153 files changed, 17 insertions, 46489 deletions
diff --git a/.gitattributes b/.gitattributes
new file mode 100644
index 0000000..d7b82bc
--- /dev/null
+++ b/.gitattributes
@@ -0,0 +1,4 @@
+*.txt text eol=lf
+*.htm text eol=lf
+*.html text eol=lf
+*.md text eol=lf
diff --git a/LICENSE.txt b/LICENSE.txt
new file mode 100644
index 0000000..6312041
--- /dev/null
+++ b/LICENSE.txt
@@ -0,0 +1,11 @@
+This eBook, including all associated images, markup, improvements,
+metadata, and any other content or labor, has been confirmed to be
+in the PUBLIC DOMAIN IN THE UNITED STATES.
+
+Procedures for determining public domain status are described in
+the "Copyright How-To" at https://www.gutenberg.org.
+
+No investigation has been made concerning possible copyrights in
+jurisdictions other than the United States. Anyone seeking to utilize
+this eBook outside of the United States should confirm copyright
+status under the laws that apply to them.
diff --git a/README.md b/README.md
new file mode 100644
index 0000000..b62a3bf
--- /dev/null
+++ b/README.md
@@ -0,0 +1,2 @@
+Project Gutenberg (https://www.gutenberg.org) public repository for
+eBook #65599 (https://www.gutenberg.org/ebooks/65599)
diff --git a/old/65599-0.txt b/old/65599-0.txt
deleted file mode 100644
index a683f84..0000000
--- a/old/65599-0.txt
+++ /dev/null
@@ -1,23621 +0,0 @@
-The Project Gutenberg eBook of De Scheepsjongens van Bontekoe, by Johan
-Fabricius
-
-This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and
-most other parts of the world at no cost and with almost no restrictions
-whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms
-of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at
-www.gutenberg.org. If you are not located in the United States, you
-will have to check the laws of the country where you are located before
-using this eBook.
-
-Title: De Scheepsjongens van Bontekoe
-
-Author: Johan Fabricius
-
-Release Date: June 12, 2021 [eBook #65599]
-
-Language: Dutch
-
-Character set encoding: UTF-8
-
-Produced by: The Online Distributed Proofreading Team at
-             https://www.pgdp.net.
-
-*** START OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK DE SCHEEPSJONGENS VAN BONTEKOE ***
-
-
-
-
-                         DE SCHEEPSJONGENS
-                            VAN BONTEKOE
-
-
-                          JOHAN FABRICIUS
-                   TEEKENINGEN VAN DEN SCHRIJVER
-
-
-                   H. P. LEOPOLD’S UITGEVERS MIJ.
-                           ’S-GRAVENHAGE
-                              MCMXXIV
-
-
-
-
-
-
-
-
-                                                         Aan mijn vader
-
-
-
-
-
-
-
-
-AAN DE HOLLANDSCHE JONGENS!
-
-
-„In ’t Jaer ons Heeren 1618, den 28. December, ben ick, Willem
-IJsbrantsz. Bontekoe van Hoorn, Tessel uytghevaren voor schipper, met
-het schip ghenaemt: Nieu-Hoorn, ghemant met 206 eters, groot omtrent
-550 lasten, met een Oosten-Wint.....”
-
-Zoo, m’n jongens, zet het „Journael” in van een der eerste, kranige
-„Schippers naast God”, die met hun wakkere mannen ons gezag in Indië
-vestigden. Elke kajuitsjongen uit de zeventiende eeuw had, als hij ook
-maar een beetje lezen kon, het verhaal in zijn scheepskist liggen bij
-z’n bijbeltje en zijn onderbroeken. En Potgieter dichtte op Bontekoe’s
-reis een reeks „liedekes”.
-
-Bontekoe heeft geen zilvervloot veroverd en ook geen tocht naar Chatham
-gemaakt. Hij volbracht zijn simpele opdracht (met een
-notedop-zeekasteel de Kaap te omzeilen) in rustig vertrouwen op
-God,—als alle schippers uit onze Gouden Eeuw, die op hun avontuurlijke
-zwerftochten naar het onbekende land door oud en jong werden nageoogd
-en benijd om de heldhaftige taak, die ze gingen vervullen. En Willem
-IJsbrantsz. Bontekoe zou waarschijnlijk evenals zijn kameraden geheel
-in de vergetelheid zijn geraakt, wanneer hij niet een reis had gemaakt
-zóó vol tegenslagen, als de geschiedenis onzer zeevaarders er wellicht
-geen andere telt.
-
-Maar hij was taai. Toen zijn schip op den Indischen Oceaan in brand
-vloog, verliet hij het niet, voor hij ermee de lucht insprong. En in
-een hulkje wist hij Batavia te bezeilen.
-
-
-
-Het leven van een Màn, jongens, gaat nooit zonder stormen voorbij. Hoe
-verder het land, dat je bezeilen wilt, hoe moeilijker en gevaarlijker
-de reis. Verlaat je schip niet, voor het onder je bezwijkt! Dan zal men
-later zeggen: „Hij voer door vele stormen, maar zijn reis werd een reis
-van Bontekoe!”
-
-
-    JOHAN FABRICIUS
-
-
-
-
-
-
-
-
-INHOUD
-
-
-    Deel I                                                  Bladz.
-
-        Zeewind                                                 1
-        Een Vechtpartij                                         5
-        Schipper Bontekoe                                      16
-        Moeder                                                 21
-        Het groote afscheid                                    26
-        Padde doet zijn vriend uitgeleide                      41
-        Op zoek naar den bottelier                             55
-        Reisavonturen                                          65
-        Oudejaarsavond                                         76
-        Storm                                                  91
-        Padde leert buikspreken                               100
-        Padde ziet door een mistkijker                        115
-        Rolf                                                  121
-        Maneschijn                                            129
-        Padde heeft beet                                      131
-        Windstilte                                            138
-        Albatrossen                                           145
-        De gevreesde vijand                                   154
-        Een nachtelijke roeitocht                             163
-        De horen des overvloeds                               174
-        Vreemde beesten                                       186
-        Ruilhandel                                            200
-        De Neus schiet een musket af                          212
-        Brand!                                                227
-        In de booten                                          239
-        Haaien                                                246
-        Joppie III                                            251
-        Sumatra                                               257
-        De dessah in                                          267
-        Verlaten                                              282
-
-
-    Deel II      Bladz.
-
-        De Zwervers                                           295
-        Padde’s broek                                         301
-        Een nest met katten                                   311
-        „Tabeh!”                                              318
-        Padde is zoek                                         326
-        Dolimah                                               331
-        De strijd om het hol                                  342
-        De regen                                              354
-        Si-Kampret                                            364
-        Saleiman en zijn fluit                                372
-        Harmen vindt een geitje                               380
-        Pa-Samirah, de doekoen                                389
-        De vlucht                                             401
-        De bijawak                                            409
-        Den dans ontsprongen                                  415
-        Harmen en Padde op de vischvangst                     420
-        Dolimah’s heimwee                                     430
-        Padde stuit op een menscheneter                       434
-        Boeng van Bapah-Loleh                                 443
-        Joppie doet een ontdekking                            454
-        Harmen kaapt een zeiltje                              461
-        In volle zee                                          468
-        Java.....!                                            477
-        Het eerste weerzien                                   484
-        Bij de Bruinvisch aan boord                           493
-        Af- en aanmonsteren                                   499
-        Met Gerretje naar Loa Hok Sen                         514
-        De pasar malem                                        531
-        De thuiskomst                                         547
-
-
-
-
-
-
-
-
-EERSTE DEEL
-
-ZEEWIND
-
-
-„Satansche jongen, hou die bout vast!”
-
-„’k Hou ’m toch vast, baas?”
-
-„Noem je dat vasthouden? Jij zult nooit een goeie smid worden!”
-
-Peter Hajo zweeg even. „Wil ik ook niet”, pruttelde hij toen.
-
-„W-wat zeg je? Wil jij geen smid worden?!”
-
-„Nee, baas. ’k Wil naar zee.”
-
-Meester Wouter, de hoefsmid uit De IJzeren Man, liet den zwaren
-voornamer, dien hij juist had opgeheven, van verbazing een seconde lang
-in de lucht zweven. Toen dreunde een mokerslag; de vonken stoven
-meester en knecht om het gelaat. „Gekkenpraat!” zei de hamer in ijzeren
-taal.
-
-Peter Hajo keek zwijgend naar het roodgloeiende bout-einde.
-
-Hij verstond de taal van den voorhamer! Als hij in het halfdonker van
-den wintermorgen de rossig-schemerende smederij binnenkwam, had hij
-buiten al gehoord, hoe zijn baas gemutst was.
-
-„Zou je niet ereis trekken?” gromde meester Wouter. „Het vuur is zoowat
-uit! Op die manier zou ik de hamer platslaan, en de bout zou rond
-blijven!”
-
-„Hoe kan ik trekken, baas, als ik.....”
-
-„Ben jij ’n joffer, dat je die bout niet met één hand kunt vasthouden?”
-
-Peter Hajo was geen joffer. Hij klemde zijn rechtervuist om den bout,
-trok met de linker den blaasbalg, liet het niet merken, dat de slagen
-hem nu tot in de straffe spieren van zijn rug zeer deden. Een breede
-lach verscheen op zijn met roet overdekten jongenskop, toen hij vroeg:
-„En als ik m’n neus moet krabben, baas?”
-
-„Leg ’m maar op het aanbeeld, dan zal ik ’m met m’n hamer krabben! Wat
-moet je op zee! Haringvisschen? Om te verdrinken, zooals je vader, of
-door de Duinkerkers naar de galeien te worden gebracht?”
-
-„Ik wil met de walvischvaarders mee, baas. Maar.....” Peter Hajo slikte
-wat weg. „Jongens van veertien willen ze niet hebben! Je moet zestien
-wezen.—Visch jij maar stekelbaars, zeggen ze!”
-
-Baas Wouter meesmuilde.
-
-Maar zijn gelaat betrok, toen zijn booze vrouw de smidse binnenstoof en
-snauwde: „Ben je doof? D’r is al driemaal volk geroepen in de winkel,
-en m’n bieten staan aan te branden!”
-
-De hoefsmid uit De IJzeren Man keek verbluft naar de deur, die alweer
-met een slag dichtgevallen was, zette toen grommend den voornamer neer.
-Peter Hajo bleef alleen,—tuurde in de vlammen van den oven.
-
-„Kom maar eens terug, als je zestien bent.....”—Over twee jaar! Alsof
-hij niet het werk van een zestienjarigen jongen zou kunnen doen! Hij
-zètte het allen zestienjarigen jongens in Hoorn om dien bout vast te
-houden zooals hij dat daareven had gedaan! Was er één bij, die hem
-aandurfde? Had hij Peer den Vos geen pak slaag gegeven als hij in z’n
-leven niet had gehad,—omdat hij (zonder het te vragen!) in de bijt was
-gaan visschen, die Peter Hajo in het ijs had gekapt? Peer den Vos, die
-wel een hoofd grooter was dan hij!
-
-’t Was een gemeene streek om hem als landkikker te laten rondspringen,
-hem, die, toen hij nauwelijks loopen kon, de touwen, die de
-binnenzeilende visschers zijn ouderen vrienden toewierpen, al met een
-echten zeemansknoop om de meerpalen sloeg; hem, die zich op z’n vijfde
-jaar stiekum in vaders botter had verscholen en mee ter haringvangst
-was gegaan!
-
-Hoe snakte hij er naar op zee te zwalken zonder een streepje land
-mijlen in den omtrek; hoe snakte hij er naar de wijde wereld te zien en
-met echte zeebeenen terug te komen en op te snijden net als die
-bruingebrande pikbroeken, die met Jan Pieterszoon Coen naar den Oost
-waren getogen en nu de waarheid spraken of logen, juist als het hun
-inviel, zonder dat een landrot zeggen kon: „Je zuigt uit je duim!”—De
-Oost....! daar was voorloopig heelemáál geen kans op. Misschien later,
-als hij eerst een paar reizen met een walvischvaarder had gemaakt; als
-het vel van zijn handen was gesprongen door het zout; als de traanlucht
-in z’n haar en in z’n kleeren hing,—misschien zouden ze hem dan willen
-meenemen. Jandosie! Peter Hajo zag een beeld opdoemen van bergen,
-fladderende papegaaien, dansende wilden, van apen, tijgers,
-krokodillen.....
-
-Weg was het beeld.
-
-Daar stond Peter Hajo, leerling in de hoefsmederij De IJzeren Man. Daar
-lag de bout, dien hij zoo meteen weer moest vasthouden; daar hing de
-balg..... Twee jaren nog zou hij tusschen grauwe wanden en smerige
-ruitjes den blaasbalg moeten trekken en bouten vasthouden. Twee jaren
-zou hij, in plaats van den zeewind, die hem het bloed deed bonzen,
-ijzerlucht en den stank van geschroeide paardehoeven moeten opsnuiven.
-Peter Hajo, „wilde” Hajo: een meeuw in een kooi, een haai in een
-boerensloot.....
-
-Stil! Wat hoorde hij daar? Buiten, op straat, kwam zingend een troepje
-jongens voorbij.
-
-
-    „Hou zee! Hou zee!
-    De wind blaast van de ree!
-    De wind blaast in de rokken!
-    Wie wil er thuis nog hokken?
-    Hou zee! Hou zee!”
-
-
-Peter Hajo wist, dat ze in de haven zouden gaan botkloppen. En hij?
-Hij.....!!
-
-
-
-Toen meester Wouter eenige oogenblikken later de smederij weer
-binnenkwam, zette hij groote oogen op.
-
-„Satansche jongen!” mompelde hij. Grimmig pakte hij den bout op; de
-hamer viel met het geweld van een donderslag op het gloeiende ijzer.
-
-Peter Hajo was verdwenen.
-
-
-
-
-
-
-
-
-EEN VECHTPARTIJ
-
-
-Buiten heerschte December.
-
-Onze jeugdige held trok de muts over de ooren, stak zijn handen en
-polsen in den zak, klemde de armen tegen het lijf en draafde zoo’n
-beetje, om warm te worden. In de zeventiende eeuw was een winter nog
-een winter!
-
-Spoedig had hij de zingende jongens in het oog. Daar had je „Lange
-Leen”, die natuurlijk weer de leider van den troep zou zijn. Peter Hajo
-zou hem, zoodra de gelegenheid zich voordeed, eens ongezouten
-aframmelen, want Leen keek altijd zoo minachtend op je neer en zou zich
-op den duur wat te veel gaan verbeelden.
-
-En dan was Padde er ook bij, die goeiige dikzak, die altijd met z’n
-oogjes knipte en nu natuurlijk weer de netten en den emmer dragen
-moest.
-
-Padde was Hajo’s schaduw; volgde hem bij al zijn schelmenstreken op den
-voet. Hij was het, die Hajo’s heldendaden ruchtbaar maakte en hem
-tegenover iedereen verdedigde, wanneer Hajo er zelf niet was om dat te
-doen. Honderdmaal was het gebeurd, dat Padde, die niet zoo hard kon
-loopen als de omstandigheden soms vereischten, in de vingers van een
-nijdigen boer of nachtwacht was terechtgekomen en Hajo dan den
-volgenden dag met bitter verwijt op zijn builen, schrammen en blauwe
-plekken wees.
-
-Maar als Hajo weer appelen ging „rapen” in den tuin van het Sinte
-Clarensklooster, was Padde bij hem en kroop hijgend en blazend over
-muurtjes en heggen, tot groot ongenoegen van zijn moeder, die hem
-daarna met haar groote, harde handen bont en blauw sloeg,—wanneer ze er
-niet te moe voor was. Want Padde had zeven jongere broertjes en
-zusjes.....
-
-„Hajo!” riep Padde verheugd, toen hij zijn held zag aankomen. „Ik
-dacht, dat je in De IJzeren Man stond!”
-
-„’t Werd me er te warm!” zei Hajo. „En Wouter was zoo aan het hameren,
-dat ik al maar door aan botkloppen moest denken. Waar gaan jullie het
-doen?”
-
-„In de Karperkuil”, was het antwoord.
-
-„Zou je ’t niet liever eens in moeders waschtobbe probeeren? Weet je,
-wáár bot zit? Tegen de Italiaansche Zeedijk aan!”
-
-„Juist!” bevestigde Padde.
-
-„Wel”, zei Lange Leen, „gaan jullie dan naar de Italiaansche Zeedijk.
-Geef die bijl hier, Padde. Wij gaan naar de Karperkuil.”
-
-Peter Hajo bleef rustig. „Van wie is die emmer?” vroeg hij.
-
-„Van mij”, zei Padde. „En dit eene net is ook van mij.”
-
-„Top. Leg de rest neer. Een bijl hebben we niet noodig, want ik heb er
-nog een bijt.”
-
-Padde ontdeed zich van twee netten, die hem nog over den schouder
-hingen, en gaf den bijl aan Langen Leen.
-
-„Laat ze maar loopen, jongens!” zei deze.
-
-„Wedden, dat er in de heele Karperkuil geen onnoozel botje zwemt?”
-vroeg Padde, terwijl hij met Hajo heenging.
-
-„Wacht even!” riepen toen Schouwen Doedes en nog een paar jongens. „Wij
-gaan ook mee!”
-
-„Als je ’t maar laat”, dreigde Hajo. „Nou heb ik jullie niet meer
-noodig.”
-
-Hajo en Padde liepen de Korenmarkt over en daarna de Veermanskade langs
-met haar hooge pakhuizen en deftige patricierswoningen. Juist wilden ze
-bij den Hoofdtoren rechts afslaan, den Italiaanschen Zeedijk op, toen
-een Friesche tjalk de haven kwam binnenzeilen. Haastig snelden ze toe
-om haar te helpen vastleggen. Het scheelde maar een haartje, of Padde
-werd door het touw in het water getrokken, wat hij nog slechts kon
-voorkomen door aan boord te springen, waar hij voor de voeten van een
-gezelschap deftige heeren terechtkwam. Verlegen krabbelde hij overeind.
-
-De heeren lachten en begaven zich aan wal. Hajo groette hen vol ontzag.
-
-„Wie waren dat?” vroeg hij aan schipper Blok, den eigenaar van de
-tjalk.
-
-„Wel”, zei Blok, „die met die baard, da’s schipper Bontekoe.”
-
-„Natuurlijk. Maar de anderen?”
-
-„Die bennen alle vijf van de Oost-Indische Compagnie. Die magere is uit
-Enkhuizen, en die dikke met z’n wijde handschoenen komt uit Zeeland. Ik
-heb ze met de Hoornsche Zon”, Blok wees op z’n tjalk, „naar Texel
-motten brengen en weer halen ook. Daar leit de Nieuw-Hoorn, weet je?”
-
-„De Nieuw-Hoorn?”
-
-„De schuit van schipper Bontekoe, die naar Oostinje gaat. Je zou ’m es
-moeten zien! Tweehonderd koppen aan boord!”
-
-Hajo keek peinzend de deftig gekleede heeren na, die juist een
-oogenblik stilstonden voor Bontekoe’s woonhuis op de Veermanskade.
-„Zeg, Blok”, vroeg hij, „wijs me nou eens, hoe groot de Nieuw-Hoorn
-is.”
-
-Blok trok een ernstig gezicht, spoog zoo er eens voor zich heen en mat
-met zijn oogen den grond af. „Zie je dat paaltje?”
-
-„Dat daar?”
-
-„Krek d’r naast. Zoo lang is-t-ie vast wel van ’t galjoen tot de
-spiegel.”
-
-„En ligt-ie goed, Blok?”
-
-„Zoo vast as ’n kanonnier!” En de schipper ging met zijn beide zoons de
-zeilen inrollen.
-
-Padde had er zwijgend bij staan luisteren, pakte nu zijn emmertje weer
-op, en de beide jongens vervolgden hun weg. „Die sprong in de tjalk
-viel niet mee!” verzekerde Padde. „’t Was wel drie el!”
-
-Maar Hajo gaf geen antwoord.
-
-Zoo kwamen de jongens op den Italiaanschen Zeedijk. Er lag een breede
-strook ijs.
-
-Plotseling bleef Hajo stilstaan. Padde schoot gedachteloos nog een
-eindje door. Toen hield hij stil en keek verbaasd om. De blik in Hajo’s
-oogen duidde op onweer.
-
-„Kijk eens, Padde”, zei Hajo langzaam en wees voor zich uit. „Wat zie
-je daar op het ijs?”
-
-„Hemeltje!” zei Padde, „daar is er een aan het botkloppen.”
-
-„Juist!” bevestigde Hajo. „Er is er een in mĳn bijt aan het botkloppen.
-Ken jij hem? Ik niet.”
-
-Padde begon opgewonden te blazen. „In onze bijt! Nee, wie het is, kan
-ik niet zien. Ik zie niet zoo goed als jij.” En Padde’s oogengeknip
-onderstreepte deze verklaring.
-
-„Kom mee”, beval Hajo.
-
-Padde stelde voor zichzelf vast, dat het weer een spannende middag kon
-worden.
-
-Samen stevenden ze op den roekeloozen botklopper af.
-
-Het was een netgekleede jongen, die, een emmertje naast zich, energiek
-met een bijl op het ijs klopte, ten einde de door de koude verdoofde
-bot te wekken en naar de bijt te lokken, waarin het verraderlijke net
-hing. De jongen was zoo in zijn werk verdiept, dat hij niet merkte wat
-hem boven het hoofd hing.
-
-Padde kon zijn verontwaardiging niet langer verkroppen: toen ze den
-dijk afgingen, rende hij op den ijverigen klopper toe. Maar vlak bij
-hem gekomen, had hij het ongeluk uit te glijden; hij plofte achterover
-op het ijs—dat weinig meegaf!—en richtte zich verbouwereerd overeind.
-
-De jongen keek op. Zijn ernstig gelaat nam een meewarige uitdrukking
-aan. „Ja, het ijs is hier glad”, zei hij.
-
-„Wat doe jij hier!” voer Padde uit, terwijl hij weer op zijn korte
-beentjes krabbelde.
-
-„Botkloppen”, antwoordde de jongen. „Heb je je bezeerd?”
-
-„Botkloppen?” schreeuwde Padde. „Ik zal je helpen!”
-
-De jongen keek Padde bevreemd aan. Toen zei hij: „Waar je nu staat is
-het niet meer noodig! De bot zal daar al wel erg geschrokken zijn.”
-
-Padde hapte naar adem. Daar hij de rechte woorden niet vond om zijn
-gemoed te luchten, trapte hij het emmertje om, dat bij den vreemden
-knaap stond. De bot sprong overal op het ijs rond.
-
-Toen tintelde er iets in de oogen van den onbekenden jongen. Hij sprong
-uit zijn knielende houding overeind met een snelheid, die door Padde
-half met jaloezie, half met schrik werd waargenomen, stelde zich
-vierkant voor zijn aanrander en zei kalm en vriendelijk: „Doe die bot
-weer in de emmer alsjeblieft.”
-
-„Ik zal jou in de emmer doen en in de bijt gooien!” beloofde Padde.
-
-„Dat is goed”, antwoordde de jongen. „Maar zoek eerst de bot bij
-mekaar. Een—twee.....”
-
-Toen kwam Hajo. „Halt! Laat m’n vrind met rust!”
-
-De jongen mat zijn nieuwen tegenstander van het hoofd tot de voeten,
-iets wat Hajo nooit goed zetten kon, vooral niet, wanneer hij, die het
-deed, er zoo keurig uitzag als deze onbekende jongen.
-
-„Goeie middag”, zei de vreemdeling vriendelijk.
-
-„Waar woon je?” klonk het grimmig uit Hajo’s mond.
-
-„Ik kom uit Alkmaar.”
-
-„Zoo, dus je wist niet, dat dit mijn bijt is.”
-
-„Jouw bijt??” vroeg de jongen. En onschuldig liet hij er op volgen: „En
-als het ijs nou weer smelt...., blijft de bijt dan van jou?”
-
-Dat was te veel. „Kom mee naar de dijk”, zei Hajo kortaf. „Ik wil met
-je vechten.”
-
-Padde glom van blijde verwachting. „Nou zul je eens wat beleven,
-mannetje!”
-
-De jongen luisterde er niet naar. „Ik ga met je mee”, zei hij tot Hajo.
-„Maar eerst moet die dikzak.....” En langzaam kwam hij op Padde af, die
-druk met z’n oogjes knipte. „Een—twee —dr.....!”
-
-„Zoek ze maar even bij mekaar, Padde”, zei Hajo.
-
-Toen bukte Padde zich. „Ik doe het, omdat ik gauw wil zien hoe jij ’m
-aframmelt, Hajo!” verklaarde hij.
-
-Peter Hajo en de nette, onbekende jongen begaven zich naar den dijk. En
-twintig passen achter hen aan volgde hijgend en blazend Padde, met aan
-een arm zijn eigen emmer en aan den anderen den emmer met bot.
-
-Zoo belandden ze op den verlaten dijk. Padde zette zijn leegen emmer
-omgekeerd neer en ging zitten.
-
-„Begin maar”, zei Padde.
-
-De twee doodsvijanden hadden zich tegenover elkaar gesteld. Hajo’s
-oogen fonkelden; zijn lenig lichaam kromde zich voor den sprong. De
-ander wachtte rechtop, met de rust van een beer, den aanval af.
-
-„Pak hem, Hajo!” riep Padde. „Met één douw leg je ’m.”
-
-Maar Hajo had Padde’s raad niet afgewacht: was toegesprongen.
-
-De onbekende jongen bleek even stevig als kalm te zijn: hij ving Hajo
-op, en deze had het alleen aan zijn weergalooze vlugheid te danken, dat
-hij niet werd neergedrukt.
-
-Padde was van opwinding van zijn emmertje gesprongen.
-
-„Je wint het, Hajo! Hij is zoo stijf als een stokvisch!”
-
-Maar „wilde” Hajo, de schrik van het vredige plaatsje Hoorn, had zijn
-man gevonden! Na een bangen, minutenlangen strijd stonden ze nog juist
-zoo als ze waren begonnen. Dat wil zeggen: Hajo nu rood als een
-gekookte kreeft, de onbekende jongen in het minst niet opgewonden.
-
-„Zoo schieten we niet op”, hijgde Hajo. „Laten we even rusten en dan
-weer beginnen.”
-
-De ander liet onmiddellijk zijn armen zinken. En terwijl Hajo zich
-amechtig op het emmertje zette, dat Padde hem eerbiedig afstond, liet
-de vreemde jongen een onderzoekenden blik over zijn kleeren gaan,
-klopte zich het zand van de broek.
-
-„Verduiveld jammer, dat je hem hebt losgelaten, Hajo”, meende Padde.
-„Binnen twee tellen had-ie op z’n rug gelegen!”
-
-„Hou je gezicht!” gromde Hajo.
-
-De jongen uit Alkmaar keek welwillend naar zijn tegenstander. „Ben je
-smid?” vroeg hij.
-
-Hajo veegde onwillekeurig met de mouw over zijn zwart gezicht. „Jij
-bent zeker pennelikker, hè, dat je je zoo opdirkt.”
-
-„Ik ben scheepsjongen”, was het antwoord.
-
-Dat werkte. Hajo sprong overeind. „Scheepsjongen?!”
-
-„Is het zoo gek, als iemand scheepsjongen is?” vroeg de ander verbaasd.
-
-Hajo maakte een onwillige beweging. „Ik zou het niet willen wezen!”
-schimpte hij, met iets weeks in zijn stem.
-
-„Waarom niet?”
-
-„Daarom niet!”
-
-„We hebben het hier best”, verklaarde Padde. „Hij wordt smid, en ik kom
-bij m’n oom in de bierbrouwerij, dan weet je wat je hebt. Speel jij
-maar voor aap op die smerige schuit van jou.”
-
-Hajo maakte zijn gezicht erg onverschillig. „Je bent zeker bij de
-walvischvaart, hè?”
-
-„Nee”, was het antwoord. „Ik ga met de Nieuw-Hoorn naar Oostinje.”
-
-„Dacht ik niet, dat je zoo’n peperdief was?” riep Padde.
-
-„Hoe..... hoe oud ben je?” vroeg Hajo.
-
-„Ik ben veertien.”
-
-„Veertien?! Wie..... wie heeft je aangenomen?”
-
-„Schipper Bontekoe zelf.”
-
-„Zoo”, schimpte Hajo. „Dan is je vader zeker zelf naar de schipper
-gegaan om voor zoontjelief een plaatsje te vragen?”
-
-De vreemde jongen keek even voor zich uit, den zeedijk af. „Ik heb mijn
-vader nooit gekend”, zei hij toen.
-
-Hajo werd vuurrood, wilde zich zelf wel een klap om de ooren geven.
-
-De jongen uit Alkmaar keek Hajo onderzoekend aan. Toen merkte hij op:
-„Jij zegt, dat je niet varen wilt. Maar je meent het niet.”
-
-„Welles”, gromde Hajo.
-
-„Maar waarom dan toch niet? Je ziet en hoort toch duizend dingen waar
-je anders nooit achter zou komen! En moeten we ons daarginds door de
-Spanjaarden en Portugeezen alles voor de neus laten wegkapen? Later
-word ik reeder en bouw schepen voor de groote vaart; ik wil.....!”
-
-Hajo sprong met een ruk overeind. Het hoofd afgewend, sloeg hij, zonder
-een woord te spreken, de richting van den Westerdijk in.....
-
-De toekomstige reeder keek hem stomverbaasd na.
-
-En Padde voer uit: „Hij heeft je toch gezegd, dat hij niet varen wil?
-Wat doe jij er dan aan een stuk over door te wauwelen? Of denk je, dat
-’t zoo lollig is die kletspraat aan te hooren, als je zelf in de
-smederij moet staan?” Hij pakte zijn emmer op en zei dreigend: „Wee je
-gebeente, als ik je wéér eens tegenkom!” En grommend en brommend
-sukkelde Padde achter Hajo aan.
-
-De onbekende jongen keek het tweetal even na. Een glimlach speelde om
-zijn lippen, toen hij zijn emmer beetpakte en den dijk opging, in de
-richting van de Veermanskade.....
-
-Hajo en Padde liepen den Westerdijk af, de poort door, daarna weer
-verder. Hajo voorop, Padde een halve schrede achter hem aan.
-
-Het was dien dag stil weer geweest, maar nu, tegen den avond stak de
-wind op.
-
-In Hajo’s binnenste stormde het. Padde wilde olie op de golven doen en
-begon te schelden op den onbekenden jongen. „Hij met z’n reederij! Met
-die schepen bedoelt hij zeker klompen met een mast er in!”
-
-Hajo antwoordde niet. Zijn grijze oogen tuurden ver voor zich uit, de
-zee over. Hij hoorde niet, wat Padde zei; hij zag de blanke, krijschend
-opvliegende meeuwen en ook de grijze kraaien niet, die krassend
-vluchtten op forschen wiekslag.
-
-Wat Hajo hoorde,—dat was de taal der zee! De zee sprak met Peter
-Hajo....., de zee, die lokte en bedwelmde, de zee, die zijn ziel
-verteren deed van onbevredigd verlangen. „Peter .....”, fluisterde de
-zee hem in het oor, „Peter....., Peter....., kom, Peter....., kom dan
-toch! Ik ben oneindig, Peter....., niemand kent me, Peter....., als je
-wist, Peter, wat voor verre, vreemde landen....., als je het geheim van
-den storm kende....., als je wist wat er schuilt in mijn peillooze
-diepten.....! Peter.....! Peter.....?!”
-
-Padde hijgde en blies en begon langzamer te loopen.
-
-Hajo merkte het, keerde zwijgend om. Nu ging het tegen den wind in;
-Hajo trok zich de muts van het hoofd, liet den zouten wind door zijn
-blonde haren vliegen.
-
-Padde waagde een nieuwe poging. „Laat die vent maar naar zee gaan! Wij
-hebben ’t hier best, hè, Hajo?” Maar toen hij geen antwoord kreeg, gaf
-hij het op.
-
-Zoo kwamen de jongens bij het vallen der duisternis weer de poort
-binnen. Hajo stevende in de richting van den Hoofdtoren.
-
-„Gaan we nog niet naar huis?” vroeg Padde.
-
-„Ga jij maar.”
-
-„Ik blijf bij je.”
-
-Bij den Hoofdtoren sloeg Hajo links om, de Veermanskade op, hield stil
-voor het woonhuis van schipper Bontekoe, stapte de stoep op, liet den
-zwaren klopper vallen.
-
-Sprakeloos bleef Padde staan.
-
-
-
-De dienstbode deed open, keek wantrouwend naar den wel onverwachten,
-maar haar lang niet onbekenden gast.
-
-„Is de schipper thuis?” vroeg Hajo. „Ik wil hem spreken.”
-
-„Jij??” vroeg de dienstbode.
-
-Padde vond zijn spraak terug. „Laat hem binnen!” schreeuwde hij. „Als
-je niet wil, dat ik morgen je emmers wéér omtrap!”
-
-„Stil, Padde!” zei Hajo. En tegen de dienstbode: „Zeg den schipper, dat
-ik mee naar den Oost wil. Toe, alsjeblieft.....”
-
-De dienstbode bleek een week hart te hebben. Ze was zoojuist van plan
-geweest de deur voor Hajo’s neus dicht te gooien, maar nu weifelde ze
-een oogenblik. „Mee naar den Oost?? Jij mee naar den Oost??”
-
-Toen riep van boven uit het huis een jongensstem: „Laat hem binnen,
-Aagje!”
-
-Hajo voer een rilling door het lichaam. Die stem..... was dat
-niet.....?!
-
-Hij werd binnengelaten. Maar toen hij zijn klompen buiten had neergezet
-en op zijn kousen op den dikken vloermat stond van het deftige portaal
-met z’n koperen luchter, was het tot Hajo’s begrip doorgedrongen, dat
-zijn laatste kans verkeken was. De jongen, met wien hij had gevochten,
-woonde hier in huis!
-
-
-
-Ook Padde, daarbuiten, had de stem herkend. Hij schold en tierde, dat
-het een aard had, en wachtte op het oogenblik, dat Hajo de deur zou
-worden uitgegooid. Toen dat niet gebeurde, ging Padde verbaasd op de
-stoep zitten en mijmerde wat voor zich heen.
-
-Het was stil op straat en volslagen donker geworden. Het licht van de
-huizen aan de overzijde der kade spiegelde zich zacht glanzend in het
-ijs; Padde kon aan den ganschen hemel geen enkel sterretje ontdekken.
-In de verte jankte ergens een hond; een schaatser kwam,
-kritsch-kratsch, de gracht af en..... Hé, was dat daarbinnen de stem
-van schipper Bontekoe niet?
-
-Weg was de stem weer. „Arme Hajo”, dacht Padde. „Arme vriend Hajo!”
-Maar die jongen uit Alkmaar kreeg van Padde op z’n ziel, papperlepap,
-dat stond vast!—Wat woei hier een tocht! Weer huilde de hond, nu veel
-dichterbij. Het lang aangehouden gejammer scheen eindeloos in den
-stillen, donkeren winteravond. Padde huiverde.
-
-Hoe laat zou het eigenlijk al zijn? Hij kon op z’n vingers natellen,
-dat hij laat genoeg zou thuiskomen om een pak slaag van zijn moeder op
-te loopen. „Ik heb het verdiend”, bekende hij zichzelf met een zucht.
-„Ze slaat hard, maar ze heeft groot gelijk, dat ze me slaat. Laten
-andere jongens hun moeder ook met eten wachten? Zou Harmen Lijsjens het
-doen? Of Thijs Veermanszoon, of Klaas van de Lage Dijk? Neen, nietwaar?
-En Hein van het Hazenpad? Zou Hein van het Hazenpad ooit wel eens een
-broek hebben gescheurd, behalve dan die keer, dat hij van Hajo een pak
-rammel heeft gekregen? Ik durf wedden, dat zijn moeder niets dan
-plezier van hem beleeft.—Zou ik naar huis gaan?”
-
-Padde richtte zich vastbesloten op. Maar mismoedig plofte hij weer
-neer. „’t Gaat niet”, zuchtte hij. „Zie je, zoo ben ik nou. Ik kan zoo
-moeilijk naar huis, als ik een vrind heb. Dat is bij vader net zoo, en
-daarom loopt hij van de eene kroeg naar de andere, en moeder zal wel
-denken: Padde? Padde gaat dezelfde kant op.”
-
-Een magere keeshond kwam de kade afdrentelen. Padde riep hem bij zich
-en streelde hem den kop. „Ben jij die muzikant van daareven? Je hebt
-heel mooi gezongen, hoor! Als ik wat voor je had, zou ik je ’t geven.”
-
-De hond likte zijn hand en besnuffelde zijn broekzak.
