan te duiden, en zei, met afgewend gelaat en -in een poging om luchthartig te schijnen: „Laten we ons maar niets wijsmaken!” -</p> -<p>Toen stond hij op, nam een boek van het medicijnkastje en ging naast Hajo, die vergeefs -naar woorden van troost zocht, bij tafel zitten, de handen tegen de slapen gedrukt, -de oogen star op de letters gevestigd. -</p> -<p>„Oe-hoe-hoeiiiii.….!” gilde buiten de misthoren. -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>Den volgenden morgen was de mist iets minder dicht; de wereld werd weer wijder. -</p> -<p>Padde kwam laat boven water. Hij drentelde rond en had geen behoefte om Hajo op te -zoeken. In het schaftuur kwam Padde de barbiershut binnen, twintig tellen nadat de -barbier ze verlaten had. Hij vond er Rolf alleen. -</p> -<p>„Waar is Vader Langjas?” vroeg Padde. -</p> -<p>„Gaat net naar de kajuit. Als je vlug loopt, haal je ’m nog in.” -</p> -<p>Maar Padde bleef staan. „We krijgen gauw land, hè?” -</p> -<p>„Ja.” -</p> -<p>„Ben je aan het lezen?” -</p> -<p>„Ja.” -<span class="pageNum" id="pb126">[<a href="#pb126">126</a>]</span></p> -<p>„Wat staat er in die boeken?” -</p> -<p>„Hoe je zieke menschen genezen kunt.” -</p> -<p>„Staat dat ook in boeken?? Ik dacht, dat de barbier ’t vanzelf kon.” -</p> -<p>„Dan dacht je verkeerd”, stelde Rolf vast, onverstoorbaar verder lezend. -</p> -<p>„Is lezen moeilijk?” -</p> -<p>„Neen.” -</p> -<p>„Schrijven zeker wel?” -</p> -<p>„Neen.” -</p> -<p>Padde dacht even na. „Zeg.…. eh, Rolf?—Rolf.….? Wil je voor mij.…. ook een brief schrijven?” -</p> -<p>Rolf keek op. „Aan je moeder?” -</p> -<p>„Ja.” -</p> -<p>Rolf had uit de tafellade een vel papier genomen. Hij sleep een ganzeveer aan, doopte -die in den inktpot. „Wat moet ik schrijven?” -</p> -<p>Padde was door Rolfs snel handelen overrompeld. Hij wipte opgewonden op het tafeltje, -schommelde met zijn korte beentjes. „Ja! Wat zal ik nou schrijven?” -</p> -<p>„Zeg maar eerst wat er boven moet staan. Lieve moeder? Of.….?” -</p> -<p>„Neen.….”, weifelde Padde. „Schrijf maar: waarde moeder. Dat staat beter.” -</p> -<p>Rolfs pen vloog over het papier met een snelheid, die Padde’s mond van verbazing deed -openvallen. „Staat het er al?? Nou, schrijf dan maar.…. dat ’t mijn schuld niet is, -dat ik ben meegegaan.” -</p> -<p>„Dat schrijf ik niet. Want dat is een leugen. ’t Is wèl jouw schuld!” -</p> -<p>„Hè?? Ik ben toch in slaap gevallen?” -</p> -<p>„Juist. En dat is jouw schuld. Jij had niet in slaap mogen vallen.” -</p> -<p>Dat ging Padde boven de pet. „Schrijf dan maar, dat ik er spijt van heb. En dat ik -hoopen geld zal meebrengen.” -</p> -<p>Rolf keek verbaasd op. -</p> -<p>„Wat kijk je? Ik verdien toch zeker evenveel als Hajo en jij? Of is dat soms niet -veel! M’n moeder zal niet weten wat ze ziet!” -</p> -<p>Rolf keek droomerig voor zich uit. „Hou je veel van je moeder, Padde?” -<span class="pageNum" id="pb127">[<a href="#pb127">127</a>]</span></p> -<p>„Nou en of! Nou! En zij van mij ook, hoor! Als de lui zeggen.…. daar moet je geen -woord van gelooven van wat de lui zeggen; dat doe ik ook nooit. Zeg, schrijf maar, -dat Oostinje niet zoo ver is! En: ik kom gauw terug. Zeg maar, dat ze Louwtje en Margje -en Annetje en Nelis en Heintje en Jan en Gijs.…. Hoeveel zijn dat er?<span id="xd30e3343"></span> Zeven? Dat klopt. Moeder, ik en vader zijn er drie. Samen tien.” -</p> -<p>„Zijn jullie met z’n tienen thuis?” -</p> -<p>„Neen, dertien. Maar drie zijn gestorven. Aan de koorts, begrijp je?” -</p> -<p>„Wat moet er onder staan?” -</p> -<p>„Nou: <i>Padde</i> natuurlijk.” -</p> -<p>Rolf weifelde. „Zou je niet liever schrijven: „een innige kus, of.….” Rolf bloosde -en vervolgde haastig: „en dan heb je je vader vergeten te groeten.” -</p> -<p>Padde schudde het hoofd. „Doe ik niet”, zei hij. En na lang en diep nadenken: „Schrijf -er maar onder: je trouwe zoon Padde Kelemeyn!” -</p> -<p>Rolf glimlachte. „Zullen we dat: Kelemeyn er maar niet af laten? Je moeder weet wel, -dat je Kelemeyn heet!” -</p> -<p>„Ze weet ook wel, dat ik Padde heet! Afijn, laat het er maar af.” -</p> -<p>Rolf was met den brief klaar. „Wil ik je hem nu eens voorlezen?” -</p> -<p>Padde begon te grinniken. „Da’s me nog nooit gebeurd!” En niet zonder zelfingenomenheid -zette hij zich in postuur om te luisteren. -</p> -<p>„Waarde moeder”, las Rolf, „het spijt me, dat ik, zonder het te willen, met Hajo mee -naar Oostinje ben gegaan en jou verlaten heb. Ik zal het geld, dat ik als botteliersmaat -van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> verdien, sparen en aan jou afgeven. Oostinje kan zoo ver niet weg zijn, moeder, dat -ik jou vergeet. Groet Louwtje, Gijs, Annetje, Nelis, Margje, Heintje en Jan van me. -</p> -<p class="signed">Je trouwe zoon Padde.” -</p> -<p>Padde had de tranen in de oogen. „Merakel”, fluisterde hij. „Zou m’n moeder er dat -nou ook allemaal zoo uit kunnen halen? Lezen kan ze natuurlijk niet, hè? Maar ze zal -er mee naar de meester gaan.” -</p> -<p>„Nou, dan leest die haar alles wel voor.” -</p> -<p>„Rolf”, zei Padde aangedaan, „’t Spijt me dat ik je altijd.… <span class="pageNum" id="pb128">[<a href="#pb128">128</a>]</span>—Wil je er nog even onderschrijven: groeten aan.…. aan Jansje Bezem?” -</p> -<p>Rolf keek Padde glimlachend aan, en deze werd vuurrood. -</p> -<p>„’t Staat er”, zei Rolf. En toen keek hij Padde diep in de oogen. „Nu schiet me te -binnen, dat je nòg iets vergeten hebt, Padde. Je hadt er bij moeten schrijven: Lieve -moeder, ik ga tegenwoordig dezelfde kant op als vader. Gisteren was ik dronken.” -</p> -<p>Padde begon te beven als een riet. „Niet doen, Rolf! Dat niet schrijven.….!!” -</p> -<p>„Maar ’t <span class="ex">is</span> toch zoo?” -</p> -<p>„Ik zal nooit meer drinken, Rolf! Geen druppeltje!” En Padde begon te schreien. -</p> -<p>„Dat is dus afgesproken”, zei Rolf. „Hier is je brief, Padde.” -</p> -<p>Padde greep Rolfs hand. „Beste, beste Rolf.….!” -</p> -<p>En met zijn brief in de vuist wankelde hij de hut uit. -</p> -<p>Toen Rolf alleen was, nam hij, als in gedachten verzonken, een vodje papier, dat op -het tafeltje lag, en krabbelde er spelenderwijze een woord op. Hij keek er mijmerend -naar. Plotseling trilde er iets om zijn lippen; hij sprong met een ruk overeind en -snelde naar buiten. -</p> -<p>Toen Vader Langjas een oogenblik later terugkeerde en, ordelijk als hij was, het vodje -in de prullenmand wilde werpen, scheen hij door iets getroffen te worden. Hij mompelde -wat, keek naar de open deur, legde daarna het stukje papier weer zorgvuldig neer op -de plek, waar hij het gevonden had. -</p> -<p>Wat kon Vader Langjas, het toonbeeld van orde, ertoe bewogen hebben, dat stukje papier -niet de plaats toe te wijzen waar het behoorde: in de prullenmand? -</p> -<p>Er stonden maar zes fijngeteekende lettertjes op. Samen vormden ze het woordje: -</p> -<div class="figure p128width"><img src="images/p128.png" alt="Stukje papier met het woordje moeder." width="236" height="178"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb129">[<a href="#pb129">129</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.14" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e276">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p129.png" alt="MANESCHIJN" width="610" height="166"></div> -<h2 class="main">MANESCHIJN</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">„Land! Land in ’t zicht!!” -</p> -<p>Uit alle hoeken en gaten kwamen de oomes naar buiten. Speelkaarten, dominosteenen -en pijpen in de hand, leunden ze over de verschansing en tuurden naar den blauwgrijzen -omtrek aan stuurboordzij. -</p> -<p>Bontekoe stond met Rol en den opperstuurman op het middendek. „’t Zal Ilje del Foege -zijn”, meende de laatste. -</p> -<p>„Dunkt mij ook”, zei Bontekoe. „We zullen een ankerplaats zoeken en morgen ververschingen -opdoen. De zee moet op deze hoogte ook nogal vischrijk zijn. Daar zullen we gebruik -van maken!” -</p> -<p>Er werd gepeild. Het lood raakte, na geheel gevierd te zijn, nog geen grond. Van het -anker uitwerpen kon geen sprake zijn. Bontekoe besloot de kust af te zeilen, tot er -een baai gevonden werd. -</p> -<p>Geleidelijk waren de vochtige plooien van den grijzen mistsluier teruggeweken; de -zon brak door, begon de naakte ruggen der oomes weer te schroeien. Het was de laatste -week nog heeter geworden. -</p> -<p>Bij het spinnen der schemering vond men een baai. Twee zware steenruggen schoven een -mijl in zee, beloofden beschutting. Het water was diepblauw en haast rimpelloos. Maar -men wierp opnieuw tevergeefs het dieplood uit,—het raakte geen grond. Bontekoe besloot -het er op te wagen, den nacht drijvende door te brengen. Men borg alle zeilen. -<span class="pageNum" id="pb130">[<a href="#pb130">130</a>]</span></p> -<p>Er kwam een avond om niet weer te vergeten. De mist was nu geheel gevlucht; de maan, -koningin van den nacht, troonde te midden van haar ganschen hofstoet van veelkleurige -sterren en zond haar vorstelijk licht in milden overvloed uit over de grillig gevormde -rotsen. Hoog boven de rotsen uit, die nietig werden bij zijn Grootheid, stond, als -een eenzaam priester, verstard in eeuwig gebed, één enkele berg. -</p> -<p>Meeuwen wierpen zich krijschend van de rotsen op en cirkelden in wijde kringen om -de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>. Doch allengs verdwenen ze weer uit de lucht, en op het eentonig geruisch der golven -na, die nimmer slapen, werd het stil. -</p> -<p>Dien avond kwam Harmen er toe, z’n fiedel weer eens voor den dag te halen. En de oomes -zongen: -</p> -<div class="lgouter"> -<p class="line">„Dat meissie vroom, waarvan ik droom, -</p> -<p class="line">Dat meissie van Enkhuizen, -</p> -<p class="line">Dat lacht zoo lief, dat kent geen grief, -</p> -<p class="line">Dat meissie van Enkhuizen!”</p> -</div> -<p class="first">En Bolle sloeg van louter leut z’n witte knuisten op z’n witten broek, dat het meel -er af stoof. En de Neus klopte z’n pijpje in de vlakke hand uit, en Hilke Jopkins -keek naar de sterren. -</p> -<p>Hajo leunde zwijgend over de verschansing. -</p> -<p>Rolf zat in de barbiershut, gebogen over een kaart van de Kaapverdische eilanden. -</p> -<p>Padde had een lijntje met spek door een geschutpoort gegooid en wachtte, of er een -visch in wou bijten. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Als een groote wieg deinde de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> op het water. Je kon er een slaapliedje bij zingen. -</p> -<p>In de baai dobberde een groote, gouden vlek. -</p> -<p>De spiegeling der maan. -</p> -<div class="figure p130width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb131">[<a href="#pb131">131</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.15" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e283">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p131.png" alt="PADDE HEEFT BEET" width="595" height="217"></div> -<h2 class="main">PADDE HEEFT BEET</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Of de maats den volgenden morgen uit hun kooi konden komen! De zon zat nog half in -’t water, toen er al een stelletje oomes in baaien onderbroeken over de verschansing -hing. Als je goed keek, zag je op de rotsen een bokje springen. Het was eb; er lag -een flinke lap strand bloot, en in de waterkuilen kon Harmen zonder mistkijker, maar -wel met een weinig verbeeldingskracht, kreeften en garnalen zien zwemmen. Padde liep -het al om den mond: garnalen was zijn lievelingskostje! -</p> -<p>’s Avonds zouden ze weer weggaan; dus moesten overdag de handen uit de mouw! Ze zouden -vandaag die ouwe kast van een <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> eens opknappen, dat geen schoonmoeder er kwaad van kon zeggen! Na de vroeg-kost werd -de jol neergelaten, die ververschingen moest opdoen en wat visch zien machtig te worden. -</p> -<p>„Wie er mee wou?” -</p> -<p>Allemaal wel! -</p> -<p>„Ja, maar het eiland is Spaansch!” -</p> -<p>„Laat de Spekken maar komen!” -</p> -<p>„Er mag niet gevochten worden.” -</p> -<p>„En als zullie beginnen?” -</p> -<p>„Dan sla je er ook op. Nogal glad”, zei Donder-en-bliksem. -</p> -<p>Er werd geloot, wie mee zou gaan. Hajo wist met z’n Vreugde geen raad, toen Rolf en -hij beiden een lang strootje trokken. -<span class="pageNum" id="pb132">[<a href="#pb132">132</a>]</span></p> -<p>Met dertig andere varensgasten daalden ze de touwladder af. Vóór in de jol lagen musketten -en vischtuig. -</p> -<p>„Zul je ’t niet vergeten, Klaas?” -</p> -<p>„Wàt, Hein?” -</p> -<p>„Je neus weerom te brengen!” -</p> -<p>„Denk om de garnalen!” schreeuwde Padde. -</p> -<p>„Kannibalen?” -</p> -<p>De spanen plasten in het water. Een-twee; een-twee. -</p> -<p>„Jongens”, zei Berentsz., die bij het roer zat, „we halen vóór de branding het net -door het water. Als we een flink zoodje visch vangen, gaan we niet aan land. De Spekken -zullen ons al lang in de kijker hebben.” -</p> -<p>„Ik heb net zin in een robbertje, bootsman!” -</p> -<p>„Dan maak je maar ’n robbertje met de groote mast!” raadde Berentsz. aan. -</p> -<p>Op het strand doken boomen met slank-gebogen stammen en waaiervormige kruinen uit -den lichten morgennevel op: palmen! -</p> -<p>„Javaansche bloemkolen, Hajo!” zei Floorke, die al drie reizen naar Indië had gemaakt. -</p> -<p>Hajo keek wantrouwend de anderen aan. Maar alle oomes roeiden zwijgend verder en knikten -ernstig. Toen zei Hajo: „Ik hield het voor knolraap, maar dat kan ook wel komen, omdat -Floorke er met z’n hoofd voor zat.” -</p> -<p>Grinnikend haalden de oomes het net te voorschijn en wierpen het achter uit. Al roeiende -trok men het achter de boot aan. -</p> -<p>„Zou er al wat in zitten? ’t Is net of ’t zwaarder roeit!” -</p> -<p>„Haal maar eens op!” zei Berentsz. -</p> -<p>Alles kroop naar achteren. De boeg schoot de lucht in. -</p> -<p>„Trekkèèèè!” -</p> -<p>In eens spalkten de oomes de oogen open. Er zat een groote <span class="corr" id="xd30e3479" title="Bron: zee-schidpad">zeeschildpad</span> in het net. -</p> -<p>„Wat ’n raar beessie!” -</p> -<p>„Haal hem binnen en leg hem op z’n rug! Nou, pak hem maar gerust: je zult hem niet -bezeeren.” -</p> -<p>„Zou-d-ie niet bijten?” -</p> -<p>„Bijten? We zullen vanmiddag in hèm bijten! En er een fijn soepje van koken! Hoepla!” -<span class="pageNum" id="pb133">[<a href="#pb133">133</a>]</span></p> -<p>De schildpad lag op den rug, bewoog hulpeloos haar dikke zwempooten. -</p> -<p>„Ik zou hem wel voor m’n moei mee willen nemen! Krijg ik hem, bootsman?” -</p> -<p>„Als de soep klaar is. Gooi het net maar weer uit, jongens!—Heila! Wat is dat!” -</p> -<p>Van de strandzijde klonk een scherpe knal, en aan bakboord plonsde iets in het water. -</p> -<p>„De Spekken!! Ze smijten met boonen!” -</p> -<p>Aller oogen richtten zich naar het strand, waar zich een groepje mannen verzameld -had. „Geef mij eens ’n musket! Ik schiet op honderd el een vlieg z’n voorpoot af!” -</p> -<p>Weer een knal en een plons. -</p> -<p>„Aan de riemen! Ze schieten ons nog door de kleeren! En ’k zit krap in m’n stopgaren!” -</p> -<p>„Wacht even, ik ben nog aan ’t laden!” pruttelde de scherpschutter. Het laden van -een musket was een werkje, dat tijd, ervaring en overleg vroeg. -</p> -<p>Weer een schot. Een kogel floot den mannen over het hoofd. -</p> -<p>Toen was de oome, die op honderd ellen een vlieg verminken kon, gereed. Grimmig legde -hij aan.—Een donderslag; de schutter vloog door den schok bijkans met musket en al -de jol uit. -</p> -<p>Maar van het strand klonk een luide gil. Een der Spanjaarden liet zijn wapen vallen -en stortte achterover in het zand. De anderen zochten een haastig heenkomen achter -een boschje. -</p> -<p>„Schei uit met die grapjes, Klaas! En pak de riemen op: we zitten vlak voor de branding!” -</p> -<p>Een schot van den wal; de jol trilde even, en uit den bodem spoot een fonteintje op. -„Au! M’n poot! Au! Au!” -</p> -<p>„Stop het lek!” Het werd met touwpluisel gestopt. -</p> -<p>De jammerende maat nam zijn voet in de handen. „Ze hebben m’n teen kapot geschoten!” -</p> -<p>„Met Sinterklaas krijg je ’n nieuwe!” troostte Berentsz. „Roeien, jongens! Een-twee; -een-twee.….” -</p> -<p>Spoedig was men buiten schot. -</p> -<p>„Willen we hier het net weer eens uitgooien, bootsman?” -</p> -<p>„Vooruit maar”, zei Berentsz. „Waar is het?” -</p> -<p>Algemeen gegluur onder de banken. „Het net is weg!” -<span class="pageNum" id="pb134">[<a href="#pb134">134</a>]</span></p> -<p>Floorke begon te ginnegappen. -</p> -<p>„Heb jij het weggestopt, beroerde kerel?” -</p> -<p>„’t Hangt nog achter de boot!” zei Floorke. „D’r zal nou wel visch zat in zitten!” -</p> -<div class="figure p134width"><img src="images/p134.png" alt="Een der Spanjaarden stortte achterover in het zand....." width="601" height="626"><p class="figureHead">Een der Spanjaarden stortte achterover in het zand.….</p> -</div><p> -</p> -<p>Dat had de opwinding ’m gedaan. Ieder was vergeten, dat het net in het water hing. -Het werd ingehaald. Groote vreugde, toen het vol glanzende, spartelende visch bleek -te zitten. -</p> -<p>Maar de gewonde maat deelde niet in de blijdschap. Hij had z’n hemd uitgetrokken en -was met Rolfs hulp aan het verbinden van zijn voet geslagen. -<span class="pageNum" id="pb135">[<a href="#pb135">135</a>]</span></p> -<p>De anderen letten er nauwelijks op. Het waren ruwe klanten, die varensgasten uit de -zeventiende eeuw. -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>Aan boord was zoo gehamerd en gezaagd, dat niemand het schieten had gehoord. -</p> -<p>In het ruim lagen nog stengen; ze werden door de achterpoorten aan dek geheschen. -Een spier van veertien palm werd overlangs doorgezaagd, en die beide helften woelde -men, met nog twee andere stengen, om de mastbreuk. Nu kon men de steng, die voorloopig -den mast versterkt had, weer hijschen en het grootzeil voeren. Het was een lust er -naar te kijken! De mast leek wel een zware pijler uit de Sint-Anthonis. Nu mocht de -storm weer blazen. -</p> -<p>Men was juist aan het taliën van het want, toen de boot terugkwam. De vangst overtrof -alle verwachtingen. Bolle liet de gekieuwde waterbewoners lustig knappen in de pan; -de meeningen over zijn schildpadsoep liepen zeer uiteen, maar de meesten smulden er -in. Verdikke, men kon merken, dat er dien dag gewerkt was: er werden me wat bruine -boonen achter de kiezen gedouwd! De gewonde maat, die nu door Vader Langjas naar alle -regelen der kunst verbonden was, deed in eetlust voor niemand onder, en Padde trachtte -in een berg schelvisch zijn teleurstelling over de garnalen te vergeten. -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>Een uur na het eten klonk tusschendeks een angstig geschreeuw: „Hulp! Hulp!!” -</p> -<p>Alles stormde naar beneden. Daar vond men Padde half uit een geschutpoort hangen. -Een kabel, die om een pin geslagen was, liep strak gespannen naar buiten; in het water -werd er woedend aan gerukt. En Padde trok aan dezen kant. -</p> -<p>„Ik.…. pf! ik heb beet! Help ’ns ’n handje! Ik kan ’m alleen.…. pf! niet binnen krijgen!” -</p> -<p>De maats stonden paf. „Binnen krijgen! Als het touw niet om die pin zat, had ie jou -al lang buiten gekregen!” -</p> -<p>Twee mannen sloegen hun knuisten om het touw. „Trekken! Hoy-hay! Hoy-hay!” Nog een -paar oomes staken hun armen <span class="pageNum" id="pb136">[<a href="#pb136">136</a>]</span>uit de geschutpoort. Er kwam beweging in den kabel: men won. Het touw werd van de -pin bevrijd en alles trok mee. -</p> -<p>„Zou ’t een zeevarken wezen?” -</p> -<p>„Trekkèèèèè.….” -</p> -<p>Een glimmend zwarte monsterkop schemerde in het water, dat, door machtige staartklappen -opgezweept, alle kanten uitgolfde. -</p> -<p>„’n <i>Haai</i>!!!” -</p> -<p>Nu werden plots de trekken der oomes stroef en hard. Nu was het geen spelletje meer! -</p> -<p>„Hoe krijgen we ’m binnen? Wacht! Ik zal ’m van het dek een harpoen in z’n bast gooien,—dan -halen we hem over het hek!” -</p> -<p>„Gauw dan!” Een dozijn oomes stormde naar het dek. -</p> -<p>„Wat zou-d-ie wegen? Drie honderd pond? Hou vast, mannen!” -</p> -<p>Toen schoten de trekkende oomes achteruit, rolden in een kluwen van armen en beenen -dooreen. -</p> -<p>Beneden in het water <span class="corr" id="xd30e3559" title="Bron: plonste">plonsde</span> het. En met een hartgrondige verwensching keken de oomes naar een gebroken stuk touw, -dat ze in de hand hielden. -</p> -<p>Padde zuchtte. „Daar heb ik nou de heele dag voor zitten koekeloeren! Waar bemoei -jullie je ook mee? Als je mij stiekum m’n gang had laten gaan.….” -</p> -<p>Toen moesten de oomes weer lachen. -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>De arme jongen zocht troost bij den bottelier. Deze was aan het tappen; Padde stak -een kaars aan en daalde in den kelder af. -</p> -<p>„Voorzichtig-aan, m’n jongen!” waarschuwde de Schele, toen Padde zijn kaars op een -brandewijnvaatje plaatste. „Je zou brand maken!” -</p> -<p>„Brand?” vroeg Padde. „Dat goedje kan toch niet branden? ’t Is toch nat?” -</p> -<p>„Nat is het. Maar waarom zouden ze het brandewijn noemen, als ’t niet branden wou?” -</p> -<p>„Kom, Schele”, zei Padde, „laten we nou maar naar boven gaan, anders vertel je me -zoometeen nog, dat de zee in brand vliegt, als er een z’n pijp buiten boord uitklopt!” -<span class="pageNum" id="pb137">[<a href="#pb137">137</a>]</span></p> -<p>De Schele begon te grinniken. Maar toen ze samen het keldergat uitkropen, ontsnapte -een zware zucht aan zijn boezem. „Merakel! Gertje kon net zulke grapjes maken.….” -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>Dien avond koos de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> weer zee. De koers werd recht op de <span class="corr" id="xd30e3583" title="Bron: evenachtslijn">evennachtslijn</span> gesteld. -</p> -<p>Onze vrienden hingen over de verschansing en tuurden naar het land, dat langzaam wegzonk. -De lucht en het water waren goud van de ondergaande zon, de berg en de rotsen diepblauw. -</p> -<p>Hajo voelde zich beklemd. In zijn ziel trilde de smartkreet na, dien de gevallen Spanjaard -had uitgestooten. Hajo vond, dat de vorm van het eiland aan een graf deed denken. -</p> -<p>Als een witte lijkkrans lag de branding er omheen. -</p> -<div class="figure p137width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb138">[<a href="#pb138">138</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.16" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e290">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">WINDSTILTE</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Nauwelijks had Bolle den volgenden morgen vroeg-kost geschaft, of Diede Doedes kwam -vertellen, dat hij achter in de lij twee zeilen zag. De maats brandden zich de lippen -in hun haast om hun kommetje gloeiende koffie leeg te slurpen. -</p> -<p>De marszeilen werden bijgezet en de koers gesteld op de beide schepen. Bij nadering -bleken het de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span> en de <span class="ex">Enkhuizen</span> te zijn. Dat was een verrassing! Men groette drie maal met de vlag, en ook aan boord -van de andere schepen scheen men opgetogen over het weerzien. -</p> -<p>Bontekoe beval de jol te water te laten. De opperstuurman en hij daalden de ladder -af; de maats wierpen de riemen uit en roeiden naar de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span>. -</p> -<p>„Zijn jullie ook aan land geweest?” schreeuwden ze naar boven, toen „de heeren” in -de kajuit waren. -</p> -<p>„Ja! We wouden op Ilje del May water innemen. Maar de Spekken hebben geschoten! Twee -van ons zijn er an gegaan. Lange Harm en IJsbrants Dircksz. met de sproeten.….!” -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>De schepen koersten gezamelijk weer Zuidwaarts. Maar op een kwaden morgen vielen de -zeilen slap neer; stillekes dobberden ze op het rimpellooze water; de hitte deed het -pek in de dekspleten smelten. -</p> -<p>De maats wisten van verveling geen raad. Overal was het even broeierig; het hout brandde -onder je voeten. In de kombuis liepen de koksmaats met gloeiende koppen heen en <span class="corr" id="xd30e3619" title="Bron: meer">weer</span>. Geen pijp smaakte je meer. Drinken,—dat was het eenige, wat nog een oogenblik verkwikking -gaf. -</p> -<p>De schipper liet allerlei spelen houden; de prijzen bestonden uit appels en peren, -die nog in het ruim lagen opgestapeld. Verjoppie, <span class="pageNum" id="pb139">[<a href="#pb139">139</a>]</span>daarvoor wilden de kerels nog wel een paar keer het dek op en neer rennen, of turfrapen, -of den kruiwagen duwen! Een oome laadde onder groot gejuich den Schele op zijn wagen.…. -</p> -<div class="figure p139width"><img src="images/p139.png" alt="Een oome laadde onder groot gejuich den Schele op zijn wagen....." width="487" height="613"><p class="figureHead">Een oome laadde onder groot gejuich den Schele op zijn wagen.….</p> -</div><p> -</p> -<p>Den halven dag lagen ze in den Atlantischen Oceaan te spartelen, de oomes; ze sprongen -van de boegspriet het water in, doken onder het schip door, plasten en ploeterden -en klommen dan langs de touwladder weer omhoog. Maar vijf minuten later waren ze weer -even verhit als te voren. Ze vervelden om het hardst. Den oome, die bij Ilje del Foege -een teen had verloren, werd door een of ander geheimzinnig zeemonster een tweede <span class="pageNum" id="pb140">[<a href="#pb140">140</a>]</span>teen afgebeten. Er werd lang over geredekaveld, of het een haai, of iets anders zou -zijn geweest. De gebeten oome zei, dat de duvel er achter stak: twee teenen achter -mekaar! -</p> -<p>Om verdere ongelukken te voorkomen, liet Bontekoe het grootzeil tusschen de onderste -ra van de fok en den grooten mast binden. Het werd met water gevuld en leverde een -gezellig zwembad. Nu was het zeil ten minste ergens goed voor. Natuurlijk waren er -weer van die grapjassen, die, als je rustig in ’t bad je pijpje lag te rooken, van -onderen met spelden door het zeil prikten.….! -</p> -<p>De jongens werden beziggehouden. Terwijl de oomes geen hand uitstaken, moesten zij -poetsen; poetsen en poetsen. Zwabberen en schrobben hoorde er ook bij. Als de zon -al niet zoo beroerd glom, had Berentsz. ze ook die vast nog laten oppoetsen. -</p> -<p>„’k Mag lijen, dat de zon niet valt”, verzuchtte Floorke. -</p> -<p>„En waarom niet?” was het loome antwoord. -</p> -<p>„’k Leg er pal onder”, zei Floorke. De oomes waren te lui om te grinniken. -</p> -<p>Op een morgen ving Harmen aan een lijntje met spek een grooten kabeljauw. Toen werden -allen door hengel-koorts aangetast. Achter elke geschutspoort lagen een paar oomes -te koekeloeren. Voor den pechvogel, die geen lijntje had weten machtig te worden, -bleef niets over dan langs de ijverige hengelaars te loopen en te vragen: „Al beetgehad?” -</p> -<p>„Neen”, was dan het grimmige antwoord. -</p> -<p>„En jij?” -</p> -<p>„Wat?” -</p> -<p>„Al beetgehad?” -</p> -<p>„Neen.” -</p> -<p>„En jij, Smirtjens? Al beetgehad?” -</p> -<p>„Bijna.” -</p> -<p>„Ga eens wat dieper liggen.” -</p> -<p>„Heb ik al gedaan.” -</p> -<p>„Wat hooger dan.” -</p> -<p>„Heb ik ook al gedaan.” -</p> -<p>„Wat doe je daar de heele dag te zitten, als je toch niks vangt?” -<span class="pageNum" id="pb141">[<a href="#pb141">141</a>]</span></p> -<p>„Jij zou ook wel een lijntje willen hebben, hè?” -</p> -<p>„Ik? Ik zal wel oppassen!” -</p> -<p>„Ja. Opkrassen. Doe dat maar.” -</p> -<p>Toen de bootsman het moe werd om den heelen dag achter de poetsende jongens aan te -zitten, brak ook voor deze arme verschoppelingen een tijd van onbeperkte vrijheid -aan. -</p> -<p>Rolf maakte er een dankbaar gebruik van door bij Vader Langjas, die goed Maleisch -sprak, voort te bouwen op de fundamenten, door Bolle gelegd. De barbier kreeg steeds -meer schik aan zijn ijverigen leerling; hij stond versteld over de kennis, die Rolf -in zoo korten tijd uit de boeken over heelkunde had geput, bracht hem wat op de hoogte -met den stand en het wezen van sterren en planeten; leerde hem een gradenboog maken. -Rolf nam op als een spons, ja, bracht den deftigen barbier soms leelijk in het nauw -door meer te willen weten dan Vader Langjas hem vertellen kon. -</p> -<p>„Ja, jongen”, zei deze dan, „voorloopig kan ik nog niet dieper met je op de zaak ingaan!” -Maar terwijl hij de logische, eenvoudig gestelde vragen trachtte te omzeilen, voelde -hij drommels goed, dat de heldere oogen van zijn leerling doordrongen tot in de engste -hoekjes van zijn weten. Dan voelde Vader Langjas zich overwonnen. Hij zuchtte en zei -met een zalvend gezicht: „Het gebied der wetenschap is oneindig, Rolf. Wij, menschen”—de -nadruk op het woordje: wij—„zijn maar stofjes in het heelal. Wij kunnen de goddelijke -wonderen der natuur aanschouwen, doch bevatten kunnen wij ze niet, Rolf.” Maar tegelijkertijd -moest hij zichzelf bekennen, dat hij dat alles weleens graag vergat: Vader Langjas -was gewend voor een alwetend man door te gaan! -</p> -<p>Hajo speelde viool, en het ging Harmen als Vader Langjas: zijn leerling groeide hem -boven het hoofd. „Kun je er de wind niet mee lokken, Hajo?” vroeg Rolf in het voorbijgaan. -„Je leert het al uitstekend, hoor!” -</p> -<p>Hajo hield op met fiedelen. „Vind je?” Een goedkeuring uit Rolfs mond was hem meer -waard dan de overdreven loftuitingen van tien volwassen oomes. -</p> -<p>Padde was het ditmaal bij uitzondering met Rolf eens. Vooral als Hajo erg langzaam -en met trillers speelde, knikte hij ontroerd. <span class="pageNum" id="pb142">[<a href="#pb142">142</a>]</span>„Ja-ja”, zei hij dan. Verder verklaarde hij onomwonden, dat een schip een nutteloos -ding is, wanneer er geen wind staat. -</p> -<p>Niemand sprak hem tegen. -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>„Foeiiiiit.….!” Een windstoot! Heerlijk verfrisschend. De oomes liepen joelend heen -en weer, gooiden het water uit het grootzeil, spanden het op en hoopten twintig knoopen -in het uur te maken. Floep! weg was de wind weer. -</p> -<p>De oomes gaven den moed nog niet op! „Wacht maar!” troostten ze elkaar. „Dat was het -begin! Straks komt er wel meer.” -</p> -<p>Maar er kwam niet meer. Een enkele maal, na uren van volkomen windstilte, deed een -enkel tochtje het water rimpelen. Na zoo’n korte verfrissching drukte de hitte nog -meer dan te voren. Het grootzeil werd weer zwembad. Oef.….! -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>Drie dagen later kwam uit het Oosten een groote, donkere wolk aandrijven. Ze wierp -een zwarte schaduw voor zich uit over het water, verduisterde binnen een uur den ganschen -hemel. Doodsche stilte. -</p> -<p>Spanning bij de schepelingen. „Een windhoos!” werd er gefluisterd. Ondanks het halfduister -broeide er een hitte, die den adem benam. -</p> -<p>In eens.…. een windstoot.….! Nog een! Nog een! De zeilen rukten aan de touwen, vielen -klapperend weer neer, rukten opnieuw, dat de ra’s er van piepten, vielen luimig weer -neer.….—Daar kletterde een regen, zoo hevig, dat allen doornat waren, vóór ze het -wisten. De waterstralen daverden op het hout, dat ’t hooren je verging; er waren honderd -trommelaars in de weer. -</p> -<p>De maats gierden van de pret. In bakken, zeilen en pannen werd het water opgevangen. -Je hadt maar iets op te houden en ’t was al vol. De oomes trokken hun broeken uit -en liepen als Adams rond, stoeiend, gillend. „Fijn is-t-ie, hè?” -</p> -<p>Rrrrrt! Met een krachtigen roffel besloot de regen. Ineens. Geen druppeltje viel er -meer. De zon drong weer te voorschijn. <span class="pageNum" id="pb143">[<a href="#pb143">143</a>]</span>Wat even te voren gedropen had van het water, was in enkele oogenblikken kurkdroog. -</p> -<p>Stilte. Volslagen stilte. Brandende zonnestralen vielen loodrecht op het schip. -</p> -<p>In den namiddag herhaalde zich de grap. -</p> -<p>Den volgenden dag driemaal. Maar bij dat al schoot men geen vadem op. -</p> -<p>Eindelijk begon het weliswaar gestadig te waaien, maar de wind tolde in het rond, -of hij dronken was. Men was zonder ophouden in de weer met het omgooien van de zeilen. -</p> -<p>Wonderlijk waren de nachten. Dan scheen de wereld een tot berstens toe gevulde schatkist. -Het goud der sterren droop in het water, dat <span class="corr" id="xd30e3693" title="Bron: zelfs al">zelf als</span> vloeiend goud was. Het schuim, dat opspatte voor den boeg, was louter zilver; milliarden -edelsteenen stoven alle zijden uit. Sterren werden van links naar rechts gekegeld,—lieten -een gloeiend spoor na. -</p> -<p>De maan scheen het wonderlijk geheim van dit alles doorgrond te hebben: rustig glansde -zij tusschen al het bont gedwarrel. -</p> -<p>Hajo kon er ’s avonds niet toe komen om naar bed te gaan; het spel der sterren nam -hem geheel in beslag; hij voelde zich in een sprookjeswereld verplaatst, in een doolhof -van wonderlijke gebeurtenissen, waaruit geen ontkomen meer mogelijk was. Daar, in -het Noorden, moest Holland liggen en Hoorn en de Bagijnesteeg.…. Was het mogelijk? -</p> -<p>Drie, zes, acht sterren tuimelden dooreen. Weer een! En daarginds.…. vier tegelijk! -</p> -<p>Rolf en Padde stonden mijmerend naast hem. -</p> -<p>„Hajo.….” vroeg Padde, „hoe zou de evennachtslijn er uitzien?” -</p> -<p>„Misschien wel een lijn van vuur.…. of zoo iets”, zei Hajo. -</p> -<p>„’t Is hier allemaal vuur!” -</p> -<p>Hajo keek peinzend voor zich uit. „Zeg, Rolf, hoe komt dat.…. kijk eens! wat een sterren -daar vallen!.…. hoe komt dat.…. met die vallende sterren?” -</p> -<p>„Die vallen eigenlijk niet. Die veranderen alleen maar van plaats en.….” -</p> -<p>„Dat kun je ook zeggen, als je een dakpan op je kop krijgt, <span class="pageNum" id="pb144">[<a href="#pb144">144</a>]</span>dat ie van plaats veranderd is!”, meende Padde. „Kijk daar eens! Daar vallen er zes -tegelijk!” -</p> -<p>De knapen zwegen en tuurden voor zich uit. -</p> -<p>Na een uur verbrak Padde het zwijgen. „Dat alles moest m’n moeder nou eens kunnen -zien! En m’n zusjes en broertjes!” -</p> -<p>Hajo voelde een prop in z’n keel. -</p> -<p>En Rolf stelde voor, om te gaan slapen. -</p> -<div class="figure p144width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb145">[<a href="#pb145">145</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.17" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e297">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">ALBATROSSEN</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first"></p> -<div class="figure floatLeft p145width"><img src="images/p145.png" alt="Man verkleed als Neptunus." width="373" height="483"></div><p> -</p> -<p>Na drie eindelooze weken van onophoudelijk laveeren kwam de dag, dat men de linie -zou passeeren. De oomes, die de reis al vaker hadden gemaakt—dat waren verreweg de -meesten!—deden geheimzinnig. Om twaalf uur in den middag verwachtte men een voornamen -gast: Neptunus in eigen persoon zou uit zee opduiken en de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> een bezoek brengen. Een half uur lang zou hij het bevel over het schip in handen -nemen, onder zijn genadig toezicht de nieuwelingen laten doopen en dan, met zijn gevolg, -weer in het zilte nat onderduiken. -</p> -<p>Het middendek werd versierd met de guirlandes, die reeds op Oudejaarsavond zulke goede -diensten hadden verricht. Tegen den grooten mast timmerde men een troon voor den machtigen -zeegod en plaatste er een groote kuip water voor. Waartoe die diende, mochten de „groentjes” -voorloopig nog niet weten. Daarom maakten eenige janmaats zich op om hen in het vooronder -op te sluiten. Harmen nam Padde voor zijn rekening. Terwijl hij hem gevankelijk wegvoerde, -schilderde hij hem in sombere kleuren zijn naaste toekomst voor. Padde <span class="pageNum" id="pb146">[<a href="#pb146">146</a>]</span>jammerde hemel en aarde bijeen; de anderen lieten zich lachend opsluiten. Maar bij -de meesten was het de vroolijkheid van dien bekenden boer, die kiespijn had. -</p> -<p>„Kom, Padde, schreeuw niet zoo! ’t Zal wel meevallen!” -</p> -<p>„Meevallen?! Als je driemaal gekielhaald en een uur met je hoofd onder water wordt -gehouden?” -</p> -<p>Het sloeg acht glazen. De deur van het vooronder werd ontsloten. -</p> -<p>Buiten wachtte den groentjes een dubbele rij oomes, die hen met papieren klappers -naar de verhooging dreven, waar de oude grijze Neptunus reeds zat, omgeven door zijn -ganschen hofstoet. De schipper en de opperstuurman zaten aan zijn zijde. Neptunus -droeg een waardigen, met papieren visschen beplakten mantel, en in zijn hand klemde -hij een vervaarlijken drietand, waaraan een stokvisch was gespietst. Zijn dienaren -hadden een mombakkes voor met spitsen, langen neus en groote, groene vissche-oogen. -In hun roode haren was nog zeewier verward. Een van hen wachtte met een groote schaar -bij de ton water, om de groentjes kaal te knippen. Hij droeg de roodbaaien onderbroek -van Harmen van Kniphuyzen. De anderen stonden met volle putsen gereed om te „doopen”. -</p> -<p>Er werd niet getalmd. Zonder erbarmen pakten Neptunus’ dienaren de groentjes in hun -nekvel, duwden ze stuk voor stuk in de ton, verfrischten ze ten overvloede nog met -een puts water. Toen werden ze door den roodgebaaiden lakei van vorst Neptunus van -hun haardos bevrijd. De vlokken stoven in het rond; pijnlijke kreten der slachtoffers -deden vermoeden, dat de schaar weleens uitglipte. Toen alle groentjes behoorlijk kaal -waren en het water hun uit de kleeren droop, verhief Neptunus zich met koninklijk -gebaar van zijn zetel en sprak: „Haal me de bottelier er eens op!” -</p> -<p>Daar kwam de Schele al aan, nog rood van het tappen. „Wat is er van je bevelen, Majesteit?” -</p> -<p>„Dat je de kerels een oorlam schenken moet, bottelier!” -</p> -<p>„Leve koning Neptunus!” brulden de oomes. -</p> -<p>„De groentjes ook, Majesteit?” vroeg de Schele. -</p> -<p>„Donder en bliksem!” sprak Zijne Majesteit, „er <span class="ex">bennen</span> geen groentjes meer, Schele!” -<span class="pageNum" id="pb147">[<a href="#pb147">147</a>]</span></p> -<p>„Tot je orders, Majesteit!” En de Schele verdween, voortgedreven door een stelletje -ijverige oomes. -</p> -<p>„Zou jij de bottelier niet er eens ’n handje helpen?” vroeg Koning Neptunus aan Padde, -die niet ophield met jammeren over de mishandeling, die hij had ondergaan. -</p> -<p>„Helpen?! Om die beroerde kerels een oorlam te bezorgen?! ’k Zou nog liever!” schreide -Padde. -</p> -<p>„Zeg er eens, manneke!”—het was Bontekoe, die sprak—„Durf jij tegen Koning Neptunus -op te staan?!” -</p> -<p>„Koning Neptunus! Dat donder en bliksemen heeft ie dan toch van de bootsman!” -</p> -<p>„Donder en bliksem.….!” stamelde Neptunus. -</p> -<p>De oomes lachten. En Padde trok er grimmig tusschen uit. -</p> -<p>Daar kwam de Schele met zijn helpers terug, een paar vaatjes bier voor zich uit schoppend. -Met hoera-gebrul werden ze (de vaatjes)! ontvangen en geopend. En toen hieven de maats -de kroezen op, dronken op de gezondheid van Neptunus, den schipper, den bootsman, -op de linie, op Holland en op Java, op de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>, de behouden thuiskomst, gunstigen wind en verder op alles, waar maar op gedronken -kon worden. Neptunus bleek, na in den loop der eeuwen dagelijks zeewater te hebben -moeten slikken, ook niet wars van een hartversterking: hij doopte bedachtzaam zijn -grauwe snor in een kroes. -</p> -<p>De vaatjes raakten leeg. De oomes keken sip. Maar tot troost werd er afgekondigd, -dat allen in de kombuis twee appelflappen mochten halen. -</p> -<p>Die smaakten! -</p> -<p>En toen kwam het afscheid. Neptunus drukte den schipper de hand, gaf hem het gezag -over de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> weer plechtig over en liet zich in triumf uitgeleide doen naar de valreep. Hij wenschte -allen voor de laatste maal goede reis en dook met zijn dienaren weg in het water. -</p> -<p>Een kwartier later kwam de bootsman Folkert Berentsz. met natte haren, juist als had -ook hij een linie-doop ondergaan, het dek opstuiven. „Donder en bliksem!” voer hij -uit. „Wat heeft die rommel daar te beteekenen?! Weg er mee! Waar zitten me die apen -van jongens? Vooruit! Zwabberen!!” -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -<span class="pageNum" id="pb148">[<a href="#pb148">148</a>]</span></p> -<p>De wind was Zuid-Oost. De koers werd gesteld boven de Abriolhos, een groep lage, rotsachtige -eilanden op de kust van Brazilië. Bij de Abriolhos komende, stilde de wind echter, -zoodat men vreesde, de eilanden niet te zullen kunnen omzeilen: de stroom zou de drie -schepen, wanneer de wind geheel ging liggen, recht op de eilanden doen stooten, en -ze zouden er vast zitten, tot het den wind geliefde te gaan blazen. Neen, als ze de -eilanden niet omzeilden, zag het er slecht uit, want op de Abriolhos zou niets te -halen zijn en men verlangde naar versch voedsel. Te lang gepekeld vleesch eten leverde -gevaar op: de Oostinje-vaarders hadden veel met scheurbuik te kampen. -</p> -<p>Maar in den nacht werd de wind weer sterker, en op het kantje af lukte het, de eilanden -te omzeilen: men streek er zoo dicht langs, dat men met het bloote oog de rotsen in -het maanlicht zag verrijzen. Het volk werd vergast op een flap-kanne Spaanschen wijn -voor iedere tafel van acht man. -</p> -<p>Nu werd de steven gericht naar een groep kleine eilandjes: Tristan d’Acunhe. Maar -men kreeg ze niet te zien. De wind sloeg om naar het Noord-Westen. Toen stelde men -de koers op Kaap de Goede Hoop, ten einde daar te ververschen. Het was nog wel een -geducht eind, maar de wind zwol gedurig aan en zat mooi achter in ’t zeil. Als dolfijnen -schoten de boegen door het water; de oomes waren vol goeden moed. -</p> -<p>Toen onze vrienden op een middag bijeenzaten, wees Hajo eensklaps met de hand naar -boven. „Kijk eens, wat een groote meeuwen!” Daar kwamen, heel hoog in de lucht, uit -het Zuiden een aantal witte vogels aanzweven. Hun vlucht moest verbazend snel zijn, -want ze namen zienderoogen in grootte toe. Maar zonderling: de lange, smalle vleugels -schenen zich nauwelijks te bewegen. „Albatrossen!” riep Rolf uit. „Dan zijn we dicht -bij de Kaap!” Op het voordek begonnen een paar oomes te schreeuwen: „Albatrossen! -We naderen de Kaap!!” Al het volk liep te zamen, schreeuwde opgewonden dooreen. -</p> -<p>Het waren machtige dieren. Er zweefden nu al een dozijn hoog om de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>, en uit het Zuiden kwamen er nog steeds. Ze schenen niet te vliegen, ze dreven op -hun enorme vleugels, waaraan nauwelijks eenige beweging te bespeuren viel. -</p> -<p>Terwijl onze knapen vol spanning toekeken hoe majestueus <span class="pageNum" id="pb149">[<a href="#pb149">149</a>]</span>de albatrossen kwamen aanzeilen door de wolken, hoe snel en sierlijk zij zich lieten -vallen, wanneer ze in het water een prooi ontdekten; hoe ze, ondanks hun grootte, -vol gratie en zonder de geringste inspanning weer opstegen van het watervlak, hun -prooi vast omsloten in de sterke klauwen,—was op het achterdek een ander drietal met -een zonderling werkje in de weer. De Manke, die op den dag van de uitvaart Gerrit -den hals had willen omdraaien, sneed een stukje hout van een handbreed te lang, overtrok -het met reuzel, bond het houtje aan een lange lijn en wierp die toen overboord. -</p> -<p>„Nou zullen we eens afwachten!” zei de manke. -</p> -<p>„Afwachten”, bevestigde zijn pokdalige kameraad. -</p> -<p>„Of ze fijnproevers zijn! Hehehe!” grinnikte de kleine, Schieltjens Blauw. -</p> -<p>Met drieën, vieren tegelijk schoten de vogels uit groote hoogte op het lokaas af. -De behendigste hapte toe.…. en was gevangen. De mannen vloekten van genoegen. Met -z’n drieën trokken ze de lijn binnen. Dat viel niet mee! Het dier klapte met de vleugels, -vloog van het water op en wilde de wolken weer in. Maar de overmacht was te groot: -met uitgerekten hals, den bloedenden bek wijd open, werd het omlaag getrokken. Hulpeloos -tuimelde het op het dek, sloeg wild met de reusachtige vleugels. -</p> -<p>„Kom er eens hier! Kom eens kijken!” brulde de pokdalige. -</p> -<p>Van alle kanten kwamen de oomes aanzetten. „Wat een prachtig beest!” -</p> -<p>Boutjens (zoo heette de manke) was door de algemeene belangstelling gestreeld. „Wacht -nou maar eens even! Dan zul je wat zien!” Hij trok zijn mes, plaatste zich achter -den vogel, die, als vermoedde hij het nieuwe gevaar, met een smartelijken roep schuw -ineendook. Toen liet Boutjens zich plotseling met de knieën op de beide gespreide -vleugels vallen en sneed het dier met een snelle beweging den strot door. „Had je -niet gedacht, hè?” grinnikte hij, terwijl hij weer overeind sprong en zijn bebloede -handen en polsen aan zijn broek afveegde. -</p> -<p>Grootsch en tragisch was het, te zien hoe het prachtige dier zich de smetteloos blanke -veeren rood verfde in zijn wilde worsteling met den dood. Boutjens sprong, met de -anderen, haastig <span class="pageNum" id="pb150">[<a href="#pb150">150</a>]</span>ter zijde om een slag van den machtigen vleugel te ontloopen. -</p> -<p>„Kun je het vleesch eten?” vroeg Hajo, wien het moeite kostte, den manke niet te lijf -te vliegen. Boutjens keek gemelijk op, toen hij Hajo’s stem herkende. Hij spuwde op -het dek en keerde den jongen zonder antwoord te geven den rug toe. -</p> -<p>„Eten?” zei een der oomes. „Wel neen. Het vleesch smaakt sterk.” -</p> -<p>„We vangen ze zoo maar. Voor de aardigheid”, blufte de pokdalige. -</p> -<p>„Zoo”, zei Hajo. „Maar als je nu het hart hebt er nog een te vangen.….” Hajo’s vuisten -balden zich. -</p> -<p>De manke stootte een ruwen lach uit; men voelde er zijn haat doorheen. -</p> -<p>Hajo werd bij den arm gegrepen. Het was Rolf. „Ga met mij mee, Hajo. Wees niet onverstandig. -We zullen hun plannen op een andere manier verhinderen.” En hij trok Hajo met zich -mee naar de groote kajuit. -</p> -<p>Boutjens keek hen met donkeren blik na. „Ze gaan naar de schipper! Ik zou ze graag -de nek omdraaien, maar je moet nog voorzichtig zijn, dat je je vingers niet brandt!” -</p> -<p>„Kom, Boutjens”, zei Schieltjens Blauw. „Laten we nog er eens ingooien!” -</p> -<p>Toen stond Padde voor hen. „Als jullie het doet, krijg je van mij op je ziel!” -</p> -<p>Boutjens was verbluft. „Wat zeg je?! Rakker!” -</p> -<p>„Ik zeg, dat, als je het hart hebt nog een van die mooie beesten te vermoorden, je -dan van mij op je falie krijgt! Versta je dat, dierenbeul?” Dikke tranen schoten pardoes -uit Padde’s knippende oogjes; zijn stem beefde van aandoening. -</p> -<p>„Daar staat er een te grienen om ’n beetje bloed!” hoonde Boutjens. „Wat ’n papjoggie!” -</p> -<p>Maar meteen had hij van het papjoggie een klap op z’n wang te pakken, die lang niet -voor de poes was. „Dat is één!” riep Padde. „En dat is er nog een!” -</p> -<p>Vloekend en razend kwam Boutjens op Padde af. En, gelukkig voor den botteliersmaat, -namen de oomes hem in bescherming. Zelf wilde Padde zijn voordeel daarbij niet inzien. -„Laat me los! Hij zal op z’n ziel hebben!” -<span class="pageNum" id="pb151">[<a href="#pb151">151</a>]</span></p> -<p>„Ja, laat hem los!” siste Boutjens. „Hij vraagt er toch zelf om?” Maar toen de maats -niet op zijn voorstel ingingen, wendde hij zich tot zijn twee getrouwen. „We zullen -er maar geen woord aan vuil maken. Hier met de reuzel! We zullen nog eens ingooien.” -</p> -<p>„Schei er mee uit, Manke!” raadden de oomes. -</p> -<p>„En waarom?” vroeg Boutjens. „Vorige reis heb ik er wel ’n dozijn gevangen! ’t Zijn -mooie beessies!” -</p> -<p>„Laat me los!” jammerde Padde. „Ik wil de schurk.….!” -</p> -<p>Daar kwam Hilke Jopkins aanstevenen. Zonder een woord te zeggen, rukte hij Boutjens -het tuig uit de handen en stak het in den broekzak. „Bevel van den schipper: er mogen -geen albatrossen gevangen worden.” -</p> -<p>„O, is ie gaan klikken!” <span class="corr" id="xd30e3825" title="Bron: zeide">zei de</span> manke met verbeten woede. „’k Zal hem!” -</p> -<p>Maar toen legde de lange Fries een van z’n handjes op Boutjens’ schouder. „In gemoede”, -zei hij, terwijl de manke onder zijn greep ineenkromp, „je blijft van hem af!” -</p> -<p>Met een verwensching verdween Boutjens in het vooronder. -</p> -<p>Den volgenden morgen vond hij een groote klomp zout in zijn koffie. Met een kreet -van afschuw spuwde hij het zwarte vocht weer uit. -</p> -<div class="figure floatLeft p151width"><img src="images/p151.png" alt="Maar de duvel speelde er mee....." width="158" height="311"><p class="figureHead">Maar de duvel speelde er mee.….</p> -</div><p> -</p> -<p>Harmen van Kniphuyzen had medelijden met hem. „’n Ongelukje”, zei hij. „Kom maar eens -hier, dan zal ik je betere inschenken. ’k Heb hier nog een keteltje vol staan, eigenlijk -voor de schipper!” En welwillend glimlachend goot hij Boutjens’ kom weer vol. Maar -de duvel speelde er mee: de tweede kop was zoo mogelijk nog zouter dan de eerste! -En Boutjens spuwde en foeterde, dat het een aard had. -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>Dien middag kreeg men de Kaap in ’t zicht. Maar de vreugde hierover was niet zoo groot, -als ze had kunnen zijn. Want de wind woei zoo stijf uit het Westen, dat men onmogelijk -aan land kon gaan. De zee werd steeds woeliger; de schepen dansten geducht. -<span class="pageNum" id="pb152">[<a href="#pb152">152</a>]</span></p> -<p>Er werd scheepsraad gehouden op de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span>. Na lang mikken en meten besloot men door te zeilen. Al het volk was nog gezond; -er heerschte voorloopig ook nog geen watergebrek. Den twaalfden Mei—dus vier-en-een-halve -maand na het vertrek uit Holland—omzeilde men de Kaap, boog daarna om naar het Noord-Oosten. -Tot Terre de Natal toe hield men het land in ’t zicht. Het was mooi weer; men onderscheidde -duidelijk de talrijke rotsplateau’s en de hooge kegels van het Drakengebergte, welks -toppen vaak tot in de wolken reikten. -</p> -<p>De <span class="ex">Enkhuizen</span> was bestemd om naar de kust van <span class="corr" id="xd30e3853" title="Bron: Koromandel">Coromandel</span> te gaan. Daarom leek het den schipper het best, het kanaal van Mozambique te doorzeilen, -ten einde te ververschen op de Comorische eilanden, westelijk van Madagascar’s noordpunt. -Bontekoe en Pieter Thijsz. van de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span> namen afscheid van den gezagvoerder van de <span class="ex">Enkhuizen</span>; de heeren dronken een glas wijn op de behouden aankomst van alle drie schepen. Een -uur later zond de <span class="ex">Enkhuizen</span> drie saluutschoten over het water, die prompt beantwoord werden, en week van de twee -andere Oostinje-vaarders af. De zeilen werden kleiner en blanker. Toen viel de schemering -in en onttrok ze aan het oog. -</p> -<p>Droomerig keek Hajo het licht-grijze schimmetje na. Naar de kust van Koromandel.…. -was dat nog weer iets anders dan Oostinje? Het scheen even ver en geheimzinnig. Hoe -wijd moest de wereld zijn! In Hajo kwam een stille bewondering voor den schipper, -die midden in onbekende zeeën zijn collega’s vaarwel zei en dapper, in vertrouwen -op God en op zijn kompas, met z’n paar honderd kerels en z’n mooi getuigd schip naar -het verre, vreemde land toog, waar wellicht geen blank gezicht hem zou verwelkomen. -„Goeie reis.….!” zei Hajo zacht. -</p> -<p>Bontekoe en Pieter Thijsz. stelden hun koers Zuidelijk om Madagascar. -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>Op een middag hing de vlag van de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span> halfstoks. -</p> -<p>„’n Dooie”, zeiden de maats van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> tot elkaar, terwijl ze over de verschansing er naar hingen te kijken. <span class="pageNum" id="pb153">[<a href="#pb153">153</a>]</span>Tegen den avond hoopte zich op het middendek van de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span> wat volk bij mekaar. Er werd een psalm gezongen. Plechtig klonk het geluid van die -vele diepe mannenstemmen over het water. Toen werd een plank met een overdekt lichaam -er op over de verschansing geschoven. Het lichaam gleed in het water, zonk onmiddellijk -weg in de diepte. Twee kanonschoten,—en de vlag schoot weer de hoogte in. -</p> -<p>Maar twee dagen later.…. hing ze opnieuw halfstoks! Toen begrepen de mannen van de -<span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>, dat men aan boord van de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span> kampte met een meedoogenloozen vijand: de scheurbuik! -</p> -<p>Den dag daarop bracht Pieter Thijsz. een bezoek bij Bontekoe. De Bruinvisch was geërgerd -en prikkelbaar door den slechten toestand op zijn schip en werd zeer heftig, toen -hem bleek, dat Bontekoe zijn koers twee streken Noordelijker dacht te stellen, dan -hem, Pieter Thijsz., goed scheen. Rood van drift stevende hij de kajuit uit, baande -zich hardhandig een weg door een groepje verblufte maats, die al ’n tijdje naar zijn -gebulder hadden staan <span class="corr" id="xd30e3895" title="Bron: lusteren">luisteren</span>. „Vaar waarheen je wilt!” schreeuwde hij. „Voor mijn part naar de hel!” -</p> -<p>Bontekoe was kalm, zooals zijn mannen dat van hem gewend waren. „Ieder zijn overtuiging, -makker! Ik wensch je goede reis.” -</p> -<p>„Het zal me verwonderen, hoelang ik op de reede van Bantam moet wachten, voor de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> binnenzeilt!” donderde Pieter Thijsz. hem toe. -</p> -<p>„Ik zal je het wachten aangenaam maken, door je, dadelijk bij je aankomst, met de -jol een vaatje Tocayer te laten brengen!” was Bontekoe’s vriendelijk antwoord. -</p> -<p>De oomes stootten mekaar aan. „Die zit”, mummelde Floorke. -</p> -<p>„Goeie reis!” snauwde de Bruinvisch. Toen vloog hij als een kat de valreep af. -</p> -<p>De mannen in de jol beneden sprongen nog sneller overeind dan anders. Ze stootten -af en roeiden, als was hun leven er mee gemoeid. Maar Pieter Thijsz. ging het nog -niet vlug genoeg: hij greep een der riemen, duwde den maat, die er aan zat, zonder -veel praatjes op zij en roeide, dat de spaan knarste. -</p> -<p>De oomes van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> grinnikten. „Wat een rare!” -<span class="pageNum" id="pb154">[<a href="#pb154">154</a>]</span></p> -<p>Bontekoe kon evenmin een glimlach onderdrukken. „Tòch een kranig schipper, mannen!” -zei hij. -</p> -<p>De oomes waren vereerd door Bontekoe’s vertrouwelijkheid. En Floorke, die vond, dat -hij bij Bontekoe wel een potje breken kon, zei, terwijl hij zich achter zijn oor in -de roode haarstoppels krabde: „Maar je moet geen ruzie met ’m krijgen, schipper: juffer -Driestreng ligt altijd klaar! Nee.…. ik heb <i>jou</i> liever, hoor!” En toen hij vermoedde, dat hij nu wellicht wat al te vrijmoedig was -geweest, keerde hij zich om naar zijn makkers en zei: „Nou? Wat jullie, jongens?” -</p> -<p>De oomes keken lachend naar het gelaat van Bontekoe, dat hen uitdagend aanzag. -</p> -<p>„Nou?” vroeg Floorke. „Nou?!” -</p> -<p>„Leve Bontekoe! Leve de schipper!” brulde de heele troep. -</p> -<p>De kerels in de jol daarginds hielden van verbazing de riemen stil. Toen plaste Pieter -Thijsz. den zijnen nijdig weer in het water. De maats schrikten op, trokken met een -ruk de riemen weer aan, zwijgend glurend naar de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>. -</p> -<p>In Bontekoe’s oogen fonkelde iets; zijn gelaat werd een weinig rood. Maar een glimlach -om zijn mond verraadde, dat de onverwachte hulde hem niet onaangenaam had getroffen. -„Vooruit!” riep hij. „Haal de bottelier dan maar op! Want daarom is het jullie toch -te doen.” -</p> -<p>Nieuw gebrul. Van het voordek kwamen ook maats aanhollen. Ze roken, dat er wat aan -’t handje was. Floorke was de man! Verdraaid, die wist overàl een oorlam uit te slaan! -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>Maar na het eten maakte de vreugde plaats voor een algemeene gedruktheid. Uit gewoonte -ging het volk ook dien avond weer op het dek, onder den lichtenden sterrenhemel gezelsen, -maar het gesprek vlotte niet. Zwijgend luisterden ze naar het ruischen van het boegwater. -</p> -<p>Er waren dien namiddag drie man ziek geworden. -</p> -<div class="figure p154width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb155">[<a href="#pb155">155</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.18" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e304">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">DE GEVREESDE VIJAND</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">In enkele dagen tijds steeg het aantal zieken tot vijftien. Het was daar in het vooronder -een gekreun en gekerm, dat niemand er ’s nachts van slapen kon. En elken dag kwamen -er zieken bij. Vader Langjas greep zich met de handen in het haar, verzon allerlei -drankjes, die verlichting zouden kunnen schenken. Soms hielp het ook wel wat, vooral -dank zij de troostrijke voorspiegelingen, waarmee het uitreiken gepaard ging. Maar -van werkelijke genezing kon natuurlijk geen sprake zijn, zoolang de oorzaak van de -ziekte niet was weggenomen: gebrek aan versch voedsel. -</p> -<p>Lijsken Cocs was er het ergst aan toe. Zijn licht-blauwe, nu flets geworden oogen -lagen diep, heel diep in de kassen; zijn spits neusje werd met den dag spitser, en -het zweet parelde in zijn stroo-blonde haren. „’k Ga d’r an”, zuchtte hij. „Eerst -m’n vader, toen Joppie.…. wij kunnen in onze familie niet tegen de scheurbuik, weet -je?” Lijsken zweeg, verraadde door een smartelijk vertrekken van den mond, dat hij -pijn leed. -</p> -<p>„Heb je pijn?” vroeg Harmen, die bij Lijsken’s kooi zat. -</p> -<p>Lijsken schudde ontkennend het hoofd. En met schorre stem zei hij, op zorgelijken -toon: „’t Is lam voor m’n moeder, dat ik d’r an ga! Want ik had ’r van deze reis ’n -mooie cent kunnen thuis brengen.…” -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Den volgenden dag hing de vlag halfstoks. Lijsken’s tengere jongenslichaam werd in -een zak genaaid en, onder het zingen van een psalm, plechtig aan de golven toevertrouwd. -De kanonnen wenschten den kleinen, blonden koksmaat goede reis naar het oord, waar -hij geen pijn meer voelen zou. -</p> -<p>Bontekoe betaalde aan Harmen van Kniphuyzen de volle gage van zijn overleden vriend -uit. Harmen kende Lijsken’s moeder <span class="pageNum" id="pb156">[<a href="#pb156">156</a>]</span>en zou het haar geven. Grienend borg Harmen het geld in een zakje. -</p> -<p>De gedruktheid nam met den dag toe. Er waren nu reeds acht-en-twintig zieken. En dubbel -zooveel anderen klaagden over moeheid in de beenen. Velen liepen rond met blauwe kringen -onder de oogen, vale gezichten en kleurlooze lippen. Toen er op een dag vijf tegelijk -in hun kooi moesten blijven, durfde Bontekoe niet verder zeilen. En tot groote vreugde -der zieken in het vooronder werd de steven gewend naar Madagascar, waar men hoopte -te kunnen ververschen. Diede Doedesz., die zich ook al lam voelde, klom niettemin -om het uur in het kraaiennest om met zijn beproefde oogen naar land uit te zien. Den -vierden morgen na het wenden van den steven, rezen achter den gezichtseinder bergen -op. -</p> -<p>„Land! Land voor de boeg!!” Groote opgewondenheid. De zorgen woeien zoo maar de poorten -uit. -</p> -<p>In den namiddag naderde men het land; het zag er aanlokkelijk uit. De bergen waren -met wouden begroeid, en het geheel maakte den indruk van vruchtbaar te zijn. Maar -nu de moeilijkheid: hoe te landen? Zoo ver het oog reikte, was nergens een baai of -inham, geschikt om de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> te bergen. Toch zette men de boot uit. Terwijl de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> voor de kust op en neer zeilde, voer de schipper met dertig stevige maats en evenveel -geladen musketten weg. -</p> -<p>Maar toen men met de boot wilde landen, bleek de branding te sterk te zijn. Terwijl -men nog beraadslaagde, wat nu te doen, kwamen op het strand naakte, bruine kerels -aanloopen, die in luide kreten hun verrassing uitten en toen staan bleven, de hand -boven de wenkbrauwen, om beter te kunnen zien. -</p> -<p>Floorke bood aan, naar land te zwemmen. Hij knoopte z’n broek stevig vast, snoof zoo -er eens en sprong het water in. Als een haai schoot hij door de golven. Tweemaal sloeg -de branding hem terug; de derde maal zette Floorke zijn tanden op mekaar en wist er -zich doorheen te worstelen. Zijn broek boette hij er bij in: even naakt als de zwartjes -plofte hij aan land neer. „Heila!” riep Floorke hijgend den verbaasden inboorlingen -toe, die tusschen zich en dit witte, roodharige monster een behoorlijken afstand schenen -te willen bewaren. „<span lang="ms">Toenggoe</span> <span class="pageNum" id="pb157">[<a href="#pb157">157</a>]</span>er eens even! Zou je bij geval kunnen zeggen, waar de <span lang="ms">kapal</span> voor anker kan gaan? Jullie verstaan toch Maleidsch?” -</p> -<p>De monden der inboorlingen sperden zich wijd open. Mooi gebouwde kerels waren het: -groot, zwart als houtskool, wollig, dicht haar en van boven tot onder getatoeëerd -met sterren en bloemenmotieven. Een kwam er met groote, elastische schreden op Floorke -af, legde hem zijn zwarte hand op den schouder en wees naar het Zuiden. Hij zei iets, -waar Floorke geen spier van verstond, wees toen op de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> en toen weer naar het Zuiden. -</p> -<p>„’k Heb je al in de gaten, kameraad!” zei Floorke verheugd. „In ’t Zuiden landen, -hè? Hebben jullie ook wat te bikken? Makan?” En Floorke maakte een beweging van kauwen -en den mond volproppen. Het resultaat was, dat de zwartjes allen begonnen te lachen. -</p> -<p>„Lach, als je gekielhaald wordt!” gromde Floorke. Hij liep het water weer in, stortte -zich in de branding. -</p> -<p>„En?” vroegen z’n makkers, terwijl ze hem in de boot heschen. -</p> -<p>„In ’t Zuiden.…. pf! kunnen we landen.…. pf! En m’n broek.…. pff! ben ik kwijt.” -</p> -<p>„Kon je de menschen verstaan, Floorke?” -</p> -<p>„Best, schipper. Ik versta alle talen.” -</p> -<p>„En hoe zagen ze er uit?” -</p> -<div class="figure floatLeft p157width"><img src="images/p157.png" alt="" width="113" height="278"></div><p> -</p> -<p>„Zwart als ’n laars, schipper, en besneje als de ebbenhouten kast van m’n moei!” Floorke’s -oogen richtten zich groot, met sprakelooze verontwaardiging naar het strand. „Wel -sakkerloot! Daar loopt er een met <i>mijn</i> broek aan!” En Floorke wilde pardoes weer overboord springen. -</p> -<p>Maar de maats hielden hem tegen. En Bontekoe zei lachend: „Ik zal je geld voor een -nieuwe broek geven, Floorke.” -</p> -<p>„Zoo’n beste broek!” zuchtte Floorke. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Naar het Zuiden! Men voer dicht langs de kust, dagen lang, zonder een baai te ontdekken. -De stemming in het vooronder zakte weer geducht. De oomes verloren het vertrouwen -in Floorke’s talenkennis; Floorke zelf schold op de „nikkers”, <span class="pageNum" id="pb158">[<a href="#pb158">158</a>]</span>die hem zijn broek en zijn eer geroofd hadden. Het aantal zieken klom tot boven de -veertig. -</p> -<p>Padde kreeg het druk met het verplegen van den Schele, die zich ook niet voelde, zooals -het wezen moest. Onze drie jonge vrienden zelf waren nog gezond. -</p> -<p>Op een morgen was het land uit het gezicht verdwenen. Men zeilde Zuidwaarts tot op -negen-en-twintig graden, maar toen zich nog steeds geen land, laat staan Floorke’s -ankerplaats vertoonde, wendde men den steven weer en voer in Noord-Oostelijke richting -tot op zeventien graden. Van daaruit werd de koers gesteld op de zeestraat tusschen -Mauritius en Réunion, ten einde een van die beide eilanden aan te doen. -</p> -<p>In die dagen had men den tweeden doode: Boutjens. De maats hadden zich ook tijdens -zijn laatste dagen weinig om hem bekommerd; het was Hajo geweest, die hem elken morgen -de warme koffie bracht en ’s nachts, wanneer hij Boutjens hoorde kreunen, was opgestaan -om een kroes water voor hem te halen. Aanvankelijk keerde Boutjens zich grommend af, -wanneer Hajo naderde, en hij dronk pas, wanneer hij wist, dat de jongen hem niet meer -bespieden kon. Maar den avond vóór zijn dood tastte hij met zijn vermagerde vingers -naar Hajo’s handen en vroeg met zwakke, schorre stem: „Waarom.…. waarom doe je dat?” -</p> -<p>„Omdat je hier niet één vriend hebt, die je verpleegt”, zei Hajo. -</p> -<p>„Dan is het goed”, zuchtte Boutjens. „Ik dacht, dat je.…!” En Boutjens begon te huilen. -„’k Heb zoo’n pijn, al dagenlang, en ze laten me maar schreeuwen. Van morgen is de -barbier bij me geweest en hij heeft me over God en over de Hemel gesproken;—nou weet -ik, dat ’t met me gedaan is. Onder in m’n kist.…. ik bedoel natuurlijk m’n scheepskist.….” -Boutjens stokte even „Als ik van m’n kist praat, zie ik ’n doodkist voor me, maar -daar grijp je op zee natuurlijk naast! Onder in m’n scheepskist ligt een plank. Die -kun je optillen; daar heeft niemand verdacht op, zie je? Nou, onder die plank liggen -dertien zilveren guldens. Die geef ik jou; niemand anders mag er met z’n vingers aankomen. -Pas vooral op, dat Schieltjens Blauw het niet in de gaten krijgt, want da’s een schurk.” -<span class="pageNum" id="pb159">[<a href="#pb159">159</a>]</span></p> -<p>Boutjens kreunde en zweeg eenigen tijd, hijgend van vermoeidheid. Langzaam-aan werd -zijn adem weer rustiger; hij sloot de oogen en murmelde: „Wie z’n zonden berouwt.…. -is geen schurk.” -</p> -<p>Toen men hem den volgenden morgen overboord liet glijden, zag men onder water den -witten buik van een grooten haai glinsteren; met een ruk werd Boutjens’ lichaam in -de diepte gesleurd. Een kreet van afschuw steeg op uit de groep mannen, die juist -hun psalm beëindigd hadden. -</p> -<p>Toen den volgenden dag Zwarte Gijs, de brave smid, op dezelfde droevige wijze van -zijn talrijke kameraden afscheid nam, schoten drie haaien toe. Hun instinct leidde -hen op den goeden weg.…. -</p> -<p>Zwarte Gijs liet in Enkhuizen twee dochtertjes na. In overleg met den schipper besloot -Hajo het geld, dat hij van Boutjens had geërfd, voor de arme meisjes ter zijde te -leggen. -</p> -<p>Ook de volgende dag vroeg zijn offer. Ditmaal deed men alles in stilte, om de zieken -in het vooronder niet onnoodig te herinneren aan.…. wat hun misschien allen te wachten -stond. -</p> -<p>Na twee dagen kreeg men het Oost-einde van Réunion in het zicht, liet het schip dicht -langs den wal loopen en peilde. Eerst op veertig vadem diepte raakte het lood grond: -de kust was dus zeer steil. Niettemin besloot Bontekoe het anker te laten vallen. -</p> -<p>Met bonzend hart vernamen de zieken in het vooronder het klapperen van de ankerspillen -en daarna den zwaren plons in het water. Eindelijk!! Ze kwamen uit hun kooien het -dek op kruipen en smeekten den schipper, aan land te worden gezet. -</p> -<p>Bontekoe keek weifelend naar z’n arme kerels. Op deze steile kust kon de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> licht afdrijven, en dan zou men van de helft van het volk gescheiden zijn. „Moed, -mannen!” zei hij daarom. „We zullen de boot eens aan land sturen, om te zien, of er -wat te halen valt!” -</p> -<p>Terwijl de gezonde maats met het uitzetten van de jol bezig waren, besprak Bontekoe -in de kajuit met den koopman het verzoek van de zieken. Rol verzette zich met hand -en tand tegen het aan land brengen van de zieken op een plaats, waar geen ankergrond -was. En ofschoon Bontekoe gebaarde, het niet <span class="pageNum" id="pb160">[<a href="#pb160">160</a>]</span>met hem eens te zijn, moest hij zichzelf bekennen, dat Rol gelijk had. -</p> -<p>Een kwartier later voer Bontekoe met twintig maats aan wal. Ze trokken de boot een -eindje het strand op, om te voorkomen, dat de opkomende vloed haar zou wegsleuren, -en begonnen hun onderzoekingstocht. Zelfs de hooggespannen verwachtingen van Floorke, -die reeds van verre allerlei heerlijkheden meende te ontdekken, werden nog overtroffen. -Vijftig ellen het strand op stonden verspreide boomgroepen, in welker schaduw zij -honderden en nog eens honderden groote schildpadden vonden. Het bosch achter de boomgroepen -weergalmde van vogelgekrijsch. Opgewonden baanden de mannen zich een weg door ellenhooge -varens, kwamen toen op een zonnige open plek met hoog gras, dat aan een zijde geheel -was platgetreden. In de verte klonk gestamp van hoeven; het scheen een kudde runderen -te zijn, die zich uit de voeten maakte. De maats liepen in de schaduw van hooge boomen -de open plek rond, gluurden overal tusschen de stammen door, het loof in, waar schreeuwende -parkieten lustig om twijgjes duikelden. Hoenders vlogen met veel gedruisch voor de -voeten der oomes op en scharrelden tusschen wilde ananas-planten met lak-roode hart-bladeren -kakelend in het struikgewas weg. Groote, blauw-grijze houtduiven gluurden door de -takken omlaag en drukten in een zacht: roekoe.….! verwondering uit over de onbekende -twee-voeters daar beneden. Het kostte den maats weinig moeite de argelooze dieren -met stokken vleugellam te slaan. Met ananassen, schildpadden en duiven voor de kombuis -keerde de jol naar het schip terug. -</p> -<p>De zieken lagen op het dek te wachten. Toen ze zagen, wat hun makkers van het land -meebrachten, smeekten ze Bontekoe opnieuw met gevouwen handen, hen toch aan wal te -willen zetten. Bontekoe beraadslaagde met den koopman, of hij het wagen mocht. -</p> -<p>Rol schudde het hoofd. „Als vertegenwoordiger van de heeren bewindhebbers moet ik -me ten stelligste verzetten tegen een waaghalzerij, waarbij het slagen van de heele -reis op het spel wordt gezet!” verzekerde hij. -</p> -<p>Bontekoe luisterde met nauw verholen drift. „Als vader van <span class="pageNum" id="pb161">[<a href="#pb161">161</a>]</span>mijn maats kan ik er niet toe komen, de arme kerels voor de haaien te gooien!” zei -hij toen. „En als de heeren bewindhebbers zich dat niet kunnen voorstellen, moeten -ze zelf maar eens als schipper een reisje naar de Oost maken!” -</p> -<p>Rolf boog het hoofd. „Ik wensch vast te stellen, dat <span class="ex">ik</span> me verzet heb.” -</p> -<p>„Wil je ’t op schrift hebben?” vroeg Bontekoe schamper. En hij ging naar de zieke -oomes. „Jongens, help mekaar maar in de jol; ik zal je aan land laten zetten.” -</p> -<p>„Leve de schipper! Hoy! Hoera!! Leve de ouwe!!” -</p> -<p>Of de kerels gauw in de boot waren! Bontekoe liet hun een zeil meegeven, om daarvan -een tent op te slaan, verder twee gezonde koksmaats, olie, azijn, potten om in te -koken, wapens en gerei. De schipper stapte zelf met een dozijn roeiers in de jol om -hen weg te brengen. Hij wilde de vreugde der arme kerels mee beleven. -</p> -<p>Ze wisten van blijdschap geen raad. De tranen stonden hun in de oogen, toen ze in -het zachte gras bijeenkropen. „We voelen ons al weer half gezond, schippertje!” -</p> -<p>De andere maats begonnen een nieuwen onderzoekingstocht, nu in een andere richting. -Men ving een kleine tweehonderd houtduiven, reeg de vette dieren aan lange stokken -en braadde ze voor zieken en gezonden. Een feestelijke aanblik: al die knappende vuurtjes -in de schemering. Voorloopig, zoolang men niet wist, wat dit eiland herbergde, werd -voor alle zekerheid een wacht uitgezet. -</p> -<p>Aan boord zat men ook niet stil. Enkele schildpadden, door de maats meegenomen van -hun eerste landing, werden gekookt met gedroogde pruimen, die nog in het ruim lagen. -Dat smaakte! De oomes aten, tot ze zat waren, smookten een pijpke, keken naar de sterren -en vonden de wereld nog zoo onherbergzaam niet. -</p> -<p>Drie uren na zonsondergang keerde de schipper met zijn gezonde mannen terug. Bontekoe -beval de boot niet in te halen: hij wilde er dien zelfden nacht een eind de kust mee -afvaren, om voor het schip een ankerplaats te zoeken. -</p> -<p>Rolf klampte zijn oom aan. „Mogen we mee, oom? Hajo en ik?” -<span class="pageNum" id="pb162">[<a href="#pb162">162</a>]</span></p> -<p>„Deden jullie niet beter, naar kooi te gaan?” -</p> -<p>„Wij slapen toch niet, oom, zoolang de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> nog geen kooi heeft!” -</p> -<p>„Nou, vooruit dan maar!” zei Bontekoe glimlachend. -</p> -<p>„Mag ik u bedanken, oom?” -</p> -<p>Bontekoe liet een welwillenden blik over zijn neef gaan. „Wat heb je gedurende de -reis zooal uitgevoerd? Geluierd?” -</p> -<p>„Jawel, oom!” -</p> -<p>„Dacht ik al. De barbier zal wel opgesneden hebben. Hoeveel woorden Maleisch ken je?” -</p> -<p lang="ms">„Tjoemah sedikit sadjah, toewan. Tetapi saban hari saja adjar.” -</p> -<p>„Mm.—Wijs me op deze sterrenkaart de Tweelingen eens aan?” -</p> -<p>„Dat is Castor, oom, en dat is Pollux.” -</p> -<p>„Wijs ze me nou eens aan den hemel?” -</p> -<p>„Kan ik niet, oom.” -</p> -<p>„En waarom niet, domoor?” -</p> -<p>„Omdat we hier alleen de Zuidelijke sterrenhemel zien, oom.” -</p> -<p>„Goed. Maar waarom noemen ze ze de Tweelingen?” -</p> -<p>„Weet ik niet, oom. U wel?” -</p> -<p>„Neen, aap van een jongen, ik ook niet.” -</p> -<p>Rolf trok een zedig gelaat. „Kan ik gaan, oom?” -</p> -<p>„Ja, kras maar op!” -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Hajo sprong drie el in de lucht, toen Rolf hem vertelde, dat hij mee mocht. „En de -schipper gaat ook mee, zeg je?!” -</p> -<p>„Ja zeker.” -</p> -<p>„O, Rolf! Rolf!!” Hajo maakte een rondedans, waarop een Zoeloe jaloersch zou zijn. -</p> -<div class="figure p162width"><img src="images/p162.png" alt="Hajo maakte een rondedans, waarop een Zoeloe jaloersch zou zijn." width="152" height="210"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb163">[<a href="#pb163">163</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.19" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e311">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p163.png" alt="EEN NACHTELIJKE ROEITOCHT" width="609" height="183"></div> -<h2 class="main">EEN NACHTELIJKE ROEITOCHT</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Slechts het regelmatig plassen der riemen en het milde ruischen der branding, die -nauwelijks een branding was, vulden de nachtstilte. Geen veegje wind; van zeilen kon -geen sprake zijn. De kust werd moerassig; slechts hier en daar blonk tusschen laag -gewas en rottende plantenslingers een stuk zand. Zonder klotsen schoof het deinende -water tegen het land op. Even geruischloos zonk het weer terug. -</p> -<p>Een enkele maal school de maan achter wat wolken. Dan schenen de steltboomen daar -verder op den oever donkere rotsmassa’s, die dreigend overhelden, of ze kropen als -monsterachtige, veelpootige larven over het zand, en de grillig gevormde wortels, -die zich in groezelig wirwar voortkronkelden tot aan den boord van het water, werden -venijnige slangen, dreigden elk wezen, dat zich in hun bereik waagde, te zullen omstrikken -en wurgen. -</p> -<p>Men kwam aan een klein riviertje. Vergeefs trachtten de maats het op te roeien: een -wirwar van waterplanten spande zich voor den boeg en schoof de boot weer achteruit. -Aan de oevers massale, vreemdsoortige boomen; de takken omstrengelden elkaar over -het water heen. Zoo dicht was het loof, dat men er geen duimbreed van den hemel door -kon zien; de rivier scheen als uit een donkere bergkloof te stroomen. Hier en daar -dwarrelden vuurvliegjes rond; enkele maats meenden in de boomen een paar lichtende -oogen te zien. Een luipaard? Bontekoe <span class="pageNum" id="pb164">[<a href="#pb164">164</a>]</span>liet er op goed geluk een schot op lossen. De uitwerking er van was verbijsterend: -het klonk als duizend musketschoten; het bosch weergalmde van doordringend gekrijsch, -vleugelgeklapper, brekende takken.…. en naast de boot dook een gekartelde staart uit -het water op, glinsterend in het maanlicht, en sloeg zwiepend weer neer, dat het water -alle zijden uit spatte. -</p> -<p>„Een kaaiman”, zei de schipper en leunde over den bootrand. -</p> -<p>De maats waren kletsnat. „Verduiveld, ik dacht.….!”—„Ja, dat dacht ik ook!” En de -humor zegevierde alweer. „’k Had ’m best bij z’n staart kunnen pakken!” roept de lolligste. -</p> -<p>„Nou, en dan?” -</p> -<p>„In ’t hondenhok leggen tegen de landloopers!” -</p> -<p>„Komaan, mannen, weer verder!” maant de schipper. -</p> -<p>Zwijgend roeien de maats weer door. Verduiveld, ’t is broeierig! Het zweet druppelt -van borst en schouders. Een-twee, een-twee.….! plassen de riemen. Een groote vogel -glijdt als een schim over het water, stoot in het voorbijvliegen een klagenden roep -uit. -</p> -<p>Allengs komen de ruwe varensgezellen onder den indruk van de wonderen-zwangere stemming -van den tropennacht. Ze zingen niet, ze praten niet, ze luisteren beklemd naar den -heet-hijgenden adem der stilte. -</p> -<p>„Ssst!” fluistert Hilke Jopkins, die voorin zit. „Hou eens even in!” En als de maats -de riemen laten zinken, wijst hij op iets donkers, dat in het water drijft. -</p> -<p>„’n Boomstam”, meenen de maats. -</p> -<p>„’k Zal eens kittelen, die boomstam!” zegt Hilke. „Dan zul je een boomstam eens beenen -zien maken. Haal de boot eens een slag om? Maar kalm aan! Mag ’t, schipper?” -</p> -<p>Bontekoe knikt; de maats halen de boot om en sturen haar geruischloos naar den „stam.” -Hilke gaat op de plecht staan, heft in zijn lange armen een spaan op en.….! Gekraak, -hoog opspattend water, in het rond vliegende stukken hout. Hilke klemt in zijn knuisten -het laatste eindje van een versplinterde roeispaan. De stam drijft nog,—is een heusche -stam. -</p> -<p>„Verdorie.….!” stamelt Hilke. „Ik dacht, dat ’t een krokodil was!” -<span class="pageNum" id="pb165">[<a href="#pb165">165</a>]</span></p> -<p>„Had ’t hem even gevraagd!” honen de maats. En Floorke meent: „Misschien is het een -<i>slapende</i> krokodil! Die beestjes hebben een huid.….! Je kunt er vijf zagen op verknoeien, voor -ze wat voelen! Waar, schipper?” -</p> -<p>Bontekoe glimlacht. „Verder, mannen!” -</p> -<p>De oomes hebben schik en roeien nu, alsof het een wedstrijd gold. -</p> -<p>„Een oorlam voor jullie allemaal, als je dat drie uur volhoudt!” lacht Bontekoe. -</p> -<p>„Makkelijk te verdienen, schipper!—Kijk, Hilke, daar drijft weer wat! Zou je niet.….?” -</p> -<p>Hilke moppert wat. Zwijgend trekt men de riemen door het water. -</p> -<p>Ineens aarzelen de maats. In de verte gromt het. Dof. Geheimzinnig. Dan is het weer -stil. -</p> -<p>„Wat was dat?” -</p> -<p>„Sssst!” Opnieuw rommelt het. Een windvlaag koelt de bezweete ruggen der oomes zoo -snel af, dat ze onwillekeurig huiveren. „Onweer!” -</p> -<p>Niemand heeft bij het ingespannen roeien opgemerkt, dat de lucht aan een zijde geheel -met roet overtrokken is. Daar schuift juist een dikke wolk voor de maan. -</p> -<p>„Wat zullen we doen, schipper?” -</p> -<p>„Aan je oorlam denken!” -</p> -<p>Pats! zeggen de riemen alweer. Een paar vogels fladderen met veel misbaar uit de waterplanten -aan den oever op. -</p> -<p>Het wordt steeds donkerder. Korte windvlagen snellen voorbij, doen de bladeren der -boomen geheimzinnig ruischen. „Hoe-hoe.….!” zucht de eene windvlaag. „Hi-hai!” spot -de andere. Geesten dwalen door de lucht. Daar, onder die wortelnetten, hokken ze; -ze fluisteren met elkaar als de jol voorbijglijdt. Duister wordt het, angstwekkend -duister. De maats wachten, gejaagd roeiend, in innerlijke onrust op wat komen gaat. -</p> -<p>Flits! -</p> -<p>Hemel en aarde vliegen in brand. De zwarte wolken van daareven zijn nu oogenverblindend -goud, de stammen der boomen glanzende saffieren. In hetzelfde oogenblik ratelt een -<span class="pageNum" id="pb166">[<a href="#pb166">166</a>]</span>slag, die de boot doet trillen; ’t water schijnt zich te splijten; de maats grijpen -zich aan de banken vast en zien elkaar in de verschrikte, wijdgeopende oogen. Dan -vlucht de donder, gromt heel in de verte grimmig na. En als een vonnis slaat een regen -neer, die een zondvloed is. In lange, dikke pijpen schiet het water omlaag. -</p> -<p>De maats schreeuwen dooreen; niemand, die een ander verstaat. Hoeft ook niet. Allen -weten, dat in korten tijd de boot zal zijn volgeregend. „Naar de wal!” Dat is de gedachte, -die hen beheerscht. Ze roeien als dollemannen; dan, als wortels en planten het onmogelijk -maken, duwen ze met de riemen heftig af in den ondiepen grond. Ze springen aan wal, -trekken de jol half op het land. -</p> -<p>Dan hollen de kerels naar een reusachtigen boom en schuilen, nog wat beteuterd, onder -het bladerdak bijeen. Boven hun hoofden dreunt het oorverdoovend concert van den fel -neerslaanden regen. En ze staan er nog geen vijf tellen onder, of het water heeft -zich al een doortocht gebaand, stroomt in goten en gootjes langs den machtigen stam -omlaag, vormt watervalletjes van blad op blad en stroomversnellingen langs de schuine, -harige takken. Wat zou het voor een boom zijn? De bladeren zijn taai als leer en dik -genoeg om er schoenzolen van te snijden. -</p> -<p>De maats krijgen schik in al dat dreunen, daveren, trommelen, spetten, knarsen en -piepen in duizend tonen; de kitteling van de dikke, vallende druppen brengt hen in -een roes. Ze trekken de kleeren uit, laten het heerlijk verfrisschende water op de -bloote huid kletsen en maken van louter plezier malle sprongen en rondedansen. De -regen schenkt levenskracht aan boomen en planten; waarom dan niet aan een Hollandschen -janmaat? -</p> -<p>Rrrrèng!!! Verblindend licht, een slag, bestemd om de aarde te splijten. De grond -siddert onder de zweepstrieming; door het regengeweld mengt zich het kermen van scheurend -hout. Takken worden links en rechts weggeslingerd, en uit een zwaren loofboom, twintig -passen van den boom waaronder de schipper nog met den bootsman staat, ontvouwt zich.…. -is de duivel in het spel?.…. een zwarte sluiergedaante. Eén gedaante? Het zijn duizend, -honderdduizend dooreenkrioelende <span class="pageNum" id="pb167">[<a href="#pb167">167</a>]</span>gedaanten, die zich, al tuimelend, schreeuwend van elkaar losmaken en alle richtingen -uitfladderen. Ze hebben den vorm van vleermuizen, maar hun vlerken zijn zoo lang als -Hilke’s armen. „Kalongs!” schreeuwen de maats, die in Indië zijn geweest, hun bibberende -makkers toe. „Vliegende honden!” -</p> -<p>De boom, die nu blijkt geheel kaalgevreten te zijn, is van top tot stam gespleten. -De witte scheur lekt als een schrale, bleeke vlam den inkt-zwarten hemel in. Groote -stukken bast liggen overal in het rond. En op den grond wemelt een zwarte hoop krijschende -dieren dooreen, vergeefs trachtend op te vliegen; wanneer er zich een, vlerkenklappend, -uit den hoop tracht los te maken, grijpen tien anderen hem met de tanden beet. Floorke -pakt er een achter den kop en houdt hem zegevierend omhoog. Woedend spert het beest -den bek open, slaat met de vlerken. -</p> -<p>Intusschen rommelt het nog slechts in de verte. In het Westen teekenen zich grillig -gekartelde bliksemflitsen scherp af tegen de donkere lucht, gloeien een oogenblik -na als vuurpijlen en verbleeken dan ineens. -</p> -<p>Plots houdt de regen op. Geen druppeltje valt er meer; slechts onder de boomen spettert -het nog. De maats kennen dat spelletje der tropen nu langzamerhand.—Aandachtig bezien -ze Floorke’s buit. „Laat eens vliegen, Floorke?” -</p> -<p>Floorke werpt het dier de lucht in. Onzeker fladdert het weg, dreigt aanhoudend over -bakboord te zullen slaan: waarschijnlijk is een der vlerken gewond. Het fladdert het -strand nog over, tuimelt dan in het water, krijscht en slaat hulpeloos met de vlerken. -Een donkere gedaante schiet toe, spert een afschuwelijken muil vol scherpe tanden -open en sleurt den kalong de diepte in. „Een verschrikkelijk land!” is de verzuchting -der maats. -</p> -<p>De dieren onder den boom zijn voor het meerendeel dood of gewond. Hajo vindt er een, -die met uitgestrekte, halfverschroeide vlerken op den rug ligt; het heeft op de borst -een jong zitten, dat zoo stevig zijn nageltjes in moeders vacht gegraven heft, dat -het Hajo niet lukt, het beestje los te maken. Hij roept Rolf bij dit zonderlinge geval. -</p> -<p>„Dat doen onze gewone vleermuizen ook, Hajo! Ze dragen hun jongen met zich mee.” -<span class="pageNum" id="pb168">[<a href="#pb168">168</a>]</span></p> -<p>Hajo krabt zich achter de ooren. „Nu begrijp ik eindelijk, waarom ik nooit.….!” -</p> -<p>„Heb je soms naar de eieren gezocht?” vraagt Rolf. -</p> -<p>„Jawel!” zegt Hajo. „En gevonden ook. Maar toen ik ze door een kip liet uitbroeden, -kwamen er jonge eenden van!” -</p> -<p>Rolf lacht en Hajo ook.—„We moeten verder, mannen!” klinkt Bontekoe’s stem. -</p> -<p>De boot wordt gekeerd en weer in zee geduwd. Verfrischt en uitgerust springen de maats -er in, stooten van den wal en heffen de riemen op. Hoe harder men roeit, hoe vlugger -de kletsnatte pakken zullen drogen! De hemel wordt weer helderder; hier en daar gluren -gele en witte sterren tusschen de wolken door. -</p> -<p>Onder vroolijk gekout roeit men een uur achtereen. De zandstrook langs de kust wordt -allengs breeder.—In het Oosten begint de lucht zich te verven. Oranje, karmijn, violet, -alle kleuren druipen dooreen. Een groote wolk slaat in brand; de vlammen lekken langs -den onderkant. Op het land laten vogelstemmen zich hooren. Krijschen, gillen, fluiten -kondigt den morgen aan. En ineens barst het zonnegoud te voorschijn; de stralenbundels -schieten alle kanten uit, kaatsen verblindend tegen de wolken. De dauw, die over het -water hing, trekt weg; het rumoer op het land zwelt aan tot een oorverdoovend geschetter. -Grijze, blauwe, roode, zwarte, groene vogels fladderen om en in de boomtoppen. -</p> -<p>Het zal niet zoo drukkend heet worden als de vorige dagen: het onweer heeft de lucht -gezuiverd. De kerels worden hoe langer hoe opgewekter en zingen een liedeke met het -steeds weerkeerende refrein: -</p> -<div lang="nl" class="lgouter"> -<p class="line">„Slaet den Speck op sienen neck! -</p> -<p class="line">„Slaet op den trom! Riekeldebom!”</p> -</div> -<p class="first">De feestelijke morgen drupt als balsem in de ziel der mannen en doet alle leed vergeten. -</p> -<p>En in eens, na een begroeide bocht te zijn omgeroeid, komt men in een prachtige zandbaai! -Het lood vliegt overboord. Allen vreezen, dat hier voor de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> geen water genoeg zal staan.…. maar de lijn schiet al maar door en.…. verduiveld! -vijf-en-dertig vadem is het hier nog diep! Men <span class="pageNum" id="pb169">[<a href="#pb169">169</a>]</span>roeit de baai met forsche slagen binnen, een baai zoo goddelijk mooi, dat het hart -der oomes licht als een veertje wordt. Hier zal de schuit veilig liggen! „Wat zeggen -jullie van die baai, jongens?” -</p> -<p>„Om in je zak mee naar huis te nemen, schipper!” -</p> -<p>De maats roeien naar den oever, slepen de jol een eind het strand op en tijgen op -weg, in vreugdevolle afwachting van de duizend-en-een wonderen, die ze te zien zullen -krijgen. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<div class="figure floatLeft p169width"><img src="images/p169.png" alt="Twee vogels." width="204" height="288"></div><p> -</p> -<p>De eerste vondst is een groot binnenwater, tien scheepslengten verder het strand op. -Het is geheel doorschijnend; de zon doet den helderen bodem blinken. „Wedden, dat -’t zoet water is?” vraagt Floorke. Hij bukt zich, drinkt en spuwt vol afkeer alles -weer uit. -</p> -<p>„Zeker brak, hè?” informeeren de anderen. -</p> -<p>„Hoe kom je er bij?” zegt Floorke „’t Water smaakt fijn. Proef maar eens.” -</p> -<p>„Neen, als het zoo lekker is, willen we het jou niet afhalen,” verzekeren de oomes. -</p> -<p>Wat verderop beginnen er een paar te schreeuwen. „Gommenikkie, wat een visch! Wel -honderd!” -</p> -<p>Allen hollen er heen. „Waar zijn ze nou?” -</p> -<p>„Weg natuurlijk!” is het spijtige antwoord. „Als jullie ook zoo stampen.….!” -</p> -<p>„Hoe zagen ze er uit, Gevert?” vraagt de schipper. -</p> -<p>„Bruin, schipper! Met lange streepies. En van onderen wit, waar, Rooie?” -</p> -<p>„Ze bennen wel een el lang!” verzekert „Rooie”. -</p> -<p>„<span class="corr" id="xd30e4193" title="Bron: Daat">Daar</span> gaat er weer een!” Met snelle, sierlijke wendingen schiet een visch voorbij, die -vrij juist aan Geverts en Rooie’s gezamelijke omschrijving beantwoordt. De rug heeft -een mooien staalglans, en nu het dier zich even op zij werpt, flitst een zilveren -buik. Floorke stapt voorzichtig het water in, gaat voetje voor voetje op een visch -toe, die iets verderop in het water staat, roerloos als een snoek.…. Floep! Weg is -onze waterbewoner. -<span class="pageNum" id="pb170">[<a href="#pb170">170</a>]</span></p> -<p>„Je hadt ’m zout op z’n staart moeten leggen!” grinniken de oomes. -</p> -<p>„Praat me niet van zout!” gromt Floorke, terwijl hij nog eens spuwt. „Wat was het -voor een visch, schipper?” -</p> -<p>„Het leek me een <i>harder</i> toe”, zegt Bontekoe. „We zullen straks, als de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> geborgen is, eens een net door het water halen!” -</p> -<p>Men loopt het binnenwater om. Het is wel een kwartier lang gaans. -</p> -<p>„Heila! Kijk daar eens!” Verbluft staan de kerels stil. Uit de boschjes aan den overkant -komt deftig, met afgemeten schreden, een roze-roode vogel stappen. Hij staat bijna -een el hoog op de pooten, torst op een langen, dunnen, hoekig gebogen hals een zwaren, -krommen snavel. Nog twee komen te voorschijn, dan wel een dozijn, half fladderend, -met groote, luchtige schreden. Alle blijven onverwachts staan, wenden de koppen in -de richting der schepelingen en stooten in een schorren kreet verwondering uit, waarop -de zonderlinge, roze steltgangers bij tientallen tegelijk de boschjes uitkomen en, -als ze Bontekoe en zijn mannen ontdekt hebben, al even verbaasd zijn. Maar lang duurt -bij de meeste de verwondering niet. Ze plukken zich ijverig de veeren, waarbij ze -hun hals in allerzonderlingste bochten wringen, schrijden waardig het strand over -en, bij het brakke binnenwater gekomen, steken ze er even onversaagd hun kop in als -Floorke daarstraks. Maar in het visschen zijn ze gelukkiger: hier en daar heeft er -al een iets spartelends in den snavel. -</p> -<p>„Flamingo’s!” zegt Bontekoe. -</p> -<p>De vogels doen nauwelijks een poging tot vluchten als de mannen—na de bocht geheel -omgeloopen te hebben—naderen. Ze loopen kalmpjes, met statig poot-opheffen, een eindje -het water in, gunnen zich daarbij den tijd om onderweg een vischje te pikken en het, -met opgerichten snavel, door den langen hals te doen glijden. Hajo besluit er een -mee te nemen, voor Doris. Maar wat zou hij het beest te eten moeten geven? -</p> -<p>„Vischjes, garnalen, krabbetjes.….”, meent Rolf. -</p> -<p>„Nou”, zegt Hajo, „we gaan er mee naar de haven, dan kan <span class="pageNum" id="pb171">[<a href="#pb171">171</a>]</span>hij zelf vangen, wat hij wil. Wat zullen de jongens opkijken! Ze zullen denken, dat -ik hem zelf heb rood geverfd!” -</p> -<p>Men verlaat het strand. Ook hier liggen aan den boschrand, in de schaduw der boomen, -tallooze groote schildpadden. „Er wonen hier vast geen menschen”, meent Hilke. „Anders -zouden de dieren wel schuwer zijn!” -</p> -<p>Zonder veel moeite baant men zich een weg door het lage hout. Orchideeën hangen aan -de stammen; heur sierlijke bloemen glanzen in het halflicht onder het loof wonderlijk -mooi tegen het donkere hout. De meest zonderlinge gewassen groeien dooreen: er zijn -sterk behaarde struiken met groote, saprijke bessen; lage boompjes, die, in plaats -van op een stam, op wel vijftig stelten staan; de vruchten zitten als druivetrossen -bijeen. En overal tusschen de boomen schieten hooge varens op, die hun bladeren, als -groote handen met lange, spitse vingers, den oomes beschermend boven het hoofd houden. -Duizenden kleine, bontgekleurde vogeltjes hangen schommelend aan de vruchtentrossen, -wippen fladderend en duikelend van twijg op twijg, zonder hun keeltje ook maar een -oogenblik rust te gunnen. Er zijn er met heel lange, sierlijke staarten; er zijn andere, -die een dikken bef om den hals dragen als deftige raadsheeren; er zijn er met dunne, -spitse snavels, wel zoo lang als het heele lichaampje, en weer andere met een zwierigen -kuif op den kop, echte minstreels en verbazend met zichzelf ingenomen. -</p> -<p>Heel dit kleine volkje legt een haast en een ijver aan den dag, alsof er in de wereld -niet anders te doen valt dan honing snoepen! En niet één laat zich in z’n hoogst gewichtigen -arbeid ook maar in het geringst door de komst der oomes storen. De papegaaien met -hun vlam-roode staarten draaien nieuwsgierig den kop en krijschen hartverscheurend. -Soms vliegt er in eens een vlucht schetterend op en pakt met heidensch kabaal de biezen. -</p> -<p>Men komt aan een smal, snel vlietend stroompje, dat van de bergen Zuidwaarts in zee -uitloopt. Het water is helder en smaakt heerlijk. De mannen loopen den oever een eindje -langs en zien dikke palingen over den bodem kruipen! En plots slaan allen van verrassing -de handen ineen, als een koppel vette ganzen, die van plan zijn een bad te nemen, -giegegaggelend uit de <span class="pageNum" id="pb172">[<a href="#pb172">172</a>]</span>struiken komt zetten. „We gaan hier nooit weer weg, schipper!” roepen de maats opgewonden. -</p> -<p>De Neus heeft een gans beet gepakt en het schreeuwende dier zonder veel omslag den -nek omgedraaid. Voor de kombuis! Maar dan moet hij vlug maken, dat hij wegkomt, want -de makkers van het blank gepluimde slachtoffer komen sissend, waggelend, met kleppende -vlerken en wijd opengesperden bek op hem af. -</p> -<p>Ook de andere maats springen bedachtzaam ter zijde. „Mannen!” zegt Bontekoe, „we zullen -nu terugkeeren en het schip in de baai brengen. Het zal hier zoo ongeveer vijf mijl -vandaan liggen; we kunnen vanmiddag hier dus weer terug zijn en nog voor een goed -maal zorgen.” -</p> -<p>En zoo keeren de maats weer om naar het strand, waar de flamingo’s, wier getal intusschen -tot honderden is aangegroeid, hen schreeuwend welkom heeten. -</p> -<p>„Nou zul je eens wat zien!” voorspelt Floorke. Hij schreeuwt, klapt in de handen en -rent zoo op de vogels af, die thans verschrikt de vleugels openen. En de oomes krijgen -zoo iets wonderlijk moois te zien, dat hun monden ervan openvallen. Het is een veld -vol pioenrozen in knop, dat eensklaps al zijn roze-roode kelken opent en als een heerlijke -bloemenweelde ten hemel stijgt. -</p> -<p>„Heb ik te veel gezegd?” bluft Floorke. -</p> -<p>Maar de maats antwoorden niet, staren sprakeloos naar boven, tot de halzen hun pijn -doen. Dan springen ze in de boot en roeien weg. -</p> -<p>Naar de zon te oordeelen, kan het een uur of acht in den ochtend zijn. Er is wat wind -gekomen; tot groote vreugde van allen kan het zeil geheschen worden. Het blanke doek -bolt danig; men hijscht uit louter plezier de vlag, die in het achterkastje ligt opgeborgen. -In de allergemakkelijkste houdingen, die ze maar bedenken kunnen, liggen de oomes -door mekaar, brullen telkens van pret, wanneer de boom over hun hoofden scheert, laten -hun vingers door het frissche, stralend blauwe water slieren, spreken opgewonden over -hun avonturen van den verloopen nacht en over wat straks komen gaat. En ze jammeren -in koor hun gansche, uitgebreide répertoire scheepsliedjes uit—het eene nog treuriger -dan het andere. -<span class="pageNum" id="pb173">[<a href="#pb173">173</a>]</span></p> -<p>Want vroolijk zingen doet een Hollandsche janmaat, wanneer hij wat verzetten moet. -Gaat alles voor den wind, zooals op dien heerlijken morgen, dan is geen wijsje hem -treurig genoeg. -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>Zeven uren later lag de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> aan beide ankers veilig gemeerd in de baai, die zwijgend, maar met algemeene stemmen: -de <span class="ex">Flamingo-baai</span> was gedoopt. -</p> -<p>De zon brandde. -</p> -<div class="figure p173width"><img src="images/p173.png" alt="Twee flamingo’s." width="318" height="419"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb174">[<a href="#pb174">174</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.20" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e318">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p174.png" alt="DE HOREN DES OVERVLOEDS" width="617" height="203"></div> -<h2 class="main">DE HOREN DES OVERVLOEDS</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Dat werd een feest! Je hoefde de handen maar uit te steken, en je hadt wildbraad zooveel -je maar wilde, jongens! Zes man gingen er met den zegen op uit en trokken dien door -het brakke binnenwater. In een ommezien hadden ze het net vol. -</p> -<p>Harmen, Rolf en Hajo gingen naar het riviertje, waarin het van vette paling wemelde. -Voorzichtig liep Hajo het water in om ze te grijpen, maar de dieren glipten hem tusschen -de vingers door. -</p> -<p>„Ik weet beter!” zei Harmen. „We trekken onze hemden door het water!” Hij trok z’n -hemd uit, legde er een stevigen knoop in. -</p> -<p>„Je mag er nog wel een paar knoopen in leggen”, meende Rolf. -</p> -<p>„Vanwege die paar scheurtjes?” vroeg Harmen geringschattend en stekelig. „Geef me -jouw hemd ook, Hajo. Dan doen we er dat overheen!” -</p> -<p>Bereidwillig stond Hajo zijn hemd af. Toen was er geen doorgang meer voor het kleinste -palinkje. En met veel succes werd het „net” door het beekje getrokken. Harmen had -de pijpen van zijn broek om z’n kuiten dichtgebonden, ten einde dit nuttige kleedingsstuk -als bewaarplaats voor de palingen te kunnen aanwenden. „Ze bijten niet!” stelde hij -zijn makkers gerust, terwijl hij de kronkelende, glibberige dieren weg <span class="pageNum" id="pb175">[<a href="#pb175">175</a>]</span>liet glijden. Eindelijk spande de broek aan alle zijden en deinde geheimzinnig op -en neer. „’n Rot gevoel!” bekende Harmen. -</p> -<p>Andere maats waren ter duivenvangst getogen. De mooie, grijsblauwe vogels werden zonder -de geringste moeite bij dozijnen buitgemaakt. Het was hartroerend te zien, hoe de -makkers der arme gevangenen hun leven waagden om ze te bevrijden. Ook de papegaaien -en de parkieten kwamen dapper voor hun soortgenooten op, vlogen krijschend om de hoofden -der mannen heen, die een kromsnavel hadden weten te bemachtigen. Een enkele oome werd -dan ook wel eens benauwd en liet zijn prooi weer los. Ze konden zoo gemeen bijten! -</p> -<p>Padde was te opgewonden om zich tot een enkel ding te kunnen bepalen. Hij verscheen -overal ten tooneele waar zijn hulp niet verlangd werd, liep boos weg, wanneer hem -daarop gewezen werd, kwam weer terug en bepaalde zich overigens tot aanmerkingen maken -op wat anderen deden. Intusschen bleef hij voorzichtig als een ekster, steeds gereed -in een boom te springen, wanneer zijn ongelukkig gesternte hem in de buurt van een -leeuw of koningstijger zou voeren, en hij ontweek elken stam, waarachter zich een -menscheneter verdekt zou kunnen hebben opgesteld, -</p> -<p>„Wat doen jullie daar?” vroeg hij aan de maats, die de opdracht hadden om de leege -watertonnen uit het riviertje te vullen. -</p> -<p>„Water innemen! Om de tanden te poesse! Help maar ’n handje!” -</p> -<p>„Nemen jullie <i>nou</i> al water in?? We gaan toch nog lang niet weg!” -</p> -<p>„De bootsman heeft ’t gezegd. Voor de rest hebben wij d’r niks mee te maken.” -</p> -<p>„De bootsman is stapelgek”, verzekerde Padde. -</p> -<p>De oomes keken bij die vermetele woorden uit den mond van dat botteliersmaatje, dat -nauwelijks droog achter de ooren was, verbaasd op. Padde stak de borst vooruit om -te laten zien, dat hij er de vent niet naar was, een eens gesproken woord terug te -nemen. -</p> -<p>„Zeg dat eens waar de bootsman bij staat? Ik heb je nog nooit zien aframmelen.” -<span class="pageNum" id="pb176">[<a href="#pb176">176</a>]</span></p> -<p>„Je hebt de bootsman zeker óók nog nooit zien aframmelen?” vroeg Padde. Toen draaide -hij zich hooghartig om. Met open mond keken de oomes hem na. -</p> -<p>Padde toog naar het strand, waar een stelletje maats bezig was met het vangen van -schildpadden, een weinig spannende jacht, daar de logge reuzen niet de geringste poging -tot vluchten deden, er zich toe bepaalden kop en pooten in de hoornen vesting onder -te brengen. Men keerde ze met stokken om en sleepte ze weg naar de plaats waar Bolle -de kombuis had opgeslagen. -</p> -<p>Padde besloot om op z’n eentje aan het werk te tijgen. Maar terwijl hij het zware -dier, dat hij zich als slachtoffer had uitgezocht, trachtte om te wentelen, ontdekte -Padde onder den schildpad een gat in het zand, en in dat gat lagen tallooze kogelronde -eitjes, zoo groot als die van een duif. Onze botteliersmaat begon te schreeuwen als -een mager varken. „Kom eens hier! Kom eens kijken!!” -</p> -<p>De maats renden toe en waren even verbaasd als Padde. Maar Gerretje, een oome met -een langen hals en daarop een rond hoofd als een kegelbal, had al tweemaal Bantam -en Sumatra gezien, griste zonder veel omhaal van woorden de eieren uit het gat en -borg ze in zijn muts. -</p> -<p>„Geef hier!” riep Padde. „Die eieren zijn van mij!” -</p> -<p>„Blijf er nog maar wat bij wachten,” ried Gerretje hem aan. „Hij legt er nog wel net -zooveel bij!” Gerretje’s bewering klonk wat kras, en ze was het ook. -</p> -<p>Padde geloofde er geen duit van. En om dat te bewijzen gaf hij Gerretje, die zich -juist grinnikend boog over het laatste handje-vol eieren, een fermen slag op de volle -muts. Toen spoedde hij zich haastig voort, terwijl Gerretje raasde en tierde en zich -de klodders eierstruis uit nek, ooren en oogen trachtte te werken. Boos en verdrietig -was Padde. Hij nam zich voor, bij den schipper zijn beklag te doen. -</p> -<p>Maar terwijl de arme jongen nog overal naar Bontekoe zocht en op behoorlijke zeemansmanier -door de oomes van het kastje naar den muur werd gestuurd, zag hij schuin tegen een -boom een pot staan. Er waren kerven in den stam aangebracht en daaruit droop een dik, -wit vocht omlaag, juist in den pot. Het zag er niet onsmakelijk uit. Padde rook eerst -eens, doopte toen <span class="pageNum" id="pb177">[<a href="#pb177">177</a>]</span>vol vertrouwen duim en wijsvinger in den pot en likte ze af. Het vertrouwen werd beloond: -Padde stelde vast, dat de witte, dikke vloeistof erg zoet was, en daar Padde alles -wat zoet was lekker vond, doopte hij nogmaals zijn vingers in den pot en, al likkende -en slikkende, groeide in hem onwrikbaar het plan, om niet te rusten, vóór de bodem -van den pot aan het daglicht onthuld was. -</p> -<div class="figure p177width"><img src="images/p177.png" alt="„Beroerde kerel, dat je bent!”" width="440" height="720"><p class="figureHead">„Beroerde kerel, dat je bent!”</p> -</div><p> -<span class="pageNum" id="pb178">[<a href="#pb178">178</a>]</span></p> -<p>Maar onverwachts regende het harde noten op zijn hoofd en schouders, en uit de hoogte, -van onder de lange, gevederde bladeren van den gekerfden suikerpalm, schreeuwde de -Neus: „Beroerde kerel, dat je bent!” -</p> -<p>Padde blikte, star van schrik, omhoog. Eerst toen hij zeker wist, dat het slechts -de Neus en geen menscheneter was, die zich daar onder het bladerdak verscholen had, -vond hij zijn kalmte terug. „D’r is voor geen duit smaak aan!” verklaarde hij. -</p> -<p>„Blijf er dan af met je gap-jatten!” -</p> -<p>„Als je nog een woord zegt, trap ik de heele boel om!” verzekerde Padde. En om te -bewijzen, dat hij niet gauw in zijn schulp kroop, stak Padde pardoes zijn heele vuist -in den pot. -</p> -<p>„Wel sapperloot.….!” was al wat de Neus er nog kon uitbrengen. -</p> -<p>Padde ging, al likkend, zijns weegs. Ja, zoozeer was hij in dien zoeten arbeid verdiept, -dat hij niet eens merkte, hoe een groote wesp, eveneens aangetrokken door den geur -van het palmvocht, zich onder tegen zijn hand zette. Maar plotseling voelde Padde -een hevigen steek; hij slingerde het gevleugelde monster van zich af, schreeuwde, -of hij vermoord werd, en stak bijkans zijn hand in den mond om de pijn weg te zuigen. -Maar het gekwetste lichaamsdeel zwol op als een varkensblaasje. -</p> -<p>Padde’s stemming daalde tot levensmoeheid. Ten slotte zocht en vond hij vergetelheid -in het bergstroompje. Hij vulde zijn mond met water, ging toen op zijn rug drijven -en speelde walvisch door zijn vingers op de lippen te leggen en het water door een -spleetje omhoog te spuiten. Hij wilde ook duiken, sprong van een overhangenden tak -het water in, maar kwam onzacht neer op zijn maag. Daarom gaf hij het zwemmen op. -</p> -<p>Een half uur later kon men hem met een paal zien sjouwen met een bordje er aan, waarin -letters waren gegrift. „Lees dat eens, Vader Langjas!” zei hij, terwijl hij den barbier, -die kruiden aan het zoeken was, het bordje onder den neus duwde. -</p> -<p>De barbier zette, verrast, zijn bril op. „<span lang="nl">Ick, Adriaen Maertsz. Block, commandeur van.….!</span>—Dat zullen we de schipper eens laten zien! Hoe kom je er aan, Padde?” -</p> -<p>„Gevonden!” zei Padde. „Ik dacht wel, dat het letters waren; daar heb je een pee, -zie je wel? Nou, wat staat er nou op?” -<span class="pageNum" id="pb179">[<a href="#pb179">179</a>]</span></p> -<p>„Wel, vrindje, hier staat.….”—en Vader Langjas zette zijn bril recht—„hier staat, -dat Adriaen Maertsz. Block in het jaar onzes Heeren 1612 met dertien schepen op dit -zelfde eiland is geweest. Hij heeft op de kust eenige manschappen verloren, doordat -een paar sloepen in de branding zijn stukgeslagen. Je hebt natuurlijk wel van Adriaen -Maertsz. Block gehoord?” -</p> -<p>„Jawel”, zei Padde. „De schipper van de <span class="ex">Hoornsche Zon</span> heet Blok.” -</p> -<p>„Zoo.….” weifelde Vader Langjas. „’t Is een admiraal, weet je? Op de Afrikaansche -kust heeft hij met dezelfde dertien schepen, waarvan hij hier spreekt, een Spaansche -vloot verslagen.” -</p> -<p>„Merakel!” verklaarde Padde. „En dan te bedenken, dat hij nou met z’n smerige tjalk -als beurtschipper vaart op Stavoren!” -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<div class="figure floatRight p179width"><img src="images/p179.png" alt="Gevogelte aan het spit." width="285" height="212"></div><p> -</p> -<p>Men hield dien middag een feestmaaltijd. Duiven en ganzen werden aan het spit gebraden -en daarbij met schildpadvet bedropen, zoodat ze glommen en mooie bruine korstjes kregen. -Bolle bereidde voor zichzelf een flamingo, waarvan hij alleen de dikke vleezige tong, -die den ganschen ondersnavel vult, verorberde. Naar Bolle’s gezicht en zijn genoegelijk -smakken en vinger aflikken te oordeelen, moest een flamingo-tong een bijzondere lekkernij -zijn; veel maats namen zich voor, om den volgenden dag ook eens zoo’n rood gepluimden -gast bij den staart te pakken. Palingen en andere visschen zwommen eerst in sissend, -pruttelend vet en daarna in de hongerige magen der avonturiers. Een berg van heerlijke -vruchten lag opgestapeld om er den maaltijd mee te besluiten, en bovendien had Harmen -een geweldige pudding gemaakt van meel, met schijfjes ananas, kokosmelk en bessensaus. -</p> -<p>Tijdens den maaltijd, die driemaal langer duurde dan anders, viel de schemering in. -Het licht der lustig dansende vlammen der spitvuren werd als een feestelijke oproep -verstaan door een leger gevleugelde insecten: uit hoeken en gaten kwamen ze <span class="pageNum" id="pb180">[<a href="#pb180">180</a>]</span>aansnorren, en ze zoemden zoo lang boven de vlammen, tot ze er met verschroeide vlerkjes -in tuimelden. -</p> -<p>Men sloeg tenten op voor den nacht. Hajo, Rolf en Padde hadden samen ook een stuk -zeildoek weten te veroveren, spreidden dekens uit op den grond, verhoogden het hoofdeinde -van hun leger met zacht gras en voelden zich in een paleis. -</p> -<p>De oomes, die hun tent klaarhadden, staken een pijpje op en keken naar de sterren. -Harmen haalde zijn „fiool” en speelde om beurten met Hajo, en de oomes wisten haast -niet, wie mooier speelde. -</p> -<p>Zoo kwam de nacht. Hier en daar verdwenen er al in hun tent; het lachen en praten -verstomde; Hajo en Padde, die bij mekaar waren gekropen, hoorden niets meer dan het -tsjirpen van tallooze krekels, het snorren van een nachtvlinder, een enkel krijsch-geluid -daar ver weg in het bosch, verstervend in duizend echo’s.…. -</p> -<p>Rolf had uit een stukje blik, een tinnen kroes, wat schildpadvet en een wollen draad -uit zijn sok een lamp samengesteld en bestudeerde bij het walmende lichtje de torren, -kevers en vlindertjes, die hij in den loop van den middag voor dat doel gevangen had. -</p> -<p>Hajo kauwde op een grashalmpje, de handen onder het hoofd gesteund, de oogen gesloten. -Padde lag op zijn rug naar de maan te turen. -</p> -<p>„Hajo?” vroeg Padde zacht. „Hoelang zijn we nou al uit Hoorn weg?” -</p> -<p>„Hoelang? Een.…. een half jaar zoowat.” -</p> -<p>„’n Half jaar.….!” zuchtte Padde. „Ik zie me nog op Gerrits kooi op den steiger zitten! -Waar is Gerrit nou?” -</p> -<p>„Daar, vlakbij; ik heb hem op de onderste tak van die boom gezet.—Gerrit!” -</p> -<p>„Ka!” schreeuwde Gerrit verschrikt en slaapdronken. Hij maakte even een beweging, -als wilde hij van den tak fladderen, waarop hij zat, bedacht zich toen wijselijk, -keek zijn meester weemoedig aan, slikte iets weg en borg resoluut zijn zwarten kop -weer tusschen de veeren. -</p> -<p>„Wel te rusten”, zei Hajo. -</p> -<p>Padde staarde afwezig voor zich uit. „Ik zie me nog op Gerrits <span class="pageNum" id="pb181">[<a href="#pb181">181</a>]</span>kooi zitten”, herhaalde hij. „’t Was zoowat bij de twintigste paal van de hoofdtoren -af.—Zeg, Hajo, zou jij de weg nog op een prik kennen, als we terugkomen?” -</p> -<p>„Stel je voor! In ’t pikkedonker nog wel! Padde.….! Willen we eens een wandeling.…. -door Hoorn maken? Hè?” -</p> -<p>Padde begon te grinniken. „Mij best! Hoe gaan we? Van de Appelhaven uit?” -</p> -<p>„Neen, we zijn in de Bagijnesteeg! ’t Is avond; we hebben al gegeten en jij bent het -zoldervenster uitgeklommen, de goot door, toen over het kippenhok en door het hofje -naar buiten.” -</p> -<p>„Wat gaan we doen?” vroeg Padde opgewonden. <span class="corr" id="xd30e4352" title="Niet in bron">„</span>Appels rapen? In ’t Sinte-Clarens?” -</p> -<p>„Ja! We gaan eerst het Gerritsland af!” -</p> -<p>„Daar heb ik nog vijf knikkerkuiltjes!” zei Padde. „Daar spelen de anderen nu mooi -weer mee! De knikkertijd is net begonnen.” -</p> -<p>„Nou, laat ze maar knikkeren, hè Padde? Die tijd hebben wij gehad.” -</p> -<p>„Natuurlijk!” zei Padde. „Hoogstens tollen, dat zou ik nog weleens willen doen.” -</p> -<p>„Ja. Tollen is leuk”, gaf Hajo toe.—„Nou, we loopen om de Groote Kerk. Zouden de steigers -er nog staan?” -</p> -<p>„Vast! De Groote Kerk, da’s net als met de toren van Babel,—die komt nooit af.” -</p> -<p>„Nou, zouden we dan liever niet wat in de steigers klimmen, in plaats van naar ’t -Sinte-Clarens? Sproeten-Harm klimt je toch niet na!” -</p> -<p>„’k Heb juist zoo’n trek in appels!” zei Padde, die een afkeer van klimmen had. -</p> -<p>„Vooruit dan maar! Zou de poffertjeskraam van Geert Oliekoek en Mietje Majoorske nog -bij de kerk staan?” -</p> -<p>Hajo bootste een krijschende vrouwenstem na: „’n Duit ’n oliekoek, jongens! Geert -heit ze zelf gebakken!” -</p> -<p>„Hè-hè-hè!” grinnikte Padde, terwijl hij z’n dik buikje vasthield. „Hè-hè-hè!” -</p> -<p>„Ach, ’t is toch ’n arm, zwak menschje”, zei Hajo. „Ik had vaak met haar te doen!” -<span class="pageNum" id="pb182">[<a href="#pb182">182</a>]</span></p> -<p>„Dat dacht je maar, dat ze niet sterk is!” meende Padde. „Vraag Geert maar eens; die -loopt altijd met builen!” Padde trok z’n beenen in, sloeg er de handen omheen en zei: -„Vrouwen zijn tangen.” -</p> -<p>„Wat een onzin!” -</p> -<p>„Onzin? Denk maar eens aan Wouters vrouw, die lieve Leentje!” -</p> -<p>„Goed”, moest Hajo toegeven. „Maar als je nou weer m’n moeder neemt.….!” -</p> -<p>„De goeien niet te na gesproken!” zei Padde. „<i>Mijn</i> moeder is ook een beste, hoor!” -</p> -<p>„Nou juist! En mijn zusjes zeker niet! Antje! En Maartje! En Truitje! En Sijtje!” -</p> -<p>„Meisjes zijn altijd lief”, verzekerde Padde. „Maar later worden ze tangen. Ik ken -d’r maar eentje, die haar leven lang ’n beste meid zal blijven!” -</p> -<p>„Wie dan? Truitje Cannegieter?” -</p> -<p>„Die?! Die wordt een helleveeg.” -</p> -<p>„Als jij maar geen helleveeg wordt! Wie bedoel je dan? Lotje Scheelzwam?” -</p> -<p>„Praat me dáár niet van”, zei Padde. „Als die eenmaal getrouwd is, kun je ze met een -tang in het vuur houden, onder water stoppen, weer uitwringen en op de bleek over -een lijntje te drogen hangen, en dan zal ze nog haar groote mond niet houden! Raai -maar niet, want je weet toch niet, wie ik bedoel.” -</p> -<p>Maar Hajo gaf het niet op. „Jansje Bezem dan soms? Uit de Hanekamsteeg?” -</p> -<p>Padde werd vuurrood. „Laten we maar weer doorloopen!” stotterde hij. „We moeten nou -de Botermarkt over!” -</p> -<p>„Ik heb je in de gaten”, meende Hajo. -</p> -<p>Padde blies als een kalkoensche haan. „Gaan we nou, nee of ja!” -</p> -<p>„Goed”, zei Hajo lachend. „En dan de Gouw en de Turfhaven langs.—Nou, dan zijn we -bij het klooster. Kijk jij eens, of er een nachtwacht in de buurt is?” -</p> -<p>„Wel neen! Je hoort Joris op een kwartier afstands al aankomen. Hij zal wel ergens -maffen!” -</p> -<p>„Nou, ga dan maar op m’n rug staan! Kun je?” -</p> -<p>„Ik zit al”, zei Padde. „Ziezoo, nou zit ik op het muurtje <span class="pageNum" id="pb183">[<a href="#pb183">183</a>]</span>en spring de tuin in. Verdikte, wat zijn de appels dit jaar groot! En vol, dat de -boomen zitten!” -</p> -<p>„Ik ben al bij je, Padde! Ziezoo, nou maar voorzichtig-aan.” -</p> -<p>„Mmm! Wat zijn ze lekker!” Padde smakte met de lippen. -</p> -<p>„Eten kunnen we ze straks wel, Padde! Hoeveel heb je er al?” -</p> -<p>„Mijn zakken zijn al stampvol.” -</p> -<p>„De mijne ook! Ga maar weer op m’n rug staan, dan piepen we ’m!” -</p> -<p>„Ik zit al weer op het muurtje. Allemachies, daar komen Joris en Kale Dries aan!” -</p> -<p>„Verjoppie! Zoo, hoepla, ik ben er ook al overheen. Loopen, Padde! Loopen!” En de -beide jongens stampten met de voeten op den grond, om aan te duiden hoe hard ze vluchtten. -„Loopen! Ze krijgen ons nooit! Hoor je Kale Dries razen en schelden?—Ziezoo, nou geven -ze het op.” -</p> -<p>„Was me dat sjouwen.….” zuchtte Padde. „Wat doe je nou met je appels, Hajo?” -</p> -<p>„Ik bewaar er een paar voor Doris en m’n zusjes.” -</p> -<p>„Dat doe ik ook. Ze krijgen er allemaal twee. ’t Moeilijke is voor mij om de appels -in huis te smokkelen zonder dat m’n moeder het merkt! Ze zit natuurlijk nog te naaien, -hè?” -</p> -<p>„Ja”, zei Hajo in nadenken. „Zeg, Padde.…. wat breng jij voor je moeder mee?” -</p> -<p>„Ikke? Een kleedje voor Zondags op tafel; het onze is op de hoeken zoo gesleten,—je -zult het ook wel gezien hebben. En een koperen test wil ik koopen, zoo een als we -vroeger in de stoof hadden vóór vader ’m.….! Denk je, dat ik voor m’n vader wat meebreng? -Nog geen knoop voor z’n broek. Maar Margje en Annetje moeten een nieuw schort hebben, -en m’n moeder ook, want ze heeft vreeselijk het land aan die gestopte Rommel. ’k Zal -zien of ik er een met ’n randje kan krijgen, net als vrouw Schimmel uit <span class="ex">De Gouden Gaper</span> draagt. Nou, en een voetenzak heeft m’n moeder ook noodig, als ze ’s winters zit -te naaien. Ze zal er voor zichzelf nooit een maken, weet je? En drie jaar geleden -heeft ze het slotje van haar bloedkoralen kettinkje, dat ze altijd voor de kerk omhad, -verloren. ’t Was echt zilver! Ik weet niet of ik genoeg zal hebben voor een nieuw -slotje. Ik mag het lijden! Nou, en dan zijn <span class="pageNum" id="pb184">[<a href="#pb184">184</a>]</span>de gordijnen zoo gerafeld, weet je, ’t is een schande voor de buren, en in de mooie -kast zitten wormen. Zou je ze niet, de sallemanders?