NormalizeHEADmain

310 files changed, 17 insertions, 14300 deletions

diff --git a/.gitattributes b/.gitattributes
new file mode 100644
index 0000000..d7b82bc
--- /dev/null
+++ b/.gitattributes
@@ -0,0 +1,4 @@
+*.txt text eol=lf
+*.htm text eol=lf
+*.html text eol=lf
+*.md text eol=lf
diff --git a/LICENSE.txt b/LICENSE.txt
new file mode 100644
index 0000000..6312041
--- /dev/null
+++ b/LICENSE.txt
@@ -0,0 +1,11 @@
+This eBook, including all associated images, markup, improvements,
+metadata, and any other content or labor, has been confirmed to be
+in the PUBLIC DOMAIN IN THE UNITED STATES.
+
+Procedures for determining public domain status are described in
+the "Copyright How-To" at https://www.gutenberg.org.
+
+No investigation has been made concerning possible copyrights in
+jurisdictions other than the United States. Anyone seeking to utilize
+this eBook outside of the United States should confirm copyright
+status under the laws that apply to them.
diff --git a/README.md b/README.md
new file mode 100644
index 0000000..7f24be4
--- /dev/null
+++ b/README.md
@@ -0,0 +1,2 @@
+Project Gutenberg (https://www.gutenberg.org) public repository for
+eBook #67159 (https://www.gutenberg.org/ebooks/67159)
diff --git a/old/67159-0.txt b/old/67159-0.txt
deleted file mode 100644
index d43c2e8..0000000
--- a/old/67159-0.txt
+++ /dev/null
@@ -1,2758 +0,0 @@
-
-*** START OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK 67159 ***
-
-
-
-
-
-                                 LENTE
-
-                                  DOOR
-
-                            JAC. P. THIJSSE
-
-                    GEÏLLUSTREERD MET PLAATJES NAAR
-                  TEEKENINGEN VAN L. W. R. WENCKEBACH,
-                    JAN VAN OORT EN JAN VOERMAN Jr.
-
-
-                                  1906
-
-                         BAKKERIJ „DE RUIJTER”
-                       DER FIRMA VERKADE & COMP.
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-Het was op een voorjaarsavond, gezellig tegenover elkander zittende,
-dat wij aan den praat raakten over ons album No. 3, dat toen pas was
-uitgekomen en in slechts enkele weken zijne bestemming gevonden had
-door gansch het land.—Zoo’n album met de plaatjes, teksten, en alles
-wat er aan vast is, kost veel tijd van voorbereiding; heel een
-organisatie van teekenaars, drukkers, binders en pakkers komt er bij te
-pas, en is het eenmaal verschenen, dan komt van zelf de vraag: „Wat nu?
-Hoe kunnen wij, geleerd door de ervaring van vorige uitgaven, een
-volgend jaar iets beters leveren, iets wat nog meer voldoet aan het
-doel, dat wij ons speciaal in de laatste jaren voor oogen stelden, n.l.
-om het geld, dat wij voor reklame uitgeven, zoo practisch en tevens zoo
-nuttig mogelijk te besteden?”
-
-En al pratende lokte het eene denkbeeld het andere uit. Eerstens wilden
-wij een beslist Nederlandsch werk leveren: plaatjes met Hollandsche
-voorstellingen, door landgenooten ontworpen, gereproduceerd en gedrukt,
-het album hier gemaakt, gedrukt en gebonden, het papier er voor van
-eene Nederlandsche firma.
-
-Dan wilden wij zoo gaarne, dat de plaatjes niet alleen de verzamellust
-der kinderen zouden bevredigen, maar ook dat ouders en anderen er
-vreugde van zouden kunnen hebben,—dat er voor allen wat uit te leeren
-zou zijn, wat hun lust tot opmerken zou prikkelen, hunne liefde voor de
-natuur zou vergrooten. En toen stond het plan ons spoedig geheel voor
-den geest: wij zouden eene vertelling trachten te geven van het jaar,
-van de verschillende jaargetijden, van bloemen, vogels, vlinders,
-kevers, die overal te vinden zijn in ons kleine land, doch die maar
-door enkelen worden gekend.
-
-Natuurlijk kwamen ons toen dadelijk in de gedachte de aardige boekjes
-van Heijmans en Thijsse: In Sloot en Plas, Hei en Dennen, enz. en de
-artikelen van Thijsse in het „Alg. Handelsblad”, en wij namen ons voor
-een dier heeren te vragen, of hij ons helpen wilde in ons streven, om
-het geld, dat wij nu eenmaal moeten uitgeven om aan onze producten die
-bekendheid te geven, die voor den bloei onzer zaken noodig is, nuttig
-te besteden, ten bate van eene breede schare van lezers en lezeressen,
-zoo oud als jong, in het belang van verbreiding van kennis onder hen en
-het aankweeken van liefde voor alles wat groeit en bloeit in onze zoo
-mooie natuur.
-
-Dus niet een album alleen, maar een boek, en ter illustreering van den
-tekst de plaatjes, die wij bij onze artikelen pakken. Een boek dat
-geïllustreerd zal zijn tegen dat de Lente opnieuw haar intrede doet.
-Een boek, dat een deel zou kunnen vormen van eene volgreeks: Lente,
-Zomer, Herfst en Winter, een boek geschreven door eenen scherpen
-waarnemer, versierd met oorspronkelijke en daarbij behoorende
-teekeningen, welke het bloempje en plantje of vogel en vlinder, zoo
-getrouw mogelijk weergeven.
-
-Wij waren in onzen schik met deze vondst, en togen aan den arbeid, of
-juister nog de heer Vlaanderen, die onze afdeeling reklame beheert. De
-heer Thijsse verklaarde zich bereid het boek te schrijven, de
-teekenaars Jan van Oort en L. W. R. Wenckebach te Amsterdam en Jan
-Voerman Jr. te Hattem namen het ontwerpen en teekenen der plaatjes op
-zich, terwijl de reproductie daarvan werd toevertrouwd aan de heeren
-Roeloffzen-Hübner & Van Santen, Amsterdam en den heer S. Bakker Jzn.,
-Koog a/d Zaan. De tekst werd gedrukt door de firma Mouton & Co., Den
-Haag, op papier, geleverd door de firma Van Gelder Zonen, Wormerveer;
-het binden geschiedde door de heeren Stokkink & Van Lith, Amsterdam.
-Wij noemen deze namen, omdat wij in het begin zeiden, dat het geheel
-een zuiver Nederlandsch werk zou vertegenwoordigen, en tevens om de
-heeren dank te brengen voor de goede zorgen, die zij aan een en ander
-hebben besteed.
-
-Eén vraag dringt zich thans aan ons op: zullen wij op den ingeslagen
-weg voortgaan, zullen wij spoedig na het uitkomen van dit album kunnen
-besluiten een volgend jaar een vervolg daarop te geven, getiteld
-„Zomer”? Dit hangt van U af, waarde lezer. Hoe spoediger wij weten, dat
-het boek „Lente” met de daarbij behoorende plaatjes U bevalt, hoe
-liever wij dit hebben, dan kunnen gedurende den zomer de bloemen,
-vogels en insecten uitsluitend naar de natuur worden geteekend, en ook
-voor den schrijver van den tekst heeft het veel waarde wanneer hij zoo
-vroeg mogelijk weet, of het vervolg op „Lente” verschijnen zal, ja dan
-neen. Wanneer gij derhalve plaatjes ter ruiling zendt, schrijft ons dan
-of gij met ons plan instemt.
-
-Wij besluiten met den wensch, dat „Lente” de kring van onze jeugdige
-vrienden zal vergrooten en de kennis en de liefde tot de natuur zal
-vermeerderen.
-
-
-    Firma VERKADE & COMP.
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-LENTE.
-
-
-Het is nog niet uitgemaakt, wie het eerst de Lente proclameert: de
-zanglijster, de sneeuwklokjes of de hazelaar. Het eene jaar komt de
-vogel het eerst met ’t nieuwtje, het andere jaar de heester of de
-bloem, maar in ieder geval weten zij het altijd eerder dan de menschen,
-die op den kalender afgaan, en meenen, dat de Lente den
-eenentwintigsten Maart haar intocht doet.
-
-Mij dunkt, ik hoor die zanglijster al lachen! „21 Maart, begin van de
-Lente? Maar dan zitten wij al lang in de zorgen! Neen hoor, de ware
-pret begint al, wanneer de dagen weer langer worden, zoo in het begin
-van Januari. Hoor maar eens, wat de andere vogels er van zeggen”.
-
-En waarlijk, daar gaat hij zitten in den hoogsten top van zijn
-geliefkoosden abeel of iep en roept ze alle op. Want de zanglijster is
-alle talen machtig en ’t kost hem niet de minste moeite, om in éen adem
-koolmees en pimpelmees, roodborst en huismusch, wulp en spreeuw toe te
-spreken, ieder in zijn eigen dialect.
-
-Uit pure vreugd en baldadigheid gooit hij daar nog allerlei geluiden
-tusschen in van eigen vinding: mooie loopjes en melodieën en
-afschuwelijke krijsch- en sisgeluiden, net als een kwajongen, die al
-tamelijk goed viool kan spelen, maar ’t niet kan laten, om zijn
-instrument van tijd tot tijd te gebruiken als speelgoed.
-
-Dag aan dag zit hij in denzelfden boom, dikwijls op denzelfden tak zijn
-blijdschap uit te galmen, eerst alleen in de morgenuren bij dooiweer,
-dan ook tegen zonsondergang en eindelijk heele dagen lang,
-onverschillig wat weer het is. Al hagelt, regent en sneeuwt het
-tegelijk, het hindert hem niet. Alleen wanneer er onverwacht weer eens
-een winterweekje komt en de grond hard bevriest, zoodat hij niets
-anders te eten kan vinden dan wat bevroren hulstbessen of onrijpe
-klimopvruchten, dan verstomt zijn lied en dan kan hij in een paar dagen
-geweldig afvallen, zoodat hij ten slotte niet meer is dan vel over
-been.
-
-Doch zoodra de thermometer boven nul staat, begint de vreugd opnieuw.
-Deze afwisseling van bitteren strijd en uitgelaten vreugde maken de
-eerste lenteweken tot den heerlijksten tijd van het jaar, vol pit,
-fermheid en blijdschap.
-
-Den eenen dag verdringen de musschen zich hongerig en haveloos om het
-voederbakje, den volgenden zitten ze onbezorgd en voldaan gezellig te
-sjielpen in de kale boomen. Wat ze elkander daar te verhalen hebben is
-een raadsel, maar zeker is het, dat de zon erbij betrokken is, want
-ieder straaltje vangen ze op tusschen de half opgerichte grijze veeren.
-En als de zon op ’t punt is onder te gaan, dan is hun gezelschap ’t
-grootst en het gesjielp op zijn luidruchtigst.
-
-Blijft het zonnige weer aanhouden, dan sleepen de musschen dra met
-vezels en strootjes en dat beteekent nesten bouwen. Die vogels hebben
-het onder de bescherming van onze huizen en daken al zoover gebracht,
-dat zij den winter soms totaal negeeren en kale jongen hebben met
-Nieuwejaar. Maar dat lijkt ons een afdwaling der natuur veroorzaakt
-door het stadsleven.
-
-Doch in Februari, dat is wat anders. Dan gaat de zanglijster ook al
-bouwen en de meezen ontbinden gaandeweg hun groote winterlegers en
-trekken bij kleine troepjes, ten slotte zelfs bij paren door het land.
-
-Wie de meezen voert met spekzwoord of soepbeentjes, vet in een notendop
-of een kokosnoot—alles opgehangen in de boomen—kan dat gemakkelijk
-waarnemen. In den winter komen heele troepen op ’t voer af. Niet, dat
-ze alle tegelijk eten, o neen, dat gaat bij beurten: de sterkste het
-eerst en dan wippen de andere ongeduldig door het hout onder het uiten
-van hun klokjesheldere loktonen. Het zijn meest koolmeezen, met zwarten
-kop en zwarte middenstreep over zwavelgele borst, maar ook komen er
-prachtige pimpelmeesjes bij met lichtblauwen schedel en donkerblauwen
-halskraag.
-
-En als nu de lente komt, dan worden de troepen in de boomen minder
-talrijk, maar er zitten er meer op het voeder; dikwijls twee op
-dezelfde kokosnoot of hetzelfde varkensribbetje. De een is wat grooter
-en mooier en forscher geteekend dan de andere, ’t is een mannetje, dat
-zijn wijfje vergunt mee te eten en dat van tijd tot tijd woedend
-opvliegt naar een derden vogel, die boven aan het touwtje zit te
-rukken. Bijna alle jonge vogelhuishoudens hebben last van zoo’n derde,
-zoo’n indringer, en ’t kost het mannetje heel wat ongerustheid en
-strijd, om hem ten slotte van de baan te krijgen.
-
-De pimpelmeesjes verschijnen eerder gepaard dan de koolmeezen. Dat
-hangt misschien samen met de omstandigheid, dat zij op ietwat
-vertrouwelijker voet staan met de menschen, want in den omgekeerden
-bloempot of de nestkastjes, die gij ter beschikking van de vogels
-stelt, zullen zich veel eerder pimpelmeesjes dan koolmeezen vestigen.
-Toch zijn er nog altijd drie kansen tegen één, dat er in plaats van
-pimpeltjes ringmusschen of spreeuwen in komen en de kansen voor
-roodstaartjes staan zoowat gelijk.
-
-Die meesjes beginnen nu ook hun lentelied te zingen, dat veel liever en
-vroolijker is, dan hun winterzang. Zoo gaat het ook met roodborst en
-winterkoning. Die hebben den heelen winter door gezongen, vorst of geen
-vorst, maar nu het lente wordt, zingen zij eens zoo mooi en eens zoo
-lang, het roodborstje hoog en fijn en aandoenlijk, de winterkoning
-dartel en blij met geraas en geschetter en trillers zonder eind.
-
-Hij is nog doller dan de zanglijster, want die zit ten minste nog stil
-op zijn tak.
-
-De winterkoning echter houdt het nergens langer uit dan een minuut,
-telkens verandert hij van plaats, altijd door zingend, zoodat hij
-eindelijk met zijn korte snorrende vleugeltjes gaat gelijken op een
-soort van muzikaal balspel. Ten slotte schijnt hij uitgeraasd te zijn,
-en dan sluipt de bruine dwerg tusschen de boomstronken door, om voedsel
-te zoeken of om bouwstoffen te vergaren voor een van de vele nesten,
-die hij onderhanden heeft.
-
-Daar ontmoet hij den zwarten lijster, die ook al met lentegedachten
-rondloopt en daardoor minder verdraagzaam is, dan een maand geleden,
-zoodat hij dat gedraai en gesnuffel van zoo’n winterkoning in zijn
-nabijheid niet hebben kan. Hij springt dus met zoo’n paar deftige
-lijstersprongetjes op den kleinen indringer los, deze slaat op de
-vlucht en begint in zijn agitatie natuurlijk weer van voren af aan te
-zingen. Want elke sterke gemoedsaandoening, al is het ook een
-onaangename, is voor hem en voor vele andere vogels de aanleiding tot
-een lied.
-
-De zwarte lijster koelt nu zijn woede op een arme aardworm, die hij
-onder de dorre bladeren gehoord had en laat de zucht hooren, waarvan de
-lijsters het monopolie hebben en dat eigenlijk een armzalig dun gefluit
-is. Waarom zou hij zuchten, die mooie zwartgerokte, goudgesnavelde
-merel? Wel, verleden week vochten drie bruine merelwijfjes om hèm, en
-nu moet hij weer dag aan dag met andere merelmannen vechten om de eene
-van de drie, die toen de baas en daardoor zijn wijfje geworden is.
-
-Dat veroorzaakt in de merelwereld al dat gejaag en geraas en geroep, al
-die onrust en onwaardige vechtpartijen, die men niet verwachten zou van
-een zoo edelen zanger. Hoe rein en rustig klinkt zijn lied ’s avonds
-uit de hooge boomen!
-
-Als de merel zingt, dan is het ook tijd, om naar bloemen uit te zien.
-Wel is waar hebben den heelen winter door madeliefje en kruiskruid,
-vogelmuur en paarse doovenetel hun bloempjes vertoond tusschen ijs en
-sneeuw, maar dat was toch niet het ware. Die bloempjes bleven klein en
-dicht bij den grond, weinig in aantal en zonder geur of fleur.
-
-Maar nu wordt het anders. De vogelmuur groeit uit en vertakt zich en
-waar met Kerstmis zich niet meer vertoonde dan een enkel bloempje
-tusschen een paar groene blaadjes, daar spreiden zich nu kussens uit
-van dicht sappig groen en als de zon schijnt, dan wordt dat groen
-overdekt en verborgen door duizenden bij duizenden tienpuntige
-sterretjes van het reinste wit, zoodat het plekje grond bedekt lijkt
-met een ijle sneeuwlaag. En de madeliefjes verheffen zich op hooger
-stelen. In den winter zijn ze altijd eenvoudig wit met geel, flets geel
-en slap wit. Maar nu ’t lente wordt, hebben ze warmer tinten van noode,
-het geel wordt dieper en nadert tot oranje en de randbloempjes krijgen
-een tipje rood. Hoe helderder voorjaarsweer, des te meer madeliefjes
-met roode randjes.
-
-Op dezelfde plaatsen als de vogelmuur bloeit het kruiskruid, het
-gemeene kruiskruid, zooals het in de boeken heet. Dat woordje gemeen
-heeft in de plantkunde een andere beteekenis dan in het dagelijksch
-leven, het is eigenlijk een afkorting van „algemeen” en er zit dus
-heelemaal geen kwaad bij. In dit geval echter kunnen wij haast niet
-nalaten, met eenige minachting aan het plantje te denken, het is zoo
-gewoon en zoo min, het staat altijd op verwaarloosde plekjes en heeft
-in vorm en kleur en levenswijs weinig, dat bij den oppervlakkigen
-beschouwer bewondering wekt of aandacht trekt. Een echt versmaad,
-nederig onkruid.
-
-Even nederig en bijna altijd over het hoofd gezien is een ander
-bloempje, dat dikwijls reeds in November bloeit, den heelen winter
-zonder schade door alle wisseling van vorst en dooi blijft groeien en
-nu in de lachende voorjaarszon zijn gansche levenskracht ontwikkelt.
-Het is het hongerbloempje, een nietig plantje, bestaande uit een
-rozetje van groene blaadjes vlak op den grond, waaruit een dunne
-vertakte bloemstengel verrijst. De bloempjes zijn kleine kruisbloempjes
-met gespleten kroonblaadjes, zoodat er in plaats van vier acht schijnen
-te zijn.
-
-Maar op de zandgronden en in sommige parken en tuinen groeien deze
-kleine plantjes dicht opeen bij honderden en duizenden. In den
-voormiddag gaan bij zonnig weer de bloempjes wijd open. De dunne
-steeltjes, die ze dragen, zijn nauwelijks zichtbaar en zoo schijnt er
-dan een witte sluier te zweven boven de groenende duinhelling.
-
-Het hongerbloempje heet ook wel voorjaarsvroegeling en dat is eigenlijk
-een veel aardiger naam. Want dit dappere plantje wekt maar zelden
-gedachte aan honger en gebrek. Integendeel, de bloempjes bevatten flink
-ontwikkelde honingklieren en verschaffen overvloedig voedsel aan
-vliegen en bijen en vroege voorjaarsvlinders.
-
-Er zijn ook vlinders van den winter, vreemde, geheimzinnige dieren,
-maar de echte vlinder van het voorjaar is het bont gekleurde Kleine
-Vosje. Die heeft ook een fijn lentegevoel en komt uit zijn schuilhoek
-wel te voorschijn, nog voor de zanglijster zingt. Dikwijls moet hij dan
-smadelijk den terugtocht blazen, maar als de merel gaat zingen, dan
-staan zijn kansen al beter en dan is hij er ook zeker van, dat hij op
-de bloemen van het Klein Hoefblad smakelijk zijn bekomst kan eten.
-
-Met het Sneeuwklokje is het Klein Hoefblad eigenlijk de eerste echte
-voorjaarsbloem, want vogelmuur, madelief, kruiskruid, doovenetel en
-voorjaarsvroegeling zijn te beschouwen als overwinteraars.
-
-Het sneeuwklokje komt ook wel reeds in December uit den grond kijken,
-maar houdt zijn blaadjes en bloemen nog lang in de beschermende scheede
-besloten. Eind Januari of in ’t begin van Februari komt op zonnige
-plekjes een enkel bloempje uit het hulsel te voorschijn, maar het opent
-zich nog niet. Als een groote, bevroren witte droppel blijft het hangen
-en eerst na eenige dagen spreiden in de warme Februari-zon de buitenste
-dekblaadjes zich uit en de groengestreepte binnenste bloemblaadjes
-bieden aan de hongerige bijen hun honingvoorraad aan.
-
-Weken lang duren die bloempjes. Als ze zich openen, ligt het ijs nog in
-de slooten en is de zanglijster nauwelijks begonnen te zingen. Wanneer
-zij verwelken, heeft de kieviet al eieren en zien wij de komst van de
-zwaluwen tegemoet. Al dien tijd staan ze frisch en ongeschonden te
-bloeien, ongedeerd door storm of vorst, onaangeroerd door de vraatzieke
-slakken of door het nog vraatzuchtiger konijn. Geen wonder, dat deze
-plant de lieveling is van allen en dat is wel de oorzaak ervan, dat we
-ze zoo weinig in ’t wild vinden.
-
-Overal waar ze groeien, worden ze uitgegraven en meegenomen naar
-tuintjes en parken en daar komen ze ieder jaar in steeds toenemend
-aantal weer te voorschijn. Daarbij moeten ze zich het gezelschap laten
-welgevallen van uitheemsche sneeuwklokjes-soorten en, wat erger is, van
-„dubbele” sneeuwklokjes.
-
-Zooeven noemde ik tegelijk met het sneeuwklokje het Klein Hoefblad als
-eerste voorjaarsplant. Dit groeit in en om steden en langs de wegen
-overvloedig genoeg, maar in sommige streken van ons land komt het
-weinig of niet voor, en ’t is dus geen wonder, dat enkele menschen het
-niet kennen.
-
-Nu dan, een goede kennis van me, een echt liefhebber van bloemen en
-vogels, maar volstrekt geen plantkundige, kwam op een mooien
-Februari-dag opgetogen thuis met zijn kleeren vol slik en zijn handen
-vol bloed en een sigarenkistje, dat hij bij wildvreemde menschen
-geleend had, vol pollen van een alleraardigst bloempje, die hij met
-groote zorg en liefde in zijn tuin plantte. Het was het kleine
-hoefblad.
-
-Nu is dat werkelijk een heel mooi bloempje. Het hoofdje zit op den
-dikken, beschubden stengel en als de zon schijnt, dan gaan de fijne
-straalbloempjes wijd uitstaan, als de stralen van een zonnetje, het
-gele hartje komt dan te zien en zelfs een volkomen oningewijde kan dan
-merken, dat het bestaat uit een aantal bekervormige kleine bloempjes.
-Het blijkt ook, dat ieder straaltje van het zonnetje een bloempje is
-met een echten stamper er in, die later een mooi gepluimd vruchtje
-oplevert.
-
-Bij koud en donker weer gaan de hoofdjes dicht, maar als de zon
-straalt, dan straalt het kleine hoefblad ook, dan lijkt het zich uit
-te rekken in de lekkere warmte en vlinders en bijen komen zich
-verlustigen op de mooie bloem.
-
-Mijn vriend was er wat mee in zijn schik en zijn vrouw ook en ze waren
-zoo edelmoedig, aan een belangstellend buurman ook een paar polletjes
-cadeau te doen.
-
-Na eenige weken raakten de bloempjes uitgebloeid, en de pluizige
-vruchthoofdjes verwaaiden. Ook kwamen er mooie witte hoefvormige
-blaadjes te voorschijn, die in ’t eerst volstrekt niet in den tuin
-misstonden. Maar in den loop van den zomer werden ze toch wel wat groot
-en grof. En op andere plekken in den tuin kwamen ook al van die
-blaadjes te voorschijn. In alle perken vertoonden zich bovendien kleine
-kiemplantjes, die ook al spoedig hoefvormige blaadjes vormden en
-moeilijk te wieden waren. Eindelijk werd het een heele misère, het
-mooie plantje bleek een allerlastigst, bijna onverdelgbaar onkruid te
-zijn, dat uiterst snel en gemakkelijk opkomt uit zaad en zich even
-gemakkelijk voortplant door onderaardsche uitloopers, zoodat het omhoog
-en omlaag bestreden moet worden.
-
-Voor den tuin is het dus niet geschikt, op den akker is het te vreezen,
-maar langs dijken en wegen en op braakliggend terrein is het een
-welkome lentebode, een prachtig plantje, een toevlucht voor vlinders,
-vliegen en bijen. Maar in de poëzie heeft het zich geen plaats naast
-het sneeuwklokje weten te verwerven.
-
-Men plant de sneeuwklokjes meestal in het gras, maar eigenlijk behooren
-ze thuis in ’t kreupelhout en mooier, rijker lentetafereel is er wel
-niet denkbaar dan bloeiende sneeuwklokjes onder bloeiende hazelaars.
-
-De afgevallen hazelaarbladeren, die gedurende den winter de opkomende
-spruitjes van het sneeuwklokje bedekten, vergaan in het voorjaar
-spoedig tot zwarte boschaarde, zoodat de witte sneeuwklokjes bij het
-ontluiken een mooien donkeren achtergrond hebben, een bodem, die door
-de zon gemakkelijk verwarmd wordt. Ook de lenige twijgen van den
-hazelaar zelf zijn donker van tint, opgevroolijkt door tallooze lichte
-stipjes.
-
-En nu ontplooien zich tegelijk met de sneeuwklokjes aan die donkere
-takken de teere zwavelgele bloeikatjes. Den heelen winter door waren ze
-als stijve cilindertjes reeds aan de takken te zien, maar nu rekken ze
-zich tot fijne franje, die roerloos neerhangt op windstille plekken
-onder beschutting van het hooge duin of de dichte bosschen. Duizenden
-bij duizenden hangen er aan de twijgen en waar deze zich aan
-hoogopgeschoten stammen horizontaal vertakken, loopt ge onder een
-troonhemel van goud.
-
-Ook ontbreekt het koninklijk purpur niet. Overal tusschen de bungelende
-katjes vertoonen zich groene knoppen vlak op den tak en vele daarvan
-dragen een prachtig purperen pluimpje. Dat zijn de stamperbloemen; in
-den herfst worden dat de mooie vruchten, de groenachtig bruine
-hazelnoten in hun krulkraag van wazig groen. Weken lang duurt deze
-bloesempraal, schooner dan de bloei van menigeen van de uitheemsche
-heesters, die onzen hazelaar uit parken en tuinen hebben verdrongen.
-
-Als eenmaal de hazelaar zijn katjes laat bungelen, dan volgen snel
-andere heesters en boomen. Het eerst komt de els, de watervriend. Zijn
-meeldraadkatjes zijn langer dan die van den hazelaar en dieper geel,
-soms rossig en bruin. Ze zijn ook talrijker en hangen dichter opeen,
-zoodat de bloeiende els door zijn bloesem geheel verborgen wordt.
-
-Er zijn sommige streken in ons land, waar bijna niets dan elzen
-groeien, en daar zijn in Maart wegzoom en waterkant en weidebosch
-omlijst en bedekt met warmgele sluiers. De stamperbloemen zitten aan
-dezelfde takjes als de meeldraadbloemen, maar ze zijn kleiner en vallen
-minder in ’t oog, al blijken ze ook bij nader toezien uitgerust te zijn
-met mooie donkerroode stempels en stijlen.
-
-En heel donker rosachtig bruin wordt het elzenbosch waar het gekapt is.
-De versch afgekapte stronken staan fel gekleurd tusschen het
-uitgebleekte wintergras.
-
-Voor ons openbaart de lente zich niet alleen in vogelzang,
-bloemenschoon en vlinderpraal, maar ook in de hernieuwde werkzaamheid
-van den mensch in veld en bosch, van mestrijden af tot houtkappen toe.
-Het lijkt een alleraardigste bezigheid, dat houtkappen en ’t is geen
-wonder, dat de houthakker al van ouds een van de lievelingsfiguren uit
-de poëzie is geweest. Wel is waar maakt de vertelling hem wel altijd
-arm, maar in negen van de tien gevallen is hij toch gelukkig en
-tevreden en in het tiende geval beleven op het minst zijn kinderen nog
-altijd hoogst merkwaardige en pleizierige dingen.
-
-Flinke handenarbeid in de open lucht, nu eens in een vroolijk zonnetje,
-dan weer onder een stemmigen sneeuwhemel is werkelijk een kostelijk
-iets. Het dichte kreupelhout geeft een goede beschutting tegen den
-wind. En alle vogels uit de buurt komen kijken naar den blauwkiel en
-zingen hem toe, als wilden ze hem danken voor de prachtige
-takkeboshoopen, die hij opwerpt en waartusschen zij zich zoo heerlijk
-kunnen verschuilen.
-
-De winterkoning kan niet wachten en kruipt nu al tusschen de takken
-door en de roodborst komt vlak bij den arbeider trippelen en als deze
-op een takkebos gaat zitten, om uit zijn bonten stukkezak de ferme
-boterhammen te eten, dan zet de roodborst zich op den bijlsteel en
-zingt het Fransche liedje dat Madame Michelet hem geleerd heeft: „Je
-suis le compagnon du pauvre bûcheron”.
-
-Dan gaat de man weer aan ’t werk en onder zijn bijl komen weer te
-voorschijn de roodbruine stompen van de elzen, de geelachtige van eik
-en beuk, de meelwitte van de esschen. De meidoorns en abeelen laat hij
-staan, de eerste, omdat er toch geen behoorlijke paaltjes en
-takkebossen van gemaakt kunnen worden, de laatste omdat ze snel kunnen
-opgroeien tot groote dikke boomen. Ze beginnen nu ook al in bloei te
-komen.
-
-De abeel hangt zich vol met gele en roode katjes van grover bouw. Ze
-moeten wat kunnen verdragen, want deze mooie boom, die nog veel te
-weinig gewaardeerd wordt, groeit dapper en wel zelfs op westhellingen
-van de duinen, waar hij de hevigste aanvallen van den boomverdelgenden
-zeewind te doorstaan heeft.
-
-Des te meer verheugt de waterwilg zich in de gunst en belangstelling
-der voorjaarswandelaars. Den heelen winter prijkt hij reeds met dikke
-knoppen, die vroeg in ’t jaar openbarsten en den gladden zilveren
-katjes een kijkje naar buiten gunnen. Maar dat is nog geen bloei. Dagen
-lang is er geen verandering te bespeuren, maar dan gaan die katjes
-zwellen en groeien; gele helmknopjes of bleekgroene stempellobben
-worden zichtbaar tusschen het zilveren pluis.
-
-Dan strekken zich opeens de meeldraden en nu is ieder katje een
-stralende bol van wit en goud. De stamperkatjes zijn niet zoo
-schitterend, maar ook heel mooi; meer groen dan geel, maar toch nog wel
-zoo helder van tint, dat een bloeiende vrouwelijke waterwilg nog wel
-een kilometer ver te zien is. Hoe heerlijk is het, op een duin te staan
-en in alle valleien die gouden en groene heesters te zien schitteren,
-of de lange versierde twijgen te zien wuiven langs de raampjes van den
-voorbijsnellenden spoortrein.
-
-Maar beter nog is het, er vlak bij te staan en het lenteleven aan die
-bloesems te bewonderen. De lucht is blauw en de zon straalt, zooals zij
-dat alleen in ’t voorjaar doen kan. De grond is merkbaar warmer dan de
-lucht, op vochtige plekken stijgen dampwolken omhoog, een zichtbare
-getuigenis van de krachtige werking der zonnestralen. En ’t is, of je
-den grond ziet leven, overal komen kiemplantjes en groeipieken te
-voorschijn en ’t wriemelt overal van klein gedierte, van vliegjes en
-mugjes met parelmoeren vleugels, torren in brons en goud en kleine
-wantsjes met kleurige harlekijnpakjes.
-
-In de katjes van de wilgen is het een onophoudelijk gegons en gebrom
-van insecten, die er komen om honing en stuifmeel. ’t Zijn meest de
-gewone kleine bruine honigbijen, maar ook groote kleurige hommels:
-aardhommels, zwart met wit met twee gele strepen, tuinhommels met drie
-gele strepen, steenhommels met rood achterlijf, akkerhommels met bruin
-fluweelen borststuk, allemaal groote beesten, die driftig neerbonzen op
-de bloemen, vlug hun bekomst nemen en dan luid gonzend verder vliegen.
-
-Die honigbijen hebben den winter doorgebracht in de warme korven of
-kasten, maar waar hebben die mooie hommels gezeten?
-
-Het antwoord op deze vraag vindt ge door op een zonnigen Februarimorgen
-de bloembedden in den tuin af te dekken. Reeds worden de vochtige dorre
-bladeren omhoog getild door hyacinthen en narcissen die uit den grond
-opschieten en crocusjes en tulpen boren er met spitse pieken doorheen.
-
-Ook in het bosch kunt ge deze beide manieren bewonderen, waarop de
-voorjaarsplanten zich bevrijden van de dekkende bladerlaag. Sommige
-beuren met vereende krachten dikke plakken bladeren omhoog, zoodat de
-voorjaarswind er onder kan komen, om ze op te drogen en weg te vegen,
-andere boren met scherpe punten er door heen, bijten er wellicht gaten
-in, en ontplooien dan hun bladeren en bloemen. Tot de eerste groep
-behooren de leverbloempjes, de winter-aconietjes en de bosch-anemonen,
-tot de tweede de helmbloem en de aäronskelk. Ook zijn er, die ’t op
-beide manieren probeeren, zooals de vogelmelk.
-
-De leverbloempjes, aconieten en anemoontjes leggen dat zeer listig aan.
-Zij komen gebukt uit den grond, de hoofdjes, het bloempje met
-beschuttende blaadjes eromheen, neergebogen, zoodat die den bladerlast
-niet onmiddellijk te dragen krijgen. Eerst als de vrijheid gewonnen is,
-dan strekken zij zich uit, richten zich op en openen de mooie
-bloempjes, hemelsblauw, goudgeel of spierwit.
-
-Het eerst komen de aconietjes te voorschijn, tegelijk met de
-sneeuwklokjes. Ge zoudt ze eerst voor boterbloemen houden, maar aan de
-breede groene franjekraag om de bloem en de mooie, groene
-honigbekertjes erin zijn ze dadelijk te onderscheiden. Ze behooren in
-alle heesterperken en boschjes aangeplant te worden evenals de
-leverbloempjes of hepatica’s, waarvan de prachtige hemelsblauwe
-bloempjes een aardige afwisseling geven met het geel en wit, dat de
-meeste voorjaarsbloemen kenmerkt.
-
-En de anemoontjes! Gelukkig groeien zij nog in het wild in menig bosch
-en park van ons land en dat zal er niet minder op worden, nu tegen dom
-en onnadenkend plukken en uitgraven van mooie wilde bloemen in school
-en huis even sterk wordt opgetreden als tegen het verstoren van
-vogelnesten en het onnoodig vangen van insecten.
-
-Het is in ’t laatst van Maart, wanneer de anemoontjes goed beginnen te
-bloeien en dat is dan het glanspunt van de vroege lente. Sneeuwklokjes,
-hazelaar, helmbloem en gele sleutelbloemen bloeien nog en daarbij komen
-nu de anemonen en de bosch-klaverzuring, de gevoeligste van alle
-boschplantjes, een echte veeleischende schoone.
-
-Is het te koud of te warm, te droog of te nat, te licht of te duister,
-dicht gaan de klaverblaadjes en omlaag gaan de fijne bloemkelkjes. Maar
-als het weer zoo juist van pas is, zoo, dat iedereen roept over den
-heerlijken lentedag, dan worden de mooie frissche groene blaadjes
-uitgespreid en op lange, malsche steeltjes komen de witte, roodgeaderde
-bloempjes in groot aantal te voorschijn.
-
-Wat een liefelijke kleuren en vormen sieren dan den boschbodem! Hier
-het frissche groen en het teer rose aan de klaverzuring, ginds de
-sierlijk ingesneden donkergroene blaadjes van de anemonen met de witte
-bloempjes wijd open of de jongere nog half dicht, zoodat het wijnrood
-van de achterzijde der kelkblaadjes u tegenblinkt. En overal het dichte
-mostapijt, grillige vormen van grijze korstmossen en blaadjes en takjes
-en boompjes van bladmossen met urntjes en doosjes van allerlei vorm en
-stand op lange stelen en korte stelen, hier in rijen en colonnes dicht
-opeen, daar in groepen van vijf of zes, ontspringend uit het midden van
-een enkel bladrozet. De mosblaadjes zelve, nu eens fijn verdeeld als de
-fijnste kant, dan weer kort en stug en dicht opeen als takjes van een
-thujaboom, of breed en groot met spitse punten en doorschijnende
-kanten.
-
-Mos op den bodem en mos tegen de stammen, tegen de eiken, die nog niets
-van de lente willen weten en hun bruine knoppen dicht gesloten houden,
-maar ook tegen de larixen, die volop meedoen aan het voorjaarsfeest en
-hun dunne twijgen versierd hebben met risten van de allerschoonste
-purperen en gouden bloesems.
-
-De larix is wel de sierlijkste naaldboom, die in ons land groeit.
-Eigenlijk is hij geen inlander, hij is aangeplant. De boschkweekers
-zijn niet al te best over hem te spreken, omdat hij nog al eens last
-heeft van insectenvraat en zwamziekte, maar dat mag ons er toch niet
-van weerhouden, om hem als sierboom overal aan te planten.
-
-Hij vereenigt het statige van den spar met het bevallige van den berk:
-langs den trotschen kegelvormigen kroon hangen lange fijne twijgen
-luchtigjes neer. In het najaar vallen alle naalden af en zoo staat de
-boom dan ’s winters kaal, alleen met blauwig grijs korstmos langs de
-takken en over de dikke knoppen. Deze bersten vroeg in ’t voorjaar
-open, dan is de heele boom fijn bespikkeld met groen en daartusschen
-komen dan de heerlijke bloesems te voorschijn.
-
-Op de zonnige zandpaden koesteren zich de bonte vlinders: het gele
-citroentje, een enkele atalanta met haar rood ordelint, de dagpauwoog
-met zijn vier bonte vlekken en de koningsmantel, donkerpurper met goud
-gezoomd. Den heelen winter door hebben ze verborgen gezeten in hoeken
-en gaten, verstijfd, verdoofd en die prachtige schoenlappers leken toen
-niet meer dan lapjes vuil, want ze zitten met de vleugels opgeklapt,
-zoodat alleen de dof gekleurde onderzijde en niet de bonte bovenkant te
-zien is. Maar nu is alle leed geleden, en zooals ze nu zitten in de
-zonneplekken op den boschgrond, lijken ze een nieuw soort van zeer
-bijzondere lentebloemen.
-
-Allerlei gedierte komt nu uit den grond te voorschijn. Je kunt geen
-moskluit optillen, geen bladerhoop wegruimen, of daar zit een nog loome
-wespen- of hommelkoningin, een dikke rups of een heel klompje kevers,
-die ondanks hun koude bloed toch bij elkaar gekropen zijn, om het
-gedurende den winter niet al te koud te krijgen. En dat alles wordt nu
-wakker, rekt zich en poetst zich en gaat aan den arbeid: nesten bouwen,
-honig zamelen, eieren leggen, jongen verzorgen, bladeren beknagen,
-prooi verdelgen en elkander bekampen, waar ze elkaar in den weg zijn.
-
-Maar in de eerste dagen loopen ze niet te hard van stapel, want nog
-iederen dag kan de winter weerkomen en de zon, die opkomt met vogelzang
-en ’s morgens nog bloemenkleuren, bloemengeur, vlinders en vliegen te
-voorschijn roept, kan ’s avonds bloedrood ondergaan achter het
-besneeuwde dennenbosch. Doch ieder keer, als de zoelte weer overwonnen
-heeft en het sneeuwkleed is verdwenen, dan blijken de krachten in den
-grond hun werk niet te hebben gestaakt en er zijn weer nieuwe dingen te
-voorschijn gekomen.
-
-Hier zijn het dicht opeen de groeipieken van de lelietjes van dalen,
-ginds de donkerder en dikker spitsen van de aronskelk, elders
-spiraalvormig gekromde varenveeren, dikke punten van salomonszegel of
-die merkwaardige voorjaarspaddestoelen, de heerlijke morieljes. Op
-korten dikken steel dragen ze een kop zoo groot als een vuist of
-grooter nog en die is versierd met vakjes en richeltjes zoodat hij doet
-denken aan lekkere wafeltjes, waarvan hij ook den warm bruinen tint
-vertoont.
-
-En als dan een dikke wijngaardslak, die ook pas het winterdeksel van
-zijn schelp heeft afgewipt, met welbehagen aan dat broze goedje zit te
-knabbelen, dan is dat een stilleventje van een smulpartij, dat bij al
-het lentemoois volkomen op zijn plaats is.
-
-De vogelzang wordt hoe langer hoe indrukwekkender. De zanglijster zingt
-nu den heelen dag, nu eens hoog in de boomen, dan weer op den grond, ja
-soms zingt hij onder het loopen, zoo blij is hij. Ook de winterkoning
-weet zich niet te bergen van de pret, hij huppelt en danst over
-stronken en palen en snort schetterend van den eenen tak op den
-anderen. De meezen schetteren en schateren, klingelen en fluiten,
-roepen en tieren. En boven, alles uit klinkt de krachtige vinkenslag,
-het helderste, sterkste, vroolijkste geluid van de vroege lente.
-
-Van alle montere vogels is de vink wel de meest opgewekte. Wij zien hem
-met welgevallen om zijn lustigen slag, zijn opgewekten lokroep, zijn
-prachtig mooie kleuren, zijn aardige bewegingen, hetzij hij in dansende
-vlucht door de lucht schokt, of met vlugge passen trippelt over den
-boschbodem, zoekend naar de laatste nog niet ontkiemde beukenootjes.
-
-Wanneer hij die niet vinden kan, dan gaat hij naar den akker en pikt
-daar allerhande zaad op, of hij brengt een bezoek aan de bessentuinen
-en vreet al de lekkere dikke knoppen van de bessenboompjes.
-
-Hoog in de toppen van de boomen zit de groene specht te schreeuwen; ’t
-is een luide, ruwe schaterlach, dien hij laat hooren. Wanneer hij van
-standplaats verwisselt, vliegt hij door de lucht in groote bogen,
-telkens met snelle wiekslagen eventjes rijzend en met beweginglooze
-vleugels omlaag zwevend. Alle spechten vliegen zoo.
-
-Ofschoon deze groene specht in zijn lentevreugd klimt tot in de hoogste
-twijgen van eeuwenoude eiken, is toch de grond zijn arbeidsveld, want
-hij houdt zich voornamelijk bezig met de mierenjacht en zoo staat hij
-dan wel eens midden in de wei de grazige mierenheuvels uiteen te
-hakken, om de lekkere poppen, de miereneieren, te bemachtigen.
-
-De bonte specht komt weinig op den grond. Die klautert altijd tegen de
-stammen, tikkend en borend en hakkend of hij plukt zich een
-dennenappel, zet hem vast in een takvork en klooft de schubben, om de
-geurige harsige zaden te krijgen. Dag in dag uit werkt hij op hetzelfde
-plekje; de grond onder den boom is bezaaid met afgekloven pijnappels.
-
-Hij roept of lacht nooit, die bonte specht, maar als hij plezier in
-zijn leven heeft of opgewonden raakt, dan slaat hij aan het trommelen.
-Hij zoekt aan een boom een dorren tak van een bepaalde dikte en grootte
-en ratelt daartegen met zijn stevigen snavel, tot de tak gaat
-meetrillen en een luiden roffeltoon voortbrengt, die ver in ’t rond
-gehoord wordt. Zoo heeft dan het bosch-orkest ook zijn trommelman.
-
-Maar de dolste pretmaker, dat is toch eigenlijk de boomklever of
-blauwspecht, een vreemd gevormd vogeltje met een veel te langen snavel
-en een veel te zwakke staart. Doch dat deert hem niet, hij loopt
-evengoed of nog beter dan de spechten tegen de boomen op. Hij kan zelfs
-langs de stammen naar omlaag loopen en dat niet angstig voetje voor
-voetje, maar in razende vaart en langs de grilligste wegen. Daarbij
-schreeuwt hij zonder ophouden; nu eens luid en schel: „piet, piet,
-piet, o piet” dan weer „waddele watsj wobbelewop, twatj, twatj, twatj”
-en allerlei van die geluiden, die herinneren aan ’t blazen van zeepsop
-of het borrelen en bruisen van een klein watervalletje.
-
-
-
-De stedeling krijgt van het lente-ontwaken in het bosch niet veel te
-zien, hij moet zich vergenoegen met het park en daar valt ook werkelijk
-genoeg te genieten.
-
-Of is het niet heerlijk, reeds op de eerste warme Februari-dagen de
-kleine heestertjes bespikkeld te zien met groene knopjes, die dagelijks
-grooter worden? En terwijl het ijs nog in de vijvers ligt, bloeien de
-elzen reeds langs den oeverzoom. In gazons en bedden komen de
-winteraconietjes, de blauwe scilla’s en de bonte crocussen te
-voorschijn en in de warme middagzon werken daarin de alomtegenwoordige
-honigbijen.
-
-Al die bloempjes, scilla, crocus, aconiet zijn op hun mooist, juist
-voòr ze opengaan, vooral de crocussen komen dan zoo heerlijk frisch uit
-de lichte vliezige bloeischeden te voorschijn, hier zuiver wit, ginds
-donkerblauw, daar paarsgestreept, en vooral ook niet te vergeten de
-vroege gele, die een aparte soort vormen.
-
-Jammer, dat de musschen in te groot aantal de steden bewonen en
-daardoor voor hun onderhoud zelfs hun toevlucht moeten nemen tot de
-malsche voorjaarsbloemen; ze vreten heele randen en perken van
-crocusjes in een dag kaal.
-
-Nog voor de crocus bloeit, is de kornoelje begonnen, een heestertje,
-dat in onze bosschen zelden in ’t wild voorkomt, maar gelukkig des te
-meer in parken en plantsoenen wordt aangeplant. De gele bloemknoppen,
-paarsgewijs aan de dunne twijgjes gezeten, waren reeds midden in den
-winter gemakkelijk te herkennen. Nu gaan ze zwellen, en uitzetten,
-eindelijk openen ze zich en dan komt er een groepje goudgele bloempjes
-te voorschijn, zoo zuiver en fijn, dat ze in de barre Maartsche vlagen
-in ’t geheel niet op hun plaats lijken.
-
-Toch kunnen ze die vlagen heel goed doorstaan, ze sluiten de gouden
-bloempjes, halen, als ’t nog kan, de gele schutblaadjes er weer om heen
-en dulden zoo den storm, tot weer de warme zon gaat schijnen. En dan is
-ook in eens het heestertje weer van boven tot beneden met blinkende
-sterretjes besprenkeld.
-
-Als eenmaal de kornoelje begonnen is, dan volgen snel achter elkaar de
-andere heesters, die uit alle oorden van de wereld hier vereenigd zijn:
-de vroege pruimpjes, met bruinroode knoppen en zuiver witte bloempjes,
-de amandels met prachtig rose bloempjes, de groote op tulpen gelijkende
-bloemen van de magnolia en de geurige, kleurige trossen van de ribes,
-door frisch groene blaadjes beveiligd. Maar dan is ’t haast Mei.
-
-De boom van de vroege stadslente is de iep. Midden in den winter zijn
-de groote ronde bloemknoppen al duidelijk te onderscheiden van de
-kleine spitse bladknopjes. In Februari gaan die bloemknoppen zwellen.
-Dan steken de iepetakken lang zoo fijn niet meer tegen de lucht af als
-in December, de lijntjes zijn dikker en spikkelig geworden en vloeien
-ten laatste tot doezelige massa’s ineen.
-
-Wanneer dan de knoppen zich openen, komen ontelbare bloempjes te
-voorschijn, ieder op zichzelf nietig en lichtpaars met bruin, maar met
-elkander geven ze aan de iepenkroon een heerlijke wijnroode kleur,
-waardoor een Amsterdamsche gracht in de lentezon even mooi wordt als
-een larixlaan of een beukenallée.
-
-Wat de vogelwereld betreft, zijn de eerste lenteweken in de stad
-gekenmerkt door een eigenaardige wisseling van wit en zwart. De zwarte
-roeken komen van hun zwerftochten terug en betrekken gaandeweg met veel
-misbaar hun nestkolonies in de hooge iepen. De witte meeuwen verlaten
-de grachten, waar ze overwinterd hebben. Ze zwerven nog wat rond op de
-weilanden, bezoeken het bouwland, om achter de ploeg larven en wormen
-uit den grond te pikken en betrekken eindelijk hun broedplaatsen in de
-zilte moerassen aan den zeekant. De zwarte roeken krijgen in dien tijd
-hoe langer hoe grooter witte plekken aan de mondhoeken, de witte
-meeuwen hebben achter het oog een donkerbruine vlek, die al grooter en
-grooter wordt en eindelijk aanwast tot een donker kapje, dat den heelen
-schedel bedekt.
-
-Zanglijsters en zwarte lijsters beginnen ook al vroeg hun nesten te
-bouwen in de coniferen en sommige paren slagen er werkelijk in, om hun
-jongen groot te brengen, ondanks de felle vervolging door de
-straatbengels. Nestjes zoeken is een heerlijk werk en voor mijn part
-mogen alle kinderen het doen, zooveel zij willen, mits ze de nesten en
-eieren met rust laten en de vogels geen schrik aanjagen.
-
-De vlijtigste nestenbouwers zijn natuurlijk de musschen, die plakken in
-den laatsten tijd de hooge pyramide-populieren vol met slordige nesten
-en de vezels daarvoor trekken ze vaak van de lindetakken, die ze
-daardoor heelemaal van schors ontbloten. De tak gaat daardoor dood: een
-euveldaad te meer voor den bruinen diksnavel.
-
-Nu komen ook vogels in ’t park, die ’s winters weinig of niet gezien
-werden, en wel het eerst de goedmoedige groenvink. Zijn snavel is nog
-dikker dan die van de musch en rozerood van kleur, zijn veertjes
-groengrijs met mooi heldergeel op de vleugels en de staart is pikzwart.
-
-Op mooie heldere Maartsche dagen, als er geen wolkje aan de lucht is,
-zitten die groenvinken in de hoogste toppen der boomen te blêren. Het
-geluid moet een lokroep verbeelden, of een vreugdekreet of zoo iets,
-maar de menschen, die aan hun eigen traditioneele muziek gewend zijn,
-vinden het niet mooi.
-
-Toch is het wel aardig, als een stuk of tien van die groenvinken
-tegelijk aan den gang zijn en als ze willen, dan zingen ze een ander,
-veel mooier liedje met zachte fluittonen en mollige trillertjes, die
-ons gewone muzikaal gevoel uiterst weldadig aandoen.
-
-Ze worden hoe langer hoe makker, die groenvinken, ze maken hun nest
-zelfs in laurieren en stamfuchsia’s, die in potten langs de wandelpaden
-staan: een vertrouwelijkheid, die zelfs den meest fellen
-nesten-vernieler moest ontwapenen.
-
-De groenvink is wel een trekvogel, maar er zwerven er hier ook wel rond
-gedurende den winter. De eerste vogel, die in de lente uit „het warme
-Zuiden” naar de stadsparken trekt, is de kleine tjiftjaf.
-
-’t Is een klein, groenachtig bruin vogeltje, weinig grooter dan het
-winterkoninkje, maar veel slanker. Omstreeks midden Maart wordt zijn
-eenvoudig, helder liedje gehoord, niet meer dan een herhaling van twee
-toontjes, die weinig in hoogte verschillen, maar waarvan de eene altijd
-duidelijk den klemtoon heeft. Soms maakt hij er een drieslag van en dan
-komt het accent op de middelste toon. Het gewone lied kan men weergeven
-door: „tjìf-tjef, tjìf-tjef, tjìf-tjef”; het andere door „te-tjìf-tjef,
-te-tjìf-tjef, te-tjìf-tjef” enz.
-
-Van den vroegen morgen tot den laten avond klinkt dat liedje door het
-hout en het kost volstrekt geen moeite, den kleinen zanger zelf te
-zien, want hij trippelt en fladdert door boomen en struiken van den
-hoogsten top tot vlak bij den grond en schuw is hij in het geheel niet.
-Zijn nest gaat hij pas bouwen over eenige weken, als er wat meer jong
-groen is uitgekomen, want hij verbergt het op den grond of in lage
-struiken en het is een kunstwerk van den eersten rang.
-
-Een dag of tien na den tjiftjaf komt zijn dubbelganger, de fitis, ook
-een echt parkvogeltje, maar tegelijk een veelvuldige verschijning in
-bosch en duin. Voor mij is het beeld van de fitis onafscheidelijk
-verbonden aan die heerlijke berkeboschjes in de duinen, waar omstreeks
-Paschen de blauwe hondsviooltjes bloeien tusschen ’t dorre gras en waar
-dat groengrijze vogeltje fladdert tusschen de zilveren berkestammen
-spelend met de geurige bloesemkatjes, die bij honderden aan de dunne
-twijgen hangen.
-
-Hij is mooier dan de tjiftjaf, geler van tint, het lichte streepje
-boven het oog is veel duidelijker en het liedje dat hij zingt, is zoo
-zuiver en rein en aandoenlijk, dat gevoelige menschen het plaatsen
-naast of zelfs boven den zang van den nachtegaal.
-
-Dit vogeltje is zeer algemeen, maar bijna niemand kent het. Buiten
-vogelkundige werken vindt men er nooit gewag van gemaakt en de
-Europeesche dichters, die zoo druk gezongen hebben van nachtegaal en
-leeuwerik, het vroolijk vinkje en den zwarten merelaar, negeeren de
-fitis volkomen.
-
-Daarom is het hoog noodig, dat ieder, die van de lente houdt, niet
-ruste voor hij den liefelijken zanger heeft leeren kennen. Hij toeft in
-de parken gaarne, waar dicht aan ’t water boschjes staan van berken en
-elzen, met allerlei klein goed er tusschen.
-
-Heel graag zit hij ook in den Noorschen ahorn. Dat is de boom, die in
-den bloeitijd zoo dicht met bloesem bedekt is, alsof hij reeds zijn
-bladerkroon droeg, en waarvan de bladknoppen bij het ontplooien zoo
-kleurig en mooi zijn, alsof het bloemen waren.
-
-In het begin van April puilen de gele bloemtrossen uit de dikke
-knoppen, eenige weken lang lokken zij met geur en kleur en zoeten honig
-bonte vlinders en bijtjes van allerlei soort en wanneer daarna de
-bloemen gaan verwelken, dan openen zich de bladknoppen met gele en
-purperen schubben.
-
-In dien tijd zijn de ahornlanen en ahorngroepen letterlijk de
-glanspunten van het park. De meeste boomen zijn nog bladerloos en
-vormen nu een prachtigen donkeren achtergrond voor de heldere
-kleurenmassa’s van dezen mooien boom.
-
-Het duurt dan nog wel een week, voordat dit kleurenspel gestaakt wordt
-en dan begint de boom er eindelijk uit te zien zooals wij dat van een
-boom gewoon zijn: hij krijgt een kroon van mooie groene bladeren en als
-je goed toekijkt, dan zie je daartusschen de aardig gevormde groene
-vleugelvruchtjes.
-
-De bladeren zelf zijn sierlijk van vorm, met hun vijf uitstekende
-punten en het regelmatige adernet. Ze zijn van allerlei grootte; aan
-denzelfden tak zitten groote en kleine, langgesteelde en kortgesteelde.
-Door deze verscheidenheid is het mogelijk, dat ieder blad een plaatsje
-kan vinden, waar het ongehinderd door de zonnestralen bereikt kan
-worden.
-
-De gewone ahorn heeft ook een prachtige knopontluiking met allerlei
-tinten van groen en rood en bruin, maar hij kan toch den Noorschen niet
-evenaren. Toch is het de moeite waard, de ontwikkeling ervan na te gaan
-van ’t oogenblik af, dat de groene knoppen beginnen te zwellen, totdat
-de lange groene bloemtrossen neerhangen onder de wijd uitgespreide
-vingerblaren.
-
-En dan de wilde kastanje! Hoe glimmen eerst de groote donkerbruine
-knoppen in het Maartsche zonnetje. De bruine was ligt er dik op en de
-bijen komen ervan inzamelen, om ze te gebruiken voor de eerste
-reparaties aan hun woningen. Iederen dag worden de knoppen grooter,
-eindelijk barsten ze aan hun top, de schubben worden teruggeslagen en
-dan komt de donzig bruine tak te zien met de bladparen als saamgevouwen
-handjes en misschien een bloemtros er midden in.
-
-Hoe die handjes worden uitgespreid, hoe de blaadjes eerst slap hangen
-en hoe later bij warmer weer en grooter werkzaamheid der wortels het
-trotsche kastanjeblad wordt uitgespreid en de bloesemkaars ontstoken
-wordt, dat zien we jaar op jaar met dezelfde belangstelling en
-bewondering, en met denzelfden weemoed, want het ontsteken van die
-kaarsen beteekent het einde van de lente.
-
-Maar zoover zijn we nog lang niet. Voordat de kastanje bloeit, kunnen
-we nog weken zwerven in wei en bosch, door de duinen en langs den
-waterkant.
-
-
-
-In de wei hebben den heelen winter enkele madeliefjes staan te kleumen
-en op de natte plekken kon je wat planten zien met donkergroene, bruin
-aangeloopen bladeren met knoppen van dezelfde kleur, zoo groot als een
-erwt.
-
-Als nu de lente komt, dan beginnen die planten zich te strekken en
-groener te worden, en hier en daar opent zich een enkele knop tot een
-mooie groote gele bloem. Dag aan dag openen er zich meer en eindelijk
-is het natte weiland een en al geel van de dotterbloemen.
-
-De dotterbloem is voor de wei, wat het sneeuwklokje en de anemoontjes
-voor het bosch zijn: de eerste bloem, die zich in overweldigend groot
-aantal vertoont, zoodat iedereen er wel op letten moet. Heele troepen
-kinderen tijgen dan ook uit, om ze te plukken en bij bossen worden ze
-naar huis gebracht, meestal om te verwelken.
-
-Dat behoeft anders niet. Bij een goede behandeling kan men dagen lang
-genoegen hebben van de afgeplukte dotterbloemen. Het komt er maar op
-aan, het onderste stuk van den stengel, dat bij het naar huis dragen
-ineengeschrompeld is, onder water er af te snijden. Dan komen er
-iederen dag knoppen uit en ge kunt iederen morgen de honigdroppels zien
-glinsteren tusschen de groote, platte, groene stampers.
-
-Bezorgde menschen willen dit plukken tegengaan, uit vrees dat de
-dotterbloemen zullen worden uitgeroeid, maar hun angst is ongegrond. Er
-is geen enkele reden, waarom de kinderen deze mooie bloemen niet zouden
-mogen plukken, de plant schiet ieder jaar opnieuw op uit zijn wortels.
-Bovendien zouden de boeren er niet rouwig om zijn, als er wat minder
-dotterbloemen in het hooiland stonden.
-
-Plukt maar bloemen, zooveel ge wilt, kinderen. Zorgt alleen, dat ge bij
-het plukken de planten zelf niet uit den grond, de takken niet van de
-boomen rukt. Knijpt de stengels af tusschen vinger en duimnagel of
-snijdt ze af met een scherp mesje. Neemt uw buit mee naar huis, om ze
-daar te verzorgen en vergeet vooral niet, al de heerlijke
-bijzonderheden van den bouw en ontwikkeling der bloemen na te gaan.
-
-Iedere bloem heeft werk te verrichten en moet beschermd worden tegen
-schadelijke invloeden van wind en weder, en tegen de aanvallen van
-allerlei dieren. Zij moet vrienden lokken, vijanden weren.
-
-De hoofdzaak is, dat stuifmeel uit de helmknoppen terecht komt op de
-stampers. Dat is gemakkelijk genoeg, wanneer meeldraden en stampers
-gunstig geplaatst zijn in dezelfde bloem en tegelijk rijp zijn. Maar in
-negen van de tien gevallen is het anders en dan moet de wind er aan te
-pas komen, om het stuifmeel over te brengen, of insecten belasten zich
-met die taak.
-
-De laatste worden gelokt door geur en kleur, door overvloed van
-voedzaam stuifmeel en lekkeren honing. De eene bloem richt zich
-voornamelijk tot de vliegen een andere tot de vlinders een derde tot
-hommels en bijen of tot alle.
-
-De bloemen, die den wind gebruiken voor ’t stuifmeeltransport, kunnen
-geur en kleur ontberen, maar moeten flink aan den wind zijn
-blootgesteld, opdat die het stuifmeel er uit kan schudden en het
-gemakkelijk op de stempels kan deponeeren. Hazelaar, els, esch, abeel,
-larix en iep zijn windbloeiers; crocus, aconiet, sneeuwklokje, scilla,
-tulp, speenkruid, hoefblad hebben de insecten in hun dienst.
-
-Hiermee staat weer in verband het openen en sluiten der bloemen op
-verschillende tijden van den dag of bij verschillende weersgesteldheid,
-de stand der bloemen, hun grootte, kleur en talrijkheid: het heeft
-alles zijn beteekenis, die met eenig geduld en scherpzinnigheid kan
-worden gevonden. En vele van deze merkwaardigheden kunnen worden
-bestudeerd aan afgeplukte bloemen in een glas of kan met water.
-
-Wie op deze manier bloemen plukt, mag het doen zooveel hij wil, al was
-het in mijn eigen tuin.
-
-Het wemelt in de dotterbloemen-wei van vogels. Groote wit met zwarte
-ooievaars stappen statig rond of kibbelen over een kikkertje. Kom je
-dichterbij, dan maken ze een paar kluchtige sprongen, klappen met de
-vleugels en vliegen op met breede wiekslagen. Zoo vliegen ze heen, de
-lange nek vooruit—de lange pooten achterwaarts gestrekt. Als ze hoog
-genoeg gekomen zijn, houden ze de vleugels stil en glijden dan door de
-lucht langzaam dalend mijlen ver naar hun nest op boomstomp,
-schoorsteen of wielpaal. Nog altijd zijn ze graag geziene gasten,
-ofschoon het bijgeloof omtrent hun zegenbrengenden invloed al meer en
-meer verzwakt en booze tongen zelfs een dreigend „schadelijk”
-fluisteren.
-
-Nog andere groote, stille gestalten staan langs den slootkant. Uit de
-verte gezien zijn het grijze, platte silhouetten, als uit zink geknipt,
-maar dichterbij worden het mooie vogels met fraaie kleuren aan snavel,
-oogen en pooten en zacht getinte veeren, die tot het mooiste behooren,
-wat er in de vogelwereld te zien is. Het zijn blauwe reigers.
-
-Schuw vliegen ze op en loom zeilen ze met holle vlerken over de gele
-bloemenwei. De lange nek wordt geheel ingetrokken, zoodat de kop
-tusschen de schouders komt te liggen en alleen de lange snavel
-vooruitsteekt. Den heelen winter hebben ze hongerend rondgezworven,
-ongeloofelijk mager, maar nu brengt de warme lente overvloed.
-
-In de hooge boomen van een statig buiten of tusschen het riet van de
-stille plas bouwen zij hun groot takkennest, soms honderden bij
-elkander. Den heelen dag zijn in die buurt reigers aan de lucht, maar
-de eigenaar van de boomen heeft er het land aan en probeert ze weg te
-schieten. Want in een bosch waar reigers nestelen, is het niet uit te
-houden en de boomen gaan er door kwijnen.
-
-Onophoudelijk brengen de oude vogels visch aan de jongen, die elkander
-in ’t nest verdringen om den eersten hap. Niet zelden gebeurt het, dat
-daarbij de visch over den rand van het nest naar beneden tuimelt en zoo
-komt dan de grond vol met allerlei afval en verrotting. Want de oude
-reiger denkt er niet om, om de gevallen visch weer van de grond op te
-rapen; hij geeft er den voorkeur aan, een nieuwe te gaan halen uit zijn
-vischwater.
-
-Ieder heeft zijn geliefkoosd plekje, waarvan hij de
-visscherij-toestanden op zijn duimpje kent en dat hij op geregelde
-tijden van den dag en van den nacht bezoekt. Reigers houden er veel
-van, om in de schemering nog eens uit visschen te gaan, en als dan een
-drietal of zestal van die groote vogels hoog door de stille avondlucht
-zich naar hun jachtveld begeven, roepen zij elkander van tijd tot tijd
-een luid en grof „goede vangst” toe. Overigens zijn ze al niet veel
-spraakzamer dan de ooievaars.
-
-De levendigste echter van alle vogels, die bij het plukken van
-dotterbloemen om ons heen vliegen, is de kieviet. Als wij hem niet
-zien, zal hij wel maken, dat wij hem hooren. Onophoudelijk klink zijn
-„kiewiet, kiewiet” om ons heen, hoe langer, hoe doller en driftiger,
-naarmate wij minder op hem letten.
-
-Kijk nog niet op en blijf rustig doorloopen, dan zult ge nog wat anders
-beleven. Het schreeuwen wordt steeds heftiger, de vogel is heesch. Op
-eens rrrt, daar strijkt hij vlak langs uw ooren heen, zoodat ge er van
-schrikt en nu moet ge wel zien, hoe hij schots en scheef door de lucht
-schiet, buitelend en tuimelend en draaiend, zoodat nu eens de
-sneeuwwitte buikzijde u tegenblinkt, dan weer het zonlicht in honderd
-kleuren en tinten weerkaatst wordt door de glimmende rugzij.
-
-Die vogel heeft misschien al eieren, want het eerste kievitsei valt
-samen met de eerste dotterbloem. Toch zijn nog lang niet alle kievieten
-aangekomen op hun eigenlijk broedterrein, want nog dag aan dag zwerven
-breede scharen over de velden, duidelijk te onderscheiden van de
-spreeuwenwolken. De kieviten vliegen in breede rijen van slechts enkele
-gelederen diep, de spreeuwen maken dichte troepen in den vorm van
-driehoeken of ruiten.
-
-De spreeuwen en kieviten houden elkander trouw gezelschap. De sterkste
-en moedigste of de meest zorgelooze—dat weet ik niet zoo precies—van
-beide soorten blijven ’s winters hier, maar de andere gaan heen en
-komen in de eerste lentedagen weer.
-
-Ze komen in groot aantal, in ontelbare troepen tegelijk. De meeste
-andere trekvogels komen als het ware ongemerkt, vandaag zie je er een
-en morgen eentje, dan mis je ze een paar dagen en eerst na een week
-zijn ze overal te vinden. Met de spreeuwen is dat anders. Op een mooien
-morgen zitten ze opeens op alle daknokken, in alle boomtoppen te
-fluiten en te jubelen. Geen tevredener en gezelliger vogel dan de
-spreeuw.
-
-Toch heeft die gezelligheid haar grenzen, want als ze zoo bij honderden
-in ’t weiland loopen te zoeken naar slakjes en te boren naar wormen en
-er een een weinig te dicht bij een ander komt, dan geeft dat wel
-aanleiding, tot een onvriendelijke vermaning, waaruit zelfs een vinnig
-duel kan ontstaan. Maar dreigt er een vermeend of werkelijk gevaar, dan
-is de heele troep toch weer dadelijk eens van zin en in prachtige
-regelmaat gaan ze gemeenschappelijk aan den haal.
-
-Tegen den avond vereenigen zich de kleine detachementen tot groote
-troepen van duizenden en duizenden en die hebben er dan een bijzonder
-pleizier in, om met elkander reusachtige manoeuvres te houden, voordat
-ze slapen gaan in ’t kreupelbosch of tusschen het riet. Heele wolken
-van spreeuwen drijven door de lucht, van de eene boomgroep naar de
-andere en telkens als er „rust” gecommandeerd is begint er een gezwatel
-en gebabbel, dat een mijl ver te hooren is.
-
-Het duurt nog wel eenige weken voordat de spreeuwen gaan broeden en
-gedurende al dien tijd houden zij ’s avonds na volbrachten arbeid hun
-vroolijken ommegang.
-
-Maar op den dag is het druk werken, doch daarvoor worden ze dan ook
-geprezen door veehouder en akkerman, alleen de kerseboombezitters
-prijzen ze niet onvoorwaardelijk.
-
-Hoog in de lucht zingen de leeuweriken, een half dozijn tegelijk.
-Telkens daalt er een neer of stijgt er een op en wie goed kijkt langs
-het korte voorjaarsgras tusschen de gele bloemen, kan nog menig
-kuifkopje zien rondwandelen, pikkend naar voedsel, zorgend voor het
-nest of vechtend met de buren.
-
-Op den zwarten slootbagger langs den waterkant pronken de
-kwikstaartjes, gele en witte. Die zijn ook pas aangekomen en als op
-gure voorjaarsdagen de vliegen en andere insecten zich schuil houden,
-dan zoeken de slimme vogeltjes de nabijheid van de schapen en lammeren,
-want daar is altijd nog wel wat te vinden.
-
-Vlug trippelen ze door het gras, pikkend rechts en links, en wanneer
-een mug of vlieg zich vliegend tracht te redden, dan springt de kwieke
-kwikstaart hem na met fladderende vleugels en uitgespreide staart en
-dat kan dan soms een heele achtervolging worden, juist zooals later in
-het jaar de vliegenvangertjes doen.
-
-Aan alles komt een eind, ook aan de dotterbloemen. Na een dag of tien
-is hun grootste praal voorbij en nu wordt in overeenstemming met de
-zachter wordende dagen het harde schreeuwende geel vervangen door een
-liefelijker tint. Het gras wordt helderder groen en daarboven zweeft
-een fijne lila sluier. Het zijn de pinksterbloemen, die zich in ijle
-trossen verheffen op zacht getinte groengrijze of bruinige stengels,
-bezet met fijnverdeeld loof.
-
-Alweer een heerlijke bloem om te bewonderen, te plukken, te teekenen,
-eenvoudig van maaksel, maar heerlijk van vorm en kleur, vol leven en
-beweging en bovendien het vriendje van het allerbekoorlijkste
-voorjaarsvlindertje.
-
-De pinksterbloem leeft met de zon. In vollen zonneschijn ontplooien
-zich de mooie knopjes, maar als de open bloemen door een malsch
-April-buitje verrast worden dan buigen zich de bloemsteeltjes en de
-droppels vallen op de buitenzij van de kelkblaadjes zonder honig of
-stuifmeel te deren.
-
-Nu vliegt op zonnige lentedagen vooral in weilanden aan den duinkant
-over de lila pinksterbloemen een vlindertje, dat veel heeft van een
-klein witje, maar het is veel mooier, doordat de onderzijde van de
-achtervleugels allerfijnst geschakeerd is met wit en groen. Dit is het
-wijfje van de oranjetipvlinder of peterselie-beestje. Het zoekt de
-pinksterbloemen op, om er zijn eitjes te leggen en daar komen
-groen-met-witte rupsjes van, die na een week of vier volwassen zijn en
-zich verpoppen.
-
-Tegen dien tijd raken de pinksterbloemen alweer uitgebloeid en nu
-krijgt de wei weer andere kleuren en nieuwe bewoners. Weer krijgt het
-geel de overhand, ditmaal door de dikke proppen van de paardebloemen,
-bemind door insecten, konijntjes en kinderen. Het zijn geen bloemen, om
-te plukken en in sierlijke vaasjes te zetten; maar wat leveren de
-bloemstelen een heerlijk speelgoed, hetzij we ze splijten, om ze in ’t
-water te laten omkrullen, hetzij wij groote kettingen maken van breede
-losse schakels. En als de bloem is uitgebloeid, dan geeft het kaarsje
-met de gepluisde vruchtjes nieuwe vreugd.
-
-De bladeren liggen in een roset op den grond, nu eens groot en forsch,
-dan weer klein en smal, met diepe insnijdingen al naar de meerdere of
-mindere vruchtbaarheid of vochtigheid van den bodem of allerlei
-bijzonderheden van de standplaats. Een paardebloem, die eenzaam groeit
-op een steenachtig plekje langs den wegrand ziet er heel anders uit dan
-een, die in de vette klei groeit temidden van het weelderige gras en de
-geurige klaver.
-
-Alle insecten van de Meimaand komen op de paardebloem om voedsel:
-honigbijen, wilde bijen, hommels, wespen, vliegen, vlinders en kevers.
-En zonder dat ze ’t weten, nemen de hommels en bijen van die bloem een
-kleinen vijand mee, een vlug en mager geelachtig zespootig diertje, dat
-zich aan hun haren vastklemt en zich zoo laat brengen naar den
-bijenkorf of het minder kunstige hommelnest.
-
-Daar aangekomen, vervelt het zespootig monstertje en dan wordt het een
-bleeke worm, die gretig teert op de voorraden, door de vlijtige
-brommers bijeengebracht. Na verloop van tijd is die volwassen, verpopt
-zich en ’t volgend voorjaar komt uit de pop een dikke glimmende kever,
-met dekschilden, die den rug maar half bedekken. ’t Is de oliekever,
-die in de Meimaand rondloopt door het gras, om bij de paardebloemen
-zijn eitjes te leggen. Als je hem beetpakt, dan perst hij uit zijn
-geledingen vettige gele bloeddroppels, die onaangenaam rieken en den
-oningewijde schrik aanjagen. De spreeuwen laten hem met rust.
-
-Na de paardebloemen wordt de wei al bonter en bonter. Het gras schiet
-op en tusschen de groene blaadjes komen de eigenlijke bloemen van het
-gras te voorschijn, kleine bloempjes tot pakjes vereenigd en die vormen
-dan weer al naar de soort van gras, rolronde aren of fijnverdeelde
-pluimen, de een al gracieuser dan de andere: welriekende reukgrassen,
-de hooge vossestaarten, het fijne beemdgras, het zachte rose getinte
-zorggras, en de zachte dravik. Dit zijn de echte voorjaarsgrassen.
-
-Tusschen het groen komen groote plekken van het heerlijkste diepe
-blauw, daar bloeien de mooie eereprijsjes. Vergankelijke bloempjes,
-want de donkerblauwe kroontjes met de witte meeldraden eraan vallen
-kort na het plukken in één stuk af. Tegen regen beschutten zij zich net
-als de pinksterbloem, door de buitenzij naar boven te keeren en als de
-zon maar eventjes schijnt, dan zijn ze dadelijk klaar, om weer de bonte
-zweefvliegen tot zich te lokken. Ze zijn gemakkelijk over te planten en
-mogen in geen enkelen wilden tuin ontbreken.
-
-Tegelijk met de blauwe eereprijsjes komt op droge plekken van de wei de
-triomf van de madeliefjes, die er werkelijk in slagen, om heele velden
-wit te kleuren. Wit, want het gouden hartje van buisbloempjes gaat op
-een afstand in den breeden kring der witte straalbloempjes verloren.
-Vele hebben roode randjes, een enkele heeft zelfs al zijn wit door rood
-vervangen. Maar de hoofdindruk van zoo’n veld is toch wit.
-
-Op andere, vochtiger plaatsen voert het rood den boventoon. De
-koekoeksbloem met de fijnverdeelde kroonslippen legt een blos over
-heele velden en daar op die plekken groeien ook die prachtige
-zonderlingen uit onze plantenwereld, de moeras-orchideeën, de paarse
-harlekijns-orchis en de roode gevlekte orchis. Beide komen ook wit
-voor.
-
-Menigeen ziet er van op, dat in onze gewone Hollandsche wei, die nog al
-nuchter heet te zijn, planten groeien, wier naam voorstellingen wekt
-van rijkdom en weelde, van tropischen overvloed, van keerkringshitte en
-Indische oerwouden. Toch is het zoo en deze bloemen zijn in geen enkel
-opzicht minder merkwaardig dan hun familiegenoten uit de verre
-gewesten.
-
-Ook bij hen bestaat die merkwaardige afwijking van de gewone
-samenstelling der bloem, dat er geen krans van meeldraden is, maar
-slechts éen, die met den stijl is samengegroeid. Er komt geen korrelig
-stuifmeel uit, maar ’t zit in dikke kluitjes, die allerkunstigst op kop
-of snuit van de bezoekende insecten worden vastgeplakt en zoo hun
-bestemming in een andere bloem bereiken.
-
-Maar madelieven en eereprijsjes, fijne graspluimen, roode koekoeksbloem
-en bonte orchideeën worden ten slotte weer overwonnen door de gele
-boterbloem en de roode zuring en als dat geel en rood de velden tint,
-dan is de lente haast verloopen en de zeis van den maaier bedreigt het
-jonge vogelbroed, dat tusschen bloemen en gras verscholen ligt.
-
-Daar zijn na de kieviten nog prachtige vogels bijgekomen, waaronder een
-tweetal uiterst merkwaardige: de grutto en de kemphaan.
-
-De grutto is wel de koning van de weidevogels. Zie hem staan op een
-paaltje aan den slootkant, schitterend in al zijn kleuren: een kleurige
-vogel, nog tot zijn recht komend bij al de bonte schittering van
-waterkant en weiland in de Mei. Hoe mooi is zijn lichaam
-geproportioneerd: hals en snavel en pooten juist zoo lang als ze moeten
-zijn voor een vogel van zijn grootte, die zijn nest heeft tusschen het
-gras en zijn voedsel zoekt aan den waterkant.
-
-Nu vliegt hij op en het wit van zijn vleugels schittert in den
-zonneschijn „Gruùt-to, gruùt-to” roept hij luid en aanhoudend en in
-zijn zorg voor zijn nest ontziet hij zich niet, om vlak langs ons heen
-te vliegen, zoodat we in ’t voorbijgaan het bruine oog zien schitteren
-en den langen eenigszins opgewipten snavel zien trillen.
-
-Hij behoeft zich anders niet zoo ongerust te maken. De vier dofgroene
-bruingevlekte eieren liggen o, zoo goed verborgen tusschen het hooge
-gras, veel beter nog dan die van de kieviet. Toch weten de kraaien ze
-nog wel te vinden en ’t is een erbarmelijk gezicht, de arme grutto’s
-klagend rondvliegend, terwijl de zwarte roover zijn verdelgingswerk
-verricht.
-
-Op de bloemrijkste plaatsen in de wei, dikwijls midden tusschen de
-orchideeën hebben de kemphaantjes hun tournooiveld.
-
-Voor den waren vogelliefhebber is een kemphaantjes-tournooi op zijn
-minst even belangrijk, spannend en schilderachtig als het kleurrijk
-kampspel uit Ivanhoe of de Roos van Dekama, dat ge zoo dikwijls met
-groote oogen en open mond hebt zitten te herlezen.
-
-Mijn kemphaan-ridders hebben pakjes aan, even bont als die adellijke
-heeren uit de middeleeuwen. Op mijn tournooiveld ontbreekt de zwarte
-ridder niet, evenmin als zijn tegenstander, geheel in zuiver wit.
-Andere weer zijn in oranje gestoken of dragen een donkerbruin pak met
-rood-bruinen kraag. En weer andere hebben het weelderige riddercostuum
-verwisseld met een bonte harlekijnsplunje en schitteren in alle kleuren
-van de regenboog.
-
-Uit de enorme kragen komen fijne, smalle gezichtjes te voorschijn, met
-grijze veertjes bezet en op sommige plaatsen beplekt met roode puistjes
-en knobbeltjes.
-
-Al heel vroeg in den morgen is het druk op het veld. Van alle kanten
-komen de ridders aanvliegen in razende vaart en dadelijk zetten ze zich
-in postuur, om de aanvallen der reeds aanwezigen te pareeren. En dan
-begint de kamp, die soms een uur achtereen voortduurt en nu eens een
-deftige ceremonie, dan weer een dolle boerenkermis gelijkt. Van
-eigenlijk vechten is maar zelden sprake, het is meer een krijgsdans of
-krijgsspel dan een bloedige worsteling. Alles geschiedt in de diepste
-stilte, slechts bij uitzondering laat de kemphaan een onduidelijk
-heesch geluid hooren.
-
-Is het strijdspel ten einde, dan verspreiden de kemphaantjes zich over
-het heele weideveld en als het hennetje al eieren heeft, betrekt de man
-dikwijls de wacht bij het nest, niet vlak er bij, maar een meter of
-vijftien er vandaan. Trotsch en fier staat hij daar, op een hoogte of
-op een aardkluit, de lange kraagveeren wapperend in den wind, het hoofd
-omhoog en onophoudelijk in beweging, om rond te zien, of er soms gevaar
-dreigt en of er ook een andere kemphaan voorbij komt vliegen in de
-richting van het kampveld. Is het laatste het geval, dan laat hij
-oogenblikkelijk vrouw en kroost in den steek, om met zijn makker de
-genoegens van het strijdperk te smaken.
-
-Behalve door deze zwijgende vechtersbazen wordt de weide nog versierd
-en levendig gemaakt door de tureluurs, vogels ongeveer even groot als
-de kemphaantjes, maar met schitterend rooden snavel en pooten en zoo
-druk dat je er tureluursch van zoudt worden. Je kunt geen voet in het
-weiland zetten of „tuut, tuut, tuut” klinkt het en schokkend vliegt
-zoo’n roodpoot om je heen.
-
-Hij wordt al angstiger en drukker, het „tuut tuut” wordt al sneller en
-sneller herhaald en gaat ten slotte over in een zeer melodieus gejodel.
-En het duurt niet lang of andere tureluurs verheffen zich ook van den
-slootkant, een angstige grutto vliegt er tusschen door met luid geroep
-en kieviet bij kieviet duikelt heesch schreeuwend door de lucht. Overal
-leven en beweging, sierlijke vlucht, luid gejoel, schittering van bont
-gevederte in de helle voorjaarszon tegen de blauwe lucht en om u heen
-de bonte pracht van duizenden bloemen. Dit is de lente in de
-Hollandsche bloemenwei.
-
-
-
-Ook het bouwland is tot leven gewekt. Ja, voor nog de weide groende,
-schitterde reeds aan den zoom van het donkere bosch het winterkoren in
-smaragden glans. Dapper hebben de grasachtige plantjes de wisseling van
-vorst en dooi doorstaan en nu de voorjaarszon den grond doorwarmt en
-lauwe westenwinden over de vlakte waaien, groent blad bij blad en eer
-ge het verwacht schiet in de Meimaand de rogge in zijn aren.
-
-Het braakveld, waar de onkruiden den heelen winter vrij spel hebben
-gehad en dat op sommige plaatsen als met opzet bezaaid schijnt met
-kruiskruid, vogelmuur, herderstaschje en paarse doovenetel, wordt in
-voren gelegd door den blinkenden ploeg.
-
-Het heeft in den nacht wat gerijpt, het fijne wit tint nog den grond,
-dien de ploeg niet geraakt heeft, maar waar de diepe voren zijn
-gesneden, ziet het veld bruin, bij rosachtig af en een fijne nevel
-zweeft boven de versch omgewoelde aarde. Ook de ploegpaarden dampen en
-achter den ploeg beweegt een wolk van zwarte kraaien en witte meeuwen,
-die hier een gemeenschappelijk arbeidsveld vinden. En witte spikkels,
-verspreid over den akker, verschijnend en telkens weer verdwijnend,
-bewijzen, dat daar ook de kieviten bezig zijn, om hun aandeel te nemen
-van de insecten en larven, die het blinkende kouter aan ’t licht heeft
-gebracht.
-
-Ginds trekken eggen en zaaimachines door ’t land. Over eenige dagen
-wijzen mooie, regelmatige rijen van fijn groen den weg aan, dien ze nu
-afleggen. Donkergroen staat een veld karwij, dat nog lang niet in bloei
-komt en als de leeuweriken hun eerste jongen verzorgen, dan prijkt het
-koolzaadveld als een onafzienbaar gouden kleed in den vruchtbaren
-polder. Op de tallooze gele bloempjes zoeken bijen, hommels, vlinders
-en vliegen hun voedsel, en de koolwitjes leggen hun eieren op de
-bladeren.
-
-Nu zijn het ook goede dagen voor de haasjes. Als een gewoon mensch aan
-een haas denkt, dan paart zich aan de herinnering aan het smakelijke
-boutje altijd een gevoel van medelijden met het arme vervolgde dier,
-dat nooit „in het rijpe koren” of in „een groen, groen
-knolle-knolleland” kan zitten of het wordt opgeschrikt door een
-„jagershoren” of „hondgebas” en het eindje is altijd de dood. Algemeen
-vindt men den haas een ongelukkig, vreesachtig, melancholiek dier.
-
-Niets is minder waar. Lampe is inderdaad een van de vroolijkste en
-dartelste dieren, die er bestaan. „Dol als een haas in Maart” zegt de
-Engelschman, die hem zeer van nabij kent. O! wat kunnen die hazen in ’t
-voorjaar een pret maken. Ik heb er gezien, die heel in hun eentje
-rondrenden door de natte wei, alsof de heele wilde jacht hun op de
-hielen zat. Dat was een zwenken en draaien en buitelen zonder ophouden
-en bliksemsnel, en als het dier door drasse plekken rende, dan spatten
-de glinsterende droppels hoog in de lucht.