-
-„Drommels”, zeide Padde. „Dat is waar ook; jij hebt toch een echte
-hondenneus, beestje!” En hij diepte uit zijn zak een stuk brood op.
-„Kun je mooi zitten?”
-
-Zenuwachtig blaffend sprong het dier om Padde’s hooggeheven hand.
-
-„Luister dan tenminste even, Keesje! Kijk, voor dit stuk brood heeft
-m’n moeder moeten werken, weet je? Dat kan jou niet schelen, hè? Jij
-denkt: brood is brood en..... hap!—Laat me uitspreken, Keesje. Als ik
-groot ben, zie je, als ik in de bierbrouwerij ben van m’n oom,—nog even
-geduld!—dan wil ik—stil!—dan wil ik hard werken, om m’n moeder zooveel
-brood te kunnen geven..... als ze maar hebben wil! Ziezoo, daar is je
-brood!” En Padde zag toe hoe de keeshond het brood in een ommezien
-verwerkte. „Je hebt het eten nog niet verleerd”, zei hij, „al lijkt het
-me, dat je het niet vaak doet.”
-
-Padde richtte het hoofd op, toen hij in de richting van de herberg: De
-Drĳ Coninghen het lallend gezang van een paar dronken mannen vernam.
-Een traan welde in zijn oogen op. „Dag, Hajo”, zei hij zachtjens, „Dag,
-beste vriend, Hajo!” En tegen den hond, die zich bibberend tegen zijn
-dijen had gevleid: „Ik moet weg, Keesje. Vader komt thuis. Maar als hij
-m’n moeder of m’n zusjes en broertjes wil slaan, krijgt hij met mij te
-doen. Dat..... dat verzeker ik je.”
-
-Padde stond op, liet zich door den keeshond een pootje geven en spoedde
-zich langs de donkere straten naar huis.....
-
-
-
-
-
-
-
-
-SCHIPPER BONTEKOE
-
-
-Van terugkeeren was geen sprake meer: Hajo zat in de val. De dienstbode
-leidde hem door een breede, donkere gang in een deftige kamer. Daar
-moest hij maar wachten. En Hajo wachtte in het zweet zijns aanschijns.
-Hij keek vol ontzag naar de zware, gladgewreven eikenhouten meubelen;
-naar het glimmend gepoetste koper bij de indrukwekkende schouw; naar de
-in gouden lijsten gevatte teekeningen van schepen, waarbij er ook waren
-als een visch in mootjes gesneden, zoodat je er binnen in kon kijken;
-naar de zwaar fluweelen overgordijnen, en naar het fraaie tapijt dat
-brandde onder zijn sokken. „Wat moet jij hier, indringer!” riep alles
-hem toe. „Raak ons niet aan: je zou ons smerig maken. En wat ruik je
-naar paardehoeven!” De groote spiegel aan den wand lispelde hem in het
-oor: „Had jij je haren niet er eens kunnen kammen? Wat zie je er vies
-en zwart uit!”
-
-Hajo begon zich met de mouw van zijn jas aan een reinigingsproef te
-onderwerpen—zonder gunstigen uitslag. De mouw was ook zwart.
-
-Zou hij stilletjes wegloopen? De gang door en dan vlug de deur uit?
-Maar hij verwierp het plan even snel als het was opgekomen: men zou
-denken, dat hij iets had gestolen, en hem naloopen en roepen: „Houdt
-den dief!” Het bloed steeg Hajo naar de wangen.
-
-Hajo zat in de val. Hopeloos. Zoometeen zou de schipper
-binnenkomen—Hajo zag zijn statige figuur al!—en zeggen: „Jij, smerig
-manneke, jij wou mij spreken?? Jij, kwajongen, wou den gezagvoerder van
-de Nieuw-Hoorn spreken?! Pak je weg, galgebrok! Ik heb zoo juist het
-een en ander over je gehoord! ’t Is fraai, hoor!”
-
-En wat zou hij moeten antwoorden? „Schipper, hij vischte in mijn bijt?”
-De deur uit jagen liet hij zich niet! Hij zou op z’n dooie gemak de
-gang doorloopen en buiten z’n klompen aantrekken of er niets was
-gebeurd.
-
-Zou de schipper nog lang wegblijven? Hajo haalde diep adem. Hoe kwam
-het, dat hij zoo benauwd was? Z’n heele lichaam kriebelde,—natuurlijk
-omdat hij nog warm was van dat onzinnige sjouwen! Wat zou hij zeggen
-als de schipper binnenkwam? „Goeien avond, schipper?” Zoo, zonder erg?
-Hajo kromp even ineen, toen hij weer een blik in den spiegel wierp. ’t
-Was erbarmelijk zooals hij er uitzag. Van den anderen kant scheen de
-monsterachtig groote linnenkast voorover te willen vallen om hem te
-verpletteren.
-
-Arme Peter Hajo! Hij had wel kunnen grienen. Hij en grienen!
-
-Toen naderde buiten in de gang een zware tred. De deur opende zich:
-schipper Willem IJsbrantsz Bontekoe, gezagvoerder van den
-Oostinje-vaarder Nieuw-Hoorn, kwam het vertrek binnen.....
-
-„Goeien avond, jongeman!” zei de schipper vriendelijk. „Ik hoor, dat je
-me wat te vragen hebt?”
-
-Die vriendelijkheid was erger dan een pak slaag. Alles duizelde om
-Peter Hajo. Wat was dat nu? De schipper zette hem niet de deur uit?
-Stond hem zelfs welwillend te woord? Of school er een adder in het
-gras? Onmogelijk! In de klare oogen van den zeeman vond hij niets, dat
-op dubbelzinnigheid duidde.
-
-„Schipper”, stamelde hij, „schipper..... ik zou..... ik wil.....
-ik.....”
-
-Een glimlach verscheen op het gebruinde gelaat van den grooten man. „Ik
-had uit een verhaal van mijn neef opgemaakt, dat je vrij welbespraakt
-was”, zei hij.
-
-Daar had je het! Dus toch! Hajo’s kin beefde. Maar hij zei geen woord.
-
-De schipper kreeg medelijden. „Wel”, zei hij, „dan zal ik het woord
-maar doen. ’t Is goed. Je gaat mee.”
-
-„Mee.....?” stotterde Hajo, die het laatste stukje grond onder de
-voeten verloor.
-
-„Mee naar den Oost”, zei de schipper. „Met de Nieuw-Hoorn.”
-
-Hajo begon te trillen als een riet. „Nieuw-Hoorn.....” stamelde hij.
-„Oost.....?!”
-
-„Precies”, zei de schipper glimlachend. „Je schijnt me vlug van begrip.
-En ik hoor van mijn neef, dat je een paar stevige knuisten hebt en je
-de kaas niet van je brood laat eten. Dat zijn eigenschappen, die ik bij
-m’n volk noodig heb.”
-
-„Schipper!!” En Hajo maakte een beweging om Bontekoe’s handen te
-grijpen.
-
-Deze werd even verrast door zijn uitbarsting. „Wil je zóó graag mee?”
-
-Toen gebeurde iets wat Hajo in geen jaren overkomen was: Hajo griende.
-
-„Zoo-zoo”, zei schipper Bontekoe. „Je heet Hajo, hè?”
-
-„Jawel, schipper. Peter Hajo.”
-
-„Zoon van Harmen Hajo?”
-
-„Jawel, schipper. Maar vader is.....”
-
-„Ik weet het”, zei schipper Bontekoe. „Diezelfde nacht zijn er nog drie
-andere botters vergaan.” Hij zweeg een oogenblik en zei toen langzaam,
-zonder Hajo aan te zien: „Jouw vader, Peter Hajo, was een wakker man.
-Ik verwacht van zijn zoon hetzelfde.” Toen vroeg hij plots: „Je moeder
-vindt het toch wel goed, dat.....”
-
-„O, die vindt het best, schipper!”
-
-„Wat vindt die best? Dat je haar verlaat? Dat je weggaat?”
-
-„Ja zeker, schipper!”
-
-Bontekoe kon een glimlach niet onderdrukken.
-
-Maar zijn gelaat stond weer ernstig, toen hij vroeg: „Wat was je aan
-den wal, Peter Hajo?”
-
-„Smidsknecht, schipper.”
-
-„Tevoren nog wel eens wat anders gedaan?”
-
-„Jawel, schipper. Drogistenjongen in De Gouden Gaper.”
-
-„Beviel je dat niet?”
-
-„Nee, schipper.” En Hajo kneep het er angstig uit: „’k Ben er
-weggestuurd, schipper.....”
-
-„Zóó?? Hoe kwam dat zoo?”
-
-Hajo beet zich op de lippen. Hij kon den schipper toch niet zeggen, dat
-hij zoethout had gesnoept en de kat van den ouden drogist pillen had
-ingegeven om haar het muizenvangen te leeren?
-
-De schipper wilde hem helpen. „Ben je nog wel eens in een ander vak
-geweest?”
-
-„Jawel, schipper!” zei Hajo, blij, dat hij uit den brand was.
-„Loodgieter.”
-
-Bontekoe zette groote oogen op. „En..... eh..... dáárvoor?”
-
-„Metselaar, schipper.”
-
-„En tevoren??”
-
-Hajo moest even nadenken. „Ik geloof.....”
-
-„Breek je hoofd maar niet, Peter Hajo. Ik zie wel, dat je al heel wat
-hebt meegemaakt. Overal weggestuurd?”
-
-Hajo knikte. Met oogen, waarin de angst te lezen stond, volgde hij den
-schipper, die in gedachten verzonken het vertrek op en neer stapte.
-„Schipper”, kreunde Hajo, „ik zal..... ik wil..... ik beloof.....”
-
-Met een ruk keerde Bontekoe zich om en keek Hajo recht in het gelaat.
-Hajo voelde, dat die oogen dwars door z’n baadje heenzagen. En juist
-daarom doorstond hij den blik.
-
-„Luister, Peter Hajo”, zei de schipper. „Als je moeder geen bezwaren
-heeft, meld je dan morgen bij schipper Blok in de Jeroensteeg en zeg
-hem, dat je overmorgen met de Hoornsche Zon meegaat naar Texel, waar de
-Nieuw-Hoorn op goeden wind wacht.”
-
-„Jawel, schipper.....!!” Het klonk als een juichkreet. En met zijn
-roetknuisten veegde Hajo zich haastig over het gelaat, dat straalde van
-onmetelijk geluk..... en blonk van tranenvocht.
-
-„Doe dat niet”, raadde Bontekoe. „Je zult er heelemaal als een Moriaan
-gaan uitzien.”
-
-Hajo trok snel, als op heeterdaad betrapt, de vuisten weg. „Schipper,
-ik zal altijd.....”
-
-„Daar twijfel ik niet aan, Peter Hajo. Kwajongens zijn goed voor de
-wal; op een Oostinjevaarder hebben we mannen noodig. Als je moeder geen
-bezwaren maakt, sta je van morgen af op mijn scheepslijst. Denk er om,
-dat van de bemanning van de Nieuw-Hoorn geen kwaad woord gezegd mag
-kunnen worden, en dat in de groote mast een vlag wappert, die we
-tegenover de heele wereld moeten hooghouden. Verstaan?”
-
-„Verstaan, schipper”... Verdikkoppe, dat kwam er kranig uit!
-
-En toen een groot oogenblik: schipper Bontekoe, gezagvoerder van de
-Nieuw-Hoorn, stak den scheepsjongen Peter Hajo de hand toe. Hajo voelde
-het door al zijn leden trillen. De hand van zijn schipper!
-
-
-
-Bij de voordeur, in de gang, wachtte hem de jongen, die vanmiddag in
-zijn bijt had gevischt. „Ik heet Rolf”, zei deze. „We moeten maar goeie
-vrinden worden, want aan boord is mijn oom niet mijn oom, maar de
-schipper, en ik scheepsjongen; dat snap je!”
-
-„Ben je dan niet nijdig op me?” stamelde Hajo.
-
-„Nijdig??” vroeg Rolf. En zijn gelaat stond ernstig als altijd, toen
-hij er op liet volgen: „Dacht je dan, dat ik er jou in had laten
-visschen, als ’t mijn bijt was geweest?”
-
-
-
-
-
-
-
-
-MOEDER
-
-
-In het kleine, armoedige huisje in de Bagijnesteeg wachtte Peter’s
-moeder.
-
-Drie jaar geleden, in de nog in aller geheugen levende najaarsstormen
-van het jaar 1615, was de botter van haar man vergaan, en Peter’s vader
-en oom waren verdronken. Vrouw Hajo bleef met vier kinderen achter:
-Peter, twee meisjes, Antje en Maartje, nu twaalf en tien jaar oud, en
-Doris, die destijds nauwlijks loopen kon. Het was voor de
-zwaargetroffen weduwe een heele taak om, naast haar dagelijksch werk in
-huis, met naaien genoeg te verdienen om zich en haar kinderen te kunnen
-voeden en kleeden. Maar ze sloeg er zich door.
-
-Een groote zorg was het voor haar daarenboven, dat haar oudste jongen
-voor galg en rad dreigde op te groeien. Peter haalde van den vroegen
-morgen tot den laten avond kattekwaad uit; dagelijks kwamen klachten
-binnen, dat hij de heele buurt onveilig maakte. Haar man was de
-goedheid zelf geweest en kwam er niet gauw toe zijn kinderen te slaan,
-maar Peter had er hem verscheidene malen toe gebracht.
-
-Op zijn twaalfde jaar had Peter den wensch te kennen gegeven om te gaan
-varen. Van dien dag af had zijn moeder in ’t geheel geen rustig
-oogenblik meer. Ze trachtte op alle manieren hem in iets anders plezier
-te doen krijgen. Hij kwam eerst bij een schoenmaker in de leer, waar
-hij het drie volle weken uithield. Toen werd hij weggestuurd. Een
-leerlooier ontfermde zich over hem, maar werd er slecht voor beloond:
-den tweeden dag poetste Peter de plaat, omdat hij den stank van de
-looierij niet prettig vond. De leerlooier wilde evenmin Peter terugzien
-als Peter den leerlooier, en onze vriend belandde bij een slager. De
-eerste dagen, toen hij alleen maar vleesch behoefde rond te brengen,
-was alles botertje tot den boom: Peter zwierf met zijn vleeschmand aan
-den arm urenlang de haven rond. Toen kwam de dag, dat hij voor de
-eerste maal zou helpen bij het slachten van een koe. Onze Peter hield
-zich goed, maar toen het bloedige werk was afgeloopen, sloop hij met
-een kwaad geweten door sloppen en stegen naar huis. ’s Nachts deed hij
-geen oog dicht en den volgenden morgen weigerde hij kort en goed, weer
-naar de slagerij te gaan.
-
-De bokkingrookerij volgde. Peter verklaarde, als hij daar bleef, zelf
-tot een bokking te zullen worden gerookt en liep weg.
-
-Ook voor timmerman bleek hij niet in de wieg te zijn gelegd, evenmin
-voor metselaar, loodgieter of drogist. Eindelijk kwam hij in de
-smederij van meester Wouter. Daar was hij nu al een half jaar!
-
-Zijn moeder, die zich al met de gedachte verzoend had, dat haar Peter
-naar zee zou gaan—op het land wilde hij immers niet deugen?—voelde haar
-hoop weer opleven. Zou het nu eindelijk goed gaan? Haar zorgen bleven
-talrijk genoeg: Peter scheurde op onverklaarbare wijze zijn kleeren tot
-zelfs zijn muts toe, brak elk oogenblik wat en bezorgde haar
-doorloopend onrust, maar dat alles vergaf ze hem graag, wanneer hij nu
-maar eindelijk eenig blijk gaf, een bruikbaar mensch te willen worden.
-
-Was Peter Hajo ineens veranderd? Allerminst. De zaak lag eenvoudig zoo,
-dat de smederij hem van alle bedrijven op het land het minst afstootte
-en hij besloten had het zoo lang te harden, tot zich een gelegenheid
-zou voordoen het ruime sop te kiezen.
-
-Nu en dan had Peter Hajo zelfs wel schik aan het smidsbedrijf! Hij kon
-bij het balgtrekken de heele wereld vergeten, wanneer hij in de
-rossig-blauwe, onrustig lekkende vlammen tuurde, die tegen de piepende,
-krakende, knetterend barstende houtblokken een grimmigen veldtocht
-voerden. Steeds sneller trok Hajo den balg aan; steeds wilder dansten
-de lange vuurduivels. Ze grepen het weerlooze hout van alle kanten aan,
-omslopen het, wrongen zich listig met hun lenige lichamen tusschen de
-spleten door en staken honend de tongen uit, wanneer hun list gelukt
-was. Bezijden het tochtgat, waarboven de groote helroode vlammen
-oplaaiden, speelden kleine, blauwe duiveltjes krijgertje op zwarte,
-verkoolde lijken. Hajo was als in boeien geslagen. Dat leger roodrokken
-behoorde hem toe; hij kon ze tot dolle driestheid aanvuren; op zijn
-bevel bestegen ze hun rossen en vielen loeiend aan, klauterden over de
-muren van hout en grepen den ijzeren bout bij de keel, die star,
-onwrikbaar hun dollen aanval wachtte. Maar zie, daar begon de bout al
-te gloeien, meester Wouter legde hem op het aanbeeld, hief den hamer
-op; met een donderslag kwam het stalen blok neer; de vonken spatten uit
-den bout. Sa! Hou vast! Boem! Hoor het dreunen! Zoo werd de bout
-overwonnen.
-
-En dan van den zomer! Toen de boeren met hun jonge paarden waren
-gekomen, die voor het eerst beslagen zouden worden! Sapperloot, daar
-moesten de beestjes niets van hebben. En wat een wonder! Peter Hajo zou
-zich ook niet laten welgevallen, dat men hem van die gloeiende ijzers
-aanspijkerde. Ze beten en sloegen—je moest op je tellen passen!
-
-Als de boer, wien het paard behoorde, naar de markt was en baas Wouter
-even den rug had gekeerd, maakte Hajo van de gelegenheid gebruik om,
-floep! met een fikschen sprong op den paardenrug te wippen. Dan kwam
-het op vasthouden aan! Hajo greep met z’n vuisten in de manen, trok de
-beenen naar achter om niet gebeten te worden, en dan .. dan schaterde
-hij het uit. „Zie, dat je me er afkrijgt!” Ha-ha-ha! Hij lag maar zóó
-niet op den grond! Sapperdekriek: als hij zat, zat hij ook!
-
-
-
-Maar Peter Hajo’s moeder lachte niet dien avond, dat ze op haar oudsten
-zoon wachtte. Een uur geleden was de hoefsmidsvrouw uit De Ĳzeren Man
-bij haar geweest en had met haar schelle stem gezegd: „Al is m’n man
-dan een sul, ik ben het niet! Ik zal er voor zorgen, dat die strop van
-een jongen niet weer over m’n drempel komt! Nu is het met m’n goedheid
-afgeloopen!”
-
-Peter’s moeder had niets geantwoord.....
-
-Zwijgend was er gegeten; moeders gedruktheid werkte terug op de
-kinderen.
-
-Toen Antje, Maartje en Doris naar bed waren, was moeder met haar
-naaiwerk bij den haard gaan zitten. Ze zei tegen zichzelf, dat ze heel
-boos was op haar Peter, omdat hij van zijn werk was weggeloopen en zich
-zoo weinig aan zijn moeder stoorde, dat hij met eten niet thuis kwam en
-haar liet wachten, avond aan avond, terwijl hij kattekwaad uithaalde.
-Ze zou hem vragen, of zij het aan hem verdiend had, dat hij haar leven
-zoo vergalde, en of hij ook wist hoe vader op dit oogenblik wel over
-hem zou denken.
-
-Zou het wat helpen? Peter was licht ontroerd; ze wist, dat hij ondanks
-alles zielsveel van zijn moeder hield en geheel te goeder trouw
-beterschap zou beloven. Maar zou hij zijn belofte kunnen houden? Zou
-hij—aangenomen, dat baas Wouter hem toch nog weer bij zich nam—over een
-week niet opnieuw wegloopen?
-
-„De zee zit hem in het hoofd”, zuchtte ze. De zee—dat zou tenslotte
-toch nog het eenige zijn. Daar kon hij niet wegloopen als het hem in
-den zin kwam; daar heerschte onverbiddelijk strenge tucht; daar zou
-zijn teugellooze zin tot avonturen bevrediging vinden. Maar dat had nog
-den tijd. Welke schipper zou een veertienjarigen jongen aannemen?
-
-En dan.....! Peter’s moeder beet zich op de lippen, naaide met bevende
-handen verder.
-
-Buiten sloeg de torenklok. Zeven uur al! Waar zou hij toch zoo lang
-blijven? Haar „boosheid” maakte plaats voor onrust. Groote God, hij zou
-toch niet onder het ijs liggen?!—Dwaasheid! Was het niet honderdmaal
-gebeurd, dat hij haar had laten wachten?—Maar de gedachte liet haar
-niet los en folterde haar. Tenslotte werd ze zoo onrustig en
-opgewonden, dat ze haar werk terzijde moest leggen.
-
-Ze wachtte en wachtte.....
-
-Zou ze eens in de steeg gaan zien of hij er aankwam? Ze stond op. Wel,
-als ze nu toch ging kijken, kon ze meteen wel even een doek omslaan en
-naar de haven doorloopen. Haar besluit was genomen. Maar toen ze
-opstond, meende ze ineens..... Snel keerde ze op haar schreden terug,
-ging weer zitten, nam haar naaiwerk op en deed alsof ze heelemaal niet
-had willen uitkijken. Ziezoo, nu zou ze nog ééns probeeren..... Met
-kloppend hart zat ze in haar stoel, gebogen over haar werk.
-
-Toen werd de deur opengerukt; haar jongen stortte naar binnen, wierp
-zich in haar armen en snikte: „Moeder! Moeder! Ik ga naar zee!!”
-
-Dat werkte! Peters moeder werd er heelemaal bleek van. Ze klemde haar
-armen om zijn hoofd en overdekte het met kussen. „M’n jongen! Mijn
-jongen! Hoe is..... is dat zoo op eens.....”
-
-„Schipper Bontekoe..... Nieuw-Hoorn..... Texel..... Oostinje.....”
-bracht Peter er uit. „Ik zal alles vertellen!”
-
-„Goed, m’n jongen”, zei moeder. En terwijl ze met groote oogen staarde
-naar de buitendeur, die nog wijd openstond, herhaalde ze toonloos: „Dat
-is goed.....—Doe nu de deur dicht, Peter.”
-
-En ze liet Peter’s hoofd los en wankelde naar de kast, waar zijn koud
-geworden eten te wachten stond.
-
-
-
-
-
-
-
-
-HET GROOTE AFSCHEID
-
-
-Reeds vroeg in den volgenden morgen klopte Padde tegen de ruitjes van
-het kleine huisje in de Bagijnesteeg. Hajo deed hem open en bazuinde
-zijn vriend het groote nieuws tegemoet.
-
-Padde sloeg er haast van achterover. „Heere m’n tijd, hoe moet het nou
-met mij?”
-
-„Vraag of je ook mee mag”, stelde Hajo weifelend voor.
-
-„Ik mee??” riep Padde. „Denk je dan, dat ik mee wil?! Ik ga toch in de
-bierbrouwerij van m’n oom? Dan weet je wat je hebt!”
-
-Hajo vertelde alles, wat zich had afgespeeld, sinds hij Padde had
-verlaten. „En morgen ga ik met de Hoornsche Zon naar Texel, Padde!”
-
-„Onmogelijk!” riep Padde ontzet uit. „Ze zullen een dagje moeten
-wachten!”
-
-„Waarom is het onmogelijk?” vroeg Hajo.
-
-„Waarom??” Padde spalkte zijn oogjes open. „Je moeder moet toch een
-uitzet naaien, en je moet hier ook nog van de heele stad afscheid
-nemen!”
-
-„M’n moeder is vannacht aan m’n uitzet begonnen”, zei Hajo. „En dat
-afscheidnemen in de stad is binnen een uur bekeken.”
-
-„Dat zal je niet meevallen!” verzekerde Padde. „Vooruit, trek je
-klompen aan: we beginnen dadelijk!” En hij ging op zijn vingers
-natellen, van wie Hajo zoo al afscheid zou moeten nemen.
-
-„Ik moet ook even naar schipper Blok, om te zeggen.....”
-
-„Groote Genade!” stamelde Padde. „Ik heb al zeven-en-dertig menschen,
-waar je heen moet! Ben je klaar?”
-
-„Ik kom!” Hajo ging naar de achterkamer, waar moeder druk met naaiwerk
-bezig was. Hij kuste haar innig en ging met Padde mee.
-
-„Luister goed”, zei Padde. „Ik heb altijd gedaan wat jij wou, en daar
-heb ik geen spijt van. Maar vandaag ben ik de baas. Jij bent veel te
-veel van streek om zelf alles te regelen. Ik ben kalm, dat zie je wel,
-dat ik kalm ben, en daarom zal ik het doen. Ik zou voor geen schelling
-willen, dat je er met afscheid nemen eentje oversloeg, en ik later de
-praatjes moest hooren.”
-
-Hajo liet zich, voor het eerst in zijn leven, door Padde leiden. Zijn
-oogen straalden het overgroote geluk uit, dat zoo onverwacht op hem was
-neergedaald.
-
-„Naar baas Wouter!” beval Padde. En hij sloeg de richting van de
-smederij in.
-
-„’t Is niet goed met de baas”, stelde Hajo vast, toen hij den
-korzeligen hamerslag vernam, waarin niets van het blijde rythme lag,
-dat het hebben kon, wanneer de baas in een goeie bui was.
-
-„Hij zal van z’n lieve Leentje wel weer eens op z’n tabernakel hebben
-gekregen”, meende Padde. Hij opende de deur der smederij, stapte naar
-binnen. „Morgen, Wouter! We komen afscheid nemen!”
-
-Meester Wouter liet den hamer zinken. „Satansche jongen!” was al wat
-hij zei.
-
-„Wees niet boos op me, baas, dat ik gisteren.....”
-
-„Hij gaat naar den Oost”, zei Padde. „’t Is de vraag of hij ooit zal
-terugkomen.”
-
-„Naar den Oost?” vroeg Wouter, plots met een trilling in zijn stem.
-„Jij, Hajo?”
-
-„Ja, baas.”
-
-„Met de Nieuw-Hoorn!” zei Padde. „Heb je geen oude kist, Wouter? Om als
-scheepskist te gebruiken, zie je? Daarvoor zijn we gekomen.”
-
-Wouter had Hajo zijn zwarten smidsknuist toegestoken. „Ik ben niet
-boos, hoor! Waarachtig niet! Wil je wel gelooven..... hm! En een kist
-heb ik ook wel voor je. Waarachtig wel! Ik zal er banden omslaan, dan
-kan-ie tegen een stootje.”
-
-„Zou je over de hoeken ook geen plaatjes leggen?” stelde Padde voor.
-
-„Komt in orde”, zei baas Wouter.
-
-Hajo wilde hem bedanken. „Baas, ik......”
-
-„Sssst!” gromde Wouter. „Schreeuw niet zoo! Als m’n vrouw het
-hoorde..... nou, dan waaide er wat voor je!—Zeg... eh, als jullie de
-kist straks komt halen, loop dan achterom en niet langs de voordeur. ’t
-Is maar, zie je.....”
-
-Padde knipte met z’n oogjes. „Gesnapt, Wouter. Als ze ons met die kist
-zag loopen..... nou, dan waaide er wat voor je hè?”
-
-„’t Is alleen om de stoep”, gromde Wouter. „Die wordt zoo smerig van al
-dat geloop.”
-
-De knapen gingen heen. En de voor zijn stoep zoo bezorgde smid oogde
-het tweetal na. Toen dwaalde zijn blik even door de leege werkplaats en
-hechtte zich op de verlaten plaats onder den blaasbalg. „Satansche
-jongen!” mompelde hij. Hij snoof even, veegde zich over de wangen, hief
-grimmig den hamer op en liet de smidse dreunen.
-
-„Naar schipper Blok”, beval Padde.
-
-Ze liepen langs het raadhuis, den Rooden Steen over, lieten de Waag
-links liggen en gingen het Groote Oost af. Het was nog niet heelemaal
-licht; de straten waren leeg, op een enkele melk- of turfkar na.
-
-Zoo kwamen ze in de Jeroensteeg bij schipper Blok’s bescheiden woning
-aan. Padde liet met een gewichtig gebaar den klopper vallen.
-
-Er werd niet opengedaan.
-
-„Daar kon hij nog wel eens spijt van hebben!” meende Padde. „Een van de
-manschappen van de Nieuw-Hoorn in de kou te laten wachten!” Hij wilde
-met den klopper juist een roffel slaan, toen er een knip werd
-weggeschoven, de deur half geopend, en door den kier een hand met een
-melkkan verscheen. „Vier maatjes, Kobus”, klonk een vrouwenstem.
-
-„Knap maar!” gromde Padde en trok Hajo weer mee. „Kom, dan gaan we nu
-maar eerst naar Truitje Cannegieter. Daar zijn ze al lang op, want haar
-vader moet om zes uur op het werk zijn. Meisjes zijn geweldig op
-afscheidnemen gesteld!”
-
-Truitje Cannegieter woonde in de Leliestraat. De jongens moesten dus
-weer dwars de stad door, langs het Gouw en dan de Turfhaven over.
-
-Truitje, een lichtblond, blozend meiske met een kort, rood lijfje en
-een blauw baaien rok, was al ijverig bezig het straatje voor de
-huisdeur te schrobben. „Zoo!” riep ze vroolijk, toen ze het
-onafscheidelijk tweetal zag naderen. „Waar gaan jullie naar toe?”
-
-„Naar Oostinje”, zei Padde. „Nou ja: ik natuurlijk niet. Ik kom in de
-bierbrouwerij van m’n oom, dan weet je wat je hebt. Maar Hajo gaat met
-de Nieuw-Hoorn mee. Tegen de wilden vechten.”
-
-„Oh!” riep Truitje. „Is het heusch? En breng je een aapje voor me mee?”
-
-„Je krijgt een papegaai”, beloofde Padde.
-
-„Als ik er een machtig kan worden.....” weifelde Hajo.
-
-„Je hebt ze maar te grijpen”, verzekerde Padde. „Maar achter de kop,
-want ze bijten! Een andere vraag is, of jij wel levend terug zult
-komen, Hajo.....”
-
-„Ja, wees maar voorzichtig!” ried Truitje moederlijk aan.
-
-„Je kunt zoo voorzichtig zijn als je wilt, Truitje”, zei Padde, „maar
-voor je er op verdacht bent, heb je een giftige pijl in je lever.”
-
-„Wat griezelig!” stamelde Truitje, verbleekend.
-
-„Griezelig is het goeie woord”, verzekerde Padde. „Die wilden daar
-springen van de eene boom op de andere, net eekhoorns. Het eenige wat
-je er tegen doen kunt is ze er uit te schudden. En dan al die slangen,
-tijgers, olifanten en krokodillen! In de boomen hangen noten als
-kanonskogels, die geregeld op je kop vallen, als je er onder gaat
-slapen!”
-
-„Hoe weet je dat allemaal?” vroeg Truitje ontzet.
-
-„Dat heeft dronken Roeltje me zelf verteld. Moet je hem eens over de
-menscheneters hooren! Ze staan met zùlke messen klaar om je levend te
-villen. Jongens van veertien zijn het lekkerst, zeggen ze.”
-
-„Onzin!” zei Hajo. „Je duwt ze maar een paar kralen of gepoetste duiten
-in de hand, en ze denken er niet meer aan je een haartje kwaad te doen!
-Gewoonlijk willen ze je dan met de dochter van zoo’n
-menscheneteropperhoofd laten trouwen.”
-
-„Dat zou je toch zeker nóóit doen?” vroeg Truitje.
-
-„Nooit!” zei Padde. „Hij laat zich liever levend verslinden. Ga eens
-kijken, Truitje, of je bij geval wat kralen voor ons hebt. ’t Gaat om
-z’n leven, dat begrijp je.”
-
-„Kralen??”
-
-„Nou ja, alle ouwe rommel is goed. Lapjes, rinkelbellen, wat je maar
-missen kunt. Zoek maar goed; wij zullen wel wachten. Want daarvoor zijn
-we gekomen.”
-
-Toen Truitje naar binnen was gegaan, wendde Padde zich tot Hajo: „Zie
-je nou, dat je voor het afscheidnemen wel een dag of wat noodig zult
-hebben?”
-
-„Op die manier wel”, lachte Hajo.
-
-„Het is de eenige goeie manier”, stelde Padde vast.
-
-„Ik wou, dat ik maar vast op de Nieuw-Hoorn zat, Padde!” En Hajo kneep
-zijn vriend in den arm, zuchtte van blijde spanning.
-
-Padde zweeg en keek voor zich uit.....
-
-Een ander meisje kwam uit de voordeur, Truitje’s twintigjarige zuster
-Sijtje, even frisch, blozend en stevig als haar jongere zusje. Ze hield
-iets onder haar schort verborgen. Na een snellen blik achteruit in het
-voorhuis te hebben geworpen, wenkte ze Hajo. „Kom eens even hier,
-Peter?”
-
-„Ja”, zei Padde en deed een schrede voorwaarts.
-
-„Nee, ik moet Peter hebben.”
-
-Padde bleef grommend staan. En Hajo werd naar binnen geloodst. Achter
-de deur hield het meisje hem staande en fluisterde: „Je gaat met de
-Nieuw-Hoorn mee, hè?”
-
-Hajo knikte.
-
-„Nou, daar is ook een Fries aan boord! Hij heet Hilke. Hilke Jopkins!
-Die moet je dit maar geven, wil je?” En Sijtje haalde van onder haar
-helder boezelaartje een paar enorme, paars-wollen handschoenen te
-voorschijn.
-
-„Sokken?” informeerde Hajo.
-
-„Handschoenen!” zei het meisje, ietwat beleedigd.
-
-„Ze zijn zoo reusachtig groot.....”
-
-„Vind je? Ja,..... och, hij is heelemaal nogal groot! En met
-handschoenen, dat weet je ook wel, is het beter te groot dan te klein.
-En vind jij het dan soms mooi, als een man van die kleine handjes
-heeft, net als een meisje? Ik vind het gewoon afschuwelijk. En jij?”
-
-„Ik ook”, verzekerde Hajo.
-
-„Nou”, vervolgde Sijtje, tevreden. „Zeg hem dan maar, dat ze nog niet
-klaar waren, toen hij hier was, anders had ik ze hem dadelijk
-meegegeven. En..... eh, als je kunt, zorg er dan voor, dat hij wat
-voorzichtig is, wil je? Hilke is altijd zoo vreeselijk onvoorzichtig.”
-
-„Ik zal er voor zorgen”, beloofde Hajo.
-
-Sijtje keek hem liefkoozend aan. „Hier!” fluisterde ze, terwijl ze uit
-een zak onder haar rokken een zeer, zeer rijk gekleurde das opdiepte,
-„die is voor jou, beste jongen. Ik heb ’m eigelijk voor Hilke gehaakt,
-zie je, als hij terugkomt, maar nou is ie voor jou.” Ze zuchtte even.
-„Ik heb toch tijd genoeg om nog een andere te haken.....—Kom hier,
-kereltje, dan zal ik je de das omstrikken.” En vol aandacht en zorg
-knoopte ze de das om Hajo’s hals; beide eindjes waren op een halven
-duim even lang, en de das hing precies in het midden.
-
-„Je bent een lieve meid, Sijtje”, verzekerde Hajo.
-
-„Malle jongen! Zeg Hilke, dat ie me eens schrijft. Zul je ’t doen?”
-
-„Ja, Sijtje.”
-
-„En dat ie gauw terugkomt. Zul je?”
-
-„Ja, Sijtje.”
-
-„En zeg ’m, dat.....” Op het onverwachtst begonnen Sijtje’s lippen te
-beven.
-
-„Ik zal ’t ’m zeggen”, beloofde Hajo.
-
-Toen gebeurde weer iets, wat niemand verwachten zou: Sijtje nam Hajo’s
-blonden kop in haar handen en zoende den verbouwereerden knaap op beide
-wangen, dat het klapte. „Ga nou maar”, fluisterde ze haastig, toen in
-de gang voetstappen klonken.
-
-Buiten brak Hajo bijkans den hals over Padde, die op z’n knieën voor
-den deurkier lag. „’n Schat van ’n meisje!” verzekerde Padde met
-eenigszins schorre stem.
-
-„Wat?! Heb je geluisterd?!”
-
-„En alles gezien! Vergeet die handschoenen niet te geven! En let ’n
-beetje op Hilke. Dat laatste zeg je ’m natuurlijk niet!”