—Wat koop jij voor je moeder?” -</p> -<p>„’t Mooiste, wat ik zie! Misschien wel een nikkelen olifant om aan de lamp te hangen! -Of een glazen bol met een landschap of een zeegezicht er in. Voor Doris breng ik een -flamingo en een aap mee!” -</p> -<p>„Nutteloos goed”, meende Padde. „Weet je wat je moeder hoognoodig heeft? ’n Doordeweeksche -rok!” -</p> -<p>„Natuurlijk”, haastte Hajo zich te verklaren, „’n rok neem ik ook mee. Liefst een -met zilverdraad bestikt, zooals die dame, weet je wel, uit dat paardenspel? Zeg, Padde, -ik zie ons samen al weer in Hoorn terugkomen! Jij met je zilveren slotje en ik met -m’n olifantje voor de lamp en m’n apen en m’n flamingo! Ik ga regelrecht naar huis! -En jij?” -</p> -<p>„Ik zeker niet?!” En Padde zuchtte diep. -</p> -<p>Er heerschte lang stilzwijgen. Plotseling viel het Hajo op, dat Rolf gedurende hun -heele gesprek gezwegen had. Hij schoof wat naar hem toe. „Laat eens kijken je torretjes, -Rolf?” -</p> -<p>Rolf knikte zwijgend. Maar plotseling keek hij met verschrikte oogen naar de insecten, -die hij vóór zich op zijn helder witten zakdoek had neergezet, en bedekte ze snel -met de handen. -</p> -<p>Te laat: Hajo had reeds gezien. Op den zakdoek lagen niets dan uitgetrokken pootjes -en vlerkjes en mismaakte, in een kringetje rondkruipende lichaams-stompjes. „Waarom -heb je dat gedaan, Rolf?” vroeg Hajo zacht en verbaasd. -</p> -<p>Rolf was bloedrood geworden. „Ik heb het.…. gedachteloos gedaan.….” stotterde hij. -„Ik heb naar jullie geluisterd en.….” Rolf keek met opeengeperste lippen een anderen -kant uit; een groote traan blonk in zijn oogen. -</p> -<p>Toen bekroop Hajo een warm gevoel van medelijden. Hij legde zijn arm om Rolfs schouder -en zocht naar woorden om zijn makker van het smartelijk eenzaamheidsgevoel te bevrijden, -waaronder hij leed. -</p> -<p>Maar Padde had de verminkte diertjes nu ook gezien. -</p> -<p>„Neen maar!” zei hij verontwaardigd. „Die arme beestjes de vleugels uit te trekken! -Ze moesten <span class="ex">jou</span> eens zoo te grazen nemen!” -<span class="pageNum" id="pb185">[<a href="#pb185">185</a>]</span></p> -<p>„Laat me!” siste Rolf. Hij duwde Padde heftig en ruw ter zijde, sprong op, schudde -zijn zakdoek met een gebaar van afschuw uit en verdween met groote schreden tusschen -de boomen. -</p> -<p>Padde vond zijn spraak terug, na Rolf even verbouwereerd te hebben nagekeken. „Leelijke -dierenbeul!” schold hij. En toen tot Hajo: „Eerst die beestjes martelen en dan mij -een stomp geven! ’n Mooie vrind heb jij! Kom, laten we maar gaan slapen!” -</p> -<p>„Ga jij maar”, zei Hajo. „Ik blijf nog even op.” -</p> -<p>„Wou je soms nog op ’m wachten ook?!” -</p> -<p>„Ga nou maar, Padde.” -</p> -<p>Padde werd nijdig als een spin. „Besjoer!” zei hij vinnig. En hij verdween in de tent. -</p> -<p>Hajo wachtte. Duizend dingen spookten hem door het hoofd. Nu, in dezen geheimzinnigen -tropennacht vol sterrenglans en krekelzang, geloofde Hajo voor het eerst in zijn leven -den vollen omvang van zijn geluk te beseffen. Hij beloofde zichzelf, zijn moeder nooit -weer verdriet te berokkenen. En voor Rolf wilde hij altijd een goed kameraad zijn. -</p> -<p>Toen een tak kraakte, schrikte hij uit zijn overpeinzingen op. Hij zag tot zijn verwondering, -dat allen reeds in hun tenten waren verdwenen en de kampvuurtjes nog slechts smeulden. -Daar stapte Rolf uit het groen te voorschijn, wilde zich met gebukt hoofd naar de -tent begeven. -</p> -<p>„Rolf!” riep Hajo zachtkens en sprong overeind. -</p> -<p>Rolf hield zijn schreden in, zag Hajo met groote, verbaasde oogen aan. „Ben je nog -niet gaan slapen?” -</p> -<p>„Ik heb op jou gewacht.” -</p> -<p>Rolf bleef roerloos staan. Zijn in het maanlicht toch al bleek glanzend gelaat scheen -nog bleeker te worden. Hij kwam op Hajo toe, drukte hem zwijgend de hand. -</p> -<p>„Kom”, zei hij toen. „’t Is al laat.” -</p> -<div class="figure p185width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb186">[<a href="#pb186">186</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.21" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e325">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p186.png" alt="VREEMDE BEESTEN" width="606" height="115"></div> -<h2 class="main">VREEMDE BEESTEN</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">De volgende dag bracht tal van avonturen. -</p> -<p>’s Morgens namen onze vrienden een heerlijk verfrisschend zeebad. Poedelnaakt dansten -ze de zware rollers te gemoet, die in forsche wenteling tegen het strand opliepen, -wierpen zich in de holte van zoo’n ombollende golf, schoten er fiksch onderdoor en -kwamen met druipende haren weer boven, als ze nog juist den tijd hadden, adem te scheppen -voor het onderduiken in een nieuwe golf, die met hoog opgerichten kop, als een menner, -de voorgaande voor zich heen joeg. -</p> -<p>En toen de knapen uitgeplast en uitgedanst waren, ploften ze in het mulle zand neer, -lieten zich door de zon drogen en bruinbakken en maakten berekeningen omtrent den -duur van de verdere reis. „Over een half jaar zijn we er”, schatte Hajo. -</p> -<p>„Over drie maanden”, meende Rolf. -</p> -<p>Padde echter sprong onverwachts overeind en staarde Hajo en Rolf met groote oogen -aan. „’n Aardbeving!” stamelde hij. -</p> -<p>„’n Wat??” -</p> -<p>„’n Aardbeving! Ik heb duidelijk gevoeld, dat de grond onder me bewoog!” -</p> -<p>„’t Zal wel verbeelding zijn geweest, Padde.” -</p> -<p>„Dan is m’n neus ook verbeelding!” Alles behalve overtuigd vleide Padde zich weer -neer. „Hoelang de reis nog duurt?” vroeg hij na eenig zwijgen. „Ik denk.….” Maar wederom -wipte hij, zoo mogelijk nog sneller dan daareven, overeind, en staarde met groote -oogen naar de plek, waar hij gelegen had. Daar vond iets allermerkwaardigst plaats: -het zand spleet, brokkelde en.…. een klein, vaalzwart kopje kwam om een hoekje kijken! -Een paar zwarte, stompe liliputterpootjes werkten het zand verder op zij en daarna -vertoonde zich.…. -<span class="pageNum" id="pb187">[<a href="#pb187">187</a>]</span></p> -<p>„’n Jonge zeeschildpad!” riep Rolf. -</p> -<p>Het was een alleraardigst beestje: niet veel grooter dan een okkernoot, en het schildje -was nog geheel week. Hulpeloos zwaaiend met de logge, kleine zwempootjes, draaide -het al maar het stompe kopje met de twee glinsterende, wereldwijze kraal-oogjes en -het gerimpelde, magere, leerachtige oudemannetjeshalsje, als wilde het dat van het -lichaampje afschroeven. -</p> -<p>Kijk, daar kwam nog een kopje uit het zand gluren! En nòg een! De jongens wierpen -het nest (wat zou het anders zijn?) open. Neen maar, het <i>krioelde</i> van die beestjes! -</p> -<p>„Ik neem er ’n paar mee naar Holland!” riep Hajo. -</p> -<p>„Laten we ze eens tellen”, stelde Rolf voor. Zoo deden de knapen en kwamen tot honderd-en-dertig -eieren en acht-en-twintig jonge schildpadjes, half of geheel uit het ei. „Je hadt -nog wat moeten blijven zitten, Padde!” vond Rolf. „De helft is nog niet uitgebroed!” -</p> -<p>„Ja-ha!” grinnikte Padde. „Maar als ik nou later in Holland vertel, dat ik schildpadden -heb uitgebroeid, moet je niet denken, dat iemand er een woord van gelooft!” -</p> -<p>„Dat is dan ook niet heelemaal waar”, zei Rolf. „Je hebt de zon alleen maar wat geholpen.” -</p> -<p>Padde keek verbaasd op. „De zon?!” -</p> -<p>„Wie dacht je dan, dat ze zou uitbroeden? De ouden laten zich aan de eieren niets -gelegen liggen! Ze graven een gat, leggen daar de eieren in, krabben het dan dicht -en verdwijnen weer in het water. De zon moet de rest maar doen!” -</p> -<p>„Hela! Wat gaan daar voor beesten!” riep Hajo uit, terwijl hij op een viertal lompe, -grauw-grijze vogels duidde, die zich log in de schaduw der boomen voortbewogen. Ze -hadden kleine vleugeltjes, waarmee ze zich onmogelijk van den grond zouden kunnen -verheffen, en zulke korte pootjes, dat hun vette buik haast over het zand sleepte. -De jongens sprongen op en snelden er heen. Zonder veel moeite vingen ze er een; de -andere vogels maakten zich schommelend uit de voeten. Hajo omklemde met beide handen -den ongemeen zwaren en krachtigen snavel, waarmee het dier hoogstwaarschijnlijk geducht -zou kunnen hakken. -<span class="pageNum" id="pb188">[<a href="#pb188">188</a>]</span></p> -<p>„’n Zwaan!” meende Padde. -</p> -<p>„Dat kan niet”, zei Rolf. „Dit dier heeft geen zwemvliezen.” -</p> -<p>„’n Zwaan zeker wèl!” merkte Padde op. -</p> -<p>„Ja, natuurlijk!” lachte Rolf. -</p> -<p>Het dier werd nauwlettend bekeken. Het lichaam was belangrijk grooter dan dat van -een zwaan, dik en rond en getooid met een onnoozel klein staartje, dat, evenals de -hulpelooze vleugels, een geelgrijze kleur had. De bovensnavel was voor een groot deel -met een gerimpelde huid overtrokken en eindigde in een haakvormige punt. De korte, -sterke pooten liepen in vier teenen uit; het dier had een krop, en het merkwaardigste -was wel een groote huidplooi om den kop, waarin het bijkans den heelen snavel kon -terugtrekken.<a class="noteRef" id="xd30e4489src" href="#xd30e4489">1</a> -</p> -<p>„We gaan er mee naar de barbier!” besliste Rolf. En met vereende krachten en de noodige -voorzichtigheid (vanwege den geduchten snavel!) werd de zware vogel opgetild en vervoerd. -</p> -<p>„’n Dodo”, zei Vader Langjas. -</p> -<p>En toen stelde Rolf een vraag, welke Padde in hoogste verbazing bracht: „Tot welke -<i>familie</i> zou hij behooren?” -</p> -<div class="figure floatRight p188width"><img src="images/p188.png" alt="Dodo." width="200" height="186"></div><p> -</p> -<p>„Ik ken ’n achternichie van hem!” grinnikte Padde. „De lamme houtduif van Geert Oliekoek! -Die heeft óók een krop!”<a class="noteRef" id="xd30e4503src" href="#xd30e4503">2</a> -</p> -<p>Een paar maats waren naderbij gekomen. Zij kenden slechts twee families in de dierenwereld. -De eerste familie was die welke je opeten kon, de tweede die, „waar geen smaak aan -was”, en des dodo’s ongelukkig gesternte deelde hem bij de eerste familie in. -<span class="pageNum" id="pb189">[<a href="#pb189">189</a>]</span></p> -<p>Een paar uur later draaide hij, geplukt en schoongemaakt, aan het spit. -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>De helft der maats trok dien morgen op onderzoekingstochten uit. En ook onze vrienden -besloten, het land wat verder binnen te dringen. De zonnewijzer, die den vorigen dag -op het strand was aangebracht, wees nog geen acht uur, toen het wakkere drietal er -op uit toog. Ze besloten het riviertje stroomopwaarts te volgen, liepen mannetje na -mannetje langs den smallen oever. Het lage gewas aan den oever ging over in hooge -en dichte bamboebosschen; steeds weelderiger werd het woud en steeds donkerder; lianen, -tot onuitwarbare netten verstrikt, versperden veelal den weg; de onderste einden slierden -in het snel stroomende water. -</p> -<p>Eenmaal gingen de knapen door een lange loofpoort. -</p> -<p>De lucht was er heet en vochtig en ademde den zoeten geur van <span class="corr" id="xd30e4518" title="Bron: duizende">duizenden</span> orchideeën, welker stille pracht bedwelmde. Zwijgend gingen de jongens een oogenblik -zitten. Het water dampte. Als een eeuwenoud vertelsel, nog door geen menschelijk oor -opgevangen, klonk het plassen van het water tegen de groote, blauw-grijze bergsteenen; -een enkele maal schoot het er ruischend overheen; dan was het, alsof de koning uit -het verhaaltje zijn stem deed hooren. De planten, de boomen en bloemen luisterden -er naar, bogen zich ver over tot het stroompje, om elk gefluisterd woord op te vangen. -Waterplanten lieten zich mijmerend wiegen; hun groote, witte bloemen glansden als -het gelaat van bleeke, booze prinsessen.…. -</p> -<p>Verder maar weer! De knapen wrongen zich door lianen, waadden plassend in het heldere -water. Stil werd het woud, beangstigend stil, als dat behekste woud, dat duizend jaar -lang zwijgen moest, omdat een doode tak in ’t vallen de koningin der elfen had verpletterd. -„Hier ben ik!” zong het stroompje forsch en jubelend van overmoed, nu het zijn stem -zoo luid en klaar weergalmen hoorde in de stilte. „Wie dorstig is, hij kome en lave -zich aan mij! Ik kom van ver, ik ga naar ver, ik heb geen rust, geen rust.…. Weg, -domme steenen, die uit ijverzucht, dat jullie niet onsterfelijk bent en vrij als ik, -mijn weg versperren wilt! Och, arme, goede boomen, die gedoemd bent om te <span class="pageNum" id="pb190">[<a href="#pb190">190</a>]</span>sterven, waar je bent ontstaan, och, hoe beklaag ik jullie!—Vriendelijk-stille bladeren, -en jullie, reine, smettelooze bloemen, die met open kelken luistert naar mijn avonturen, -kom, stort je in mijn armen! Ik zal je voeren ver van hier, heel ver.….” -</p> -<p>Hajo voelde, hoe het bloed hem sneller door de aderen joeg. Een teugellooze drang -tot trekken en avonturen ontwaakte in hem. -</p> -<p>Een enkele maal kwamen de jongens bij een open plek; dan lichtte hun een ongekende -bloemenweelde tegen. Kleurige vlinders ter grootte van een hand en tallooze bonte -vogeltjes fladderden in en om de verlokkende kelken. En vóór hen schemerden, tusschen -het geboomte door, diep-paarse bergen. -</p> -<p>De knapen voelden het aan hun beenen, dat ze den ganschen weg gestegen hadden. Bij -een dwarsbeekje gekomen, besloten ze dat te volgen. Ze kropen tusschen stammen en -boomvarens,—stonden onverwachts voor een grooten vijver, waarboven een dichte damp -hing. -</p> -<p>„’n Heete bron!” riep Rolf uit. -</p> -<p>„Heet??” vroegen Hajo en Padde en staken hun hand in het water. Maar terstond trokken -ze hun vingers er weer uit. „Het is kokend!” -</p> -<p>„Komt dat zoo maar uit de grond?” vroeg Padde wantrouwend. -</p> -<p>„Dat moet wel”, zei Hajo. „Nergens stroomt iets binnen, en daar aan de overkant voert -de vijver tòch water af.” -</p> -<p>„De bodem is hier vulkanisch”, verklaarde Rolf. „Daarom is het water zoo heet.” -</p> -<p>„Vulkanisch?? Wat beteekent dat?” -</p> -<p>„Dat beteekent, dat, als je hier graaft, je ten slotte op vuur zou stuiten.” -</p> -<p>Padde werd wit om zijn neus. „Maar dan staan we hier.…. boven de hel!!” -</p> -<p>„Ja”, zei Rolf, „pas maar op, dat je er niet in valt.” -</p> -<p>„Dan ben je in een ommezientje gekookte kreeft!” verzekerde Hajo met een vroolijkheid, -die hij alleen aan Rolfs kalmte ontleende. -</p> -<p>„Zullen we hier maar liever niet weer weggaan?” vroeg Padde. -<span class="pageNum" id="pb191">[<a href="#pb191">191</a>]</span></p> -<p>„Laten we eerst eens wat eieren zien machtig te worden!” stelde Rolf voor. „Ik val -om van den honger. Jullie niet? En nesten zullen hier genoeg zijn.” -</p> -<p>In eens voelde Padde ook zijn maag. Zuchtend gaf hij toe. -</p> -<p>De jongens liepen den vijver eens rond, en al spoedig ontdekte Hajo’s jagersoog enkele -duivennesten. Hij klom er bij en keerde, na driemaal op een nest met jongen te zijn -gestuit, terug met twee witte eitjes, die tegen het licht bekeken en versch bevonden -werden. -</p> -<p>Hajo zat alweer in een anderen boom. Ditmaal was hij nog gelukkiger. In drie nesten -lagen schoone eieren; hij vond bovendien nog een vierde nest, waarvan hij de eieren -liet liggen, omdat ze, toen hij ze in de half gesloten hand tegen het licht hield, -bebroed bleken. De schoone borg hij op—in iederen zak een, en vier in z’n mond—en -kwam met bolle wangen beneden aan. Intusschen had ook Rolf een paar nesten ontdekt -en ontpopte zich nu als een goed klauteraar. Padde bood aan, de wacht bij de eieren -te houden, terwijl Hajo en Rolf zochten. -</p> -<p>„Natuurlijk! Laat Padde maar op de eieren passen!” riep Rolf van boven. „Maar ga er -niet op zitten, Padde, anders krioelt het straks van jonge duifjes, net als bij die -schildpadjes vanmorgen!” -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Toen enkele oogenblikken later Rolf en Hajo met hun buit op den grond belandden, zagen -ze Padde een eindje verder met den rug naar hen toe door het loof gluren, zich voorzichtig -omwenden en de vingers op de lippen leggen. Ze slopen naar hem toe en ontdekten, na -eenig vergeefsch turen in de door Padde aangeduide richting, een merkwaardig, hagedisachtig -beest, dat zijn ronden, dikken staart stevig om een tak gekneld hield en door zijn -donkergroene kleur bijkans niet van zijn omgeving te onderscheiden was. De groote, -kantige kop hing met een scherpen hoek, als ware het een helm, over een dunnen, verschrompelden -hals. Een blauwe, met donkerbruine puntjes bespikkelde keelzak hing als een baard -onder kin en hals. Langs het krachtige lichaam, dat door een hoogen, gekartelden kam -iets draakachtigs had, liep een band van roodbruine vlekken. De oogen van dit armlange -beest puilden sterk uit, waren <span class="pageNum" id="pb192">[<a href="#pb192">192</a>]</span>geheel, op de pupil na, overtrokken met een prachtig rood en groen ooglid, en loerden, -ganschelijk en onafhankelijk van elkaar, rusteloos rond. Voor op den neus prijkten -twee hoorn-achtige knobbels. -</p> -<p><span class="corr" id="xd30e4556" title="Bron: Doodsstil">Doodstil</span> zat het dier. Behalve de oogen was er niets, dat bewoog. -</p> -<p>„Wacht maar eens!” fluisterde Padde. „Dan zul je lachen!” -</p> -<p>En de vrienden wachtten met haast evenveel geduld als het kameleon—want dat was het -dier natuurlijk, dat Padde’s belangstelling had gaande gemaakt. -</p> -<p>Daar kwam een kleine kever aanzoemen. Zwart, met gele sterretjes op de schilden. Hij -danste lustig snorrend in het rond, kietelde Hajo eens onder de kin, bracht daarna -een bezoek aan het kameleon. Dat wil zeggen: hij zag het heele kameleon niet; noch -merkte hij er iets van, hoe twee boosaardige, rooflustige oogen al zijn bewegingen -bespiedden. Heel de belangstelling van den vroolijken, geelgespikkelden bezoeker ging -uit naar een groote, roode bloem, vier handpalmen vóór den knobbelneus van den onbeweeglijken, -groenen draak. De laatste draaide beide oogen zoo ver naar voren, dat ze uit den kop -dreigden te zullen rollen, mat den afstand, opende langzaam, heel langzaam den bek.…. -Padde stootte zijn vrienden aan; zijn oogen puilden haast even ver uit als die van -het kameleon.….!—Het was al geschied. Een tong, haast half zoo lang als het geheele -lichaam, schoot bliksemsnel naar het argelooze torretje, vloog weer terug, alsof het -aan een veertje zat; toen een korte beweging van de kaak.…. Spoorloos verdwenen was -de geel-zwarte bloemenvriend. -</p> -<p>Het kameleon had zich bij dat alles doodstil gehouden. En terwijl Hajo en Rolf nog -verrast naar de bloem keken, waarop het torretje gezeten had, dwaalden de kleine oogjes -van den geheimzinnigen sluipmoordenaar al weer rond, belust op nieuwen buit. -</p> -<p>Padde grinnikte zacht en kneep Hajo blauwe plekken. -</p> -<p>Weer een torretje! Ditmaal een goudgroen, wispelturig torretje. Het stelt zich aan, -alsof het een verbazende haast heeft, vliegt van links naar rechts, strijkt overal -neer—zelfs op een der knobbels op den kop van het kameleon, vliegt terstond weer <span class="pageNum" id="pb193">[<a href="#pb193">193</a>]</span>op, bedenkt zich, gaat weer elders zitten, vliegt toch maar weer weg. Een goed torrenkenner -zal al begrepen hebben, dat het goud-glanzend heertje bij al z’n schijnbare drukte -een nietsnut en een leeglooper is. Floep! Daar dwarrelt het weer rond. -</p> -<p>Geen enkel beweginkje ontgaat aan den spiedenden blik van het kameleon. Het torretje -schijnt van plan, een oogenblikje te verwijlen op een zonbeschenen blad. Het tilt -de dekschildjes op, spreidt de dunne vleugeltjes, die er onder zitten, een oogenblik -in het zonnetje, dat er allerlei kleuren in toovert; klapt dan de dekschilden weer -toe en wandelt als een deftige meneer met jaspanden in een kringetje het blad rond. -Het kameleon loert. Het blad is laag, de afstand groot. Daarom heel voorzichtig een -pasje terug! De lange, typische pootjes, die in slechts twee vingers uitloopen, worden -een voor een omlaaggebracht. Ook de staart wordt iets verlaagd, maar oogenblikkelijk -weer vastgeklemd. Ziezoo, nu schijnt de hoogte goed te zijn! De bek opent zich.…. -Hoepla! De jaspanden vliegen los; het torretje snort haastig een oogenblik rond, zet -zich een el hooger op een ander blad en kijkt in diepzinnige overpeinzingen naar een -gaatje, door een ander torretje in het blad geboord. Het kameleon bijt zijn teleurstelling -weg: een rechtschapen kameleon geeft den moed nimmer op. Getuigt zijn gansche, stilzittend -bestaan niet van een rotsvast vertrouwen op zijn goed gesternte? Daarom: voorzichtig -een pasje naar boven! Nog een pasje! Nog een! Het torretje bestudeert het bladopeningetje -aan alle zijden, schijnt er maar half mee ingenomen, maar steekt geen hand uit om -er iets aan te veranderen. Het kameleon slikt van opwinding. Zoo zou de afstand wel -goed zijn! Langzaam den bek open.…. Hoepla! Het torretje besluit zich niet langer -te ergeren over het slechte werk van anderen en danst weer in het rond om twee el -lager opnieuw te belanden. Flits! Des kameleons oogen richten zich in de diepte. Komaan, -dan maar weer naar beneden! Pasje voor pasje. Is zoo de afstand goed? Me dunkt van -wel. En dus.…. In een onberispelijke spiraal zwiert het torretje, over het hoofd van -het kameleon heen, tusschen de boomen weg. -</p> -<p>Grimmig, maar zonder door een enkele beweging zijn teleurstelling lucht te geven, -blijft de groene roofridder zitten. <span class="pageNum" id="pb194">[<a href="#pb194">194</a>]</span>Aha! Daar kiemt nieuwe hoop in zijn kameleonnehart! Uit een groote bloem komt log -en traag een roodzwart kevertje kruipen, zet af en snort pardoes, zonder de allergeringste -gratie, in een andere bloem, geen vier duim van zijn belager af. Deze wacht met half -geopenden bek op het oogenblik, dat de zespootige lummel weer voor den dag zal komen. -Te drommel, dat duurt lang: hij schijnt daar in dat bloemenhart heel wat te doen te -hebben! -</p> -<p>Wie zou er met meer spanning op de komst van den bloemenvorscher hebben gewacht: de -jongens of het kameleon? Eindelijk, eindelijk kwam de langverbeide, likte zich de -gepantserde pootjes schoon en krabbelde bedachtzaam naar buiten, ten einde een goed -afzetpunt te vinden. Het kameleon maakte zijn aanstalten.…. -</p> -<p>Toen zweefde langzaam een jongenshemd door de lucht en bewoog zich in de richting -van ’s kameleons hals. En in hetzelfde oogenblik, dat de lange tong uitschoot en het -torretje gevankelijk wegvoerde, omsloten Rolfs vingers den bandiet vlak achter den -driehoekigen kop. Het dier stiet een schor geluid uit. En, tot Padde en Hajo’s grenzelooze -verbazing.…. veranderde het van kleur! De blauwbruine vlekkenband langs de zijden -van het lichaam verbleekte tot een blauwig wit; de blauwe keelzak en de mondranden -werden citroengeel! -</p> -<p>Maar Rolf liet zich niet afschrikken. Hij had met de linkerhand het achterlichaam -gepakt en trachtte het dier van den tak te lichten. „Drommels”, zei Rolf, „hij houdt -zich stevig vast! We zullen hem met tak en al moeten meenemen!” -</p> -<p>Hajo wierp zich op de knieën en sneed met zijn zakmes den tak af. -</p> -<p>„Prachtig!” zei Rolf. „Maar hoe krijgen we hem nu op het schip?” -</p> -<p>„Hier!” zei Padde ijverig. En hij trok zijn hemd uit. „Daar stoppen we hem in!” -</p> -<p>„Hij moet mee naar Holland!” riep Hajo opgewonden. „Dan kan hij vliegen vangen; daar -zit de kamer bij ons ’s zomers vol van!” -</p> -<p>„We zullen hem straks eerst eens aan Vader Langjas laten <span class="pageNum" id="pb195">[<a href="#pb195">195</a>]</span>zien”, zei Rolf vroolijk. „’t Is een kameleon, maar ik ben benieuwd wat voor een soort!” -</p> -<p>„Wou je z’n heele familie weer weten?” vroeg Padde. -</p> -<p>Rolf lachte. „Heb je ’m zien verkleuren, toen ik hem pakte?” -</p> -<p>„Ja!” zei Hajo. „Hoe kwam dat?” -</p> -<p>„Als jij me het zegt, weet ik het ook! Kom, laten we onze eieren maar eens gaan oppeuzelen! -We hebben er twee dozijn. Eerst gaan we ze koken. In de heete bron!” -</p> -<p>„Ja!” -</p> -<p>Hajo vlocht met zijn handige vingers een netje uit ’n paar lange, smalle bladeren, -deed er de eieren in, knoopte het netje boven dicht, liet het in ’t water zakken en -stak onder den knoop een takje, dat hij in den wal vastduwde. Ziezoo, nu maar afwachten. -</p> -<p>In den tijd, dat Rolf en Padde aan den oever lagen, in afwachting dat de eieren hard -zouden worden, had Hajo een nieuw avontuur. Terwijl hij, onvermoeid speurder als hij -was, zoekend in de boomen loerde, viel zijn blik op een witte streep vuil, hoog tegen -een stam. Onze vriend zou Peter Hajo niet zijn, als hij niet terstond begrepen had, -dat zich daarboven een nest moest bevinden. Daar ontdekte hij het al: een meer dan -vuist-groote holte in den stam. Een spechtennest kon het niet zijn; daar was het gat -te groot voor. Zie! daar verscheen voor de opening een kop met krommen snavel; een -papegaai kroop naar buiten en vloog weg. -</p> -<div class="figure floatLeft p195width"><img src="images/p195.png" alt="Twee papegaaienkuikens." width="212" height="169"></div><p> -</p> -<p>Tien tellen later zat Hajo in den boom en loerde vol spanning in de holte. Daar doken -in het halfdonker broederlijk bijeen twee zeldzaam leelijke mormels, de zwarte kop -en snavel onevenredig groot tegenover het droevig-kale lichaampje. Zonder aarzelen -pakte Hajo er een beet, waarbij zijn vingers in vrij onzachte aanraking kwamen met -den snavel; hij trok zijn gevangene naar het daglicht en daalde er mee omlaag. „Die -zullen we eens netjes grootbrengen, jongens!” -</p> -<p>De knapen uitten hun verbazing over een zóó leelijken jongen vogel. „Zou hij al voedsel -nemen?” -<span class="pageNum" id="pb196">[<a href="#pb196">196</a>]</span></p> -<p>„Voedsel nemen? M’n duim er bij, als ik niet oppas!—Kom maar eens hier, ouwe jongen!” -En met paaien en zoete woordjes wist Hajo den naakten kromsnavel een stuk banaan in -den bek te duwen. -</p> -<p>„Wat zal Gerrit blij zijn met z’n gezelschap!” meende Hajo. -</p> -<p>„En ik zal hem wel leeren praten!” beloofde Padde. -</p> -<p>Rolf vischte de eieren op. Ze waren nog wel niet geheel gekookt, maar smaakten best. -Alleen het zout ontbrak. -</p> -<p>Het werd tijd om terug te gaan. Zoo togen de jongens weer op weg, plasten opgewonden -babbelend plannen smedend voor de opvoeding van hun papegaai, langs het heldere riviertje. -Tegen de schemering kwamen ze weer bij het kamp. Men was druk aan het braden en bakken. -</p> -<p>„Waar is Vader Langjas?” vroeg Rolf. -</p> -<p>„Blommetjes plukken! Allemachies, moet dat een papegaai worden? Hein, kom eens kijken! -Wat een rare, kale sallemander! Wat zit er in dat hemd?” -</p> -<p>„’n Beest met zóó’n tong!” grinnikte Padde. „Als je hem knijpt, wordt ie geel van -sagrijn!” -</p> -<p>„Laat kijken?” -</p> -<p>„Op je gezicht”, zei Padde. „Als hij wegloopt, zijn we hem kwijt.” -</p> -<p>Vader Langjas was bezig met het onderzoeken van plantjes en bloemetjes. Hij had de -gewoonte om in elk vreemd land uit onbekende kruiden drankjes te brouwen, die hij -met ware doodsverachting het eerst aan eigen lijf beproefde: als hij zich een enkele -maal ziek voelde, beschouwde hij het als een eerezaak om uitsluitend door middel van -nieuwe, zelfbedachte medicijnen te genezen. Daardoor was hij gewoonlijk tweemaal zoo -lang ziek als een ander, maar dat had hij voor de goede zaak over: Vader Langjas koesterde -de stille hoop, nog eens wereldberoemd te zullen worden door het ontdekken van een -drankje, dat alle kwalen kon genezen. Edoch, groote geleerden vinden zelden het vertrouwen, -dat ze verdienen: als onze ijverige barbier van zijn onderzoekingen weer aan boord -terugkeerde, toonden de maats zich huiverig de medicijnen te slikken, die Vader Langjas -hun met een stortvloed van aanbevelingen ter hand stelde. „Ik heb het immers zèlf -geprobeerd!” klaagde <span class="pageNum" id="pb197">[<a href="#pb197">197</a>]</span>Vader Langjas, verdrietig onder het weinige vertrouwen, dat hij ontmoette. En dan -dronken de maats uit medelijden het fleschje maar leeg. -</p> -<p>„Wel, vriendjes”, zei Vader Langjas, terwijl hij zich oprichtte en zijn bril recht -zette, „jullie komt juist gelegen! Ben je bang voor spinnen?” -</p> -<p>„Wie is er nou bang voor een spinnetje?” vroeg Padde. -</p> -<p>„Kom dan eens mee!” noodigde de barbier uit. „Och, wat heb je daar een aardig beestje, -Hajo. Zeker ’n grijze roodstaart?” -</p> -<p>„’t Stomme dier heeft nog geen veer op z’n lijf!” smaalde Padde. -</p> -<p>„Maar hebben jullie de ouden dan niet gezien?” -</p> -<p>„De eene <span class="corr" id="xd30e4623" title="Bron: papagaai">papegaai</span> is groen, en de andere rood, net naar ’t uitvalt!” verzekerde Padde. „Onze buren—weet -je wel, Hajo?—hebben een witte poes, en de jongen ervan, van de poes, zijn rood met -zwarte vlekken. En de keeshond van Dobbes, de slager? Z’n vader was een bullenbijter -en z’n jonkies zijn pukkies met dassenpooten. Waar, Hajo?” -</p> -<p>„Ja, ’t is waar”, gaf Hajo aarzelend toe. -</p> -<p>Vader Langjas schudde het hoofd over Padde’s beweringen, die hij niet kon weerleggen. -„Dat is heel wat anders”, meende hij. -</p> -<p>„Neen, dat is precies hetzelfde”, zei Padde. -</p> -<p>„Kom!” stelde Hajo voor, „laten we nou eens naar de spin gaan kijken.” -</p> -<p>„Ga maar mee”, zuchtte de barbier. „Ik heb er mijn hoed voorloopig even op gelegd, -want ik wilde hem liever door een van jullie laten pakken. Ik wil wel bekennen, dat -ik er wat huiverig voor was. ’t Is een groote, hoor! Denk er om!” -</p> -<p>„Ik durf een hooiwagen over m’n tong te laten loopen!” blufte Padde. -</p> -<p>„Nu, je moet het zelf weten”, zei de barbier. „Hier zit hij, onder m’n hoed.”—Vader -Langjas’ hoofddeksel was rondom met steenen bezwaard; de barbier scheen zijn gevangene -voor een gevaarlijk uitbreker te houden! -</p> -<p>Padde legde de steenen terzijde. „Ik zal hem maar met m’n linkerhand pakken”, zei -hij, „want m’n rechter is nog altijd dik van die smerige wesp!” -<span class="pageNum" id="pb198">[<a href="#pb198">198</a>]</span></p> -<p>„Doe dat, kereltje. Maar denk er om, hoor: voorzichtig!” -</p> -<p>Padde lichtte een tipje van den hoed op, schoof er bedachtzaam zijn hand onder, tastte -rond in den bol. Maar plotseling kregen zijn oogen een uitdrukking van hoogste ontzetting, -en met een hartverscheurenden kreet trok Padde zijn hand terug. Aan zijn pink bengelde -een harig monster met een rossig lichaam, zoo groot als een kippen-ei. Vol afschuw -slingerde Padde het beest van zijn pink en stak toen haastig dit lichaamsdeel in zijn -mond. -</p> -<p>„Ja-ja”, zei Vader Langjas verschrikt, „daar vreesde ik al voor! Die vogelspinnen -hebben leelijke wapens! Ga mee, dan zullen we er een zalfje op smeren.” -</p> -<p>„Knap jij met je spinnen en je zalfjes!” voer Padde uit, verachtend alle wetten van -tucht. -</p> -<p>„Maar kereltje”, zei de deftige barbier, verlegen zijn bril recht zettend, „ik heb -je toch te voren gezegd, dat het een groote spin was? Ik vond haar, terwijl ze bezig -was, dit arme vogeltje te dooden.” Vader Langjas tilde zijn hoed op en toonde een -mooi, blauw vogeltje, dat met uitgestrekte pootjes en bebloed borstje in het gras -lag. -</p> -<p>Een paar maats waren op Padde’s gegil komen aanloopen. „Wat is er?” -</p> -<p>„Ze hebben m’n pink afgebeten!” jammerde Padde. „Dat heeft hij me gelapt!” -</p> -<p>De maats keken verbaasd naar Vader Langjas, die bleek en rood tegelijk werd en met -zijn bedeesde houding weinig van een menscheneter had. „Laat kijken je pink?” vroegen -ze Padde, die het „afgebeten” lichaamsdeel nog altijd in z’n mond hield. -</p> -<p>„Die pink is van mij!” zei Padde. „En niet van jou.” -</p> -<p>„De pink is niet afgebeten!” stamelde Vader Langjas. „Het is een onschuldige beet. -De spin is niet giftig; het is er een van de familie.….” -</p> -<p>„Knap jij met je heele familie, pillendraaier!” schreeuwde Padde. En hij ging heen, -met sprakelooze verbazing nagekeken door de oomes. Tien pas verder vond Padde het -noodig, zich nog eens om te draaien, de borst in de lucht, en te schreeuwen: „Akelige -giftmenger! Ik zal je nog wel er eens vinden! Denk <span class="pageNum" id="pb199">[<a href="#pb199">199</a>]</span>er maar om, dat ik jou ditmaal óók van te voren gewaarschuwd heb!” En Padde verdween -tusschen het geboomte. -</p> -<p>„’n Zonderling karakter”, stamelde Vader Langjas. -</p> -<p>Rolf kon zijn vroolijkheid niet onderdrukken. „Laat hem maar loopen, Vader Langjas! -En kijkt u maar liever eens wat ik hier heb!” Rolf knoopte behoedzaam het hemd los. -</p> -<p>De barbier boog zich en gluurde door de opening. Wat hij zag, deed hem al zijn zorgen -weer vergeten. Blij als een kind, riep hij uit: „’n Panterkameleon! We zullen hem -op brandewijn zetten!” -</p> -<p>De maats sloegen bijkans tegen den grond. „Groote Griebus!” verzuchtte een kleine, -magere maat met een neus, die meer van een biet dan van een waskaars had. „Op brandewijn?! -Ik wou, dat ik óók een kammelejon was!” -</p> -<div class="figure p199width"><img src="images/p199.png" alt="Chameleon." width="188" height="280"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb200">[<a href="#pb200">200</a>]</span></p> -</div> -<div class="footnotes"> -<hr class="fnsep"> -<div class="footnote-body"> -<div id="xd30e4489"> -<p class="footnote"><span class="fnlabel"><a class="noteRef" href="#xd30e4489src">1</a></span> Geen der drie jongens vermoedde, dat ze een vogel hadden gevangen waarover eeuwen -later de geleerden elkaar nog in de haren zouden vliegen. Het was de zoogenaamde „dodo”, -die alleen op Réunion voorkwam en thans geheel is uitgestorven,—dank zij het feit, -dat de oomes, die in den loop der jaren op Réunion landden, al deze „zwanen” met stokken -hebben doodgeslagen en toen opgepeuzeld.…. <a class="fnarrow" href="#xd30e4489src" title="Ga terug naar noot 1 in tekst.">↑</a></p> -</div> -<div id="xd30e4503"> -<p class="footnote"><span class="fnlabel"><a class="noteRef" href="#xd30e4503src">2</a></span> Met dit antwoord was Padde allen geleerden meer dan twee eeuwen voor. Want eerst in -de tweede helft der negentiende eeuw bewees de groote Londensche natuurvorscher Sir -Richard Owen in een beroemd geworden skelet-onderzoek, dat de dodo tot de familie -der duiven behoorde. <a class="fnarrow" href="#xd30e4503src" title="Ga terug naar noot 2 in tekst.">↑</a></p> -</div> -</div> -</div> -</div> -<div id="ch1.22" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e332">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p200.png" alt="RUILHANDEL" width="611" height="172"></div> -<h2 class="main">RUILHANDEL</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Padde verklaarde ronduit, dat hij het hier een beestachtig land vond en per slot van -rekening nog meer van de zee hield. Voor zijn part voeren ze op staanden voet verder. -</p> -<p>Maar Padde moest zijn varensdrang nog drie volle weken geweld aan doen. Men teerde -het schip van binnen en van buiten, zette alle poorten open en besprengde de planken -vloer met azijn,—alles om een gezonde, frissche lucht in de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> te krijgen. Terwijl een groot deel der bemanning zich zingend met dit werkje bezighield, -waren anderen aan het drogen van visch, die ze aan lange lijnen in de zon hingen; -verder had men de handen vol met het inleggen van ganzen in azijn en met het aan boord -hijschen van levende schildpadden, waarvoor op het dek een groote bak zeewater werd -geplaatst. Als voedsel voor deze dieren verzamelde men talrijke bollen zeegras, welke -op het strand voor het grijpen lagen.<a class="noteRef" id="xd30e4670src" href="#xd30e4670">1</a> -</p> -<p>Harmen, Hajo en Rolf maakten zich verdienstelijk door een groot hok te timmeren voor -de gekortwiekte ganzen en duiven, die nu nog overal het dek bevuilden. -</p> -<p>Gerrit keek aanvankelijk sprakeloos, ontzet en met van verbazing schuin gelegden kop -naar het kale gedrocht, dat zijn <span class="pageNum" id="pb201">[<a href="#pb201">201</a>]</span>meester hem tot gezelschap had beschoren. Waarschijnlijk om eens te onderzoeken van -wat voor stof zijn nieuwe kameraad vervaardigd was, begon hij er mee, hem een stevigen -pik toe te deelen. Maar dat kwam hem duur te staan: tot straf hield Hajo hem even -onder water,—iets waaraan Gerrit geweldig het land had. Hij beschouwde den indringer -als den schuldige aan deze onderdompeling, draaide hem vol minachting den staart toe -en plukte zich met een overkropt gemoed de natte veeren terecht, toen hij zag, dat -Hajo het naakte monster allerlei lekkere brokjes voorhield. -</p> -<p>Dankbaar was het beestje niet: het vertikte ’t, den snavel te openen. En Hajo zag -er ook geen kans toe: het resultaat na lang wikken was, dat onze vriend een fermen -beet opliep. -</p> -<p>„Als hij maar eerst honger krijgt!” troostte Hajo zich zelf. „Morgen zal hij wel anders -praten!” Hij stopte beide vogels in de koperen kooi, ten einde ze aan elkaar te doen -wennen. Doch daar Hajo vreesde, dat er aan de vriendschap een al te duidelijke wederzijdsche -uiteenzetting vooraf zou kunnen gaan, schoof hij een plankje tusschen de toekomstige -levensgezellen. Gerrit, verwend door het vrije leven van den laatsten tijd, stak den -kop tusschen de veeren telkens wanneer zijn meester naderde. En de jonge roodstaart -blikte met wezenlooze oogen rond en hield den bek zoo stevig dicht, als verdacht hij -er Hajo van, hem vergift te willen toedienen. -</p> -<p>„Je moet slim zijn”, raadde Harmen. „Kietel hem eens onder z’n buik, en als ie dan -woest wordt en z’n bek open doet om te bijten, douw je er gauw een pisang in!” -</p> -<p>„’t Helpt toch niets!” zuchtte Hajo. „Als hij morgen nog niet vreet, breng ik hem -terug. Ik had anders al een naam voor hem. Ik wou hem Joppie noemen. Net als.…. weet -je wel?” -</p> -<p>Harmen knikte. „Of ik ’t weet.….!” -</p> -<p>In den namiddag begon het diertje zacht te kreunen,—zoo om het half uur een droevig -geluidje. Hajo kon het niet aanhooren en besloot z’n „<span class="corr" id="xd30e4685" title="Bron: papagaai">papegaai</span>” den volgenden morgen weer terug te brengen. Maar.…. ook Gerrit was er door getroffen! -Toen Joppie voor de eerste maal kreunde, haalde Gerrit beduusd zijn halfverslapen -kop uit de veeren en luisterde minuten lang. Toen stak hij zijn kop weer weg en wilde -zijn dommeling <span class="pageNum" id="pb202">[<a href="#pb202">202</a>]</span>voortzetten. Even later herhaalde zich het spelletje. Nog eens. Gerrit raakte overstuur, -sprong wat in zijn kooi rond en wilde een slokje water nemen om zich moed in te drinken, -toen Joppie opnieuw kreunde. Gerrit verslikte zich in zijn lafenis, begon aan een -lange overpeinzing. Als Gerrit aan het peinzen sloeg, viel hij gewoonlijk spoedig -in slaap, maar ditmaal kwam hij, al peinzende, tot een besluit. Hij wette zijn snavel, -draaide den hals een weinig los, zette zich schrap en gaf een fermen mep tegen het -plankje. Verdikke, dat zat stevig vast! Nog maar eens! Daar vloog een splintert je -weg. Gerrit begon schik in de zaak te krijgen. Hij hakte, wette zijn snavel weer eens, -hakte onvermoeid. En eindelijk.…. Ka! riep Gerrit. De jongens, die al in hun tent -lagen, hoorden het. -</p> -<p>„Gerrit krijgt het op z’n zemelen”, meende Padde. -</p> -<p>Maar Hajo ging eens kijken. Vlak er op kwam hij al weer terug, opgewonden, met een -stralend gelaat. „Kom eens gauw! Gerrit <i>voert</i> hem!” -</p> -<p>De knapen kropen naar buiten en geloofden hun oogen niet. Gerrit stak door een gat, -dat op geheimzinnige wijze in het planken schotje gekomen was, zijn zwarten snavel -en reikte Joppie een stukje banaan. „Hap!” zei Joppie en liet het door zijn keelgat -schieten. Hajo stond te springen van plezier. „Dàt is me nog er eens een kraai!” -</p> -<p>„We kunnen nu het plankje wel wegnemen”, meende Rolf. -</p> -<p>Maar hier was Hajo op bekend terrein. „Daarmee zouden we alles weer bederven!” riep -hij uit. „Gerrit denkt natuurlijk, dat Joppie een jonge kraai is! Het is juist goed, -dat hij hem niet zien kan!” -</p> -<p>„Dan zal hij wel raar opkijken, als je op ’n goeien dag het schot wegneemt, als Joppie -zich zelf bedienen kan en dan natuurlijk ook al flink in z’n papegaaienveeren steekt!” -lachte Rolf. -</p> -<p>„Gommenikkie nou!” grinnikte Padde. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Zoo groeide Joppie, door Gerrit met teedere zorgen omringd, tot een wolk van een papegaai -op. Joppie scheen ook van zijn kant belangstelling te koesteren voor zijn trouwen -verzorger: hij gluurde door het gat en begon er aan te knagen. <span class="pageNum" id="pb203">[<a href="#pb203">203</a>]</span>En op een goeden morgen vonden de jongens ze als twee ouwe vrienden naast elkaar op -Gerrits stokje, net bruid en bruidegom: Joppie in fleurig grijs en rood, verliefd -zijn kop draaiend, Gerrit ernstig, bedaard in zijn stemmig zwart. Toen zette Hajo -de kooi open. -</p> -<div class="figure floatRight p203width"><img src="images/p203.png" alt="Kraai en papegaai." width="195" height="185"></div><p> -</p> -<p>Met een vreugdekreet wipte Gerrit naar buiten. Joppie volgde hem op den voet, plofte -met veel vleugelmisbaar en geschreeuw op den grond. Maar Gerrit, wiens gekorte vleugels -al lang waren aangegroeid, gaf vliegles, en Joppie bleek een goed leerling, al zou -hij nooit zoo bevallig en vol zwier weten neer te strijken als een Hollandsche torenkraai. -Zag je Joppie, dan zag je Gerrit; zag je Gerrit, dan zag je Joppie. Ze deelden al -wat eetbaar was: bananen, bessen.…. Alleen voor wurmen toonde Joppie een innigen afkeer: -zelfs de fijnste en vetste blauwkop, dien Gerrit offreerde, was niet in staat hem -te doen toehappen. Gerrit spalkte van verbazing den snavel open, schudde zijn wijzen -bol en nam den wurm alleen voor zijn rekening. -</p> -<p>Eindelijk kwam de dag van vertrek. De watervaten werden binnen boord gehaald, de zeilen -weer aan de kale ra’s geslagen. Een tamboer ging aan land en trommelde van heinde -en ver het volk bijeen. De zieken waren genezen—op zeven na, die met bedroefde gezichten -aan boord kwamen. -</p> -<p>Tegen vier uur in den middag ratelden de ankerspillen. Langzaam zeilde de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> de baai uit, aandachtig nagekeken door een rozerood eskadron flamingo’s. -</p> -<p>Men hoopte morgen, nog voor zonsopgang, Mauritius te bezeilen. -</p> -<p>De wind was gunstig. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Maar den volgenden morgen wachtte een teleurstelling: men had den koers niet zuiver -genomen; het eiland lag boven den wind, en men kon er naar kijken, maar aankomen niet. -Wat nu te doen? Bontekoe durfde de groote, onafgebroken reis door den Indischen Oceaan -niet aan, zoolang niet al het volk gezond was. Er werd besloten, den koers te richten -naar het eilandje <span class="pageNum" id="pb204">[<a href="#pb204">204</a>]</span>Sante Marie, dat vlak bij Madagascar, tegenover de groote Antongil-baai ligt. De zeilen -werden omgehaald; vol spanning zag men de toekomst tegemoet. -</p> -<p>Het weer bleef gunstig; de zee lichtte ’s nachts, alsof ze louter vuur was, en overdag -was de hemel zoo lokkend blauw, dat de bruinvisschen, om er ook wat van te zien, ellen -hoog uit het water opsprongen. -</p> -<p>Na een kleine week zeilens kreeg men Sante Marie in het zicht. Men voer Westelijk -het eiland om; het schietlood wees zes tot zeven en acht vadem. Zoo helder was het -water, dat men den bodem zien kon. Tegen den middag werd een geschikte ligplaats gevonden -aan de binnenzijde van het eiland, op twaalf tot dertien vadem goeden ankergrond. -En nauwelijks had men de zeilen ingebonden, toen van de vlakke kust drie prauwtjes -naderden vol bruine lichamen! De maats beijverden zich uit hun kisten spiegeltjes -en kralen, lepels, messen met koperen heft en allerlei andere snuisterijen op te diepen. -Toen snelden ze weer het dek op, de zakken vol ruilmateriaal. -</p> -<p>Intusschen waren de prauwtjes vlak bijgekomen. Er steeg een heidensch kabaal uit op; -ieder der roeiers scheen zich admiraal over de geheele vloot te voelen en deelde naar -alle zijden bevelen uit, die niemand opvolgde. De roeiers zaten met het gelaat naar -den voorsteven en, in plaats van twee riemen, hadden ze in hun bruine knuisten slechts -één aan weerszijden afgeplatte spaan, die ze beurtelings links en rechts door het -water trokken. -</p> -<p>Floorke luchtte z’n „vloeiend” Maleisch weer. „Heila!” riep hij, „hebben jullie eten? -<span lang="ms">Makan? Nassi? Klappa? Pisang?</span>” -</p> -<p>„Koeklekoe!” schreeuwden de inboorlingen en hielden manden met kippen omhoog. -</p> -<p>„Zie je wel, dat ze me verstaan?” zei Floorke, terwijl hij zegevierend omkeek. -</p> -<p>Bontekoe was uit de kajuit gekomen en keek glimlachend naar de luidruchtige bruintjes. -„Gooi maar eens een touw uit, jongens, en haal zoo’n sinjeur naar boven.” -</p> -<p>Een touw vloog over de verschansing. Als snoeken schoten de prauwtjes er op af. En -toen werd er om gevochten, wie het eerst naar boven zou gaan. Ten slotte wist een -der bruintjes zich, <span class="pageNum" id="pb205">[<a href="#pb205">205</a>]</span>na twee schreeuwende makkers in het zilte nat te hebben ondergedompeld, vast te grijpen, -en werd toen ook maar meteen door de oomes naar boven getrokken, want voorloopig bedankte -men er voor, het heele schip vol van die gasten te hebben. -</p> -<p>Het was een prachtig gebouwde kerel, die op het dek sprong. Geheel naakt, op een kleedje -om het middel na, zwart, gekroesd haar, een matte, olijfkleurige huid, de borst en -schouders getatoeëerd. Hij keek een oogenblik met grenzeloos verbaasde oogen rond -en begon toen te lachen. Floorke diepte een spiegeltje op en hield het den bruinen -gast voor den neus. De lach verstomde om ’s mans gelaat; hij gluurde achter het spiegeltje, -toen weer er in, vond het daarop raadzaam wat uit de buurt te gaan en bespiedde wantrouwend -Floorke’s grijnzend bakkes. „Kun je krijgen!” zei Floorke. „Maar dan moet je ons <i>makan</i> geven!” En Floorke maakte heftige kauwbewegingen. Toen kwam Padde met Truitje’s rinkelbel -aanzetten en tooverde daarmee weer een glimlach op het bruine gelaat. De mond viel -van bewondering open; een rij tanden van het zuiverste ivoor vertoonde zich, gevat -in rozerood tandvleesch, en de zwarte, glinsterende oogen wierpen begeerige blikken -op de mooi opgepoetste rinkelbel. „Kun je krijgen!” zei Padde, naar Floorke’s voorbeeld. -„Maar dan moet ik <i>makan</i> hebben!” En ook Padde sloeg aan het kauwen. -</p> -<p>De man boog zich over de verschansing tot zijn makkers over, wier gedachtenwisseling -allengs tot een werkelijk heidensch tumult was aangegroeid. Toen ze zijn bol zagen -verschijnen, zwegen allen als met een tooverslag, want niemand wilde een woord missen -van wat hun in deze zaak meer ervaren kameraad hun zou mededeelen. Hij had heel wat -op z’n lever. De klanken rolden als een waterval uit zijn mond; hij schreeuwde, alsof -zijn heele stam potdoof was en praatte bovendien nog met armen, beenen en vingers. -Toen hij zijn redevoering <span class="corr" id="xd30e4752" title="Bron: geeindigd">geëindigd</span> had, diende men hem met dezelfde breedsprakigheid van antwoord. Daarop werden mandjes -en korven omhooggeheven, begeleid door een gebulk, dat aan het loeien van een koe -deed denken. Van den wal naderden nieuwe prauwtjes, beladen met meloenen, appelen -en rijst. Zoo snel werden ze door het water gejaagd, dat het schuim wel een el hoog -langs den boeg opscheerde. -<span class="pageNum" id="pb206">[<a href="#pb206">206</a>]</span></p> -<p>De oomes lieten een lijntje neer. Hun gast op het dek lichtte een en ander luidruchtig -en breedvoerig toe, en na lang redekavelen werd een mand met enkele eetwaren—waaronder -een vastgebonden, schreeuwende, witte haan—aan het lijntje gebonden. Men haalde de -lijn in, maar de bewoner van Sante Marie nam onmiddellijk een beschermende houding -over de mand aan en maakte een gebaar, dat aan duidelijkheid niets te wenschen overliet: -eerst betalen! -</p> -<div class="figure floatRight p207width"><img src="images/p207.png" alt="en viel als een rijpe kokosnoot omlaag...." width="132" height="720"><p class="figureHead">en viel als een rijpe kokosnoot omlaag.…</p> -</div><p> -</p> -<p>„Hier zijn al vaker blanken geweest!” merkte Bontekoe glimlachend op. „Kom, nu zullen -we eens gaan loven en bieden!” En hij liet Hilke een paar tinnen lepels halen. Die -vielen in den smaak! Zonder lang talmen bood onze bruine vriend in ruil voor de lepels -de geheele mand aan. -</p> -<p>„We zullen straks aan land gaan en eens zien, wat we daar vinden”, zei Bontekoe. Toen -begaf hij zich met den koopman en den opperstuurman naar de kajuit. De maats kenden -hun ouwe; ze wisten wel, waarom hij hen thans alleen liet: Bontekoe gunde zijn jongens -wel een ongestoord pretje; hij wist, dat allen er naar hunkerden om aan het handeldrijven -te slaan. En de heeren hadden hun hielen dan ook nog niet gelicht, of de oomes trachtten -hun koperen knoppen, schroeven, oude tinnen deksels, opgepoetste duiten en kralen -aan den man te brengen. Al gauw zag je den een met een mand kippen wegsjouwen, den -ander de armen vol meloenen.…. -</p> -<p>Toen de eerste kooplust, die zijn oorzaak eerder vond in de verveling der laatste -dagen dan in werkelijke behoefte, gebluscht was, besloten de oomes tot een pretje. -Ze wierpen het touw, waarlangs hun bezoeker naar boven was geklauterd, weer over de -verschansing, wachtten, tot er zich een half dozijn zwartjes had ingewerkt, en trokken -het toen buiten het bereik der anderen,—een daad, die de achtergeblevenen met oprechte -verontwaardiging vervulde. Een, die juist nog het slipje grijpen kon, viel door den -ruk van het onverwachts optrekken als een rijpe kokosnoot omlaag, boven op de hoofden -van zijn makkers. -</p> -<p>De anderen waren als aapjes naar boven geklauterd. Ze grinnikten; hun bewegelijke -tong stokte een oogenblik; ze wisselden een enkel woord, stootten mekaar aan en schenen -alles wat <span class="pageNum" id="pb207">[<a href="#pb207">207</a>]</span>ze zagen, vrij bespottelijk te vinden. En toen hun het eerst aan boord gekomen makker -de rinkelbel, waarvan hij intusschen de gelukkige bezitter was geworden, deed rammelen, -lieten allen hun mond openvallen, luisterden met glanzende oogen en maakten bewegingen, -als wilden ze gaan dansen. De bootsman liet den Schele een groote schaal Spaanschen -wijn brengen en voor hen neerzetten. Dat zouden ze wel lusten! -</p> -<p>Maar de zwartjes waren wantrouwend. Er werden heel wat woorden aan gewijd, vóór er -een bij de schaal neerknielde, haar voorzichtig betastte en daarop zijn lippen in -het vocht doopte. Hij keek blij-verwonderd weer op, smakte met de tong en stak toen -onvervaard weer zijn mond, ja, zijn neus er bij, in den zoeten drank. Dat was het -teeken voor de anderen. Ze sprongen aan alle kanten om de schaal, duwden elkaar op -zij, knorrend als varkens voor een trog, smakkend en slurpend. -</p> -<p>„Je reinste zwijnetroep!” meenden de maats, en enkelen schonken grinnikend bij, toen -de schaal leeg werd. Geen der zwartjes wilde daarbij op zij gaan,—bevreesd zijn goede -plaats te zullen verliezen. En de schenkende oomes hadden werk om tusschen de gekroesde -bollen een gaatje te vinden, waardoor ze den wijn konden gieten. -</p> -<p>Eindelijk hield de bootsman het voor welletjes. De drinkebroers likten het laatste -druppeltje uit de schaal, keken elkaar met blinkende oogen aan en begonnen toen te -lachen, te lachen, dat de <span class="pageNum" id="pb208">[<a href="#pb208">208</a>]</span>tranen hun over de wangen biggelden! Ja, ze moesten zich aan elkaar vastklemmen om -van al het lachen niet op het dek te ploffen. Hun vroolijkheid werkte aanstekelijk: -slechts weinige oomes bleven zuur kijken over het verkwisten van den wijn. En toen -de mannen, wier wijsheid in de kan lag, elkaar om het middel pakten en schreeuwend, -duimknippend rondhosten, moesten de oomes zich den buik vasthouden. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Tegen de schemering ging men met beide booten aan land. Op het vlakke strand wachtte -een groep van wel honderd inboorlingen met runderen en schapen en manden met kippen, -fazanten, boschhoenderen, duiven, kleurige vruchten.…. -</p> -<p>Een levendige handel begon. Floorke ruilde zijn knipmes in tegen vijftig kippen, waarvoor -hij wel een hokkie zou timmeren, een mooi hokkie, dat onder z’n kooi kon staan. En -elken dag zou hij eitjes en kip eten. Bolle kocht voor een spiegeltje en een duveltje-in-een-doosje -een zware melkkoe voor de kombuis. Ook Harmen deed geen slechten koop: hij ruilde -een paar koperen knoopen tegen een mand fijne meloenen en twee dozijn fazanten. -</p> -<p>De <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> beloofde een tweede arke Noachs te zullen worden. -</p> -<p>De barbier kocht voor een opgepoetst brillemontuur den ganschen medicijn voorraad -en de bezweringswerktuigen van een toovenaar op, die met den glasloozen bril op zijn -bruinen neus stellig niet aan ontzag bij zijn stamgenooten inboette en overtuigd was -met behulp van dit geleerd uitziende brilgeraamte alle ziekten en kwade geesten te -zullen verdrijven. Rolf nam een der inboorlingen, die zijn waren reeds aan den man -gebracht had, ter zijde en wees vragend op het kleedje, dat deze om het middel droeg. -</p> -<p>„Lamba”, zeide man aarzelend. -</p> -<p>„Lamba”, zei Rolf hem na, haalde een leitje uit zijn zak en schreef het woord op. -Toen ontdeed onze jonge vriend zich van zijn gordelriem en legde dien voor den inboorling -neer. Deze bekeek vol aandacht den blinkenden gesp van den riem, bond toen na eenige -aarzeling het vezeltouw los, dat zijn lamba ophield, en stond het kleedingstuk aan -Rolf af. Met een vragend <span class="pageNum" id="pb209">[<a href="#pb209">209</a>]</span>gezicht nam de inlander den riem aan, wreef den gesp tegen de bruine wangen en stelde -daarop vergeefsche pogingen in het werk om zich den riem om het middel te bevestigen. -Rolf hielp hem een handje, deed het hem zoo vaak voor, tot hij zichzelf bedienen kon. -Uit dankbaarheid knoopte het zwartje Rolf den lamba om, en de oomes schudden van den -lach. -</p> -<p>Ook Hajo deed dien middag een zeer voordeeligen ruil. Hij zette Truitje’s schaartje -om in een grooten, sterken boog met een mooi besneden, gevulden pijlenkoker. De nieuwe -eigenaar van het schaartje knipte wat hij maar knippen kon: zijn nagels, zijn haren, -zijn wenkbrauwen.…. En ook Hajo verheugde zich in zijn koop. Hij plaatste op het strand -een schijf: een op een stok geprikten meloen, en deed enkele dagen lang niets anders -dan schieten. De bewoners van Sante Marie vielen bijkans om van verbazing, dat een -witte man zoo slecht met pijl en boog omging. Maar Hajo zette door, gunde zich nauwelijks -tijd tot eten. En den derden dag zat schot op schot. Toen ging hij als een echte inboorling -met pijl en boog op jacht en kwam met drie boschhoentjes terug, die dubbel zoo lekker -smaakten als gewone gekochte, tamme kippen,—al waren die misschien wat minder taai. -</p> -<p>Padde bejammerde in lange weeklachten zijn koffiemolen, die voor Texel door het zilte -nat was opgeslokt. Padde zou er thans, naar zijn overtuiging, wonderen mee hebben -verricht. -</p> -<p>Alles bij elkaar scheen het eiland echter niet zoo heel veel op te leveren, wat niet -te verwonderen was, want na een smalle strandzone klom de bodem steil, in enge terrassen -omhoog en ging spoedig in een kaal, onvruchtbaar bergplateau over. -</p> -<p>Enkele minuten gaans het land in lag te midden van kokosboomen een dorpje. De uit -bamboe gevlochten wanden der lage, met bladeren afgedekte hutten hadden maar één doorgang. -Bij nadere beschouwing bleek alles even smerig te zijn; de grond onder en rond de -huizen was één mestvaalt. In de modder speelden poedelnaakte peuters vertrouwelijk -met honden en aapjes. Maar toen de oomes binnen de palmen-omheining traden, ontstond -er in die kleine, vreedzame wereld een ware paniek. De aapjes zochten ijlings hun -heil in de boomen; de honden sloten zich aaneen en keften woedend tegen de oomes, -<span class="pageNum" id="pb210">[<a href="#pb210">210</a>]</span>daarbij echter een afstand bewarend, die een duidelijk licht wierp op hun aangeboren -voorzichtigheid; de kinderen vluchtten de huizen in. En een, die nog wat klein was -om zich zelfstandig uit de voeten te maken, bleef met verschrikte oogen, een modderkluit -in beide bruine knuistjes, zitten en zette een keel op, alsof heel Sante Marie in -gevaar was. Een der vluchtende kereltjes kwam haastig terug, tilde, met een schuwen -blik naar de oomes, zijn hulpeloos kameraadje van den grond en verdween er mee, zoo -vlug zijn beenen hem dragen konden. -</p> -<p>Geen enkele vrouw liet zich zien; de deuren werden haastig gesloten,—slechts hier -en daar gluurden verschrikte gezichten. -</p> -<p>„Jammer!” zei Floorke. „Ik had ook de vrouwen wel graag eens gezien.” -</p> -<p>„Heb dan nog even geduld”, zei Harmen, „ik ben temet weer terug!” En hij maakte beenen -in de richting van de booten. De maats begrepen nog wel niet wat Harmen in zijn schild -voerde, maar in elk geval besloten ze even te wachten. Harmen was zoo’n rare! Je wist -nooit, waarmee hij nog op de proppen kwam. -</p> -<p>Daar kwam Harmen terug.…. met z’n fiedel! En nu herhaalde zich de geschiedenis van -den Hamelschen rattenvanger. Nauwelijks trippelden de eerste klanken de lucht in, -of hier en daar opende zich voorzichtig, heel voorzichtig een deur, en een donker -meisjeskopje gluurde naar den fiedelaar. De zwartjes, die rond de oomes stonden, konden -hun beenen niet stilhouden; ze begonnen om den muzikant heen te dansen, knipten met -duim en vingers, of klapten, heupenwiegelend, in de handen. Daar kwamen de vrouwen -en meisjes, al even primitief gekleed als de mannen, schoorvoetend naar buiten. En -achter moeders rok, juist als alle andere kinderen op de wereld, de poedelnaakte <span class="corr" id="xd30e4803" title="Bron: dreumessen">dreumesen</span> met hun slanke ruggetjes en kogelronde buikjes; ze sperden den mond zoo ver open, -dat men er een vuist in stoppen kon. -</p> -<p>Harmen fiedelde! „Beginnen jullie vast te dansen!” riep hij den oomes toe, „dan doen -de meissies het vanzelf!” -</p> -<p>De oomes dansten. Ze sloegen de handen ineen, maakten samen met de grinnikende inboorlingen -een kring rond de groep vrouwen en meisjes, die ingesloten waren, vóór ze het wisten, -<span class="pageNum" id="pb211">[<a href="#pb211">211</a>]</span>en toen hosten de janmaats zoo wat rond, met groote sprongen. Bij Harmens melodie -zongen ze: -</p> -<div class="lgouter"> -<p class="line">„Zeg, nonnetjes, wilt ge gaan dansen? -</p> -<p class="line">Wij zullen u geven een ei!”</p> -</div> -<p class="first">Daar trachtte een meisje te ontvluchten. Maar ze had een gevaarlijke plaats gekozen! -Toen ze onder Floorke en Gerretje’s armen door wilde hollen, pakten de beide jongens -van stavast haar bij de hand, en ze moest mee dansen, of ze wilde of niet! De andere -meisjes hadden schik en trachtten nu ook te vluchten. Verdikkoppe, nou had Floorke, -die geluksvogel, aan z’n andere hand óók al ’n meissie! Harmen werd het te machtig: -hij duwde Hajo de viool in de handen en rustte niet, vóór ook hij aan beide zijden -een aardig meisje had en meedanste op de wijsjes, die Hajo nu aan het instrument ontlokte. -</p> -<p>Padde stond ter zijde, zonder te vermoeden, dat er juist een samenzwering tegen hem -op touw werd gezet: de Neus en Gerretje, die elkaar bij de hand hielden, lieten plotseling -los, en Padde stond midden in den kring. Beschaamd wilde hij zich een uitweg banen, -maar nu greep Harmen hem beet, en zoo danste Padde tegen wil en dank mee, tusschen -Harmen en een allerliefst Sante Mariesch meisje.…. -</p> -<div class="figure p211width"><img src="images/p211.png" alt="Tropisch dorp onder klapperboomen." width="458" height="429"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb212">[<a href="#pb212">212</a>]</span></p> -</div> -<div class="footnotes"> -<hr class="fnsep"> -<div class="footnote-body"> -<div id="xd30e4670"> -<p class="footnote"><span class="fnlabel"><a class="noteRef" href="#xd30e4670src">1</a></span> Indien de maats wat beter met het zonderlinge leven der zee-schildpadden bekend waren -geweest, zouden ze geweten hebben, dat die eigenaardige ronde bollen gras door de -schildpadden zelf vervaardigd worden en vergaard. Schildpadjagers van beroep zoeken -die „opslagplaatsen” en wachten daar, tot de gepantserde kolossen het strand komen -opkruipen. <a class="fnarrow" href="#xd30e4670src" title="Ga terug naar noot 1 in tekst.">↑</a></p> -</div> -</div> -</div> -</div> -<div id="ch1.23" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e340">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p212.png" alt="DE NEUS SCHIET EEN MUSKET AF" width="606" height="218"></div> -<h2 class="main">DE NEUS SCHIET EEN MUSKET AF</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Er werd besloten, dat de groote boot onder leiding van den schipper zelf naar Madagascar -zou oversteken, ten einde eens te onderzoeken, of daar nog geen goede voorraad vruchten -zou zijn op te slaan, want alles bij mekaar had men toch nog geen versch voedsel genoeg -aan boord om den grooten overtocht te mogen wagen. Daar de tweede stuurman eveneens -zou meegaan, en de opperstuurman met koorts te kooi lag, was het aan Folkert <span class="corr" id="xd30e4826" title="Bron: Berentzs.">Berentsz.</span> om gedurende ’s schippers afwezigheid het bewind te voeren op de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>. Dat zag er niet malsch uit voor de jongens! Want er was dagenlang niet gepoetst, -en de bootsman zou stellig bij Bontekoe’s terugkeer de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> blinkend gepoetst en geschrobd willen afleveren. -</p> -<p>„Jongens”, zei Harmen, „we moeten er ons zien uit te draaien, anders loopt het mis.” -</p> -<p>„Hoe: mis?” vroeg Padde. -</p> -<p>„Wel, de bootsman wil van de schuit een porselein-kastje maken. Door ’t lange liggen -is er mos aan de kiel gekomen; dat mogen wij er met een pennemesje weer afkrabben, -en de poorten uitpulken en de ankers poetsen, tot ze glimmen als vischhaken! En weet -je, wat ie jou wil laten doen?” -</p> -<p>„Nou?” vroeg Padde. -</p> -<p>„Zal je niet meevallen!” verzekerde Harmen. „Op het topje <span class="pageNum" id="pb213">[<a href="#pb213">213</a>]</span>van de groote mast ligt stof, wel een vinger dik, dat moet jij er met je tong aflikken! -En je moet met een lantarentje het grootzeil afzoeken of er motten in zitten, en als -je er een vindt, moet je hem levend vangen en aan de bootsman geven, dan kan die hem -laten kielhalen.” -</p> -<p>„Jawel!” schimpte Padde. „Ik zal me door de bootsman laten negeren! Ik sta vlak onder -de bottelier!” -</p> -<p>„Ja, veel plezier!” dichtte Harmen. „En de bottelier staat vlak onder de bootsman. -En als de bootsman <i>diksi</i> zegt, kun jij stof aflikken en motten vangen. Neen, we moeten zien klaar te spelen, -dat de schipper ons meeneemt in de boot!—Nou, afijn, kom maar eens mee, jongens, ik -zal wel zoo kletsen, dat ie toegeeft!” -</p> -<p>Zoo togen de vier kameraden in optocht naar de groote kajuit. Bontekoe was er alleen. -Dat trof! Want geen der veelbelovende knapen had het erg op den koopman begrepen. -</p> -<p>„Wat komen jullie doen?” -</p> -<p>„Schipper”, begon Harmen met een ernstig gelaat, „we hebben er eens over nagedacht -en.…. hm! we hebben hier morgen aan boord tòch niets te doen.…. eh, geloof ik, en -daarom.…. hm!” -</p> -<p>Er tintelde iets in Bontekoe’s oogen. „Moeten jullie alle vier mee?” -</p> -<p>„Alle vier!” haastte Padde zich te verklaren. -</p> -<p>Harmen geloofde, dat hij zijn zaak gewonnen had. „Weet je, waarom Padde mee moet, -schipper? Omdat we wel eens op menscheneters zouden kunnen stuiten!” -</p> -<p>Padde verbleekte. -</p> -<p>„En als dat dan eens gebeurde?” vroeg Bontekoe met innerlijke pret. -</p> -<p>„Wel, schipper, wie van ons zouden ze er uitpikken? Padde natuurlijk! En wij loopen -allemaal vrij!” -</p> -<p>„Wá-blief?” stamelde Padde. -</p> -<p>„Nou, gráág of niet!” zei Harmen. „Als jij liever wilt poetsen.….?” -</p> -<p>„Vooruit dan maar!” zei Bontekoe. „Dus morgen vroeg alle vier klaar bij de jol!” -</p> -<p>„Ik ga niet mee!” zei Padde vastbesloten. -<span class="pageNum" id="pb214">[<a href="#pb214">214</a>]</span></p> -<p>Harmen gaf hem een stomp. „Ben je stapel?! Bevel van de schipper!” fluisterde hij, -grinnikend. -</p> -<p>„Ik zal wel poetsen!” jammerde Padde. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Den volgenden dag bij zonsopgang vertrok de jol, en de jongens gingen mee! -</p> -<p>Het was een morgen uit duizend: een droge, milde Oostenwind maakte het mogelijk het -zeil te voeren. Zachtjes wiegend op een kalmen golfslag, koerste de jol in Westelijke -richting. De oomes pruimden, rookten, gaven mekaar raadsels op, hakten op over hun -hachelijke avonturen. Heerlijk was de morgenlucht. Harmen zette geurige koffie; slurpend, -smakkend, met verzuchtingen van zaligheid werden de kommetjes geledigd. -</p> -<p>In den middag kwam Madagascar in het zicht, een blauwgroen streepje aan den Westelijken -gezichtseinder; later breidde de streep zich uit, onafzienbaar wijd. Grijze gevaarten, -die men tot nu toe voor wolken had gehouden, bleken bergen te zijn. Een gele strook -in de branding duidde op een rivier, die in zee uitkwam. Daarop werd de koers gesteld, -en in den avond had men de branding doorworsteld en de jol gemeerd. -</p> -<p>Men nam de wapens mee en zocht in de vallende duisternis een half uur ver den omtrek -af. Geen spoor van menschen. -</p> -<p>Vlak tegen het strand begon het woud. Een net van lianen, steltwortels en doornstruiken -met stekels, groot en scherp als de nagels uit een tijgerklauw, ontzegde den toegang. -Ineens, zonder overgang, de ontzagwekkende, meedoogenlooze, stomme strijd van het -tropische oerwoud: boomkolos naast boomkolos. Worstelend om licht, trachten elke boom -en plant in hun schaduw te verstikken wat zich rondom bevindt. Woudreuzen staan kruin -aan kruin, als onoverwinlijke heerschers. Hier, in dit rijk van den sterkere, is zwakte -een schuld, waarop de doodstraf staat, en kracht is recht. -</p> -<p>Maar ook sluwheid weet er zich te handhaven. Sluw zijn de woekerplanten, die, wel -bewust, dat eigen grootheid hen niet dragen kan, zich hechten aan de sterke reuzen -en, listig kronkelend, zich voedend met het krachtige bloed dier reuzen, hun wegen -vinden naar het licht, daarboven. -</p> -<p>Raven zitten in de boomen; ze cirkelen met dreigend en <span class="pageNum" id="pb215">[<a href="#pb215">215</a>]</span>naargeestig krassen om de toppen, of hokken in lange rijen zwijgend bijeen, als trieste, -zwartgerokte gasten in een doodenhuis. Onder de takken door fladderen vleermuizen; -zij kennen de verborgen gangen in het donkere woud, ze duiken weg en komen weer te -voorschijn, onverwachts, met luimig vlerkenspel, als duiveltjes uit een heksengraf. -</p> -<p>De maan breekt door. Over het water komen de avondnevelen: ijle, wonderlijke gestalten -in lange, bleeke, wuivende gewaden. Zij voeren bij het harpspel der golven een sluipenden, -geheimzinnigen dans uit. -</p> -<p>Zwijgend, eenigszins beklemd, drentelen de oomes weer naar de jol. Dan worden haastig, -zonder veel spreken, een paar tenten opgeslagen voor den nacht. -</p> -<p>In het Oosten licht iets rossigs tegen de wolken,—dat is de weerschijn van het vuur, -dat de bij de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> achtergebleven maats hebben ontstoken, in geval de lui van de jol nog denzelfden -nacht mochten willen terugkomen. Het is ganschelijk overbodig, dat de oomes hier als -antwoord óók een vuur ontsteken; maar ze kunnen het toch niet laten; het doet zoo -goed, te weten, dat daarginds nog meer vrienden zijn en dat daar hun bovenste-beste -schuit ligt, die toegetakelde kast, die met haar opgelapten grooten mast voor den -drommel bij goeien wind nog twee knoopen méér maakte dan elke andere kast, en die -hen allemaal, jongens van de compagnie, zou terugvoeren naar dat beroerde kikkerland, -waar het toch zoo deksels gezellig kon zijn, waar je, in plaats van oerwouden, geraniums -in een potje, hè-hè-hè! voor je venster had staan,—naar dat half ondergeloopen lapje -grond, waar je met hard malen en ferme baggerlaarzen nog net doorheen kon modderen; -naar dat boter-en-kaaslandje, waar je moei en je meissie kousen voor je breiden, je -zoenden en een fijn bakkie koffie voorzetten uit den ouwen gebarsten koffiepot, die -boven het vuur zoo lekker knussies roezemoezen kon. -</p> -<p>Zuchtend sliepen de oomes in. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Maar den volgenden morgen waren ze herboren! Even een bad, dan een gloeiend bakkie -op je nuchtere maag, een beetje stoeien, de tenten ingepakt, een stuk rogge achter -je kiezen, en <span class="pageNum" id="pb216">[<a href="#pb216">216</a>]</span>zingend en kauwend tegelijk roeiden ze de jol de rivier op. De monding was breed, -wel tweehonderd ellen, en in het midden liep een diepe vaargeul. Maar allengs werd -de rivier smaller, en groote, verspreid liggende steenen bemoeilijkten de vaart. De -oever begon te stijgen, werd rotsachtig. De zware, donkere loofboomen begonnen langzamerhand -geheel te overheerschen, drongen het lichtgroen, wuivend gebladerte der palmen terug. -</p> -<div class="figure floatLeft p216width"><img src="images/p216.png" alt="Apen." width="301" height="486"></div><p> -</p> -<p>Tusschen steile steenen wanden gleed nu de jol stroomopwaarts. Hoog in de lucht omstrengelden -elkaar de boomen van beide oevers. Aan vooruitstekende steenpunten hadden zich planten -gehecht, welker bloemrijke stelen in sierlijken val omlaaghingen. Zwaluwen scheerden -rusteloos heen en weer door de kloof, luid, doordringend tsiep-tsiep! roepend, waarschijnlijk -uit bezorgdheid voor hun nestjes, waarvan de plaats door een streep vuil makkelijk -te raden viel, al waren de hangmatachtige, grijze vogelhuisjes zelf ook handig aan -het oog onttrokken. Hagedissen schoten in zig-zaglijnen tegen de loodrechte wanden -omhoog. Hier en daar hing aan een rotspunt een geelgrijs bijennest, aan den onderkant -omzoemd door een dichten zwerm. -</p> -<p>Pats! Een paar steenen of noten—wat waren het?—plasten in het water. De maats keken -op. Waar kwamen die dingen vandaan? Wie had ze geworpen? Pats! Een nieuwe laag. Twee -kletterden in de boot neer,—het waren noten. Wat bewoog zich daarboven, heel hoog, -in de takken? „Apen!” meenden de maats. „Ze willen ons meppen!” -</p> -<p>Pats! Een nieuwe laag. Padde kreeg een noot op zijn gezicht, juist toen hij angstig -omhoog keek. ’n Ferme bloedneus,<span class="pageNum" id="pb217">[<a href="#pb217">217</a>]</span>—dat was gelukkig alles. Gerretje laadde een musket met ganzeschroot, mikte en knapte -af. Het schot dreunde oorverdoovend in die nauwe kloof. Uit hoeken en gaten tuimelden -vleermuizen, tolden piepend van den eenen wand tegen den anderen. Steentjes, door -den plotselingen luchtdruk losgeraakt, kletsten het water in. Maar het schot had doel -getroffen. Den kop naar beneden, een langen, geringden pluimstaart als een vlag omhooggestoken, -suisde een aapje omlaag, viel tien ellen voor de boot in het water. Een roze sneeuwval -van teere bloesems dwarrelde neer en dekte aapjes graf. De maats grepen het diertje, -toen de stroom het aan de jol voorbijvoerde. Drie, vier gaten in het lichte, zachte -borstje toonden, hoe bitter goed het schot was aangekomen. Het kopje was zilver-wit -van kleur; een zwarte vlek lag om de nu gesloten oogjes. -</p> -<p>In de boomen daarboven waren intusschen de andere notenwerpers van hun ontsteltenis -over het schot bekomen: het regende weer noten. De Neus, die een noot tegen zijn wang -gekregen had, waarbij zijn oor leelijk gekwetst was, pakte op zijn beurt grimmig een -musket. -</p> -<p>„Laat dat, Neus! Hoe meer je schiet, hoe beroerder we er aan toe zijn!” -</p> -<p>Maar de Neus wilde niets hooren. Hij laadde het musket, drukte af.…. Boem! -</p> -<p>Toen gebeurde iets ontzettends. De steenen wand van den linker oever vertoonde in -eens over de geheele hoogte een scheur; er kwam beweging in; een scherp gekraak,—toen -zakte de wand voorover, kwam tegen den anderen wand te staan, brak doormidden en stortte -donderend, vlak achter de jol, in de rivier. De boot<span id="xd30e4910"></span> kwam na in schuine richting omhoog te te zijn geslingerd, een eind verder weer neer -en werd in hetzelfde oogenblik bedolven onder het loof van een zwaren boom, die door -de vallende steenlaag was neergerukt. Wonder boven wonder werd het vaartuigje in zijn -tuimeling niet verpletterd. -</p> -<p>Lijkwit, tot op het hemd doorweekt, zaten de maats in de jol, de beide handen om het -boord geklemd. „Daar hadden we slechter kunnen afkomen”, meende Bontekoe lakoniek. -</p> -<p>Een paar maats vonden hun spraak terug en begonnen den <span class="pageNum" id="pb218">[<a href="#pb218">218</a>]</span>Neus de huid vol te schelden. Deze zat rondom in het dichte gebladerte, een bloesemkroon -om de slapen, die hem een feestelijk aanzien verleende. Maar zijn stemming was volstrekt -niet feestelijk; wezenloos, met de ontzetting nog in de oogen, staarde hij naar zijn -makkers. -</p> -<p>„Het is een losse wand geweest”, stamelde Rolf. -</p> -<p>„Laten we onder de boom zien weg te komen”, raadde Bontekoe. „Zoometeen gaan we hier -kopje-onder!” -</p> -<p>Zoo was het. Door de plotselinge stremming wies het water zienderoogen. En daar de -boot onder den boom gekneld zat, moest ze wel volloopen! -</p> -<p>Alle handen aan het werk! De maats kapten met bijlen en messen een uitweg voor de -jol, die na veel gewurm vrijkwam. -</p> -<p>Binnen weinige minuten zou het water over den rotswand een geduchten val vormen. -</p> -<p>„Hoe straks terug te komen?!” -</p> -<p>„We zitten als ratten in een val”, stotterde Floorke. -</p> -<p>„Doorroeien!” beval Bontekoe. „Misschien vinden we hoogerop een zijrivier, die ook -in zee uitloopt.” -</p> -<p>Verdraaid, dat was zoo mal nog niet! Als ze een zijrivier vonden, waren ze klaar! -Pats! de riemen scheerden alweer over het water. Eén voordeel: nu het water was opgeloopen, -roeide het vrij wat lichter. En de apen waren ze kwijt! De kwelgeesten schenen den -schrik te pakken te hebben. -</p> -<p>Wanneer zou er eens een eind komen aan die hooge, beklemmende wanden, die slechts -op een musketschot schenen te wachten om voorover te vallen en een stel arme janmaats -te laten verongelukken? Bij elke bocht hoopten ze het einde van de kloof te zien. -En ten slotte.…. daar daalden de oevers, en onmiddellijk verbreedde zich het waterbed. -De oomes ademden diep op. -</p> -<p>In de kloof was het koel geweest, maar hier voelden de mannen de hitte weer geducht. -De jol werd naar den kant, onder de schaduw der ontzaglijke boomen geroeid, en puffend -zetten de maats zich neer op een groote rotssteenbank. De Neus wilde zijn zonde van -daarstraks weer goedmaken, ging aan den oever wat hout sprokkelen. In een oogwenk -had hij wat licht brandbare takken bijeen, en nu werd op de bank, met behulp <span class="pageNum" id="pb219">[<a href="#pb219">219</a>]</span>van een paar kleine steenen, een oventje gebouwd, waarop Harmen zijn koffieketel plaatste. -Rolf en Gerretje sleepten een net een eindweegs langs den oever, waarbij ze een aardig -partijtje visch vergaarden, die gebakken werd in kokosolie. Toen de hongerige magen -gestild waren, zette men den tocht weer voort. -</p> -<p>Aanvankelijk hield men het midden van den stroom, maar spoedig dwong de brandende -zon de mannen de schaduw op te zoeken, al had men daar ook meer last van steenen. -Merkwaardig stil was het woud. Soms krijschten papegaaien, of verscheurde een onbekende -dierenroep de stilte. Maar de stilte sloot zich weer, vlak na het geluid, en van den -weeromstuit werd er in de jol ook gezwegen. -</p> -<p>Allengs werd de rivier nauwer; men kon thans in het midden varen: de boomen van beide -oevers sloten hun kruinen over het water aaneen. -</p> -<p>Een paar kleine herten stoven verschrikt weg, het gewei achter in den nek. Steeds -zwaarder welfden de bladerenmassa’s zich over de nauwe rivier. Hier hing schemerlicht; -de zon kon nergens doordringen. De jol schoof onder een boom door, waarvan de takken -door het water sleepten; aan de twijgen bengelden groote, groene vruchten; de onderste -waren door de visschen beknaagd. -</p> -<p>Harmen proefde er een. Ze was saprijk en heerlijk zoet. Toen plukten de maats wat -er maar te plukken viel. -</p> -<p>Toen de jol onder den vruchtboom uitschoof, lichtte den maats op eens weer de volle -zon tegen; in breeden val sloeg het goud door een opening van het bladerendak neer. -En zie: badend in dat hemelsche licht stond een boom, zoo zielsverrukkend mooi, dat -de oomes geen woorden vonden om hun bewondering te uiten. Hij was met sneeuwwitten -bloesem overdekt en ademde een bedwelmend zoeten geur uit. Koesterend gleed het warme -licht over het blanke bloemkleed, en tooverachtig dwarrelden vlinders en bonte, glanzende -kevertjes in het goud. -</p> -<p>De bewonderende uitroepen gingen echter spoedig in verwenschingen over, toen bleek, -dat die prachtige boom een haast onoverkomelijken hinderpaal vormde in den waterweg. -Nergens <span class="pageNum" id="pb220">[<a href="#pb220">220</a>]</span>was een doorgang te vinden. Er met den bijl een hakken? Dat zou weer een half uur -ophouden. -</p> -<p>Hajo werd door Bontekoe uitgezonden om de rivier hoogerop eens te gaan verkennen. -Na zich met zijn lenig jongenslichaam door de nieuwe hindernis heengedrongen te hebben, -zag hij, dat de rivier <span class="corr" id="xd30e4944" title="Bron: verop">verderop</span> steeds meer dichtgroeide. -</p> -<p>Men hield krijgsraad. Er zat niets anders op dan maar weer terug te roeien en—hoe, -dat wist niemand nog!—de jol heen te helpen over den waterval, die door den gevallen -rotswand ontstaan was. -</p> -<p>Ook iets anders baarde zorg. In het Westen begon de lucht te betrekken. Vooraan kwamen -een paar donkere wolken, als ruiters op verkenning; daarna een zwarte drom, staag -aanrukkend. -</p> -<p>„Een regenboog!” riep een oome. Daar stond hij, fel en valsch tegen het zwart. Maar -meteen schoof een loodkleurige wolk voor de zon; verschrikt schoten de gouden stralen -ter zijde uit, boorden in het groezelig grauw, verfletsten, en ook de regenboog bleekte -weg. -</p> -<p>Nu werd alles in schemer gehuld. Men voelde de hitte toenemen, een broeierige hitte, -die het ademen moeilijk maakte. De maats spanden, in afwachting van den komenden regen, -een zeil over de jol. Het zweet droop hun van de schouders. -</p> -<p>Kom, bleef het onweer nu nog lang uit? De spanning prikkelde; de heele natuur verlangde -naar den eersten, bevrijdenden donderslag. Daar kwam hij! Vlak op het weerlicht, dat -alles in ’t vaalgroen zette. Papegaaien krijschten. -</p> -<p>Daar ratelde de tweede slag; als kon het geluid niet meer sterven, zoo lang weerklonk -het in het woud en rommelde het in de verte na. Flits! Boem! Driemaal achtereen. Hoor -de demonen razen! Ze zitten elkaar na, daar in die zwarte wolkenwereld; ze klauteren -op hun duivelsrossen en slingeren bliksemstralen rond. Hoor het razen van de trommen, -het schelle bonzen der strijdbekkens! Daar komen ze, nieuwe, zwarte drommen; ze stuiven -voorwaarts, botsen opeen. Valt aan! Hu, rossen, valt aan!! Rondom grauwen en grommen -en grimmig geweld! -</p> -<p>Dan.…. de bevrijding! Daar klettert hij neer, de forsche, <span class="pageNum" id="pb221">[<a href="#pb221">221</a>]</span>ruischende regen, bevruchtend en heilbrengend. Jubelend davert hij in de bladeren, -lachend spet hij in het water en roert het, tot de bruine modder naar boven wentelt. -</p> -<p>Voorbij.…. Met een diepen zucht kruipen de maats onder het zeil weg, rekken de verstijfde -leden en ademen uit volle borstkas. Vol nieuwen moed pakken ze de riemen op en vangen -den terugtocht aan. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Verwonderlijk snel ging het nu, met den stroom mee; om vier uur was men weer bij de -kloof. Hier werd de jol gemeerd. Langs beide oevers zou een dozijn maats de boot volgen -met een stuk of wat stevige touwen, en zoo, van boven uit, hoopte men de jol over -de hindernis te kunnen tillen. De schipper zou met Floorke en nog een handvol fiksche -maats aan boord blijven. -</p> -<p>Men nam afscheid. De oomes aan de beide oevers klauterden langs de rotsen omhoog, -en de jol schoot met z’n kleine, dappere bemanning de kloof binnen. De stroom versnelde -zich nu weer verbazend; er moest heel wat stuurmanskunst worden aangewend om een ongeluk -te voorkomen. En bij de plaats des onheils gekomen, scheelde het maar een haartje, -of alles was nog misgeloopen. Had men voor enkele uren nog stroomopwaarts geroeid, -nu zou daar geen denken meer aan zijn; zoo had de regen het stroompje doen zwellen. -Met groote snelheid dreef de jol in de richting, waar donderend watergeweld den val -aankondigde; men trachtte de vaart te stutten door de riemen als boomen te gebruiken.…. -vergeefs! De haren rezen den kerels te berge. -</p> -<p>Floorke, handig als de drommel zelf, zette zich in het dansende vaartuigje schrap, -sloeg fiks een lus in een touw, wierp het als een lasso om een vooruitstekende rotspunt, -wikkelde toen met een bliksemsnellen slag het einde van het touw om de roerpin. Een -knoop er op, waar geen landrot wat van snapte, en de jol bleef met een ruk liggen. -Een zware zucht steeg op uit aller borst. Met Floorke kon je uit visschen gaan. Er -werd nog een touw om de rots geslagen, voor het geval de eerste zou afbreken. Daarna -wachtte men zwijgend—het geraas van den waterval maakte elk onderhoud onmogelijk—op -de komst der anderen. -<span class="pageNum" id="pb222">[<a href="#pb222">222</a>]</span></p> -<p>Dezen hadden vrij wat meer tijd noodig om vooruit te komen en zeker niet minder moeilijkheden -te overwinnen. Het was een eindeloos klauteren, een staag voortworstelen door struikgewas -en boomstammen, en nu en dan moest men zelfs van den eenen boom in den anderen overklimmen. -Een escorte half-apen begeleidde hen daarbij, hield zich den buik vast bij de stumperige -klimpartij dier witte monsters. De takken waren nog glibberig van den regen; om den -haverklap gleed een oome uit en kwam wonder boven wonder zonder gebroken hals of beenen -in de doornen terecht. De maats gingen tot den maatregel over, dien men in de bergen -toepast: een gemeenschappelijk touw verbond hen. Als er nu weer een viel, bleef hij -aan zijn riem hangen. Hilke aan den linkeroever, en aan den rechter de Neus, die ook -niet voor een klein geruchtje vervaard was, wierpen zich als voormannen op; aan hen -de taak om met een bijl de versperrende lianen weg te kappen. -</p> -<p>Daar de partijen beide het eerst wilden aankomen, werd er niet gerust. En zoo kwamen -de mannen vrijwel gelijktijdig bij de jol. De touwen werden omlaag geworpen en reikten -krap aan. Met fikschen slag trokken de kerels in de boot ze onder de kiel door, zoodat -de jol in een schommel kwam te hangen. -</p> -<p>„Alles klaar?” De oomes sloegen hun knuisten om de touwen; langzaam werd de kabel, -die door Floorke om den rotspunt was geslagen, gevierd; twee dozijn gespierde oomes -tilden de jol op, droegen haar over de gevaarlijke plaats en lieten haar met kleine -rukjes zakken, tot ze weer op het water lag. Oef.….! dat was goed gegaan. -</p> -<p>De touwen werden nu om een stam geslagen, en mannetje na mannetje liet zich weer in -de jol glijden, tot allen beneden waren. Toen liet men de touwen los, en de jol gleed -weer voort in den bruisenden stroom. Van den linkeroever lieten zich vlak achter de -maats aan een paar half-apen langs het touw omlaag slieren en bungelden nu krijschend, -aan één arm en één voet heen en weer. Daarop verloor men, bij een bocht, de zoo moeilijk -overwonnen hindernis uit het oog. -</p> -<p>Even later schoot de jol de kloof uit en dreef weer voort tusschen vlakke, wijde oevers. -De mannen zagen nu, dat de zon al achter de bergen zat. En bij het naderen der riviermonding -<span class="pageNum" id="pb223">[<a href="#pb223">223</a>]</span>viel de duisternis in. De maan was vol, maar school telkens achter donkere wolken. -Dan openden zich rondom griezelige spelonken. Uit den hemel drupte zwarte inkt omlaag: -het regende weer wat. -</p> -<div class="figure floatLeft p223width"><img src="images/p223.png" alt="Jol onder zeil." width="367" height="267"></div><p> -</p> -<p>Heimwee bekroop de maats, heimwee naar hun schip, naar hun makkers, naar het vooronder, -naar het gevoel weer een veiligen Hollandschen bodem onder de voeten te hebben. Hoewel -de lucht er dreigend uitzag, voelde geen der mannen lust om aan land te overnachten: -bij de monding der rivier gekomen, zetten ze zwijgend den mast op, heschen het zeil -en stuurden in zee. -</p> -<p>De wind sloeg bij vlagen door, zoodat het zeil luimig rukte en de jol sterk en onverwacht -deed hellen. Men hield den kop van het vaartuigje zooveel mogelijk recht in de golven, -wat gelukkig niet moeilijk viel, want wind en stroom kwamen uit het Noorden, en men -was op den heentocht geducht naar het Zuiden afgezakt. Maar de zee was al even luimig -als de wind: telkens kwam, vóór men er op verdacht was, een zware golf, die de jol -hoog op haar armen tilde en weer in de diepte kwakte, zoodat de oomes in een ommezien -doornat waren. -</p> -<p>Steeds woeliger werd de zee; steeds heftiger drukten de windstooten in het zeil. -</p> -<p>Hopla! De jol schepte water. Baliën! Gelukkig had men putsen meegenomen. Verjoppie, -daar dreigde het stuurboord voor de tweede maal onder water te schieten; de mannen -lieten zich naar bakboord overvallen; de mast kraakte onder den hevigen druk. -</p> -<p>„Zullen we reven, stuurman?” vroeg Bontekoe. -</p> -<p>„Me dunkt, we kunnen het nog wel even houden, schipper!” -</p> -<p>De maats hadden schik. Laat het zeil maar op; de jol lag vast genoeg; ze zouden wel -zorgen, dat-ie niet kiepte. Hoe <span class="pageNum" id="pb224">[<a href="#pb224">224</a>]</span>gauwer thuis, hoe liever! Ze hebben de putsen klaar om te baliën,—jongens van stavast, -wà-blief? Kennen de zee als moeders waschtobbe. Hei! wat schoot de jol door de golven! -Hoe smeuïg doopte-d-ie, bij het afglijden van zoo’n gladden golfrug, z’n neus in den -volgenden! -</p> -<p>Op eens.….! Aan bakboordzij een hooge, donkere muur; de jol werd weggezogen, tegelijkertijd -overkruifde haar van achteren een andere golf; een witte mantel van schuim werd hoog -over de jol zwierig uitgeworpen,—toen kregen de arme kerels, die van schrik overeind -gevlogen waren, de volle lading binnen. „Baliën!” Ze voelden nog bodem onder de voeten; -de jol dreef dus, al lagen de boorden zoowat met het water gelijk. Hijgend en vloekend -van angst hoosden de kerels. Wie geen puts had, wierp met handen en mutsen het water -terug. Bontekoe greep een vaatje olie en goot dat aan bakboordzijde leeg. Daarna spande -hij samen met Hilke, terwijl de anderen nog druk aan het baliën waren, een zeiltje -over de plecht, om het water af te weren. En toen het hoozen gedaan was, werd ook -het gedeelte achter den mast overspannen, slechts vrijlatend een plaats voor den man -aan het roer. „Als we <i>nou</i> kiepen, kunnen we zeggen: samen uit, samen thuis!” meende een oome. -</p> -<p>„Het vuur!” riep de stuurman. De maats gluurden onder het zeiltje door en zagen den -rossen schijn. Dat gaf moed! -</p> -<p>Een golf van heb-ik-jou-daar mepte op het zeil. De oomes hadden schik. Als het zeiltje -er niet geweest was, nou! Ze sjorden het voor alle zekerheid met nog een paar touwen -vast. Hopsa! Kon men ergens ter wereld lustiger dansen dan op zee? De leut was er -bij de kerels niet meer uit te krijgen. Ze dreinden daar onder hun zeiltje alle deuntjes, -die ze kenden. Binnen een uur zouden ze veilig op één oor liggen! -</p> -<p>Maar de pret dreigde leelijk verstoord te worden. Een windvlaag drukte het zeil zoo -ver neer, dat de jolboord onderdook, en het water over de geheele breedte naar binnen -stroomde. De maats verstomden, voelden, dat de jol nog verder overhelde.….! Snel als -de gedachte trok de Neus z’n mes en sneed met een forschen ruk het strakgespannen -ondertouw door, waaraan de boom met het zeil uit alle macht trok. De boom sloeg weg, -beukte in het water; het zeil rukte woedend, <span class="pageNum" id="pb225">[<a href="#pb225">225</a>]</span>vloog in flarden. Maar de jol richtte zich overeind, al stond ze ook weer half vol -water. De maats spanden hun rug tegen het zeiltje, dat de touwtjes knapten, en—in -koortsige haast hoozende—scholden ze den Neus uit voor al wat leelijk is. Want bij -een ongeluk behoort een zondebok. -</p> -<p>Ditmaal was de Neus minder beteuterd: hij was terecht overtuigd, de jol en al zijn -makkers voor een wissen ondergang behoed te hebben. -</p> -<p>Nu, roeien dan maar! De golfslag werd minder hevig: ze naderden land. Daar dook de -verlichte <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> al achter een waterrug op! Moed, jongens! -</p> -<p>Een half uur later zagen ze gestalten op het dek. „Ahoy!” riepen de oomes, staken -de lantaren aan en zwaaiden er mee. De wacht in ’t kraaiennest antwoordde. De maats -voelden zich al weer thuis. „Blij toe, jongens!” -</p> -<p>„Nou!” In de kombuis werd licht opgestoken. Beste, brave Bolle! Ze roeiden naar de -lijzijde, grepen de touwen, die hun werden toegeworpen, sloegen ze door de hijschpinnen. -</p> -<p>Toen klauterden ze stuk voor stuk langs de valreep omhoog. -</p> -<p>„Daar zijn we weer!” -</p> -<p>„En? Hoe hebben jullie ’t gehad?” -</p> -<p>„’n Fijn tochie! De Neus heit half Maddegasker an puin geschoten.” -</p> -<p>„Is ’t waar, Neus?” -</p> -<p>„Op je gezicht! Als ik er niet was geweest, waren ze met z’n allen naar de haaien -gedoken!” -</p> -<p>In optocht, met knikkende knieën, begaven de teruggekeerde oomes zich naar de kombuis, -waar ze trillend van welbehagen de gloeiende koffie opslurpten, die Bolle ondanks -het late uur voor hen had opgezet, toen de wacht hen in zee had gesignaleerd. De natte -kleeren van ’t lijf, droog ondergoed aan en onder de wol. Hè! -</p> -<p>Ze snurkten.….! ’t Was bij de varkens af,—vond een maat, die twee dagen lang gepoetst -had en daarbij alle levensvreugde was kwijtgeraakt. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>De koopman ontving Bontekoe gekleed in de kajuit. „En heeft de tocht wat opgeleverd?” -vroeg hij. -<span class="pageNum" id="pb226">[<a href="#pb226">226</a>]</span></p> -<p>Eerst nu kwam Bontekoe tot het besef, dat de tocht geheel vruchteloos was geweest. -In zijn vreugde over den gelukkigen afloop na al de gevaren, die hen hadden gedreigd, -was hem dat gansch en al door het hoofd gegaan. Nu ineens stond hij voor de nuchtere -vraag, wat de tocht had<span id="xd30e5025"></span> <i>opgeleverd</i>. -</p> -<p>„Een nat pak kleeren”, was zijn antwoord. -</p> -<p>„Daar heeft de Compagnie niet veel aan!” meende koopman Rol glimlachend. -</p> -<p>„De Compagnie!” Hoe langer de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> op reis was, hoe dieper zich in Bontekoe onbewust het gevoel geworteld had, dat het -schip van hèm was en van z’n tweehonderd kerels, die er elken dag hun leven voor veil -hadden. Hij voelde zich, ook nu weer na die korte worsteling met de zee, heer en meester -op de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>. En de koopman, de bloedlooze rekenaar, die voor geen avontuur in gloed te zetten -was, die stille potkijker, dien hij, schipper Bontekoe, voor den duivel, nog als lichtmatroos -niet zou kunnen gebruiken, zwamde over „de Compagnie!” -</p> -<p>Straks, als de schuit veilig gemeerd op de reede van Bantem lag, dan kwam „de Compagnie” -aan het woord, dan kon Rol koopen en verkoopen, tot hij al zijn boeken had volgekrast. -Maar de taak om de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> veilig daarheen te brengen, was voor hèm, Willem IJsbrantsz. Bontekoe, op dit oogenblik -nog: naast God schipper op zijn schip! -</p> -<p>„De Compagnie!” herhaalde hij driftig, draaide den verbluften Rol vierkant den vierkanten -zeemansrug toe en ging ter kooie. -</p> -<div class="figure p226width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb227">[<a href="#pb227">227</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.24" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e347">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">BRAND!</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first"></p> -<div class="figure floatLeft p227width"><img src="images/p227.png" alt="Duivelsch uitziend hoofd." width="156" height="236"></div><p> -</p> -<p>Den negenden dag, dat de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> voor Sante-Marie lag, waren allen genezen. En men ging welgemoed onder zeil, vertrouwende, -dat de voorraad versch voedsel toereikend zou zijn. Men koerste eerst Zuid-Oostwaarts -tot op 33° en wendde den steven daarna Noord-Oost naar Straat Soenda. -</p> -<p>Het waren mooie, stille dagen. De maats hadden de handen vol met het onderhoud van -het pluimvee. Maar heel hun leven hadden de oomes niet zooveel eitjes gepeuzeld. -</p> -<p>Padde werd in den loop der weken zelf zoo rond als een ei. Men ried hem wat beweging -aan. Zuchtend besloot Padde het werkje over te nemen, dat tot nu toe de Schele altijd -had verricht, namelijk ’s middags met een vaatje in den kelder te gaan en dat vol -te pompen, ten einde den volgenden morgen allen oomes een half „mutseke” te kunnen -verstrekken. -</p> -<p>Joppie kreeg spreeklessen. Een kreet van blijde verrassing ging onder de oomes op, -toen hij duidelijk verstaanbaar: Hajo! krijschte. Maar nu bleek, dat Joppie al niet -veel beter was dan de menschen: ook hij stelde zijn kennis in dienst van het booze. -Hij riep zijn meester den ganschen dag, liefst barsch, bevelend, zooals Berentsz. -het deed, dan weer lokkend, vleiend, of angstig, opgewonden, als wilde hij zeggen: -Kerel, je bent me toch niet overboord gevallen?—Zoo kwam Hajo soms buiten adem aanhollen -om te vragen wat de bootsman van hem wou, en vond dan, in plaats van een grimmigen -Folkert Berentsz., een allervriendelijksten Joppie, die hem den kop toestak om gekrauwd -te worden. Alle maats, die den leergierigen vogel hun naam wisten in te pompen, kregen -er spijt van als haren op het hoofd. -<span class="pageNum" id="pb228">[<a href="#pb228">228</a>]</span></p> -<p>Joppie leerde ook zijn eigen naam en toonde in het uitspreken ervan een groote mate -van zelfingenomenheid. De maats wisten niet waar ze bleven van het lachen, wanneer -Joppie zijn naam in alle toonaarden, den een nog vleiender en liefelijker dan de andere, -uitgalmde. -</p> -<p>Gerrit was tevreden over zijn pleegkind. Hij had aanvankelijk wel wat raar tegen den -krommen snavel en de bonte pluimage van den jongen „torenkraai” aangekeken, maar nu -herkende hij in de wijze, waarop Joppie: Ka! kon zeggen, toch duidelijk een rasgenoot. -</p> -<p>Toen de oomes vonden, dat Joppie meer dan wijs genoeg was, nam Padde de taak over -om Joppie’s leergierigheid te bevredigen. -</p> -<p>„Vooruit!” zei Padde, „zeg nou eens: Padde Kelemeijn!” -</p> -<p>Joppie keek hem pienter aan. „’t Is een merakel!” meende het dier toen. -</p> -<p>„Vooruit!” mopperde zijn leermeester. „Padde Kelemeijn! Zeg het dan, stommeling!” -</p> -<p>Joppie hield z’n kop schuin, luisterde vol aandacht. Toen keek hij Padde trouwhartig -aan en schetterde: „Stommeling!” -</p> -<p>„Je bent zelf een stommeling!” gromde Padde, die rood werd van drift. -</p> -<p>„Kletskoek”, verklaarde de vogel en keek luchthartig naar boven. -</p> -<p>Padde staarde het dier met opengespalkte oogen sprakeloos aan, keerde zich toen om -en nam zich voor, geen woord meer aan het mormel te verspillen. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Zoo kwam een dag, die den mannen van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> lang heugen zou: de negentiende <span class="corr" id="xd30e5085" title="Bron: Novemder">November</span> van het jaar 1619. -</p> -<p>Naar gewoonte begaf Padde zich in den namiddag naar den kelder, daalde met zijn kaars -het korte trapje af en plaatste het licht op een volle ton, om de handen vrij te hebben -voor het pompen. -</p> -<div class="lgouter"> -<p class="line">„Mallemallemootje, -</p> -<p class="line">Zeven in een bootje; -</p> -<p class="line">Mallemallemootje, mallemallemoer, -</p> -<p class="line">Zes aan de riemen en een aan het roer!”</p> -</div> -<p><span class="pageNum" id="pb229">[<a href="#pb229">229</a>]</span></p> -<p>zong Padde, blijgemoed pompende. Het vaatje was vol; Padde bevrijdde met zwierigen -greep de kaars, die hij op de ton had vastgesmolten. Toen viel—kon het ongelukkiger?—het -gloeiend eindje der kaarsepit in het spongat; de brandewijn daarbinnen vatte vuur; -de duigen scheurden met een doffen knal uiteen, en de brandende vloeistof dekte ineens -den geheelen kelderbodem. Met een schreeuw vloog onze botteliersmaat het laddertje -op, zag twee putsen water staan, waarmee Hajo en Rolf aan het dekschrobben waren, -greep de putsen en keerde ze boven het luik uit. -</p> -<div class="figure floatRight p229width"><img src="images/p229.png" alt="Naar gewoonte begaf Padde zich...." width="326" height="453"><p class="figureHead"><span class="corr" id="xd30e5099" title="Bron: naar">Naar</span> gewoonte begaf Padde zich.…</p> -</div><p> -</p> -<p>„Padde! Wat is er?!” -</p> -<p>De arme dikzak wilde wat stamelen, maar het was niet meer noodig: het sissen, knetteren -en de wolk verdampt water, die uit het luik opsloeg, zeiden genoeg. -</p> -<p>„Brand! <i>Brand!!!</i>” -</p> -<p>Dat werkte. Van alle kanten kwamen de maats met verschrikte gezichten aanhollen, sommigen -al met volle putsen. „Wáár is de brand?!” -</p> -<p>„In de kelder!!” Angst en opwinding trilden door aller stem. In razende haast zocht -men naar putsen. Heele plassen water werden door het luik geworpen. -</p> -<p>Folkert Berentsz. klauterde, nadat men wel een honderd emmers water had leeggeworpen, -den kelder in en kon daar gelukkig geen brand meer ontdekken. Intusschen had Bontekoe -zich naar het ruim gehaast, waar, zooals hij terecht vermoedde, plassen brandend vocht -den bodem dekten. Hij riep om putsen. Na een tiental te hebben leeggegoten, scheen -ook daar de brand gebluscht. -<span class="pageNum" id="pb230">[<a href="#pb230">230</a>]</span></p> -<p>Een zucht van verlichting ging op, toen men hoorde, dat de smidskolen niet door het -vuur waren aangetast. Nog hijgend van opwinding, besprak men het gevaar, dat gedreigd -had. Als de brand tot in den kruitkelder was doorgedrongen.…. -</p> -<p>„Padde!” werd er geroepen. „In de kajuit komen!” -</p> -<p>De arme jongen trilde over al zijn leden. Ongemerkt wist hij door een luik in het -ruim te glippen. Daar was het stikdonker; tastend daalde hij het steile trapje af. -Beneden gekomen, wankelde hij naar een hoop touw, ging zitten, borg het hoofd in de -handen en schreide, schreide.…. -</p> -<p>Stil! Wat hoorde hij daar?! Met bonzend hart luisterde Padde. Hij durfde de oogen -haast niet te openen in dit griezelig donker. Krak! Knaps! Kritsch! Klappertandend -richtte Padde het hoofd op. Was het een koortsschim? Daar, aan den anderen kant van -het ruim, laaiden groote vlammen op! Een zwavelige lucht drong Padde in den neus. -Groote God.….! De kolen brandden.….!! -</p> -<p>Met een schreeuw vloog Padde naar de ladder. „De kolen …! De <i>k-kolen</i>!!! -</p> -<p>Een nieuwe paniek. „De kolen?! Branden de kolen?!!” -</p> -<p>Een paar kloeke maats zijn het eerst weer het ruim in, gewapend met putsen water, -die ze hijgend leegkletsen over de brandende kolen. Gesis van heb-ik-jou-daar; gele -zwaveldampen barsten uit den gloeienden berg te voorschijn, en in een oogwenk is de -lucht in het ruim zoo benauwend, dat men het er geen twee minuten kan uithouden. -</p> -<p>Maar de kerels zijn taai. Altijd opnieuw dalen ze met volle putsen langs het smalle -laddertje in het ruim af, banen zich een weg in het verpeste zwavelhok, werpen het -water over de kolen en zoeken tuimelend, vloekend, met betraande oogen den weg terug -naar het laddertje. Hoevelen vinden den weg? Hoevelen zakken bedwelmd, reeds half -verstikt ineen, na in radeloozen angst heen en weer gerend te zijn? -</p> -<p>Bontekoe leidt zelf het werk,—tot zijn stem versmoort, en hij wankelend de ladder -op vlucht. Maar een minuut later is hij weer beneden. „Moed, jongens!” -</p> -<p>Men kapt gaten in het tusschendek, werpt ontzaggelijke hoeveelheden water in het ruim. -Zou het helpen? De planken <span class="pageNum" id="pb231">[<a href="#pb231">231</a>]</span>bodem onder de voeten wordt steeds heeter; de maats springen als zandvlooien rond, -moeten om den haverklap hun half verschroeide voetzolen koelen in de putsen water, -die ze aandragen. -</p> -<p>Zou men het kruit overboord werpen? De kans om in deze streken een Spaansch schip -te ontmoeten is bedenkelijk groot. Zonder kruit aan boord zou men verloren zijn. Nu, -met het wegwerpen van het kruit dan maar tot het uiterste gewacht. -</p> -<p>Hou vast, mannen! -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Maar er waren verraders. Wetende, dat de jol en de sloep achter het schip aansleepten, -(de jol was sinds het vertrek van Sante-Marie nog niet binnengehaald, en de sloep -was daareven uitgezet, omdat ze bij het bluschwerk in den weg stond) hadden enkelen -het voor raadzaam gehouden zich overboord te laten glijden, naar de jol of de sloep -te zwemmen en zich onder de banken te verbergen. De koopman, die juist naar de kajuit -ging om in elk geval reeds zijn voornaamste papieren bijeen te binden, zag juist een -kerel de jol inkruipen. „Wat heeft dat te beteekenen!” schreeuwde hij. -</p> -<p>„Kom ook in de booten, Koopman!” riepen de maats. „Temet vliegt de heele kast aan -gruzelementen!” -</p> -<p>„Als jullie niet terugkomt, waarschuw ik de schipper!” riep Hein Rol driftig. -</p> -<p>„Dan kappen wij de touwen door!” -</p> -<p>„Schurken!” was Rol’s verontwaardigd antwoord. -</p> -<p>„Ga je mee of niet?” werd er uit de jol geroepen. -</p> -<p>De koopman weifelde even, maakte een onwillig gebaar. „Ik kom!” riep hij toen norsch. -En hij spoedde zich naar de kajuit om zijn paperassen. -</p> -<p>Want kostbaarder dan zijn eer, waren hem zijn papieren. -</p> -<p>Toen hij zich langs een touw in de jol had laten glijden, kapten de maats de booten -vrij. „Roeien jullie weg?!” vroeg Rol verschrikt. -</p> -<p>„Neen, waarachtig niet, we zullen in de buurt blijven om te helpen. Maar zoo meteen -vliegt de boel aan stukken, dan moeten wij buiten schot zijn.” -</p> -<p>De koopman zweeg, keek met bezorgd gelaat naar het schip, waaruit een vuil-gele rook -opwervelde, die masten en touwen <span class="pageNum" id="pb232">[<a href="#pb232">232</a>]</span>aan het oog onttrok. „’t Is gekkenwerk om nog aan blusschen te denken!” zei hij, om -zijn geweten gerust te stellen. En hij blies zich in de bleeke handen, die geschaafd -waren door het omlaagglijden langs het touw. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Op het schip vochten de anderen. Met toegeknepen oogen gaven de mannen elkaar de volle -putsen over. Hou vast, jongens!! -</p> -<p>Daar kwam de barbier aanhollen. „Schipper! De booten zijn weg!!” -</p> -<p>De mannen zijn verlamd van schrik. „De booten weg?!!” Alles vliegt naar de verschansing. -Daar drijven de booten!! Een stomme woede maakt zich van de verlatenen meester. -</p> -<p>„Schipper! Wat <i>nou</i>??!” -</p> -<p>Zóó hebben de mannen hun schipper nog nooit gezien. Het open zeemansgelaat is plots -vertrokken van toorn en smart. „Haal de zeilen om, mannen! We zullen ze onder de kiel -stroopen!” -</p> -<p>Smart over de wonde, die hun makkers hun geslagen hebben, doet de maats het want invliegen -en, tastend in den groezeligen rook, met opeengeklemde tanden de zeilen krap zetten. -Zoo koerst men recht op de booten af. -</p> -<p>Daar schijnt het dreigend gevaar vermoed te worden. De kerels roeien als dollen, steken -drie scheepslengten voor de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> over, den boeg in den wind, zoodat ze niet achtervolgd kunnen worden. -</p> -<p>„Wel, laat hun geweten hen dan straffen!” roept de schipper. „Nu het kruit maar overboord, -mannen! De schuit drijft nog! Als we er aangaan,—dan met z’n allen!” -</p> -<p>„Leve Bontekoe!!!” brullen de oomes, al is het alleen maar om den laffen kameraden -daarginds te laten hooren, dat er nog kerels zijn, die <i>niet</i> in de booten kruipen, als de schuit in gevaar is. Grimmig pakken ze met hun verweerde -knuisten de tonnetjes kruit, werpen ze van man tot man en zoo overboord. Op Bontekoe’s -bevel laten de maats, die met timmergerei weten om te gaan, zich over de verschansing -zakken, om onder het zee-oppervlak gaten in den scheepswand te boren. De schipper -wil het ruim een paar vadem vol laten loopen en zoo den brand <span class="pageNum" id="pb233">[<a href="#pb233">233</a>]</span>van onderen blusschen. Maar vergeefs zet men de boren in het hout: de wand zit vol -ijzerwerk. Dan maar weer met putsen aan het werk! -</p> -<p>Hoei!! De vlammentongen lekken al uit een der luiken. Dat is de duivel, die er uit -loert! Smijt hem den kop in! -</p> -<p>In koortsige opwinding komen de mannen met water aandragen. -</p> -<p>Maar hoogerop laait de vlam, en vreemd.…. het kraken, knetteren, barsten, piepen houdt -op. Zachtjes loeiend steekt het vuur een lange, roode tong uit de luiken. -</p> -<p>„De olie brandt!!!” -</p> -<p>Met verlamming geslagen laten de oomes de armen zinken; dikke tranen rollen den gebruinden -kerels over de wangen. -</p> -<p>„Water!” roept een stem. -</p> -<p>Flang! daar gaan de putsen weer rond. Al gietende en de voeten koelende, grienen de -oomes als kinderen. Maar opgeven? Ho maar! Hollandsche jongens, wâ-blief?! Grienen -kan geen kwaad: tranen zijn ook water en helpen blusschen. Met hun bloote pooten staan -ze schrap op het gloeiend heete dek. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Een der dapperste voorwerkers, die koppig, oogen en lippen saamgeperst, in rook en -damp te ploeteren stond.…. was Padde. -</p> -<p>Hij boette zijn schuld. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>En men werkte. De wanhoop in het hart,—maar men werkte. Tot.….! Met verdoovend gekraak -begaf zich het achterdek, en gillend stortte een handvol wakkere vrienden in de vuurzee. -Hei!!! Hoe stoven de vonken tot hoog boven de masten uit! En de vlammen sloegen tegen -de ra’s op, grepen de zeilen aan <span class="corr" id="xd30e5194" title="Bron: en en">en</span> zonden de blanke vleugels van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> verzengd, wijd uitlaaiend omhoog. De gescheurde kabels vielen slap neer in den vuurgloed -en dienden duizend kleine vlammetjes tot ladder. -</p> -<p>De vlag moest veroverd worden! Op, vlammen! Haalt het neer, dat dartele, bonte doekske! -</p> -<p>Daar reet een vlam het omlaag en roofde het zijn kleuren. Danst nu, vlammen! Danst; -de vlag is ons, danst, danst! -<span class="pageNum" id="pb234">[<a href="#pb234">234</a>]</span></p> -<p>Hajo, Rolf en Padde stonden bij den grooten mast. Verderop begon het dek door te buigen; -er schoten bruine schroeivlekken in.…. Toen sleurde Rolf zijn beide makkers naar de -verschansing. „Het water in!” siste hij tusschen de tanden. De verbouwereerde knapen -volgden klakkeloos het bevel op. -</p> -<p>Velen waren Rolf nagesneld en ook pardoes in zee gesprongen. Anderen hadden, verlamd -van schrik, niet zoo snel een besluit kunnen vatten en zonken nu weg in de vlammen. -</p> -<p>Toen gebeurde het. Een ontzettende slag, een helsch gekraak, een prikkelend-scherpe -lucht, versmoorde kreten, angstig geloei van het vee.…. Het kruit had vlam gevat. -</p> -<p>Een nieuwe ontploffing! De <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> scheurde uiteen; masten, planken, menschen, dieren en brokstukken ervan vlogen de -lucht in. Sissend, krakend, hoog opstuwend de kolommen zwarte rook en gouden vonken, -kantelden de brokstukken van het gescheurde schip weer tegen elkaar en.…. zonken in -de golven weg. -</p> -<p>De mannen in de boot keken rillend toe. -</p> -<p>Was het mogelijk?! Was de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>, hun prachtig schip, vergaan?! Die zwarte wolk tegen den bloedrooden avondhemel.…. -was dat alles, wat er van restte?!—Neen! Daar dreven op het water stukken mast, kisten, -balken, en op die stukken mast, die kisten en balken klemden zich levende wezens. -Te hulp! De handen aan de riemen!! -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Van onze drie Hoornsche vrienden was het Hajo, die het eerst zijn bezinning terugvond. -Hij zag den bezaansmast drijven en werkte zich er op. Snel denkend en handelend, wierp -hij Padde, die zich aan een langzaam volloopende houten bak had vastgeklemd, een masttouw -toe. Padde zag het, tastte er naar, maar vond het niet. Hajo trok het touw in en wierp -het opnieuw. Ditmaal wist Padde het te grijpen, liet zich naar zijn makker trekken -en pakte hem kreunend bij de knieën. „Hajo.…. o, God, Hajo.….!” -</p> -<p>„Klim op de mast!” -</p> -<p>„Ik kan niet meer.….!” -</p> -<p>Met inspanning van alle krachten wist Hajo zijn vriend schrijlings op den mast te -krijgen. Snikkend leunde Padde het <span class="pageNum" id="pb235">[<a href="#pb235">235</a>]</span>hoofd tegen Hajo’s schouder.—Nu Rolf! Groote God, waar zou Rolf zijn! In radeloozen -angst keek Hajo rond. Verderop, buiten zijn bereik, worstelden een paar maats met -de golven. Hier en daar werkten zich in de schemering gestalten op stengen, planken, -tonnen of brokken mast. „Rolf! Rolf!! Rolf!!!” -</p> -<p>„Hajo!” -</p> -<p>Goddank! Rolf had zich op een mastkorf gered.—Waar waren de booten? Te ver om ze te -beroepen. In de halve duisternis was het niet mogelijk te zien, of ze hier vandaan, -dan wel hier naar toe roeiden. „Boot ahoy! Ahoy!” -</p> -<p>„Hajo.….!” kermde Padde. -</p> -<p>„Moed, Padde!” Hajo sloot zelf even de oogen om wat rust te vinden. Langzaam vloeiden -de tranen over zijn wangen. Toen hij de oogen opsloeg, was de jol tot op een vijftig -voet genaderd. Dichterbij kon ze niet komen door de vele, zware brokstukken, die overal -ronddreven. Hajo mat den afstand tot de jol. Zou hij het halen? „Blijf hier zitten, -Padde! Hou je goed vast!” -</p> -<p>„O, God, Hajo.…. je gaat toch niet weg? Hajo.….?!” -</p> -<p>Hajo beet de lippen opeen, liet zich van den mast glijden en zwom in de richting van -de jol. Maar onderweg werden zijn armen zwaar als lood.…. -</p> -<p>Daar werd hem een touw toegeworpen. Hij greep het en liet zich naar de jol trekken. -„Neen!” hijgde hij, toen de oomes hem binnen boord wilden halen, „ik rust maar even. -Geef me het.…. het touw mee.…. ik wil.…. ik.….” Zijn oogen sloten zich; zijn handen -lieten den jolboord los; men kon hem nog net bijtijds grijpen en binnen boord halen. -</p> -<p>Toen sprong Bokje, de trompetter, met een loodlijn overboord, zwom naar Padde en liet -zich samen met hem terugtrekken. Een tweede maat ging het water in en redde den Neus. -Floorke kwam proestend, op eigen kracht aanplassen en begon den kerels in de jol de -huid vol te schelden. Maar toen hij ze een voor een hun huid zag wagen om den haaien -een drenkeling te ontrooven, zakte zijn gramschap weer een weinig. Men roeide de plaats -rond, waar de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> was ondergegaan. Ten slotte geloofde men alle drenkelingen te hebben opgepikt. Velen -verloren het bewustzijn terstond, wanneer ze <span class="pageNum" id="pb236">[<a href="#pb236">236</a>]</span>in de boot waren getrokken; anderen lagen nog van opwinding te schreien. Maar de schipper?! -Waar was de schipper!! -</p> -<p>Daar verscheen Harmen’s kop aan bakboord. Hij liet zich in de jol trekken, spuwde -een golf zeewater uit, wees verderop. „De sch.…. schipper!” Toen begaven zich zijn -krachten. -</p> -<p>Men zag in de door Harmen aangeduide richting in het duister een wrakstuk drijven -en daarop een gedaante. De jol werd zoo dicht mogelijk naar den drenkeling toegeroeid; -Bokje, de beste zwemmer van allen, sprong weer met een lijn overboord, en, ja, even -later kwam hij met den schipper terug, die in de jol getild en achter in de roef werd -neergelegd. Goddank! „Geef ons raad, schipper! Wat moeten we doen?!” -</p> -<p>Met matte stem ried Bontekoe aan, dezen nacht nog bij het wrak te blijven en den volgenden -morgen wat levensmiddelen op te hengelen, die overal ronddreven. Hevige pijnen deden -hem spoedig het bewustzijn verliezen. Men roeide nog eens om de ongeluksplek heen, -maar vond in het duister geen menschelijk wezen, dood of levend, meer. Toen haalde -men de riemen in, om den morgen af te wachten. -</p> -<p>Maar met de verschrikking voor oogen valt wachten moeilijk. Zij, die van vermoeidheid -waren ingeslapen, werden met een gevoel van onrust weer wakker. -</p> -<p>„Laten we wegroeien!” zeiden ze. „Waarom roeien we niet weg?” -</p> -<p>De anderen schudden het hoofd. „We moeten morgen wat eten opvisschen. Met het beetje -brood, dat we hebben, houden we het geen dag uit.” -</p> -<p>Maar de vragers waren niet tevredengesteld. „Wat hebben we aan eten, als de zee gaat -aanloopen en de jol aan stukken slaat? Nu is het goed weer; laten we naar land zoeken!” -</p> -<p>„We moeten wachten! Bevel van de schipper!” -</p> -<p>Dan werd er een tijdje gezwegen.—Maar een nacht is lang. Een kwartier later begon -de onrust weer. „Laten we toch wegroeien! We zullen wel een paar dagen vasten! Misschien -hebben we morgen al land. We zijn immers niet ver meer van Sumatra!” -</p> -<p>„We moeten wachten. De schipper heeft het gezeid.” -</p> -<p>„Nou ja.….” -<span class="pageNum" id="pb237">[<a href="#pb237">237</a>]</span></p> -<p>„Wat: nou ja?! Ben jij soms een van die gluiperds, die er tusschen uit zijn gegaan?” -</p> -<p>„Als wij dat niet gedaan hadden, waren jullie met z’n allen voor de haaien geweest!” -</p> -<p>„Toch was het smerig!” -</p> -<p>„Weet je, wat <span class="ex">ik</span> smerig vind? Dat jullie er ons onderdoor wouden halen!” -</p> -<p>„Dat was je verdiende loon geweest!” -</p> -<p>„Maar het zat jullie toch niet glad, hè?” -</p> -<p>„Kom”, zeurt een ander, „maak geen herrie! Laten we nou wegroeien!” -</p> -<p>„Neen”, koppen een paar oomes, „de schipper heeft gezegd: neen.” -</p> -<p>Nieuw zwijgen. De minuten kruipen. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Ineens vloekt er een oome, steekt de riemen uit en begint te roeien. En daarmee is -de ban verbroken, die van ’s schippers woord uitging. Allen, die nog macht over hun -lichaam hebben, grijpen een riem. -</p> -<p>Waarheen? Naar land! Waar ligt dat? Niemand, die het weet. Maar het roeien drukt de -onrust den kop in. Roeien, jongens! Roeien! Niemand houdt het stuur. -</p> -<p>Enkelen worden wakker, ontwakend uit een nachtmerrie. „Waar zijn we?!” -</p> -<p>„In de jol.” -</p> -<p>„In de jol?” Even zwijgen. De vrager schijnt zijn herinnering wakker te roepen. „En -waar gaan we nou heen?” -</p> -<p>„Naar Sumatra.” -</p> -<p>„Waar legt dat?” -</p> -<p>„Vlak bij. Pas maar op, straks val je er nog over!” -</p> -<p>Zwijgen. Stug roeien de kerels voort. -</p> -<p>„Hein”, vraagt er een met zwakke stem, „was jij dat, Hein?” -</p> -<p>„Ja, Kalle. Waar lig je?” -</p> -<p>„Voorin.