initial commit of ebook 17713HEADmain

10 files changed, 11761 insertions, 0 deletions

diff --git a/.gitattributes b/.gitattributes
new file mode 100644
index 0000000..6833f05
--- /dev/null
+++ b/.gitattributes
@@ -0,0 +1,3 @@
+* text=auto
+*.txt text
+*.md text
diff --git a/17713-0.txt b/17713-0.txt
new file mode 100644
index 0000000..a21391a
--- /dev/null
+++ b/17713-0.txt
@@ -0,0 +1,3531 @@
+Project Gutenberg's Ars grammaticae Iaponicae linguae, by Diego Collado
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+
+Title: Ars grammaticae Iaponicae linguae
+
+Author: Diego Collado
+
+Release Date: February 8, 2006 [EBook #17713]
+
+Language: English
+
+Character set encoding: UTF-8
+
+*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK ARS GRAMMATICAE IAPONICAE LINGUAE ***
+
+
+
+
+Produced by Louise Hope, David Starner and the Online
+Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net
+
+
+
+
+
+[Transcriber’s Note:
+This e-text contains some letters with unusual diacritics:
+  ã ẽ ĩ õ ũ (tilde on any vowel)
+  ǒ ǔ (hacek / “caron”)
+  ę (“e caudata” = æ)
+  œ (oe ligature)
+If any of these characters do not display properly--in particular, if
+the diacritic does not appear directly above or below the letter--you
+may have better results with the Latin-1 version of this file.]
+
+
+         *       *       *       *       *
+
+                        ARS
+                    GRAMMATICAE
+                     IAPONICAE
+                      LINGVAE.
+
+
+             IN GRATIAM ET ADIVTORIVM
+      eorum, qui prædicandi Euangelij causa ad
+       Iaponiæ Regnum se voluerint conferre.
+
+
+Composita, & Sacræ de Propaganda Fide Congregationi
+ dicata à Fr. Didaco Collado Ordinis Prædicatorum
+        per aliquot annos in prædicto Regno
+           Fidei Catholicæ propagationis
+                      Ministro.
+
+
+    [Illustration:
+    EVNTES IN VNIVERSVM MVNDVM
+    PRÆDICATE EVANGELIVM OMNI CREATVRÆ]
+
+
+                       ROMÆ,
+   Typis & impensis Sac. Congr. de Propag. Fide.
+                     MDCXXXII.
+                SVPERIORVM PERMISSV.
+
+
+
+
+Imprimatur si placet Reuerendiss. P. M. S.
+Pal. Apost. A. Episc. Vmbriaticen. Vicesg.
+
+Imprimatur
+
+Fr. Nicolaus Riccardius S. Pal. Apost. Magister,
+Ordinis Prædicatorum.
+
+
+       *       *       *       *       *
+
+[Transcriber’s Note:
+The book contains no Contents or Index. Instead, the full chapter titles
+are listed here.]
+
+PROLOGVS AD LECTOREM.
+De nomine & eius declinatione, & genere.
+De pronomine.
+  De pronomine secundæ personæ scilicet ego &c.
+  De pronomine secundæ personę: scilicet Tu, tui, tibi, &c.
+  De pronomine tertiæ personæ, scilicet ille, illa, illud.
+  De pronominibus relatiuis.
+De formatione verborum, & coniugationibus.
+  De Pręterito imperfecto, perfecto, & plusquam perfecto.
+  De futuro primæ coniugationis.
+  Imperatiuum primæ coniugationis.
+  Optatiuum primæ coniugationis.
+  Subiunctiuum primæ coniugationis affirmatiuæ.
+  Infinitiuum.
+  Prima coniugatio negatiua.
+  Secunda coniugatio affirmatiua.
+  Secunda coniugatio negatiua.
+  Tertia coniugatio affirmatiua.
+  Tertia coniugatio negatiua.
+  Coniugatio verbi substantiui negatiui.
+  De Particulis conditionalibus.
+  De verbo potentiali.
+  Verba irregularia quo ad coniugationes.
+  De verbo adhuc, & de eius formatione & differentijs.
+  De aliquibus verbis quæ de se habent honorem determinatum.
+  Aduertentiæ circa coniugationes verborum.
+De Adverbiis.
+  Caput primum.
+  De aduerbijs locorum.
+  Aduerbia ad causam interrogandum & responendum.
+  Aduerbia temporis.
+  Aduerbia negandi.
+  Aduerbia affirmandi.
+  Adverbia comparatiua.
+  Aduerbia superlatiua.
+  Aduerbia intensionis & exaggerationis.
+  Aduerbia congregandi.
+  Aduerbia concludendi, & aduertendi.
+De Præpositionibus casuum.
+De coniunctionibus & diuisionibus.
+De interiectione.
+De sintaxi, & casibus, quos regunt verba.
+De Arithmetica Iaponiæ & materia numerorum,
+    in quibus hoc opus hic labor.
+Aliquæ regulæ coniugationum in scriptura librorum.
+ERRATA SIC CORRIGE.
+
+
+       *       *       *       *       *
+
+PROLOGVS AD LECTOREM.
+
+Et aduertentiæ aliquæ pro Iaponicæ linguæ perfecta pronuntiatione.
+
+
+Etsi quondam à principio plantationis Orthodoxæ fidei nostræ in Regno
+Iaponico, composita fuerit quædam ars grãmaticæ linguæ prædictæ a
+P. Ioanne Rodriguez Societatis Iesu; quia tamen raro res in sua prima
+conditione perfectæ lumen aspiciunt, & aliàs, ob temporum diuturnitatem,
+vix aliquam copiam prædictæ artis est iam inuenire: Visum est mihi,
+aliquale Deo, & ministris fidei propagationis (quæ sine linguæ
+instrumento non potest esse) obsequium præstiturum, si extractis ab
+arte prædicta necessarijs (sunt enim multa) & relictis, quæ peritis in
+prædicta lingua talia non probantur; additis etiam ijs, quæ experientia,
+& vsu, lectioneque continua librorum, Deo largiente (qui dat verbum
+Euangelizantibus) sum adeptus, in compendium alarè, & sub breuitate
+redigerem præcepta omnia quæ ad eruditè vtendum lingua Iaponica,
+prædicatoribus (pro quibus labor est assumptus) sunt necessaria. Quia
+verò simul cum præceptis, & regulis, expedit exempla, in quibus prædicta
+regulæ verificantur ponere; libuit etiam ad maiorem discipulorum
+consolationem & iuuamen non solum hoc; sed etiam exemplorum omnium
+declarationem in lingua Latina (quæ inter Theologos est cõmunior)
+adiungere, quo nihil a magistro restet amplius desiderandum. Et si verò
+ea omnia, quæ tam in hac arte; quàm in Dictionario (quod, Deo dante,
+quanto citius in lucem edere gestio) continentur meo iuditio sint satis
+limata, & secura, quibus fiducialiter quiuis vti potest; Examini tamen,
+& iuditio melius sentientium subiecta esse volo, vt fidei prædicatio ab
+eruditiore lingua, fructuosior euadat.
+
+Quando duæ vocales immediate coniunguntur in aliquo vocabulo linguæ
+Iaponicæ; non pronunciantur sicut in Latina valeo, aut in Hispanica
+_vaca_, sed vtraque integra per se profertur, _v,a_; _v,o_; _v,i_.
+
+Litera, _s_, pronuntiatur sicut, _sç_, v.g. _susumùru_, _sçusçumùru_.
+
+Litera, _j_, pronunciatur blande, sicut in lingua Lusitanica _joaõ_, &,
+_judeo_.
+
+Litera _x_, pronunciatur etiam blande sicut in lingua Lusitanica
+_queixumes_.
+
+Quando supra literam, _o_, fuerit hoc signum _^_ pronunciatur, _ô_, ac
+si esset, _ou_, labijs quasi iunctis, & ore penè clauso: v.g. _búppô_.
+
+Quando verò supra _o_, fuerit hoc signum, _v_, vel, _ó_, pronunciatur
+ore aperto, & ac si essent duæ literae, _oo_, v.g. _tènxó_, vel
+_gacuxǒ_.
+
+Si vero prædicta signa, fuerint supra _ú_, pronuntiatur _ǔ_, detentum,
+ac si essent duo, v.g. _Tàifú_, _Aiaǔ_.
+
+Quando fuerit hoc signum _~_ super aliquã literam ex vocalibus debet
+proferri sicut, _n_; sed non in integrum, sed cursim & leniter v.g.
+_vãga_.
+
+_Qe_, &, _qi_, scribuntur absque, _u_, quia quando, _u_, sequitur post,
+_q_, vel post, _c_, utraque integrè pronunciatur absque sinalepha v.g.
+_quõdai_, _quàinìn_:
+
+Quando post, _g_, sequitur, _u_, & postea immediatè alia vocalis _e_,
+vel, _i_, pronunciatur sicut in lingua Hispanica, v.g. _guenin_; si vero
+litera, _i_, ponatur immediate post, _g_, absque, _v_, pronunciatur
+sicut Italicè, giorno, v.g. _Xitãgi_.
+
+Litera, _z_, pronunciatur ea vi, qua in lingua Hispaniæ, Zumbar, v.g.
+_mizu_.
+
+Si verò fuerint duo, _zz_, violentiùs feriuntur, v.g. _mizzu_.
+
+Quando fuerint duo, _tt_, _xx_, _zz_, _qq_, _cq_, _ij_, _pp_; vtrumque
+opportet ferire vt fit perfecta pronunciatio, & vis significationis
+percipiatur: nam v.g. _mizu_, significat mel; & _mizzu_, significat
+aquam: vnde si eadem, vel violentia, aut lenitate vtrumque pronunties
+vel aquam tantum, vel mel solùm tibi proferent.
+
+Quando, _ch_, anteponitur vocali, pronunciatur sicut Hispanice,
+chimenea: v.g. _fochó_.
+
+Si vero, _nh_, anteponatur vocali, pronunciatur sicut Hispanicè, maña,
+v.g. _nhuva_.
+
+Litera, _f_, in aliquibus Iaponiæ prouincijs pronunciatur sicut in
+lingua Latina; in alijs autem ac si esset, _h_, non perfectum: sed
+quodam medium inter, _f_, &, _h_, os & labia plicando, & claudendo, sed
+non integrum, quod vsu facilè compertum erit: v.g. _fito_.
+
+Quando, _tç_, in aliquo vocabulo fuerit (quod est valde frequens) orare
+debet discipulus Deum, vt ei venas pronuntiationis aperiat quia est
+difficilis, & in nulla lingua alia, est talem pronuntiationem inuenire:
+non enim pronunciatur vt _tç_, aut ut _t_, uel, _c_, solùm, sed
+uiolenter percutiendo lingua dentes, ita ut utraque litera, &, _t_, &,
+_ç_, & plus, _ç_, quàm, _t_, feriri uideantur: u.g. _tçùtçùmu_.
+
+Litera, _r_, pronunciatur blandè & leniter ubicumque inueniatur, siue
+sit in principio, siue in medio uocabuli; u.g., _ranguió_, _cutabirùru_.
+
+_Ya_, _ye_, _yo_, _yu_, pronunciantur sicut in lingua Hispanica.
+
+Quando à Iaponijs pronunciantur uocabula finita in, _i_, uel _v_, uix
+percipitur litera finalis a tyronibus: u.g. qui audit, _gozàru_, putat
+se audiuisse, _gozàr_, & qui audiuit _fitòtçu_, credit se solum
+audiuisse, _fitòtç_, & cum audit, _àxi no fàra_, percipit solum,
+_àx no fàra_.
+
+Quando uocabulo finito in uocali subsequitur incipiens in consonanti,
+præcipuè si sit, _b_, uel, _s_, inter ipsam uocalem, & consonantem,
+pronunciatur litera _n_, sed non perfecta; sed lenis: u.g. _sònõ
+gotòqu_.
+
+Circa uocabulorum accentus magnam adhibui curam, ut illos signis suis
+proprijs locis supra literas in quibus accentus fieri debent, adaptatis,
+sensus & sententia loquentis percipiatur: u.g. _qèi xèi_, habet accentum
+in utroque, _èè_. _fibicàxi_, habet in prima, _i_, & in, _a_, & idem in
+dictionario seruabitur ordo, notando accentus ea perfectione, qua summa
+cum diligentia potui percipere, si in aliquo sum deceptus, paratus sum
+corrigi; ea uerò quæ diminute fuerint dicta, uel desuerint, tam in arte;
+quàm in dictionario; cum facile sit addere; à doctiore supplebuntur, qui
+tertiam artem, & secundum dictionarium aggredietur: ego enim ne à patre
+familias & Domino Deo nostro reprehenderer, talentum nolui habere
+repositum in sudario, sed duobus, alia saltim duo superlucrari, &
+cooperari saluti Iaponiorum; non solùm prædicando, sed præhendo
+prædicatoribus, si possem instrumenta linguæ, & præcipuè modo ut possint
+illam extra Iaponiam addiscere: cum propter instantem persequutionem in
+Iaponia uix sit hoc possibile. Vale & uiue felix lector. Matriti die 30
+Aug. Ann. 1631.
+
+
+       *       *       *       *       *
+
+In hac arte Grammaticæ seruauimus ordinem, quem peritus Antonius
+Nebrissensis, & alij seruarunt in suis linguæ Latinæ, per partes,
+videlicet Orationis, nempe Nomen, Pronomen, &c.
+
+
+_De nomine & eius declinatione, & genere._
+
+In lingua Iaponica non sunt declinationes per casus sicut in Latina,
+sed sunt quædam particulæ, quæ postpositæ nominibus, casuum;
+differentias constituunt in omnibus nominibus, tam appellatiuis, quàm
+proprijs. Quæ constituunt nominatiuũ, sunt quinque, _va_, _ga_, _càra_,
+_no_, _iòri_. Particula, _va_, postponitur quando quasi reduplicatiue,
+seu specificatiue volumus explicare rem vel personam significatam per
+tale nomen; siue sit primæ, siue secundaæ, vel tertiæ personæ: v.g.
+_Vàtacùxi và mairànu_, ego, vel, quod ad me attinet, non ibo. Particula,
+_no_, postponitur secundis & tertijs personis, & præcipuè si sint
+inferioris ordinis; & quando in oratione est aliquod relatiuum, quod non
+denotat actionem transitiuam: v.g. _Sònàta no mǒxita còto_, id quod tu
+dixisti. Postponitur etiam particula, _no_: quando aliquid indefinitum
+dicitur: v.g. _iiè no àrucà mìió_, vide si sint domus. Particula, _ga_,
+postponitur regulariter primis & tertijs personis inferioribus, & etiam
+secundis quando sunt etiam infimæ vel humiliantur: v.g. _Pedrõga qita_,
+Petrus venit. Solent etiã hanc particulam postponere quando aliquid
+indefinitè volunt dicere, sicut dictum est de particula, _no_: v.g.
+_còco nì và iiẽgà naicà?_ non sunt hic domus? & si in oratione sit
+relatiuum non dicens actionem transitiuam, si referat rem inferioris &
+humilis ordinis, postponitur etiam particula, _ga_: v.g. _sorẽgàxĩ ga
+càita fumi_, Epistola, quam ego scripsi, _sòchĩ ga iúta còto_, quod tu
+dixisti. Particulæ, _càra_, & _iòri_, postponuntur & faciunt nominatiuum
+quando oratio dicit actionem transitiuam, & præcipuè si est oratio
+relatiui. v.g. _Deus iòri cùdasàrèta gracia_, gratia, quam Deus dedit.
+_Tòno càra còre vo vôxe tçuqerarèta_, Dominus hoc præcepit. Aliquando
+etiam nomina sunt in casu Nominatiuo absque aliqua particula: v.g.
+_Pedro Ioaõ vo iòbarèta_, Petrus uocauit Ioannem. Genitiuo sunt duæ
+particulæ, videlicet _no_, & _ga_. Particula, _no_, seruit omnibus
+personis superioris ordinis: v.g. _Padre no võ qirumòno_, Patris vestis
+seu habitus: _ga_, postponitur omnibus personis inferioris ordinis: v.g.
+_Pedrõ ga fùmi_, Epistola Petri. _so chĩga mòno_, res tua, _àrẽ ga
+càne_, argentum illius, _Tòno vàio cũ ga fucài fito già_, Dominus est
+magnæ cupiditatis, idest valde cupidus. Aliquando etiam prædictis
+particulis genitiuum constituentibus postponitur particula, _to_, v.g.
+_Pedro no to degozàru_, est Petri. Sed non est modus loquendi perfectus,
+unde melius est illo non uti; ponitur tamen ut auditus intelligatur.
+Quando uerò coniunguntur duo nomina substantiua ad faciẽdum unum quasi
+connotatiuum, non est necessaria particula genitiui, u.g. _còcuxu_,
+dominus regni. Secundum regulam tamen ordinariam deberemus dicere _còcu
+no xù_, & hic modus faciendi connotatiua absque particula genitiui, est
+regularis in lingua Iaponica: u.g. _Maria còto_, res Mariæ.
+
+Datiuum constituunt duæ particulæ scilicet, _ni_ & _ie_, u.g. _Pedro ni
+móxita_, dixi Petro. _Padre ie ãgue maraxita_, Patri dedi, uel obtuli.
+
+Accusatiuum constituunt quinque particulæ, _vo_, _võba_, _va_, _ie_,
+_ga_, Prima uidelicet, _vo_, est usitatior: u.g. _Pedro voiòbe_, uoca
+Petrum, _va_, utuntur quando uolunt in particulari explicare rem
+significatam per nomen in accusatiuo, u.g. _niffon guchi và Xiranu_,
+linguam Iaponicam nescio. Particula, _võba_, est idem quod, _vo va_,
+conuertendo secundam literam, _u_, in, _b_, ea uero utuntur sicut, _va_,
+u.g. _fune võba nòri sutète_; _cane bacàri tòri maràxità_, relinquens
+nauigium: argentum seu pecunias tantùm accepi; _ie_, utuntur ad
+significandum locum ad quem: u.g._ Roma ie mairǒ_, ibo Romam, _ga_,
+postponitur nominibus significantibus res inanimatas, seu humiles: u.g.,
+_àre iẽ gozàre, mònõ ga móxitaĩ_, accedas illuc, habeo enim tibi aliquid
+dicere, fit etiam accusatiuum absque aliqua particula ut in exemplo
+antepenultimo in quo secundum accusatiuum est sine particula.
+
+Vocatiuum constituit particula, _icàni_, sed non postposita nominibus
+sicut & reliquæ, sed anteposita: u.g. _icàni qimi còre vò gorònjerarei_,
+uideas hoc domine. Regularius uerò fit uocatiuum absque aliqua
+particula: u.g. _Padre sàma qicàxerarèio_, audias reuerende pater.
+
+Ablatiuo sunt tres particulæ, _iori_, _càra_, _ni_, tertia scilicet
+_ni_, facit locum in quo: v.g. _iglesia nĩgozaru_, est in ecclesia:
+aliquando vtuntur, _ni_, anteposito, _no_, v.g. _sònàtà nò nì Xiàru cà?_
+facis hoc tuum? vel accipis tibi? sed hic magis videtur datiuum, quam
+ablatiuum. Particulæ _càra_, &, _iòri_, sunt communiores ad ablatiuum
+constituendum: v.g. _Madrid càra màitta_, ex Matrito veni, _Pedro iòri
+coròsarèta_, occisus fuit à Petro.
+
+Ad constituenda pluralia sunt etiam quatuor particulæ, quæ postpositæ
+immediatè nominibus, illa pluralia constituunt, postea verò, sequuntur
+particulæ positæ casus constituentes. Prædictæ autem quatuor particulæ
+sunt, _tàchi_, _xu_, _dòmo_, _ra_. Prima particula scilicet, _tachi_,
+facit pluralia nomina significantia res nobilis ordinis, & quas volumus
+honore afficere; v.g. _Tòno tàchi_, domini. Particula, _xu_, constituit
+pluralia nomina significantia res nobiles quidem; sed non ita supremi
+ordinis: v.g. _samurài xu_, nobiles; qui non sunt domini. Particula,
+_dòmo_, postponitur nominibus significantibus res humiles, siue
+rationales siue viuentes sensibiles, siue inanimatas: v.g. _fiàcuxõ
+dòmo_, agricolæ, _ixĩ dòmo_, petræ, _mmã dòmo_, equi. Particula, _ra_,
+facit pluralia nomina significantia res vilissimas, vel quæ despectui
+habentur: v.g. _Iudeora_, Iudæi. Pluralibus sic iam per istas particulas
+constitutis, postponuntur particulæ casus constituentes secundum
+orationum exigentiam: v.g. _tòno tàchi no còtõ dòmo vo varú iúnà_, ne
+maledicas res dominorum.
+
+Aliqua etiam sunt vocabula, quæ de se pluralitatem important: v.g. _tòmõ
+gàra_, significat homines, _Nàn bàn mòno_, res Europeas, _Nàn bàn mòno
+vo fomùru nà_, ne laudes res Europæ.
+
+Particula verò _icàni_, quæ, vt supra dictum est, facit uocatiuũ non
+postponitur pronominibus pluralibus iam factis; sed semper anteponitur,
+particulæ autem facientes plurale postponuntur: u.g. _icàni Padre tàchi
+vo qiqì nasarèio_, audite reuerendi patres.
+
+Duæ uerò particulæ ex quatuor suprapositis, quæ faciunt plurale,
+scilicet _domo_, & _rà_ aliquoties sunt singulariũ uerbi gratia. _vare
+rà_, uel, _midòmo_, ego: aliquando etiam utraque simul inuenitur in
+singulari: u.g. _midomo ra_, ego, _midomo rã ga_ meum vel mei:
+postponuntur etiam prædictæ particulæ, _domo_, vel, _ra_, singularibus,
+vel quando volumus humiliare res significatas aut de successu
+significati per orationem non sumus ita certi; sed quasi dubitamus: v.g.
+_sarã dòmõ ga itài_, dolet mihi venter, _àsũ dòmó và àru mài_, crastina
+die non erit, _àsu rà và narõ mòde_, crastina die forsitan ita erit.
+
+Particula, _va_, postponitur nominibus tam singularibus; quàm pluralibus
+iam per particulas articulatis: v.g. _còcoie va mairànu_, huc non
+veniat, _còco càra va dènu_, hinc non exiuit, _còco ni và iru mài_, huc
+non intrabit: aliquando etiam particula, _va_, supplet particulas
+articulares: v.g. _funè de sàie ióĩó tçùita ni, cachi va nàcanaca nàru
+mài_, si nauigio vix perueni; pedibus, vel pedes, absque dubio non
+peruenissem. Hic particula, _va_, supplet particulam, _càra_.
+
+In ista lingua Iaponica non sunt etiam genera, masculinum videlicet,
+femininum, & neutrum, sicut sunt in Latina; sunt tamen aliqua nomina,
+quæ ex se sunt, vel masculina, vel feminina, quia ex sua significatione
+dicunt vel masculum, vel feminam determinatè; sunt etiã aliqua nomina ex
+se cõmunia duobus. Particula, _vo_, ante posita nominibus significat
+masculum. Particula verò, _me_, ante posita significat feminam in rebus,
+quæ non habent genera propria: v.g. _vo ì vo_, significat piscem
+masculum, _mè i vo_ significat piscem feminam: _vojica_, significat
+caprum siluestrem, _mè lìca_, significat capream, _còma_, significat
+equum; _zoiacu_, equam; _xô_, significat accipitrem masculum; _dài_,
+feminam, _cotòi_, significat taurum, _meùxi_, vaccam. _votòco_,
+significat virum, _vonãgo_, vel _nhóbó_, vel, _vònna_, significat
+mulierem. In dictionario omnia expressè ponentur, quæ ad memoriam
+venerint.
+
+In nominibus etiam adiectiuis, non sunt genera, aut declinationes; sed
+eædem particulæ illa constituunt, quae substantiua. Sunt autem adiectiua
+multa, & diuersa. Aliqua enim finiuntur in, _ai_, alia in, _oi_, alia
+in, _ei_, alia in, _vi_, alia in, _ij_, alia verò, & quæ propriùs sunt
+adiectiua, fiunt postposita particula, _no_, substantiuis. Quando
+quinque prima genera adiectiuorum ante ponuntur substantiuis, tunc
+videntur propriè adiectiua, & nihil mutant ad orationem componendam;
+quando verò postponuntur substantiuis, potiùs sunt verba, & verborum
+coniungationes sequuntur: v.g. _tacài iàma_, mons altus, _xĩ guei
+ĩdeiri_, frequens introitus & exitus, _caxicòi fito_, homo prudens,
+_càvaij mòno_, res miserabilis, _Aiaùi còto_, res periculosa, _Vmàre
+tçùqi nocùchi_, lingua naturalis seu materna. Sunt etiam alia adiectiua
+finita in _na_, quæ etiam ante posita substantiuis, nihil mutant: v.g.
+_qĩrèi na còto_, res munda. Omnia verò adiectiua præter finita in, _no_,
+quando verbis præponuntur, mutant aliquid: finita in, _ai_, illud mutant
+in, _ó_, v.g. _còno iàma và tacõ gozaru_, hic mons altus est, &
+excelsus: finita in, _ei_, illud mutant in, _eô_, v.g. _còno iama va
+xĩgueô gozàru_, hic mons est densus: finita in, _oi_, illud mutant in,
+_ô_, v.g. _caxicô gozàru_, est prudens: finita in, _vi_, illud mutant
+in, _ú_, v.g. _xei no ficú gozàru_, statura pusillus: finita in, _ii_,
+illud mutant in, _iú_, v.g. _caiũ gozaru_, est pruriens, uel prurit,
+inter ista uerò adiectiua finita in, _ij_, sunt multa quæ ex uerbis
+procedunt: u.g. _nozòmi_, _u_, significat desiderare: ex illo uerò exit,
+_nozòmaxij_, quod significat idem quod desiderabilis, e; alia etiam
+procedunt ex nominibus: u.g. _varàmbe_, significat puerum seu infantem:
+ex quo procedit _varàmberaxij_, quod significat id quod puerilis, e:
+alia reperiuntur in dictionario.
+
+Adiectiua uerò finita in, _na_, quando anteponuntur uerbis, mutant,
+_na_, in, _ni_, u.g. _fuxìn ni zònzuru_, dubium reputo uel pro dubio
+habeo. Adiectiua uero finita in, _no_, conuertunt aliquando, _no_, in,
+_na_, u.g. _bèchi no fito_, conuertitur in, _bechina fito_, differens
+homo: & tunc si uerbum subsequatur, mutat, _na_, in, _ni_, u.g. _bechinĩ
+gozàru_, est differens. Sensus uero est idem siue finiatur in, _no_,
+siue in _na_, u.g. _bechi no fito no cùhi càra qijta_, est idem quod
+_bechina fito nocùchi càra qijta_, ex ore, uel ab ore distincti uel
+differentis hominis audiui. Et tantùm est differentia; quod finitum in,
+_no_, nihil mutat, quid quid illi subsequatur; finitum uerò in, _na_,
+mutat, _na_, in, _ni_, ut dictum est, si uerbum subsequitur. Si ad alia
+uero adiectiua sequatur uerbum substantiuum, oratio est elegans: u.g.
+_còno iàma và tacõ gozàru_, hic mons est altus; si uerò uerbum huiusmodi
+non sequatur, eundem facit sensum, quia adiectiuum includit in se uerbum
+substantiuum; sed illo non utemur coram superioribus, non enim illis
+audientibus, dicemus, _còno iàmà và tacài_, sed dicemus, _còno iamà và
+tacõ gozàru_. & sic in alijs adiectiuis.
+
+Adiectiua uerò finita in, _i_, aliquando; & si rarò, illud conuertunt
+in, _xi_, uel _qu_, u.g. _ioi_, quod significat, bonus, a, um: finitur
+in, _iòqu_, vel, _ioxi_, v.g. _iòqu_, _dancó xitè_, faciendo bonam
+consultationem. Aliqua, & non pauca, sunt nomina substantiua, quibus, si
+postponatur, _na_, fiunt adiectiua: v.g. _afó_, significat inscitiam, ex
+quo deducitur, _afóna_, quod significat id quod fatuus, a, um. _Iiiú_,
+significat libertatem: &, _Iiiuna_, significat id quod liber, a, um: quæ
+occurrerint alia in dictionario reperiuntur.
+
+Aliqua sunt nomina abstracta substantiua quæ anteposita vocabulis quæ ex
+se significant homines, fiunt adiectiua: v.g. _Iĩfi_, significat
+misericordiam: si uerò illi _Iin_ postponatur, resultat, _Ii fi jin_,
+quod significat idem, quod misericors, dis, _fin_, significat
+paupertatem, & postposito _nin_, fit, _fin nin_, quod significat
+pauperem: idem est si postponatur, _ja_, fit enim, _finja_, quod etiam
+pauperem significat, _bàn_, significat vigiliam; & si postponatur, _xu_,
+fit, _banxu_, quod significat idem quod uigilans, tis: multa inuenientur
+in dictionario.
+
+Aliquando duo nomina substantiua, ex ijs, quæ remanserunt in lingua
+Iaponica ex Chinensi (& hæc, _cobita_, vel, _coie_, vocant) simul
+posita, faciunt adiectiuum, quod ex duobus substantiuis conflatur, seu
+resultat: v.g. _ten_, significat cælum: &, _xu_, significat dominum:
+_tèn xu_ verò, significat dominum cælestem, seu cælorum dominum.
+
+Præterita etiam verborum (de quibus suo loco) adiuncta substantiuis, vim
+& sensum videntur habere adiectiuorum: v.g. _iõgorèta tè_, manus
+sordida, _iõgorèta_, est præteritum verbi _iõgore vru_, quod significat
+idem quod sordesco, is, _càita qió_, liber scriptus, _càita_, est
+præteritum verbi _càqi_, _u_, quod significat idem quod scribo, is.
+Abstracta, seu radices ex quibus verba componuntur, sunt nomina quasi
+verbalia significantia actionem in abstracto: v.g. _facàri_, significat
+mensuram: ex quo resultat verbum, _facàri_, _u_, pro eo quo est metior,
+ris, _fajime_, significat principium, _fajime_, _uru_, est verbum, &
+significat id quod incipio, is: & sic in alijs de quibus in dictionario.
+Anteposita particula, _mòno_, prædictis abstractis seu nominibus
+verbalibus fiunt nomina significantia eum qui actionem verbi facit: v.g.
+ex, _càqi_, præposito, _monoi_, fit _mòno càqi_, quod significat idem
+quod scribens, tis: postposita vero eadem particula, _mòno_, eisdem
+radicibus, fiunt nomina significantia effectum actionis: v.g.
+_càqimono_, significat scripturam.
+
+Postposita verò particula, _gòto_, eisdem radicibus verbalibus fiunt
+nomina significantia res dignas actionibus quæ per verba, quorum sunt
+radices, significantur: v.g. _mi_, est radix, ex qua prodit verbum,
+_mi_, _iru_, pro eo quod video, es &, _mĩgoto_, est res visibilis, seu
+digna visu, _qìqi_, est radix verbi, _qiqĩ_, _u_, pro eo quod video, es:
+& _qĩqì gòto_, significat rem audibilem, seu dignam auditu.
+
+Postpositis aliquibus nominibus substantiuis nominibus verbalibus
+prædictis fit nomen iam inconcreto significans talem actionem: v.g.
+_foxi_, est radix verbi, _fòxi_, _u_, pro eo quod sole vel ad solem
+siccare: postposito verò, _ivo_, v.g. quod significat piscem: fiet,
+_foxiì vo_, quo significabit, pisces ad solem vel vi solis siccos &c.
+
+Postposita verò particula, _dõgu_, quæ instrumentũ significat radicibus
+verborum, fiunt nomina significantia materiam seu instrumentum actionis
+per verbum significatæ: v.g. _varài dõgu_, materia seu instrumentum
+visus, _càqi dõgu_, instrumentum scribendi vel ad scribendum.
+
+Postposita autem particula, _me_, radicibus verbalibus fiunt nomina
+significantia terminum actionis: v.g. _a vàxe_, est radix verbi, _a
+vàxe_, _uru_, pro eo quod est aliqua iungere aut copulare, _a vàxe me_
+vero significat iuncturam: & sic in alijs.
+
+Ex adiectiuis suprapositis finitis in _i_, fiunt nomina abstracta
+mutato, _i_, in, _sa_, v.g. _nãgài_, significat id quod longus, a, um: &
+_nãgàsa_, significabit longitudinẽ. Adiectiua finita in, _na_, mutant
+etiam, _na_, in, _sa_, ad abstracta nomina facienda: v.g. ex
+_àqiracàna_, quod significat id quod clarus, a, um: fiet, _àqiracàsa_,
+quod significabit claritatem.
+
+_Aliquando ex duobus substantiuis simul sumptis, & præcipuè si aliquod
+illorum aliquam literam in principio feu in fine in aliã mutet, resultat
+tertium nomen quasi connotatiuum, & quasi adiectiuum seu genitiuũ
+includens: v.g. ex, _qi_, quod significat, lignum, &, _fotoqe_, quod
+significat idolum: fit, _qĩ botòqe_ mutato, _f_, in, _p_, quod
+significat idolum ligneum. Si verò nomina quæ præponuntur, finiuntur in,
+_e_, ipsum mutant in _a_, ad prædictam compositionem nominis
+connotatiui: v.g. _tçumà sàqi_, extremitates unguium, _càna cũgui_,
+clauus ferreus. Si uerò nomina, quæ postponuntur ad eamdem formationem,
+primam literam debeant mutare, si sit, _f_, mutabunt in, _b_, uel, _p_,
+si, _s_, mutabunt in, _z_, si _c_, mutabunt in, _g_, si, _tç_, mutabunt
+in, _zz_, si, _x_, mutabunt in, _j_, u.g. _càri bunè_, _bùppô_, _nĩgori
+zàqe sorá goto_, _qizzumári_, _sòra jèi mòn_. Vide in dictionario._
+
+
+_De pronomine._
+
+Non sunt in lingua Iaponica pronomina deriuatiua u.g. meus, a, um. &c.
+sed utuntur primitiuis, scilicet mei, tui, &c. Hæc autem primitiua non
+habent declinationes per casus; sed hæ differentiæ casuum fiunt per
+particulas supra positas quæ omnibus sunt communes, tam nominibus; quàm
+pronominibus.
+
+Particulæ aliquæ (de quibus infra) quæ adiunctæ uocabulis honorem
+indicant, faciunt pronomen, uel illius uim habent secundum occasionem &
+circumstantias in quibus illis utuntur: si enim ego dicam, _von fùmi_;
+loquendo cum alio: ipso facto intelligitur me de eius epistola: & non de
+mea loqui: si enim de mea loquerer; non dicerem, _von fùmi_, sed, _fumi_
+tantum: unde, _von fumi_, ratione particulæ, _von_, quæ est honoris,
+significat uestram epistolam. Et idem est de particula, _mi_, & alijs
+quæ honorem indicant in significatis nominum quibus adijciuntur.
+
+
+_De pronomine secundæ personæ scilicet ego &c._
+
+Octo sunt particulæ significantes idem quod Ego, mei, mihi, &c.
+_vátacuxi_, _sòrẽgaxi_, _váre_, _mi_, _várerá_, _mìdòmo_, _midòmo rá_,
+_váre_. Quatuor primæ denotant aliquam superioritatem in eo qui illis
+utitur, reliquæ uero sunt humiliores. Mulieres utuntur tribus alijs
+particulis aliquando quaæ sunt, _mĩzzu cára_, _vãrauá vãgami_, & his non
+utuntur uiri: rustici solent uti duabus uidelicet, _vára vòrará_,
+religiosus uero quando de se loquitur solet dicere, _gusô_, ac si
+diceret: ego uilis religiosus; senex uerò de se loquẽs: dicit, _gurǒ_,
+ego uilis & despectibilis senex. Rex uerò, dicet, _chin_, uel, _máru_,
+quod significat: ego Rex.
+
+Ad facienda autem pluralia ista pronomina, postponuntur illis particulæ
+supra positæ constituentes pluralia, scilicet, _dòmo_, _ra_, v.g.
+_midòmõ ga máitta tòqi_, quando nos iuimus: ad casuum verò differentiã
+postponuntur illis iam formatis pluralibus, particulæ constituentes
+casus vt supra.
+
+
+_De pronomine secundæ personę: scilicet Tu, tui, tibi, &c._
+
+Multæ sunt particulæ, quæ constituunt pronomen secundæ personæ secundum
+differentiam personarum, quæ vel nullum vel aliqualem, aut mediocrem,
+magnum, aut maximum merentur honorem & reuerentiam: ad loquendum enim
+cum inferiori, sunt tres particulæ quæ faciunt pronomen tu: scilicet,
+_váre_, _vonòre_, _sòchi_, si àutem illis superaddatur, _me_, vel,
+_mẽgá_, & dicatur, _váremè_, vel, _váremẽgá_, personam cum qua, loquimur
+ampliùs deijcimus. Si autem loquamur cum æqualibus vel aliquantulum
+inferioribus, vtemur vna ex tribus particulis videlicet, _sònata_, _sòno
+fò_, _váre sama_. Si verò sit persona superior vel omnino æqualis cum
+qua vrbanè debemus loqui vtemur vna ex septem particulis scilicet,
+_cònatá_, _qixò_, _qifó_, _gòfen_, _qĩden_, _cònatá sama_, _sònata
+sáma_. Si autem loquamur cum personis in dignitatibus constitutis, nomen
+dignitatis, si illi super addatur particula, _sama_, supplet vicem
+pronominis: v.g. _Padre samã gozare_, veniat vestra paternitas.
+Aliquando etiam particulæ quæ nomina honorant, supplent vicem
+pronominis: v.g. _vòn qirumòno_, vestræ dominationis vestis.
+
+_Cònata_, _cõchi_, _cõnofo_, significant idem quod ego, mei, &c. sed in
+modo loquendi quasi distributiuo: ex parte mea, vel quantum ad me
+attinet, quibus correspondent, _sõchi_, _sonofó_, _sõnatá_ quæ
+significant, tu &c. & ex parte tua, seu, quod ad te pertinet.
+
+Pluralia istorum pronominum fiunt per particulas supra positas secundum
+honoris differentiam, _võnórẽ domo_, _váre ra_, _sóchi ra_, significant
+vos loquendo cum vilibus, _vare tachi_, _sonatà domo_, significat vos
+cum æqualibus, _qìfótachi_, _vócatãgata_, _vóno vóno_, significat vos
+cum honore: declinationes verò horum fiunt etiam per particulas communes
+declinationum.
+
+
+_De pronomine tertiæ personæ, scilicet ille, illa, illud._
+
+Duæ particulæ scilicet, _cáre cáre_, _are are_, significant ille, illa,
+illud, loquendo de rebus inferioribus: quatuor uerò uidelicet, _áitçu_,
+_áitçumè_, _áremè_, _cáitçume_, significant ille, illa, illud,
+humiliando & despiciendo res de quibus loquimur, & quæ præcipuæ
+finiuntur in, _me_, sunt deiectiuæ, maxime si illis superaddatur, _ga_,
+u.g. _áitçũga_, _áitçumẽgá_, ille uilis: _cóno_, significat hic, hæc,
+hoc, _sóno_ significat, iste, ista, istud, _áno_, significat ille, illa,
+illud; sed necessario requirunt post se substantiuum ut illis utamur:
+u.g. _cóno fito_, iste homo: idem significat, _cóno mono_, sed non est
+uerbum honorificum, _sóno cóto_, ista res, _ano fito_, ille homo,
+_cónátá_, uel _cónofó_, significant hic, _sónata_, vel, _sono fó_,
+isthic, _ánatá_, uel, _ánofó_, illic. _córe_, significat hoc, _sóre_,
+significat istud, _áre_ significat illud, sed neutraliter, ita quod
+substantiuis, seu suppositis non iunguntur: horum pluralia sunt,
+_córerá_, _sorerá_, _arerá_, cæterorum uerò pluralia sunt per regulas
+communes _cáno_, significat rem de qua facta fuit mentio: u.g. _cano
+fito_, ille homo &c. Pronomen quidam, facit particula, _àru_, u.g. _aru
+fito_, quidam homo, _áru tocóro ni_, in quodam loco.
+
+Pronomen unusquisque faciunt particulæ, _mèn mèn_, _sóre sóre_.
+
+Pronomen uniuersi & singuli &c. facit particula, _tare mo mina_.
+
+Pronomen quicumque &c faciunt particulæ, _Tare nite mõ_, _tare
+nitemoare_, _tare nari tómó_.
+
+Ante posita particula, _tare mo_, negatiuis facit pronomen nemo uel
+nullus: u.g. _tare mó mairananda_, nemo iuit. Particula _nani taru cóto
+nari tómo_, significat: quidquid sit, vel quæcumque res sit. Particula,
+_mèi mèi_, significat: singuli, uel unusquisque in particulari.
+
+Particula, _góto_, facit pronomen seu signum distributiuum omnis, e. Si
+postponatur substantiuis ex proprijs uocabulis linguæ Iaponicæ quæ
+uocantur, _iomis_: idem etiam facit particula, _mai_, anteposita
+substantiuis linguaæ Chinæ, quæ uocantur, _coies_, u.g. _fi_, significat
+diem: &, _fĩgótoni_, significat quotidie, seu omnibus diebus, _nen_, in
+lingua Iaponica mendicata à Chinensi, significat annum: &, _mainen_,
+significabit singulis annis uel omnibus annis; idem ferè facit
+reduplicatio aliquorum nominum, uel saltim facit illa pluralia: u.g.
+_fito_, significat hominem: &, _fitõbito_, significabit omnes homines,
+uel multos homines, _fi_, significat diem: & _fĩbi ni_, significabit,
+omnibus, uel multis diebus.
+
+Pronomen diuisiuum, aliqui &c. facit particula, _niiótte_, u.g. _tóqi
+niiotte_, aliquibus temporibus, _fito niiotte_, aliqui homines.
+
+Pronomen, idem &c. facit particula, _vonaji_, u.g. _vonaji tocóro cara_,
+ex eodem loco. Particula uerò, _dôjen_, significat idem, sed
+neutraliter: v.g., _dôjen degozàru_, idem est: & hoc uerbo respondent
+quando gratulantur; absque eo quod rem accipiant: ac si dicant, gratulor
+ac si accepissem: uel idem est, ac si accepissem.
+
+Pronomen ipse &c. faciunt particulæ, _nùxi_, _sóno mi_, _vãga_,
+particulæ uero, _vareto mi_, faciunt pronomen ipsemet &c. u.g. _vareto
+mi ni ata vo nasu_, ipsemet sibimet damnum infert, _mi vo vasurète; ta
+vo tasùqùru_, sui met oblitus, alios saluos facit. Particula,
+_vatacùxi_, significat rem propriam in particulari: u.g. _vatacuxi no
+còto_, res propria, _vatacùxi ni iuarẽta_, pro se loquutus est.
+
+Pronomen aliquis &c. faciunt particulæ, _tare zo_, _taso_, u.g. _tare zo
+maittaraba_, si aliquis iuisset, _taso sacanãga aruca tói ni iqe_, eat
+aliquis interrogatum si sit aliquid cibi.
+
+Aliquid neutraliter faciunt particulæ, _nan zo_, _nanica_, u.g. _nanzõga
+arãba cùuózu_, comedam aliquid si sit, _ima faia tẽ ga jiiú nĩ gozaru
+fõdoni nanica caqi maraxô_, scribam aliquid, si quidem habeo manus iam
+solutas seu liberas.
+
+Quis? fit tribus particulis scilicet, _Tare_, _Tãga_ _Taso_, particulæ
+_tãga_, uel, _tare nõ_, utuntur etiam pro genitiuo cuius: u.g. _Tãga
+móno ca?_ cuius est res? Et quando aliquis ad ostium uocat, & pulsat
+dicit: _móno mó_, qui intus respondent, _taso_, uel, _tagá_, uel,
+_tare_, quis es? Particula _nani_, significat quid &c. u.g. _nani vo
+sùru cá_, uel, _nanĩgoto vosùru ca?_ quid facis? _nani ni sòre vo tòtte
+ĩquca?_ ad quid hoc portas tecum?
+
+
+_De pronominibus relatiuis._
+
+Pronomen relatiuum fit postponẽdo verbo nomen de quo fit relatio: v.g.
+_tèn ni màximàsu vàrerága vòn vòia_, Pater noster qui est in cælis,
+_dèta tocòro va_, locus ex quo exiuit, _tèni sùmi no tçuíta fito_, homo
+cuius manui adhæsit atramentum. Si oratio petit nominatiuum ante verbum,
+tale nominatiuum debet esse cum aliqua ex particulis nominatiui, _ga_,
+_no_, uel, _iòri_, v.g. _vatacùxĩga càita fùmi_, epistola, quam ego
+scripsi, _cònàtà no vôxerarèta coto_, res quam uestra dominatio dixit.
+Tertia verò particula scilicet, _iori_, vtimur quando est actio in
+oratione, v.g. _Deus iòri atàie cudasarèta gracia_, gratia, quam Deus
+contulit seu donauit, _àno tocòro ni amàta no qió àtta vò torarèta_,
+tulit multos libros, qui erant in illo loco. Si concurrant verò duæ
+orationes relatiuum continentes, prima erit secundum positam regulam;
+secunda verò per participium præsens, præteritum, seu futurum, secũdum
+quod sensus orationis postulauerit: v.g. _qèsa Oracio vo móxita qióga
+tçucuie no vie ni àru vo mòtte coi_, affer librum illum qui est supra
+sedile, in quo isto mane recitaui vel dixi officium diuinum. In ista
+oratione _qióga_, quod est vnum relatiuum, est post verbum, _móxita_, &
+_vo_, quod agit vices secundi relatiui, est post verbum, _àru_. Quando
+verò volumus ampliùs specificare rem quæ refertur, ponimus inter rem
+ipsam & verbum, particulam _tocòro no_, v.g. _vàreto dôxin xìta tocòro
+no mònõ dòmo va mina buguèn ni nàtta_, omnes quotquot mecum
+consenserunt, diuites facti sunt. Aliquando oratio relatiui propter suam
+difficultatem explicatur per exponentes: v.g. loco huius, _ima
+còrosarèta Pedro nò cò và sonàta nó chijn gia_, quæ significat, filius
+Petri, qui modo fuit occisus, est tuus amicus: dicimus, _ìma Pedro
+corosarèta sonó co va sonatà no chijn de gozàru_.
+
+Aliquando solent simul poni duæ particulæ ex casus consituẽtibus, &
+faciunt quasi relatiuum cui anteponuntur: v.g. _sòno_ _tocòró deno
+dancó_, istius locis consultatio. _Marsella ieno fùne_, nauigium quod
+tendit Marsiliam: _màire to no móxi gòtó dearu_ est dicere, quòd eam.
+
+_Màiru mai to no dancó ni qivamatta_, habita est resolutio quod non
+pergat, _màitte nòchi no dancó_, consultatio postea quam perrexit facta,
+_varambe càra no catãgui_, est consuetudo ab infantia, _xô tameno chôgui
+gia_, est ars ad illud faciendum: _àno fito no vo toró_, accipiam id,
+quod est illius hominis: nota hæc de relatiuo valde.
+
+
+_De formatione verborum, & coniugationibus._
+
+Verba in lingua Iaponica neque habent numeros, neque personas; faciunt
+tamen has differentias particulæ suprapositæ ad pluralia &
+declinationes. Coniugationes sunt tres affirmatiuæ, & totidem negatiuæ.
+
+Radices verborum, de se non dicunt tempus: vnde vt illud dicant debent
+formari verba & coniugari.
+
+Omnes radices verborum secundæ coniugationis finiuntur in _e_, _gi_,
+vel, _ji_, præter _xi_, &, _maraxì_, quæ etsi finiãtur in, _i_, sunt
+tamen primæ coniugationis. Si verò radices finiuntur in, _de_, vel,
+_gi_, fit verbum præsentis temporis conuertendo prædictas in, _zzuru_,
+v.g. _fãgi_, facit præsens, _fãzzuru_, & significat erubesco: _de
+zzuru_, quod significat exeo, is: si radices finiuntur in, _je_, vel,
+_ji_, mutantur ad præsens in, _zuru_, v.g. _màje_: _mãzuru_, idem quod
+misceo, es, _anji anzuru_, quod est considero, as, si finiuntur in,
+_xe_, illud mutant in, _suru_, v.g. _a vaxe: auasùru_, idem quod
+coniungo, is: _xi_, verò, & _maraxi_, quæ (vt dictum est) sunt secundæ
+coniugationis, etiam mutant, _xi_, in _suru_, v.g. _xi sùru_, idem quod
+facio, is, _maraxi marasuru_, etiam est, facio facis. Si radices
+finiuntur in, _te_, convertunt illud in _tçuru_, v.g. _sodàte;
+sodàtçùru_, idem quod alo, is, vel sustento, as: reliqua quæ tantum
+finiuntur in, _e_, alio modo; illud ad præsens conuertunt in, _uru_,
+v.g. _ãgue_: _ãgùru_, offero, rs, _nĩgue, nĩgùru_, fugio, is.
+
+Aliqua sunt præterita verborum, quæ faciunt sensum præsentis, & sunt
+illa quorum fieri consistit in facto esse: v.g. _cocòroièta_ intelligo,
+is, _qìcoieta_, audio, is, _voboièta_, recordor, aris, _qi qi ièta_,
+intelligo, is, _zonjita_, scio, is, & alia præter ista forsan erunt:
+verba quæ sequũtur sunt primæ cõiugationis etiam si eorum radices non
+finiantur modo antea dicto. Si præsens alicuius ex illis non fuerit
+mutato, _i_, in _uru_, explicabitur in particulari, _àbi_, _uru_, aquæ
+balneo se, abluo, is, _fotòbi_, _uru_, mollificor, aris: _focoròbi_,
+_uru_, dissuor, eris: _càbi_, fucore afficior, eris, _sàbi_, rubiginor,
+aris, _deqi_, finior, ris, vel perficior, ris: _cùchi_, _cutçuru_,
+putresco, is: _mìchi_, _mitçuru_, mare adimpleor, ris, _ini_, _uru_,
+abeo, is: _nòbi_, _nobiru_, vel _noburu_, dilator, aris, _tçuqi_, _uru_,
+consumor, eris, _vòri_, _uru_, ab alto descendo, is: _xij_, _xijru_, ad
+prandium vel cibum compellendo, inuito, as, _nì niru_, assimilor, aris:
+_mochij: mochi iùru_, æstimo, as:_ni_, _niru_, ad ignem coquo, is:
+_mi_,_miru_, aspicio, is: _còri_, _uru_, corrigor, eris, _vochi
+vòtçuru_, cado, is: _i_, _iru_ sum, es, fui: vel adsum, es, _fũgui_,
+_uru_, transeo, is, sicut tempus transit: _vàbi_, _uru_, misericordiam
+peto, is, _carabi_,_uru_, siccor, aris, _iqi iqùru_, viuo, is, _fi
+firu_, aresco, is, _qi qùra_, venio, is, _qi qùru_, vestio, is, _vòqi
+uru_, è lecto surgo: quatuor verò verba quæ sequũtur habent præter
+præsentia ordinaria, alia etiam extraordinaria, _atàie_, habet _atóru_,
+pro dono, as: _vàqimaie_, _vaqimòru_, discerno, is, _tonàie tonóru_,
+benedico, is, _sonaie sonóru_ in loco sublimi colloco, as.
+
+
+_De Pręterito imperfecto, perfecto, & plusquam perfecto._
+
+Non est in lingua ista Iaponica præteritum imperfectum: Vnde loco illius
+vtuntur perfecto, quod fit duobus modis: primũ est addendo, _ta_,
+radicibus verborum: v.g. _ãguèta_, est praeteritum verbi, _ãgue_, _uru_,
+quod est offero, rs; secundo modo fit præteritum perfectum postponendo,
+_te_, radicibus, & addendo postea verbum, _gozari_, _u_, vel _ari_, _u_,
+in præsenti vel in præterito de quo in secunda coniugatione, v.g.
+_ãguete gozàru_, vel _aguètẽ gozàtta_, vel _ãguete aru_, vel _ãguete
+atta_, obtuli, uel obtuleram, as, &c. si autem ad prædicta anteponatur
+particula _fãia_, explicatur magis: u.g. _faia ãguètè gozàtta_, iam
+obtulerã, quando postponitur uerbum, _ari_, _u_, ad præteritum, non est
+modus loquendi ita nobilis sicut quando postponitur, _gozari_, _u_, unde
+ad hoc debemus aduertere quando loquimur, ut notemus de quo loquimur, &
+coram quibus, ut cui honorem, honorem debitum in modo loquendi
+tribuamus.
+
+
+_De futuro primæ coniugationis._
+
+Si radix uerborum finitur in, _te_, fit futurum conuertendo istam
+syllabam in _teô_, uel _chô_: u.g. _tàte_, _uru_, eius futurum est
+_tàteô_, uel _tàchô_, erigam. Si radix finitur in, _ji_, fit futurum
+mutato in _jô_: u.g. _xenji_, _xenjô_, medicinas condiam uel coquam. Si
+radix finiatur in _xe_, mutatur in _xô_, u.g. _xi_, _xô_: _maraxi_,
+_maraxô_, faciam. Si finiatur in, _ie_, mutatur in, _io_ ut, _voxiie_,
+_vòxiio_, docebo. Reliquis uerò radicibus quæ finiuntur in _e_,
+postponuntur ad futurum faciendum, _ô ôzu_, uel _ôzuru_ u.g. _ãgueô_,
+uel, _ãgueôzu_, uel _ãgueôzurù_, offeram. Hæ etiam particulæ
+postponuntur ad facienda futura uerborum de quibus supra diximus esse
+secundæ coniugationis, etiam si eorum radices finiantur in, _i_, u.g.
+_dequiôzu_, finietur.
+
+Fit etiam futurum, tollendo à præsenti negatiuo (de quo infra) syllaba
+_nu_, in qua finitur, & loco eius ponendo particulam _bàià_, u.g.
+tollendo, _nu_, ab _ãguènu_, & loco eius addendo, _baià_, fit,
+_ãguèbaià_, offeram, _mĩnu_, si auferas, _nu_, & loco eius ponas,
+_baia_, fiet, _mĩbaia_, uidebo uel aspiciam.
+
+Futurum perfectum fit postpositis particulis, _tearózu_, uel _tarózu_,
+eisdem: u.g. _ãguète arózu_, uel, _ãguetárózu_, iam obtulero. Etiam fit
+anteposito _fàia_, futuro ordinario: u.g. _fàia ãgueôzu_.
+
+
+_Imperatiuum primæ coniugationis._
+
+Imperatiuum primæ coniugationis est ipsa sola radix verbi, vel
+postposita particula _io_, v.g. _ãgue_, vel _ãgueio_, offer: futurum
+autem imperatiui est futurum absolutum, _ãgueô_, vel _ãgueôzu_, & est
+honoratior modus loquendi & vrbanior ad imperandum in omni coniugatione,
+quàm per imperatiuum absolutum. Fit etiam imperatiuum, si auferas, _nu_,
+à præsenti negatiuo (de quo postea) & loco eius ponas _sai_, v.g. si ab
+_ãgue nu_, tollas _nu_, & addas, _sai_, fit _ãgue sai_, quod est, offer:
+non tamen dicit tantum imperium sicut absolutum. Postposita etiam
+particula, _tai_, radicibus, fit quodã genus futuri seu optatiui quo
+desiderium loquentis explicatur, & est imperatiuum; vrbanum tamen,
+_mizzu fitòtçu nomi tai_, vellem parum aquæ bibere: est idem quod da
+mihi bibere. Quando verò fit relatio alicuius præcepti, legis, consilij,
+ordinis, aut prohibitionis, in omni verbo cuiuscumque coniugationis siue
+affirmatiuæ, siue negatiuæ: tale præceptum ponitur ad literam: v.g.
+_chrĩstiani naru nà to no xõgun no fattõga àru_, est lex Imperatoris,
+quòd non fiat quis Christianus, _Padre core vo còxiraièio to voxerarèta
+niiòtte_, quia pater præcipit mihi vt hoc componerem.
+
+
+_Optatiuum primæ coniugationis._
+
+Præsens & futurum optatiui est præsens imperatiui, antepositis
+particulis, _nẽgauacu uà_, vel, _auare_ & postposita, _gàna_, vel
+_caxĩ_, fit etiam postposita particula, _gàna_, absque aliqua
+anteposita: v.g. _nẽgavàcu va ãgueio càxi?_ vel _auàre agueigàna_, si
+offeres? _auàre icanaru tèngu, bangue mòno nari tomò, vare vo tòtte,
+fiie no iama ni noboxèio caxi!_ o si esset aliquis vel diabolus vel
+aruspex qui me ascendere faceret ad montem qui vocatur, _fiie!_
+postposita particula _gana_, nominibus, significatur desiderium rei
+significatæ per nomen: v.g. _saqẽ gana_, ò vinum! ac si diceret: quis
+illud haberet ad bibendum! _nanĩ gana!_ si aliquid haberem!
+
+Præteritum optatiui est secunda vox futuri postposita particula _mono
+vo!_ v.g. _nĩgueo zu mono vo!_ o si fugissem! idem fit hoc modo _nĩguẽta
+raba iocaró mòno vo_, aliquando solum dicunt, _nĩguè taróni va!_ etiam
+dicunt, _nĩguete aró ni ua iocarómòno vo!_
+
+
+_Subiunctiuum primæ coniugationis affirmatiuæ._
+
+Præsens subiunctiui fit ex præsenti indicatiui mutato, _u_, in quo
+finitur in _ẽba_, v.g. ex, _ãguru_, fit _ãgurẽba_ cum offerem: fit etiam
+ex præsenti addita particula, _tocoro_, super addita _ni_, _de_, _uo_,
+vel, _ua_, secundum exigentiam declinationis verbi quod sequitur; primum
+enim subit munus nominis: v.g. _arutoqi Pedro chinsui xitè iraruru
+tocoro ie fitõ gaqìte_, cum venisset quidã homo ad locum vbi erat Petrus
+quando erat ebrius _nhõbõ ni tachi vacarète iru tocòro ni_, cum essent
+divisi, & diuortium fecissent coniugati, _có aru tòcorõ de_, cum hæc ita
+sint, _iòto ie zzuru tocòrouà fito ni corosarèta_, occisus est a quodam
+homine cum exiret foras, _go misa vo asobasarùru tocò ro vo uchi
+coroita_, occidit illũ cum actualiter missam celebraret, & est regula
+generalis in omni coniugatione.
+
+Præteritum perfectum & plusquam perfectum subiunctiui fit ex præterito
+perfecto indicatiui postposita particula, _rẽba_, v.g. _ãguèta rẽba_,
+cum obtulisset: fit etiam ablato verbo _gozaru_, à præterito plusquam
+perfecto; & posito loco eius, _attarẽba_, vel _atta_, quando vero
+ponitur, _atta_, debet superaddi vel, _ni_, aut, _uo_, _ua_, vel, _ie_,
+secundum quòd petit subsequens verbum; ad modum supra positum de
+præsenti subiunctiui cum particula, _tocòro_, v.g. _ãguète atta rẽba_,
+vel _ãguete atta_, _ni_, _uo_, _ua_, vel, _ie_, cum iam obtulisset.
+
+Futurum subiunctiui fit addendo futuro indicatiui particulã, _tòqi_,
+v.g. _ãgueô tòqi_, cum postea offerat.
+
+Præteritum plusquam perfectum subiunctiui, vel quomodocumque illud
+voces, denique ad significandum hoc quod est, postquam fecissem actionem
+verbi, fit postpositis particulis, _cara_, _nòchi_, vel _ĩgo_: præterito
+plusquam perfecto; ablato tamen verbo, _gozaru_, v.g. _aguète cara_,
+_nohi_, vel, _igo_, _mairó_, postquam obtulerit proficiscar: idem quasi
+est, _aguètarǒ toqi mairó_, proficiscar quando iam obtulerit, _ãgueôzurù
+ni_, vel, _ãgueozuru tocoroni_, significat, cum iam esset paratus ad
+offerendum: vel vt offerret, _ãgueôzuru còto no saqini_, significat
+paululum antequam offeret.
+
+Præsens permissiuum subiunctiui fit duobus modis: primus est
+conuertendo, _v_, in quo finitur præsens indicatiui, in, _ẽdomo_, v.g.
+_ãgurẽdõmò_ etiam si offerat.
+
+Præteritum verò permissiui fit postposito, _redomo_, præterito
+indicatiui: v.g. _ãguetarẽdomo_, quamuis obtulisset: futurum autem
+permissiuum est addendo, _redomo_ secundæ voci futuri indicatiui: v.g.
+_ãgueôzurẽdomo_, quamuis offerat. Secundus modus subiunctiui permissiui
+est efficacior & fit præsens postposita particula, _tomo_, præsenti
+Indicatiui: v.g. _ãguru tomò_, quãuis offerat: solent etiam præsenti
+postponi particulæ, _mamaiò_, vel, _madeiò_, v.g. _soreuo voxiiùru
+mamaio_, vel, _sòre vo voxiiùru mãdeio_, etiam si hoc doceat.
+
+Præteritum autem huius secundi permissiui fit postposito, _rìtomò_,
+præterito indicatiui: v.g. _ãguèta ritomo_, quamuis obtulerit: fit etiam
+hoc præteritum postposito, _mamaiò_ vel _madeio_, præterito indicatiui:
+u.g. _ãgueta mamaio_, uel, _ãgueta madeio_ idem fit postposito, _tòte_,
+præterito subiunctiui: u.g. _ãguetarẽba tòte_.
+
+Futurum permissiuum fit postposito, _tomo_, secundæ uoci futuri
+indicatiui: u.g. _ãgucozutomo_, fit etiam postpositis, _mamaio_, uel
+_madeio_ eidem futuro: si uerò prædicto permissiuo in omnibus temporibus
+anteponatur, _tatòi_, additur magna uis orationi: u.g. _tatoi vôxerarùru
+tomo_, quamuis hoc præcipias: eumdem sensum facit præteritum plusquam
+perfectum Indicatiui ablato uerbo, _gozaru_, &, _aru_, & constituendo
+loco eius particulam, _mo_, u.g. _ãguete mo_, quamuis offerat: eadem
+particula, _mo_, postposita præsenti indicatiui facit eumdem sensum:
+u.g. _dòcõ de qiqi marasùru mo, sòno sata va mõsanu_, quamuis audiatur
+de hoc ubicumque; nihil tale auditur: eumdem sensum solent facere modi
+loquendi, qui sequũtur, _ãguemo xèio caxi?_ _ãguetemo xô madeio_. _nanto
+mo ãgue caxi?_ quod fere significat, quamuis offerat: eundem etiam
+sensum faciunt prædicta, _ãguruni saxerarei ãgu etani saxerarei_, uel
+_ãgueò ni saxerarei_, etiam si offerat, obtulerit, uel etiam si offeret:
+ac si dicat: ponamus, uel demus quòd ita sit.
+
+
+_Infinitiuum._
+
+Præsens infinitiui fit ex præsenti indicatiui, postposito _còto_, uel,
+_to_, u.g. _ãgùru còto_, uel _ãguruto_, offerre.
+
+Præteritum infinitiui fit postpositis eisdem particulis præterito
+indicatiui, u.g. _ãgueta còto_, uel, _ãguetato_, obtulisse. Futurum
+infinitiui fit eisdem postpositis futuro indicatiui: u.g. _ãgueeô còto_,
+uel _ãgueôto_, oblaturum. Eundem sensum faciunt præsens, præteritum, &
+futurum indicatiui postposita illis particula, _ióni_, u.g. _nai nai
+guioi ni caqerareô ióni va vare mo zònzuru fitõ bìto mo zonjita_, sæpe
+credidi & alij etiam putarunt me à te beneficijs esse afficiendum,
+_qèccu vare ni voxiie marasùru ióni gozaru_, potius ille potest me
+docere, _ãgueta ióni gozaru_, dicitur illum obtulisse.
+
+Ad interrogandum & responendum utuntur sæpissime infinitiuo quod est
+suppositum uerbi quod subsequitur: u.g. _nhõbõgata ni vòchita cotó gaata
+ca?_ incidisti ne in peccatum luxuriæ cum muliere? fuit ne hoc quod est
+incidisse &c. & hoc modo loquendi utuntur in omni tempore infinitiui.
+
+Aliquando supplet infinitiuum præteritum plusquam perfectũ ablato uerbo,
+_gozaru_, & _aru_: u.g. _Deus no minòri vo firomète iòcaró_, bonum est
+legem Dei propagari: aliquando supplet præsens & præteritum infinitui,
+præsens & præteritum indicatiui postposita, _ga_, u.g. _sore vo
+vôxeraruru ga varú gozaró_, malum erit hoc dicere, _maittãgamaxi gia_,
+uenisse est melius, aut esset melius.
+
+Quando uerò infinitiuo subsequitur uerbum substantiuum, non indiget
+particula, _còto_, u.g. _còsacazzuqĩ dè và sàqe vo nòmu deuanai_, bibere
+uinum calice paruo non est bibere, _còre còso caqu degozare_, hoc
+possumus dicere esse uerè scribere, _caqu de gozatte còso_, hoc nullo
+modo est scribere, _sòre ua ãgùru deuanai_, istud non est offerre:
+aliqua ex exemplis positis sunt ex uerbis aliarum coniugationum; sed
+regula est generalis in omnibus: facit etiam sensum quasi infinitiui
+modus hic loquendi, _ãgue va_, _ãgurẽ domò_, quamuis offeram vel etsi
+faciam hoc, quod est offerre: est etiam regula generalis in omnibus
+coniugationibus: unde dicunt, _qìqi va tçucamatçure dòmò gàtten xenu_,
+quamuis audiam uel faciam hoc quod est audire; non intelligo: dicitur
+etiam, _ãgùru vomotte_, offerendo, uel cum hoc quod est offerre, _ãgùru
+iori_, ex hoc quod est offerre, _ãguru nitçuite_, circa hoc quod est
+offerre.
+
+Gerundium in, Di, es præsens uel futurum indicatiui, & præcipue si
+adiungatur, _jibùn_, aut aliqua particula significans tempus: u.g.
+_ãguru jibùn_, tempus offerendi, _ãgueô ni qiuamàtta_, accepit
+resolutionem offerendi, _nĩguru jibun gia_, tempus est fugiendi, _coròsa
+rẽôzúru ni aisadamàtte arozu_, erit resolutus occisu, aut quod erit
+occidendus.
+
+Gerundiũ in, Do, fit duobus modis: primus, postponendo, præsenti
+indicatiui particulas, _ni_, uel, _tòte_, u.g. _ãguru ni_, uel,
+_ãgùrutote iurusareta_, offerendo fui solutus: secundus est auferendo
+uerbum, _gozàru_, præterito plusquam perfecto: u.g. _ãguète cutabireta_,
+offerendo, vel erigendo sum defessus: idest ex erectione uel actione
+offerendi, resultauit esse defessum: est etiam alius modus elegans
+gerundij in do, & ualde communis, anteponendo radices uerborum alijs
+uerbis compositis: u.g. _fiqi iosùru_, approximare trahendo; radices
+autem sic uerbis adiunctæ numquã mutãtur in passiuis, neutris, aut
+negatiuis. In isto sensu gerundij in do, uidentur vti his modis loquendi
+_taixõ to xite_, cum esset dux: uel ducis munus gerendo, _võn rei to
+xitè_, gratias agendo, _ròtai nòmi ni xitè_, cum sit senex, _tçùcài xite
+iuaruru_, dicit ut nuncius.
+
+Gerundium in dum, fit postpositis particulis, _tàme_, vel, _tòte_,
+præsenti vel futuro indicatiui: v.g. _ãgùru tàme_, vel, _ãgueo tòte_ ad
+offerendum, ad eundem sensum reducitur hic modus loquẽdi, _ãguru ni
+fàttõga àru_, est lex circa offerendum, nisi dicamus hoc vltimum esse
+gerundium in ni.
+
+Supinum in Tum, fit duobus modis, primus est postponendo _ni_,
+radicibus: secundus postposito, _tameni_, præsenti indicatiui: v.g.
+_tàzzunè ni maitta_, vel, _tàzzunùru tameni màittá_, veni oblatum.
+
+Supinum in Tu, est sola radix verbi. in hoc etiam sensu videntur vti
+isto modo loquendi, _mósu ni vòiobànu_, non est necessarium dictu.
+
+Participia præsentis, præteriti, & futuri sunt præsens præteritum, &
+futurum postpositis particulis, _fito_, vel, _mõno_, sed quando
+postponitur, _fito_, est modus loquendi honoratior: v.g. _ãgùru fito_,
+vel, _ãgùru mòno_, offerẽs, _ãgueta fito_, qui obtulit, _ãgueô mòno_,
+qui offeret, _Buppô gacu suru tòmõgara ni voite ua_, vacantes studio
+legis idolorum, _von vo xiru vo fito to va iũzo_; _von vo xiranu võba
+chicuxõ to còso iie_, in ista oratione particula, _uo_, supplet vocem
+participij & dat suppositum verbo significatque: meritò vocant homines
+beneficium cognoscentes; ignorantes verò beneficia iure vocant belluas:
+est regula generalis in omni coniugatione, vnde exemplum est in verbo
+secundæ coniugationis: fit etiam participium postposita _te_, radicibus
+verborum: v.g. _ãguete_, offerens.
+
+
+_Prima coniugatio negatiua._
+
+Radices sunt postposita, _zu_, radicibus affirmatiuis: v.g. _ãguezu_.
+
+Præsens verò est constituendo, _nu_, loco, _zu_, v.g. _ãguènu_, non
+offerro, & est regula generalis quomodocumque finiantur eorum radices,
+sola, _xi_, &, _maraxi_, faciunt præsentia negatiua, _xènu maraxenu_,
+non facio, ea verò quorum radices finiuntur in _ji_, mutant _ji_, in
+_je_, & postponitur illis particula, _nu_, ad præsens: v.g. _zonji_, fit
+præsens negatiuum, _zoniènu_, nescio: alicubi in Iaponia faciunt
+negatiua auferendo vltimum, _v_, à radicibus negatiuis & superaddendo
+illis verbum, _ari_, _u_, coniugatum per secundam secundum tempus: v.g.
+_ãguezàru_, non offero, _ãgue zàtta_, non obtuli, _ãgue zatta rẽba_, cum
+non obtulisset, etiam dicunt, _ãguezu xite_, non offerendo.
+
+Præteritum negatiuum fit ad modum præsentis ponendo loco, _nu_,
+particulam _nanda_, v.g. _ãguenànda_, non obtuli, _zonjenanda_, nesciui,
+_vori nànda_, non descendi.
+
+Præteritum plusquam perfectum fit mutando vltimam _a_, præteriti in,
+_e_, & postponendo verbum, _gozàru_, in præsenti, vel, _gozàtta_, in
+præterito: v.g. _ãguenandẽ gozàru_, vel _ãguenànde_ _gozàtta_, non
+obtuleram: fit etiam ponendo, _ĩdẽ gozàru_, vel, _idẽ gozatta_, loco
+_nandẽ gozaru_, v.g. _ãguèi de gozaru_, vel, _ãgueidẽ gozàtta_, non
+obtuleram, _zonzeĩdẽ gozaru_, nesciueram, _vochiĩdẽ gozatta_, non
+cecideram.
+
+Futurum negatiuum est addendo, _mài_, vel, _màji_, radicibus, vel
+præsentibus affirmatiuis: v.g. _ãgue mai_, vel _ãgùru maji_, non
+offeres.
+
+Imperatiuum fit postposito, _na_, præsenti indicatiui: v.g. _ãgùruna_,
+ne offeras.
+
+Fit etiam anteposito, _na_, & postposito, _so_, radicibus affirmatiuis:
+v.g. _na ãgue so_, ne offeras.
+
+Fit etiam postposito, _na_, radicibus: v.g. _ãgue na_, ne offeras, _mixè
+na_, ne ostendas, _mesare na_, ne faciatis: radices, quæ finiuntur in,
+_xi_, vel, _ji_, & sunt secundæ coniugationis mutant illud in, _e_, ad
+istud imperatiuum: v.g. _so xè na_, vel _só maraxe na_, ne facias istud,
+_so zonzena_, ne istud cogites.
+
+Optatiuum fit anteponendo, _negauacùua_, vel _auare_, & postponendo,
+_caxi_, _gana_, imperatiuo negatiuo: v.g. _auare ãguru nacaxi_, o si non
+offerres: vel, _nẽgauacù ua na ãgue sõ gana_, idem.
+
+Præteritum optatiui fit postposito, _mòno vò_, futuro negatiuo: v.g.
+_ãguru mai mono vo!_ o si non obtulisset!
+
+Subiunctiuum verò negatiuum est conuertendo, _v_, in qua finitur præsens
+negatiuum in _ẽba_, v.g. _ãguenẽba_, cum non offerret.
+
+Præteritum subiunctiui est postposito, _rẽba_, præterito negatiuo
+indicatiui: v.g. _ãguenanda rẽba_, cum non obtulisset.
+
+Futurum est postposito, _qerẽba_, futuro negatiuo: v.g. _niguru mai
+qerẽba_, cum non sit fugiturus.
+
+Subiunctiuum permissiuum fit postposita particula, _dòmò_, præsenti
+negatiuo, sed mutato _u_, in quo finitur in, _e_, v.g. _ãguenẽ dòmò_,
+quamuis non offerat: dicunt etiam & melius _ãguenaĩdemo_, vel,
+_ãgueĩdemo_.
+
+Præteritum permissiuum est postposito, _redomo_, præterito negatiuo:
+v.g. _ãguenanda rẽdomò_, quamuis non obtulerat, dicunt etiam,
+_ãguenaĩdemo_, vel, _agùeĩdemo_, & si non obtulerit.
+
+Futurum permissiuum est postposito, _qerẽdòmò_, futuro negatiuo: v.g.
+_ãgùru mai qerẽdòmò_, & si non offeret.
+
+Aliud autem permissiuum cum particula, _tomò_, fit postposita prædicta
+particula radicibus negatiuis: v.g. _ãguèzutomò_, & si non offert. Fit
+etiam postposito, _tote_, præsenti subiunctiui: v.g. _ãguenẽba tote_,
+tertio modo etiam fit postposito, _mamaio_, vel, _madeiò_, præsenti
+negatiuo: v.g. _ãguènú mamaio_, vel, _ãguenu madeio_, quamuis non
+offerat.
+
+Præteritum fit postposito, _ritomò_, præterito negatiuo: v.g.
+_ãguenandari tomò_, & si non obtulerit. Fit etiam postposito, _tote_,
+præterito negatiuo subiunctiui: v.g. _aguenanda rẽba tote_ & melius,
+_ãguenaĩdemo_, vel, _ãguèĩdemo_, quamuis non offerat, vel obtulerit.
+
+_Futurum est postposito, _tomò_, futuro negatiuo: v.g. _ãgue mai tomò_,
+&si non sit oblaturus, _vochiĩdemo_, &si non ceciderit._
+
+Infinitiuum præsens, præteritum, & futurum, est ipsum præsens,
+præteritum, & futurum negatiuum indicatiui, postpositis _còto_, vel,
+_to_, v.g. _ãguenu còto_, non offerre, _ãguenanda còto_ non obtulisse,
+_ãgùru mai còto_, non esse oblaturum.
+
+Aliquando vtuntur præsenti negatiuo pro præterito in omnibus
+coniugationibus: v.g. _mi maraxènu_, non vidi.
+
+Gerundium in, Di, negatiuum, est præsens vel futurum negatiuum,
+_ãguenu_, vel, _ãgùru mai_, non offerendi.
+
+Gerundium in, Do, fit postposito, _ni_, radicibus negatiuis vel
+præsentibus: v.g. _ãguèzuni_, vel, _ãguenuni_, non offerendo, idem quasi
+est: _ãgueĩde_, vel, _ãguenaĩde_, vel, _ãguèzu xitè_.
+
+Gerundium in, Dum, est postposito, _tote_, vel _tame_, præsenti aut
+futuro negatiuo indicatiui: v.g. _ãguenu tame_, vel, _ãgùru mai tòte_,
+ad non offerendum.
+
+Participia negatiua præsentis, præteriti & futuri, sunt præsens
+præteritum, & futurum negatiuum postposito, _fito_, vel, _mòno_ v.g.
+_ãguenu fito_, non offerens, _ãguenanda mòno_, qui non obtulit, _ãguru
+mai mòno_, qui non offeret, _ãguena ĩde cara_, vel, _ãgueĩde nòchi_,
+post non obtulisse: vel postquam non obtulerunt, aut postquam non est
+oblatum.
+
+
+_Secunda coniugatio affirmatiua._
+
+Omnes radices verborum secundæ coniugationis finiuntur in, _i_, fitque
+præsens mutato, _i_, in, _u_, v.g. _iòmi_: _iomu_, lego. Si radices
+finiuntur in, _chi_, mutant istam dictionem in, _tçu_ v.g. _machi_:
+_matçu_, expecto. Si finiuntur in, _xi_: mutatur in _su_: v.g. _coròxi_:
+_corosu_, occido.
+
+Præteritum fit. Si radices finiuntur in, _ami_, conuertitur in, _óda_,
+v.g. _cami_: _códa_, mandi vel masticaui. Si finiuntur in, _ebi_, vel,
+_emi_, mutantur in, _eôda_, v.g. _saqèbi_: _saqeôda_, vociferatus sum,
+_sonèmi, soneoda_, inuidi seu habui inuidiam. Si finiuntur in, _òbi_,
+vel, _òmi_, conuertuntur in, _ôda_, v.g. _coròbi: corôda_, cecidit:
+_còmi, côda_, se inclusit. Si finiuntur in _umi_, conuertitur in,
+_únda_, v.g. _casùmi_: _casunda_, obtenebratus est, in idem conuertuntur
+quæ finiuntur in, _imi_, v.g. _canaximi, canaxúnda_, tristatus est. Si
+finiuntur in, _gui_, illud conuertunt in, _ĩda_, v.g. _fẽgui, feĩda_,
+discissum est: _xini, uru_, facit præteritum, _xinda_, mortuus est: &,
+_ini, uru_, facit præteritum, _inda_, abiuit: & quantum ad hoc sunt
+sicut secundæ coniugationis; quo ad alia verò tempora sunt primæ.
+Radices quæ finiuntur in, _chi_, vel, _ri_, illud conuertunt ad
+præteritum in, _tta_, v.g. _mòchi_: _mòtçu_, facit præteritum, _mòtta_,
+accepit, _chiri, u: chitta_, sparsum est, quæ verò finiuntur in, _xi_,
+vel, _qi_, illud conuertunt in, _ita_, v.g. _coròxi, u_: _coròita_,
+occidit, _qiqi, u_, _qijta_, audiuit, _xiqi, u_, _xiita_, extendit.
+
+Futurum fit conuertendo, _i_, in quo radices finiuntur in, _ó_, _ozu_,
+vel _ózuru_, v.g. _iomó_, _iomozu_, vel, _iomózuru_, leges. Si verò
+radices finiuntur in, _chi_, mutatur ista dictio in, _tó_, v.g. _machi_:
+_mató_, expectabo, quæ finiuntur autem in, _xi_, illud conuertunt in,
+_só_, v.g. _móxi: u_: _mósó_, dicam, aut loquar.
+
+Imperatiuum fit conuertendo, _i_, in quo radices finiuntur in, _e_, v.g.
+_iomi_: _ióme_, lege vel legas. Si vero radices finiantur in, _chi_,
+conuertitur in, _te_, v.g. _machi_: _mate_, expecta. Fit etiam
+imperatiuum conuertendo, _nu_, in quo præsens negatiuum finitur in,
+_ai_, v.g. ex, _iomanu_, constituendo, _ai_, loco, _nu_, fit, _iomai_,
+lege, & est modus communis etiam tertiæ coniugationis; sed isto
+imperatiuo vtuntur solum loquendo cum inferioribus.
+
+Futurum imperatiui est futurum absolutum: v.g. _iòmõ_, leges, & illo
+vtuntur loquendo cum abiectis personis.
+
+Reliqua tempora optatiui, subiunctiui, gerundij, infinitiui &c. fiunt
+eodem modo & eisdem particulis quibus in prima coniugatione applicando
+singula singulis etiam in modis loquendi.
+
+
+_Secunda coniugatio negatiua._
+
+Radix negatiua secundæ coniugationis est conuerso, _i_, in quo radix
+absoluta finitur, in _azu_, v.g. _iòmi_: _iomazu_, radix, non legendi.
+
+Præsens fit, si radix affirmatiua finitur in, _chi_, illud conuertendo
+in, _tanu_, vt, _machi_: _matanu_, non expecto. Si finitur in, _xi_,
+mutatur in, _sanu_, vt _coròxi_: _corosanu_, non occido. Si alio quouis
+modo finiuntur in, _i_, illud conuertunt in, _anu_, v.g. _coròbi_:
+_corobanu_, non cado.
+
+Præteritum est conuertendo, _nu_, præsentis in, _nanda_, v.g.
+_corobanu_: _corobananda_, non cecidi, _iomananda_, non legi, reliqua
+verò tempora proportionaliter sicut in prima coniugatione negatiua.
+
+
+_Tertia coniugatio affirmatiua._
+
+Radices verborum tertiæ coniugationis finiuntur in, _ai_, _oi_, vel,
+_vi_, quæ finiuntur in, _ai_, conuertunt illud in, _ó_, ad faciendum
+præsens: v.g. _narai_: _naró_, disco: quæ finiuntur in, _oi_, vertunt
+illud in, _ô_, v.g. _vomoi_, _vomô_, cogito, quæ verò finiuntur in,
+_vi_, illud mutant in, _ú_, v.g. _cui_: _cú_, comedo.
+
+Præteritum fit postposito, _ta_, præsenti: v.g. _naróta_, didici,
+_vomôta_, cogitaui, _cúta_, manducaui.
+
+Præteritum plusquam perfectum fit conuertendo vltimum, _a_, præteriti
+perfecti in _e_, & addito verbo, _gozaru_, in præsenti vel, _gozatta_,
+in præterito, vt supra dictum est in prima coniugatione: v.g. _naró tẽ
+gozaru_, vel, _narotẽ gozatta_, iam didiceram.
+
+Futurum fit conuertendo, _i_, in quo radix finitur in, _vó_, _vózu_,
+vel: _vózuru_, v.g. _narauó narauozu_, vel, _narauózuru_ discam. Si verò
+radix finiatur in, _oi_: conuertitur in, _vô_, _vôzu_, vel, _vô_,
+_zuru_, v.g. _vomoi_, _vomouô_: _vomouozu_, vel, _vomouôzuru_ cogitabo.
+
+Imperatiuum fit postponendo radicibus, _e_, v.g. _naraie_, disce,
+_tòie_, interroga, _cùie_, comede. Fit etiam auferendo à præsenti
+negatiuo, de quo statim, dictionem, _nu_, & constituendo loco eius
+literam, _i_, v.g. _narauai_, disce, _touai_, interroga, _cuvai_,
+comede, hoc modo vtimur cum inferioribus, cætera sicut in alijs
+coniugationibus.
+
+
+_Tertia coniugatio negatiua._
+
+Radix negatiua tertiæ coniugationis est conuertendo, _i_, in quo radix
+affirmatiua finitur, in _vazu_, v.g. _narauazu_, _touazu_, _cuvazu_, fit
+vero præsens conuertendo, _i_, in, _vanu_: v.g. _narauanu_, non disco,
+_touanù_, non interrogo, _cuvanu_, non comedo.
+
+Præteritum fit conuertendo, _i_, radicis, in, _vananda_, v.g.
+_narauananda_, non didici, _tòuananda_, non interrogaui, _cuuananda_,
+non comedi.
+
+Præteritum plusquam perfectum est conuertendo, _a_, vltimum perfecti in,
+_e_, & addito verbo, _gozaru_, vel, _gozatta_, v.g. _cù uanandẽ
+gozatta_, vel _narauana dẽ gozaru_, non comederam, vel non didiceram,
+cætera vt in alijs coniugationibus.
+
+Postpositis verbis substantiuis gerundijs in, _Do_, omnium coniugationum
+tam affirmatiuarum; quam negatiuarum: fit sensus, est, vel non est
+factum, quod per gerundium significatur: v.g. _ãguete aró_, iam erit
+oblatum, _còno qiõga caitẽ gozaranu_, hic liber non est scriptus,
+_ãgueĩde arõzu_, nondum obtulerit. Verba verò substantiua sunt,
+_gozaru_, _gozaranu_, _voru_, _uori nai_, _dea_ vel _gia_: _deuanai_,
+_aru_: _aranu_, vel, _gozaranu uoru ùòrinai_, & vnumquodque, ex illis
+sequitur regulas communes suæ coniugationis.
+
+Postpositis etiam verbis substantiuis infinitiuis omnium coniugationum
+fit sensus quòd est, fuit, erit; vel non, id quod per infinitiuum
+significatur: v.g. _ãguru còto arõ_, erit hoc quod est offerre: idest
+offeret, _naróta còto gozarumai_, non addiscet, & dicta verba
+substantiua habent omnia sua tempora iuxta secundam coniugationem ad
+quam pertinent, quia eorum radices finiuntur in _i_, _ari_, _u_:
+_gozari, u._
+
+
+_Coniugatio verbi substantiui negatiui._
+
+Verbum substantiuum negatiuum est, _nai_, vel, _gozanai_, vel,
+_uorinai_, quod significat non esse, eius radix est, _naqu_ vel,
+_gozanaqu_, aut, _uorinaqu._
+
+Præteritum est conuertendo, _i_, in quo præsens finitur, in, _c_, &
+postponendo illi præteritum, _ari_, _u_, quod est, _atta_, v.g.
+_nacatta_, vel, _gozanacatta_, non fuit, cætera tempora sunt coniugando,
+_ari_, _u_, per secundam secundum temporum exigentiam.
+
+Imperatiuum est, _nacare_, vel, _nanaiso_, vel, _naina_, ne sis.
+
+Subiunctiuum est conuertendo, _i_, præsentis in, _qerẽba_, v.g.
+_naqerẽba_, vel, _gozana qerẽba_, cum non esset vel sit.
+
+Subiunctiuum permissiuum est conuertendo, _i_, præsens in, _qerẽdòmò_,
+v.g. _gozana qerẽdòmò_, etiam si non sit.
+
+Præteritum huius subiunctiui est postposito, _rẽdomo_, præterito
+indicatiui: v.g. _nacatta rẽdomo_, quamuis non fuit.
+
+Substantiuum cum particula, _tomo_, est illam potponendo radici: v.g.
+_naqutomo_, etiam si non sit. Gerundium est, _nó_, _nóte_, vel, _naqu
+xitè_, vel, _nacatte_, cum non sit. Cætera vt supra cum verbo, _ari_,
+_u_: superaddito, & coniugato per secundam.
+
+Nomina adiectiua quando non antecedunt verbis, coniugantur per se sicut
+verbum substantiuum negatiuum: illa inquam nomina adiectiua, quaæ supra
+dictum est finiri in, _ai_, _ei_, _oi_, _ui_, _ij_, eorum radices sunt
+conuersa, _i_, vltima in, _qu_, v.g. _fucacu_, radix profundi, æ,
+_iòqu_, radix boni, æ, _xĩguequ_: radix densi, æ, _uarùqu_, radix mali,
+æ, mali, _uonajiqu_: radix eiusdem &c.
+
+Præsens est ipsa vox adiectiui: v.g. _ioi_, bonus, a, um, _fucai_,
+profundus, a, um, _uarui_, malus, a, um, _uonaji_, idem, eadem, idem.
+
+Præteritum est conuertendo, _i_, adiectiui in, _c_, vel, _q_, &
+postposito verbo, _ari_, _u_, illud coniugando secundum exigentiam
+orationis in omnibus temporibus.
+
+Permissiuum cum, _tomò fucàqu tomò_, vel, _fucài tomò_, quamuis
+profundum.
+
+Gerundium in, do, _fucóte_, cum esset profundum, _ióte_, cum sit bonum,
+_varúte_, cum sit malum, _càna xiúte_, cum sit triste, _xingueo te_, cum
+sit densum. Sunt etiam, _fucó xite fucaqu xite_, vel, _fucacàtte_, & sic
+in alijs: v.g. _iôxite_, _iòqu xite_, _iocatte_.
+
+Adiectiua finita in na, non coniugantur; gerundia tamen in do, solent
+habere: v.g. _aqiracana_, pro gerundio, _aqirãcani xite_, cùm esset
+clarum; idem, _aqiraca de_, _arisóna_, habet _arisoni xite_, cum sit
+apparens vel verisimile, _iónà_, habet, _ìóni_, v.g. _iòi yóni xitè_,
+cum sit boni modi, vel habeat bonum modum, _càvãga fucóte vatarananda_,
+quia stauius erat profundus non transuadaui, _xebòte irarènu_, quia
+strictum, non est intrabile, _varúte cu varenu_, non est comestibile vel
+non potest comedi, quia malum. Cætera tempora adiectiuorum sunt vt
+dictum est, cum verbo, _ari_, _u_, coniugato secundum exigentiam
+orationis. Coniugatio etiam negatiua est cum eodem, _ari_, _u_, v.g.
+radix est, _fucàcaràzu_, præsens verò est, _fucàcarà nu_, non est
+profundum. Præteritum, _fucacarananda_, non fuit &c.
+
+
+_De Particulis conditionalibus._
+
+Quinque sunt particulæ facientes orationem conditionalem, _naraba_, _ni
+vòite va_, _ràba_, _va_, _ba_, duæ secundæ postponuntur omni verbo tam
+affirmatiuo, quàm negatiuo in præsenti, præterito, & futuro, & cum illis
+remanet verbum conditionale: v.g. _nĩgùru naraba_, si fugis, _iôda ni
+uòite va_, si legistis, _nara võ naraba_, si disces, _cu vazu ni vòite
+va_, si non comedis, aliquando tollitur _voi_, à, _ni voite_, v.g.
+_ãgueô ni va_, si offeres, _ãgueta ró ni va_, si obtuleris. Tollitur
+etiam aliquando, _voite_, & remanet solum, _ni_, v.g. _mairó ni còso_,
+_nèn gòrò ni mòsõzure_, si ibo vel ierim significabo illi amicabiliter,
+_xitaró ni còso_, _faisòcu tçùqu maji qerè_, si fecissem; non habuisset
+effectum, diligentia & persuasio.
+
+Particula, _raba_, postponitur præteritis: v.g. _narǒta raba_, si
+didicissem, _narauananda raba_, si non didicissem.
+
+Particula, _va_, postponitur radicibus negatiuis omnium trium
+coniugationum; v.g. _ãguèzu va_, si non offero, _iomazu va_, si non
+lego, _narauazu va_, si non disco, _naqu va_, si non est, _fucacarazu
+va_, si non esset profundum.
+
+Particula verò, _ba_, habet eumdem effectum & iungitur etiam radicibus,
+quibus, _va ãguezũba_, _iomazũba_ _narauazũba_, si vero dicta particula,
+_ba_, ponatur loco, _zu_, radicibus negatiuis, fit conditionalis
+affirmatiua oratio: v.g. _ãguẽba_, si offero, _iomãba_ si lego,
+_narauãba_, si disco, _iocaraba_, si est bonum: particula verò, _ua_,
+non solum postponitur radicibus negatiuis adiectiuorum: sed etiam
+affirmatiuis: v.g. _fucaqu ua_, si es profundum, _uonajiqu ua_, si est
+idem: aliquando hoc verbo vtuntur ac si dicant: si non est valde
+molestum: facias hoc: dicunt etiam, _ãgue majiqù ua_, si non offeres.
+
+Particula, _ni uòite ua_, supra posita iungitur etiam aliquando
+nominibus, & quasi supplet verbum substantiuum: v.g. _jó jó nì uoite ua
+uqe toró_, accipiam si est valde bonum vel optimum, _curùxicarazaru guì
+ni uòite ua_, si non fuerit molestum vel res molesta.
+
+Particula, _saie_, posita in oratione, vbi est aliqua particula ex
+conditionalibus sensui orationis addit virtutem: v.g. _fune saie mairu
+naraba_, si venerit aliquod nauigium, _sonata saie uocutabire naqu ua_,
+si non est defessus, ac si diceret: ex mea parte, vel quod ad me attinet
+ego non sum defessus.