-
-„Wat?”
-
-„Dat ze je gezoend heeft.—Laat me die das eens kijken? Alsjeblieft,
-vijf kleuren! Die das is met liefde gebreid, Hajo!”
-
-Truitje kwam terug met een verfomfaaide pop, een half kapotte
-rinkelbel, een koperen, ineengedeukte vogelkooi, een verroesten
-koffiemolen, een mombakkes en een verzameling gekleurde kraaltjes.
-Schuchter omziend, knipte ze het touwtje door, waarmee een
-handwerkschaartje aan haar hals was bevestigd. „Hier, neem dit ook maar
-mee. Ik zal wel zeggen, dat ik het verloren heb.”
-
-Padde was in de wolken. Hij ging zorgvuldig na, in welken staat de
-verschillende kostbaarheden verkeerden, liet de rinkelbel rammelen en
-Hajo het mombakkes opzetten. Toen hij den koffiemolen ontdekte, sprong
-hij een el hoog de lucht in. „Truitjelief, jij bent nog er eens ’n
-meid! Een koffiemolen! Ga nou maar gerust naar de wilden, Hajo! Met een
-koffiemolen bij je, hoef je nooit bang te zijn! Ik ken hoopen lui, die
-aan een koffiemolen hun leven te danken hebben. En die zeggen allemaal:
-Naar Oostinje? Best! Maar niet zonder koffiemolen!”
-
-„Zou ik alles op het schip mogen brengen?” vroeg Hajo weifelend.
-
-„Wat dacht je dan?!” zei Padde verontwaardigd, „’n Menschenleven is
-geen kleinigheid!”
-
-„Vooruit dan maar! Dan kan ik in die kooi meteen Gerrit meenemen!”
-
-Gerrit was een tamme torenkraai, die al twee jaar lang lief en leed met
-Hajo deelde.
-
-„Nou, we moeten weg!” zei Padde.
-
-„Ja. Ik dank je wel, hoor, Truitje! En ik zal nog er eens om je denken,
-als ik zoo’n zwartjeshoofdman die pop in z’n vingers douw”.
-
-„Praat me er niet van, Peter!” zuchtte het meiske. „Goeie reis, hoor,
-en kom me maar levend terug.”
-
-Padde kon slecht tegen hartroerende tooneelen: een dikke traan biggelde
-over zijn wang en bleef aan zijn kin hangen, want Padde had beide armen
-vol en zag geen kans, den traan weg te vegen. „Nou naar Jansje Bezem”,
-zei hij met gebroken stem.
-
-„Wéér een meisje?” vroeg Hajo.
-
-Padde keerde zich verbaasd om. „Wou je soms van jongens kralen los
-krijgen?”
-
-„Maar heb je dan nòg niet genoeg?”
-
-„Ik begin pas!—Juist zulke kleinigheden redden je leven, Hajo! Vraag ’t
-maar aan Roeltje! Kralen, knoopen..... hemeltje, knoopen hebben we nog
-niet! Denk er om, dat je die in elk geval meekrijgt!”
-
-Jansje Bezem woonde in de Hanekamsteeg, en dus moesten onze beide
-vrienden opnieuw de heele stad door.
-
-„Had je ’t met afscheidnemen niet wat handiger in kunnen pikken?” vroeg
-Hajo. „We sjouwen op die manier driemaal meer dan noodig is.”
-
-„Breng me niet in de war”, zei Padde. „Ik heb genoeg aan m’n hoofd.”
-
-„Nou, maar ik vertik het langer. Ik moet niets van al die meisjes
-hebben!”
-
-„Wat? Van Jansje Bezem niet?!”
-
-„Van Jansje Bezem heelemáál niets.”
-
-„Hoe is ’t mogelijk!” zei Padde. „’t Is een schat van een meisje!”
-
-„Zoo. ’t Kan, maar ik heb er nooit wat van gemerkt. Wel, dat ze snibbig
-is en nooit haar mond houdt.”
-
-„Als je eens wist, wat een ezel je bent”, zuchtte Padde. „Waarachtig,
-je màg Jansje Bezem niet overslaan!”
-
-„Nu, voor mijn part dan. Maar ik wil eerst naar Doove Nelis, daar zijn
-we nu toch vlak in de buurt.”
-
-Padde haalde de schouders op en volgde Hajo grommend naar het kleine
-huisje van Doove Nelis, een ouden zeerob, die in z’n goeie dagen met
-Willem Barendts op Nova Zembla had overwinterd, later doof was geworden
-en in Hoorn zijn laatste jaren sleet te midden van scheepjes in
-flesschen en duizend-en-een reisherinneringen. Hoe vaak had Hajo niet
-z’n tijd vergeten, als Doove Nelis aan het vertellen was?—Van Doove
-Nelis wilde Hajo in de eerste plaats afscheidnemen.
-
-De ouwe baas stond juist op het punt om zijn gewone morgenwandelingetje
-langs de dijken en de haven te maken. Maar toen de jongens
-binnenkwamen, trok hij zijn jas weer uit en zei Grietje, zijn
-goedmoedige huisvrouw, koffie te zetten.
-
-Hajo gebruikte de handen als spreektrompet en schreeuwde Doove Nelis
-zijn groote plan in het oor.
-
-„Dat mag ik hooren!” zei Nelis, terwijl hij vergenoegd met zijn hoofd
-knikte. „Zoo zoo, met schipper Bontekoe! Een puik schipper!
-
-Een beste, brave ouwe!—Varen, m’n jongens, dà’s het mooiste wat er is.
-Daar kè-je met landrotten niet over klesse; dat moet je voelen, hè? Als
-je op je schuit staat en je kijkt zoo eens schuins langs je bezaansmast
-en je zegt zoo losweg: Makker, zeg je, wat voor weer steekt er achter
-’t zeil? of: bootsman, wat dacht-ie, wanneer zouden we weer d’r eens
-land voor de boeg krijgen?..... wat je dan voelt, dat weet alleen een
-zeeman. Varen, jongens, dat mot in je bloed zitten, dat kè-je niet
-leeren. Je moet het ruiken of er ergens riffen of banken liggen; je
-moet het ruiken of je kan uitvaren of niet. En, jongens, je moet meer
-van je schuit houwen as van jezelf! Als er een storm staat, dat je meer
-zeewater as soep binnenkrijgt, moet je niet denken: Heer in den hoogen
-hemel, red mij! Nee! Dan moet je denken: Genade voor m’n schuit! Dan
-ben je een varensgast! .. Zie je, als je zoo midden op de oceaan
-dobbert en je zit ’s avonds wat te kletsen over je wijf en je kinders,
-hè, nou, en in ’t vooronder leggen me die apen van jongens van d’r lui
-meissies te zingen, zie je..... dat moet je voelen. Daar ken je met
-landrotten niet over klesse.....”
-
-Hajo liet z’n oogen dwalen, luisterde zwijgend: hij was al op den
-oceaan.
-
-„En de zeeziekte?” riep Padde. „Wat doe je tegen zeeziekte?”
-
-Doove Nelis gromde wat en was niet erg spraakzaam meer.
-
-„Kom”, zei Padde daarom, „we moeten verder.”
-
-De jongens stapten op; Hajo nam met tranen in de oogen afscheid van
-zijn ouden vriend. Bij de deur duwde Grietje Padde een fleschje in de
-hand, waarin zich een soort olie bevond. „Hier, Padde, bewaar jij het
-maar voor hem. Het is ’t beste middel tegen zeeziekte.”
-
-Padde sloeg een gat in de lucht. „Groote genade, Hajo! Dat is me een
-pak van het hart!” En hij borg het fleschje zorgvuldig onder zijn pet.
-
-De knapen vervolgden hun weg naar Jansje Bezem in de Hanekamsteeg. Was
-het gedachteloosheid van Padde, toen hij op het Groote Oost, inplaats
-van recht door te loopen, de Bottelsteeg insloeg naar de Appelhaven,
-waar hij woonde? Ze waren al twintig passen de steeg in, toen Hajo
-stilhield. „Waar gaan we naar toe, Padde?”
-
-Padde trok een verwonderd gezicht. „Naar Jansje Bezem! Waar anders
-heen?”
-
-„Dan maken we nu een omweg.”
-
-„Zou je denken?”
-
-„Ik denk het niet; ik weet het. En jij weet het net zoo goed als ik,”
-
-„Mij best”, zuchtte Padde. En met een martelaarsgezicht maakte hij
-rechtsomkeert. Maar twee huizen verder hield hij weer stil en greep
-Hajo bij den arm. „Zeg..... eh, Hajo....! Nou we tòch eenmaal hier
-zijn, kunnen we eigenlijk ook wel even langs mijn huis loopen, vind je
-niet? ’t Is nog geen tien passen om!”
-
-„Maar wat zouden we er moeten doen?”
-
-„Dat vraag je nog? Natuurlijk afscheid nemen van mijn moeder!”
-
-„Zou die er erg op gesteld zijn?”
-
-Padde slikte iets weg. „Nou, en òf ze er op gesteld zal zijn!”
-
-Hajo weifelde.
-
-„Je hoeft niet”, verzekerde Padde, ietwat beleedigd. „Ik zal je niet
-dwingen! ’t Laat mij natuurlijk ijskoud, dat snap je wel, nietwaar? Dat
-kun je op je vingers natellen, hè?”
-
-Hajo aarzelde nog even, sloeg toen de richting van de Appelhaven in.
-
-Padde’s gelaat straalde.
-
-Zijn moeder, een groote, bleek uitziende vrouw, was bezig de smalle
-gang te dweilen, die naar haar huisje en nog enkele andere krotten
-voerde, welke een gemeenschappelijke bleek en een groentetuintje
-hadden. Vóór op straat wierpen een paar zusjes en broertjes van Padde
-elkaar met modder.
-
-„Blijf daar!” riep Padde’s moeder haar oudsten zoon toe, toen hij met
-Hajo het gangetje wilde binnengaan. „Vóór het eten kom je me niet in
-huis. En dan je smerige klompen uit. Begrepen?”
-
-Padde kuchte en schoof Hajo voor zich. „Peter gaat naar Oostinje,
-moeder. Met de Nieuw-Hoorn! Schipper Bontekoe heeft hem dadelijk
-aangenomen! Hij komt afscheid nemen!”
-
-„Wacht daar dan maar even”, zei de vrouw. En zwijgend werkte ze voort.
-
-„Goed, moeder”, antwoordde Padde snel. „We zullen wel even..... we
-zullen wachten”. En tegen Hajo verklaarde hij, terwijl hij hem weer
-meetrok: „We hebben nu den tijd! Als ik geweten had, dat we zoo gauw
-ergens een koffiemolen zouden opduikelen..... En dat middeltje tegen de
-zeeziekte! Jansje Bezem geeft ons wel knoopen. O, heertje, zooveel we
-maar hebben willen! Trouwens—ze is met dat gangetje in twee tellen
-klaar. Geschrobd is ie al, hè, en dweilen, nou, dat is in een
-ommezientje bekeken. Wil ik je eens vertellen hoe dronken Roeltje aan
-een koffiemolen z’n leven heeft te danken?”
-
-Hajo knikte half luisterend met het hoofd.
-
-Maar Padde kon niet meer aan het woord komen, want z’n broertjes en
-zusjes hingen hem al om den hals. „Rijden!” schreeuwden de kleuters.
-„Hop, paard!” En Padde galoppeerde en sloeg met de achterpooten als een
-vurige hengst.
-
-Toen kwam zijn moeder naar voren. Ze veegde zich de haren voor het
-gezicht weg, stopte Hajo een in een rooden zakdoek geknoopt bundeltje
-in de handen, keek hem streng aan en zei met haar zware stem: „Geef dat
-aan je moeder. Zeg haar ook, dat ik morgen een uurtje kom helpen, want
-ze zal het druk hebben met je uitrusting.”
-
-„Morgen gaat hij al weg, moeder”, zei Padde.
-
-„Dan kom ik vanmiddag. Nu heb ik geen tijd. Ben je door Wouter
-weggestuurd?”
-
-De beide knapen schudden eenstemmig ontkennend het hoofd. „Wouter
-timmert zelfs nog een kist voor hem!” zei Padde. „Met ijzeren banden,
-en plaatjes om de hoeken!”
-
-„Dat valt me mee van een galgebrok als jij bent”, zei de vrouw tot
-Hajo. „Je moeder is veel te goed voor je geweest. Op zee zullen ze je
-wel beter leeren!”
-
-„Ik zal zorgen, dat ik geen slaag krijg”, antwoordde de jongen.
-
-Padde’s moeder keek even op van de kordaatheid, waarmee dat er uitkwam.
-Een schaduw van een glimlach gleed langs haar stroeve mondhoeken. „We
-zullen zien of je woord houdt! Wees zuinig op je goed en spaar wat je
-verdient voor je moeder.”
-
-Hajo beet de lippen opeen. „Zou ik tòch gedaan hebben”, zei hij.
-
-Maar Padde’s moeder had het alweer te druk om Hajo nog te woord te
-kunnen staan,—nu met het herstellen van de orde onder de kleinen,
-tusschen wie een huil- en vechtpartij was ontstaan. Ze tilde den
-hoofdschuldige bij zijn ooren van den grond op en droeg hem naar het
-turfhok om hem op te sluiten. In het voorbijloopen knikte ze Hajo toe.
-„Ik hou je aan je woord!” riep ze. „Goeie reis!”
-
-Padde trok zijn vriend ter zijde. „Laat eens kijken?” vroeg hij, op het
-roode bundeltje wijzend.
-
-Hajo knoopte het los. Er zaten een broek en een paar sokken in.
-
-Padde betastte de voorwerpen eerbiedig. „Dat is mijn nieuwe broek”, zei
-hij. „Zondag zou ik ’m voor het eerst aankrijgen. ’n Mooie stof, hoor!
-En ijzersterk. En die sokken heeft ze van den herfst gebreid.”
-
-Hajo werd er ietwat verlegen onder. „Jouw broek?” vroeg hij.
-
-„Ja. Net als die sokken. Die waren anders ook voor mij geweest. Maar
-da’s niks, hoor:  ze breit wel weer nieuwe.”
-
-„Maar moet ik die zakdoek ten minste niet.....?”
-
-„Teruggeven? Welnee! ’t Is vaders zakdoek voor de kerk. Nou ja, daar
-gaat hij toch nooit naar toe, want als ie Zaterdagsavonds
-thuiskomt.....” Padde’s stem trilde. „Vooruit!” zei hij, „we gaan naar
-Jansje Bezem!”
-
-
-
-Toen de jongens tegen den middag weer in de Bagijnesteeg aanlandden,
-waar moeder met het eten wachtte, bleek duidelijk, dat de Hoornsche
-meisjes, hoe ondeugend Hajo dan ook mocht wezen, hem toch niet door
-menscheneters wilden laten verslinden. Als Hajo op staanden voet een
-uitdragerij had begonnen, zou zijn fortuin zijn gemaakt.
-
-Met een stralend gezicht zette hij een prachtige, sterke kist voor zijn
-moeder neer. „Van Wouter gekregen! ’t Is een èchte scheepskist! En dit
-is van Padde’s moeder, kijk eens hoe mooi! Van middag komt ze zelf om
-met m’n uitzet te helpen”.
-
-Moeder knikte, terwijl ze het bundeltje losknoopte. Ze wilde nog wat
-antwoorden, maar kwam niet goed uit haar woorden.
-
-
-
-’s Avonds, toen de kinderen naar bed waren gebracht, zei moeder:
-„Peter, je moet afscheid nemen van je broertje en je zusjes, want
-morgen ga je weg, vóór ze wakker zijn.” Haar stem was rustig en werkte
-kalmeerend op Hajo’s verwarde gedachten. Hij ging naar de achterkamer,
-waar Doris en Maartje en Antje sliepen, boog zich over hun bedstee en
-beloofde papegaaien en kokosnoten, apen, tijgers, jonge olifanten en
-menscheneters in een kooi te zullen meebrengen. En bij elke belofte
-biggelden hem heete tranen over de wangen. Hij kuste de zachte kopjes
-en kwam met onvaste schreden in de voorkamer terug, waar hij zijn
-moeder in den stoel bij den haard zag zitten. Ze lachte hem vriendelijk
-toe.
-
-„Kom eens bij me zitten, Peter”, zei ze. „We zullen voor het laatst
-eens wat praten, hè? Heel kalm, als verstandige menschen. Want er zijn
-een paar dingen, die even moeten worden geregeld.—Kijk, hier is de
-sleutel van je kist. Aan een touwtje, zie je wel? Buk je hoofd eens,
-Peter, dan zal ik hem om je hals hangen. Zoo..... nu kun je hem niet
-verliezen. En hier is een zakje waarin ik drie guldens heb genaaid,
-voor het geval, dat je in verlegenheid mocht komen. Hang het onder je
-hemd als je straks gaat slapen. ’t Is niet zoo heel veel, Peter,
-maar..... maar.....”
-
-„Moedertje”, snikte Hajo, „wat moet ik met al dat geld doen! Jij hebt
-het zoo noodig! Jij moet het gebruiken voor Maartje en Antje en Doris
-en ook voor jezelf. Ik verdien toch geld?”
-
-„Stil!” zei moeder. „Als het schip..... als je schipbreuk mocht
-lijden..... dat zakje kun je niet verliezen en..... Vaders bijbeltje
-heb ik ook in je kist gedaan en een lokje haar van ons allemaal. Dan
-heb je tenminste iets wanneer je aan ons denken wilt.—Over twee jaar
-kom je pas terug. Je zult dan een groote, sterke jongeman zijn
-geworden, die héél wat meer heeft gezien dan vader of ik. Al dien tijd,
-Peter, zal ik..... zal ik rustig wachten en vast vertrouwen, dat alles
-goed gaat. En, Peter, van mij, als je ooit eens verdrietige
-oogenblikken hebt, zeg dan maar gerust, zeg dan altijd maar gerust:
-mijn moedertje denkt aan mij..... Beloof je me dat, Peter?”
-
-„Moedertje!” kermde Hajo.
-
-„Dan is het goed, m’n jongen. En nu moet je naar bed gaan. want het is
-goed, dat je morgen een flinke nachtrust achter de rug hebt.” Ze sloeg
-haar armen om hem heen.
-
-En Peter Hajo, scheepsjongen op den Oostinjevaarder Nieuw-Hoorn, liet
-zich, tegen zijn moedertje gedrukt, als een heel klein jongetje naar
-bed brengen.
-
-Hij kleedde zich uit, zonder zich bewust te zijn, dat hij het deed.
-Maar door de wolk van grauw, die voor zijn oogen hing, schitterde heel
-ver weg iets bonts en vreemds, dat zijn hart deed zwellen van opwinding
-en blijdschap.....!
-
-Zijn moeder ging stil, om de kinderen niet te doen wakker schrikken,
-naar de voorkamer. Ze leunde tegen den haard en bleef een oogenblik
-staan met al de kalmte, waarover een moeder beschikt, als ze daar juist
-afscheid genomen heeft van haar jongen, die naar den Oost gaat.
-
-Toen begonnen haar schouders te beven, en ze borg het hoofd in de
-handen.
-
-
-
-
-
-
-
-
-PADDE DOET ZIJN VRIEND UITGELEIDE
-
-
-Om negen uur in den morgen van den acht-en-twintigsten December 1618
-zou de Friesche tjalk De Hoornsche Zon den schipper Willem IJsbrantsz
-Bontekoe naar den Oost-injevaarder Nieuw-Hoorn brengen, die voor Texel
-op gunstigen wind lag te wachten om uit te zeilen.
-
-Ruim zeven uur dien zelfden ochtend, toen de duisternis nog om de haven
-hing, kwamen twee jongens bepakt en bezakt de Veermanskade afhollen in
-de richting van de aanlegplaats.
-
-„Ik kan niet meer”, hijgde de dikste van de twee. „Loop jij door, Hajo,
-jij mag in geen geval te laat komen.”
-
-„Maar ’t is nog veel te vroeg, Padde! ’t is nog lang geen negen uur!”
-
-Padde wilde hem verwijten, dat hij overstuur was, maar verslikte zich.
-
-Zoo kwamen ze bij den Hoofdtoren. „We zijn de eersten!” riep Hajo.
-
-Padde sukkelde hijgend en blazend in een drafje voort tot hij bij de
-tjalk was aangeland. Daar zette hij den omvangrijken last, dien hij
-torste, neer, ging op de gedeukte kooi van Truitje Cannegieter
-zitten—tot groot ongenoegen van Gerrit, die onrustig op zijn stokje
-heen en weer dribbelde en verwijtend door de tralies gluurde—en veegde
-zich het zweet van het gelaat. „Ziezoo”, zei hij. „Nu kan die smerige
-tjalk zonder jou niet meer wegzeilen”.
-
-„Laten we zoolang op en neer loopen”, stelde Hajo voor.
-
-„Loopen?! Heb ik vanmorgen nog niet genoeg geloopen?”
-
-„Maar je vat kou, Padde, als je daar blijft stilzitten!”
-
-„Dan kruip ik in m’n bed. ’k Heb toch niks beters te doen, als jij er
-niet meer bent.” En Padde bleef zitten en keek weemoedig naar De
-Hoornsche Zon, die zachtjes deinde op den kalmen golfslag.
-
-Hajo bleef nog een tijdje staan, ging toen naast Padde zitten. Hij
-trachtte met zijn oogen den grauwen morgennevel te doorboren. Van heel
-uit de verte drong het loeien van een misthoorn tot hem door. Dan werd
-het weer stil, op het zachte klotsen van het water na.
-
-Die rust om hem heen deed Hajo goed: in gedachten nam hij nog eens
-afscheid van zijn moeder en beloofde haar, zich als een man te zullen
-gedragen. Hij begon nu als scheepsjongen; over een paar jaar kon hij
-matroos zijn en later..... wie weet of hij niet nog eens als..... ja,
-’t kòn toch, nietwaar?..... als bootsman een reis ging maken! Bootsman
-Hajo! Wat zou zijn moeder trotsch zijn! „Heb je ’t gehoord?” zouden de
-menschen zeggen. „Als jongen twaalf ambachten dertien ongelukken, en
-nou.... wie had dat gedacht!.... bootsman Hajo!”
-
-Hajo hoorde naast zich een licht geronk. „Padde! Slaap je?”
-
-Eerst geen antwoord. Toen steunde Padde diep, geeuwde hartgrondig en
-huiverde. „Dacht je dan, dat ik vannacht een oog heb dichtgedaan?”
-
-Daar kwam schipper Blok met zijn twee zoons aanzetten. „Jullie zijn
-vroeg genoeg!” riep hij onzen beiden vrienden lachend toe. En op de
-vogelkooi en al wat er om heen lag wijzend, vroeg hij: „Moet die rommel
-allemaal mee?”
-
-„Dat is geen rommel!” voer Padde uit.
-
-„Goed, dan is ’t geen rommel”, zei Blok gul. „Gooi het maar achter in
-de bak. Maar de bootsman van de Nieuw-Hoorn zal je zien aankomen! Die
-is lang niet mak!”
-
-„Die bootsman zal wel beter weten wat er voor een Oostinje-reis noodig
-is!” verzekerde Padde.
-
-„Nou, ’t zal me benieuwen”, zei Blok. Hij sprong in de tjalk en begon
-met de hulp van zijn zoons en Hajo den mast op te zetten. „Oostenwind”,
-zei hij. „Tot Enkhuizen is het opwerken. Dan zijn we d’r gauw.”
-
-Kwart voor negenen kwam Rolf aanstappen met een kist onder den arm.
-Hajo holde hem tegemoet, en de jongens drukten elkaar de hand.
-
-„Rolf!” zei Hajo, „’t spijt me nog, dat ik je voor pennelikker heb
-uitgemaakt!”
-
-„Ja”, zei Padde, die er ook bij was gekomen. „Ik heb gezegd, dat ik je
-zou aframmelen als ik je weer tegenkwam, maar dat trek ik terug.”
-
-„Knip jij altijd zoo met je oogen?” vroeg Rolf.
-
-„Knap maar”, zei Padde. En Rolfs kist besnuffelende, vroeg hij: „Is dat
-alles wat je meeneemt?!”
-
-„Het is genoeg”, meende Rolf.
-
-„Heere m’n tijd”, zei Padde. „Je bent al net zoo overstuur als Hajo!”
-
-Het was allengs geheel licht geworden. En eindelijk, toen negen bronzen
-slagen galmden uit den toren van de groote kerk, en het tegelijk in den
-Sint-Anthonius helder te kleppen begon, kwam een gezelschap heeren, met
-Bontekoe in hun midden, het havenhoofd afwandelen.
-
-„Dezelfden als eergisteren, Padde!” fluisterde Hajo.
-
-„Die doen mijn oom tot Texel uitgeleide”, zei Rolf. „Die lange met dat
-bleeke gezicht is koopman Rol; die gaat mee naar Indië. Om voor de
-Compagnie zaken te doen.” En evenals Hajo en Padde, welke laatste zelfs
-een soort buiging maakte, trok hij zich eerbiedig de muts van het
-hoofd.
-
-„Goeden morgen, mannen!” wenschte Bontekoe hun met gulle
-zeemanshartelijkheid toe. Hij liet een monsterenden blik over zijn
-beide kranige scheepsjongens gaan en schonk den kleinen, dikken,
-buigenden Padde een welwillenden glimlach. Daarna gingen de heeren
-vroolijk koutend de loopplank over naar de tjalk. Rolf drukte Padde de
-hand en sprong aan boord. De zoons van schipper Blok gooiden de touwen
-los, waarmee de tjalk vastlag.
-
-Voor Hajo en Padde was het oogenblik van afscheid gekomen. De oogen vol
-tranen stonden ze tegenover elkaar en zochten naar woorden.
-
-„Hajo.....!”
-
-„Padde.....!”
-
-„Hajo..... beste Hajo.....!”
-
-„Padde..... beste, goeie Padde.....!”
-
-Hajo durfde niet langer talmen. Hij wendde zich verward, snel af en
-ging de loopplank over.
-
-De plank werd ingetrokken.
-
-Met een gelaat, waarin de wanhoop zich spiegelde, stond Padde aan den
-kant en zag toe, hoe de tjalk zich van den wal losmaakte. Toen, op het
-laatste oogenblik, zette hij met een kreet af en sprong....!
-
-Blok ving hem op en heesch hem binnen boord. Padde was met zijn voeten
-in het water terechtgekomen.
-
-„Hajo!” snikte de arme jongen, terwijl hij het water uit z’n klompen
-liet loopen. „’t Gáát niet.....! Ik breng je tot Texel.”
-
-Bontekoe had met een zijdelingschen blik Padde’s acrobatentoer
-waargenomen. „Daar heb je me waarachtig die zelfde springer weer!” riep
-hij. „Wat moet er met hem gebeuren, Blok?”
-
-Blok was de kwaaiste niet. Hij wist, dat Hajo en Padde onafscheidelijke
-vrienden waren. „Laat ’m maar meegaan”, antwoordde hij lachend. „Dan
-kan hij meteen de Nieuw-Hoorn eens zien! Die is wel ’n kijkje waard!”
-
-Maar toen Padde zijn bezinning terug had gekregen, sloeg hem de schrik
-om het hart. Waar zou dat op uitdraaien, als hij weer thuiskwam?!
-„Heila!” riep hij een paar visschers toe, die bezig waren hun botter
-ijsvrij te kappen. „Zeg jullie aan m’n moeder, dat ik even ben
-meegegaan naar Texel?”
-
-De visschers grinnikten. „Ze slaat je beide beenen stuk”, zei er een.
-
-„Dan ken je m’n moeder slecht!” riep Padde spijtig, terwijl een paar
-dikke tranen in zijn oogen sprongen. En toen de visschers meesmuilend
-de schouders ophaalden, schreeuwde de de arme jongen hun woedend toe:
-„Bovendien! Zijn het jouw beenen?!”
-
-De tjalk zeilde den ijsgang door en kwam in vrij water. Bontekoe stapte
-op Padde toe. „Wil jij later ook gaan varen?”
-
-Padde schudde vol onverholen afschuw het hoofd. „Ik kom in de
-bierbrouwerij van m’n oom! Dan weet je wat je hebt.”
-
-Bontekoe mat Padde glimlachend van het hoofd tot de voeten. „Je hebt
-groot gelijk, hoor. ’n Best vak!” En Bontekoe zette zich bij de heeren,
-die achter in de tjalk hadden plaats genomen.
-
-„Ik voel me nou al beroerd van dat ellendige schommelen”, verklaarde
-Padde, toen hij bij Rolf, die voorin zat, belandde. En slechts de
-overtuiging, dat zijn vriend het later nòg noodiger zou hebben,
-weerhield hem om uit Grietjes fleschje te proeven.
-
-„Je voeten zullen wel koud zijn”, zei Rolf.
-
-Padde voelde het als een verwijt. „Spring jij ’ns zoo’n end!” gromde
-hij.
-
-Hajo zat bij den mast en keek met nog vochtige oogen naar de flauwer
-wordende omtrekken van het stadje, dat zachtkens in de sluiers van den
-nevel wegzonk. Toen kwam suizend de boom aanscheren: het zeil werd
-omgegooid. Hajo bukte bliksemsnel het hoofd en voelde zich weer in de
-werkelijkheid verplaatst.
-
-Tot Enkhuizen moest er gelaveerd worden; daarna verliep de vaart
-vlotter. Ze kregen nu den golfslag aan stuurboordzij, zoodat de tjalk
-geducht heen en weer zwaaide, en het Padde slecht te moede werd. Zijn
-oogen verfletsten; hij werd akelig bleek. „Ik wou, dat ik maar dood
-was”, verklaarde hij.
-
-„Wil je wat uit Grietjes fleschje?” vroeg Hajo.
-
-Er was een oogenblik van heftigen tweestrijd in Padde. Maar zijn goede
-inborst zegevierde. „Je denkt toch niet, dat ik zeeziek ben?” vroeg
-hij. „Dat fleschje helpt me niks. Ik ben wat beroerd, omdat ik vannacht
-geen oog heb dichtgedaan; dat is alles.” En om te bewijzen, dat dat
-„alles” was, boog hij zich snel overboord, om zich eerst na geruimen
-tijd nog veel bleeker om te draaien.
-
-Het was zonnig weer. Een blauwe lucht. De Oostenwind hield staag aan.
-
-„Als het zoo blijft, varen we nog vanmiddag uit”, zei Bontekoe tot de
-andere heeren. „Wat denk jij van den wind, Blok?”
-
-„Dat ie mooi is uitgeschoten en goed vast zit, schipper!”
-
-Een uur later kwam Texel in het zicht. De gele duinen blonken in het
-zonlicht; hier en daar schitterde een rood dak, en..... en.....!
-
-„De Nieuw-Hoorn!!!” schreeuwde Hajo, terwijl hij met de hand naar voren
-wees. „Padde!” En hij greep zijn makker bij den arm en duidde hem
-opgewonden een vlekje met een paar rechtopstaande lijntjes. „Padde dan
-toch! Kijk, Padde!!”
-
-„Ik zie niks”, beweerde Padde. „M’n oogen doen zeer van den slaap. Maar
-ik zal..... ik zal je uitrusting halen”. En Padde wankelde naar de
-plaats, waar Hajo’s kist en ruilmateriaal geborgen waren.
-
-„Er ligt er nog een!” riep Rolf. „Daar, links er van!”
-
-„D’r liggen d’r drie”, zei Blok. „Maar de middelste moeten we hebben.”
-
-Bontekoe zag intusschen vol belangstelling toe, hoe Padde bezig was
-Hajo’s hebben en houwen naar voren te sleepen. „Van wie is dat alles?”
-vroeg hij.
-
-„Van Hajo, schipper.”
-
-„Wel-wel! Roep jij Peter Hajo eens even hier?”
-
-Padde rook onraad. „’t Is om te ruilen, schipper. Tegen de wilden!”
-
-„Als je in m’n dienst stond, zou ik je voor dat tegenspreken in het
-eindje touw laten bijten”, zei Bontekoe.
-
-Toen haastte Padde zich om ’s schippers bevel op te volgen.
-
-„Hou je taai”, fluisterde Rolf Hajo in het oor. „Hij is heelemaal niet
-kwaad.”
-
-Maar Hajo voelde zich allesbehalve „taai”, toen hij voor den schipper
-stond.
-
-„Is dat jouw uitrusting, Peter Hajo?” De stem klonk onheilspellend.
-
-„Ja-jawel, schipper.”
-
-„Wat wou je met dat alles doen??”
-
-„Inruilen, schipper.....”
-
-„Wou jij op eigen houtje handeldrijven en de Compagnie benadeelen?”
-
-„Handel drijven, schipper.....?”
-
-Padde was weer naderbij gekomen. „’t Is om z’n leven te redden,
-schipper.....”
-
-Bontekoe keek verwonderd op. „Ik spreek met hem en niet met jou.”
-
-Padde begreep er niets van. „’t Is m’n vrind, schipper.”
-
-„Pak je weg, of je gaat overboord!” fluisterde Blok den dapperen Padde
-toe.
-
-Dat werkte. Padde keerde subiet om en ging naar Rolf, al pruttelend
-over de tegenwerking, die Hajo ondervond.
-
-Bontekoe liet een onderzoekenden blik over het rommeltje gaan. „Wat wou
-je met die kraai doen? Ook inruilen?”
-
-„Nee, schipper. Dat is Gerrit. Die gaat..... die gaat voor de
-gezelligheid mee.....”
-
-„Voor de gezelligheid. Zoo-zoo. Hoe kom je aan Gerrit?”
-
-„Uitgehaald, schipper. Toen ie nog jong was.”
-
-„Ka!” schreeuwde Gerrit.
-
-De heeren konden hun vroolijkheid niet verbergen, en Hajo schepte moed.
-„’t Nest zat in de galmgaten van de Sint-Anthonis, schipper. De koster
-heeft er niets van gemerkt.”
-
-„Hoeveel jongen zaten er in?” vroeg Bontekoe.
-
-„Drie, schipper.”
-
-„Drie? Gewoonlijk heeft ’n kraai er vier, hè?”
-
-„Jawel, schipper, deze ook. Maar ik had er een uitgehaald.”
-
-Bontekoe beet zich op de lippen. „Nu, ’t valt me tenminste mee, dat je
-er drie hebt laten zitten. Is ’t daar goed mee afgeloopen?”
-
-„Jawel, schipper. Schouwen Doedes heeft er een van, en Klaas van den
-Hoogen Dijk had er twee, maar eentje heeft zich aan een pier verslikt.
-’k Had ’m ’t nest verkocht. Maar Gerrit is de slimste, schipper! Hij
-verstaat alles! En wegvliegen doet-ie ook niet meer.”
-
-„Is hij zoo tam?”
-
-„Ja, schipper. Ik heb ’m gekortwiekt.”
-
-De heeren begonnen te lachen. „Kijk eens, Peter Hajo”, zei Bontekoe,
-„als mijn bootsman Folkert Berentsz. je met zoo’n inboedel aan boord
-ziet stappen, gooit hij jou mèt Gerrit in de Noordzee. Daarom is het ’t
-beste, dat je hem zegt: de schipper vraagt of er een plekje voor vrij
-is.—Verstaan?”
-
-„Jawel, schipper!” Hajo glunderde.
-
-„Snij dan maar uit.”
-
-Dat deed Hajo. Zijn hart woog licht als een veertje, toen hij naar
-voren ging.
-
-Ook Padde was opgetogen en stak zijn vreugde over den gunstigen uitslag
-niet onder stoelen of banken. Maar Hajo luisterde niet naar hem, keek
-zijn oogen uit naar de Nieuw-Hoorn, die grooter en grooter werd. Hoe
-trotsch hief het schip zijn hoogen steven uit het groen-grijze water!
-Langzamerhand kon Hajo de gebeeldhouwde figuren van den fraaien spiegel
-onderscheiden, het rank uitgebouwde galjoen, de dreigende
-geschutpoorten met de ronde vuurmonden.....
-
-Boem! Boem! Twee blanke wolkjes stegen aan weerszijden van het schip
-op, en in hetzelfde oogenblik wandelde langs een lijntje een bonte doek
-naar het topje van den grooten mast: de vlag der Oost-Indische
-Compagnie! Blok liet zich niet onbetuigd en hiesch den Hoornschen
-Eenhoorn. Hajo rilde van opwinding. Hij had een haast onweerstaanbaren
-drang om luid: Hoera! te schreeuwen en te gaan dansen op den planken
-vloer. Dat was nu zijn schip! Dat was het schip, dat hem door duizend
-gevaren en avonturen heen zou brengen naar het groote droomland.....
-Indië!
-
-Een half uur later legde De Hoornsche Zon zich tegen de Nieuw-Hoorn
-aan. Een touwladder werd omlaag geworpen; de heeren klommen naar boven.