—’k Heb zoo’n pijn.….” -</p> -<p>„’t Zal wel klaren, Kalle. <i>Ik</i> heb een verbrande poot.” -</p> -<p>„Hou hem in het water.—Zouwen we ver van land zijn, Hein?” -<span class="pageNum" id="pb238">[<a href="#pb238">238</a>]</span></p> -<p>„Ben je gek? Morgen, als het licht is, zien we ’t misschien wel. Wacht maar, Kalle, -als ’t licht is, morgen.….!” -</p> -<p>De roeiers zuchten, halen de riemen aan. -</p> -<p>Platsch!—Platsch!—Platsch! -</p> -<div class="figure p238width"><img src="images/p238.png" alt="Gezonken zeventiende-eeuws zeilschip." width="249" height="265"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb239">[<a href="#pb239">239</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.25" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e354">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p239.png" alt="IN DE BOOTEN" width="600" height="215"></div> -<h2 class="main">IN DE BOOTEN</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Eindelijk klaart de morgen. Men tracht met de moede oogen den ochtendnevel te doorboren, -die over het water hangt. Nergens land te zien.….—Ook de sloep is uit het gezicht -verdwenen. -</p> -<p>Grienend laten de oomes de riemen zinken. Nu eerst voelen allen hoe afgemat ze zijn. -Als de zon opgaat, is er geen een meer wakker. -</p> -<p>Stuurloos dobbert de jol op den stillen golfslag. Een heerlijk blauw uitspansel welft -zich boven de onafzienbare watermassa. -</p> -<p>In den middag ontwaken enkelen. De slaap heeft verkwikking geschonken; de kerels voelen -hun hoop weer opleven: de schipper is aan boord en zal wel goeden raad geven. Fluisterend, -als waren ze in de stilte rondom voor hun eigen stemmen bang, bespreken ze den ondergang -van hun prachtige schuit en het verlies van al hun schatten. De een had nog vijf vette -ganzen gehad; die dobberden nou stellig ook ergens rond! Een ander had zijn mes verloren, -z’n puike, fijne messie, dat ie verleden Zaterdag nog zoo lekker had aangezet. Zou -je niet spinnijdig worden op dien beroerden <span class="corr" id="xd30e5310" title="Bron: botterliersmaat">botteliersmaat</span> met z’n kaarsje? En z’n vrind Nelis was ook naar de weerlicht. Z’n vrind Nelis, waarmee-d-ie -al wel door een dozijn schipbreuken goed was heengerold. Z’n mes en z’n vrind weg! -</p> -<p>Allengs werden allen wakker. Men wekte den schipper. „Wat <span class="pageNum" id="pb240">[<a href="#pb240">240</a>]</span>moeten we doen, schipper? We zien het wrak niet meer en ook geen land.” -</p> -<p>„Zijn jullie dan toch van het wrak weggeroeid?” -</p> -<p>„Ja, schipper, we dachten.….” -</p> -<p>„Dat was verkeerd. Is er een zeil in de jol?” -</p> -<p>Men zocht onder de plecht en de banken. „Neen, schipper, geen stukkie zeil.” -</p> -<p>„Trek dan de hemden uit en maak er een zeil van.” -</p> -<p>Men sloeg vol vertrouwen aan het werk. De schipper zou hen wel naar Sumatra brengen! -De stootballen werden binnen boord gehaald en tot garen uitgeplozen. Toen men voldoende -meende te hebben, trokken de maats de hemden uit en begonnen ze aaneen te naaien tot -twee zeilen. -</p> -<p>De barbier ging den toestand der gewonden na. Haast allen hadden zich min of meer -de voetzolen verbrand. Eerst werd de schipper behandeld, die twee hoofdwonden had. -Vader Langjas kauwde iets van het weinige brood, dat de eerste vluchtelingen inderhaast -hadden meegesleept, tot een papje en legde dit op de kwetsuren. Ook de andere gewonden -werden aldus behandeld. Rolf had een brandwond aan het been, die gedurende den nacht -leelijk was opgeloopen en den braven barbier, die vaderlijke gevoelens voor Rolf koesterde, -bezorgd zijn grijzen bol deed schudden. -</p> -<p>Men telde met z’n hoevelen men in de boot zat en kwam tot het getal zes-en-veertig. -In de sloep konden hoogstens tachtig man zijn geborgen. En dus de anderen.….! -</p> -<p>Tegen de schemering waren de zeilen klaar. Men richtte den mast op, die in de jol -lag, en haakte er den boom en de gaffel in. Een opgestoken roeispaan diende voor fok. -Toen de beide masten stonden en de „zeilen” waren bevestigd, wendde men den steven -Noord-Oostelijk. De bedroevend kleine voorraad brood werd bijeengelegd, en allen kregen -er een vingerdikke snede van. Het was onrustbarend te zien, hoe zelfs het uitdeelen -van een zoo geringe hoeveelheid den voorraad slinken deed. -</p> -<p>Padde had den heelen dag door geslapen. Toen hij ’s avonds ontwaakte van het lawaai, -dat met het oprichten van den mast gepaard ging, borg hij terstond het hoofd weer -in de armen weg en hield zich, angstig, slapende. -<span class="pageNum" id="pb241">[<a href="#pb241">241</a>]</span></p> -<p>Hajo was, als alle anderen, weer vol goeden moed, rekende er stellig op, dat, nu ze -in de goede richting zeilden, morgen wel land in ’t zicht zou komen. -</p> -<p>Rolf, die de laatste paar maanden dagelijks de reis op de kaart gevolgd had, zag den -toestand minder rooskleurig in. De pijn aan zijn been stemde hem ook niet vroolijker -en maakte hem koortsig. -</p> -<p>Zoo viel de duisternis in, ving alles in haar wijde armen. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<div class="figure floatRight p241width"><img src="images/p241.png" alt="Juichende zeeman op de Nieuw-Hoorn." width="194" height="368"></div><p> -</p> -<p>Te middernacht maakt Gerretje een heidensch spektakel. „Land! Land!!” Alles vliegt -overeind. „Waar is land?!” -</p> -<p>Aan bakboord, ver weg, pinkt een lichtje. Een dolle vreugde maakt zich van de schipbreukelingen -meester. Men gooit de zeilen om, grijpt naar de riemen. Dat licht kan niet anders -dan land zijn: midden op zee groeien geen lampjes als paddestoelen in een wei, wâblief? -’t Zou een wallevisch kunnen wezen met een lichie op z’n knikker! Neen, jongens, <i>land</i> is het! Floorke ziet al bergen. Morgen zullen ze onder de kokosboomen wandelen. Roeien, -jongens!! -</p> -<p>Maar de bergen vervagen en stijgen als wolken omhoog. En in het lichtje komt beweging; -het schijnt op en neer te gaan.….! Enkelen weifelen in het roeien, als vreezen zij -hun angstig voorgevoel bewaarheid te zien. Dat lichtje daarginds is geen land! maar -een hulkje met schipbreukelingen.…. -</p> -<p>„De sloep.….!” -</p> -<p>De schrijning der teleurstelling wordt verzacht door vreugde over het weerzien. De -sloep voert eveneens twee zeilen: lichtgrijze vlekjes. Men gooit de riemen weer neer -en wacht de sloep af;—waarom verder van den juisten koers af te wijken? -</p> -<p>„Sloep ahoy!” -</p> -<p>„Ahoy!” -</p> -<p>Namen van vrienden worden heen en weer geroepen. Kreten van blijdschap, wanneer twee -makkers elkaars stemmen herkennen. -<span class="pageNum" id="pb242">[<a href="#pb242">242</a>]</span></p> -<p>„Hebben jullie eten?” -</p> -<p>„Drie twee-ponds brooden. En jullie?” -</p> -<p>„Niets.” -</p> -<p>„Groote griebus! Welke koers varen jullie?” -</p> -<p>„Heelemaal geen koers. En jullie?” -</p> -<p>„Wij varen op de sterren. We hebben de schipper bij ons.” -</p> -<p>„De schipper?! Hóór je, mannen, de schipper is in de jol!! Schipper, ben jij daar? -Leve de schipper, mannen!” Een schor, instemmend gebrul. „Wanneer zullen we aan land -zijn, schippertje? Morgen al?” -</p> -<p>„Moed, mannen! Vertrouw op Gods Goedheid!” -</p> -<p>„Amen”, zeggen een paar vrome oomes. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Gezamelijk werd de tocht voortgezet; de jol gaf de richting aan. Maar al spoedig bleek, -dat de sloep achterbleef. Men greep naar de riemen en haalde de jol weer in. „Schippertje, -neem ons over! We zullen mekaar verliezen! Neem ons over, dan zetten we alle zeilen -op de jol en varen nog ééns zoo vlug. Toe, schippertje.….” -</p> -<p>Maar de oomes in de jol verzetten zich. „De jol is voor zooveel man te klein, schipper!” -En toen de maats uit de sloep zich aan den jolboord vastklemden, stieten de anderen -de sloep met ruw geweld terug. -</p> -<p>Een jammerklacht steeg op onder de verschoppelingen. „Schipper! Niemand van ons kan -op de sterren varen! Moeten we dan om zeep gaan?” -</p> -<p>Maar de oomes in de jol kenden geen erbarmen. „Als we jullie met z’n zes-en-twintigen -overnemen, zijn we allemaal voor de haaien!” -</p> -<p>Zuchtend grepen de arme kerels naar de riemen. De olielantaren werd op de jol overgebracht, -zoodat men er zich in de sloep naar richten kon. -</p> -<p>Langzaam werd het licht. De mannen tuurden naar alle zijden over het watervlak.<span id="xd30e5373"></span> -</p> -<p>„Zie jij wat, Doedesz.?” -</p> -<p>„Net zooveel als jullie.” -</p> -<p>Allen zuchtten. Enkele oomes luchtten hun smart door Padde met verwijten te overstelpen. -De arme jongen begon te snikken, <span class="pageNum" id="pb243">[<a href="#pb243">243</a>]</span>en een paar anderen, in de eerste plaats zijn beide vrienden, namen hem in bescherming. -</p> -<p>Rolf voelde zich wat verlicht; zijn been stak hem veel minder, en met een gelukkig -gezicht legde Vader Langjas een nieuw papje op de wond. Ook de kwetsuren der anderen -lieten zich gunstig aanzien. -</p> -<p>Men ging dien dag aan het werk om den koers iets juister te kunnen stellen, kraste -te dien einde in het hout van de plecht een kaart van de eilanden Sumatra en Java -en Straat Soenda,—alles op het geheugen. Den middag vóór het ongeluk had Bontekoe -vijf-en-een-halven graad Zuiderbreedte bevonden; het bestek op de kaart wees toen -negentig mijlen tot de kust. Van dat punt uit stelde men zijn koers. Drommels, had -men maar een kwadrant! -</p> -<p>„Heeft niemand een passer?” vroeg Bontekoe. -</p> -<p>„Daar vraag je zoowat, schipper”, antwoordde Teunis Sijbrandt, de kistenmaker. En -hij diepte uit zijn broekzak een passer op. „’t Is boffen: meest legt ie op m’n tafel!” -</p> -<p>„Geef hier!” zei Bontekoe verheugd. „Dan zullen we eerst eens ’n gradenboog snijden!” -</p> -<p>Zoo gebeurde. Men trok in een plankje een zoo groot mogelijken kwartcirkel, mat daarin -alle graden uit en bracht daarna den wijzer aan. Den volgenden middag nam men er, -zoo goed en zoo kwaad als het ging, hoogte mee en stelde den koers op Sumatra. -</p> -<p>Zoo zeilde men verder, overdag koers en hoogte nemend op de zon, en ’s nachts op de -sterren. Den derden dag was het brood op. Den dag te voren had ook de dorst zich reeds -geducht doen gevoelen. Maar men bleef vol hoop. De wind zat achter in ’t zeil; de -zee bleef kalm. -</p> -<p>Den dag daarop doemden zwarte wolkgevaarten aan den gezichtseinder op. Geweldig schreden -ze nader, den ganschen hemel als pad nemend. De maats kenden die wolken! In opgewonden -vreugde werden de zeilen horizontaal gespannen. Pik-zwart was nu het gewelf; het scheen -den mannen, dat ze in een grooten, donkeren kelder zaten. De zee, die dagenlang een -felblauwen hemel teruggekaatst had, slurpte al die zwartheid gretig op,—leek wel een -modderpoel. -<span class="pageNum" id="pb244">[<a href="#pb244">244</a>]</span></p> -<p>Daar kletterde de regen neer. -</p> -<p>De levenskracht ontwaakte weer; de harten zwollen. In een oogwenk was het zeil vol. -Men kon nu de twee vaatjes vullen, die als bergplaats voor het brood hadden gediend. -</p> -<p>Een koude nacht volgde. De maats bibberden in hun doorweekte kleeren. -</p> -<p>Maar den volgenden morgen schroeide de zon ze in een ommezien droog en deed de huid -vervellen. -</p> -<p>Snikheet werd het. De zee was glad als een spiegel. Waar zich te bergen voor de gloeiende -zon? De dorst deed zich weer gevoelen. Bontekoe sneed de neuzen van zijn schoenen -af en liet allen een „beker” vol uit de vaatjes geven. Daarmee was drie-vierde van -den voorraad op, want men moest deelen met de makkers in de sloep, die niets hadden -om het water te bergen. -</p> -<p>Vreeselijke dagen volgden. Als een verschrompeld stukje leer zat de tong in den mond; -keel en verhemelte schroeiden; het ontberen van voedsel bracht krampen in de ingewanden -teweeg. Telkens wanneer de morgen grauwde, hoopte men land te ontwaren. Telkens weer -nieuwe teleurstelling, wanneer men niets dan zee zag, zoover het oog reikte. -</p> -<p>Harmen vond het noodig, den kerels wat moed in te blazen. Bij gebrek aan z’n fiedel, -die in de vlammen een einde had gevonden, kwam hij met een van zijn gewaagde „verhalen” -op de proppen. -</p> -<p>„Ik zal jullie vertellen, hoe het m’n oom gegaan is, jongens! Die heeft een tapperij -voor zeelui,—voor landrotten tapt ie niet. Z’n leven lang heeft-ie gevaren, van z’n -tweede tot z’n acht-en-zestigste. Zeven-en-twintig reizen heeft-ie gemaakt, waarvan -drie-en-dertig met schipbreuk! En overal goed afgekomen behalve een krab op z’n wang -en da’s van het baardscheren. Hij zat eens vast op een rif in de Chineesche zee, waar -de visschen en de menschen staarten an d’rlui knikker hebben. Goed, d’r komt een storm, -de schuit vliegt aan flarden, z’n zes-en-veertigste schipbreuk; m’n oom en de bottelier -zijn de eenigsten, die in de sloep komen. Eten aan boord? Geen spiering! Hongerlijje -maar! Toen ze zeven-en-tachtig dagen niks gegeten hadden, zei de bottelier: „’k Zou -wel een hapje lusten!”—„En ik”, zei m’n oom. „’k Zou <i>jou</i> wel lusten”, zei de bottelier. <span class="pageNum" id="pb245">[<a href="#pb245">245</a>]</span>„Ik <i>jou</i> ook wel”, zei m’n oom. Goed, ze krijgen verschil van meening. „Als jij mij jouw beenen -geeft, zal ik jou m’n Zondagsche pet geven”, zei de bottelier. „Jawel”, zei m’n oom, -„je kunt er een por met m’n mes bij krijgen.”—„In je mes hap ik niet”, zei de bottelier. -„Nou, laten we d’r dan om loten!” zei m’n oom. Ze smijten de steenen. Allebei acht. -Nog er eis! Wéér gelijk! En <i>weer</i>!! Na dertien-en-een-halve dag zei m’n oom: „Vooruit, ik heb geen aardigheid meer -aan speulevaren. Snij me maar aan mootjes! Groet m’n wijf en neem m’n gouwe ring maar -voor de moeite.” Temet, dat ie zich omkeert om niet te zien, hoe de-n-ander ’m zal -afmaken, ziet ie, dat de sloep.…. op het strand zit! „Land!!” roept ie. Hadden ze -me daar al <i>elf</i> dagen aan land gelegen en er door al dat dobbelen niks van gemerkt! Wat zeg je me -daarvan?” -</p> -<p>„Mooi!” zeiden de oomes. -</p> -<p>Toen viel het zwijgen weer in. -</p> -<div class="figure p245width"><img src="images/p245.png" alt="Doodshoofd." width="140" height="165"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb246">[<a href="#pb246">246</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.26" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e361">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p246.png" alt="HAAIEN" width="608" height="248"></div> -<h2 class="main">HAAIEN</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Zonder dat iemand iets merkte, streek een gast tusschen de schipbreukelingen neer. -Eerst toen hij er was, voelde men zijn aanwezigheid. De mannen hoorden hem in hun -eigen matte, schorre stem en zagen hem in elkaars fletse oogen. -</p> -<p><i>Wanhoop</i> heette de gast. -</p> -<p>Wanneer een maat iets meende te ontdekken, wat land zou kunnen zijn, greep men in -koortsige haast de riemen en trok ze hijgend door het water. Dan week de gast, geruischloos -als hij gekomen was. Maar als even later het „land” zich weer in lucht en water oploste, -kwam de indringer terug. De mannen ontweken elkaars blik, om hem maar niet te zien, -en zij zwegen, om door hun stem elkander niet te verraden, dat hij er weer was. Beklemmend -was het zwijgen; het snoerde de ziel toe. Als er iemand kuchte, schrokken de anderen -even en spitsten het oor, of er wat volgen zou. -</p> -<p>„Wat wou je zeggen?” vroeg een oome. -</p> -<p>„Ik? Niets. Waarom?” -</p> -<p>„Wel, je kuchte, en toen dacht ik: hij wil zeker wat zeggen.” -</p> -<p>„Neen, ik hoestte zoo maar.” -</p> -<p>„Nou, ik dacht het ook alleen maar.” -</p> -<p>Dan viel het zwijgen weer in. -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>Op een middag groote opschudding. Uit het Oosten kwamen meeuwen aanvliegen, wel dertig, -die krijschend om de booten cirkelden en er nu en dan zoo laag overheen streken, dat -<span class="pageNum" id="pb247">[<a href="#pb247">247</a>]</span>men ze bijkans grijpen kon. In de sloep lag een roestige degen,—daarmee ging Hilke -op de plecht staan, en onder heesch gebrul wist hij er een mee vleugellam te slaan. -En zoo had men er, toen het duister was, vijf weten te vangen. De vogels werden geplukt -en verdeeld. Met van begeerte trillende handen namen de oomes het luttel brokske vleesch, -dat hun was toegedacht. Ze kauwden er over, zoolang het maar ging, en zogen halsstarrig -aan de merglooze vogelbeentjes. In de hoop, dat ze morgen de andere vogels ook nog -buit zouden maken, gingen de oomes den nacht in. -</p> -<p>Maar toen het eerste licht schemerde, waren de meeuwen weg. -</p> -<p>Toch was er hoop ontkiemd. En door de eerlijke verdeeling der kleine vangst over sloep -en jol was het gevoel van saamhoorigheid weer versterkt: men besloot, ondanks het -gevaar, dat er aan verbonden was, de makkers uit de sloep nu toch maar in de jol op -te nemen. Want de olie in de lantaren was sinds lang opgebrand en daarmee de kans -om ’s nachts uiteen te geraken weer belangrijk vergroot. Men kon nu ook den mast en -de zeilen van de sloep overnemen en zeilde bijgevolg met een grooten mast, een fok, -een bezaan en een blind zeil. Toen tegen den avond de wind toenam, merkte men tot -algemeene vreugde, dat de jol, ondanks haar zwaardere belasting, sneller voer. -</p> -<p>Vreemd, men rekende nooit met de mogelijkheid van ’s middags of ’s avonds land te -krijgen. Dat werd alleen ’s morgens, bij zonsopgang verwacht. Overdag scheen het, -als schoot men in het geheel niet op: er was niets, dat men naderbij zag komen of -verdwijnen, en de horizon bleef altijd gelijk. Slechts de wolken trokken voorbij, -maar die kwamen van achter en verdwenen weer ver vooruit, zoodat men het gevoel had -van terug te blijven. -</p> -<p>Maar ’s nachts! Je hoorde het klotsende water, door den boeg op zij geworpen; voelde -den wind aan het zeil trekken, en achter je zag je in de donkere watermassa de lange, -lichte streep, die er op duidde, dat er voortgang in de kast zat! Wie weet, of ze -nou al niet land voor den boeg hadden; wie weet, of ze morgenochtend niet vlak voor -hun oogen de boomen zouden zien oprijzen.…. Was dat het ruischen der branding al niet?! -</p> -<p>Dan kwam de langverbeide ochtendklaarte.—Zee. Niets dan zee. -<span class="pageNum" id="pb248">[<a href="#pb248">248</a>]</span></p> -<p>Sedert vijf dagen hadden de oomes geen druppel water meer over de lippen gehad. -</p> -<p>Achter de boot schaarde zich een afschuwwekkend gevolg. Toen een oome den eersten -witten haaienbuik in het water zag flitsen, slaakte hij een kreet van schrik en walging. -Een enkele maal stiet een maat met een huivering den degen in het water, en allen -rilden van lol, wanneer een roode bloedschemering verraadde, dat de stoot doel had -getroffen. -</p> -<p>Het vreeselijkst van al deed de dorst zich gelden. Men kauwde op sleutels en musketkogels, -om het dorre verhemelte nog wat speeksel af te scheiden. -</p> -<p>Toen gebeurde weer iets, dat den moed herleven deed. Een school vliegende visschen -dook, waarschijnlijk uit vrees voor de haaien, vlak voor de boot op. Maar met vieren, -vijven tegelijk tuimelden ze tegen de zeilen en vielen den ijverig grabbelenden oomes -ten buit. Ze werden rauw verslonden, smaakten fijner dan de fijnste zalm. -</p> -<p>En men dobberde weer verder. -</p> -<p>Den eersten December—den twaalfden dag, dat men in de booten was!—begonnen enkele -maats, ondanks Bontekoe’s en Vader Langjas’ waarschuwingen, zeewater te drinken. Daar -het den dorst niet leschte, zwolgen ze maar door, tot de maag haar weerzin ervoor -te kennen gaf en alles weer naar buiten wierp,—tot het geluk der oomes, die anders -stellig ziek zouden zijn geworden. Nu brandde hun keel meer dan ooit, en hun dorst -was nog toegenomen. De tranen rolden den armen kerels over de wangen. -</p> -<p>Floorke had zich een snee in den bovenarm gegeven en zoog zich het bloed uit. -</p> -<p>Vader Langjas, uit wiens oogen alle levenskracht geweken was, stelde voor, de jol -lek te stooten en zich met z’n allen te laten zinken. -</p> -<p>„En dan de haaien tot voedsel dienen?” vroeg Bontekoe. -</p> -<p>Daar had geen enkele oome trek in. En met nieuwe bezieling, vast besloten om, zoolang -er nog een vonkje leven in hun uitgehongerd karkas zat, het niet als haaienvoedsel -te laten dienen, keken de mannen weer uit, naar het Oosten.…. -</p> -<p>De haaien waren geduldig,—verlieten de jol niet. -<span class="pageNum" id="pb249">[<a href="#pb249">249</a>]</span></p> -<p>Allengs zakte de moed weer. Een paar maats begonnen te schreien,—wilden zich overboord -werpen. -</p> -<p>„Wat drommel”, zei Bontekoe driftig, met schorre stem, „als die stomme dieren de moed -niet opgeven, zullen wij het dan doen?” -</p> -<p>Maar bij sommigen was het laatste restje levensmoed gebroken. Het zou wel niet voor -de eerste maal zijn, dat deze haaien een jol met schipbreukelingen volgden; ze zouden -wel weten wat ze deden!—Met holle, koortsige oogen tuurden ze in het water, krompen -ineen, wanneer daar beneden iets donkers voorbij schoot.…. -</p> -<p>„Hajo”, kreunde Padde. „ik kan niet meer, Hajo! Ik wil liever dood gaan.” -</p> -<p>Hajo zocht naar bemoedigende woorden. Maar woorden, dat bleven het. Padde voelde de -holheid ervan en verloor zijn laatste aasje moed, nu hij merkte, dat ook zijn vriend -<span class="corr" id="xd30e5468" title="Bron: der">de</span> wanhoop nabij was. -</p> -<p>Bontekoe ging het als Hajo. Hij moest zijn zeventig groote kinderen troosten—en zocht -zelf naar troost.…. -</p> -<p>Rolf zei niets, staarde uren lang naar den Oostelijken horizon. Het kwam op volhouden -aan. Volhouden. -</p> -<p>Den volgenden dag regende het! In zenuwachtige haast, gepaard met driftige, ruwe uitroepen, -spanden de oomes het bezaanszeil en het blinde zeil boven de boot, vulden de beide -vaatjes weer, verzamelden het water verder in schoenen, leeren mutsen, en slurpten -gulzig uit het zeil. Toen kropen allen weer in de holte van de jol bijeen om wat warmte -te zoeken. Hun kleeren waren doorweekt, en een vochtige morgenkilte hing boven het -water. De lucht was troosteloos grijs, en hoewel de maats nu weer tijdelijk van hun -vreeselijksten kwelgeest bevrijd waren, staarden ze onder het zeil door met hun blauw-omrande -oogen triest in den dikken regen-nevel, en het doffe zwijgen der laatste week viel -weer in. -</p> -<p>Een schorre kreet.…. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>„<i>Land!!</i>” -</p> -<p>Als versteend blijven allen zitten, de oogen wijd open, angst en twijfel in het gelaat. -Men durft haast niet opstaan en zich overtuigen. Wie zou nu nog een teleurstelling -kunnen dragen? -<span class="pageNum" id="pb250">[<a href="#pb250">250</a>]</span></p> -<p>Maar de man aan het roer is zeker van zijn zaak. „Land!! Land voor den boeg!!” De -tranen sidderen door zijn stem. -</p> -<p>Dan krabbelen allen met hun verstijfde ledematen overeind, steken hun koppen onder -het zeil door en.….!! Daar, aan den Oostelijken gezichtseinder.….!!! Enkelen gillen -hun blijdschap uit, anderen staren sprakeloos of stil schreiend naar het grijs-blauwe -streepje in de grijs-blauwe verte. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Met alle man zette men hijgend en vloekend de zeilen weer bij. Zoo werd langzaam-aan -het streepje land grooter. Men onderscheidde bergvormen, de lichte streep der branding, -daarachter groene bosschen. Sumatra kon het niet zijn: het was een eilandje, waarvan -men den geheelen omtrek overzien kon. Maar Bontekoe wist, dat Westelijk van Sumatra, -dicht op de kust, een rij eilanden liggen. Daar moest dit er een van zijn. -</p> -<p>Toen men het eilandje naderde, bleek de zee geducht aan te loopen. -</p> -<p>„We moeten een landingsplaats zoeken!” zei Bontekoe. -</p> -<p>„We kunnen <i>hier</i> toch landen, schipper? Je zult zien, dat alles goedgaat! Nietwaar, jongens?!” -</p> -<p>„Ja-zeker!” brulde de heele schaar. -</p> -<p>Maar hier werd de schipper weer de schipper. „Zullen we nu op het laatste oogenblik -alles bederven? Zeg op: wie heeft jullie naar land gevoerd? Heeft de Neus dat soms -gedaan? Of jij, Floorke? Of Gerretje, of Hilke?” -</p> -<p>„Neen, schipper, dat heb jij gedaan.” -</p> -<p>„Geloof me dan ook, als ik jullie zeg, dat we hier nooit heelhuids door de branding -komen. We moeten een betere plek zoeken.” -</p> -<p>Hij werd gehoorzaamd. Men voer het eiland om en vond aan de binnenzijde een kreek. -Men roeide ze in, liet de dreg vallen, klom, zoo goed en kwaad de leden het nog veroorloofden, -de boot uit, waadde door het ondiepe water. -</p> -<p>Schreiend kusten de arme kerels het strand. -</p> -<div class="figure p250width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb251">[<a href="#pb251">251</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.27" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e368">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p251.png" alt="JOPPIE III" width="545" height="159"></div> -<h2 class="main">JOPPIE III</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Toen de mannen over hun eerste en hoogste uiting van blijdschap heen waren, kropen -enkelen het strand over naar het bosch. -</p> -<p>Er groeiden overal kokosboomen, en de noten lagen voor het grijpen op den grond. De -meeste waren in den val gebroken; die kon men met de handen verder splijten. En dan -de tanden in het witte vleesch gezet.….! Toen de maats zooveel vruchten naar binnen -hadden gewerkt, dat er geen stukje meer in wilde, verlangden allen naar rust, naar -niets anders dan rust. Ze sleepten wat dor gras en bladeren aan. En toen.….! Hè! Hoelang -was het geleden, dat ze zich voor het laatst behoorlijk hadden kunnen uitstrekken, -en dan nog wel op zoo’n zacht leger en zonder den hongerdood voor oogen! Nu zou verder -alles ook wel goed gaan! De schipper was bij hen en kende den weg! Met een oneindig -dankbaar gevoel sliepen allen in. -</p> -<p>Maar weinige uren later werd de een na den ander met hevige buikkrampen wakker. De -ingewanden bleken niet tegen zooveel voedsel opeens bestand te zijn. Allen kropen -bijeen en klaagden over hun onverdragelijke pijnen. -</p> -<p>„Gevert! Ik ga d’r an! Gevert! O, God, m’n buik.….” -</p> -<p>„Was ik maar thuis, bij m’n wijf! Die wist er wel raad op.… Doris!” -</p> -<p>Toen zakte de pijn weer. De mannen sliepen nog een paar uren en werden eindelijk door -de zon gewekt. -</p> -<p>Ze stond boven de baai, en het hemelsche goud vloeide in het water neer. Rappe strandloopertjes -trippelden op hooge pootjes heen en weer; meeuwen streken zwierig door het schuim -der branding, of wiegden zich op het zacht deinende water in de baai. Allerlei bontgepluimde -vogels schetterden <span class="pageNum" id="pb252">[<a href="#pb252">252</a>]</span>en floten en kwinkeleerden in de hooge, statige boomen; in de wuivende kronen der -kokossen voerden grijsbruine klapperratten hun gedurfde luchttoeren uit. -</p> -<p>De mannen voelden hun krachten herleven. Ze lagen daar in het reeds warme zand, boven -zich de stralende zon, die spoedig al te heet zou worden. Zwijgend, stil genietend, -luisterden ze naar het concert van de branding. -</p> -<p>Bontekoe liet een gezamelijk gebed houden. Men zong een paar psalmen. Zelden hadden -de oomes met een dieper gevoel van dankbaarheid gebeden dan op dien wonderlijk schoonen -morgen aan het strand van dat Sumatraansche kust-eilandje. -</p> -<p>Daarna ging men eens op verkenning uit. Een groep toog naar het Zuiden, het strand -langs, een andere groep naar het Noorden. -</p> -<p>In den namiddag kwamen ze terug met niets dan kokosnoten, bananen en enkele andere, -onbekende vruchten. Menschen hadden ze niet gezien. Maar zij, die naar het Noorden -waren getogen, hadden een grappig avontuur gehad. -</p> -<p>Ze hadden een vlerk-prauwtje gevonden, waaruit ze hadden opgemaakt, dat het eilandje -bewoond moest zijn, al zagen ze dan ook geen sterveling. Ze hadden het bootje, dat -slechts twee man bergen kon, eens in zee geduwd, maar toen ze er voor de grap met -z’n drieën in waren gaan zitten, hadden de half vergane planken zich begeven, en de -spelevarende gasten waren kopje-onder gegaan. Wat met dit zonnetje niet zoo slim was. -</p> -<p>Bij de plaats, waar het prauwtje lag, ging een paadje het woud in. Men liep het binnen, -in ganzenmarsch, omdat er voor twee naast elkaar geen plaats was. Hilke voorop! -</p> -<p>Nauwelijks hadden ze het pad ingeslagen, of voor hen uit, vlak bij, begon een hond -te janken. In alle omzichtigheid werd nu de tocht voortgezet. Spoedig zag men tusschen -de dikke bamboestelen een open plek schemeren en in het midden daarvan een bouwvallig -huisje op hooge palen, aan een waarvan een magere hond was vastgebonden, die allerafgrijselijkst -te keer ging. Overigens zag het huisje er nogal vreedzaam uit: een paar duiven vlogen -van het dak op, en toen kwam zelfs een duif uit het lage huisdeurtje fladderen, zoodat -het heele gebouwtje meer op een til dan op een menschelijke woning geleek. Weifelend -betraden de maats de open plek. -<span class="pageNum" id="pb253">[<a href="#pb253">253</a>]</span></p> -<p>Toen de hond zijn gasten zag opdagen, staakte hij zijn Jobsiaansche jeremiades, jankte -vreugdevol, ging van opwinding op zijn achterpooten staan en verhing zich daardoor -bijkans in den strik om zijn hals. En toen de oomes hem den smerigen, stekeligen kop -krauwden, kreunde hij zacht van geluk, kwispelstaartte en draaide dankbaar het achterlijf. -</p> -<div class="figure floatLeft p253width"><img src="images/p253.png" alt="„’t Lijkt wel een kipperen!” meende Floorke." width="179" height="296"><p class="figureHead">„’t Lijkt wel een kipperen!” meende Floorke.</p> -</div><p> -</p> -<p>Een gekorven kokos-stam stond schuin tegen het huisje op,—scheen als „trap” te hebben -dienst gedaan. „’t Lijkt wel een kipperen”, meende Floorke, terwijl hij naar boven -balanceerde. „Blijf jij nou beneden!”—dat was tegen Gerretje, die volgen wou—„We kunnen -er met z’n tweeën niet op: ’t is geen marremeren trap!” „Wat zie je?” vroegen ze van -beneden, toen Floorke naar binnenkroop. -</p> -<p>„Pah!” gromde Floorke en spuwde luidruchtig. „’k Heb een spin in m’n mond!” -</p> -<p>„Kun je wat zien, of is het donker?” -</p> -<p>„Donker? ’t Dak is zoo lek als de Zuid-Westenwind! Maar d’r is niks te zien! ’n Paar -gebarsten potten! Wacht, daarachter is nog een kamertje, geloof ik.” -</p> -<p>„Ga daar ’ns kijken?” En toen Floorke geen haast maakte, smaalden ze: „Of durref je -niet?” -</p> -<p>„’t Is ijs van één nacht, die vloer”, aarzelde Floorke. „Je kijkt d’r zóó doorheen.” -</p> -<p>„Wat een vent!” hoonde Gerretje van omlaag. „Kom terug, dan zal <span class="ex">ik</span> gaan kijken!” -</p> -<p>„Als je d’r trek in hebt, vooruit maar”, zei Floorke en klauterde naar beneden. -</p> -<p>Gerretje’s gelaat drukte thans twijfel uit. Hij wist wel, dat Floorke niet voor een -klein geruchtje vervaard was. Als die zei: „’t Is vuil!” dan was ’t ook vuil. Maar -eens gezegd bleef gezegd. Hij klauterde behendig de „loopplank” op, zooals hij zei, -en overzag, boven aangekomen, het terrein. „Dunnetjes is ’t!” moest hij toegeven. -</p> -<p>„Oh!” stelde Floorke beneden vast. -</p> -<p>„Weet je wat ik doe?” zei Gerritje. „Ik spring er overheen! Daar ginds is wéér een -dikke bamboe!” -<span class="pageNum" id="pb254">[<a href="#pb254">254</a>]</span></p> -<p>„Ja, laat je niet kisten, Gerretje!” riepen de maats. „Je botten zijn betaald!” -</p> -<p>Gerretje zette af, van een-twee-dr.….! Een heidensch gekraak. De „trap” sloeg neer, -kletste in de modder, die alle zijden uitspatte, en het huisje viel keurig netjes -om, de vier ontwortelde palen in de lucht, zoodat de hond, die aan een der palen gebonden -was, met uitpuilende oogen in de lucht kwam te bengelen. En het dak scheurde open, -en daaruit buitelde, als een Sinterklaasverrassing.…. Gerretje. -</p> -<p>De maats zakten bijkans ineen van plezier. Floorke sneed haastig den hond los, die -daarop half flauw op den grond tuimelde en het als zijn eerste plicht beschouwde, -Floorke’s bloote voeten schoon te likken. Gerretje krabbelde met een vrij krasse bewering -tegen de Sumatraansche huizenbouw overeind en veegde de handen aan zijn broek af. -</p> -<p>„Laten we er het zwijgen maar toe doen!” stelde Floorke voor. En terwijl er een paar -in het omgevallen huisje snuffelden en veel stof, spinnen en kakkerlakken vonden, -liepen de anderen de open plek eens rond en ontdekten een smal pad, echter zóó verwilderd, -dat men zich slechts met den bijl een doortocht zou kunnen banen. -</p> -<p>Men besloot terug te keeren en nam den hond als krijgsbuit mee. Uitgelaten van vreugde -sprong het beest tegen zijn bevrijders op, die intusschen de meest fantastische veronderstellingen -te berde brachten over den samenhang van de vergane prauw, het wrakke huisje en den -uitgemergelden hond. -</p> -<p>Zoo kwam men met een levende ziel méér bij de jol aan. De mannen, die onder leiding -van Folkert Berentsz. waren uitgegaan, vertelden, eenigszins jaloersch op den vierpootigen -buit der anderen, een slang te zijn tegengekomen, zoo dik, dat ze hem met z’n vijven -niet omspannen konden. Hij had gesist, dat je er koud van werd. Padde wou hem bij -z’n staart pakken—nietwaar, Padde?—toen ie er van tusschen ging, de boomen wegdrukkend -als grashalmen. -</p> -<p>Maar toen wist Floorke te vertellen van een krokodil, wiens staart ze uit het bosch -hadden zien steken, en toen ze het eiland half waren omgeloopen, hadden ze aan den -anderen kant zijn kop gevonden, een merakel klein koppie, niet grooter dan de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>.…. destijds. Gerretje had z’n kop voor <span class="pageNum" id="pb255">[<a href="#pb255">255</a>]</span>een kloof aangezien, want het toeval wilde, dat de krokodil juist gaapte. Gerretje -was er in geloopen en had nog gezeid: „Jongens, wat is de grond hier slappies!”—Die -grond was natuurlijk de tong van die krokodil geweest. Nou, en in eens had het mormel -z’n bek dichtgeslagen, en Gerretje zat in het pikkedonker. Tusschen de tanden was -hij er weer uitgekropen, waar Gerretje? -</p> -<p>Maar toen had Harmen nog heel wat anders te vertellen! Hij had er over willen zwijgen, -maar nu Floorke zóó begon, zou Harmen zijn broek ook eens in ’t zonnetje hangen! Nou, -ze hadden me dan een beestje gevonden, zoo op het eerste gezicht een regenwurm. De -Schele had het bij zich gestoken voor Vader Langjas, maar ineens was het in zijn zak -begonnen te praten. „Schele”, had het gezegd, „scháám jij je niet?” Toen had de Schele -het beest weggegooid; het had in zuiver Maleisch: <span lang="ms">trima kassi banjak!</span> gezeid en was toen in zee weggezwommen,—had, met een blad boven z’n kop als blind -zeil, tegen den wind in gelaveerd. -</p> -<p>Tegen zulke avonturen voelde Floorke zich niet meer opgewassen. „Laat je duim eens -kijken?” zei hij smalend tot Harmen. „Je zult ’m wel heelemaal plat gezogen hebben.” -</p> -<p>Harmen grinnikte, toonde z’n duim. -</p> -<p>Men laadde de jol met kokosnoten en bananen, borgde vruchten onder de plecht, in het -achterkastje, boven op het roefje … het leek wel, of de jol ter markte toog. Een riviertje -was niet gevonden, zoodat men de vaatjes maar met kokosmelk vulde. -</p> -<p>Den tijd, dien de mannen bezigden om te proviandeeren, maakte de magere, stekelige -hond zich ten nutte door een groote boschrat te vangen en die in gulzige haast te -verorberen. Toen hij in de gaten kreeg, dat de mannen van plan waren in zee te steken, -vroeg hij op hondenmanier om meegenomen te worden. Hij scheen met de zee vertrouwd -te zijn. -</p> -<p>De maats willigden zijn verzoek in. Ze klopten hem vertrouwelijk op z’n bottige flanken, -stelden vast, dat je z’n ribben tellen kon, dat z’n ooren allergemeenst lang en steil -waren, dat z’n vel bij den vilder geen duit zou opbrengen, maar dat hij, naar z’n -oogen te oordeelen, een rondborstige natuur had. -</p> -<p>Hij werd ook gedoopt. -</p> -<p>„Joppie” noemden ze hem—want driemaal is scheepsrecht. -<span class="pageNum" id="pb256">[<a href="#pb256">256</a>]</span></p> -<p>In de schemering verliet de jol het land. Verder maar weer! De maats waren vol moed. -Hier konden ze toch niet blijven, en de schipper zei, dat ze binnen twee dagen Sumatra -voor den boeg zouden krijgen. Dus nog maar eens het lijf gewaagd! Het gevoel van onrust, -dat hen overmeesterde, toen ze het eilandje in de duisternis zagen wegzinken, werd -dapper weggeslikt. -</p> -<p>Joppie hief als afscheidsgroet een erbarmelijk gehuil aan, dat uit de verte door apengekrijsch -beantwoord werd. De oomes stelden hem voor de keus: over boord te vliegen of met z’n -gegil op te houden. Joppie verkoos het eerste, werd door Hilke bij z’n nekvel ferm -in het water ondergedompeld, schudde toen z’n natte, steile haren uit, zocht daarop -achter in de roef het beste plekje op en sluimerde zuchtend in, tot Folkert Berentsz. -hem deed verhuizen, omdat hij daar liggen wou. Toen namen een paar oomes Joppie als -hoofdkussen,—waarvan ze later geduchte spijt en kriebel kregen. -</p> -<p>De maan kwam op, mild, vriendelijk als een moederoog, wakend over de zeventig brave -jongens in de jol. -</p> -<p>Een groote zwerm kalongs streek hoog over de jol in Oostelijke richting voorbij, zwijgend,—als -schaduwen. -</p> -<p>Alom stilte. Stilte. -</p> -<div class="figure p256width"><img src="images/p256.png" alt="Huisje op palen." width="397" height="473"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb257">[<a href="#pb257">257</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.28" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e375">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">SUMATRA</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Aan den paarlemoeren hemel kwamen gouden schemeringen; een paar opstijgende wolkjes -kregen gouden randjes aan den onderkant; toen dook de zon zelf in een rozerood jurkje -uit het water op. Later trok ze haar dagkleed aan, en de hemel werd blauw, fel-blauw, -tot hij ten slotte onvermengd kobalt was. -</p> -<p>Drie blinkend-witte meeuwen vlogen tsjiepend om de jol, doken in sierlijken val naar -een vischje. Joppie kefte tegen de gevleugelde metgezellen, tot een bad hem weer wat -tot kalmte bracht. Hij wilde nu wat op z’n staart gaan knabbelen,—welke staart echter -tot Joppie’s verwondering niet zoo maar als een worst in de lucht hing, maar integendeel -stevig aan zijn achterlijf bleek te zitten en lang niet makkelijk met de tanden te -grijpen viel,—reden waarom Joppie zóó vlug rondtolde, dat hij tegen alle oomes aanbotste. -Eindelijk had Joppie zijn staart te pakken, en er daalde rust in de jol. -</p> -<p>Bontekoe had goed voorspeld: ’s middags kwam Sumatra in het zicht,—een lange streep -land, die langzaam-aan tot een machtigen wand van diep-paarse bergen werd, waarachter -een groote kerel te smoken zat en dikke, witte wolken over den ganschen hemel blies. -</p> -<p>Men besloot voorloopig de kust maar af te zeilen, om zoo spoedig mogelijk Straat Soenda -en daarna Bantem te bereiken. Er was nog geen gebrek aan eten. -</p> -<p>Zoo koerste men in Zuid-Oostelijke richting. De zon ging helder onder. De wind sloeg -geheel naar het Noorden om, zoodat men het niet beter wenschen kon. -</p> -<p>De maan kwam op, eerst bleek, allengs aangloeiend tot zilver en den ganschen hemel -vullend met haar wonderlijk licht. Sterretjes pinkten in alle kleuren; het was, alsof -er van daarboven een zachte, zoete muziek omlaag zweefde. -<span class="pageNum" id="pb258">[<a href="#pb258">258</a>]</span></p> -<p>Een prauwtje! Badend in het maanlicht danste het hulkje op de golven. Een eenzame -visscher stond er rechtop in, verdiept in zijn werk, zoodat hij de jol niet zag naderen. -In wijden zwaai wierp hij zijn net uit, dat stillekes in het water viel. De man was -bijna geheel naakt; het maanlicht omlijnde zijn slanke schouders. Als een kroon stond -hem een zwierig gestrikte hoofddoek in het haar. -</p> -<p>Plots bemerkte hij de jol, trok vlug het net binnen boord en pagaaide in zijn rank -vaartuigje weg. Luchtig danste het over de hooge branding. „Sobat! Sobat kras!” schreeuwde -Floorke. Maar de inboorling scheen van die dikke vriendschap niets te gelooven. -</p> -<p>Den volgenden dag raakten de noten op, en men moest nieuwen voorraad zien op te doen. -Het ging er dus om, een inham te vinden. Daar de wind nu echter naar het Zuid-Oosten -was omgeloopen, moest men laveeren en raakte daarbij telkens op zoo grooten afstand -van de kust, dat men licht een geschikte ingang ongezien voorbij zou kunnen zeilen. -Daarom werd besloten, dat vier of vijf man het strand zouden afloopen en waarschuwen, -zoodra ze op een baai zouden stuiten. Hilke, Floorke, Harmen, Hajo en Rolf knoopten -hun broek wat steviger aan en wipten overboord. Goede zwemmers als allen waren, wisten -zij zich proestend en snuivend door de stoere branding heen te werken. En met het -geruststellende gevoel van terstond weer het ruime sop te kunnen kiezen, indien inboorlingen -het hun lastig mochten maken, volgden zij het strand, dat aan de landzijde was begrensd -door boomen en ellenhoog gras daartusschen. Zwermen meeuwen vlogen nu en dan op. -</p> -<p>Allengs werd het strand smal en modderig; hier en daar stonden de boomen zelfs met -den voet in het water, en het wemelde van slijkspringertjes. -</p> -<p>Onze vrienden baanden zich nu een weg door het hooge gras, waarin ze geheel kopje -onder gingen. Hilke, die vooropliep, verstijfde van schrik, toen vlak voor zijn voeten -een aap wegsprong en zich langs een paar hangende lianen in een grooten loofboom werkte, -van waar hij den oomes in apentaal een reeks verwenschingen naar het hoofd slingerde. -De grond voor Hilke’s voeten was opengerukt, en een paar planten lagen met <span class="pageNum" id="pb259">[<a href="#pb259">259</a>]</span>de wortels naar boven. Zonderling was, dat iets boven de wortels kleine boontjes zaten, -die zich te voren blijkbaar onder den grond hadden bevonden, want er zat nog aarde -aan. Floorke veegde een boontje aan zijn broek af. „Zou je ze kunnen eten?” -</p> -<p>„Waarachtig!” meende Hilke. „Als die aap er voor naar beneden komt om ze uit de grond -te wurmen.….!” -</p> -<div class="figure p259width"><img src="images/p259.png" alt="Vijf jongens op tropisch strand." width="512" height="593"></div><p> -</p> -<p>Aarzelend stak Floorke het boontje in den mond. „Aan die schil is niet veel smaak”, -verklaarde hij. „Maar die pitjes, die er in zitten, zijn best!” -</p> -<p>De anderen proefden nu ook eens. Hilke bekeek de kleine, ovale blaadjes van het plantje -en merkte na eenig rondkijken, dat er overal volop groeide. Allen propten de zakken -vol boontjes, en Floorke koos er een naam voor: apenootjes. -<span class="pageNum" id="pb260">[<a href="#pb260">260</a>]</span></p> -<p>Na een uur loopens vonden onze vrienden een rivier. Fluks de broeken uit en als seinvlaggen -gebruikt! In de jol verstond men den wenk: de koers werd recht op de aangeduide plaats -gesteld. Maar naderende, bemerkte men, dat vóór de monding der rivier een zandbank -lag, die weliswaar niet boven het water uitstak, maar zoo’n hevige branding veroorzaakte, -dat landen een gewaagde zaak scheen. Bontekoe durfde de verantwoording niet aan,—vroeg -den maats zelf, wat ze wilden. -</p> -<p>„Landen!” klonk het uit één mond. -</p> -<p>„Wel”, zei Bontekoe, „dan waag ik er mijn huid ook aan. We zijn al door zooveel heen -gerold! Smijt maar vier riemen uit, en aan elke riem twee man. Ik hou het roer. De -rest klaar om te baliën!” -</p> -<p>Men stuurde recht op de woelende, schuimende watermassa aan. -</p> -<p>Toen kwamen er een paar spannende oogenblikken. De jol werd hoog opgenomen, neergekwakt; -terstond volgde een zware roller en wierp ze half vol. Met schoenen, handen, mutsen -en de twee vaatjes werd het water gehoosd, en de maats aan de riemen trokken als dollen. -Daar sloeg een tweede roller achter over de jol. Het boord stak geen handbreed meer -boven het water uit. De tanden opeengeklemd, werkten de oomes in razend tempo. Een -derde golf stortte gelukkig achter de boot neer; een wolk van schuim vloog den kerels -over het hoofd. Ze waren de branding uit. -</p> -<p>Steeds voorthoozende, legden ze eerst aan den linkeroever aan, namen onze vijf vrienden -op en staken daarna naar den rechteroever over, waar de jol aan beide dreggen gemeerd -werd. Toen gingen ze aan wal. -</p> -<p>De oevers van het riviertje waren dichtbegroeid. Waar de jol gemeerd lag, schoten -de stammen van kokos- en betelpalmen op en dichte bamboebosschen, welker lange, smalle -bladeren veelstemmig ruischten, wanneer er een koeltje langs streek. Dan tintelden -ze van het zonlicht. -</p> -<p>De schipbreukelingen keken eens rond, wat er hier aan proviand te vinden zou zijn. -Floorke wees den schipper de boontjes, die ook hier rijkelijk tierden. Bontekoe proefde -de „apennootjes” en vermoedde, op den olie-achtigen smaak afgaand, <span class="pageNum" id="pb261">[<a href="#pb261">261</a>]</span>dat ze wel zeer voedzaam zouden zijn. Hij gaf den maats order, zooveel mogelijk te -verzamelen. In kleine groepjes snuffelden de mannen den omtrek af. Harmen en Padde, -die samen, al zoekende en peuzelende, waren afgedwaald, stonden, vóór ze het wisten.…. -voor een vuurtje! -</p> -<p>„Allemachies!” stamelde Padde. -</p> -<p>En Harmen lag al op z’n knieën en blies er in, wat hij maar blazen kon. Vuur! Dat -konden ze gebruiken! Hilke, de eenige, die een vuurslag in zijn zak gehad had, was -zoo dom geweest, het in de sloep te laten liggen toen hij met de anderen in de jol -was overgestapt. „Hout!” riep Harmen, al blazende. „Droog hout!” Nu, hout lag overal -voor het grijpen. En dank zij Harmen’s gezonde longen, sloegen de vlammen spoedig -weer uit het smeulende vuurtje op. -</p> -<p>„Wat ligt daar?” vroeg Padde, wijzend naar een paar hoopjes tabak op een stuk pisangblad. -</p> -<p>Als antwoord griste Harmen een handvol weg en stak het in zijn zak. Toen begon hij -te schreeuwen: „Hei! Holla! Ho! Hier is wat te zien!” Padde gilde opgewonden mee. -</p> -<p>Daar kwamen de maats aanhollen. En op het gezicht van de twee schatten: vuur en tabak! -sprongen ze van de pret. Gnuivend diepten ze hun pijpjes uit den broekzak op. De tabak -werd eerlijk verdeeld. Al was er niet veel, allen zouden toch een fijn trekje kunnen -doen. -</p> -<p>„Jij hebt je zakken natuurlijk stikvol!” verweet Gerretje aan Harmen. -</p> -<p>Harmen’s gelaat drukte een en al verbazing uit. „Hoe kan dat?? M’n zakken zitten vol -noten! Kijk maar!” En Harmen gaf er met de vlakke hand een klap op. -</p> -<p>„Ook een bewijs!” smaalde Gerretje. -</p> -<p>„Harmen heeft de tabak gevonden!” suste Hilke. „Allicht, dat ie wat meer krijgt.” -</p> -<p>„’k Wed, dat ie wel een pond in z’n zak heeft gestoken!” pruttelde Gerretje. „Zie -z’n zakken maar eens uitpuilen! Ze zullen nog barsten!” -</p> -<p>„En jij d’rbij!” verklaarde Harmen. -</p> -<p>De mannen legden nog een paar vuurtjes aan. Toen hurkten ze om de hoog oplaaiende -vlammen en zogen, stil genietend, <span class="pageNum" id="pb262">[<a href="#pb262">262</a>]</span>aan hun pijpjes, tot de tabak op was,—behalve bij Harmen, die nog steeds dikke rookwolken -de lucht inblies. Daarna verdiepten ze zich in gissingen omtrent de bewoners van dit -land, die stellig in overhaaste vlucht de tabak hadden achtergelaten. Zouden ze den -armen zwervelingen vijandig gezind zijn? Wat drommel, zorgen kwamen altijd nog vroeg -genoeg! -</p> -<p>Maar toen de avond daalde, met bedekte lucht, maakte langzaam-aan een innerlijke onrust -zich van de schipbreukelingen meester. Als de wilden hen vannacht eens in grooten -getale en gewapend zouden overvallen? Een enkele maal deed een avondkoeltje het gras -ruischen; de lange halmen bogen zich tot elkaar over en fluisterden. Den oomes klonk -het als de sluipende voetstap van sluwe, bloeddorstige wilden. Wat was dat voor een -bruin, levend wezen in dien loofboom? Een groote aap? In de verte plots een vogelroep. -Boven de zee kwamen de kalongs weer aandrijven, ware spookgedaanten, wanneer ze, na -een oogenblik tegen een groezelige roetwolk verdoezeld te zijn geweest, ineens weer -opdoken. De maats hurkten allengs bijeen om het grootste vuur, keken met glanzende -oogen in de vlammen en wierpen er stukken droog hout op. Pookt de vlammen maar aan, -jongens! Dat doet de onrust vluchten.…. -</p> -<p>Bontekoe besloot wachten uit te zetten. „Vrijwilligers?” Hajo en Rolf gaven zich als -eersten op. Ze kregen de opdracht, de eerste paar uren van den nacht de rivier te -bewaken. -</p> -<p>De beide vrienden togen naar hun post. Maar ze waren nog geen tien pas op weg, toen -hijgend en blazend Padde achter hen aan kwam hollen. „Ik ga ook mee”, verklaarde hij. -</p> -<p>Moedig stapten de knapen het donkere bosch in. Padde liep achteraan, bibberend over -al zijn leden, en hield Hajo bij de broek. -</p> -<p>Zoo kwamen ze bij de rivier. Nu een goed uitkijkpunt te vinden! Hajo wist raad: een -zware boom was schuin over het water gegroeid,—daar zouden ze inklimmen. „Kom, ga -je mee, Padde?” -</p> -<p>„Ik blijf beneden.” -</p> -<p>„Maar daar kun je niets zien!” -</p> -<p>„Ook nergens voor noodig”, vond Padde. „Als ze <i>mij</i> óók maar niet zien!” -<span class="pageNum" id="pb263">[<a href="#pb263">263</a>]</span></p> -<p>„Nou, blijf dan beneden”, zei Rolf, „dan kun je je door de krokodillen laten weghalen.” -</p> -<p>„Krokodillen?!” stamelde Padde. Zwijgend klauterde hij haastig achter Rolf aan. -</p> -<p>Inderdaad: van hier hadden de knapen een prachtig uitzicht. De rivier was nergens -dichtgegroeid, lag open en bloot te glanzen onder den nachtelijken hemel. Onze vrienden -kozen een mooien, ronden tak om op te zitten. Ziezoo, nu zouden ze het wel een heele -poos uithouden! -</p> -<div class="figure p263width"><img src="images/p263.png" alt="Drie jongens, zittend op een grote tak." width="486" height="374"></div><p> -</p> -<p>Maar ze hadden buiten die kleine kwelgeesten gerekend, die het onmogelijk maken, zonder -beschutting den nacht in een tropisch oerwoud door te brengen: de muskieten! Het was -om er dol van te worden, zoo zoemden ze je om de ooren. Zzzzzúúúú.…. zzzzzinnng.…. -zzzzzoeoeoeoe.…. Padde sneed een twijgje met loof af en zwaaide en sloeg er mee, dat -hij er bijkans den boom door uittuimelde. Maar het hielp wel, en de anderen volgden -zijn voorbeeld. -</p> -<p>Ineens, beneden hen, brekende takken, gestamp en gesmak in den weeken modderbodem.….Onwillekeurig -grepen de vrienden zich aan elkaar vast. Daar boog het gras ter zijde, en een donker, -harig beest met twee zware, rondgebogen slagtanden, <span class="pageNum" id="pb264">[<a href="#pb264">264</a>]</span>kwam zachtjes knorrend te voorschijn, waadde, zonder rond te zien, het water in, vol -welbehagen slurpend. Daar kwam er nog een uit het gras naar voren, gevolgd door twee, -vijf, acht, elf jonge, knorrende vierpooters, die zich gillend van vreugdevolle opwinding -in de modder wentelden en daarna ook het water inliepen, slurpend, niezend en knorrend. -Wilde varkens! -</p> -<p>Ademloos keken de knapen toe. De biggetjes hadden een in de lengte gestreepte huid,—een -grappig gezicht. De knapen waren zoo door het familie-bad der krulstaarten in beslag -genomen, dat geen van hen de roering in het water bespeurde, daar verderop.….. -</p> -<p>Eensklaps stiet een der biggetjes een smartkreet uit. Toen smoorde het water zijn -gil, en het beestje werd door een onzichtbare macht weggesleept. Angstig schreeuwend -vluchtten zijn broers en zusjes in onbeholpen sprongen den oever op. Maar de ouden -stoven met woedend snuiven en blazen naar de plaats, waar het jong in de diepte was -gesleurd. Terwijl het wijfje daar bleef staan, zwom het mannetje nog een eind door, -draaide zoekend rond en keerde ten slotte met een klagend geluid naar zijn wijfje -terug,—waarop ze beiden weer naar den oever baggerden en grommend tusschen het gras -verdwenen, de jongen achter het wijfje aan. In hun haast en opwinding botsten de biggetjes -tegen mekaar op, vlogen over den kop, met den snuit de modder in. Maar knorrend en -gillend stormden ze weer voort, zich geducht reppend en vinnig slaand met de korte -achterpootjes, dat de kluiten aarde met een wijden boog in het water kletsten. Toen -werd het weer stil. -</p> -<p>De jongens ademden diep op. Foei! wat staken de muskieten! Van den grond stegen drie -vuurvliegjes op, dwarrelden omhoog en doken weg in de boomkronen. Een kikker ratelde -en kreeg van den anderen oever antwoord. Brèkèkèkèkèrrrrrr.…. Een watervogel vloog -eensklaps, met heidensch misbaar, uit het oeverriet op, tuimelde tegen de takken van -den boom, waarin de jongens zaten, plofte half verdoofd in de rivier neer, zocht toen, -vleugelklappend, de pooten door het water slierend, een schuilplaats in een anderen -bundel riet, waar hij doodstil zitten bleef. Toen een eentonig, klagend geluid, als -het zacht <span class="pageNum" id="pb265">[<a href="#pb265">265</a>]</span>neuriën van een half vergeten wijsje. Inlanders zeggen, dat de krokodillen zingen, -om hun prooi in het water te lokken.…. -</p> -<p>Toen kwamen Hilke en Harmen de jongens aflossen. Zwijgend, half droomend gingen ze -naar het kamp terug, legden zich bij een der vuren neer en sliepen in. -</p> -<p>De nacht verliep rustig. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Verkwikt stonden allen den volgenden morgen op. Juist hadden ze het ontbijt naar binnen -gespeeld: kokosmelk met gepofte apenootjes, warm uit het vuur! toen er drie inlanders -uit Zuidelijke richting langs het strand kwamen aanloopen. De barbier, Bolle en Floorke, -beroemd om hun vloeiend Maleisch, werden hun te gemoet gezonden. Floorke gespte zich, -als teeken van waardigheid, den roestigen degen om en gebaarde zich als leider van -de deputatie. -</p> -<p>Zoo ontmoetten de twee groepjes elkaar. De inlanders waren licht van huidskleur en -maakten een beschaafden indruk. Ze droegen fraaie doeken in het sluike, glanzend zwarte -haar; het naakte bovenlichaam had geen tatoeage, en om de heupen vouwde zich een soort -rok met mooie figuren. Onbevreesd, ook niet zoo erg verbaasd keken ze den maats in -de oogen en groetten in het Maleisch. -</p> -<p>Floorke nam terstond het woord. „Hebben jullie eten? Makan? We zullen betalen! Bajar!” -</p> -<p>„<span lang="ms">Ada makanan, toean</span>”, was het bevestigende antwoord. -</p> -<p>„<span lang="ms">Makanan apa?</span>” vroeg Bolle. -</p> -<p>Wat voor eten? Een <span class="corr" id="xd30e5703" title="Bron: de">der</span> Maleiers somde op: „<span lang="ms">Nassi, kambing, ajam-ajam, ikan, boewah.….</span>” -</p> -<p>„Goed, breng maar hier. Wat is dit voor een land? <span lang="ms">Negeri apa ini?</span>” informeerde de barbier. -</p> -<p>„<span lang="ms">Negeri Lampong, toean</span>”, was het antwoord. -</p> -<p>„Aha! De Zuidelijkste provincie van Sumatra! Dat is mooi!—<span lang="ms">Mana negeri Djawa?</span>” -</p> -<p>Waar Java lag? De Maleiers wezen de kust af, in Zuid-Oostelijke richting. -</p> -<p>„Dat klopt!” zei Vader Langjas verheugd. En in het Maleisch vertelde hij, hoe ze hun -schip hadden verloren en nu de reede van Bantem zochten. -<span class="pageNum" id="pb266">[<a href="#pb266">266</a>]</span></p> -<p>Bantem was nog ver, verzekerden de inboorlingen, en er lag een zee tusschen. Daarop -togen ze heen, beloofden spoedig met voedsel te zullen terugkeeren. -</p> -<p>Intusschen zamelde Bontekoe het geld der maats bijeen. Hier gold het: botje bij botje -leggen; uit mutsen en voeringen kwam het geld te voorschijn, en ten slotte lagen er -tachtig realen van achten. Zouden de inlanders weten, wat geld was? Bontekoe meende -van wel: er zouden op deze kust wel genoeg handelsschepen komen, waar ze het geld -weer kwijt konden. -</p> -<p>De inlanders kwamen met z’n twintigen terug, met pluimvee, rijst, vruchten en twee -geiten. -</p> -<p>Bontekoe, verheugd over het uitzicht: na weken van de bitterste ontberingen eindelijk -weer eens een smakelijken maaltijd te genieten, was het spoedig met hen over den prijs -eens. -</p> -<p>En in zeldzaam opgewekte stemming werd het maal bereid. Bolle, met Harmen als helper, -had zich nog nooit in zooveel belangstelling en raadgevingen mogen verheugen. Allen -wilden proeven: „of het al gaar was”, en Bolle deelde met een houten, zelfgesneden -lepel links en rechts meppen uit. -</p> -<div class="figure p266width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb267">[<a href="#pb267">267</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.29" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e382">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p267.png" alt="DE DESSAH IN" width="609" height="196"></div> -<h2 class="main">DE DESSAH IN</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Na het eten, dat zelfs Padde’s verwachtingen nog verre overtrof, overlegden de schipbreukelingen, -hoe ze nog aan wat meer proviand voor de reis zouden komen. Van een zoo vreedzame -bevolking zou wel alles zijn los te krijgen wat men voorloopig noodig had. De inlanders -zeiden, dat een uur varens de rivier op een dorp lag; daar besloot Bontekoe zich eens -heen te te laten roeien. -</p> -<p>Hij liet zijn neef bij zich roepen. „Rolf, jij mag mee, als mijn tolk. De inlanders -zullen ons straks zelf met een prauw de rivier oproeien.” -</p> -<p>„Wat leuk, oom! Mag Hajo mee?” -</p> -<p>Bontekoe keek zijn neef glimlachend aan. „Jullie houdt mekaar altijd bij de broek, -geloof ik! Heb je Jan, dan heb je Piet! Nou, vooruit dan maar.” -</p> -<p>Stralend pakte Rolf zijn biezen. -</p> -<p>Tien tellen later stond Harmen bij den schipper. -</p> -<p>„Wat heb je op je lever?” -</p> -<p>„Ik.….” Harmen slikte, „ik heb nog nooit in zoo’n Maleisch sloepie gezeten, schipper!” -</p> -<p>„Maar als ik jou ook nog meeneem, zullen ze daarginds denken, dat ik met een jol vol -kinderen ben aangekomen!” -<span class="pageNum" id="pb268">[<a href="#pb268">268</a>]</span></p> -<p>Harmen verbleekte. „<i>Kinderen</i>, schipper.….?! ’k Word met Maart zestien!” -</p> -<p>„Uitgerukt!” klonk het antwoord, dat echter lachend gegeven werd. -</p> -<p>Verbluft trok Harmen zich terug. Maar Rolf, die het gesprek op eenigen afstand gevolgd -had, gaf hem een ribbestoot. „Je mag mee!” fluisterde Rolf. -</p> -<p>Harmen keek hem weifelend aan. „Nou.…. voor mijn part, zeg! Als de prauw er is, spring -ik er in. Maar als de schipper me de beenen stukslaat, komen de kosten voor jou!” -</p> -<p>Daar kwam een prauw de rivierbocht omscheren, handig zwenkend tusschen de steenen. -Voor- en achterin zat een Maleier met een spaan in de handen. Ze meerden de prauw, -en Bontekoe nam er met zijn drie flinke geleiders in plaats. Harmen keek met een scheel -oogje naar den schipper,—gereed om er zoo noodig vlug als de weerlicht nog uit te -wippen. Maar Bontekoe scheen hem niet op te merken. Juist hadden de twee Maleiers -hun prauw van den wal afgestooten, toen Padde buiten adem kwam aanhollen. -</p> -<p>„Wat moet dat?!” riep Padde. „Waar gaat dat naar toe?” -</p> -<p>Hajo schaamde zich een weinig over Padde’s optreden, dat al van bar weinig eerbied -voor des schippers tegenwoordigheid getuigde. Maar hij wilde zijn vriend het antwoord -toch niet schuldig blijven. „Inkoopen doen voor de kombuis, Padde!” -</p> -<p>„Ik ga mee”, zei Padde. „Leg maar even an.” -</p> -<p>„Waarachtig niet”, klonk het uit Bontekoe’s mond. „Je gaat <i>niet</i> mee!” -</p> -<p>„Ik ga <i>wel</i> mee”, verklaarde Padde. -</p> -<p>Bontekoe zette groote oogen op. -</p> -<p>„Zwem maar achter de prauw aan!” grinnikte Harmen. Weinig vermoedde hij, dat zijn -raad tot gevolg zou hebben.… Pats! daar sprong Padde pardoes het water in en ploeterde -naar de prauw. Samen met Hajo en Rolf heesch Bontekoe den roekeloozen botteliersmaat -binnen boord. „Blikslagersche jongen!” mopperde de schipper, „wil jij je door een -kaaiman laten verslinden?!” -</p> -<p>„Ik wil met m’n vrind mee”, hijgde Padde. -</p> -<p>Bontekoe wist niet zoo gauw wat te zeggen. En Padde scheen er ook weinig belang in -te stellen. Hij zette zich op den bodem <span class="pageNum" id="pb269">[<a href="#pb269">269</a>]</span>van het vaartuigje neer en wrong nijdig zijn muts buiten boord uit. -</p> -<p>„Vooruit! Roei op!” beval Bontekoe den Maleischen roeiers. Onmiddellijk sloegen de -Maleiers de spanen in het water: of ze het begrepen, al was het bevel ook in zuiver -Hollandsch gesteld! -</p> -<p>Aanvankelijk werd er gezwegen. Bontekoe keek met een half oogje naar Padde, die, zonder -de anderen met een blik te verwaardigen, grimmig met het uitwringen van zijn kleeren -doorging. -</p> -<p>De inlanders werkten de prauw de bocht om; Hajo en Harmen bewonderden in stilte de -vaardigheid, waarmee ze de gevaarlijke punten wisten te omsturen. Enkele korte roepen -waren den roeiers voldoende verstandhouding. -</p> -<p>Een drukkende hitte lag nu reeds op het water. Hoe zou het vanmiddag wel worden? -</p> -<p>Allengs verbreedde de rivierbedding zich; de boomen stonden ook niet meer vlak aan -het water, maar waren er van gescheiden door een veld grijze bergsteenen. De lichte -palmen aan den oever maakten plaats voor donkere loofboomen, hooger dan een kerk. -Wonderlijk speelden daarboven de zonnestralen op de roerlooze bladeren en op de bonte -bloemen der slingerplanten. -</p> -<p>Groote, bruine apen volgden de prauw; aan loshangende lianen slingerden zij zich van -den eenen boom in den anderen. Een oud apen-mannetje bewoog zich met groote sprongen -over het steenen bed aan den oever, siste, nam een aanvallende houding aan, wierp -met keitjes naar de prauw zonder zich te laten afschrikken door de verwenschingen, -die de beide inlanders hem naar het hoofd slingerden. Kleurige vogels fladderden van -tak op tak, streken in prachtigen val neer, een langen staart achter zich aan. Wanneer -er een over een zonneplek gleed, schitterde een helle vlam, kort, terstond weer doovend. -</p> -<p>Men kwam langs enkele huisjes, half achter de boomen verborgen. Een paar vrouwen waren -met het wasschen van kleeren bezig. Zij hadden een rok („sarong,” zei Rolf) boven -de borst dichtgeknoopt en sloegen het waschgoed op een grooten steen. Naakte kindertjes -met dikke rijstbuikjes zaten elkaar in het water na en plasten, dat het een aard had. -De meisjes hadden het haar in een knoedeltje opgebonden, de jongens waren kaalgeschoren, -op een gitzwarten lok, vóór op hun ovaal bolletje, na. -<span class="pageNum" id="pb270">[<a href="#pb270">270</a>]</span></p> -<p>Groote verbazing onder de kleinen, toen de prauw naderde! Een paar kereltjes kozen -het hazenpad; anderen bleven met open mond staan, de oogen zoo wijd als de zee. -</p> -<p>De vrouwen merkten de prauw nu ook op. Ze staakten het werk en uitten in een kreet -haar verwondering: „Tjobah.….!” Het feit, dat er twee inlanders, die ze kenden, in -de prauw zaten, scheen haar gerust te stellen. En toen het vaartuigje voorbijgleed, -overstelpten ze de roeiers met vragen. Dezen gaven geen antwoord. „Diam! Mond houden!” -morde de achterste slechts. De kinderen wilden de prauw volgen, maar de vrouwen riepen -de bengels terug. -</p> -<p>Verderop stonden de boomen weer vlak aan het water, de rivier geheel overwelvend. -Hier werd het heerlijk koel. In het groene schemerlicht daarboven slingerden de apen -zich aan loshangende lianen heen en weer en schudden krijschend de takken. -</p> -<p>Er kwamen weer huisjes met kinderen, geiten, kippen en honden er onder, er op, er -in, er omheen. Daarna kokostuinen met bamboezen omheiningen. De jongens waren paf -over de rapheid, waarmee een knaapje daarginds zich in een der boomen werkte: hij -<i>liep</i> tegen den stam op! -</p> -<p>Bij een primitief huisje, waaronder een paar booten lagen, legden de Maleiers ten -slotte aan. En Bontekoe sprong met zijn gevolg aan wal. De inlanders als gidsen voorop, -sloegen ze een kronkelpaadje in, met aan beide zijden dichte, groene bamboebosschen. -Toen voerde de weg over een dijkje tusschen twee vijvers door, waarin visschen heen -en weer schoten. Kikkers <span class="corr" id="xd30e5800" title="Bron: plonsten">plonsden</span> bij vieren, vijven tegelijk van het aarden walletje het water in, <span class="corr" id="xd30e5803" title="Bron: en en">en</span> aan de overzijde stond een grijze reiger te visschen. De inlanders wierpen een steen -naar het dier, waarop het in een boom streek, vast besloten zijn maaltijd voort te -zetten, zoodra die lastige menschen hun hielen hadden gelicht. -</p> -<p>Weer een bocht om, en men was bij het dorp. Het lag er alleraardigst, omzoomd door -een strook gras, waarop een paar buffels, vervaarlijke kolossen met zware horens, -vreedzaam graasden, en een aantal kleine bruine dreumesen speelden. Toen ze de vreemden -zagen, verborgen ze zich ijlings achter de buffels, loerden met groote oogen tusschen -de pooten door. Om het dorp bevond zich een aarden, met bloemen overdekte wal, <span class="pageNum" id="pb271">[<a href="#pb271">271</a>]</span>waarop een schutting van dikke, gespitste bamboestokken was geplaatst. Het pad voerde -naar een doorgang, waarvoor een man gehurkt te soezen zat. Een speer stond achter -hem. -</p> -<div class="figure floatRight p271width"><img src="images/p271.png" alt="waarvoor een man gehurkt te soezen zat....." width="317" height="720"><p class="figureHead">waarvoor een man gehurkt te soezen zat.….</p> -</div><p> -</p> -<p>De Maleiers riepen hem bij zijn naam. Hij schrikte op<span class="corr" id="xd30e5815" title="Niet in bron">,</span> krabbelde schuw overeind, vol wantrouwen de vreemdelingen aanziend, en sloeg tweemaal -op een houten blok, dat naast hem hing. Intusschen wenkte de voorste Maleier Bontekoe -en de zijnen, om hem verder te volgen. Ze kwamen nu op een soort voorplein van gestampte -aarde, waarop ’t krioelde van pluimvee. -</p> -<p>Rechts achter de poort waren, in de schaduw van een groepje pisang- en papajaboomen, -een viertal jonge meisjes met het stampen van rijst in de weer. Het mooie, glanzend-zwarte -haar lag sierlijk, in een kleine wrong, achter in den hals, en er staken een paar -fleurige bloempjes in. Het bovenlijf was onbedekt, maar om het middel droegen ze een -kleurig kleedje, dat tot over de knieën reikte. Terwijl ze <span class="pageNum" id="pb272">[<a href="#pb272">272</a>]</span>aanhoudend werk hadden om de diefachtige kippen weg te jagen, die een graantje kwamen -pikken, stampten ze, neuriënd, met lange stokken in houten kommen, waarvan er vier -naast elkaar waren gehouwen in een scheepvormig stuk hout, dat op den grond stond. -Toen de meisjes onze vrienden zagen, slaakten ze een lichten kreet. -</p> -<p>„Tabeh!” zei Harmen vriendelijk. -</p> -<p>„Tabeh, toean.….” stamelde een der meisjes. En een paar kwieke haantjes vielen op -de onbehoede rijst aan. -</p> -<p>Aan de andere zijde van het plein lag het eigenlijke dorp. En terwijl de blanke bezoekers -het pleintje overstaken, kwamen uit enkele woningen al inlanders aanzetten: dat zou -de slag op het houten blok wel hebben uitgewerkt. Op eenigen afstand bleven ze staan. -</p> -<p>Harmen groette naar alle kanten. Maar op zijn vriendelijkste „tabeh” kreeg hij slechts -een onverstaanbaar gemompel terug. Alle huizen waren op hooge, sterke palen gebouwd. -Sommige hadden een balkon en drie, vier tralievensters. En hoe kunstig waren de bamboezen -wanden gevlochten! Daar zaten allerlei figuren in! En dan dat kleurige snijwerk onder -de spitse daken! Onder de meeste huizen hing in rotankoorden een prauw, en er was -geen enkele woning, waarbij aan den zijkant niet een paal met een kooi was aangebracht, -waarin een kleine, grijze duif koekeloerde. Alom scharrelde pluimvee rond. Een paar -jonge haantjes oefenden zich in het kraaien en mengden hun schorre, onzekere stemmen -met het zelfingenomen gekakel van hennen, die luid verkondigden, dat ze daareven een -ei hadden gelegd. Het was alweer juist hetzelfde als in het Sante-Mariesch dorpje: -tusschen deuren- en vensterspleten gluurden angstige gezichten van vrouwen en meisjes, -en ook hier krioelde het van kleine, naakte dreumesen, die, op de komst der vreemdelingen, -hals over kop de vlucht namen. -</p> -<p>Zoo, met een schare Maleiers op de hielen, belandden ze bij een huis, dat het grootste -en fraaiste van alle was en dus wel het dorpshoofd zou toebehooren. Hun leider verzocht -hen een oogenblik te wachten: de bewoner van het huis zou zich dadelijk vertoonen. -</p> -<p>Harmen zette zijn verbroederingspogingen voort. Hij bleef <span class="pageNum" id="pb273">[<a href="#pb273">273</a>]</span>maar knikken en „tabeh!” roepen. En ten slotte scheen hij veld te winnen. Enkele inlanders -riepen den anderen wat toe; daarop werd er gemeesmuild. „Aha!” dacht Harmen, „ik schiet -op!” En onverwachts maakte hij een prachtige luchtbuiteling. In het maken van een -dergelijke toer was Harmen rijp voor het paardespel, en ook ditmaal miste ze haar -uitwerking niet. Eerst een oogenblik van verbaasd zwijgen, toen algemeen gelach. Er -waren op den achtergrond nu ook vrouwen en meiskes opgedoken, wier vroolijkheid aanstekelijk -werkte. Juist maakte Harmen nog eens dezelfde buiteling, maar nu achterstevoren, toen -in de veranda van het groote huis een Inlander verscheen, fraai gekleed in langen -lendenrok, jasje en hoofddoek. In een breeden, goudbestikten buikgordel stak achter -den rug een eigenaardig gevormd steekwapen met sierlijke greep. -</p> -<p>Op zijn verschijnen heerschte oogenblikkelijk stilte onder de verzamelde inlanders, -en terwijl hij, nog verbaasd naar Harmen ziend, die verlegen zijn broek optrok, langzaam -en plechtig de trap van het bordes afdaalde om de vreemdelingen te begroeten, gingen -allen eerbiedig achteruit en hurkten op eenigen afstand neer, de handen in den schoot. -Bontekoe en de jongens voelden, dat ze hier bij een ander volk terecht waren gekomen -dan bij de zwartjes op Sante-Marie! Ze besloten in beleefdheid niet onder te doen: -Bontekoe maakte een buiging, een voorbeeld, dat door onze Hoornsche vrienden kranig -werd nagevolgd, op Padde na, die met zijn houding geen raad wist en daarom maar kuchte -en met de mouw zijn neus schoonveegde. -</p> -<p>Hierop boog het dorpshoofd ook een weinig, heette den vreemdelingen welkom in bewoordingen, -die meer begrepen dan verstaan werden, en verzocht den vreemdelingen, zijn gast te -willen zijn. Rolf, die het best Maleisch sprak, dankte het dorpshoofd voor zijn vriendelijk -aanbod. Hierop begaf hun gastheer zich weer naar boven, met hoffelijk gebaar Bontekoe -en de zijnen noodend hem te volgen. Zoo deden zij. Roerloos bleven buiten de inlanders -gehurkt toezien. -</p> -<p>Op het bordes hadden enkele vrouwen en meisjes tegen den wand plaats genomen. Het -dorpshoofd gaf een wenk, waarop ze oprezen en zes matjes op den vloer spreidden. Vriendelijk -<span class="pageNum" id="pb274">[<a href="#pb274">274</a>]</span>noodigde hij zijn gasten, plaats te nemen. Bontekoe en de jongens gaven er gehoor -aan en zetten zich met opgetrokken knieën op de matjes neer. De Inlander was ook gaan -zitten, kruiste de beenen onder het lichaam. Een nieuwe wenk, en de meisjes zetten -een koperen schaal neer, waarop enkele aardige, met grillige figuren besneden kommetjes -stonden. In een ervan lag een noot, in een ander een krans van groene bladeren, in -een derde witte kalk, in een vierde weer wat anders.…. De jongens keken er met groote -oogen naar. Wat moesten ze daarmee beginnen? -</p> -<p>De Inlander legde enkele bladeren tot een matje ineen, nam iets uit de verschillende -kommetjes, vouwde de bladeren dicht, stak die toen in den mond en maakte tot zijn -gasten een uitnoodigend gebaar. -</p> -<p>„Nadoen!” zei Bontekoe tot zijn dapperen. -</p> -<p>„Moet je ’t slikken?” vroeg Hajo weifelend. -</p> -<p>„Ik slik het niet”, zei Harmen; „ik ga liever gewóón dood.” -</p> -<p>„Je moet het kauwen”, zei Bontekoe. „Het is een betelpruim.” -</p> -<p>En zoo goed en kwaad als het ging, maakten de schipper en de jongens hun pruim terecht -en staken haar daarna dapper in den mond, op Padde na, die maar weer z’n neus schoonwreef. -Het goedje smaakte bitter. -</p> -<p>Al dien tijd heerschte er zwijgen. Bontekoe raadde Rolf door een wenk, dien de beleefde -inlander gebaarde niet te merken, met spreken te wachten, tot hun gastheer het woord -genomen had. Eindelijk was het zoover. Het dorpshoofd wenkte de meisjes om de schalen -weg te nemen en wendde zich tot Bontekoe: „Mag ik u vragen, heer, van waar gij komt?” -</p> -<p>Rolf vertelde zoo goed en kwaad als het ging hun wedervaren, en dat ze hier op Sumatra -geland waren om wat eten in te koopen voor de verdere reis. -</p> -<p>Het dorpshoofd antwoordde, dat hij zelf hun tot zijn spijt niets te koop kon bieden, -maar dat er in het dorp stellig wel menschen zouden zijn, die etenswaren konden leveren. -Daarop verklaarde hij, dat hij het zich een groote eer zou rekenen, indien zijn gasten -zoometeen bij den maaltijd zouden willen aanzitten en verder den nacht bij hem doorbrengen. -<span class="pageNum" id="pb275">[<a href="#pb275">275</a>]</span></p> -<p>Het slapen moest Rolf afslaan, omdat, zooals hij zei, de haast om bij hun makkers -in Bantem te komen hen verhinderde hier lang te vertoeven. Maar den maaltijd zouden -zij gaarne aanvaarden. -</p> -<p>Daarna wendde Rolf zich tot zijn oom en bracht het gesprek over. -</p> -<p>Harmen was nadenkelijk geworden. „Ik vertrouw hem voor geen pruim tabak”, zei hij -plots. „Wat ik je brom: ’t is een blinde klip! Hij kijkt me te geniepig! ’k Zal Louwtje -Laurenszoon heeten, als er geen gif in het eten zit!” -</p> -<p>Rolf keek Harmen aarzelend aan. -</p> -<p>„Een gast is hier in Indië heilig!” zei Bontekoe. Maar ook hij voelde Harmen’s wantrouwen -mee. Er zat in al die hoffelijke manieren iets beklemmends,—een rond zeeman wist niet -goed, wat ie er aan had. En tegelijk met een zweem van argwaan kwam in hem een gevoel -van spijt op, dat hij, in plaats van de vier jongens, niet een dozijn onbehouwen maats -had meegenomen.…. -</p> -<p>Hajo vond hun gastheer een buitengewoon vriendelijk man. Je moest niet achter alles -wat zoeken! -</p> -<p>En Padde kon zijn oogen maar niet afwenden van het meisje, dat hem daarstraks de betelschaal -had gereikt. Het kopje vormde een prachtig ovaal; de oortjes, lipjes, het neusje waren -fijner dan Padde ze ooit gezien had; de sierlijk gebogen, smalle wenkbrauwen, de donkere, -glanzende oogen, half versluierd achter de lange wimpers, de prachtige haarval, waarin -een zilveren gesp en een paar sneeuwwitte bloempjes waren gestoken, het fijne halsje, -dat zoo wonderlijk mooi in de schouderlijn overging; de tengere armen, handjes en -vingertjes, het zonderlinge, kleurige kleedje, de ranke enkels, elk met een zilveren -band! Padde vergat de heele wereld. Net een plaatje! vond hij. -</p> -<p>Maar het meisje had ook voor den braven botteliersmaat belangstelling. Nu en dan wierp -ze hem van onder haar lange wimpers een schuwen blik toe. -</p> -<p>Dan werd Padde rood als een kool en keek vlug een anderen kant uit. -</p> -<p>De gastheer stelde voor, het dorp eens te bezien; intusschen kon men hier het eten -opdienen. Gretig nam Rolf het voorstel <span class="pageNum" id="pb276">[<a href="#pb276">276</a>]</span>aan, blij, eindelijk van de zittende houding en het betelkauwen verlost te zijn. Nauwelijks -waren ze het trapje afgedaald, of onze vrienden maakten van de gelegenheid gebruik, -zich van hun betelpruim te ontdoen. -</p> -<p>De kring hurkende inlanders opende zich terstond in de richting, waarheen het dorpshoofd -zijn gasten geleidde. Kindertjes liepen in een drafje toe en gluurden van ter zijde -de „witte” menschen aan, zich eerst weer schuchter terugtrekkend, wanneer een van -de vreemde gasten een blik op hen liet vallen. -</p> -<p>„Stampt men in uw land de rijst, zooals wij het hier doen?” vroeg het dorpshoofd, -toen ze een plek naderden waar weer vier meisjes met dat werk bezig waren, doch nu -verlegen ophielden. -</p> -<p>„In ons land groeit geen rijst”, antwoordde Rolf. -</p> -<p>Het dorpshoofd keek vol verbazing zijn gasten aan. „Tjobah.….!” En ook onder de omstaande -inlanders werd gemurmeld. -</p> -<p>„Mogen we het stampen eens zien?” vroeg Rolf vroolijk. -</p> -<p>„Wel zeker!” haastte zich het wellevende dorpshoofd te verklaren. En hij wenkte de -meisjes nader te komen en hun arbeid voort te zetten. Schuchter, met neergeslagen -oogen, voldeden ze aan het verzoek. -</p> -<p>Zij stelden zich aan beide zijden van het stampblok op, namen den houten stok en begonnen -op een kort en zacht uitgesproken bevel van een van hen te stampen. Al spoedig merkten -Bontekoe en de zijnen op, dat er in een bepaalde maat gestampt werd. De leidster zei -weer een woord, en nu wisselden plotseling alle vier de maat. Als vanzelf begonnen -de deerntjes te neuriën, eerst heel zacht, toen wat vrijer uit, en bij elke maatwisseling -zetten ze ook terstond een ander wijsje in. En alles rondom was zoo vredig; de lucht -hing vol zoeten bloemengeur, de zon was zoo koesterend.…. -</p> -<p>„Alleraardigst!” riep Bontekoe uit. -</p> -<p>Het was, als verstonden de ijverige stampsters hem, want ze bloosden onder den lof; -de jongste giechelde even, waarop ook de anderen haar vroolijkheid een oogenblik botvierden. -Een oude vrouw, die gehurkt bij het blok was gaan zitten, berispte ze met krijschende -stem; de meiskes wierpen elkaar en <span class="pageNum" id="pb277">[<a href="#pb277">277</a>]</span>ook den omstanders een oogje toe en kozen ditmaal een bijzonder vroolijke maat,—ondanks -het kijven der oude, die thans met een mandje, dat veel van een omgekeerden hoed had -en met ongepelde rijst was gevuld, bij het stampblok neerhurkte. Met vluggen greep -griste ze tusschen twee stooten door met haar magere, gerimpelde hand de rijst uit -de kommen, wierp ze in een leeg mandje en gooide daarna de kommen weer vol ongepelde -rijst. -</p> -<p>Terwijl de meisjes met stampen doorgingen, leidde het dorpshoofd zijn gasten weer -verder. -</p> -<p>Rolf vroeg naar den naam der grijze duiven in de kooien. „<span lang="ms">Boeroeng perkoetoet</span>”, luidde het antwoord. Onze vrienden verbaasden zich over de juiste klanknabootsing: -ze hoorden nu duidelijk in den roep van den vogel het woord: perkoetoet! -</p> -<p>Ze hielden stil bij een ouden man, die met het versieren van een deur bezig was. Niets -dan een kort mesje was zijn werktuig: daarmee—en met eindeloos geduld!—had hij vogels, -visschen en boomen in fraaie lijnen uit het hout getooverd. De oude houtsnijder glimlachte -vol bescheiden vreugde, toen de vreemdelingen zijn werk bewonderden. -</p> -<p>„Kan ik ook”, zei Harmen. „Heb jullie mijn tabaksdoos al <span class="corr" id="xd30e5885" title="Bron: een">eens</span> gezien?” -</p> -<p>Een strenge blik van den schipper hield hem ervan terug, dit zeldzame kunstwerk, waarop -twee aaneengesmede harten prijkten, voor den dag te halen. -</p> -<p>Na den rondgang door het dorp te hebben gemaakt, kwam men weer bij de woning van het -dorpshoofd, waar intusschen het eten was opgediend. Een groote mat lag op den vloer, -en daarop prijkte een keur van gerechten, alle in stukken pisangblad gewikkeld. Men -zette zich op matjes rond den „disch”. Er was rijst met scherpsmakende vischjes, gekruide -kip, allerlei vruchten, waarbij vooral een groene vrucht met heerlijk sappig, oranje -vleesch en een groote pit onze vrienden in verrukking bracht. Het eten was zoo gepeperd, -dat men er de tranen van in de oogen kreeg. „Toch lekker”, vonden de jongens. Alleen -Harmen was zijn wantrouwen nog niet geheel kwijt, aarzelde bij elk nieuw gerecht, -dat men hem aanbood. -</p> -<p>„Smaakt het jou niet?” vroeg Bontekoe. -<span class="pageNum" id="pb278">[<a href="#pb278">278</a>]</span></p> -<p>„Als ik maar zeker wist, dat er geen gif inzat, zou je me eens zien eten, schipper!” -verklaarde Harmen. -</p> -<p>Zijn makkers lachten. „We hebben anders nog geen meelij met je! Als je dat allemaal -opeet.….!” -</p> -<p>De soep werd tot hun verbazing over de rijst geschept! Dan waren er allerhande koekjes -en geconfijte vruchten, en na het eten werd er gegiste palmwijn rondgediend. -</p> -<p>Daarna stonden onze vrienden op om nu eens ernstig op zoek te gaan naar proviand voor -de jol! Ze hadden verrukkelijk gegeten en bedankten het dorpshoofd voor zijn gastvrijheid. -En nu Harmen geen buikkrampen of iets dergelijks voelde, week ook bij hem, als bij -de anderen, het laatste restje wantrouwen. -</p> -<p>Rolf vroeg den inlanders, die nog steeds in grooten kring voor het huis zaten, of -niemand van hen iets te koop kon bieden. -</p> -<p>„Kippen!” riep er een. „Twee geiten!” luidde het uit een anderen hoek. „Rijst! Rijst -en kippen!” -</p> -<p>Kippen bleken in overvloed te koop te zijn. Bontekoe kocht wat rijst en pluimvee op -en liet het naar de jol zenden. Daarna volgde men den inlander, die twee geiten te -koop had. Maar ter plaatse gekomen, bleken de „geiten” nog geen maand oud te zijn. -En het dochtertje van den man huilde zoo, toen zij merkte wat haar vader met de lustige -speelkameraadjes van plan was, en zijn vrouw kijfde hem zoo de huid vol, dat hij maar -van zijn plan tot verkoop afzag. -</p> -<p>Op dat oogenblik kwam zijn buurman zeggen, dat hij een buffel te koop had. Dat zou -zoden aan den dijk zetten! En onze vrienden volgden den man, die hen het dorp uitleidde. -Daar graasde zijn buffel, een mooi, jong beest met een paar geduchte horens. -</p> -<p>Rolf opende de onderhandelingen. Men werd het eens op vijf-en-een-halve real van achten. -Maar hoe nu den stier naar de jol te krijgen? „Als we het die nikker laten doen, zien -we het beest nooit!” meende Harmen. -</p> -<p>„We zullen het zelf doen”, zei Rolf. En den Maleier vroeg hij: „Is er een weg naar -het strand?” -</p> -<p>„Zeker, heer, langs de rivier loopt een weg.” -</p> -<p>„Wel”, zei Harmen, „ga jij dan met de kano terug, schipper, <span class="pageNum" id="pb279">[<a href="#pb279">279</a>]</span>dan slaan wij het mormel een touwtje om z’n hals en brengen het netjes naar de jol.” -</p> -<p>Dat scheen ook Bontekoe het beste. „Nu, gaan jullie je gang dan maar. Tot over een -paar uur dus!” -</p> -<p>„Jawel, schipper!” -</p> -<p>Bontekoe ging naar de woning van het dorpshoofd. -</p> -<p>„Nou”, zei Harmen den inlander, „haal jij nou er eens als de weerlicht een stukkie -talie!” -</p> -<p>De man raapte een stuk rotan van den grond op. -</p> -<p>„Best, kassie maar aan saja”, zei Harmen. „Dan zal ik hem dat lusje even om z’n hals -leggen!” Harmen, die al eens vaker een koe bij de horens had gepakt, stapte op den -grazenden kolos af. -</p> -<p>Maar deze sprong haastig een paar passen terug en keek dreigend onzen vriend aan, -die van zijn kant een en al innemendheid was en als een verleidelijk lokaas den strik -voor zich uithield. „Kom dan?” vroeg Harmen vriendelijk, „kom dan, ouwe jongen?” Maar -de buffel kwam niet,—zoodat Harmen tot list overging. Hij maakte van den rotan een -lasso en wierp dien, na alleronschuldigst nog een paar duim genaderd te zijn, den -buffel om de horens. -</p> -<p>Het dier sprong achteruit, sleurde Harmen mee. Maar deze hield vast. Toen een korte -aarzeling, en het beest boog snuivend den zwaren nek en stormde met gevelde horens -op den onversaagden koksmaat af. In dit hachelijk oogenblik maakte Harmen den sprong, -waaraan hij het te danken had, dat hij vijftig jaar later aan zijn kleinkinderen het -buffelavontuur nog in geuren en kleuren kon voorschilderen. Terwijl hij er eigenlijk -nog over na dacht, hoe hij zich het best uit de voeten kon maken, hadden zijn armen -en beenen het werk al verricht: hij greep, den doodsangst in de oogen, met zijn gespierde -knuisten de horens beet, zette geweldig af en.…. sprong haasje-over! -</p> -<p>„Tjobah.….!” stamelde de inlander. De anderen voelden een koude rilling door de leden -gaan. De buffel stoof door tot aan de omheining van het dorp; daar bleef het dier -staan, de horens gebogen voor een nieuwen aanval. -</p> -<p>„Vooruit!” riep Rolf den inlander driftig toe. „Tangkep!” -</p> -<p>De man keek schuw op. „Oah toean, ’nga brani, toean.….” -</p> -<p>„Wat zeg je? Durf je niet? ’t Is toch jouw stier?” -<span class="pageNum" id="pb280">[<a href="#pb280">280</a>]</span></p> -<p>„Mijn stier, heer? Ik heb hem u toch verkocht? Dan is hij toch niet meer van mij?” -</p> -<p>„Wat zeit ie?” vroeg Harmen. -</p> -<p>„Hij heeft ons een koopje geleverd! Hoe krijgen we het beest in ’s hemelsnaam mee?” -</p> -<p>„Wachten, tot ’t donker is”, meende Harmen. „Dan draai ik ’m stiekum een touwtje om -z’n pooten. En dan slapen we vannacht bij de <span class="corr" id="xd30e5930" title="Bron: radja">radjah</span>!” -</p> -<p>„Onmogelijk! Dan is het nog beter, zonder buffel terug te gaan.” -</p> -<p>„De schipper zal ons zien aankomen!” smaalde Harmen. „En hij zal nòg eens jongens -meenemen! Neen, hij heeft gezeid, dat we hem de stier moeten brengen, nou, dan moeten -we hem de stier ook brengen. Over een uur is het al donker.—En dan krijgen we je wel, -hè, dikkop?”—Dat laatste ging tegen den stier. -</p> -<p>Rolf weifelde. „Vooruit dan maar!” zei hij ten slotte. Hij had per slot van rekening -ook niet veel lust om zonder den stier in het kamp terug te keeren. De schipper zou -zich wel ongerust maken, maar morgen helderde zich immers alles op. -</p> -<p>En de knapen togen naar het dorpshoofd, dat hen weer allervriendelijkst ontving en -hun een klein huisje aanbood, hetwelk naast het zijne stond en voor de herberging -van gasten diende. Hij liet de knapen een oogenblik alleen, keerde vriendelijk glimlachend -terug en zei, dat alles voor hen werd gereedgemaakt. Opnieuw liet hij palmwijn brengen, -verzekerde, dat hij het zich een eer rekende, de zonen van een schipper der Compagnie -te herbergen. En toen een inlander hurkend kwam mededeelen, dat het nachtleger voor -de gasten gereed was, vroeg hij hun, of ze lust gevoelden even met den dienaar mee -te gaan, ten einde hun onderdak voor dezen nacht in oogenschouw te nemen. Zoo volgden -de jongens, vroolijk koutend en verrukt over den palmwijn en hun hartelijken gastheer, -den inlander naar het huisje. -</p> -<p>Ze klommen, Harmen vooraan, een laddertje op, dat naar de kamer voerde, traden met -gebukt hoofd de lage deur binnen en kwamen zoo in een donkere ruimte. Padde kroop -als laatste naar binnen. -<span class="pageNum" id="pb281">[<a href="#pb281">281</a>]</span></p> -<p>„Sakkerju”, zei Harmen, „’t is donker; we hadden wel een dievenlantarentje mee mogen -brengen!” -</p> -<p>Op dat oogenblik werden ze beetgegrepen, ondanks hun woedend verzet gekneveld—en in -het duister alleen gelaten. -</p> -<div class="figure p281width"><img src="images/p281.png" alt="Kokospalmen." width="518" height="662"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb282">[<a href="#pb282">282</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch1.30" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e389">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">VERLATEN</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">„Zie je wel, dat ie een blinde klip was!” jammerde Harmen. -</p> -<p>„We moeten ons bevrijden”, zei Rolf. -</p> -<p>„Goeie morgen! ’k Lig als een oester zoo vast! En jij, Padde?” -</p> -<p>„O, God, Harmen!” -</p> -<p>„Ik kan me wel wat draaien”, zei Hajo. -</p> -<p>„Ah!” zei Rolf. „Draai hier eens naar toe, dan zal ik zien, of ik met m’n tanden.….” -</p> -<p>„Dan kun je lang knabbelen”, meende Harmen. „’t Is een rotanknoop! Ik wou, dat ik -m’n mes maar uit m’n broek kon halen, dan sneed ik jullie in drie tellen los.” -</p> -<p>„Dan waren we nog het dorp niet uit!” klaagde Padde. -</p> -<p>„Heb je mij wel eens zien knokken?” was Harmen’s schampere vraag. „Ik neem vijftig -van die Arabieren voor mijn rekening, en als ik woest ben dubbel zooveel.” -</p> -<p>„Wat zouden ze met ons willen?” vroeg Hajo. -</p> -<p>„Levend opeten”, troostte Harmen. „Gepeperd bij de rijst.” -</p> -<p>Padde begon te schreien. De anderen zwegen. Doffe woede maakte zich van hen meester. -„Als ze bij de jol wisten hoe het met ons staat, zouden ze ons wel bevrijden!” zei -Hajo. -</p> -<p>„Loop er effe heen”, raadde Harmen. -</p> -<p>Buiten gonsden stemmen. Rolf spitste de ooren. „<span lang="ms">Brapa?</span>” ving hij op. „<span lang="ms">Toedjoe poeloeh!</span>” -</p> -<p>„Zeventig!” Dat was ongeveer het getal schipbreukelingen! Tegen hun makkers werd stellig -ook iets in het schild gevoerd! En wat zou er met den schipper zijn gebeurd?! -</p> -<p>„Die is goed bij de jol aangekomen”, meende Rolf. „Al die vriendelijkheid diende alleen -maar om ons wantrouwen in slaap te sussen en vannacht ongemerkt het kamp te kunnen -besluipen. Ze zouden ons ook wel vrij hebben laten gaan, maar toen we hier toch wilden -slapen, hebben ze ons maar meteen opgesloten.” -<span class="pageNum" id="pb283">[<a href="#pb283">283</a>]</span></p> -<p>„Die smerige buffel!” schold Harmen. „Had ik ’m maar dadelijk een lussie om z’n pooten -geslagen!” -</p> -<p>„Konden we in het kamp maar waarschuwen!” verzuchtte Rolf. -</p> -<p>Hajo beet van drift de tanden opeen. „Opgesloten en gebonden!!” -</p> -<p>Stil werd het buiten, merkwaardig stil. Nu en dan ritselde iets in het dak van bladeren, -waarschijnlijk een hagedisje. Een paar muskieten zoemden door het vertrek. Iemand -neuriede een zacht, zangerig deuntje.….—Plotseling doordringend kindergeschrei met -het gillen van drie, vier honden, in een eindeloozen klaagtoon hun hondeleed uitjammerend. -Dan een paar hooge vrouwenstemmen. Door een spleetje in het dak dwarrelde een streep -maanlicht, schoof geleidelijk het vertrek door. -</p> -<p>Hoe laat zou het al zijn? Middernacht? Werd het al morgen? Een gekko begon in langen, -geheimzinnigen toon te ratelen: Krrrrrr! Krrrrrr! En dan helder en luid: „Tòkeh.….! -Tòkeh.….!” -</p> -<p>Harmen trachtte het na te bootsen, bracht het spoedig een heel eind. „Tòkeh.….!” -</p> -<p>Padde snikte er doorheen. -</p> -<p>Toen.…. kraakte er iets op het laddertje. Lichte, vlugge schreden. De deur piepte, -de dunne vloer boog een weinig door. „Toean.….!” zei een zachte meisjesstem. -</p> -<p>De knapen voelden hun harten bonzen. „Apa?” vroeg Rolf. -</p> -<p>De binnengekomene knielde, zocht naar den strik, die Rolfs hand omsloot, wrong hem -met veel moeite los. „Nu kunt u de anderen ook bevrijden”, fluisterde ze gejaagd. -„<i>Er zijn geen mannen in het dorp.</i> Ga de poort uit, dan linksom, het kleine weggetje in,—daar zal men niet zoeken.” -Ze sloop weer weg, het laddertje af. -</p> -<p>De knapen hadden geen aansporing tot vlug handelen noodig. Rolf knoopte in driftige -haast Hajo’s handen los; samen bevrijdden ze daarop Harmen en Padde. -</p> -<p>„Wat een schat!” zuchtte Padde. „Groote griebus, da’s vast die eene geweest, met dat -fijne koppie!” -</p> -<p>Toen de handen vrij waren, kon elk zichzelf van den rotan verlossen, die de voeten -snoerde. Met hun nog stijve beenen, <span class="pageNum" id="pb284">[<a href="#pb284">284</a>]</span>bibberend van opwinding, lieten ze zich van het laddertje glijden, beraadslaagden -welken kant ze uit moesten. Spoedig hadden ze de richting naar de poort vastgesteld, -en nu ging het sluipende van huis tot huis. De lichte erven werden zoo snel mogelijk -overgestoken, gebruik makende van elke schaduwvlek, die de <span class="corr" id="xd30e5995" title="Bron: banen-">bananen-</span>, papaja- en djamboeboomen boden. De prauwen, die onder de huizen hadden gehangen, -waren alle verdwenen. Zou het nog mogelijk zijn, in het kamp te waarschuwen? -</p> -<p>Ze kwamen bij het voorplein en wilden dit juist in alle haast oversteken, toen Harmen -op een slapende kip trapte. Kakelend vloog het beest weg en deed een paar andere kippen, -die op de nok van een dak sliepen, met veel misbaar omlaagfladderen. Tot overmaat -van ramp begon een dozijn kamponghonden in koor te jammeren. Als de weerlicht sprong -Harmen in het struikgewas, dat het pleintje begrensde. De anderen volgden hem op de -hielen, drukten zich zoover mogelijk in het gebladerte weg en wachtten klappertandend. -De deur van het huisje, waarbij zij zich bevonden, werd geopend, en een vrouw keek -naar buiten, het haar loshangend, een doek haastig over de borst geslagen. „<span lang="ms">Si-apa?</span>” klonk het een beetje angstig uit haar mond. „Wie is daar?” -</p> -<p>Geen antwoord. Ook aan den overkant werd een deur geopend. „<span lang="ms">Eh, Niti? Apalah?</span>” -</p> -<p>„<span lang="ms">Tiada taoe! Ajam-ajam!</span> Ik weet het niet! Het waren kippen!” De deur werd weer gesloten, en ook aan den overkant -verdween de gedaante. -</p> -<p>Toen alles rustig was, gaf Rolf het teeken van verder gaan. Vliegensvlug staken ze -alle vier tegelijk het voorplein over en doken weg tegen den aarden buitenwal. Harmen -sloop vooruit om te zien of de poort bewaakt werd. De anderen zouden wachten tot hij -een teeken gaf. Hij gleed geruischloos onder de bananen- en papajaboomen door, waar -het rijstblok nog stond, en gluurde om een hoekje van de poort. Den rug naar hem toe, -zat een inlander gehurkt te neuriën,—een eentonig, nasaal wijsje. Harmen dacht na, -of hij de anderen zou wenken, ten einde gezamelijk den man te overvallen. Maar nu -was de kans goed: Harmen zou het zaakje alleen wel even opknappen! <span class="pageNum" id="pb285">[<a href="#pb285">285</a>]</span>Voorzichtig dus een pasje nader, den adem ingehouden! Nog een pasje, volkomen geluidloos.…. -De inlander richtte het hoofd op, staakte zijn neuriën; het was, alsof ook hij den -adem inhield. Wat zijn dat toch voor eigenaardige oogenblikken, waarin men niets ziet -of hoort, maar toch <i>voelt</i>, dat zich in de buurt.….! Langzaam wendde de man het hoofd. -</p> -<div class="figure floatRight p285width"><img src="images/p285.png" alt="Als een kat sprong hij toe" width="323" height="231"><p class="figureHead">Als een kat sprong hij toe</p> -</div><p> -</p> -<p>Dat was voor Harmen het teeken. Als een kat sprong hij toe, greep met beide knuisten -den poortwachter bij den strot, drukte hem uit alle macht neer en werkte zijn bottige -knieën op de van schrik uitgespreide armen van den overvallene. -</p> -<p>Een gesmoorde kreet,—dat was alles geweest. De inlander, razend van angst en benauwdheid, -trapte met de beenen en trachtte vergeefs zijn armen onder Harmen’s knieën weg te -trekken en zijn kapmes te grijpen, dat hem in den gordel stak. Maar met woeste kracht -drukte Harmen de knieën omlaag: er viel geen ontkomen aan. De spartelingen van den -poortwachter werden zwakker; ten slotte vielen de beenen slap neer. Toen liet Harmen -onmiddellijk los, huiverde, legde zijn hoofd op ’s mans borst en luisterde of het -hart nog klopte. „Goddank.….” kwam het zacht over zijn lippen. Daarop wilde hij de -anderen wenken. Maar dezen waren al toegesneld. „Dood.….?!” vroeg Rolf, terwijl Hajo -en Padde met verschrikte oogen naar het lichaam van den poortwachter staarden. -</p> -<p>„Van z’n stokkie gevallen”, lichtte Harmen in. „Neem z’n kapmes! En die spies kunnen -we ook gebruiken!” -</p> -<p>De jongens namen kapmes en speer en snelden het pad af naar de rivier. Ze waren overtuigd, -dat ze te laat zouden komen om hun vrienden te waarschuwen. Maar niemand wilde het -erkennen. Loopen, jongens, loopen.….! In eens stonden ze voor de rivier. Alle booten -weg!—Dan maar het pad langs het water gevolgd! Harmen voorop. Loopen! -<span class="pageNum" id="pb286">[<a href="#pb286">286</a>]</span></p> -<p>Nu en dan boog het pad van de rivier af, maar spoedig zagen de knapen tot hun geruststelling -den zilverglans van het water weer tusschen het geboomte. Loopen! Loopen! -</p> -<p>Ze kwamen langs een huisje. Nu gold het: voorzichtig zijn! Goddank! geen hond blafte. -Verder maar weer! Wat was dat? Stemmen? Jawel, daar kwamen prauwen van het strand -terug! Drie, vier, zes.….! Zouden de inlanders zijn gevlucht? Of zou de schipper met -de jol.…. o, Hemel, mèt de jol!? in zee gestoken zijn? Van onder de dichte schaduw -der oeverboomen loerden de jongens, of in een der prauwen ook een bekend gezicht was. -Van Bolle, den Schele, Hilke, Floorke, Gerretje, den Neus, of een der zeventig anderen.…. -</p> -<p>Op de voorste prauw was een matten tent geplaatst,—de prauw van het dorpshoofd natuurlijk, -dien sluwen verrader, die het eerst niet aan vriendelijkheid had laten ontbreken, -om later des te veiliger zijn slag te slaan! Andere prauwen volgden. De roeiers schenen -in hooge mate opgewonden: spraken allen zoo dooreen, dat Rolf er geen woord van kon -opvangen. In geen der prauwen zat een kameraad! Wat drommel, Bontekoe en zijn mannen -zouden wel van zich hebben afgebeten! -</p> -<p>De jongens holden voort. Zouden ze straks weer bij hun vrienden zijn? -</p> -<p>In het voorbijsluipen zagen ze onder een huisje een kleine prauw hangen. Een hond -was nergens te bespeuren en dus.… In alle omzichtigheid werd de gevaarlijke roof volbracht, -de prauw uit de rotankoorden gelicht, naar den oever gedragen, te water gelaten, en -de jongens zetten er zich in. Met rappe vingers grepen ze de spanen, die op den bodem -lagen, en stuurden naar het midden. -</p> -<p>Nu ging de tocht vlugger. Ze hoefden weinig meer te doen dan de boot recht te houden, -zoo sterk was de <span class="corr" id="xd30e6036" title="Bron: stoom">stroom</span>. De boomen aan den oever gleden als beelden uit een kijkspel voorbij. -</p> -<p>Nu, stilzittende, voelden de jongens, dat een nacht op het water ook in Indië vrij -kil kon zijn. Of deed de opwinding hen rillen? Elke minuut leefde de hoop, hun makkers -weer te zien, meer op. Zoometeen zouden ze alles vernemen wat er gebeurd was, en ook -zij zouden hun avonturen vertellen: van den buffel, waarmee Harmen zoo fiksch haasje-over -had gespeeld, van dat <span class="pageNum" id="pb287">[<a href="#pb287">287</a>]</span>lieve meisje, dat bij hen gekomen was. En samen zouden ze lachen om dat sluwe dorpshoofd, -dat nu het nakijken had! En dan zouden ze weer in zee steken, vol goeden moed. Java -was immers niet ver meer! -</p> -<p>De prauw gleed de bocht om, die de knapen den vorigen nacht uit hun boom bespied hadden,—Hajo -herkende haar aan de steenen, die ze slechts door handig zwenken omgaan konden. Tot -zee toe overzagen ze nu de rivier.…. -</p> -<p>De jol was verdwenen. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Met bonzend hart meerden de jongens de prauw op de plaats, waar nog een der twee dreggetjes, -met een doorgekapt touw er aan, in het zand lag. En daar.…. op het strand.…. Wie lag -daar? Floorke! Doorstoken van alle kanten, in krampachtige houding, star blikkend -in den nachtelijken sterrenhemel. Het bloed was hem in het roode, stoppelige haar -geloopen, zijn mond stond half open, zoodat zijn witte tanden glinsterden in het maanlicht. -Vol afgrijzen sloegen de jongens de handen voor het gelaat. -</p> -<p>„Dood!” stamelde Harmen. En Padde schreide: „Daar.… nog een! En dáár.….!!” -</p> -<p>De tweede doode, al even afschuwelijk verminkt als de arme Floorke, lag voorover in -het zand, dat in een grooten kring was roodgeverfd. Harmen en Rolf beurden hem huiverend -op; het was de Neus.—En de derde, die met gespreide beenen in het zand zat, zoodat -men nog een oogenblik zou kunnen denken, dat hij leefde, als niet het slap naar voren -gevallen bovenlichaam het vreeselijke tegendeel had doen vermoeden, bleek niemand -anders te zijn dan de pechvogel, die voor Ilje del Foege door de Spanjaarden gewond -was. Rillend, met stomheid geslagen, stonden onze vrienden bij de dooden. -</p> -<p>„Ontzettend!” kermde Hajo. -</p> -<p>„En <i>wij</i>?!” schreeuwde Harmen met schorre stem. „Wat moet er van <i>ons</i> worden?!” -</p> -<p>Hij kreeg geen antwoord. Padde was schreiend ineengezakt; Rolf stond stroef, ontstellend -bleek, naar den dooden Floorke te staren; Hajo, radeloos, keek afwisselend zijn makkers -aan. -</p> -<p>„Dáár!” schreeuwde Harmen en hij wees met de hand naar <span class="pageNum" id="pb288">[<a href="#pb288">288</a>]</span>het Zuiden, waar tegen den donkeren water-horizon een klein, grijs vlekje wegschemerde.…. -de jol! Hij rukte zich den broek van de beenen, zwaaide er wild mee en trachtte met -heesche stem de branding te overschreeuwen. „Kameraaje! Kamerááje!!” Hij balde de -vuist, en de smart, zich uitend in snijdenden hoon, trilde door zijn roep: „<i>Kameraaje!!</i>” Toen braken de tranen door zijn stem, en hij plofte in het zand neer, snikkend en -vloekend. -</p> -<p>Padde kroop op zijn knieën naar Hajo en steunde zich tegen zijn vrind. „O, God, Hajo.….” -</p> -<p>Ook Hajo rolden dikke tranen over de wangen. Maar hij liet het hoofd nog niet hangen. -„Wij volgen!” riep hij uit. „Wij volgen met de prauw!” -</p> -<p>Harmen vloog overeind. „De prauw!”—Maar met groote oogen staarde hij naar de plaats -waar de prauw.…. gelegen hàd! Ze was er niet meer. „Had ’m dan vastgebonden!” viel -Harmen woedend uit. „Kijk, daar, daar gaat ie! Wacht.…!” En Harmen wilde in zee loopen. -</p> -<p>Rolf hield hem tegen. „Je komt te laat, Harmen. Zie maar.….” En Harmen, die zich met -alle geweld, trappend en schreeuwend trachtte los te maken uit Rolfs stevigen greep, -wendde den blik en zag, hoe de prauw in de branding raakte, hoog werd opgetild, onder -een overslaande golf schoot en zonk. „’t Zou ons niets geholpen hebben”, zei Rolf. -</p> -<p>„Wat dàn!” huilde Harmen. „Ons laten slachten? Krimmeneele, dat moest m’n meisje weten!” -En Harmen begon hartstochtelijk te huilen, zonder het gelaat in de handen weg te bergen. -</p> -<p>„We loopen naar Straat Soenda”, zei Rolf. „We hebben onze beenen toch? Van daar steken -we over naar Bantem.” -</p> -<p>„Straat Soenda legt naast de deur!” schreeuwde Harmen, zich in het zand werpend. -</p> -<p>„Ik ga met je mee, Rolf”, zei Hajo, met moeite zijn tranen bedwingend. „Ik geef het -niet op!” -</p> -<p>Rolf knikte. „Goed. Maar we moeten voortmaken. Ze zullen ons al zoeken.” -</p> -<p>„Ik blijf hier liggen!” schreide Harmen. „Ik wil hier doodgaan!” En hij woelde zijn -gelaat in het zand, kromde van wanhoop het lichaam. -<span class="pageNum" id="pb289">[<a href="#pb289">289</a>]</span></p> -<p>„Geef me het kapmes”, beval Rolf. „We zullen.…. we zullen ze begraven.” -</p> -<p>Toen sprong Harmen overeind en begon, terwijl de tranen hem van de wangen drupten, -het zand uit te steken. Rolf en Hajo hielpen met de handen. Zoo groeven ze een breeden -kuil. -</p> -<p>„Leg Floorke in het midden”, zei Harmen met gesmoorde stem. „En de Neus aan z’n rechterzij. -En kijk eerst, of ie z’n mes nog in z’n broek heeft zitten. Dat heeft ie.…. dat heeft -ie nou niet meer noodig, en wij kunnen het gebruiken. Hier is het; pak-aan. En nou -de beenen recht. Hè, Floor? Moest je zóó aan je end komen?” En toen Rolf en Hajo het -zware lichaam van den derden maat links van Floorke in den kuil gelegd hadden, nam -Harmen de armen vol zand en ging hardop grienend aan Floorke’s voeten staan. „Nou -smijten we zand op je! Had jij gisteren nog niet gedacht, hè, dat Harmen zand op jou -zou smijten!” Hij liet met gesloten oogen het zand op Floorke’s doode lichaam vallen. -En van nu aan hielp hij in koortsigen ijver het graf dichtwerpen. -</p> -<p>„Dat is gebeurd”, zei Rolf met matte stem. „Nu moeten we hier weg.” -</p> -<p>„Waarheen?” „vroeg Harmen. -</p> -<p>„Naar Bantem”, antwoordde Rolf<span class="corr" id="xd30e6087" title="Bron: ,">.</span> „Ik zal het vinden.” -</p> -<p>Harmen haalde met bitteren spot de schouders op. -</p> -<p>„Ik ga niet mee!” dreinde Padde. „Wij blijven hier, waar, Harmen?” -</p> -<p>Rolf lette er nauwelijks op. „Klaar, Hajo?” -</p> -<p>„Jij gaat mee, Padde!” -</p> -<p>„Ik ga <i>niet</i> mee!” siste Padde. -</p> -<p>Hajo werd wit van drift. „Wil jij je moeder niet weer terugzien?!” -</p> -<p>Padde krabbelde zacht snikkend overeind. „M’n moeder, Hajo.….!” -</p> -<p>„En jij gaat ook mee, Harmen!” beval Hajo. „Rolf kent de weg.” -</p> -<p>„Wat je zeg!” dichtte Harmen. -</p> -<p>„Laat hem, Hajo”, zei Rolf achteloos<span class="corr" id="xd30e6105" title="Bron: ,">.</span> „Met lammelingen begin je toch niets.” -</p> -<p>Harmen sprong met een verwensching op de been, snoof <span class="pageNum" id="pb290">[<a href="#pb290">290</a>]</span>z’n tranen weg, trok z’n broek op en zei: „Meegaan zal ik! Maar voor dat woord: lammelingen -krijg je op je ziel, zoodra je ons in Bantem hebt gebracht!” -</p> -<p>Rolf hoorde het niet. „Kom!” zei hij. „We zullen voorloopig het strand volgen.” -</p> -<p>Zwijgend trok het trieste groepje het strand langs in Zuid-Oostelijke richting. Dag, -Floorke, beste Floorke! Dag Neus! Je kameraden zullen je, sapperloot! niet vergeten, -hoor! En jij, Steven, arme ongeluksvogel, rust zacht, alle drie.…. -</p> -<p>Slenterend liepen de jongens voort, Harmen en Padde achteraan. Naar Bantem gingen -ze. Naar Bantem.….! Hoever was het hier vandaan? Er lag nog een zee tusschen.…. -</p> -<p>Maar Rolfs wil en overtuiging werkten langzamerhand ook op de anderen. Wat drommel, -ze waren toch met z’n vieren,—als je Padde niet meetelde: drie fiksche Hollandsche -jongens, allen met een zakmes gewapend en bovendien in het bezit van een kapmes en -een speer, waarmee ze als het er op aankwam.…. nou! Bovendien bestond nog de kans, -dat ze verderop de jol weer vonden, die misschien opnieuw aan land zou gaan. En als -dat <i>niet</i> het geval was, nou, dan zouden ze de Compagnie eens laten zien, wat voor scheepsjongens -zij in haar dienst had! -</p> -<p>Achter hen klonk een scherp geblaf. Doodelijk verschrikt wendden allen zich om. Daar -kwam een hond aanhollen, niets dan een hond, de tong als een lap uit den bek. -</p> -<p>„<i>Joppie!</i>” -</p> -<p>Zoo was het. Dol van vreugde, sprong het dier tegen de jongens op. -</p> -<p>„Dat is de vijfde van ons verbond!” zei Rolf. „Ga je mee naar Bantem, Joppie?” -</p> -<p>„Wouw! Waf! Wouw!” blafte Joppie. Dat is hondentaal. Het wil zeggen: <i>Nou en of</i>! -</p> -<p>En zoo togen ze ge-vijven de onbekende toekomst tegemoet. Ze volgden het strand, tot -achter de bergen de morgen gloorde. -</p> -<p>Toen strekten ze hun doodelijk vermoeide ledematen in het zand uit—en sliepen! -</p> -<p class="trailer xd30e6133">EINDE VAN HET EERSTE DEEL</p> -<p><span class="pageNum" id="pb293">[<a href="#pb293">293</a>]</span></p> -</div> -</div> -</div> -<div id="pt2" class="div0 part"> -<h2 class="main">TWEEDE DEEL</h2> -<p><span class="pageNum" id="pb295">[<a href="#pb295">295</a>]</span></p> -<div id="ch2.1" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e407">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p295.png" alt="DE ZWERVERS" width="590" height="113"></div> -<h2 class="main">DE ZWERVERS</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">De zon en de vogels wekten de knapen. Ze voelden zich uitgerust, en met het helder -licht herwonnen ze weer hun jongens-durf. -</p> -<p>Ze namen een bad, lieten zich een half uur bakken in het mulle zand. Daarop klauterde -Harmen in een klapperboom, draaide een paar jonge noten los,—dat was hun ontbijt. -Hajo zocht intusschen geschikt hout voor een boog: hij wilde er zichzelf een snijden. -Met Harmens veroverd kapmes hakte hij, een eindje in het bosch, een geduchten bamboesteel -af, die hem zoowel den boog als de pijlen moest leveren. Zijn buit met moeite voortslepend, -keerde hij terug. Allen besloten nu een boog voor zich te snijden. Hajo had er immers -ook mee leeren schieten? -</p> -<p>Bij het ontbladeren van den steel merkten de jongens eens hoe scherp de lange, smalle -bladeren waren: ’t was net of er fijngestampt glas op zat. Door het goed verdeelen -der „knoopen” in het hout, kreeg de boogsteel een gelijke spanning; daarop versterkten -onze vrienden hem door een korter stuk en snoerden er een strook bamboeschil omheen,—het -sterkste touw, dat men zich denken kan. Ook de boogpees werd van hetzelfde materiaal -vervaardigd. De pijlen waren eenvoudig genoeg te maken: daar de nerven van dit hout -precies evenwijdig loopen, kostte het den jongens weinig moeite om uit een enkel lid -bamboe een handvol mooie, lange pijlen te splijten, die slechts nog wat bijgeslepen -hoefden te worden. Voor de punt werd de harde knoop in het hout genomen. -<span class="pageNum" id="pb296">[<a href="#pb296">296</a>]</span></p> -<p>Terwijl Hajo, Rolf en Padde hun pijlen al over het strand lieten snorren, vervaardigde -Harmen een paar pijlen voor „zwaarder wild”. Hij verheugde zich namelijk in het bezit -van een paar ferme duimnagels, die hij met de punt naar buiten in dunne bamboerietjes -wist te woelen. -</p> -<p>Ziezoo: pijl en boog hadden ze nu. En de speer van den poortwachter was een geducht -wapen; er zaten weerhaken aan, en Rolf vermoedde, dat de punt bovendien vergiftigd -zou zijn. Maar één speer was voor hen vieren niet genoeg, en zoo werden er uit een -paar jonge bamboes en enkele stevige Hollandsche zakmessen nog drie samengesteld. -Zoo uitgerust durfden ze het wel tegen heel Sumatra opnemen! Toen er een meeuw voorbijscheerde, -snorden vier pijlen hem om het lijf, en Padde’s pijl vloog er zoo dicht langs, dat -een blank veertje omlaag dwarrelde. -</p> -<p>Dit was de eerste en tevens laatste maal, dat Padde’s pijlschoten voor iemand of iets -anders dan voor hemzelf en zijn drie kameraden gevaarlijk werden. „Potverdikkie!” -stamelde de gewezen botteliersmaat, „ik wist zelf niet, dat ik zoo goed schieten kon!” -Ook de anderen stonden paf. Maar toen bij een tweeden aanval op een meeuw Padde’s -pijl dwars door Hajo’s weelderigen krullendos flitste, zakte hun bewondering wat. -Harmen maakte korte metten, griste Padde den boog uit de handen, brak hem op z’n knie -middendoor. „Da’s geen speelgoed voor jou!” verklaarde hij. -</p> -<p>„Kletskoek!” schreeuwde Padde woedend. -</p> -<p>„Harmen heeft gelijk”, zei Rolf. „Je bent er veel te onvoorzichtig mee.” -</p> -<p>„Wie heeft daarnet die veer d’r af geschoten?” vroeg Padde schamper. -</p> -<p>„’t Geluk is met Jan Stomkop”, verzekerde Harmen. -</p> -<p>„Kom, geen ruzie”, zei Rolf. „We moeten verder.” -</p> -<p>En de jongens stapten weer op. Joppie ongewapend voorop, de staart als een vlag omhoog -gestoken, en Padde sloot de rij, met een gezicht als een oorwurm, de handen in de -zakken, en de speer als een bezem onder den arm, zoodat de punt door het zand sleepte. -</p> -<p>„Kijk, Padde eens ’n zog maken!” lachte Harmen en wees <span class="pageNum" id="pb297">[<a href="#pb297">297</a>]</span>op het lijntje, dat de speer in het strand getrokken had, „je zou denken, dat er een -admiraals-schoener voorbijgezeild was!” -</p> -<p>Padde zweeg even, dacht over een antwoord na; vond er geen. -</p> -<p>Na een paar uren begonnen honger, hitte en dorst de jongens te kwellen, en er werd -rust genomen. Puffend klom Harmen in een klapperboom om weer een paar noten machtig -te worden. Maar, nauwelijks boven gekomen, stiet hij een kreet van verrassing uit. -„Een <i>kreeft</i>!” -</p> -<div class="figure p297width"><img src="images/p297.png" alt="Klapperdief." width="490" height="399"></div><p> -</p> -<p>„Boven in een boom? ’t Zal een groote tor zijn”, meende Rolf. -</p> -<p>Harmen deed een veelpootig ding door de lucht vliegen. Het plofte in het zand neer -en trachtte haastig een heenkomen te vinden. Maar Hajo greep het stevig achter den -kop en de geweldige scharen. Het was een kreeft! En zelfs een zeer groote: het gevlekte -lichaam mat haast een halve el. „Dat heb ik nog nooit gehoord: een kreeft, die in -een boom klimt!” zei Rolf. „Wat zou hij er doen??” -</p> -<p>„Noten gappen!” riep Harmen van boven uit den boom. -</p> -<p>„Maar hoe krijgt ie zoo’n ding open?” vroeg Hajo. Rolf <span class="pageNum" id="pb298">[<a href="#pb298">298</a>]</span>raapte van den grond een half verrotte kokosnoot op. <span class="corr" id="xd30e6176" title="Niet in bron">„</span>Kijk, hier heeft de steel gezeten en daaromheen zijn de bastvezels weggerukt. Ik denk, -dat het beest met zijn scharen de steel doorknaagt; soms splijt de noot dan natuurlijk -al in het vallen. In elk geval schijnt de kreeft te weten, dat de harde binnenbast -juist onder de steel week is, want hier, deze noot.….”—Rolf raapte een tweede op—„is -op dezelfde plaats opengeboord. Kijk, met de scharen graaft hij het vleesch uit! Je -moet je maar weten te behelpen!—Vinden jullie het geen mooi dier?” -</p> -<p>„En fijn in de pan!” schreeuwde Harmen van boven, terwijl hij weer een noot losdraaide. -</p> -<p>„Maar we hebben geen vuur”, zei Hajo. -</p> -<p>„We eten hem rauw, met kokosnoot!” riep Harmen. Hij liet zich zakken, kwam op de anderen -toe en brak, na met zijn kapmes den kreeft van zijn geduchte scharen ontdaan te hebben, -zonder veel omhaal de schaal open. „Haal jij me nou eens een stukkie pisangblad!” -beval hij Padde. En toen Padde met een stuk versch pisangblad was komen aandraven -(wanneer er wat te eten viel, had Padde altijd haast!) lichtte Harmen met vaardige -hand het teere, witte vleesch uit de schaal, schrapte daarover een kokosnoot en begon -het een en ander op te peuzelen onder luid smakken en uitroepen als: „Gommennikkie, -wat fijn! Net krentemik!” -</p> -<p>„Geef mij een stukkie?” vroeg Padde. -</p> -<p>„Daar!” zei Harmen gul. -</p> -<p>„Fijn!” verzekerde Padde, zich de vingers aflikkende. -</p> -<p>„Willen jullie niet eens proeven?” wendde Harmen zich tot de anderen. -</p> -<p>Toen lieten ook dezen zich verleiden. Harmens gerecht (wat was het anders dan de bekende -„palmroover” der tropen?) bleek zoo wondergoed te smaken, dat de jongens besloten -goed uit te kijken, of ze niet wéér van die uitgeplukte noten onder een boom vonden -liggen. -</p> -<p>Verder maar weer! Met wat kokosmelk hadden ze de kelen gesmeerd, en zoo kwam Harmen -op de gedachte om wat te zingen,—dat liep lekkerder. Terwijl de zon al begon te zakken, -zongen ze met z’n vieren oud-Hollandsche liedjes, die het hart goed deden. Zelfs Joppie -deed mee! -<span class="pageNum" id="pb299">[<a href="#pb299">299</a>]</span></p> -<p>Dik was Joppie niet,—zou het ook wel nooit worden. Maar hij zorgde ook wel, dat hij -niet verhongerde. Zoo nu en dan verdween hij, ijverig snuffelend, tusschen het geboomte; -de knapen hoorden een kort, scherp geblaf, en wanneer ze toesnelden, zich met moeite -een weg banend door de lianen, vonden ze Joppie grommend knabbelen op een rat of een -muisje. Ook torren, kevers, hagedissen, wurmen, vliegen waren hem welkom, en als hij -zich nu en dan in de keuze van zijn spijs vergiste, kwam het er een half uur later -vanzelf weer uit. -</p> -<p>Tegen de schemering bereikten de jongens een kleine baai. Het water was er stil en -doorschijnend, en onwillekeurig ploften onze vrienden neer om de zon er in te zien -wegzinken. Stil zaten ze bijeen en tuurden naar de roode schijf. „Nu wordt het in -Holland dag”, zei Rolf. -</p> -<p>Holland! Dat was alles, wat ze er van opvingen. De stemming der knapen werd week. -In het verre ruischen der branding hoorden ze klanken, die herinnerden aan.