-
-Een andermaal zag ik uit den spoortrein een drietal, dat de zotste
-capriolen maakte op een weiland tusschen Halfweg en Sloterdijk, maar
-het mooiste, wat ik van hazenlevenslust gezien heb, was een gevecht
-tusschen twee mannetjeshazen in den Achterhoek.
-
-Zij streden heel alleen, in ’t midden van het woud, net als meer dan
-duizend jaar geleden Roland en Olivier kampten op hun eilandje in de
-Rhône. En ’t was meenens ook. Ze renden op elkaar aan, pakten elkaar
-met de voorpooten, hieven zich aan elkander op, totdat beide op de
-achterpooten stonden, en dansten toen een paar maal rond, terwijl ze
-elkaar met de voorpooten oorvegen gaven, dat de donzige haarvlokken in
-’t rond vlogen.
-
-Dan rolde er een om, raapte zich zelf op en rende weg, de ooren
-flapperend om het hoofd, nummer twee hem achterna en daar ze even hard
-konden loopen, duurde het langen tijd, eer ze weer handgemeen raakten.
-Gedurende den ren gebeurde het drie of viermaal, dat de een over den
-ander heen sprong.
-
-En dan begon het duel weer met dof dreunende slagen, oogen fonkelend
-van haat en woede, de gespleten bovenlip trillend van verontwaardiging,
-de groote snorren wijd uitstaand en bloed mildelijk vloeiend langs de
-behaarde wangen.
-
-Of het wreed is, om daar met genoegen en half stikkend van ’t lachen
-naar te liggen kijken? Neen hoor, ik zou wel durven wedden, dat die
-hazen zelf later met genoegen aan dit uurtje gedacht hebben en dat ze
-met hun lidteekens even ingenomen zijn als een flinke jongen met zijn
-ontvellingen, builen en blauwe plekken.
-
-Al vroeg in April hebben de hazen jongen; twee of drie van die
-donkerbruine bibberende wezentjes in het korte gras kunt ge altijd op
-een wandeling door de binnenduintjes verwachten.
-
-De velden aan den duinkant vertoonen dag aan dag nieuwe kleuren. Toen
-op ’t einde van den winter de elzen in de smalle singels, die de
-akkertjes omzoomen, in bloei kwamen, lag de grond nog verborgen onder
-dichte lagen van dekriet, in het najaar door bezorgde handen er over
-gespreid. Alleen op een enkele plek werd het weggeruimd, om aan de
-lieve blauwe leverbloempjes, de hepatica’s, gelegenheid te geven, hun
-sierlijk kelkje te ontplooien.
-
-En het scheen, alsof met het wegnemen van dat eerste dek de betoovering
-geweken was. De kracht van den winter was gebroken. Dag aan dag werd
-nieuw dekriet weggeraapt. Ten laatste dekte slechts een ijle laag de
-groene spruiten en toen ook die verdween, kwamen zij voor den dag, de
-dikke proppen der hyacinten, de spits ineengerolde bladeren der tulpen,
-de platte groene reepen der narcissen, de puntige groeipieken van de
-crocusjes.
-
-Wonderlijk was het om te zien, hoe in weinig dagen, hoe in enkele uren
-de bleeke spruiten, die in duisternis waren gegroeid, een gezonde
-groene kleur kregen onder den invloed van het zonlicht. En dra komen nu
-ook de bloemen voor den dag: eerst de vroege gele crocusjes in dichte
-bossen, dan vroege hyacinthen, Duc van Thol tulpen, gele narcissen,
-weer andere hyacinthen, tulpen, blauwe druifjes, scilla’s, vakken van
-rood en wit, blauw en rose, geel en van dat donkere blauw, dat op een
-afstand zwart lijkt.
-
-Soms lijkt het, alsof de kweeker met opzet zijn soorten zoo geplant
-heeft, dat ze een passende omlijsting krijgen, hier lichtgroene wei om
-vurig rood tulpenveld, ginds donkerbruin bosch achter witte en gele
-crocusjes en narcissen, of een streep van gelend dor oeverriet langs
-een veld van blauwe hyacinthen.
-
-Door heel Holland worden door deze bloeiende bollenvelden de
-stedelingen naar buiten gelokt. Zoo hebben wij dan onze tulpen- en
-hyacinthen-dagen, evenals de Japanners hun chrysanthemumfeesten. Wel is
-waar gaat het feestelijke vaak verloren door de drukte en ’t gedrang,
-door de fiets, die niet meer voort wil, door den trein, die zelfs in
-zijn beestenwagens geen reizigers meer bergen kan, door gebrek aan
-drinken en proviand, maar dat zijn kleinigheden, die bij een betere
-inrichting kunnen verdwijnen.
-
-Heerlijk is het, dat al die duizenden menschen zich moeite en ontbering
-getroosten, om bloemen te gaan zien en buiten te zijn. En van zelf
-wordt niet alleen aandacht geschonken aan de tulpen en hyacinthen,
-narcissen en crocussen, dat toch eigenlijk maar bonte vreemdelingen
-zijn, doch ook aan de boomen en bloemen van eigen bodem, die in deze
-dagen ook op hun schoonst zijn.
-
-De boomgaarden kunnen gerust de vergelijking met de bollenvelden
-doorstaan. De pereboom zag den heelen winter zwart en knoestig met
-tallooze kleine dikke rimpelige bochtige takjes die ieder eindigden in
-een bruinen knop. Maar met de eerste lentedagen strekten zich de bruine
-knoppen, en langzamerhand werden ze heel lichtgroen bij wit af, zoodat
-het in den maneschijn leek, alsof de boom reeds in bloei stond. Nog
-enkele dagen van zonneschijn en regen, daar gingen ze werkelijk open en
-nu is de boom overdekt met duizenden mooie, groote, spierwitte bloemen,
-ieder met een hartje van donkerbruine helmknoppen op spierwitte
-meeldraden. Vijf lichtgroene stijlen zitten midden in en komen
-eigenlijk reeds vóór ’t opengaan van de bloem te voorschijn.
-
-Dan volgen de kers, een mooier boom dan de peer, met breeden kroon en
-sierlijke rechte twijgen. De dikke knoppen zitten dicht opeen, behalve
-waar vraatzieke, balddadige vinken ze gehavend hebben. Wanneer ze
-opengaan, komen de groepjes van drie, vier langgesteelde min of meer
-hangende witte bloemen te voorschijn in zoo groot aantal, dat de
-donkere twijgen geheel onzichtbaar worden. Laat nu de zon er in
-schijnen, dan vervult honiggeur den omtrek en de heele boomgaard ronkt
-en gonst van de ontelbare bijen, hommels en vliegen, die onverpoosd af
-en aan vliegen, de vleugels flikkerend in den zonneschijn.
-
-Heerlijk is het, op te zien naar dien rijkdom en overvloed, maar
-onwillekeurig komt naast de bewondering de bezorgdheid op, dat
-nachtvorsten of hagelslag den boom zullen deren en ons berooven van de
-zoete vrucht, die ons op zijn minst even lief is als de schoone
-bloesem. Hetzelfde gevoel bekruipt ons bij perzik en abrikoos, dat ook
-teere vreemdelingen zijn en wier bloesem zorgt voor kleur in den
-boomgaard, naast al het wit van peren, pruimen en kersen. Een
-perzikschutting op een zonnigen Aprilmorgen is voor vrienden van warmte
-wel het lekkerste wat er in het voorjaar te bedenken is; beschutting,
-warmte, bloemenpracht, geur en het vertier van de mooiste en
-kleurrijkste bijtjes van het voorjaar. Eindelijk komen ook de appels in
-bloei en weer is het moeilijk om te zeggen wat mooier is, de nog niet
-ontloken knop of de wijd geopende bloem. Die knoppen lijken luchtige
-ballonnetjes van dof papier met fijn rose beschilderd, zoo vroolijk en
-teer, dat het jammer is, als ze opengaan. Maar de bloem ligt zoo mooi
-uitgespreid en de gele helmknoppen stralen op hun witte meeldraden zoo
-heerlijk naar alle kanten, dat ook dit weer een lust voor de oogen is.
-En zelfs het uitbloeien is mooi, wanneer de honderden kleurige blaadjes
-door den voorjaarswind worden losgeschud en neerdwarrelen op het frisch
-groene gras en op de blauwe eereprijsjes.
-
-Van den boomgaard naar het bosch is maar één stapje. Daar zijn we niet
-geweest sinds de larix in bloei kwam in de buiige Paaschweek. Nog is
-hier en daar iets van zijn bloesem te zien, maar weldra worden de roode
-kegeltjes vaalgroen en raken ze verborgen tusschen de dichte proppen
-van heldergroene naalden.
-
-Maar nu worden de sombere sparren vroolijk. Ze laten dunne,
-bruinachtige vloeipapiertjes wegfladderen naar alle kanten en wat eerst
-bruine knoppen waren, worden nu gele kogeltjes en roode torentjes, die
-overheerlijk uitkomen tusschen het donkere groen der naalden van de
-vorige jaren.
-
-De roode torentjes zijn de bloesems, die later de sparappels zullen
-opleveren. Rechtop staan ze, aan het einde der takken, het meest en het
-grootst nabij den top van den boom. Ze zijn opgebouwd uit vleezige,
-paarsroode kussentjes en onder elk kussentje vindt ge de twee
-lichtgroene, bijna witte eitjes, die later zullen uitgroeien tot het
-gevleugeld sparrezaad.
-
-Aan andere, ook wel aan dezelfde takken zitten heele risten van gele
-bolletjes, opeenhoopingen van meeldraden, waaruit ontzaglijke
-hoeveelheden stuifmeel te voorschijn komen. Wie in een spar klimt, om
-een tak met den mooien rooden bloesem te bemachtigen, wordt door dat
-stuifmeel bepoederd als een molenaar.
-
-Op stille heldere dagen, wanneer de grond door de zon sterk verhit
-wordt, stijgt de warme lucht langs de sparren omhoog en dan neemt deze
-luchtstroom, die lang zoo zwak niet is, als gij wel denken zoudt, het
-gele stuifmeel mee en dan kan het door hoogere luchtlagen uren ver
-worden weggevoerd. Een stuifmeelkorrel van een spar is daar volkomen op
-ingericht, hij is voorzien van luchtblazen en drijft daarop gemakkelijk
-weg.
-
-Ofschoon in ons land niet zooveel sparren groeien, dat hun stuifmeel
-zooals elders soms duimdiep den grond bedekken kan, zoodat men van een
-zwavelregen spreekt heb ik toch wel in sommige bosschen heele plekken
-aangetroffen vol geel stuifmeel, dat door het regenwater bijeen
-gespoeld was.
-
-De grove den, die een paar dagen later in bloei komt dan de spar,
-levert wel de grootste hoeveelheid stuifmeel. Ieder kent de groote
-lichtgele proppen, die ieder jaar in ’t begin van Mei of soms reeds in
-de laatste week van April zich vertoonen aan de uiteinden van de
-dennetakken. Niet heelemaal aan ’t einde evenwel, want buiten de gele
-prop steekt nog een licht grijsgroen takje uit, dat dicht bezet is met
-naaldparen, nog ten halve verborgen in hun vliezige scheede.
-
-Aan andere takken zitten niet anders dan deze grijze eindjes, zonder
-dikke meeldraadprop en weer aan andere eindigt het nieuwe twijgje in
-twee of drie, soms meer, aardige ronde roode bolletjes op een dik
-rechtopstaand steeltje. Wie die roode bolletjes goed bekijkt, merkt dat
-zij weer uit dikke schubjes zijn samengesteld en dat daartusschen
-evenals bij de spar paren van kleine heel lichtgroene eitjes liggen
-verborgen. Het zijn de vrouwelijke bloesems.
-
-Wie ’t niet weet, zal jaar in jaar uit door ’t dennebosch gaan, zonder
-ooit die vrouwelijke bloesems op te merken, maar wie ze eenmaal kent en
-aardig vindt, ziet ze reeds van verre in de Meizon tintelen in het
-hoogste topje van de rosse dennen. Heerlijke boomen, die dennen!
-Onderaan zijn de dikke stammen dicht bedekt met groote, dikke, bruine
-schubben, waarover vaak een blauwachtig waas ligt, hoogerop worden stam
-en takken rossig warm roodbruin, soms bij oranje af en de dichte
-naaldenmassa’s van de kroon vertoonen alle tinten van groen, somber
-donker groen van oude drie- of vierjarige naalden, mooi wazig zeegroen
-van de jongere en overal de jolige lichte kaarsjes van de nieuwe
-lenteloten er tusschen. Schitterend rood van de vrouwelijke bloesem,
-helder geel van de meeldraadmassa’s maken den „ouden somberen pijn” tot
-een der vroolijkste uitingen van ’t voorjaar.
-
-En als bij zachten oostenwind en helderen hemel de droge warme lucht
-door de kronen strijkt, dan knallen de dennenappels, die ’t vorig jaar
-rijpten, open en strooien de licht gewiekte zaden door de lucht.
-Tegelijk verrijzen wolken stuifmeel uit de meeldraadproppen en zoo
-lijkt het dan, alsof de boom een lustig knallend vuurwerk afsteekt ter
-eere van den lieven Mei.
-
-Zoo viert iedere boom zijn lentefeest. De beuken beginnen ook al vroeg
-in ’t voorjaar, maar niemand let er op. Toch is het heerlijk, om te
-zien, hoe de dofbruine wintertint van twijgen en knoppen gaandeweg
-overgaat tot warmer toon. Er schijnt meer blauw en rood in ’t bruin te
-komen, vooral in de schors der jongere takken en daardoor kunnen dan de
-beukenkronen zoo warm en prettig afsteken tegen het strakke koude blauw
-van den Maartschen hemel.
-
-Dat duurt zoo tot in April en dan komt er ook beweging in de lange
-spitse knoppen. Ze worden merkbaar grooter, zwellen en rekken zich uit,
-zoodat aan iedere knopschub een lichter randje komt.
-
-De ingewijde kan nu reeds de knoppen, waaruit bloeiende twijgen te
-voorschijn zullen komen, onderscheiden van de gewone en de niet
-ingewijde moet maar geduldig wachten, totdat zij opengaan. Lang wordt
-zijn geduld niet op de proef gesteld, want de eerste de beste echte
-Aprilregen jaagt al het groen de knoppen uit. April doet, wat hij wil.
-
-Het kan soms dagen achtereen droog en koud en schraal zijn, zoo koud,
-dat de pas ontloken voorjaarsbloemen zich niet openen, dat de bijen in
-hun korf blijven, zoo droog, dat de nieuwe blaadjes verwelkte randen
-krijgen en de uitgestrooide zaden werkingloos blijven liggen in de
-verstuivende aarde. En de mopperaars onder ons spreken schamper van de
-Hollandsche lente.
-
-Maar nu krimpt de wind en vermindert in kracht. Zware, mooi donkere
-wolken bedekken de strak blauwe lucht en weldra ruischt een regentje
-omlaag, zoo zacht en malsch, warm en levenwekkend, als dat alleen in
-April en Mei gebeuren kan. Met een tooverslag wijkt de stugheid, die
-plant en dier bevangen hield. De grond zelve wordt levendig en zuigt
-zingend het frissche water in.
-
-De bloemen blijven gesloten, maar je kunt het ze aanzien, dat ze,
-wanneer de bui over is en de zon weer schijnt, hun schade zullen
-inhalen van de verloopen dagen. De grasbladen, die in de droogte
-ineengekruld waren, ontplooien zich en dadelijk is de weide groen. De
-knoppen van boomen en heesters zwellen zichtbaar, en dat de
-meidoornhaag na den regen ineens geheel en al groen is, komt niet
-alleen doordat het stof van de groene knoppen is weggespoeld, maar ook
-doordat er nu dubbel of driemaal zooveel groen uit de knopschubben
-puilt dan voorheen.
-
-Nu laten ook de knopschubben van den beuk los en uit de knoppen komt
-een harig slap takje, bezet met keurig gevouwen en geplooide blaadjes,
-ieder nog eerst tusschen twee rose steunblaadjes besloten. Maar spoedig
-laten die los en nu is eenige dagen lang de boschbodem bedekt met de
-fijne rose schubjes. De blaadjes ontplooien zich en maken van iederen
-beuketak een grooten heldergroenen waaier.
-
-Aan sommige takken hangen vele fijne langgesteelde kwastjes, dat zijn
-de meeldraadbloemen en met eenig zoeken vindt ge ook de vrouwelijke
-bloemen, die later de lekkere beukenootjes zullen opleveren en nu ruige
-groene knopjes zijn met een paar dikke, gekronkelde stijlen en
-stempels.
-
-Als de beuken eenmaal het voorbeeld gegeven hebben, dan volgen ook de
-eiken. Die houden hun dikke bruine knoppen al heel lang dicht, maar als
-de zoele dagen komen, dan komt ook in ongeloofelijk korten tijd hun
-groen te voorschijn, de welbekende bochtig ingesneden eikeblaren en
-daartusschen een overvloed van sierlijke slanke meeldraadkatjes in
-bosjes bij elkaar.
-
-De vrouwelijke bloempjes, die eikels moeten worden, zijn kleine groene
-knopjes, die bij twee of drie op een steeltje aan den top van de jonge
-twijgen zitten, juist waar ook de nieuwe bladeren het dichtst bijeen
-staan. Maar ze vallen heel niet in ’t oog, de meeldraadkatjes echter
-zijn zoo lang, zoo talrijk, zoo licht van kleur, dat ze zelf den meest
-oppervlakkige niet ontgaan. Ze vormen een cascade van groen, een
-ragfijnen sluier om de knoestige stammen en bochtige takken van den
-„reus der wouden”, die zich tusschen twee haakjes heel dikwijls
-voordoet als een kleine vroolijke boschnymph, die ge ieder voorjaar in
-’t kreupelhout kunt ontmoeten.
-
-Nauwelijks zijn de groene eikeblaadjes ontplooid, of allerlei gedierte
-probeert den boom van zijn frisschen tooi te berooven. Bij duizenden
-komen de dikke meikevers uit den grond, vliegen met dof gegons in de
-eiken en vreten dag en nacht van het jonge groen. Millioenen kleine
-kevertjes helpen mee en als deze ontbreken, dan zijn er altijd nog de
-kleine rupsjes, die het blad ineenrollen en zich zoodoende schuilplaats
-en voedsel tegelijk verzekeren.
-
-Aan de toppen der takken ontstaan groote gezwellen, die op aardappels
-lijken en waarin dozijnen kleine wespenlarfjes hun voedsel vinden en
-ook in ieder glanzig groen bolletje aan blad of bloesem huist zoo’n
-vraatzuchtige galwesp-larve. Waar de eik een wondje in zijn schors
-heeft, daar vloeit het zoete voedingssap mild uit en daar komen den
-heelen dag zwierige vlinders, groote rosse en gele wespen en groote
-kevers van snoepen. Het aantal dieren, die voedsel halen bij den eik is
-legio.
-
-En het mooiste is, dat al dat gevreet en gezuig en geboor den boom in
-’t minst niet schijnt te schaden. Zoo gauw de kevers en rupsen de
-bladeren wegvreten, groeien er ook weer nieuwe aan. Alleen wanneer bij
-uitzondering het aantal der belagers van duizenden toeneemt tot
-millioenen en billioenen, dan staat hier en daar een eikeboschje een
-paar weken bladerloos.
-
-Nog eerder zou dat gebeuren, indien niet tegelijk met de vraatzuchtige
-insecten ook hun verdelgers in ’t land kwamen.
-
-Tjiftjaf en fitis scharrelen den heelen dag door het geboomte, om de
-kleine rupsjes te bemachtigen, bijgestaan door allerlei mooie en
-aardige helpers, die in April uit het Zuiden hierheen komen.
-
-Daar is in de eerste plaats het roodstaartje, dat prachtige vogeltje
-met de roode borst, zwarte keel, wit voorhoofd en blauwen schedel en
-nek. Die blauwe kap heeft hem ook den naam van blauwpaapje bezorgd,
-maar die trekt toch niet zoozeer de aandacht als het roode staartje,
-dat ieder keer, als de vogel opvliegt, als een klein vlammetje achter
-hem aan komt en nog een poosje op en neer blijft trillen, als het dier
-zich op een hek of twijgje heeft neergezet.
-
-Het wijfje is grauwachtig bruin van kleur, met mooie vlekjes en
-streepjes, maar het vertoont toch ook de roode staart en ook hebben
-beiden, mannetje en wijfje, de groote, schitterende oogen, die een
-kenmerk zijn voor alle leden van de nachtegalenfamilie, waartoe de
-roodstaart evenals de roodborst de eer heeft te behooren.
-
-Die prachtige roodstaart zingt van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat.
-In de vogelwereld beteekent dat van een uur voor zonsopgang tot het
-einde van de avondschemering. Alleen zijn zij het er niet over eens,
-wanneer de avondschemering eigenlijk eindigt. Daar het roodstaartje
-gaarne in holen nestelt of in dichte klimplanten, kunt ge meestal wel
-zijn huishoudinkje vlak bij het uwe hebben en het is een groot genot,
-na te gaan, hoe die dieren hun nest bouwen, hun jongen groot brengen en
-daarbij nog altijd gelegenheid vinden, om zich te amuseeren door
-aardige vliegkunsten en lustig gezang. Dat ze daarbij uit pure
-dartelheid den zang nabootsen van schildvink en winterkoning en
-daardoor vooral den laatste tot koddige boosheid prikkelen, zal
-natuurlijk niemand hun kwalijk nemen, veeleer het hun aanrekenen als
-een verdienste. Waar zou het heen moeten, als je nooit eens iemand
-plagen mocht?
-
-Een andere plaaggeest is de spotvogel, die komt weer iets later dan het
-roodstaartje en behoort niet tot de nachtegalengroep, maar tot de
-verwantschap van tjiftjaf en fitis. Hij vertoont dezelfde kleuren:
-groengrijs en geelgrijs, maar hij is wat grooter van stuk en dadelijk
-aan zijn zang te herkennen.
-
-De tjiftjaf zingt bij herhaling zijn twee- of drietal vaste toontjes,
-de fitis kweelt zijn half blijde, half weemoedige melodie, de spotvogel
-galmt den heelen dag een opgewonden lied met snelle loopjes, telkens
-herhaald en hooge, scherpe, haast snerpende tonen, die door geen
-enkelen anderen vogel zoo worden voortgebracht. En daartusschen door
-vlecht hij al de geluiden, die hij in zijn leven gehoord heeft van
-nachtegalenzang tot scharensliepgekras.
-
-Wanneer hij pas is aangekomen, kunt ge hem makkelijk zien, want dan
-zijn de boomen nog niet dicht in blad. Soms zit hij in den hoogsten
-top, dan weer een meter of zoo lager, maar altijd ferm en brutaal
-rechtop, met zijn kop in den wind en als hij in zangdrift den bek wijd
-openspert, kunt ge de oranje tong en het oranje verhemelte zien.
-
-Er komen wel Engelschen van over de zee, om dezen zanger te zien en te
-hooren. Het is wel merkwaardig, dat deze vogel, die ieder jaar de reis
-heen en terug naar Centraal Afrika doet en in Frankrijk, België en
-Holland in overvloed nestelt, er niet aan denkt, om eventjes het Kanaal
-of het Nauw van Calais over te steken, om zich te vestigen in het
-gastvrije Albion, waar ze in ’t eerst wel altijd zijn nestjes zouden
-uithalen, maar hem overigens met open armen ontvangen.
-
-Het nestje van den spotvogel is dan ook een van de mooiste dingen ter
-wereld: zoo mooi komvormig afgewerkt, zoo fijn bekleed van buiten met
-korstmos en spinrag, van binnen met vezels en pluisjes en dons. En daar
-liggen dan vier, vijf of zes eitjes in van het liefelijkst rozerood,
-gespikkeld met bruinroode stippen, heerlijk om naar te kijken, maar je
-moet ze eigenlijk niet aanraken.
-
-Een bloeiende sering, jasmijn of vlier met een nest van een spotvogel
-er in is wel het mooist denkbare sieraad van tuin of park. In esschen
-en kastanjes of hulsten willen zij ook wel komen, maar ik geloof toch,
-dat zoo’n gewone vlier hun nog het liefst is.
-
-Soms zit uren achtereen nabij of in den top van lage boomen of hooge
-heesters een andere vogel te orgelen en te vedelen, die als musicus den
-spotvogel wel overtreft, maar door zijn grauwe kleur en verborgen
-levenswijze weinig wordt opgemerkt.
-
-’t Is de tuinfluiter, bruingrijs van boven, lichter aan de onderzij en
-met blauwachtige pootjes. Hij maakt een mooi ijl nestje in de lage
-struiken en zingt een mooi lied dat door volheid van toon dikwijls
-herinnert aan den merelzang. Maar hij zingt veel langduriger en vlugger
-dan de merel en verdient gerust evenzeer geprezen te worden als de veel
-bewonderde goudsnavel.
-
-Nog mooier zingt in parken en tuinen de zwartkop-grasmusch, die we maar
-liever het zwartkopje zullen noemen, want zoo’n rare onhandelbare naam
-is nog altijd voor een goed zanger een leelijke sta-in-den-weg.
-Zwartkopje komt soms al vroeg, maar het is pas in ’t laatst van April,
-dat zijn heerlijk lied en aardige vliegtoeren de aandacht beginnen te
-trekken.
-
-Het satijnig zwarte kopje, de spierwitte keel, de mooie bruingrijze
-tint van den rug maken dit vogeltje tot een zeer bijzondere
-verschijning. Zijn nest ligt meestal in lage heesters, maar hij houdt
-er van, in de hooge boomen heen en weer te vliegen in mooie bochtige
-lijnen van tak op tak. Ons volk kent hem weinig; bij de Franschen,
-Duitschers en Engelschen schijnt hij zich meer in de gunst van het
-publiek te verheugen.
-
-Des te meer hebben wij met de zwaluwen op. De ooievaar, de zwaluwen en
-de koekoek, dat zijn bij ons de echte vogels van de lente. En de zwaluw
-bij uitnemendheid is wel de boerenzwaluw, de mooie staalblauwe vogel
-met het roodbruine voorhoofd, de roodbruine keel en de enorm lange
-buitenste staartveeren.
-
-Als die weer eenmaal in en uitvliegt in stal en schuur en door het
-openstaande zolderluik, dan is de lente in ’t land. Dat is meestal in
-de eerste week van April, soms komen ze reeds in Maart en een enkele
-maal, vertoonen de zwaluwen zich reeds vóór de tjiftjaf, maar dan
-vinden wij toch, dat ze in de war zijn. De Paaschvacantie, dat is de
-goede tijd.
-
-Aan de zekerheid, waarmee ze de gebouwen binnen vliegen, kunt ge
-merken, dat het weer de zelfde vogels van het vorig jaar zijn. Hoe
-spoedig hebben zij het oude nest weergevonden en na een paar dagen
-rondvliegen en zingen beginnen ze opnieuw te bouwen. Als blinkende
-messen schieten ze door de lucht met onbegrijpelijke snelheid. Bij
-tientallen verdringen zij zich om de vette modderranden van plassen en
-het is een merkwaardig gezicht, deze vogels, die we ons haast niet
-anders dan vliegend kunnen voorstellen, daar te zien rondploeteren in
-den modder, zoekend naar geschikte specie voor den opbouw van hun nest.
-
-De meeste vogels werken alleen in de morgenuren van vieren tot negenen,
-maar de zwaluwen zijn bij gunstige omstandigheden den ganschen dag
-bezig met bouwen en bouwstof te verzamelen. En ook zijn ze den heelen
-dag aan ’t zingen; de boerenzwaluw is een van de vlijtigste zangvogels
-en laat zijn gekweel en gekwetter den heelen dag hooren. Zelfs het
-wijfje zingt mee.
-
-De huiszwaluw is minder zangrijk. Hij laat onder het vliegen wel
-aardige geluidjes en monter geroep hooren, maar een werkelijk
-aaneengeschakeld gezang brengt hij niet ten gehoore. ’t Is anders een
-aardig diertje, wel mooier dan de boerenzwaluw, al heeft zijn staart
-ook niet zoo’n stouten zwier. Zijn veertjes blinken in helderder blauw
-en een plek op den rug bij ’t begin van den staart is blinkend wit,
-evenals de geheele onderzijde van het lichaam.
-
-Aan die witte stuitvlek is de huiszwaluw al heel in de verte te
-herkennen en als een gezelschap huiszwaluwen op de muggenjacht is aan
-een waterkant met donkeren elzenzoom, dan lijkt het wel of kleine witte
-vlindertjes daar heen en weer zweven.
-
-Huiszwaluwen houden ervan, om gezellig op jacht te gaan, nu eens laag
-langs den waterkant, dan weer honderden meters hoog in de lucht en dan
-kunnen ze daar zoo lustig zwenken en draaien en zoo vroolijk elkaar
-aanroepen, dat het meer een spel lijkt dan een inspanning, om aan den
-kost te komen.
-
-Bij het modder zoeken loopen ze vaak tusschen de boerenzwaluwen in,
-maar hun nesten bouwen ze meestal op andere plaatsen en altijd op een
-andere manier. Ze houden er niet van, om binnenshuis te wonen en maken
-niet zooals de boerenzwaluwen een ondiep komvormig nest, dat op een
-onderlaag steunt, maar een half bolvormige woning tegen een muur met
-geen andere beschutting dan een daklijst of dakgoot.
-
-Onder bruggen huizen soms boerenzwaluwen en huiszwaluwen bij elkander
-en samen hebben ze er plezier in, om koekoeken en roofvogels te
-achtervolgen en uit te schelden. Maar zelf hebben ze geweldig veel last
-van de huismusschen en ringmusschen, die ze berooven van hun nesten.
-Men heeft zelfs wel gemeend, dat de mooie huiszwaluwtjes gaandeweg door
-de brutale musschen verdreven worden.
-
-Metselaars en aardwerkers zijn die zwaluwen. Aan steile zandhellingen,
-dijkglooiingen, slootkanten, aardafgravingen werken nu de
-oeverzwaluwtjes, kleine grijze vogeltjes zonder glans of gloed, maar in
-vaalbruin pakje zooals dat voor aardwerkers het beste is. In den
-vroegen morgen, als nog de ochtendnevel over de velden hangt, zijn ze
-al bezig aan ’t pikken en graven, zoodat de helling wriemelt van
-bedrijvige arbeiders.
-
-Onvermoeid met snavel en pooten boren zij in den grond en maken zij
-horizontale gangen van éen tot twee meter lang. Aan het eind der gang
-komt een nestje van veertjes en daarop de eitjes, spierwit en zoo klein
-en teer, dat ge ze haast niet kunt aanvatten, zonder ze te breken.
-
-Deze oeverzwaluwen jagen bijna uitsluitend langs het water, vlak langs
-de oppervlakte en als op gure dagen de boerenzwaluwen en de
-huiszwaluwen daar ook om voedsel komen, dan maken de grauwe aardgravers
-te midden van de in staalblauw schitterende bouwheeren een vrij
-armoedige vertooning.
-
-Nog een andere langvleugelige insectenvanger voegt zich bij hen: de
-groote zwarte gierzwaluw of torenzwaluw, die de langste vleugels, de
-stoutste vlucht en den wijdsten bek van alle heeft. In mooi zonnig weer
-jaagt hij hoog in de lucht, torenhoog, maar als Mei nog van die gure
-dagen geeft, dan wordt ook hij genoodzaakt, zijn toevlucht te nemen tot
-den waterkant, waar altijd nog het meest te vinden is.
-
-Zijn eigenlijk te huis is de stad, waar hij zijn woning heeft aan de
-huizen. Hij is noch aardwerker, noch metselaar, maar bouwt evenals de
-musschen een tamelijk slordig nest onder dakpannen en in hoeken en
-gaten van muren. Ja, hij is mans genoeg, om de musschen uit hun
-bouwsels te verjagen en zoo krijgen die dan de vergelding voor het leed
-en den overlast, die zij den huiszwaluwen aandoen.
-
-Veel bekoorlijks heeft die torenzwaluw niet. Hij vliegt mooi en
-gemakkelijk en ’s avonds gieren zij in troepen met woest gekrijsch door
-de lucht. De mannetjes jagen de wijfjes naar huis en gaan zelf zich dan
-nog een poosje amuseeren. Vaak komen zij den heelen nacht niet thuis;
-men meent te weten, dat zij dan hoog in de lucht boven de wolken
-blijven rondzwieren en daar misschien nog slapen ook.
-
-Hun woestheid en gekrijsch is velen onaangenaam. Er is een andere
-stadsvogel, die in de lente ook in troepen vliegt en drukte maakt, maar
-alles veel sierlijker en prettiger doet dan die torenzwaluw. Ik bedoel
-het kerkkauwtje, de kleinste en beminlijkste van onze kraaiachtige
-vogels. In troepen van tien tot honderd spelen zij krijgertje om de
-torenspitsen, vlug en sierlijk glijden de zwarte gestalten door de
-lucht met rustig gestrekte vleugels en fraai gespreide staart. Daarbij
-roepen ze elkander onophoudelijk aan met een soort van kort, melodieus
-gekef.
-
-Ze zijn niet grooter dan duiven, en er ligt ook iets zachtzinnigs over
-hun wezen. Maar het is met die zachtzinnigheid als met den witten
-satijnglans die over nek en wangen ligt, het is maar schijn, de
-zwartheid, het wreede en verderfelijke, ligt er onder en uit het witte
-oog spreekt niet alleen verstand en list, maar ook sluwe moordzucht.
-Want dit kerkkauwtje is al een even felle roover en moordenaar als zijn
-familiegenooten de raven, kraaien, eksters en gaaien.
-
-In de stad kunnen zij niet veel kwaad doen, maar in het bosch maken zij
-slachtoffers bij de vleet. In sommige streken is hun kwade invloed
-duidelijk merkbaar, in andere lijkt het wel, alsof ondanks roof en
-moord de vogelbevolking maar altijd toeneemt. Daar heeft iedere holle
-popel zijn kauwennest of zelfs meer dan één op één stam, maar in de
-meidoorns brengen tal van houtduiven hun jongen groot en tortels bouwen
-er in de dichte sparren of in het fijne berkenhout.
-
-Slag op slag rooven de kauwtjes de witte eieren van het nest, maar
-onverdroten leggen de duiven voort, verhuizen desnoods, maar rusten
-niet, voordat een leelijk jongenpaar lodderig zit te kijken op het ijle
-platform van hun takkennest. Den heelen dag klinkt het gekir door ’t
-hout, ’t vaag en onbepaald eentonige „toer-toer”, van den tortel en het
-duidelijke nabootsbare
-toer-toertoer-toer-toeretoer-toer-toer-toer-toeretoer-toer-toer-toer
-van de houtduif of ringduif.
-
-En ook deze is met zingen alleen niet tevreden, maar voert in
-lentevreugd een stouten luchtdans uit, die men van zoo’n traditioneel
-kalm dier als een duif niet verwachten zou. Met klepperend geraas
-vliegt hij op uit zijn takkenhuis, stijgt in snelle vlucht hoog omhoog
-naar den blauwen hemel, klapt met een harden slag de vleugels tegen
-elkaar en daalt dan met roerloos uitgespreide vleugels in een groote
-bocht vijftig, zestig meter neer, om dan weer van voren af aan te
-beginnen.
-
-Ook de tortel maakt aardige bewegingen, maar die worden minder gezien.
-Hij heeft er nog al slag van, om zich schuil te houden, zoodat er weken
-voorbij kunnen gaan eer ge hem te zien krijgt, ofschoon zijn gekir den
-heelen dag het bosch vervult.
-
-Maar wie luistert er naar het makke duivengekir, nu de nachtegaal is
-teruggekomen? De nachtegaal, die ieder jaar het teeken schijnt te geven
-voor het rijkst ontplooien van de lentepracht, voor de sterkste
-uitingen van lentevreugd. Al wat er gebeurt, voordat de nachtegaal zijn
-intree doet, is slechts het voorspel; eerst wanneer zijn machtige stem
-zich verheft, beginnen beuken en eiken, sparren en dennen bloesem en
-blad te ontplooien, komen er aren en pluimen in ’t gras, tooit de
-boschbodem zich met kleuriger en geuriger bloemen dan de sneeuwklokjes
-van Januari of de anemoontjes van Maart.
-
-Zie den mooien bruinen vogel zitten in de blinkende takjes van het
-eiken kreupelhout. De witte veertjes van de keel gaan op en neer bij de
-felle jubelkreten, het fijne bekje blijft roerloos open bij de lang
-uitgehaalde fluittonen. Geen vogel is er, die zulk een afwisseling
-brengt in zijn zang. Nu eens lijkt hij te gebieden, te vermanen, te
-toornen, dan weer vervalt hij in een roerend smeekgebed of geeft in
-lang glashelder geluid uiting aan de reinste vreugde.
-
-Ieder weet, dat de nachtegaal het allermooist zingt ’s nachts tusschen
-tweeën en vieren, maar dat neemt niet weg, dat hij bij gunstig weer
-zich ook den heelen dag laat hooren, tot zelfs gedurende het eigenlijke
-rustuur van alle vogels, dat ergens valt tusschen twee en vier uur in
-den namiddag. Hoe meer nachtegalen er in een bepaalde streek zijn, des
-te meer wordt er gezongen, soms zelfs zoo vlijtig, dat het sommigen
-menschen te druk wordt.
-
-Komen er gure dagen, dan houdt het zingen op, maar dat de nachtegalen
-er nog zijn, kunt ge merken, wanneer ge door de eikenboschjes loopt om
-bloemen te zoeken. Van tijd tot tijd klinkt dan een geluid, dat doet
-denken aan een kikvorsch „korr, korr, korr”. Het wordt al vaker en
-vaker herhaald en nu hoort ge ook nog helder en luid, maar een weinig
-angstig en vragend, „pièt; pièt”.
-
-Pas nu op, want het zou kunnen gebeuren, dat ge u dicht bevindt bij het
-pas begonnen nest en daar ligt misschien reeds een glanzig koffiebruin
-eitje in. Het nest ligt zoo verborgen tusschen de dorre eikeblaren, dat
-ge het moeilijk opmerkt en ge zoudt erin kunnen trappen, eer ge ’t wist
-en dat zou heel jammer zijn. Verlaat daarom de plaatsen, waar ge die
-angst- en waarschuwingskreten verneemt. Wellicht wordt ge beloond door
-een heerlijken vreugdezang op het oogenblik, dat de vogel het gevaar
-geweken acht.
-
-De mogelijkheid van onverwacht een vogelnest aan te treffen, maakt het
-zoeken naar voorjaarsbloemen in het bosch tot een dubbel interessante
-bezigheid. Ge ziet aan den boschzoom een donkergroene plek met
-glimmende blaadjes van de maagdepalm. De prachtige blauwe bloemen
-hebben zich geopend in de voorjaarszon en worden vlijtig bezocht door
-mooie roodbruine glimmende metselbijtjes, die ergens hun nest in dorre
-braamstengels hebben. We gaan er even bij zitten, om af te wachten, of
-er ook soms parelmoervlindertjes op de bloemen komen en we zitten nog
-geen vijf minuten, of een roodborst komt bij ons op een tak en zingt
-het hoogste lied.
-
-Hij verraadt zijn geheim, want we letten nu goed op en vinden al gauw
-onder de ranken van de maagdepalm het roodborstjesnest met gespikkelde
-eitjes. Even kijken en dan maar gauw verder, anders wordt het nest
-misschien verlaten en voor de maagdepalm, die we nu in den steek laten,
-vinden we in het rijke tooverbosch nog andere bloemen in eindeloozen
-overvloed als schadeloosstelling.
-
-Hier bloeien de vogelkersen: lange hangende trossen van witte bloemen
-te midden van frisch groen loover. Kevers en vliegen wemelen op de
-sneeuwwitte honigrijke bloemen en waar de laagste takken schuil gaan in
-het hoog opgeschoten pijpkruid, daar heeft een slimme tuinfluiter een
-doorzichtig nestje gebouwd, dat we nooit gevonden zouden hebben, als
-hij zelf niet zoo geraasd en getierd had, toen we even bij den heester
-stilstonden.
-
-Dat pijpkruid heeft met een dikken wortel overwinterd na eerst in ’t
-najaar nog gauw zooveel mogelijk voedsel verzameld te hebben. Heel
-vroeg in ’t voorjaar maakte het dikke proppen van fijnverdeeld groen
-loover en nu de nachtegaal er is, schieten de mooi gegroefde groene
-stengels omhoog, die de sneeuwwitte bloemschermen dragen.
-
-Wij kennen het kunstje wel, om die stengels te versnijden tot liefelijk
-klinkende toeters en menig huisvader, die rust wou hebben, heeft dit
-„fluitekruid” naar het andere eind van de wereld gewenscht, wanneer
-zijn kroost met de buurjongetjes te zamen een symphonie uitvoerden op
-dit natuurlijk blaasinstrument.
-
-Maar iets zangerigs zit er toch in de plant, de kleine zangvogeltjes
-bouwen graag hun nest op den grond tusschen de pijpkruidstengels, zelfs
-de nachtegaal slaat menigwerf zijn tenten er onder op en heeft zoo de
-plant geholpen aan den genoegelijken naam van nachtegalenkruid.
-
-Het ware te wenschen, dat waar deze plant groeit, ook nachtegalen
-nestelden, maar dat scheelt nog veel en dat kan ook niet, want deze
-boschplant groeit al, waar maar drie boompjes bij elkander staan of op
-plekken, waar jaren geleden eens een bosch prijkte. Er zijn meer van
-die weggeloopen boschplanten, de meest bekende is wel het speenkruid.
-De mooie, blauwe hondsdraf is er ook een.
-
-Het speenkruid hoort eigenlijk thuis in ’t kreupelhout en daar blinkt
-het ook ieder voorjaar met zijn mooie groene blaadjes en goudgele
-sterrebloempjes. Het groeit daar weelderig en overvloedig, met flinke
-lange stengels, die schuin opstijgen boven den lossen boschgrond.
-Evenals de meeste vroege boschbloemen zijn ook deze zeer gevoelig voor
-de warmte, zoodat ze letterlijk door de zon te voorschijn worden
-geroepen.
-
-Waar nu het speenkruid groeit buiten het bosch, daar wordt het meteen
-anders. Het is, of het zijn bescherming mist, zich niet meer veilig
-voelt en zoo maakt het dan zijn stengels en steeltjes veel korter, zijn
-bladeren kleiner en stugger, dicht op elkaar vlak tegen den grond. Maar
-de bloemen blijven even mooi en talrijk en de lieve jeugd krijgt ieder
-jaar op school zijn speenkruid-les en kan heele verhalen doen over de
-wortelknolletjes en okselknolletjes en over het feit, dat deze plant
-met al zijn mooie bloempjes toch zoo weinig rijp zaad voortbrengt. Ge
-kunt ervan opaan, dat ze na het speenkruid de witte doovenetel
-„krijgen”. Dat is ook zoo’n mooie duidelijke bloem, die overal
-gemakkelijk te vinden is en altijd in groote troepen bijeen groeit en
-lang niet altijd tusschen de echte brandende brandnetels, zooals
-weleens beweerd wordt. Hoe mooi staan die kransen van groote roomwitte
-bloemen om de vierkante stengels, krans boven krans en alle bloemen
-even mooi.
-
-De jeugdige natuurbewonderaar beziet deze bloem ook van den practischen
-kant en rangschikt haar onder de rubriek „levensmiddelen”. In den
-morgen zitten de bloemkroonbuisjes vol met lekkeren honing, in den
-namiddag is het minder, want de bloem kan het niet bijhouden, zoo gauw
-als de hommels en bijen den voorraad opruimen.
-
-Maar wij moeten nog even naar het bosch terug.
-
-Hier en daar zijn tusschen het eikenhout heele plekken wit van groote
-stervormige bloemen. Nu wij ons goed herinneren, was de grond in
-hetzelfde boschje in het vroege voorjaar groen van tallooze dikke
-spruiten, die het dorre blad op zij drongen. Die groene bladeren zijn
-nu reeds bijna alle geheel verwelkt en hun plaats wordt thans ingenomen
-door de bloemen, aan lange stelen of trossen vereenigd.
-
-Dit is de schermdragende vogelmelk, een aardig bolgewasje en die bloem
-is een echte zonne- en lichtvriend. Zij is er nog juist bijtijds bij,
-om te bloeien, voordat de eikjes dicht in blad raken. In den
-morgenstond lijkt er op die plaats geen enkele bloem te staan, want dan
-zijn ze nog dicht en daar de achterkant der bloemblaadjes groen is,
-vallen ze in het geheel niet in ’t oog.
-
-Maar als de zon aan den hemel rijst en warmte teruggekaatst wordt door
-den mullen boschgrond, dan gaan die bloempjes vrij snel open en binnen
-een half uur schitteren honderd witte sterren, waar zooeven niets
-anders dan groene knoppen te zien waren.
-
-Er groeit nog een andere vogelmelk in ’t bosch, maar die heeft bladeren
-en bloemen tegelijk; dat is de knikkende vogelmelk. Zijn bloemen zijn
-grooter dan die van de schermdragende, aan de binnenzijde niet zoo
-schitterend wit, maar van buiten heel mooi grijsgroen. Ze zijn
-kortgesteeld en staan meestal zijwaarts gericht. De Engelschen noemen
-deze mooie bloemen „Ster van Bethlehem”.
-
-Plukt ge deze bloemen, dan blijken stengels en bladeren een dik
-slijmerig vocht te bevatten, wat trouwens bij meer lelieachtige planten
-het geval is.
-
-Waar het bosch nog niet te veel door roekelooze plukkers en gravers is
-aangerand, daar komen nu ook te voorschijn die heerlijke lievelingen
-van alle bloemenvrienden: de lelietjes van dalen en de wilde
-hyacinthen.
-
-Op het eerste gezicht zijn de wilde hyacinthjes wel het mooist. Waar ze
-groeien, daar staan ze in groot aantal bij elkander, hangende blauwe
-klokjes in rijen van zes tot tien aan zacht gebogen stengeltjes. Er is
-juist groen genoeg tusschen, om dichtbij eenige afwisseling te brengen
-in de kleurenmassa, maar op eenige meters afstands is van dit groen
-niets meer te zien en dekt een gelijkmatig blauw kleed de ruimte
-tusschen de groen bemoste stammen.
-
-Hier en daar vertoonen zich witte hyacinthjes tusschen de blauwe en ik
-heb wel een bosch gekend, waar evenveel witte als blauwe hyacinthjes
-groeiden en daar stonden ook veel rooskleurige onder. Ieder jaar deed
-ik kort voor Pinksteren een bedevaart naar dat bosch. Maar de boer,
-wien het toebehoorde, meende dat zoo’n overvloed van planten op den
-grond schadelijk was voor den boomgroei en die heeft er toen een paar
-zomers achtereen zijn kippen in gejaagd, om den grond eens goed om te
-laten woelen en die plantenboel te vernielen. Hij is er uitmuntend in
-geslaagd en nu groeien daar niets meer dan brandnetels.
-
-Gelukkig groeien ze langs den duinkant nog bij duizenden en als de
-plukgrage jeugd zich nu maar vergenoegt met plukken en de plant niet
-uitgraaft, dan kunnen wij daar nog lang plezier van hebben.
-
-Zoo is het ook met de lelietjes van dalen. In menig bosch hebben ze
-dapper stand gehouden tot op dezen dag en op afgesloten buitenplaatsen
-groeien ze bij millioenen en vermenigvuldigen zij zich tot in het
-oneindige.
-
-In Maart steken de blauwachtig grijze groeipieken in ontelbare menigte
-door het dorre blad. Een paar warme April-regentjes jagen de bladeren
-uit de scheeden en als de nachtegaal op zijn schoonst zingt, dan worden
-de groene bloemtrossen wit en de heerlijke kelkjes verspreiden den
-liefelijksten geur van het voorjaar. Ja, het is wel heerlijk, de groote
-groene bladeren op zij te buigen, om daartusschen de flinke, malsche
-bloeistengels te vinden, bezet met wel twintig of meer bloempjes. Maar
-heerlijker nog is het, dag aan dag een poosje te liggen aan den rand
-van ’t bosch, de witte bloempjes te zien schitteren overal langs den
-groenen boschbodem en den frisschen geur in te ademen onder het gezang
-van nachtegaal, merel, zanglijster, tuinfluiter, fitis en roodborst.
-
-En als ik nu eens geen boschrand kan vinden met lelietjes van dalen,
-dan stel ik mij tevreden met salomonszegeltjes, die zijn toch ook van
-de familie en heusch niet minder mooi of minder geurig. De bloempjes
-zijn zelfs grooter dan die van het lelietje en aangenamer van vorm.
-Alleen staan ze niet in trossen bij elkander, maar bij paren of
-afzonderlijk bij den oorsprong der bladeren. Die bladeren zelf staan in
-twee rijen flink omhoog gericht, zoodat het lijkt of het heele plantje
-een soort van nieuwerwetsche vliegmachine is en zoo meteen weg zal
-zweven door de schemering van ’t bosch.
-
-Door dien stand van de bladeren zijn de bloemen zelf in hun geheel te
-zien. Zooals ze daar in rijen hangen aan de onderzijde der stengels
-lijken het risten van groote witte parelen of een versiering van
-guirlande’s van porceleinen potjes of ... maar ze zijn in ieder geval
-mooier dan iedere vergelijking, die ge kunt bedenken.
-
-Intusschen nadert de tijd, dat het nederig schoon van maagdepalm en
-hyacinth, vogelmelk, salomonszegel en lelietje van dalen overdekt en
-overschaduwd wordt door de grootere en grovere boschplanten, die alle
-ruimte voor zich alleen begeeren. Hier spreiden grove klitten hun
-groote bladeren, ginds steekt de brandnetel zijn zaagpuntige blaadjes
-op en waar het fijnverdeelde groen en de witte bloemenzee van het
-pijpkruid of nachtegaalskruid een plaatsje vrij laat, daar groeit de
-roode koekoeksbloem in dichte bossen bijeen.
-
-Nachtegaalskruid en koekoeksbloem beginnen te heerschen in ’t bosch,
-juist in den tijd dat de zang van den nachtegaal en het geroep van den
-koekoek alle andere vogelgeluiden overstemmen. De nachtegaal houdt er
-van, zijn nest tusschen deze planten te bouwen en de koekoek weet het
-dikwijls maar al te goed te vinden.
-
-Tegelijk komen die vogels ook aan, in de derde week van April en de
-nachtegaaltjes hebben al menig koekoeksjong groot gebracht, al is het
-ook waar, dat de kwikstaartjes en de graspiepers het meest bezocht
-worden door dien mooien grooten vogel, die zelf geen nest kan bouwen,
-zijn eigen eieren niet kan uitbroeden.
-
-Zijn naam is in ieders mond en iedereen kent zijn griezelige
-ontwikkelingsgeschiedenis; het ei, gelegd in een vreemd nest, het
-vraatzuchtig jong, dat zijn pleegbroertjes en zusjes uit ’t nest gooit,
-nog voor dat het zelf zien kan, en zijn pleegouders zoo in beslag
-neemt, dat zijzelf vaak van honger en uitputting sterven. Iedere
-koekoek kost het leven van vijf of zes kleine zangvogeltjes.
-
-Maar zijn lenteroep is een van de heerlijkste geluiden van de natuur en
-wekt voorstellingen van warme lucht en bloemengeur, van witte wolken,
-hoog zwevend in den blauwen hemel, van hagen bedekt met bloesemsneeuw.
-Tal van bloemen van bosch en weide zijn naar hem genoemd; een roode
-anjerachtige bloem geniet de onderscheiding, officieel den naam van
-koekoeksbloem te mogen voeren, maar de plattelandsbevolking kent nog
-een groot aantal andere.
-
-Als de koekoek over ’t veld vliegt, dan lijkt hij net een roofvogel; de
-dwarse streepen op zijn borst herinneren aan den sperwer. Er zijn dan
-ook nog een groote menigte menschen, die gelooven dat de koekoek des
-winters in een sperwer en de sperwer des zomers in een koekoek
-verandert. Intusschen zou een koekoek nooit een vogeltje kunnen grijpen
-of dooden, daarvoor zijn zijn pooten veel te zwak en deugt zijn snavel
-ook niet. Hij vergenoegt zich met insecten te eten en neemt de harige
-rupsen, waarvan bijna alle andere vogels een afschuw hebben.
-
-Men noemt daarom den koekoek nuttig voor den boschbouw en dat is
-stellig waar, maar in ons land vliegt hij ook zeer veel over weiden en
-akkers en dikwijls heb ik hem ontmoet aan den waterkant, waar hij
-tusschen de hooge oeverplanten zijn voedsel zocht.
-
-Het is zoo goed, in ’t voorjaar te zitten aan den waterkant. Het water
-is dan veel helderder dan in den zomer, het wier heeft nog niet de
-geheele oppervlakte bedekt en er zweven nog niet zooveel kleine levende
-wezentjes of overblijfselen er van in rond als in den heeten zomertijd.
-Lucht en wolken worden erin weerkaatst met groote zuiverheid en de
-bodem is zoo duidelijk te zien, dat zelfs de bewegingen van kleine
-zandkorreltjes merkbaar zijn.
-
-Licht en zwierig schieten waterplanten uit den bodem op, hun fijne
-blaadjes strekkend naar alle kanten, waterpest en hoornblad, vederkruid
-en waterranonkel. Het gegroefde kroos vormt dichte massa’s van
-driekante groene blaadjes, klein kroos drijft in cirkelronde schijfjes
-aan de oppervlakte en de groote bruine bladeren van de waterlelie komen
-ineengerold naar boven, om zich aan de oppervlakte uit te spreiden en
-in de warme zon aan de bovenzijde een groene tint aan te nemen.
-Langzaam volgen groote groene knoppen, maar de witte bloem zelve is een
-bloem van den zomer en als er zich een opent vroeg in Mei, dan brengt
-dat feit den groenen kikvorsch in een toestand van de allergrootste
-verbazing.
-
-Het ontwaken van de kikvorschen valt samen met den terugkeer der
-vogels, de bruine kikvorsch komt tegelijk met de kieviet, de groene met
-den nachtegaal, wiens naam hij voeren mag. O, wat worden die
-„boerennachtegalen” gesmaad en gehoond, maar wat doet het den
-natuurvriend goed, wanneer hij na den langen winter hun tevreden of
-uitgelaten gekwaak weer hooren mag.
-
-En dan komen die wonderlijke massa’s kikkerdril in de slooten, de
-zwarte kikkereitjes, omgeven door een dikke geleilaag, waar de kleine
-vischjes tevergeefs in happen en die de eieren voor tal van schadelijke
-invloeden beschermt. Prompt op tijd verschijnen de kleine kikkerlarven,
-eerst klein, met gesloten bek en wapperende kieuwtjes aan weerszij van
-den kop, dan grooter, met achterpooten, dan met voorpooten en eindelijk
-verliezen ze hun platte zwemstaart en worden heusche, kleine
-speelgoedkikkertjes.
-
-Maar al te dikwerf speelgoed! Speelgoed voor kleine onnadenkende
-wreedaards, speelgoed voor jongelui, die al graag den natuuronderzoeker
-uithangen en nog niet voldoende beseffen, dat het leed, door hen het
-dier aangedaan, lang niet vergoed wordt, door de luttele aanwinst van
-hun kennis. Het kluchtige dier met zijn menschachtige maniertjes
-verdient werkelijk een betere behandeling. Hij heeft het toch al hard
-genoeg te verantwoorden door al zijn behaarde, gevederde en geschubde
-belagers, waaronder otter en ooievaar, ringslang en snoek de meest
-geduchte zijn.
-
-Op den bodem rollen en wiebelen ruwe cilindervormige massa’s heen en
-weer. Het zijn de larven van kokerjuffers in haar kunstige huisjes. Bij
-tientallen bewegen zij zich in een smallen strook langs den oever, waar
-de zonnestralen het ondiepe water doorwarmd hebben. Heel in de diepte
-is het hun nog te koud, of liever, daar vinden ze geen voedsel genoeg,
-de kleine levende wezens, die hun prooi vormen, zoeken ook nog den
-zonnigen waterkant.
-
-Geen twee van die huisjes zijn aan elkander gelijk. Sommige zijn
-opgebouwd uit korte stukjes gras, andere uit blaadjes van het driekante
-kroos, weer andere uit doode stokjes met grove zandkorrels er aan en
-nog weer andere uit alleraardigste kleine schelpjes en slakkenhuisjes.
-Er zijn groote en kleine, korte en lange, uit de meeste komen kop en
-voorpooten van de bewoonster te voorschijn, maar bij vele is geen spoor
-van een dier te bemerken en dan lijkt het heel vreemd, hoe in het
-absoluut stille water zoo’n hoopje groen in heftige beweging kan
-verkeeren.
-
-Maar andere verschijningen leiden onzen aandacht van de kokerjuffers
-af. Een klein blinkend vischje schiet pijlsnel door het water en blijft
-dan opeens met trillende vinnetjes stilstaan in de zon. Borst en rug
-schitteren in alle felle tinten van rood en groen en blauw en de groote
-oogen schijnen vuur te schieten. Alweer een stuk speelgoed voor de
-jeugd: het stekelbaarsje. Deze mooie roodborst is het mannetje in
-vollen voorjaarsdosch. Een klein kegelvormig hoopje van zand en
-steentjes op den bodem is het nest, waarin de eieren of de jongen
-beschermd moeten worden. Komt een ander dier, een kokerjuffer, een
-kever of een stekeltje daar te dicht bij, dan schiet als een vuurstraal
-het toornige mannetje op den vijand af en hij slaagt er bijna altijd
-in, dien te verjagen.
-
-Maar als de schooljongen komt met zijn schepnet, dan is de roodborst er
-bij en mee moet hij in het chocolaad-blikje of jampot, hetzij om
-verpleegd te worden in een goed verzorgd aquarium, hetzij om vergeten
-en verwaarloosd den honger- en verstikkingsdood te sterven in een
-flesch met water voor een zonnig venster.
-
-Nu komt in het heldere water van mijn vijver weer een ander personage
-te voorschijn. Tamelijk onbeholpen en als tegen zijn zin omhoog
-geschoven, komt een groote, groenbruine kever naar de oppervlakte.
-Helder gele randen versieren borststuk en dekschilden; het is de
-geelgerande watertor; een mannetje, want zijn dekschilden zijn glad en
-vertoonen een groote glimplek in ’t zonlicht. Hij heeft de oppervlakte
-bereikt en hangt daar nu met den kop omlaag. De dekschilden zijn even
-opgetild, zoodat de lucht kan binnendringen tusschen lichaam en
-vleugeldek, en als de tor nu weer met krachtige slagen van zijn
-roei-achterpooten nederdaalt, dan heeft hij versche lucht genoeg, om
-het daar beneden langen tijd uit te houden.
-
-Op een andere plek vertoont zich zijn geribbeld wijfje en telkens zien
-we langs den plas van die groenbruine kevers boven komen, ook andere
-familiegenooten, half zoo groot. En alle zijn het even groote roovers,
-verdelgers en verslinders.
-
-De groote zwarte watertor, die nu om lucht naar boven komt, is al niet
-veel beter, al voedt hij zich ook wel van tijd tot tijd met planten.
-Hij heeft zijn luchtvoorraad niet op den rug, maar tusschen fijne
-haartjes aan den buik, waar hij wel een zilveren plastron schijnt te
-dragen. Wordt de voorraad te klein, dan komt hij aan de oppervlakte met
-den kop omhoog en dan weet hij langs zijn dikken voelspriet de
-luchtvoorraad te vergrooten. ’t Is een prachtig mooi dier en als we
-oplettend rondzien tusschen kroos en wier, dan ontdekken we ook wel het
-kunstig drijvend nest, waarin de eieren regelmatig zijn opeengestapeld.
-Een spits mastje steekt een centimeter boven het water uit. Uit die
-eieren komt de larve te voorschijn: het leelijkste, afgrijselijkste
-waterdier van onze slooten. Maar dat is een dier van den zomer.
-
-In den avond verlaten vele van deze kevers het water en vliegen gonzend
-rond en dan kan het je wel gebeuren, dat zoo’n dikke pikzwarte of
-geelgerande eventjes in ’t voorbijgaan tegen je hoofd komt aanbonzen.
-Maar nu in ’t zonnetje blijven ze in het water rondzwemmen om prooi, of
-zich koesteren in het lekkere bovenste waterlaagje.
-
-Daar daalt een zilveren balletje neer, zoo groot als een knikker. Het
-is de waterspin die zijn luchtvoorraad draagt om het geheele lichaam,
-vastgehouden door tallooze fijne haartjes. Hij begeeft zich naar een
-lichte plek in ’t water, ook een zilveren bel, dat is zijn nest, zijn
-schuilhoek, waarin hij van tijd tot tijd de lucht moet ververschen. De
-draden, die hij tusschen de waterplanten heeft gespannen, kunt ge niet
-zien, want ze zijn even doorzichtig als het water zelve.
-
-Daar wordt zijn weg gekruist door een wakkeren zwemmer. Ha, hoe gaan de
-lange achterpooten door ’t water, het lichaam van het dier schiet als
-een bootje vooruit. Dat is het bootsmannetje of ruggezwemmer, in vorm
-en kleur wel een van onze mooiste waterinsecten. Het rozerood van de
-vleugels, het geel van kop en borststuk vormen met de zilverglanzende
-luchtmassa van de buikzijde een prachtig geheel. De lange achterpooten
-zijn prachtige roeiriemen, flink lang en bij iederen slag worden zij
-verbreed door een haarfranje, die bij den terugslag weer vlak tegen den
-poot gaat aanliggen en zoo den weerstand minder maakt.
-
-Kinderen, die met een schepnetje de slooten afvisschen, nemen niet
-licht die bootsmannetjes mee. Waarom niet? Weten ze, dat de bootsman,
-als het hem lust, met zijn snuit een fermen steek kan geven? Of hebben
-zij de ervaring opgedaan, dat hij in het aquarium de andere dieren
-aanvalt en doodt? Het een is zoo goed waar als het ander, maar wanneer
-je bootsmannetjes houdt in een afzonderlijke flesch met wat zand en
-waterplanten, dan kun je er veel pleizier van hebben. Ik heb ze eens
-een jaar lang gehouden in een gewonen glazen jampot. Ze tierden
-opperbest en kregen aardige jongen, die al dadelijk den echten
-bootsmanvorm hadden en prachtig op hun rug konden zwemmen.
-
-Wie wel altijd mee moeten in de gevangenis, dat zijn de salamanders.
-Die zijn nu ook op zijn mooist, de mannetjes met prachtige, kleurige
-kammen op den rug en zeer verbreeden staart. Wie stil aan een slootkant
-zit, kan ze telkens voorbij zien zwemmen. Op goede dagen liggen ze bij
-dozijnen aan den zonnekant in het ondiepe water. Af en toe komt er
-leven in ’t gezelschap, dan zwemmen ze met slang-achtige kronkelingen
-om en over elkander. De eitjes van deze dieren worden niet gelegd in
-klompen of snoeren, maar afzonderlijk aan de waterplanten. Ze zijn niet
-gemakkelijk te vinden, je moet er geduldig stengel na stengel voor
-nazien.
-
-Uren lang kan ik aan zoo’n zonnigen vijver liggen te kijken naar al dat
-gedierte, dat uit de groene diepte verrijst en zich komt verlustigen in
-het lauwe kantwater. En ook aan de oppervlakte zelf is leven en
-beweging zonder ophouden. Daar krinkelen in zuivere cirkelbochten de
-glimmendblauwe draaikevertjes rond in scholen van soms wel meer dan
-honderd. Wat een drukte en gewoel. Soms raakt er een in geestdrift en
-die is dan niet tevreden met lustig te glijden langs het oppervlak,
-maar hij geeft zich een zetje en huppelt vier, vijf keer achtereen
-omhoog net op de manier van een plat steentje, dat wij langs het water
-pleieren of schuifelen of kiskassen, of hoe noemen ze het bij u in stad
-of dorp?
-
-Die draaikevertjes lijken wel geen beenen te hebben, maar dat is
-slechts schijn. Zij bezitten aardige grijppootjes en
-allermerkwaardigste roeipooten, bovendien een dubbel stel oogen: één
-dat kijkt langs de bovenzijde van ’t watervlak en een tweede waarmee
-het dier kan zien, wat er in het water gebeurt. Ze zijn schuw en
-schichtig in hooge mate; een slag met een stokje jaagt het heele
-gezelschap naar omlaag en ieder kevertje neemt bij het neerduiken weer
-een waterbelletje mee.
-
-Tusschen de onrust van de schijnbaar pootlooze draaikevertjes bewegen
-zich de langpootige schaatsenloopers met de uiterste kalmte. Waar hun
-pooten het water raken, heeft de gladde vlakte een heel klein deukje,
-maar overigens maken deze dieren den indruk van geheel gewichtloos te
-zijn. En het is toch ook eigenlijk wel iets heel bijzonders, zoo je
-heele leven lang te loopen over het water en nooit nat te worden. Er
-zijn verschillende soorten van schaatsenloopers, sommige kort en dik,
-andere zoo lang en zoo smal van lijf, dat het haast onbegrijpelijk is,
-hoe zoo’n schimmetje nog een hart en ingewanden, spieren en zenuwen,
-een heele anatomie, kan bevatten.
-
-De oever zelf raakt dicht begroeid. Het riet is nog kort, maar steekt
-toch al met duizend pieken boven het watervlak. Kalmoes en lischdodden
-vormen dichte bossen en de gele lisch steekt zijn grijsgroene bladeren
-al hoog in de lucht en ontplooit aan de knoopige stengels de eene bloem
-na de andere, heerlijke groote bloemen, mooi van het oogenblik af, dat
-ze als netjes opgerolde puntige knop uit de bloeischeede komen, totdat
-ze verwelken en de groote, groene, onrijpe vrucht overlaten.
-
-De gele bloemdekblaren wapperen in den wind, de bladachtige stempels
-met hun uitgeknipte punt steken er vroolijk boven uit en op mooie dagen
-zoemt en gonst het om de bloem van vliegen en bijen, die uit de diepe
-bloemdekbuis den zoeten kruidigen honing komen halen. Er bestaat een
-groote verscheidenheid in de honderden lisschen langs den slootkant:
-verscheidenheid in tint van geel, verscheidenheid in de bruine
-versiering van de groote hangende dekslippen, verscheidenheid in den
-stand der stempels, die nu eens hoog boven de bloem uitsteken, dan weer
-vlak op de dekslippen liggen.
-
-Wij willen armen vol van deze heerlijke bloemen afsnijden en thuis in
-glazen zetten, om te zien, hoe ze zich ontplooien en hoe telkens een
-verwelkte bloem vervangen wordt door een frissche, die bijna dezelfde
-plaats inneemt. Zoo kan één stengel een week lang het venster sieren.
-
-Tusschen de lisschen staan hier en daar de groote waterzuringen, die
-hun groote bladeren omhoog steken, haast op de manier van tropische
-pisangs. Op andere plekken verdringen zich de ruige bladeren en
-stengels van de smeerwortels, met de mooie hangende, klokvormige
-bloempjes, die in gedraaide trossen bij elkaar staan en allerlei
-kleuren kunnen vertoonen: geelachtig wit, oranje, rose, lichtblauw,
-donkerblauw, violet en paars. Een ruige plant, die alle fijnheid en
-gratie schijnt te missen, maar als ge de bloem openmaakt, dan vindt ge
-daarin vijf driehoekige dekseltjes, waarvan de randen versierd zijn met
-het allerfijnste goudsmeewerk.
-
-Hoe dichter de oever begroeid is, des te meer kans bestaat er, dat er
-aardige vogels huizen. Op rustige plekken aan breede wateren broedt nu
-de fuut, in gedaante en kleur en manieren een van onze zonderlingste
-watervogels. Zijn nest is een drijvende moddermassa, niet te
-onderscheiden van de zwarte veenmassa’s, ontstaan uit de half verrotte
-planten van het vorig jaar.
-
-Meer algemeen vertoont zich de koet, net een zwart eendje met een
-witten bles. Als hij zich schuil houdt tusschen de oeverplanten, dan
-hoort ge toch nog altijd zijn korte keffende roepjes. Hij heeft een
-mooi hoog nest, opgebouwd van stengels en bladeren, en daar liggen zijn
-tamelijk groote en talrijke bruine, fijn gespikkelde eieren, waaruit
-later enorm leelijke ruige, kleine, harige duveltjes van jonge koeten
-te voorschijn komen.
-
-Maar het echte vogeltje van den waterkant, het beminnelijkste vriendje
-van den eenzamen hengelaar, dat is het waterhoentje, dat zelfs in
-kleine vijvers en smalle slooten zijn nest durft te bouwen en hoe
-langer hoe meer vertrouwd raakt met de menschen.
-
-Hoe sierlijk zwenkt dat diertje rond, hoog op ’t water, het spierwitte
-staartje opstijgend als de achtersteven van een ouderwetsche karveel.
-Bij iederen slag met de groene pooten schokt het slanke nekje voor en
-achteruit en de groote roode plakkaat boven op den bovensnavel blinkt
-in de zon. Hij hapt in de lucht en langs het water en als hij zijn bek
-vol heeft met kleine insecten, dan stuurt hij regelrecht naar huis en
-loopt voor de gauwigheid met weergalooze behendigheid over een groot
-bed van wiebelende waterleliebladeren. Als hij aan den waterkant komt
-tusschen de bloeiende lisschen, dan komt hem ongeduldig al een spitse
-snavel te gemoet en het broedende wijfje neemt haar voedsel in
-ontvangst. Dadelijk maakt de man weer rechtsomkeert, om in weinig
-minuten weer een nieuwen voorraad op te doen.
-
-Hoe dikwijls heb ik deze familietafereelen begluurd langs den vijver
-van Duin en Daal aan het Meertje van Caprera en in de grachten van de
-ruïne van Brederode, toen die nog frisch en helder waren. Nog broedt
-daar ieder jaar een paartje en ’t is een groot genoegen er naar uit te
-zien in den tijd dat de ruïne overdekt is met de heerlijke, geurige
-muurbloemen.
-
-Het is wel een van de liefelijkste openbaringen van de Lente dat zij de
-oude vervallen bouwwerken zoo guitig versiert met mooie bloemen. Tot
-boven aan toe komen uit de muren de grijsgroen bebladerde stengels te
-voorschijn met honderden oranje bloemen, omzwermd door bijen en
-vlinders. Elders staat weer in een muurspleet een lijsterbes te
-bloeien, of een vlier ontwikkelt er zijn bladeren en laat zijn breede
-bloemtuilen zien, die nu nog groen zijn. De groote abeel op de
-binnenplaats heeft pas zijn witte bladeren gekregen en de hooge wilgen
-langs de gracht vertoonen gele bloesemkatjes tusschen lichtgroen
-loover.
-
-Langs de grachtkanten staan in dichte rijen de lisschen te bloeien en
-wilgenroosje en koninginnekruid zijn gereed hen te volgen, terwijl op
-en om de muren en in de boschjes look zonder look en fluitekruid
-bloeien in een wolk van wit. Hier vinden we ook onze oude vrindjes, de
-oranjetipvlindertjes weer. Bij dozijnen vliegen ze over de witte
-bloemen, de wijfjes heelemaal wit, de mannetjes met groote oranje
-vlekken aan de toppen der voorvleugels. En als ze gaan zitten op het
-bloeiend pijpkruid of op de lookraket, dan zijn ze opeens verdwenen,
-zoozeer harmonieert de wit met groen gekleurde onderkant hunner
-vleugels met het wit en groen van deze lentebloemen.
-
-Nu nog een keer de duinen in, om nog meer vlinders en vogels en bloemen
-te ontmoeten. Ik ken een pad, waar de rustige wandelaar geduld wordt,
-ik weet een plekje, waar we een paar zonnige morgenuren verdroomen
-kunnen. Het is een berkeboschje aan de oosthelling van niet hooge, maar
-steile duinen. De helling van die duintjes is in de hoogte begroeid met
-duindoorns, maar lager komen wilde rozen en wilde asperges en eindelijk
-allerlei fijne bloempjes: wikke, vergeetmijnietjes, viooltjes,
-aardbeitjes en pimpernel, fijn kruidig goedje, waarboven de
-glinsterende vuurvlinders en de fijne blauwtjes rondfladderen.
-
-Waar veel viooltjes bijeenstaan, daar komt ook een bruin met zwarte
-vlinder rondvliegen en als hij zich te midden van de bonte bloempjes
-neerzet en de vleugels opslaat, dan blijkt de onderkant daarvan bezet
-te zijn met groote glinsterende plekken van het mooiste parelmoer. Het
-is de parelmoervlinder, die in de duinen even algemeen is, als de
-oranjetip in de pinksterbloemen-wei aan den boschrand.
-
-Het is goed, dat we buiten het boschje zijn gaan liggen, want nu kunnen
-we niet alleen nachtegaal en roodborst, fitis, roodstaart en
-winterkoning in het bosch hooren zingen, maar we zien ook, hoe een
-zanglijster vlug van onder een bloeienden meidoorn rent naar een open
-plekje en daar met veel animo een huisjesslak stukslaat, die hij in den
-bek had. Hij pikt de weeke slak er uit en hipt daarmee weer het bosch
-in en nu weet ik, dat daaromtrent zijn nest met geelbekkige jongen te
-vinden moet zijn. Hij heeft al wat slakjes verbruikt, want de
-slachtplaats ligt vol met stukgehakte huisjes. Een bontgekleurde tapuit
-houdt er nalezing.
-
-Een groote ronde violette kever loopt over een open zandplek, hij rolt
-een konijnenbolletje voor zich uit, het is de mesttor, die hier nuttige
-grondwerkersarbeid verricht. Nu zien we ook naar konijntjes uit en
-jawel, die zitten te spelen aan de overzijde van de vallei, tusschen de
-duindoorns. Toen ik de verrekijker aan de oogen bracht, bleven ze
-opeens als versteend stil zitten. Maar als ik ze wijs kan maken, dat ik
-hier zit te dutten, dan begint het gestoei weer van voren af aan. Zij
-rennen elkaar na in groote kringen en de witte staartjes lijken in de
-verte wel vlindertjes, want het grauwe dier zelf steekt tegen den
-duin-achtergrond bijna niet af.
-
-Opeens vliegt met luid gejoel een groote vogel met krommen snavel over
-ons heen. Het is een wonder, dat wij hem al niet eerder gehoord hebben,
-want wie in Mei een wandeling doet door het duin, wordt vroeg of laat
-altijd begeleid door dezen hoogvlieger en luidkrijter, de wulp. Ik wil
-nooit zeggen, dat een wulp schreeuwt, daarvoor is zijn geluid veel te
-diep, te metaalachtig, te welluidend. Het is een heerlijk krachtig
-dier, een onvermoeid vlieger, een volmaakt wandelaar, een volleerde
-dansmeester, een uitstekend krabbetjesvisscher, een vlugge
-sprinkhanenjager en bovendien een baas in het verstoppertje spelen, die
-zelf ieder meteen opmerkt en dadelijk onraad blaast.
-
-Zie hem rondvliegen door de blauwe lucht en langs de witte wolken.
-Wanneer ge denkt, dat hij aan ’t eind van de vallei verdwenen is, dan
-roept hij meteen weer vlak boven uw hoofd, want hij heeft niet anders
-gedaan, dan in een wijden kring rondvliegen. Het duurt langen tijd, eer
-hij volkomen gerustgesteld is en zelfs nadat hij is neergestreken op
-een naburigen duintop, loopt hij nog lang schutterig heen en weer met
-veel vleugelgeklep en snavelgezwaai.
-
-Nu vallen opeens veel witte blaadjes van een bloeienden meidoorn vlak
-bij en daar het niet waait en de meidoorn pas in bloei komt, moet daar
-ook een vogeltje aan den gang zijn. Jawel daar fonkelt een rood borstje
-en een rood schedelkapje, het is een kneutje, dat flink en vroolijk
-zijn liedje uitkraait, kweelt en kwinkeleert. Dit is het vroolijkste en
-prettigste vogeltje van hei en duin, weinig opgemerkt en overal
-aanwezig en ’s ochtends vroeg zit hij wel te zingen op den
-telefoondraad vlak bij mijn huis.
-
-En nu lijkt het wel of de heele helling een kneutjes-verblijf is, want
-als de kneu in den meidoorn heeft uitgekraaid, dan begint er weer een
-in den eglantier en eindelijk een stuk of drie hoog boven in de
-duindoorns. Ze zingen al luider en luider en het duurt niet lang, of
-het komt tot de onvermijdelijke vechtpartijen, die er op uitloopen, dat
-het heele kneuengezelschap knutterend en kraaiend in schokkende vlucht
-een grooten optocht houdt door de lange vallei.
-
-Weer blinkt er iets in ’t zand, het is een gouden loopkever, die een
-rups heeft gevangen en er mee marcheert naar een rustig plekje om hem
-op te peuzelen. Een eindje achter hem scharrelt een bruine
-zandloopkever en net als ik hem pakken wil, tilt hij zijn
-metaalglanzend dekschild op en vliegt ineens vijfentwintig meter ver
-weg. Je kunt aardig buiten adem raken, als je die zandloopkevers wilt
-vangen en bovendien je geduld verliezen met te hengelen naar hun
-leelijke, dikkoppige, gebochelde larven, die hun verblijf houden in
-loodrechte, twee tot drie decimeter diepe putten. Maar daar wil ik
-vandaag niet aan denken.
-
-Hoe heerlijk staan al de heesters in bloei! De berken zelf zijn
-uitgebloeid, maar de meidoorn heeft geurigen bloesem en heerlijke,
-mooie witte knoppen. En de sneeuwbal of Geldersche roos (hij groeit in
-de duinen veel meer dan in Gelderland) is overdekt met zijn platte
-witte tuilen, kleine echte bloempjes in ’t midden en daaromheen een
-krans van groote witte lokbloemen, die zelf geen stampers of meeldraden
-hebben, noch honing voortbrengen, maar de insecten den weg wijzen naar
-die echte kleintjes binnenin. Die laten dan ook niet op zich wachten,
-want het wemelt op die witte sneeuwbal van vliegen, wespen, bijen,
-vlinders en kevers.
-
-En vlak daarbij staat weer een berberis, een eeuwenoude struik met
-honderden stammetjes, die dicht opeen uit de aarde komen, zich fijn
-vertakken en tusschen de bundeltjes van lichtgroene blaadjes ontelbare
-trossen met mooie goudgele bloemen dragen. Gij kent de bijzonderheid
-van die bloempjes; wanneer de binnenzijde der meeldraden wordt
-aangeraakt, dan buigen deze plotseling naar binnen: ze kunnen niet
-tegen kriebelen. Menige honigbij zal geschrokken zijn; als zijn tong
-zoo opeens bekneld raakte tusschen meeldraad en stamper. Maar hij kon
-’t toch niet laten, om in een andere bloem weer naar den zoeten honing
-te zoeken en bracht zoo wel het stuifmeel over, dat dienen moest om den
-stamper te doen rijpen tot de lekkere en mooie zure roode bes, die we
-in den herfst zullen zoeken.
-
-Al die heerlijke heesters staan hier dicht opeen en het is alsof op
-zoo’n gezegend plekje ook alle vogels, alle vlinders gaarne willen
-komen. Onophoudelijk schitteren bonte kleuren, onophoudelijk klinken
-vroolijke liedjes. Een vogel is er, die in lied en vlucht op deze
-plaats de lentevreugd nog duidelijker openbaart dan de nachtegaal en de
-fitis in het bosch. Het is de boompieper, een grauw diertje, dat wel op
-een leeuwerik lijkt. Met vluggen wiekslag stijgt hij snel zingend
-omhoog, spreidt dan vleugels en staart wijd uit en daalt zonder eenige
-beweging in de grauwe veertjes zingend weer neer. Bij het stijgen is de
-zang vlug, krachtig en vroolijk, bij het dalen gaat hij over in reine,
-langgerekte fluittonen vol vervoering en bijna klagend en als de vogel
-op een boomtop is neergekomen, dan krijgt de vreugd weer de overhand en
-besluit hij zijn lied met een flinken, rammelenden, krachtigen triller.
-
-Zoo gaan ook wij de lente door, met blijdschap, als de winter wijkt,
-met diepe ontroering, wanneer al het schoone leven zich aan ons
-openbaart, met vreugd en vertrouwen, als de teere bloesem overgaat tot
-forschen bloei en ontwikkeling, als de pracht der rozen den zomer
-binnenleidt.
-
-
-                                                            JAC. P. TH.
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-REGISTER.
-
-
-(De gewone getallen geven het nummer aan van het plaatje, de cursieve
-de bladzijde van den tekst.)
-
-
-    Aardbezie.                          116           49
-    Aäronskelk.                          40           13
-    Abeelkatjes.                         15           11
-    Ahorn, gewone.                       57           19
-      ,,   Noorsche.                     59           18
-    Amandel.                            119           16
-    Appelbloesem.                        72           30
-    Atalanta.                            83           14
-    Berberis.                           115           51
-    Beukebloesem.                        55           32
-    Blauwtjes.                          143           49
-    Bladmossen.                          11           13
-    Bloemenplukken.                      71           20
-    Boerenzwaluw.                       109           36
-    Bollenvelden.                        68           29
-    Boomklever.                          53           16
-    Boompieper.                          89           52
-    Bootsmannetjes.                      98           46
-    Boschanemoontjes.                    30           13
-    Citroenvlinders.                     39           14
-    Crocusjes.                           27   12, 16, 29
-    Dagpauwoog.                         141           14
-    Den, bloeiend.                       76           31
-    Dennen.                             132           31
-    Doovenetel, paarse.                  20            7
-        ,,      witte.                   74           41
-    Dotterbloem.                         69           20
-    Draaikevertjes.                     101           47
-    Eereprijs.                           91           24
-    Eikebloesem.                         56           33
-    Elzekatjes.                          14           11
-    Fitis.                               85           18
-    Fuut.                               138           48
-    Groenvink.                           51           17
-    Grutto.                              35           25
-    Haasjes.                            130           28
-    Harlekijnsorchis.                    43           25
-    Hazelaarkatjes.                      13           10
-    Helmbloem.                           39           13
-    Herderstaschje.                      73           27
-    Hoefblad klein.                       7            9
-    Hondsdraf.                           19           40
-    Hondsviooltje.                       21           18
-    Hongerbloempje (zie Voorjaarsvroegeling.)
-    Houtduiven.                         134           38
-    Huisjesslak.                        108           50
-    Huiszwaluw.                         111           36
-    Hyacinthen.                          16       12, 29
-        ,,      wilde.                   48           41
-    Kastanje.                            50           19
-    Kauwtjes.                           114           38
-    Kemphaantjes.                        36           26
-    Kers.                                77           29
-    Kieviet.                             34           22
-    Kikvorsch.                          122           44
-    Klaverzuring, wakker.                94           13
-         ,,       slapend.               95           13
-    Kneutje.                            113           51
-    Koekoek.                             66           43
-    Koekoeksbloem.                       23           43
-    Koet.                               137           48
-    Kokerjuffers.                       101           45
-    Koningsmantel (zie Rouwmantel.)
-    Konijnen.                           129           50
-    Koolmees.                             2            6
-    Koolzaad.                            41           27
-    Kornoelje.                           42           16
-    Korstmossen.                         13           13
-    Kruiskruid.                           8            7
-    Kwikstaart.                          65           23
-    Larix.                               38           14
-    Leeuwerik.                          126           23
-    Lelietje van dalen.                  84           42
-    Leverbloempje.                       17           13
-    Lisch.                              118           48
-    Loopkever, gouden.                  104           51
-    Lijster, zwarte.                     31            7
-    Maagdepalm.                         131           39
-    Madeliefje.                          24            7
-    Magnolia.                            79           17
-    Meeuwen.                             32           17
-    Meikever.                           103           33
-    Merel (zie zwarte Lijster.)