-Daarna volgde Hajo, achter hem Padde, om te helpen dragen, en ten
-slotte Rolf.
-
-„Vang je me, als ik val?” riep Padde klagend omlaag. En toen, een
-hartverscheurenden kreet slakend: „M’n koffiemolen!!”
-
-Een plons duidde aan, dat de koffiemolen te water was geraakt. Met
-bevallige schommelbewegingen zonk hij de diepte in.
-
-„Ka!” riep Gerrit verschrikt.
-
-En Rolf zei, bedaard als altijd: „Ik heb hem haast op mijn hoofd
-gekregen.”
-
-„Terug!” jammerde Padde. „Hajo moet de koffiemolen meehebben!”
-
-„Hij is gezonken”, antwoordde Rolf op een graftoon. „Je zult er naar
-moeten duiken. Vooruit, schiet op, anders val jij ook nog op m’n
-hoofd.”
-
-Al jeremieerend vervolgde Padde de klimpartij. Zoo kwamen ze boven,
-waar een stelletje janmaats hen met hoongelach ontving. „Groentjes!”
-werd er geroepen. „Ik ruik landrotten!—Een kraai!”
-
-„We zijn met z’n drieën,” zei Rolf. „Als ze een vinger uitsteken, slaan
-we er op.”
-
-Hajo beet de tanden opeen.
-
-En Padde schreeuwde: „Vooruit! Wijs ons waar we heen moeten!”
-
-Allen begonnen te proesten. Maar een goedige kok met wit voorschoot en
-een blozend gelaat kwam op de jongens toe en zei: „Laat ze maar lachen.
-Ze meenen het zoo kwaad niet. Kom mee, ik zal jullie naar ’t vooronder
-brengen.”
-
-„Dat zou ik ook denken!” mopperde Padde.
-
-Zoo kwamen ze, na een trapje te zijn afgedaald, in de slaapplaats voor
-het volk. „Hier, deze matten zijn vrij,” zei de kok. „Ja, de beste
-plaatsen zijn natuurlijk weg; je hebt hier nogal eens kans op een
-zeetje. Maar dat went wel, hoor. Stop die rommel maar gauw weg, voor de
-bootsman ’t ziet! Maar waar moeten we met die kraai heen? Die hou je op
-den duur onmogelijk verborgen.”
-
-„Ka!” bevestigde Gerrit.
-
-„Hoeft ook niet”, zei Padde. „De schipper kent ’m.”
-
-„Dat scheelt een duit op een stuiver”, verklaarde de kok. „Hier is een
-spijker, hang daar de kooi maar zoolang aan op. Ziezoo,—nou kun je het
-verder wel vinden. Ik heet Bolle. Ja, ik heet eigenlijk anders, maar de
-maats noemen me Bolle, omdat ik met Kerstmis en nieuwe jaar altijd van
-die lekkere bollen bak, zeggen ze. Dat treffen jullie dus net. Ja, ik
-zelf lust ze niet, hoor!”
-
-„Waarom niet?” vroeg Padde.
-
-„Omdat ik me er tegen heb gegeten. Op een kaperschip. Dat zal ik jullie
-weleens vertellen. En Maleisch zal ik je ook leeren. Stom-eenvoudig.
-Ajer is water, kapal is schip, en wat je niet weet, dat blijft zoo.” En
-Bolle verdween met een vriendelijken hoofdknik. „Zie maar gauw, dat je
-die rommel wegkrijgt! Als Berentsz. ’t ziet.....!”
-
-De jongens bleven alleen en keken in het rond.
-
-„Die kok moet je te vrind houden, Hajo!” raadde Padde. „Ik zou die
-bollen ook weleens willen proeven.”
-
-„Om van de schrik over de koffiemolen te bekomen?” vroeg Rolf.
-
-Padde zuchtte. „Praat me er niet van! Je zult zien, dat de reis
-verkeerd afloopt. Die Berentsz. schijnt ook een kwaaie te zijn!”
-
-„Er is hier niet veel frissche lucht,” stelde Rolf vast. En hij gooide
-een luik open.
-
-Padde jammerde nog wat door over zijn koffiemolen. Eindelijk werd hij
-er moe van, geeuwde ontzagwekkend en zuchtte: „Daar zitten we nou. Daar
-heb ik verkleumde voeten voor opgehaald en den heelen nacht voor wakker
-gelegen, om hier te zitten zonder koffiemolen! Kom, ik ga ’t schip eens
-bekijken. Gaan jullie mee naar boven?”
-
-„Zoometeen”, was Rolf’s antwoord. „Peter en ik moeten eerst ons boeltje
-nog wat schikken, en ik voor mij eet ook even m’n boterham op.”
-
-Op het woord „boterham” keek Padde om. „Ja-ja”, zuchtte hij en aarzelde
-met weggaan.
-
-Rolf begreep. „Hier, Padde, neem jij dit.” En hij duwde hem een pakje
-boterhammen in de hand.
-
-„En jij dan?” vroeg Padde, het papier openvouwend.
-
-„Ik heb in m’n kist nog genoeg.”
-
-Padde zette z’n tanden in het brood. „Mm! Rookvleesch! Die moeder van
-jou heeft het goed met je voor, zeg!”
-
-Hij, noch Hajo merkte op, dat Rolf zich plotseling afwendde.
-
-Padde geeuwde nog eens hartgrondig en vervolgde: „Ik zal toch maar vast
-naar boven gaan. De lucht is hier nog altijd even beroerd.” En hij
-wankelde het trapje op, stootend tegen een deurpost.....
-
-Een kwartier later wilden Rolf en Hajo hem volgen. Maar ze hadden hun
-neus nog niet buiten de deur gestoken, toen een zware stem hun
-toebulderde: „Donder en bliksem! Loopen jullie nou al te luibuizen?!
-Daar staat een schrobber! Water is d’r zat, kijk maar om je heen. En
-jij, alsjeblief, een zwabber! Wat hij schrobt, zwabber jij. Verstaan?”
-
-„En wat moet ik schrobben, bootsman?”
-
-„Donder en bliksem! Wàt je schrobben moet?! Het schip moet je
-schrobben! Wou jij de zee schrobben? Je begint bij ’t achterste
-boevenet en eindigt met ’t galjoen en de boegspriet. Als ik straks nog
-een smerig plekje vind, word je allebei gekielhaald. Vort! Aan het
-werk!” En Folkert Berentsz., bootsman op den Oostinjevaarder
-Nieuw-Hoorn, vervolgde zijn gevreesden ommegang.
-
-Hajo pakte den schrobber en sloeg verwoed aan het werk.
-
-Maar Rolf mat met zijn oogen de geduchte oppervlakte van het schip en
-zei toen, terwijl hij Hajo meevoerde: „We zullen ons vandaag tot het
-achterdek bepalen. Het is onmogelijk om in één middag het heele schip
-te schrobben,—en dat weet donder en bliksem ook wel.”
-
-
-
-Terwijl de beide jongens schrobden en zwabberden, dat het rondom
-spatte, ging schipper Bontekoe na, of alles voor de uitreis gereed was.
-De wind beloofde Oost te zullen blijven, en de schipper stuurde een
-paar booten naar den wal om versch water te halen. Rolf zag, hoe het
-aan boord geheschen werd. „We gaan vandaag weg,” zei hij tot Hajo. „Nog
-vlugger dan ik dacht.”
-
-„Maar hoe weet je, dat we weggaan?”
-
-„We nemen water in. Dat is altijd het laatste wat er gebeurt.”
-
-Hajo keek rond. „Waar zou Padde zitten? Ik zie hem nergens.”
-
-„Hij zal naar z’n koffiemolen visschen”, meende Rolf vroolijk. „Wacht,
-daar komt Blok aan.—Heb jij Padde soms gezien, Blok?”
-
-„Jawel, die ligt onder in de tjalk te snurken. Ik ga zoometeen weg,
-maar ik zou ’m maar kalm op één oor laten. Anders gaat ie nog mee naar
-Oostinje!”
-
-„Ja-ha!” lachte Rolf. „Dat zou voor de bierbrouwerij van z’n oom een
-schadepostje zijn.”
-
-„En, jongens?” vroeg Blok. „Kennen jullie de bootsman al zoowat?”
-
-„Nou!” zei Rolf. „Beter dan hij mij kent.”
-
-Blok schudde met vroolijken spot het hoofd. „Da’s andere koek dan bij
-Wouter ’n beetje in ’t vuur blazen en ’s avonds appelen rapen in ’t
-Sinte Clarens, hè?” En lachend daalde hij weer den valreep af naar de
-tjalk.
-
-De jongens zetten hun werk weer voort.
-
-Hajo boende van heb-ik-jou-daar! Elk plekje, dat hij had geschrobd,
-bekeek hij met voldoening. Dat plekje kende hij, en het kende hem.
-
-Hajo was bezig een innige vriendschap te sluiten met de Nieuw-Hoorn!
-
-
-
-Een poos later greep Rolf zijn makker bij den arm. „Daar.... gaat de
-tjalk!”
-
-Hajo staarde met groote oogen naar het wegzeilend vaartuigje, dat Rolf
-hem wees. Toen snelde hij naar de verschansing en zag, dat De Hoornsche
-Zon inderdaad was weggevaren. „Padde!” schreeuwde hij. „Dag, Padde!!!”
-En met den grooten, rooden zakdoek, dien Padde’s moeder hem gegeven
-had, wuifde hij uit alle macht, terwijl de tranen hem over de wangen
-biggelden. „Dag, Padde!! Padde!!!”
-
-Hij merkte het niet, dat het op het benedendek rumoeriger werd; het
-heen en weer hollen der maats hoorde hij niet, noch het klapperen der
-ankerpallen en het verwarde stemmengeroezemoes achter en om en beneden
-hem. „Dag, Padde!! Padde!” riep hij. En hij wuifde, wuifde al maar
-door.
-
-Toen dreunde het onder de planken vloer onder zijn voeten: donderende
-kanonschoten deden zijn ooren daveren; een wolk van rook omhulde het
-schip. Half bedwelmd wendde Hajo zich om. In het want en op de ra’s
-krioelde het van janmaats; de zeilen werden losgegooid en sloegen
-klappend uit in den wind, tot gebruinde knuisten ze hadden vastgesjord;
-een machtig: Hoera!!! steeg op uit twee honderd kelen.
-
-Hajo hield zich vast aan het want; haalde diep adem.
-
-De Nieuw-Hoorn stak in zee.
-
-
-
-Droomend hingen Rolf en Hajo over de verschansing en tuurden naar het
-grijze streepje land, dat smaller en smaller werd. Zwijgend blikten ze
-over de wijde, groenige watervlakte, rondom het schip gemarmerd door
-het schuim. Een paar meeuwen dwaalden om de masten, met kalmen,
-geluidloozen wiekslag.
-
-Toen..... hoorden ze achter zich een licht gedruisch. Ze wendden zich
-om en..... en..... zagen vanuit het gat van het vooronder het bleeke,
-van slaap vertrokken gelaat verschijnen van Padde, die stotterend
-vroeg: „Wat..... wat was dat met die kanonnen, Hajo?”
-
-
-
-
-
-
-
-
-OP ZOEK NAAR DEN BOTTELIER
-
-
-Aan de zware, eikenhouten tafel in de groote scheepskajuit van de
-Nieuw-Hoorn zaten schipper Bontekoe en koopman Rol tegenover elkaar. De
-eerste bestudeerde ingespannen een groote zeekaart en mat met een
-passer enkele afstanden. De koopman liet zijn oogen gaan over lange
-cijferreeksen, maakte nu en dan een aanteekening en verdiepte zich in
-nieuwe tabellen met cijferreeksen.
-
-Stilte in het vertrek. Stilte, die volkomen paste bij de waardige,
-haast plechtige stemming in dit heiligdom: de kajuit van den schipper!
-
-Plotseling hieven beide heeren het hoofd op: voor den ingang van de
-kajuit was een tumult ontstaan. „Laat me er door!” schreeuwde een stem.
-„Ik wil de schipper spreken. Laat me er door, zeg ik je!” Op hetzelfde
-oogenblik werd de deur opengerukt, en een jongen van geen vijf Friesche
-turven hoog stormde het vertrek binnen, op den voet gevolgd door den
-waardigen, reeds grijzenden scheepsbarbier, in de wandeling „Vader
-Langjas” genaamd.
-
-De vermetele binnendringer—wie was het anders dan Padde?—staarde met
-oogen, waarin de ontzetting lag uitgedrukt, in het strenge gelaat van
-Bontekoe. „Meneer..... de tjalk is weg!”
-
-„Schipper! Die drommelsche aap van een jongen..... hm!” gromde de
-barbier verontwaardigd en naar adem happend.
-
-„Ga jij je gang maar, Vader Langjas”, zei Bontekoe. „Ik zal met den
-jongeman wel even afrekenen.”
-
-„Ik zal gaan, schipper. Maar die drommelsche kwajongen... hm!” En
-grimmig sloot Vader Langjas de deur achter zich.
-
-Padde viel voor den schipper op de knieën. „Schippertjelief, keer om!
-O, alsjeblief.....!”
-
-„Sta jij eens op,” zei Bontekoe op een toon, die weinig goeds
-voorspelde.
-
-Padde kroop weer overeind; zijn oogen zwommen in tranen. „Schippertje,
-toe.....!”
-
-„Vertel jij mij eens kort en duidelijk waarom je niet op de tjalk zit!
-En geen uitvluchten, alsjeblieft.”
-
-„Ik ben in slaap gevallen, schippertje! Vannacht heb ik geen oog
-dichtgedaan.....”
-
-„Wat drommel, was dan in de tjalk gaan slapen!”
-
-„Dat heb ik gedaan, schippertje! Maar die schommelde zoo
-verschrikkelijk, en toen ben ik weer aan boord gegaan. O, hemeltje,
-toen al die kanonnen in eens.....!”
-
-„Die kanonnen heb je dus gehoord?!”
-
-„Jawel, schipper, maar ik dorst niet naar buiten te komen, met al die
-kanonnen! Ik dacht..... ik dacht, dat er Duinkerkers.....!” En Padde’s
-verwilderde oogen vulden zich opnieuw met angst voor die geduchte
-piraten.
-
-„Aap van een jongen, was toch voor den dag gekomen; dan had je nog
-terug gekund!”
-
-„En nou niet meer, schipper?!” Het klonk als een noodkreet.
-
-Bontekoe wist niet goed wat hij er aan had. „Hoe zit het nou eigenlijk!
-Sta je me hier voor ’t lapje te houden? Biecht nou maar eerlijk op hoe
-de vork in de steel zit. Wilde je met je vriend mee?”
-
-Padde’s oogen dreigden uit de kassen te vallen. „Mee naar Oostinje??!”
-stamelde hij. De arme jongen greep zich in de haren. „Ik ga toch in de
-bierbrouwerij van m’n oom?!—O, schippertje, schippertjelief, keer om,
-in ’s hemelsnaam.....!” En opnieuw zonk Padde voor Bontekoe’s voeten
-neer en trachtte zijn handen te grijpen.
-
-Bontekoe zag in, dat hij zich vergist had. Hij deed een paar passen
-door het vertrek en vroeg toen: „Jij heet Padde, hè?”
-
-„Padde Kelemeijn, schipper. Van de Appelhaven.”
-
-„Luister goed, Padde Kelemeijn. We zullen je hier aan boord een werkje
-verschaffen, want ledigheid is ’s duivels oorkussen. En als je goed
-aanpakt, en we mochten toevallig een schip ontmoeten, dat weer naar
-Holland gaat, dan zullen we je daar op zien over te zetten.”
-
-„Wanneer zou dat zijn, schipper?”
-
-„Dat kan vandaag nog gebeuren, en ’t kan ook nog wel drie maanden
-duren.”
-
-„Drie maanden.....” herhaalde Padde toonloos.
-
-„Maak je geen zorgen,” troostte Bontekoe. „Je bent hier goed onderdak,
-en je moeder zal, als ze je behouden terugziet, veel te blij zijn om
-nog aan slaan te denken.”
-
-Padde sprong overeind. „M’n moeder slaat me nooit, schipper!”
-
-„Je hebt anders alle recht op een flink pak op je broek,” was
-Bontekoe’s meening. „Maar we zullen eens even naar een geschikte
-bezigheid voor je zoeken. Kun je klimmen?”
-
-„Klimmen, schipper?”
-
-„Ja. In een touw bijvoorbeeld.”
-
-„O..... nee, schipper. In een touw niet.”
-
-„Op een ladder wel?” vroeg Bontekoe.
-
-„Op een ladder wel!” haastte Padde zich vol ijver te verklaren.
-
-Bontekoe wierp den koopman een vroolijken blik toe. „Dan zullen we een
-botteliersmaat uit je maken. Meteen een goede voorbereiding voor de
-bierbrouwerij! Vraag maar aan de maats, of ze je de bottelier even
-willen wijzen, en zeg hem, dat je hem helpen moet. Begrepen?”
-
-„Jawel, schipper.....”
-
-„Goed zoo. De deur is achter je.”
-
-„Jawel, schipper.....” Padde bleef staan.
-
-„Ben je nog niet weg?”
-
-„Schipper..... schippertje.....” Padde’s oogjes knipten smeekend, „zou
-je nou heusch niet even terug willen zeilen?”
-
-Dat was te kras. Bontekoe maakte een beweging, die Padde aanleiding
-gaf, met zooveel spoed de kajuit te verlaten, dat hij buiten de deur
-een dikken, blozenden, vriendelijken, eenigszins scheelzienden man
-pardoes omver liep. „Kijk uit je oogen!” snauwde Padde.
-
-De man krabbelde sprakeloos van verwondering weer overeind.
-
-En Padde vervolgde grimmig zijn weg. Een lange, schrale janmaat met
-rood haar en groene, glazige oogen als van een visch werd het eerst
-door hem aangeklampt.
-
-„Waar is de bottelier?!”
-
-De kerel keek Padde van uit de hoogte aan. „De bottelier? Drie maal ’t
-schip rond, de vierde hoek van ’t zeil om, en dan aan ’t vijfde touwtje
-trekken, dan komt ie.”
-
-„Wil je op je ziel hebben?” vroeg Padde.
-
-De vent begon te grinneken als een geit.
-
-Padde snoof en brieschte en pakte een ander bij z’n jas. „Waar is de
-bottelier?!”
-
-De maat, een ineengedoken, stevig kereltje met slimme oogjes, keek van
-zijn werk—het inleggen van een touw—op. „Wat kan ik verdienen, als ik
-je ’m wijs?”
-
-„Ik zal aan de schipper vertellen wat een lamme kerels jullie zijn!”
-verzekerde Padde.
-
-„Dat verandert,” zei de man. „Luister goed! De bottelier is vast op ’t
-schip: ik heb ’m vóór twee reizen nog gezien. Loop maar ’n eindje door,
-dan zul je ’m wel vinden. ’t Is zoo’n lange, magere, korte, dikke
-kerel.”
-
-Padde was alweer verder, beproefde zijn geluk bij een drietal janmaats,
-die over de verschansing hingen en pruimden.
-
-„De bottelier?” vroeg de grootste, die een scheef gezicht en daarin een
-half dicht oog bezat. „Weet je wat je vooral niet vergeten mag, als je
-de bottelier zoekt?”
-
-„Nou?” vroeg Padde weifelend.
-
-„Wel verduiveld, nou ben ik het zelf vergeten!” zei de vent.
-
-„Heb jij je eene oog ook vergeten?” vroeg Padde. Toen sprong hij
-haastig ter zijde.
-
-Padde klaagde zijn nood bij een trouwhartigen, baardigen zeerob, die
-aan het smeren van een ankerspil zijn zorgen wijdde. „Ja, ze zullen je
-wel leelijk voor de mal houden!” zei deze, terwijl hij zijn klare oogen
-medelijdend op den nieuwbakken botteliersmaat richtte. „Je moet
-rekenen: je bent een groentje, hè? Maar ik zal je den bottelier wijzen,
-hoor, heb maar ’n oogenblikje geduld. Die spil moet eerst even geolied
-worden. Help maar ’n handje, dan gaat het gauwer.”
-
-„Graag!” zei Padde, blij, dat hij den trouwhartigen, vriendelijken
-zeerob een wederdienst kon bewijzen.
-
-„Je bent een brave jongen”, verklaarde deze. „Hier is olie. Smeer maar
-raak.”
-
-En Padde smeerde, tot de spil en hij zelf om het meest glommen.
-
-„Goed zoo!” prees de trouwhartige zeerob. „Je zult het gauw
-leeren.—Ziezoo, nou deze spil ook nog maar even.”
-
-Padde was alweer aan het werk. De lof, die de ervaren zeerob aan zijn
-smeer-talent had toegezwaaid, prikkelde Padde: hij smeerde nu zoo
-aandachtig en ijverig, dat hij niet merkte, hoe zijn kameraad er maar
-met de handen in de zakken bij was gaan zitten, een vroolijk wijsje
-tusschen de tanden floot en goedkeurend met het hoofd knikte.
-
-Toen de spil gesmeerd en Padde achter adem was, zei de trouwhartige
-zeerob: „Ik verzeker je, dat ik het zelf niet beter had kunnen doen.
-Kom, nou de spil van het plecht-anker.”
-
-Padde keek sip. „En de bottelier?” vroeg hij.
-
-„Plicht gaat voor, jongen,” verklaarde de trouwhartige zeerob. „Eerst
-nog even de spil van het plecht-anker!”
-
-„Maar ga je dàn heusch met me mee?” vroeg Padde.
-
-„Ja. Als ik eerst in de fok ook nog wat geklaard heb.....”
-
-„En wanneer zou dàt afgeloopen zijn?” vroeg Padde weifelend.
-
-„Dat hangt er vanaf”, zei de trouwhartige zeerob. „Als jij me helpt,
-zijn we in een stevig uurtje klaar. Maar anders gaat m’n heele middag
-er mee heen.”
-
-Padde’s oogen schoten vol tranen; hij wendde zich af en begon te
-snikken.
-
-„Ja..... plicht gaat voor,” zei de trouwhartige zeerob. En hij pakte
-zijn pot met smeer op en begaf zich in de richting van de plecht.
-
-Padde bleef staan, de wanhoop in het hart. Hij voelde zich van de heele
-wereld verlaten en wenschte, dat de Nieuw-Hoorn vandaag nog met met man
-en muis zou vergaan. Hij snikte hoe langer hoe luider, en hoe meer hij
-snikte, des te ontzettender vond hij zijn eigen toestand.
-
-Maar onverwachts werd hij op den schouder getikt. Hij wendde zich om en
-zag in het blozende gelaat van den schelen dikzak, dien hij, uit de
-kajuit komende, omver geloopen had.
-
-„Wat scheelt er aan, kereltje?” vroeg de man vriendelijk.
-
-Maar Padde had zijn vertrouwen in de menschheid verloren. „Gaat je geen
-spaan aan!” gromde hij. „’k Heb niks.”
-
-„Maar als je niks mankeert, waarom sta je dan te grienen?” vroeg de
-man.
-
-Padde haalde de schouders op. „Jij bent zeker ook gekomen, om me voor
-de gek te houden, hè? Ja, trek maar geen gezicht alsof je niet weet,
-dat ik de bottelier zoek. Jullie kunt knappen!”
-
-„De bottelier? Zoek je de bottelier? Wel, da’s merakel: ik ben de
-bottelier!”
-
-Padde kon een kreet niet onderdrukken. „Is ’t heusch?! Hou je me niet
-voor de gek?”
-
-„Welneen-ik,” zei de dikkert. „Dat verzeker ik je, hoor, dat ik de
-bottelier ben.”
-
-Padde vloog hem om den hals. „Ik moet je helpen! De schipper heeft het
-gezegd!”
-
-„Wel, da’s merakel, ik had de schipper juist om een jongen voor de
-bottelarij......” De man stokte, deed een paar passen terug en staarde
-Padde aandachtig aan. „Wel, da’s een merakel”, fluisterde hij. „Da’s
-nou waarachtig ’n groot merakel. Je lijkt..... je lijkt op m’n jongen.”
-
-„Is die hier ook op ’t schip?” vroeg Padde.
-
-De schele dikzak wilde wat zeggen, maar slikte het weer weg en schudde
-ontkennend het hoofd.
-
-„Waar is ie dan?” vroeg Padde.
-
-De bottelaar kuchte, legde zijn hand op Padde’s schouder en gaf toen
-het zonderlinge antwoord: „D’r staan..... d’r staan nog wel twintig
-kruiken, die allemaal moeten worden gespoeld. Kom..... kom jij maar
-mee, kereltje.”
-
-
-
-Ook Gerrit doorleefde dien eersten namiddag aan boord stoere
-oogenblikken. Terwijl hij in het schemerdonker van het vooronder in
-zijn kooi zat te overpeinzen, dat hij voor een doodgewone torenkraai
-toch een merkwaardig bewogen leven had, kwamen drie mannen
-binnenstappen.
-
-„Alsjeblieft!” zei een van hen, een forsche kerel, die een weinig mank
-ging. „Daar ligt het zoodje!” En hij sleurde Hajo’s „ruilhandel” te
-voorschijn. „Wat zullen we er mee doen? Ze moeten gepest worden, dat
-staat vast: groentjes moeten gepest worden.”
-
-„Gepest worden,” bevestigde de tweede, een kerel met een door de pokken
-geschonden gelaat.
-
-„Hè-hè-hè!” grinnikte de derde, een ietwat gebogen manneke.
-
-„Wat we kunnen doen,” zei de manke, „is: de heele rommel zoek maken.”
-
-„Zoek maken!” riep de pokdalige.
-
-„Hi-hi-hi!” grinnikte de kleine.
-
-„Ka!” riep Gerrit.
-
-De drie mannen schrokken; de kleine verslikte zich. Toen begon de manke
-te lachen. „Wel verduiveld!” riep hij. „Die kraai zullen we de nek
-omdraaien!”
-
-„Nek omdraaien!” stelde de pokdalige voor.
-
-De manke ging naar de kooi en trachtte den bewoner ervan te grijpen.
-Maar Gerrit was zoo vlug als een goed opgevoede torenkraai maar zijn
-kan.
-
-„’n Aardig beessie”, verzekerde de manke.
-
-„Pik!” zei Gerrit en hakte met z’n snavel.
-
-„Als ik ’t mormel in m’n vingers krijg!” dreigde de kerel vloekend. En
-hij kreeg het in zijn vingers en sleurde zijn glanzend-zwarten
-gevangene naar buiten. „Zoo, maak nou je testament maar!”
-
-Maar terwijl Gerrit daarmee bezig was, klonken er buiten voetstappen.
-De mannen hielden zich koest.
-
-Hajo kwam het vooronder binnen, zag met een oogopslag den rommel op den
-grond, en merkte, dat de manke iets verborgen hield. „Wat heb je daar!”
-zei hij, terwijl hij zich resoluut voor den kerel plaatste.
-
-„Dat raakt je niet!”
-
-„Ka!” schreeuwde Gerrit.
-
-Het bloed steeg Hajo naar het hoofd. „Laat los die kraai! Hij is niet
-van jou.”
-
-„Van jou dan zeker! Laat de bootsman ’m maar niet zien!”
-
-„Laat hem los!” dreigde Hajo.
-
-„Ik zal ’m voor je oogen z’n nek omdraaien,” verklaarde de manke.
-
-Toen gebeurde het. Hajo greep de kooi van den wand en smakte ze in
-blinde drift den kerel op het hoofd. Het kon niet mooier: de oude,
-vermolmde bodem begaf zich, en de kooi kwam om ’s mans nek te hangen.
-Hij moest den luid schreeuwenden Gerrit loslaten om zich van het
-koperen tralienet te verlossen. Daarbij raasde en tierde hij als een
-bezetene. „Ik zal je, kleine salamander!”
-
-En terwijl Gerrit met haastige sprongen, half fladderend een goed
-heenkomen zocht, stond Hajo met gebalde vuisten, bevend van opwinding,
-den aanval van den manke af te wachten.
-
-Deze liet zich niet lang onbetuigd. Nauwelijks had hij zich van de kooi
-bevrijd, of hij kwam schuimbekkend op den scheepsjongen af. Een
-verwoede worsteling, vol belangstelling gadegeslagen door de twee
-anderen, volgde.
-
-En juist toen Hajo, ondanks zijn weergalooze vlugheid, dreigde te
-bezwijken onder het ruw geweld van den veel sterkeren janmaat, kwam
-Folkert Berentsz. het vooronder binnen. Zien en handelen was voor den
-wakkeren zeeman één. De manke voelde zich stevig in het nekvel gegrepen
-en liet verbouwereerd zijn tegenstander los.
-
-„Donder en bliksem! Sta je hier met een scheepsjongen te vechten?!”
-
-„’n Mooie scheepsjongen!” gromde de manke, terwijl zijn losgeraakt
-boezeroen weer in de broek stopte en z’n pols aflikte, die geschaafd
-was. „’n Mooie scheepsjongen! De salamander heeft die kooi op m’n kop
-stukgeslagen!”
-
-De gevreesde bootsman richtte z’n oogen dreigend op Hajo.
-
-„Hij wou m’n kraai de nek omdraaien, bootsman!”
-
-„Ka!” riep Gerrit.
-
-„Je kraai?? Wat doe jij hier met een kraai?!!”
-
-„De schipper kent hem”, zei Hajo.
-
-„Kijk hier eens, bootsman!” klonk het uit den mond van den manke. „Kijk
-eens wat een rommeltje dat heerschap bij zich heeft!”
-
-„Donder en bliksem.....,” stotterde Berentsz.
-
-„De schipper weet er van, bootsman, en laat vragen.....”
-
-„De schipper, de schipper, de schipper.....!” gromde Berentsz. „’n
-Mooie boel tegenwoordig! Toen ik scheepsjongen was.....!!—Jij,
-Boutjens, kunt in elk geval op een nacht in ’t schavuitengat rekenen!”
-snauwde hij den manke toe. „En jou, jongeman, zal ik in de gaten
-houden. En je kraai ook! Donder en bliksem!”
-
-Weg was de bootsman.
-
-Hajo zocht zijn inboedel bij mekaar, raapte de kooi op en trachtte er
-den bodem weer in te duwen.
-
-De drie mannen verlieten mokkend en scheldend het vooronder.
-
-Hajo ademde diep. Hij ging op de kist zitten, die baas Wouter hem had
-meegegeven, steunde het hoofd in de handen en staarde voor zich uit
-langs de lange rij kribben.
-
-Het geluk, het onmetelijke, verblindende geluk, waarvan de weerschijn
-daarstraks nog in zijn oogen schitterde, was vertroebeld. Vol weemoed
-dacht Hajo aan baas Wouter, aan zijn broertje, zijn zusjes en aan.....
-„Als je ooit eens verdriet hebt, zeg dan maar gerust: Mijn moedertje
-denkt aan mij.....”—Moeder..... Moedertje!
-
-Hajo sprong overeind, liep een paar passen op en neer en snelde toen
-naar buiten.
-
-Het was allengs duister geworden.
-
-De frissche zeelucht deed Hajo goed; met volle teugen snoof hij ze op.
-Hij leunde over de verschansing en keek naar het blanke schuim, dat
-wegscheerde langs den boeg, en naar de lichtende koppen op de donkere
-golven. Er was geen maan; een handvol bleeke sterren lag verdwaald over
-het uitspansel.
-
-Allengs kwam Hajo weer tot rust. Hij luisterde naar het zuchten van den
-wind, het klapperen van een losgewerkten hoek van een der fokzeilen,
-het gekreun der golven, die smartelijk scheurden onder den scheepsboeg,
-naar het eentonig gezang der roergangers:
-
-
-    „Wie heeft er nooit dat schip gezien
-    Met zeuven zwarte masten?
-    Zwart zijn de zeilen; zwart is het want;
-    Aan boord staan vreemde gasten!
-    Hi-ho! Hi-ho! Hi-ho-ho.....!
-
-    Een duivel zit op het galjoen;
-    De dood staat aan het roer;
-    In de kombuis blaast in het vuur
-    Een zwarte duivelsmoer!
-    Hi-ho! Hi-ho! Hi-ho-ho.....!”
-
-
-„Hallo!” klonk het achter Hajo. En daar stond Rolf. „Hallo, Hajo! Ik
-zoek je overal! Waar was je ineens gebleven?”
-
-Hajo vertelde zijn wedervaren.
-
-„We zijn met z’n beiden”, zei Rolf, toen Hajo had uitverteld. „Wie het
-een van ons lastig maakt, krijgt er met twee te doen!”
-
-Daar kwam Padde aansukkelen.
-
-„Hallo, Padde!” riep Rolf uit, „zien we jou ook eindelijk? De schipper
-zal wel ’n hartig woordje met je hebben gesproken?”
-
-„’k Ben botteliersmaat,” zuchtte Padde. „Hij wil niet meer terug.
-Hemeltje, wat zal m’n moeder zeggen! En dat allemaal door die ellendige
-kanonnen!”
-
-„Als die niet hadden geschoten, sliep je nou nog”, wierp Rolf in het
-midden.
-
-„Was ’t maar waar,” klaagde Padde. „Ik val om van de maf”.
-
-„Ik doe een voorstel, Padde!” zei Rolf. „We sluiten een driemanschap.
-We hebben dezelfde vrienden en dezelfde vijanden en helpen mekaar
-altijd en overal. Hand er op?”
-
-„Waarachtig!” zei Padde.
-
-En de jongens klapten de handen stevig ineen.
-
-Toen luidde met heldere slagen een klok.
-
-„De etensbel!” riep Padde.
-
-„Hoe weet je dat?”
-
-„Nou, waar zouden ze anders voor bellen dan om te eten?”
-
-„Vooruit dan maar!” zei Rolf.
-
-En zoo begaf het driemanschap, met Padde ditmaal als leider, zich arm
-in arm naar het vooronder, waar de kok en zijn gezellen hijgend en
-blazend de dampende ketels eten naar binnen torsten.
-
-
-
-
-
-
-
-
-IN ’T VOORONDER
-
-
-Er mochten onder de bemanning van de Nieuw-Hoorn lamme kerels
-rondloopen, in doorsnee waren het ronde, gezellige lui, die, als het
-noodig was, werkten als paarden, voor den duivel niet bang waren en
-lachen konden, dat de wanden van het vooronder daverden.
-
-Dien eersten middag bij het eten maakten de drie „groentjes” al een
-stuk of wat vrinden. Daar had je—behalve de brave, deftige Vader
-Langjas, die den maaltijd met een gebed opende en sloot—Zwarte Gijs en
-Diede Doedes en Floorke en Gerretje en Steven Duffel en de Neus en.....
-en Harmen! De koksmaat Harmen van Kniphuyzen, een paar jaar ouder dan
-Hajo en Rolf, was eigenlijk een dichter.
-
-Als je tegen Harmen zei: „Goeie morgen!” antwoordde hij: „’k Zal d’r
-voor zorgen.” Als je hem vroeg: „Maak je ’t goed?” kon je er staat op
-maken, dat hij zijn gezicht tot een grijns vertrok en antwoordde: „Kijk
-maar naar m’n snoet!” Hij klom als een aap, zwom als een rat, liep als
-een hert, had de spieren van een vol-matroos en sneed op als....!
-
-Die laatste eigenschap kwam ’s avonds al aan het licht, toen het volk
-in het vooronder ging zitten gezelsen. Mannetje naast mannetje zaten ze
-aan de lange tafels, tegen elkaar gedrukt als haringen in een ton. Er
-waren er ook, die dadelijk na het eten in hun kooi neervielen; enkelen
-snurkten, dat het een aard had. Hier en daar werden de speelkaarten
-voor den dag gehaald, of een potje bier gedronken. Rooken, dat ze
-deden! Een half uur na het eten kon je je overbuur nauwelijks meer in
-den nevel onderkennen. En de tabak was niet altijd van de beste, lang
-niet! Er moest er wel eens eentje de pijp uit den mond worden
-getrokken, omdat de „geur” voor de anderen onverdragelijk werd. De
-janmaat voelde zich beleedigd, smeet groote woorden in het rond, sloeg
-met de vuist op tafel, dat de potten bier er van rinkelden, en..... en
-lachte dan weer met de anderen mee.
-
-„Speel eens wat?” riep er een uit z’n kooi. „Kniphuyzen, speel ’ns
-wat!”
-
-„Ja! Spelen!” bulderden tien anderen.
-
-En de koksmaat Harmen van Kniphuyzen haalde z’n fiedel, wipte op tafel
-en streek er op los. Het was er wel eens flink naast; de viool was ook
-geen echte Stradivarius, maar dat deed tot de gezelligheid geen
-afbreuk. De „oomes” (zoo noemden de scheepsjongens de boven hen
-gestelde matrozen) stampten met de voeten en zongen:
-
-
-    „Oranje boven en blauw onder!