… Ze zouden -er wat voor geven om in de gezellige huiskamer, met z’n allen om tafel, weer eens -mee te mogen schransen uit moeders dampende pan bieten, dan nog wat te zitten op de -bank voor het huis, de voorbijgangers goeien avond te zeggen—je kende ze immers allemaal?—en -dan, wanneer het donker was, de deur op de knip te schuiven, het gewicht van de klok -op te trekken en, na elkaar goeien nacht gezegd te hebben, achter de bedsteegordijnen, -de dekens over het hoofd, weg te duiken in den met ganzeveeren gestopten bultzak, -waarin in den loop der jaren een kuil was gekomen zoo fijn, dat je hem voor geen anderen -ter wereld wilde ruilen. -</p> -<p>„Weet je, wat ’t bij mij is?” vroeg Harmen. „Als ik weg ben, heb ik verlangst naar -huis, en als ik thuis ben, zie ik toch maar zoo gauw mogelijk weer weg te komen. Ach -ja, m’n moeder is natuurlijk ook altijd blij, als ik ’t gat weer uit ben! Nietwaar? -Zoo’n eter over de vloer! M’n vader is op de lijnbaan, hè, daar zit ’m de kneep: hij -verdient niet genoeg. Da’s te zeggen: wel genoeg, maar niet als ik er nou nog bijkom! -De eerste twee dagen is alles best. Maar dan zegt m’n vader al gauw: „Dat je centen -meebrengt, Harmen”, zegt ie, „is best. Maar als je je moeder de ooren van het hoofd -vreet, gaan de centen gauw <span class="pageNum" id="pb300">[<a href="#pb300">300</a>]</span>weer op!” Nou, dan ga ik liever naar ’t <span class="ex">Sillevere Anker</span>, niet waar, daar krijg je alles op krediet, en als je weer van de reis terugkomt, -mag je betalen. En bedriegen doen ze je niet: alles staat op een leitje, dan kun je -’t zelf lezen. ’k Heb lezen kunnen leeren, van Joris, de binder, maar mijn vader zegt: -„Van lezen, daar bederven de menschen van!” -</p> -<p>Allen zwegen; niemand had naar Harmen geluisterd. Alleen Joppie was, terwijl de anderen -voor zich uittuurden, kwispelstaartend op Harmen afgekomen en tegen zijn dijen gaan -liggen. Harmen nam hem in de armen, legde hem in zijn schoot. „Als ik aan ’t <span class="ex">Sillevere Anker</span> denk”, ging Harmen zuchtend door, „dan moet ik meteen ook weer aan Floor denken. -Die had verkeering met de dochter, een beste meid, van hou-vast en erg op netjes. -Denk je, dat ze van een ander wat weten wou? Goeie morgen! Floor voor en Floor na! -En nou te bedenken.….!” Er blonk een traan in Harmen’s oogen. „Ik zal haar zeggen, -dat ie tenminste recht leit. Omdat ze zoo op netjes is, weet je?” -</p> -<p>Onverwachts wierp Harmen Joppie weg, sprong overeind en ademde diep op. „Vooruit! -We zullen voor vannacht er eens een knus huissie maken!” -</p> -<p>Daar voelden allen wat voor. Tegen den boschzoom staken ze hun speren schuin in den -grond, verbonden ze kruiselings, legden er een vijfden stok overheen, vervaardigden -met behulp van een paar dwarshouten en enkele groote pisangbladeren de zijwanden, -spreidden gras op den bodem uit en legden zich toen te slapen, opgetogen over hun -prachtige woning. -</p> -<p>Maar een uur later hadden allen het zoo warm, dat ze stuk voor stuk de tent uitkropen. -</p> -<p>Den volgenden morgen vonden ze daar, in allerbehagelijkste houding op het zachte gras, -snurkend en poeffend van zaligheid.…. Joppie. -</p> -<div class="figure p300width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb301">[<a href="#pb301">301</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.2" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e414">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">PADDE’S BROEK</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first"></p> -<div class="figure floatLeft p301width"><img src="images/p301.png" alt="Aapje." width="254" height="492"></div><p> -</p> -<p>Een tooverstaf had de natuur gewekt uit haar grijzen schemer. Heinde en verre lichtte -de morgen op in bonte kleuren. De vogels schetterden bij honderden tegelijk. -</p> -<p>Daar was de zon gekomen van achter de dieppaarse bergen, die, nu zij er een oogje -op vallen liet, blonken van het goud. -</p> -<p>„Goeden morgen!” zei de zon. -</p> -<p>De jongens sprongen in de baai, ze doken, spartelden, pletsten elkaar het koele, heldere -water om de hoofden, zwommen om het hardst tot aan de branding.…. In eens begon Padde -te schreeuwen en danste met groote sprongen door het water naar de plaats waar de -kleeren lagen. -</p> -<p>Wat was er gebeurd? Terwijl zij plasten en ploeterden, was uit de boomen een compagnie -apen „schuchter” neergedaald. De vermetelste onder hen was pasje voor pasje de achtergelaten -kleedingsstukken genaderd,—zonder zich ook maar een enkele van de bewegingen der zwemmende -jongens te laten ontgaan. Toen was Padde, die het gevaar het eerst ontdekte, begonnen -te schreeuwen; de aap had op goed geluk iets uit den hoop kleeren weggepakt en vluchtte -nu met groote sprongen naar den naastbijzijnden boom, in een van zijn achterpooten -ontvoerend.…. Padde’s blauwgespikkelde broek! -</p> -<p>Maar Joppie was door Padde’s gegil uit zijn zoete droomen gewekt en wist op het oogenblik, -dat de kleerendief met zijn buit in den boom wilde schieten, het andere einde van -de broek <span class="pageNum" id="pb302">[<a href="#pb302">302</a>]</span>te pakken. Het aapje kreeg terstond hulp van zijn makkers, die met vereende krachten -aan de broek rukten. Joppie zag in, den strijd te zullen verliezen, en loerde angstig -naar Padde, die, zoo vlug als zijn dikke beentjes het toelieten, kwam aanhollen. De -anderen waren te ver om nog tijdig het slagveld te bereiken. De tanden grimmig vastgeslagen -in een der blauwgespikkelde broekspijpen, liet Joppie zich van den grond omhoogtrekken. -In Padde’s knippende oogjes lichtte de hoop, zijn dierbaar kleedingstuk nog te kunnen -redden.…. -</p> -<p>Op dat oogenblik viel Joppie met een kreet van pijn en een halve broekspijp op zijn -staart, en onder een oorverdoovend vreugdegegil vloog het stelletje apen met het veroverd -vaandel de boomen in. Padde’s eerste werk was, Joppie met zijn blooten voet een schop -tegen het achterwerk toe te dienen, daarna raapte hij het blauwgespikkelde restantje -op, zag, dat het net groot genoeg voor een neusdoek was, en ontving zijn makkers met -een stortvloed van verwenschingen. -</p> -<p>Harmen vond het geval zoo erg niet. „Meissies zijn er hier toch niet in de buurt!” -troostte hij. -</p> -<p>Maar Padde <i>was</i> niet te troosten. „Als ik m’n broek niet terug krijg, doe ik geen stap meer!” dreigde -hij. „Of dacht je, dat ik zóó in Bantem wil aankomen?” -</p> -<p>Harmen wist raad. „Jij krijgt je broek terug, Padde! Laat mij m’n gangetje maar d’r -eens gaan!” En terwijl de anderen, met twijfel in het gemoed, toezagen, begon Harmen -zijn sluw krijgsplan, dat tot herovering van Padde’s broek moest leiden. Hij opende -met een woest krijgsgeschreeuw. Het had uitwerking: de bruine roovers daar in de boomen -beantwoordden het op even luidruchtige wijze. -</p> -<p>„Is dat de oorlogsverklaring?” vroeg Rolf. -</p> -<p>„Ssst!” zei Harmen. „Ze moeten alles nadoen, wat ik doe!” Hij sprong in de lucht, -zwaaide met de armen en kwam achterste voren weer neer. Boven werd aan de takken gerukt, -opgewonden gekrijscht, en enkele apen sprongen op een anderen tak over. -</p> -<p>„Goed zoo!” juichte Harmen. „In tien tellen heb je ’m, Padde!” Daarop hief hij zijn -eigen broek in de lucht en wierp haar met een gebaar van innigen afkeer weer op den -grond. -<span class="pageNum" id="pb303">[<a href="#pb303">303</a>]</span></p> -<p>„Chrrr!” zei de aap, die den buit bewaakte. En hij klemde de broek nog iets steviger -vast. -</p> -<p>„Mislukt.….!” bekende Harmen. „Ik dacht, dat hij de broek nu ook zou weggooien. Affijn, -Padde, dan smeer je je maar met modder in; dan denken de lui, dat je óók een Arabier -bent.” -</p> -<p>„Ik wil m’n broek terug!” snauwde Padde. „Ik wil niet voor gek loopen!” -</p> -<p>Harmen fronste in diep gepeins de wenkbrauwen. „Nou heb ik ’t!” riep hij uit. „In -tien tellen, Padde!” Harmen sneed een dunne, taaie rotan af, maakte er een lus in. -„’k Heb niet voor niks konijnen gestroopt!” zei hij. „Geef me je broek even, Hajo?” -</p> -<p>„Waar heb je die voor noodig?” vroeg Hajo. -</p> -<p>„Als lokaas. Kijk, de lus hang ik hier neer; ik ga daarginder staan met eene eind -in mijn fikken. Nou leg ik de broek onder de lus en als er dan een z’n jatten doorsteekt -om de broek te gappen, is ie er bij.” -</p> -<p>„Maar hoe weet je, dat je nou juist de aap met Padde’s broek vangt?” -</p> -<p>„Wel, dat is de brutaalste; die zal er wel weer als de kippen bij zijn!” -</p> -<p>„Maar kun je er niets iets anders voor nemen dan mijn broek?” vroeg Hajo weifelend. -</p> -<p>Harmen was beleedigd. „Wat kan er nou mee gebeuren? Niks! Wie z’n fikken door de lus -steekt, is er meteen bij!” -</p> -<p>„Ja, maar, als ie nou.….” -</p> -<p>„Goed! Goed! Goed!” viel Harmen uit. „Als jij er het lef niet voor hebt, zal ik m’n -eigen broek nemen! Neen, nou wil ik de jouwe niet eens meer!” En grimmig nam Harmen -zijn broek op en legde haar tusschen twee zware wortels,—den strik er bovenop. Daarna -verschool hij zich met de anderen achter een dikken boom, de rotan in de hand, gereed -zijn slag te slaan. -</p> -<p>In de boomen werd vergaderd over een mogelijk veroveren van dit nieuwe, lokkende voorwerp. -Allen waren overtuigd, dat er gevaar aan verbonden was, maar juist dat prikkelde hun -rooversgemoed. Ze daalden neer tot kort boven de plaats waar <span class="pageNum" id="pb304">[<a href="#pb304">304</a>]</span>de broek lag. Joppie vermoedde nieuw gevaar,—werd met moeite in bedwang gehouden. -</p> -<p>Daar klauterde een aap geheel omlaag, bleef met den staart aan een tak boven de broek -hangen, slingerde zoowat heen en weer, de vingers over de lus slierend, spiedde aarzelend -alle kanten uit. De aap, die Padde’s broek geroofd had en de dierbare, blauwgespikkelde -lap nog steeds in den linker achterpoot omklemd hield, zat mijmerend op een tak en -scheen in het gevaarlijke spelletje ditmaal niet den geringsten lust te hebben. Harmen -vergat, dat ze er al zeer weinig nut van zouden hebben, indien hij een anderen aap -ving dan juist dien met de broek. Harmen’s <i>eer</i> stond op het spel; Padde’s broek kon hem geen zier meer schelen. Hij loerde, loerde.…. -</p> -<div class="figure floatLeft p304width"><img src="images/p304.png" alt="Harmen zag er uit als een echte menscheneter!" width="271" height="452"><p class="figureHead">Harmen zag er uit als een echte menscheneter!</p> -</div><p> -</p> -<p>De hangende aap nam, na lang door zijn makkers te zijn aangevuurd, ten slotte een -kloek besluit. Hij greep toe; Harmen trok den strik dicht, en het aapje was gevangen. -In dit oogenblik wipte vliegensvlug het mijmerende heertje met Padde’s broek in den -linker-achterpoot omlaag, greep met den rechter-achterpoot Harmen’s „lokaas” en vloog -met beide trofeeën krijschend tegen den stam op. Paf stond Harmen, zóó paf, dat de -rotan uit zijn hand glipte, en de gevangen aap met strik en al achter zijn makkers -aan vluchtte. Toen barstte Harmen in jammerklachten los. Hij voelde zich het slachtoffer -van eigen edelmoedigheid; hij had zich van zijn laatste kleedingstuk ontdaan om zijn -naaste te helpen. En nu? Daar stond Harmen, grooter dan hij geboren was, maar overigens -net zoo. -</p> -<p>Voor nieuwe proefnemingen wilde niemand zijn broek leenen. Er moest dus raad geschaft -worden. En er werd raad geschaft. <span class="pageNum" id="pb305">[<a href="#pb305">305</a>]</span>Hajo vlocht voor de beide broekloozen een rokje van lang gras, dat door een rotangordel -kon worden opgehouden. Zuchtend trok eerst Harmen en daarna ook Padde zijn nieuwe -kleedingstuk aan. Harmen zag er uit als een echte menscheneter! Hij verzoende zich -met zijn lot, voerde met lans en hakmes een woesten krijgsdans uit, waarbij de apen -daar in de boomen hem krijschend aanvuurden. -</p> -<p>Toen raadde Rolf aan, den tocht voort te zetten. De jongens braken de tent af en wierpen -de stokken en bladeren in het struikgewas, om zoo min mogelijk sporen achter te laten. -Ze volgden het smalle strand, dat de baai begrensde, maar, aan den overkant gekomen, -stonden ze onverwachts voor een pad, dat het land invoerde. Zouden ze het inslaan? -Rolf vond het veiliger het strand te volgen, zoolang dat mogelijk was. Zoo bedwongen -ook de anderen hun nieuwsgierigheid. Maar nauwelijks hadden ze de baai geheel omgeloopen, -of het strand hield op; steile, kale rotsen liepen ver in zee uit en sloten als een -granieten deur den weg af. Er zat niets anders op dan toch maar het pad te nemen. -Onze vrienden liepen de baai dus weer ten halve om en sloegen het boschpad in. -</p> -<p>Daar de zon danig was gaan steken, deed de schaduw in het pad heerlijk koel aan. De -jongens vermoedden, dat het weggetje naar een dorp zou voeren, waren dus wat voorzichtig. -Bij een bocht ging er een vooruit en gluurde om een hoekje, aleer de anderen volgden. -Zoo gebeurde het, dat Hajo, die ditmaal vooruit was gegaan, zijn makkers duidde, zich -snel te verbergen. Terwijl dezen in een bamboeboschje wegdoken, Joppie haastig meetrekkend, -drukte hij zichzelf tegen een kokosstam achter een met witte bloemen overdekten struik. -</p> -<p>Daar kwamen twee kleine, naakte kereltjes den hoek om slenteren. Dat is te zeggen: -de een was niet geheel naakt, droeg op de hoogte van zijn maag aan een koordje een -ruitvormig lapje, uit vele en veelkleurige stukjes doek samengesteld,—een kleedingstuk, -waarvan onze vrienden vergeefs de doelmatigheid trachtten in te zien. Beiden hadden -een klein, rond bamboekooitje in de hand, met een schuifdeurtje; Rolf hoorde hen tegenover -elkaar opsnijden over de vechtkunst hunner, in hun kooitjes opgesloten, krekels. -<span class="pageNum" id="pb306">[<a href="#pb306">306</a>]</span></p> -<p>„<span lang="ms">Djangkrik njang saja lebi besar!</span>” zei de eene. -</p> -<p>„Jouw <span lang="ms">djangkriek</span> grooter? Wat dan nog? <span lang="ms">Njang saja lebi brani!</span> De mijne is dapperder!” -</p> -<p>„<span lang="ms">Njang saja maoe menang!</span> De mijne zal het winnen!” -</p> -<p>„O neen, de mijne! <span lang="ms">Njang saja!</span>” Daarop hurkten de knaapjes neer, zetten de kooitjes tegen elkaar, trokken de schuifdeurtjes -open, plukten een grashalmpje en moedigden daarmee hun krekels tot den strijd aan. -„Kirrrr! Kirrrrr!” klonk het uit de houten gevangenisjes. Zóó waren de jeugdige dierenkwellers -in hun krekeltoernooi verdiept, dat geen van beiden merkte hoe Hajo uit het struikgewas -trad, en hoe ook de andere zijde van het pad werd afgesloten door witte menschen, -nog wel met speren en bogen gewapend. Doch eensklaps sloeg het kereltje met den lap -op z’n maag de oogen op en tuimelde van schrik over den grond. De ander wilde het -op een loopen zetten, bemerkte, dat ze van beide zijden waren ingesloten, en wierp -zich toen op zijn knietjes. „<span lang="ms">Ampoen!</span> Vergeving .…!” -</p> -<p>Rolf trachtte de dreumesen wat op hun gemak te brengen. „<span lang="ms">Djangan takoet!</span> We zullen je niets doen! Je hoeft ons alleen maar te vertellen waar deze weg heenvoert.” -</p> -<p>„<span lang="ms">Minta ampoen, toean besar, minta ampoen.….</span> Vergeving, groote heer.….!” -</p> -<p>Rolf hernieuwde zijn pogingen om den knaapjes duidelijk te maken, dat ze niet van -plan waren hen te slachten en op te peuzelen. En zoo kwam hij na veel moeite van de -bevende kereltjes te weten, dat de weg naar een dorp voerde, maar dat ze bij een beekje -een zijweg zouden vinden, die ver, heel ver het bosch inging.….! Met hun bruine armpjes -wezen ze in Oostelijke richting. -</p> -<p>„Prachtig!” zei Rolf. „Ik dank jullie.” Daarna boog hij zich over de twee kooitjes, -die nog in het gras lagen, en vroeg den mannekes, den wedstrijd voort te zetten. Aanvankelijk -nog schuchter, voldeden ze aan het verzoek, maar, al porrende met hun grashalmpjes, -vergaten ze de gansche wereld, tot ten slotte de djangkriek, die wel niet het grootst, -maar het meest „brani” was, een schitterende overwinning behaalde. Als de beste vrienden -ter wereld namen de zwervers van de poedelnaakte wereldburgers afscheid. -<span class="pageNum" id="pb307">[<a href="#pb307">307</a>]</span></p> -<p>Een paar honderd ellen verder kwamen ze bij het beekje. Een kokosstam deed als brug -dienst. De knapen balanceerden er over en vonden aan den anderen kant het zijpad, -dat langs het beekje liep. Ze sloegen het in. Hier kwinkeleerden duizend vogels, jaagden -in bevalligen tuimel achter vlinders en waterjuffers aan. Een enkele maal schoot ritselend -iets weg tusschen het oevergras; dan kwam Joppie in de weer! -</p> -<p>Na een uur boog het pad van het beekje af. De jongens besloten de laatste gelegenheid, -die zich voorloopig voor een bad bood, niet onbenut te laten. Heerlijk frisch was -het water; onze vrienden gingen op den zandigen bodem zitten en plasten naar hartelust. -</p> -<p>Ook Joppie moest er aan gelooven. Ondanks zijn gillend verzet werd hij ondergedompeld -en met zand schoongeschrobd. „Nou?” vroeg Harmen. „hoe voel je je nou, zonder al die -vlooien?” Joppie glipte, den staart tusschen de pooten, den oever op en keek Harmen -weemoedig aan. -</p> -<p>Na het bad ploften de jongens op den oever neer en dommelden in. -</p> -<p>Toen de drukkende middaghitte wat afnam, ontwaakten ze met de ontdekking, dat ze een -stevigen honger hadden. Ze zagen in den omtrek niets eetbaars, haalden den riem dus -maar een gaatje aan en vervolgden hun weg. Maar plotseling ontdekte Rolf een boom -met tallooze van die groene vruchten, die hun bij het dorpshoofd zoo goed hadden gesmaakt: -manggah! -</p> -<p>Omhooggeklauterd en plukken, jongens! Het sap liep hun over de kin, en het duurde -geruimen tijd, vóór onze vrienden bij Padde en Joppie terugkeerden, die beneden wachtten. -Padde was er niet bekaaid afgekomen: de anderen hadden hem manggah’s in overvloed -toegeworpen: het oranjekleurige vruchtvleesch zat hem tot achter de ooren. -</p> -<p>Verder! Het pad begon te stijgen, kronkelde zich tusschen steile, met hooge varens -begroeide wanden voort; ze liepen door een droge rivierbedding, die steeds dieper -werd; sinds lang lag het pad in de schaduw van den rechterwand; de linker, die in -de volle zon stond, bood een verbijsterenden aanblik van tropischen rijkdom. Wondermooi -geschikt lagen de varenschermen; <span class="pageNum" id="pb308">[<a href="#pb308">308</a>]</span>daartusschen fonkelden tallooze roode bloemen en fladderden vlinders en vogeltjes,—het -was als uit een sprookje. -</p> -<p>Urenlang stegen de knapen: ze voelden het aan hun beenen. Hoog boven hun hoofden omstrengelden -twee boomen elkaar over de kloof heen. Nog iets verderop liep het pad een schemering -van groen binnen. -</p> -<p>Hajo liep te droomen. Het was hem, of deze weg naar een wonderland zou voeren, naar -de verborgen schatkamers der tropennatuur, naar heiligdommen, die geen menschelijk -oog aanschouwen mocht. Hoe stil werd het! Geen vogel roerde zich. Je hoorde je eigen -adem; hoe warm en vochtig was de lucht hier; hoe sterk rook je de bloemen.…. -</p> -<p>Ineens stonden onze vrienden op een plateau, met hooge loofboomen begroeid; de wanden -waren verdwenen; de knapen konden van hun hoogte vrijuit den omtrek overzien. Niets -dan groene en met bloemen overdekte boomkruinen. Hè, je ademde nu weer vrij! Padde -plofte neer, zei geen stap meer te kunnen verzetten. En de anderen vleiden zich naast -hem in het gras. -</p> -<p>Een zware, zwarte vogel, die een geweldigen snavel voor zich uitdroeg, vloog met kleppend -wiekengedruisch over hun hoofden. -</p> -<p>„Die mag z’n ribbekast weleens laten smeren!” meende Harmen. „Hij piept als een verroeste -koffiemolen!” -</p> -<p>„Een koffiemolen.….!” zuchtte Padde. -</p> -<p>„’t Was een neushoornvogel”, zei Rolf lachend. -</p> -<p>Ze sliepen in, werden een uurtje later weer wakker. Verder, jongens! -</p> -<p>De zon was al een flink eind gedaald; het werd nu gelukkig wat koeler. Als ganzen -achter elkaar volgden ze het smalle pad. Harmen liep zingend vooraan. De anderen floten -mee: -</p> -<div class="lgouter"> -<div class="lg"> -<p class="line">„Daar komen de Spekken! -</p> -<p class="line">Rom-rom. -</p> -<p class="line">Ze willen ons nekken! -</p> -<p class="line">Rom-rom. -</p> -<p class="line">Slaat op den trom!! -</p> -<p class="line">Ze willen ons nekken! -</p> -<p class="line">De Spekken! -</p> -</div> -<p><span class="pageNum" id="pb309">[<a href="#pb309">309</a>]</span></p> -<div class="lg"> -<p class="line">Trek nu van leer! -</p> -<p class="line">Rom-rom. -</p> -<p class="line">Stelt u te weer! -</p> -<p class="line">Rom-rom. -</p> -<p class="line">Sluit u in drom!! -</p> -<p class="line">Sla ze op hun bekken! -</p> -<p class="line">De Spekken!”</p> -</div> -</div> -<p class="first">Op eens stonden de jongens voor een ravijn. -</p> -<p>Prachtig was het uitzicht over de zee van groen, waarin juist de zon wegzonk. Ook -het plateau zelf, waarop de knapen stonden, was aangrijpend schoon. Ontzaggelijke -boomen, geheel met orchideeën en slingerplanten overdekt, rezen forsch uit den groenen -mosbodem; tusschen de wortels zou men een hut kunnen bouwen. Stekelige lianen hingen -van de takken neer; tegen de stammen op stonden als eere-pajongs de breedgekroonde -varens. -</p> -<p>Hier dachten de jongens den nacht door te brengen. Ze maakten een hoog en zacht bed -van varens—wat veerde dat!—en gingen toen bijeenzitten op den rand van het plateau. -Het ravijn lag nu in een blauw waas gehuld. Daarachter stond rood en majesteitelijk -de avondlucht. Trallerend als een Hollandsche leeuwerik, zwierde een vogeltje uit -het ravijn op, hooger, al maar hooger, om de zon nog even te groeten. En ja, daar -schitterde het eensklaps in helle kleuren op. „Dag, zon! Ben jij daar nog? Ik dacht -het wel!” Dan dwarrelt het weer omlaag, glijdt in de schaduw terug, een vallend herfstblad. -</p> -<p>De hemel verbleekte; de schemering spon haar eerste draden. Hoe stil werd het!—De -jongens kenden de tropen al genoeg om te weten van hoe geringen duur die stilte zijn -zou. Zoometeen zouden de krekels gaan tsjirpen in duizend hoeken en gaten. Geheimzinnige -kreten zouden eensklaps de stilte verjagen, en dan zou de nacht komen aansluipen, -als de dood in zijn zwarten mantel, zwaar ademend van moordlust. En ineens zat ie -boven op je en haalde met zijn knokige, vaalwitte knuisten een glinsterend mes te -voorschijn. Dan stolde het bloed je in de aderen; met een schreeuw zou je den gruwelijken -kerel van je willen afwerpen. Maar je handen zaten als met schroeven vast; de adem -stokte je in de keel.….! -<span class="pageNum" id="pb310">[<a href="#pb310">310</a>]</span></p> -<p>Flakkerdeflak! Piiiiiiep! -</p> -<p>„’n Vleermuis”, hakkelde Harmen. -</p> -<p>Het laatste roze wolkje was aschvaal geworden; hier en daar begon een sterretje te -tintelen; de maan kwam op. Waar haar stralen den grond roerden, stegen lange, witte -spoken op, wentelden zich zuchtend omhoog. Toen zetten de krekels in, ontelbare fijne -stemmetjes. Harmen stond op. „’t Is me hier een land!” gromde hij. „We komen d’r nooit -weer uit.” -</p> -<p>Langzaam rezen de anderen overeind, voelden een kille windvlaag over het plateau strijken. -In de boomen kreunde en zuchtte het. Met moeite hun angst overwinnend, traden de jongens -het duister in en zochten hun leger op. Ze kropen zoo dicht mogelijk bij mekaar. -</p> -<p>„’t Veert fijn, hè, Hajo?” vroeg Harmen met heesche stem. -</p> -<p>„Ja, ’t veert fijn”, zei Hajo. -</p> -<p>Ze zouden er iets liefs voor hebben gegeven, een deken over de ooren te kunnen trekken. -Nu hoorden ze de boomen boven hun hoofd een samenzwering houden om over de vermetele -indringers ineen te storten en hen te verpletteren; ze hoorden den sluipenden gang -van den tijger; ze voelden langs hun wangen den ijzigen adem van giftslangen; de kille, -geschubde lichamen streken langs hun naakte schouders. Ook de hangende lianen bleken -eensklaps slangen te zijn, die zich geluidloos omlaag lieten glijden en hen beloerden, -wiegelend met den kop, waarin twee groen-gouden oogen fonkelden.…. -</p> -<p>Ten slotte sliepen de doodelijk vermoeide jongens in. -</p> -<div class="figure p310width"><img src="images/p310.png" alt="Roofvogel." width="343" height="202"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb311">[<a href="#pb311">311</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.3" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e421">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p311.png" alt="EEN NEST MET KATTEN" width="606" height="193"></div> -<h2 class="main">EEN NEST MET KATTEN</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Den volgenden morgen joeg de zon alle muizenissen lachend voor zich uit! De griezelige -boomen prijkten weer in bonte schoonheid; kleine vogeltjes schommelden lustig aan -de orchidee-kelken en vulden de lucht met hun vroolijk gesnaper. Het eerste gevoel, -waarmee de jongens ontwaakten, was dat van bevrijding. -</p> -<p>Maar vlak er op volgde een ander gevoel: dat van een leege maag! Drommels, ze moesten -wat eten zien te vinden, anders vielen ze van de graat! Ze hadden gisteren vrijwel -niets dan vruchten gegeten; dat smaakte wel lekker, maar een Hollandsche jongen kon -er toch niet op leven! Terwijl Hajo met zijn pijl en boog tegen de duiven te velde -trok, die overal huisden op den rand van het plateau, greep Harmen speer en hakmes -en beloofde met een wild varken te zullen terugkeeren. Rolf ging ongewapend op ontdekking -uit, en Padde en Joppie begeleidden Hajo. Er was afgesproken, dat allen zoowat over -een uur terug zouden zijn. -</p> -<p>Hajo en Joppie slopen, door Padde op eenigen afstand gevolgd, door de varens. Daar -de kans groot was, dat een pijl in de lianen zou blijven hangen, mocht onze jager -slechts dan schieten, wanneer hij werkelijk trefkans had. Want hier groeide nergens -bamboe voor nieuwe pijlen. -</p> -<p>Het eerste schot was al bar gelukkig: een duif, belangrijk grooter dan de eveneens -geelgrijze „perkoetoet”, (haar roep <span class="pageNum" id="pb312">[<a href="#pb312">312</a>]</span>klonk meer als: tekoekoerrr.….) tuimelde neer, den pijl in de borst. Even later trof -Hajo opnieuw, maar ditmaal dwarrelden er slechts wat veertjes omlaag, en de duif vloog -weg. De pijlen waren te licht: een ijzeren punt zou beter hebben voldaan. Weliswaar -had Hajo in zijn koker ook een vijftal pijlen met een spijker als punt, maar er was -besloten deze zwaardere projectielen voor bijzondere gevallen te bewaren. Wacht, daar -zag Hajo op een lagen tak weer zoo’n groote duif zitten. Hij mikte zorgvuldig en schoot -het dier. -</p> -<p>Maar nu begonnen de vogels argwaan te koesteren en maakten elkaar dat in duiventaal -duidelijk, zoodat Hajo niets meer onder schot kreeg. Nu, twee vette duiven was ook -al heel wat; hij zou zien, er nog wat eieren bij machtig te worden. Op goed geluk -klauterde hij in een boom en vond twee nesten bij mekaar; in een ervan zaten twee -jongen, al heelemaal in de veeren, dus blijkbaar op het punt van uitvliegen. Toen -Hajo’s bol zich vertoonde, rezen de twee soezende dikzakken (weinig jonge vogels worden -door de ouden zoo lang gevoerd als jonge duiven!) met van schrik wijd opengesperde -oogen overeind en wilden uit het nest opfladderen. Maar Hajo legde snel de hand op -het nest en stopte de jongen in zijn broekzak. Ziezoo, nu kon hij de eieren in het -andere nest wel laten liggen! Beneden gekomen, liet hij Padde zijn buit zien, en de -jagers keerden tevreden huiswaarts. -</p> -<p>Rolf was ongewapend uitgegaan. Langzaam wadend door de varens, keek hij naar de duizend -wonderen om hem heen, bukte zich over een goudgroenen kever, of bewonderde een groote, -gevlekte orchidee, of volgde een rooden vlinder, die de verwoede aanvallen trachtte -te ontduiken van een langsnavelig lilliput-vogeltje, niet half zoo groot als de vlinder, -dien het naar het leven stond. Bij dat al vergat Rolf, dat hij eigenlijk een geduchten -eetlust had,—de natuurvriend won het van den mensch. -</p> -<p>Eensklaps trad Rolf met een kreet van bewondering achteruit. Was het hier dan toch -een tooverland? Voor zijn voeten lag op den grond een bloem, zoo groot als Rolf in -zijn leven niet gedacht had, dat een bloem worden kon. Men kon er wel in slapen! Ze -scheen op den wortel van een liaan te groeien, <span class="pageNum" id="pb313">[<a href="#pb313">313</a>]</span>die nog enkele knoppen torste, in vorm en kleur herinnerend aan een groote bloemkool. -De geopende bloem was vleeschkleurig, wit bespikkeld; om een grooten nap in het midden -schaarden zich vijf dikke bloembladeren. Toen Rolf zich bukte om ze beter te bezien, -vloog een dichte zwerm insecten gonzend uit den nap op, en een sterke, onaangename, -bedorven geur steeg hem in den neus. Lekker ruiken deed de bloem alles behalve! De -insecten, die er op afkwamen, zouden ook wel aaskevertjes en mestvliegen zijn. Rolf -tilde een der zware kelkbladeren op. Het was kil in de hand. Wat jammer, dat Vader -Langjas er niet van meegenieten kon! -</p> -<p>Toen Rolf eindelijk op de bloem was uitgekeken, vermoedde hij, dat het wel tijd voor -terugkeeren zou zijn, en nu schoot hem te binnen, dat hij toch was uitgegaan om eten -te zoeken! Drommels ja, hij voelde nu, dat hij geduchten honger had. Dan nog maar -even gesnuffeld! Geen honderd pas verder bleef hij al staan voor een verbazend hoogen -boom met gladden stam. Wat hingen daarboven voor groote, stekelige vruchten? Langs -den gladden stam omhoogklimmen was onmogelijk. Rolf liep eens rond onder het kolossale -bladerendak. Een dunnere boom kruiste zijn takken met die van den reus. Rolf werkte -zich in dien boom, klom handig in den anderen over en sneed met zijn zakmes drie der -vruchten af. Ze ploften dof neer in de varens. Toen balanceerde Rolf naar den kleinen -boom terug en daalde weer af. Hij zocht de vruchten bijeen, maar kon er nog slechts -twee vinden. Nu, daar had hij ook genoeg aan. Ze waren grooter dan een menschenhoofd -en met dikke, kantige stekels bezet.—Zoo belandde Rolf, in iederen arm een der zware -vruchten, op de plaats, waar Hajo en Padde vol toewijding bezig waren, de duiven te -plukken. -</p> -<p>„Wat heb je daar voor vruchten?” vroeg Padde. -</p> -<p>„We zullen ze eens opensnijden! Is Harmen al terug?” -</p> -<p>„Nog niet. Kijk eens, wat ik heb?” Hajo wees op zijn duiven. -</p> -<p>„Die zien er mooi uit!” zei Rolf. „Jammer, dat we ze niet kunnen braden! ’t Zal me -verwonderen wat Harmen meebrengt! Hij blijft lang weg!” -</p> -<p>„Ja.…. hij zit achter grof wild aan! Zoometeen komt hij nog met een koningstijger -aanzetten!” -<span class="pageNum" id="pb314">[<a href="#pb314">314</a>]</span></p> -<p>„Vast!” lachte Rolf. En met een ferme kruissnede opende hij een der vruchten. Brrrr! -Er kwam een allesbehalve aanlokkelijke lucht uit, een lucht, die aan uien, bedorven -kaas en rotte eieren herinnerde. Padde kneep zijn neus dicht, en Hajo keek Rolf vol -twijfel aan. „Hij zal bedorven zijn, Rolf.” -</p> -<p>„Onmogelijk!” zei Rolf. „De bast is heelemaal gaaf, en kijk eens hoe mooi frisch het -vleesch er uitziet!—Wacht! De barbier had het eens over een vrucht, die wel leelijk -ruikt, maar toch goed smaken moet. ’t Zal een <i>doerian</i> zijn! Vooruit, ik wil hem eens proeven.”—De vrucht was door een geelwitte tusschenhuid -in kamertjes verdeeld, en in elk daarvan lagen een paar vleezige, blanke pitten ter -grootte van een eenden-ei. Met een moed, waarvoor Hajo en Padde hem in stilte bewonderden, -stak Rolf zoo’n pit in den mond. -</p> -<p>„En.….??” -</p> -<p>„Lekker”, zei Rolf. „Het smaakt als noten met room! Proef ook eens?” -</p> -<p>Aarzelend, met toegeknepen neus, stak Hajo een pit in den mond en moest toegeven, -dat de vrucht lang niet kwaad smaakte. Nu begonnen ze samen te peuzelen. „Neem ook -eens wat, Padde!” raadde Hajo. -</p> -<p>„Dank je feestelijk”, zei Padde. En hij ging twintig pas verderop met het plukken -van de duiven door,—beweerde, dat hij zelfs dáár nog omviel van den stank. -</p> -<p>Waar Harmen toch wel zoo lang bleef? -</p> -<p>Met lans en kapmes gewapend en daarbij in zijn bladerenrokje, was hij als een echte -menscheneter dien kant uitgetogen waar het plateau langzaam tegen een berghelling -opliep. Door lianen en stekelige rotanslingers had hij zich baan gebroken. Hij was -door nauwe holletjes gekropen, over doode woudkolossen geklauterd, waarbij hij schrammen -bij de vleet opliep en honderd maal wegzakte in het vermolmde hout. Een pauw fladderde -voor hem op. Harmen greep naar den langen staart, greep mis, viel in de dorens, schold -den pauw uit voor al wat leelijk was, raapte droefgeestig een veer op, die tusschen -de struiken was blijven hangen en stak ze in zijn woeste, reeds geducht lang geworden -haren. Hij kwam voor een bamboebosch te staan, hakte er met zijn kapmes op los, dat -de stelen links en rechts neerzonken. <span class="pageNum" id="pb315">[<a href="#pb315">315</a>]</span>Bij dit werkje viel hem een slangetje op den blooten schouder. Hij slingerde het kille -monstertje van zich af. Brrrrr! -</p> -<p>En tenslotte was Harmen, al hakkende, gekomen bij de gedenkwaardige plek, waarvan -hij later naar waarheid verklaarde, dat hij er van verbazing lans en kapmes had laten -vallen. Tusschen hooge bamboestelen lag op mos en bladeren een drietal.…. katten! -Neen maar, dat had Harmen nou nóóit gedacht! De katten waren vrij groot, haast als -honden; ze hadden een glanzend geel vel met zwarte dwarsstrepen; om den staart zaten -zwarte ringen. Van die leuke poesjes wou Harmen er eentje meenemen, niet om te eten, -alleen maar om te laten kijken! Wat speelden ze aardig! Ze lagen op de zijde en sloegen -elkaar met de pootjes. Wat een dikke, zware pootjes voor zulke lieve beestjes! Met -vluggen greep pakte onze vriend er een op. Kom, daarmee zou hij zijn vrienden eens -verrassen! -</p> -<p>En opgewonden zocht Harmen naar den terugweg. Hij had de richting nog wel in het geheugen, -maar de last, dien hij droeg, hinderde hem erg bij het kappen. In zijn linkerarm hield -hij de poes, die zich niet in het geringst verzette, niks eenkennig dus, zooals die -gemeene kater van Dobbes, die zijn nagels nooit kon thuishouden,—en in den gordel -bungelde zijn lans als een lang slagzwaard achter hem aan. Eindelijk ontdekte hij -tusschen de boomen zijn vrienden weer. „Hallo! ’k Heb wat, jongens! ’n Kat! Hou Joppie -eens vast!” En voorzichtig, om zich nergens aan te verwonden, naderde Harmen tusschen -het doornige struikgewas. „Alsjeblief! Daar heb je ’t beessie!” -</p> -<p>Joppie’s haren vlogen steil overeind. -</p> -<p>„Maar.…. dat is een tijger!!” riep Rolf. -</p> -<p>Harmen keek hem verbluft aan. „Goeie morrege.….!” -</p> -<p>„Een jonge koningstijger!!” -</p> -<p>Toen verbleekte Harmen. „’n Jonge.….?! Groote Griebus! Dan heb ik voor een tijgerhol -gestaan! Drie lagen er in! Drie koningstijgers!” En Harmen liet zijn „poes” met een -rilling op den grond vallen. Naar kattenaard kwam het dier op z’n vier pooten terecht, -blies en wilde beenen maken. Maar Rolf greep het beet. „We moeten hier als de drommel -vandaan, vóór de ouden komen! Padde, neem de duiven op; Harmen, jij die groote vrucht; -ik draag de tijger.” -<span class="pageNum" id="pb316">[<a href="#pb316">316</a>]</span></p> -<p>„Wat wou je met het mormel doen?!” vroeg Harmen ontzet. -</p> -<p>„Temmen!” zei Rolf. „Het dier is nog jong! Kom!” -</p> -<p>„Ja, dan nemen we hem mee naar Hoorn!” riep Hajo. -</p> -<p>„Of hij vreet ons over een maand alle vier op!” gromde Harmen. Hij raapte den doerian -op, keek er met een wantrouwend gezicht naar. „Vooruit dan maar!” -</p> -<p>Padde nam met bevende handen de duiven op en volgde, een behoorlijken afstand bewarend -tusschen zich en het geel-zwarte monster, dat Rolf in den arm had. Joppie bleef nog -weer achter Padde. Zoo wilde de zonderlinge optocht het pad langs het ravijn weer -verder volgen, toen.…. Hajo stootte een kreet van ontzetting uit.…. daar sprong uit -de struiken, geen twintig passen van hen af.….! -</p> -<p>De jongens hoefden er niet naar te raden, wien ze voor zich hadden. Daar was hij, -de wreede, trotsche keizer van het Indische woud, geheel onverwachts, terwijl de zon -hoog aan den hemel stond; zijn oogen waren geen vuur; hij spuwde ook geen gif, was -een dier als een ander, wendde, zelf blijkbaar verrast, zijn zwaren, stompen kop naar -de jongens.…. Dezen stonden verlamd van schrik, Harmen hief onwillekeurig den doerian -op, als wilde hij zich daarmee verdedigen; Hajo vatte instinctief met beide handen -zijn speer; Padde staarde wezenloos, met wijd open mond. -</p> -<p>Er was een aarzeling. Het dier trok de lippen op, ontblootte zijn forsche, driekantige -hoektanden, gromde. Toen richtte hij plots zijn lichtgroene rooversoogen op Rolf—waarschijnlijk -op het jonge dier, dat deze in de armen hield,—sloeg driftig den dikken, ronden staart -over den grond, kroop een schrede achteruit, stootte een kort, schor gebrul uit, onheilspellend -als geen ander geluid, dook ineen.…! Rolf kreeg een ingeving, gaf er zonder aarzeling -gehoor aan: hij slingerde met een fermen zwaai den tijger zijn jong toe. -</p> -<p>Hij had niet beter kunnen doen. De tijger greep het jonge dier met de tanden in den -nek en sprong er in prachtigen, soepelen boog mee weg in het struikgewas. „Besjoer.….!” -stamelde Harmen met nog lijkwitte lippen. -</p> -<p>Toen holden de knapen het pad af, zoo hard ze maar konden, <span class="pageNum" id="pb317">[<a href="#pb317">317</a>]</span>Harmen vooraan, beenen makend als een beroepshardlooper; Padde als laatste, telkens -angstig omziend en gillend: „Niet zoo vlug! Niet zoo vlug! Ik kan jullie niet bijblijven.….!” -</p> -<div class="figure p317width"><img src="images/p317.png" alt="Tijger." width="544" height="451"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb318">[<a href="#pb318">318</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.4" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e428">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p318.png" alt="„TABEH!”" width="618" height="234"></div> -<h2 class="main">„TABEH!”</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Pas een heel eind verder durfden ze hun vaart wat inhouden. „Zou hij ons volgen?” -vroeg Hajo, naar adem happend. -</p> -<p>„Ik denk het niet”, hijgde Rolf. „Maar laten we toch maar zoo ver mogelijk zien weg -te komen.” -</p> -<p>En de jongens liepen, liepen.….!—Er was een betoovering over het woud gekomen, sinds -ze den heerscher ervan hadden leeren kennen. Die struiken, dat bamboebosch daar kon -hem dus bergen.….! -</p> -<p>Verder! Verder maar.….! Eindelijk gingen ze zitten, druipend van het zweet. -</p> -<p>„Waar is Joppie?” vroeg Rolf. Joppie was verdwenen! -</p> -<p>„’n Held!” schimpte Harmen. „Als ie de tijger nou nog te lijf was gegaan!” -</p> -<p>„Waarom heb jij ’t eigenlijk niet gedaan?” -</p> -<p>„Ik? Als ie even langer was gebleven, had ie dit ding” (Harmen tilde den doerian op) -„tegen z’n bast gekregen. Dan was ie van de stank wel weggeloopen!” -</p> -<p>„Nou, en ik dan?” zei Hajo. „Ik stond al met m’n lans klaar. Nietwaar, Padde?” -</p> -<p>„Je hadt ’m makkelijk kunnen doodsteken, als je maar gewild had!” viel Padde hem bij. -„Ik had m’n handen vol, maar anders.….!” Allen lachten weer. „Knap maar”, zei Padde. -„Daarstraks lachten jullie niet!” -<span class="pageNum" id="pb319">[<a href="#pb319">319</a>]</span></p> -<p>„Kom!” zei Rolf. „Laten we nog een uurtje doortippelen, maar nu kalm-aan.” -</p> -<p>„’k Heb zoo’n honger!” klaagde Harmen. -</p> -<p>„Straks plukken we de duiven verder”, zei Rolf. „Maar als je honger hebt, peuzel dan -een stuk van die vrucht op.” -</p> -<p>„Daar zet ik geen tand in.” -</p> -<p>„Dan laat je het. Kom.….!” En de jongens liepen weer verder. -</p> -<p>„Kijk, daar loopt nog een pad!” zei Hajo ineens. „Het komt hier op uit, zie je wel?” -</p> -<p>„Ja! Het schijnt uit het binnenland te komen!” -</p> -<p>Even later stonden de jongens bij den tweesprong. Het andere pad was mul, en in den -grond teekende zich de indruk van een kleinen, naakten voet af. „Het spoor is nog -versch”, zei Hajo. „Het is een kindervoet! Misschien zijn we hier wel dicht bij een -dessah.” -</p> -<p>„Best mogelijk”, meende Harmen. „Geef maar een duifje hier, Padde! D’r zijn er vier, -voor elk een; Joppie loopt z’n deel mis.” En Harmen ging op den wegberm zitten plukken. -De veeren stoven in ’t rond. -</p> -<p>Dapper peuzelde ieder daarna zijn duiveboutje op. Hajo en Rolf smulden ook nog aan -den doerian; Padde en Harmen gingen boven den wind zitten, gaven af op menschen, die -zulk een vies ruikend goedje wilden eten. -</p> -<p>Waar Joppie zoo lang bleef? Hij zou toch niet door den tijger.….? De knapen betrapten -er zich op, dat ze in Joppie een kameraad zouden verliezen. „Joppie! Joppie.….!” Geen -antwoord. Verder dus maar weer. Het pad werd steenachtig; hier en daar was het geducht -klauteren. Aan de linkerzijde verhief zich een rotswand, dicht met struikgewas, varens -en kleine palmen begroeid en door een leger apen opgevroolijkt: het duurde niet lang, -of de doode takken suisden den jongens weer om de ooren, zoodat ze blij waren, toen -het pad van den rotswand afweek. -</p> -<p>Eensklaps stonden ze voor een natuurlijke trap. Dat is te zeggen: was het wel mogelijk, -dat de natuur die ellenbreede, bazalten treden zoo regelmatig had verdeeld? Aan beide -zijden stonden bananen met trossen goudgele vruchten en overschaduwden <span class="pageNum" id="pb320">[<a href="#pb320">320</a>]</span>de trap met hun groote, groene bladeren, en in de spleten tusschen de steenen glansde -diep-groen mos met roode bloempjes. „’t Lijkt wel een trap van een oud kasteel!” vonden -de jongens. Ze plukten een paar rijpe pisangs, maar de vruchten smaakten wrang. „’t -Zijn <i>wilde</i> pisangs”, verklaarde Rolf. -</p> -<p>„’t Zijn rot-pisangs”, zei Harmen teleurgesteld. -</p> -<p>Hajo scheen naar iets te luisteren. „Hoor eens goed!” -</p> -<p>„Een waterval!” juichte Rolf. Toen snelden ze met groote sprongen de trap op, belandden -hijgend op een plateau. In spanning van wat ze te zien zouden krijgen, snelden ze -tusschen met mos en bloemen overdekte rotsen op het geruisch af, holden in hun haast -zelfs ongemerkt een paar sinaasappelboompjes voorbij, liepen een palmenboschje om,—en -stonden voor een meer. -</p> -<p>Het was bedwelmend. Aan de eene zijde van het meer steeg een steile rotswand op; heel -in de hoogte ontsprong een stroompje; het zilverige water danste over de rotsen omlaag -en viel zingend en schuimend in het stille meer, dat tusschen hooge, zacht fluisterende -bamboeboschjes en wuivende waaierpalmen lag weggezonken. In het midden lag een met -boomvarens en bloemen begroeid eilandje, in strakke lijnen zich spiegelend in het -plechtig stille water, dat zich slechts daar roerde, waar de waterval schuimde. Vogels -fladderden alom in de lage takken, in wonderlijke taal luide uitkwinkeleerend boven -het watergeruisch. Aan den oever stond op één poot een reiger te visschen. Pik! daar -dook de snavel weg, kwam met een spartelend, zilveren vischje weer boven, en de rimpels -liepen ver over het water uit, stootten tegen de bladeren van een drijvende lelie -en schoten in dwarse bogen terug. De reiger wierp het glinsterende vischje in de lucht -en ving het in zijn opengespalkten snavel. -</p> -<p>„Ik ga hier nooit weer weg!” stamelde Hajo. ’t Was om er de tranen van in de oogen -te krijgen, zoo mooi. De bodem van het heldere water lag vol bontgekleurde steenen. -En wat schoot daar voorbij? Een vischrug! Dik als een arm! -</p> -<p>Lang duurde het niet, of de jongens zaten in het water; de reiger streek sierlijk -op een lagen boomtak en keek peinzend toe. Hoe heerlijk koel en doorzichtig was het -water; je kon met open <span class="pageNum" id="pb321">[<a href="#pb321">321</a>]</span>oogen naar de prachtige steenen op den bodem duiken. Terwijl Padde wat bij den oever -ploeterde en op de weinige kleeren en de wapens paste, zwommen de anderen naar het -eilandje. Allen dommelden wat in; zij op hun eilandje; Padde boven op het goed, dat -hem was toevertrouwd.…. -</p> -<p>Toen de grootste hitte voorbij was, stonden de jongens hongerig op. Harmen stelde -voor, wat te gaan visschen. -</p> -<p>„Ja!” riep Hajo. „Hengelstokken hebben we hier bij de vleet. Hengelstokken van de -fijnste soort!” -</p> -<p>„Ik weet nog beter!” zei Rolf. „We <i>schieten</i> ze. Met pijl en boog!” -</p> -<p>Dat voorstel sloeg in! Onze vrienden doken weer onder en zwommen om het hardst naar -den oever,—een wedstrijd, dien Hajo met een el voorsprong op de anderen won. Toen -bliezen ze even uit en gingen gewapend weer het water in. Maar de jacht viel niet -mee: de visschen verdwenen, wanneer de knapen naderden. -</p> -<p>Rolf vond er iets op. Terwijl Hajo en Harmen om het hardst achter de visschen aan -zwommen, bleef hij, naar het voorbeeld van den reiger, doodstil staan op een ondiepe -plaats, een gevelde lans in de hand. Spoedig zwom een groote visch voorbij. Rolf richtte -en spietste met een gelukkigen stoot het dier aan zijn lans. Dit bleek achteraf nog -de beste wijze van jagen: hij had spoedig vier zware dieren veroverd, terwijl Harmen -en Hajo niets schoten. De jacht van deze schutters werd dan ook spoedig een spelletje. -Ze trachtten, onder water duikende, op de bladeren der drijvende waterlelies te mikken -en toen hun dat ging vervelen, klommen ze in de oeverboomen en sprongen van gedurfde -hoogten het water in, waarbij ze nu en dan leelijk op de steenen terechtkwamen. -</p> -<p>Rolf had meer gespietst dan de jongens verorberen konden; Harmen sneed een visch in -stukken en wierp die in het meer. Van alle zijden schoten de vroegere kameraden toe -en vochten gulzig om den buit,—leverden een mooi kleurenspel van fonkelend wit, staalblauw, -goudgroen.…. -</p> -<p>Na het middagmaal dwaalden de jongens het plateau nog wat over, dat ze daarstraks -slechts vluchtig hadden gezien; ze plukten wat sinaasappelen, die van buiten niet -geheel rijp schenen, maar toch lekker zoet waren. -<span class="pageNum" id="pb322">[<a href="#pb322">322</a>]</span></p> -<p>Toen ze langzaam door de palmen weer terugkeerden, hield Rolf zijn makkers vast. „Kijk -daar eens!” -</p> -<p>Wat ze zagen, was mooi als een droom. Twee herten en enkele reeën stonden te drinken, -waarbij telkens de kop ver naar achteren geworpen werd, het gewei in den nek, en het -water ter zijde langs de lippen naar buiten vloeide. De groote, vreesachtige oogen -glansden. Wat waren de halzen mooi gebogen! Hoe sierlijk stonden de dieren op hun -ranke pooten! Plotseling scheen er een onraad te speuren. Het snoof de lucht op, stootte -een geluid uit als het blaffen van een hond. En.…. wat klonk daarginds? De echo? De -herten en reeën sprongen weg in het groen. -</p> -<p>De knapen staarden nog sprakeloos van bewondering naar de plaats, waar ze gedronken -hadden. -</p> -<p>Ineens.…. wie kwam daar snuivend aanhollen, de tong uit den bek? Joppie! Dat was de -echo van daareven! Jankend van vreugde sprong de hond tegen zijn meesters op, draaide -half dol in het rond, kermend en kwispelstaartend onder hun aanhaling en likkend waar -hij maar likken kon. „Wouw! Wouw!” -</p> -<p>„We wisten wel, dat je ons niet in de steek zou laten!” zei Hajo. „Ga je mee, ouwe -jongen?” -</p> -<p>Daar zei Joppie geen neen op! Maar nu zag hij restanten visch liggen. Hij vloog er -op af, sloeg in zenuwachtige haast koppen en staarten en graten naar binnen, met een -half oogje opziend, of de jongens bijgeval niet weggingen. Maar dezen wachtten geduldig -tot alles op was en Joppie, na half gestikt te zijn, de laatste graat weer uitspuwde -en meteen weer inslikte. Joppie snuffelde nog wat, vond niets meer. -</p> -<p>En de karavaan volgde het pad weer, vroolijk gestemd, dat ze nu allen samen waren. -Tusschen de oeverpalmen door, wierpen ze een laatsten blik op het meer. Het was het -mooiste, wat ze zich in hun leven herinnerden gezien te hebben. Nog wel een half uur -lang hoorden ze, wanneer ze even stilstonden, het ruischen van den waterval.…. -</p> -<p>De weg daalde, werd nauw en kronkelig. Harmen, die vooraan ging, liep telkens met -het hoofd in een spinneweb. Het pad scheen zoo weinig gebruikt te worden, dat hier -en daar de struiken het geheel versperden, en onze vrienden moesten zich met <span class="pageNum" id="pb323">[<a href="#pb323">323</a>]</span>het lijf een weg banen. „Hé!” zei Harmen eensklaps. „Hier is iemand langs gekomen! -Zie maar: deze tak is versch gebroken! Misschien wel dezelfde, waarvan we vanmorgen -die voetstappen hebben gezien!” -</p> -<div class="figure p323width"><img src="images/p323.png" alt="Aan de voeten van de knapen strekte zich een wijd dal uit, in vijvers verdeeld....." width="596" height="490"><p class="figureHead">Aan de voeten van de knapen strekte zich een wijd dal uit, in vijvers verdeeld.….</p> -</div><p> -</p> -<p>Zwijgend liepen de knapen zoo een paar uren achtereen, tot het ging schemeren, en -aan een legerplaats gedacht moest worden. Ze kozen er weer een open plek voor, tusschen -bamboebosschen. De grond was zacht. Merkwaardig was, dat ze vanavond niet zoo door -die onbestemde vrees bevangen werden als gisteren voor het slapen gaan. Raakten ze -met het oerwoud vertrouwd? Had de ontmoeting met den koningstijger dit gevaar iets -van zijn beangstigende geheimzinnigheid ontnomen? Ze waren met z’n vieren, met lansen -bewapend, en Joppie zou wel blaffen als er gevaar dreigde.….! -</p> -<p>Eensklaps richtte Hajo zich op. „Ik hoor wat!” -</p> -<p>De jongens luisterden. Door het krekelgetsjirp mengde zich <span class="pageNum" id="pb324">[<a href="#pb324">324</a>]</span>een dof geluid als van een trommel. „Menschen!” fluisterde Hajo. „Ik hoor ook een -fluit!” -</p> -<p>De knapen sprongen op. Mannetje na mannetje liepen ze langs het donkere, smalle pad -op het geluid af. -</p> -<p><span class="corr" id="xd30e6522" title="Bron: Eenklaps">Eensklaps</span> hield het bosch op, en aan de voeten der knapen strekte zich een wijd dal uit, in -vijvers verdeeld. En in het midden, omringd door kokostuinen, lag een dorpje, waaruit -een gele lichtschijn opstraalde. Hoe te naderen zonder gezien te worden? Het dal sidderde -in blauwen maneschijn; de vijvers zogen het licht gretig in en straalden het weer -uit. Kom! ze zouden maar op hun goed gesternte vertrouwen! Er scheen in het dorp feestgevierd -te worden, en dan zou men wel niet zoo <span class="corr" id="xd30e6525" title="Bron: werkzaam">waakzaam</span> zijn. Zoo daalden onze vrienden over een kronkelend dijkje de helling af. -</p> -<p>„Rijstvelden!” zei Rolf, op de vijvers wijzend. „Kijk maar, de halmen steken boven -het water uit.” -</p> -<p>Harmen, die vooraan liep, stokte en bleef staan. Van het dijkje gleed een slang weg -en kronkelde, den kop boven water, tusschen de jonge, groene halmen door. „Goed, dat -ik er niet op getrapt heb!” zei Harmen verschrikt. -</p> -<p>„Is ’t hier niet prachtig?” vroeg Rolf. De jongens stonden weer even stil, lieten -de oogen rondweiden over de sawah’s om hen heen, waarin milliarden sterren star te -fonkelen stonden. Hoe wijd en groot was alles hier! Hoe klein voelde je je! Hoor! -De muziek was luider geworden. Hoe luchtig en klaar klonken die fluittonen, en hoe -weemoedig verstierven ze. -</p> -<p>Verder maar weer! Bij dozijnen <span class="corr" id="xd30e6533" title="Bron: plonsten">plonsden</span> de vette kikkers van het dijkje de sawah’s in, zwommen grappig weg en bleven met -uitgestrekte achterpooten liggen, nieuwsgierig boven het water uitglurend. Zoo kwamen -de jongens bij den eersten kokostuin; de slanke stammen en de lange, gebogen bladstelen -glansden in het maanlicht. -</p> -<p>Voorzichtig! Pasje voor pasje slopen ze voort. Glurend langs een bamboeboschje konden -ze de poort zien. Er stond een wachthuisje met weer zoo’n hangend, uitgehold stuk -boomstam, maar van een waker was niets te bespeuren. Nu, waar zou die ook voor noodig -zijn geweest? Het geheele dorp was immers op de been? De jongens doken vlug langs -het bamboeboschje <span class="pageNum" id="pb325">[<a href="#pb325">325</a>]</span>tegen den aarden buitenwal weg en konden nu door de spleten van de omheining naar -binnen zien. De dessah-bewoners zaten in wijden kring op het voorplein gehurkt, en -in het midden van den kring schreden dansers met potsierlijke bewegingen dooreen. -Ze droegen op het hoofd gruwelijke monsterkoppen met wilde haren en groote glas-oogen, -en het bovenlijf was bedekt door een ruimen mantel van lange bladeren. Rondom de dansers -zaten met gekruiste beenen de muzikanten, die met de vlakke hand op eigenaardige, -langwerpige trommels sloegen, welke dwars op de knieën lagen, of op houten fluiten -bliezen. Een bespeelde een eensnarige viool, welke op den grond was geplaatst, en -een ander sloeg beurtelings op twee bekkens. Daarachter zaten mannen met walmende -flambouwen, en daar weer achter hurkten de omstanders, sloegen met de handen de maat. -</p> -<p>„Kermis!” fluisterde Padde. -</p> -<p>Harmen keek slechts naar den vioolspeler. „Hij kan er niks van! Fout! Wéér fout! Is -dat nou spelen?” En even later kon hij het haast niet meer uithouden. „Zou ik naar -binnen gaan? Om ze eens te laten hooren, hoe je spelen moet? Hou jij m’n speer zoo -lang vast, Hajo, en m’n boog.” -</p> -<p>„Als je ’t maar laat!” dreigde Rolf. -</p> -<p>„Wat zullen ze me doen?” vroeg Harmen. „Ze zullen blij zijn, als ze er eens goed hooren -spelen.” -</p> -<p>En even later begon hij weer te zeuren: „Ze hebben daarginds ook allerlei lekkere -rommel staan.…. Ruik maar eens!—En ik zou zoo drommelsch graag weer eens een fiool -in m’n vingers hebben.…. Hoelang heb ik nou al niet kunnen spelen? Hoor! Valsch! Wéér -valsch!” -</p> -<p>Met een kordaat besluit wierp Harmen zijn wapens op den grond, sprong fideel de poort -binnen en riep op een toon van: daar ben ik dan toch eindelijk! den vergaderden toe: -</p> -<p>„<i>Tabeh!</i>” -</p> -<div class="figure p325width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb326">[<a href="#pb326">326</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.5" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e435">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">PADDE IS ZOEK</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">De trommels zwegen; de dansers staakten hun dans; allen staarden met groote oogen -naar den zonderlingen bezoeker in zijn rokje van gras. Daarop sprongen enkele mannen -toe en grepen Harmen, die te laat op de gedachte kwam om er weer tusschen uit te gaan. -Allen riepen dooreen. -</p> -<p>De jongens, die buiten alles hadden gezien, vluchtten, na Harmen’s wapens te hebben -opgepakt, met Joppie in het bamboebosch. Vlak daarop snelden gewapende Inlanders langs -hen heen, blijkbaar op zoek, of er nog meer blanken in de buurt waren. Maar onze vrienden -werden niet opgemerkt, en de Inlanders keerden weer terug. Toen bedaarde het rumoer -daarbinnen. -</p> -<p>„We moeten hem bevrijden”, zei Rolf. „Maar hoe?!” -</p> -<p>Padde begon jammerend zijn meening te uiten over menschen, die door hun waaghalzerijen -ook anderen in gevaar brachten. -</p> -<p>„Hajo”, zei Rolf. „Jij ziet de poort van daar. Staat er een wacht voor?” -</p> -<p>„Neen! Ik zal kijken, wat ik binnen zie.” Hajo sloop naar de omheining, loerde door -de spleten. „Het voorplein is leeg, en van achter de huizen komt licht.” -</p> -<p>„Volg me dan”, fluisterde Rolf. „Hier, Padde, pas jij op Joppie en de wapens!” -</p> -<p>„Wat gaan jullie beginnen?” jammerde Padde op gedempten toon. „Je komt hier toch terug, -hè, Hajo?” -</p> -<p>„Ja zeker”, gromde Rolf. En Rolf en Hajo slopen weg, het halve dorp om, tot waar het -licht door de spleten der omheining naar buiten straalde, en stemmengedruisch hun -oor bereikte. Ze gluurden tusschen de bamboes door en zagen juist, dat Harmen, de -handen op den rug gebonden, een trapje werd opgeleid naar een hutje. De deur werd -achter hem gesloten; daarna schenen de Inlanders te vergaderen. De afstand was te -groot om iets te kunnen opvangen uit het stemmengeroezemoes. -<span class="pageNum" id="pb327">[<a href="#pb327">327</a>]</span></p> -<p>„Wachten”, zei Rolf. „Zoolang ze daar zijn, kunnen we niets beginnen.” -</p> -<p>En zoo wachtten de jongens dus, gekweld door de muskieten. Eindelijk verspreidden -de Inlanders zich in druk gekout en verdwenen in hun woningen. -</p> -<p>„Kom mee!” zei Rolf, „misschien vinden we een achterdeur; de poort zal nu wel bewaakt -zijn.” -</p> -<p>Op dit oogenblik hadden de jongens, ondanks het hachelijke van het geval, moeite hun -lachen te bedwingen: Harmen hief de eerste maten van het geuzenlied aan: -</p> -<div class="lgouter"> -<p class="line">„Slaet opten trommele, van dirredomdijne! -</p> -<p class="line">Slaet opten trommele, van dirredomdoes!”</p> -</div> -<p class="first">Het deed in dezen Indischen maannacht vol krekelzang wel erg zonderling aan. -</p> -<p>Zijn vrienden begrepen, dat het niet Harmens lust tot trommelen was, die hem dit lied -uit de ziel perste. Het moest hen aanduiden waar hij zat opgesloten! -</p> -<p>Zonder een ingang te vinden, slopen ze het dorp om. Zoo kwamen ze weer aan de poort, -maar nu aan de andere zijde dan waar Padde en Joppie zich bevonden. Hajo gluurde om -een hoekje. Een schildwacht hurkte thans, eentonig neuriënd, naast het huisje. Inlanders -neuriën altijd, als ze ’s nachts alleen buiten zijn; het verdrijft de booze gedachten, -welke zich, in het kleed der duisternis gehuld, van ’s menschen ziel willen meester -maken. -</p> -<p>Wat te doen? Den man overvallen? Hajo kreeg een inval: hij raapte een steentje op, -wierp het weg over het hoofd van den waker. Ritselend viel het neer. -</p> -<p>De Inlander hief het hoofd. -</p> -<p>Doodsche stilte. Krekelzang. Heel in de verte de blaffende roep van een hert. -</p> -<p>Hajo wierp nog een steentje achter het eerste aan. Ditmaal werd het verlangde resultaat -bereikt. De man greep zijn speer en begaf zich in de richting, van waar het geluid -kwam. Hij had zijn rug nog niet gekeerd, of Rolf en Hajo schoven geruischloos voort -in de schaduw van de omheining, slopen achter het wachthuisje door en glipten de poort -binnen. Ze durfden het <span class="pageNum" id="pb328">[<a href="#pb328">328</a>]</span>voorplein niet over te steken,—liepen het dus om, van boom tot boom. -</p> -<p>„Hoor eens.….!” zei Hajo opeens. -</p> -<p>De knapen hielden den adem in. -</p> -<p>„Ik hoor niets!” -</p> -<p>„Ik nu ook niet meer. Ik meende daareven.….” -</p> -<p>„Het zal Harmen zijn geweest. Luister maar eens: hij zingt nu van het Volendammer -visschertje!” -</p> -<p>„Ja-ha!” -</p> -<p>Verder weer! Geen van beiden vermoedde iets van het bloedig drama, dat zich intusschen -buiten de poort had afgespeeld.…. -</p> -<p>Padde had onverwachts vlak voor zijn neus een steentje hooren neervallen. Waar kwam -dat vandaan? Daar viel er nog een! En zie.…. de waker stond op.…. en kwam op Padde -af! Met bonzend hart gluurde de jongen door de twijgen en zag, hoe de Inlander overal -rondkeek en met zijn lans in het <span class="corr" id="xd30e6596" title="Bron: stuikgewas">struikgewas</span> porde. Padde kroop een eindje achteruit. De waker bleef doodstil staan, kwam toen -recht op de plek af waar Padde zat en stak zijn lans met kracht tusschen de bamboes. -Deze aanval was Joppie te machtig: hij bevrijdde zich met een gesmoord jankgeluid -uit Padde’s greep en vloog den man naar de beenen. Met een verwensching trapte de -Maleier den hond weg, sprong toe en.….! Padde had in radeloozen angst, zonder te weten -wat hij deed, een lans naar voren gestoken. De lans kraakte; een doffe kreet; rochelen; -de slag van een vallend lichaam.…! Huiverend sprong Padde overeind, zag, hoe de Inlander, -met de speerpunt diep in de borst, krimpend op den grond lag. Alles draaide voor Padde; -hij borg het gelaat in de armen. Weg! Weg van hier! Weg! Weg!.….! -</p> -<p>En, met Joppie op de hielen, was Padde weggehold.…. -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<div class="lgouter"> -<p class="line">„Dat Volendammer Visschertje, -</p> -<p class="line">Dat voer naar Zierikzee.….”</p> -</div> -<p class="first">zong Harmen. -</p> -<p>Sluipend van huis tot huis, waren Rolf en Hajo zijn schuilplaats genaderd. -<span class="pageNum" id="pb329">[<a href="#pb329">329</a>]</span></p> -<div class="lgouter"> -<p class="line">„Dat Volendamsche Visschertje, -</p> -<p class="line">Dat voer naar Zierikzee. -</p> -<p class="line">Bracht zeven varkens en een wijf, -</p> -<p class="line">Een poez’lig wijf weer mee! -</p> -<p class="line">Van z’n varkens kreeg die nooit geen spijt, -</p> -<p class="line">Maar ’t wijf wou die weer kwijt. -</p> -<p class="line">Weer kwijt, wéééér kwijt.….”</p> -</div> -<p class="first">Met een prachtigen uithaal besloot het lied. -</p> -<p>Zijn vrienden waren vlug onder het huisje weggekropen, waarin hij gevangen zat. „Harmen.….!” -</p> -<p>„Holla.….! Groote Griebus, als ik niet dacht, dat jullie …” -</p> -<p>„Sssst! Ik kom bij je!” Rolf klauterde vlug langs het laddertje omhoog. Gelukkig stond -het aan de schaduwzijde. De deur zat met een rotan vast. Het mes er op.….. rits! Krak.…. -krak.….! Stil, stomme deur!—„Harmen, waar lig je?” -</p> -<p>„Hier! Groote God, Rolf.…. de schurken!” -</p> -<p>Rolf knielde, begon de boeien door te snijden. -</p> -<p>„Au!” -</p> -<p>„Los?” -</p> -<p>„Ja” -</p> -<p>„Kom dan!” -</p> -<p>Zachtjes schimpend daalde Harmen de ladder af.—„Hajo!” -</p> -<p>„Kom mee!” fluisterde Rolf. -</p> -<p>Even later waren de knapen het dorp weer door, langs de omheining het plein omgeslopen, -stonden nu dicht bij de poort. Rolf raapte een steentje op, keilde dit over den bamboezen -wand een flink eindje bezijden de poort. Niets roerde zich. -</p> -<p>„Wat doe je nou!” vroeg Harmen. -</p> -<p>„Ssst!” Rolf nam nog een steentje, ditmaal iets grooter, wierp het achter het andere -aan. -</p> -<p>Doodsche stilte. -</p> -<p>„Misschien staat de wachter verderop!” zei Hajo. -</p> -<p>„Laten we hem smeren”, stelde Harmen voor. „Voor ie de lui op de been heeft, zijn -we weg!”. -</p> -<p>Rolf sloop vooruit, de anderen volgden. Zoo kwamen ze de poort uit. Niets te zien! -Wacht! Wat.…. wie ligt daar?! Allen snellen toe. Een kreet van ontzetting, als ze -het lijk van den waker overdekt met bloed op den grond vinden. -<span class="pageNum" id="pb330">[<a href="#pb330">330</a>]</span></p> -<p>„Padde.….?!” Hajo stort zich het struikgewas in. -</p> -<p><span class="corr" id="xd30e6646" title="Niet in bron">„</span>Padde is verdwenen! Daar liggen de wapens nog.<span class="corr" id="xd30e6648" title="Niet in bron">”</span> -</p> -<p><span id="xd30e6651"></span>Rolf knielt bij het lijk neer. „Dood!” fluistert hij. -</p> -<p>„Zou Padde met de lans.….?!” -</p> -<p>Rolf springt overeind. „Vlug! Weg van hier!” -</p> -<p>De andere twee volgen, Hajo radeloos over Padde’s verdwijnen. -</p> -<p>„Wacht even!” hijgt Harmen. Hij snelt terug, grist de wapens uit het struikgewas weg, -neemt den Maleier speer en kris af. Dan snelt hij weer achter de anderen aan. -</p> -<p>„Rolf!” snikt Hajo. „Moeten we Padde niet.….?!” -</p> -<p>„We moeten hier weg!” beveelt Rolf. „Uit het dal weg! We kunnen ons hier niet verbergen. -Ze zoeken ons straks en.….” -</p> -<p>Harmen bukt zich, raapt Padde’s schortje van den grond op. -</p> -<p>„Goddank!” zegt Rolf, „dan is hij de goeie kant uitgevlucht! Neem het, dat ze ’t niet -vinden!” -</p> -<p>De jongens rennen langs een dijkje tusschen de terrasvormig oploopende sawah’s omhoog, -glijden in de modder uit, krabbelen weer overeind en staan tenslotte hijgend aan de -andere zijde van het in maanlicht gedrenkte dal.…. -</p> -<div class="figure p330width"><img src="images/p330.png" alt="Liggende jongen." width="284" height="111"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb331">[<a href="#pb331">331</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.6" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e442">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">DOLIMAH</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first"></p> -<div class="figure floatLeft p331width"><img src="images/p331.png" alt="Dolimah." width="219" height="242"></div><p> -</p> -<p>Hier loopt het pad weer het bosch in. Grillige schaduwen liggen over den grond. Honderdmaal -struikelt Harmen, die vooraan loopt, over zware wortels. Hush.…. wat springt daar -voor een dier weg?! -</p> -<p>Voort! Voort! Hajo kan ten slotte niet meer, zinkt tegen de struiken. De tranen vloeien -over zijn wangen. „Padde.….! Waar is Padde.….?” -</p> -<p>„Stil eens!” zegt Harmen. „Hoor jullie wat?!” -</p> -<p>Hajo bergt het gelaat in de armen om zijn hartstochtelijk snikken te smoren. -</p> -<p>„We moeten hier weg! Kom, Hajo,” dringt Rolf aan. „Hier is alles nog zoo open.” En -hij steunt Hajo, die kreunend opstaat. -</p> -<p>Zoo strompelen de jongens voort, tot ze bij een plaats komen, waar de bodem zacht -is en varens groeien. Voorzichtig, zorg dragend geen varen-stelen te knakken en zoodoende -een spoor na te laten, waden ze er door. Als ze ver van den weg af zijn, zinken ze -neer, hooren nauwelijks het driftig zingen der muskieten. Harmen valt meteen in slaap. -Hajo snikt nog urenlang. -</p> -<p>De sterren verdwijnen al. De maan verbleekt. De krekels zwijgen. -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>Met een schrikbeeld voor oogen werd Hajo het eerst van de drie weer wakker. „Padde! -Waar is Padde!” -</p> -<p>De zon stond al hoog, glinsterde in de boomkruinen, daarboven. Alom schetterden de -vogels. „Rolf.….! Word wakker! We moeten Padde zoeken!” -</p> -<p>„Ja.….” stamelde Rolf en richtte zich op. -<span class="pageNum" id="pb332">[<a href="#pb332">332</a>]</span></p> -<p>Ook Harmen werd wakker, rekte zich, geeuwde, krabde aan enkele roode muskietenbeten. -</p> -<p>„Waar zullen we zoeken?” vroeg Rolf na een oogenblik zwijgen. -</p> -<p>Hajo zocht naar een antwoord, maar vond er geen. Met tranen in de oogen blikte hij -in het groen, rondom. Harmen wentelde zich op zijn buik, plukte een grashalmpje, kauwde -er op en zuchtte. „Je kunt net zoo goed naar m’n viool gaan zoeken, die met de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> kopje onder is gegaan!” -</p> -<p>„Padde <i>moet</i> gevonden worden”, zei Hajo met gesmoorde stem. -</p> -<p>„Ja.….” viel Rolf hem bij. „Natuurlijk moet hij gevonden worden. Dat spreekt vanzelf.” -</p> -<p>Zwijgen. Drukkend zwijgen. Hajo barstte plots weer in krampachtig snikken uit. -</p> -<p>Harmen sprong overeind, spuwde het grashalmpje uit, dat hij half had binnengekauwd, -streek over zijn zitvlak en zei: „’k Ga eens op de weg kijken. Zien, of de sloebers -ons gevolgd hebben.” -</p> -<p>Langzaam, het hoofd omlaag, waadde hij tusschen de varens door. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Even later kwam Harmen met groote sprongen weer aanhollen; hij moest even naar lucht -happen, vóór hij uit zijn woorden kwam: „Daarginder zit ie! Met Joppie en een zwart -meisje! En vuur heeft hij ook!” -</p> -<p>De anderen sprongen overeind. „En.…. en waarom is hij niet met je meegekomen??” -</p> -<p>„Hij heeft <i>mij</i> niet gezien!” -</p> -<p>„Ben je dan niet naar hem toegegaan?” -</p> -<p>„’k Zal daar in m’n bloote billen voor den dag komen!” schimpte Harmen verontwaardigd. -En haastig schoot hij zijn „rokje” aan. -</p> -<p>„Kom mee!” zei Rolf. En de jongens ijlden achter Harmen aan. „Zie je daar die rook?” -vroeg Harmen. „Bij die kokosboom? Daar zit ie met ’t zwarte meisje en z’n vuurtje, -de smakker!” -</p> -<p>„Padde! Hallo, Padde!” riepen de jongens. -</p> -<p>„Wauw!” Daar kwam Joppie hen al te gemoet snellen, sprong gillend van vreugde tegen -hen op. -<span class="pageNum" id="pb333">[<a href="#pb333">333</a>]</span></p> -<p>Maar Padde scheen over het weerzien allerminst verbaasd. „Zoo!” zei hij, trad in het -kostuum waarin hij geboren was eenigszins schuchter naar voren, kuchte en vroeg: „Heb -jullie mijn schortje soms?” -</p> -<p>„Hier!” zei Hajo. „Maar vertel op: hoe.….” -</p> -<p>Met een zucht schoot Padde zijn rokje aan. „Ziezoo!—Ja, ’t is dat meisje, weet je -wel, van bij de <span class="corr" id="xd30e6725" title="Bron: radja">radjah</span>! Ze is ons nageloopen. Nietwaar?” wendde hij zich tot het meisje, dat met neergeslagen -oogen tegen de struiken stond. „Jij wou met ons mee? Sama saja?—Ik kwam haar achterop! -Vannacht, toen ik wegliep om.….” Padde huiverde. -</p> -<p>„Dus jij hebt hem doodgestoken?” -</p> -<p>„Is ie d-dood?” vroeg Padde stamelend. „Ik kon er niets aan doen. Hij kwam op me af.….!” -</p> -<p>De jongens zwegen, en Padde veegde met den onderarm over zijn neus. -</p> -<p>„<span lang="ms">Apa moenamah nja?</span> Hoe heet je?” wendde Rolf zich tot het meisje. -</p> -<p>„<span lang="ms">Dolimah, toean.….</span>” luidde het zachte antwoord. -</p> -<p>„’t Is dat lieve meisje, dat ons dat smerige goedje gaf, dat we kauwen moesten!” zei -Padde. „Weet je ’t nog, Harmen?” -</p> -<p>„Nou!” zei Harmen. „’k Wist niet, wat ik liever had!” -</p> -<p>„Ze kon me dadelijk weer”, vervolgde Padde. „Nou, en toen heeft ze een vuurtje gemaakt, -lekker! Moet je eens kijken, hoe ze dat doet! Met een paar houtjes! En wrijven maar! -’k Heb geslapen; ’k ben net weer wakker.” -</p> -<p>„En heb je er geen oogenblik over gedacht, waar.…. <i>wij</i> bleven?” vroeg Rolf. -</p> -<p>„Nou, ik wist toch, dat jullie wel zouden komen!” meende Padde luchthartig. „Ik dacht: -ze zullen wel zoeken.” -</p> -<p>Rolf knikte. „Zoo.” Toen wendde hij zich weer tot het meisje: „Dolimah, vertel me -eens waarom je je dessah verlaten hebt.….?” -</p> -<p>„Ik was zoo bang! Loentar heeft gezien, dat ik ’s nachts ben opgestaan.…. Loentar -verklapt altijd alles.” -</p> -<p>„Wie is Loentar?” -</p> -<p>„Loentar is mijn broertje. Ik heb nog twee broertjes: Dajik en Oeng. Karidien is al -groot. Hij is bijna een man en zoo <span class="pageNum" id="pb334">[<a href="#pb334">334</a>]</span>sterk.….! En mijn zusters: Sitoe en Roeknini en Kartina zijn al getrouwd.” -</p> -<p>„En.….” Rolf aarzelde even, „wilde je nu met ons meegaan?” -</p> -<p>„Ik durf niet terug”, fluisterde het meisje. -</p> -<p>„Kun je in een andere kampong geen tehuis vinden?” -</p> -<p>Dolimah schudde het hoofd. „Ze zouden vragen wie ik ben, en me weer terugbrengen.….!” -</p> -<p>„En waar heb je in die dagen van geleefd?” -</p> -<p>„Ik heb niet gegeten. Ik was zoo bang. Ik heb geloopen, geloopen.….” Het meisje scheen -plots ietwat duizelig te worden, streek met de hand over de oogen. -</p> -<p>„Wat heeft ze?” vroeg Harmen verschrikt. -</p> -<p>„Ze heeft al dien tijd niets gegeten!” -</p> -<p>„Groote griebus!” Harmen keek rond, dacht toen aan den kokosboom vlak bij hem en klom -als een aap naar boven. „Hajo!” schreeuwde hij van uit de hoogte. „Schiet als de weerlicht -een paar duiven!” Maar Hajo had de pees van zijn boog al gespannen. „Wat ik onder -schot krijg, is er bij!” -</p> -<p>Rolf gooide bladeren bijeen tot een zacht leger. „Ga hier wat zitten”, zei hij tot -het meisje, dat verlegen werd onder al die zorgen. „Je zult moe zijn.” -</p> -<p>Dolimah aarzelde. Maar toen Rolf haar naar de rustbank leidde, zonk ze met gesloten -oogen zwijgend op de zachte bladeren neer. -</p> -<p>„Ziezoo!” zei Padde, die, om ook wat te doen, geheel overbodig in het vuur porde. -En hij wees naar Harmen, die boven in den boom ijverig noten zat los te draaien. „Zie -je? Hij haalt <i>makan!</i>” -</p> -<p>Daar kwam Harmen weer omlaagzakken, laadde de armen vol noten. „Da’s dat! Waar blijft -Hajo met zijn duiven? Als die kampong niet zoo open en bloot lag, zou ik wat rijst -voor haar gappen. En dan nam ik meteen voor mezelf wat beters mee als dat smerige -rokkie, dat ik nou aanheb. ’t Lijkt wel, of ik moet optreden in ’t paardenspul!” Hij -nam zijn kapmes op en spleet met een paar ferme slagen een noot open. „Alsjeblieft, -lieve, kleine Dalo.…. Dola.…. hoe heet je?” -</p> -<p>„Dolimah”, zei het meisje na een verlegen aarzeling. Ze nam <span class="pageNum" id="pb335">[<a href="#pb335">335</a>]</span>met haar fijne vingertjes het stuk kokos aan, dat Harmen offreerde, zette haar blanke -tandjes in het blanke vruchtvleesch. -</p> -<p>„Wat een dot, hè?” zuchtte Harmen. „Hier, kleine snoes, Harremen is dol op je,—neem -dit er nog bij.” -</p> -<p>„Geef op!” snauwde Padde, jaloersch. „Denk je, dat ze dat zóó kan eten? Dat moet eerst -in stukjes!” Hij beproefde het met de handen te breken, werd rood van inspanning.…. -vergeefs. -</p> -<p>„Nou moet jij het met je smerige vingers eerst pikzwart maken!” schold Harmen, die -anders toch zoo nauw niet keek. „Hier d’r mee, papjoggie!” En Harmen zette er zijn -pootige vingers in. Knap! „Een schip in brand laten vliegen, dat kan ie, maar een -nootje knappen, daar moet ie Harremen eerst bij roepen!” -</p> -<p>„Kletskoek!” schreeuwde Padde, en de tranen schoten hem in de oogen. -</p> -<p>Harmen grinnikte, kapte juist met een geweldige mep weer een kokosnoot in tweeën en -loerde met een schuin oogje, of het meisje wel oplette, hoe mooi hij dat deed. Maar -Dolimah liet juist een schuwen blik vol medelijden op Padde vallen, in wiens oogen -zij een traan zag glanzen. Padde merkte het, veegde snel die sporen van on-mannelijke -zwakte weg, snoof en keek een anderen kant uit. -</p> -<p>Daar kwam Hajo opgewonden uit de struiken. „Alsjeblieft!” riep hij en hield een kakelend -boschhoen omhoog. -</p> -<p>„Geef hier!” beval Harmen. En het bevoelend, prees hij: „’n Mooi beest! Vet aan de -borst!” -</p> -<p>„Ik trapte er haast bovenop!” zei Hajo. -</p> -<p>„’t Stomme dier!” <span class="corr" id="xd30e6790" title="Bron: zuchte">zuchtte</span> Harmen. En terwijl hij het den hals omdraaide, beval hij Padde, hout voor het vuur -te zoeken, en Hajo droeg hij op, een puntigen stok te snijden om het er aan te braden. -„Zoo, ben je dood, beessie? Hij zegt niks meer, dan zal ’t wel zoo wezen.” En meteen -stoven de veeren ook al in ’t rond. In een ommezien was de mooie, gespikkelde, mollig -bepluimde kip een kaal, geel monster geworden. Met verrassende vaardigheid sneed de -vroegere koksmaat het open, spietste het „schoongemaakte” boschhoen, gooide de houtjes -op het vuur wat op mekaar en zag even later met glinsterende <span class="pageNum" id="pb336">[<a href="#pb336">336</a>]</span>oogen toe, hoe het boutje bruin werd, en het vet sissend in de vlammen droop. „Deze -mag jij opeten, hè, Dolimaatje?” zei hij. -</p> -<p>„Daar heeft ze genoeg aan”, meende Rolf. -</p> -<p>„Oh! Wou jij d’r soms ook wat van!” schimpte Harmen. „Zie liever, dat je wat schiet!” -</p> -<p>„Dat is een goede gedachte”, zei Rolf opgeruimd. „Ga je mee, Hajo?” En de beide knapen -vatten hun boog op en verdwenen tusschen de boomen. Joppie sprong om hen heen. -</p> -<p>„Het liefst heb ik boschkippen!” schreeuwde Harmen hun nog na. -</p> -<p>„Je hebt maar voor het kiezen!” zei Rolf. -</p> -<p>„Nou, een paar duiven vind ik ook goed! Als ze maar vet zijn.” -</p> -<p>Langzaam wandelde onze vrienden tusschen de boomen voort. „Leuk, hè?” zei Hajo. -</p> -<p>Rolf schrikte op. „Leuk?” -</p> -<p>„Dat dat meisje meegaat! Ik vind alles nu in eens veel prettiger!—Wat zullen de anderen -opkijken, als we met haar in Bantem komen! En later in Hoorn!” -</p> -<p>Rolf liep peinzend naar den grond te kijken. „Ik geloof, Hajo”, zei hij tenslotte, -„dat we haar moeten aanraden, toch maar naar huis terug te gaan.” -</p> -<p>„Waarom??” vroeg Hajo verschrikt. -</p> -<p>Rolf zweeg, en Hajo liet zijn lip hangen. -</p> -<p>Zonder iets onder schot te hebben gekregen, belandden onze vrienden weer in het kamp. -</p> -<p>„Platzak?” hoonde Harmen. „Nou, dan kunnen we met z’n vieren de kip afknabbelen: die -is toch al pikzwart gebrand.” -</p> -<p>„De kip? Heeft Dolimah er niets van gegeten??” -</p> -<p>„Ze kan naar de pomp loopen!” zei Harmen grimmig. „’k Had een fijn boutje gebraden! -Je wordt bedankt—zegt dat juffie—knabbel die rommel zelf maar op: <i>ik</i> zet er geen tand in.—Best—zei ik,—als jou dat niet fijn genoeg is, juffie, zal Harremen -’t wel.….” Harmen’s stem werd verdacht heesch „zal Harremen het wel voor je opkluiven.—En -nou is ie pikzwart. Nou lust <i>ik</i> ’m ook niet meer.” -</p> -<p>Het meisje scheen te begrijpen waarover gesproken werd. -<span class="pageNum" id="pb337">[<a href="#pb337">337</a>]</span></p> -<p>„Ik mag het niet eten, heer,” wendde zij zich aarzelend tot Rolf. Deze keek haar even -verbaasd aan. Toen begreep hij. „Ik denk, dat haar geloof het verbiedt”, zei hij tot -zijn vrienden. -</p> -<p>„Zit ’m dáár de kneep!” verzuchtte Harmen. „Ze had het hier toch gerust kunnen doen! -Geen mensch, die het ziet!” Hij sneed het aangebrande hoen in stukken. „Hier, Hajo, -daar heb jij een poot. En voor jou, Padde, alsjeblieft, een stuk van de borst en een -vleugeltje toe, en voor jou, pennelikker, neem aan, ’k ben je knechtje niet! ook een -vleugel en een stuk borst. Zoo, dan schiet er voor Harremen nog een poot over en de -bil, en voor Joppie—gris ’t niet uit m’n vingers, mormel!—hier, voor jou de ribbekast, -dan kun je kluiven! Of lust jij ook alleen wat je mag eten van je geloof? Hè, sallemander, -jij denkt: spek is spek, en hap! in m’n bek! niet waar?” -</p> -<p>Zoo dacht Joppie er werkelijk over. Grommend en grauwend begon hij er aan te knagen, -dat de beentjes knapten als vischgraten. -</p> -<p>„Kijk hem eens smullen, de gannef!” zei Harmen, die zelf glom tot achter zijn ooren. -<span class="corr" id="xd30e6826" title="Niet in bron">„</span>Zeg, Rolf, vraag nou eens aan Dolimah, wat ze dan wèl mag eten?” -</p> -<p>„Ik mag wel kip eten”, antwoordde het meisje op Rolfs vraag. „Maar alleen, als ze -met het mes geslacht is.” -</p> -<p>„Wat een fratsen”, verklaarde Harmen, toen Rolf hem vertaalde, wat Dolimah gezegd -had. „Zou je toch nog geen stukje nemen, hè, Dolimaatje, hè?” En Harmen offreerde -haar vol verleiding het pootje, dat hij nog in de vetbesmeerde hand hield. -</p> -<p>Het meisje schudde glimlachend het hoofd. „Ik heb geen honger meer.….” -</p> -<p>En toen moest er eens aan opbreken worden gedacht! Harmen schopte morrend het vuur -uiteen. „We moesten het op den rug kunnen meenemen! Vraag haar eens, hoe ze het gemaakt -heeft?” -</p> -<p>„Heb jij dat vuurtje gemaakt, Dolimah?” vroeg Rolf. -</p> -<p>Het meisje knikte bevestigend, glimlachte verlegen. „Als u het noodig hebt, dan zal -ik het wel voor u maken.” -</p> -<p>„Ja.….!” Rolfs gelaat nam een weifelende uitdrukking aan. „Is het werkelijk niet beter, -dat je naar je dorp teruggaat?” <span class="pageNum" id="pb338">[<a href="#pb338">338</a>]</span>vroeg hij zacht, na een korte aarzeling. En haastig voegde hij er aan toe: „<i>Wij</i> vinden het erg leuk, als je met ons meegaat! Maar we zijn bang, dat <i>jij</i> er later spijt van hebt.” -</p> -<p>Dolimah boog zwijgend het hoofdje. „Ik durf niet terug”, fluisterde ze in weer opkomenden -angst. „Ik durf niet.….” -</p> -<p>Rolf maakte een beslist gebaar. „Dan ga je met ons mee!—Ben je nog moe?” -</p> -<p>„Neen”, zei het meisje verheugd, „ik ben niet moe!” -</p> -<p>„Ik zou weleens willen weten wat Rolf allemaal met haar afsmoest!” gromde Padde, alweer -jaloersch. -</p> -<p>„Laat hem kletsen, Padde!” troostte Harmen. „Hij wil leftrappen met z’n Maleidsch!” -</p> -<p>„We hebben afgesproken, dat ze met ons meegaat!” zei Rolf vroolijk. „Kom, jongens, -pak de rommel dan maar weer op. Als we de richting goed houden, <i>moeten</i> we in Bantem komen!” -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Opgewekt gingen ze verder, voelden zich nu heel andere kerels! Er was nu iets, dat -hun steun, hun bescherming noodig had; ze moesten nu toonen, dat ze <i>mannen</i> waren! -</p> -<p>Drommels, Dolimah had het slechter kunnen treffen! Waren allen niet bereid, voor haar -hun leven op het spel te zetten? -</p> -<p>Harmen ging voorop, keek telkens even om naar de kleine Dolimah en wierp haar een -blik toe van: „Vertrouw maar gerust op mij: alles komt in orde!” -</p> -<p>Joppie liep parmantig, den staart in de lucht, nog weer voor Harmen uit, snuffelde -uit plichtsbesef hier en daar, lichtte even het pootje op om een boom voor omvallen -te behoeden en sjouwde weer voort na een blik naar achteren te hebben geworpen, die -ook al scheen te zeggen: „Volg mij maar gerust! Als ik wat verdachts ruik, zal ik -jullie wel waarschuwen!” -</p> -<p>Dolimah, met kleine, zachte, snelle schreden tusschen hen inloopend, werd steeds vertrouwelijker, -wees hun onderweg allerlei. „Zie, dit is de <i lang="ms">ganjong</i>! Daar kun je de wortels van eten. Maar ze moeten eerst geklopt en gezeefd worden! -Ik zal van het meel wel eens koekjes maken, als ik maar iets heb om ze in te bakken! -En dit is <i lang="ms">djamboe</i>! Die zijn heerlijk. Proef maar eens!” En met haar rappe vingertjes plukte ze een -glazige, <span class="pageNum" id="pb339">[<a href="#pb339">339</a>]</span>doorschijnende vrucht af en reikte die aan Padde.—Deze keek er naar. Maar zonder veel -omhaal griste Harmen ze hem uit de vingers en zette er de tanden in. „Fijn!” riep -hij uit. -</p> -<p>Ze gingen weer verder. „Kijk”, zei het meisje na een half uurtje en wees op een klimplant -met lange trossen groene bloemen, „daar staat <i lang="ms">gadoeng</i>! Daar kun je de knol van eten.” Hajo rukte aan de plant, en inderdaad: er bleek een -knol aan te zitten. „Nou, zij weet het!” prees Harmen opgetogen. „Met haar bij ons, -zullen we niet verhongeren!” -</p> -<p>„Als de oogst mislukt is, eten we niets anders dan <span lang="ms">gadoeng</span>”, zei het meisje. -</p> -<p>Zoo drentelde ze babbelend tusschen de jongens in, die vandaag maar voortliepen zonder -zelf te merken, dat ze liepen. Maar Dolimah scheen moe te worden. „Nou, dan gaan we -zitten!” zei Harmen, die anders nooit aan rusten dacht vóór hem de tong uit den mond -hing. „Daarginds is een lichte plek, daar zit ’t fijn!” En hij baande met zijn stoere -lichaam den anderen een weg door de struiken. -</p> -<p>Flits! daar schemerde iets roodbruins door de takken; met luchtige sprongen, als veerde -de grond, danste een dwerghertje de open plek over, draaide even het kopje met de -groote, glanzende oogen en stoof toen op zijn tengere pootjes weg. -</p> -<p>„Een kantjil!” zei het meisje opgetogen. „Het is het zwakste, maar ook het slimste -van alle dieren! Weet u, dat het kantjil door zijn slimheid zelfs eens een grooten -olifant op de vlucht heeft gejaagd?” -</p> -<p>„Hoe heeft hij dat klaargespeeld?” vroeg Rolf lachend. -</p> -<p>„Dat zal ik vertellen”, zei het meisje, <span class="corr" id="xd30e6888" title="Bron: En">en</span> terwijl de jongens zich neerwierpen en soezend luisterden naar Dolimah’s zangerig -stemmetje, begon ze: „In een bosch leefden de dieren vreedzaam bijeen tot er opeens -een olifant kwam, die dadelijk begon de boomen om te schoppen. Daar schrokken de andere -dieren leelijk van! Er was nog nooit een olifant in het bosch geweest, en ze vergaderden -er over, hoe ze hem weer weg zouden krijgen. „<i>Ik</i> zal hem wegjagen!” zei de tijger. Nu, die praalt altijd. De olifant ving hem op zijn -witte slagtanden, die rood waren, toen de tijger machteloos ter aarde viel. Nu durfde -geen der dieren hem meer aan. „<i>Ik</i> zal hem wegjagen!” beloofde <span class="pageNum" id="pb340">[<a href="#pb340">340</a>]</span>het kantjil. Toen lachten alle dieren hem uit. „Als hij <i>jou</i> ziet aankomen, loopt hij van angst al weg!” Maar het kantjil zei tot het stekelvarken: -„Geef me een van je pennen!” „Wat wil je er dan mee doen?” vroeg het stekelvarken. -„Hij wil er den olifant mee op de vlucht jagen!” lachten de anderen. Nu begon het -stekelvarken te schudden van het lachen. „Trek me er dan maar een uit het lijf!” proestte -hij. Terwijl de anderen lachten, en het stekelvarken even knorde van pijn, trok het -kantjil het stekelvarken de langste en dikste pen uit, die het maar vinden kon. En -daarmee huppelde het naar het bosch, waar de olifant huisde. „Wil jij weleens gauw -maken, dat je wegkomt!” zei het kantjil. De olifant was juist bezig een paar boomen -te ontwortelen. „Wat piept daar?” vroeg hij. „Een muisje?”—„Oh, ben je nog half blind -ook!” zei het kantjil. „Dan mag je je zeker wel uit de voeten maken, vóór het <i>kantjil</i> komt!”—„Wie is dat: het kantjil?” vroeg de olifant, terwijl hij kalm een nieuwen -boom begon kaal te eten. „Een beest, dat wel tweemaal zoo groot en zoo sterk is als -jij!” zei het kantjil. „Dat is niet waar”, zei de olifant, „ik ben de grootste en -sterkste van alle dieren.”—„Dat zou je wel willen!” zei het kantjil weer. „Als het -<i>kantjil</i> komt, schudden de bergen, en als het in zee gaat om te baden, loopt het heele bosch -onder water.” Van verbazing ging de olifant tegen een waringin-boom zitten, die met -de wortels in de lucht omviel. „Je wilt me zeker wat wijsmaken!” knorde de olifant. -„Wàt? Geloof je me niet?” vroeg het kantjil. „Neen, ik geloof je niet”, antwoordde -de olifant. „Dan zal ik je eens wat laten zien!” zei het kantjil. En het hield den -olifant de pen van het stekelvarken voor den neus. „Alsjeblieft! Zoo dik zijn z’n -haren!” Nu zei de olifant niets meer; hij beefde over al zijn leden, stak de slurf -in de lucht, liep trompettend weg, zoo hard hij maar kon, en is nooit meer teruggekomen -in het bosch, waar dat verschrikkelijk groote en sterke <i>kantjil</i> huisde!” -</p> -<p>Dolimah zweeg. „Ziet u wel, hoe slim het kantjil is?” vroeg ze. -</p> -<p>Hajo had het verhaal maar half kunnen verstaan. Maar onder Dolimah’s vertellen scheen -het hem, alsof de natuur hem vertrouwder werd. Wonderlijk mooi klonk dat zangerige -stemmetje, <span class="pageNum" id="pb341">[<a href="#pb341">341</a>]</span>het leek hem wel, alsof het kantjil zelf hem dat verhaaltje van slimheid en goedige -domheid in het oor had gefluisterd. Hoe mooi was Indië, als je het zóó kende.…. -</p> -<p>„Wat vertelde ze?” Vroeg Harmen, op een djamboe zuigend en wezenloos voor zich uitkijkend. -</p> -<p>Geen der jongens kon zoo spoedig de rechte woorden vinden om Harmens vraag te beantwoorden. -En Harmen vroeg ook niet ten tweeden male, stak peinzend een nieuwe vrucht in den -mond. -</p> -<p>De vogels in de boomen waren verstomd. Padde was in slaap gevallen en vulde met zijn -zacht gesnurk de stilte. -</p> -<p>Zwaar drukte de middaghitte. -</p> -<div class="figure p341width"><img src="images/p341.png" alt="Rennende olifant." width="262" height="95"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb342">[<a href="#pb342">342</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.7" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e449">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p342.png" alt="DE STRIJD OM HET HOL" width="532" height="174"></div> -<h2 class="main">DE STRIJD OM HET HOL</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Na een korten middagslaap stonden de zwervers vermoeid en onverkwikt op. Wat lag er -in de lucht, dat hen zoo loom maakte? Bij de minste beweging parelde hun het zweet -op het voorhoofd. -</p> -<p>Dolimah had niet geslapen: zij zat tegen een boomstam geleund en keek voor zich uit. -</p> -<p>„Je denkt zeker nog aan het kantjil?” vroeg Rolf. -</p> -<p>Het meisje zweeg even. Toen zei ze: „Als ik eenmaal denk, denk ik aan allerlei dingen. -Ik denk er aan.…. dat we nooit aan de zee zullen komen. Deze kant uit komt men nooit -aan de zee. De zee is in het Westen, waar de zon ondergaat.” -</p> -<p>Rolf was even geschrokken. „Straat Soenda ligt toch in het Zuiden?” vroeg hij. -</p> -<p>„Jawel”, antwoordde Dolimah, „maar dat is zoo ver weg, dat men er toch nooit komt. -Men wordt onderweg door de geesten betooverd, die in de oude waringin-boomen huizen. -Overal zijn ze! In de bloemen wonen geesten, in de steenen en in de schelpen, in de -stille meren, in de bergen, onder de watervallen.…. Als ge ergens lang naar kijkt, -maakt de geest, die er in woont, zich meester van uw ziel. En wie in de macht der -geesten is, kan niet meer weg.…. Ge zoudt aan het strand staan en met betraande oogen -over het water turen,—maar als ge in uw prauw wegvaart, kwellen de geesten u, tot -<span class="pageNum" id="pb343">[<a href="#pb343">343</a>]</span>ge geen lust meer hebt te leven. En als ge niet spoedig terugkeert, sterft ge ook -werkelijk.” -</p> -<p>Rolf haalde diep adem, wilde zich verzetten tegen een gevoel van beklemming, dat hem -overmeesterde. -</p> -<p>„Ge zult nooit aan de zee komen”, ging Dolimah droomerig voort. „Eerst zult ge vol -moed zijn, maar dan zult ge de dagen tellen. Er zullen bamboe-bosschen en djati-wouden -komen, bergen en moerassen en wijde vlakten zonder schaduw. En ge zult de uren tellen, -dan de boomen aan den weg, dan de steenen onder uw voeten, en eindelijk zult ge weenend -gaan zitten,—dan hebben de geesten u overwonnen.….” -</p> -<p>Rolf zweeg een oogenblik. „Kom!” zei hij toen, lenig overeind springend, „we moeten -verder!” Maar er zat onder zijn uiterlijke fermheid een aarzeling. -</p> -<p>Padde stond loom op. „’k Heb koppijn”, zei hij. -</p> -<p>„D’r zit broeiing in de lucht”, verklaarde Harmen. Zwijgend zochten onze vrienden -het pad weer op, en verder ging het. -</p> -<p>Hajo hoorde wiekengerucht, ging er op af en schoot een duif. -</p> -<p>Harmen sneed het nog fladderende dier de keel af. „<i>Nou</i> mag ze ’t dan toch eten”, zei hij, terwijl hij zich het roode bloed van de vingers -likte. De anderen wendden zich af: Harmen kon soms zoo ruw zijn. -</p> -<p>Hij zelf voelde er weinig van. „Die zullen we straks braaien!” zei Harmen. „Je braait -anders zóó al wel. Zoo warm als ’t vandaag is!” -</p> -<p>Het begon donker te worden; de zon stond als een spet klaterend goud tusschen de zwarte -wolken. -</p> -<p>„Laten we hier blijven”, stelde Harmen voor. „Als het straks regent, kunnen we geen -vuur meer maken.” -</p> -<p>De anderen aarzelden nog even; Padde zonk terstond tegen den wegberm neer, hijgend, -met gesloten oogen. -</p> -<p>Wat was dat?! Onweer? De grond dreunde; het was, of daar in de verte drommen ruiters -galoppeerden. „Olifanten”, zei Dolimah. „Ze zijn ver weg.” -</p> -<p>„Nou, Dolimah, nou een vuurtje!” zei Harmen, die zich over het gedreun weinig zorgen -maakte. -</p> -<p>Dolimah begreep, haalde uit haar sarong twee stukjes droge bamboe. In een ervan was -een gat. -<span class="pageNum" id="pb344">[<a href="#pb344">344</a>]</span></p> -<p>„Maak je dáár vuur mee??” vroeg Rolf. -</p> -<p>„Ja, maar ik moet eerst nog wat droog bamboeschraapsel hebben, van binnen uit een -ouden steel.” -</p> -<p>„Geef me je kapmes eens hier, Harmen”, zei Rolf. „Zij wil een vuurtje voor ons maken.” -</p> -<p>„’t Zal me benieuwen!” grinnikte Harmen opgewonden. -</p> -<p>Intusschen maakte Rolf zoo snel mogelijk de voorbereidselen. Dolimah legde het zaagsel, -dat Rolf haar bezorgde, tot een hoopje, stak er een paar splinters in, zette het stukje -bamboe met het gat er in op den grond en begon er verbazend snel het andere stukje -bamboe in heen en weer te wrijven. -</p> -<p>„’k Zie nog niks”, zei Harmen. -</p> -<p>„Laat mij het maar doen”, stelde Rolf voor. „Ik zie nu hoe het moet.” Hij nam het -instrumentje over en begon op zijn beurt uit alle macht te wrijven. Maar er kwam geen -vuur. Wel droop onzen vriend het zweet van voorhoofd en polsen. -</p> -<p>„Schei maar uit met je gepruts”, zei Harmen. „Wedden, dat <i>ik</i> in tien tellen vuur heb?” Rolf reikte hem de houtjes, en Harmen begon te werken. -De tien tellen waren spoedig verstreken. „’k Word er lam van!” hijgde Harmen. -</p> -<p>Het meisje zag glimlachend toe, hoe de jongens zich inspanden. „Laat mij nog eens?” -vroeg ze. „Als mijn broertjes zagen, hoe slecht ik het doe, zouden ze me uitlachen!” -En met vaardige hand wreef ze, minder heftig, maar veel vlugger dan de jongens, en -zie.…. daar vloog een vonkje van het droge, scherpe hout naar het schraapsel over. -Nog een! Harmen wierp zich op de knieën, begon te blazen.…. daar lekte een vlammetje -op! Vlug, al blazende een paar splintertjes erbij, nu zou het Harmen niet meer uitgaan. -„Hé, Padde, zit niet te maffen! Zoek hout bij mekaar!” -</p> -<p>Padde bleef zitten. „’k Heb koppijn”, gromde hij. -</p> -<p>„Ja, goeie morgen!” zei Harmen. -</p> -<p>Hajo zocht wat droog hout bijeen. En nu laaide een knetterend vuurtje op. Of ’t wou -branden, die droge bamboe! Tevreden grinnikend, begon Harmen de duif te plukken. -</p> -<p>De hemel werd zoo donker, dat de stammen der boomen er licht tegen afstaken. Het was, -als bogen de takken onder den zwaren druk: in de doodsche stilte rondom kraakte het -onverwachts, <span class="pageNum" id="pb345">[<a href="#pb345">345</a>]</span>of dwarrelde een twijgje omlaag. „Dat zijn de geesten”, verzekerde Dolimah zacht en -ernstig. En met groote oogen zat ze te luisteren. -</p> -<p>Rolf en Hajo waren bezig, een bed van varens voor haar op te stapelen. -</p> -<p>„Voel eens, hoe het veert!” zei Rolf, toen het bed een el hoog geworden was. -</p> -<p>„Hoor!” zei Dolimah en hief haar vingertje. In de verte gromde het onweer. -</p> -<p>Flits! daar sloeg de wereld in lichtelaaie. Het zwarte dak daarboven werd in stukken -en brokken gescheurd; onder de boomen vielen plots blauwgroene schaduwen, en de vlammen -van Harmen’s vuurtje werden even neergedrukt. -</p> -<p>Padde stopte de ooren dicht.…. daar daverde de slag, wentelde over de boomkruinen, -tuimelde in een open plek omlaag als een schaatser in een bijt, spookte nu tusschen -de stammen, deed de bladeren verontrust ruischen.…. Stil was het weer. Dolimah zat -met wijd open oogen op haar leger van varens als een prinsesje op haar troon. Harmen -was met het plukken klaar, sneed de duif haastig open. Zijn mes glinsterde als het -mes van een roover uit een sprookje. Padde lag, het hoofd in de armen, tegen een stam. -</p> -<p>Niemand sprak. Hajo en Rolf, die naast elkaar op het mos waren neergezonken, staarden, -op den buik liggend, naar een groen kevertje, dat, klauterend over steentjes en grassprietjes, -zich ijverig een weg baande. Wanneer het bliksemde, glansde het diertje ineens van -het goud,—stokte zijn loop. Dan ratelde de donder, en het torretje dook ineen. Wanneer -het weer stil was, roerde de gepantserde ridder zijn voelhorentjes, krabbelde overeind -en strompelde weer verder tusschen takjes en blaadjes door het ontzaggelijke woud.…. -</p> -<p>Was het verschil tusschen hen en dat torretje zoo groot? vroegen de jongens zich stilletjes -af. Hoe eindeloos was hier alles, hoe klein en onmachtig waren zij.—Als je ergens -lang naar kijkt, had Dolimah gezegd,—maken de geesten zich meester van je ziel.….—Geen -droomelarijen! Wakker blijven! -</p> -<p>„Zoo”, zei Harmen, „als dát nou geen fijn boutje is, weet <span class="pageNum" id="pb346">[<a href="#pb346">346</a>]</span>ik het niet!” En hij begon de duif te verdeelen. Maar Padde wilde niet hebben. „Wat -zullen we <i>nou</i> beleven??” vroeg Harmen. -</p> -<p>Ook de anderen keken vreemd op. „Scheelt er wat aan, Padde?” -</p> -<p>„Knap maar”, zei Padde. -</p> -<p>Toen lekten dikke, warme druppels uit den hemel neer. Geheimzinnig tikten ze op de -bladeren. Ping!—Pong!—Pang!—Ping!—Ping.…. De bliksem laaide weer uit, vulde de lucht -opeens met blauwig-lichtende diamanten. Toen sloeg de regen neer. De takken bogen -onder den waterval, piepten en kraakten; bladeren dwarrelden omlaag en dreven weg -in de beekjes, die zich vormden tusschen het drassige mos. Onder den boom, waar onze -vrienden stonden, begon het ook te lekken; het vuurtje doofde sissend uit. Zouden -ze verder gaan en een onderdak zoeken? Het trieste stelletje pakte speren en bogen -op en plaste langs den nu modderigen weg; Padde droefgeestig en loom achteraan. Het -weggetje was spoedig een goot geworden, waardoor het bruine water met groote bellen -er op voortjoeg. En steeds meer water vloeide toe. Dolimah hield haar sarong hoog -op; de regen deed haar schouders, hals en armen glanzen. Harmen kwam door dien opwekkend -ruischenden regen weer in een tevreden stemming,—hij stapte met groote passen, dat -het water alle zijden uitgolfde, en zong boven den regen uit: -</p> -<div lang="nl" class="lgouter"> -<p class="line">„Des winters als het reghent, -</p> -<p class="line">Dan sijn de paetjes diep, ja diep, -</p> -<p class="line">Dan komt dat lose vischertjen -</p> -<p class="line">Vischen al inne dat riet, ja riet! -</p> -<p class="line">Met sinen rijfstoc, met sinen strijcstoc, -</p> -<p class="line">Met sinen lapsac, met sinen cnapsac, -</p> -<p class="line">Met sine leere, von dirre dom deere, -</p> -<p class="line">Met sine leere laersjes aen.….”</p> -</div> -<p class="first">Hajo en Rolf waren halverwege uit volle borst ingevallen, en Padde gaf Joppie een -trap, toen deze, springend van berm tot berm om de jongens bij te blijven, hem voor -de voeten kwam. Het water voerde bladeren en bloemen mee en twijgjes en stukjes schors. -Dolimah ving de bloemen op, stak ze in heur zwart-glanzend <span class="pageNum" id="pb347">[<a href="#pb347">347</a>]</span>haar, in haar sarong boven de borst en tusschen de vingers. -</p> -<p>„Wat een fijn juffie, hè?” schreeuwde Harmen. -</p> -<p>„Zing jij ook eens wat, Dolimah?” vroeg Rolf. -</p> -<p>„Ja!” zei Dolimah. En terwijl ze sierlijk haar sarong ophield en als een kleine koningin -door het water schreed, zong ze: -</p> -<div lang="ms" class="lgouter"> -<p class="line">„Oedjan dateng, kambing lari! -</p> -<p class="line">„Oedjan dateng, soekah menari!”<a class="noteRef" id="xd30e7010src" href="#xd30e7010">1</a></p> -</div> -<p class="first">En ze stelde voor, een pisangblad boven het hoofd te houden als een pajong. -</p> -<p>In Harmen, Rolf en Hajo’s hart was alles licht; ze voelden zich halve boschmannetjes, -toen ze met de groote bladeren boven het hoofd onder de glimmend-zwarte boomen doorgingen. -Ze waren hier thuis in het woud, onder vrinden. Zouden ze verbaasd zijn, wanneer hun -zoo meteen een tijger te gemoet zou stappen en in zuiver Maleisch zou vragen: „Waar -komen jullie vandaan.…. Dari mááááánah?” en: „Waar gaan jullie naar toe.…. Pigi mááááánah?” -</p> -<p>„<span lang="ms">Tabeh!</span>” zouden ze zeggen. -</p> -<p>Of wanneer er een kabouter een eindje met hen zou oploopen tot aan zijn hol, aan de -andere zijde van den berm? Of wanneer ze een kantjil en een stekelvarken gearmd zouden -tegenkomen, dikke vrinden nog vanwege het gezamelijk te velde trekken tegen den olifant? -Of wanneer ze een boom zouden hooren fluisteren: „Help me uit de knoei,—die smerige, -witte mieren zijn bezig me dwars door te zagen?”—Daar flitste de bliksem weer, scheurde -het duister; een paar kokosboomen rezen vliegensvlug uit den grond op, spatten daarboven -uiteen als zwarte inktvlekken op geel perkament. „Een kampong!” fluisterde Dolimah<span class="corr" id="xd30e7026" title="Niet in bron">.</span> „Waar klapperboomen staan, is een kampong in de buurt.” -</p> -<p>Onverwachts begon Padde achter hen te snikken. „’k Heb zoo’n koppijn! En m’n beenen -zijn zoo moe.….” -</p> -<p>De jongens schrokken. „Je zult toch niet ziek worden, Padde?!” -</p> -<p>„Weet ik het?” vroeg Padde tusschen twee snikken in. -</p> -<p>„<span lang="ms">Dija sakit?</span>” vroeg Dolimah. „Is hij ziek?” -</p> -<p>Rolf knikte. En tot de anderen zei hij: „Jongens, als we vlak <span class="pageNum" id="pb348">[<a href="#pb348">348</a>]</span>bij een dorp zijn, kunnen we hier niet blijven! ’t Is nu donker; we moeten het zien -te omsluipen.—Kun je heusch niet meer loopen, Padde?” -</p> -<p>„Gaan jullie maar door en laat mij hier maar liggen.….” snikte Padde. -</p> -<p>„Wat een onzin!” viel Hajo driftig uit. „Kom, Padde! Misschien ben je morgen weer -zoo frisch als een hoentje!” -</p> -<p>„Ja.…. misschien wel”, zei Padde droefgeestig.—En de jongens gingen weer verder. -</p> -<p>Ze bleken voor een omheinden kokostuin te staan. „Wacht even!” zei Harmen. Hij wipte -over den bamboe-pagger en klauterde een schuinen kokosboom in. „Wat is die stam glad!” -schreeuwde hij van boven. -</p> -<p>Weer bliksemde het. Langs de omheining zagen ze den omtrek van een paar puntige daken. -De donder bulderde uit,—verstierf in het klagend loeien van een buffel, daarginds -in het dorp.—Een nieuwe bliksemflits. Acht, tien, twaalf, veertien, vijftien huisjes -op hooge palen. Hoe merkwaardig silhouetteerde Harmen daar boven tegen die onweerslucht! -Was het niet net, of ze weer op zee zaten, en Harmen in een boozen nacht iets klaarde -in den fok? Daar klauterde hij weer omlaag. „<span class="corr" id="xd30e7047" title="Bron: Vang">Vangen</span> jullie?” riep hij van achter de omheining. -</p> -<p>Terwijl Hajo en Rolf werk hadden de noten op te vangen, die Harmen over den pagger -kegelde, ging Dolimah bij Padde zitten. „Dimanah sakit?—Waar doet het pijn?” vroeg -ze met haar lieve stemmetje. -</p> -<p>„Hier!” zei Padde verteederd en wees op zijn armen bol. -</p> -<p>„<span lang="ms">Biar-lah!</span>” troostte het meisje. „Wacht maar: morgen zal ik kruiden voor je zoeken.” -</p> -<p>Padde knikte. „Verstaan doe ik je niet”, zei hij. „Maar lief ben je, da’s vast!” En -met een wat vroolijker gezicht stond hij weer op. -</p> -<p>Het geweld van den nog steeds even machtig neerslaanden regen maakte het omsluipen -der kampong gemakkelijk. Het was een klein dorpje, boven aan een helling van sawah’s -en, naar de zijde vanwaar de jongens kwamen, grenzend aan den boschrand. Het was niet -gemakkelijk om in den hevigen regen, die alles deed onderloopen, den weg langs de -helling omlaag te <span class="pageNum" id="pb349">[<a href="#pb349">349</a>]</span>vinden. Onophoudelijk gleden de jongens in de modder uit. Slechts Dolimah viel niet: -ze scheen dit balanceeren over smalle sawahdijkjes wel gewend te zijn. Dat bewees -ze ook door even later kalmpjes-weg over een boomstam te wandelen, die, bij wijze -van brug, over een snelstroomend beekje was gelegd, waar het water van de sawah’s -in uitvloeide. De jongens gingen er twee aan twee over en hielden elkaar goed vast, -zoodat Harmen en Hajo <i>tegelijk</i> het water intuimelden. Joppie zat achter een vette rat aan, en de rat en hij gilden -samen zoo, dat het van daarginds uit de kampong echode. Toen trad Joppie als overwinnaar -uit het strijdperk en toonde het rattelijk, waaraan een lange, kale staart bungelde. -</p> -<p>Aan de andere zijde van het dal kronkelde het weggetje weer tusschen de boomen voort. -„Kun je nog, Padde?” -</p> -<p>Padde bromde wat. -</p> -<p>Na wellicht twee uur loopen en waden door het maar altijd neerplassende water, kwamen -ze weer op een plateau, grenzend aan een ravijn. „Hier zullen we maar blijven”, zei -Rolf. „Een onderdak vinden we toch niet.” -</p> -<p>Padde zonk neer. -</p> -<p>„Ik wil eens langs het ravijn zoeken”, zei Harmen. „Ga je mee, Hajo? Hier, neem jij -ook een speer mee!” En beiden togen den zwarten nacht in. -</p> -<p>Rolf en Dolimah gingen, ieder aan een kant, aan Padde’s zijde zitten. Een windvlaag -streek over het plateau. „Heb je het koud, Padde?” vroeg Rolf bezorgd. -</p> -<p>Padde klappertandde. -</p> -<p>„Kom dan dicht tusschen ons in.” -</p> -<p>Onafgebroken stroomde de regen neer. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Hajo en Harmen volgden den rand van het plateau. Aan hun voeten gaapte, onheilspellend -zwart, het ravijn. „Wees voorzichtig, Harmen! Als je er in valt.….!” -</p> -<p>„Zal <i>mij</i> niet gebeuren!” verzekerde Harmen. Meteen zakte de grond onder zijn voeten weg; Hajo -bleef star van ontzetting staan, maar Harmen wist zich net bijtijds aan een naar buiten -stekenden wortel <span class="corr" id="xd30e7083" title="Niet in bron">vast </span>te grijpen, werkte zich naar boven <span class="pageNum" id="pb350">[<a href="#pb350">350</a>]</span>en sprong weer op den beganen grond. „Daar <i>ligt</i> m’n speer!” schold hij. „Foetsji! Naar de haaien!” -</p> -<p>„Hè.….!” stamelde Hajo. -</p> -<p>„De grond is wat slappies van die smerige regen!” verklaarde Harmen. En zich aan den -boom vasthoudend, die hem het leven had gered, leunde hij over den afgrond. „Alles -zoo zwart als een pot teer! Is ’t niet zonde, zoo’n mooie spies!” -</p> -<div class="figure floatLeft p350width"><img src="images/p350.png" alt="Jongen die aan liaan hangt." width="171" height="357"></div><p> -</p> -<p>Maar daar zette de bliksem het ravijn in het felste licht, en Harmen riep: „Ik zie -hem! Geen tien el hier beneden!” -</p> -<p>„Nou, wat dan nog?” vroeg Hajo, ietwat geprikkeld. -</p> -<p>„Ik ga hem halen”, zei Harmen. -</p> -<p>„Als je ’t maar laat!” -</p> -<p>„Ja, ’k zal daar m’n mooie spies laten liggen, als ik hem zoo grijpen kan!” -</p> -<p>„Wil je je nek breken?” -</p> -<p>„Nee. Jij?” vroeg Harmen. „Daar zit ergens een boompje in de wand vast,—daar laat -ik me op zakken!” En zonder Hajo’s verdere goedkeuring af te wachten, liet hij zich -langs de wortels van een zwaren boom, die op den rand van het plateau stond, zakken. -</p> -<p>Van angst den adem inhoudend, wachtte Hajo boven. „Ziezoo”, hoorde hij eindelijk, -„nou nog.….” Toen kraakte er wat, een plof.….! en Harmens stem klonk alweer: „Da’s -nog vlugger dan ik dacht! ’k <i>Zit</i> op m’n spies!” -</p> -<p>„Kun je.…. kun je weer boven komen?” vroeg Hajo. -</p> -<p>„Langs deze weg zoo best niet meer”, meende Harmen. „Die rot-boom is afgeknapt. Maar -hier loopt een soortement weggetje. Dat kan ik eens een eindje opkruipen.” -</p> -<p>„Harmen, wat heb je gedaan!” zuchtte Hajo. -</p> -<p>„Nou, grien maar niet”, zei Harmen. „’k Zou er hier beneden maar nat van worden.” -</p> -<p>Weinig op zijn gemak stond Hajo te wachten. „Een best weggetje!” prees Harmen daar -beneden. „Hier is ie wat minder, maar met m’n spies bij me kan ik me wel hou.….”—Daar -tuimelde iets zwaars de diepte in. -<span class="pageNum" id="pb351">[<a href="#pb351">351</a>]</span></p> -<p>„Harmen.….?!” -</p> -<p>Even niets. Toen Harmens stem, hijgend: „Ik h-hang nog! Ik hang op m’n spies!” Een -stilte. „Ziezoo, daar sta ik alweer!—Verduiveld, Hajo, daar zie ik een hol!” -</p> -<p>„Een hol?!” -</p> -<p>„Spreek ik Chineesch?” -</p> -<p>„Ga er niet in, Harmen!” -</p> -<p>„En waarom niet? ’t Is net wat we hebben moeten! Droog!” -</p> -<p>„Harmen! Harmen dan toch.….!” -</p> -<p>Harmen zweeg in zeven talen. Ook in het Chineesch. -</p> -<p>Eindelijk gaf hij weer teekenen van leven. „’k Ben er een eindje in gekropen!” zei -hij. -</p> -<p>„En.….?!” -</p> -<p>„Er zit een beest in. Kom maar eens kijken: twee gloeiende oogen!” -</p> -<p>„Harmen! Kom boven!” -</p> -<p>„Kan ik niet beloven!” dichtte Harmen. „Kom jij liever beneden, dan ben ik tevreden. -En neem jij ook je speer mee. Dan prikken we hem er aan.” -</p> -<p>„En als ’t nou eens een <i>tijger</i> was?!” -</p> -<p>„’t Is geen tijger”, zei Harmen, even beduusd. -</p> -<p>„Hoe weet je dat?” -</p> -<p>„Heit ie me zelf verteld.” En Harmen begon te grinniken. „Nou, kom je, of kom je niet?” -riep hij daarop ongeduldig. „Spring maar gerust; ik zal je wel vangen.—Of dúrref je -niet?” -</p> -<p>Dat was een gevaarlijke vraag. „Vang je me?” vroeg Hajo. -</p> -<p>„Natuurlijk! Ik zie je wel staan tegen de lucht aan; spring maar gerust. En hou de -punt van je speer naar boven alsjeblieft, want die lust ik niet.” -</p> -<p>Hajo sprong. -</p> -<p>„Pijn gedaan?” -</p> -<p>„Vertel op: waar is het hol?” -</p> -<p>„Kom maar mee. Voorzichtig-aan, vooral daar waar je nou bent!” Harmen voorop, kropen -de knapen tot aan een steenen hol met manshoogen ingang. „Blijf naast me en hou je -spies klaar”, zei Harmen. -</p> -<p>Den adem ingehouden, met bonzend hart, kropen de jongens <span class="pageNum" id="pb352">[<a href="#pb352">352</a>]</span>het hol binnen. Er hing een vunzige, warme lucht. Daar, in het donker, gloeiden twee -starre, gele oogen. „Zie je wel?” fluisterde Harmen. „Hij doet niks.” -</p> -<p>Hajo wilde antwoorden, maar zijn keel zat toegeschroefd. Hij voelde zelf hoe hij beefde. -</p> -<p>„Nou.….” fluisterde Harmen. „Nou gaat ie beginnen! Ik zal hem mijn spies kedoo doen -en als ie dan keet gaat schoppen, vang jij hem in de jouwe!” -</p> -<p>„Ja-a”, stotterde Hajo, verbouwereerd door Harmen’s koelbloedigheid. -</p> -<p>Toen richtte Harmen zich onverwachts half op, haalde zijn rechterarm, waarin hij zijn -speer omklemd hield, ver naar achteren uit en zwaaide het wapen forsch naar voren, -in de richting waar de starre, gele oogen gloeiden.—Een kort, schor gebrul. Een zwaar -dier sprong overeind, het hout van de speer kraakte en brak. -</p> -<p>De worp had doel getroffen. -</p> -<p>Een bedorven lucht sloeg den jongens tegen het gelaat, verwarde hen. Instinctief omklemden -beiden Hajo’s nog gevelde speer. De gewonde holbewoner dook blazend ineen, sprong -toe.…. <i>recht in de lanspunt</i>,—stootte een woesten kreet uit. De jongens voelden het zware gewicht op hun lans -neerkomen, zagen vaag de gestalte van het dier gekromd om het lemmet, drukten met -een schreeuw van opwinding het wapen nog meer naar voren, zoodat het dier in een boog -terugsmakte in den hoek, waar het gelegen had. -</p> -<p>„Hou vast!” siste Harmen. En de jongens drukten hijgend, uit alle macht de speer in -den hoek. -</p> -<p>Toen brak de speerschacht; de jongens tuimelden naar voren, voelden een heeten adem -langs het gelaat strijken, vlogen met een rilling weer overeind, bonsden met de hoofden -tegen den steenen bovenwand van het hol, dat ze haast het bewustzijn verloren en een -rood waas voor oogen zagen. Beduusd, verward, wilden ze naar buiten vluchten, maar -vonden door het floers voor hun oogen den uitgang niet. -</p> -<p>Het was ook niet meer noodig. -</p> -<p>Het dier had zich weer opgericht, toen Hajo’s lans brak en het niet meer tegen den -grond drukte, maar meteen was het <span class="pageNum" id="pb353">[<a href="#pb353">353</a>]</span>weer omgetold, sloeg met de klauwen in de lucht, brulde heesch, rochelde.…. -</p> -<p>En terwijl de jongens zich nog, in een hoek gedrukt, stilhielden, verstomde het rochelen. -</p> -<p>„Hij is dood!” fluisterde Harmen. „Ik zal.….” -</p> -<p>„P-pas op, Harmen! Niet te dicht!” -</p> -<p>„A-als ie nou toch d-dood is!” pruttelde Harmen hijgend. Hij kroop naar het dier toe. -„M-morsdood”, stelde hij vast. „Hier h-heb ik zijn staart! ’k Zal hem naar buiten -sleepen.” En zwijgend, nog zwaar ademend, begon hij aan het lichaam te rukken. Toen -werd hij allengs de oude Harmen weer. „Groote griebus, wat is ’t mormel zwaar! Help -eens een handje, Hajo?” -</p> -<p>Samen sleepten de jongens, Hajo nog bevend over al zijn leden, het dier naar buiten. -</p> -<p>Het was een panter. -</p> -<div class="figure p353width"><img src="images/p353.png" alt="Gedoode panter." width="265" height="110"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb354">[<a href="#pb354">354</a>]</span></p> -</div> -<div class="footnotes"> -<hr class="fnsep"> -<div class="footnote-body"> -<div id="xd30e7010" lang="nl"> -<p class="footnote" lang="nl"><span class="fnlabel"><a class="noteRef" href="#xd30e7010src">1</a></span> </p> -<div class="q"> -<div class="nestedtext"> -<div class="nestedbody"> -<div class="lgouter footnote"> -<p class="line">Als het gaat regenen, vluchten de geiten! -</p> -<p class="line">Als het gaat regenen, dans ik graag! -</p> -</div> -</div> -</div> -</div><p></p> -</div> -</div> -</div> -</div> -<div id="ch2.8" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e456">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p354.png" alt="DE REGEN" width="618" height="157"></div> -<h2 class="main">DE REGEN</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">„Hoe komen we nou weer bij de anderen?” vroeg Hajo. -</p> -<p>„We zullen dat weggetje maar eens verder opkruipen”, zei Harmen. „En dan mag ik lijden, -dat we niet weer zoo’n mormel tegen het lijf loopen, want zonder m’n spies bij me, -zou ik niet weten, wat ik tegen ’m zeggen moest.” -</p> -<p>„Ja”, zei Hajo bezorgd, „ze zijn gewoonlijk met z’n tweeën, hè?” -</p> -<p>Harmen grinnikte. „<i>Nou</i> zijn ze in elk geval <i>niet</i> meer met z’n tweeën!—Hierlangs, Hajo, en voorzichtig!” -</p> -<p>Zoo kropen ze voort, zich vasthoudend aan wortels en steenpunten. En na veel geklauter -belandden ze met geschaafde handen en knieën weer op het plateau en zochten de anderen -op, die triest bijeenzaten in den stroomenden regen. „Een <i>fijn</i> holletje gevonden!” schreeuwde Harmen. „Er lag een tijger in, maar die zegt niks. -Waar, Hajo?” -</p> -<p>„Een <i>tijger</i>?!” -</p> -<p>„Een tijger met vlekkies! Maar ik en Hajo hebben ’m ferm bij z’n staart gepakt, en -nou zegt ie geen <i>ba</i> meer en geen <i>boe</i>. Kom maar gauw mee. ’t Is er kurkdroog en lekker warm!” -</p> -<p>Rolf sprong overeind. „Kom, Padde! Harmen heeft een droog hol gevonden.” -</p> -<p>Padde richtte zich loom op en huiverde. „Is het hier ver vandaan?” -</p> -<p>„Vlak bij”, zei Harmen. En terwijl Hajo in geuren en kleuren het verhaal over den -panter opdischte, begaf het heele <span class="pageNum" id="pb355">[<a href="#pb355">355</a>]</span>troepje zich naar de plaats, waar Harmens speer in de diepte gevallen was. „Ziezoo, -we zijn er”, zei Harmen. „Als het bliksemt, spring ik naar beneden.”—Meteen zette -het weerlicht het dal alweer in hellen gloed; Harmen berekende vliegensvlug zijn sprong -en dook de diepte in. -</p> -<p>„Harmen.….?!” -</p> -<p>„Ja, ’k leef nog”, klonk het van omlaag. „’k Ben op m’n billen gevallen! Spring maar, -Hajo!” -</p> -<p>Hajo, die voor Harmen niet wilde onderdoen, nu Dolimah er bij was, sprong, en Harmen -ving hem. -</p> -<p>„Nu ik”, zei Rolf. „Maar vang je eerst de noten op?” -</p> -<p>„Gooi ze maar naar beneden”, zei Harmen. „Maar niet allemaal tegelijk: ik hèb al een -buil op m’n kop.” -</p> -<p>Een voor een gooide Rolf de noten omlaag. Harmen had katte-oogen: hij ving ze allemaal. -„Nog meer?” -</p> -<p>„Neen. Nu kom ik-zelf.” En Rolf sprong in Harmen’s armen. „Nu jij, Padde!” -</p> -<p>„Springen?” vroeg Padde. -</p> -<p>„Nee, vliegen!” zei Harmen. „Kom maar: we vangen je met z’n drieën.” -</p> -<p>„En als ik nou te ver spring?!” -</p> -<p>„Dan springen we je na. Kom!” -</p> -<p>Padde aarzelde, gromde wat. Toen sprong hij.—„Au! O! Au!” -</p> -<p>„Gaat wel over”, troostte Harmen. „Denk je soms, dat <i>ik</i> zoo lekker gesprongen ben? M’n billen branden als helsche steen.—Nou, jij, Dolimaatje?” -</p> -<p>Na eenig aarzelen sprong het meisje omlaag. „’k Heb ’r!” riep Harmen verheugd. En -voorzichtig zette hij haar neer. „Nou Joppie! Kom, gil niet als een mager varken! -Joppie!” -</p> -<p>Piepend en jankend zocht Joppie langs den rand naar een geschikte plaats om af te -dalen. -</p> -<p>„Hij durreft niet, de smakker!” smaalde Harmen. „Nou, dan moet ie maar boven blijven. -Kom mee, jongens! En voorzichtig-aan! Er staat beneden niemand om je te vangen!” -</p> -<p>Zoo kropen ze naar het hol. „Zie je?” zei Harmen, „hier zijn we thuis! De hond ligt -voor de deur, maar bijten doet-ie niet. Veeg je voeten,—d’r is pas gestoft.” -<span class="pageNum" id="pb356">[<a href="#pb356">356</a>]</span></p> -<p>Met een huivering stapten de jongens over den dooden panter. Er hing een doordringende -bloedlucht in het hol. „Ja.…. dat ’t hier lekker ruikt, heb ik niet gezegd”, verontschuldigde -Harmen zich. „Maar droog is het hier! En warm!” -</p> -<p>Zwijgend zochten de anderen een zacht plekje op, stonden Dolimah de mooiste plaats -af, het diepst in het hol. -</p> -<p>„Als er nou nog een tijger komen mocht, moet hij eerst over ons heen, vóór hij Dolimah -kan wegslepen!” zei Hajo. -</p> -<p>Als er nog een tijger kwam.