-    Merelnest.                           63           17
-    Mesttor.                            106           50
-    Morielje.                           144           14
-    Musschen.                             4            6
-    Muurbloemen.                        127           49
-    Nachtegaal.                          86           39
-    Narcissen.                           92       12, 29
-    Oeverzwaluw.                        110           37
-    Oliekever.                          107           24
-    Ooievaars.                           49           21
-    Oranjetipvlinder.                   140       24, 49
-    Orchis, gevlekte.                    44           25
-    Paardebloem.                         22           24
-    Parelmoervlinder.                    75           50
-    Peer.                                78           29
-    Pimpelmees.                           3            6
-    Pinksterbloem.                       80           23
-    Pijpkruid.                           76           40
-    Reiger.                              54           21
-    Ribes.                              120           17
-    Roekennesten.                        33           17
-    Roodborst.                           62           40
-    Roodstaartjes.                      133           34
-    Roos, Geldersche.                   117           51
-    Rouwmantel.                         142           14
-    Salomonszegel.                       45           42
-    Sleutelbloemen.                      67           13
-    Smeerwortel.                         81           48
-    Sneeuwklokje.                        28            9
-    Spar.                                93           30
-    Specht, bonte.                       52           15
-      ,,    groene.                      51           15
-    Speenkruid.                          37           40
-    Spotvogel.                           90           34
-    Spreeuwen.                          136           22
-    Stekelbaarsje.                      123           45
-    Tapuiten.                           124           50
-    Tjiftjaf.                            61           18
-    Torenzwaluw.                        112           37
-    Tortelduif.                         135           38
-    Tuinfluiter.                         87           35
-    Tulpen.                              18       12, 29
-    Varens.                              70           14
-    Vink.                                 6           15
-    Viooltje, driekl.                    75           50
-    Vogelkers.                           58           40
-    Vogelmelk, knikkende.                47       13, 41
-    Vogelmelk, schermdragende.           46       13, 41
-    Vos, kleine.                          7            8
-    Vogelmuur.                           26            7
-    Voorjaarsvroegeling.                  9            8
-    Vuurvlindertje.                      82           49
-    Waterhoentjes.                      121           48
-    Watersalamander.                     99           47
-    Waterspin.                          102           46
-    Watertor, geelgerande.               97           43
-       ,,     pikzwarte.                100           46
-    Waterwilg.                           10           12
-    Winteraconietjes.                    29           13
-    Winterkoninkje.                       5            7
-    Witje.                               23           28
-    Wulp.                               125           50
-    Wijngaardslak.                      144           15
-    Zandloopkevers.                     105           51
-    Zanglijster.                          1        5, 50
-    Zanglijsternest.                     64           17
-    Zwartkop.                            88           35
-
-
-
-
-
-
-*** END OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK 67159 ***
diff --git a/old/67159-h/67159-h.htm b/old/67159-h/67159-h.htm
deleted file mode 100644
index 9f71848..0000000
--- a/old/67159-h/67159-h.htm
+++ /dev/null
@@ -1,8417 +0,0 @@
-<!DOCTYPE HTML>
-<!-- This HTML file has been automatically generated from an XML source on 2024-09-22T12:34:14Z using SAXON HE 9.9.1.8 . -->
-<html lang="nl">
-<head>
-<title>Lente</title>
-<meta charset="utf-8">
-<meta name="generator" content="tei2html.xsl, see https://github.com/jhellingman/tei2html">
-<meta name="author" content="Jacobus Pieter Thijsse (1865–1945)">
-<link rel="coverpage" href="images/front.jpg">
-<link rel="icon" href="images/front.jpg" type="image/x-cover">
-<link rel="schema.DC" href="http://purl.org/dc/elements/1.1/">
-<meta name="DC.Title" content="Lente">
-<meta name="DC.Creator" content="Jacobus Pieter Thijsse (1865–1945)">
-<meta name="DC.Contributor" content="Jan van Oort (1867–1938)">
-<meta name="DC.Contributor" content="Jan Voerman jr. (1890–1976)">
-<meta name="DC.Contributor" content="Ludwig Willem Reymert Wenckebach (1860–1937)">
-<meta name="DC.Date" content="2022-01-14">
-<meta name="DC.Language" content="nl-1900">
-<meta name="DC.Format" content="text/html">
-<meta name="DC.Publisher" content="Project Gutenberg">
-<meta name="DC.Rights" content="Dit boek is vrij van auteursrechten in de Verenigde Staten. Als u ergens anders woont, raadpleeg dan alstublieft de wetgeving in uw land voordat u dit boek downloadt.">
-<meta name="DC.Identifier" content="https://www.gutenberg.org/ebooks/67159">
-<style> /* <![CDATA[ */
-html {
-line-height: 1.3;
-}
-body {
-margin: 0;
-}
-main {
-display: block;
-}
-h1 {
-font-size: 2em;
-margin: 0.67em 0;
-}
-hr {
-height: 0;
-overflow: visible;
-}
-pre {
-font-family: monospace;
-font-size: 1em;
-}
-a {
-background-color: transparent;
-}
-abbr[title] {
-border-bottom: none;
-text-decoration: underline;
-}
-b, strong {
-font-weight: bolder;
-}
-code, kbd, samp {
-font-family: monospace;
-font-size: 1em;
-}
-small {
-font-size: 80%;
-}
-sub, sup {
-font-size: 67%;
-line-height: 0;
-position: relative;
-vertical-align: baseline;
-}
-sub {
-bottom: -0.25em;
-}
-sup {
-top: -0.5em;
-}
-img {
-border-style: none;
-}
-body {
-font-family: serif;
-font-size: 100%;
-text-align: left;
-margin-top: 2.4em;
-}
-div.front, div.body {
-margin-bottom: 7.2em;
-}
-div.back {
-margin-bottom: 2.4em;
-}
-.div0 {
-margin-top: 7.2em;
-margin-bottom: 7.2em;
-}
-.div1 {
-margin-top: 5.6em;
-margin-bottom: 5.6em;
-}
-.div2 {
-margin-top: 4.8em;
-margin-bottom: 4.8em;
-}
-.div3 {
-margin-top: 3.6em;
-margin-bottom: 3.6em;
-}
-.div4 {
-margin-top: 2.4em;
-margin-bottom: 2.4em;
-}
-.div5, .div6, .div7 {
-margin-top: 1.44em;
-margin-bottom: 1.44em;
-}
-.div0:last-child, .div1:last-child, .div2:last-child, .div3:last-child,
-.div4:last-child, .div5:last-child, .div6:last-child, .div7:last-child {
-margin-bottom: 0;
-}
-blockquote div.front, blockquote div.body, blockquote div.back {
-margin-top: 0;
-margin-bottom: 0;
-}
-.divBody .div1:first-child, .divBody .div2:first-child, .divBody .div3:first-child, .divBody .div4:first-child,
-.divBody .div5:first-child, .divBody .div6:first-child, .divBody .div7:first-child {
-margin-top: 0;
-}
-h1, h2, h3, h4, h5, h6, .h1, .h2, .h3, .h4, .h5, .h6 {
-clear: both;
-font-style: normal;
-text-transform: none;
-}
-h3, .h3 {
-font-size: 1.2em;
-}
-h3.label {
-font-size: 1em;
-margin-bottom: 0;
-}
-h4, .h4 {
-font-size: 1em;
-}
-.alignleft {
-text-align: left;
-}
-.alignright {
-text-align: right;
-}
-.alignblock {
-text-align: justify;
-}
-p.tb, hr.tb, .par.tb {
-margin: 1.6em auto;
-text-align: center;
-}
-p.argument, p.note, p.tocArgument, .par.argument, .par.note, .par.tocArgument {
-font-size: 0.9em;
-text-indent: 0;
-}
-p.argument, p.tocArgument, .par.argument, .par.tocArgument {
-margin: 1.58em 10%;
-}
-.opener, .address {
-margin-top: 1.6em;
-margin-bottom: 1.6em;
-}
-.addrline {
-margin-top: 0;
-margin-bottom: 0;
-}
-.dateline {
-margin-top: 1.6em;
-margin-bottom: 1.6em;
-text-align: right;
-}
-.salute {
-margin-top: 1.6em;
-margin-left: 3.58em;
-text-indent: -2em;
-}
-.signed {
-margin-top: 1.6em;
-margin-left: 3.58em;
-text-indent: -2em;
-}
-.epigraph {
-font-size: 0.9em;
-width: 60%;
-margin-left: auto;
-}
-.epigraph span.bibl {
-display: block;
-text-align: right;
-}
-.trailer {
-clear: both;
-margin-top: 3.6em;
-}
-span.abbr, abbr {
-white-space: nowrap;
-}
-span.parNum {
-font-weight: bold;
-}
-span.corr, span.gap {
-border-bottom: 1px dotted red;
-}
-span.num, span.trans {
-border-bottom: 1px dotted gray;
-}
-span.measure {
-border-bottom: 1px dotted green;
-}
-.ex {
-letter-spacing: 0.2em;
-}
-.sc {
-font-variant: small-caps;
-}
-.asc {
-font-variant: small-caps;
-text-transform: lowercase;
-}
-.uc {
-text-transform: uppercase;
-}
-.tt {
-font-family: monospace;
-}
-.underline {
-text-decoration: underline;
-}
-.overline, .overtilde {
-text-decoration: overline;
-}
-.rm {
-font-style: normal;
-}
-.red {
-color: red;
-}
-hr {
-clear: both;
-border: none;
-border-bottom: 1px solid black;
-width: 45%;
-margin-left: auto;
-margin-right: auto;
-margin-top: 1em;
-text-align: center;
-}
-hr.dotted {
-border-bottom: 2px dotted black;
-}
-hr.dashed {
-border-bottom: 2px dashed black;
-}
-.aligncenter {
-text-align: center;
-}
-h1, h2, .h1, .h2 {
-font-size: 1.44em;
-line-height: 1.5;
-}
-h1.label, h2.label {
-font-size: 1.2em;
-margin-bottom: 0;
-}
-h5, h6 {
-font-size: 1em;
-font-style: italic;
-}
-p, .par {
-text-indent: 0;
-}
-p.firstlinecaps:first-line, .par.firstlinecaps:first-line {
-text-transform: uppercase;
-}
-.hangq {
-text-indent: -0.32em;
-}
-.hangqq {
-text-indent: -0.42em;
-}
-.hangqqq {
-text-indent: -0.84em;
-}
-p.dropcap:first-letter, .par.dropcap:first-letter {
-float: left;
-clear: left;
-margin: 0 0.05em 0 0;
-padding: 0;
-line-height: 0.8;
-font-size: 420%;
-vertical-align: super;
-}
-blockquote, p.quote, div.blockquote, div.argument, .par.quote {
-font-size: 0.9em;
-margin: 1.58em 5%;
-}
-.pageNum a, a.noteRef:hover, a.pseudoNoteRef:hover, a.hidden:hover, a.hidden {
-text-decoration: none;
-}
-.advertisement, .advertisements {
-background-color: #FFFEE0;
-border: black 1px dotted;
-color: #000;
-margin: 2em 5%;
-padding: 1em;
-}
-span.accent {
-display: inline-block;
-text-align: center;
-}
-span.accent, span.accent span.top, span.accent span.base {
-line-height: 0.40em;
-}
-span.accent span.top {
-font-weight: bold;
-font-size: 5pt;
-}
-span.accent span.base {
-display: block;
-}
-.footnotes .body, .footnotes .div1 {
-padding: 0;
-}
-.fnarrow {
-color: #AAAAAA;
-font-weight: bold;
-text-decoration: none;
-}
-.fnarrow:hover, .fnreturn:hover {
-color: #660000;
-}
-.fnreturn {
-color: #AAAAAA;
-font-size: 80%;
-font-weight: bold;
-text-decoration: none;
-vertical-align: 0.25em;
-}
-a {
-text-decoration: none;
-}
-a:hover {
-text-decoration: underline;
-background-color: #e9f5ff;
-}
-a.noteRef, a.pseudoNoteRef {
-font-size: 67%;
-vertical-align: super;
-text-decoration: none;
-margin-left: 0.1em;
-}
-.externalUrl {
-font-size: small;
-font-family: monospace;
-color: gray;
-}
-.displayfootnote {
-display: none;
-}
-div.footnotes {
-font-size: 80%;
-margin-top: 1em;
-padding: 0;
-}
-hr.fnsep {
-margin-left: 0;
-margin-right: 0;
-text-align: left;
-width: 25%;
-}
-p.footnote, .par.footnote {
-margin-bottom: 0.5em;
-margin-top: 0.5em;
-}
-p.footnote .fnlabel, .par.footnote .fnlabel {
-float: left;
-margin-left: -0.1em;
-min-width: 1.0em;
-padding-right: 0.4em;
-}
-.apparatusnote {
-text-decoration: none;
-}
-.apparatusnote:target, .fndiv:target {
-background-color: #eaf3ff;
-}
-table.tocList {
-width: 100%;
-margin-left: auto;
-margin-right: auto;
-border-width: 0;
-border-collapse: collapse;
-}
-td.tocText {
-padding-top: 2em;
-padding-bottom: 1em;
-}
-td.tocPageNum, td.tocDivNum {
-text-align: right;
-min-width: 10%;
-border-width: 0;
-white-space: nowrap;
-}
-td.tocDivNum {
-padding-left: 0;
-padding-right: 0.5em;
-vertical-align: top;
-}
-td.tocPageNum {
-padding-left: 0.5em;
-padding-right: 0;
-vertical-align: bottom;
-}
-td.tocDivTitle {
-width: auto;
-}
-p.tocPart, .par.tocPart {
-margin: 1.58em 0;
-font-variant: small-caps;
-}
-p.tocChapter, .par.tocChapter {
-margin: 1.58em 0;
-}
-p.tocSection, .par.tocSection {
-margin: 0.7em 5%;
-}
-table.tocList td {
-vertical-align: top;
-}
-table.tocList td.tocPageNum {
-vertical-align: bottom;
-}
-table.inner {
-display: inline-table;
-border-collapse: collapse;
-width: 100%;
-}
-td.itemNum {
-text-align: right;
-min-width: 5%;
-padding-right: 0.8em;
-}
-td.innerContainer {
-padding: 0;
-margin: 0;
-}
-.index {
-font-size: 80%;
-}
-.index p {
-text-indent: -1em;
-margin-left: 1em;
-}
-.indexToc {
-text-align: center;
-}
-.transcriberNote {
-background-color: #DDE;
-border: black 1px dotted;
-color: #000;
-font-family: sans-serif;
-font-size: 80%;
-margin: 2em 5%;
-padding: 1em;
-}
-.missingTarget {
-text-decoration: line-through;
-color: red;
-}
-.correctionTable {
-width: 75%;
-}
-.width20 {
-width: 20%;
-}
-.width40 {
-width: 40%;
-}
-p.smallprint, li.smallprint, .par.smallprint {
-color: #666666;
-font-size: 80%;
-}
-span.musictime {
-vertical-align: middle;
-display: inline-block;
-text-align: center;
-}
-span.musictime, span.musictime span.top, span.musictime span.bottom {
-padding: 1px 0.5px;
-font-size: xx-small;
-font-weight: bold;
-line-height: 0.7em;
-}
-span.musictime span.bottom {
-display: block;
-}
-audio {
-height: 20px;
-margin-left: 0.5em;
-margin-right: 0.5em;
-}
-ul {
-list-style-type: none;
-}
-.splitListTable {
-margin-left: 0;
-}
-.splitListTable td {
-vertical-align: top;
-}
-.numberedItem {
-text-indent: -3em;
-margin-left: 3em;
-}
-.numberedItem .itemNumber {
-float: left;
-position: relative;
-left: -3.5em;
-width: 3em;
-display: inline-block;
-text-align: right;
-}
-.itemGroupTable {
-border-collapse: collapse;
-margin-left: 0;
-}
-.itemGroupTable td {
-padding: 0;
-margin: 0;
-vertical-align: middle;
-}
-.itemGroupBrace {
-padding: 0 0.5em !important;
-}
-.titlePage {
-border: #DDDDDD 2px solid;
-margin: 3em 0 7em;
-padding: 5em 10% 6em;
-text-align: center;
-}
-.titlePage .docTitle {
-line-height: 1.7;
-margin: 2em 0;
-font-weight: bold;
-}
-.titlePage .docTitle .mainTitle {
-font-size: 1.8em;
-font-weight: inherit;
-font-variant: inherit;
-line-height: inherit;
-}
-.titlePage .docTitle .subTitle,
-.titlePage .docTitle .seriesTitle,
-.titlePage .docTitle .volumeTitle {
-font-size: 1.44em;
-font-weight: inherit;
-font-variant: inherit;
-line-height: inherit;
-}
-.titlePage .byline {
-margin: 2em 0;
-font-size: 1.2em;
-line-height: 1.5;
-}
-.titlePage .byline .docAuthor {
-font-size: 1.2em;
-font-weight: bold;
-}
-.titlePage .figure {
-margin: 2em auto;
-}
-.titlePage .docImprint {
-margin: 4em 0 0;
-font-size: 1.2em;
-line-height: 1.5;
-}
-.titlePage .docImprint .docDate {
-font-size: 1.2em;
-font-weight: bold;
-}
-div.figure, div.figureGroup {
-text-align: center;
-}
-table.figureGroupTable {
-width: 80%;
-border-collapse: collapse;
-}
-.figure, .figureGroup {
-margin-left: auto;
-margin-right: auto;
-}
-.floatLeft {
-float: left;
-margin: 10px 10px 10px 0;
-}
-.floatRight {
-float: right;
-margin: 10px 0 10px 10px;
-}
-p.figureHead, .par.figureHead {
-font-size: 100%;
-text-align: center;
-}
-.figAnnotation {
-font-size: 80%;
-position: relative;
-margin: 0 auto;
-}
-.figTopLeft, .figBottomLeft {
-float: left;
-}
-.figTopRight, .figBottomRight {
-float: right;
-}
-.figure p, .figure .par, .figureGroup p, .figureGroup .par {
-font-size: 80%;
-margin-top: 0;
-text-align: center;
-}
-img {
-border-width: 0;
-}
-td.galleryFigure {
-text-align: center;
-vertical-align: middle;
-}
-td.galleryCaption {
-text-align: center;
-vertical-align: top;
-}
-tr, td, th {
-vertical-align: top;
-}
-tr.bottom, td.bottom, th.bottom {
-vertical-align: bottom;
-}
-td.label, tr.label td {
-font-weight: bold;
-}
-td.unit, tr.unit td {
-font-style: italic;
-}
-td.leftbrace, td.rightbrace {
-vertical-align: middle;
-}
-span.sum {
-padding-top: 2px;
-border-top: solid black 1px;
-}
-table.inlineTable {
-display: inline-table;
-}
-table.borderOutside {
-border-collapse: collapse;
-}
-table.borderOutside td {
-padding-left: 4px;
-padding-right: 4px;
-}
-table.borderOutside .cellHeadTop, table.borderOutside .cellTop {
-border-top: 2px solid black;
-}
-table.borderOutside .cellHeadBottom {
-border-bottom: 1px solid black;
-}
-table.borderOutside .cellBottom {
-border-bottom: 2px solid black;
-}
-table.borderOutside .cellLeft, table.borderOutside .cellHeadLeft {
-border-left: 2px solid black;
-}
-table.borderOutside .cellRight, table.borderOutside .cellHeadRight {
-border-right: 2px solid black;
-}
-table.verticalBorderInside {
-border-collapse: collapse;
-}
-table.verticalBorderInside td {
-padding-left: 4px;
-padding-right: 4px;
-border-left: 1px solid black;
-}
-table.verticalBorderInside .cellHeadTop, table.verticalBorderInside .cellTop {
-border-top: 2px solid black;
-}
-table.verticalBorderInside .cellHeadBottom {
-border-bottom: 1px solid black;
-}
-table.verticalBorderInside .cellBottom {
-border-bottom: 2px solid black;
-}
-table.verticalBorderInside .cellLeft, table.verticalBorderInside .cellHeadLeft {
-border-left: 0 solid black;
-}
-table.borderAll,
-table.rtlBorderAll {
-border-collapse: collapse;
-}
-table.borderAll td,
-table.rtlBorderAll td {
-padding-left: 4px;
-padding-right: 4px;
-border: 1px solid black;
-}
-table.borderAll .cellHeadTop, table.borderAll .cellTop,
-table.rtlBorderAll .cellHeadTop, table.rtlBorderAll .cellTop {
-border-top: 2px solid black;
-}
-table.borderAll .cellHeadBottom,
-table.rtlBorderAll .cellHeadBottom {
-border-bottom: 1px solid black;
-}
-table.borderAll .cellBottom,
-table.rtlBorderAll .cellBottom {
-border-bottom: 2px solid black;
-}
-table.borderAll .cellLeft,
-table.borderAll .cellHeadLeft {
-border-left: 2px solid black;
-}
-table.borderAll .cellRight,
-table.borderAll .cellHeadRight {
-border-right: 2px solid black;
-}
-table.rtlBorderAll .cellLeft,
-table.rtlBorderAll .cellHeadLeft {
-border-right: 2px solid black;
-}
-table.rtlBorderAll .cellRight,
-table.rtlBorderAll .cellHeadRight {
-border-left: 2px solid black;
-}
-tr.borderTop td, tr.borderTop th, th.borderTop, td.borderTop {
-border-top: 1px solid black !important;
-}
-tr.borderRight td, tr.borderRight th, th.borderRight, td.borderRight {
-border-right: 1px solid black !important;
-}
-tr.borderLeft td, tr.borderLeft th, th.borderLeft, td.borderLeft {
-border-left: 1px solid black !important;
-}
-tr.borderBottom td, tr.borderBottom th, th.borderBottom, td.borderBottom {
-border-bottom: 1px solid black !important;
-}
-tr.borderHorizontal td, tr.borderHorizontal th, th.borderHorizontal, td.borderHorizontal {
-border-top: 1px solid black !important;
-border-bottom: 1px solid black !important;
-}
-tr.borderVertical td, tr.borderVertical th, th.borderVertical, td.borderVertical {
-border-right: 1px solid black !important;
-border-left: 1px solid black !important;
-}
-tr.borderAll td, tr.borderAll th, th.borderAll, td.borderAll {
-border: 1px solid black !important;
-}
-tr.noBorderTop td, tr.noBorderTop th, th.noBorderTop, td.noBorderTop {
-border-top: none !important;
-}
-tr.noBorderRight td, tr.noBorderRight th, th.noBorderRight, td.noBorderRight {
-border-right: none !important;
-}
-tr.noBorderLeft td, tr.noBorderLeft th, th.noBorderLeft, td.noBorderLeft {
-border-left: none !important;
-}
-tr.noBorderBottom td, tr.noBorderBottom th, th.noBorderBottom, td.noBorderBottom {
-border-bottom: none !important;
-}
-tr.noBorderHorizontal td, tr.noBorderHorizontal th, th.noBorderHorizontal, td.noBorderHorizontal {
-border-top: none !important;
-border-bottom: none !important;
-}
-tr.noBorderVertical td, tr.noBorderVertical th, th.noBorderVertical, td.noBorderVertical {
-border-right: none !important;
-border-left: none !important;
-}
-tr.borderAll td, tr.borderAll th, th.borderAll, td.noBorderAll {
-border: none !important;
-}
-.cellDoubleUp {
-border-width: 0 !important;
-width: 1em;
-}
-.cellDummy {
-border-width: 0 !important;
-}
-td.alignDecimalIntegerPart {
-text-align: right;
-border-right: none !important;
-padding-right: 0 !important;
-margin-right: 0 !important;
-}
-td.alignDecimalFractionPart {
-text-align: left;
-border-left: none !important;
-padding-left: 0 !important;
-margin-left: 0 !important;
-}
-td.alignDecimalNotNumber {
-text-align: center;
-}
-span.seg {
-text-indent: 0;
-}
-span.ditto {
-display: inline-table;
-border-collapse: collapse;
-vertical-align: middle;
-text-align: center;
-line-height: 0;
-text-indent: 0;
-}
-span.ditto span.r {
-display: table-row;
-}
-span.ditto span.s {
-display: table-cell;
-visibility: hidden;
-}
-span.ditto span.d {
-display: table-cell;
-}
-body {
-padding: 1.58em 16%;
-}
-.pageNum {
-display: inline;
-font-size: 8.4pt;
-font-style: normal;
-margin: 0;
-padding: 0;
-position: absolute;
-right: 1%;
-text-align: right;
-letter-spacing: normal;
-}
-.marginnote {
-font-size: 0.8em;
-height: 0;
-left: 1%;
-position: absolute;
-text-indent: 0;
-width: 14%;
-text-align: left;
-}
-.right-marginnote {
-font-size: 0.8em;
-height: 0;
-right: 3%;
-position: absolute;
-text-indent: 0;
-text-align: right;
-width: 11%
-}
-.cut-in-left-note {
-font-size: 0.8em;
-left: 1%;
-float: left;
-text-indent: 0;
-width: 14%;
-text-align: left;
-padding: 0.8em 0.8em 0.8em 0;
-}
-.cut-in-right-note {
-font-size: 0.8em;
-left: 1%;
-float: right;
-text-indent: 0;
-width: 14%;
-text-align: right;
-padding: 0.8em 0 0.8em 0.8em;
-}
-span.tocPageNum, span.flushright {
-position: absolute;
-right: 16%;
-top: auto;
-text-indent: 0;
-}
-.pglink::after {
-content: "\0000A0\01F4D8";
-font-size: 80%;
-font-style: normal;
-font-weight: normal;
-}
-.catlink::after {
-content: "\0000A0\01F4C7";
-font-size: 80%;
-font-style: normal;
-font-weight: normal;
-}
-.exlink::after, .wplink::after, .biblink::after, .qurlink::after, .seclink::after {
-content: "\0000A0\002197\00FE0F";
-color: blue;
-font-size: 80%;
-font-style: normal;
-font-weight: normal;
-}
-.pglink:hover {
-background-color: #DCFFDC;
-}
-.catlink:hover {
-background-color: #FFFFDC;
-}
-.exlink:hover, .wplink:hover, .biblink:hover, .qurlink:hover, .seclin:hover {
-background-color: #FFDCDC;
-}
-body {
-background: #FFFFFF;
-font-family: serif;
-}
-body, a.hidden {
-color: black;
-}
-h1, h2, .h1, .h2 {
-text-align: center;
-font-variant: small-caps;
-font-weight: normal;
-}
-p.byline {
-text-align: center;
-font-style: italic;
-margin-bottom: 2em;
-}
-.div2 p.byline, .div3 p.byline, .div4 p.byline, .div5 p.byline, .div6 p.byline, .div7 p.byline {
-text-align: left;
-}
-.figureHead, .noteRef, .pseudoNoteRef, .marginnote, .right-marginnote, p.legend, .verseNum {
-color: #660000;
-}
-.rightnote, .pageNum, .lineNum, .pageNum a {
-color: #AAAAAA;
-}
-a.hidden:hover, a.noteRef:hover, a.pseudoNoteRef:hover {
-color: red;
-}
-h1, h2, h3, h4, h5, h6 {
-font-weight: normal;
-}
-table {
-margin-left: auto;
-margin-right: auto;
-}
-td.tocText {
-text-align: center;
-font-variant: small-caps;
-font-size: 1.2em;
-line-height: 1.5;
-}
-.tableCaption {
-text-align: center;
-}
-.arab { font-family: Scheherazade, serif; }
-.aran { font-family: 'Awami Nastaliq', serif; }
-.grek { font-family: 'Charis SIL', serif; }
-.hebr { font-family: 'SBL Hebrew', Shlomo, 'Ezra SIL', serif; }
-.syrc { font-family: 'Serto Jerusalem', serif; }
-/* CSS rules generated from rendition elements in TEI file */
-.container {
-padding: 40px 0; background-color: #ecdbc2; margin: 40px 0; width: 100%;
-}
-.container .figure {
-padding: 0 10px;
-}
-.container img {
-border: 2px solid black;
-}
-.titlePage .docTitle .mainTitle {
-font-size: 36pt;
-}
-/* CSS rules generated from @rend attributes in TEI file */
-.xd32e1555 {
-text-align:right;
-}
-.cover-imagewidth {
-width:594px;
-}
-.titlepage-imagewidth {
-width:470px;
-}
-.p7width {
-width:493px;
-}
-.plate001overlay {
-width: 266px;
-height: 494px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate001overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate001overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate001overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate001width {
-width:266px;
-}
-.plate002overlay {
-width: 272px;
-height: 508px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate002overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate002overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate002overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate002width {
-width:272px;
-}
-.plate003overlay {
-width: 272px;
-height: 497px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate003overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate003overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate003overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate003width {
-width:272px;
-}
-.plate004overlay {
-width: 272px;
-height: 500px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate004overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate004overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate004overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate004width {
-width:272px;
-}
-.plate005overlay {
-width: 269px;
-height: 498px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate005overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate005overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate005overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate005width {
-width:269px;
-}
-.plate006overlay {
-width: 270px;
-height: 499px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate006overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate006overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate006overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate006width {
-width:270px;
-}
-.plate007overlay {
-width: 273px;
-height: 500px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate007overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate007overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate007overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate007width {
-width:273px;
-}
-.plate008overlay {
-width: 269px;
-height: 498px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate008overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate008overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate008overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate008width {
-width:269px;
-}
-.plate009overlay {
-width: 272px;
-height: 499px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate009overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate009overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate009overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate009width {
-width:272px;
-}
-.plate010overlay {
-width: 270px;
-height: 498px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate010overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate010overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate010overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate010width {
-width:270px;
-}
-.plate011overlay {
-width: 272px;
-height: 502px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate011overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate011overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate011overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate011width {
-width:272px;
-}
-.plate012overlay {
-width: 273px;
-height: 502px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate012overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate012overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate012overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate012width {
-width:273px;
-}
-.plate013overlay {
-width: 273px;
-height: 499px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate013overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate013overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate013overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate013width {
-width:273px;
-}
-.plate014overlay {
-width: 275px;
-height: 500px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate014overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate014overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate014overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate014width {
-width:275px;
-}
-.plate015overlay {
-width: 274px;
-height: 499px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate015overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate015overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate015overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate015width {
-width:274px;
-}
-.plate016overlay {
-width: 274px;
-height: 499px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate016overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate016overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate016overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate016width {
-width:274px;
-}
-.plate017overlay {
-width: 273px;
-height: 498px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate017overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate017overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate017overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate017width {
-width:273px;
-}
-.plate018overlay {
-width: 276px;
-height: 501px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate018overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate018overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate018overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate018width {
-width:276px;
-}
-.plate019overlay {
-width: 274px;
-height: 500px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate019overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate019overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate019overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate019width {
-width:274px;
-}
-.plate020overlay {
-width: 275px;
-height: 499px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate020overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate020overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate020overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate020width {
-width:275px;
-}
-.plate021overlay {
-width: 270px;
-height: 498px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate021overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate021overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate021overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate021width {
-width:270px;
-}
-.plate022overlay {
-width: 275px;
-height: 500px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate022overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate022overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate022overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate022width {
-width:275px;
-}
-.plate023overlay {
-width: 273px;
-height: 501px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate023overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate023overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate023overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate023width {
-width:273px;
-}
-.plate024overlay {
-width: 276px;
-height: 506px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate024overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate024overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate024overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate024width {
-width:276px;
-}
-.p15width {
-width:499px;
-}
-.plate025overlay {
-width: 503px;
-height: 274px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate025overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate025overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate025overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate025width {
-width:503px;
-}
-.plate026overlay {
-width: 502px;
-height: 278px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate026overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate026overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate026overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate026width {
-width:502px;
-}
-.plate027overlay {
-width: 502px;
-height: 277px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate027overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate027overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate027overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate027width {
-width:502px;
-}
-.plate028overlay {
-width: 501px;
-height: 277px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate028overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate028overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate028overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate028width {
-width:501px;
-}
-.plate029overlay {
-width: 503px;
-height: 279px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate029overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate029overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate029overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate029width {
-width:503px;
-}
-.plate030overlay {
-width: 501px;
-height: 278px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate030overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate030overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate030overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate030width {
-width:501px;
-}
-.plate031overlay {
-width: 500px;
-height: 272px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate031overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate031overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate031overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate031width {
-width:500px;
-}
-.plate032overlay {
-width: 502px;
-height: 275px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate032overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate032overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate032overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate032width {
-width:502px;
-}
-.plate033overlay {
-width: 506px;
-height: 276px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate033overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate033overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate033overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate033width {
-width:506px;
-}
-.plate034overlay {
-width: 499px;
-height: 276px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate034overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate034overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate034overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate034width {
-width:499px;
-}
-.plate035overlay {
-width: 504px;
-height: 275px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate035overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate035overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate035overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate035width {
-width:504px;
-}
-.plate036overlay {
-width: 501px;
-height: 274px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate036overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate036overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate036overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate036width {
-width:501px;
-}
-.plate037overlay {
-width: 274px;
-height: 497px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate037overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate037overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate037overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate037width {
-width:274px;
-}
-.plate038overlay {
-width: 276px;
-height: 498px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate038overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate038overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate038overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate038width {
-width:276px;
-}
-.plate039overlay {
-width: 277px;
-height: 503px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate039overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate039overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate039overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate039width {
-width:277px;
-}
-.plate040overlay {
-width: 277px;
-height: 502px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate040overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate040overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate040overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate040width {
-width:277px;
-}
-.plate041overlay {
-width: 276px;
-height: 501px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate041overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate041overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate041overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate041width {
-width:276px;
-}
-.plate042overlay {
-width: 277px;
-height: 504px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate042overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate042overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate042overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate042width {
-width:277px;
-}
-.plate043overlay {
-width: 279px;
-height: 503px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate043overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate043overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate043overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate043width {
-width:279px;
-}
-.plate044overlay {
-width: 276px;
-height: 501px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate044overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate044overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate044overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate044width {
-width:276px;
-}
-.plate045overlay {
-width: 276px;
-height: 500px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate045overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate045overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate045overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate045width {
-width:276px;
-}
-.plate046overlay {
-width: 277px;
-height: 502px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate046overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate046overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate046overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate046width {
-width:277px;
-}
-.plate047overlay {
-width: 276px;
-height: 502px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate047overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate047overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate047overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate047width {
-width:276px;
-}
-.plate048overlay {
-width: 276px;
-height: 504px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate048overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate048overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate048overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate048width {
-width:276px;
-}
-.plate049overlay {
-width: 274px;
-height: 505px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate049overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate049overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate049overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate049width {
-width:274px;
-}
-.plate050overlay {
-width: 275px;
-height: 505px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate050overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate050overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate050overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate050width {
-width:275px;
-}
-.plate051overlay {
-width: 269px;
-height: 500px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate051overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate051overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate051overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate051width {
-width:269px;
-}
-.plate052overlay {
-width: 270px;
-height: 499px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate052overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate052overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate052overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate052width {
-width:270px;
-}
-.plate053overlay {
-width: 271px;
-height: 502px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate053overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate053overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate053overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate053width {
-width:271px;
-}
-.plate054overlay {
-width: 274px;
-height: 502px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate054overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate054overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate054overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate054width {
-width:274px;
-}
-.plate055overlay {
-width: 276px;
-height: 502px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate055overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate055overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate055overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate055width {
-width:276px;
-}
-.plate056overlay {
-width: 275px;
-height: 499px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate056overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate056overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate056overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate056width {
-width:275px;
-}
-.plate057overlay {
-width: 271px;
-height: 496px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate057overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate057overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate057overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate057width {
-width:271px;
-}
-.plate058overlay {
-width: 279px;
-height: 504px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate058overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate058overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate058overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate058width {
-width:279px;
-}
-.plate059overlay {
-width: 276px;
-height: 499px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate059overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate059overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate059overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate059width {
-width:276px;
-}
-.plate060overlay {
-width: 275px;
-height: 501px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate060overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate060overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate060overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate060width {
-width:275px;
-}
-.p26width {
-width:500px;
-}
-.plate061overlay {
-width: 503px;
-height: 271px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate061overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate061overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate061overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate061width {
-width:503px;
-}
-.plate062overlay {
-width: 507px;
-height: 276px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate062overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate062overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate062overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate062width {
-width:507px;
-}
-.plate063overlay {
-width: 505px;
-height: 275px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate063overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate063overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate063overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate063width {
-width:505px;
-}
-.plate064overlay {
-width: 507px;
-height: 272px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate064overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate064overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate064overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate064width {
-width:507px;
-}
-.plate065overlay {
-width: 506px;
-height: 272px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate065overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate065overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate065overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate065width {
-width:506px;
-}
-.plate066overlay {
-width: 505px;
-height: 278px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate066overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate066overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate066overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate066width {
-width:505px;
-}
-.plate067overlay {
-width: 504px;
-height: 276px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate067overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate067overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate067overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate067width {
-width:504px;
-}
-.plate068overlay {
-width: 501px;
-height: 276px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate068overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate068overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate068overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate068width {
-width:501px;
-}
-.plate069overlay {
-width: 498px;
-height: 275px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate069overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate069overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate069overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate069width {
-width:498px;
-}
-.plate070overlay {
-width: 499px;
-height: 276px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate070overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate070overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate070overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate070width {
-width:499px;
-}
-.plate071overlay {
-width: 503px;
-height: 277px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate071overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate071overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate071overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate071width {
-width:503px;
-}
-.plate072overlay {
-width: 502px;
-height: 274px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate072overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate072overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate072overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate072width {
-width:502px;
-}
-.plate073overlay {
-width: 274px;
-height: 500px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate073overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate073overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate073overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate073width {
-width:274px;
-}
-.plate074overlay {
-width: 276px;
-height: 497px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate074overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate074overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate074overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate074width {
-width:276px;
-}
-.plate075overlay {
-width: 271px;
-height: 498px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate075overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate075overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate075overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate075width {
-width:271px;
-}
-.plate076overlay {
-width: 274px;
-height: 496px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate076overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate076overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate076overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate076width {
-width:274px;
-}
-.plate077overlay {
-width: 274px;
-height: 500px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate077overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate077overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate077overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate077width {
-width:274px;
-}
-.plate078overlay {
-width: 279px;
-height: 504px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate078overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate078overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate078overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate078width {
-width:279px;
-}
-.plate079overlay {
-width: 276px;
-height: 508px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate079overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate079overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate079overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate079width {
-width:276px;
-}
-.plate080overlay {
-width: 272px;
-height: 504px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate080overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate080overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate080overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate080width {
-width:272px;
-}
-.plate081overlay {
-width: 273px;
-height: 509px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate081overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate081overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate081overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate081width {
-width:273px;
-}
-.plate082overlay {
-width: 277px;
-height: 503px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate082overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate082overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate082overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate082width {
-width:277px;
-}
-.plate083overlay {
-width: 279px;
-height: 502px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate083overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate083overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate083overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate083width {
-width:279px;
-}
-.plate084overlay {
-width: 274px;
-height: 505px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate084overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate084overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate084overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate084width {
-width:274px;
-}
-.p35width {
-width:498px;
-}
-.plate085overlay {
-width: 271px;
-height: 500px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate085overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate085overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate085overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate085width {
-width:271px;
-}
-.plate086overlay {
-width: 276px;
-height: 504px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate086overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate086overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate086overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate086width {
-width:276px;
-}
-.plate087overlay {
-width: 278px;
-height: 507px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate087overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate087overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate087overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate087width {
-width:278px;
-}
-.plate088overlay {
-width: 269px;
-height: 498px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate088overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate088overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate088overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate088width {
-width:269px;
-}
-.plate089overlay {
-width: 274px;
-height: 504px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate089overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate089overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate089overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate089width {
-width:274px;
-}
-.plate090overlay {
-width: 275px;
-height: 508px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate090overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate090overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate090overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate090width {
-width:275px;
-}
-.plate091overlay {
-width: 275px;
-height: 505px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate091overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate091overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate091overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate091width {
-width:275px;
-}
-.plate092overlay {
-width: 275px;
-height: 504px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate092overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate092overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate092overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate092width {
-width:275px;
-}
-.plate093overlay {
-width: 278px;
-height: 502px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate093overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate093overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate093overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate093width {
-width:278px;
-}
-.plate094overlay {
-width: 277px;
-height: 503px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate094overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate094overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate094overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate094width {
-width:277px;
-}
-.plate095overlay {
-width: 278px;
-height: 501px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate095overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate095overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate095overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate095width {
-width:278px;
-}
-.plate096overlay {
-width: 274px;
-height: 502px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate096overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate096overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate096overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate096width {
-width:274px;
-}
-.p39width {
-width:487px;
-}
-.plate097overlay {
-width: 505px;
-height: 277px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate097overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate097overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate097overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate097width {
-width:505px;
-}
-.plate098overlay {
-width: 500px;
-height: 276px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate098overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate098overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate098overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate098width {
-width:500px;
-}
-.plate099overlay {
-width: 502px;
-height: 276px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate099overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate099overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate099overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate099width {
-width:502px;
-}
-.plate100overlay {
-width: 497px;
-height: 271px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate100overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate100overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate100overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate100width {
-width:497px;
-}
-.plate101overlay {
-width: 498px;
-height: 275px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate101overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate101overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate101overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate101width {
-width:498px;
-}
-.plate102overlay {
-width: 501px;
-height: 274px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate102overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate102overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate102overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate102width {
-width:501px;
-}
-.plate103overlay {
-width: 504px;
-height: 271px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate103overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate103overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate103overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate103width {
-width:504px;
-}
-.plate104overlay {
-width: 507px;
-height: 274px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate104overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate104overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate104overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate104width {
-width:507px;
-}
-.plate105overlay {
-width: 503px;
-height: 275px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate105overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate105overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate105overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate105width {
-width:503px;
-}
-.plate106overlay {
-width: 502px;
-height: 274px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate106overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate106overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate106overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate106width {
-width:502px;
-}
-.plate107overlay {
-width: 504px;
-height: 274px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate107overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate107overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate107overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate107width {
-width:504px;
-}
-.plate108overlay {
-width: 503px;
-height: 275px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate108overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate108overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate108overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate108width {
-width:503px;
-}
-.p43width {
-width:496px;
-}
-.plate109overlay {
-width: 270px;
-height: 505px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate109overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate109overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate109overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate109width {
-width:270px;
-}
-.plate110overlay {
-width: 279px;
-height: 508px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate110overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate110overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate110overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate110width {
-width:279px;
-}
-.plate111overlay {
-width: 274px;
-height: 506px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate111overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate111overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate111overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate111width {
-width:274px;
-}
-.plate112overlay {
-width: 273px;
-height: 505px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate112overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate112overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate112overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate112width {
-width:273px;
-}
-.plate113overlay {
-width: 279px;
-height: 501px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate113overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate113overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate113overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate113width {
-width:279px;
-}
-.plate114overlay {
-width: 276px;
-height: 507px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate114overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate114overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate114overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate114width {
-width:276px;
-}
-.plate115overlay {
-width: 276px;
-height: 500px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate115overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate115overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate115overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate115width {
-width:276px;
-}
-.plate116overlay {
-width: 276px;
-height: 504px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate116overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate116overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate116overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate116width {
-width:276px;
-}
-.plate117overlay {
-width: 274px;
-height: 496px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate117overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate117overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate117overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate117width {
-width:274px;
-}
-.plate118overlay {
-width: 277px;
-height: 499px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate118overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate118overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate118overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate118width {
-width:277px;
-}
-.plate119overlay {
-width: 281px;
-height: 505px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate119overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate119overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate119overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate119width {
-width:281px;
-}
-.plate120overlay {
-width: 274px;
-height: 501px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate120overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate120overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate120overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate120width {
-width:274px;
-}
-.p47width {
-width:497px;
-}
-.plate121overlay {
-width: 504px;
-height: 276px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate121overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate121overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate121overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate121width {
-width:504px;
-}
-.plate122overlay {
-width: 507px;
-height: 277px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate122overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate122overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate122overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate122width {
-width:507px;
-}
-.plate123overlay {
-width: 504px;
-height: 274px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate123overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate123overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate123overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate123width {
-width:504px;
-}
-.plate124overlay {
-width: 501px;
-height: 269px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate124overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate124overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate124overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate124width {
-width:501px;
-}
-.plate125overlay {
-width: 501px;
-height: 276px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate125overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate125overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate125overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate125width {
-width:501px;
-}
-.plate126overlay {
-width: 507px;
-height: 276px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate126overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate126overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate126overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate126width {
-width:507px;
-}
-.plate127overlay {
-width: 500px;
-height: 278px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate127overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate127overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate127overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate127width {
-width:500px;
-}
-.plate128overlay {
-width: 501px;
-height: 274px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate128overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate128overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate128overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate128width {
-width:501px;
-}
-.plate129overlay {
-width: 500px;
-height: 278px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate129overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate129overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate129overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate129width {
-width:500px;
-}
-.plate130overlay {
-width: 496px;
-height: 274px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate130overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate130overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate130overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate130width {
-width:496px;
-}
-.plate131overlay {
-width: 501px;
-height: 277px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate131overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate131overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate131overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate131width {
-width:501px;
-}
-.plate132overlay {
-width: 502px;
-height: 274px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate132overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate132overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate132overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate132width {
-width:502px;
-}
-.p50width {
-width:494px;
-}
-.p52width {
-width:187px;
-}
-.plate133overlay {
-width: 506px;
-height: 276px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate133overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate133overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate133overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate133width {
-width:506px;
-}
-.plate134overlay {
-width: 503px;
-height: 276px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate134overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate134overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate134overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate134width {
-width:503px;
-}
-.plate135overlay {
-width: 511px;
-height: 277px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate135overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate135overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate135overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate135width {
-width:511px;
-}
-.plate136overlay {
-width: 507px;
-height: 275px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate136overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate136overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate136overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate136width {
-width:507px;
-}
-.plate137overlay {
-width: 507px;
-height: 276px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate137overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate137overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate137overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate137width {
-width:507px;
-}
-.plate138overlay {
-width: 507px;
-height: 278px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate138overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate138overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate138overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate138width {
-width:507px;
-}
-.plate139overlay {
-width: 506px;
-height: 272px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate139overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate139overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate139overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate139width {
-width:506px;
-}
-.plate140overlay {
-width: 498px;
-height: 272px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate140overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate140overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate140overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate140width {
-width:498px;
-}
-.plate141overlay {
-width: 507px;
-height: 274px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate141overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate141overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate141overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate141width {
-width:507px;
-}
-.plate142overlay {
-width: 504px;
-height: 269px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate142overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate142overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate142overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate142width {
-width:504px;
-}
-.plate143overlay {
-width: 500px;
-height: 274px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate143overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate143overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate143overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate143width {
-width:500px;
-}
-.plate144overlay {
-width: 502px;
-height: 273px;
-position: relative;
-margin-bottom: 4px;
-}
-.plate144overlay .img-back {
-display: none;
-position: absolute;
-top: 0;
-left: 0;
-z-index: 99;
-}
-.plate144overlay:hover .img-back {
-display: inline;
-}
-.plate144overlay:hover .img-front {
-display: none;
-}
-.plate144width {
-width:502px;
-}
-.xd32e1549 {
-text-align:center;
-}
-.xd32e1553 {
-font-size:small;
-}
-.spinewidth {
-width:720px;
-}
-.backwidth {
-width:592px;
-}
-/* ]]> */ </style>
-</head>
-<body>
-<div style='text-align:center'>*** START OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK 67159 ***</div>
-<div class="front">
-<div class="div1 cover"><span class="pageNum">[<a href="#toc">Inhoud</a>]</span><div class="divBody">
-<p class="first"></p>
-<div class="figure cover-imagewidth"><img src="images/front.jpg" alt="Oorspronkelijke voorkant." width="594" height="720"></div><p>
-</p>
-</div>
-</div>
-<div class="div1 titlepage"><span class="pageNum">[<a href="#toc">Inhoud</a>]</span><div class="divBody">
-<p class="first"></p>
-<div class="figure titlepage-imagewidth"><img src="images/titlepage.png" alt="Oorspronkelijke titelpagina." width="470" height="720"></div><p>
-</p>
-</div>
-</div>
-<div class="titlePage">
-<div class="docTitle">
-<h1 class="mainTitle">LENTE</h1>
-</div>
-<div class="byline">DOOR
-<br>
-<span class="docAuthor">JAC. P. THIJSSE</span>
-<br>
-<span class="corr" id="xd32e131" title="Bron: GEILLUSTREERD">GEÏLLUSTREERD</span> MET PLAATJES NAAR TEEKENINGEN VAN L. W. R. WENCKEBACH, JAN VAN OORT EN JAN VOERMAN
-<span class="sc">Jr</span>.</div>
-<div class="docImprint"><span class="docDate">1906</span>
-<br>
-BAKKERIJ „DE RUIJTER”<br>
-DER FIRMA VERKADE &amp; COMP.</div>
-</div>
-<p><span class="pageNum" id="pb3">[<a href="#pb3">3</a>]</span></p>
-<div class="div1 last-child preface"><span class="pageNum">[<a href="#toc">Inhoud</a>]</span><div class="divBody">
-<div class="figure floatLeft"><img src="images/initial-h.png" alt="H" width="179" height="235"></div>
-<p class="first">et was op een voorjaarsavond, gezellig tegenover elkander zittende, dat wij aan den
-praat raakten over ons album No. 3, dat toen pas was uitgekomen en in slechts enkele
-weken zijne bestemming gevonden had door gansch het land.—Zoo’n album met de plaatjes,
-teksten, en alles wat er aan vast is, kost veel tijd van voorbereiding; heel een organisatie
-van teekenaars, drukkers, binders en pakkers komt er bij te pas, en is het eenmaal
-verschenen, dan komt van zelf de vraag: „Wat nu? Hoe kunnen wij, geleerd door de ervaring
-van vorige uitgaven, een volgend jaar iets beters leveren, iets wat nog meer voldoet
-aan het doel, dat wij ons speciaal in de laatste jaren voor oogen stelden, <abbr title="namelijk">n.l.</abbr> om het geld, dat wij voor reklame uitgeven, zoo practisch en tevens zoo nuttig mogelijk
-te besteden?”
-</p>
-<p>En al pratende lokte het eene denkbeeld het andere uit. Eerstens wilden wij een beslist
-Nederlandsch werk leveren: plaatjes met Hollandsche voorstellingen, door landgenooten
-ontworpen, gereproduceerd en gedrukt, het album hier gemaakt, gedrukt en gebonden,
-het papier er voor van eene Nederlandsche firma.
-</p>
-<p>Dan wilden wij zoo gaarne, dat de plaatjes niet alleen de verzamellust der kinderen
-zouden bevredigen, maar ook dat ouders en anderen er vreugde van zouden kunnen hebben,—dat
-er voor allen wat uit te leeren zou zijn, wat hun lust tot opmerken zou prikkelen,
-hunne liefde voor de natuur zou vergrooten. En toen stond het plan ons spoedig geheel
-voor den geest: wij zouden eene vertelling trachten te geven van het jaar, van de
-verschillende jaargetijden, van bloemen, vogels, vlinders, kevers, die overal te vinden
-zijn in ons kleine land, doch die maar door enkelen worden gekend.
-</p>
-<p>Natuurlijk kwamen ons toen dadelijk in de gedachte de aardige boekjes van <span class="sc">Heijmans</span> en <span class="sc">Thijsse</span>: In Sloot en Plas, Hei en Dennen, enz. en de artikelen van <span class="sc">Thijsse</span> in het „Alg. Handelsblad”, en wij namen ons voor een dier heeren te vragen, of hij
-ons helpen wilde in ons streven, om het geld, dat wij nu eenmaal moeten uitgeven om
-aan onze producten die bekendheid te geven, die voor den bloei onzer zaken noodig
-is, nuttig te besteden, ten bate van eene breede schare van lezers en lezeressen,
-zoo oud als jong, in het belang van verbreiding van kennis onder hen en het aankweeken
-van liefde voor alles wat groeit en bloeit in onze zoo mooie natuur.
-<span class="pageNum" id="pb4">[<a href="#pb4">4</a>]</span></p>
-<p>Dus niet een album alleen, maar een boek, en ter illustreering van den tekst de plaatjes,
-die wij bij onze artikelen pakken. Een boek dat geïllustreerd zal zijn tegen dat de
-Lente opnieuw haar intrede doet. Een boek, dat een deel zou kunnen vormen van eene
-volgreeks: Lente, Zomer, Herfst en Winter, een boek geschreven door eenen scherpen
-waarnemer, versierd met oorspronkelijke en daarbij behoorende teekeningen, welke het
-bloempje en plantje of vogel en vlinder, zoo getrouw mogelijk weergeven.
-</p>
-<p>Wij waren in onzen schik met deze vondst, en togen aan den arbeid, of juister nog
-de heer <span class="sc">Vlaanderen</span>, die onze afdeeling reklame beheert. De heer <span class="sc"><span class="corr" id="xd32e172" title="Bron: Thysse">Thijsse</span></span> verklaarde zich bereid het boek te schrijven, de teekenaars <span class="sc">Jan van Oort</span> en <span class="sc">L.&nbsp;W.&nbsp;R. Wenckebach</span> te Amsterdam en <span class="sc">Jan Voerman Jr.</span> te Hattem namen het ontwerpen en teekenen der plaatjes op zich, terwijl de reproductie
-daarvan werd toevertrouwd aan de heeren <span class="sc">Roeloffzen-Hübner &amp; Van Santen</span>, Amsterdam en den heer <span class="sc">S. Bakker Jzn.</span>, Koog a/d Zaan. De tekst werd gedrukt door de firma <span class="sc">Mouton &amp; Co.</span>, Den Haag, op papier, geleverd door de firma <span class="sc">Van Gelder Zonen</span>, Wormerveer; het binden geschiedde door de heeren <span class="sc">Stokkink &amp; Van Lith</span>, Amsterdam. Wij noemen deze namen, omdat wij in het begin zeiden, dat het geheel
-een zuiver Nederlandsch werk zou vertegenwoordigen, en tevens om de heeren dank te
-brengen voor de goede zorgen, die zij aan een en ander hebben besteed.
-</p>
-<p>Eén vraag dringt zich thans aan ons op: zullen wij op den ingeslagen weg voortgaan,
-zullen wij spoedig na het uitkomen van dit album kunnen besluiten een volgend jaar
-een vervolg daarop te geven, getiteld „Zomer”? Dit hangt van U af, waarde lezer. Hoe
-spoediger wij weten, dat het boek „Lente” met de daarbij behoorende plaatjes U bevalt,
-hoe liever wij dit hebben, dan kunnen gedurende den zomer de bloemen, vogels en insecten
-uitsluitend naar de natuur worden geteekend, en ook voor den schrijver van den tekst
-heeft het veel waarde wanneer hij zoo vroeg mogelijk weet, of het vervolg op „Lente”
-verschijnen zal, ja dan neen. Wanneer gij derhalve plaatjes ter ruiling zendt, schrijft
-ons dan of gij met ons plan instemt.
-</p>
-<p>Wij besluiten met den wensch, dat „Lente” de kring van onze jeugdige vrienden zal
-vergrooten en de kennis en de liefde tot de natuur zal vermeerderen.
-</p>
-<p class="signed"><span class="sc">Firma</span> VERKADE &amp; COMP.
-<span class="pageNum" id="pb5">[<a href="#pb5">5</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-</div>
-<div class="body">
-<div id="lente" class="div1 last-child chapter"><span class="pageNum">[<a href="#lente.toc">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">LENTE.</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Het is nog niet uitgemaakt, wie het eerst de Lente proclameert: de zanglijster, de
-sneeuwklokjes of de hazelaar. Het eene jaar komt de vogel het eerst met ’t nieuwtje,
-het andere jaar de heester of de bloem, maar in ieder geval weten zij het altijd eerder
-dan de menschen, die op den kalender afgaan, en meenen, dat de Lente den eenentwintigsten
-Maart haar intocht doet.
-</p>
-<p>Mij dunkt, ik hoor die zanglijster al lachen! „21 Maart, begin van de Lente? Maar
-dan zitten wij al lang in de zorgen! Neen hoor, de ware pret begint al, wanneer de
-dagen weer langer worden, zoo in het begin van Januari. Hoor maar eens, wat de andere
-vogels er van zeggen”.
-</p>
-<p>En waarlijk, daar gaat hij zitten in den hoogsten top van zijn geliefkoosden abeel
-of iep en roept ze alle op. Want de zanglijster is alle talen machtig en ’t kost hem
-niet de minste moeite, om in éen adem koolmees en pimpelmees, roodborst en huismusch,
-wulp en spreeuw toe te spreken, ieder in zijn eigen dialect.
-</p>
-<p>Uit pure vreugd en <span class="corr" id="xd32e215" title="Bron: balddadigheid">baldadigheid</span> gooit hij daar nog allerlei geluiden tusschen in van eigen vinding: mooie loopjes
-en melodieën en afschuwelijke krijsch- en sisgeluiden, net als een kwajongen, die
-al tamelijk goed viool kan spelen, maar ’t niet kan laten, om zijn instrument van
-tijd tot tijd te gebruiken als speelgoed.
-</p>
-<p>Dag aan dag zit hij in denzelfden boom, dikwijls op denzelfden tak zijn blijdschap
-uit te galmen, eerst alleen in de morgenuren bij dooiweer, dan ook tegen zonsondergang
-en eindelijk heele dagen lang, onverschillig wat weer het is. Al hagelt, regent en
-sneeuwt het tegelijk, het hindert hem niet. Alleen wanneer er onverwacht weer eens
-een winterweekje komt en de grond hard bevriest, zoodat hij niets anders te eten kan
-vinden dan wat bevroren hulstbessen of onrijpe klimopvruchten, dan verstomt zijn lied
-en dan kan hij in een paar dagen geweldig afvallen, zoodat hij ten slotte niet meer
-is dan vel over been.
-</p>
-<p>Doch zoodra de thermometer boven nul staat, begint de vreugd opnieuw. Deze <span class="pageNum" id="pb6">[<a href="#pb6">6</a>]</span>afwisseling van bitteren strijd en uitgelaten vreugde maken de eerste lenteweken tot
-den heerlijksten tijd van het jaar, vol pit, fermheid en blijdschap.
-</p>
-<p>Den eenen dag verdringen de musschen zich hongerig en haveloos om het voederbakje,
-den volgenden zitten ze onbezorgd en voldaan gezellig te sjielpen in de kale boomen.
-Wat ze elkander daar te verhalen hebben is een raadsel, maar zeker is het, dat de
-zon erbij betrokken is, want ieder straaltje vangen ze op tusschen de half opgerichte
-grijze veeren. En als de zon op ’t punt is onder te gaan, dan is hun gezelschap ’t
-grootst en het gesjielp op zijn luidruchtigst.
-</p>
-<p>Blijft het zonnige weer aanhouden, dan sleepen de musschen dra met vezels en strootjes
-en dat beteekent nesten bouwen. Die vogels hebben het onder de bescherming van onze
-huizen en daken al zoover gebracht, dat zij den winter soms totaal negeeren en kale
-jongen hebben met Nieuwejaar. Maar dat lijkt ons een afdwaling der natuur veroorzaakt
-door het stadsleven.
-</p>
-<p>Doch in Februari, dat is wat anders. Dan gaat de zanglijster ook al bouwen en de meezen
-ontbinden gaandeweg hun groote winterlegers en trekken bij kleine troepjes, ten slotte
-zelfs bij paren door het land.
-</p>
-<p>Wie de meezen voert met spekzwoord of soepbeentjes, vet in een notendop of een kokosnoot—alles
-opgehangen in de boomen—kan dat gemakkelijk waarnemen. In den winter komen heele troepen
-op ’t voer af. Niet, dat ze alle tegelijk eten, o neen, dat gaat bij beurten: de sterkste
-het eerst en dan wippen de andere ongeduldig door het hout onder het uiten van hun
-klokjesheldere loktonen. Het zijn meest koolmeezen, met zwarten kop en zwarte middenstreep
-over zwavelgele borst, maar ook komen er prachtige pimpelmeesjes bij met lichtblauwen
-schedel en donkerblauwen halskraag.
-</p>
-<p>En als nu de lente komt, dan worden de troepen in de boomen minder talrijk, maar er
-zitten er meer op het voeder; dikwijls twee op dezelfde kokosnoot of hetzelfde varkensribbetje.
-De een is wat grooter en mooier en forscher geteekend dan de andere, ’t is een mannetje,
-dat zijn wijfje vergunt mee te eten en dat van tijd tot tijd woedend opvliegt naar
-een derden vogel, die boven aan het touwtje zit te rukken. Bijna alle jonge vogelhuishoudens
-hebben last van zoo’n derde, zoo’n indringer, en ’t kost het mannetje heel wat ongerustheid
-en strijd, om hem ten slotte van de baan te krijgen.
-</p>
-<p>De pimpelmeesjes verschijnen eerder gepaard dan de koolmeezen. Dat hangt misschien
-samen met de omstandigheid, dat zij op ietwat vertrouwelijker voet staan met de menschen,
-want in den omgekeerden bloempot of de nestkastjes, die gij ter beschikking van de
-vogels stelt, zullen zich veel eerder pimpelmeesjes dan koolmeezen vestigen. Toch
-zijn er nog altijd drie kansen tegen één, dat er in plaats van pimpeltjes ringmusschen
-of spreeuwen in komen en de kansen voor roodstaartjes staan zoowat gelijk.
-<span class="pageNum" id="pb7">[<a href="#pb7">7</a>]</span></p>
-<p>Die meesjes beginnen nu ook hun lentelied te zingen, dat veel liever en vroolijker
-is, dan hun winterzang. Zoo gaat het ook met roodborst en winterkoning. Die hebben
-den heelen winter door gezongen, vorst of geen vorst, maar nu het lente wordt, zingen
-zij eens zoo mooi en eens zoo lang, het roodborstje hoog en fijn en aandoenlijk, de
-winterkoning dartel en blij met geraas en geschetter en trillers zonder eind.
-</p>
-<p>Hij is nog doller dan de zanglijster, want die zit ten minste nog stil op zijn tak.
-</p>
-<p>De winterkoning echter houdt het nergens langer uit dan een minuut, telkens verandert
-hij van plaats, altijd door zingend, zoodat hij eindelijk met zijn korte snorrende
-vleugeltjes gaat gelijken op een soort van muzikaal balspel. Ten slotte schijnt hij
-uitgeraasd te zijn, en dan sluipt de bruine dwerg tusschen de boomstronken door, om
-voedsel te zoeken of om bouwstoffen te vergaren voor een van de vele nesten, die hij
-onderhanden heeft.
-</p>
-<div class="figure floatRight p7width"><img src="images/p7.png" alt="" width="493" height="304"></div><p>
-</p>
-<p>Daar ontmoet hij den zwarten lijster, die ook al met lentegedachten rondloopt en daardoor
-minder verdraagzaam is, dan een maand geleden, zoodat hij dat gedraai en gesnuffel
-van zoo’n winterkoning in zijn nabijheid niet hebben kan. Hij springt dus met zoo’n
-paar deftige lijstersprongetjes op den kleinen indringer los, deze slaat op de vlucht
-en begint in zijn agitatie natuurlijk weer van voren af aan te zingen. Want elke sterke
-gemoedsaandoening, al is het ook een onaangename, is voor hem en voor vele andere
-vogels de aanleiding tot een lied.
-</p>
-<p>De zwarte lijster koelt nu zijn woede op een arme aardworm, die hij onder de dorre
-bladeren gehoord had en laat de zucht hooren, waarvan de lijsters het monopolie hebben
-en dat eigenlijk een armzalig dun gefluit is. Waarom zou hij zuchten, die mooie zwartgerokte,
-goudgesnavelde merel? Wel, verleden week vochten drie bruine merelwijfjes om hèm,
-en nu moet hij weer dag aan dag met andere merelmannen vechten om de eene van de drie,
-die toen de baas en daardoor zijn wijfje geworden is.
-</p>
-<p>Dat veroorzaakt in de merelwereld al dat gejaag en geraas en geroep, al die onrust
-en onwaardige vechtpartijen, die men niet verwachten zou van een zoo edelen zanger.
-Hoe rein en rustig klinkt zijn lied ’s avonds uit de hooge boomen!
-</p>
-<p>Als de merel zingt, dan is het ook tijd, om naar bloemen uit te zien. Wel is waar
-hebben den heelen winter door madeliefje en kruiskruid, vogelmuur en paarse doovenetel
-hun bloempjes vertoond tusschen ijs en sneeuw, maar dat was toch <span class="pageNum" id="pb8">[<a href="#pb8">8</a>]</span>niet het ware. Die bloempjes bleven klein en dicht bij den grond, weinig in aantal
-en zonder geur of fleur.
-</p>
-<p>Maar nu wordt het anders. De vogelmuur groeit uit en vertakt zich en waar met Kerstmis
-zich niet meer vertoonde dan een enkel bloempje tusschen een paar groene blaadjes,
-daar spreiden zich nu kussens uit van dicht sappig groen en als de zon schijnt, dan
-wordt dat groen overdekt en verborgen door duizenden bij duizenden tienpuntige sterretjes
-van het reinste wit, zoodat het plekje grond bedekt lijkt met een ijle sneeuwlaag.
-En de madeliefjes verheffen zich op hooger stelen. In den winter zijn ze altijd eenvoudig
-wit met geel, flets geel en slap wit. Maar nu ’t lente wordt, hebben ze warmer tinten
-van noode, het geel wordt dieper en nadert tot oranje en de randbloempjes krijgen
-een tipje rood. Hoe helderder voorjaarsweer, des te meer madeliefjes met roode randjes.
-</p>
-<p>Op dezelfde plaatsen als de vogelmuur bloeit het kruiskruid, het gemeene kruiskruid,
-zooals het in de boeken heet. Dat woordje gemeen heeft in de plantkunde een andere
-beteekenis dan in het dagelijksch leven, het is eigenlijk een afkorting van „algemeen”
-en er zit dus heelemaal geen kwaad bij. In dit geval echter kunnen wij haast niet
-nalaten, met eenige minachting aan het plantje te denken, het is zoo gewoon en zoo
-min, het staat altijd op verwaarloosde plekjes en heeft in vorm en kleur en levenswijs
-weinig, dat bij den oppervlakkigen beschouwer bewondering wekt of aandacht trekt.
-Een echt versmaad, nederig onkruid.
-</p>
-<p>Even nederig en bijna altijd over het hoofd gezien is een ander bloempje, dat dikwijls
-reeds in November bloeit, den heelen winter zonder schade door alle wisseling van
-vorst en dooi blijft groeien en nu in de lachende voorjaarszon zijn gansche levenskracht
-ontwikkelt. Het is het hongerbloempje, een nietig plantje, bestaande uit een rozetje
-van groene blaadjes vlak op den grond, waaruit een dunne vertakte bloemstengel verrijst.
-De bloempjes zijn kleine kruisbloempjes met gespleten kroonblaadjes, zoodat er in
-plaats van vier acht schijnen te zijn.
-</p>
-<p>Maar op de zandgronden en in sommige parken en tuinen groeien deze kleine plantjes
-dicht opeen bij honderden en duizenden. In den voormiddag gaan bij zonnig weer de
-bloempjes wijd open. De dunne steeltjes, die ze dragen, zijn nauwelijks zichtbaar
-en zoo schijnt er dan een witte sluier te zweven boven de groenende duinhelling.
-</p>
-<p>Het hongerbloempje heet ook wel voorjaarsvroegeling en dat is eigenlijk een veel aardiger
-naam. Want dit dappere plantje wekt maar zelden gedachte aan honger en gebrek. Integendeel,
-de bloempjes bevatten flink ontwikkelde honingklieren en verschaffen overvloedig voedsel
-aan vliegen en bijen en vroege voorjaarsvlinders.
-</p>
-<div class="table">
-<table class="container">
-<tr>
-<td class="cellLeft cellTop">
-<div class="figure plate001width" id="plate001">
-<div class="plate001overlay"><img src="images/plate001.jpg" alt="Zanglijster." class="img-front" width="266" height="494"><img src="images/plate001-back.png" alt="Zanglijster." class="img-back" width="262" height="476"></div>
-<p class="figureHead">Zanglijster.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellTop">
-<div class="figure plate002width" id="plate002">
-<div class="plate002overlay"><img src="images/plate002.jpg" alt="Koolmees." class="img-front" width="272" height="508"><img src="images/plate002-back.png" alt="Koolmees." class="img-back" width="274" height="493"></div>
-<p class="figureHead">Koolmees.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellTop">
-<div class="figure plate003width" id="plate003">
-<div class="plate003overlay"><img src="images/plate003.jpg" alt="Pimpelmees." class="img-front" width="272" height="497"><img src="images/plate003-back.png" alt="Pimpelmees." class="img-back" width="265" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Pimpelmees.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft cellBottom">
-<div class="figure plate004width" id="plate004">
-<div class="plate004overlay"><img src="images/plate004.jpg" alt="Musschen." class="img-front" width="272" height="500"><img src="images/plate004-back.png" alt="Musschen." class="img-back" width="264" height="481"></div>
-<p class="figureHead">Musschen.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellBottom">
-<div class="figure plate005width" id="plate005">
-<div class="plate005overlay"><img src="images/plate005.jpg" alt="Winterkoninkje." class="img-front" width="269" height="498"><img src="images/plate005-back.png" alt="Winterkoninkje." class="img-back" width="264" height="481"></div>
-<p class="figureHead">Winterkoninkje.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellBottom">
-<div class="figure plate006width" id="plate006">
-<div class="plate006overlay"><img src="images/plate006.jpg" alt="Vink." class="img-front" width="270" height="499"><img src="images/plate006-back.png" alt="Vink." class="img-back" width="263" height="480"></div>
-<p class="figureHead">Vink.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-</table>
-</div><p>
-</p>
-<div class="table">
-<table class="container">
-<tr>
-<td class="cellLeft cellTop">
-<div class="figure plate007width" id="plate007">
-<div class="plate007overlay"><img src="images/plate007.jpg" alt="Klein Hoefblad met kleine Vos." class="img-front" width="273" height="500"><img src="images/plate007-back.png" alt="Klein Hoefblad met kleine Vos." class="img-back" width="266" height="480"></div>
-<p class="figureHead">Klein Hoefblad met kleine Vos.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellTop">
-<div class="figure plate008width" id="plate008">
-<div class="plate008overlay"><img src="images/plate008.jpg" alt="Gewoon Kruiskruid." class="img-front" width="269" height="498"><img src="images/plate008-back.png" alt="Gewoon Kruiskruid." class="img-back" width="267" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Gewoon Kruiskruid.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellTop">
-<div class="figure plate009width" id="plate009">
-<div class="plate009overlay"><img src="images/plate009.jpg" alt="Voorjaarsvroegeling." class="img-front" width="272" height="499"><img src="images/plate009-back.png" alt="Voorjaarsvroegeling." class="img-back" width="267" height="481"></div>
-<p class="figureHead">Voorjaarsvroegeling.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft cellBottom">
-<div class="figure plate010width" id="plate010">
-<div class="plate010overlay"><img src="images/plate010.jpg" alt="Waterwilg." class="img-front" width="270" height="498"><img src="images/plate010-back.png" alt="Waterwilg." class="img-back" width="265" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Waterwilg.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellBottom">
-<div class="figure plate011width" id="plate011">
-<div class="plate011overlay"><img src="images/plate011.jpg" alt="Bladmossen." class="img-front" width="272" height="502"><img src="images/plate011-back.png" alt="Bladmossen." class="img-back" width="268" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Bladmossen.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellBottom">
-<div class="figure plate012width">
-<div class="plate012overlay"><img src="images/plate012.jpg" alt="Korstmossen." class="img-front" width="273" height="502"><img src="images/plate012-back.png" alt="Korstmossen." class="img-back" width="269" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Korstmossen.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-</table>
-</div><p>
-</p>
-<p>Er zijn ook vlinders van den winter, vreemde, geheimzinnige dieren, maar de echte
-vlinder van het voorjaar is het bont gekleurde Kleine Vosje. Die heeft ook een fijn
-lentegevoel en komt uit zijn schuilhoek wel te voorschijn, nog voor de zanglijster
-<span class="pageNum" id="pb9">[<a href="#pb9">9</a>]</span>zingt. Dikwijls moet hij dan smadelijk den terugtocht blazen, maar als de merel gaat
-zingen, dan staan zijn kansen al beter en dan is hij er ook zeker van, dat hij op
-de bloemen van het Klein Hoefblad smakelijk zijn bekomst kan eten.
-</p>
-<p>Met het Sneeuwklokje is het Klein Hoefblad eigenlijk de eerste echte voorjaarsbloem,
-want vogelmuur, madelief, kruiskruid, doovenetel en voorjaarsvroegeling zijn te beschouwen
-als overwinteraars.
-</p>
-<p>Het sneeuwklokje komt ook wel reeds in December uit den grond kijken, maar houdt zijn
-blaadjes en bloemen nog lang in de beschermende scheede besloten. Eind Januari of
-in ’t begin van Februari komt op zonnige plekjes een enkel bloempje uit het hulsel
-te voorschijn, maar het opent zich nog niet. Als een groote, bevroren witte droppel
-blijft het hangen en eerst na eenige dagen spreiden in de warme Februari-zon de buitenste
-dekblaadjes zich uit en de groengestreepte binnenste bloemblaadjes bieden aan de hongerige
-bijen hun honingvoorraad aan.
-</p>
-<p>Weken lang duren die bloempjes. Als ze zich openen, ligt het ijs nog in de slooten
-en is de zanglijster nauwelijks begonnen te zingen. Wanneer zij verwelken, heeft de
-kieviet al eieren en zien wij de komst van de zwaluwen tegemoet. Al dien tijd staan
-ze frisch en ongeschonden te bloeien, ongedeerd door storm of vorst, onaangeroerd
-door de vraatzieke slakken of door het nog vraatzuchtiger konijn. Geen wonder, dat
-deze plant de lieveling is van allen en dat is wel de oorzaak ervan, dat we ze zoo
-weinig in ’t wild vinden.
-</p>
-<p>Overal waar ze groeien, worden ze uitgegraven en meegenomen naar tuintjes en parken
-en daar komen ze ieder jaar in steeds toenemend aantal weer te voorschijn. Daarbij
-moeten ze zich het gezelschap laten welgevallen van uitheemsche sneeuwklokjes-soorten
-en, wat erger is, van „dubbele” sneeuwklokjes.
-</p>
-<p>Zooeven noemde ik tegelijk met het sneeuwklokje het Klein Hoefblad als eerste voorjaarsplant.
-Dit groeit in en om steden en langs de wegen overvloedig genoeg, maar in sommige streken
-van ons land komt het weinig of niet voor, en ’t is dus geen wonder, dat enkele menschen
-het niet kennen.
-</p>
-<p>Nu dan, een goede kennis van me, een echt liefhebber van bloemen en vogels, maar volstrekt
-geen plantkundige, kwam op een mooien Februari-dag opgetogen thuis met zijn kleeren
-vol slik en zijn handen vol bloed en een sigarenkistje, dat hij bij wildvreemde menschen
-geleend had, vol pollen van een alleraardigst bloempje, die hij met groote zorg en
-liefde in zijn tuin plantte. Het was het kleine hoefblad.
-</p>
-<p>Nu is dat werkelijk een heel mooi bloempje. Het hoofdje zit op den dikken, beschubden
-stengel en als de zon schijnt, dan gaan de fijne straalbloempjes wijd uitstaan, als
-de stralen van een zonnetje, het gele hartje komt dan te zien en zelfs een volkomen
-oningewijde kan dan merken, dat het bestaat uit een aantal bekervormige kleine bloempjes.
-Het blijkt ook, dat ieder straaltje van het zonnetje een bloempje is met een echten
-stamper er in, die later een mooi gepluimd vruchtje oplevert.
-<span class="pageNum" id="pb10">[<a href="#pb10">10</a>]</span></p>
-<p>Bij koud en donker weer gaan de hoofdjes dicht, maar als de zon straalt, dan straalt
-het kleine <span class="corr" id="xd32e326" title="Bron: hoef blad">hoefblad</span> ook, dan lijkt het zich uit te rekken in de lekkere warmte en vlinders en bijen komen
-zich verlustigen op de mooie bloem.
-</p>
-<p>Mijn vriend was er wat mee in zijn schik en zijn vrouw ook en ze waren zoo edelmoedig,
-aan een belangstellend buurman ook een paar polletjes cadeau te doen.
-</p>
-<p>Na eenige weken raakten de bloempjes uitgebloeid, en de pluizige vruchthoofdjes verwaaiden.
-Ook kwamen er mooie witte hoefvormige blaadjes te voorschijn, die in ’t eerst volstrekt
-niet in den tuin misstonden. Maar in den loop van den zomer werden ze toch wel wat
-groot en grof. En op andere plekken in den tuin kwamen ook al van die blaadjes te
-voorschijn. In alle perken vertoonden zich bovendien kleine kiemplantjes, die ook
-al spoedig hoefvormige blaadjes vormden en moeilijk te wieden waren. Eindelijk werd
-het een heele misère, het mooie plantje bleek een allerlastigst, bijna onverdelgbaar
-onkruid te zijn, dat uiterst snel en gemakkelijk opkomt uit zaad en zich even gemakkelijk
-voortplant door onderaardsche uitloopers, zoodat het omhoog en omlaag bestreden moet
-worden.
-</p>
-<p>Voor den tuin is het dus niet geschikt, op den akker is het te vreezen, maar langs
-dijken en wegen en op braakliggend terrein is het een welkome lentebode, een prachtig
-plantje, een toevlucht voor vlinders, vliegen en bijen. Maar in de <span class="corr" id="xd32e333" title="Bron: poezie">poëzie</span> heeft het zich geen plaats naast het sneeuwklokje weten te verwerven.
-</p>
-<p>Men plant de sneeuwklokjes meestal in het gras, maar eigenlijk behooren ze thuis in
-’t kreupelhout en mooier, rijker lentetafereel is er wel niet denkbaar dan bloeiende
-sneeuwklokjes onder bloeiende hazelaars.
-</p>
-<p>De afgevallen hazelaarbladeren, die gedurende den winter de opkomende spruitjes van
-het sneeuwklokje bedekten, vergaan in het voorjaar spoedig tot zwarte boschaarde,
-zoodat de witte sneeuwklokjes bij het ontluiken een mooien donkeren achtergrond hebben,
-een bodem, die door de zon gemakkelijk verwarmd wordt. Ook de lenige twijgen van den
-hazelaar zelf zijn donker van tint, opgevroolijkt door tallooze lichte stipjes.
-</p>
-<p>En nu ontplooien zich tegelijk met de sneeuwklokjes aan die donkere takken de teere
-zwavelgele bloeikatjes. Den heelen winter door waren ze als stijve cilindertjes reeds
-aan de takken te zien, maar nu rekken ze zich tot fijne franje, die roerloos neerhangt
-op windstille plekken onder beschutting van het hooge duin of de dichte bosschen.
-Duizenden bij duizenden hangen er aan de twijgen en waar deze zich aan hoogopgeschoten
-stammen horizontaal vertakken, loopt ge onder een troonhemel van goud.
-</p>
-<p>Ook ontbreekt het koninklijk purpur niet. Overal tusschen de bungelende katjes vertoonen
-zich groene knoppen vlak op den tak en vele daarvan dragen een prachtig purperen pluimpje.
-Dat zijn de stamperbloemen; in den herfst worden dat de mooie vruchten, de groenachtig
-bruine hazelnoten in hun krulkraag van wazig groen. Weken lang duurt deze bloesempraal,
-schooner dan de bloei van menigeen van de uitheemsche <span class="pageNum" id="pb11">[<a href="#pb11">11</a>]</span>heesters, die onzen hazelaar uit parken en tuinen hebben verdrongen.
-</p>
-<p>Als eenmaal de hazelaar zijn katjes laat bungelen, dan volgen snel andere heesters
-en boomen. Het eerst komt de els, de watervriend. Zijn meeldraadkatjes zijn langer
-dan die van den hazelaar en dieper geel, soms rossig en bruin. Ze zijn ook talrijker
-en hangen dichter opeen, zoodat de bloeiende els door zijn bloesem geheel verborgen
-wordt.
-</p>
-<p>Er zijn sommige streken in ons land, waar bijna niets dan elzen groeien, en daar zijn
-in Maart wegzoom en waterkant en weidebosch omlijst en bedekt met warmgele sluiers.
-De stamperbloemen zitten aan dezelfde takjes als de meeldraadbloemen, maar ze zijn
-kleiner en vallen minder in ’t oog, al blijken ze ook bij nader toezien uitgerust
-te zijn met mooie donkerroode stempels en stijlen.
-</p>
-<p>En heel donker rosachtig bruin wordt het elzenbosch waar het gekapt is. De versch
-afgekapte stronken staan fel gekleurd tusschen het uitgebleekte wintergras.
-</p>
-<p>Voor ons openbaart de lente zich niet alleen in vogelzang, bloemenschoon en vlinderpraal,
-maar ook in de hernieuwde werkzaamheid van den mensch in veld en bosch, van mestrijden
-af tot houtkappen toe. Het lijkt een alleraardigste bezigheid, dat houtkappen en ’t
-is geen wonder, dat de houthakker al van ouds een van de lievelingsfiguren uit de
-poëzie is geweest. Wel is waar maakt de vertelling hem wel altijd arm, maar in negen
-van de tien gevallen is hij toch gelukkig en tevreden en in het tiende geval beleven
-op het minst zijn kinderen nog altijd hoogst merkwaardige en pleizierige dingen.
-</p>
-<p>Flinke handenarbeid in de open lucht, nu eens in een vroolijk zonnetje, dan weer onder
-een stemmigen sneeuwhemel is werkelijk een kostelijk iets. Het dichte kreupelhout
-geeft een goede beschutting tegen den wind. En alle vogels uit de buurt komen kijken
-naar den blauwkiel en zingen hem toe, als wilden ze hem danken voor de prachtige takkeboshoopen,
-die hij opwerpt en waartusschen zij zich zoo heerlijk kunnen verschuilen.
-</p>
-<p>De winterkoning kan niet wachten en kruipt nu al tusschen de takken door en de roodborst
-komt vlak bij den arbeider trippelen en als deze op een takkebos gaat zitten, om uit
-zijn bonten stukkezak de ferme boterhammen te eten, dan zet de roodborst zich op den
-bijlsteel en zingt het Fransche liedje dat Madame Michelet hem geleerd heeft: „<span lang="fr">Je suis le compagnon du pauvre bûcheron</span>”.
-</p>
-<p>Dan gaat de man weer aan ’t werk en onder zijn bijl komen weer te voorschijn de roodbruine
-stompen van de elzen, de geelachtige van eik en beuk, de meelwitte van de esschen.
-De meidoorns en abeelen laat hij staan, de eerste, omdat er toch geen behoorlijke
-paaltjes en takkebossen van gemaakt kunnen worden, de laatste omdat ze snel kunnen
-opgroeien tot groote dikke boomen. Ze beginnen nu ook al in bloei te komen.
-</p>
-<p>De abeel hangt zich vol met gele en roode katjes van grover bouw. Ze moeten wat kunnen
-verdragen, want deze mooie boom, die nog veel te weinig gewaardeerd <span class="pageNum" id="pb12">[<a href="#pb12">12</a>]</span>wordt, groeit dapper en wel zelfs op westhellingen van de duinen, waar hij de hevigste
-aanvallen van den boomverdelgenden zeewind te doorstaan heeft.
-</p>
-<p>Des te meer verheugt de waterwilg zich in de gunst en belangstelling der voorjaarswandelaars.
-Den heelen winter prijkt hij reeds met dikke knoppen, die vroeg in ’t jaar openbarsten
-en den gladden zilveren katjes een kijkje naar buiten gunnen. Maar dat is nog geen
-bloei. Dagen lang is er geen verandering te bespeuren, maar dan gaan die katjes zwellen
-en groeien; gele helmknopjes of bleekgroene stempellobben worden zichtbaar tusschen
-het zilveren pluis.
-</p>
-<p>Dan strekken zich opeens de meeldraden en nu is ieder katje een stralende bol van
-wit en goud. De stamperkatjes zijn niet zoo schitterend, maar ook heel mooi; meer
-groen dan geel, maar toch nog wel zoo helder van tint, dat een bloeiende vrouwelijke
-waterwilg nog wel een kilometer ver te zien is. Hoe heerlijk is het, op een duin te
-staan en in alle valleien die gouden en groene heesters te zien schitteren, of de
-lange versierde twijgen te zien wuiven langs de raampjes van den voorbijsnellenden
-spoortrein.
-</p>
-<p>Maar beter nog is het, er vlak bij te staan en het lenteleven aan die bloesems te
-bewonderen. De lucht is blauw en de zon straalt, zooals zij dat alleen in ’t voorjaar
-doen kan. De grond is merkbaar warmer dan de lucht, op vochtige plekken stijgen dampwolken
-omhoog, een zichtbare getuigenis van de krachtige werking der zonnestralen. En ’t
-is, of je den grond ziet leven, overal komen kiemplantjes en groeipieken te voorschijn
-en ’t wriemelt overal van klein gedierte, van vliegjes en mugjes met parelmoeren vleugels,
-torren in brons en goud en kleine wantsjes met kleurige harlekijnpakjes.