-    Wie ’t anders meent
-    Dien haalt de donder!”
-
-
-Gerrit dribbelde onrustig op zijn stokje heen en weer, knipte zijn
-oogen dicht tegen de rook.
-
-„Ik zal jullie wat vertellen, waarvan je, sapperloot, zult opkijken!”
-schreeuwde „de Neus”,—een dik manneke met een fraai gekrulde snor en
-een neus als een bevroren aardappel.
-
-„Als je liegt, hap ik je neus af!” dreigde Zwarte Gijs, de smid.
-
-„Die zou, sapperloot, smaken!” verzekerde de Neus.
-
-„Vooruit, vertellen! Vertellen!!”
-
-„Luister!” zei de Neus. „Op m’n vorige reis hadden we een
-ziekentrooster aan boord: Vader Jonas! Hij was vroom, sapperloot! en
-als we voor anker lagen, had hij geen rust, voor hij de wilden had
-bekeerd.
-
-Zoo lagen we dan weer eens met averij voor een eilandje. De zwartjes
-kwamen al gauw opdagen, en Vader Jonas aan ’t bekeeren! Als ’t ’m bij
-een gelukt was, hing hij de vent een nummer om de hals. De anderen
-werden zeker jaloersch op dat nummer, want in een ommezientje gaven ze
-zich allemaal voor de bekeering op.
-
-Eentje was Vader Jonas’ lieveling, een botmagere wilde, die was niet
-van hem af te slaan. Vader Jonas had ’m Paulus gedoopt. Goed. De
-barbier gaat kruiden zoeken en vraagt Vader Jonas om hem een
-betrouwbare wilde mee te geven.
-
-—Dan moet je Paulus nemen, zegt Vader Jonas.
-
-Goed, Paulus en de barbier gaan aan wal. Effen later komt Paulus
-aanrennen en zeit met veel grimassen, dat de barbier door een krokodil
-is opgebikt. Groote herrie! Vader Jonas zweert bij hoog en laag, dat
-Paulus onschuldig als een lammetje is. Nou, bij de lijkdienst bad
-Paulus voor twee!”
-
-„Wat een schurk!”
-
-„Stil! Je weet immers nog niks!”
-
-„Goed! De volgende dag is er een vrind van me verdwenen. We zoeken elk
-muizenholletje af. Niks te vinden.
-
-—Sapperloot, wat wordt me die Paulus dik! zeg ik zoo tegen Vader Jonas.
-
-—Neus, zegt Vader Jonas,—Paulus is ’n Christenmensch!—Over Paulus kon
-ie niks hooren!
-
-Een uurtje later gaan ze samen weg.—Waar ga je naar toe, Vader Jonas?
-vraag ik.
-
-—Paulus heeft me gevraagd zijn ouwe vader te willen bekeeren. De arme
-man kan niet meer loopen.
-
-—Wil ik even met je meegaan? ’t Is hier zoo’n raar land!
-
-—Paulus is bij me, Neus!
-
-—Juist daarom,—zeg ik.
-
-Vader Jonas werd nijdig en liep met Paulus door. Ik zag ’m nog tusschen
-de boomen verdwijnen. Wil je wel gelooven, dat ik die middag niks om
-m’n gemak was?
-
-En jawel, hoor! Daar komt me Paulus anzeilen, zwaait met armen en
-beenen en maakt dezelfde grimassen als de vorige keer!
-
-—Smeerlap! schreeuw ik en ik grijp ’m bij z’n nummer,—jij hebt Vader
-Jonas opgebikt!—En ik schud ’m door mekaar, dat ie overgeeft. En wat
-spuwt ie ’t eerst uit? Hè? De trouwring van Vader Jonas! Die had ie in
-de haast mee ingeslikt!”
-
-„Ja....., gevaarlijk goed, die menscheneters!” verzekerde Harmen van
-Kniphuyzen. „M’n broer en ik zijn op de vorige reis ook zoowat
-opgepeuzeld.”
-
-„Vertel op!”
-
-„M’n broer is ’n kemiekeling, zie je, die kan nou van alles. Hij kan
-een knoop in z’n oor leggen, z’n oogen als knikkers laten ronddraaien
-en twee kanten tegelijk uitspuwen. Zakkenrollen kan ie! Nee maar! En
-van een rattenvanger heeft ie buikspreken geleerd.
-
-Nou, we waren aan land gegaan, om de scheurbuik!—Kom er eens mee,
-Harmen, zegt m’n broer—dan gaan we een maatje honing halen. Die koers
-uit moet ergens een nest zitten, want ik zie er al maar bijen heen
-vliegen.
-
-Hij was verzot op honing, m’n broer. En ik dacht: laat ’k ’m z’n zin
-maar geven. Maar ik was niks op m’n gemak, daar zoo met z’n beidjes
-alleen in de wildernis. En wel ja, in een ommezientje waren we door de
-menscheneters omsingeld.
-
-Schreeuwen, dat ze deden! Ze trokken ons de kleeren uit, en m’n broer
-zei nog tegen me:—Harm, jij hadt eerst je enkels weleens mogen
-wasschen!
-
-—Klaas, zei ik,—hoe kun je nou nog lolletjes staan verkoopen!
-
-Nou, we werden in een bootje gezet, en toen maar de rivier op, jongens!
-Klaas en ik moesten ook roeien! Met zoo’n stok met platte schijven aan
-’t eind!”
-
-„Pagaaien!” werd er geroepen.
-
-„Zal ik niet weten! ’k Was nijdig als een spin, want een van die
-houtskoolkoppen had m’n rooie das, die m’n vorige meisje voor me
-gebreid had, om z’n luizebos gebonden!—Klaas! zei ik,—als we de
-roeistokken er eens opnamen en ze er de kiezen mee uitsloegen?
-
-—Ben je stapel? vroeg Klaas.—Dan zouden we er ieder acht op ons boekje
-moeten nemen!
-
-Tegen donker kwamen we aan het menschenetersdorp. Nou, we werden met
-gejuich ontvangen! En weet je wat Klaas deed? Die lachte maar en
-zwaaide met z’n armen.—’k Zal je vinden, schavuitenbende! riep hij.
-Nou, dat verstonden ze natuurlijk niet, maar ze keken d’r wel raar van
-op, dat Klaas zoo in z’n nopjes was.
-
-We werden voor de radjah gebracht! Hij had een stuk been door z’n neus,
-en op z’n kop een Zuid-Wester,—die had ie opgetuigd met kraaltjes en in
-het midden een spiegeltje. Achter ’m zaten zijn vrouwen; de jongste
-leek sprekend op m’n meisje van twee..... van drie jaar geleden. Nou
-ja, alleen d’r oogen!
-
-Moet je hooren wat Klaas deed! Hij maakte eerst een fijne buiging voor
-de radjah; toen legde hij zijn ooren in de knoop en liet z’n oogen
-rollen. Meteen zie ik, dat ie de radjah het spiegeltje van z’n
-Zuid-Wester grist. Maar de radjah zelf merkte niks. Die schreeuwde wat
-in het Polopoeloesch of zoo, en toen kwam er een kerel met zóó’n mes
-aanzetten, zeker een toovenaar! En toen sjorden ze mij aan een paal!
-
-Maar meteen viel Klaas op z’n knieën, kuste de voeten van die
-menscheneterkoning, en toen klonk het als uit den grond:—Peper en
-notenmuskaat!—Klaas was aan ’t buikspreken!
-
-Nou, dat had je moeten zien! De kerels keken mekaar aan, of ze van
-lotje waren getikt. Klaas stond op, drukte op z’n buik en spuwde de
-radjah pardoes z’n spiegeltje in het gezicht. Toen maakte hij een
-geluid als van rommelende donder, trok een kromme lijn door de lucht;
-dat was de bliksem; en drukte zijn vinger op de mopneus van die
-radjah.—Ziezoo! zei Klaas,—nou zul je ’t wel gesnopen hebben!
-
-Nou, òf ze ’t gesnapt hadden! De toovenaar sneed de touwen los, waarmee
-ik vast gesjord stond, en de radjah wilde er van tusschen gaan. Maar
-Klaas greep ’m bij z’n Zuid-Wester, pakte met de andere hand de
-toovenaar bij z’n kladden en duwde ze voor zich uit naar dat bootje,
-die..... die.....”
-
-„Kano!” werd er geroepen.
-
-„Natuurlijk de kano! Het heele dorp stond ons aan te gapen. De
-toovenaar wees op Klaas en schreeuwde wat in ’t Polopoeloesch, en toen
-stoven ze allemaal achteruit. De radjah stapte in de kano, de toovenaar
-ook, en ik en Klaas gingen keurig achterin zitten.—Ziezoo, heeren, zei
-Klaas,—leg maar eens in! Nou, de koning en de toovenaar pagaaiden, dat
-we om het half uur zweet moesten baliën! Toen we thuis waren, stak
-Klaas die radjah zijn voeten toe en liet ze hem kussen.—O, zoo!
-zei-d-ie.—En nou kunnen jullie wel weer ophoepelen. Besjoer!
-
-En temet draait ie zich om en zegt:—Harm, zegt ie,—weet je wat we nou
-nog vergeten hebben?”
-
-„De honing!” riep Padde uit.
-
-„Krek”, zei Harmen. „We zijn omgekeerd en met de heele muts vol honing
-teruggekomen.”
-
-„En de wilden hadden jullie de kleeren afgenomen?” merkte Rolf op.
-
-„Zoo nauw moet je niet kijken!” zei Harmen beleedigd. „Anders zou je
-nooit er eens iets kunnen vertellen!”
-
-„Ja, en je hebt je gezicht te houwen, als Kniphuyzen vertelt!”
-
-„Mannen, ik heb nog wat beters!” riep een heel lange janmaat met
-vlasblond haar, helderblauwe oogen, groote, uitstaande ooren, en met
-handen..... nee maar! Hajo kon er niet naar kijken zonder aan de
-handschoenen van Sijtje te denken. Ze boden een ruime gelegenheid tot
-tatoeëring, en dat had de eigenaar ook ingezien: het eene anker prijkte
-naast het andere; op de polsen waren harten met een pijl aaneengesmeed,
-en hoogerop zeilden driemasters over wild bewogen baren. Hajo had er
-een drommelsch ontzag voor. Dàt was nog er eens ’n zeeman! Stil! Hij
-wou goed luisteren naar de wijsheid, die dit beankerde wonder zou
-verkondigen!
-
-„Twee reizen geleden, ik was op De Gouden Leeuw,” begon de verteller,
-„waren we geland bij een rivier, die zoo vol krokodillen zat, dat je de
-een naast de ander kon zien liggen. Nou, ik was net als hier de eenige
-Fries aan boord, hè, en de maats lagen daar nog wel ereis over te
-mieren.—Worden in jouw koeienland de kinderen altijd zoo aan de ooren
-getrokken? vroegen ze dan wel, of:—Wat hebben jullie Friezen een kleine
-handjes! en meer van dat kinderachtige geleuter.—Vooruit dan! zei ik
-zoo, toen ’t me weer eens de keel uithing.—Als jullie Hollanders dan
-zulke kerels bent, steek dan ereis zonder boot die rivier over!
-
-—Doe jij het eerst! zeiden de maats.
-
-—Ik durf wel, zei ik.—Ik steek er op z’n Friesch over!—Nou, ik nam een
-flinke aanloop en.....”
-
-„En??”
-
-„Jullie weet: ik spring als de beste.—Nou, ik ben dan van de eene
-krokodil op de andere gesprongen! En voordat de beestjes wisten wat er
-aan ’t handje was, stond ik aan de overkant!”
-
-„Verduiveld sterk!” verklaarden de maats.
-
-„’t Is gelogen,” stelde Padde ronduit vast.
-
-„Spuit nommer elf geeft ook water,” zei Harmen. „Luister, mannen, ik
-heb nog heel wat anders beleefd, en als ik je dat vertel, mag je je
-muts wel vastsjorren, want je haren zullen te bergen rijzen! We waren
-eens met z’n vijven in het oerwoud en terwijl we zoo onder een boom
-lagen uit te blazen, zei een van m’n vrinden:—Harm, zei-d-ie,—speel er
-eens ’n deuntje!
-
-Goed, ik haal m’n viool voor den dag en speel.
-
-—Nog ’n moppie! zei m’n vrind.
-
-Best, ik streek er al weer op los. Maar wat zag ik me daar?! Een stuk
-of vijf koningstijgers, een handvol leeuwen en een slordige twintig
-reuzenslangen zaten me in een kringetje aan te gapen. De muziek had ze
-aangetrokken! M’n vrinden lagen half te maffen en merkten niks.
-
-—Doorspelen, dacht ik.—Doorspelen, da’s het eenige!—En ik speelde en
-speelde....
-
-—Komt er nooit een eind aan dat moppie? vroegen m’n vrinden.
-
-—Hebben jullie er last van? vroeg ik nijdig.
-
-—Daar niet van, zeiden ze. En ze draaiden zich nog eens lekker om.
-
-Na een uur of vier spelens begon ik moe te worden en..... ja..... als
-een mensch moe is! Toen kwam er ook wel eens ’n valsch toontje, hè?
-Maar ik kon merken, dat beesten verstand van muziek hebben, hoor, want
-ze trokken een gezicht of ze een zeere kies hadden. Toen schoot er een
-lichtstraal in m’n kersepit! Dat was de uitkomst! Weet je wat ik deed?
-Ik begon me daar eventjes valsch te spelen, valsch.....!!
-
-En ja hoor! Met de staart tusschen de pooten gingen de monsters er van
-door!
-
-Ik was nat van ’t zweet, en m’n armen leken wel lood. Maar..... we
-waren gered!”
-
-„En je vrinden, zeiden die niets toen je zoo valsch speelde?” vroeg
-Hajo, die na de wonderbaarlijke redding een diepen zucht had geloosd.
-
-„Och..... ze hadden er niet zoo opgelet”, zei Harmen.
-
-„Nou heb ik nog een verhaal!” riep Rolf. „Er was eens een schip vol
-matrozen! Toen kwam er een groote walvisch, die sperde zijn bek open en
-slikte.....”
-
-„Een walvisch kan geen schip inslikken!”
-
-„Nou, hij spuwde het ook gauw weer uit.”
-
-„Omdat ’t ’m te hard was?”
-
-„Neen. Omdat hij misselijk werd van de leugens, die z’n keel
-binnenspoelden.”
-
-„Sapperloot.....!” stamelde de Neus.
-
-En de anderen sloegen met de vuist op tafel. „Daar zul je voor boeten,
-mannetje!”
-
-Maar ze meenden het niet. In hun hart hadden ze schik aan Rolfs
-vrijmoedigheid: van bloode jongetjes moesten ze niets hebben.
-
-Buiten galmden vier glazen. Tien uur! De oomes stonden op, kropen in
-hun kooien. De olie in de lamp scheen opgebrand; de vlam werd schraal;
-de walm sloeg dik tegen de zoldering.
-
-Hajo zocht den langen Fries op. „Heet jij soms Jopkins?” vroeg hij na
-een aarzeling. „Hilke Jopkins?”
-
-„Dat ben ik, ja.”
-
-„Dan moet ik je wat geven van.....”
-
-„Van.....?” Hilke sperde zijn oogen open en greep Hajo bij den arm.
-
-„Ja!” fluisterde Hajo. „Van Sijtje.”
-
-„Laat kijken!” zei Hilke, diep ademhalend.
-
-„Ga je even mee naar buiten?” vroeg Hajo. „Daar zien de anderen het
-niet!”
-
-Zwijgend stond de janmaat op. En Hilke Jopkins, die als „oome” duizend
-mijlen boven den nieuwbakken scheepsjongen stond, volgde Hajo gedwee
-het trapje op naar het dek. Eerbiedig betastte hij de handschoenen, die
-Hajo hem daar gaf. „Verdorie,” mompelde hij. „Verdorie.....!”
-
-„Ze zei, dat je haar eens schrijven moest, en dat je voorzichtig moest
-zijn, en ze wou nog wat zeggen, maar toen begon ze te huilen.”
-
-„Verdorie.....!” Hilke schudde het hoofd. „Die handschoenen zitten me
-gegoten, zie je wel?”
-
-„Ik heb ’n das van haar gekregen,” zei Hajo.
-
-„Laat kijken?”
-
-Hajo overreikte hem Sijtjes kleurvol geschenk.
-
-„Verdorie.....!” prees Hilke.
-
-„Alleen voor Zondagen!!” zei Hajo.
-
-„Dat begrijp ik!—Zeg, Hajo.....? Wat moet je hebben voor die das?”
-
-Hajo voelde een trilling in Hilke’s stem. „Die das is niet te koop,”
-zei Hajo.
-
-„Dat snap ik! Voor een ander is ie niet te koop! Maar voor mij toch
-wel?”
-
-„Daar,” zei Hajo, „daar heb je ’m voor niks.”
-
-„Verdorie.....!” was al wat Hilke antwoordde. Hij liefkoosde de das
-tusschen de vingers en greep Hajo’s hand. „Kerel, als je me nog eens
-noodig hebt.....!”
-
-„Zeg, Hilke?” vroeg Hajo. „Zou je..... zou je misschien.....?”
-
-„Waarachtig! zeg op: wat is er?”
-
-Hajo wees op Hilke’s handen. „Zou je mij soms ook een anker of een
-schip, of wat je maar het makkelijkst is.....?”
-
-Hilke stroopte zijn mouw op. „Zoek maar uit! Een driemaster? Of zoo
-een, met die kanonnen? Ik kan alles, en je voelt er niets van. Heb je
-een meisje?”
-
-„Neen,” bekende Hajo, verlegen. „Moet dat?”
-
-„Welnee. Maar dan had ik je een paar harten geprikt. Zooals op m’n
-hand.”
-
-„Dat is ook wel mooi”, weifelde Hajo.
-
-„Ja, maar dan moet je een meisje hebben!” zei Hilke. „D’r zijn lui, die
-haar naam er inzetten: Geertruida of Katherina of zoo. Maar..... eh, ’t
-gaat er nooit meer uit, zie je? Zooals ik ’t heb, zonder naam, is
-het..... is het altijd goed, hè?”
-
-Hajo begreep het maar half. „Zeg, Hilke,” vroeg hij, „wanneer kun je
-het doen?”
-
-„Over een dag of wat,” beloofde Hilke. „Als de eerste drukte voorbij
-is.”
-
-„Fijn!” zei Hajo. „Zeg, weet je, dat ik ook nog Friesch bloed in me
-heb?”
-
-Hilke sloeg de handjes ineen. „Een Fries?! Jij?”
-
-„Moeder is van Friesland.”
-
-„Als ik het niet dacht! Een kerel als jij.....! ’k Zal je de knoopen
-ook leeren! Een boeren- en een Turksche knoop, een visscher-, trompet-,
-muil- en ankersteek, een ouwe wijvenknoop..... Nooit van gehoord?”
-
-Hajo sloeg van eerbied bijna tegen den grond,—schudde ontkennend het
-hoofd.
-
-„Nog nooit van een ouwe wijvenknoop gehoord??! Wacht dan!”—En Hilke
-haalde de das van Sijtje uit zijn broekzak, greep de beide einden.....
-
-„Dat is zonde!” meende Hajo. „Dan leer je ’t me morgen maar.”
-
-„Je hebt gelijk,” bekende Hilke. „Ja, dat komt: jij bent een Fries, hè,
-en dan.....!” Zorgvuldig streek hij de das weer glad en liefkoosde ze
-met de oogen. „Brave meid!” mompelde Hilke met schorre stem. Toen zei
-hij haastig: „Nou, ajuus, hoor! ’t Is al laat.”
-
-„Wel te rusten!” was Hajo’s antwoord. En terwijl de scheepsjongen van
-de Nieuw-Hoorn nog even bleef staan, in gelukkige overpeinzingen over
-de naaste toekomst, spoedde de lange Fries zich met zijn schat voort.
-Hajo zag, hoe hij zich diep bukken moest, om het hoofd niet te stooten
-tegen de lage deur van het vooronder.....
-
-Daar kwam Rolf aan. „Zullen we gaan slapen, Hajo?”
-
-„Die..... die over die krokodillen is gesprongen, zal een anker op m’n
-arm prikken!” fluisterde Hajo zijn makker opgewonden toe.
-
-„Zoo?” vroeg Rolf. „Laat het hem dan een beetje hoog doen. Op je
-bovenarm, of zoo.”
-
-„Maar dan zie je er niets van!”
-
-„Juist daarom.”
-
-Hajo keek zijn vriend verwonderd aan. „Vind je een anker niet mooi? Wil
-ik liever ’n schip nemen? Hilke kan alles. Kijk maar eens naar z’n
-handen.”
-
-Rolf glimlachte. „Ik heb ze gezien. Maar weet je, dat die rommel er
-nooit uitgaat?”
-
-„En is dat dan erg?”
-
-„Het kan wel eens lastig zijn. Je weet van te voren niet wat er nog uit
-je groeit!”
-
-„Uit mij??”
-
-„Ja, uit jou.”
-
-Hajo pruttelde wat. „Nou, vooruit dan maar....,” zuchtte hij, onwillig.
-
-„Heel verstandig,” prees Rolf. „Ga je mee?”
-
-Hajo liet zich gezeggen. En hij riep Padde, die nog bij tafel zat, toe:
-„Padde! Sta op! We gaan naar kooi!”
-
-Hé, dat klonk nog er eens: kooi inplaats van bed!
-
-Maar Padde hoorde het niet. Met het hoofd in de handen was hij,
-zittend, in slaap gevallen.
-
-
-
-
-
-
-
-
-OUDEJAARSAVOND
-
-
-Of de jongens aan het werk werden gezet? Nee maar! Smeren, boenen,
-zwabberen was het wachtwoord. En wanneer de bootsman hun een enkele
-maal eens een oogenblikje had gelaten om uit te blazen, wisten de oomes
-wel „een mooi werkje voor een scheepsjongen”. Padde viel er natuurlijk
-buiten: die had een leventje als een volwassen bottelier. Hij sliep een
-gat in den dag, at met toewijding, spoelde wel eens een kruik om en
-babbelde urenlang met den braven bottelier. Het was van het begin af
-aan gewoonte geweest, dat de schele bottelier het werk deed, en Padde
-zijn korte beentjes liet schommelen, zittend op een leeg tonnetje als
-een koning op zijn troon.
-
-„Wil ik soms even helpen, Schele?” vroeg Padde wel eens, wanneer de
-dikke bottelier amechtig blies van ’t lange bukken.
-
-„Blijf jij maar zitten, m’n jongen,” was het antwoord. „’k Ben zóó
-klaar.”
-
-Maar Hajo moest voor alles opdraaien. Waar hij ook zijn vriendelijk
-gezicht vertoonde, overal had men een werkje voor hem. Als hij den
-barbier tegen het lijf liep, vroeg deze: „Zeg er eens, vriendje, ben
-jij niet drogistenjongen geweest?”
-
-„In De Gouden Gaper, Vader Langjas.”
-
-„Och, help me dan even met het stampen van kruiden, wil je?”
-
-En Hajo stampte. Maar buiten hoorde hij Zwarten Gijs al razen: „Waar
-zit me die blikslagersche smidsjongen! Hij moet krammetjes voor me
-slaan!”
-
-Of Steven Duffel, de bakker, liet hem deeg kneden. Of Hajo moest
-planken zagen voor Diede Doedes, den timmerman.
-
-Zijn loon bestond meestal uit de woorden: „Je mag me nòg ’ns helpen!”
-of uit een draai om z’n ooren, wanneer hij iets verkeerd had gedaan.
-
-Om den haverklap werd hij bij z’n kraag gegrepen en door een janmaat
-het want ingestuurd om iets te „klaren”. En als hij dan bij het zware
-werk op de bovenste fokke-ra stond te balanceeren met negen kansen op
-de tien om omlaag te storten, riep de „oome” van beneden: „Ja, breek je
-nek maar: ’t is morgen toch Zondag!”
-
-Maar wat veel goed maakte? Als Hajo, een paar emmers ijskoud water in
-de verkleumde vingers en een zwabber onder den arm, met een echt
-zeemansloopje het dek oversjouwde, of boende en schrobde, dat alles wit
-van ’t schuim zag, kon het zoo in eens gebeuren, dat de schipper achter
-hem stond en vroeg: „Valt het nogal mee, Peter?”
-
-Dan kreeg Hajo het, ondanks de Decemberkoude, warm onder z’n doorweekt
-baadje; hij rukte z’n muts af en zei: „Vàst wel, schipper!”
-
-En de groote man knikte goedkeurend.
-
-De bescheiden grijns, die zich dan op Hajo’s gelaat vertoonde, was
-onbetaalbaar. Z’n oogen tintelden; hij wreef verlegen de polsen tegen
-z’n broek.
-
-Werken wilde Hajo, maar daarom lustte het hem nog niet, voor alle oomes
-Hansje-m’n-knecht te spelen! Hij rook het op tien pas afstand, of ze
-hem bij de kladden wilden nemen; hoe onschuldiger een oome zich
-voordeed, hoe minder Hajo hem vertrouwde; de oome stak z’n vingers uit
-en meende Hajo bij z’n broek te hebben, maar Hajo had dit kleedingstuk
-juist bijtijds in veiligheid gebracht!
-
-Rolf..... dien lieten ze wat meer met rust. Hij was altijd zoo kalm,
-dat hij ook den ouderen achting afdwong. Ze zeiden hem weleens: „Doe
-dit of dat!” maar hem, zooals Hajo, ongezouten in zijn nekvel
-pakken,—daar kwamen ze toch niet toe.
-
-Bolle, de kok, gaf Hajo in het schaftuur Maleische les. Rolf zat er ook
-bij en schreef alles op. Want Rolf kon schrijven,—een kunst, die onder
-de janmaats weinig beoefend werd.
-
-„Kijk”, zei Bolle, terwijl hij met toegeknepen oogen de dampende
-aardappelen omschudde. „Kijk: besie is ijzer, en toekang is..... is
-man. Nou, wat is nou: smid?”
-
-„Besie toekang!” meende Hajo. „IJzer-man!”
-
-„Nou ben je d’r krek naast!” zei Bolle. „Smid is: toekang besie!” En
-Bolle had schik, dat Hajo er in was gevlogen. „Verder maar weer! Orang
-is mensch, en orang-orang is menschen. Je hebt niks anders te doen als
-het woord tweemaal te zeggen. Stom-eenvoudig. Poehoen is boom! Wat is
-nou een bosch?”
-
-„Oetan”, zei Rolf.
-
-„Mmm? Drommels ja, dat is waar ook. Ja dat komt: jij schrijft alles op,
-en ik..... M’n boonen!” riep hij en snelde, in zijn haast een
-koksjongen omver loopend, naar den grooten ketel, die wat verderop te
-vuur stond. „Morgen wéér ’n uurtje!” riep hij zijn leerlingen toe. „Zie
-maar eerst, dat je dat allemaal onthoudt!”
-
-Bolle had reden om niet al te gul te zijn met zijn wijsheid. Want, als
-alle wijsheid, had ook de zijne haar grenzen.
-
-Hajo besloot reeds den eersten avond aan boord, zich op het vioolspel
-te werpen. Hij klampte Harmen aan, het muzikale wonder van de
-Nieuw-Hoorn.
-
-Deze was door het aanzoek gevleid. „Ik zal je het leeren”, zei Harmen,
-„maar je moet niet denken, dat ’t in knoopslag gaat; je mag blij zijn,
-als je ’t in een maand behoorlijk kent.”
-
-„Ik zal m’n best doen!” beloofde Hajo.
-
-„Dat schéélt natuurlijk ’n paar zeilen!” gaf Harmen toe.
-
-„Zeg Harmen,” vroeg Hajo, „moet hier geen snaar zitten?”
-
-„Nou ja,” zei Harmen. „D’r hebben d’r drie aan gezeten. Maar die eene
-piepte zoo; toen heb ik ’m er maar afgetrokken.”
-
-„En wat doe je met die zwarte houtjes?”
-
-„Die zijn om de zaak wat an te taliën. Maar ik wurm er liever niet te
-veel aan, anders knappen ze me nog, de snaren. Ach, geen mensch weet
-natuurlijk op een prik, hoe stijf je ze moet aantrekken. Dat doet ieder
-op zijn manier en al naar ’t uitvalt, hè?” Met zwierig gebaar legde
-Harmen de viool tegen zijn borst en kraste er op los.
-
-„Mag ik nu eens?” vroeg Hajo met van spanning onzekere stem.
-
-„Als je d’r maar voorzichtig mee bent,” zei Harmen.
-
-Nou, dat was Hajo wel! Hij durfde het wonderlijke doosje nauwelijks aan
-te vatten. Angstig waagde hij een streek.
-
-„Je leert het vàst”, verzekerde Harmen.
-
-„Zou je denken?”
-
-„Natuurlijk! Als je zoo nu en dan eens een toontje niet weet, sla je
-dat eenvoudig over, hè? Dat doe ik ook; dat doet iedereen, en geen
-mensch, die er wat van merkt. Geef hier: ik zal je ’n begrafenis
-voorspelen.”
-
-„Pràchtig.....!” zuchtte Hajo, toen het uit was.
-
-Dat deed Harmen’s kunstenaarshart goed. „Nou, je gaat je gooi maar”,
-zei hij gul. „Maar laten de anderen ’t niet hooren, zoolang je ’t niet
-kent, want ze zouden m’n viool op je kop in stukken slaan, en dan heb
-ik nog geen nieuwe.”
-
-Hajo koos voor zijn studies een verlaten plekje. Padde was zijn
-bewonderend toehoorder, en samen zaten ze den ganschen avond bij een
-affuit, Padde slaperig voor zich uit turend.
-
-„Merakel.....!” zei Padde, wanneer Hajo een onzekere melodie met een
-gevoelvollen triller had besloten. „Zeg....., Hajo?”
-
-„Mm?”
-
-„M’n moeder moest ons hier eens zien zitten!”
-
-„Ja!” zuchtte Hajo, terwijl hij de viool liet zinken. En zijn oogen
-dwaalden.....
-
-Ook Rolf besteedde zijn avonden nuttig. Hij had zich met Vader Langjas
-bevriend en kreeg van dezen de vergunning om wat te bladeren in een
-paar dikke boeken, welke de barbier in z’n kooi had staan. Het was
-rustig in Vader Langjas’ kamertje; Rolf las met opeen geklemde lippen
-en gefronst voorhoofd. Binnen vier-en-twintig uur stond hij dan ook
-bekend als „de boekenwurm”. Maar intusschen..... ook hierdoor won Rolf
-aan achting.
-
-Gerrit had een goed leventje! De maats stopten hem van alles toe, zelfs
-tabak, en bemoeiden zich veel meer met hem dan hij verdiende. Want
-Gerrit beloonde allen met hooghartige onverschilligheid en liet zich
-alleen door Hajo streelen.
-
-Gerrit was niet het eenig levend beest aan boord. Lijsken Cocs, een
-bleek, tenger koksjongetje, met oogen waarin zoo op het eerste gezicht
-tien pond onschuld lag uitgewogen, had een Genueesch biggetje, een wit
-diertje met bruine vlekken. Het kon „een reis om de wereld” maken, die
-hierin bestond, dat het bij z’n meester in den hals kroop en er bij de
-broekspijp weer uit tuimelde. Om het die reis een weinig te
-vergemakkelijken, trok Lijsken zijn toch al niet erg omvangrijken buik
-zoo ver mogelijk in. Het diertje heette Job en had zich de gewoonte
-eigen gemaakt, om, vóór het z’n bakje eten kreeg, te „bidden”, de
-voorpootjes tegen elkaar gedrukt, de ronde oogjes gesloten, mummelend
-met zijn konijnensnuitje.
-
-Job en Gerrit moesten met elkaar kennismaken; dat sprak vanzelf, en het
-geschiedde in de kombuis. „Ka!” schreeuwde Gerrit, toen hij Job
-ontwaarde.
-
-Het marmotje zei niets, ging op z’n achterpootjes zitten, snuffelde en
-gluurde en dribbelde haastig rond—zonder eigenlijk veel uit te voeren.
-
-Gerrit lei z’n kop schuin, loerde met zijn schrandere oogen, wette zijn
-snavel op den planken vloer, plukte zich forsch in veeren en
-schreeuwde, overtuigd van eigen voortreffelijkheid: „Ka!”
-
-„Kan ie anders niks?” vroeg Lijsken. „Joppie, kom er eens bij de baas?”
-
-Job kwam ijlings aangedribbeld, klauterde langs Lijsken’s toegestoken
-arm omhoog, verdween pardoes in ’s meesters kraag. Lijsken zei:
-„Killekillekie!”, trok zijn buik in, en Job tuimelde op den grond.
-
-Gerrit wipte haastig op zij, uitte zijn verwondering in een vragend
-uitgesproken: „Ka?!”
-
-Ook Job scheen wat beduisd en scharrelde in een nauw kringetje om
-Gerrit heen. Deze draaide zichzelf bijkans den hals om,—verloor den
-zonderlingen toerist geen seconde uit het oog. „We krijgen storm!”
-verzekerde Lijsken. „Als Joppie krek als een tol in ’t rond draait,
-gaat ’t stormen. Als ie op z’n rug gaat liggen, komt d’r windstilte.”
-
-„Nou, ik hoop maar, dat er storm komt!” zei Hajo.
-
-Lijsken keek hem met groote oogen aan. „Jij hebt zeker nog nooit een
-storm meegemaakt!”
-
-„Jij wel?”
-
-„Nou! Ik ben met m’n vader bij de walvischvaart geweest!”
-
-„En waar is je vader nou?”
-
-„Dood. Aan de scheurbuik.” Lijsken’s gelaat nam een
-ouwe-mannetjes-uitdrukking aan. „Ze zijn thuis nog met z’n vijven. En
-m’n moeder is niet sterk! ’k Heb ’n broer, maar die is nog te klein. En
-alles is zoo duur tegenwoordig!” Lijsken begon voor zich heen te
-fluiten. „Wat zul je d’r aan doen? Hier, hij”—dat was Job—„hij heeft
-m’n vader nog gekend. Nietwaar, Joppie?”
-
-„Mijn vader is verdronken,” zei Hajo.
-
-Lijsken schudde peinzend het hoofd. „Met z’n hoevelen zijn jullie?”
-
-„M’n moeder, m’n zusjes Antje en Maartje en dan m’n broertje Doris.”
-
-„Hoe oud?”
-
-„Antje is twaalf, Maartje.....”
-
-„Je broer, bedoel ik.”
-
-„Doris is vijf.”
-
-Lijsken floot veelbeteekenend. „Te jong, hè?”
-
-„Te jong??”
-
-„Om te verdienen. ’t Is lam, hoor, voor je moeder.”
-
-Toen veranderde plotseling de uitdrukking op zijn gelaat. „Weet je wat
-óók beroerd is? Als je ’n puist op je zitvlak hebt, en je moet paard
-rijje!” En grinnekend pakte Lijsken zijn viervoetig lotgenootje op.
-„Kom jij maar bij de baas, Joppie!”
-
-
-
-Op oudejaarsmorgen zeilde de Nieuw-Hoorn Pleimuiden voorbij. Padde zag
-het, met weemoedige gedachten vervuld, weer achter den gezichtseinder
-wegzinken. Hij was zoo in zijn overpeinzingen verdiept, dat hij er
-niets van merkte, hoe een paar janmaats naderden, op Padde wezen en tot
-elkaar zeiden: „Zullen we hèm nemen? Lijsken is wat te mager.”
-
-En pats! daar hadden ze Padde bij z’n kraag.
-
-„Laat me los!” schreeuwde de arme jongen. „Ik ben botteliersmaat!”
-
-„Daar zullen we je niet om vermoorden,” zeiden de maats. „Kom maar eens
-netjes mee.”
-
-Padde werd naar het vooronder gesleept, waar de oomes hem in een
-kleurige, met papieren bloemen beplakte japon heschen en hem een pruik
-opzetten van geel vlas, waaronder een krans vergeetmenietjes was
-gevlochten.
-
-„Wat moet dat!” jammerde Padde.
-
-„Je bent het nieuwe jaar,” zeide de oomes. „En de bootsman zal het ouwe
-jaar zijn. Wees maar blij toe: we krijgen spekpannekoek en warme
-bollen.”
-
-Warme bollen.....! Padde begon er iets van te begrijpen.