+
+Supplet etiam aliquando particula, _saie_, conditionalem: v.g. _Niffon
+no xôco cu ni saie caióna còtò gozaru fõdonì_, si ergo in regno paruo
+Iaponiæ inueniuntur & sunt res huiusmodi, ac si dicat; quanto magis
+erunt in magnis, _còco mòto no tocai nì saie mei uacu itasu iónĩ gozaru
+fõdoni &c._ si ergo in nauigationibus, quæ hic fiunt, valde patior &c.
+_fito saie côquai suru mòno uò iurusu ni iuan ia, Deus ni uoite uoia?_
+si ergo homo ingnoscit homini pœnitenti, quanto magis Deus? _còre fõdo
+xei uo iru ru saie còto naricanùru ni; ucato xite ua, icãdeca banji
+canauozo?_ si tot adhibendo vires vix potui fieri; si leuiter fuisset
+factum quomodo potuisset fieri seu finiri? _còre saie xinicui ni_, si
+ergo hoc est difficile, _fune de saie ioio tçuita ni_, _cachi ua
+nananaca naru mai_, si nauigio vix perueni; pedes absque dubio non
+potuissem.
+
+
+_De verbo potentiali._
+
+Postposita particula, _ro_, præsentibus & futuris verborum illa facit
+potentialia: v.g. _ãguru ro_, forsan offert, _nĩgueozuru_, fortassis
+fugiet.
+
+Præterita fiunt conuertendo, _ta_, in, _tçu_, & addito, _ro_, v.g.
+_ãguetçuro_, fortassis obtulit. Si verò postponatur præteritis
+negatiuis, _da_, in quo finiuntur, debet mutari in, _zzu_, v.g.
+_ãguenanzzuro_, possibile est non obtulisse, vel quod non obtulerit, vel
+obtulit.
+
+Fit etiam potentiale præsens postposito, _arozu_, vel alio futuro,
+infinitiuo: v.g. _ãgùru còto mò aròzu_, vel, _ãgue mò xôzu_, forsan
+offert.
+
+Præteritum est postposito futuro præterito: v.g. _ãgueta còto mo arozu_,
+forsitan obtulit.
+
+Futurum, _ãgueô còto mo arozu_, forsan offeret, idem etiam est in
+negatiuis: v.g. _ãguenu_, vel, _ãguenanda_, vel, _ãguru mai còto mo
+arozu_, possibile est quod non offert, obtulit, vel offeret, & quando
+volumus dicere, ita erit: loco, _còto_, ponimus, _mono_, v.g. _noxenanda
+mono dearózu_, fortassis non introduxerunt in nauigium, _iqi chĩgota
+mono dearozu_, non se obuiauerunt in via, _moreqicoieta mono de gozaro
+ca to zonzurù_, credo si forsan est diuulgatum.
+
+Ad significandum fieri significatum nominum adiectiuorum postponitur
+verbum, _nari_, _u_, coniugatum secundum exigentiam temporis ipsis
+adiectiuis aduerbialiter sumptis: v.g. _fuco naru_, fit profundum, _uaru
+natta_, factum est malum: dicitur etiam _fuco aru_, est profundum,
+aliquando etiam dicunt, _fuco nai_, non est profundum, & hoc modo
+loquendi vtuntur etiam coniugando _nai_, modo supra dicto secundum
+exigentiam temporis, iuxta sensum orationis: etiam dicunt potentialiter,
+_fuco nai coto mo arozu_, forsan erit hoc, quod est, non esse profundum.
+
+
+_Verba irregularia quo ad coniugationes._
+
+Verbum, _qi_, _uru_, quod est venio, is: habet præsens, _qùru_, venio,
+_qita_, veni, _côzu_, veniam, _coi_, vel, _coio_, veni, _qitarẽba_, cum
+venerit, vel si venisset, _qitarẽdomo_, quãuis venit, & radicem
+negatiuam, _côzu_, & præsens negatiuum, _conu_, non venio, _mède_ radix
+verbi delector, aris, habet præsens _mẽzzùru_, & gerundium in do,
+_medete_, delectando se, _cui_, radix verbi pœniteo, es, vel tristor,
+aris, habet præsens, _cuiuru_, & gerundium in do, _cuite_, pœnitendo, &
+radicem negatiuam, _cuizu_, & præsens negatiuum, _cuinu_, non pœnitet,
+_araie_, radix verbi sum, est, fui: habet præsens, _araiùru_, siue,
+_aroru_, est: _furi_ radix verbi veterasco: habet præteritum, _furita_,
+inueteratus est, & gerundium in do, _fùrite_, inueterando, _fe_, radix
+verbi transeo, is, habet præsens, _furu_, transit; & præteritum, _feta_,
+transit, _Tari_, _u_, est verbum significans rem esse completam &
+integram: habet præsens, _taru_, sufficit, præteritum, _tatta_,
+completum fuit, & futurum, _tari maraxo_, erit perfectum vel sufficiet:
+& radicem negatiuam, _tarazu_, præsens negatiuum, _taranu_, præteritum,
+_tarananda_, non fuit sufficiens, futurum, _taru mai_, non erit
+sufficiens, imperfectum subiunctiui _taranẽba_, cum non sufficeret.
+
+Permissiuum, _taranẽ domo_, infinitiuum negatiuum, _taranu coto_,
+gerundium verò in do, _taraĩde_, vel, _Tarazu xite_, verbum _taxi_,
+_tasu_, quod significat adimplere, seu perficere, habet futurum, _taxi
+marãxô_, perficiam, _tasanu_, vero est eius præsens negatiuum. _Tari_,
+autem radix verbi, _taro_, quod significat esse perfectum, habet
+præteritum negatiuum, _tara uananda_, non fuit perfectum, & subiũctiuum,
+_tara uanẽba_, cum non esset perfectum, & permissiuum, _tara uanẽ domo_,
+& infinitiuum, _tarauanu còto_, & gerundium in do, _Tarauaĩde_, vel
+_Tarauaxu xitè_: _uocotari_, vero est radix verbi, _uocotaru_, pro eo
+quod est deficere: habet infinitiuum, _uòcotaru coto_, & radicem
+negatiuam, _uocotarazu_, & præsens negatiuum, _vo cotaranu_, _voi_, est
+radix verbi quod habet præteritum, _uoita_, inueteratus est: &,
+_uoitaru_, quod est idem. Et præsens negatiuum quod est, _uoinu_, &
+gerundium in do, _uoite_: _urei_, radix verbi tristor, aris, habet
+præsens, _vreô_, & imperatiuum, _vreio_, & infinitiuum, _vreoru coto_, &
+gerundium in do, _vreite_: _Tomi_, radix verbi, _tomu_, vel, _tomeru_
+quod est ditor, aris, vel diues fieri, habet præteritum, _tonda_,
+gerundium in do, _tonde_, & radicem negatiuam, _tomàzú_, _saĩ guiri_,
+_u_, significat idem quod præeo, is, vel anticipor, aris, habet
+præteritum, _saĩ guitta_, & gerundium in do, _saĩ guitte_.
+
+
+_De verbo adhuc, & de eius formatione & differentijs._
+
+In ista lingua sunt verba actiua simplicia; & actiua etiam faciendi
+facere, passiua etiam, neutra, & impersonalia. Omnia verò coniugantur
+per tres coniugationes supra positas secundum quod eorum radices iam
+dispositæ & ex illis verba formata, terminantur.
+
+Ex aliquibus nominibus adiectiuis aliqua procedunt verba: v.g. _catài_,
+est durus, a, um, ex quo exeunt, _catàme_, _uru_, induro, as, actiuum,
+_catamari_, _u_, induresco, is, neutrum, & _catameràre_, _uru_, induror,
+aris, passiuum, ex _canaxij_, adiectiuo quod est tristis, e, exit,
+_canaximi_, _u_, quod est tristor, aris.
+
+Verba faciendi facere, formantur istis particulis, _sàxe_, vel, _xe_,
+prima postponitur radicibus secundæ coniugationis; secunda verò
+radicibus secundæ, & tertiæ, fiunt autem postpositis præsentibus
+negatiuis, auferendo _nu_, in quo finiuntur & ponendo loco eius
+prædictas particulas: v.g. _ãguesaxe_, _uru_, offere facio, is,
+_iomaxe_, _uru_, legere facio, is: _narauàxe_, _uru_, discere facio, is,
+& omnia remanent secundæ cõiugationis quia particulæ finiuntur in, _e_;
+aliquando etiam, &si raro, solet postponi particula, _saxe_, verbis
+secundæ, & tertiæ coniugationis, sed tunc ornantur seu honorantur
+prædicta verba cum particula, _rare_, v.g. _iomasàxe rare_, _uru_,
+_Padre ua dòjucùni cathecismo vo narauasaxeraruru_, Pater iubet suo
+ministro vt discat catechismum, _mòno no fòn vo fito ni iòmasaxerarùru_,
+facit legere originale.
+
+Verba passiua fiunt particulis, _rare_, & _re_, particula, _rare_,
+iungitur actiuis secundæ coniugationis modo iam dicto tollendo scilicet,
+_nu_, a negatiuo: v.g. _ãguerare_, _uru_, offeror, eris, _iomare_,
+_uru_, legor, eris, _naravare_, _uru_, discor, eris, his vtuntur in
+sensu passiuo legi ab alio, vel esse, aut non esse legibile: v.g. sunt
+etiam alia passiua quæ procedunt ex neutris vel ex habentibus
+significationem neutralem, quæ quidem formantur cum particulis, _rare_,
+&, _re_, formata tamen non regunt casus cõmunes passiuorum (de quibus
+infra) sed verborum ex quibus procedunt: v.g. ex, _ãgari_, _u_,
+procedit, _ãgarare_, _uru_, & quia, _ãgari_, _u_, quod significat
+ascendo, is, regit accusatiuum, etiam illum regit, _ãgarare_, _uru_,
+v.g. _còno iamaie ãgararenu_, non potest ascendi ad istum montem vel
+iste mons non est ascendibilis, _xiròcara derarenu_, non potest exiri ex
+castello, _Xebóte irarènu_, nõ potest intrari quia strictum seu
+angustum, _còno michi va arucarenu_, non potest ambulari hæc via, _natçu
+vacòco ni irare mai_, non erit hoc habitabile tempore veris, _còno fũdẽ
+de va cacarenu_, non potest scribi isto calamo, _fimãga nóte
+cacarenanda_, non potuit scribi ex defectu temporis, _cònobùn ni còso
+cacaruru mòno de gozare_, hoc sane modo bene scribitur, _axĩga itóte aru
+carenu_, non potest ambulari dolentibus pedibus: omnia ergo verba
+passiua sunt secundæ: verba neutra sunt quæ habent significationem
+neutralem: v.g. aperiri per se & non ab alio: v.g. _ivõgatoruru_, pisces
+capiuntur, _cajẽga torùru_, ventus cessat, _itõga qiruru_, filum
+rumpitur, _jĩga iomùru_, litera benè legitur, _aqi_, _u_, aperior, iris,
+_qiri_, _u_, est scindo, is, actiuum, _qirare_, _uru_, est scindor,
+eris, passiuum, _qire_, _uru_, est scindor, eris, neutraliter est etiam
+quando gladius bene scindit quia est acutus, _qiraxe_, _uru_, est verbum
+faciendi facere quod significat scindere facio, is, _ãgue_, _uru_, est
+leuo, as, _ãguerare_, _uru_, leuor, aris, passiuum, _ãgue saxe_, _uru_,
+leuare facio, is, _ãgari_, _u_, leuor, aris, neutrum, _ãgarare_, _uru_,
+esse ascendibile, _ãgaraxe_, _uru_, leuari facio, is, vel quod se leuet
+facio, facis: si verò illis adiungantur particulæ honoris (de quibus
+infra) faciunt alias combinationes: adiectiua verò quando coniungantur
+habent significationem neutralem: v.g. _fidarui_, esurio, is,
+_fucacatta_, fuit profundum.
+
+Verba impersonalia non nominant, neque exprimunt personam: v.g. _mi uo
+fatasu tomò itçuvari vo iuanu mono gia_, etiam si quis moriatur non
+debet mendacium dicere, _mòno mò tabezu saqe mo nomaĩde ichinichi
+fataraqu mòno ca?_ potest ne laborari per totum diem integrum nihil
+comedendo & non bibendo vinum? _Xujin nò maiẽ de sòno ióna còto vò iú
+mono ca?_ possunt ne dici huiusmodi coram Domino? Quoad coniugationes
+verò sequuntur regulas radicum quibus efficiuntur.
+
+Radices omnium verborum cuiuscumque sint coniugationis, possunt adhuc
+extrahi & deduci ad alias coniugationes si illis superaddantur particulæ
+honoris, secundum literas, in quibus prædictæ particulæ honoris
+finiuntur, particulæ verò sunt _maraxi_, _uru ari_, _u saxerare uru_,
+_xerare uru_, _nasare uru_, _saxemaxi u_, _tamai ó_, _rare_, _re_.
+
+Particula, _maraxi_, non addit honorem rei de qua loquimur; sed loquimur
+honorate attendendo ad personam coram qua loquimur: v.g. _cui_ _ú_,
+significat id quod comedo, is, seruus autem coram Domino non dicet,
+_nèzumi gacúta_, mures comederunt caseum: v.g. sed, _nèzumĩga cùi
+maraxita_, notandum etiam quod _cui_ _ú_, secundum se est tertiæ
+coniugationis quia finitur radix in, _vi_, addito verò, _maraxi_,
+redditur primæ: quando referimus aliquid de aliqua natione verbum non
+honoramus; sed solùm attendimus ad personam cum qua loquimur ad addendum
+illi vel non particulam seu verbum, _maraxi_, _uru_, v.g. coram
+inferiori dicemus, _Nan ban jin va còre vo cuvanu_, coram persona verò
+nobili dicemus, _Nan ban jin va core vo cui maraxenu_, Europei hoc non
+manducant, _Ari_, _u_, postponitur radicibus omnium verborum; & illa
+honore afficit mediocri: v.g. _mõdorarió ca?_ reuerteris ne? Si verò
+anteponatur illis sic constitutis, _vo_, honorantur verba satis: v.g.
+_vomõdori arõca?_ reuertetur ne vestra dominatio? _Tono sama vo xini
+atta toqi_, quando dominus mortuus est, _Deus cono xecai uo gosacu
+atta_, Deus creauit hunc mundum, his particulis vtimur loquendo cum
+personis honoratis quas diligimus, & cum quibus habemus amicitiam.
+
+Particula, _nasare uru_, honorem supremum, aut satis magnũ dat verbis;
+postponitur verò eorum radicibus: v.g. _Deus cono xecai uo go sacu
+nasareta_, Deus creauit hunc mundum.
+
+Particulæ, _rare_, & _re_, honorem quidem præstant significatis,
+verborum, quibus adduntur; sed mediocrem; & non magnum: postponitur
+autem, _rare_, & præcipuè si loquamur de absentibus, præsentibus
+negatiuis ablato, _nu_, & constituendo particulam prædictam eius loco:
+v.g. _ãgue rare_, _uru_, est offero, rs, quando offerens est persona
+mediocris honoris & reuerentiæ coincidũt cum passiuis in literis; sed
+casibus quos regunt, distinguuntur: particula, _re_, postponitur verbis
+secundæ & tertiæ eodem modo: v.g. _iomàre_, _uru_, _naravàre_, _uru_,
+legere & discere personam boni nominis, hoc modo loquimur de æqualibus &
+seruus etiam de domino suo, non cum conseruis; sed cum gente nobili.
+
+Particulæ, _sàxe maxi_, &, _xemaxi_, eundem tribuunt honorem quem,
+_àri_, _u_, & quem, _rare_, & _re_, postponitur, _saxe màxi_, _u_,
+radicibus secundæ, vel præsenti negatiuo, ablato _nu_, & constituto,
+_saxe màxi_, _u_, loco eius: v.g. _ãguesaxe màsu_, offert, _maxi_, _u_,
+vero postponitur negatiuis secundæ & tertiæ, ablato, _nu_, v.g.
+_iomaxemàsu_, legit, _naravaxe màsu_, discit.
+
+Particulæ, _saxe rare_, _uru_, _xeràre_, _uru_, magnum tribuunt honorem,
+prima postponitur præsenti negatiuo verborum secundæ coniugationis,
+ablato, _nu_, secunda verò postponitur negatiuis secundæ & tertiae eodem
+modo: v.g. _ãgue saxe raruru_, offero, rs, _iomaxe rarùru_, lego, is,
+_naravaxe rarùru_, disco, is, quia vero hæc coincidunt in literis cum
+verbis faciendi facere honoratis; ad tollendam æquiuocationem, vtimur
+particula, _ari_, _u_, anteposita, _vo_, verbis: v.g. _yomaxe aru_,
+lego, is, _nara vaxe aru_, disco.
+
+Verba passiua, de quibus infra, possunt admittere particulam, _saxe
+rare_, _uru_, v.g. _via mavare saxe raruru_, honoror, aris.
+
+Particula, _tamai_, _ó_, tribuit supremum honorem: illa vtimur loquendo
+de Deo, sanctis, regibus, & imperatoribus: postponitur vero radicibus
+verborum, quæ efficit tertiæ coniugationis: postponitur etiam radicibus
+passiuorum loquendo de Deo: v.g. _Deus filio, vmare tamò tòqi_, quando
+Dei filius natus est, _Deus ãgamerare tamo_, Deus honoratur.
+
+Particula, _tate matçuri_, _u_, humiliat significatum verbi cui
+adiungitur: postponitur autem radicibus verborum affirmatiuorum: v.g.
+_Deus vo gotaixetni zonji tate matçuru còtova ichi sũgureta jèn gia_,
+amare Deum est suprema virtus: admittit tamen hæc particula honorem à
+particula, _re_, mutato _e_, in quo finitur in, _a_, v.g. loquendo de
+sanctis respectu Dei dicemus _Sancto_ _Domingo, Deus vo gotaixèt ni
+zonji tatematçurareta_, Sanctus Dominicus dilexit Deum.
+
+Particula etiam, _màráxi_, potest ad honorem eleuari particula, _rare_,
+v.g. _tòno iòri cònó còto vo Padre ni vatàxi mai raxerareta_, Dominus
+tradidit hanc rem patri.
+
+
+_De aliquibus verbis quæ de se habent honorem determinatum._
+
+_Mesare_, _uru_, significat facere quamcumque actionem quam potest, &
+est decens facere personam nobilem, vt est comedere, bibere, nauigare,
+equum ascendere &c. _vôxerare_, _uru_, significat loqui personam
+nobilem, _uomaraxi_, _uru_, _vomaraxi_, _ari_, _u_, significat dare
+personam nobilem, _uoxe_, _uru_, &, _uôxe arĩ_, _u_, significat loqui
+vel præcipere personam mediocrem.
+
+Verba quibus anteponuntur, _uôxe_, vel, _mexi_, eundem habent honorem
+cum illis; & absque illis: v.g. _uôxe tçuqerare_, _uru_, quod est
+præcipio, is, &, _mèxi tçuca uare_, _uru_, quod est seruio, is, est idem
+quod, _tçuqerare_, _uru_, &, _tçuca uare_, _uru_, ad vocandum imperatiue
+dicimus, _coi_, seruo vel inferiori, _iòrài_, dicitur non tam inferiori,
+_uaxèi_, est aliquantulum melius, _úogiare_, est superior modus vocandi,
+_gòzare_, veniat vestra dominatio, _gozaro_, vero in tempore futuri est
+honorabilior modus quia est sine imperio, _uoĩde nasarei_, vel, _uoĩde
+nasareô_, vel, _uoĩde nasarei caxi!_ est veniat vestra dominatio: vel, ò
+si veniat vestra dominatio! _cudasare_, _uru_, significat dare personam
+nobilem, _tamauari_, _u_, dare personam nobilem inferiori, _tamóri_,
+_u_, dare personam mediocrem, _mizzu uo nomaxète tamore_, da mihi bibere
+aquam, _cudasare_, _uru_, & _tamóri_, _u_, significat comedere personam
+humilem cibum honorando: _còxi mexi_, _u_, &, _qicoximexi_, _u_, est
+comedere, vel audire personam nobilem, _uoboxi mexi_, _u_, &, _uoboxi
+mesare_, _uru_, cogitare personam nobilem, _saxerare_, _uru_, facere
+personam nobilem & idem _nasare_, _uru_, _asobaxi_, _u_, &, _asobasare_,
+_ĩuru_, significat facere personam nobilem quidquid illi est decens:
+v.g. venari, scribere legere, recitare, _ii_, _ú_, est loqui humiliando
+loquentem, & rem de qua loquitur, &, _mexi_, _u_, significat etiam loqui
+honorando personam, & rem de qua: vnde non recte dicam _mi ni móxe_, dic
+mihi; sed, _mi ni iie_, neque dicam, _tono ni iie_ dic domino, sed,
+_tòno ni mòxe_: _mairi_, _u_, significat ire ad locum cui honor debetur:
+v.g. _iglesia ie maire_, eas Ecclesiam, _cùre_, _uru_, &, _toràxe_,
+_uru_, significat dare, humiliando personam cui datur, _cui_, _ǔ_, est
+comedere sine aliquo respectu, _mexi_, _u_, est etiam comedere; sed est
+vrbanum: v.g. coram honestis non dicam, _mèxi uo cùi maraxita_; sed,
+_mèxi uo tabe maraxità_, comedi, _mairi_, _u_, vel, _uomairari_ _u_, est
+comedere personam nobilem vel mediocrem, _ãgara xerare_, _uru_, &,
+_uoãgari ari_, _u_, est modus nobilior, _qiqi_, _u_, est audire vt
+cumque; _uqe tama uari_, _u_, vero &, _uqetamóri_, _u_, est audire
+honorando personam à qua auditur: v.g. _goiqen uo uqetamòtta_, vestra
+consilia audiui, _móxi ãgue_, _uru_, est loqui humiliando se loquentem,
+& honorando personam cui dicitur, _móxi ire_, _uru_, loqui inter
+æquales, _chómon xi_, _uru_, audire sermones Dei, _gorànji_, _zuru_.
+vel, _goranjerare_, _uru_, est aspicere rem nobilem, _xi_, _uru_, est
+facere in communi, _itaxi_, _u_, est facere; sed dicitur modo vrbano,
+_tçucamatçuri_, _u_, est facere, humiliando se qui facit.
+
+
+_Aduertentiæ circa coniugationes verborum._
+
+Anteposita particula, _nama_, omnibus verbis inquocumque tempore;
+significant actionem màle & non perfectè: v.g. _nàma aró_, màle lauo,
+_namaiaqu_, male asso.
+
+Antepositis particulis, _tçui_, _cai_, _uchi_, _fàxe_, _uoi_, _ai_,
+_tòri_, verbis; non mutant significationem; aliquam tamen energiam, &
+efficaciam significatis tribuunt: v.g. idem est, _uchi còbosu_, quod,
+_cõbòsu_, effundo, _faxe noboru_, quod, _noboru_, ascendo, is, _uòxi
+còmi_, _u_: quod, _còmi_, _u_, includo, is, _ai ca uari_, _u_, idẽ est,
+quod, _cauaru_, transmutor, aris, _tçuimauari_, _u_, idem est quod, _ma
+uari_, _u_, circuo, is, &, _tòri firõgue_, _uru_, idem quod _firõgue_,
+_uru_, extendo, is.
+
+Particula, _qitte_, est gerundium in, _do_, verbi, _qiri_, _u_, &
+postposita aliquibus radicibus verborum, magnam efficaciam illis
+tribuit: v.g. _tanomiqitte_, magnis præcibus obsecrando, _uomòi qìtte_,
+magnam assumendo resolutionẽ: vtimur etiam verbis, _tanomi qiri_, _u_,
+&, _uomoiqiri_, _u_.
+
+Anteposita particula, _ma_, aliquibus nominibus seu verbis dat
+significato vigorem: v.g. _mamucài_, valde præsens, _macuròi_, valde
+nigrum.
+
+Particula seu radix verbi, _macàri_, _u_, anteposita verbis
+significantibus motum facit verba modesta, & vrbana satis: v.g. _macari
+noboru_, ascendo, is, _macari cũdari_, _u_, descendo, is, _macari i_,
+_iru_, ad sum: es.
+
+Postposita particula _va_, in oratione confirmat id quod antea dixerat
+quasi gloriando se illud prædixisse: v.g. _fune ua cuchi notçu ie iru
+uà_, nauigium intrat, _cuchinotçu_, ac si dicat, nonne ego bene dicebam?
+_aru ua_, vide si est sicut ego dixi!
+
+Particula, _aĩdani_, significat inter, idest tempus quod in aliqua
+actione consumitur: v.g. _ãgura aĩdani_, inter offerendum, vel dum
+offert, _iôda aĩdani_, dum legit, _narauózuru aĩdani_, dum discet.
+
+Particula, _ga_, significat, sed: v.g. _sóiú ga; nanto aró ca?_ sic
+dicunt; sed quomodo erit vel si erit nescio certe, _fùri ua fùru maĩga,
+fune uo dasu còto naró ca xiranu_, profecto non pluet; sed nescio vtrum
+poterit extrahi nauigium, _sono qinpenni ua gozaru maĩga; dòco cara
+toraxerarùru zo?_ non erunt apud vicinos vel in circuitu, vnde ergo
+afferunt?
+
+Particula, _gotòqu_, postposita præsentibus, præteritis & futuris
+significat, eo modo quo: v.g. _coxiraiùrũ gotòqu_, sicut, vel eo modo,
+quo ornas vel perficis, _qiita gotòqu_, sicut audiui, aliquando est, _gã
+gotòqu_, v.g. _móxitã gã gotoqu_, sicut dixit, _caraca uózú gotòqu_,
+comodo quo contendam vel rixabor idem facit particula, _ioni_, v.g.
+_Nifon no catãgui uo xirareta ioni, uôxerarùru_, loquitur sicut qui scit
+consuetudines Iaponiæ, _mósu ióni_, sicut dico, vtuntur etiam particula,
+_furi_, ad eundem finem v.g. _Toza no chijòcu uo nogareô zuru tameni
+catana uo saita fùri uo mixerareta_, ostendit se accinctum gladio, vt
+euaderet imminens infamiæ periculum, _minu furi uo saxerareta_, ostendit
+se non vidisse.
+
+Particula, _saie_, vtuntur ad significandum nec dum: v.g. _mma saie
+nacatta_, equi nec dum fuerũt, _cotõba saie xiranu mòno_, neque loqui
+scit, _ji saie mixiranu mòno_, nec dum literas cognoscit vtuntur etiam
+eadem particula ad exaggerandum aliquid v.g. _qĩden to saie moxẽba_,
+sufficeret si diceres te esse, _Padre no tçucauarùru to saie, móxẽba_,
+si dixisset solùm quod patri seruiebat: ac si diceret: hoc sufficeret
+vt &c.
+
+Particula, _qere_, est confirmatio & terminatio orationis, & significat;
+itaque: v.g. _maitta qere_, venit itaque, _sate sóáru qere_, res denique
+sic se habet.
+
+Particula, _còso_, est magni momenti inter Iapones vtuntur enim illa in
+primis in sensu aduersatiuo: v.g. _còre còso ió gozare_, hoc est verè
+bonum: si oratio inqua inuenitur prædicta particula finiatur in verbo,
+tale verbum finitur in, _e_, vt in oratione posita: si autem verbum sit
+in tempore præterito additur illi, _re_, v.g. _iô còso gozatta re!_ bene
+veneris! deficit hæc regula vel quando oratio non finitur in verbo aut
+adiectiuo: v.g. _còre còso xixó yô_, hic est verus magister: vel quando
+post particulam, _còso_, est in oratione gerundium finitum in, _te_, vel
+permissiuum cum particula, _tomò_, aut præterita potentialia finita in,
+_tçurǒ_, vel, _zzuró_, v.g. _uare coso iro iro xinro tçùcamatçùtte
+cutatireba tòxiiórini nari maraxita_, patiendo multos & diuersos labores
+vere factus sum senex defessus, & lassus, _uare còso corosarùru tomo_,
+ego enim & si occidar &c. _fara còso tattçuro_ forsan fuit iratus, _sato
+chicaqerẽba coso fĩga miiure_, videtur iam ignis quia prope est vicus:
+hæc oratio finitur in _e_, quia non est in ea regulæ exceptio,
+_uôxerarèta coto domo uo go côquaĩ de cosõ gozarózure_, absque dubio
+facietis pœnitentiam de ijs quæ dixistis, _cataji qenò cosõ gozare_,
+tibi valde congratulor & gratias ago: quando aliquis interrogat quis
+fecit hoc? respondent: v.g. _Patre coso_, Pater fecit: ac si dicant:
+videte si est persona quæcumque, quæ illud fecit? & quando quis
+responsum non audiuit aut percepit, & iterum interrogat, dicit qui
+loquutus est, _juan coso_, iam dixi, quod Ioannes &c.
+
+Quando non curat quis de ijs quæ illi dixerunt, vel habet se ac si non
+audisset vel iterum interrogat, solent respondere: v.g. _touoru na
+toiiẽba_, iam dixi tibi ne transeas, _iome to iiẽba_, iam dixi tibi quòd
+legas, _Padre coso to iieba_, iam dixi quod pater est qui &c.
+
+_Maieni_, vel, _saqini_, postpositum præsentibus negatiuis, facit illa
+affirmatiua: v.g. _iglesiaie mairanu maie ni_, antequam eat Ecclesiam:
+etiam solet postponi futuris affirmatiuis: v.g. _maìrozuru tote nosaqi
+ni_, tantisper antequam veniret.
+
+Particula, _tocoro_, significat tempus in quo fit actio significata per
+uerbũ cui postponitur: _taburu tocoro ni_, quãdo comedebã, _tabeta
+tocoroni_, post prandium, _tabeôzuru tocorõ ni_, vel, _tabeôzuru ni_,
+quando eram comesturus: facit etiam eadem particula reduplicatiua
+denotando reduplicationem in quantum: v.g. _jesu christo humanidad no
+uon tocoro ua_, Iesus Christus in quantum homo, _uonorẽga foxxezaru
+tocoro uo fõdocosu coto nacare_, quod tibi non vis, alteri ne facias,
+_fũdai no tocoro uo uo iurùsu_, dono illi libertatem, _fito no acu no
+tocoro ni ua dôxin xenu_, non consentio hominum peccatis, _utagǒ tocoro
+mo nai_, non remanet locus dubij vel dubitandi, _nocoru tocoro mo nai_,
+nihil amplius restat, _tçuini, sòno tocòro ie mairózu_, denique ad hoc
+peruenit, _fùmbet ni voiobanu tocoro gia_, res sunt quæ non
+intelliguntur, vel ad quas intellectus non peruenit, _nani mo naì tocoro
+vo iô qìcòximexe_, comedat vestra dominatio ex hac paruitate, quæ est
+nihil: exemplis cognoscetur vis significationis.
+
+Particulæ, _tocòro_, _Made_, vel, _made de gozaru_, solent postponi ad
+cadentiam; absque aliqua significatione, & idem est, _còto de gozaru_,
+v.g. _naranu made_, vel _naranu còto de gozaru_, est idem quod,
+_naranu_, non est possibile, _guijèt tçucamatçuro to zonzuru còto va
+cacũgo ita sanu coto gia_, amicitiam frangere neque in mentem mihi
+venit, hic, _itasanu coto gia_, est idem quod, _itasanu_, solum.
+
+Particula verò, _madeiò_, vtuntur aliquando ad confirmationem eorum, quæ
+dicunt: v.g. _caita madeio_, quod scripsi scripsi.
+
+Particula, _toqi_, postposita præsentibus, illa facit præterita
+imperfecta: v.g. _jennìn tachi va saĩgo ni voiobi tamó tòqi va buji nĩ
+gozatta_, quando sancti perueniebant ad mortis horam erãt pacifici &
+quieti.
+
+Conuertendo, _ta_, præteritorum in, _tçu_; &, _da_, negatiuorum in,
+_zzu_, fit sensus; modo facio hoc; modo illud: v.g. _mòno vo caitçu,
+iôzzu, nando xite curasu bacari gia_, legendo, & scribendo, & alia
+faciendo, transigo vitam, _tattçu itçu vocu iori zaxiqi ie ĩde zaxiqi
+iori vocu ie iri xitten battò xeraruru_, stando & sedendo: intrando, &
+exeundo, surgit & cadit: eumdem sensum facit particula, _ri_, postposita
+præteritis: v.g. _xeqen nò mòno va netari voqitari nôdari curasu bacari
+gia_, homines mũdi, vitam agunt dormiendo, surgendo, & bibendo, _mazzu
+ite ni ua uo mo facaxetari, cusa vo mo ficaxetari iroiro no xĩgoto vo
+atẽgote cosó mairozure_, ibo & atrium verrere faciam, & herbas euellere,
+& denique ibo ad multa disponenda, _ima còno io fuqe iuqẽba nome ia,
+vtaie ia fitó bìbo mõtçu, vtotçu sacamori suru_, cum iam sit alta nox
+prouocando se ad bibendum & cantandum lætantur homines saltando &
+cantando &c.
+
+Particula, _ie_, quæ est radix verbi, _ie iuru_, quod est possum, es,
+anteposita negatiuis significat non posse facere actionem significatam
+per verbum: v.g. _ie iomanu_, non possum legere, infinitiuis vero
+postponitur: v.g. _iomu còto voienu_, non possum legere: dicitur etiã
+_iomi va ieĩde_, vel _iomi mò ieĩde_, cum legere non possim aut legere
+non valendo. Infinitiuum gerit vices aliquando suppositi verbi: v.g.
+_xinuru cotova vosoròxij_, terribile est mori.
+
+Particula, _tai_, quæ significat volo, is, postposita radicibus verborum
+significat velle facere actionem significatam per verbum: v.g. _mizzu vo
+nòmi tai_, desidero aquam bibere, idem, _mizzu uo nomi tõ gozaru_, vel,
+_mizzu uo nomi tõ zonzuru_, sed istæ duæ vltimæ sunt nobiliores, &
+quibus coram nobilibus vtimur negatiui exemplũ est, _tomo nai_, v.g.
+_mizzu uo nòmi tòmo nai_, nolo aquam bibere idem est, _mizzu uo nomi
+tomo gozaranu, mairi tó mo zonjenu_, non habeo animum eundi. Si verò
+particula, _tai_, postponitur adiectiuis vel verbis significantibus
+actionem sensitiuam in secunda persona, conuertit, _i_, in, _c_, &
+postponitur verbum, _ari_, _u_, coniugatum secundum orationis
+exigentiam: v.g. _cui tacatta_, volui comedere. Si vero verbum loquatur
+de secunda, & tertia persona conuertit particula, _i_, in, _g_, &
+postponitur etiam, _ari_, _u_, vel cum honore secundum quòd persona
+meretur; vel sine particula honoris; sed absolute. Si vero sit persona
+inferior etiam si sit secunda vel tertia, _i_, conuertitur in, _c_,
+sicut dictum est de prima.
+
+Particula, _de_, aliquando facit subiunctiui sensum adiuncta aliquibus
+nominibus substantiuis: v.g. _uarãbẽ de xinda_, mortuus est puer vel cum
+adhuc esset puer, _uarẽga buchó fóde tofo mo gozanai_, cum ego sim
+negligens, & non curiosus, nihil erit, eo modo quo conueniebat, aptatum.
+
+Particula, _iǒ_, quæ significat modum, potest poni radicibus verborum, &
+ipsis etiam verbis: quando radicibus, regit genitiuum; quando vero
+verbis regit eorum casus: v.g. _cono qio uo iomi iǒv a_, modus loquendi
+hunc librum, vel, _cono qió uo iomu io ua_, in prima oratione, _qio_,
+est in genitiuo cum particula, _no_, in secunda autem est in accusatiuo
+cum, _uo_, quia illud regit, _iomu_: _tei_, significat modum
+extraordinarium & admirationem causantem: v.g. _machicanuru tei uo goron
+jerarei_, videat vestra dominatio modum expectandi idest quo modo
+expectant: _arisama_, significat etiam modum: v.g. _me mo aterare nu
+arisama gia_, est modus & figura quæ nec prospici potest.
+
+_Sama_, significat tempus quo fit actio verbi cui postponitur, regitque
+casum, quem verbum ex se petit, postponitur verò radicibus: v.g. _saqe
+uo nomi sama ni_, quando actualiter bibebat vinum, _iado ie caieri sama
+ni_, quando domum reuertebatur, _fùne iori ãgari sama ni_, quando
+actualiter exibat e nauigio, _funè ni nori sama ni_, quando actualiter
+conscendebat nauim.
+
+Quando in oratione fuerint duo verba quorum actio per modum vnius fit,
+primum verbum debet esse in gerundio in do: v.g. _mizzu uo motte coi_,
+porta aquam, vel veni aquam portans, _funè uo uoite coi_, affer hic
+nauim, vel remis nauim trahendo veni, _core uo totte iqe_, porta hoc,
+vel tollendo hoc vade.
+
+Gerundium in, _do_, adiunctum verbis, rogandi, dandi, aut gratiam
+faciendi significat rogare, vel petere rem significatam per verba quibus
+anteponitur: v.g. _nifon guchi uo uoxiiète cureio_, doce me linguam
+Iaponicam, _so uoxerarete cudasaruru na_, ne dicat hoc vestra dominatio,
+_Deus no coto uo catatte tamore_, facias mihi gratiam referendi res quæ
+ad deum pertinent.
+
+Particula, _mo_, postposita gerundijs in, _do_, quæ in, _te_, vel, _de_,
+finiuntur significant, quamuis: v.g. _so moxite mo_, quamuis hoc dicas,
+_so iuaĩde mo_, quamuis hoc non dicas, _ica fõdo susu mẽte mo, corobu
+mai_, quantumcumque mihi persuadeas; fidem non abnegabo; etiam vtuntur
+hoc modo, _so moxẽba attemo_, etiam si hoc dicas, & _doxitemo co
+xitemo_, quodcumque facias &c.
+
+Si particula, _coso_, de qua supra, postponatur gerundio in, _do_,
+affirmatiuo, & finiatur oratio in prædicta particula fit oratio
+negatiua: v.g. _mite coso_, nulla tenus vidi, _atte coso_, nullo modo
+est. Si vero oratio non finitur in, _coso_, est affirmatiua & emphatica:
+v.g. _mite coso gozare_, vidi profecto: finitur verbum in, _e_, secundum
+regulam supra positam quando egimus de particula, _coso_.
+
+Quando verò gerundio in do negatiuo finito in, _e_, subsequuntur vel,
+_ua_, vel, _naranu_, aut, _cana uanu_, dicit necessitatem, &
+impossibilitatem ad contrarium: v.g. _mairaĩde cana uanu_, est
+necessarium ire, _iuaĩde uà nò còto narẽdomo, nànto xô ca?_ & si sit res
+quæ necessario debet dici; quid faciam? _xitãgauaĩde naranu_, est
+necessarium obedire; eundem etiam sensum, &si non cum tanta vi, facit
+futurum infinitiui; tam affirmatiuum: quam negatiuum, adiuncto tamen
+illi subiunctiuo permissiuo cum, _dòmo_: v.g. _mairo còto de gozatta
+rẽdomò_, quamuis ire debuissem, _mairu mài querẽdomo_, quãuis non essem
+iturus, _mairo còto de gozanacattarẽdomò_, quamuis non debuissem ire:
+vtuntur etiam gerundio in do negatiuo ad significandum, nisi: v.g.
+_òracio uo mosaĩde cúna_, ne comedas nisi prius orationem feceris.
+
+Gerundium verò finitum in, _e_, significat actionem iam esse factam:
+v.g. _mèxi cúte còi_, venias post prandium, _còno qiõga caitẽ gozàru_,
+hic liber est scriptus, _chichi ni fùmi uo cacaĩde cuiaxiũgozaru_,
+pœnitet me non misisse Epistolam patri tuo, _còno qiõga caitẽ gozaranu_,
+non est scriptus hic liber.
+
+Postposita particula, _nagàra_, radicibus verborum, quando subsequitur
+verbum significans actionem repugnantem aut aduersatiuam, facit
+gerundium in, do: v.g. _Tõganin Deus iòri bàcutài no go uon, ò uqetate
+matçuri nagara; caiette somùqi tatematçuru_, peccatores recipiendo vel
+etiam si à Deo accipiant benefitia maxima, loco gratitudinis; ipsum
+potius offendunt, _jesu Cristo Deus de gozàri nagàrà, fito ni tàixitè
+cruzni càcaraxerareta_, Iesus Christus cũ esset Deus crucifixus est
+propter hominem: postponitur etiam, _nagàrà_, nominibus: v.g. _quantai
+nagarà_, quamuis sit inurbanitas, _sannin nagara_, tres simul, vel etiam
+si sintres, _aqiraca nagara_, quamuis sit clarum, hic, _aqiracana_
+amittit, _na_, & sic in adiectiuis quæ finiuntur in _na_.
+
+Postposita particula, _iàsui_, radicibus verborum tam actiuorum; quam
+passiuorum facit illas supinum in, _tu_, v.g. _iòmi iasui_, facile
+lectu, _còrosare iasui_, facilis occisu, ad idem tendunt hi modi
+loquendi, _iúte uà uosoroxij_, est dictu tremendum, _mite ua fuxĩguina_,
+est res admirabilis visu, _iú uo mò uosoroxij_, est dictu tremendum.
+
+
+
+
+DE ADVERBIIS.
+
+
+_Caput primum._
+
+Ex adiectiuis finitis in, _ai_, fiunt aduerbia conuertendo, _ai_, in,
+_ó_, v.g. _fucǒ, _profundè, ex finitis in _oi_, conuertendo illud in,
+_ô_, v.g. _caxico_, prudenter, ex finitis in, _ei_, conuertendo illud
+in, _eô_, v.g. _xĩgueo_, frequenter, ex finitis in, _vi_, conuertendo
+illud in, _ú_, v.g. _aiau_, periculose, ex finitis in, _ij_, conuertendo
+illud in, _iú_, v.g. _cauaiú_, miserabiliter.
+
+Fiunt etiam alia aduerbia postposito, _te_, radicibus verborum v.g.
+_sàdamète_, determinate, vel probabiliter, _aràvarete_, manifeste &c.
+
+
+_De aduerbijs locorum._
+
+Octo sunt aduerbia interrogandi, _ĩzzucu_, _ĩzzucàta_, _donata_, _doco?_
+_dochi?_ _dòchira?_ _dòno tocòro_, _dòno fo?_ & significant quem locum?
+postponuntur autem illis particulæ, _va_, _no_, _ni_, _ĩe_, _vo_,
+_cara_, & _iori_, secundum casuum exigentiam: v.g. vnde? quo? quam? qua?
+vbi, &c. postponi etiam illis potest, _màde_, quod significat terminum
+vsque: v.g. _docomade ie iqóca_, vsque quo ibis? & quando vtcumque
+interrogatur, ponitur particula, _ca?_ vel _zo_, & melius, _zo_, quàm,
+_ca_, si in oratione sit aliqua particula interrogatiua: v.g. _ĩzzucu ie
+maitta zo_, quo iuisti, _dòno tocòro uo to uòtta zo_, quem locum
+transiuisti, _doco iori itta zo_, quà intrasti? _dòchi càra qita zo?_
+vnde venit? _donata uà Pedro no iãdo zo_, vbi est domus Petri? _dòconi
+uòru zo?_ vbi vel in quo loco est? Respondetur multipliciter, _còno
+tòcoro_, _còto mòto_, _còre_, _conàta_, _còchi_, _còchira_, _còco_,
+_còco ra_, _còno cata_, _còno fò_, hic, _sòno tòcoro_, _soco moto_,
+_sòre_, _sònata_, _sòchi_, _sochira_, _sòco_, _socora_, _sòno càta_,
+_sono fo_ istic, _ano tocòro_, _aso co mòto_, _are_, _anata_, _achi_,
+_àchira_, _asocò_, _àsocora_, _àno càta_, _ano fó_, significat: illic,
+postponuntur his aduerbijs particulæ casuales. Aduerbia interrogandi cum
+particulis casualibus & postposito, _mo_, significant vbicumque: v.g.
+vel quacumque, vel quocumque: v.g. _donotocòro ièmò tòuoro_, transibo
+quocumque, _doconimo_ vbicumque, _dòco cara mo_, vndequaque. Si verò
+loco, _mo_, postponatur, _nàri tomo_, significat quemcumque locum
+diuisiue: v.g. _dòcoie nàri tomò mairo_, ibo ad quemcumque locum
+diuisiue: idem significat, _coco zo_, cum eisdem particulis casualibus &
+possunt poni inter, _doco_, &, _zo_, v.g. _dòco ni zo àru fõdonĩ_, si
+quidem est in aliquo loco, _còco caxicò_, significat hic & illic, _doco
+mo caxico mo_, significat omnem locum: particulæ casuales solent poni
+ante _mo_, v.g. _do còni mo caxico ni mo_, in omni loco, aduerbio verò
+antecedenti postponuntur v.g. _còco càxico ni_, hic & illic, _còco
+caxico ie dòco_, _caxico iori_ &c.
+
+Particula, _vie_, significat supra; petit ante se suppositum in
+genitiuo: v.g. _fàndai no uie ni uoqe_, pone supra mensam, _còno uie uà
+gozàru mai_, non erit supra hoc: idest melius, _sono uie ni_, circa
+istud, _sòno, uie no sàta uo catàriare_, narra quæ circa hoc sunt, _còre
+ua ĩzzure iori mò uie de gozaru_, non inuenietur, quid hoc superius:
+idest hoc est supremum, _xita_, significat: infra: & regit eosdem casus,
+quos præcedens: v.g. _fandai no xitani uòqe_, pone sub mensa, _micotõba
+no xita iori_, quando rex: v.g. finiuit loqui, _uoxita uo cudasarei_,
+det mihi vestra dominatio reliquias sui potus, quæ superauerunt.
+
+Particula, _sòba_, significat, latus & regit ante se genitiuum: v.g.
+_fito no sòba uò fanaruru_, separat se à latere alicuius.
+
+_Maie_, significat ante: & regit ante se genitiuum: v.g. _fito no maie
+uo touoru_, transeo coram alio, _cacũgò no maie_, secundum
+dispositionem, _funbet no maie_, sicut credo vel cogito, vel iuxta
+sensum.
+
+_Mauari_, significat circum circa in giro: & regit ante se genitiuum:
+v.g. _iglẽsia no ma uari ni tçuchi uo nãgue sutçuru na_, ne proijcias
+terram in circuitu Ecclesiæ.
+
+_Vchi_, significat intra, & si ante se habet substantiuum debet esse in
+genitiuo: v.g. _iglesia no uchi_, intra Ecclesiam, _ano fito ua; fito no
+uchi de uanai_, ille homo non est inter homines, idest non est homo,
+_fùtacùchi cúta còto ua, cúta uchi deuanai_, comedisse duas buccellas,
+non est comedisse.
+
+_Foca_, significat foras, vel extra: & petit ante se genitiuum: v.g.
+_iglesiano foca ni_, extra Ecclesiam, _fòcaie iqe_, exi vel eas foras:
+aliquando loco particulæ genitiui, ponitur _iori_, v.g. _Deus uonãgo
+ichinin iori foca tçucùri tamauànu_, Deus non creauit nisi vnam
+mulierem; idest nullam formauit extra vnam, _Tèngu fito ni àcu uo
+susumùru iòri fòca uà, nài_, Dæmon nihil facit nisi persuadere peccata
+hominibus, _goxo uo tàsucàru tàme baptismo uo sazzucàru iòri fòca bechi
+no michĩ ga nai_, non est alia via ad saluandum hominem extra baptismum;
+idest, absque baptismo nemo potest saluari, _Deus no gracia iori foca_,
+absque dei gratia.
+
+_Naca_, significat medium in quantitatibus continuis vel discretis v.g.
+_qinò nàca ni_, in medio ligni, _fito no nàca ni_, in medio hominum.
+
+_Nacaba_, significat medium in rebus successiuis: & vtrumque petit ante
+se genitiuum: v.g. _dangui no nàcaba ni_, in medio sermonis, _sòre uo
+qijte, nacabà uà uosore; nacàba ua aqirete ita_ audiens istud, & metuit
+& expauit, idest medium tempus consumpsit timendo &c.
+
+_Ato_, significat retro, & regit ante se genitiuum: v.g. _sonatà no àto
+càra mairo_, veniam post te, idest, te sequar.
+
+_Vàqi_, significat latus: et petit ante se genitiuum: v.g. _Pedro no
+uaqi_, ad latus Petri, _misa no uaqi_, finita missa, _còno uaqi_ his
+diebus præteritis, omnia prædicta aduerbia requirunt post se casus quos
+petunt verba quibus subsequuntur.
+
+
+_Aduerbia ad causam interrogandum & responendum._
+
+Quare? vel qua de causa interrogatur multipliciter: v.g. _nàjeni_,
+_nàjoni_, _nàni xini?_ _nàni tote cà?_ _nàni no iuie ni?_ _nànto xita
+coto ni?_ _nani nò xisài ni iotte?_ quomodo? dicitur, _nànto xite?_
+_nànto ioni icàni to xite?_ Respondetur autem, quia vel ratio est: v.g.
+_sono iuie ua, nà jeni to iúni_, Quia, vero, etiam dicitur, _tocorõ de,
+fodoni, ni iotte, sacàini_, primum ex his tribus dicit multam
+causalitatem, secundum verò non tantam: tertium autem minorem.
+
+_Vie va_, significat: cum vel siquidem: v.g. _tõganai vie ua qĩzzucaĩ ga
+nai_, non timeo, quia, vel siquidem non habeo culpam, eundem sensum
+facit particula, _cara_, v.g. _caiõni irò vo misùru càra va; càcusu còto
+va irànu_, in vanum illud abscondere tentas, siquidem talem colorem
+ostendisti. Si quidem, quasi illatiuum significat, _tòqi va_, &, _xicaru
+tòqi va_: _sari na garà_, significat, sed; _sàri tòte va_, significat,
+adhuc: _sàru tòte ua_, significat, siquidem res ita se habet: _sàrú tòte
+ua_, _qicoienu còto gja_, si ita est, intollerabile videtur.
+
+
+_Aduerbia temporis._
+
+Quando interrogatur per, _itçu_, vel, _itçũgoro_, a quot diebus?
+interrogatur per, _icca sàqi_, vel, _icca maie_, a quot mensibus?
+interrogatur per, _icutçuqi saqi?_ a quot annis interrogatur per _nànnèn
+maie_, solet addi, _ni_, quando verbum illud petit, & semper in fine
+interrogationis ponitur, _ca_, vel, _zo_, & melius, _zo?_
+
+Respondetur: nunc, _ima_, vel, _tãda ima_, iam, _mo_, v.g. _moiqe_, eas
+iam, aliquoties dicitur, _tòqi ni iotte_, vel, _jibùn ni iotte_, postea
+dicitur, _nochi_, _sòre cara_, vel, _sòre iòri_, post istud, _còre
+càra_, vel, _còre iòri_, post hoc, _àre iòri_, vel, _àre càra_, post
+illud. Statim dicitur, _iãgate_, postea, vel deinceps dicitur, _ĩma iòri
+nóchi_, vel, _ima iori xite uà_, vel, _ima iori ĩgo_, vel, _jĩgònĩgo_:
+isto mane, dicitur _qèsa_, _connichi_, vel, _qio_ hodie, _àsu_, vel,
+_miônichi_, cras, cras manè, _asa_, _àxitatô_, vel, _àsatòcu_, cras
+nocte, _miònia_, antea, _ijen_, vel _saqini_, heri _qinô_, vel,
+_sàcujit_, nudius tertius, _uototoi_, vel _fùtçuca sàqĩ ni_, diebus
+præteritis _còno giu_, _còno fõdo_, vel, _xenjìt_, vice præterita: idem
+_xendo_: vice futura, _còndo_, ab hinc duobus diebus, _asàtte_, vel
+_miõgo nichi_, post tres dies, _xiasàtte_, vel _mió mió gonichi_,
+_qiônen_, vel, _còzo_, anno præterito, hoc anno, _còto xi_, a tribus iam
+annis, _vòto tòxi_, vel, _uotõdoxi_, ab hinc vero quatuor annis.
+_sanuruuotõdoxi_ statim, _tàchi màqĩ_ vel, _socuij ni_, _sunauàchi_,
+statim profecto, _tànteqi_, in illo momento.
+
+_Itçumade?_ vsque quando? _itçu mademo_; semper, _itçu càra_ a quo
+tempore, _itçu iori_, ex quo tempore?
+
+
+_Aduerbia negandi._
+
+_Iia_, vel, _iia_, significat non, _só deuanai_, non est ita, _iccana_
+vel, _iccanàgueni_, nullatenus, _iùme iùme_, neque per somnium,
+_sàrani_, vel, _ichiien_, _càtçutè_, vel, _càtçute mòtte_, nullo modo,
+_iò_, _iòmo_, vel, _iòmo iòmo_, neque cogitatione: v.g. _càtçute màiru
+mài_, nullatenus ibo, _iòmo sõ uà gozàru mài_ neque in mentem venit quod
+ita erit; & quando prædicta iunguntur affirmatiuis faciunt etiam sensum
+negatiuum, v.g. _iomo iòmo to mòxitarẽba uo màiri atta_, cum dixisses te
+non iturum: iuisti tamen, _io mairõ_, nullo modo ibo.
+
+
+_Aduerbia affirmandi._
+
+_Nacanàca_, significat: ita est, _uõ_, significat: sic, assentiendo,
+_gueni_, vel, _gueni gueni_, sic se habet: v.g. _guèni guèni só mo aró_,
+absque dubio sic se habebit res, _chõdo_, significat, omnino, _saiòni_,
+_sòno bùn_, _sòno gotòqu_, _so de gozaru_, _sò re sóre_, _màsso gia_,
+_xicato_, significat: ita est, _mòttomò_, significat rationabiliter
+loquitur, _guioi nõ gotoqu_, sicut vestra credit vel dicit dominatio,
+_mòchi ron_, non cadit sub dubio seu disputatione, _nàcanàca nàru còto
+de gozaranu_, verè non est possibile, _nàcanàca no còto_, res est cui
+potest assentiri seu fides adhiberi, _ma còtoni_, verè, & idem
+significat, _xinjit_, vel, _xinjit ni_, _xei mon_, iuramento confirmo,
+_isasàca_, vel, _isasàca mòtte_ nec parum quidem, _issai_, vel _ixxet_
+nulla via, nullo modo, & quando iunguntur affirmatiuis significant
+prorsus in omni euentu.
+
+
+_Adverbia comparatiua._
+
+_Iori_, _iòri mò_, _iòri mo nà uo_, significat magis comparatiuè,
+persona quæ comparatur est in Nominatiuo; cui comparatur verò in
+ablatiuo cum aliqua ex prædictis particulis: v.g. _Pedro ua juan iòri mò
+gàcuxõ de gozaru_, Petrus est doctior Ioanne, _sòcoie nobòru iòri ua;
+mairanũgà màxi gia_, melius est non ire; quam ascendere isthuc:
+_gotòqu_, _màma_, _ioni_, sunt aduerbia similitudinis, & petunt ante se
+genitiuum rei cui fit assimilatio: v.g. _Pedro nõ gotòqu_, sicut Petrus.
+Si verò antecedit verbum, non petunt genitiuum; v.g. _no iama ìe nari
+tomò qi tài màmani qite, nururẽba, nũgui suteraruru_, etiam si eant ad
+campum, & montes se induunt, si volunt tali veste, & illam exuunt quando
+aqua madefit, _uomô màma ni_, vel, _uomô gotoqu_ vel, _uomô ioni_, sicut
+cogito, _conòmi no màma ni_, secundum desiderium & ad eius mensuram,
+_fõdo_, significat, tantum, vel quasi; & proportionem: v.g. _qifèn ano
+fito fõdo no gacuxõ de gozaru_, tam doctus es sicut ille, _farãga cũdàru
+fòdo iòi_, in tantum erit sanus in quantum habuerit ventris purgationem,
+_mĩchi uò arùqu fõdo cutabituru_, sicut ambulo, sic deficio, _acai fõdo
+ioi_, dum est rubicundius, tanto melius, _xinùru fõdo no vazzurai de
+uanai_, infirmitas hæc non est ad mortem idest mortis causatiua, _funè
+ni mesaruru fõdo narãba uare mo norǒzu_, si vestra dominatio tantum vult
+assumere laborem vt nauim ascendat; ego etiam, _tamèxi mo naĩ fõdo ni
+atta to mosu_, dicunt fuisse sicut numquam, _uoqùru fòdo arãba sòre ĩe
+mairozu_, si ad statum perueniam quod possim è lecto surgere conferam me
+ad vos, _chicara no fõdo uo mite_, videns virium proportionem _fõdo nǒ
+tçuita_, peruenit in istanti, _core fõdo_, sicut hoc, _sòre fõdo_, sicut
+istud, _are fõdo_, sicut illud, _uouoi fõdo_ dum magis vel plus,
+_sucunai fõdo_, dum minus.
+
+
+_Aduerbia superlatiua._
+
+_Vie_, significat rem supremam: v.g. _christianno voxiie ua izzure iori
+mo vie de gozaru_, doctrina & fides Christiana est suprema & super
+omnes, _còno saqe no uie ua nai_, non est melius vinum isto, _ichi_:
+vel, _daiichi_, est supremum & vnicum: v.g. _gacuxo no uchi ni Sancto
+Thomas daiichi de gòzatta_, inter doctores Sanctus Thomas est supremus,
+_còre ua are iori vie_, hoc est superius illo: particula _xita_, est
+contraria, _uie_, significat verò inferius: v.g. _xiqitai ua anima iori
+xita de gozaru_, corpus est inferius anima.
+
+
+_Aduerbia intensionis & exaggerationis._
+
+_Ichidan_, _chicãgoro_, _icco_, significant valde: v.g. _chicãgoro no uo
+cocorõ gaqe de gozaru_, est maxima cura & diligentia, &c. _sòre ua icco
+uarui còto gia_, istud est valde malum, _bexxite_, significat præcipue,
+_tòri uaqe_, significat in particulari vel specialiter, _coto no foca_,
+raro, & extraordinarie, _icanimo_, significat, valde, _amari ni_,
+significat nimis, & denique ex adiectiuis formantur aduerbia modo supra
+dicto, quæ significant aduerbialiter quod adiectiua absolute: v.g. ex
+_fucai_, quod est, profundus, a, um, _fuco_, quòd est profundè, _icani
+mo xizzucani_ valde quietè, _tani coto ni_, extraordinariè,
+_xitàtacani_, vel, _guiǒ sanni_, formidabiliter idest, nimis: vide in
+dictionario.
+
+
+_Aduerbia congregandi._
+
+_Voxinabete_, significat vniuersaliter, _sôbet_, communiter, idem
+significant, _tçune ni_, vel, _sojite_, _feijeini_, regulariter,
+_voioso_, _tabùn_, _vòcata_, _ioppõdoni_, significant: maiori ex parte,
+_qèccu_, vel, _caiette_, significant, quin potius, vel, _tènnèn_,
+significat forsan, & idem significant, _xijen_, _icasama_, _sadamete_,
+significãt probabiliter, _canarazu_, absque dubio indefectibiliter,
+_moxi xjien_, si forte, _xotocu_, naturaliter, _jinen_, casu, _xĩdai
+xĩdai ni_, vel, _jèn jenni_, vel, _xĩdai ni_, successiue leniter,
+_vonozzu cara_, per se absque alio.
+
+
+_Aduerbia concludendi, & aduertendi._
+
+_Ficqio_, &, _tçuini_, denique, significant vel resolutorie, _tçũgo_,
+summatim, _no no_, non est ita? v.g. _nòno icani qicaxeraruru ca?_ heus
+audis ne? _moxi_, significat etiam; heus; sed est vocabulum vrbanum:
+v.g. _moxi Padre sama_, heus reuerende pater, _iare_, est etiam heus,
+cum inferioribus: v.g. _iare taro quaja to iiẽba_ dicens heus, _taro
+quaja_: _iai_ significat etiam heus sed vilius: v.g. _iai sochi ga mòtta
+mono ua nanĩzo?_ heus tu quid est quod portas? idem significat, _ia_,
+v.g. _ia uo tòno barã domo ùa nani uo sauãgu zo?_ heus vos milites &
+boni homines quid turbamini? ad eundem sensum tendit particula _ai_,
+postposita v.g. _izzure mo mina iô qiqe ai_, heus vos omnes audite.
+
+Particula, _ca_, &, _zo_, vt supra dictum est, sunt ad interrogandum,
+idem habent munus particulæ _ia_, vel _caia_, sed sunt humiliores: v.g.
+_are ua tare caia?_ quis est ille? _còre ia_, istud? _io suqète tare ca
+ua tazzuneô zo?_ cum sit alta nox, quis potest interrogare, & querere?
+_sòre de aro ca toiú còto gia_, dico, si erit istud?
+
+_No?_ petit consensum: v.g. _gozaro ca no?_ veniet? nonne? _mairo to
+uoxerareta no?_ non ne dixit quod veniet? _no Pedro dono?_ non est ita
+domine Petre? _na_, significat idem; sed est inferius: v.g. _soqiita
+na_, nonne sic audisti? aliquando in oratione vbi est _zo_, solet poni;
+_baxi_; quæ est particula dubitandi: v.g. _nanto xita xisaĩ de baxi
+gozaru zo?_ qua de causa accidit hoc? _sate nanto iú uoqiacu de baxi
+gozaru zo_, quomodo vocatur vester iste hospes? _goiô baxĩ gozaruca?_
+est ne tibi aliquid necessarum?
+
+_Io_, vel, _zo_; affirmant & faciunt cadentiam orationis: v.g. _caita
+zo_, vere scripsit, _maitta io_, venit profecto, _sono tòqi vare va ichi
+dan varui tçucai vo xiraruite gozaru io_, tunc profecto mala nuntia seu
+missiones sum exequutus & feci, _bacari_, significat, tantum vel
+solummodo, _sóre ni cãguitte_, istud solum, _còre ni cãguirazu_, non hoc
+solùm: aliquando, _bacari_, significat magis vel minus: v.g. _fiacu
+bacari_, erunt centum, _fiacunin bacari corosareta_, centum vsque
+homines occisi sunt, _nó_, _nóte_, _naqu xite_, _naqute_, significant
+sine vel absque: v.g. _raxximo nó_, absque ratione, & ordine, _cacũgò
+nó_, absque præparatione.
+
+Aduerbia sonus sunt multiplicia secundum diuersitatem quam Iapones in
+sonus terminatione percipiunt, & illis, _to_, solent postponere: v.g.
+_ua ua to xite_, vociferando dicentes, _ua ua_, & si illis postponitur
+_meqi_, _u_, significat talem strepitum facere: v.g. _ua meqi_, _u_, va
+dicendo vociferor, aris, &c.
+
+
+_De Præpositionibus casuum._
+
+_Tame_, significat ni vel erga: v.g. _sonata no tame_, tibi, regit ante
+se genitiuum, _nanno tame_, ad quid, _nanini naru ca?_ ad quid est?
+_nani ni xô ca?_ ad quid faciendum habes illud? _nani no iô ni tatçu
+ca?_ ad quid est necessarium vel proficuum? _maitte no iô ua?_ quæ ne
+necessitas est eundi?
+
+_Tai xite_, significat propter, vel contra, v.g. _tèngu ni tai xite te
+qito_, pugnare contra dæmonem & ei resistere, _Deus ni tai xite cũguio
+uo coraiuru_, suffero labores propter Deum, _uie iori_, significat
+etiam, propter: v.g. _uon jifi no uie iori_, propter suam misericordiam.
+
+_Ni iotte_, significat etiam causam quare: v.g. _Deus iori fito
+no jento acu ni iotte go fempô uo ataie saxerareozu_, deus tribuet
+hominibus secundum opera eorum vel vitij vel virtutis, deriuatur
+a verbo, _ìori_, _u_.
+
+_Nitçuite_, significat circa, & deriuatur a verbo, _tçuqi_, _u_, v.g.
+_còre ni tçuite_, vel _còre ni tçuqi_, vel, _còre ni tçuqete_, circa
+hoc, _sono gui ni uoite ua zonjenu_, nihil circa hoc negotium scio,
+_vôxe uamottomo narẽdomo uãgami ni totte ua canaĩ gatai_, bene dicit
+vestra dominatio; sed quod ad me attinet est factu difficile, _Dai quan
+ni itatte ua ichinin bacari sadameio_, quod ad economum seu maiordomum
+attinet, vnum tantum constitue, hæc omnia, _itatte_, v.g. _tòtte_, sunt
+gerundia verborum sicut & præcedentia, etiam solent dicere, _Padre còto
+ua_ quod at patrem attinet, _uarera còto ua_, circa meas res, vel quod
+ad me attinet, _xitãgatte_, vel, _xitãgote_, significãt iuxta, & sunt
+gerundia verborum, _xitãgari_: _u_, &, _xitãgai_: _ó_, vnde ante se
+regunt datiuum sicut eorum verba: v.g. _guioi ni xitãgatte_, vel
+_xitãgote_, secundum quod vestra præcipit dominatio, _xĩdai_ significat
+idem: v.g. _conata xĩdai_, sicut volueris, aliquando etiam iungitur
+radicibus verborum: v.g. _mairi xĩdai_, secundum quod venerit vel eius
+aduentum.
+
+_Ni_, significat locum in quo: idem significat, _ni uoite_, sed
+permanentius: v.g. _go fatto ua fuximi ni uoite uôxeĩdasareta_, hanc
+legem posuit dum esset in ciuitate, _fuximi Bungo funai ni itatte_, in
+ciuitate Funairegni de Bungo: _iglesia ni uoru_, est in Ecclesia.
+
+_De_, significat locum in quo fit actio: v.g. _michĩde Pedro ni uota_,
+obuium habui Petrum in via; eædem particulæ, _de_, & _uomotte_,
+significant instrumentum quo fit actio, _bo uomotte Pedro uo uchi
+coròita_, ligno Petrum cecidit, _Padre sama catararetãde nauo qicoieta_,
+ex quo pater reuerendus illud narrauit melius fuit intellectum, _necqi
+de xinda_, mortuus est febri.
+
+_Cara_, vel _iori_, significat locum e quo vel vnde: v.g. _iglesia
+cara_, ex Ecclesia, etiam dicunt, _fune cara maitta_, nauigio venit,
+_cachi cara maitta_, pedes venit, _funẽ de maitta_, est idem quod, _fune
+cara maitta_, & _fune ninotte maitta_: _fana cara me cara mĩguruxij mòno
+gia_, est indecorus oculis & naribus, _iori_, significat locum per quem:
+v.g. _sama iori faitta_, intrauit per fenestram.
+
+_Tomoni_, significat; simul: v.g. _sonata to tomoni mairozu_ ibo simul
+tecum, _mosu to tomoni_, simul ac dixit.
+
+_Ie_, significat locum ad quem: v.g. _achiie mairo_, ibo illuc, _mi aco
+ni saite mairo_, vel _miiaco ni muqete mairo_, ibo directe ad curiam,
+_miiaco no cataie noboru_, ascendit ad curiam idem, _miiaco no foie
+noboru_, aliqui dicunt, _miiaco no iori_, vel _miiaco sana_, vel _miiaco
+no gotoqu noboru_, sed non est bonus loquendi modus; sed rusticorum.
+
+_De_, significat materiam ex qua: v.g. _tçuchĩ de ca uàra uo tçuquru_,
+regulas ex terra vel limo construere, _nànde còre uo tçuqùru ca?_ ex quo
+hoc facis?
+
+_Vie_, significat erga: v.g. _zuĩbun cõdomo no vie uo fito ni mo nàxi
+marasuru ioni to cocòrõ gaqe marasuru_; omni cum diligentia curo circa
+vel erga vel de meis filijs, quomodo illos faciam homines.
+
+_Sònata no fiquànno vo saiban mesarèio_, habeto curam de tuis seruis?
+
+_Made_, significat vsque: v.g. _àsumade_, vsque mane, _inòchi vo vxino
+màde aru mai_, non ammittet vitam vel vsque ad vitæ amissionem non
+perueniet, _sore made vomoi mo ioranu gui gia_, non peruenit ad mentem
+meam vsque adhuc, _cocòro zaxi arẽba canauanumàde mo xei uo iruru_,
+quando aliquid desideratur, adhibentur vires vsque ad impossibile, _mosu
+màde mo nai_, non est necessarium dicere, _còno tocòro made maitta_,
+hucusque veni.
+
+
+_De coniunctionibus & diuisionibus._
+
+_To_, significat, &, copulatiue: v.g. _Pedro to juanto Nagasaqi ie ita_,
+Petrus & Ioannes ierunt Nagasaquim, _còreto, àreto uò tòru_, accipio hoc
+& illud: idem significat, _mo_, v.g. _Pedro mo juan mo Nãgasaqi càra
+mõdotta_, Petrus & Ioannes redierunt e Nagasaqui, _naqu mono mo ari,
+uaró mòno mo aru_, sunt qui flent, & sunt etiam qui rident, _mo_,
+anteponitur multoties negatiuis: v.g. _nanĩgoto mo gozaranu ca?_ non est
+aliquid noui?
+
+_Mata_, significat, &, vbicumque inueniatur siue inter nomina siue
+verba, _ca_, significat vel: v.g. _Pedro ca; juan ca coi to iie_, dic
+quod veniat Petrus vel Ioannes, _arui ua_, significat etiam vel: v.g.
+_arui ua Pedro, arui ua juan_, vel Petrus, vel Ioannes, _arui ua iomu,
+arui uamono uo caqu_, vel lego vel scribo, _moxi ua_, significat si vero
+in medio orationis: v.g. _móxi ua cànẽga nai naraba_, &c. si vero non
+habeas argentum.
+
+Ad orationum contexturam vtuntur, _mata ua_, & præter hoc vel præterea:
+v.g. _arui ua iamaĩga uocoru ca, mata na isõgui no fumi qita ruca &c._
+vel accidit aliqua infirmitas, præter hoc si venit aliqua epistola.
+
+_Xicarẽba_, significat: cum res ita se habeant, _sari nagara_, sed, _so
+aru tocorõde_, cum hoc ita sit, _saraba_, cum hoc ita se habeat, _sarẽba
+sareba_, cum ergo &c. _ca?_ significat si? v.g. _maitta camiio_, vide si
+venit vel iuit, _maitta ca xiranu_, nescio si venit, _iara_, significat
+si diuisiue: v.g. _fito iara chicuxo iara xiranu_, nescio vtrum sit homo
+vel animal, _nani iara to moxita_, nescio quod dixerit.
+
+Ex particulis, _nanica_, & _tòcàcu_, intromissis alijs particulis fiunt
+quædam quasi disiunctiua seu exageratiua: v.g. _nani ia ca ia?_ quæ res?
+idem est, _nani iara ca iara?_ & _nànto iara cato iara?_ _nanto xite_,
+_ca toxite_, quomodo? _nanto mo ca tòmo_, nullo modo, _nanimo camo_,
+nihil, _nanĩgoto mo cãgotomo, mina içtuuari naruzo_, denique omnia sunt
+mendacia, _nanino cano_ vel _nanto, xite cato xite_, modus excusandi se,
+_nanino cano to iúte_, dicens hoc & illud, _domo como_, quomodocumque
+sit idem, _doxitema co xitemo doxite coxite_, faciendo diuersa hoc &
+illud, _do xôcô xô_, faciam hoc & illud.
+
+_Tòmo cacumo_, in omnibus, idem, _toni cacuni_, idem etiam _tonimo
+cacuni mo_, vel _totemo cacutemo_, _còre to ij_; _care to ij_, hoc &
+illud dicens: idest excusationes, _care core_, illud & hoc _coco
+caxico_, hic & illuc, _conata canata_, istic & illic, _uomo xirô,
+uocaxu_, accommodando se quasi adulari.
+
+Si particula, _mòtte_, postponatur particulis, _catçute_, _isasaca_,
+_tomoni_, _nani_, _nani nani iori_, adiungitur illis efficacia &
+energia: v.g. _catçute motte so aru mai_, nullo modo erit talis res.
+
+
+_De interiectione._
+
+_Sate_, _satesate_, _satemo satemo_, sunt interiectiones admirantis:
+v.g. _satemo Deus no uôqinaru uonjificana_, o magna misericordia Dei!
+
+_Auare_, est interiectio miserentis: v.g. _auare mutçucaxij iò no naca
+cana_, o mundus repletus miserijs.
+
+_Ha!_ est interiectio pœnitentis: v.g. _Ha faxĩ demo uomoxiroĩga; tocoro
+niiote qi coie canuru_, o labor sonus & cantus harmonia est valde
+gracilis; sed non bene omnia percipiuntur!
+
+_Iara!_ est interiectio tam lætitiæ; quam tristitiæ: v.g. _iara iara
+medetaia_, o quantum gaudeo &c. idem, _ia_, v.g. _satemo iiaxii
+iatçũbaraia!_ o quam vilis & abiectus! _gongo dodan fuxĩguina xisai
+cana!_ o quam rara & ridicula ratio, _iei_, est interiectio mirantis:
+v.g. _iei Padre sama cochĩ gozaru io_, hic est pater!
+
+_Hat_, est interiectio eius qui repente terretur: v.g. _Benqei core uo
+mite hat coto naxi to zonjite, sono màma niuani bo uo voroxi &c._ videns
+hoc benquei &c.
+
+
+_De sintaxi, & casibus, quos regunt verba._
+
+Nominatiuum ponitur in principio orationis, verbum vero in fine, reliqua
+vero secundum cadentiam: v.g. _Pedro ua Nagasaqĩ de xutrai xita iqi iqi
+nitçuite juan uo coroita_, Petrus occidit Ioannem circa vel in quadam
+differentia quæ fuit vel accidit Nagasaqui: in aliquibus orationibus
+grauibus verbi suppositum ipsi postponitur; sed raro: v.g. _tare mo cana
+uanu futari noqimi ni tçucoro còto ua_, nemo potest duobus dominis
+seruire hic, _tçucoru coto ua_, est verbi suppositum, _core niiote
+tanomi tatematçuru itçumo uirgen_, ideo præcor Beatam Mariam semper
+Virginem.
+
+Orationes subiunctiui absoluti vel permissiui, & infinitiui, &
+conditionales, & causales semper anteponuntur orationibus de indicatiuo
+aut imperatiuo; etiam si in linguis Latina aut Europæis non fiat sic
+sensus: v.g. _achi cara tomeraruru tomo; tomaru na_, ne remaneas etiam
+si illinc detinere te velint, _sòre uo qiitarẽba, fara uotatete
+mõdotta_; cum hæc audisset, iratus reuersus est, _taxicani uqetamotta
+niiotte coso, móxi ãgue maraxitare_, fideliter audiui, ideo retuli &
+dixi, _faio gozatta raba uo mexi uo xinjô mono uo_, si cito venisses
+dedissem tibi manducare.
+
+Quando sunt duo verba eiusdem temporis in eadem oratione, primum erit in
+gerundio in, _e_, & alterum in tempore quod orationis sensus exiget:
+v.g. _còre uo tòtte giqini mĩga como no ni uataxe_, accipe hoc & trade
+seruitori meo.
+
+Quando vero fuerint duæ vel plures orationes quæ loquuntur de eodem
+subiecto vel tempore, solum vltimum verbum erit in tempore, quod
+orationis sensus petierit, reliquorum vero aliqua erunt in radicibus:
+alia autem in gerundio in, _e_, v.g. _touazunba cotaiezu, voxe arãba
+tçuxxinde qiqe_, si te non interrogant ne respondeas, si loquantur
+audias attente, _Deus no uo còto uo macotoni uqe, go uoqite mo cama
+uaĩde, sono mama inferno ni uochita_, neque in Deum credidit, neque eius
+mandata seruauit: vnde cecidit in infernum.
+
+Verbum semper sequitur in honore tertiam personam; nullus enim se
+honorat nisi sit rex qui de se loquens dicit, _iorocõbi ni nòboximesu_,
+gaudeo plane.
+
+Quando fuerint multa adiectiua omnia erunt aduerbialiter præter vltimum:
+v.g. _qe nango, iro curô, icanimo vtçucuxij mono_, erat speciosus valde,
+habens pilos longos & colorem nigrum &c.
+
+Anteposita particula, _to_, verbis significantibus intelligere, credere,
+audire &c. supplet verbum sumes fui, & significat: quod v.g. _fito
+tozonjita_, credidi vel putaui quòd esset hommo, _qixó uo jennin to vomo
+uô ca?_ credam te esse sanctum? _amata no fito xini no fonouo ni moiuru
+uo misaxerareô_, videbis multos homines iræ flammis ardentes: hic
+suppletur particula _to_, a _moiuru uo_ quod est verbi suppositum.
+quando verò postponunt, _mo_, ad _to_, tunc tenaciter affirmant quod
+dicunt: v.g. _mairõ tomo_, omnino ibo vel iturus sum.
+
+Particula, _to_, in primo sensu suppletur aliquando per, _ioni_, v.g.
+_ãgueta ioni gozaru_, dicunt quod obtulit, _ica iona fito to ua xiranu_,
+nescio quis homo sit ille. aliquando verbum substantiuum supplet
+particulam, _to_ v.g. _mairó de gozatta_, dixit quod veniet, _xô de ua
+naqerẽdomo_, quamuis non dico quod faciam &c.
+
+_Qiuzo còre uo mite, ima uo saĩgo no coto dearẽba_, videns hoc,
+_quiuzo_, credensque horam mortis iam adesse, hic verbum substantiuum
+supplet, _to_ & fit quasi verbum actiuum regens accusatiuum, _ima uo_,
+supplet etiam, _to_, particulæ, _sona_ & _guena_ significat, videtur,
+_sona_, postponitur radicibus verborum: v.g. _dèqi sona_, videtur quod
+finietur, si verò illi postponatur aliquod verbum substantiuum mutat,
+_a_, in, _i_, v.g. _dèqisonigozaru_ videtur quod perficietur, _deqi soni
+mo zonjenu_, credo quod non finietur: postponitur etiam, _sona_,
+adiectiuis finitis in, _i_, & illud amittunt: v.g. _io sona_, videtur
+bonus vel quod sit bonus, _xĩguè sona_, videtur frequens, _a iau sona_,
+videtur periculosum, si vero postponatur adiectiuis finitis in, _na_,
+illud amittunt, v.g. _aqi raca sona_, videtur quod sit clarum.
+
+Particula, _guèna_, postponitur nominibus & verbis iam formatis: v.g.
+_maittã guena_, credo quod venit: si autem illi postponatur verbum
+substantiuum, mutat, _a_, in, _i_, v.g. _maittã guenĩ gozaru_, credo
+quod venit, _sona_, significat, videtur, & _guena_, credo; sed vtraque
+vtuntur in occasionibus in exemplis expressis.
+
+Quando in oratione fuerint duo præterita, primum erit in tali voce;
+secundum vero in voce futuri: v.g. _qesa càra so uôxerareta raba mo faia
+de maraxô_, si hoc dixisses isto mane; iam recessissem.
+
+Quando refertur id quod alius dixit, dicitur hoc modo, _Padre mósàruru
+ua: iãgate sonatàie mairó to mosaruru_, Pater dixit se statim huc
+venturum, aliquando quando se excusant, solet suppleri, _to_, per _no_,
+v.g. _asu no_, _raĩguàt no_, _nàndo to noburu na_ ne differas dicendo
+quod cras; vel mense venturo &c.
+
+Quando post, _n_, sequitur, _uo_, amittitur, _u_, v.g. _go uono uqe
+tatema tçutta_, benefitia accepi.
+
+Aduerbia semper anteponuntur verbis; præter aduerbia temporis, quæ in
+principio orationis constituuntur: v.g. _sore uo qijte iccó xicàri
+maràxita_, audiens istud iratus est valde, _qiô nen espana carà uatàttà
+tòqi_, quando anno præterito ex Hispania transfretaui: omne verbum
+requirit ante se nominatiuum expressum aut sub intellectum: v.g. _uare
+iqe_, uel, _iqe_, in quo subintelligitur, _uare_, vade, in aliquibus
+autem orationibus uidetur hæc regula deficere: u.g. _xisai uõba core ni
+uà mósàre maràxozu_, hic causam & rationem refert seu dabit: hic nullum
+uidetur nominatiuum, quin potius, _are ni ua_, est datiuum aut
+ablatiuum, _àre ni uà, nauo uoixri atta_, ille melius scit: in ista
+etiam oratione, _àre ni ua_, deberet esse nominatiuum, _cacàru uo ni uà
+cõganeno cusari uo icusũgi mo tcuqeta dõgu de gozàru_, pro torque
+habebat catenam auream multos habentem anulos.
+
+_Core ni ua gozonji aru mài_, non cognoscet de hoc uestra dominatio,
+hic, _còre ni ua_, uidetur supplere accusatiuum quod regit, _zonji_:
+_uru_.
+
+Verbum impersonale aut infinitum petit ante se nominatiuum; u.g. _Pedro
+ua màitta to mósu_, dicunt quod Petrus uenit.
+
+Verbum, _iri_: _u_, pro indigeo, es, regit duo nominatiua, _rei_, &
+personæ indigentis: u.g. _uatacuxi uà còno cànẽga iru_, ego indigeo uel
+habeo necessitatem huius argenti: etiam regit datiuum de persona: u.g.
+_sono tame ni ua cànẽga iranu_, non indiget argento seu nummis.
+
+Verbum actiuum petit ante se accusatiuum pro supposito: u.g. _càne uo
+motànu_, non habeo pecunias.
+
+Aliqua nomina, _cobita_ seu _coie_, quæ ut supra dictum est, sunt
+mẽdicata a lingua Chinensi: regunt eosdem casus quos verba Iaponica quæ
+illis correspondent; v.g. _ni ua uo qenbut noaĩdani mèxi uo coxiraie
+io_, præpara cibum dum hortum videmus, hic nomen _qenbut_, regit
+accusatiuum, _ni ua uo_, quia, _mi_: _ru_, quod est video, es, regit
+accusatiuum, _fito ni guenzan suru_, est idem quod _fito ni uó_, obuium
+video hominem, & regit, _guenzan_, datiuum sicut, _ai_, _ó_.
+
+Quando vocabulum cobitum ex duobus componitur, cognoscetur esse verbum,
+si primum, verbi significationem habeat: v.g. _jóten_, est verbum, &
+significat in cælum ascendere, quia _jo_, est ascẽdo, is, _tenjo_, vero
+est nomen, quia, _jo_, postponitur & anteponitur, _ten_, quod significat
+cælum.
+
+Verba passiua petunt ablatiuum pro persona agente: v.g. _Pedro carà
+còròsàreta_, occisus est a Petro, sed melius regunt datiuum: v.g. _Pedro
+ni corosareta_, _Pedro ua nusu bito ni càne uo torareta_, latrones
+furati sunt pecunias Petri.
+
+Sunt etiam aliqua neutra, quæ accusatiuum regunt sicut actiua: v.g.
+_xiqitai uo fanaruru_, discedere a corpore, seu mori _axi uo uãzzuró_,
+dolere pedes, &, _nĩgue uru_, pro eo quod est fugio, is, _nogàre_,
+_uru_, euado, is: _de_, _uru_, exeo, is: _nòqe_, _uru_, recedo, is:
+_touorì_, _u_: transeo, is: _nori_, _u_, nauigo, as, v.g. _caixo uo
+noru_, nauigo mare, _iuqi_: _u_, ambulo, as, _michi uo iuqu_, viam
+ambulo, _uo uari_: _u_ finior, iris, _mairi_: _u_; _xǒgui uo mairu_ ad
+tabulam latrũculariam ludo, _iorocobi_, _u_: _cocoro uo iorocòbu_:
+lætifico cor: _abi_, _uru_, _mizzu uo abiru_, lauo me aqua vel aquam
+supra infundo, _auàremi_, _u_, misereor, eris, _canàximi_, _u_, tristor,
+aris, _còie_, _uru_, transeo, is, _fabacari_, _u_, verecundor, aris,
+_facarai_, _o_, prouideo, es, _faxiri_, _u_, velo nauigo, as, v.g.
+_caixo_, vo, _faxiru_, velo mare nauigo; _fãgi_, _zzuru_, verecundor,
+aris, _fedate_, _tçuru_, secedo, is, _fe_, _uru_, transigo, is, v.g.
+_ficazu vo furu_, multos dies transigo, _dori uo fumaiuru_, fundari in
+ratione vel rationem pro fundamento habere, _itàmi_, _u_, doleo, es, _ma
+vari_, _u_, circuo, is: v.g. _còno còto vàri uo mǒxi mauattà_, multoties
+& per circuitum dixit nuntium, hic & ibi: idem significat & regit,
+_mẽguri_, _u_, _nãgusami_, _u_, recreo, as, _cocoro vò nãgusamu_, cor
+lætifico, as, _naqì_, _u_, ploro, as, _tasucàri_, _u_, saluo, as,
+_inochi vo tasucaru_, periculum vitæ euado, _goxo vo tasu caru_, saluari
+in uita futura, _tachi tçu_, recedo, is, v.g. _tocòro vo tatçu_, de sero
+locum vel a loco recedo, _tomurai_, _ó_, defunctis exequias facio, is,
+_vcãgai_, _õ_ dubitando inquiro, is, _voximi_, _u_, æstimo, as, _vràmi_,
+_u_, quæror, eris, _xinobi_, _u_, occulte expecto quasi insidiose: v.g.
+_fito nò mè vò xinòbu_, attendo siquis me videt, aliqua ex prædictis quæ
+requirunt accusatiuum loci, admittunt etiam ablatiuum cum particulis,
+_cara_, vel, _iori_, v.g. _tocòro vo tatçu_, est idem quod, _tocòro iori
+tatçu_, a loco recedo.
+
+Aliqua etiam sunt actiua verba quæ duos casus accusatiuos petunt: v.g.
+_fori_, _u_, _daxi_, _u_, _fanaxi_, _u_, _tate_, _tçuru_, v.g. _Pedro vo
+socò vo voi idaita_, Petrum eduxerunt ab isto loco: potest etiam regere
+ablatiuum loci: v.g. _Pedro vo socò cara voi daita_, aliqua petunt vel
+Datiuum vel accusatiuum v.g. _fito vo_, vel, _fito ni sanare_, _uru_ ab
+hominibus recedo, is, _Deus vo_, vel _Deus ni somùqi_, _u_, Deum
+offendok is, verba huiusmodi sunt, quæ significant timere, offendere, &
+recedere.
+
+Multa vero verba quæ significant auxilium præstare, commodum, damnum,
+obedientiam, superioritatem, subiectionem, seruitutem, victoriam, &
+similia, regunt Datiuum: v.g. _chiie saicacu ioni coieta_, excedit alios
+sapientia & industria.
+
+Verba verò dandi, & promittendi regunt accusatiuum rei & datiuum
+personæ: v.g. _fito ni càne vo curùru_, dare pecunias alicui.
+
+Multa sunt verba, quæ admittunt ante se radices aliorũ verborum
+immutatas; & tunc prædictæ radices habent sensum quasi infinitiui: v.g.
+_qiqi faji me_, _uru_, audire incipio, is, verba vero sunt, _nare_,
+_urù_, assuefio, is, seu assuesco, is, & idem, _tçuqe_, _uru_, _fate_,
+_tçuru_, finior, iris, _narai_, _ó_, disco, is, _sòme_, _uru_, incipio,
+is, _tõdoqe_, _uru_, perseuero, as, vel prosequor, eris, _ate tçuru_,
+dirigo, is, _atàri_, _u_, casu reperio, is, _vaqe uru_, diuido, is,
+_càne_, _uru_, dificile possum, es, _soconai_, _o_, erro, as, _sumaxi_,
+_u_, perficio; is, _sũgoxi_, _u_, excedo, is, _fãgue maxi_, _u_, multum
+& intense laboro, as, _àqi_, _u_, fastidio, is, _tai_, volo, is, &
+_tomonai_, nollo, is, si vero radices verborum anteponantur adiectiuis
+finitis in _i_, faciunt quasi supinum in _tu_, v.g. _iòmi iasui_, facile
+lectu &c.
+
+Nomina numeralia si subsequatur illis nomen substantiuum debent esse in
+genitiuo: v.g. _fito tçu no tõga_, vnum peccatum, idem petit particula,
+_fõdo_, quando significat omnis, e, v.g. _àru fõdo no fito_, quotquot
+sunt homines, idem petit particula, _iori_ v.g. _Nanban iòri no mono_,
+res Europæ; sed hic est relatiuum: petunt etiam genitiuum numeralia, seu
+nomina quæ dicunt multitudinem vel paucitatem: v.g. _amàta no fito_,
+multi homines, sunt autem nomina prædicta, _bechi_, alter, a, um, _fon_,
+proprius a, um, _cazucazu_, multi, æ, a, _sama zama_, multi modus, a,
+um, _iro iro_, multus, a, _iorõzzu_, quilibet &c. _ĩzzure_, quis, æ,
+_issai_, omnis, e, idem, _vòno vòno_, & _cotõgotoqu_, _reqi reqi_,
+personæ nobiles, _igue_, quod subsequitur, _nocori_, quod remanet,
+_itçumo_, semper: v.g. _itçumo no coto_, id quod semper: _tçune_,
+ordinarius, a, um, _ima_, mòdo, _isasaca_, parum: idem, _sòto_, vel
+_sucoxi_, _xótocu_, naturaliter, _sòno fòca_, extra: prædicta petunt
+ante se genitiuum si illis subsequatur nomen substantiuum, & tunc
+adiectiua debent reputari si verò non subsequatur substantiuum nomen;
+sed verbum; tale genitiuum non petunt: v.g. _iorõzzu danco xite iocaro_,
+bonum erit si omnes faciatis consilium.
+
+
+_De Arithmetica Iaponiæ & materia numerorum, in quibus hoc opus hic
+labor._
+
+Duo sunt modi numerandi in lingua ista Iaponica primus est per numeralia
+communia propria ipsius linguæ, quæ vocant, _iomi_, & hæc perueniunt
+solum vsque ad decem: v.g. _fitòtçu_ vnum, & solent hoc vti ad dicendum
+parum: v.g. _sàqe fitotçu nòmaxete tamóre_, da mihi bibere parum vini,
+_futatçu_, duo, _mitçu_, tria, _iòtcu_, quatuor, _itçutçu_, quinque,
+_mutçu_, sex, _nanatçu_, septem, _iàtçu_, octo, _coco notçu_, nouem, _to
+vo_, decem, _icutçu_, significat, quot? in rebus quæ non habent propriam
+numerationem.
+
+Secundus modus numerandi est per vocabula, _coie_, idest mẽdicata a
+lingua Chinensi, hoc verò non vtuntur vsque ad decem per se; nisi rebus
+numeratis adiungantur, quæ quidem res debent significari vocabulis etiam
+Chinẽsibus; & non Iaponijs: termini numerales sunt, _ichi_, vnum, _ni_,
+duo, _san_, tria, _xi_, quatuor, _go_, quinque, _ròcu_, sex, _xichi_,
+septem, _sachi_, octo, _cù_, nouem, _jǔ_, decem vtuntur per se istis a
+numero vndecimo & supra, est autem vndecim, _juich_, _juni_, duodecim,
+_jusan_, tredecim, _júcù_, decem & nouem, & numeris denarijs
+anteponuntur numeri vsque ad decem: v.g. _nijǔ_, viginti, _sànju_,
+triginta, _sanju ichi_, triginta vnum, _cùju_, nonaginta, _fiacu_, vero
+significat centum, _fiacu ichi_ centum & vnum _fiacu ju_, centum &
+decem, _fiacu sanju_, centum & triginta, _ni fiacu_, ducenta,
+_sàmbiàcu_, trecentum, _xen_, autem significat mille, _xen ichi_, mille
+& vnum, _xen roppiacu sànju ichi_, mille sexcenti triginta vnum.
+
+Numeri vero Iaponij antepositi vocabulis Iaponiæ, quæ vocant _iomi_, et
+ablato, _tçu_, a numeralibus prædictis, siue sint nomina siue radices
+verborum quibus iunguntur numerãt res significatas per talia vocabula:
+v.g. _fito cotõba_, vnum verbum, _futa coto vari_, duæ rationes,
+_miàmi_, tria retia vel tres retis missiones, _iocama_, coquere quatuor
+vicibus in caldaria, _itçucàqe_, quinque aggressiones, _mùcasàne_, sex
+vestes seu cooperturæ, _nànà catana_ septem vulnerationes gladio: _ià
+catãgue_, octo onera, _cùca vari_ novem transmutationes, _tò cusa_,
+decem differentiæ: post numerum vero decimum, hoc modo numerandi non
+vtuntur; sed dicunt, _iro jǔichi_, vel _júichi no iro_, vndecim colores:
+ad interrogandum vero est verbum, _icùtçu_, si verò res de qua
+interrogatur postponatur, debet addi numeralibus particula, _no_, v.g.