-</p>
-<p>In de katjes van de wilgen is het een onophoudelijk gegons en gebrom van insecten,
-die er komen om honing en stuifmeel. ’t Zijn meest de gewone kleine bruine honigbijen,
-maar ook groote kleurige hommels: aardhommels, zwart met wit met twee gele strepen,
-tuinhommels met drie gele strepen, steenhommels met rood achterlijf, akkerhommels
-met bruin fluweelen borststuk, allemaal groote beesten, die driftig neerbonzen op
-de bloemen, vlug hun bekomst nemen en dan luid gonzend verder vliegen.
-</p>
-<p>Die honigbijen hebben den winter doorgebracht in de warme korven of kasten, maar waar
-hebben die mooie hommels gezeten?
-</p>
-<p>Het antwoord op deze vraag vindt ge door op een zonnigen Februarimorgen de bloembedden
-in den tuin af te dekken. Reeds worden de vochtige dorre bladeren omhoog getild door
-hyacinthen en narcissen die uit den grond opschieten en crocusjes en tulpen boren
-er met spitse pieken doorheen.
-</p>
-<p>Ook in het bosch kunt ge deze beide manieren bewonderen, waarop de voorjaarsplanten
-zich bevrijden van de dekkende bladerlaag. Sommige beuren met vereende krachten dikke
-plakken bladeren omhoog, zoodat de voorjaarswind er onder kan komen, om ze op te drogen
-en weg te vegen, andere boren met scherpe punten er door heen, bijten er wellicht
-gaten in, en ontplooien dan hun bladeren en bloemen. Tot de eerste groep behooren
-de leverbloempjes, de winter-aconietjes en de bosch-anemonen, tot de <span class="pageNum" id="pb13">[<a href="#pb13">13</a>]</span>tweede de helmbloem en de aäronskelk. Ook zijn er, die ’t op beide manieren probeeren,
-zooals de vogelmelk.
-</p>
-<div class="table">
-<table class="container">
-<tr>
-<td class="cellLeft cellTop">
-<div class="figure plate013width" id="plate013">
-<div class="plate013overlay"><img src="images/plate013.jpg" alt="Hazelaarkatjes." class="img-front" width="273" height="499"><img src="images/plate013-back.png" alt="Hazelaarkatjes." class="img-back" width="266" height="480"></div>
-<p class="figureHead">Hazelaarkatjes.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellTop">
-<div class="figure plate014width" id="plate014">
-<div class="plate014overlay"><img src="images/plate014.jpg" alt="Elzekatjes." class="img-front" width="275" height="500"><img src="images/plate014-back.png" alt="Elzekatjes." class="img-back" width="266" height="481"></div>
-<p class="figureHead">Elzekatjes.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellTop">
-<div class="figure plate015width" id="plate015">
-<div class="plate015overlay"><img src="images/plate015.jpg" alt="Abeelkatjes." class="img-front" width="274" height="499"><img src="images/plate015-back.png" alt="Abeelkatjes." class="img-back" width="267" height="480"></div>
-<p class="figureHead">Abeelkatjes.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft cellBottom">
-<div class="figure plate016width" id="plate016">
-<div class="plate016overlay"><img src="images/plate016.jpg" alt="Hyacinthen." class="img-front" width="274" height="499"><img src="images/plate016-back.png" alt="Hyacinthen." class="img-back" width="264" height="481"></div>
-<p class="figureHead">Hyacinthen.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellBottom">
-<div class="figure plate017width" id="plate017">
-<div class="plate017overlay"><img src="images/plate017.jpg" alt="Leverbloempje." class="img-front" width="273" height="498"><img src="images/plate017-back.png" alt="Leverbloempje." class="img-back" width="264" height="481"></div>
-<p class="figureHead">Leverbloempje.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellBottom">
-<div class="figure plate018width" id="plate018">
-<div class="plate018overlay"><img src="images/plate018.jpg" alt="Tulpen." class="img-front" width="276" height="501"><img src="images/plate018-back.png" alt="Tulpen." class="img-back" width="267" height="481"></div>
-<p class="figureHead">Tulpen.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-</table>
-</div><p>
-</p>
-<div class="table">
-<table class="container">
-<tr>
-<td class="cellLeft cellTop">
-<div class="figure plate019width" id="plate019">
-<div class="plate019overlay"><img src="images/plate019.jpg" alt="Hondsdraf met Steenhommel." class="img-front" width="274" height="500"><img src="images/plate019-back.png" alt="Hondsdraf met Steenhommel." class="img-back" width="268" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Hondsdraf met Steenhommel.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellTop">
-<div class="figure plate020width" id="plate020">
-<div class="plate020overlay"><img src="images/plate020.jpg" alt="Paarse Doovenetel met Aardhommel." class="img-front" width="275" height="499"><img src="images/plate020-back.png" alt="Paarse Doovenetel met Aardhommel." class="img-back" width="266" height="481"></div>
-<p class="figureHead">Paarse Doovenetel met Aardhommel.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellTop">
-<div class="figure plate021width" id="plate021">
-<div class="plate021overlay"><img src="images/plate021.jpg" alt="Hondsviooltje." class="img-front" width="270" height="498"><img src="images/plate021-back.png" alt="Hondsviooltje." class="img-back" width="266" height="481"></div>
-<p class="figureHead">Hondsviooltje.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft cellBottom">
-<div class="figure plate022width" id="plate022">
-<div class="plate022overlay"><img src="images/plate022.jpg" alt="Paardebloem." class="img-front" width="275" height="500"><img src="images/plate022-back.png" alt="Paardebloem." class="img-back" width="273" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Paardebloem.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellBottom">
-<div class="figure plate023width" id="plate023">
-<div class="plate023overlay"><img src="images/plate023.jpg" alt="Koekoeksbloem met Witje." class="img-front" width="273" height="501"><img src="images/plate023-back.png" alt="Koekoeksbloem met Witje." class="img-back" width="268" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Koekoeksbloem met Witje.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellBottom">
-<div class="figure plate024width" id="plate024">
-<div class="plate024overlay"><img src="images/plate024.jpg" alt="Madeliefje." class="img-front" width="276" height="506"><img src="images/plate024-back.png" alt="Madeliefje." class="img-back" width="266" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Madeliefje.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-</table>
-</div><p>
-</p>
-<p>De leverbloempjes, aconieten en anemoontjes leggen dat zeer listig aan. Zij komen
-gebukt uit den grond, de hoofdjes, het bloempje met beschuttende blaadjes eromheen,
-neergebogen, zoodat die den bladerlast niet onmiddellijk te dragen krijgen. Eerst
-als de vrijheid gewonnen is, dan strekken zij zich uit, richten zich op en openen
-de mooie bloempjes, hemelsblauw, goudgeel of spierwit.
-</p>
-<p>Het eerst komen de aconietjes te voorschijn, tegelijk met de sneeuwklokjes. Ge zoudt
-ze eerst voor boterbloemen houden, maar aan de breede groene franjekraag om de bloem
-en de mooie, groene honigbekertjes erin zijn ze dadelijk te onderscheiden. Ze behooren
-in alle heesterperken en boschjes aangeplant te worden evenals de leverbloempjes of
-hepatica’s, waarvan de prachtige hemelsblauwe bloempjes een aardige afwisseling geven
-met het geel en wit, dat de meeste voorjaarsbloemen kenmerkt.
-</p>
-<p>En de anemoontjes! Gelukkig groeien zij nog in het wild in menig bosch en park van
-ons land en dat zal er niet minder op worden, nu tegen dom en onnadenkend plukken
-en uitgraven van mooie wilde bloemen in school en huis even sterk wordt opgetreden
-als tegen het verstoren van vogelnesten en het onnoodig vangen van insecten.
-</p>
-<p>Het is in ’t laatst van Maart, wanneer de anemoontjes goed beginnen te bloeien en
-dat is dan het glanspunt van de vroege lente. Sneeuwklokjes, hazelaar, helmbloem en
-gele sleutelbloemen bloeien nog en daarbij komen nu de anemonen en de bosch-klaverzuring,
-de gevoeligste van alle boschplantjes, een echte veeleischende schoone.
-</p>
-<p>Is het te koud of te warm, te droog of te nat, te licht of te duister, dicht gaan
-de klaverblaadjes en omlaag gaan de fijne bloemkelkjes. Maar als het weer zoo juist
-van pas is, zoo, dat iedereen roept over den heerlijken lentedag, dan worden de mooie
-frissche groene blaadjes uitgespreid en op lange, malsche steeltjes komen de witte,
-roodgeaderde bloempjes in groot aantal te voorschijn.
-</p>
-<p>Wat een liefelijke kleuren en vormen sieren dan den boschbodem! Hier het frissche
-groen en het teer rose aan de klaverzuring, ginds de sierlijk ingesneden donkergroene
-blaadjes van de anemonen met de witte bloempjes wijd open of de jongere nog half dicht,
-zoodat het wijnrood van de achterzijde der kelkblaadjes u tegenblinkt. En overal het
-dichte mostapijt, grillige vormen van grijze korstmossen en blaadjes en takjes en
-boompjes van bladmossen met urntjes en doosjes van allerlei vorm en stand op lange
-stelen en korte stelen, hier in rijen en colonnes dicht opeen, daar in groepen van
-vijf of zes, ontspringend uit het midden van een enkel bladrozet. De mosblaadjes zelve,
-nu eens fijn verdeeld als de fijnste kant, dan weer kort en stug en dicht opeen als
-takjes van een thujaboom, of breed en groot met spitse punten en doorschijnende kanten.
-</p>
-<p>Mos op den bodem en mos tegen de stammen, tegen de eiken, die nog niets van de lente
-willen weten en hun bruine knoppen dicht gesloten houden, maar ook <span class="pageNum" id="pb14">[<a href="#pb14">14</a>]</span>tegen de larixen, die volop meedoen aan het voorjaarsfeest en hun dunne twijgen versierd
-hebben met risten van de allerschoonste purperen en gouden bloesems.
-</p>
-<p>De larix is wel de sierlijkste naaldboom, die in ons land groeit. Eigenlijk is hij
-geen inlander, hij is aangeplant. De boschkweekers zijn niet al te best over hem te
-spreken, omdat hij nog al eens last heeft van insectenvraat en zwamziekte, maar dat
-mag ons er toch niet van weerhouden, om hem als sierboom overal aan te planten.
-</p>
-<p>Hij vereenigt het statige van den spar met het bevallige van den berk: langs den trotschen
-kegelvormigen kroon hangen lange fijne twijgen luchtigjes neer. In het najaar vallen
-alle naalden af en zoo staat de boom dan ’s winters kaal, alleen met blauwig grijs
-korstmos langs de takken en over de dikke knoppen. Deze bersten vroeg in ’t voorjaar
-open, dan is de heele boom fijn bespikkeld met groen en daartusschen komen dan de
-heerlijke bloesems te voorschijn.
-</p>
-<p>Op de zonnige zandpaden koesteren zich de bonte vlinders: het gele citroentje, een
-enkele atalanta met haar rood ordelint, de dagpauwoog met zijn vier bonte vlekken
-en de koningsmantel, donkerpurper met goud gezoomd. Den heelen winter door hebben
-ze verborgen gezeten in hoeken en gaten, verstijfd, verdoofd en die prachtige schoenlappers
-leken toen niet meer dan lapjes vuil, want ze zitten met de vleugels opgeklapt, zoodat
-alleen de dof gekleurde onderzijde en niet de bonte bovenkant te zien is. Maar nu
-is alle leed geleden, en zooals ze nu zitten in de zonneplekken op den boschgrond,
-lijken ze een nieuw soort van zeer bijzondere lentebloemen.
-</p>
-<p>Allerlei gedierte komt nu uit den grond te voorschijn. Je kunt geen moskluit optillen,
-geen bladerhoop wegruimen, of daar zit een nog loome wespen- of hommelkoningin, een
-dikke rups of een heel klompje kevers, die ondanks hun koude bloed toch bij elkaar
-gekropen zijn, om het gedurende den winter niet al te koud te krijgen. En dat alles
-wordt nu wakker, rekt zich en poetst zich en gaat aan den arbeid: nesten bouwen, honig
-zamelen, eieren leggen, jongen verzorgen, bladeren beknagen, prooi verdelgen en elkander
-bekampen, waar ze elkaar in den weg zijn.
-</p>
-<p>Maar in de eerste dagen loopen ze niet te hard van stapel, want nog iederen dag kan
-de winter weerkomen en de zon, die opkomt met vogelzang en ’s morgens nog bloemenkleuren,
-bloemengeur, vlinders en vliegen te voorschijn roept, kan ’s avonds bloedrood ondergaan
-achter het besneeuwde dennenbosch. Doch ieder keer, als de zoelte weer overwonnen
-heeft en het sneeuwkleed is verdwenen, dan blijken de krachten in den grond hun werk
-niet te hebben gestaakt en er zijn weer nieuwe dingen te voorschijn gekomen.
-</p>
-<p>Hier zijn het dicht opeen de groeipieken van de lelietjes van dalen, ginds de donkerder
-en dikker spitsen van de aronskelk, elders spiraalvormig gekromde varenveeren, dikke
-punten van salomonszegel of die merkwaardige voorjaarspaddestoelen, de heerlijke morieljes.
-Op korten dikken steel dragen ze een kop zoo groot als een vuist of grooter nog en
-die is versierd met vakjes en richeltjes zoodat hij doet denken aan lekkere wafeltjes,
-waarvan hij ook den warm bruinen tint vertoont.
-<span class="pageNum" id="pb15">[<a href="#pb15">15</a>]</span></p>
-<p>En als dan een dikke wijngaardslak, die ook pas het winterdeksel van zijn schelp heeft
-afgewipt, met welbehagen aan dat broze goedje zit te knabbelen, dan is dat een stilleventje
-van een smulpartij, dat bij al het lentemoois volkomen op zijn plaats is.
-</p>
-<p>De vogelzang wordt hoe langer hoe indrukwekkender. De zanglijster zingt nu den heelen
-dag, nu eens hoog in de boomen, dan weer op den grond, ja soms zingt hij onder het
-loopen, zoo blij is hij. Ook de winterkoning weet zich niet te bergen van de pret,
-hij huppelt en danst over stronken en palen en snort schetterend van den eenen tak
-op den anderen. De meezen schetteren en schateren, klingelen en fluiten, roepen en
-tieren. En boven, alles uit klinkt de krachtige vinkenslag, het helderste, sterkste,
-vroolijkste geluid van de vroege lente.
-</p>
-<p>Van alle montere vogels is de vink wel de meest opgewekte. Wij zien hem met welgevallen
-om zijn lustigen slag, zijn opgewekten lokroep, zijn prachtig mooie kleuren, zijn
-aardige bewegingen, hetzij hij in dansende vlucht door de lucht schokt, of met vlugge
-passen trippelt over den boschbodem, zoekend naar de laatste nog niet ontkiemde beukenootjes.
-</p>
-<div class="figure floatRight p15width"><img src="images/p15.png" alt="" width="499" height="342"></div><p>
-</p>
-<p>Wanneer hij die niet vinden kan, dan gaat hij naar den akker en pikt daar allerhande
-zaad op, of hij brengt een bezoek aan de bessentuinen en vreet al de lekkere dikke
-knoppen van de bessenboompjes.
-</p>
-<p>Hoog in de toppen van de boomen zit de groene specht te schreeuwen; ’t is een luide,
-ruwe schaterlach, dien hij laat hooren. Wanneer hij van standplaats verwisselt, vliegt
-hij door de lucht in groote bogen, telkens met snelle wiekslagen eventjes rijzend
-en met beweginglooze vleugels omlaag zwevend. Alle spechten vliegen zoo.
-</p>
-<p>Ofschoon deze groene specht in zijn lentevreugd klimt tot in de hoogste twijgen van
-eeuwenoude eiken, is toch de grond zijn arbeidsveld, want hij houdt zich voornamelijk
-bezig met de mierenjacht en zoo staat hij dan wel eens midden in de wei de grazige
-mierenheuvels uiteen te hakken, om de lekkere poppen, de miereneieren, te bemachtigen.
-</p>
-<p>De bonte specht komt weinig op den grond. Die klautert altijd tegen de stammen, tikkend
-en borend en hakkend of hij plukt zich een dennenappel, zet hem vast in een takvork
-en klooft de schubben, om de geurige harsige zaden te krijgen. Dag in dag uit werkt
-hij op hetzelfde plekje; de grond onder den boom is bezaaid met afgekloven pijnappels.
-</p>
-<p>Hij roept of lacht nooit, die bonte specht, maar als hij plezier in zijn leven heeft
-of opgewonden raakt, dan slaat hij aan het trommelen. Hij zoekt aan een boom een <span class="pageNum" id="pb16">[<a href="#pb16">16</a>]</span>dorren tak van een bepaalde dikte en grootte en ratelt daartegen met zijn stevigen
-snavel, tot de tak gaat meetrillen en een luiden roffeltoon voortbrengt, die ver in
-’t rond gehoord wordt. Zoo heeft dan het bosch-orkest ook zijn trommelman.
-</p>
-<p>Maar de dolste pretmaker, dat is toch eigenlijk de boomklever of blauwspecht, een
-vreemd gevormd vogeltje met een veel te langen snavel en een veel te zwakke staart.
-Doch dat deert hem niet, hij loopt evengoed of nog beter dan de spechten tegen de
-boomen op. Hij kan zelfs langs de stammen naar omlaag loopen en dat niet angstig voetje
-voor voetje, maar in razende vaart en langs de grilligste wegen. Daarbij schreeuwt
-hij zonder ophouden; nu eens luid en schel: „piet, piet, piet, o piet” dan weer „waddele
-watsj wobbelewop, twatj, twatj, twatj” en allerlei van die geluiden, die herinneren
-aan ’t blazen van zeepsop of het borrelen en bruisen van een klein watervalletje.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>De stedeling krijgt van het lente-ontwaken in het bosch niet veel te zien, hij moet
-zich vergenoegen met het park en daar valt ook werkelijk genoeg te genieten.
-</p>
-<p>Of is het niet heerlijk, reeds op de eerste warme Februari-dagen de kleine heestertjes
-bespikkeld te zien met groene knopjes, die dagelijks grooter worden? En terwijl het
-ijs nog in de vijvers ligt, bloeien de elzen reeds langs den oeverzoom. In gazons
-en bedden komen de winteraconietjes, de blauwe scilla’s en de bonte crocussen te voorschijn
-en in de warme middagzon werken daarin de alomtegenwoordige honigbijen.
-</p>
-<p>Al die bloempjes, scilla, crocus, aconiet zijn op hun mooist, juist voòr ze opengaan,
-vooral de crocussen komen dan zoo heerlijk frisch uit de lichte vliezige bloeischeden
-te voorschijn, hier zuiver wit, ginds donkerblauw, daar paarsgestreept, en vooral
-ook niet te vergeten de vroege gele, die een aparte soort vormen.
-</p>
-<p>Jammer, dat de musschen in te groot aantal de steden bewonen en daardoor voor hun
-onderhoud zelfs hun toevlucht moeten nemen tot de malsche voorjaarsbloemen; ze vreten
-heele randen en perken van crocusjes in een dag kaal.
-</p>
-<p>Nog voor de crocus bloeit, is de kornoelje begonnen, een heestertje, dat in onze bosschen
-zelden in ’t wild voorkomt, maar gelukkig des te meer in parken en plantsoenen wordt
-aangeplant. De gele bloemknoppen, paarsgewijs aan de dunne twijgjes gezeten, waren
-reeds midden in den winter gemakkelijk te herkennen. Nu gaan ze zwellen, en uitzetten,
-eindelijk openen ze zich en dan komt er een groepje goudgele bloempjes te voorschijn,
-zoo zuiver en fijn, dat ze in de barre Maartsche vlagen in ’t geheel niet op hun plaats
-lijken.
-</p>
-<p>Toch kunnen ze die vlagen heel goed doorstaan, ze sluiten de gouden bloempjes, halen,
-als ’t nog kan, de gele schutblaadjes er weer om heen en dulden zoo den storm, tot
-weer de warme zon gaat schijnen. En dan is ook in eens het heestertje weer van boven
-tot beneden met blinkende sterretjes besprenkeld.
-</p>
-<p>Als eenmaal de kornoelje begonnen is, dan volgen snel achter elkaar de andere heesters,
-die uit alle oorden van de wereld hier vereenigd zijn: de vroege pruimpjes, met bruinroode
-knoppen en zuiver witte bloempjes, de amandels met prachtig rose <span class="pageNum" id="pb17">[<a href="#pb17">17</a>]</span>bloempjes, de groote op tulpen gelijkende bloemen van de magnolia en de geurige, kleurige
-trossen van de ribes, door frisch groene blaadjes beveiligd. Maar dan is ’t haast
-Mei.
-</p>
-<div class="table">
-<table class="container">
-<tr>
-<td class="cellLeft cellTop">
-<div class="figure plate025width">
-<div class="plate025overlay"><img src="images/plate025.jpg" alt="Winterkoren." class="img-front" width="503" height="274"><img src="images/plate025-back.png" alt="Winterkoren." class="img-back" width="267" height="480"></div>
-<p class="figureHead">Winterkoren.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellTop">
-<div class="figure plate026width" id="plate026">
-<div class="plate026overlay"><img src="images/plate026.jpg" alt="Vogelmuur." class="img-front" width="502" height="278"><img src="images/plate026-back.png" alt="Vogelmuur." class="img-back" width="269" height="484"></div>
-<p class="figureHead">Vogelmuur.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">
-<div class="figure plate027width" id="plate027">
-<div class="plate027overlay"><img src="images/plate027.jpg" alt="Crocusjes." class="img-front" width="502" height="277"><img src="images/plate027-back.png" alt="Crocusjes." class="img-back" width="267" height="479"></div>
-<p class="figureHead">Crocusjes.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight">
-<div class="figure plate028width" id="plate028">
-<div class="plate028overlay"><img src="images/plate028.jpg" alt="Sneeuwklokjes." class="img-front" width="501" height="277"><img src="images/plate028-back.png" alt="Sneeuwklokjes." class="img-back" width="270" height="486"></div>
-<p class="figureHead">Sneeuwklokjes.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft cellBottom">
-<div class="figure plate029width" id="plate029">
-<div class="plate029overlay"><img src="images/plate029.jpg" alt="Winter-aconietjes." class="img-front" width="503" height="279"><img src="images/plate029-back.png" alt="Winter-aconietjes." class="img-back" width="268" height="481"></div>
-<p class="figureHead">Winter-aconietjes.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellBottom">
-<div class="figure plate030width" id="plate030">
-<div class="plate030overlay"><img src="images/plate030.jpg" alt="Bosch-anemoontjes." class="img-front" width="501" height="278"><img src="images/plate030-back.png" alt="Bosch-anemoontjes." class="img-back" width="270" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Bosch-anemoontjes.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-</table>
-</div><p>
-</p>
-<div class="table">
-<table class="container">
-<tr>
-<td class="cellLeft cellTop">
-<div class="figure plate031width" id="plate031">
-<div class="plate031overlay"><img src="images/plate031.jpg" alt="Zwarte Lijster." class="img-front" width="500" height="272"><img src="images/plate031-back.png" alt="Zwarte Lijster." class="img-back" width="269" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Zwarte Lijster.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellTop">
-<div class="figure plate032width" id="plate032">
-<div class="plate032overlay"><img src="images/plate032.jpg" alt="Meeuwen." class="img-front" width="502" height="275"><img src="images/plate032-back.png" alt="Meeuwen." class="img-back" width="268" height="481"></div>
-<p class="figureHead">Meeuwen.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">
-<div class="figure plate033width" id="plate033">
-<div class="plate033overlay"><img src="images/plate033.jpg" alt="Roekennesten." class="img-front" width="506" height="276"><img src="images/plate033-back.png" alt="Roekennesten." class="img-back" width="268" height="484"></div>
-<p class="figureHead">Roekennesten.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight">
-<div class="figure plate034width" id="plate034">
-<div class="plate034overlay"><img src="images/plate034.jpg" alt="Kieviet." class="img-front" width="499" height="276"><img src="images/plate034-back.png" alt="Kieviet." class="img-back" width="270" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Kieviet.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft cellBottom">
-<div class="figure plate035width" id="plate035">
-<div class="plate035overlay"><img src="images/plate035.jpg" alt="Grutto." class="img-front" width="504" height="275"><img src="images/plate035-back.png" alt="Grutto." class="img-back" width="270" height="485"></div>
-<p class="figureHead">Grutto.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellBottom">
-<div class="figure plate036width" id="plate036">
-<div class="plate036overlay"><img src="images/plate036.jpg" alt="Kemphaantjes." class="img-front" width="501" height="274"><img src="images/plate036-back.png" alt="Kemphaantjes." class="img-back" width="267" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Kemphaantjes.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-</table>
-</div><p>
-</p>
-<p>De boom van de vroege stadslente is de iep. Midden in den winter zijn de groote ronde
-bloemknoppen al duidelijk te onderscheiden van de kleine spitse bladknopjes. In Februari
-gaan die bloemknoppen zwellen. Dan steken de iepetakken lang zoo fijn niet meer tegen
-de lucht af als in December, de lijntjes zijn dikker en spikkelig geworden en vloeien
-ten laatste tot doezelige massa’s ineen.
-</p>
-<p>Wanneer dan de knoppen zich openen, komen ontelbare bloempjes te voorschijn, ieder
-op zichzelf nietig en lichtpaars met bruin, maar met elkander geven ze aan de iepenkroon
-een heerlijke wijnroode kleur, waardoor een Amsterdamsche gracht in de lentezon even
-mooi wordt als een larixlaan of een beukenallée.
-</p>
-<p>Wat de vogelwereld betreft, zijn de eerste lenteweken in de stad gekenmerkt door een
-eigenaardige wisseling van wit en zwart. De zwarte roeken komen van hun zwerftochten
-terug en betrekken gaandeweg met veel misbaar hun nestkolonies in de hooge iepen.
-De witte meeuwen verlaten de grachten, waar ze overwinterd hebben. Ze zwerven nog
-wat rond op de weilanden, bezoeken het bouwland, om achter de ploeg larven en wormen
-uit den grond te pikken en betrekken eindelijk hun broedplaatsen in de zilte moerassen
-aan den zeekant. De zwarte roeken krijgen in dien tijd hoe langer hoe grooter witte
-plekken aan de mondhoeken, de witte meeuwen hebben achter het oog een donkerbruine
-vlek, die al grooter en grooter wordt en eindelijk aanwast tot een donker kapje, dat
-den heelen schedel bedekt.
-</p>
-<p>Zanglijsters en zwarte lijsters beginnen ook al vroeg hun nesten te bouwen in de coniferen
-en sommige paren slagen er werkelijk in, om hun jongen groot te brengen, ondanks de
-felle vervolging door de straatbengels. Nestjes zoeken is een heerlijk werk en voor
-mijn part mogen alle kinderen het doen, zooveel zij willen, mits ze de nesten en eieren
-met rust laten en de vogels geen schrik aanjagen.
-</p>
-<p>De vlijtigste nestenbouwers zijn natuurlijk de musschen, die plakken in den laatsten
-tijd de hooge pyramide-populieren vol met slordige nesten en de vezels daarvoor trekken
-ze vaak van de lindetakken, die ze daardoor heelemaal van schors ontbloten. De tak
-gaat daardoor dood: een euveldaad te meer voor den bruinen diksnavel.
-</p>
-<p>Nu komen ook vogels in ’t park, die ’s winters weinig of niet gezien werden, en wel
-het eerst de goedmoedige groenvink. Zijn snavel is nog dikker dan die van de musch
-en rozerood van kleur, zijn veertjes groengrijs met mooi heldergeel op de vleugels
-en de staart is pikzwart.
-</p>
-<p>Op mooie heldere Maartsche dagen, als er geen wolkje aan de lucht is, zitten die groenvinken
-in de hoogste toppen der boomen te blêren. Het geluid moet een lokroep verbeelden,
-of een vreugdekreet of zoo iets, maar de menschen, die aan hun eigen traditioneele
-muziek gewend zijn, vinden het niet mooi.
-<span class="pageNum" id="pb18">[<a href="#pb18">18</a>]</span></p>
-<p>Toch is het wel aardig, als een stuk of tien van die groenvinken <span class="corr" id="xd32e548" title="Bron: te gelijk">tegelijk</span> aan den gang zijn en als ze willen, dan zingen ze een ander, veel mooier liedje met
-zachte fluittonen en mollige trillertjes, die ons gewone muzikaal gevoel uiterst weldadig
-aandoen.
-</p>
-<p>Ze worden hoe langer hoe makker, die groenvinken, ze maken hun nest zelfs in laurieren
-en stamfuchsia’s, die in potten langs de wandelpaden staan: een vertrouwelijkheid,
-die zelfs den meest fellen nesten-vernieler moest ontwapenen.
-</p>
-<p>De groenvink is wel een trekvogel, maar er zwerven er hier ook wel rond gedurende
-den winter. De eerste vogel, die in de lente uit „het warme Zuiden” naar de stadsparken
-trekt, is de kleine tjiftjaf.
-</p>
-<p>’t Is een klein, groenachtig bruin vogeltje, weinig grooter dan het winterkoninkje,
-maar veel slanker. Omstreeks midden Maart wordt zijn eenvoudig, helder liedje gehoord,
-niet meer dan een herhaling van twee toontjes, die weinig in hoogte verschillen, maar
-waarvan de eene altijd duidelijk den klemtoon heeft. Soms maakt hij er een drieslag
-van en dan komt het accent op de middelste toon. Het gewone lied kan men weergeven
-door: „tjìf-tjef, tjìf-tjef, tjìf-tjef<span class="corr" id="xd32e555" title="Niet in bron">”</span>; het andere door <span class="corr" id="xd32e557" title="Niet in bron">„</span>te-tjìf-tjef, te-tjìf-tjef, te-tjìf-tjef<span class="corr" id="xd32e559" title="Niet in bron">”</span> enz.
-</p>
-<p>Van den vroegen morgen tot den laten avond klinkt dat liedje door het hout en het
-kost volstrekt geen moeite, den kleinen zanger zelf te zien, want hij trippelt en
-fladdert door boomen en struiken van den hoogsten top tot vlak bij den grond en schuw
-is hij in het geheel niet. Zijn nest gaat hij pas bouwen over eenige weken, als er
-wat meer jong groen is uitgekomen, want hij verbergt het op den grond of in lage struiken
-en het is een kunstwerk van den eersten rang.
-</p>
-<p>Een dag of tien na den tjiftjaf komt zijn dubbelganger, de fitis, ook een echt parkvogeltje,
-maar tegelijk een veelvuldige verschijning in bosch en duin. Voor mij is het beeld
-van de fitis onafscheidelijk verbonden aan die heerlijke berkeboschjes in de duinen,
-waar omstreeks Paschen de blauwe hondsviooltjes bloeien tusschen ’t dorre gras en
-waar dat groengrijze vogeltje fladdert tusschen de zilveren berkestammen spelend met
-de geurige bloesemkatjes, die bij honderden aan de dunne twijgen hangen.
-</p>
-<p>Hij is mooier dan de tjiftjaf, geler van tint, het lichte streepje boven het oog is
-veel duidelijker en het liedje dat hij zingt, is zoo zuiver en rein en aandoenlijk,
-dat gevoelige menschen het plaatsen naast of zelfs boven den zang van den nachtegaal.
-</p>
-<p>Dit vogeltje is zeer algemeen, maar bijna niemand kent het. Buiten vogelkundige werken
-vindt men er nooit gewag van gemaakt en de Europeesche dichters, die zoo druk gezongen
-hebben van nachtegaal en leeuwerik, het vroolijk vinkje en den zwarten merelaar, negeeren
-de fitis volkomen.
-</p>
-<p>Daarom is het hoog noodig, dat ieder, die van de lente houdt, niet ruste voor hij
-den liefelijken zanger heeft leeren kennen. Hij toeft in de parken gaarne, waar dicht
-aan ’t water boschjes staan van berken en elzen, met allerlei klein goed er tusschen.
-</p>
-<p>Heel graag zit hij ook in den Noorschen ahorn. Dat is de boom, die in den bloeitijd
-<span class="pageNum" id="pb19">[<a href="#pb19">19</a>]</span>zoo dicht met bloesem bedekt is, alsof hij reeds zijn bladerkroon droeg, en waarvan
-de bladknoppen bij het ontplooien zoo kleurig en mooi zijn, alsof het bloemen waren.
-</p>
-<p>In het begin van April puilen de gele bloemtrossen uit de dikke knoppen, eenige weken
-lang lokken zij met geur en kleur en zoeten honig bonte vlinders en bijtjes van allerlei
-soort en wanneer daarna de bloemen gaan verwelken, dan openen zich de bladknoppen
-met gele en purperen schubben.
-</p>
-<p>In dien tijd zijn de ahornlanen en ahorngroepen letterlijk de glanspunten van het
-park. De meeste boomen zijn nog bladerloos en vormen nu een prachtigen donkeren achtergrond
-voor de heldere kleurenmassa’s van dezen mooien boom.
-</p>
-<p>Het duurt dan nog wel een week, voordat dit kleurenspel gestaakt wordt en dan begint
-de boom er eindelijk uit te zien zooals wij dat van een boom gewoon zijn: hij krijgt
-een kroon van mooie groene bladeren en als je goed toekijkt, dan zie je daartusschen
-de aardig gevormde groene vleugelvruchtjes.
-</p>
-<p>De bladeren zelf zijn sierlijk van vorm, met hun vijf uitstekende punten en het regelmatige
-adernet. Ze zijn van allerlei grootte; aan denzelfden tak zitten groote en kleine,
-langgesteelde en kortgesteelde. Door deze verscheidenheid is het mogelijk, dat ieder
-blad een plaatsje kan vinden, waar het ongehinderd door de zonnestralen bereikt kan
-worden.
-</p>
-<p>De gewone ahorn heeft ook een prachtige knopontluiking met allerlei tinten van groen
-en rood en bruin, maar hij kan toch den Noorschen niet evenaren. Toch is het de moeite
-waard, de ontwikkeling ervan na te gaan van ’t oogenblik af, dat de groene knoppen
-beginnen te zwellen, totdat de lange groene bloemtrossen neerhangen onder de wijd
-uitgespreide vingerblaren.
-</p>
-<p>En dan de wilde kastanje! Hoe glimmen eerst de groote donkerbruine knoppen in het
-Maartsche zonnetje. De bruine was ligt er dik op en de bijen komen ervan inzamelen,
-om ze te gebruiken voor de eerste reparaties aan hun woningen. Iederen dag worden
-de knoppen grooter, eindelijk barsten ze aan hun top, de schubben worden teruggeslagen
-en dan komt de donzig bruine tak te zien met de bladparen als saamgevouwen handjes
-en misschien een bloemtros er midden in.
-</p>
-<p>Hoe die handjes worden uitgespreid, hoe de blaadjes eerst slap hangen en hoe later
-bij warmer weer en grooter werkzaamheid der wortels het trotsche kastanjeblad wordt
-uitgespreid en de bloesemkaars ontstoken wordt, dat zien we jaar op jaar met dezelfde
-belangstelling en bewondering, en met denzelfden weemoed, want het ontsteken van die
-kaarsen beteekent het einde van de lente.
-</p>
-<p>Maar zoover zijn we nog lang niet. Voordat de kastanje bloeit, kunnen we nog weken
-zwerven in wei en bosch, door de duinen en langs den waterkant.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>In de wei hebben den heelen winter enkele madeliefjes staan te kleumen en op <span class="pageNum" id="pb20">[<a href="#pb20">20</a>]</span>de natte plekken kon je wat planten zien met donkergroene, bruin aangeloopen bladeren
-met knoppen van dezelfde kleur, zoo groot als een erwt.
-</p>
-<p>Als nu de lente komt, dan beginnen die planten zich te strekken en groener te worden,
-en hier en daar opent zich een enkele knop tot een mooie groote gele bloem. Dag aan
-dag openen er zich meer en eindelijk is het natte weiland een en al geel van de dotterbloemen.
-</p>
-<p>De dotterbloem is voor de wei, wat het sneeuwklokje en de anemoontjes voor het bosch
-zijn: de eerste bloem, die zich in overweldigend groot aantal vertoont, zoodat iedereen
-er wel op letten moet. Heele troepen kinderen tijgen dan ook uit, om ze te plukken
-en bij bossen worden ze naar huis gebracht, meestal om te verwelken.
-</p>
-<p>Dat behoeft anders niet. Bij een goede behandeling kan men dagen lang genoegen hebben
-van de afgeplukte dotterbloemen. Het komt er maar op aan, het onderste stuk van den
-stengel, dat bij het naar huis dragen ineengeschrompeld is, onder water er af te snijden.
-Dan komen er iederen dag knoppen uit en ge kunt iederen morgen de honigdroppels zien
-glinsteren tusschen de groote, platte, groene stampers.
-</p>
-<p>Bezorgde menschen willen dit plukken tegengaan, uit vrees dat de dotterbloemen zullen
-worden uitgeroeid, maar hun angst is ongegrond. Er is geen enkele reden, waarom de
-kinderen deze mooie bloemen niet zouden mogen plukken, de plant schiet ieder jaar
-opnieuw op uit zijn wortels. Bovendien zouden de boeren er niet rouwig om zijn, als
-er wat minder dotterbloemen in het hooiland stonden.
-</p>
-<p>Plukt maar bloemen, zooveel ge wilt, kinderen. Zorgt alleen, dat ge bij het plukken
-de planten zelf niet uit den grond, de takken niet van de boomen rukt. Knijpt de stengels
-af tusschen vinger en duimnagel of snijdt ze af met een scherp mesje. Neemt uw buit
-mee naar huis, om ze daar te verzorgen en vergeet vooral niet, al de heerlijke bijzonderheden
-van den bouw en ontwikkeling der bloemen na te gaan.
-</p>
-<p>Iedere bloem heeft werk te verrichten en moet beschermd worden tegen schadelijke invloeden
-van wind en weder, en tegen de aanvallen van allerlei dieren. Zij moet vrienden lokken,
-vijanden weren.
-</p>
-<p>De hoofdzaak is, dat stuifmeel uit de helmknoppen terecht komt op de stampers. Dat
-is gemakkelijk genoeg, wanneer meeldraden en stampers gunstig geplaatst zijn in dezelfde
-bloem en tegelijk rijp zijn. Maar in negen van de tien gevallen is het anders en dan
-moet de wind er aan te pas komen, om het stuifmeel over te brengen, of insecten belasten
-zich met die taak.
-</p>
-<p>De laatste worden gelokt door geur en kleur, door overvloed van voedzaam stuifmeel
-en lekkeren honing. De eene bloem richt zich voornamelijk tot de vliegen een andere
-tot de vlinders een derde tot hommels en bijen of tot alle.
-</p>
-<div class="table">
-<table class="container">
-<tr>
-<td class="cellLeft cellTop">
-<div class="figure plate037width" id="plate037">
-<div class="plate037overlay"><img src="images/plate037.jpg" alt="Speenkruid." class="img-front" width="274" height="497"><img src="images/plate037-back.png" alt="Speenkruid." class="img-back" width="270" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Speenkruid.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellTop">
-<div class="figure plate038width" id="plate038">
-<div class="plate038overlay"><img src="images/plate038.jpg" alt="Larix." class="img-front" width="276" height="498"><img src="images/plate038-back.png" alt="Larix." class="img-back" width="270" height="484"></div>
-<p class="figureHead">Larix.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellTop">
-<div class="figure plate039width" id="plate039">
-<div class="plate039overlay"><img src="images/plate039.jpg" alt="Helmbloem." class="img-front" width="277" height="503"><img src="images/plate039-back.png" alt="Helmbloem." class="img-back" width="271" height="486"></div>
-<p class="figureHead">Helmbloem.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft cellBottom">
-<div class="figure plate040width" id="plate040">
-<div class="plate040overlay"><img src="images/plate040.jpg" alt="Aäronskelk." class="img-front" width="277" height="502"><img src="images/plate040-back.png" alt="Aäronskelk." class="img-back" width="271" height="485"></div>
-<p class="figureHead"><span class="corr" id="xd32e615" title="Bron: Aaronskelk">Aäronskelk</span>.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellBottom">
-<div class="figure plate041width" id="plate041">
-<div class="plate041overlay"><img src="images/plate041.jpg" alt="Koolzaad." class="img-front" width="276" height="501"><img src="images/plate041-back.png" alt="Koolzaad." class="img-back" width="269" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Koolzaad.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellBottom">
-<div class="figure plate042width" id="plate042">
-<div class="plate042overlay"><img src="images/plate042.jpg" alt="Kornoelje." class="img-front" width="277" height="504"><img src="images/plate042-back.png" alt="Kornoelje." class="img-back" width="269" height="484"></div>
-<p class="figureHead">Kornoelje.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-</table>
-</div><p>
-</p>
-<div class="table">
-<table class="container">
-<tr>
-<td class="cellLeft cellTop">
-<div class="figure plate043width" id="plate043">
-<div class="plate043overlay"><img src="images/plate043.jpg" alt="Harlekijns-Orchis." class="img-front" width="279" height="503"><img src="images/plate043-back.png" alt="Harlekijns-Orchis." class="img-back" width="270" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Harlekijns-Orchis.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellTop">
-<div class="figure plate044width" id="plate044">
-<div class="plate044overlay"><img src="images/plate044.jpg" alt="Gevlekte Orchis." class="img-front" width="276" height="501"><img src="images/plate044-back.png" alt="Gevlekte Orchis." class="img-back" width="268" height="484"></div>
-<p class="figureHead">Gevlekte Orchis.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellTop">
-<div class="figure plate045width" id="plate045">
-<div class="plate045overlay"><img src="images/plate045.jpg" alt="Salomonszegel." class="img-front" width="276" height="500"><img src="images/plate045-back.png" alt="Salomonszegel." class="img-back" width="265" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Salomonszegel.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft cellBottom">
-<div class="figure plate046width" id="plate046">
-<div class="plate046overlay"><img src="images/plate046.jpg" alt="Schermdragende Vogelmelk." class="img-front" width="277" height="502"><img src="images/plate046-back.png" alt="Schermdragende Vogelmelk." class="img-back" width="267" height="485"></div>
-<p class="figureHead">Schermdragende Vogelmelk.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellBottom">
-<div class="figure plate047width" id="plate047">
-<div class="plate047overlay"><img src="images/plate047.jpg" alt="Knikkende Vogelmelk." class="img-front" width="276" height="502"><img src="images/plate047-back.png" alt="Knikkende Vogelmelk." class="img-back" width="269" height="484"></div>
-<p class="figureHead">Knikkende Vogelmelk.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellBottom">
-<div class="figure plate048width" id="plate048">
-<div class="plate048overlay"><img src="images/plate048.jpg" alt="Wilde Hyacinthen." class="img-front" width="276" height="504"><img src="images/plate048-back.png" alt="Wilde Hyacinthen." class="img-back" width="267" height="481"></div>
-<p class="figureHead">Wilde Hyacinthen.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-</table>
-</div><p>
-</p>
-<p>De bloemen, die den wind gebruiken voor ’t stuifmeeltransport, kunnen geur en <span class="pageNum" id="pb21">[<a href="#pb21">21</a>]</span>kleur ontberen, maar moeten flink aan den wind zijn blootgesteld, opdat die het stuifmeel
-er uit kan schudden en het gemakkelijk op de stempels kan deponeeren. Hazelaar, els,
-esch, abeel, larix en iep zijn windbloeiers; crocus, aconiet, sneeuwklokje, scilla,
-tulp, speenkruid, hoefblad hebben de insecten in hun dienst.
-</p>
-<p>Hiermee staat weer in verband het openen en sluiten der bloemen op verschillende tijden
-van den dag of bij verschillende weersgesteldheid, de stand der bloemen, hun grootte,
-kleur en talrijkheid: het heeft alles zijn beteekenis, die met eenig geduld en scherpzinnigheid
-kan worden gevonden. En vele van deze merkwaardigheden kunnen worden bestudeerd aan
-afgeplukte bloemen in een glas of kan met water.
-</p>
-<p>Wie op deze manier bloemen plukt, mag het doen zooveel hij wil, al was het in mijn
-eigen tuin.
-</p>
-<p>Het wemelt in de dotterbloemen-wei van vogels. Groote wit met zwarte ooievaars stappen
-statig rond of kibbelen over een kikkertje. Kom je <span class="corr" id="xd32e666" title="Bron: dichter bij">dichterbij</span>, dan maken ze een paar kluchtige sprongen, klappen met de vleugels en vliegen op
-met breede wiekslagen. Zoo vliegen ze heen, de lange nek vooruit—de lange pooten achterwaarts
-gestrekt. Als ze hoog genoeg gekomen zijn, houden ze de vleugels stil en glijden dan
-door de lucht langzaam dalend mijlen ver naar hun nest op boomstomp, schoorsteen of
-wielpaal. Nog altijd zijn ze graag geziene gasten, ofschoon het bijgeloof omtrent
-hun zegenbrengenden invloed al meer en meer verzwakt en booze tongen zelfs een dreigend
-„schadelijk” fluisteren.
-</p>
-<p>Nog andere groote, stille gestalten staan langs den slootkant. Uit de verte gezien
-zijn het grijze, platte silhouetten, als uit zink geknipt, maar dichterbij worden
-het mooie vogels met fraaie kleuren aan snavel, oogen en pooten en zacht getinte veeren,
-die tot het mooiste behooren, wat er in de vogelwereld te zien is. Het zijn blauwe
-reigers.
-</p>
-<p>Schuw vliegen ze op en loom zeilen ze met holle vlerken over de gele bloemenwei. De
-lange nek wordt geheel ingetrokken, zoodat de kop tusschen de schouders komt te liggen
-en alleen de lange snavel vooruitsteekt. Den heelen winter hebben ze hongerend rondgezworven,
-ongeloofelijk mager, maar nu brengt de warme lente overvloed.
-</p>
-<p>In de hooge boomen van een statig buiten of tusschen het riet van de stille plas bouwen
-zij hun groot takkennest, soms honderden bij elkander. Den heelen dag zijn in die
-buurt reigers aan de lucht, maar de eigenaar van de boomen heeft er het land aan en
-probeert ze weg te schieten. Want in een bosch waar reigers nestelen, is het niet
-uit te houden en de boomen gaan er door kwijnen.
-</p>
-<p>Onophoudelijk brengen de oude vogels visch aan de jongen, die elkander in ’t nest
-verdringen om den eersten hap. Niet zelden gebeurt het, dat daarbij de visch over
-den rand van het nest naar beneden tuimelt en zoo komt dan de grond vol met allerlei
-afval en verrotting. Want de oude reiger denkt er niet om, om de <span class="pageNum" id="pb22">[<a href="#pb22">22</a>]</span>gevallen visch weer van de grond op te rapen; hij geeft er den voorkeur aan, een nieuwe
-te gaan halen uit zijn vischwater.
-</p>
-<p>Ieder heeft zijn geliefkoosd plekje, waarvan hij de visscherij-toestanden op zijn
-duimpje kent en dat hij op geregelde tijden van den dag en van den nacht bezoekt.
-Reigers houden er veel van, om in de schemering nog eens uit visschen te gaan, en
-als dan een drietal of zestal van die groote vogels hoog door de stille avondlucht
-zich naar hun jachtveld begeven, roepen zij elkander van tijd tot tijd een luid en
-grof „goede vangst” toe. Overigens zijn ze al niet veel spraakzamer dan de ooievaars.
-</p>
-<p>De levendigste echter van alle vogels, die bij het plukken van dotterbloemen om ons
-heen vliegen, is de kieviet. Als wij hem niet zien, zal hij wel maken, dat wij hem
-hooren. Onophoudelijk klink zijn „kiewiet, kiewiet” om ons heen, hoe langer, hoe doller
-en driftiger, naarmate wij minder op hem letten.
-</p>
-<p>Kijk nog niet op en blijf rustig doorloopen, dan zult ge nog wat anders beleven. Het
-schreeuwen wordt steeds heftiger, de vogel is heesch. Op eens rrrt, daar strijkt hij
-vlak langs uw ooren heen, zoodat ge er van schrikt en nu moet ge wel zien, hoe hij
-schots en scheef door de lucht schiet, buitelend en tuimelend en draaiend, zoodat
-nu eens de sneeuwwitte buikzijde u tegenblinkt, dan weer het zonlicht in honderd kleuren
-en tinten weerkaatst wordt door de glimmende rugzij.
-</p>
-<p>Die vogel heeft misschien al eieren, want het eerste kievitsei valt samen met de eerste
-dotterbloem. Toch zijn nog lang niet alle kievieten aangekomen op hun eigenlijk broedterrein,
-want nog dag aan dag zwerven breede scharen over de velden, duidelijk te onderscheiden
-van de spreeuwenwolken. De kieviten vliegen in breede rijen van slechts enkele gelederen
-diep, de spreeuwen maken dichte troepen in den vorm van driehoeken of ruiten.
-</p>
-<p>De spreeuwen en kieviten houden elkander trouw gezelschap. De sterkste en moedigste
-of de meest zorgelooze—dat weet ik niet zoo precies—van beide soorten blijven ’s winters
-hier, maar de andere gaan heen en komen in de eerste lentedagen weer.
-</p>
-<p>Ze komen in groot aantal, in ontelbare troepen tegelijk. De meeste andere trekvogels
-komen als het ware ongemerkt, vandaag zie je er een en morgen eentje, dan mis je ze
-een paar dagen en eerst na een week zijn ze overal te vinden. Met de spreeuwen is
-dat anders. Op een mooien morgen zitten ze opeens op alle daknokken, in alle boomtoppen
-te fluiten en te jubelen. Geen tevredener en gezelliger vogel dan de spreeuw.
-</p>
-<p>Toch heeft die gezelligheid haar grenzen, want als ze zoo bij honderden in ’t weiland
-loopen te zoeken naar slakjes en te boren naar wormen en er een een weinig te dicht
-bij een ander komt, dan geeft dat wel aanleiding, tot een onvriendelijke vermaning,
-waaruit zelfs een vinnig duel kan ontstaan. Maar dreigt er een vermeend <span class="pageNum" id="pb23">[<a href="#pb23">23</a>]</span>of werkelijk gevaar, dan is de heele troep toch weer dadelijk eens van zin en in prachtige
-regelmaat gaan ze gemeenschappelijk aan den haal.
-</p>
-<p>Tegen den avond vereenigen zich de kleine detachementen tot groote troepen van duizenden
-en duizenden en die hebben er dan een bijzonder pleizier in, om met elkander reusachtige
-manoeuvres te houden, voordat ze slapen gaan in ’t kreupelbosch of tusschen het riet.
-Heele wolken van spreeuwen drijven door de lucht, van de eene boomgroep naar de andere
-en telkens als er „rust” gecommandeerd is begint er een gezwatel en gebabbel, dat
-een mijl ver te hooren is.
-</p>
-<p>Het duurt nog wel eenige weken voordat de spreeuwen gaan broeden en gedurende al dien
-tijd houden zij ’s avonds na volbrachten arbeid hun vroolijken ommegang.
-</p>
-<p>Maar op den dag is het druk werken, doch daarvoor worden ze dan ook geprezen door
-veehouder en akkerman, alleen de kerseboombezitters prijzen ze niet onvoorwaardelijk.
-</p>
-<p>Hoog in de lucht zingen de leeuweriken, een half dozijn tegelijk. Telkens daalt er
-een neer of stijgt er een op en wie goed kijkt langs het korte voorjaarsgras tusschen
-de gele bloemen, kan nog menig kuifkopje zien rondwandelen, pikkend naar voedsel,
-zorgend voor het nest of vechtend met de buren.
-</p>
-<p>Op den zwarten slootbagger langs den waterkant pronken de kwikstaartjes, gele en witte.
-Die zijn ook pas aangekomen en als op gure voorjaarsdagen de vliegen en andere insecten
-zich schuil houden, dan zoeken de slimme vogeltjes de nabijheid van de schapen en
-lammeren, want daar is altijd nog wel wat te vinden.
-</p>
-<p>Vlug trippelen ze door het gras, pikkend rechts en links, en wanneer een mug of vlieg
-zich vliegend tracht te redden, dan springt de kwieke kwikstaart hem na met fladderende
-vleugels en uitgespreide staart en dat kan dan soms een heele achtervolging worden,
-juist zooals later in het jaar de vliegenvangertjes doen.
-</p>
-<p>Aan alles komt een eind, ook aan de dotterbloemen. Na een dag of tien is hun grootste
-praal voorbij en nu wordt in overeenstemming met de zachter wordende dagen het harde
-schreeuwende geel vervangen door een liefelijker tint. Het gras wordt helderder groen
-en daarboven zweeft een fijne lila sluier. Het zijn de pinksterbloemen, die zich in
-ijle trossen verheffen op zacht getinte groengrijze of bruinige stengels, bezet met
-fijnverdeeld loof.
-</p>
-<p>Alweer een heerlijke bloem om te bewonderen, te plukken, te teekenen, eenvoudig van
-maaksel, maar heerlijk van vorm en kleur, vol leven en beweging en bovendien het vriendje
-van het allerbekoorlijkste voorjaarsvlindertje.
-</p>
-<p>De pinksterbloem leeft met de zon. In vollen zonneschijn ontplooien zich de mooie
-knopjes, maar als de open bloemen door een malsch April-buitje verrast worden dan
-buigen zich de bloemsteeltjes en de droppels vallen op de buitenzij van de kelkblaadjes
-zonder honig of stuifmeel te deren.
-</p>
-<p>Nu vliegt op zonnige lentedagen vooral in weilanden aan den duinkant over de <span class="pageNum" id="pb24">[<a href="#pb24">24</a>]</span>lila pinksterbloemen een vlindertje, dat veel heeft van een klein witje, maar het
-is veel mooier, doordat de onderzijde van de achtervleugels allerfijnst geschakeerd
-is met wit en groen. Dit is het wijfje van de oranjetipvlinder of peterselie-beestje.
-Het zoekt de pinksterbloemen op, om er zijn eitjes te leggen en daar komen groen-met-witte
-rupsjes van, die na een week of vier volwassen zijn en zich verpoppen.
-</p>
-<p>Tegen dien tijd raken de pinksterbloemen alweer uitgebloeid en nu krijgt de wei weer
-andere kleuren en nieuwe bewoners. Weer krijgt het geel de overhand, ditmaal door
-de dikke proppen van de paardebloemen, bemind door insecten, konijntjes en kinderen.
-Het zijn geen bloemen, om te plukken en in sierlijke vaasjes te zetten; maar wat leveren
-de bloemstelen een heerlijk speelgoed, hetzij we ze splijten, om ze in ’t water te
-laten omkrullen, hetzij wij groote kettingen maken van breede losse schakels. En als
-de bloem is uitgebloeid, dan geeft het kaarsje met de gepluisde vruchtjes nieuwe vreugd.
-</p>
-<p>De bladeren liggen in een roset op den grond, nu eens groot en forsch, dan weer klein
-en smal, met diepe insnijdingen al naar de meerdere of mindere vruchtbaarheid of vochtigheid
-van den bodem of allerlei bijzonderheden van de standplaats. Een paardebloem, die
-eenzaam groeit op een steenachtig plekje langs den wegrand ziet er heel anders uit
-dan een, die in de vette klei groeit temidden van het weelderige gras en de geurige
-klaver.
-</p>
-<p>Alle insecten van de Meimaand komen op de paardebloem om voedsel: honigbijen, wilde
-bijen, hommels, wespen, vliegen, vlinders en kevers. En zonder dat ze ’t weten, nemen
-de hommels en bijen van die bloem een kleinen vijand mee, een vlug en mager geelachtig
-<span class="corr" id="xd32e705" title="Bron: zespotig">zespootig</span> diertje, dat zich aan hun haren vastklemt en zich zoo laat brengen naar den bijenkorf
-of het minder kunstige hommelnest.
-</p>
-<p>Daar aangekomen, vervelt het zespootig monstertje en dan wordt het een bleeke worm,
-die gretig teert op de voorraden, door de vlijtige brommers bijeengebracht. Na verloop
-van tijd is die volwassen, verpopt zich en ’t volgend voorjaar komt uit de pop een
-dikke glimmende kever, met dekschilden, die den rug maar half bedekken. ’t Is de oliekever,
-die in de Meimaand rondloopt door het gras, om bij de paardebloemen zijn eitjes te
-leggen. Als je hem beetpakt, dan perst hij uit zijn geledingen vettige gele bloeddroppels,
-die onaangenaam rieken en den oningewijde schrik aanjagen. De spreeuwen laten hem
-met rust.
-</p>
-<p>Na de paardebloemen wordt de wei al bonter en bonter. Het gras schiet op en tusschen
-de groene blaadjes komen de eigenlijke bloemen van het gras te voorschijn, kleine
-bloempjes tot pakjes vereenigd en die vormen dan weer al naar de soort van gras, rolronde
-aren of fijnverdeelde pluimen, de een al gracieuser dan de andere: welriekende reukgrassen,
-de hooge vossestaarten, het fijne beemdgras, het zachte rose getinte zorggras, en
-de zachte dravik. Dit zijn de echte voorjaarsgrassen.
-</p>
-<div class="table">
-<table class="container">
-<tr>
-<td class="cellLeft cellTop">
-<div class="figure plate049width" id="plate049">
-<div class="plate049overlay"><img src="images/plate049.jpg" alt="Ooievaars." class="img-front" width="274" height="505"><img src="images/plate049-back.png" alt="Ooievaars." class="img-back" width="267" height="481"></div>
-<p class="figureHead">Ooievaars.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellTop">
-<div class="figure plate050width" id="plate050">
-<div class="plate050overlay"><img src="images/plate050.jpg" alt="Groenvink." class="img-front" width="275" height="505"><img src="images/plate050-back.png" alt="Groenvink." class="img-back" width="269" height="485"></div>
-<p class="figureHead">Groenvink.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellTop">
-<div class="figure plate051width" id="plate051">
-<div class="plate051overlay"><img src="images/plate051.jpg" alt="Groene Specht." class="img-front" width="269" height="500"><img src="images/plate051-back.png" alt="Groene Specht." class="img-back" width="268" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Groene Specht.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft cellBottom">
-<div class="figure plate052width" id="plate052">
-<div class="plate052overlay"><img src="images/plate052.jpg" alt="Bonte Specht." class="img-front" width="270" height="499"><img src="images/plate052-back.png" alt="Bonte Specht." class="img-back" width="266" height="486"></div>
-<p class="figureHead">Bonte Specht.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellBottom">
-<div class="figure plate053width" id="plate053">
-<div class="plate053overlay"><img src="images/plate053.jpg" alt="Boomklever." class="img-front" width="271" height="502"><img src="images/plate053-back.png" alt="Boomklever." class="img-back" width="268" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Boomklever.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellBottom">
-<div class="figure plate054width" id="plate054">
-<div class="plate054overlay"><img src="images/plate054.jpg" alt="Reiger." class="img-front" width="274" height="502"><img src="images/plate054-back.png" alt="Reiger." class="img-back" width="268" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Reiger.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-</table>
-</div><p>
-</p>
-<div class="table">
-<table class="container">
-<tr>
-<td class="cellLeft cellTop">
-<div class="figure plate055width" id="plate055">
-<div class="plate055overlay"><img src="images/plate055.jpg" alt="Beukebloesem." class="img-front" width="276" height="502"><img src="images/plate055-back.png" alt="Beukebloesem." class="img-back" width="269" height="484"></div>
-<p class="figureHead">Beukebloesem.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellTop">
-<div class="figure plate056width" id="plate056">
-<div class="plate056overlay"><img src="images/plate056.jpg" alt="Eikebloesem." class="img-front" width="275" height="499"><img src="images/plate056-back.png" alt="Eikebloesem." class="img-back" width="264" height="481"></div>
-<p class="figureHead">Eikebloesem.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellTop">
-<div class="figure plate057width" id="plate057">
-<div class="plate057overlay"><img src="images/plate057.jpg" alt="Gewone Ahorn." class="img-front" width="271" height="496"><img src="images/plate057-back.png" alt="Gewone Ahorn." class="img-back" width="268" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Gewone Ahorn.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft cellBottom">
-<div class="figure plate058width" id="plate058">
-<div class="plate058overlay"><img src="images/plate058.jpg" alt="Vogelkers." class="img-front" width="279" height="504"><img src="images/plate058-back.png" alt="Vogelkers." class="img-back" width="270" height="485"></div>
-<p class="figureHead">Vogelkers.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellBottom">
-<div class="figure plate059width" id="plate059">
-<div class="plate059overlay"><img src="images/plate059.jpg" alt="Noorsche Ahorn." class="img-front" width="276" height="499"><img src="images/plate059-back.png" alt="Noorsche Ahorn." class="img-back" width="273" height="486"></div>
-<p class="figureHead">Noorsche Ahorn.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellBottom">
-<div class="figure plate060width">
-<div class="plate060overlay"><img src="images/plate060.jpg" alt="Kastanje." class="img-front" width="275" height="501"><img src="images/plate060-back.png" alt="Kastanje." class="img-back" width="270" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Kastanje.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-</table>
-</div><p>
-</p>
-<p>Tusschen het groen komen groote plekken van het heerlijkste diepe blauw, daar bloeien
-de mooie eereprijsjes. Vergankelijke bloempjes, want de donkerblauwe <span class="pageNum" id="pb25">[<a href="#pb25">25</a>]</span>kroontjes met de witte meeldraden eraan vallen kort na het plukken in één stuk af.
-Tegen regen beschutten zij zich net als de pinksterbloem, door de buitenzij naar boven
-te keeren en als de zon maar eventjes schijnt, dan zijn ze dadelijk klaar, om weer
-de bonte zweefvliegen tot zich te lokken. Ze zijn gemakkelijk over te planten en mogen
-in geen enkelen wilden tuin ontbreken.
-</p>
-<p>Tegelijk met de blauwe eereprijsjes komt op droge plekken van de wei de triomf van
-de madeliefjes, die er werkelijk in slagen, om heele velden wit te kleuren. Wit, want
-het gouden hartje van buisbloempjes gaat op een afstand in den breeden kring der witte
-straalbloempjes verloren. Vele hebben roode randjes, een enkele heeft zelfs al zijn
-wit door rood vervangen. Maar de hoofdindruk van zoo’n veld is toch wit.
-</p>
-<p>Op andere, vochtiger plaatsen voert het rood den boventoon. De koekoeksbloem met de
-fijnverdeelde kroonslippen legt een blos over heele velden en daar op die plekken
-groeien ook die prachtige zonderlingen uit onze plantenwereld, de moeras-orchideeën,
-de paarse harlekijns-orchis en de roode gevlekte orchis. Beide komen ook wit voor.
-</p>
-<p>Menigeen ziet er van op, dat in onze gewone Hollandsche wei, die nog al nuchter heet
-te zijn, planten groeien, wier naam voorstellingen wekt van rijkdom en weelde, van
-tropischen overvloed, van keerkringshitte en Indische oerwouden. Toch is het zoo en
-deze bloemen zijn in geen enkel opzicht minder merkwaardig dan hun familiegenoten
-uit de verre gewesten.
-</p>
-<p>Ook bij hen bestaat die merkwaardige afwijking van de gewone samenstelling der bloem,
-dat er geen krans van meeldraden is, maar slechts éen, die met den stijl is samengegroeid.
-Er komt geen korrelig stuifmeel uit, maar ’t zit in dikke kluitjes, die allerkunstigst
-op kop of snuit van de bezoekende insecten worden vastgeplakt en zoo hun bestemming
-in een andere bloem bereiken.
-</p>
-<p>Maar madelieven en eereprijsjes, fijne graspluimen, roode koekoeksbloem en bonte orchideeën
-worden ten slotte weer overwonnen door de gele boterbloem en de roode zuring en als
-dat geel en rood de velden tint, dan is de lente haast verloopen en de zeis van den
-maaier bedreigt het jonge vogelbroed, dat tusschen bloemen en gras verscholen ligt.
-</p>
-<p>Daar zijn na de kieviten nog prachtige vogels bijgekomen, waaronder een tweetal uiterst
-merkwaardige: de grutto en de kemphaan.
-</p>
-<p>De grutto is wel de koning van de weidevogels. Zie hem staan op een paaltje aan den
-slootkant, schitterend in al zijn kleuren: een kleurige vogel, nog tot zijn recht
-komend bij al de bonte schittering van waterkant en weiland in de Mei. Hoe mooi is
-zijn lichaam geproportioneerd: hals en snavel en pooten juist zoo lang als ze moeten
-zijn voor een vogel van zijn grootte, die zijn nest heeft tusschen het gras en zijn
-voedsel zoekt aan den waterkant.
-<span class="pageNum" id="pb26">[<a href="#pb26">26</a>]</span></p>
-<p>Nu vliegt hij op en het wit van zijn vleugels schittert in den zonneschijn „Gruùt-to,
-gruùt-to” roept hij luid en aanhoudend en in zijn zorg voor zijn nest ontziet hij
-zich niet, om vlak langs ons heen te vliegen, zoodat we in ’t voorbijgaan het bruine
-oog zien schitteren en den langen eenigszins opgewipten snavel zien trillen.
-</p>
-<p>Hij behoeft zich anders niet zoo ongerust te maken. De vier dofgroene bruingevlekte
-eieren liggen o, zoo goed verborgen tusschen het hooge gras, veel beter nog dan die
-van de kieviet. Toch weten de kraaien ze nog wel te vinden en ’t is een erbarmelijk
-gezicht, de arme grutto’s klagend rondvliegend, terwijl de zwarte roover zijn verdelgingswerk
-verricht.
-</p>
-<p>Op de bloemrijkste plaatsen in de wei, dikwijls midden tusschen de orchideeën hebben
-de kemphaantjes hun tournooiveld.
-</p>
-<p>Voor den waren vogelliefhebber is een kemphaantjes-tournooi op zijn minst even belangrijk,
-spannend en schilderachtig als het kleurrijk kampspel uit Ivanhoe of de Roos van Dekama,
-dat ge zoo dikwijls met groote oogen en open mond hebt zitten te herlezen.
-</p>
-<div class="figure floatLeft p26width"><img src="images/p26.png" alt="" width="500" height="353"></div><p>
-</p>
-<p>Mijn kemphaan-ridders hebben pakjes aan, even bont als die adellijke heeren uit de
-middeleeuwen. Op mijn tournooiveld ontbreekt de zwarte ridder niet, evenmin als zijn
-tegenstander, geheel in zuiver wit. Andere weer zijn in oranje gestoken of dragen
-een donkerbruin pak met rood-bruinen kraag. En weer andere hebben het weelderige riddercostuum
-verwisseld met een bonte harlekijnsplunje en schitteren in alle kleuren van de regenboog.
-</p>
-<p>Uit de enorme kragen komen fijne, smalle gezichtjes te voorschijn, met grijze veertjes
-bezet en op sommige plaatsen beplekt met roode puistjes en knobbeltjes.
-</p>
-<p>Al heel vroeg in den morgen is het druk op het veld. Van alle kanten komen de ridders
-aanvliegen in razende vaart en dadelijk zetten ze zich in postuur, om de aanvallen
-der reeds aanwezigen te pareeren. En dan begint de kamp, die soms een uur achtereen
-voortduurt en nu eens een deftige ceremonie, dan weer een dolle boerenkermis gelijkt.
-Van eigenlijk vechten is maar zelden sprake, het is meer een krijgsdans of krijgsspel
-dan een bloedige worsteling. Alles geschiedt in de diepste stilte, slechts bij uitzondering
-laat de kemphaan een onduidelijk heesch geluid hooren.
-</p>
-<p>Is het strijdspel ten einde, dan verspreiden de kemphaantjes zich over het heele weideveld
-en als het hennetje al eieren heeft, betrekt de man dikwijls de wacht bij het nest,
-niet vlak er bij, maar een meter of vijftien er vandaan. Trotsch en fier staat <span class="pageNum" id="pb27">[<a href="#pb27">27</a>]</span>hij daar, op een hoogte of op een aardkluit, de lange kraagveeren wapperend in den
-wind, het hoofd omhoog en onophoudelijk in beweging, om rond te zien, of er soms gevaar
-dreigt en of er ook een andere kemphaan voorbij komt vliegen in de richting van het
-kampveld. Is het laatste het geval, dan laat hij oogenblikkelijk vrouw en kroost in
-den steek, om met zijn makker de genoegens van het strijdperk te smaken.
-</p>
-<p>Behalve door deze zwijgende vechtersbazen wordt de weide nog versierd en levendig
-gemaakt door de tureluurs, vogels ongeveer even groot als de kemphaantjes, maar met
-schitterend rooden snavel en pooten en zoo druk dat je er tureluursch van zoudt worden.
-Je kunt geen voet in het weiland zetten of „tuut, tuut, tuut” klinkt het en schokkend
-vliegt zoo’n roodpoot om je heen.
-</p>
-<p>Hij wordt al angstiger en drukker, het „tuut tuut” wordt al sneller en sneller herhaald
-en gaat ten slotte over in een zeer melodieus gejodel. En het duurt niet lang of andere
-tureluurs verheffen zich ook van den slootkant, een angstige grutto vliegt er tusschen
-door met luid geroep en kieviet bij kieviet duikelt heesch schreeuwend door de lucht.
-Overal leven en beweging, sierlijke vlucht, luid gejoel, schittering van bont gevederte
-in de helle voorjaarszon tegen de blauwe lucht en om u heen de bonte pracht van duizenden
-bloemen. Dit is de lente in de Hollandsche bloemenwei.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Ook het bouwland is tot leven gewekt. Ja, voor nog de weide groende, schitterde reeds
-aan den zoom van het donkere bosch het winterkoren in smaragden glans. Dapper hebben
-de grasachtige plantjes de wisseling van vorst en dooi doorstaan en nu de voorjaarszon
-den grond doorwarmt en lauwe westenwinden over de vlakte waaien, groent blad bij blad
-en eer ge het verwacht schiet in de Meimaand de rogge in zijn aren.
-</p>
-<p>Het braakveld, waar de onkruiden den heelen winter vrij spel hebben gehad en dat op
-sommige plaatsen als met opzet bezaaid schijnt met kruiskruid, vogelmuur, herderstaschje
-en paarse doovenetel, wordt in voren gelegd door den blinkenden ploeg.
-</p>
-<p>Het heeft in den nacht wat gerijpt, het fijne wit tint nog den grond, dien de ploeg
-niet geraakt heeft, maar waar de diepe voren zijn gesneden, ziet het veld bruin, bij
-rosachtig af en een fijne nevel zweeft boven de versch omgewoelde aarde. Ook de ploegpaarden
-dampen en achter den ploeg beweegt een wolk van zwarte kraaien en witte meeuwen, die
-hier een gemeenschappelijk arbeidsveld vinden. En witte spikkels, verspreid over den
-akker, verschijnend en telkens weer verdwijnend, bewijzen, dat daar ook de kieviten
-bezig zijn, om hun aandeel te nemen van de insecten en larven, die het blinkende kouter
-aan ’t licht heeft gebracht.
-</p>
-<p>Ginds trekken eggen en zaaimachines door ’t land. Over eenige dagen wijzen mooie,
-regelmatige rijen van fijn groen den weg aan, dien ze nu afleggen. Donkergroen staat
-een veld karwij, dat nog lang niet in bloei komt en als de <span class="corr" id="xd32e808" title="Bron: leeuwriken">leeuweriken</span> hun eerste jongen verzorgen, dan prijkt het koolzaadveld als een onafzienbaar gouden
-kleed in den vruchtbaren <span class="pageNum" id="pb28">[<a href="#pb28">28</a>]</span>polder. Op de tallooze gele bloempjes zoeken bijen, hommels, vlinders en vliegen hun
-voedsel, en de koolwitjes leggen hun eieren op de bladeren.
-</p>
-<p>Nu zijn het ook goede dagen voor de haasjes. Als een gewoon mensch aan een haas denkt,
-dan paart zich aan de herinnering aan het smakelijke boutje altijd een gevoel van
-medelijden met het arme vervolgde dier, dat nooit „in het rijpe koren” of in „een
-groen, groen knolle-knolleland” kan zitten of het wordt opgeschrikt door een „jagershoren”
-of „hondgebas” en het eindje is altijd de dood. Algemeen vindt men den haas een ongelukkig,
-vreesachtig, melancholiek dier.
-</p>
-<p>Niets is minder waar. Lampe is inderdaad een van de vroolijkste en dartelste dieren,
-die er bestaan. „Dol als een haas in Maart” zegt de Engelschman, die hem zeer van
-nabij kent. O! wat kunnen die hazen in ’t voorjaar een pret maken. Ik heb er gezien,
-die heel in hun eentje rondrenden door de natte wei, alsof de heele wilde jacht hun
-op de hielen zat. Dat was een zwenken en draaien en buitelen zonder ophouden en bliksemsnel,
-en als het dier door drasse plekken rende, dan spatten de glinsterende droppels hoog
-in de lucht.
-</p>
-<p>Een andermaal zag ik uit den spoortrein een drietal, dat de zotste capriolen maakte
-op een weiland tusschen Halfweg en Sloterdijk, maar het mooiste, wat ik van hazenlevenslust
-gezien heb, was een gevecht tusschen twee mannetjeshazen in den Achterhoek.
-</p>
-<p>Zij streden heel alleen, in ’t midden van het woud, net als meer dan duizend jaar
-geleden Roland en Olivier kampten op hun eilandje in de Rhône. En ’t was meenens ook.
-Ze renden op elkaar aan, pakten elkaar met de voorpooten, hieven zich aan elkander
-op, totdat beide op de achterpooten stonden, en dansten toen een paar maal rond, terwijl
-ze elkaar met de voorpooten oorvegen gaven, dat de donzige haarvlokken in ’t rond
-vlogen.
-</p>
-<p>Dan rolde er een om, raapte zich zelf op en rende weg, de ooren flapperend om het
-hoofd, nummer twee hem achterna en daar ze even hard konden loopen, duurde het langen
-tijd, eer ze weer handgemeen raakten. Gedurende den ren gebeurde het drie of viermaal,
-dat de een over den ander heen sprong.
-</p>
-<p>En dan begon het duel weer met dof dreunende slagen, oogen fonkelend van haat en woede,
-de gespleten bovenlip trillend van verontwaardiging, de groote snorren wijd uitstaand
-en bloed mildelijk vloeiend langs de behaarde wangen.
-</p>
-<p>Of het wreed is, om daar met genoegen en half stikkend van ’t lachen naar te liggen
-kijken? Neen hoor, ik zou wel durven wedden, dat die hazen zelf later met genoegen
-aan dit uurtje gedacht hebben en dat ze met hun lidteekens even ingenomen zijn als
-een flinke jongen met zijn ontvellingen, builen en blauwe plekken.
-</p>
-<p>Al vroeg in April hebben de hazen jongen; twee of drie van die donkerbruine bibberende
-wezentjes in het korte gras kunt ge altijd op een wandeling door de binnenduintjes
-verwachten.
-</p>
-<div class="table">
-<table class="container">
-<tr>
-<td class="cellLeft cellTop">
-<div class="figure plate061width" id="plate061">
-<div class="plate061overlay"><img src="images/plate061.jpg" alt="Tjiftjaf." class="img-front" width="503" height="271"><img src="images/plate061-back.png" alt="Tjiftjaf." class="img-back" width="267" height="484"></div>
-<p class="figureHead">Tjiftjaf.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellTop">
-<div class="figure plate062width" id="plate062">
-<div class="plate062overlay"><img src="images/plate062.jpg" alt="Roodborst." class="img-front" width="507" height="276"><img src="images/plate062-back.png" alt="Roodborst." class="img-back" width="268" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Roodborst.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">
-<div class="figure plate063width" id="plate063">
-<div class="plate063overlay"><img src="images/plate063.jpg" alt="Merelnest." class="img-front" width="505" height="275"><img src="images/plate063-back.png" alt="Merelnest." class="img-back" width="269" height="484"></div>
-<p class="figureHead">Merelnest.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight">
-<div class="figure plate064width" id="plate064">
-<div class="plate064overlay"><img src="images/plate064.jpg" alt="Zanglijsternest." class="img-front" width="507" height="272"><img src="images/plate064-back.png" alt="Zanglijsternest." class="img-back" width="267" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Zanglijsternest.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft cellBottom">
-<div class="figure plate065width" id="plate065">
-<div class="plate065overlay"><img src="images/plate065.jpg" alt="Gele en witte Kwikstaart." class="img-front" width="506" height="272"><img src="images/plate065-back.png" alt="Gele en witte Kwikstaart." class="img-back" width="269" height="485"></div>
-<p class="figureHead">Gele en witte Kwikstaart.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellBottom">
-<div class="figure plate066width" id="plate066">
-<div class="plate066overlay"><img src="images/plate066.jpg" alt="Koekoek." class="img-front" width="505" height="278"><img src="images/plate066-back.png" alt="Koekoek." class="img-back" width="269" height="485"></div>
-<p class="figureHead">Koekoek.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-</table>
-</div><p>
-</p>
-<div class="table">
-<table class="container">
-<tr>
-<td class="cellLeft cellTop">
-<div class="figure plate067width" id="plate067">
-<div class="plate067overlay"><img src="images/plate067.jpg" alt="Sleutelbloemen." class="img-front" width="504" height="276"><img src="images/plate067-back.png" alt="Sleutelbloemen." class="img-back" width="268" height="485"></div>
-<p class="figureHead">Sleutelbloemen.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellTop">
-<div class="figure plate068width" id="plate068">
-<div class="plate068overlay"><img src="images/plate068.jpg" alt="Bollevelden." class="img-front" width="501" height="276"><img src="images/plate068-back.png" alt="Bollevelden." class="img-back" width="269" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Bollevelden.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">
-<div class="figure plate069width" id="plate069">
-<div class="plate069overlay"><img src="images/plate069.jpg" alt="Dotterbloem." class="img-front" width="498" height="275"><img src="images/plate069-back.png" alt="Dotterbloem." class="img-back" width="267" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Dotterbloem.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight">
-<div class="figure plate070width" id="plate070">
-<div class="plate070overlay"><img src="images/plate070.jpg" alt="Opkomende Varens." class="img-front" width="499" height="276"><img src="images/plate070-back.png" alt="Opkomende Varens." class="img-back" width="268" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Opkomende Varens.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft cellBottom">
-<div class="figure plate071width" id="plate071">
-<div class="plate071overlay"><img src="images/plate071.jpg" alt="Bloemenplukken." class="img-front" width="503" height="277"><img src="images/plate071-back.png" alt="Bloemenplukken." class="img-back" width="270" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Bloemenplukken.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellBottom">
-<div class="figure plate072width" id="plate072">
-<div class="plate072overlay"><img src="images/plate072.jpg" alt="Appelbloesem." class="img-front" width="502" height="274"><img src="images/plate072-back.png" alt="Appelbloesem." class="img-back" width="266" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Appelbloesem.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-</table>
-</div><p>
-<span class="pageNum" id="pb29">[<a href="#pb29">29</a>]</span></p>
-<p>De velden aan den duinkant vertoonen dag aan dag nieuwe kleuren. Toen op ’t einde
-van den winter de elzen in de smalle singels, die de akkertjes omzoomen, in bloei
-kwamen, lag de grond nog verborgen onder dichte lagen van dekriet, in het najaar door
-bezorgde handen er over gespreid. Alleen op een enkele plek werd het weggeruimd, om
-aan de lieve blauwe leverbloempjes, de hepatica’s, gelegenheid te geven, hun sierlijk
-kelkje te ontplooien.
-</p>
-<p>En het scheen, alsof met het wegnemen van dat eerste dek de betoovering geweken was.
-De kracht van den winter was gebroken. Dag aan dag werd nieuw dekriet weggeraapt.
-Ten laatste dekte slechts een ijle laag de groene spruiten en toen ook die verdween,
-kwamen zij voor den dag, de dikke proppen der hyacinten, de spits ineengerolde bladeren
-der tulpen, de platte groene reepen der narcissen, de puntige groeipieken van de crocusjes.
-</p>
-<p>Wonderlijk was het om te zien, hoe in weinig dagen, hoe in enkele uren de bleeke spruiten,
-die in duisternis waren gegroeid, een gezonde groene kleur kregen onder den invloed
-van het zonlicht. En dra komen nu ook de bloemen voor den dag: eerst de vroege gele
-crocusjes in dichte bossen, dan vroege hyacinthen, Duc van Thol tulpen, gele narcissen,
-weer andere hyacinthen, tulpen, blauwe druifjes, scilla’s, vakken van rood en wit,
-blauw en rose, geel en van dat donkere blauw, dat op een afstand zwart lijkt.
-</p>
-<p>Soms lijkt het, alsof de kweeker met opzet zijn soorten zoo geplant heeft, dat ze
-een passende omlijsting krijgen, hier lichtgroene wei om vurig rood tulpenveld, ginds
-donkerbruin bosch achter witte en gele crocusjes en narcissen, of een streep van gelend
-dor oeverriet langs een veld van blauwe hyacinthen.
-</p>
-<p>Door heel Holland worden door deze bloeiende bollenvelden de stedelingen naar buiten
-gelokt. Zoo hebben wij dan onze tulpen- en hyacinthen-dagen, evenals de Japanners
-hun chrysanthemumfeesten. Wel is waar gaat het feestelijke vaak verloren door de drukte
-en ’t gedrang, door de fiets, die niet meer voort wil, door den trein, die zelfs in
-zijn beestenwagens geen reizigers meer bergen kan, door gebrek aan drinken en proviand,
-maar dat zijn kleinigheden, die bij een betere inrichting kunnen verdwijnen.
-</p>
-<p>Heerlijk is het, dat al die duizenden menschen zich moeite en ontbering getroosten,
-om bloemen te gaan zien en buiten te zijn. En van zelf wordt niet alleen aandacht
-geschonken aan de tulpen en hyacinthen, narcissen en crocussen, dat toch eigenlijk
-maar bonte vreemdelingen zijn, doch ook aan de boomen en bloemen van eigen bodem,
-die in deze dagen ook op hun schoonst zijn.
-</p>
-<p>De boomgaarden kunnen gerust de vergelijking met de bollenvelden doorstaan. De pereboom
-zag den heelen winter zwart en knoestig met tallooze kleine dikke rimpelige bochtige
-takjes die ieder eindigden in een bruinen knop. Maar met de eerste lentedagen strekten
-zich de bruine knoppen, en langzamerhand werden ze <span class="pageNum" id="pb30">[<a href="#pb30">30</a>]</span>heel lichtgroen bij wit af, zoodat het in den maneschijn leek, alsof de boom reeds
-in bloei stond. Nog enkele dagen van zonneschijn en regen, daar gingen ze werkelijk
-open en nu is de boom overdekt met duizenden mooie, groote, spierwitte bloemen, ieder
-met een hartje van donkerbruine helmknoppen op spierwitte meeldraden. Vijf lichtgroene
-stijlen zitten midden in en komen eigenlijk reeds vóór ’t opengaan van de bloem te
-voorschijn.
-</p>
-<p>Dan volgen de kers, een mooier boom dan de peer, met breeden kroon en sierlijke rechte
-twijgen. De dikke knoppen zitten dicht opeen, behalve waar vraatzieke, balddadige
-vinken ze gehavend hebben. Wanneer ze opengaan, komen de groepjes van drie, vier langgesteelde
-min of meer hangende witte bloemen te voorschijn in zoo groot aantal, dat de donkere
-twijgen geheel onzichtbaar worden. Laat nu de zon er in schijnen, dan vervult honiggeur
-den omtrek en de heele boomgaard ronkt en gonst van de ontelbare bijen, hommels en
-vliegen, die onverpoosd af en aan vliegen, de vleugels flikkerend in den zonneschijn.
-</p>
-<p>Heerlijk is het, op te zien naar dien rijkdom en overvloed, maar onwillekeurig komt
-naast de bewondering de bezorgdheid op, dat nachtvorsten of hagelslag den boom zullen
-deren en ons berooven van de zoete vrucht, die ons op zijn minst even lief is als
-de schoone bloesem. Hetzelfde gevoel bekruipt ons bij perzik en abrikoos, dat ook
-teere vreemdelingen zijn en wier bloesem zorgt voor kleur in den boomgaard, naast
-al het wit van peren, pruimen en kersen. Een perzikschutting op een zonnigen Aprilmorgen
-is voor vrienden van warmte wel het lekkerste wat er in het voorjaar te bedenken is;
-beschutting, warmte, bloemenpracht, geur en het vertier van de mooiste en kleurrijkste
-bijtjes van het voorjaar. Eindelijk komen ook de appels in bloei en weer is het moeilijk
-om te zeggen wat mooier is, de nog niet ontloken knop of de wijd geopende bloem. Die
-knoppen lijken luchtige ballonnetjes van dof papier met fijn rose beschilderd, zoo
-vroolijk en teer, dat het jammer is, als ze opengaan. Maar de bloem ligt zoo mooi
-uitgespreid en de gele helmknoppen stralen op hun witte meeldraden zoo heerlijk naar
-alle kanten, dat ook dit weer een lust voor de oogen is. En zelfs het uitbloeien is
-mooi, wanneer de honderden kleurige blaadjes door den voorjaarswind worden losgeschud
-en neerdwarrelen op het frisch groene gras en op de blauwe eereprijsjes.