-
-„Loop eens ’n paar passen,” bevalen de oomes. „En kleine stappen, want
-je bent een meisje. We zullen je vanavond wel zeggen, als je voor den
-dag moet komen. En dan maar knikken en lachen,—drommels, we moeten je
-nog met meel insmeren! En dan strooi je maar blommetjes rond; in die
-mand bennen d’r zat; die moet je over je arm nemen. Ziezoo, en dan zeg
-je maar..... moet ie wat zeggen?—Wacht daar loopt Harmen
-juist.....—Harmen! Een versie voor ’t nieuwe jaar!”
-
-„Wacht maar even,” zei Harmen. En na eenig nadenken begon hij, terwijl
-de oomes vol bewondering het hoofd schudden:
-
-
-    „Het nieuwe jaar is daar
-    En wenscht u altegaar
-    Een voorspoedig jaar!
-    Het schip van Willem IJsbrantsz. Bontekoe
-    Gaat..... gaat.....”
-
-
-„Gaat naar Oostinje toe!” viel een der maats in. „Dat rijmt! Gaat naar
-Oostinje toe!”
-
-„’t Rijmt wel,” zei Harmen, „maar ’t is geen nieuwtje! We weten
-allemaal wel, dat de Nieuw-Hoorn naar Oostinje gaat. Je moet in een
-versje wat zeggen, dat iedereen weet, en waar ze toch verbaasd van
-staan te kijken. Wacht, ik heb al wat!” En Harmen dichtte:
-
-
-    „Het schip van Willem Bontekoe
-    Gaat zonder scha naar Oostinje toe!
-    Met rijkdom, peper en geluk belaan
-    Komen we weer in Texel aan!”
-
-
-„’t Is mooi!” verklaarden de oomes. „Vooruit, zeg het na, aap van ’n
-jongen!”
-
-„Ik..... ik ken er geen woord meer van”, bekende Padde.
-
-„Luister dan, rekel! Zeg ’t hem nog eens even voor, Harmen?”
-
-„Als ik ’t zelf nog maar zoo op ’n prik ken.....” weifelde de
-nieuwjaarsdichter.
-
-„Nou, dan maak je maar weer ’n ander vers”, zeiden de oomes. „Laat de
-boekenwurm het opschrijven, dan staat ’t op pampier. Wee je gebeente,
-als je ’t vanavond niet kent! En lachen, begrepen?”
-
-„Jawel.”
-
-„Jawel: wàt?!”
-
-„Jawel, meneer.....”
-
-De oomes begonnen te grinniken.
-
-„Je bent zoo groen als gras,” stelde Harmen vast. „Kom, trek die
-soepjurk maar uit, dan gaan we de boekenwurm opzoeken.”
-
-En grimmig liet de arme Padde zich meevoeren.
-
-
-
-Het heele schip was in rep en roer. Lampions en slingers prijkten in de
-kajuit en het vooronder; een vleeschpot werd met zorg van binnen en van
-buiten verguld: hij moest als koets dienen, wanneer het nieuwe jaar
-straks door vier janmaats zou worden aangesleept.
-
-Er was verschil van meening over de vraag of er vijf dan wel tien warme
-bollen per man zouden worden verstrekt; de kok zweeg er over als het
-graf, en de koksmaats likten zich het pannekoekbeslag van de vingers.
-
-Padde zwoer bij hoog en laag, dat hij een groote taart had gezien,
-zwart van de krenten! En Harmen fluisterde, dat er na het eten krieken
-op brandewijn en trommelkoek zouden worden rondgediend. Alsjeblief, dat
-was maar eventjes alles!
-
-De bootsman vergat dien dag, het om de ooren der scheepsjongens te
-laten donderen en bliksemen, zóó nam de drukte hem in beslag. Kwaje
-tongen beweerden, dat hij wat van streek was, omdat hij ’s avonds een
-toespraak moest houden, en Hajo was stomverbaasd, den gevreesden
-bootsman „verekskuus!” te hooren stamelen, toen hij hem in de haast pal
-tegen den buik rende. Hij had op een draai om z’n ooren gerekend.
-
-Het eten overtrof alle verwachtingen. Eerst boonen met spek en een kan
-schuimend bier, toen rijstebrei met een schep basterdsuiker er over, en
-ten slotte werd onder groot tumult de taart van Padde binnengedragen,
-met brandewijn begoten en door den bootsman aangestoken; de vlammen
-sloegen haast tegen de zoldering. Hajo en Padde hadden zoo iets nooit
-gezien; de laatste stond doodsangsten uit, dat de taart heelemaal zou
-opbranden, en een paar oomes morden, dat ’t zonde was, den brandewijn
-op die manier de wereld uit te helpen.
-
-Maar de taart smaakte best, en toen de schipper met koopman Rol eens
-even in het vooronder kwam kijken, of de mannen niet teleurgesteld
-waren, nam het hoera-gebrul geen einde.
-
-De avond bracht nieuwe verrassingen. Harmen van Kniphuyzen, zwart als
-een Moriaan, kwam binnen, gevolgd door zwartjes met groote zakken,
-waaruit ze oliebollen rondstrooiden. Er waren er bij met zout gevuld;
-dat gaf aanleiding tot spuwen, mopperen en klappen uitdeelen. En de
-Morianen ruimden niet zonder blauwe plekken het veld.
-
-Toen werd voor de deur van het vooronder een kanon opgesteld, geladen
-en..... met een plof ging het schot af. Allen waren achter banken en
-kooien weggekropen, maar haastten zich nu—een enkele zelfs wat bleek om
-den neus!—om naar de suikerboonen te grabbelen, waarmee de kanonloop
-tot de monding gevuld was geweest.
-
-Padde kreeg dien avond geen slaap. Telkens wanneer in den fok de glazen
-werden afgeteld, kromp hij even ineen, en toen het elf uur was, spoedde
-hij zich naar de plaats waar hij zich verkleeden moest.
-
-Berentsz. stond in Oudejaarskleedij en studeerde met Harmen, die nog
-duidelijk sporen van z’n Moriaanschap vertoonde, zijn toespraak in.
-„Eindelijk!” schold de bootsman, wien het zweet van de slapen gutste.
-„Haal als de drommel de kerels, die m’n sleep moeten dragen!—Dus: de
-Hollandsche vlag zal..... zal wapperen van..... van.....”
-
-„De transen van het nieuw verworven rijk,” zei Harmen voor.
-
-„Wat zijn dat: transen?”
-
-„Weet ik ook niet,” bekende Harmen. „Maar in elk behoorlijk vers komt
-het voor.”
-
-„Zul je me helpen, Harmen, als ik niet verder kan?” smeekte Donder en
-Bliksem, deemoedig als een getemde leeuw.
-
-„’k Sta ommers geen twee pas van je af, bootsman!”
-
-Ja-ja, ’t was me een opwinding, dien oudejaarsavond!
-
-Om kwart voor twaalven werden de maats op het dek gecommandeerd en aan
-weerszijden opgesteld, zoodat er een vrije gang in het midden bleef.
-Die gang voerde naar een tegen het achterhuis gebouwde verhevenheid,
-waarop vier met guirlandes versierde stoelen stonden. Het was lekker
-koud; de maats sloegen den kraag van hun „duffelsche” op, staken de
-polsen in de zakken weg en bliezen en trappelden om warm te blijven.
-
-Er hingen nu brandende lampions in de ra’s, en het bontgekleurde licht
-danste over de gebruinde koppen en verlichtte de zeilen van onder-op,
-die rood, blauw en oranje getint tegen den donkeren hemel afstaken. ’t
-Was dekselsch mooi.
-
-Daar kwamen de schipper, de koopman en de stuurman Jan Piet van Hoorn
-de kajuit uit.
-
-„Stilte!” gebood Vader Langjas.
-
-Ineens hoorde je niets dan het klotsen der golven en het zuchten van
-den wind. Rechtop stonden de kerels; tweehonderd gespierde knuisten
-rukten een muts omlaag.
-
-Dat beviel Bontekoe. Terwijl de beide andere heeren met strakken ernst
-plaats namen, verscheen op ’s schippers gelaat een breede,
-jongensachtige glimlach; hij knikte even, alsof hij zeggen wilde: „Goed
-zoo!”
-
-Zie je, dat ging den oomes in ’t hart. Dat was het waarom ze hun
-schipper zoo dekselsch graag mochten lijden! Bij dien goedkeurenden
-glimlach strekten de halzen zich nog meer, en de mondhoeken vertrokken
-zich nog forscher. Schipper Bontekoe? Een puik schipper!
-
-Er werd onder de maats gemompeld, gelachen en „Sssst! Daar Komt-ie!”
-geroepen. En zie: daar verscheen achter de kombuis een eerbiedwaardig
-grijsaard. Een lange, witte mantel met gouden sterren hing van zijn
-schouders en werd door vier sleepdragers opgehouden. De grijsaard
-schreed met z’n gevolg tusschen de vroolijke maats door, maakte een
-diepe buiging voor de heeren, die van hun zetels opstonden en
-terugbogen, leunde moeizaam op zijn staf en begon met eenigszins
-onvaste stem: „Schipper..... hm!”
-
-„Sscht! Stilte!”
-
-„Schipper, ik ben..... hm! het oude jaar, en ik ben..... ik ben hier
-gekomen om..... hm! om afscheid van je te nemen, van jou en van de
-koopman en van de opperstuur en van al de brave jongegezellen en
-huisvaders, die..... hm! die het vaderland, d’rlui vrouwen en d’rlui
-kinders hebben vaarwel gezegd om..... hm! om de vlag van de
-Oostinjische Compagnie te laten..... te laten wapperen van de..... van
-de.....”
-
-„Van de transen.....” vulde de voorste sleepdrager zachtjes aan.
-
-„Van de transen van het nieuwverworven rijk! Waarmee ik maar zeggen
-wil, dat..... dat ik mag lije, schipper, dat jij en wij allemaal een
-puike reis zullen hebben; dat de Nieuw-Hoorn met..... met rijke buit
-belaje weer in het vaderland mag terugkeeren, schipper, bij vrouw en
-kinders. En dat het nieuwe jaar jou, schipper en ons allemaal en ook de
-koopman en ook de opperstuur, die..... die aan je zijde zitten,
-voorspoed mag brengen, en dat, om ’t nou maar eens voor de vuist weg te
-zeggen, schipper, dat we in ’t nieuwe jaar geen ouwe koeien meer uit de
-sloot moeten halen en niet lamenteeren over wat er dit jaar verkeerd is
-gebeurd; dat we wat voor mekaar over moeten hebben; dat we niet bang
-moeten zijn, de handen uit te steken als ’t noodig is; dat we alle
-herrie vergeten en vergeven moeten; dat we kerels van stavast moeten
-zijn, van één zin en één hart! Zie je, schipper, dat wensch ik!”
-
-„Zoo hoor ik je graag spreken, vadertje,” zei Bontekoe. Hij kwam op den
-grijsaard toe en drukte hem de hand. „Mag ik je uit naam van de heele
-bemanning bedanken?”
-
-„Dat mag je, schipper!” zei het Ouwejaar. „Waarachtig, dat mag je!” En
-hij begon te snuiven.
-
-De schipper leidde hem op de verhevenheid en bood hem de plaats aan
-zijn rechterzijde aan. De vier sleepdragers verdwenen met den looppas.
-
-„Vooruit, de kuip in!” beval Harmen Padde, die achter de kombuis in vol
-ornaat te wachten stond. „Wat?! Sta je te grienen?!”
-
-„Harmen!” snikte Padde. „Ik heb alles gehoord wat..... wat de bootsman
-zei!” En hij begon met zijn bebloemde mouw z’n gezicht te bewerken.
-
-„Je ziet er uit als een beest!” riep Harmen ontzet uit. „Lieve help,
-ben je zoo’n spons? Hier met je gezicht!” En Harmen smeerde er een
-vingerdik meel op. „Als we stilhouden, stap je uit en zegt m’n vers op!
-Vergeet het strooien niet en denk er om: lachen!”
-
-En Padde werd vrij onzacht in de kuip geduwd.
-
-„Kunnen we trekken?” vroegen de anderen.
-
-„Wachten tot ze gaan schieten!” beval Harmen.
-
-Padde werd bleek om z’n neus. „Gaan ze schieten?!”
-
-„Alle kanonnen! Zoodra ’t twaalf uur slaat. Ter eere van ’t nieuwe
-jaar.”
-
-„Ter eere van mij.....?!”
-
-Daar sloeg het al in den fok. Een-twee-drie-vier-vijf-zes.....
-
-Padde stopte de ooren toe.
-
-Boem! Het schip dreunde. Boem! Boem! Boem!
-
-„Méé!” schreeuwde Harmen. En tegen Padde: „Vooruit! Strooien en
-lachen!” En met z’n vieren sleepten ze de vergulde vleeschkuip, met
-Padde er in, tusschen de maats door, die het nieuwe jaar met
-hoera-gebrul begroetten.
-
-En Padde strooide. Het lachen lukte maar half. Voor den troon, waarop
-de schipper, het ouwejaar en „de heeren” zaten, hield zijn zegewagen
-stil. Padde krabbelde uit de diepe kuip.
-
-„Sscht!” werd er geroepen. „Hij mot een versie zeggen!”
-
-Padde keek schuchter om; Harmen gaf hem een duwtje. „Schipper.....!”
-begon Padde, en zijn mond begon te trillen, „schipper.....!”
-
-„Ik ben het nieuwe jaar!” fluisterde Harmen grimmig.
-
-„Ik ben..... ik heb..... ik heb daareven alles gehoord wat de bootsman
-zei, schipper, en.....!”
-
-Toen redde Harmen den hopeloozen toestand. Hij sprong naast Padde,
-greep zijn hand en begon:
-
-
-    „Wij zijn het nieuwe jaar!
-    We brengen niets als voorspoed maar!
-    We zullen je naar Oostinje leiden,
-    De compagnie met winst verblijden!
-    De mannen, nimmer lui of moe,
-    Roepen.....”
-
-
-Hij wendde zich tot de maats, zwaaide met den blooten onderarm, die nog
-pikzwart was van zijn Moriaan-schap, en uit aller mond daverde het:
-„Leve schipper Bontekoe!”
-
-De oorlam werd binnengebracht. Voor de heeren en voor het Ouwejaar was
-er wijn; de jongens mochten zeewater drinken,—zooveel ze maar wilden.
-
-„Mannen!” zei Bontekoe, „ik ledig dit glas op jullie aller welzijn! Ik
-weet, dat jullie allen hier door hetzelfde voornemen bezield bent als
-ik: de Nieuw-Hoorn behouden naar Oostinje en weer naar huis te
-brengen!”
-
-„Ja! Leve de schipper! Leve Bontekoe! Leve de Nieuw-Hoorn!”
-
-„Zingen!” riep het Ouwejaar.
-
-„Ja! Zingen! Leve de bootsman!”
-
-En zwaar en diep, alsof het opsteeg van den bodem der zee, klonk het
-mooie, oude Wilhelmus. De oogen der mannen glinsterden. Een groot
-gevoel welde uit hun harten op.
-
-„Den Vaderlandt gethrouwe, blijf ick tot in den doet.....”
-
-En toen verdween Bontekoe met het Ouwejaar onder luid gejuich in de
-kajuit, en de oomes spoedden zich naar het warme vooronder.
-
-Hier duurde de pret nog lang na. Harmen kwam met z’n fiedel op de
-proppen; de oomes zongen en zwetsten en sloegen met de vuist op tafel.
-
-„’t Zal een voorspoedige reis worden!” verzekerden ze elkaar.
-
-Het zal een voorspoedige reis worden.....
-
-Zoo dachten ze allemaal.
-
-
-
-
-
-
-
-
-STORM
-
-
-Den eersten Januari 1619 passeerde de Nieuw-Hoorn den Zuid-Westhoek van
-Engeland; de wind was Oost; de koers werd Zuid-West ten Zuiden gesteld.
-
-„’t Lijkt wel of de wind draait”, zei Hajo tot Rolf, terwijl ze samen
-op het eindje van een ra zaten.
-
-„Hij loopt naar ’t Zuiden”, stelde Rolf vast. „Geef dat strengetje
-eens?”
-
-„Daar. Help je mij even trekken?—Zeg, ’t is ook net of de wind sterker
-wordt.”
-
-„Dat lijkt zoo, omdat we hoog zitten”, meende Rolf.
-
-Maar Hajo vergiste zich niet. De wind nam toe en flink ook. Eerst wist
-hij zelf niet, waar hij zich zou huisvesten, blies dan voor, dan
-achter; je kon er geen zeil naar stellen. Maar tegen den middag nam hij
-een besluit: hij nestelde zich in het Zuiden en bleef daar zitten. De
-Nieuw-Hoorn ging stampen als een paard, dompelde snuivend den kop in de
-baren. Padde werd akelig bleek.
-
-„Ben je niet lekker?” vroeg Harmen hem meewarig. „Ja, de eerste keer
-ruw weer.....! Vraag de bootsman maar ’ns waar het zeeziekvrije plekkie
-is.”
-
-„Het zeeziekvrije plekje??”
-
-„Weet je dat niet? Elk schip heeft ’n zeeziekvrij plekkie! Als de
-bootsman niet weet waar ’t is, loop dan maar even bij de schipper aan.
-Die moet ’t weten, hè?”
-
-Padde besloot te gaan zoeken. Maar voor hij den bootsman lastig viel,
-klampte hij eerst op goed geluk den Neus aan.
-
-„’t Zeeziekvrije plekkie? Wel sapperloot, dan heb je niets anders te
-doen als hier en daar ’ns op je rug te gaan liggen. En dan kijk je naar
-je voeten. Gaan die op en neer, dan ben je verkeerd. Maar als ’t schip
-beweegt, en je voeten liggen stil, dan heb je ’t goeie plekkie te
-pakken.”
-
-Padde was dankbaar voor den nieuw verworven raad, en overal waar hij
-zonder gevaar van uitgelachen te worden proefnemingen kon doen, strekte
-hij zich neer.
-
-„Wat is dat? Ben je dood?” riep een stem.
-
-Padde krabbelde, zoo snel zijn loodzware beenen het veroorloofden,
-overeind, en zag in de vriendelijke oogen van Floorke, wiens rond
-gelaat met sproeten was bezaaid en onder wiens muts harde, vuurroode
-haarstoppels te voorschijn sprongen.
-
-„Ik zoek wat”, zei Padde onhandig.
-
-„En ga je dan op je rug liggen??”
-
-„Och,” was Padde’s alleronverschilligst antwoord, „ik zoek zoo voor de
-aardigh-h-heid eens naar het zeeziekvrije plekje.”
-
-Er tintelde iets in Floorke’s oogen. „Als je ’t noodig hebt, loop dan
-maar even bij me an; dan zal ik je wel vertellen waar het zeeziekvrije
-plekkie is.”
-
-„Zeg op!”
-
-„Waarom? Je bent nou toch nog niet zeeziek?”
-
-Padde lachte hartelijk. „St-t-tel je voor! Maar ik wil ’t toch wel
-w-weten.”
-
-„Nou, als je d’r op stáát! Klim dan maar ’ns in de groote mast. De
-bovenste ra moet je in.”
-
-„Dat lieg je toch?”
-
-„Liegen??? Ga zelf nou ’ns na: waar komt de beweging vandaan? Van ’t
-water en de golven, nietwaar? Nou, waar heb je er dan de minste last
-van? Zoo ver mogelijk van ’t water af. En waar is dat? In ’t topje van
-de groote mast!”
-
-Daar viel niet veel tegen in te brengen. Padde ging naar den grooten
-mast en zette een voet in het want. Maar toen hij voelde, hoe het
-schudde en trilde, en toen hij zag, hoe het winpeltje daar heel in de
-hoogte heen en weer zwiepte, verklaarde hij, dat Floorke de gemeenste
-leugenaar was, dien hij ooit had ontmoet, en dat Padde Kelemeijn er
-waarachtig de vent niet naar was, om zich voor het lapje te laten
-houden!
-
-Verdrietig gestemd, dat hij de wereld zoo vol leugen en bedrog vond,
-liep hij Hajo tegen het lijf.
-
-„’t Zal wel op storm uitdraaien!” meende deze gewichtig.
-
-„Zeg, Hajo.....” Padde sloot even de oogen, „als ik ’ns wat uit het
-fleschje..... wat gaat die schuit te keer!..... uit ’t fleschje van
-Grietje dronk? Schaadt ’t niet, ’t baat ook niet.”
-
-„Heb je daar trek in?” vroeg Hajo, weifelend.
-
-„T-trek! ’t Is g-geen snoepgoed!”
-
-„Vooruit dan maar. ’t Zit onder in m’n kist.”
-
-„Mispoes!” zei Padde. En met een zwakke poging om zegevierend te
-kijken, haalde hij het fleschje uit zijn zak. „Ik dacht: je kunt nooit
-weten! Brrr..... wat gaat dat schip.....!” En Padde hield zich vast aan
-een onderzeil; zijn knieën knikten. „Maak je ’t even open, Hajo?”
-
-Ook deze voelde iets van onpasselijkheid in zich opkomen, toen hij den
-olie-achtigen inhoud van het fleschje zag. Met afgewend gelaat
-ontkurkte hij het.
-
-Padde scheen inderdaad weinig „trek” te hebben. Hij moest al zijn moed
-bijeentrommelen en neus en oogen dichtknijpen, vóór hij een klokje in
-zijn mond goot.
-
-„Voel je je nou beter?” vroeg Hajo.
-
-„Veel b-b-beter,” verzekerde Padde.
-
-„Neem nog wat”, raadde Hajo aan.
-
-Padde begon te kokhalzen.
-
-Toen nam Hajo een kordaat besluit: hij slingerde het fleschje
-overboord.
-
-„D-doodzonde,” jammerde Padde.
-
-
-
-Den vierden Januari liep de wind naar het Zuid-Westen om en werd zoo
-hevig, dat de marszeilen moesten worden ingenomen. In den nacht bleek
-het noodzakelijk, ook de fok in te nemen. Het schip liep Westwaarts
-over, met één zeil.
-
-Padde viel op het dek niet meer te bespeuren: de Schele had hem bij
-zich genomen en vertroetelde hem als een zuigeling. Hajo was ook niet
-vrij meer van zeeziekte. Rolf scheen er nog weinig last van te hebben.
-Hij steunde Hajo vaak, wanneer ze samen het want werden ingestuurd, en
-liep daardoor zelf honderdmaal gevaar, uit het hevig slingerende
-touwwerk te vallen.
-
-Tegen den avond van den volgenden dag barstte de storm los. Job had
-goed gezien.
-
-De golven ramden met donderend geweld de krakende scheepswanden; wolken
-kokend schuim stoven tot over de hoogste ra’s. Het woelde en bruiste in
-de donkere watermassa; duivelsche machten spookten op den bodem der zee
-en schopten de Nieuw-Hoorn heen en weer.
-
-Met holle, wijd open oogen lagen onze vrienden dien nacht en
-luisterden..... luisterden.....!
-
-De lantaren in de slaapplaats van het volk slingerde angstwekkend heen
-en weer en wierp grillige, levende schaduwen door het vertrek. Slechts
-enkele mannen konden in slaap komen; de meesten lagen wakker; sommigen
-kreunden in benauwde droomen.
-
-De Nieuw-Hoorn werd hoog in de lucht geheven, sidderde in al haar
-voegen en tuimelde de diepte weer in.
-
-„Bê-ja! Ga daar maar liggen!” trachtte een maat boven het oorverdoovend
-gekraak uit te schreeuwen.
-
-Hajo sloot de oogen, drukte de armen stijf tegen de wanden van zijn
-nauwe krib. Jongens, wat zwaaide die lamp! Door zijn dichte oogleden
-heen zag hij het licht als razend heen en weer vliegen. Een-twee,
-een-twee, hopsasa!—Als de Nieuw-Hoorn eens verging?! Als de golven.....
-hoor ze mokeren! ’t Leek de smederij van Wouter wel!..... Als de golven
-het schip eens uiteenrukten en brullend..... hoor! hoor toch eens
-aan!..... en brullend hun buit verdeelden als jongens een zak knikkers?
-Hier, golf, daar heb jij een kist; weg er mee! Jij neemt die kerel voor
-je rekening, jij die mast, jij die scheepsjongen; golf, loop niet te
-nietsdoen, pak de bootsman bij z’n vodden.....!—Als ze eens met z’n
-tweehonderd met Gerrit en de schipper en de kist van baas Wouter werden
-opgenomen in de kille, zilte armen der zee en rondtolden in de zwarte
-diepten vol geheimen, waar zeegedrochten hen aanloerden met felle,
-groene oogen en dan bliksemsnel toeschoten, den afschuwelijken muil
-openden.....! Hoor het kraken der beenderen.....! Het water drong hem
-in neus en mond en..... Moeder! Moedertje! O, God.....!!
-
-Hajo veegde zich het zweet van de slapen. Angst en opwinding maakten
-koortsig.
-
-Rolf sprong overeind. „Ik ga buiten eens kijken!” riep hij zijn makker
-toe. Hij werd van de eene kooi naar de andere gesmeten, klemde zich aan
-alles vast om niet te vallen.
-
-„Zeg de zee gedag van me!” schreeuwde Harmen hem toe. Ergens schoot er
-een in een lach, die onwelluidend door het rumoer heenklonk.
-
-Rolf kwam weer terug, tot op het hemd doorweekt. Doodmoe plofte hij
-neer.
-
-„Wat is ’t voor weertje?” vroeg Harmen, schreeuwend om zijn geestigheid
-te doen verstaan.
-
-Een dreinende, schorre stem begon te brullen:
-
-
-    „En als de maat ’n schipper heeft,
-    Een oorlam en een lief,
-    Dan lacht de maat, dan zingt de maat,
-    Dan kent de maat geen grief!
-    Van troeladiee, van troeladia.....”
-
-
-In eens.....! met een kreet sprongen de kerels overeind.... een
-donderslag.....! de deur van het vooronder werd versplinterd; door het
-weggeslagen paneel perste zich het water en spoot knallend tegen den
-voorwand van het volks-logies. Vlak er op, vóór men wist wat er aan den
-hand was, werd de deur geheel opengerukt; de bootsman stormde met een
-waggelende lantaren naar binnen, tot aan zijn knieën wadend in het
-water. „Alle hens aan dek!”
-
-„Hulp! Meer hulp!” klonk een vage roep van buiten.
-
-Toen kon men merken, dat de mannen van de Nieuw-Hoorn er wezen mochten:
-ze sprongen overeind, stonden schrap op hun beenen, dat er, voor den
-duivel, geen wrikken aan was! Ze trokken met een ruk hun broek op,
-haalden den riem aan, een-twee! en renden achter de zwaaiende lantaren
-van den bootsman aan naar buiten.
-
-Laat komen wat komen wil! Hier staan tweehonderd mannetjesputters, niet
-bang voor den duivel en z’n moer!
-
-Daarbuiten een chaos van lichamen in den zwarten nacht. Proesten en
-snuiven, een wild klappend zeil, zwiepende stengen, gekraak, geknars,
-schreeuwende stemmen door het loeien van den storm heen: „We zinken! De
-boegpoorten staan open!!!”
-
-Van het achterdek naderen ijlings zwarte gestalten met een licht, dat
-plotseling uitdooft. Een paar worden er over het dek geveegd en tegen
-de verschansing gekwakt.
-
-Ineens: schipper Bontekoe!
-
-„Schipper!! Het ruim loopt vol! De boegpoorten zijn ingeslagen!!”
-
-„Wat drommel, dan spijker je ze weer dicht! Berentsz!”
-
-„Schipper!”
-
-„Met twintig man naar het ruim!”
-
-Weg was Berentsz, een paar dozijn mannen op de hielen.
-
-„Schipper! Het vooronder staat vol water!”
-
-„Haal de putsen dan op!”
-
-Van alle kanten werden de emmers aangesleept. Maar vóór de kerels aan
-het baliën sloegen, vermorzelden ze met koevoeten de scheepskisten, die
-in het vooronder heen en weer dansten en hun de schenen stuksloegen.
-Toen werd een dubbele rij gevormd; de putsen gingen van man tot man.
-Een enkele keer sloegen de maats door het stampen en zwaaien met puts
-en al tegen den grond; als katten krabbelden ze weer overeind, en een
-half uur later was het vooronder droog. Toen kwamen de mannen, die in
-het ruim waren gestuurd, ook weer boven: de boegpoorten waren
-verzekerd. Ze hadden er dubbele deuren over gespijkerd.
-
-Alle zeilen waren ingenomen, maar nu tolde het schip zoo, dat de heele
-boel aan flarden dreigde te gaan. Twintig kerels zetten, de tanden
-opeengeklemd, het zeil weer bij. Dat stutte het slingeren wat.
-
-Flauw van afmatting ploften de mannen in hun vochtige kooien neer.
-
-De storm joeg een ijskouden regen voor zich uit, die kletterend tegen
-het dek sloeg, de grens tusschen zee en lucht uitwischte.
-
-Het schip koerste Westwaarts.
-
-In het Oosten schemerde een trieste morgen door het regengordijn.
-
-
-
-De storm woedde. Dag na dag. Met roodgezwollen neus en oogen liepen de
-maats rond. Al hun kleeren waren doorweekt; de regen wisselde af met
-scherpen hagel, die vinnig de huid striemde.
-
-Drie dagen na de nachtelijke paniek streken groote vluchten meeuwen
-over het schip, worstelend tegen den storm. Bij troepen kwakten ze, ten
-doode vermoeid, tegen het want, tuimelden met lamgeslagen vleugels op
-het dek. Men vermoedde de nabijheid van land, maar kon door golven,
-regen en wolken schuim geen twintig ellen voor zich uit zien.
-
-Het zeil werd omgegooid; men helde Oostwaarts over. De storm bleef in
-denzelfden hoek zitten, rukte woedend aan masten en zeilen. En als een
-bende hongerige wolven vielen de golven over het schip heen. Ze hijgden
-en sidderden van vernielzucht; de vlokken schuim vlogen hun van het
-natte lichaam; ze rolden over elkaar heen en betwistten elkaar den
-buit, ze beukten, kletsten, kermden en huilden.....
-
-Vier dagen later, in den namiddag van den twaalfden Januari, behaalde
-de storm een overwinning. Het was een seconde lang stil geweest; toen
-volgde een windstoot, die als een kanonschot tegen den boeg knalde; het
-volk in het vooronder sprong overeind en luisterde.....! Een
-doordringend gekraak; weer een seconde lang stilte, en de storm raasde
-voort.
-
-De maats snelden naar buiten, liepen elkaar haast omver.
-
-„De groote mast ligt om!!!”
-
-De breuk bevond zich op vijf vadem boven het dek. De schipper stond er
-bij, een schaar janmaats om hem heen, gereed elk bevel op te volgen.
-
-„Laat de steng zakken!” riep Bontekoe.
-
-Als eekhoorns vlogen de kerels het nu slaphangende want in, klemden
-zich vast met voeten en tanden, de oogen dichtgeknepen tegen den regen.
-Met hun verstijfde vingers werkten ze de steng los, lieten haar door
-het marsgat zakken. „Hou vast, mannen!”
-
-De zware steng gleed omlaag. Zou de mast nog blijven staan?
-
-In groote spanning zagen de mannen beneden naar het werk, dat hun
-makkers daarboven verrichtten in den zwiependen, draaienden, krakenden
-mast. Een diepe zucht: de steng zakte. „Houdt! Houdt de steng!!”
-
-Men liet het ondereind door het dek schieten; met touwen werd de steng
-tegen de mastbreuk gewoeld. Voorloopig was het gevaar geweken.
-
-„Pah!” zei de storm en rukte nijdig. Maar de mast hield stand.
-
-
-
-Hajo was door zijn zeeziekte heen. Ook zijn angst was verdwenen. Het
-ging nu al zoo lang goed..... Als een echte pikbroek liep hij op het
-hevig slingerende schip rond; zijn beenen gingen al aardig rond staan;
-hij voelde zich trotsch en manlijk, omgeven door het gevaar; hij spuwde
-het zout uit zijn rauwe keel en snoof en niesde.
-
-Rolf liet zich door het weer niet meer beletten zijn studies voort te
-zetten.
-
-Op een goeien dag gaf de storm het op. Een paar stuiptrekkingen, een
-diepe, diepe zucht, en onmachtig viel hij neer. Het water kalmeerde
-niet zoo gauw.
-
-Maar allengs verloren de golven toch hun vernielende kracht, en den
-twintigsten Januari was het mooi, stil weer. ’t Werd ook minder koud:
-men voelde het Zuiden al.
-
-Een heerlijke rust daalde op de Nieuw-Hoorn neer. Zingend hingen de
-oomes hun natte plunje te drogen. De handen in de zakken keken ze ’ns
-naar de blauwe lucht en stelden vast, dat het er wel naar uitzag, of
-het weertje nog ’n daggie zoo blijven zou. Ze rookten, lachten en
-spuwden weer; hun levenskracht was niet geschokt.
-
-In een stevig dichtgesjord houten doosje werd een lijkje aan den schoot
-der golven toevertrouwd. Met ongeoefende hand stond er op geschilderd:
-
-
-                             Joppie
-                               †
-                      19 fan Loumaant 1619
-                Hij het sin eige Doot voorspelt
-                   En is gestorfe as een Helt
-
-
-Lijsken Cocs stond er bij te grienen.
-
-
-
-
-
-
-
-
-PADDE LEERT BUIKSPREKEN
-
-
-Er was werk genoeg aan den winkel! Het heele schip lag overhoop; overal
-zwierven stukken touw en lappen gescheurd zeil; het zout had zich
-ingevreten in koper- en ijzerwerk.
-
-De maats werkten als leeuwen om alles weer op orde te brengen. Ze
-poetsten, olieden en schrobden, dat het een aard had, en trachtten hun
-stukgeslagen kisten weer fatsoen te geven. Het was een gehamer en
-geklop van belang. Maar alles ging vol goeden moed, en de oomes zongen
-er een liedeke bij.
-
-Eerst nu leerden de jongens, wat werken was! De viool en de boeken
-schoten er bij in.
-
-Men maakte van het gunstige weer gebruik om den grooten mast nog meer
-te versterken. De schipper leidde zelf het werk. „De mast heeft ’t
-koud!” zeiden de maats. „Hij heeft er zijn duffelsche bij
-aangetrokken!” En ze wezen op de driedubbele touwlaag, die om de
-mastbreuk was gewoeld. Het want werd getalied, tot het weer zat „als
-een muur”. De schipper liet het groote marszeil uit den mast halen en
-het in de plaats van het grootzeil stellen. Waar vroeger de groote
-steng gezeten had, zette men nu de bramsteng op en voerde er het
-bramzeil aan. Dank zij die maatregelen en een voorspoedigen
-Zuid-Oostenwind, kon de Nieuw-Hoorn weer vrij snel varen. De koers werd
-gesteld op de Canarische eilanden,—Zuidwest ten Zuiden.
-
-Hajo had met Hilke voor dezen morgen een afspraak getroffen betreffende
-de levering van een anker op zijn bovenarm.
-
-Want na lang weifelen was tot een anker besloten.
-
-„Nou”, zei Hilke, toen ze het zich in het vooronder gemakkelijk hadden
-gemaakt, „stroop nou maar ’ns netjes je mouw op. Dan zullen we in een,
-twee tellen een fijn ankertje in je arm prikken! ’t Is zonde en jammer,
-dat je ’t op je bovenarm wil hebben. Afijn, daar ben je een Friesche
-dwarskop voor.” En terwijl hij aan het prikken sloeg, vroeg hij: „Weet
-je wel wat het beteekent?”
-
-„Een anker? Nou, je legt er een schip mee vast.”
-
-„Dat weet m’n neus ook. Ik zal het je maar zeggen: een anker beteekent:
-hoop.”
-
-„Hoop?? Hoop op wat?”
-
-„Nou, op wat maar. Dat je goed in Oostinje mag komen, en dat ’t schip
-niet vergaat.”
-
-„En komt het uit?”
-
-„Wat bedoel je?”
-
-„Nou, als je nou zoo’n anker op je..... au!—nee, ’t was niks, hoor!—op
-je arm laat prikken, en je denkt er bij: ik hoop dit, of ik hoop
-dat..... komt ’t dan uit wat je hoopt?”
-
-„De een zegt van wel, en de ander zegt van niet. Maar kwaad kan ’t
-nooit. En ’t staat goed, hè? De meisjes zien het graag. Ze zijn er gek
-op. De linker is ’t mooist, vind je niet?”
-
-„Ja! De linker is..... au!..... is prachtig.”
-
-„Ik zal je nog eens wat veel mooiers laten kijken”, zei Hilke. Hij trok
-zijn hemd open en liet een meisjeskopje zien, dat op zijn borst
-prijkte. Hilke’s borst was stevig behaard, maar het schilderij
-behoorlijk schoon geschoren. „Zie je? Da’s met twee kleuren! ’t Gezicht
-rood en de oogen blauw. ’t Was moeilijk, hoor! En ik moet doorloopend
-met ’t mes er overheen, om ’t schoon te houden. Vind je, dat het op
-Sijtje lijkt? De neus is ’t sprekend; zeg nou zelf!”