….—Met een vaag gevoel van onrust luisterden de jongens -nog even naar den regen, daarbuiten. Hoe ver en vaag klonk het ruischen nu! Hierbinnen -zaten ze droog; het vocht verdampte ook al uit hun kleeren. Daar bliksemde het weer. -Door het paars-glanzende regenfloers zagen ze ver uit over het wijde dal. Voor de -grot lag, als een op zijn post gestorven schildwacht, de panter. Een gebroken speerschacht -stak uit zijn gevlekt lichaam omhoog. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Buiten zong de regen eentonig voort. Het water was langs de stammen der boomen omlaaggevloeid, -had het mos gedrenkt, en de wortels der woudreuzen hadden het uit alle macht ingezogen. -Maar er was te veel, veel te veel. Op lage plaatsen vergaderde zich het water tot -plassen, vormde beekjes, danste gulpend, spettend over de steenen, vloeide daar beneden -in het ravijn samen, vulde een droge bedding, waarin het wegstroomde. Van alle zijden -kwam het water toegevloeid, vormde een riviertje. Beekjes stortten zich uit in de -bedding, die nu een schuimenden, sneljagenden vloed den weg wees. Het water wies en -wies; steeds doller werd de vaart. Hier! Hier is water! Neem het op, rivier, het is -voor jou! Hier! Hier is water in overvloed!—Van de hellingen komt het water, uit de -zijdalen, en de regen zelf slaat ten overvloede nog roezend in den stroom; wel een -vinger diep schieten de regendruppels in het bruine oppervlak; als een brandblaas -bolt er een groote bel op; een andere druppel slaat er fel doorheen; op de bel bolt -een nieuwe, en samen tollen ze als lustig-uitgelaten haasjes voort. -</p> -<p>Breeder wordt de stroom. Dieper. Sneller de vaart. -</p> -<p>Wat ligt daar? Een brug?! Hoe durft ze! Weg er mee!—<span class="pageNum" id="pb357">[<a href="#pb357">357</a>]</span>Een paar rukken. De brug wordt opgenomen; de leuning slaat om in het water. Heisa! -Leve het water! Leve de regen!—Het bliksemt. Een paar wolken rammen krakend opeen, -breken, werpen hun waterlast omlaag. Rrrrang! daar slaat het neer. Golvend stuwt het -water tegen de zijden der bedding op. Wat is dat? Een dijk? Die wil me in toom houden?!—Ga -je weg, dijk? -</p> -<p>Neen! -</p> -<p>Dan zal ik je rammen! Hier, jij gaat mee, boompje! Ram dien dijk!—De boomstam stoot -dof bonzend tegen den aarden, met bamboe versterkten wal.—Meer! Meer boomstammen! -Balken! Planken! Steenen! Ramt den dijk!—De regen heeft schik in den dollen gast, -kittelt hem in den rug. Vooruit! Galop! De regen doorweekt den grond; de wortels der -oeverboomen glippen los onder de stuwing van den stroom; de boom slaat in het water -neer, stuit op een anderen boom, die tegen den kant vastzat, bevrijdt hem rukkend -en duwend, en samen drijven ze weg. Eerst langzaam. Dan sneller. Dan in dolle vaart. -Ze tollen om, stuwen tegen elkaar op, over elkaar heen, rukken andere oeverboomen -om.…. -</p> -<p>De dijk zet zich schrap. -</p> -<p>De menschen in de dorpen worden wakker uit hun rustigen slaap, richten zich op hun -baleh-baleh’s op. Hoor! Wat is dat voor een gekreun, gekraak, dat met elke minuut -toeneemt, dreunend als horen-bassen het paukengeroffel van den regen overstemmend? -Ze staan op, zoeken in koortsige haast hebben en houwen bijeen, drijven schreeuwend -het vee tegen de hellingen op. Een roep gaat door het dorp, een roep, die allen in -merg en been dringt: -</p> -<p>„<i>Banjir!</i>” -</p> -<p>Daar komt hij. Rukkend, wrikkend, bulderend, dat het tot in de bergen vernomen wordt. -Daar.…. bij een bocht.….! De dijk scheurt; een groot middenbrok wordt weggerukt; de -kanten storten.…. En ineens wordt het stil. De woede van den stroom is gebroken. Hij -heeft zich uit zijn eigen gang, waarin een reus als hij zich niet keeren of wenden -kon, bevrijd. Nu vloeit hij kalm en vult het heele dal.…. -</p> -<p>Maar den landbouwer staan de tranen in de oogen. Wat <span class="pageNum" id="pb358">[<a href="#pb358">358</a>]</span>blijft er van zijn sawah’s over? Zie, daar wankelt zijn huisje en drijft weg. En zijn -vee, zoo dom als vee maar zijn kan, loopt in verwarring en radeloosheid recht het -water in, den staart in de hoogte. -</p> -<p>En de regen valt, valt steeds maar voort in eentonigen zingzang, treiterend als een -sater. Treiterend? Neen! Mild ruischend in het bewustzijn van zijn vruchtbrengende -kracht. Kan hij er wat aan doen, dat de menschen dijkjes legden en den grond in rechte -stukjes verdeelden, beangst dat zijn buurman iets meer zou nemen dan hem toekwam? -Kan hij er wat aan doen, dat de menschen in huisjes gingen wonen, in plaats van onder -den vrijen hemel, en dat ze den buffel zijn vrijheid namen en hem zoo dom en hulpeloos -maakten, dat hij zich niet tijdig voor den banjir wist te redden? -</p> -<p>Dolimah werd wakker door het gebulder daar in de verte. „Banjir!” fluisterde ze. En -gedachten aan huis vulden haar hoofdje. Angstig keek ze door de opening van het hol -naar buiten, waar een waterige morgen schemerde.…. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Toen de jongens wakker werden, regende het nog. Joppie lag tusschen hen in te snurken,—scheen -dus een weg te hebben gevonden. Erg mooi kon die weg niet zijn, te oordeelen naar -het feit, dat Joppie tot achter zijn ooren vol modder zat. -</p> -<p>Onze vrienden kropen naar buiten om den panter te bezien. Daar, in den plassenden -regen, lag de roover. Met den staart mee mat hij ruim twee ellen. Harmen’s speer was -hem in de zijde gedrongen en kort bij de punt afgebroken. De andere speer, waarin -hij was opgevangen, zat dwars door het lichaam, stak er achter het rechter schouderblad -weer uit. De bek met de scherpe, hoekige tanden stond half open, was vol gestold bloed; -de zware pooten lagen krampachtig van het lichaam gestrekt, en de gebroken oogen staarden -den triesten hemel in, waaraan zelfs geen schemering van de zon te ontdekken viel. -</p> -<p><span class="corr" id="xd30e7267" title="Niet in bron">„</span>We zullen hem maar in de diepte gooien”, stelde Hajo voor. „Dan zijn we hem kwijt.” -</p> -<p>„Dan zijn we hem zeker kwijt”, zei Harmen. „Daarom zullen we het dan ook maar <i>niet</i> doen. We zullen hem z’n jasje uittrekken: <span class="pageNum" id="pb359">[<a href="#pb359">359</a>]</span>daar heeft ie maar last van, en wij kunnen zoo’n stukkie leer best gebruiken! Waar, -Rolf?” -</p> -<p>„Al was het alleen al om op te slapen!” zei Rolf. „Daar dringt geen vocht door!” -</p> -<p>„Dan krijg je ook geen rimmetiek”, merkte Harmen op. „Weet je, waar ie ook best voor -is? Om een broek uit te snijden. In dat rokkie van mij lijk ik wel een pias.” -</p> -<p>„Die zou je wel staan, zoo’n panter-broek”, lachte Rolf. „Kun je goed brullen?” -</p> -<p>Harmen brulde, dat het heele dal er van sidderde en Padde en Dolimah er in het hol -geducht van schrokken.—„’t Is niets!” riep Rolf naar binnen, „Harmen krijgt het op -z’n zenuwen!” -</p> -<p>Harmen staakte zijn gebrul. „Nou, we zullen mosjeu eens helpen”, zei hij. „Geef me -je mes even, Rolf?” -</p> -<p>„Weet je, hoe je hem stroopen moet?” vroeg Rolf. -</p> -<p>Harmen nam werktuigelijk het mes, staarde Rolf met groote oogen aan. „’k Zal nog nooit -een konijn gevild hebben!” -</p> -<p>„Ja, maar dit is geen konijn!” -</p> -<p>„Neen!” zei Harmen. „Een panter is geen konijn! Maar in ’t villen zal het toch wel -gelijk blijven! Een rits om z’n achterpooten, een streep door ’t kruis.….” Grimmig -trok hij den panter beide speerpunten uit het lichaam. „Kon ik z’n achterpooten maar -ergens aan vast binden!” -</p> -<p>„We zullen hem naar boven sleepen”, zei Rolf. „Hier zou je nog met vel en al in het -ravijn tuimelen.” -</p> -<p>Harmen gaf zwijgend toe. -</p> -<p>Toen de jongens het hol weer inkropen, maakte de lucht hen haast onpasselijk. „Zoodra -de regen ophoudt, gaan we er uit!” zei Rolf. „Hoe voel jij je, Padde?” -</p> -<p>„’k Heb koppijn”, zei Padde flauw. -</p> -<p>„We hebben ook nog niet gebikt”, meende Harmen. „’k Val om van de honger.” Hij hakte -een paar noten open, en allen—op Padde na—smulden, of ze veertien dagen hadden gevast. -Rolf voelde Padde’s hoofd eens. Zijn gelaat werd zorgelijk. „Padde heeft koorts”, -zei hij tot de anderen. „Geef me je pols eens, Padde?” -</p> -<p>Steunend reikte Padde hem de pols. „En.…. wat heb ik?” vroeg hij angstig. -<span class="pageNum" id="pb360">[<a href="#pb360">360</a>]</span></p> -<p>Rolf moest tegen wil en dank weer glimlachen. „Ik denk, dat je kou hebt gevat, Padde. -’n Geluk, dat het hier ten minste warm is.” Rolf keek naar buiten. „Ik geloof niet, -dat de regen gauw zal ophouden. Dan moeten we aan de lucht hier maar wennen.” -</p> -<p>„Wel ja”, zei Harmen. „Ik ruik er nou al niets meer van. Kom, Hajo, we gaan op wat -eten uit, voor straks.” -</p> -<p>„Zullen jullie voorzichtig zijn?” vroeg Rolf. -</p> -<p>„We zullen mekaar aan ’t handje houden”, beloofde Harmen. „Neem je kapotte speer mee, -Hajo, daar steken we wel even een nieuw eindje hout in. ’k Heb de mijne ook bij me.” -En samen klauterden ze het paadje weer op. -</p> -<p>Boven aangekomen, was het eerste werk der jagers, een paar stevige bamboe-stengels -te snijden en die in de ijzeren speerpunten te wringen. -</p> -<p>„Nu naar de kampong!” zei Harmen. „Zien wat er te graaien valt.”—En in den plassenden -regen liepen de beide makkers het pad af naar het dorpje. Bij het dal gekomen, waar -aan de overzijde de geelgrijze bamboe-huisjes met de donkerbruine daken stonden, omgeven -door bananen-boomen met van den regen glimmend-groene bladeren, zagen de jongens, -dat uit het beekje daar beneden een bruine, modderige rivier geworden was, en dat -het bruggetje was weggespoeld. Ze besloten het dal om te loopen—trouwens de eenige -manier om bij de kampong te komen—en baanden zich een weg langs den boschrand. -</p> -<p>Dat viel niet mee: zij verwondden zich de voeten aan wilde ananasplanten en schramden -zich armen en borst aan de doornstruiken. Zoo duurde het wel een uur vóór ze bij den -kokostuin kwamen. Door het ruischen van den regen heen klonk klagend, droefgeestig -fluitspel. Harmen liet zich tegen de pagger vallen. „Wil je wel gelooven, dat ik nog -geen muziek kan hooren, of ik denk aan m’n fiool?” -</p> -<p>„En ik dan?” vroeg Hajo en ging naast hem zitten. „Ik kon het ook al goed!” -</p> -<p>„Dat van die begraffenis kon je nog niet goed”, stelde Harmen vast. -</p> -<p>„Daar waren ook zooveel van die wipjes in!” -<span class="pageNum" id="pb361">[<a href="#pb361">361</a>]</span></p> -<p>„Dat is juist het treurige ervan”, verklaarde Harmen. „’t Heet niet voor niets: begraffenis! Of denk jij, dat een begraffenis zoo iets lolligs is? Misschien voor de lijk-anzegger,—die z’n broodje is ’t, hè? -Maar voor de fermilie is zoo’n grapje duur genoeg! Je moet een natje en een droogje geven en.….” Harmen -keek eens omhoog.—„Zou ik eens wat noten plukken?” -</p> -<p>„Harmen!! Ze zien je vast!” -</p> -<div class="figure floatRight p361width"><img src="images/p361.png" alt="En Harmen had slechts even te knikken, of daar vloog de ijverige notenplukker alweer een anderen boom in....." width="293" height="449"><p class="figureHead">En Harmen had slechts even te knikken, of daar vloog de ijverige notenplukker alweer -een anderen boom in.….</p> -</div><p> -</p> -<p>„’k Wou, dat ze blind waren”, zei Harmen. „Nou, misschien liggen er op de grond wat -noten!” Harmen wipte op de schutting, maar liet zich weer neerploffen. „Er komt juist -zoo’n nikker de tuin in!” fluisterde hij. -</p> -<p>Hajo gluurde door de omheining. „’t Is een jongetje! Hij is alleen.” -</p> -<p>„Zoo. Zouden ze het hooren in ’t dorp, als ’t mormel gaat gillen?” vroeg Harmen. -</p> -<p>„Wat wou je dan doen?!” -</p> -<p>„Niks. ’k Ga eens met hem praten.” En met een fermen sprong was Harmen de pagger over. -</p> -<p>Tegen Harmen’s verwachting in, begon het joggie niet te gillen. Het kereltje drukte -zich met beide handjes tegen de pagger aan de overzijde, werd vaalbleek in het kleine, -bruine gezichtje en maakte van zijn oogen rijksdaalders. -</p> -<p>„Tabeh!” zei Harmen. „Haal me eens als de weerlicht een paar noten! Makan! Daar!” -En Harmen wees in de boomen en daarna op zijn maag. Het kereltje begreep. Bevend over -al zijn leden, maar rap als een eekhorentje vloog het tegen een stam op, rustte halverwege -even om zijn angst uit te hijgen en klauterde weer verder, de voetzolen plat tegen -den bast. Kijk, nu zat hij boven, leek zelf wel een kokosnoot. -</p> -<p>De eerste vrucht tuimelde omlaag. „Goedzoo”, prees Harmen. <span class="pageNum" id="pb362">[<a href="#pb362">362</a>]</span>„Vang ze maar op, Hajo en verberg ze tusschen de struiken. Later halen we wel op wat -we nou niet kunnen dragen.” En hij begon de noten over de pagger te gooien. -</p> -<p>De boom, dien het ventje zich had uitgezocht, leverde ruim een dozijn noten op. Toen -er onder de kruin niets meer te ontdekken viel, kwam het manneke aarzelend weer omlaag, -en Harmen had slechts even te knikken, of de ijverige plukker wipte alweer een anderen -boom in. „Dat mag ik zien”, zei Harmen. „Vang je, Hajo?” -</p> -<p>Hajo verborg de noten in een boschje. Toen er drie boomen kaalgeplukt stonden als -lange, magere Lijzen, en het kereltje een vierden boom inschoot, vond Harmen het welletjes -en wipte weer over de pagger. „Waar liggen ze, Hajo? Goed zoo, daar zal geen mensch -ze vinden.” -</p> -<p>De noten vielen nog smakkend neer. „Hij zal de heele tuin leegplukken!” grinnikte -Harmen. „’t Is een handig mormel, hoor, hij verstond me ook direkt. Kom, we nemen -een paar noten onder de arm!” -</p> -<p>Een paar uur later kwamen ze weer op het plateau. Toen ze weer omlaag wilden springen, -viel plots hun oog op.…. een touwladder! „Daar hangt een <i>valreep</i>!” stotterde Harmen. -</p> -<p>„Hallo!” klonk het van omlaag. Rolf stond in den ingang der grot. -</p> -<p>„Hoe komt dat ding daar, Rolf??” -</p> -<p>„Bevalt ie jullie?” -</p> -<p>„Heb jij ’m gemaakt?!” stamelde Harmen vol eerbied. „Da’s nog eens werk! Hoe heb je -’m in mekaar geflanst?” -</p> -<p>„Dat zie je”, zei Rolf. „Stukjes bamboe, met rotan verbonden. Met die stok halen we -de ladder ’s avonds binnen, dan valt geen mensch ons lastig.—Waar hebben jullie die -noten vandaan?” -</p> -<p>„Heb ik voor me laten plukken”, grinnikte Harmen. „Waar of niet, Hajo?” En samen vertelden -ze het avontuur. -</p> -<p>„Jij bent brutaal als de beul, Harmen!” zei Rolf. „Vandaag of morgen vlieg je er in.” -</p> -<p>Harmen trok een leep gezicht. „’t Is met Harremen als met een vlooi! Kom je d’r aan—wip! -zegt ie. En de beet heb je te pakken!” -<span class="pageNum" id="pb363">[<a href="#pb363">363</a>]</span></p> -<p>„Hoe is het met Padde?” vroeg Hajo. -</p> -<p>Rolfs gelaat betrok. „Hij ijlt. Dolimah zoekt kruiden. Misschien helpen die.” -</p> -<p>Zwijgend, plots weer bedrukt, ging de jongens het hol binnen. -</p> -<p>De regen ruischte. -</p> -<div class="figure p363width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb364">[<a href="#pb364">364</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.9" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e463">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">SI-KAMPRET</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">’s Middags togen de jongens aan het werk met den panter. Ze sloegen hem een paar dunne -rotanstengels om de pooten en heschen het dier met hun drieën omhoog. Een vrachtje! -</p> -<p>En nu begon Harmen zijn vilders-werk. Na een half uur hijgen, mopperen en trekken, -vloog hij met huid en al tegen den grond, en de panter hing naakt, met puilende oogen, -te schommelen. „Mooier ben je er niet op geworden!” zei Harmen, terwijl hij overeind -krabbelde en zijn zitvlak wreef. Hij sleepte het gevilde dier naar den rand van het -ravijn en liet het in de diepte tuimelen. De panter buitelde potsierlijk over de steenen, -gleed een oogenblik over een met varens begroeid stuk helling en sloeg weer over den -kop, tot het ten slotte ergens hangen bleef. -</p> -<p>Harmen had het dier in zijn val nageoogd. Hij wendde zich nu om en zocht een verborgen -plek tusschen de struiken, waar hij de huid uitspande, de binnenzijde boven. „Ziezoo”, -prevelde Harmen, „laat nu het zonnetje maar schijnen.” -</p> -<p>Doch daar leek het nog weinig op! Altijd maar door dreven uit het Westen zware, grauwe -wolken aan, schoven de vage randen ineen, werden in die samenvoeging groeterig zwart, -stortten hun waterlast uit en vloeiden weer uiteen, dat er een lichte plek door schemerde, -die de rest van den hemel nog triester en hopeloozer schijnen deed. De bergen in het -Oosten, die bij zonsopgangen zoo heerlijk blauw konden afsteken tegen het goud van -den hemel, of ’s avonds, wanneer de zon in zee wegzonk, rood te gloeien stonden tegen -het paars van den komenden nacht, scholen nu achter het regengordijn. Als er een paar -wolken braken en een blik op de bergen doorlieten, rezen de pieken zoo dreigend zwart -op, dat hun aanblik beklemde. -</p> -<p>Harmen dwaalde op zijn eentje nog wat rond, vond niets <span class="pageNum" id="pb365">[<a href="#pb365">365</a>]</span>van zijn gading. Met een grooten doren in zijn voet, dien hij er pas na lang peuteren -met zijn zakmes weer uitkreeg, daalde hij den „valreep” af. -</p> -<p>In het hol was het al donker. Padde lag te ijlen en gaf zijn vrienden nergens antwoord -op. Hoewel niemand er iets van verwachtte, trachtten ze vuur te maken met wat hout -en kokos vezels, die ze in het hol te drogen hadden gelegd. Maar het was nog te vochtig. -Toen gingen de jongens voor den ingang zitten, staarden zwijgend over het ravijn. -</p> -<p>Uit de diepte steeg de schemering op, kroop al over den rand aan de overzijde, die -zich daareven nog scherp tegen de lucht afteekende,—nu er langzaam mee samenvloeide, -zoodat de knapen tegen een hoogen, grauwen wand opkeken. Steeds dichter kwam de grauwe -wand; er zat in die langzame nadering iets beklemmends. Nu konden ze nog twintig ellen -voor zich uit zien, nu nog vijftien, nog twaalf, nog tien.…. ’t Was net of je moeilijker -ademde.…. -</p> -<p>Een groote raaf werkte zich met loomen wiekslag door de duisternis, gleed laag over -de hoofden der jongens voort en kraste. Toen schoof hij weg in den grauwen wand. Net -een lijk-aanzegger, vond Harmen. -</p> -<p>Achter, in de duisternis van het hol, zat Dolimah bij Padde. Het hoofdje naar hem -toegebogen, vertelde ze een oud sprookje van den regen en den rijstkorrel. Onder den -invloed van haar zacht, zangerig stemmetje kalmeerde Padde en sliep in. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Den volgenden dag regen, regen, regen. -</p> -<p>Rolf zocht samen met Dolimah in de buurt naar wat kruiden. -</p> -<p>„Ziet u dit plantje?” vroeg Dolimah. „Als je daar de stengels van eet, word je sterk! -Het is de <i lang="ms">sidagori lelaki</i>. En dat daar is de <i lang="ms">daoen tidoer-tidoeran</i>! Als je niet slapen kunt, moet je daarvan een takje onder je hoofd leggen.—Maar ik -ken maar weinig medicijnen. De <i lang="ms">doekoen</i> kent ze allemaal! En de doekoen kan ook de booze geesten op de vlucht jagen.” -</p> -<p>Rolf luisterde met beide ooren. Van alles wat Dolimah vertelde, ging voor hem een -groote bekoring uit. -</p> -<p>Harmen verveelde zich in het hol, trok er ’s middags met Hajo op uit. Ze volgden het -pad nu eens in de andere richting, <span class="pageNum" id="pb366">[<a href="#pb366">366</a>]</span>kwamen aan een zijweggetje. Harmen waadde het een eind in, hield stil en staarde aandachtig -naar een plek grond, die boven het water uitstak. -</p> -<p>Hajo kwam er bij. In de bruine modder stonden diepe voetsporen geprent van een tweehoevig -dier. „Zou het een hert zijn, Harmen?” -</p> -<p>„Wat dacht je dan?” vroeg Harmen. „Een duizendpoot?—Alsjeblieft!” En hij liet Hajo -een bosje <span class="corr" id="xd30e7400" title="Bron: zijïg">zijig</span> haar zien, dat aan een doornstruik hing. „Dit is herte-haar en niets anders.” -</p> -<p>„Zeg, Harmen, zouden we het niet kunnen vangen?” -</p> -<p>„Daar zal ik nou eens over prakkizeeren”, zei Harmen, in diepe gedachten. -</p> -<p>Langzaam slenterden de jongens weer terug. Vóór ze de ladder afdaalden, sneed Harmen -een paar dunne rotans af. -</p> -<p>De stemming in het hol was dien avond verre van rooskleurig. Padde’s voorhoofd en -polsen bonsden koortsig; zijn adem was kort en hijgend. Rolf en Hajo staarden triest -naar buiten in de grauwe regensluiers. Zelfs Joppie zat met een droevige uitdrukking -in zijn glanzende honde-oogen aan den ingang van het hol, huiverde toen en ging naar -binnen, waar hij zich met een diepen zucht neervleide, den kop onder Padde’s kin. -Dolimah wreef op een platten steen wat kruiden tot een papje en legde dat den zieke -op de borst. Harmen was de eenige, die er de vroolijkheid inhield en, tevreden neuriënd, -weinig merkend van de trieste stemming der anderen, uit zijn rotanstengels een paar -strikken vlocht. -</p> -<p>„Wat wil je strikken?” vroeg Rolf. -</p> -<p>„Kleine-kindervraag”, zei Harmen met een knipoogje naar Hajo: om er zijn mond over -te houden. -</p> -<p>Rolf zweeg, ietwat geprikkeld. -</p> -<p>„Je zult het wel zien”, begon Harmen een paar minuten later. -</p> -<p>„Niets nieuwsgierig”, stelde Rolf hem gerust. -</p> -<p>Harmen gromde wat. Maar even later begon hij weer zachtjes te zingen. „Daar waren -drie matroosjes.….” -</p> -<p>Het werd Hajo week om het hart bij die vaderlandsche wijsjes. En toen Harmen weer -een strik klaar had, vol zelfvoldoening voor zich uithield en zei: „Steek er je kop -eens door, Hajo, dan kan ik zien, of ie goed aantrekt!” kon Hajo geen <span class="pageNum" id="pb367">[<a href="#pb367">367</a>]</span>antwoord geven. Hij stond op en ging naar Padde. „Padde.… Slaap je?” -</p> -<p>„Hajo!” snikte Padde. „Ik ben zoo ziek, Hajo.…..” -</p> -<p>Hajo ademde diep. „Flink zijn, Padde! Als de zon weer schijnt.….” -</p> -<p>„Die zie ik niet meer”, snikte Padde. -</p> -<p>„Stil toch!”—Hajo legde zich neer en sliep in. Maar in zijn slaap vloeiden de tranen -hem over de wangen. -</p> -<p>Alom zong de regen. Soms scheen het ruischen iets minder te worden, ging in tikken -over. Maar dan sloeg het water weer feller neer, en de hoop, dat morgen eindelijk -de zon weer stralend aan de kim zou rijzen, werd, nauw ontkiemd, alweer vernietigd.—Allen -legden zich nu te rusten. Maar midden in den nacht sprong Harmen overeind en wierp -zijn kapmes naar een glinsterend ding, dat sissend, kronkelend over den grond, een -goed heenkomen zocht. Joppie vloog, de haren steil overeind, tegen den achterwand. -</p> -<p>Een slang was het hol ingeslopen. -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>Vermoeid stonden de jongens den volgenden morgen weer op: geen van allen had na de -ontdekking van de nachtelijke bezoekster nog erg rustig geslapen. „Ja, die slang zocht -hier natuurlijk de warmte”, zei Rolf. „Wat zou er tegen te doen zijn?” -</p> -<p>„Doodslaan”, stelde Harmen voor. „Dan krijgen ze de aardigheid er wel af.” -</p> -<p>De anderen keken bezorgd voor zich uit. -</p> -<p>Na een pover ontbijt van kokosnoten, gingen de jongens er weer op uit. Rolf wilde -wat knollen en vruchten en eetbare wortels zoeken, en Hajo zou Harmen vergezellen -bij het zetten van zijn strikken. Bij het zijweggetje gekomen, slaakte Harmen een -kreet van verrassing. „Hij is er weer geweest! Kijk maar!” En Harmen wees op hoefsporen, -die nog niet eens geheel vol water waren geloopen. „Geen minuut geleden is ie hier -langs gekomen! Had ik m’n strikken maar een kwartiertje vroeger uitgezet,—dan zat -ie er nou al in!” -</p> -<p>„Jammer!” zuchtte Hajo. „Hoe dacht je de strikken te hangen?” -<span class="pageNum" id="pb368">[<a href="#pb368">368</a>]</span></p> -<p>„Een voet of vijf van de grond”, zei Harmen. „Dan moet ie zelf weten of ie er in wil -loopen!” En Harmen volbracht zijn strooperswerk met een vaardigheid, die vermoeden -deed, dat hij dergelijke zaken al eens eerder had opgeknapt. „Ziezoo”, zei hij tevreden, -„nou leg ik hier beneden ook nog een strikje, dan kan ie daar in trappen, als ie er -aardigheid in heeft!” -</p> -<p>„Als ik zoo strikken zet”, begon Harmen in gedachten, terwijl de jongens weer terugslenterden, -„dan moet ik ineens weer denken aan m’n strikkies achter de dijk bij Hoorn. Eenmaal -had ik er zeven op een dag! ’k Zal ’t nooit vergeten: ’t was herfst 1616, de zevende -van Slachtmaand,—zeg nou eens, dat zeven geen geluksgetal is. Zeven vette konijnen, -en Harremen centen op zak! De volgende dag een haas van twaalf pond, die had zich -meteen doodgeloopen! Ja, je moet de loopjes kennen, hè? Een ander zet ook strikken -en vangt er nog geen pier in! Lange Lijs heeft me eens een strikkie gelicht! De haas -er keurig uitgelicht en ’t strikkie weer netjes recht gezet. Jawel! Goeie morrege! -Op tien pas zei ik al: daar heeft me die uitgerokken pijpesteel van een Lijs met z’n -wrattige gapjatten aangezeten! De heele grond onder de wol, en ’t strikkie netjes -open, ja, Harmen is gaargestoofd! Ik heb hem zijn oogen dichtgeslagen en hem laten -betalen voor een haas van twaalf en een half pond. Later zei Roeffie, dat <i>hij</i> m’n strik gelicht had<span class="corr" id="xd30e7440" title="Bron: ,">.</span> „Nou”, zei ik, „die uitgezemelde Lijs kan zoo’n pak op z’n falie toch best gebruiken, -dan weet ie wat ie krijgt, als ie eens trek mocht hebben met z’n mottige fikken aan -mijn strikkies te komen!” Van Roeffie kun je wat velen, nietwaar, maar als ik dat -platgemangelde tronie van Lijs maar zie, word ik al kriebelig. Laatst ging ie met -visschen vlak naast me liggen. „Ga je weg, hoepelstok!!” zeg ik. En hij smeert hem. -Haalt ie me aan het andere eind van de sloot niet de snoek op, waar ik op lag te loeren?!—Nou, -ik kom zoo eens achter hem staan. „Mooi snoekkie heb je daar!” zeg ik. „Nou!” zegt -die kaaswurm. Meteen geef ik hem een douw, dat ie de sloot invliegt. „Dat heb <i>jij</i> gedaan!” zegt ie woest. „Kan ik me niet herinneren”, zeg ik. „Lijs, moet jij nou -nog leeren, dat je met visschen niet naast een ander gaat liggen?”—„’k Lig toch immers -ook niet naast je?” vraagt de slampamper. „Nee, <i>nou</i> niet”, zei <span class="pageNum" id="pb369">[<a href="#pb369">369</a>]</span>ik, „maar die snoek heb je eerst bij mij weggehaald.”—„Bewijs dat eens”, zegt die -lintwurm. „Dat hoef ik niet te bewijzen”, zeg ik, „zoo’n visch zwemt achter jou aan, -omdat jij net zulke vissche-oogen hebt! Geef hier m’n snoek! En als je nog praatjes -maakt, is het ineens uit met de vrindschap, begrepen?”—Nou, toen smeerde ie ’m, de -zandlooper!” -</p> -<p>De jongens waren weer op het plateau aangeland. Rolf kwam hen tegemoet. „Heb jullie -Dolimah gezien?” -</p> -<p>De verbaasde gezichten der twee anderen maakten elk antwoord overbodig. -</p> -<p>„Begrijp ik niets van”, zei Rolf. „Daareven kwam ik terug en vond Padde alleen. Misschien -is ze wel weer op kruiden uit, maar dan snap ik niet, waarom ze me niet even heeft -gewaarschuwd. Ik was hier toch in de buurt.….” -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Zwijgend, de handen om de knieën, zaten de jongens den ganschen middag voor in het -hol en staarden naar buiten. Zou Dolimah hen werkelijk verlaten hebben? Dat zou vreeselijk -zijn. Vol weemoed dachten ze aan Dolimah’s zangerig stemmetje, aan haar fijn kopje -met de groote, glanzende oogen.…. -</p> -<div class="figure floatLeft p369width"><img src="images/p369.png" alt="Slang." width="247" height="102"></div><p> -</p> -<p>Na elk uur zakte hun moed. Dolimah was weg en daarmee alles wat hun in dit land nog -lief was. Waren ze maar weer aan het strand! De zee kenden ze! Ze zouden in een prauw -stappen en weg varen. Waarheen? Het deed er niet toe, maar weg, weg van dit land! -</p> -<p>Ineens.….! Wie was daar? De jongens vlogen naar buiten. Dolimah! <i>Dolimah!!</i>—En wien had ze bij zich? Daar stond een kereltje,—tenger, met groote, uitstaande -ooren. In zijn wijd-opengesperde oogen lag namelooze verbazing uitgedrukt, toen hij -de jongens zag. Hij maakte een beweging van het op een loopen te willen zetten. -</p> -<p>„<span lang="ms">Ikoet sadjah, Saleiman</span>”, zei Dolimah. -</p> -<p>„<span lang="ms">Eh-eh, mari</span>”, viel Rolf haar bij. „<span lang="ms">Djangan takoet.….</span> Wees niet bang.” -</p> -<p>Het bruine kereltje, dat den trotschen naam: Saleiman <span class="pageNum" id="pb370">[<a href="#pb370">370</a>]</span>voerde, aarzelde, snoof zoo er eens en daalde toen omzichtig, na zijn sarong naar -binnen te hebben geslagen, het laddertje af. -</p> -<p>Mooi was Saleiman niet: zijn armen en beenen waren schraal en als uit donker hout -gehakt, en zijn knieën en ellebogen schenen wel dikke knoesten in dat hout. Ook zijn -ruggetje was hoekig en bottig, en voor de rest zat Saleiman van top tot teen vol litteekens. -</p> -<p>Rolf keek Dolimah met vragenden blik aan. -</p> -<p>„Saleiman is met me meegekomen om vuur te maken”, zei het meisje. -</p> -<p>De kleine, broodmagere vuurgod wrong bedeesd een paar houtjes uit zijn sarong en staarde -Rolf met zijn groote kijkers allesbehalve gerust aan. -</p> -<p>De knapen bezagen het manneke nu plots met heel andere oogen en knikten hem vriendelijk -toe. Alleen Joppie gromde wantrouwend tegen den bezoeker,—welk wantrouwen nog aangroeide -toen hij Saleiman berook en deze hem met zijn mager, knokig been een schop toedeelde, -die lang niet mis was en waarop Joppie bij zoo’n ventje niet gerekend had. Saleiman -had het trouwens als vanzelf sprekend gedaan, zonder er een blik aan te verspillen, -en de oogen, waarmee hij nog even schuchter als te voren Rolf in het gelaat keek, -hadden zelfs niet geknipt. -</p> -<p>„En Saleiman heeft me beloofd, ons wat eten te brengen, niet waar, Saleiman?” vroeg -Dolimah. -</p> -<p>„Eh-eh”, bevestigde Saleiman. -</p> -<p>„Nu, begin dan maar”, zei Dolimah. -</p> -<p>„Eh-eh.”—Saleiman bukte zich over de kokosvezels, die de jongens den vorigen dag nog -vergeefs getracht hadden te doen ontvlammen, en begon te wrijven. Zijn neus raakte -daarbij zoowat den grond en zijn al even mager en bottig zitvlak stak fier omhoog. -</p> -<p>Na een paar minuten hard werken begon Saleiman te blazen,—er waren dus vonken. „’k -Zal helpen blazen!” riep Harmen en bukte zich naast Saleiman. Saleiman stokte; een -seconde lang keken Saleiman en Harmen elkaar zwijgend in de oogen. Toen ging de eerste -haastig weer door met wrijven. Daar sprongen de vonkjes ook al weer; Saleiman en Harmen -bliezen <span class="pageNum" id="pb371">[<a href="#pb371">371</a>]</span>elkaar bijkans weg, maar.…. een vlammetje lekte uit de kokosvezels op! Blazen, jongens! -Nog een stukje droge kokosbast er op; een wolkje blauwe rook steeg op tusschen de -hoofden der blazers en bleef er als een zegekrans om hangen.…. Er was vuur! -</p> -<p>De jongens keken er naar, alsof ze een schat hadden gevonden. Hè, wat een vroolijkheid -brachten die oolijke vlammetjes op eens! Hou er je hand eens boven! Lekker warm, hè? -Het hol was nu in eens tot in den versten hoek verlicht. -</p> -<p>„Dank je wel, Saleiman!” -</p> -<p>Uit deze woorden maakte Saleiman op, dat hij nu gerust kon opstappen. Hij stak de -houtjes weer in zijn sarong, sloeg zijn gebatikt kleedingstuk naar binnen en klauterde -het laddertje op. -</p> -<p>„Kom je morgen terug, Saleiman?” vroeg Dolimah. -</p> -<p>„Eh-eh”, beloofde Saleiman. En, na nog een schuwen blik naar achteren te hebben geworpen, -spoedde hij zich in den plassenden regen voort. -</p> -<p>„Hoe kwam je dááraan??” vroeg Rolf aan Dolimah. -</p> -<p>Het meisje glimlachte. „Hij was met zijn vriendjes aan het spelen. Toen heb ik hem -gevraagd, even met mij mee te gaan om vuur te maken. Ze zullen er allemaal over zwijgen.—Weet -u hoe ze hem noemen?” -</p> -<p>„Saleiman heet hij toch?” vroeg Rolf. -</p> -<p>„Ja, maar ze noemen hem: Si-Kampret! De Vleermuis! Omdat hij zulke groote ooren heeft, -net als een vleermuis. Maar dat wil hij natuurlijk niet hooren! „Hoe heet je?” vroeg -ik hem. „Si-Kampret!” riepen de anderen. Maar hij zelf zei: „Saleiman.” Toen deed -ik net, of ik de anderen niet hoorde.—Ja.…. voor een meisje wil hij natuurlijk flink -zijn!” -</p> -<p>„Eh-eh”, zei Rolf. -</p> -<p>En Dolimah lachte. -</p> -<div class="figure p371width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb372">[<a href="#pb372">372</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.10" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e470">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">SALEIMAN EN ZIJN FLUIT</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first"></p> -<div class="figure floatLeft p372width"><img src="images/p372.png" alt="Zeemeeuw." width="225" height="372"></div><p> -</p> -<p>De jongens werden door een soort vuur-koorts bevangen: ze sleepten zooveel hout bijeen, -als moest er een brandstapel worden opgericht. En toen in den ingang het vuur hoog -oplaaide, gingen ze dieper in het hol gezelsen. Hè, hoe veilig voelde je je achter -dien wand van vuur! Ook Padde werd door de behagelijke warmte verkwikt. Hijgend lag -hij te staren naar de spookachtige schimmen tegen den achterwand van het hol. -</p> -<p>Dolimah keek droomend in de vlammen. Toen opeens begon ze weer te vertellen, en de -jongens luisterden er naar zooals ze naar muziek zouden hebben geluisterd. „Behalve -in de bergen, was er vroeger op de aarde geen vuur. De menschen wisten niet, hoe het -op te wekken en kenden er de macht niet van. Nu was er eens een arme man, die zoo -vroom leefde, dat de geesten medelijden met hem kregen. Hij sliep altijd op de steenen -en offerde zijn laatste bete. Nu zeiden de geesten tot hem: „Omdat je zoo vroom bent -geweest, zullen we je tot den rijksten van alle menschen maken. Wij zullen je het -<i>vuur</i> geven.”—„Het vuur?” vroeg de vrome man verbaasd, „wat is dat?”—„Dat zul je wel zien”, -antwoordden de geesten. „Je hebt niets anders te doen dan twee stukjes bamboe tegen -elkaar te tikken—en er deze tooverspreuk bij te zeggen.” En de geesten noemden de -tooverspreuk.—Nu, toen de man twee bamboetjes tegen elkaar getikt had en de spreuk -had gezegd, vlogen de stokjes in brand. „Nu zie je wat vuur is”, zeiden de geesten. -„Wend het ten goede aan: bereid er je eten mee en steek het aan wanneer de duisternis -invalt,—dan vluchten <span class="pageNum" id="pb373">[<a href="#pb373">373</a>]</span>de kwade gedachten.”—Verheugd keek de vrome man naar de vlam, die uit het hout opsloeg. -„Hoe warm is hij! En hoe vroolijk! Kom, ik wil dit aan alle menschen laten zien!” -En hij ijlde naar zijn kampong. Maar onderweg kwam hij zijn buurman tegen. Die was -rijk en wilde hem, den arme, nauwelijks zien.—„Goeden dag, Dajik!” wenschte de vrome -man hem toe. Maar de rijke antwoordde niet en ging zonder groeten voorbij.—Dat verbitterde -den arme. En nu kwam hij op een booze gedachte. „Als deze bamboe branden wil”,—zoo -dacht hij, „dan zal het huis van mijn rijken, trotschen buurman ook wel willen branden! -Ik zal de vlam onder het atapen-dak houden.” En hij ijlde naar het groote, mooie huis -van Dajik. Daar aangekomen, tikte hij haastig de bamboetjes tegen elkaar,.…. maar -ditmaal kwam er geen vuur.….! „Dat is waar ook”, dacht hij, „ik moet eerst de spreuk -zeggen! Hoe luidt ze nog maar weer? Bismillah.…. Was het niet: Bismillah.…. en dan?” -Hoe hij ook dacht, hij kon niet weer op de juiste woorden komen. „Dat is de straf -voor mijn booze gedachten!” zei hij tot zichzelf. „Nu hebben de geesten mij de spreuk -weer afgenomen, en ik ben even arm als voorheen.—Maar Dajik zal óók weten wat armoede -beduidt! Ik <i>wil</i> vuur maken!” En hij begon het hout te wrijven, te wrijven.….! „Het wordt al warm!” -dacht hij na een poos, „het vuur is stellig niet ver meer weg! Nu is het hout al zoo -heet, dat ik het nauwelijks nog kan vasthouden. Hu! dat is werken! Ik ben nu al zoo -moe, alsof ik den heelen dag gespit heb in mijn kleinen akker. Wacht.…. daar is het -vuur!”—Toen vloog een vonk uit de bamboe op zijn sarong; de sarong vatte vuur.….! -En de man verbrandde.….—Maar de rijke had uit zijn venster gezien hoe de arme het -vuur verkregen had. En hij beval zijn dienaar bamboe te wrijven tot er een vlam uitsloeg. -Zoo leerden de menschen het geheim kennen. Maar de spreuk kent niemand.….” -</p> -<p>Dolimah had uitverteld. -</p> -<p>Het werd stil in het hol, nu Dolimah’s zoetvloeiend stemmetje verstierf. Harmen gooide -nog flink wat hout op het vuur; het knapte en knetterde geducht; de vlammen lekten -tot den bovenwand van het hol. Daarbinnen smoorde je van de warmte. -<span class="pageNum" id="pb374">[<a href="#pb374">374</a>]</span></p> -<p>„Toch lekker!” vonden de jongens. En weer wat hoopvoller, sliepen ze in. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Den volgenden dag regende het bij vlagen. Maar de lucht bleef nog zoo grijs als een -rattevel. Al vroeg in den morgen verscheen Saleiman met zijn vleermuisooren boven -aan het laddertje. -</p> -<p>„Ben je daar al, Saleiman? Kom maar hier!” noodigde Dolimah uit. -</p> -<p>Saleiman toonde zijn schatten. Het waren: een gescheurde steenen pot, een klomp gekookte -rijst in een pisangblad gevouwen, wat kruiden en een paar bananen. -</p> -<p>„Wat lief van je, Saleiman!” prees Dolimah hem. „Kom je morgen weer terug?” -</p> -<p>„Eh-eh”, beloofde Saleiman. -</p> -<p>„Heb je daar een soeling (inlandsche fluit uit bamboe) bij je?” -</p> -<p>Saleiman knikte. -</p> -<p>„Kun je er ook op spelen?” -</p> -<p>Instemmende hoofdknik van Saleiman. -</p> -<p>„Fluit er dan eens op?” -</p> -<p>Saleiman aarzelt, peutert in zijn neus. -</p> -<p>„Durf je niet?” -</p> -<p>Saleiman kleurt, wendt zich af en kijkt naar de lucht. -</p> -<p>„Durf je vanavond voor me te spelen, als het donker is?” -</p> -<p>„Eh-eh”, klinkt het uit Saleimans mond. En Saleiman gaat het laddertje weer op, de -sarong netjes tusschen de beenen. Daar steekt zijn bol boven het plateau uit,—een -bos rommelig haar op een schraal halsje. Ter zijde twee flap-ooren. Ze zijn doorzichtig. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Harmen en Hajo begaven zich dien morgen vol verwachting naar hun strikken, en de teleurstelling -was groot, toen er niets bleek te zijn ingeloopen. -</p> -<p>Toen ze in het hol terugkeerden, vonden ze Dolimah bezig te braden. Ze had uit vastgestampte -aarde een fornuisje gemaakt, dat door het vuurtje daarbinnen allengs tot steen gebakken -werd; daarop had ze den steenen pot geplaatst, waarmee <span class="pageNum" id="pb375">[<a href="#pb375">375</a>]</span>Saleiman den grondslag voor het huisraad der zwervers had gelegd. Zoo kookte ze een -soort soepje van allerlei kruiden, gooide er de rijst in, die nu groen-geel van kleur -werd, sneed er een paar schijfjes banaan in en zette Padde het heele zaakje voor zijn -neus. -</p> -<p>Maar de arme jongen kon er niets van binnenkrijgen. -</p> -<p>„Padde dan toch!” zei Hajo. „’t Ruikt zoo fijn! Jij doet maar niets dan drinken en -je moet toch ook wat eten!” -</p> -<p>Padde greep Hajo’s hand. „Hajo.….!” En hij begon krampachtig te snikken. „Ik weet -het wel: jullie wilt verder, en je moet om mij hier blijven.… ’k Wou, dat ik maar -dood ging, Hajo,—dan konden jullie.…. dan konden jullie.….” De tranen versmoorden -Padde’s stem. „Jullie zijn allemaal zooveel sterker dan ik, jullie hebt meer fut; -ik ben lastig voor jullie; ik ben jou ook altijd tot last geweest.….” -</p> -<p>„Wat een onzin, Padde!” gromde Hajo, wien de tranen nu ook in de keel schoten. „Jij -bent niemand tot last en <i>mij</i> vast en zeker niet! Hoe vaak zijn we samen geen appelen gaan rapen in ’t Sinte Klarens? -En denk je, dat ik maar half zoo’n lol zou hebben gehad, als jij niet bij me was geweest?” -</p> -<p>Padde kuste Hajo’s hand. „Hajo! Ja, dat is het hem ook: in dit land, in dit vreeselijke -land hoor ik niet thuis. In Hoorn, daar moet ik wezen! Daar kan ik misschien nog wat -verdienen voor m’n moeder en m’n zusjes en broertjes. Als m’n oom me nog wil hebben -voor de bierbrouwerij.…. ’k Had ook zoo gehoopt wat geld mee naar huis te brengen, -en nou is alles de lucht in.….” -</p> -<p>„Welneen, Padde!” zei Hajo. „Op de terugweg verdienen we wel weer geld, dan komen -we toch niet platzak thuis. Als we maar eerst in Bantem zijn! Als Dolimah zoo aan -het vertellen is, is het net, of we hier nooit weg zullen komen; dan wordt alles zoo -groot, en je voelt je-zelf zoo klein en zoo vreemd in dit land.…. Maar wij, Padde, -wij verlaten mekaar niet, hoor! Samen uit, samen thuis!” -</p> -<p>„Hajo”, snikte Padde, „zooals jij is er maar één! Dat heb ik altijd gezegd, als die -lamzakken wat op je aan te merken hadden. Lange Leen heb ik op z’n gezicht getimmerd!” -</p> -<p>„Nou, heb je nou weer wat moed?” -<span class="pageNum" id="pb376">[<a href="#pb376">376</a>]</span></p> -<p>„Ja, hoor!” zei Padde. „Wij komen er wel weer, hè?” -</p> -<p>„Wees daar maar gerust op!” -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Tegen de schemering kwam Saleiman weer. Ditmaal had hij nog meer weten te kapen: een -paar eieren, nog een steenen potje, drie gedroogde visschen en acht <span class="corr" id="xd30e7584" title="Bron: maiskolven">maïskolven</span>. -</p> -<p>„Doe het niet weer, Saleiman”, zei Dolimah. „Ik wil niet, dat ze het merken en je -een dief noemen.” -</p> -<p>Saleiman keek beschaamd een anderen kant uit. -</p> -<p>„Heb je je soeling weer bij je?” -</p> -<p>„Eh-eh.” -</p> -<p>„Speel dan wat voor mij, wil je?” -</p> -<p>Saleiman knikte, hurkte omzichtig neer en haalde zijn fluit voor den dag. Het was -een hol stuk bamboe met gaatjes er in gebrand; het mondstuk was gevormd door een der -schotjes uit de bamboe, waarin een smalle spleet was gesneden. Saleiman keek schuchter -om naar de jongens, die verbaasd wachtten op wat komen ging. -</p> -<p>„Ja, speel maar, Saleiman”, zei Rolf vriendelijk, de anderen manend te gaan zitten. -Saleiman aarzelde nog even, snoof, keek in de grijze lucht en zette toen gewichtig, -vol ernst de fluit aan zijn vooruitgestoken lippen. -</p> -<p>Daar kwam, als een verre roep van een nachtvogel, een langgerekte, nasale toon uit -het instrument. Op den toon volgde een iets hoogere, even langgerekt en droefgeestig. -Toen zonk de fluit weer even terug op den eersten toon, ging weer omhoog, liep met -een weeken stap over den tweeden heen en zong den derden geheimzinnig uit, met een -korten zucht na. Toen weer de diepte in, lang en klagend. En zoo geleidelijk weer -omhoog met statige passen. In eens.…. tiereliet! tiereliet! tiereliet! heel in de -hoogte en verschrikkelijk valsch. Toch weer niet valsch.…. kan een vogel valsch zingen, -ook al schettert hij nog zoo hoog? Saleimans gezicht stond ernstig. Als bleeke stralen -tooverde hij nu teedere roepen uit den nevel en.…. hoor! een wijsje, zacht wiegend, -vleiend.…. een wijsje, maar toch zou geen der jongens het kunnen nafluiten. Zoo vlug -liepen de tonen achter elkaar aan, dat je er geen van grijpen kon,—ze deden ook zoo -nevelig aan en verstomden meteen <span class="pageNum" id="pb377">[<a href="#pb377">377</a>]</span>weer. Toen een lange, droeve triller, een oolijk loopje omlaag en weer een doffe, -eindelooze toon, waarin een trilling sidderde als een lichtveeg op een nachtelijk -meer.…. Saleiman hield op. -</p> -<p>„Was dat de maan?” vroeg Dolimah. -</p> -<p>„Eh-eh.” Saleiman keek peinzend in de regenlucht, waar zich allengs de nacht ging -spinnen. -</p> -<p>„Kun je het beekje ook nafluiten?” -</p> -<p>„Eh-eh.” -</p> -<p>„En de krokodil? En de slang? Doe de slang eens na?” -</p> -<p>De kleine kunstenaar dacht even, bracht toen de fluit weer aan de lippen. -</p> -<p>Hoor! Daar komt de slang! Den platten kop opgericht, lispelend met de tong! Langzaam, -met onverwachte, listige wendingen schuifelen de noten voort; Saleiman beweegt in -de maat zijn mager ruggetje heen en weer.—De slang houdt stil. Lispelt even met het -fijne, ingesneden tongetje, gaat nog een eindje voort, wendt een paar maal spiedend -den kop, kronkelt dan langzaam ineen.…. -</p> -<p>„Daarmee kun je de slangen lokken, niet waar, Saleiman?” vraagt Dolimah. -</p> -<p>„Eh-eh.” -</p> -<p>„Maak nu het vuur eens?” -</p> -<p>Saleiman richt zijn oogen in het vuur, brengt de fluit aan zijn lippen en.…. hoor! -daar dansen de vlammetjes al. Een windvlaag strijkt als een moede vogel in het ravijn -neer, roert zich nog een weinig, doet de vlammen wat hooger oplaaien. De fluit volgt. -Nu is het weer stil; de vlammen worden kalm. De fluit volgt.—En dan gaat Saleiman -fantaseeren. Hij houdt zijn oogen star in het vuur gericht; zij puilen naar voren, -en het oogwit blinkt uit het bruine gelaat op, dat van inspanning donkerder wordt. -Saleiman toovert een woesten brand. Roode vlammen komen diep van onderen op, laaien -omhoog, worden hel-geel en eindigen in een lange, kronkelende punt. Hoei.….! Hoei.….! -Hoei.….!—Eindelijk houdt Saleiman op, hijgt, een triumfantelijken glimlach om de lippen. -Dan, plots, slikt hij iets weg, kijkt schuchter naar zijn fluit. -</p> -<p>„Nu de twee vogels!” zegt Dolimah. „Ken je de twee vogels ook?” -<span class="pageNum" id="pb378">[<a href="#pb378">378</a>]</span></p> -<p>„Eh-eh.” -</p> -<p>Hoor! daar zingt de eene vogel al! Omlaag, omhoog, een kristalheldere triller, een -lange, lokkende roep.…. Er gaat een betoovering uit van dit magere, leelijke joggie -met zijn flap-ooren en zijn litteekens.—Nu de andere vogel! Ojé, die wil den eersten -nadoen.…. maar het lukt niet! Hij krabbelt van de eene noot naar de andere, zwelt -van eigenliefde als de triller hem zoowat gelukt, maakt er nog een fraai haaltje aan. -Dan de lokroep aan het slot: schor en onzeker. -</p> -<p>Dolimah lacht. „Je kunt het goed, hoor! Wie heeft het je geleerd?” -</p> -<p>Saleiman zwijgt, kijkt naar boven en snuift. -</p> -<p>„Speel nu eens het allermooiste wat je kent, Saleiman?” vraagt Dolimah. -</p> -<p>Saleiman ziet Dolimah schuchter, aarzelend aan. Dan brengt hij de fluit aan de lippen, -sluit de oogen. In zachten, droeven toon zet hij in; moeizaam slepen de tonen zich -voort. Dan even een pauze, en plots klimmen de noten omhoog als om naar iets uit te -zien. En nu volgt een teere, zoete <span class="corr" id="xd30e7621" title="Bron: melodei">melodie</span>, met zachte, lichte schreden voortgaand, hooger, steeds hooger, tot in de wolken -van Saleiman’s verbeeldingskracht. Saleiman houdt van dit wijsje, hij laat het weer -vallen en dan weer klimmen, zooals om den wijnstok zich de ranken winden vol teere -bloesem.…. Dan plots stokt het wijsje in een schrillen toon, alsof een ruwe knaap -het afsloeg. Saleiman laat de fluit zinken, haalt diep adem, brengt ze dan weer aan -de lippen en zet weer in de droeve wijze van daarstraks in. Steeds weeker en zachter, -tot eindelijk de laatste toon versterft.…. Dan opent Saleiman de oogen en staart den -hemel in. -</p> -<p>Dolimah vraagt zacht: „Wat was dat, Saleiman?” -</p> -<p>Saleiman zwijgt.—Een groote traan welt in zijn oogen op. -</p> -<p>„Nu, hoe heet het wijsje?” dringt Dolimah aan. „Heet het.…. <i>Saleiman</i>?” -</p> -<p>Saleiman krabbelt haastig overeind. -</p> -<p>„Moet je weg?” -</p> -<p>Saleiman knikt met afgewend gelaat. Dan scharrelt hij uit zijn sarong een doosje op -en schuift het open. Op den bodem <span class="pageNum" id="pb379">[<a href="#pb379">379</a>]</span>zit een vuurvliegje gekleefd. Dat zal Saleiman onderweg tegen de booze geesten beveiligen. -</p> -<p>De jongens zien den kleinen flap-oor nu met gansch andere oogen vertrekken. Als hij -zijn sarong omslaat om het laddertje te bestijgen, ritselt een slang tusschen de struiken -omlaag, de helling van het ravijn af. „<span lang="ms">Eh, gagit!</span>” roept Saleiman ontzet en vliegt met zijn soeling en dievenlantarentje omhoog. -</p> -<p>Harmen heeft een diepen zucht geslaakt. „Had ik m’n fiool maar, dan speelden we samen -eens een moppie!” Maar geen der anderen loopt erg warm op dien wensch. Gelukkig merkt -Harmen het niet. -</p> -<p>Joppie ligt in Padde’s armen te snurken. Hij wou daarstraks met de fluit instemmen, -kreeg daarvoor van Harmen een schop, zocht, als gewoonlijk, in den slaap vergetelheid -en vond ze ook. -</p> -<p>„Zullen wij nog wat bikken voor we gaan slapen?” vraagt Harmen. „Door die fluit heb -ik alles vergeten: ik had de maïs willen poffen.” -</p> -<p>Niemand heeft eetlust. -</p> -<p>De jongens gooien flink wat hout op het vuur—en gaan slapen. -</p> -<div class="figure p379width"><img src="images/p379.png" alt="Man die fluit speelt." width="274" height="350"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb380">[<a href="#pb380">380</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.11" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e477">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p380.png" alt="HARMEN VINDT EEN GEITJE" width="609" height="172"></div> -<h2 class="main">HARMEN VINDT EEN GEITJE</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Den volgenden morgen vloog Harmen met een schreeuw overeind: „De zon! <i>De zon schijnt!!</i>” -</p> -<p>Daar stond ze, al hoog boven de bergen. Laaiend goud. Haar koesterende warmte vulde -het dal, waaruit de dampen opstegen. De gansche hemel was blauw gepenseeld, glansde -nog van de natte verf. Over de boomen was een kwastje frisch groen gegaan; de bloemen -stonden als gemorste spatjes rood en wit en geel en blauw op de struiken.—En hoor -het schetteren in de boomen! Daar duikelen ze, de groene parkietjes met hun grijze -kopjes en lichtgele, kromme snaveltjes; daar fladderen ze en koekeloeren ze, de bronsgroene -glansduiven, de koekoekoerrr.…. roepende tortels, de vruchtduiven met de parelgrijze -onderkanten der vleugels en met de roodbruine manteltjes, waarover een purperglans -ligt. Als ze van den eenen tak op den anderen fladderen, druppen er diamanten van -de boomen. En een honingdiefje zwiert in een boog naar zoo’n vallend edelsteentje -en vangt het in de vlucht.…. -</p> -<p>Groote vlinders,—koninginnen! dwalen van bloem naar bloem, maken voor den kelk een -révérence op vlindermanier—door het even neerslaan van de vleugels en het daarna statig -weer rechtop zetten van die broze, kleurige, oneindig sierlijke dingskes—, spreken -(om de bloem genoegen te doen) kwaad over andere bloemen, koketteeren met het zonlicht -op hun wieken en kussen het gouden bloemenhart. -<span class="pageNum" id="pb381">[<a href="#pb381">381</a>]</span></p> -<p>Hoe weldadig brandt de zon op de natte kleeren! De jongens zitten voor het hol, in -verrukking starend over het ravijn. Hoe prachtig zijn nu die groene hellingen met -die groote, grijze steenvlekken, die gisteren nog zoo triest schenen. Nu staan ze -vol kleur, en het groen rondom is vol afwisseling.—Hoe mooi is het nu ook op het plateau! -Waar komt ineens al dat leven vandaan? Waar scholen al die vogels en vogeltjes, die -nu de wereld vullen met hun zang en gesnaper? Waar scholen die bonte kevertjes en -torren, die nu in groote, snel en sierlijk getrokken spiralen voortsuizen? Zie, daar -zweeft een vliegend draakje onder de boomen door, de roode valschermen wijd open, -den staart als een roer achter zich aan. Het diertje slaat plat tegen een stam neer -en schiet omhoog. -</p> -<p>De jongens rekken zich in de zon. Ook de boomen rekken zich; het is alsof hun wortels -zich straffer spannen en hun takken zich uitstrekken naar de zon. Ook de bloempjes, -gisteren nog slap en met gebogen kopjes, rekken zich; het is een strijd wie de meeste -kevertjes en vlinders lokt. -</p> -<p>Padde is naar buiten gekropen. De anderen schrikken als ze zien hoe bleek en mager -zijn gezicht geworden is en hoe flets zijn oogen staan.—„Kom, ga wat in ’t zonnetje -zitten, Padde! Het is nu nog best te verdragen. Is het niet lekker zoo?” -</p> -<p>„Fijn.….” zucht Padde. Dan sluit hij, vermoeid ademend, de oogen. Van verder trekken -zal voorloopig nog geen sprake kunnen zijn. -</p> -<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p> -</p> -<p>Hajo en Harmen gingen weer naar hun strik kijken, maar vonden nog steeds geen gevangen -hert. „Als ik dáár wat van snap!” riep Harmen spijtig uit. Tegelijkertijd struikelde -hij bijkans over een argusfazant, die krijgsgevangen was, vóór hij het zelf wist. -Het was een haan, prachtig geteekend; de twee zwarte staartveeren maten wel anderhalve -el. -</p> -<p>Toen ze thuiskwamen, was Rolf druk in de weer, het hol wat bewoonbaarder te maken. -Hij sneed droog gras en bedekte er den bodem mee, die nu veerde als een mollig tapijt,—spande -de panterhuid voor het hol op een paar stokken uit, zoodat ze een zonnetent vormde, -waaronder Padde beschut lag en toch de vrije buitenlucht inademde. -<span class="pageNum" id="pb382">[<a href="#pb382">382</a>]</span></p> -<p>Rolf bewonderde de vangst. „De fazant zal een best middagmaal opleveren! En Dolimah -zoekt wat vruchten en kruiden; daarvan zal ze ook wel weer iets fijns weten te koken; -dan hebben we nog rijst, een paar gedroogde visschen, maïskolven, voor Padde twee -eieren, potten om in te koken.….” -</p> -<p>Harmen sloeg zich van plezier op de knieën. Hè! die zon deed je ook zoo goed,—daar -werd je weer een ander mensch van! Kijk, Harmens polsen en nek begonnen al te vervellen. -</p> -<p>„Als we hier toch nog wat moeten blijven, zullen we ook huisraad maken”, zei Rolf. -„Wat zou jullie zeggen van een paar bankjes en van een tafel?” -</p> -<p>„Wel ja”, zei Harmen. „En een paar kasten in de muur, waarin ik ’s avonds m’n japon -kan uithangen!” De laatste woorden waren galbitter uitgesproken. -</p> -<p>„’k Zal er voor zorgen”, beloofde Rolf glimlachend. „Help jij me vandaag een handje, -Hajo?” -</p> -<p>„Nou”, zei Harmen, „dan ga ik er nog eens alleen op uit! Zien, of ik niet nog wat -bij de pluimen kan pakken!” En met zijn speer gewapend, toog Harmen er op uit. De -onrust zat hem in het bloed,—dat deed ’m de zon! -</p> -<p>Op goed geluk baande hij zich een weg. Rits! daar schoot een hagedis weg. En daar.…. -een soort patrijs dribbelde onder de lage struiken weg. Harmen liet zich voorover -ploffen. Ja, goeie morgen! Schrammen in zijn gezicht, een doorn in zijn vingers. En -de patrijs? ’t Nakijken had Harmen! -</p> -<p>Hij kwam aan een open plek. Hoe stil was het hier! Als in een kerk! Wacht, zat daar -geen duiven-nest? Harmen wipte den boom in. Wel ja, meneer zat zelf op het nest! De -duif merkte het naderend onraad,—vloog met veel misbaar op. „’t Werd tijd”, meende -Harmen. „Als je nog even was blijven zitten.…. twee eiers!” Zouden ze versch zijn? -De duif had er al op gezeten.….!—Harmen bekeek de eitjes tegen het licht. „Ik gelóóf.….—Wel, -laat ik ze straks even in het water leggen, dan weet ik het.” Hij borg de eieren in -zijn mond en daalde met bolle wangen af. Kra.….ak! daar knapte een tak; Harmen greep -zich net bijtijds aan een anderen, hing even in de lucht, sloeg toen zijn beenen weer -om den stam, kotste een gelen vloed eierstruif omlaag. -<span class="pageNum" id="pb383">[<a href="#pb383">383</a>]</span></p> -<p>„Tòch bedorven!” gromde hij en belandde al spuwend weer op den beganen grond, rukte -de eerste de beste vrucht af, die hij maar hangen zag—een groen, langwerpig vruchtje, -dat onderaan in een punt eindigde—en hapte er in, om den smaak der vuile eieren althans -kwijt te zijn. Maar de tranen sprongen onzen vroegeren koksmaat in de oogen, en vol -afkeer spuwde hij het groene goedje uit. -</p> -<p>Spaansche peper! -</p> -<p>Stil! Wat hoorde hij daar? Een schaap?? Harmen drong omzichtig voort in de richting -waar hij het geluid vernam. Daar.….! (tusschen de boomen glurend kon hij het zien) -een geitje! En.…. ’t zat vast! Aan een paaltje. En.…. in een soort gangetje stond -het! Aan beide zijden waren zware balken in den grond gedreven.—Als Harmen dáár wat -van snapte.…. een vastgebonden geitje hier in het bosch, waar het zoo te zeggen aan -de tijgers was overgeleverd.….? Waar diende dat gangetje voor? En waarom was het touw -zoo kort? Het diertje kon nauwelijks grazen!—Wacht! Het zou.…. het zou toch geen <i>tijgerval</i> zijn? Juist! Daar zag Harmen tusschen het groen aan iederen kant een valdeur! Als -de tijger binnenkwam om het geitje op te peuzelen, zeiden de deuren: klap! en de tijger -zat veilig opgeborgen! -</p> -<div class="figure floatLeft p383width"><img src="images/p383.png" alt="Geitje aan touw." width="275" height="218"></div><p> -</p> -<p>„Mè-è-èh!” blaatte het arme geitje. -</p> -<p>„Stil maar, ik kom bij je!” beloofde Harmen medelijdend. „Harmen zal je niet door -de tijgers laten verslinden, hoor! Wacht maar, je mag met Harremen mee naar het hol, -en als de nood aan den man komt.…. Sjonge-jonge, wat een dikke valdeuren! Als die -dichtklappen.….! Nou, stil maar, ik kom al!” -</p> -<p>„Mè-è-è-èh!” begroette het geitje Harmen met een vreugdevolle trilling in de stem. -</p> -<p>„Goeie morgen!” zei Harmen. „Tja, kameraad, hoe kom ik nou bij je, zonder zelf in -de fuik te zwemmen?—Wacht!” Harmen stak zijn lange speer naar voren en begon met het -<span class="pageNum" id="pb384">[<a href="#pb384">384</a>]</span>scherpe lemmet het touw door te zagen. Nietwaar? Zoo kon er niets gebeuren! -</p> -<p>Het geitje hielp, spande—waarschijnlijk uit angst voor de speer!—de rotan, waaraan -het gebonden was. Maar toch ging het doorzagen uiterst langzaam. -</p> -<p>„Sta dan toch stil, sik! Je ziet immers zelf wel, dat ik er zoo nooit doorkom!” mopperde -Harmen. -</p> -<p>„Mè-è-è-èh!” blaatte het geitje hulpeloos. -</p> -<p>„Ja, met mè-roepen komen we er niet!” verzekerde Harmen. -</p> -<p>„Mè-è-è-èh!” Het diertje zette zich schrap, rukte uit alle macht. Toen opeens vloog -het met de kleine horen-knopjes tegen den houten zijwand. Het touw was gebroken. -</p> -<p>„Da’s mijn kop niet”, zuchtte Harmen voldaan. „Kom, sikkie?” -</p> -<p>Het geitje lag op de knieën tegen het houten beschot, krabbelde overeind en nam in -zijn beduusdheid een aanvallende houding tegen Harmen aan, den kop gebogen, de horenstompjes -geveld. Toen draaide het zich eensklaps om en wilde er met hupsche sprongetjes vandoor -gaan. -</p> -<p>„<i>Hier!</i>” schreeuwde Harmen verontwaardigd, vloog uit zijn knielende houding achter het geitje -aan. Maar, door de kooi snellend, zakte een der planken een weinig weg; Harmen struikelde; -twee zware slagen volgden. En toen Harmen verward en nog niet begrijpend opkeek, waren -de deuren dichtgevallen, en Harmen zat opgesloten. -</p> -<p>„Smerige sik!” schreeuwde Harmen met tranen in de stem het daar buiten voorthuppelende -geitje na. „Daar wil ik hem helpen en.….!” In razende woede nam hij zijn speer op, -slingerde haar uit alle macht in een der deuren. Er vloog een splintertje af; de speer -sidderde en viel neer. De deuren waren van djati,—het hout, waarop zelfs de witte -mieren vergeefs haar krachten beproeven. -</p> -<p>Rechtop stond Harmen, hijgend, met opeengebeten lippen. De tranen stroomden over zijn -bruine wangen. Hij <i>moest</i> er uit, dat stond bij Harmen vast. Maar hoe? De wand was aan alle zijden wel vijf -ellen hoog; de grond was, evenals de wanden, uit dikke planken gevormd, welker uiteinden -onder den zijwand lagen, zoodat er van uitlichten geen sprake kon zijn. <span class="pageNum" id="pb385">[<a href="#pb385">385</a>]</span>Harmen wierp zich op de knieën en begon in het hout te kerven. Maar na een half uur -razend werken zag hij het hopelooze ervan in en wierp zich luid grienend, schokkend -met het heele lichaam, in een hoek. -</p> -<p>Toen hij zoo’n beetje was uitgehuild en het hemzelf begon te vervelen, keek hij weer -op. Hoe stil was het! Als hij eens ging schreeuwen?—„Hoy! Hèllep!” klonk Harmen’s -schorre stem. Hoor hoe het geluid echode in het stille woud. -</p> -<p>Geen antwoord. Toen plots, heel uit de verte: „Mè-è-èèh!” -</p> -<p>De jongen schreeuwde opnieuw. Toen vlug achtereen om zijn eigen echo niet te hooren: -hij was er bang voor. Eindelijk zweeg hij, heesch geschreeuwd. „Hoy.….” klonk het -van alle zijden. „Hèllep! Op-ge-sloten.….” -</p> -<p>Harmen stopte de vingers in de ooren. Hij ging met den rug tegen een der deuren staan -en duwde uit alle macht. Geen beweging te bespeuren. Tegen de andere deur! Zat al -even wrikvast. Plots, in dolle woede, begon Harmen met de hielen te schoppen, dat -ze paars en blauw geschaafd werden. „Ga je weg!” gilde hij. -</p> -<p>„Ga je weg-weg-weg-weg.….” klonk het van alle zijden. -</p> -<p>Harmen verbleekte, bleef met een huivering staan. Hij baadde in het zweet. De zon -fonkelde tusschen de bladeren der bamboes boven zijn hoofd. -</p> -<p>Wacht! Hij zou de speer als polsstok gebruiken en met een fermen sprong.….! Kalm nu! -Harmen ging aan het einde van de kooi staan, den rug tegen de deur om zijn aanloop -zoo groot mogelijk te hebben. Daar, bij die spleet, zou hij de speerpunt planten en -dan, met een geduchten afzet, boven op de andere deur belanden. -</p> -<p>Daar ging Harmen! Hij sprong, de handen om den top der speerschacht, zwaaide in wijden -boog de lucht in.….! -</p> -<p>Toen brak de speerschacht, en met een doffen smak kwam Harmen weer op de planken terecht. -Duizelend stond hij op, trachtte zich te grijpen, wankelde, sloeg weer neer en bleef -liggen.…. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Toen hij eindelijk met een zwaar gevoel in zijn hoofd de oogen opsloeg, was het al -laat in den middag, en de vogels, die <span class="pageNum" id="pb386">[<a href="#pb386">386</a>]</span>daarstraks in de uren der grootste hitte gezwegen hadden, schetterden nu alle dooreen. -Harmen was aanvankelijk verwonderd. Zeer verwonderd. Toen kwam onverwachts een vaag -gevoel van onrust in hem op; hij greep met de handen naar zijn hoofd, trachtte zich -iets te herinneren. Hij krabbelde overeind, duizelde weer, leunde met gesloten oogen -tegen den wand, hoorde het vogelgerucht heel, heel ver weg. Toen werd het beter. Hij -opende zijn oogen, zag de balken van zijn hok. -</p> -<p>Opgesloten zat hij. Aan zijn pijnlijke oogen voelde hij, dat hij gegriend had. Dat -hielp dus niet veel. Straks, of anders morgen zouden ze wel komen, die smerige kannibalen, -die de val hadden neergezet, en hem oppeuzelen. Harmen zuchtte; de zucht eindigde -in een snik. -</p> -<p>„Hèllep!” schreeuwde hij. „Hèllep!”—Hijgend luisterde Harmen. De vogels in de buurt -hielden verbaasd met hun geschetter op. Toen gingen ze weer door, overstemden de echo -van Harmen’s roep. -</p> -<p>Harmen vond, dat alles zich tegen hem keerde. De boomen in hun harteloos zwijgen, -de vogels in hun inhoudlooze schettering. Harmen nam de afgebroken speerschacht op -en trachtte er een papegaai mee dood te gooien, die, zich vastklemmend met bek en -pooten, langs een twijgje naar een langwerpige vrucht scharrelde. Verschrikt krijschend -fladderde het dier weg. -</p> -<p>Harmen ging zitten, staarde op den wand tegenover zich. Zouden zijn vrienden hem zoeken? -Harmen dacht eens na hoe ver hij wel van het hol was. Hij was in Westelijke richting -gegaan; eerst had hij achter dien patrijs aangezeten; toen.…. Al denkende, begon Harmen -fantasieën te spinnen om alles wat er gebeurd was. Onwillekeurig zocht hij al hoe -hij dit avontuur later zou kunnen opsmukken met allerlei tierelantijntjes. Een tijger -was over den houten wand heen pardoes in het hok gesprongen en met Harmen een gevecht -op leven en dood begonnen. Natuurlijk overwon Harmen, anders zou-d-ie het nou niet -kunnen vertellen, nietwaar? Hij greep het monster bij z’n halsband, brak het de slagtanden -uit. Toen was het zoo mak als een lammetje geworden. Het had Harmen een poot gegeven -en gezeid: „Dat lap je ’m, Harmen!” Toen hadden ze samen <span class="pageNum" id="pb387">[<a href="#pb387">387</a>]</span>’t Javaansche volkslied gezongen, en.….—Harmen sprong op, haalde diep adem. Was het -mogelijk, dat hij er zich <i>nu</i> mee bezig hield hoe hij later dit bitter ernstige geval met fraaie krulletjes zou -opsieren? Had hij dan niets beters te doen? Ach, de wereld was een poppekast; de menschen -wist zelf geen ernst van zotheid te onderscheiden.…. -</p> -<p>Het was wel ver met Harmen gekomen, dat hij er de menschen en de wereld de schuld -van gaf, dat hij, Harmen, zoo dom was geweest in een val te verzeilen, die niet eens -voor hem was neergezet. -</p> -<p>De schemering viel in, en met haar sloop de angst in Harmen’s boezem. Zijn sterke -verbeelding tooverde hem de gruwelijkste dingen voor. Hij kroop in een hoek, sloeg -de handen voor de oogen. -</p> -<p>Toen hij ze weer opende, was het donker geworden. Maar boven de andere deur, aan de -overzijde, keek de maan door de stelen der bamboe. Bleek,—nog zonder glans. Ze kalmeerde -Harmen. Hij keek er lang naar, zuchtte. -</p> -<p>Toen begon Harmen te dichten, maakte er overeenstemmende gebaren bij, stelde zich -met het gelaat naar de maan in de fraaiste houding op, die men zich maar denken kan. -</p> -<div class="lgouter"> -<p class="line">„Ik zit hier in een hokkie! -</p> -<p class="line">Eerst viel ik van m’n stokkie, -</p> -<p class="line">Maar nou is de maan -</p> -<p class="line">Aan het schijnen gegaan. -</p> -<p class="line">En, om me te verlichten, -</p> -<p class="line">Sla ik wat aan het dichten. -</p> -<p class="line">Ik heb een sik bevrijd -</p> -<p class="line">En leef in eenzaamheid.….”</p> -</div> -<p class="first">De maan werd zilver. Krekels tsjirpten. Muskieten gonsden om Harmen’s hoofd. -</p> -<p>Rikketikketikketik! Een boomkikvorsch. Het krekel-concert nam gedurig in toonsterkte -toe; steeds nieuwe muzikanten stemden in. Stillekes zat Harmen te luisteren naar den -gewijden zingzang der Indische nachten, weerde nu en dan met de hand de muskieten -af. Een vogelroep. Van de andere zijde antwoord. Een windvlaag deed de boomen zuchten. -<span class="pageNum" id="pb388">[<a href="#pb388">388</a>]</span></p> -<p>Plots spitste Harmen de ooren, richtte zich verschrikt overeind. Daarbuiten werkte -zich.…. <i>een dier</i>.…. tegen den houten wand op! Rillend over het gansche lichaam, greep Harmen het stuk -schacht met de speerpunt,—wachtte hijgend op wat komen ging.…. -</p> -<p>Zie! Daar <span class="corr" id="xd30e7771" title="Bron: staks">stak</span> iets zwarts boven de <span class="corr" id="xd30e7774" title="Bron: pallissade">palissade</span> uit; een bruin gelaat met groote, verschrikte oogen en wijd uitstaande flapooren -volgde, stond als een zwart portretje in de omlijsting der maan. -</p> -<p>Het was Saleiman. -</p> -<div class="figure p388width"><img src="images/p388.png" alt="Een zwart portretje in de omlijsting der maan." width="372" height="468"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb389">[<a href="#pb389">389</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.12" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e485">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">PA-SAMIRAH DE DOEKOEN</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Toen Harmen dien morgen zijn makkers verlaten had, sloegen Hajo en Rolf aan het vervaardigen -van de meubels. Gemakkelijk ging het zeker niet met de gebrekkige werktuigen waarover -de jongens beschikten! -</p> -<p>Na lang ploeteren stond er een tafel van bamboe. De jongens bekeken hun maaksel vol -trots. „Wat zullen we <i>nou</i> maken, Rolf?” -</p> -<p>„Lepels”, zei Rolf. „En kommen en bekers en een kan …” -</p> -<p>Inderdaad: de bamboe leende zich voor alles. Bekers waren al eenvoudig genoeg te maken: -de schotten in het hout dienden voor bodem, en met het mes werd de bovenkant netjes -bijgesneden. Voor lepels namen ze halve kokosnoten: je haalde er de vezels af, wrong -er een bamboetje in, en klaar was Kees! -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Terwijl Dolimah dien morgen kruiden en voedsel aan het zoeken was, kwam Saleiman aandrentelen, -een kip onder den arm. „Dag, Dolimah!” zei hij schuchter en bleef op een afstand staan. -</p> -<p>„Eh, Saleiman?—Heb je nu toch weer gestolen?” -</p> -<p>Saleiman zweeg, keek Dolimah bedeesd aan. -</p> -<p>„Merken ze er niets van, dat je voor ons steelt?” vroeg Dolimah. -</p> -<p>„Jawel”, zei Saleiman, „maar ze denken, dat het een booze geest is. Er is er een in -den klappertuin geweest en heeft Si-Karto gezegd, noten voor hem te plukken. En een -tijger heeft Towikromo’s hond weggesleept. Ze hebben nu in het bosch, niet ver hier -vandaan, de val weer klaargemaakt. En morgen gaan we kijken, of hij er al in zit, -de roover.” -</p> -<p>„Zeg, Saleiman”, vroeg Dolimah, „hoe heet jullie doekoen?” -</p> -<p>„Onze doekoen heet: Pa-Samirah.” -</p> -<p>„Heeft hij goede tooverspreuken?” -<span class="pageNum" id="pb390">[<a href="#pb390">390</a>]</span></p> -<p>Saleiman knikte. „Hij Heeft zóó sterke rapals, dat je de muizen er mee de sawah’s -kunt uitdrijven! En oude poesaka’s heeft hij, wel duizend jaar oud; daar is een kris -bij, waarvoor alle spoken bang zijn.” -</p> -<p>„Dan is de doekoen zelf zeker ook al héél oud?” vroeg Dolimah. -</p> -<p>„Hij weet zelf niet meer hoe oud hij is!” bevestigde Saleiman trots. -</p> -<p>„Zeg, Saleiman.….”—Dolimah aarzelde een oogenblik—„zou je.…. toe, beproef eens, of -je hem hier kunt laten komen.” -</p> -<p>Saleimans oogen werden groot. -</p> -<p>„Zeg hem.….zeg hem, dat hij een panterhuid krijgt!” -</p> -<p>Saleiman boog het hoofd. „Ik zal het beproeven”, beloofde hij. En hij wilde zijn biezen -pakken. -</p> -<p>„Eh, Saleiman”, vroeg Dolimah, „heb je daar een djangkrik bij je? Mag ik hem eens -zien?” -</p> -<p>„Eh-eh”, zei Saleiman vereerd en hield het krekel-kooitje zóó, dat het licht door -de tralietjes naar binnen viel. „Daarachter zit hij. Zie je hem wel?” -</p> -<p>„Oh, wat een groote! Hij kan zeker erg goed vechten?” -</p> -<p>„Als hij wil, wint hij het van alle djangkriks in de wereld”, verzekerde Saleiman. -En met een halmpje begon hij het beest aan te vuren. „Krrrr! Krrrr! Kom eens voor -het venster?—Ik geef hem niets dan droge rijst en Spaansche peper om hem vurig te -houden.—Krrrr!—Hij is nog altijd schuw, omdat Sanip hem laatst een halmpje met trassi -heeft toegestoken. Nu zit hem de stank nog in den neus. Sanip is altijd zoo valsch: -als een ander een sterkeren krekel heeft, laat hij hem trassi ruiken, om hem schuw -te maken.” -</p> -<p>„Wat een valschaard!” meende ook Dolimah. -</p> -<p>„Hij mag nu ook niet meer mee doen, als wij onze krekels laten vechten!” zei Saleiman. -</p> -<p>„Zijn verdiende loon”, was Dolimah’s oordeel. „Dus.…. je denkt om den doekoen, Saleiman?” -</p> -<p>„Eh-eh”, beloofde Saleiman. En hij drentelde weg. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>„Hé, waar blijft Harmen?” vroeg Hajo, toen Dolimah met <span class="pageNum" id="pb391">[<a href="#pb391">391</a>]</span>haar kruiden en Saleimans gediefde kip in het hol terugkeerde. -</p> -<p>„Laten wij maar vast beginnen het eten klaar te maken”, zei Rolf. „Harmen heeft een -fijne neus, en als hij de lucht opsnuift.….!—We hebben vandaag de keus!” -</p> -<p>„En we hebben een tafel!” vulde Hajo aan. „En eetgerei! En potten om in te koken!” -</p> -<p>„En een hongerige maag,—dat helpt ook!” lachte Rolf. „Laten we de fazant maar eens -plukken. ’t Is haast zonde, zoo’n mooi dier! Wat een prachtige veeren!” -</p> -<p>Dolimah blies het vuur in den oven aan en kookte voor Padde wat rijst in kokosmelk. -</p> -<p>Maar Padde weerde het af. Hij zag vuurrood in het gelaat; zijn oogen waren gezwollen. -„Ik kan niet.….” kreunde hij. -</p> -<p>De jongens droegen hun makker in het hol. Daar was het koel, en Padde zuchtte, toen -hij op het frissche leger van gras en varens lag uitgestrekt. „Zoo is het lekker.….!” -</p> -<p>„Misschien komt een doekoen”, zei Dolimah zacht. -</p> -<p>„Een doekoen.….??” -</p> -<p>„Saleiman zal vragen, of hij komen wil. Hij is heel oud en en wijs en kent alle ziekten.” -</p> -<p>Een warm gevoel voor Dolimah doortrilde beide jongens. -</p> -<p>„Ik heb hem het pantervel beloofd”, zei Dolimah. „Was dat goed.….?” -</p> -<p>„Prachtig zelfs!” prees Rolf. „Nu zal hij wel komen.” -</p> -<p>De jongens gingen den fazant plukken. Dolimah was in haar schik met het zelfvervaardigd -huisraad, nam terstond alles voor haar „keuken” in bezit. -</p> -<p>Spoedig kon de fazant aan het spit. De kip kreeg een lang touw om haar poot en mocht -„vrij” rondloopen. Verheugd begon zij naar wurmpjes te pikken, en, wanneer ze er een -te pakken had, klapte ze met haar vleugels en zette zich met gestrekten hals schrap,—tot -ze het glibberige, naakte slachtoffer geheel uit den grond had getrokken. Vanaf dat -oogenblik kon het beestje alle hoop op een rooskleurige toekomst laten varen: het -werd in stukjes gehakt of wel, naar gelang van zijn dikte, ineens verslonden. -</p> -<p>In de drukte van het koken en braden hadden de jongens den heelen Harmen vergeten. -Maar nu ze hun „tafel” neerzetten, <span class="pageNum" id="pb392">[<a href="#pb392">392</a>]</span>schrokken ze beiden tegelijk op. „Harmen is er nog niet!” -</p> -<p>Ook Dolimah keek hen onrustig aan. -</p> -<p>„Nu, Harmen loopt niet in zeven slooten tegelijk”, stelde Rolf zichzelf en Hajo gerust. -„Hij zal zoo meteen wel komen! Laten wij maar vast gaan eten, anders wordt alles koud.” -</p> -<p>Met innerlijke onrust zetten de jongens zich aan den disch, die rijker was dan ze -in maanden gewend waren geweest. Maar ze waren niet gestemd om Dolimah’s kookkunst -vandaag te waardeeren zooals ze het verdiende. Toen de laatste hap binnen was, sprong -Rolf overeind. „Kom mee, Hajo, we zullen den omtrek eens afzoeken!” -</p> -<p>De beide vrienden togen er op uit: ze hadden gezien in welke richting Harmen verdwenen -was. Zich een weg banend door het dichte gewas, zaten ze in een ommezien onder de -bloedige schrammen. -</p> -<p>„Harmen! Hààààrmen.….!”—Geen antwoord. Echo’s van alle zijden. Met een verbitterden -slag kapte Rolf een rood, geringd palmstammetje middendoor. Een kleine slang schoot -er ijlings langs omlaag en ritselde weg tusschen de struiken. -</p> -<p><span class="corr" id="xd30e7855" title="Niet in bron">„</span>Het bosch is overal gelijk”, zuchtte Hajo. „Waar moeten we zoeken?” -</p> -<p>„Misschien is Harmen al lang weer thuis”, zei Rolf. „We zullen maar teruggaan.….” -</p> -<p>Het hol weer naderende, versnelden ze in hoopvolle verwachting hun gang. Maar Harmen -was nog niet terug.…. -</p> -<p>Dolimah keek hen vol onrust aan. „Uw vriend is zoo ziek!” fluisterde ze. -</p> -<p>Uit het hol kwam een gesmoorde kreet: „Brand! Brand!!” -</p> -<p>Verschrikt snelden de jongens naar binnen. „Padde! Wat heb je, Padde?”—Padde ademde -kort en stootend; zijn mond was vertrokken; hij hield de gebalde vuisten onder de -kin, en het zweet parelde hem op het vuurroode voorhoofd. „Brand!” gilde Padde en -trok de knieën op. „Brand!!” -</p> -<p>Rolf knielde bij hem neer. „Word wakker, Padde! Je droomt!” En hij schudde Padde bij -den schouder. -</p> -<p>De zieke sloeg de oogen op, keek er Rolf wezenloos mee aan. -</p> -<p>„Padde!” stamelde Hajo verschrikt. -</p> -<p>Padde staarde over zijn borst heen naar buiten. Toen begon <span class="pageNum" id="pb393">[<a href="#pb393">393</a>]</span>hij plots weer te gillen en liet het hoofd met een smak achterover vallen.—Rolf bette -Padde’s voorhoofd met water. Padde zuchtte, scheen een oogenblik iets rustiger. Toen -begon hij plots hartstochtelijk te snikken. Zijn heele lichaam beefde; de tranen vloeiden -over zijn wangen op de varens onder zijn hoofd. „Allemaal.…. zijn ze sterk.…. allemaal.…. -alleen ik niet!” -</p> -<p>Hajo bukte zich over zijn makker,—ook hem stonden de tranen in de oogen. „Wacht maar, -Padde, wij blijven bij mekaar, hoor! Wij verlaten mekaar niet!” -</p> -<p>„Brand!” gilde Padde en stompte Hajo uit alle macht van zich af. En hijgend, gejaagd -begon hij allerlei wartaal te spreken. „Dronkelap! Jij.…. jij, dronkelap!” -</p> -<p>Radeloos keken Hajo en Rolf elkaar aan. Dolimah staarde zwijgend, met van schrik groote -oogen, naar hen alle drie. -</p> -<p>In dit oogenblik.…. kuchte er buiten iemand, en Dolimah stamelde: „De <i>doekoen</i>!” -</p> -<div class="figure floatRight p393width"><img src="images/p393.png" alt=".... verscheen een oude Inlander met een wit sikje en mager als een skelet" width="327" height="563"><p class="figureHead">.… verscheen een oude Inlander met een wit sikje en mager als een skelet</p> -</div><p> -</p> -<p>Voor den ingang van het hol, een donkere schim tegen de schemering, verscheen een -oude Inlander, met een wit sikje en mager als een skelet.—De jongens wisten zoo gauw -met hun houding geen raad. Rolf wilde wat zeggen, maar verslikte zich al in het eerste -woord. -</p> -<p>Gelukkig wist Dolimah beter met den doekoen om te gaan. „Wij zijn blij, dat u gekomen -is, goede Pa-Samirah! Gij zult ons wel uit den nood helpen. Tot in de verste dorpen -wordt uw kunst geroemd!” -<span class="pageNum" id="pb394">[<a href="#pb394">394</a>]</span></p> -<p>Pa-Samirah knikte en spoog bedachtzaam een straal rood sirih-sap op de grijze steenen. -„Waar is de zieke?” -</p> -<p>„Daarbinnen, Pa-Samirah.” -</p> -<p>„Waar is het pantervel?” -</p> -<p>„Ge staat er onder, goede Pa-Samirah.” -</p> -<p>De doekoen keek omhoog, knikte goedkeurend met het hoofd,—spoog nog eens vol aandacht. -„Laat de blanken heengaan, en blijf jij hier, om mij te helpen”, beval hij met een -schorre, krakende stem als van een ouden kruiwagen. -</p> -<p>Dolimah wenkte den jongens, heen te gaan. Aarzelend, zonder zelf eigenlijk goed te -weten waarom ze het deden, gaven ze er gehoor aan. Buiten zagen ze pas, dat achter -Pa-Samirah een joggie verdekt stond opgesteld, dat nu zijn biezen pakte. Aan zijn -ooren herkenden ze hem, Si-Kampret! -</p> -<p>Beteuterd stonden de jongens buiten te wachten. Dolimah was bij den doekoen gebleven. -</p> -<p>„Zou het wel vertrouwd zijn, Rolf, dat we hem met Padde alleen laten?” -</p> -<p>„Dolimah is er immers bij?” -</p> -<p>Hajo zweeg. Meer dan ooit voelden de jongens zich vreemdelingen in dit groote land. -De doekoen, Dolimah, Saleiman hoorden hier thuis, kenden de boomen, de bloemen, de -dieren en.…. en de geesten!—Geesten.….! Als Dolimah ervan sprak, voelden zij ineens, -dat ze er waren. En nu was Pa-Samirah gekomen om uit Padde’s zieke lichaam de booze -geesten te verdrijven.….! Wat was dat toch, dat merkwaardig gevoel van.…. ontzag, -dat hen daareven, vóór ze het zelf wisten, het hol had doen verlaten, op een wenk -van een klein meisje, om plaats te maken voor dat verschrompelde, spuwende mannetje -met een stem als een oud molenrad? Hij beheerschte ze, de geesten! Pa-Samirah beheerschte -ze! Zij, Hollandsche kwajongens, voelden zich zoo klein worden, dat een muizeholletje -nog te groot voor hen was. Saleiman, „Si-Kampret!” verstond ook alles wat hun vreemd -was. Hij kende de ziel van het vuur, den wind, den regen, het beekje, en dieren verstonden -hem, tot de slang toe, die, onweerstaanbaar aangetrokken, tegen de helling van het -ravijn was opgekronkeld om te luisteren naar Si-Kamprets fluittonen.…. -<span class="pageNum" id="pb395">[<a href="#pb395">395</a>]</span></p> -<p>Onverwachts klonk Padde’s gillende stem weer uit het hol. Hajo wilde toesnellen, maar -Dolimah verscheen voor de opening. „Stil!” fluisterde ze. „De doekoen is bezig!” -</p> -<p>Maar Hajo kon zich niet meer in bedwang houden en trad het hol binnen. -</p> -<p>De oude doekoen, die gehurkt bij Padde zat, wendde prevelend het hoofd. En een blik -in die oude, lichtlooze oogen, die zich star, schijnbaar zonder te zien, op hem richtten, -was voldoende om Hajo te doen terugdeinzen. Langzaam prevelend, allengs overgaand -in neuriën, keerde de doekoen het hoofd weer af. De oude nek leek wel een verschrompelde -wortel. -</p> -<p>Bevangen keerde Hajo naar Rolf terug. -</p> -<p>„Wat heb je gezien?” vroeg deze. -</p> -<p>Hajo haalde, wezenloos voor zich uitstarend, de schouders op. „Ik weet het niet.….” -zei hij, als in diepe gedachten. -</p> -<p>Het schreeuwen in het hol verminderde. Onafgebroken klonk het eentonig, klankloos -neuriën van den ouden man. Na een tijd, die een eeuwigheid scheen, kwam Dolimah op -de teenen naar buiten en fluisterde: „De geesten zijn al op de vlucht! Ik heb kruiden -gewreven, die de doekoen me gaf. Geduld.…!” Toen verdween ze weer. -</p> -<p>Rolf en Hajo gingen naast elkaar zitten, staarden zwijgend in den zilveren nacht. -Uit het hol kwam de rosse schijn van het vuurtje. Nu en dan vloog er een schaduw door -de lucht, de schaduw van Dolimah, die voor het vuur langs liep. En eindelijk.…. ze -wisten zelf niet, hoe lang ze zoo wel bijeengezeten hadden, kwam, als een oude berggeest, -de doekoen naar buiten. -</p> -<p>Dolimah volgde. „Hij slaapt rustig!” zei ze met een vreugdetrilling in haar stem. -</p> -<p>Weer voelden de jongens de aarzeling van daarstraks. Wat weerhield er hen van, de -handen van hun redder te grijpen? Op de teenen gingen ze naar binnen. Padde sliep; -zijn ademhaling was lang en geregeld. De roode koortskleur was weg. -</p> -<p>Buiten stond de wonderman, die dit bewerkt had, op zijn panterhuid te wachten. Terwijl -Hajo haar haastig ineenrolde, trachtte Rolf woorden van dank te vinden. Maar wanneer -hij in het oude, afgeleefde, glanslooze gelaat keek, stokten de woorden hem in de -keel. -<span class="pageNum" id="pb396">[<a href="#pb396">396</a>]</span></p> -<p>De doekoen spoog langzaam, vol aandacht, een straal donkerrood sirih-sap uit,—in het -licht der vlammen leek het bloed. Slap hingen de mondhoeken, de onderlip lag op de -oude skelet-kin en onthulde een tandeloozen mond; de grijze wenkbrauwen waren door -het gerimpelde voorhoofd hoog opgetrokken; zijn geheele huid zat vol roestvlekken. -Zwijgend nam hij de panterhuid onder den arm, sloeg zijn sarong naar binnen en klom -de touwladder op. Boven gekomen, leek hij tegen het maanlicht wel een vogelschrik. -Dolimah deed hem uitgeleide. -</p> -<p>„<i>Begrijp</i> jij er iets van, Rolf?” vroeg Hajo. -</p> -<p>„Geen laars”, antwoordde Rolf. „De drommel zal weten hoe hij.…. maar, zeg, Hajo! <i>Harmen</i> is nog niet terug!” -</p> -<p>„Dat is waar ook.….!!” stotterde Hajo. „Dat had ik heelemaal vergeten!” En verschrikt -keken de jongens elkaar aan. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p></p> -<div class="figure floatRight p396width"><img src="images/p396.png" alt="Uil." width="198" height="294"></div><p> -</p> -<p>Toen Si-Kampret zijn plicht vervuld had, spoedde hij zich voort in de overtuiging -dat hij de rest veilig aan de krachtige rapals en ontzag inboezemende poesaka’s van -Pa-Samirah mocht overlaten. Plotseling vernam hij een klagend geblaat. Verwonderd -liep hij er op af en stond.…. voor een geitje! „Tjoba.….!” stamelde Saleiman. Hij -greep het, keek vol verbazing naar een afgescheurden rotanstrik om den hals van het -diertje. „Het is het geitje uit de tijgerval.….!” -</p> -<p>Saleiman dacht even na; toen was zijn besluit genomen. Wat er ook met de val gebeurd -mocht zijn; Saleiman moest er het zijne van hebben. Zou er een of andere geest in -het spel zijn? Nu, Saleiman had om zijn bruine vingertjes een djimat zitten, waartegen -de boschgeesten toch niets konden uitrichten, zelfs de meest kwaadaardige niet! En -Saleiman toog op pad. Den rechten weg naar de val kende hij niet; hij moest eerst -weer een eindweegs den weg naar het dorp volgen en dan in schuinsche richting weer -omkeeren. Maar Saleiman had geen zolen te verslijten; de zijne werden hoe langer hoe -dikker <span class="pageNum" id="pb397">[<a href="#pb397">397</a>]</span>naarmate hij er meer op liep, en de maan scheen zoo mooi.…. -</p> -<p>Alom zongen de krekels, en de krekel in Saleiman’s kooitje raadde met luider stemme -zijn vrienden daarbuiten aan, om zich goed verborgen te houden wanneer ze zoo’n jongetje -als Saleiman in de buurt zagen. Saleiman liep er over te denken, hoe fijn het zijn -zou, wanneer hij alle krekels, die hij nu hoorde, ja, alle krekels van de wereld in -een bamboekooitje had: hij zou de kleintjes aan zijn vrienden geven, en de grooten -zou hij zelf houden. Maar ze waren zoo lastig te vinden; vooral de goede kampvechters -liepen het hardste weg.…. -</p> -<p>Saleiman dacht er ook over na wat hij morgen weer voor Dolimah gappen zou. Ma-Satia -had altijd zooveel eieren,—daarvan kon ze er best een paar missen. En Niti had op -haar dak <i lang="ms">deng-deng</i> te drogen, daar zou Saleiman ook een stukje weghalen. En Si-Amat had zooveel rijst, -wel een heele <span lang="ms">loemboeng</span> vol,—daar hadden de glateks al zooveel van gegeten, dat het niet zou hinderen, wanneer -Saleiman er ook nog een handje van kaapte. Tevreden neuriënd liep Saleiman voort. -</p> -<p>De maan stond achter hem en al neuriënde richtte onze vriend zijn blik op de loopende -schaduw voor zich. Zijn toch al gedrongen lichaampje leek in dien schim, die met potsierlijke -beentrekkingen voortstapte, nog gedrongener. Ter zijde van het hoofd staken twee zwarte -vlekken uit. -</p> -<p>Saleiman hield op te neuriën. Droevig en met iets grimmigs om den mond, staarde hij -naar de mismaakte gestalte daar voor hem op den grond.—Een vleermuis fladderde onder -de boomen door, over den weg, en de beide schaduwen streken over elkaar. Saleiman -zond haar een verwensching na en ging onder de boomen loopen, waar de maan niet kwam.—Als -hij in de val een tijger vond, zou hij.…. zou hij hem met een puntige bamboe steken -tot hij brulde van pijn. Hij zou buiten eerst een vuurtje maken en daar de punt van -de bamboe in laten gloeien en den tijger dan het vlammende einde in den muil steken -en in de neusgaten en in de oogen! „Si-Kampret!” Allemaal noemden ze hem: „Si-Kampret!” -Al voortgaand, begon hij zachtjes te snikken. -</p> -<p>Maar allengs kwam onze vriend weer tot blijder gedachten. Dolimah zei altijd: „Saleiman!” -Zij had het natuurlijk wel <span class="pageNum" id="pb398">[<a href="#pb398">398</a>]</span>gehoord, dat de anderen: „Si-Kampret!” geschreeuwd hadden, en toch zei ze altijd Saleiman -tegen hem. Wacht: straks zou hij nog wat op zijn soeling spelen, dan vergat hij alles. -En zijn djangkrik was lekker de sterkste van allemaal! Hij zou hem nog meer Spaansche -peper geven en wel oppassen voor Sanip met zijn smerige trassi! -</p> -<p>Saleiman was weer bij de plaats gekomen waar hij moest terugloopen. Nu scheen de maan -hem vol in het gezicht en haar stralen daalden zachtkens in Saleiman’s ontvankelijk -zieltje. Hij werd trotsch en dapper en liep rechtop. -</p> -<p>Zat daar geen uiltje in den boom? Ja! Het gluurde hem aan. Saleiman raapte een steen -op en wierp. Een lichte slag; het uiltje tuimelde beduusd omlaag, en Saleiman greep -het achter den kop. Onder het bekje bloedde het. -</p> -<p>„Goed gegooid”, prees Saleiman zichzelf. „Ik zal muizen voor je vangen, jonge muisjes -uit de nesten onder de galangans. En een kooitje zal ik voor je maken, een klein kooitje -voor jou alleen, want anders pik je mijn glateks en mijn kentilan nog met je scherpen -snavel!” -</p> -<p>Het uiltje siste, sperde den bek half open en keek Saleiman met zijn starre, gele -spleetoogen aan. -</p> -<p>„Misschien ben je wel een booze geest”, zei Saleiman. „Maar ik heb toch mijn djimat, -en in elk geval ben je een domme geest om je van dien tak te laten gooien!” -</p> -<p>Zijn gevangene in de hand omsloten, kwam hij bij de dichtgeslagen val. Saleiman legde -het uiltje met gebonden pootjes op den grond, wist zich langs een stam, die naast -de kooi groeide, tegen den wand op te werken en keek over den rand. -</p> -<p>Van verbazing viel hij weer omlaag. -</p> -<p>„Saleiman!” schreeuwde Harmen van binnen. „Waar zit je? Hier, hak een bamboe om en -steek hem naar binnen!” En Harmen gooide zijn mes naar buiten, zoodat Saleiman het -haast op zijn bol kreeg. -</p> -<p>Maar Saleiman had al een plan gevat. Hij klauterde weer in den boom, sneed een rotan -af, ontdeed dien van de dorens, knoopte het boveneind stevig om een tak en wierp het -ondereinde in de val. In een ommezien werkte Harmen er zich in en sprong van de palissade -op den beganen grond, toen Saleiman <span class="pageNum" id="pb399">[<a href="#pb399">399</a>]</span>nog trachtte zonder scheur in zijn sarong af te dalen. -</p> -<p>Harmen zuchtte diep, streek over zijn zitvlak, zag het gebonden uiltje liggen en raapte -het op. „Is ie van jou?” vroeg hij, toen hij zag, dat Saleiman er weifelend naar keek. -„Alsjeblieft! ’k Zal je niets afhalen.” Hij reikte Saleiman het uiltje en nam hem -het mes uit de handen. „Lekker bot geworden, zeg! Ajuus en.…. eh, <span lang="ms">trimah kassi</span>, hoor! Bedankt!” -</p> -<p>En Harmen spoedde zich voort, met moeite een weg banend door de dichte struiken. -</p> -<div class="figure floatRight p399width"><img src="images/p399.png" alt=".... wist zich tegen de kooi op te werken en keek over den rand...." width="369" height="645"><p class="figureHead">.… wist zich tegen de kooi op te werken en keek over den rand.…</p> -</div><p> -</p> -<p>Maar hij werd moe en bleef aarzelend staan. Waar was hij nog maar weer vandaan gekomen? -Het zweet brak hem uit. Zou de zaak nou <i>weer</i> scheef gaan? Woest brak Harmen zich baan. Hij had daar straks de maan aan bakboord -gehad,—die koers zou hij dus maar houden.—En eindelijk.…. ja! Daar schemerde het weggetje -tusschen de boomen. Sterk als een reus worstelde Harmen zich voort. Ziezoo, nu was -hij er! Zoo op het eerste gezicht herkende Harmen het pad niet. Aan een zijde bamboe, -aan de andere zijde zwarte zuilen met rafelige, woeste kronen tegen de bleeke lucht. -</p> -<p>Wacht! Harmen dook in de struiken weg: daar, vlakbij, kwam iets aan! Een Maleier! -En.…. en.…. wat hield hij onder den arm, glanzend in den lichtval van de maan? <span class="pageNum" id="pb400">[<a href="#pb400">400</a>]</span>Harmen snoof van woede: het was het pantervel! -</p> -<p>De man stond stil. Hoekig en bottig en als met een knuppel schots en scheef geslagen -vlekte de gestalte tegen het maanlicht. „<span lang="ms">Si-apah?</span>” vroeg de Maleier. -</p> -<p>„<i>Ikke</i>”, zei Harmen. Hij sprong naar voren, sloeg den Inlander tegen den grond, ontrukte -hem het pantervel en snelde er mee weg in de richting, vanwaar de Maleier gekomen -was. Immers: daar moest het hol zijn! Want dat de kerel de huid gestolen had stond -voor Harmen vast. -</p> -<p>Hij belandde op het plateau, liet zich langs het laddertje omlaag glijden, kwam op -zijn achterwerk beneden, krabbelde weer op en stapte het hol binnen. -</p> -<p>„<i>Harmen</i>.….?!” -</p> -<p>Harmen snoof, wierp de huid voor zich neer op den grond. „Alsjeblieft, daar hebben -jullie de huid terug! Is er nog wat te bikken?” -</p> -<p>Met groote oogen staarden de anderen hem aan. -</p> -<div class="figure p400width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb401">[<a href="#pb401">401</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.13" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e492">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">DE VLUCHT</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first"></p> -<div class="figure floatLeft p401width"><img src="images/p401.png" alt="Man die ergens naar wijst." width="187" height="296"></div><p> -</p> -<p>„Zoo gauw mogelijk onze biezen pakken,” zuchtte Rolf, toen Harmen zijn heldhaftig -avontuur had opgedischt. En hij legde hem in twee woorden uit hoe de vork in den steel -zat. „De doekoen zal de zaak niet op zich laten zitten!” -</p> -<p>„Wat een akelige giftmenger!” gromde Harmen, die zich inderhaast over het fazantenboutje -ontfermd had, dat voor hem bewaard gebleven was. „Hoe moeten we nou met Padde aan?” -</p> -<p>„We dragen hem.” -</p> -<p>„Goeie morrege!” -</p> -<p>„Het <i>moet</i>. We spannen de panterhuid tusschen twee stokken,—dan hebben we een baar. Vooruit, -jongens!” En hij legde Dolimah vlug even den toestand uit. -</p> -<p>Hajo en Harmen togen aan het werk, hakten aan den anderen kant van het plateau, waar -de bamboebosschen stonden, twee stelen van gelijke lengte af, knoopten er met rotan -de huid tusschen. Rolf maakte uit een der bamboes, die daarstraks nog voor de „zonnetent” -dienden, een „pikolan”, om het huisraad en de levende proviand er aan te vervoeren. -„Zijn jullie klaar?” vroeg hij. „Dan moet Padde naar boven!” -</p> -<p>Daar kwam in het maanlicht een kereltje aanhollen: Saleiman! Hijgend vloog hij op -de jongens af. „De doekoen is boos, en nu zijn ze met velen, met velen op weg hier -naar toe!” -</p> -<p>„Daar heb je het al”, stamelde Rolf. -</p> -<p>Harmen vloog het laddertje af, het hol in, nam Padde op. -</p> -<p>„Hou je goed vast, Padde? Ik zal je naar boven dragen!” -</p> -<p>Geen antwoord. Padde’s hoofd hing slap neer naast dat van Harmen. -</p> -<p>Met behulp der anderen droeg onze pootige vrind den slapenden <span class="pageNum" id="pb402">[<a href="#pb402">402</a>]</span>Padde de ladder op en vleide hem op de baar. Hajo legde den zieke nog wat zachte varens -onder het hoofd,—toen tilde hij samen met Rolf de baar op.…. en daar ging het heen! -</p> -<p>Saleiman voorop, den pikolan op den schouder, den arm er overheen geslagen en met -ietwat gebogen knieën voortschrijdend in den soepelen, snellen gang van den lastdragenden -inlander. „Ikoet Sadjah”, zei hij bemoedigend, terwijl hij den weg insloeg, die van -het dorp wegleidde, „volg mij maar.….” -</p> -<p>Zoo deden ze. Dolimah en Harmen torsten de wapens. Joppie had gedurende het verblijf -in het hol een lui en droefgeestig bestaan gevoerd, maar nu de tocht weer verder ging, -kwam er ook in Joppie weer leven, en met fier opgerichten staart dribbelde hij nog -weer voor Saleiman uit. Het was een zonderlinge karavaan daar in het maanlicht.…. -</p> -<p>Plots hoorden ze, links voor zich uit, het gillen van een of ander dier. Verschrikt -hielden ze hun gang in,—behalve Joppie, die met gestrekten hals en slap hangende ooren -vooruit stoof. -</p> -<p>„Tjelleng!” stelde Saleiman vast. „Een wild varken.….” -</p> -<p>Maar Harmen verstond het niet. „M’n <i>hert</i>!” riep hij in vervoering uit. En met groote sprongen rende hij achter Joppie aan, -holde een bocht om, met beide armen de takken en twijgen afwerend. Wat was dat? De -bovenste strik hing nog onberoerd, en aan den ondersten rukte uit alle macht een wild -biggetje. Keffend en grommend sprong Joppie er omheen. -</p> -<p>„Een varken.……!!” mompelde Harmen, teleurgesteld. „Kom hier, mormel, dan zal ik je -helpen.” -</p> -<p>Maar de kleine gevangene scheen van Harmens hulp weinig goeds te verwachten, rukte -aan den rotan om zijn hals, dat hij bijna stikte. Harmen greep het diertje, bevrijdde -het van den rotanstrik, bond met een slag de achterpooten samen. „Ziezoo, nou mag -je met Harremen mee!” -</p> -<p>De anderen waren er nu ook bij gekomen. „Laat eens kijken je hert?” vroeg Rolf, glimlachend -ondanks de weinig rooskleurige omstandigheden. -</p> -<p>„Een hert is het niet”, zei Harmen. „Maar aan het spit is <span class="pageNum" id="pb403">[<a href="#pb403">403</a>]</span>ie toch beter dan een bijbel met gouden slotje!—Blijf af, Joppie!” -</p> -<p>En de knapen gingen weer voort, nu en dan stilhoudend om te luisteren, of hun vervolgers -hun al op de hielen zaten. Na een tijdje wisselde Harmen met Hajo als drager, en later -loste Hajo Rolf af. Padde sliep nog even rustig. -</p> -<p>„Ben jij nog niet moe, Dolimah?” vroeg Rolf. „Anders rusten we even.” -</p> -<p>Saleiman keek ontsteld. -</p> -<p>Dolimah wendde zich tot hem. „Moeten we nog verder, Saleiman?” -</p> -<p>„Eh-eh!” -</p> -<p>„Hoever nog?” -</p> -<p>„Niet ver meer. Dan kunnen ze niet meer volgen.” -</p> -<p>En de stoet ging voort.—Het bosch hield op; de grond werd rotsachtig. Hier en daar -nog wat struiken, dat was alles. En eensklaps stonden de jongens voor een kloof. In -de diepte schitterde een stroompje. Aan de andere zijde strekte zich een kale vlakte -uit, heel ver weg begrensd door in maanlicht gedrenkte bergen. Er lag een roerlooze -rust over. De lucht glinsterde van sterren. -</p> -<p>„Zie!” en Saleiman wees met zijn bruine armpje rechts de kloof af. „Daar is de brug.” -</p> -<p>Waar de kloof het smalst was, hing een soort rotan-hangmat. Moest dat een brug voorstellen? -</p> -<p>„Als ge over de brug zijt, moet ge ze loskappen!” zei Saleiman. -</p> -<p>Zijn raad was overbodig: allen hadden hetzelfde al gedacht.—Nu stonden ze voor de -brug. Zou ze wel vertrouwd zijn? Toen Harmen er een paar passen op deed, zwiepte ze -geducht door. -</p> -<p>Dolimah zag zijn aarzeling. „De brug is sterk”, verzekerde ze. -</p> -<p>„We zullen het er maar op wagen!” zei Harmen. „Als we met z’n allen het water in vliegen, -kan je tenminste niet zeggen, dat we van dorst gestorven zijn!” -</p> -<p>„Jij blijft nu zeker hier, Saleiman?” vroeg Rolf. -</p> -<p>„Ja! Hij zou immers niet meer terug kunnen, als we de brug kappen!” antwoordde Dolimah. -<span class="pageNum" id="pb404">[<a href="#pb404">404</a>]</span></p> -<p>Rolf keek haar even aan. „En jij ook niet, Dolimah.…!” -</p> -<p>Saleiman toonde plots groote belangstelling, staarde met wijd open oogen naar Dolimah. -</p> -<p>„Ik kan immers tòch niet terug.….” zei het meisje zacht. -</p> -<p>Toen kwam Saleiman met een vraag, die men van zoo’n schuchter kereltje niet verwachten -zou en die hij er dan ook met onvaste stem uitbracht: „Waarom niet, Dolimah?” -</p> -<p>„Oh!” zei Dolimah, hem lief en verrast aankijkend, „het is al zóó ver naar mijn kampong, -Saleiman.” -</p> -<p>„Ik wil je er brengen, Dolimah!” beloofde Saleiman haastig. -</p> -<p>Dolimah bleef hem lief, met droeve oogen aanzien. „Ik dank je, Saleiman! Ik dank je -voor alles.…. maar ik kan niet terug.” -</p> -<p>Saleiman zei niets meer,—hield het <span class="corr" id="xd30e8072" title="Bron: hoofje">hoofdje</span> rechtop. Een traan blonk in zijn groote oogen. -</p> -<p>De anderen gingen de brug over. Het was met Padde’s baar moeilijk balanceeren. Dat -die brug ook zoo zwaaide!—Toen ze aan den overkant waren, kapte Harmen de hoofdstrengen -los. Daar viel de vloer uit de brug, sloeg in wijden boog tegen den anderen wand; -een paar bamboes gleden er uit en schoten als pijlen in den stroom daar beneden. De -weg was afgesneden! -</p> -<p>Aan den overkant stond Saleiman in het maanlicht. Hij scheen schraler en magerder -dan ooit: het was alsof men door hem heen kon zien, en zijn ooren leken nog grooter -dan anders. -</p> -<p>„Dag, Saleiman!” -</p> -<p>Geen antwoord. Eerst toen de knapen zich hadden omgekeerd en, koers nemend op de sterren, -in Zuidelijke richting hun weg vervolgen wilden, riep Saleiman: „Tot nieuwe maan, -Dolimah.…. tot het begin der poeasah (vastenmaand) zal ik iederen avond.…. hier wachten.….!” -</p> -<p>„Maar ik zal niet komen, Saleiman.….” antwoordde Dolimah. -</p> -<p>Saleiman zweeg. Zoolang de jongens in den maannacht de plaats konden zien waar de -brug gehangen had, zoolang ook zagen ze Saleiman staan, eenzaam en star als een beeldje. -</p> -<p>Nu de angst voor vervolging voorbij was, voelden ze hoe moe ze waren. De voeten deden -pijn van de scherpe steenen. -<span class="pageNum" id="pb405">[<a href="#pb405">405</a>]</span></p> -<p>Bij een paar struiken legden ze zich neer en sliepen in onder den met sterren bezaaiden -hemel. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Den volgenden morgen bij het ontwaken scheen de zon hun recht in het gezicht. De knapen -keken eens om zich heen. Geen vogel, geen vlinder, geen eekhorentje, alles starre, -levenlooze steen. Daar, ver voor uit, de blauwe bergen. -</p> -<p>Padde sliep nog altijd. Ze dekten hem met varens het gezicht af tegen de zon. -</p> -<p>Verder maar weer! Ze aten een handjevol rijst met gedroogde visch, pakten hun boeltje -op. Het biggetje kwam nu met de pootjes naar beneden in den pikolan te hangen en trachtte -in de lucht weg te zwemmen. -</p> -<p>Hajo en Rolf namen de baar voor hun rekening. „Drommels, hij slaapt vast!” zei Rolf, -tevreden, dat Padde nog altijd zoo rustig ademhaalde en er niets van merkte, toen -ze hem opnamen. -</p> -<p>„Ja, die doekoen is een duivelskunstenaar!” meende Hajo. „We hebben hem voor zijn -diensten slecht genoeg beloond!” -</p> -<p>„Sjonge-jonge, ’t zal warm worden vandaag”, verzekerde Harmen luidruchtig. De anderen -keken eens omhoog,—aan den hemel viel geen wolkje te bespeuren. Nu stond de zon nog -niet hoog, en niettemin brandde ze al geducht. -</p> -<p>Dolimah was dien morgen erg stil. Ze neuriede niet, zooals anders wanneer ze met de -jongens meetrippelde. -</p> -<p>„Je bent zoo stil, Dolimah?” vroeg Rolf. „Denk je ergens aan?” -</p> -<p>Het meisje schudde, opgeschrikt uit overpeinzingen, het hoofd. Maar na eenigen tijd -zei ze uit zichzelf, de oogen naar den grond gericht: „Ik denk er aan wat mijn zusjes -en broertjes nu doen. Ze zullen nu al wel gebaad hebben in de rivier, en Dajik en -Oeng zijn met Karidien mee in de velden om te ploegen met onze karbouwen. Straks, -als de bibit uit de kweekbedden naar de sawah wordt overgeplant, helpen wij ook. En -later weer, om de gèdèngs te binden.…. nu, ja, Kartina niet: die kan zoo mooi batikken, -dat ze niets anders doet en nooit meegaat in de sawah.” Dolimah zuchtte. „Dajik, mijn -jongste broertje, zal bedroefd zijn, dat ik weg <span class="pageNum" id="pb406">[<a href="#pb406">406</a>]</span>ben. Hij houdt van alle menschen en ook van alle dieren en vogels. En van de boomen -houdt Dajik, en van de bloemen; hij kent ze alle. En van mooie steenen houdt hij en -van de wolken.…. toen hij heel klein was en ik hem soms op mijn armen droeg, was hij -al zoo.….” Dolimah staarde peinzend naar de bergen in de verte, zei toen eensklaps: -„Als.…. als ik ooit weer in mijn dorp terugkwam, zou Dajik zeggen: Ik wist het wel.….” -</p> -<p>De zon begon zoo te steken, dat de jongens duizelig en onwel werden en zich met gloeiende -hoofden en kloppende slapen onder een paar eenzame struiken neerlegden, er zorg voor -dragend, dat vooral Padde zooveel mogelijk schaduw had. De lucht trilde van hitte; -wanneer onze zwervers liggend over de vlakte staarden, zagen ze de berg-omtrekken -sidderen. -</p> -<p>Geen van de jongens had lust in eten. Met een droge keel sliepen ze in. -</p> -<p>Toen ze ontwaakten, was het iets minder heet geworden. Harmen stond op, werkte de -kip los van den pikolan, sneed haar de keel af en sloeg aan het plukken. -</p> -<p>Dolimah wist na eenige moeite een vuurtje te doen ontvlammen; de kip werd gebraden -en was heerlijk malsch. -</p> -<p>Wat verkwikt, zetten de jongens den tocht weer voort. Padde sliep nog altijd, zoodat -Harmen er hem van verdacht, dat hij zijn oogen maar dichthield om niet te hoeven loopen. -</p> -<p>Er scheen aan het rotsplateau geen einde te zullen komen: de bergen waren nog even -ver als vanmorgen. Hoog in de lucht cirkelde een adelaar. Ze liepen tot de schemering -door, in de hoop een zachteren bodem te vinden om vannacht op te slapen. Vergeefs. -Alles steen en nog eens steen. En mocht de bodem overdag zoo gloeiend heet zijn, dat -de jongens er hun voeten haast aan brandden, nu was hij kil en leverde allesbehalve -een lekker bed op. -</p> -<p>Harmen maakte een groot vuur. Door den rossen schijn gelokt, kwamen vleermuizen aanfladderen, -en, stillekes bijeenhokkend, volgden de jongens met de oogen het grillig wiekenspel. -</p> -<p>„Saleiman heeft gezegd”, begon Dolimah onverwachts, „dat met nieuwe maan de poeasah -begint. Dan is er feest in <span class="pageNum" id="pb407">[<a href="#pb407">407</a>]</span>ons dorpje. En Dajik zal vragen: Waar is Dolimah? Weet ze niet, dat het poeasah is?” -Er trilde iets in Dolimah’s stem. -</p> -<p>De jongens hadden nauwelijks verstaan wat Dolimah zei; ze hadden nu geen lust zich -tot luisteren in te spannen. Maar allen hoorden er in wat ook hen vanavond weer sterker -dan ooit kwelde.…. -</p> -<p>„Ze heeft verlangst”, zei Harmen.—De anderen zwegen, knikten even. -</p> -<p>Maar opeens wees Hajo met de hand naar het Westen. „Kijk daar eens! <i>Meeuwen!</i>” -</p> -<p>Verrast keken de anderen om: de klank van het woord had in hen allen een gevoelige -snaar geroerd. Meeuwen.….! Daar, ver in het Westen, zweefden ze, maakten hun avondvlucht. -Als peinzend sloegen ze, zwierend door de kalme lucht, nu en dan even met de vleugels, -wenschten elkaar in het voorbijgaan goeden nacht. Stil! Als je den adem inhield, hoorde -je het. „Tsjie.…..iep!” Een kwam er nader, achten aaneenrijgend tot een langen keten, -en met zijn vleugel wenkte hij de jongens. „Tsjiep!.…. de zee is er nog! Ze laat groeten -en vraagt.….tsjiep! waar jullie blijven!” Nog eens wenkte de meeuw, toen dreef ze -weer weg.…. tsjiep.….! -</p> -<p>De nacht was sluipend nader geschreden en had zijn met diamanten gevoerden mantel -wijd over den hemel uitgeworpen. De blankgevederden boden van de zee verschimden. -</p> -<p>Maar in de harten der knapen hadden ze een groote blijdschap achtergelaten. De zee! -Daar in het Westen, niet veraf, was de zee! Nu voelden ze hoe vaak ze er naar verlangd -hadden wanneer ze, beklemd door den muur van groen rondom, zwijgend bijeengezeten -hadden. Soms waren ze, er naar snakkend om weer eens vrijuit te ademen, vol verbeten -woede tegen dat groen voorwaarts gedrongen, wegkappend de bloemen, takken, wortels, -slingerplanten, en wanneer ze er tenslotte hijgend bij neerzonken, waren ze door een -nieuwen muur omsloten, even beklemmend en onverbreekbaar als de vorige. En terwijl -ze tusschen het geboomte geesten spottend hoorden fluisteren, hadden ze in ’t verborgen, -zonder het elkaar te laten merken, van verlangen naar huis gesnikt, dat de tranen -hun over de bruine wangen stroomden.…. -<span class="pageNum" id="pb408">[<a href="#pb408">408</a>]</span></p> -<p>Maar nu.…. had de <i>zee</i> zich weer aangemeld! Nu, morgen vroeg, zouden ze niet meer naar het Zuiden, maar -naar het Westen loopen, nietwaar, Rolf? Ze zouden den blik weer vrijuit laten zwieren, -de frissche, zoute lucht weer met volle teugen opsnuiven! -</p> -<p>Morgen naar het Westen! Morgen naar de zee! Soms streek een windvlaag over het plateau, -schonk den jongens een zoete verbeelding van ver, vaag branding-ruischen en voerde -in het wijken hun zielen mee, als een terugvloeiende golf de schelpjes, die op het -strand zijn aangespoeld. -</p> -<div class="figure p408width"><img src="images/p408.png" alt="Wolken boven strand." width="344" height="391"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb409">[<a href="#pb409">409</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.14" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e499">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p409.png" alt="DE BIJAWAK" width="542" height="185"></div> -<h2 class="main">DE BIJAWAK</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Toen ze al vroeg in den volgenden ochtend de draagbaar weer oppakten, ontwaakte Padde -en keek verbaasd, met matten oogopslag naar boven. „W-wat zal ik n-nou beleven.….?” -stamelde hij. -</p> -<p>„Padde.….?! Ben je weer beter? Hoe voel je je?” -</p> -<p>„Best. ’k Heb zoo fijn geslapen. Maar ik voel me nog.…. zoo moe. Dragen jullie me?” -</p> -<p>„We zullen je later alles vertellen, als je weer heelemaal beter bent! We gaan nou -naar zee, Padde! Naar ’t Westen, dan is het niet ver!” -</p> -<p>Padde glimlachte. „Nou, ik vind het best, zeg! Ik zal blij zijn, als ik de zee weer -zie!” -</p> -<p>En genoegelijk liet hij zich voortdragen. „’t Is me hier ’t zonnetje wel! Ik zal maar -een takje boven m’n kop houden, dan heb ik er niet zoo’n last van.” En tegen Harmen: -„Nou mag jij wel weer eens een eindje dragen, Harmen! Kijk Hajo eens zweeten op zijn -rug!” -</p> -<p>„Als we je om de tien passen zouden overtakelen, lagen we in een ommezien allemaal -op de lij!” meende Harmen. -</p> -<p>„Om de tien passen!” smaalde Padde. „Hoe lang draag jij nou al wel, Hajo? Toch minstens -een uur?” -</p> -<p>„Ik kan nog best!” gromde Hajo, wrevelig over Padde’s ongewenschte deelneming in zijn -lot. -</p> -<p>„Ja, dat zie ik aan je rug!” hoonde Padde. „’t Lijkt wel of <span class="pageNum" id="pb410">[<a href="#pb410">410</a>]</span>er pas gezwabberd is! Vooruit, Harmen, wees niet zoo kinderachtig! Jij loopt toch -maar niks te doen!” -</p> -<p>„Goeie morrege: niks doen!” gromde Harmen. En, plots grinnikend, voegde hij er aan -toe, duidend op het biggetje aan zijn pikolan: „’k Dráág ommers al een varken?” -</p> -<p>Padde zocht grimmig naar een vlijmscherp antwoord. Hij vond er geen. -</p> -<p>Maar spoedig was Padde de beleediging weer vergeten. Hij begon zachtjes te fluiten, -de oogen dicht tegen de zon. „’k Lig hier fijn!” stelde hij de anderen gerust. „Als -in een koets! Jij bent de palfrenier, Rolf! En Harmen is het paard. Hu, paard!” Padde -smakte met de tong. -</p> -<p>Harmen, die nu toch Hajo’s taak had overgenomen, keerde zich om. „Zeg er eens, jij -ligt daar zoo’n lawaai te schoppen: kun je nog niet loopen?” -</p> -<p>Padde keek sip. „’k Zal eens kijken!” zuchtte hij en richtte zich op. Maar alleen -die beweging kostte hem al zooveel inspanning, dat hij lijkwit, met gesloten oogen, -weer achterover viel. Harmen zag, dat het niet geveinsd was. „Nou, vooruit dan maar -weer.….” zuchtte hij.—En Rolf berispte: „Je moet stil blijven, Padde, en ook niet -fluiten! Hoe gauwer je beter bent, hoe prettiger het voor ons allemaal is.” -</p> -<p>„Knap maar.….” prevelde Padde. -</p> -<p>Onverwachts vertoonde zich voor hun oogen een breede scheur in de rotsen, en, naderende, -hoorden ze, dat in de diepte een beekje stroomde, waarschijnlijk hetzelfde als waarover -de rotan-brug gelegen had. Ook hier was de kloof onheilspellend diep en van er overheen -te komen geen sprake. Nu, als ze het beekje maar volgden, kwamen ze vanzelf aan zee! -</p> -<p>Uit de diepte steeg een aangename koelte op. Ook het heldere stroompje daarbeneden -lokte; de kokosnoten, die ze vooral ter wille van de melk meevoerden, waren bijna -op! -</p> -<p>„’t Zou daar in de schaduw beter zijn dan hierboven”, meende Rolf, terwijl hij over -den rand keek. „Misschien kunnen we verderop ergens omlaagklauteren!” -</p> -<p>„Ja, laten we nog wat doorloopen!” stelde Padde uit zijn draagstoel voor. „Misschien -vinden we nog een goeie plek!” -</p> -<p>Harmen keek hem met grenzelooze verachting aan. „Zeker, <span class="pageNum" id="pb411">[<a href="#pb411">411</a>]</span>Koning Knolraap!” schimpte hij. „Als je voeten er vuil van worden, zal Harmen ze wel -schoonlikken!” -</p> -<p>Padde gromde wat.—Zwijgend, nu en dan een blik in de kloof werpend, gingen de jongens -voort. En.….! ze hadden nog geen half uur geloopen, of van deze zijde der kloof daalde -een ruwe, door de natuur gevormde trap af! In alle omzichtigheid en vergezeld van -honderd waarschuwingen en raadgevingen van Padde, die met zijn hoofd schuin uit zijn -draagstoel hing, klauterden de jongens omlaag in de heerlijke koelte. Hun eerste werk -was, van hun handen een bekertje te maken en gretig het frissche, heldere bergwater -op te slurpen. -</p> -<p>En toen werd beraadslaagd wat er nu gebeuren moest. Wanneer de jongens door de kloof -hun tocht wilden vervolgen, moesten ze door het riviertje waden! Nu, alles beter dan -daar boven in de gloeiende zon te tippelen! Hier was ook plantengroei; verderop scheen -het zelfs alsof ze zich door de overhangende struiken baan zouden moeten breken. Maar -zouden ze een droge plek vinden om den nacht door te brengen? -</p> -<p>Kom! Ze namen Padde op en vervolgden hun weg, nu door de kloof. Het ging beter dan -ze verwacht hadden. Wel lagen in het water steenen, die vervelend drukten in de voetholten, -maar ze waren alle door het water afgerond en hadden geen scherpe kanten. Weldadig -deed het aan toen de jongens zich door het overhangende groen heenwerkten: er zaten -geen stekels aan de twijgen, en de bladeren waren frisch en zacht. -</p> -<p>Op een grooten, platten bergsteen legden ze Padde een oogenblikje neer en namen een -bad. Ook Joppie deed ditmaal mee: hij was toch al kletsnat. -</p> -<p>Na een uurtje gingen ze weer verder, en zie! hier liep langs het water een paadje! -Dat maakte het loopen vrij wat lichter! -</p> -<p>Langzaam-aan begon het te schemeren, zoodat de jongens naar een plaats moesten uitkijken -waar ze den nacht konden doorbrengen. -</p> -<p>„We zullen maar ergens aan de kant gaan liggen!” zei Harmen. -</p> -<p>Het was niet erg aanlokkelijk. Aarzelend hielden de anderen stil en keken de nu in -de schemering wonderlijk geheimzinnige kloof door. „Als we nog eens door liepen tot -aan de bocht?” vroeg Hajo. -<span class="pageNum" id="pb412">[<a href="#pb412">412</a>]</span></p> -<p>Zonder veel hoop liepen de jongens nog even door en.…. en geloofden hun oogen niet! -Als een gordijn hingen een paar bladerrijke takken neer, en toen ze die terzijde schoven, -stonden ze voor een prachtig, zandig plekje, ter zijde van het water. De rotswanden -waren hier geheel begroeid; met geurige bloemen overdekte boompjes hingen vertrouwelijk -over dit knusse kamertje in de natuur, en daaronder stonden in den wand zachtgroene -varens. -</p> -<p>„Dâ’s andere koek!” riep Harmen. -</p> -<p>Padde rekte zich den hals uit. „Ga opzij! Ik kan niets zien!” -</p> -<p>„Jawel, radjah Boendersteel!” zei Harmen. „Kan uwes zoo beter zien?” -</p> -<p>„Ja.—Wat ligt daar voor een beest?! Een.…. een <i>krokodil</i>!” -</p> -<p>„Wáár.….?!” -</p> -<p>„Daar, onder die boom met die roode bloemen!” -</p> -<p>Harmen snelde toe. En zie.…. daar rende, met slangachtige lichaamswendingen, een enorm -groote hagedis weg. Het beest schoot, daar hem geen andere uitweg bleef, tusschen -Harmen’s beenen door en deed hem door een geduchten zwaai met den staart in het zand -ploffen. Nu wilde Hajo het dier den weg versperren, maar het wierp zich op; een geel-witte -buik glansde Hajo tegen, en toen onze vriend haastig terzijde sprong, scheerde een -zware poot met lange, scherpe nagels hem rakelings langs het gelaat. Met een plons -stortte het dier zich in het water, dat hoog opspatte.…. en was verdwenen. -</p> -<p>De jongens waren beduusd. „Een bijawak.….!” stamelde Dolimah. -</p> -<p>„Was het geen krokodil?” vroeg Rolf. -</p> -<p>„Neen”, zij Dolimah, „het was maar een bijawak, maar een heel groote! Hij rooft veel -kippen en eieren!” -</p> -<p>„Laat hem naar de weerlicht loopen!” pruttelde Harmen, die weer overeind gekrabbeld -was. „Kom, jongens, ’t is hier fijn, da’s vast!” En de jongens namen het idyllische -plekje voor den nacht in bezit. Een bed van varens was gauw gemaakt; Dolimah slaagde -er in, een paar droge takjes vuur te doen vatten. Veel dood hout was er niet te vinden, -ofschoon genoeg boomen daarboven de kloof overwelfden,—de regen zou het wel hebben -<span class="pageNum" id="pb413">[<a href="#pb413">413</a>]</span>weggespoeld. Ze moesten dus maar groen hout branden, dat verbazend knapte, maar tenslotte -toch vlam vatte. -</p> -<p>„Tja!” zei Harmen, „we hebben het niet voor het uitzoeken en van de lucht kunnen we -niet leven, dus.…. hou je maar klaar, ouwe jongen!” Harmen had het tegen het biggetje. -„Dat je het niet lollig vindt, zie ik zoo wel aan je snoet, maar.…. je moet maar denken: -beter goed gebraje, als half gaar gekookt!” -</p> -<p>„Chrrrrr.