+_itçucu no qi zo_ quot ligna sunt? idem, _qi icutçu zo?_ et respondetur,
+_futatçu_, duo, _mitçu_, tria etc: interrogatur etiam per, _icutçu_
+ablato, _tçu_ posita vero re numerata de qua interrogatur: v.g. _icù
+tocoro_, quot loca? _icu toqi_, quot horæ? _fito fanaxi_, vnus sermo vel
+conversatio, _futasugi_, duæ lineæ, _iote_, quatuor manus inter
+digladiatores: v.g. _itçutçu bu_, quinque grana, _mu tocoro_, sex loca,
+_iamavari_, sex circuitiones, _cuninai_, nouem onera eo modo quo Iapones
+onus portant ante & retro in ligno, _tò vatari_, decem transitiones:
+v.g. & alia omnia quæ numerari possunt, idem autem est dicere, _mu
+tocoro_ quòd, _mutçu notocoro_ & quod, _tocoro mutçu_, sex loca, _fito
+ie_, significat rem simplicem, _futa ie_, duplicem seu duplicatam,
+_miie_, triplicatam &c. idem fit cum numeralibus chinensibus seu,
+_coye_, adiunctis vocabulis etiam chinẽsibus: & aliquando in ista
+numeratione nihil ammittunt numeri aut res numeratæ; aliquoties autem
+vel alterum vel vtrumque aliquid ammittit vel mutat, & præcipuè in
+numeris primo, secundo, tertio, sexto, decimo, & centesimo: & aliæ sunt
+mutationes: hic autem ponentur communiores; quando verò in particulari
+nihil fuerit adnotatum, est signum quod nulla est transmutatio.
+
+Interrogatio de hominibus fit per, _icutari?_ quot homines? Responsio
+verò fit postponendo, _nin_, numeralibus chinensibus: v.g. _ichi nin_,
+vnus homo, _ninin_, duo, _iottari_, vero significat quatuor: quia,
+_xinin_, significat hominem mortuum.
+
+Interrogatio de diebus fit per, _icca_, quot dies? & vnus dicitur, _fi
+fitoi_, quia, _ichinichì_, significat diem solarem integrum, _futçuca_,
+duo dies, _micca_, tres, _iocca_, quatuor, _itçuca_, quinque, _muìca_,
+sex, _nànucà_, septem, _iòca_, octo, _còconoca_, nouem, _toca_, decem,
+_fatçuca_, viginti reliqui numeri dierum sunt per numeralia, _coie_.
+
+Numerus noctium, est postponendo, _ìa_ numeralibus, _coie_, v.g. _ichi
+ia_, vna nox, _ni ia_, duæ &c. fit etiam postposito, _io_, quod
+significat Iaponice noctem numeralibus, _iomi_, _icuio_, quot noctes?
+_futaio_, duæ, _nanàio_, septem noctes &c.
+
+Numeratio mensium anni fit postposito, _guat_, numeralibus, _coie_, sed
+prima luna vocatur, _xõguat_, secunda vero, _nĩguat_, tertia, _sãguat_,
+quarta, _xĩguat_, vndecima verò dicitur, _ximò tçuqi_, duodecima verò &
+vltima dicitur, _xi vàsu_, si autem velimus numerare menses absolutè
+postponimus, _tçuqĩ_, quod lunam significat numeralibus, _iomi_, ablato,
+_tçu_, interrogamus vero, _icutçuqi?_ quot menses? & respondetur, _fito
+tçuqi_, vnus, vsque ad decem, quod est, _totçuqi_, post decem verò fit
+numeratio per numeralia, _coie_, v.g. _jú ichĩguat_, vndecim menses, ad
+interrogandum verò de mense quisnam sit; Ianuarius ne an Februarius? fit
+per, _nànguat_, Primus autem mensis anni Iaponensis est luna Martij.
+
+Annumeratio annorum fit postposito, _nen_, numeralibus, _coie_:
+interrogatio fit anteposito, _nen_, v.g. _nànnèn_, quot anni?
+Respondetur autem, _ichinen_, vnus, _ionen_, quatuor, _sanganen_, tres,
+_sò ionèn_, tres vel quatuor, _sò xi júnèn_, triginta vel quadraginta
+anni, _fatàchi_, significat viginti annos in hominibus, idẽ _ni junen_,
+vel, _ni ju no toxi_, vel _tòxi ni jú_, interrogant autem, _icutoxi_,
+vel _tòxi icùtçu_, quot annos habet? numerant etiam annos hominum &
+animalium perfectorum, boum scilicet, & equorum &c. postponendo, _sai_,
+numeralibus, _coie_, v.g. _issai_, vnus, _ni sai_ duo, _san zài_, tres
+anni.
+
+Annumeratio vicium fit postposito, _do_, numeralibus, _coie_, v.g.
+_nàndo_, quot vices? _ichĩdo_, vna _iõdo_, quatuor, _gõdo_, quinquies,
+_sai san_, bis vel ter.
+
+Annumeratio nauium fit postposito, _sô_, numeralibus, _coie_, v.g.
+_nànzo_, quot naues? Respondetur: _issô_, vna, _nisò_, duæ, _san zô_,
+tres _fassô_, octo, _jússô_, decem.
+
+_Ichiren, _vna linea, duæ _niren_, _saren_ tres lineæ v.g. ficorum,
+margaritarum, &c.
+
+Annumeratio orationum, tractatuum, vel repetitionum eiusdẽ rei fit
+postposito, _fen_, numeralibus: v.g. _ippen_, vna, _nifen_, duæ,
+_sanben_, tres _aue maria fiàcu gojippèn_, centum quinquaginta aue
+maria.
+
+Annumeratio argenteorum fit postponendo, _momme_, numeralibus v.g. _ichi
+mòmme_, vnus, _ni mòmme_, duo, _san mòme_, tres: vnus autem argenteus
+diuiditur in decem quæ vocant _ippùn_ itaque, _ippùn_, significat
+decimam partem argentei, _nifùn_, duæ ex prædictis partibus, _gofùn_,
+media dragma, _roppun_, sex ex prædictis decem partibus.
+
+Decima quoque verò pars argentei diuiditur adhuc in alijs decem quarum
+vnam vocant, _ichirin_, _nirin_, _farin_, _iòrin_, _gorin_, _rocurin_,
+_xichirin_, _fachirin_, _curin_, & statim est, _ippun_, quod est
+argentei decima pars, _fiacu me_, sunt centum argenteos, _fiacu ichi
+momme_, centum & vnus, _icquan me_, mille, _jicquanme_ decem mille: sunt
+etiam aliæ monetæ ex ære, quarum annumeratio, fit postposito, _mai_, vel
+_mon_, numeralibus: v.g. _ichi mon_, vna ex illis monetis, _nì mon_, duæ
+_san mai_, tres centum vero ex istis monetis faciunt nondum dimidium
+argenteum; mille vero ex prædictis monetis vocant, _icquan_, _jicquan_,
+verò decem mille &c.
+
+_Còreua ica fõdo ni suru_, quantum valet hoc vel, _ica fõdo ni vru_,
+quanti pretij est & venditur? _ni momme suru_, decem argenteos valet,
+_ni mòmme ni iàsui_, plus duabus dragmis vendi potest: vel duabus
+dragmis si vendatur est vile.
+
+Annumeratio mensurarum tam rerum liquidarum, quam non fit postposito,
+_xô_, numeralibus ad faciendam mensuram modij: v.g. _ixxo_, vna, _nixo_,
+duæ, _sango_, tres: decem verò dicunt, _itto_, postposito, _to_, _nitò_,
+viginti, _sando_, triginta. vnam vero dicunt, _ittò_, quã diuidunt adhuc
+in decem partes, qùarum annumeratio fit postposito _go_, numeralibus
+v.g. _ichĩgo_, vna, _nĩgo_, duæ, _sango_ tres, _ixxô gõgo_, una mensura
+& dimidia ex mensura, _fatto_, octoginta mensuræ existis: centum verò
+dicunt, _ichi cocu_, postposito _còcu_, numeralibus, _ni còcu_, ducentæ,
+_sangocu_, trecentæ _jiccòcu_, mille, _xèngocu_, decem mille, _ichi
+mangocu_, centum mille.
+
+Annumeratio mensuræ statuum hominis fit postposito, _fitò_, numeralibus,
+_iomi_, v.g. _fitò firò_, vna: _futa firò_, duæ, _jippiro_, decem:
+mensuram verò palmorum faciunt postposito, _xacu_, numeralibus, _coie_,
+v.g. _ìxxacu_, vnus palmus seu tertia quam Hispani vocant _sanjacu_,
+tres, _goxacu_, vero facit vnum statum qui vocatur vt dictum est, _fito
+firo_, sex vero ex mensuris quæ vocatur, _xàcu_, & est tertia, faciunt
+mensuram unam quæ uocatur, _ìcqen_, una, _nicqen_, duæ, _jicqen_, decem,
+_sanguen_, tres: ex sexaginta uero ex istis fit alia mensura quam
+uocant, _icchó_, idest unus callis, _niccho_ duo, _jicchio_ decem,
+_sangio_, tres: ex sexaginta uerò tribus ex istis fit una leuca seu
+miliare ex miliaribus partis superioris Iaponiæ, quod uocant, _ichiri_,
+postposito, _ri_, numeralibus, _coie_: _niri_, duo miliaria, _sanri_,
+tria, _gòri_, quinque, _júri_, decem, _iori_, quatuor: quia _xiri_,
+significat anum, _fan michi_, dimidiam leucam dicunt: u.g. _iòco fan
+miqi tate ichirì_, uia recta habet una leucam; ex transuerso uero
+dimidiam _faba icqen_, latitudo est sex tertiarum _io fo futa firo_,
+habet duos status in quadro.
+
+Numeri cardinales primus secundus &c. fiunt postposito, _ban_
+numeralibus, _coie_, u.g. _ichi ban_, primus, _niban_ secundus ad
+significandum uerò terminum additur, _me_, prædictis: u.g. _xiban me_,
+quartus: fit etiam numerus cardinalis anteponendo, _dai_, numeris,
+_coie_: u.g. _daiichi_, primus, _daini_, secundus, &c.
+
+Annumeratio duplicium sit postposito, _bai_, numeralibus: u.g. _ichi
+bai_, duplum, _nibai_ triplum, _sanbài_, quadruplum, _fiàcuzõbai_,
+centuplum.
+
+Annumeratio partium ex tot una, fit anteponendo numeralia ad, _buichi_,
+u.g. _ni buichi_, ex duabus partibus una, _san buichi_ ex tribus una.
+
+Ad decimandum uerò postponitur, _vàri_, numeralibus: u.g. _ichi vàri_;
+ex decem partibus una, _xi vàri gobu_, ex decem partibus quatuor &
+dimidiam, _ju buichi_, autem coincidit cum, _ichi vàri_.
+
+Numeratio remorum arcabusiorum & eorum quæ sunt longa ut ligna fit
+postposito, _chõ_, numeralibus: u.g. _icchó_ unum, _nichó_, duo,
+_sangio_, tria, _jichió_, decem.
+
+Annumeratia piscium & lignorum ad comburendum &c. fit postposito _con_,
+numeralibus: u.g. _ìccon_, unus _sangon_ tres _jiccon_, decem,
+_fiaccon_, centum, _fiacu go ju sangon_, centum quinquaginta tres: tot
+prendidit Sãnctus Petrus & cum tanti essent non est scissum rete.
+
+Annumeratio foliorum papiri, uittarum argenti &c. fit postposito _mai_,
+numeralibus: u.g. _ichi mai_, una, _cami gomai_ quinque folia papiri.
+
+Annumeratio tabulatorum quæ sunt pauimenta domus fit postposito, _cai_,
+numeralibus: u.g. _nicai_, unus, _sangai_ duo, _xicai_ tres, _gocai_
+quatuor sicut habent domus Matriti.
+
+Annumeratio uerò uasorum et calicum quibus bibunt fit postposito, _fai_,
+numeralibus: u.g. _ippai_, unus potus, uel unum haustum, _ni fai_ duo,
+_sanbai_ tria, _jippai_, decem etc.
+
+Annumeratio telarum ex sericis: u.g. et aliorum similium fit postposito,
+_tan_, numeralibus: u.g. _irtàn_, unum, _ni tan_, duo, _sandan_ tres,
+_jittan_ decem, _xichitan bunè_, uocant nauigium quod uelo petit septem.
+
+Dicitur etiam postposito, _mai_, numeralibus: u.g. _gomai_, quinque,
+_gomai bunè_, nauicula quæ pro uelo petit quinque.
+
+Annumeratio animalium quadrupedum fit postposito, _fiqi_, numeralibus.
+u.g. _ippiqi_, unum _nifiqi_, duo _sanbiqi_, tria _roppiqi_, sex
+_jippiqi_, decem, _fiappiqi_, centum, _xenbiqi_, mille.
+
+Annumeratio imaginum, picturarum, & medicinarum fit postposito, _fucu_,
+numeralibus: v.g. _ippùcu_, vna, _nifucu_, duæ _sànbucu_, tres,
+_roppucu_, sex, _jippucu_, decem; ita annumerãtur etiam acus.
+
+Annumeratio librarum fit postposito _qin_, numeralibus: v.g. _icqin_,
+vna libra, _niqin_, duæ, _sanguin_, tres, _ròcqin_, sex, _jicqin_ decem,
+_fiàcqin_, centum: _xenguin_, mille.
+
+Annumeratio missarum, & congregationum hominum fit postposito, _za_,
+numeralibus: v.g. _ichi za_, vna _niza_, duæ, _sanza_, tres; _juza_, &
+melius, _tòza_, decem.
+
+Annumeratio saccorum orizæ, aut tritici etc. fit postposito, _fiô_,
+numeralibus: v.g. _ippiô_, vnus, _ni fiô_, duo _sanbiô_, tres, _xi fio_,
+quatuor, _roppio_, sex, _jippio_, decem, _fiappio_, centum, _xenbiô_,
+mille.
+
+Annumeratio lignorum, arundinum, acuum, fit postposito _fon_,
+numeralibus: v.g. _ippon_, vnum, _ni fon_, duo, _sanbon_, tria,
+_roppon_, sex, _jippon_, decem, _fiàppon_, centum, _xenbòn_, mille.
+
+Annumeratio fasciculorum fit postposito _va_, numeralibus: v.g. _ichi
+va_, vnus; _ni ua_, duo, _sanba_, tres, _jippa_; decem _júichi va_;
+vndecim; _ni jippa_; uiginti.
+
+Annumeratio onerum seu sarcinarum; quas equi portant; fit postposito;
+_só_; numeralibus: u.g. _issó_ unum; _niso_ duo; _sanzó_ tria; _jisso_;
+decem: eodem modo numerantur illa instrumenta quæ uocantur; _biobu_; duo
+enim seu par ex illis uocatur; _issó_; etc.
+
+Annumeratio uero eius quod uulgo dicimus mano de papel fit postposito,
+_giô_; numeralibus: u.g. _ichi gio_; una _nigio_; duæ, _sangiô_ tres;
+usque ad decem quæ sit postposito; _socu_, numeralibus: u.g. _issocu_
+decem, seu vna quæ uulgo uocatur media resma, _ni socu_; viginti quæ
+erit resma integra cum ista particula; _socu_ postposita numeralibus
+annumerant etiam par calceorum: u.g. _issô cu_, par calceorum.
+
+Annumeratio substantiarum fit postposito, _tai_, numeralibus: u.g.
+_ittai_, una; _nitai_ duæ; _sandai_; tres; _Deus no von tocoro va
+goittai de gozaru_; Deus in quantum Deus est vna substantia et essentia.
+
+Annumeratio capitulorum fit postposita _cagiô_, numeralibus: v.g.
+_iccagiô_ vnum, _nicagio_ duo, _sangagio_ tria, _roccagio_ sex,
+_fiaccagìo_, centum.
+
+Annumeratio guttarum fit postposito, _tèqi_, numeralibus: v.g. _ittèqi_,
+vna gutta, _jitteqi_, decem: idem fit postposito, _xizzucu_ numeralibus,
+_iomi_; v.g. _fito xizzucu_, vna &c. debet auferri, _tçu_, a numero vt
+videtur.
+
+Annumeratio paxillorum quibus comedunt, & eorum quæ bina & bina
+portantur, fit postposito, _tçui_, numeralibus: v.g. _itçui_, vnum par,
+_jittçui_, decem.
+
+Annumeratio sarcinarum hominum fit postposita, _ca_, numeralibus: v.g.
+_icca_ vna, _nica_ duæ, _sànga_, tres.
+
+Annumeratio librorum fit postposito, _quan_, numeralibus: v.g. _icquan_
+vnus, _niquan_ duo, _sanguàn_ tres, _ròquan_ sex, _jiquan_ decem.
+
+Ad interrogandum verò anteponitur, _nan_, nominibus mutatis vel non
+literis sicut in numero tertio: v.g. _àno mmadòmo va nanbiqi zo?_ quot
+sunt illi equi?
+
+Annumeratio regnorum fit postposito, _cacocu_, numeralibus: v.g. _icca
+cocu_, vnum, _ni cacocu_ duo, _sangacocu_ tria, _jiccacocu_, decem:
+regna verò diuiduntur in prouincias seu districtus quos vocant
+postposito, _gun_, numeralibus: v.g. _ichigun_, vna prouincia, _nigun_,
+duæ, _sangun_, tres &c.
+
+Sermones vero & exhortationes annumerantur postposito, _dan_
+numeralibus: v.g. _ichi dan_, vnus sermo vel concio, verba vero
+annumerantur postposito, _gon_, vel _guen_, numeralibus: v.g. _ichĩgon_
+vnum, _sanguen_ tria verba.
+
+Postposita particula, _zzutçu_, numeralibus tam, _coie_, quam _iomi_,
+fit sensus binus, a, um, v.g. _ichinin ni vxi sanbiqi zzutçu vo
+toraxeta_, vni dedit tres vaccas, _ichinin zzutçu saqe sànbài zzutçu vo
+nomarèta_, vnusquisque bibit tria hausta vini.
+
+Ad loquendum diuisiue duo vel tria: v.g. copulant duo numeralia: v.g.
+_xĩgonin_, quatuor vel quinque homines, cætera ex his elicies.
+
+Particulæ honoris sunt quatuor, _vo_, _von_, _go_, _mi_, duæ primæ
+iunguntur vocabulis, _iomi_, vltimæ verò iunguntur vocabulis, _coie_,
+siue chinensibus: vltima est honoratior & illa vtimur ad loquendum de
+rebus diuinis: v.g. _midexi tachi_, discipuli Christi Domini, _goichi
+nin vocoite cudasarei_, mittatis obsecro vnum ex dominis.
+
+Verba verò quæ sequũtur etiam si habeant particulas honoris; habent se
+tamen ex parte loquentis; honorem verò important inquantum personam cum
+qua loquimur vel de qua loquimur attingunt: v.g. _go focô_, quod
+significat seruitium, _von furu mài_, quod est conuiuium, _von cotõba_,
+quod est verbum seu sermo, _von monõ gatàri_, quod est conuersatio, _von
+natçucaxij_, vel _von nocori vo voi_, habere quod Lusitani vocant
+saudades vel Hispani cariño, _von tòri auaxe_, quod est intercessio,
+_von mi mai_, quod est visitatio, _von chà_, quod est quidam potus quo
+inuitant, _go dancó_, quod est consultatio seu congregatio ad consilium
+capiendum, _von rei_, quod est gratiarum actio, _von busata_, quod est
+defectus in vrbanitate, _vomòtenaxi_, quod est bene & laute tractare,
+_go chiso_, quod est æstimatio, _go iqen_, quod est consilium v.g.
+_fabacari nagara go iqen vo moxitài_, & si sit inuerecundum & indecens
+volo tamen consilium tibi dare &c.
+
+
+_Aliquæ regulæ coniugationum in scriptura librorum._
+
+Aliquando fit verbum affirmatiuum cum præsenti negatiuo supra posito;
+ablato _u_, in quo finitur: v.g. _oracio vo tçutomen tòqi va_, quãdo
+habeo orationem, _xòsa vo tçutotmèn tàme ni va_, ad exequendum opus,
+_michĩ biqi tama van to voboxi mexi_, ad illum deducendum &c.
+
+Ad futurum affirmatiuum additur particula, _bèqi_, affirmatiuo
+supraposito ablato, _ru_, & ad futurum negatiuum additur, _bècarazu_,
+affirmatiuo: v.g. _mòsu beqi_, dices, _mòsu beqarazu_, non dices: si
+vero oratio finitur in futuro, _bèqi_, conuertitur in _bexi_.
+
+Infinitiuum futuri fit addito, _còto_, futuro: v.g. _iòmu bèqi coto_,
+subiunctiuum fit postposito, _qerẽba_, radicibus verborum v.g. _sugure
+qerẽba_.
+
+Gerundium in do fit postposito, _te_, radicibus: v.g. _qiqi tamaite_.
+
+Verbum substantiuum in scriptura librorum est, _nàri u_ & _qeri u_, & si
+in illo finitur oratio est in radice: v.g. _sadàme naqi io no ixei
+nari_, est dignitas mundi qui non habet stabilitatem.
+
+Præteritum est postposito, _ari_, _u_, radicibus: v.g. _sũguretaru_, si
+verò oratio in illo finitur remanet, _ari_, _u_, in radice: v.g.
+_sũguretari_.
+
+Præteritum plusquam perfectum est postposito _nari_, præsenti: v.g.
+_ãgue tamo nari_, adorauerant.
+
+Si forte fuerint aliquæ aliæ regulæ in librorum scriptura erunt ita
+faciles quod facillimo negotio illas consequentur qui in lingua Iaponica
+fuerint tam prouecti, vt iam eius librorum lectioni possint vacare.
+
+
+
+
+LAVS DEO.
+
+
+_ERRATA SIC CORRIGE._
+
+Primus numerus paginam, secundus lineam indicat.
+
+[Transcriber’s Note:
+The listed changes have been made without further comment, except where
+the Errata list itself contains an error. For each word, the context is
+given in brackets.]
+
+pag. 3. linea 2. iu. lege in.
+  [plantationis Orthodoxæ fidei nostræ in Regno Iaponico]
+7.25. _niffion._ l. _niffon._
+  [u.g. _niffon guchi và Xiranu_]
+10.7. _goraru_. l. _gozaru_.
+  [_còno iàma và tacõ gozaru_, hic mons altus est, & excelsus]
+14. & 15. accentus supra, _o_, sunt acuti & debent esse graues.
+  [_passage could not be identified_]
+16.5. _mainnen_. l. _mainen_.
+  [_mainen_, significabit singulis annis uel omnibus annis]
+19.24. loca. l. loco.
+  [_sonaie sonóru_ in loco sublimi colloco, as]
+24. antepenultima. _de gozate_. l. _de gozatte_.
+  [_caqu de gozatte còso_, hoc nullo modo est scribere]
+28.12. _ẽgue_ l. _ãgue_.
+  [_ãgue mai tomò_, &si non sit oblaturus]
+33.22. _fucacaranda._ l. _fucacarananda_.
+  [Præteritum, _fucacarananda_, non fuit &c.]
+33.28. _cuuaav_ l. _cuvazu_.
+  [_cu vazu ni vòite va_, si non comedis]
+34. antepenultima. _incadeca_. l. _icãdeca_.
+  [_còre fõdo xei uo iru ru saie còto naricanùru ni; ucato xite ua,
+  icãdeca banji canauozo?_]
+36. penultima. _voi cotaranu_. l. _vo cotaranu_.
+  [& præsens negatiuum, _vo cotaranu_]
+39.25. _cu vanu_. l. _cui maraxenu_.
+  [_Nan ban jin va core vo cui maraxenu_, Europei hoc non manducant]
+40. antepenultima amittit. l. admittit.
+  [admittit tamen hæc particula honorem à particula]
+43.10. anteposita particula. _na_. l. postposita particula. _va_.
+  [Postposita particula _va_]
+42.32. _nobrou_. l. _noboru_.
+  [_noboru_, ascendo, is]
+42.11. _vqetaam vari_. l. _vqe tamavari_.
+  [_uqe tamauari_, _u_, vero]
+48. vltima. _vosorozij_. l. _vosoroxij_.
+49.1. _vosoroxi_. l. _vosoroxij_.
+  [_uosoroxij_, est dictu tremendum, _mite ua fuxĩguina_, est res
+  admirabilis visu, _iú uo mò uosoroxij_, est dictu tremendum]
+49.26. significat. l. significant.
+  [significant quem locum?]
+50.10. _doco._ l. _coco_.
+  [idem significat, _coco zo_]
+51.3. _Poca_. l. _foca_.
+  [_Foca_, significat foras, vel extra]
+57.26. _teugu_. l. _tengu_.
+  [_tengu ni tai xite te qito_, pugnare contra dæmonem & ei resistere]
+60.5. _tocude_. l. _tocorõde_.
+  [_so aru tocorõde_, cum hoc ita sit]
+60.19. _vo xite_. l. _coxite_.
+  [_doxitema co xitemo doxite coxite_, faciendo diuersa hoc & illud]
+60.26. _mate._ ommittatur et non legatur.
+  [Si particula, _mòtte_, postponatur particulis, _catçute_, _mate_,
+  _isasaca_]
+61.34. _ãgne_. l. _ãgue_.
+  [_taxicani uqetamotta niiotte coso, móxi ãgue maraxitare_, fideliter
+  audiui, ideo retuli & dixi]
+64.15. _ni va qenbut_. l. _ni va vo qenbut_.
+  [_ni ua uo qenbut noaĩdani mèxi uo coxiraie io_, præpara cibum dum
+  hortum videmus]
+64.19. _genzan_. l. _guenzan_.
+  [regit, _guenzan_, datiuum sicut, _ai_, _ó_]
+67.14. _iiuni_, _iusan_. l. _juni_, _jusan_.
+  [_juich_, _juni_, duodecim, _jusan_, tredecim]
+70.31. _culum_. l. _anum_.
+  [_xiri_, significat anum]
+
+       *       *       *       *       *
+           *       *       *       *
+       *       *       *       *       *
+
+Errors and Anomalies
+
+Latin:
+
+Punctuation and capitalization are as in the original _except_:
+  “.” (period/full stop) followed by a lower-case letter was changed
+    to : (colon) unless a comma was clearly called for.
+  Missing or inappropriate punctuation at paragraph-end was changed
+    to “.”
+In “potest ne” and similar forms, “ne” is always printed as a separate
+word. Conversely, “idest” is printed as a single word.
+
+Japanese:
+
+The translation of this text is currently in preparation at Project
+Gutenberg. It was consulted to clarify long-s ambiguities and to resolve
+some uncertainties in accentuation, primarily ô : õ. There was no
+attempt to make the forms consistent or correct, or to regularize
+word/morpheme breaks.
+
+Typographical Errors, grouped thematically:
+
+The errata listed by the author have been corrected in the text.
+In addition, the following errors have been corrected, with the original
+form in brackets:
+
+n for u, u for n:
+
+_varàmberaxij_, quod significat [siguificat] id quod puerilis, e tunc
+  si uerbum subsequatur [subsequatnr], mutat, _na_, in, _ni_
+Litera, _j_, pronunciatur [prouunciatur] blande
+Si vero prædicta signa, fuerint supra _ú_, pronuntiatur [pronnntiatur]
+_ii_, _ú_, est loqui humiliando [hnmiliando] loquentem
+_mairi_, _u_, significat [siguificat] ire ad locum cui honor debetur
+homines mũdi, vitam agunt [agnut] dormiendo, surgendo, & bibendo
+_To_, significat, [siguificat] &, copulatiue
+nihil ammittunt [ammittnnt] numeri aut res numeratæ;
+
+-qu- for -quu-:
+
+equum [equm] ascendere &c
+& iterum interrogat, dicit qui loquutus [loqutus] est
+subsequuntur [subsequntur] vel, _ua_, vel, _naranu_
+tunc profecto mala nuntia seu missiones sum exequutus [exequtus]
+duæ vel plures orationes quæ loquuntur [loquntur] de eodem subiecto
+
+Missing -n- or tilde in Latin:
+
+_quæ verò finiuntur in, _xi_, vel, _qi_, illud conuertunt [couertunt]
+illam exuunt quando [quado] aqua madefit
+
+f for (long) s:
+
+Sensus uero est idem siue finiatur in, _no_, siue [fiue] in _na_
+_saqẽ gana_, ò vinum! ac si [ac fi] diceret:
+_Vie, _significat [fignificat] rem supremam
+
+Word breaks or spacing:
+
+ex parte mea, vel quantum [quan-,/tum _at line break_] ad me attinet
+Pronomen aliquis &c. faciunt particulæ [faciun tparticulæ]
+_uqetamóri_, _u_, est audire honorando personam à qua [àqua] auditur
+_uarãbẽ de xinda_, mortuus est puer vel cum adhuc [ad huc] esset puer
+quando actualiter exibat e nauigio, [enauigio]
+Quando non curat quis de ijs [deijs] quæ illi dixerunt
+_mosu to tomoni_, [tomon,i] simul ac dixit
+habeto curam de tuis [de-/tuis _at line break_] seruis?
+v.g. _Pedro to juanto [toj uanto] Nagasaqi ie ita_
+aliquando in ista [inista] numeratione
+bis vel ter [velter]
+_aue maria [auema ria] fiàcu gojippèn_, centum quinquaginta aue maria
+tres centum vero ex istis [existis] monetis faciunt nondum dimidium
+mille vero ex prædictis [exprædictis] monetis vocant
+ex sexaginta [sex aginta] uero ex istis fit alia mensura
+
+Other Errors:
+
+non enim pronunciatur vt _tç_, aut ut _t_ [_s_], uel, _c_
+_Padre no võ qirumòno_, Patris vestis seu habitus [habibitus]
+_Nàn bàn mòno vo fomùru nà_, ne laudes res Europæ [Eropæ]
+_cùchi_, _cutçuru_ [cutcuru], putresco, is
+_ãguenanzzuro_, possibile [posibile] est non obtulisse
+_ãguru mai còto mo arozu_, possibile [posibile] est quod non offert
+_saxerare_, _uru_, facere personam [persoram] nobilem
+Ased quomodo erit vel si erit nescio [næscio] certe
+sed nescio [næscio] vtrum poterit extrahi nauigium
+forsan [forsam] fuit iratus
+quando actualiter [astualiter] conscendebat nauim
+_isasàca_ [_i asàca_], vel, _isasàca mòtte_ nec parum quidem
+inter doctores Sanctus Thomas [Themas] est supremus
+successiue leniter [lenter]
+ideo præcor Beatam Mariam semper Virginem [Virgitem]
+aliquoties autem vel alterum vel [vol] vtrumque aliquid ammittit
+
+Inappropriate typesetting (emphatic for non-emphatic or the reverse):
+
+De pronomine.
+De pronomine secundæ personæ scilicet ego &c.
+Aduerbia interrogandi cum particulis casualibus & postposito, mo,
+  significant vbicumque
+Ha! est interiectio pœnitentis
+Aliqua nomina, _cobita seu coie_
+decem verò dicunt, _itto_, postposito, to,
+_jippiro_, decem [_printed at line break as _jippi_-/ro]
+vnus palmus seu tertia quam Hispani vocant sanjacu, tres
+
+Not Changed:
+
+_De pronomine secundæ personæ scilicet ego &c._ [_sic_ “secundæ”]
+_sannin nagara_, tres simul, vel etiam si sintres [_sic_ “sintres”]
+_qinô_, vel, _sàcujit_, nudius tertius [_sic_ “nudius”: dies?]
+regulas ex terra vel limo construere [_sic_ “regulas”: tegulas?]
+
+Errors in Errata:
+
+42.32. _nobrou_ [_uobrou_]. l. _noboru_.
+43.10. anteposita [antepenultima] particula. _na_.
+42.11. _vqetaam vari_. [_vqetm vari_]
+49.1. _vosoroxi_. [_missing “l.”] _vosoroxij_.
+60.26. [24] _mate._ ommittatur et non legatur.
+64.19. _genzan_ [_geuzan_]. l. _guenzan_.
+67.14. _iiuni_ [iuni], _iusan_.
+
+
+
+
+
+End of Project Gutenberg's Ars grammaticae Iaponicae linguae, by Diego Collado
+
+*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK ARS GRAMMATICAE IAPONICAE LINGUAE ***
+
+***** This file should be named 17713-0.txt or 17713-0.zip *****
+This and all associated files of various formats will be found in:
+        http://www.gutenberg.org/1/7/7/1/17713/
+
+Produced by Louise Hope, David Starner and the Online
+Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net
+
+
+Updated editions will replace the previous one--the old editions
+will be renamed.
+
+Creating the works from public domain print editions means that no
+one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
+(and you!) can copy and distribute it in the United States without
+permission and without paying copyright royalties.  Special rules,
+set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
+copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
+protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark.  Project
+Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
+charge for the eBooks, unless you receive specific permission.  If you
+do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
+rules is very easy.  You may use this eBook for nearly any purpose
+such as creation of derivative works, reports, performances and
+research.  They may be modified and printed and given away--you may do
+practically ANYTHING with public domain eBooks.  Redistribution is
+subject to the trademark license, especially commercial
+redistribution.
+
+
+
+*** START: FULL LICENSE ***
+
+THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
+PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
+
+To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
+distribution of electronic works, by using or distributing this work
+(or any other work associated in any way with the phrase "Project
+Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
+Gutenberg-tm License (available with this file or online at
+http://gutenberg.org/license).
+
+
+Section 1.  General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
+electronic works
+
+1.A.  By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
+electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
+and accept all the terms of this license and intellectual property
+(trademark/copyright) agreement.  If you do not agree to abide by all
+the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
+all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
+If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
+Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
+terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
+entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
+
+1.B.  "Project Gutenberg" is a registered trademark.  It may only be
+used on or associated in any way with an electronic work by people who
+agree to be bound by the terms of this agreement.  There are a few
+things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
+even without complying with the full terms of this agreement.  See
+paragraph 1.C below.  There are a lot of things you can do with Project
+Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
+and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
+works.  See paragraph 1.E below.
+
+1.C.  The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
+or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
+Gutenberg-tm electronic works.  Nearly all the individual works in the
+collection are in the public domain in the United States.  If an
+individual work is in the public domain in the United States and you are
+located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
+copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
+works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
+are removed.  Of course, we hope that you will support the Project
+Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
+freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
+this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
+the work.  You can easily comply with the terms of this agreement by
+keeping this work in the same format with its attached full Project
+Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
+
+1.D.  The copyright laws of the place where you are located also govern
+what you can do with this work.  Copyright laws in most countries are in
+a constant state of change.  If you are outside the United States, check
+the laws of your country in addition to the terms of this agreement
+before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
+creating derivative works based on this work or any other Project
+Gutenberg-tm work.  The Foundation makes no representations concerning
+the copyright status of any work in any country outside the United
+States.
+
+1.E.  Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
+
+1.E.1.  The following sentence, with active links to, or other immediate
+access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
+whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
+phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
+Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
+copied or distributed:
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+1.E.2.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
+from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
+posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
+and distributed to anyone in the United States without paying any fees
+or charges.  If you are redistributing or providing access to a work
+with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
+work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
+through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
+Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
+1.E.9.
+
+1.E.3.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
+with the permission of the copyright holder, your use and distribution
+must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
+terms imposed by the copyright holder.  Additional terms will be linked
+to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
+permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
+
+1.E.4.  Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
+License terms from this work, or any files containing a part of this
+work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
+
+1.E.5.  Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
+electronic work, or any part of this electronic work, without
+prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
+active links or immediate access to the full terms of the Project
+Gutenberg-tm License.
+
+1.E.6.  You may convert to and distribute this work in any binary,
+compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
+word processing or hypertext form.  However, if you provide access to or
+distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
+"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
+posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
+you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
+copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
+request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
+form.  Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
+License as specified in paragraph 1.E.1.
+
+1.E.7.  Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
+performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
+unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
+
+1.E.8.  You may charge a reasonable fee for copies of or providing
+access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
+that
+
+- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
+     the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
+     you already use to calculate your applicable taxes.  The fee is
+     owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
+     has agreed to donate royalties under this paragraph to the
+     Project Gutenberg Literary Archive Foundation.  Royalty payments
+     must be paid within 60 days following each date on which you
+     prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
+     returns.  Royalty payments should be clearly marked as such and
+     sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
+     address specified in Section 4, "Information about donations to
+     the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
+
+- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
+     you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
+     does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
+     License.  You must require such a user to return or
+     destroy all copies of the works possessed in a physical medium
+     and discontinue all use of and all access to other copies of
+     Project Gutenberg-tm works.
+
+- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
+     money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
+     electronic work is discovered and reported to you within 90 days
+     of receipt of the work.
+
+- You comply with all other terms of this agreement for free
+     distribution of Project Gutenberg-tm works.
+
+1.E.9.  If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
+electronic work or group of works on different terms than are set
+forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
+both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
+Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark.  Contact the
+Foundation as set forth in Section 3 below.
+
+1.F.
+
+1.F.1.  Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
+effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
+public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
+collection.  Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
+works, and the medium on which they may be stored, may contain
+"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
+corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
+property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
+computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
+your equipment.
+
+1.F.2.  LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
+of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
+Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
+Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
+liability to you for damages, costs and expenses, including legal
+fees.  YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
+LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
+PROVIDED IN PARAGRAPH F3.  YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
+TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
+LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
+INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
+DAMAGE.
+
+1.F.3.  LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
+defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
+receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
+written explanation to the person you received the work from.  If you
+received the work on a physical medium, you must return the medium with
+your written explanation.  The person or entity that provided you with
+the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
+refund.  If you received the work electronically, the person or entity
+providing it to you may choose to give you a second opportunity to
+receive the work electronically in lieu of a refund.  If the second copy
+is also defective, you may demand a refund in writing without further
+opportunities to fix the problem.
+
+1.F.4.  Except for the limited right of replacement or refund set forth
+in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
+WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
+WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
+
+1.F.5.  Some states do not allow disclaimers of certain implied
+warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
+If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
+law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
+interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
+the applicable state law.  The invalidity or unenforceability of any
+provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
+
+1.F.6.  INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
+trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
+providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
+with this agreement, and any volunteers associated with the production,
+promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
+harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
+that arise directly or indirectly from any of the following which you do
+or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
+work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
+Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
+
+
+Section  2.  Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
+
+Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
+electronic works in formats readable by the widest variety of computers
+including obsolete, old, middle-aged and new computers.  It exists
+because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
+people in all walks of life.
+
+Volunteers and financial support to provide volunteers with the
+assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's
+goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
+remain freely available for generations to come.  In 2001, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
+and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
+To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
+and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
+and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.
+
+
+Section 3.  Information about the Project Gutenberg Literary Archive
+Foundation
+
+The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
+501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
+state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
+Revenue Service.  The Foundation's EIN or federal tax identification
+number is 64-6221541.  Its 501(c)(3) letter is posted at
+http://pglaf.org/fundraising.  Contributions to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
+permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
+
+The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
+Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
+throughout numerous locations.  Its business office is located at
+809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
+business@pglaf.org.  Email contact links and up to date contact
+information can be found at the Foundation's web site and official
+page at http://pglaf.org
+
+For additional contact information:
+     Dr. Gregory B. Newby
+     Chief Executive and Director
+     gbnewby@pglaf.org
+
+
+Section 4.  Information about Donations to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation
+
+Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
+spread public support and donations to carry out its mission of
+increasing the number of public domain and licensed works that can be
+freely distributed in machine readable form accessible by the widest
+array of equipment including outdated equipment.  Many small donations
+($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
+status with the IRS.
+
+The Foundation is committed to complying with the laws regulating
+charities and charitable donations in all 50 states of the United
+States.  Compliance requirements are not uniform and it takes a
+considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
+with these requirements.  We do not solicit donations in locations
+where we have not received written confirmation of compliance.  To
+SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
+particular state visit http://pglaf.org
+
+While we cannot and do not solicit contributions from states where we
+have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
+against accepting unsolicited donations from donors in such states who
+approach us with offers to donate.
+
+International donations are gratefully accepted, but we cannot make
+any statements concerning tax treatment of donations received from
+outside the United States.  U.S. laws alone swamp our small staff.
+
+Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
+methods and addresses.  Donations are accepted in a number of other
+ways including checks, online payments and credit card donations.
+To donate, please visit: http://pglaf.org/donate
+
+
+Section 5.  General Information About Project Gutenberg-tm electronic
+works.
+
+Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
+concept of a library of electronic works that could be freely shared
+with anyone.  For thirty years, he produced and distributed Project
+Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
+
+
+Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
+editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
+unless a copyright notice is included.  Thus, we do not necessarily
+keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
+
+
+Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
+
+     http://www.gutenberg.org
+
+This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
+including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
+Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
+subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
diff --git a/17713-0.zip b/17713-0.zip
new file mode 100644
index 0000000..0d9b825
--- /dev/null
+++ b/17713-0.zip
diff --git a/17713-8.txt b/17713-8.txt
new file mode 100644
index 0000000..eea1cf2
--- /dev/null
+++ b/17713-8.txt
@@ -0,0 +1,3561 @@
+Project Gutenberg's Ars grammaticae Iaponicae linguae, by Diego Collado
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+
+Title: Ars grammaticae Iaponicae linguae
+
+Author: Diego Collado
+
+Release Date: February 8, 2006 [EBook #17713]
+
+Language: Latin
+
+Character set encoding: ISO-8859-1
+
+*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK ARS GRAMMATICAE IAPONICAE LINGUAE ***
+
+
+
+
+Produced by Louise Hope, David Starner and the Online
+Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net
+
+
+
+
+
+[Transcriber's Note:
+Characters that could not be fully rendered in the Latin-1 character set
+have been "unpacked" and shown within brackets:
+  [~e] [~i] [~u] (e, i, u with tilde: � and � should display normally)
+  [vo] [vu] (hacek / "caron")
+  [e,] ("e caudata" = �)
+  [oe] (oe ligature)]
+
+
+         *       *       *       *       *
+
+                        ARS
+                    GRAMMATICAE
+                     IAPONICAE
+                      LINGVAE.
+
+
+             IN GRATIAM ET ADIVTORIVM
+      eorum, qui pr�dicandi Euangelij causa ad
+       Iaponi� Regnum se voluerint conferre.
+
+
+Composita, & Sacr� de Propaganda Fide Congregationi
+ dicata � Fr. Didaco Collado Ordinis Pr�dicatorum
+        per aliquot annos in pr�dicto Regno
+           Fidei Catholic� propagationis
+                      Ministro.
+
+
+    [Illustration:
+    EVNTES IN VNIVERSVM MVNDVM
+    PR�DICATE EVANGELIVM OMNI CREATVR�]
+
+
+                       ROM�,
+   Typis & impensis Sac. Congr. de Propag. Fide.
+                     MDCXXXII.
+                SVPERIORVM PERMISSV.
+
+
+
+
+Imprimatur si placet Reuerendiss. P. M. S.
+Pal. Apost. A. Episc. Vmbriaticen. Vicesg.
+
+Imprimatur
+
+Fr. Nicolaus Riccardius S. Pal. Apost. Magister,
+Ordinis Pr�dicatorum.
+
+
+       *       *       *       *       *
+
+[Transcriber's Note:
+The book contains no Contents or Index. Instead, the full chapter titles
+are listed here.]
+
+PROLOGVS AD LECTOREM.
+De nomine & eius declinatione, & genere.
+De pronomine.
+  De pronomine secund� person� scilicet ego &c.
+  De pronomine secund� person[e,]: scilicet Tu, tui, tibi, &c.
+  De pronomine terti� person�, scilicet ille, illa, illud.
+  De pronominibus relatiuis.
+De formatione verborum, & coniugationibus.
+  De Pr[e,]terito imperfecto, perfecto, & plusquam perfecto.
+  De futuro prim� coniugationis.
+  Imperatiuum prim� coniugationis.
+  Optatiuum prim� coniugationis.
+  Subiunctiuum prim� coniugationis affirmatiu�.
+  Infinitiuum.
+  Prima coniugatio negatiua.
+  Secunda coniugatio affirmatiua.
+  Secunda coniugatio negatiua.
+  Tertia coniugatio affirmatiua.
+  Tertia coniugatio negatiua.
+  Coniugatio verbi substantiui negatiui.
+  De Particulis conditionalibus.
+  De verbo potentiali.
+  Verba irregularia quo ad coniugationes.
+  De verbo adhuc, & de eius formatione & differentijs.
+  De aliquibus verbis qu� de se habent honorem determinatum.
+  Aduertenti� circa coniugationes verborum.
+De Adverbiis.
+  Caput primum.
+  De aduerbijs locorum.
+  Aduerbia ad causam interrogandum & responendum.
+  Aduerbia temporis.
+  Aduerbia negandi.
+  Aduerbia affirmandi.
+  Adverbia comparatiua.
+  Aduerbia superlatiua.
+  Aduerbia intensionis & exaggerationis.
+  Aduerbia congregandi.
+  Aduerbia concludendi, & aduertendi.
+De Pr�positionibus casuum.
+De coniunctionibus & diuisionibus.
+De interiectione.
+De sintaxi, & casibus, quos regunt verba.
+De Arithmetica Iaponi� & materia numerorum,
+    in quibus hoc opus hic labor.
+Aliqu� regul� coniugationum in scriptura librorum.
+ERRATA SIC CORRIGE.
+
+
+       *       *       *       *       *
+
+PROLOGVS AD LECTOREM.
+
+Et aduertenti� aliqu� pro Iaponic� lingu� perfecta pronuntiatione.
+
+
+Etsi quondam � principio plantationis Orthodox� fidei nostr� in Regno
+Iaponico, composita fuerit qu�dam ars gr�matic� lingu� pr�dict� a
+P. Ioanne Rodriguez Societatis Iesu; quia tamen raro res in sua prima
+conditione perfect� lumen aspiciunt, & ali�s, ob temporum diuturnitatem,
+vix aliquam copiam pr�dict� artis est iam inuenire: Visum est mihi,
+aliquale Deo, & ministris fidei propagationis (qu� sine lingu�
+instrumento non potest esse) obsequium pr�stiturum, si extractis ab arte
+pr�dicta necessarijs (sunt enim multa) & relictis, qu� peritis in
+pr�dicta lingua talia non probantur; additis etiam ijs, qu� experientia,
+& vsu, lectioneque continua librorum, Deo largiente (qui dat verbum
+Euangelizantibus) sum adeptus, in compendium alar�, & sub breuitate
+redigerem pr�cepta omnia qu� ad erudit� vtendum lingua Iaponica,
+pr�dicatoribus (pro quibus labor est assumptus) sunt necessaria. Quia
+ver� simul cum pr�ceptis, & regulis, expedit exempla, in quibus pr�dicta
+regul� verificantur ponere; libuit etiam ad maiorem discipulorum
+consolationem & iuuamen non solum hoc; sed etiam exemplorum omnium
+declarationem in lingua Latina (qu� inter Theologos est c�munior)
+adiungere, quo nihil a magistro restet amplius desiderandum. Et si ver�
+ea omnia, qu� tam in hac arte; qu�m in Dictionario (quod, Deo dante,
+quanto citius in lucem edere gestio) continentur meo iuditio sint satis
+limata, & secura, quibus fiducialiter quiuis vti potest; Examini tamen,
+& iuditio melius sentientium subiecta esse volo, vt fidei pr�dicatio ab
+eruditiore lingua, fructuosior euadat.
+
+Quando du� vocales immediate coniunguntur in aliquo vocabulo lingu�
+Iaponic�; non pronunciantur sicut in Latina valeo, aut in Hispanica
+_vaca_, sed vtraque integra per se profertur, _v,a_; _v,o_; _v,i_.
+
+Litera, _s_, pronuntiatur sicut, _s�_, v.g. _susum�ru_, _s�us�um�ru_.
+
+Litera, _j_, pronunciatur blande, sicut in lingua Lusitanica _joa�_, &,
+_judeo_.
+
+Litera _x_, pronunciatur etiam blande sicut in lingua Lusitanica
+_queixumes_.
+
+Quando supra literam, _o_, fuerit hoc signum _^_ pronunciatur, _�_, ac
+si esset, _ou_, labijs quasi iunctis, & ore pen� clauso: v.g. _b�pp�_.
+
+Quando ver� supra _o_, fuerit hoc signum, _v_, vel, _�_, pronunciatur
+ore aperto, & ac si essent du� literae, _oo_, v.g. _t�nx�_, vel
+_gacux[vo]_.
+
+Si vero pr�dicta signa, fuerint supra _�_, pronuntiatur _[vu]_,
+detentum, ac si essent duo, v.g. _T�if�_, _Aia[vu]_.
+
+Quando fuerit hoc signum _~_ super aliqu� literam ex vocalibus debet
+proferri sicut, _n_; sed non in integrum, sed cursim & leniter v.g.
+_v�ga_.
+
+_Qe_, &, _qi_, scribuntur absque, _u_, quia quando, _u_, sequitur post,
+_q_, vel post, _c_, utraque integr� pronunciatur absque sinalepha v.g.
+_qu�dai_, _qu�in�n_:
+
+Quando post, _g_, sequitur, _u_, & postea immediat� alia vocalis _e_,
+vel, _i_, pronunciatur sicut in lingua Hispanica, v.g. _guenin_; si vero
+litera, _i_, ponatur immediate post, _g_, absque, _v_, pronunciatur
+sicut Italic�, giorno, v.g. _Xit�gi_.
+
+Litera, _z_, pronunciatur ea vi, qua in lingua Hispani�, Zumbar, v.g.
+_mizu_.
+
+Si ver� fuerint duo, _zz_, violenti�s feriuntur, v.g. _mizzu_.
+
+Quando fuerint duo, _tt_, _xx_, _zz_, _qq_, _cq_, _ij_, _pp_; vtrumque
+opportet ferire vt fit perfecta pronunciatio, & vis significationis
+percipiatur: nam v.g. _mizu_, significat mel; & _mizzu_, significat
+aquam: vnde si eadem, vel violentia, aut lenitate vtrumque pronunties
+vel aquam tantum, vel mel sol�m tibi proferent.
+
+Quando, _ch_, anteponitur vocali, pronunciatur sicut Hispanice,
+chimenea: v.g. _foch�_.
+
+Si vero, _nh_, anteponatur vocali, pronunciatur sicut Hispanic�, ma�a,
+v.g. _nhuva_.
+
+Litera, _f_, in aliquibus Iaponi� prouincijs pronunciatur sicut in
+lingua Latina; in alijs autem ac si esset, _h_, non perfectum: sed
+quodam medium inter, _f_, &, _h_, os & labia plicando, & claudendo, sed
+non integrum, quod vsu facil� compertum erit: v.g. _fito_.
+
+Quando, _t�_, in aliquo vocabulo fuerit (quod est valde frequens) orare
+debet discipulus Deum, vt ei venas pronuntiationis aperiat quia est
+difficilis, & in nulla lingua alia, est talem pronuntiationem inuenire:
+non enim pronunciatur vt _t�_, aut ut _t_, uel, _c_, sol�m, sed
+uiolenter percutiendo lingua dentes, ita ut utraque litera, &, _t_, &,
+_�_, & plus, _�_, qu�m, _t_, feriri uideantur: u.g. _t��t��mu_.
+
+Litera, _r_, pronunciatur bland� & leniter ubicumque inueniatur, siue
+sit in principio, siue in medio uocabuli; u.g., _rangui�_, _cutabir�ru_.
+
+_Ya_, _ye_, _yo_, _yu_, pronunciantur sicut in lingua Hispanica.
+
+Quando � Iaponijs pronunciantur uocabula finita in, _i_, uel _v_, uix
+percipitur litera finalis a tyronibus: u.g. qui audit, _goz�ru_, putat
+se audiuisse, _goz�r_, & qui audiuit _fit�t�u_, credit se solum
+audiuisse, _fit�t�_, & cum audit, _�xi no f�ra_, percipit solum, _�x no
+f�ra_.
+
+Quando uocabulo finito in uocali subsequitur incipiens in consonanti,
+pr�cipu� si sit, _b_, uel, _s_, inter ipsam uocalem, & consonantem,
+pronunciatur litera _n_, sed non perfecta; sed lenis: u.g. _s�n�
+got�qu_.
+
+Circa uocabulorum accentus magnam adhibui curam, ut illos signis suis
+proprijs locis supra literas in quibus accentus fieri debent, adaptatis,
+sensus & sententia loquentis percipiatur: u.g. _q�i x�i_, habet accentum
+in utroque, _��_. _fibic�xi_, habet in prima, _i_, & in, _a_, & idem in
+dictionario seruabitur ordo, notando accentus ea perfectione, qua summa
+cum diligentia potui percipere, si in aliquo sum deceptus, paratus sum
+corrigi; ea uer� qu� diminute fuerint dicta, uel desuerint, tam in arte;
+qu�m in dictionario; cum facile sit addere; � doctiore supplebuntur, qui
+tertiam artem, & secundum dictionarium aggredietur: ego enim ne � patre
+familias & Domino Deo nostro reprehenderer, talentum nolui habere
+repositum in sudario, sed duobus, alia saltim duo superlucrari, &
+cooperari saluti Iaponiorum; non sol�m pr�dicando, sed pr�hendo
+pr�dicatoribus, si possem instrumenta lingu�, & pr�cipu� modo ut possint
+illam extra Iaponiam addiscere: cum propter instantem persequutionem in
+Iaponia uix sit hoc possibile. Vale & uiue felix lector. Matriti die 30
+Aug. Ann. 1631.
+
+
+       *       *       *       *       *
+
+In hac arte Grammatic� seruauimus ordinem, quem peritus Antonius
+Nebrissensis, & alij seruarunt in suis lingu� Latin�, per partes,
+videlicet Orationis, nempe Nomen, Pronomen, &c.
+
+
+_De nomine & eius declinatione, & genere._
+
+In lingua Iaponica non sunt declinationes per casus sicut in Latina,
+sed sunt qu�dam particul�, qu� postposit� nominibus, casuum;
+differentias constituunt in omnibus nominibus, tam appellatiuis, qu�m
+proprijs. Qu� constituunt nominatiu[~u], sunt quinque, _va_, _ga_,
+_c�ra_, _no_, _i�ri_. Particula, _va_, postponitur quando quasi
+reduplicatiue, seu specificatiue volumus explicare rem vel personam
+significatam per tale nomen; siue sit prim�, siue secunda�, vel terti�
+person�: v.g. _V�tac�xi v� mair�nu_, ego, vel, quod ad me attinet, non
+ibo. Particula, _no_, postponitur secundis & tertijs personis, &
+pr�cipu� si sint inferioris ordinis; & quando in oratione est aliquod
+relatiuum, quod non denotat actionem transitiuam: v.g. _S�n�ta no
+m[vo]xita c�to_, id quod tu dixisti. Postponitur etiam particula, _no_:
+quando aliquid indefinitum dicitur: v.g. _ii� no �ruc� m�i�_, vide si
+sint domus. Particula, _ga_, postponitur regulariter primis & tertijs
+personis inferioribus, & etiam secundis quando sunt etiam infim� vel
+humiliantur: v.g. _Pedr�ga qita_, Petrus venit. Solent eti� hanc
+particulam postponere quando aliquid indefinit� volunt dicere, sicut
+dictum est de particula, _no_: v.g. _c�co n� v� ii[~e]g� naic�?_ non
+sunt hic domus? & si in oratione sit relatiuum non dicens actionem
+transitiuam, si referat rem inferioris & humilis ordinis, postponitur
+etiam particula, _ga_: v.g. _sor[~e]g�x[~i] ga c�ita fumi_, Epistola,
+quam ego scripsi, _s�ch[~i] ga i�ta c�to_, quod tu dixisti. Particul�,
+_c�ra_, & _i�ri_, postponuntur & faciunt nominatiuum quando oratio dicit
+actionem transitiuam, & pr�cipu� si est oratio relatiui. v.g. _Deus i�ri
+c�das�r�ta gracia_, gratia, quam Deus dedit. _T�no c�ra c�re vo v�xe
+t�uqerar�ta_, Dominus hoc pr�cepit. Aliquando etiam nomina sunt in casu
+Nominatiuo absque aliqua particula: v.g. _Pedro Ioa� vo i�bar�ta_,
+Petrus uocauit Ioannem. Genitiuo sunt du� particul�, videlicet _no_, &
+_ga_. Particula, _no_, seruit omnibus personis superioris ordinis: v.g.
+_Padre no v� qirum�no_, Patris vestis seu habitus: _ga_, postponitur
+omnibus personis inferioris ordinis: v.g. _Pedr� ga f�mi_, Epistola
+Petri. _so ch[~i]ga m�no_, res tua, _�r[~e] ga c�ne_, argentum illius,
+_T�no v�io c[~u] ga fuc�i fito gi�_, Dominus est magn� cupiditatis,
+idest valde cupidus. Aliquando etiam pr�dictis particulis genitiuum
+constituentibus postponitur particula, _to_, v.g. _Pedro no to
+degoz�ru_, est Petri. Sed non est modus loquendi perfectus, unde melius
+est illo non uti; ponitur tamen ut auditus intelligatur. Quando uer�
+coniunguntur duo nomina substantiua ad faci[~e]dum unum quasi
+connotatiuum, non est necessaria particula genitiui, u.g. _c�cuxu_,
+dominus regni. Secundum regulam tamen ordinariam deberemus dicere _c�cu
+no x�_, & hic modus faciendi connotatiua absque particula genitiui, est
+regularis in lingua Iaponica: u.g. _Maria c�to_, res Mari�.
+
+Datiuum constituunt du� particul� scilicet, _ni_ & _ie_, u.g. _Pedro ni
+m�xita_, dixi Petro. _Padre ie �gue maraxita_, Patri dedi, uel obtuli.
+
+Accusatiuum constituunt quinque particul�, _vo_, _v�ba_, _va_, _ie_,
+_ga_, Prima uidelicet, _vo_, est usitatior: u.g. _Pedro voi�be_, uoca
+Petrum, _va_, utuntur quando uolunt in particulari explicare rem
+significatam per nomen in accusatiuo, u.g. _niffon guchi v� Xiranu_,
+linguam Iaponicam nescio. Particula, _v�ba_, est idem quod, _vo va_,
+conuertendo secundam literam, _u_, in, _b_, ea uero utuntur sicut, _va_,
+u.g. _fune v�ba n�ri sut�te_; _cane bac�ri t�ri mar�xit�_, relinquens
+nauigium: argentum seu pecunias tant�m accepi; _ie_, utuntur ad
+significandum locum ad quem: u.g._ Roma ie mair[vo]_, ibo Romam, _ga_,
+postponitur nominibus significantibus res inanimatas, seu humiles: u.g.,
+_�re i[~e] goz�re, m�n� ga m�xita[~i]_, accedas illuc, habeo enim tibi
+aliquid dicere, fit etiam accusatiuum absque aliqua particula ut in
+exemplo antepenultimo in quo secundum accusatiuum est sine particula.
+
+Vocatiuum constituit particula, _ic�ni_, sed non postposita nominibus
+sicut & reliqu�, sed anteposita: u.g. _ic�ni qimi c�re v� gor�njerarei_,
+uideas hoc domine. Regularius uer� fit uocatiuum absque aliqua
+particula: u.g. _Padre s�ma qic�xerar�io_, audias reuerende pater.
+
+Ablatiuo sunt tres particul�, _iori_, _c�ra_, _ni_, tertia scilicet
+_ni_, facit locum in quo: v.g. _iglesia n[~i]gozaru_, est in ecclesia:
+aliquando vtuntur, _ni_, anteposito, _no_, v.g. _s�n�t� n� n� Xi�ru c�?_
+facis hoc tuum? vel accipis tibi? sed hic magis videtur datiuum, quam
+ablatiuum. Particul� _c�ra_, &, _i�ri_, sunt communiores ad ablatiuum
+constituendum: v.g. _Madrid c�ra m�itta_, ex Matrito veni, _Pedro i�ri
+cor�sar�ta_, occisus fuit � Petro.
+
+Ad constituenda pluralia sunt etiam quatuor particul�, qu� postposit�
+immediat� nominibus, illa pluralia constituunt, postea ver�, sequuntur
+particul� posit� casus constituentes. Pr�dict� autem quatuor particul�
+sunt, _t�chi_, _xu_, _d�mo_, _ra_. Prima particula scilicet, _tachi_,
+facit pluralia nomina significantia res nobilis ordinis, & quas volumus
+honore afficere; v.g. _T�no t�chi_, domini. Particula, _xu_, constituit
+pluralia nomina significantia res nobiles quidem; sed non ita supremi
+ordinis: v.g. _samur�i xu_, nobiles; qui non sunt domini. Particula,
+_d�mo_, postponitur nominibus significantibus res humiles, siue
+rationales siue viuentes sensibiles, siue inanimatas: v.g. _fi�cux�
+d�mo_, agricol�, _ix[~i] d�mo_, petr�, _mm� d�mo_, equi. Particula,
+_ra_, facit pluralia nomina significantia res vilissimas, vel qu�
+despectui habentur: v.g. _Iudeora_, Iud�i. Pluralibus sic iam per istas
+particulas constitutis, postponuntur particul� casus constituentes
+secundum orationum exigentiam: v.g. _t�no t�chi no c�t� d�mo vo var�
+i�n�_, ne maledicas res dominorum.
+
+Aliqua etiam sunt vocabula, qu� de se pluralitatem important: v.g. _t�m�
+g�ra_, significat homines, _N�n b�n m�no_, res Europeas, _N�n b�n m�no
+vo fom�ru n�_, ne laudes res Europ�.
+
+Particula ver� _ic�ni_, qu�, vt supra dictum est, facit uocatiu[~u] non
+postponitur pronominibus pluralibus iam factis; sed semper anteponitur,
+particul� autem facientes plurale postponuntur: u.g. _ic�ni Padre t�chi
+vo qiq� nasar�io_, audite reuerendi patres.
+
+Du� uer� particul� ex quatuor suprapositis, qu� faciunt plurale,
+scilicet _domo_, & _r�_ aliquoties sunt singulari[~u] uerbi gratia.
+_vare r�_, uel, _mid�mo_, ego: aliquando etiam utraque simul inuenitur
+in singulari: u.g. _midomo ra_, ego, _midomo r� ga_ meum vel mei:
+postponuntur etiam pr�dict� particul�, _domo_, vel, _ra_, singularibus,
+vel quando volumus humiliare res significatas aut de successu
+significati per orationem non sumus ita certi; sed quasi dubitamus: v.g.
+_sar� d�m� ga it�i_, dolet mihi venter, _�s[~u] d�m� v� �ru m�i_,
+crastina die non erit, _�su r� v� nar� m�de_, crastina die forsitan ita
+erit.
+
+Particula, _va_, postponitur nominibus tam singularibus; qu�m pluralibus
+iam per particulas articulatis: v.g. _c�coie va mair�nu_, huc non
+veniat, _c�co c�ra va d�nu_, hinc non exiuit, _c�co ni v� iru m�i_, huc
+non intrabit: aliquando etiam particula, _va_, supplet particulas
+articulares: v.g. _fun� de s�ie i�[~i]� t��ita ni, cachi va n�canaca
+n�ru m�i_, si nauigio vix perueni; pedibus, vel pedes, absque dubio non
+peruenissem. Hic particula, _va_, supplet particulam, _c�ra_.
+
+In ista lingua Iaponica non sunt etiam genera, masculinum videlicet,
+femininum, & neutrum, sicut sunt in Latina; sunt tamen aliqua nomina,
+qu� ex se sunt, vel masculina, vel feminina, quia ex sua significatione
+dicunt vel masculum, vel feminam determinat�; sunt eti� aliqua nomina ex
+se c�munia duobus. Particula, _vo_, ante posita nominibus significat
+masculum. Particula ver�, _me_, ante posita significat feminam in rebus,
+qu� non habent genera propria: v.g. _vo � vo_, significat piscem
+masculum, _m� i vo_ significat piscem feminam: _vojica_, significat
+caprum siluestrem, _m� l�ca_, significat capream, _c�ma_, significat
+equum; _zoiacu_, equam; _x�_, significat accipitrem masculum; _d�i_,
+feminam, _cot�i_, significat taurum, _me�xi_, vaccam. _vot�co_,
+significat virum, _von�go_, vel _nh�b�_, vel, _v�nna_, significat
+mulierem. In dictionario omnia express� ponentur, qu� ad memoriam
+venerint.
+
+In nominibus etiam adiectiuis, non sunt genera, aut declinationes; sed
+e�dem particul� illa constituunt, quae substantiua. Sunt autem adiectiua
+multa, & diuersa. Aliqua enim finiuntur in, _ai_, alia in, _oi_, alia
+in, _ei_, alia in, _vi_, alia in, _ij_, alia ver�, & qu� propri�s sunt
+adiectiua, fiunt postposita particula, _no_, substantiuis. Quando
+quinque prima genera adiectiuorum ante ponuntur substantiuis, tunc
+videntur propri� adiectiua, & nihil mutant ad orationem componendam;
+quando ver� postponuntur substantiuis, poti�s sunt verba, & verborum
+coniungationes sequuntur: v.g. _tac�i i�ma_, mons altus, _x[~i] guei
+[~i]deiri_, frequens introitus & exitus, _caxic�i fito_, homo prudens,
+_c�vaij m�no_, res miserabilis, _Aia�i c�to_, res periculosa, _Vm�re
+t��qi noc�chi_, lingua naturalis seu materna. Sunt etiam alia adiectiua
+finita in _na_, qu� etiam ante posita substantiuis, nihil mutant: v.g.
+_q[~i]r�i na c�to_, res munda. Omnia ver� adiectiua pr�ter finita in,
+_no_, quando verbis pr�ponuntur, mutant aliquid: finita in, _ai_, illud
+mutant in, _�_, v.g. _c�no i�ma v� tac� gozaru_, hic mons altus est, &
+excelsus: finita in, _ei_, illud mutant in, _e�_, v.g. _c�no iama va
+x[~i]gue� goz�ru_, hic mons est densus: finita in, _oi_, illud mutant
+in, _�_, v.g. _caxic� goz�ru_, est prudens: finita in, _vi_, illud
+mutant in, _�_, v.g. _xei no fic� goz�ru_, statura pusillus: finita in,
+_ii_, illud mutant in, _i�_, v.g. _cai[~u] gozaru_, est pruriens, uel
+prurit, inter ista uer� adiectiua finita in, _ij_, sunt multa qu� ex
+uerbis procedunt: u.g. _noz�mi_, _u_, significat desiderare: ex illo
+uer� exit, _noz�maxij_, quod significat idem quod desiderabilis, e; alia
+etiam procedunt ex nominibus: u.g. _var�mbe_, significat puerum seu
+infantem: ex quo procedit _var�mberaxij_, quod significat id quod
+puerilis, e: alia reperiuntur in dictionario.
+
+Adiectiua uer� finita in, _na_, quando anteponuntur uerbis, mutant,
+_na_, in, _ni_, u.g. _fux�n ni z�nzuru_, dubium reputo uel pro dubio
+habeo. Adiectiua uero finita in, _no_, conuertunt aliquando, _no_, in,
+_na_, u.g. _b�chi no fito_, conuertitur in, _bechina fito_, differens
+homo: & tunc si uerbum subsequatur, mutat, _na_, in, _ni_, u.g.
+_bechin[~i] goz�ru_, est differens. Sensus uero est idem siue finiatur
+in, _no_, siue in _na_, u.g. _bechi no fito no c�hi c�ra qijta_, est
+idem quod _bechina fito noc�chi c�ra qijta_, ex ore, uel ab ore
+distincti uel differentis hominis audiui. Et tant�m est differentia;
+quod finitum in, _no_, nihil mutat, quid quid illi subsequatur; finitum
+uer� in, _na_, mutat, _na_, in, _ni_, ut dictum est, si uerbum
+subsequitur. Si ad alia uero adiectiua sequatur uerbum substantiuum,
+oratio est elegans: u.g. _c�no i�ma v� tac� goz�ru_, hic mons est altus;
+si uer� uerbum huiusmodi non sequatur, eundem facit sensum, quia
+adiectiuum includit in se uerbum substantiuum; sed illo non utemur coram
+superioribus, non enim illis audientibus, dicemus, _c�no i�m� v� tac�i_,
+sed dicemus, _c�no iam� v� tac� goz�ru_. & sic in alijs adiectiuis.
+
+Adiectiua uer� finita in, _i_, aliquando; & si rar�, illud conuertunt
+in, _xi_, uel _qu_, u.g. _ioi_, quod significat, bonus, a, um: finitur
+in, _i�qu_, vel, _ioxi_, v.g. _i�qu_, _danc� xit�_, faciendo bonam
+consultationem. Aliqua, & non pauca, sunt nomina substantiua, quibus, si
+postponatur, _na_, fiunt adiectiua: v.g. _af�_, significat inscitiam, ex
+quo deducitur, _af�na_, quod significat id quod fatuus, a, um. _Iii�_,
+significat libertatem: &, _Iiiuna_, significat id quod liber, a, um: qu�
+occurrerint alia in dictionario reperiuntur.
+
+Aliqua sunt nomina abstracta substantiua qu� anteposita vocabulis qu� ex
+se significant homines, fiunt adiectiua: v.g. _I[~i]fi_, significat
+misericordiam: si uer� illi _Iin_ postponatur, resultat, _Ii fi jin_,
+quod significat idem, quod misericors, dis, _fin_, significat
+paupertatem, & postposito _nin_, fit, _fin nin_, quod significat
+pauperem: idem est si postponatur, _ja_, fit enim, _finja_, quod etiam
+pauperem significat, _b�n_, significat vigiliam; & si postponatur, _xu_,
+fit, _banxu_, quod significat idem quod uigilans, tis: multa inuenientur
+in dictionario.
+
+Aliquando duo nomina substantiua, ex ijs, qu� remanserunt in lingua
+Iaponica ex Chinensi (& h�c, _cobita_, vel, _coie_, vocant) simul
+posita, faciunt adiectiuum, quod ex duobus substantiuis conflatur, seu
+resultat: v.g. _ten_, significat c�lum: &, _xu_, significat dominum:
+_t�n xu_ ver�, significat dominum c�lestem, seu c�lorum dominum.
+
+Pr�terita etiam verborum (de quibus suo loco) adiuncta substantiuis, vim
+& sensum videntur habere adiectiuorum: v.g. _i�gor�ta t�_, manus
+sordida, _i�gor�ta_, est pr�teritum verbi _i�gore vru_, quod significat
+idem quod sordesco, is, _c�ita qi�_, liber scriptus, _c�ita_, est
+pr�teritum verbi _c�qi_, _u_, quod significat idem quod scribo, is.
+Abstracta, seu radices ex quibus verba componuntur, sunt nomina quasi
+verbalia significantia actionem in abstracto: v.g. _fac�ri_, significat
+mensuram: ex quo resultat verbum, _fac�ri_, _u_, pro eo quo est metior,
+ris, _fajime_, significat principium, _fajime_, _uru_, est verbum, &
+significat id quod incipio, is: & sic in alijs de quibus in dictionario.
+Anteposita particula, _m�no_, pr�dictis abstractis seu nominibus
+verbalibus fiunt nomina significantia eum qui actionem verbi facit: v.g.
+ex, _c�qi_, pr�posito, _monoi_, fit _m�no c�qi_, quod significat idem
+quod scribens, tis: postposita vero eadem particula, _m�no_, eisdem
+radicibus, fiunt nomina significantia effectum actionis: v.g.
+_c�qimono_, significat scripturam.
+
+Postposita ver� particula, _g�to_, eisdem radicibus verbalibus fiunt
+nomina significantia res dignas actionibus qu� per verba, quorum sunt
+radices, significantur: v.g. _mi_, est radix, ex qua prodit verbum,
+_mi_, _iru_, pro eo quod video, es &, _m[~i]goto_, est res visibilis,
+seu digna visu, _q�qi_, est radix verbi, _qiq[~i]_, _u_, pro eo quod
+video, es: & _q[~i]q� g�to_, significat rem audibilem, seu dignam
+auditu.
+
+Postpositis aliquibus nominibus substantiuis nominibus verbalibus
+pr�dictis fit nomen iam inconcreto significans talem actionem: v.g.
+_foxi_, est radix verbi, _f�xi_, _u_, pro eo quod sole vel ad solem
+siccare: postposito ver�, _ivo_, v.g. quod significat piscem: fiet,
+_foxi� vo_, quo significabit, pisces ad solem vel vi solis siccos &c.
+
+Postposita ver� particula, _d�gu_, qu� instrument[~u] significat
+radicibus verborum, fiunt nomina significantia materiam seu instrumentum
+actionis per verbum significat�: v.g. _var�i d�gu_, materia seu
+instrumentum visus, _c�qi d�gu_, instrumentum scribendi vel ad
+scribendum.
+
+Postposita autem particula, _me_, radicibus verbalibus fiunt nomina
+significantia terminum actionis: v.g. _a v�xe_, est radix verbi, _a
+v�xe_, _uru_, pro eo quod est aliqua iungere aut copulare, _a v�xe me_
+vero significat iuncturam: & sic in alijs.
+
+Ex adiectiuis suprapositis finitis in _i_, fiunt nomina abstracta
+mutato, _i_, in, _sa_, v.g. _n�g�i_, significat id quod longus, a, um: &
+_n�g�sa_, significabit longitudin[~e]. Adiectiua finita in, _na_, mutant
+etiam, _na_, in, _sa_, ad abstracta nomina facienda: v.g. ex
+_�qirac�na_, quod significat id quod clarus, a, um: fiet, _�qirac�sa_,
+quod significabit claritatem.
+
+_Aliquando ex duobus substantiuis simul sumptis, & pr�cipu� si aliquod
+illorum aliquam literam in principio feu in fine in ali� mutet, resultat
+tertium nomen quasi connotatiuum, & quasi adiectiuum seu genitiu[~u]
+includens: v.g. ex, _qi_, quod significat, lignum, &, _fotoqe_, quod
+significat idolum: fit, _q[~i] bot�qe_ mutato, _f_, in, _p_, quod
+significat idolum ligneum. Si ver� nomina qu� pr�ponuntur, finiuntur in,
+_e_, ipsum mutant in _a_, ad pr�dictam compositionem nominis
+connotatiui: v.g. _t�um� s�qi_, extremitates unguium, _c�na c[~u]gui_,
+clauus ferreus. Si uer� nomina, qu� postponuntur ad eamdem formationem,
+primam literam debeant mutare, si sit, _f_, mutabunt in, _b_, uel, _p_,
+si, _s_, mutabunt in, _z_, si _c_, mutabunt in, _g_, si, _t�_, mutabunt
+in, _zz_, si, _x_, mutabunt in, _j_, u.g. _c�ri bun�_, _b�pp�_,
+_n[~i]gori z�qe sor� goto_, _qizzum�ri_, _s�ra j�i m�n_. Vide in
+dictionario._
+
+
+_De pronomine._
+
+Non sunt in lingua Iaponica pronomina deriuatiua u.g. meus, a, um. &c.
+sed utuntur primitiuis, scilicet mei, tui, &c. H�c autem primitiua non
+habent declinationes per casus; sed h� differenti� casuum fiunt per
+particulas supra positas qu� omnibus sunt communes, tam nominibus; qu�m
+pronominibus.
+
+Particul� aliqu� (de quibus infra) qu� adiunct� uocabulis honorem
+indicant, faciunt pronomen, uel illius uim habent secundum occasionem &
+circumstantias in quibus illis utuntur: si enim ego dicam, _von f�mi_;
+loquendo cum alio: ipso facto intelligitur me de eius epistola: & non de
+mea loqui: si enim de mea loquerer; non dicerem, _von f�mi_, sed, _fumi_
+tantum: unde, _von fumi_, ratione particul�, _von_, qu� est honoris,
+significat uestram epistolam. Et idem est de particula, _mi_, & alijs
+qu� honorem indicant in significatis nominum quibus adijciuntur.
+
+
+_De pronomine secund� person� scilicet ego &c._
+
+Octo sunt particul� significantes idem quod Ego, mei, mihi, &c.
+_v�tacuxi_, _s�r[~e]gaxi_, _v�re_, _mi_, _v�rer�_, _m�d�mo_, _mid�mo
+r�_, _v�re_. Quatuor prim� denotant aliquam superioritatem in eo qui
+illis utitur, reliqu� uero sunt humiliores. Mulieres utuntur tribus
+alijs particulis aliquando qua� sunt, _m[~i]zzu c�ra_, _v�rau� v�gami_,
+& his non utuntur uiri: rustici solent uti duabus uidelicet, _v�ra
+v�rar�_, religiosus uero quando de se loquitur solet dicere, _gus�_, ac
+si diceret: ego uilis religiosus; senex uer� de se loqu[~e]s: dicit,
+_gur[vo]_, ego uilis & despectibilis senex. Rex uer�, dicet, _chin_,
+uel, _m�ru_, quod significat: ego Rex.
+
+Ad facienda autem pluralia ista pronomina, postponuntur illis particul�
+supra posit� constituentes pluralia, scilicet, _d�mo_, _ra_, v.g.
+_mid�m� ga m�itta t�qi_, quando nos iuimus: ad casuum ver� differenti�
+postponuntur illis iam formatis pluralibus, particul� constituentes
+casus vt supra.
+
+
+_De pronomine secund� person[e,]: scilicet Tu, tui, tibi, &c._
+
+Mult� sunt particul�, qu� constituunt pronomen secund� person� secundum
+differentiam personarum, qu� vel nullum vel aliqualem, aut mediocrem,
+magnum, aut maximum merentur honorem & reuerentiam: ad loquendum enim
+cum inferiori, sunt tres particul� qu� faciunt pronomen tu: scilicet,
+_v�re_, _von�re_, _s�chi_, si �utem illis superaddatur, _me_, vel,
+_m[~e]g�_, & dicatur, _v�rem�_, vel, _v�rem[~e]g�_, personam cum qua,
+loquimur ampli�s deijcimus. Si autem loquamur cum �qualibus vel
+aliquantulum inferioribus, vtemur vna ex tribus particulis videlicet,
+_s�nata_, _s�no f�_, _v�re sama_. Si ver� sit persona superior vel
+omnino �qualis cum qua vrban� debemus loqui vtemur vna ex septem
+particulis scilicet, _c�nat�_, _qix�_, _qif�_, _g�fen_, _q[~i]den_,
+_c�nat� sama_, _s�nata s�ma_. Si autem loquamur cum personis in
+dignitatibus constitutis, nomen dignitatis, si illi super addatur
+particula, _sama_, supplet vicem pronominis: v.g. _Padre sam� gozare_,
+veniat vestra paternitas. Aliquando etiam particul� qu� nomina honorant,
+supplent vicem pronominis: v.g. _v�n qirum�no_, vestr� dominationis
+vestis.
+
+_C�nata_, _c�chi_, _c�nofo_, significant idem quod ego, mei, &c. sed in
+modo loquendi quasi distributiuo: ex parte mea, vel quantum ad me
+attinet, quibus correspondent, _s�chi_, _sonof�_, _s�nat�_ qu�
+significant, tu &c. & ex parte tua, seu, quod ad te pertinet.
+
+Pluralia istorum pronominum fiunt per particulas supra positas secundum
+honoris differentiam, _v�n�r[~e] domo_, _v�re ra_, _s�chi ra_,
+significant vos loquendo cum vilibus, _vare tachi_, _sonat� domo_,
+significat vos cum �qualibus, _q�f�tachi_, _v�cat�gata_, _v�no v�no_,
+significat vos cum honore: declinationes ver� horum fiunt etiam per
+particulas communes declinationum.
+
+
+_De pronomine terti� person�, scilicet ille, illa, illud._
+
+Du� particul� scilicet, _c�re c�re_, _are are_, significant ille, illa,
+illud, loquendo de rebus inferioribus: quatuor uer� uidelicet, _�it�u_,
+_�it�um�_, _�rem�_, _c�it�ume_, significant ille, illa, illud,
+humiliando & despiciendo res de quibus loquimur, & qu� pr�cipu�
+finiuntur in, _me_, sunt deiectiu�, maxime si illis superaddatur, _ga_,
+u.g. _�it�[~u]ga_, _�it�um[~e]g�_, ille uilis: _c�no_, significat hic,
+h�c, hoc, _s�no_ significat, iste, ista, istud, _�no_, significat ille,
+illa, illud; sed necessario requirunt post se substantiuum ut illis
+utamur: u.g. _c�no fito_, iste homo: idem significat, _c�no mono_, sed
+non est uerbum honorificum, _s�no c�to_, ista res, _ano fito_, ille
+homo, _c�n�t�_, uel _c�nof�_, significant hic, _s�nata_, vel, _sono f�_,
+isthic, _�nat�_, uel, _�nof�_, illic. _c�re_, significat hoc, _s�re_,
+significat istud, _�re_ significat illud, sed neutraliter, ita quod
+substantiuis, seu suppositis non iunguntur: horum pluralia sunt,
+_c�rer�_, _sorer�_, _arer�_, c�terorum uer� pluralia sunt per regulas
+communes _c�no_, significat rem de qua facta fuit mentio: u.g. _cano
+fito_, ille homo &c. Pronomen quidam, facit particula, _�ru_, u.g. _aru
+fito_, quidam homo, _�ru toc�ro ni_, in quodam loco.
+
+Pronomen unusquisque faciunt particul�, _m�n m�n_, _s�re s�re_.
+
+Pronomen uniuersi & singuli &c. facit particula, _tare mo mina_.
+
+Pronomen quicumque &c faciunt particul�, _Tare nite m�_, _tare
+nitemoare_, _tare nari t�m�_.
+
+Ante posita particula, _tare mo_, negatiuis facit pronomen nemo uel
+nullus: u.g. _tare m� mairananda_, nemo iuit. Particula _nani taru c�to
+nari t�mo_, significat: quidquid sit, vel qu�cumque res sit. Particula,
+_m�i m�i_, significat: singuli, uel unusquisque in particulari.
+
+Particula, _g�to_, facit pronomen seu signum distributiuum omnis, e. Si
+postponatur substantiuis ex proprijs uocabulis lingu� Iaponic� qu�
+uocantur, _iomis_: idem etiam facit particula, _mai_, anteposita
+substantiuis lingua� Chin�, qu� uocantur, _coies_, u.g. _fi_, significat
+diem: &, _f[~i]g�toni_, significat quotidie, seu omnibus diebus, _nen_,
+in lingua Iaponica mendicata � Chinensi, significat annum: &, _mainen_,
+significabit singulis annis uel omnibus annis; idem fer� facit
+reduplicatio aliquorum nominum, uel saltim facit illa pluralia: u.g.
+_fito_, significat hominem: &, _fit�bito_, significabit omnes homines,
+uel multos homines, _fi_, significat diem: & _f[~i]bi ni_, significabit,
+omnibus, uel multis diebus.
+
+Pronomen diuisiuum, aliqui &c. facit particula, _nii�tte_, u.g. _t�qi
+niiotte_, aliquibus temporibus, _fito niiotte_, aliqui homines.
+
+Pronomen, idem &c. facit particula, _vonaji_, u.g. _vonaji toc�ro cara_,
+ex eodem loco. Particula uer�, _d�jen_, significat idem, sed
+neutraliter: v.g., _d�jen degoz�ru_, idem est: & hoc uerbo respondent
+quando gratulantur; absque eo quod rem accipiant: ac si dicant, gratulor
+ac si accepissem: uel idem est, ac si accepissem.
+
+Pronomen ipse &c. faciunt particul�, _n�xi_, _s�no mi_, _v�ga_,
+particul� uero, _vareto mi_, faciunt pronomen ipsemet &c. u.g. _vareto
+mi ni ata vo nasu_, ipsemet sibimet damnum infert, _mi vo vasur�te; ta
+vo tas�q�ru_, sui met oblitus, alios saluos facit. Particula,
+_vatac�xi_, significat rem propriam in particulari: u.g. _vatacuxi no
+c�to_, res propria, _vatac�xi ni iuar[~e]ta_, pro se loquutus est.
+
+Pronomen aliquis &c. faciunt particul�, _tare zo_, _taso_, u.g. _tare zo
+maittaraba_, si aliquis iuisset, _taso sacan�ga aruca t�i ni iqe_, eat
+aliquis interrogatum si sit aliquid cibi.
+
+Aliquid neutraliter faciunt particul�, _nan zo_, _nanica_, u.g. _nanz�ga
+ar�ba c�u�zu_, comedam aliquid si sit, _ima faia t[~e] ga jii� n[~i]
+gozaru f�doni nanica caqi marax�_, scribam aliquid, si quidem habeo
+manus iam solutas seu liberas.
+
+Quis? fit tribus particulis scilicet, _Tare_, _T�ga_ _Taso_, particul�
+_t�ga_, uel, _tare n�_, utuntur etiam pro genitiuo cuius: u.g. _T�ga
+m�no ca?_ cuius est res? Et quando aliquis ad ostium uocat, & pulsat
+dicit: _m�no m�_, qui intus respondent, _taso_, uel, _tag�_, uel,
+_tare_, quis es? Particula _nani_, significat quid &c. u.g. _nani vo
+s�ru c�_, uel, _nan[~i]goto vos�ru ca?_ quid facis? _nani ni s�re vo
+t�tte [~i]quca?_ ad quid hoc portas tecum?
+
+
+_De pronominibus relatiuis._
+
+Pronomen relatiuum fit postpon[~e]do verbo nomen de quo fit relatio:
+v.g. _t�n ni m�xim�su v�rer�ga v�n v�ia_, Pater noster qui est in c�lis,
+_d�ta toc�ro va_, locus ex quo exiuit, _t�ni s�mi no t�u�ta fito_, homo
+cuius manui adh�sit atramentum. Si oratio petit nominatiuum ante verbum,
+tale nominatiuum debet esse cum aliqua ex particulis nominatiui, _ga_,
+_no_, uel, _i�ri_, v.g. _vatac�x[~i]ga c�ita f�mi_, epistola, quam ego
+scripsi, _c�n�t� no v�xerar�ta coto_, res quam uestra dominatio dixit.
+Tertia ver� particula scilicet, _iori_, vtimur quando est actio in
+oratione, v.g. _Deus i�ri at�ie cudasar�ta gracia_, gratia, quam Deus
+contulit seu donauit, _�no toc�ro ni am�ta no qi� �tta v� torar�ta_,
+tulit multos libros, qui erant in illo loco. Si concurrant ver� du�
+orationes relatiuum continentes, prima erit secundum positam regulam;
+secunda ver� per participium pr�sens, pr�teritum, seu futurum,
+sec[~u]dum quod sensus orationis postulauerit: v.g. _q�sa Oracio vo
+m�xita qi�ga t�ucuie no vie ni �ru vo m�tte coi_, affer librum illum qui
+est supra sedile, in quo isto mane recitaui vel dixi officium diuinum.
+In ista oratione _qi�ga_, quod est vnum relatiuum, est post verbum,
+_m�xita_, & _vo_, quod agit vices secundi relatiui, est post verbum,
+_�ru_. Quando ver� volumus ampli�s specificare rem qu� refertur, ponimus
+inter rem ipsam & verbum, particulam _toc�ro no_, v.g. _v�reto d�xin
+x�ta toc�ro no m�n� d�mo va mina bugu�n ni n�tta_, omnes quotquot mecum
+consenserunt, diuites facti sunt. Aliquando oratio relatiui propter suam
+difficultatem explicatur per exponentes: v.g. loco huius, _ima
+c�rosar�ta Pedro n� c� v� son�ta n� chijn gia_, qu� significat, filius
+Petri, qui modo fuit occisus, est tuus amicus: dicimus, _�ma Pedro
+corosar�ta son� co va sonat� no chijn de goz�ru_.
+
+Aliquando solent simul poni du� particul� ex casus consitu[~e]tibus, &
+faciunt quasi relatiuum cui anteponuntur: v.g. _s�no_ _toc�r� deno
+danc�_, istius locis consultatio. _Marsella ieno f�ne_, nauigium quod
+tendit Marsiliam: _m�ire to no m�xi g�t� dearu_ est dicere, qu�d eam.
+
+_M�iru mai to no danc� ni qivamatta_, habita est resolutio quod non
+pergat, _m�itte n�chi no danc�_, consultatio postea quam perrexit facta,
+_varambe c�ra no cat�gui_, est consuetudo ab infantia, _x� tameno ch�gui
+gia_, est ars ad illud faciendum: _�no fito no vo tor�_, accipiam id,
+quod est illius hominis: nota h�c de relatiuo valde.
+
+
+_De formatione verborum, & coniugationibus._
+
+Verba in lingua Iaponica neque habent numeros, neque personas; faciunt
+tamen has differentias particul� supraposit� ad pluralia &
+declinationes. Coniugationes sunt tres affirmatiu�, & totidem negatiu�.
+
+Radices verborum, de se non dicunt tempus: vnde vt illud dicant debent
+formari verba & coniugari.
+
+Omnes radices verborum secund� coniugationis finiuntur in _e_, _gi_,
+vel, _ji_, pr�ter _xi_, &, _marax�_, qu� etsi fini�tur in, _i_, sunt
+tamen prim� coniugationis. Si ver� radices finiuntur in, _de_, vel,
+_gi_, fit verbum pr�sentis temporis conuertendo pr�dictas in, _zzuru_,
+v.g. _f�gi_, facit pr�sens, _f�zzuru_, & significat erubesco: _de
+zzuru_, quod significat exeo, is: si radices finiuntur in, _je_, vel,
+_ji_, mutantur ad pr�sens in, _zuru_, v.g. _m�je_: _m�zuru_, idem quod
+misceo, es, _anji anzuru_, quod est considero, as, si finiuntur in,
+_xe_, illud mutant in, _suru_, v.g. _a vaxe: auas�ru_, idem quod
+coniungo, is: _xi_, ver�, & _maraxi_, qu� (vt dictum est) sunt secund�
+coniugationis, etiam mutant, _xi_, in _suru_, v.g. _xi s�ru_, idem quod
+facio, is, _maraxi marasuru_, etiam est, facio facis. Si radices
+finiuntur in, _te_, convertunt illud in _t�uru_, v.g. _sod�te;
+sod�t��ru_, idem quod alo, is, vel sustento, as: reliqua qu� tantum
+finiuntur in, _e_, alio modo; illud ad pr�sens conuertunt in, _uru_,
+v.g. _�gue_: _�g�ru_, offero, rs, _n[~i]gue, n[~i]g�ru_, fugio, is.
+
+Aliqua sunt pr�terita verborum, qu� faciunt sensum pr�sentis, & sunt
+illa quorum fieri consistit in facto esse: v.g. _coc�roi�ta_ intelligo,
+is, _q�coieta_, audio, is, _voboi�ta_, recordor, aris, _qi qi i�ta_,
+intelligo, is, _zonjita_, scio, is, & alia pr�ter ista forsan erunt:
+verba qu� sequ[~u]tur sunt prim� c�iugationis etiam si eorum radices non
+finiantur modo antea dicto. Si pr�sens alicuius ex illis non fuerit
+mutato, _i_, in _uru_, explicabitur in particulari, _�bi_, _uru_, aqu�
+balneo se, abluo, is, _fot�bi_, _uru_, mollificor, aris: _focor�bi_,
+_uru_, dissuor, eris: _c�bi_, fucore afficior, eris, _s�bi_, rubiginor,
+aris, _deqi_, finior, ris, vel perficior, ris: _c�chi_, _cut�uru_,
+putresco, is: _m�chi_, _mit�uru_, mare adimpleor, ris, _ini_, _uru_,
+abeo, is: _n�bi_, _nobiru_, vel _noburu_, dilator, aris, _t�uqi_, _uru_,
+consumor, eris, _v�ri_, _uru_, ab alto descendo, is: _xij_, _xijru_, ad
+prandium vel cibum compellendo, inuito, as, _n� niru_, assimilor, aris:
+_mochij: mochi i�ru_, �stimo, as:_ni_, _niru_, ad ignem coquo, is:
+_mi_,_miru_, aspicio, is: _c�ri_, _uru_, corrigor, eris, _vochi
+v�t�uru_, cado, is: _i_, _iru_ sum, es, fui: vel adsum, es, _f[~u]gui_,
+_uru_, transeo, is, sicut tempus transit: _v�bi_, _uru_, misericordiam
+peto, is, _carabi_,_uru_, siccor, aris, _iqi iq�ru_, viuo, is, _fi
+firu_, aresco, is, _qi q�ra_, venio, is, _qi q�ru_, vestio, is, _v�qi
+uru_, � lecto surgo: quatuor ver� verba qu� sequ[~u]tur habent pr�ter
+pr�sentia ordinaria, alia etiam extraordinaria, _at�ie_, habet _at�ru_,
+pro dono, as: _v�qimaie_, _vaqim�ru_, discerno, is, _ton�ie ton�ru_,
+benedico, is, _sonaie son�ru_ in loco sublimi colloco, as.