-
-„Ja, de neus wel!”
-
-„En dan te denken, dat m’n vorige meisje er heelemaal niet op leek! En
-’t moest juist haar portret zijn. Hou je arm goed stil, dan zijn we in
-een wip Maar.”
-
-Een uur later prijkte het hoopvolle symbool in twee kleuren op Hajo’s
-bovenarm. Het anker was blauw, en er kronkelde zich in helder rood een
-endje touw omheen.
-
-Glimmend van trots en voldoening bezag Hajo het kunstwerk.
-
-„Ziezoo!” zei Hilke, tevreden over zijn werk. „Zeg nou eens eerlijk:
-heeft het pijn gedaan?”
-
-„’k Heb niets gevoeld, hoor! En ik dank je wel!”
-
-„Leuter niet,” weerde Hilke af. „En tegen de tijd, dat je..... afijn,
-als je nog eens ’n paar harten op je arm wilt hebben..... altijd graag
-van dienst, hoor!”
-
-
-
-Reeds vroeg in den volgenden morgen—de oomes lagen nog achterover in
-hun kooien hun sokken aan te trekken—stormde Harmen opgewonden het
-vooronder binnen.
-
-„Mannen! Een zeil in ’t zicht!”
-
-Dat sloeg in. De kerels sprongen overeind, renden op bloote voeten en
-in onderbroeken naar het dek. In twee tellen was het vooronder
-uitgestorven.
-
-Slechts één neus stak nog ergens boven de dekens uit. Het was die van
-Padde. Met versufte oogen lag de arme jongen in zijn kooi. „Een zeil in
-’t zicht.....! Zou hij nu naar huis kunnen gaan?!” Padde huiverde van
-spanning. „Naar huis.....! Zou zijn moeder boos zijn? Zou ze naar hem
-verlangen? Of zou ze blij zijn, dat ze hem..... hm! dat ze hem kwijt
-was?”—Dàt geloofde Padde niet! Hij durfde gerust teruggaan. Maar.....
-Hajo verlaten! Hajo aan vraatzuchtige kannibalen overleveren?—Het ging
-niet.
-
-Zou Indië nog ver zijn? ’t Kon haast niet: ze waren nu al zoo lang op
-weg. Als hij eens meeging—tot Oostinje—en dan dadelijk terugkeerde? Als
-hij de heele reis meemaakte, zou hij een aardig zakduitje naar huis
-brengen! Dan zou zijn moeder vàst blij zijn, als ze hem terugzag. En
-z’n oom zou zoo’n flinke kerel graag in de brouwerij nemen! Hij zou
-Padde smeeken om bij hem te komen: Padde, een jongen als jij, de
-brouwerij kermt er om!
-
-Ook de schipper zou hem niet graag missen, dat had Padde wel gemerkt!
-
-Hajo kwam binnensnellen. „Padde! Kom toch kijken! Een schip!”
-
-„Ja, dat zul jij wel lollig vinden!” zei Padde bitter.
-
-„Ja! Da’s leuk!”
-
-„Dus je wilt me kwijt zijn?!”
-
-„Kwijt? Jou kwijt.....??” Hajo barstte in lachen uit—wat Padde’s
-onderlip nog een duim deed zakken.—„Oh, Padde! Het schip is achter ons.
-’t Gaat dezelfde kant op!”
-
-Padde loosde tegen wil en dank een zucht. Maar meteen gromde hij:
-„Jammer! Ik had graag teruggewild.” Hij schoot zijn broek aan, eerst
-verkeerd, en ging met Hajo mee.
-
-Maar bij de deur bleef Padde staan en greep zijn makker bij den arm.
-„’t Zullen.....?! Zeg, Hajo! ’t Zullen toch geen Duinkerkers zijn?!”
-
-Hajo was even verrast. „Duinkerkers! Hoe kom je daar nou bij? Maar als
-’t zoo is, nou, dan zullen we ons niet als snijboonen in het vat laten
-stampen!”
-
-„Je zult wat!” zei Padde, bibberend als een rijkelui’s hondje. „De
-slampam..... pampers zouden nog in staat zijn om te gaan sch-schieten!”
-
-„Nou, wij hebben óók kanonnen aan boord!”
-
-„Ik moet niets van ka-kanonnen hebben,” verklaarde Padde.
-
-
-
-Schipper Bontekoe scheen de zaak luchthartiger te bekijken dan onze
-botteliersmaat. Hij liet de Nieuw-Hoorn op de lij werpen, zoodat de
-zeilen slap neervielen en het andere schip gelegenheid had, den
-Oostinjevaarder in te halen.
-
-Het verre zeil werd grooter; bleek eveneens een driemaster te zijn.
-Daar dribbelde een vlag langs den grooten mast omhoog. In spanning
-keken de maats uit, tot de wind het bonte doek zou open slaan en de
-teekening te zien zou zijn.
-
-„De Compagnies-vlag!”
-
-„Ja!!” Allen brulden het uit. „De Compagnies-vlag!!!”
-
-Men antwoordde. Vroolijk koutend hingen de maats over de balie. Hoelang
-was het geleden, dat ze voor het laatst iets anders dan lucht en water
-hadden gezien?
-
-Maar Padde bleef wantrouwend. „Dat zegt niets, die vlag!” verzekerde
-hij. „Die smerige zeeschuimers zorgen altijd wel een fatsoenlijke vlag
-aan boord te hebben. En juist als je nergens meer op verdacht bent,
-beginnen ze in eens te schie.....”
-
-Het laatste woord bleef hem in de keel steken. Padde werd zoo bleek als
-een gesteven hemd en staarde met groote oogen naar.....! Uit den
-zijwand van het vreemde schip buitelde een helderwit wolkje te
-voorschijn. „Boem!” zei het toen. En haast op hetzelfde oogenblik
-donderde het onder den planken vloer, waarop Padde’s voeten rustten: de
-Nieuw-Hoorn beantwoordde het schot. Lang voordat de rook was
-opgetrokken, had Padde al een goed heenkomen gezocht in het vooronder.
-
-En de oomes, die zijn beschouwingen over zeeschuimers meesmuilend
-hadden aangehoord, sloegen nu bijna dubbel van het lachen.—Padde had
-blijkbaar nooit van saluutschoten gehoord!
-
-Een kwartier later kon men de menschen onderscheiden. Een daverend:
-Hoera! steeg uit beide schepen op, en er werd met mutsen en doeken
-gezwaaid. Op het vreemde schip liet men de trap neer; een jol werd te
-water gelaten; eenige mannen stapten er in en de jol koerste in de
-richting van de Nieuw-Hoorn.
-
-Het was een kalme zee, maar toch, drommels, wat ging me dat ding op en
-neer! Hoepla, weg was ie achter een vette golf, ingeslikt door een
-wallevisch. „Bah!” zei de walvisch, „ik lus je niet. Dobber jij maar
-voort, jol!” Kijk, daar lag ie op ’n handbreed water, krek een meeuw.
-Weg gleed ie weer in een wieg van twee golven. Suja, suja, popje! Je
-werd al katterig, als je er alleen maar naar keek.
-
-Bontekoe liet de scheepstrap zakken; dan werd er vlug een looper gelegd
-van de trap naar de groote kajuit; de schipper en de koopman kwamen
-naar buiten en wachtten aan de verschansing.
-
-De jol was nu vlakbij. Er waren zes roeiers in, stevige maats; op het
-achterbankje zaten twee heeren, die zoo op het eerste gezicht de
-grootste tegenstelling vormden, welke men zich maar denken kon. De een
-was groot, bleek en mager, had een dor gezicht en sluik, blond haar; de
-ander was klein, gezet, verweerd en verbrand als een oud stuk zeil, en
-onder zijn schipperssteek sprongen weerbarstige, bruine krulletjes te
-voorschijn.
-
-Nauwelijks had de jol de scheepstrap bereikt, of de vreemde schipper
-was er al op gesprongen en als een eekhorentje naar boven gewipt.
-Statig volgde de ander.
-
-„Welkom!” zei Bontekoe hartelijk, terwijl hij den vroolijk-uitzienden
-gast zijn gebruinde hand toestak. „Welkom op de Nieuw-Hoorn, heeren!
-Mijn naam is Bontekoe, en dit is de heer Rol.”
-
-„Pieter Thijsz. van Amsterdam, schipper op de Nieuw-Zeeland,” stelde de
-ander zich voor op een toon, alsof hij met zwaar weer door een
-misthoren toeterde. „Ik ben verheugd, met u kennis te maken! Ik heb,
-sinds we eind December Vlissingen verlieten, geen zeil meer gezien!
-Drommels, wat een hondeweer! Hebt u averij gehad? Wij zijn er met Gods
-hulp goed doorgezeild!”
-
-Ook de ander, de koopman aan boord van de Nieuw-Zeeland, stelde zich
-voor.
-
-„Laat ons binnengaan, heeren,” opperde Bontekoe. „Ik heb nog ’n glas
-goeden wijn.”
-
-„Dat zal de stemming niet bederven!” bulderde de kleine lachend.
-
-Bontekoe en de vreemde schipper bleken al spoedig eensgezind: ze namen
-mekaar onder den arm en gingen vroolijk koutend de kajuit binnen.
-
-Met afgemeten passen volgden de beide kooplieden, in hoffelijk, bedaard
-gesprek.
-
-Toen de kajuitdeur dicht was, zetten de oomes een boom op met de mannen
-in de jol.
-
-„Hoy!”
-
-„Hoy!”
-
-„Averij gehad?”
-
-„Mast gekraakt.”
-
-„Lieg je toch?”
-
-„M’n kop zal over de balie in ’t water rollen, als ik lieg. Kom maar
-eens kijken!”
-
-„Ik durf de jol niet uit. Als de ouwe in eens terugkomt.....!”
-
-„Hè-jullie ’n goeie ouwe?”
-
-„Gangetje! We noemen ’m de bruinvisch, hè? En als ie in de kajuit
-fluistert, moet je in ’t vooronder je ooren nog dichtstoppen, als je
-niet doof wil worden. Maar hij is gul met ’n oorlam.”
-
-„Ja. En ook met juffer driestreng!” riep een ander uit de jol.
-
-„Wat doe jij ook met ’n stuk in je pet op wacht te komen!” schetterde
-de eerste.
-
-„Maak geen deining,” schreeuwden de oomes boven. „’t Is nog zoo vroeg
-op de dag!”
-
-„Waar bemoei jullie je mee?” klonk het uit de jol.
-
-„Wil ik je eens op je kop spuwen?”
-
-„Kun je niets beters?”
-
-„Jawel!” schreeuwde Harmen. „Ik zal jullie eens ’n raadsel opgeven!
-Kunnen jullie goed raaien? Of zijn jullie zoo stom als je d’r uitziet?”
-
-„Hou jij je maar stil!” klonk het van beneden. „We kunnen door je
-neusgaten in je hersens koekeloeren! ’t Is daar een leege boel, hoor!”
-
-„Voldoende om jullie met z’n allen te bedotten!” verzekerde Harmen. „Ik
-kan de wind laten draaien!”
-
-„Hoe doe je dat?”
-
-„Je gaat zoo staan, dat je de wind in je nek voelt, dan kijk je
-tusschen je beenen door, en je hebt ’m pal in je gezicht!”
-
-„Kinderachtig!” verklaarden de zes man in de jol.
-
-„Stil!” zei Harmen. „Ik heb nog een raadsel: Als d’r zes man in een jol
-zitten, wie is er dan de lolligste?”
-
-„Weten we niet. Zeg op!”
-
-„Wel,” verzekerde Harmen, „ik zou het waarachtig ook niet weten! Jullie
-zien er alle zes even flauw uit.”
-
-„Kom er ’ns beneje!”
-
-„Ik mag niet van m’n moeder!”
-
-De oomes van boven hielden hun buiken vast.
-
-
-
-Op dat oogenblik kwamen de heeren de kajuit weer uit. „Tot vanmiddag
-dus!” bulderde de kleine schipper van de Nieuw-Zeeland. „Ik heb nog een
-oude Tocayer staan. U zult merken, dat u bij een fijnproever te gast
-is!” Hij keek een oogenblik naar den grooten mast. „Zoo zal hij wel
-weer tegen een stootje kunnen!”
-
-„Zoodra we voor anker liggen, nemen we hem nog eens wat beter onder
-handen,” verzekerde Bontekoe.
-
-„Waar dacht je te landen? Op de Kaapverdische?”
-
-„Ja, tegen dien tijd zullen we wel versch water moeten innemen.”
-
-„Dan landen wij er ook.”
-
-De schippers sloegen de handen ineen. En met vluggen pas daalde de
-„bruinvisch” de trap af, gevolgd door den langen, dorren koopman. De
-roeiers in de jol sprongen overeind, alsof er spelden in de banken
-zaten.
-
-Bontekoe merkte het op. „Je hebt er de wind onder, vadertje!” mompelde
-hij. „Al zal ’t endje touw er weleens bij te pas komen!”
-
-Toen wendde hij zich tot zijn mannen. „Kinderen, we varen in compagnie
-met de Nieuw-Zeeland! Het schip heeft geen averij gehad en zeilt dus
-makkelijker dan wij.—Wat zei jij daar, Floorke?”
-
-Floorke vertrok zijn mond tot een grijns. „We geven ze geen duimbreed
-voor, schipper!”
-
-Bontekoe glimlachte. „Zoo denk ik er ook over!—Heb je wat op je lever?”
-vroeg hij, toen hij zag, dat Floorke aan zijn buikriem frommelde.
-
-Floorke haalde de schouders op, knipoogde tegen zijn makkers.
-
-„Nou?”
-
-„Ze zeggen, dat de bruinvisch gul is met ’n oorlam, schipper.”
-
-Bontekoe verstond den wenk. „Vooruit dan maar!” zei hij, heimelijk pret
-hebbend om den bijnaam van zijn collega. „Haal dan maar een oorlam.
-Maar dan ook de handen uit de mouwen! Begrepen!”
-
-Of ze het begrepen! Als hazen renden ze naar den bottelier. „Leve de
-schipper!”
-
-En Floorke werd op de schouders genomen.
-
-Glimlachend keek Bontekoe hen na. „’t Zijn kinderen”, zei hij tot den
-koopman, die naast hem stond, „en als kinderen moet je ze behandelen.”
-
-Rol haalde de schouders op. „Men kan de teugel ook weleens al te vrij
-laten, mijn waarde!”
-
-Bontekoe’s blik verduisterde zich. „Ik moet vrinden om mij heen
-hebben”, zei hij toen kortaf. „Met slaven begin ik niets.”
-
-Er kwamen genoegelijke dagen. De wind bleef uit denzelfden hoek waaien;
-het weer was onveranderlijk mooi; elken dag werd het warmer. Met kunst
-en vliegwerk slaagde de bemanning van de Nieuw-Hoorn er in, het andere
-schip bij te blijven.
-
-Den drie-en-twintigsten Januari werd er aan stuurboord-zijde nòg een
-zeil gezien! Bij nadering bleek het ’t schip Enkhuizen te zijn, dat
-haast tegelijk met de Nieuw-Hoorn was uitgezeild, met bestemming naar
-de kust van Coromandel. De schipper was een kalm en waardig man: Jan
-Jansz. van Enkhuizen.
-
-De drie schepen voeren nu gezamelijk verder. Beurt om beurt brandden ze
-’s nachts het seinlicht, waarnaar de andere twee hun koers hadden te
-richten. Er zat iets allergezelligst in: zoo met z’n drieën in
-compagnieschap te varen. De reis scheen een pleiziertocht te zullen
-worden. De schippers bezochten elkaar geregeld en brachten hun tijd in
-prettig kouten door.
-
-Men passeerde de Canarische eilanden zonder er een in ’t zicht te
-krijgen.
-
-Een school dolfijnen kwam de Nieuw-Hoorn te gemoet, begeleidde het
-schip dagenlang, lustig spelend om den boeg. En de zon wierp een
-paarsen glans op de donker-gemarmerde ruggen, die bij vieren, vijven
-tegelijk uit een groene golf opdoken en smeuïg weer weggleden,—met de
-kantige rugvin een goud-tintelend pluimpje water opscherend.
-
-Het werd zoo warm, dat de mannen in het bloote bovenlijf gingen loopen.
-Niettemin gutste het zweet van hun ruggen. Padde klaagde steen en been.
-
-„Wat scheelt er aan?” vroeg Harmen van Kniphuyzen, toen hij den armen
-dikzak mistroostig op zijn kooi zag zitten.
-
-„’k Zal ’n regenwurm zijn, als ik er iets van snap”, verklaarde Padde
-grimmig. „’t Is nog midden in den winter en ik smelt van hitte.”
-
-„Wat zul je dan straks wel zeggen, als we bij de menscheters zijn!”
-beklaagde Harmen hem. „Daar vallen de vruchten gestoofd van de boomen.”
-
-Padde haalde zijn neus op. „’n Mooi land! Waar je moet buikspreken en
-de drommel zal weten wat nog meer, als je niet levend verslonden wilt
-worden!”
-
-Op het woord „buikspreken” lichtte er iets in Harmen’s oogen. Hij dacht
-even na en zei toen: „Ja, je moet er wat voor over hebben! ’t Heeft wel
-’n maand geduurd, vóór ik ’n behoorlijk mondjevol kon buikspreken.”
-
-Padde keek op. „Kun jij buikspreken?”
-
-„Dat heb ik je toch verteld?”
-
-„Neen, dat was je broer.”
-
-„Nou ja, daar heb ik ’t natuurlijk van geleerd. Weet je wat moeilijk
-is? Maleisch buikspreken.”
-
-„Kun je dat ook?” vroeg Padde jaloersch.
-
-Harmen maakte een bescheiden gebaar. „Met sommige woorden heb ik nog
-weleens last. Bijvoorbeeld: poerlapoetoespoerwerpedjopakapoet. ’t Zit
-’m vast op al die p’s, hè?”
-
-„Spreek ’ns buik?” vroeg Padde.
-
-„Ik heb pas gegeten! Maar kom bij me in de kombuis, als de vaten
-gespoeld zijn. Dan hebben we het er rustig; ik zal het jou ook leeren,
-als je wilt.”
-
-Padde bloosde van vreugde. „Zou ik het kunnen?”
-
-„Voor iemand met jouw buik is ’t een kleinigheidje”, verzekerde Harmen.
-
-„Harmen”, zei Padde, „ik vind ’t verduiveld aardig van je.....”
-
-Harmen maakte een afwerend gebaar. „Als je zoo samen op een schip zit,
-leer je wat voor mekaar overhebben. Tot straks dus!” En hij verliet het
-vooronder.
-
-Een half uur later maakte Padde zich op om naar de kombuis te gaan. Hij
-vond er Harmen in druk gesprek verwikkeld met Lijsken Cocs. „Da’s
-vroeg!” riep Harmen hem toe. Hij wees stiekum met den duim naar Lijsken
-en gaf Padde een veelbeteekenend knipoogje.
-
-Padde begreep. Hij verliet de kombuis weer, slenterde wat rond. Toen
-hij weer in de kombuis kwam, stond Harmen al op hem te wachten.
-„Ziezoo”, zei Harmen, „dat papjongetje heb ik even afgepoeierd. Hij
-heeft met onze buiksprekerij niets te maken. We zullen hier maar gaan
-zitten!” En Harmen wipte behendig op een grooten, ijzeren ketel. „Wat
-wil je, dat ik zeg?”
-
-„Nou, zeg maar wat.”
-
-Harmen sloot zijn mond potdicht, draaide angstwekkend met de oogen,
-trapte van inspanning met zijn beenen tegen den grooten ketel, waarop
-hij zat. En toen klonk het dof en gedempt, alsof het geluid uit den
-grond opsteeg: „Ik ben koksmaat.”
-
-Harmen slaakte een zucht van verlichting.
-
-„Merakel”, stamelde Padde. „Zeg nog eens wat?”
-
-„Al moest ik al de boeken van het ouwe en nieuwe achter mekaar
-opnoemen!” blufte Harmen. Hij rolde weer met zijn oogen, trapte van
-louter inspanning tegen den ketel, en somber klonk het uit de diepte:
-„Ik heb blond haar.”
-
-„Merakel”, zei Padde. „Maar..... eh, je hebt toch geen blond haar?”
-
-„Weet m’n buik dat?” vroeg Harmen verwijtend.
-
-Padde moest toegeven, dat zijn aanmerking onredelijk was geweest. „Ik
-dacht, dat je je buik kon laten zeggen wat je maar wou”, excuseerde hij
-zich.
-
-„Is ook zoo”, zei Harmen. „Ik zal ’m nou ’ns laten zeggen: Ik heb
-bruine oogen!”
-
-„Ja, laat ’m dat eens zeggen!”
-
-Harmen sloot den mond, trapte tegen den ketel. „Ik heb blauwe oogen!”
-klonk het.
-
-„Wil je wel gelooven, dat ik m’n buik wel een opstopper zou willen
-geven?” vroeg Harmen op luidruchtigen toon. „Hij moet het zeggen! Ik
-heb bruine oogen!” En Harmen trapte verwoed tegen den ketel. In
-spanning wachtten de knapen op wat er komen zou. Het duurde lang.
-Eindelijk klonk het: „Ik zal zeggen waar ik lol in heb.”
-
-Harmen wipte van den ketel af, schreeuwde luid: „Ik zal m’n buik straks
-eens inwrijven. Stevig inwrijven!—Nou, probeer jij het nou eens,
-Padde!”
-
-„Zeg dan eerst hoe ik het moet aanleggen, Harmen!”
-
-„Stom-eenvoudig, Padde. Je haalt diep adem, wacht tot je het benauwd
-krijgt, en dan denk je: Ik wil wat zeggen zonder m’n mond open te doen!
-Dan komt het vanzelf.”
-
-Padde beproefde het. Toen hij blauw van benauwdheid was, legde Harmen
-zijn oor tegen Padde’s buik. „Hou vol, Padde! Ik hoor al wat smoezen!”
-
-„Pfff!” zuchtte Padde.
-
-„Je zult te veel gegeten hebben,” meende Harmen. „Die bruine boonen
-zitten natuurlijk leelijk in den weg! Je doet ’t beste, om eens een dag
-of wat heelemaal niet te eten. Zul je er om denken?”
-
-Padde beloofde het, aarzelend.
-
-„Je bent een verstandige jongen”, verklaarde Harmen. „Ga nou maar ’ns
-op die ketel zitten. Misschien, dat je er dan meer van terechtbrengt.”
-
-Padde liet zich op den grond neerploffen. „Ik zit al”, zei hij.
-
-Harmen was even verbouwereerd. „Op de ketel, heb ik gezegd.”
-
-„Ik zit hier ook goed”, stelde Padde hem gerust.
-
-„Wie weet het nou beter: jij of ik?” vroeg Harmen. „Ik laat je niet
-voor niks op die ketel zitten! Dat is voor..... voor het geluid! Net
-als bij ’n viool, daar zit ook ’n kastje onder,—dan klinkt ’t beter.”
-
-Hoepla! daar zat Padde al op den ketel. „Wat moet ik zeggen, Harmen?”
-
-„Nou, zeg maar: ik heet Lijsken Cocs.”
-
-„Maar ik heet toch niet.....?”
-
-„Daarom kun je ’t toch wel zeggen?!”
-
-Padde kneep mond en oogen dicht, trapte, naar Harmens voorbeeld, met de
-voeten tegen den ketel. „Hatsjie!” klonk het uit de diepte.
-
-„Dat is het begin!” riep Harmen verblijd uit.
-
-Padde keek stomverbaasd omlaag. „Kwam dat uit m’n buik??”
-
-„Waar anders uit?” vroeg Harmen. „Uit je Zondagsche pet?”
-
-Padde spande zich opnieuw in. Toen hij paars in het gelaat was
-geworden, klonk het: „Ik schei er mee uit! Ik krijg het benauwd!”
-
-„Je bent een geboren buikspreker!” verklaarde Harmen opgewonden. Maar
-tegelijk trachtte hij hem, na hem van den ketel geduwd te hebben, met
-zachten drang de kombuis uit te werken.
-
-Padde stribbelde tegen. „Ik vind het verduiveld aardig van je”, zei
-hij, „dat je me wilt leeren buikspr.....” Toen stokte Padde en
-verbleekte.
-
-Een onzichtbare, geheimzinnige kracht duwde het deksel omhoog van den
-ijzeren ketel, waarop Harmen en Padde hadden gezeten, en, als een
-duivel uit een doosje, wipte..... Lijsken Cocs er uit te voorschijn!
-
-„Zoo, mannetje, heb je ons afgeluisterd!” snauwde Harmen. „Morgen gaan
-we ergens anders zitten, Padde!”
-
-Padde knikte aarzelend.
-
-Maar met twijfel in het gemoed kwam hij even later bij Hajo, die op het
-voordek bezig was met het verzolen van een paar kolossale schoenen.
-
-„Doe je daar?” vroeg Padde.
-
-„Lappen.”
-
-„Voor wie?”
-
-„Voor Jopkins.”
-
-„Is ’t waar, wat je zegt?”
-
-Hajo keek verwonderd op. „Waarom zou ’t niet waar zijn?”
-
-Padde haalde de schouders op, beet zich op de lippen. Zijn kin beefde.
-
-„Wat heb je?” vroeg Hajo.
-
-„Niks.”
-
-„Waarom huil je dan?”
-
-„Ik huil niet.”
-
-„Wel waar.”
-
-„Nietes.....”
-
-Even pauze.
-
-Toen vroeg Padde met onzekere stem: „Hajo, jĳ bent toch m’n vrind, hè?”
-
-„Ja, natuurlijk!”
-
-„Jĳ liegt me toch niet voor, hè?”
-
-„Dat weet je wel beter, Padde.”
-
-Padde ging naast Hajo zitten. „Nou, dan kan me de rest ook niets
-bommen. Als ik maar weet, dat wij vrinden zijn!” Met vochtige oogen
-blikte Padde voor zich uit.
-
-„Zeg, Padde!” zei Hajo, „Als we over een jaar of twee in Hoorn
-terugkomen met een zak vol guldens,—wat zullen onze moeders opkijken!”
-
-„Hajo!”
-
-„Padde!”
-
-De vrinden keken elkaar in de glinsterende oogen.
-
-Padde haalde de handen uit zijn broekzakken. „Kan ik je helpen, Peter?”
-
-„Met die schoenen? Dat kan ik wel alleen af.”
-
-„Nou, ik mag dat spijkertje toch wel even voor je vasthouden?”
-
-„Goed. Hou dan maar vast.” En Hajo hief den hamer op, mikte met de
-zekerheid van een ervaren schoenlapper. Met een kreet trok Padde zijn
-vingers terug.
-
-„Doet ’t pijn?” vroeg Hajo verschrikt.
-
-Padde likte zich een bloeddruppel van den vinger. „’t Doet ’n
-verduivelde pijn! Maar ’t kan me niets schelen, hoor! Als ik maar weet,
-dat wij vrinden zijn!”
-
-
-
-
-
-
-
-
-PADDE ZIET DOOR EEN MISTKIJKER
-
-
-Op een morgen bleef Hajo verrast staan, toen hij, nog slaapdronken, het
-vooronder uit kwam stappen en zich buiten in een puts wilde wasschen.
-Om masten, touwen en zeilen hing een fijn waas. Het achterschip was nog
-slechts als een vage omtrek te zien. „Mist.....!” mompelde Hajo,
-terwijl hij de vochtige lucht opsnoof.
-
-Nou, òf het mistte! Als je over de verschansing hing, keek je in een
-grijze massa zonder begin of einde: water en lucht waren één geworden.
-„Oei.....! Oeiiiiii.....!” Dat waren de mist-toeters van de Enkhuizen
-en de Nieuw-Zeeland. Bootsman Berentsz. was met twee janmaats bezig een
-groote, holle lantaarn in de fok te hijschen. Toen ze boven hing, leek
-ze net een bleeke citroen.
-
-„Oejoejoeiiii.....!”
-
-De oomes pruttelden. Beweerden, dat je om het uur je longen wel uit
-mocht baliën; dat ze liever kieuwen hadden, als de visschen, en.....
-dat was het ergste: dat er van een landing op de Kaapverdischen wel
-geen sprake zou zijn, om de eenvoudige reden, dat je met dit weer
-evengoed kon zoeken naar Berentsz.’ roodbaaien onderbroek, die op een
-vorige reis van het drooglijntje overboord was gewaaid, als naar een
-eiland.
-
-De jongens moesten beurtelings op den misthoren toeteren. De oomes
-beweerden: daar kreeg je een mooie stem en zoenlippen van.
-
-Harmen bleek een meester! Die toeterde heele liedjes, draaide
-intusschen rond, en als het liedje uit was, stond hij weer juist zoo,
-als toen hij begonnen was.
-
-„Ik zie jou nog eens in een paardenspel optreden,” merkte Rolf op.
-
-„Heb je al eens ’n misthoren op je kop gehad?” informeerde Harmen.
-
-Rolf schudde het hoofd. „Nog nooit. Doe het eens.....?”
-
-Harmen trok smalend zijn neus op. „’k Zal wel oppassen! ’t Neefie van
-de schipper, hè?”
-
-„De schipper zal ik er niet bij halen,” zei Rolf, plotseling driftig.
-
-„Hoei-hoe-hoei! M’n Amsterdamsche moei heit ’n varken en ’n koei!”
-toeterde Harmen. Toen hij den daarbij behoorenden ommedraai had
-volbracht, zag hij Rolf nog juist in de barbiershut verdwijnen. „Daar
-lóópt ie, de boekenwurm! Als het ’n ander was, had ie al lang op z’n
-ziel gehad.”
-
-Daar kwam Padde aandrentelen, aangetrokken door Harmen’s mistzangen.
-
-„Goeie morgen, Padde!” riep Harmen verblijd uit.
-
-Maar Padde kon zoo in eens niet weer vriendelijk zijn. „Mm!” zei hij.
-„Is dat ’n misthoren?”
-
-„Ja, een misthoren..... of mistkijker, zooals je wilt.”
-
-„Mist-kijker? Kun je er dan mee door de mist kijken??”
-
-„Als door een druppel water,” verzekerde Harmen. „Nietwaar, Lijsken?”
-
-„Waar zou het woord: mist-kijker anders vandaan komen?” vroeg Lijsken.
-
-Maar Padde vloog er niet in. „Houden jullie ’n ander voor de gek!”
-schimpte hij.
-
-„Voor de gek houden??” vroeg Lijsken in hoogste verbazing.
-
-Harmen tuurde aandachtig door den horen. „Daar gaat juist de
-Nieuw-Zeeland!” riep hij uit. „Voor de kombuis zit de kok met drie
-oomes te kaarten!”
-
-„Mag ik ook eens kijken?” vroeg Lijsken.
-
-„Alsjeblief, Lijsken.” En Harmen stond bereidwillig den horen af.
-
-Lijsken keek in de richting, die Harmen hem aanwees. „Verdikke, wat
-heeft me die kok ’n klavers in z’n knuisten!” riep hij geestdriftig
-uit. „Klaverkoning, aas, boer en zes kleintjes!”
-
-„Geef hier”, zei Padde.
-
-„Zeg er eens, kun je ’t niet wat vriendelijker vragen?”
-
-„Geef hem de kijker nou maar, Lijsken”, vergoelijkte Harmen.
-
-Padde’s wensch werd ingewilligd. „Ik zie niks!” verklaarde de
-botteliersmaat.
-
-„Snap ik niks van”, zei Harmen. „Heb je je andere oog wel dicht
-gedaan?”
-
-„Moet dat?”
-
-„Dat snapt toch een kind!”
-
-„Had dat dan eerder gezegd!” gromde Padde. En hij bedekte met de eene
-hand het oog, dat niet door den toeter gluurde.
-
-Toen werd tusschen Harmen en Lijsken een snelle blik gewisseld. De
-beide veelbelovende knapen zetten tegelijkertijd hun voet achter
-Padde’s hielen en..... een-twee-drie.....! Padde lag achterover op het
-dek te spartelen.
-
-„Wat een windstoot was dat!” riep Lijsken uit.
-
-„’k Sloeg er bijna van om!” verzekerde Harmen luidruchtig.
-
-En toen ze Padde aankeken, begonnen ze beiden te grinniken.
-
-Maar in de oogen van den bedrogene sluimerden wraakplannen. Hij zwaaide
-woedend zijn toeter en wilde overeind krabbelen.....!
-
-Toen gebeurde er iets onverwachts! Een grauw, monsterachtig-groot
-gevaarte schoof rakelings langs het galjoen; boven een verward
-stemmengeroezemoes uit schetterde een schorre misthoren. „Het roer!
-Gooi het roer om!” schreeuwde iemand. Tegelijkertijd flitste een
-lichtschijnsel uit den mist op. Dan plotseling een zeil-omtrek, een
-scherp gekraak van hout—weg was alles weer.
-
-Padde was van schrik weer achterovergetuimeld. De andere twee knapen
-stonden te trillen op hun beenen.
-
-De donderstem van Folkert Berentsz. wekte hen uit hun verbijstering.
-„Wat hier en daar! ’t Scheelde twee el, of we waren in de Enkhuizen
-geloopen! Zet ik jullie daarvoor te toeteren! Donder en bliksem!” En
-Lijsken en Harmen kregen ieder een schop onder het zitvlak. Padde zat
-en bleef er daardoor vrij van. Harmen griste hem den misthoren uit de
-handen. „Hoe-hoe-hoei!” schetterde hij. Ditmaal zonder liedje.
-
-De bootsman was weer weg.
-
-„Als ie ’t de schipper vertelt, worden we gekielhaald!” verzekerde
-Lijsken, z’n broek wrijvend.
-
-Maar Folkert Berentsz. was geen klikspaan. Hij hield er zonder den
-schipper den wind wel onder.
-
-
-
-De bottelier hoorde hoofdschuddend het verhaal aan, dat Padde hem over
-het geval opdischte. „’t Is merakel! Hier, drink wat, m’n jongen. Dat
-spoelt de schrik weg.”
-
-„Ik heb nog nooit wijn gedronken....”, aarzelde Padde.
-
-„Merakel. Proef dan maar gauw eens.”
-
-Padde nam voorzichtig een slokje.
-
-„Nou?”
-
-„Je wordt er lekker warm van!”
-
-„En de schrik? Die is nou zeker weg?”
-
-Als antwoord nam Padde nog een teug.
-
-„Je zult nog een fijnproever worden, jij!” grinnikte de Schele. „Nou,
-dan ben je bij mij goed onderdak!”
-
-„Ja-ha!” En Padde dronk dapper het heele kannetje leeg. „Geef me nog
-maar wat, Schele!”
-
-De bottelier schonk hoofdschuddend het kannetje weer vol. „Pas jij maar
-op! Als de wijn is in de man, is de wijsheid in de kan!”
-
-„Geen nood!” blufte Padde.
-
-„La-la-la-la!” zei de Schele met vaderlijken trots. „Hoor dat eens
-aan!”
-
-Maar terwijl Padde onversaagd doordronk, betrok het gelaat van den
-braven bottelier. „Ik heb je nooit van Gertje gesproken, hè?” vroeg hij
-na een diepen zucht. „Dat was m’n eenigst kind. God hebbe z’n ziel.—Met
-Maart zou ie nou veertien zijn geworden.” De bottelier staarde peinzend
-voor zich uit. „Op een avond kwam ie hoestend thuis. Dat was November
-van ’t jaar 17.—Hoest je, m’n jongen? vroeg ik.—Ja, vader, zei-d-ie. Ik
-hoor z’n stem nog.—Heb je ’t benauwd, als je hoest? vroeg ik.—Ja,
-vader, zei-d-ie. ’s Nachts bleef ik natuurlijk bij hem waken, hè? M’n
-vrouw was toen al vier jaar dood; ik was kastelein in De Lustige
-Landman, bij Alkmaar. Ik gaf Gertje elk uur een heete omslag. En warme
-kruiken en wijn: dat helpt tegen de hoest. De volgende morgen moest en
-zou-d-ie gaan schaatsen. Ik hield m’n hart vast.—Zou je ’t wel doen,
-m’n jongen? vroeg ik.—Vader, zei-d-ie, ik weet zelf ’t beste wat goed
-voor me is!—Hij wist wat ie wilde, zie je; dat heb ik nooit van mezelf
-kunnen zeggen. Ik deed altijd wat anders dan ik van plan was. Als ik
-Gertje afhaalde bij meester Knol..... ik liet ’m leeren, zie je?.....