….!” knorde het arme diertje. -</p> -<p>„Geduld!” zei Harmen. En hij begon op een vlakken steen zijn mes te wetten. De krulstaart -wachtte met slaperige, halfdichte oogjes, -</p> -<p>Dolimah vertelde met zachte, trage stem van een bijawak, die in haar dorpje gevangen -was en gedood. Droomend luisterden de jongens. Het vuur was gaan smeulen, gaf nauwelijks -meer wat glans af. Maanlicht viel nu door de bladeren. Roerloos, als zilveren orgelpijpen, -stonden de stralen bundels. In een ervan daalde, zachtkens wiegelend, een dood blad -omlaag, wentelend om het steeltje. -</p> -<p>Harmen’s mes was nu gewet en blonk. „Kom!” zei onze koksmaat, overeind springend en -wat hout op het vuur gooiend, zoodat het spoedig weer oplaaide. „Kom jij nou maar -eens bij Harremen, ouwe heer, hij zal je niks doen.” -</p> -<p>„Harmen”, zei Rolf een weinig geprikkeld, „dat dat beestje geslacht moet worden, spreekt -vanzelf, maar ik wou, dat je er die redevoeringen nu maar bij achterwege liet. En -ga er wat mee op zij, dat Dolimah het niet ziet.” -</p> -<p>Harmen staarde Rolf met grenzelooze verbazing aan. „Zeker, Majesteit!” stamelde hij -toen, want Harmen’s gedachten schenen zich vandaag in vorstelijke kringen te vermeien, -„uwes heeft maar te bevelen!—Hier, mormel!” zei hij minder eerbiedig tegen het arme -krulstaartje, dat er toch wel het allerminst schuld aan had. „’k Zou anders weleens -willen weten, wie zulke zaakjes moest opknappen, als Harmen het niet deed!” -</p> -<p>„Ik!” zei Rolf kortaf. -</p> -<p>„’k Hoor het je zeggen!” hoonde Harmen. „Neen, wees maar blij, dat Harremen zich over -je ontfermt, stom dier, want <i>zij</i> zouden je samen liever doodpesten, dan je even een <span class="pageNum" id="pb414">[<a href="#pb414">414</a>]</span>ritsje te geven! Ja, als je uit de kombuis komt! Dan staan ze met hun petje klaar! -Ze denken zeker, dat je vanzelf de pan bent ingevlogen.….” En Harmen ging met zijn -beschermeling grommend den hoek om. -</p> -<p>Maar toen hij even later met een reeds gevild biggetje terugkeerde, was hij zijn gramschap -vergeten. „Daar heb je mosjeu!” riep hij vergenoegd uit. „We hebben er voor morgen -ook nog zat aan. Is ’t geen mooi portretje? Hij zei nog, dat z’n pootjes het lekkerst -bennen—nou, geef m’n spies dan maar eens hier, Hajo, dan zullen we eens kijken of -hij de waarheid heeft gesproken!” -</p> -<p>Den rooden weerschijn van de oplaaiende vlammen tegen het naakte bovenlichaam, stond -Harmen zijn biggetje te braden; hij scheen een ware duivel, zooals hij grinnikend -de speer, met aan het uiteinde de sissende, vetdruipende bout, in de vlammen draaide. -</p> -<p>Grotesk nabootsend elke beweging, stond zijn schaduw fantastisch-groot tegen den kalen -rotswand aan de overzijde. -</p> -<div class="figure p414width"><img src="images/p414.png" alt="Harmen braadt zijn biggetje." width="572" height="412"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb415">[<a href="#pb415">415</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.15" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e506">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">DEN DANS ONTSPRONGEN</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first"></p> -<div class="figure floatLeft p415width"><img src="images/p415.png" alt="Aap op tak." width="183" height="364"></div><p> -</p> -<p>Al vroeg in den volgenden ochtend werden de zwervers wakker door het verwoed gekrijsch -van een paar dozijn kleine apen, die den rotswand aan de overzijde op en af snelden, -met handen en voeten zich klemmend aan de steenpunten. Ook in de boomen daarboven -krioelde het. Onze vrienden schenen midden in een apenkolonie te zijn verzeild. -</p> -<p>De zon was er nog niet. Tegen den licht-grauwen hemel gloeiden een paar roodgrijze -wolkjes. In het Zuiden trokken kalongs voorbij in de richting van de kust. Traag, -nog trager dan ’s avonds, wanneer ze op plundertocht uitgaan, vlogen de reusachtige -vleermuizen, nu verzadigd, achter elkaar aan naar hun dag-slaapplaatsen terug. De -vlucht verbreedde zich: nu streken er ook recht over de hoofden der knapen heen. Maar -eindelijk sloten ze minder dicht aaneen. Nog een paar achtergebleven schrok-ops, die -van de vruchten niet konden scheiden!—voorbij was de stoet. -</p> -<p>Nu kwamen van het Westen, in tegenovergestelde richting, zwarte wolken aandrijven. -Onheilspellend doemden ze achter den rotswand aan de overzijde op, maar, recht boven -de kloof gekomen, gingen de koppen gloeien, en het was, als aarzelden ze verder te -gaan. Van achteren echter stuwden de anderen op, en zoo schoof allengs een zware, -zwarte wand over de kloof, die nu iets van een langen, griezeligen grafkelder kreeg. -</p> -<p>De jongens lagen achterover op hun bed van varens en staarden half wakker naar boven. -Alles was duister en geheimzinnig: die zwarte lijkdoek hoog boven de kloof, de grijze -rotswand voor hen, waartegen nu en dan een licht buikje van een aap <span class="pageNum" id="pb416">[<a href="#pb416">416</a>]</span>glansde, die donkere boomen daar heel in de hoogte.…. Het schuimende water schitterde -hel op uit al die donkerte, en het geruisch scheen sterker te worden, naarmate de -druk in de natuur de andere geluiden verstommen deed. De aapjes krijschten nu niet -meer, sprongen zwijgend, haastig op en neer, soms vanaf een rotspunt als boosaardige -duiveltjes de jongens aanloerend met vinnige oogen, of den bek opensperrend, dat de -hoektanden geheel bloot kwamen. -</p> -<p>Geheel onverwachts, alsof er plots een reusachtige <span class="corr" id="xd30e8234" title="Bron: dieve-lantaren">dievenlantaren</span> geopend werd, sloeg een valsch goud licht van onderen tegen de zwarte wolken op. -En het werd nog stiller. Het ruischen van het water kreeg zoo’n macht over de jongens, -dat het hun toescheen, of ze nooit iets anders gehoord hadden en zij ook nooit meer -iets anders hooren zouden; in den ban daarvan lagen ze futloos neer, en hun gedachten -konden zich niet boven het ruischen uitwerken. -</p> -<p>Maar daar begon het uit den hemel te lekken. Warme regendroppels vielen hun op het -lichaam en wekten hen uit hun versuft luisteren. Terwijl het apenvolkje met haastige -sprongen naar hun nesten hoog in de boomen vluchtte, richtte Rolf zich eensklaps op -en keek den anderen verschrikt aan. „Jongens! Het gaat <i>regenen</i>! En de rivier.…. zal volloopen!!” -</p> -<p>Harmen, Hajo en Joppie waren in één sprong overeind. Ze moesten hier weg, dat begrepen -allen, en hals over kop werd alles bijeengepakt. De overgebleven varkensbout was spoorloos -verdwenen,—Harmen vond nog juist even tijd den bijawak van den roof te verdenken en -in het algemeen zijn meening over bijawaks uiteen te zetten. Toen werd Padde opgenomen, -en voort ging het.….! -</p> -<p>„’t Zou niks lollig zijn als we verdronken!” meende Harmen. „Alle moeite en kosten -voor niks geweest, hè?” -</p> -<p>Uit de vallende droppen werd een regen. Langs beide rotswanden vloeide het water omlaag. -</p> -<p>Na een half uur was het riviertje zooveel breeder geworden, dat het pad aan den kant -onder water stond. -</p> -<p>Joppie plaste met groote sprongen door het water, dat hem al bijna tot aan de borst -reikte. En plots dreef hij af, trachtte vergeefs tegen den snellen stroom in te zwemmen, -werd meegesleurd <span class="pageNum" id="pb417">[<a href="#pb417">417</a>]</span>tot hij zich op een hoogen steen in veiligheid wist te brengen. Met verschrikte oogen, -zacht jankend, wachtte hij de jongens op. -</p> -<p>„Als het water blijft stijgen, staat ons hetzelfde te wachten”, zei Rolf bezorgd. -</p> -<p>„Waren we maar nooit in die smerige kloof gegaan!” jammerde Padde. „Ik had al zoo -iets gedacht!” -</p> -<p>De anderen luisterden niet naar Padde’s wijsheid achteraf. „Kom dan maar hier, mormel!” -zei Harmen en nam Joppie onder den arm. „Jij bent ook een mensch!” Joppie begon Harmen’s -gezicht met de tong schoon te wasschen,—waartegen Harmen zich niet anders dan door -een reeks verwenschingen kon verweren, want hij had beide armen vol. -</p> -<p>Dolimah waadde zwijgend tusschen de anderen voort, nu en en dan angstig omziend. -</p> -<p>De hemel werd minder donker; de regen nam in hevigheid af. Maar het water steeg, steeg -tergend zeker. Het reikte hun al boven de knieën, en Padde’s draagstoel dompelde telkens -onder, wanneer Hajo of Rolf in een kuil trapte. Dan stak Padde vlug zijn hoofd op, -om althans dat boven water te houden. Gewoonlijk deed hij het te laat. -</p> -<p>Het ging er om spannen! Nog altijd rezen de meedoogenlooze steenen wanden even steil -en onbeklimbaar omhoog, en het water begon tot aan den buik te reiken, zoodat Padde -rechtop moest gaan zitten. -</p> -<p>„’k Heb zoo’n honger.….” klaagde Harmen. Geen der anderen leed in deze hachelijke -oogenblikken aan honger. -</p> -<p>Ze kwamen aan stroomversnellingen. Dat werd lastig. <span class="corr" id="xd30e8259" title="Bron: Ontstuimig">Onstuimig</span> danste het water tusschen de steenen voort. Terwijl ze voorzichtig trachtten, Padde -over de gevaarlijke plaats heen te helpen, gleed Rolf uit; daardoor ontglipte de draagstoel -aan Hajo’s vingers, en Padde ging samen met Rolf kopje-onder. Ze kwamen weer boven, -tolden in het water voort. Rolf tornde tegen een grooten steen op, wist zich er op -te werken en zag verward naar de anderen rond. Padde dreef door, ploeterend met armen -en beenen.….!—Maar in hetzelfde oogen blik had Hajo zich voorover in het water geworpen -en zwom nu achter Padde aan, met krachtige armslagen. Hij <span class="pageNum" id="pb418">[<a href="#pb418">418</a>]</span>won terrein, kreeg den spartelenden Padde bij zijn beenen te pakken, trok hem al zwemmende -naar links, waar het water het ondiepst was, kwam daar overeind te staan en hielp -Padde ook op de been. Hulpeloos en verschrikt, zich nog moeilijk staande houdend, -klemde Padde zich aan zijn makker vast. -</p> -<p>„Pak ons maar bij den arm, Padde!” zei Rolf, die hijgend kwam aan waden. „Het loopt -niet moeilijk met de stroom mee. De draagstoel is weggedreven.” -</p> -<p>De angst in het hart, vervolgden de jongens hun tocht, Padde strompelend en vallend, -maar de anderen hielden hem stevig vast, al liepen ze zelf ook al met knikkende knieën.…. -</p> -<p>Ze kwamen een bocht om, en Harmen stootte een kreet uit.…. de kloof sloot zich van -boven; het water stroomde een donkere grot in. Wat te doen?! De jongens staakten ontzet -hun loop. Nergens konden ze naar boven; er was maar één uitweg.…. „De grot in!” beval -Rolf. -</p> -<p>„Ik durf niet.….!” snikte Padde. -</p> -<p>„Kom mee!” zei Rolf onverbiddelijk. -</p> -<p>En de jongens liepen de grot in. Dolimah aarzelde even; toen stuwde de stroom haar -vanzelf de grot in. Ook Joppie in Harmen’s armen was benauwd.—„Ja, nou moet jij nog -gaan gillen ook!” mopperde Harmen. „Dan ga je meteen overboord, begrepen?” -</p> -<p>Joppie begreep. -</p> -<p>De boven- en zijwanden van de grot waren glinsterend-zwart van het water, dat er langs -neer vloeide, en hier en daar was de grot zoo laag, dat de jongens er slechts met -gebukt hoofd konden loopen. Overigens scheen ze als vergaderzaal voor vleermuizen -gebezigd te worden, die rumoerig piepten bij het onverwachte bezoek. Maar de jongens -merkten ze nauwelijks op, schrikten hoogstens even, wanneer er hun een langs het gelaat -fladderde. Voort! Gejaagd, nu en dan het hoofd stootend in de duisternis, strompelden -ze door het water, den blik star vooruit, of nog geen lichtschemering het einde der -grot zou aankondigen. Padde kon zich niet meer op den been houden, werd half gedragen. -En Harmen was te bewonderen om den leeuwenmoed waarmee hij Joppie nog torste, die -toch op den duur zeker geen vrachtje was waarmee <span class="pageNum" id="pb419">[<a href="#pb419">419</a>]</span>te spotten viel. Werd de kloof nog donkerder.….? Padde snikte, leunde zijn hoofd op -Hajo’s schouder en verzette nauwelijks meer zijn beenen, toen.….! -</p> -<p>„Licht!” riep Hajo. „Het wordt weer licht!!” -</p> -<p>Dat staalde de spieren. Hijgend, met opgetrokken schouders, als drukte de duisternis -op hen, ontvluchtten de jongens de griezelige, angstwekkende grot met haar muffe lucht -en haar vleermuizen. Ja! daar was het einde! Daar was het daglicht weer, heerlijk -daglicht! -</p> -<p>Ze kwamen de grot uitwaden, zagen om zich heen en haalden diep adem van verlichting. -De rotswanden waren spoorloos verdwenen, als weggetooverd door een goede fee, en aan -beide vlakke oevers stonden boomen. In een plotselinge opwelling, met een vreugdesnik, -wierpen de jongens zich voorover, Rolf en Hajo met Padde aan de hand, en Harmen, die -Joppie in zijn nekvel voor zich uit hield, en zwommen naar den wal. -</p> -<p>Ze kropen aan den oever, hielpen Dolimah op den kant. Toen liepen ze een eindje terug, -wankelden tegen de helling der grot op, zochten een zacht plekje en ploften neer. -</p> -<p>„Hè, Joppie, morremel, zou je nou niet eens: dankje, Harmen zeggen?” -</p> -<p>Joppie lag met den kop op de voorpooten. Hij zuchtte diep, krabbelde naderbij en legde -zich tegen Harmen’s dampende lichaam. -</p> -<p>Oververmoeid sliepen de jongens in. -</p> -<p>De regen plaste. -</p> -<div class="figure p419width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb420">[<a href="#pb420">420</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.16" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e513">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p420.png" alt="HARMEN EN PADDE OP DE VISCHVANGST" width="607" height="198"></div> -<h2 class="main">HARMEN EN PADDE OP DE VISCHVANGST</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Toen de jongens ontwaakten, was het droog. En niet alleen dat. Een stralend blauwe -hemel stond als een koepel boven hun hoofd, en midden daarin hing een kostbare gouden -luchter: de zon. -</p> -<p>Opwekkende geuren wasemde de grond. De natte, glimmende boomen, de zwartgeregende -takken straalden weer felgroene plekken uit, en de lucht was vol vogelgerucht en bonte -wiekglanzen. -</p> -<p>Zie! daar kwam het stroompje de kloof uitdansen, holderdebolder over de steenen, dat -het water hoog opstoof, tintelend in alle kleuren nu de zon er op scheen. De ingang -der grot was feestelijk getooid met bloemen en varens en zag er zoo lokkend geheimzinnig -uit, dat je haast lust zou krijgen er weer in te gaan. Brrr! -</p> -<p>Terwijl Dolimah met Padde bleef zitten, keken de anderen eens naar iets als een pad -uit, waarlangs ze hun weg zouden kunnen vervolgen. Maar alles was met dicht struikgewas -begroeid, en daar tusschen in stonden als grimmige kampvechters de boomen te worstelen -om licht en leven. Hoe er door te komen? -</p> -<p>Harmen dacht voorloopig alleen maar aan zijn maag, vond enkele eetbare vruchten en -keerde daarmee terstond terug om een vuurtje te maken waarin hij de vruchten kon poffen. -<span class="pageNum" id="pb421">[<a href="#pb421">421</a>]</span>Na veel moeite wist hij uit een paar splinters een vlammetje te tooveren. „Hajo!” -riep hij, „zou je voor de kombuis niet eens een paar vette duiven kunnen proviandeeren? -Ze zitten hier zat; je moet ze maar fluiten!” -</p> -<p>Hajo kwam juist met Rolf aanloopen. „Ik heb nu geen tijd!” riep hij opgewonden. „Rolf -weet er wat op om naar zee te komen. We laten ons de rivier afzakken! Met een vlot!” -</p> -<p>Harmen vergat de duiven, sperde aangenaam verrast zijn mond open. „Daar heb je me -voor!” bekende hij. En zonder talmen ging hij met zijn makkers aan het werk. -</p> -<p>Ze kapten eerst een twintigtal stevige bamboes, die ze op een lengte van vijftien -voet terugbrachten, daarna nog evenveel stelen van tien voet en maakten daaruit den -onderbouw. Gelukkig tierde er welig rotan,—waar was dat in het woud eigenlijk <i>niet</i> het geval? De jongens ontdeden de buigzame, taaie stengels van de doornen en gebruikten -ze om de dwarse bamboes stevig over de andere te snoeren. -</p> -<p>Dolimah was komen kijken. „<span lang="ms">Bekin apah?</span>” vroeg ze. „Wat wordt hier gedaan?” -</p> -<p>„We maken een vlot om de rivier mee af te zakken!” -</p> -<p>Dolimah keek peinzend toe, terwijl de jongens hijgend over het vlot-geraamte kropen -en trokken en zwoegden, dat het zweet hun onder de haren wegdroop. „De rivier gaat -naar zee”, zei ze na eenig zwijgen. „Alle rivieren gaan naar zee.” -</p> -<p>„Nu, dat willen we immers ook!” meende Rolf. -</p> -<p>„En dan?” vroeg Dolimah zacht. „Als u bij de zee is aangekomen.….?” -</p> -<p>„Dan varen we naar Bantem! We zullen wel ergens een boot vinden.” -</p> -<p>Dolimah zei niets meer, ging zwijgend bij Padde zitten. -</p> -<p>Na een paar uur was het geraamte voor het vlot gereed. Drie vaardige scheepsjongens, -die drie knoopen sloegen in den tijd, dat een landrot nog nadacht hoe hij beginnen -zou! Harmen liep de knoopen nog even af, alsof ie de bootsman zelf was. „Als de boel -gaat wrikken, is de schuit geen pruim meer waard!” verzekerde hij vol vakkennis. -</p> -<p>„Nu moeten we eens aan een bovenbedekking gaan denken”, <span class="pageNum" id="pb422">[<a href="#pb422">422</a>]</span>zei Rolf. „Als we er eens half gespleten bamboetjes overheen bonden?” -</p> -<p>„Je kan er voor mijn part net op binden, wat je maar wilt”, verzekerde Harmen. „Al -wou je er acht dozijn ouderlingen op binden, met de neuzen naar boven en de bijbel -in de hand. Maar <i>Harremen</i> zal eerst eens zien of er niks te bikken valt!” -</p> -<p>„We kunnen wat gaan visschen!” meende Padde vanaf zijn helling. -</p> -<p>Padde was soms toch snuggerder dan je dacht. Vooral in het oplossen van etensproblemen. -</p> -<p>„Zou hier in het water visch zitten?” vroeg Hajo. -</p> -<p>„In het water eerder as op de boomen”, verzekerde Harmen. „Je kunt eens een lijntje -uitgooien, hè? En als ’t niet wil bijten, spuug je maar eens in het water, dan komen -ze. Ga daar maar in dat kreekje liggen, Padde. Daar lig je goed.” -</p> -<p>„Hoe kom ik aan een simmetje?” vroeg Padde. -</p> -<p>„Had ik m’n broek nog maar”, zuchtte Harmen. „Daar zaten haakjes zat in; ik kon m’n -hand niet in m’n zak steken, of er bleven er een paar aan m’n vingers hangen. ’k Heb -altoos graag mogen visschen.” -</p> -<p>„Een bamboezen haakje is ook hard genoeg”, meende Rolf. -</p> -<p>„En ik heb nog wat pikdraad in m’n zak!” zei Hajo. -</p> -<p>„Hier d’r mee!” beval Padde, die kwam aansukkelen en al weer vrij aardig ter been -scheen te zijn. Visschen was altijd zijn lievelingswerkje geweest. „Ziezoo. Gaan jullie -maar door met het vlot, dan zal ik voor een lekker maaltje visch zorgen.” -</p> -<p>„Laat mij eerst ’t goede plekkie zoeken”, zei Harmen. „Anders vang je nog niks.” -</p> -<p>„Ik weet de goeie plekkies ook wel te vinden!” verzekerde Padde. -</p> -<p>„Ja, om te maffen”, schimpte Harmen. „Kom mee!” -</p> -<p>Terwijl Padde en Harmen ter vischvangst togen, Padde zich mopperend verwerend tegen -Harmen’s bazigheid, halveerden Hajo en Rolf dunne bamboetjes en legden die met den -bollen kant naar boven over het vlotgeraamte. Met dunne, gespleten rotanstengels werden -ze vastgesnoerd. -</p> -<p>Het werkje vroeg veel tijd. Na een paar uren was pas de helft van het vlot bekleed. -„Kom”, zei Rolf, „de zon gaat al <span class="pageNum" id="pb423">[<a href="#pb423">423</a>]</span>onder! Laten we eens gaan kijken, wat de visscherij heeft opgeleverd!” -</p> -<p>„Padde kan het goed”, verzekerde Hajo. „Hij kwam altijd met de meeste visch thuis.” -</p> -<p>„Nou, m’n maag kriebelt al!” zei Rolf. En beide vrienden begaven zich naar de kreek -waar Harmen en Padde zwijgend naar een bamboedobbertje zaten te koekeloeren. Padde -was kletsnat. -</p> -<p>„Wil ’t wat bijten?” vroeg Hajo. -</p> -<p>Eerst geen antwoord. Toen pruttelde Padde: „Als Harmen zijn vingers maar thuis hield!” -</p> -<p>„Wil je ’t water weer invliegen?” vroeg Harmen. -</p> -<p>Padde zweeg, woest. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Toen de beide visschers naar de kreek waren getogen, had Harmen eerst een hengelstok -gesneden, er een fijn „simmetje” aan gemaakt, met aan het bamboehaakje een vette dauwpier, -die ze uit den grond hadden geklopt. „Ziezoo, nou nog een goed plekkie! Daar onder -die boom lig je goed: onder een boom lig je altijd goed”, zei Harmen. -</p> -<p>„<i>Ik</i> wil visschen”, verklaarde Padde. „Ik ben op de gedachte gekomen!” -</p> -<p>„Zien, dat je er weer afkomt”, raadde Harmen. „Jij kunt met je knipoogen immers geeneens -zien, of je tuk hebt?” -</p> -<p>„Misschien beter dan jij!” schimpte Padde verontwaardigd. „’k Ben al eens met vijftien -vette palingen thuis gekomen!” -</p> -<p>„Dan had je zeker een fuikje gelicht”, meende Harmen. „Nou, hou je gemak maar, baron, -we zullen hier eens netjes gaan liggen. Niet te diep en tegen de kant,—daar zitten -ze.” -</p> -<p>Er werd eenigen tijd gezwegen. Beide jongens tuurden naar den dobber, Padde stug, -jaloersch dat Harmen den hengel hield; Harmen vol rustig vertrouwen, dat hij wel gauw -„tuk” zou krijgen. -</p> -<p>Maar er kwam geen tuk. De dobber tolde wat rond, dreef langzaam tegen het riet. Harmen -trok hem weer wat van den kant, wierp een handjevol zand en kiezel in het water. „Daar -komen ze op af”, lichtte hij toe. -</p> -<p>„Of ze zwemmen er voor weg”, zei Padde. -<span class="pageNum" id="pb424">[<a href="#pb424">424</a>]</span></p> -<p>„’k Wou, dat jij ook maar wegzwom!” verzekerde Harmen. -</p> -<p>Zwijgen. Beide jongens tuurden naar den dobber, die weer langzaam tegen den kant dreef. -</p> -<p>„Spuug eens in het water?” vroeg Harmen. „Om ze te lokken?” -</p> -<p>Padde spuwde een bijzonder verlokkende witte vlok op het water. -</p> -<p>„Spuug nog eens?” -</p> -<p>„’k Heb geen spuug meer”, zei Padde, onwillig om bij te dragen tot Harmen’s succes. -</p> -<p>„Wat een vent!” smaalde Harmen. Hij schraapte zijn keel en spuwde vijfmaal achtereen -in verschillende richtingen over het water, dat de visschen zelf waarschijnlijk niet -wisten naar welken kant zij zich gelokt voelden. „Weet je wáár visch zit?” vroeg Harmen. -</p> -<p>„Jawel”, zei Padde, „daarginds, waar de kreek in het riviertje loopt.” -</p> -<p>„Neen. Bij Lubbes, achter ’t dijkje, bij de molen van Stoppel.” -</p> -<p>„Zal ik niet weten!” zei Padde. „Wurmen zijn er ook zat. Laatst was ik m’n bussie -verloren, en toen moest ik daar versche wurmen zoeken. Zooveel als je maar lustte, -hoor!” -</p> -<p>„Je bussie verloren?” vroeg Harmen na eenig turend zwijgen, (de jongens spraken met -groote pauzen en staakten het gesprek zoodra er eenige beweging in den dobber scheen -te willen komen) „je bussie verloren? Bewaar jij je wurremen in een bussie?” -</p> -<p>„En jij dan?” vroeg Padde. -</p> -<p>Pauze. Zwijgen. Turen. -</p> -<p>„In m’n mond natuurlijk”, zei Harmen. „Dan blijven ze lekker versch.—Weet je wat me -laatst overkomen is?” -</p> -<p>„Nou?” -</p> -<p>Lange pauze. -</p> -<p>„Toen is me zoo’n mormel in m’n strot gekro.….” -</p> -<p>Pauze. -</p> -<p>„In m’n strot gekro.….” -</p> -<p>Lange pauze. -</p> -<p>„In m’n strot gekropen, de sallemander! Van schrik slikte <span class="pageNum" id="pb425">[<a href="#pb425">425</a>]</span>ik de anderen ook nog in. ’k Had juist een reuze-tuk, anders had ik ’t natuurlijk -wel gemorken.—Laatst gooi ik in. Wip! schiet er een bleitje op, een klein pest-dingetje. -Maar meteen, dat ik ’m opsla, hap! zit er een snoek boven op. Ik laat vieren.….” -</p> -<p>„Harmen! Je hebt tuk.….!” fluisterde Padde. -</p> -<p>Het dobbertje wipte even omhoog. Bleef weer stil liggen. Twee paar oogen blikten star -op het houten schijfje daar in het water. -</p> -<p>„Zal ik niet merken, als ik tuk heb!” smaalde Harmen na een diepen zucht. „Nou, die -snoek zat er dus bovenop, hè? Ik liet ’m vieren.….” -</p> -<p>Maar Harmen’s snoek verhaal had geen geluk: weer scharrelde het dobbertje heen en -weer en deed Harmen verstommen. -</p> -<p>„Haal op!” gilde Padde met onderdrukt geluid. -</p> -<p>Harmen schudde het hoofd zonder een oogenblik zijn blik van den dobber af te wenden. -„Hij zuigt ommers pas!” -</p> -<p>„Haal op!” raasde Padde. „Hij vreet je heele haak schoon!” -</p> -<p>„’t Is geen vreten”, verklaarde Harmen, koppig. „’t Is zuigen.” -</p> -<p>Lang zwijgen. Nu en dan roerde zich het dobbertje onmerkbaar. De oogen deden pijn -van het staren. Harmen had zijn snoek al zoover gevierd, minstens tot China of Japan, -dat hem tenslotte de lust verging, het lang-dradige verhaal nog verder te vieren en -hij den snoek dus maar zwemmen liet.—Het dobbertje roerde zich thans in het geheel -niet meer en lag weer tegen het riet. -</p> -<p>„Wat een sagrijn was dat!” zei Harmen. „Zuigen maar, anders kon ie niks.” -</p> -<p>„Wedden, dat ie je haak heeft schoongevreten?” stelde Padde voor. -</p> -<p>Harmen aarzelde nog even, haalde toen met een verwensching een „schoonen” haak op. -</p> -<p>„Zie je nou wel?” vroeg Padde zegevierend. „Ik zag het wel, dat ie ’m schepte! Als -je hem had opgehaald, toen ik het je zei, hadden we hem gehad.” -</p> -<p>„Vooruit, vang jij ’m dan!” smaalde Harmen en reikte Padde den hengelstok. -<span class="pageNum" id="pb426">[<a href="#pb426">426</a>]</span></p> -<p>Padde zweeg, wurmde een pier aan den haak. „Ik ga daarginder liggen!” verklaarde Padde. -„Waar jij lag, is ’t een rotplekkie.” -</p> -<p>„Jij zoekt zeker weer naar ’t zeeziekvrije plekkie?” vroeg Harmen hoonend. -</p> -<p>Zwijgen. De knapen waren op Padde’s uitverkoren plekje aangeland. Met overleg peilde -Padde de diepte van het water, ging toen een handbreedte boven den grond „liggen”. -De jongens wachtten eenigen tijd. In den dobber viel nog geen beweging te bespeuren. -</p> -<p>„Op dat rotplekkie van mij had ik tenminste tuk”, merkte Harmen op. -</p> -<p>„Ik heb liever heelemaal geen tuk als zoo’n smerige tuk als jij hadt!” verklaarde -Padde. -</p> -<p>„Wat mankeerde er dan aan die tuk van mij?” vroeg Harmen beleedigd. -</p> -<p>„Nou, je hebt toch zelf gezien, dat ie alleen maar zoog?” -</p> -<p>„Wel allemachies!” stamelde Harmen. „En daarnet zei je.….” -</p> -<p>„’t Kan dáárom al geen goeie tuk geweest zijn”, zei Padde, „omdat je veel te hoog -lag. Die tuk van jou was zeker een katterige visch, die naar boven ging om lucht te -scheppen. Daarom beet ie ook zoo slecht!” -</p> -<p>„Toch wou je, dat je hem had, die katterige zuigvisch!” zei Harmen. -</p> -<p>Zwijgen. Turen. -</p> -<p>Eindelijk.…. daar roert zich iets! Harmen grijpt, starend naar het dobbertje, den -hengel beet. -</p> -<p>„Laat je <i>los</i>?!” dreigt Padde. -</p> -<p>„Ssst! Ik help je alleen maar wat.” -</p> -<p>„Je zei, dat ik alleen mocht visschen!” -</p> -<p>„Nou goed dan, we visschen allebei alleen!” En Harmen rukte Padde den hengel uit de -handen. „Nou heb je je zin, gouwe pil! Visch nou maar alleen.” -</p> -<p>Pats! Die had Harmen te pakken. Zijn wang zwol er van op. „Die is voor jou!” verklaarde -Padde ten overvloede. -</p> -<p>Harmens oogen rolden. Hij kon vanwege den tuk zijn hengel niet loslaten, en daaruit -maakte Padde wel wat voorbarig op, <span class="pageNum" id="pb427">[<a href="#pb427">427</a>]</span>dat Harmen den mep in dank aanvaard had en slechts zweeg omdat tranen van aandoening -hem de keel snoerden. Padde’s eigen gemoed was gelucht en daarmede zijn boosheid geweken. -„’t Is een groote!” fluisterde hij Harmen vertrouwelijk toe. „Haal niet te vroeg op: -ik zie aan je tuk, dat het een groote is!” -</p> -<p>Harmen zweeg, staarde naar den dobber als naar een doodsvijand. -</p> -<p>Floep! daar schoot het dingske onder. Harmen sloeg op, trok een grooten visch te voorschijn, -maar halverwege wist de schrandere waterbewoner zich nog juist van het haakje te bevrijden, -plaste op echte visschenmanier weer terug in zijn element, en de jongens hadden het -nakijken. -</p> -<p>„Veel te woest opgehaald!” stelde Padde vast. „Je hadt.….” -</p> -<div class="figure floatRight p427width"><img src="images/p427.png" alt="Padde kwam weer boven...." width="276" height="401"><p class="figureHead">Padde kwam weer boven.…</p> -</div><p> -</p> -<p>Het was Harmen’s eigen schuld, dat hij niet meer vernam wat hij had moeten doen om -den visch aan den wal te lokken. Want nog vóór Padde had uitgesproken, wierp Harmen -den hengel neer, sprong op Padde toe, hief hem half boven het hoofd en slingerde den -armen, zich in het geheel van geen schuld bewusten jongen achter den visch aan. Ellen -hoog spatte het water op; Padde ging kopje-onder, kwam weer boven, keek verward tusschen -zijn lange haren door, die voor zijn gelaat hingen, en krabbelde toen naar den oever, -waar hij in grimmig zwijgen vergeefs naar een kleedingstuk zocht om uit te wringen. -</p> -<p>Ditmaal was het Harmen, die zijn gemoed gelucht voelde. „Ja, Padde, als jij in het -water gaat spartelen en alle visschen de stuipen op het lijf jaagt, moeten we een -ander plekkie zoeken!” verweet hij vriendelijk, terwijl hij een verschen dauwpier -een bamboezen ruggegraat schonk. „’k Had ’m anders op een haartje, zeg! Zou het een -karper zijn geweest?” -<span class="pageNum" id="pb428">[<a href="#pb428">428</a>]</span></p> -<p>Padde kookte inwendig nog. Bij gebrek aan beter was hij zijn haar gaan uitwringen, -dat daarna in Vesuvius-vorm op zijn hoofd bleef staan. „’t Was geen karper!” snauwde -hij. „’t Was een doodgewone rot-blei.” -</p> -<p>„Nou, jij kunt het weten!” zei Harmen. „Jij hebt hem van <i>dichtbij</i> gezien, hè?” En Harmen begon te grinniken. „Kijk, zoo heb ik met Lange Lijs nou ook -gedaan, toen ie me dat snoekje afkaapte. Maar die trof het niet zoo goed als jij: -’t was midden in de winter, weet je, en dan heb ik liever soep als slootwater in m’n -maag. Wasch jij je ’s winters? Ik alleen als als ik vuil ben. Je krijgt er rimmetiek -van!” -</p> -<p>Harmen liep een eindje de kreek om. Padde aarzelde even, wilde teruggaan naar de anderen, -maar zijn visschershart maakte hem zwak: hij keerde om en ging triest en zwijgend -bij Harmen zitten. -</p> -<p>Zoo troffen Hajo en Rolf hen. En zij schenen het geluk mee te brengen: de dobber schoot -weg; Harmen haalde op, en aan den haak spartelde een groote, karperachtige visch. -</p> -<p>„Voorzichtig inhalen!” raadde Padde, in hooge mate opgewonden. En zoo kwam de visch -onder algemeene hoede op het droge! -</p> -<p>Een half uur later siste en knapte hij in de vlammen. Want toen Harmen wat te braden -had, won de kok het van den visscher, en Padde kon op zijn eentje rustig doorhengelen. -</p> -<p>„Nou”, zei Harmen, „nou kunnen we gaan bikken! Vet zullen we er niet van worden, maar -als de maag maar weet, dat we ’m niet vergeten, is ie al half tevreden, de slobber.” -</p> -<p>„Misschien vangt Padde er nog wat bij”, meende Hajo. -</p> -<p>„Laat ie maar oppassen”, zei Harmen, bezorgd. „Straks valt ie ’t water nog in!” -</p> -<p>Maar even later kwam Padde met twee zware visschen aanzetten. -</p> -<p>„Die heb je zeker met je knipoogjes beduveld!” zei Harmen, pakte de visschen aan en -woog ze in de hand. „Samen wel acht pond!” verzekerde hij. En de schubben stoven al -in het rond, plakten hem op de polsen, in het haar, op de wangen, in de wenkbrauwen, -totdat Harmen tenslotte zelf veel van een visch had. -<span class="pageNum" id="pb429">[<a href="#pb429">429</a>]</span></p> -<p>„Ze smaken fijn!” verklaarde hij, toen de visschen even later „op tafel” kwamen. „Ze -smaken net als.…. fijne, dure visch, als.….” -</p> -<p>„Als zalm, bedoel je?” vroeg Rolf. -</p> -<p>„Dat ken. De schipper en de heeren hebben het gegeten, toen we uitzeilden.” -</p> -<p>Rolf keek hem glimlachend aan. „Zeg, Harmen, hoe weet <i>jij</i> nou hoe die visschen smaakten? Op dat afscheidsdiner was jij toch niet gevraagd?” -</p> -<p>„Nou, als je het nou weten wilt”, zei Harmen, „deze visch <i>smaakt</i>, zooals die van de schipper <i>rook</i>!” -</p> -<p>Allen lachten. Harmen grinnikte er boven uit. -</p> -<div class="figure p429width"><img src="images/p429.png" alt="Kok." width="192" height="324"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb430">[<a href="#pb430">430</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.17" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e520">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">DOLIMAH’S HEIMWEE</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Na het eten gingen de jongens genoegelijk bijeen zitten; zij waren over hun dag tevreden. -</p> -<p>„Morgenochtend komen we met het dek wel klaar”, zei Rolf. „En dan moeten we er nog -een of ander roer aan zien te maken!” -</p> -<p>„En vóórop komt de kombuis!” riep Harmen uit. -</p> -<p>„En dan laten we het van stapel loopen!” zei Hajo. „Zou het gaan?” -</p> -<p>„Welja”, zei Rolf. „Als Padde ook een handje helpt.….” -</p> -<p>„Ja, als Padde helpt, krijgen we het <i>zeker</i> wel het water in!” hoonde Harmen. -</p> -<p>„Weet je wat leuk zou zijn?” vroeg Hajo. „Als we er voor Dolimah een roefje op bouwden!” -</p> -<p>Het meisje schrikte op, toen ze haar naam hoorde. -</p> -<p>„Waar denk je over?” vroeg Rolf. „Je bent de heele avond al zoo stil?” -</p> -<p>Dolimah zweeg even. Toen trilde het om haar mondje; ze wilde wat zeggen, kwam niet -uit haar woorden. Een groote traan welde in haar oogen op. -</p> -<p>Harmen keek haar medelijdend aan. „Ze wil weer naar d’r menscheneters-dorp terug”, -zei hij. -</p> -<p>„Wil je naar je kampong terug, Dolimah?” vroeg Rolf zacht. -</p> -<p>Het meisje sloeg de lange wimpers neer en knikte zwijgend. -</p> -<p>Even zwijgen. De vroolijke stemming was met een slag verbroken. -</p> -<p>„Hoe wou je teruggaan?” vroeg Rolf met onvaste stem, maar, als een man, de feiten -nemend zooals ze nu eenmaal lagen. „Toch niet weer door de kloof?” -</p> -<p>„Neen”, zei Dolimah. „Ik steek hier den stroom over en volg dan de kloof aan den anderen -kant. Saleiman heeft beloofd, mij verder te brengen.” -<span class="pageNum" id="pb431">[<a href="#pb431">431</a>]</span></p> -<p>„En als je thuis komt, wat zal er dan met je gebeuren?” -</p> -<p>„Ik weet het niet. Ik durf er niet aan te denken.” -</p> -<p>Rolf keek peinzend voor zich uit,—wendde zich toen tot zijn makkers. „Jongens, we.…. -we moeten haar terugbrengen.” -</p> -<p>„Goeie morrege.….!” stamelde Harmen. -</p> -<p>„Ja, het gaat er hier niet om, of we het plezierig vinden of niet”, zei Rolf, plots -driftig. „We kunnen haar niet alleen laten gaan! En als jij er geen lust in hebt, -blijf je maar hier.” -</p> -<p>„Geen lust.….!” schimpte Harmen. „Dat we haar niet aan haar lot kunnen overlaten, -nu ze ons eerst uit de knoei geholpen heeft, hoef je <i>Harremen</i> niet te vertellen! Maar daarom hoef je nog niet te vragen, of ik er zoo’n <i>lust</i> in heb.….!” Harmen’s stem versmoorde; dikke tranen sprongen hem in de oogen, en hij -sloeg met de vuist op den grond. -</p> -<p>Toen zei Padde zacht, met afgewend gelaat: „Ik ga niet mee.” -</p> -<p><span class="corr" id="xd30e8525" title="Niet in bron">„</span>Spuit nommer elf!” schimpte Harmen driftig. „Scháám jij je niet!” -</p> -<p>Padde gaf geen antwoord, ademde diep. Tenslotte zei hij: „’k Zou wel willen. Maar -ik.…. ik kan niet meer terug.” En plots uitbarstend in snikken. „’k Wil naar m’n moeder!” -</p> -<p>„Oh! Daar moet er een naar z’n moetje! Zou je geen zuigdot meenemen?” Maar Harmens -stem klonk verdacht heesch. Juist alsof ook hij.…. -</p> -<p>Dolimah had verschrikt toegezien wat haar woorden uitwerkten. „Ik wil niet, dat u -mee terug gaat!” stamelde ze. „Dat wil ik niet! Ik vind den weg alleen.….!” -</p> -<p>Rolf schudde het hoofd. „We brengen je tot Saleiman, Dolimah.” -</p> -<p>„Oh, maar, dan.…. dan ga ik niet weg! Dan blijf ik bij u!” -</p> -<p>„Wees niet onverstandig, Dolimah”, zei Rolf. „Je zou je het terugkeeren nog maar moeilijker -maken, want vandaag of morgen wordt je verlangen je toch te sterk.” -</p> -<p>Dolimah vocht tegen haar tranen, begon toen zacht te snikken. -</p> -<p>„Tja, wat zullen we nou doen?” vroeg Harmen droefgeestig. -</p> -<p>Rolf haalde schouders op. „Vanavond kunnen we hier in geen geval weg. We zullen morgenochtend -eens zien.….” -</p> -<p>Zwijgend bleven de jongens zitten. Ze voelden wel, dat Dolimah’s heengaan onvermijdelijk -was. Wanneer ze morgen <span class="pageNum" id="pb432">[<a href="#pb432">432</a>]</span>ook al besloten had, met hen verder te trekken, dan zou toch het oogenblik komen, -dat het verlangen naar huis haar te machtig werd. Zij voelden het als hun ridderplicht, -haar terug te brengen, maar de gedachte, weer van zee af te gaan, waar ze nu al zoo -dicht bij moesten zijn,—dit land weer binnen te dringen, dat hun nog even vreemd was -als toen ze het voor het eerst zagen en dat hun met den dag angstwekkender en meedoogenloozer -scheen, joeg hun een rilling door de leden. -</p> -<p>Maar allengs werden bij het gezang der krekels en het vriendelijk ruischen van het -bergstroompje die zwarte gedachten in slaap gewiegd. Harmen stond op, gooide wat vochtig -hout op het vuur om door den rook de muskieten te verdrijven. Wacht maar: morgen zou -Dolimah wel weer vol moed zijn! Ze had haar verlangen naar huis nu uitgesproken, dat -deed een mensch goed! Ze zouden allemaal lief voor haar zijn, dan vergat ze haar dorpje -wel! En morgen zouden ze op het vlot een keurig roefje voor haar bouwen, krek of zij -de schipper was aan boord! -</p> -<p>Met die plannen sliepen de jongens in. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Dolimah snikte nog lang. Stil lag het meisje; zachtkens vloeiden de tranen haar over -de wangen; slechts nu en dan ging er even een schok door de tengere schoudertjes. -</p> -<p>Eindelijk had ze al haar opgekropt leed en verlangen uitgesnikt en kwam ze tot rust. -Ze hoorde, dat alle vier jongens sliepen. Duidelijk onderscheidde ze Rolf en Hajo’s -rustige ademhaling, Harmen’s gesnurk, Padde’s kortademig geblaas. -</p> -<p>De maan kwam tusschen de boomen op. Ze was bijna vol. -</p> -<p>Rustig overdacht Dolimah nu wat haar te doen stond. En na eenig peinzen had ze een -besluit gevat. Voorzichtig stond ze op, spiedde even rond en begaf zich toen naar -den boschrand, waar witte bloemen glansden. Ze plukte de mooisten, die ze vond, en -kwam even later met de armen vol bloemen terug. -</p> -<p>En nu volvoerde ze haar plan: ze legde naast Harmens gelaat een bloem neer, zoo, dat -de geur hem in den neus moest dringen. Na eenig weifelen wien ze nu bedeelen zou, -legde ze er een voor Padde neer en daarna voor de anderen. -<span class="pageNum" id="pb433">[<a href="#pb433">433</a>]</span></p> -<p>De maan was een weinig geklommen en bescheen de slapenden. Dolimah keek lang naar -hen, van den een naar den ander en van den ander naar den een, en haar oogen vulden -zich weer met tranen. Toen deed de schorre roep van een boschpauw haar uit haar mijmering -wakker schrikken; ze opende haar armen, dat de bloemen, die ze nog omklemde, aan de -voeten der jongens neervielen. -</p> -<p>„Zul je me geleiden, lieve, zoete maan?” vroeg Dolimah. „Zul je mij voor booze geesten -beschermen?” -</p> -<p>Ze trok haar sarong tot boven de knieën op en waadde, tastend met de voeten, als een -kleine water-fee door een ondiepe plaats van het stroompje. Voor ze aan den overkant -de helling opging, keek ze nog even om naar de jongens. „Jou, lieve, goede Dajik, -zal ik alles vertellen”, prevelde Dolimah. -</p> -<p>Zacht snikkend kwam ze boven aan de helling, wierp nog een laatsten blik achterom -en volgde toen met haastige schreden de richting van de grot. -</p> -<p>Boven haar stond een sterrenhemel; zij wandelde in een schatkamer, tot aan den nok -gevuld met diamanten, smaragden en robijnen.…. -</p> -<div class="figure p433width"><img src="images/p433.png" alt="Orchidee." width="297" height="328"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb434">[<a href="#pb434">434</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.18" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e527">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p434.png" alt="PADDE STUIT OP EEN MENSCHENETER" width="609" height="133"></div> -<h2 class="main">PADDE STUIT OP EEN MENSCHENETER</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Toen de jongens den volgenden morgen merkten, dat ze te midden van bloemen lagen en -Dolimah’s slaapplaats verlaten zagen, begrepen ze. Ze konden hun tranen niet bedwingen -en schaamden er zich niet voor. -</p> -<p>„Wat moeten we doen?” vroeg Harmen. -</p> -<p>„Niets”, zei Rolf mat. „We kunnen haar toch niet meer inhalen.” -</p> -<p>De jongens zwegen even. „Wat een schat van een meid, hè?” viel Harmen plots uit. „Om -die bloemen hier neer te leggen!” -</p> -<p>Rolf haalde diep adem, als drukte hem iets op de borst. „We moeten hier weg”, zei -hij. „Ik.…. ik houd het hier niet meer uit!” -</p> -<p>„Rolf!” snikte Padde. „Ik óók niet! Soms voel ik het ineens. Nu Dolimah weg is.….” -</p> -<p>Met een ruk sprongen de jongens overeind. Vooruit! Niet meer getalmd! -</p> -<p>Verwoed gingen ze verder met den bouw van het vlot. Het was, of hun strijd eensklaps -grimmiger was geworden. Met opeengeklemde tanden werkten ze. Zonder scherts. Zonder -kleine kibbelarijen. Ze <i>moesten</i> Bantem bereiken,—de handen ineen, jongens! Geef den moed niet op! Padde ging weer -visschen in de kreek, om leeftocht op te doen; Hajo hakte rotankoorden voor het vlot; -Harmen en Rolf spleten bamboetjes en snoerden ze vast op het houten geraamte. -<span class="pageNum" id="pb435">[<a href="#pb435">435</a>]</span></p> -<p>De zon scheen; de vogels kwinkeleerden; de bloemen vouwden zich open voor de kapellen. -</p> -<p>Tegen den middag kwam het vlot gereed. Achterin was een opening gelaten om een bamboesteel -door te steken, die als roer gebruikt zou worden. „Ziezoo!” zei Rolf. „Nu moeten we -het in het water zien te krijgen! Kom je helpen, Hajo? En jij ook, Padde?” -</p> -<p>Met vereende krachten en na veel wrikken en duwen kregen ze het vlot drijvend, meerden -het met een paar rotankoorden aan den oever. Toen de jongens aan boord sprongen, scheen -het er nauwelijks iets door te zinken. -</p> -<p>„Ziezoo, nu een paar sterke boomen om het te sturen”, zuchtte Rolf. „Heb jij nog wat -gevangen, Padde?” -</p> -<p>„Een heel zoodje”, zei Padde. „Ze zitten er wel, als je ze maar vangen kunt.” -</p> -<p>„Wacht! Laten we het vuur niet vergeten!” riep Harmen. Voor op het dek werd een laagje -klei in de bamboe vastgestampt, en Harmen bracht een paar brandende stukken hout over, -waarmee hij een nieuw vuurtje aanlegde. Toen hakten de jongens nog een paar bamboestelen -af, om als afzetboomen te gebruiken. -</p> -<p>„Alles klaar?” -</p> -<p>„Ja! Kom, Joppie!” -</p> -<p>Joppie sprong aan boord, en de kabels vlogen los. De jongens stuurden naar het midden -van de rivier; Harmen ging met een boom voorop staan, Hajo en Rolf achterop, zoo hadden -ze het vlot goed in bedwang. Padde en Joppie zagen toe, of alles ging zooals het gaan -moest. -</p> -<p>De stroom was sterk, maar gelukkig lagen er geen zware steenen in het water. Per slot -van rekening was het vlot toch maar met touwen vastgeknoopt, en het zou er bedenkelijk -uitzien, wanneer het in een stevig vaartje tegen een bergsteen zou oprammen. -</p> -<p>Maar nu gleed het snel en veilig voort in de rivier, die zich bij een bocht nog verbreedde. -Zonnehitte zengde den jongens rug en schouders. -</p> -<p>Geen van hen had gelegenheid gehad, nog even om te zien en afscheid te nemen van de -plaats waar ze gisterenavond <span class="pageNum" id="pb436">[<a href="#pb436">436</a>]</span>nog met Dolimah hadden gezeten. Ze <i>wilden</i> immers ook niet omzien? Voorwaarts! Naar Bantem! Naar de zee! -</p> -<p>De rivier bood een grootschen aanblik. Duizelingwekkend hoog rezen aan den oever de -stammen op, zoo zwaar, dat drie man ze nauwelijks omspannen konden. Er waren allerlei -kleuren stammen: met donker mos begroeide en ook gladde, lichtgrijze stammen met schilfers, -en roodbruine stammen, diepgegroefd; dan groeide hier en daar een waringin, onder -welks machtige takken steltwortels stonden als pijlers onder een brug. En tusschen -al die zuilen, waar in grootschen val het licht doorsloeg, hingen als feestelijke -guirlanden de bloemranken der slingerplanten. -</p> -<p>Bij een nieuwe bocht schoot het vlot onverwachts onder een boom door, die geheel over -het water hing. De jongens zagen geen kans meer de vaart in te houden en wisten niet -beter te doen dan maar vlug door de takken te klauteren. Allen, ook Joppie, stonden -weer op het vlot vóór het geheel onder den boom was doorgegleden. Allen,—behalve Padde. -Die kwam te laat. Uit kameraadschap trok Harmen zich maar weer aan een tak op. Het -vlot gleed met de anderen voort. Dezen stuurden het naar den kant en meerden het. -</p> -<p>Padde, verre van dankbaar voor Harmens hulpvaardigheid, ontving hem met schimpscheuten. -„Daar!” zei hij verwijtend, „daar gaat het vlot nou! Kon jij ’t niet even tegenhouden?” -</p> -<p>„Ik geloof, dat jij het water weer in wilt, leelijke pepernoot!” schold Harmen. „Alleen -om jou te helpen ben ik in die boom geklommen! Ik stond alweer een uur op het vlot!” -</p> -<p>„Ik wou, dat je d’r nog stond!” verzekerde Padde. „’k Heb die hulp van jou niet noodig. -Ik kom wel alleen aan wal.”—Padde snoof de lucht op. „Vind je niet, dat ’t hier weer -erg naar die vrucht stinkt, weet je wel: die Hajo en Rolf hebben gegeten?” -</p> -<p>„’k Ruik hier niks”, zei Harmen. „Maar ’k mag lijden, dat ’t daar bij jou zoo stinkt, -dat je van katterigheid de boom uitrolt.—Wat heb je?” vroeg Harmen verbaasd, toen -hij zag, dat Padde met ontzette oogen naar iets staarde. -</p> -<p>Geen antwoord. Harmen gluurde in de richting, die Padde’s <span class="pageNum" id="pb437">[<a href="#pb437">437</a>]</span>starende blik aanduidde en.….! Op een dikken tak, behagelijk achterover geleund, zat -een roodbruine, staartlooze aap, zoo groot als Harmen niet geloofd had dat een aap -ooit worden kon. Het dier, dat in den harigen arm een geopende doerian klemde en daaruit -smakelijk zat te eten, had den kauwenden, angstwekkend menschelijken kop naar de jongens -gekeerd, alsof hij wilde zeggen: „Zoo, zijn jullie daar ook weer?” Hij hield tusschen -de vingers van zijn rechterhand een roomachtig stuk doerian-vleesch. Een der korte -pooten lag vadzig uitgestrekt. -</p> -<div class="figure p437width"><img src="images/p437.png" alt="Orang-oetan." width="539" height="537"></div><p> -</p> -<p>Het duizelde Harmen. -</p> -<p>Hij wilde „tabeh!” zeggen, slikte het woord echter weer in en staarde, juist als Padde, -betooverd naar den genoegelijk smakkenden mensch-aap. -<span class="pageNum" id="pb438">[<a href="#pb438">438</a>]</span></p> -<p>Plots scheen het dier vertoornd te worden; het liet de doerian in het water plonzen, -trok grimmig de bovenlip op, zoodat de zware tanden bloot kwamen. Toen stootte het -monster een diep, zwaar gebrul uit, richtte zich in volle lengte op!.…. en twee Hollandsche -kwajongens tuimelden achterover het water in. -</p> -<p>De aap klom traag en log langs zware takken omhoog tot in den kruin van een boom. -</p> -<p>„Een orang-oetan!” riep Rolf, terwijl hij samen met Hajo de drenkelingen op het vlot -heesch. -</p> -<p>„Gchoskrimmeneel!” stamelde Harmen. -</p> -<p>En Padde’s tong was van den schrik nog verlamd. -</p> -<p>„Wou hij jullie wat doen?” vroeg Hajo. -</p> -<p>„Hij kwam een handje geven!” zei Harmen. -</p> -<p>Padde rilde. -</p> -<p>„’k Had hem nog wel even een mep kunnen verkoopen vóór ik naar beneden dook!” hakte -Harmen op. „Maar ik was bang, dat Padde het kind van de rekening zou worden! Wil je -wel gelooven, dat ik hem eerst voor een <i>vent</i> hield?” -</p> -<p>Padde vond zijn spraak terug. „<i>Was ’t dan geen vent</i>?!” stamelde hij. „Ik dacht.…. een m-menscheneter!” -</p> -<p>„’n Menscheneter!” schimpte Harmen. „Een doodgewone rot-aap!” -</p> -<p>„Had ik dat geweten.….!” zuchtte Padde. -</p> -<p>„Nou, wat dan?” vroeg Harmen. „Had je hem dan je broek teruggevraagd?” -</p> -<p>„Kom, jongens! We moeten verder!” maande Rolf. -</p> -<p>Ze stootten het vlot weer van den wal en zakten de rivier af tot de zon onderging -en ze voor den nacht een geschikte „ankerplaats” hadden gevonden. Terwijl de andere -drie jongens hun krachten gingen wijden aan de vervaardiging van nog enkele vischsnoeren, -schrapte Harmen Padde’s vangst van dien morgen schoon. -</p> -<p>Na den maaltijd gingen de zwervers als gewoonlijk nog even bijeen zitten. Maar Dolimah’s -afwezigheid schrijnde. Ze sprongen op, zochten wat gras bijeen tot een hoofdkussen, -gooiden hout op het vuur en legden zich te rusten. Dicht bij het vuur, waar de muskieten -niet zoo gonsden. -<span class="pageNum" id="pb439">[<a href="#pb439">439</a>]</span></p> -<p>Eerst laat sliepen ze in. Hun gedachten waren bij Dolimah. Hoe ver zou ze al op weg -zijn? Ze zagen haar tenger figuurtje eenzaam dwalen over het in zonnebrand gloeiende -plateau. Een lieven duit hadden ze er voor over om te weten, of hun kleine, ontrouwe -beschermheilige veilig en wel bij Saleiman zou belanden. -</p> -<p>Hun hart schoot vol. In droef peinzen vielen ze in slaap. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>De morgen schonk nieuwe levensvreugde. Toen de jongens ontwaakten, hing er nog een -lichte nevel over het water; het was een weinig frisch. Maar toen ze even ondergedompeld -waren, geplast en geploeterd hadden, werden ze lekker warm. Padde, die zijn vischtuig -in orde had gemaakt met de bedoeling voor een ontbijt te zorgen, verlangde rust om -zich heen, en de andere jongens gingen op het land wat speerwerpen. Harmen gooide -het minst zuiver van alle drie, maar hij haalde met zoo’n kracht uit, dat de speer -dwars door den stam van een grooten pisangboom vloog en in een volgenden nog halverwege -zitten bleef. -</p> -<p>Ze hadden honger gekregen, en die honger kon bevredigd worden dank zij het feit, dat -Padde in den tijd, dat de anderen zich lekker warm gestoeid hadden, rillend op den -kant van het vlot was gaan zitten en, turend naar zijn dobber, kort achtereen vier -ferme visschen op het dek had laten spartelen. Schrappen, schoonmaken en braden was -voor de hongerige klanten het werk van een oogenblik. Het warme voedsel smaakte op -de nuchtere maag alsof het in de boter was gebakken. „Ze moeten van het water in eenen -in je maag zwemmen, dan zijn ze lekker!” lichtte Harmen toe. -</p> -<p>Toen gooiden ze de kabels los en stuurden weer naar het midden der rivier. -</p> -<p>De zon fonkelde al tusschen de boomen; het was nu heerlijk op het water. Harmen begon -te zingen; Hajo en Rolf stemden er mee in, en Padde, die op het midden van het vlot -met opgetrokken knieën languit naar den hemel lag te staren, deed een zware bas na -en trommelde met de vuisten op het dek. Toen kon Joppie zijn zanglust ook niet meer -bedwingen. Met Harmens medewerking vloog hij overboord, krabbelde <span class="pageNum" id="pb440">[<a href="#pb440">440</a>]</span>druipend weer op het dek, begon zich uit te schudden, waarbij Padde met een verwensching -overeind wipte en zijn voet in krachtige aanraking met Joppie’s zitvlak bracht. Dit -waardeerde Joppie zoo, dat hij met dankbaren oogopslag naar Padde toekroop en zijn -voeten schoonlikte. Toen was de vrede weer gesloten, en hij en Padde vleiden zich -als twee beproefde vrienden naast elkaar in het zonnetje. -</p> -<p>„Zoo’n vlot is je ware!” verzuchtte Padde. „Je komt vooruit en je doet er niks voor. -En ’t ligt hier nog wel zoo lekker als in die smerige draagstoel van jullie. Daar -hing zoo’n allerberoerdst luchtje aan!” -</p> -<p>De anderen vonden Padde wel wat ondankbaar. Maar ze konden hem dat nu niet onder het -oog brengen, daar ze tijdelijk geheel in beslag waren genomen: de rivier maakte weer -een bocht, en hier en daar lagen groote steenen, die slechts met veel stuurmanskunst -ontweken konden worden. -</p> -<p>„’k Wou, dat het maar weer eens ging regenen en het water wat steeg!” zei Harmen. -Maar meteen liet hij, krachtig duwend, het vlot naar den wal koersen. „Ziezoo!” zuchtte -hij, toen het veilig achter een zwaren boom lag, „kijk nu die kant eens uit!” -</p> -<p>De anderen volgden met de oogen de richting. Tusschen de boomen, een eind verder aan -de overzijde, steeg een blauwig tuiltje rook op, en toen de jongens scherp toekeken, -zagen ze een atapen dak tusschen de bladeren schemeren. -</p> -<p>Hoe er langs te komen zonder te worden opgemerkt? „Zullen we tot het donker wachten?” -vroeg Rolf. -</p> -<p>„En hier de heele dag zitten koekeloeren?” Harmen trok verachtelijk den neus op. -</p> -<p>„Als we het vlot eens op z’n eentje voorbij lieten drijven?” vroeg Hajo. „Dan zullen -ze het niet zoo gauw opmerken! Ik ben alleen bang, dat het te vroeg tegen de kant -stoot, vóór het voorbij het dorp is, bedoel ik.” -</p> -<p>„Dat kunnen we van te voren zien!” meende Rolf. „We zullen eens een stuk hout in het -water gooien en zien welke weg het neemt!” -</p> -<p>„Ja!” Allen, op Padde na, doorzagen Rolfs plan. Harmen wierp een stuk hout een eindje -de rivier in. De knapen volgden <span class="pageNum" id="pb441">[<a href="#pb441">441</a>]</span>het met de oogen. Het kwam tot aan het dorp, raakte daar in een zijstrooming, dreef -dicht langs den kant en bleef tenslotte steken. -</p> -<p>„Niet ver genoeg”, meende Rolf. „Gooi eens naar het midden van het water?” -</p> -<p>Nu scheen het stuk hout den goeden weg te zullen nemen! Maar plots schoot het in dezelfde -zijstrooming als het vorige. De rivier schitterde in het zonlicht; de oogen deden -er pijn van. Harmen nam een derde stuk hout en wierp het uit alle macht tot vlak aan -den overkant van de rivier. Dit scheen de plaats te zijn om het vlot af te stooten, -want, zoolang de oogen het stuk bamboe konden volgen, bleef het vrij van den kant. -„Nou, dan zijn we klaar!” zei Harmen verheugd, „we gaan op het vlot naar de overkant, -laten het daar afdrijven en volgen het! Kom, Hajo, wij nemen samen de kant van de -kampong, dan zie je nog eens wat. Als jij met Padde deze oever afloopt, Rolf, hoeft -er in geen geval iemand over te zwemmen om het vlot weer op te pikken!” -</p> -<p>„Als jij langs die kampong moet, Harmen, gebeuren er ongelukken!” meende Rolf. -</p> -<p>„Larie!” zei Harmen. „Ik ben zoo voorzichtig als m’n tante,—die loopt den heelen dag -met haar slaapmuts op, uit angst, dat ze ’m ’s avonds vergeten zal.” -</p> -<p>„In elk geval wil ik bij je zijn!” stelde Rolf vast. „Ga jij met Padde langs deze -oever, Hajo.” -</p> -<p>Zoo werd de afspraak. Joppie besloot, na eenig aarzelen, bij Rolf en Harmen zijn diensten -aan te bieden. -</p> -<p>De laatsten sleepten het vlot een eind stroomopwaarts, zoodat het bij het oversturen -ongeveer op de plaats aanlandde waar het stuk bamboe zijn reis begonnen was. -</p> -<p>„Als ze ’t nu maar niet inpalmen!” zuchtte Rolf. -</p> -<p>Harmen had in gepeinzen een oogenblik gezwegen. „Weet je wat?” zei hij. „Ik ga mee! -Om het weer los te binden, als die nikkers het soms ’ns zouden kapen!” -</p> -<p>„Harmen.….?!” -</p> -<p>„Val niet van je stokkie! Ik ga er niet op zitten! Ik kruip <i>er onder</i>, dan zien ze me niet!” -</p> -<p>„Daar heb je immers geen lucht?!” -<span class="pageNum" id="pb442">[<a href="#pb442">442</a>]</span></p> -<p><span class="corr" id="xd30e8685" title="Niet in bron">„</span>Harremen heit geen lucht noodig”, stelde Harmen vast. „Het vlot ligt hoog; als ik -m’n kop tusschen de bamboes steek, heb ik lucht zat. Ga je mee, Joppie?” Harmen stootte -het vlot los, liet Joppie met een fermen zwaai op het bamboezen dek verhuizen, sprong -zelf in het water en dook onder het vlot weg. „Ajuus!” klonk het even later onder -het afdrijvende gevaarte, en, om de plaats aan te duiden waar hij lag, spoot Harmen -door een spleet van het dek een straaltje water omhoog, zoodat Joppie, die toch al -in de war was, er verschrikt van achteruitsprong. -</p> -<p>Terwijl Rolf den vierpootigen schipper zag wegvaren, bekende hij zich zelf, door Harmen -overrompeld te zijn. Het gedurfde aan Harmen’s dwazen inval had hem bekoord, en door -het vlot na te springen en weer aan wal te brengen zou hij nu het gevaar nog maar -vergrooten. -</p> -<p>Joppie jammerde klagend. „Hou je bek, Joppie!” klonk het onder het bamboezen dek. -„Harremen is immers bij je?” -</p> -<p>Maar Joppie bleef droef gestemd. Hij snuffelde angstig langs alle kanten het vlot -af, ging tenslotte op zijn achterpooten zitten, sperde den bek open en begon met omhooggeheven -kop klagend en erbarmelijk te gillen in één langgerekten toon, zooals alleen een Indische -kampong-gladakker in zijn droefste stemming gillen kan. -</p> -<p>Verre van rustig, volgde Rolf met de oogen het vlot. Zie, daar gleed het langs het -dorp en.…. groote genade! achter de boomen aan den oever stak een prauw vol naakte -jongens de rivier in. Ze pagaaiden, opgewonden schreeuwend, naar het vlot.…. en sprongen -er op. -</p> -<div class="figure p442width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb443">[<a href="#pb443">443</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.19" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e534">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">BOENG VAN BAPAH-LOLEH</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first"></p> -<div class="figure floatLeft p443width"><img src="images/p443.png" alt="Gezicht dat over rand kijkt." width="252" height="152"></div><p> -</p> -<p>Vol goeden moed was Harmen „uitgezeild”. Hij hield de onderarmen over twee bamboe-stelen, -klemde de handen behagelijk ineen. Door de hooge ligging van het dek had hij lucht -genoeg. „’t Zal me benieuwen hoe het zaakje afloopt”, zei Harmen. <span class="corr" id="xd30e8705" title="Niet in bron">„</span>Gebeuren doet er vast wat, als Joppie z’n falie niet houdt!” -</p> -<p>Nu, daar leek het weinig op: Joppie jammerde onverdroten voort. „Dat is zeker een -hondenliedje!” dacht Harmen. „Zooiets als: varen varen over de baren!—Zouden we het -dorp al voorbij zijn?—Wacht, waarom houdt Joppie ineens zijn bek dicht?” Harmen loerde -door de spleten van het dek. „Hij staat te kwispelstaarten, dat mormel!” Harmen spitste -het oor, ving stemmen op, hoorde het plassen van een spaan; er stootte iets tegen -het vlot, en, wip! daar sprong er een jongen op. Spiernaakt! En Joppie, die sallemander, -wrong zich in duizend bochten en likte het bruine jog de enkels schoon! Hopla, daar -sprong er nog een op het dek. En nog een. In een ommezien stond het vlot vol bruine -lichamen. „Nou”, dacht Harmen, „nou zullen we eens kijken wat ze doen, die smerige -zeeschuimers! Zouwe ze tegen kietelen kunnen? Als ik m’n vinger maar tusschen die -bamboetjes kon doorwurmen, zou ik er eens een onder z’n voeten kriebelen. Dan zou-d-ie -raar springen!” En Harmen begon zachtjes te grinniken. -</p> -<p>Maar zijn vroolijkheid nam een einde, toen allen plots aan den kant kwamen staan waar -Harmen lag. Voor onze koksmaat het wist, grinnikte hij, inplaats van lucht, water -naar binnen. Dat werd hem te kras. Hij dook onder het vlot weg, klemde zijn handen -om het boord, stak zijn druipende haren en zijn hoofd, dat paars van benauwdheid geworden -was, uit het water <span class="pageNum" id="pb444">[<a href="#pb444">444</a>]</span>op en brulde, woedend en verdrietig: „<i>Potverrrrblomme!</i>” Het leek Folkert Berentsz. wel! -</p> -<p>Als aan het dek genageld, staarde de heele bruine compagnie daarboven naar het gruwelijke -watermonster. Toen vlogen ze met z’n allen naar den anderen kant van het vlot en plonsden -als kikkers het water in. -</p> -<p>En Harmen dook weer weg naar zijn oude plaatsje, waar thans weer zooveel lucht was -als Harmen maar inademen kon. -</p> -<p>En juist dat plotselinge verdwijnen weer versterkte de bruine gasten in de meening, -dat dit vlot van den duivel bezeten was. Ze werkten zich in hun prauwtje—waar Joppie -hen vriendelijk ontving—, pakten den satanshond in zijn nek en deden hem met een zwaai -weer op het behekste vlot verhuizen, waar hij thuishoorde. Toen pagaaiden ze in allerijl -terug naar den wal. -</p> -<p>Harmen was van zijn woede en schrik bekomen en kon tevreden zijn over den gang van -zaken. Na verloop van tijd begon hij zich af te vragen hoe ver hij nu al van het dorp -zou zijn, en of de jongens het vlot gevolgd zouden hebben. Hij dook weer even te voorschijn -en loerde over het dek. Ja! daar in de verte, bij de huisjes en het blauwe kolommetje -rook, stond de heele troep het vlot na te kijken. Joppie zat met den rug naar Harmen -gekeerd, staarde weemoedig stroomopwaarts. <span class="corr" id="xd30e8719" title="Niet in bron">„</span>Als ik die bocht om ben, zien ze me niet meer”, dacht Harmen. Hij dook weer naar zijn -schuilplaats, en toen hij opnieuw te voorschijn kwam, was het dorpje aan het oog onttrokken. -Wip! Harmen zat weer op het vlot, werd kwispelstaartend verwelkomd door Joppie en -beantwoordde den groet vrij levendig met zijn voet, zoodat Joppie schuw aan de andere -zijde ging zitten. -</p> -<p>„Nou, ik zal nog maar niet aanleggen!” zei Harmen. „Laten de anderen maar een eindje -loopen,—daar zullen ze niet van bederven.” En, verbazend over zichzelf tevreden, ging -hij zitten en staarde in de bergen van groen aan de oevers. Hoe heerlijk warm was -het! Harmen luisterde naar het vogelgerucht, waarvan elk toontje helder afklonk tegen -de stilte, en ademde de geuren in, die over het water hingen. Zoo ongeveer moest het -er in het paradijs van Adam en Eva nu ook hebben <span class="pageNum" id="pb445">[<a href="#pb445">445</a>]</span>uitgezien,—dacht Harmen. Kijk die reiger daar eens statig staan te visschen! Hoe blank -was dat bepluimde lichaam tegen al het donkere groen! Hoe sierlijk die lange, buigzame -hals met dat kroontje van veeren! Het dier stond in de schaduw, maar toch straalde -het nog licht uit, en in het water sidderde de heldere weerschijn. Harmen deed zijn -oogen dicht en droomde. ’t Was hier op <span class="corr" id="xd30e8725" title="Bron: Soematra">Sumatra</span> nu en dan toch ook wel lollig! Hij zuchtte diep, zette de longen uit om eens een -paar schepels vol van die bedwelmend zoet-warme lucht in te ademen. -</p> -<p>Joppie kwam weer bij hem, en nu was Harmen verteederd,—sloot den hond in zijn armen. -</p> -<p>Bons! Het vlot stootte tegen den wal. Harmen sprong overeind en legde het vast. Het -lag heerlijk in een schaduwrijke plek, te midden van waterlelies. „Nou, ze zullen -me wel vinden”, dacht onze vriend. Hij strekte zich languit op het dek neer en sliep. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Hajo en Padde waren uit de verte ooggetuige geweest van de uitwerking, die Harmen’s -onverwacht opduiken op de bende bruine kapers had. Harmen wist toch niet wat hij maar -verzinnen zou om den boel in de war te sturen! Gelukkig was het ditmaal nog weer eens -goed gegaan! -</p> -<p>Toen begonnen onze vrienden hun tocht, zich met moeite een weg banend door het kreupelhout. -Wat een leelijke dorens zaten overal! Ze kwamen bij een dwarsweggetje, dat naar de -rivier leidde. Na het even te hebben afgespied, staken ze snel over en drongen weer -door de struiken voort, op eenigen afstand de rivier volgend. Nu en dan gingen ze -naar den oever om naar het vlot uit te zien, en toen ze tenslotte wat rook zagen kringelen, -maakten ze op, dat het Harmen’s vuurtje wel zou zijn. Zoo was het dan ook, en het -vlot lag aan dezen kant. „Ze vleiden zich naast Harmen neer en wachtten spoedig eveneens -slapend op Rolf’s komst. Harmen snurkte, dat het vlot ervan schudde, en de doode bladeren -van de boomen vielen. Joppie hielp hem nog een handje. -</p> -<p>Maar ineens schrokken allen wakker. Wat was dat voor een gegil, daar aan de overzijde.….?! -<span class="pageNum" id="pb446">[<a href="#pb446">446</a>]</span></p> -<p>Rolf had, na den wonderbaarlijk gelukkigen afloop van Harmen’s zeeschuimers-avontuur, -een smal, kronkelig paadje gevonden, dat naar het dorp leidde. In alle voorzichtigheid -volgde hij het, van struik tot struik. Zie!—Rolf verborg zich vlug—daar kwam in loggen -gang een karbouw den hoek om, en boven op den grijzen kolos troonde een naakt kereltje. -Nog een karbouw volgde, den kop met de zware, naar achteren gebogen horens laag geheven -en eveneens op zijn breeden rug een „<span lang="ms">katjong</span>”. -</p> -<p>„Eh, Simin, weet jij wat Boeng van Bapah-Loleh zegt?” riep de achterste ruiter. -</p> -<p>„Neen, maar het zal wel een leugen zijn”, antwoordde de ander. „Nu, wat zegt hij?” -</p> -<p>„Dat hij wil gaan kijken waar het vlot gebleven is.” -</p> -<p>„Dat durft hij toch niet! Eens zei hij ook, dat hij een badak-gadjah wilde zoeken -en hem betooveren. Hij snijdt altijd op.” -</p> -<p>„Ja, maar nu is hij toch heusch gegaan om het vlot te zoeken! Hij heeft gisteren de -huid van een <span lang="ms">oelar belang</span> gevonden. Met zoo’n <span lang="ms">djimat</span> durft hij alles—zei hij.” -</p> -<p>„En waarom is hij dan niet blijven staan, toen die geest uit het water opdook?” -</p> -<p>De karbouwen gingen een nieuwe bocht om, en de stemmen der knaapjes verdoften. -</p> -<p>Rolf kwam voorzichtig weer te voorschijn. „Die Boeng van Bapah-Loleh zou nog veel -kwaad kunnen stichten met zijn djimat!” dacht hij. „Daar moeten we een stokje voor -zien te steken!” -</p> -<p>Hij stond eensklaps voor een kokostuin. Tusschen de struiken door, zag hij tot zijn -verbazing, dat in een der boomen een vrij groote aap bezig was, noten los te draaien -en ze omlaag te werpen. Beneden stond een Inlander en verzamelde de noten. „Dat is -nog eens makkelijk!” dacht Rolf. „Zoo’n afgerichte aap moesten wij ook hebben!” In -een wijden boog sloop de jongen het dorp om. Ergens was een man aan het grassnijden. -Een hond lag op een stapeltje hooi. Gelukkig merkten geen van beiden onzen vriend -op. -</p> -<p>„Ze zullen hier wel voornamelijk van de visscherij leven”, dacht Rolf, toen hij weer -bij de rivier stond, waar overal netten <span class="pageNum" id="pb447">[<a href="#pb447">447</a>]</span>te drogen hingen. Hij volgde nu weer een smal paadje langs den oever, ontdekte eindelijk -het vlot aan de overzijde, wilde zich door de struiken een weg naar den oever banen.….! -</p> -<p>Daar stond, met den rug naar hem toe, een inlandsche knaap naar het vlot te loeren. -De bruine spion had niets hooren aankomen. -</p> -<p>„Eh, Boeng!” riep Rolf met luide stem, die echode in de stilte. -</p> -<div class="figure floatRight p447width"><img src="images/p447.png" alt="Daar stond, met den rug naar hem toe, een inlandsche knaap naar het vlot te loeren." width="380" height="507"></div><p> -</p> -<p>De jongen zou niet méér geschrokken zijn, indien de bliksem naast hem ware ingeslagen. -Hij kromp ineen, wendde zich om en staarde wezenloos den blanke tegenover hem in het -gelaat. Toen wilde hij het op een loopen zetten, maar Rolf haalde hem met een paar -sprongen in en greep hem stevig vast. Boeng beet, schopte en gilde, dat het een aard -had. „Diam! Stil!” morde Rolf. „Je ziet wel, dat tegen de blanken geen <span lang="ms">djimat</span> helpt, al is het ook een <span lang="ms">oelar belang</span>!” -</p> -<p>„Ampoen! Vergeving!” smeekte Boeng. -</p> -<p>„Zul je staan blijven en luisteren naar wat ik je zeg?” -</p> -<p>„Saja, toean!” beloofde Boeng met bevende lippen. -</p> -<p>„Nu, dan.….” Rolf liet hem los, „dan ga je straks naar Bapah Loleh, en je zegt hem -dat jullie kampong in gevaar is. Stroomopwaarts zwerft een bende djahats (roovers). -Zeg eens na?” -</p> -<p>Bevend over al zijn leden, voldeed Boeng aan het verzoek. -</p> -<p>„Goed zoo. Zeg aan Bapah Loleh, dat de bende uit tachtig man bestaat en goed bewapend -is. Zul je het doen?” -<span class="pageNum" id="pb448">[<a href="#pb448">448</a>]</span></p> -<p>„Saja, toean.….” -</p> -<p>„Dan nog iets: is de zee hier ver vandaan?” -</p> -<p>„Niet ver, heer.….” -</p> -<p>„Hoe ver?” -</p> -<p>„Van zonsopgang tot duister, heer.….” -</p> -<p>„Zijn er nog meer kampongs aan den stroom?” -</p> -<p>„Nog een, heer. Een groote kampong. Dicht aan de zee.” -</p> -<p>Op dit oogenblik klonken van den oever de stemmen der andere jongens. En vóór de arme -Boeng wist wat er met hem gebeurd was, had Harmen hem een beentje gelicht en de enkels -met rotan samengesnoerd. „We nemen hem mee!” zei Harmen. „Als ie in z’n kampong vertelt -wat ie gezien heeft, zijn we er bij!” -</p> -<p>„Wees niet bang”, zei Rolf. „Ik heb hem wijsgemaakt, dat stroopende benden de kampong -willen overvallen. Ze hebben nu wel wat beters te doen dan ons na te zetten.” -</p> -<p>Harmen trok grinnikend den knoop weer los. „Ook goed!” -</p> -<p>Boeng sprong haastig overeind, keek schuw naar Harmen om en wilde heengaan. -</p> -<p>„Wacht nog even, Boeng”, zei Rolf. „Heb je wel eens van Java gehoord? En van Bantem?” -</p> -<p>Boeng knikte. „Ze komen van Bantem met koopwaar hier.” -</p> -<p>Rolf keek zijn vrienden aan. „Hoor jullie dat?! Jongens, Bantem <i>kan</i> niet ver meer zijn!” -</p> -<p>„Nou, vooruit dan maar weer!” zei Harmen met een vreugdetrilling in zijn stem. -</p> -<p>En overmoedig sprongen onze vrienden weer aan boord en stootten af. Boeng maakte zich -uit de voeten, rende als een haas, wien de honden op de hielen zitten. -</p> -<p>De jongens stuurden het vlot naar het midden van den stroom. Naar Bantem! Bantem was -niet ver meer! -</p> -<p>Het was vrij laat geworden, en bij Harmen deed zich de honger geducht voelen. „Zullen -we eens aanleggen?” vroeg hij. „’k Heb zoo’n kriebel in m’n maag.” -</p> -<p>„Laten we wachten tot de zon onder is”, zei Rolf. -</p> -<p>„Dan ben ik een lijk”, verzekerde Harmen. -</p> -<p>„Nu, als we gaan visch bakken, word je wel weer levend!” stelde Rolf hem gerust. -<span class="pageNum" id="pb449">[<a href="#pb449">449</a>]</span></p> -<p>Zoo was het ook. Toen de jongens tegen schemeren het vlot meerden, en een paar visschen -zich lustig knappend in de vlammen wentelden, herleefde Harmen uit zijn hongerdood. -De jongens smulden aan de heerlijke vischruggen, en Joppie vond de graten nog lekkerder. -</p> -<p>Na het eten gingen ze bijeenzitten en staarden in gedachten over het donkere water. -Ineens viel er een glans over, doordat de maan zich ontsluierde. Nu was het, alsof -de rivier, die daareven roerloos scheen als een vijver, plots te stroomen begon. -</p> -<p>Het vlot lag diep weg in een duistere kom; de jongens hadden door een zware loofpoort -het uitzicht op de rivier, die nu vloeibaar zilver was. Zou een van hen verbaasd zijn -geweest, wanneer ze eensklaps een statig Vikinger-schip met blanke, bolle zeilen en -wijd uitwaaienden wimpel voorbij zouden zien drijven achter die donkere poort? Of -wanneer uit het zilveren water elfjes zouden opstijgen en hand aan hand rondzwierden -in wonderlijken dans? Zie! op een lelieblad zat de kikker-koning toe te zien, een -gouden kroon op zijn blinkend groenen kop; zijn geelwitte buik glom van de ridderorden. -In het midden van den dansenden kring rees nu de elfenkoningin op, in een van haar -tengere, statig geheven handjes een witte lelie, in de andere haar gouden sceptertje -en op haar roode haren een fijn gesmeed kroontje vol groene steenen. De elfjes dansten; -heur ijle gewaden zwierden omhoog en zonken lichtglanzend, gespreid weer neer, en -zóó luchtig drukten de kleine, teere voetjes het watervlak, dat er niet meer dan drie -pareltjes opspatten. -</p> -<p>Ineens.…. uit was het sprookje. De elfjes, de kikkerkoning zijn naar hun vochtig rijk -teruggekeerd, Harmen stoot zijn makkers aan: een donker ding in het water koerst recht -op het vlot af, waarop de jongens zitten. Drie knobbels steken uit; het zwemmend gevaarte -houdt nu en dan stil, zoodat de lijnen, die het door het zilveren oppervlak kerft, -voorbij schieten en zich kruisen. Dan komt hij weer nader.…. de krokodil! Den adem -ingehouden, zien de jongens toe. Geen van hen zegt een woord. Joppie slaapt, geen -kwaad vermoedend. -</p> -<p>De krokodil, aan het uiteinde van het vlot gekomen, is nu <span class="pageNum" id="pb450">[<a href="#pb450">450</a>]</span>even niet te zien, omdat het bamboezen dek vrij hoog boven het water uitsteekt. De -knapen, die in spanning, maar eigenlijk zonder een zweem van angst hebben toegezien, -voelen nu eensklaps onrust in zich opkomen. Waar is het beest?! -</p> -<p>Onder het vlot?! Ze willen opspringen.…. Maar daar schuift aan het andere einde een -platte monsterkop met groen-gele oogen en naar alle zijden uitstekende, kromme tanden -op het dek. En met de twee voorpooten, die hoog naast den rug uitpuilen, tracht de -krokodil zich naar boven te werken. -</p> -<p>Met een sprong staan de jongens overeind, willen hun speren grijpen. Maar de krokodil, -die op het vlot een rustig ligplaatsje zocht om naar de dansende elfjes uit te kijken, -valt al, doodelijk verschrikt, met een zwaren plons in het water terug. Zie! daarginds -zwemt de rakker! Nu verdwijnt hij achter de poort. -</p> -<p>„We moeten aan land gaan slapen”, zegt Rolf. „Hier op het vlot is het niet veilig.” -</p> -<p>De jongens nemen Joppie in zijn nekvel, die zich, driekwart slapend, laat vervoeren. -Zwijgend treden ze in het stille woud, zoeken een eind van den wal een zacht plekje -op. Maar de muskieten beletten het inslapen. ’t Is om er dol van te worden. Hijgend -liggen de jongens op den rug, na zich geheel met bladeren te hebben toegedekt. Boven -hun hoofd speelt de maan een griezelig spel met takken en twijgen. Hoor.….! Wat klinkt -daar in de verte? Ding-dang-dong-ding-kloeng.…. -</p> -<p>Het dorp, waarvan Boeng sprak! Daar moesten ze vannacht nog langs zien te komen! -</p> -<p>De jongens springen overeind, wrijven de jeukende muskietenbeten. „Kom, Joppie!” zegt -Harmen, en, voor de argelooze Joppie het weet, vliegt hij al door de lucht en verhuist -naar het vlot. Hij komt op vier pooten terecht, zwikt door op zijn zitvlak, ziet met -lodderige oogen rond, tolt dan om.…. en snurkt alweer. -</p> -<p>„’n Waaksch beestje!” prijst Harmen. -</p> -<p>Samen gooien ze het vlot los, sturen door de loofpoort heen naar het midden van den -stroom. Nu zien ze aan den rechteroever een lichtschijn tusschen de boomen. Ze houden -dus links van de rivier. -<span class="pageNum" id="pb451">[<a href="#pb451">451</a>]</span></p> -<p>Hier is schaduw. Telkens haakt het vlot in de waterplanten. „Padde, ga jij voor het -vuur zitten. En gooi er wat hout uit tot het smeult!”—Padde aarzelt even, onwillig -door slaap, dan kruipt hij van de plaats, waar hij al was neergezonken, zuchtend naar -het vuurtje. Joppie sleept zich, te lui om op te staan, over het dek voort en legt -zich tegen Padde’s dijen. -</p> -<p>„Gooi er nou <i>alles</i> niet uit!” gromt Harmen tot Padde, die bezig is, het heele vuur overboord te werken. -„Wel allemachies! Als je er nou nog één stuk uitgooit, vlieg je er achter aan! Begrepen?” -</p> -<p>Padde begrijpt, al is hij niet klaar wakker. -</p> -<p>De jongens doen hun best, met de stuurboomen zoo min mogelijk te <span class="corr" id="xd30e8843" title="Bron: plonsen">plonzen</span>. De klanken van de muziek worden luider; hier op het water buitelen ze van plezier -over elkaar. Ding-dong-dang-kloeng-ping-tok-dak-doeng-doeng.…. -</p> -<p>„M’n fiool.….” zucht Harmen. „Van m’n eerste centen koop ik weer een fiool! Bij Roeffies -vader, weet je wel: dat zaakje van alles, achter de kerk? Daar heb ik m’n vorige ook -gekocht, en dat was een puike, nietwaar, Hajo?” -</p> -<p>„Sssst!” -</p> -<p>„Een harde gulden heeft ie me gekost”, zei Harmen, zonder te luisteren. „En de snaren -toe.—Pas op met zeewater, zei de vent.” Harmens stem werd bitter. „Pas op met zeewater. -Jawel!” -</p> -<p>„Nou, en mijn mooie koffiemolen dan.….?” vroeg Padde. -</p> -<p>Hajo en Rolf konden—ondanks het hachelijke van het oogenblik, geen van beiden hun -lachen bedwingen. -</p> -<p>„Ja, lach maar”, gromde Padde. „Maar daarmee is de ellende begonnen! Wie weet: als -die koffiemolen niet overboord gevallen was.….” Padde zweeg, zocht naar het verband -tusschen zijn koffiemolen, die voor Texel op zoo droevige wijze verongelukt was, en -de latere rampen, die de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> geteisterd hadden. -</p> -<p>Harmen had zwijgend geluisterd. „Is er een koffiemolen overboord gevallen?” vroeg -hij. -</p> -<p>„Ja!” zei Padde, ingenomen met Harmens belangstelling. En fluisterend (het vlot was -geen honderd ellen van het dorp!) vertelde hij, hoe de vork in den steel zat. -<span class="pageNum" id="pb452">[<a href="#pb452">452</a>]</span></p> -<p>Harmen knikte bedachtzaam het hoofd, toen Padde zijn gemoed gelucht had. Daarop zei -hij peinzend: „Ik geloof óók, dat het voor ons allemaal het beste was geweest, wanneer -jij achter je koffiemolen was aangesprongen.” -</p> -<p>„Maar ik kan immers haast niet zwemmen!” -</p> -<p>„Dat weet ik wel”, stelde Harmen hem gerust. -</p> -<p>Padde dacht even over Harmens woorden na, tot hij den zin ervan gevat had. Toen wendde -hij het gelaat af en ging, het hoofd in de armen, naast Joppie liggen. -</p> -<p>„Daar gaat er een grienen!” hoonde Harmen. „Afijn, ’t is schoon water; als ’t wat -anders was, zou ik zeggen: ’t is zonde.” -</p> -<p>Met een grimmigen kreet sprong Padde op Harmen af. Deze lichtte hem een beentje, zoodat -Padde op zijn zitvlak terecht kwam. Hij pakte Harmen woedend bij de beenen, wilde -hem omver rukken. Maar Rolf kwam tusschenbeide. „Zijn jullie dol! Hier, nog vlak bij -het dorp!” -</p> -<p>„Wat doet ie te beginnen!” siste Padde met tranen in zijn stem. -</p> -<p>„Weer wat nieuws!” merkte Harmen droogjes op. „Wie heeft me aangevlogen? Hij heeft -me in m’n kuiten gebeten, de smakker! Wacht maar! Ik zal je morgen eens een uurtje -te grazen nemen, en dan mag je: dankje, Harmen! zeggen.” -</p> -<p>„’k Heb je niet gebeten!” snauwde Padde en ging, den rug naar hem toe, bij het vuur -zitten. -</p> -<p>„Welles!” zei Harmen giftig. -</p> -<p>„Nietes!” -</p> -<p>„Welles!” -</p> -<p>Zoo kwamen de jongens wonder boven wonder ongemerkt de kampong voorbij. Nu durfden -ze het vlot weer naar het midden van de rivier te sturen, in den maneschijn. -</p> -<p>Padde’s drift bekoelde, en hij werd benauwd voor den dag van morgen en in het bijzonder -voor dat uurtje, waarvoor hij: dankje, Harmen! zou mogen zeggen. Om medelijden te -wekken, ging hij weer liggen en snikte voort. -</p> -<p>En werkelijk werd Harmen hierdoor verteederd. „Kom, lig nou niet meer te janken”, -zei hij, terwijl hij zijn vuurtje aanblies. „Help me liever een handje blazen!” -</p> -<p>Padde, blij, dat zich een gelegenheid tot verzoening voordeed, <span class="pageNum" id="pb453">[<a href="#pb453">453</a>]</span>richtte zich steunend op, snikte nog even na en blies toen door zijn tranen heen. -</p> -<p>„Je spuugt meer als dat je blaast”, merkte Harmen op. „En alles in m’n gezicht!” -</p> -<p>„Ik zal van de andere kant blazen”, beloofde Padde. -</p> -<p>„Alsjeblieft.”—Zoo bliezen ze in eendracht tot de vlammetjes weer dartel speelden. -</p> -<p>„Nou, afijn”, zei Harmen, opstaande, „zul je dan geen schip meer in brand steken?” -</p> -<p>Hajo en Rolf lachten, tenslotte Padde ook zoo half en half. Ietwat verlegen nam Harmen -zijn stuurboom weer op. „’k Zou er anders niks van zeggen, maar hij hoeft me niet -in m’n beenen te bijten. Als ie zegt: Harremen, ik zal je niet meer in je beenen bijten!—zal -ik ’m niks doen.” -</p> -<p>„Ik heb je niet in je beenen gebeten”, zei Padde, die weer moed kreeg nu de anderen -lachten. -</p> -<p>„Je hebt me wèl in m’n beenen gebeten!” -</p> -<p>„Nietes.” -</p> -<p>„Wèlles!” -</p> -<p>„Ssst!” suste Rolf. -</p> -<p>Harmen zweeg, en Padde voelde zich overwinnaar. Hij nam Joppie in zijn armen, en even -later snurkten ze om het hardst. -</p> -<p>Na een half uur meerden de anderen het vlot in een holte van den oever, geheel tusschen -de waterplanten. -</p> -<p>„Padde! Word wakker! We gaan aan wal!” -</p> -<p>Geen antwoord. Padde was in diepen slaap. -</p> -<p>„Hei, Padde!” riep Harmen. „’n Krokodil!” -</p> -<p>Wip! stond Padde overeind. Ook Joppie krabbelde op z’n vier slaperige pooten. „<i>Waar?!</i>” stamelde Padde. -</p> -<p>„In m’n neus”, zei Harmen. „Kom mee, we moeten aan land slapen.” -</p> -<p>En allen gingen aan wal, dekten zich met bladeren toe. -</p> -<p>De muskieten vierden feest. -</p> -<div class="figure p453width"><img src="images/p453.png" alt="Krokodil." width="232" height="126"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb454">[<a href="#pb454">454</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.20" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e541">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">JOPPIE DOET EEN ONTDEKKING</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first"></p> -<div class="figure floatLeft p454width"><img src="images/p454.png" alt="Hond aan het water." width="364" height="331"></div><p> -</p> -<p>Toen Joppie den volgenden morgen een paar teugen van het frissche rivierwater naar -binnen wilde slobberen, spuwde hij alles weer uit, duidelijk gebarend een innigen -afkeer. „Wat zou hij hebben?” vroegen de jongens zich af. Maar Harmen vloog overeind, -wierp zich op het dek van het vlot en stak de lippen in het water. „’t Is <i>brak</i>!” De vreugde trilde door zijn schreeuw. -</p> -<p>De anderen snelden toe en dronken. En terwijl ze het slecht smakende water weer uitspuwden, -keken ze elkaar stralend van blijdschap aan. „’t Is <i>brak</i>, jongens! We zijn bij de <i>zee!</i>”—Hajo wierp het vlot al los, en Harmen pakte een boom om af te stooten, toen Rolf -hen tegenhield. „Jongens, laten we niets hals over kop doen! We moeten eerst zelf -weten wat we willen.” -</p> -<p>„Nou, dat weten we toch, pennelikker!” schold Harmen. „We willen naar zee!” -</p> -<p>„Zonder zeilen? Zonder proviand?” -</p> -<p>„Wat.….? Wou jij dan soms <i>met dit vlot in zee</i> steken??” -</p> -<p>„Dat wou ik. Ik maak me sterk, dat we, bij niet al te slecht weer, wel zee kunnen -houden.” -</p> -<p>„Toe maar.….!” stamelde Harmen.—Maar het avontuur kittelde hem. Rolf was toch zoo’n -pennelikker niet als hij gedacht had. -</p> -<p>„En als er nou storm komt?” vroeg Padde. -<span class="pageNum" id="pb455">[<a href="#pb455">455</a>]</span></p> -<p>„Er komt geen storm”, zei Harmen opgewonden. -</p> -<p>„Zullen we dan maar dadelijk aan het werk gaan?” vroeg Hajo, wiens oogen straalden. -</p> -<p>„Laten we eerst eens gaan kijken hoe ver we nog van de zee zijn”, stelde Rolf voor. -„Misschien vinden we ook nog wel een betere ligplaats voor het vlot: we liggen hier -zoo in ’t zicht! Laten we er voorloopig maar vast wat takken op gooien!” -</p> -<p>Zoo deden de knapen, en toen het vlot goed aan het oog onttrokken was, kapten ze zich -een weg langs den oever om aan zee te komen. -</p> -<p>„We moeten het vlot nog flink wat versterken en verhoogen!” zei Rolf. „Een mast is -makkelijk te krijgen. Maar een zeil?” -</p> -<p>„Ik zal er een gappen!” beloofde Harmen. „Daar, in die kampong!” -</p> -<p>Hajo trok een bedenkelijk gezicht. „’t Is stelen, Harmen.” -</p> -<p>„Ja, ik steel ook niet graag, als de hond los is en de boer met een knuppel achter -het huis staat”, zei Harmen. „Maar de prauwen liggen buiten het dorp, aan het water, -en de zeilen hangen er los bij; ik heb ze maar mee te nemen.—Kijk eens, jongens! Is -dit geen mooi plekkie voor het vlot?” De jongens stonden voor een aardig kreekje. -Rondom groeide bamboe,—dat trof dus ook mooi. -</p> -<p>„Zoodra het donker is, brengen we het vlot hier!” zei Rolf. „Dit gedeelte van de rivier -zal te druk bevaren worden om het er bij klaarlichten dag op te kunnen wagen.” -</p> -<p>„Luister eens!” zei Hajo eensklaps. „Ik hoor.…. de <i>zee</i>!” -</p> -<p>Toen baanden allen zich als dollen een weg tusschen het dichte gewas, schramden zich, -dat het bloed hun op de huid parelde, stonden eensklaps hijgend stil en staarden.…. -</p> -<p>Daar lag wijd en blauw de oceaan! Diep ademend snoven ze den frisschen, zouten wind -in; bedwelmend werkte op hen de zoetruischende muziek der blinkende, schuimende branding. -</p> -<p>Zie, hoe de golven kwamen aanrollen! Ze braken in scherven, maar vloeiden weer terug -in de armen der zee, die nieuwe krachten schonk. En bruischend, stoeiend rolden ze -weer achter hun makkers aan, voerden bonte steentjes en schelpen mee en legden ze -als een offer op het blanke zand. -</p> -<p>Lang stonden de jongens stil en lieten ontroerd hun blik <span class="pageNum" id="pb456">[<a href="#pb456">456</a>]</span>weiden over hun grooten, vertrouwden vriend. Hij zou hen op zijn sterke armen veilig -dragen. Hij zou hen naar Bantem en dan weer naar Holland voeren.….—Ze liepen de branding -in, zuchtten van diepgevoeld geluk. Hoe vrij voelden ze zich weer met de wijde zee -voor zich! -</p> -<p>„We zijn hier in een baai”, stelde Rolf vast. „Zoover je zien kunt, loopt het strand -in een boog. En dat kan ook heel goed: aan den Zuidkant van Sumatra liggen twee groote -baaien.” -</p> -<p>„En wanneer zouden we in Bantem kunnen zijn?” vroeg Hajo, Rolf in spanning aanziend. -</p> -<p>„Als we de wind mee hebben.…. misschien in een week.” -</p> -<p>De jongens moesten het even verwerken. In een week.….! In een week zouden ze Bontekoe -misschien de hand weer drukken?! Dat Bontekoe met z’n <span class="corr" id="xd30e8964" title="Bron: zestige">zestig</span> wakkere mannen allang in Bantem was aangekomen, stond wel voor hen vast. „Maar.…. -dan mogen we toch wel voor twee weken proviand mee nemen, Rolf!” -</p> -<p>„We zullen meenemen wat we maar machtig worden. Kijk eens om: kokosboomen bij de vleet. -Kom, jongens, aan het werk! We hebben den heelen dag nog voor ons!” -</p> -<p>„Ik ga visschen!” beloofde Padde. -</p> -<p>„Leg een paar zethaken uit”, raadde Harmen. „Dan vang je nog paling ook!” -</p> -<p>„Ik weet nog beter”, zei Padde. „Ik loop de holletjes aan de kant eens af. Daar zitten -ze. Als je je handen er maar van beide kanten insteekt: dan kunnen ze hem niet smeren.” -</p> -<p>„’t Is anders zoo dom niet, ook een paar zethaken uit te leggen”, meende Rolf. -</p> -<p>„Dat is zeker zoo dom nog niet!” beaamde Harmen. „Maar als je tegen Padde: erwtesoep -zegt, dan zeit Padde: rooie kool, En zeg je: rooie kool, dan zegt Padde: boonen met -spek.” -</p> -<p>Hajo was een kokosboom ingeklauterd en begon noten los te draaien. -</p> -<p>„We zullen onze opslagplaats maken bij het kreekje!” zei Rolf. „Hajo en ik zorgen -voor noten. Padde gaat visschen, en jij, Harmen, zou hout kunnen kappen om het vlot -te versterken,—dan schieten we flink op.” -</p> -<p>„Ja”, zei Harmen. „Ik zal dikke stelen uitzoeken! Zou <span class="pageNum" id="pb457">[<a href="#pb457">457</a>]</span>Hajo nog niet wat kunnen schieten? Dan hebben we nog wat anders dan visch en kokosnoten.” -</p> -<p>„Best”, zei Rolf. „Dan zorg ik wel alleen voor de noten.” -</p> -<p>Zoo scheidden de vrienden. -</p> -<p>Rolf klauterde den eenen boom na den anderen in, wierp de noten omlaag en liet ze -voorloopig maar liggen. Tenslotte dwongen hitte en vermoeidheid hem, op te houden. -Hij bond de noten bijeen en sleepte ze naar de kreek. -</p> -<p>Harmen wilde juist met hakken beginnen. „Ik heb drie zethaakjes uitgezet”, zei hij. -„Vette pieren, dat hier in de grond zitten! Allemaal blauwkoppen en nooit van die -gele, uitgerokken dooie dienders als bij ons achter de bleek, waar geen visch in bijt.” -</p> -<p>„Hak eens een jonge noot open?” vroeg Rolf. „Ik verga van dorst.” -</p> -<p>Harmen hakte met een fermen slag het bovenstuk van een bast af, zoodat Rolf met de -vingers de weeke plek onder den steel kon induwen en de koele, flauw-zoete melk in -zijn keel laten klokken. -</p> -<p>Harmen bediende zich zelf ook. „Lekker!” Hij smakte met de lippen, begon toen opeens -te grinniken. -</p> -<p>„Wat heb je?” vroeg Rolf, al half vroolijk. -</p> -<p>„Daarstraks stond ik me hier ziek te lachen!” lichtte Harmen toe. „Padde was daarginds -de holletjes aan ’t afzoeken. Hap! Had ie een krabbetje aan z’n vinger hangen! Hij -wou niet schreeuwen, omdat ie bang was, dat ik er dan bij zou komen. Maar hij stond -te dansen, en niet van plezier!” -</p> -<p>Samen gingen de jongens naar Padde, die geduldig zat te visschen. „Al wat gevangen, -Padde?” -</p> -<p>„Al twee. Ze liggen daar in het gras.” -</p> -<p>„’t Is haast zonde van die mooie wurmen, als je er zulke pietertjes aan vangt”, zei -Harmen. „Zoek liever eens in de holletjes, Padde, daar zitten groote.” -</p> -<p>„Och.….” meende Padde, „zoo krijg ik ze ook wel.” -</p> -<p>„Als je maar lang genoeg wacht”, zei Harmen. En, zich tot Rolf wendend: „Zouden er -hier in het water krabbetjes zitten, Rolf?” -</p> -<p>Padde verschikte een eindje en schraapte zijn keel. -<span class="pageNum" id="pb458">[<a href="#pb458">458</a>]</span></p> -<p>„Ja, ’k zou het anders niet vragen”, legde Harmen uit, „maar als Padde de holletjes -nog wil afzoeken, moet ie wat oppassen met die mormels! Ze bijten gemeen!” -</p> -<p>Padde kleurde, keek grimmig naar zijn dobber. -</p> -<p>„Je hebt tuk!” zei Harmen.—Inderdaad: er zat leven in den dobber. Padde sloeg op; -een vischje ter lengte van een vinger spartelde aan den haak. „Wallevisch!” stelde -Harmen vast. -</p> -<p>„’k Wou, dat je nou maar ophoepelde!” schimpte Padde. -</p> -<p>„Geheel naar uwes bevelen”, verzekerde Harmen. En terwijl hij met Rolf weer terugslenterde, -stond Padde verdrietig op en legde een eindje verder weer in. -</p> -<p>„’k Zal eerst maar van die dikke, gele stelen kappen”, zei Harmen. „Die zijn het beste.” -</p> -<p>„Ja, daarvan zullen we er ook een paar nemen om ze met water te vullen! Kom, ik ga -maar weer eens een vrachtje noten halen.” -</p> -<p>Tegen middagtijd kwamen de jongens weer bijeen. Er lag al een geduchte stapel noten; -Padde had acht groote en twaalf kleinere visschen gevangen, waarvan er een paar gebraden -werden. Hajo kwam met twee duiven terug. -</p> -<p>„Dat zet geen zoden aan de dijk”, meende Harmen<span class="corr" id="xd30e9009" title="Bron: ,">.</span> „Dan kan je vanmiddag beter gaan visschen. En dan hangen we ze straks te drogen,—de -jasjes open, dat de wind er in blaast.” -</p> -<p>Rolf stond op. „Snijden jullie nog wat rotan voor de masttouwen en zoo?” -</p> -<p>„Zekers, bootsman”, zei Harmen beleefd. -</p> -<p>En de arbeid werd voortgezet. Harmen zocht een mooie bamboe uit om dien als mast te -gebruiken, hakte een gaffel en een boom voor het zeil, dat nog gekaapt moest worden. -</p> -<p>Toen ging hij de visschen schoonmaken, sneed ze open, spalkte er een stokje tusschen, -hing ze zoo, „met open jasjes”, aan een lijntje op en legde daaronder een langwerpig -vuurtje aan, zoodat de visch rondtolde in den rook. -</p> -<p>Toen kwam Hajo aanhollen. „Trap dat vuur uit! Vlug!” -</p> -<p>„Ja, goeie morrege!” zei Harmen. -</p> -<p>„Vlug, Harmen! Er komt een prauw aan! Zoometeen zien ze de rook!” En Hajo trapte het -vuur uiteen, waarbij hij zich <span class="pageNum" id="pb459">[<a href="#pb459">459</a>]</span>leelijk de voeten brandde. „Heb je nu ooit, daar zit Padde nog te visschen!—Padde!” -</p> -<p>„Ssst! Ik heb tuk!” fluisterde Padde. -</p> -<p>Harmen snelde toe, pakte den ijverigen visscher in zijn nek en sleurde hem mee. Een -prauw kwam den stroom afzakken. Het was een klein hulkje met een hoog, gelapt zeil -er op. Voorin zat, met den rug naar den boeg, een Inlander een net te ontwarren; in -het midden lag iemand van wien alleen de beenen te zien waren, hoog tegen den mast -opgestrekt. De derde Maleier zat aan het roer half te knikkebollen. -</p> -<p>Een eentonig, neuriënd gezang steeg uit de prauw op. -</p> -<p>„Als we ze eens aan de wal lokten en ze dan het zeil afkaapten?” vroeg Harmen. „Wil -ik eens fluiten?” -</p> -<p>„Harmen.….?!” -</p> -<p>„Nou, laat ik het maar niet doen ook”, zei Harmen. „’t Is een rotzeil, dat zie ik -van hier wel.” -</p> -<p>Hajo zuchtte verlicht op, oogde het schuitje na. „Ze gaan naar zee. ’t Zijn visschers, -zie je wel?” -</p> -<p>„Nou, ik zal maar weer op hetzelfde plekkie ingooien!” zei Padde. „’t Is doodzonde -van m’n tuk!” -</p> -<p>„Doe net, of je niet bent weggeloopen!” raadde Harmen. Hij stak zijn vuurtje weer -aan, en Hajo en Padde vischten. Ze hadden nu een gunstig plaatsje gevonden, bij den -ingang van de kreek. De eene visch na den anderen liet zich door een „fijne” blauwkop -verleiden, en er waren kerels bij van wel een voet lengte, die de jongens slechts -met veel overleg aan wal kregen. -</p> -<p>Toen de schemering inviel, hadden ze voor langen tijd proviand: meer dan honderd kokosnoten, -stevig aaneengebonden in partijtjes van twaalf stuks, en ruim zestig ferme visschen. -Er waren kokers voor het drinkwater, stapels rotan en bamboe voor de versterking van -het vlot en voor „het want”.…. -</p> -<p>En nu maakten de jongens zich op om het vlot hier naar de kreek te brengen. Ze namen -de bamboekokers mee om ze hoogerop met zoet water te vullen, en in optocht ging het -langs het pad, dat ze zich dien morgen hadden gebaand, weer naar het vlot. In een -ommezien waren de takken opgeruimd, en Harmen en Hajo stootten van wal. De lucht was -vanavond <span class="pageNum" id="pb460">[<a href="#pb460">460</a>]</span>bewolkt,—dat kwam hun van pas! In het midden van de rivier vulden ze de bamboekokers -met water; ze konden de zware dingen nauwelijks meer optillen. Een kwartier later -koersten ze de kreek binnen. -</p> -<p>„Nou”, zei Harmen, „als jullie nou aan het vlot werken, ga ik even op m’n zeiltje -uit.” -</p> -<p>„Zul je geen rare dingen doen?” -</p> -<p>„Dat kan ik niet beloven”, zei Harmen. „Maar als jullie me weer zien, heb ik een zeiltje -bij me,—of ik zal pluimen krijgen en eieren leggen.” -</p> -<p>„Nou, kras dan maar op!” lachte Rolf. -</p> -<p>En Harmen kraste op. -</p> -<div class="figure p460width"><img src="images/p460.png" alt="Zwaaiende jongen." width="118" height="310"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb461">[<a href="#pb461">461</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.21" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e548">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p461.png" alt="HARMEN KAAPT EEN ZEILTJE" width="616" height="172"></div> -<h2 class="main">HARMEN KAAPT EEN ZEILTJE</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">„Waarmee zullen we beginnen?” vroeg Rolf. „Kom, laten we eerst nog een stelletje dikke -bamboes onder het vlot door steken. Ze passen net mooi in de gleuven van de andere -bamboes! Straks snoeren we de heele zaak stevig vast!” -</p> -<p>Het vlot rees merkbaar, toen er nog weer een stuk of tien lange, zware bamboes onder -waren geschoven. De jongens snoerden er rotankoorden omheen, rukten ze danig vast,—dat -werkje hadden ze aan boord van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> geleerd. -</p> -<p>Ten slotte was het vlot wel een voet boven het wateroppervlak gestegen. -</p> -<p>„Nu is het voldoende”, meende Rolf. „Als we storm krijgen, worden we er tòch afgeslagen, -en het vlot is sterk genoeg om een stevig golfje te verdragen. Laten we eens kijken -hoe we de mast in het dek woelen. ’t Lijkt me het beste, hem beneden in een lus te -wringen, die we naar vier zijden vast slaan. Maar dat doen we beter op zee! We zullen -hem nu maar op het vlot binden en wachten, of Harmen werkelijk slaagt met z’n zeiltje”. -</p> -<p>„’k Ben er niets bang voor”, zei Hajo. „Maar als hij het heele dorp er bij op de hielen -heeft, zou het me ook niets verwonderen!” -</p> -<p>„In elk geval zouden we nu dadelijk kunnen vluchten”, meende Rolf. „Ga je mee aan -land? Padde slaapt,—hoor je hem snurken?” -<span class="pageNum" id="pb462">[<a href="#pb462">462</a>]</span></p> -<p>Harmen volgde het pad langs den oever. Hij bevond zich aan den kant van het dorp, -hoefde dus gelukkig niet over te zwemmen. Toen hij de vroegere ligplaats van het vlot -voorbij was, moest hij zich een weg door het geboomte banen,—in den zwarten nacht -een griezelig werkje, waarbij Harmen’s bloed sneller klopte en het klamme zweet hem -op de polsen stond. -</p> -<p>Eindelijk kwam hij bij een weggetje, volgde het, en een half uurtje later zag hij -tusschen de boomen het dorp. Aan den oever lagen prauwen, wel twintig bij mekaar, -de zeilen om den mast gesjord. Hoe te naderen? Alles was haast open terrein: de kampong -lag dicht aan den oever. -</p> -<p>Harmen keek eens naar de lucht. Die was donker, maar tusschen de wolken waren lichte -plekken waar de maan telkens doorscheen. Daar,—nu was het weer even licht! Wacht, -zoometeen zou die zware wolk voorbij drijven; daar zou Harmen partij van trekken. -En toen de wolk, waar Harmen op oogde, voor de maan schoof, kroop Harmen vlug als -een rat naar de naastbijzijnde prauw. -</p> -<p>Hijgend bleef hij zitten. Ziezoo: hier achter dat „sloepie” was hij veilig! -</p> -<p>Welk zeil zou hij nemen? Daarginds lag er een los; die was makkelijk te kapen. Vlug -sloop hij er heen, trok het zeil naar zich toe, neusde het af. „Hm!” knorde Harmen. -„Berentsz. moest het niet in z’n vingers krijgen. Afijn, we zullen het er maar mee -doen.” En Harmen wilde zich met zijn buit uit de voeten maken.—Verdikke! Daar kwam -zoo’n sloeber aanzetten! Wat kwam ie doen? Hij had een mes in z’n gordel zitten. Harremen -ook. -</p> -<p>De Inlander, die naderde, een lantaren in de hand, kwam recht op Harmen af. Maar dichterbij -gekomen, boog hij iets naar rechts af, zoodat Harmen kon blijven zitten. Glurend langs -den mast van het vaartuigje, waarachter hij zich verborgen hield, zag onze vriend, -dat de Inlander aan een der prauwtjes wat morrelde en zijn lantaren op den grond zette. -</p> -<p>„Van die lantaren ben ik niet vies”, bekende Harmen zichzelf. „Die kunnen we gebruiken! -Weet je wat Harremen doet? Hij kruipt er naar toe, blaast ’t licht uit, en is er meteen -van tusschen. Met ’n zeil en ’n lantaren!”—En terwijl de Inlander, <span class="pageNum" id="pb463">[<a href="#pb463">463</a>]</span>die ter vischvangst scheen te willen gaan, den mast opzette en zijn net nazag, sloop -Harmen naar de lantaren. Hè, daar was die lamme maan weer! Even wachten maar. Dat -die nou ook juist moest gaan schijnen, als Harmen.…. kwam er nou nooit een wolk voor? -Ah! Eindelijk! -</p> -<p>Harmen sloop nader tot hij bij de lantaren was, en toen de Inlander zich afwendde, -blies Harmen ze uit. Maar als de drommel trok hij zijn hoofd weer terug: de Inlander -had gemerkt, dat de lantaren was uitgegaan, bukte zich en hief ze grommend op. Toen -hoorde Harmen, die geheel in de schaduw teruggekropen was, vuur slaan en zag het lichtschijnsel -van de lantaren weer. Harmen deed zichzelf bittere verwijten, dat hij niet ineens -met de lantaren was weggehold vóór de Inlander zich weer had omgewend. „Nou, ergens -is het goed voor geweest”, troostte Harmen zichzelf, „ik weet nu, dat ie een tondeldoos -heeft, die kan Harremen óók gebruiken. Weet je wat? Ik gooi m’n zeiltje over hem heen,—dan -heb ik hem!” En met meer haast dan voorzichtigheid sloop Harmen naar z’n zeiltje. -</p> -<p>De Inlander hief het hoofd op, luisterde even, nam zijn lantaren en liep op het geruisch -af, dat hij vernomen had. Floep! Harmen zat onder z’n zeil weggescholen. De Inlander -zag hem niet, keerde weer terug, zette de lantaren op den voorsteven van zijn prauwtje -en begon het lichte vaartuigje in het water te duwen. -</p> -<p>„Wacht, daar zal ik je bij helpen!” fluisterde Harmen. Hij richtte zich op en sloop, -het zeil voor zich uithoudend, geruischloos achter den Maleier aan, die uit alle macht -duwde en niets merkte van het dreigend spook, dat in den duisteren nacht achter hem -stond. -</p> -<p>De voorsteven van het prauwtje schoof het water in. Nu ging het duwen sneller: de -Inlander schoot plots vooruit. En in dezelfde seconde wierp Harmen zich als een groote -vleermuis op zijn rug, zoodat de prauw van den wal werd gestooten en de Maleier voorover -in het water sloeg, Harmen bovenop hem. „Dat moest ik hebben!” hijgde Harmen. „Onder -water kan ie niet schreeuwen.” -</p> -<p>Wip! Harmen zwaaide zich om, drukte, zelf half in het <span class="pageNum" id="pb464">[<a href="#pb464">464</a>]</span>water zittend, de knieën forsch op de naar voren uitgestrekte armen van zijn slachtoffer. -Zijn eerste werk was, den man het mes uit den gordel te rukken en het op het zand -te werpen. Toen zwaaide hij zich weer om, trok het zeil als een zak om ’s mans hoofd, -werkte toen diens handen op den rug, omknelde ze met ijzeren greep, duwde zijn rechtervuist -in den mond van den overvallene om hem het schreeuwen te beletten—en liet toen zijn -gevangene opstaan, waarvan de man een dankbaar gebruik maakte. -</p> -<p>Toen, op het strand, ontstond een nieuwe worsteling, waarbij Harmen het niet gemakkelijk -had, daar hij den man niet alleen in bedwang moest houden, maar hem bovendien het -schreeuwen moest beletten. Het zag er een oogenblik leelijk voor onzen vriend uit: -de Inlander beet hem als een razend dier in de hand, dat Harmen zelf wel schreeuwen -kon van pijn. Verduiveld, zou een Hollandsche janmaat zich door zoo’n nikker.….?! -In stomme woede drukte Harmen den Maleier achterover, bevrijdde zijn hand door den -man met de andere vuist een paar geduchte slagen toe te dienen. Daarop stopte hij -hem een groote prop zeildoek in den mond. „Daar lig je nou!” zei Harmen bitter en -zijn bloedenden pols aflikkend. „Bijten, hè, dat kun je? ’k Had je daarnet onder het -water moeten houden, dan had je zoo’n praats niet gehad!” -</p> -<p>Harmen trok zijn slachtoffer naar een prauw, snoerde hem met een touw, dat in het -bootje lag, polsen en enkels vast, zoodat de Inlander zich niet van de prop bevrijden -kon. Toen rolde hij hem geheel in de schaduw van een prauw en raapte ’s mans mes op. -</p> -<p>„Ze hebben niks gemerkt”, stelde Harmen vast. „Nou wou ik maar, dat de slaapkop zijn -bootje niet zoover had weggeduwd.—Wacht! daar ligt het ommers!” Het prauwtje was een -eindje verder weer aan den kant gestooten. De Maleier worstelde nog om los te komen, -trachtte te schreeuwen. -</p> -<p>„Stil maar, ik weet wel wat je zeggen wil”, troostte Harmen, sloop op handen en voeten -naar de prauw met de lantaren op den steven, kroop er in, stootte van den wal en wierp -het zeil uit. „Nou! Nou vaar ik als een radjah!” Harmen grinnikte, <span class="pageNum" id="pb465">[<a href="#pb465">465</a>]</span>keek met welbehagen naar den vroolijken lichtschijn van de lantaren, voorop. „Ze zullen -opkijken!” -</p> -<p>Een briesje deed het zeil bollen, en licht en bevallig gleed het vaartuigje, gestuurd -door Harmens vaardige hand, over het water. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<div class="figure floatRight p465width"><img src="images/p465.png" alt="Zeilende prauw." width="277" height="255"></div><p> -</p> -<p>Een half uur later zwenkte Harmen de kreek binnen, meerde zijn prauw, sprong aan den -wal. „Sta op, jongens!” -</p> -<p>„Harmen.…?! Volgen ze je?” -</p> -<p>„Niet dat ik weet. Maar we doen toch goed, onze biezen te pakken. ’k Heb een heele -prauw gekaapt!” -</p> -<p>„Een prauw? Doen we dan niet beter, met die prauw in zee te gaan?” vroeg Padde. -</p> -<p>„Ja, goeie morrege!” zei Harmen verachtelijk. „Eén golf, en de heele boel slaat om!” -</p> -<p>„Ja, ik geloof ook, dat het vlot wèl zoo stevig ligt!” meende Rolf. „En we moeten -ook niet meer stelen dan noodig is. Kom mee, jongens, aan ’t werk!” -</p> -<p>Het zeil werd losgemaakt en op het vlot gegooid. Drinkwater was al aan boord; de kokosnoten, -de wapens, het vischtuig en de halfgedroogde visch volgden. En gezamelijk duwden de -jongens van wal. -</p> -<p>Ineens stokte Harmen, keek verschrikt naar den oever. „M’n zethaakjes, jongens!” stamelde -hij. En uit alle macht werkte hij het vlot weer terug. -</p> -<p>„Maak dan voort!” -</p> -<p>Die raad was overbodig; Harmen holde met groote sprongen naar de plaats waar hij de -zethaken had uitgelegd. „’k Heb er al een!” gilde Harmen. „Gommenikkie, wat een vet -mormel! Kijk hem eens kronkelen! En hier! Zit er ook een an!<span id="xd30e9110"></span> En aan m’n derde haak.…. zit er ook een!! Jongens, we <i>blijven</i> hier nog tot morgenvroeg! Eerder zoeken ze ons toch niet! En dan heb ik er nog drie -bij! Ik hou zoo razend van paling!” -<span class="pageNum" id="pb466">[<a href="#pb466">466</a>]</span></p> -<p>„Kom je, of kom je niet?” -</p> -<p>„Neen! Ik kom <i>niet</i>!” -</p> -<p>„Stoot af, Hajo”, beval Rolf. En zelf gaf hij het vlot een fermen zet. -</p> -<p>„Wacht!” schreeuwde Harmen, kwam toesnellen en belandde met een geweldigen sprong -aan boord. En tegen Rolf voer hij uit: „Je weet, dat je in Bantem nog een pak slaag -bij me te goed hebt, niet waar?” -</p> -<p>„Wie breng je mee?” vroeg Rolf. -</p> -<p>„Mezelf!” zei Harmen. Nijdig pakte hij een boom op en werkte mee om het vlot naar -het midden van de rivier te krijgen. -</p> -<p>De maan brak weer door. Zachtkens gleed het vlot voort. En zoo kwam het op de plaats -waar de boomen aan den oever zich openvouwden en aan beide zijden het zeestrand blonk. -</p> -<p>„Jongens, nu de branding door! Padde, ga op het zeil zitten en hou Joppie vast. Harmen, -zorg jij voor de waterkokers en de rest, dan zullen Hajo en ik.….” -</p> -<p>Het vlot werd hoog opgetild, smakte neer, dompelend in het schuim; een andere zeeduivel -zette er zijn rug onder; de bamboes kraakten; het water vloog over de hoofden der -jongens. Maar ze hielden zich schrap; Rolf en Hajo duwden uit alle macht af in den -ondiepen bodem, en plots schoot het vlot smeuïg de branding weer uit, lag stil op -de kalme deining. -</p> -<p>„Een beste kast!” prees Harmen. „Zullen we hem doopen?” -</p> -<p>„Hij is al gedoopt!” lachte Rolf. -</p> -<p>„Maar een naam moet hij toch hebben”, meende Hajo. „<i>Dolimah</i> is een mooie naam!” -</p> -<p>De jongens knikten zwijgend. Dolimah.….! Ze keken om naar het land, dat ze nu gingen -verlaten. Het strand, de bosschen, de bergen in de verte, alles baadde in het maanlicht. -</p> -<p>En nu de jongens die groene bosschen, die bergen vaarwel zeiden, voelden ze, dat ze -daarmee ook voorgoed Dolimah verlieten, en het was hun of er een stuk van hen werd -afgerukt. In hun verbeelding zagen ze Dolimah met Saleiman haar dorpje weer zoeken; -Saleiman geheimzinnig bespelend zijn betooverde bamboefluit; Dolimah zwijgend, angstig -denkend aan wat haar thuis wachtte. En tusschen de struiken gluurde het <span class="pageNum" id="pb467">[<a href="#pb467">467</a>]</span>kantjil met zijn vreesachtige oogen, de olifant, het stekelvarken, booze en goede -geesten. En allen lieten haar eerbiedig voorbijgaan, alsof een prinsesje passeerde.…. -</p> -<p>Een prinsesje, dat was Dolimah voor hen geweest. Een beschermheilige en een kleine, -wakkere raadgeefster. -</p> -<p>Het vlot was <i>Dolimah</i> gedoopt. Zou het hen dan niet veilig naar Bantem brengen? Waterduivels, booze stormgeesten, -weet het allen: dit vlot is de <i>Dolimah</i>! -</p> -<p>Zachtkens dansend op de stille golven, dreef de <i>Dolimah</i> voort in de zilveren oneindigheid van maan, sterren, wolken, zee en hemel. -</p> -<div class="figure p467width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb468">[<a href="#pb468">468</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.22" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e555">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p468.png" alt="IN VOLLE ZEE" width="611" height="208"></div> -<h2 class="main">IN VOLLE ZEE</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">„Nu, jongens, nu het zeil opgezet!” riep Rolf. Samen met Hajo begon hij aan alle vier -zijden van het vlot een rotankoord te binden. -</p> -<p>„Ik snap al wat jullie willen”, zei Harmen. „Nou zeker onder in de mast een paar gaatjes, -en daar de rotan doorhalen? Ik zal de gaatjes wel even kappen!” -</p> -<p>„Denk er om, dat je ze niet te groot maakt!” -</p> -<p>„Laat dat maar aan Harremen over”, knorde onze vriend. „Hier, Padde, pas jij op de -palingen, en laat ze niet glippen, want dan draai ik je nek om.” Harmen reikte Padde -zijn drie troeteldieren, die nog aan de snoeren van de zethaken waren samengebonden, -en begon den mast gereed te maken. „Weet je wat ik wou?” vroeg hij. „Dat we een katrolletje -hadden, dan konden we reven en hijschen.—Wacht, ik weet al wat: ik kap boven in de -mast nog een gaatje, dan halen we daar een rotansnoertje door, en aan die rotan knoopen -we de gaffel! Nietwaar?” -</p> -<p>„Als je maar zorgt dat de gaffel vrij draaien kan.” -</p> -<p>„Dat snapt een kind”, zei Harmen. -</p> -<p>Zoo kwam de mast te staan. Het „loopende touwwerk” liep gesmeerd, als je er een beetje -goed aan trok, en de mast stond werkelijk vrij stevig. -<span class="pageNum" id="pb469">[<a href="#pb469">469</a>]</span></p> -<p>„Nou, zullen we de lantaren nou ook nog hijschen?” vroeg Harmen. -</p> -<p>„Om er een prauw met Inlanders mee te lokken?<span class="corr" id="xd30e9169" title="Niet in bron">”</span> -</p> -<p>„Ik begrijp niet waarom die Maleiers allemaal zoo woest op ons zijn!” zuchtte Harmen. -En geeuwend voegde hij er aan toe: „’k Heb maf!” -</p> -<p>„Dan ga je maar slapen”, raadde Rolf aan. -</p> -<p>„Moet er dan niet een opblijven?” -</p> -<p>„Dat zal ik zijn.” -</p> -<p>„Waarom jij?” -</p> -<p>„Omdat jullie niets van sterren af weten.” -</p> -<p>„Jij wel?” -</p> -<p>„Ik wel.” -</p> -<p>„Welke koers vaar je?” gromde Harmen. -</p> -<p>„Noord-Oost.” -</p> -<p>„Waarom Noord-Oost?” -</p> -<p>„Omdat daar Bantem ligt.” -</p> -<p>„Hoe weet je dat?” -</p> -<p>„Ga nou maar slapen”, zei Rolf, „want je verveelt me.” -</p> -<p>Harmen smakte zich neer en snurkte. -</p> -<p>„Zullen we de waterkokers nog even tegen de mast binden?” vroeg Hajo. -</p> -<p>Rolf sprong op, en samen bonden de jongens ze vast. De boom was gelukkig hoog genoeg, -dat hij vrij zwaaien kon. „Ziezoo”, zei Rolf. „Ga jullie nou maar slapen!” -</p> -<p>„Wek je me als het licht wordt?” vroeg Hajo. „Dan neem ik het stuur van je over.” -</p> -<p>„Ik zal het doen.”—En terwijl de anderen zich op het dek legden, bleef Rolf zwijgend -zitten en waakte, den schoot van het zeil in de eene hand en in de andere het roer, -dat dank zij zijn lengte beter voldeed dan men zoo denken zou. De jongen droeg er -zorg voor, het Zuiderkruis recht aan stuurboord te houden. Hoe langer je er naar keek, -hoe wonderlijker en hoe diepzinniger het scheen. Er woei landwind, juist genoeg om -het zeil te doen bollen. -</p> -<p>Mijmerend tuurde Rolf voor zich uit. Binnen weinige minuten was hij de eenige, die -waakte.…. -<span class="pageNum" id="pb470">[<a href="#pb470">470</a>]</span></p> -<p>De anderen keken elkaar verrast aan, toen ze den volgenden morgen de oogen opsloegen -en rondom niets dan zee zagen, behalve dan, nu al ver in het Westen, de blauwe bergketens -van Sumatra. Stil genietend, lieten ze den frisschen zeewind om hun hoofden waaien. -</p> -<p>„Ben je moe, Rolf?” -</p> -<p>„Nou, ik wil wel wat slapen. Hou maar Oost, of Noord-Oost; het komt er niet zoo op -aan.” -</p> -<p>„Wil je niet eerst nog wat bikken vóór je gaat maffen?” vroeg Harmen, die zijn veete -vergat nu Rolf den geheelen nacht voor hen gewaakt had. -</p> -<p>„’k Heb al een vischje gegeten”, zei Rolf. „Ik ga nu eerst maar wat slapen.” Hij vleide -zich op het dek neer en sliep haast oogenblikkelijk in. -</p> -<p>„Ik zorg voor de bikkerij!” zei Harmen, kapte een paar kokosnoten open en reikte de -stukken rond. „Ziezoo! Als jij aan die kant een paaltje in het dek wringt, Padde, -doe ik ’t aan deze kant, en dan hangen we de visch weer keurig te drogen!” -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Zoo gebeurde het. Een kwartier later hing op het „voorschip” het heele partijtje visch -in den wind te schommelen. „Jongens, ’t zal warm worden vandaag!” meende Harmen. „We -gaan zoometeen achterscheeps zitten, daar hebben we schaduw van het zeil.” -</p> -<p>„Ja, ik stuur voorloopig maar pal in de zon!” lachte Hajo. -</p> -<p>„Stuur maar raak”, zei Harmen. „We komen d’r wel. Zou er nog wat hout zijn voor m’n -vuurtje? Om alles hebben we gedacht, alleen niet om hout voor het vuur! Wacht, ik -kan ook wel wat kokosbast nemen!”—Een kwartier later vlamde, dank zij de tondeldoos, -een ferm vuurtje op. „Nou, waar zijn m’n palingen nou?” -</p> -<p>„In ’t water”, zei Padde. -</p> -<p>Harmen verbleekte. -</p> -<p>„Vastgebonden!” lichtte Padde haastig toe. „Ze zitten nog aan de haakjes, voor aan -het vlot.” -</p> -<p>Harmen sprong toe, haalde met een zucht de palingen binnen. „Ze konden twintigmaal -gekaapt zijn! Waarom heb je ze niet in het drinkwater bewaard!” -<span class="pageNum" id="pb471">[<a href="#pb471">471</a>]</span></p> -<p>„Nog al lekker!” Padde trok zijn neus op. -</p> -<p>Harmen was grenzeloos verbaasd. „Maar, akelige buikspreker, uit datzelfde water heb -ik ze toch immers gevangen!” En Harmen gooide twee der palingen in de kokers met drinkwater. -„Zoo, deze eene zullen we maar in de maag laten verhuizen! Hou jij hem eens vast, -Padde, dan zal ik hem stroopen. Kijk hem nou eens kronkelen! Ik ken geen beest, dat -zoo de smoor gezien heeft aan doodgaan, als een paling. ’t Is een vette, jongens!”—En -weemoedig liet Harmen er op volgen: „Zoo’n plekkie vind ik in m’n leven niet meer! -Als ik in Hoorn zoo’n plekkie wist, ging ik nooit meer varen!” -</p> -<p>De paling smaakte heerlijk. „Zouden ze nou zelf weten hoe lekker ze zijn?” vroeg Harmen, -zich smakkend de vingers aflikkend. -</p> -<p>De jongens zetten zich achter op het vlot neer, in de schaduw van het zeil en tuurden -over het diepblauwe water, waarop geen schuimkop glinsterde. „We zitten in een zijstrooming”, -zei Harmen. „Dat voel ik aan het schommelen.” -</p> -<p>„Dat zal de strooming al zijn van Straat Soenda!” -</p> -<p>„Ja, Pollepoenda”, dichtte Harmen. -</p> -<p>„Rolf heeft het toch gezegd”, vroeg Hajo, „dat we in Straat Soenda zouden komen?” -</p> -<p>„Oh!” zei Harmen. „Als Rolf morgen zegt: Harmen krijgt schubben, dan is het ook zoo! -Hij is nooit in dit Chineezenland geweest en toch wil ie alles weten. Luisteren naar -<i>ouweren</i>”, Harmen sloeg zich op de borst, „die wèl in Indië zijn geweest,—ho maar! ’k Zal -een Arabier worden, als dit Straat Soenda is.” -</p> -<p>„Nou, wat is het dan?” -</p> -<p>„Lig me niet te vervelen”, zei Harmen. „Kijk daar eens, jongens! Een <i>eilandje</i>!” -</p> -<p>Hajo, Padde en Joppie sprongen overeind. Aan den Oostelijken gezichtseinder doken -vage omtrekken op. „Wat zullen we doen, Harmen?! Er op aanhouden?” -</p> -<p>„Natuurlijk! ’t Ligt trouwens in de koers!” -</p> -<p>Zwijgend zagen de jongens toe, hoe allengs de omtrekken minder vaag werden en van -blauw in groen overgingen. De oogen deden tenslotte zeer van het staren over het blinkende -water. -<span class="pageNum" id="pb472">[<a href="#pb472">472</a>]</span></p> -<p>Tegen den middag waren ze zoo dichtbij gekomen, dat ze duidelijk de boomen onderscheiden -konden. De jongens stelden vast, dat het vlot nog vrij veel gang maakte. Nu, alles -was ook gunstig: de wind zat vlak in het zeil! Nu en dan piepte de mast, en de rotankoorden, -die naar den achtersteven liepen, stonden strak als vioolsnaren. -</p> -<p>„We zullen aan land gaan!” zei Harmen. „’k Heb hout noodig voor het vuur.” -</p> -<p>„Als we aan land gaan, komen we in gruzelementen op de rotsen terecht”, voorspelde -Hajo. -</p> -<p>Harmen wilde tegensputteren. Maar hij was zeeman genoeg om in te zien, dat Hajo gelijk -had. „Best, je zult je zin hebben!” knorde hij daarom. „Maar als je denkt, dat ik -m’n palingen rauw eet, vergis je je! Dan kap ik nog liever een stuk van het vlot af!” -Hij loerde in de bamboekokers. „Ze zijn er nog, hoor, m’n palinkies! En fleurig! Terug -jij!” Harmen tikte er een op den kop, maakte van zijn handen een bekertje en dronk. -„’t Is warm!—Kijk die smerige wolken daar eens!” -</p> -<p>Hajo keek om. -</p> -<p>In het Westen doken achter de bergen vuilzwarte wolken op, ongevraagde gasten, die -norsch en onbeschaamd de blauwe feestzaal daarboven binnentraden. -</p> -<p>„’k Zal er eens niezen!” zei Harmen, die met vochtige oogen en ontzaggelijk dom gezicht -naar boven keek. „Hatsjie.….!