-</p>
-<p>Van den boomgaard naar het bosch is maar één stapje. Daar zijn we niet geweest sinds
-de larix in bloei kwam in de buiige Paaschweek. Nog is hier en daar iets van zijn
-bloesem te zien, maar weldra worden de roode kegeltjes vaalgroen en raken ze verborgen
-tusschen de dichte proppen van heldergroene naalden.
-</p>
-<p>Maar nu worden de sombere sparren vroolijk. Ze laten dunne, bruinachtige vloeipapiertjes
-wegfladderen naar alle kanten en wat eerst bruine knoppen waren, worden nu gele kogeltjes
-en roode torentjes, die overheerlijk uitkomen tusschen het donkere groen der naalden
-van de vorige jaren.
-<span class="pageNum" id="pb31">[<a href="#pb31">31</a>]</span></p>
-<p>De roode torentjes zijn de bloesems, die later de sparappels zullen opleveren. Rechtop
-staan ze, aan het einde der takken, het meest en het grootst nabij den top van den
-boom. Ze zijn opgebouwd uit vleezige, paarsroode kussentjes en onder elk kussentje
-vindt ge de twee lichtgroene, bijna witte eitjes, die later zullen uitgroeien tot
-het gevleugeld sparrezaad.
-</p>
-<p>Aan andere, ook wel aan dezelfde takken zitten heele risten van gele bolletjes, opeenhoopingen
-van meeldraden, waaruit ontzaglijke hoeveelheden stuifmeel te voorschijn komen. Wie
-in een spar klimt, om een tak met den mooien rooden bloesem te bemachtigen, wordt
-door dat stuifmeel bepoederd als een molenaar.
-</p>
-<p>Op stille heldere dagen, wanneer de grond door de zon sterk verhit wordt, stijgt de
-warme lucht langs de sparren omhoog en dan neemt deze luchtstroom, die lang zoo zwak
-niet is, als gij wel denken zoudt, het gele stuifmeel mee en dan kan het door hoogere
-luchtlagen uren ver worden weggevoerd. Een stuifmeelkorrel van een spar is daar volkomen
-op ingericht, hij is voorzien van luchtblazen en drijft daarop gemakkelijk weg.
-</p>
-<p>Ofschoon in ons land niet zooveel sparren groeien, dat hun stuifmeel zooals elders
-soms duimdiep den grond bedekken kan, zoodat men van een zwavelregen spreekt heb ik
-toch wel in sommige bosschen heele plekken aangetroffen vol geel stuifmeel, dat door
-het regenwater bijeen gespoeld was.
-</p>
-<p>De grove den, die een paar dagen later in bloei komt dan de spar, levert wel de grootste
-hoeveelheid stuifmeel. Ieder kent de groote lichtgele proppen, die ieder jaar in ’t
-begin van Mei of soms reeds in de laatste week van April zich vertoonen aan de uiteinden
-van de dennetakken. Niet heelemaal aan ’t einde evenwel, want buiten de gele prop
-steekt nog een licht grijsgroen takje uit, dat dicht bezet is met naaldparen, nog
-ten halve verborgen in hun vliezige scheede.
-</p>
-<p>Aan andere takken zitten niet anders dan deze grijze eindjes, zonder dikke meeldraadprop
-en weer aan andere eindigt het nieuwe twijgje in twee of drie, soms meer, aardige
-ronde roode bolletjes op een dik rechtopstaand steeltje. Wie die roode bolletjes goed
-bekijkt, merkt dat zij weer uit dikke schubjes zijn samengesteld en dat daartusschen
-evenals bij de spar paren van kleine heel lichtgroene eitjes liggen verborgen. Het
-zijn de vrouwelijke bloesems.
-</p>
-<p>Wie ’t niet weet, zal jaar in jaar uit door ’t dennebosch gaan, zonder ooit die vrouwelijke
-bloesems op te merken, maar wie ze eenmaal kent en aardig vindt, ziet ze reeds van
-verre in de Meizon tintelen in het hoogste topje van de rosse dennen. Heerlijke boomen,
-die dennen! Onderaan zijn de dikke stammen dicht bedekt met groote, dikke, bruine
-schubben, waarover vaak een blauwachtig waas ligt, hoogerop worden stam en takken
-rossig warm roodbruin, soms bij oranje af en de dichte naaldenmassa’s van de kroon
-vertoonen alle tinten van groen, somber donker groen van oude drie- of vierjarige
-naalden, mooi wazig zeegroen van de jongere en overal <span class="pageNum" id="pb32">[<a href="#pb32">32</a>]</span>de jolige lichte kaarsjes van de nieuwe lenteloten er tusschen. Schitterend rood van
-de vrouwelijke bloesem, helder geel van de meeldraadmassa’s maken den „ouden somberen
-pijn” tot een der vroolijkste uitingen van ’t voorjaar.
-</p>
-<p>En als bij zachten oostenwind en helderen hemel de droge warme lucht door de kronen
-strijkt, dan knallen de dennenappels, die ’t vorig jaar rijpten, open en strooien
-de licht gewiekte zaden door de lucht. Tegelijk verrijzen wolken stuifmeel uit de
-meeldraadproppen en zoo lijkt het dan, alsof de boom een lustig knallend vuurwerk
-afsteekt ter eere van den lieven Mei.
-</p>
-<p>Zoo viert iedere boom zijn lentefeest. De beuken beginnen ook al vroeg in ’t voorjaar,
-maar niemand let er op. Toch is het heerlijk, om te zien, hoe de dofbruine wintertint
-van twijgen en knoppen gaandeweg overgaat tot warmer toon. Er schijnt meer blauw en
-rood in ’t bruin te komen, vooral in de schors der jongere takken en daardoor kunnen
-dan de beukenkronen zoo warm en prettig afsteken tegen het strakke koude blauw van
-den Maartschen hemel.
-</p>
-<p>Dat duurt zoo tot in April en dan komt er ook beweging in de lange spitse knoppen.
-Ze worden merkbaar grooter, zwellen en rekken zich uit, zoodat aan iedere knopschub
-een lichter randje komt.
-</p>
-<p>De ingewijde kan nu reeds de knoppen, waaruit bloeiende twijgen te voorschijn zullen
-komen, onderscheiden van de gewone en de niet ingewijde moet maar geduldig wachten,
-totdat zij opengaan. Lang wordt zijn geduld niet op de proef gesteld, want de eerste
-de beste echte Aprilregen jaagt al het groen de knoppen uit. April doet, wat hij wil.
-</p>
-<p>Het kan soms dagen achtereen droog en koud en schraal zijn, zoo koud, dat de pas ontloken
-voorjaarsbloemen zich niet openen, dat de bijen in hun korf blijven, zoo droog, dat
-de nieuwe blaadjes verwelkte randen krijgen en de uitgestrooide zaden werkingloos
-blijven liggen in de verstuivende aarde. En de mopperaars onder ons spreken schamper
-van de Hollandsche lente.
-</p>
-<p>Maar nu krimpt de wind en vermindert in kracht. Zware, mooi donkere wolken bedekken
-de strak blauwe lucht en weldra ruischt een regentje omlaag, zoo zacht en malsch,
-warm en levenwekkend, als dat alleen in April en Mei gebeuren kan. Met een tooverslag
-wijkt de stugheid, die plant en dier bevangen hield. De grond zelve wordt levendig
-en zuigt zingend het frissche water in.
-</p>
-<p>De bloemen blijven gesloten, maar je kunt het ze aanzien, dat ze, wanneer de bui over
-is en de zon weer schijnt, hun schade zullen inhalen van de verloopen dagen. De grasbladen,
-die in de droogte ineengekruld waren, ontplooien zich en dadelijk is de weide groen.
-De knoppen van boomen en heesters zwellen zichtbaar, en dat de meidoornhaag na den
-regen ineens geheel en al groen is, komt niet alleen doordat het stof van de groene
-knoppen is weggespoeld, maar ook doordat er nu dubbel of driemaal zooveel groen uit
-de knopschubben puilt dan voorheen.
-</p>
-<div class="table">
-<table class="container">
-<tr>
-<td class="cellLeft cellTop">
-<div class="figure plate073width" id="plate073">
-<div class="plate073overlay"><img src="images/plate073.jpg" alt="Herderstaschje." class="img-front" width="274" height="500"><img src="images/plate073-back.png" alt="Herderstaschje." class="img-back" width="266" height="481"></div>
-<p class="figureHead">Herderstaschje.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellTop">
-<div class="figure plate074width" id="plate074">
-<div class="plate074overlay"><img src="images/plate074.jpg" alt="Witte Doovenetel." class="img-front" width="276" height="497"><img src="images/plate074-back.png" alt="Witte Doovenetel." class="img-back" width="270" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Witte Doovenetel.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellTop">
-<div class="figure plate075width" id="plate075">
-<div class="plate075overlay"><img src="images/plate075.jpg" alt="Driekleurig Viooltje met Parelmoervlinder." class="img-front" width="271" height="498"><img src="images/plate075-back.png" alt="Driekleurig Viooltje met Parelmoervlinder." class="img-back" width="269" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Driekleurig Viooltje met Parelmoervlinder.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft cellBottom">
-<div class="figure plate076width" id="plate076">
-<div class="plate076overlay"><img src="images/plate076.jpg" alt="Pijpkruid." class="img-front" width="274" height="496"><img src="images/plate076-back.png" alt="Pijpkruid." class="img-back" width="268" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Pijpkruid.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellBottom">
-<div class="figure plate077width" id="plate077">
-<div class="plate077overlay"><img src="images/plate077.jpg" alt="Kers in bloei." class="img-front" width="274" height="500"><img src="images/plate077-back.png" alt="Kers in bloei." class="img-back" width="267" height="485"></div>
-<p class="figureHead">Kers in bloei.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellBottom">
-<div class="figure plate078width" id="plate078">
-<div class="plate078overlay"><img src="images/plate078.jpg" alt="Peer in bloei." class="img-front" width="279" height="504"><img src="images/plate078-back.png" alt="Peer in bloei." class="img-back" width="269" height="484"></div>
-<p class="figureHead">Peer in bloei.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-</table>
-</div><p>
-</p>
-<div class="table">
-<table class="container">
-<tr>
-<td class="cellLeft cellTop">
-<div class="figure plate079width" id="plate079">
-<div class="plate079overlay"><img src="images/plate079.jpg" alt="Magnolia." class="img-front" width="276" height="508"><img src="images/plate079-back.png" alt="Magnolia." class="img-back" width="267" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Magnolia.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellTop">
-<div class="figure plate080width" id="plate080">
-<div class="plate080overlay"><img src="images/plate080.jpg" alt="Pinksterbloem." class="img-front" width="272" height="504"><img src="images/plate080-back.png" alt="Pinksterbloem." class="img-back" width="264" height="484"></div>
-<p class="figureHead">Pinksterbloem.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellTop">
-<div class="figure plate081width" id="plate081">
-<div class="plate081overlay"><img src="images/plate081.jpg" alt="Smeerwortel." class="img-front" width="273" height="509"><img src="images/plate081-back.png" alt="Smeerwortel." class="img-back" width="266" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Smeerwortel.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft cellBottom">
-<div class="figure plate082width" id="plate082">
-<div class="plate082overlay"><img src="images/plate082.jpg" alt="Vuurvlindertje." class="img-front" width="277" height="503"><img src="images/plate082-back.png" alt="Vuurvlindertje." class="img-back" width="266" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Vuurvlindertje.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellBottom">
-<div class="figure plate083width" id="plate083">
-<div class="plate083overlay"><img src="images/plate083.jpg" alt="Atalanta." class="img-front" width="279" height="502"><img src="images/plate083-back.png" alt="Atalanta." class="img-back" width="268" height="486"></div>
-<p class="figureHead">Atalanta.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellBottom">
-<div class="figure plate084width" id="plate084">
-<div class="plate084overlay"><img src="images/plate084.jpg" alt="Lelietje van Dalen." class="img-front" width="274" height="505"><img src="images/plate084-back.png" alt="Lelietje van Dalen." class="img-back" width="264" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Lelietje van Dalen.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-</table>
-</div><p>
-<span class="pageNum" id="pb33">[<a href="#pb33">33</a>]</span></p>
-<p>Nu laten ook de knopschubben van den beuk los en uit de knoppen komt een harig slap
-takje, bezet met keurig gevouwen en geplooide blaadjes, ieder nog eerst tusschen twee
-rose steunblaadjes besloten. Maar spoedig laten die los en nu is eenige dagen lang
-de boschbodem bedekt met de fijne rose schubjes. De blaadjes ontplooien zich en maken
-van iederen beuketak een grooten heldergroenen waaier.
-</p>
-<p>Aan sommige takken hangen vele fijne langgesteelde kwastjes, dat zijn de meeldraadbloemen
-en met eenig zoeken vindt ge ook de vrouwelijke bloemen, die later de lekkere beukenootjes
-zullen opleveren en nu ruige groene knopjes zijn met een paar dikke, gekronkelde stijlen
-en stempels.
-</p>
-<p>Als de beuken eenmaal het voorbeeld gegeven hebben, dan volgen ook de eiken. Die houden
-hun dikke bruine knoppen al heel lang dicht, maar als de zoele dagen komen, dan komt
-ook in ongeloofelijk korten tijd hun groen te voorschijn, de welbekende bochtig ingesneden
-eikeblaren en daartusschen een overvloed van sierlijke slanke meeldraadkatjes in bosjes
-bij elkaar.
-</p>
-<p>De vrouwelijke bloempjes, die eikels moeten worden, zijn kleine groene knopjes, die
-bij twee of drie op een steeltje aan den top van de jonge twijgen zitten, juist waar
-ook de nieuwe bladeren het dichtst bijeen staan. Maar ze vallen heel niet in ’t oog,
-de meeldraadkatjes echter zijn zoo lang, zoo talrijk, zoo licht van kleur, dat ze
-zelf den meest oppervlakkige niet ontgaan. Ze vormen een cascade van groen, een ragfijnen
-sluier om de knoestige stammen en bochtige takken van den „reus der wouden”, die zich
-tusschen twee haakjes heel dikwijls voordoet als een kleine vroolijke boschnymph,
-die ge ieder voorjaar in ’t kreupelhout kunt ontmoeten.
-</p>
-<p>Nauwelijks zijn de groene eikeblaadjes ontplooid, of allerlei gedierte probeert den
-boom van zijn frisschen tooi te berooven. Bij duizenden komen de dikke meikevers uit
-den grond, vliegen met dof gegons in de eiken en vreten dag en nacht van het jonge
-groen. Millioenen kleine kevertjes helpen mee en als deze ontbreken, dan zijn er altijd
-nog de kleine rupsjes, die het blad ineenrollen en zich zoodoende schuilplaats en
-voedsel tegelijk verzekeren.
-</p>
-<p>Aan de toppen der takken ontstaan groote gezwellen, die op aardappels lijken en waarin
-dozijnen kleine wespenlarfjes hun voedsel vinden en ook in ieder glanzig groen bolletje
-aan blad of bloesem huist zoo’n vraatzuchtige galwesp-larve. Waar de eik een wondje
-in zijn schors heeft, daar vloeit het zoete voedingssap mild uit en daar komen den
-heelen dag zwierige vlinders, groote rosse en gele wespen en groote kevers van snoepen.
-Het aantal dieren, die voedsel halen bij den eik is legio.
-</p>
-<p>En het mooiste is, dat al dat gevreet en gezuig en geboor den boom in ’t minst niet
-schijnt te schaden. Zoo gauw de kevers en rupsen de bladeren wegvreten, groeien er
-ook weer nieuwe aan. Alleen wanneer bij uitzondering het aantal der belagers van duizenden
-toeneemt tot millioenen en billioenen, dan staat hier en daar een eikeboschje een
-paar weken bladerloos.
-<span class="pageNum" id="pb34">[<a href="#pb34">34</a>]</span></p>
-<p>Nog eerder zou dat gebeuren, indien niet tegelijk met de vraatzuchtige insecten ook
-hun verdelgers in ’t land kwamen.
-</p>
-<p>Tjiftjaf en fitis scharrelen den heelen dag door het geboomte, om de kleine rupsjes
-te bemachtigen, bijgestaan door allerlei mooie en aardige helpers, die in April uit
-het Zuiden hierheen komen.
-</p>
-<p>Daar is in de eerste plaats het roodstaartje, dat prachtige vogeltje met de roode
-borst, zwarte keel, wit voorhoofd en blauwen schedel en nek. Die blauwe kap heeft
-hem ook den naam van blauwpaapje bezorgd, maar die trekt toch niet zoozeer de aandacht
-als het roode staartje, dat ieder keer, als de vogel opvliegt, als een klein vlammetje
-achter hem aan komt en nog een poosje op en neer blijft trillen, als het dier zich
-op een hek of twijgje heeft neergezet.
-</p>
-<p>Het wijfje is grauwachtig bruin van kleur, met mooie vlekjes en streepjes, maar het
-vertoont toch ook de roode staart en ook hebben beiden, mannetje en wijfje, de groote,
-schitterende oogen, die een kenmerk zijn voor alle leden van de nachtegalenfamilie,
-waartoe de roodstaart evenals de roodborst de eer heeft te behooren.
-</p>
-<p>Die prachtige roodstaart zingt van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat. In de vogelwereld
-beteekent dat van een uur voor zonsopgang tot het einde van de avondschemering<span class="corr" id="xd32e999" title="Niet in bron">.</span> Alleen zijn zij het er niet over eens, wanneer de avondschemering eigenlijk eindigt.
-Daar het roodstaartje gaarne in holen nestelt of in dichte klimplanten, kunt ge meestal
-wel zijn huishoudinkje vlak bij het uwe hebben en het is een groot genot, na te gaan,
-hoe die dieren hun nest bouwen, hun jongen groot brengen en daarbij nog altijd gelegenheid
-vinden, om zich te amuseeren door aardige vliegkunsten en lustig gezang. Dat ze daarbij
-uit pure dartelheid den zang nabootsen van schildvink en winterkoning en daardoor
-vooral den laatste tot koddige boosheid prikkelen, zal natuurlijk niemand hun kwalijk
-nemen, veeleer het hun aanrekenen als een verdienste. Waar zou het heen moeten, als
-je nooit eens iemand plagen mocht?
-</p>
-<p>Een andere plaaggeest is de spotvogel, die komt weer iets later dan het roodstaartje
-en behoort niet tot de nachtegalengroep, maar tot de verwantschap van tjiftjaf en
-fitis. Hij vertoont dezelfde kleuren: groengrijs en geelgrijs, maar hij is wat grooter
-van stuk en dadelijk aan zijn zang te herkennen.
-</p>
-<p>De tjiftjaf zingt bij herhaling zijn twee- of drietal vaste toontjes, de fitis kweelt
-zijn half blijde, half weemoedige melodie, de spotvogel galmt den heelen dag een opgewonden
-lied met snelle loopjes, telkens herhaald en hooge, scherpe, haast snerpende tonen,
-die door geen enkelen anderen vogel zoo worden voortgebracht. En daartusschen door
-vlecht hij al de geluiden, die hij in zijn leven gehoord heeft van nachtegalenzang
-tot scharensliepgekras.
-</p>
-<p>Wanneer hij pas is aangekomen, kunt ge hem makkelijk zien, want dan zijn de boomen
-nog niet dicht in blad. Soms zit hij in den hoogsten top, dan weer een meter of zoo
-lager, maar altijd ferm en brutaal rechtop, met zijn kop in den wind <span class="pageNum" id="pb35">[<a href="#pb35">35</a>]</span>en als hij in zangdrift den bek wijd openspert, kunt ge de oranje tong en het oranje
-verhemelte zien.
-</p>
-<p>Er komen wel Engelschen van over de zee, om dezen zanger te zien en te hooren<span class="corr" id="xd32e1009" title="Niet in bron">.</span> Het is wel merkwaardig, dat deze vogel, die ieder jaar de reis heen en terug naar
-Centraal Afrika doet en in Frankrijk, België en Holland in overvloed nestelt, er niet
-aan denkt, om eventjes het Kanaal of het Nauw van Calais over te steken, om zich te
-vestigen in het gastvrije Albion, waar ze in ’t eerst wel altijd zijn nestjes zouden
-uithalen, maar hem overigens met open armen ontvangen.
-</p>
-<p>Het nestje van den spotvogel is dan ook een van de mooiste dingen ter wereld: zoo
-mooi komvormig afgewerkt, zoo fijn bekleed van buiten met korstmos en spinrag, van
-binnen met vezels en pluisjes en dons. En daar liggen dan vier, vijf of zes eitjes
-in van het liefelijkst rozerood, gespikkeld met bruinroode stippen, heerlijk om naar
-te kijken, maar je moet ze eigenlijk niet aanraken.
-</p>
-<div class="figure floatRight p35width"><img src="images/p35.png" alt="" width="498" height="394"></div><p>
-</p>
-<p>Een bloeiende sering, jasmijn of vlier met een nest van een spotvogel er in is wel
-het mooist denkbare sieraad van tuin of park. In esschen en kastanjes of hulsten willen
-zij ook wel komen, maar ik geloof toch, dat zoo’n gewone vlier hun nog het liefst
-is.
-</p>
-<p>Soms zit uren achtereen nabij of in den top van lage boomen of hooge heesters een
-andere vogel te orgelen en te vedelen, die als musicus den spotvogel wel overtreft,
-maar door zijn grauwe kleur en verborgen levenswijze weinig wordt opgemerkt.
-</p>
-<p>’t Is de tuinfluiter, bruingrijs van boven, lichter aan de onderzij en met blauwachtige
-pootjes. Hij maakt een mooi ijl nestje in de lage struiken en zingt een mooi lied
-dat door volheid van toon dikwijls herinnert aan den merelzang. Maar hij zingt veel
-langduriger en vlugger dan de merel en verdient gerust evenzeer geprezen te worden
-als de veel bewonderde goudsnavel.
-</p>
-<p>Nog mooier zingt in parken en tuinen de zwartkop-grasmusch, die we maar liever het
-zwartkopje zullen noemen, want zoo’n rare onhandelbare naam is nog altijd voor een
-goed zanger een leelijke sta-in-den-weg. Zwartkopje komt soms al vroeg, maar het is
-pas in ’t laatst van April, dat zijn heerlijk lied en aardige vliegtoeren de aandacht
-beginnen te trekken.
-</p>
-<p>Het satijnig zwarte kopje, de spierwitte keel, de mooie bruingrijze tint van den rug
-maken dit vogeltje tot een zeer bijzondere verschijning. Zijn nest ligt meestal <span class="pageNum" id="pb36">[<a href="#pb36">36</a>]</span>in lage heesters, maar hij houdt er van, in de hooge boomen heen en weer te vliegen
-in mooie bochtige lijnen van tak op tak. Ons volk kent hem weinig; bij de Franschen,
-Duitschers en Engelschen schijnt hij zich meer in de gunst van het publiek te verheugen.
-</p>
-<p>Des te meer hebben wij met de zwaluwen op. De ooievaar, de zwaluwen en de koekoek,
-dat zijn bij ons de echte vogels van de lente. En de zwaluw bij uitnemendheid is wel
-de boerenzwaluw, de mooie staalblauwe vogel met het roodbruine voorhoofd, de roodbruine
-keel en de enorm lange buitenste staartveeren.
-</p>
-<p>Als die weer eenmaal in en uitvliegt in stal en schuur en door het openstaande zolderluik,
-dan is de lente in ’t land. Dat is meestal in de eerste week van April, soms komen
-ze reeds in Maart en een enkele maal, vertoonen de zwaluwen zich reeds vóór de tjiftjaf,
-maar dan vinden wij toch, dat ze in de war zijn. De Paaschvacantie, dat is de goede
-tijd.
-</p>
-<p>Aan de zekerheid, waarmee ze de gebouwen binnen vliegen, kunt ge merken, dat het weer
-de zelfde vogels van het vorig jaar zijn. Hoe spoedig hebben zij het oude nest weergevonden
-en na een paar dagen rondvliegen en zingen beginnen ze opnieuw te bouwen. Als blinkende
-messen schieten ze door de lucht met onbegrijpelijke snelheid. Bij tientallen verdringen
-zij zich om de vette modderranden van plassen en het is een merkwaardig gezicht, deze
-vogels, die we ons haast niet anders dan vliegend kunnen voorstellen, daar te zien
-rondploeteren in den modder, zoekend naar geschikte specie voor den opbouw van hun
-nest.
-</p>
-<p>De meeste vogels werken alleen in de morgenuren van vieren tot negenen, maar de zwaluwen
-zijn bij gunstige omstandigheden den ganschen dag bezig met bouwen en bouwstof te
-verzamelen. En ook zijn ze den heelen dag aan ’t zingen; de boerenzwaluw is een van
-de vlijtigste zangvogels en laat zijn gekweel en gekwetter den heelen dag hooren.
-Zelfs het wijfje zingt mee.
-</p>
-<p>De huiszwaluw is minder zangrijk. Hij laat onder het vliegen wel aardige geluidjes
-en monter geroep hooren, maar een werkelijk aaneengeschakeld gezang brengt hij niet
-ten gehoore. ’t Is anders een aardig diertje, wel mooier dan de boerenzwaluw, al heeft
-zijn staart ook niet zoo’n stouten zwier. Zijn veertjes blinken in helderder blauw
-en een plek op den rug bij ’t begin van den staart is blinkend wit, evenals de geheele
-onderzijde van het lichaam.
-</p>
-<p>Aan die witte stuitvlek is de huiszwaluw al heel in de verte te herkennen en als een
-gezelschap huiszwaluwen op de muggenjacht is aan een waterkant met donkeren elzenzoom,
-dan lijkt het wel of kleine witte vlindertjes daar heen en weer zweven.
-</p>
-<p>Huiszwaluwen houden ervan, om gezellig op jacht te gaan, nu eens laag langs den waterkant,
-dan weer honderden meters hoog in de lucht en dan kunnen ze daar zoo lustig zwenken
-en draaien en zoo vroolijk elkaar aanroepen, dat het meer een spel lijkt dan een inspanning,
-om aan den kost te komen.
-</p>
-<div class="table">
-<table class="container">
-<tr>
-<td class="cellLeft cellTop">
-<div class="figure plate085width" id="plate085">
-<div class="plate085overlay"><img src="images/plate085.jpg" alt="Fitis." class="img-front" width="271" height="500"><img src="images/plate085-back.png" alt="Fitis." class="img-back" width="265" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Fitis.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellTop">
-<div class="figure plate086width" id="plate086">
-<div class="plate086overlay"><img src="images/plate086.jpg" alt="Nachtegaal." class="img-front" width="276" height="504"><img src="images/plate086-back.png" alt="Nachtegaal." class="img-back" width="266" height="479"></div>
-<p class="figureHead">Nachtegaal.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellTop">
-<div class="figure plate087width" id="plate087">
-<div class="plate087overlay"><img src="images/plate087.jpg" alt="Tuinfluiter." class="img-front" width="278" height="507"><img src="images/plate087-back.png" alt="Tuinfluiter." class="img-back" width="269" height="484"></div>
-<p class="figureHead">Tuinfluiter.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft cellBottom">
-<div class="figure plate088width" id="plate088">
-<div class="plate088overlay"><img src="images/plate088.jpg" alt="Zwartkop." class="img-front" width="269" height="498"><img src="images/plate088-back.png" alt="Zwartkop." class="img-back" width="265" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Zwartkop.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellBottom">
-<div class="figure plate089width" id="plate089">
-<div class="plate089overlay"><img src="images/plate089.jpg" alt="Boompieper." class="img-front" width="274" height="504"><img src="images/plate089-back.png" alt="Boompieper." class="img-back" width="265" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Boompieper.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellBottom">
-<div class="figure plate090width" id="plate090">
-<div class="plate090overlay"><img src="images/plate090.jpg" alt="Spotvogel." class="img-front" width="275" height="508"><img src="images/plate090-back.png" alt="Spotvogel." class="img-back" width="269" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Spotvogel.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-</table>
-</div><p>
-</p>
-<div class="table">
-<table class="container">
-<tr>
-<td class="cellLeft cellTop">
-<div class="figure plate091width" id="plate091">
-<div class="plate091overlay"><img src="images/plate091.jpg" alt="Eereprijs." class="img-front" width="275" height="505"><img src="images/plate091-back.png" alt="Eereprijs." class="img-back" width="268" height="484"></div>
-<p class="figureHead">Eereprijs.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellTop">
-<div class="figure plate092width" id="plate092">
-<div class="plate092overlay"><img src="images/plate092.jpg" alt="Narcissen." class="img-front" width="275" height="504"><img src="images/plate092-back.png" alt="Narcissen." class="img-back" width="267" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Narcissen.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellTop">
-<div class="figure plate093width" id="plate093">
-<div class="plate093overlay"><img src="images/plate093.jpg" alt="Spar." class="img-front" width="278" height="502"><img src="images/plate093-back.png" alt="Spar." class="img-back" width="269" height="484"></div>
-<p class="figureHead">Spar.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft cellBottom">
-<div class="figure plate094width" id="plate094">
-<div class="plate094overlay"><img src="images/plate094.jpg" alt="Klaverzuring, wakker." class="img-front" width="277" height="503"><img src="images/plate094-back.png" alt="Klaverzuring, wakker." class="img-back" width="271" height="486"></div>
-<p class="figureHead">Klaverzuring, wakker.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellBottom">
-<div class="figure plate095width" id="plate095">
-<div class="plate095overlay"><img src="images/plate095.jpg" alt="Klaverzuring, slapend." class="img-front" width="278" height="501"><img src="images/plate095-back.png" alt="Klaverzuring, slapend." class="img-back" width="269" height="484"></div>
-<p class="figureHead">Klaverzuring, slapend.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellBottom">
-<div class="figure plate096width">
-<div class="plate096overlay"><img src="images/plate096.jpg" alt="Den." class="img-front" width="274" height="502"><img src="images/plate096-back.png" alt="Den." class="img-back" width="268" height="481"></div>
-<p class="figureHead">Den.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-</table>
-</div><p>
-</p>
-<p>Bij het modder zoeken loopen ze vaak tusschen de boerenzwaluwen in, maar <span class="pageNum" id="pb37">[<a href="#pb37">37</a>]</span>hun nesten bouwen ze meestal op andere plaatsen en altijd op een andere manier. Ze
-houden er niet van, om binnenshuis te wonen en maken niet zooals de boerenzwaluwen
-een ondiep komvormig nest, dat op een onderlaag steunt, maar een half bolvormige woning
-tegen een muur met geen andere beschutting dan een daklijst of dakgoot.
-</p>
-<p>Onder bruggen huizen soms boerenzwaluwen en huiszwaluwen bij elkander en samen hebben
-ze er plezier in, om koekoeken en roofvogels te achtervolgen en uit te schelden. Maar
-zelf hebben ze geweldig veel last van de huismusschen en ringmusschen, die ze berooven
-van hun nesten. Men heeft zelfs wel gemeend, dat de mooie huiszwaluwtjes gaandeweg
-door de brutale musschen verdreven worden.
-</p>
-<p>Metselaars en aardwerkers zijn die zwaluwen. Aan steile zandhellingen, dijkglooiingen,
-slootkanten, aardafgravingen werken nu de oeverzwaluwtjes, kleine grijze vogeltjes
-zonder glans of gloed, maar in vaalbruin pakje zooals dat voor aardwerkers het beste
-is. In den vroegen morgen, als nog de ochtendnevel over de velden hangt, zijn ze al
-bezig aan ’t pikken en graven, zoodat de helling wriemelt van bedrijvige arbeiders.
-</p>
-<p>Onvermoeid met snavel en pooten boren zij in den grond en maken zij horizontale gangen
-van éen tot twee meter lang. Aan het eind der gang komt een nestje van veertjes en
-daarop de eitjes, spierwit en zoo klein en teer, dat ge ze haast niet kunt aanvatten,
-zonder ze te breken.
-</p>
-<p>Deze oeverzwaluwen jagen bijna uitsluitend langs het water, vlak langs de oppervlakte
-en als op gure dagen de boerenzwaluwen en de huiszwaluwen daar ook om voedsel komen,
-dan maken de grauwe aardgravers te midden van de in staalblauw schitterende bouwheeren
-een vrij armoedige vertooning.
-</p>
-<p>Nog een andere langvleugelige insectenvanger voegt zich bij hen: de groote zwarte
-gierzwaluw of torenzwaluw, die de langste vleugels, de stoutste vlucht en den wijdsten
-bek van alle heeft. In mooi zonnig weer jaagt hij hoog in de lucht, torenhoog, maar
-als Mei nog van die gure dagen geeft, dan wordt ook hij genoodzaakt, zijn toevlucht
-te nemen tot den waterkant, waar altijd nog het meest te vinden is.
-</p>
-<p>Zijn eigenlijk te huis is de stad, waar hij zijn woning heeft aan de huizen. Hij is
-noch aardwerker, noch metselaar, maar bouwt evenals de musschen een tamelijk slordig
-nest onder dakpannen en in hoeken en gaten van muren. Ja, hij is mans genoeg, om de
-musschen uit hun bouwsels te verjagen en zoo krijgen die dan de vergelding voor het
-leed en den overlast, die zij den huiszwaluwen aandoen.
-</p>
-<p>Veel bekoorlijks heeft die torenzwaluw niet. Hij vliegt mooi en gemakkelijk en ’s
-avonds gieren zij in troepen met woest gekrijsch door de lucht. De mannetjes jagen
-de wijfjes naar huis en gaan zelf zich dan nog een poosje amuseeren. Vaak komen zij
-den heelen nacht niet thuis; men meent te weten, dat zij dan hoog in de lucht boven
-de wolken blijven rondzwieren en daar misschien nog slapen ook.
-<span class="pageNum" id="pb38">[<a href="#pb38">38</a>]</span></p>
-<p>Hun woestheid en gekrijsch is velen onaangenaam. Er is een andere stadsvogel, die
-in de lente ook in troepen vliegt en drukte maakt, maar alles veel sierlijker en prettiger
-doet dan die torenzwaluw. Ik bedoel het kerkkauwtje, de kleinste en beminlijkste van
-onze kraaiachtige vogels. In troepen van tien tot honderd spelen zij krijgertje om
-de torenspitsen, vlug en sierlijk glijden de zwarte gestalten door de lucht met rustig
-gestrekte vleugels en fraai gespreide staart. Daarbij roepen ze elkander onophoudelijk
-aan met een soort van kort, melodieus gekef.
-</p>
-<p>Ze zijn niet grooter dan duiven, en er ligt ook iets zachtzinnigs over hun wezen.
-Maar het is met die zachtzinnigheid als met den witten satijnglans die over nek en
-wangen ligt, het is maar schijn, de zwartheid, het wreede en verderfelijke, ligt er
-onder en uit het witte oog spreekt niet alleen verstand en list, maar ook sluwe moordzucht.
-Want dit kerkkauwtje is al een even felle roover en moordenaar als zijn familiegenooten
-de raven, kraaien, eksters en gaaien.
-</p>
-<p>In de stad kunnen zij niet veel kwaad doen, maar in het bosch maken zij slachtoffers
-bij de vleet. In sommige streken is hun kwade invloed duidelijk merkbaar, in andere
-lijkt het wel, alsof ondanks roof en moord de vogelbevolking maar altijd toeneemt.
-Daar heeft iedere holle popel zijn kauwennest of zelfs meer dan één op één stam, maar
-in de meidoorns brengen tal van houtduiven hun jongen groot en tortels bouwen er in
-de dichte sparren of in het fijne berkenhout.
-</p>
-<p>Slag op slag rooven de kauwtjes de witte eieren van het nest, maar onverdroten leggen
-de duiven voort, verhuizen desnoods, maar rusten niet, voordat een leelijk jongenpaar
-lodderig zit te kijken op het ijle platform van hun takkennest. Den heelen dag klinkt
-het gekir door ’t hout, ’t vaag en onbepaald eentonige „toer-toer”, van den tortel
-en het duidelijke nabootsbare toer-toertoer-toer-toeretoer-toer-toer-toer-toeretoer-toer-toer-toer
-van de houtduif of ringduif.
-</p>
-<p>En ook deze is met zingen alleen niet tevreden, maar voert in lentevreugd een stouten
-luchtdans uit, die men van zoo’n traditioneel kalm dier als een duif niet verwachten
-zou. Met klepperend geraas vliegt hij op uit zijn takkenhuis, stijgt in snelle vlucht
-hoog omhoog naar den blauwen hemel, klapt met een harden slag de vleugels tegen elkaar
-en daalt dan met roerloos uitgespreide vleugels in een groote bocht vijftig, zestig
-meter neer, om dan weer van voren af aan te beginnen.
-</p>
-<p>Ook de tortel maakt aardige bewegingen, maar die worden minder gezien. Hij heeft er
-nog al slag van, om zich schuil te houden, zoodat er weken voorbij kunnen gaan eer
-ge hem te zien krijgt, ofschoon zijn gekir den heelen dag het bosch vervult.
-</p>
-<p>Maar wie luistert er naar het makke duivengekir, nu de nachtegaal is teruggekomen?
-De nachtegaal, die ieder jaar het teeken schijnt te geven voor het rijkst ontplooien
-van de lentepracht, voor de sterkste uitingen van lentevreugd. Al wat er gebeurt,
-voordat de nachtegaal zijn intree doet, is slechts het voorspel; eerst wanneer zijn
-machtige stem zich verheft, beginnen beuken en eiken, sparren en <span class="pageNum" id="pb39">[<a href="#pb39">39</a>]</span>dennen bloesem en blad te ontplooien, komen er aren en pluimen in ’t gras, tooit de
-boschbodem zich met kleuriger en geuriger bloemen dan de sneeuwklokjes van Januari
-of de anemoontjes van Maart.
-</p>
-<p>Zie den mooien bruinen vogel zitten in de blinkende takjes van het eiken kreupelhout.
-De witte veertjes van de keel gaan op en neer bij de felle jubelkreten, het fijne
-bekje blijft roerloos open bij de lang uitgehaalde fluittonen. Geen vogel is er, die
-zulk een afwisseling brengt in zijn zang. Nu eens lijkt hij te gebieden, te vermanen,
-te toornen, dan weer vervalt hij in een roerend smeekgebed of geeft in lang glashelder
-geluid uiting aan de reinste vreugde.
-</p>
-<p>Ieder weet, dat de nachtegaal het allermooist zingt ’s nachts tusschen <span class="corr" id="xd32e1120" title="Bron: tweëen">tweeën</span> en vieren, maar dat neemt niet weg, dat hij bij gunstig weer zich ook den heelen
-dag laat hooren, tot zelfs gedurende het eigenlijke rustuur van alle vogels, dat ergens
-valt tusschen twee en vier uur in den namiddag. Hoe meer nachtegalen er in een bepaalde
-streek zijn, des te meer wordt er gezongen, soms zelfs zoo vlijtig, dat het sommigen
-menschen te druk wordt.
-</p>
-<div class="figure floatRight p39width"><img src="images/p39.png" alt="" width="487" height="232"></div><p>
-</p>
-<p>Komen er gure dagen, dan houdt het zingen op, maar dat de nachtegalen er nog zijn,
-kunt ge merken, wanneer ge door de eikenboschjes loopt om bloemen te zoeken. Van tijd
-tot tijd klinkt dan een geluid, dat doet denken aan een kikvorsch „korr, korr, korr”.
-Het wordt al vaker en vaker herhaald en nu hoort ge ook nog helder en luid, maar een
-weinig angstig en vragend, „pièt; pièt”.
-</p>
-<p>Pas nu op, want het zou kunnen gebeuren, dat ge u dicht bevindt bij het pas begonnen
-nest en daar ligt misschien reeds een glanzig koffiebruin eitje in. Het nest ligt
-zoo verborgen tusschen de dorre eikeblaren, dat ge het moeilijk opmerkt en ge zoudt
-erin kunnen trappen, eer ge ’t wist en dat zou heel jammer zijn. Verlaat daarom de
-plaatsen, waar ge die angst- en waarschuwingskreten verneemt. Wellicht wordt ge beloond
-door een heerlijken vreugdezang op het oogenblik, dat de vogel het gevaar geweken
-acht.
-</p>
-<p>De mogelijkheid van onverwacht een vogelnest aan te treffen, maakt het zoeken naar
-voorjaarsbloemen in het bosch tot een dubbel interessante bezigheid. Ge ziet aan den
-boschzoom een donkergroene plek met glimmende blaadjes van de maagdepalm. De prachtige
-blauwe bloemen hebben zich geopend in de voorjaarszon en worden vlijtig bezocht door
-mooie roodbruine glimmende metselbijtjes, die ergens hun nest in dorre braamstengels
-hebben. We gaan er even bij zitten, om af te wachten, of er ook soms parelmoervlindertjes
-op de bloemen komen en we zitten <span class="pageNum" id="pb40">[<a href="#pb40">40</a>]</span>nog geen vijf minuten, of een roodborst komt bij ons op een tak en zingt het hoogste
-lied.
-</p>
-<p>Hij verraadt zijn geheim, want we letten nu goed op en vinden al gauw onder de ranken
-van de maagdepalm het roodborstjesnest met gespikkelde eitjes. Even kijken en dan
-maar gauw verder, anders wordt het nest misschien verlaten en voor de maagdepalm,
-die we nu in den steek laten, vinden we in het rijke tooverbosch nog andere bloemen
-in eindeloozen overvloed als schadeloosstelling.
-</p>
-<p>Hier bloeien de vogelkersen: lange hangende trossen van witte bloemen te midden van
-frisch groen loover. Kevers en vliegen wemelen op de sneeuwwitte honigrijke bloemen
-en waar de laagste takken schuil gaan in het hoog opgeschoten pijpkruid, daar heeft
-een slimme tuinfluiter een doorzichtig nestje gebouwd, dat we nooit gevonden zouden
-hebben, als hij zelf niet zoo geraasd en getierd had, toen we even bij den heester
-stilstonden.
-</p>
-<p>Dat pijpkruid heeft met een dikken wortel overwinterd na eerst in ’t najaar nog gauw
-zooveel mogelijk voedsel verzameld te hebben. Heel vroeg in ’t voorjaar maakte het
-dikke proppen van fijnverdeeld groen loover en nu de nachtegaal er is, schieten de
-mooi gegroefde groene stengels omhoog, die de sneeuwwitte bloemschermen dragen.
-</p>
-<p>Wij kennen het kunstje wel, om die stengels te versnijden tot liefelijk klinkende
-toeters en menig huisvader, die rust wou hebben, heeft dit „fluitekruid” naar het
-andere eind van de wereld gewenscht, wanneer zijn kroost met de buurjongetjes te zamen
-een symphonie uitvoerden op dit natuurlijk blaasinstrument.
-</p>
-<p>Maar iets zangerigs zit er toch in de plant, de kleine zangvogeltjes bouwen graag
-hun nest op den grond tusschen de pijpkruidstengels, zelfs de nachtegaal slaat menigwerf
-zijn tenten er onder op en heeft zoo de plant geholpen aan den genoegelijken naam
-van nachtegalenkruid.
-</p>
-<p>Het ware te wenschen, dat waar deze plant groeit, ook nachtegalen nestelden, maar
-dat scheelt nog veel en dat kan ook niet, want deze boschplant groeit al, waar maar
-drie boompjes bij elkander staan of op plekken, waar jaren geleden eens een bosch
-prijkte. Er zijn meer van die weggeloopen boschplanten, de meest bekende is wel het
-speenkruid. De mooie, blauwe hondsdraf is er ook een.
-</p>
-<p>Het speenkruid hoort eigenlijk thuis in ’t kreupelhout en daar blinkt het ook ieder
-voorjaar met zijn mooie groene blaadjes en goudgele sterrebloempjes. Het groeit daar
-weelderig en overvloedig, met flinke lange stengels, die schuin opstijgen boven den
-lossen boschgrond. Evenals de meeste vroege boschbloemen zijn ook deze zeer gevoelig
-voor de warmte, zoodat ze letterlijk door de zon te voorschijn worden geroepen.
-</p>
-<div class="table">
-<table class="container">
-<tr>
-<td class="cellLeft cellTop">
-<div class="figure plate097width" id="plate097">
-<div class="plate097overlay"><img src="images/plate097.jpg" alt="Geelgerande Watertor." class="img-front" width="505" height="277"><img src="images/plate097-back.png" alt="Geelgerande Watertor." class="img-back" width="269" height="484"></div>
-<p class="figureHead">Geelgerande Watertor.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellTop">
-<div class="figure plate098width" id="plate098">
-<div class="plate098overlay"><img src="images/plate098.jpg" alt="Bootsmannetje." class="img-front" width="500" height="276"><img src="images/plate098-back.png" alt="Bootsmannetje." class="img-back" width="267" height="484"></div>
-<p class="figureHead">Bootsmannetje.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">
-<div class="figure plate099width" id="plate099">
-<div class="plate099overlay"><img src="images/plate099.jpg" alt="Watersalamanders." class="img-front" width="502" height="276"><img src="images/plate099-back.png" alt="Watersalamanders." class="img-back" width="269" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Watersalamanders.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight">
-<div class="figure plate100width" id="plate100">
-<div class="plate100overlay"><img src="images/plate100.jpg" alt="Pikzwarte Watertor." class="img-front" width="497" height="271"><img src="images/plate100-back.png" alt="Pikzwarte Watertor." class="img-back" width="268" height="481"></div>
-<p class="figureHead">Pikzwarte Watertor.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft cellBottom">
-<div class="figure plate101width" id="plate101">
-<div class="plate101overlay"><img src="images/plate101.jpg" alt="Draaikevertjes en Kokerjuffers." class="img-front" width="498" height="275"><img src="images/plate101-back.png" alt="Draaikevertjes en Kokerjuffers." class="img-back" width="268" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Draaikevertjes en Kokerjuffers.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellBottom">
-<div class="figure plate102width" id="plate102">
-<div class="plate102overlay"><img src="images/plate102.jpg" alt="Waterspin." class="img-front" width="501" height="274"><img src="images/plate102-back.png" alt="Waterspin." class="img-back" width="268" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Waterspin.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-</table>
-</div><p>
-</p>
-<div class="table">
-<table class="container">
-<tr>
-<td class="cellLeft cellTop">
-<div class="figure plate103width" id="plate103">
-<div class="plate103overlay"><img src="images/plate103.jpg" alt="Meikever." class="img-front" width="504" height="271"><img src="images/plate103-back.png" alt="Meikever." class="img-back" width="270" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Meikever.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellTop">
-<div class="figure plate104width" id="plate104">
-<div class="plate104overlay"><img src="images/plate104.jpg" alt="Gouden Loopkevers." class="img-front" width="507" height="274"><img src="images/plate104-back.png" alt="Gouden Loopkevers." class="img-back" width="267" height="484"></div>
-<p class="figureHead">Gouden Loopkevers.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">
-<div class="figure plate105width" id="plate105">
-<div class="plate105overlay"><img src="images/plate105.jpg" alt="Zandloopkevers." class="img-front" width="503" height="275"><img src="images/plate105-back.png" alt="Zandloopkevers." class="img-back" width="267" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Zandloopkevers.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight">
-<div class="figure plate106width" id="plate106">
-<div class="plate106overlay"><img src="images/plate106.jpg" alt="Mesttor." class="img-front" width="502" height="274"><img src="images/plate106-back.png" alt="Mesttor." class="img-back" width="269" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Mesttor.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft cellBottom">
-<div class="figure plate107width" id="plate107">
-<div class="plate107overlay"><img src="images/plate107.jpg" alt="Oliekever." class="img-front" width="504" height="274"><img src="images/plate107-back.png" alt="Oliekever." class="img-back" width="265" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Oliekever.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellBottom">
-<div class="figure plate108width" id="plate108">
-<div class="plate108overlay"><img src="images/plate108.jpg" alt="Huisjesslakken." class="img-front" width="503" height="275"><img src="images/plate108-back.png" alt="Huisjesslakken." class="img-back" width="268" height="484"></div>
-<p class="figureHead">Huisjesslakken.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-</table>
-</div><p>
-</p>
-<p>Waar nu het speenkruid groeit buiten het bosch, daar wordt het meteen anders. Het
-is, of het zijn bescherming mist, zich niet meer veilig voelt en zoo maakt het dan
-zijn stengels en steeltjes veel korter, zijn bladeren kleiner en stugger, dicht op
-elkaar vlak tegen den grond<span class="corr" id="xd32e1202" title="Bron: ,">.</span> Maar de bloemen blijven even mooi en talrijk en <span class="pageNum" id="pb41">[<a href="#pb41">41</a>]</span>de lieve jeugd krijgt ieder jaar op school zijn speenkruid-les en kan heele verhalen
-doen over de wortelknolletjes en okselknolletjes en over het feit, dat deze plant
-met al zijn mooie bloempjes toch zoo weinig rijp zaad voortbrengt<span class="corr" id="xd32e1207" title="Bron: ,">.</span> Ge kunt ervan opaan, dat ze na het speenkruid de witte doovenetel „krijgen”. Dat
-is ook zoo’n mooie duidelijke bloem, die overal gemakkelijk te vinden is en altijd
-in groote troepen bijeen groeit en lang niet altijd tusschen de echte brandende brandnetels,
-zooals weleens beweerd wordt. Hoe mooi staan die kransen van groote roomwitte bloemen
-om de vierkante stengels, krans boven krans en alle bloemen even mooi.
-</p>
-<p>De jeugdige natuurbewonderaar beziet deze bloem ook van den practischen kant en rangschikt
-haar onder de rubriek „levensmiddelen”. In den morgen zitten de bloemkroonbuisjes
-vol met lekkeren honing, in den namiddag is het minder, want de bloem kan het niet
-bijhouden, zoo gauw als de hommels en bijen den voorraad opruimen.
-</p>
-<p>Maar wij moeten nog even naar het bosch terug.
-</p>
-<p>Hier en daar zijn tusschen het eikenhout heele plekken wit van groote stervormige
-bloemen. Nu wij ons goed herinneren, was de grond in hetzelfde boschje in het vroege
-voorjaar groen van tallooze dikke spruiten, die het dorre blad op zij drongen. Die
-groene bladeren zijn nu reeds bijna alle geheel verwelkt en hun plaats wordt thans
-ingenomen door de bloemen, aan lange stelen of trossen vereenigd.
-</p>
-<p>Dit is de schermdragende vogelmelk, een aardig bolgewasje en die bloem is een echte
-zonne- en lichtvriend. Zij is er nog juist bijtijds bij, om te bloeien, voordat de
-eikjes dicht in blad raken. In den morgenstond lijkt er op die plaats geen enkele
-bloem te staan, want dan zijn ze nog dicht en daar de achterkant der bloemblaadjes
-groen is, vallen ze in het geheel niet in ’t oog.
-</p>
-<p>Maar als de zon aan den hemel rijst en warmte teruggekaatst wordt door den mullen
-boschgrond, dan gaan die bloempjes vrij snel open en binnen een half uur schitteren
-honderd witte sterren, waar zooeven niets anders dan groene knoppen te zien waren.
-</p>
-<p>Er groeit nog een andere vogelmelk in ’t bosch, maar die heeft bladeren en bloemen
-<span class="corr" id="xd32e1218" title="Bron: te gelijk">tegelijk</span>; dat is de knikkende vogelmelk. Zijn bloemen zijn grooter dan die van de schermdragende,
-aan de binnenzijde niet zoo schitterend wit, maar van buiten heel mooi grijsgroen.
-Ze zijn kortgesteeld en staan meestal zijwaarts gericht. De Engelschen noemen deze
-mooie bloemen „Ster van <span class="corr" id="xd32e1221" title="Bron: Betlehem">Bethlehem</span>”.
-</p>
-<p>Plukt ge deze bloemen, dan blijken stengels en bladeren een dik slijmerig vocht te
-bevatten, wat trouwens bij meer lelieachtige planten het geval is.
-</p>
-<p>Waar het bosch nog niet te veel door roekelooze plukkers en gravers is aangerand,
-daar komen nu ook te voorschijn die heerlijke lievelingen van alle bloemenvrienden:
-de lelietjes van dalen en de wilde <span class="corr" id="xd32e1227" title="Bron: hyancinthen">hyacinthen</span>.
-</p>
-<p>Op het eerste gezicht zijn de wilde hyacinthjes wel het mooist. Waar ze groeien, daar
-staan ze in groot aantal bij elkander, hangende blauwe klokjes in rijen van <span class="pageNum" id="pb42">[<a href="#pb42">42</a>]</span>zes tot tien aan zacht gebogen stengeltjes. Er is juist groen genoeg tusschen, om
-dichtbij eenige afwisseling te brengen in de kleurenmassa, maar op eenige meters afstands
-is van dit groen niets meer te zien en dekt een gelijkmatig blauw kleed de ruimte
-tusschen de groen bemoste stammen.
-</p>
-<p>Hier en daar vertoonen zich witte hyacinthjes tusschen de blauwe en ik heb wel een
-bosch gekend, waar evenveel witte als blauwe hyacinthjes groeiden en daar stonden
-ook veel rooskleurige onder. Ieder jaar deed ik kort voor Pinksteren een bedevaart
-naar dat bosch. Maar de boer, wien het toebehoorde, meende dat zoo’n overvloed van
-planten op den grond schadelijk was voor den boomgroei en die heeft er toen een paar
-zomers achtereen zijn kippen in gejaagd, om den grond eens goed om te laten woelen
-en die plantenboel te vernielen. Hij is er uitmuntend in geslaagd en nu groeien daar
-niets meer dan brandnetels.
-</p>
-<p>Gelukkig groeien ze langs den duinkant nog bij duizenden en als de plukgrage jeugd
-zich nu maar vergenoegt met plukken en de plant niet uitgraaft, dan kunnen wij daar
-nog lang plezier van hebben.
-</p>
-<p>Zoo is het ook met de lelietjes van dalen. In menig bosch hebben ze dapper stand gehouden
-tot op dezen dag en op afgesloten buitenplaatsen groeien ze bij millioenen en vermenigvuldigen
-zij zich tot in het oneindige.
-</p>
-<p>In Maart steken de blauwachtig grijze groeipieken in ontelbare menigte door het dorre
-blad. Een paar warme April-regentjes jagen de bladeren uit de scheeden en als de nachtegaal
-op zijn schoonst zingt, dan worden de groene bloemtrossen wit en de heerlijke kelkjes
-verspreiden den liefelijksten geur van het voorjaar. Ja, het is wel heerlijk, de groote
-groene bladeren op zij te buigen, om daartusschen de flinke, malsche bloeistengels
-te vinden, bezet met wel twintig of meer bloempjes. Maar heerlijker nog is het, dag
-aan dag een poosje te liggen aan den rand van ’t bosch, de witte bloempjes te zien
-schitteren overal langs den groenen boschbodem en den frisschen geur in te ademen
-onder het gezang van nachtegaal, merel, zanglijster, tuinfluiter, fitis en roodborst.
-</p>
-<p>En als ik nu eens geen boschrand kan vinden met lelietjes van dalen, dan stel ik mij
-tevreden met salomonszegeltjes, die zijn toch ook van de familie en heusch niet minder
-mooi of minder geurig. De bloempjes zijn zelfs grooter dan die van het lelietje en
-aangenamer van vorm. Alleen staan ze niet in trossen bij elkander, maar bij paren
-of afzonderlijk bij den oorsprong der bladeren. Die bladeren zelf staan in twee rijen
-flink omhoog gericht, zoodat het lijkt of het heele plantje een soort van nieuwerwetsche
-vliegmachine is en zoo meteen weg zal zweven door de schemering van ’t bosch.
-</p>
-<p>Door dien stand van de bladeren zijn de bloemen zelf in hun geheel te zien. Zooals
-ze daar in rijen hangen aan de onderzijde der stengels lijken het risten van groote
-witte parelen of een versiering van guirlande’s van porceleinen potjes of … <span class="pageNum" id="pb43">[<a href="#pb43">43</a>]</span>maar ze zijn in ieder geval mooier dan iedere vergelijking, die ge kunt bedenken.
-</p>
-<p>Intusschen nadert de tijd, dat het nederig schoon van maagdepalm en hyacinth, vogelmelk,
-salomonszegel en lelietje van dalen overdekt en overschaduwd wordt door de grootere
-en grovere boschplanten, die alle ruimte voor zich alleen begeeren. Hier spreiden
-grove klitten hun groote bladeren, ginds steekt de brandnetel zijn zaagpuntige blaadjes
-op en waar het fijnverdeelde groen en de witte bloemenzee van het pijpkruid of nachtegaalskruid
-een plaatsje vrij laat, daar groeit de roode koekoeksbloem in dichte bossen bijeen.
-</p>
-<p>Nachtegaalskruid en koekoeksbloem beginnen te heerschen in ’t bosch, juist in den
-tijd dat de zang van den nachtegaal en het geroep van den koekoek alle andere vogelgeluiden
-overstemmen. De nachtegaal houdt er van, zijn nest tusschen deze planten te bouwen
-en de koekoek weet het dikwijls maar al te goed te vinden.
-</p>
-<div class="figure floatRight p43width"><img src="images/p43.png" alt="" width="496" height="330"></div><p>
-</p>
-<p>Tegelijk komen die vogels ook aan, in de derde week van April en de nachtegaaltjes
-hebben al menig koekoeksjong groot gebracht, al is het ook waar, dat de kwikstaartjes
-en de graspiepers het meest bezocht worden door dien mooien grooten vogel, die zelf
-geen nest kan bouwen, zijn eigen eieren niet kan uitbroeden.
-</p>
-<p>Zijn naam is in ieders mond en iedereen kent zijn griezelige ontwikkelingsgeschiedenis;
-het ei, gelegd in een vreemd nest, het vraatzuchtig jong, dat zijn pleegbroertjes
-en zusjes uit ’t nest gooit, nog voor dat het zelf zien kan, en zijn pleegouders zoo
-in beslag neemt, dat zijzelf vaak van honger en uitputting sterven. Iedere koekoek
-kost het leven van vijf of zes kleine zangvogeltjes.
-</p>
-<p>Maar zijn lenteroep is een van de heerlijkste geluiden van de natuur en wekt voorstellingen
-van warme lucht en bloemengeur, van witte wolken, hoog zwevend in den blauwen hemel,
-van hagen bedekt met bloesemsneeuw. Tal van bloemen van bosch en weide zijn naar hem
-genoemd; een roode anjerachtige bloem geniet de onderscheiding, officieel den naam
-van koekoeksbloem te mogen voeren, maar de plattelandsbevolking kent nog een groot
-aantal andere.
-</p>
-<p>Als de koekoek over ’t veld vliegt, dan lijkt hij net een roofvogel; de dwarse streepen
-op zijn borst herinneren aan den sperwer. Er zijn dan ook nog een groote menigte menschen,
-die gelooven dat de koekoek des winters in een sperwer en de sperwer des zomers in
-een koekoek verandert. Intusschen zou een koekoek nooit een vogeltje kunnen grijpen
-of dooden, daarvoor zijn zijn pooten veel te zwak en <span class="pageNum" id="pb44">[<a href="#pb44">44</a>]</span>deugt zijn snavel ook niet. Hij vergenoegt zich met insecten te eten en neemt de harige
-rupsen, waarvan bijna alle andere vogels een afschuw hebben.
-</p>
-<p>Men noemt daarom den koekoek nuttig voor den boschbouw en dat is stellig waar, maar
-in ons land vliegt hij ook zeer veel over weiden en akkers en dikwijls heb ik hem
-ontmoet aan den waterkant, waar hij tusschen de hooge oeverplanten zijn voedsel zocht.
-</p>
-<p>Het is zoo goed, in ’t voorjaar te zitten aan den waterkant. Het water is dan veel
-helderder dan in den zomer, het wier heeft nog niet de geheele oppervlakte bedekt
-en er zweven nog niet zooveel kleine levende wezentjes of overblijfselen er van in
-rond als in den heeten zomertijd. Lucht en wolken worden erin weerkaatst met groote
-zuiverheid en de bodem is zoo duidelijk te zien, dat zelfs de bewegingen van kleine
-zandkorreltjes merkbaar zijn.
-</p>
-<p>Licht en zwierig schieten waterplanten uit den bodem op, hun fijne blaadjes strekkend
-naar alle kanten, waterpest en hoornblad, vederkruid en waterranonkel. Het gegroefde
-kroos vormt dichte massa’s van driekante groene blaadjes, klein kroos drijft in cirkelronde
-schijfjes aan de oppervlakte en de groote bruine bladeren van de waterlelie komen
-ineengerold naar boven, om zich aan de oppervlakte uit te spreiden en in de warme
-zon aan de bovenzijde een groene tint aan te nemen. Langzaam volgen groote groene
-knoppen, maar de witte bloem zelve is een bloem van den zomer en als er zich een opent
-vroeg in Mei, dan brengt dat feit den groenen kikvorsch in een toestand van de allergrootste
-verbazing.
-</p>
-<p>Het ontwaken van de kikvorschen valt samen met den terugkeer der vogels, de bruine
-kikvorsch komt tegelijk met de kieviet, de groene met den nachtegaal, wiens naam hij
-voeren mag. O, wat worden die „boerennachtegalen” gesmaad en gehoond, maar wat doet
-het den natuurvriend goed, wanneer hij na den langen winter hun tevreden of uitgelaten
-gekwaak weer hooren mag.
-</p>
-<p>En dan komen die wonderlijke massa’s kikkerdril in de slooten, de zwarte kikkereitjes,
-omgeven door een dikke geleilaag, waar de kleine vischjes tevergeefs in happen en
-die de eieren voor tal van <span class="corr" id="xd32e1263" title="Bron: schadeijke">schadelijke</span> invloeden beschermt. Prompt op tijd verschijnen de kleine kikkerlarven, eerst klein,
-met gesloten bek en wapperende kieuwtjes aan weerszij van den kop, dan grooter, met
-achterpooten, dan met voorpooten en eindelijk verliezen ze hun platte zwemstaart en
-worden heusche, kleine speelgoedkikkertjes.
-</p>
-<p>Maar al te dikwerf speelgoed! Speelgoed voor kleine onnadenkende wreedaards, speelgoed
-voor jongelui, die al graag den natuuronderzoeker uithangen en nog niet voldoende
-beseffen, dat het leed, door hen het dier aangedaan, lang niet vergoed wordt, door
-de luttele aanwinst van hun kennis. Het kluchtige dier met zijn menschachtige maniertjes
-verdient werkelijk een betere behandeling. Hij heeft het toch al hard genoeg te verantwoorden
-door al zijn behaarde, gevederde en geschubde belagers, waaronder otter en ooievaar,
-ringslang en snoek de meest geduchte zijn.
-</p>
-<div class="table">
-<table class="container">
-<tr>
-<td class="cellLeft cellTop">
-<div class="figure plate109width" id="plate109">
-<div class="plate109overlay"><img src="images/plate109.jpg" alt="Boerenzwaluw." class="img-front" width="270" height="505"><img src="images/plate109-back.png" alt="Boerenzwaluw." class="img-back" width="269" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Boerenzwaluw.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellTop">
-<div class="figure plate110width" id="plate110">
-<div class="plate110overlay"><img src="images/plate110.jpg" alt="Oeverzwaluw." class="img-front" width="279" height="508"><img src="images/plate110-back.png" alt="Oeverzwaluw." class="img-back" width="269" height="486"></div>
-<p class="figureHead">Oeverzwaluw.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellTop">
-<div class="figure plate111width" id="plate111">
-<div class="plate111overlay"><img src="images/plate111.jpg" alt="Huiszwaluw." class="img-front" width="274" height="506"><img src="images/plate111-back.png" alt="Huiszwaluw." class="img-back" width="268" height="481"></div>
-<p class="figureHead">Huiszwaluw.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft cellBottom">
-<div class="figure plate112width" id="plate112">
-<div class="plate112overlay"><img src="images/plate112.jpg" alt="Torenzwaluw." class="img-front" width="273" height="505"><img src="images/plate112-back.png" alt="Torenzwaluw." class="img-back" width="264" height="479"></div>
-<p class="figureHead">Torenzwaluw.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellBottom">
-<div class="figure plate113width" id="plate113">
-<div class="plate113overlay"><img src="images/plate113.jpg" alt="Kneutje." class="img-front" width="279" height="501"><img src="images/plate113-back.png" alt="Kneutje." class="img-back" width="264" height="479"></div>
-<p class="figureHead">Kneutje.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellBottom">
-<div class="figure plate114width" id="plate114">
-<div class="plate114overlay"><img src="images/plate114.jpg" alt="Kauwtjes." class="img-front" width="276" height="507"><img src="images/plate114-back.png" alt="Kauwtjes." class="img-back" width="266" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Kauwtjes.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-</table>
-</div><p>
-</p>
-<div class="table">
-<table class="container">
-<tr>
-<td class="cellLeft cellTop">
-<div class="figure plate115width" id="plate115">
-<div class="plate115overlay"><img src="images/plate115.jpg" alt="Berberis." class="img-front" width="276" height="500"><img src="images/plate115-back.png" alt="Berberis." class="img-back" width="271" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Berberis.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellTop">
-<div class="figure plate116width" id="plate116">
-<div class="plate116overlay"><img src="images/plate116.jpg" alt="Aardbezie." class="img-front" width="276" height="504"><img src="images/plate116-back.png" alt="Aardbezie." class="img-back" width="265" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Aardbezie.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellTop">
-<div class="figure plate117width" id="plate117">
-<div class="plate117overlay"><img src="images/plate117.jpg" alt="Geldersche Roos." class="img-front" width="274" height="496"><img src="images/plate117-back.png" alt="Geldersche Roos." class="img-back" width="267" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Geldersche Roos.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft cellBottom">
-<div class="figure plate118width" id="plate118">
-<div class="plate118overlay"><img src="images/plate118.jpg" alt="Lisch." class="img-front" width="277" height="499"><img src="images/plate118-back.png" alt="Lisch." class="img-back" width="268" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Lisch.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellBottom">
-<div class="figure plate119width" id="plate119">
-<div class="plate119overlay"><img src="images/plate119.jpg" alt="Amandel." class="img-front" width="281" height="505"><img src="images/plate119-back.png" alt="Amandel." class="img-back" width="267" height="479"></div>
-<p class="figureHead">Amandel.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellBottom">
-<div class="figure plate120width" id="plate120">
-<div class="plate120overlay"><img src="images/plate120.jpg" alt="Ribes." class="img-front" width="274" height="501"><img src="images/plate120-back.png" alt="Ribes." class="img-back" width="263" height="478"></div>
-<p class="figureHead">Ribes.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-</table>
-</div><p>
-<span class="pageNum" id="pb45">[<a href="#pb45">45</a>]</span></p>
-<p>Op den bodem rollen en wiebelen ruwe cilindervormige massa’s heen en weer. Het zijn
-de larven van kokerjuffers in haar kunstige huisjes. Bij tientallen bewegen zij zich
-in een smallen strook langs den oever, waar de zonnestralen het ondiepe water doorwarmd
-hebben. Heel in de diepte is het hun nog te koud, of liever, daar vinden ze geen voedsel
-genoeg, de kleine levende wezens, die hun prooi vormen, zoeken ook nog den zonnigen
-waterkant.
-</p>
-<p>Geen twee van die huisjes zijn aan elkander gelijk. Sommige zijn opgebouwd uit korte
-stukjes gras, andere uit blaadjes van het driekante kroos, weer andere uit doode stokjes
-met grove zandkorrels er aan en nog weer andere uit alleraardigste kleine schelpjes
-en slakkenhuisjes. Er zijn groote en kleine, korte en lange, uit de meeste komen kop
-en voorpooten van de bewoonster te voorschijn, maar bij vele is geen spoor van een
-dier te bemerken en dan lijkt het heel vreemd, hoe in het absoluut stille water zoo’n
-hoopje groen in heftige beweging kan verkeeren.
-</p>
-<p>Maar andere verschijningen leiden onzen aandacht van de kokerjuffers af. Een klein
-blinkend vischje schiet pijlsnel door het water en blijft dan opeens met trillende
-vinnetjes stilstaan in de zon. Borst en rug schitteren in alle felle tinten van rood
-en groen en blauw en de groote oogen schijnen vuur te schieten. Alweer een stuk speelgoed
-voor de jeugd: het stekelbaarsje. Deze mooie roodborst is het mannetje in vollen voorjaarsdosch.
-Een klein kegelvormig hoopje van zand en steentjes op den bodem is het nest, waarin
-de eieren of de jongen beschermd moeten worden. Komt een ander dier, een kokerjuffer,
-een kever of een stekeltje daar te dicht bij, dan schiet als een vuurstraal het toornige
-mannetje op den vijand af en hij slaagt er bijna altijd in, dien te verjagen.
-</p>
-<p>Maar als de schooljongen komt met zijn schepnet, dan is de roodborst er bij en mee
-moet hij in het chocolaad-blikje of jampot, hetzij om verpleegd te worden in een goed
-verzorgd aquarium, hetzij om vergeten en verwaarloosd den honger- en verstikkingsdood
-te sterven in een flesch met water voor een zonnig venster.
-</p>
-<p>Nu komt in het heldere water van mijn vijver weer een ander personage te voorschijn.
-Tamelijk onbeholpen en als tegen zijn zin omhoog geschoven, komt een groote, groenbruine
-kever naar de oppervlakte. Helder gele randen versieren borststuk en dekschilden;
-het is de geelgerande watertor; een mannetje, want zijn dekschilden zijn glad en vertoonen
-een groote glimplek in ’t zonlicht. Hij heeft de oppervlakte bereikt en hangt daar
-nu met den kop omlaag. De dekschilden zijn even opgetild, zoodat de lucht kan binnendringen
-tusschen lichaam en vleugeldek, en als de tor nu weer met krachtige slagen van zijn
-roei-achterpooten nederdaalt, dan heeft hij versche lucht genoeg, om het daar beneden
-langen tijd uit te houden.
-</p>
-<p>Op een andere plek vertoont zich zijn geribbeld wijfje en telkens zien we langs den
-plas van die groenbruine kevers boven komen, ook andere familiegenooten, half zoo
-groot. En alle zijn het even groote roovers, verdelgers en verslinders.
-<span class="pageNum" id="pb46">[<a href="#pb46">46</a>]</span></p>
-<p>De groote zwarte watertor, die nu om lucht naar boven komt, is al niet veel beter,
-al voedt hij zich ook wel van tijd tot tijd met planten. Hij heeft zijn luchtvoorraad
-niet op den rug, maar tusschen fijne haartjes aan den buik, waar hij wel een zilveren
-plastron schijnt te dragen. Wordt de voorraad te klein, dan komt hij aan de oppervlakte
-met den kop omhoog en dan weet hij langs zijn dikken voelspriet de luchtvoorraad te
-vergrooten. ’t Is een prachtig mooi dier en als we oplettend rondzien tusschen kroos
-en wier, dan ontdekken we ook wel het kunstig drijvend nest, waarin de eieren regelmatig
-zijn opeengestapeld. Een spits mastje steekt een centimeter boven het water uit. Uit
-die eieren komt de larve te voorschijn: het leelijkste, afgrijselijkste waterdier
-van onze slooten. Maar dat is een dier van den zomer.
-</p>
-<p>In den avond verlaten vele van deze kevers het water en vliegen gonzend rond en dan
-kan het je wel gebeuren, dat zoo’n dikke pikzwarte of geelgerande eventjes in ’t voorbijgaan
-tegen je hoofd komt aanbonzen. Maar nu in ’t zonnetje blijven ze in het water rondzwemmen
-om prooi, of zich koesteren in het lekkere bovenste waterlaagje.
-</p>
-<p>Daar daalt een zilveren balletje neer, zoo groot als een knikker. Het is de waterspin
-die zijn luchtvoorraad draagt om het geheele lichaam, vastgehouden door tallooze fijne
-haartjes. Hij begeeft zich naar een lichte plek in ’t water, ook een zilveren bel,
-dat is zijn nest, zijn schuilhoek, waarin hij van tijd tot tijd de lucht moet ververschen.
-De draden, die hij tusschen de waterplanten heeft gespannen<span class="corr" id="xd32e1341" title="Bron: .">,</span> kunt ge niet zien, want ze zijn even doorzichtig als het water zelve.
-</p>
-<p>Daar wordt zijn weg gekruist door een wakkeren zwemmer. Ha, hoe gaan de lange achterpooten
-door ’t water, het lichaam van het dier schiet als een bootje vooruit. Dat is het
-bootsmannetje of ruggezwemmer, in vorm en kleur wel een van onze mooiste waterinsecten.
-Het rozerood van de vleugels, het geel van kop en borststuk vormen met de zilverglanzende
-luchtmassa van de buikzijde een prachtig geheel. De lange achterpooten zijn prachtige
-roeiriemen, flink lang en bij iederen slag worden zij verbreed door een haarfranje,
-die bij den terugslag weer vlak tegen den poot gaat aanliggen en zoo den weerstand
-minder maakt.
-</p>
-<p>Kinderen, die met een schepnetje de slooten afvisschen, nemen niet licht die bootsmannetjes
-mee. Waarom niet? Weten ze, dat de bootsman, als het hem lust, met zijn snuit een
-fermen steek kan geven? Of hebben zij de ervaring opgedaan, dat hij in het aquarium
-de andere dieren aanvalt en doodt? Het een is zoo goed waar als het ander, maar wanneer
-je bootsmannetjes houdt in een afzonderlijke flesch met wat zand en waterplanten,
-dan kun je er veel pleizier van hebben. Ik heb ze eens een jaar lang gehouden in een
-gewonen glazen jampot. Ze tierden opperbest en kregen aardige jongen, die al dadelijk
-den echten bootsmanvorm hadden en prachtig op hun rug konden zwemmen.
-<span class="pageNum" id="pb47">[<a href="#pb47">47</a>]</span></p>
-<p>Wie wel altijd mee moeten in de gevangenis, dat zijn de salamanders. Die zijn nu ook
-op zijn mooist, de mannetjes met prachtige, kleurige kammen op den rug en zeer verbreeden
-staart. Wie stil aan een slootkant zit, kan ze telkens voorbij zien zwemmen. Op goede
-dagen liggen ze bij dozijnen aan den zonnekant in het ondiepe water. Af en toe komt
-er leven in ’t gezelschap, dan zwemmen ze met slang-achtige kronkelingen om en over
-elkander. De eitjes van deze dieren worden niet gelegd in klompen of snoeren, maar
-afzonderlijk aan de waterplanten. Ze zijn niet gemakkelijk te vinden, je moet er geduldig
-stengel na stengel voor nazien.
-</p>
-<p>Uren lang kan ik aan zoo’n zonnigen vijver liggen te kijken naar al dat gedierte,
-dat uit de groene diepte verrijst en zich komt verlustigen in het lauwe kantwater.
-En ook aan de oppervlakte zelf is leven en beweging zonder ophouden. Daar krinkelen
-in zuivere cirkelbochten de glimmendblauwe draaikevertjes rond in scholen van soms
-wel meer dan honderd. Wat een drukte en gewoel. Soms raakt er een in geestdrift en
-die is dan niet tevreden met lustig te glijden langs het oppervlak, maar hij geeft
-zich een zetje en huppelt vier, vijf keer achtereen omhoog net op de manier van een
-plat steentje, dat wij langs het water <span class="corr" id="xd32e1352" title="Bron: pleielen">pleieren</span> of schuifelen of kiskassen, of hoe noemen ze het bij u in stad of dorp?
-</p>
-<div class="figure floatRight p47width"><img src="images/p47.png" alt="" width="497" height="296"></div><p>
-</p>
-<p>Die draaikevertjes lijken wel geen beenen te hebben, maar dat is slechts schijn. Zij
-bezitten aardige grijppootjes en allermerkwaardigste roeipooten, bovendien een dubbel
-stel oogen: één dat kijkt langs de bovenzijde van ’t watervlak en een tweede waarmee
-het dier kan zien, wat er in het water gebeurt. Ze zijn schuw en schichtig in hooge
-mate; een slag met een stokje jaagt het heele gezelschap naar omlaag en ieder kevertje
-neemt bij het neerduiken weer een waterbelletje mee.
-</p>
-<p>Tusschen de onrust van de schijnbaar pootlooze draaikevertjes bewegen zich de langpootige
-schaatsenloopers met de uiterste kalmte. Waar hun pooten het water raken, heeft de
-gladde vlakte een heel klein deukje, maar overigens maken deze dieren den indruk van
-geheel gewichtloos te zijn. En het is toch ook eigenlijk wel iets heel bijzonders,
-zoo je heele leven lang te loopen over het water en nooit nat te worden. Er zijn verschillende
-soorten van schaatsenloopers, sommige kort en dik, andere zoo lang en zoo smal van
-lijf, dat het haast onbegrijpelijk is, hoe zoo’n schimmetje nog een hart en ingewanden,
-spieren en zenuwen, een heele anatomie, kan bevatten.
-</p>
-<p>De oever zelf raakt dicht begroeid. Het riet is nog kort, maar steekt toch al met
-duizend pieken boven het watervlak. Kalmoes en lischdodden vormen dichte <span class="pageNum" id="pb48">[<a href="#pb48">48</a>]</span>bossen en de gele lisch steekt zijn grijsgroene bladeren al hoog in de lucht en ontplooit
-aan de knoopige stengels de eene bloem na de andere, heerlijke groote bloemen, mooi
-van het oogenblik af, dat ze als netjes opgerolde puntige knop uit de bloeischeede
-komen, totdat ze verwelken en de groote, groene, onrijpe vrucht overlaten.
-</p>
-<p>De gele bloemdekblaren wapperen in den wind, de bladachtige stempels met hun uitgeknipte
-punt steken er vroolijk boven uit en op mooie dagen zoemt en gonst het om de bloem
-van vliegen en bijen, die uit de diepe bloemdekbuis den zoeten kruidigen honing komen
-halen. Er bestaat een groote verscheidenheid in de honderden lisschen langs den slootkant:
-verscheidenheid in tint van geel, verscheidenheid in de bruine versiering van de groote
-hangende dekslippen, verscheidenheid in den stand der stempels, die nu eens hoog boven
-de bloem uitsteken, dan weer vlak op de dekslippen liggen.
-</p>
-<p>Wij willen armen vol van deze heerlijke bloemen afsnijden en thuis in glazen zetten,
-om te zien, hoe ze zich ontplooien en hoe telkens een verwelkte bloem vervangen wordt
-door een frissche, die bijna dezelfde plaats inneemt. Zoo kan één stengel een week
-lang het venster sieren.
-</p>
-<p>Tusschen de lisschen staan hier en daar de groote waterzuringen, die hun groote bladeren
-omhoog steken, haast op de manier van tropische pisangs. Op andere plekken verdringen
-zich de ruige bladeren en stengels van de smeerwortels, met de mooie hangende, klokvormige
-bloempjes, die in gedraaide trossen bij elkaar staan en allerlei kleuren kunnen vertoonen:
-geelachtig wit, oranje, rose, lichtblauw, donkerblauw, violet en paars. Een ruige
-plant, die alle fijnheid en gratie schijnt te missen, maar als ge de bloem openmaakt,
-dan vindt ge daarin vijf driehoekige dekseltjes, waarvan de randen versierd zijn met
-het allerfijnste goudsmeewerk.
-</p>
-<p>Hoe dichter de oever begroeid is, des te meer kans bestaat er, dat er aardige vogels
-huizen. Op rustige plekken aan breede wateren broedt nu de fuut, in gedaante en kleur
-en manieren een van onze zonderlingste watervogels. Zijn nest is een drijvende moddermassa,
-niet te onderscheiden van de zwarte veenmassa’s, ontstaan uit de half verrotte planten
-van het vorig jaar.
-</p>
-<p>Meer algemeen vertoont zich de koet, net een zwart eendje met een witten bles. Als
-hij zich schuil houdt tusschen de oeverplanten, dan hoort ge toch nog altijd zijn
-korte keffende roepjes. Hij heeft een mooi hoog nest, opgebouwd van stengels en bladeren,
-en daar liggen zijn tamelijk groote en talrijke bruine, fijn gespikkelde eieren, waaruit
-later enorm leelijke ruige, kleine, harige duveltjes van jonge koeten te voorschijn
-komen.
-</p>
-<p>Maar het echte vogeltje van den waterkant, het beminnelijkste vriendje van den eenzamen
-hengelaar, dat is het waterhoentje, dat zelfs in kleine vijvers en smalle slooten
-zijn nest durft te bouwen en hoe langer hoe meer vertrouwd raakt met de menschen.
-</p>
-<div class="table">
-<table class="container">
-<tr>
-<td class="cellLeft cellTop">
-<div class="figure plate121width" id="plate121">
-<div class="plate121overlay"><img src="images/plate121.jpg" alt="Waterhoentjes." class="img-front" width="504" height="276"><img src="images/plate121-back.png" alt="Waterhoentjes." class="img-back" width="267" height="485"></div>
-<p class="figureHead">Waterhoentjes.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellTop">
-<div class="figure plate122width" id="plate122">
-<div class="plate122overlay"><img src="images/plate122.jpg" alt="Kikvorsch." class="img-front" width="507" height="277"><img src="images/plate122-back.png" alt="Kikvorsch." class="img-back" width="267" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Kikvorsch.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">
-<div class="figure plate123width" id="plate123">
-<div class="plate123overlay"><img src="images/plate123.jpg" alt="Stekelbaarsje." class="img-front" width="504" height="274"><img src="images/plate123-back.png" alt="Stekelbaarsje." class="img-back" width="268" height="480"></div>
-<p class="figureHead">Stekelbaarsje.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight">
-<div class="figure plate124width" id="plate124">
-<div class="plate124overlay"><img src="images/plate124.jpg" alt="Tapuiten." class="img-front" width="501" height="269"><img src="images/plate124-back.png" alt="Tapuiten." class="img-back" width="265" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Tapuiten.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft cellBottom">
-<div class="figure plate125width" id="plate125">
-<div class="plate125overlay"><img src="images/plate125.jpg" alt="Wulp." class="img-front" width="501" height="276"><img src="images/plate125-back.png" alt="Wulp." class="img-back" width="265" height="480"></div>
-<p class="figureHead">Wulp.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellBottom">
-<div class="figure plate126width" id="plate126">
-<div class="plate126overlay"><img src="images/plate126.jpg" alt="Leeuwerik." class="img-front" width="507" height="276"><img src="images/plate126-back.png" alt="Leeuwerik." class="img-back" width="265" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Leeuwerik.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-</table>
-</div><p>
-</p>
-<div class="table">
-<table class="container">
-<tr>
-<td class="cellLeft cellTop">
-<div class="figure plate127width" id="plate127">
-<div class="plate127overlay"><img src="images/plate127.jpg" alt="Muurbloemen." class="img-front" width="500" height="278"><img src="images/plate127-back.png" alt="Muurbloemen." class="img-back" width="272" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Muurbloemen.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellTop">
-<div class="figure plate128width">
-<div class="plate128overlay"><img src="images/plate128.jpg" alt="Lentelandschap." class="img-front" width="501" height="274"><img src="images/plate128-back.png" alt="Lentelandschap." class="img-back" width="264" height="480"></div>
-<p class="figureHead">Lentelandschap.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">
-<div class="figure plate129width" id="plate129">
-<div class="plate129overlay"><img src="images/plate129.jpg" alt="Konijnen." class="img-front" width="500" height="278"><img src="images/plate129-back.png" alt="Konijnen." class="img-back" width="267" height="480"></div>
-<p class="figureHead">Konijnen.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight">
-<div class="figure plate130width" id="plate130">
-<div class="plate130overlay"><img src="images/plate130.jpg" alt="Haasjes." class="img-front" width="496" height="274"><img src="images/plate130-back.png" alt="Haasjes." class="img-back" width="269" height="486"></div>
-<p class="figureHead">Haasjes.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft cellBottom">
-<div class="figure plate131width" id="plate131">
-<div class="plate131overlay"><img src="images/plate131.jpg" alt="Maagdepalm." class="img-front" width="501" height="277"><img src="images/plate131-back.png" alt="Maagdepalm." class="img-back" width="269" height="481"></div>
-<p class="figureHead">Maagdepalm.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellBottom">
-<div class="figure plate132width" id="plate132">
-<div class="plate132overlay"><img src="images/plate132.jpg" alt="Dennen." class="img-front" width="502" height="274"><img src="images/plate132-back.png" alt="Dennen." class="img-back" width="265" height="481"></div>
-<p class="figureHead">Dennen.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-</table>
-</div><p>
-<span class="pageNum" id="pb49">[<a href="#pb49">49</a>]</span></p>
-<p>Hoe sierlijk zwenkt dat diertje rond, hoog op ’t water, het spierwitte staartje opstijgend
-als de achtersteven van een ouderwetsche karveel. Bij iederen slag met de groene pooten
-schokt het slanke nekje voor en achteruit en de groote roode plakkaat boven op den
-bovensnavel blinkt in de zon. Hij hapt in de lucht en langs het water en als hij zijn
-bek vol heeft met kleine insecten, dan stuurt hij regelrecht naar huis en loopt voor
-de gauwigheid met weergalooze behendigheid over een groot bed van wiebelende waterleliebladeren.