+
+
+_De Pr[e,]terito imperfecto, perfecto, & plusquam perfecto._
+
+Non est in lingua ista Iaponica pr�teritum imperfectum: Vnde loco illius
+vtuntur perfecto, quod fit duobus modis: prim[~u] est addendo, _ta_,
+radicibus verborum: v.g. _�gu�ta_, est praeteritum verbi, _�gue_, _uru_,
+quod est offero, rs; secundo modo fit pr�teritum perfectum postponendo,
+_te_, radicibus, & addendo postea verbum, _gozari_, _u_, vel _ari_, _u_,
+in pr�senti vel in pr�terito de quo in secunda coniugatione, v.g.
+_�guete goz�ru_, vel _agu�t[~e] goz�tta_, vel _�guete aru_, vel _�guete
+atta_, obtuli, uel obtuleram, as, &c. si autem ad pr�dicta anteponatur
+particula _f�ia_, explicatur magis: u.g. _faia �gu�t� goz�tta_, iam
+obtuler�, quando postponitur uerbum, _ari_, _u_, ad pr�teritum, non est
+modus loquendi ita nobilis sicut quando postponitur, _gozari_, _u_, unde
+ad hoc debemus aduertere quando loquimur, ut notemus de quo loquimur, &
+coram quibus, ut cui honorem, honorem debitum in modo loquendi
+tribuamus.
+
+
+_De futuro prim� coniugationis._
+
+Si radix uerborum finitur in, _te_, fit futurum conuertendo istam
+syllabam in _te�_, uel _ch�_: u.g. _t�te_, _uru_, eius futurum est
+_t�te�_, uel _t�ch�_, erigam. Si radix finitur in, _ji_, fit futurum
+mutato in _j�_: u.g. _xenji_, _xenj�_, medicinas condiam uel coquam. Si
+radix finiatur in _xe_, mutatur in _x�_, u.g. _xi_, _x�_: _maraxi_,
+_marax�_, faciam. Si finiatur in, _ie_, mutatur in, _io_ ut, _voxiie_,
+_v�xiio_, docebo. Reliquis uer� radicibus qu� finiuntur in _e_,
+postponuntur ad futurum faciendum, _� �zu_, uel _�zuru_ u.g. _�gue�_,
+uel, _�gue�zu_, uel _�gue�zur�_, offeram. H� etiam particul�
+postponuntur ad facienda futura uerborum de quibus supra diximus esse
+secund� coniugationis, etiam si eorum radices finiantur in, _i_, u.g.
+_dequi�zu_, finietur.
+
+Fit etiam futurum, tollendo � pr�senti negatiuo (de quo infra) syllaba
+_nu_, in qua finitur, & loco eius ponendo particulam _b�i�_, u.g.
+tollendo, _nu_, ab _�gu�nu_, & loco eius addendo, _bai�_, fit,
+_�gu�bai�_, offeram, _m[~i]nu_, si auferas, _nu_, & loco eius ponas,
+_baia_, fiet, _m[~i]baia_, uidebo uel aspiciam.
+
+Futurum perfectum fit postpositis particulis, _tear�zu_, uel _tar�zu_,
+eisdem: u.g. _�gu�te ar�zu_, uel, _�guet�r�zu_, iam obtulero. Etiam fit
+anteposito _f�ia_, futuro ordinario: u.g. _f�ia �gue�zu_.
+
+
+_Imperatiuum prim� coniugationis._
+
+Imperatiuum prim� coniugationis est ipsa sola radix verbi, vel
+postposita particula _io_, v.g. _�gue_, vel _�gueio_, offer: futurum
+autem imperatiui est futurum absolutum, _�gue�_, vel _�gue�zu_, & est
+honoratior modus loquendi & vrbanior ad imperandum in omni coniugatione,
+qu�m per imperatiuum absolutum. Fit etiam imperatiuum, si auferas, _nu_,
+� pr�senti negatiuo (de quo postea) & loco eius ponas _sai_, v.g. si ab
+_�gue nu_, tollas _nu_, & addas, _sai_, fit _�gue sai_, quod est, offer:
+non tamen dicit tantum imperium sicut absolutum. Postposita etiam
+particula, _tai_, radicibus, fit quod� genus futuri seu optatiui quo
+desiderium loquentis explicatur, & est imperatiuum; vrbanum tamen,
+_mizzu fit�t�u nomi tai_, vellem parum aqu� bibere: est idem quod da
+mihi bibere. Quando ver� fit relatio alicuius pr�cepti, legis, consilij,
+ordinis, aut prohibitionis, in omni verbo cuiuscumque coniugationis siue
+affirmatiu�, siue negatiu�: tale pr�ceptum ponitur ad literam: v.g.
+_chr[~i]stiani naru n� to no x�gun no fatt�ga �ru_, est lex Imperatoris,
+qu�d non fiat quis Christianus, _Padre core vo c�xirai�io to voxerar�ta
+nii�tte_, quia pater pr�cipit mihi vt hoc componerem.
+
+
+_Optatiuum prim� coniugationis._
+
+Pr�sens & futurum optatiui est pr�sens imperatiui, antepositis
+particulis, _n[~e]gauacu u�_, vel, _auare_ & postposita, _g�na_, vel
+_cax[~i]_, fit etiam postposita particula, _g�na_, absque aliqua
+anteposita: v.g. _n[~e]gav�cu va �gueio c�xi?_ vel _au�re agueig�na_, si
+offeres? _au�re icanaru t�ngu, bangue m�no nari tom�, vare vo t�tte,
+fiie no iama ni nobox�io caxi!_ o si esset aliquis vel diabolus vel
+aruspex qui me ascendere faceret ad montem qui vocatur, _fiie!_
+postposita particula _gana_, nominibus, significatur desiderium rei
+significat� per nomen: v.g. _saq[~e] gana_, � vinum! ac si diceret: quis
+illud haberet ad bibendum! _nan[~i] gana!_ si aliquid haberem!
+
+Pr�teritum optatiui est secunda vox futuri postposita particula _mono
+vo!_ v.g. _n[~i]gueo zu mono vo!_ o si fugissem! idem fit hoc modo
+_n[~i]gu[~e]ta raba iocar� m�no vo_, aliquando solum dicunt, _n[~i]gu�
+tar�ni va!_ etiam dicunt, _n[~i]guete ar� ni ua iocar�m�no vo!_
+
+
+_Subiunctiuum prim� coniugationis affirmatiu�._
+
+Pr�sens subiunctiui fit ex pr�senti indicatiui mutato, _u_, in quo
+finitur in _[~e]ba_, v.g. ex, _�guru_, fit _�gur[~e]ba_ cum offerem: fit
+etiam ex pr�senti addita particula, _tocoro_, super addita _ni_, _de_,
+_uo_, vel, _ua_, secundum exigentiam declinationis verbi quod sequitur;
+primum enim subit munus nominis: v.g. _arutoqi Pedro chinsui xit�
+iraruru tocoro ie fit� gaq�te_, cum venisset quid� homo ad locum vbi
+erat Petrus quando erat ebrius _nh�b� ni tachi vacar�te iru toc�ro ni_,
+cum essent divisi, & diuortium fecissent coniugati, _c� aru t�cor� de_,
+cum h�c ita sint, _i�to ie zzuru toc�rou� fito ni corosar�ta_, occisus
+est a quodam homine cum exiret foras, _go misa vo asobasar�ru toc� ro vo
+uchi coroita_, occidit ill[~u] cum actualiter missam celebraret, & est
+regula generalis in omni coniugatione.
+
+Pr�teritum perfectum & plusquam perfectum subiunctiui fit ex pr�terito
+perfecto indicatiui postposita particula, _r[~e]ba_, v.g. _�gu�ta
+r[~e]ba_, cum obtulisset: fit etiam ablato verbo _gozaru_, � pr�terito
+plusquam perfecto; & posito loco eius, _attar[~e]ba_, vel _atta_, quando
+vero ponitur, _atta_, debet superaddi vel, _ni_, aut, _uo_, _ua_, vel,
+_ie_, secundum qu�d petit subsequens verbum; ad modum supra positum de
+pr�senti subiunctiui cum particula, _toc�ro_, v.g. _�gu�te atta
+r[~e]ba_, vel _�guete atta_, _ni_, _uo_, _ua_, vel, _ie_, cum iam
+obtulisset.
+
+Futurum subiunctiui fit addendo futuro indicatiui particul�, _t�qi_,
+v.g. _�gue� t�qi_, cum postea offerat.
+
+Pr�teritum plusquam perfectum subiunctiui, vel quomodocumque illud
+voces, denique ad significandum hoc quod est, postquam fecissem actionem
+verbi, fit postpositis particulis, _cara_, _n�chi_, vel _[~i]go_:
+pr�terito plusquam perfecto; ablato tamen verbo, _gozaru_, v.g. _agu�te
+cara_, _nohi_, vel, _igo_, _mair�_, postquam obtulerit proficiscar: idem
+quasi est, _agu�tar[vo] toqi mair�_, proficiscar quando iam obtulerit,
+_�gue�zur� ni_, vel, _�gueozuru tocoroni_, significat, cum iam esset
+paratus ad offerendum: vel vt offerret, _�gue�zuru c�to no saqini_,
+significat paululum antequam offeret.
+
+Pr�sens permissiuum subiunctiui fit duobus modis: primus est
+conuertendo, _v_, in quo finitur pr�sens indicatiui, in, _[~e]domo_,
+v.g. _�gur[~e]d�m�_ etiam si offerat.
+
+Pr�teritum ver� permissiui fit postposito, _redomo_, pr�terito
+indicatiui: v.g. _�guetar[~e]domo_, quamuis obtulisset: futurum autem
+permissiuum est addendo, _redomo_ secund� voci futuri indicatiui: v.g.
+_�gue�zur[~e]domo_, quamuis offerat. Secundus modus subiunctiui
+permissiui est efficacior & fit pr�sens postposita particula, _tomo_,
+pr�senti Indicatiui: v.g. _�guru tom�_, qu�uis offerat: solent etiam
+pr�senti postponi particul�, _mamai�_, vel, _madei�_, v.g. _soreuo
+voxii�ru mamaio_, vel, _s�re vo voxii�ru m�deio_, etiam si hoc doceat.
+
+Pr�teritum autem huius secundi permissiui fit postposito, _r�tom�_,
+pr�terito indicatiui: v.g. _�gu�ta ritomo_, quamuis obtulerit: fit etiam
+hoc pr�teritum postposito, _mamai�_ vel _madeio_, pr�terito indicatiui:
+u.g. _�gueta mamaio_, uel, _�gueta madeio_ idem fit postposito, _t�te_,
+pr�terito subiunctiui: u.g. _�guetar[~e]ba t�te_.
+
+Futurum permissiuum fit postposito, _tomo_, secund� uoci futuri
+indicatiui: u.g. _�gucozutomo_, fit etiam postpositis, _mamaio_, uel
+_madeio_ eidem futuro: si uer� pr�dicto permissiuo in omnibus temporibus
+anteponatur, _tat�i_, additur magna uis orationi: u.g. _tatoi v�xerar�ru
+tomo_, quamuis hoc pr�cipias: eumdem sensum facit pr�teritum plusquam
+perfectum Indicatiui ablato uerbo, _gozaru_, &, _aru_, & constituendo
+loco eius particulam, _mo_, u.g. _�guete mo_, quamuis offerat: eadem
+particula, _mo_, postposita pr�senti indicatiui facit eumdem sensum:
+u.g. _d�c� de qiqi maras�ru mo, s�no sata va m�sanu_, quamuis audiatur
+de hoc ubicumque; nihil tale auditur: eumdem sensum solent facere modi
+loquendi, qui sequ[~u]tur, _�guemo x�io caxi?_ _�guetemo x� madeio_.
+_nanto mo �gue caxi?_ quod fere significat, quamuis offerat: eundem
+etiam sensum faciunt pr�dicta, _�guruni saxerarei �gu etani saxerarei_,
+uel _�gue� ni saxerarei_, etiam si offerat, obtulerit, uel etiam si
+offeret: ac si dicat: ponamus, uel demus qu�d ita sit.
+
+
+_Infinitiuum._
+
+Pr�sens infinitiui fit ex pr�senti indicatiui, postposito _c�to_, uel,
+_to_, u.g. _�g�ru c�to_, uel _�guruto_, offerre.
+
+Pr�teritum infinitiui fit postpositis eisdem particulis pr�terito
+indicatiui, u.g. _�gueta c�to_, uel, _�guetato_, obtulisse. Futurum
+infinitiui fit eisdem postpositis futuro indicatiui: u.g. _�guee� c�to_,
+uel _�gue�to_, oblaturum. Eundem sensum faciunt pr�sens, pr�teritum, &
+futurum indicatiui postposita illis particula, _i�ni_, u.g. _nai nai
+guioi ni caqerare� i�ni va vare mo z�nzuru fit� b�to mo zonjita_, s�pe
+credidi & alij etiam putarunt me � te beneficijs esse afficiendum,
+_q�ccu vare ni voxiie maras�ru i�ni gozaru_, potius ille potest me
+docere, _�gueta i�ni gozaru_, dicitur illum obtulisse.
+
+Ad interrogandum & responendum utuntur s�pissime infinitiuo quod est
+suppositum uerbi quod subsequitur: u.g. _nh�b�gata ni v�chita cot� gaata
+ca?_ incidisti ne in peccatum luxuri� cum muliere? fuit ne hoc quod est
+incidisse &c. & hoc modo loquendi utuntur in omni tempore infinitiui.
+
+Aliquando supplet infinitiuum pr�teritum plusquam perfect[~u] ablato
+uerbo, _gozaru_, & _aru_: u.g. _Deus no min�ri vo firom�te i�car�_,
+bonum est legem Dei propagari: aliquando supplet pr�sens & pr�teritum
+infinitui, pr�sens & pr�teritum indicatiui postposita, _ga_, u.g. _sore
+vo v�xeraruru ga var� gozar�_, malum erit hoc dicere, _maitt�gamaxi
+gia_, uenisse est melius, aut esset melius.
+
+Quando uer� infinitiuo subsequitur uerbum substantiuum, non indiget
+particula, _c�to_, u.g. _c�sacazzuq[~i] d� v� s�qe vo n�mu deuanai_,
+bibere uinum calice paruo non est bibere, _c�re c�so caqu degozare_, hoc
+possumus dicere esse uer� scribere, _caqu de gozatte c�so_, hoc nullo
+modo est scribere, _s�re ua �g�ru deuanai_, istud non est offerre:
+aliqua ex exemplis positis sunt ex uerbis aliarum coniugationum; sed
+regula est generalis in omnibus: facit etiam sensum quasi infinitiui
+modus hic loquendi, _�gue va_, _�gur[~e] dom�_, quamuis offeram vel etsi
+faciam hoc, quod est offerre: est etiam regula generalis in omnibus
+coniugationibus: unde dicunt, _q�qi va t�ucamat�ure d�m� g�tten xenu_,
+quamuis audiam uel faciam hoc quod est audire; non intelligo: dicitur
+etiam, _�g�ru vomotte_, offerendo, uel cum hoc quod est offerre, _�g�ru
+iori_, ex hoc quod est offerre, _�guru nit�uite_, circa hoc quod est
+offerre.
+
+Gerundium in, Di, es pr�sens uel futurum indicatiui, & pr�cipue si
+adiungatur, _jib�n_, aut aliqua particula significans tempus: u.g.
+_�guru jib�n_, tempus offerendi, _�gue� ni qiuam�tta_, accepit
+resolutionem offerendi, _n[~i]guru jibun gia_, tempus est fugiendi,
+_cor�sa r[~e]�z�ru ni aisadam�tte arozu_, erit resolutus occisu, aut
+quod erit occidendus.
+
+Gerundi[~u] in, Do, fit duobus modis: primus, postponendo, pr�senti
+indicatiui particulas, _ni_, uel, _t�te_, u.g. _�guru ni_, uel,
+_�g�rutote iurusareta_, offerendo fui solutus: secundus est auferendo
+uerbum, _goz�ru_, pr�terito plusquam perfecto: u.g. _�gu�te cutabireta_,
+offerendo, vel erigendo sum defessus: idest ex erectione uel actione
+offerendi, resultauit esse defessum: est etiam alius modus elegans
+gerundij in do, & ualde communis, anteponendo radices uerborum alijs
+uerbis compositis: u.g. _fiqi ios�ru_, approximare trahendo; radices
+autem sic uerbis adiunct� numqu� mut�tur in passiuis, neutris, aut
+negatiuis. In isto sensu gerundij in do, uidentur vti his modis loquendi
+_taix� to xite_, cum esset dux: uel ducis munus gerendo, _v�n rei to
+xit�_, gratias agendo, _r�tai n�mi ni xit�_, cum sit senex, _t��c�i xite
+iuaruru_, dicit ut nuncius.
+
+Gerundium in dum, fit postpositis particulis, _t�me_, vel, _t�te_,
+pr�senti vel futuro indicatiui: v.g. _�g�ru t�me_, vel, _�gueo t�te_ ad
+offerendum, ad eundem sensum reducitur hic modus loqu[~e]di, _�guru ni
+f�tt�ga �ru_, est lex circa offerendum, nisi dicamus hoc vltimum esse
+gerundium in ni.
+
+Supinum in Tum, fit duobus modis, primus est postponendo _ni_,
+radicibus: secundus postposito, _tameni_, pr�senti indicatiui: v.g.
+_t�zzun� ni maitta_, vel, _t�zzun�ru tameni m�itt�_, veni oblatum.
+
+Supinum in Tu, est sola radix verbi. in hoc etiam sensu videntur vti
+isto modo loquendi, _m�su ni v�iob�nu_, non est necessarium dictu.
+
+Participia pr�sentis, pr�teriti, & futuri sunt pr�sens pr�teritum, &
+futurum postpositis particulis, _fito_, vel, _m�no_, sed quando
+postponitur, _fito_, est modus loquendi honoratior: v.g. _�g�ru fito_,
+vel, _�g�ru m�no_, offer[~e]s, _�gueta fito_, qui obtulit, _�gue� m�no_,
+qui offeret, _Bupp� gacu suru t�m�gara ni voite ua_, vacantes studio
+legis idolorum, _von vo xiru vo fito to va i[~u]zo_; _von vo xiranu v�ba
+chicux� to c�so iie_, in ista oratione particula, _uo_, supplet vocem
+participij & dat suppositum verbo significatque: merit� vocant homines
+beneficium cognoscentes; ignorantes ver� beneficia iure vocant belluas:
+est regula generalis in omni coniugatione, vnde exemplum est in verbo
+secund� coniugationis: fit etiam participium postposita _te_, radicibus
+verborum: v.g. _�guete_, offerens.
+
+
+_Prima coniugatio negatiua._
+
+Radices sunt postposita, _zu_, radicibus affirmatiuis: v.g. _�guezu_.
+
+Pr�sens ver� est constituendo, _nu_, loco, _zu_, v.g. _�gu�nu_, non
+offerro, & est regula generalis quomodocumque finiantur eorum radices,
+sola, _xi_, &, _maraxi_, faciunt pr�sentia negatiua, _x�nu maraxenu_,
+non facio, ea ver� quorum radices finiuntur in _ji_, mutant _ji_, in
+_je_, & postponitur illis particula, _nu_, ad pr�sens: v.g. _zonji_, fit
+pr�sens negatiuum, _zoni�nu_, nescio: alicubi in Iaponia faciunt
+negatiua auferendo vltimum, _v_, � radicibus negatiuis & superaddendo
+illis verbum, _ari_, _u_, coniugatum per secundam secundum tempus: v.g.
+_�guez�ru_, non offero, _�gue z�tta_, non obtuli, _�gue zatta r[~e]ba_,
+cum non obtulisset, etiam dicunt, _�guezu xite_, non offerendo.
+
+Pr�teritum negatiuum fit ad modum pr�sentis ponendo loco, _nu_,
+particulam _nanda_, v.g. _�guen�nda_, non obtuli, _zonjenanda_, nesciui,
+_vori n�nda_, non descendi.
+
+Pr�teritum plusquam perfectum fit mutando vltimam _a_, pr�teriti in,
+_e_, & postponendo verbum, _goz�ru_, in pr�senti, vel, _goz�tta_, in
+pr�terito: v.g. _�guenand[~e] goz�ru_, vel _�guen�nde_ _goz�tta_, non
+obtuleram: fit etiam ponendo, _[~i]d[~e] goz�ru_, vel, _id[~e] gozatta_,
+loco _nand[~e] gozaru_, v.g. _�gu�i de gozaru_, vel, _�gueid[~e]
+goz�tta_, non obtuleram, _zonze[~i]d[~e] gozaru_, nesciueram,
+_vochi[~i]d[~e] gozatta_, non cecideram.
+
+Futurum negatiuum est addendo, _m�i_, vel, _m�ji_, radicibus, vel
+pr�sentibus affirmatiuis: v.g. _�gue mai_, vel _�g�ru maji_, non
+offeres.
+
+Imperatiuum fit postposito, _na_, pr�senti indicatiui: v.g. _�g�runa_,
+ne offeras.
+
+Fit etiam anteposito, _na_, & postposito, _so_, radicibus affirmatiuis:
+v.g. _na �gue so_, ne offeras.
+
+Fit etiam postposito, _na_, radicibus: v.g. _�gue na_, ne offeras, _mix�
+na_, ne ostendas, _mesare na_, ne faciatis: radices, qu� finiuntur in,
+_xi_, vel, _ji_, & sunt secund� coniugationis mutant illud in, _e_, ad
+istud imperatiuum: v.g. _so x� na_, vel _s� maraxe na_, ne facias istud,
+_so zonzena_, ne istud cogites.
+
+Optatiuum fit anteponendo, _negauac�ua_, vel _auare_, & postponendo,
+_caxi_, _gana_, imperatiuo negatiuo: v.g. _auare �guru nacaxi_, o si non
+offerres: vel, _n[~e]gauac� ua na �gue s� gana_, idem.
+
+Pr�teritum optatiui fit postposito, _m�no v�_, futuro negatiuo: v.g.
+_�guru mai mono vo!_ o si non obtulisset!
+
+Subiunctiuum ver� negatiuum est conuertendo, _v_, in qua finitur pr�sens
+negatiuum in _[~e]ba_, v.g. _�guen[~e]ba_, cum non offerret.
+
+Pr�teritum subiunctiui est postposito, _r[~e]ba_, pr�terito negatiuo
+indicatiui: v.g. _�guenanda r[~e]ba_, cum non obtulisset.
+
+Futurum est postposito, _qer[~e]ba_, futuro negatiuo: v.g. _niguru mai
+qer[~e]ba_, cum non sit fugiturus.
+
+Subiunctiuum permissiuum fit postposita particula, _d�m�_, pr�senti
+negatiuo, sed mutato _u_, in quo finitur in, _e_, v.g. _�guen[~e] d�m�_,
+quamuis non offerat: dicunt etiam & melius _�guena[~i]demo_, vel,
+_�gue[~i]demo_.
+
+Pr�teritum permissiuum est postposito, _redomo_, pr�terito negatiuo:
+v.g. _�guenanda r[~e]dom�_, quamuis non obtulerat, dicunt etiam,
+_�guena[~i]demo_, vel, _ag�e[~i]demo_, & si non obtulerit.
+
+Futurum permissiuum est postposito, _qer[~e]d�m�_, futuro negatiuo: v.g.
+_�g�ru mai qer[~e]d�m�_, & si non offeret.
+
+Aliud autem permissiuum cum particula, _tom�_, fit postposita pr�dicta
+particula radicibus negatiuis: v.g. _�gu�zutom�_, & si non offert. Fit
+etiam postposito, _tote_, pr�senti subiunctiui: v.g. _�guen[~e]ba tote_,
+tertio modo etiam fit postposito, _mamaio_, vel, _madei�_, pr�senti
+negatiuo: v.g. _�gu�n� mamaio_, vel, _�guenu madeio_, quamuis non
+offerat.
+
+Pr�teritum fit postposito, _ritom�_, pr�terito negatiuo: v.g.
+_�guenandari tom�_, & si non obtulerit. Fit etiam postposito, _tote_,
+pr�terito negatiuo subiunctiui: v.g. _aguenanda r[~e]ba tote_ & melius,
+_�guena[~i]demo_, vel, _�gu�[~i]demo_, quamuis non offerat, vel
+obtulerit.
+
+_Futurum est postposito, _tom�_, futuro negatiuo: v.g. _�gue mai tom�_,
+&si non sit oblaturus, _vochi[~i]demo_, &si non ceciderit._
+
+Infinitiuum pr�sens, pr�teritum, & futurum, est ipsum pr�sens,
+pr�teritum, & futurum negatiuum indicatiui, postpositis _c�to_, vel,
+_to_, v.g. _�guenu c�to_, non offerre, _�guenanda c�to_ non obtulisse,
+_�g�ru mai c�to_, non esse oblaturum.
+
+Aliquando vtuntur pr�senti negatiuo pro pr�terito in omnibus
+coniugationibus: v.g. _mi marax�nu_, non vidi.
+
+Gerundium in, Di, negatiuum, est pr�sens vel futurum negatiuum,
+_�guenu_, vel, _�g�ru mai_, non offerendi.
+
+Gerundium in, Do, fit postposito, _ni_, radicibus negatiuis vel
+pr�sentibus: v.g. _�gu�zuni_, vel, _�guenuni_, non offerendo, idem quasi
+est: _�gue[~i]de_, vel, _�guena[~i]de_, vel, _�gu�zu xit�_.
+
+Gerundium in, Dum, est postposito, _tote_, vel _tame_, pr�senti aut
+futuro negatiuo indicatiui: v.g. _�guenu tame_, vel, _�g�ru mai t�te_,
+ad non offerendum.
+
+Participia negatiua pr�sentis, pr�teriti & futuri, sunt pr�sens
+pr�teritum, & futurum negatiuum postposito, _fito_, vel, _m�no_ v.g.
+_�guenu fito_, non offerens, _�guenanda m�no_, qui non obtulit, _�guru
+mai m�no_, qui non offeret, _�guena [~i]de cara_, vel, _�gue[~i]de
+n�chi_, post non obtulisse: vel postquam non obtulerunt, aut postquam
+non est oblatum.
+
+
+_Secunda coniugatio affirmatiua._
+
+Omnes radices verborum secund� coniugationis finiuntur in, _i_, fitque
+pr�sens mutato, _i_, in, _u_, v.g. _i�mi_: _iomu_, lego. Si radices
+finiuntur in, _chi_, mutant istam dictionem in, _t�u_ v.g. _machi_:
+_mat�u_, expecto. Si finiuntur in, _xi_: mutatur in _su_: v.g. _cor�xi_:
+_corosu_, occido.
+
+Pr�teritum fit. Si radices finiuntur in, _ami_, conuertitur in, _�da_,
+v.g. _cami_: _c�da_, mandi vel masticaui. Si finiuntur in, _ebi_, vel,
+_emi_, mutantur in, _e�da_, v.g. _saq�bi_: _saqe�da_, vociferatus sum,
+_son�mi, soneoda_, inuidi seu habui inuidiam. Si finiuntur in, _�bi_,
+vel, _�mi_, conuertuntur in, _�da_, v.g. _cor�bi: cor�da_, cecidit:
+_c�mi, c�da_, se inclusit. Si finiuntur in _umi_, conuertitur in,
+_�nda_, v.g. _cas�mi_: _casunda_, obtenebratus est, in idem conuertuntur
+qu� finiuntur in, _imi_, v.g. _canaximi, canax�nda_, tristatus est. Si
+finiuntur in, _gui_, illud conuertunt in, _[~i]da_, v.g. _f[~e]gui,
+fe[~i]da_, discissum est: _xini, uru_, facit pr�teritum, _xinda_,
+mortuus est: &, _ini, uru_, facit pr�teritum, _inda_, abiuit: & quantum
+ad hoc sunt sicut secund� coniugationis; quo ad alia ver� tempora sunt
+prim�. Radices qu� finiuntur in, _chi_, vel, _ri_, illud conuertunt ad
+pr�teritum in, _tta_, v.g. _m�chi_: _m�t�u_, facit pr�teritum, _m�tta_,
+accepit, _chiri, u: chitta_, sparsum est, qu� ver� finiuntur in, _xi_,
+vel, _qi_, illud conuertunt in, _ita_, v.g. _cor�xi, u_: _cor�ita_,
+occidit, _qiqi, u_, _qijta_, audiuit, _xiqi, u_, _xiita_, extendit.
+
+Futurum fit conuertendo, _i_, in quo radices finiuntur in, _�_, _ozu_,
+vel _�zuru_, v.g. _iom�_, _iomozu_, vel, _iom�zuru_, leges. Si ver�
+radices finiuntur in, _chi_, mutatur ista dictio in, _t�_, v.g. _machi_:
+_mat�_, expectabo, qu� finiuntur autem in, _xi_, illud conuertunt in,
+_s�_, v.g. _m�xi: u_: _m�s�_, dicam, aut loquar.
+
+Imperatiuum fit conuertendo, _i_, in quo radices finiuntur in, _e_, v.g.
+_iomi_: _i�me_, lege vel legas. Si vero radices finiantur in, _chi_,
+conuertitur in, _te_, v.g. _machi_: _mate_, expecta. Fit etiam
+imperatiuum conuertendo, _nu_, in quo pr�sens negatiuum finitur in,
+_ai_, v.g. ex, _iomanu_, constituendo, _ai_, loco, _nu_, fit, _iomai_,
+lege, & est modus communis etiam terti� coniugationis; sed isto
+imperatiuo vtuntur solum loquendo cum inferioribus.
+
+Futurum imperatiui est futurum absolutum: v.g. _i�m�_, leges, & illo
+vtuntur loquendo cum abiectis personis.
+
+Reliqua tempora optatiui, subiunctiui, gerundij, infinitiui &c. fiunt
+eodem modo & eisdem particulis quibus in prima coniugatione applicando
+singula singulis etiam in modis loquendi.
+
+
+_Secunda coniugatio negatiua._
+
+Radix negatiua secund� coniugationis est conuerso, _i_, in quo radix
+absoluta finitur, in _azu_, v.g. _i�mi_: _iomazu_, radix, non legendi.
+
+Pr�sens fit, si radix affirmatiua finitur in, _chi_, illud conuertendo
+in, _tanu_, vt, _machi_: _matanu_, non expecto. Si finitur in, _xi_,
+mutatur in, _sanu_, vt _cor�xi_: _corosanu_, non occido. Si alio quouis
+modo finiuntur in, _i_, illud conuertunt in, _anu_, v.g. _cor�bi_:
+_corobanu_, non cado.
+
+Pr�teritum est conuertendo, _nu_, pr�sentis in, _nanda_, v.g.
+_corobanu_: _corobananda_, non cecidi, _iomananda_, non legi, reliqua
+ver� tempora proportionaliter sicut in prima coniugatione negatiua.
+
+
+_Tertia coniugatio affirmatiua._
+
+Radices verborum terti� coniugationis finiuntur in, _ai_, _oi_, vel,
+_vi_, qu� finiuntur in, _ai_, conuertunt illud in, _�_, ad faciendum
+pr�sens: v.g. _narai_: _nar�_, disco: qu� finiuntur in, _oi_, vertunt
+illud in, _�_, v.g. _vomoi_, _vom�_, cogito, qu� ver� finiuntur in,
+_vi_, illud mutant in, _�_, v.g. _cui_: _c�_, comedo.
+
+Pr�teritum fit postposito, _ta_, pr�senti: v.g. _nar�ta_, didici,
+_vom�ta_, cogitaui, _c�ta_, manducaui.
+
+Pr�teritum plusquam perfectum fit conuertendo vltimum, _a_, pr�teriti
+perfecti in _e_, & addito verbo, _gozaru_, in pr�senti vel, _gozatta_,
+in pr�terito, vt supra dictum est in prima coniugatione: v.g. _nar�
+t[~e] gozaru_, vel, _narot[~e] gozatta_, iam didiceram.
+
+Futurum fit conuertendo, _i_, in quo radix finitur in, _v�_, _v�zu_,
+vel: _v�zuru_, v.g. _narau� narauozu_, vel, _narau�zuru_ discam. Si ver�
+radix finiatur in, _oi_: conuertitur in, _v�_, _v�zu_, vel, _v�_,
+_zuru_, v.g. _vomoi_, _vomou�_: _vomouozu_, vel, _vomou�zuru_ cogitabo.
+
+Imperatiuum fit postponendo radicibus, _e_, v.g. _naraie_, disce,
+_t�ie_, interroga, _c�ie_, comede. Fit etiam auferendo � pr�senti
+negatiuo, de quo statim, dictionem, _nu_, & constituendo loco eius
+literam, _i_, v.g. _narauai_, disce, _touai_, interroga, _cuvai_,
+comede, hoc modo vtimur cum inferioribus, c�tera sicut in alijs
+coniugationibus.
+
+
+_Tertia coniugatio negatiua._
+
+Radix negatiua terti� coniugationis est conuertendo, _i_, in quo radix
+affirmatiua finitur, in _vazu_, v.g. _narauazu_, _touazu_, _cuvazu_, fit
+vero pr�sens conuertendo, _i_, in, _vanu_: v.g. _narauanu_, non disco,
+_touan�_, non interrogo, _cuvanu_, non comedo.
+
+Pr�teritum fit conuertendo, _i_, radicis, in, _vananda_, v.g.
+_narauananda_, non didici, _t�uananda_, non interrogaui, _cuuananda_,
+non comedi.
+
+Pr�teritum plusquam perfectum est conuertendo, _a_, vltimum perfecti in,
+_e_, & addito verbo, _gozaru_, vel, _gozatta_, v.g. _c� uanand[~e]
+gozatta_, vel _narauana d[~e] gozaru_, non comederam, vel non didiceram,
+c�tera vt in alijs coniugationibus.
+
+Postpositis verbis substantiuis gerundijs in, _Do_, omnium coniugationum
+tam affirmatiuarum; quam negatiuarum: fit sensus, est, vel non est
+factum, quod per gerundium significatur: v.g. _�guete ar�_, iam erit
+oblatum, _c�no qi�ga cait[~e] gozaranu_, hic liber non est scriptus,
+_�gue[~i]de ar�zu_, nondum obtulerit. Verba ver� substantiua sunt,
+_gozaru_, _gozaranu_, _voru_, _uori nai_, _dea_ vel _gia_: _deuanai_,
+_aru_: _aranu_, vel, _gozaranu uoru ��rinai_, & vnumquodque, ex illis
+sequitur regulas communes su� coniugationis.
+
+Postpositis etiam verbis substantiuis infinitiuis omnium coniugationum
+fit sensus qu�d est, fuit, erit; vel non, id quod per infinitiuum
+significatur: v.g. _�guru c�to ar�_, erit hoc quod est offerre: idest
+offeret, _nar�ta c�to gozarumai_, non addiscet, & dicta verba
+substantiua habent omnia sua tempora iuxta secundam coniugationem ad
+quam pertinent, quia eorum radices finiuntur in _i_, _ari_, _u_:
+_gozari, u._
+
+
+_Coniugatio verbi substantiui negatiui._
+
+Verbum substantiuum negatiuum est, _nai_, vel, _gozanai_, vel,
+_uorinai_, quod significat non esse, eius radix est, _naqu_ vel,
+_gozanaqu_, aut, _uorinaqu._
+
+Pr�teritum est conuertendo, _i_, in quo pr�sens finitur, in, _c_, &
+postponendo illi pr�teritum, _ari_, _u_, quod est, _atta_, v.g.
+_nacatta_, vel, _gozanacatta_, non fuit, c�tera tempora sunt coniugando,
+_ari_, _u_, per secundam secundum temporum exigentiam.
+
+Imperatiuum est, _nacare_, vel, _nanaiso_, vel, _naina_, ne sis.
+
+Subiunctiuum est conuertendo, _i_, pr�sentis in, _qer[~e]ba_, v.g.
+_naqer[~e]ba_, vel, _gozana qer[~e]ba_, cum non esset vel sit.
+
+Subiunctiuum permissiuum est conuertendo, _i_, pr�sens in,
+_qer[~e]d�m�_, v.g. _gozana qer[~e]d�m�_, etiam si non sit.
+
+Pr�teritum huius subiunctiui est postposito, _r[~e]domo_, pr�terito
+indicatiui: v.g. _nacatta r[~e]domo_, quamuis non fuit.
+
+Substantiuum cum particula, _tomo_, est illam potponendo radici: v.g.
+_naqutomo_, etiam si non sit. Gerundium est, _n�_, _n�te_, vel, _naqu
+xit�_, vel, _nacatte_, cum non sit. C�tera vt supra cum verbo, _ari_,
+_u_: superaddito, & coniugato per secundam.
+
+Nomina adiectiua quando non antecedunt verbis, coniugantur per se sicut
+verbum substantiuum negatiuum: illa inquam nomina adiectiua, qua� supra
+dictum est finiri in, _ai_, _ei_, _oi_, _ui_, _ij_, eorum radices sunt
+conuersa, _i_, vltima in, _qu_, v.g. _fucacu_, radix profundi, �,
+_i�qu_, radix boni, �, _x[~i]guequ_: radix densi, �, _uar�qu_, radix
+mali, �, mali, _uonajiqu_: radix eiusdem &c.
+
+Pr�sens est ipsa vox adiectiui: v.g. _ioi_, bonus, a, um, _fucai_,
+profundus, a, um, _uarui_, malus, a, um, _uonaji_, idem, eadem, idem.
+
+Pr�teritum est conuertendo, _i_, adiectiui in, _c_, vel, _q_, &
+postposito verbo, _ari_, _u_, illud coniugando secundum exigentiam
+orationis in omnibus temporibus.
+
+Permissiuum cum, _tom� fuc�qu tom�_, vel, _fuc�i tom�_, quamuis
+profundum.
+
+Gerundium in, do, _fuc�te_, cum esset profundum, _i�te_, cum sit bonum,
+_var�te_, cum sit malum, _c�na xi�te_, cum sit triste, _xingueo te_, cum
+sit densum. Sunt etiam, _fuc� xite fucaqu xite_, vel, _fucac�tte_, & sic
+in alijs: v.g. _i�xite_, _i�qu xite_, _iocatte_.
+
+Adiectiua finita in na, non coniugantur; gerundia tamen in do, solent
+habere: v.g. _aqiracana_, pro gerundio, _aqir�cani xite_, c�m esset
+clarum; idem, _aqiraca de_, _aris�na_, habet _arisoni xite_, cum sit
+apparens vel verisimile, _i�n�_, habet, _��ni_, v.g. _i�i y�ni xit�_,
+cum sit boni modi, vel habeat bonum modum, _c�v�ga fuc�te vatarananda_,
+quia stauius erat profundus non transuadaui, _xeb�te irar�nu_, quia
+strictum, non est intrabile, _var�te cu varenu_, non est comestibile vel
+non potest comedi, quia malum. C�tera tempora adiectiuorum sunt vt
+dictum est, cum verbo, _ari_, _u_, coniugato secundum exigentiam
+orationis. Coniugatio etiam negatiua est cum eodem, _ari_, _u_, v.g.
+radix est, _fuc�car�zu_, pr�sens ver� est, _fuc�car� nu_, non est
+profundum. Pr�teritum, _fucacarananda_, non fuit &c.
+
+
+_De Particulis conditionalibus._
+
+Quinque sunt particul� facientes orationem conditionalem, _naraba_, _ni
+v�ite va_, _r�ba_, _va_, _ba_, du� secund� postponuntur omni verbo tam
+affirmatiuo, qu�m negatiuo in pr�senti, pr�terito, & futuro, & cum illis
+remanet verbum conditionale: v.g. _n[~i]g�ru naraba_, si fugis, _i�da ni
+u�ite va_, si legistis, _nara v� naraba_, si disces, _cu vazu ni v�ite
+va_, si non comedis, aliquando tollitur _voi_, �, _ni voite_, v.g.
+_�gue� ni va_, si offeres, _�gueta r� ni va_, si obtuleris. Tollitur
+etiam aliquando, _voite_, & remanet solum, _ni_, v.g. _mair� ni c�so_,
+_n�n g�r� ni m�s�zure_, si ibo vel ierim significabo illi amicabiliter,
+_xitar� ni c�so_, _fais�cu t��qu maji qer�_, si fecissem; non habuisset
+effectum, diligentia & persuasio.
+
+Particula, _raba_, postponitur pr�teritis: v.g. _nar[vo]ta raba_, si
+didicissem, _narauananda raba_, si non didicissem.
+
+Particula, _va_, postponitur radicibus negatiuis omnium trium
+coniugationum; v.g. _�gu�zu va_, si non offero, _iomazu va_, si non
+lego, _narauazu va_, si non disco, _naqu va_, si non est, _fucacarazu
+va_, si non esset profundum.
+
+Particula ver�, _ba_, habet eumdem effectum & iungitur etiam radicibus,
+quibus, _va �guez[~u]ba_, _iomaz[~u]ba_ _narauaz[~u]ba_, si vero dicta
+particula, _ba_, ponatur loco, _zu_, radicibus negatiuis, fit
+conditionalis affirmatiua oratio: v.g. _�gu[~e]ba_, si offero, _iom�ba_
+si lego, _narau�ba_, si disco, _iocaraba_, si est bonum: particula ver�,
+_ua_, non solum postponitur radicibus negatiuis adiectiuorum: sed etiam
+affirmatiuis: v.g. _fucaqu ua_, si es profundum, _uonajiqu ua_, si est
+idem: aliquando hoc verbo vtuntur ac si dicant: si non est valde
+molestum: facias hoc: dicunt etiam, _�gue majiq� ua_, si non offeres.
+
+Particula, _ni u�ite ua_, supra posita iungitur etiam aliquando
+nominibus, & quasi supplet verbum substantiuum: v.g. _j� j� n� uoite ua
+uqe tor�_, accipiam si est valde bonum vel optimum, _cur�xicarazaru gu�
+ni u�ite ua_, si non fuerit molestum vel res molesta.
+
+Particula, _saie_, posita in oratione, vbi est aliqua particula ex
+conditionalibus sensui orationis addit virtutem: v.g. _fune saie mairu
+naraba_, si venerit aliquod nauigium, _sonata saie uocutabire naqu ua_,
+si non est defessus, ac si diceret: ex mea parte, vel quod ad me attinet
+ego non sum defessus.
+
+Supplet etiam aliquando particula, _saie_, conditionalem: v.g. _Niffon
+no x�co cu ni saie cai�na c�t� gozaru f�don�_, si ergo in regno paruo
+Iaponi� inueniuntur & sunt res huiusmodi, ac si dicat; quanto magis
+erunt in magnis, _c�co m�to no tocai n� saie mei uacu itasu i�n[~i]
+gozaru f�doni &c._ si ergo in nauigationibus, qu� hic fiunt, valde
+patior &c. _fito saie c�quai suru m�no u� iurusu ni iuan ia, Deus ni
+uoite uoia?_ si ergo homo ingnoscit homini p[oe]nitenti, quanto magis
+Deus? _c�re f�do xei uo iru ru saie c�to narican�ru ni; ucato xite ua,
+ic�deca banji canauozo?_ si tot adhibendo vires vix potui fieri; si
+leuiter fuisset factum quomodo potuisset fieri seu finiri? _c�re saie
+xinicui ni_, si ergo hoc est difficile, _fune de saie ioio t�uita ni_,
+_cachi ua nananaca naru mai_, si nauigio vix perueni; pedes absque dubio
+non potuissem.
+
+
+_De verbo potentiali._
+
+Postposita particula, _ro_, pr�sentibus & futuris verborum illa facit
+potentialia: v.g. _�guru ro_, forsan offert, _n[~i]gueozuru_, fortassis
+fugiet.
+
+Pr�terita fiunt conuertendo, _ta_, in, _t�u_, & addito, _ro_, v.g.
+_�guet�uro_, fortassis obtulit. Si ver� postponatur pr�teritis
+negatiuis, _da_, in quo finiuntur, debet mutari in, _zzu_, v.g.
+_�guenanzzuro_, possibile est non obtulisse, vel quod non obtulerit, vel
+obtulit.
+
+Fit etiam potentiale pr�sens postposito, _arozu_, vel alio futuro,
+infinitiuo: v.g. _�g�ru c�to m� ar�zu_, vel, _�gue m� x�zu_, forsan
+offert.
+
+Pr�teritum est postposito futuro pr�terito: v.g. _�gueta c�to mo arozu_,
+forsitan obtulit.
+
+Futurum, _�gue� c�to mo arozu_, forsan offeret, idem etiam est in
+negatiuis: v.g. _�guenu_, vel, _�guenanda_, vel, _�guru mai c�to mo
+arozu_, possibile est quod non offert, obtulit, vel offeret, & quando
+volumus dicere, ita erit: loco, _c�to_, ponimus, _mono_, v.g. _noxenanda
+mono dear�zu_, fortassis non introduxerunt in nauigium, _iqi ch[~i]gota
+mono dearozu_, non se obuiauerunt in via, _moreqicoieta mono de gozaro
+ca to zonzur�_, credo si forsan est diuulgatum.
+
+Ad significandum fieri significatum nominum adiectiuorum postponitur
+verbum, _nari_, _u_, coniugatum secundum exigentiam temporis ipsis
+adiectiuis aduerbialiter sumptis: v.g. _fuco naru_, fit profundum, _uaru
+natta_, factum est malum: dicitur etiam _fuco aru_, est profundum,
+aliquando etiam dicunt, _fuco nai_, non est profundum, & hoc modo
+loquendi vtuntur etiam coniugando _nai_, modo supra dicto secundum
+exigentiam temporis, iuxta sensum orationis: etiam dicunt potentialiter,
+_fuco nai coto mo arozu_, forsan erit hoc, quod est, non esse profundum.
+
+
+_Verba irregularia quo ad coniugationes._
+
+Verbum, _qi_, _uru_, quod est venio, is: habet pr�sens, _q�ru_, venio,
+_qita_, veni, _c�zu_, veniam, _coi_, vel, _coio_, veni, _qitar[~e]ba_,
+cum venerit, vel si venisset, _qitar[~e]domo_, qu�uis venit, & radicem
+negatiuam, _c�zu_, & pr�sens negatiuum, _conu_, non venio, _m�de_ radix
+verbi delector, aris, habet pr�sens _m[~e]zz�ru_, & gerundium in do,
+_medete_, delectando se, _cui_, radix verbi p[oe]niteo, es, vel tristor,
+aris, habet pr�sens, _cuiuru_, & gerundium in do, _cuite_, p[oe]nitendo,
+& radicem negatiuam, _cuizu_, & pr�sens negatiuum, _cuinu_, non
+p[oe]nitet, _araie_, radix verbi sum, est, fui: habet pr�sens,
+_arai�ru_, siue, _aroru_, est: _furi_ radix verbi veterasco: habet
+pr�teritum, _furita_, inueteratus est, & gerundium in do, _f�rite_,
+inueterando, _fe_, radix verbi transeo, is, habet pr�sens, _furu_,
+transit; & pr�teritum, _feta_, transit, _Tari_, _u_, est verbum
+significans rem esse completam & integram: habet pr�sens, _taru_,
+sufficit, pr�teritum, _tatta_, completum fuit, & futurum, _tari maraxo_,
+erit perfectum vel sufficiet: & radicem negatiuam, _tarazu_, pr�sens
+negatiuum, _taranu_, pr�teritum, _tarananda_, non fuit sufficiens,
+futurum, _taru mai_, non erit sufficiens, imperfectum subiunctiui
+_taran[~e]ba_, cum non sufficeret.
+
+Permissiuum, _taran[~e] domo_, infinitiuum negatiuum, _taranu coto_,
+gerundium ver� in do, _tara[~i]de_, vel, _Tarazu xite_, verbum _taxi_,
+_tasu_, quod significat adimplere, seu perficere, habet futurum, _taxi
+mar�x�_, perficiam, _tasanu_, vero est eius pr�sens negatiuum. _Tari_,
+autem radix verbi, _taro_, quod significat esse perfectum, habet
+pr�teritum negatiuum, _tara uananda_, non fuit perfectum, &
+subi[~u]ctiuum, _tara uan[~e]ba_, cum non esset perfectum, &
+permissiuum, _tara uan[~e] domo_, & infinitiuum, _tarauanu c�to_, &
+gerundium in do, _Taraua[~i]de_, vel _Tarauaxu xit�_: _uocotari_, vero
+est radix verbi, _uocotaru_, pro eo quod est deficere: habet
+infinitiuum, _u�cotaru coto_, & radicem negatiuam, _uocotarazu_, &
+pr�sens negatiuum, _vo cotaranu_, _voi_, est radix verbi quod habet
+pr�teritum, _uoita_, inueteratus est: &, _uoitaru_, quod est idem. Et
+pr�sens negatiuum quod est, _uoinu_, & gerundium in do, _uoite_: _urei_,
+radix verbi tristor, aris, habet pr�sens, _vre�_, & imperatiuum,
+_vreio_, & infinitiuum, _vreoru coto_, & gerundium in do, _vreite_:
+_Tomi_, radix verbi, _tomu_, vel, _tomeru_ quod est ditor, aris, vel
+diues fieri, habet pr�teritum, _tonda_, gerundium in do, _tonde_, &
+radicem negatiuam, _tom�z�_, _sa[~i] guiri_, _u_, significat idem quod
+pr�eo, is, vel anticipor, aris, habet pr�teritum, _sa[~i] guitta_, &
+gerundium in do, _sa[~i] guitte_.
+
+
+_De verbo adhuc, & de eius formatione & differentijs._
+
+In ista lingua sunt verba actiua simplicia; & actiua etiam faciendi
+facere, passiua etiam, neutra, & impersonalia. Omnia ver� coniugantur
+per tres coniugationes supra positas secundum quod eorum radices iam
+disposit� & ex illis verba formata, terminantur.
+
+Ex aliquibus nominibus adiectiuis aliqua procedunt verba: v.g. _cat�i_,
+est durus, a, um, ex quo exeunt, _cat�me_, _uru_, induro, as, actiuum,
+_catamari_, _u_, induresco, is, neutrum, & _catamer�re_, _uru_, induror,
+aris, passiuum, ex _canaxij_, adiectiuo quod est tristis, e, exit,
+_canaximi_, _u_, quod est tristor, aris.
+
+Verba faciendi facere, formantur istis particulis, _s�xe_, vel, _xe_,
+prima postponitur radicibus secund� coniugationis; secunda ver�
+radicibus secund�, & terti�, fiunt autem postpositis pr�sentibus
+negatiuis, auferendo _nu_, in quo finiuntur & ponendo loco eius
+pr�dictas particulas: v.g. _�guesaxe_, _uru_, offere facio, is,
+_iomaxe_, _uru_, legere facio, is: _narau�xe_, _uru_, discere facio, is,
+& omnia remanent secund� c�iugationis quia particul� finiuntur in, _e_;
+aliquando etiam, &si raro, solet postponi particula, _saxe_, verbis
+secund�, & terti� coniugationis, sed tunc ornantur seu honorantur
+pr�dicta verba cum particula, _rare_, v.g. _iomas�xe rare_, _uru_,
+_Padre ua d�juc�ni cathecismo vo narauasaxeraruru_, Pater iubet suo
+ministro vt discat catechismum, _m�no no f�n vo fito ni i�masaxerar�ru_,
+facit legere originale.
+
+Verba passiua fiunt particulis, _rare_, & _re_, particula, _rare_,
+iungitur actiuis secund� coniugationis modo iam dicto tollendo scilicet,
+_nu_, a negatiuo: v.g. _�guerare_, _uru_, offeror, eris, _iomare_,
+_uru_, legor, eris, _naravare_, _uru_, discor, eris, his vtuntur in
+sensu passiuo legi ab alio, vel esse, aut non esse legibile: v.g. sunt
+etiam alia passiua qu� procedunt ex neutris vel ex habentibus
+significationem neutralem, qu� quidem formantur cum particulis, _rare_,
+&, _re_, formata tamen non regunt casus c�munes passiuorum (de quibus
+infra) sed verborum ex quibus procedunt: v.g. ex, _�gari_, _u_,
+procedit, _�garare_, _uru_, & quia, _�gari_, _u_, quod significat
+ascendo, is, regit accusatiuum, etiam illum regit, _�garare_, _uru_,
+v.g. _c�no iamaie �gararenu_, non potest ascendi ad istum montem vel
+iste mons non est ascendibilis, _xir�cara derarenu_, non potest exiri ex
+castello, _Xeb�te irar�nu_, n� potest intrari quia strictum seu
+angustum, _c�no michi va arucarenu_, non potest ambulari h�c via, _nat�u
+vac�co ni irare mai_, non erit hoc habitabile tempore veris, _c�no
+f[~u]d[~e] de va cacarenu_, non potest scribi isto calamo, _fim�ga n�te
+cacarenanda_, non potuit scribi ex defectu temporis, _c�nob�n ni c�so
+cacaruru m�no de gozare_, hoc sane modo bene scribitur, _ax[~i]ga it�te
+aru carenu_, non potest ambulari dolentibus pedibus: omnia ergo verba
+passiua sunt secund�: verba neutra sunt qu� habent significationem
+neutralem: v.g. aperiri per se & non ab alio: v.g. _iv�gatoruru_, pisces
+capiuntur, _caj[~e]ga tor�ru_, ventus cessat, _it�ga qiruru_, filum
+rumpitur, _j[~i]ga iom�ru_, litera ben� legitur, _aqi_, _u_, aperior,
+iris, _qiri_, _u_, est scindo, is, actiuum, _qirare_, _uru_, est
+scindor, eris, passiuum, _qire_, _uru_, est scindor, eris, neutraliter
+est etiam quando gladius bene scindit quia est acutus, _qiraxe_, _uru_,
+est verbum faciendi facere quod significat scindere facio, is, _�gue_,
+_uru_, est leuo, as, _�guerare_, _uru_, leuor, aris, passiuum, _�gue
+saxe_, _uru_, leuare facio, is, _�gari_, _u_, leuor, aris, neutrum,
+_�garare_, _uru_, esse ascendibile, _�garaxe_, _uru_, leuari facio, is,
+vel quod se leuet facio, facis: si ver� illis adiungantur particul�
+honoris (de quibus infra) faciunt alias combinationes: adiectiua ver�
+quando coniungantur habent significationem neutralem: v.g. _fidarui_,
+esurio, is, _fucacatta_, fuit profundum.
+
+Verba impersonalia non nominant, neque exprimunt personam: v.g. _mi uo
+fatasu tom� it�uvari vo iuanu mono gia_, etiam si quis moriatur non
+debet mendacium dicere, _m�no m� tabezu saqe mo noma[~i]de ichinichi
+fataraqu m�no ca?_ potest ne laborari per totum diem integrum nihil
+comedendo & non bibendo vinum? _Xujin n� mai[~e] de s�no i�na c�to v� i�
+mono ca?_ possunt ne dici huiusmodi coram Domino? Quoad coniugationes
+ver� sequuntur regulas radicum quibus efficiuntur.
+
+Radices omnium verborum cuiuscumque sint coniugationis, possunt adhuc
+extrahi & deduci ad alias coniugationes si illis superaddantur particul�
+honoris, secundum literas, in quibus pr�dict� particul� honoris
+finiuntur, particul� ver� sunt _maraxi_, _uru ari_, _u saxerare uru_,
+_xerare uru_, _nasare uru_, _saxemaxi u_, _tamai �_, _rare_, _re_.
+
+Particula, _maraxi_, non addit honorem rei de qua loquimur; sed loquimur
+honorate attendendo ad personam coram qua loquimur: v.g. _cui_ _�_,
+significat id quod comedo, is, seruus autem coram Domino non dicet,
+_n�zumi gac�ta_, mures comederunt caseum: v.g. sed, _n�zum[~i]ga c�i
+maraxita_, notandum etiam quod _cui_ _�_, secundum se est terti�
+coniugationis quia finitur radix in, _vi_, addito ver�, _maraxi_,
+redditur prim�: quando referimus aliquid de aliqua natione verbum non
+honoramus; sed sol�m attendimus ad personam cum qua loquimur ad addendum
+illi vel non particulam seu verbum, _maraxi_, _uru_, v.g. coram
+inferiori dicemus, _Nan ban jin va c�re vo cuvanu_, coram persona ver�
+nobili dicemus, _Nan ban jin va core vo cui maraxenu_, Europei hoc non
+manducant, _Ari_, _u_, postponitur radicibus omnium verborum; & illa
+honore afficit mediocri: v.g. _m�dorari� ca?_ reuerteris ne? Si ver�
+anteponatur illis sic constitutis, _vo_, honorantur verba satis: v.g.
+_vom�dori ar�ca?_ reuertetur ne vestra dominatio? _Tono sama vo xini
+atta toqi_, quando dominus mortuus est, _Deus cono xecai uo gosacu
+atta_, Deus creauit hunc mundum, his particulis vtimur loquendo cum
+personis honoratis quas diligimus, & cum quibus habemus amicitiam.
+
+Particula, _nasare uru_, honorem supremum, aut satis magn[~u] dat
+verbis; postponitur ver� eorum radicibus: v.g. _Deus cono xecai uo go
+sacu nasareta_, Deus creauit hunc mundum.
+
+Particul�, _rare_, & _re_, honorem quidem pr�stant significatis,
+verborum, quibus adduntur; sed mediocrem; & non magnum: postponitur
+autem, _rare_, & pr�cipu� si loquamur de absentibus, pr�sentibus
+negatiuis ablato, _nu_, & constituendo particulam pr�dictam eius loco:
+v.g. _�gue rare_, _uru_, est offero, rs, quando offerens est persona
+mediocris honoris & reuerenti� coincid[~u]t cum passiuis in literis; sed
+casibus quos regunt, distinguuntur: particula, _re_, postponitur verbis
+secund� & terti� eodem modo: v.g. _iom�re_, _uru_, _narav�re_, _uru_,
+legere & discere personam boni nominis, hoc modo loquimur de �qualibus &
+seruus etiam de domino suo, non cum conseruis; sed cum gente nobili.
+
+Particul�, _s�xe maxi_, &, _xemaxi_, eundem tribuunt honorem quem,
+_�ri_, _u_, & quem, _rare_, & _re_, postponitur, _saxe m�xi_, _u_,
+radicibus secund�, vel pr�senti negatiuo, ablato _nu_, & constituto,
+_saxe m�xi_, _u_, loco eius: v.g. _�guesaxe m�su_, offert, _maxi_, _u_,
+vero postponitur negatiuis secund� & terti�, ablato, _nu_, v.g.
+_iomaxem�su_, legit, _naravaxe m�su_, discit.
+
+Particul�, _saxe rare_, _uru_, _xer�re_, _uru_, magnum tribuunt honorem,
+prima postponitur pr�senti negatiuo verborum secund� coniugationis,
+ablato, _nu_, secunda ver� postponitur negatiuis secund� & tertiae eodem
+modo: v.g. _�gue saxe raruru_, offero, rs, _iomaxe rar�ru_, lego, is,
+_naravaxe rar�ru_, disco, is, quia vero h�c coincidunt in literis cum
+verbis faciendi facere honoratis; ad tollendam �quiuocationem, vtimur
+particula, _ari_, _u_, anteposita, _vo_, verbis: v.g. _yomaxe aru_,
+lego, is, _nara vaxe aru_, disco.
+
+Verba passiua, de quibus infra, possunt admittere particulam, _saxe
+rare_, _uru_, v.g. _via mavare saxe raruru_, honoror, aris.
+
+Particula, _tamai_, _�_, tribuit supremum honorem: illa vtimur loquendo
+de Deo, sanctis, regibus, & imperatoribus: postponitur vero radicibus
+verborum, qu� efficit terti� coniugationis: postponitur etiam radicibus
+passiuorum loquendo de Deo: v.g. _Deus filio, vmare tam� t�qi_, quando
+Dei filius natus est, _Deus �gamerare tamo_, Deus honoratur.
+
+Particula, _tate mat�uri_, _u_, humiliat significatum verbi cui
+adiungitur: postponitur autem radicibus verborum affirmatiuorum: v.g.
+_Deus vo gotaixetni zonji tate mat�uru c�tova ichi s[~u]gureta j�n gia_,
+amare Deum est suprema virtus: admittit tamen h�c particula honorem �
+particula, _re_, mutato _e_, in quo finitur in, _a_, v.g. loquendo de
+sanctis respectu Dei dicemus _Sancto_ _Domingo, Deus vo gotaix�t ni
+zonji tatemat�urareta_, Sanctus Dominicus dilexit Deum.
+
+Particula etiam, _m�r�xi_, potest ad honorem eleuari particula, _rare_,
+v.g. _t�no i�ri c�n� c�to vo Padre ni vat�xi mai raxerareta_, Dominus
+tradidit hanc rem patri.
+
+
+_De aliquibus verbis qu� de se habent honorem determinatum._
+
+_Mesare_, _uru_, significat facere quamcumque actionem quam potest, &
+est decens facere personam nobilem, vt est comedere, bibere, nauigare,
+equum ascendere &c. _v�xerare_, _uru_, significat loqui personam
+nobilem, _uomaraxi_, _uru_, _vomaraxi_, _ari_, _u_, significat dare
+personam nobilem, _uoxe_, _uru_, &, _u�xe ar[~i]_, _u_, significat loqui
+vel pr�cipere personam mediocrem.
+
+Verba quibus anteponuntur, _u�xe_, vel, _mexi_, eundem habent honorem
+cum illis; & absque illis: v.g. _u�xe t�uqerare_, _uru_, quod est
+pr�cipio, is, &, _m�xi t�uca uare_, _uru_, quod est seruio, is, est idem
+quod, _t�uqerare_, _uru_, &, _t�uca uare_, _uru_, ad vocandum imperatiue
+dicimus, _coi_, seruo vel inferiori, _i�r�i_, dicitur non tam inferiori,
+_uax�i_, est aliquantulum melius, _�ogiare_, est superior modus vocandi,
+_g�zare_, veniat vestra dominatio, _gozaro_, vero in tempore futuri est
+honorabilior modus quia est sine imperio, _uo[~i]de nasarei_, vel,
+_uo[~i]de nasare�_, vel, _uo[~i]de nasarei caxi!_ est veniat vestra
+dominatio: vel, � si veniat vestra dominatio! _cudasare_, _uru_,
+significat dare personam nobilem, _tamauari_, _u_, dare personam nobilem
+inferiori, _tam�ri_, _u_, dare personam mediocrem, _mizzu uo nomax�te
+tamore_, da mihi bibere aquam, _cudasare_, _uru_, & _tam�ri_, _u_,
+significat comedere personam humilem cibum honorando: _c�xi mexi_, _u_,
+&, _qicoximexi_, _u_, est comedere, vel audire personam nobilem, _uoboxi
+mexi_, _u_, &, _uoboxi mesare_, _uru_, cogitare personam nobilem,
+_saxerare_, _uru_, facere personam nobilem & idem _nasare_, _uru_,
+_asobaxi_, _u_, &, _asobasare_, _[~i]uru_, significat facere personam
+nobilem quidquid illi est decens: v.g. venari, scribere legere,
+recitare, _ii_, _�_, est loqui humiliando loquentem, & rem de qua
+loquitur, &, _mexi_, _u_, significat etiam loqui honorando personam, &
+rem de qua: vnde non recte dicam _mi ni m�xe_, dic mihi; sed, _mi ni
+iie_, neque dicam, _tono ni iie_ dic domino, sed, _t�no ni m�xe_:
+_mairi_, _u_, significat ire ad locum cui honor debetur: v.g. _iglesia
+ie maire_, eas Ecclesiam, _c�re_, _uru_, &, _tor�xe_, _uru_, significat
+dare, humiliando personam cui datur, _cui_, _[vu]_, est comedere sine
+aliquo respectu, _mexi_, _u_, est etiam comedere; sed est vrbanum: v.g.
+coram honestis non dicam, _m�xi uo c�i maraxita_; sed, _m�xi uo tabe
+maraxit�_, comedi, _mairi_, _u_, vel, _uomairari_ _u_, est comedere
+personam nobilem vel mediocrem, _�gara xerare_, _uru_, &, _uo�gari ari_,
+_u_, est modus nobilior, _qiqi_, _u_, est audire vt cumque; _uqe tama
+uari_, _u_, vero &, _uqetam�ri_, _u_, est audire honorando personam �
+qua auditur: v.g. _goiqen uo uqetam�tta_, vestra consilia audiui, _m�xi
+�gue_, _uru_, est loqui humiliando se loquentem, & honorando personam
+cui dicitur, _m�xi ire_, _uru_, loqui inter �quales, _ch�mon xi_, _uru_,
+audire sermones Dei, _gor�nji_, _zuru_: vel, _goranjerare_, _uru_, est
+aspicere rem nobilem, _xi_, _uru_, est facere in communi, _itaxi_, _u_,
+est facere; sed dicitur modo vrbano, _t�ucamat�uri_, _u_, est facere,
+humiliando se qui facit.
+
+
+_Aduertenti� circa coniugationes verborum._
+
+Anteposita particula, _nama_, omnibus verbis inquocumque tempore;
+significant actionem m�le & non perfect�: v.g. _n�ma ar�_, m�le lauo,
+_namaiaqu_, male asso.
+
+Antepositis particulis, _t�ui_, _cai_, _uchi_, _f�xe_, _uoi_, _ai_,
+_t�ri_, verbis; non mutant significationem; aliquam tamen energiam, &
+efficaciam significatis tribuunt: v.g. idem est, _uchi c�bosu_, quod,
+_c�b�su_, effundo, _faxe noboru_, quod, _noboru_, ascendo, is, _u�xi
+c�mi_, _u_: quod, _c�mi_, _u_, includo, is, _ai ca uari_, _u_, id[~e]
+est, quod, _cauaru_, transmutor, aris, _t�uimauari_, _u_, idem est quod,
+_ma uari_, _u_, circuo, is, &, _t�ri fir�gue_, _uru_, idem quod
+_fir�gue_, _uru_, extendo, is.
+
+Particula, _qitte_, est gerundium in, _do_, verbi, _qiri_, _u_, &
+postposita aliquibus radicibus verborum, magnam efficaciam illis
+tribuit: v.g. _tanomiqitte_, magnis pr�cibus obsecrando, _uom�i q�tte_,
+magnam assumendo resolution[~e]: vtimur etiam verbis, _tanomi qiri_,
+_u_, &, _uomoiqiri_, _u_.
+
+Anteposita particula, _ma_, aliquibus nominibus seu verbis dat
+significato vigorem: v.g. _mamuc�i_, valde pr�sens, _macur�i_, valde
+nigrum.
+
+Particula seu radix verbi, _mac�ri_, _u_, anteposita verbis
+significantibus motum facit verba modesta, & vrbana satis: v.g. _macari
+noboru_, ascendo, is, _macari c[~u]dari_, _u_, descendo, is, _macari i_,
+_iru_, ad sum: es.
+
+Postposita particula _va_, in oratione confirmat id quod antea dixerat
+quasi gloriando se illud pr�dixisse: v.g. _fune ua cuchi not�u ie iru
+u�_, nauigium intrat, _cuchinot�u_, ac si dicat, nonne ego bene dicebam?
+_aru ua_, vide si est sicut ego dixi!
+
+Particula, _a[~i]dani_, significat inter, idest tempus quod in aliqua
+actione consumitur: v.g. _�gura a[~i]dani_, inter offerendum, vel dum
+offert, _i�da a[~i]dani_, dum legit, _narau�zuru a[~i]dani_, dum discet.
+
+Particula, _ga_, significat, sed: v.g. _s�i� ga; nanto ar� ca?_ sic
+dicunt; sed quomodo erit vel si erit nescio certe, _f�ri ua f�ru
+ma[~i]ga, fune uo dasu c�to nar� ca xiranu_, profecto non pluet; sed
+nescio vtrum poterit extrahi nauigium, _sono qinpenni ua gozaru
+ma[~i]ga; d�co cara toraxerar�ru zo?_ non erunt apud vicinos vel in
+circuitu, vnde ergo afferunt?
+
+Particula, _got�qu_, postposita pr�sentibus, pr�teritis & futuris
+significat, eo modo quo: v.g. _coxirai�r[~u] got�qu_, sicut, vel eo
+modo, quo ornas vel perficis, _qiita got�qu_, sicut audiui, aliquando
+est, _g� got�qu_, v.g. _m�xit� g� gotoqu_, sicut dixit, _caraca u�z�
+got�qu_, comodo quo contendam vel rixabor idem facit particula, _ioni_,
+v.g. _Nifon no cat�gui uo xirareta ioni, u�xerar�ru_, loquitur sicut qui
+scit consuetudines Iaponi�, _m�su i�ni_, sicut dico, vtuntur etiam
+particula, _furi_, ad eundem finem v.g. _Toza no chij�cu uo nogare� zuru
+tameni catana uo saita f�ri uo mixerareta_, ostendit se accinctum
+gladio, vt euaderet imminens infami� periculum, _minu furi uo
+saxerareta_, ostendit se non vidisse.
+
+Particula, _saie_, vtuntur ad significandum nec dum: v.g. _mma saie
+nacatta_, equi nec dum fuer[~u]t, _cot�ba saie xiranu m�no_, neque loqui
+scit, _ji saie mixiranu m�no_, nec dum literas cognoscit vtuntur etiam
+eadem particula ad exaggerandum aliquid v.g. _q[~i]den to saie
+mox[~e]ba_, sufficeret si diceres te esse, _Padre no t�ucauar�ru to
+saie, m�x[~e]ba_, si dixisset sol�m quod patri seruiebat: ac si diceret:
+hoc sufficeret vt &c.
+
+Particula, _qere_, est confirmatio & terminatio orationis, & significat;
+itaque: v.g. _maitta qere_, venit itaque, _sate s��ru qere_, res denique
+sic se habet.
+
+Particula, _c�so_, est magni momenti inter Iapones vtuntur enim illa in
+primis in sensu aduersatiuo: v.g. _c�re c�so i� gozare_, hoc est ver�
+bonum: si oratio inqua inuenitur pr�dicta particula finiatur in verbo,
+tale verbum finitur in, _e_, vt in oratione posita: si autem verbum sit
+in tempore pr�terito additur illi, _re_, v.g. _i� c�so gozatta re!_ bene
+veneris! deficit h�c regula vel quando oratio non finitur in verbo aut
+adiectiuo: v.g. _c�re c�so xix� y�_, hic est verus magister: vel quando
+post particulam, _c�so_, est in oratione gerundium finitum in, _te_, vel
+permissiuum cum particula, _tom�_, aut pr�terita potentialia finita in,
+_t�ur[vo]_, vel, _zzur�_, v.g. _uare coso iro iro xinro t��camat��tte
+cutatireba t�xii�rini nari maraxita_, patiendo multos & diuersos labores
+vere factus sum senex defessus, & lassus, _uare c�so corosar�ru tomo_,
+ego enim & si occidar &c. _fara c�so tatt�uro_ forsan fuit iratus, _sato
+chicaqer[~e]ba coso f[~i]ga miiure_, videtur iam ignis quia prope est
+vicus: h�c oratio finitur in _e_, quia non est in ea regul� exceptio,
+_u�xerar�ta coto domo uo go c�qua[~i] de cos� gozar�zure_, absque dubio
+facietis p[oe]nitentiam de ijs qu� dixistis, _cataji qen� cos� gozare_,
+tibi valde congratulor & gratias ago: quando aliquis interrogat quis
+fecit hoc? respondent: v.g. _Patre coso_, Pater fecit: ac si dicant:
+videte si est persona qu�cumque, qu� illud fecit? & quando quis
+responsum non audiuit aut percepit, & iterum interrogat, dicit qui
+loquutus est, _juan coso_, iam dixi, quod Ioannes &c.
+
+Quando non curat quis de ijs qu� illi dixerunt, vel habet se ac si non
+audisset vel iterum interrogat, solent respondere: v.g. _touoru na
+toii[~e]ba_, iam dixi tibi ne transeas, _iome to ii[~e]ba_, iam dixi
+tibi qu�d legas, _Padre coso to iieba_, iam dixi quod pater est qui &c.
+
+_Maieni_, vel, _saqini_, postpositum pr�sentibus negatiuis, facit illa
+affirmatiua: v.g. _iglesiaie mairanu maie ni_, antequam eat Ecclesiam:
+etiam solet postponi futuris affirmatiuis: v.g. _ma�rozuru tote nosaqi
+ni_, tantisper antequam veniret.
+
+Particula, _tocoro_, significat tempus in quo fit actio significata per
+uerb[~u] cui postponitur: _taburu tocoro ni_, qu�do comedeb�, _tabeta
+tocoroni_, post prandium, _tabe�zuru tocor� ni_, vel, _tabe�zuru ni_,
+quando eram comesturus: facit etiam eadem particula reduplicatiua
+denotando reduplicationem in quantum: v.g. _jesu christo humanidad no
+uon tocoro ua_, Iesus Christus in quantum homo, _uonor[~e]ga foxxezaru
+tocoro uo f�docosu coto nacare_, quod tibi non vis, alteri ne facias,
+_f[~u]dai no tocoro uo uo iur�su_, dono illi libertatem, _fito no acu no
+tocoro ni ua d�xin xenu_, non consentio hominum peccatis, _utag[vo]
+tocoro mo nai_, non remanet locus dubij vel dubitandi, _nocoru tocoro mo
+nai_, nihil amplius restat, _t�uini, s�no toc�ro ie mair�zu_, denique ad
+hoc peruenit, _f�mbet ni voiobanu tocoro gia_, res sunt qu� non
+intelliguntur, vel ad quas intellectus non peruenit, _nani mo na� tocoro
+vo i� q�c�ximexe_, comedat vestra dominatio ex hac paruitate, qu� est
+nihil: exemplis cognoscetur vis significationis.
+
+Particul�, _toc�ro_, _Made_, vel, _made de gozaru_, solent postponi ad
+cadentiam; absque aliqua significatione, & idem est, _c�to de gozaru_,
+v.g. _naranu made_, vel _naranu c�to de gozaru_, est idem quod,
+_naranu_, non est possibile, _guij�t t�ucamat�uro to zonzuru c�to va
+cac[~u]go ita sanu coto gia_, amicitiam frangere neque in mentem mihi
+venit, hic, _itasanu coto gia_, est idem quod, _itasanu_, solum.
+
+Particula ver�, _madei�_, vtuntur aliquando ad confirmationem eorum, qu�
+dicunt: v.g. _caita madeio_, quod scripsi scripsi.
+
+Particula, _toqi_, postposita pr�sentibus, illa facit pr�terita
+imperfecta: v.g. _jenn�n tachi va sa[~i]go ni voiobi tam� t�qi va buji
+n[~i] gozatta_, quando sancti perueniebant ad mortis horam er�t pacifici
+& quieti.
+
+Conuertendo, _ta_, pr�teritorum in, _t�u_; &, _da_, negatiuorum in,
+_zzu_, fit sensus; modo facio hoc; modo illud: v.g. _m�no vo cait�u,
+i�zzu, nando xite curasu bacari gia_, legendo, & scribendo, & alia
+faciendo, transigo vitam, _tatt�u it�u vocu iori zaxiqi ie [~i]de zaxiqi
+iori vocu ie iri xitten batt� xeraruru_, stando & sedendo: intrando, &
+exeundo, surgit & cadit: eumdem sensum facit particula, _ri_, postposita
+pr�teritis: v.g. _xeqen n� m�no va netari voqitari n�dari curasu bacari
+gia_, homines m[~u]di, vitam agunt dormiendo, surgendo, & bibendo,
+_mazzu ite ni ua uo mo facaxetari, cusa vo mo ficaxetari iroiro no
+x[~i]goto vo at[~e]gote cos� mairozure_, ibo & atrium verrere faciam, &
+herbas euellere, & denique ibo ad multa disponenda, _ima c�no io fuqe
+iuq[~e]ba nome ia, vtaie ia fit� b�bo m�t�u, vtot�u sacamori suru_, cum
+iam sit alta nox prouocando se ad bibendum & cantandum l�tantur homines
+saltando & cantando &c.
+
+Particula, _ie_, qu� est radix verbi, _ie iuru_, quod est possum, es,
+anteposita negatiuis significat non posse facere actionem significatam
+per verbum: v.g. _ie iomanu_, non possum legere, infinitiuis vero
+postponitur: v.g. _iomu c�to voienu_, non possum legere: dicitur eti�
+_iomi va ie[~i]de_, vel _iomi m� ie[~i]de_, cum legere non possim aut
+legere non valendo. Infinitiuum gerit vices aliquando suppositi verbi:
+v.g. _xinuru cotova vosor�xij_, terribile est mori.
+
+Particula, _tai_, qu� significat volo, is, postposita radicibus verborum
+significat velle facere actionem significatam per verbum: v.g. _mizzu vo
+n�mi tai_, desidero aquam bibere, idem, _mizzu uo nomi t� gozaru_, vel,
+_mizzu uo nomi t� zonzuru_, sed ist� du� vltim� sunt nobiliores, &
+quibus coram nobilibus vtimur negatiui exempl[~u] est, _tomo nai_, v.g.
+_mizzu uo n�mi t�mo nai_, nolo aquam bibere idem est, _mizzu uo nomi
+tomo gozaranu, mairi t� mo zonjenu_, non habeo animum eundi. Si ver�
+particula, _tai_, postponitur adiectiuis vel verbis significantibus
+actionem sensitiuam in secunda persona, conuertit, _i_, in, _c_, &
+postponitur verbum, _ari_, _u_, coniugatum secundum orationis
+exigentiam: v.g. _cui tacatta_, volui comedere. Si vero verbum loquatur
+de secunda, & tertia persona conuertit particula, _i_, in, _g_, &
+postponitur etiam, _ari_, _u_, vel cum honore secundum qu�d persona
+meretur; vel sine particula honoris; sed absolute. Si vero sit persona
+inferior etiam si sit secunda vel tertia, _i_, conuertitur in, _c_,
+sicut dictum est de prima.
+
+Particula, _de_, aliquando facit subiunctiui sensum adiuncta aliquibus
+nominibus substantiuis: v.g. _uar�b[~e] de xinda_, mortuus est puer vel
+cum adhuc esset puer, _uar[~e]ga buch� f�de tofo mo gozanai_, cum ego
+sim negligens, & non curiosus, nihil erit, eo modo quo conueniebat,
+aptatum.
+
+Particula, _i[vo]_, qu� significat modum, potest poni radicibus
+verborum, & ipsis etiam verbis: quando radicibus, regit genitiuum;
+quando vero verbis regit eorum casus: v.g. _cono qio uo iomi i[vo]v a_,
+modus loquendi hunc librum, vel, _cono qi� uo iomu io ua_, in prima
+oratione, _qio_, est in genitiuo cum particula, _no_, in secunda autem
+est in accusatiuo cum, _uo_, quia illud regit, _iomu_: _tei_, significat
+modum extraordinarium & admirationem causantem: v.g. _machicanuru tei uo
+goron jerarei_, videat vestra dominatio modum expectandi idest quo modo
+expectant: _arisama_, significat etiam modum: v.g. _me mo aterare nu
+arisama gia_, est modus & figura qu� nec prospici potest.
+
+_Sama_, significat tempus quo fit actio verbi cui postponitur, regitque
+casum, quem verbum ex se petit, postponitur ver� radicibus: v.g. _saqe
+uo nomi sama ni_, quando actualiter bibebat vinum, _iado ie caieri sama
+ni_, quando domum reuertebatur, _f�ne iori �gari sama ni_, quando
+actualiter exibat e nauigio, _fun� ni nori sama ni_, quando actualiter
+conscendebat nauim.
+
+Quando in oratione fuerint duo verba quorum actio per modum vnius fit,
+primum verbum debet esse in gerundio in do: v.g. _mizzu uo motte coi_,
+porta aquam, vel veni aquam portans, _fun� uo uoite coi_, affer hic
+nauim, vel remis nauim trahendo veni, _core uo totte iqe_, porta hoc,
+vel tollendo hoc vade.
+
+Gerundium in, _do_, adiunctum verbis, rogandi, dandi, aut gratiam
+faciendi significat rogare, vel petere rem significatam per verba quibus
+anteponitur: v.g. _nifon guchi uo uoxii�te cureio_, doce me linguam
+Iaponicam, _so uoxerarete cudasaruru na_, ne dicat hoc vestra dominatio,
+_Deus no coto uo catatte tamore_, facias mihi gratiam referendi res qu�
+ad deum pertinent.
+
+Particula, _mo_, postposita gerundijs in, _do_, qu� in, _te_, vel, _de_,
+finiuntur significant, quamuis: v.g. _so moxite mo_, quamuis hoc dicas,
+_so iua[~i]de mo_, quamuis hoc non dicas, _ica f�do susu m[~e]te mo,
+corobu mai_, quantumcumque mihi persuadeas; fidem non abnegabo; etiam
+vtuntur hoc modo, _so mox[~e]ba attemo_, etiam si hoc dicas, & _doxitemo
+co xitemo_, quodcumque facias &c.
+
+Si particula, _coso_, de qua supra, postponatur gerundio in, _do_,
+affirmatiuo, & finiatur oratio in pr�dicta particula fit oratio
+negatiua: v.g. _mite coso_, nulla tenus vidi, _atte coso_, nullo modo
+est. Si vero oratio non finitur in, _coso_, est affirmatiua & emphatica:
+v.g. _mite coso gozare_, vidi profecto: finitur verbum in, _e_, secundum
+regulam supra positam quando egimus de particula, _coso_.
+
+Quando ver� gerundio in do negatiuo finito in, _e_, subsequuntur vel,
+_ua_, vel, _naranu_, aut, _cana uanu_, dicit necessitatem, &
+impossibilitatem ad contrarium: v.g. _maira[~i]de cana uanu_, est
+necessarium ire, _iua[~i]de u� n� c�to nar[~e]domo, n�nto x� ca?_ & si
+sit res qu� necessario debet dici; quid faciam? _xit�gaua[~i]de naranu_,
+est necessarium obedire; eundem etiam sensum, &si non cum tanta vi,
+facit futurum infinitiui; tam affirmatiuum: quam negatiuum, adiuncto
+tamen illi subiunctiuo permissiuo cum, _d�mo_: v.g. _mairo c�to de
+gozatta r[~e]dom�_, quamuis ire debuissem, _mairu m�i quer[~e]domo_,
+qu�uis non essem iturus, _mairo c�to de gozanacattar[~e]dom�_, quamuis
+non debuissem ire: vtuntur etiam gerundio in do negatiuo ad
+significandum, nisi: v.g. _�racio uo mosa[~i]de c�na_, ne comedas nisi
+prius orationem feceris.
+
+Gerundium ver� finitum in, _e_, significat actionem iam esse factam:
+v.g. _m�xi c�te c�i_, venias post prandium, _c�no qi�ga cait[~e]
+goz�ru_, hic liber est scriptus, _chichi ni f�mi uo caca[~i]de
+cuiaxi[~u]gozaru_, p[oe]nitet me non misisse Epistolam patri tuo, _c�no
+qi�ga cait[~e] gozaranu_, non est scriptus hic liber.
+
+Postposita particula, _nag�ra_, radicibus verborum, quando subsequitur
+verbum significans actionem repugnantem aut aduersatiuam, facit
+gerundium in, do: v.g. _T�ganin Deus i�ri b�cut�i no go uon, � uqetate
+mat�uri nagara; caiette som�qi tatemat�uru_, peccatores recipiendo vel
+etiam si � Deo accipiant benefitia maxima, loco gratitudinis; ipsum
+potius offendunt, _jesu Cristo Deus de goz�ri nag�r�, fito ni t�ixit�
+cruzni c�caraxerareta_, Iesus Christus c[~u] esset Deus crucifixus est
+propter hominem: postponitur etiam, _nag�r�_, nominibus: v.g. _quantai
+nagar�_, quamuis sit inurbanitas, _sannin nagara_, tres simul, vel etiam
+si sintres, _aqiraca nagara_, quamuis sit clarum, hic, _aqiracana_
+amittit, _na_, & sic in adiectiuis qu� finiuntur in _na_.
+
+Postposita particula, _i�sui_, radicibus verborum tam actiuorum; quam
+passiuorum facit illas supinum in, _tu_, v.g. _i�mi iasui_, facile
+lectu, _c�rosare iasui_, facilis occisu, ad idem tendunt hi modi
+loquendi, _i�te u� uosoroxij_, est dictu tremendum, _mite ua
+fux[~i]guina_, est res admirabilis visu, _i� uo m� uosoroxij_, est dictu
+tremendum.
+
+
+
+
+DE ADVERBIIS.
+
+
+_Caput primum._
+
+Ex adiectiuis finitis in, _ai_, fiunt aduerbia conuertendo, _ai_, in,
+_�_, v.g. _fuc[vo], _profund�, ex finitis in _oi_, conuertendo illud in,
+_�_, v.g. _caxico_, prudenter, ex finitis in, _ei_, conuertendo illud
+in, _e�_, v.g. _x[~i]gueo_, frequenter, ex finitis in, _vi_, conuertendo
+illud in, _�_, v.g. _aiau_, periculose, ex finitis in, _ij_, conuertendo
+illud in, _i�_, v.g. _cauai�_, miserabiliter.
+
+Fiunt etiam alia aduerbia postposito, _te_, radicibus verborum v.g.
+_s�dam�te_, determinate, vel probabiliter, _ar�varete_, manifeste &c.
+
+
+_De aduerbijs locorum._
+
+Octo sunt aduerbia interrogandi, _[~i]zzucu_, _[~i]zzuc�ta_, _donata_,
+_doco?_ _dochi?_ _d�chira?_ _d�no toc�ro_, _d�no fo?_ & significant quem
+locum? postponuntur autem illis particul�, _va_, _no_, _ni_, _[~i]e_,
+_vo_, _cara_, & _iori_, secundum casuum exigentiam: v.g. vnde? quo?
+quam? qua? vbi, &c. postponi etiam illis potest, _m�de_, quod significat
+terminum vsque: v.g. _docomade ie iq�ca_, vsque quo ibis? & quando
+vtcumque interrogatur, ponitur particula, _ca?_ vel _zo_, & melius,
+_zo_, qu�m, _ca_, si in oratione sit aliqua particula interrogatiua:
+v.g. _[~i]zzucu ie maitta zo_, quo iuisti, _d�no toc�ro uo to u�tta zo_,
+quem locum transiuisti, _doco iori itta zo_, qu� intrasti? _d�chi c�ra
+qita zo?_ vnde venit? _donata u� Pedro no i�do zo_, vbi est domus Petri?
+_d�coni u�ru zo?_ vbi vel in quo loco est? Respondetur multipliciter,
+_c�no t�coro_, _c�to m�to_, _c�re_, _con�ta_, _c�chi_, _c�chira_,
+_c�co_, _c�co ra_, _c�no cata_, _c�no f�_, hic, _s�no t�coro_, _soco
+moto_, _s�re_, _s�nata_, _s�chi_, _sochira_, _s�co_, _socora_, _s�no
+c�ta_, _sono fo_ istic, _ano toc�ro_, _aso co m�to_, _are_, _anata_,
+_achi_, _�chira_, _asoc�_, _�socora_, _�no c�ta_, _ano f�_, significat:
+illic, postponuntur his aduerbijs particul� casuales. Aduerbia
+interrogandi cum particulis casualibus & postposito, _mo_, significant
+vbicumque: v.g. vel quacumque, vel quocumque: v.g. _donotoc�ro i�m�
+t�uoro_, transibo quocumque, _doconimo_ vbicumque, _d�co cara mo_,
+vndequaque. Si ver� loco, _mo_, postponatur, _n�ri tomo_, significat
+quemcumque locum diuisiue: v.g. _d�coie n�ri tom� mairo_, ibo ad
+quemcumque locum diuisiue: idem significat, _coco zo_, cum eisdem
+particulis casualibus & possunt poni inter, _doco_, &, _zo_, v.g. _d�co
+ni zo �ru f�don[~i]_, si quidem est in aliquo loco, _c�co caxic�_,
+significat hic & illic, _doco mo caxico mo_, significat omnem locum.
+particul� casuales solent poni ante _mo_, v.g. _do c�ni mo caxico ni
+mo_, in omni loco, aduerbio ver� antecedenti postponuntur v.g. _c�co
+c�xico ni_, hic & illic, _c�co caxico ie d�co_, _caxico iori_ &c.
+
+Particula, _vie_, significat supra; petit ante se suppositum in
+genitiuo: v.g. _f�ndai no uie ni uoqe_, pone supra mensam, _c�no uie u�
+goz�ru mai_, non erit supra hoc: idest melius, _sono uie ni_, circa
+istud, _s�no, uie no s�ta uo cat�riare_, narra qu� circa hoc sunt, _c�re
+ua [~i]zzure iori m� uie de gozaru_, non inuenietur, quid hoc superius:
+idest hoc est supremum, _xita_, significat: infra: & regit eosdem casus,
+quos pr�cedens: v.g. _fandai no xitani u�qe_, pone sub mensa, _micot�ba
+no xita iori_, quando rex: v.g. finiuit loqui, _uoxita uo cudasarei_,
+det mihi vestra dominatio reliquias sui potus, qu� superauerunt.
+
+Particula, _s�ba_, significat, latus & regit ante se genitiuum: v.g.
+_fito no s�ba u� fanaruru_, separat se � latere alicuius.
+
+_Maie_, significat ante: & regit ante se genitiuum: v.g. _fito no maie
+uo touoru_, transeo coram alio, _cac[~u]g� no maie_, secundum
+dispositionem, _funbet no maie_, sicut credo vel cogito, vel iuxta
+sensum.
+
+_Mauari_, significat circum circa in giro: & regit ante se genitiuum:
+v.g. _igl[~e]sia no ma uari ni t�uchi uo n�gue sut�uru na_, ne proijcias
+terram in circuitu Ecclesi�.
+
+_Vchi_, significat intra, & si ante se habet substantiuum debet esse in
+genitiuo: v.g. _iglesia no uchi_, intra Ecclesiam, _ano fito ua; fito no
+uchi de uanai_, ille homo non est inter homines, idest non est homo,
+_f�tac�chi c�ta c�to ua, c�ta uchi deuanai_, comedisse duas buccellas,
+non est comedisse.
+
+_Foca_, significat foras, vel extra: & petit ante se genitiuum: v.g.
+_iglesiano foca ni_, extra Ecclesiam, _f�caie iqe_, exi vel eas foras:
+aliquando loco particul� genitiui, ponitur _iori_, v.g. _Deus uon�go
+ichinin iori foca t�uc�ri tamau�nu_, Deus non creauit nisi vnam
+mulierem; idest nullam formauit extra vnam, _T�ngu fito ni �cu uo
+susum�ru i�ri f�ca u�, n�i_, D�mon nihil facit nisi persuadere peccata
+hominibus, _goxo uo t�suc�ru t�me baptismo uo sazzuc�ru i�ri f�ca bechi
+no mich[~i] ga nai_, non est alia via ad saluandum hominem extra
+baptismum; idest, absque baptismo nemo potest saluari, _Deus no gracia
+iori foca_, absque dei gratia.
+
+_Naca_, significat medium in quantitatibus continuis vel discretis v.g.
+_qin� n�ca ni_, in medio ligni, _fito no n�ca ni_, in medio hominum.
+
+_Nacaba_, significat medium in rebus successiuis: & vtrumque petit ante
+se genitiuum: v.g. _dangui no n�caba ni_, in medio sermonis, _s�re uo
+qijte, nacab� u� uosore; nac�ba ua aqirete ita_ audiens istud, & metuit
+& expauit, idest medium tempus consumpsit timendo &c.
+
+_Ato_, significat retro, & regit ante se genitiuum: v.g. _sonat� no �to
+c�ra mairo_, veniam post te, idest, te sequar.