—Daar schrikken ze misschien van, de wolken.” -</p> -<p>Maar de wolken schrokken niet. Over het geheele Westen staken ze hun leelijke koppen -op, en achter de koppen aan wrongen zich groezelige, wanstaltige lichamen. -</p> -<p>Het eilandje, dat de knapen voorbijvoeren, baadde nog in zonnige weelde. Het was heel -klein,—kon wellicht in een half uur worden omgeloopen. Hier en daar vielen de grijze, -met mos beplekte rotsen steil neer in het nog blauwe water, dat blank opschuimde. -Langs de rotsen sprongen kleine apen. -</p> -<p>Toen de knapen het eilandje voorbij waren en er nog eens naar omkeken, stond het als -een groot en kleurig brok erts te fonkelen tegen den dreigend zwarten hemel daar in -het Westen, en de zee achter het eilandje scheen ook al met inkt gedrenkt; er kwamen -witte schuimkoppen op, verbaasde zeemonsters, die <span class="pageNum" id="pb473">[<a href="#pb473">473</a>]</span>hun leelijke koppen met de rafelige, kroezende haren uit het water opstaken om eens -te zien waar die plotselinge duisternis vandaan kwam. -</p> -<p>En zie! een zwarte schaduw gleed over het eilandje, roofde het zijn bonte pracht, -en, vóór de jongens het wisten, zaten ze zelf ook al in het donker. Daar in het Oosten -vluchtte een groene fonkeling. Het zonnige eilandje lag nu als een sombere, met gruwelijke -legenden omsponnen rooversveste in den zilveren krans der branding. -</p> -<p>Hoor! daar kwam de wind! Hij rukte aan het zeil, dat de mast er van piepte en het -vlot een schok kreeg. Rolf werd wakker, sloeg verbaasd de oogen op. -</p> -<p>„Rot-weer”, lichtte Harmen hem in. -</p> -<p>„En dat eilandje daar?!” -</p> -<p>„Kunnen we niet meer aankomen! We hadden daareven moeten landen, maar Hajo eet de -palingen liever rauw dan lekker gepoft!” -</p> -<p>„Er was te veel branding”, verklaarde Hajo. -</p> -<p>Een nieuwe windvlaag rukte aan den mast, en van achteren sloeg het water op het dek. -Nu klotste het onder het vlot. -</p> -<p>„Zouden we het zeil niet neerhalen?” vroeg Rolf. -</p> -<p>„Ben je gaar?” zei Harmen. „Hij loopt juist lekker. Kijken we eens een zog maken?” -En Harmen wreef zich vergenoegd de handen. „Krimmeneel, wat zie jij witjes, Padde! -Heb je weer verlet om ’t zeeziekvrije plekkie?” -</p> -<p>Op dit oogenblik, nog vóór Padde „knap maar!” had kunnen zeggen, rukte de wind geweldig -aan het zeil; de onderschoot glipte Hajo uit de vingers, zoodat de boom met een zwaai -naar voren uithaalde, een paar maal heen en weer wrikte; toen sprong een linkerachtertouw -los, en de mast sloeg naar rechts over, bleef schuin hangen. -</p> -<p>„M’n <i>palingen</i>!” schreeuwde Harmen ontzet.—Deze schrandere dieren hadden zich het schuin vallen -van den mast ten nutte gemaakt door uit de kokers te glijden, die mee overhelden. -Harmen schoot toe, maar de klappende boom van het zeil sloeg hem tegen de borst, zoodat -hij op zijn achterwerk belandde. En toen hij weer overeind was gekrabbeld, zag hij -nog juist, hoe de beide palingen, kronkelend over het dek, in <span class="pageNum" id="pb474">[<a href="#pb474">474</a>]</span>het water een goed heenkomen zochten.…. en vonden. -</p> -<p>De tranen schoten onzen vriend in de oogen. „Daar gáán ze!” jammerde hij. En zich -woedend omkeerend: „Wie heeft die achterste rotan zoo allerbelabberdst beroerd vastgeknoopt!” -</p> -<p>„’k Heb er een ouwe-wijvenknoop opgedaan.….” stamelde Padde. -</p> -<p>„Je bent zelf een oud wijf!” raasde Harmen. „Wat doe jij eigenlijk op een schip!” -</p> -<p>„Wie zegt je, dat ik op een schip wou! ’k Zou bij m’n oom in de bierbrouwerij!” -</p> -<p>„Kon ik je er maar heenboksen!” schreeuwde Harmen, nog met een spijtige trilling in -zijn stem, terwijl Padde weemoedig verzuchtte: „Dan weet je, wat je hebt.….!” -</p> -<p>Rolf was opgesprongen, bond het zeil op. Hajo liep naar het voordek, waar de losgeschoten -rotan in de lucht slierde, en trok den mast weer overeind. „Ziezoo, deze knoop laat -niet meer los!” En hij rukte ook de andere knoopen stevig aan. Het vlot gleed een -oogenblik zoo schuin tegen de helling van een golf op, dat ze zich allen aan iets -vastklemden om niet weg te glijden. Harmen bond de arme Joppie, die op zijn schrale -pooten te bibberen stond en met oogen vol angst rondkeek, aan den mast. -</p> -<p>„Toch zit ik liever op dit vlot als met z’n zeventigen in een jol!” zei Harmen. „Als -je je maar goed vasthoudt.….” -</p> -<p>Meteen wierp Harmen zich schrap op het dek, de beenen uit mekaar, de handen om de -dekspijlen. Padde rolde tegen hem aan; Hajo en Rolf sloegen neer en hielden zich aan -den mast. Toen kwam het vlot weer zoowat vlak te liggen, en Harmen kon zijn zin voleinden: -„.…. kan je niks gebeuren!” -</p> -<p>Alle vier dropen van het water. Toen ze weer overeind krabbelden, begon het te regenen: -een dichte sluier streek over het eilandje achter hen en onttrok het aan het oog, -en van alle zijden kwamen regensluiers en vouwden zich boven het vlot ineen. De regen -ratelde op het dek, en zoo zwaar drukte hij op het zee-oppervlak, dat het water terstond -veel kalmer werd. Waar de spokende duivels hun gladde, bultige ruggen nog toonden, -striemde hij ze, dat ze krompen van pijn. De wind worstelde zich nog wat door den -regen heen, zeeg toen hijgend, afgemat neer. -<span class="pageNum" id="pb475">[<a href="#pb475">475</a>]</span></p> -<p>De jongens zaten triest bijeen. -</p> -<p>„Hoe zullen we nou koers houden?” vroeg Harmen, spijtig, omdat zijn vuurtje al weer -uit was. „Je ziet geen zon, geen sterren.….” -</p> -<p>„Dan houden we koers op den wind”, stelde Hajo voor. „De wind links achter houden.” -</p> -<p>„De wind, die er niet is”, gromde Harmen. „’n Mooie koers zal dat worden!” -</p> -<p>Hajo en Rolf zetten het zeil op. Het bleef slap hangen, in vouwen en rimpels. -</p> -<p>„Zullen we wat bikken?” vroeg Harmen. -</p> -<p>„Geef maar op”, zei Padde. -</p> -<p>„Wat wil uwes hebben?” vroeg Harmen. „Gebraje kip? Warme oliebollen?” -</p> -<p>Kauwend op een visch, waar het zeewater nog afdroop, zaten de jongens in triest zwijgen -bij mekaar op het stuurloos dobberende vlot. -</p> -<p>Zachtkens spon zich de schemering. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>In den nacht rukte de wind ineens weer aan het zeil. Rolf en Harmen schrokken er wakker -van. -</p> -<p>Het regende nog wat, bij vlagen. Ook de wind was niet meer dan een vlaag geweest. -Daarboven, hoog in de lucht, scheen hij vrij spel te hebben, reed op de zwarte wolken -en zweepte ze tot woesten galop. Er glansden wat sterren door, als de fonkeling van -stalen helmen. -</p> -<p>„Laat mij vannacht maar eens koers houden”, zei Harmen. „Ik neem koers op de wolken.”—Hij -stond loom overeind, rekte zijn verkleumde leden en ging huiverend bij het roer zitten. -</p> -<p>„Er staat geen wind”, zei Rolf. „Dat was maar een vlaag, daareven.” -</p> -<p><span class="corr" id="xd30e9299" title="Niet in bron">„</span>’k Zal eens fluiten! Dan komt de wind!” verzekerde Harmen. „Ga jij nou maar maffen.” -</p> -<p>De zee was nog woelig en zwart, maar het vlot deinde regelmatig, in breeden zwaai, -zonder schokken. Langzaam-aan kwam er wat wind aansluipen, legde zich in het zeil -en stuwde het vlot voort door de golven, die witte, schuimende wonden <span class="pageNum" id="pb476">[<a href="#pb476">476</a>]</span>toonden. Het water vloeide over het dek tot aan de plaats waar de andere jongens sliepen. -Ze merkten het niet. Maar Harmen knikte tevreden. „Er zit weer gang in de kast! ’k -Zal ’t zeil nog wat aanhalen, dat ik geen scheutje wind verlies!” -</p> -<p>Zoo, langzaam-aan, zwol de wind, en toen de morgen grauwde, stond hij met gebolden -rug in het zeil te duwen. Harmen hing, de armen over het roer, te snurken als een -pater. Maar koers hield hij,—dat kon Harremen maffende nog wel, en zonder sterren! -</p> -<div class="figure p476width"><img src="images/p476.png" alt="Harmen hing, de armen over het roer..." width="250" height="257"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb477">[<a href="#pb477">477</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.23" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e563">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p477.png" alt="JAVA" width="614" height="175"></div> -<h2 class="main">JAVA</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">In wilde vaart joegen de wolken den ganschen dag. Eerst tegen den avond werden ze -trager en schenen zich ten slotte nog slechts met moeite voort te slepen. Ze kregen -vage omtrekken, werden minder zwart en rukten niet meer in dichte gelederen op, zooals -daarstraks. Hier en daar stonden groote plekken blauw met helder fonkelende sterren. -</p> -<p>De wind sloeg naar het Zuiden om; nu bleven de wolken bedremmeld staan, botsten tegen -elkaar en vluchtten ten slotte als een kudde opgejaagde schapen naar het Noorden. -Een oogenblik later was er heinde en verre niet een meer te bespeuren, en de hemel -stond blank gepoetst als na de groote schoonmaak.—„Morgen droog weer!” voorspelde -Harmen en wreef zich in de knuisten. -</p> -<p>„’k Had liever een bedekte lucht”, zei Rolf. -</p> -<p>„Harremen niet!” verzekerde Harmen. „Wacht maar: morgen hebben we weer een vuurtje.” -</p> -<p>„’t Zal ook zonder vuur warm genoeg worden”, meende Rolf. -</p> -<p>„Wanneer zouden we Java nu zoowat in het zicht kunnen krijgen?” vroeg Hajo. -</p> -<p>„Misschien zijn we al op de helft”, zei Rolf. „We hebben vandaag een heel eind achter -ons gelaten.” -</p> -<p>In spanning op den dag van morgen legden de jongens zich ter ruste. -<span class="pageNum" id="pb478">[<a href="#pb478">478</a>]</span></p> -<p>De ochtend was verrukkelijk. Er lag een blauwgrijze nevel op het water, en in dat -grijs stond de zon als een roode lampion. Eerst later werd ze goud; nu liep over het -water een gouden weggetje tot aan den gezichtseinder, en de vochtige nevels weerkaatsten -het zonlicht, zoodat de lucht vol gouden schemeringen kwam. -</p> -<p>Harmen kon de verleiding niet weerstaan: plonsde in het frissche water. „Ik kan ’t -nauwelijks bijhouden!” pufte hij, toen hij achter adem weer op het dek kroop. -</p> -<p>„Ga niet meer zwemmen, Harmen”, zei Rolf. „Je weet niet, of hier soms haaien zitten.” -</p> -<p>„Die lusten me niet”, verzekerde Harmen. „Die lusten alleen maar landrotten. Laatst.….” -(Harmen begon te grinniken) „.…. vongen ze eens een haai en vroegen ’m op de man af, -waarom ie meer van landrotten hield.—De zeelui bennen me te zout, zei-d-ie,—en je -weet van te vorens nooit, of je bijgeval niet een por in je schoone vessie krijgt!—Weet -je wat Gerretje verteld heeft van een haai en van zoo’n uitgebakken bokkum van een -landrot? Afijn, laat ik het maar niet weer vertellen ook, want ’t is zoo allergemeenst -gelogen, dat jullie er alle scheel van zouden worden, en Joppie er bij. Ophakken is -goed, maar je moet de lui niet gaan voorliegen.—Hebben jullie ook zoo’n honger?” -</p> -<p>„Nou!” zei Padde. -</p> -<p>„Jou word niets gevraagd”, stelde Harmen vast. „De stukken visch zitten je nog achter -de kiezen! Jij hebt je ’s morgens nog niet behoorlijk uitgerokken, of je zit al bij -de proviand.” -</p> -<p>„’t Was maar een kleintje”, zei Padde. -</p> -<p>„Nou, jij bent ook maar een kleintje.—Blijf je er af met je vingers?!” -</p> -<p>Padde trok nijdig een paar visschen van het drooglijntje en deelde ze rond. Toen zette -hij zelf met een norsch gezicht zijn tanden in een vischje. -</p> -<p>Harmen keek er grinnikend naar. „Je moest bij de drogist eens wat pillen halen, dat -je eens afleert om dadelijk altijd zoo woest te worden”, zei hij. „Als ’n mensch: -kurk zegt, versta jij d’r: schurk uit.—En als je nou toch bij de drogist bent, vraag -dan meteen een zalfje, dat je niet overal zoo invliegt. Ik <span class="pageNum" id="pb479">[<a href="#pb479">479</a>]</span>zie je nog in de kombuis zitten buikspreken! ’k Dacht, dat ik een beroerte zou krijgen! -En Lijsken had geen adem meer.—’k Wil d’r uit! riep ie.—Komt dat uit m’n buik? vraagt -Padde. Toen je weg was, zei Lijsken:—Ik geloof, dat die augurk ons nòg niet in de -smiezen heeft!” Harmen tolde van plezier over het dek en knabbelde, met opgetrokken -knieën achterover liggend, aan zijn visch. -</p> -<p>Padde stond met rollende oogen op, wilde met zijn visch naar het voordek verhuizen. -Maar plots stootte hij een kreet uit, staarde in het water. Kort onder de oppervlakte -flitste de witte buik van een haai. Duidelijk zag Padde den driehoekigen muil. -</p> -<p>De anderen waren overeind gesprongen; Harmen greep een der speren en stelde zich aan -den rand van het vlot op. „Als ik hem die speer in z’n bast kan gooien, zal ik het -niet laten, jongens.….!” -</p> -<p>In spanning wachtten de knapen. Alle grapjes waren van de lucht; de verbittering tegen -den geheimzinnigen vijand, die met zijn vraatzuchtigen muil de diepten der zee onveilig -maakt, sloeg hen in ban. Eensklaps dook het monster weer onder het vlot uit; een rilling -van afschuw voer den jongens door de leden. Harmen haalde de gevelde speer ver naar -achteren uit en slingerde het wapen uit alle macht naar den haai. De knapen zagen, -hoe de speer wegschoot in het lichaam. Meteen wentelde de haai zich om; de gevlerkte -staart dook uit de golven op en klapte weer neer, dat het water den jongens om de -ooren vloog. Toen dook het dier in de diepte weg. -</p> -<p>„Die heeft ie te pakken!” hijgde Harmen. -</p> -<p>De jongens keken nog eenigen tijd uit, maar er kwam niets meer opdagen. „Kom, laten -we weer achter het zeil gaan”, zei Hajo. „’t Is hier in de zon niet om uit te houden!” -</p> -<p>„Straks zal het zeil niet veel schaduw meer geven!” meende Rolf. „Zeg.…. kijk eens -in die richting! Is dat niet.….?!” -</p> -<p>„<i>Land!</i>” riep Harmen uit. „Wéér een eilandje!” -</p> -<p>„Dat kan”, zei Rolf. „Straat Soenda ligt vol eilandjes! Daar landen we, jongens! We -hebben haast geen drinken meer aan boord!” -</p> -<p>Als ze nu maar konden landen, daar ging het om. Voorloopig <span class="pageNum" id="pb480">[<a href="#pb480">480</a>]</span>moesten ze nog een paar uur wachten vóór ze er waren, en allengs ging er een gloeiende -hitte boven het water hangen. De jongens hokten steeds dichter bij de mast, naarmate -de schaduw van het zeil kromp. Joppie schikte telkens mee. Om de beurt namen ze de -plaats bij het roer in. -</p> -<p>„Kom, zullen we eens wat gaan bikken?” vroeg Harmen, toen de zon zoowat op haar hoogst -stond, en de jongens op een rijtje onder den boom gehurkt zaten. -</p> -<p>„Ik niet!” riep amechtig Padde, die de beurt bij het roer had. -</p> -<p>„Je hebt je buik zeker nog vol van vanmorgen”, zei Harmen. -</p> -<p>„Schei uit!” verzocht Padde. „Ik stik zoowat.” -</p> -<p>Harmen begon te grinniken. Maar in eens viel hij uit: „Haal dat <i>roer</i> dan toch om, sufferd! Waar koers je heen?!” -</p> -<p>„Ik kan niets zien”, klaagde Padde. „Alles is zoo scherp voor mijn oogen!” -</p> -<p>„Nou, kras dan maar op”, zei Harmen. „Ik zal het roer wel weer nemen! Anders varen -we nog naar ’t land van de Chineezen”. -</p> -<p>Maar spoedig hield ook hij het niet meer uit. „’k Word zoo flauw als kinderpap!” mopperde -hij. „’k Zou wel onder het vlot willen kruipen, daar is het lekker koel.” -</p> -<p>„Ben je die haai van daar straks vergeten?” vroeg Rolf. -</p> -<p>„Die is naar Harremen niks nieuwsgierig meer”, verzekerde Harmen. Maar hij bleef toch -maar zitten. -</p> -<p>De wind bleef uit het Zuiden waaien, blies nu een zengende, van hitte sidderende lucht -voor zich uit, die de kelen schroeide. -</p> -<p>Harmen hield het aan het roer niet meer uit, en Hajo verving hem. Onze koksmaat kroop -in de schaduw, kapte een jonge kokosnoot open. Met gulzige haast bracht hij de vrucht -aan zijn lippen en liet het vocht in zijn keelgat borrelen. -</p> -<p>In den namiddag, na elkaar om de beurt aan het roer te hebben afgelost, kwamen de -jongens bij het eiland. Voorloopig was er van landen echter geen sprake: een hooge -rotswand viel steil in de branding neer. De jongens besloten rechts om te zwenken,—daar -scheen de kust beter te zullen worden. -</p> -<p>Hajo gooide het roer om en trok den schoot aan. Gelukkig,—aan deze zijde nam de rotswand -spoedig af; er volgde een smalle strandvlakte met bosch, en plots een smalle kreek, -waarvoor <span class="pageNum" id="pb481">[<a href="#pb481">481</a>]</span>nagenoeg geen branding stond, zoodat ze gerust konden binnenvaren. -</p> -<p>Maar nu.…. bij het naderen van de kreek.…. wat schoof daar, ver aan den gezichtseinder, -vaag en grijs achter de boomen te voorschijn.….?! -</p> -<p>„<i>Java!!</i>” schreeuwde Harmen. -</p> -<p>„Hoe weet je dat?!” -</p> -<p>„Zal ik niet zien!” De vreugdetranen braken door Harmen’s stem. „Die twee bergen, -met dat gat links ervan, dat is Java! ’k Heb het toch op m’n vorige reis gezien?!” -</p> -<p>„Wat zullen we doen?!” vroeg Hajo, naar adem happend. -</p> -<p>Harmen sprong op het roer af, wilde het omrukken. -</p> -<p>Rolf voorkwam hem. „Harmen, we moeten éérst de kreek in!” -</p> -<p>„Laat je dat <i>roer</i> los?!” bulderde Harmen. -</p> -<p>„Luister dan toch!” viel Rolf driftig uit. „Al is dat dan ook Java, daarom zijn we -nog niet bij de anderen! We moeten morgen te drinken hebben! Alle jonge noten zijn -op.” -</p> -<p>„Maar morgenochtend zijn we immers aan de andere kust!” schreeuwde Harmen. -</p> -<p>„Rolf heeft gelijk, Harmen”, zei Hajo. „Hier kunnen we landen; daarginds ligt de kust -misschien vol rotsen.” -</p> -<p>„Ja, laten we eerst aan land gaan, Harmen”, viel Padde zijn vriend Hajo bij. -</p> -<p>„Als Joppie nou óók nog gaat janken, zijn we klaar!” schimpte Harmen bitter. -</p> -<p>En zie: op het hooren van zijn naam, sperde Joppie zijn liefelijk keelgat open en -gaf luide zijn bijval te kennen. Vlak er op kreeg hij er spijt van, ging met een blik -vol wantrouwen zoo ver mogelijk van Harmen zitten.—Intusschen was het vlot, na even -gedanst te hebben, de kreek binnengegleden. Ze bleek een broedplaats voor meeuwen -te zijn en was omzoomd door kokosboomen. -</p> -<p>„Kom, Harmen, zit niet meer te brommen!” zei Rolf. „Vanavond varen we al weer uit!” -</p> -<p>„<i>Ik</i> heb geen haast!” snauwde Harmen. „Ik <i>wou</i> immers eerst niet eens mee naar Bantem?” -</p> -<p>De jongens trokken het vlot half op het strand, waarbij de meeuwen hun tsjiepend om -de ooren vlogen. Er waren groote <span class="pageNum" id="pb482">[<a href="#pb482">482</a>]</span>zilvermeeuwen, zwartkopjes, kleine grijsjes, sterntjes, stormvogels.…. -</p> -<p>„Wedden, dat ik eieren vind?” vroeg Harmen vertrouwelijk aan Hajo, terwijl hij Rolf -den rug hield toegekeerd. -</p> -<p>„Wilde je geen brandhout hebben?” vroeg Rolf, vriendelijk als altijd. -</p> -<p>„<i>Eieren</i> wil ik zoeken!” schreeuwde Harmen. -</p> -<p>„Nu, als je ze dan maar niet weer in je mond bewaart”, zei Rolf. -</p> -<div class="figure floatLeft p482width"><img src="images/p482.png" alt="Om dit antwoord moest Padde verbazend grinniken....." width="116" height="265"><p class="figureHead">Om dit antwoord moest Padde verbazend grinniken.….</p> -</div><p> -</p> -<p>Om dit antwoord moest Padde zoo verbazend grinniken, dat hij ervan dubbel dreigde -te slaan. „Ja, ’k heb het van Hajo gehoord!” proestte hij. „Dat was ook niet snugger -van je, zeg?” En Padde wrong zich, de handen om z’n rond buikje, in allerlei bochten, -om zijn vroolijkheid kwijt te raken. „H-h-hij heeft de eieren in zijn m-m-mond gestopt!” -gierde Padde. „En toen knapte de tak! En toen.….” Padde liet zich neerploffen en wentelde -zich door het zand, <span class="corr" id="xd30e9421" title="Niet in bron">„</span>hi-hi-hi-hi, toen zijn de eieren.…. hi-hi-hi-hi-hi!” Hij weerde met de hand Joppie -af, die keffend om hem heensprong. „Toen zijn de eieren.…. hi-hi-hi-hi-hi-hi!” -</p> -<p>„Vooruit!” zei Harmen half lachend, half ongeduldig. „Moet ik je kietelen?” -</p> -<p>„Hoe-oe-oe! Kietelen!” gilde Padde ontzet en vluchtte met groote sprongen voor Harmen -uit. Joppie sprong hem keffend om de beenen, zoodat Padde dwars over hem heen in het -zand sloeg en Harmen weer over hem heen buitelde. -</p> -<p>„Kom, jongens!” lachte Rolf. „Laten we nu vlug wat noten gaan plukken!” -</p> -<p>Harmen sprong overeind, pletste met de handen op zijn zitvlak en schoot een kokosboom -in. „Reuze-noten, jongens! Hou je kop er maar eens onder, Padde!”—En toen Padde er -geen lust in toonde: „Joppie! Joppie! Kom er eens bij Harremen?” Jankend van vreugdevolle -opwinding, sprong Joppie om den stam. Maar toen „Harremen” met noten begon <span class="pageNum" id="pb483">[<a href="#pb483">483</a>]</span>te kegelen, droop Joppie af, den staart tusschen de pooten. -</p> -<p>Hajo en Rolf zaten al in een anderen boom, en Padde maakte zich verdienstelijk door -de geplukte noten over het strand naar het vlot te kegelen. Dat vond Joppie aardig: -hij vloog holderdebolder achter de rollende noten aan, trachtte ze vergeefs in den -bek te nemen. -</p> -<p>De jongens plukten niets dan jonge noten; oude hadden ze nog genoeg; het was hun om -de melk te doen. Toen ze er naar hun zin genoeg hadden, werd er brandhout gehakt. -</p> -<p>Rolf had ook een aantal zware palmbladeren afgekapt en sleepte ze naar het vlot. „Daar -vlechten we een zonnetent uit, jongens!” -</p> -<p>„Ziezoo, nou kunnen we dan toch gaan!” meende Harmen. -</p> -<p>En zoo staken ze weer in zee, door een dichten zwerm meeuwen gevolgd, die eerst terugkeerde, -toen de schemering inviel.…. -</p> -<p>„Wie zal vannacht waken?” vroeg Rolf. -</p> -<p>„Ikke”, zei Harmen. -</p> -<p>„Of ik!” stelde Hajo voor. „Ik heb nog niet eenmaal gewaakt.” -</p> -<p>„Ik krijg maf!” merkte Padde op en geeuwde allerverschrikkelijkst. -</p> -<p>„Weet je wat”, zei Rolf. „We waken om de beurt. Eerst Harmen, dan ik en dan Hajo.” -</p> -<p>„Nou, als er gewaakt moet worden.….” begon Padde aarzelend. -</p> -<p>„Help jij maar maffen”, zei Harmen, „dat doe je beter.” -</p> -<p>De avond was zeldzaam mooi. Toen de zon bloedrood in zee was weggezonken, kwamen uit -het Oosten de nachtnevelen aandrijven en omsluierden het gebergte. -</p> -<p>„Zoometeen zie je er niks meer van!” pruttelde Harmen. „Dan moeten we weer op de sterren -koers houden!” -</p> -<p>Maar dat was niet noodig: toen de sterretjes ontstoken waren en te tintelen begonnen, -vluchtten de nevelen weer, en donker lagen de bergen aan den Oostelijken gezichtseinder. -</p> -<p>Java.….! <i>Java.….!!</i> -</p> -<div class="figure p483width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb484">[<a href="#pb484">484</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.24" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e570">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p484.png" alt="HET EERSTE WEERZIEN" width="614" height="199"></div> -<h2 class="main">HET EERSTE WEERZIEN</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Wie er den volgenden morgen het hoogst sprong van plezier? Daar, vlakbij, lag de kust! -Java’s lachende, zonnige kust! De jongens keken er naar, als betooverd. Dit, dit was -nu Java, waarvan ze zooveel wonderen gehoord hadden. Op dit groote, mooie eiland woonden -de vorsten, die onder gouden zonneschermen wandelden in hun lusthoven, door breede -lanen vol bloemengeur. Hun kleederen waren zwaar van edelsteenen; zij droegen vlammende -krissen met kostbare heften en.…. Wat had Vader Langjas hun onderweg nog niet alles -verteld! -</p> -<p>De zon school nog achter de bergen, en de rotsen, die aan zee grensden, en de zee -zelf en de groene bosschen achter de rotsen stonden te schemeren in een fijn, blauwgrijs -waas. Hoe stil was het op het water, hoe mild was de lucht. Dat zoete ruischen tegen -de rotsen klonk zoo feestelijk.…. -</p> -<p>Zie! daar gluurde de zon boven de bergen uit; ineens schoten er allerlei grillige, -goudgekartelde vormen in de rotsen aan de kust, en een blauwe schaduw sloeg in zee -neer. Nu spiedde de zon nieuwsgierig de berghelling af; eenzame boompjes richtten -zich fier op,—trotsch, dat ze een schaduw hadden, tien maal langer dan zij zelf. -</p> -<p>„’k Wou, dat ik wat versche visch had, om te braden!” zuchtte Harmen. -</p> -<p>„Ik kon wel eens inleggen”, zei Padde. „Gaan we niet aan land?” -<span class="pageNum" id="pb485">[<a href="#pb485">485</a>]</span></p> -<p>Rolf schudde het hoofd. „We varen de kust af, tot we op de Hollandsche schepen stuiten.” -</p> -<p>Padde wierp zijn hengel uit en ging zitten koekeloeren in het heldere water. „Kijk, -daar zit een klein mormel om m’n haak te draaien”, zei Padde. „Afblijven, beestje, -’k moet jou niet hebben.” Padde trok den haak weg en gooide iets verderop weer in. -Maar het „mormel” zat er al weer bij, en toen Padde even later grimmig naar den anderen -kant van het vlot ging, volgde het hem ook daarheen. „Nou, als je dan zóó graag opgehaald -wilt worden.….!” zei Padde nijdig en sloeg op. Het vischje was twee duim lang. -</p> -<p>„Geef hier!” zei Harmen. „’t Is beter als niets.” -</p> -<p><span class="corr" id="xd30e9469" title="Niet in bron">„</span>Afblijven!” gebood Padde. „Ik heb hem gevangen om er weer mee te gaan visschen.” -</p> -<p>Maar Harmen griste het diertje weg. „Eerst zal ik hem braden en opeten. Dan mag je -er mee doen wat je wilt.” -</p> -<p>Rolf en Hajo hadden wat gegeten en begonnen met hun zonnetent, maakten eerst een dun -geraamte van bamboe. -</p> -<p>„Laat je wat bladeren voor een nieuw rokje over?” vroeg Harmen. „Met dat, wat ik nou -aan heb, durf ik geen mensch meer onder de oogen te komen. Jij mag ook noodig wat -nieuws hebben, Padde!” -</p> -<p>„Ja, ’k loop voor schandaal”, gaf Padde toe. „Kom, ik zal meteen maar beginnen!” Padde -sprong overeind, legde z’n hengel neer. „Ik vang hier toch niets.” -</p> -<p>En even later zaten de jongens zwijgend bijeen en werkten. -</p> -<p>Harmen, den roerstok in den arm gekneld, vlocht daarbij ijverig en hield toch koers. -Zoo volgden de knapen op vrij grooten afstand de kust, die naar het Oosten afboog. -</p> -<p>„Een prauw!” riep Hajo eensklaps uit. „Daar komt een prauw aan!” -</p> -<p>Ja! Bij het ombuigen van een in zee uitloopende rots, was een zeil opgedoken. Het -was een groote prauw, en er zaten vijf Inlanders in. -</p> -<p>„Ze komen nu recht naar ons toe!” zei Rolf. -</p> -<p>„Laat ze maar komen!” zei Harmen driftig. „Wij zijn ook met z’n vijven! Nietwaar, -Joppie?” -</p> -<p>„Wouw!” gilde Joppie opgewonden. -<span class="pageNum" id="pb486">[<a href="#pb486">486</a>]</span></p> -<p>„Misschien is het alleen maar nieuwsgierigheid”, meende Rolf. -</p> -<p>„Valt er wat aan ons te zien?” vroeg Harmen. „Hier, Hajo, neem een speer. En jij ook, -Rolf!” -</p> -<p>„En ikke?” vroeg Padde bevend, met schorre stem. -</p> -<p>„Jij doet maar krek, of je d’r niet bij hoort”, raadde Harmen. -</p> -<p>Opgewonden wachtten de jongens de prauw af, bereid hun leven, zoo noodig, duur te -verkoopen. Maar toen het vaartuigje naderde en de jongens de stomverbaasde, argelooze -gelaatstrekken der Inlanders zagen, lieten ze de wapens zinken. -</p> -<p>„Tabeh!” riep Harmen. -</p> -<p>Een gemurmel steeg uit de prauw op. De Inlanders reefden het zeil, stuurden langs -zij van het vlot, klemden er zich met de handen aan vast. -</p> -<p>„Is dit Java?” vroeg Rolf en wees naar de kust. -</p> -<p>De Inlanders knikten, keken nog verbaasd van den een naar den ander. -</p> -<p>„En zijn hier ook ergens Hollandsche schepen?” -</p> -<p>De bruintjes wezen naar het Oosten. -</p> -<p>Rolf haalde diep adem. „<span lang="ms">Lagi djahoe?</span>—Nog ver hier vandaan?” -</p> -<p>Ontkennend hoofdschudden. -</p> -<p>„Kunnen.…. kunnen we er vandaag nog komen?” -</p> -<p>„<span lang="ms">Bissa, toean.….</span> zeker, heer.” -</p> -<p>„Wat zeit ie?” vroeg Harmen. -</p> -<p>Rolf zaten de vreugdetranen in de keel. „Dat we.…. we vandaag nog bij de schepen komen!” -</p> -<p>Eerst keken de anderen hem aan, alsof ze hem niet begrepen. Toen steeg uit Harmen’s -keel een schorre snik. „Tabeh!” schreeuwde hij, trapte de prauw van het vlot los en -voerde een dollen rondedans uit, wijd uitzwaaiend zijn bloote beenen. En dikke tranen -rolden hem over de wangen. „Hè, Padde, lollig varken?” -</p> -<p>Padde kreeg een grinnikbui, waarin hij bijkans stikte. „Harmen! Weet je wat jij bent? -Oók een lollig varken!” En de beide jongens vielen elkaar in de armen, sloegen van -de pret op het dek en buitelden gillend over elkaar heen, tegen den mast aan, die -ervan kraakte. Ook Joppie leek wel dol geworden; <span class="pageNum" id="pb487">[<a href="#pb487">487</a>]</span>hij sprong keffend om de jongens heen en begon Padde aan zijn schortje te trekken,—tot -hij ten slotte met zijn buit achterover in het water plonsde. Rolf hielp hem weer -op het dek. Nu ging Joppie op zijn achterste zitten en gilde met open bek, den kop -omhoog, zijn opwinding uit. -</p> -<p>De Inlanders keken met wijd opengesperde oogen naar het gebeuren daar op het vlot. -„<span lang="ms">Mabok.….</span> dronken!” stelden ze vast. -</p> -<p>Maar Harmen stond alweer nuchter op z’n beenen, rukte het roer om, haalde den schoot -aan. „’k Wou, dat ik vliegen kon!” zei hij, nog hijgend. „Rolf, ik ben smoor van je!” -</p> -<p>Rolf kon zijn lachen niet weerhouden. „Als ze nou maar de waarheid hebben gesproken!” -</p> -<p>„Jongens!” schreeuwde Harmen. „Leve Rolf! Leve de pennelikker!—’k Zou je wel kunnen -uitwringen van lol!—Hè, Joppie? Ouwe, uitgebakken Chinees? Hou je snoet nou dicht, -kammelejon!” En Harmen begon mee te gillen: „Hauw! Au.….au.….auw! Oeh.…. oeh.…. wauw!” -</p> -<p>De anderen vielen om van plezier, en Padde stemde met Harmen in. Toen werd het Joppie -te kras; hij staakte zijn gejeremieer en keek verbaasd en gevleid naar de twee jongens, -die nog met het hoofd in den nek als onvervalschte kamponggladakkers zaten te jammeren. -Van louter schik gaf Harmen Padde een geweldigen mep in het gezicht; Padde had een -fermen bloedneus, en Joppie was er ijlings bij om hem de wangen schoon te likken. -Met krachtloos geworden arm weerde Padde hem af. -</p> -<p>„Kom, jongens, nu het hoofd weer bij mekaar!” zei Rolf. „Ik zie nog niets van die -schepen, en we hebben nog een snikheete dag voor ons. Als we over een uur de tent -niet klaar hebben, zitten we in het barre zonnetje, en daar heb ik weinig trek in.” -</p> -<p>Padde hield het hoofd achterover om zijn bloedneus te stelpen. -</p> -<p>„Wil ik je nòg een mep geven, om het gat weer dicht te slaan?” vroeg Harmen. -</p> -<p>„Heb het hart er eens toe?” vroeg Padde. „Dan ga ik straks naar de bootsman!” -<span class="pageNum" id="pb488">[<a href="#pb488">488</a>]</span></p> -<p>„Daar zul je geen plezier van beleven, leelijke klikspaan!” schold Harmen. -</p> -<p>Toen begonnen ze allen te lachen. Hè, zooveel geluk in eens was niet te omvatten! -</p> -<p>Een half uur later hadden ze een „zonnetent” van twee el in het vierkant. Ze zetten -de mat op vier staken neer; zoo konden ze er juist mooi onder zitten. -</p> -<p>De middag kwam; de hitte werd haast onverdragelijk. Met trage tanden aten de jongens -een vischje. In slapen had niemand behalve Joppie dien middag eenigen lust. Allen -tuurden in Oostelijke richting over het water naar den sidderenden horizon. -</p> -<p>Harmen en Padde waren met hun schortjes gereed, voelden zich net zoo trotsch, als -wanneer ze vroeger een nieuwe broek voor het eerst aanhadden. Dat straks iemand er -iets vreemds aan zou kunnen vinden, kwam hun geen van beiden in den zin.—Harmen liet -zich bewonderen. „Hè? Dat is andere koek dan dat smerige rokkie van daarstraks! Valt -het van achteren ook goed?” -</p> -<p>„Puik!” prees Padde. „En bij mij?” Ook Padde draaide zich om. -</p> -<p>„Buk je eens wat?” vroeg Harmen. -</p> -<p>Padde bukte. Harmen haalde zijn hand naar achteren uit.…. pats! Padde vloog door de -lucht naar de andere zijde van het vlot. „Hè! M’n hand gloeit ervan!” grinnikte Harmen. -</p> -<p>„Lammeling!” schold Padde, overeind krabbelend. Maar meteen lachte hij ook alweer. -Wie kon er nog boos worden? -</p> -<p>In den namiddag werd het koeler; de lucht betrok. De jongens gingen voor op het vlot -zitten. Joppie en Padde hielden de wacht bij het roer. -</p> -<p>„Wat zit jij te koekeloeren, Hajo?” vroeg Rolf. -</p> -<p>Hajo zat al een minuut lang star voor zich uit te kijken. Hij antwoordde eerst niet -en zei toen, moeilijk sprekend: „Ik gelóóf.…. dat ik.…. een schip zie!” -</p> -<p>„<i>Waar?!!</i>” -</p> -<p>Met bevende hand wees Hajo naar voren. „Onder die wolk daar, met die spitse top.” -</p> -<p>De jongens waren overeind gesprongen, tuurden hijgend <span class="pageNum" id="pb489">[<a href="#pb489">489</a>]</span>in Oostelijke richting. Padde had het roer losgelaten en kwam, struikelend over een -rotan, naar voren. Spannend zwijgen.…. -</p> -<p>Toen stootte Harmen een schreeuw uit. „<i>Ik zie het!!</i>” -</p> -<p>De anderen rekten hun halzen. -</p> -<p>„Ja!” riep Rolf uit. „Nu zie ik het ook! Jongens!!” -</p> -<p>Padde knipte zenuwachtig met zijn oogjes. „Onder die wolk?” vroeg hij. En plots begon -hij te schreien en driftig met de voeten te trappelen. „Ik zie niks! Ik zie niks!!” -</p> -<p>„Kijk dan uit je doppen!” raadde Harmen. -</p> -<p>Padde sloeg zich met de vuisten tegen het gelaat en schreide: „Ik <i>kijk</i> uit m’n doppen! Maar ik heb zulke.…. zulke rot-oogen!”—En Padde’s lichaam trilde -even van smart. -</p> -<p>„Wacht maar, Padde”, troostte Rolf. „Zoometeen zie jij het ook en je moet maar denken: -we komen er allemaal tegelijk aan!”—En ook Hajo had medelijden met Padde. „Hè, Padde?” -vroeg hij. „Als we straks samen weer aan boord klauteren?” -</p> -<p>„Hajo!” snikte Padde en viel zijn vriend om den hals. -</p> -<p>„Vooruit!” riep Harmen. „We schieten niet op! Waarom blaast de wind niet wat harder!” -</p> -<p>„Heb maar geduld”, zei Rolf. „Straks krijgen we nog ruw weer! Zie eens, wat een wolken!” -</p> -<p>„Wat heb ik aan wolken? Wind moeten we hebben!—Ziezoo! dat gaat een betere kant uit”, -prees Harmen, toen een sterke vlaag in het zeil sloeg en het vlot een schokje voorwaarts -gaf. Harmen laadde de armen vol kokosnoten en wierp ze overboord. „Weg met die rommel! -Dat scheelt in de vaart! En van die mat maken we een fok!” -</p> -<p>De jongens plaatsten de zonnetent op het voordek. De wind was allengs geheel naar -het Westen omgezwaaid, zat nu prachtig in het zeil. Hij scheen toe te nemen. -</p> -<p>„Voor mijn part gaat hij razen als de hond van Lubbes”, zei Harmen. -</p> -<p>Heel langzaam-aan werd het fletsblauwe omtrekje aan den Oostelijken gezichtseinder -duidelijker. Toen vervaagde het weer, omdat het water de hitte van den dag ging uitdampen. -De schuit lag voor anker; duidelijk hadden de jongens de kale masten gezien. -</p> -<p>In het Westen was de zon vertroebeld in waterige, vuil-paarse <span class="pageNum" id="pb490">[<a href="#pb490">490</a>]</span>wolken; haar licht, daarstraks nog van het zuiverste goud, werd nu valsch van kleur, -en ten slotte verdween ze geheel. Daarop schenen de wolken gewacht te hebben: daareven -stonden ze druilend boven het water, maar nu schoten ze eensklaps omhoog met zulk -een onstuimigheid, dat ze andere wolken meesleurden, die niets geen lust hadden in -de wilde jacht, zich dan ook weer losrukten en onderdompelden in de loodgrijze bank -boven de kim. -</p> -<p>„’n Vieze beweging daar!” zei Harmen. „Afijn, ’t brengt wind mee.….” -</p> -<p>Nu schoof ook de grijze bank omhoog en werd een trieste muur, die alles in schemer -hulde; een rosse schijn kwam in de lucht te hangen; op den muur stonden eensklaps -vlammende kanteelen. Daarachter lag een duivelsveste. Groeterig grauwe heksen op bezemstelen -vlogen er uit op en reden naast elkaar, botsend met de ellebogen. Uit het Zuiden kwam -een leger grijze ratten aankruipen, knaagde aan de laatste lichte plekjes van den -hemel. -</p> -<p>Weer is er een aarzeling daarboven in de lucht. Het wordt stil; de golven zwellen -van achteren geheimzinnig aan en loopen over het dek uit, nu het vlot haast niet meer -vooruitkomt. Harmen raast en geeft er Padde de schuld van, als het zeil ten slotte -slap neervalt. Onrustig zien de jongens omhoog. -</p> -<p>Zie! daar steekt de burchtheer zelf zijn rooden duivelskop achter den muur op. „Wat -heeft dat treuzelen te beduiden?!” Hoor! de zweep giert over de ruggen der heksen -en over het rattenheir. Nieuwe troepen komen aan, te paard, dringen door tot in de -voorste gelederen. -</p> -<p>Het zeil bolt met een slag uit; de mast buigt krakend door. In plaats van van achteren -te komen, schuiven de zwarte golven nu weer over het voordek. -</p> -<p>Harmen wrijft zich de knuisten. „Nou gaat ie gesmeerd!” Maar eensklaps betrekt zijn -gezicht. „’k Ben maar voor één ding bang, jongens! Dat ze daarginds met dit weer niet -voor anker durven blijven liggen en van de kust afzeilen!” -</p> -<p>De anderen weten geen antwoord. Allen zien het gevaar in. Ze hijschen zwijgend de -lantaren in den mast, want <span class="pageNum" id="pb491">[<a href="#pb491">491</a>]</span>het zal over een half uur donker zijn. Jongens, wat schiet het vlot door de golven! -</p> -<p>Eensklaps vliegen door een plotselingen rukwind de stukken hout het smeulende vuurtje -uit en tollen, even nog sissend, in de golven. En het matten „fokzeil” suist draaiend -de lucht in, slaat plots over den kop en schiet in het water weg. -</p> -<p>„Wel, verduiveld!” roept Harmen spijtig uit en gaat na, of de mast en het zeil goed -vastzitten. -</p> -<p>Het vlot vaart zonder „fok” niet langzamer. Forsch dompelt het den kop in de golven. -</p> -<p>„Licht!!” roept Hajo plotseling uit. -</p> -<p>„Ha!—Trek de schoot aan, Rolf! ’t Ligt bijna in de koers!” En Harmen begint alvast -te brullen: „Schip ahoy! Ahoy! <i>Schip ahoy!!</i>” -</p> -<p>Zóó snel vaart het vlot, dat het licht elk kwartier grooter en helderder wordt. Daar, -links, is nog een licht! En rechts nog een! Houdt het middelste, jongens! -</p> -<p>Nu zijn ze er geen vijfhonderd ellen meer af. Duidelijk zien ze den donkeren omtrek -van een Oostinjevaarder. „Zullen we roepen, jongens?” vraagt Harmen opgewonden. -</p> -<p>„Ja. Allemaal tegelijk. Een-twee-drie.….” -</p> -<p>„Schip ahoy!!” schreeuwen ze met hun vieren. Joppie gilt mee. -</p> -<p>„Nog eens! Een-twee-drie.….!” -</p> -<p>„<i>Schip ahoy!!!</i>” -</p> -<p>„Het ligt met de zijkant hier naar toe! We loopen er vierkant tegen op!” -</p> -<p>„Goed zoo, maar haal het zeil omhoog! Anders varen we het vlot aan splinters. Doe -jij het, Hajo; ik moet het roer houd.….”—Met een scherp geluid scheurt het zeil van -den boom af; zwaar klappend in de lucht rukt het den gaffel mee en vliegt als een -witte meeuw weg.—„Zoo’n rotzeil!” scheldt Harmen. -</p> -<p>„Ik zie menschen!” roept Rolf. „Ze laten stootballen neer! <i>Jongens!!</i>” -</p> -<p>Hoog ligt het schip, zacht deinend op den rumoerigen golfslag, die klotst en botst -onder den spiegel. Nu stoot het vlot tegen den houten wand van den Oostinjevaarder. -<span class="pageNum" id="pb492">[<a href="#pb492">492</a>]</span></p> -<p>„’n Valreep!!” schreeuwt Harmen dringend omhoog. -</p> -<p>Boven schemeren vage koppen. Daar vliegt een touwladder overboord. Met een wilden -kreet grijpt Harmen het ding beet, wil er den voet inzetten, bedenkt zich. „Padde, -jij eerst! Nou, <i>vooruit</i> dan!!” En Harmen duwt hem in het laddertje, geeft hem nog een zetje na. „Nu jij, -Hajo! Geen praatjes! <i>Kerel</i> dan toch.….!!—En nou jij, Rolf!” -</p> -<p>„Neen. Ik ga het laatst”, zegt Rolf, alsof hij al schipper is en zijn bodem verlaten -moet. „Maar hoe krijgen we Joppie mee?” -</p> -<p>Harmen weet raad. Hij grijpt Joppie, die deemoediger dan ooit is, in het nekvel en, -als een hondemoeder, draagt hij Joppie <i>tusschen de tanden</i> den valreep op. -</p> -<p>Als laatste, even huiverend van geluk, verlaat Rolf het vlot. Zoo komt hij boven, -waar Harmen de haren uit zijn mond spuwt. -</p> -<p>Wie staat daar en sluit hen alle vier tegelijk, schreiend en lachend, in zijn zevenmijls -armen? -</p> -<p>Hilke Jopkins. -</p> -<div class="figure p492width"><img src="images/p492.png" alt="Wie staat daar..." width="203" height="275"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb493">[<a href="#pb493">493</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.25" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e577">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p493.png" alt="BIJ DE BRUINVISCH AAN BOORD" width="615" height="174"></div> -<h2 class="main">BIJ DE BRUINVISCH AAN BOORD</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">„Mijn jongens.….! Hajo! Rolf! Harmen! Padde, goeie sukkel, ik dacht, dat jullie altemet -naar de weerlicht waren!” En de tranen sprongen zoo maar Hilke’s oogen uit. „Mannen, -haal Bolle eens op!” -</p> -<p>Daar kwam Bolle al aanhollen. „Groote genade, jongens, zijn <i>jullie</i> daar weer?!” Bolle veegde z’n vette handen aan zijn witten voorschoot af. „Hoe hebben -jullie ’m dat gelapt?” -</p> -<p>„Tja, Bolle”, zei Harmen, „als ik daarvan begin te vertellen, mag ik eerst wel een -bord bruine boonen met spek achter de kiezen hebben, anders val ik onderweg van m’n -stokje.” -</p> -<p>„’k Zal gauw wat klaarmaken!” verzekerde Bolle, aangedaan. „Lusten jullie een bordje -pap na?” -</p> -<p>„Schei maar uit, Bolle!” zuchtte Harmen. „Pap.….! Groote genade!” -</p> -<p>Bolle spoedde zich naar de kombuis. En Harmen schreeuwde hem na: „Denk je om de basterdsuiker?” -</p> -<p>Hilke keek de jongens nog hoofdschuddend, de oogen vol tranen, aan. „Ik kan het nog -niet gelooven, jongens! Daar staan jullie weer in levende lijve voor me en.…. wat -voor rokjes hebben jullie aan?” -</p> -<p>„Geef me er straks maar een broek van jou, Hilke”, zei Harmen. „Op wat voor schuit -sta ik?” -</p> -<p>„Je bent op de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span>, bij de Bruinvisch.” -<span class="pageNum" id="pb494">[<a href="#pb494">494</a>]</span></p> -<p>„Op die rotschuit?” vroeg Harmen. -</p> -<p>„Heila!” schreeuwden een paar mannen. „Zachies an!” -</p> -<p>„Vraag ik jullie wat?” informeerde Harmen. „Zeg, Hilke, waar is de schipper? <i>Onze</i> schipper bedoel ik natuurlijk.” -</p> -<p>„Bontekoe heeft een nieuwe schuit: de <span class="ex">Berger Boot</span>. Die ligt een eind verderop. Voor Batavia.” -</p> -<p><span class="corr" id="xd30e9672" title="Niet in bron">„</span>En jij en Bolle zitten hier?! Jullie laten den ouwe toch niet schieten?!” -</p> -<p>„Wat kunnen we anders doen?” vroeg Hilke. „Als de schipper niet teruggaat.….?” -</p> -<p>„Nou valt m’n hoedje af!” zei Harmen. „Waar gaat ie dan heen?” -</p> -<p>„Weet ik het? Tegen de Chineezen bakkeleien.” -</p> -<p>„Ik doe mee!” stelde Harmen vast. „Ik laat de schipper niet in de steek!” -</p> -<p>„Nou, ga nou maar eerst mee naar het logies”, suste Hilke. „Dan krijg je een broek -van me, en dan moeten jullie maar eens alles vertellen!” -</p> -<p>„Dat we met die gepolitoerde nikkers wat beleefd hebben, daar kun je gif op nemen, -Hilke!” verzekerde Harmen. -</p> -<p>„Jongens, we zullen eerst naar de kajuit moeten”, zei Rolf. -</p> -<p>„In m’n rokkie zeker?” vroeg Harmen. -</p> -<p>„De Bruinvisch is er niet!” gromde een der mannen. <span class="corr" id="xd30e9685" title="Niet in bron">„</span>Anders had ie jullie al lang in de gaten!” -</p> -<p>„Is de stuurman dan aan boord?” -</p> -<p>„De opperstuur is met de Bruinvisch mee. En de onderstuur ligt in zijn kooi. Was ie -maar aan boord, de Bruinvisch, dan zouden we van de kust afzeilen, want ’t is hier -gevaarlijk liggen met dit weer. Maar als de ouwe vannacht terugkomt en ie moet zich -eerst groen zoeken voor ie de kast vindt, raast ie morgen de zeilen van de mast.” -</p> -<p>„Hij is naar de <span class="ex" lang="nl">Maegt van Dordregt</span> bij Jan Coen op bezoek”, lichtte Hilke toe. -</p> -<p>In optocht daalde men nu in het vooronder af,—eerst de jongens. „Alle duivels, die -hond, die jullie daar hebben.….” riep Hilke uit.…. „da’s immers geen ander mensch -als.… als <i>Joppie</i>!” -</p> -<p>„Wauw!” gilde Joppie en vloog tegen Hilke op, die hem in zijn armen ving. -<span class="pageNum" id="pb495">[<a href="#pb495">495</a>]</span></p> -<p>„Joppie! Zat je daarom zoo aan me te snuffelen! Heb jij dat heele tochtje ook meegemaakt, -ouwe jongen?—Kom, jullie moeten eerst wat ordentelijks aan je lijf hebben! Hier, Harmen, -pas die broek eens?” -</p> -<p>„Hij zou me wel eens wat lang kunnen wezen.….” weifelde Harmen. Zijn veronderstelling -werd gerechtvaardigd: de kniebroek, die Hilke hem geoffreerd had, reikte hem tot op -de enkels. „Nou, een broek <i>is</i> het”, troostte Harmen zichzelf. „En ’k hoef er niet mee naar m’n meisje. We zullen -de pijpen eens wat omslaan!” -</p> -<p>Zoo deed Harmen. Ook Padde kreeg een broek: een goedhartige oome stond hem een kleedingstuk -af.—„Veel zaaks is het niet”, meende Padde. -</p> -<p>„Toch beter als zoo’n rokkie”, excuseerde de oome zich. -</p> -<p>Padde weifelde. „Kijk het zitvlak eens gesleten zijn!” -</p> -<p>„Wacht maar”, troostten de maats, „als je hier aan boord blijft, zal het nog wel meer -slijten! Juffer Driesteng ligt altijd klaar.” -</p> -<p>„Dacht je dan, dat ik op die smerige schuit wou blijven?” vroeg Padde. Hij trok de -broek aan; ze bleek om het middel wat nauw, maar Padde stak een paar gaatjes in den -boord, trok er een touwtje door,—toen paste ze zoowat. -</p> -<p>„Nou”, zei Harmen, „nou moet je me eerst nog eens vertellen waar de anderen zijn. -Waar is de bootsman? En de Schele en Bokje en Gerretje en Diede Doedes en.….” -</p> -<p>„De meesten zijn bij den schipper gebleven”, antwoordde Hilke. „Ik had ook wel gewild, -maar eh, Sijtje, snap je.….? Nou, en de Schele is dood.” -</p> -<p>„D-dood?” stamelde Padde. -</p> -<p>„Dood”, zei Hilke triest. „Toen tegelijk met.…. Wacht, dat weten jullie natuurlijk -niet: we zijn overvallen! Floorke en de Neus en.…..” -</p> -<p>„Schei maar uit.….” zuchtte Harmen. „Wij hebben ze begraven, Hilke!” -</p> -<p>„Is ’t waarachtig.….?—Dat was me wat, jongens!—Nou, de Schele is dus dood, hij kreeg -een giftige pijl in z’n schouder; we hebben hem later over boord moeten zetten. En -Gerretje is getrouwd.” -<span class="pageNum" id="pb496">[<a href="#pb496">496</a>]</span></p> -<p>„Getr.….?! Wàt zeg je?” -</p> -<p>„Met een Javaansch meisje.” -</p> -<p>„En z’n meisje in Hoorn dan?” -</p> -<p>„Tja.….! Mij loopen de tranen ook over de wangen, als ik daaraan denk! Hij zegt, dat -ie geen aardigheid meer aan varen heeft, nou Floorke er niet meer is.” -</p> -<p>„Wedden, dat ik ’m weer op een schip krijg?” vroeg Harmen. „Schamen moest ie zich!” -</p> -<p>Daar kwam Bolle aanzetten met een pan bruine boonen en een kommetje vet met uitgebakken -stukjes spek er in. En de jongens smulden.….! Ze lepelden dapper uit de groote pan; -Bolle bracht nog wat mosterd,—dat smaakte heel wat hartiger dan de zoutelooze rommel, -dien ze al dien tijd hadden moeten slikken! -</p> -<p>De schuit begon al aardig te dansen, maar de jongens merkten er niet veel van; zelfs -Padde had geen behoefte om naar het zeeziekvrije plekje te gaan zoeken.—„Hè, Joppie, -ouwe karkas?” vroeg Harmen, wiens wangen, neus en kin blonken van het vet, „dat is -wat anders als zoo’n half gepekeld stukkie visch?” -</p> -<p>„Wat zul je daar een gelijk aan hebben!” antwoordde Joppie. „Krak!” En hij brak met -de tanden een groote spekkorst middendoor. -</p> -<p>Een groot bord pap besloot den koningsmaaltijd. Vol aandacht strooiden de jongens -er basterdsuiker over, en Padde gooide er zooveel in, dat de pap heelemaal bruin werd. -Maar Bolle keek vandaag zoo nauw niet. -</p> -<p>„Ziezoo”, zei Harmen, „als jullie me nou een pijpie en een blaadje geeft en wat brand -er in, zal ik jullie eens gaan vertellen wat we alzoo beleefd hebben!” -</p> -<p>Zijn bescheiden wensch werd met bekwamen spoed ingewilligd, want allen waren even -nieuwsgierig om de lotgevallen der jongens te vernemen. -</p> -<p>„Nou, luisteren jullie?” vroeg Harmen, na gnuivend een paar trekken aan z’n pijpje -gedaan te hebben. En toen begon Harmen te vertellen. Te vertellen.….!! De jongens -hadden, samen met Joppie, heele kampongs bestormd; Dolimah bleek tot achter de ooren -op Harmen verliefd te zijn geweest; het <span class="pageNum" id="pb497">[<a href="#pb497">497</a>]</span>verhaal van den panter werd in zoo felle kleuren opgedischt, dat den maats de rillingen -over het lichaam liepen. Toen Harmen merkte, dat de geschiedenis indruk maakte, deelde -hij den panter nog een wijfje en vijf volwassen jongen toe, mormels van heb ik jou -daar! Toen het hol eindelijk geheel van het pantergebroed gezuiverd was, hadden twee -reuzenslangen de arme zwervers in hun schuilplaats belegerd. Maar Harmen knoopte de -beide staartuiteinden van de monsterachtig groote beesten met een dubbelen ouwewijvenslag -aaneen, zoodat ze voor hun leven lang aan elkaar geketend waren en.….!—Harmen stokte. -„Dat laatste was gelogen”, bekende hij onder de ongeloovige blikken van alle kanten. -„Laat Hajo het dan maar vertellen.” -</p> -<p>„Neen, vooruit, vertel maar door. Kun je het dan niet zonder liegen?” -</p> -<p>Harmen schudde ontkennend het hoofd. „In het begin wel, maar later niet meer. En als -ik aan jullie tronies zie, dat jullie het niet meer gelooven, geloof ik het zelf ineens -ook niet meer.—Vertel jij het maar, Hajo!” -</p> -<p>Hajo nam Harmen’s taak over, maar Harmen viel hem telkens in de rede om er een haaltje -aan te maken en vroeg dan: „Niet waar, Rolf?” Voor Rolf wat zeggen kon, ratelde Harmen -al weer verder. -</p> -<p>Nu en dan sloeg Hilke Hajo op den schouder, dat zijn botten kraakten, en zei, zegevierend -rondkijkend: „Alsjeblieft, mannen, hier zien jullie een <i>Fries</i>!” -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Zoo werd het elf uur. Toen eerst begaven de mannen zich ter ruste, allen nog druk -dooreenpratend over de avonturen van de helden van dien dag, voor wie een paar <i>fijne</i> kooien waren vrijgemaakt. Terwijl de kerels zich, schrap staande op beide beenen -om niet om te slaan, stonden uit te kleeden, klonk buiten plots een stem als een kanon. -„<i>De Bruinvisch!</i>” stamelden de maats en schoten haastig hun broeken weer aan. Ook de jongens, die -het met uitkleeden gemakkelijk hadden en al hoog en droog in hun kooien lagen, vlogen -overeind. -</p> -<p>„Blijf liggen!” raadde Hilke. „Jullie liggen immers goed? Als je bij hem mocht aanmonsteren, -zul je nog genoeg hollen,<span class="pageNum" id="pb498">[<a href="#pb498">498</a>]</span>—’t is hier werken aan boord! Kom, ik ga ook eens kijken wat er aan het handje is!” -En Hilke stapte met groote passen achter de anderen aan. -</p> -<p>Zwijgend zaten de jongens in het uitgestorven vooronder te luisteren naar de donderende -bevelen van den Bruinvisch. „<i>Haal in</i> de ankers! Zet de fok op! Hel en weerlicht, als ik een uur later was gekomen, had -de kast aan gruzelementen gelegen!” -</p> -<p>Verdraaid! ze dansten flink,—dat was waar. Hoor! de ankerspillen ratelden. Nu werd -er zeker een zeil opgezet. Hoe de wind er in sloeg! Pang!—Hilke kwam kletsnat weer -binnen en schudde zich. „’k Heb door een zeetje geloopen”, lichtte hij toe. „We steken -eerst een eind van wal en varen dan op Batavia aan, dan spreken jullie morgen de schipper -meteen! Kom, ik moet nog wat helpen! Slaap lekker, jongens!” En Hilke verdween weer -met een vriendelijken hoofdknik. -</p> -<p>„Dag, Hilke!”—Maar de jongens konden maar zoo niet inslapen. Zwijgend lagen ze in -hun kooien, stil-gelukkig in het heerlijke bewustzijn weer bij vrienden te zijn. Morgen -zouden ze Bontekoe de hand drukken,—die lag met zijn schip voor Batavia.…. was dat -een eiland? Rolf had er nooit van gehoord. En de schipper ging met de Chineezen bakkeleien? -Wat moesten zij dan doen? Ze wilden wel mee, maar.…. Zou de schipper lang in Indië -blijven, vóór hij weer terugvoer naar.…. naar Hoorn.….?—Doet er niet toe! Ze kenden -hun plicht en wisten waar hun plaats was. Maar toch.….—De jongens <span class="corr" id="xd30e9763" title="Bron: zuchten">zuchtten</span>. Drommels, wat vloog de lamp heen en weer; wat kraakten de masten! -</p> -<p>Bij groepjes kwamen de maats weer terug. De helft moest opblijven. De Bruinvisch zelf -ging ook niet ter kooie. Mijmerend dachten de jongens er over na, wat Bontekoe eens -van den Bruinvisch had gezegd: „Tòch een goed zeeman!” -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Rolf was het langst wakker. Hij dacht aan het oogenblik, dat hij van Hajo afscheid -zou moeten nemen. Hun wegen zouden uiteenloopen,—daar was Rolf nu zeker van. -</p> -<div class="figure p498width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb499">[<a href="#pb499">499</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.26" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e584">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p499.png" alt="AF- EN AANMONSTEREN" width="615" height="172"></div> -<h2 class="main">AF- EN AANMONSTEREN</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Toen de jongens den volgenden morgen wakker werden, huiverden ze van genoegen. De -zon scheen door de poorten aan bakboordzij; de storm, voor zoover men dat nachtje -stevig blazen storm mocht noemen, had opgehouden,—al stampte de schuit ook nog wat. -De oomes waren bezig hun broeken aan te schieten en knikten hen van alle kanten toe. -„Morrege!” -</p> -<p>„Morgen!” antwoordden de jongens. En Joppie sprong onder Hajo’s kooi vandaan en wenschte -ook goeden morgen met veel likken en kwispelstaarten. -</p> -<p>„De Bruinvisch weet al, dat jullie d’r zijn!” zei een maat. „Hij heeft de sloep zoowat -kapoerus gevaren tegen jullie vlot: hij was niks gemakkelijk, toen ie aan boord kwam! -Hij zegt, dat jullie bij hem in het lijkhuis moet komen.” -</p> -<p>„Het lijkhuis??” -</p> -<p>„De kajuit. Je zult het wel zien. Maar jullie hoefden pas te komen, als je wakker -was.” -</p> -<p>„Allicht”, zei Harmen, „we zijn geen slaapwandelaars.” -</p> -<p>De jongens maakten zich op naar de kombuis, waar Bolle hen met een kom dampende koffie -verwelkomde. Het was alles nog te mooi om te gelooven! Bedachtzaam, volop genietend, -slurpten ze het bruine vocht. -</p> -<p>„We gaan nou naar Batavia, hè, Bolle?” vroeg Hajo. „Is dat een eilandje, of zoo?” -<span class="pageNum" id="pb500">[<a href="#pb500">500</a>]</span></p> -<p>„Wel neen,” zei Bolle. „Dat wordt een nieuwe stad, die nog geen jaar bestaat. Terwijl -wij op zee zaten, hebben ze hier gebakkeleid. Wat vroeger: Jacatra heette, heet nou: -Batavia. Stom-eenvoudig.” -</p> -<p>„Nou, ’t zal me benieuwen”, zei Harmen. „Laten we eerst maar eens naar ’t lijkhuis -gaan, bij de Bruinvisch! ’t Ligt daar vol opgeblazen krokodillen, zeggen ze.” -</p> -<p>En in optocht begaf het viertal zich naar de groote kajuit. Ze klopten aan. -</p> -<p>„<i>Binnen!!!</i>” donderde een stem. -</p> -<p>Daar zat de Bruinvisch. De jongens keken naar zijn koperkleurigen kop met de donkerroode -wangen als van een rijpe bellefleur en de weerbastige, kleine krulletjes,—en in gedachten -zagen ze hem den valreep weer opklauteren, statig gevolgd door den dorren koopman.… -toen, op de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>.….! -</p> -<p>Hij zat rondom in de opgezette beesten. In een hoek stond een ietwat houterige tijger -met gele, glazen oogen,—die was heel wat makker dan dien de jongens in Sumatra ontmoet -hadden, al keek deze ook erg grimmig, en al waren de zware hoektanden ook geheel ontbloot. -Van de lage zoldering der kajuit hing een albatros met wijd uitgestrekte vleugels, -net of hij nog vloog, en hij klemde een morsdoode visch in den snavel. Half tusschen -zijn vleugels door was een kalong neergelaten; dan hingen dieper in de kajuit nog -visschen: een opgevulde, kleine haai,—kijk, daar in z’n vestje had ie een opstopper -gekregen! In een hoek hingen een zwaardvisch met half afgebroken zwaard, een kolossale -rog en een duivelsvisch. In een waas zagen de jongens onder de tafel, waaraan de Bruinvisch -zat, een krokodil met groene oogen liggen. -</p> -<p>Aarzelend waren onze vrienden binnengetreden in dit tooverhol, waarin de Bruinvisch -troonde als een vervaarlijk heksenmeester. Joppie, die hen overal volgde, had alle -haren steil rechtop gezet en was ditmaal buiten blijven staan. -</p> -<p>„Jullie hebt me vannacht met jullie vlot zoowat naar de weerlicht geholpen!” bulderde -de Bruinvisch vriendelijk. „Hoe heet jij?” -</p> -<p>„Van Kniphuyzen, schipper.” Verduiveld, wat een griezelige <span class="pageNum" id="pb501">[<a href="#pb501">501</a>]</span>boel was het hier! De maats hadden wel gelijk, het een lijkhuis te noemen! Daar, boven -op die kast, stond een zeeëgel; als pendant had ie een koffervisch, en in het midden -stond een aap, die juist bezig was, in een tak te klimmen.…. -</p> -<p>„En jij? Hoe heet jij?” bulderde de Bruinvisch Hajo welwillend te gemoet. De houterige -tijger beefde ervan; de staart van den aap trilde, en in de kast viel iets. Verdikkeme, -de Bruinvisch had boven zijn bedstee een vampier gespijkerd. Zeker om lekker in te -slapen! -</p> -<p>„Peter Hajo, schipper”, antwoordde de gevraagde. -</p> -<p>De Bruinvisch keek Rolf aan. -</p> -<p>„Rolf Romeijn, schipper.” -</p> -<p>„En ik ben Padde Kelemeijn van de Appelhaven”, lichtte Padde den Bruinvisch in. -</p> -<p>„Vraag ik je wat?!” vroeg deze. En tot Rolf: „Ben jij die neef van Bontekoe? Als je -bij mij komt, ben je over een jaar volmatroos.” -</p> -<p>„Ik dank u, schipper. Maar ik wil bij mijn oom blijven.” -</p> -<p>„Word je soms voor stuurman opgeleid?” vroeg de Bruinvisch wrevelig. -</p> -<p>„Jawel, schipper.” -</p> -<p>„Hm!” De Bruinvisch gromde nog wat en gunde Rolf geen blik meer. „En jullie?” wendde -hij zich tot Hajo en Harmen. „’k Heb voor jullie ook nog wel een plaatsje over.” -</p> -<p>Harmen keek nog in gedachten verzonken naar de kast. Op de benedenste plank stond -een kievit bij z’n nest met eitjes. Vier lagen er in. Zouden die van hem zelf wezen -of van een andere kievit? Kijk die sperwer daar eens mooi staan, met z’n witte sokjes -aan! En daar op die bovenste plank stonden allerlei beesten in fleschjes. Slangen, -kikkers, hagedissen.…. -</p> -<p>„Heila!” bulderde de Bruinvisch. „Versta je me niet?!” -</p> -<p>Harmen schrok op. „Eerst niet, schipper. Je spreekt zoo zachies.….” -</p> -<p>De Bruinvisch rolde met zijn oogen. „Ik vraag je, of je bij mij wilt komen?” -</p> -<p>„Nou, schipper, daar moet ik nog eens een nachtje over slapen.….” aarzelde Harmen. -„’k Weet nog niet, of <i>onze</i> schipper me missen wil!” -<span class="pageNum" id="pb502">[<a href="#pb502">502</a>]</span></p> -<p>„Hij zal je in een glazen kastje zetten!” verzekerde de Bruinvisch. -</p> -<p>Harmen wees grinnikend op de hagedissen in de fleschjes. „Ik ben geen salamander, -schipper!” -</p> -<p>Er heerschte even zwijgen. De Bruinvisch scheen er over na te denken, of hij Harmen -zou laten kielhalen, op spiritus zetten of laten opvullen en aan de zoldering hangen. -„Als je op m’n monsterrol stond, onthaalde ik je op juffer Driestreng!” viel hij tenslotte -uit. -</p> -<p>Rolf vond het raadzaam, aan het onderhoud maar een einde te maken. „Kunnen we gaan, -schipper?” -</p> -<p>„Ja, ruk maar uit!” bulderde de Bruinvisch en stampte met den voet, dat den houterigen -tijger een der hoektanden uit den wreeden muil viel. De Bruinvisch raapte den tand -op, duwde hem weer in de holte, waar hij thuis hoorde, en de jongens verlieten de -kajuit. -</p> -<p>„Nou”, zei Harmen, „voor ik die gruwelkamer wéér in kom! Hè, Joppie? Jij moest er -ook niks van hebben!” -</p> -<p>„Hij wou ons graag aanmonsteren, hè?” grinnikte Padde. „Maar dat zat hem niet glad!” -</p> -<p>Harmen keek Padde verbluft aan. „Tegen jou heeft ie toch alleen maar gezegd: Ik vráág -je niks!” -</p> -<p>Padde zweeg even. „Kletskoek!” zei hij toen. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>En zoo kwam de groote middag, jongens, dat onze vrienden aan boord van de <span class="ex">Berger-Boot</span>, die op de reede van het pas gestichte Batavia voor anker lag, hun schipper, hun -allerbovenstebesten schipper weer de hand drukten<span class="corr" id="xd30e9847" title="Bron: ,">.</span> En den braven Vader Langjas! Dat gaf me een blijdschap! De tranen sprongen hun in -de oogen, en Vader Langjas’ stem trilde ook, en Bontekoe sloeg hun op de schouders, -dat de botten kraakten. -</p> -<p>De jongens gingen mee naar de kajuit; daar kregen ze een stoel, net als groote heeren, -en Bontekoe liet koffie brengen met een plak koek en een klontje er bij. Toen moesten -de jongens vertellen. Schots en scheef ging het, en Rolf hield er met moeite een beetje -volgorde in. Harmen weidde ditmaal niet uit: hij wou z’n schipper toch niet voorliegen! -<span class="pageNum" id="pb503">[<a href="#pb503">503</a>]</span></p> -<p>En toen ze honderd uit gepraat hadden, en de schipper en Vader Langjas hun hadden -verteld hoe de jol tenslotte op de reede van Bantem was gekomen,—toen kwam Bontekoe -met de vraag: „En, jongens, wat denken jullie nou te doen?” -</p> -<p>Onze vrienden keken elkaar aan. Harmen verslikte zich in zijn koffie, werd door Vader -Langjas op den rug geklopt tot hij er weer bovenop was. Toen zei hij: „Is ’t waar, -schipper, dat je tegen de Chineezen gaat bakkeleien?” -</p> -<p>Bontekoe glimlachte. „Voorloopig niet, Harmen! Maar ik vertrek de volgende week naar -Ternate en zal hier in de buurt nog wel een paar jaar rondzwerven.” -</p> -<p>„Een paar jaar, schipper.….?!” -</p> -<p>„Zijne Excellentie de gouverneur-generaal heeft me op vijf jaren voorbereid, jongens.” -</p> -<p>De jongens zuchtten. Ze hadden altijd gedacht, dat er boven hun schipper niets hoogers -meer bestond, en nu eensklaps hoorden ze, dat ook de schipper iemand gehoorzamen moest.….! -</p> -<p>Bontekoe zag hun verbazing en glimlachte. „Ik raad jullie aan, jongens, je bij schipper -Pieter Thijsz. van Hoorn te laten aanmonsteren.” -</p> -<p>„De Bruinvisch!” verbeterde Harmen knorrig. „Als ik niet onder jou kan varen, schipper, -heb ik.…. heb ik er geen aardigheid meer aan.” Harmens stem trilde. Hij haalde diep -adem, en een traan rolde over zijn wang. „Wat had ik graag met jou weer teruggewild, -schipper!” -</p> -<p>„Kom, Harmen!” beurde Bontekoe hem op. „Misschien sta je over tien jaar nog wel eens -als volle kok op mijn monsterrol.” -</p> -<p>„’k Hoop het te beleven, schipper.….!” griende Harmen. -</p> -<p>„Nou juist”, zei Bontekoe. „Jullie monsteren straks dus maar meteen bij.…. bij de -Bruinvisch aan. Hij zal jullie wel meevallen! Straks varen jullie nog liever onder -hem dan onder schipper Bontekoe!” -</p> -<p>„Schipper!!” riepen de jongens. -</p> -<p>„In elk geval blijft jullie geen andere keus”, zei Bontekoe. „Wanneer zal het volgende -schip naar Holland teruggaan? Alles wat binnenloopt, wordt vastgehouden, want hier -is <span class="pageNum" id="pb504">[<a href="#pb504">504</a>]</span>overal onrust sinds de verovering van Jacatra.” De schipper wendde zich tot Hajo. -„Jou wil ik nog wat zeggen, Hajo. Jij hebt een goede kop. Je moest voor stuurman leeren.” -</p> -<p>„Schipper.….!!” stamelde Hajo. -</p> -<p>„Wil je ’t graag?” -</p> -<p>Het duizelde Peter Hajo. „Of ik het <i>wil</i>, schipper.….?!” -</p> -<p>„Dan zal ik je een brief meegeven voor de heeren van de Compagnie.” -</p> -<p>Dikke tranen schoten in Hajo’s oogen. „Ja.…. jawel, schipper.” -</p> -<p>„En jij, Padde?” vroeg Bontekoe vroolijk aan den kleinen dikzak. „Wat ga jij doen?” -</p> -<p>Padde knipte met zijn oogjes, wilde wat zeggen, maar slikte zijn woorden weer in. -Hij werd rood als een kreeft, zuchtte diep, haalde toen de schouders op en keek naar -den grond. Om zijn mondhoeken trilde het; een traan spette op zijn grooten teen. -</p> -<p>„De Bruinvisch mot ’m niet”, lichtte Harmen toe. -</p> -<p>Een medelijdende glimlach verscheen op Bontekoe’s gelaat. „Hebben jullie het hem op -de man af gevraagd?” -</p> -<p>„Neen, schipper!” haastte Harmen zich. „We hebben immers nog niet bij hem aangemonsterd!” -</p> -<p>„Nu, zie het dan eerst samen klaar te spelen, dat Padde meegaat!” zei Bontekoe. „Desnoods -zal ik er wel bij te pas komen.” -</p> -<p>„God zal het je loonen, schipper!” snikte Padde. -</p> -<p>Bontekoe wendde zich tot zijn neef, keek hem in de oogen. „En.…. jij, Rolf? Wat doe -jij?” -</p> -<p>„Ik ga met u mee, oom”, zei Rolf zacht. „Dat spreekt immers vanzelf.” -</p> -<p>„Rolf.….!” stamelde Hajo. -</p> -<p>Bontekoe keek met een glimlach naar de beide vrienden. -</p> -<p>„De wereld is klein, jongens”, zei hij, vriendelijk-troostend. „Jullie loopt mekaar -weer tegen het lijf voor je er erg in hebt! Kom, nu moeten we eens afrekenen!” -</p> -<p>„Afrekenen.….?!” Padde werd zenuwachtig, stootte Hajo aan. -</p> -<p>„Om het geleden verlies voor mijn mannen wat uit te <span class="pageNum" id="pb505">[<a href="#pb505">505</a>]</span>wisschen, heeft de Compagnie mij toegestaan, dubbele gage uit te betalen”, zei Bontekoe. -</p> -<p>Een rilling voer den jongens door de leden. -</p> -<p>Bontekoe liep naar z’n tafel. Trok een lade open. -</p> -<p>„Harmen van Kniphuyzen!” klonk het. „Over veertien maanden gage: veertien maal vier -is zes-en-vijftig, verminderd met drie gulden aanmonsteringsgeld, vermeerderd met -twee gulden voor tweede aankomst in Oostinje,—maakt vijf-en-vijftig gulden!” -</p> -<p>Harmen kuchte, werd beurtelings bleek en rood en kwam gewichtig toestappen. Kalm en -waardig, maar met bevende handen, schoof hij de stapeltjes zilver naar zich toe. „Bedankt, -schipper!” zei hij norsch en liet het geld in zijn broekzak glijden.—Maar rinkelend -kwam het er bij de pijpen weer uit en rolde naar alle zijden uit over den vloer. „Tja!” -stotterde Harmen, „dat komt: ’t is mijn broek niet! Ik kon niet weten, dat er een -gat inzit, nietwaar?” En met Padde’s hulp begon hij te grabbelen. „Ik zal het maar -in m’n hand houden!” stelde hij de anderen gerust. -</p> -<p>„Peter Hajo!” riep Bontekoe. „Over veertien maanden gage, maakt veertien maal drie, -is twee-en-veertig.…. Heb je aanmonsteringsgeld gehad, Peter?” -</p> -<p>„Neen, schipper.….” -</p> -<p>„Ik kan het niet meer nazien omdat de meeste papieren verloren zijn gegaan,” lichtte -Bontekoe hen in. „Dus twee-en-veertig. Vermeerderd met een gulden voor eerste aankomst -in Oostinje, maakt drie-en-veertig. En, wacht eens, Harmen, zou ik jou ook niet de -gage van Lijsken Cocs uitbetalen? Alsjeblieft: vijf-en-vijftig gulden. Geef het maar -gauw aan den schipper van de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span> af, voor je het verliest, Harmen!” -</p> -<p>„Jawel, schipper”, zei Harmen. „Vijf-en-vijftig gulden,—wat zal z’n moeder blij zijn!” -</p> -<p>Bontekoe zag Harmen vriendelijk aan, knikte peinzend. Maar wie den schipper kende, -zag aan zijn gelaat, dat hij van die vreugde van Lijsken’s moeder, wanneer Harmen -haar het zakje met geld zou komen brengen, nog zoo zeker niet was.….—„Padde Kelemeijn!” -riep hij. -<span class="pageNum" id="pb506">[<a href="#pb506">506</a>]</span></p> -<p>Padde krabbelde ijverig overeind, de handen nog vol zilverstukken, die hij voor Harmen -bijeengegrabbeld had. -</p> -<p>„Geef op!” beval Harmen. „Anders komt het in de war.….” -</p> -<p>Bontekoe telde Padde’s gage uit. „Veertien maal drie is twee-en-veertig.….” -</p> -<p>„Geen aanmonsteringsgeld ontvangen!” zei Padde. -</p> -<p>Bontekoe glimlachte. „Ja, dat herinner ik me. Jouw aanmonstering staat me nog levendig -bij. Dus: twee-en-veertig gulden, plus een gulden voor eerste aankomst in Oostinje, -maakt.….” -</p> -<p>„Drie-en-veertig gulden!” rekende Padde vlug uit. -</p> -<p>„Goed zoo”, prees Bontekoe. „Daar liggen ze.” -</p> -<p>Padde telde het geld na. „Een-twee-drie-vier.…. drie-en-veertig. Bedankt, schipper!” -En op Harmens voorbeeld hield hij het geld in zijn hand. -</p> -<p>„Wil jij je geld ook hebben, Rolf?” vroeg de schipper. -</p> -<p>„Houdt u het maar vast, oom!” zei Rolf. „Als u me maar wat geeft om kleeren en een -kist en zoo te koopen. Een gulden of vijftien.” -</p> -<p>„Hier zijn ze.—Zoo, wacht jullie nu nog even, dan zal ik die brief voor Hajo schrijven.”—En -terwijl de jongens zwijgend toekeken, nam Bontekoe een vel papier en een blanke ganzeveer -en schreef den brief. Tenslotte zette hij er zwierig zijn handteekening onder, bestrooide -den brief met wit zand om den inkt te doen drogen. „Lees eens voor, Peter Hajo?” -</p> -<p>Hajo trad naderbij. „Aan de Heeren Bewindhebbers van.….” spelde hij. -</p> -<p>„Zoo. Dus je kunt wat lezen”, zei Bontekoe. -</p> -<p>„Rolf heeft het me geleerd, schipper!” -</p> -<p>De schipper zond zijn neef een welwillenden blik toe. Toen wendde hij zich weer tot -Hajo. „Denk er om: het moet nog vlotter gaan, hoor!” -</p> -<p>„Ja-jawel, schipper!” Hajo werd rood als een kool. -</p> -<p>Toen vouwde Bontekoe den brief dicht. „Geef hem straks aan den schipper van de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span> af; anders is hij al vuil voor de heeren bewindhebbers hem in handen hebben. De Bruinvisch.….” -Bontekoe kon een glimlach niet <span class="pageNum" id="pb507">[<a href="#pb507">507</a>]</span>onderdrukken, „zal je nog wel zeggen wat je er mee beginnen moet. Begrepen?” -</p> -<p>„Jawel, schipper!” zei Hajo, stralend. -</p> -<p>En toen kwam het afscheid. Harmen en Hajo grepen ieder een hand van hun schipper. -„Zoo eentje als jou krijgen we nooit weer terug, schipper!” verzekerde Harmen met -schorre stem. „Zoo’n beste, puike schipper! Waar, Hajo?” -</p> -<p>Bontekoe scheen door Harmens spontane loftuitingen niet onaangenaam getroffen. Hij -lachte maar en klopte den jongens op den schouder terwijl hij hen naar den valreep -leidde. -</p> -<p>„Is dat <i>Joppie</i> niet?” vroeg hij. -</p> -<p>„Jazeker, schipper, dat is Joppie! Vooruit Joppie, je kent je schipper toch nog wel?” -</p> -<p>„Wauw!” kefte Joppie. -</p> -<p>„Gaat hij mee naar Holland?” vroeg Bontekoe. -</p> -<p>Harmen knikte. „Hij gaat straks mee aanmonsteren bij de Bruinvisch! Hè, Joppie?” -</p> -<p>Bontekoe lachte. „Hij zal Holland wel een koud landje vinden!” -</p> -<p>„Nou, hij gaat uit eigen wil mee”, verzekerde Harmen. -</p> -<p>„Jongens!” zei Bontekoe, „we zullen mekaar enkele jaren niet zien. Groet Holland van -me, gedraag je zooals ik dat van jullie gewend ben en.…. heb geluk op je weg!” -</p> -<p><span class="corr" id="xd30e9954" title="Niet in bron">„</span>Dag, schipper, beste schipper! Van ’t zelfde, hoor!” -</p> -<p>’n Maat, die er bij stond te kijken, kreeg het te kwaad, hoewel hij er volgens zijn -eigen zeggen toch niets mee te maken had.…. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Met dezelfde jol, die hen al door zooveel gevaren geleid had, werden de jongens weer -naar de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span> gebracht. Harmen had in de verwarring van het afscheid de guldens weer in zijn zak -gestoken. Wonder boven wonder waren ze niet in het water gevallen, maar juist in de -jol. Nu zat Harmen, nog grienend om het afscheid, zijn geld te tellen, en Padde hielp -hem er bij, omdat Harmen door het tranenfloers alles dubbel zag. Bovendien was Harmen -in het tellen lang geen held: boven de tien ging het niet vlot meer. „Als er een in -het water gevallen is, duik ik net zoolang tot ik ’m weer heb!” zei hij triest. -</p> -<p>„Dat zul je toch zeker wel laten”, meende een der maats <span class="pageNum" id="pb508">[<a href="#pb508">508</a>]</span>van de <span class="ex">Berger Boot</span>. „De kust zit hier vol haaien!” -</p> -<p>„Zeg er eens”, zei Harmen, „<span class="corr" id="xd30e9974" title="Bron: Pas">pas</span> jij op je jongste zusje, maar niet op mij!” -</p> -<p>Hajo en Rolf zaten stilletjes achter in de jol. Beiden dachten aan het komende afscheid.…. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Toen de schemering inviel, stonden de jongens weer in het „lijkhuis”, waar het nu -nog griezeliger was dan vanmorgen: van alle kanten loerden duivelachtige koppen uit -het duister; de glazen oogen glinsterden in het licht van een kaars, die vóór den -Bruinvisch op <span class="corr" id="xd30e9983" title="Bron: stafel tond">tafel stond</span>. Daar weer voor stond een regiment flesschen rooden wijn, waarvan er twee leeggedronken, -en een derde aangebroken was. Het kaarslicht gaf den wijn zulk een helroode kleur, -dat het wel scheen of de flesschen met bloed gevuld waren. -</p> -<div class="figure p508width"><img src="images/p508.png" alt="Het kaarslicht gaf den wijn zulk een helroode kleur, dat het wel scheen of de flesschen met bloed gevuld waren....." width="609" height="393"><p class="figureHead">Het kaarslicht gaf den wijn zulk een helroode kleur, dat het wel scheen of de flesschen -met bloed gevuld waren.….</p> -</div><p> -</p> -<p>„Zoo-zoo!” zei de Bruinvisch met ietwat zware tong, terwijl hij zich inschonk en er -aandachtig naar keek hoe het kaarslicht den uit de flesch klokkenden wijn fonkelen -deed. „Komen <span class="pageNum" id="pb509">[<a href="#pb509">509</a>]</span>jullie zoete broodjes bakken?—Jou maak ik.…. maak ik.…. Hoe oud ben je?” -</p> -<p>De vraag was aan Peter Hajo gericht. „Vijftien geworden, schipper.” -</p> -<p>„Zoo”, zei de Bruinvisch, van achter de tafel een andere flesch met nog donkerder -wijn opdiepend, „zoo, ben je vijftien.” Hij had den kroes half vol geschonken uit -de eerste flesch en vulde hem nu uit deze flesch bij. „Je ziet er uit als zeventien. -Ik maak je.…. maak je.…. lichtmatroos.” Toen stampte hij de flesch dicht en ledigde -den kroes in een enkele teug. -</p> -<p>De Bruinvisch bulderde in het geheel niet meer. Hij fluisterde! Met schorre stem en -achter alles wat hij zei tevreden knikkend. „Ja!” prevelde hij telkens. „Ja!” -</p> -<p>„En jij daar!” dat was tegen Harmen. „Jij wordt volmatroos.” -</p> -<p>„Goeie morrege”, zei Harmen. „Ik ben altijd koksmaat geweest.” -</p> -<p>„Zoo”, zei de Bruinvisch, zich weer inschenkend uit de beide flesschen. „Dan.…. dan -maak ik je.…. maak ik je bijkok. Ja! En juffer Driestreng ligt altijd klaar.” -</p> -<p>„En ik.….?” vroeg Padde angstig. „Wat word ik?” -</p> -<p>De Bruinvisch nam den kroes op om hem uit te drinken, maar zette hem weer neer, keek -Padde aan. „Wat jij wordt? Een vetzak, als je zoo doorgaat. Jou kan ik niet gebruiken.” -</p> -<p>„Nou, schipper”, zei Harmen, „dan moet je schipper Bontekoe eens naar hem vragen! -Die heeft ’m nog eh.…. apart aangemonsterd!—Kijk er eens, schipper, vlug is ie niet -en als hij ergens een ouwewijvenknoop in slaat, trek je hem zóó los. Maar weet je -waar ie goed voor is? Voor botteliersmaat! Ga nou eens na, schipper, waarom hebben -wij op de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> zoo’n ellende gehad? Omdat de botteliersmaat daar, die stomme pijpekop, een brandende -kaars bij een jenevervat heeft gezet. Pats! de heele schuit aan flarden. Zooiets zal -Padde niet gebeuren, schipper!” -</p> -<p>Padde ademde diep, keek naar den kalong daarboven. -</p> -<p>„Schipper!” smeekte Hajo. „We zijn samen uitgevaren, schipper, en.….” -</p> -<p>De Bruinvisch keek Padde aan, toen Hajo, toen Harmen. Hij <span class="pageNum" id="pb510">[<a href="#pb510">510</a>]</span>nam den kroes weer op, maar ademde diep en zette hem weer neer, liet hem toen moeilijk -los, alsof hij er al zijn vingers apart van moest bevrijden. De Bruinvisch schraapte -zijn keel en bulderde weer op eens: „Wat was je op de heenreis?!” -</p> -<p>De flesschen rammelden; de kaarsvlam flikkerde; de schaduwen dansten in het vertrek. -Maar den jongens was zijn gebulder welkom: zóó kenden ze den Bruinvisch; zoo wisten -ze wat ze aan hem hadden. Dat schorre fluisteren van daareven had hen onzeker gemaakt -en hen onaangenaam beroerd. Intusschen was de vraag op zichzelf pijnlijk genoeg. Padde -kuchte, verbleekte. -</p> -<p>Maar Harmen sprong in de bres. „Hij was van alles, schipper! Hij kan bieten schrappen, -pannen uitkrabben, flesschen spoelen.….!” -</p> -<p>„Vooruit dan maar!” brulde de Bruinvisch. „Botteliersmaat! Nou tevreden?” -</p> -<p>„Dank je wel, schipper”, zeiden de jongens uit een mond. -</p> -<p>Toen haalde Hajo zijn brief te voorschijn. „Schipper”, zei hij. „Schipper Bontekoe -heeft me een brief meegegeven, dat ik voor stuurman.….” Hajo bloosde en slikte wat -weg, „voor stuurman moet worden opgeleid. En.….” -</p> -<p>„Zoo! Is het jou ook al in je bol geslagen!” gromde de Bruinvisch. „De Compagnie zal -nog eens schepen met niets dan stuurlui naar Jan Oost zenden! Geef die brief maar -hier: jij zou hem nog vuil maken!” De Bruinvisch legde den brief voor zich op tafel -en greep, reeds lezende, zonder er naar te zien, den kandelaar om zich bij te lichten. -Daarbij stootte hij per ongeluk den kroes wijn om. De Bruinvisch verbleekte, stond -ineens overeind en veegde met zijn mouw den wijn van den brief. Hajo sprong toe, trachtte -vergeefs een stapel papieren, waar de kroes tegen aan gevallen was, nog te redden. -„Alles zeker nat geworden, hè?” vroeg de Bruinvisch met schorre, fluisterende stem. -„De heeren zullen wel denken.…. hm!” Met zijn zakdoek begon hij de papieren te betten. -Hajo hielp hem. „Bedankt.….” gromde de Bruinvisch. „Bedankt.….” -</p> -<p>Intusschen had Harmen zijn aandacht aan iets heel anders gewijd. Wat stond daar op -de onderste plank van de kast? Een.…. een <i>doodskop</i>?! Harmen zou hebben aangemonsterd op een schip, dat in de kajuit een doodskop borg?! -Nog starend <span class="pageNum" id="pb511">[<a href="#pb511">511</a>]</span>naar dat bleeke ding met de zwarte oogholten, het akelige neusgat en de glinsterend-witte -tanden, sprak Harmen kort en duidelijk z’n meening uit: „Schipper, als dat daar een -menschelijke doodskop is, ben ik je koksmaat niet meer!” -</p> -<p>De Bruinvisch keek van zijn werk op. En, een uitweg zoekend voor zijn drift over de -bemorste paperassen, bulderde hij stampvoetend: „Er uit! <i>Er uit</i>, zeg ik je! Alle drie!” -</p> -<p>De jongens verdwenen met bekwamen spoed, vonden buiten Rolf en Joppie, die vol belangstelling -vroegen naar den uitslag van de aanmonstering. -</p> -<p>„Ik ga weer naar ’m terug”, zei Harmen. „Ik laat me niet aanmonsteren op een schip -met een doodskop! Daar waag ik m’n huid niet aan en Joppie’s huid ook niet!” Harmen -nam Joppie in z’n nekvel en koerste met zijn stekelharigen kameraad de kajuit weer -in. -</p> -<p>„Harmen?!”—Maar Harmen had de deur alweer achter zich gesloten. Er kwam wat gebulder -uit de kajuit,—toen werd het stil. -</p> -<p>Na een uurtje—de jongens waren met Hilke naar het voordek geslenterd—kwam Harmen weer -aanzetten, Joppie vriendelijk kwispelstaartend voor hem uit. -</p> -<p>„Nou”, zei Harmen, z’n pijpje opdiepend en een handjevol tabak nemend uit de doos, -die Hilke hem offreerde, „nou, de Bruinvisch is met al z’n gebulder zoo mak als een -lammetje, en Harremen windt hem om dit.…” Harmen strekte zijn pink uit, „dit kleine -vingertje! Die kop was niet van een mensch; die was van een Arabier! Hij heeft me -ook in de laden laten kijken,—heerem’n tijd, wat zit daar allemaal voor een rommel -in! Nou, enne.…. Joppie is ook aangemonsterd, en ik heb de Bruinvisch het geld voor -Lijsken’s moeder in bewaring gegeven.—Hè, Padde, daar hebben we je mooi doorgesleept! -Je had best eens: Dankje! mogen zeggen!” -</p> -<p>„Waarvoor?” vroeg Padde hooghartig. -</p> -<p>„Nou, als jij niet snapt: waarvóór, dan wil ik je toch één ding zeggen, leelijke brandstichter!” -viel Harmen uit. „De eerste maal, dat ik jou wéér met een kaarsje de kelder zie ingaan, -neem ik je bij je nek en smijt je vierkant overboord; dan kun je aan de haaien vertellen -wat voor een gemeene vent Harremen <span class="pageNum" id="pb512">[<a href="#pb512">512</a>]</span>is! Jij zou het zeker wel lollig vinden om de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span> óók weer in de lucht te laten vliegen, maar daar zal <i>ik</i> dan toch eens een stokje voor steken. Gesnapt?”—Harmen keerde hem den rug toe en -ging, nijdig trekkend aan z’n pijpje, naast Hilke over de verschansing hangen, turend -naar de lichtjes van den oever. -</p> -<p>Er werd wat gezwegen. Elk had zijn eigen gedachten. Padde was pruttelend weggegaan -om een sok te vragen van een der maats. Daarin wilde hij zijn geld stoppen, en die -sok met geld wilde hij zoo sekuur verbergen, dat geen mensch ’m vinden kon. Hij had -er al een mooi plekje voor. Waar,—dat wilde hij niet zeggen. -</p> -<p>Harmen verbrak met een diepen zucht de stilte. „Morgen zal ik zien, of ik een fiool -op de kop tik! Een mooi zakmes wil ik ook hebben. En een spiegeltje en een kam! En -voor m’n moeder neem ik ook wat mee! En voor m’n vader een paar krissen, die heb ik -hem beloofd. En voor m’n meisje koop ik wat van zilver, dat ze om kan hangen.” -</p> -<p>„Ik dacht, dat je deze keer geen meisje had”, zei Hilke. -</p> -<p>„Heb ik ook niet”, antwoordde Harmen. „We kregen ruzie, juist een dag voor ik aan -boord moest. Maar als ik drie dagen aan wal ben, zit ik er toch weer aan!—’k Wil zuinig -wezen, Hilke: van die vijftig guldens, of hoeveel zijn het er,—nou ja, maar de helft -moet ik er <i>minstens</i> van overhouwen. Niet zooals de vorige keer, toen alles schoon opging. Afijn, toen -waren Gerretje en Floorke er bij, toen <i>moest</i> het wel opgaan! Blij, dat ik de centen voor <span class="corr" id="xd30e10055" title="Bron: Lijskens">Lijsken’s</span> moeder tenminste aan de Bruinvisch heb afgegeven,—daar.….” Harmen deed een langen -trek aan zijn pijpje, „daar liggen ze veilig.” -</p> -<p>De oever zag er lokkend uit. Lichtjes fonkelden tusschen de palmen, en de witte muren -van pasgebouwde huizen glansden uit het donker op. Rechts, in een kleinen inham, lagen -op het strand Inlandsche visschersprauwen, en een eindje het water in stond een huisje -op palen, waarin eenzaam een Inlander zijn net ophaalde. De visch schitterde als zilver -in het licht der opkomende maan. -</p> -<p>Het was stil op het water geworden. Branding stond hier haast niet. Zie, daar, wat -verder in zee, lag de <span class="ex" lang="nl">Maeght van <span class="pageNum" id="pb513">[<a href="#pb513">513</a>]</span>Dordregt</span>, waar de gouverneur-generaal Jan Pieterszoon Coen zijn verblijf hield. Niet ver daar -vandaan lag de <span class="ex">Neptunus</span>, ook een mooie schuit en ferm bewapend. De <span class="ex" lang="nl">Morghenstar</span>, een lichtgebouwde schoener, lag half over getalied,—werd zeker schoongeschrobd. -En daar, verder naar het Noorden, fonkelden de lichtjes van de <span class="ex">Berger-Boot</span>, waar hun bovenste beste schipper zat. Goeie reis, schipper! En pas maar op, als -je nog eens tegen de Chineezen moet bakkeleien.….! -</p> -<p>Toen luidde de etensbel. Ze aten bij lantarens op het open dek, want in het vooronder -stikte je. -</p> -<p>Zoemend dansten de muskieten hun om het hoofd. -</p> -<div class="figure p513width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb514">[<a href="#pb514">514</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.27" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e591">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p514.png" alt="MET GERRETJE NAAR LOA HOK SEN" width="534" height="237"></div> -<h2 class="main">MET GERRETJE NAAR LOA HOK SEN</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Het was nog vroeg, toen de jongens den volgenden morgen met nog een paar maats aan -wal roeiden. De heete koffie was er best ingevallen, en de zon scheen verrukkelijk. -Ze meerden de sloep aan een houten kade, sprongen aan wal en wisten niet waar ze het -eerst naar moesten kijken in het wirwar van bontgekleede Oosterlingen. Maar wie stond -daar, stralend van blijdschap, en drukte hen alle vier tegelijk in de armen?—Gerretje! -</p> -<p>„’k Heb gisteren van Bolle gehoord, dat jullie weer aan boord waren!” riep Gerretje -in vervoering uit. „En als Bolle niet gelogen heeft, sjonge-jonge, dan zijn jullie -er raar doorgerold, zeg!” -</p> -<p>„Is het waar, dat je getrouwd bent?” vroeg Harmen. „Met een Javaansch meisje?” -</p> -<p>„Nou, wat zou dat?” -</p> -<p>„Dat zou”, zei Harmen giftig, „dat jij je schamen moest! Met zoo’n lief meisje in -Hoorn!” -</p> -<p>„Nou, lig me nou niet te vervelen”, pruttelde Gerretje, half verlegen en wrevelig. -„Heb ik je dáárom afgehaald?” Hij leidde hen naar een soort rijtuig, dat veel van -een groote kist op wielen had. Er stonden een paar broodmagere biekjes voor, en op -den bok zat een Inlandsche koetsier met op zijn <span class="pageNum" id="pb515">[<a href="#pb515">515</a>]</span>hoofddoek een strooien hoed in den vorm van een paddestoel. „Stap maar in, heeren!” -noodigde Gerretje uit. -</p> -<p>Stomverbaasd keken de anderen hem aan. „Is ’t je in je bol geslagen?” -</p> -<p>„En als ik je nou toch zeg, dat dat rijtuig van mij is?” -</p> -<p>„Van jou?!” -</p> -<p>„Nou ja, van een vrind van me. Een Arabier! ’t Kan ook wel een Chinees wezen.” -</p> -<p>„Heeft ie een staart?” vroeg Harmen. -</p> -<p>„Weet ik, of ie een staart of geen staart heeft!” zei Gerretje. „’k Heb hem immers -pas eenmaal gezien! Toen had ie een tulband op. Vooruit! Stap in.” -</p> -<p>„Als d’r maar plaats genoeg is!” grinnikte Harmen, terwijl hij in het krakende, verflooze -voertuig stapte. -</p> -<p>„Plaats zat”, meende Gerretje. „We hebben er laatst met z’n zevenen in gezeten. Moet -die smerige gladakker ook mee?” -</p> -<p>„Dat is geen smerige gladakker”, zei Harmen verontwaardigd. „Dat is Joppie.” -</p> -<p>„Wat?! Is die met jullie meegekomen?—Joppie! Ken jij Gerretje nog?” -</p> -<p>„Wauw!” kefte Joppie en sprong tegen Gerretje op. -</p> -<p>„Hij is me nog niet vergeten!” zei Gerretje. „Vooruit, lik je grootmoeder, maar mij -niet!” -</p> -<p>Onder groote belangstelling van Inlandsche kinderen en kleine Chineesjes hadden de -jongens zich in het voertuig geheschen. „Moet Padde ook mee?” vroeg Gerretje. -</p> -<p>„Waarachtig!” zei Padde beleedigd. „Ik hoor d’r ook bij!” -</p> -<p>„Nou, dan moeten we die blauwe nikker maar naar beneden taliën”, meende Gerretje. -En vóór de koetsier, die slaperig naar de magere, met zweepstriemen geteekende schoften -der paardjes zat te turen, ergens op verdacht was, had Gerretje hem van den bok getrokken. -„Zeg maar, dat toewan Gerretje de koedah’s zelf wel weerom zal brengen!” schreeuwde -toewan Gerretje den verbluften man toe. -</p> -<p>„Zou-d-ie dat verstaan?” vroeg Harmen. -</p> -<p>„Waarom niet? Hij is niet doof!” zei Gerretje. -</p> -<p>„Nou, dan zal <i>ik</i> de koers wel houwen!” bood Harmen aan. „Ik kan goed met knollen omgaan!” -<span class="pageNum" id="pb516">[<a href="#pb516">516</a>]</span></p> -<p>„Met winterknollen uit het land van Lubbes bedoel je zeker!” hoonde Gerretje. „Laat -mij dat zaakje nou maar opknappen: ze zijn erg wild!” Gerretje smakte met de tong. -„Tschk! Vooruit!” -</p> -<p>„Heila!” waarschuwde Harmen. „Joppie en Padde moeten er nog in!” -</p> -<p>„Nou, ze loopen immers ook nog niet, de knollen?” vroeg Gerretje. „Je moet ze eerst -altijd even wakker maken. En dan een trap tegen d’r achterwerk. Dan loopen ze.” -</p> -<p>Gerretje bleek goed op de hoogte te zijn: na enkele aanmoedigende duwtjes hieven de -rossinanten den kop op, vergewisten zich, dat Padde op den bok zat naast Gerretje, -en dat Joppie veilig geborgen lag tusschen Harmen’s knieën; toen ratelde de wagen -de kade af langs kleine winkeltjes, waar de meest uiteenloopende zaken in bonte mengeling -van kleur lagen uitgestald. Voor de open deuren en vensters zaten werkende Chineezen -in hun wijde broeken en nauwsluitende jasjes,—voor zoover ze geen bloot bovenlijf -hadden. Ze droegen hun staart in een knoedeltje op den kaalgeschoren bol, of als een -snoer om het hoofd gewonden, of over den schouder met het uiteinde in den zak.…. -</p> -<p>„Heb je d’r verstand van?” vroeg Harmen hoofdschuddend. „Zeg, jongens, als we hier -vast eens wat kochten?” Hij tastte in den zak waar zijn guldens zaten. „Straks verlies -ik m’n geld nog vóór ik er wat voor gekocht heb!” -</p> -<p>„Ben je gaar?” vroeg Gerretje. „We gaan eerst naar mijn huis! Vanmiddag kunnen we -wel inkoopen doen! En vanavond is het pasar malem! Dan gaan we pret maken!” -</p> -<p>„Wat is dat: pasar malem?” -</p> -<p>„Zoowat als kermis.” -</p> -<p>„Fijn!” zei Padde. „En waar gaan we eten?” -</p> -<p>„Bij mij natuurlijk!” zei Gerretje. „Rijsttafel! Hilke komt ook! Wat kijk jij zuur, -Harmen?” -</p> -<p>„Nergens om”, zei Harmen. „Maar ik lust die blauwe kost niet.” -</p> -<p>Gerretje sperde zijn oogen wijd open, hield de teugels in. „Lus jij geen <i>rijsttafel</i>?!” -</p> -<p>„’t Is me nog al lekker!” smaalde Harmen. „Weet ik wat <span class="pageNum" id="pb517">[<a href="#pb517">517</a>]</span>ze er allemaal in doen: gepiepte schorpioenen, gemalen kakkerlakken.…. Vooruit, rij -door!” -</p> -<p>Padde rilde. „Ik lust ook geen rijsttafel, zeg!” -</p> -<p>„Jullie zijn stapelgek!” mopperde Gerretje. „’t Smaakt <i>fijn</i>! ’k Eet ’t elke dag!” -</p> -<p>„Jij liever als Harremen!” zei Harmen. „Wat moet ik straks tegen je vrouw zeggen? -Juffrouw?” -</p> -<p>Gerretje bloosde. „Welnee, je zegt maar gewoon: Mina! Tja.…. hoe ze aan een Hollandsche -naam komt, weet ik ook niet! Voor een dag of wat vroeg ik haar: hoe heet je?—Mina, -zei ze.—Kom, jongens, laten we de kast maar weer eens op gang brengen! Die knollen -vertikken het!” -</p> -<p>Harmen en Gerretje rolden samen het vehikel een eind vooruit; Gerretje in een hand -de teugels en de zweep en met allerlei klanken het rossenspan aanmoedigend. Zoo kwam -er weer gang in, en Harmen en Gerretje sprongen „aan boord”. -</p> -<p>„’k Heb me in m’n leven nog niet zoo’n meneer gevoeld!” bekende Harmen, behagelijk -achterover leunend en z’n pijpje uitkloppend in de vlakke hand. Maar de rugleuning -schokte zoo, dat Harmen weer rechtop ging zitten. -</p> -<p>Ze waren nu de kade af en uit het gekrioel van Inlanders en Chineezen, die lasten -droegen, hun prauwen meerden, of voor de winkeltjes op de hurken inkoopen deden, of -een „strootje” rookten, of een vrucht aten. -</p> -<p>De wagen rolde nu over een houten brug. Hol klonk het geratel der wielen en het geklip-klap -der hoeven. Beneden stroomde een rivier, die haar bruin modderwater in zee loosde. -„Hoe heet die kali nog maar weer?” vroeg Harmen. -</p> -<p>„De <span lang="ms">tji Liwong</span>!” lichtte Gerretje in. „Je kunt er nooit eens lekker baaien, want ie zit vol kaaimans!” -</p> -<p>„Maar daarginds baden toch Inlanders?” -</p> -<p>„Nou ja”, zei Gerretje. „Die koffienikkers zie je in dat bruine water niet zoo. Maar -een blanke hebben ze direct in de smiezen.” -</p> -<p>„Een lekker landje!” smaalde Harmen. -</p> -<p>„Och.…. ik mag er toch wel wezen!” -</p> -<p>„Nou ja”, zei Harmen. „Jij bent zelf al een halve Arabier, jij met je Javaansche meissie!” -<span class="pageNum" id="pb518">[<a href="#pb518">518</a>]</span></p> -<p>„Begin je weer?” vroeg Gerretje. „Wacht maar, straks bij de rijsttafel verleer je -dat gebrom wel. We nemen er een neutje bij. Arak noemen ze dat! ’t Is lekker zoet -en toch hartig!” -</p> -<p>Bevangen, als in een droom, keken de andere jongens om zich heen. Gerretje reed nu -een breede laan in, met aan weerszijden hooge boomen. Hier was het heerlijk, in de -schaduw. -</p> -<p>„Nou, kun je ons nou niet eens een Javaansche radjah laten zien?” vroeg Harmen. -</p> -<p>„Die loopen hier niet als kippen over straat”, zei Gerretje. „We komen straks langs -’t fort Jakatra. Daarin hebben we vijf maanden lang tegen die Papoea’s moeten bakkeleien. -Zie je daar dat huis met die vijver er voor? Dat is een Javaansche kerk.” -</p> -<p>„Een kerk?! En er zit niet eens een windwijzer op!” riep Harmen uit. -</p> -<p>„Nou ja”, zei Gerretje, „’t is ook maar net wat je een kerk wilt noemen! Als de lui -er binnengaan, trekken ze hun sloffen uit. En je hoed mag je op je kop houwen! Dat -ken toch nooit goed zijn?” -</p> -<p>„Ben je er wel eens ingegaan?” vroeg Harmen. „Niet? Wat een vent!” -</p> -<p>„Je wordt bedankt!” zei Gerretje. „Dan zat ik hier nou niet levend meer op de bok!” -</p> -<p>Allengs werden allen stil,—kwamen onder de bekoring van den heerlijken Indischen morgen, -het vogelgerucht in de boomen, de zoete bloemengeuren, die over den weg hingen. Een -enkele maal kwamen ze een paar vrouwen tegen in kleurige sarongs en lange „badjoe’s -met mooie spelden, een plat zonnescherm bevallig over den schouder houdend,—of een -grassnijder met niets dan een smal lendendoekje om, in snellen, wiegelenden gang torsend -zijn last van gesneden gras—of een Chineesch koopman, een „klontong”, in de hand het -met varkensblaas bespannen trommeltje, waartegen, bij snelle draaiing, twee kogeltjes -slaan en zoo een roffel veroorzaken, die den komst van den klontong reeds van verre -aankondigt. -</p> -<p>Onze vrienden reden ook Inlanders achterop, die van de markt terugkeerden en door -hun vrouw, die enkele passen <span class="pageNum" id="pb519">[<a href="#pb519">519</a>]</span>achter haar heer en gebieder aanliep, de ingekochte kippen lieten vervoeren. De knapen -kwamen tot de ontdekking, dat Indië het land is, waar zelfs de allerarmste nog een -gevolg heeft,—al is het ook maar zijn vrouw. -</p> -<p>Zoo belandden de jongens bij het fort. Alle sporen van het maandenlange beleg waren -alweer weggewischt door de driftig uitbottende tropische natuur. Overal struiken en -bloemen.…. -</p> -<p>Toen de jongens het fort voorbij waren, kwamen links van den weg wat erven met kokossen, -papaja’s, bananen- en pinang-boomen beplant, en achter op de erven stonden bamboehuizen -met verandah’s, waaraan orchideeën hingen en stokjes met parkieten. In de boomen wemelde -het van kleine vogeltjes, die priet-priet! en tiep-tiep! riepen en in bonte pakjes -waren uitgedoscht. -</p> -<p>„Ziezoo!” zei Gerretje, terwijl hij de teugels inhield, zoodat de wagen met een schok -stilstond, „hier zijn we er! Nou zal ik jullie nog vóórrijden!” -</p> -<p>„Over dat bruggetje.….?” vroeg Harmen, wantrouwend uit den wagen loerend. Voor Gerretje’s -erf liep een breede goot met een bamboebruggetje er overheen. -</p> -<p>„Waar anders over? Ik ben er gisteren ook nog overgereden!—Tschk!” En Gerretje begon -de paarden te overreden het bruggetje op te stappen. -</p> -<p>Na veel moeite lukte het. Even tikkend met de hoeven, om de betrouwbaarheid van den -bamboezen bodem te onderzoeken, waagden de dieren zich op de brug. Toen eensklaps -een scherp gekraak; met een smak zakten de achterwielen de goot in, en de twee paardjes -hingen met de voorpooten in de lucht. -</p> -<p>„Zoo! Nou liggen we voor anker!” mopperde Harmen. -</p> -<p>Gerretje, die schuin op den bok lag, werkte zich op den bovenwal. „Hier, jongens!” -riep hij. „Pak Gerretje maar bij de hand! ’n Bof, dat er geen water in staat!” -</p> -<p>„Kijk me die knollen eens raar hangen!” zei Harmen, terwijl hij zich door Gerretje -uit den bak liet hijschen. „’t Lijkt wel of ze steigeren!” -</p> -<p>„Nou, ’k heb je toch direkt gezegd, dat ze wild bennen! Kom, jongens, sla eens een -handje in de spaken; we zullen de wagen weer fijn op vlak water zetten!”—En met z’n -allen <span class="pageNum" id="pb520">[<a href="#pb520">520</a>]</span>werkten ze den wagen uit de goot, zoodat de vurige rossen weer op hun acht beenen -kwamen te staan en vertrouwelijk tegen elkaar aanleunden. „Stap maar weer in, heeren!” -noodigde Gerretje uit. „Als ik zeg: ik rij jullie voor!—dan rij ik jullie ook voor.” -</p> -<p>En zoo gebeurde. Ze hielden nu stil voor het huis zelf. Het was geheel uit bamboe. -De open voorgalerij, waarin een tafeltje stond met een paar rieten schommelstoelen, -was aan de zijden afgesloten door palmen in potten, en tusschen de stengels der palmen -gluurden een paar bruine kereltjes. -</p> -<p>„Wat zijn dat voor mormels?” informeerde Harmen. -</p> -<p>„Dat grut is allemaal met m’n vrouw meegekomen”, zei Gerretje, geërgerd. „D’r moeder -en d’r tantes en de heele mikmak! Dat is hier altijd zoo: ik heb er naar gevraagd.” -</p> -<p>„Dus je zit zoo te zeggen al midden in je Arabische familie!” hoonde Harmen. -</p> -<p>„Schei maar uit!” zuchtte Gerretje. „Als ik dat geweten had.….! Ze liggen me de heele -dag met z’n zeven-en-zeventigen aan m’n kop te zaniken, en m’n duiten vliegen weg -voor ik ze zelf gezien heb!—Ajo!” viel hij tegen de joggies uit. „Pigi! Kras op! Lekas!” -</p> -<div class="figure floatRight p520width"><img src="images/p520.png" alt="„Ajo! Pigi! Kras op, lekas!”" width="139" height="238"><p class="figureHead">„Ajo! Pigi! Kras op, lekas!”</p> -</div><p> -</p> -<p>De bruine snoetjes verdwenen. -</p> -<p>„Je duiten?” vroeg Harmen. „Verdien je dan wat?” -</p> -<p>„Waarachtig! Eerst heb ik m’n gage uitbetaald gekregen: zes-en-tachtig gulden: daar -heb ik die stoelen en die tafel van gekocht. Waar de rest gebleven is, zal de weerlicht -weten. Nou ja, ’k heb ook nog onkosten gehad met m’n trouwfeest. De muziek en de dansmeisjes -en de hadji, om te bidden,—dat wou m’n vrouw zoo. En nou geef ik les aan die Chinees, -die me die paarden en die rot-sjees heeft geleend. Hij wijst wat aan, en dan zeg ik -wat het in ’t Hollandsch is, en ik leer hem ook hoe hij zich te gedragen heeft.—Neem -plaats, heeren, dan zal ik die knollen in de schaduw zetten, anders drogen ze uit.” -</p> -<p>En terwijl Gerretje de paarden trachtte te verleiden hem te volgen in de schaduw van -een hoogen tamarinde-boom, zetten de „heeren” zich behagelijk neer in de schommelstoelen -en <span class="pageNum" id="pb521">[<a href="#pb521">521</a>]</span>keken eens rond. De bamboezen wanden waren met een paar rare, maar fijngesneden poppen -versierd; achter in de voorgalerij hing een gordijn, dat de afsluiting van een ander -vertrek vormde. „Rooken, heeren?” vroeg Gerretje, terugkeerend, en diepte uit zijn -zak een bos „strootjes” op. -</p> -<p>„Wat moeten we daarmee doen?” vroeg Harmen, die verwachtte, dat hem tabak zou worden -aangeboden, en in afwachting daarvan z’n pijpje al wilde uitkloppen. -</p> -<p>„Ze rooken hier geen pijpen”, lichtte Gerretje hem in. „Heb je ze die strootjes niet -zien dampen?” -</p> -<p>Weldra trokken Harmen en Gerretje dapper aan hun strootjes. „Ze bennen lekker scherp!” -prees Harmen. „Jammer, dat je d’r zoo gauw door bent!” -</p> -<p>„Dan steek je maar weer een andere op”, meende Gerretje. „De warong (inlandsch winkeltje) -ligt naast de deur.” -</p> -<p>Droomerig keken de jongens over het erf naar den weg met de hooge kanarie-boomen, -waaronder nu en dan een Inlander voorbij schoof. De jolige vreugde, die daar straks -in en om alles hing, had plaats gemaakt voor plechtige middagstilte. In de boomen -zweeg nu alles; de zoete geuren in de lucht schenen nog zoeter en sterker te worden. -</p> -<p>„Nou”, zei Gerretje, „willen jullie nou eens met m’n vrouw kennis maken? Je zegt maar -gewoon: tabeh, Mina, hoor!” -</p> -<p>„Nou, haal ’r dan maar eens hier!” zei Harmen grinnikend. -</p> -<p>Gerretje maakte van zijn handen een misthoren. „Mina! Minááááh!” -</p> -<p>Geen antwoord. Achter op het erf begon een hond te jammeren, en uit het vertrek, dat -door een gordijn van de voorgalerij was afgesloten, klonk eensklaps het gekakel van -een kip. -</p> -<p>„Nou vraag ik je toch hoe dat mormel in m’n slaapkamer komt!” mopperde Gerretje. Hij -verdween, en onze vrienden hoorden hem mopperen: „Wat moeten jullie daar?!—Ajo! Smeert -’m!” Drie Inlandsche knaapjes doken achter het gordijn op, vluchtten met een angstigen -blik op de „gasten” door de voorgalerij den tuin in. De kip scheen moeilijker te verdrijven. -Gerretje raasde en tierde, en de kip kakelde. Maar eindelijk kwam ze onder het gordijn -door slippen, vluchtte met klappende vleugels en gestrekte pooten gillend naar het -achtererf, <span class="pageNum" id="pb522">[<a href="#pb522">522</a>]</span>en Gerretje verscheen met een soort bezem gewapend ten tooneele, veegde zich het zweet -van het voorhoofd. „M’n heele slaapkamer smerig en overhoop! En die rakkers hebben -er doerian zitten eten; ga er eens binnen: je valt om van de stank!” -</p> -<p>„Niks nieuwsgierig”, verzekerde Harmen. „Nou, zou je vrouw niet thuis zijn?” -</p> -<p>„Misschien is ze nog naar de pasar”, zei Gerretje. „’k Ruik niks van braaien of zoo.—Gaan -jullie eens mee, m’n tuin kijken?” -</p> -<p>De jongens stonden op en volgden Gerretje, die hen naar het achtererf leidde. Hier -was het een harrewar van vrouwen en kinderen, die verbaasd en wantrouwend naar de -gasten van „toewan Gerretje” loerden. -</p> -<p>„Zijn dat nou allemaal neefjes en nichtjes van je?” vroeg Harmen grinnikend. -</p> -<p>„Schei je nou eens uit?” mopperde Gerretje. Hij stevende op een oud vrouwtje af, dat -op haar hurken kruiden zat te stampen. „Hé, opoe, waar is Mina nou weer?” -</p> -<p>Het vrouwtje hief het oude hoofd met de dungezaaide, zilverwitte haren, die in een -knoedeltje waren samengebonden, op en keek naar Gerretje met blinde oogen. „<span lang="ms">’Nga taoew.….</span> Ik weet het niet.” -</p> -<p>„Wat heb ik <i>nou</i> aan m’n pet hangen?? En wanneer komt ze <span lang="ms">kembali</span>?” -</p> -<p>Het oudje ging weer met stampen door. „<span lang="ms">Belon tentoe. Berengkali bessok.….</span>” -</p> -<p>„Wel allemachies!” stamelde Gerretje. „Nou zegt ze, dat Mina morgen pas terugkomt. -Daar heeft ze me niks van verteld!” -</p> -<p>„En.…. waar gaan we nou eten?” vroeg Padde, ontsteld. -</p> -<p>Gerretje dacht even na. „Als ik maar centen had, zou ik zeggen: Kom, jongens: Gerretje -heeft centen; we gaan bami bikken bij Loa-Hok-Sen!—Dat is een Chinees!” -</p> -<p>„O, nou weer Chineesch eten!” schimpte Harmen. „Wurmen en gedroogde slangedarmen!” -</p> -<p>„Nou ja”, zei Gerretje. „We kunnen er ook rijsttafelen!” -</p> -<p>„Dan betalen we samen voor Gerretje!” stelde Hajo voor. „Wat jij, Rolf?” -<span class="pageNum" id="pb523">[<a href="#pb523">523</a>]</span></p> -<p>„Kop dicht!” beval Harmen. „<i>Ik</i> zal betalen. Centen zat!” En Harmen rammelde met de guldens in zijn broekzak. „Dan -kan ik later nog eens vertellen, dat ik twee <i>stuurlui</i> getrakteerd heb!” Harmen keek Hajo en Rolf minachtend aan. -</p> -<p>„Stuurlui??” vroeg Gerretje. -</p> -<p>„Reuze-stuurlui”, zei Harmen. „Gewoon maat willen ze niet worden! Daar zijn ze te -fijn voor gebouwd!—Wat heb je daar voor een gemeene kat, Gerretje?” -</p> -<p>„Poes? Kom er eens hier?” Gerretje lokte een gestreepte, veelkleurige kat naar zich -toe, die vol kale plekken zat en een gebroken staart had. „Zie je wel, dat ie vier -kleuren heeft? Wit, zwart, rood en geel! ’t Is een heilige kat.” -</p> -<p>„Heilig?” vroeg Harmen. „Heeft ie soms gezworen nooit meer wat uit de keuken te gappen?” -</p> -<p>Gerretje grinnikte. „Zie je die hoek in z’n staart? Dat hebben de katten hier allemaal, -en de katers loopen hier heelemaal zonder staart,—alleen maar met een dikke knoop.” -</p> -<p>„’n Raar land!” meende Harmen, „waar de menschen mèt en de katten zònder staart loopen!” -</p> -<p>Van het voorerf klonk een krachtige stem: „Spadah!” -</p> -<p>„Daar zul je Hilke hebben!” meende Gerretje, rukte een paar pisangs van een boom en -verdeelde ze. „Hier! Voor de knollen zullen we er ook een paar meenemen.” -</p> -<p>Daar stond Hilke. In groot tenue, met een strooien hoed op. -</p> -<p>„Goed, dat je er bent, Hilke!” zei Gerretje. „We gaan bikken bij Loa-Hok-Sen! Mina -is er van door,—zeker weer een of andere ouwe tante opzoeken.” Gerretje verdween achter -het gordijn om even later met een kruik terug te keeren. „Jandoedel gaat mee, jongens!” -zei hij en sloeg opgewonden op de kruik. -</p> -<p>„O, wacht even”, kalmeerde Hilke hem. „Als je je bedrinken wilt, bedank ik voor je -gezelschap!” -</p> -<p>„Kom, lig niet te preeken, ouwe heer!” zei Gerretje. „Ik ben geen garnaal: ik lust -wel eens wat anders als enkel zeewater.” Hij stopte de flesch onder het bankje van -den wagen. „Hoe krijgen we die lijkkoets nou weer over dat kapotte bruggetje?” -</p> -<p>„Als we de knollen uitspannen, is het een kleinigheidje, ’m <span class="pageNum" id="pb524">[<a href="#pb524">524</a>]</span>even over die goot te wippen!” voorspelde Harmen.—En zoo was het ook: toen Hilke zijn -knuisten onder den bak zette, Harmen en Gerretje ieder een wiel namen, en de jongens -boven aan den boom trokken, schoot de wagen als een veertje zoo licht tegen den straatberm -op. Ze spanden de biekjes weer in. -</p> -<p>„Da’s dàt!” zei Gerretje. „Hoe komen we er nou met z’n allen in?” -</p> -<p>„Padde gaat op een knol zitten”, stelde Harmen voor. „Dat staat fijn!” -</p> -<p>„Ik doe het niet”, zei Padde vastbesloten. -</p> -<p>„Nou, dan maar op het treeplankje”, meende Gerretje. -</p> -<p>„Jullie zijn mal”, zei Hilke. „Padde kan best op m’n knieën zitten!” -</p> -<div class="figure floatLeft p524width"><img src="images/p524.png" alt="Rennende Chinees." width="298" height="202"></div><p> -</p> -<p>„’n Lekker vrachtje!” zei Harmen—Maar Hilke bleef zijn woord gestand, en toen even -later het zwaarbeladen voertuig weer voortrolde, onder de aanmoedigende kreten van -Gerretje, draaide Harmen zich grinnikend om. „Jongens, ’t lijkt wel weer als toen -we met z’n zeventigen in de jol zaten!” -</p> -<p>„Nou.….!!” -</p> -<p>De weg werd weer drukker; aan den kant stonden warongs en wandelende winkeltjes. „Zie -je daar aan bakboord dat huis?” vroeg Gerretje en wees op een Chineesch gebouwtje -met een doorgebogen dak, dat naar de zijden in houten draken eindigde. „Daar moeten -we zijn!” En Gerretje hield stil voor Loa-Hok-Sen’s gastvrije woning en sprong van -den bok. „Heila!” schreeuwde hij. „Toean Gerretje is d’r weer!” -</p> -<p>Een onderdanig Chineesje kwam met vliegenden staart naar buiten snellen en greep de -paarden bij den toom. Onze vrienden stapten uit, keken nog eens even naar het grappige -dak en naar de lange vlaggen aan weerszijden met de wonderlijke Chineesche letterteekens -en bestegen toen in optocht de trap van de open verandah. Boven ontving hen, buigende, -een ongeloofelijk dikke zoon van het Hemelsche Rijk: Loa-Hok-Sen in eigen persoon. -Het vette bovenlichaam was naakt, de geweldige <span class="pageNum" id="pb525">[<a href="#pb525">525</a>]</span>buik in een kort broekje gewrongen. In een allerzonderlingst klinkend Maleisch, nasaal, -zangerig, met lange uithalen en gedurig de <i>r</i> als <i>l</i> uitsprekend, heette hij zijn gasten welkom. -</p> -<p>„Tabeh, baba!” zei Gerretje joviaal. -</p> -<p>„<span lang="ms">Tabeh, toewan bázál (besar).….!</span>” En de Chinees schoof stoelen bij. -</p> -<p>„Ga zitten, heeren!” noodigde Gerretje uit. En tot den Chinees: „We willen nassi! -En lekas, hoor, want we hebben trek!” -</p> -<p lang="ms">„Boewat balapah holang, toewan bázál.….?” -</p> -<p>„Wat leuter je nou nog?” voeg Gerretje. -</p> -<p>Rolf glimlachte. „Hij vraagt voor hoeveel menschen er eten moet komen!” -</p> -<p>„Nou, dat ziet ie toch!” meende Gerretje. „Ikke, dat is één: <span lang="ms">satoe</span>, Harmen en Hilke en Rolf, dat zijn er vier: <span lang="ms">ampat</span>, en Hajo en Padde zijn zes: <span lang="ms">anam! Anam orangs</span> en voor Joppie, de <span lang="ms">andjing</span>, ook wat. Gesnapt?” -</p> -<p>„<span lang="ms">Anam holang, toewan bázál?</span>” -</p> -<p>Gerretje en alle anderen knikten, en de Chinees riep op hoogen giltoon iets naar achteren. -</p> -<p>„Wat een taaltje, hè, dat Chineesch?” grinnikte Gerretje. -</p> -<p>„Nou!” zei Harmen. „Ha-tschji-tschja-tschjoe! ’t Lijkt wel, of ze doorloopend niezen!” -</p> -<p>De Chinees wendde zich thans aarzelend tot Gerretje, dien hij voor den leider van -de bende hield, knikte vriendelijk een paar maal achtereen en begon: „<span lang="ms">Toewan bázál, djangan máláh, toewan bázál; Loa-Hok-Sen talaloe miskin; boewat ini -Loa-Hok-Sen mintah sama toewan bázál: apa toewan bázál ada.…. ada <i>doewit</i>, toewan bázál? Djangan máláh.….</span>” -</p> -<p>„<span lang="ms">Aha: doewit!</span>—Laat eens kijken, Harmen, dat je centen hebt? Hij wil boter bij de visch zien.” -</p> -<p>„Was daar dat lange smoesje voor noodig?” vroeg Harmen en rammelde met zijn geld. -</p> -<p>„<span lang="ms">Oah! Soedah dingil, toewan bázál!</span>” sprak de Chinees verblijd. En hij waggelde naar achteren. -</p> -<p>„’t Lijkt wel een gemest varken!” grinnikte Harmen. -</p> -<p>Hajo, Rolf en Padde keken bevreemd en—vooral de laatste—niet zonder wantrouwen rond. -Goed, dat Gerretje hier wegwijs <span class="pageNum" id="pb526">[<a href="#pb526">526</a>]</span>was!—„Gommennikkie!” riep deze juist uit, „nou heb ik de arak in de wagen laten staan! -M’n kop er af, als die langstaarten er al niet aangezeten hebben!” En hij snelde weg. -</p> -<p>In de verandah hing aan dikke zijden koorden een Chineesche lantaren, beschilderd -met letters en figuren. Harmen wees op een kralen gordijn. „Daarachter liggen ze nou -de heele dag te bidden voor een beeld met een buik, nee maar.….!” -</p> -<p>„Misschien bidden ze wel, dat ze net zoo dik mogen worden”, meende Padde. -</p> -<p>„’k Geloof het ook”, zei Harmen. „Als je er maar even aankomt, worden ze al woest. -En ze kunnen ook niet velen als je hun zoo eens aan de staart trekt. Afijn, da’s met -honden en katten krek zoo.” -</p> -<p>„Zou het bloeien, als je er een stukje afknipte?” vroeg Padde. -</p> -<p>„Onderaan niet”, legde Harmen uit, „bovenaan wèl.” -</p> -<p>Gerretje keerde terug, zette de kruik met een slag op tafel. „Ze hadden ’m nog niet -gevonden! Kom, heeren, we zullen vóór den eten maar een neutje nemen, dan smaakt die -rommel straks nog ééns zoo lekker. Hilke, jij bent de oudste, bedien je!” -</p> -<p>Maar de Fries weerde af. „Weg met die smerige arak!” -</p> -<p>„Smerige arak.….!” stamelde Gerretje verbluft. „Jij bent in jouw koeienland zeker -niks als melk en slootwater gewend! Kom, Harmen, jij weet beter wat goed smaakt!” -</p> -<p>„Ik drink ook niet”, zei Harmen. „Straks tik ik een fiool op de kop, om op te spelen, -en dan wil ik recht op m’n beenen staan. Drink jij er maar eens op, dat je een goeie -landrot mag worden!” -</p> -<p>Gerretje antwoordde niet, bood met een grimmig gelaat den anderen aan. Toen hij overal -bot ving, nam hij een hartigen slok, stampte de kruik dicht en zei: „’k Zou je bedanken -op om die rot-schuit van jullie aan te monsteren!” -</p> -<p>„Rot-schuit? Hij ligt als een meeuw op het water!” verzekerde Harmen, die van een -schip tot welks bemanning hij behoorde, geen kwaad kon hooren. „Maar ik snap het al -wel: de Bruinvisch lust zoo’n dronkelap als jou natuurlijk niet.” -</p> -<p>Dat was kras. Gerretje verbleekte, rolde met z’n oogen, maakte een beweging van Harmen -te lijf te willen. „Dat zul je me waar maken!” -</p> -<p>„Nou, stil nou maar”, suste Hilke en trok hem weer op zijn <span class="pageNum" id="pb527">[<a href="#pb527">527</a>]</span>stoel. „Harmen meent het zoo slim niet. Maar ’t is ook flauw om je kameraden in de -steek te laten.—Kijk dáár eens een stelletje aankomen!” Hij wees op een groepje Chineezen, -die, allen dooreenzwetsend, de trap opkwamen, om een tafeltje plaats namen, in het -Chineesch iets naar achter schreeuwden, van daar ook weer antwoord kregen en weer -doorredekavelden. -</p> -<p>Gerretje luchtte zijn verkropte woede. „Heila! Zullen jullie je gezicht er eens houden, -inktvisschen?—Als die kruik leeg was, kregen ze hem naar den kop!—Kom.….!” En Gerretje -ontkurkte de flesch weer. -</p> -<p>„Laat dat drinken nou, Gerretje!” zei Hilke driftig. -</p> -<p>Gerretje keek hem sarrend aan. „Waar bemoei jij je mee, boterboertje?” -</p> -<p>Hilke ademde diep. „Ik geef je de raad, die kruik weer dicht te doen. Of anders.….!” -</p> -<p>„Wat anders? Ik zou weleens willen zien wie mij beletten zou, m’n eigen Jandoedel -te drinken!” -</p> -<p>„Nog eenmaal”, zei Hilke, z’n beide handen op tafel leggend. „Zet je die kruik neer, -ja, of.….!” -</p> -<p>„Neen!” riep Gerretje en bracht de kruik aan zijn mond. -</p> -<p>Toen griste Hilke ze hem met een rooden kop van drift uit de vingers en sloeg ze met -een fermen mep aan scherven. De arak vloeide over de tafel. -</p> -<p>Met een vloek, hijgend van woede, sprong Gerretje overeind. En toen kwam een leelijk -ding voor den dag, waarmee de janmaats veel te haastig zijn: de drie-duimsflikker. -Maar in hetzelfde oogenblik was Harmen toegesprongen, had Gerretje het mes ontworsteld. -Het viel op den grond; pats! Hilke’s voet stond er boven op. Gerretje sprongen de -tranen in de oogen. „Waarom sarren jullie me dan ook?” griende hij. En in een nieuwen -aanval van drift draaide hij zich om, trok een Chinees den stoel onder het zitvlak -weg en slingerde Hilke dit meubelstuk naar het hoofd. Hilke, vlug als water, bukte -zich; de stoel vloog tegen het kralengordijn, viel in de achterkamer. Maar met een -sissend geluid was de Chinees (door Gerretje’s toedoen zoo onverwacht op den grond -verzeild) weer overeind gekrabbeld en gaf Gerretje een stomp in den rug. -</p> -<p>Met een zwaai keerde Gerretje zich om, pakte hem om het <span class="pageNum" id="pb528">[<a href="#pb528">528</a>]</span>middel, hief hem op en wierp zijn spartelend slachtoffer op tafel, midden tusschen -de kakelende vrienden van het Chineesje. -</p> -<p>Zie, nu wilden die allen over Gerretje heen vallen, maar dan hadden ze toch buiten -diens vrienden gerekend, die nu, alle binnenlandsche geschillen vergetend, zich als -één man tegen den buitenlandschen vijand keerden. Hilke deelde met zijn ongezouten -jatten meppen uit, dat de Chineesjes het in Peking hoorden donderen en allen tegelijk -de trap aftuimelden, achtervolgd door Joppie, die hun de flarden uit de broek wilde -happen. Op straat aangekomen, braakten ze een stortvloed van zegewenschen uit. -</p> -<p>„Jawel! Tsjing-Pong-Tsjamalai!” schreeuwde Gerretje, de tranen in zijn stem. „Kom -er eens <span lang="ms">kembali</span>, als je <span lang="ms">brani</span> bent!” -</p> -<p>Maar de zonen van het Hemelsche Rijk maakten van Gerretje’s uitnoodiging, om terug -te keeren, geen gebruik; zoowel in het Chineesch als in hun allerbelabberdst Maleisch -den omstanders inlichtend over het zonderlinge gedrag van de Hollandsche janmaats, -spoedden ze zich voort naar een anderen Loa-Hok-Sen, die hun even lekkere bami zou -voorzetten. -</p> -<p>„Hier is je mes terug, Gerretje!” zei Hilke. -</p> -<p>Gerretje griste het weg: stak het in zijn riem. „Wat deed je ook aan m’n arak!” -</p> -<div class="figure floatLeft p528width"><img src="images/p528.png" alt="Loa-Hok-Sen was inmiddels met een schaal gerechten ten tooneele verschenen......" width="349" height="451"><p class="figureHead">Loa-Hok-Sen was inmiddels met een schaal gerechten ten tooneele verschenen.…..</p> -</div><p> -</p> -<p>Loa-Hok-Sen was intusschen met een schaal vol gerechten, die hij met den rand in een -plooi van zijn buik steunde, ten tooneele verschenen. Met weemoedigen oogopslag overzag -hij den toestand. „<span lang="ms">Oa.…. ahah, toewan bázá.….áál! <span class="pageNum" id="pb529">[<a href="#pb529">529</a>]</span>Pigi mi.…. áná, toewan bázál? Kassian sama Loa-Hok-Sen, toewan bázál.….!</span>” -</p> -<p>Harmen wierp hem met breed gebaar een gulden toe. „En hou nou je falie, alsjeblieft!” -</p> -<p>Deze daad verteederde Loa-Hok-Sen weer zoo, dat de tranen hem bijkans over de wangen -rolden. Een reeks woorden van dank ontsnapte stamelend aan zijn mond. -</p> -<p>„Vooruit, jongens”, zei Harmen, „vergeet de boel nou weer! We zijn toch samen uit?” -</p> -<p>„Die <i>fijne</i> arak.….!” pruttelde Gerretje. -</p> -<p>„<span lang="ms">Toewan bázál maoe minoem álák?</span>” vroeg de baba ijverig, de schaal neerzettend. -</p> -<p>„Neen, waarachtig niet!” viel Harmen uit. „We hebben jouw stinkende arak niet noodig!” -</p> -<p>„Nou, Gerretje, leg ons nou eens uit hoe we dat goedje moeten eten!” zei Hilke. „Jij -weet er beter mee overweg dan wij.” -</p> -<p>Gerretje gromde wat. Toen stak hij zijn hand uit. „Vooruit! De zaak is vergeten.” -</p> -<p>Hilke sloeg zijn vuist in die van Gerretje. „<i>Wij</i> moeten toch geen herrie maken, Gerretje! Daar zijn we toch te lang vrinden voor geweest!” -</p> -<p>„Ik heb ook geen herrie gemaakt”, zei Gerretje. „Als jij m’n arak maar niet.