-Als hij aan den waterkant komt tusschen de bloeiende lisschen, dan komt hem ongeduldig
-al een spitse snavel te gemoet en het broedende wijfje neemt haar voedsel in ontvangst.
-Dadelijk maakt de man weer rechtsomkeert, om in weinig minuten weer een nieuwen voorraad
-op te doen.
-</p>
-<p>Hoe dikwijls heb ik deze familietafereelen begluurd langs den vijver van Duin en Daal
-aan het Meertje van Caprera en in de grachten van de ruïne van Brederode, toen die
-nog frisch en helder waren. Nog broedt daar ieder jaar een paartje en ’t is een groot
-genoegen er naar uit te zien in den tijd dat de ruïne overdekt is met de heerlijke,
-geurige muurbloemen.
-</p>
-<p>Het is wel een van de liefelijkste openbaringen van de Lente dat zij de oude vervallen
-bouwwerken zoo guitig versiert met mooie bloemen. Tot boven aan toe komen uit de muren
-de grijsgroen bebladerde stengels te voorschijn met honderden oranje bloemen, omzwermd
-door bijen en vlinders. Elders staat weer in een muurspleet een lijsterbes te bloeien,
-of een vlier ontwikkelt er zijn bladeren en laat zijn breede bloemtuilen zien, die
-nu nog groen zijn. De groote abeel op de binnenplaats heeft pas zijn witte bladeren
-gekregen en de hooge wilgen langs de gracht vertoonen gele bloesemkatjes tusschen
-lichtgroen loover.
-</p>
-<p>Langs de grachtkanten staan in dichte rijen de lisschen te bloeien en wilgenroosje
-en koninginnekruid zijn gereed hen te volgen, terwijl op en om de muren en in de boschjes
-look zonder look en fluitekruid bloeien in een wolk van wit. Hier vinden we ook onze
-oude vrindjes, de <span class="corr" id="xd32e1439" title="Bron: oranjetip-vlindertjes">oranjetipvlindertjes</span> weer. Bij dozijnen vliegen ze over de witte bloemen, de wijfjes heelemaal wit, de
-mannetjes met groote oranje vlekken aan de toppen der voorvleugels. En als ze gaan
-zitten op het bloeiend pijpkruid of op de lookraket, dan zijn ze opeens verdwenen,
-zoozeer harmonieert de wit met groen gekleurde onderkant hunner vleugels met het wit
-en groen van deze lentebloemen.
-</p>
-<p>Nu nog een keer de duinen in, om nog meer vlinders en vogels en bloemen te ontmoeten.
-Ik ken een pad, waar de rustige wandelaar geduld wordt, ik weet een plekje, waar we
-een paar zonnige morgenuren verdroomen kunnen. Het is een berkeboschje aan de oosthelling
-van niet hooge, maar steile duinen. De helling van die duintjes is in de hoogte begroeid
-met duindoorns, maar lager komen wilde rozen en wilde asperges en eindelijk allerlei
-fijne bloempjes: wikke, vergeetmijnietjes, viooltjes<span class="corr" id="xd32e1444" title="Bron: .">,</span> aardbeitjes en pimpernel, fijn kruidig goedje, waarboven de glinsterende vuurvlinders
-en de fijne blauwtjes rondfladderen.
-<span class="pageNum" id="pb50">[<a href="#pb50">50</a>]</span></p>
-<p>Waar veel viooltjes bijeenstaan, daar komt ook een bruin met zwarte vlinder rondvliegen
-en als hij zich te midden van de bonte bloempjes neerzet en de vleugels opslaat, dan
-blijkt de onderkant daarvan bezet te zijn met groote glinsterende plekken van het
-mooiste parelmoer. Het is de parelmoervlinder, die in de duinen even algemeen is,
-als de <span class="corr" id="xd32e1450" title="Bron: orjanjetip">oranjetip</span> in de pinksterbloemen-wei aan den boschrand.
-</p>
-<p>Het is goed, dat we buiten het boschje zijn gaan liggen, want nu kunnen we niet alleen
-nachtegaal en roodborst, fitis, roodstaart en winterkoning in het bosch hooren zingen,
-maar we zien ook, hoe een zanglijster vlug van onder een bloeienden meidoorn rent
-naar een open plekje en daar met veel animo een huisjesslak stukslaat, die hij in
-den bek had. Hij pikt de weeke slak er uit en hipt daarmee weer het bosch in en nu
-weet ik, dat daaromtrent zijn nest met geelbekkige jongen te vinden moet zijn. Hij
-heeft al wat slakjes verbruikt, want de slachtplaats ligt vol met stukgehakte huisjes.
-Een bontgekleurde tapuit houdt er nalezing.
-</p>
-<div class="figure floatLeft p50width"><img src="images/p50.png" alt="" width="494" height="271"></div><p>
-</p>
-<p>Een groote ronde violette kever loopt over een open zandplek, hij rolt een konijnenbolletje
-voor zich uit, het is de mesttor, die hier nuttige grondwerkersarbeid verricht. Nu
-zien we ook naar konijntjes uit en jawel, die zitten te spelen aan de overzijde van
-de vallei, tusschen de duindoorns. Toen ik de verrekijker aan de oogen bracht, bleven
-ze opeens als versteend stil zitten. Maar als ik ze wijs kan maken, dat ik hier zit
-te dutten, dan begint het gestoei weer van voren af aan. Zij rennen elkaar na in groote
-kringen en de witte staartjes lijken in de verte wel vlindertjes, want het grauwe
-dier zelf steekt tegen den duin-achtergrond bijna niet af.
-</p>
-<p>Opeens vliegt met luid gejoel een groote vogel met krommen snavel over ons heen. Het
-is een wonder, dat wij hem al niet eerder gehoord hebben, want wie in Mei een wandeling
-doet door het duin, wordt vroeg of laat altijd begeleid door dezen hoogvlieger en
-luidkrijter, de wulp. Ik wil nooit zeggen, dat een wulp schreeuwt, daarvoor is zijn
-geluid veel te diep, te metaalachtig, te welluidend. Het is een heerlijk krachtig
-dier, een onvermoeid vlieger, een volmaakt wandelaar, een volleerde dansmeester, een
-uitstekend krabbetjesvisscher, een vlugge sprinkhanenjager en bovendien een baas in
-het verstoppertje spelen, die zelf ieder meteen opmerkt en dadelijk onraad blaast.
-</p>
-<p>Zie hem rondvliegen door de blauwe lucht en langs de witte wolken. Wanneer ge denkt,
-dat hij aan ’t eind van de vallei verdwenen is, dan roept hij meteen weer vlak boven
-uw hoofd, want hij heeft niet anders gedaan, dan in een wijden kring <span class="pageNum" id="pb51">[<a href="#pb51">51</a>]</span>rondvliegen. Het duurt langen tijd, eer hij volkomen gerustgesteld is en zelfs nadat
-hij is neergestreken op een naburigen duintop, loopt hij nog lang schutterig heen
-en weer met veel vleugelgeklep en snavelgezwaai.
-</p>
-<p>Nu vallen opeens veel witte blaadjes van een bloeienden meidoorn vlak bij en daar
-het niet waait en de meidoorn pas in bloei komt, moet daar ook een vogeltje aan den
-gang zijn. Jawel daar fonkelt een rood borstje en een rood schedelkapje, het is een
-kneutje, dat flink en vroolijk zijn liedje uitkraait, kweelt en kwinkeleert. Dit is
-het vroolijkste en prettigste vogeltje van hei en duin, weinig opgemerkt en overal
-aanwezig en ’s ochtends vroeg zit hij wel te zingen op den telefoondraad vlak bij
-mijn huis.
-</p>
-<p>En nu lijkt het wel of de heele helling een kneutjes-verblijf is, want als de kneu
-in den meidoorn heeft uitgekraaid, dan begint er weer een in den eglantier en eindelijk
-een stuk of drie hoog boven in de duindoorns. Ze zingen al luider en luider en het
-duurt niet lang, of het komt tot de onvermijdelijke vechtpartijen, die er op uitloopen,
-dat het heele kneuengezelschap knutterend en kraaiend in schokkende vlucht een grooten
-optocht houdt door de lange vallei.
-</p>
-<p>Weer blinkt er iets in ’t zand, het is een gouden loopkever, die een rups heeft gevangen
-en er mee marcheert naar een rustig plekje om hem op te peuzelen. Een eindje achter
-hem scharrelt een bruine zandloopkever en net als ik hem pakken wil, tilt hij zijn
-metaalglanzend dekschild op en vliegt ineens vijfentwintig meter ver weg. Je kunt
-aardig buiten adem raken, als je die zandloopkevers wilt vangen en bovendien je geduld
-verliezen met te hengelen naar hun leelijke, dikkoppige, gebochelde larven, die hun
-verblijf houden in loodrechte, twee tot drie decimeter diepe putten. Maar daar wil
-ik <span class="corr" id="xd32e1468" title="Bron: van daag">vandaag</span> niet aan denken.
-</p>
-<p>Hoe heerlijk staan al de heesters in bloei! De berken zelf zijn uitgebloeid, maar
-de meidoorn heeft geurigen bloesem en heerlijke, mooie witte knoppen. En de sneeuwbal
-of Geldersche roos (hij groeit in de duinen veel meer dan in Gelderland) is overdekt
-met zijn platte witte tuilen, kleine echte bloempjes in ’t midden en daaromheen een
-krans van groote witte lokbloemen, die zelf geen stampers of meeldraden hebben, noch
-honing voortbrengen, maar de insecten den weg wijzen naar die echte kleintjes binnenin.
-Die laten dan ook niet op zich wachten, want het wemelt op die witte sneeuwbal van
-vliegen, wespen, bijen, vlinders en kevers.
-</p>
-<p>En vlak daarbij staat weer een berberis, een eeuwenoude struik met honderden stammetjes,
-die dicht opeen uit de aarde komen, zich fijn vertakken en tusschen de bundeltjes
-van lichtgroene blaadjes ontelbare trossen met mooie goudgele bloemen dragen. Gij
-kent de bijzonderheid van die bloempjes; wanneer de binnenzijde der meeldraden wordt
-aangeraakt, dan buigen deze plotseling naar binnen: ze kunnen niet tegen kriebelen.
-Menige honigbij zal geschrokken zijn; als zijn tong zoo opeens bekneld raakte tusschen
-meeldraad en stamper. Maar hij kon ’t toch niet laten, om in een andere bloem weer
-naar den zoeten honing te zoeken en bracht zoo wel het <span class="pageNum" id="pb52">[<a href="#pb52">52</a>]</span>stuifmeel over, dat dienen moest om den stamper te doen rijpen tot de lekkere en mooie
-zure roode bes, die we in den herfst zullen zoeken.
-</p>
-<p>Al die heerlijke heesters staan hier dicht opeen en het is alsof op zoo’n gezegend
-plekje ook alle vogels, alle vlinders gaarne willen komen. Onophoudelijk schitteren
-bonte kleuren, onophoudelijk klinken vroolijke liedjes. Een vogel is er, die in lied
-en vlucht op deze plaats de lentevreugd nog duidelijker openbaart dan de nachtegaal
-en de fitis in het bosch. Het is de boompieper, een grauw diertje, dat wel op een
-leeuwerik lijkt. Met vluggen wiekslag stijgt hij snel zingend omhoog, spreidt dan
-vleugels en staart wijd uit en daalt zonder eenige beweging in de grauwe veertjes
-zingend weer neer. Bij het stijgen is de zang vlug, krachtig en vroolijk, bij het
-dalen gaat hij over in reine, langgerekte fluittonen vol vervoering en bijna klagend
-en als de vogel op een boomtop is neergekomen, dan krijgt de vreugd weer de overhand
-en besluit hij zijn lied met een flinken, rammelenden, krachtigen triller.
-</p>
-<p>Zoo gaan ook wij de lente door, met blijdschap, als de winter wijkt, met diepe ontroering,
-wanneer al het schoone leven zich aan ons openbaart, met vreugd en vertrouwen, als
-de teere bloesem overgaat tot forschen bloei en ontwikkeling, als de pracht der rozen
-den zomer binnenleidt.
-</p>
-<p class="signed">JAC.&nbsp;P. TH.
-</p>
-<div class="figure p52width"><img src="images/p52.png" alt="" width="187" height="239"></div><p>
-</p>
-<div class="table">
-<table class="container">
-<tr>
-<td class="cellLeft cellTop">
-<div class="figure plate133width" id="plate133">
-<div class="plate133overlay"><img src="images/plate133.jpg" alt="Roodstaartjes." class="img-front" width="506" height="276"><img src="images/plate133-back.png" alt="Roodstaartjes." class="img-back" width="271" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Roodstaartjes.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellTop">
-<div class="figure plate134width" id="plate134">
-<div class="plate134overlay"><img src="images/plate134.jpg" alt="Houtduiven." class="img-front" width="503" height="276"><img src="images/plate134-back.png" alt="Houtduiven." class="img-back" width="266" height="480"></div>
-<p class="figureHead">Houtduiven.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">
-<div class="figure plate135width" id="plate135">
-<div class="plate135overlay"><img src="images/plate135.jpg" alt="Tortelduif." class="img-front" width="511" height="277"><img src="images/plate135-back.png" alt="Tortelduif." class="img-back" width="270" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Tortelduif.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight">
-<div class="figure plate136width" id="plate136">
-<div class="plate136overlay"><img src="images/plate136.jpg" alt="Spreeuwen." class="img-front" width="507" height="275"><img src="images/plate136-back.png" alt="Spreeuwen." class="img-back" width="266" height="482"></div>
-<p class="figureHead">Spreeuwen.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft cellBottom">
-<div class="figure plate137width" id="plate137">
-<div class="plate137overlay"><img src="images/plate137.jpg" alt="Koet." class="img-front" width="507" height="276"><img src="images/plate137-back.png" alt="Koet." class="img-back" width="276" height="489"></div>
-<p class="figureHead">Koet.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellBottom">
-<div class="figure plate138width" id="plate138">
-<div class="plate138overlay"><img src="images/plate138.jpg" alt="Fuut." class="img-front" width="507" height="278"><img src="images/plate138-back.png" alt="Fuut." class="img-back" width="268" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Fuut.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-</table>
-</div><p>
-</p>
-<div class="table">
-<table class="container">
-<tr>
-<td class="cellLeft cellTop">
-<div class="figure plate139width">
-<div class="plate139overlay"><img src="images/plate139.jpg" alt="Citroenvlinder." class="img-front" width="506" height="272"><img src="images/plate139-back.png" alt="Citroenvlinder." class="img-back" width="268" height="485"></div>
-<p class="figureHead">Citroenvlinder.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellTop">
-<div class="figure plate140width" id="plate140">
-<div class="plate140overlay"><img src="images/plate140.jpg" alt="Oranjetipvlinder." class="img-front" width="498" height="272"><img src="images/plate140-back.png" alt="Oranjetipvlinder." class="img-back" width="265" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Oranjetipvlinder.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">
-<div class="figure plate141width" id="plate141">
-<div class="plate141overlay"><img src="images/plate141.jpg" alt="Dagpauwoog." class="img-front" width="507" height="274"><img src="images/plate141-back.png" alt="Dagpauwoog." class="img-back" width="269" height="486"></div>
-<p class="figureHead">Dagpauwoog.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight">
-<div class="figure plate142width" id="plate142">
-<div class="plate142overlay"><img src="images/plate142.jpg" alt="Rouwmantel." class="img-front" width="504" height="269"><img src="images/plate142-back.png" alt="Rouwmantel." class="img-back" width="271" height="489"></div>
-<p class="figureHead">Rouwmantel.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft cellBottom">
-<div class="figure plate143width" id="plate143">
-<div class="plate143overlay"><img src="images/plate143.jpg" alt="Blauwtjes." class="img-front" width="500" height="274"><img src="images/plate143-back.png" alt="Blauwtjes." class="img-back" width="268" height="484"></div>
-<p class="figureHead">Blauwtjes.</p>
-</div>
-</td>
-<td class="cellRight cellBottom">
-<div class="figure plate144width" id="plate144">
-<div class="plate144overlay"><img src="images/plate144.jpg" alt="Wijngaardslak en Morielje." class="img-front" width="502" height="273"><img src="images/plate144-back.png" alt="Wijngaardslak en Morielje." class="img-back" width="268" height="483"></div>
-<p class="figureHead">Wijngaardslak en Morielje.</p>
-</div>
-</td>
-</tr>
-</table>
-</div><p>
-<span class="pageNum" id="pb53">[<a href="#pb53">53</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-</div>
-<div class="back">
-<div id="ix" class="div1 index"><span class="pageNum">[<a href="#ix.toc">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">REGISTER.</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first xd32e1549">(<i>De gewone getallen geven het nummer aan van het plaatje, de cursieve de bladzijde
-van den tekst.</i>)
-</p>
-<div class="table">
-<table class="xd32e1553">
-<tbody>
-<tr>
-<td class="cellLeft cellTop">Aardbezie. </td>
-<td class="xd32e1555 cellTop"><a href="#plate116">116</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight cellTop"><i><a href="#pb49" class="pageref">49</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft cellTop">Loopkever, gouden. </td>
-<td class="xd32e1555 cellTop"><a href="#plate104">104</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight cellTop"><i><a href="#pb51" class="pageref">51</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft"><span class="corr" id="xd32e1570" title="Bron: Aaronskelk">Aäronskelk</span>. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate040">40</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb13" class="pageref">13</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td id="zwartelijster" class="cellLeft">Lijster, zwarte. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate031">31</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"> <i><a href="#pb7" class="pageref">7</a></i>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Abeelkatjes. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate015">15</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb11" class="pageref">11</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Maagdepalm. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate131">131</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb39" class="pageref">39</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft"><span class="seg">Ahorn,</span> gewone. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate057">57</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb19" class="pageref">19</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Madeliefje. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate024">24</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"> <i><a href="#pb7" class="pageref">7</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft"><span class="seg"><span class="ditto"><span class="r"><span class="s">Ahorn,</span></span><span class="r"><span class="d">,,</span></span></span> </span> Noorsche. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate059">59</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb18" class="pageref">18</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Magnolia. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate079">79</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb17" class="pageref">17</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Amandel. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate119">119</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb16" class="pageref">16</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Meeuwen. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate032">32</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb17" class="pageref">17</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Appelbloesem. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate072">72</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb30" class="pageref">30</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Meikever. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate103">103</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb33" class="pageref">33</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Atalanta. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate083">83</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb14" class="pageref">14</a></i>
-</td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td colspan="3" class="colspan cellLeft cellRight">Merel (<i>zie <a href="#zwartelijster">zwarte Lijster</a></i>.)</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Berberis. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate115">115</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb51" class="pageref">51</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Merelnest. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate063">63</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb17" class="pageref">17</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Beukebloesem. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate055">55</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb32" class="pageref">32</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Mesttor. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate106">106</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb50" class="pageref">50</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Blauwtjes. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate143">143</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb49" class="pageref">49</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Morielje. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate144">144</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb14" class="pageref">14</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Bladmossen. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate011">11</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb13" class="pageref">13</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Musschen. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate004">4</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"> <i><a href="#pb6" class="pageref">6</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Bloemenplukken. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate071">71</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb20" class="pageref">20</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Muurbloemen. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate127">127</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb49" class="pageref">49</a></i>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Boerenzwaluw. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate109">109</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb36" class="pageref">36</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Nachtegaal. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate086">86</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb39" class="pageref">39</a></i><span class="pageNum" id="pb54">[<a href="#pb54">54</a>]</span></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Bollenvelden. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate068">68</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb29" class="pageref">29</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Narcissen. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate092">92</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb12" class="pageref">12</a></i>, <i><a href="#pb29" class="pageref">29</a></i>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Boomklever. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate053">53</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb16" class="pageref">16</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Oeverzwaluw. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate110">110</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb37" class="pageref">37</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Boompieper. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate089">89</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb52" class="pageref">52</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Oliekever. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate107">107</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb24" class="pageref">24</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Bootsmannetjes. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate098">98</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb46" class="pageref">46</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Ooievaars. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate049">49</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb21" class="pageref">21</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Boschanemoontjes. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate030">30</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb13" class="pageref">13</a></i>
-</td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Oranjetipvlinder. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate140">140</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb24" class="pageref">24</a></i>, <i><a href="#pb49" class="pageref">49</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Citroenvlinders. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate039">39</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb14" class="pageref">14</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Orchis, gevlekte. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate044">44</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb25" class="pageref">25</a></i>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Crocusjes. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate027">27</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb12" class="pageref">12</a></i>, <i><a href="#pb16" class="pageref">16</a></i>, <i><a href="#pb29" class="pageref">29</a></i>
-</td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Paardebloem. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate022">22</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb24" class="pageref">24</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Dagpauwoog. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate141">141</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb14" class="pageref">14</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Parelmoervlinder. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate075">75</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb50" class="pageref">50</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Den, bloeiend. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate076">76</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb31" class="pageref">31</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Peer. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate078">78</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb29" class="pageref">29</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Dennen. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate132">132</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb31" class="pageref">31</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Pimpelmees. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate003">3</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"> <i><a href="#pb6" class="pageref">6</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft"><span class="seg">Doovenetel,</span> paarse. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate020">20</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"> <i><a href="#pb7" class="pageref">7</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Pinksterbloem. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate080">80</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb23" class="pageref">23</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft"><span class="seg"><span class="ditto"><span class="r"><span class="s">Doovenetel,</span></span><span class="r"><span class="d">,,</span></span></span> </span> witte. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate074">74</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb41" class="pageref">41</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Pijpkruid. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate076">76</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb40" class="pageref">40</a></i>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Dotterbloem. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate069">69</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb20" class="pageref">20</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Reiger. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate054">54</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb21" class="pageref">21</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Draaikevertjes. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate101">101</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb47" class="pageref">47</a></i>
-</td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Ribes. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate120">120</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb17" class="pageref">17</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Eereprijs. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate091">91</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb24" class="pageref">24</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Roekennesten. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate033">33</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb17" class="pageref">17</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Eikebloesem. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate056">56</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb33" class="pageref">33</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Roodborst. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate062">62</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb40" class="pageref">40</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Elzekatjes. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate014">14</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb11" class="pageref">11</a></i>
-</td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Roodstaartjes. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate133">133</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb34" class="pageref">34</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Fitis. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate085">85</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb18" class="pageref">18</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Roos, Geldersche. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate117">117</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb51" class="pageref">51</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Fuut. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate138">138</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb48" class="pageref">48</a></i>
-</td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td id="rouwmantel" class="cellLeft">Rouwmantel. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate142">142</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb14" class="pageref">14</a></i>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Groenvink. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate051">51</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb17" class="pageref">17</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Salomonszegel. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate045">45</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb42" class="pageref">42</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Grutto. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate035">35</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb25" class="pageref">25</a></i>
-</td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Sleutelbloemen. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate067">67</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb13" class="pageref">13</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Haasjes. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate130">130</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb28" class="pageref">28</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Smeerwortel. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate081">81</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb48" class="pageref">48</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Harlekijnsorchis. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate043">43</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb25" class="pageref">25</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Sneeuwklokje. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate028">28</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"> <i><a href="#pb9" class="pageref">9</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Hazelaarkatjes. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate013">13</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb10" class="pageref">10</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Spar. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate093">93</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb30" class="pageref">30</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Helmbloem. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate039">39</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb13" class="pageref">13</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft"><span class="seg">Specht,</span> bonte. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate052">52</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb15" class="pageref">15</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Herderstaschje. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate073">73</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb27" class="pageref">27</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft"><span class="seg"><span class="ditto"><span class="r"><span class="s">Specht,</span></span><span class="r"><span class="d">,,</span></span></span> </span> groene. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate051">51</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb15" class="pageref">15</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Hoefblad klein. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate007">7</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"> <i><a href="#pb9" class="pageref">9</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Speenkruid. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate037">37</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb40" class="pageref">40</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Hondsdraf. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate019">19</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb40" class="pageref">40</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Spotvogel. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate090">90</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb34" class="pageref">34</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Hondsviooltje. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate021">21</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb18" class="pageref">18</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Spreeuwen. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate136">136</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb22" class="pageref">22</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td colspan="3" class="colspan cellLeft cellRight">Hongerbloempje (<i>zie <a href="#vroegeling">Voorjaarsvroegeling</a></i>.)</td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Stekelbaarsje. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate123">123</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb45" class="pageref">45</a></i>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Houtduiven. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate134">134</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb38" class="pageref">38</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Tapuiten. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate124">124</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb50" class="pageref">50</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Huisjesslak. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate108">108</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb50" class="pageref">50</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Tjiftjaf. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate061">61</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb18" class="pageref">18</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Huiszwaluw. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate111">111</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb36" class="pageref">36</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Torenzwaluw. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate112">112</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb37" class="pageref">37</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft"><span class="seg">Hyacinthen.</span> </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate016">16</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb12" class="pageref">12</a></i>, <i><a href="#pb29" class="pageref">29</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Tortelduif. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate135">135</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb38" class="pageref">38</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft"><span class="seg"><span class="ditto"><span class="r"><span class="s">Hyacinthen.</span></span><span class="r"><span class="d">,,</span></span></span> </span> wilde. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate048">48</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb41" class="pageref">41</a></i>
-</td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Tuinfluiter. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate087">87</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb35" class="pageref">35</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Kastanje. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate050">50</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb19" class="pageref">19</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Tulpen. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate018">18</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb12" class="pageref">12</a></i>, <i><a href="#pb29" class="pageref">29</a></i>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Kauwtjes. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate114">114</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb38" class="pageref">38</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Varens. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate070">70</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb14" class="pageref">14</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Kemphaantjes. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate036">36</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb26" class="pageref">26</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Vink. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate006">6</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb15" class="pageref">15</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Kers. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate077">77</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb29" class="pageref">29</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Viooltje, driekl. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate075">75</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb50" class="pageref">50</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Kieviet. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate034">34</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb22" class="pageref">22</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Vogelkers. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate058">58</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb40" class="pageref">40</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Kikvorsch. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate122">122</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb44" class="pageref">44</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Vogelmelk, knikkende. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate047">47</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb13" class="pageref">13</a></i>, <i><a href="#pb41" class="pageref">41</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft"><span class="seg">Klaverzuring,</span> wakker. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate094">94</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb13" class="pageref">13</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Vogelmelk, schermdragende. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate046">46</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb13" class="pageref">13</a></i>, <i><a href="#pb41" class="pageref">41</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft"><span class="seg"><span class="ditto"><span class="r"><span class="s">Klaverzuring,</span></span><span class="r"><span class="d">,,</span></span></span> </span> slapend. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate095">95</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb13" class="pageref">13</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Vos, kleine. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate007">7</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"> <i><a href="#pb8" class="pageref">8</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Kneutje. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate113">113</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb51" class="pageref">51</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Vogelmuur. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate026">26</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"> <i><a href="#pb7" class="pageref">7</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Koekoek. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate066">66</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb43" class="pageref">43</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td id="vroegeling" class="cellLeft">Voorjaarsvroegeling. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate009">9</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"> <i><a href="#pb8" class="pageref">8</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Koekoeksbloem. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate023">23</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb43" class="pageref">43</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Vuurvlindertje. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate082">82</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb49" class="pageref">49</a></i>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Koet. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate137">137</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb48" class="pageref">48</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Waterhoentjes. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate121">121</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb48" class="pageref">48</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Kokerjuffers. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate101">101</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb45" class="pageref">45</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Watersalamander. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate099">99</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb47" class="pageref">47</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td colspan="3" class="colspan cellLeft cellRight">Koningsmantel (<i>zie <a href="#rouwmantel">Rouwmantel</a></i>.)</td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Waterspin. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate102">102</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb46" class="pageref">46</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Konijnen. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate129">129</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb50" class="pageref">50</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft"><span class="seg">Watertor,</span> geelgerande. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate097">97</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb43" class="pageref">43</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Koolmees. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate002">2</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"> <i><a href="#pb6" class="pageref">6</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft"><span class="seg"><span class="ditto"><span class="r"><span class="s">Watertor,</span></span><span class="r"><span class="d">,,</span></span></span> </span> pikzwarte. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate100">100</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb46" class="pageref">46</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Koolzaad. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate041">41</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb27" class="pageref">27</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Waterwilg. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate010">10</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb12" class="pageref">12</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Kornoelje. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate042">42</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb16" class="pageref">16</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Winteraconietjes. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate029">29</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb13" class="pageref">13</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Korstmossen. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate013">13</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb13" class="pageref">13</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Winterkoninkje. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate005">5</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"> <i><a href="#pb7" class="pageref">7</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Kruiskruid. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate008">8</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"> <i><a href="#pb7" class="pageref">7</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Witje. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate023">23</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb28" class="pageref">28</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Kwikstaart. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate065">65</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb23" class="pageref">23</a></i>
-</td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Wulp. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate125">125</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb50" class="pageref">50</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Larix. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate038">38</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb14" class="pageref">14</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Wijngaardslak. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate144">144</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb15" class="pageref">15</a></i>
-</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Leeuwerik. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate126">126</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb23" class="pageref">23</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Zandloopkevers. </td>
-<td class="xd32e1555"><a href="#plate105">105</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb51" class="pageref">51</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Lelietje van dalen. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate084">84</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb42" class="pageref">42</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Zanglijster. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate001">1</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb5" class="pageref">5</a></i>, <i><a href="#pb50" class="pageref">50</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft">Leverbloempje. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate017">17</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb13" class="pageref">13</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft">Zanglijsternest. </td>
-<td class="xd32e1555"> <a href="#plate064">64</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight"><i><a href="#pb17" class="pageref">17</a></i></td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="cellLeft cellBottom">Lisch. </td>
-<td class="xd32e1555 cellBottom"><a href="#plate118">118</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight cellBottom"><i><a href="#pb48" class="pageref">48</a></i></td>
-<td class="cellDoubleUp">&nbsp;</td>
-<td class="cellLeft cellBottom">Zwartkop. </td>
-<td class="xd32e1555 cellBottom"> <a href="#plate088">88</a> </td>
-<td class="xd32e1555 cellRight cellBottom"><i><a href="#pb35" class="pageref">35</a></i></td>
-</tr>
-</tbody>
-</table>
-</div><p>
-</p>
-</div>
-</div>
-<div class="div1 cover"><span class="pageNum">[<a href="#toc">Inhoud</a>]</span><div class="divBody">
-<p class="first"></p>
-<div class="figure spinewidth"><img src="images/spine.jpg" alt="Oorspronkelijke rug." width="720" height="56"></div><p>
-</p>
-<p>&nbsp;
-</p>
-<p></p>
-<div class="figure backwidth"><img src="images/back.jpg" alt="Oorspronkelijke achterkant." width="592" height="720"></div><p>
-</p>
-</div>
-</div>
-<div class="div1" id="toc">
-<h2 class="main">Inhoudsopgave</h2>
-<table>
-<tr id="lente.toc">
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle"><a href="#lente">LENTE.</a></td>
-<td class="tocPageNum"><a class="pageref" href="#lente">5</a></td>
-</tr>
-<tr id="ix.toc">
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle"><a href="#ix">REGISTER.</a></td>
-<td class="tocPageNum"><a class="pageref" href="#ix">53</a></td>
-</tr>
-</table>
-</div>
-<div class="transcriberNote">
-<h2 class="main">Colofon</h2>
-<h3 class="main">Beschikbaarheid</h3>
-<p class="first">Dit eBoek is voor kosteloos gebruik door iedereen overal, met vrijwel geen beperkingen
-van welke soort dan ook. U mag het kopiëren, weggeven of hergebruiken onder de voorwaarden
-van de Project Gutenberg Licentie in dit eBoek of on-line op <a class="seclink xd32e54" title="Externe link" href="https://www.gutenberg.org/">www.gutenberg.org</a>.
-</p>
-<p>Dit eBoek is geproduceerd door het on-line gedistribueerd correctieteam op <a class="seclink xd32e54" title="Externe link" href="https://www.pgdp.net/">www.pgdp.net</a>.
-</p>
-<h3 class="main">Metadata</h3>
-<table class="colophonMetadata">
-<tr>
-<td><b>Titel:</b></td>
-<td>Lente</td>
-<td></td>
-</tr>
-<tr>
-<td><b>Auteur:</b></td>
-<td>Jacobus Pieter Thijsse (1865–1945)</td>
-<td>Info <span class="externalUrl">https://viaf.org/viaf/45190315/</span></td>
-</tr>
-<tr>
-<td><b>Illustrator:</b></td>
-<td>Jan van Oort (1867–1938)</td>
-<td>Info <span class="externalUrl">https://viaf.org/viaf/287723008/</span></td>
-</tr>
-<tr>
-<td><b>Illustrator:</b></td>
-<td>Jan Voerman jr. (1890–1976)</td>
-<td>Info <span class="externalUrl">https://viaf.org/viaf/33827866/</span></td>
-</tr>
-<tr>
-<td><b>Illustrator:</b></td>
-<td>Ludwig Willem Reymert Wenckebach (1860–1937)</td>
-<td>Info <span class="externalUrl">https://viaf.org/viaf/29351375/</span></td>
-</tr>
-<tr>
-<td><b>Uitgiftedatum:</b></td>
-<td>2022-01-14</td>
-<td></td>
-</tr>
-<tr>
-<td><b>Aanmaakdatum bestand:</b></td>
-<td>2024-09-22 12:34:14 UTC</td>
-<td></td>
-</tr>
-<tr>
-<td><b>Taal:</b></td>
-<td>Nederlands (Spelling De Vries-Te Winkel)</td>
-<td></td>
-</tr>
-<tr>
-<td><b>Oorspronkelijke uitgiftedatum:</b></td>
-<td>1906</td>
-<td></td>
-</tr>
-<tr>
-<td><b>Project Gutenberg:</b></td>
-<td><a href="https://www.gutenberg.org/ebooks/67159" class="seclink">67159</a></td>
-<td></td>
-</tr>
-<tr>
-<td><b>QR-code:</b></td>
-<td colspan="2"><img src="images/qr67159.png" alt="QR-code van Project Gutenberg URL" width="148" height="148"></td>
-</tr>
-</table>
-<h3 class="main">Codering</h3>
-<p>Dit boek is weergegeven in oorspronkelijke schrijfwijze. Afgebroken woorden aan het
-einde van de regel zijn stilzwijgend hersteld. Kennelijke zetfouten in het origineel
-zijn verbeterd. Deze verbeteringen zijn aangegeven in de colofon aan het einde van
-dit boek.</p>
-<h3 class="main">Documentgeschiedenis</h3>
-<ul>
-<li>2021-05-09 Begonnen.
-</li>
-</ul>
-<h3 class="main">Verbeteringen</h3>
-<p>De volgende 29 verbeteringen zijn aangebracht in de tekst:</p>
-<table class="correctionTable">
-<tr>
-<th>Bladzijde</th>
-<th>Bron</th>
-<th>Verbetering</th>
-<th>Bewerkingsafstand</th>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd32e131">n.v.t.</a></td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">GEILLUSTREERD</td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">GEÏLLUSTREERD</td>
-<td class="bottom">1 / 0</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd32e172">4</a></td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">Thysse</td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">Thijsse</td>
-<td class="bottom">2</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd32e215">5</a></td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">balddadigheid</td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">baldadigheid</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd32e326">10</a></td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">hoef blad</td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">hoefblad</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd32e333">10</a></td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">poezie</td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">poëzie</td>
-<td class="bottom">1 / 0</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd32e548">18</a>, <a class="pageref" href="#xd32e1218">41</a></td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">te gelijk</td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">tegelijk</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd32e555">18</a>, <a class="pageref" href="#xd32e559">18</a></td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">
-[<i>Niet in bron</i>]
-</td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">”</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd32e557">18</a></td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">
-[<i>Niet in bron</i>]
-</td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">„</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd32e615">20</a>, <a class="pageref" href="#xd32e1570">53</a></td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">Aaronskelk</td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">Aäronskelk</td>
-<td class="bottom">1 / 0</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd32e666">21</a></td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">dichter bij</td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">dichterbij</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd32e705">24</a></td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">zespotig</td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">zespootig</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd32e808">27</a></td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">leeuwriken</td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">leeuweriken</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd32e999">34</a>, <a class="pageref" href="#xd32e1009">35</a></td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">
-[<i>Niet in bron</i>]
-</td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">.</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd32e1120">39</a></td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">tweëen</td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">tweeën</td>
-<td class="bottom">2 / 0</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd32e1202">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href="#xd32e1207">41</a></td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">,</td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">.</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd32e1221">41</a></td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">Betlehem</td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">Bethlehem</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd32e1227">41</a></td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">hyancinthen</td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">hyacinthen</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd32e1263">44</a></td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">schadeijke</td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">schadelijke</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd32e1341">46</a>, <a class="pageref" href="#xd32e1444">49</a></td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">.</td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">,</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd32e1352">47</a></td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">pleielen</td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">pleieren</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd32e1439">49</a></td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">oranjetip-vlindertjes</td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">oranjetipvlindertjes</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd32e1450">50</a></td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">orjanjetip</td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">oranjetip</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd32e1468">51</a></td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">van daag</td>
-<td class="width40 bottom" lang="nl">vandaag</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-</table>
-<h3 class="main">Afkortingen</h3>
-<p>Overzicht van gebruikte afkortingen.</p>
-<table class="abbreviationTable">
-<tr>
-<th>Afkorting</th>
-<th>Uitgeschreven</th>
-</tr>
-<tr>
-<td class="bottom">n.l.</td>
-<td class="bottom">namelijk</td>
-</tr>
-</table>
-</div>
-</div>
-<div style='text-align:center'>*** END OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK 67159 ***</div>
-</body>
-</html>
-
diff --git a/old/67159-h/images/back.jpg b/old/67159-h/images/back.jpg
deleted file mode 100644
index 3c20519..0000000
--- a/old/67159-h/images/back.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/front.jpg b/old/67159-h/images/front.jpg
deleted file mode 100644
index c38685b..0000000
--- a/old/67159-h/images/front.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/initial-h.png b/old/67159-h/images/initial-h.png
deleted file mode 100644
index 2994a8b..0000000
--- a/old/67159-h/images/initial-h.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/p15.png b/old/67159-h/images/p15.png
deleted file mode 100644
index e645907..0000000
--- a/old/67159-h/images/p15.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/p26.png b/old/67159-h/images/p26.png
deleted file mode 100644
index 5443a9c..0000000
--- a/old/67159-h/images/p26.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/p35.png b/old/67159-h/images/p35.png
deleted file mode 100644
index ed05d8a..0000000
--- a/old/67159-h/images/p35.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/p39.png b/old/67159-h/images/p39.png
deleted file mode 100644
index fe90579..0000000
--- a/old/67159-h/images/p39.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/p43.png b/old/67159-h/images/p43.png
deleted file mode 100644
index cf40fc8..0000000
--- a/old/67159-h/images/p43.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/p47.png b/old/67159-h/images/p47.png
deleted file mode 100644
index b6419e7..0000000
--- a/old/67159-h/images/p47.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/p50.png b/old/67159-h/images/p50.png
deleted file mode 100644
index d5bf927..0000000
--- a/old/67159-h/images/p50.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/p52.png b/old/67159-h/images/p52.png
deleted file mode 100644
index f139de6..0000000
--- a/old/67159-h/images/p52.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/p7.png b/old/67159-h/images/p7.png
deleted file mode 100644
index ce6004c..0000000
--- a/old/67159-h/images/p7.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate001-back.png b/old/67159-h/images/plate001-back.png
deleted file mode 100644
index e24c7b1..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate001-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate001.jpg b/old/67159-h/images/plate001.jpg
deleted file mode 100644
index 95613cf..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate001.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate002-back.png b/old/67159-h/images/plate002-back.png
deleted file mode 100644
index 7908793..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate002-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate002.jpg b/old/67159-h/images/plate002.jpg
deleted file mode 100644
index fe69ac7..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate002.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate003-back.png b/old/67159-h/images/plate003-back.png
deleted file mode 100644
index 824cbc0..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate003-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate003.jpg b/old/67159-h/images/plate003.jpg
deleted file mode 100644
index b238dde..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate003.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate004-back.png b/old/67159-h/images/plate004-back.png
deleted file mode 100644
index eff074f..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate004-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate004.jpg b/old/67159-h/images/plate004.jpg
deleted file mode 100644
index 4359383..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate004.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate005-back.png b/old/67159-h/images/plate005-back.png
deleted file mode 100644
index 555b6b9..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate005-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate005.jpg b/old/67159-h/images/plate005.jpg
deleted file mode 100644
index 1dd7c30..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate005.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate006-back.png b/old/67159-h/images/plate006-back.png
deleted file mode 100644
index 621b189..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate006-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate006.jpg b/old/67159-h/images/plate006.jpg
deleted file mode 100644
index 649b6f3..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate006.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate007-back.png b/old/67159-h/images/plate007-back.png
deleted file mode 100644
index dd0fffb..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate007-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate007.jpg b/old/67159-h/images/plate007.jpg
deleted file mode 100644
index 82a14b4..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate007.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate008-back.png b/old/67159-h/images/plate008-back.png
deleted file mode 100644
index 3b979aa..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate008-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate008.jpg b/old/67159-h/images/plate008.jpg
deleted file mode 100644
index 6329619..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate008.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate009-back.png b/old/67159-h/images/plate009-back.png
deleted file mode 100644
index 3b1764b..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate009-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate009.jpg b/old/67159-h/images/plate009.jpg
deleted file mode 100644
index 17dce89..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate009.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate010-back.png b/old/67159-h/images/plate010-back.png
deleted file mode 100644
index 9b3566f..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate010-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate010.jpg b/old/67159-h/images/plate010.jpg
deleted file mode 100644
index ad264e2..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate010.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate011-back.png b/old/67159-h/images/plate011-back.png
deleted file mode 100644
index 0ad639a..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate011-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate011.jpg b/old/67159-h/images/plate011.jpg
deleted file mode 100644
index 7bc03d5..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate011.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate012-back.png b/old/67159-h/images/plate012-back.png
deleted file mode 100644
index 72285bb..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate012-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate012.jpg b/old/67159-h/images/plate012.jpg
deleted file mode 100644
index d0e223b..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate012.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate013-back.png b/old/67159-h/images/plate013-back.png
deleted file mode 100644
index bc56294..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate013-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate013.jpg b/old/67159-h/images/plate013.jpg
deleted file mode 100644
index f2cd8ee..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate013.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate014-back.png b/old/67159-h/images/plate014-back.png
deleted file mode 100644
index f6a728f..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate014-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate014.jpg b/old/67159-h/images/plate014.jpg
deleted file mode 100644
index c54eceb..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate014.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate015-back.png b/old/67159-h/images/plate015-back.png
deleted file mode 100644
index 1ee5026..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate015-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate015.jpg b/old/67159-h/images/plate015.jpg
deleted file mode 100644
index 3dad428..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate015.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate016-back.png b/old/67159-h/images/plate016-back.png
deleted file mode 100644
index 9e5519f..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate016-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate016.jpg b/old/67159-h/images/plate016.jpg
deleted file mode 100644
index 6707fc7..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate016.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate017-back.png b/old/67159-h/images/plate017-back.png
deleted file mode 100644
index 7237bcc..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate017-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate017.jpg b/old/67159-h/images/plate017.jpg
deleted file mode 100644
index 2d6c5cb..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate017.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate018-back.png b/old/67159-h/images/plate018-back.png
deleted file mode 100644
index 36631f2..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate018-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate018.jpg b/old/67159-h/images/plate018.jpg
deleted file mode 100644
index 82cf2ca..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate018.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate019-back.png b/old/67159-h/images/plate019-back.png
deleted file mode 100644
index 291a6fb..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate019-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate019.jpg b/old/67159-h/images/plate019.jpg
deleted file mode 100644
index 8401f9f..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate019.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate020-back.png b/old/67159-h/images/plate020-back.png
deleted file mode 100644
index 02bdd34..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate020-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate020.jpg b/old/67159-h/images/plate020.jpg
deleted file mode 100644
index 65c7ef8..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate020.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate021-back.png b/old/67159-h/images/plate021-back.png
deleted file mode 100644
index 4e6b845..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate021-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate021.jpg b/old/67159-h/images/plate021.jpg
deleted file mode 100644
index 5baf83f..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate021.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate022-back.png b/old/67159-h/images/plate022-back.png
deleted file mode 100644
index 9fb7c61..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate022-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate022.jpg b/old/67159-h/images/plate022.jpg
deleted file mode 100644
index f7c8d9b..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate022.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate023-back.png b/old/67159-h/images/plate023-back.png
deleted file mode 100644
index fd4190c..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate023-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate023.jpg b/old/67159-h/images/plate023.jpg
deleted file mode 100644
index 2bf13d6..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate023.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate024-back.png b/old/67159-h/images/plate024-back.png
deleted file mode 100644
index d326b11..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate024-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate024.jpg b/old/67159-h/images/plate024.jpg
deleted file mode 100644
index 318935e..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate024.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate025-back.png b/old/67159-h/images/plate025-back.png
deleted file mode 100644
index 4420795..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate025-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate025.jpg b/old/67159-h/images/plate025.jpg
deleted file mode 100644
index 61be27f..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate025.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate026-back.png b/old/67159-h/images/plate026-back.png
deleted file mode 100644
index 0871ec9..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate026-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate026.jpg b/old/67159-h/images/plate026.jpg
deleted file mode 100644
index d7857d8..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate026.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate027-back.png b/old/67159-h/images/plate027-back.png
deleted file mode 100644
index 29ede15..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate027-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate027.jpg b/old/67159-h/images/plate027.jpg
deleted file mode 100644
index d2c12be..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate027.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate028-back.png b/old/67159-h/images/plate028-back.png
deleted file mode 100644
index e746970..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate028-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate028.jpg b/old/67159-h/images/plate028.jpg
deleted file mode 100644
index 5ca11ca..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate028.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate029-back.png b/old/67159-h/images/plate029-back.png
deleted file mode 100644
index d177549..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate029-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate029.jpg b/old/67159-h/images/plate029.jpg
deleted file mode 100644
index 7ff9c47..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate029.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate030-back.png b/old/67159-h/images/plate030-back.png
deleted file mode 100644
index ea2ca5a..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate030-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate030.jpg b/old/67159-h/images/plate030.jpg
deleted file mode 100644
index 4fdb15e..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate030.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate031-back.png b/old/67159-h/images/plate031-back.png
deleted file mode 100644
index 8d16c2e..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate031-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate031.jpg b/old/67159-h/images/plate031.jpg
deleted file mode 100644
index 0d661d0..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate031.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate032-back.png b/old/67159-h/images/plate032-back.png
deleted file mode 100644
index 6811707..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate032-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate032.jpg b/old/67159-h/images/plate032.jpg
deleted file mode 100644
index 9bf9327..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate032.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate033-back.png b/old/67159-h/images/plate033-back.png
deleted file mode 100644
index 38b962e..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate033-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate033.jpg b/old/67159-h/images/plate033.jpg
deleted file mode 100644
index c0091fb..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate033.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate034-back.png b/old/67159-h/images/plate034-back.png
deleted file mode 100644
index d8df59f..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate034-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate034.jpg b/old/67159-h/images/plate034.jpg
deleted file mode 100644
index ca2d926..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate034.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate035-back.png b/old/67159-h/images/plate035-back.png
deleted file mode 100644
index 49162d1..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate035-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate035.jpg b/old/67159-h/images/plate035.jpg
deleted file mode 100644
index 7411658..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate035.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate036-back.png b/old/67159-h/images/plate036-back.png
deleted file mode 100644
index 314c7aa..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate036-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate036.jpg b/old/67159-h/images/plate036.jpg
deleted file mode 100644
index adb9233..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate036.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate037-back.png b/old/67159-h/images/plate037-back.png
deleted file mode 100644
index 9bff3c0..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate037-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate037.jpg b/old/67159-h/images/plate037.jpg
deleted file mode 100644
index 67c3eb4..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate037.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate038-back.png b/old/67159-h/images/plate038-back.png
deleted file mode 100644
index 0d54fec..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate038-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate038.jpg b/old/67159-h/images/plate038.jpg
deleted file mode 100644
index 93d2cd1..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate038.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate039-back.png b/old/67159-h/images/plate039-back.png
deleted file mode 100644
index 9623b85..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate039-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate039.jpg b/old/67159-h/images/plate039.jpg
deleted file mode 100644
index 90067be..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate039.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate040-back.png b/old/67159-h/images/plate040-back.png
deleted file mode 100644
index f20b38f..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate040-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate040.jpg b/old/67159-h/images/plate040.jpg
deleted file mode 100644
index 42b2f95..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate040.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate041-back.png b/old/67159-h/images/plate041-back.png
deleted file mode 100644
index b62d8fc..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate041-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate041.jpg b/old/67159-h/images/plate041.jpg
deleted file mode 100644
index 7f29a7f..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate041.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate042-back.png b/old/67159-h/images/plate042-back.png
deleted file mode 100644
index f1a6123..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate042-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate042.jpg b/old/67159-h/images/plate042.jpg
deleted file mode 100644
index d36e447..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate042.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate043-back.png b/old/67159-h/images/plate043-back.png
deleted file mode 100644
index 91c8edf..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate043-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate043.jpg b/old/67159-h/images/plate043.jpg
deleted file mode 100644
index bf331db..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate043.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate044-back.png b/old/67159-h/images/plate044-back.png
deleted file mode 100644
index c595b1b..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate044-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate044.jpg b/old/67159-h/images/plate044.jpg
deleted file mode 100644
index 982bdfc..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate044.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate045-back.png b/old/67159-h/images/plate045-back.png
deleted file mode 100644
index 973c6cc..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate045-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate045.jpg b/old/67159-h/images/plate045.jpg
deleted file mode 100644
index b544b38..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate045.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate046-back.png b/old/67159-h/images/plate046-back.png
deleted file mode 100644
index 033bff4..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate046-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate046.jpg b/old/67159-h/images/plate046.jpg
deleted file mode 100644
index f0d39c3..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate046.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate047-back.png b/old/67159-h/images/plate047-back.png
deleted file mode 100644
index 6b6307f..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate047-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate047.jpg b/old/67159-h/images/plate047.jpg
deleted file mode 100644
index 970be82..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate047.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate048-back.png b/old/67159-h/images/plate048-back.png
deleted file mode 100644
index 36fa587..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate048-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate048.jpg b/old/67159-h/images/plate048.jpg
deleted file mode 100644
index 574a555..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate048.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate049-back.png b/old/67159-h/images/plate049-back.png
deleted file mode 100644
index 420a0d7..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate049-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate049.jpg b/old/67159-h/images/plate049.jpg
deleted file mode 100644
index 2e8ba1b..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate049.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate050-back.png b/old/67159-h/images/plate050-back.png
deleted file mode 100644
index dcd5dad..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate050-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate050.jpg b/old/67159-h/images/plate050.jpg
deleted file mode 100644
index 2e7c899..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate050.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate051-back.png b/old/67159-h/images/plate051-back.png
deleted file mode 100644
index 9b26150..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate051-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate051.jpg b/old/67159-h/images/plate051.jpg
deleted file mode 100644
index c86c718..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate051.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate052-back.png b/old/67159-h/images/plate052-back.png
deleted file mode 100644
index 50f5c64..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate052-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate052.jpg b/old/67159-h/images/plate052.jpg
deleted file mode 100644
index 75257a0..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate052.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate053-back.png b/old/67159-h/images/plate053-back.png
deleted file mode 100644
index f075c2a..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate053-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate053.jpg b/old/67159-h/images/plate053.jpg
deleted file mode 100644
index 72e07a6..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate053.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate054-back.png b/old/67159-h/images/plate054-back.png
deleted file mode 100644
index d847d09..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate054-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate054.jpg b/old/67159-h/images/plate054.jpg
deleted file mode 100644
index 76da25f..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate054.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate055-back.png b/old/67159-h/images/plate055-back.png
deleted file mode 100644
index c6a7697..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate055-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate055.jpg b/old/67159-h/images/plate055.jpg
deleted file mode 100644
index f093590..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate055.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate056-back.png b/old/67159-h/images/plate056-back.png
deleted file mode 100644
index 30fdbee..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate056-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate056.jpg b/old/67159-h/images/plate056.jpg
deleted file mode 100644
index 28c5a7e..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate056.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate057-back.png b/old/67159-h/images/plate057-back.png
deleted file mode 100644
index 9c81bf1..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate057-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate057.jpg b/old/67159-h/images/plate057.jpg
deleted file mode 100644
index f3ca7a2..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate057.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate058-back.png b/old/67159-h/images/plate058-back.png
deleted file mode 100644
index ae9868f..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate058-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate058.jpg b/old/67159-h/images/plate058.jpg
deleted file mode 100644
index d15f615..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate058.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate059-back.png b/old/67159-h/images/plate059-back.png
deleted file mode 100644
index a8d26f5..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate059-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate059.jpg b/old/67159-h/images/plate059.jpg
deleted file mode 100644
index ca88781..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate059.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate060-back.png b/old/67159-h/images/plate060-back.png
deleted file mode 100644
index cfd3364..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate060-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate060.jpg b/old/67159-h/images/plate060.jpg
deleted file mode 100644
index efc4c9a..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate060.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate061-back.png b/old/67159-h/images/plate061-back.png
deleted file mode 100644
index 3175083..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate061-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate061.jpg b/old/67159-h/images/plate061.jpg
deleted file mode 100644
index 55b53ad..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate061.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate062-back.png b/old/67159-h/images/plate062-back.png
deleted file mode 100644
index 72f4cbd..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate062-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate062.jpg b/old/67159-h/images/plate062.jpg
deleted file mode 100644
index cd480b6..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate062.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate063-back.png b/old/67159-h/images/plate063-back.png
deleted file mode 100644
index 7d17a3b..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate063-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate063.jpg b/old/67159-h/images/plate063.jpg
deleted file mode 100644
index f2ca5e9..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate063.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate064-back.png b/old/67159-h/images/plate064-back.png
deleted file mode 100644
index 64445cc..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate064-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate064.jpg b/old/67159-h/images/plate064.jpg
deleted file mode 100644
index 6130198..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate064.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate065-back.png b/old/67159-h/images/plate065-back.png
deleted file mode 100644
index 4066b85..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate065-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate065.jpg b/old/67159-h/images/plate065.jpg
deleted file mode 100644
index eb630e7..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate065.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate066-back.png b/old/67159-h/images/plate066-back.png
deleted file mode 100644
index e01527c..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate066-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate066.jpg b/old/67159-h/images/plate066.jpg
deleted file mode 100644
index 69def0d..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate066.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate067-back.png b/old/67159-h/images/plate067-back.png
deleted file mode 100644
index c354eb8..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate067-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate067.jpg b/old/67159-h/images/plate067.jpg
deleted file mode 100644
index 33a08b3..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate067.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate068-back.png b/old/67159-h/images/plate068-back.png
deleted file mode 100644
index 64bcd85..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate068-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate068.jpg b/old/67159-h/images/plate068.jpg
deleted file mode 100644
index 5569e43..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate068.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate069-back.png b/old/67159-h/images/plate069-back.png
deleted file mode 100644
index e59cbc8..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate069-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate069.jpg b/old/67159-h/images/plate069.jpg
deleted file mode 100644
index 55c5ab2..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate069.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate070-back.png b/old/67159-h/images/plate070-back.png
deleted file mode 100644
index 8372bf9..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate070-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate070.jpg b/old/67159-h/images/plate070.jpg
deleted file mode 100644
index 10d56d4..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate070.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate071-back.png b/old/67159-h/images/plate071-back.png
deleted file mode 100644
index 3d3b5c5..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate071-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate071.jpg b/old/67159-h/images/plate071.jpg
deleted file mode 100644
index 3245f52..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate071.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate072-back.png b/old/67159-h/images/plate072-back.png
deleted file mode 100644
index 74fcb1e..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate072-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate072.jpg b/old/67159-h/images/plate072.jpg
deleted file mode 100644
index cbfe36d..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate072.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate073-back.png b/old/67159-h/images/plate073-back.png
deleted file mode 100644
index 90f78a3..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate073-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate073.jpg b/old/67159-h/images/plate073.jpg
deleted file mode 100644
index 505153c..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate073.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate074-back.png b/old/67159-h/images/plate074-back.png
deleted file mode 100644
index 1a3dbff..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate074-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate074.jpg b/old/67159-h/images/plate074.jpg
deleted file mode 100644
index e7e4377..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate074.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate075-back.png b/old/67159-h/images/plate075-back.png
deleted file mode 100644
index cbb0048..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate075-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate075.jpg b/old/67159-h/images/plate075.jpg
deleted file mode 100644
index df14f23..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate075.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate076-back.png b/old/67159-h/images/plate076-back.png
deleted file mode 100644
index 6fba365..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate076-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate076.jpg b/old/67159-h/images/plate076.jpg
deleted file mode 100644
index 86dc1d2..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate076.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate077-back.png b/old/67159-h/images/plate077-back.png
deleted file mode 100644
index 2b02000..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate077-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate077.jpg b/old/67159-h/images/plate077.jpg
deleted file mode 100644
index a069207..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate077.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate078-back.png b/old/67159-h/images/plate078-back.png
deleted file mode 100644
index e87dc4e..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate078-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate078.jpg b/old/67159-h/images/plate078.jpg
deleted file mode 100644
index cefcdae..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate078.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate079-back.png b/old/67159-h/images/plate079-back.png
deleted file mode 100644
index 87cd8f3..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate079-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate079.jpg b/old/67159-h/images/plate079.jpg
deleted file mode 100644
index 44ef33a..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate079.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate080-back.png b/old/67159-h/images/plate080-back.png
deleted file mode 100644
index 1295b8c..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate080-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate080.jpg b/old/67159-h/images/plate080.jpg
deleted file mode 100644
index df1bd04..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate080.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate081-back.png b/old/67159-h/images/plate081-back.png
deleted file mode 100644
index 32d2348..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate081-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate081.jpg b/old/67159-h/images/plate081.jpg
deleted file mode 100644
index 2f96088..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate081.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate082-back.png b/old/67159-h/images/plate082-back.png
deleted file mode 100644
index 8b9c5a0..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate082-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate082.jpg b/old/67159-h/images/plate082.jpg
deleted file mode 100644
index fda0d11..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate082.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate083-back.png b/old/67159-h/images/plate083-back.png
deleted file mode 100644
index 7baca37..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate083-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate083.jpg b/old/67159-h/images/plate083.jpg
deleted file mode 100644
index e80326f..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate083.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate084-back.png b/old/67159-h/images/plate084-back.png
deleted file mode 100644
index 55847c9..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate084-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate084.jpg b/old/67159-h/images/plate084.jpg
deleted file mode 100644
index f28bd30..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate084.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate085-back.png b/old/67159-h/images/plate085-back.png
deleted file mode 100644
index a4c2517..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate085-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate085.jpg b/old/67159-h/images/plate085.jpg
deleted file mode 100644
index 6eeee2f..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate085.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate086-back.png b/old/67159-h/images/plate086-back.png
deleted file mode 100644
index bff1370..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate086-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate086.jpg b/old/67159-h/images/plate086.jpg
deleted file mode 100644
index e868cb0..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate086.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate087-back.png b/old/67159-h/images/plate087-back.png
deleted file mode 100644
index 0e97513..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate087-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate087.jpg b/old/67159-h/images/plate087.jpg
deleted file mode 100644
index 507bf9a..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate087.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate088-back.png b/old/67159-h/images/plate088-back.png
deleted file mode 100644
index b7be91c..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate088-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate088.jpg b/old/67159-h/images/plate088.jpg
deleted file mode 100644
index 1f22e42..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate088.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate089-back.png b/old/67159-h/images/plate089-back.png
deleted file mode 100644
index 59024d7..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate089-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate089.jpg b/old/67159-h/images/plate089.jpg
deleted file mode 100644
index e9b7191..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate089.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate090-back.png b/old/67159-h/images/plate090-back.png
deleted file mode 100644
index 093f23d..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate090-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate090.jpg b/old/67159-h/images/plate090.jpg
deleted file mode 100644
index 8fc5175..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate090.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate091-back.png b/old/67159-h/images/plate091-back.png
deleted file mode 100644
index 75342fa..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate091-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate091.jpg b/old/67159-h/images/plate091.jpg
deleted file mode 100644
index 1ef2242..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate091.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate092-back.png b/old/67159-h/images/plate092-back.png
deleted file mode 100644
index 194bfb7..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate092-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate092.jpg b/old/67159-h/images/plate092.jpg
deleted file mode 100644
index 3f81cb5..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate092.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate093-back.png b/old/67159-h/images/plate093-back.png
deleted file mode 100644
index b6939bf..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate093-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate093.jpg b/old/67159-h/images/plate093.jpg
deleted file mode 100644
index 9ca3d8f..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate093.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate094-back.png b/old/67159-h/images/plate094-back.png
deleted file mode 100644
index 8aa31c5..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate094-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate094.jpg b/old/67159-h/images/plate094.jpg
deleted file mode 100644
index 656f6da..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate094.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate095-back.png b/old/67159-h/images/plate095-back.png
deleted file mode 100644
index c43948e..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate095-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate095.jpg b/old/67159-h/images/plate095.jpg
deleted file mode 100644
index bd17ddf..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate095.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate096-back.png b/old/67159-h/images/plate096-back.png
deleted file mode 100644
index 265155f..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate096-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate096.jpg b/old/67159-h/images/plate096.jpg
deleted file mode 100644
index 96706e9..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate096.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate097-back.png b/old/67159-h/images/plate097-back.png
deleted file mode 100644
index cbd4d3c..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate097-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate097.jpg b/old/67159-h/images/plate097.jpg
deleted file mode 100644
index 58ce7c3..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate097.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate098-back.png b/old/67159-h/images/plate098-back.png
deleted file mode 100644
index 1538a22..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate098-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate098.jpg b/old/67159-h/images/plate098.jpg
deleted file mode 100644
index d0fba51..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate098.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate099-back.png b/old/67159-h/images/plate099-back.png
deleted file mode 100644
index 360d0c6..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate099-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate099.jpg b/old/67159-h/images/plate099.jpg
deleted file mode 100644
index 628f948..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate099.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate100-back.png b/old/67159-h/images/plate100-back.png
deleted file mode 100644
index fb450a2..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate100-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate100.jpg b/old/67159-h/images/plate100.jpg
deleted file mode 100644
index c768031..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate100.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate101-back.png b/old/67159-h/images/plate101-back.png
deleted file mode 100644
index 9e3156f..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate101-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate101.jpg b/old/67159-h/images/plate101.jpg
deleted file mode 100644
index 0ce0035..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate101.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate102-back.png b/old/67159-h/images/plate102-back.png
deleted file mode 100644
index cd13ce9..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate102-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate102.jpg b/old/67159-h/images/plate102.jpg
deleted file mode 100644
index 62c8a4f..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate102.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate103-back.png b/old/67159-h/images/plate103-back.png
deleted file mode 100644
index 71dafca..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate103-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate103.jpg b/old/67159-h/images/plate103.jpg
deleted file mode 100644
index cd2e5db..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate103.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate104-back.png b/old/67159-h/images/plate104-back.png
deleted file mode 100644
index 56c88bd..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate104-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate104.jpg b/old/67159-h/images/plate104.jpg
deleted file mode 100644
index 2841d2a..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate104.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate105-back.png b/old/67159-h/images/plate105-back.png
deleted file mode 100644
index bc0c5b8..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate105-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate105.jpg b/old/67159-h/images/plate105.jpg
deleted file mode 100644
index d2785ad..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate105.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate106-back.png b/old/67159-h/images/plate106-back.png
deleted file mode 100644
index 22b25bb..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate106-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate106.jpg b/old/67159-h/images/plate106.jpg
deleted file mode 100644
index a4fb137..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate106.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate107-back.png b/old/67159-h/images/plate107-back.png
deleted file mode 100644
index d8533af..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate107-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate107.jpg b/old/67159-h/images/plate107.jpg
deleted file mode 100644
index d86a571..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate107.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate108-back.png b/old/67159-h/images/plate108-back.png
deleted file mode 100644
index e1aa784..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate108-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate108.jpg b/old/67159-h/images/plate108.jpg
deleted file mode 100644
index d1989a1..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate108.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate109-back.png b/old/67159-h/images/plate109-back.png
deleted file mode 100644
index 0733fab..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate109-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate109.jpg b/old/67159-h/images/plate109.jpg
deleted file mode 100644
index 413b816..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate109.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate110-back.png b/old/67159-h/images/plate110-back.png
deleted file mode 100644
index aa43ac5..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate110-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate110.jpg b/old/67159-h/images/plate110.jpg
deleted file mode 100644
index 333ed58..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate110.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate111-back.png b/old/67159-h/images/plate111-back.png
deleted file mode 100644
index 7d3379d..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate111-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate111.jpg b/old/67159-h/images/plate111.jpg
deleted file mode 100644
index 65f48aa..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate111.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate112-back.png b/old/67159-h/images/plate112-back.png
deleted file mode 100644
index d66464b..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate112-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate112.jpg b/old/67159-h/images/plate112.jpg
deleted file mode 100644
index 6cd6c8e..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate112.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate113-back.png b/old/67159-h/images/plate113-back.png
deleted file mode 100644
index 9cf9708..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate113-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate113.jpg b/old/67159-h/images/plate113.jpg
deleted file mode 100644
index 6978be2..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate113.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate114-back.png b/old/67159-h/images/plate114-back.png
deleted file mode 100644
index 09f8af9..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate114-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate114.jpg b/old/67159-h/images/plate114.jpg
deleted file mode 100644
index e48d5e8..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate114.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate115-back.png b/old/67159-h/images/plate115-back.png
deleted file mode 100644
index 89f1cf5..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate115-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate115.jpg b/old/67159-h/images/plate115.jpg
deleted file mode 100644
index 002b83c..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate115.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate116-back.png b/old/67159-h/images/plate116-back.png
deleted file mode 100644
index 357681c..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate116-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate116.jpg b/old/67159-h/images/plate116.jpg
deleted file mode 100644
index 08f4a4f..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate116.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate117-back.png b/old/67159-h/images/plate117-back.png
deleted file mode 100644
index a0c5efe..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate117-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate117.jpg b/old/67159-h/images/plate117.jpg
deleted file mode 100644
index 797f522..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate117.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate118-back.png b/old/67159-h/images/plate118-back.png
deleted file mode 100644
index f69020c..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate118-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate118.jpg b/old/67159-h/images/plate118.jpg
deleted file mode 100644
index ec53c4a..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate118.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate119-back.png b/old/67159-h/images/plate119-back.png
deleted file mode 100644
index 7d98047..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate119-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate119.jpg b/old/67159-h/images/plate119.jpg
deleted file mode 100644
index 5eaf637..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate119.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate120-back.png b/old/67159-h/images/plate120-back.png
deleted file mode 100644
index 1dca68d..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate120-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate120.jpg b/old/67159-h/images/plate120.jpg
deleted file mode 100644
index 91c5a9b..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate120.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate121-back.png b/old/67159-h/images/plate121-back.png
deleted file mode 100644
index a8605f8..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate121-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate121.jpg b/old/67159-h/images/plate121.jpg
deleted file mode 100644
index bd147f6..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate121.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate122-back.png b/old/67159-h/images/plate122-back.png
deleted file mode 100644
index 7df0961..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate122-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate122.jpg b/old/67159-h/images/plate122.jpg
deleted file mode 100644
index 983d8aa..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate122.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate123-back.png b/old/67159-h/images/plate123-back.png
deleted file mode 100644
index d796039..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate123-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate123.jpg b/old/67159-h/images/plate123.jpg
deleted file mode 100644
index 48882d7..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate123.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate124-back.png b/old/67159-h/images/plate124-back.png
deleted file mode 100644
index 217c421..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate124-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate124.jpg b/old/67159-h/images/plate124.jpg
deleted file mode 100644
index c9f8d62..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate124.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate125-back.png b/old/67159-h/images/plate125-back.png
deleted file mode 100644
index 1437205..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate125-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate125.jpg b/old/67159-h/images/plate125.jpg
deleted file mode 100644
index 007d188..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate125.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate126-back.png b/old/67159-h/images/plate126-back.png
deleted file mode 100644
index 6eb2d51..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate126-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate126.jpg b/old/67159-h/images/plate126.jpg
deleted file mode 100644
index 105802d..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate126.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate127-back.png b/old/67159-h/images/plate127-back.png
deleted file mode 100644
index 335daa5..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate127-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate127.jpg b/old/67159-h/images/plate127.jpg
deleted file mode 100644
index 6989e41..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate127.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate128-back.png b/old/67159-h/images/plate128-back.png
deleted file mode 100644
index 56ea49e..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate128-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate128.jpg b/old/67159-h/images/plate128.jpg
deleted file mode 100644
index 580b9c2..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate128.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate129-back.png b/old/67159-h/images/plate129-back.png
deleted file mode 100644
index cd30eee..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate129-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate129.jpg b/old/67159-h/images/plate129.jpg
deleted file mode 100644
index 4e0749e..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate129.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate130-back.png b/old/67159-h/images/plate130-back.png
deleted file mode 100644
index 55258c9..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate130-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate130.jpg b/old/67159-h/images/plate130.jpg
deleted file mode 100644
index e3c7a26..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate130.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate131-back.png b/old/67159-h/images/plate131-back.png
deleted file mode 100644
index d2a0fcc..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate131-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate131.jpg b/old/67159-h/images/plate131.jpg
deleted file mode 100644
index 8f11652..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate131.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate132-back.png b/old/67159-h/images/plate132-back.png
deleted file mode 100644
index e80d894..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate132-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate132.jpg b/old/67159-h/images/plate132.jpg
deleted file mode 100644
index f060fc7..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate132.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate133-back.png b/old/67159-h/images/plate133-back.png
deleted file mode 100644
index e615d36..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate133-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate133.jpg b/old/67159-h/images/plate133.jpg
deleted file mode 100644
index 428d687..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate133.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate134-back.png b/old/67159-h/images/plate134-back.png
deleted file mode 100644
index 8dc85f5..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate134-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate134.jpg b/old/67159-h/images/plate134.jpg
deleted file mode 100644
index d9b2b3c..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate134.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate135-back.png b/old/67159-h/images/plate135-back.png
deleted file mode 100644
index 40ceca1..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate135-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate135.jpg b/old/67159-h/images/plate135.jpg
deleted file mode 100644
index 49cd379..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate135.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate136-back.png b/old/67159-h/images/plate136-back.png
deleted file mode 100644
index ee50636..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate136-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate136.jpg b/old/67159-h/images/plate136.jpg
deleted file mode 100644
index 5bdf19f..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate136.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate137-back.png b/old/67159-h/images/plate137-back.png
deleted file mode 100644
index adb73d5..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate137-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate137.jpg b/old/67159-h/images/plate137.jpg
deleted file mode 100644
index cfe8ce0..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate137.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate138-back.png b/old/67159-h/images/plate138-back.png
deleted file mode 100644
index 360d900..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate138-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate138.jpg b/old/67159-h/images/plate138.jpg
deleted file mode 100644
index da27aea..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate138.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate139-back.png b/old/67159-h/images/plate139-back.png
deleted file mode 100644
index 896181d..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate139-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate139.jpg b/old/67159-h/images/plate139.jpg
deleted file mode 100644
index a63286f..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate139.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate140-back.png b/old/67159-h/images/plate140-back.png
deleted file mode 100644
index 5a63294..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate140-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate140.jpg b/old/67159-h/images/plate140.jpg
deleted file mode 100644
index 31a95a1..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate140.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate141-back.png b/old/67159-h/images/plate141-back.png
deleted file mode 100644
index bc6f105..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate141-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate141.jpg b/old/67159-h/images/plate141.jpg
deleted file mode 100644
index 4eff664..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate141.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate142-back.png b/old/67159-h/images/plate142-back.png
deleted file mode 100644
index a6981ec..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate142-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate142.jpg b/old/67159-h/images/plate142.jpg
deleted file mode 100644
index 79e310c..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate142.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate143-back.png b/old/67159-h/images/plate143-back.png
deleted file mode 100644
index 5252e9d..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate143-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate143.jpg b/old/67159-h/images/plate143.jpg
deleted file mode 100644
index 86df8fa..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate143.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate144-back.png b/old/67159-h/images/plate144-back.png
deleted file mode 100644
index e5ba97f..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate144-back.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/plate144.jpg b/old/67159-h/images/plate144.jpg
deleted file mode 100644
index 1dc844c..0000000
--- a/old/67159-h/images/plate144.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/qr67159.png b/old/67159-h/images/qr67159.png
deleted file mode 100644
index c004001..0000000
--- a/old/67159-h/images/qr67159.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/spine.jpg b/old/67159-h/images/spine.jpg
deleted file mode 100644
index 676f111..0000000
--- a/old/67159-h/images/spine.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/67159-h/images/titlepage.png b/old/67159-h/images/titlepage.png
deleted file mode 100644
index b9b829e..0000000
--- a/old/67159-h/images/titlepage.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/old/20220114-67159-0.txt b/old/old/20220114-67159-0.txt
deleted file mode 100644
index 86d04e9..0000000
--- a/old/old/20220114-67159-0.txt
+++ /dev/null
@@ -1,3125 +0,0 @@
-The Project Gutenberg eBook of Lente, by Jac. P. Thijsse
-
-This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and
-most other parts of the world at no cost and with almost no restrictions
-whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms
-of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at
-www.gutenberg.org. If you are not located in the United States, you
-will have to check the laws of the country where you are located before
-using this eBook.
-
-Title: Lente
-
-Author: Jac. P. Thijsse
-
-Illustrators: L. W. R. Wenckebach
-              Jan van Oort
-              Jan Voerman Jr.
-
-Release Date: January 14, 2022 [eBook #67159]
-
-Language: Dutch
-
-Produced by: Jeroen Hellingman and the Online Distributed Proofreading
-             Team at https://www.pgdp.net/ for Project Gutenberg
-
-*** START OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK LENTE ***
-
-
-
-
-
-                                 LENTE
-
-                                  DOOR
-
-                            JAC. P. THIJSSE
-
-                    GEÏLLUSTREERD MET PLAATJES NAAR
-                  TEEKENINGEN VAN L. W. R. WENCKEBACH,
-                    JAN VAN OORT EN JAN VOERMAN Jr.
-
-
-                                  1906
-
-                         BAKKERIJ „DE RUIJTER”
-                       DER FIRMA VERKADE & COMP.
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-Het was op een voorjaarsavond, gezellig tegenover elkander zittende,
-dat wij aan den praat raakten over ons album No. 3, dat toen pas was
-uitgekomen en in slechts enkele weken zijne bestemming gevonden had
-door gansch het land.—Zoo’n album met de plaatjes, teksten, en alles
-wat er aan vast is, kost veel tijd van voorbereiding; heel een
-organisatie van teekenaars, drukkers, binders en pakkers komt er bij te
-pas, en is het eenmaal verschenen, dan komt van zelf de vraag: „Wat nu?
-Hoe kunnen wij, geleerd door de ervaring van vorige uitgaven, een
-volgend jaar iets beters leveren, iets wat nog meer voldoet aan het
-doel, dat wij ons speciaal in de laatste jaren voor oogen stelden, n.l.
-om het geld, dat wij voor reklame uitgeven, zoo practisch en tevens zoo
-nuttig mogelijk te besteden?”
-
-En al pratende lokte het eene denkbeeld het andere uit. Eerstens wilden
-wij een beslist Nederlandsch werk leveren: plaatjes met Hollandsche
-voorstellingen, door landgenooten ontworpen, gereproduceerd en gedrukt,
-het album hier gemaakt, gedrukt en gebonden, het papier er voor van
-eene Nederlandsche firma.
-
-Dan wilden wij zoo gaarne, dat de plaatjes niet alleen de verzamellust
-der kinderen zouden bevredigen, maar ook dat ouders en anderen er
-vreugde van zouden kunnen hebben,—dat er voor allen wat uit te leeren
-zou zijn, wat hun lust tot opmerken zou prikkelen, hunne liefde voor de
-natuur zou vergrooten. En toen stond het plan ons spoedig geheel voor
-den geest: wij zouden eene vertelling trachten te geven van het jaar,
-van de verschillende jaargetijden, van bloemen, vogels, vlinders,
-kevers, die overal te vinden zijn in ons kleine land, doch die maar
-door enkelen worden gekend.
-
-Natuurlijk kwamen ons toen dadelijk in de gedachte de aardige boekjes
-van Heijmans en Thijsse: In Sloot en Plas, Hei en Dennen, enz. en de
-artikelen van Thijsse in het „Alg. Handelsblad”, en wij namen ons voor
-een dier heeren te vragen, of hij ons helpen wilde in ons streven, om
-het geld, dat wij nu eenmaal moeten uitgeven om aan onze producten die
-bekendheid te geven, die voor den bloei onzer zaken noodig is, nuttig
-te besteden, ten bate van eene breede schare van lezers en lezeressen,
-zoo oud als jong, in het belang van verbreiding van kennis onder hen en
-het aankweeken van liefde voor alles wat groeit en bloeit in onze zoo
-mooie natuur.
-
-Dus niet een album alleen, maar een boek, en ter illustreering van den
-tekst de plaatjes, die wij bij onze artikelen pakken. Een boek dat
-geïllustreerd zal zijn tegen dat de Lente opnieuw haar intrede doet.
-Een boek, dat een deel zou kunnen vormen van eene volgreeks: Lente,
-Zomer, Herfst en Winter, een boek geschreven door eenen scherpen
-waarnemer, versierd met oorspronkelijke en daarbij behoorende
-teekeningen, welke het bloempje en plantje of vogel en vlinder, zoo
-getrouw mogelijk weergeven.
-
-Wij waren in onzen schik met deze vondst, en togen aan den arbeid, of
-juister nog de heer Vlaanderen, die onze afdeeling reklame beheert. De
-heer Thijsse verklaarde zich bereid het boek te schrijven, de
-teekenaars Jan van Oort en L. W. R. Wenckebach te Amsterdam en Jan
-Voerman Jr. te Hattem namen het ontwerpen en teekenen der plaatjes op
-zich, terwijl de reproductie daarvan werd toevertrouwd aan de heeren
-Roeloffzen-Hübner & Van Santen, Amsterdam en den heer S. Bakker Jzn.,
-Koog a/d Zaan. De tekst werd gedrukt door de firma Mouton & Co., Den
-Haag, op papier, geleverd door de firma Van Gelder Zonen, Wormerveer;
-het binden geschiedde door de heeren Stokkink & Van Lith, Amsterdam.
-Wij noemen deze namen, omdat wij in het begin zeiden, dat het geheel
-een zuiver Nederlandsch werk zou vertegenwoordigen, en tevens om de
-heeren dank te brengen voor de goede zorgen, die zij aan een en ander
-hebben besteed.
-
-Eén vraag dringt zich thans aan ons op: zullen wij op den ingeslagen
-weg voortgaan, zullen wij spoedig na het uitkomen van dit album kunnen
-besluiten een volgend jaar een vervolg daarop te geven, getiteld
-„Zomer”? Dit hangt van U af, waarde lezer. Hoe spoediger wij weten, dat
-het boek „Lente” met de daarbij behoorende plaatjes U bevalt, hoe
-liever wij dit hebben, dan kunnen gedurende den zomer de bloemen,
-vogels en insecten uitsluitend naar de natuur worden geteekend, en ook
-voor den schrijver van den tekst heeft het veel waarde wanneer hij zoo
-vroeg mogelijk weet, of het vervolg op „Lente” verschijnen zal, ja dan
-neen. Wanneer gij derhalve plaatjes ter ruiling zendt, schrijft ons dan
-of gij met ons plan instemt.
-
-Wij besluiten met den wensch, dat „Lente” de kring van onze jeugdige
-vrienden zal vergrooten en de kennis en de liefde tot de natuur zal
-vermeerderen.
-
-
-    Firma VERKADE & COMP.
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-LENTE.
-
-
-Het is nog niet uitgemaakt, wie het eerst de Lente proclameert: de
-zanglijster, de sneeuwklokjes of de hazelaar. Het eene jaar komt de
-vogel het eerst met ’t nieuwtje, het andere jaar de heester of de
-bloem, maar in ieder geval weten zij het altijd eerder dan de menschen,
-die op den kalender afgaan, en meenen, dat de Lente den
-eenentwintigsten Maart haar intocht doet.
-
-Mij dunkt, ik hoor die zanglijster al lachen! „21 Maart, begin van de
-Lente? Maar dan zitten wij al lang in de zorgen! Neen hoor, de ware
-pret begint al, wanneer de dagen weer langer worden, zoo in het begin
-van Januari. Hoor maar eens, wat de andere vogels er van zeggen”.
-
-En waarlijk, daar gaat hij zitten in den hoogsten top van zijn
-geliefkoosden abeel of iep en roept ze alle op. Want de zanglijster is
-alle talen machtig en ’t kost hem niet de minste moeite, om in éen adem
-koolmees en pimpelmees, roodborst en huismusch, wulp en spreeuw toe te
-spreken, ieder in zijn eigen dialect.
-
-Uit pure vreugd en baldadigheid gooit hij daar nog allerlei geluiden
-tusschen in van eigen vinding: mooie loopjes en melodieën en
-afschuwelijke krijsch- en sisgeluiden, net als een kwajongen, die al
-tamelijk goed viool kan spelen, maar ’t niet kan laten, om zijn
-instrument van tijd tot tijd te gebruiken als speelgoed.
-
-Dag aan dag zit hij in denzelfden boom, dikwijls op denzelfden tak zijn
-blijdschap uit te galmen, eerst alleen in de morgenuren bij dooiweer,
-dan ook tegen zonsondergang en eindelijk heele dagen lang,
-onverschillig wat weer het is. Al hagelt, regent en sneeuwt het
-tegelijk, het hindert hem niet. Alleen wanneer er onverwacht weer eens
-een winterweekje komt en de grond hard bevriest, zoodat hij niets
-anders te eten kan vinden dan wat bevroren hulstbessen of onrijpe
-klimopvruchten, dan verstomt zijn lied en dan kan hij in een paar dagen
-geweldig afvallen, zoodat hij ten slotte niet meer is dan vel over
-been.
-
-Doch zoodra de thermometer boven nul staat, begint de vreugd opnieuw.
-Deze afwisseling van bitteren strijd en uitgelaten vreugde maken de
-eerste lenteweken tot den heerlijksten tijd van het jaar, vol pit,
-fermheid en blijdschap.
-
-Den eenen dag verdringen de musschen zich hongerig en haveloos om het
-voederbakje, den volgenden zitten ze onbezorgd en voldaan gezellig te
-sjielpen in de kale boomen. Wat ze elkander daar te verhalen hebben is
-een raadsel, maar zeker is het, dat de zon erbij betrokken is, want
-ieder straaltje vangen ze op tusschen de half opgerichte grijze veeren.
-En als de zon op ’t punt is onder te gaan, dan is hun gezelschap ’t
-grootst en het gesjielp op zijn luidruchtigst.
-
-Blijft het zonnige weer aanhouden, dan sleepen de musschen dra met
-vezels en strootjes en dat beteekent nesten bouwen. Die vogels hebben
-het onder de bescherming van onze huizen en daken al zoover gebracht,
-dat zij den winter soms totaal negeeren en kale jongen hebben met
-Nieuwejaar. Maar dat lijkt ons een afdwaling der natuur veroorzaakt
-door het stadsleven.