+
+_V�qi_, significat latus: et petit ante se genitiuum: v.g. _Pedro no
+uaqi_, ad latus Petri, _misa no uaqi_, finita missa, _c�no uaqi_ his
+diebus pr�teritis, omnia pr�dicta aduerbia requirunt post se casus quos
+petunt verba quibus subsequuntur.
+
+
+_Aduerbia ad causam interrogandum & responendum._
+
+Quare? vel qua de causa interrogatur multipliciter: v.g. _n�jeni_,
+_n�joni_, _n�ni xini?_ _n�ni tote c�?_ _n�ni no iuie ni?_ _n�nto xita
+coto ni?_ _nani n� xis�i ni iotte?_ quomodo? dicitur, _n�nto xite?_
+_n�nto ioni ic�ni to xite?_ Respondetur autem, quia vel ratio est: v.g.
+_sono iuie ua, n� jeni to i�ni_, Quia, vero, etiam dicitur, _tocor� de,
+fodoni, ni iotte, sac�ini_, primum ex his tribus dicit multam
+causalitatem, secundum ver� non tantam: tertium autem minorem.
+
+_Vie va_, significat: cum vel siquidem: v.g. _t�ganai vie ua
+q[~i]zzuca[~i] ga nai_, non timeo, quia, vel siquidem non habeo culpam,
+eundem sensum facit particula, _cara_, v.g. _cai�ni ir� vo mis�ru c�ra
+va; c�cusu c�to va ir�nu_, in vanum illud abscondere tentas, siquidem
+talem colorem ostendisti. Si quidem, quasi illatiuum significat, _t�qi
+va_, &, _xicaru t�qi va_: _sari na gar�_, significat, sed; _s�ri t�te
+va_, significat, adhuc: _s�ru t�te ua_, significat, siquidem res ita se
+habet: _s�r� t�te ua_, _qicoienu c�to gja_, si ita est, intollerabile
+videtur.
+
+
+_Aduerbia temporis._
+
+Quando interrogatur per, _it�u_, vel, _it�[~u]goro_, a quot diebus?
+interrogatur per, _icca s�qi_, vel, _icca maie_, a quot mensibus?
+interrogatur per, _icut�uqi saqi?_ a quot annis interrogatur per _n�nn�n
+maie_, solet addi, _ni_, quando verbum illud petit, & semper in fine
+interrogationis ponitur, _ca_, vel, _zo_, & melius, _zo?_
+
+Respondetur: nunc, _ima_, vel, _t�da ima_, iam, _mo_, v.g. _moiqe_, eas
+iam, aliquoties dicitur, _t�qi ni iotte_, vel, _jib�n ni iotte_, postea
+dicitur, _nochi_, _s�re cara_, vel, _s�re i�ri_, post istud, _c�re
+c�ra_, vel, _c�re i�ri_, post hoc, _�re i�ri_, vel, _�re c�ra_, post
+illud. Statim dicitur, _i�gate_, postea, vel deinceps dicitur, _[~i]ma
+i�ri n�chi_, vel, _ima iori xite u�_, vel, _ima iori [~i]go_, vel,
+_j[~i]g�n[~i]go_: isto mane, dicitur _q�sa_, _connichi_, vel, _qio_
+hodie, _�su_, vel, _mi�nichi_, cras, cras man�, _asa_, _�xitat�_, vel,
+_�sat�cu_, cras nocte, _mi�nia_, antea, _ijen_, vel _saqini_, heri
+_qin�_, vel, _s�cujit_, nudius tertius, _uototoi_, vel _f�t�uca s�q[~i]
+ni_, diebus pr�teritis _c�no giu_, _c�no f�do_, vel, _xenj�t_, vice
+pr�terita: idem _xendo_: vice futura, _c�ndo_, ab hinc duobus diebus,
+_as�tte_, vel _mi�go nichi_, post tres dies, _xias�tte_, vel _mi� mi�
+gonichi_, _qi�nen_, vel, _c�zo_, anno pr�terito, hoc anno, _c�to xi_, a
+tribus iam annis, _v�to t�xi_, vel, _uot�doxi_, ab hinc vero quatuor
+annis. _sanuruuot�doxi_ statim, _t�chi m�q[~i]_ vel, _socuij ni_,
+_sunau�chi_, statim profecto, _t�nteqi_, in illo momento.
+
+_It�umade?_ vsque quando? _it�u mademo_; semper, _it�u c�ra_ a quo
+tempore, _it�u iori_, ex quo tempore?
+
+
+_Aduerbia negandi._
+
+_Iia_, vel, _iia_, significat non, _s� deuanai_, non est ita, _iccana_
+vel, _iccan�gueni_, nullatenus, _i�me i�me_, neque per somnium,
+_s�rani_, vel, _ichiien_, _c�t�ut�_, vel, _c�t�ute m�tte_, nullo modo,
+_i�_, _i�mo_, vel, _i�mo i�mo_, neque cogitatione: v.g. _c�t�ute m�iru
+m�i_, nullatenus ibo, _i�mo s� u� goz�ru m�i_ neque in mentem venit quod
+ita erit; & quando pr�dicta iunguntur affirmatiuis faciunt etiam sensum
+negatiuum, v.g. _iomo i�mo to m�xitar[~e]ba uo m�iri atta_, cum dixisses
+te non iturum: iuisti tamen, _io mair�_, nullo modo ibo.
+
+
+_Aduerbia affirmandi._
+
+_Nacan�ca_, significat: ita est, _u�_, significat: sic, assentiendo,
+_gueni_, vel, _gueni gueni_, sic se habet: v.g. _gu�ni gu�ni s� mo ar�_,
+absque dubio sic se habebit res, _ch�do_, significat, omnino, _sai�ni_,
+_s�no b�n_, _s�no got�qu_, _so de gozaru_, _s� re s�re_, _m�sso gia_,
+_xicato_, significat: ita est, _m�ttom�_, significat rationabiliter
+loquitur, _guioi n� gotoqu_, sicut vestra credit vel dicit dominatio,
+_m�chi ron_, non cadit sub dubio seu disputatione, _n�can�ca n�ru c�to
+de gozaranu_, ver� non est possibile, _n�can�ca no c�to_, res est cui
+potest assentiri seu fides adhiberi, _ma c�toni_, ver�, & idem
+significat, _xinjit_, vel, _xinjit ni_, _xei mon_, iuramento confirmo,
+_isas�ca_, vel, _isas�ca m�tte_ nec parum quidem, _issai_, vel _ixxet_
+nulla via, nullo modo, & quando iunguntur affirmatiuis significant
+prorsus in omni euentu.
+
+
+_Adverbia comparatiua._
+
+_Iori_, _i�ri m�_, _i�ri mo n� uo_, significat magis comparatiu�,
+persona qu� comparatur est in Nominatiuo; cui comparatur ver� in
+ablatiuo cum aliqua ex pr�dictis particulis: v.g. _Pedro ua juan i�ri m�
+g�cux� de gozaru_, Petrus est doctior Ioanne, _s�coie nob�ru i�ri ua;
+mairan[~u]g� m�xi gia_, melius est non ire; quam ascendere isthuc:
+_got�qu_, _m�ma_, _ioni_, sunt aduerbia similitudinis, & petunt ante se
+genitiuum rei cui fit assimilatio: v.g. _Pedro n� got�qu_, sicut Petrus.
+Si ver� antecedit verbum, non petunt genitiuum; v.g. _no iama �e nari
+tom� qi t�i m�mani qite, nurur[~e]ba, n[~u]gui suteraruru_, etiam si
+eant ad campum, & montes se induunt, si volunt tali veste, & illam
+exuunt quando aqua madefit, _uom� m�ma ni_, vel, _uom� gotoqu_ vel,
+_uom� ioni_, sicut cogito, _con�mi no m�ma ni_, secundum desiderium & ad
+eius mensuram, _f�do_, significat, tantum, vel quasi; & proportionem:
+v.g. _qif�n ano fito f�do no gacux� de gozaru_, tam doctus es sicut
+ille, _far�ga c[~u]d�ru f�do i�i_, in tantum erit sanus in quantum
+habuerit ventris purgationem, _m[~i]chi u� ar�qu f�do cutabituru_, sicut
+ambulo, sic deficio, _acai f�do ioi_, dum est rubicundius, tanto melius,
+_xin�ru f�do no vazzurai de uanai_, infirmitas h�c non est ad mortem
+idest mortis causatiua, _fun� ni mesaruru f�do nar�ba uare mo
+nor[vo]zu_, si vestra dominatio tantum vult assumere laborem vt nauim
+ascendat; ego etiam, _tam�xi mo na[~i] f�do ni atta to mosu_, dicunt
+fuisse sicut numquam, _uoq�ru f�do ar�ba s�re [~i]e mairozu_, si ad
+statum perueniam quod possim � lecto surgere conferam me ad vos,
+_chicara no f�do uo mite_, videns virium proportionem _f�do n[vo]
+t�uita_, peruenit in istanti, _core f�do_, sicut hoc, _s�re f�do_, sicut
+istud, _are f�do_, sicut illud, _uouoi f�do_ dum magis vel plus,
+_sucunai f�do_, dum minus.
+
+
+_Aduerbia superlatiua._
+
+_Vie_, significat rem supremam: v.g. _christianno voxiie ua izzure iori
+mo vie de gozaru_, doctrina & fides Christiana est suprema & super
+omnes, _c�no saqe no uie ua nai_, non est melius vinum isto, _ichi_:
+vel, _daiichi_, est supremum & vnicum: v.g. _gacuxo no uchi ni Sancto
+Thomas daiichi de g�zatta_, inter doctores Sanctus Thomas est supremus,
+_c�re ua are iori vie_, hoc est superius illo: particula _xita_, est
+contraria, _uie_, significat ver� inferius: v.g. _xiqitai ua anima iori
+xita de gozaru_, corpus est inferius anima.
+
+
+_Aduerbia intensionis & exaggerationis._
+
+_Ichidan_, _chic�goro_, _icco_, significant valde: v.g. _chic�goro no uo
+cocor� gaqe de gozaru_, est maxima cura & diligentia, &c. _s�re ua icco
+uarui c�to gia_, istud est valde malum, _bexxite_, significat pr�cipue,
+_t�ri uaqe_, significat in particulari vel specialiter, _coto no foca_,
+raro, & extraordinarie, _icanimo_, significat, valde, _amari ni_,
+significat nimis, & denique ex adiectiuis formantur aduerbia modo supra
+dicto, qu� significant aduerbialiter quod adiectiua absolute: v.g. ex
+_fucai_, quod est, profundus, a, um, _fuco_, qu�d est profund�, _icani
+mo xizzucani_ valde quiet�, _tani coto ni_, extraordinari�,
+_xit�tacani_, vel, _gui[vo] sanni_, formidabiliter idest, nimis: vide in
+dictionario.
+
+
+_Aduerbia congregandi._
+
+_Voxinabete_, significat vniuersaliter, _s�bet_, communiter, idem
+significant, _t�une ni_, vel, _sojite_, _feijeini_, regulariter,
+_voioso_, _tab�n_, _v�cata_, _iopp�doni_, significant: maiori ex parte,
+_q�ccu_, vel, _caiette_, significant, quin potius, vel, _t�nn�n_,
+significat forsan, & idem significant, _xijen_, _icasama_, _sadamete_,
+signific�t probabiliter, _canarazu_, absque dubio indefectibiliter,
+_moxi xjien_, si forte, _xotocu_, naturaliter, _jinen_, casu, _x[~i]dai
+x[~i]dai ni_, vel, _j�n jenni_, vel, _x[~i]dai ni_, successiue leniter,
+_vonozzu cara_, per se absque alio.
+
+
+_Aduerbia concludendi, & aduertendi._
+
+_Ficqio_, &, _t�uini_, denique, significant vel resolutorie, _t�[~u]go_,
+summatim, _no no_, non est ita? v.g. _n�no icani qicaxeraruru ca?_ heus
+audis ne? _moxi_, significat etiam; heus; sed est vocabulum vrbanum:
+v.g. _moxi Padre sama_, heus reuerende pater, _iare_, est etiam heus,
+cum inferioribus: v.g. _iare taro quaja to ii[~e]ba_ dicens heus, _taro
+quaja_: _iai_ significat etiam heus sed vilius: v.g. _iai sochi ga m�tta
+mono ua nan[~i]zo?_ heus tu quid est quod portas? idem significat, _ia_,
+v.g. _ia uo t�no bar� domo �a nani uo sau�gu zo?_ heus vos milites &
+boni homines quid turbamini? ad eundem sensum tendit particula _ai_,
+postposita v.g. _izzure mo mina i� qiqe ai_, heus vos omnes audite.
+
+Particula, _ca_, &, _zo_, vt supra dictum est, sunt ad interrogandum,
+idem habent munus particul� _ia_, vel _caia_, sed sunt humiliores: v.g.
+_are ua tare caia?_ quis est ille? _c�re ia_, istud? _io suq�te tare ca
+ua tazzune� zo?_ cum sit alta nox, quis potest interrogare, & querere?
+_s�re de aro ca toi� c�to gia_, dico, si erit istud?
+
+_No?_ petit consensum: v.g. _gozaro ca no?_ veniet? nonne? _mairo to
+uoxerareta no?_ non ne dixit quod veniet? _no Pedro dono?_ non est ita
+domine Petre? _na_, significat idem; sed est inferius: v.g. _soqiita
+na_, nonne sic audisti? aliquando in oratione vbi est _zo_, solet poni;
+_baxi_; qu� est particula dubitandi: v.g. _nanto xita xisa[~i] de baxi
+gozaru zo?_ qua de causa accidit hoc? _sate nanto i� uoqiacu de baxi
+gozaru zo_, quomodo vocatur vester iste hospes? _goi� bax[~i] gozaruca?_
+est ne tibi aliquid necessarum?
+
+_Io_, vel, _zo_; affirmant & faciunt cadentiam orationis: v.g. _caita
+zo_, vere scripsit, _maitta io_, venit profecto, _sono t�qi vare va ichi
+dan varui t�ucai vo xiraruite gozaru io_, tunc profecto mala nuntia seu
+missiones sum exequutus & feci, _bacari_, significat, tantum vel
+solummodo, _s�re ni c�guitte_, istud solum, _c�re ni c�guirazu_, non hoc
+sol�m: aliquando, _bacari_, significat magis vel minus: v.g. _fiacu
+bacari_, erunt centum, _fiacunin bacari corosareta_, centum vsque
+homines occisi sunt, _n�_, _n�te_, _naqu xite_, _naqute_, significant
+sine vel absque: v.g. _raxximo n�_, absque ratione, & ordine, _cac[~u]g�
+n�_, absque pr�paratione.
+
+Aduerbia sonus sunt multiplicia secundum diuersitatem quam Iapones in
+sonus terminatione percipiunt, & illis, _to_, solent postponere: v.g.
+_ua ua to xite_, vociferando dicentes, _ua ua_, & si illis postponitur
+_meqi_, _u_, significat talem strepitum facere: v.g. _ua meqi_, _u_, va
+dicendo vociferor, aris, &c.
+
+
+_De Pr�positionibus casuum._
+
+_Tame_, significat ni vel erga: v.g. _sonata no tame_, tibi, regit ante
+se genitiuum, _nanno tame_, ad quid, _nanini naru ca?_ ad quid est?
+_nani ni x� ca?_ ad quid faciendum habes illud? _nani no i� ni tat�u
+ca?_ ad quid est necessarium vel proficuum? _maitte no i� ua?_ qu� ne
+necessitas est eundi?
+
+_Tai xite_, significat propter, vel contra, v.g. _t�ngu ni tai xite
+te qito_, pugnare contra d�monem & ei resistere, _Deus ni tai xite
+c[~u]guio uo coraiuru_, suffero labores propter Deum, _uie iori_,
+significat etiam, propter: v.g. _uon jifi no uie iori_, propter suam
+misericordiam.
+
+_Ni iotte_, significat etiam causam quare: v.g. _Deus iori fito
+no jento acu ni iotte go femp� uo ataie saxerareozu_, deus tribuet
+hominibus secundum opera eorum vel vitij vel virtutis, deriuatur
+a verbo, _�ori_, _u_.
+
+_Nit�uite_, significat circa, & deriuatur a verbo, _t�uqi_, _u_, v.g.
+_c�re ni t�uite_, vel _c�re ni t�uqi_, vel, _c�re ni t�uqete_, circa
+hoc, _sono gui ni uoite ua zonjenu_, nihil circa hoc negotium scio,
+_v�xe uamottomo nar[~e]domo u�gami ni totte ua cana[~i] gatai_, bene
+dicit vestra dominatio; sed quod ad me attinet est factu difficile,
+_Dai quan ni itatte ua ichinin bacari sadameio_, quod ad economum seu
+maiordomum attinet, vnum tantum constitue, h�c omnia, _itatte_, v.g.
+_t�tte_, sunt gerundia verborum sicut & pr�cedentia, etiam solent
+dicere, _Padre c�to ua_ quod at patrem attinet, _uarera c�to ua_,
+circa meas res, vel quod ad me attinet, _xit�gatte_, vel, _xit�gote_,
+signific�t iuxta, & sunt gerundia verborum, _xit�gari_: _u_, &,
+_xit�gai_: _�_, vnde ante se regunt datiuum sicut eorum verba: v.g.
+_guioi ni xit�gatte_, vel _xit�gote_, secundum quod vestra pr�cipit
+dominatio, _x[~i]dai_ significat idem: v.g. _conata x[~i]dai_, sicut
+volueris, aliquando etiam iungitur radicibus verborum: v.g. _mairi
+x[~i]dai_, secundum quod venerit vel eius aduentum.
+
+_Ni_, significat locum in quo: idem significat, _ni uoite_, sed
+permanentius: v.g. _go fatto ua fuximi ni uoite u�xe[~i]dasareta_, hanc
+legem posuit dum esset in ciuitate, _fuximi Bungo funai ni itatte_, in
+ciuitate Funairegni de Bungo: _iglesia ni uoru_, est in Ecclesia.
+
+_De_, significat locum in quo fit actio: v.g. _mich[~i]de Pedro ni
+uota_, obuium habui Petrum in via; e�dem particul�, _de_, & _uomotte_,
+significant instrumentum quo fit actio, _bo uomotte Pedro uo uchi
+cor�ita_, ligno Petrum cecidit, _Padre sama catararet�de nauo qicoieta_,
+ex quo pater reuerendus illud narrauit melius fuit intellectum, _necqi
+de xinda_, mortuus est febri.
+
+_Cara_, vel _iori_, significat locum e quo vel vnde: v.g. _iglesia
+cara_, ex Ecclesia, etiam dicunt, _fune cara maitta_, nauigio venit,
+_cachi cara maitta_, pedes venit, _fun[~e] de maitta_, est idem quod,
+_fune cara maitta_, & _fune ninotte maitta_: _fana cara me cara
+m[~i]guruxij m�no gia_, est indecorus oculis & naribus, _iori_,
+significat locum per quem: v.g. _sama iori faitta_, intrauit per
+fenestram.
+
+_Tomoni_, significat; simul: v.g. _sonata to tomoni mairozu_ ibo simul
+tecum, _mosu to tomoni_, simul ac dixit.
+
+_Ie_, significat locum ad quem: v.g. _achiie mairo_, ibo illuc, _mi aco
+ni saite mairo_, vel _miiaco ni muqete mairo_, ibo directe ad curiam,
+_miiaco no cataie noboru_, ascendit ad curiam idem, _miiaco no foie
+noboru_, aliqui dicunt, _miiaco no iori_, vel _miiaco sana_, vel _miiaco
+no gotoqu noboru_, sed non est bonus loquendi modus; sed rusticorum.
+
+_De_, significat materiam ex qua: v.g. _t�uch[~i] de ca u�ra uo
+t�uquru_, regulas ex terra vel limo construere, _n�nde c�re uo t�uq�ru
+ca?_ ex quo hoc facis?
+
+_Vie_, significat erga: v.g. _zu[~i]bun c�domo no vie uo fito ni mo n�xi
+marasuru ioni to coc�r� gaqe marasuru_; omni cum diligentia curo circa
+vel erga vel de meis filijs, quomodo illos faciam homines.
+
+_S�nata no fiqu�nno vo saiban mesar�io_, habeto curam de tuis seruis?
+
+_Made_, significat vsque: v.g. _�sumade_, vsque mane, _in�chi vo vxino
+m�de aru mai_, non ammittet vitam vel vsque ad vit� amissionem non
+perueniet, _sore made vomoi mo ioranu gui gia_, non peruenit ad mentem
+meam vsque adhuc, _coc�ro zaxi ar[~e]ba canauanum�de mo xei uo iruru_,
+quando aliquid desideratur, adhibentur vires vsque ad impossibile, _mosu
+m�de mo nai_, non est necessarium dicere, _c�no toc�ro made maitta_,
+hucusque veni.
+
+
+_De coniunctionibus & diuisionibus._
+
+_To_, significat, &, copulatiue: v.g. _Pedro to juanto Nagasaqi ie ita_,
+Petrus & Ioannes ierunt Nagasaquim, _c�reto, �reto u� t�ru_, accipio hoc
+& illud: idem significat, _mo_, v.g. _Pedro mo juan mo N�gasaqi c�ra
+m�dotta_, Petrus & Ioannes redierunt e Nagasaqui, _naqu mono mo ari,
+uar� m�no mo aru_, sunt qui flent, & sunt etiam qui rident, _mo_,
+anteponitur multoties negatiuis: v.g. _nan[~i]goto mo gozaranu ca?_ non
+est aliquid noui?
+
+_Mata_, significat, &, vbicumque inueniatur siue inter nomina siue
+verba, _ca_, significat vel: v.g. _Pedro ca; juan ca coi to iie_, dic
+quod veniat Petrus vel Ioannes, _arui ua_, significat etiam vel: v.g.
+_arui ua Pedro, arui ua juan_, vel Petrus, vel Ioannes, _arui ua iomu,
+arui uamono uo caqu_, vel lego vel scribo, _moxi ua_, significat si vero
+in medio orationis: v.g. _m�xi ua c�n[~e]ga nai naraba_, &c. si vero non
+habeas argentum.
+
+Ad orationum contexturam vtuntur, _mata ua_, & pr�ter hoc vel pr�terea:
+v.g. _arui ua iama[~i]ga uocoru ca, mata na is�gui no fumi qita ruca
+&c._ vel accidit aliqua infirmitas, pr�ter hoc si venit aliqua epistola.
+
+_Xicar[~e]ba_, significat: cum res ita se habeant, _sari nagara_, sed,
+_so aru tocor�de_, cum hoc ita sit, _saraba_, cum hoc ita se habeat,
+_sar[~e]ba sareba_, cum ergo &c. _ca?_ significat si? v.g. _maitta
+camiio_, vide si venit vel iuit, _maitta ca xiranu_, nescio si venit,
+_iara_, significat si diuisiue: v.g. _fito iara chicuxo iara xiranu_,
+nescio vtrum sit homo vel animal, _nani iara to moxita_, nescio quod
+dixerit.
+
+Ex particulis, _nanica_, & _t�c�cu_, intromissis alijs particulis fiunt
+qu�dam quasi disiunctiua seu exageratiua: v.g. _nani ia ca ia?_ qu� res?
+idem est, _nani iara ca iara?_ & _n�nto iara cato iara?_ _nanto xite_,
+_ca toxite_, quomodo? _nanto mo ca t�mo_, nullo modo, _nanimo camo_,
+nihil, _nan[~i]goto mo c�gotomo, mina i�tuuari naruzo_, denique omnia
+sunt mendacia, _nanino cano_ vel _nanto, xite cato xite_, modus
+excusandi se, _nanino cano to i�te_, dicens hoc & illud, _domo como_,
+quomodocumque sit idem, _doxitema co xitemo doxite coxite_, faciendo
+diuersa hoc & illud, _do x�c� x�_, faciam hoc & illud.
+
+_T�mo cacumo_, in omnibus, idem, _toni cacuni_, idem etiam _tonimo
+cacuni mo_, vel _totemo cacutemo_, _c�re to ij_; _care to ij_, hoc &
+illud dicens: idest excusationes, _care core_, illud & hoc _coco
+caxico_, hic & illuc, _conata canata_, istic & illic, _uomo xir�,
+uocaxu_, accommodando se quasi adulari.
+
+Si particula, _m�tte_, postponatur particulis, _cat�ute_, _isasaca_,
+_tomoni_, _nani_, _nani nani iori_, adiungitur illis efficacia &
+energia: v.g. _cat�ute motte so aru mai_, nullo modo erit talis res.
+
+
+_De interiectione._
+
+_Sate_, _satesate_, _satemo satemo_, sunt interiectiones admirantis:
+v.g. _satemo Deus no u�qinaru uonjificana_, o magna misericordia Dei!
+
+_Auare_, est interiectio miserentis: v.g. _auare mut�ucaxij i� no naca
+cana_, o mundus repletus miserijs.
+
+_Ha!_ est interiectio p[oe]nitentis: v.g. _Ha fax[~i] demo
+uomoxiro[~i]ga; tocoro niiote qi coie canuru_, o labor sonus & cantus
+harmonia est valde gracilis; sed non bene omnia percipiuntur!
+
+_Iara!_ est interiectio tam l�titi�; quam tristiti�: v.g. _iara iara
+medetaia_, o quantum gaudeo &c. idem, _ia_, v.g. _satemo iiaxii
+iat�[~u]baraia!_ o quam vilis & abiectus! _gongo dodan fux[~i]guina
+xisai cana!_ o quam rara & ridicula ratio, _iei_, est interiectio
+mirantis: v.g. _iei Padre sama coch[~i] gozaru io_, hic est pater!
+
+_Hat_, est interiectio eius qui repente terretur: v.g. _Benqei core uo
+mite hat coto naxi to zonjite, sono m�ma niuani bo uo voroxi &c._ videns
+hoc benquei &c.
+
+
+_De sintaxi, & casibus, quos regunt verba._
+
+Nominatiuum ponitur in principio orationis, verbum vero in fine, reliqua
+vero secundum cadentiam: v.g. _Pedro ua Nagasaq[~i] de xutrai xita iqi
+iqi nit�uite juan uo coroita_, Petrus occidit Ioannem circa vel in
+quadam differentia qu� fuit vel accidit Nagasaqui: in aliquibus
+orationibus grauibus verbi suppositum ipsi postponitur; sed raro: v.g.
+_tare mo cana uanu futari noqimi ni t�ucoro c�to ua_, nemo potest duobus
+dominis seruire hic, _t�ucoru coto ua_, est verbi suppositum, _core
+niiote tanomi tatemat�uru it�umo uirgen_, ideo pr�cor Beatam Mariam
+semper Virginem.
+
+Orationes subiunctiui absoluti vel permissiui, & infinitiui, &
+conditionales, & causales semper anteponuntur orationibus de indicatiuo
+aut imperatiuo; etiam si in linguis Latina aut Europ�is non fiat sic
+sensus: v.g. _achi cara tomeraruru tomo; tomaru na_, ne remaneas etiam
+si illinc detinere te velint, _s�re uo qiitar[~e]ba, fara uotatete
+m�dotta_; cum h�c audisset, iratus reuersus est, _taxicani uqetamotta
+niiotte coso, m�xi �gue maraxitare_, fideliter audiui, ideo retuli &
+dixi, _faio gozatta raba uo mexi uo xinj� mono uo_, si cito venisses
+dedissem tibi manducare.
+
+Quando sunt duo verba eiusdem temporis in eadem oratione, primum erit in
+gerundio in, _e_, & alterum in tempore quod orationis sensus exiget:
+v.g. _c�re uo t�tte giqini m[~i]ga como no ni uataxe_, accipe hoc &
+trade seruitori meo.
+
+Quando vero fuerint du� vel plures orationes qu� loquuntur de eodem
+subiecto vel tempore, solum vltimum verbum erit in tempore, quod
+orationis sensus petierit, reliquorum vero aliqua erunt in radicibus:
+alia autem in gerundio in, _e_, v.g. _touazunba cotaiezu, voxe ar�ba
+t�uxxinde qiqe_, si te non interrogant ne respondeas, si loquantur
+audias attente, _Deus no uo c�to uo macotoni uqe, go uoqite mo cama
+ua[~i]de, sono mama inferno ni uochita_, neque in Deum credidit, neque
+eius mandata seruauit: vnde cecidit in infernum.
+
+Verbum semper sequitur in honore tertiam personam; nullus enim se
+honorat nisi sit rex qui de se loquens dicit, _ioroc�bi ni n�boximesu_,
+gaudeo plane.
+
+Quando fuerint multa adiectiua omnia erunt aduerbialiter pr�ter vltimum:
+v.g. _qe nango, iro cur�, icanimo vt�ucuxij mono_, erat speciosus valde,
+habens pilos longos & colorem nigrum &c.
+
+Anteposita particula, _to_, verbis significantibus intelligere, credere,
+audire &c. supplet verbum sumes fui, & significat: quod v.g. _fito
+tozonjita_, credidi vel putaui qu�d esset hommo, _qix� uo jennin to vomo
+u� ca?_ credam te esse sanctum? _amata no fito xini no fonouo ni moiuru
+uo misaxerare�_, videbis multos homines ir� flammis ardentes: hic
+suppletur particula _to_, a _moiuru uo_ quod est verbi suppositum.
+quando ver� postponunt, _mo_, ad _to_, tunc tenaciter affirmant quod
+dicunt: v.g. _mair� tomo_, omnino ibo vel iturus sum.
+
+Particula, _to_, in primo sensu suppletur aliquando per, _ioni_, v.g.
+_�gueta ioni gozaru_, dicunt quod obtulit, _ica iona fito to ua xiranu_,
+nescio quis homo sit ille. aliquando verbum substantiuum supplet
+particulam, _to_ v.g. _mair� de gozatta_, dixit quod veniet, _x� de ua
+naqer[~e]domo_, quamuis non dico quod faciam &c.
+
+_Qiuzo c�re uo mite, ima uo sa[~i]go no coto dear[~e]ba_, videns hoc,
+_quiuzo_, credensque horam mortis iam adesse, hic verbum substantiuum
+supplet, _to_ & fit quasi verbum actiuum regens accusatiuum, _ima uo_,
+supplet etiam, _to_, particul�, _sona_ & _guena_ significat, videtur,
+_sona_, postponitur radicibus verborum: v.g. _d�qi sona_, videtur quod
+finietur, si ver� illi postponatur aliquod verbum substantiuum mutat,
+_a_, in, _i_, v.g. _d�qisonigozaru_ videtur quod perficietur, _deqi soni
+mo zonjenu_, credo quod non finietur: postponitur etiam, _sona_,
+adiectiuis finitis in, _i_, & illud amittunt: v.g. _io sona_, videtur
+bonus vel quod sit bonus, _x[~i]gu� sona_, videtur frequens, _a iau
+sona_, videtur periculosum, si vero postponatur adiectiuis finitis in,
+_na_, illud amittunt, v.g. _aqi raca sona_, videtur quod sit clarum.
+
+Particula, _gu�na_, postponitur nominibus & verbis iam formatis: v.g.
+_maitt� guena_, credo quod venit: si autem illi postponatur verbum
+substantiuum, mutat, _a_, in, _i_, v.g. _maitt� guen[~i] gozaru_, credo
+quod venit, _sona_, significat, videtur, & _guena_, credo; sed vtraque
+vtuntur in occasionibus in exemplis expressis.
+
+Quando in oratione fuerint duo pr�terita, primum erit in tali voce;
+secundum vero in voce futuri: v.g. _qesa c�ra so u�xerareta raba mo faia
+de marax�_, si hoc dixisses isto mane; iam recessissem.
+
+Quando refertur id quod alius dixit, dicitur hoc modo, _Padre m�s�ruru
+ua: i�gate sonat�ie mair� to mosaruru_, Pater dixit se statim huc
+venturum, aliquando quando se excusant, solet suppleri, _to_, per _no_,
+v.g. _asu no_, _ra[~i]gu�t no_, _n�ndo to noburu na_ ne differas dicendo
+quod cras; vel mense venturo &c.
+
+Quando post, _n_, sequitur, _uo_, amittitur, _u_, v.g. _go uono uqe
+tatema t�utta_, benefitia accepi.
+
+Aduerbia semper anteponuntur verbis; pr�ter aduerbia temporis, qu� in
+principio orationis constituuntur: v.g. _sore uo qijte icc� xic�ri
+mar�xita_, audiens istud iratus est valde, _qi� nen espana car� uat�tt�
+t�qi_, quando anno pr�terito ex Hispania transfretaui: omne verbum
+requirit ante se nominatiuum expressum aut sub intellectum: v.g. _uare
+iqe_, uel, _iqe_, in quo subintelligitur, _uare_, vade, in aliquibus
+autem orationibus uidetur h�c regula deficere: u.g. _xisai u�ba core ni
+u� m�s�re mar�xozu_, hic causam & rationem refert seu dabit: hic nullum
+uidetur nominatiuum, quin potius, _are ni ua_, est datiuum aut
+ablatiuum, _�re ni u�, nauo uoixri atta_, ille melius scit: in ista
+etiam oratione, _�re ni ua_, deberet esse nominatiuum, _cac�ru uo ni u�
+c�ganeno cusari uo icus[~u]gi mo tcuqeta d�gu de goz�ru_, pro torque
+habebat catenam auream multos habentem anulos.
+
+_Core ni ua gozonji aru m�i_, non cognoscet de hoc uestra dominatio,
+hic, _c�re ni ua_, uidetur supplere accusatiuum quod regit, _zonji_:
+_uru_.
+
+Verbum impersonale aut infinitum petit ante se nominatiuum; u.g. _Pedro
+ua m�itta to m�su_, dicunt quod Petrus uenit.
+
+Verbum, _iri_: _u_, pro indigeo, es, regit duo nominatiua, _rei_, &
+person� indigentis: u.g. _uatacuxi u� c�no c�n[~e]ga iru_, ego indigeo
+uel habeo necessitatem huius argenti: etiam regit datiuum de persona:
+u.g. _sono tame ni ua c�n[~e]ga iranu_, non indiget argento seu nummis.
+
+Verbum actiuum petit ante se accusatiuum pro supposito: u.g. _c�ne uo
+mot�nu_, non habeo pecunias.
+
+Aliqua nomina, _cobita_ seu _coie_, qu� ut supra dictum est, sunt
+m[~e]dicata a lingua Chinensi: regunt eosdem casus quos verba Iaponica
+qu� illis correspondent; v.g. _ni ua uo qenbut noa[~i]dani m�xi uo
+coxiraie io_, pr�para cibum dum hortum videmus, hic nomen _qenbut_,
+regit accusatiuum, _ni ua uo_, quia, _mi_: _ru_, quod est video, es,
+regit accusatiuum, _fito ni guenzan suru_, est idem quod _fito ni u�_,
+obuium video hominem, & regit, _guenzan_, datiuum sicut, _ai_, _�_.
+
+Quando vocabulum cobitum ex duobus componitur, cognoscetur esse verbum,
+si primum, verbi significationem habeat: v.g. _j�ten_, est verbum, &
+significat in c�lum ascendere, quia _jo_, est asc[~e]do, is, _tenjo_,
+vero est nomen, quia, _jo_, postponitur & anteponitur, _ten_, quod
+significat c�lum.
+
+Verba passiua petunt ablatiuum pro persona agente: v.g. _Pedro car�
+c�r�s�reta_, occisus est a Petro, sed melius regunt datiuum: v.g. _Pedro
+ni corosareta_, _Pedro ua nusu bito ni c�ne uo torareta_, latrones
+furati sunt pecunias Petri.
+
+Sunt etiam aliqua neutra, qu� accusatiuum regunt sicut actiua: v.g.
+_xiqitai uo fanaruru_, discedere a corpore, seu mori _axi uo u�zzur�_,
+dolere pedes, &, _n[~i]gue uru_, pro eo quod est fugio, is, _nog�re_,
+_uru_, euado, is: _de_, _uru_, exeo, is: _n�qe_, _uru_, recedo, is:
+_touor�_, _u_: transeo, is: _nori_, _u_, nauigo, as, v.g. _caixo uo
+noru_, nauigo mare, _iuqi_: _u_, ambulo, as, _michi uo iuqu_, viam
+ambulo, _uo uari_: _u_ finior, iris, _mairi_: _u_; _x[vo]gui uo mairu_
+ad tabulam latr[~u]culariam ludo, _iorocobi_, _u_: _cocoro uo ioroc�bu_:
+l�tifico cor: _abi_, _uru_, _mizzu uo abiru_, lauo me aqua vel aquam
+supra infundo, _au�remi_, _u_, misereor, eris, _can�ximi_, _u_, tristor,
+aris, _c�ie_, _uru_, transeo, is, _fabacari_, _u_, verecundor, aris,
+_facarai_, _o_, prouideo, es, _faxiri_, _u_, velo nauigo, as, v.g.
+_caixo_, vo, _faxiru_, velo mare nauigo; _f�gi_, _zzuru_, verecundor,
+aris, _fedate_, _t�uru_, secedo, is, _fe_, _uru_, transigo, is, v.g.
+_ficazu vo furu_, multos dies transigo, _dori uo fumaiuru_, fundari in
+ratione vel rationem pro fundamento habere, _it�mi_, _u_, doleo, es, _ma
+vari_, _u_, circuo, is: v.g. _c�no c�to v�ri uo m[vo]xi mauatt�_,
+multoties & per circuitum dixit nuntium, hic & ibi: idem significat &
+regit, _m[~e]guri_, _u_, _n�gusami_, _u_, recreo, as, _cocoro v�
+n�gusamu_, cor l�tifico, as, _naq�_, _u_, ploro, as, _tasuc�ri_, _u_,
+saluo, as, _inochi vo tasucaru_, periculum vit� euado, _goxo vo tasu
+caru_, saluari in uita futura, _tachi t�u_, recedo, is, v.g. _toc�ro vo
+tat�u_, de sero locum vel a loco recedo, _tomurai_, _�_, defunctis
+exequias facio, is, _vc�gai_, _�_ dubitando inquiro, is, _voximi_, _u_,
+�stimo, as, _vr�mi_, _u_, qu�ror, eris, _xinobi_, _u_, occulte expecto
+quasi insidiose: v.g. _fito n� m� v� xin�bu_, attendo siquis me videt,
+aliqua ex pr�dictis qu� requirunt accusatiuum loci, admittunt etiam
+ablatiuum cum particulis, _cara_, vel, _iori_, v.g. _toc�ro vo tat�u_,
+est idem quod, _toc�ro iori tat�u_, a loco recedo.
+
+Aliqua etiam sunt actiua verba qu� duos casus accusatiuos petunt: v.g.
+_fori_, _u_, _daxi_, _u_, _fanaxi_, _u_, _tate_, _t�uru_, v.g. _Pedro vo
+soc� vo voi idaita_, Petrum eduxerunt ab isto loco: potest etiam regere
+ablatiuum loci: v.g. _Pedro vo soc� cara voi daita_, aliqua petunt vel
+Datiuum vel accusatiuum v.g. _fito vo_, vel, _fito ni sanare_, _uru_ ab
+hominibus recedo, is, _Deus vo_, vel _Deus ni som�qi_, _u_, Deum
+offendok is, verba huiusmodi sunt, qu� significant timere, offendere, &
+recedere.
+
+Multa vero verba qu� significant auxilium pr�stare, commodum, damnum,
+obedientiam, superioritatem, subiectionem, seruitutem, victoriam, &
+similia, regunt Datiuum: v.g. _chiie saicacu ioni coieta_, excedit alios
+sapientia & industria.
+
+Verba ver� dandi, & promittendi regunt accusatiuum rei & datiuum
+person�: v.g. _fito ni c�ne vo cur�ru_, dare pecunias alicui.
+
+Multa sunt verba, qu� admittunt ante se radices alior[~u] verborum
+immutatas; & tunc pr�dict� radices habent sensum quasi infinitiui: v.g.
+_qiqi faji me_, _uru_, audire incipio, is, verba vero sunt, _nare_,
+_ur�_, assuefio, is, seu assuesco, is, & idem, _t�uqe_, _uru_, _fate_,
+_t�uru_, finior, iris, _narai_, _�_, disco, is, _s�me_, _uru_, incipio,
+is, _t�doqe_, _uru_, perseuero, as, vel prosequor, eris, _ate t�uru_,
+dirigo, is, _at�ri_, _u_, casu reperio, is, _vaqe uru_, diuido, is,
+_c�ne_, _uru_, dificile possum, es, _soconai_, _o_, erro, as, _sumaxi_,
+_u_, perficio; is, _s[~u]goxi_, _u_, excedo, is, _f�gue maxi_, _u_,
+multum & intense laboro, as, _�qi_, _u_, fastidio, is, _tai_, volo, is,
+& _tomonai_, nollo, is, si vero radices verborum anteponantur adiectiuis
+finitis in _i_, faciunt quasi supinum in _tu_, v.g. _i�mi iasui_, facile
+lectu &c.
+
+Nomina numeralia si subsequatur illis nomen substantiuum debent esse in
+genitiuo: v.g. _fito t�u no t�ga_, vnum peccatum, idem petit particula,
+_f�do_, quando significat omnis, e, v.g. _�ru f�do no fito_, quotquot
+sunt homines, idem petit particula, _iori_ v.g. _Nanban i�ri no mono_,
+res Europ�; sed hic est relatiuum: petunt etiam genitiuum numeralia, seu
+nomina qu� dicunt multitudinem vel paucitatem: v.g. _am�ta no fito_,
+multi homines, sunt autem nomina pr�dicta, _bechi_, alter, a, um, _fon_,
+proprius a, um, _cazucazu_, multi, �, a, _sama zama_, multi modus, a,
+um, _iro iro_, multus, a, _ior�zzu_, quilibet &c. _[~i]zzure_, quis, �,
+_issai_, omnis, e, idem, _v�no v�no_, & _cot�gotoqu_, _reqi reqi_,
+person� nobiles, _igue_, quod subsequitur, _nocori_, quod remanet,
+_it�umo_, semper: v.g. _it�umo no coto_, id quod semper: _t�une_,
+ordinarius, a, um, _ima_, m�do, _isasaca_, parum: idem, _s�to_, vel
+_sucoxi_, _x�tocu_, naturaliter, _s�no f�ca_, extra: pr�dicta petunt
+ante se genitiuum si illis subsequatur nomen substantiuum, & tunc
+adiectiua debent reputari si ver� non subsequatur substantiuum nomen;
+sed verbum; tale genitiuum non petunt: v.g. _ior�zzu danco xite iocaro_,
+bonum erit si omnes faciatis consilium.
+
+
+_De Arithmetica Iaponi� & materia numerorum, in quibus hoc opus hic
+labor._
+
+Duo sunt modi numerandi in lingua ista Iaponica primus est per numeralia
+communia propria ipsius lingu�, qu� vocant, _iomi_, & h�c perueniunt
+solum vsque ad decem: v.g. _fit�t�u_ vnum, & solent hoc vti ad dicendum
+parum: v.g. _s�qe fitot�u n�maxete tam�re_, da mihi bibere parum vini,
+_futat�u_, duo, _mit�u_, tria, _i�tcu_, quatuor, _it�ut�u_, quinque,
+_mut�u_, sex, _nanat�u_, septem, _i�t�u_, octo, _coco not�u_, nouem, _to
+vo_, decem, _icut�u_, significat, quot? in rebus qu� non habent propriam
+numerationem.
+
+Secundus modus numerandi est per vocabula, _coie_, idest m[~e]dicata a
+lingua Chinensi, hoc ver� non vtuntur vsque ad decem per se; nisi rebus
+numeratis adiungantur, qu� quidem res debent significari vocabulis etiam
+Chin[~e]sibus; & non Iaponijs: termini numerales sunt, _ichi_, vnum,
+_ni_, duo, _san_, tria, _xi_, quatuor, _go_, quinque, _r�cu_, sex,
+_xichi_, septem, _sachi_, octo, _c�_, nouem, _j[vu]_, decem vtuntur per
+se istis a numero vndecimo & supra, est autem vndecim, _juich_, _juni_,
+duodecim, _jusan_, tredecim, _j�c�_, decem & nouem, & numeris denarijs
+anteponuntur numeri vsque ad decem: v.g. _nij[vu]_, viginti, _s�nju_,
+triginta, _sanju ichi_, triginta vnum, _c�ju_, nonaginta, _fiacu_, vero
+significat centum, _fiacu ichi_ centum & vnum _fiacu ju_, centum &
+decem, _fiacu sanju_, centum & triginta, _ni fiacu_, ducenta,
+_s�mbi�cu_, trecentum, _xen_, autem significat mille, _xen ichi_, mille
+& vnum, _xen roppiacu s�nju ichi_, mille sexcenti triginta vnum.
+
+Numeri vero Iaponij antepositi vocabulis Iaponi�, qu� vocant _iomi_, et
+ablato, _t�u_, a numeralibus pr�dictis, siue sint nomina siue radices
+verborum quibus iunguntur numer�t res significatas per talia vocabula:
+v.g. _fito cot�ba_, vnum verbum, _futa coto vari_, du� rationes,
+_mi�mi_, tria retia vel tres retis missiones, _iocama_, coquere quatuor
+vicibus in caldaria, _it�uc�qe_, quinque aggressiones, _m�cas�ne_, sex
+vestes seu coopertur�, _n�n� catana_ septem vulnerationes gladio: _i�
+cat�gue_, octo onera, _c�ca vari_ novem transmutationes, _t� cusa_,
+decem differenti�: post numerum vero decimum, hoc modo numerandi non
+vtuntur; sed dicunt, _iro j[vu]ichi_, vel _j�ichi no iro_, vndecim
+colores: ad interrogandum vero est verbum, _ic�t�u_, si ver� res de qua
+interrogatur postponatur, debet addi numeralibus particula, _no_, v.g.
+_it�ucu no qi zo_ quot ligna sunt? idem, _qi icut�u zo?_ et respondetur,
+_futat�u_, duo, _mit�u_, tria etc: interrogatur etiam per, _icut�u_
+ablato, _t�u_ posita vero re numerata de qua interrogatur: v.g. _ic�
+tocoro_, quot loca? _icu toqi_, quot hor�? _fito fanaxi_, vnus sermo vel
+conversatio, _futasugi_, du� line�, _iote_, quatuor manus inter
+digladiatores: v.g. _it�ut�u bu_, quinque grana, _mu tocoro_, sex loca,
+_iamavari_, sex circuitiones, _cuninai_, nouem onera eo modo quo Iapones
+onus portant ante & retro in ligno, _t� vatari_, decem transitiones:
+v.g. & alia omnia qu� numerari possunt, idem autem est dicere, _mu
+tocoro_ qu�d, _mut�u notocoro_ & quod, _tocoro mut�u_, sex loca, _fito
+ie_, significat rem simplicem, _futa ie_, duplicem seu duplicatam,
+_miie_, triplicatam &c. idem fit cum numeralibus chinensibus seu,
+_coye_, adiunctis vocabulis etiam chin[~e]sibus: & aliquando in ista
+numeratione nihil ammittunt numeri aut res numerat�; aliquoties autem
+vel alterum vel vtrumque aliquid ammittit vel mutat, & pr�cipu� in
+numeris primo, secundo, tertio, sexto, decimo, & centesimo: & ali� sunt
+mutationes: hic autem ponentur communiores; quando ver� in particulari
+nihil fuerit adnotatum, est signum quod nulla est transmutatio.
+
+Interrogatio de hominibus fit per, _icutari?_ quot homines? Responsio
+ver� fit postponendo, _nin_, numeralibus chinensibus: v.g. _ichi nin_,
+vnus homo, _ninin_, duo, _iottari_, vero significat quatuor: quia,
+_xinin_, significat hominem mortuum.
+
+Interrogatio de diebus fit per, _icca_, quot dies? & vnus dicitur, _fi
+fitoi_, quia, _ichinich�_, significat diem solarem integrum, _fut�uca_,
+duo dies, _micca_, tres, _iocca_, quatuor, _it�uca_, quinque, _mu�ca_,
+sex, _n�nuc�_, septem, _i�ca_, octo, _c�conoca_, nouem, _toca_, decem,
+_fat�uca_, viginti reliqui numeri dierum sunt per numeralia, _coie_.
+
+Numerus noctium, est postponendo, _�a_ numeralibus, _coie_, v.g. _ichi
+ia_, vna nox, _ni ia_, du� &c. fit etiam postposito, _io_, quod
+significat Iaponice noctem numeralibus, _iomi_, _icuio_, quot noctes?
+_futaio_, du�, _nan�io_, septem noctes &c.
+
+Numeratio mensium anni fit postposito, _guat_, numeralibus, _coie_, sed
+prima luna vocatur, _x�guat_, secunda vero, _n[~i]guat_, tertia,
+_s�guat_, quarta, _x[~i]guat_, vndecima ver� dicitur, _xim� t�uqi_,
+duodecima ver� & vltima dicitur, _xi v�su_, si autem velimus numerare
+menses absolut� postponimus, _t�uq[~i]_, quod lunam significat
+numeralibus, _iomi_, ablato, _t�u_, interrogamus vero, _icut�uqi?_ quot
+menses? & respondetur, _fito t�uqi_, vnus, vsque ad decem, quod est,
+_tot�uqi_, post decem ver� fit numeratio per numeralia, _coie_, v.g. _j�
+ich[~i]guat_, vndecim menses, ad interrogandum ver� de mense quisnam
+sit; Ianuarius ne an Februarius? fit per, _n�nguat_, Primus autem mensis
+anni Iaponensis est luna Martij.
+
+Annumeratio annorum fit postposito, _nen_, numeralibus, _coie_:
+interrogatio fit anteposito, _nen_, v.g. _n�nn�n_, quot anni?
+Respondetur autem, _ichinen_, vnus, _ionen_, quatuor, _sanganen_, tres,
+_s� ion�n_, tres vel quatuor, _s� xi j�n�n_, triginta vel quadraginta
+anni, _fat�chi_, significat viginti annos in hominibus, id[~e] _ni
+junen_, vel, _ni ju no toxi_, vel _t�xi ni j�_, interrogant autem,
+_icutoxi_, vel _t�xi ic�t�u_, quot annos habet? numerant etiam annos
+hominum & animalium perfectorum, boum scilicet, & equorum &c.
+postponendo, _sai_, numeralibus, _coie_, v.g. _issai_, vnus, _ni sai_
+duo, _san z�i_, tres anni.
+
+Annumeratio vicium fit postposito, _do_, numeralibus, _coie_, v.g.
+_n�ndo_, quot vices? _ich[~i]do_, vna _i�do_, quatuor, _g�do_,
+quinquies, _sai san_, bis vel ter.
+
+Annumeratio nauium fit postposito, _s�_, numeralibus, _coie_, v.g.
+_n�nzo_, quot naues? Respondetur: _iss�_, vna, _nis�_, du�, _san z�_,
+tres _fass�_, octo, _j�ss�_, decem.
+
+_Ichiren, _vna linea, du� _niren_, _saren_ tres line� v.g. ficorum,
+margaritarum, &c.
+
+Annumeratio orationum, tractatuum, vel repetitionum eiusd[~e] rei fit
+postposito, _fen_, numeralibus: v.g. _ippen_, vna, _nifen_, du�,
+_sanben_, tres _aue maria fi�cu gojipp�n_, centum quinquaginta aue
+maria.
+
+Annumeratio argenteorum fit postponendo, _momme_, numeralibus v.g. _ichi
+m�mme_, vnus, _ni m�mme_, duo, _san m�me_, tres: vnus autem argenteus
+diuiditur in decem qu� vocant _ipp�n_ itaque, _ipp�n_, significat
+decimam partem argentei, _nif�n_, du� ex pr�dictis partibus, _gof�n_,
+media dragma, _roppun_, sex ex pr�dictis decem partibus.
+
+Decima quoque ver� pars argentei diuiditur adhuc in alijs decem quarum
+vnam vocant, _ichirin_, _nirin_, _farin_, _i�rin_, _gorin_, _rocurin_,
+_xichirin_, _fachirin_, _curin_, & statim est, _ippun_, quod est
+argentei decima pars, _fiacu me_, sunt centum argenteos, _fiacu ichi
+momme_, centum & vnus, _icquan me_, mille, _jicquanme_ decem mille: sunt
+etiam ali� monet� ex �re, quarum annumeratio, fit postposito, _mai_, vel
+_mon_, numeralibus: v.g. _ichi mon_, vna ex illis monetis, _n� mon_, du�
+_san mai_, tres centum vero ex istis monetis faciunt nondum dimidium
+argenteum; mille vero ex pr�dictis monetis vocant, _icquan_, _jicquan_,
+ver� decem mille &c.
+
+_C�reua ica f�do ni suru_, quantum valet hoc vel, _ica f�do ni vru_,
+quanti pretij est & venditur? _ni momme suru_, decem argenteos valet,
+_ni m�mme ni i�sui_, plus duabus dragmis vendi potest: vel duabus
+dragmis si vendatur est vile.
+
+Annumeratio mensurarum tam rerum liquidarum, quam non fit postposito,
+_x�_, numeralibus ad faciendam mensuram modij: v.g. _ixxo_, vna, _nixo_,
+du�, _sango_, tres: decem ver� dicunt, _itto_, postposito, _to_, _nit�_,
+viginti, _sando_, triginta: vnam vero dicunt, _itt�_, qu� diuidunt adhuc
+in decem partes, q�arum annumeratio fit postposito _go_, numeralibus
+v.g. _ich[~i]go_, vna, _n[~i]go_, du�, _sango_ tres, _ixx� g�go_, una
+mensura & dimidia ex mensura, _fatto_, octoginta mensur� existis: centum
+ver� dicunt, _ichi cocu_, postposito _c�cu_, numeralibus, _ni c�cu_,
+ducent�, _sangocu_, trecent� _jicc�cu_, mille, _x�ngocu_, decem mille,
+_ichi mangocu_, centum mille.
+
+Annumeratio mensur� statuum hominis fit postposito, _fit�_, numeralibus,
+_iomi_, v.g. _fit� fir�_, vna: _futa fir�_, du�, _jippiro_, decem:
+mensuram ver� palmorum faciunt postposito, _xacu_, numeralibus, _coie_,
+v.g. _�xxacu_, vnus palmus seu tertia quam Hispani vocant _sanjacu_,
+tres, _goxacu_, vero facit vnum statum qui vocatur vt dictum est, _fito
+firo_, sex vero ex mensuris qu� vocatur, _x�cu_, & est tertia, faciunt
+mensuram unam qu� uocatur, _�cqen_, una, _nicqen_, du�, _jicqen_, decem,
+_sanguen_, tres: ex sexaginta uero ex istis fit alia mensura quam
+uocant, _icch�_, idest unus callis, _niccho_ duo, _jicchio_ decem,
+_sangio_, tres: ex sexaginta uer� tribus ex istis fit una leuca seu
+miliare ex miliaribus partis superioris Iaponi�, quod uocant, _ichiri_,
+postposito, _ri_, numeralibus, _coie_: _niri_, duo miliaria, _sanri_,
+tria, _g�ri_, quinque, _j�ri_, decem, _iori_, quatuor: quia _xiri_,
+significat anum, _fan michi_, dimidiam leucam dicunt: u.g. _i�co fan
+miqi tate ichir�_, uia recta habet una leucam; ex transuerso uero
+dimidiam _faba icqen_, latitudo est sex tertiarum _io fo futa firo_,
+habet duos status in quadro.
+
+Numeri cardinales primus secundus &c. fiunt postposito, _ban_
+numeralibus, _coie_, u.g. _ichi ban_, primus, _niban_ secundus ad
+significandum uer� terminum additur, _me_, pr�dictis: u.g. _xiban me_,
+quartus: fit etiam numerus cardinalis anteponendo, _dai_, numeris,
+_coie_: u.g. _daiichi_, primus, _daini_, secundus, &c.
+
+Annumeratio duplicium sit postposito, _bai_, numeralibus: u.g. _ichi
+bai_, duplum, _nibai_ triplum, _sanb�i_, quadruplum, _fi�cuz�bai_,
+centuplum.
+
+Annumeratio partium ex tot una, fit anteponendo numeralia ad, _buichi_,
+u.g. _ni buichi_, ex duabus partibus una, _san buichi_ ex tribus una.
+
+Ad decimandum uer� postponitur, _v�ri_, numeralibus: u.g. _ichi v�ri_;
+ex decem partibus una, _xi v�ri gobu_, ex decem partibus quatuor &
+dimidiam, _ju buichi_, autem coincidit cum, _ichi v�ri_.
+
+Numeratio remorum arcabusiorum & eorum qu� sunt longa ut ligna fit
+postposito, _ch�_, numeralibus: u.g. _icch�_ unum, _nich�_, duo,
+_sangio_, tria, _jichi�_, decem.
+
+Annumeratia piscium & lignorum ad comburendum &c. fit postposito _con_,
+numeralibus: u.g. _�ccon_, unus _sangon_ tres _jiccon_, decem,
+_fiaccon_, centum, _fiacu go ju sangon_, centum quinquaginta tres: tot
+prendidit S�nctus Petrus & cum tanti essent non est scissum rete.
+
+Annumeratio foliorum papiri, uittarum argenti &c. fit postposito _mai_,
+numeralibus: u.g. _ichi mai_, una, _cami gomai_ quinque folia papiri.
+
+Annumeratio tabulatorum qu� sunt pauimenta domus fit postposito, _cai_,
+numeralibus: u.g. _nicai_, unus, _sangai_ duo, _xicai_ tres, _gocai_
+quatuor sicut habent domus Matriti.
+
+Annumeratio uer� uasorum et calicum quibus bibunt fit postposito, _fai_,
+numeralibus: u.g. _ippai_, unus potus, uel unum haustum, _ni fai_ duo,
+_sanbai_ tria, _jippai_, decem etc.
+
+Annumeratio telarum ex sericis: u.g. et aliorum similium fit postposito,
+_tan_, numeralibus: u.g. _irt�n_, unum, _ni tan_, duo, _sandan_ tres,
+_jittan_ decem, _xichitan bun�_, uocant nauigium quod uelo petit septem.
+
+Dicitur etiam postposito, _mai_, numeralibus: u.g. _gomai_, quinque,
+_gomai bun�_, nauicula qu� pro uelo petit quinque.
+
+Annumeratio animalium quadrupedum fit postposito, _fiqi_, numeralibus.
+u.g. _ippiqi_, unum _nifiqi_, duo _sanbiqi_, tria _roppiqi_, sex
+_jippiqi_, decem, _fiappiqi_, centum, _xenbiqi_, mille.
+
+Annumeratio imaginum, picturarum, & medicinarum fit postposito, _fucu_,
+numeralibus: v.g. _ipp�cu_, vna, _nifucu_, du� _s�nbucu_, tres,
+_roppucu_, sex, _jippucu_, decem; ita annumer�tur etiam acus.
+
+Annumeratio librarum fit postposito _qin_, numeralibus: v.g. _icqin_,
+vna libra, _niqin_, du�, _sanguin_, tres, _r�cqin_, sex, _jicqin_ decem,
+_fi�cqin_, centum: _xenguin_, mille.
+
+Annumeratio missarum, & congregationum hominum fit postposito, _za_,
+numeralibus: v.g. _ichi za_, vna _niza_, du�, _sanza_, tres; _juza_, &
+melius, _t�za_, decem.
+
+Annumeratio saccorum oriz�, aut tritici etc. fit postposito, _fi�_,
+numeralibus: v.g. _ippi�_, vnus, _ni fi�_, duo _sanbi�_, tres, _xi fio_,
+quatuor, _roppio_, sex, _jippio_, decem, _fiappio_, centum, _xenbi�_,
+mille.
+
+Annumeratio lignorum, arundinum, acuum, fit postposito _fon_,
+numeralibus: v.g. _ippon_, vnum, _ni fon_, duo, _sanbon_, tria,
+_roppon_, sex, _jippon_, decem, _fi�ppon_, centum, _xenb�n_, mille.
+
+Annumeratio fasciculorum fit postposito _va_, numeralibus: v.g. _ichi
+va_, vnus; _ni ua_, duo, _sanba_, tres, _jippa_; decem _j�ichi va_;
+vndecim; _ni jippa_; uiginti.
+
+Annumeratio onerum seu sarcinarum; quas equi portant; fit postposito;
+_s�_; numeralibus: u.g. _iss�_ unum; _niso_ duo; _sanz�_ tria; _jisso_;
+decem: eodem modo numerantur illa instrumenta qu� uocantur; _biobu_; duo
+enim seu par ex illis uocatur; _iss�_; etc.
+
+Annumeratio uero eius quod uulgo dicimus mano de papel fit postposito,
+_gi�_; numeralibus: u.g. _ichi gio_; una _nigio_; du�, _sangi�_ tres;
+usque ad decem qu� sit postposito; _socu_, numeralibus: u.g. _issocu_
+decem, seu vna qu� uulgo uocatur media resma, _ni socu_; viginti qu�
+erit resma integra cum ista particula; _socu_ postposita numeralibus
+annumerant etiam par calceorum: u.g. _iss� cu_, par calceorum.
+
+Annumeratio substantiarum fit postposito, _tai_, numeralibus: u.g.
+_ittai_, una; _nitai_ du�; _sandai_; tres; _Deus no von tocoro va
+goittai de gozaru_; Deus in quantum Deus est vna substantia et essentia.
+
+Annumeratio capitulorum fit postposita _cagi�_, numeralibus: v.g.
+_iccagi�_ vnum, _nicagio_ duo, _sangagio_ tria, _roccagio_ sex,
+_fiaccag�o_, centum.
+
+Annumeratio guttarum fit postposito, _t�qi_, numeralibus: v.g. _itt�qi_,
+vna gutta, _jitteqi_, decem: idem fit postposito, _xizzucu_ numeralibus,
+_iomi_; v.g. _fito xizzucu_, vna &c. debet auferri, _t�u_, a numero vt
+videtur.
+
+Annumeratio paxillorum quibus comedunt, & eorum qu� bina & bina
+portantur, fit postposito, _t�ui_, numeralibus: v.g. _it�ui_, vnum par,
+_jitt�ui_, decem.
+
+Annumeratio sarcinarum hominum fit postposita, _ca_, numeralibus: v.g.
+_icca_ vna, _nica_ du�, _s�nga_, tres.
+
+Annumeratio librorum fit postposito, _quan_, numeralibus: v.g. _icquan_
+vnus, _niquan_ duo, _sangu�n_ tres, _r�quan_ sex, _jiquan_ decem.
+
+Ad interrogandum ver� anteponitur, _nan_, nominibus mutatis vel non
+literis sicut in numero tertio: v.g. _�no mmad�mo va nanbiqi zo?_ quot
+sunt illi equi?
+
+Annumeratio regnorum fit postposito, _cacocu_, numeralibus: v.g. _icca
+cocu_, vnum, _ni cacocu_ duo, _sangacocu_ tria, _jiccacocu_, decem:
+regna ver� diuiduntur in prouincias seu districtus quos vocant
+postposito, _gun_, numeralibus: v.g. _ichigun_, vna prouincia, _nigun_,
+du�, _sangun_, tres &c.
+
+Sermones vero & exhortationes annumerantur postposito, _dan_
+numeralibus: v.g. _ichi dan_, vnus sermo vel concio, verba vero
+annumerantur postposito, _gon_, vel _guen_, numeralibus: v.g.
+_ich[~i]gon_ vnum, _sanguen_ tria verba.
+
+Postposita particula, _zzut�u_, numeralibus tam, _coie_, quam _iomi_,
+fit sensus binus, a, um, v.g. _ichinin ni vxi sanbiqi zzut�u vo
+toraxeta_, vni dedit tres vaccas, _ichinin zzut�u saqe s�nb�i zzut�u vo
+nomar�ta_, vnusquisque bibit tria hausta vini.
+
+Ad loquendum diuisiue duo vel tria: v.g. copulant duo numeralia: v.g.
+_x[~i]gonin_, quatuor vel quinque homines, c�tera ex his elicies.
+
+Particul� honoris sunt quatuor, _vo_, _von_, _go_, _mi_, du� prim�
+iunguntur vocabulis, _iomi_, vltim� ver� iunguntur vocabulis, _coie_,
+siue chinensibus: vltima est honoratior & illa vtimur ad loquendum de
+rebus diuinis: v.g. _midexi tachi_, discipuli Christi Domini, _goichi
+nin vocoite cudasarei_, mittatis obsecro vnum ex dominis.
+
+Verba ver� qu� sequ[~u]tur etiam si habeant particulas honoris; habent
+se tamen ex parte loquentis; honorem ver� important inquantum personam
+cum qua loquimur vel de qua loquimur attingunt: v.g. _go foc�_, quod
+significat seruitium, _von furu m�i_, quod est conuiuium, _von cot�ba_,
+quod est verbum seu sermo, _von mon� gat�ri_, quod est conuersatio, _von
+nat�ucaxij_, vel _von nocori vo voi_, habere quod Lusitani vocant
+saudades vel Hispani cari�o, _von t�ri auaxe_, quod est intercessio,
+_von mi mai_, quod est visitatio, _von ch�_, quod est quidam potus quo
+inuitant, _go danc�_, quod est consultatio seu congregatio ad consilium
+capiendum, _von rei_, quod est gratiarum actio, _von busata_, quod est
+defectus in vrbanitate, _vom�tenaxi_, quod est bene & laute tractare,
+_go chiso_, quod est �stimatio, _go iqen_, quod est consilium v.g.
+_fabacari nagara go iqen vo moxit�i_, & si sit inuerecundum & indecens
+volo tamen consilium tibi dare &c.
+
+
+_Aliqu� regul� coniugationum in scriptura librorum._
+
+Aliquando fit verbum affirmatiuum cum pr�senti negatiuo supra posito;
+ablato _u_, in quo finitur: v.g. _oracio vo t�utomen t�qi va_, qu�do
+habeo orationem, _x�sa vo t�utotm�n t�me ni va_, ad exequendum opus,
+_mich[~i] biqi tama van to voboxi mexi_, ad illum deducendum &c.
+
+Ad futurum affirmatiuum additur particula, _b�qi_, affirmatiuo
+supraposito ablato, _ru_, & ad futurum negatiuum additur, _b�carazu_,
+affirmatiuo: v.g. _m�su beqi_, dices, _m�su beqarazu_, non dices: si
+vero oratio finitur in futuro, _b�qi_, conuertitur in _bexi_.
+
+Infinitiuum futuri fit addito, _c�to_, futuro: v.g. _i�mu b�qi coto_,
+subiunctiuum fit postposito, _qer[~e]ba_, radicibus verborum v.g.
+_sugure qer[~e]ba_.
+
+Gerundium in do fit postposito, _te_, radicibus: v.g. _qiqi tamaite_.
+
+Verbum substantiuum in scriptura librorum est, _n�ri u_ & _qeri u_, & si
+in illo finitur oratio est in radice: v.g. _sad�me naqi io no ixei
+nari_, est dignitas mundi qui non habet stabilitatem.
+
+Pr�teritum est postposito, _ari_, _u_, radicibus: v.g. _s[~u]guretaru_,
+si ver� oratio in illo finitur remanet, _ari_, _u_, in radice: v.g.
+_s[~u]guretari_.
+
+Pr�teritum plusquam perfectum est postposito _nari_, pr�senti: v.g.
+_�gue tamo nari_, adorauerant.
+
+Si forte fuerint aliqu� ali� regul� in librorum scriptura erunt ita
+faciles quod facillimo negotio illas consequentur qui in lingua Iaponica
+fuerint tam prouecti, vt iam eius librorum lectioni possint vacare.
+
+
+
+
+LAVS DEO.
+
+
+_ERRATA SIC CORRIGE._
+
+Primus numerus paginam, secundus lineam indicat.
+
+[Transcriber's Note:
+The listed changes have been made without further comment, except where
+the Errata list itself contains an error. For each word, the context is
+given in braces ("curly brackets").]
+
+pag. 3. linea 2. iu. lege in.
+  {plantationis Orthodox� fidei nostr� in Regno Iaponico}
+7.25. _niffion._ l. _niffon._
+  {u.g. _niffon guchi v� Xiranu_}
+10.7. _goraru_. l. _gozaru_.
+  {_c�no i�ma v� tac� gozaru_, hic mons altus est, & excelsus}
+14. & 15. accentus supra, _o_, sunt acuti & debent esse graues.
+  {_passage could not be identified_}
+16.5. _mainnen_. l. _mainen_.
+  {_mainen_, significabit singulis annis uel omnibus annis}
+19.24. loca. l. loco.
+  {_sonaie son�ru_ in loco sublimi colloco, as}
+24. antepenultima. _de gozate_. l. _de gozatte_.
+  {_caqu de gozatte c�so_, hoc nullo modo est scribere}
+28.12. _[~e]gue_ l. _�gue_.
+  {_�gue mai tom�_, &si non sit oblaturus}
+33.22. _fucacaranda._ l. _fucacarananda_.
+  {Pr�teritum, _fucacarananda_, non fuit &c.}
+33.28. _cuuaav_ l. _cuvazu_.
+  {_cu vazu ni v�ite va_, si non comedis}
+34. antepenultima. _incadeca_. l. _ic�deca_.
+  {_c�re f�do xei uo iru ru saie c�to narican�ru ni; ucato xite ua,
+  ic�deca banji canauozo?_}
+36. penultima. _voi cotaranu_. l. _vo cotaranu_.
+  {& pr�sens negatiuum, _vo cotaranu_}
+39.25. _cu vanu_. l. _cui maraxenu_.
+  {_Nan ban jin va core vo cui maraxenu_, Europei hoc non manducant}
+40. antepenultima amittit. l. admittit.
+  {admittit tamen h�c particula honorem � particula}
+43.10. anteposita particula. _na_. l. postposita particula. _va_.
+  {Postposita particula _va_}
+42.32. _nobrou_. l. _noboru_.
+  {_noboru_, ascendo, is}
+42.11. _vqetaam vari_. l. _vqe tamavari_.
+  {_uqe tamauari_, _u_, vero}
+48. vltima. _vosorozij_. l. _vosoroxij_.
+49.1. _vosoroxi_. l. _vosoroxij_.
+  {_uosoroxij_, est dictu tremendum, _mite ua fux[~i]guina_, est res
+  admirabilis visu, _i� uo m� uosoroxij_, est dictu tremendum}
+49.26. significat. l. significant.
+  {significant quem locum?}
+50.10. _doco._ l. _coco_.
+  {idem significat, _coco zo_}
+51.3. _Poca_. l. _foca_.
+  {_Foca_, significat foras, vel extra}
+57.26. _teugu_. l. _tengu_.
+  {_tengu ni tai xite te qito_, pugnare contra d�monem & ei resistere}
+60.5. _tocude_. l. _tocor�de_.
+  {_so aru tocor�de_, cum hoc ita sit}
+60.19. _vo xite_. l. _coxite_.
+  {_doxitema co xitemo doxite coxite_, faciendo diuersa hoc & illud}
+60.26. _mate._ ommittatur et non legatur.
+  {Si particula, _m�tte_, postponatur particulis, _cat�ute_, _mate_,
+  _isasaca_}
+61.34. _�gne_. l. _�gue_.
+  {_taxicani uqetamotta niiotte coso, m�xi �gue maraxitare_, fideliter
+  audiui, ideo retuli & dixi}
+64.15. _ni va qenbut_. l. _ni va vo qenbut_.
+  {_ni ua uo qenbut noa[~i]dani m�xi uo coxiraie io_, pr�para cibum dum
+  hortum videmus}
+64.19. _genzan_. l. _guenzan_.
+  {regit, _guenzan_, datiuum sicut, _ai_, _�_}
+67.14. _iiuni_, _iusan_. l. _juni_, _jusan_.
+  {_juich_, _juni_, duodecim, _jusan_, tredecim}
+70.31. _culum_. l. _anum_.
+  {_xiri_, significat anum}
+
+       *       *       *       *       *
+           *       *       *       *
+       *       *       *       *       *
+
+Errors and Anomalies
+
+
+Latin:
+
+Punctuation and capitalization are as in the original _except_:
+  "." (period/full stop) followed by a lower-case letter was changed
+    to : (colon) unless a comma was clearly called for.
+  Missing or inappropriate punctuation at paragraph-end was changed
+    to "."
+In "potest ne" and similar forms, "ne" is always printed as a separate
+word. Conversely, "idest" is printed as a single word.
+
+
+Japanese:
+
+The translation of this text is currently in preparation at Project
+Gutenberg. It was consulted to clarify long-s ambiguities and to resolve
+some uncertainties in accentuation, primarily � : �. There was no
+attempt to make the forms consistent or correct, or to regularize
+word/morpheme breaks.
+
+
+Typographical Errors, grouped thematically:
+
+The errata listed by the author have been corrected in the text.
+In addition, the following errors have been corrected, with the original
+form given in braces:
+
+
+n for u, u for n:
+
+_var�mberaxij_, quod significat {siguificat} id quod puerilis, e tunc
+  si uerbum subsequatur {subsequatnr}, mutat, _na_, in, _ni_
+Litera, _j_, pronunciatur {prouunciatur} blande
+Si vero pr�dicta signa, fuerint supra _�_, pronuntiatur {pronnntiatur}
+_ii_, _�_, est loqui humiliando {hnmiliando} loquentem
+_mairi_, _u_, significat {siguificat} ire ad locum cui honor debetur
+homines m[~u]di, vitam agunt {agnut} dormiendo, surgendo, & bibendo
+_To_, significat, {siguificat} &, copulatiue
+nihil ammittunt {ammittnnt} numeri aut res numerat�;
+
+
+-qu- for -quu-:
+
+equum {equm} ascendere &c
+& iterum interrogat, dicit qui loquutus {loqutus} est
+subsequuntur {subsequntur} vel, _ua_, vel, _naranu_
+tunc profecto mala nuntia seu missiones sum exequutus {exequtus}
+du� vel plures orationes qu� loquuntur {loquntur} de eodem subiecto
+
+
+Missing -n- or tilde in Latin:
+
+_qu� ver� finiuntur in, _xi_, vel, _qi_, illud conuertunt {couertunt}
+illam exuunt quando {quado} aqua madefit
+
+
+f for (long) s:
+
+Sensus uero est idem siue finiatur in, _no_, siue {fiue} in _na_
+_saq[~e] gana_, � vinum! ac si {ac fi} diceret:
+_Vie, _significat {fignificat} rem supremam
+
+
+Word breaks or spacing:
+
+ex parte mea, vel quantum {quan-,/tum _at line break_} ad me attinet
+Pronomen aliquis &c. faciunt particul� {faciun tparticul�}
+_uqetam�ri_, _u_, est audire honorando personam � qua {�qua} auditur
+_uar�b[~e] de xinda_, mortuus est puer vel cum adhuc {ad huc} esset puer
+quando actualiter exibat e nauigio, {enauigio}
+Quando non curat quis de ijs {deijs} qu� illi dixerunt
+_mosu to tomoni_, {tomon,i} simul ac dixit
+habeto curam de tuis {de-/tuis _at line break_} seruis?
+v.g. _Pedro to juanto {toj uanto} Nagasaqi ie ita_
+aliquando in ista {inista} numeratione
+bis vel ter {velter}
+_aue maria {auema ria} fi�cu gojipp�n_, centum quinquaginta aue maria
+tres centum vero ex istis {existis} monetis faciunt nondum dimidium
+mille vero ex pr�dictis {expr�dictis} monetis vocant
+ex sexaginta {sex aginta} uero ex istis fit alia mensura
+
+
+Other Errors:
+
+non enim pronunciatur vt _t�_, aut ut _t_ {_s_}, uel, _c_
+_Padre no v� qirum�no_, Patris vestis seu habitus {habibitus}
+_N�n b�n m�no vo fom�ru n�_, ne laudes res Europ� {Erop�}
+_c�chi_, _cut�uru_ {cutcuru}, putresco, is
+_�guenanzzuro_, possibile {posibile} est non obtulisse
+_�guru mai c�to mo arozu_, possibile {posibile} est quod non offert
+_saxerare_, _uru_, facere personam {persoram} nobilem
+Ased quomodo erit vel si erit nescio {n�scio} certe
+sed nescio {n�scio} vtrum poterit extrahi nauigium
+_fara c�so tatt�uro_ forsan {forsam} fuit iratus
+_fun� ni nori sama ni_, quando actualiter{astualiter} conscendebat nauim
+_isas�ca_ {_i as�ca_}, vel, _isas�ca m�tte_ nec parum quidem
+inter doctores Sanctus Thomas {Themas} est supremus
+successiue leniter {lenter}
+ideo pr�cor Beatam Mariam semper Virginem {Virgitem}
+aliquoties autem vel alterum vel {vol} vtrumque aliquid ammittit
+
+
+Inappropriate type style (emphatic for non-emphatic or the reverse):
+
+De pronomine.
+De pronomine secund� person� scilicet ego &c.
+Aduerbia interrogandi cum particulis casualibus & postposito, mo,
+  significant vbicumque
+Ha! est interiectio p[oe]nitentis
+Aliqua nomina, _cobita seu coie_
+decem ver� dicunt, _itto_, postposito, to,
+_jippiro_, decem {_printed at line break as _jippi_-/ro}
+vnus palmus seu tertia quam Hispani vocant sanjacu, tres
+
+
+Not Changed:
+
+_De pronomine secund� person� scilicet ego &c._ {_sic_ "secund�"}
+_sannin nagara_, tres simul, vel etiam si sintres {_sic_ "sintres"}
+_qin�_, vel, _s�cujit_, nudius tertius {_sic_ "nudius": dies?}
+regulas ex terra vel limo construere {_sic_ "regulas": tegulas?}
+
+
+Errors in Errata:
+
+42.32. _nobrou_ {_uobrou_}. l. _noboru_.
+43.10. anteposita {antepenultima} particula. _na_.
+42.11. _vqetaam vari_. {_vqetm vari_}
+49.1. _vosoroxi_. {_missing "l."_} _vosoroxij_.
+60.26. {24} _mate._ ommittatur et non legatur.
+64.19. _genzan_ {_geuzan_}. l. _guenzan_.
+67.14. _iiuni_ {iuni}, _iusan_.
+
+
+
+
+
+End of Project Gutenberg's Ars grammaticae Iaponicae linguae, by Diego Collado
+
+*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK ARS GRAMMATICAE IAPONICAE LINGUAE ***
+
+***** This file should be named 17713-8.txt or 17713-8.zip *****
+This and all associated files of various formats will be found in:
+        http://www.gutenberg.org/1/7/7/1/17713/
+
+Produced by Louise Hope, David Starner and the Online
+Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net
+
+
+Updated editions will replace the previous one--the old editions
+will be renamed.
+
+Creating the works from public domain print editions means that no
+one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
+(and you!) can copy and distribute it in the United States without
+permission and without paying copyright royalties.  Special rules,
+set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
+copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
+protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark.  Project
+Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
+charge for the eBooks, unless you receive specific permission.  If you
+do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
+rules is very easy.  You may use this eBook for nearly any purpose
+such as creation of derivative works, reports, performances and
+research.  They may be modified and printed and given away--you may do
+practically ANYTHING with public domain eBooks.  Redistribution is
+subject to the trademark license, especially commercial
+redistribution.
+
+
+
+*** START: FULL LICENSE ***
+
+THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
+PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
+
+To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
+distribution of electronic works, by using or distributing this work
+(or any other work associated in any way with the phrase "Project
+Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
+Gutenberg-tm License (available with this file or online at
+http://gutenberg.org/license).
+
+
+Section 1.  General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
+electronic works
+
+1.A.  By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
+electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
+and accept all the terms of this license and intellectual property
+(trademark/copyright) agreement.  If you do not agree to abide by all
+the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
+all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
+If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
+Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
+terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
+entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
+
+1.B.  "Project Gutenberg" is a registered trademark.  It may only be
+used on or associated in any way with an electronic work by people who
+agree to be bound by the terms of this agreement.  There are a few
+things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
+even without complying with the full terms of this agreement.  See
+paragraph 1.C below.  There are a lot of things you can do with Project
+Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
+and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
+works.  See paragraph 1.E below.
+
+1.C.  The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
+or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
+Gutenberg-tm electronic works.  Nearly all the individual works in the
+collection are in the public domain in the United States.  If an
+individual work is in the public domain in the United States and you are
+located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
+copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
+works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
+are removed.  Of course, we hope that you will support the Project
+Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
+freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
+this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
+the work.  You can easily comply with the terms of this agreement by
+keeping this work in the same format with its attached full Project
+Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
+
+1.D.  The copyright laws of the place where you are located also govern
+what you can do with this work.  Copyright laws in most countries are in
+a constant state of change.  If you are outside the United States, check
+the laws of your country in addition to the terms of this agreement
+before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
+creating derivative works based on this work or any other Project
+Gutenberg-tm work.  The Foundation makes no representations concerning
+the copyright status of any work in any country outside the United
+States.
+
+1.E.  Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
+
+1.E.1.  The following sentence, with active links to, or other immediate
+access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
+whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
+phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
+Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
+copied or distributed:
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+1.E.2.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
+from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
+posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
+and distributed to anyone in the United States without paying any fees
+or charges.  If you are redistributing or providing access to a work
+with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
+work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
+through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
+Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
+1.E.9.
+
+1.E.3.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
+with the permission of the copyright holder, your use and distribution
+must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
+terms imposed by the copyright holder.  Additional terms will be linked
+to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
+permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
+
+1.E.4.  Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
+License terms from this work, or any files containing a part of this
+work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
+
+1.E.5.  Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
+electronic work, or any part of this electronic work, without
+prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
+active links or immediate access to the full terms of the Project
+Gutenberg-tm License.
+
+1.E.6.  You may convert to and distribute this work in any binary,
+compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
+word processing or hypertext form.  However, if you provide access to or
+distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
+"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
+posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
+you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
+copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
+request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
+form.  Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
+License as specified in paragraph 1.E.1.
+
+1.E.7.  Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
+performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
+unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
+
+1.E.8.  You may charge a reasonable fee for copies of or providing
+access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
+that
+
+- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
+     the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
+     you already use to calculate your applicable taxes.  The fee is
+     owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
+     has agreed to donate royalties under this paragraph to the
+     Project Gutenberg Literary Archive Foundation.  Royalty payments
+     must be paid within 60 days following each date on which you
+     prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
+     returns.  Royalty payments should be clearly marked as such and
+     sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
+     address specified in Section 4, "Information about donations to
+     the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
+
+- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
+     you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
+     does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
+     License.  You must require such a user to return or
+     destroy all copies of the works possessed in a physical medium
+     and discontinue all use of and all access to other copies of
+     Project Gutenberg-tm works.
+
+- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
+     money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
+     electronic work is discovered and reported to you within 90 days
+     of receipt of the work.
+
+- You comply with all other terms of this agreement for free
+     distribution of Project Gutenberg-tm works.
+
+1.E.9.  If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
+electronic work or group of works on different terms than are set
+forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
+both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
+Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark.  Contact the
+Foundation as set forth in Section 3 below.
+
+1.F.
+
+1.F.1.  Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
+effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
+public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
+collection.  Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
+works, and the medium on which they may be stored, may contain
+"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
+corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
+property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
+computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
+your equipment.
+
+1.F.2.  LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
+of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
+Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
+Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
+liability to you for damages, costs and expenses, including legal
+fees.  YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
+LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
+PROVIDED IN PARAGRAPH F3.  YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
+TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
+LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
+INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
+DAMAGE.
+
+1.F.3.  LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
+defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
+receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
+written explanation to the person you received the work from.  If you
+received the work on a physical medium, you must return the medium with
+your written explanation.  The person or entity that provided you with
+the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
+refund.  If you received the work electronically, the person or entity
+providing it to you may choose to give you a second opportunity to
+receive the work electronically in lieu of a refund.  If the second copy
+is also defective, you may demand a refund in writing without further
+opportunities to fix the problem.
+
+1.F.4.  Except for the limited right of replacement or refund set forth
+in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
+WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
+WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
+
+1.F.5.  Some states do not allow disclaimers of certain implied
+warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
+If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
+law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
+interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
+the applicable state law.  The invalidity or unenforceability of any
+provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
+
+1.F.6.  INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
+trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
+providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
+with this agreement, and any volunteers associated with the production,
+promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
+harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
+that arise directly or indirectly from any of the following which you do
+or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
+work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
+Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
+
+
+Section  2.  Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
+
+Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
+electronic works in formats readable by the widest variety of computers
+including obsolete, old, middle-aged and new computers.  It exists
+because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
+people in all walks of life.
+
+Volunteers and financial support to provide volunteers with the
+assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's
+goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
+remain freely available for generations to come.  In 2001, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
+and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
+To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
+and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
+and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.
+
+
+Section 3.  Information about the Project Gutenberg Literary Archive
+Foundation
+
+The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
+501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
+state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
+Revenue Service.  The Foundation's EIN or federal tax identification
+number is 64-6221541.  Its 501(c)(3) letter is posted at
+http://pglaf.org/fundraising.  Contributions to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
+permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
+
+The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
+Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
+throughout numerous locations.  Its business office is located at
+809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
+business@pglaf.org.  Email contact links and up to date contact
+information can be found at the Foundation's web site and official
+page at http://pglaf.org
+
+For additional contact information:
+     Dr. Gregory B. Newby
+     Chief Executive and Director
+     gbnewby@pglaf.org
+
+
+Section 4.  Information about Donations to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation
+
+Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
+spread public support and donations to carry out its mission of
+increasing the number of public domain and licensed works that can be
+freely distributed in machine readable form accessible by the widest
+array of equipment including outdated equipment.  Many small donations
+($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
+status with the IRS.
+
+The Foundation is committed to complying with the laws regulating
+charities and charitable donations in all 50 states of the United
+States.  Compliance requirements are not uniform and it takes a
+considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
+with these requirements.  We do not solicit donations in locations
+where we have not received written confirmation of compliance.  To
+SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
+particular state visit http://pglaf.org
+
+While we cannot and do not solicit contributions from states where we
+have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
+against accepting unsolicited donations from donors in such states who
+approach us with offers to donate.
+
+International donations are gratefully accepted, but we cannot make
+any statements concerning tax treatment of donations received from
+outside the United States.  U.S. laws alone swamp our small staff.
+
+Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
+methods and addresses.  Donations are accepted in a number of other
+ways including checks, online payments and credit card donations.
+To donate, please visit: http://pglaf.org/donate
+
+
+Section 5.  General Information About Project Gutenberg-tm electronic
+works.
+
+Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
+concept of a library of electronic works that could be freely shared
+with anyone.  For thirty years, he produced and distributed Project
+Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
+
+
+Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
+editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
+unless a copyright notice is included.  Thus, we do not necessarily
+keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
+
+
+Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
+
+     http://www.gutenberg.org
+
+This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
+including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
+Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
+subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
diff --git a/17713-8.zip b/17713-8.zip
new file mode 100644
index 0000000..7eff991
--- /dev/null
+++ b/17713-8.zip
diff --git a/17713-h.zip b/17713-h.zip
new file mode 100644
index 0000000..0d8992f
--- /dev/null
+++ b/17713-h.zip
diff --git a/17713-h/17713-h.htm b/17713-h/17713-h.htm
new file mode 100644
index 0000000..bbeab7f
--- /dev/null
+++ b/17713-h/17713-h.htm
@@ -0,0 +1,4653 @@
+<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN">
+<html>
+<head>
+<title>Ars Grammaticae Japonicae Linguae</title>
+<meta http-equiv = "Content-Type" content = "text/html; charset=UTF-8">
+
+<style type = "text/css">
+
+body {margin-left: 10%; margin-right: 10%;}
+td {vertical-align: top;}
+
+hr {width: 80%; margin-top: 1em; margin-bottom: 1em;}
+hr.mid {width: 50%;}
+
+p, div {margin-top: .5em; margin-bottom: 0em; line-height: 1.2;}
+p {font-style: italic;} /* by default*/
+
+h1, h2, h3, h4, h5, h6 {text-align: center; font-style: normal;
+font-weight: normal; margin-top: .2em; margin-bottom: .2em;}
+
+h1 {font-size: 200%;}
+h2 {font-size: 150%;}
+h3 {font-size: 125%;}
+h4 {font-size: 115%;}
+h5 {font-size: 100%;}
+h6 {font-size: 90%;}
+.chapter {margin-top: 2em; margin-bottom: 1em;}
+.side {text-align: left; margin-left: 4em;}
+
+em {font-style: normal;} /* switches off italics */
+
+p.illustration {text-align: center; margin-top: 1em;
+margin-bottom: 1em;}
+.nospace {margin-top: 0em;}
+
+.smallcaps {font-variant: small-caps;}
+.extended {letter-spacing: 0.4em;}
+.inset {margin-left: 1em; margin-top: 0em;}
+.ital {font-style: italic;}
+
+ins.edcorr {text-decoration: none; border-bottom: thin solid red;}
+ins.mycorr {text-decoration: none; border-bottom: thin dotted red;}
+
+.pagenum {position: absolute; right: 94%; font-size: 95%;
+font-weight: normal; font-style: italic; text-align: right;
+text-indent: 0em;}
+.folionum {position: absolute; left: 94%; font-size: 95%;
+font-style: normal; text-align: left; text-indent: 0em;}
+
+.mynote {background-color: #DDE; color: #000; padding: .5em;
+margin: 1em 0em; font-family: sans-serif; font-size: 95%;}
+
+.contents, .contents2 {font-family: sans-serif; text-indent: -1.5em;}
+.contents {margin-left: 5.5em;}
+.contents2 {margin-top: .2em; margin-left: 6.5em;}
+
+</style>
+</head>
+
+
+<body>
+
+
+<pre>
+
+Project Gutenberg's Ars grammaticae Iaponicae linguae, by Diego Collado
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+
+Title: Ars grammaticae Iaponicae linguae
+
+Author: Diego Collado
+
+Release Date: February 8, 2006 [EBook #17713]
+
+Language: Latin
+
+Character set encoding: UTF-8
+
+*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK ARS GRAMMATICAE IAPONICAE LINGUAE ***
+
+
+
+
+Produced by Louise Hope, David Starner and the Online
+Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net
+
+
+
+
+
+
+</pre>
+
+<div class = "mynote">
+Transcriber’s Note:<br>
+<br>
+This e-text contains some letters with unusual diacritics:
+<div class = "inset">ã ẽ ĩ õ ũ (tilde on any vowel)<br>
+ǒ ǔ (hacek / “caron”)<br>
+ę (“e caudata” = æ)<br>
+œ (oe ligature)</div>
+If any of these characters do not display properly&mdash;in particular,
+if the diacritic does not appear directly above or below the
+letter&mdash;you may have an incompatible browser or unavailable fonts.
+First, make sure that the browser’s “character set” or “file encoding”
+is set to Unicode (UTF-8). You may also need to change your browser’s
+default font.<br>
+<br>
+A number of typographical errors have been corrected. They have been
+marked in the text with <ins class = "mycorr" title =
+"like this">mouse-hover popups</ins>. Details are explained at the
+<a href = "#errata">end of the file</a> after the author’s Errata.<br>
+<br>
+In addition to the ordinary page numbers, the printed text labeled
+the recto (odd) pages of the first two leaves of each 8-page
+signature. These will appear in the right margin as A, A2...
+</div>
+
+<hr>
+
+<h2 class = "extended">ARS</h2>
+<h1>GRAMMATICAE</h1>
+<h2 class = "extended">IAPONICAE</h2>
+<h2><span class = "extended">LINGVA</span>E.</h2>
+
+<h3 class = "extended">IN GRATIAM ET ADIVTORIVM</h3>
+<h3>eorum, qui prædicandi Euangelij causa ad</h3>
+<h3>Iaponiæ Regnum se voluerint conferre.</h3>
+
+<br>
+
+<h4 class = "ital">Composita, &amp; Sacræ de Propaganda Fide
+Congregationi<br>
+dicata à Fr. Didaco Collado Ordinis Prædicatorum<br>
+per aliquot annos in prædicto Regno<br>
+Fidei Catholicæ propagationis<br>
+Ministro.</h4>
+
+<p class = "illustration">
+<img src = "images/publogo.jpg" width = "303" height = "224"
+alt = "EVNTES IN VNIVERSVM MVNDVM PRÆDICATE EVANGELIVM OMNI CREATVRÆ">
+</p>
+
+
+<h3><span class = "extended">R&nbsp;O&nbsp;M&nbsp;</span>Æ,</h3>
+<h3>Typis &amp; impensis Sac. Congr. de Propag. Fide.</h3>
+<h3><span class = "extended">MDCXXXI</span>I.</h3>
+
+<h3 class = "ital">SVPERIORVM PERMISSV.</h3>
+
+<hr>
+
+<h4 class = "side ital">Imprimatur si placet Reuerendiss. P. M. S. Pal.