….” -</p> -<p>„Sssst!” suste Harmen. „Vertel eens, wat moeten we met die soep beginnen?” -</p> -<p>„Dat is geen soep”, zei Gerretje, „dat is <i>sajoer</i>, die kaai je d’r over. En dit hier is kroepoek, dat moet je er bij eten; ’t knapt -fijn tusschen je tanden. Die stukjes vleesch aan een stokje noemen ze sesate; dat -moet je er maar met je kiezen aftrekken, en dat zwarte vleesch daar is <span lang="ms">deng-deng</span>,—kan ik jullie ook aanbevelen. Nou, uit die potjes moet je niet te veel nemen; daar -brand je je keel maar aan. En dat is <span lang="ms">pisang goreng</span>, gebakken pisang. Nou, en van de rest weet ik de naam ook niet. Wat zullen we er -bij drinken? Wacht! Vruchtenat met glibbertjes is fijn!—Hei, baba! <span lang="ms">Ajer boewah</span> met eh, <span lang="ms">selase</span>!” -</p> -<p>„<span lang="ms">Saja, toewan bázál.….!</span>” -<span class="pageNum" id="pb530">[<a href="#pb530">530</a>]</span></p> -<p>En de maaltijd begon. De jongens hadden een stevigen eetlust opgedaan en werkten als -leeuwen! Of het smaakte? Ze hadden nooit gedacht, dat die Chineezen zulk lekker eten -konden maken! En toen die vruchten daarna! <span lang="ms">Manggah, mangistan, ramboetan, doekoe.….</span> zooveel ze maar wilden. -</p> -<p>Eindelijk werden de molentjes stomp en maalden trager. -</p> -<p>Het werd stil op den weg. En heet, dat het was.….! -</p> -<p>„Kunnen we hier niet wat gaan maffen?” vroeg Harmen. -</p> -<p>„Waarom niet?” meende Gerretje. „Op de grond!” -</p> -<p>Toen rolden allen van hun stoelen af en dutten in. -</p> -<div class="figure p530width"><img src="images/p530.png" alt="Chineesch tempeltje." width="387" height="339"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb531">[<a href="#pb531">531</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.28" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e598">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<h2 class="main">DE PASAR MALEM</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Toen onze vrienden wakker werden, was de grootste hitte voorbij. „Wat zullen we doen?” -vroeg Gerretje, zich uitrekkend en luidruchtig geeuwend. „Voor de pasar is het nog -te vroeg.” -</p> -<p>„Nou, dat is niks”, zei Harmen. „Dan gaan we eerst inkoopen doen. We moeten broeken, -hemden, sokken, een kist hebben, afijn: alle rommel, die je noodig hebt.” -</p> -<p>„Dan gaan we naar toko Bombay!” zei Gerretje. -</p> -<p>„Wat is dat: tokobombee?” vroeg Harmen. „Zou ik daar ook een fiool kunnen krijgen?” -</p> -<p>„Krijgen: nee. Koopen: ja”, meende Gerretje. „Ze hebben er van alles.” -</p> -<p>„Vooruit dan maar!” Harmen sprong overeind. -</p> -<p>Daar verscheen, beminnelijk glimlachend, de handen op zijn vetten buik, Loa-Hok-Sen -weer. „<span lang="ms">Tabeh, toewan bázál! Toewan bázál tidol bai?</span>” -</p> -<p>„Hij komt om z’n duiten”, zei Gerretje. En tot den Chinees: „Brapa? Hoeveel?” -</p> -<p>„<span lang="ms">Oa.….ah, toewan bázál.….!</span>” stamelde de Chinees op dankbaren toon. En tellend op de vingers, half zingend, begon -hij een ellenlange berekening, tot hij tenslotte een som van twee gulden bijeengezongen -had en vriendelijk de hand ophield. -</p> -<p>„Wat een afzetter!” raasde Gerretje. -</p> -<p>Maar Harmen tastte in zijn broekzak als een toovenaar in zijn schatkist en wierp Loa-Hok-Sen -vol zwier de guldens toe. Deze scheen, naar de mate van zijn vreugde te oordeelen, -nog niet op de helft gerekend te hebben en begroef Harmen nu onder zegenwenschen. -</p> -<p>„Vooruit, lekas, patjakker!” beval Gerretje. „Haal de wagen en de koedah’s hier!” -</p> -<p>Loa-Hok-Sen riep iets naar achteren, en even later kwam <span class="pageNum" id="pb532">[<a href="#pb532">532</a>]</span>krakend de wagen voor. De Chineesche gastheer boog zoo diep als zijn buik het maar -veroorloofde en was een en al glimlach; zelfs de plooien in zijn buik schenen te glimlachen. -Toen Joppie aan zijn nekvel binnen boord geheschen was, ging de reis weer verder. -Gerretje stuurde; Harmen klapte met de zweep en weerde de aanvallende straathonden -af; Joppie was nauwelijks in bedwang te houden en kefte tot hij heesch was. Zijn haren -stonden overeind. -</p> -<p>Toko Bombay bleek een onoogelijk winkeltje te zijn, niet ver van de haven. Met gebukt -hoofd stapten de jongens het donker in.—„Jij mag je wel dubbel vouwen, Hilke!” meende -Harmen. -</p> -<p>In den winkel hing een bedwelmende geur van wierook, bloemen, reukwaters. Zoo grauw -het zaakje er van buiten uitzag, zoo kleurvol was het er binnen: het leek wel een -schatkamer. Schitterende, glanzende, fonkelende dingen lagen op en naast elkaar gestapeld, -en bij al dat bonte, zonderlinge gedoe dook daar uit het halfduister een al even bont -en zonderling wezen op: de koopman uit toko Bombay. Hij droeg een goudbestikt kalotje, -een lang, grijswit hemd en daaroverheen een open vestje vol figuren in gouddraad. -Onder het hemd kwam een wijde broek uit van dezelfde kleur, en de naakte voeten staken -in zwart fluweelen sandalen, die ook al glommen van het gouddraad. Met een lichte -buiging van het hoofd en een deftige armbeweging heette hij zijn gasten welkom en -wachtte zwijgend, hen schrander aanziend met zijn glinsterend-zwarte kraal-oogen, -hun wenschen af. -</p> -<p>„<span lang="ms">Tabeh, bang!</span>” zei Gerretje. „Ja, jongens, wat willen jullie nou koopen?” -</p> -<p>Ietwat bevangen keken de jongens rond. Wat een prachtige dingen! -</p> -<p>Harmen kreeg een waterpijp te pakken. „Wat is dat voor een ding?” vroeg hij. -</p> -<p>„Dat is een pijp!” lichtte Gerretje in. „Zoo een heeft m’n vrind, die ik les geef, -ook thuis!” -</p> -<p>„En wat moeten ze dan met die slang er aan?” -</p> -<p>„Weet ik het?” vroeg Gerretje. „Misschien wel om die pijp op hun nek te nemen, als -ze verhuizen.” -<span class="pageNum" id="pb533">[<a href="#pb533">533</a>]</span></p> -<p>Padde begon zachtjes te grinniken. -</p> -<p>„Hij is gekocht!” riep Harmen. -</p> -<p>„Als je daaruit rookt, vallen ze dubbel!” meende Hilke vroolijk. -</p> -<p>„Als ze maar niet op mijn pijp vallen, vind ik het best”, zei Harmen, de pijp voor -zich terzijde zettend. „Kijk er eens een mooie kwasten aanzitten! Nou moet ik nog -een fiool hebben!” En hij duidde den koopman zijn wensch door het hoofd schuin te -leggen en met zijn armen door de lucht te fiedelen. -</p> -<p>De man knikte, wendde zich om en riep iets in een scherp klinkende taal. Een klein -jongetje met matgele huidkleur en hetzelfde Oostersche pakje aan dook uit het halfduister -op en zette op de toonbank een zwarte vioolkist neer. Toen verdween hij weer. -</p> -<p>De man opende de kist, lichtte het doekje op en.…. -</p> -<p>Harmen rolden dikke tranen over de wangen. Zwijgend, zonder de handen uit te steken, -staarde hij naar het wonder daar voor hem. Toen lichtte hij de viool met bevende handen -uit de kist, haakte den strijkstok los. „Nou, jongens.….” Harmen haalde diep adem, -„wat zal ik spelen?” -</p> -<p>„Van die begrafenis.….” zei Hajo. -</p> -<p>„Wacht! ik weet al een mooi moppie!” riep Harmen uit. Harmen begon te fiedelen, aanvankelijk -nog aarzelend en beverig, maar allengs weer met den ouden zwier, vol trillers en loopjes, -of akelig droefgeestig slepend van den eenen toon naar den anderen. -</p> -<p>„Verduiveld mooi!” prees Hilke. Rits! daar gleed de stok krassend uit. -</p> -<p>„Dat is nog ongewoonte!” verontschuldigde Harmen zich. -</p> -<p>„Mag ik ook eens even?” vroeg Hajo, zich verslikkend van opwinding. -</p> -<p>„Jawel”, zei Harmen genadig. „Straks mag je! Je moet eerst luisteren! En geef Joppie -eens een trap, dat ie ophoudt met z’n gegil!”—Joppie werd tot kalmte gebracht, en -nu wendde Harmen zijn krachten op de „Begraffenis” aan. Voor den winkel bleef allengs een schare belangstellenden staan. Harmen gloeide -van trots en ondernam met vingers en strijkstok de meest gedurfde toeren,—waarbij -hij wel eens den hals brak. -<span class="pageNum" id="pb534">[<a href="#pb534">534</a>]</span></p> -<p>Intusschen sloegen de anderen aan het inkoopen. Geen van hen ontkwam aan de bekoring, -die van al die wondere dingen uitging. Gerretje, die zelf geen centen te verteren -had, hielp den koopman door uit hoeken en gaten glinsterende dingen op te diepen, -het eene al mooier dan het andere, en dit den in kooproes zwelgenden jongens voor -den neus te leggen, zoodat ze zich, nog voor ze aan den aankoop van een stevige broek -dachten, zich bijna al arm gekocht hadden aan bestikte muilen, verzilverde reukdoosjes -met mooie figuren er op, waaiers, ringen, ivoren olifantjes, aardige poppetjes, zijden -doeken, ponjaards, armbanden.…. Padde was juist aan het onderhandelen over een beschilderd -zonnescherm met fraai gesneden stok, toen Rolf eindelijk op de goede gedachte kwam -om eens te vragen wat een paar sterke scheepskisten kostten. -</p> -<p>De man noemde den prijs en zei, dat ze in twee dagen gereed konden zijn. -</p> -<p>„Wanneer zeilt de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span> uit?” vroeg Rolf den anderen. -</p> -<p>„Volgende week, als de wind goed is!” zei Harmen, zijn viool afleggend. „’k Mag lijden, -dat we lekker in de winter aankomen, ’t is mij nou lang genoeg zomer geweest, hè, -Joppie? En jou, Hilke? Hè? Wat zal ze blij zijn, zeg!” -</p> -<p>„Schei d’r maar over uit!” zuchtte Hilke, eensklaps vuurrood wordend. -</p> -<p>„Met Kerstmis zijn we wel thuis”, meende Harmen. „Wat zullen we ’t gezellig hebben, -jongens! ’s Avonds bij het vuur een bakkie heete slemp en vertellen van je reis.….!” -</p> -<p>Gerretje was stil geworden, en Harmen merkte het. „Ja, stommerik, daar grijp <i>jij</i> naast! Laat jij je maar gaarstoven in dit nikkerland!—Z’n kameraden in de steek laten—wat -een vent!” -</p> -<p>„Hou je gezicht!” schold Gerretje. -</p> -<p>„Sssst!” suste Rolf. En tot den koopman: „Maak de kisten maar voor ons. Vier stuks.” -</p> -<p>„Zeg hem, dat ie plaatjes over de hoeken slaat!” raadde Padde aan. -<span class="pageNum" id="pb535">[<a href="#pb535">535</a>]</span></p> -<p>Het was een zonderling groepje, dat zich een half uur later in het rijtuig heesch. -Harmen, onder een arm zijn viool, onder den anderen zijn waterpijp, had een roode -fez op met een zwarten kwast er aan, droeg een pronkerige kris achter in den gordel -en slofte voort op goudbestikte sandalen. De anderen waren al even bepakt en bezakt -met kleur- en vormrijke voorwerpen. -</p> -<p>„Alles maar onder het bankje!” raadde Gerretje aan. -</p> -<div class="figure floatRight p535width"><img src="images/p535.png" alt="" width="135" height="253"></div><p> -</p> -<p>„Goeie morrege!” zei Harmen. „Daar kan net m’n pijpie staan! En meer niet.” -</p> -<p>„Nou”, meende Hilke, „dan nemen we de boel op schoot en brengen eerst alles aan boord.” -</p> -<p>Zoo werd besloten. Harmen wipte op den bok, naast Gerretje; de anderen gingen met -de gekochte spullen binnen in den wagen zitten. En toen alles goed was ondergebracht, -nam Harmen z’n fiedel op en begon zoo vurig te spelen, dat de paardjes er een gestrekten -draf inzetten. -</p> -<p>„Kijk ze eens loopen!” zei Gerretje. „Ze zijn bang voor de muziek.” -</p> -<p>Achter in den wagen deelde Hajo zijn vriend Padde mee hoe hij zijn schatten verdeelen -zou. „De pop krijgt Antje; Maartje de waaier, en de olifant is voor Doris. En die -muilen geef ik aan m’n moeder! Zou het echt goud zijn wat er op zit?” -</p> -<p>„Wat dacht jij dan?” vroeg Padde. En met een zucht liet hij er op volgen: „<i>Ik</i> ben thuis met z’n tienen! En m’n ooms en tantes willen óók wel wat hebben! Er eens -kijken: voor Louwtje en Nelis en Heintje heb ik wat; Margje krijgt dat poppetje. Vind -je die doek niet mooi? Die is voor m’n moeder voor ’s Zondags naar de kerk. En als -’t regent kan ze er die paraplu nog bij opzetten,—wat zullen de lui kijken! Annetje -krijgt samen met Margje die pop, dan kunnen ze er om de beurt mee spelen. Nou zit -ik nog met Jan en Gijs! Als ik ze die dolk geef, gebeuren er ongelukken.” -</p> -<p>Rolf had zwijgend, met afgewenden blik gezeten. Nu, keerde hij zich bruusk om, duwde -Padde een paar ivoren olifantjes <span class="pageNum" id="pb536">[<a href="#pb536">536</a>]</span>in de hand. „Hier, neem die maar, die.…. die zullen ze wel leuk vinden!” -</p> -<p>Padde keek Rolf verbluft aan. „Dat meen je toch niet?” -</p> -<p>„Hier!” zei Rolf korzelig. „Neem dit poppetje maar mee voor.…. voor Annetje, dan hebben -je zusjes er allebei een.” -</p> -<p>En hij trachtte den bevreemden blik der anderen te ontwijken. -</p> -<p>„Nou!!” riep Padde verblijd uit. „Daar boffen ze bij! Zeg, als je nou toch aan het -geven bent, heb je dan soms ook nog wat voor m’n ooms en tantes?” -</p> -<p>„Padde!” berispte Hajo. -</p> -<p>„Nou, ’k maak immers maar een lolletje!” zei Padde. „Of denk je, dat ik hem de spullen -wil afhalen, die hij zelf gekocht heeft voor z’n.…. eh.” Padde zweeg opeens. -</p> -<p>De kar ratelde over de steenen, en de jongens werden dooreengeschud op de houten banken. -Harmen fiedelde onverdroten voort. -</p> -<p>Rolf was vuurrood geworden. -</p> -<p>„Ziezoo, jongens, we zijn er!” riep Gerretje. -</p> -<p>„Hoe komen we nou aan boord?” vroeg Hilke, z’n hoofd naar buiten stekend. -</p> -<p>„Met een prauw! Daar ligt er al een met een zeil!” -</p> -<p>„En als de baas van het spul nou komt?” -</p> -<p>„Die komt niet”, zei Gerretje. „Laten Harmen en ik het zoodje maar even aan boord -brengen, want we kunnen niet met z’n allen in die smerige prauw.—Leg die fiedel nou -eindelijk eens af, Harmen!” -</p> -<p>Harmen staakte zijn spel, sprong de prauw in. -</p> -<p>Even later zeilden de beide janmaats weg naar de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span>. Harmen fiedelde alweer. -</p> -<p>De anderen gingen een der warongs binnen, die aan de kade stonden, en aten wat zoetigheden -in pisangblad gevouwen. De zon gleed juist in zee weg; de korte Indische schemering -viel in. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Het duurde wel een uur voor Gerretje en Harmen terugkeerden. Reeds van verre klonk -Harmen’s vioolspel weer over het water. De anderen betaalden hun vertering en gingen -naar buiten. -<span class="pageNum" id="pb537">[<a href="#pb537">537</a>]</span></p> -<p>De reede bood nu een aardigen aanblik. Overal werden prauwtjes losgegooid; een paar -inlanders sprongen er in, staken een flambouw op de voorplecht en togen ter vischvangst. -De weerschijn der lichten hotsebotste over de golven. -</p> -<p><span class="corr" id="xd30e10597" title="Niet in bron">„</span>Jongens, ik heb een nieuwtje!” riep Harmen al van uit de prauw. „Gerretje heeft aangemonsterd -bij de Bruinvisch!” -</p> -<p>„Dàt is nog eens verstandig!” prees Hilke. En de anderen lachten. -</p> -<p>„Vooruit, lig niet te zaniken!” gromde Gerretje, aan wal springend. „We gaan naar -de pasar malem!” -</p> -<p>„En m’n fiool gaat mee, jongens!” schreeuwde Harmen. „Bij kerremis hoort muziek!” -</p> -<p>Opgewonden werkten allen zich weer in den wagen. Op naar de pasar malem! -</p> -<p>Het was duister geworden; wel fonkelden al wat sterren, maar de maan was nog in geen -velden of wegen te bespeuren. De jongens reden de brug weer over en toen de laan in -van daarstraks. Hier, onder de hooge, zware loofboomen was het zoo pikkedonker, dat -je geen berm kon onderscheiden. Maar verder op dansten de flambouwen van wandelende -winkeltjes, en op die licht-boeien stelde Gerretje zijn koers. Hij was bij Harmen’s -gefiedel gaan zingen, klapte met de zweep en gilde zijn vreugde over zijn aanmonstering -uit. „Hoei-oei-oei.….!” -</p> -<p>„Leve Gerretje!” brulde Harmen. -</p> -<p>„Hiep-hiep-hiep, hoera!!” riepen de anderen, en Gerretje zelf schreeuwde het hardst. -</p> -<p>Zoo belandden ze bij de pasar malem. Ze staakten hun gezang toen het marktgeroezemoes -tot hen doordrong, en gluurden uit het rijtuig naar al dat lichtgeflonker. -</p> -<p>„Zoo! Hier zullen we de kast meren!” stelde Gerretje voor. En toen de kast gemeerd -was, stapten allen uit en gingen de marktplaats op. Overal tentjes, stalletjes met -walmende oliepitjes en flambouwen, voorbij schuivende gestalten in bonte baadjes en -sarongs, grillige schaduwen afwerpend naar drie, vier zijden tegelijk. Merkwaardig -was, dat nergens geschreeuwd of gezongen werd, of ruziegemaakt. De marktventers zaten -zwijgend, een strootje rookend, bij hun waren en spraken <span class="pageNum" id="pb538">[<a href="#pb538">538</a>]</span>slechts eenige woorden, wanneer een kooplustige bij hun stalletje bleef staan. „Wat -een dooie boel!” zuchtte Harmen. „’k Hoor nog geen draaimolen, ’k zie geen paardespul,—niks.” -</p> -<p>Wacht, daar in de verte klonk lallend, brullend gezang. Janmaats! „Die kant maar uit, -jongens!” beval Harmen. Deze laatste had nog al bekijks, met zijn roode fez, zijn -kris en zijn viool. -</p> -<p>De jongens liepen door, vonden op het midden der marktplaats onder een reusachtigen -waringin het gezelschap zangers. Een kring Inlanders keek meesmuilend toe. -</p> -<p>De maats brulden en tierden en klapten in de handen, en in hun midden waren er twee -aan het dansen met zonderlinge lichaamswendingen. -</p> -<p>„Schip ahoy!” schreeuwde Gerretje. „Wat halen jullie daar voor lol uit?” -</p> -<p>„We zijn aan het dansen! Op z’n Javaansch! Heila, speel jij er eens wat bij, zeg?” -</p> -<p>Harmen werd in hun midden geduwd, bij de „dansers”, en sloeg aan het fiedelen. -</p> -<p>„Jongens!” schreeuwde Gerretje boven het gebrul en geloei der janmaats uit, „Gerretje -heeft weer aangemonsterd en centen zat!” En hij rammelde met de pas ontvangen zilverstukken -in zijn broekzak. -</p> -<p>„Leve Gerretje! Hoera!” brulde de schare. Een kreeg het met een Inlander te kwaad, -dien hij tegen het lijf viel. „Blauwe nikker!” schold hij. „Ik zal je.….!” -</p> -<p>Hilke trok Rolf, Hajo en Padde met zich mee. „Laat ze schieten, jongens, het wordt -hier een bende. Ga met mij mee: daarginds kunnen we ècht Javaansch zien dansen.” En -Hilke ging voorop, wandelde als een Goliath tusschen de klein gebouwde Inlanders en -de lage tentjes door. -</p> -<p>De jongens verbaasden er zich over hoeveel verschillende rassen Oosterlingen ze zagen. -Bij een stalletje kochten ze een paar manggah’s en dronken er groene limonade bij, -vol glibbertjes. -</p> -<p>De inlanders waren in hun beste kleedij. Kinderen droegen zilveren enkelbanden, en -om de bruine vingertjes glansden ringen. De vrouwen hadden heur zwart glanzend, geolied -<span class="pageNum" id="pb539">[<a href="#pb539">539</a>]</span>haar nog onberispelijker naar achteren gekamd dan anders; de wrong lag nog sierlijker, -bevalliger, en er prijkten sneeuwwitte melati-bloempjes in, die een heerlijken, sterken -reuk verspreidden. De strak gevouwen hoofddoeken der mannen stonden deftig op het -bruine gelaat. Alom hing een zoete geur van bloemen, lekkernijen, vruchten, vermengd -met de lucht van kokerij, visch, doerian en den walm der oliepitjes, die het geheel -een feestelijk, sprookjesachtig aanzien gaven. Boven al het gebabbel en geroezemoes -zegevierden daarginds Harmen’s vioolkunst en de zang der janmaats. -</p> -<div class="figure p539width"><img src="images/p539.png" alt=".....die grappige gezichten hadden en lange, dunne armen...." width="593" height="404"><p class="figureHead">.….die grappige gezichten hadden en lange, dunne armen.…</p> -</div><p> -</p> -<p>Zoo vonden de knapen de plaats waar gedanst werd, en wel een uur lang staarden ze -verwonderd, bevangen en droomend naar de wonderlijke bewegingen der „ronggengs” (Javaansche -danseressen). Zoo zouden ze hun heele leven wel willen zien dansen. Wat een mooi, -gouden helmpje droeg die eene,—dat was zeker een koningin.….! Langzaam-aan wenden -de jongens ook aan het schijnbaar zoo eentonig tokkelen der gamelang; ze voelden, -dat de muziek één was met den dans, en dat de danseressen bij elk nieuw wijsje weer -andere wondermooie figuren tooverden.…. -<span class="pageNum" id="pb540">[<a href="#pb540">540</a>]</span></p> -<p>Ze zagen dien avond ook nog een tooneelvoorstelling met poppen, die grappige gezichten -hadden en wonderlijk dunne armen, en er zat iemand bij, die alles vertelde. Hu! dat -was de duivel zeker! En dat daar de koning! Jammer, dat ze haast niets verstonden! -</p> -<p>En van de „wajang-wong” dwaalden de jongens naar een plaats waar een hanen-gevecht -gehouden werd. Driftig, de borstveeren opgezet tot gouden kurassen, vlogen de dieren -tegen elkaar op en brachten elkaar bloedige wonden toe met de stalen sporen, die men -hun had aangebonden. Zwijgend zaten de Inlanders toe te zien; er lagen hoopjes zilver -bij, die er op duidden, dat op de hanen werd gewed. -</p> -<p>De jongens voelden zich door het wreede spel afgestooten en gingen weer verder. Wat -was dit toch voor een eigenaardig volk, dat zooveel beschaving te paren wist aan zoo -laaghartige neigingen. -</p> -<p>Het was laat geworden, en onze vrienden besloten huiswaarts te keeren. Bij tweeën, -Hilke en Padde voorop, en achteraan Hajo en Rolf, slenterden ze door de breede laan -met de boomen. Nu en dan wandelde hun in soepelen, snellen gang een lastdrager voorbij -met een flambouw aan zijn mand, schuw nog even naar hen omziend. -</p> -<p>„Nu, Hajo”, zei Rolf plotseling, „over een paar dagen is het afgeloopen.….” -</p> -<p>Hajo haalde diep adem en keek naar boven, waar tusschen de boomtoppen door de sterren -fonkelden. Toen zei hij: „Rolf, ik weet niet, of ik je ooit nog terugzie, maar vergeten -zal ik je nooit! Jij bent.…. jij bent.….” Hajo kon niet meer uit z’n woorden komen. -„Jij bent.….” -</p> -<p>„Een pennelikker”, zei Rolf met een half ondeugenden, half droevigen glimlach. -</p> -<p>Hajo begon te snikken en omklemde Rolf’s arm. -</p> -<p>„Stil maar”, zei Rolf. „Als jij hier over een paar jaar weer terugbent in Indië, monsteren -we nog op hetzelfde schip aan en zeilen samen weer naar Holland terug. Dat zal leuk -zijn, hè?” -</p> -<p>„Nou.….!” -<span class="pageNum" id="pb541">[<a href="#pb541">541</a>]</span></p> -<p>„En dan ga ik op een scheepstimmerwerf werken; dat heb ik altijd al gewild.” -</p> -<p>„Ja”, zei Hajo, „dat weet ik nog van toen, op de Italiaansche Zeedijk.….! Had je toen -wel gedacht, dat we nog eens zulke dikke vrienden zouden worden?” -</p> -<p>Rolf knikte. „Ik zag je en meteen mocht ik je al lijden. Als ik je een lamme vent -gevonden had, zou ik je met vechten toen heel anders hebben aangepakt. En Padde vond -ik ook al dadelijk zoo’n gezellige sukkel. Toen wij nog zouden gaan vechten, droeg -hij m’n emmertje met bot al!” -</p> -<p>„Zeg, Rolf”, zei Hajo en kneep Rolf’s arm. „Misschien.…. misschien word ik nog wel -eens stuurman” (Hajo sprak het woord haastig uit) „op een schip, waarop <i>jij</i> schipper bent!” -</p> -<p>„Of jij wordt nog eens schipper op een schuit, die <i>ik</i> gebouwd heb! Ik zal vast eens een model voor je uitzoeken. En als ik geen model vind, -dat me bevalt, ontwerp ik er zelf een.” -</p> -<p>Hajo was blijven staan. „Méén je dat, Rolf.….?” stamelde hij. „Zou ik nog wel eens.…. -nog wel eens <i>schipper</i> kunnen worden?” -</p> -<p>„Waarom niet?” vroeg Rolf. „Als je maar aanpakt! Kijk zoo’n Bruinvisch nou eens aan. -Zou jij niet kunnen leeren wat hij geleerd heeft?” -</p> -<p>„Rolf.….?!” -</p> -<p>De jongens zwegen; Hajo moest nog eens rijpelijk overdenken wat Rolf gezegd had. Hij, -Peter Hajo, zou nog eens schipper kunnen worden?! Schipper met een opper- en een onderstuurman, -een bootsman onder zich? Een eigen schip hebben, een eigen schip met een bemanning?! -</p> -<p><i>Schipper Hajo</i>.…. hoe zoet klonk het.—Daarvoor moest gewerkt worden. Hard gewerkt, jaren lang. Welnu! -Hajo zou werken, de tanden opeen. Hij zou lezen en schrijven leeren, hij zou het eene -boek na het andere verslinden, regel na regel, tot hij het van buiten kende. Hij zou -over sterrenkaarten gebogen zitten, avond aan avond, tot er geen olie meer in de lamp -was; ’s nachts in bed zou hij berekeningen maken; hij zou naar Zaandam loopen en naar -Amsterdam, waar de groote scheepswerven waren; hij zou wachten tot <span class="pageNum" id="pb542">[<a href="#pb542">542</a>]</span>hij een man was en dan zijn baard laten staan, net als schipper Bontekoe; nu, op deze -reis al, zou hij op een prik trachten uit te visschen wat de Bruinvisch zoo dagelijks -deed,—of het erg moeilijk was, schipper zijn.…. -</p> -<p>Daar klonk in de verte Harmen’s fiedel weer. De jongens keken om en zagen den wagen -aankomen, die geducht zwaaide, naar het licht op den bok te oordeelen. En toen de -oomes weer bij Harmen’s gefiedel instemden, hoorden de jongens, dat de arak het gewonnen -had. -</p> -<p>„Zoometeen kantelen ze nog!” zei Rolf.—Daar leek het werkelijk veel op: de wagen slingerde -van den eenen wegberm tegen den anderen. -</p> -<p>„En m’n centen zijn op,—dat is me een strop! En m’n centen ben ik kwijt,—wat een narigheid!” -zong Gerretje boven allen uit. -</p> -<p>De jongens gingen eerbiedig een weinig terzijde. Gerretje klapte met de zweep; Harmen -zat naast hem te fiedelen. Binnenin lag de een bij den ander op schoot; het was een -wonder, dat de bodem het uithield. En een der maats had zich achterste voren op een -rossinant geslingerd, steunde zich op den anderen paardenrug om niet te vallen en -schreeuwde: „Hou op! Ik val er af!” -</p> -<p>Maar Gerretje luisterde niet naar de smeekbeden van den onervaren ruiter en zong onverdroten -voort, dat zijn aanmonsteringscenten op waren en dat hij dat zoo’n strop vond. En -daarbij klapte hij lustig met de zweep. -</p> -<p>Harmen merkte de jongens aan den wegkant op. „Oh, mannen, daar hebben jullie de twee -stuurlui ook!” De anderen letten niet zoo op de jongens, maar, Hilke ontdekkend, riepen -ze: „Kom er ook in, Hilke! Plaats zat!” -</p> -<p>Hilke wees het aanbod af. „Ik loop liever. Wachten jullie bij de sloep?” -</p> -<p>„Ja, we zullen wachten!” schreeuwde Harmen en fiedelde weer voort. Zoo zwaaide de -wagen den weg af, tot ze bij een bocht uit het oog verdween. -</p> -<p>Hajo was uit zijn droom wakker geschud. „Wat heeft Harmen opeens?” -</p> -<p>„Harmen is jaloersch op die brief, die m’n oom je heeft <span class="pageNum" id="pb543">[<a href="#pb543">543</a>]</span>meegegeven”, zei Rolf. „Gisterenavond kwam hij bij me en vroeg, of lezen en schrijven -moeilijker dan vioolspelen was. Als het niet moeilijker was, wou hij het leeren.” -</p> -<p>„En wat heb je gezegd?” -</p> -<p>„Dat, als hij net zoo goed kon lezen en schrijven, als hij nu viool speelt,—hij er -nog geen laars van kon. Toen was hij boos.” -</p> -<p>„Vind jij dan niet, dat hij erg mooi speelt?” vroeg Hajo verbaasd. -</p> -<p>Rolf glimlachte. „Gaat nog al. In de buitenlucht is het niet zoo hinderlijk als binnen.” -</p> -<p>„Van die begrafenis is toch wel mooi.….” aarzelde Hajo. -</p> -<p>„’t Is er ten minste treurig genoeg voor”, zei Rolf. -</p> -<p>De jongens belandden bij de kade, waar de anderen reeds in de sloep zaten en den tijd -verdreven door in het bootje zoo heen en weer te schommelen, dat het telkens water -schepte. Boven stond de verlaten wagen; de paardjes leunden droevig en slaperig tegen -elkaar. Toewan Gerretje had geen lust meer om ze thuis te brengen.…. -</p> -<p>„Span ze dan ten minste uit!” gromde Rolf en bevrijdde de dieren van het tuig. De -paardjes maakten er een dankbaar gebruik van door terstond weg te sukkelen, vermoedelijk -naar hun stal.…. -</p> -<p>„Wel verduiveld!” schold Gerretje met dubbele tong. „Daar lóópen ze, de knollen! En -als ik nou m-morgenochtend aan wal ga, zijn ze w-weg!” Meteen plofte Gerretje weer -om door het geschommel der anderen. Allen gierden van de pret. -</p> -<p>„Hou nou op met dat schommelen!” mopperde Hilke. „Zoometeen kantelen we nog.” -</p> -<p>„Juist lollig!” schreeuwden de maats. „D-dan zwemmen … hik! zwemmen we wat!” -</p> -<p>„Je weet zeker niet, dat het hier vol haaien zit?” vroeg Rolf. -</p> -<p>„Jij bent zelf een haai!” schreeuwde Gerretje. „Wat doe je met je vingers aan die -k-knollen? Zijn die van jou, of zijn ze van.…. hik! van toewan Gerretje?” -</p> -<p>Rolf gooide samen met Hilke de sloep los. „Ziezoo, ga jij daar eens weg: ik zal het -roer wel nemen.” -<span class="pageNum" id="pb544">[<a href="#pb544">544</a>]</span></p> -<p>„Neen!” protesteerde de maat. „Ik hou het roer vast! Ik wil het roer vasthouden!” -En hij nam den roerstok als een zuigeling in zijn handen. -</p> -<p>„Laat los!” beval Rolf. -</p> -<p>„Waarom? Waarom zou ik het roer niet houden?” -</p> -<p>„Omdat je stomdronken bent.” -</p> -<p>„Wat?! Ik dronken? Ben ik dronken, jongens? Ik b-ben heelemaal niet d-dronken!” -</p> -<p>„Laat maar los, Piet!” zei Harmen sarrend en schommelde heen en weer. „We hebben nou -twee <i>stuurlui</i> aan boord!” -</p> -<p>„Schei uit met dat schommelen!” riep Rolf driftig. „Of ik sla er op, begrepen?” -</p> -<p>„Ja, schei uit, jongens! De stuurman vindt het ommers niet goed!” treiterde Harmen. -</p> -<p>„Hou op met dat sarren, Harmen!” gromde Hilke. Hajo kookte van binnen. -</p> -<p>„Wat: stuurman?” vroeg een schommelende maat. „Wáár is een stuurman?” -</p> -<p>Harmen wees op Rolf. „Hij daar, de boekenwurm! Die is te fijn om met gewone jongens -in een sloep te zitten!” -</p> -<p>Rolf keek Harmen met verbeten drift aan. Harmen trok een leelijk gezicht tegen hem. -</p> -<p>„Kom, gooi het zeil nou eens uit!” zei Hilke, geërgerd. -</p> -<p>„Dat mag je niet doen! Dat moet je eerst aan de stuurman vragen!” riep Harmen. -</p> -<p>Rolf stond op. „Ik heb jullie niet noodig”, zei hij met trillende lippen. „Ik zal -zoo wel aan boord komen!” En meteen sprong hij het water in, kwam weer boven en zwom -van de kade weg, in de richting van de lichtjes, daar ver in zee. -</p> -<p>Verbluft waren de maats. Zoo verbluft, dat ze nog niet begrepen wat er gebeurd was, -toen het boord van de sloep voor de tweede maal neergedrukt werd en nog een jongenslichaam -het water inplonsde. -</p> -<p>„Hajo.….!” schreeuwde Padde ontzet. -</p> -<p>Toen kregen Harmen en Hilke hun bezinning terug. De eerste legde zijn viool neer, -nam een roeispaan op, die in de sloep lag, en duwde van den kant af. Hilke gooide -het zeil los.—En vijf minuten later waren de drenkelingen aan boord geheschen. -<span class="pageNum" id="pb545">[<a href="#pb545">545</a>]</span></p> -<p>Padde jammerde in één toon voort. „Zijn jullie nou razend? Rolf zei immers zoo net -nog, dat het water hier vol haaien zit.….!” -</p> -<p>Harmen keek met afgewend gelaat voor zich uit naar de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span>, wier lichten steeds grooter werden. In fiedelen had hij geen lust meer. -</p> -<p>Rolf zat met druipende kleeren op een bankje, zwijgend, het hoofd diep gebukt. -</p> -<p>Hajo schreide. En Hilke hield het stuur. -</p> -<p>Na eenig zwijgen herinnerde Gerretje zich weer, dat zijn centen op waren en dat dit -zoo’n strop was, en hij deelde het zingend iedereen mee, die het maar hooren wilde. -</p> -<p>Zoo legde de sloep zich langszij van de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span>, en de maats klauterden aan boord. Geen van hen viel den valreep af. Want zooveel -arak kan een Hollandsche janmaat niet door zijn keelgat gieten, dat hij een touw loslaat, -als hij het eenmaal in z’n handen heeft. Harmen werkte zich op een onbegrijpelijke -manier met Joppie èn z’n fiool naar boven. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Zwijgend trokken Hajo en Rolf dien avond hun natte kleeren uit en gingen ter kooie. -De meeste maats sliepen al. -</p> -<p>Harmen was dien avond gaan slapen zonder een mensch goeden nacht te wenschen. Hij -woelde geducht, en onverwachts stond hij in zijn onderbroek voor Rolf’s kooi. -</p> -<p>„Ik kom je zeggen.….” zei hij, moeilijk ademhalend, „dat het me spijt. ’k Heb het -niet zoo kwaad gemeend, als jullie dacht, hoor. ’k Ben ook niet nijdig op je, dat -jij zoo knap bent, neen, ik was nijdig op je, omdat ik zoo stom ben. Snap je?” -</p> -<p>„Waarom zou jij dom zijn?” vroeg Rolf. -</p> -<p>„Ik??” zei Harmen verbaasd. „Ik ben zoo stom als een kokosnoot! Waarom geeft de schipper -Hajo wèl een brief mee en mij niet? Omdat de schipper denkt: Laat Harremen maar wat -krassen voor de maats, daar.….” Harmen snikte eensklaps, „.…. daar is ie goed voor.—Afijn”, -Harmen veegde zijn tranen weg, „<span class="corr" id="xd30e10749" title="Bron: Zoolang">zoolang</span> ik m’n fiool maar heb, is er met Harremen niks aan ’t handje. Maar dan moet je niet -zeggen, dat ik óók geen fiool kan spelen!” -<span class="pageNum" id="pb546">[<a href="#pb546">546</a>]</span></p> -<p>Rolf glimlachte weer. „Als ik het maar eerst zoo kon als jij, zou ik al blij zijn, -hoor!” -</p> -<p>„’t Is niet gemakkelijk!” verzekerde Harmen. „Nietwaar, Hajo? Dat van die begraffenis is verduiveld moeilijk!” -</p> -<p>Zoo was de vrede weer gesloten. Harmen ging nog niet dadelijk weer zijn kooi in; hij -sleepte de schatten, die hij vandaag had ingekocht, bijeen, liet zijn viool nog eens -bewonderen, toonde, dat er nog nergens een barst in zat. -</p> -<p>En Padde toonde zijn schatten, verdeelde ze nog eens opnieuw. En Rolf voelde zich -blij, dat Padde’s broertjes en zusjes zoo blij zouden zijn met wat Rolf Padde voor -hen gegeven had. Al die mooie dingen waren zoo mal in hun grove knuisten; het was -net, of het sprookjesachtige er nu af was, dat hun zoo bekoord had, toen ze ze in -het halfduister van dat eigenaardig geurende winkeltje hadden zien liggen te midden -van duizend andere vreemde dingen. In de matgele handen van dien Oosterling hoorden -ze thuis.…. -</p> -<p>Nu, in Holland zouden ze alles wel mooi vinden. Als het maar uit Indië kwam! -</p> -<p>„Ruik dat hout eens?” vroeg Padde, zijn vrienden den waaier reikend. -</p> -<p>„Lekker!” zeiden de anderen. -</p> -<p>En Harmen vulde zijn waterpijp, stopte er tabak in en rookte als een echte Arabier: -met gekruiste beenen! Alle jongens deden een trekje, en de slapende maats gromden, -dat ze niet zoo ginnegappen moesten, als een ander mensch mafte. -</p> -<p>Maar de jongens waren traag in het scheiden. -</p> -<p>Een lange, lange scheiding stond hun nog te wachten. Nietwaar.….? -</p> -<div class="figure p546width"><img src="images/p546.png" alt="Ornament." width="162" height="254"></div><p> -<span class="pageNum" id="pb547">[<a href="#pb547">547</a>]</span></p> -</div> -</div> -<div id="ch2.29" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e605">Inhoud</a>]</span><div class="divHead"> -<div class="figure"><img src="images/p547.png" alt="DE THUISKOMST" width="618" height="177"></div> -<h2 class="main">DE THUISKOMST</h2> -</div> -<div class="divBody"> -<p class="first">Den achtsten Maart van het jaar 1620 lichtte de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span> de ankers, en den acht-en-twintigsten December van hetzelfde jaar liet zij ze na -een gunstige reis weer vallen op de zandige reede van Vlissingen. -</p> -<p>Met tranen in de oogen hadden onze vrienden Rolf vaarwel gewuifd, toen een ferme Zuid-Oostenwind -de zeilen bollen deed en de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span> statig voortdreef van Java’s groene kust, en met tranen in de oogen hadden ze den -acht-en-twintigsten December in den vroegen morgen, rillend van kou, in den grijzen -nevel de duinen van Walcheren zien schemeren. Daar stonden ze bij elkaar, den kraag -van hun duffelsche hoog opgezet, de handen en de polsen in den broekzak, Hajo en Harmen -en Hilke en Gerretje en Padde en honderd andere maats en zwetsten allen dooreen en -woven en schreeuwden, of bliezen zich in de handen. -</p> -<p>Zie, daar lag Vlissingen met zijn roode daakjes en zijn stompen toren, waar de vlag -uithing, omdat er een Oostinjevaarder, de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span>, uit het verre menschenetersland was binnengeloopen, de ruimen vol peper, kruidnagelen, -koffie, tabak! Nu liep alles van de werkplaats weg, de smid nog zwart van het roet, -de bakker witbestoven, de timmerman met zijn schaaf in de hand, en door de kleine -vensters der havenkantoren gluurden de klerken, kauwend op hun ganzeveeren. De reeder, -deftig in het zwart, met witten <span class="pageNum" id="pb548">[<a href="#pb548">548</a>]</span>kraag en handschoenen, vergezeld door de heeren van het kantoor, nam waardig in zijn -sloep plaats om zich aan boord te laten roeien. -</p> -<p>En de kwajongens? Nee, maar, de kwajongens! Alom klapperden hun klompjes over de keien; -ze kropen onder karren en paarden door, de rakkers; ze baanden zich met de ellebogen -een weg door de menschen en voeren in volgepropte bootjes hals-over-kop naar den Oostinjevaarder. -</p> -<p>Grinnikend hingen de maats over de balie, zagen toe, welke van de benden kleine zeeroovers -met de lauweren zou gaan strijken: het eerst bij den Oostinjevaarder te zijn aangekomen, -het eerst hoera! geschreeuwd te hebben, met de mutsen gezwaaid en gevraagd te hebben: -„Goeie reis gehad? Gooi eens wat <i>Indisch</i> naar beneden?” Daarvoor doken ze desnoods in het ijskoude water, de bengels, die -nu, trekkend aan de riemen als dollemannen, naderbij kwamen. En daarginds, aan de -kade! Zie eens, wat een volk er toeliep! En wat een vlaggen er nu fonkelden in de -klare zon! -</p> -<p>Ja, jongens, ze waren weer in hun bovenste beste kikkerlandje! En al die vlaggen, -al dat volk, al die opwinding was voor hen! -</p> -<p>Of ze weer terug wilden naar de Oost? Voorloopig had niemand er trek in! Nu, ja, ze -kenden zichzelf wel: als ze weer een maand lang gehokt hadden, met een pijp en een -kop koffie bij den haard, en zoo lang over hun reizen hadden opgesneden, dat ze zelf -niet meer wisten, wat waar gebeurd en wat gelogen was, en ze in hun verhalen vastraakten, -zoodat niemand hen meer geloofde; wanneer de volle zak gage, die ze meekregen, een -leege zak geworden was, dan werden ze sagrijnig, dan luisterden ze naar het gezellig -jammeren van den wind in de schouw, dan kregen ze verlangst naar het vooronder en -hun kameraden, dan gingen ze zoo er eens naar de zee kijken, hoewel ze een maand geleden -hadden gezworen, haar nooit weer terug te willen zien, omdat ze ’t zoute water nou -wel zat waren, en.…. verdikkoppe! een week later hadden ze weer aangemonsterd voor -Jan Oost. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Maar nu de ankerpalen ratelden, zat de vreugde hun nog <span class="pageNum" id="pb549">[<a href="#pb549">549</a>]</span>tot boven in de keel. Straks zouden ze afmonsteren en, den zak vol blinkende daalders, -op den wal staan met hun aapjes en papegaaien, die, sinds het koud was, in omwonden -kooien in de kombuis hingen. Daar hongen ze lekker warm! -</p> -<p>Ook Joppie hokte in de kombuis, stelde niet het allergeringste belang in Walcheren, -Vlissingen, of in iets anders, dat koud was. -</p> -<p>Op het water krioelde het al van roeibootjes vol kwajongens, die hun nek pijnigden -met het naar boven kijken. „Hé, Lange!” schreeuwden ze omhoog, „spreek jij eens Maleisch? -Of <i>ken</i> je het niet eens?” -</p> -<p>„Papperalapoetje!” schreeuwde de „<span class="corr" id="xd30e10814" title="Bron: lange">Lange</span>” omlaag. -</p> -<p>De jongens rolden de boot haast uit van het lachen. „Nou, en wat beteekent dat nou?” -</p> -<p>„Dat zeggen ze altijd, als ze je villen!” lichtte de „<span class="corr" id="xd30e10820" title="Bron: lange">Lange</span>” toe. -</p> -<p>Nieuw gegrinnik. „Nou, als ze jou zouden villen, hadden ze een heele lap, zeg!” roept -er een. „Papperalapoetje—Pas maar op je hoedje!” Alles daar beneden giert van het -lachen over dezen geestigen zet. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Twee uur later begon de afmonstering. Harmen kwam in de kombuis, pakte Joppie in zijn -nekvel en schaarde zich in de rij wachtenden voor de kajuit. -</p> -<p>„Wat moet dat?” jammerde Joppie, bibberend over al zijn leden. -</p> -<p>„We gaan afmonsteren, Joppie”, zei Harmen. -</p> -<p>En zoo kwamen de jongens aan de beurt en schoven met z’n drieën de kajuit in; Joppie -ook,—verdekt achter Harmens rug. -</p> -<p>Of de Bruinvisch tevreden was over zijn scheepsjongens? Eerst wendde hij zich tot -Harmen. „Jij gaat de volgende reis weer mee!” -</p> -<p>„Ik ga niet meer varen”, zei Harmen. -</p> -<p>„Dan ken ik je beter, dan je jezelf kent”, meende de Bruinvisch. -</p> -<p>„Nou”, zei Harmen, „ik zal een bruinvisch wezen, als ik me ooit weer op zoo’n smerige -Oostinjevaarder laat aanmonsteren.” -</p> -<p>Er was even stilte in de kajuit. De Bruinvisch keek met vervaarlijke <span class="pageNum" id="pb550">[<a href="#pb550">550</a>]</span>oogen naar Harmen’s gelaat, waarop niets dan bittere ernst te lezen stond. „Hier! -Neem je gage!” bulderde de Bruinvisch. -</p> -<p>„Dankje, schipper”, zei Harmen onderdanig. Om het geld te kunnen opstrijken, moest -hij Joppie loslaten. Dit wakkere dier zwikte op zijn vier pooten door, ontwaarde den -opgezetten tijger en zette alle haren steil overeind. -</p> -<p>De Bruinvisch liet z’n oogen rollen. „Wat moet die <i>hond</i> hier in de kajuit?!” -</p> -<p>„Afmonsteren en z’n gage halen”, verklaarde Harmen. En toen kon hij zich opeens niet -meer goed houden, begon te grinniken, streek haastig het geld op en liet het in zijn -broekzak glijden. „Nou, dag, schipper! ’t Ga je goed!” En Harmen verliet met bekwamen -spoed de kajuit. Joppie achter hem aan, den staart tusschen de pooten. -</p> -<p>De Bruinvisch hapte naar adem. „Nu jij!” wendde hij zich barsch tot Hajo. „Ik zal -je brief afgeven in Amsterdam en er nog een woordje bij doen. Waar moet je heen? Naar -Hoorn? Nou, dan ben je niet zoo ver af. Hier is m’n adres, zie je, dat heb ik voor -je opgeschreven! En Maandag over een week kom je bij me, dan neem ik je mee naar de -heeren van de Compagnie. Begrepen?” -</p> -<p>Of Hajo het begrepen had! -</p> -<p>„Hoe ga je nu naar Hoorn? Loopen?” -</p> -<p>„Ja, schipper. Maar Harmen zei.…” -</p> -<p>„Harmen?! Vraag ik je, wat Harmen zei? Je kunt tot Dordrecht met de jol gaan,—die -is voor het volk, dat die kant uit moet. En verder loop je maar, dat is gezond. En -laat je onderweg je geld niet afstelen: een landrot is nooit te vertrouwen! Hier is -’t. Met wat je in bewaring hebt gegeven, drie-en-zeventig gulden.—En nou jij!” Dat -was tegen Padde. „Waarom schipper Bontekoe jou nog apart heeft aangemonsterd, zal -me eeuwig een raadsel blijven. Weet je, wat jij bent? Een nietsnut! Een landrot!” -</p> -<p>„Nou, ik wou ook nooit varen!” zei Padde, woest. „Ik wou bij m’n oom in de brouwerij!” -</p> -<p>De Bruinvisch keek hem verbaasd aan. „En waarom ben je dan naar Oostinje gegaan?” -<span class="pageNum" id="pb551">[<a href="#pb551">551</a>]</span></p> -<p>„Ik heb.…. ik heb me verslapen!” -</p> -<p>„Hè??—Nou, dat je een slaapkop bent, heb ik gemerkt. Hier is je geld. Vier-en-zestig -guldens. Negen-en-dertig plus zeven-en-twintig.….” -</p> -<p>„Is zes-en-zestig en niet vier-en-zestig”, merkte Padde op. „Twee gulden te min!” -</p> -<p>„Wat?!” De Bruinvisch sloeg aan het rekenen en bevond, dat Padde gelijk had. „Hier -dan!” pruttelde hij, z’n lade openend en nog twee gulden op tafel werpend. „’k Dacht -net, dat m’n boeken nu eindelijk klopten.….” -</p> -<p>Even later stonden de jongens buiten. „Daar wou hij me eventjes twee guldens afvangen!” -zei Padde verontwaardigd. „’k Zou er anders niks van zeggen, maar die schippers verdienen -genoeg! Nietwaar, Harmen?” -</p> -<p>„Nou!” viel Harmen hem bij. „De Bruinvisch krijgt meer gage dan wij met z’n drieën, -en hij heeft er niet half zooveel voor gedaan!” -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>’s Middags voer de jol weg. Dat gaf me een afscheid tusschen de oomes! Er vloeiden -tranen.…. emmers vol! Allen wisten, dat ze elkaar binnen enkele weken weer terug zouden -zien. Maar ze namen afscheid voor eeuwig en wuifden, zoolang ze maar een muts konden -zwaaien. -</p> -<p>De wind zat pal in het Noorden, zoodat de jol tusschen Walcheren en Zuid-Beveland -geducht laveeren moest. En het was zoo ijzig koud op het water, dat allen in de holte -van de boot dicht bijeen gingen zitten, ’n zeiltje over de boorden gespannen. Tegen -donker meerden ze de jol aan den Zuiderdijk van Noord-Beveland, waar een boerendak -opdook. Ze klauterden met stijve beenen, slapende voeten en verkleumde vingers en -teenen tegen den dijk op en kropen allen bijeen op den warmen hooizolder, die hun -door den boer bereidwillig werd afgestaan. -</p> -<p>„Waar komen jullie weg?” vroeg de boer, hun met een kaars voorgaand,—het laddertje -op naar den zolder. -</p> -<p>„Van Batavia”, zei Padde. -</p> -<p>„Waar legt dat?” -</p> -<p>„Vlakbij, als je d’r eenmaal bent”, lichtte Harmen hem in. -<span class="pageNum" id="pb552">[<a href="#pb552">552</a>]</span></p> -<p>„Kom, Joppie!” En Joppie werd voor de zooveelste maal in z’n nekvel gepakt. -</p> -<p>„Moet die hond mee op zolder??” vroeg de boer. -</p> -<p>„Waarachtig!” zei Harmen. „Die heeft al meer gezien dan vijftig boerenkaaskoppen.” -</p> -<p>„Nou, ’t is een leelijk mormel”, gromde de boer. -</p> -<p>„Zeg hem dat eens in ’t Maleisch”, zei Harmen. „Dan vliegt ie je naar de kuiten.” -</p> -<div class="figure floatRight p552width"><img src="images/p552.png" alt="„Waar komen jullie weg?”" width="206" height="448"><p class="figureHead">„Waar komen jullie weg?”</p> -</div><p> -</p> -<p>Toen waren allen boven; de boer klapte het luik dicht en trok de ladder weg, zoodat -de mannen opgesloten zaten. -</p> -<p>„Hij vertrouwt ons voor geen pruim tabak!” meende een oome. -</p> -<p>„Zou hier geen kippetje te graaien zijn voor Ouwejaarsavond?” vroeg Gerretje, tastend -langs de hanebalken. Daar fladderde een haan luid kakelend weg. „Wat een mormel!” -schold Gerretje. „Hij heeft me gepikt!” -</p> -<p>Hè, het was lekker warm hier op zolder! Zelfs Joppie ontdooide. De mannen rolden zich -in het hooi, genoten nog eens volop van het bewustzijn, weer in hun eigen lief landje -te zijn. Thuis moesten ze weten, dat de jongens al weer binnen waren! Hoe zou het -thuis zijn? Toch alles goed? Een kleine ongerustheid, die in hun ziel sloop, werd -er weer uitgebezemd. En even later snurkten allen zoo, dat de boer en zijn vrouw verbaasd -hun neuzen boven de dekens uitstaken en zich afvroegen, waarom de varkens vannacht -zoo rumoerig zouden zijn. Biggen op komst.…? -</p> -<p>Al vroeg werden de janmaats weer wakker door het gekakel van een kip, die wijd en -zijd verkondde, dat ze, hoewel het winter was, voor den boer toch nog een eitje had -gelegd. Gerretje brak het open en dronk het leeg. „Nog warm!” Anderen morrelden aan -het luik, maar het zat van onderen vast. Eindelijk kwam de boer en opende het. -<span class="pageNum" id="pb553">[<a href="#pb553">553</a>]</span></p> -<p>„Ook goeie morgen!” wenschten de maats het slaapdronken hoofd met de bonte nachtmuts -toe. -</p> -<p>„Wat zijn jullie vroeg!” mopperde de boer. „’t Is nog zoo koud!” -</p> -<p>„Heeft het gevroren?” -</p> -<p>„Nou! De pomp zal wel vastgevroren zijn!” -</p> -<p>„Heb je dan soms een bakkie heete koffie voor ons?” -</p> -<p>De boer gromde wat. „Kom nou maar eerst beneden!” -</p> -<p>„Die groote, witte kip heeft een ei gelegd”, zei Gerretje onder het afdalen. -</p> -<p>„Ja. Dat is een beste!” knorde de boer, tevreden. „’k Zal het straks wel halen.—Wat -hebben jullie in die kooien?” -</p> -<p>„Jonge leeuwen”, lichtte Gerretje in. -</p> -<p>„Nou, jullie maakt er wat van!” grinnikte de boer. -</p> -<p>„Heb je niks te bikken, Hannes?” vroeg Harmen hem. -</p> -<p>„’k Heb nog wel een homp brood voor je”, zei de boer. „Die wou ik aan de varkens geven, -omdat ie zoo hard is.” -</p> -<div class="figure floatRight p553width"><img src="images/p553.png" alt="Een dik, norsch wijf....." width="276" height="261"><p class="figureHead">Een dik, norsch wijf.….</p> -</div><p> -</p> -<p>Even later zaten allen te kauwen op het keiharde brood.—De vrouw van den boer kwam -ook, een norsch, dik wijf in nachtmuts en onderrok, en ging zonder groeten koffie -zetten, blazend in het vuur, alsof ze den heelen oven wilde wegblazen en haar man -en zijn gasten er bij. Op de hoffelijkheden der galante oomes zei ze geen boe of ba. -De boer was in den stal gegaan. -</p> -<p>De koffie bleek slap te zijn en niet van de beste soort, maar warm was ze,—dat scheelde -al veel. Er waren maar twee koppen, zoodat de janmaats ze maar lieten rondgaan. -</p> -<p>De boer kwam uit den stal terug en begon een lang verhaal over een koe op te disschen, -die hij van ’t voorjaar gekocht en van het najaar weer verkocht had en waarop hij -zoo’n schade had geleden. En dan had het van het voorjaar zoo weinig geregend, en -hij had den heeren van het Waterschap <span class="pageNum" id="pb554">[<a href="#pb554">554</a>]</span>eens even de waarheid gezegd, en hij had ook een neef bij de Secretarie, en z’n wijf -was zoo best, nooit ziek of zoo, en zijn zeug had dertien biggen gekregen, waarvan -hij er een verdronken had, omdat dertien een ongeluksgetal was.…. -</p> -<p>De oomes lieten hem zwammen, tot ze allen hun bakje koffie hadden leeggelurkt. Toen -stonden ze op. „Nou, Hannes”, zei Harmen en stak den boer de hand toe. „Bedankt voor -je rot-koffie, hoor!” -</p> -<p>De boer grinnikte. „Goeie reis!” -</p> -<p>„Vergeet je dat eitje niet van de zolder te halen?” riep Gerretje. -</p> -<p>„’k Zal er temet om gaan”, antwoordde de boer. -</p> -<p>En de janmaats staken weer van wal. Alles was in grijze morgennevelen gehuld. De wind -zat nog even beroerd in het Noorden en blies vinnig de nevelen over het water, zoodat -de maats roode oorlelletjes en neuspunten kregen. Ze staken de breede Oosterschelde -over. In het midden was het zoo duivelsch koud, dat je adem bevroren op je lippen -sloeg. Joppie lag rillend in Harmen’s armen; de kooien met aapjes waren in het bergplaatsje -voor de proviand neergezet.—Nu zeilden de maats tusschen Duiveland en Tholen het Mastgat -in, de Zijpe door, toen om Overflakkee het Volkerak door in het Hollandsch Diep. -</p> -<p>Bij de Dordtsche Kil wachtte hun een teleurstelling: het water was bevroren. Tegen -loopen zagen ze niet op, maar hoe moesten ze met hun kisten aan? Ze meerden de jol -voor een herberg en bespraken de zaak bij een kroes warmen, Spaanschen wijn. -</p> -<p>„Ik wil jullie m’n slee wel verkoopen”, zei de waard, een leelijke, schele kerel. -</p> -<p>„Is het ijs dan sterk genoeg?” -</p> -<p>„Daarstraks is er nog een op schaatsen uit Rotterdam gekomen”, zei de waard. -</p> -<p>„Laat kijken je slee!” In optocht volgde het heele stelletje den waard, die hun in -een schuurtje een groote, groene bak-slee aanwees. -</p> -<p>„Wat moet die ouwe waschbak nog opbrengen?” vroeg Harmen. -<span class="pageNum" id="pb555">[<a href="#pb555">555</a>]</span></p> -<p>„’n Daalder.” -</p> -<p>„Je bedoelt zeker, als we jou en je heele kroeg er bij koopen?” -</p> -<p>De waard haalde de schouders op. „Niemand dwingt je, die slee te koopen. Ik wil hem -voor minder niet kwijt. Jullie kunt er je heele rommel in laden!” -</p> -<p>„Vooruit!” zei Hilke. „Hij is gekocht!” -</p> -<p>Harmen pruttelde nog wat. „Afijn!” zei hij. „Weet je je wat, jongens? Ik ga naar Dordt -en zie in een oud roest-zaakje schaatsen op te scharrelen. Dan trekken we de slee!—Hé, -afzetter, leen me je schaatsen even naar Dordt: ’k ben zóó weerom.” -</p> -<div class="figure floatRight p555width"><img src="images/p555.png" alt="..... dat hij het schaatsenrijden nog niet verleerd had....." width="190" height="273"><p class="figureHead">.…. dat hij het schaatsenrijden nog niet verleerd had.….</p> -</div><p> -</p> -<p>Grommend ging de waard de schuur weer in en gaf Harmen een paar verroeste schaatsen. -Harmen schoot ze, zuchtend van lol, aan, holde er mee weg en sprong op het ijs. Daar -maakte hij, om te toonen, dat hij het schaatsen nog niet verleerd had, een kuitenflikker -en begon toen met ver naar voren gebogen rug, de handen in de zakken, tegen den wind -op te werken in de richting Dordrecht. -</p> -<p>De anderen gingen de herberg weer in, dronken nog een kroes wijn tegen de kou. Ze -werden doezelig en kregen slaap. De schemering viel alweer in. -</p> -<p>„We moeten hier maffen”, meende Gerretje. „Of heeft er iemand lust, vannacht in een -wak te rijden?” Hij keek rond, maar toen er geen liefhebbers voor het wak bleken te -zijn, sloeg hij met den waard aan het onderhandelen over den logiesprijs. Voor acht -stuiver den man met avondeten er bij en nog een „flapkanne” Spaanschen wijn werd de -zaak ten slotte beklonken. -</p> -<p>Tegen donker kwam Harmen weer aanscheren, een bos schaatsen over den rug. „Daar word -je lekker warm van!” riep hij, terwijl hij den dijk opkrabbelde. En met zijn schaatsen -nog aan de voeten sjouwde hij de gelagkamer binnen. „’t Moet vannacht nog maar wat -vriezen, jongens, want ’t ijs kraakt als de weerlicht, en ’k heb er twee zien doorzakken!” -<span class="pageNum" id="pb556">[<a href="#pb556">556</a>]</span></p> -<p>Terwijl de maats de schaatsen verdeelden en de roestige ijzers wat aanzetten op den -met zand bestrooiden vloer, kwam de waard met een dampende pan watergruwelen aanzetten. -</p> -<p>Dat smaakte! De maats slobberden, als hadden ze een week gevast. -</p> -<p>„Je hebt ’t hem vlug gelapt, Harmen!” prees Gerretje. „Wat heb je nou nog voor dat -oud roest betaald?” -</p> -<p>„Oud roest?” vroeg Harmen beleedigd. „Als je een beetje rijden kunt, heb je er het -roest in twee slagen af. ’k Heb er drie stuivers per stuk voor betaald.” -</p> -<p>„Toe maar, het kan niet op!” meende een zuinige oome. -</p> -<p>„Nou, je hoeft ze me niet weer af te koopen”, zei Harmen. „Loop jij dan maar, als -je dat liever doet.” -</p> -<p>„Kom!” susten de anderen. „Als jullie deining wilt maken, maak dan deining tegen een -landrot, dan doen we allemaal mee!” -</p> -<p>’s Avonds, bij de schouw nog wat gezelsend, speldden ze den boeren uit den omtrek -de meest gewaagde avonturen op de mouw. Toen de boeren laat in den avond met een stuk -in hun kraag huiswaarts keerden, duizelde het hun zoo van tijgers, krokodillen, reuze-slangen -en menscheneters, dat er twee arm aan arm een sloot intuimelden. -</p> -<p>Gelukkig lag er keihard ijs op. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Bij hanegekraai zaten de maats al in het beijzelde riet hun schaatsen aan te binden. -En met een homp brood in den tintelenden knuist reden ze er op los,—een touw om het -middel, waarmee ze de slee voorttrokken, die als een veertje over het ijs vloog. Padde -zat er met Joppie bibberend in: voor hen had Harmen geen schaatsen meegebracht. -</p> -<p>Of het vannacht gevroren had! Het ijs was pikzwart met witte munten er in. Als een -wervelwind joeg het groepje janmaats voort, en bij de eerste bocht zwaaide de slee -al zoowat tegen de knoestige wilgen aan den oever. Joppie’s haren rezen te berge, -en Padde, wiens groen-blauw gelaat van schrik paars werd, schreeuwde: „Heila! Kalm -aan wat!” -</p> -<p>Maar de janmaats hoorden niets. Wat werden ze al lekker warm! Hoe langer hoe doller -ging het. -</p> -<p>In een klein half uur hadden ze Dordrecht bereden. Ze kochten <span class="pageNum" id="pb557">[<a href="#pb557">557</a>]</span>een paar versche brooden, warm uit den oven, en togen kauwend verder,—nu in de richting -Rotterdam. Bij den IJssel zwaaiden ze rechts om, en nog voor den middag waren ze bij -Gouda. -</p> -<p>Het was een prachtige, zonnige vriesdag, en op de Gouwe krioelde het van de schaatsers.—„Hoe-oe!” -schreeuwden de oomes al van verre, om zich vrij baan te maken. Hand in hand zwierden -ze over de ijsvlakte, en de slee vloog al even lustig heen en weer. -</p> -<p>Ze hadden niet te klagen, dat de landrotten hun geen plaats lieten: ieder, die het -stelletje ongezouten kerels met hun slee aan den gezichtseinder zag opduiken, ging -bedachtzaam ter zijde en zag vroolijk naar de dolle bende en naar den dikken, angstigen, -verkleumden jongen in de slee en den mageren, steilharigen hond, die het nu en dan -uitjammerde van verlangst naar zijn zonnig Sumatra. -</p> -<p>Ze volgden de Gouwe, de Aar, de Drecht en kwamen aan den Amstel. Daar wuifden meisjes -hun toe, en de oomes wuifden terug en schreeuwden „Hoera!” omdat de levenslust er -nu eenmaal uit moest. Verduiveld, nog vóór de schemering zwierden ze met hun slee -Amsterdam in! -</p> -<p>Gerretje had er nog een ouwe moei; die woonde aan den IJkant, en ze zou Gerretje en -zijn makkers gráág herbergen en onthalen. -</p> -<p>Na drie uur heen en weer sjouwen was de moei gevonden. Gerretje klopte aan de lage -deur. „We zullen het er van nemen, jongens”, zei hij. „Ze is wat van de knibbelige -kant, maar voor mij heeft ze een zwak!” -</p> -<p>Maar de moei keek allesbehalve vriendelijk, toen ze het oude wijfjes-kopje met het -witkanten knipmutsje uit het bovenraam stak en haar dierbaar familielid en zijn twintig -makkers ontwaarde. „Wat moet dat daar?” vroeg ze krijschend. -</p> -<p>„Goeien avond, moei!” wenschte Gerretje haar toe. „Kun je ons voor vannacht bergen? -Ik ben Gerretje, je neef. En dit zijn m’n vrinden.” -</p> -<p>De moei dacht even na. „Waar kom je vandaan?” vroeg ze toen. -</p> -<p>„Uit de Oost”, schreeuwde Harmen naar boven. „We komen regelrecht uit de Oost, moei!” -<span class="pageNum" id="pb558">[<a href="#pb558">558</a>]</span></p> -<p>„Op schaatsen toch niet?!” -</p> -<p>„Ja zeker! Op schaatsen!” riep Gerretje. „Daar kunnen we je wat van vertellen, moei!” -</p> -<p>„Nou”, zei de moei na een aarzeling, „jij mag binnenkomen, omdat je m’n neef bent.” -</p> -<p>„En de anderen niet?” vroeg Gerretje weemoedig. „Denk er eens aan, moei, wat een tocht -we achter de rug hebben! Geef ons ten minste een neutje; we zijn half bevroren.” -</p> -<p>„Ik heb niets in huis”, verklaarde de moei. „Maar verderop is ’t <span class="ex">Vette Varken</span>,—daar <span class="corr" id="xd30e10985" title="Bron: kun">kunnen</span> jullie meteen slapen ook.” -</p> -<div class="figure p558width"><img src="images/p558.png" alt="Maar de moei keek allesbehalve vriendelijk....." width="418" height="280"><p class="figureHead">Maar de moei keek allesbehalve vriendelijk.….</p> -</div><p> -</p> -<p>„Moei, wat ben je weer knibbelig”, klaagde Gerretje. „Laat mij nou er eens zoeken: -ik zal nog wel ergens een kruikje vinden! Kom, je bent er zelf toch ook niet vies -van?” -</p> -<p>„Ik zeg je, dat ik niets in huis heb!” zei de moei snibbig. -</p> -<p>„’t Is wèlles, ouwe tooverheks!” riep Gerretje driftig. -</p> -<p>Het raam sloeg dicht. Gerretje wilde de deur gaan bewerken, maar de maats susten hem. -„Kom, Gerretje, maak je niet giftig; laat ze met haar neutje naar de weerlicht loopen!” -</p> -<p>„Heb je dáár nou een moei voor?” jammerde Gerretje droefgeestig. -</p> -<p>„Vooruit!” zei Harmen. „We gaan naar ’t <span class="ex">Vette Varken</span>. Harremen betaalt!” -</p> -<p>Zoo toog men in optocht langs het kanaal naar de herberg, waar het onderdak vrij duur -bleek te zijn. Een paar maats wilden ’s nachts doorrijden, maar de meesten hadden -er geen trek <span class="pageNum" id="pb559">[<a href="#pb559">559</a>]</span>in, zetten hun gramschap tegen Gerrit’s knibbelige moei onder een borrel en wilden -den stamgasten hier ook eens wat op de mouw spelden. Maar ze werden door de slimme -Amsterdammers niet zoo grif geloofd: een was er bij, een landrot, die misschien nog -nooit in een roeibootje had gezeten en toch ophakte, alsof hij z’n leven lang op Oostinje -had gevaren: hij wist alles op een prik, de leelijke kikker, en liet hen nauwelijks -aan ’t woord. -</p> -<p>Verdrietig, met gramschap in het hart, zochten de gebruinde maats, die me daar even -door zoo’n witgesteven pennelikker uit het veld waren geslagen, hun logies op. -</p> -<p>„Er zit dooi in de lucht”, zei Hilke. „De wind is Zuid geworden.” -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Toen ze den volgenden morgen hun bol uit het dak venster staken, lagen er groote plassen -op het ijs. -</p> -<p>„Natte voeten!” meende Gerretje. „Afijn, over een paar uur zijn we thuis!” -</p> -<p>Thuis.…! dat woord ging er in! Ze zouden er vandaag eens een gangetje inzetten! -</p> -<p>Padde keek bedenkelijk, toen hij dit plan vernam. „Als jullie nog woester rijdt dan -gisteren, loopt de boel verkeerd!” meende hij. -</p> -<p>„O! Dat zit de heele weg lekker in de slee en heeft nog praats ook!” schimpten de -oomes. -</p> -<p>Na de „vroegkost” met gloeiende koffie naar binnen geslurpt te hebben, rekende Harmen -met den waard af. Deze bleek hen flink geplukt te hebben,—dat was zoo de gewoonte: -janmaats keken toch niet op een stuiver! -</p> -<p>„Gevaarlijk spul met die nattigheid!” meende de waard, het geld opstrijkend. -</p> -<p>„Ja, <i>jij</i> zorgt wel, dat je droog blijft, duitendief!” viel Harmen grimmig uit. -</p> -<p>En toen ging het er in dolle vaart weer op los. Zoo fel zwierden de maats door het -water, dat ze heelemaal nat werden. Er viel haast geen schaatser te ontdekken. -</p> -<p>Toen gebeurde het. Bij het omzwenken, de Zaan op, namen ze de bocht te kort; de slede -botste tegen den kant, zeilde weer <span class="pageNum" id="pb560">[<a href="#pb560">560</a>]</span>over het ijs uit, zoodat de meest rechtsche schaatsers werden omgerukt,—sloeg toen -tegen den anderen wal, juist tegen het steigertje van een molen, en lag in gruzelementen. -Joppie was op den wal gesprongen; Padde liep een geweldigen buil op; de kisten lagen -over het ijs verspreid. -</p> -<p>„Wat een rot-slee!” schimpte Gerretje, die ook op zijn achterwerk geslagen was en -nu kwam aanstrompelen, de handen tegen zijn broek. „Heb je je pijn gedaan, Padde?” -</p> -<p>„Nou en of!” klaagde de arme jongen, nog wit van schrik. -</p> -<div class="figure floatLeft p560width"><img src="images/p560.png" alt="De molenaar was naar buiten gekomen....." width="244" height="366"><p class="figureHead">De molenaar was naar buiten gekomen.….</p> -</div><p> -</p> -<p>De molenaar was naar buiten gekomen, een wollen doek om den hals, en stond met de -handen in de zakken naar het geval te kijken. „Sjonge-jonge”, filosofeerde hij, „jullie -hebt zeker wat woest gereden! Moeten jullie naar Hoorn? Daar kun je op schaatsen niet -komen.” -</p> -<p>„En waarom niet?” vroeg Gerretje uitdagend. „We sleepen ieder onze eigen kist, jongens!” -</p> -<p>„Dan kun je meteen je doodkist wel meesleepen”, zei de molenaar. „Verderop is het -ijs vol wakken, en door het water zie je ze niet. Maar weet je wat? Nemen jullie mijn -wagen!” -</p> -<p>„En dan zeker betalen, dat we scheel zien!” meende Harmen. -</p> -<p>„Hoe kom je daarbij?” vroeg de molenaar. „Jullie rijden voor niks!” En zich omwendend: -„Jan! Span de wagen eens in!” -</p> -<p>„Ja, vader”, klonk het uit den molen. -</p> -<p>„Man!” stamelde Harmen in verrukking, „jij moest in een gouden lijstje!” -</p> -<p>De molenaar grinnikte. „Pak je kisten maar op en ga mee naar binnen. M’n vrouw heeft -krentemik voor oud en nieuw.” -</p> -<p>„Drommels, ’t is de een-en-dertigste vandaag!” zei Hilke. -</p> -<p>„Nou, jullie kunt makkelijk thuis zijn vanavond”, meende de molenaar. -<span class="pageNum" id="pb561">[<a href="#pb561">561</a>]</span></p> -<p>„Wij niet meer”, zeiden een paar maats. „Wij moeten nog door naar Enkhuizen.” -</p> -<p>„Ik kan de kar niet zoover missen”, zei de molenaar. „En morgenochtend moet ik m’n -jongen ook weerom hebben; die gaat met jullie mee om de kar terug te brengen. Kan -ie ergens onderdak, dat je weet?” -</p> -<p>„In ’t <span class="ex">Sillevere Anker</span>”, zei Harmen. „Op mijn kosten.” -</p> -<p>„Nou, kom dan maar binnen. Waar komen jullie eigenlijk vandaan?” -</p> -<p>„Uit Oostinje!” -</p> -<p>„Wat je zegt! En die hond?” -</p> -<p>„Die komt van Poeloepoeloepatsji”, zei Harmen. -</p> -<p>„Dan zal hij het nu wel koud hebben”, meende de molenaar. „Kijk hem eens rillen!” -</p> -<p>En ze gingen den molen in. „Vrouw, ik breng je een stelletje Javanen mee!” riep de -molenaar gul. „Kom maar gerust: ze bijten niet, behalve in je krentemik!” -</p> -<p>De vrouw, een goedlachsche, ou-bollige molenaarsgade, kwam met een dampende krentemik -binnen en scheen allerminst bevreesd voor de „Javanen”.—„Lusten jullie boerenjongens -op brandewijn?” vroeg ze. -</p> -<p>„Voor boerenmeisjes zijn we ook niet bang!” blufte Gerretje. -</p> -<p>„Stil jij!” schimpte Harmen. „Je bent met een menschenetersvrouw getrouwd!” -</p> -<p>„Is dat waar?” vroeg de molenarin, die juist de <span class="corr" id="xd30e11066" title="Bron: krentenmik">krentemik</span> aansneed. -</p> -<p>Gerretje was vuurrood geworden. „’k Zou jou je nek wel willen omdraaien!” siste hij -Harmen toe. -</p> -<p>„Dat meen je niet”, zei Harmen. -</p> -<p>Gerretje zocht naar een woedend antwoord, maar juist op dit oogenblik zette de molenarin -hem een dikke snede krentemik voor, en Gerretje vergat zijn woede. „Ja-ha!” grinnikte -de molenaar, „zoo doet ze met mij ook: als ik nijdig ben, zet ze me wat lekkers voor -de neus!” En hij trommelde tevreden op zijn rond buikje. -</p> -<p>Jongens, de <span class="corr" id="xd30e11075" title="Bron: krentenmik">krentemik</span> smaakte! Ze smolt in je mond! <span class="pageNum" id="pb562">[<a href="#pb562">562</a>]</span>Daar nog boerenjongens boven op, een stuk koek met suikerfiguren.…. De molenaar wist -van uitpakken! Hij en zijn gezellig wijfje lachten maar, en de maats voelden zich -wonderwel thuis. -</p> -<p>„Kom, jongens”, zei Hilke, „als we vóór donker in Hoorn willen zijn.….!” -</p> -<p>Maar hij moest een paar maal aandringen, voor de anderen opstonden. -</p> -<p>„Kijk!” zei Gerretje, aangedaan door het gastvrij onthaal, „die papegaai is voor jou! -Hij kan Potverblomme! zeggen, maar als je hem pest, bijt ie.” -</p> -<div class="figure floatRight p562width"><img src="images/p562.png" alt="Een stil, goed gevuld joggie...." width="226" height="338"><p class="figureHead">Een stil, goed gevuld joggie.…</p> -</div><p> -</p> -<p>Toen voelde Harmen zich geroepen om den molenaar als herinnering een aapje te laten. -Maar toen hij de kooi opende, lag het aapje stijf en koud op den bodem. Ze werden -er allen even stil van.—„Snap ik niet”, zei Harmen. „Gisteren was ie nog zoo fleurig!” -</p> -<p>„Stom beest!” zei de molenaar meewarig.—Een der andere maats gaf hem toen een aapje, -dat nog niet dood was. „We zullen het bij het vuur hangen”, stelde de molenaarsche -voor. -</p> -<p>„Hoe dichter, hoe liever”, zei Harmen. „Dan denkt ie, dat ie in Java is.” -</p> -<p>En toen klommen onze vrienden na veel handdrukken en nieuwjaarswenschen in de kar. -In het Westen trok een rosse sneeuwlucht op. „Heb je je goed ingepakt, Jan?” vroeg -de molenaar. -</p> -<p>„Ja, vader”, antwoordde een blozend, stil, goed gevuld joggie met stroogele haren -onder de pet, dat parmantig op den bok zat,—de teugels in de hand. -</p> -<p>„En heb je een lantaren bij je? Voor straks, als het donker is?” -</p> -<p>„Ja, vader.” -</p> -<p>„En zit er olie in?” -</p> -<p>„Ja, vader.” -</p> -<p>„En heb je je brood bij je? En je beursje?” -<span class="pageNum" id="pb563">[<a href="#pb563">563</a>]</span></p> -<p>„Ja, moeder.” Bij elke bevestiging knikte het joggie—bleef droomerig voor zich uitzien. -</p> -<p>„Jan denkt toch om alles!” prees de molenaar. -</p> -<p>En de wagen zette zich in beweging. De maats wuifden om het hardst en schreeuwden -hoera! De molenaar en zijn vrouw wuifden terug. -</p> -<p>Het begon zachtjes te sneeuwen; spoedig was de gastvrije molen als een schim weggebleekt -in het grijs. De maats zaten in de aanvankelijk erg schokkende, maar ten slotte in -de sneeuw haast geruischloos voortrollende kar dicht bijeen,—Joppie tusschen hun knieën. -Nog vanavond zouden ze thuis zijn! Was het te bevatten? Padde en Hajo keken elkaar -stil gelukkig aan; Harmen tuurde zwijgend naar den bodem van de kar. Eensklaps drukte -hij Hajo een handvol guldens in de hand. „Doe <i>jij</i> het liever”, zei hij en zuchtte. -</p> -<p>„Wat?” -</p> -<p>„Dat geld aan Lijsken’s moeder geven. Ze woont aan de Markt.” En toen hij Hajo’s weifeling -zag: „Toe, doe me die lol. Ga samen met je moeder.….” -</p> -<p>„Kijk me dat ventje eens mennen!” prees een maat. -</p> -<p>Gerretje knikte. „Een beste jongen. En.…. een zoete jongen!” -</p> -<p>„En die knol loopt ook met volle zeilen!” -</p> -<p>„Nou!” bevestigde Gerretje. „Laat mij er eens mennen, Janneman?” -</p> -<p>De jongen antwoordde niet, keek ook niet om, schudde alleen maar ontkennend het hoofd. -</p> -<p>„Denk je, dat ik niet met knollen kan omgaan?” vroeg Gerretje. -</p> -<p>„Met deze niet”, zei het jongetje. -</p> -<p>Gerretje werd nijdig. „Vooruit, ga van de bok af!” -</p> -<p>„Gerretje!” berispte Hilke. „De jongen stuurt best.” -</p> -<p>„Dat zeg ik ook niet! Maar <span class="ex">ik</span> wil nou eens mennen. Vooruit, snotaap! De bok af!” -</p> -<p>De jongen schudde weer het hoofd, zonder omkijken. -</p> -<p>„Wel verduiveld!” schold Gerretje. -</p> -<p>Nu keerde de jongen zich om, hield het paard in. „Als je me verveelt, laat ik het -paard staan, en dan kun je honderdmaal <span class="pageNum" id="pb564">[<a href="#pb564">564</a>]</span>vort! roepen; hij loopt toch alleen, als <span class="ex">ik</span> het wil.” -</p> -<p>„Hou je toch koest, Gerretje”, pruttelden de anderen ook. -</p> -<p>Gerretje bromde wat, zakte op den bodem van den wagen neer, keek woedend voor zich -uit. -</p> -<p>„Vort!” riep het kereltje op den bok. En het paard liep weer. -</p> -<p>De maats sloegen aan het zingen en wuifden met de mutsen, wanneer ze door een dorpje -reden. De sneeuw begon steeds dichter te vallen; de wielen trokken al dieper voren -in den witten weg, en zwart stonden de knotwilgen langs de nu geelbruine sloten. -</p> -<p>„We krijgen nog veel meer!” meenden de maats. Toen ze zich schor gezongen hadden, -tuurden ze over de witte velden, en de wondere schoonheid van vallende sneeuw drong -vaag door tot in hun varensgastenziel. -</p> -<p>Eindelijk.…. zagen ze goed?!.… daar schemerde in het Noord-Oosten.…. een bekende omtrek.…. -de groote toren van Hoorn! -</p> -<p>Dol werden ze! Woest, razend van vreugde, begonnen ze in den wagen te dansen, vielen -in elkaars armen. „Hoera! Hiep-hiep-hiep hoera!! <i>Hoera!!!</i>” -</p> -<p>En wuivend, zwaaiend, gillend en schreeuwend reden ze een kwartiertje later de Westerpoort -in. „We komen uit Indië!” riepen ze den verbaasden straatgangers toe en hieven hun -kooien met papegaaien en aapjes op. Zoo hadden ze in een ommezien een groot gevolg. -</p> -<p>„Halt! Daar loopt m’n broer! Krelis! Hou dan toch stil! Krelis! Hou je taai, jongens! -Ik moet.…. Krelis! Krelis!” En de oome was met zijn kist en papegaai uit den wagen -gesprongen, rende met groote sprongen op z’n broer toe. De anderen zagen, terwijl -ze weer voortdansten, holderdebolder over de keien, hoe de broers elkaar in de armen -vielen.…. -</p> -<p>Op de groote markt stopte de kar; allen sprongen er uit, drukten elkaar de hand en -sjouwden hun hebben en houwen door de sneeuw naar huis. -</p> -<p>Nu ze alleen waren, maakte de vreugde op hun gelaat voor een bezorgde uitdrukking -plaats. Zou thuis alles goed zijn.….?! -<span class="pageNum" id="pb565">[<a href="#pb565">565</a>]</span></p> -<p>Daar stond Hajo’s huisje! Was het zoo klein?? Hijgend rukte Hajo de lage deur open -en stortte zich naar binnen. „Moeder! Moeder!! <i>Moedertje!!!</i>” -</p> -<p>Daar lag hij in haar armen. In de armen van zijn moedertje. En beiden snikten en lachten -en kusten elkaar en drukten elkaar aan het hart. Was zijn moedertje zoo klein en zoo -tenger?? -</p> -<p>Wat was ze zacht! -</p> -<p>Moeder! Moedertje van mij! -</p> -<p>„Peter! M’n jongen!” -</p> -<p>Zijn moeder nam zijn hoofd tusschen haar handen, wilde het bezien, maar begon dan -weer te schreien en te lachen en overdekte het met kussen zonder een woord anders -te kunnen zeggen dan: „Jongen! Mijn jongen! Ben je daar weer? Hoe is het mogelijk? -Mijn Peter.….” -</p> -<div class="figure floatLeft p565width"><img src="images/p565.png" alt="" width="191" height="227"></div><p> -</p> -<p>Uit de achterkamer waren de andere kinderen gekomen, verwonderd, met hun houding niet -goed raad wetend. Hajo sprong op en drukte hen aan het hart en wist niet, waar hij -het eerst heen moest kijken en wie hij het eerst kussen moest. „Antje! Maartje! Wat -groot zijn jullie geworden! O, wat heerlijk! En Doris! Ken je mij niet meer? Ken je -Peter niet meer?” Hajo knielde voor Doris, die bedremmeld in een hoekje stond en Hajo -met groote oogen aankeek. -</p> -<p>„W-waar is de olifant?” vroeg Doris stamelend. -</p> -<p>Hajo kuste hem van alle kanten. „Hij kent me nog!! Hier, hier is je olifant!” Hajo -sprong op, keek in verrukking rond, viel zijn moeder weer om den hals, die hem met -stralende oogen aankeek, rukte toen zijn kist open, gooide alles onderstboven. „Hier!” -riep hij, terwijl de dikke tranen hem over de wangen rolden. „Hier, Antje! Een pop -voor jou! Met Chineesche oogen,—is hij niet mooi? En een waaier! Voor jou, Maartje! -Ruik er eens aan: hoe lekker! Moedertje, ’k word voor stuurman opgeleid! En later -voor schipper! Hier! wie moet die armband hebben? En kijk eens, Doris! Hé? Wat heb -ik hier? Wat heb ik hier voor jou?”—Hajo kroop op de knieën naar Doris toe, omvatte -hem en hield hem een wit ivoren olifantje voor den neus. „Kijk z’n slurf eens? En -z’n tanden?” -<span class="pageNum" id="pb566">[<a href="#pb566">566</a>]</span></p> -<p>„En.…. en de menscheneter?” vroeg Doris, met een blijde uitdrukking op zijn rond kindergezichtje -den „olifant” bekijkend. -</p> -<p>„De menscheneter? Hier is de menscheneter! Hau-auw!” En Hajo maakte een menschenetersgezicht -en hapte naar Doris, die schaterend van de pret vluchtte en door Antje werd opgetild. -Hajo sloot hen beiden in de armen. „Antje! Wat ben je een meid geworden!” -</p> -<p>„Dacht je, dat ik altijd zoo klein bleef?” vroeg Antje. „Jij bent ook groot geworden, -zeg! Niet waar, moeder?” -</p> -<p>Moeder knikte, zonder nog te kunnen spreken. En toen Hajo zich weer in haar armen -wierp, snikte ze het weer uit. „M’n jongen.…. wees niet boos, dat ik nog huil! Ik -ben zoo blij, dat je terug bent! Het is alles zoo onverwachts gekomen. En.…. Heb-heb -je een goeie reis gehad?” -</p> -<p>„Terug wel, moedertje! Maar de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> is vergaan!” -</p> -<p>„Verg.….?!!” -</p> -<p>„Ja! Door Padde’s schuld. ’k Heb geld bij me, moedertje! Kijk eens?!!” Hij legde handen -vol guldens in zijn moeders schoot. „Is het niet veel? Twee-en-zeventig gulden en -zeven stuivers! Hier heb ik nog meer geld, maar dat is voor Lijsken’s moeder. Lijsken -is onderweg aan de scheurbuik.….!!” -</p> -<p>En toen begon Hajo te vertellen. Bij stukken en brokken. Van den brand aan boord, -den tocht met de jol, van Dolimah, den panter, Pa-Samirah, het vlot, en dat hij bij -den Bruinvisch in Amsterdam moest komen.…. -</p> -<p>Onder zijn opgewonden, verward vertellen viel de klopper. Padde stond aan de deur. -</p> -<p>„Padde!!!” -</p> -<p>En ook de brave dikzak werd door Hajo’s moeder omhelsd en gekust, en hij zelf snikte, -alsof Hajo’s moedertje ook de zijne was. -</p> -<p>„Jongen, wat heb jij je moeder een verdriet gedaan!” -</p> -<p>„’k Heb haar vijf-en-zestig gulden en zeven stuivers meegebracht”, zei Padde. „Ze -laat vragen, of jullie vanavond bij ons komen, Maartje ook.—Dag Maartje! Wat zijn -jullie allemaal groot geworden! Bij mij thuis ook! ’k Heb er nog een zusje bijgekregen!” -<span class="pageNum" id="pb567">[<a href="#pb567">567</a>]</span></p> -<p>„En is thuis alles goed?” vroeg Hajo. -</p> -<p>„Best. Alleen m’n vader.…. die is een half jaar geleden verdronken.” -</p> -<p>Er kwam even stilte in het vertrek. Padde haalde diep adem en kuchte. „In de sloot -achter de Zuidwal”, zei hij er toen achteraan. En plots, het hoofd gebukt, en op een -harden toon, die anders nooit over zijn lippen kwam: „’t Is z’n eigen schuld. Hij -was weer dronken. Die.…. die.…. die dronkelap!” -</p> -<p>„Padde”, zei Hajo’s moeder zacht, „jij mag niet zoo over je vader spreken.” -</p> -<p>Padde schudde driftig het hoofd. „Wat doet ie m’n moeder te slaan? En het geld te -verdrinken? En de meubels te verkoopen?” -</p> -<p>„Maar.…. maar nu is hij toch dood, Padde.” -</p> -<p>Padde worstelde met iets. -</p> -<p>Hajo’s moeder stond met droeven glimlach op, nam Padde in haar armen en kuste hem. -„Zeg maar aan je moeder, dat wij komen.” -</p> -<p>En Padde ging, schreiende. -</p> -<p>„Nu, m’n jongen”, zei Hajo’s moeder, „nu moeten wij samen nog even uit. Heb je.…. -heb je daar het geld van die gestorven vriend van je? We gaan geen blijde boodschap -brengen, m’n jongen, maar.…. het moet.” Ze ging naar de kast, sloeg een doek om. -</p> -<p>En even later stapte Hajo met zijn moedertje aan den arm de deur uit. Dicht aaneengedrukt -liepen ze door de besneeuwde straten. „Mijn jongen, wat ben je groot geworden.….” -verzuchtte zijn moeder. „Ik moet heelemaal tegen je opzien!” -</p> -<p>„Maar ik ben ook al zestien, moedertje! Is de tijd niet gevlogen?” -</p> -<p>Zijn moeder glimlachte. „Niet.…. niet altijd, Peter.” Toen werd ze stil, en haar gedachten -schenen afwezig. Hajo droeg het geld voor Lijsken’s moeder in een zakdoek geknoopt. -</p> -<p>Het was gaan schemeren. De lichte vensters glansden neer op de sneeuw. Uit de rossig-grijze -lucht dwarrelde het maar voort. -</p> -<p>Bij de Waag zagen ze twee bekende gestalten: Harmen en Gerretje, hun kist op den nek. -Gerretje droeg bovendien <span class="pageNum" id="pb568">[<a href="#pb568">568</a>]</span>Harmen’s waterpijp nog, en Harmen klemde onder den linkerarm zijn dierbare viool. -Joppie dribbelde met opgetrokken pooten tusschen hen in. -</p> -<p>„Schip ahoy!” riep Hajo. -</p> -<p>De beide gestalten hielden stil. „Hallo, Hajo!” -</p> -<p>„Waar gaan jullie heen?” vroeg Hajo. „Zijn jullie al thuis geweest?” -</p> -<p>„Ja wel”, zei Harmen, met een aarzelen den blik op Hajo’s moeder, „maar ze zijn verhuisd! -Naar Alkmaar, zeggen de buren. Tja.….! We gaan nou maar eerst naar ’t <span class="ex">Sillevere Anker</span>!” -</p> -<p>„Dit is nou Harmen, moeder!” zei Hajo trots. „Die heeft samen met mij die panter.…. -weet je wel?” -</p> -<p>Hajo’s moeder stak Harmen de hand toe. „Harmen, ik dank je voor wat je voor mijn jongen -gedaan hebt! Voor alles, hoor, voor alles dank ik je!” -</p> -<p>Harmen werd verlegen. „’n Kleinigheid, juffrouw.….!—Afijn, ’t had raar kunnen afloopen! -Als je nou bedenkt, die arme Floorke.….! We gaan z’n meisje in ’t <span class="ex">Sillevere Anker</span> nou zeggen, wat er met hem aan het handje is.” -</p> -<p>„Arme meid”, zuchtte Gerretje. -</p> -<p>„Zeg dat wel”, viel Harmen hem op droefgeestigen toon bij. En met afgewenden blik -sloeg Harmen op zijn zwarte vioolkist en kuchte. „Hilke is bij z’n meisje,—die was -in haar nopjes!” -</p> -<p>„Nou! Ze drukten mekaar zoowat plat!” grinnikte Gerretje. -</p> -<p>„Kijk moeder, dat is nou Joppie! Die is ook mee door Sumatra geweest!” -</p> -<p>„Arm beest!” zei Hajo’s moeder, toen het dier bibberend tusschen Harmen’s beenen kroop. -</p> -<p>„Hij zal er wel aan wennen!” stelde Harmen haar gerust. „Nou, dag, juffrouw! Ajuus, -Hajo!”—En het drietal spoedde zich over de verlaten marktplaats voort naar ’t <span class="ex">Sillevere Anker</span>.…. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Lijsken’s moeder, een bleek, mager, klein vrouwtje met groote lijdensoogen, nam stilzwijgend -de zilveren guldens <span class="pageNum" id="pb569">[<a href="#pb569">569</a>]</span>in ontvangst en borg ze weg in een oude, gehavende kast. -</p> -<p>„Ik was er al bang voor.….” Dat was al wat ze zei. Toen Hajo’s moeder haar kuste, -schreide ze. -</p> -<p class="tb"></p><p> -</p> -<p>Zoo vierden allen het Ouwe jaar nog in Hoorn. En de maats, die morgen verder moesten, -naar Enkhuizen, zaten bij hun makkers aan den haard en hielpen opsnijden. -</p> -<p>Buiten viel de sneeuw altijd maar door; als een teedere moederhand legde de sneeuw -zich over het stadje.…. er moesten vele schrijnende wonden worden bedekt. -</p> -<p>Vertrouwelijk, als goede raadgevers, wandelden te middernacht twaalf klokkeslagen -over de sneeuw. -</p> -<p>Toen zochten de handen elkaar in diepgevoelde vreugde. -</p> -<div class="figure p569width"><img src="images/p569.png" alt="Stadsgezicht." width="542" height="239"></div><p> -</p> -<p class="trailer xd30e6133">EINDE</p> -</div> -</div> -</div> -</div> -<div class="back"> -<div class="transcriberNote"> -<h2 class="main">Colofon</h2> -<h3 class="main">Beschikbaarheid</h3> -<p class="first">Dit eBoek is voor kosteloos gebruik door iedereen overal, met vrijwel geen beperkingen -van welke soort dan ook. U mag het kopiëren, weggeven of hergebruiken onder de voorwaarden -van de Project Gutenberg Licentie in dit eBoek of on-line op <a class="seclink xd30e44" title="Externe link" href="https://www.gutenberg.org/">www.gutenberg.org</a>. -</p> -<p>Dit eBoek is geproduceerd door het on-line gedistribueerd correctieteam op <a class="seclink xd30e44" title="Externe link" href="https://www.pgdp.net/">www.pgdp.net</a>. -</p> -<h3 class="main">Metadata</h3> -<table class="colophonMetadata" summary="Metadata"> -<tr> -<td><b>Titel:</b></td> -<td>De scheepsjongens van Bontekoe</td> -<td></td> -</tr> -<tr> -<td><b>Auteur:</b></td> -<td>Johan Fabricius (1899–1981)</td> -<td><a href="https://viaf.org/viaf/110353196/" class="seclink">Info</a></td> -</tr> -<tr> -<td><b>Illustrator:</b></td> -<td>Johan Fabricius (1899–1981)</td> -<td><a href="https://viaf.org/viaf/110353196/" class="seclink">Info</a></td> -</tr> -<tr> -<td><b>Taal:</b></td> -<td>Nederlands (Spelling De Vries-Te Winkel)</td> -<td></td> -</tr> -<tr> -<td><b>Oorspronkelijke uitgiftedatum:</b></td> -<td>1924</td> -<td></td> -</tr> -</table> -<h3 class="main">Codering</h3> -<p class="first">Dit boek is weergegeven in oorspronkelijke schrijfwijze. Afgebroken woorden aan het -einde van de regel zijn stilzwijgend hersteld. Kennelijke zetfouten in het origineel -zijn verbeterd. Deze verbeteringen zijn aangegeven in de colofon aan het einde van -dit boek.</p> -<h3 class="main">Documentgeschiedenis</h3> -<ul> -<li>2021-05-06 Begonnen. -</li> -</ul> -<h3 class="main">Externe Referenties</h3> -<p>Dit Project Gutenberg eBoek bevat externe referenties. Het kan zijn dat deze links -voor u niet werken.</p> -<h3 class="main">Verbeteringen</h3> -<p>De volgende verbeteringen zijn aangebracht in de tekst:</p> -<table class="correctionTable" summary="Overzicht van verbeteringen aangebracht in de tekst."> -<tr> -<th>Bladzijde</th> -<th>Bron</th> -<th>Verbetering</th> -<th>Bewerkingsafstand</th> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e1003">19</a>, <a class="pageref" href="#xd30e4352">181</a>, <a class="pageref" href="#xd30e6176">298</a>, <a class="pageref" href="#xd30e6646">330</a>, <a class="pageref" href="#xd30e6826">337</a>, <a class="pageref" href="#xd30e7267">358</a>, <a class="pageref" href="#xd30e7855">392</a>, <a class="pageref" href="#xd30e8525">431</a>, <a class="pageref" href="#xd30e8685">442</a>, <a class="pageref" href="#xd30e8705">443</a>, <a class="pageref" href="#xd30e8719">444</a>, <a class="pageref" href="#xd30e9299">475</a>, <a class="pageref" href="#xd30e9421">482</a>, <a class="pageref" href="#xd30e9469">485</a>, <a class="pageref" href="#xd30e9672">494</a>, <a class="pageref" href="#xd30e9685">494</a>, <a class="pageref" href="#xd30e9954">507</a>, <a class="pageref" href="#xd30e10597">537</a></td> -<td class="width40 bottom"> -[<i>Niet in bron</i>] -</td> -<td class="width40 bottom">„</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e1185">29</a>, <a class="pageref" href="#xd30e4910">217</a></td> -<td class="width40 bottom">,</td> -<td class="width40 bottom"> -[<i>Verwijderd</i>] -</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e1313">35</a></td> -<td class="width40 bottom">avond</td> -<td class="width40 bottom">avonds</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e1319">35</a>, <a class="pageref" href="#xd30e1815">59</a>, <a class="pageref" href="#xd30e2132">74</a>, <a class="pageref" href="#xd30e6087">289</a>, <a class="pageref" href="#xd30e6105">289</a>, <a class="pageref" href="#xd30e7440">368</a>, <a class="pageref" href="#xd30e9009">458</a>, <a class="pageref" href="#xd30e9847">502</a></td> -<td class="width40 bottom">,</td> -<td class="width40 bottom">.</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e1527">46</a></td> -<td class="width40 bottom">van middag</td> -<td class="width40 bottom">vanmiddag</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e1805">59</a></td> -<td class="width40 bottom">trouwhartge</td> -<td class="width40 bottom">trouwhartige</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e2039">70</a>, <a class="pageref" href="#xd30e3343">127</a>, <a class="pageref" href="#xd30e5373">242</a>, <a class="pageref" href="#xd30e9110">465</a></td> -<td class="width40 bottom">”</td> -<td class="width40 bottom"> -[<i>Verwijderd</i>] -</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e2298">82</a></td> -<td class="width40 bottom">veelbeteekend</td> -<td class="width40 bottom">veelbeteekenend</td> -<td class="bottom">2</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e2369">84</a></td> -<td class="width40 bottom">Kniphuizen</td> -<td class="width40 bottom">Kniphuyzen</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e2383">86</a></td> -<td class="width40 bottom">gudste</td> -<td class="width40 bottom">gutste</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e2399">86</a></td> -<td class="width40 bottom">kaerels</td> -<td class="width40 bottom">kerels</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e2439">88</a></td> -<td class="width40 bottom">met</td> -<td class="width40 bottom">mot</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e2494">91</a></td> -<td class="width40 bottom">Zuid-Oosthoek</td> -<td class="width40 bottom">Zuid-Westhoek</td> -<td class="bottom">2</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e3479">132</a></td> -<td class="width40 bottom">zee-schidpad</td> -<td class="width40 bottom">zeeschildpad</td> -<td class="bottom">2</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e3559">136</a></td> -<td class="width40 bottom">plonste</td> -<td class="width40 bottom">plonsde</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e3583">137</a></td> -<td class="width40 bottom">evenachtslijn</td> -<td class="width40 bottom">evennachtslijn</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e3619">138</a></td> -<td class="width40 bottom">meer</td> -<td class="width40 bottom">weer</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e3693">143</a></td> -<td class="width40 bottom">zelfs al</td> -<td class="width40 bottom">zelf als</td> -<td class="bottom">2</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e3825">151</a></td> -<td class="width40 bottom">zeide</td> -<td class="width40 bottom">zei de</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e3853">152</a></td> -<td class="width40 bottom">Koromandel</td> -<td class="width40 bottom">Coromandel</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e3895">153</a></td> -<td class="width40 bottom">lusteren</td> -<td class="width40 bottom">luisteren</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e4193">169</a></td> -<td class="width40 bottom">Daat</td> -<td class="width40 bottom">Daar</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e4518">189</a></td> -<td class="width40 bottom">duizende</td> -<td class="width40 bottom">duizenden</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e4556">192</a></td> -<td class="width40 bottom">Doodsstil</td> -<td class="width40 bottom">Doodstil</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e4623">197</a>, <a class="pageref" href="#xd30e4685">201</a></td> -<td class="width40 bottom">papagaai</td> -<td class="width40 bottom">papegaai</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e4752">205</a></td> -<td class="width40 bottom">geeindigd</td> -<td class="width40 bottom">geëindigd</td> -<td class="bottom">1 / 0</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e4803">210</a></td> -<td class="width40 bottom">dreumessen</td> -<td class="width40 bottom">dreumesen</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e4826">212</a></td> -<td class="width40 bottom">Berentzs.</td> -<td class="width40 bottom">Berentsz.</td> -<td class="bottom">2</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e4944">220</a></td> -<td class="width40 bottom">verop</td> -<td class="width40 bottom">verderop</td> -<td class="bottom">3</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e5025">226</a></td> -<td class="width40 bottom">:</td> -<td class="width40 bottom"> -[<i>Verwijderd</i>] -</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e5085">228</a></td> -<td class="width40 bottom">Novemder</td> -<td class="width40 bottom">November</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e5099">229</a></td> -<td class="width40 bottom">naar</td> -<td class="width40 bottom">Naar</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e5194">233</a>, <a class="pageref" href="#xd30e5803">270</a></td> -<td class="width40 bottom">en en</td> -<td class="width40 bottom">en</td> -<td class="bottom">3</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e5310">239</a></td> -<td class="width40 bottom">botterliersmaat</td> -<td class="width40 bottom">botteliersmaat</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e5468">249</a></td> -<td class="width40 bottom">der</td> -<td class="width40 bottom">de</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e5703">265</a></td> -<td class="width40 bottom">de</td> -<td class="width40 bottom">der</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e5800">270</a>, <a class="pageref" href="#xd30e6533">324</a></td> -<td class="width40 bottom">plonsten</td> -<td class="width40 bottom">plonsden</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e5815">271</a></td> -<td class="width40 bottom"> -[<i>Niet in bron</i>] -</td> -<td class="width40 bottom">,</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e5885">277</a></td> -<td class="width40 bottom">een</td> -<td class="width40 bottom">eens</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e5930">280</a>, <a class="pageref" href="#xd30e6725">333</a></td> -<td class="width40 bottom">radja</td> -<td class="width40 bottom">radjah</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e5995">284</a></td> -<td class="width40 bottom">banen-</td> -<td class="width40 bottom">bananen-</td> -<td class="bottom">2</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e6036">286</a></td> -<td class="width40 bottom">stoom</td> -<td class="width40 bottom">stroom</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e6522">324</a></td> -<td class="width40 bottom">Eenklaps</td> -<td class="width40 bottom">Eensklaps</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e6525">324</a></td> -<td class="width40 bottom">werkzaam</td> -<td class="width40 bottom">waakzaam</td> -<td class="bottom">2</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e6596">328</a></td> -<td class="width40 bottom">stuikgewas</td> -<td class="width40 bottom">struikgewas</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e6648">330</a>, <a class="pageref" href="#xd30e9169">469</a></td> -<td class="width40 bottom"> -[<i>Niet in bron</i>] -</td> -<td class="width40 bottom">”</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e6651">330</a></td> -<td class="width40 bottom">„</td> -<td class="width40 bottom"> -[<i>Verwijderd</i>] -</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e6790">335</a></td> -<td class="width40 bottom">zuchte</td> -<td class="width40 bottom">zuchtte</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e6888">339</a></td> -<td class="width40 bottom">En</td> -<td class="width40 bottom">en</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e7026">347</a></td> -<td class="width40 bottom"> -[<i>Niet in bron</i>] -</td> -<td class="width40 bottom">.</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e7047">348</a></td> -<td class="width40 bottom">Vang</td> -<td class="width40 bottom">Vangen</td> -<td class="bottom">2</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e7083">349</a></td> -<td class="width40 bottom"> -[<i>Niet in bron</i>] -</td> -<td class="width40 bottom">vast </td> -<td class="bottom">5</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e7400">366</a></td> -<td class="width40 bottom">zijïg</td> -<td class="width40 bottom">zijig</td> -<td class="bottom">1 / 0</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e7584">376</a></td> -<td class="width40 bottom">maiskolven</td> -<td class="width40 bottom">maïskolven</td> -<td class="bottom">1 / 0</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e7621">378</a></td> -<td class="width40 bottom">melodei</td> -<td class="width40 bottom">melodie</td> -<td class="bottom">2</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e7771">388</a></td> -<td class="width40 bottom">staks</td> -<td class="width40 bottom">stak</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e7774">388</a></td> -<td class="width40 bottom">pallissade</td> -<td class="width40 bottom">palissade</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e8072">404</a></td> -<td class="width40 bottom">hoofje</td> -<td class="width40 bottom">hoofdje</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e8234">416</a></td> -<td class="width40 bottom">dieve-lantaren</td> -<td class="width40 bottom">dievenlantaren</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e8259">417</a></td> -<td class="width40 bottom">Ontstuimig</td> -<td class="width40 bottom">Onstuimig</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e8725">445</a></td> -<td class="width40 bottom">Soematra</td> -<td class="width40 bottom">Sumatra</td> -<td class="bottom">2</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e8843">451</a></td> -<td class="width40 bottom">plonsen</td> -<td class="width40 bottom">plonzen</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e8964">456</a></td> -<td class="width40 bottom">zestige</td> -<td class="width40 bottom">zestig</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e9763">498</a></td> -<td class="width40 bottom">zuchten</td> -<td class="width40 bottom">zuchtten</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e9974">508</a></td> -<td class="width40 bottom">Pas</td> -<td class="width40 bottom">pas</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e9983">508</a></td> -<td class="width40 bottom">stafel tond</td> -<td class="width40 bottom">tafel stond</td> -<td class="bottom">2</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e10055">512</a></td> -<td class="width40 bottom">Lijskens</td> -<td class="width40 bottom">Lijsken’s</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e10749">545</a></td> -<td class="width40 bottom">Zoolang</td> -<td class="width40 bottom">zoolang</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e10814">549</a>, <a class="pageref" href="#xd30e10820">549</a></td> -<td class="width40 bottom">lange</td> -<td class="width40 bottom">Lange</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e10985">558</a></td> -<td class="width40 bottom">kun</td> -<td class="width40 bottom">kunnen</td> -<td class="bottom">3</td> -</tr> -<tr> -<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e11066">561</a>, <a class="pageref" href="#xd30e11075">561</a></td> -<td class="width40 bottom">krentenmik</td> -<td class="width40 bottom">krentemik</td> -<td class="bottom">1</td> -</tr> -</table> -</div> -</div> -<div style='display:block; margin-top:4em'>*** END OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK DE SCHEEPSJONGENS VAN BONTEKOE ***</div> -<div style='text-align:left'> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -Updated editions will replace the previous one—the old editions will -be renamed. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -Creating the works from print editions not protected by U.S. copyright -law means that no one owns a United States copyright in these works, -so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United -States without permission and without paying copyright -royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part -of this license, apply to copying and distributing Project -Gutenberg™ electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG™ -concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark, -and may not be used if you charge for an eBook, except by following -the terms of the trademark license, including paying royalties for use -of the Project Gutenberg trademark. If you do not charge anything for -copies of this eBook, complying with the trademark license is very -easy. You may use this eBook for nearly any purpose such as creation -of derivative works, reports, performances and research. Project -Gutenberg eBooks may be modified and printed and given away--you may -do practically ANYTHING in the United States with eBooks not protected -by U.S. copyright law. Redistribution is subject to the trademark -license, especially commercial redistribution. -</div> - -<div style='margin:0.83em 0; font-size:1.1em; text-align:center'>START: FULL LICENSE<br> -<span style='font-size:smaller'>THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE<br> -PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK</span> -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -To protect the Project Gutenberg™ mission of promoting the free -distribution of electronic works, by using or distributing this work -(or any other work associated in any way with the phrase “Project -Gutenberg”), you agree to comply with all the terms of the Full -Project Gutenberg™ License available with this file or online at -www.gutenberg.org/license. -</div> - -<div style='display:block; font-size:1.1em; margin:1em 0; font-weight:bold'> -Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg™ electronic works -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg™ -electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to -and accept all the terms of this license and intellectual property -(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all -the terms of this agreement, you must cease using and return or -destroy all copies of Project Gutenberg™ electronic works in your -possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a -Project Gutenberg™ electronic work and you do not agree to be bound -by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the person -or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.B. “Project Gutenberg” is a registered trademark. It may only be -used on or associated in any way with an electronic work by people who -agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few -things that you can do with most Project Gutenberg™ electronic works -even without complying with the full terms of this agreement. See -paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project -Gutenberg™ electronic works if you follow the terms of this -agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg™ -electronic works. See paragraph 1.E below. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation (“the -Foundation” or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection -of Project Gutenberg™ electronic works. Nearly all the individual -works in the collection are in the public domain in the United -States. If an individual work is unprotected by copyright law in the -United States and you are located in the United States, we do not -claim a right to prevent you from copying, distributing, performing, -displaying or creating derivative works based on the work as long as -all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope -that you will support the Project Gutenberg™ mission of promoting -free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg™ -works in compliance with the terms of this agreement for keeping the -Project Gutenberg™ name associated with the work. You can easily -comply with the terms of this agreement by keeping this work in the -same format with its attached full Project Gutenberg™ License when -you share it without charge with others. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern -what you can do with this work. Copyright laws in most countries are -in a constant state of change. If you are outside the United States, -check the laws of your country in addition to the terms of this -agreement before downloading, copying, displaying, performing, -distributing or creating derivative works based on this work or any -other Project Gutenberg™ work. The Foundation makes no -representations concerning the copyright status of any work in any -country other than the United States. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg: -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.E.1. The following sentence, with active links to, or other -immediate access to, the full Project Gutenberg™ License must appear -prominently whenever any copy of a Project Gutenberg™ work (any work -on which the phrase “Project Gutenberg” appears, or with which the -phrase “Project Gutenberg” is associated) is accessed, displayed, -performed, viewed, copied or distributed: -</div> - -<blockquote> - <div style='display:block; margin:1em 0'> - This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and most - other parts of the world at no cost and with almost no restrictions - whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms - of the Project Gutenberg License included with this eBook or online - at <a href="https://www.gutenberg.org">www.gutenberg.org</a>. If you - are not located in the United States, you will have to check the laws - of the country where you are located before using this eBook. - </div> -</blockquote> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.E.2. If an individual Project Gutenberg™ electronic work is -derived from texts not protected by U.S. copyright law (does not -contain a notice indicating that it is posted with permission of the -copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in -the United States without paying any fees or charges. If you are -redistributing or providing access to a work with the phrase “Project -Gutenberg” associated with or appearing on the work, you must comply -either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or -obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg™ -trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.E.3. If an individual Project Gutenberg™ electronic work is posted -with the permission of the copyright holder, your use and distribution -must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any -additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms -will be linked to the Project Gutenberg™ License for all works -posted with the permission of the copyright holder found at the -beginning of this work. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg™ -License terms from this work, or any files containing a part of this -work or any other work associated with Project Gutenberg™. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this -electronic work, or any part of this electronic work, without -prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with -active links or immediate access to the full terms of the Project -Gutenberg™ License. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary, -compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including -any word processing or hypertext form. However, if you provide access -to or distribute copies of a Project Gutenberg™ work in a format -other than “Plain Vanilla ASCII” or other format used in the official -version posted on the official Project Gutenberg™ website -(www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or expense -to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means -of obtaining a copy upon request, of the work in its original “Plain -Vanilla ASCII” or other form. Any alternate format must include the -full Project Gutenberg™ License as specified in paragraph 1.E.1. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying, -performing, copying or distributing any Project Gutenberg™ works -unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing -access to or distributing Project Gutenberg™ electronic works -provided that: -</div> - -<div style='margin-left:0.7em;'> - <div style='text-indent:-0.7em'> - • You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from - the use of Project Gutenberg™ works calculated using the method - you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed - to the owner of the Project Gutenberg™ trademark, but he has - agreed to donate royalties under this paragraph to the Project - Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid - within 60 days following each date on which you prepare (or are - legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty - payments should be clearly marked as such and sent to the Project - Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in - Section 4, “Information about donations to the Project Gutenberg - Literary Archive Foundation.” - </div> - - <div style='text-indent:-0.7em'> - • You provide a full refund of any money paid by a user who notifies - you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he - does not agree to the terms of the full Project Gutenberg™ - License. You must require such a user to return or destroy all - copies of the works possessed in a physical medium and discontinue - all use of and all access to other copies of Project Gutenberg™ - works. - </div> - - <div style='text-indent:-0.7em'> - • You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of - any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the - electronic work is discovered and reported to you within 90 days of - receipt of the work. - </div> - - <div style='text-indent:-0.7em'> - • You comply with all other terms of this agreement for free - distribution of Project Gutenberg™ works. - </div> -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project -Gutenberg™ electronic work or group of works on different terms than -are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing -from the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, the manager of -the Project Gutenberg™ trademark. Contact the Foundation as set -forth in Section 3 below. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.F. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable -effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread -works not protected by U.S. copyright law in creating the Project -Gutenberg™ collection. Despite these efforts, Project Gutenberg™ -electronic works, and the medium on which they may be stored, may -contain “Defects,” such as, but not limited to, incomplete, inaccurate -or corrupt data, transcription errors, a copyright or other -intellectual property infringement, a defective or damaged disk or -other medium, a computer virus, or computer codes that damage or -cannot be read by your equipment. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the “Right -of Replacement or Refund” described in paragraph 1.F.3, the Project -Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project -Gutenberg™ trademark, and any other party distributing a Project -Gutenberg™ electronic work under this agreement, disclaim all -liability to you for damages, costs and expenses, including legal -fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT -LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE -PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE -TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE -LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR -INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH -DAMAGE. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a -defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can -receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a -written explanation to the person you received the work from. If you -received the work on a physical medium, you must return the medium -with your written explanation. The person or entity that provided you -with the defective work may elect to provide a replacement copy in -lieu of a refund. If you received the work electronically, the person -or entity providing it to you may choose to give you a second -opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If -the second copy is also defective, you may demand a refund in writing -without further opportunities to fix the problem. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth -in paragraph 1.F.3, this work is provided to you ‘AS-IS’, WITH NO -OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT -LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied -warranties or the exclusion or limitation of certain types of -damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement -violates the law of the state applicable to this agreement, the -agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or -limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or -unenforceability of any provision of this agreement shall not void the -remaining provisions. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the -trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone -providing copies of Project Gutenberg™ electronic works in -accordance with this agreement, and any volunteers associated with the -production, promotion and distribution of Project Gutenberg™ -electronic works, harmless from all liability, costs and expenses, -including legal fees, that arise directly or indirectly from any of -the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this -or any Project Gutenberg™ work, (b) alteration, modification, or -additions or deletions to any Project Gutenberg™ work, and (c) any -Defect you cause. -</div> - -<div style='display:block; font-size:1.1em; margin:1em 0; font-weight:bold'> -Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg™ -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -Project Gutenberg™ is synonymous with the free distribution of -electronic works in formats readable by the widest variety of -computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It -exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations -from people in all walks of life. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -Volunteers and financial support to provide volunteers with the -assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg™’s -goals and ensuring that the Project Gutenberg™ collection will -remain freely available for generations to come. In 2001, the Project -Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure -and permanent future for Project Gutenberg™ and future -generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary -Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see -Sections 3 and 4 and the Foundation information page at www.gutenberg.org. -</div> - -<div style='display:block; font-size:1.1em; margin:1em 0; font-weight:bold'> -Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non-profit -501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the -state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal -Revenue Service. The Foundation’s EIN or federal tax identification -number is 64-6221541. Contributions to the Project Gutenberg Literary -Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by -U.S. federal laws and your state’s laws. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -The Foundation’s business office is located at 809 North 1500 West, -Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887. Email contact links and up -to date contact information can be found at the Foundation’s website -and official page at www.gutenberg.org/contact -</div> - -<div style='display:block; font-size:1.1em; margin:1em 0; font-weight:bold'> -Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -Project Gutenberg™ depends upon and cannot survive without widespread -public support and donations to carry out its mission of -increasing the number of public domain and licensed works that can be -freely distributed in machine-readable form accessible by the widest -array of equipment including outdated equipment. Many small donations -($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt -status with the IRS. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -The Foundation is committed to complying with the laws regulating -charities and charitable donations in all 50 states of the United -States. Compliance requirements are not uniform and it takes a -considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up -with these requirements. We do not solicit donations in locations -where we have not received written confirmation of compliance. To SEND -DONATIONS or determine the status of compliance for any particular state -visit <a href="https://www.gutenberg.org/donate/">www.gutenberg.org/donate</a>. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -While we cannot and do not solicit contributions from states where we -have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition -against accepting unsolicited donations from donors in such states who -approach us with offers to donate. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -International donations are gratefully accepted, but we cannot make -any statements concerning tax treatment of donations received from -outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -Please check the Project Gutenberg web pages for current donation -methods and addresses. Donations are accepted in a number of other -ways including checks, online payments and credit card donations. To -donate, please visit: www.gutenberg.org/donate -</div> - -<div style='display:block; font-size:1.1em; margin:1em 0; font-weight:bold'> -Section 5. General Information About Project Gutenberg™ electronic works -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -Professor Michael S. Hart was the originator of the Project -Gutenberg™ concept of a library of electronic works that could be -freely shared with anyone. For forty years, he produced and -distributed Project Gutenberg™ eBooks with only a loose network of -volunteer support. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -Project Gutenberg™ eBooks are often created from several printed -editions, all of which are confirmed as not protected by copyright in -the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not -necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper -edition. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -Most people start at our website which has the main PG search -facility: <a href="https://www.gutenberg.org">www.gutenberg.org</a>. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -This website includes information about Project Gutenberg™, -including how to make donations to the Project Gutenberg Literary -Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to -subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks. -</div> - -</div> - -</body> -</html> |