-
-Doch in Februari, dat is wat anders. Dan gaat de zanglijster ook al
-bouwen en de meezen ontbinden gaandeweg hun groote winterlegers en
-trekken bij kleine troepjes, ten slotte zelfs bij paren door het land.
-
-Wie de meezen voert met spekzwoord of soepbeentjes, vet in een notendop
-of een kokosnoot—alles opgehangen in de boomen—kan dat gemakkelijk
-waarnemen. In den winter komen heele troepen op ’t voer af. Niet, dat
-ze alle tegelijk eten, o neen, dat gaat bij beurten: de sterkste het
-eerst en dan wippen de andere ongeduldig door het hout onder het uiten
-van hun klokjesheldere loktonen. Het zijn meest koolmeezen, met zwarten
-kop en zwarte middenstreep over zwavelgele borst, maar ook komen er
-prachtige pimpelmeesjes bij met lichtblauwen schedel en donkerblauwen
-halskraag.
-
-En als nu de lente komt, dan worden de troepen in de boomen minder
-talrijk, maar er zitten er meer op het voeder; dikwijls twee op
-dezelfde kokosnoot of hetzelfde varkensribbetje. De een is wat grooter
-en mooier en forscher geteekend dan de andere, ’t is een mannetje, dat
-zijn wijfje vergunt mee te eten en dat van tijd tot tijd woedend
-opvliegt naar een derden vogel, die boven aan het touwtje zit te
-rukken. Bijna alle jonge vogelhuishoudens hebben last van zoo’n derde,
-zoo’n indringer, en ’t kost het mannetje heel wat ongerustheid en
-strijd, om hem ten slotte van de baan te krijgen.
-
-De pimpelmeesjes verschijnen eerder gepaard dan de koolmeezen. Dat
-hangt misschien samen met de omstandigheid, dat zij op ietwat
-vertrouwelijker voet staan met de menschen, want in den omgekeerden
-bloempot of de nestkastjes, die gij ter beschikking van de vogels
-stelt, zullen zich veel eerder pimpelmeesjes dan koolmeezen vestigen.
-Toch zijn er nog altijd drie kansen tegen één, dat er in plaats van
-pimpeltjes ringmusschen of spreeuwen in komen en de kansen voor
-roodstaartjes staan zoowat gelijk.
-
-Die meesjes beginnen nu ook hun lentelied te zingen, dat veel liever en
-vroolijker is, dan hun winterzang. Zoo gaat het ook met roodborst en
-winterkoning. Die hebben den heelen winter door gezongen, vorst of geen
-vorst, maar nu het lente wordt, zingen zij eens zoo mooi en eens zoo
-lang, het roodborstje hoog en fijn en aandoenlijk, de winterkoning
-dartel en blij met geraas en geschetter en trillers zonder eind.
-
-Hij is nog doller dan de zanglijster, want die zit ten minste nog stil
-op zijn tak.
-
-De winterkoning echter houdt het nergens langer uit dan een minuut,
-telkens verandert hij van plaats, altijd door zingend, zoodat hij
-eindelijk met zijn korte snorrende vleugeltjes gaat gelijken op een
-soort van muzikaal balspel. Ten slotte schijnt hij uitgeraasd te zijn,
-en dan sluipt de bruine dwerg tusschen de boomstronken door, om voedsel
-te zoeken of om bouwstoffen te vergaren voor een van de vele nesten,
-die hij onderhanden heeft.
-
-Daar ontmoet hij den zwarten lijster, die ook al met lentegedachten
-rondloopt en daardoor minder verdraagzaam is, dan een maand geleden,
-zoodat hij dat gedraai en gesnuffel van zoo’n winterkoning in zijn
-nabijheid niet hebben kan. Hij springt dus met zoo’n paar deftige
-lijstersprongetjes op den kleinen indringer los, deze slaat op de
-vlucht en begint in zijn agitatie natuurlijk weer van voren af aan te
-zingen. Want elke sterke gemoedsaandoening, al is het ook een
-onaangename, is voor hem en voor vele andere vogels de aanleiding tot
-een lied.
-
-De zwarte lijster koelt nu zijn woede op een arme aardworm, die hij
-onder de dorre bladeren gehoord had en laat de zucht hooren, waarvan de
-lijsters het monopolie hebben en dat eigenlijk een armzalig dun gefluit
-is. Waarom zou hij zuchten, die mooie zwartgerokte, goudgesnavelde
-merel? Wel, verleden week vochten drie bruine merelwijfjes om hèm, en
-nu moet hij weer dag aan dag met andere merelmannen vechten om de eene
-van de drie, die toen de baas en daardoor zijn wijfje geworden is.
-
-Dat veroorzaakt in de merelwereld al dat gejaag en geraas en geroep, al
-die onrust en onwaardige vechtpartijen, die men niet verwachten zou van
-een zoo edelen zanger. Hoe rein en rustig klinkt zijn lied ’s avonds
-uit de hooge boomen!
-
-Als de merel zingt, dan is het ook tijd, om naar bloemen uit te zien.
-Wel is waar hebben den heelen winter door madeliefje en kruiskruid,
-vogelmuur en paarse doovenetel hun bloempjes vertoond tusschen ijs en
-sneeuw, maar dat was toch niet het ware. Die bloempjes bleven klein en
-dicht bij den grond, weinig in aantal en zonder geur of fleur.
-
-Maar nu wordt het anders. De vogelmuur groeit uit en vertakt zich en
-waar met Kerstmis zich niet meer vertoonde dan een enkel bloempje
-tusschen een paar groene blaadjes, daar spreiden zich nu kussens uit
-van dicht sappig groen en als de zon schijnt, dan wordt dat groen
-overdekt en verborgen door duizenden bij duizenden tienpuntige
-sterretjes van het reinste wit, zoodat het plekje grond bedekt lijkt
-met een ijle sneeuwlaag. En de madeliefjes verheffen zich op hooger
-stelen. In den winter zijn ze altijd eenvoudig wit met geel, flets geel
-en slap wit. Maar nu ’t lente wordt, hebben ze warmer tinten van noode,
-het geel wordt dieper en nadert tot oranje en de randbloempjes krijgen
-een tipje rood. Hoe helderder voorjaarsweer, des te meer madeliefjes
-met roode randjes.
-
-Op dezelfde plaatsen als de vogelmuur bloeit het kruiskruid, het
-gemeene kruiskruid, zooals het in de boeken heet. Dat woordje gemeen
-heeft in de plantkunde een andere beteekenis dan in het dagelijksch
-leven, het is eigenlijk een afkorting van „algemeen” en er zit dus
-heelemaal geen kwaad bij. In dit geval echter kunnen wij haast niet
-nalaten, met eenige minachting aan het plantje te denken, het is zoo
-gewoon en zoo min, het staat altijd op verwaarloosde plekjes en heeft
-in vorm en kleur en levenswijs weinig, dat bij den oppervlakkigen
-beschouwer bewondering wekt of aandacht trekt. Een echt versmaad,
-nederig onkruid.
-
-Even nederig en bijna altijd over het hoofd gezien is een ander
-bloempje, dat dikwijls reeds in November bloeit, den heelen winter
-zonder schade door alle wisseling van vorst en dooi blijft groeien en
-nu in de lachende voorjaarszon zijn gansche levenskracht ontwikkelt.
-Het is het hongerbloempje, een nietig plantje, bestaande uit een
-rozetje van groene blaadjes vlak op den grond, waaruit een dunne
-vertakte bloemstengel verrijst. De bloempjes zijn kleine kruisbloempjes
-met gespleten kroonblaadjes, zoodat er in plaats van vier acht schijnen
-te zijn.
-
-Maar op de zandgronden en in sommige parken en tuinen groeien deze
-kleine plantjes dicht opeen bij honderden en duizenden. In den
-voormiddag gaan bij zonnig weer de bloempjes wijd open. De dunne
-steeltjes, die ze dragen, zijn nauwelijks zichtbaar en zoo schijnt er
-dan een witte sluier te zweven boven de groenende duinhelling.
-
-Het hongerbloempje heet ook wel voorjaarsvroegeling en dat is eigenlijk
-een veel aardiger naam. Want dit dappere plantje wekt maar zelden
-gedachte aan honger en gebrek. Integendeel, de bloempjes bevatten flink
-ontwikkelde honingklieren en verschaffen overvloedig voedsel aan
-vliegen en bijen en vroege voorjaarsvlinders.
-
-Er zijn ook vlinders van den winter, vreemde, geheimzinnige dieren,
-maar de echte vlinder van het voorjaar is het bont gekleurde Kleine
-Vosje. Die heeft ook een fijn lentegevoel en komt uit zijn schuilhoek
-wel te voorschijn, nog voor de zanglijster zingt. Dikwijls moet hij dan
-smadelijk den terugtocht blazen, maar als de merel gaat zingen, dan
-staan zijn kansen al beter en dan is hij er ook zeker van, dat hij op
-de bloemen van het Klein Hoefblad smakelijk zijn bekomst kan eten.
-
-Met het Sneeuwklokje is het Klein Hoefblad eigenlijk de eerste echte
-voorjaarsbloem, want vogelmuur, madelief, kruiskruid, doovenetel en
-voorjaarsvroegeling zijn te beschouwen als overwinteraars.
-
-Het sneeuwklokje komt ook wel reeds in December uit den grond kijken,
-maar houdt zijn blaadjes en bloemen nog lang in de beschermende scheede
-besloten. Eind Januari of in ’t begin van Februari komt op zonnige
-plekjes een enkel bloempje uit het hulsel te voorschijn, maar het opent
-zich nog niet. Als een groote, bevroren witte droppel blijft het hangen
-en eerst na eenige dagen spreiden in de warme Februari-zon de buitenste
-dekblaadjes zich uit en de groengestreepte binnenste bloemblaadjes
-bieden aan de hongerige bijen hun honingvoorraad aan.
-
-Weken lang duren die bloempjes. Als ze zich openen, ligt het ijs nog in
-de slooten en is de zanglijster nauwelijks begonnen te zingen. Wanneer
-zij verwelken, heeft de kieviet al eieren en zien wij de komst van de
-zwaluwen tegemoet. Al dien tijd staan ze frisch en ongeschonden te
-bloeien, ongedeerd door storm of vorst, onaangeroerd door de vraatzieke
-slakken of door het nog vraatzuchtiger konijn. Geen wonder, dat deze
-plant de lieveling is van allen en dat is wel de oorzaak ervan, dat we
-ze zoo weinig in ’t wild vinden.
-
-Overal waar ze groeien, worden ze uitgegraven en meegenomen naar
-tuintjes en parken en daar komen ze ieder jaar in steeds toenemend
-aantal weer te voorschijn. Daarbij moeten ze zich het gezelschap laten
-welgevallen van uitheemsche sneeuwklokjes-soorten en, wat erger is, van
-„dubbele” sneeuwklokjes.
-
-Zooeven noemde ik tegelijk met het sneeuwklokje het Klein Hoefblad als
-eerste voorjaarsplant. Dit groeit in en om steden en langs de wegen
-overvloedig genoeg, maar in sommige streken van ons land komt het
-weinig of niet voor, en ’t is dus geen wonder, dat enkele menschen het
-niet kennen.
-
-Nu dan, een goede kennis van me, een echt liefhebber van bloemen en
-vogels, maar volstrekt geen plantkundige, kwam op een mooien
-Februari-dag opgetogen thuis met zijn kleeren vol slik en zijn handen
-vol bloed en een sigarenkistje, dat hij bij wildvreemde menschen
-geleend had, vol pollen van een alleraardigst bloempje, die hij met
-groote zorg en liefde in zijn tuin plantte. Het was het kleine
-hoefblad.
-
-Nu is dat werkelijk een heel mooi bloempje. Het hoofdje zit op den
-dikken, beschubden stengel en als de zon schijnt, dan gaan de fijne
-straalbloempjes wijd uitstaan, als de stralen van een zonnetje, het
-gele hartje komt dan te zien en zelfs een volkomen oningewijde kan dan
-merken, dat het bestaat uit een aantal bekervormige kleine bloempjes.
-Het blijkt ook, dat ieder straaltje van het zonnetje een bloempje is
-met een echten stamper er in, die later een mooi gepluimd vruchtje
-oplevert.
-
-Bij koud en donker weer gaan de hoofdjes dicht, maar als de zon
-straalt, dan straalt het kleine hoefblad ook, dan lijkt het zich uit
-te rekken in de lekkere warmte en vlinders en bijen komen zich
-verlustigen op de mooie bloem.
-
-Mijn vriend was er wat mee in zijn schik en zijn vrouw ook en ze waren
-zoo edelmoedig, aan een belangstellend buurman ook een paar polletjes
-cadeau te doen.
-
-Na eenige weken raakten de bloempjes uitgebloeid, en de pluizige
-vruchthoofdjes verwaaiden. Ook kwamen er mooie witte hoefvormige
-blaadjes te voorschijn, die in ’t eerst volstrekt niet in den tuin
-misstonden. Maar in den loop van den zomer werden ze toch wel wat groot
-en grof. En op andere plekken in den tuin kwamen ook al van die
-blaadjes te voorschijn. In alle perken vertoonden zich bovendien kleine
-kiemplantjes, die ook al spoedig hoefvormige blaadjes vormden en
-moeilijk te wieden waren. Eindelijk werd het een heele misère, het
-mooie plantje bleek een allerlastigst, bijna onverdelgbaar onkruid te
-zijn, dat uiterst snel en gemakkelijk opkomt uit zaad en zich even
-gemakkelijk voortplant door onderaardsche uitloopers, zoodat het omhoog
-en omlaag bestreden moet worden.
-
-Voor den tuin is het dus niet geschikt, op den akker is het te vreezen,
-maar langs dijken en wegen en op braakliggend terrein is het een
-welkome lentebode, een prachtig plantje, een toevlucht voor vlinders,
-vliegen en bijen. Maar in de poëzie heeft het zich geen plaats naast
-het sneeuwklokje weten te verwerven.
-
-Men plant de sneeuwklokjes meestal in het gras, maar eigenlijk behooren
-ze thuis in ’t kreupelhout en mooier, rijker lentetafereel is er wel
-niet denkbaar dan bloeiende sneeuwklokjes onder bloeiende hazelaars.
-
-De afgevallen hazelaarbladeren, die gedurende den winter de opkomende
-spruitjes van het sneeuwklokje bedekten, vergaan in het voorjaar
-spoedig tot zwarte boschaarde, zoodat de witte sneeuwklokjes bij het
-ontluiken een mooien donkeren achtergrond hebben, een bodem, die door
-de zon gemakkelijk verwarmd wordt. Ook de lenige twijgen van den
-hazelaar zelf zijn donker van tint, opgevroolijkt door tallooze lichte
-stipjes.
-
-En nu ontplooien zich tegelijk met de sneeuwklokjes aan die donkere
-takken de teere zwavelgele bloeikatjes. Den heelen winter door waren ze
-als stijve cilindertjes reeds aan de takken te zien, maar nu rekken ze
-zich tot fijne franje, die roerloos neerhangt op windstille plekken
-onder beschutting van het hooge duin of de dichte bosschen. Duizenden
-bij duizenden hangen er aan de twijgen en waar deze zich aan
-hoogopgeschoten stammen horizontaal vertakken, loopt ge onder een
-troonhemel van goud.
-
-Ook ontbreekt het koninklijk purpur niet. Overal tusschen de bungelende
-katjes vertoonen zich groene knoppen vlak op den tak en vele daarvan
-dragen een prachtig purperen pluimpje. Dat zijn de stamperbloemen; in
-den herfst worden dat de mooie vruchten, de groenachtig bruine
-hazelnoten in hun krulkraag van wazig groen. Weken lang duurt deze
-bloesempraal, schooner dan de bloei van menigeen van de uitheemsche
-heesters, die onzen hazelaar uit parken en tuinen hebben verdrongen.
-
-Als eenmaal de hazelaar zijn katjes laat bungelen, dan volgen snel
-andere heesters en boomen. Het eerst komt de els, de watervriend. Zijn
-meeldraadkatjes zijn langer dan die van den hazelaar en dieper geel,
-soms rossig en bruin. Ze zijn ook talrijker en hangen dichter opeen,
-zoodat de bloeiende els door zijn bloesem geheel verborgen wordt.
-
-Er zijn sommige streken in ons land, waar bijna niets dan elzen
-groeien, en daar zijn in Maart wegzoom en waterkant en weidebosch
-omlijst en bedekt met warmgele sluiers. De stamperbloemen zitten aan
-dezelfde takjes als de meeldraadbloemen, maar ze zijn kleiner en vallen
-minder in ’t oog, al blijken ze ook bij nader toezien uitgerust te zijn
-met mooie donkerroode stempels en stijlen.
-
-En heel donker rosachtig bruin wordt het elzenbosch waar het gekapt is.
-De versch afgekapte stronken staan fel gekleurd tusschen het
-uitgebleekte wintergras.
-
-Voor ons openbaart de lente zich niet alleen in vogelzang,
-bloemenschoon en vlinderpraal, maar ook in de hernieuwde werkzaamheid
-van den mensch in veld en bosch, van mestrijden af tot houtkappen toe.
-Het lijkt een alleraardigste bezigheid, dat houtkappen en ’t is geen
-wonder, dat de houthakker al van ouds een van de lievelingsfiguren uit
-de poëzie is geweest. Wel is waar maakt de vertelling hem wel altijd
-arm, maar in negen van de tien gevallen is hij toch gelukkig en
-tevreden en in het tiende geval beleven op het minst zijn kinderen nog
-altijd hoogst merkwaardige en pleizierige dingen.
-
-Flinke handenarbeid in de open lucht, nu eens in een vroolijk zonnetje,
-dan weer onder een stemmigen sneeuwhemel is werkelijk een kostelijk
-iets. Het dichte kreupelhout geeft een goede beschutting tegen den
-wind. En alle vogels uit de buurt komen kijken naar den blauwkiel en
-zingen hem toe, als wilden ze hem danken voor de prachtige
-takkeboshoopen, die hij opwerpt en waartusschen zij zich zoo heerlijk
-kunnen verschuilen.
-
-De winterkoning kan niet wachten en kruipt nu al tusschen de takken
-door en de roodborst komt vlak bij den arbeider trippelen en als deze
-op een takkebos gaat zitten, om uit zijn bonten stukkezak de ferme
-boterhammen te eten, dan zet de roodborst zich op den bijlsteel en
-zingt het Fransche liedje dat Madame Michelet hem geleerd heeft: „Je
-suis le compagnon du pauvre bûcheron”.
-
-Dan gaat de man weer aan ’t werk en onder zijn bijl komen weer te
-voorschijn de roodbruine stompen van de elzen, de geelachtige van eik
-en beuk, de meelwitte van de esschen. De meidoorns en abeelen laat hij
-staan, de eerste, omdat er toch geen behoorlijke paaltjes en
-takkebossen van gemaakt kunnen worden, de laatste omdat ze snel kunnen
-opgroeien tot groote dikke boomen. Ze beginnen nu ook al in bloei te
-komen.
-
-De abeel hangt zich vol met gele en roode katjes van grover bouw. Ze
-moeten wat kunnen verdragen, want deze mooie boom, die nog veel te
-weinig gewaardeerd wordt, groeit dapper en wel zelfs op westhellingen
-van de duinen, waar hij de hevigste aanvallen van den boomverdelgenden
-zeewind te doorstaan heeft.
-
-Des te meer verheugt de waterwilg zich in de gunst en belangstelling
-der voorjaarswandelaars. Den heelen winter prijkt hij reeds met dikke
-knoppen, die vroeg in ’t jaar openbarsten en den gladden zilveren
-katjes een kijkje naar buiten gunnen. Maar dat is nog geen bloei. Dagen
-lang is er geen verandering te bespeuren, maar dan gaan die katjes
-zwellen en groeien; gele helmknopjes of bleekgroene stempellobben
-worden zichtbaar tusschen het zilveren pluis.
-
-Dan strekken zich opeens de meeldraden en nu is ieder katje een
-stralende bol van wit en goud. De stamperkatjes zijn niet zoo
-schitterend, maar ook heel mooi; meer groen dan geel, maar toch nog wel
-zoo helder van tint, dat een bloeiende vrouwelijke waterwilg nog wel
-een kilometer ver te zien is. Hoe heerlijk is het, op een duin te staan
-en in alle valleien die gouden en groene heesters te zien schitteren,
-of de lange versierde twijgen te zien wuiven langs de raampjes van den
-voorbijsnellenden spoortrein.
-
-Maar beter nog is het, er vlak bij te staan en het lenteleven aan die
-bloesems te bewonderen. De lucht is blauw en de zon straalt, zooals zij
-dat alleen in ’t voorjaar doen kan. De grond is merkbaar warmer dan de
-lucht, op vochtige plekken stijgen dampwolken omhoog, een zichtbare
-getuigenis van de krachtige werking der zonnestralen. En ’t is, of je
-den grond ziet leven, overal komen kiemplantjes en groeipieken te
-voorschijn en ’t wriemelt overal van klein gedierte, van vliegjes en
-mugjes met parelmoeren vleugels, torren in brons en goud en kleine
-wantsjes met kleurige harlekijnpakjes.
-
-In de katjes van de wilgen is het een onophoudelijk gegons en gebrom
-van insecten, die er komen om honing en stuifmeel. ’t Zijn meest de
-gewone kleine bruine honigbijen, maar ook groote kleurige hommels:
-aardhommels, zwart met wit met twee gele strepen, tuinhommels met drie
-gele strepen, steenhommels met rood achterlijf, akkerhommels met bruin
-fluweelen borststuk, allemaal groote beesten, die driftig neerbonzen op
-de bloemen, vlug hun bekomst nemen en dan luid gonzend verder vliegen.
-
-Die honigbijen hebben den winter doorgebracht in de warme korven of
-kasten, maar waar hebben die mooie hommels gezeten?
-
-Het antwoord op deze vraag vindt ge door op een zonnigen Februarimorgen
-de bloembedden in den tuin af te dekken. Reeds worden de vochtige dorre
-bladeren omhoog getild door hyacinthen en narcissen die uit den grond
-opschieten en crocusjes en tulpen boren er met spitse pieken doorheen.
-
-Ook in het bosch kunt ge deze beide manieren bewonderen, waarop de
-voorjaarsplanten zich bevrijden van de dekkende bladerlaag. Sommige
-beuren met vereende krachten dikke plakken bladeren omhoog, zoodat de
-voorjaarswind er onder kan komen, om ze op te drogen en weg te vegen,
-andere boren met scherpe punten er door heen, bijten er wellicht gaten
-in, en ontplooien dan hun bladeren en bloemen. Tot de eerste groep
-behooren de leverbloempjes, de winter-aconietjes en de bosch-anemonen,
-tot de tweede de helmbloem en de aäronskelk. Ook zijn er, die ’t op
-beide manieren probeeren, zooals de vogelmelk.
-
-De leverbloempjes, aconieten en anemoontjes leggen dat zeer listig aan.
-Zij komen gebukt uit den grond, de hoofdjes, het bloempje met
-beschuttende blaadjes eromheen, neergebogen, zoodat die den bladerlast
-niet onmiddellijk te dragen krijgen. Eerst als de vrijheid gewonnen is,
-dan strekken zij zich uit, richten zich op en openen de mooie
-bloempjes, hemelsblauw, goudgeel of spierwit.
-
-Het eerst komen de aconietjes te voorschijn, tegelijk met de
-sneeuwklokjes. Ge zoudt ze eerst voor boterbloemen houden, maar aan de
-breede groene franjekraag om de bloem en de mooie, groene
-honigbekertjes erin zijn ze dadelijk te onderscheiden. Ze behooren in
-alle heesterperken en boschjes aangeplant te worden evenals de
-leverbloempjes of hepatica’s, waarvan de prachtige hemelsblauwe
-bloempjes een aardige afwisseling geven met het geel en wit, dat de
-meeste voorjaarsbloemen kenmerkt.
-
-En de anemoontjes! Gelukkig groeien zij nog in het wild in menig bosch
-en park van ons land en dat zal er niet minder op worden, nu tegen dom
-en onnadenkend plukken en uitgraven van mooie wilde bloemen in school
-en huis even sterk wordt opgetreden als tegen het verstoren van
-vogelnesten en het onnoodig vangen van insecten.
-
-Het is in ’t laatst van Maart, wanneer de anemoontjes goed beginnen te
-bloeien en dat is dan het glanspunt van de vroege lente. Sneeuwklokjes,
-hazelaar, helmbloem en gele sleutelbloemen bloeien nog en daarbij komen
-nu de anemonen en de bosch-klaverzuring, de gevoeligste van alle
-boschplantjes, een echte veeleischende schoone.
-
-Is het te koud of te warm, te droog of te nat, te licht of te duister,
-dicht gaan de klaverblaadjes en omlaag gaan de fijne bloemkelkjes. Maar
-als het weer zoo juist van pas is, zoo, dat iedereen roept over den
-heerlijken lentedag, dan worden de mooie frissche groene blaadjes
-uitgespreid en op lange, malsche steeltjes komen de witte, roodgeaderde
-bloempjes in groot aantal te voorschijn.
-
-Wat een liefelijke kleuren en vormen sieren dan den boschbodem! Hier
-het frissche groen en het teer rose aan de klaverzuring, ginds de
-sierlijk ingesneden donkergroene blaadjes van de anemonen met de witte
-bloempjes wijd open of de jongere nog half dicht, zoodat het wijnrood
-van de achterzijde der kelkblaadjes u tegenblinkt. En overal het dichte
-mostapijt, grillige vormen van grijze korstmossen en blaadjes en takjes
-en boompjes van bladmossen met urntjes en doosjes van allerlei vorm en
-stand op lange stelen en korte stelen, hier in rijen en colonnes dicht
-opeen, daar in groepen van vijf of zes, ontspringend uit het midden van
-een enkel bladrozet. De mosblaadjes zelve, nu eens fijn verdeeld als de
-fijnste kant, dan weer kort en stug en dicht opeen als takjes van een
-thujaboom, of breed en groot met spitse punten en doorschijnende
-kanten.
-
-Mos op den bodem en mos tegen de stammen, tegen de eiken, die nog niets
-van de lente willen weten en hun bruine knoppen dicht gesloten houden,
-maar ook tegen de larixen, die volop meedoen aan het voorjaarsfeest en
-hun dunne twijgen versierd hebben met risten van de allerschoonste
-purperen en gouden bloesems.
-
-De larix is wel de sierlijkste naaldboom, die in ons land groeit.
-Eigenlijk is hij geen inlander, hij is aangeplant. De boschkweekers
-zijn niet al te best over hem te spreken, omdat hij nog al eens last
-heeft van insectenvraat en zwamziekte, maar dat mag ons er toch niet
-van weerhouden, om hem als sierboom overal aan te planten.
-
-Hij vereenigt het statige van den spar met het bevallige van den berk:
-langs den trotschen kegelvormigen kroon hangen lange fijne twijgen
-luchtigjes neer. In het najaar vallen alle naalden af en zoo staat de
-boom dan ’s winters kaal, alleen met blauwig grijs korstmos langs de
-takken en over de dikke knoppen. Deze bersten vroeg in ’t voorjaar
-open, dan is de heele boom fijn bespikkeld met groen en daartusschen
-komen dan de heerlijke bloesems te voorschijn.
-
-Op de zonnige zandpaden koesteren zich de bonte vlinders: het gele
-citroentje, een enkele atalanta met haar rood ordelint, de dagpauwoog
-met zijn vier bonte vlekken en de koningsmantel, donkerpurper met goud
-gezoomd. Den heelen winter door hebben ze verborgen gezeten in hoeken
-en gaten, verstijfd, verdoofd en die prachtige schoenlappers leken toen
-niet meer dan lapjes vuil, want ze zitten met de vleugels opgeklapt,
-zoodat alleen de dof gekleurde onderzijde en niet de bonte bovenkant te
-zien is. Maar nu is alle leed geleden, en zooals ze nu zitten in de
-zonneplekken op den boschgrond, lijken ze een nieuw soort van zeer
-bijzondere lentebloemen.
-
-Allerlei gedierte komt nu uit den grond te voorschijn. Je kunt geen
-moskluit optillen, geen bladerhoop wegruimen, of daar zit een nog loome
-wespen- of hommelkoningin, een dikke rups of een heel klompje kevers,
-die ondanks hun koude bloed toch bij elkaar gekropen zijn, om het
-gedurende den winter niet al te koud te krijgen. En dat alles wordt nu
-wakker, rekt zich en poetst zich en gaat aan den arbeid: nesten bouwen,
-honig zamelen, eieren leggen, jongen verzorgen, bladeren beknagen,
-prooi verdelgen en elkander bekampen, waar ze elkaar in den weg zijn.
-
-Maar in de eerste dagen loopen ze niet te hard van stapel, want nog
-iederen dag kan de winter weerkomen en de zon, die opkomt met vogelzang
-en ’s morgens nog bloemenkleuren, bloemengeur, vlinders en vliegen te
-voorschijn roept, kan ’s avonds bloedrood ondergaan achter het
-besneeuwde dennenbosch. Doch ieder keer, als de zoelte weer overwonnen
-heeft en het sneeuwkleed is verdwenen, dan blijken de krachten in den
-grond hun werk niet te hebben gestaakt en er zijn weer nieuwe dingen te
-voorschijn gekomen.
-
-Hier zijn het dicht opeen de groeipieken van de lelietjes van dalen,
-ginds de donkerder en dikker spitsen van de aronskelk, elders
-spiraalvormig gekromde varenveeren, dikke punten van salomonszegel of
-die merkwaardige voorjaarspaddestoelen, de heerlijke morieljes. Op
-korten dikken steel dragen ze een kop zoo groot als een vuist of
-grooter nog en die is versierd met vakjes en richeltjes zoodat hij doet
-denken aan lekkere wafeltjes, waarvan hij ook den warm bruinen tint
-vertoont.
-
-En als dan een dikke wijngaardslak, die ook pas het winterdeksel van
-zijn schelp heeft afgewipt, met welbehagen aan dat broze goedje zit te
-knabbelen, dan is dat een stilleventje van een smulpartij, dat bij al
-het lentemoois volkomen op zijn plaats is.
-
-De vogelzang wordt hoe langer hoe indrukwekkender. De zanglijster zingt
-nu den heelen dag, nu eens hoog in de boomen, dan weer op den grond, ja
-soms zingt hij onder het loopen, zoo blij is hij. Ook de winterkoning
-weet zich niet te bergen van de pret, hij huppelt en danst over
-stronken en palen en snort schetterend van den eenen tak op den
-anderen. De meezen schetteren en schateren, klingelen en fluiten,
-roepen en tieren. En boven, alles uit klinkt de krachtige vinkenslag,
-het helderste, sterkste, vroolijkste geluid van de vroege lente.
-
-Van alle montere vogels is de vink wel de meest opgewekte. Wij zien hem
-met welgevallen om zijn lustigen slag, zijn opgewekten lokroep, zijn
-prachtig mooie kleuren, zijn aardige bewegingen, hetzij hij in dansende
-vlucht door de lucht schokt, of met vlugge passen trippelt over den
-boschbodem, zoekend naar de laatste nog niet ontkiemde beukenootjes.
-
-Wanneer hij die niet vinden kan, dan gaat hij naar den akker en pikt
-daar allerhande zaad op, of hij brengt een bezoek aan de bessentuinen
-en vreet al de lekkere dikke knoppen van de bessenboompjes.
-
-Hoog in de toppen van de boomen zit de groene specht te schreeuwen; ’t
-is een luide, ruwe schaterlach, dien hij laat hooren. Wanneer hij van
-standplaats verwisselt, vliegt hij door de lucht in groote bogen,
-telkens met snelle wiekslagen eventjes rijzend en met beweginglooze
-vleugels omlaag zwevend. Alle spechten vliegen zoo.
-
-Ofschoon deze groene specht in zijn lentevreugd klimt tot in de hoogste
-twijgen van eeuwenoude eiken, is toch de grond zijn arbeidsveld, want
-hij houdt zich voornamelijk bezig met de mierenjacht en zoo staat hij
-dan wel eens midden in de wei de grazige mierenheuvels uiteen te
-hakken, om de lekkere poppen, de miereneieren, te bemachtigen.
-
-De bonte specht komt weinig op den grond. Die klautert altijd tegen de
-stammen, tikkend en borend en hakkend of hij plukt zich een
-dennenappel, zet hem vast in een takvork en klooft de schubben, om de
-geurige harsige zaden te krijgen. Dag in dag uit werkt hij op hetzelfde
-plekje; de grond onder den boom is bezaaid met afgekloven pijnappels.
-
-Hij roept of lacht nooit, die bonte specht, maar als hij plezier in
-zijn leven heeft of opgewonden raakt, dan slaat hij aan het trommelen.
-Hij zoekt aan een boom een dorren tak van een bepaalde dikte en grootte
-en ratelt daartegen met zijn stevigen snavel, tot de tak gaat
-meetrillen en een luiden roffeltoon voortbrengt, die ver in ’t rond
-gehoord wordt. Zoo heeft dan het bosch-orkest ook zijn trommelman.
-
-Maar de dolste pretmaker, dat is toch eigenlijk de boomklever of
-blauwspecht, een vreemd gevormd vogeltje met een veel te langen snavel
-en een veel te zwakke staart. Doch dat deert hem niet, hij loopt
-evengoed of nog beter dan de spechten tegen de boomen op. Hij kan zelfs
-langs de stammen naar omlaag loopen en dat niet angstig voetje voor
-voetje, maar in razende vaart en langs de grilligste wegen. Daarbij
-schreeuwt hij zonder ophouden; nu eens luid en schel: „piet, piet,
-piet, o piet” dan weer „waddele watsj wobbelewop, twatj, twatj, twatj”
-en allerlei van die geluiden, die herinneren aan ’t blazen van zeepsop
-of het borrelen en bruisen van een klein watervalletje.
-
-
-
-De stedeling krijgt van het lente-ontwaken in het bosch niet veel te
-zien, hij moet zich vergenoegen met het park en daar valt ook werkelijk
-genoeg te genieten.
-
-Of is het niet heerlijk, reeds op de eerste warme Februari-dagen de
-kleine heestertjes bespikkeld te zien met groene knopjes, die dagelijks
-grooter worden? En terwijl het ijs nog in de vijvers ligt, bloeien de
-elzen reeds langs den oeverzoom. In gazons en bedden komen de
-winteraconietjes, de blauwe scilla’s en de bonte crocussen te
-voorschijn en in de warme middagzon werken daarin de alomtegenwoordige
-honigbijen.
-
-Al die bloempjes, scilla, crocus, aconiet zijn op hun mooist, juist
-voòr ze opengaan, vooral de crocussen komen dan zoo heerlijk frisch uit
-de lichte vliezige bloeischeden te voorschijn, hier zuiver wit, ginds
-donkerblauw, daar paarsgestreept, en vooral ook niet te vergeten de
-vroege gele, die een aparte soort vormen.
-
-Jammer, dat de musschen in te groot aantal de steden bewonen en
-daardoor voor hun onderhoud zelfs hun toevlucht moeten nemen tot de
-malsche voorjaarsbloemen; ze vreten heele randen en perken van
-crocusjes in een dag kaal.
-
-Nog voor de crocus bloeit, is de kornoelje begonnen, een heestertje,
-dat in onze bosschen zelden in ’t wild voorkomt, maar gelukkig des te
-meer in parken en plantsoenen wordt aangeplant. De gele bloemknoppen,
-paarsgewijs aan de dunne twijgjes gezeten, waren reeds midden in den
-winter gemakkelijk te herkennen. Nu gaan ze zwellen, en uitzetten,
-eindelijk openen ze zich en dan komt er een groepje goudgele bloempjes
-te voorschijn, zoo zuiver en fijn, dat ze in de barre Maartsche vlagen
-in ’t geheel niet op hun plaats lijken.
-
-Toch kunnen ze die vlagen heel goed doorstaan, ze sluiten de gouden
-bloempjes, halen, als ’t nog kan, de gele schutblaadjes er weer om heen
-en dulden zoo den storm, tot weer de warme zon gaat schijnen. En dan is
-ook in eens het heestertje weer van boven tot beneden met blinkende
-sterretjes besprenkeld.
-
-Als eenmaal de kornoelje begonnen is, dan volgen snel achter elkaar de
-andere heesters, die uit alle oorden van de wereld hier vereenigd zijn:
-de vroege pruimpjes, met bruinroode knoppen en zuiver witte bloempjes,
-de amandels met prachtig rose bloempjes, de groote op tulpen gelijkende
-bloemen van de magnolia en de geurige, kleurige trossen van de ribes,
-door frisch groene blaadjes beveiligd. Maar dan is ’t haast Mei.
-
-De boom van de vroege stadslente is de iep. Midden in den winter zijn
-de groote ronde bloemknoppen al duidelijk te onderscheiden van de
-kleine spitse bladknopjes. In Februari gaan die bloemknoppen zwellen.
-Dan steken de iepetakken lang zoo fijn niet meer tegen de lucht af als
-in December, de lijntjes zijn dikker en spikkelig geworden en vloeien
-ten laatste tot doezelige massa’s ineen.
-
-Wanneer dan de knoppen zich openen, komen ontelbare bloempjes te
-voorschijn, ieder op zichzelf nietig en lichtpaars met bruin, maar met
-elkander geven ze aan de iepenkroon een heerlijke wijnroode kleur,
-waardoor een Amsterdamsche gracht in de lentezon even mooi wordt als
-een larixlaan of een beukenallée.
-
-Wat de vogelwereld betreft, zijn de eerste lenteweken in de stad
-gekenmerkt door een eigenaardige wisseling van wit en zwart. De zwarte
-roeken komen van hun zwerftochten terug en betrekken gaandeweg met veel
-misbaar hun nestkolonies in de hooge iepen. De witte meeuwen verlaten
-de grachten, waar ze overwinterd hebben. Ze zwerven nog wat rond op de
-weilanden, bezoeken het bouwland, om achter de ploeg larven en wormen
-uit den grond te pikken en betrekken eindelijk hun broedplaatsen in de
-zilte moerassen aan den zeekant. De zwarte roeken krijgen in dien tijd
-hoe langer hoe grooter witte plekken aan de mondhoeken, de witte
-meeuwen hebben achter het oog een donkerbruine vlek, die al grooter en
-grooter wordt en eindelijk aanwast tot een donker kapje, dat den heelen
-schedel bedekt.
-
-Zanglijsters en zwarte lijsters beginnen ook al vroeg hun nesten te
-bouwen in de coniferen en sommige paren slagen er werkelijk in, om hun
-jongen groot te brengen, ondanks de felle vervolging door de
-straatbengels. Nestjes zoeken is een heerlijk werk en voor mijn part
-mogen alle kinderen het doen, zooveel zij willen, mits ze de nesten en
-eieren met rust laten en de vogels geen schrik aanjagen.
-
-De vlijtigste nestenbouwers zijn natuurlijk de musschen, die plakken in
-den laatsten tijd de hooge pyramide-populieren vol met slordige nesten
-en de vezels daarvoor trekken ze vaak van de lindetakken, die ze
-daardoor heelemaal van schors ontbloten. De tak gaat daardoor dood: een
-euveldaad te meer voor den bruinen diksnavel.
-
-Nu komen ook vogels in ’t park, die ’s winters weinig of niet gezien
-werden, en wel het eerst de goedmoedige groenvink. Zijn snavel is nog
-dikker dan die van de musch en rozerood van kleur, zijn veertjes
-groengrijs met mooi heldergeel op de vleugels en de staart is pikzwart.
-
-Op mooie heldere Maartsche dagen, als er geen wolkje aan de lucht is,
-zitten die groenvinken in de hoogste toppen der boomen te blêren. Het
-geluid moet een lokroep verbeelden, of een vreugdekreet of zoo iets,
-maar de menschen, die aan hun eigen traditioneele muziek gewend zijn,
-vinden het niet mooi.
-
-Toch is het wel aardig, als een stuk of tien van die groenvinken
-tegelijk aan den gang zijn en als ze willen, dan zingen ze een ander,
-veel mooier liedje met zachte fluittonen en mollige trillertjes, die
-ons gewone muzikaal gevoel uiterst weldadig aandoen.
-
-Ze worden hoe langer hoe makker, die groenvinken, ze maken hun nest
-zelfs in laurieren en stamfuchsia’s, die in potten langs de wandelpaden
-staan: een vertrouwelijkheid, die zelfs den meest fellen
-nesten-vernieler moest ontwapenen.
-
-De groenvink is wel een trekvogel, maar er zwerven er hier ook wel rond
-gedurende den winter. De eerste vogel, die in de lente uit „het warme
-Zuiden” naar de stadsparken trekt, is de kleine tjiftjaf.
-
-’t Is een klein, groenachtig bruin vogeltje, weinig grooter dan het
-winterkoninkje, maar veel slanker. Omstreeks midden Maart wordt zijn
-eenvoudig, helder liedje gehoord, niet meer dan een herhaling van twee
-toontjes, die weinig in hoogte verschillen, maar waarvan de eene altijd
-duidelijk den klemtoon heeft. Soms maakt hij er een drieslag van en dan
-komt het accent op de middelste toon. Het gewone lied kan men weergeven
-door: „tjìf-tjef, tjìf-tjef, tjìf-tjef”; het andere door „te-tjìf-tjef,
-te-tjìf-tjef, te-tjìf-tjef” enz.
-
-Van den vroegen morgen tot den laten avond klinkt dat liedje door het
-hout en het kost volstrekt geen moeite, den kleinen zanger zelf te
-zien, want hij trippelt en fladdert door boomen en struiken van den
-hoogsten top tot vlak bij den grond en schuw is hij in het geheel niet.
-Zijn nest gaat hij pas bouwen over eenige weken, als er wat meer jong
-groen is uitgekomen, want hij verbergt het op den grond of in lage
-struiken en het is een kunstwerk van den eersten rang.
-
-Een dag of tien na den tjiftjaf komt zijn dubbelganger, de fitis, ook
-een echt parkvogeltje, maar tegelijk een veelvuldige verschijning in
-bosch en duin. Voor mij is het beeld van de fitis onafscheidelijk
-verbonden aan die heerlijke berkeboschjes in de duinen, waar omstreeks
-Paschen de blauwe hondsviooltjes bloeien tusschen ’t dorre gras en waar
-dat groengrijze vogeltje fladdert tusschen de zilveren berkestammen
-spelend met de geurige bloesemkatjes, die bij honderden aan de dunne
-twijgen hangen.
-
-Hij is mooier dan de tjiftjaf, geler van tint, het lichte streepje
-boven het oog is veel duidelijker en het liedje dat hij zingt, is zoo
-zuiver en rein en aandoenlijk, dat gevoelige menschen het plaatsen
-naast of zelfs boven den zang van den nachtegaal.
-
-Dit vogeltje is zeer algemeen, maar bijna niemand kent het. Buiten
-vogelkundige werken vindt men er nooit gewag van gemaakt en de
-Europeesche dichters, die zoo druk gezongen hebben van nachtegaal en
-leeuwerik, het vroolijk vinkje en den zwarten merelaar, negeeren de
-fitis volkomen.
-
-Daarom is het hoog noodig, dat ieder, die van de lente houdt, niet
-ruste voor hij den liefelijken zanger heeft leeren kennen. Hij toeft in
-de parken gaarne, waar dicht aan ’t water boschjes staan van berken en
-elzen, met allerlei klein goed er tusschen.
-
-Heel graag zit hij ook in den Noorschen ahorn. Dat is de boom, die in
-den bloeitijd zoo dicht met bloesem bedekt is, alsof hij reeds zijn
-bladerkroon droeg, en waarvan de bladknoppen bij het ontplooien zoo
-kleurig en mooi zijn, alsof het bloemen waren.
-
-In het begin van April puilen de gele bloemtrossen uit de dikke
-knoppen, eenige weken lang lokken zij met geur en kleur en zoeten honig
-bonte vlinders en bijtjes van allerlei soort en wanneer daarna de
-bloemen gaan verwelken, dan openen zich de bladknoppen met gele en
-purperen schubben.
-
-In dien tijd zijn de ahornlanen en ahorngroepen letterlijk de
-glanspunten van het park. De meeste boomen zijn nog bladerloos en
-vormen nu een prachtigen donkeren achtergrond voor de heldere
-kleurenmassa’s van dezen mooien boom.
-
-Het duurt dan nog wel een week, voordat dit kleurenspel gestaakt wordt
-en dan begint de boom er eindelijk uit te zien zooals wij dat van een
-boom gewoon zijn: hij krijgt een kroon van mooie groene bladeren en als
-je goed toekijkt, dan zie je daartusschen de aardig gevormde groene
-vleugelvruchtjes.
-
-De bladeren zelf zijn sierlijk van vorm, met hun vijf uitstekende
-punten en het regelmatige adernet. Ze zijn van allerlei grootte; aan
-denzelfden tak zitten groote en kleine, langgesteelde en kortgesteelde.
-Door deze verscheidenheid is het mogelijk, dat ieder blad een plaatsje
-kan vinden, waar het ongehinderd door de zonnestralen bereikt kan
-worden.
-
-De gewone ahorn heeft ook een prachtige knopontluiking met allerlei
-tinten van groen en rood en bruin, maar hij kan toch den Noorschen niet
-evenaren. Toch is het de moeite waard, de ontwikkeling ervan na te gaan
-van ’t oogenblik af, dat de groene knoppen beginnen te zwellen, totdat
-de lange groene bloemtrossen neerhangen onder de wijd uitgespreide
-vingerblaren.
-
-En dan de wilde kastanje! Hoe glimmen eerst de groote donkerbruine
-knoppen in het Maartsche zonnetje. De bruine was ligt er dik op en de
-bijen komen ervan inzamelen, om ze te gebruiken voor de eerste
-reparaties aan hun woningen. Iederen dag worden de knoppen grooter,
-eindelijk barsten ze aan hun top, de schubben worden teruggeslagen en
-dan komt de donzig bruine tak te zien met de bladparen als saamgevouwen
-handjes en misschien een bloemtros er midden in.
-
-Hoe die handjes worden uitgespreid, hoe de blaadjes eerst slap hangen
-en hoe later bij warmer weer en grooter werkzaamheid der wortels het
-trotsche kastanjeblad wordt uitgespreid en de bloesemkaars ontstoken
-wordt, dat zien we jaar op jaar met dezelfde belangstelling en
-bewondering, en met denzelfden weemoed, want het ontsteken van die
-kaarsen beteekent het einde van de lente.
-
-Maar zoover zijn we nog lang niet. Voordat de kastanje bloeit, kunnen
-we nog weken zwerven in wei en bosch, door de duinen en langs den
-waterkant.
-
-
-
-In de wei hebben den heelen winter enkele madeliefjes staan te kleumen
-en op de natte plekken kon je wat planten zien met donkergroene, bruin
-aangeloopen bladeren met knoppen van dezelfde kleur, zoo groot als een
-erwt.
-
-Als nu de lente komt, dan beginnen die planten zich te strekken en
-groener te worden, en hier en daar opent zich een enkele knop tot een
-mooie groote gele bloem. Dag aan dag openen er zich meer en eindelijk
-is het natte weiland een en al geel van de dotterbloemen.
-
-De dotterbloem is voor de wei, wat het sneeuwklokje en de anemoontjes
-voor het bosch zijn: de eerste bloem, die zich in overweldigend groot
-aantal vertoont, zoodat iedereen er wel op letten moet. Heele troepen
-kinderen tijgen dan ook uit, om ze te plukken en bij bossen worden ze
-naar huis gebracht, meestal om te verwelken.
-
-Dat behoeft anders niet. Bij een goede behandeling kan men dagen lang
-genoegen hebben van de afgeplukte dotterbloemen. Het komt er maar op
-aan, het onderste stuk van den stengel, dat bij het naar huis dragen
-ineengeschrompeld is, onder water er af te snijden. Dan komen er
-iederen dag knoppen uit en ge kunt iederen morgen de honigdroppels zien
-glinsteren tusschen de groote, platte, groene stampers.
-
-Bezorgde menschen willen dit plukken tegengaan, uit vrees dat de
-dotterbloemen zullen worden uitgeroeid, maar hun angst is ongegrond. Er
-is geen enkele reden, waarom de kinderen deze mooie bloemen niet zouden
-mogen plukken, de plant schiet ieder jaar opnieuw op uit zijn wortels.
-Bovendien zouden de boeren er niet rouwig om zijn, als er wat minder
-dotterbloemen in het hooiland stonden.
-
-Plukt maar bloemen, zooveel ge wilt, kinderen. Zorgt alleen, dat ge bij
-het plukken de planten zelf niet uit den grond, de takken niet van de
-boomen rukt. Knijpt de stengels af tusschen vinger en duimnagel of
-snijdt ze af met een scherp mesje. Neemt uw buit mee naar huis, om ze
-daar te verzorgen en vergeet vooral niet, al de heerlijke
-bijzonderheden van den bouw en ontwikkeling der bloemen na te gaan.
-
-Iedere bloem heeft werk te verrichten en moet beschermd worden tegen
-schadelijke invloeden van wind en weder, en tegen de aanvallen van
-allerlei dieren. Zij moet vrienden lokken, vijanden weren.
-
-De hoofdzaak is, dat stuifmeel uit de helmknoppen terecht komt op de
-stampers. Dat is gemakkelijk genoeg, wanneer meeldraden en stampers
-gunstig geplaatst zijn in dezelfde bloem en tegelijk rijp zijn. Maar in
-negen van de tien gevallen is het anders en dan moet de wind er aan te
-pas komen, om het stuifmeel over te brengen, of insecten belasten zich
-met die taak.
-
-De laatste worden gelokt door geur en kleur, door overvloed van
-voedzaam stuifmeel en lekkeren honing. De eene bloem richt zich
-voornamelijk tot de vliegen een andere tot de vlinders een derde tot
-hommels en bijen of tot alle.
-
-De bloemen, die den wind gebruiken voor ’t stuifmeeltransport, kunnen
-geur en kleur ontberen, maar moeten flink aan den wind zijn
-blootgesteld, opdat die het stuifmeel er uit kan schudden en het
-gemakkelijk op de stempels kan deponeeren. Hazelaar, els, esch, abeel,
-larix en iep zijn windbloeiers; crocus, aconiet, sneeuwklokje, scilla,
-tulp, speenkruid, hoefblad hebben de insecten in hun dienst.
-
-Hiermee staat weer in verband het openen en sluiten der bloemen op
-verschillende tijden van den dag of bij verschillende weersgesteldheid,
-de stand der bloemen, hun grootte, kleur en talrijkheid: het heeft
-alles zijn beteekenis, die met eenig geduld en scherpzinnigheid kan
-worden gevonden. En vele van deze merkwaardigheden kunnen worden
-bestudeerd aan afgeplukte bloemen in een glas of kan met water.
-
-Wie op deze manier bloemen plukt, mag het doen zooveel hij wil, al was
-het in mijn eigen tuin.
-
-Het wemelt in de dotterbloemen-wei van vogels. Groote wit met zwarte
-ooievaars stappen statig rond of kibbelen over een kikkertje. Kom je
-dichterbij, dan maken ze een paar kluchtige sprongen, klappen met de
-vleugels en vliegen op met breede wiekslagen. Zoo vliegen ze heen, de
-lange nek vooruit—de lange pooten achterwaarts gestrekt. Als ze hoog
-genoeg gekomen zijn, houden ze de vleugels stil en glijden dan door de
-lucht langzaam dalend mijlen ver naar hun nest op boomstomp,
-schoorsteen of wielpaal. Nog altijd zijn ze graag geziene gasten,
-ofschoon het bijgeloof omtrent hun zegenbrengenden invloed al meer en
-meer verzwakt en booze tongen zelfs een dreigend „schadelijk”
-fluisteren.
-
-Nog andere groote, stille gestalten staan langs den slootkant. Uit de
-verte gezien zijn het grijze, platte silhouetten, als uit zink geknipt,
-maar dichterbij worden het mooie vogels met fraaie kleuren aan snavel,
-oogen en pooten en zacht getinte veeren, die tot het mooiste behooren,
-wat er in de vogelwereld te zien is. Het zijn blauwe reigers.
-
-Schuw vliegen ze op en loom zeilen ze met holle vlerken over de gele
-bloemenwei. De lange nek wordt geheel ingetrokken, zoodat de kop
-tusschen de schouders komt te liggen en alleen de lange snavel
-vooruitsteekt. Den heelen winter hebben ze hongerend rondgezworven,
-ongeloofelijk mager, maar nu brengt de warme lente overvloed.
-
-In de hooge boomen van een statig buiten of tusschen het riet van de
-stille plas bouwen zij hun groot takkennest, soms honderden bij
-elkander. Den heelen dag zijn in die buurt reigers aan de lucht, maar
-de eigenaar van de boomen heeft er het land aan en probeert ze weg te
-schieten. Want in een bosch waar reigers nestelen, is het niet uit te
-houden en de boomen gaan er door kwijnen.
-
-Onophoudelijk brengen de oude vogels visch aan de jongen, die elkander
-in ’t nest verdringen om den eersten hap. Niet zelden gebeurt het, dat
-daarbij de visch over den rand van het nest naar beneden tuimelt en zoo
-komt dan de grond vol met allerlei afval en verrotting. Want de oude
-reiger denkt er niet om, om de gevallen visch weer van de grond op te
-rapen; hij geeft er den voorkeur aan, een nieuwe te gaan halen uit zijn
-vischwater.
-
-Ieder heeft zijn geliefkoosd plekje, waarvan hij de
-visscherij-toestanden op zijn duimpje kent en dat hij op geregelde
-tijden van den dag en van den nacht bezoekt. Reigers houden er veel
-van, om in de schemering nog eens uit visschen te gaan, en als dan een
-drietal of zestal van die groote vogels hoog door de stille avondlucht
-zich naar hun jachtveld begeven, roepen zij elkander van tijd tot tijd
-een luid en grof „goede vangst” toe. Overigens zijn ze al niet veel
-spraakzamer dan de ooievaars.
-
-De levendigste echter van alle vogels, die bij het plukken van
-dotterbloemen om ons heen vliegen, is de kieviet. Als wij hem niet
-zien, zal hij wel maken, dat wij hem hooren. Onophoudelijk klink zijn
-„kiewiet, kiewiet” om ons heen, hoe langer, hoe doller en driftiger,
-naarmate wij minder op hem letten.
-
-Kijk nog niet op en blijf rustig doorloopen, dan zult ge nog wat anders
-beleven. Het schreeuwen wordt steeds heftiger, de vogel is heesch. Op
-eens rrrt, daar strijkt hij vlak langs uw ooren heen, zoodat ge er van
-schrikt en nu moet ge wel zien, hoe hij schots en scheef door de lucht
-schiet, buitelend en tuimelend en draaiend, zoodat nu eens de
-sneeuwwitte buikzijde u tegenblinkt, dan weer het zonlicht in honderd
-kleuren en tinten weerkaatst wordt door de glimmende rugzij.
-
-Die vogel heeft misschien al eieren, want het eerste kievitsei valt
-samen met de eerste dotterbloem. Toch zijn nog lang niet alle kievieten
-aangekomen op hun eigenlijk broedterrein, want nog dag aan dag zwerven
-breede scharen over de velden, duidelijk te onderscheiden van de
-spreeuwenwolken. De kieviten vliegen in breede rijen van slechts enkele
-gelederen diep, de spreeuwen maken dichte troepen in den vorm van
-driehoeken of ruiten.
-
-De spreeuwen en kieviten houden elkander trouw gezelschap. De sterkste
-en moedigste of de meest zorgelooze—dat weet ik niet zoo precies—van
-beide soorten blijven ’s winters hier, maar de andere gaan heen en
-komen in de eerste lentedagen weer.
-
-Ze komen in groot aantal, in ontelbare troepen tegelijk. De meeste
-andere trekvogels komen als het ware ongemerkt, vandaag zie je er een
-en morgen eentje, dan mis je ze een paar dagen en eerst na een week
-zijn ze overal te vinden. Met de spreeuwen is dat anders. Op een mooien
-morgen zitten ze opeens op alle daknokken, in alle boomtoppen te
-fluiten en te jubelen. Geen tevredener en gezelliger vogel dan de
-spreeuw.
-
-Toch heeft die gezelligheid haar grenzen, want als ze zoo bij honderden
-in ’t weiland loopen te zoeken naar slakjes en te boren naar wormen en
-er een een weinig te dicht bij een ander komt, dan geeft dat wel
-aanleiding, tot een onvriendelijke vermaning, waaruit zelfs een vinnig
-duel kan ontstaan. Maar dreigt er een vermeend of werkelijk gevaar, dan
-is de heele troep toch weer dadelijk eens van zin en in prachtige
-regelmaat gaan ze gemeenschappelijk aan den haal.
-
-Tegen den avond vereenigen zich de kleine detachementen tot groote
-troepen van duizenden en duizenden en die hebben er dan een bijzonder
-pleizier in, om met elkander reusachtige manoeuvres te houden, voordat
-ze slapen gaan in ’t kreupelbosch of tusschen het riet. Heele wolken
-van spreeuwen drijven door de lucht, van de eene boomgroep naar de
-andere en telkens als er „rust” gecommandeerd is begint er een gezwatel
-en gebabbel, dat een mijl ver te hooren is.
-
-Het duurt nog wel eenige weken voordat de spreeuwen gaan broeden en
-gedurende al dien tijd houden zij ’s avonds na volbrachten arbeid hun
-vroolijken ommegang.
-
-Maar op den dag is het druk werken, doch daarvoor worden ze dan ook
-geprezen door veehouder en akkerman, alleen de kerseboombezitters
-prijzen ze niet onvoorwaardelijk.
-
-Hoog in de lucht zingen de leeuweriken, een half dozijn tegelijk.
-Telkens daalt er een neer of stijgt er een op en wie goed kijkt langs
-het korte voorjaarsgras tusschen de gele bloemen, kan nog menig
-kuifkopje zien rondwandelen, pikkend naar voedsel, zorgend voor het
-nest of vechtend met de buren.
-
-Op den zwarten slootbagger langs den waterkant pronken de
-kwikstaartjes, gele en witte. Die zijn ook pas aangekomen en als op
-gure voorjaarsdagen de vliegen en andere insecten zich schuil houden,
-dan zoeken de slimme vogeltjes de nabijheid van de schapen en lammeren,
-want daar is altijd nog wel wat te vinden.
-
-Vlug trippelen ze door het gras, pikkend rechts en links, en wanneer
-een mug of vlieg zich vliegend tracht te redden, dan springt de kwieke
-kwikstaart hem na met fladderende vleugels en uitgespreide staart en
-dat kan dan soms een heele achtervolging worden, juist zooals later in
-het jaar de vliegenvangertjes doen.
-
-Aan alles komt een eind, ook aan de dotterbloemen. Na een dag of tien
-is hun grootste praal voorbij en nu wordt in overeenstemming met de
-zachter wordende dagen het harde schreeuwende geel vervangen door een
-liefelijker tint. Het gras wordt helderder groen en daarboven zweeft
-een fijne lila sluier. Het zijn de pinksterbloemen, die zich in ijle
-trossen verheffen op zacht getinte groengrijze of bruinige stengels,
-bezet met fijnverdeeld loof.
-
-Alweer een heerlijke bloem om te bewonderen, te plukken, te teekenen,
-eenvoudig van maaksel, maar heerlijk van vorm en kleur, vol leven en
-beweging en bovendien het vriendje van het allerbekoorlijkste
-voorjaarsvlindertje.
-
-De pinksterbloem leeft met de zon. In vollen zonneschijn ontplooien
-zich de mooie knopjes, maar als de open bloemen door een malsch
-April-buitje verrast worden dan buigen zich de bloemsteeltjes en de
-droppels vallen op de buitenzij van de kelkblaadjes zonder honig of
-stuifmeel te deren.
-
-Nu vliegt op zonnige lentedagen vooral in weilanden aan den duinkant
-over de lila pinksterbloemen een vlindertje, dat veel heeft van een
-klein witje, maar het is veel mooier, doordat de onderzijde van de
-achtervleugels allerfijnst geschakeerd is met wit en groen. Dit is het
-wijfje van de oranjetipvlinder of peterselie-beestje. Het zoekt de
-pinksterbloemen op, om er zijn eitjes te leggen en daar komen
-groen-met-witte rupsjes van, die na een week of vier volwassen zijn en
-zich verpoppen.
-
-Tegen dien tijd raken de pinksterbloemen alweer uitgebloeid en nu
-krijgt de wei weer andere kleuren en nieuwe bewoners. Weer krijgt het
-geel de overhand, ditmaal door de dikke proppen van de paardebloemen,
-bemind door insecten, konijntjes en kinderen. Het zijn geen bloemen, om
-te plukken en in sierlijke vaasjes te zetten; maar wat leveren de
-bloemstelen een heerlijk speelgoed, hetzij we ze splijten, om ze in ’t
-water te laten omkrullen, hetzij wij groote kettingen maken van breede
-losse schakels. En als de bloem is uitgebloeid, dan geeft het kaarsje
-met de gepluisde vruchtjes nieuwe vreugd.
-
-De bladeren liggen in een roset op den grond, nu eens groot en forsch,
-dan weer klein en smal, met diepe insnijdingen al naar de meerdere of
-mindere vruchtbaarheid of vochtigheid van den bodem of allerlei
-bijzonderheden van de standplaats. Een paardebloem, die eenzaam groeit
-op een steenachtig plekje langs den wegrand ziet er heel anders uit dan
-een, die in de vette klei groeit temidden van het weelderige gras en de
-geurige klaver.
-
-Alle insecten van de Meimaand komen op de paardebloem om voedsel:
-honigbijen, wilde bijen, hommels, wespen, vliegen, vlinders en kevers.
-En zonder dat ze ’t weten, nemen de hommels en bijen van die bloem een
-kleinen vijand mee, een vlug en mager geelachtig zespootig diertje, dat
-zich aan hun haren vastklemt en zich zoo laat brengen naar den
-bijenkorf of het minder kunstige hommelnest.
-
-Daar aangekomen, vervelt het zespootig monstertje en dan wordt het een
-bleeke worm, die gretig teert op de voorraden, door de vlijtige
-brommers bijeengebracht. Na verloop van tijd is die volwassen, verpopt
-zich en ’t volgend voorjaar komt uit de pop een dikke glimmende kever,
-met dekschilden, die den rug maar half bedekken. ’t Is de oliekever,
-die in de Meimaand rondloopt door het gras, om bij de paardebloemen
-zijn eitjes te leggen. Als je hem beetpakt, dan perst hij uit zijn
-geledingen vettige gele bloeddroppels, die onaangenaam rieken en den
-oningewijde schrik aanjagen. De spreeuwen laten hem met rust.
-
-Na de paardebloemen wordt de wei al bonter en bonter. Het gras schiet
-op en tusschen de groene blaadjes komen de eigenlijke bloemen van het
-gras te voorschijn, kleine bloempjes tot pakjes vereenigd en die vormen
-dan weer al naar de soort van gras, rolronde aren of fijnverdeelde
-pluimen, de een al gracieuser dan de andere: welriekende reukgrassen,
-de hooge vossestaarten, het fijne beemdgras, het zachte rose getinte
-zorggras, en de zachte dravik. Dit zijn de echte voorjaarsgrassen.
-
-Tusschen het groen komen groote plekken van het heerlijkste diepe
-blauw, daar bloeien de mooie eereprijsjes. Vergankelijke bloempjes,
-want de donkerblauwe kroontjes met de witte meeldraden eraan vallen
-kort na het plukken in één stuk af. Tegen regen beschutten zij zich net
-als de pinksterbloem, door de buitenzij naar boven te keeren en als de
-zon maar eventjes schijnt, dan zijn ze dadelijk klaar, om weer de bonte
-zweefvliegen tot zich te lokken. Ze zijn gemakkelijk over te planten en
-mogen in geen enkelen wilden tuin ontbreken.
-
-Tegelijk met de blauwe eereprijsjes komt op droge plekken van de wei de
-triomf van de madeliefjes, die er werkelijk in slagen, om heele velden
-wit te kleuren. Wit, want het gouden hartje van buisbloempjes gaat op
-een afstand in den breeden kring der witte straalbloempjes verloren.
-Vele hebben roode randjes, een enkele heeft zelfs al zijn wit door rood
-vervangen. Maar de hoofdindruk van zoo’n veld is toch wit.
-
-Op andere, vochtiger plaatsen voert het rood den boventoon. De
-koekoeksbloem met de fijnverdeelde kroonslippen legt een blos over
-heele velden en daar op die plekken groeien ook die prachtige
-zonderlingen uit onze plantenwereld, de moeras-orchideeën, de paarse
-harlekijns-orchis en de roode gevlekte orchis. Beide komen ook wit
-voor.
-
-Menigeen ziet er van op, dat in onze gewone Hollandsche wei, die nog al
-nuchter heet te zijn, planten groeien, wier naam voorstellingen wekt
-van rijkdom en weelde, van tropischen overvloed, van keerkringshitte en
-Indische oerwouden. Toch is het zoo en deze bloemen zijn in geen enkel
-opzicht minder merkwaardig dan hun familiegenoten uit de verre
-gewesten.
-
-Ook bij hen bestaat die merkwaardige afwijking van de gewone
-samenstelling der bloem, dat er geen krans van meeldraden is, maar
-slechts éen, die met den stijl is samengegroeid. Er komt geen korrelig
-stuifmeel uit, maar ’t zit in dikke kluitjes, die allerkunstigst op kop
-of snuit van de bezoekende insecten worden vastgeplakt en zoo hun
-bestemming in een andere bloem bereiken.
-
-Maar madelieven en eereprijsjes, fijne graspluimen, roode koekoeksbloem
-en bonte orchideeën worden ten slotte weer overwonnen door de gele
-boterbloem en de roode zuring en als dat geel en rood de velden tint,
-dan is de lente haast verloopen en de zeis van den maaier bedreigt het
-jonge vogelbroed, dat tusschen bloemen en gras verscholen ligt.
-
-Daar zijn na de kieviten nog prachtige vogels bijgekomen, waaronder een
-tweetal uiterst merkwaardige: de grutto en de kemphaan.
-
-De grutto is wel de koning van de weidevogels. Zie hem staan op een
-paaltje aan den slootkant, schitterend in al zijn kleuren: een kleurige
-vogel, nog tot zijn recht komend bij al de bonte schittering van
-waterkant en weiland in de Mei. Hoe mooi is zijn lichaam
-geproportioneerd: hals en snavel en pooten juist zoo lang als ze moeten
-zijn voor een vogel van zijn grootte, die zijn nest heeft tusschen het
-gras en zijn voedsel zoekt aan den waterkant.
-
-Nu vliegt hij op en het wit van zijn vleugels schittert in den
-zonneschijn „Gruùt-to, gruùt-to” roept hij luid en aanhoudend en in
-zijn zorg voor zijn nest ontziet hij zich niet, om vlak langs ons heen
-te vliegen, zoodat we in ’t voorbijgaan het bruine oog zien schitteren
-en den langen eenigszins opgewipten snavel zien trillen.
-
-Hij behoeft zich anders niet zoo ongerust te maken. De vier dofgroene
-bruingevlekte eieren liggen o, zoo goed verborgen tusschen het hooge
-gras, veel beter nog dan die van de kieviet. Toch weten de kraaien ze
-nog wel te vinden en ’t is een erbarmelijk gezicht, de arme grutto’s
-klagend rondvliegend, terwijl de zwarte roover zijn verdelgingswerk
-verricht.
-
-Op de bloemrijkste plaatsen in de wei, dikwijls midden tusschen de
-orchideeën hebben de kemphaantjes hun tournooiveld.
-
-Voor den waren vogelliefhebber is een kemphaantjes-tournooi op zijn
-minst even belangrijk, spannend en schilderachtig als het kleurrijk
-kampspel uit Ivanhoe of de Roos van Dekama, dat ge zoo dikwijls met
-groote oogen en open mond hebt zitten te herlezen.
-
-Mijn kemphaan-ridders hebben pakjes aan, even bont als die adellijke
-heeren uit de middeleeuwen. Op mijn tournooiveld ontbreekt de zwarte
-ridder niet, evenmin als zijn tegenstander, geheel in zuiver wit.
-Andere weer zijn in oranje gestoken of dragen een donkerbruin pak met
-rood-bruinen kraag. En weer andere hebben het weelderige riddercostuum
-verwisseld met een bonte harlekijnsplunje en schitteren in alle kleuren
-van de regenboog.
-
-Uit de enorme kragen komen fijne, smalle gezichtjes te voorschijn, met
-grijze veertjes bezet en op sommige plaatsen beplekt met roode puistjes
-en knobbeltjes.
-
-Al heel vroeg in den morgen is het druk op het veld. Van alle kanten
-komen de ridders aanvliegen in razende vaart en dadelijk zetten ze zich
-in postuur, om de aanvallen der reeds aanwezigen te pareeren. En dan
-begint de kamp, die soms een uur achtereen voortduurt en nu eens een
-deftige ceremonie, dan weer een dolle boerenkermis gelijkt. Van
-eigenlijk vechten is maar zelden sprake, het is meer een krijgsdans of
-krijgsspel dan een bloedige worsteling. Alles geschiedt in de diepste
-stilte, slechts bij uitzondering laat de kemphaan een onduidelijk
-heesch geluid hooren.
-
-Is het strijdspel ten einde, dan verspreiden de kemphaantjes zich over
-het heele weideveld en als het hennetje al eieren heeft, betrekt de man
-dikwijls de wacht bij het nest, niet vlak er bij, maar een meter of
-vijftien er vandaan. Trotsch en fier staat hij daar, op een hoogte of
-op een aardkluit, de lange kraagveeren wapperend in den wind, het hoofd
-omhoog en onophoudelijk in beweging, om rond te zien, of er soms gevaar
-dreigt en of er ook een andere kemphaan voorbij komt vliegen in de
-richting van het kampveld. Is het laatste het geval, dan laat hij
-oogenblikkelijk vrouw en kroost in den steek, om met zijn makker de
-genoegens van het strijdperk te smaken.
-
-Behalve door deze zwijgende vechtersbazen wordt de weide nog versierd
-en levendig gemaakt door de tureluurs, vogels ongeveer even groot als
-de kemphaantjes, maar met schitterend rooden snavel en pooten en zoo
-druk dat je er tureluursch van zoudt worden. Je kunt geen voet in het
-weiland zetten of „tuut, tuut, tuut” klinkt het en schokkend vliegt
-zoo’n roodpoot om je heen.
-
-Hij wordt al angstiger en drukker, het „tuut tuut” wordt al sneller en
-sneller herhaald en gaat ten slotte over in een zeer melodieus gejodel.
-En het duurt niet lang of andere tureluurs verheffen zich ook van den
-slootkant, een angstige grutto vliegt er tusschen door met luid geroep
-en kieviet bij kieviet duikelt heesch schreeuwend door de lucht. Overal
-leven en beweging, sierlijke vlucht, luid gejoel, schittering van bont
-gevederte in de helle voorjaarszon tegen de blauwe lucht en om u heen
-de bonte pracht van duizenden bloemen. Dit is de lente in de
-Hollandsche bloemenwei.
-
-
-
-Ook het bouwland is tot leven gewekt. Ja, voor nog de weide groende,
-schitterde reeds aan den zoom van het donkere bosch het winterkoren in
-smaragden glans. Dapper hebben de grasachtige plantjes de wisseling van
-vorst en dooi doorstaan en nu de voorjaarszon den grond doorwarmt en
-lauwe westenwinden over de vlakte waaien, groent blad bij blad en eer
-ge het verwacht schiet in de Meimaand de rogge in zijn aren.
-
-Het braakveld, waar de onkruiden den heelen winter vrij spel hebben
-gehad en dat op sommige plaatsen als met opzet bezaaid schijnt met
-kruiskruid, vogelmuur, herderstaschje en paarse doovenetel, wordt in
-voren gelegd door den blinkenden ploeg.
-
-Het heeft in den nacht wat gerijpt, het fijne wit tint nog den grond,
-dien de ploeg niet geraakt heeft, maar waar de diepe voren zijn
-gesneden, ziet het veld bruin, bij rosachtig af en een fijne nevel
-zweeft boven de versch omgewoelde aarde. Ook de ploegpaarden dampen en
-achter den ploeg beweegt een wolk van zwarte kraaien en witte meeuwen,
-die hier een gemeenschappelijk arbeidsveld vinden. En witte spikkels,
-verspreid over den akker, verschijnend en telkens weer verdwijnend,
-bewijzen, dat daar ook de kieviten bezig zijn, om hun aandeel te nemen
-van de insecten en larven, die het blinkende kouter aan ’t licht heeft
-gebracht.
-
-Ginds trekken eggen en zaaimachines door ’t land. Over eenige dagen
-wijzen mooie, regelmatige rijen van fijn groen den weg aan, dien ze nu
-afleggen. Donkergroen staat een veld karwij, dat nog lang niet in bloei
-komt en als de leeuweriken hun eerste jongen verzorgen, dan prijkt het
-koolzaadveld als een onafzienbaar gouden kleed in den vruchtbaren
-polder. Op de tallooze gele bloempjes zoeken bijen, hommels, vlinders
-en vliegen hun voedsel, en de koolwitjes leggen hun eieren op de
-bladeren.
-
-Nu zijn het ook goede dagen voor de haasjes. Als een gewoon mensch aan
-een haas denkt, dan paart zich aan de herinnering aan het smakelijke
-boutje altijd een gevoel van medelijden met het arme vervolgde dier,
-dat nooit „in het rijpe koren” of in „een groen, groen
-knolle-knolleland” kan zitten of het wordt opgeschrikt door een
-„jagershoren” of „hondgebas” en het eindje is altijd de dood. Algemeen
-vindt men den haas een ongelukkig, vreesachtig, melancholiek dier.
-
-Niets is minder waar. Lampe is inderdaad een van de vroolijkste en
-dartelste dieren, die er bestaan. „Dol als een haas in Maart” zegt de
-Engelschman, die hem zeer van nabij kent. O! wat kunnen die hazen in ’t
-voorjaar een pret maken. Ik heb er gezien, die heel in hun eentje
-rondrenden door de natte wei, alsof de heele wilde jacht hun op de
-hielen zat. Dat was een zwenken en draaien en buitelen zonder ophouden
-en bliksemsnel, en als het dier door drasse plekken rende, dan spatten
-de glinsterende droppels hoog in de lucht.
-
-Een andermaal zag ik uit den spoortrein een drietal, dat de zotste
-capriolen maakte op een weiland tusschen Halfweg en Sloterdijk, maar
-het mooiste, wat ik van hazenlevenslust gezien heb, was een gevecht
-tusschen twee mannetjeshazen in den Achterhoek.
-
-Zij streden heel alleen, in ’t midden van het woud, net als meer dan
-duizend jaar geleden Roland en Olivier kampten op hun eilandje in de
-Rhône. En ’t was meenens ook. Ze renden op elkaar aan, pakten elkaar
-met de voorpooten, hieven zich aan elkander op, totdat beide op de
-achterpooten stonden, en dansten toen een paar maal rond, terwijl ze
-elkaar met de voorpooten oorvegen gaven, dat de donzige haarvlokken in
-’t rond vlogen.
-
-Dan rolde er een om, raapte zich zelf op en rende weg, de ooren
-flapperend om het hoofd, nummer twee hem achterna en daar ze even hard
-konden loopen, duurde het langen tijd, eer ze weer handgemeen raakten.
-Gedurende den ren gebeurde het drie of viermaal, dat de een over den
-ander heen sprong.
-
-En dan begon het duel weer met dof dreunende slagen, oogen fonkelend
-van haat en woede, de gespleten bovenlip trillend van verontwaardiging,
-de groote snorren wijd uitstaand en bloed mildelijk vloeiend langs de
-behaarde wangen.
-
-Of het wreed is, om daar met genoegen en half stikkend van ’t lachen
-naar te liggen kijken? Neen hoor, ik zou wel durven wedden, dat die
-hazen zelf later met genoegen aan dit uurtje gedacht hebben en dat ze
-met hun lidteekens even ingenomen zijn als een flinke jongen met zijn
-ontvellingen, builen en blauwe plekken.
-
-Al vroeg in April hebben de hazen jongen; twee of drie van die
-donkerbruine bibberende wezentjes in het korte gras kunt ge altijd op
-een wandeling door de binnenduintjes verwachten.
-
-De velden aan den duinkant vertoonen dag aan dag nieuwe kleuren. Toen
-op ’t einde van den winter de elzen in de smalle singels, die de
-akkertjes omzoomen, in bloei kwamen, lag de grond nog verborgen onder
-dichte lagen van dekriet, in het najaar door bezorgde handen er over
-gespreid. Alleen op een enkele plek werd het weggeruimd, om aan de
-lieve blauwe leverbloempjes, de hepatica’s, gelegenheid te geven, hun
-sierlijk kelkje te ontplooien.
-
-En het scheen, alsof met het wegnemen van dat eerste dek de betoovering
-geweken was. De kracht van den winter was gebroken. Dag aan dag werd
-nieuw dekriet weggeraapt. Ten laatste dekte slechts een ijle laag de
-groene spruiten en toen ook die verdween, kwamen zij voor den dag, de
-dikke proppen der hyacinten, de spits ineengerolde bladeren der tulpen,
-de platte groene reepen der narcissen, de puntige groeipieken van de
-crocusjes.
-
-Wonderlijk was het om te zien, hoe in weinig dagen, hoe in enkele uren
-de bleeke spruiten, die in duisternis waren gegroeid, een gezonde
-groene kleur kregen onder den invloed van het zonlicht. En dra komen nu
-ook de bloemen voor den dag: eerst de vroege gele crocusjes in dichte
-bossen, dan vroege hyacinthen, Duc van Thol tulpen, gele narcissen,
-weer andere hyacinthen, tulpen, blauwe druifjes, scilla’s, vakken van
-rood en wit, blauw en rose, geel en van dat donkere blauw, dat op een
-afstand zwart lijkt.
-
-Soms lijkt het, alsof de kweeker met opzet zijn soorten zoo geplant
-heeft, dat ze een passende omlijsting krijgen, hier lichtgroene wei om
-vurig rood tulpenveld, ginds donkerbruin bosch achter witte en gele
-crocusjes en narcissen, of een streep van gelend dor oeverriet langs
-een veld van blauwe hyacinthen.
-
-Door heel Holland worden door deze bloeiende bollenvelden de
-stedelingen naar buiten gelokt. Zoo hebben wij dan onze tulpen- en
-hyacinthen-dagen, evenals de Japanners hun chrysanthemumfeesten. Wel is
-waar gaat het feestelijke vaak verloren door de drukte en ’t gedrang,
-door de fiets, die niet meer voort wil, door den trein, die zelfs in
-zijn beestenwagens geen reizigers meer bergen kan, door gebrek aan
-drinken en proviand, maar dat zijn kleinigheden, die bij een betere
-inrichting kunnen verdwijnen.
-
-Heerlijk is het, dat al die duizenden menschen zich moeite en ontbering
-getroosten, om bloemen te gaan zien en buiten te zijn. En van zelf
-wordt niet alleen aandacht geschonken aan de tulpen en hyacinthen,
-narcissen en crocussen, dat toch eigenlijk maar bonte vreemdelingen
-zijn, doch ook aan de boomen en bloemen van eigen bodem, die in deze
-dagen ook op hun schoonst zijn.
-
-De boomgaarden kunnen gerust de vergelijking met de bollenvelden
-doorstaan. De pereboom zag den heelen winter zwart en knoestig met
-tallooze kleine dikke rimpelige bochtige takjes die ieder eindigden in
-een bruinen knop. Maar met de eerste lentedagen strekten zich de bruine
-knoppen, en langzamerhand werden ze heel lichtgroen bij wit af, zoodat
-het in den maneschijn leek, alsof de boom reeds in bloei stond. Nog
-enkele dagen van zonneschijn en regen, daar gingen ze werkelijk open en
-nu is de boom overdekt met duizenden mooie, groote, spierwitte bloemen,
-ieder met een hartje van donkerbruine helmknoppen op spierwitte
-meeldraden. Vijf lichtgroene stijlen zitten midden in en komen
-eigenlijk reeds vóór ’t opengaan van de bloem te voorschijn.
-
-Dan volgen de kers, een mooier boom dan de peer, met breeden kroon en
-sierlijke rechte twijgen. De dikke knoppen zitten dicht opeen, behalve
-waar vraatzieke, balddadige vinken ze gehavend hebben. Wanneer ze
-opengaan, komen de groepjes van drie, vier langgesteelde min of meer
-hangende witte bloemen te voorschijn in zoo groot aantal, dat de
-donkere twijgen geheel onzichtbaar worden. Laat nu de zon er in
-schijnen, dan vervult honiggeur den omtrek en de heele boomgaard ronkt
-en gonst van de ontelbare bijen, hommels en vliegen, die onverpoosd af
-en aan vliegen, de vleugels flikkerend in den zonneschijn.
-
-Heerlijk is het, op te zien naar dien rijkdom en overvloed, maar
-onwillekeurig komt naast de bewondering de bezorgdheid op, dat
-nachtvorsten of hagelslag den boom zullen deren en ons berooven van de
-zoete vrucht, die ons op zijn minst even lief is als de schoone
-bloesem. Hetzelfde gevoel bekruipt ons bij perzik en abrikoos, dat ook
-teere vreemdelingen zijn en wier bloesem zorgt voor kleur in den
-boomgaard, naast al het wit van peren, pruimen en kersen. Een
-perzikschutting op een zonnigen Aprilmorgen is voor vrienden van warmte
-wel het lekkerste wat er in het voorjaar te bedenken is; beschutting,
-warmte, bloemenpracht, geur en het vertier van de mooiste en
-kleurrijkste bijtjes van het voorjaar. Eindelijk komen ook de appels in
-bloei en weer is het moeilijk om te zeggen wat mooier is, de nog niet
-ontloken knop of de wijd geopende bloem. Die knoppen lijken luchtige
-ballonnetjes van dof papier met fijn rose beschilderd, zoo vroolijk en
-teer, dat het jammer is, als ze opengaan. Maar de bloem ligt zoo mooi
-uitgespreid en de gele helmknoppen stralen op hun witte meeldraden zoo
-heerlijk naar alle kanten, dat ook dit weer een lust voor de oogen is.
-En zelfs het uitbloeien is mooi, wanneer de honderden kleurige blaadjes
-door den voorjaarswind worden losgeschud en neerdwarrelen op het frisch
-groene gras en op de blauwe eereprijsjes.
-
-Van den boomgaard naar het bosch is maar één stapje. Daar zijn we niet
-geweest sinds de larix in bloei kwam in de buiige Paaschweek. Nog is
-hier en daar iets van zijn bloesem te zien, maar weldra worden de roode
-kegeltjes vaalgroen en raken ze verborgen tusschen de dichte proppen
-van heldergroene naalden.
-
-Maar nu worden de sombere sparren vroolijk. Ze laten dunne,
-bruinachtige vloeipapiertjes wegfladderen naar alle kanten en wat eerst
-bruine knoppen waren, worden nu gele kogeltjes en roode torentjes, die
-overheerlijk uitkomen tusschen het donkere groen der naalden van de
-vorige jaren.
-
-De roode torentjes zijn de bloesems, die later de sparappels zullen
-opleveren. Rechtop staan ze, aan het einde der takken, het meest en het
-grootst nabij den top van den boom. Ze zijn opgebouwd uit vleezige,
-paarsroode kussentjes en onder elk kussentje vindt ge de twee
-lichtgroene, bijna witte eitjes, die later zullen uitgroeien tot het
-gevleugeld sparrezaad.
-
-Aan andere, ook wel aan dezelfde takken zitten heele risten van gele
-bolletjes, opeenhoopingen van meeldraden, waaruit ontzaglijke
-hoeveelheden stuifmeel te voorschijn komen. Wie in een spar klimt, om
-een tak met den mooien rooden bloesem te bemachtigen, wordt door dat
-stuifmeel bepoederd als een molenaar.
-
-Op stille heldere dagen, wanneer de grond door de zon sterk verhit
-wordt, stijgt de warme lucht langs de sparren omhoog en dan neemt deze
-luchtstroom, die lang zoo zwak niet is, als gij wel denken zoudt, het
-gele stuifmeel mee en dan kan het door hoogere luchtlagen uren ver
-worden weggevoerd. Een stuifmeelkorrel van een spar is daar volkomen op
-ingericht, hij is voorzien van luchtblazen en drijft daarop gemakkelijk
-weg.
-
-Ofschoon in ons land niet zooveel sparren groeien, dat hun stuifmeel
-zooals elders soms duimdiep den grond bedekken kan, zoodat men van een
-zwavelregen spreekt heb ik toch wel in sommige bosschen heele plekken
-aangetroffen vol geel stuifmeel, dat door het regenwater bijeen
-gespoeld was.
-
-De grove den, die een paar dagen later in bloei komt dan de spar,
-levert wel de grootste hoeveelheid stuifmeel. Ieder kent de groote
-lichtgele proppen, die ieder jaar in ’t begin van Mei of soms reeds in
-de laatste week van April zich vertoonen aan de uiteinden van de
-dennetakken. Niet heelemaal aan ’t einde evenwel, want buiten de gele
-prop steekt nog een licht grijsgroen takje uit, dat dicht bezet is met
-naaldparen, nog ten halve verborgen in hun vliezige scheede.