+Apost.<br>
+A. Episc. Vmbriaticen. Vicesg.</h4>
+
+<h4>Imprimatur</h4>
+
+<h4 class = "side">Fr. Nicolaus Riccardius S. Pal. Apost. Magister,<br>
+Ordinis Prædicatorum.</h4>
+
+<hr>
+
+<br>
+
+<div class = "mynote">
+The book contains no Contents or Index. Instead, the full chapter titles
+are listed here.</div>
+
+<div class = "contents">
+<a href = "#prologus">Prologus ad lectorem.</a></div>
+<div class = "contents">
+<a href = "#nomine">De nomine &amp; eius declinatione, &amp;
+genere.</a></div>
+<div class = "contents">
+<a href = "#pronomine">De pronomine.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#pronom1">De pronomine secundæ personæ scilicet ego
+&amp;c.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#pronom2">De pronomine secundæ personę: scilicet Tu, tui,
+tibi, &amp;c.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#pronom3">De pronomine tertiæ personæ, scilicet ille, illa,
+illud.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#pronom_rel">De pronominibus relatiuis.</a></div>
+<div class = "contents">
+<a href = "#form_verb">De formatione verborum, &amp;
+coniugationibus.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#preterit">De Pręterito imperfecto, perfecto, &amp; plusquam
+perfecto.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#futuro_1">De futuro primæ coniugationis.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#imperat_1">Imperatiuum primæ coniugationis.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#opt_1">Optatiuum primæ coniugationis.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#subj_1">Subiunctiuum primæ coniugationis
+affirmatiuæ.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#infin">Infinitiuum.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#neg_1">Prima coniugatio negatiua.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#aff_2">Secunda coniugatio affirmatiua.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#neg_2">Secunda coniugatio negatiua.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#aff_3">Tertia coniugatio affirmatiua.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#neg_3">Tertia coniugatio negatiua.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#subst_neg">Coniugatio verbi substantiui negatiui.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#condit">De Particulis conditionalibus.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#potent">De verbo potentiali.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#irreg">Verba irregularia quo ad coniugationes.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#verb_adhuc">De verbo adhuc, &amp; de eius formatione &amp;
+differentijs.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#verb_honor">De aliquibus verbis quæ de se habent honorem
+determinatum.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#advert">Aduertentiæ circa coniugationes verborum.</a></div>
+<div class = "contents">
+De Adverbiis.</div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#adverb_1">Caput primum.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#adverb_loc">De aduerbijs locorum.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#adverb_interr">Aduerbia ad causam interrogandum &amp;
+responendum.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#adverb_temp">Aduerbia temporis.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#adverb_neg">Aduerbia negandi.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#adverb_aff">Aduerbia affirmandi.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#adverb_comp">Adverbia comparatiua.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#adverb_sup">Aduerbia superlatiua.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#adverb_intens">Aduerbia intensionis &amp;
+exaggerationis.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#adverb_cong">Aduerbia congregandi.</a></div>
+<div class = "contents2">
+<a href = "#adverb_concl">Aduerbia concludendi, &amp;
+aduertendi.</a></div>
+<div class = "contents">
+<a href = "#prep_cas">De Præpositionibus casuum.</a></div>
+<div class = "contents">
+<a href = "#coniunct">De coniunctionibus &amp; diuisionibus.</a></div>
+<div class = "contents">
+<a href = "#interj">De interiectione.</a></div>
+<div class = "contents">
+<a href = "#sintax">De sintaxi, &amp; casibus, quos regunt
+verba.</a></div>
+<div class = "contents">
+<a href = "#arith">De Arithmetica Iaponiæ &amp; materia numerorum, in
+quibus hoc opus hic labor.</a></div>
+<div class = "contents">
+<a href = "#script">Aliquæ regulæ coniugationum in scriptura
+librorum.</a></div>
+<div class = "contents">
+<a href = "#errata">Errata.</a></div>
+
+<hr>
+
+<span class = "pagenum">3</span>
+<span class = "folionum">A2</span>
+<h3 class = "chapter"><a name = "prologus">PROLOGVS AD
+LECTOREM.</a></h3>
+
+<h4 class = "chapter">Et aduertentiæ aliquæ pro Iaponicæ linguæ perfecta
+pronuntiatione.</h4>
+
+
+<p>
+Etsi quondam à principio plantationis Orthodoxæ fidei nostræ <ins class
+= "edcorr" title = "corrected by author from ‘iu’">in</ins> Regno
+Iaponico, composita fuerit quædam ars grãmaticæ linguæ prædictæ a P.
+Ioanne Rodriguez Societatis Iesu; quia tamen raro res in sua prima
+conditione perfectæ lumen aspiciunt, &amp; aliàs, ob temporum
+diuturnitatem, vix aliquam copiam prædictæ artis est iam inuenire: Visum
+est mihi, aliquale Deo, &amp; ministris fidei propagationis (quæ sine
+linguæ instrumento non potest esse) obsequium præstiturum, si extractis
+ab arte prædicta necessarijs (sunt enim multa) &amp; relictis, quæ
+peritis in prædicta lingua talia non probantur; additis etiam ijs, quæ
+experientia, &amp; vsu, lectioneque continua librorum, Deo largiente
+(qui dat verbum Euangelizantibus) sum adeptus, in compendium alarè,
+&amp; sub breuitate redigerem præcepta omnia quæ ad eruditè vtendum
+lingua Iaponica, prædicatoribus (pro quibus labor est assumptus) sunt
+necessaria. Quia verò simul cum præceptis, &amp; regulis, expedit
+exempla, in quibus prædicta regulæ verificantur ponere; libuit etiam ad
+maiorem discipulorum consolationem &amp; iuuamen non solum hoc; sed
+etiam exemplorum omnium declarationem in lingua Latina (quæ inter
+Theologos est cõmunior) adiungere, quo nihil a magistro restet amplius
+desiderandum. Et si verò ea omnia, quæ tam in hac arte; quàm in
+Dictionario (quod, Deo dante, quanto citius in lucem edere gestio)
+continentur meo iuditio sint satis limata, &amp; secura, quibus
+fiducialiter quiuis vti potest; Examini tamen, &amp; iuditio melius
+sentientium subiecta esse volo, vt fidei prædicatio ab eruditiore
+lingua, fructuosior euadat.</p>
+
+<p>
+Quando duæ vocales immediate coniunguntur in aliquo vocabulo linguæ
+Iaponicæ; non pronunciantur sicut in Latina valeo, aut in Hispanica
+<em>vaca</em>, sed vtraque integra per se profertur, <em>v,a</em>;
+<em>v,o</em>; <em>v,i</em>.</p>
+
+<p>
+Litera, <em>s</em>, pronuntiatur sicut, <em>sç</em>, v.g.
+<em>susumùru</em>, <em>sçusçumùru</em>.</p>
+
+<p>
+Litera, <em>j</em>, <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘prouunciatur’">pronunciatur</ins> blande, sicut in lingua
+Lusitanica <em>joaõ</em>, &amp;, <em>judeo</em>.</p>
+
+<p>
+<span class = "pagenum">4</span>
+Litera <em>x</em>, pronunciatur etiam blande sicut in lingua Lusitanica
+<em>queixumes</em>.</p>
+
+<p>
+Quando supra literam, <em>o</em>, fuerit hoc signum <em>^</em>
+pronunciatur, <em>ô</em>, ac si esset, <em>ou</em>, labijs quasi
+iunctis, &amp; ore penè clauso: v.g. <em>búppô</em>.</p>
+
+<p>
+Quando verò supra <em>o</em>, fuerit hoc signum, <em>v</em>, vel,
+<em>ó</em>, pronunciatur ore aperto, &amp; ac si essent duæ literae,
+<em>oo</em>, v.g. <em>tènxó</em>, vel <em>gacuxǒ</em>.</p>
+
+<p>
+Si vero prædicta signa, fuerint supra <em>ú</em>, <ins class = "mycorr"
+title = "text reads ‘pronnntiatur’">pronuntiatur</ins> <em>ǔ</em>,
+detentum, ac si essent duo, v.g. <em>Tàifú</em>, <em>Aiaǔ</em>.</p>
+
+<p>
+Quando fuerit hoc signum <em>~</em> super aliquã literam ex vocalibus
+debet proferri sicut, <em>n</em>; sed non in integrum, sed cursim &amp;
+leniter v.g. <em>vãga</em>.</p>
+
+<p>
+<em>Qe</em>, &amp;, <em>qi</em>, scribuntur absque, <em>u</em>, quia
+quando, <em>u</em>, sequitur post, <em>q</em>, vel post, <em>c</em>,
+utraque integrè pronunciatur absque sinalepha v.g. <em>quõdai</em>,
+<em>quàinìn</em>:</p>
+
+<p>
+Quando post, <em>g</em>, sequitur, <em>u</em>, &amp; postea immediatè
+alia vocalis <em>e</em>, vel, <em>i</em>, pronunciatur sicut in lingua
+Hispanica, v.g. <em>guenin</em>; si vero litera, <em>i</em>, ponatur
+immediate post, <em>g</em>, absque, <em>v</em>, pronunciatur sicut
+Italicè, giorno, v.g. <em>Xitãgi</em>.</p>
+
+<p>
+Litera, <em>z</em>, pronunciatur ea vi, qua in lingua Hispaniæ, Zumbar,
+v.g. <em>mizu</em>.</p>
+
+<p>
+Si verò fuerint duo, <em>zz</em>, violentiùs feriuntur, v.g.
+<em>mizzu</em>.</p>
+
+<p>
+Quando fuerint duo, <em>tt</em>, <em>xx</em>, <em>zz</em>, <em>qq</em>,
+<em>cq</em>, <em>ij</em>, <em>pp</em>; vtrumque opportet ferire vt fit
+perfecta pronunciatio, &amp; vis significationis percipiatur: nam v.g.
+<em>mizu</em>, significat mel; &amp; <em>mizzu</em>, significat aquam:
+vnde si eadem, vel violentia, aut lenitate vtrumque pronunties vel aquam
+tantum, vel mel solùm tibi proferent.</p>
+
+<p>
+Quando, <em>ch</em>, anteponitur vocali, pronunciatur sicut Hispanice,
+chimenea: v.g. <em>fochó</em>.</p>
+
+<p>
+Si vero, <em>nh</em>, anteponatur vocali, pronunciatur sicut Hispanicè,
+maña, v.g. <em>nhuva</em>.</p>
+
+<p>
+Litera, <em>f</em>, in aliquibus Iaponiæ prouincijs pronunciatur sicut
+in lingua Latina; in alijs autem ac si esset, <em>h</em>, non perfectum:
+sed quodam medium inter, <em>f</em>, &amp;, <em>h</em>, os &amp; labia
+plicando, &amp; claudendo, sed non integrum, quod vsu facilè compertum
+erit: v.g. <em>fito</em>.</p>
+
+<p>
+Quando, <em>tç</em>, in aliquo vocabulo fuerit (quod est valde frequens)
+orare debet discipulus Deum, vt ei venas pronuntiationis aperiat
+<span class = "pagenum">5</span>
+quia est difficilis, &amp; in nulla lingua alia, est talem
+pronuntiationem inuenire: non enim pronunciatur vt <em>tç</em>, aut ut
+<em><ins class = "mycorr" title = "text reads ‘s’">t</ins></em>, uel,
+<em>c</em>, solùm, sed uiolenter percutiendo lingua dentes, ita ut
+utraque litera, &amp;, <em>t</em>, &amp;, <em>ç</em>, &amp; plus,
+<em>ç</em>, quàm, <em>t</em>, feriri uideantur: u.g.
+<em>tçùtçùmu</em>.</p>
+
+<p>
+Litera, <em>r</em>, pronunciatur blandè &amp; leniter ubicumque
+inueniatur, siue sit in principio, siue in medio uocabuli; u.g.,
+<em>ranguió</em>, <em>cutabirùru</em>.</p>
+
+<p>
+<em>Ya</em>, <em>ye</em>, <em>yo</em>, <em>yu</em>, pronunciantur sicut
+in lingua Hispanica.</p>
+
+<p>
+Quando à Iaponijs pronunciantur uocabula finita in, <em>i</em>, uel
+<em>v</em>, uix percipitur litera finalis a tyronibus: u.g. qui audit,
+<em>gozàru</em>, putat se audiuisse, <em>gozàr</em>, &amp; qui audiuit
+<em>fitòtçu</em>, credit se solum audiuisse, <em>fitòtç</em>, &amp; cum
+audit, <em>àxi no fàra</em>, percipit solum, <em>àx no fàra</em>.</p>
+
+<p>
+Quando uocabulo finito in uocali subsequitur incipiens in consonanti,
+præcipuè si sit, <em>b</em>, uel, <em>s</em>, inter ipsam uocalem, &amp;
+consonantem, pronunciatur litera <em>n</em>, sed non perfecta; sed
+lenis: u.g. <em>sònõ gotòqu</em>.</p>
+
+<p>
+Circa uocabulorum accentus magnam adhibui curam, ut illos signis suis
+proprijs locis supra literas in quibus accentus fieri debent, adaptatis,
+sensus &amp; sententia loquentis percipiatur: u.g. <em>qèi xèi</em>,
+habet accentum in utroque, <em>èè</em>. <em>fibicàxi</em>, habet in
+prima, <em>i</em>, &amp; in, <em>a</em>, &amp; idem in dictionario
+seruabitur ordo, notando accentus ea perfectione, qua summa cum
+diligentia potui percipere, si in aliquo sum deceptus, paratus sum
+corrigi; ea uerò quæ diminute fuerint dicta, uel desuerint, tam in arte;
+quàm in dictionario; cum facile sit addere; à doctiore supplebuntur, qui
+tertiam artem, &amp; secundum dictionarium aggredietur: ego enim ne à
+patre familias &amp; Domino Deo nostro reprehenderer, talentum nolui
+habere repositum in sudario, sed duobus, alia saltim duo superlucrari,
+&amp; cooperari saluti Iaponiorum; non solùm prædicando, sed præhendo
+prædicatoribus, si possem instrumenta linguæ, &amp; præcipuè modo ut
+possint illam extra Iaponiam addiscere: cum propter instantem
+persequutionem in Iaponia uix sit hoc possibile. Vale &amp; uiue felix
+lector. Matriti die 30 Aug. Ann. 1631.</p>
+
+<hr>
+
+<p>
+<span class = "pagenum">6</span>
+In hac arte Grammaticæ seruauimus ordinem, quem peritus Antonius
+Nebrissensis, &amp; alij seruarunt in suis linguæ Latinæ, per partes,
+videlicet Orationis, nempe Nomen, Pronomen, &amp;c.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "nomine">
+De nomine &amp; eius declinatione, &amp; genere.</a></h4>
+
+<p>
+In lingua Iaponica non sunt declinationes per casus sicut in Latina, sed
+sunt quædam particulæ, quæ postpositæ nominibus, casuum; differentias
+constituunt in omnibus nominibus, tam appellatiuis, quàm proprijs. Quæ
+constituunt nominatiuũ, sunt quinque, <em>va</em>, <em>ga</em>,
+<em>càra</em>, <em>no</em>, <em>iòri</em>. Particula, <em>va</em>,
+postponitur quando quasi reduplicatiue, seu specificatiue volumus
+explicare rem vel personam significatam per tale nomen; siue sit primæ,
+siue secundaæ, vel tertiæ personæ: v.g. <em>Vàtacùxi và mairànu</em>,
+ego, vel, quod ad me attinet, non ibo. Particula, <em>no</em>,
+postponitur secundis &amp; tertijs personis, &amp; præcipuè si sint
+inferioris ordinis; &amp; quando in oratione est aliquod relatiuum, quod
+non denotat actionem transitiuam: v.g. <em>Sònàta no mǒxita còto</em>,
+id quod tu dixisti. Postponitur etiam particula, <em>no</em>: quando
+aliquid indefinitum dicitur: v.g. <em>iiè no àrucà mìió</em>, vide si
+sint domus. Particula, <em>ga</em>, postponitur regulariter primis &amp;
+tertijs personis inferioribus, &amp; etiam secundis quando sunt etiam
+infimæ vel humiliantur: v.g. <em>Pedrõga qita</em>, Petrus venit. Solent
+etiã hanc particulam postponere quando aliquid indefinitè volunt dicere,
+sicut dictum est de particula, <em>no</em>: v.g. <em>còco nì và iiẽgà
+naicà?</em> non sunt hic domus? &amp; si in oratione sit relatiuum non
+dicens actionem transitiuam, si referat rem inferioris &amp; humilis
+ordinis, postponitur etiam particula, <em>ga</em>: v.g. <em>sorẽgàxĩ ga
+càita fumi</em>, Epistola, quam ego scripsi, <em>sòchĩ ga iúta
+còto</em>, quod tu dixisti. Particulæ, <em>càra</em>, &amp;
+<em>iòri</em>, postponuntur &amp; faciunt nominatiuum quando oratio
+dicit actionem transitiuam, &amp; præcipuè si est oratio relatiui. v.g.
+<em>Deus iòri cùdasàrèta gracia</em>, gratia, quam Deus dedit. <em>Tòno
+càra còre vo vôxe tçuqerarèta</em>, Dominus hoc præcepit. Aliquando
+etiam nomina sunt in casu
+<span class = "pagenum">7</span>
+Nominatiuo absque aliqua particula: v.g. <em>Pedro Ioaõ vo
+iòbarèta</em>, Petrus uocauit Ioannem. Genitiuo sunt duæ particulæ,
+videlicet <em>no</em>, &amp; <em>ga</em>. Particula, <em>no</em>, seruit
+omnibus personis superioris ordinis: v.g. <em>Padre no võ qirumòno</em>,
+Patris vestis seu <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘habibitus’">habitus</ins>:
+<em>ga</em>, postponitur omnibus personis inferioris ordinis:
+v.g. <em>Pedrõ ga fùmi</em>, Epistola Petri.
+<em>so chĩga mòno</em>, res tua, <em>àrẽ ga càne</em>, argentum illius,
+<em>Tòno vàio cũ ga fucài fito già</em>, Dominus est magnæ cupiditatis,
+idest valde cupidus. Aliquando etiam prædictis particulis genitiuum
+constituentibus postponitur particula, <em>to</em>, v.g. <em>Pedro no to
+degozàru</em>, est Petri. Sed non est modus loquendi perfectus, unde
+melius est illo non uti; ponitur tamen ut auditus intelligatur. Quando
+uerò coniunguntur duo nomina substantiua ad faciẽdum unum quasi
+connotatiuum, non est necessaria particula genitiui, u.g.
+<em>còcuxu</em>, dominus regni. Secundum regulam tamen ordinariam
+deberemus dicere <em>còcu no xù</em>, &amp; hic modus faciendi
+connotatiua absque particula genitiui, est regularis in lingua Iaponica.
+u.g. <em>Maria còto</em>, res Mariæ.</p>
+
+<p>
+Datiuum constituunt duæ particulæ scilicet, <em>ni</em> &amp;
+<em>ie</em>, u.g. <em>Pedro ni móxita</em>, dixi Petro. <em>Padre ie
+ãgue maraxita</em>, Patri dedi, uel obtuli.</p>
+
+<p>
+Accusatiuum constituunt quinque particulæ, <em>vo</em>, <em>võba</em>,
+<em>va</em>, <em>ie</em>, <em>ga</em>, Prima uidelicet, <em>vo</em>, est
+usitatior: u.g. <em>Pedro voiòbe</em>, uoca Petrum, <em>va</em>, utuntur
+quando uolunt in particulari explicare rem significatam per nomen in
+accusatiuo, u.g. <em><ins class = "edcorr" title =
+"corrected by author from ‘niffion’">niffon</ins>
+guchi và Xiranu</em>, linguam Iaponicam nescio. Particula,
+<em>võba</em>, est idem quod, <em>vo va</em>,
+conuertendo secundam literam, <em>u</em>, in, <em>b</em>, ea uero
+utuntur sicut, <em>va</em>, u.g. <em>fune võba nòri sutète</em>;
+<em>cane bacàri tòri maràxità</em>, relinquens nauigium: argentum seu
+pecunias tantùm accepi; <em>ie</em>, utuntur ad significandum locum ad
+quem: u.g.<em> Roma ie mairǒ</em>, ibo Romam, <em>ga</em>, postponitur
+nominibus significantibus res inanimatas, seu humiles: u.g., <em>àre iẽ
+gozàre, mònõ ga móxitaĩ</em>, accedas illuc, habeo enim tibi aliquid
+dicere, fit etiam accusatiuum absque aliqua particula ut in exemplo
+antepenultimo in quo secundum accusatiuum est sine particula.</p>
+
+<p>
+Vocatiuum constituit particula, <em>icàni</em>, sed non postposita
+nominibus sicut &amp; reliquæ, sed anteposita: u.g. <em>icàni qimi còre
+vò gorònjerarei</em>, uideas hoc domine. Regularius uerò fit uocatiuum
+absque aliqua particula: u.g. <em>Padre sàma qicàxerarèio</em>,
+<span class = "pagenum">8</span>
+audias reuerende pater.</p>
+
+<p>
+Ablatiuo sunt tres particulæ, <em>iori</em>, <em>càra</em>, <em>ni</em>,
+tertia scilicet <em>ni</em>, facit locum in quo: v.g. <em>iglesia
+nĩgozaru</em>, est in ecclesia: aliquando vtuntur, <em>ni</em>,
+anteposito, <em>no</em>, v.g. <em>sònàtà nò nì Xiàru cà?</em> facis hoc
+tuum? vel accipis tibi? sed hic magis videtur datiuum, quam ablatiuum.
+Particulæ <em>càra</em>, &amp;, <em>iòri</em>, sunt communiores ad
+ablatiuum constituendum: v.g. <em>Madrid càra màitta</em>, ex Matrito
+veni, <em>Pedro iòri coròsarèta</em>, occisus fuit à Petro.</p>
+
+<p>
+Ad constituenda pluralia sunt etiam quatuor particulæ, quæ postpositæ
+immediatè nominibus, illa pluralia constituunt, postea verò, sequuntur
+particulæ positæ casus constituentes. Prædictæ autem quatuor particulæ
+sunt, <em>tàchi</em>, <em>xu</em>, <em>dòmo</em>, <em>ra</em>. Prima
+particula scilicet, <em>tachi</em>, facit pluralia nomina significantia
+res nobilis ordinis, &amp; quas volumus honore afficere; v.g. <em>Tòno
+tàchi</em>, domini. Particula, <em>xu</em>, constituit pluralia nomina
+significantia res nobiles quidem; sed non ita supremi ordinis: v.g.
+<em>samurài xu</em>, nobiles; qui non sunt domini. Particula,
+<em>dòmo</em>, postponitur nominibus significantibus res humiles, siue
+rationales siue viuentes sensibiles, siue inanimatas: v.g. <em>fiàcuxõ
+dòmo</em>, agricolæ, <em>ixĩ dòmo</em>, petræ, <em>mmã dòmo</em>, equi.
+Particula, <em>ra</em>, facit pluralia nomina significantia res
+vilissimas, vel quæ despectui habentur: v.g. <em>Iudeora</em>, Iudæi.
+Pluralibus sic iam per istas particulas constitutis, postponuntur
+particulæ casus constituentes secundum orationum exigentiam: v.g.
+<em>tòno tàchi no còtõ dòmo vo varú iúnà</em>, ne maledicas res
+dominorum.</p>
+
+<p>
+Aliqua etiam sunt vocabula, quæ de se pluralitatem important: v.g.
+<em>tòmõ gàra</em>, significat homines, <em>Nàn bàn mòno</em>, res
+Europeas, <em>Nàn bàn mòno vo fomùru nà</em>, ne laudes res <ins class =
+"mycorr" title = "text reads ‘Eropæ’">Europæ</ins>:</p>
+
+<p>
+Particula verò <em>icàni</em>, quæ, vt supra dictum est, facit uocatiuũ
+non postponitur pronominibus pluralibus iam factis; sed semper
+anteponitur, particulæ autem facientes plurale postponuntur: u.g.
+<em>icàni Padre tàchi vo qiqì nasarèio</em>, audite reuerendi
+patres.</p>
+
+<p>
+Duæ uerò particulæ ex quatuor suprapositis, quæ faciunt plurale,
+scilicet <em>domo</em>, &amp; <em>rà</em> aliquoties sunt singulariũ
+uerbi gratia. <em>vare rà</em>, uel, <em>midòmo</em>, ego: aliquando
+etiam utraque simul inuenitur in singulari: u.g. <em>midomo ra</em>,
+ego, <em>midomo rã ga</em>
+<span class = "pagenum">9</span>
+<span class = "folionum">B</span>
+meum vel mei: postponuntur etiam prædictæ particulæ, <em>domo</em>, vel,
+<em>ra</em>, singularibus, vel quando volumus humiliare res significatas
+aut de successu significati per orationem non sumus ita certi; sed quasi
+dubitamus: v.g. <em>sarã dòmõ ga itài</em>, dolet mihi venter, <em>àsũ
+dòmó và àru mài</em>, crastina die non erit, <em>àsu rà và narõ
+mòde</em>, crastina die forsitan ita erit.</p>
+
+<p>
+Particula, <em>va</em>, postponitur nominibus tam singularibus; quàm
+pluralibus iam per particulas articulatis: v.g. <em>còcoie va
+mairànu</em>, huc non veniat, <em>còco càra va dènu</em>, hinc non
+exiuit, <em>còco ni và iru mài</em>, huc non intrabit: aliquando etiam
+particula, <em>va</em>, supplet particulas articulares: v.g. <em>funè-de
+sàie ióĩó tçùita ni, cachi va nàcanaca nàru mài</em>, si nauigio vix
+perueni; pedibus, vel pedes, absque dubio non peruenissem. Hic
+particula, <em>va</em>, supplet particulam, <em>càra</em>.</p>
+
+<p>
+In ista lingua Iaponica non sunt etiam genera, masculinum videlicet,
+femininum, &amp; neutrum, sicut sunt in Latina; sunt tamen aliqua
+nomina, quæ ex se sunt, vel masculina, vel feminina, quia ex sua
+significatione dicunt vel masculum, vel feminam determinatè; sunt etiã
+aliqua nomina ex se cõmunia duobus. Particula, <em>vo</em>, ante posita
+nominibus significat masculum. Particula verò, <em>me</em>, ante posita
+significat feminam in rebus, quæ non habent genera propria: v.g. <em>vo
+ì vo</em>, significat piscem masculum, <em>mè i vo</em> significat
+piscem feminam: <em>vojica</em>, significat caprum siluestrem, <em>mè
+lìca</em>, significat capream, <em>còma</em>, significat equum;
+<em>zoiacu</em>, equam; <em>xô</em>, significat accipitrem masculum;
+<em>dài</em>, feminam, <em>cotòi</em>, significat taurum,
+<em>meùxi</em>, vaccam. <em>votòco</em>, significat virum,
+<em>vonãgo</em>, vel <em>nhóbó</em>, vel, <em>vònna</em>, significat
+mulierem. In dictionario omnia expressè ponentur, quæ ad memoriam
+venerint.</p>
+
+<p>
+In nominibus etiam adiectiuis, non sunt genera, aut declinationes; sed
+eædem particulæ illa constituunt, quae substantiua. Sunt autem adiectiua
+multa, &amp; diuersa. Aliqua enim finiuntur in, <em>ai</em>, alia in,
+<em>oi</em>, alia in, <em>ei</em>, alia in, <em>vi</em>, alia in,
+<em>ij</em>, alia verò, &amp; quæ propriùs sunt adiectiua, fiunt
+postposita particula, <em>no</em>, substantiuis. Quando quinque prima
+genera adiectiuorum ante ponuntur substantiuis, tunc videntur propriè
+adiectiua, &amp; nihil mutant ad orationem componendam; quando verò
+postponuntur substantiuis, potiùs sunt verba, &amp; verborum
+coniungationes sequuntur: v.g. <em>tacài iàma</em>, mons altus, <em>xĩ
+guei ĩdeiri</em>, frequens
+<span class = "pagenum">10</span>
+introitus &amp; exitus, <em>caxicòi fito</em>, homo prudens, <em>càvaij
+mòno</em>, res miserabilis, <em>Aiaùi còto</em>, res periculosa,
+<em>Vmàre tçùqi nocùchi</em>, lingua naturalis seu materna. Sunt etiam
+alia adiectiua finita in <em>na</em>, quæ etiam ante posita
+substantiuis, nihil mutant: v.g. <em>qĩrèi na còto</em>, res munda.
+Omnia verò adiectiua præter finita in, <em>no</em>, quando verbis
+præponuntur, mutant aliquid: finita in, <em>ai</em>, illud mutant in,
+<em>ó</em>, v.g. <em>còno iàma và tacõ <ins class = "edcorr" title =
+"corrected by author from ‘goràru’">gozaru</ins></em>, hic mons altus
+est, &amp; excelsus: finita in, <em>ei</em>, illud mutant in,
+<em>eô</em>, v.g. <em>còno iama va xĩgueô gozàru</em>, hic mons est
+densus: finita in, <em>oi</em>, illud mutant in, <em>ô</em>, v.g.
+<em>caxicô gozàru</em>, est prudens: finita in, <em>vi</em>, illud
+mutant in, <em>ú</em>, v.g. <em>xei no ficú gozàru</em>, statura
+pusillus: finita in, <em>ii</em>, illud mutant in, <em>iú</em>, v.g.
+<em>caiũ gozaru</em>, est pruriens, uel prurit, inter ista uerò
+adiectiua finita in, <em>ij</em>, sunt multa quæ ex uerbis procedunt:
+u.g. <em>nozòmi</em>, <em>u</em>, significat desiderare: ex illo uerò
+exit, <em>nozòmaxij</em>, quod significat idem quod desiderabilis, e;
+alia etiam procedunt ex nominibus: u.g. <em>varàmbe</em>, significat
+puerum seu infantem: ex quo procedit <em>varàmberaxij</em>, quod <ins
+class = "mycorr" title = "text reads ‘siguificat’">significat</ins> id
+quod puerilis, e: alia reperiuntur in dictionario.</p>
+
+<p>
+Adiectiua uerò finita in, <em>na</em>, quando anteponuntur uerbis,
+mutant, <em>na</em>, in, <em>ni</em>, u.g. <em>fuxìn ni zònzuru</em>,
+dubium reputo uel pro dubio habeo. Adiectiua uero finita in,
+<em>no</em>, conuertunt aliquando, <em>no</em>, in, <em>na</em>, u.g.
+<em>bèchi no fito</em>, conuertitur in, <em>bechina fito</em>, differens
+homo: &amp; tunc si uerbum <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘subsequatnr’">subsequatur</ins>, mutat, <em>na</em>,
+in, <em>ni</em>, u.g. <em>bechinĩ gozàru</em>, est differens.
+Sensus uero est idem siue finiatur in, <em>no</em>, <ins class =
+"mycorr" title = "text reads ‘fiue’">siue</ins> in <em>na</em>,
+u.g. <em>bechi no fito no cùhi càra
+qijta</em>, est idem quod <em>bechina fito nocùchi càra qijta</em>, ex
+ore, uel ab ore distincti uel differentis hominis audiui. Et tantùm est
+differentia; quod finitum in, <em>no</em>, nihil mutat, quid quid illi
+subsequatur; finitum uerò in, <em>na</em>, mutat, <em>na</em>, in,
+<em>ni</em>, ut dictum est, si uerbum subsequitur. Si ad alia uero
+adiectiua sequatur uerbum substantiuum, oratio est elegans: u.g.
+<em>còno iàma và tacõ gozàru</em>, hic mons est altus; si uerò uerbum
+huiusmodi non sequatur, eundem facit sensum, quia adiectiuum includit in
+se uerbum substantiuum; sed illo non utemur coram superioribus, non enim
+illis audientibus, dicemus, <em>còno iàmà và tacài</em>, sed dicemus,
+<em>còno iamà và tacõ gozàru</em>. &amp; sic in alijs adiectiuis.</p>
+
+<p>
+Adiectiua uerò finita in, <em>i</em>, aliquando; &amp; si rarò, illud
+conuertunt in, <em>xi</em>, uel <em>qu</em>, u.g. <em>ioi</em>, quod
+significat, bonus, a, um:
+<span class = "pagenum">11</span>
+<span class = "folionum">B2</span>
+finitur in, <em>iòqu</em>, vel, <em>ioxi</em>, v.g. <em>iòqu</em>,
+<em>dancó xitè</em>, faciendo bonam consultationem. Aliqua, &amp; non
+pauca, sunt nomina substantiua, quibus, si postponatur, <em>na</em>,
+fiunt adiectiua: v.g. <em>afó</em>, significat inscitiam, ex quo
+deducitur, <em>afóna</em>, quod significat id quod fatuus, a, um.
+<em>Iiiú</em>, significat libertatem: &amp;, <em>Iiiuna</em>, significat
+id quod liber, a, um: quæ occurrerint alia in dictionario
+reperiuntur.</p>
+
+<p>
+Aliqua sunt nomina abstracta substantiua quæ anteposita vocabulis quæ ex
+se significant homines, fiunt adiectiua: v.g. <em>Iĩfi</em>, significat
+misericordiam: si uerò illi <em>Iin</em> postponatur, resultat, <em>Ii
+fi jin</em>, quod significat idem, quod misericors, dis, <em>fin</em>,
+significat paupertatem, &amp; postposito <em>nin</em>, fit, <em>fin
+nin</em>, quod significat pauperem: idem est si postponatur,
+<em>ja</em>, fit enim, <em>finja</em>, quod etiam pauperem significat,
+<em>bàn</em>, significat vigiliam; &amp; si postponatur, <em>xu</em>,
+fit, <em>banxu</em>, quod significat idem quod uigilans, tis: multa
+inuenientur in dictionario.</p>
+
+<p>
+Aliquando duo nomina substantiua, ex ijs, quæ remanserunt in lingua
+Iaponica ex Chinensi (&amp; hæc, <em>cobita</em>, vel, <em>coie</em>,
+vocant) simul posita, faciunt adiectiuum, quod ex duobus substantiuis
+conflatur, seu resultat: v.g. <em>ten</em>, significat cælum: &amp;,
+<em>xu</em>, significat dominum: <em>tèn xu</em> verò, significat
+dominum cælestem, seu cælorum dominum.</p>
+
+<p>
+Præterita etiam verborum (de quibus suo loco) adiuncta substantiuis, vim
+&amp; sensum videntur habere adiectiuorum: v.g. <em>iõgorèta tè</em>,
+manus sordida, <em>iõgorèta</em>, est præteritum verbi <em>iõgore
+vru</em>, quod significat idem quod sordesco, is, <em>càita qió</em>,
+liber scriptus, <em>càita</em>, est præteritum verbi <em>càqi</em>,
+<em>u</em>, quod significat idem quod scribo, is. Abstracta, seu radices
+ex quibus verba componuntur, sunt nomina quasi verbalia significantia
+actionem in abstracto: v.g. <em>facàri</em>, significat mensuram: ex quo
+resultat verbum, <em>facàri</em>, <em>u</em>, pro eo quo est metior,
+ris, <em>fajime</em>, significat principium, <em>fajime</em>,
+<em>uru</em>, est verbum, &amp; significat id quod incipio, is: &amp;
+sic in alijs de quibus in dictionario. Anteposita particula,
+<em>mòno</em>, prædictis abstractis seu nominibus verbalibus fiunt
+nomina significantia eum qui actionem verbi facit: v.g. ex,
+<em>càqi</em>, præposito, <em>monoi</em>, fit <em>mòno càqi</em>, quod
+significat idem quod scribens, tis: postposita vero eadem particula,
+<em>mòno</em>, eisdem radicibus, fiunt nomina significantia effectum
+actionis: v.g. <em>càqimono</em>, significat scripturam.</p>
+<span class = "pagenum">12</span>
+
+<p>
+Postposita verò particula, <em>gòto</em>, eisdem radicibus verbalibus
+fiunt nomina significantia res dignas actionibus quæ per verba, quorum
+sunt radices, significantur: v.g. <em>mi</em>, est radix, ex qua prodit
+verbum, <em>mi</em>, <em>iru</em>, pro eo quod video, es &amp;,
+<em>mĩgoto</em>, est res visibilis, seu digna visu, <em>qìqi</em>, est
+radix verbi, <em>qiqĩ</em>, <em>u</em>, pro eo quod video, es: &amp;
+<em>qĩqì gòto</em>, significat rem audibilem, seu dignam auditu.</p>
+
+<p>
+Postpositis aliquibus nominibus substantiuis nominibus verbalibus
+prædictis fit nomen iam inconcreto significans talem actionem: v.g.
+<em>foxi</em>, est radix verbi, <em>fòxi</em>, <em>u</em>, pro eo quod
+sole vel ad solem siccare: postposito verò, <em>ivo</em>, v.g. quod
+significat piscem: fiet, <em>foxiì vo</em>, quo significabit, pisces ad
+solem vel vi solis siccos &amp;c.</p>
+
+<p>
+Postposita verò particula, <em>dõgu</em>, quæ instrumentũ significat
+radicibus verborum, fiunt nomina significantia materiam seu instrumentum
+actionis per verbum significatæ: v.g. <em>varài dõgu</em>, materia seu
+instrumentum visus, <em>càqi dõgu</em>, instrumentum scribendi vel ad
+scribendum.</p>
+
+<p>
+Postposita autem particula, <em>me</em>, radicibus verbalibus fiunt
+nomina significantia terminum actionis: v.g. <em>a vàxe</em>, est radix
+verbi, <em>a vàxe</em>, <em>uru</em>, pro eo quod est aliqua iungere aut
+copulare, <em>a vàxe me</em> vero significat iuncturam: &amp; sic in
+alijs.</p>
+
+<p>
+Ex adiectiuis suprapositis finitis in <em>i</em>, fiunt nomina abstracta
+mutato, <em>i</em>, in, <em>sa</em>, v.g. <em>nãgài</em>, significat id
+quod longus, a, um: &amp; <em>nãgàsa</em>, significabit longitudinẽ.
+Adiectiua finita in, <em>na</em>, mutant etiam, <em>na</em>, in,
+<em>sa</em>, ad abstracta nomina facienda: v.g. ex <em>àqiracàna</em>,
+quod significat id quod clarus, a, um: fiet, <em>àqiracàsa</em>, quod
+significabit claritatem.</p>
+
+<p>
+Aliquando ex duobus substantiuis simul sumptis, &amp; præcipuè si
+aliquod illorum aliquam literam in principio feu in fine in aliã mutet,
+resultat tertium nomen quasi connotatiuum, &amp; quasi adiectiuum seu
+genitiuũ includens: v.g. ex, <em>qi</em>, quod significat, lignum,
+&amp;, <em>fotoqe</em>, quod significat idolum: fit, <em>qĩ botòqe</em>
+mutato, <em>f</em>, in, <em>p</em>, quod significat idolum ligneum. Si
+verò nomina quæ præponuntur, finiuntur in, <em>e</em>, ipsum mutant in
+<em>a</em>, ad prædictam compositionem nominis connotatiui: v.g.
+<em>tçumà sàqi</em>, extremitates unguium, <em>càna cũgui</em>, clauus
+ferreus. Si uerò nomina, quæ postponuntur ad eamdem formationem, primam
+literam debeant mutare, si sit, <em>f</em>, mutabunt in, <em>b</em>,
+uel, <em>p</em>, si, <em>s</em>,
+<span class = "pagenum">13</span>
+<span class = "folionum">B3</span>
+mutabunt in, <em>z</em>, si <em>c</em>, mutabunt in, <em>g</em>, si,
+<em>tç</em>, mutabunt in, <em>zz</em>, si, <em>x</em>, mutabunt in,
+<em>j</em>, u.g. <em>càri bunè</em>, <em>bùppô</em>, <em>nĩgori zàqe
+sorá goto</em>, <em>qizzumári</em>, <em>sòra jèi mòn</em>. Vide in
+dictionario.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter ital"><a name = "pronomine">
+<ins class = "mycorr" title =
+"format as in original">De pronomine.</ins></a></h4>
+
+<p>
+Non sunt in lingua Iaponica pronomina deriuatiua u.g. meus, a, um.
+&amp;c. sed utuntur primitiuis, scilicet mei, tui, &amp;c. Hæc autem
+primitiua non habent declinationes per casus; sed hæ differentiæ casuum
+fiunt per particulas supra positas quæ omnibus sunt communes, tam
+nominibus; quàm pronominibus.</p>
+
+<p>
+Particulæ aliquæ (de quibus infra) quæ adiunctæ uocabulis honorem
+indicant, faciunt pronomen, uel illius uim habent secundum occasionem
+&amp; circumstantias in quibus illis utuntur: si enim ego dicam, <em>von
+fùmi</em>; loquendo cum alio: ipso facto intelligitur me de eius
+epistola: &amp; non de mea loqui: si enim de mea loquerer; non dicerem,
+<em>von fùmi</em>, sed, <em>fumi</em> tantum: unde, <em>von fumi</em>,
+ratione particulæ, <em>von</em>, quæ est honoris, significat uestram
+epistolam. Et idem est de particula, <em>mi</em>, &amp; alijs quæ
+honorem indicant in significatis nominum quibus adijciuntur.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter ital"><a name = "pronom1">
+<ins class = "mycorr" title = "so in original">De pronomine secundæ
+personæ scilicet ego &amp;c.</ins></a></h4>
+
+<p>
+Octo sunt particulæ significantes idem quod Ego, mei, mihi, &amp;c.
+<em>vátacuxi</em>, <em>sòrẽgaxi</em>, <em>váre</em>, <em>mi</em>,
+<em>várerá</em>, <em>mìdòmo</em>, <em>midòmo rá</em>, <em>váre</em>.
+Quatuor primæ denotant aliquam superioritatem in eo qui illis utitur,
+reliquæ uero sunt humiliores. Mulieres utuntur tribus alijs particulis
+aliquando quaæ sunt, <em>mĩzzu cára</em>, <em>vãrauá vãgami</em>, &amp;
+his non utuntur uiri: rustici solent uti duabus uidelicet, <em>vára
+vòrará</em>, religiosus uero quando de se loquitur solet dicere,
+<em>gusô</em>, ac si diceret: ego uilis religiosus; senex uerò de se
+loquẽs: dicit, <em>gurǒ</em>, ego uilis &amp; despectibilis senex. Rex
+uerò, dicet, <em>chin</em>, uel, <em>máru</em>, quod significat:
+ego&nbsp;Rex.</p>
+
+<p>
+<span class = "pagenum">14</span>
+Ad facienda autem pluralia ista pronomina, postponuntur illis particulæ
+supra positæ constituentes pluralia, scilicet, <em>dòmo</em>,
+<em>ra</em>, v.g. <em>midòmõ ga máitta tòqi</em>, quando nos iuimus: ad
+casuum verò differentiã postponuntur illis iam formatis pluralibus,
+particulæ constituentes casus vt supra.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "pronom2">
+De pronomine secundæ personę: scilicet Tu, tui, tibi, &amp;c.</a></h4>
+
+<p>
+Multæ sunt particulæ, quæ constituunt pronomen secundæ personæ secundum
+differentiam personarum, quæ vel nullum vel aliqualem, aut mediocrem,
+magnum, aut maximum merentur honorem &amp; reuerentiam: ad loquendum
+enim cum inferiori, sunt tres particulæ quæ faciunt pronomen tu:
+scilicet, <em>váre</em>, <em>vonòre</em>, <em>sòchi</em>, si àutem illis
+superaddatur, <em>me</em>, vel, <em>mẽgá</em>, &amp; dicatur,
+<em>váremè</em>, vel, <em>váremẽgá</em>, personam cum qua, loquimur
+ampliùs deijcimus. Si autem loquamur cum æqualibus vel aliquantulum
+inferioribus, vtemur vna ex tribus particulis videlicet,
+<em>sònata</em>, <em>sòno fò</em>, <em>váre sama</em>. Si verò sit
+persona superior vel omnino æqualis cum qua vrbanè debemus loqui vtemur
+vna ex septem particulis scilicet, <em>cònatá</em>, <em>qixò</em>,
+<em>qifó</em>, <em>gòfen</em>, <em>qĩden</em>, <em>cònatá sama</em>,
+<em>sònata sáma</em>. Si autem loquamur cum personis in dignitatibus
+constitutis, nomen dignitatis, si illi super addatur particula,
+<em>sama</em>, supplet vicem pronominis: v.g. <em>Padre samã
+gozare</em>, veniat vestra paternitas. Aliquando etiam particulæ quæ
+nomina honorant, supplent vicem pronominis: v.g. <em>vòn qirumòno</em>,
+vestræ dominationis vestis.</p>
+
+<p>
+<em>Cònata</em>, <em>cõchi</em>, <em>cõnofo</em>, significant idem quod
+ego, mei, &amp;c. sed in modo loquendi quasi distributiuo: ex parte mea,
+vel <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘quan-/tum’ at line break">quantum</ins> ad me attinet,
+quibus correspondent, <em>sõchi</em>, <em>sonofó</em>, <em>sõnatá</em>
+quæ significant, tu &amp;c. &amp; ex parte tua, seu, quod ad te
+pertinet.</p>
+
+<p>
+Pluralia istorum pronominum fiunt per particulas supra positas secundum
+honoris differentiam, <em>võnórẽ domo</em>, <em>váre ra</em>, <em>sóchi
+ra</em>, significant vos loquendo cum vilibus, <em>vare tachi</em>,
+<em>sonatà domo</em>, significat vos cum æqualibus, <em>qìfótachi</em>,
+<em>vócatãgata</em>, <em>vóno vóno</em>, significat vos cum honore:
+declinationes verò horum
+<span class = "pagenum">15</span>
+fiunt etiam per particulas communes declinationum.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "pronom3">
+De pronomine tertiæ personæ, scilicet ille, illa, illud.</a></h4>
+
+<p>
+Duæ particulæ scilicet, <em>cáre cáre</em>, <em>are are</em>,
+significant ille, illa, illud, loquendo de rebus inferioribus: quatuor
+uerò uidelicet, <em>áitçu</em>, <em>áitçumè</em>, <em>áremè</em>,
+<em>cáitçume</em>, significant ille, illa, illud, humiliando &amp;
+despiciendo res de quibus loquimur, &amp; quæ præcipuæ finiuntur in,
+<em>me</em>, sunt deiectiuæ, maxime si illis superaddatur, <em>ga</em>,
+u.g. <em>áitçũga</em>, <em>áitçumẽgá</em>, ille uilis: <em>cóno</em>,
+significat hic, hæc, hoc, <em>sóno</em> significat, iste, ista, istud,
+<em>áno</em>, significat ille, illa, illud; sed necessario requirunt
+post se substantiuum ut illis utamur: u.g. <em>cóno fito</em>, iste
+homo: idem significat, <em>cóno mono</em>, sed non est uerbum
+honorificum, <em>sóno cóto</em>, ista res, <em>ano fito</em>, ille homo,
+<em>cónátá</em>, uel <em>cónofó</em>, significant hic, <em>sónata</em>,
+vel, <em>sono fó</em>, isthic, <em>ánatá</em>, uel, <em>ánofó</em>,
+illic. <em>córe</em>, significat hoc, <em>sóre</em>, significat istud,
+<em>áre</em> significat illud, sed neutraliter, ita quod substantiuis,
+seu suppositis non iunguntur: horum pluralia sunt, <em>córerá</em>,
+<em>sorerá</em>, <em>arerá</em>, cæterorum uerò pluralia sunt per
+regulas communes <em>cáno</em>, significat rem de qua facta fuit mentio:
+u.g. <em>cano fito</em>, ille homo &amp;c. Pronomen quidam, facit
+particula, <em>àru</em>, u.g. <em>aru fito</em>, quidam homo, <em>áru
+tocóro ni</em>, in quodam loco.</p>
+
+<p>
+Pronomen unusquisque faciunt particulæ, <em>mèn mèn</em>, <em>sóre
+sóre</em>.</p>
+
+<p>
+Pronomen uniuersi &amp; singuli &amp;c. facit particula, <em>tare mo
+mina</em>.</p>
+
+<p>
+Pronomen quicumque &amp;c faciunt particulæ, <em>Tare nite mõ</em>,
+<em>tare nitemoare</em>, <em>tare nari tómó</em>.</p>
+
+<p>
+Ante posita particula, <em>tare mo</em>, negatiuis facit pronomen nemo
+uel nullus: u.g. <em>tare mó mairananda</em>, nemo iuit. Particula
+<em>nani taru cóto nari tómo</em>, significat: quidquid sit, vel
+quæcumque res sit. Particula, <em>mèi mèi</em>, significat: singuli, uel
+unusquisque in particulari.</p>
+
+<p>
+Particula, <em>góto</em>, facit pronomen seu signum distributiuum omnis,
+e. Si postponatur substantiuis ex proprijs uocabulis linguæ
+<span class = "pagenum">16</span>
+Iaponicæ quæ uocantur, <em>iomis</em>: idem etiam facit particula,
+<em>mai</em>, anteposita substantiuis linguaæ Chinæ, quæ uocantur,
+<em>coies</em>, u.g. <em>fi</em>, significat diem: &amp;,
+<em>fĩgótoni</em>, significat quotidie, seu omnibus diebus,
+<em>nen</em>, in lingua Iaponica mendicata à Chinensi, significat annum:
+&amp;, <em><ins class = "edcorr" title =
+"corrected by author from ‘main nen’">mainen</ins></em>,
+significabit singulis annis uel omnibus annis; idem ferè facit
+reduplicatio aliquorum nominum, uel saltim facit illa pluralia:
+u.g. <em>fito</em>, significat hominem: &amp;,
+<em>fitõbito</em>, significabit omnes homines, uel multos homines,
+<em>fi</em>, significat diem: &amp; <em>fĩbi ni</em>, significabit,
+omnibus, uel multis diebus.</p>
+
+<p>
+Pronomen diuisiuum, aliqui &amp;c. facit particula, <em>niiótte</em>,
+u.g. <em>tóqi niiotte</em>, aliquibus temporibus, <em>fito niiotte</em>,
+aliqui homines.</p>
+
+<p>
+Pronomen, idem &amp;c. facit particula, <em>vonaji</em>, u.g. <em>vonaji
+tocóro cara</em>, <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘Ex’">ex</ins> eodem loco. Particula uerò, <em>dôjen</em>,
+significat idem, sed neutraliter: v.g., <em>dôjen degozàru</em>,
+idem est: &amp;
+hoc uerbo respondent quando gratulantur; absque eo quod rem accipiant:
+ac si dicant, gratulor ac si accepissem: uel idem est, ac si
+accepissem.</p>
+
+<p>
+Pronomen ipse &amp;c. faciunt particulæ, <em>nùxi</em>, <em>sóno
+mi</em>, <em>vãga</em>, particulæ uero, <em>vareto mi</em>, faciunt
+pronomen ipsemet &amp;c. u.g. <em>vareto mi ni ata vo nasu</em>, ipsemet
+sibimet damnum infert, <em>mi vo vasurète; ta vo tasùqùru</em>, sui met
+oblitus, alios saluos facit. Particula, <em>vatacùxi</em>, significat
+rem propriam in particulari: u.g. <em>vatacuxi no còto</em>, res
+propria, <em>vatacùxi ni iuarẽta</em>, pro se loquutus&nbsp;est.</p>
+
+<p>
+Pronomen aliquis &amp;c. <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘faciun tparticulæ’">faciunt particulæ</ins>,
+<em>Tare zo</em>, <em>taso</em>, u.g. <em>tare zo maittaraba</em>,
+si aliquis iuisset, <em>taso sacanãga aruca tói ni iqe</em>,
+eat aliquis interrogatum si sit aliquid cibi.</p>
+
+<p>
+Aliquid neutraliter faciunt particulæ, <em>nan zo</em>, <em>nanica</em>,
+u.g. <em>nanzõga arãba cùuózu</em>, comedam aliquid si sit, <em>ima faia
+tẽ ga jiiú nĩ gozaru fõdoni nanica caqi maraxô</em>, scribam aliquid, si
+quidem habeo manus iam solutas seu liberas.</p>
+
+<p>
+Quis? fit tribus particulis scilicet, <em>Tare</em>, <em>Tãga</em>
+<em>Taso</em>, particulæ <em>tãga</em>, uel, <em>tare nõ</em>, utuntur
+etiam pro genitiuo cuius: u.g. <em>Tãga móno ca?</em> cuius est res? Et
+quando aliquis ad ostium uocat, &amp; pulsat dicit: <em>móno mó</em>,
+qui intus respondent, <em>taso</em>, uel, <em>tagá</em>, uel,
+<em>tare</em>, quis es? Particula <em>nani</em>, significat quid &amp;c.
+u.g. <em>nani</em>
+<span class = "pagenum">17</span>
+<span class = "folionum">C</span>
+<em>vo sùru cá</em>, uel, <em>nanĩgoto vosùru ca?</em> quid facis?
+<em>nani ni sòre vo tòtte ĩquca?</em> ad quid hoc portas tecum?</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "pronom_rel">
+De pronominibus relatiuis.</a></h4>
+
+<p>
+Pronomen relatiuum fit postponẽdo verbo nomen de quo fit relatio: v.g.
+<em>tèn ni màximàsu vàrerága vòn vòia</em>, Pater noster qui est in
+cælis, <em>dèta tocòro va</em>, locus ex quo exiuit, <em>tèni sùmi no
+tçuíta fito</em>, homo cuius manui adhæsit atramentum. Si oratio petit
+nominatiuum ante verbum, tale nominatiuum debet esse cum aliqua ex
+particulis nominatiui, <em>ga</em>, <em>no</em>, uel, <em>iòri</em>,
+v.g. <em>vatacùxĩga càita fùmi</em>, epistola, quam ego scripsi,
+<em>cònàtà no vôxerarèta coto</em>, res quam uestra dominatio dixit.
+Tertia verò particula scilicet, <em>iori</em>, vtimur quando est actio
+in oratione, v.g. <em>Deus iòri atàie cudasarèta gracia</em>, gratia,
+quam Deus contulit seu donauit, <em>àno tocòro ni amàta no qió àtta vò
+torarèta</em>, tulit multos libros, qui erant in illo loco. Si
+concurrant verò duæ orationes relatiuum continentes, prima erit secundum
+positam regulam; secunda verò per participium præsens, præteritum, seu
+futurum, secũdum quod sensus orationis postulauerit: v.g. <em>qèsa
+Oracio vo móxita qióga tçucuie no vie ni àru vo mòtte coi</em>, affer
+librum illum qui est supra sedile, in quo isto mane recitaui vel dixi
+officium diuinum. In ista oratione <em>qióga</em>, quod est vnum
+relatiuum, est post verbum, <em>móxita</em>, &amp; <em>vo</em>, quod
+agit vices secundi relatiui, est post verbum, <em>àru</em>. Quando verò
+volumus ampliùs specificare rem quæ refertur, ponimus inter rem ipsam
+&amp; verbum, particulam <em>tocòro no</em>, v.g. <em>vàreto dôxin xìta
+tocòro no mònõ dòmo va mina buguèn ni nàtta</em>, omnes quotquot mecum
+consenserunt, diuites facti sunt. Aliquando oratio relatiui propter suam
+difficultatem explicatur per exponentes: v.g. loco huius, <em>ima
+còrosarèta Pedro nò cò và sonàta nó chijn gia</em>, quæ significat,
+filius Petri, qui modo fuit occisus, est tuus amicus: dicimus, <em>ìma
+Pedro corosarèta sonó co va sonatà no chijn de gozàru</em>.</p>
+
+<p>
+Aliquando solent simul poni duæ particulæ ex casus consituẽtibus, &amp;
+faciunt quasi relatiuum cui anteponuntur: v.g. <em>sòno</em>
+<span class = "pagenum">18</span>
+<em>tocòró deno dancó</em>, istius locis consultatio. <em>Marsella ieno
+fùne</em>, nauigium quod tendit Marsiliam: <em>màire to no móxi gòtó
+dearu</em> est dicere, quòd&nbsp;eam.</p>
+
+<p>
+<em>Màiru mai to no dancó ni qivamatta</em>, habita est resolutio quod
+non pergat, <em>màitte nòchi no dancó</em>, consultatio postea quam
+perrexit facta, <em>varambe càra no catãgui</em>, est consuetudo ab
+infantia, <em>xô tameno chôgui gia</em>, est ars ad illud faciendum:
+<em>àno fito no vo toró</em>, accipiam id, quod est illius hominis: nota
+hæc de relatiuo valde.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "form_verb">
+De formatione verborum, &amp; coniugationibus.</a></h4>
+
+<p>
+Verba in lingua Iaponica neque habent numeros, neque personas; faciunt
+tamen has differentias particulæ suprapositæ ad pluralia &amp;
+declinationes. Coniugationes sunt tres affirmatiuæ, &amp; totidem
+negatiuæ.</p>
+
+<p>
+Radices verborum, de se non dicunt tempus: vnde vt illud dicant debent
+formari verba &amp; coniugari.</p>
+
+<p>
+Omnes radices verborum secundæ coniugationis finiuntur in <em>e</em>,
+<em>gi</em>, vel, <em>ji</em>, præter <em>xi</em>, &amp;,
+<em>maraxì</em>, quæ etsi finiãtur in, <em>i</em>, sunt tamen primæ
+coniugationis. Si verò radices finiuntur in, <em>de</em>, vel,
+<em>gi</em>, fit verbum præsentis temporis conuertendo prædictas in,
+<em>zzuru</em>, v.g. <em>fãgi</em>, facit præsens, <em>fãzzuru</em>,
+&amp; significat erubesco: <em>de zzuru</em>, quod significat exeo, is:
+si radices finiuntur in, <em>je</em>, vel, <em>ji</em>, mutantur ad
+præsens in, <em>zuru</em>, v.g. <em>màje</em>: <em>mãzuru</em>, idem
+quod misceo, es, <em>anji anzuru</em>, quod est considero, as, si
+finiuntur in, <em>xe</em>, illud mutant in, <em>suru</em>, v.g. <em>a
+vaxe: auasùru</em>, idem quod coniungo, is: <em>xi</em>, verò, &amp;
+<em>maraxi</em>, quæ (vt dictum est) sunt secundæ coniugationis, etiam
+mutant, <em>xi</em>, in <em>suru</em>, v.g. <em>xi sùru</em>, idem quod
+facio, is, <em>maraxi marasuru</em>, etiam est, facio facis. Si radices
+finiuntur in, <em>te</em>, convertunt illud in <em>tçuru</em>, v.g.
+<em>sodàte; sodàtçùru</em>, idem quod alo, is, vel sustento, as: reliqua
+quæ tantum finiuntur in, <em>e</em>, alio modo; illud ad præsens
+conuertunt in, <em>uru</em>, v.g. <em>ãgue</em>: <em>ãgùru</em>, offero,
+rs, <em>nĩgue, nĩgùru</em>, fugio,&nbsp;is.</p>
+
+<p>
+Aliqua sunt præterita verborum, quæ faciunt sensum præsentis,
+<span class = "pagenum">19</span>
+<span class = "folionum">C2</span>
+&amp; sunt illa quorum fieri consistit in facto esse: v.g.
+<em>cocòroièta</em> intelligo, is, <em>qìcoieta</em>, audio, is,
+<em>voboièta</em>, recordor, aris, <em>qi qi ièta</em>, intelligo, is,
+<em>zonjita</em>, scio, is, &amp; alia præter ista forsan erunt: verba
+quæ sequũtur sunt primæ cõiugationis etiam si eorum radices non
+finiantur modo antea dicto. Si præsens alicuius ex illis non fuerit
+mutato, <em>i</em>, in <em>uru</em>, explicabitur in particulari,
+<em>àbi</em>, <em>uru</em>, aquæ balneo se, abluo, is, <em>fotòbi</em>,
+<em>uru</em>, mollificor, aris: <em>focoròbi</em>, <em>uru</em>,
+dissuor, eris: <em>càbi</em>, fucore afficior, eris, <em>sàbi</em>,
+rubiginor, aris, <em>deqi</em>, finior, ris, vel perficior, ris:
+<em>cùchi</em>, <em><ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘cutcuru’">cutçuru</ins></em>, putresco, is: <em>mìchi</em>,
+<em>mitçuru</em>, mare adimpleor, ris, <em>ini</em>, <em>uru</em>, abeo,
+is: <em>nòbi</em>, <em>nobiru</em>, vel <em>noburu</em>, dilator, aris,
+<em>tçuqi</em>, <em>uru</em>, consumor, eris, <em>vòri</em>,
+<em>uru</em>, ab alto descendo, is: <em>xij</em>, <em>xijru</em>, ad
+prandium vel cibum compellendo, inuito, as, <em>nì niru</em>, assimilor,
+aris: <em>mochij: mochi iùru</em>, æstimo, as:<em>ni</em>,
+<em>niru</em>, ad ignem coquo, is: <em>mi</em>,<em>miru</em>, aspicio,
+is: <em>còri</em>, <em>uru</em>, corrigor, eris, <em>vochi vòtçuru</em>,
+cado, is: <em>i</em>, <em>iru</em> sum, es, fui: vel adsum, es,
+<em>fũgui</em>, <em>uru</em>, transeo, is, sicut tempus transit:
+<em>vàbi</em>, <em>uru</em>, misericordiam peto, is,
+<em>carabi</em>,<em>uru</em>, siccor, aris, <em>iqi iqùru</em>, viuo,
+is, <em>fi firu</em>, aresco, is, <em>qi qùra</em>, venio, is, <em>qi
+qùru</em>, vestio, is, <em>vòqi uru</em>, è lecto surgo: quatuor verò
+verba quæ sequũtur habent præter præsentia ordinaria, alia etiam
+extraordinaria, <em>atàie</em>, habet <em>atóru</em>, pro dono, as:
+<em>vàqimaie</em>, <em>vaqimòru</em>, discerno, is, <em>tonàie
+tonóru</em>, benedico, is, <em>sonaie sonóru</em> in <ins class =
+"edcorr" title = "corrected by author from ‘loca’">loco</ins> sublimi
+colloco,&nbsp;as.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "preterit">
+De Pręterito imperfecto, perfecto, &amp; plusquam perfecto.</a></h4>
+
+<p>
+Non est in lingua ista Iaponica præteritum imperfectum: Vnde loco illius
+vtuntur perfecto, quod fit duobus modis: primũ est addendo, <em>ta</em>,
+radicibus verborum: v.g. <em>ãguèta</em>, est praeteritum verbi,
+<em>ãgue</em>, <em>uru</em>, quod est offero, rs; secundo modo fit
+præteritum perfectum postponendo, <em>te</em>, radicibus, &amp; addendo
+postea verbum, <em>gozari</em>, <em>u</em>, vel <em>ari</em>,
+<em>u</em>, in præsenti vel in præterito de quo in secunda coniugatione,
+v.g. <em>ãguete gozàru</em>, vel <em>aguètẽ gozàtta</em>, vel <em>ãguete
+aru</em>, vel <em>ãguete atta</em>, obtuli, uel obtuleram, as, &amp;c.
+si autem ad prædicta anteponatur particula
+<span class = "pagenum">20</span>
+<em>fãia</em>, explicatur magis: u.g. <em>faia ãguètè gozàtta</em>, iam
+obtulerã, quando postponitur uerbum, <em>ari</em>, <em>u</em>, ad
+præteritum, non est modus loquendi ita nobilis sicut quando postponitur,
+<em>gozari</em>, <em>u</em>, unde ad hoc debemus aduertere quando
+loquimur, ut notemus de quo loquimur, &amp; coram quibus, ut cui
+honorem, honorem debitum in modo loquendi tribuamus.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "futuro_1">
+De futuro primæ coniugationis.</a></h4>
+
+<p>
+Si radix uerborum finitur in, <em>te</em>, fit futurum conuertendo istam
+syllabam in <em>teô</em>, uel <em>chô</em>: u.g. <em>tàte</em>,
+<em>uru</em>, eius futurum est <em>tàteô</em>, uel <em>tàchô</em>,
+erigam. Si radix finitur in, <em>ji</em>, fit futurum mutato in
+<em>jô</em>: u.g. <em>xenji</em>, <em>xenjô</em>, medicinas condiam uel
+coquam. Si radix finiatur in <em>xe</em>, mutatur in <em>xô</em>, u.g.
+<em>xi</em>, <em>xô</em>: <em>maraxi</em>, <em>maraxô</em>, faciam. Si
+finiatur in, <em>ie</em>, mutatur in, <em>io</em> ut, <em>voxiie</em>,
+<em>vòxiio</em>, docebo. Reliquis uerò radicibus quæ finiuntur in
+<em>e</em>, postponuntur ad futurum faciendum, <em>ô ôzu</em>, uel
+<em>ôzuru</em> u.g. <em>ãgueô</em>, uel, <em>ãgueôzu</em>, uel
+<em>ãgueôzurù</em>, offeram. Hæ etiam particulæ postponuntur ad facienda
+futura uerborum de quibus supra diximus esse secundæ coniugationis,
+etiam si eorum radices finiantur in, <em>i</em>, u.g. <em>dequiôzu</em>,
+finietur.</p>
+
+<p>
+Fit etiam futurum, tollendo à præsenti negatiuo (de quo infra) syllaba
+<em>nu</em>, in qua finitur, &amp; loco eius ponendo particulam
+<em>bàià</em>, u.g. tollendo, <em>nu</em>, ab <em>ãguènu</em>, &amp;
+loco eius addendo, <em>baià</em>, fit, <em>ãguèbaià</em>, offeram,
+<em>mĩnu</em>, si auferas, <em>nu</em>, &amp; loco eius ponas,
+<em>baia</em>, fiet, <em>mĩbaia</em>, uidebo uel aspiciam.</p>
+
+<p>
+Futurum perfectum fit postpositis particulis, <em>tearózu</em>, uel
+<em>tarózu</em>, eisdem: u.g. <em>ãguète arózu</em>, uel,
+<em>ãguetárózu</em>, iam obtulero. Etiam fit anteposito <em>fàia</em>,
+futuro ordinario: u.g. <em>fàia ãgueôzu</em>.</p>
+
+
+<span class = "pagenum">21</span>
+<h4 class = "chapter"><a name = "imperat_1">
+Imperatiuum primæ coniugationis.</a></h4>
+
+<p>
+Imperatiuum primæ coniugationis est ipsa sola radix verbi, vel
+postposita particula <em>io</em>, v.g. <em>ãgue</em>, vel
+<em>ãgueio</em>, offer: futurum autem imperatiui est futurum absolutum,
+<em>ãgueô</em>, vel <em>ãgueôzu</em>, &amp; est honoratior modus
+loquendi &amp; vrbanior ad imperandum in omni coniugatione, quàm per
+imperatiuum absolutum. Fit etiam imperatiuum, si auferas, <em>nu</em>, à
+præsenti negatiuo (de quo postea) &amp; loco eius ponas <em>sai</em>,
+v.g. si ab <em>ãgue nu</em>, tollas <em>nu</em>, &amp; addas,
+<em>sai</em>, fit <em>ãgue sai</em>, quod est, offer: non tamen dicit
+tantum imperium sicut absolutum. Postposita etiam particula,
+<em>tai</em>, radicibus, fit quodã genus futuri seu optatiui quo
+desiderium loquentis explicatur, &amp; est imperatiuum; vrbanum tamen,
+<em>mizzu fitòtçu nomi tai</em>, vellem parum aquæ bibere: est idem quod
+da mihi bibere. Quando verò fit relatio alicuius præcepti, legis,
+consilij, ordinis, aut prohibitionis, in omni verbo cuiuscumque
+coniugationis siue affirmatiuæ, siue negatiuæ: tale præceptum ponitur ad
+literam: v.g. <em>chrĩstiani naru nà to no xõgun no fattõga àru</em>,
+est lex Imperatoris, quòd non fiat quis Christianus, <em>Padre core vo
+còxiraièio to voxerarèta niiòtte</em>, quia pater præcipit mihi vt hoc
+componerem.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "opt_1">
+Optatiuum primæ coniugationis.</a></h4>
+
+<p>
+Præsens &amp; futurum optatiui est præsens imperatiui, antepositis
+particulis, <em>nẽgauacu uà</em>, vel, <em>auare</em> &amp; postposita,
+<em>gàna</em>, vel <em>caxĩ</em>, fit etiam postposita particula,
+<em>gàna</em>, absque aliqua anteposita: v.g. <em>nẽgavàcu va ãgueio
+càxi?</em> vel <em>auàre agueigàna</em>, si offeres? <em>auàre icanaru
+tèngu, bangue mòno nari tomò, vare vo tòtte, fiie no iama ni noboxèio
+caxi!</em> o si esset aliquis vel diabolus vel aruspex qui me ascendere
+faceret ad montem qui vocatur, <em>fiie!</em> postposita particula
+<em>gana</em>, nominibus, significatur desiderium rei significatæ per
+nomen: v.g. <em>saqẽ gana</em>,
+<span class = "pagenum">22</span>
+ò vinum! ac <ins class = "mycorr" title = "text reads ‘fi’">si</ins>
+diceret: quis illud haberet ad bibendum! <em>nanĩ gana!</em> si aliquid
+haberem!</p>
+
+<p>
+Præteritum optatiui est secunda vox futuri postposita particula <em>mono
+vo!</em> v.g. <em>nĩgueo zu mono vo!</em> o si fugissem! idem fit hoc
+modo <em>nĩguẽta raba iocaró mòno vo</em>, aliquando solum dicunt,
+<em>nĩguè taróni va!</em> etiam dicunt, <em>nĩguete aró ni ua iocarómòno
+vo!</em></p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "subj_1">
+Subiunctiuum primæ coniugationis affirmatiuæ.</a></h4>
+
+<p>
+Præsens subiunctiui fit ex præsenti indicatiui mutato, <em>u</em>, in
+quo finitur in <em>ẽba</em>, v.g. ex, <em>ãguru</em>, fit
+<em>ãgurẽba</em> cum offerem: fit etiam ex præsenti addita particula,
+<em>tocoro</em>, super addita <em>ni</em>, <em>de</em>, <em>uo</em>,
+vel, <em>ua</em>, secundum exigentiam declinationis verbi quod sequitur;
+primum enim subit munus nominis: v.g. <em>arutoqi Pedro chinsui xitè
+iraruru tocoro ie fitõ gaqìte</em>, cum venisset quidã homo ad locum vbi
+erat Petrus quando erat ebrius <em>nhõbõ ni tachi vacarète iru tocòro
+ni</em>, cum essent divisi, &amp; diuortium fecissent coniugati, <em>có
+aru tòcorõ de</em>, cum hæc ita sint, <em>iòto ie zzuru tocòrouà fito ni
+corosarèta</em>, occisus est a quodam homine cum exiret foras, <em>go
+misa vo asobasarùru tocò ro vo uchi coroita</em>, occidit illũ cum
+actualiter missam celebraret, &amp; est regula generalis in omni
+coniugatione.</p>
+
+<p>
+Præteritum perfectum &amp; plusquam perfectum subiunctiui fit ex
+præterito perfecto indicatiui postposita particula, <em>rẽba</em>, v.g.
+<em>ãguèta rẽba</em>, cum obtulisset: fit etiam ablato verbo
+<em>gozaru</em>, à præterito plusquam perfecto; &amp; posito loco eius,
+<em>attarẽba</em>, vel <em>atta</em>, quando vero ponitur,
+<em>atta</em>, debet superaddi vel, <em>ni</em>, aut, <em>uo</em>,
+<em>ua</em>, vel, <em>ie</em>, secundum quòd petit subsequens verbum; ad
+modum supra positum de præsenti subiunctiui cum particula,
+<em>tocòro</em>, v.g. <em>ãguète atta rẽba</em>, vel <em>ãguete
+atta</em>, <em>ni</em>, <em>uo</em>, <em>ua</em>, vel, <em>ie</em>, cum
+iam obtulisset.</p>
+
+<p>
+Futurum subiunctiui fit addendo futuro indicatiui particulã,
+<em>tòqi</em>, v.g. <em>ãgueô tòqi</em>, cum postea offerat.</p>
+
+<p>
+Præteritum plusquam perfectum subiunctiui, vel quomodocumque illud
+voces, denique ad significandum hoc quod est, postquam
+<span class = "pagenum">23</span>
+fecissem actionem verbi, fit postpositis particulis, <em>cara</em>,
+<em>nòchi</em>, vel <em>ĩgo</em>: præterito plusquam perfecto; ablato
+tamen verbo, <em>gozaru</em>, v.g. <em>aguète cara</em>, <em>nohi</em>,
+vel, <em>igo</em>, <em>mairó</em>, postquam obtulerit proficiscar: idem
+quasi est, <em>aguètarǒ toqi mairó</em>, proficiscar quando iam
+obtulerit, <em>ãgueôzurù ni</em>, vel, <em>ãgueozuru tocoroni</em>,
+significat, cum iam esset paratus ad offerendum: vel vt offerret,
+<em>ãgueôzuru còto no saqini</em>, significat paululum antequam
+offeret.</p>
+
+<p>
+Præsens permissiuum subiunctiui fit duobus modis: primus est
+conuertendo, <em>v</em>, in quo finitur præsens indicatiui, in,
+<em>ẽdomo</em>, v.g. <em>ãgurẽdõmò</em> etiam si offerat.</p>
+
+<p>
+Præteritum verò permissiui fit postposito, <em>redomo</em>, præterito
+indicatiui: v.g. <em>ãguetarẽdomo</em>, quamuis obtulisset: futurum
+autem permissiuum est addendo, <em>redomo</em> secundæ voci futuri
+indicatiui: v.g. <em>ãgueôzurẽdomo</em>, quamuis offerat. Secundus modus
+subiunctiui permissiui est efficacior &amp; fit præsens postposita
+particula, <em>tomo</em>, præsenti Indicatiui: v.g. <em>ãguru tomò</em>,
+quãuis offerat: solent etiam præsenti postponi particulæ,
+<em>mamaiò</em>, vel, <em>madeiò</em>, v.g. <em>soreuo voxiiùru
+mamaio</em>, vel, <em>sòre vo voxiiùru mãdeio</em>, etiam si hoc
+doceat.</p>
+
+<p>
+Præteritum autem huius secundi permissiui fit postposito,
+<em>rìtomò</em>, præterito indicatiui: v.g. <em>ãguèta ritomo</em>,
+quamuis obtulerit: fit etiam hoc præteritum postposito, <em>mamaiò</em>
+vel <em>madeio</em>, præterito indicatiui: u.g. <em>ãgueta mamaio</em>,
+uel, <em>ãgueta madeio</em> idem fit postposito, <em>tòte</em>,
+præterito subiunctiui: u.g. <em>ãguetarẽba tòte</em>.</p>
+
+<p>
+Futurum permissiuum fit postposito, <em>tomo</em>, secundæ uoci futuri
+indicatiui: u.g. <em>ãgucozutomo</em>, fit etiam postpositis,
+<em>mamaio</em>, uel <em>madeio</em> eidem futuro: si uerò prædicto
+permissiuo in omnibus temporibus anteponatur, <em>tatòi</em>, additur
+magna uis orationi: u.g. <em>tatoi vôxerarùru tomo</em>, quamuis hoc
+præcipias: eumdem sensum facit præteritum plusquam perfectum Indicatiui
+ablato uerbo, <em>gozaru</em>, &amp;, <em>aru</em>, &amp; constituendo
+loco eius particulam, <em>mo</em>, u.g. <em>ãguete mo</em>, quamuis
+offerat: eadem particula, <em>mo</em>, postposita præsenti indicatiui
+facit eumdem sensum: u.g. <em>dòcõ de qiqi marasùru mo, sòno sata va
+mõsanu</em>, quamuis audiatur de hoc ubicumque; nihil tale auditur:
+eumdem sensum solent facere modi loquendi, qui sequũtur, <em>ãguemo xèio
+caxi?</em> <em>ãguetemo xô madeio</em>. <em>nanto mo ãgue caxi?</em>
+quod fere significat,
+<span class = "pagenum">24</span>
+quamuis offerat: eundem etiam sensum faciunt prædicta, <em>ãguruni
+saxerarei ãgu etani saxerarei</em>, uel <em>ãgueò ni saxerarei</em>,
+etiam si offerat, obtulerit, uel etiam si offeret: ac si dicat: ponamus,
+uel demus quòd ita&nbsp;sit.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "infin">
+Infinitiuum.</a></h4>
+
+<p>
+Præsens infinitiui fit ex præsenti indicatiui, postposito <em>còto</em>,
+uel, <em>to</em>, u.g. <em>ãgùru còto</em>, uel <em>ãguruto</em>,
+offerre.</p>
+
+<p>
+Præteritum infinitiui fit postpositis eisdem particulis præterito
+indicatiui, u.g. <em>ãgueta còto</em>, uel, <em>ãguetato</em>,
+obtulisse. Futurum infinitiui fit eisdem postpositis futuro indicatiui:
+u.g. <em>ãgueeô còto</em>, uel <em>ãgueôto</em>, oblaturum. Eundem
+sensum faciunt præsens, præteritum, &amp; futurum indicatiui postposita
+illis particula, <em>ióni</em>, u.g. <em>nai nai guioi ni caqerareô ióni
+va vare mo zònzuru fitõ bìto mo zonjita</em>, sæpe credidi &amp; alij
+etiam putarunt me à te beneficijs esse afficiendum, <em>qèccu vare ni
+voxiie marasùru ióni gozaru</em>, potius ille potest me docere,
+<em>ãgueta ióni gozaru</em>, dicitur illum obtulisse.</p>
+
+<p>
+Ad interrogandum &amp; responendum utuntur sæpissime infinitiuo quod est
+suppositum uerbi quod subsequitur: u.g. <em>nhõbõgata ni vòchita cotó
+gaata ca?</em> incidisti ne in peccatum luxuriæ cum muliere? fuit ne hoc
+quod est incidisse &amp;c. &amp; hoc modo loquendi utuntur in omni
+tempore infinitiui.</p>
+
+<p>
+Aliquando supplet infinitiuum præteritum plusquam perfectũ ablato uerbo,
+<em>gozaru</em>, &amp; <em>aru</em>: u.g. <em>Deus no minòri vo firomète
+iòcaró</em>, bonum est legem Dei propagari: aliquando supplet præsens
+&amp; præteritum infinitui, præsens &amp; præteritum indicatiui
+postposita, <em>ga</em>, u.g. <em>sore vo vôxeraruru ga varú
+gozaró</em>, malum erit hoc dicere, <em>maittãgamaxi gia</em>, uenisse
+est melius, aut esset melius.</p>
+
+<p>
+Quando uerò infinitiuo subsequitur uerbum substantiuum, non indiget
+particula, <em>còto</em>, u.g. <em>còsacazzuqĩ dè và sàqe vo nòmu
+deuanai</em>, bibere uinum calice paruo non est bibere, <em>còre còso
+caqu degozare</em>, hoc possumus dicere esse uerè scribere, <em>caqu
+<ins class = "edcorr" title = "corrected by author from ‘degozate’">de
+gozatte</ins> còso</em>, hoc nullo modo est scribere, <em>sòre ua ãgùru
+deuanai</em>, istud non est offerre: aliqua ex exemplis positis sunt ex
+uerbis aliarum
+<span class = "pagenum">25</span>
+<span class = "folionum">D</span>
+coniugationum; sed regula est generalis in omnibus: facit etiam sensum
+quasi infinitiui modus hic loquendi, <em>ãgue va</em>, <em>ãgurẽ
+domò</em>, quamuis offeram vel etsi faciam hoc, quod est offerre: est
+etiam regula generalis in omnibus coniugationibus: unde dicunt, <em>qìqi
+va tçucamatçure dòmò gàtten xenu</em>, quamuis audiam uel faciam hoc
+quod est audire; non intelligo: dicitur etiam, <em>ãgùru vomotte</em>,
+offerendo, uel cum hoc quod est offerre, <em>ãgùru iori</em>, ex hoc
+quod est offerre, <em>ãguru nitçuite</em>, circa hoc quod est
+offerre.</p>
+
+<p>
+Gerundium in, Di, es præsens uel futurum indicatiui, &amp; præcipue si
+adiungatur, <em>jibùn</em>, aut aliqua particula significans tempus:
+u.g. <em>ãguru jibùn</em>, tempus offerendi, <em>ãgueô ni
+qiuamàtta</em>, accepit resolutionem offerendi, <em>nĩguru jibun
+gia</em>, tempus est fugiendi, <em>coròsa rẽôzúru ni aisadamàtte
+arozu</em>, erit resolutus occisu, aut quod erit occidendus.</p>
+
+<p>
+Gerundiũ in, Do, fit duobus modis: primus, postponendo, præsenti
+indicatiui particulas, <em>ni</em>, uel, <em>tòte</em>, u.g. <em>ãguru
+ni</em>, uel, <em>ãgùrutote iurusareta</em>, offerendo fui solutus:
+secundus est auferendo uerbum, <em>gozàru</em>, præterito plusquam
+perfecto: u.g. <em>ãguète cutabireta</em>, offerendo, vel erigendo sum
+defessus: idest ex erectione uel actione offerendi, resultauit esse
+defessum: est etiam alius modus elegans gerundij in do, &amp; ualde
+communis, anteponendo radices uerborum alijs uerbis compositis: u.g.
+<em>fiqi iosùru</em>, approximare trahendo; radices autem sic uerbis
+adiunctæ numquã mutãtur in passiuis, neutris, aut negatiuis. In isto
+sensu gerundij in do, uidentur vti his modis loquendi <em>taixõ to
+xite</em>, cum esset dux: uel ducis munus gerendo, <em>võn rei to
+xitè</em>, gratias agendo, <em>ròtai nòmi ni xitè</em>, cum sit senex,
+<em>tçùcài xite iuaruru</em>, dicit ut nuncius.</p>
+
+<p>
+Gerundium in dum, fit postpositis particulis, <em>tàme</em>, vel,
+<em>tòte</em>, præsenti vel futuro indicatiui: v.g. <em>ãgùru tàme</em>,
+vel, <em>ãgueo tòte</em> ad offerendum, ad eundem sensum reducitur hic
+modus loquẽdi, <em>ãguru ni fàttõga àru</em>, est lex circa offerendum,
+nisi dicamus hoc vltimum esse gerundium in&nbsp;ni.</p>
+
+<p>
+Supinum in Tum, fit duobus modis, primus est postponendo <em>ni</em>,
+radicibus: secundus postposito, <em>tameni</em>, præsenti indicatiui:
+v.g. <em>tàzzunè ni maitta</em>, vel, <em>tàzzunùru tameni màittá</em>,
+veni oblatum.</p>
+
+<p>
+Supinum in Tu, est sola radix verbi. in hoc etiam sensu
+<span class = "pagenum">26</span>
+videntur vti isto modo loquendi, <em>mósu ni vòiobànu</em>, non est
+necessarium dictu.</p>
+
+<p>
+Participia præsentis, præteriti, &amp; futuri sunt præsens præteritum,
+&amp; futurum postpositis particulis, <em>fito</em>, vel, <em>mõno</em>,
+sed quando postponitur, <em>fito</em>, est modus loquendi honoratior:
+v.g. <em>ãgùru fito</em>, vel, <em>ãgùru mòno</em>, offerẽs, <em>ãgueta
+fito</em>, qui obtulit, <em>ãgueô mòno</em>, qui offeret, <em>Buppô gacu
+suru tòmõgara ni voite ua</em>, vacantes studio legis idolorum, <em>von
+vo xiru vo fito to va iũzo</em>; <em>von vo xiranu võba chicuxõ to còso
+iie</em>, in ista oratione particula, <em>uo</em>, supplet vocem
+participij &amp; dat suppositum verbo significatque: meritò vocant
+homines beneficium cognoscentes; ignorantes verò beneficia iure vocant
+belluas: est regula generalis in omni coniugatione, vnde exemplum est in
+verbo secundæ coniugationis: fit etiam participium postposita
+<em>te</em>, radicibus verborum: v.g. <em>ãguete</em>, offerens.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "neg_1">
+Prima coniugatio negatiua.</a></h4>
+
+<p>
+Radices sunt postposita, <em>zu</em>, radicibus affirmatiuis: v.g.
+<em>ãguezu</em>.</p>
+
+<p>
+Præsens verò est constituendo, <em>nu</em>, loco, <em>zu</em>, v.g.
+<em>ãguènu</em>, non offerro, &amp; est regula generalis quomodocumque
+finiantur eorum radices, sola, <em>xi</em>, &amp;, <em>maraxi</em>,
+faciunt præsentia negatiua, <em>xènu maraxenu</em>, non facio, ea verò
+quorum radices finiuntur in <em>ji</em>, mutant <em>ji</em>, in
+<em>je</em>, &amp; postponitur illis particula, <em>nu</em>, ad præsens:
+v.g. <em>zonji</em>, fit præsens negatiuum, <em>zoniènu</em>, nescio:
+alicubi in Iaponia faciunt negatiua auferendo vltimum, <em>v</em>, à
+radicibus negatiuis &amp; superaddendo illis verbum, <em>ari</em>,
+<em>u</em>, coniugatum per secundam secundum tempus: v.g.
+<em>ãguezàru</em>, non offero, <em>ãgue zàtta</em>, non obtuli, <em>ãgue
+zatta rẽba</em>, cum non obtulisset, etiam dicunt, <em>ãguezu xite</em>,
+non offerendo.</p>
+
+<p>
+Præteritum negatiuum fit ad modum præsentis ponendo loco, <em>nu</em>,
+particulam <em>nanda</em>, v.g. <em>ãguenànda</em>, non obtuli,
+<em>zonjenanda</em>, nesciui, <em>vori nànda</em>, non descendi.</p>
+
+<p>
+Præteritum plusquam perfectum fit mutando vltimam <em>a</em>, præteriti
+in, <em>e</em>, &amp; postponendo verbum, <em>gozàru</em>, in præsenti,
+vel, <em>gozàtta</em>, in præterito: v.g. <em>ãguenandẽ gozàru</em>, vel
+<em>ãguenànde</em>
+<span class = "pagenum">27</span>
+<span class = "folionum">D2</span>
+<em>gozàtta</em>, non obtuleram: fit etiam ponendo, <em>ĩdẽ gozàru</em>,
+vel, <em>idẽ gozatta</em>, loco <em>nandẽ gozaru</em>, v.g. <em>ãguèi de
+gozaru</em>, vel, <em>ãgueidẽ gozàtta</em>, non obtuleram, <em>zonzeĩdẽ
+gozaru</em>, nesciueram, <em>vochiĩdẽ gozatta</em>, non cecideram.</p>
+
+<p>
+Futurum negatiuum est addendo, <em>mài</em>, vel, <em>màji</em>,
+radicibus, vel præsentibus affirmatiuis: v.g. <em>ãgue mai</em>, vel
+<em>ãgùru maji</em>, non offeres.</p>
+
+<p>
+Imperatiuum fit postposito, <em>na</em>, præsenti indicatiui: v.g.
+<em>ãgùruna</em>, ne offeras.</p>
+
+<p>
+Fit etiam anteposito, <em>na</em>, &amp; postposito, <em>so</em>,
+radicibus affirmatiuis: v.g. <em>na ãgue so</em>, ne offeras.</p>
+
+<p>
+Fit etiam postposito, <em>na</em>, radicibus: v.g. <em>ãgue na</em>, ne
+offeras, <em>mixè na</em>, ne ostendas, <em>mesare na</em>, ne faciatis:
+radices, quæ finiuntur in, <em>xi</em>, vel, <em>ji</em>, &amp; sunt
+secundæ coniugationis mutant illud in, <em>e</em>, ad istud imperatiuum:
+v.g. <em>so xè na</em>, vel <em>só maraxe na</em>, ne facias istud,
+<em>so zonzena</em>, ne istud cogites.</p>
+
+<p>
+Optatiuum fit anteponendo, <em>negauacùua</em>, vel <em>auare</em>,
+&amp; postponendo, <em>caxi</em>, <em>gana</em>, imperatiuo negatiuo:
+v.g. <em>auare ãguru nacaxi</em>, o si non offerres: vel, <em>nẽgauacù
+ua na ãgue sõ gana</em>, idem.</p>
+
+<p>
+Præteritum optatiui fit postposito, <em>mòno vò</em>, futuro negatiuo:
+v.g. <em>ãguru mai mono vo!</em> o si non obtulisset!</p>
+
+<p>
+Subiunctiuum verò negatiuum est conuertendo, <em>v</em>, in qua finitur
+præsens negatiuum in <em>ẽba</em>, v.g. <em>ãguenẽba</em>, cum non
+offerret.</p>
+
+<p>
+Præteritum subiunctiui est postposito, <em>rẽba</em>, præterito negatiuo
+indicatiui: v.g. <em>ãguenanda rẽba</em>, cum non obtulisset.</p>
+
+<p>
+Futurum est postposito, <em>qerẽba</em>, futuro negatiuo: v.g.
+<em>niguru mai qerẽba</em>, cum non sit fugiturus.</p>
+
+<p>
+Subiunctiuum permissiuum fit postposita particula, <em>dòmò</em>,
+præsenti negatiuo, sed mutato <em>u</em>, in quo finitur in, <em>e</em>,
+v.g. <em>ãguenẽ dòmò</em>, quamuis non offerat: dicunt etiam &amp;
+melius <em>ãguenaĩdemo</em>, vel, <em>ãgueĩdemo</em>.</p>
+
+<p>
+Præteritum permissiuum est postposito, <em>redomo</em>, præterito
+negatiuo: v.g. <em>ãguenanda rẽdomò</em>, quamuis non obtulerat, dicunt
+etiam, <em>ãguenaĩdemo</em>, vel, <em>agùeĩdemo</em>, &amp; si non
+obtulerit.</p>
+
+<p>
+Futurum permissiuum est postposito, <em>qerẽdòmò</em>, futuro negatiuo:
+v.g. <em>ãgùru mai qerẽdòmò</em>, &amp; si non offeret.</p>
+<span class = "pagenum">28</span>
+
+<p>
+Aliud autem permissiuum cum particula, <em>tomò</em>, fit postposita
+prædicta particula radicibus negatiuis: v.g. <em>ãguèzutomò</em>, &amp;
+si non offert. Fit etiam postposito, <em>tote</em>, præsenti
+subiunctiui: v.g. <em>ãguenẽba tote</em>, tertio modo etiam fit
+postposito, <em>mamaio</em>, vel, <em>madeiò</em>, præsenti negatiuo:
+v.g. <em>ãguènú mamaio</em>, vel, <em>ãguenu madeio</em>, quamuis non
+offerat.</p>
+
+<p>
+Præteritum fit postposito, <em>ritomò</em>, præterito negatiuo: v.g.
+<em>ãguenandari tomò</em>, &amp; si non obtulerit. Fit etiam postposito,
+<em>tote</em>, præterito negatiuo subiunctiui: v.g. <em>aguenanda rẽba
+tote</em> &amp; melius, <em>ãguenaĩdemo</em>, vel, <em>ãguèĩdemo</em>,
+quamuis non offerat, vel obtulerit.</p>
+
+<p>
+Futurum est postposito, <em>tomò</em>, futuro negatiuo: v.g. <em><ins
+class = "edcorr" title = "corrected by author from ‘ẽgue’">ãgue</ins>
+mai tomò</em>, &amp;si non sit oblaturus, <em>vochiĩdemo</em>, &amp;si
+non ceciderit.</p>
+
+<p>
+Infinitiuum præsens, præteritum, &amp; futurum, est ipsum præsens,
+præteritum, &amp; futurum negatiuum indicatiui, postpositis
+<em>còto</em>, vel, <em>to</em>, v.g. <em>ãguenu còto</em>, non offerre,
+<em>ãguenanda còto</em> non obtulisse, <em>ãgùru mai còto</em>, non esse
+oblaturum.</p>
+
+<p>
+Aliquando vtuntur præsenti negatiuo pro præterito in omnibus
+coniugationibus: v.g. <em>mi maraxènu</em>, non vidi.</p>
+
+<p>
+Gerundium in, Di, negatiuum, est præsens vel futurum negatiuum,
+<em>ãguenu</em>, vel, <em>ãgùru mai</em>, non offerendi.</p>
+
+<p>
+Gerundium in, Do, fit postposito, <em>ni</em>, radicibus negatiuis vel
+præsentibus: v.g. <em>ãguèzuni</em>, vel, <em>ãguenuni</em>, non
+offerendo, idem quasi est: <em>ãgueĩde</em>, vel, <em>ãguenaĩde</em>,
+vel, <em>ãguèzu xitè</em>.</p>
+
+<p>
+Gerundium in, Dum, est postposito, <em>tote</em>, vel <em>tame</em>,
+præsenti aut futuro negatiuo indicatiui: v.g. <em>ãguenu tame</em>, vel,
+<em>ãgùru mai tòte</em>, ad non offerendum.</p>
+
+<p>
+Participia negatiua præsentis, præteriti &amp; futuri, sunt præsens
+præteritum, &amp; futurum negatiuum postposito, <em>fito</em>, vel,
+<em>mòno</em> v.g. <em>ãguenu fito</em>, non offerens, <em>ãguenanda
+mòno</em>, qui non obtulit, <em>ãguru mai mòno</em>, qui non offeret,
+<em>ãguena ĩde cara</em>, vel, <em>ãgueĩde nòchi</em>, post non
+obtulisse: vel postquam non obtulerunt, aut postquam non est
+oblatum.</p>
+
+
+<span class = "pagenum">29</span>
+<h4 class = "chapter"><a name = "aff_2">
+Secunda coniugatio affirmatiua.</a></h4>
+
+<p>
+Omnes radices verborum secundæ coniugationis finiuntur in, <em>i</em>,
+fitque præsens mutato, <em>i</em>, in, <em>u</em>, v.g. <em>iòmi</em>:
+<em>iomu</em>, lego. Si radices finiuntur in, <em>chi</em>, mutant istam
+dictionem in, <em>tçu</em> v.g. <em>machi</em>: <em>matçu</em>, expecto.
+Si finiuntur in, <em>xi</em>: mutatur in <em>su</em>: v.g.
+<em>coròxi</em>: <em>corosu</em>, occido.</p>
+
+<p>
+Præteritum fit. Si radices finiuntur in, <em>ami</em>, conuertitur in,
+<em>óda</em>, v.g. <em>cami</em>: <em>códa</em>, mandi vel masticaui. Si
+finiuntur in, <em>ebi</em>, vel, <em>emi</em>, mutantur in,
+<em>eôda</em>, v.g. <em>saqèbi</em>: <em>saqeôda</em>, vociferatus sum,
+<em>sonèmi, soneoda</em>, inuidi seu habui inuidiam. Si finiuntur in,
+<em>òbi</em>, vel, <em>òmi</em>, conuertuntur in, <em>ôda</em>, v.g.
+<em>coròbi: corôda</em>, cecidit: <em>còmi, côda</em>, se inclusit. Si
+finiuntur in <em>umi</em>, conuertitur in, <em>únda</em>, v.g.
+<em>casùmi</em>: <em>casunda</em>, obtenebratus est, in idem
+conuertuntur quæ finiuntur in, <em>imi</em>, v.g. <em>canaximi,
+canaxúnda</em>, tristatus est. Si finiuntur in, <em>gui</em>, illud
+conuertunt in, <em>ĩda</em>, v.g. <em>fẽgui, feĩda</em>, discissum est:
+<em>xini, uru</em>, facit præteritum, <em>xinda</em>, mortuus est:
+&amp;, <em>ini, uru</em>, facit præteritum, <em>inda</em>, abiuit: &amp;
+quantum ad hoc sunt sicut secundæ coniugationis; quo ad alia verò
+tempora sunt primæ. Radices quæ finiuntur in, <em>chi</em>, vel,
+<em>ri</em>, illud conuertunt ad præteritum in, <em>tta</em>, v.g.
+<em>mòchi</em>: <em>mòtçu</em>, facit præteritum, <em>mòtta</em>,
+accepit, <em>chiri, u: chitta</em>, sparsum est, quæ verò finiuntur in,
+<em>xi</em>, vel, <em>qi</em>, illud <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘couertunt’">conuertunt</ins> in, <em>ita</em>, v.g.
+<em>coròxi, u</em>: <em>coròita</em>, occidit, <em>qiqi, u</em>,
+<em>qijta</em>, audiuit, <em>xiqi, u</em>, <em>xiita</em>, extendit.</p>
+
+<p>
+Futurum fit conuertendo, <em>i</em>, in quo radices finiuntur in,
+<em>ó</em>, <em>ozu</em>, vel <em>ózuru</em>, v.g. <em>iomó</em>,
+<em>iomozu</em>, vel, <em>iomózuru</em>, leges. Si verò radices
+finiuntur in, <em>chi</em>, mutatur ista dictio in, <em>tó</em>, v.g.
+<em>machi</em>: <em>mató</em>, expectabo, quæ finiuntur autem in,
+<em>xi</em>, illud conuertunt in, <em>só</em>, v.g. <em>móxi: u</em>:
+<em>mósó</em>, dicam, aut loquar.</p>
+
+<p>
+Imperatiuum fit conuertendo, <em>i</em>, in quo radices finiuntur in,
+<em>e</em>, v.g. <em>iomi</em>: <em>ióme</em>, lege vel legas. Si vero
+radices finiantur in, <em>chi</em>, conuertitur in, <em>te</em>, v.g.
+<em>machi</em>: <em>mate</em>, expecta. Fit etiam imperatiuum
+conuertendo, <em>nu</em>, in quo præsens negatiuum finitur in,
+<em>ai</em>, v.g. ex, <em>iomanu</em>, constituendo, <em>ai</em>, loco,
+<em>nu</em>, fit, <em>iomai</em>, lege, &amp; est modus communis etiam
+tertiæ coniugationis; sed isto imperatiuo vtuntur solum loquendo cum
+inferioribus.</p>
+
+<p>
+<span class = "pagenum">30</span>
+Futurum imperatiui est futurum absolutum: v.g. <em>iòmõ</em>, leges,
+&amp; illo vtuntur loquendo cum abiectis personis.</p>
+
+<p>
+Reliqua tempora optatiui, subiunctiui, gerundij, infinitiui &amp;c.
+fiunt eodem modo &amp; eisdem particulis quibus in prima coniugatione
+applicando singula singulis etiam in modis loquendi.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "neg_2">
+Secunda coniugatio negatiua.</a></h4>
+
+<p>
+Radix negatiua secundæ coniugationis est conuerso, <em>i</em>, in quo
+radix absoluta finitur, in <em>azu</em>, v.g. <em>iòmi</em>:
+<em>iomazu</em>, radix, non legendi.</p>
+
+<p>
+Præsens fit, si radix affirmatiua finitur in, <em>chi</em>, illud
+conuertendo in, <em>tanu</em>, vt, <em>machi</em>: <em>matanu</em>, non
+expecto. Si finitur in, <em>xi</em>, mutatur in, <em>sanu</em>, vt
+<em>coròxi</em>: <em>corosanu</em>, non occido. Si alio quouis modo
+finiuntur in, <em>i</em>, illud conuertunt in, <em>anu</em>, v.g.
+<em>coròbi</em>: <em>corobanu</em>, non cado.</p>
+
+<p>
+Præteritum est conuertendo, <em>nu</em>, præsentis in, <em>nanda</em>,
+v.g. <em>corobanu</em>: <em>corobananda</em>, non cecidi,
+<em>iomananda</em>, non legi, reliqua verò tempora proportionaliter
+sicut in prima coniugatione negatiua.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "aff_3">
+Tertia coniugatio affirmatiua.</a></h4>
+
+<p>
+Radices verborum tertiæ coniugationis finiuntur in, <em>ai</em>,
+<em>oi</em>, vel, <em>vi</em>, quæ finiuntur in, <em>ai</em>, conuertunt
+illud in, <em>ó</em>, ad faciendum præsens: v.g. <em>narai</em>:
+<em>naró</em>, disco: quæ finiuntur in, <em>oi</em>, vertunt illud in,
+<em>ô</em>, v.g. <em>vomoi</em>, <em>vomô</em>, cogito, quæ verò
+finiuntur in, <em>vi</em>, illud mutant in, <em>ú</em>, v.g.
+<em>cui</em>: <em>cú</em>, comedo.</p>
+
+<p>
+Præteritum fit postposito, <em>ta</em>, præsenti: v.g. <em>naróta</em>,
+didici, <em>vomôta</em>, cogitaui, <em>cúta</em>, manducaui.</p>
+
+<p>
+Præteritum plusquam perfectum fit conuertendo vltimum, <em>a</em>,
+præteriti perfecti in <em>e</em>, &amp; addito verbo, <em>gozaru</em>,
+in præsenti vel, <em>gozatta</em>, in præterito, vt supra dictum est in
+prima coniugatione: v.g. <em>naró tẽ gozaru</em>, vel, <em>narotẽ
+gozatta</em>, iam didiceram.</p>
+
+<p>
+Futurum fit conuertendo, <em>i</em>, in quo radix finitur in,
+<em>vó</em>, <em>vózu</em>, vel: <em>vózuru</em>, v.g. <em>narauó
+narauozu</em>, vel, <em>narauózuru</em> discam.
+<span class = "pagenum">31</span>
+Si verò radix finiatur in, <em>oi</em>: conuertitur in, <em>vô</em>,
+<em>vôzu</em>, vel, <em>vô</em>, <em>zuru</em>, v.g. <em>vomoi</em>,
+<em>vomouô</em>: <em>vomouozu</em>, vel, <em>vomouôzuru</em>
+cogitabo.</p>
+
+<p>
+Imperatiuum fit postponendo radicibus, <em>e</em>, v.g. <em>naraie</em>,
+disce, <em>tòie</em>, interroga, <em>cùie</em>, comede. Fit etiam
+auferendo à præsenti negatiuo, de quo statim, dictionem, <em>nu</em>,
+&amp; constituendo loco eius literam, <em>i</em>, v.g. <em>narauai</em>,
+disce, <em>touai</em>, interroga, <em>cuvai</em>, comede, hoc modo
+vtimur cum inferioribus, cætera sicut in alijs coniugationibus.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "neg_3">
+Tertia coniugatio negatiua.</a></h4>
+
+<p>
+Radix negatiua tertiæ coniugationis est conuertendo, <em>i</em>, in quo
+radix affirmatiua finitur, in <em>vazu</em>, v.g. <em>narauazu</em>,
+<em>touazu</em>, <em>cuvazu</em>, fit vero præsens conuertendo,
+<em>i</em>, in, <em>vanu</em>: v.g. <em>narauanu</em>, non disco,
+<em>touanù</em>, non interrogo, <em>cuvanu</em>, non comedo.</p>
+
+<p>
+Præteritum fit conuertendo, <em>i</em>, radicis, in, <em>vananda</em>,
+v.g. <em>narauananda</em>, non didici, <em>tòuananda</em>, non
+interrogaui, <em>cuuananda</em>, non comedi.</p>
+
+<p>
+Præteritum plusquam perfectum est conuertendo, <em>a</em>, vltimum
+perfecti in, <em>e</em>, &amp; addito verbo, <em>gozaru</em>, vel,
+<em>gozatta</em>, v.g. <em>cù uanandẽ gozatta</em>, vel <em>narauana dẽ
+gozaru</em>, non comederam, vel non didiceram, cætera vt in alijs
+coniugationibus.</p>
+
+<p>
+Postpositis verbis substantiuis gerundijs in, <em>Do</em>, omnium
+coniugationum tam affirmatiuarum; quam negatiuarum: fit sensus, est, vel
+non est factum, quod per gerundium significatur: v.g. <em>ãguete
+aró</em>, iam erit oblatum, <em>còno qiõga caitẽ gozaranu</em>, hic
+liber non est scriptus, <em>ãgueĩde arõzu</em>, nondum obtulerit. Verba
+verò substantiua sunt, <em>gozaru</em>, <em>gozaranu</em>,
+<em>voru</em>, <em>uori nai</em>, <em>dea</em> vel <em>gia</em>:
+<em>deuanai</em>, <em>aru</em>: <em>aranu</em>, vel, <em>gozaranu uoru
+ùòrinai</em>, &amp; vnumquodque, ex illis sequitur regulas communes suæ
+coniugationis.</p>
+
+<p>
+Postpositis etiam verbis substantiuis infinitiuis omnium coniugationum
+fit sensus quòd est, fuit, erit; vel non, id quod per infinitiuum
+significatur: v.g. <em>ãguru còto arõ</em>, erit hoc quod est offerre:
+idest offeret, <em>naróta còto gozarumai</em>, non addiscet, &amp; dicta
+verba substantiua habent omnia sua tempora iuxta secundam
+<span class = "pagenum">32</span>
+coniugationem ad quam pertinent, quia eorum radices finiuntur in
+<em>i</em>, <em>ari</em>, <em>u</em>: <em>gozari,&nbsp;u.</em></p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "subst_neg">
+Coniugatio verbi substantiui negatiui.</a></h4>
+
+<p>
+Verbum substantiuum negatiuum est, <em>nai</em>, vel, <em>gozanai</em>,
+vel, <em>uorinai</em>, quod significat non esse, eius radix est,
+<em>naqu</em> vel, <em>gozanaqu</em>, aut, <em>uorinaqu.</em></p>
+
+<p>
+Præteritum est conuertendo, <em>i</em>, in quo præsens finitur, in,
+<em>c</em>, &amp; postponendo illi præteritum, <em>ari</em>, <em>u</em>,
+quod est, <em>atta</em>, v.g. <em>nacatta</em>, vel,
+<em>gozanacatta</em>, non fuit, cætera tempora sunt coniugando,
+<em>ari</em>, <em>u</em>, per secundam secundum temporum exigentiam.</p>
+
+<p>
+Imperatiuum est, <em>nacare</em>, vel, <em>nanaiso</em>, vel,
+<em>naina</em>, ne&nbsp;sis.</p>
+
+<p>
+Subiunctiuum est conuertendo, <em>i</em>, præsentis in, <em>qerẽba</em>,
+v.g. <em>naqerẽba</em>, vel, <em>gozana qerẽba</em>, cum non esset
+vel&nbsp;sit.</p>
+
+<p>
+Subiunctiuum permissiuum est conuertendo, <em>i</em>, præsens in,
+<em>qerẽdòmò</em>, v.g. <em>gozana qerẽdòmò</em>, etiam si
+non&nbsp;sit.</p>
+
+<p>
+Præteritum huius subiunctiui est postposito, <em>rẽdomo</em>, præterito
+indicatiui: v.g. <em>nacatta rẽdomo</em>, quamuis non fuit.</p>
+
+<p>
+Substantiuum cum particula, <em>tomo</em>, est illam potponendo radici:
+v.g. <em>naqutomo</em>, etiam si non sit. Gerundium est, <em>nó</em>,
+<em>nóte</em>, vel, <em>naqu xitè</em>, vel, <em>nacatte</em>, cum non
+sit. Cætera vt supra cum verbo, <em>ari</em>, <em>u</em>: superaddito,
+&amp; coniugato per secundam.</p>
+
+<p>
+Nomina adiectiua quando non antecedunt verbis, coniugantur per se sicut
+verbum substantiuum negatiuum: illa inquam nomina adiectiua, quaæ supra
+dictum est finiri in, <em>ai</em>, <em>ei</em>, <em>oi</em>,
+<em>ui</em>, <em>ij</em>, eorum radices sunt conuersa, <em>i</em>,
+vltima in, <em>qu</em>, v.g. <em>fucacu</em>, radix profundi, æ,
+<em>iòqu</em>, radix boni, æ, <em>xĩguequ</em>: radix densi, æ,
+<em>uarùqu</em>, radix mali, æ, mali, <em>uonajiqu</em>: radix eiusdem
+&amp;c.</p>
+
+<p>
+Præsens est ipsa vox adiectiui: v.g. <em>ioi</em>, bonus, a, um,
+<em>fucai</em>, profundus, a, um, <em>uarui</em>, malus, a, um,
+<em>uonaji</em>, idem, eadem, idem.</p>
+
+<p>
+Præteritum est conuertendo, <em>i</em>, adiectiui in, <em>c</em>, vel,
+<em>q</em>, &amp;
+<span class = "pagenum">33</span>
+<span class = "folionum">E</span>
+postposito verbo, <em>ari</em>, <em>u</em>, illud coniugando secundum
+exigentiam orationis in omnibus temporibus.</p>
+
+<p>
+Permissiuum cum, <em>tomò fucàqu tomò</em>, vel, <em>fucài tomò</em>,
+quamuis profundum.</p>
+
+<p>
+Gerundium in, do, <em>fucóte</em>, cum esset profundum, <em>ióte</em>,
+cum sit bonum, <em>varúte</em>, cum sit malum, <em>càna xiúte</em>, cum
+sit triste, <em>xingueo te</em>, cum sit densum. Sunt etiam, <em>fucó
+xite fucaqu xite</em>, vel, <em>fucacàtte</em>, &amp; sic in alijs: v.g.
+<em>iôxite</em>, <em>iòqu xite</em>, <em>iocatte</em>.</p>
+
+<p>
+Adiectiua finita in na, non coniugantur; gerundia tamen in do, solent
+habere: v.g. <em>aqiracana</em>, pro gerundio, <em>aqirãcani xite</em>,
+cùm esset clarum; idem, <em>aqiraca de</em>, <em>arisóna</em>, habet
+<em>arisoni xite</em>, cum sit apparens vel verisimile, <em>iónà</em>,
+habet, <em>ìóni</em>, v.g. <em>iòi yóni xitè</em>, cum sit boni modi,
+vel habeat bonum modum, <em>càvãga fucóte vatarananda</em>, quia stauius
+erat profundus non transuadaui, <em>xebòte irarènu</em>, quia strictum,
+non est intrabile, <em>varúte cu varenu</em>, non est comestibile vel
+non potest comedi, quia malum. Cætera tempora adiectiuorum sunt vt
+dictum est, cum verbo, <em>ari</em>, <em>u</em>, coniugato secundum
+exigentiam orationis. Coniugatio etiam negatiua est cum eodem,
+<em>ari</em>, <em>u</em>, v.g. radix est, <em>fucàcaràzu</em>, præsens
+verò est, <em>fucàcarà nu</em>, non est profundum. Præteritum,
+<em><ins class = "edcorr" title =
+"corrected by author from ‘fucacaranda’">fucacarananda</ins></em>,
+non fuit &amp;c.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "condit">
+De Particulis conditionalibus.</a></h4>
+
+<p>
+Quinque sunt particulæ facientes orationem conditionalem,
+<em>naraba</em>, <em>ni vòite va</em>, <em>ràba</em>, <em>va</em>,
+<em>ba</em>, duæ secundæ postponuntur omni verbo tam affirmatiuo, quàm
+negatiuo in præsenti, præterito, &amp; futuro, &amp; cum illis remanet
+verbum conditionale: v.g. <em>nĩgùru naraba</em>, si fugis, <em>iôda ni
+uòite va</em>, si legistis, <em>nara võ naraba</em>, si disces,
+<em><ins class = "edcorr" title =
+"corrected by author from ‘cú vaàu’">cu vazu</ins> ni vòite va</em>,
+si non comedis, aliquando tollitur
+<em>voi</em>, à, <em>ni voite</em>, v.g. <em>ãgueô ni va</em>, si
+offeres, <em>ãgueta ró ni va</em>, si obtuleris. Tollitur etiam
+aliquando, <em>voite</em>, &amp; remanet solum, <em>ni</em>, v.g.
+<em>mairó ni còso</em>, <em>nèn gòrò ni mòsõzure</em>, si ibo vel ierim
+significabo illi amicabiliter, <em>xitaró ni còso</em>,
+<span class = "pagenum">34</span>
+<em>faisòcu tçùqu maji qerè</em>, si fecissem; non habuisset effectum,
+diligentia &amp; persuasio.</p>
+
+<p>
+Particula, <em>raba</em>, postponitur præteritis: v.g. <em>narǒta
+raba</em>, si didicissem, <em>narauananda raba</em>, si non
+didicissem.</p>
+
+<p>
+Particula, <em>va</em>, postponitur radicibus negatiuis omnium trium
+coniugationum; v.g. <em>ãguèzu va</em>, si non offero, <em>iomazu
+va</em>, si non lego, <em>narauazu va</em>, si non disco, <em>naqu
+va</em>, si non est, <em>fucacarazu va</em>, si non esset profundum.</p>
+
+<p>
+Particula verò, <em>ba</em>, habet eumdem effectum &amp; iungitur etiam
+radicibus, quibus, <em>va ãguezũba</em>, <em>iomazũba</em>
+<em>narauazũba</em>, si vero dicta particula, <em>ba</em>, ponatur loco,
+<em>zu</em>, radicibus negatiuis, fit conditionalis affirmatiua oratio:
+v.g. <em>ãguẽba</em>, si offero, <em>iomãba</em> si lego,
+<em>narauãba</em>, si disco, <em>iocaraba</em>, si est bonum: particula
+verò, <em>ua</em>, non solum postponitur radicibus negatiuis
+adiectiuorum: sed etiam affirmatiuis: v.g. <em>fucaqu ua</em>, si es
+profundum, <em>uonajiqu ua</em>, si est idem: aliquando hoc verbo
+vtuntur ac si dicant: si non est valde molestum: facias hoc: dicunt
+etiam, <em>ãgue majiqù ua</em>, si non offeres.</p>
+
+<p>
+Particula, <em>ni uòite ua</em>, supra posita iungitur etiam aliquando
+nominibus, &amp; quasi supplet verbum substantiuum: v.g. <em>jó jó nì
+uoite ua uqe toró</em>, accipiam si est valde bonum vel optimum,
+<em>curùxicarazaru guì ni uòite ua</em>, si non fuerit molestum vel res
+molesta.</p>
+
+<p>
+Particula, <em>saie</em>, posita in oratione, vbi est aliqua particula
+ex conditionalibus sensui orationis addit virtutem: v.g. <em>fune saie
+mairu naraba</em>, si venerit aliquod nauigium, <em>sonata saie
+uocutabire naqu ua</em>, si non est defessus, ac si diceret: ex mea
+parte, vel quod ad me attinet ego non sum defessus.</p>
+
+<p>
+Supplet etiam aliquando particula, <em>saie</em>, conditionalem: v.g.
+<em>Niffon no xôco cu ni saie caióna còtò gozaru fõdonì</em>, si ergo in
+regno paruo Iaponiæ inueniuntur &amp; sunt res huiusmodi, ac si dicat;
+quanto magis erunt in magnis, <em>còco mòto no tocai nì saie mei uacu
+itasu iónĩ gozaru fõdoni &amp;c.</em> si ergo in nauigationibus, quæ hic
+fiunt, valde patior &amp;c. <em>fito saie côquai suru mòno uò iurusu ni
+iuan ia, Deus ni uoite uoia?</em> si ergo homo ingnoscit homini
+pœnitenti, quanto magis Deus? <em>còre fõdo xei uo iru ru saie còto
+naricanùru ni; ucato xite ua, <ins class = "edcorr" title =
+"corrected by author from ‘incãdeca’">icãdeca</ins> banji canauozo?</em>
+si tot adhibendo vires vix potui fieri; si leuiter fuisset factum
+quomodo potuisset fieri seu finiri? <em>còre saie xinicui ni</em>, si
+<span class = "pagenum">35</span>
+<span class = "folionum">E2</span>
+ergo hoc est difficile, <em>fune de saie ioio tçuita ni</em>, <em>cachi
+ua nananaca naru mai</em>, si nauigio vix perueni; pedes absque dubio
+non potuissem.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "potent">
+De verbo potentiali.</a></h4>
+
+<p>
+Postposita particula, <em>ro</em>, præsentibus &amp; futuris verborum
+illa facit potentialia: v.g. <em>ãguru ro</em>, forsan offert,
+<em>nĩgueozuru</em>, fortassis fugiet.</p>
+
+<p>
+Præterita fiunt conuertendo, <em>ta</em>, in, <em>tçu</em>, &amp;
+addito, <em>ro</em>, v.g. <em>ãguetçuro</em>, fortassis obtulit. Si verò
+postponatur præteritis negatiuis, <em>da</em>, in quo finiuntur, debet
+mutari in, <em>zzu</em>, v.g. <em>ãguenanzzuro</em>, <ins class =
+"mycorr" title = "text reads ‘posibile’">possibile</ins> est non
+obtulisse, vel quod non obtulerit, vel obtulit.</p>
+
+<p>
+Fit etiam potentiale præsens postposito, <em>arozu</em>, vel alio
+futuro, infinitiuo: v.g. <em>ãgùru còto mò aròzu</em>, vel, <em>ãgue mò
+xôzu</em>, forsan offert.</p>
+
+<p>
+Præteritum est postposito futuro præterito: v.g. <em>ãgueta còto mo
+arozu</em>, forsitan obtulit.</p>
+
+<p>
+Futurum, <em>ãgueô còto mo arozu</em>, forsan offeret, idem etiam est in
+negatiuis: v.g. <em>ãguenu</em>, vel, <em>ãguenanda</em>, vel, <em>ãguru
+mai còto mo arozu</em>, <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘posibile’">possibile</ins> est quod non offert, obtulit,
+vel offeret, &amp; quando volumus dicere, ita erit: loco, <em>còto</em>,
+ponimus, <em>mono</em>, v.g. <em>noxenanda mono dearózu</em>,
+fortassis non
+introduxerunt in nauigium, <em>iqi chĩgota mono dearozu</em>, non se
+obuiauerunt in via, <em>moreqicoieta mono de gozaro ca to zonzurù</em>,
+credo si forsan est diuulgatum.</p>
+
+<p>
+Ad significandum fieri significatum nominum adiectiuorum postponitur
+verbum, <em>nari</em>, <em>u</em>, coniugatum secundum exigentiam
+temporis ipsis adiectiuis aduerbialiter sumptis: v.g. <em>fuco
+naru</em>, fit profundum, <em>uaru natta</em>, factum est malum: dicitur
+etiam <em>fuco aru</em>, est profundum, aliquando etiam dicunt, <em>fuco
+nai</em>, non est profundum, &amp; hoc modo loquendi vtuntur etiam
+coniugando <em>nai</em>, modo supra dicto secundum exigentiam temporis,
+iuxta sensum orationis: etiam dicunt potentialiter, <em>fuco nai coto mo
+arozu</em>, forsan erit hoc, quod est, non esse profundum.</p>
+
+
+<span class = "pagenum">36</span>
+<h4 class = "chapter"><a name = "irreg">
+Verba irregularia quo ad coniugationes.</a></h4>
+
+<p>
+Verbum, <em>qi</em>, <em>uru</em>, quod est venio, is: habet præsens,
+<em>qùru</em>, venio, <em>qita</em>, veni, <em>côzu</em>, veniam,
+<em>coi</em>, vel, <em>coio</em>, veni, <em>qitarẽba</em>, cum venerit,
+vel si venisset, <em>qitarẽdomo</em>, quãuis venit, &amp; radicem
+negatiuam, <em>côzu</em>, &amp; præsens negatiuum, <em>conu</em>, non
+venio, <em>mède</em> radix verbi delector, aris, habet præsens
+<em>mẽzzùru</em>, &amp; gerundium in do, <em>medete</em>, delectando se,
+<em>cui</em>, radix verbi pœniteo, es, vel tristor, aris, habet præsens,
+<em>cuiuru</em>, &amp; gerundium in do, <em>cuite</em>, pœnitendo, &amp;
+radicem negatiuam, <em>cuizu</em>, &amp; præsens negatiuum,
+<em>cuinu</em>, non pœnitet, <em>araie</em>, radix verbi sum, est, fui:
+habet præsens, <em>araiùru</em>, siue, <em>aroru</em>, est:
+<em>furi</em> radix verbi veterasco: habet præteritum, <em>furita</em>,
+inueteratus est, &amp; gerundium in do, <em>fùrite</em>, inueterando,
+<em>fe</em>, radix verbi transeo, is, habet præsens, <em>furu</em>,
+transit; &amp; præteritum, <em>feta</em>, transit, <em>Tari</em>,
+<em>u</em>, est verbum significans rem esse completam &amp; integram:
+habet præsens, <em>taru</em>, sufficit, præteritum, <em>tatta</em>,
+completum fuit, &amp; futurum, <em>tari maraxo</em>, erit perfectum vel
+sufficiet: &amp; radicem negatiuam, <em>tarazu</em>, præsens negatiuum,
+<em>taranu</em>, præteritum, <em>tarananda</em>, non fuit sufficiens,
+futurum, <em>taru mai</em>, non erit sufficiens, imperfectum subiunctiui
+<em>taranẽba</em>, cum non sufficeret.</p>
+
+<p>
+Permissiuum, <em>taranẽ domo</em>, infinitiuum negatiuum, <em>taranu
+coto</em>, gerundium verò in do, <em>taraĩde</em>, vel, <em>Tarazu
+xite</em>, verbum <em>taxi</em>, <em>tasu</em>, quod significat
+adimplere, seu perficere, habet futurum, <em>taxi marãxô</em>,
+perficiam, <em>tasanu</em>, vero est eius præsens negatiuum.
+<em>Tari</em>, autem radix verbi, <em>taro</em>, quod significat esse
+perfectum, habet præteritum negatiuum, <em>tara uananda</em>, non fuit
+perfectum, &amp; subiũctiuum, <em>tara uanẽba</em>, cum non esset
+perfectum, &amp; permissiuum, <em>tara uanẽ domo</em>, &amp;
+infinitiuum, <em>tarauanu còto</em>, &amp; gerundium in do,
+<em>Tarauaĩde</em>, vel <em>Tarauaxu xitè</em>: <em>uocotari</em>, vero
+est radix verbi, <em>uocotaru</em>, pro eo quod est deficere: habet
+infinitiuum, <em>uòcotaru coto</em>, &amp; radicem negatiuam,
+<em>uocotarazu</em>, &amp; præsens negatiuum, <em><ins class = "edcorr"
+title = "corrected by author from ‘või cotaranu’">vo
+cotaranu</ins></em>, <em>voi</em>, est radix verbi quod habet
+præteritum, <em>uoita</em>, inueteratus
+<span class = "pagenum">37</span>
+est: &amp;, <em>uoitaru</em>, quod est idem. Et præsens negatiuum quod
+est, <em>uoinu</em>, &amp; gerundium in do, <em>uoite</em>:
+<em>urei</em>, radix verbi tristor, aris, habet præsens, <em>vreô</em>,
+&amp; imperatiuum, <em>vreio</em>, &amp; infinitiuum, <em>vreoru
+coto</em>, &amp; gerundium in do, <em>vreite</em>: <em>Tomi</em>, radix
+verbi, <em>tomu</em>, vel, <em>tomeru</em> quod est ditor, aris, vel
+diues fieri, habet præteritum, <em>tonda</em>, gerundium in do,
+<em>tonde</em>, &amp; radicem negatiuam, <em>tomàzú</em>, <em>saĩ
+guiri</em>, <em>u</em>, significat idem quod præeo, is, vel anticipor,
+aris, habet præteritum, <em>saĩ guitta</em>, &amp; gerundium in do,
+<em>saĩ guitte</em>.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "verb_adhuc">
+De verbo adhuc, &amp; de eius formatione &amp; differentijs.</a></h4>
+
+<p>
+In ista lingua sunt verba actiua simplicia; &amp; actiua etiam faciendi
+facere, passiua etiam, neutra, &amp; impersonalia. Omnia verò
+coniugantur per tres coniugationes supra positas secundum quod eorum
+radices iam dispositæ &amp; ex illis verba formata, terminantur.</p>
+
+<p>
+Ex aliquibus nominibus adiectiuis aliqua procedunt verba: v.g.
+<em>catài</em>, est durus, a, um, ex quo exeunt, <em>catàme</em>,
+<em>uru</em>, induro, as, actiuum, <em>catamari</em>, <em>u</em>,
+induresco, is, neutrum, &amp; <em>catameràre</em>, <em>uru</em>,
+induror, aris, passiuum, ex <em>canaxij</em>, adiectiuo quod est
+tristis, e, exit, <em>canaximi</em>, <em>u</em>, quod est tristor,
+aris.</p>
+
+<p>
+Verba faciendi facere, formantur istis particulis, <em>sàxe</em>, vel,
+<em>xe</em>, prima postponitur radicibus secundæ coniugationis; secunda
+verò radicibus secundæ, &amp; tertiæ, fiunt autem postpositis
+præsentibus negatiuis, auferendo <em>nu</em>, in quo finiuntur &amp;
+ponendo loco eius prædictas particulas: v.g. <em>ãguesaxe</em>,
+<em>uru</em>, offere facio, is, <em>iomaxe</em>, <em>uru</em>, legere
+facio, is: <em>narauàxe</em>, <em>uru</em>, discere facio, is, &amp;
+omnia remanent secundæ cõiugationis quia particulæ finiuntur in,
+<em>e</em>; aliquando etiam, &amp;si raro, solet postponi particula,
+<em>saxe</em>, verbis secundæ, &amp; tertiæ coniugationis, sed tunc
+ornantur seu honorantur prædicta verba cum particula, <em>rare</em>,
+v.g. <em>iomasàxe rare</em>, <em>uru</em>, <em>Padre ua dòjucùni
+cathecismo vo narauasaxeraruru</em>, Pater iubet suo ministro vt discat
+catechismum,
+<span class = "pagenum">38</span>
+<em>mòno no fòn vo fito ni iòmasaxerarùru</em>, facit legere
+originale.</p>
+
+<p>
+Verba passiua fiunt particulis, <em>rare</em>, &amp; <em>re</em>,
+particula, <em>rare</em>, iungitur actiuis secundæ coniugationis modo
+iam dicto tollendo scilicet, <em>nu</em>, a negatiuo: v.g.
+<em>ãguerare</em>, <em>uru</em>, offeror, eris, <em>iomare</em>,
+<em>uru</em>, legor, eris, <em>naravare</em>, <em>uru</em>, discor,
+eris, his vtuntur in sensu passiuo legi ab alio, vel esse, aut non esse
+legibile: v.g. sunt etiam alia passiua quæ procedunt ex neutris vel ex
+habentibus significationem neutralem, quæ quidem formantur cum
+particulis, <em>rare</em>, &amp;, <em>re</em>, formata tamen non regunt
+casus cõmunes passiuorum (de quibus infra) sed verborum ex quibus
+procedunt: v.g. ex, <em>ãgari</em>, <em>u</em>, procedit,
+<em>ãgarare</em>, <em>uru</em>, &amp; quia, <em>ãgari</em>, <em>u</em>,
+quod significat ascendo, is, regit accusatiuum, etiam illum regit,
+<em>ãgarare</em>, <em>uru</em>, v.g. <em>còno iamaie ãgararenu</em>, non
+potest ascendi ad istum montem vel iste mons non est ascendibilis,
+<em>xiròcara derarenu</em>, non potest exiri ex castello, <em>Xebóte
+irarènu</em>, nõ potest intrari quia strictum seu angustum, <em>còno
+michi va arucarenu</em>, non potest ambulari hæc via, <em>natçu vacòco
+ni irare mai</em>, non erit hoc habitabile tempore veris, <em>còno fũdẽ
+de va cacarenu</em>, non potest scribi isto calamo, <em>fimãga nóte
+cacarenanda</em>, non potuit scribi ex defectu temporis, <em>cònobùn ni
+còso cacaruru mòno de gozare</em>, hoc sane modo bene scribitur,
+<em>axĩga itóte aru carenu</em>, non potest ambulari dolentibus pedibus:
+omnia ergo verba passiua sunt secundæ: verba neutra sunt quæ habent
+significationem neutralem: v.g. aperiri per se &amp; non ab alio: v.g.
+<em>ivõgatoruru</em>, pisces capiuntur, <em>cajẽga torùru</em>, ventus
+cessat, <em>itõga qiruru</em>, filum rumpitur, <em>jĩga iomùru</em>,
+litera benè legitur, <em>aqi</em>, <em>u</em>, aperior, iris,
+<em>qiri</em>, <em>u</em>, est scindo, is, actiuum, <em>qirare</em>,
+<em>uru</em>, est scindor, eris, passiuum, <em>qire</em>, <em>uru</em>,
+est scindor, eris, neutraliter est etiam quando gladius bene scindit
+quia est acutus, <em>qiraxe</em>, <em>uru</em>, est verbum faciendi
+facere quod significat scindere facio, is, <em>ãgue</em>, <em>uru</em>,
+est leuo, as, <em>ãguerare</em>, <em>uru</em>, leuor, aris, passiuum,
+<em>ãgue saxe</em>, <em>uru</em>, leuare facio, is, <em>ãgari</em>,
+<em>u</em>, leuor, aris, neutrum, <em>ãgarare</em>, <em>uru</em>, esse
+ascendibile, <em>ãgaraxe</em>, <em>uru</em>, leuari facio, is, vel quod
+se leuet facio, facis: si verò illis adiungantur particulæ honoris (de
+quibus infra) faciunt alias combinationes: adiectiua verò quando
+coniungantur habent significationem neutralem: v.g. <em>fidarui</em>,
+esurio, is, <em>fucacatta</em>, fuit profundum.</p>
+
+<p>
+Verba impersonalia non nominant, neque exprimunt personam:
+<span class = "pagenum">39</span>
+v.g. <em>mi uo fatasu tomò itçuvari vo iuanu mono gia</em>, etiam si
+quis moriatur non debet mendacium dicere, <em>mòno mò tabezu saqe mo
+nomaĩde ichinichi fataraqu mòno ca?</em> potest ne laborari per totum
+diem integrum nihil comedendo &amp; non bibendo vinum? <em>Xujin nò maiẽ
+de sòno ióna còto vò iú mono ca?</em> possunt ne dici huiusmodi coram
+Domino? Quoad coniugationes verò sequuntur regulas radicum quibus
+efficiuntur.</p>
+
+<p>
+Radices omnium verborum cuiuscumque sint coniugationis, possunt adhuc
+extrahi &amp; deduci ad alias coniugationes si illis superaddantur
+particulæ honoris, secundum literas, in quibus prædictæ particulæ
+honoris finiuntur, particulæ verò sunt <em>maraxi</em>, <em>uru
+ari</em>, <em>u saxerare uru</em>, <em>xerare uru</em>, <em>nasare
+uru</em>, <em>saxemaxi u</em>, <em>tamai ó</em>, <em>rare</em>,
+<em>re</em>.</p>
+
+<p>
+Particula, <em>maraxi</em>, non addit honorem rei de qua loquimur; sed
+loquimur honorate attendendo ad personam coram qua loquimur: v.g.
+<em>cui</em> <em>ú</em>, significat id quod comedo, is, seruus autem
+coram Domino non dicet, <em>nèzumi gacúta</em>, mures comederunt caseum:
+v.g. sed, <em>nèzumĩga cùi maraxita</em>, notandum etiam quod
+<em>cui</em> <em>ú</em>, secundum se est tertiæ coniugationis quia
+finitur radix in, <em>vi</em>, addito verò, <em>maraxi</em>, redditur
+primæ: quando referimus aliquid de aliqua natione verbum non honoramus;
+sed solùm attendimus ad personam cum qua loquimur ad addendum illi vel
+non particulam seu verbum, <em>maraxi</em>, <em>uru</em>, v.g. coram
+inferiori dicemus, <em>Nan ban jin va còre vo cuvanu</em>, coram persona
+verò nobili dicemus, <em>Nan ban jin va core vo <ins class = "edcorr"
+title = "corrected by author from ‘cuvanu’">cui maraxenu</ins></em>,
+Europei hoc non manducant, <em>Ari</em>, <em>u</em>, postponitur
+radicibus omnium verborum; &amp; illa honore afficit mediocri: v.g.
+<em>mõdorarió ca?</em> reuerteris ne? Si verò anteponatur illis sic
+constitutis, <em>vo</em>, honorantur verba satis: v.g. <em>vomõdori
+arõca?</em> reuertetur ne vestra dominatio? <em>Tono sama vo xini atta
+toqi</em>, quando dominus mortuus est, <em>Deus cono xecai uo gosacu
+atta</em>, Deus creauit hunc mundum, his particulis vtimur loquendo cum
+personis honoratis quas diligimus, &amp; cum quibus habemus
+amicitiam.</p>
+
+<p>
+Particula, <em>nasare uru</em>, honorem supremum, aut satis magnũ dat
+verbis; postponitur verò eorum radicibus: v.g. <em>Deus cono xecai uo go
+sacu nasareta</em>, Deus creauit hunc mundum.</p>
+
+<p>
+Particulæ, <em>rare</em>, &amp; <em>re</em>, honorem quidem præstant
+significatis, verborum, quibus adduntur; sed mediocrem; &amp; non
+magnum: postponitur autem, <em>rare</em>, &amp; præcipuè si loquamur de
+<span class = "pagenum">40</span>
+absentibus, præsentibus negatiuis ablato, <em>nu</em>, &amp;
+constituendo particulam prædictam eius loco: v.g. <em>ãgue rare</em>,
+<em>uru</em>, est offero, rs, quando offerens est persona mediocris
+honoris &amp; reuerentiæ coincidũt cum passiuis in literis; sed casibus
+quos regunt, distinguuntur: particula, <em>re</em>, postponitur verbis
+secundæ &amp; tertiæ eodem modo: v.g. <em>iomàre</em>, <em>uru</em>,
+<em>naravàre</em>, <em>uru</em>, legere &amp; discere personam boni
+nominis, hoc modo loquimur de æqualibus &amp; seruus etiam de domino
+suo, non cum conseruis; sed cum gente nobili.</p>
+
+<p>
+Particulæ, <em>sàxe maxi</em>, &amp;, <em>xemaxi</em>, eundem tribuunt
+honorem quem, <em>àri</em>, <em>u</em>, &amp; quem, <em>rare</em>, &amp;
+<em>re</em>, postponitur, <em>saxe màxi</em>, <em>u</em>, radicibus
+secundæ, vel præsenti negatiuo, ablato <em>nu</em>, &amp; constituto,
+<em>saxe màxi</em>, <em>u</em>, loco eius: v.g. <em>ãguesaxe màsu</em>,
+offert, <em>maxi</em>, <em>u</em>, vero postponitur negatiuis secundæ
+&amp; tertiæ, ablato, <em>nu</em>, v.g. <em>iomaxemàsu</em>, legit,
+<em>naravaxe màsu</em>, discit.</p>
+
+<p>
+Particulæ, <em>saxe rare</em>, <em>uru</em>, <em>xeràre</em>,
+<em>uru</em>, magnum tribuunt honorem, prima postponitur præsenti
+negatiuo verborum secundæ coniugationis, ablato, <em>nu</em>, secunda
+verò postponitur negatiuis secundæ &amp; tertiae eodem modo: v.g.
+<em>ãgue saxe raruru</em>, offero, rs, <em>iomaxe rarùru</em>, lego, is,
+<em>naravaxe rarùru</em>, disco, is, quia vero hæc coincidunt in literis
+cum verbis faciendi facere honoratis; ad tollendam æquiuocationem,
+vtimur particula, <em>ari</em>, <em>u</em>, anteposita, <em>vo</em>,
+verbis: v.g. <em>yomaxe aru</em>, lego, is, <em>nara vaxe aru</em>,
+disco.</p>
+
+<p>
+Verba passiua, de quibus infra, possunt admittere particulam, <em>saxe
+rare</em>, <em>uru</em>, v.g. <em>via mavare saxe raruru</em>, honoror,
+aris.</p>
+
+<p>
+Particula, <em>tamai</em>, <em>ó</em>, tribuit supremum honorem: illa
+vtimur loquendo de Deo, sanctis, regibus, &amp; imperatoribus.
+postponitur vero radicibus verborum, quæ efficit tertiæ coniugationis.
+postponitur etiam radicibus passiuorum loquendo de Deo: v.g. <em>Deus
+filio, vmare tamò tòqi</em>, quando Dei filius natus est, <em>Deus
+ãgamerare tamo</em>, Deus honoratur.</p>
+
+<p>
+Particula, <em>tate matçuri</em>, <em>u</em>, humiliat significatum
+verbi cui adiungitur: postponitur autem radicibus verborum
+affirmatiuorum: v.g. <em>Deus vo gotaixetni zonji tate matçuru còtova
+ichi sũgureta jèn gia</em>, amare Deum est suprema virtus: <ins class =
+"edcorr" title = "corrected by author from ‘amittit’">admittit</ins>
+tamen hæc particula honorem à particula, <em>re</em>, mutato <em>e</em>,
+in quo finitur in, <em>a</em>, v.g. loquendo de sanctis respectu Dei
+dicemus <em>Sancto</em>
+<span class = "pagenum">41</span>
+<span class = "folionum">F</span>
+<em>Domingo, Deus vo gotaixèt ni zonji tatematçurareta</em>, Sanctus
+Dominicus dilexit Deum.</p>
+
+<p>
+Particula etiam, <em>màráxi</em>, potest ad honorem eleuari particula,
+<em>rare</em>, v.g. <em>tòno iòri cònó còto vo Padre ni vatàxi mai
+raxerareta</em>, Dominus tradidit hanc rem patri.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "verb_honor">
+De aliquibus verbis quæ de se habent honorem determinatum.</a></h4>
+
+<p>
+<em>Mesare</em>, <em>uru</em>, significat facere quamcumque actionem
+quam potest, &amp; est decens facere personam nobilem, vt est comedere,
+bibere, nauigare, <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘equm’">equum</ins> ascendere &amp;c. <em>vôxerare</em>,
+<em>uru</em>, significat loqui personam nobilem, <em>uomaraxi</em>,
+<em>uru</em>, <em>vomaraxi</em>, <em>ari</em>, <em>u</em>, significat
+dare personam nobilem, <em>uoxe</em>, <em>uru</em>, &amp;,
+<em>uôxe arĩ</em>, <em>u</em>, significat loqui vel præcipere
+personam mediocrem.</p>
+
+<p>
+Verba quibus anteponuntur, <em>uôxe</em>, vel, <em>mexi</em>, eundem
+habent honorem cum illis; &amp; absque illis: v.g. <em>uôxe
+tçuqerare</em>, <em>uru</em>, quod est præcipio, is, &amp;, <em>mèxi
+tçuca uare</em>, <em>uru</em>, quod est seruio, is, est idem quod,
+<em>tçuqerare</em>, <em>uru</em>, &amp;, <em>tçuca uare</em>,
+<em>uru</em>, ad vocandum imperatiue dicimus, <em>coi</em>, seruo vel
+inferiori, <em>iòrài</em>, dicitur non tam inferiori, <em>uaxèi</em>,
+est aliquantulum melius, <em>úogiare</em>, est superior modus vocandi,
+<em>gòzare</em>, veniat vestra dominatio, <em>gozaro</em>, vero in
+tempore futuri est honorabilior modus quia est sine imperio, <em>uoĩde
+nasarei</em>, vel, <em>uoĩde nasareô</em>, vel, <em>uoĩde nasarei
+caxi!</em> est veniat vestra dominatio: vel, ò si veniat vestra
+dominatio! <em>cudasare</em>, <em>uru</em>, significat dare personam
+nobilem, <em>tamauari</em>, <em>u</em>, dare personam nobilem inferiori,
+<em>tamóri</em>, <em>u</em>, dare personam mediocrem, <em>mizzu uo
+nomaxète tamore</em>, da mihi bibere aquam, <em>cudasare</em>,
+<em>uru</em>, &amp; <em>tamóri</em>, <em>u</em>, significat comedere
+personam humilem cibum honorando: <em>còxi mexi</em>, <em>u</em>, &amp;,
+<em>qicoximexi</em>, <em>u</em>, est comedere, vel audire personam
+nobilem, <em>uoboxi mexi</em>, <em>u</em>, &amp;, <em>uoboxi
+mesare</em>, <em>uru</em>, cogitare personam nobilem, <em>saxerare</em>,
+<em>uru</em>, facere <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘persoram’">personam</ins> nobilem &amp; idem
+<em>nasare</em>, <em>uru</em>, <em>asobaxi</em>, <em>u</em>,
+&amp;, <em>asobasare</em>, <em>ĩuru</em>, significat facere personam
+nobilem quidquid illi est decens: v.g. venari, scribere legere,
+recitare, <em>ii</em>, <em>ú</em>, est loqui <ins class = "mycorr"
+title = "text reads ‘hnmiliando’">humiliando</ins> loquentem, &amp;
+rem de qua loquitur, &amp;, <em>mexi</em>, <em>u</em>, significat etiam
+<span class = "pagenum">42</span>
+loqui honorando personam, &amp; rem de qua: vnde non recte dicam <em>mi
+ni móxe</em>, dic mihi; sed, <em>mi ni iie</em>, neque dicam, <em>tono
+ni iie</em> dic domino, sed, <em>tòno ni mòxe</em>: <em>mairi</em>,
+<em>u</em>, <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘siguificat’">significat</ins> ire ad locum cui honor
+debetur: v.g. <em>iglesia ie maire</em>, eas Ecclesiam, <em>cùre</em>,
+<em>uru</em>, &amp;, <em>toràxe</em>, <em>uru</em>, significat dare,
+humiliando personam cui datur, <em>cui</em>, <em>ǔ</em>, est comedere
+sine aliquo respectu, <em>mexi</em>, <em>u</em>, est etiam comedere;
+sed est vrbanum: v.g. coram honestis non dicam, <em>mèxi uo cùi
+maraxita</em>; sed, <em>mèxi uo tabe maraxità</em>, comedi,
+<em>mairi</em>, <em>u</em>, vel, <em>uomairari</em> <em>u</em>,
+est comedere personam nobilem vel mediocrem, <em>ãgara xerare</em>,
+<em>uru</em>, &amp;, <em>uoãgari ari</em>, <em>u</em>, est modus
+nobilior, <em>qiqi</em>, <em>u</em>, est audire vt cumque;
+<em><ins class = "edcorr" title =
+"corrected by author from ‘uqe taam uari’">uqe tamauari</ins></em>,
+<em>u</em>, vero &amp;, <em>uqetamóri</em>, <em>u</em>,
+est audire honorando personam <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘àqua’">à qua</ins> auditur: v.g.
+<em>goiqen uo uqetamòtta</em>, vestra consilia audiui, <em>móxi
+ãgue</em>, <em>uru</em>, est loqui humiliando se loquentem, &amp;
+honorando personam cui dicitur, <em>móxi ire</em>, <em>uru</em>, loqui
+inter æquales, <em>chómon xi</em>, <em>uru</em>, audire sermones Dei,
+<em>gorànji</em>, <em>zuru</em>: vel, <em>goranjerare</em>,
+<em>uru</em>, est aspicere rem nobilem, <em>xi</em>, <em>uru</em>, est
+facere in communi, <em>itaxi</em>, <em>u</em>, est facere; sed dicitur
+modo vrbano, <em>tçucamatçuri</em>, <em>u</em>, est facere, humiliando
+se qui facit.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "advert">
+Aduertentiæ circa coniugationes verborum.</a></h4>
+
+<p>
+Anteposita particula, <em>nama</em>, omnibus verbis inquocumque tempore;
+significant actionem màle &amp; non perfectè: v.g. <em>nàma aró</em>,
+màle lauo, <em>namaiaqu</em>, male asso.</p>
+
+<p>
+Antepositis particulis, <em>tçui</em>, <em>cai</em>, <em>uchi</em>,
+<em>fàxe</em>, <em>uoi</em>, <em>ai</em>, <em>tòri</em>, verbis; non
+mutant significationem; aliquam tamen energiam, &amp; efficaciam
+significatis tribuunt: v.g. idem est, <em>uchi còbosu</em>, quod,
+<em>cõbòsu</em>, effundo, <em>faxe noboru</em>, quod, <em><ins class =
+"edcorr" title = "corrected by author from ‘nobròu’">noboru</ins></em>,
+ascendo, is, <em>uòxi còmi</em>, <em>u</em>: quod, <em>còmi</em>,
+<em>u</em>, includo, is, <em>ai ca uari</em>, <em>u</em>, idẽ est, quod,
+<em>cauaru</em>, transmutor, aris, <em>tçuimauari</em>, <em>u</em>, idem
+est quod, <em>ma uari</em>, <em>u</em>, circuo, is, &amp;, <em>tòri
+firõgue</em>, <em>uru</em>, idem quod <em>firõgue</em>, <em>uru</em>,
+extendo,&nbsp;is.</p>
+
+<p>
+Particula, <em>qitte</em>, est gerundium in, <em>do</em>, verbi,
+<em>qiri</em>, <em>u</em>, &amp; postposita aliquibus radicibus
+verborum, magnam efficaciam illis tribuit: v.g. <em>tanomiqitte</em>,
+magnis præcibus obsecrando,
+<span class = "pagenum">43</span>
+<span class = "folionum">F2</span>
+<em>uomòi qìtte</em>, magnam assumendo resolutionẽ: vtimur etiam verbis,
+<em>tanomi qiri</em>, <em>u</em>, &amp;, <em>uomoiqiri</em>,
+<em>u</em>.</p>
+
+<p>
+Anteposita particula, <em>ma</em>, aliquibus nominibus seu verbis dat
+significato vigorem: v.g. <em>mamucài</em>, valde præsens,
+<em>macuròi</em>, valde nigrum.</p>
+
+<p>
+Particula seu radix verbi, <em>macàri</em>, <em>u</em>, anteposita
+verbis significantibus motum facit verba modesta, &amp; vrbana satis:
+v.g. <em>macari noboru</em>, ascendo, is, <em>macari cũdari</em>,
+<em>u</em>, descendo, is, <em>macari i</em>, <em>iru</em>, ad
+sum:&nbsp;es.</p>
+
+<p>
+<ins class = "edcorr" title =
+"corrected by author from ‘Anteposita particula, _na_’">Postposita
+particula <em>va</em></ins>, in oratione confirmat id quod antea dixerat
+quasi gloriando se illud prædixisse: v.g. <em>fune ua cuchi notçu ie iru
+uà</em>, nauigium intrat, <em>cuchinotçu</em>, ac si dicat, nonne ego
+bene dicebam? <em>aru ua</em>, vide si est sicut ego dixi!</p>
+
+<p>
+Particula, <em>aĩdani</em>, significat inter, idest tempus quod in
+aliqua actione consumitur: v.g. <em>ãgura aĩdani</em>, inter offerendum,
+vel dum offert, <em>iôda aĩdani</em>, dum legit, <em>narauózuru
+aĩdani</em>, dum discet.</p>
+
+<p>
+Particula, <em>ga</em>, significat, sed: v.g. <em>sóiú ga; nanto aró
+ca?</em> sic dicunt; sed quomodo erit vel si erit <ins class = "mycorr"
+title = "text reads ‘næscio’">nescio</ins> certe, <em>fùri ua fùru
+maĩga, fune uo dasu còto naró ca xiranu</em>, profecto non pluet; sed
+<ins class = "mycorr" title = "text reads ‘næscio’">nescio</ins> vtrum
+poterit extrahi nauigium, <em>sono qinpenni ua gozaru maĩga; dòco cara
+toraxerarùru zo?</em> non erunt apud vicinos vel in circuitu, vnde ergo
+afferunt?</p>
+
+<p>
+Particula, <em>gotòqu</em>, postposita præsentibus, præteritis &amp;
+futuris significat, eo modo quo: v.g. <em>coxiraiùrũ gotòqu</em>, sicut,
+vel eo modo, quo ornas vel perficis, <em>qiita gotòqu</em>, sicut
+audiui, aliquando est, <em>gã gotòqu</em>, v.g. <em>móxitã gã
+gotoqu</em>, sicut dixit, <em>caraca uózú gotòqu</em>, comodo quo
+contendam vel rixabor idem facit particula, <em>ioni</em>, v.g.
+<em>Nifon no catãgui uo xirareta ioni, uôxerarùru</em>, loquitur sicut
+qui scit consuetudines Iaponiæ, <em>mósu ióni</em>, sicut dico, vtuntur
+etiam particula, <em>furi</em>, ad eundem finem v.g. <em>Toza no chijòcu
+uo nogareô zuru tameni catana uo saita fùri uo mixerareta</em>, ostendit
+se accinctum gladio, vt euaderet imminens infamiæ periculum, <em>minu
+furi uo saxerareta</em>, ostendit se non vidisse.</p>
+
+<p>
+Particula, <em>saie</em>, vtuntur ad significandum nec dum: v.g. <em>mma
+saie nacatta</em>, equi nec dum fuerũt, <em>cotõba saie xiranu
+mòno</em>, neque loqui scit, <em>ji saie mixiranu mòno</em>, nec dum
+literas cognoscit vtuntur etiam eadem particula ad exaggerandum aliquid
+<span class = "pagenum">44</span>
+v.g. <em>qĩden to saie moxẽba</em>, sufficeret si diceres te esse,
+<em>Padre no tçucauarùru to saie, móxẽba</em>, si dixisset solùm quod
+patri seruiebat: ac si diceret: hoc sufficeret vt &amp;c.</p>
+
+<p>
+Particula, <em>qere</em>, est confirmatio &amp; terminatio orationis,
+&amp; significat; itaque: v.g. <em>maitta qere</em>, venit itaque,
+<em>sate sóáru qere</em>, res denique sic se habet.</p>
+
+<p>
+Particula, <em>còso</em>, est magni momenti inter Iapones vtuntur enim
+illa in primis in sensu aduersatiuo: v.g. <em>còre còso ió gozare</em>,
+hoc est verè bonum: si oratio inqua inuenitur prædicta particula
+finiatur in verbo, tale verbum finitur in, <em>e</em>, vt in oratione
+posita: si autem verbum sit in tempore præterito additur illi,
+<em>re</em>, v.g. <em>iô còso gozatta re!</em> bene veneris! deficit hæc
+regula vel quando oratio non finitur in verbo aut adiectiuo: v.g.
+<em>còre còso xixó yô</em>, hic est verus magister: vel quando post
+particulam, <em>còso</em>, est in oratione gerundium finitum in,
+<em>te</em>, vel permissiuum cum particula, <em>tomò</em>, aut præterita
+potentialia finita in, <em>tçurǒ</em>, vel, <em>zzuró</em>, v.g.
+<em>uare coso iro iro xinro tçùcamatçùtte cutatireba tòxiiórini nari
+maraxita</em>, patiendo multos &amp; diuersos labores vere factus sum
+senex defessus, &amp; lassus, <em>uare còso corosarùru tomo</em>, ego
+enim &amp; si occidar &amp;c. <em>fara còso tattçuro</em> <ins class =
+"mycorr" title = "text reads ‘forsam’">forsan</ins> fuit iratus,
+<em>sato chicaqerẽba coso fĩga miiure</em>, videtur iam ignis quia prope
+est vicus: hæc oratio finitur in <em>e</em>, quia non est in ea regulæ
+exceptio, <em>uôxerarèta coto domo uo go côquaĩ de cosõ gozarózure</em>,
+absque dubio facietis pœnitentiam de ijs quæ dixistis, <em>cataji qenò
+cosõ gozare</em>, tibi valde congratulor &amp; gratias ago: quando
+aliquis interrogat quis fecit hoc? respondent: v.g. <em>Patre coso</em>,
+Pater fecit: ac si dicant: videte si est persona quæcumque, quæ illud
+fecit? &amp; quando quis responsum non audiuit aut percepit, &amp;
+iterum interrogat, dicit qui <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘loqutus’">loquutus</ins> est, <em>juan coso</em>,
+iam dixi, quod Ioannes &amp;c.</p>
+
+<p>
+Quando non curat quis <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘deijs’">de ijs</ins> quæ illi dixerunt, vel habet se ac si
+non audisset vel iterum interrogat, solent respondere: v.g. <em>touoru
+na toiiẽba</em>, iam dixi tibi ne transeas, <em>iome to iiẽba</em>, iam
+dixi tibi quòd legas, <em>Padre coso to iieba</em>, iam dixi quod pater
+est qui &amp;c.</p>
+
+<p>
+<em>Maieni</em>, vel, <em>saqini</em>, postpositum præsentibus
+negatiuis, facit illa affirmatiua: v.g. <em>iglesiaie mairanu maie
+ni</em>, antequam eat Ecclesiam: etiam solet postponi futuris
+affirmatiuis: v.g. <em>maìrozuru tote nosaqi ni</em>, tantisper antequam
+veniret.</p>
+<span class = "pagenum">45</span>
+
+<p>
+Particula, <em>tocoro</em>, significat tempus in quo fit actio
+significata per uerbũ cui postponitur: <em>taburu tocoro ni</em>, quãdo
+comedebã, <em>tabeta tocoroni</em>, post prandium, <em>tabeôzuru tocorõ
+ni</em>, vel, <em>tabeôzuru ni</em>, quando eram comesturus: facit etiam
+eadem particula reduplicatiua denotando reduplicationem in quantum: v.g.
+<em>jesu christo humanidad no uon tocoro ua</em>, Iesus Christus in
+quantum homo, <em>uonorẽga foxxezaru tocoro uo fõdocosu coto
+nacare</em>, quod tibi non vis, alteri ne facias, <em>fũdai no tocoro uo
+uo iurùsu</em>, dono illi libertatem, <em>fito no acu no tocoro ni ua
+dôxin xenu</em>, non consentio hominum peccatis, <em>utagǒ tocoro mo
+nai</em>, non remanet locus dubij vel dubitandi, <em>nocoru tocoro mo
+nai</em>, nihil amplius restat, <em>tçuini, sòno tocòro ie mairózu</em>,
+denique ad hoc peruenit, <em>fùmbet ni voiobanu tocoro gia</em>, res
+sunt quæ non intelliguntur, vel ad quas intellectus non peruenit,
+<em>nani mo naì tocoro vo iô qìcòximexe</em>, comedat vestra dominatio
+ex hac paruitate, quæ est nihil: exemplis cognoscetur vis
+significationis.</p>
+
+<p>
+Particulæ, <em>tocòro</em>, <em>Made</em>, vel, <em>made de gozaru</em>,
+solent postponi ad cadentiam; absque aliqua significatione, &amp; idem
+est, <em>còto de gozaru</em>, v.g. <em>naranu made</em>, vel <em>naranu
+còto de gozaru</em>, est idem quod, <em>naranu</em>, non est possibile,
+<em>guijèt tçucamatçuro to zonzuru còto va cacũgo ita sanu coto
+gia</em>, amicitiam frangere neque in mentem mihi venit, hic,
+<em>itasanu coto gia</em>, est idem quod, <em>itasanu</em>, solum.</p>
+
+<p>
+Particula verò, <em>madeiò</em>, vtuntur aliquando ad confirmationem
+eorum, quæ dicunt: v.g. <em>caita madeio</em>, quod scripsi scripsi.</p>
+
+<p>
+Particula, <em>toqi</em>, postposita præsentibus, illa facit præterita
+imperfecta: v.g. <em>jennìn tachi va saĩgo ni voiobi tamó tòqi va buji
+nĩ gozatta</em>, quando sancti perueniebant ad mortis horam erãt
+pacifici &amp; quieti.</p>
+
+<p>
+Conuertendo, <em>ta</em>, præteritorum in, <em>tçu</em>; &amp;,
+<em>da</em>, negatiuorum in, <em>zzu</em>, fit sensus; modo facio hoc;
+modo illud: v.g. <em>mòno vo caitçu, iôzzu, nando xite curasu bacari
+gia</em>, legendo, &amp; scribendo, &amp; alia faciendo, transigo vitam,
+<em>tattçu itçu vocu iori zaxiqi ie ĩde zaxiqi iori vocu ie iri xitten
+battò xeraruru</em>, stando &amp; sedendo: intrando, &amp; exeundo,
+surgit &amp; cadit: eumdem sensum facit particula, <em>ri</em>,
+postposita præteritis: v.g. <em>xeqen nò mòno va netari voqitari nôdari
+curasu bacari gia</em>, homines mũdi,
+<span class = "pagenum">46</span>
+vitam <ins class = "mycorr" title = "text reads ‘agnut’">agunt</ins>
+dormiendo, surgendo, &amp; bibendo, <em>mazzu ite ni ua uo mo
+facaxetari, cusa vo mo ficaxetari iroiro no xĩgoto vo atẽgote cosó
+mairozure</em>, ibo &amp; atrium verrere faciam, &amp; herbas euellere,
+&amp; denique ibo ad multa disponenda, <em>ima còno io fuqe iuqẽba nome
+ia, vtaie ia fitó bìbo mõtçu, vtotçu sacamori suru</em>, cum iam sit
+alta nox prouocando se ad bibendum &amp; cantandum lætantur homines
+saltando &amp; cantando &amp;c.</p>
+
+<p>
+Particula, <em>ie</em>, quæ est radix verbi, <em>ie iuru</em>, quod est
+possum, es, anteposita negatiuis significat non posse facere actionem
+significatam per verbum: v.g. <em>ie iomanu</em>, non possum legere,
+infinitiuis vero postponitur: v.g. <em>iomu còto voienu</em>, non possum
+legere: dicitur etiã <em>iomi va ieĩde</em>, vel <em>iomi mò ieĩde</em>,
+cum legere non possim aut legere non valendo. Infinitiuum gerit vices
+aliquando suppositi verbi: v.g. <em>xinuru cotova vosoròxij</em>,
+terribile est mori.</p>
+
+<p>
+Particula, <em>tai</em>, quæ significat volo, is, postposita radicibus
+verborum significat velle facere actionem significatam per verbum: v.g.
+<em>mizzu vo nòmi tai</em>, desidero aquam bibere, idem, <em>mizzu uo
+nomi tõ gozaru</em>, vel, <em>mizzu uo nomi tõ zonzuru</em>, sed istæ
+duæ vltimæ sunt nobiliores, &amp; quibus coram nobilibus vtimur negatiui
+exemplũ est, <em>tomo nai</em>, v.g. <em>mizzu uo nòmi tòmo nai</em>,
+nolo aquam bibere idem est, <em>mizzu uo nomi tomo gozaranu, mairi tó mo
+zonjenu</em>, non habeo animum eundi. Si verò particula, <em>tai</em>,
+postponitur adiectiuis vel verbis significantibus actionem sensitiuam in
+secunda persona, conuertit, <em>i</em>, in, <em>c</em>, &amp;
+postponitur verbum, <em>ari</em>, <em>u</em>, coniugatum secundum
+orationis exigentiam: v.g. <em>cui tacatta</em>, volui comedere. Si vero
+verbum loquatur de secunda, &amp; tertia persona conuertit particula,
+<em>i</em>, in, <em>g</em>, &amp; postponitur etiam, <em>ari</em>,
+<em>u</em>, vel cum honore secundum quòd persona meretur; vel sine
+particula honoris; sed absolute. Si vero sit persona inferior etiam si
+sit secunda vel tertia, <em>i</em>, conuertitur in, <em>c</em>, sicut
+dictum est de prima.</p>
+
+<p>
+Particula, <em>de</em>, aliquando facit subiunctiui sensum adiuncta
+aliquibus nominibus substantiuis: v.g. <em>uarãbẽ de xinda</em>, mortuus
+est puer vel cum <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘ad huc’">adhuc</ins> esset puer, <em>uarẽga buchó fóde tofo
+mo gozanai</em>, cum ego sim negligens, &amp; non curiosus, nihil erit,
+eo modo quo conueniebat, aptatum.</p>
+
+<p>
+Particula, <em>iǒ</em>, quæ significat modum, potest poni radicibus
+verborum, &amp; ipsis etiam verbis: quando radicibus, regit genitiuum;
+<span class = "pagenum">47</span>
+quando vero verbis regit eorum casus: v.g. <em>cono qio uo iomi iǒv
+a</em>, modus loquendi hunc librum, vel, <em>cono qió uo iomu io
+ua</em>, in prima oratione, <em>qio</em>, est in genitiuo cum particula,
+<em>no</em>, in secunda autem est in accusatiuo cum, <em>uo</em>, quia
+illud regit, <em>iomu</em>: <em>tei</em>, significat modum
+extraordinarium &amp; admirationem causantem: v.g. <em>machicanuru tei
+uo goron jerarei</em>, videat vestra dominatio modum expectandi idest
+quo modo expectant: <em>arisama</em>, significat etiam modum: v.g.
+<em>me mo aterare nu arisama gia</em>, est modus &amp; figura quæ nec
+prospici potest.</p>
+
+<p>
+<em>Sama</em>, significat tempus quo fit actio verbi cui postponitur,
+regitque casum, quem verbum ex se petit, postponitur verò radicibus:
+v.g. <em>saqe uo nomi sama ni</em>, quando actualiter bibebat vinum,
+<em>iado ie caieri sama ni</em>, quando domum reuertebatur, <em>fùne
+iori ãgari sama ni</em>, quando actualiter exibat <ins class = "mycorr"
+title = "text reads ‘enauigio’">e nauigio</ins>, <em>funè ni nori sama
+ni</em>, quando <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘astualiter’">actualiter</ins> conscendebat nauim.</p>
+
+<p>
+Quando in oratione fuerint duo verba quorum actio per modum vnius fit,
+primum verbum debet esse in gerundio in do: v.g. <em>mizzu uo motte
+coi</em>, porta aquam, vel veni aquam portans, <em>funè uo uoite
+coi</em>, affer hic nauim, vel remis nauim trahendo veni, <em>core uo
+totte iqe</em>, porta hoc, vel tollendo hoc vade.</p>
+
+<p>
+Gerundium in, <em>do</em>, adiunctum verbis, rogandi, dandi, aut gratiam
+faciendi significat rogare, vel petere rem significatam per verba quibus
+anteponitur: v.g. <em>nifon guchi uo uoxiiète cureio</em>, doce me
+linguam Iaponicam, <em>so uoxerarete cudasaruru na</em>, ne dicat hoc
+vestra dominatio, <em>Deus no coto uo catatte tamore</em>, facias mihi
+gratiam referendi res quæ ad deum pertinent.</p>
+
+<p>
+Particula, <em>mo</em>, postposita gerundijs in, <em>do</em>, quæ in,
+<em>te</em>, vel, <em>de</em>, finiuntur significant, quamuis: v.g.
+<em>so moxite mo</em>, quamuis hoc dicas, <em>so iuaĩde mo</em>, quamuis
+hoc non dicas, <em>ica fõdo susu mẽte mo, corobu mai</em>, quantumcumque
+mihi persuadeas; fidem non abnegabo; etiam vtuntur hoc modo, <em>so
+moxẽba attemo</em>, etiam si hoc dicas, &amp; <em>doxitemo co
+xitemo</em>, quodcumque facias &amp;c.</p>
+
+<p>
+Si particula, <em>coso</em>, de qua supra, postponatur gerundio in,
+<em>do</em>, affirmatiuo, &amp; finiatur oratio in prædicta particula
+fit oratio negatiua: v.g. <em>mite coso</em>, nulla tenus vidi, <em>atte
+coso</em>, nullo modo est. Si vero oratio non finitur in, <em>coso</em>,
+est affirmatiua
+<span class = "pagenum">48</span>
+&amp; emphatica: v.g. <em>mite coso gozare</em>, vidi profecto: finitur
+verbum in, <em>e</em>, secundum regulam supra positam quando egimus de
+particula, <em>coso</em>.</p>
+
+<p>
+Quando verò gerundio in do negatiuo finito in, <em>e</em>, <ins class =
+"mycorr" title = "text reads ‘subsequntur’">subsequuntur</ins> vel,
+<em>ua</em>, vel, <em>naranu</em>, aut, <em>cana uanu</em>, dicit
+necessitatem, &amp; impossibilitatem ad contrarium: v.g. <em>mairaĩde
+cana uanu</em>, est necessarium ire, <em>iuaĩde uà nò còto narẽdomo,
+nànto xô ca?</em> &amp; si sit res quæ necessario debet dici; quid
+faciam? <em>xitãgauaĩde naranu</em>, est necessarium obedire; eundem
+etiam sensum, &amp;si non cum tanta vi, facit futurum infinitiui; tam
+affirmatiuum: quam negatiuum, adiuncto tamen illi subiunctiuo permissiuo
+cum, <em>dòmo</em>: v.g. <em>mairo còto de gozatta rẽdomò</em>, quamuis
+ire debuissem, <em>mairu mài querẽdomo</em>, quãuis non essem iturus,
+<em>mairo còto de gozanacattarẽdomò</em>, quamuis non debuissem ire:
+vtuntur etiam gerundio in do negatiuo ad significandum, nisi: v.g.
+<em>òracio uo mosaĩde cúna</em>, ne comedas nisi prius orationem
+feceris.</p>
+
+<p>
+Gerundium verò finitum in, <em>e</em>, significat actionem iam esse
+factam: v.g. <em>mèxi cúte còi</em>, venias post prandium, <em>còno
+qiõga caitẽ gozàru</em>, hic liber est scriptus, <em>chichi ni fùmi uo
+cacaĩde cuiaxiũgozaru</em>, pœnitet me non misisse Epistolam patri tuo,
+<em>còno qiõga caitẽ gozaranu</em>, non est scriptus hic liber.</p>
+
+<p>
+Postposita particula, <em>nagàra</em>, radicibus verborum, quando
+subsequitur verbum significans actionem repugnantem aut aduersatiuam,
+facit gerundium in, do: v.g. <em>Tõganin Deus iòri bàcutài no go uon, ò
+uqetate matçuri nagara; caiette somùqi tatematçuru</em>, peccatores
+recipiendo vel etiam si à Deo accipiant benefitia maxima, loco
+gratitudinis; ipsum potius offendunt, <em>jesu Cristo Deus de gozàri
+nagàrà, fito ni tàixitè cruzni càcaraxerareta</em>, Iesus Christus cũ
+esset Deus crucifixus est propter hominem: postponitur etiam,
+<em>nagàrà</em>, nominibus: v.g. <em>quantai nagarà</em>, quamuis sit
+inurbanitas, <em>sannin nagara</em>, tres simul, vel etiam si <ins class
+= "mycorr" title = "so in original">sintres</ins>, <em>aqiraca
+nagara</em>, quamuis sit clarum, hic, <em>aqiracana</em> amittit,
+<em>na</em>, &amp; sic in adiectiuis quæ finiuntur in <em>na</em>.</p>
+
+<p>
+Postposita particula, <em>iàsui</em>, radicibus verborum tam actiuorum;
+quam passiuorum facit illas supinum in, <em>tu</em>, v.g. <em>iòmi
+iasui</em>, facile lectu, <em>còrosare iasui</em>, facilis occisu, ad
+idem tendunt hi modi loquendi, <em>iúte uà <ins class = "edcorr" title =
+"corrected by author from ‘uòsoròzij’">uosoroxij</ins></em>, est dictu
+tremendum,
+<span class = "pagenum">49</span>
+<span class = "folionum">G</span>
+<em>mite ua fuxĩguina</em>, est res admirabilis visu,
+<em>iú uo mò <ins class = "edcorr" title =
+"corrected by author from ‘vosoroxi’">uosoroxij</ins></em>,
+est dictu tremendum.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "adverb_1">
+<span class = "extended">DE ADVERBII</span>S.</a><br>
+<br>
+Caput primum.</h4>
+
+<p>
+Ex adiectiuis finitis in, <em>ai</em>, fiunt aduerbia conuertendo,
+<em>ai</em>, in, <em>ó</em>, v.g. <em>fucǒ, </em>profundè, ex finitis in
+<em>oi</em>, conuertendo illud in, <em>ô</em>, v.g. <em>caxico</em>,
+prudenter, ex finitis in, <em>ei</em>, conuertendo illud in,
+<em>eô</em>, v.g. <em>xĩgueo</em>, frequenter, ex finitis in,
+<em>vi</em>, conuertendo illud in, <em>ú</em>, v.g. <em>aiau</em>,
+periculose, ex finitis in, <em>ij</em>, conuertendo illud in,
+<em>iú</em>, v.g. <em>cauaiú</em>, miserabiliter.</p>
+
+<p>
+Fiunt etiam alia aduerbia postposito, <em>te</em>, radicibus verborum
+v.g. <em>sàdamète</em>, determinate, vel probabiliter,
+<em>aràvarete</em>, manifeste &amp;c.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "adverb_loc">
+De aduerbijs locorum.</a></h4>
+
+<p>
+Octo sunt aduerbia interrogandi, <em>ĩzzucu</em>, <em>ĩzzucàta</em>,
+<em>donata</em>, <em>doco?</em> <em>dochi?</em> <em>dòchira?</em>
+<em>dòno tocòro</em>, <em>dòno fo?</em> &amp; <ins class = "edcorr"
+title = "corrected by author from ‘significat’">significant</ins> quem
+locum? postponuntur autem illis particulæ, <em>va</em>, <em>no</em>,
+<em>ni</em>, <em>ĩe</em>, <em>vo</em>, <em>cara</em>, &amp;
+<em>iori</em>, secundum casuum exigentiam: v.g. vnde? quo? quam? qua?
+vbi, &amp;c. postponi etiam illis potest, <em>màde</em>, quod significat
+terminum vsque: v.g. <em>docomade ie iqóca</em>, vsque quo ibis? &amp;
+quando vtcumque interrogatur, ponitur particula, <em>ca?</em> vel
+<em>zo</em>, &amp; melius, <em>zo</em>, quàm, <em>ca</em>, si in
+oratione sit aliqua particula interrogatiua: v.g. <em>ĩzzucu ie maitta
+zo</em>, quo iuisti, <em>dòno tocòro uo to uòtta zo</em>, quem locum
+transiuisti, <em>doco iori itta zo</em>, quà intrasti? <em>dòchi càra
+qita zo?</em> vnde venit? <em>donata uà Pedro no iãdo zo</em>, vbi est
+domus Petri? <em>dòconi uòru zo?</em> vbi vel in quo loco est?
+Respondetur multipliciter, <em>còno tòcoro</em>, <em>còto mòto</em>,
+<em>còre</em>, <em>conàta</em>, <em>còchi</em>, <em>còchira</em>,
+<em>còco</em>, <em>còco ra</em>, <em>còno cata</em>, <em>còno fò</em>,
+hic, <em>sòno tòcoro</em>, <em>soco moto</em>, <em>sòre</em>,
+<em>sònata</em>, <em>sòchi</em>, <em>sochira</em>, <em>sòco</em>,
+<em>socora</em>, <em>sòno càta</em>,
+<span class = "pagenum">50</span>
+<em>sono fo</em> istic, <em>ano tocòro</em>, <em>aso co mòto</em>,
+<em>are</em>, <em>anata</em>, <em>achi</em>, <em>àchira</em>,
+<em>asocò</em>, <em>àsocora</em>, <em>àno càta</em>, <em>ano fó</em>,
+significat: illic, postponuntur his aduerbijs particulæ casuales.
+Aduerbia interrogandi cum particulis casualibus &amp; postposito, <ins
+class = "mycorr" title = "not emphatic in text"><em>mo</em></ins>,
+significant vbicumque: v.g. vel quacumque, vel quocumque: v.g.
+<em>donotocòro ièmò tòuoro</em>, transibo quocumque, <em>doconimo</em>
+vbicumque, <em>dòco cara mo</em>, vndequaque. Si verò loco, <em>mo</em>,
+postponatur, <em>nàri tomo</em>, significat quemcumque locum diuisiue:
+v.g. <em>dòcoie nàri tomò mairo</em>, ibo ad quemcumque locum diuisiue:
+idem significat, <em><ins class = "edcorr" title =
+"corrected by author from ‘doco’">coco</ins> zo</em>, cum eisdem
+particulis casualibus &amp; possunt poni inter, <em>doco</em>, &amp;,
+<em>zo</em>, v.g. <em>dòco ni zo àru fõdonĩ</em>, si quidem est in
+aliquo loco, <em>còco caxicò</em>, significat hic &amp; illic, <em>doco
+mo caxico mo</em>, significat omnem locum: particulæ casuales solent
+poni ante <em>mo</em>, v.g. <em>do còni mo caxico ni mo</em>, in omni
+loco, aduerbio verò antecedenti postponuntur v.g. <em>còco càxico
+ni</em>, hic &amp; illic, <em>còco caxico ie dòco</em>, <em>caxico
+iori</em> &amp;c.</p>
+
+<p>
+Particula, <em>vie</em>, significat supra; petit ante se suppositum in
+genitiuo: v.g. <em>fàndai no uie ni uoqe</em>, pone supra mensam,
+<em>còno uie uà gozàru mai</em>, non erit supra hoc: idest melius,
+<em>sono uie ni</em>, circa istud, <em>sòno, uie no sàta uo
+catàriare</em>, narra quæ circa hoc sunt, <em>còre ua ĩzzure iori mò uie
+de gozaru</em>, non inuenietur, quid hoc superius: idest hoc est
+supremum, <em>xita</em>, significat: infra: &amp; regit eosdem casus,
+quos præcedens: v.g. <em>fandai no xitani uòqe</em>, pone sub mensa,
+<em>micotõba no xita iori</em>, quando rex: v.g. finiuit loqui,
+<em>uoxita uo cudasarei</em>, det mihi vestra dominatio reliquias sui
+potus, quæ superauerunt.</p>
+
+<p>
+Particula, <em>sòba</em>, significat, latus &amp; regit ante se
+genitiuum: v.g. <em>fito no sòba uò fanaruru</em>, separat se à latere
+alicuius.</p>
+
+<p>
+<em>Maie</em>, significat ante: &amp; regit ante se genitiuum: v.g.
+<em>fito no maie uo touoru</em>, transeo coram alio, <em>cacũgò no
+maie</em>, secundum dispositionem, <em>funbet no maie</em>, sicut credo
+vel cogito, vel iuxta sensum.</p>
+
+<p>
+<em>Mauari</em>, significat circum circa in giro: &amp; regit ante se
+genitiuum: v.g. <em>iglẽsia no ma uari ni tçuchi uo nãgue sutçuru
+na</em>, ne proijcias terram in circuitu Ecclesiæ.</p>
+
+<p>
+<em>Vchi</em>, significat intra, &amp; si ante se habet substantiuum
+debet esse in genitiuo: v.g. <em>iglesia no uchi</em>, intra Ecclesiam,
+<em>ano fito ua; fito no uchi de uanai</em>, ille homo non est inter
+homines, idest
+<span class = "pagenum">51</span>
+<span class = "folionum">G2</span>
+non est homo, <em>fùtacùchi cúta còto ua, cúta uchi deuanai</em>,
+comedisse duas buccellas, non est comedisse.</p>
+
+<p>
+<em><ins class = "edcorr" title =
+"corrected by author from ‘Poca’">Foca</ins></em>, significat foras,
+vel extra: &amp; petit ante se genitiuum:
+v.g. <em>iglesiano foca ni</em>, extra Ecclesiam,
+<em>fòcaie iqe</em>, exi vel eas foras: aliquando loco particulæ
+genitiui, ponitur <em>iori</em>, v.g. <em>Deus uonãgo ichinin iori foca
+tçucùri tamauànu</em>, Deus non creauit nisi vnam mulierem; idest nullam
+formauit extra vnam, <em>Tèngu fito ni àcu uo susumùru iòri fòca uà,
+nài</em>, Dæmon nihil facit nisi persuadere peccata hominibus, <em>goxo
+uo tàsucàru tàme baptismo uo sazzucàru iòri fòca bechi no michĩ ga
+nai</em>, non est alia via ad saluandum hominem extra baptismum; idest,
+absque baptismo nemo potest saluari, <em>Deus no gracia iori foca</em>,
+absque dei gratia.</p>
+
+<p>
+<em>Naca</em>, significat medium in quantitatibus continuis vel
+discretis v.g. <em>qinò nàca ni</em>, in medio ligni, <em>fito no nàca
+ni</em>, in medio hominum.</p>
+
+<p>
+<em>Nacaba</em>, significat medium in rebus successiuis: &amp; vtrumque
+petit ante se genitiuum: v.g. <em>dangui no nàcaba ni</em>, in medio
+sermonis, <em>sòre uo qijte, nacabà uà uosore; nacàba ua aqirete
+ita</em> audiens istud, &amp; metuit &amp; expauit, idest medium tempus
+consumpsit timendo &amp;c.</p>
+
+<p>
+<em>Ato</em>, significat retro, &amp; regit ante se genitiuum: v.g.
+<em>sonatà no àto càra mairo</em>, veniam post te, idest, te sequar.</p>
+
+<p>
+<em>Vàqi</em>, significat latus: et petit ante se genitiuum: v.g.
+<em>Pedro no uaqi</em>, ad latus Petri, <em>misa no uaqi</em>, finita
+missa, <em>còno uaqi</em> his diebus præteritis, omnia prædicta aduerbia
+requirunt post se casus quos petunt verba quibus subsequuntur.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "adverb_interr">
+Aduerbia ad causam interrogandum &amp; responendum.</a></h4>
+
+<p>
+Quare? vel qua de causa interrogatur multipliciter: v.g.
+<em>nàjeni</em>, <em>nàjoni</em>, <em>nàni xini?</em> <em>nàni tote
+cà?</em> <em>nàni no iuie ni?</em> <em>nànto xita coto ni?</em> <em>nani
+nò xisài ni iotte?</em> quomodo? dicitur, <em>nànto xite?</em> <em>nànto
+ioni icàni to xite?</em> Respondetur autem, quia vel ratio est: v.g.
+<em>sono iuie ua, nà jeni to iúni</em>, Quia, vero, etiam dicitur,
+<em>tocorõ de, fodoni, ni iotte, sacàini</em>, primum
+<span class = "pagenum">52</span>
+ex his tribus dicit multam causalitatem, secundum verò non tantam:
+tertium autem minorem.</p>
+
+<p>
+<em>Vie va</em>, significat: cum vel siquidem: v.g. <em>tõganai vie ua
+qĩzzucaĩ ga nai</em>, non timeo, quia, vel siquidem non habeo culpam,
+eundem sensum facit particula, <em>cara</em>, v.g. <em>caiõni irò vo
+misùru càra va; càcusu còto va irànu</em>, in vanum illud abscondere
+tentas, siquidem talem colorem ostendisti. Si quidem, quasi illatiuum
+significat, <em>tòqi va</em>, &amp;, <em>xicaru tòqi va</em>: <em>sari
+na garà</em>, significat, sed; <em>sàri tòte va</em>, significat, adhuc:
+<em>sàru tòte ua</em>, significat, siquidem res ita se habet: <em>sàrú
+tòte ua</em>, <em>qicoienu còto gja</em>, si ita est, intollerabile
+videtur.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "adverb_temp">
+Aduerbia temporis.</a></h4>
+
+<p>
+Quando interrogatur per, <em>itçu</em>, vel, <em>itçũgoro</em>, a quot
+diebus? interrogatur per, <em>icca sàqi</em>, vel, <em>icca maie</em>, a
+quot mensibus? interrogatur per, <em>icutçuqi saqi?</em> a quot annis
+interrogatur per <em>nànnèn maie</em>, solet addi, <em>ni</em>, quando
+verbum illud petit, &amp; semper in fine interrogationis ponitur,
+<em>ca</em>, vel, <em>zo</em>, &amp; melius, <em>zo?</em></p>
+
+<p>
+Respondetur: nunc, <em>ima</em>, vel, <em>tãda ima</em>, iam,
+<em>mo</em>, v.g. <em>moiqe</em>, eas iam, aliquoties dicitur, <em>tòqi
+ni iotte</em>, vel, <em>jibùn ni iotte</em>, postea dicitur,
+<em>nochi</em>, <em>sòre cara</em>, vel, <em>sòre iòri</em>, post istud,
+<em>còre càra</em>, vel, <em>còre iòri</em>, post hoc, <em>àre
+iòri</em>, vel, <em>àre càra</em>, post illud. Statim dicitur,
+<em>iãgate</em>, postea, vel deinceps dicitur, <em>ĩma iòri nóchi</em>,
+vel, <em>ima iori xite uà</em>, vel, <em>ima iori ĩgo</em>, vel,
+<em>jĩgònĩgo</em>: isto mane, dicitur <em>qèsa</em>, <em>connichi</em>,
+vel, <em>qio</em> hodie, <em>àsu</em>, vel, <em>miônichi</em>, cras,
+cras manè, <em>asa</em>, <em>àxitatô</em>, vel, <em>àsatòcu</em>, cras
+nocte, <em>miònia</em>, antea, <em>ijen</em>, vel <em>saqini</em>, heri
+<em>qinô</em>, vel, <em>sàcujit</em>, <ins class = "mycorr" title =
+"so in original: ‘dies’?">nudius</ins> tertius, <em>uototoi</em>, vel
+<em>fùtçuca sàqĩ ni</em>, diebus præteritis <em>còno giu</em>, <em>còno
+fõdo</em>, vel, <em>xenjìt</em>, vice præterita: idem <em>xendo</em>:
+vice futura, <em>còndo</em>, ab hinc duobus diebus, <em>asàtte</em>, vel
+<em>miõgo nichi</em>, post tres dies, <em>xiasàtte</em>, vel <em>mió mió
+gonichi</em>, <em>qiônen</em>, vel, <em>còzo</em>, anno præterito, hoc
+anno, <em>còto xi</em>, a tribus iam annis, <em>vòto tòxi</em>, vel,
+<em>uotõdoxi</em>, ab hinc vero quatuor annis. <em>sanuruuotõdoxi</em>
+statim, <em>tàchi màqĩ</em>
+<span class = "pagenum">53</span>
+vel, <em>socuij ni</em>, <em>sunauàchi</em>, statim profecto,
+<em>tànteqi</em>, in illo momento.</p>
+
+<p>
+<em>Itçumade?</em> vsque quando? <em>itçu mademo</em>; semper, <em>itçu
+càra</em> a quo tempore, <em>itçu iori</em>, ex quo tempore?</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "adverb_neg">
+Aduerbia negandi.</a></h4>
+
+<p>
+<em>Iia</em>, vel, <em>iia</em>, significat non, <em>só deuanai</em>,
+non est ita, <em>iccana</em> vel, <em>iccanàgueni</em>, nullatenus,
+<em>iùme iùme</em>, neque per somnium, <em>sàrani</em>, vel,
+<em>ichiien</em>, <em>càtçutè</em>, vel, <em>càtçute mòtte</em>, nullo
+modo, <em>iò</em>, <em>iòmo</em>, vel, <em>iòmo iòmo</em>, neque
+cogitatione: v.g. <em>càtçute màiru mài</em>, nullatenus ibo, <em>iòmo
+sõ uà gozàru mài</em> neque in mentem venit quod ita erit; &amp; quando
+prædicta iunguntur affirmatiuis faciunt etiam sensum negatiuum, v.g.
+<em>iomo iòmo to mòxitarẽba uo màiri atta</em>, cum dixisses te non
+iturum: iuisti tamen, <em>io mairõ</em>, nullo modo&nbsp;ibo.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "adverb_aff">
+Aduerbia affirmandi.</a></h4>
+
+<p>
+<em>Nacanàca</em>, significat: ita est, <em>uõ</em>, significat: sic,
+assentiendo, <em>gueni</em>, vel, <em>gueni gueni</em>, sic se habet:
+v.g. <em>guèni guèni só mo aró</em>, absque dubio sic se habebit res,
+<em>chõdo</em>, significat, omnino, <em>saiòni</em>, <em>sòno bùn</em>,
+<em>sòno gotòqu</em>, <em>so de gozaru</em>, <em>sò re sóre</em>,
+<em>màsso gia</em>, <em>xicato</em>, significat: ita est,
+<em>mòttomò</em>, significat rationabiliter loquitur, <em>guioi nõ
+gotoqu</em>, sicut vestra credit vel dicit dominatio, <em>mòchi
+ron</em>, non cadit sub dubio seu disputatione, <em>nàcanàca nàru còto
+de gozaranu</em>, verè non est possibile, <em>nàcanàca no còto</em>, res
+est cui potest assentiri seu fides adhiberi, <em>ma còtoni</em>, verè,
+&amp; idem significat, <em>xinjit</em>, vel, <em>xinjit ni</em>, <em>xei
+mon</em>, iuramento confirmo, <em><ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘i asàca’">isasàca</ins></em>, vel, <em>isasàca mòtte</em>
+nec parum quidem, <em>issai</em>, vel <em>ixxet</em> nulla via, nullo
+modo, &amp; quando iunguntur affirmatiuis significant prorsus in omni
+euentu.</p>
+
+
+<span class = "pagenum">54</span>
+<h4 class = "chapter"><a name = "adverb_comp">
+Adverbia comparatiua.</a></h4>
+
+<p>
+<em>Iori</em>, <em>iòri mò</em>, <em>iòri mo nà uo</em>, significat
+magis comparatiuè, persona quæ comparatur est in Nominatiuo; cui
+comparatur verò in ablatiuo cum aliqua ex prædictis particulis: v.g.