-
-Aan andere takken zitten niet anders dan deze grijze eindjes, zonder
-dikke meeldraadprop en weer aan andere eindigt het nieuwe twijgje in
-twee of drie, soms meer, aardige ronde roode bolletjes op een dik
-rechtopstaand steeltje. Wie die roode bolletjes goed bekijkt, merkt dat
-zij weer uit dikke schubjes zijn samengesteld en dat daartusschen
-evenals bij de spar paren van kleine heel lichtgroene eitjes liggen
-verborgen. Het zijn de vrouwelijke bloesems.
-
-Wie ’t niet weet, zal jaar in jaar uit door ’t dennebosch gaan, zonder
-ooit die vrouwelijke bloesems op te merken, maar wie ze eenmaal kent en
-aardig vindt, ziet ze reeds van verre in de Meizon tintelen in het
-hoogste topje van de rosse dennen. Heerlijke boomen, die dennen!
-Onderaan zijn de dikke stammen dicht bedekt met groote, dikke, bruine
-schubben, waarover vaak een blauwachtig waas ligt, hoogerop worden stam
-en takken rossig warm roodbruin, soms bij oranje af en de dichte
-naaldenmassa’s van de kroon vertoonen alle tinten van groen, somber
-donker groen van oude drie- of vierjarige naalden, mooi wazig zeegroen
-van de jongere en overal de jolige lichte kaarsjes van de nieuwe
-lenteloten er tusschen. Schitterend rood van de vrouwelijke bloesem,
-helder geel van de meeldraadmassa’s maken den „ouden somberen pijn” tot
-een der vroolijkste uitingen van ’t voorjaar.
-
-En als bij zachten oostenwind en helderen hemel de droge warme lucht
-door de kronen strijkt, dan knallen de dennenappels, die ’t vorig jaar
-rijpten, open en strooien de licht gewiekte zaden door de lucht.
-Tegelijk verrijzen wolken stuifmeel uit de meeldraadproppen en zoo
-lijkt het dan, alsof de boom een lustig knallend vuurwerk afsteekt ter
-eere van den lieven Mei.
-
-Zoo viert iedere boom zijn lentefeest. De beuken beginnen ook al vroeg
-in ’t voorjaar, maar niemand let er op. Toch is het heerlijk, om te
-zien, hoe de dofbruine wintertint van twijgen en knoppen gaandeweg
-overgaat tot warmer toon. Er schijnt meer blauw en rood in ’t bruin te
-komen, vooral in de schors der jongere takken en daardoor kunnen dan de
-beukenkronen zoo warm en prettig afsteken tegen het strakke koude blauw
-van den Maartschen hemel.
-
-Dat duurt zoo tot in April en dan komt er ook beweging in de lange
-spitse knoppen. Ze worden merkbaar grooter, zwellen en rekken zich uit,
-zoodat aan iedere knopschub een lichter randje komt.
-
-De ingewijde kan nu reeds de knoppen, waaruit bloeiende twijgen te
-voorschijn zullen komen, onderscheiden van de gewone en de niet
-ingewijde moet maar geduldig wachten, totdat zij opengaan. Lang wordt
-zijn geduld niet op de proef gesteld, want de eerste de beste echte
-Aprilregen jaagt al het groen de knoppen uit. April doet, wat hij wil.
-
-Het kan soms dagen achtereen droog en koud en schraal zijn, zoo koud,
-dat de pas ontloken voorjaarsbloemen zich niet openen, dat de bijen in
-hun korf blijven, zoo droog, dat de nieuwe blaadjes verwelkte randen
-krijgen en de uitgestrooide zaden werkingloos blijven liggen in de
-verstuivende aarde. En de mopperaars onder ons spreken schamper van de
-Hollandsche lente.
-
-Maar nu krimpt de wind en vermindert in kracht. Zware, mooi donkere
-wolken bedekken de strak blauwe lucht en weldra ruischt een regentje
-omlaag, zoo zacht en malsch, warm en levenwekkend, als dat alleen in
-April en Mei gebeuren kan. Met een tooverslag wijkt de stugheid, die
-plant en dier bevangen hield. De grond zelve wordt levendig en zuigt
-zingend het frissche water in.
-
-De bloemen blijven gesloten, maar je kunt het ze aanzien, dat ze,
-wanneer de bui over is en de zon weer schijnt, hun schade zullen
-inhalen van de verloopen dagen. De grasbladen, die in de droogte
-ineengekruld waren, ontplooien zich en dadelijk is de weide groen. De
-knoppen van boomen en heesters zwellen zichtbaar, en dat de
-meidoornhaag na den regen ineens geheel en al groen is, komt niet
-alleen doordat het stof van de groene knoppen is weggespoeld, maar ook
-doordat er nu dubbel of driemaal zooveel groen uit de knopschubben
-puilt dan voorheen.
-
-Nu laten ook de knopschubben van den beuk los en uit de knoppen komt
-een harig slap takje, bezet met keurig gevouwen en geplooide blaadjes,
-ieder nog eerst tusschen twee rose steunblaadjes besloten. Maar spoedig
-laten die los en nu is eenige dagen lang de boschbodem bedekt met de
-fijne rose schubjes. De blaadjes ontplooien zich en maken van iederen
-beuketak een grooten heldergroenen waaier.
-
-Aan sommige takken hangen vele fijne langgesteelde kwastjes, dat zijn
-de meeldraadbloemen en met eenig zoeken vindt ge ook de vrouwelijke
-bloemen, die later de lekkere beukenootjes zullen opleveren en nu ruige
-groene knopjes zijn met een paar dikke, gekronkelde stijlen en
-stempels.
-
-Als de beuken eenmaal het voorbeeld gegeven hebben, dan volgen ook de
-eiken. Die houden hun dikke bruine knoppen al heel lang dicht, maar als
-de zoele dagen komen, dan komt ook in ongeloofelijk korten tijd hun
-groen te voorschijn, de welbekende bochtig ingesneden eikeblaren en
-daartusschen een overvloed van sierlijke slanke meeldraadkatjes in
-bosjes bij elkaar.
-
-De vrouwelijke bloempjes, die eikels moeten worden, zijn kleine groene
-knopjes, die bij twee of drie op een steeltje aan den top van de jonge
-twijgen zitten, juist waar ook de nieuwe bladeren het dichtst bijeen
-staan. Maar ze vallen heel niet in ’t oog, de meeldraadkatjes echter
-zijn zoo lang, zoo talrijk, zoo licht van kleur, dat ze zelf den meest
-oppervlakkige niet ontgaan. Ze vormen een cascade van groen, een
-ragfijnen sluier om de knoestige stammen en bochtige takken van den
-„reus der wouden”, die zich tusschen twee haakjes heel dikwijls
-voordoet als een kleine vroolijke boschnymph, die ge ieder voorjaar in
-’t kreupelhout kunt ontmoeten.
-
-Nauwelijks zijn de groene eikeblaadjes ontplooid, of allerlei gedierte
-probeert den boom van zijn frisschen tooi te berooven. Bij duizenden
-komen de dikke meikevers uit den grond, vliegen met dof gegons in de
-eiken en vreten dag en nacht van het jonge groen. Millioenen kleine
-kevertjes helpen mee en als deze ontbreken, dan zijn er altijd nog de
-kleine rupsjes, die het blad ineenrollen en zich zoodoende schuilplaats
-en voedsel tegelijk verzekeren.
-
-Aan de toppen der takken ontstaan groote gezwellen, die op aardappels
-lijken en waarin dozijnen kleine wespenlarfjes hun voedsel vinden en
-ook in ieder glanzig groen bolletje aan blad of bloesem huist zoo’n
-vraatzuchtige galwesp-larve. Waar de eik een wondje in zijn schors
-heeft, daar vloeit het zoete voedingssap mild uit en daar komen den
-heelen dag zwierige vlinders, groote rosse en gele wespen en groote
-kevers van snoepen. Het aantal dieren, die voedsel halen bij den eik is
-legio.
-
-En het mooiste is, dat al dat gevreet en gezuig en geboor den boom in
-’t minst niet schijnt te schaden. Zoo gauw de kevers en rupsen de
-bladeren wegvreten, groeien er ook weer nieuwe aan. Alleen wanneer bij
-uitzondering het aantal der belagers van duizenden toeneemt tot
-millioenen en billioenen, dan staat hier en daar een eikeboschje een
-paar weken bladerloos.
-
-Nog eerder zou dat gebeuren, indien niet tegelijk met de vraatzuchtige
-insecten ook hun verdelgers in ’t land kwamen.
-
-Tjiftjaf en fitis scharrelen den heelen dag door het geboomte, om de
-kleine rupsjes te bemachtigen, bijgestaan door allerlei mooie en
-aardige helpers, die in April uit het Zuiden hierheen komen.
-
-Daar is in de eerste plaats het roodstaartje, dat prachtige vogeltje
-met de roode borst, zwarte keel, wit voorhoofd en blauwen schedel en
-nek. Die blauwe kap heeft hem ook den naam van blauwpaapje bezorgd,
-maar die trekt toch niet zoozeer de aandacht als het roode staartje,
-dat ieder keer, als de vogel opvliegt, als een klein vlammetje achter
-hem aan komt en nog een poosje op en neer blijft trillen, als het dier
-zich op een hek of twijgje heeft neergezet.
-
-Het wijfje is grauwachtig bruin van kleur, met mooie vlekjes en
-streepjes, maar het vertoont toch ook de roode staart en ook hebben
-beiden, mannetje en wijfje, de groote, schitterende oogen, die een
-kenmerk zijn voor alle leden van de nachtegalenfamilie, waartoe de
-roodstaart evenals de roodborst de eer heeft te behooren.
-
-Die prachtige roodstaart zingt van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat.
-In de vogelwereld beteekent dat van een uur voor zonsopgang tot het
-einde van de avondschemering. Alleen zijn zij het er niet over eens,
-wanneer de avondschemering eigenlijk eindigt. Daar het roodstaartje
-gaarne in holen nestelt of in dichte klimplanten, kunt ge meestal wel
-zijn huishoudinkje vlak bij het uwe hebben en het is een groot genot,
-na te gaan, hoe die dieren hun nest bouwen, hun jongen groot brengen en
-daarbij nog altijd gelegenheid vinden, om zich te amuseeren door
-aardige vliegkunsten en lustig gezang. Dat ze daarbij uit pure
-dartelheid den zang nabootsen van schildvink en winterkoning en
-daardoor vooral den laatste tot koddige boosheid prikkelen, zal
-natuurlijk niemand hun kwalijk nemen, veeleer het hun aanrekenen als
-een verdienste. Waar zou het heen moeten, als je nooit eens iemand
-plagen mocht?
-
-Een andere plaaggeest is de spotvogel, die komt weer iets later dan het
-roodstaartje en behoort niet tot de nachtegalengroep, maar tot de
-verwantschap van tjiftjaf en fitis. Hij vertoont dezelfde kleuren:
-groengrijs en geelgrijs, maar hij is wat grooter van stuk en dadelijk
-aan zijn zang te herkennen.
-
-De tjiftjaf zingt bij herhaling zijn twee- of drietal vaste toontjes,
-de fitis kweelt zijn half blijde, half weemoedige melodie, de spotvogel
-galmt den heelen dag een opgewonden lied met snelle loopjes, telkens
-herhaald en hooge, scherpe, haast snerpende tonen, die door geen
-enkelen anderen vogel zoo worden voortgebracht. En daartusschen door
-vlecht hij al de geluiden, die hij in zijn leven gehoord heeft van
-nachtegalenzang tot scharensliepgekras.
-
-Wanneer hij pas is aangekomen, kunt ge hem makkelijk zien, want dan
-zijn de boomen nog niet dicht in blad. Soms zit hij in den hoogsten
-top, dan weer een meter of zoo lager, maar altijd ferm en brutaal
-rechtop, met zijn kop in den wind en als hij in zangdrift den bek wijd
-openspert, kunt ge de oranje tong en het oranje verhemelte zien.
-
-Er komen wel Engelschen van over de zee, om dezen zanger te zien en te
-hooren. Het is wel merkwaardig, dat deze vogel, die ieder jaar de reis
-heen en terug naar Centraal Afrika doet en in Frankrijk, België en
-Holland in overvloed nestelt, er niet aan denkt, om eventjes het Kanaal
-of het Nauw van Calais over te steken, om zich te vestigen in het
-gastvrije Albion, waar ze in ’t eerst wel altijd zijn nestjes zouden
-uithalen, maar hem overigens met open armen ontvangen.
-
-Het nestje van den spotvogel is dan ook een van de mooiste dingen ter
-wereld: zoo mooi komvormig afgewerkt, zoo fijn bekleed van buiten met
-korstmos en spinrag, van binnen met vezels en pluisjes en dons. En daar
-liggen dan vier, vijf of zes eitjes in van het liefelijkst rozerood,
-gespikkeld met bruinroode stippen, heerlijk om naar te kijken, maar je
-moet ze eigenlijk niet aanraken.
-
-Een bloeiende sering, jasmijn of vlier met een nest van een spotvogel
-er in is wel het mooist denkbare sieraad van tuin of park. In esschen
-en kastanjes of hulsten willen zij ook wel komen, maar ik geloof toch,
-dat zoo’n gewone vlier hun nog het liefst is.
-
-Soms zit uren achtereen nabij of in den top van lage boomen of hooge
-heesters een andere vogel te orgelen en te vedelen, die als musicus den
-spotvogel wel overtreft, maar door zijn grauwe kleur en verborgen
-levenswijze weinig wordt opgemerkt.
-
-’t Is de tuinfluiter, bruingrijs van boven, lichter aan de onderzij en
-met blauwachtige pootjes. Hij maakt een mooi ijl nestje in de lage
-struiken en zingt een mooi lied dat door volheid van toon dikwijls
-herinnert aan den merelzang. Maar hij zingt veel langduriger en vlugger
-dan de merel en verdient gerust evenzeer geprezen te worden als de veel
-bewonderde goudsnavel.
-
-Nog mooier zingt in parken en tuinen de zwartkop-grasmusch, die we maar
-liever het zwartkopje zullen noemen, want zoo’n rare onhandelbare naam
-is nog altijd voor een goed zanger een leelijke sta-in-den-weg.
-Zwartkopje komt soms al vroeg, maar het is pas in ’t laatst van April,
-dat zijn heerlijk lied en aardige vliegtoeren de aandacht beginnen te
-trekken.
-
-Het satijnig zwarte kopje, de spierwitte keel, de mooie bruingrijze
-tint van den rug maken dit vogeltje tot een zeer bijzondere
-verschijning. Zijn nest ligt meestal in lage heesters, maar hij houdt
-er van, in de hooge boomen heen en weer te vliegen in mooie bochtige
-lijnen van tak op tak. Ons volk kent hem weinig; bij de Franschen,
-Duitschers en Engelschen schijnt hij zich meer in de gunst van het
-publiek te verheugen.
-
-Des te meer hebben wij met de zwaluwen op. De ooievaar, de zwaluwen en
-de koekoek, dat zijn bij ons de echte vogels van de lente. En de zwaluw
-bij uitnemendheid is wel de boerenzwaluw, de mooie staalblauwe vogel
-met het roodbruine voorhoofd, de roodbruine keel en de enorm lange
-buitenste staartveeren.
-
-Als die weer eenmaal in en uitvliegt in stal en schuur en door het
-openstaande zolderluik, dan is de lente in ’t land. Dat is meestal in
-de eerste week van April, soms komen ze reeds in Maart en een enkele
-maal, vertoonen de zwaluwen zich reeds vóór de tjiftjaf, maar dan
-vinden wij toch, dat ze in de war zijn. De Paaschvacantie, dat is de
-goede tijd.
-
-Aan de zekerheid, waarmee ze de gebouwen binnen vliegen, kunt ge
-merken, dat het weer de zelfde vogels van het vorig jaar zijn. Hoe
-spoedig hebben zij het oude nest weergevonden en na een paar dagen
-rondvliegen en zingen beginnen ze opnieuw te bouwen. Als blinkende
-messen schieten ze door de lucht met onbegrijpelijke snelheid. Bij
-tientallen verdringen zij zich om de vette modderranden van plassen en
-het is een merkwaardig gezicht, deze vogels, die we ons haast niet
-anders dan vliegend kunnen voorstellen, daar te zien rondploeteren in
-den modder, zoekend naar geschikte specie voor den opbouw van hun nest.
-
-De meeste vogels werken alleen in de morgenuren van vieren tot negenen,
-maar de zwaluwen zijn bij gunstige omstandigheden den ganschen dag
-bezig met bouwen en bouwstof te verzamelen. En ook zijn ze den heelen
-dag aan ’t zingen; de boerenzwaluw is een van de vlijtigste zangvogels
-en laat zijn gekweel en gekwetter den heelen dag hooren. Zelfs het
-wijfje zingt mee.
-
-De huiszwaluw is minder zangrijk. Hij laat onder het vliegen wel
-aardige geluidjes en monter geroep hooren, maar een werkelijk
-aaneengeschakeld gezang brengt hij niet ten gehoore. ’t Is anders een
-aardig diertje, wel mooier dan de boerenzwaluw, al heeft zijn staart
-ook niet zoo’n stouten zwier. Zijn veertjes blinken in helderder blauw
-en een plek op den rug bij ’t begin van den staart is blinkend wit,
-evenals de geheele onderzijde van het lichaam.
-
-Aan die witte stuitvlek is de huiszwaluw al heel in de verte te
-herkennen en als een gezelschap huiszwaluwen op de muggenjacht is aan
-een waterkant met donkeren elzenzoom, dan lijkt het wel of kleine witte
-vlindertjes daar heen en weer zweven.
-
-Huiszwaluwen houden ervan, om gezellig op jacht te gaan, nu eens laag
-langs den waterkant, dan weer honderden meters hoog in de lucht en dan
-kunnen ze daar zoo lustig zwenken en draaien en zoo vroolijk elkaar
-aanroepen, dat het meer een spel lijkt dan een inspanning, om aan den
-kost te komen.
-
-Bij het modder zoeken loopen ze vaak tusschen de boerenzwaluwen in,
-maar hun nesten bouwen ze meestal op andere plaatsen en altijd op een
-andere manier. Ze houden er niet van, om binnenshuis te wonen en maken
-niet zooals de boerenzwaluwen een ondiep komvormig nest, dat op een
-onderlaag steunt, maar een half bolvormige woning tegen een muur met
-geen andere beschutting dan een daklijst of dakgoot.
-
-Onder bruggen huizen soms boerenzwaluwen en huiszwaluwen bij elkander
-en samen hebben ze er plezier in, om koekoeken en roofvogels te
-achtervolgen en uit te schelden. Maar zelf hebben ze geweldig veel last
-van de huismusschen en ringmusschen, die ze berooven van hun nesten.
-Men heeft zelfs wel gemeend, dat de mooie huiszwaluwtjes gaandeweg door
-de brutale musschen verdreven worden.
-
-Metselaars en aardwerkers zijn die zwaluwen. Aan steile zandhellingen,
-dijkglooiingen, slootkanten, aardafgravingen werken nu de
-oeverzwaluwtjes, kleine grijze vogeltjes zonder glans of gloed, maar in
-vaalbruin pakje zooals dat voor aardwerkers het beste is. In den
-vroegen morgen, als nog de ochtendnevel over de velden hangt, zijn ze
-al bezig aan ’t pikken en graven, zoodat de helling wriemelt van
-bedrijvige arbeiders.
-
-Onvermoeid met snavel en pooten boren zij in den grond en maken zij
-horizontale gangen van éen tot twee meter lang. Aan het eind der gang
-komt een nestje van veertjes en daarop de eitjes, spierwit en zoo klein
-en teer, dat ge ze haast niet kunt aanvatten, zonder ze te breken.
-
-Deze oeverzwaluwen jagen bijna uitsluitend langs het water, vlak langs
-de oppervlakte en als op gure dagen de boerenzwaluwen en de
-huiszwaluwen daar ook om voedsel komen, dan maken de grauwe aardgravers
-te midden van de in staalblauw schitterende bouwheeren een vrij
-armoedige vertooning.
-
-Nog een andere langvleugelige insectenvanger voegt zich bij hen: de
-groote zwarte gierzwaluw of torenzwaluw, die de langste vleugels, de
-stoutste vlucht en den wijdsten bek van alle heeft. In mooi zonnig weer
-jaagt hij hoog in de lucht, torenhoog, maar als Mei nog van die gure
-dagen geeft, dan wordt ook hij genoodzaakt, zijn toevlucht te nemen tot
-den waterkant, waar altijd nog het meest te vinden is.
-
-Zijn eigenlijk te huis is de stad, waar hij zijn woning heeft aan de
-huizen. Hij is noch aardwerker, noch metselaar, maar bouwt evenals de
-musschen een tamelijk slordig nest onder dakpannen en in hoeken en
-gaten van muren. Ja, hij is mans genoeg, om de musschen uit hun
-bouwsels te verjagen en zoo krijgen die dan de vergelding voor het leed
-en den overlast, die zij den huiszwaluwen aandoen.
-
-Veel bekoorlijks heeft die torenzwaluw niet. Hij vliegt mooi en
-gemakkelijk en ’s avonds gieren zij in troepen met woest gekrijsch door
-de lucht. De mannetjes jagen de wijfjes naar huis en gaan zelf zich dan
-nog een poosje amuseeren. Vaak komen zij den heelen nacht niet thuis;
-men meent te weten, dat zij dan hoog in de lucht boven de wolken
-blijven rondzwieren en daar misschien nog slapen ook.
-
-Hun woestheid en gekrijsch is velen onaangenaam. Er is een andere
-stadsvogel, die in de lente ook in troepen vliegt en drukte maakt, maar
-alles veel sierlijker en prettiger doet dan die torenzwaluw. Ik bedoel
-het kerkkauwtje, de kleinste en beminlijkste van onze kraaiachtige
-vogels. In troepen van tien tot honderd spelen zij krijgertje om de
-torenspitsen, vlug en sierlijk glijden de zwarte gestalten door de
-lucht met rustig gestrekte vleugels en fraai gespreide staart. Daarbij
-roepen ze elkander onophoudelijk aan met een soort van kort, melodieus
-gekef.
-
-Ze zijn niet grooter dan duiven, en er ligt ook iets zachtzinnigs over
-hun wezen. Maar het is met die zachtzinnigheid als met den witten
-satijnglans die over nek en wangen ligt, het is maar schijn, de
-zwartheid, het wreede en verderfelijke, ligt er onder en uit het witte
-oog spreekt niet alleen verstand en list, maar ook sluwe moordzucht.
-Want dit kerkkauwtje is al een even felle roover en moordenaar als zijn
-familiegenooten de raven, kraaien, eksters en gaaien.
-
-In de stad kunnen zij niet veel kwaad doen, maar in het bosch maken zij
-slachtoffers bij de vleet. In sommige streken is hun kwade invloed
-duidelijk merkbaar, in andere lijkt het wel, alsof ondanks roof en
-moord de vogelbevolking maar altijd toeneemt. Daar heeft iedere holle
-popel zijn kauwennest of zelfs meer dan één op één stam, maar in de
-meidoorns brengen tal van houtduiven hun jongen groot en tortels bouwen
-er in de dichte sparren of in het fijne berkenhout.
-
-Slag op slag rooven de kauwtjes de witte eieren van het nest, maar
-onverdroten leggen de duiven voort, verhuizen desnoods, maar rusten
-niet, voordat een leelijk jongenpaar lodderig zit te kijken op het ijle
-platform van hun takkennest. Den heelen dag klinkt het gekir door ’t
-hout, ’t vaag en onbepaald eentonige „toer-toer”, van den tortel en het
-duidelijke nabootsbare
-toer-toertoer-toer-toeretoer-toer-toer-toer-toeretoer-toer-toer-toer
-van de houtduif of ringduif.
-
-En ook deze is met zingen alleen niet tevreden, maar voert in
-lentevreugd een stouten luchtdans uit, die men van zoo’n traditioneel
-kalm dier als een duif niet verwachten zou. Met klepperend geraas
-vliegt hij op uit zijn takkenhuis, stijgt in snelle vlucht hoog omhoog
-naar den blauwen hemel, klapt met een harden slag de vleugels tegen
-elkaar en daalt dan met roerloos uitgespreide vleugels in een groote
-bocht vijftig, zestig meter neer, om dan weer van voren af aan te
-beginnen.
-
-Ook de tortel maakt aardige bewegingen, maar die worden minder gezien.
-Hij heeft er nog al slag van, om zich schuil te houden, zoodat er weken
-voorbij kunnen gaan eer ge hem te zien krijgt, ofschoon zijn gekir den
-heelen dag het bosch vervult.
-
-Maar wie luistert er naar het makke duivengekir, nu de nachtegaal is
-teruggekomen? De nachtegaal, die ieder jaar het teeken schijnt te geven
-voor het rijkst ontplooien van de lentepracht, voor de sterkste
-uitingen van lentevreugd. Al wat er gebeurt, voordat de nachtegaal zijn
-intree doet, is slechts het voorspel; eerst wanneer zijn machtige stem
-zich verheft, beginnen beuken en eiken, sparren en dennen bloesem en
-blad te ontplooien, komen er aren en pluimen in ’t gras, tooit de
-boschbodem zich met kleuriger en geuriger bloemen dan de sneeuwklokjes
-van Januari of de anemoontjes van Maart.
-
-Zie den mooien bruinen vogel zitten in de blinkende takjes van het
-eiken kreupelhout. De witte veertjes van de keel gaan op en neer bij de
-felle jubelkreten, het fijne bekje blijft roerloos open bij de lang
-uitgehaalde fluittonen. Geen vogel is er, die zulk een afwisseling
-brengt in zijn zang. Nu eens lijkt hij te gebieden, te vermanen, te
-toornen, dan weer vervalt hij in een roerend smeekgebed of geeft in
-lang glashelder geluid uiting aan de reinste vreugde.
-
-Ieder weet, dat de nachtegaal het allermooist zingt ’s nachts tusschen
-tweeën en vieren, maar dat neemt niet weg, dat hij bij gunstig weer
-zich ook den heelen dag laat hooren, tot zelfs gedurende het eigenlijke
-rustuur van alle vogels, dat ergens valt tusschen twee en vier uur in
-den namiddag. Hoe meer nachtegalen er in een bepaalde streek zijn, des
-te meer wordt er gezongen, soms zelfs zoo vlijtig, dat het sommigen
-menschen te druk wordt.
-
-Komen er gure dagen, dan houdt het zingen op, maar dat de nachtegalen
-er nog zijn, kunt ge merken, wanneer ge door de eikenboschjes loopt om
-bloemen te zoeken. Van tijd tot tijd klinkt dan een geluid, dat doet
-denken aan een kikvorsch „korr, korr, korr”. Het wordt al vaker en
-vaker herhaald en nu hoort ge ook nog helder en luid, maar een weinig
-angstig en vragend, „pièt; pièt”.
-
-Pas nu op, want het zou kunnen gebeuren, dat ge u dicht bevindt bij het
-pas begonnen nest en daar ligt misschien reeds een glanzig koffiebruin
-eitje in. Het nest ligt zoo verborgen tusschen de dorre eikeblaren, dat
-ge het moeilijk opmerkt en ge zoudt erin kunnen trappen, eer ge ’t wist
-en dat zou heel jammer zijn. Verlaat daarom de plaatsen, waar ge die
-angst- en waarschuwingskreten verneemt. Wellicht wordt ge beloond door
-een heerlijken vreugdezang op het oogenblik, dat de vogel het gevaar
-geweken acht.
-
-De mogelijkheid van onverwacht een vogelnest aan te treffen, maakt het
-zoeken naar voorjaarsbloemen in het bosch tot een dubbel interessante
-bezigheid. Ge ziet aan den boschzoom een donkergroene plek met
-glimmende blaadjes van de maagdepalm. De prachtige blauwe bloemen
-hebben zich geopend in de voorjaarszon en worden vlijtig bezocht door
-mooie roodbruine glimmende metselbijtjes, die ergens hun nest in dorre
-braamstengels hebben. We gaan er even bij zitten, om af te wachten, of
-er ook soms parelmoervlindertjes op de bloemen komen en we zitten nog
-geen vijf minuten, of een roodborst komt bij ons op een tak en zingt
-het hoogste lied.
-
-Hij verraadt zijn geheim, want we letten nu goed op en vinden al gauw
-onder de ranken van de maagdepalm het roodborstjesnest met gespikkelde
-eitjes. Even kijken en dan maar gauw verder, anders wordt het nest
-misschien verlaten en voor de maagdepalm, die we nu in den steek laten,
-vinden we in het rijke tooverbosch nog andere bloemen in eindeloozen
-overvloed als schadeloosstelling.
-
-Hier bloeien de vogelkersen: lange hangende trossen van witte bloemen
-te midden van frisch groen loover. Kevers en vliegen wemelen op de
-sneeuwwitte honigrijke bloemen en waar de laagste takken schuil gaan in
-het hoog opgeschoten pijpkruid, daar heeft een slimme tuinfluiter een
-doorzichtig nestje gebouwd, dat we nooit gevonden zouden hebben, als
-hij zelf niet zoo geraasd en getierd had, toen we even bij den heester
-stilstonden.
-
-Dat pijpkruid heeft met een dikken wortel overwinterd na eerst in ’t
-najaar nog gauw zooveel mogelijk voedsel verzameld te hebben. Heel
-vroeg in ’t voorjaar maakte het dikke proppen van fijnverdeeld groen
-loover en nu de nachtegaal er is, schieten de mooi gegroefde groene
-stengels omhoog, die de sneeuwwitte bloemschermen dragen.
-
-Wij kennen het kunstje wel, om die stengels te versnijden tot liefelijk
-klinkende toeters en menig huisvader, die rust wou hebben, heeft dit
-„fluitekruid” naar het andere eind van de wereld gewenscht, wanneer
-zijn kroost met de buurjongetjes te zamen een symphonie uitvoerden op
-dit natuurlijk blaasinstrument.
-
-Maar iets zangerigs zit er toch in de plant, de kleine zangvogeltjes
-bouwen graag hun nest op den grond tusschen de pijpkruidstengels, zelfs
-de nachtegaal slaat menigwerf zijn tenten er onder op en heeft zoo de
-plant geholpen aan den genoegelijken naam van nachtegalenkruid.
-
-Het ware te wenschen, dat waar deze plant groeit, ook nachtegalen
-nestelden, maar dat scheelt nog veel en dat kan ook niet, want deze
-boschplant groeit al, waar maar drie boompjes bij elkander staan of op
-plekken, waar jaren geleden eens een bosch prijkte. Er zijn meer van
-die weggeloopen boschplanten, de meest bekende is wel het speenkruid.
-De mooie, blauwe hondsdraf is er ook een.
-
-Het speenkruid hoort eigenlijk thuis in ’t kreupelhout en daar blinkt
-het ook ieder voorjaar met zijn mooie groene blaadjes en goudgele
-sterrebloempjes. Het groeit daar weelderig en overvloedig, met flinke
-lange stengels, die schuin opstijgen boven den lossen boschgrond.
-Evenals de meeste vroege boschbloemen zijn ook deze zeer gevoelig voor
-de warmte, zoodat ze letterlijk door de zon te voorschijn worden
-geroepen.
-
-Waar nu het speenkruid groeit buiten het bosch, daar wordt het meteen
-anders. Het is, of het zijn bescherming mist, zich niet meer veilig
-voelt en zoo maakt het dan zijn stengels en steeltjes veel korter, zijn
-bladeren kleiner en stugger, dicht op elkaar vlak tegen den grond. Maar
-de bloemen blijven even mooi en talrijk en de lieve jeugd krijgt ieder
-jaar op school zijn speenkruid-les en kan heele verhalen doen over de
-wortelknolletjes en okselknolletjes en over het feit, dat deze plant
-met al zijn mooie bloempjes toch zoo weinig rijp zaad voortbrengt. Ge
-kunt ervan opaan, dat ze na het speenkruid de witte doovenetel
-„krijgen”. Dat is ook zoo’n mooie duidelijke bloem, die overal
-gemakkelijk te vinden is en altijd in groote troepen bijeen groeit en
-lang niet altijd tusschen de echte brandende brandnetels, zooals
-weleens beweerd wordt. Hoe mooi staan die kransen van groote roomwitte
-bloemen om de vierkante stengels, krans boven krans en alle bloemen
-even mooi.
-
-De jeugdige natuurbewonderaar beziet deze bloem ook van den practischen
-kant en rangschikt haar onder de rubriek „levensmiddelen”. In den
-morgen zitten de bloemkroonbuisjes vol met lekkeren honing, in den
-namiddag is het minder, want de bloem kan het niet bijhouden, zoo gauw
-als de hommels en bijen den voorraad opruimen.
-
-Maar wij moeten nog even naar het bosch terug.
-
-Hier en daar zijn tusschen het eikenhout heele plekken wit van groote
-stervormige bloemen. Nu wij ons goed herinneren, was de grond in
-hetzelfde boschje in het vroege voorjaar groen van tallooze dikke
-spruiten, die het dorre blad op zij drongen. Die groene bladeren zijn
-nu reeds bijna alle geheel verwelkt en hun plaats wordt thans ingenomen
-door de bloemen, aan lange stelen of trossen vereenigd.
-
-Dit is de schermdragende vogelmelk, een aardig bolgewasje en die bloem
-is een echte zonne- en lichtvriend. Zij is er nog juist bijtijds bij,
-om te bloeien, voordat de eikjes dicht in blad raken. In den
-morgenstond lijkt er op die plaats geen enkele bloem te staan, want dan
-zijn ze nog dicht en daar de achterkant der bloemblaadjes groen is,
-vallen ze in het geheel niet in ’t oog.
-
-Maar als de zon aan den hemel rijst en warmte teruggekaatst wordt door
-den mullen boschgrond, dan gaan die bloempjes vrij snel open en binnen
-een half uur schitteren honderd witte sterren, waar zooeven niets
-anders dan groene knoppen te zien waren.
-
-Er groeit nog een andere vogelmelk in ’t bosch, maar die heeft bladeren
-en bloemen tegelijk; dat is de knikkende vogelmelk. Zijn bloemen zijn
-grooter dan die van de schermdragende, aan de binnenzijde niet zoo
-schitterend wit, maar van buiten heel mooi grijsgroen. Ze zijn
-kortgesteeld en staan meestal zijwaarts gericht. De Engelschen noemen
-deze mooie bloemen „Ster van Bethlehem”.
-
-Plukt ge deze bloemen, dan blijken stengels en bladeren een dik
-slijmerig vocht te bevatten, wat trouwens bij meer lelieachtige planten
-het geval is.
-
-Waar het bosch nog niet te veel door roekelooze plukkers en gravers is
-aangerand, daar komen nu ook te voorschijn die heerlijke lievelingen
-van alle bloemenvrienden: de lelietjes van dalen en de wilde
-hyacinthen.
-
-Op het eerste gezicht zijn de wilde hyacinthjes wel het mooist. Waar ze
-groeien, daar staan ze in groot aantal bij elkander, hangende blauwe
-klokjes in rijen van zes tot tien aan zacht gebogen stengeltjes. Er is
-juist groen genoeg tusschen, om dichtbij eenige afwisseling te brengen
-in de kleurenmassa, maar op eenige meters afstands is van dit groen
-niets meer te zien en dekt een gelijkmatig blauw kleed de ruimte
-tusschen de groen bemoste stammen.
-
-Hier en daar vertoonen zich witte hyacinthjes tusschen de blauwe en ik
-heb wel een bosch gekend, waar evenveel witte als blauwe hyacinthjes
-groeiden en daar stonden ook veel rooskleurige onder. Ieder jaar deed
-ik kort voor Pinksteren een bedevaart naar dat bosch. Maar de boer,
-wien het toebehoorde, meende dat zoo’n overvloed van planten op den
-grond schadelijk was voor den boomgroei en die heeft er toen een paar
-zomers achtereen zijn kippen in gejaagd, om den grond eens goed om te
-laten woelen en die plantenboel te vernielen. Hij is er uitmuntend in
-geslaagd en nu groeien daar niets meer dan brandnetels.
-
-Gelukkig groeien ze langs den duinkant nog bij duizenden en als de
-plukgrage jeugd zich nu maar vergenoegt met plukken en de plant niet
-uitgraaft, dan kunnen wij daar nog lang plezier van hebben.
-
-Zoo is het ook met de lelietjes van dalen. In menig bosch hebben ze
-dapper stand gehouden tot op dezen dag en op afgesloten buitenplaatsen
-groeien ze bij millioenen en vermenigvuldigen zij zich tot in het
-oneindige.
-
-In Maart steken de blauwachtig grijze groeipieken in ontelbare menigte
-door het dorre blad. Een paar warme April-regentjes jagen de bladeren
-uit de scheeden en als de nachtegaal op zijn schoonst zingt, dan worden
-de groene bloemtrossen wit en de heerlijke kelkjes verspreiden den
-liefelijksten geur van het voorjaar. Ja, het is wel heerlijk, de groote
-groene bladeren op zij te buigen, om daartusschen de flinke, malsche
-bloeistengels te vinden, bezet met wel twintig of meer bloempjes. Maar
-heerlijker nog is het, dag aan dag een poosje te liggen aan den rand
-van ’t bosch, de witte bloempjes te zien schitteren overal langs den
-groenen boschbodem en den frisschen geur in te ademen onder het gezang
-van nachtegaal, merel, zanglijster, tuinfluiter, fitis en roodborst.
-
-En als ik nu eens geen boschrand kan vinden met lelietjes van dalen,
-dan stel ik mij tevreden met salomonszegeltjes, die zijn toch ook van
-de familie en heusch niet minder mooi of minder geurig. De bloempjes
-zijn zelfs grooter dan die van het lelietje en aangenamer van vorm.
-Alleen staan ze niet in trossen bij elkander, maar bij paren of
-afzonderlijk bij den oorsprong der bladeren. Die bladeren zelf staan in
-twee rijen flink omhoog gericht, zoodat het lijkt of het heele plantje
-een soort van nieuwerwetsche vliegmachine is en zoo meteen weg zal
-zweven door de schemering van ’t bosch.
-
-Door dien stand van de bladeren zijn de bloemen zelf in hun geheel te
-zien. Zooals ze daar in rijen hangen aan de onderzijde der stengels
-lijken het risten van groote witte parelen of een versiering van
-guirlande’s van porceleinen potjes of ... maar ze zijn in ieder geval
-mooier dan iedere vergelijking, die ge kunt bedenken.
-
-Intusschen nadert de tijd, dat het nederig schoon van maagdepalm en
-hyacinth, vogelmelk, salomonszegel en lelietje van dalen overdekt en
-overschaduwd wordt door de grootere en grovere boschplanten, die alle
-ruimte voor zich alleen begeeren. Hier spreiden grove klitten hun
-groote bladeren, ginds steekt de brandnetel zijn zaagpuntige blaadjes
-op en waar het fijnverdeelde groen en de witte bloemenzee van het
-pijpkruid of nachtegaalskruid een plaatsje vrij laat, daar groeit de
-roode koekoeksbloem in dichte bossen bijeen.
-
-Nachtegaalskruid en koekoeksbloem beginnen te heerschen in ’t bosch,
-juist in den tijd dat de zang van den nachtegaal en het geroep van den
-koekoek alle andere vogelgeluiden overstemmen. De nachtegaal houdt er
-van, zijn nest tusschen deze planten te bouwen en de koekoek weet het
-dikwijls maar al te goed te vinden.
-
-Tegelijk komen die vogels ook aan, in de derde week van April en de
-nachtegaaltjes hebben al menig koekoeksjong groot gebracht, al is het
-ook waar, dat de kwikstaartjes en de graspiepers het meest bezocht
-worden door dien mooien grooten vogel, die zelf geen nest kan bouwen,
-zijn eigen eieren niet kan uitbroeden.
-
-Zijn naam is in ieders mond en iedereen kent zijn griezelige
-ontwikkelingsgeschiedenis; het ei, gelegd in een vreemd nest, het
-vraatzuchtig jong, dat zijn pleegbroertjes en zusjes uit ’t nest gooit,
-nog voor dat het zelf zien kan, en zijn pleegouders zoo in beslag
-neemt, dat zijzelf vaak van honger en uitputting sterven. Iedere
-koekoek kost het leven van vijf of zes kleine zangvogeltjes.
-
-Maar zijn lenteroep is een van de heerlijkste geluiden van de natuur en
-wekt voorstellingen van warme lucht en bloemengeur, van witte wolken,
-hoog zwevend in den blauwen hemel, van hagen bedekt met bloesemsneeuw.
-Tal van bloemen van bosch en weide zijn naar hem genoemd; een roode
-anjerachtige bloem geniet de onderscheiding, officieel den naam van
-koekoeksbloem te mogen voeren, maar de plattelandsbevolking kent nog
-een groot aantal andere.
-
-Als de koekoek over ’t veld vliegt, dan lijkt hij net een roofvogel; de
-dwarse streepen op zijn borst herinneren aan den sperwer. Er zijn dan
-ook nog een groote menigte menschen, die gelooven dat de koekoek des
-winters in een sperwer en de sperwer des zomers in een koekoek
-verandert. Intusschen zou een koekoek nooit een vogeltje kunnen grijpen
-of dooden, daarvoor zijn zijn pooten veel te zwak en deugt zijn snavel
-ook niet. Hij vergenoegt zich met insecten te eten en neemt de harige
-rupsen, waarvan bijna alle andere vogels een afschuw hebben.
-
-Men noemt daarom den koekoek nuttig voor den boschbouw en dat is
-stellig waar, maar in ons land vliegt hij ook zeer veel over weiden en
-akkers en dikwijls heb ik hem ontmoet aan den waterkant, waar hij
-tusschen de hooge oeverplanten zijn voedsel zocht.
-
-Het is zoo goed, in ’t voorjaar te zitten aan den waterkant. Het water
-is dan veel helderder dan in den zomer, het wier heeft nog niet de
-geheele oppervlakte bedekt en er zweven nog niet zooveel kleine levende
-wezentjes of overblijfselen er van in rond als in den heeten zomertijd.
-Lucht en wolken worden erin weerkaatst met groote zuiverheid en de
-bodem is zoo duidelijk te zien, dat zelfs de bewegingen van kleine
-zandkorreltjes merkbaar zijn.
-
-Licht en zwierig schieten waterplanten uit den bodem op, hun fijne
-blaadjes strekkend naar alle kanten, waterpest en hoornblad, vederkruid
-en waterranonkel. Het gegroefde kroos vormt dichte massa’s van
-driekante groene blaadjes, klein kroos drijft in cirkelronde schijfjes
-aan de oppervlakte en de groote bruine bladeren van de waterlelie komen
-ineengerold naar boven, om zich aan de oppervlakte uit te spreiden en
-in de warme zon aan de bovenzijde een groene tint aan te nemen.
-Langzaam volgen groote groene knoppen, maar de witte bloem zelve is een
-bloem van den zomer en als er zich een opent vroeg in Mei, dan brengt
-dat feit den groenen kikvorsch in een toestand van de allergrootste
-verbazing.
-
-Het ontwaken van de kikvorschen valt samen met den terugkeer der
-vogels, de bruine kikvorsch komt tegelijk met de kieviet, de groene met
-den nachtegaal, wiens naam hij voeren mag. O, wat worden die
-„boerennachtegalen” gesmaad en gehoond, maar wat doet het den
-natuurvriend goed, wanneer hij na den langen winter hun tevreden of
-uitgelaten gekwaak weer hooren mag.
-
-En dan komen die wonderlijke massa’s kikkerdril in de slooten, de
-zwarte kikkereitjes, omgeven door een dikke geleilaag, waar de kleine
-vischjes tevergeefs in happen en die de eieren voor tal van schadelijke
-invloeden beschermt. Prompt op tijd verschijnen de kleine kikkerlarven,
-eerst klein, met gesloten bek en wapperende kieuwtjes aan weerszij van
-den kop, dan grooter, met achterpooten, dan met voorpooten en eindelijk
-verliezen ze hun platte zwemstaart en worden heusche, kleine
-speelgoedkikkertjes.
-
-Maar al te dikwerf speelgoed! Speelgoed voor kleine onnadenkende
-wreedaards, speelgoed voor jongelui, die al graag den natuuronderzoeker
-uithangen en nog niet voldoende beseffen, dat het leed, door hen het
-dier aangedaan, lang niet vergoed wordt, door de luttele aanwinst van
-hun kennis. Het kluchtige dier met zijn menschachtige maniertjes
-verdient werkelijk een betere behandeling. Hij heeft het toch al hard
-genoeg te verantwoorden door al zijn behaarde, gevederde en geschubde
-belagers, waaronder otter en ooievaar, ringslang en snoek de meest
-geduchte zijn.
-
-Op den bodem rollen en wiebelen ruwe cilindervormige massa’s heen en
-weer. Het zijn de larven van kokerjuffers in haar kunstige huisjes. Bij
-tientallen bewegen zij zich in een smallen strook langs den oever, waar
-de zonnestralen het ondiepe water doorwarmd hebben. Heel in de diepte
-is het hun nog te koud, of liever, daar vinden ze geen voedsel genoeg,
-de kleine levende wezens, die hun prooi vormen, zoeken ook nog den
-zonnigen waterkant.
-
-Geen twee van die huisjes zijn aan elkander gelijk. Sommige zijn
-opgebouwd uit korte stukjes gras, andere uit blaadjes van het driekante
-kroos, weer andere uit doode stokjes met grove zandkorrels er aan en
-nog weer andere uit alleraardigste kleine schelpjes en slakkenhuisjes.
-Er zijn groote en kleine, korte en lange, uit de meeste komen kop en
-voorpooten van de bewoonster te voorschijn, maar bij vele is geen spoor
-van een dier te bemerken en dan lijkt het heel vreemd, hoe in het
-absoluut stille water zoo’n hoopje groen in heftige beweging kan
-verkeeren.
-
-Maar andere verschijningen leiden onzen aandacht van de kokerjuffers
-af. Een klein blinkend vischje schiet pijlsnel door het water en blijft
-dan opeens met trillende vinnetjes stilstaan in de zon. Borst en rug
-schitteren in alle felle tinten van rood en groen en blauw en de groote
-oogen schijnen vuur te schieten. Alweer een stuk speelgoed voor de
-jeugd: het stekelbaarsje. Deze mooie roodborst is het mannetje in
-vollen voorjaarsdosch. Een klein kegelvormig hoopje van zand en
-steentjes op den bodem is het nest, waarin de eieren of de jongen
-beschermd moeten worden. Komt een ander dier, een kokerjuffer, een
-kever of een stekeltje daar te dicht bij, dan schiet als een vuurstraal
-het toornige mannetje op den vijand af en hij slaagt er bijna altijd
-in, dien te verjagen.
-
-Maar als de schooljongen komt met zijn schepnet, dan is de roodborst er
-bij en mee moet hij in het chocolaad-blikje of jampot, hetzij om
-verpleegd te worden in een goed verzorgd aquarium, hetzij om vergeten
-en verwaarloosd den honger- en verstikkingsdood te sterven in een
-flesch met water voor een zonnig venster.
-
-Nu komt in het heldere water van mijn vijver weer een ander personage
-te voorschijn. Tamelijk onbeholpen en als tegen zijn zin omhoog
-geschoven, komt een groote, groenbruine kever naar de oppervlakte.
-Helder gele randen versieren borststuk en dekschilden; het is de
-geelgerande watertor; een mannetje, want zijn dekschilden zijn glad en
-vertoonen een groote glimplek in ’t zonlicht. Hij heeft de oppervlakte
-bereikt en hangt daar nu met den kop omlaag. De dekschilden zijn even
-opgetild, zoodat de lucht kan binnendringen tusschen lichaam en
-vleugeldek, en als de tor nu weer met krachtige slagen van zijn
-roei-achterpooten nederdaalt, dan heeft hij versche lucht genoeg, om
-het daar beneden langen tijd uit te houden.
-
-Op een andere plek vertoont zich zijn geribbeld wijfje en telkens zien
-we langs den plas van die groenbruine kevers boven komen, ook andere
-familiegenooten, half zoo groot. En alle zijn het even groote roovers,
-verdelgers en verslinders.
-
-De groote zwarte watertor, die nu om lucht naar boven komt, is al niet
-veel beter, al voedt hij zich ook wel van tijd tot tijd met planten.
-Hij heeft zijn luchtvoorraad niet op den rug, maar tusschen fijne
-haartjes aan den buik, waar hij wel een zilveren plastron schijnt te
-dragen. Wordt de voorraad te klein, dan komt hij aan de oppervlakte met
-den kop omhoog en dan weet hij langs zijn dikken voelspriet de
-luchtvoorraad te vergrooten. ’t Is een prachtig mooi dier en als we
-oplettend rondzien tusschen kroos en wier, dan ontdekken we ook wel het
-kunstig drijvend nest, waarin de eieren regelmatig zijn opeengestapeld.
-Een spits mastje steekt een centimeter boven het water uit. Uit die
-eieren komt de larve te voorschijn: het leelijkste, afgrijselijkste
-waterdier van onze slooten. Maar dat is een dier van den zomer.
-
-In den avond verlaten vele van deze kevers het water en vliegen gonzend
-rond en dan kan het je wel gebeuren, dat zoo’n dikke pikzwarte of
-geelgerande eventjes in ’t voorbijgaan tegen je hoofd komt aanbonzen.
-Maar nu in ’t zonnetje blijven ze in het water rondzwemmen om prooi, of
-zich koesteren in het lekkere bovenste waterlaagje.
-
-Daar daalt een zilveren balletje neer, zoo groot als een knikker. Het
-is de waterspin die zijn luchtvoorraad draagt om het geheele lichaam,
-vastgehouden door tallooze fijne haartjes. Hij begeeft zich naar een
-lichte plek in ’t water, ook een zilveren bel, dat is zijn nest, zijn
-schuilhoek, waarin hij van tijd tot tijd de lucht moet ververschen. De
-draden, die hij tusschen de waterplanten heeft gespannen, kunt ge niet
-zien, want ze zijn even doorzichtig als het water zelve.
-
-Daar wordt zijn weg gekruist door een wakkeren zwemmer. Ha, hoe gaan de
-lange achterpooten door ’t water, het lichaam van het dier schiet als
-een bootje vooruit. Dat is het bootsmannetje of ruggezwemmer, in vorm
-en kleur wel een van onze mooiste waterinsecten. Het rozerood van de
-vleugels, het geel van kop en borststuk vormen met de zilverglanzende
-luchtmassa van de buikzijde een prachtig geheel. De lange achterpooten
-zijn prachtige roeiriemen, flink lang en bij iederen slag worden zij
-verbreed door een haarfranje, die bij den terugslag weer vlak tegen den
-poot gaat aanliggen en zoo den weerstand minder maakt.
-
-Kinderen, die met een schepnetje de slooten afvisschen, nemen niet
-licht die bootsmannetjes mee. Waarom niet? Weten ze, dat de bootsman,
-als het hem lust, met zijn snuit een fermen steek kan geven? Of hebben
-zij de ervaring opgedaan, dat hij in het aquarium de andere dieren
-aanvalt en doodt? Het een is zoo goed waar als het ander, maar wanneer
-je bootsmannetjes houdt in een afzonderlijke flesch met wat zand en
-waterplanten, dan kun je er veel pleizier van hebben. Ik heb ze eens
-een jaar lang gehouden in een gewonen glazen jampot. Ze tierden
-opperbest en kregen aardige jongen, die al dadelijk den echten
-bootsmanvorm hadden en prachtig op hun rug konden zwemmen.
-
-Wie wel altijd mee moeten in de gevangenis, dat zijn de salamanders.
-Die zijn nu ook op zijn mooist, de mannetjes met prachtige, kleurige
-kammen op den rug en zeer verbreeden staart. Wie stil aan een slootkant
-zit, kan ze telkens voorbij zien zwemmen. Op goede dagen liggen ze bij
-dozijnen aan den zonnekant in het ondiepe water. Af en toe komt er
-leven in ’t gezelschap, dan zwemmen ze met slang-achtige kronkelingen
-om en over elkander. De eitjes van deze dieren worden niet gelegd in
-klompen of snoeren, maar afzonderlijk aan de waterplanten. Ze zijn niet
-gemakkelijk te vinden, je moet er geduldig stengel na stengel voor
-nazien.
-
-Uren lang kan ik aan zoo’n zonnigen vijver liggen te kijken naar al dat
-gedierte, dat uit de groene diepte verrijst en zich komt verlustigen in
-het lauwe kantwater. En ook aan de oppervlakte zelf is leven en
-beweging zonder ophouden. Daar krinkelen in zuivere cirkelbochten de
-glimmendblauwe draaikevertjes rond in scholen van soms wel meer dan
-honderd. Wat een drukte en gewoel. Soms raakt er een in geestdrift en
-die is dan niet tevreden met lustig te glijden langs het oppervlak,
-maar hij geeft zich een zetje en huppelt vier, vijf keer achtereen
-omhoog net op de manier van een plat steentje, dat wij langs het water
-pleieren of schuifelen of kiskassen, of hoe noemen ze het bij u in stad
-of dorp?
-
-Die draaikevertjes lijken wel geen beenen te hebben, maar dat is
-slechts schijn. Zij bezitten aardige grijppootjes en
-allermerkwaardigste roeipooten, bovendien een dubbel stel oogen: één
-dat kijkt langs de bovenzijde van ’t watervlak en een tweede waarmee
-het dier kan zien, wat er in het water gebeurt. Ze zijn schuw en
-schichtig in hooge mate; een slag met een stokje jaagt het heele
-gezelschap naar omlaag en ieder kevertje neemt bij het neerduiken weer
-een waterbelletje mee.
-
-Tusschen de onrust van de schijnbaar pootlooze draaikevertjes bewegen
-zich de langpootige schaatsenloopers met de uiterste kalmte. Waar hun
-pooten het water raken, heeft de gladde vlakte een heel klein deukje,
-maar overigens maken deze dieren den indruk van geheel gewichtloos te
-zijn. En het is toch ook eigenlijk wel iets heel bijzonders, zoo je
-heele leven lang te loopen over het water en nooit nat te worden. Er
-zijn verschillende soorten van schaatsenloopers, sommige kort en dik,
-andere zoo lang en zoo smal van lijf, dat het haast onbegrijpelijk is,
-hoe zoo’n schimmetje nog een hart en ingewanden, spieren en zenuwen,
-een heele anatomie, kan bevatten.
-
-De oever zelf raakt dicht begroeid. Het riet is nog kort, maar steekt
-toch al met duizend pieken boven het watervlak. Kalmoes en lischdodden
-vormen dichte bossen en de gele lisch steekt zijn grijsgroene bladeren
-al hoog in de lucht en ontplooit aan de knoopige stengels de eene bloem
-na de andere, heerlijke groote bloemen, mooi van het oogenblik af, dat
-ze als netjes opgerolde puntige knop uit de bloeischeede komen, totdat
-ze verwelken en de groote, groene, onrijpe vrucht overlaten.
-
-De gele bloemdekblaren wapperen in den wind, de bladachtige stempels
-met hun uitgeknipte punt steken er vroolijk boven uit en op mooie dagen
-zoemt en gonst het om de bloem van vliegen en bijen, die uit de diepe
-bloemdekbuis den zoeten kruidigen honing komen halen. Er bestaat een
-groote verscheidenheid in de honderden lisschen langs den slootkant:
-verscheidenheid in tint van geel, verscheidenheid in de bruine
-versiering van de groote hangende dekslippen, verscheidenheid in den
-stand der stempels, die nu eens hoog boven de bloem uitsteken, dan weer
-vlak op de dekslippen liggen.
-
-Wij willen armen vol van deze heerlijke bloemen afsnijden en thuis in
-glazen zetten, om te zien, hoe ze zich ontplooien en hoe telkens een
-verwelkte bloem vervangen wordt door een frissche, die bijna dezelfde
-plaats inneemt. Zoo kan één stengel een week lang het venster sieren.
-
-Tusschen de lisschen staan hier en daar de groote waterzuringen, die
-hun groote bladeren omhoog steken, haast op de manier van tropische
-pisangs. Op andere plekken verdringen zich de ruige bladeren en
-stengels van de smeerwortels, met de mooie hangende, klokvormige
-bloempjes, die in gedraaide trossen bij elkaar staan en allerlei
-kleuren kunnen vertoonen: geelachtig wit, oranje, rose, lichtblauw,
-donkerblauw, violet en paars. Een ruige plant, die alle fijnheid en
-gratie schijnt te missen, maar als ge de bloem openmaakt, dan vindt ge
-daarin vijf driehoekige dekseltjes, waarvan de randen versierd zijn met
-het allerfijnste goudsmeewerk.
-
-Hoe dichter de oever begroeid is, des te meer kans bestaat er, dat er
-aardige vogels huizen. Op rustige plekken aan breede wateren broedt nu
-de fuut, in gedaante en kleur en manieren een van onze zonderlingste
-watervogels. Zijn nest is een drijvende moddermassa, niet te
-onderscheiden van de zwarte veenmassa’s, ontstaan uit de half verrotte
-planten van het vorig jaar.
-
-Meer algemeen vertoont zich de koet, net een zwart eendje met een
-witten bles. Als hij zich schuil houdt tusschen de oeverplanten, dan
-hoort ge toch nog altijd zijn korte keffende roepjes. Hij heeft een
-mooi hoog nest, opgebouwd van stengels en bladeren, en daar liggen zijn
-tamelijk groote en talrijke bruine, fijn gespikkelde eieren, waaruit
-later enorm leelijke ruige, kleine, harige duveltjes van jonge koeten
-te voorschijn komen.
-
-Maar het echte vogeltje van den waterkant, het beminnelijkste vriendje
-van den eenzamen hengelaar, dat is het waterhoentje, dat zelfs in
-kleine vijvers en smalle slooten zijn nest durft te bouwen en hoe
-langer hoe meer vertrouwd raakt met de menschen.
-
-Hoe sierlijk zwenkt dat diertje rond, hoog op ’t water, het spierwitte
-staartje opstijgend als de achtersteven van een ouderwetsche karveel.
-Bij iederen slag met de groene pooten schokt het slanke nekje voor en
-achteruit en de groote roode plakkaat boven op den bovensnavel blinkt
-in de zon. Hij hapt in de lucht en langs het water en als hij zijn bek
-vol heeft met kleine insecten, dan stuurt hij regelrecht naar huis en
-loopt voor de gauwigheid met weergalooze behendigheid over een groot
-bed van wiebelende waterleliebladeren. Als hij aan den waterkant komt
-tusschen de bloeiende lisschen, dan komt hem ongeduldig al een spitse
-snavel te gemoet en het broedende wijfje neemt haar voedsel in
-ontvangst. Dadelijk maakt de man weer rechtsomkeert, om in weinig
-minuten weer een nieuwen voorraad op te doen.
-
-Hoe dikwijls heb ik deze familietafereelen begluurd langs den vijver
-van Duin en Daal aan het Meertje van Caprera en in de grachten van de
-ruïne van Brederode, toen die nog frisch en helder waren. Nog broedt
-daar ieder jaar een paartje en ’t is een groot genoegen er naar uit te
-zien in den tijd dat de ruïne overdekt is met de heerlijke, geurige
-muurbloemen.
-
-Het is wel een van de liefelijkste openbaringen van de Lente dat zij de
-oude vervallen bouwwerken zoo guitig versiert met mooie bloemen. Tot
-boven aan toe komen uit de muren de grijsgroen bebladerde stengels te
-voorschijn met honderden oranje bloemen, omzwermd door bijen en
-vlinders. Elders staat weer in een muurspleet een lijsterbes te
-bloeien, of een vlier ontwikkelt er zijn bladeren en laat zijn breede
-bloemtuilen zien, die nu nog groen zijn. De groote abeel op de
-binnenplaats heeft pas zijn witte bladeren gekregen en de hooge wilgen
-langs de gracht vertoonen gele bloesemkatjes tusschen lichtgroen
-loover.
-
-Langs de grachtkanten staan in dichte rijen de lisschen te bloeien en
-wilgenroosje en koninginnekruid zijn gereed hen te volgen, terwijl op
-en om de muren en in de boschjes look zonder look en fluitekruid
-bloeien in een wolk van wit. Hier vinden we ook onze oude vrindjes, de
-oranjetipvlindertjes weer. Bij dozijnen vliegen ze over de witte
-bloemen, de wijfjes heelemaal wit, de mannetjes met groote oranje
-vlekken aan de toppen der voorvleugels. En als ze gaan zitten op het
-bloeiend pijpkruid of op de lookraket, dan zijn ze opeens verdwenen,
-zoozeer harmonieert de wit met groen gekleurde onderkant hunner
-vleugels met het wit en groen van deze lentebloemen.
-
-Nu nog een keer de duinen in, om nog meer vlinders en vogels en bloemen
-te ontmoeten. Ik ken een pad, waar de rustige wandelaar geduld wordt,
-ik weet een plekje, waar we een paar zonnige morgenuren verdroomen
-kunnen. Het is een berkeboschje aan de oosthelling van niet hooge, maar
-steile duinen. De helling van die duintjes is in de hoogte begroeid met
-duindoorns, maar lager komen wilde rozen en wilde asperges en eindelijk
-allerlei fijne bloempjes: wikke, vergeetmijnietjes, viooltjes,
-aardbeitjes en pimpernel, fijn kruidig goedje, waarboven de
-glinsterende vuurvlinders en de fijne blauwtjes rondfladderen.
-
-Waar veel viooltjes bijeenstaan, daar komt ook een bruin met zwarte
-vlinder rondvliegen en als hij zich te midden van de bonte bloempjes
-neerzet en de vleugels opslaat, dan blijkt de onderkant daarvan bezet
-te zijn met groote glinsterende plekken van het mooiste parelmoer. Het
-is de parelmoervlinder, die in de duinen even algemeen is, als de
-oranjetip in de pinksterbloemen-wei aan den boschrand.
-
-Het is goed, dat we buiten het boschje zijn gaan liggen, want nu kunnen
-we niet alleen nachtegaal en roodborst, fitis, roodstaart en
-winterkoning in het bosch hooren zingen, maar we zien ook, hoe een
-zanglijster vlug van onder een bloeienden meidoorn rent naar een open
-plekje en daar met veel animo een huisjesslak stukslaat, die hij in den
-bek had. Hij pikt de weeke slak er uit en hipt daarmee weer het bosch
-in en nu weet ik, dat daaromtrent zijn nest met geelbekkige jongen te
-vinden moet zijn. Hij heeft al wat slakjes verbruikt, want de
-slachtplaats ligt vol met stukgehakte huisjes. Een bontgekleurde tapuit
-houdt er nalezing.
-
-Een groote ronde violette kever loopt over een open zandplek, hij rolt
-een konijnenbolletje voor zich uit, het is de mesttor, die hier nuttige
-grondwerkersarbeid verricht. Nu zien we ook naar konijntjes uit en
-jawel, die zitten te spelen aan de overzijde van de vallei, tusschen de
-duindoorns. Toen ik de verrekijker aan de oogen bracht, bleven ze
-opeens als versteend stil zitten. Maar als ik ze wijs kan maken, dat ik
-hier zit te dutten, dan begint het gestoei weer van voren af aan. Zij
-rennen elkaar na in groote kringen en de witte staartjes lijken in de
-verte wel vlindertjes, want het grauwe dier zelf steekt tegen den
-duin-achtergrond bijna niet af.
-
-Opeens vliegt met luid gejoel een groote vogel met krommen snavel over
-ons heen. Het is een wonder, dat wij hem al niet eerder gehoord hebben,
-want wie in Mei een wandeling doet door het duin, wordt vroeg of laat
-altijd begeleid door dezen hoogvlieger en luidkrijter, de wulp. Ik wil
-nooit zeggen, dat een wulp schreeuwt, daarvoor is zijn geluid veel te
-diep, te metaalachtig, te welluidend. Het is een heerlijk krachtig
-dier, een onvermoeid vlieger, een volmaakt wandelaar, een volleerde
-dansmeester, een uitstekend krabbetjesvisscher, een vlugge
-sprinkhanenjager en bovendien een baas in het verstoppertje spelen, die
-zelf ieder meteen opmerkt en dadelijk onraad blaast.
-
-Zie hem rondvliegen door de blauwe lucht en langs de witte wolken.
-Wanneer ge denkt, dat hij aan ’t eind van de vallei verdwenen is, dan
-roept hij meteen weer vlak boven uw hoofd, want hij heeft niet anders
-gedaan, dan in een wijden kring rondvliegen. Het duurt langen tijd, eer
-hij volkomen gerustgesteld is en zelfs nadat hij is neergestreken op
-een naburigen duintop, loopt hij nog lang schutterig heen en weer met
-veel vleugelgeklep en snavelgezwaai.
-
-Nu vallen opeens veel witte blaadjes van een bloeienden meidoorn vlak
-bij en daar het niet waait en de meidoorn pas in bloei komt, moet daar
-ook een vogeltje aan den gang zijn. Jawel daar fonkelt een rood borstje
-en een rood schedelkapje, het is een kneutje, dat flink en vroolijk
-zijn liedje uitkraait, kweelt en kwinkeleert. Dit is het vroolijkste en
-prettigste vogeltje van hei en duin, weinig opgemerkt en overal
-aanwezig en ’s ochtends vroeg zit hij wel te zingen op den
-telefoondraad vlak bij mijn huis.
-
-En nu lijkt het wel of de heele helling een kneutjes-verblijf is, want
-als de kneu in den meidoorn heeft uitgekraaid, dan begint er weer een
-in den eglantier en eindelijk een stuk of drie hoog boven in de
-duindoorns. Ze zingen al luider en luider en het duurt niet lang, of
-het komt tot de onvermijdelijke vechtpartijen, die er op uitloopen, dat
-het heele kneuengezelschap knutterend en kraaiend in schokkende vlucht
-een grooten optocht houdt door de lange vallei.
-
-Weer blinkt er iets in ’t zand, het is een gouden loopkever, die een
-rups heeft gevangen en er mee marcheert naar een rustig plekje om hem
-op te peuzelen. Een eindje achter hem scharrelt een bruine
-zandloopkever en net als ik hem pakken wil, tilt hij zijn
-metaalglanzend dekschild op en vliegt ineens vijfentwintig meter ver
-weg. Je kunt aardig buiten adem raken, als je die zandloopkevers wilt
-vangen en bovendien je geduld verliezen met te hengelen naar hun
-leelijke, dikkoppige, gebochelde larven, die hun verblijf houden in
-loodrechte, twee tot drie decimeter diepe putten. Maar daar wil ik
-vandaag niet aan denken.
-
-Hoe heerlijk staan al de heesters in bloei! De berken zelf zijn
-uitgebloeid, maar de meidoorn heeft geurigen bloesem en heerlijke,
-mooie witte knoppen. En de sneeuwbal of Geldersche roos (hij groeit in
-de duinen veel meer dan in Gelderland) is overdekt met zijn platte
-witte tuilen, kleine echte bloempjes in ’t midden en daaromheen een
-krans van groote witte lokbloemen, die zelf geen stampers of meeldraden
-hebben, noch honing voortbrengen, maar de insecten den weg wijzen naar
-die echte kleintjes binnenin. Die laten dan ook niet op zich wachten,
-want het wemelt op die witte sneeuwbal van vliegen, wespen, bijen,
-vlinders en kevers.
-
-En vlak daarbij staat weer een berberis, een eeuwenoude struik met
-honderden stammetjes, die dicht opeen uit de aarde komen, zich fijn
-vertakken en tusschen de bundeltjes van lichtgroene blaadjes ontelbare
-trossen met mooie goudgele bloemen dragen. Gij kent de bijzonderheid
-van die bloempjes; wanneer de binnenzijde der meeldraden wordt
-aangeraakt, dan buigen deze plotseling naar binnen: ze kunnen niet
-tegen kriebelen. Menige honigbij zal geschrokken zijn; als zijn tong
-zoo opeens bekneld raakte tusschen meeldraad en stamper. Maar hij kon
-’t toch niet laten, om in een andere bloem weer naar den zoeten honing
-te zoeken en bracht zoo wel het stuifmeel over, dat dienen moest om den
-stamper te doen rijpen tot de lekkere en mooie zure roode bes, die we
-in den herfst zullen zoeken.
-
-Al die heerlijke heesters staan hier dicht opeen en het is alsof op
-zoo’n gezegend plekje ook alle vogels, alle vlinders gaarne willen
-komen. Onophoudelijk schitteren bonte kleuren, onophoudelijk klinken
-vroolijke liedjes. Een vogel is er, die in lied en vlucht op deze
-plaats de lentevreugd nog duidelijker openbaart dan de nachtegaal en de
-fitis in het bosch. Het is de boompieper, een grauw diertje, dat wel op
-een leeuwerik lijkt. Met vluggen wiekslag stijgt hij snel zingend
-omhoog, spreidt dan vleugels en staart wijd uit en daalt zonder eenige
-beweging in de grauwe veertjes zingend weer neer. Bij het stijgen is de
-zang vlug, krachtig en vroolijk, bij het dalen gaat hij over in reine,
-langgerekte fluittonen vol vervoering en bijna klagend en als de vogel
-op een boomtop is neergekomen, dan krijgt de vreugd weer de overhand en
-besluit hij zijn lied met een flinken, rammelenden, krachtigen triller.
-
-Zoo gaan ook wij de lente door, met blijdschap, als de winter wijkt,
-met diepe ontroering, wanneer al het schoone leven zich aan ons
-openbaart, met vreugd en vertrouwen, als de teere bloesem overgaat tot
-forschen bloei en ontwikkeling, als de pracht der rozen den zomer
-binnenleidt.
-
-
-                                                            JAC. P. TH.
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-REGISTER.
-
-
-(De gewone getallen geven het nummer aan van het plaatje, de cursieve
-de bladzijde van den tekst.)
-
-
-    Aardbezie.                          116           49
-    Aäronskelk.                          40           13
-    Abeelkatjes.                         15           11
-    Ahorn, gewone.                       57           19
-      ,,   Noorsche.                     59           18
-    Amandel.                            119           16
-    Appelbloesem.                        72           30
-    Atalanta.                            83           14
-    Berberis.                           115           51
-    Beukebloesem.                        55           32
-    Blauwtjes.                          143           49
-    Bladmossen.                          11           13
-    Bloemenplukken.                      71           20
-    Boerenzwaluw.                       109           36
-    Bollenvelden.                        68           29
-    Boomklever.                          53           16
-    Boompieper.                          89           52
-    Bootsmannetjes.                      98           46
-    Boschanemoontjes.                    30           13
-    Citroenvlinders.                     39           14
-    Crocusjes.                           27   12, 16, 29
-    Dagpauwoog.                         141           14
-    Den, bloeiend.                       76           31
-    Dennen.                             132           31
-    Doovenetel, paarse.                  20            7
-        ,,      witte.                   74           41
-    Dotterbloem.                         69           20
-    Draaikevertjes.                     101           47
-    Eereprijs.                           91           24
-    Eikebloesem.                         56           33
-    Elzekatjes.                          14           11
-    Fitis.                               85           18
-    Fuut.                               138           48
-    Groenvink.                           51           17
-    Grutto.                              35           25
-    Haasjes.                            130           28
-    Harlekijnsorchis.                    43           25
-    Hazelaarkatjes.                      13           10
-    Helmbloem.                           39           13
-    Herderstaschje.                      73           27
-    Hoefblad klein.                       7            9
-    Hondsdraf.                           19           40
-    Hondsviooltje.                       21           18
-    Hongerbloempje (zie Voorjaarsvroegeling.)
-    Houtduiven.                         134           38
-    Huisjesslak.                        108           50
-    Huiszwaluw.                         111           36
-    Hyacinthen.                          16       12, 29
-        ,,      wilde.                   48           41
-    Kastanje.                            50           19
-    Kauwtjes.                           114           38
-    Kemphaantjes.                        36           26
-    Kers.                                77           29
-    Kieviet.                             34           22
-    Kikvorsch.                          122           44
-    Klaverzuring, wakker.                94           13
-         ,,       slapend.               95           13
-    Kneutje.                            113           51
-    Koekoek.                             66           43
-    Koekoeksbloem.                       23           43
-    Koet.                               137           48
-    Kokerjuffers.                       101           45
-    Koningsmantel (zie Rouwmantel.)
-    Konijnen.                           129           50
-    Koolmees.                             2            6
-    Koolzaad.                            41           27
-    Kornoelje.                           42           16
-    Korstmossen.                         13           13
-    Kruiskruid.                           8            7
-    Kwikstaart.                          65           23
-    Larix.                               38           14
-    Leeuwerik.                          126           23
-    Lelietje van dalen.                  84           42
-    Leverbloempje.                       17           13
-    Lisch.                              118           48
-    Loopkever, gouden.                  104           51
-    Lijster, zwarte.                     31            7
-    Maagdepalm.                         131           39
-    Madeliefje.                          24            7
-    Magnolia.                            79           17
-    Meeuwen.                             32           17
-    Meikever.                           103           33
-    Merel (zie zwarte Lijster.)
-    Merelnest.                           63           17
-    Mesttor.                            106           50
-    Morielje.                           144           14
-    Musschen.                             4            6
-    Muurbloemen.                        127           49
-    Nachtegaal.                          86           39
-    Narcissen.                           92       12, 29
-    Oeverzwaluw.                        110           37
-    Oliekever.                          107           24
-    Ooievaars.                           49           21
-    Oranjetipvlinder.                   140       24, 49
-    Orchis, gevlekte.                    44           25
-    Paardebloem.                         22           24
-    Parelmoervlinder.                    75           50
-    Peer.                                78           29
-    Pimpelmees.                           3            6
-    Pinksterbloem.                       80           23
-    Pijpkruid.                           76           40
-    Reiger.                              54           21
-    Ribes.                              120           17
-    Roekennesten.                        33           17
-    Roodborst.                           62           40
-    Roodstaartjes.                      133           34
-    Roos, Geldersche.                   117           51
-    Rouwmantel.                         142           14
-    Salomonszegel.                       45           42
-    Sleutelbloemen.                      67           13
-    Smeerwortel.                         81           48
-    Sneeuwklokje.                        28            9
-    Spar.                                93           30
-    Specht, bonte.                       52           15
-      ,,    groene.                      51           15
-    Speenkruid.                          37           40
-    Spotvogel.                           90           34
-    Spreeuwen.                          136           22
-    Stekelbaarsje.                      123           45
-    Tapuiten.                           124           50
-    Tjiftjaf.                            61           18
-    Torenzwaluw.                        112           37
-    Tortelduif.                         135           38
-    Tuinfluiter.                         87           35
-    Tulpen.                              18       12, 29
-    Varens.                              70           14
-    Vink.                                 6           15
-    Viooltje, driekl.                    75           50
-    Vogelkers.                           58           40
-    Vogelmelk, knikkende.                47       13, 41
-    Vogelmelk, schermdragende.           46       13, 41
-    Vos, kleine.                          7            8
-    Vogelmuur.                           26            7
-    Voorjaarsvroegeling.                  9            8
-    Vuurvlindertje.                      82           49
-    Waterhoentjes.                      121           48
-    Watersalamander.                     99           47
-    Waterspin.                          102           46
-    Watertor, geelgerande.               97           43
-       ,,     pikzwarte.                100           46
-    Waterwilg.                           10           12
-    Winteraconietjes.                    29           13
-    Winterkoninkje.                       5            7
-    Witje.                               23           28
-    Wulp.                               125           50
-    Wijngaardslak.                      144           15
-    Zandloopkevers.                     105           51
-    Zanglijster.                          1        5, 50
-    Zanglijsternest.                     64           17
-    Zwartkop.                            88           35
-
-
-
-
-*** END OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK LENTE ***
-
-Updated editions will replace the previous one--the old editions will
-be renamed.
-
-Creating the works from print editions not protected by U.S. copyright
-law means that no one owns a United States copyright in these works,
-so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the
-United States without permission and without paying copyright
-royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part
-of this license, apply to copying and distributing Project
-Gutenberg-tm electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG-tm
-concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark,
-and may not be used if you charge for an eBook, except by following
-the terms of the trademark license, including paying royalties for use
-of the Project Gutenberg trademark. If you do not charge anything for
-copies of this eBook, complying with the trademark license is very
-easy. You may use this eBook for nearly any purpose such as creation
-of derivative works, reports, performances and research. Project
-Gutenberg eBooks may be modified and printed and given away--you may
-do practically ANYTHING in the United States with eBooks not protected
-by U.S. copyright law. Redistribution is subject to the trademark
-license, especially commercial redistribution.
-
-START: FULL LICENSE
-
-THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
-PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
-
-To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
-distribution of electronic works, by using or distributing this work
-(or any other work associated in any way with the phrase "Project
-Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full
-Project Gutenberg-tm License available with this file or online at
-www.gutenberg.org/license.
-
-Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project
-Gutenberg-tm electronic works
-
-1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
-electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
-and accept all the terms of this license and intellectual property
-(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all
-the terms of this agreement, you must cease using and return or
-destroy all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your
-possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a
-Project Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound
-by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the
-person or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph
-1.E.8.
-
-1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be
-used on or associated in any way with an electronic work by people who
-agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few
-things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
-even without complying with the full terms of this agreement. See
-paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project
-Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this
-agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm
-electronic works. See paragraph 1.E below.
-
-1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the
-Foundation" or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection
-of Project Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual
-works in the collection are in the public domain in the United
-States. If an individual work is unprotected by copyright law in the
-United States and you are located in the United States, we do not
-claim a right to prevent you from copying, distributing, performing,
-displaying or creating derivative works based on the work as long as
-all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope
-that you will support the Project Gutenberg-tm mission of promoting
-free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg-tm
-works in compliance with the terms of this agreement for keeping the
-Project Gutenberg-tm name associated with the work. You can easily
-comply with the terms of this agreement by keeping this work in the
-same format with its attached full Project Gutenberg-tm License when
-you share it without charge with others.
-
-1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern
-what you can do with this work. Copyright laws in most countries are
-in a constant state of change. If you are outside the United States,
-check the laws of your country in addition to the terms of this
-agreement before downloading, copying, displaying, performing,
-distributing or creating derivative works based on this work or any
-other Project Gutenberg-tm work. The Foundation makes no
-representations concerning the copyright status of any work in any
-country other than the United States.
-
-1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
-
-1.E.1. The following sentence, with active links to, or other
-immediate access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear
-prominently whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work
-on which the phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the
-phrase "Project Gutenberg" is associated) is accessed, displayed,
-performed, viewed, copied or distributed:
-
-  This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and
-  most other parts of the world at no cost and with almost no
-  restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it
-  under the terms of the Project Gutenberg License included with this
-  eBook or online at www.gutenberg.org. If you are not located in the
-  United States, you will have to check the laws of the country where
-  you are located before using this eBook.
-
-1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is
-derived from texts not protected by U.S. copyright law (does not
-contain a notice indicating that it is posted with permission of the
-copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in
-the United States without paying any fees or charges. If you are
-redistributing or providing access to a work with the phrase "Project
-Gutenberg" associated with or appearing on the work, you must comply
-either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or
-obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg-tm
-trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9.
-
-1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
-with the permission of the copyright holder, your use and distribution
-must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any
-additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms
-will be linked to the Project Gutenberg-tm License for all works
-posted with the permission of the copyright holder found at the
-beginning of this work.
-
-1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
-License terms from this work, or any files containing a part of this
-work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
-
-1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
-electronic work, or any part of this electronic work, without
-prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
-active links or immediate access to the full terms of the Project
-Gutenberg-tm License.
-
-1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary,
-compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including
-any word processing or hypertext form. However, if you provide access
-to or distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format
-other than "Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official
-version posted on the official Project Gutenberg-tm website
-(www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or expense
-to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means
-of obtaining a copy upon request, of the work in its original "Plain
-Vanilla ASCII" or other form. Any alternate format must include the
-full Project Gutenberg-tm License as specified in paragraph 1.E.1.
-
-1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
-performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
-unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
-
-1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing
-access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works
-provided that:
-
-* You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
-  the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
-  you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed
-  to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he has
-  agreed to donate royalties under this paragraph to the Project
-  Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid
-  within 60 days following each date on which you prepare (or are
-  legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty
-  payments should be clearly marked as such and sent to the Project
-  Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in
-  Section 4, "Information about donations to the Project Gutenberg
-  Literary Archive Foundation."
-
-* You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
-  you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
-  does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
-  License. You must require such a user to return or destroy all
-  copies of the works possessed in a physical medium and discontinue
-  all use of and all access to other copies of Project Gutenberg-tm
-  works.
-
-* You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of
-  any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
-  electronic work is discovered and reported to you within 90 days of
-  receipt of the work.
-
-* You comply with all other terms of this agreement for free
-  distribution of Project Gutenberg-tm works.
-
-1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project
-Gutenberg-tm electronic work or group of works on different terms than
-are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing
-from the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, the manager of
-the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the Foundation as set
-forth in Section 3 below.
-
-1.F.
-
-1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
-effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
-works not protected by U.S. copyright law in creating the Project
-Gutenberg-tm collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm
-electronic works, and the medium on which they may be stored, may
-contain "Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate
-or corrupt data, transcription errors, a copyright or other
-intellectual property infringement, a defective or damaged disk or
-other medium, a computer virus, or computer codes that damage or
-cannot be read by your equipment.
-
-1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
-of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
-Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
-Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
-Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
-liability to you for damages, costs and expenses, including legal
-fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
-LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
-PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
-TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
-LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
-INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
-DAMAGE.
-
-1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
-defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
-receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
-written explanation to the person you received the work from. If you
-received the work on a physical medium, you must return the medium
-with your written explanation. The person or entity that provided you
-with the defective work may elect to provide a replacement copy in
-lieu of a refund. If you received the work electronically, the person
-or entity providing it to you may choose to give you a second
-opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If
-the second copy is also defective, you may demand a refund in writing
-without further opportunities to fix the problem.
-
-1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth
-in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS', WITH NO
-OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT
-LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
-
-1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied
-warranties or the exclusion or limitation of certain types of
-damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement
-violates the law of the state applicable to this agreement, the
-agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or
-limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or
-unenforceability of any provision of this agreement shall not void the
-remaining provisions.
-
-1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
-trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
-providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in
-accordance with this agreement, and any volunteers associated with the
-production, promotion and distribution of Project Gutenberg-tm
-electronic works, harmless from all liability, costs and expenses,
-including legal fees, that arise directly or indirectly from any of
-the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this
-or any Project Gutenberg-tm work, (b) alteration, modification, or
-additions or deletions to any Project Gutenberg-tm work, and (c) any
-Defect you cause.
-
-Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
-
-Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
-electronic works in formats readable by the widest variety of
-computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It
-exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations
-from people in all walks of life.
-
-Volunteers and financial support to provide volunteers with the
-assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg-tm's
-goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
-remain freely available for generations to come. In 2001, the Project
-Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
-and permanent future for Project Gutenberg-tm and future
-generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary
-Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see
-Sections 3 and 4 and the Foundation information page at
-www.gutenberg.org
-
-Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary
-Archive Foundation
-
-The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non-profit
-501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
-state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
-Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification
-number is 64-6221541. Contributions to the Project Gutenberg Literary
-Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by
-U.S. federal laws and your state's laws.
-
-The Foundation's business office is located at 809 North 1500 West,
-Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887. Email contact links and up
-to date contact information can be found at the Foundation's website
-and official page at www.gutenberg.org/contact
-
-Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg
-Literary Archive Foundation
-
-Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without
-widespread public support and donations to carry out its mission of
-increasing the number of public domain and licensed works that can be
-freely distributed in machine-readable form accessible by the widest
-array of equipment including outdated equipment. Many small donations
-($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
-status with the IRS.
-
-The Foundation is committed to complying with the laws regulating
-charities and charitable donations in all 50 states of the United
-States. Compliance requirements are not uniform and it takes a
-considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
-with these requirements. We do not solicit donations in locations
-where we have not received written confirmation of compliance. To SEND
-DONATIONS or determine the status of compliance for any particular
-state visit www.gutenberg.org/donate
-
-While we cannot and do not solicit contributions from states where we
-have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
-against accepting unsolicited donations from donors in such states who
-approach us with offers to donate.
-
-International donations are gratefully accepted, but we cannot make
-any statements concerning tax treatment of donations received from
-outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff.
-
-Please check the Project Gutenberg web pages for current donation
-methods and addresses. Donations are accepted in a number of other
-ways including checks, online payments and credit card donations. To
-donate, please visit: www.gutenberg.org/donate
-
-Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic works
-
-Professor Michael S. Hart was the originator of the Project
-Gutenberg-tm concept of a library of electronic works that could be
-freely shared with anyone. For forty years, he produced and
-distributed Project Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of
-volunteer support.
-
-Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
-editions, all of which are confirmed as not protected by copyright in
-the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not
-necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper
-edition.
-
-Most people start at our website which has the main PG search
-facility: www.gutenberg.org
-
-This website includes information about Project Gutenberg-tm,
-including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
-Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
-subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
diff --git a/old/old/20220114-67159-h.zip b/old/old/20220114-67159-h.zip
deleted file mode 100644
index 116e1ab..0000000
--- a/old/old/20220114-67159-h.zip
+++ /dev/null