+<em>Pedro ua juan iòri mò gàcuxõ de gozaru</em>, Petrus est doctior
+Ioanne, <em>sòcoie nobòru iòri ua; mairanũgà màxi gia</em>, melius est
+non ire; quam ascendere isthuc: <em>gotòqu</em>, <em>màma</em>,
+<em>ioni</em>, sunt aduerbia similitudinis, &amp; petunt ante se
+genitiuum rei cui fit assimilatio: v.g. <em>Pedro nõ gotòqu</em>, sicut
+Petrus. Si verò antecedit verbum, non petunt genitiuum; v.g. <em>no iama
+ìe nari tomò qi tài màmani qite, nururẽba, nũgui suteraruru</em>, etiam
+si eant ad campum, &amp; montes se induunt, si volunt tali veste, &amp;
+illam exuunt <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘quado’">quando</ins> aqua madefit, <em>uomô màma ni</em>,
+vel, <em>uomô gotoqu</em> vel, <em>uomô ioni</em>, sicut cogito,
+<em>conòmi no màma ni</em>, secundum desiderium &amp; ad eius mensuram,
+<em>fõdo</em>, significat, tantum, vel quasi; &amp; proportionem:
+v.g. <em>qifèn ano
+fito fõdo no gacuxõ de gozaru</em>, tam doctus es sicut ille, <em>farãga
+cũdàru fòdo iòi</em>, in tantum erit sanus in quantum habuerit ventris
+purgationem, <em>mĩchi uò arùqu fõdo cutabituru</em>, sicut ambulo, sic
+deficio, <em>acai fõdo ioi</em>, dum est rubicundius, tanto melius,
+<em>xinùru fõdo no vazzurai de uanai</em>, infirmitas hæc non est ad
+mortem idest mortis causatiua, <em>funè ni mesaruru fõdo narãba uare mo
+norǒzu</em>, si vestra dominatio tantum vult assumere laborem vt nauim
+ascendat; ego etiam, <em>tamèxi mo naĩ fõdo ni atta to mosu</em>, dicunt
+fuisse sicut numquam, <em>uoqùru fòdo arãba sòre ĩe mairozu</em>, si ad
+statum perueniam quod possim è lecto surgere conferam me ad vos,
+<em>chicara no fõdo uo mite</em>, videns virium proportionem <em>fõdo nǒ
+tçuita</em>, peruenit in istanti, <em>core fõdo</em>, sicut hoc,
+<em>sòre fõdo</em>, sicut istud, <em>are fõdo</em>, sicut illud,
+<em>uouoi fõdo</em> dum magis vel plus, <em>sucunai fõdo</em>, dum
+minus.</p>
+
+
+<span class = "pagenum">55</span>
+<h4 class = "chapter"><a name = "adverb_sup">
+Aduerbia superlatiua.</a></h4>
+
+<p>
+<em>Vie</em>, <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘fignificat’">significat</ins> rem supremam: v.g.
+<em>christianno voxiie ua izzure iori mo vie de gozaru</em>, doctrina
+&amp; fides Christiana est suprema &amp; super omnes, <em>còno saqe no
+uie ua nai</em>, non est melius vinum isto, <em>ichi</em>: vel,
+<em>daiichi</em>, est supremum &amp; vnicum: v.g. <em>gacuxo no uchi ni
+Sancto Thomas daiichi de gòzatta</em>, inter doctores Sanctus
+<ins class = "mycorr" title = "text reads ‘Themas’">Thomas</ins> est
+supremus, <em>còre ua are iori vie</em>, hoc est superius illo:
+particula <em>xita</em>, est contraria, <em>uie</em>, significat verò
+inferius: v.g. <em>xiqitai ua anima iori xita de gozaru</em>, corpus
+est inferius anima.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "adverb_intens">
+Aduerbia intensionis &amp; exaggerationis.</a></h4>
+
+<p>
+<em>Ichidan</em>, <em>chicãgoro</em>, <em>icco</em>, significant valde:
+v.g. <em>chicãgoro no uo cocorõ gaqe de gozaru</em>, est maxima cura
+&amp; diligentia, &amp;c. <em>sòre ua icco uarui còto gia</em>, istud
+est valde malum, <em>bexxite</em>, significat præcipue, <em>tòri
+uaqe</em>, significat in particulari vel specialiter, <em>coto no
+foca</em>, raro, &amp; extraordinarie, <em>icanimo</em>, significat,
+valde, <em>amari ni</em>, significat nimis, &amp; denique ex adiectiuis
+formantur aduerbia modo supra dicto, quæ significant aduerbialiter quod
+adiectiua absolute: v.g. ex <em>fucai</em>, quod est, profundus, a, um,
+<em>fuco</em>, quòd est profundè, <em>icani mo xizzucani</em> valde
+quietè, <em>tani coto ni</em>, extraordinariè, <em>xitàtacani</em>, vel,
+<em>guiǒ sanni</em>, formidabiliter idest, nimis: vide in
+dictionario.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "adverb_cong">
+Aduerbia congregandi.</a></h4>
+
+<p>
+<em>Voxinabete</em>, significat vniuersaliter, <em>sôbet</em>,
+communiter, idem significant, <em>tçune ni</em>, vel, <em>sojite</em>,
+<em>feijeini</em>, regulariter, <em>voioso</em>, <em>tabùn</em>,
+<em>vòcata</em>, <em>ioppõdoni</em>, significant: maiori ex
+<span class = "pagenum">56</span>
+parte, <em>qèccu</em>, vel, <em>caiette</em>, significant, quin potius,
+vel, <em>tènnèn</em>, significat forsan, &amp; idem significant,
+<em>xijen</em>, <em>icasama</em>, <em>sadamete</em>, significãt
+probabiliter, <em>canarazu</em>, absque dubio indefectibiliter, <em>moxi
+xjien</em>, si forte, <em>xotocu</em>, naturaliter, <em>jinen</em>,
+casu, <em>xĩdai xĩdai ni</em>, vel, <em>jèn jenni</em>, vel, <em>xĩdai
+ni</em>, successiue <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘lenter’">leniter</ins>, <em>vonozzu cara</em>,
+per se absque alio.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "adverb_concl">
+Aduerbia concludendi, &amp; aduertendi.</a></h4>
+
+<p>
+<em>Ficqio</em>, &amp;, <em>tçuini</em>, denique, significant vel
+resolutorie, <em>tçũgo</em>, summatim, <em>no no</em>, non est ita? v.g.
+<em>nòno icani qicaxeraruru ca?</em> heus audis ne? <em>moxi</em>,
+significat etiam; heus; sed est vocabulum vrbanum: v.g. <em>moxi Padre
+sama</em>, heus reuerende pater, <em>iare</em>, est etiam heus, cum
+inferioribus: v.g. <em>iare taro quaja to iiẽba</em> dicens heus,
+<em>taro quaja</em>: <em>iai</em> significat etiam heus sed vilius: v.g.
+<em>iai sochi ga mòtta mono ua nanĩzo?</em> heus tu quid est quod
+portas? idem significat, <em>ia</em>, v.g. <em>ia uo tòno barã domo ùa
+nani uo sauãgu zo?</em> heus vos milites &amp; boni homines quid
+turbamini? ad eundem sensum tendit particula <em>ai</em>, postposita
+v.g. <em>izzure mo mina iô qiqe ai</em>, heus vos omnes audite.</p>
+
+<p>
+Particula, <em>ca</em>, &amp;, <em>zo</em>, vt supra dictum est, sunt ad
+interrogandum, idem habent munus particulæ <em>ia</em>, vel
+<em>caia</em>, sed sunt humiliores: v.g. <em>are ua tare caia?</em> quis
+est ille? <em>còre ia</em>, istud? <em>io suqète tare ca ua tazzuneô
+zo?</em> cum sit alta nox, quis potest interrogare, &amp; querere?
+<em>sòre de aro ca toiú còto gia</em>, dico, si erit istud?</p>
+
+<p>
+<em>No?</em> petit consensum: v.g. <em>gozaro ca no?</em> veniet? nonne?
+<em>mairo to uoxerareta no?</em> non ne dixit quod veniet? <em>no Pedro
+dono?</em> non est ita domine Petre? <em>na</em>, significat idem; sed
+est inferius: v.g. <em>soqiita na</em>, nonne sic audisti? aliquando in
+oratione vbi est <em>zo</em>, solet poni; <em>baxi</em>; quæ est
+particula dubitandi: v.g. <em>nanto xita xisaĩ de baxi gozaru zo?</em>
+qua de causa accidit hoc? <em>sate nanto iú uoqiacu de baxi gozaru
+zo</em>, quomodo vocatur vester iste hospes? <em>goiô baxĩ
+gozaruca?</em> est ne tibi aliquid necessarum?</p>
+
+<p>
+<em>Io</em>, vel, <em>zo</em>; affirmant &amp; faciunt cadentiam
+orationis: v.g.
+<span class = "pagenum">57</span>
+<span class = "folionum">H</span>
+<em>caita zo</em>, vere scripsit, <em>maitta io</em>, venit profecto,
+<em>sono tòqi vare va ichi dan varui tçucai vo xiraruite gozaru io</em>,
+tunc profecto mala nuntia seu missiones sum <ins class = "mycorr" title
+= "text reads ‘exequtus’">exequutus</ins> &amp; feci, <em>bacari</em>,
+significat, tantum vel solummodo, <em>sóre ni cãguitte</em>, istud
+solum, <em>còre ni cãguirazu</em>, non hoc solùm: aliquando,
+<em>bacari</em>, significat magis vel minus: v.g. <em>fiacu bacari</em>,
+erunt centum, <em>fiacunin bacari corosareta</em>, centum vsque homines
+occisi sunt, <em>nó</em>, <em>nóte</em>, <em>naqu xite</em>,
+<em>naqute</em>, significant sine vel absque: v.g. <em>raxximo nó</em>,
+absque ratione, &amp; ordine, <em>cacũgò nó</em>, absque
+præparatione.</p>
+
+<p>
+Aduerbia sonus sunt multiplicia secundum diuersitatem quam Iapones in
+sonus terminatione percipiunt, &amp; illis, <em>to</em>, solent
+postponere: v.g. <em>ua ua to xite</em>, vociferando dicentes, <em>ua
+ua</em>, &amp; si illis postponitur <em>meqi</em>, <em>u</em>,
+significat talem strepitum facere: v.g. <em>ua meqi</em>, <em>u</em>, va
+dicendo vociferor, aris, &amp;c.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "prep_cas">
+De Præpositionibus casuum.</a></h4>
+
+<p>
+<em>Tame</em>, significat ni vel erga: v.g. <em>sonata no tame</em>,
+tibi, regit ante se genitiuum, <em>nanno tame</em>, ad quid, <em>nanini
+naru ca?</em> ad quid est? <em>nani ni xô ca?</em> ad quid faciendum
+habes illud? <em>nani no iô ni tatçu ca?</em> ad quid est necessarium
+vel proficuum? <em>maitte no iô ua?</em> quæ ne necessitas est
+eundi?</p>
+
+<p>
+<em>Tai xite</em>, significat propter, vel contra, v.g. <em><ins class =
+"edcorr" title = "corrected by author from ‘tèugu’">tengu</ins> ni tai
+xite te qito</em>, pugnare contra dæmonem &amp; ei resistere, <em>Deus
+ni tai xite cũguio uo coraiuru</em>, suffero labores propter Deum,
+<em>uie iori</em>, significat etiam, propter: v.g. <em>uon jifi no uie
+iori</em>, propter suam misericordiam.</p>
+
+<p>
+<em>Ni iotte</em>, significat etiam causam quare: v.g. <em>Deus iori
+fito no jento acu ni iotte go fempô uo ataie saxerareozu</em>, deus
+tribuet hominibus secundum opera eorum vel vitij vel virtutis, deriuatur
+a verbo, <em>ìori</em>, <em>u</em>.</p>
+
+<p>
+<em>Nitçuite</em>, significat circa, &amp; deriuatur a verbo,
+<em>tçuqi</em>, <em>u</em>, v.g. <em>còre ni tçuite</em>, vel <em>còre
+ni tçuqi</em>, vel, <em>còre ni tçuqete</em>, circa hoc, <em>sono gui ni
+uoite ua zonjenu</em>, nihil circa hoc negotium scio, <em>vôxe uamottomo
+narẽdomo uãgami ni totte ua canaĩ gatai</em>, bene dicit vestra
+dominatio; sed quod ad me attinet est
+<span class = "pagenum">58</span>
+factu difficile, <em>Dai quan ni itatte ua ichinin bacari sadameio</em>,
+quod ad economum seu maiordomum attinet, vnum tantum constitue, hæc
+omnia, <em>itatte</em>, v.g. <em>tòtte</em>, sunt gerundia verborum
+sicut &amp; præcedentia, etiam solent dicere, <em>Padre còto ua</em>
+quod at patrem attinet, <em>uarera còto ua</em>, circa meas res, vel
+quod ad me attinet, <em>xitãgatte</em>, vel, <em>xitãgote</em>,
+significãt iuxta, &amp; sunt gerundia verborum, <em>xitãgari</em>:
+<em>u</em>, &amp;, <em>xitãgai</em>: <em>ó</em>, vnde ante se regunt
+datiuum sicut eorum verba: v.g. <em>guioi ni xitãgatte</em>, vel
+<em>xitãgote</em>, secundum quod vestra præcipit dominatio,
+<em>xĩdai</em> significat idem: v.g. <em>conata xĩdai</em>, sicut
+volueris, aliquando etiam iungitur radicibus verborum: v.g. <em>mairi
+xĩdai</em>, secundum quod venerit vel eius aduentum.</p>
+
+<p>
+<em>Ni</em>, significat locum in quo: idem significat, <em>ni
+uoite</em>, sed permanentius: v.g. <em>go fatto ua fuximi ni uoite
+uôxeĩdasareta</em>, hanc legem posuit dum esset in ciuitate, <em>fuximi
+Bungo funai ni itatte</em>, in ciuitate Funairegni de Bungo: <em>iglesia
+ni uoru</em>, est in Ecclesia.</p>
+
+<p>
+<em>De</em>, significat locum in quo fit actio: v.g. <em>michĩde Pedro
+ni uota</em>, obuium habui Petrum in via; eædem particulæ, <em>de</em>,
+&amp; <em>uomotte</em>, significant instrumentum quo fit actio, <em>bo
+uomotte Pedro uo uchi coròita</em>, ligno Petrum cecidit, <em>Padre sama
+catararetãde nauo qicoieta</em>, ex quo pater reuerendus illud narrauit
+melius fuit intellectum, <em>necqi de xinda</em>, mortuus est febri.</p>
+
+<p>
+<em>Cara</em>, vel <em>iori</em>, significat locum e quo vel vnde: v.g.
+<em>iglesia cara</em>, ex Ecclesia, etiam dicunt, <em>fune cara
+maitta</em>, nauigio venit, <em>cachi cara maitta</em>, pedes venit,
+<em>funẽ de maitta</em>, est idem quod, <em>fune cara maitta</em>, &amp;
+<em>fune ninotte maitta</em>: <em>fana cara me cara mĩguruxij mòno
+gia</em>, est indecorus oculis &amp; naribus, <em>iori</em>, significat
+locum per quem: v.g. <em>sama iori faitta</em>, intrauit per
+fenestram.</p>
+
+<p>
+<em>Tomoni</em>, significat; simul: v.g. <em>sonata to tomoni
+mairozu</em> ibo simul tecum, <em>mosu to <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘tomon,i’">tomoni,</ins></em> simul ac dixit.</p>
+
+<p>
+<em>Ie</em>, significat locum ad quem: v.g. <em>achiie mairo</em>, ibo
+illuc, <em>mi aco ni saite mairo</em>, vel <em>miiaco ni muqete
+mairo</em>, ibo directe ad curiam, <em>miiaco no cataie noboru</em>,
+ascendit ad curiam idem, <em>miiaco no foie noboru</em>, aliqui dicunt,
+<em>miiaco no iori</em>, vel <em>miiaco sana</em>, vel <em>miiaco no
+gotoqu noboru</em>, sed non est bonus loquendi modus; sed
+rusticorum.</p>
+
+<p>
+<span class = "pagenum">59</span>
+<span class = "folionum">H2</span>
+<em>De</em>, significat materiam ex qua: v.g. <em>tçuchĩ de ca uàra uo
+tçuquru</em>, <ins class = "mycorr" title =
+"so in original: ‘tegulas’?">regulas</ins> ex terra vel limo
+construere, <em>nànde còre uo tçuqùru ca?</em> ex quo hoc facis?</p>
+
+<p>
+<em>Vie</em>, significat erga: v.g. <em>zuĩbun cõdomo no vie uo fito ni
+mo nàxi marasuru ioni to cocòrõ gaqe marasuru</em>; omni cum diligentia
+curo circa vel erga vel de meis filijs, quomodo illos faciam
+homines.</p>
+
+<p>
+<em>Sònata no fiquànno vo saiban mesarèio</em>, habeto curam <ins class
+= "mycorr" title = "text reads ‘detuis’">de tuis</ins> seruis?</p>
+
+<p>
+<em>Made</em>, significat vsque: v.g. <em>àsumade</em>, vsque mane,
+<em>inòchi vo vxino màde aru mai</em>, non ammittet vitam vel vsque ad
+vitæ amissionem non perueniet, <em>sore made vomoi mo ioranu gui
+gia</em>, non peruenit ad mentem meam vsque adhuc, <em>cocòro zaxi arẽba
+canauanumàde mo xei uo iruru</em>, quando aliquid desideratur,
+adhibentur vires vsque ad impossibile, <em>mosu màde mo nai</em>, non
+est necessarium dicere, <em>còno tocòro made maitta</em>, hucusque
+veni.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "coniunct">
+De coniunctionibus &amp; diuisionibus.</a></h4>
+
+<p>
+<em>To</em>, <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘siguificat’">significat</ins>, &amp;, copulatiue: v.g.
+<em>Pedro <ins class = "mycorr" title = "text reads ‘toj uanto’">to
+juanto</ins> Nagasaqi ie ita</em>, Petrus &amp;
+Ioannes ierunt Nagasaquim,
+<em>còreto, àreto uò tòru</em>, accipio hoc &amp; illud: idem
+significat, <em>mo</em>, v.g. <em>Pedro mo juan mo Nãgasaqi càra
+mõdotta</em>, Petrus &amp; Ioannes redierunt e Nagasaqui, <em>naqu mono
+mo ari, uaró mòno mo aru</em>, sunt qui flent, &amp; sunt etiam qui
+rident, <em>mo</em>, anteponitur multoties negatiuis: v.g. <em>nanĩgoto
+mo gozaranu ca?</em> non est aliquid noui?</p>
+
+<p>
+<em>Mata</em>, significat, &amp;, vbicumque inueniatur siue inter nomina
+siue verba, <em>ca</em>, significat vel: v.g. <em>Pedro ca; juan ca coi
+to iie</em>, dic quod veniat Petrus vel Ioannes, <em>arui ua</em>,
+significat etiam vel: v.g. <em>arui ua Pedro, arui ua juan</em>, vel
+Petrus, vel Ioannes, <em>arui ua iomu, arui uamono uo caqu</em>, vel
+lego vel scribo, <em>moxi ua</em>, significat si vero in medio
+orationis: v.g. <em>móxi ua cànẽga nai naraba</em>, &amp;c. si vero non
+habeas argentum.</p>
+
+<p>
+Ad orationum contexturam vtuntur, <em>mata ua</em>, &amp; præter hoc
+<span class = "pagenum">60</span>
+vel præterea: v.g. <em>arui ua iamaĩga uocoru ca, mata na isõgui no fumi
+qita ruca &amp;c.</em> vel accidit aliqua infirmitas, præter hoc si
+venit aliqua epistola.</p>
+
+<p>
+<em>Xicarẽba</em>, significat: cum res ita se habeant, <em>sari
+nagara</em>, sed, <em>so aru <ins class = "edcorr" title =
+"corrected by author from ‘tocùde’">tocorõde</ins></em>, cum hoc ita
+sit, <em>saraba</em>, cum hoc ita se habeat, <em>sarẽba sareba</em>,
+cum ergo &amp;c. <em>ca?</em> significat si? v.g. <em>maitta
+camiio</em>, vide si venit vel iuit, <em>maitta ca xiranu</em>,
+nescio si venit, <em>iara</em>, significat si diuisiue: v.g.
+<em>fito iara chicuxo iara xiranu</em>, nescio vtrum sit homo vel
+animal, <em>nani iara to moxita</em>, nescio quod dixerit.</p>
+
+<p>
+Ex particulis, <em>nanica</em>, &amp; <em>tòcàcu</em>, intromissis alijs
+particulis fiunt quædam quasi disiunctiua seu exageratiua: v.g. <em>nani
+ia ca ia?</em> quæ res? idem est, <em>nani iara ca iara?</em> &amp;
+<em>nànto iara cato iara?</em> <em>nanto xite</em>, <em>ca toxite</em>,
+quomodo? <em>nanto mo ca tòmo</em>, nullo modo, <em>nanimo camo</em>,
+nihil, <em>nanĩgoto mo cãgotomo, mina içtuuari naruzo</em>, denique
+omnia sunt mendacia, <em>nanino cano</em> vel <em>nanto, xite cato
+xite</em>, modus excusandi se, <em>nanino cano to iúte</em>, dicens hoc
+&amp; illud, <em>domo como</em>, quomodocumque sit idem, <em>doxitema co
+xitemo doxite <ins class = "edcorr" title =
+"corrected by author from ‘ùo xite’">co xite</ins></em>, faciendo
+diuersa hoc &amp; illud, <em>do xôcô xô</em>, faciam hoc &amp;
+illud.</p>
+
+<p>
+<em>Tòmo cacumo</em>, in omnibus, idem, <em>toni cacuni</em>, idem etiam
+<em>tonimo cacuni mo</em>, vel <em>totemo cacutemo</em>, <em>còre to
+ij</em>; <em>care to ij</em>, hoc &amp; illud dicens: idest
+excusationes, <em>care core</em>, illud &amp; hoc <em>coco caxico</em>,
+hic &amp; illuc, <em>conata canata</em>, istic &amp; illic, <em>uomo
+xirô, uocaxu</em>, accommodando se quasi adulari.</p>
+
+<p>
+Si particula, <em>mòtte</em>, postponatur particulis,
+<em>catçute</em>,<ins class = "edcorr" title =
+"‘_mate_’ deleted by author"> </ins><em>isasaca</em>, <em>tomoni</em>,
+<em>nani</em>, <em>nani nani iori</em>, adiungitur illis efficacia &amp;
+energia: v.g. <em>catçute motte so aru mai</em>, nullo modo erit
+talis&nbsp;res.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "interj">
+De interiectione.</a></h4>
+
+<p>
+<em>Sate</em>, <em>satesate</em>, <em>satemo satemo</em>, sunt
+interiectiones admirantis: v.g. <em>satemo Deus no uôqinaru
+uonjificana</em>, o magna misericordia Dei!</p>
+
+<p>
+<em>Auare</em>, est interiectio miserentis: v.g. <em>auare mutçucaxij iò
+no naca cana</em>, o mundus repletus miserijs.</p>
+
+<p>
+<span class = "pagenum">61</span>
+<em>Ha!</em> est interiectio pœnitentis: v.g. <em>Ha faxĩ demo
+uomoxiroĩga; tocoro niiote qi coie canuru</em>, o labor sonus &amp;
+cantus harmonia est valde gracilis; sed non bene omnia percipiuntur!</p>
+
+<p>
+<em>Iara!</em> est interiectio tam lætitiæ; quam tristitiæ: v.g.
+<em>iara iara medetaia</em>, o quantum gaudeo &amp;c. idem, <em>ia</em>,
+v.g. <em>satemo iiaxii iatçũbaraia!</em> o quam vilis &amp; abiectus!
+<em>gongo dodan fuxĩguina xisai cana!</em> o quam rara &amp; ridicula
+ratio, <em>iei</em>, est interiectio mirantis: v.g. <em>iei Padre sama
+cochĩ gozaru io</em>, hic est pater!</p>
+
+<p>
+<em>Hat</em>, est interiectio eius qui repente terretur: v.g. <em>Benqei
+core uo mite hat coto naxi to zonjite, sono màma niuani bo uo voroxi
+&amp;c.</em> videns hoc benquei &amp;c.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "sintax">
+De sintaxi, &amp; casibus, quos regunt verba.</a></h4>
+
+<p>
+Nominatiuum ponitur in principio orationis, verbum vero in fine, reliqua
+vero secundum cadentiam: v.g. <em>Pedro ua Nagasaqĩ de xutrai xita iqi
+iqi nitçuite juan uo coroita</em>, Petrus occidit Ioannem circa vel in
+quadam differentia quæ fuit vel accidit Nagasaqui: in aliquibus
+orationibus grauibus verbi suppositum ipsi postponitur; sed raro: v.g.
+<em>tare mo cana uanu futari noqimi ni tçucoro còto ua</em>, nemo potest
+duobus dominis seruire hic, <em>tçucoru coto ua</em>, est verbi
+suppositum, <em>core niiote tanomi tatematçuru itçumo uirgen</em>, ideo
+præcor Beatam Mariam semper <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘Virgitem’">Virginem</ins>.</p>
+
+<p>
+Orationes subiunctiui absoluti vel permissiui, &amp; infinitiui, &amp;
+conditionales, &amp; causales semper anteponuntur orationibus de
+indicatiuo aut imperatiuo; etiam si in linguis Latina aut Europæis non
+fiat sic sensus: v.g. <em>achi cara tomeraruru tomo; tomaru na</em>, ne
+remaneas etiam si illinc detinere te velint, <em>sòre uo qiitarẽba, fara
+uotatete mõdotta</em>; cum hæc audisset, iratus reuersus est,
+<em>taxicani uqetamotta niiotte coso, móxi <ins class = "edcorr" title =
+"corrected by author from ‘ãgne’">ãgue</ins> maraxitare</em>, fideliter
+audiui, ideo retuli &amp; dixi, <em>faio gozatta raba uo mexi uo xinjô
+mono uo</em>, si cito venisses dedissem tibi manducare.</p>
+
+<p>
+Quando sunt duo verba eiusdem temporis in eadem oratione,
+<span class = "pagenum">62</span>
+primum erit in gerundio in, <em>e</em>, &amp; alterum in tempore quod
+orationis sensus exiget: v.g. <em>còre uo tòtte giqini mĩga como no ni
+uataxe</em>, accipe hoc &amp; trade seruitori&nbsp;meo.</p>
+
+<p>
+Quando vero fuerint duæ vel plures orationes quæ <ins class = "mycorr"
+title = "text reads ‘loquntur’">loquuntur</ins> de eodem subiecto vel
+tempore, solum vltimum verbum erit in tempore, quod orationis sensus
+petierit, reliquorum vero aliqua erunt in radicibus: alia autem in
+gerundio in, <em>e</em>, v.g. <em>touazunba cotaiezu, voxe arãba
+tçuxxinde qiqe</em>, si te non interrogant ne respondeas, si loquantur
+audias attente, <em>Deus no uo còto uo macotoni uqe, go uoqite mo cama
+uaĩde, sono mama inferno ni uochita</em>, neque in Deum credidit, neque
+eius mandata seruauit: vnde cecidit in infernum.</p>
+
+<p>
+Verbum semper sequitur in honore tertiam personam; nullus enim se
+honorat nisi sit rex qui de se loquens dicit, <em>iorocõbi ni
+nòboximesu</em>, gaudeo plane.</p>
+
+<p>
+Quando fuerint multa adiectiua omnia erunt aduerbialiter præter vltimum:
+v.g. <em>qe nango, iro curô, icanimo vtçucuxij mono</em>, erat speciosus
+valde, habens pilos longos &amp; colorem nigrum &amp;c.</p>
+
+<p>
+Anteposita particula, <em>to</em>, verbis significantibus intelligere,
+credere, audire &amp;c. supplet verbum sumes fui, &amp; significat: quod
+v.g. <em>fito tozonjita</em>, credidi vel putaui quòd esset hommo,
+<em>qixó uo jennin to vomo uô ca?</em> credam te esse sanctum? <em>amata
+no fito xini no fonouo ni moiuru uo misaxerareô</em>, videbis multos
+homines iræ flammis ardentes: hic suppletur particula <em>to</em>, a
+<em>moiuru uo</em> quod est verbi suppositum: quando verò postponunt,
+<em>mo</em>, ad <em>to</em>, tunc tenaciter affirmant quod dicunt: v.g.
+<em>mairõ tomo</em>, omnino ibo vel iturus&nbsp;sum.</p>
+
+<p>
+Particula, <em>to</em>, in primo sensu suppletur aliquando per,
+<em>ioni</em>, v.g. <em>ãgueta ioni gozaru</em>, dicunt quod obtulit,
+<em>ica iona fito to ua xiranu</em>, nescio quis homo sit ille.
+aliquando verbum substantiuum supplet particulam, <em>to</em> v.g.
+<em>mairó de gozatta</em>, dixit quod veniet, <em>xô de ua
+naqerẽdomo</em>, quamuis non dico quod faciam &amp;c.</p>
+
+<p>
+<em>Qiuzo còre uo mite, ima uo saĩgo no coto dearẽba</em>, videns hoc,
+<em>quiuzo</em>, credensque horam mortis iam adesse, hic verbum
+substantiuum supplet, <em>to</em> &amp; fit quasi verbum actiuum regens
+accusatiuum, <em>ima uo</em>, supplet etiam, <em>to</em>, particulæ,
+<em>sona</em> &amp; <em>guena</em> significat, videtur, <em>sona</em>,
+postponitur radicibus verborum:
+<span class = "pagenum">63</span>
+v.g. <em>dèqi sona</em>, videtur quod finietur, si verò illi postponatur
+aliquod verbum substantiuum mutat, <em>a</em>, in, <em>i</em>, v.g.
+<em>dèqisonigozaru</em> videtur quod perficietur, <em>deqi soni mo
+zonjenu</em>, credo quod non finietur: postponitur etiam, <em>sona</em>,
+adiectiuis finitis in, <em>i</em>, &amp; illud amittunt: v.g. <em>io
+sona</em>, videtur bonus vel quod sit bonus, <em>xĩguè sona</em>,
+videtur frequens, <em>a iau sona</em>, videtur periculosum, si vero
+postponatur adiectiuis finitis in, <em>na</em>, illud amittunt, v.g.
+<em>aqi raca sona</em>, videtur quod sit clarum.</p>
+
+<p>
+Particula, <em>guèna</em>, postponitur nominibus &amp; verbis iam
+formatis: v.g. <em>maittã guena</em>, credo quod venit: si autem illi
+postponatur verbum substantiuum, mutat, <em>a</em>, in, <em>i</em>, v.g.
+<em>maittã guenĩ gozaru</em>, credo quod venit, <em>sona</em>,
+significat, videtur, &amp; <em>guena</em>, credo; sed vtraque vtuntur in
+occasionibus in exemplis expressis.</p>
+
+<p>
+Quando in oratione fuerint duo præterita, primum erit in tali voce;
+secundum vero in voce futuri: v.g. <em>qesa càra so uôxerareta raba mo
+faia de maraxô</em>, si hoc dixisses isto mane; iam recessissem.</p>
+
+<p>
+Quando refertur id quod alius dixit, dicitur hoc modo, <em>Padre
+mósàruru ua: iãgate sonatàie mairó to mosaruru</em>, Pater dixit se
+statim huc venturum, aliquando quando se excusant, solet suppleri,
+<em>to</em>, per <em>no</em>, v.g. <em>asu no</em>, <em>raĩguàt no</em>,
+<em>nàndo to noburu na</em> ne differas dicendo quod cras; vel mense
+venturo &amp;c.</p>
+
+<p>
+Quando post, <em>n</em>, sequitur, <em>uo</em>, amittitur, <em>u</em>,
+v.g. <em>go uono uqe tatema tçutta</em>, benefitia accepi.</p>
+
+<p>
+Aduerbia semper anteponuntur verbis; præter aduerbia temporis, quæ in
+principio orationis constituuntur: v.g. <em>sore uo qijte iccó xicàri
+maràxita</em>, audiens istud iratus est valde, <em>qiô nen espana carà
+uatàttà tòqi</em>, quando anno præterito ex Hispania transfretaui: omne
+verbum requirit ante se nominatiuum expressum aut sub intellectum: v.g.
+<em>uare iqe</em>, uel, <em>iqe</em>, in quo subintelligitur,
+<em>uare</em>, vade, in aliquibus autem orationibus uidetur hæc regula
+deficere: u.g. <em>xisai uõba core ni uà mósàre maràxozu</em>, hic
+causam &amp; rationem refert seu dabit: hic nullum uidetur nominatiuum,
+quin potius, <em>are ni ua</em>, est datiuum aut ablatiuum, <em>àre ni
+uà, nauo uoixri atta</em>, ille melius scit: in ista etiam oratione,
+<em>àre ni ua</em>, deberet esse nominatiuum, <em>cacàru uo ni uà
+cõganeno cusari uo icusũgi mo tcuqeta dõgu de gozàru</em>, pro torque
+habebat catenam auream multos habentem anulos.</p>
+
+<p>
+<span class = "pagenum">64</span>
+<em>Core ni ua gozonji aru mài</em>, non cognoscet de hoc uestra
+dominatio, hic, <em>còre ni ua</em>, uidetur supplere accusatiuum quod
+regit, <em>zonji</em>: <em>uru</em>.</p>
+
+<p>
+Verbum impersonale aut infinitum petit ante se nominatiuum; u.g.
+<em>Pedro ua màitta to mósu</em>, dicunt quod Petrus uenit.</p>
+
+<p>
+Verbum, <em>iri</em>: <em>u</em>, pro indigeo, es, regit duo nominatiua,
+<em>rei</em>, &amp; personæ indigentis: u.g. <em>uatacuxi uà còno cànẽga
+iru</em>, ego indigeo uel habeo necessitatem huius argenti: etiam regit
+datiuum de persona: u.g. <em>sono tame ni ua cànẽga iranu</em>, non
+indiget argento seu nummis.</p>
+
+<p>
+Verbum actiuum petit ante se accusatiuum pro supposito: u.g. <em>càne uo
+motànu</em>, non habeo pecunias.</p>
+
+<p>
+Aliqua nomina, <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘_cobita seu coie_’"><em>cobita</em> seu
+<em>coie</em></ins>, quæ ut supra dictum est, sunt mẽdicata a lingua
+Chinensi: regunt eosdem casus quos verba Iaponica quæ illis
+correspondent; v.g. <em>ni ua <ins class = "edcorr" title =
+"corrected by author from ‘qenbut’">uo qenbut</ins> noaĩdani mèxi uo
+coxiraie io</em>, præpara cibum dum hortum videmus, hic nomen
+<em>qenbut</em>, regit accusatiuum, <em>ni ua uo</em>, quia,
+<em>mi</em>: <em>ru</em>, quod est video, es, regit accusatiuum,
+<em>fito ni guenzan suru</em>, est idem quod <em>fito ni uó</em>,
+obuium video hominem, &amp; regit, <em><ins class = "edcorr" title =
+"corrected by author from ‘genzan’">guenzan</ins></em>, datiuum sicut,
+<em>ai</em>, <em>ó</em>.</p>
+
+<p>
+Quando vocabulum cobitum ex duobus componitur, cognoscetur esse verbum,
+si primum, verbi significationem habeat: v.g. <em>jóten</em>, est
+verbum, &amp; significat in cælum ascendere, quia <em>jo</em>, est
+ascẽdo, is, <em>tenjo</em>, vero est nomen, quia, <em>jo</em>,
+postponitur &amp; anteponitur, <em>ten</em>, quod significat cælum.</p>
+
+<p>
+Verba passiua petunt ablatiuum pro persona agente: v.g. <em>Pedro carà
+còròsàreta</em>, occisus est a Petro, sed melius regunt datiuum: v.g.
+<em>Pedro ni corosareta</em>, <em>Pedro ua nusu bito ni càne uo
+torareta</em>, latrones furati sunt pecunias Petri.</p>
+
+<p>
+Sunt etiam aliqua neutra, quæ accusatiuum regunt sicut actiua: v.g.
+<em>xiqitai uo fanaruru</em>, discedere a corpore, seu mori <em>axi uo
+uãzzuró</em>, dolere pedes, &amp;, <em>nĩgue uru</em>, pro eo quod est
+fugio, is, <em>nogàre</em>, <em>uru</em>, euado, is: <em>de</em>,
+<em>uru</em>, exeo, is: <em>nòqe</em>, <em>uru</em>, recedo, is:
+<em>touorì</em>, <em>u</em>: transeo, is: <em>nori</em>, <em>u</em>,
+nauigo, as, v.g. <em>caixo uo noru</em>, nauigo mare, <em>iuqi</em>:
+<em>u</em>, ambulo, as, <em>michi uo iuqu</em>, viam ambulo, <em>uo
+uari</em>: <em>u</em> finior, iris, <em>mairi</em>: <em>u</em>;
+<em>xǒgui uo mairu</em> ad tabulam latrũculariam ludo,
+<em>iorocobi</em>, <em>u</em>: <em>cocoro uo iorocòbu</em>: lætifico
+cor: <em>abi</em>, <em>uru</em>, <em>mizzu uo abiru</em>, lauo me aqua
+vel aquam supra infundo, <em>auàremi</em>, <em>u</em>, misereor, eris,
+<em>canàximi</em>, <em>u</em>,
+<span class = "pagenum">65</span>
+<span class = "folionum">I</span>
+tristor, aris, <em>còie</em>, <em>uru</em>, transeo, is,
+<em>fabacari</em>, <em>u</em>, verecundor, aris, <em>facarai</em>,
+<em>o</em>, prouideo, es, <em>faxiri</em>, <em>u</em>, velo nauigo, as,
+v.g. <em>caixo</em>, vo, <em>faxiru</em>, velo mare nauigo;
+<em>fãgi</em>, <em>zzuru</em>, verecundor, aris, <em>fedate</em>,
+<em>tçuru</em>, secedo, is, <em>fe</em>, <em>uru</em>, transigo, is,
+v.g. <em>ficazu vo furu</em>, multos dies transigo, <em>dori uo
+fumaiuru</em>, fundari in ratione vel rationem pro fundamento habere,
+<em>itàmi</em>, <em>u</em>, doleo, es, <em>ma vari</em>, <em>u</em>,
+circuo, is: v.g. <em>còno còto vàri uo mǒxi mauattà</em>, multoties
+&amp; per circuitum dixit nuntium, hic &amp; ibi: idem significat &amp;
+regit, <em>mẽguri</em>, <em>u</em>, <em>nãgusami</em>, <em>u</em>,
+recreo, as, <em>cocoro vò nãgusamu</em>, cor lætifico, as,
+<em>naqì</em>, <em>u</em>, ploro, as, <em>tasucàri</em>, <em>u</em>,
+saluo, as, <em>inochi vo tasucaru</em>, periculum vitæ euado, <em>goxo
+vo tasu caru</em>, saluari in uita futura, <em>tachi tçu</em>, recedo,
+is, v.g. <em>tocòro vo tatçu</em>, de sero locum vel a loco recedo,
+<em>tomurai</em>, <em>ó</em>, defunctis exequias facio, is,
+<em>vcãgai</em>, <em>õ</em> dubitando inquiro, is, <em>voximi</em>,
+<em>u</em>, æstimo, as, <em>vràmi</em>, <em>u</em>, quæror, eris,
+<em>xinobi</em>, <em>u</em>, occulte expecto quasi insidiose: v.g.
+<em>fito nò mè vò xinòbu</em>, attendo siquis me videt, aliqua ex
+prædictis quæ requirunt accusatiuum loci, admittunt etiam ablatiuum cum
+particulis, <em>cara</em>, vel, <em>iori</em>, v.g. <em>tocòro vo
+tatçu</em>, est idem quod, <em>tocòro iori tatçu</em>, a loco
+recedo.</p>
+
+<p>
+Aliqua etiam sunt actiua verba quæ duos casus accusatiuos petunt: v.g.
+<em>fori</em>, <em>u</em>, <em>daxi</em>, <em>u</em>, <em>fanaxi</em>,
+<em>u</em>, <em>tate</em>, <em>tçuru</em>, v.g. <em>Pedro vo socò vo voi
+idaita</em>, Petrum eduxerunt ab isto loco: potest etiam regere
+ablatiuum loci: v.g. <em>Pedro vo socò cara voi daita</em>, aliqua
+petunt vel Datiuum vel accusatiuum v.g. <em>fito vo</em>, vel, <em>fito
+ni sanare</em>, <em>uru</em> ab hominibus recedo, is, <em>Deus vo</em>,
+vel <em>Deus ni somùqi</em>, <em>u</em>, Deum offendok is, verba
+huiusmodi sunt, quæ significant timere, offendere, &amp; recedere.</p>
+
+<p>
+Multa vero verba quæ significant auxilium præstare, commodum, damnum,
+obedientiam, superioritatem, subiectionem, seruitutem, victoriam, &amp;
+similia, regunt Datiuum: v.g. <em>chiie saicacu ioni coieta</em>,
+excedit alios sapientia &amp; industria.</p>
+
+<p>
+Verba verò dandi, &amp; promittendi regunt accusatiuum rei &amp; datiuum
+personæ: v.g. <em>fito ni càne vo curùru</em>, dare pecunias alicui.</p>
+
+<p>
+Multa sunt verba, quæ admittunt ante se radices aliorũ verborum
+immutatas; &amp; tunc prædictæ radices habent sensum quasi infinitiui:
+v.g. <em>qiqi faji me</em>, <em>uru</em>, audire incipio, is, verba vero
+sunt, <em>nare</em>, <em>urù</em>, assuefio, is, seu assuesco, is, &amp;
+idem, <em>tçuqe</em>,
+<span class = "pagenum">66</span>
+<em>uru</em>, <em>fate</em>, <em>tçuru</em>, finior, iris,
+<em>narai</em>, <em>ó</em>, disco, is, <em>sòme</em>, <em>uru</em>,
+incipio, is, <em>tõdoqe</em>, <em>uru</em>, perseuero, as, vel
+prosequor, eris, <em>ate tçuru</em>, dirigo, is, <em>atàri</em>,
+<em>u</em>, casu reperio, is, <em>vaqe uru</em>, diuido, is,
+<em>càne</em>, <em>uru</em>, dificile possum, es, <em>soconai</em>,
+<em>o</em>, erro, as, <em>sumaxi</em>, <em>u</em>, perficio; is,
+<em>sũgoxi</em>, <em>u</em>, excedo, is, <em>fãgue maxi</em>,
+<em>u</em>, multum &amp; intense laboro, as, <em>àqi</em>, <em>u</em>,
+fastidio, is, <em>tai</em>, volo, is, &amp; <em>tomonai</em>, nollo, is,
+si vero radices verborum anteponantur adiectiuis finitis in <em>i</em>,
+faciunt quasi supinum in <em>tu</em>, v.g. <em>iòmi iasui</em>, facile
+lectu &amp;c.</p>
+
+<p>
+Nomina numeralia si subsequatur illis nomen substantiuum debent esse in
+genitiuo: v.g. <em>fito tçu no tõga</em>, vnum peccatum, idem petit
+particula, <em>fõdo</em>, quando significat omnis, e, v.g. <em>àru fõdo
+no fito</em>, quotquot sunt homines, idem petit particula, <em>iori</em>
+v.g. <em>Nanban iòri no mono</em>, res Europæ; sed hic est relatiuum.
+petunt etiam genitiuum numeralia, seu nomina quæ dicunt multitudinem vel
+paucitatem: v.g. <em>amàta no fito</em>, multi homines, sunt autem
+nomina prædicta, <em>bechi</em>, alter, a, um, <em>fon</em>, proprius a,
+um, <em>cazucazu</em>, multi, æ, a, <em>sama zama</em>, multi modus, a,
+um, <em>iro iro</em>, multus, a, <em>iorõzzu</em>, quilibet &amp;c.
+<em>ĩzzure</em>, quis, æ, <em>issai</em>, omnis, e, idem, <em>vòno
+vòno</em>, &amp; <em>cotõgotoqu</em>, <em>reqi reqi</em>, personæ
+nobiles, <em>igue</em>, quod subsequitur, <em>nocori</em>, quod remanet,
+<em>itçumo</em>, semper: v.g. <em>itçumo no coto</em>, id quod semper:
+<em>tçune</em>, ordinarius, a, um, <em>ima</em>, mòdo, <em>isasaca</em>,
+parum: idem, <em>sòto</em>, vel <em>sucoxi</em>, <em>xótocu</em>,
+naturaliter, <em>sòno fòca</em>, extra: prædicta petunt ante se
+genitiuum si illis subsequatur nomen substantiuum, &amp; tunc adiectiua
+debent reputari si verò non subsequatur substantiuum nomen; sed verbum;
+tale genitiuum non petunt: v.g. <em>iorõzzu danco xite iocaro</em>,
+bonum erit si omnes faciatis consilium.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "arith">
+De Arithmetica Iaponiæ &amp; materia numerorum, in quibus hoc opus hic
+labor.</a></h4>
+
+<p>
+Duo sunt modi numerandi in lingua ista Iaponica primus est per numeralia
+communia propria ipsius linguæ, quæ vocant, <em>iomi</em>, &amp; hæc
+perueniunt solum vsque ad decem: v.g. <em>fitòtçu</em>
+<span class = "pagenum">67</span>
+<span class = "folionum">I2</span>
+vnum, &amp; solent hoc vti ad dicendum parum: v.g. <em>sàqe fitotçu
+nòmaxete tamóre</em>, da mihi bibere parum vini, <em>futatçu</em>, duo,
+<em>mitçu</em>, tria, <em>iòtcu</em>, quatuor, <em>itçutçu</em>,
+quinque, <em>mutçu</em>, sex, <em>nanatçu</em>, septem, <em>iàtçu</em>,
+octo, <em>coco notçu</em>, nouem, <em>to vo</em>, decem,
+<em>icutçu</em>, significat, quot? in rebus quæ non habent propriam
+numerationem.</p>
+
+<p>
+Secundus modus numerandi est per vocabula, <em>coie</em>, idest mẽdicata
+a lingua Chinensi, hoc verò non vtuntur vsque ad decem per se; nisi
+rebus numeratis adiungantur, quæ quidem res debent significari vocabulis
+etiam Chinẽsibus; &amp; non Iaponijs: termini numerales sunt,
+<em>ichi</em>, vnum, <em>ni</em>, duo, <em>san</em>, tria, <em>xi</em>,
+quatuor, <em>go</em>, quinque, <em>ròcu</em>, sex, <em>xichi</em>,
+septem, <em>sachi</em>, octo, <em>cù</em>, nouem, <em>jǔ</em>, decem
+vtuntur per se istis a numero vndecimo &amp; supra, est autem vndecim,
+<em>juich</em>, <em><ins class = "edcorr" title =
+"corrected by author from ‘iiúni’">juni</ins></em>, duodecim,
+<em><ins class = "edcorr" title =
+"corrected by author from ‘iǔsan’">jusan</ins></em>, tredecim,
+<em>júcù</em>, decem &amp; nouem, &amp; numeris denarijs anteponuntur
+numeri vsque ad decem: v.g. <em>nijǔ</em>, viginti, <em>sànju</em>,
+triginta, <em>sanju ichi</em>, triginta vnum, <em>cùju</em>, nonaginta,
+<em>fiacu</em>, vero significat centum, <em>fiacu ichi</em> centum
+&amp; vnum <em>fiacu ju</em>, centum &amp; decem, <em>fiacu sanju</em>,
+centum &amp; triginta, <em>ni fiacu</em>, ducenta, <em>sàmbiàcu</em>,
+trecentum, <em>xen</em>, autem significat mille, <em>xen ichi</em>,
+mille &amp; vnum, <em>xen roppiacu sànju ichi</em>, mille sexcenti
+triginta vnum.</p>
+
+<p>
+Numeri vero Iaponij antepositi vocabulis Iaponiæ, quæ vocant
+<em>iomi</em>, et ablato, <em>tçu</em>, a numeralibus prædictis, siue
+sint nomina siue radices verborum quibus iunguntur numerãt res
+significatas per talia vocabula: v.g. <em>fito cotõba</em>, vnum verbum,
+<em>futa coto vari</em>, duæ rationes, <em>miàmi</em>, tria retia vel
+tres retis missiones, <em>iocama</em>, coquere quatuor vicibus in
+caldaria, <em>itçucàqe</em>, quinque aggressiones, <em>mùcasàne</em>,
+sex vestes seu cooperturæ, <em>nànà catana</em> septem vulnerationes
+gladio: <em>ià catãgue</em>, octo onera, <em>cùca vari</em> novem
+transmutationes, <em>tò cusa</em>, decem differentiæ: post numerum vero
+decimum, hoc modo numerandi non vtuntur; sed dicunt, <em>iro
+jǔichi</em>, vel <em>júichi no iro</em>, vndecim colores: ad
+interrogandum vero est verbum, <em>icùtçu</em>, si verò res de qua
+interrogatur postponatur, debet addi numeralibus particula, <em>no</em>,
+v.g. <em>itçucu no qi zo</em> quot ligna sunt? idem, <em>qi icutçu
+zo?</em> et respondetur, <em>futatçu</em>, duo, <em>mitçu</em>, tria
+etc: interrogatur etiam per, <em>icutçu</em> ablato, <em>tçu</em> posita
+vero re numerata de qua interrogatur: v.g. <em>icù tocoro</em>, quot
+loca? <em>icu toqi</em>, quot horæ? <em>fito fanaxi</em>, vnus sermo vel
+conversatio, <em>futasugi</em>, duæ lineæ, <em>iote</em>, quatuor manus
+inter digladiatores:
+<span class = "pagenum">68</span>
+v.g. <em>itçutçu bu</em>, quinque grana, <em>mu tocoro</em>, sex loca,
+<em>iamavari</em>, sex circuitiones, <em>cuninai</em>, nouem onera eo
+modo quo Iapones onus portant ante &amp; retro in ligno, <em>tò
+vatari</em>, decem transitiones: v.g. &amp; alia omnia quæ numerari
+possunt, idem autem est dicere, <em>mu tocoro</em> quòd, <em>mutçu
+notocoro</em> &amp; quod, <em>tocoro mutçu</em>, sex loca, <em>fito
+ie</em>, significat rem simplicem, <em>futa ie</em>, duplicem seu
+duplicatam, <em>miie</em>, triplicatam &amp;c. idem fit cum numeralibus
+chinensibus seu, <em>coye</em>, adiunctis vocabulis etiam chinẽsibus:
+&amp; aliquando <ins class = "mycorr" title = "text reads ‘inista’">in
+ista</ins> numeratione nihil <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘ammittnnt’">ammittunt</ins> numeri aut res numeratæ;
+aliquoties autem vel alterum <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘vol’">vel</ins> vtrumque aliquid ammittit vel mutat,
+&amp; præcipuè in numeris primo, secundo, tertio, sexto, decimo,
+&amp; centesimo: &amp; aliæ sunt
+mutationes: hic autem ponentur communiores; quando verò in particulari
+nihil fuerit adnotatum, est signum quod nulla est transmutatio.</p>
+
+<p>
+Interrogatio de hominibus fit per, <em>icutari?</em> quot homines?
+Responsio verò fit postponendo, <em>nin</em>, numeralibus chinensibus:
+v.g. <em>ichi nin</em>, vnus homo, <em>ninin</em>, duo,
+<em>iottari</em>, vero significat quatuor: quia, <em>xinin</em>,
+significat hominem mortuum.</p>
+
+<p>
+Interrogatio de diebus fit per, <em>icca</em>, quot dies? &amp; vnus
+dicitur, <em>fi fitoi</em>, quia, <em>ichinichì</em>, significat diem
+solarem integrum, <em>futçuca</em>, duo dies, <em>micca</em>, tres,
+<em>iocca</em>, quatuor, <em>itçuca</em>, quinque, <em>muìca</em>, sex,
+<em>nànucà</em>, septem, <em>iòca</em>, octo, <em>còconoca</em>, nouem,
+<em>toca</em>, decem, <em>fatçuca</em>, viginti reliqui numeri dierum
+sunt per numeralia, <em>coie</em>.</p>
+
+<p>
+Numerus noctium, est postponendo, <em>ìa</em> numeralibus,
+<em>coie</em>, v.g. <em>ichi ia</em>, vna nox, <em>ni ia</em>, duæ
+&amp;c. fit etiam postposito, <em>io</em>, quod significat Iaponice
+noctem numeralibus, <em>iomi</em>, <em>icuio</em>, quot noctes?
+<em>futaio</em>, duæ, <em>nanàio</em>, septem noctes &amp;c.</p>
+
+<p>
+Numeratio mensium anni fit postposito, <em>guat</em>, numeralibus,
+<em>coie</em>, sed prima luna vocatur, <em>xõguat</em>, secunda vero,
+<em>nĩguat</em>, tertia, <em>sãguat</em>, quarta, <em>xĩguat</em>,
+vndecima verò dicitur, <em>ximò tçuqi</em>, duodecima verò &amp; vltima
+dicitur, <em>xi vàsu</em>, si autem velimus numerare menses absolutè
+postponimus, <em>tçuqĩ</em>, quod lunam significat numeralibus,
+<em>iomi</em>, ablato, <em>tçu</em>, interrogamus vero,
+<em>icutçuqi?</em> quot menses? &amp; respondetur, <em>fito tçuqi</em>,
+vnus, vsque ad decem, quod est, <em>totçuqi</em>, post decem verò fit
+numeratio per numeralia, <em>coie</em>, v.g. <em>jú ichĩguat</em>,
+vndecim menses, ad interrogandum verò de mense quisnam sit; Ianuarius ne
+an Februarius?
+<span class = "pagenum">69</span>
+fit per, <em>nànguat</em>, Primus autem mensis anni Iaponensis est luna
+Martij.</p>
+
+<p>
+Annumeratio annorum fit postposito, <em>nen</em>, numeralibus,
+<em>coie</em>: interrogatio fit anteposito, <em>nen</em>, v.g.
+<em>nànnèn</em>, quot anni? Respondetur autem, <em>ichinen</em>, vnus,
+<em>ionen</em>, quatuor, <em>sanganen</em>, tres, <em>sò ionèn</em>,
+tres vel quatuor, <em>sò xi júnèn</em>, triginta vel quadraginta anni,
+<em>fatàchi</em>, significat viginti annos in hominibus, idẽ <em>ni
+junen</em>, vel, <em>ni ju no toxi</em>, vel <em>tòxi ni jú</em>,
+interrogant autem, <em>icutoxi</em>, vel <em>tòxi icùtçu</em>, quot
+annos habet? numerant etiam annos hominum &amp; animalium perfectorum,
+boum scilicet, &amp; equorum &amp;c. postponendo, <em>sai</em>,
+numeralibus, <em>coie</em>, v.g. <em>issai</em>, vnus, <em>ni sai</em>
+duo, <em>san zài</em>, tres anni.</p>
+
+<p>
+Annumeratio vicium fit postposito, <em>do</em>, numeralibus,
+<em>coie</em>, v.g. <em>nàndo</em>, quot vices? <em>ichĩdo</em>, vna
+<em>iõdo</em>, quatuor, <em>gõdo</em>, quinquies, <em>sai san</em>, bis
+<ins class = "mycorr" title = "text reads ‘velter’">vel ter</ins>.</p>
+
+<p>
+Annumeratio nauium fit postposito, <em>sô</em>, numeralibus,
+<em>coie</em>, v.g. <em>nànzo</em>, quot naues? Respondetur:
+<em>issô</em>, vna, <em>nisò</em>, duæ, <em>san zô</em>, tres
+<em>fassô</em>, octo, <em>jússô</em>, decem.</p>
+
+<p>
+<em>Ichiren</em>, vna linea, duæ <em>niren</em>, <em>saren</em> tres
+lineæ v.g. ficorum, margaritarum, &amp;c.</p>
+
+<p>
+Annumeratio orationum, tractatuum, vel repetitionum eiusdẽ rei fit
+postposito, <em>fen</em>, numeralibus: v.g. <em>ippen</em>, vna,
+<em>nifen</em>, duæ, <em>sanben</em>, tres <em><ins class = "mycorr"
+title = "text reads ‘auema ria’">aue maria</ins> fiàcu gojippèn</em>,
+centum quinquaginta aue maria.</p>
+
+<p>
+Annumeratio argenteorum fit postponendo, <em>momme</em>, numeralibus
+v.g. <em>ichi mòmme</em>, vnus, <em>ni mòmme</em>, duo, <em>san
+mòme</em>, tres: vnus autem argenteus diuiditur in decem quæ vocant
+<em>ippùn</em> itaque, <em>ippùn</em>, significat decimam partem
+argentei, <em>nifùn</em>, duæ ex prædictis partibus, <em>gofùn</em>,
+media dragma, <em>roppun</em>, sex ex prædictis decem partibus.</p>
+
+<p>
+Decima quoque verò pars argentei diuiditur adhuc in alijs decem quarum
+vnam vocant, <em>ichirin</em>, <em>nirin</em>, <em>farin</em>,
+<em>iòrin</em>, <em>gorin</em>, <em>rocurin</em>, <em>xichirin</em>,
+<em>fachirin</em>, <em>curin</em>, &amp; statim est, <em>ippun</em>,
+quod est argentei decima pars, <em>fiacu me</em>, sunt centum argenteos,
+<em>fiacu ichi momme</em>, centum &amp; vnus, <em>icquan me</em>, mille,
+<em>jicquanme</em> decem mille: sunt etiam aliæ monetæ ex ære, quarum
+annumeratio, fit postposito, <em>mai</em>, vel <em>mon</em>,
+numeralibus: v.g. <em>ichi mon</em>, vna ex illis monetis, <em>nì
+mon</em>, duæ <em>san mai</em>, tres centum vero <ins class = "mycorr"
+title = "text reads ‘existis’">ex istis</ins> monetis faciunt nondum
+dimidium argenteum; mille vero ex
+<span class = "pagenum">70</span>
+prædictis monetis vocant, <em>icquan</em>, <em>jicquan</em>, verò decem
+mille &amp;c.</p>
+
+<p>
+<em>Còreua ica fõdo ni suru</em>, quantum valet hoc vel, <em>ica fõdo ni
+vru</em>, quanti pretij est &amp; venditur? <em>ni momme suru</em>,
+decem argenteos valet, <em>ni mòmme ni iàsui</em>, plus duabus dragmis
+vendi potest: vel duabus dragmis si vendatur est vile.</p>
+
+<p>
+Annumeratio mensurarum tam rerum liquidarum, quam non fit postposito,
+<em>xô</em>, numeralibus ad faciendam mensuram modij: v.g.
+<em>ixxo</em>, vna, <em>nixo</em>, duæ, <em>sango</em>, tres: decem
+verò dicunt, <em>itto</em>, postposito, <ins class = "mycorr" title =
+"not emphatic in original"><em>to</em></ins>, <em>nitò</em>, viginti,
+<em>sando</em>, triginta: vnam vero dicunt, <em>ittò</em>, quã diuidunt
+adhuc in decem partes, qùarum annumeratio fit postposito <em>go</em>,
+numeralibus v.g. <em>ichĩgo</em>, vna, <em>nĩgo</em>, duæ,
+<em>sango</em> tres, <em>ixxô gõgo</em>, una mensura &amp; dimidia ex
+mensura, <em>fatto</em>, octoginta mensuræ existis: centum verò dicunt,
+<em>ichi cocu</em>, postposito <em>còcu</em>, numeralibus, <em>ni
+còcu</em>, ducentæ, <em>sangocu</em>, trecentæ <em>jiccòcu</em>, mille,
+<em>xèngocu</em>, decem mille, <em>ichi mangocu</em>, centum mille.</p>
+
+<p>
+Annumeratio mensuræ statuum hominis fit postposito, <em>fitò</em>,
+numeralibus, <em>iomi</em>, v.g. <em>fitò firò</em>, vna: <em>futa
+firò</em>, duæ, <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘_jippi_-/ro’ at line break"><em>jippiro</em></ins>, decem:
+mensuram verò palmorum faciunt postposito, <em>xacu</em>, numeralibus,
+<em>coie</em>, v.g. <em>ìxxacu</em>, vnus palmus seu tertia quam
+Hispani vocant <ins class = "mycorr" title =
+"not emphatic in original"><em>sanjacu</em></ins>, tres,
+<em>goxacu</em>, vero facit vnum statum qui vocatur vt dictum est,
+<em>fito firo</em>, sex vero ex mensuris quæ vocatur, <em>xàcu</em>,
+&amp; est tertia, faciunt mensuram unam quæ uocatur, <em>ìcqen</em>,
+una, <em>nicqen</em>, duæ, <em>jicqen</em>, decem, <em>sanguen</em>,
+tres: ex <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘sex aginta’">sexaginta</ins> uero ex istis fit alia mensura
+quam uocant, <em>icchó</em>, idest unus callis, <em>niccho</em> duo,
+<em>jicchio</em> decem, <em>sangio</em>, tres: ex sexaginta uerò tribus
+ex istis fit una leuca seu miliare ex miliaribus partis superioris
+Iaponiæ, quod uocant, <em>ichiri</em>, postposito, <em>ri</em>,
+numeralibus, <em>coie</em>: <em>niri</em>, duo miliaria, <em>sanri</em>,
+tria, <em>gòri</em>, quinque, <em>júri</em>, decem, <em>iori</em>,
+quatuor: quia <em>xiri</em>, significat <ins class = "edcorr" title =
+"corrected by author from ‘culum’">anum</ins>, <em>fan michi</em>,
+dimidiam leucam dicunt: u.g. <em>iòco fan miqi tate ichirì</em>, uia
+recta habet una leucam; ex transuerso uero dimidiam <em>faba icqen</em>,
+latitudo est sex tertiarum <em>io fo futa firo</em>, habet duos status
+in quadro.</p>
+
+<p>
+Numeri cardinales primus secundus &amp;c. fiunt postposito, <em>ban</em>
+numeralibus, <em>coie</em>, u.g. <em>ichi ban</em>, primus,
+<em>niban</em> secundus ad significandum uerò terminum additur,
+<em>me</em>, prædictis: u.g. <em>xiban me</em>, quartus: fit etiam
+numerus cardinalis anteponendo, <em>dai</em>,
+<span class = "pagenum">71</span>
+numeris, <em>coie</em>: u.g. <em>daiichi</em>, primus, <em>daini</em>,
+secundus, &amp;c.</p>
+
+<p>
+Annumeratio duplicium sit postposito, <em>bai</em>, numeralibus: u.g.
+<em>ichi bai</em>, duplum, <em>nibai</em> triplum, <em>sanbài</em>,
+quadruplum, <em>fiàcuzõbai</em>, centuplum.</p>
+
+<p>
+Annumeratio partium ex tot una, fit anteponendo numeralia ad,
+<em>buichi</em>, u.g. <em>ni buichi</em>, ex duabus partibus una,
+<em>san buichi</em> ex tribus&nbsp;una.</p>
+
+<p>
+Ad decimandum uerò postponitur, <em>vàri</em>, numeralibus: u.g.
+<em>ichi vàri</em>; ex decem partibus una, <em>xi vàri gobu</em>, ex
+decem partibus quatuor &amp; dimidiam, <em>ju buichi</em>, autem
+coincidit cum, <em>ichi vàri</em>.</p>
+
+<p>
+Numeratio remorum arcabusiorum &amp; eorum quæ sunt longa ut ligna fit
+postposito, <em>chõ</em>, numeralibus: u.g. <em>icchó</em> unum,
+<em>nichó</em>, duo, <em>sangio</em>, tria, <em>jichió</em>, decem.</p>
+
+<p>
+Annumeratia piscium &amp; lignorum ad comburendum &amp;c. fit postposito
+<em>con</em>, numeralibus: u.g. <em>ìccon</em>, unus <em>sangon</em>
+tres <em>jiccon</em>, decem, <em>fiaccon</em>, centum, <em>fiacu go ju
+sangon</em>, centum quinquaginta tres: tot prendidit Sãnctus Petrus
+&amp; cum tanti essent non est scissum rete.</p>
+
+<p>
+Annumeratio foliorum papiri, uittarum argenti &amp;c. fit postposito
+<em>mai</em>, numeralibus: u.g. <em>ichi mai</em>, una, <em>cami
+gomai</em> quinque folia papiri.</p>
+
+<p>
+Annumeratio tabulatorum quæ sunt pauimenta domus fit postposito,
+<em>cai</em>, numeralibus: u.g. <em>nicai</em>, unus, <em>sangai</em>
+duo, <em>xicai</em> tres, <em>gocai</em> quatuor sicut habent domus
+Matriti.</p>
+
+<p>
+Annumeratio uerò uasorum et calicum quibus bibunt fit postposito,
+<em>fai</em>, numeralibus: u.g. <em>ippai</em>, unus potus, uel unum
+haustum, <em>ni fai</em> duo, <em>sanbai</em> tria, <em>jippai</em>,
+decem&nbsp;etc.</p>
+
+<p>
+Annumeratio telarum ex sericis: u.g. et aliorum similium fit postposito,
+<em>tan</em>, numeralibus: u.g. <em>irtàn</em>, unum, <em>ni tan</em>,
+duo, <em>sandan</em> tres, <em>jittan</em> decem, <em>xichitan
+bunè</em>, uocant nauigium quod uelo petit septem.</p>
+
+<p>
+Dicitur etiam postposito, <em>mai</em>, numeralibus: u.g.
+<em>gomai</em>, quinque, <em>gomai bunè</em>, nauicula quæ pro uelo
+petit quinque.</p>
+
+<p>
+Annumeratio animalium quadrupedum fit postposito, <em>fiqi</em>,
+numeralibus: u.g. <em>ippiqi</em>, unum <em>nifiqi</em>, duo
+<em>sanbiqi</em>, tria <em>roppiqi</em>, sex <em>jippiqi</em>, decem,
+<em>fiappiqi</em>, centum, <em>xenbiqi</em>, mille.</p>
+
+<p>
+<span class = "pagenum">72</span>
+Annumeratio imaginum, picturarum, &amp; medicinarum fit postposito,
+<em>fucu</em>, numeralibus: v.g. <em>ippùcu</em>, vna, <em>nifucu</em>,
+duæ <em>sànbucu</em>, tres, <em>roppucu</em>, sex, <em>jippucu</em>,
+decem; ita annumerãtur etiam acus.</p>
+
+<p>
+Annumeratio librarum fit postposito <em>qin</em>, numeralibus: v.g.
+<em>icqin</em>, vna libra, <em>niqin</em>, duæ, <em>sanguin</em>, tres,
+<em>ròcqin</em>, sex, <em>jicqin</em> decem, <em>fiàcqin</em>, centum:
+<em>xenguin</em>, mille.</p>
+
+<p>
+Annumeratio missarum, &amp; congregationum hominum fit postposito,
+<em>za</em>, numeralibus: v.g. <em>ichi za</em>, vna <em>niza</em>, duæ,
+<em>sanza</em>, tres; <em>juza</em>, &amp; melius, <em>tòza</em>,
+decem.</p>
+
+<p>
+Annumeratio saccorum orizæ, aut tritici etc. fit postposito,
+<em>fiô</em>, numeralibus: v.g. <em>ippiô</em>, vnus, <em>ni fiô</em>,
+duo <em>sanbiô</em>, tres, <em>xi fio</em>, quatuor, <em>roppio</em>,
+sex, <em>jippio</em>, decem, <em>fiappio</em>, centum, <em>xenbiô</em>,
+mille.</p>
+
+<p>
+Annumeratio lignorum, arundinum, acuum, fit postposito <em>fon</em>,
+numeralibus: v.g. <em>ippon</em>, vnum, <em>ni fon</em>, duo,
+<em>sanbon</em>, tria, <em>roppon</em>, sex, <em>jippon</em>, decem,
+<em>fiàppon</em>, centum, <em>xenbòn</em>, mille.</p>
+
+<p>
+Annumeratio fasciculorum fit postposito <em>va</em>, numeralibus: v.g.
+<em>ichi va</em>, vnus; <em>ni ua</em>, duo, <em>sanba</em>, tres,
+<em>jippa</em>; decem <em>júichi va</em>; vndecim; <em>ni jippa</em>;
+uiginti.</p>
+
+<p>
+Annumeratio onerum seu sarcinarum; quas equi portant; fit postposito;
+<em>só</em>; numeralibus: u.g. <em>issó</em> unum; <em>niso</em> duo;
+<em>sanzó</em> tria; <em>jisso</em>; decem: eodem modo numerantur illa
+instrumenta quæ uocantur; <em>biobu</em>; duo enim seu par ex illis
+uocatur; <em>issó</em>;&nbsp;etc.</p>
+
+<p>
+Annumeratio uero eius quod uulgo dicimus mano de papel fit postposito,
+<em>giô</em>; numeralibus: u.g. <em>ichi gio</em>; una <em>nigio</em>;
+duæ, <em>sangiô</em> tres; usque ad decem quæ sit postposito;
+<em>socu</em>, numeralibus: u.g. <em>issocu</em> decem, seu vna quæ
+uulgo uocatur media resma, <em>ni socu</em>; viginti quæ erit resma
+integra cum ista particula; <em>socu</em> postposita numeralibus
+annumerant etiam par calceorum: u.g. <em>issô cu</em>, par
+calceorum.</p>
+
+<p>
+Annumeratio substantiarum fit postposito, <em>tai</em>, numeralibus:
+u.g. <em>ittai</em>, una; <em>nitai</em> duæ; <em>sandai</em>; tres;
+<em>Deus no von tocoro va goittai de gozaru</em>; Deus in quantum Deus
+est vna substantia et essentia.</p>
+
+<p>
+Annumeratio capitulorum fit postposita <em>cagiô</em>, numeralibus:
+<span class = "pagenum">73</span>
+<span class = "folionum">K</span>
+v.g. <em>iccagiô</em> vnum, <em>nicagio</em> duo, <em>sangagio</em>
+tria, <em>roccagio</em> sex, <em>fiaccagìo</em>, centum.</p>
+
+<p>
+Annumeratio guttarum fit postposito, <em>tèqi</em>, numeralibus: v.g.
+<em>ittèqi</em>, vna gutta, <em>jitteqi</em>, decem: idem fit
+postposito, <em>xizzucu</em> numeralibus, <em>iomi</em>; v.g. <em>fito
+xizzucu</em>, vna &amp;c. debet auferri, <em>tçu</em>, a numero vt
+videtur.</p>
+
+<p>
+Annumeratio paxillorum quibus comedunt, &amp; eorum quæ bina &amp; bina
+portantur, fit postposito, <em>tçui</em>, numeralibus: v.g.
+<em>itçui</em>, vnum par, <em>jittçui</em>, decem.</p>
+
+<p>
+Annumeratio sarcinarum hominum fit postposita, <em>ca</em>, numeralibus:
+v.g. <em>icca</em> vna, <em>nica</em> duæ, <em>sànga</em>, tres.</p>
+
+<p>
+Annumeratio librorum fit postposito, <em>quan</em>, numeralibus: v.g.
+<em>icquan</em> vnus, <em>niquan</em> duo, <em>sanguàn</em> tres,
+<em>ròquan</em> sex, <em>jiquan</em> decem.</p>
+
+<p>
+Ad interrogandum verò anteponitur, <em>nan</em>, nominibus mutatis vel
+non literis sicut in numero tertio: v.g. <em>àno mmadòmo va nanbiqi
+zo?</em> quot sunt illi equi?</p>
+
+<p>
+Annumeratio regnorum fit postposito, <em>cacocu</em>, numeralibus: v.g.
+<em>icca cocu</em>, vnum, <em>ni cacocu</em> duo, <em>sangacocu</em>
+tria, <em>jiccacocu</em>, decem: regna verò diuiduntur in prouincias seu
+districtus quos vocant postposito, <em>gun</em>, numeralibus: v.g.
+<em>ichigun</em>, vna prouincia, <em>nigun</em>, duæ, <em>sangun</em>,
+tres &amp;c.</p>
+
+<p>
+Sermones vero &amp; exhortationes annumerantur postposito, <em>dan</em>
+numeralibus: v.g. <em>ichi dan</em>, vnus sermo vel concio, verba vero
+annumerantur postposito, <em>gon</em>, vel <em>guen</em>, numeralibus:
+v.g. <em>ichĩgon</em> vnum, <em>sanguen</em> tria verba.</p>
+
+<p>
+Postposita particula, <em>zzutçu</em>, numeralibus tam, <em>coie</em>,
+quam <em>iomi</em>, fit sensus binus, a, um, v.g. <em>ichinin ni vxi
+sanbiqi zzutçu vo toraxeta</em>, vni dedit tres vaccas, <em>ichinin
+zzutçu saqe sànbài zzutçu vo nomarèta</em>, vnusquisque bibit tria
+hausta vini.</p>
+
+<p>
+Ad loquendum diuisiue duo vel tria: v.g. copulant duo numeralia: v.g.
+<em>xĩgonin</em>, quatuor vel quinque homines, cætera ex his
+elicies.</p>
+
+<p>
+Particulæ honoris sunt quatuor, <em>vo</em>, <em>von</em>, <em>go</em>,
+<em>mi</em>, duæ primæ iunguntur vocabulis, <em>iomi</em>, vltimæ verò
+iunguntur vocabulis, <em>coie</em>, siue chinensibus: vltima est
+honoratior &amp; illa vtimur ad loquendum de rebus diuinis: v.g.
+<em>midexi tachi</em>, discipuli Christi Domini, <em>goichi nin vocoite
+cudasarei</em>, mittatis obsecro vnum ex dominis.</p>
+
+<p>
+<span class = "pagenum">74</span>
+Verba verò quæ sequũtur etiam si habeant particulas honoris; habent se
+tamen ex parte loquentis; honorem verò important inquantum personam cum
+qua loquimur vel de qua loquimur attingunt: v.g. <em>go focô</em>, quod
+significat seruitium, <em>von furu mài</em>, quod est conuiuium, <em>von
+cotõba</em>, quod est verbum seu sermo, <em>von monõ gatàri</em>, quod
+est conuersatio, <em>von natçucaxij</em>, vel <em>von nocori vo
+voi</em>, habere quod Lusitani vocant saudades vel Hispani cariño,
+<em>von tòri auaxe</em>, quod est intercessio, <em>von mi mai</em>, quod
+est visitatio, <em>von chà</em>, quod est quidam potus quo inuitant,
+<em>go dancó</em>, quod est consultatio seu congregatio ad consilium
+capiendum, <em>von rei</em>, quod est gratiarum actio, <em>von
+busata</em>, quod est defectus in vrbanitate, <em>vomòtenaxi</em>, quod
+est bene &amp; laute tractare, <em>go chiso</em>, quod est æstimatio,
+<em>go iqen</em>, quod est consilium v.g. <em>fabacari nagara go iqen vo
+moxitài</em>, &amp; si sit inuerecundum &amp; indecens volo tamen
+consilium tibi dare &amp;c.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "script">
+Aliquæ regulæ coniugationum in scriptura librorum.</a></h4>
+
+<p>
+Aliquando fit verbum affirmatiuum cum præsenti negatiuo supra posito;
+ablato <em>u</em>, in quo finitur: v.g. <em>oracio vo tçutomen tòqi
+va</em>, quãdo habeo orationem, <em>xòsa vo tçutotmèn tàme ni va</em>,
+ad exequendum opus, <em>michĩ biqi tama van to voboxi mexi</em>, ad
+illum deducendum &amp;c.</p>
+
+<p>
+Ad futurum affirmatiuum additur particula, <em>bèqi</em>, affirmatiuo
+supraposito ablato, <em>ru</em>, &amp; ad futurum negatiuum additur,
+<em>bècarazu</em>, affirmatiuo: v.g. <em>mòsu beqi</em>, dices, <em>mòsu
+beqarazu</em>, non dices: si vero oratio finitur in futuro,
+<em>bèqi</em>, conuertitur in <em>bexi</em>.</p>
+
+<p>
+Infinitiuum futuri fit addito, <em>còto</em>, futuro: v.g. <em>iòmu bèqi
+coto</em>, subiunctiuum fit postposito, <em>qerẽba</em>, radicibus
+verborum v.g. <em>sugure qerẽba</em>.</p>
+
+<p>
+Gerundium in do fit postposito, <em>te</em>, radicibus: v.g. <em>qiqi
+tamaite</em>.</p>
+
+<p>
+Verbum substantiuum in scriptura librorum est, <em>nàri u</em> &amp;
+<em>qeri u</em>, &amp; si in illo finitur oratio est in radice: v.g.
+<em>sadàme naqi io no ixei nari</em>, est dignitas mundi qui non habet
+stabilitatem.</p>
+
+<p>
+Præteritum est postposito, <em>ari</em>, <em>u</em>, radicibus: v.g.
+<em>sũguretaru</em>,
+<span class = "pagenum">75</span>
+<span class = "folionum">K2</span>
+si verò oratio in illo finitur remanet, <em>ari</em>, <em>u</em>, in
+radice: v.g. <em>sũguretari</em>.</p>
+
+<p>
+Præteritum plusquam perfectum est postposito <em>nari</em>, præsenti:
+v.g. <em>ãgue tamo nari</em>, adorauerant.</p>
+
+<p>
+Si forte fuerint aliquæ aliæ regulæ in librorum scriptura erunt ita
+faciles quod facillimo negotio illas consequentur qui in lingua Iaponica
+fuerint tam prouecti, vt iam eius librorum lectioni possint vacare.</p>
+
+
+<h4 class = "chapter ital"><span class = "extended">LAVS
+DE</span>O.</h4>
+
+<hr class = "mid">
+
+<h4 class = "chapter"><a name = "errata">
+ERRATA SIC CORRIGE.</a><br>
+<br>
+Primus numerus paginam, secundus lineam indicat.</h4>
+
+<div class = "mynote">
+The listed errors have been corrected in the text and marked with a <ins
+class = "edcorr" title = "corrected by author...">solid underline</ins>.
+Other errors and anomalies are marked with a <ins class = "mycorr" title
+= "text reads...">dotted underline</ins>.
+</div>
+
+<p>
+pag. 3. linea 2. iu. lege in.</p>
+<p class = "nospace">
+7.25. <em>niffion.</em> l. <em>niffon.</em></p>
+<p class = "nospace">
+10.7. <em>goraru</em>. l. <em>gozaru</em>.</p>
+<p class = "nospace">
+14. &amp; 15. accentus supra, <em>o</em>, sunt acuti &amp; debent esse
+graues.</p>
+<p class = "nospace">
+16.5. <em>mainnen</em>. l. <em>mainen</em>.</p>
+<p class = "nospace">
+19.24. loca. l. loco.</p>
+<p class = "nospace">
+24. antepenultima. <em>de gozate</em>. l. <em>de gozatte</em>.</p>
+<p class = "nospace">
+28.12. <em>ẽgue</em> l. <em>ãgue</em>.</p>
+<p class = "nospace">
+33.22. <em>fucacaranda.</em> l. <em>fucacarananda</em>.</p>
+<p class = "nospace">
+33.28. <em>cuuaav</em> l. <em>cuvazu</em>.</p>
+<p class = "nospace">
+34. antepenultima. <em>incadeca</em>. l. <em>icãdeca</em>.</p>
+<p class = "nospace">
+36. penultima. <em>voi cotaranu</em>. l. <em>vo cotaranu</em>.</p>
+<p class = "nospace">
+39.25. <em>cu vanu</em>. l. <em>cui maraxenu</em>.</p>
+<p class = "nospace">
+40. antepenultima amittit. l. admittit.</p>
+<p class = "nospace">
+43.10. <ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘antepenultima’">anteposita</ins> particula.
+<em>na</em>. l. postposita particula. <em>va</em>.</p>
+<p class = "nospace">
+42.32. <em><ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘uobrou’">nobrou</ins></em>. l. <em>noboru</em>.</p>
+<p class = "nospace">
+42.11. <em><ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘vqetm vari’">vqetaam vari</ins></em>.
+l. <em>vqe tamavari</em>.</p>
+<p class = "nospace">
+48. vltima. <em>vosorozij</em>. l. <em>vosoroxij</em>.</p>
+<p class = "nospace">
+49.1. <em>vosoroxi</em>. <ins class = "mycorr" title =
+"‘l.’ missing in original">l.</ins> <em>vosoroxij</em>.</p>
+<p class = "nospace">
+49.26. significat. l. significant.</p>
+<p class = "nospace">
+50.10. <em>doco.</em> l. <em>coco</em>.</p>
+<p class = "nospace">
+51.3. <em>Poca</em>. l. <em>foca</em>.</p>
+<p class = "nospace">
+57.26. <em>teugu</em>. l. <em>tengu</em>.</p>
+<p class = "nospace">
+60.5. <em>tocude</em>. l. <em>tocorõde</em>.</p>
+<p class = "nospace">
+60.19. <em>vo xite</em>. l. <em>coxite</em>.</p>
+<p class = "nospace">
+60.<ins class = "mycorr" title = "text reads ‘24’">26</ins>.
+<em>mate.</em> ommittatur et non legatur.</p>
+<p class = "nospace">
+61.34. <em>ãgne</em>. l. <em>ãgue</em>.</p>
+<p class = "nospace">
+64.15. <em>ni va qenbut</em>. l. <em>ni va vo qenbut</em>.</p>
+<p class = "nospace">
+64.19. <em><ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘geuzan’">genzan</ins></em>. l. <em>guenzan</em>.</p>
+<p class = "nospace">
+67.14. <em><ins class = "mycorr" title =
+"text reads ‘iuni’">iiuni</ins></em>, <em>iusan</em>. l. <em>juni</em>,
+<em>jusan</em>.</p>
+<p class = "nospace">
+70.31. <em>culum</em>. l. <em>anum</em>.</p>
+
+
+<div class = "mynote">
+Notes on Spelling and Punctuation:<br>
+<br>
+Latin:<br>
+All variation between u and v, i and j is as in the original.<br>
+In “potest ne” and similar forms, “ne” is always printed as a separate
+word. Conversely, “idest” is printed as a single word.<br>
+Punctuation and capitalization are as in the original <i>except:</i>
+<div class = "inset">“.” (period / full stop) followed by a lower-case
+letter was changed to&nbsp;: (colon) unless a comma was clearly
+called&nbsp;for.<br>
+Missing or inappropriate punctuation at paragraph-end or in the
+abbreviation “v.g.” was changed to&nbsp;“.”</div>
+<br>
+Japanese:<br>
+The translation of this text is currently in preparation at Project
+Gutenberg. It was consulted to clarify long-s ambiguities and to resolve
+some uncertainties in accentuation, primarily ô&nbsp;: õ. There was no
+attempt to make the forms consistent or correct, or to regularize
+word/morpheme breaks.</div>
+
+
+
+
+
+
+
+
+<pre>
+
+
+
+
+
+End of Project Gutenberg's Ars grammaticae Iaponicae linguae, by Diego Collado
+
+*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK ARS GRAMMATICAE IAPONICAE LINGUAE ***
+
+***** This file should be named 17713-h.htm or 17713-h.zip *****
+This and all associated files of various formats will be found in:
+        http://www.gutenberg.org/1/7/7/1/17713/
+
+Produced by Louise Hope, David Starner and the Online
+Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net
+
+
+Updated editions will replace the previous one--the old editions
+will be renamed.
+
+Creating the works from public domain print editions means that no
+one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
+(and you!) can copy and distribute it in the United States without
+permission and without paying copyright royalties.  Special rules,
+set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
+copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
+protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark.  Project
+Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
+charge for the eBooks, unless you receive specific permission.  If you
+do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
+rules is very easy.  You may use this eBook for nearly any purpose
+such as creation of derivative works, reports, performances and
+research.  They may be modified and printed and given away--you may do
+practically ANYTHING with public domain eBooks.  Redistribution is
+subject to the trademark license, especially commercial
+redistribution.
+
+
+
+*** START: FULL LICENSE ***
+
+THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
+PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
+
+To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
+distribution of electronic works, by using or distributing this work
+(or any other work associated in any way with the phrase "Project
+Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
+Gutenberg-tm License (available with this file or online at
+http://gutenberg.org/license).
+
+
+Section 1.  General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
+electronic works
+
+1.A.  By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
+electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
+and accept all the terms of this license and intellectual property
+(trademark/copyright) agreement.  If you do not agree to abide by all
+the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
+all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
+If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
+Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
+terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
+entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
+
+1.B.  "Project Gutenberg" is a registered trademark.  It may only be
+used on or associated in any way with an electronic work by people who
+agree to be bound by the terms of this agreement.  There are a few
+things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
+even without complying with the full terms of this agreement.  See
+paragraph 1.C below.  There are a lot of things you can do with Project
+Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
+and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
+works.  See paragraph 1.E below.
+
+1.C.  The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
+or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
+Gutenberg-tm electronic works.  Nearly all the individual works in the
+collection are in the public domain in the United States.  If an
+individual work is in the public domain in the United States and you are
+located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
+copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
+works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
+are removed.  Of course, we hope that you will support the Project
+Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
+freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
+this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
+the work.  You can easily comply with the terms of this agreement by
+keeping this work in the same format with its attached full Project
+Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
+
+1.D.  The copyright laws of the place where you are located also govern
+what you can do with this work.  Copyright laws in most countries are in
+a constant state of change.  If you are outside the United States, check
+the laws of your country in addition to the terms of this agreement
+before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
+creating derivative works based on this work or any other Project
+Gutenberg-tm work.  The Foundation makes no representations concerning
+the copyright status of any work in any country outside the United
+States.
+
+1.E.  Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
+
+1.E.1.  The following sentence, with active links to, or other immediate
+access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
+whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
+phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
+Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
+copied or distributed:
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+1.E.2.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
+from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
+posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
+and distributed to anyone in the United States without paying any fees
+or charges.  If you are redistributing or providing access to a work
+with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
+work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
+through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
+Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
+1.E.9.
+
+1.E.3.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
+with the permission of the copyright holder, your use and distribution
+must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
+terms imposed by the copyright holder.  Additional terms will be linked
+to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
+permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
+
+1.E.4.  Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
+License terms from this work, or any files containing a part of this
+work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
+
+1.E.5.  Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
+electronic work, or any part of this electronic work, without
+prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
+active links or immediate access to the full terms of the Project
+Gutenberg-tm License.
+
+1.E.6.  You may convert to and distribute this work in any binary,
+compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
+word processing or hypertext form.  However, if you provide access to or
+distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
+"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
+posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
+you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
+copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
+request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
+form.  Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
+License as specified in paragraph 1.E.1.
+
+1.E.7.  Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
+performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
+unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
+
+1.E.8.  You may charge a reasonable fee for copies of or providing
+access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
+that
+
+- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
+     the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
+     you already use to calculate your applicable taxes.  The fee is
+     owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
+     has agreed to donate royalties under this paragraph to the
+     Project Gutenberg Literary Archive Foundation.  Royalty payments
+     must be paid within 60 days following each date on which you
+     prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
+     returns.  Royalty payments should be clearly marked as such and
+     sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
+     address specified in Section 4, "Information about donations to
+     the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
+
+- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
+     you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
+     does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
+     License.  You must require such a user to return or
+     destroy all copies of the works possessed in a physical medium
+     and discontinue all use of and all access to other copies of
+     Project Gutenberg-tm works.
+
+- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
+     money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
+     electronic work is discovered and reported to you within 90 days
+     of receipt of the work.
+
+- You comply with all other terms of this agreement for free
+     distribution of Project Gutenberg-tm works.
+
+1.E.9.  If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
+electronic work or group of works on different terms than are set
+forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
+both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
+Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark.  Contact the
+Foundation as set forth in Section 3 below.
+
+1.F.
+
+1.F.1.  Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
+effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
+public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
+collection.  Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
+works, and the medium on which they may be stored, may contain
+"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
+corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
+property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
+computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
+your equipment.
+
+1.F.2.  LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
+of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
+Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
+Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
+liability to you for damages, costs and expenses, including legal
+fees.  YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
+LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
+PROVIDED IN PARAGRAPH F3.  YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
+TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
+LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
+INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
+DAMAGE.
+
+1.F.3.  LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
+defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
+receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
+written explanation to the person you received the work from.  If you
+received the work on a physical medium, you must return the medium with
+your written explanation.  The person or entity that provided you with
+the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
+refund.  If you received the work electronically, the person or entity
+providing it to you may choose to give you a second opportunity to
+receive the work electronically in lieu of a refund.  If the second copy
+is also defective, you may demand a refund in writing without further
+opportunities to fix the problem.
+
+1.F.4.  Except for the limited right of replacement or refund set forth
+in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
+WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
+WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
+
+1.F.5.  Some states do not allow disclaimers of certain implied
+warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
+If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
+law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
+interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
+the applicable state law.  The invalidity or unenforceability of any
+provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
+
+1.F.6.  INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
+trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
+providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
+with this agreement, and any volunteers associated with the production,
+promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
+harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
+that arise directly or indirectly from any of the following which you do
+or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
+work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
+Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
+
+
+Section  2.  Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
+
+Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
+electronic works in formats readable by the widest variety of computers
+including obsolete, old, middle-aged and new computers.  It exists
+because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
+people in all walks of life.
+
+Volunteers and financial support to provide volunteers with the
+assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's
+goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
+remain freely available for generations to come.  In 2001, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
+and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
+To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
+and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
+and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.
+
+
+Section 3.  Information about the Project Gutenberg Literary Archive
+Foundation
+
+The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
+501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
+state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
+Revenue Service.  The Foundation's EIN or federal tax identification
+number is 64-6221541.  Its 501(c)(3) letter is posted at
+http://pglaf.org/fundraising.  Contributions to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
+permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
+
+The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
+Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
+throughout numerous locations.  Its business office is located at
+809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
+business@pglaf.org.  Email contact links and up to date contact
+information can be found at the Foundation's web site and official
+page at http://pglaf.org
+
+For additional contact information:
+     Dr. Gregory B. Newby
+     Chief Executive and Director
+     gbnewby@pglaf.org
+
+
+Section 4.  Information about Donations to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation
+
+Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
+spread public support and donations to carry out its mission of
+increasing the number of public domain and licensed works that can be
+freely distributed in machine readable form accessible by the widest
+array of equipment including outdated equipment.  Many small donations
+($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
+status with the IRS.
+
+The Foundation is committed to complying with the laws regulating
+charities and charitable donations in all 50 states of the United
+States.  Compliance requirements are not uniform and it takes a
+considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
+with these requirements.  We do not solicit donations in locations
+where we have not received written confirmation of compliance.  To
+SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
+particular state visit http://pglaf.org
+
+While we cannot and do not solicit contributions from states where we
+have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
+against accepting unsolicited donations from donors in such states who
+approach us with offers to donate.
+
+International donations are gratefully accepted, but we cannot make
+any statements concerning tax treatment of donations received from
+outside the United States.  U.S. laws alone swamp our small staff.
+
+Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
+methods and addresses.  Donations are accepted in a number of other
+ways including checks, online payments and credit card donations.
+To donate, please visit: http://pglaf.org/donate
+
+
+Section 5.  General Information About Project Gutenberg-tm electronic
+works.
+
+Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
+concept of a library of electronic works that could be freely shared
+with anyone.  For thirty years, he produced and distributed Project
+Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
+
+
+Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
+editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
+unless a copyright notice is included.  Thus, we do not necessarily
+keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
+
+
+Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
+
+     http://www.gutenberg.org
+
+This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
+including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
+Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
+subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
+
+
+</pre>
+
+</body>
+</html>
+
diff --git a/17713-h/images/publogo.jpg b/17713-h/images/publogo.jpg
new file mode 100644
index 0000000..55b2654
--- /dev/null
+++ b/17713-h/images/publogo.jpg
diff --git a/LICENSE.txt b/LICENSE.txt
new file mode 100644
index 0000000..6312041
--- /dev/null
+++ b/LICENSE.txt
@@ -0,0 +1,11 @@
+This eBook, including all associated images, markup, improvements,
+metadata, and any other content or labor, has been confirmed to be
+in the PUBLIC DOMAIN IN THE UNITED STATES.
+
+Procedures for determining public domain status are described in
+the "Copyright How-To" at https://www.gutenberg.org.
+
+No investigation has been made concerning possible copyrights in
+jurisdictions other than the United States. Anyone seeking to utilize
+this eBook outside of the United States should confirm copyright
+status under the laws that apply to them.
diff --git a/README.md b/README.md
new file mode 100644
index 0000000..0ffc94e
--- /dev/null
+++ b/README.md
@@ -0,0 +1,2 @@
+Project Gutenberg (https://www.gutenberg.org) public repository for
+eBook #17713 (https://www.gutenberg.org/ebooks/17713)