-dan kocht ik onderweg snoepballetjes voor hem om hem te verrassen, en
-voor ik bij Meester Knol was, had ik ze zelf allemaal al opgekauwd.
-Weet jij eigenlijk wat je wilt?”
-
-„Jawel”, zei Padde geeuwend. „Ik kom in de bierbrouwerij van m’n oom,
-dan weet je wat je hebt.”
-
-„Zie je”, zei de bottelier, „zoo was Gertje nou ook. Die wist op een
-prik wat hij wilde, en iets anders deed hij niet. Nou..... ’s avonds
-was hij er erg aan toe! M’n hart zat als ’n steen in m’n lijf! En toen
-ik drie nachten aan z’n bed gezeten had..... toen.....” De bottelier
-kon niet best meer uit z’n woorden komen. Hij sloeg de hand op de knie
-en kuchte.
-
-Padde zat met lodderige oogen voor zich uit te turen.
-
-„Heb je geluisterd, Padde?”
-
-„Jawel! Ik heb woord voor woord..... hik!”
-
-„En wat zeg je d’rvan?”
-
-Padde geeuwde. „M-merakel, Schele.....!”
-
-De bottelier stond zuchtend op en zocht de frissche lucht.
-
-
-
-Toen hij een poosje later terugkwam, vond hij Padde snurkend tegen een
-vaatje liggen. Hij tilde hem op en legde hem in zijn eigen kooi. Toen
-keek hij den jongen lang in het gezicht. „Dezelfde neus, dezelfde kin
-en oogen! Gertje sliep ook altijd met open mond.....”
-
-De bottelier legde z’n dikke hand op Padde’s voorhoofd en kuste het.
-
-
-
-
-
-
-
-
-ROLF
-
-
-De bedoeling was om Sint-Anthoni aan te doen en daar water in te nemen.
-Maar door den steeds dichter wordenden mist, gepaard met een fijnen
-regen, kon men het eiland niet in ’t zicht krijgen. Derhalve werd de
-koers gesteld op Ilje del May en Ilje del Foege, die eveneens deel
-uitmaken van de Kaapverdische groep. De wind zwaaide luimig; men moest
-laveeren en verloor het verband met de andere Oostinjevaarders; de
-misthorens klonken nog een enkele maal, heel ver weg.
-
-Lang en eentonig waren de dagen. Uren achtereen lagen de oomes in hun
-kooi te kaarten. Hajo was met Rolfs hulp bezig een brief aan zijn
-moeder te schrijven. Zoodra ze een schip tegenkwamen, wilden ze hem
-afgeven.
-
-„Kun jij niet schrijven??” had Rolf gevraagd, toen Hajo zijn hulp
-inriep.
-
-„Ik kan wel wat lezen”, haastte Hajo zich te verklaren, terwijl hem het
-bloed naar de wangen steeg. „Padde kan heelemáál niet lezen of
-schrijven.”
-
-„Wou jij je dan met Padde vergelijken?”
-
-„Als ik maar iemand wist, die.....”
-
-„Ik zal het je leeren”, zei Rolf. En met zijn gewone energie pakte hij
-de zaak aan.
-
-Padde zat er bij, terwijl Hajo zijn bruine knuist over het papier liet
-wandelen, dat er onder deze bewerking niet schooner op werd. Rolf
-stuurde kalm en zeker Hajo’s ganzeveer in de goede richting, en Hajo
-zuchtte van inspanning.
-
-„Wat schrijf je nou allemaal?” vroeg Padde eerbiedig. Geduldig wachtte
-hij, tot Hajo hem twee minuten later ten antwoord gaf: „Breng me niet
-in de war, Padde!”
-
-Padde zweeg. Maar per slot van rekening is een mensch geen doofpot.
-Toen Hajo weer met zwier een punt achter een zin had gezet, waagde
-Padde de schuchtere vraag: „Kun je alles schrijven wat je maar wilt?”
-
-„Alles!” verzekerde Hajo.
-
-Dat moest Padde even verwerken. „Kun jij nou ook schrijven, dat ’t
-mist..... enne, dat je op de viool leert spelen?”
-
-„Wat dacht jij dan?”
-
-„Nou, ik dacht..... alleen maar de groeten en zoo, en ik kom gauw
-terug.”
-
-„Kijk”, zei Hajo, „dat komt nou van je geklets! Nou maak ik weer ’n
-vlak!”
-
-„Ook erg.....”, meende Padde, „da’s al wel twintig maal gebeurd. Wat is
-dat oogje met dat streepje er aan?”
-
-„Een p”, zei Hajo gewichtig.
-
-„Wat is dat: een pee?”
-
-„Nou, da’s een p, hè? Ik zal maar zeggen: P van Padde.”
-
-„Lieg je toch?” Padde begon te grinniken. „Zeg, dit is zeker óók een
-pee, hè?”
-
-„Dat is een b”, zei Hajo.
-
-„Een d”, verbeterde Rolf.
-
-„O, ja, een d”, bevestigde Hajo.
-
-Padde schudde het hoofd. „Pee, bee, dee.....! Die dee is toch ook ’n
-oogje met ’n streepje er aan?”
-
-„Ja, maar daar zit het aan de andere kant!”
-
-„Da’s nou maar krek hoe je de brief houdt!” zei Padde. Hij greep Hajo’s
-inktslagveld, tot ontzetting der beide veldheeren, stevig beet en zei,
-terwijl hij het omdraaide: „Alsjeblieft, nou is het dan toch wèl ’n
-pee!”
-
-Hajo verloste zijn in gevaar gebrachten brief en vroeg nijdig: „Wou jij
-een brief op de kop lezen?”
-
-„Op m’n kop??”
-
-„De kop van de brief, bedoel ik.”
-
-„Heeft een brief dan een kop?”
-
-„Meer dan jij”, verzekerde Rolf.
-
-„Knap maar!” gromde Padde. En hij verdween, danig uit z’n humeur.
-
-
-
-Toen de briefschrijvers een uur later de barbiershut verlieten, vonden
-ze Padde tegen den mast, met wazige oogen voor zich uitblikkend in den
-grauwen mist.
-
-„Padde! Wat zit je daar?! Je zult kou vatten!”
-
-„Hoplala-tralala!” lalde Padde met de vingers op het dek trommelend.
-„Ik heb ged-danst voor de oomes! Boven op de..... hik! B-boven op de
-tafel!”
-
-„Hij ijlt!” zei Hajo verschrikt.
-
-Rolf legde zijn hand op Padde’s slapen. „We zullen hem optillen en in
-zijn bed brengen.”
-
-Maar daar wilde Padde niets van weten. „Blijf van me af, b-boekenwurm!”
-
-Hajo aarzelde. Maar een blik uit Rolfs oogen was hem voldoende om Padde
-stevig onder den arm te nemen. Rolf greep hem met een fiksche beweging
-bij de beenen.
-
-Padde worstelde uit alle macht om vrij te komen. Toen het niet lukte,
-klaagde hij op huilerigen toon: „Hajo, help me, die leelijke..... hik!
-pennelikker op z’n gezicht te komen!”
-
-„Je bent ziek, Padde! We zullen je onder de wol stoppen!”
-
-„Neen, ik wil d-dansen voor de oomes! Ik wil..... hik!”
-
-Ondanks zijn verzet werd Padde naar het botteliershok gebracht en daar
-met behulp van den Schele in bed gelegd. „De jongen bibbert van de
-koorts!” jammerde de bottelier, geheel overstuur. „We zullen hem gauw
-wat wijn geven!”
-
-„Ah!” mompelde Rolf. En kortaf, dreigend volgde: „Als je dat doet,
-vertel ik alles aan de schipper!”
-
-De bottelier keek Rolf aarzelend in het strakke gelaat. Hij pruttelde
-wat, maar ging niet naar de kast om wijn te halen.
-
-„Kom, Hajo”, zei Rolf. „Hij moet slapen, dat is alles.” En Rolf trok
-zijn vriend met zich mee. „Padde is dronken”, zei hij, toen hij buiten
-was.
-
-„W-wat zeg je?!”
-
-„Kom mee”, was Rolfs antwoord. „Ik wil even met je praten.”
-
-Sprakeloos liet Hajo zich naar de barbiershut leiden. Vader Langjas was
-er niet.
-
-„Vertel me eens”, begon Rolf, „is het de eerste maal, dat Padde.....?”
-
-„Ja! Vast!”
-
-„Dan is de bottelier er schuld aan”, zei Rolf.
-
-„Wat een schurk!” viel Hajo uit.
-
-„De Schele denkt niet verder dan tot op de bodem van zijn pint”, zei
-Rolf. „Dat is alles. Dus je hebt nooit eerder gemerkt, dat Padde.....”
-
-„Neen! Maar..... Ik zal je iets zeggen. Maar laat je niet merken, dat
-je ’t weet?”
-
-„Als ik ’t niet noodig vind, neen.”
-
-„Zijn vader was elke avond dronken.”
-
-Rolf fronste de wenkbrauwen. Hajo voelde op dat oogenblik weer, hoeveel
-rijper en verstandiger Rolf was. Een vaag vermoeden kwam in hem op, dat
-Rolf al veel verdriet moest hebben gehad. Zwijgend wachtte Hajo.
-
-„Voorloopig zullen we doen of we niets hebben gemerkt”, besliste Rolf.
-„En zoodra ik er een goede gelegenheid voor zie, neem ik hem onder
-handen. Zooiets moet ineens goed gebeuren.” Beiden zwegen.
-
-Een vraag, die Hajo vanmorgen bij het briefschrijven al had willen
-stellen, kwam nu, zonder dat hij zich van de aanleiding rekenschap kon
-geven, weer boven en brandde hem op de lippen. Eindelijk kwam het er
-uit: „Zeg, Rolf..... schrijf jij niet aan je moeder?”
-
-Rolfs schouders trokken even. „Mijn moeder leeft niet meer”, zei hij
-kort en stroef.
-
-Hajo was op Rolfs antwoord voorbereid. „Is ze al lang dood?” vroeg hij
-zacht.
-
-„Ze is in Maart van het vorig jaar overleden.”
-
-„En heb je nu heelemaal niemand, die.....?”
-
-„Mijn oom”, zei Rolf.
-
-„Ja, maar, je vader.....? Je zei toen op den Italiaanschen Zeedijk.....
-weet je nog?”
-
-„Mijn vader is twaalf jaar geleden naar Oostinje gegaan”, zei Rolf.
-„Hij voer als schipper onder Pieter Both; in 1615 is zijn schip vergaan
-op de kust van Celebes. Maar het bericht kregen we het vorig jaar pas.
-Van de bemanning was niets bekend. Mijn moeder was toch al wat zwak.
-Vijf weken later stierf ze.”
-
-„Zeg..... Rolf”, fluisterde Hajo, „is dat Selee-Seleebes erg groot? Er
-gebeuren toch wel meer dingen, waarover je later verbaasd staat, niet
-waar?”
-
-Rolf scheen heftig met iets te kampen. Toen haalde hij de schouders op,
-als om het hopelooze van Hajo’s veronderstelling aan te duiden, en zei,
-met afgewend gelaat en in een poging om luchthartig te schijnen: „Laten
-we ons maar niets wijsmaken!”
-
-Toen stond hij op, nam een boek van het medicijnkastje en ging naast
-Hajo, die vergeefs naar woorden van troost zocht, bij tafel zitten, de
-handen tegen de slapen gedrukt, de oogen star op de letters gevestigd.
-
-„Oe-hoe-hoeiiiii.....!” gilde buiten de misthoren.
-
-
-
-Den volgenden morgen was de mist iets minder dicht; de wereld werd weer
-wijder.
-
-Padde kwam laat boven water. Hij drentelde rond en had geen behoefte om
-Hajo op te zoeken. In het schaftuur kwam Padde de barbiershut binnen,
-twintig tellen nadat de barbier ze verlaten had. Hij vond er Rolf
-alleen.
-
-„Waar is Vader Langjas?” vroeg Padde.
-
-„Gaat net naar de kajuit. Als je vlug loopt, haal je ’m nog in.”
-
-Maar Padde bleef staan. „We krijgen gauw land, hè?”
-
-„Ja.”
-
-„Ben je aan het lezen?”
-
-„Ja.”
-
-„Wat staat er in die boeken?”
-
-„Hoe je zieke menschen genezen kunt.”
-
-„Staat dat ook in boeken?? Ik dacht, dat de barbier ’t vanzelf kon.”
-
-„Dan dacht je verkeerd”, stelde Rolf vast, onverstoorbaar verder
-lezend.
-
-„Is lezen moeilijk?”
-
-„Neen.”
-
-„Schrijven zeker wel?”
-
-„Neen.”
-
-Padde dacht even na. „Zeg..... eh, Rolf?—Rolf.....? Wil je voor
-mij..... ook een brief schrijven?”
-
-Rolf keek op. „Aan je moeder?”
-
-„Ja.”
-
-Rolf had uit de tafellade een vel papier genomen. Hij sleep een
-ganzeveer aan, doopte die in den inktpot. „Wat moet ik schrijven?”
-
-Padde was door Rolfs snel handelen overrompeld. Hij wipte opgewonden op
-het tafeltje, schommelde met zijn korte beentjes. „Ja! Wat zal ik nou
-schrijven?”
-
-„Zeg maar eerst wat er boven moet staan. Lieve moeder? Of.....?”
-
-„Neen.....”, weifelde Padde. „Schrijf maar: waarde moeder. Dat staat
-beter.”
-
-Rolfs pen vloog over het papier met een snelheid, die Padde’s mond van
-verbazing deed openvallen. „Staat het er al?? Nou, schrijf dan
-maar..... dat ’t mijn schuld niet is, dat ik ben meegegaan.”
-
-„Dat schrijf ik niet. Want dat is een leugen. ’t Is wèl jouw schuld!”
-
-„Hè?? Ik ben toch in slaap gevallen?”
-
-„Juist. En dat is jouw schuld. Jij had niet in slaap mogen vallen.”
-
-Dat ging Padde boven de pet. „Schrijf dan maar, dat ik er spijt van
-heb. En dat ik hoopen geld zal meebrengen.”
-
-Rolf keek verbaasd op.
-
-„Wat kijk je? Ik verdien toch zeker evenveel als Hajo en jij? Of is dat
-soms niet veel! M’n moeder zal niet weten wat ze ziet!”
-
-Rolf keek droomerig voor zich uit. „Hou je veel van je moeder, Padde?”
-
-„Nou en of! Nou! En zij van mij ook, hoor! Als de lui zeggen..... daar
-moet je geen woord van gelooven van wat de lui zeggen; dat doe ik ook
-nooit. Zeg, schrijf maar, dat Oostinje niet zoo ver is! En: ik kom gauw
-terug. Zeg maar, dat ze Louwtje en Margje en Annetje en Nelis en
-Heintje en Jan en Gijs..... Hoeveel zijn dat er? Zeven? Dat klopt.
-Moeder, ik en vader zijn er drie. Samen tien.”
-
-„Zijn jullie met z’n tienen thuis?”
-
-„Neen, dertien. Maar drie zijn gestorven. Aan de koorts, begrijp je?”
-
-„Wat moet er onder staan?”
-
-„Nou: Padde natuurlijk.”
-
-Rolf weifelde. „Zou je niet liever schrijven: „een innige kus, of.....”
-Rolf bloosde en vervolgde haastig: „en dan heb je je vader vergeten te
-groeten.”
-
-Padde schudde het hoofd. „Doe ik niet”, zei hij. En na lang en diep
-nadenken: „Schrijf er maar onder: je trouwe zoon Padde Kelemeyn!”
-
-Rolf glimlachte. „Zullen we dat: Kelemeyn er maar niet af laten? Je
-moeder weet wel, dat je Kelemeyn heet!”
-
-„Ze weet ook wel, dat ik Padde heet! Afijn, laat het er maar af.”
-
-Rolf was met den brief klaar. „Wil ik je hem nu eens voorlezen?”
-
-Padde begon te grinniken. „Da’s me nog nooit gebeurd!” En niet zonder
-zelfingenomenheid zette hij zich in postuur om te luisteren.
-
-
-„Waarde moeder”, las Rolf, „het spijt me, dat ik, zonder het te willen,
-met Hajo mee naar Oostinje ben gegaan en jou verlaten heb. Ik zal het
-geld, dat ik als botteliersmaat van de Nieuw-Hoorn verdien, sparen en
-aan jou afgeven. Oostinje kan zoo ver niet weg zijn, moeder, dat ik jou
-vergeet. Groet Louwtje, Gijs, Annetje, Nelis, Margje, Heintje en Jan
-van me.
-
-
-Je trouwe zoon Padde.”
-
-
-Padde had de tranen in de oogen. „Merakel”, fluisterde hij. „Zou m’n
-moeder er dat nou ook allemaal zoo uit kunnen halen? Lezen kan ze
-natuurlijk niet, hè? Maar ze zal er mee naar de meester gaan.”
-
-„Nou, dan leest die haar alles wel voor.”
-
-„Rolf”, zei Padde aangedaan, „’t Spijt me dat ik je altijd.... —Wil je
-er nog even onderschrijven: groeten aan..... aan Jansje Bezem?”
-
-Rolf keek Padde glimlachend aan, en deze werd vuurrood.
-
-„’t Staat er”, zei Rolf. En toen keek hij Padde diep in de oogen. „Nu
-schiet me te binnen, dat je nòg iets vergeten hebt, Padde. Je hadt er
-bij moeten schrijven: Lieve moeder, ik ga tegenwoordig dezelfde kant op
-als vader. Gisteren was ik dronken.”
-
-Padde begon te beven als een riet. „Niet doen, Rolf! Dat niet
-schrijven.....!!”
-
-„Maar ’t is toch zoo?”
-
-„Ik zal nooit meer drinken, Rolf! Geen druppeltje!” En Padde begon te
-schreien.
-
-„Dat is dus afgesproken”, zei Rolf. „Hier is je brief, Padde.”
-
-Padde greep Rolfs hand. „Beste, beste Rolf.....!”
-
-En met zijn brief in de vuist wankelde hij de hut uit.
-
-Toen Rolf alleen was, nam hij, als in gedachten verzonken, een vodje
-papier, dat op het tafeltje lag, en krabbelde er spelenderwijze een
-woord op. Hij keek er mijmerend naar. Plotseling trilde er iets om zijn
-lippen; hij sprong met een ruk overeind en snelde naar buiten.
-
-Toen Vader Langjas een oogenblik later terugkeerde en, ordelijk als hij
-was, het vodje in de prullenmand wilde werpen, scheen hij door iets
-getroffen te worden. Hij mompelde wat, keek naar de open deur, legde
-daarna het stukje papier weer zorgvuldig neer op de plek, waar hij het
-gevonden had.
-
-Wat kon Vader Langjas, het toonbeeld van orde, ertoe bewogen hebben,
-dat stukje papier niet de plaats toe te wijzen waar het behoorde: in de
-prullenmand?
-
-Er stonden maar zes fijngeteekende lettertjes op. Samen vormden ze het
-woordje:
-
-
-
-
-
-
-
-
-MANESCHIJN
-
-
-„Land! Land in ’t zicht!!”
-
-Uit alle hoeken en gaten kwamen de oomes naar buiten. Speelkaarten,
-dominosteenen en pijpen in de hand, leunden ze over de verschansing en
-tuurden naar den blauwgrijzen omtrek aan stuurboordzij.
-
-Bontekoe stond met Rol en den opperstuurman op het middendek. „’t Zal
-Ilje del Foege zijn”, meende de laatste.
-
-„Dunkt mij ook”, zei Bontekoe. „We zullen een ankerplaats zoeken en
-morgen ververschingen opdoen. De zee moet op deze hoogte ook nogal
-vischrijk zijn. Daar zullen we gebruik van maken!”
-
-Er werd gepeild. Het lood raakte, na geheel gevierd te zijn, nog geen
-grond. Van het anker uitwerpen kon geen sprake zijn. Bontekoe besloot
-de kust af te zeilen, tot er een baai gevonden werd.
-
-Geleidelijk waren de vochtige plooien van den grijzen mistsluier
-teruggeweken; de zon brak door, begon de naakte ruggen der oomes weer
-te schroeien. Het was de laatste week nog heeter geworden.
-
-Bij het spinnen der schemering vond men een baai. Twee zware
-steenruggen schoven een mijl in zee, beloofden beschutting. Het water
-was diepblauw en haast rimpelloos. Maar men wierp opnieuw tevergeefs
-het dieplood uit,—het raakte geen grond. Bontekoe besloot het er op te
-wagen, den nacht drijvende door te brengen. Men borg alle zeilen.
-
-Er kwam een avond om niet weer te vergeten. De mist was nu geheel
-gevlucht; de maan, koningin van den nacht, troonde te midden van haar
-ganschen hofstoet van veelkleurige sterren en zond haar vorstelijk
-licht in milden overvloed uit over de grillig gevormde rotsen. Hoog
-boven de rotsen uit, die nietig werden bij zijn Grootheid, stond, als
-een eenzaam priester, verstard in eeuwig gebed, één enkele berg.
-
-Meeuwen wierpen zich krijschend van de rotsen op en cirkelden in wijde
-kringen om de Nieuw-Hoorn. Doch allengs verdwenen ze weer uit de lucht,
-en op het eentonig geruisch der golven na, die nimmer slapen, werd het
-stil.
-
-Dien avond kwam Harmen er toe, z’n fiedel weer eens voor den dag te
-halen. En de oomes zongen:
-
-
-    „Dat meissie vroom, waarvan ik droom,
-    Dat meissie van Enkhuizen,
-    Dat lacht zoo lief, dat kent geen grief,
-    Dat meissie van Enkhuizen!”
-
-
-En Bolle sloeg van louter leut z’n witte knuisten op z’n witten broek,
-dat het meel er af stoof. En de Neus klopte z’n pijpje in de vlakke
-hand uit, en Hilke Jopkins keek naar de sterren.
-
-Hajo leunde zwijgend over de verschansing.
-
-Rolf zat in de barbiershut, gebogen over een kaart van de Kaapverdische
-eilanden.
-
-Padde had een lijntje met spek door een geschutpoort gegooid en
-wachtte, of er een visch in wou bijten.
-
-
-
-Als een groote wieg deinde de Nieuw-Hoorn op het water. Je kon er een
-slaapliedje bij zingen.
-
-In de baai dobberde een groote, gouden vlek.
-
-De spiegeling der maan.
-
-
-
-
-
-
-
-
-PADDE HEEFT BEET
-
-
-Of de maats den volgenden morgen uit hun kooi konden komen! De zon zat
-nog half in ’t water, toen er al een stelletje oomes in baaien
-onderbroeken over de verschansing hing. Als je goed keek, zag je op de
-rotsen een bokje springen. Het was eb; er lag een flinke lap strand
-bloot, en in de waterkuilen kon Harmen zonder mistkijker, maar wel met
-een weinig verbeeldingskracht, kreeften en garnalen zien zwemmen. Padde
-liep het al om den mond: garnalen was zijn lievelingskostje!
-
-’s Avonds zouden ze weer weggaan; dus moesten overdag de handen uit de
-mouw! Ze zouden vandaag die ouwe kast van een Nieuw-Hoorn eens
-opknappen, dat geen schoonmoeder er kwaad van kon zeggen! Na de
-vroeg-kost werd de jol neergelaten, die ververschingen moest opdoen en
-wat visch zien machtig te worden.
-
-„Wie er mee wou?”
-
-Allemaal wel!
-
-„Ja, maar het eiland is Spaansch!”
-
-„Laat de Spekken maar komen!”
-
-„Er mag niet gevochten worden.”
-
-„En als zullie beginnen?”
-
-„Dan sla je er ook op. Nogal glad”, zei Donder-en-bliksem.
-
-Er werd geloot, wie mee zou gaan. Hajo wist met z’n Vreugde geen raad,
-toen Rolf en hij beiden een lang strootje trokken.
-
-Met dertig andere varensgasten daalden ze de touwladder af. Vóór in de
-jol lagen musketten en vischtuig.
-
-„Zul je ’t niet vergeten, Klaas?”
-
-„Wàt, Hein?”
-
-„Je neus weerom te brengen!”
-
-„Denk om de garnalen!” schreeuwde Padde.
-
-„Kannibalen?”
-
-De spanen plasten in het water. Een-twee; een-twee.
-
-„Jongens”, zei Berentsz., die bij het roer zat, „we halen vóór de
-branding het net door het water. Als we een flink zoodje visch vangen,
-gaan we niet aan land. De Spekken zullen ons al lang in de kijker
-hebben.”
-
-„Ik heb net zin in een robbertje, bootsman!”
-
-„Dan maak je maar ’n robbertje met de groote mast!” raadde Berentsz.
-aan.
-
-Op het strand doken boomen met slank-gebogen stammen en waaiervormige
-kruinen uit den lichten morgennevel op: palmen!
-
-„Javaansche bloemkolen, Hajo!” zei Floorke, die al drie reizen naar
-Indië had gemaakt.
-
-Hajo keek wantrouwend de anderen aan. Maar alle oomes roeiden zwijgend
-verder en knikten ernstig. Toen zei Hajo: „Ik hield het voor knolraap,
-maar dat kan ook wel komen, omdat Floorke er met z’n hoofd voor zat.”
-
-Grinnikend haalden de oomes het net te voorschijn en wierpen het achter
-uit. Al roeiende trok men het achter de boot aan.
-
-„Zou er al wat in zitten? ’t Is net of ’t zwaarder roeit!”
-
-„Haal maar eens op!” zei Berentsz.
-
-Alles kroop naar achteren. De boeg schoot de lucht in.
-
-„Trekkèèèè!”
-
-In eens spalkten de oomes de oogen open. Er zat een groote zeeschildpad
-in het net.
-
-„Wat ’n raar beessie!”
-
-„Haal hem binnen en leg hem op z’n rug! Nou, pak hem maar gerust: je
-zult hem niet bezeeren.”
-
-„Zou-d-ie niet bijten?”
-
-„Bijten? We zullen vanmiddag in hèm bijten! En er een fijn soepje van
-koken! Hoepla!”
-
-De schildpad lag op den rug, bewoog hulpeloos haar dikke zwempooten.
-
-„Ik zou hem wel voor m’n moei mee willen nemen! Krijg ik hem,
-bootsman?”
-
-„Als de soep klaar is. Gooi het net maar weer uit, jongens!—Heila! Wat
-is dat!”
-
-Van de strandzijde klonk een scherpe knal, en aan bakboord plonsde iets
-in het water.
-
-„De Spekken!! Ze smijten met boonen!”
-
-Aller oogen richtten zich naar het strand, waar zich een groepje mannen
-verzameld had. „Geef mij eens ’n musket! Ik schiet op honderd el een
-vlieg z’n voorpoot af!”
-
-Weer een knal en een plons.
-
-„Aan de riemen! Ze schieten ons nog door de kleeren! En ’k zit krap in
-m’n stopgaren!”
-
-„Wacht even, ik ben nog aan ’t laden!” pruttelde de scherpschutter. Het
-laden van een musket was een werkje, dat tijd, ervaring en overleg
-vroeg.
-
-Weer een schot. Een kogel floot den mannen over het hoofd.
-
-Toen was de oome, die op honderd ellen een vlieg verminken kon, gereed.
-Grimmig legde hij aan.—Een donderslag; de schutter vloog door den schok
-bijkans met musket en al de jol uit.
-
-Maar van het strand klonk een luide gil. Een der Spanjaarden liet zijn
-wapen vallen en stortte achterover in het zand. De anderen zochten een
-haastig heenkomen achter een boschje.
-
-„Schei uit met die grapjes, Klaas! En pak de riemen op: we zitten vlak
-voor de branding!”
-
-Een schot van den wal; de jol trilde even, en uit den bodem spoot een
-fonteintje op. „Au! M’n poot! Au! Au!”
-
-„Stop het lek!” Het werd met touwpluisel gestopt.
-
-De jammerende maat nam zijn voet in de handen. „Ze hebben m’n teen
-kapot geschoten!”
-
-„Met Sinterklaas krijg je ’n nieuwe!” troostte Berentsz. „Roeien,
-jongens! Een-twee; een-twee.....”
-
-Spoedig was men buiten schot.
-
-„Willen we hier het net weer eens uitgooien, bootsman?”
-
-„Vooruit maar”, zei Berentsz. „Waar is het?”
-
-Algemeen gegluur onder de banken. „Het net is weg!”
-
-Floorke begon te ginnegappen.
-
-„Heb jij het weggestopt, beroerde kerel?”
-
-„’t Hangt nog achter de boot!” zei Floorke. „D’r zal nou wel visch zat
-in zitten!”
-
-Dat had de opwinding ’m gedaan. Ieder was vergeten, dat het net in het
-water hing. Het werd ingehaald. Groote vreugde, toen het vol glanzende,
-spartelende visch bleek te zitten.
-
-Maar de gewonde maat deelde niet in de blijdschap. Hij had z’n hemd
-uitgetrokken en was met Rolfs hulp aan het verbinden van zijn voet
-geslagen.
-
-De anderen letten er nauwelijks op. Het waren ruwe klanten, die
-varensgasten uit de zeventiende eeuw.
-
-
-
-Aan boord was zoo gehamerd en gezaagd, dat niemand het schieten had
-gehoord.
-
-In het ruim lagen nog stengen; ze werden door de achterpoorten aan dek
-geheschen. Een spier van veertien palm werd overlangs doorgezaagd, en
-die beide helften woelde men, met nog twee andere stengen, om de
-mastbreuk. Nu kon men de steng, die voorloopig den mast versterkt had,
-weer hijschen en het grootzeil voeren. Het was een lust er naar te
-kijken! De mast leek wel een zware pijler uit de Sint-Anthonis. Nu
-mocht de storm weer blazen.
-
-Men was juist aan het taliën van het want, toen de boot terugkwam. De
-vangst overtrof alle verwachtingen. Bolle liet de gekieuwde
-waterbewoners lustig knappen in de pan; de meeningen over zijn
-schildpadsoep liepen zeer uiteen, maar de meesten smulden er in.
-Verdikke, men kon merken, dat er dien dag gewerkt was: er werden me wat
-bruine boonen achter de kiezen gedouwd! De gewonde maat, die nu door
-Vader Langjas naar alle regelen der kunst verbonden was, deed in
-eetlust voor niemand onder, en Padde trachtte in een berg schelvisch
-zijn teleurstelling over de garnalen te vergeten.
-
-
-
-Een uur na het eten klonk tusschendeks een angstig geschreeuw: „Hulp!
-Hulp!!”
-
-Alles stormde naar beneden. Daar vond men Padde half uit een
-geschutpoort hangen. Een kabel, die om een pin geslagen was, liep strak
-gespannen naar buiten; in het water werd er woedend aan gerukt. En
-Padde trok aan dezen kant.
-
-„Ik..... pf! ik heb beet! Help ’ns ’n handje! Ik kan ’m alleen..... pf!
-niet binnen krijgen!”
-
-De maats stonden paf. „Binnen krijgen! Als het touw niet om die pin
-zat, had ie jou al lang buiten gekregen!”
-
-Twee mannen sloegen hun knuisten om het touw. „Trekken! Hoy-hay!
-Hoy-hay!” Nog een paar oomes staken hun armen uit de geschutpoort. Er
-kwam beweging in den kabel: men won. Het touw werd van de pin bevrijd
-en alles trok mee.
-
-„Zou ’t een zeevarken wezen?”
-
-„Trekkèèèèè.....”
-
-Een glimmend zwarte monsterkop schemerde in het water, dat, door
-machtige staartklappen opgezweept, alle kanten uitgolfde.
-
-„’n Haai!!!”
-
-Nu werden plots de trekken der oomes stroef en hard. Nu was het geen
-spelletje meer!
-
-„Hoe krijgen we ’m binnen? Wacht! Ik zal ’m van het dek een harpoen in
-z’n bast gooien,—dan halen we hem over het hek!”
-
-„Gauw dan!” Een dozijn oomes stormde naar het dek.
-
-„Wat zou-d-ie wegen? Drie honderd pond? Hou vast, mannen!”
-
-Toen schoten de trekkende oomes achteruit, rolden in een kluwen van
-armen en beenen dooreen.
-
-Beneden in het water plonsde het. En met een hartgrondige verwensching
-keken de oomes naar een gebroken stuk touw, dat ze in de hand hielden.
-
-Padde zuchtte. „Daar heb ik nou de heele dag voor zitten koekeloeren!
-Waar bemoei jullie je ook mee? Als je mij stiekum m’n gang had laten
-gaan.....”
-
-Toen moesten de oomes weer lachen.
-
-
-
-De arme jongen zocht troost bij den bottelier. Deze was aan het tappen;
-Padde stak een kaars aan en daalde in den kelder af.
-
-„Voorzichtig-aan, m’n jongen!” waarschuwde de Schele, toen Padde zijn
-kaars op een brandewijnvaatje plaatste. „Je zou brand maken!”
-
-„Brand?” vroeg Padde. „Dat goedje kan toch niet branden? ’t Is toch
-nat?”
-
-„Nat is het. Maar waarom zouden ze het brandewijn noemen, als ’t niet
-branden wou?”
-
-„Kom, Schele”, zei Padde, „laten we nou maar naar boven gaan, anders
-vertel je me zoometeen nog, dat de zee in brand vliegt, als er een z’n
-pijp buiten boord uitklopt!”
-
-De Schele begon te grinniken. Maar toen ze samen het keldergat
-uitkropen, ontsnapte een zware zucht aan zijn boezem. „Merakel! Gertje
-kon net zulke grapjes maken.....”
-
-
-
-Dien avond koos de Nieuw-Hoorn weer zee. De koers werd recht op de
-evennachtslijn gesteld.
-
-Onze vrienden hingen over de verschansing en tuurden naar het land, dat
-langzaam wegzonk. De lucht en het water waren goud van de ondergaande
-zon, de berg en de rotsen diepblauw.
-
-Hajo voelde zich beklemd. In zijn ziel trilde de smartkreet na, dien de
-gevallen Spanjaard had uitgestooten. Hajo vond, dat de vorm van het
-eiland aan een graf deed denken.
-
-Als een witte lijkkrans lag de branding er omheen.
-
-
-
-
-
-
-
-
-WINDSTILTE
-
-
-Nauwelijks had Bolle den volgenden morgen vroeg-kost geschaft, of Diede
-Doedes kwam vertellen, dat hij achter in de lij twee zeilen zag. De
-maats brandden zich de lippen in hun haast om hun kommetje gloeiende
-koffie leeg te slurpen.
-
-De marszeilen werden bijgezet en de koers gesteld op de beide schepen.
-Bij nadering bleken het de Nieuw-Zeeland en de Enkhuizen te zijn. Dat
-was een verrassing! Men groette drie maal met de vlag, en ook aan boord
-van de andere schepen scheen men opgetogen over het weerzien.
-
-Bontekoe beval de jol te water te laten. De opperstuurman en hij
-daalden de ladder af; de maats wierpen de riemen uit en roeiden naar de
-Nieuw-Zeeland.
-
-„Zijn jullie ook aan land geweest?” schreeuwden ze naar boven, toen „de
-heeren” in de kajuit waren.
-
-„Ja! We wouden op Ilje del May water innemen. Maar de Spekken hebben
-geschoten! Twee van ons zijn er an gegaan. Lange Harm en IJsbrants
-Dircksz. met de sproeten.....!”
-
-
-
-De schepen koersten gezamelijk weer Zuidwaarts. Maar op een kwaden
-morgen vielen de zeilen slap neer; stillekes dobberden ze op het
-rimpellooze water; de hitte deed het pek in de dekspleten smelten.
-
-De maats wisten van verveling geen raad. Overal was het even broeierig;
-het hout brandde onder je voeten. In de kombuis liepen de koksmaats met
-gloeiende koppen heen en weer. Geen pijp smaakte je meer. Drinken,—dat
-was het eenige, wat nog een oogenblik verkwikking gaf.
-
-De schipper liet allerlei spelen houden; de prijzen bestonden uit
-appels en peren, die nog in het ruim lagen opgestapeld. Verjoppie,
-daarvoor wilden de kerels nog wel een paar keer het dek op en neer
-rennen, of turfrapen, of den kruiwagen duwen! Een oome laadde onder
-groot gejuich den Schele op zijn wagen.....
-
-Den halven dag lagen ze in den Atlantischen Oceaan te spartelen, de
-oomes; ze sprongen van de boegspriet het water in, doken onder het
-schip door, plasten en ploeterden en klommen dan langs de touwladder
-weer omhoog. Maar vijf minuten later waren ze weer even verhit als te
-voren. Ze vervelden om het hardst. Den oome, die bij Ilje del Foege een
-teen had verloren, werd door een of ander geheimzinnig zeemonster een
-tweede teen afgebeten. Er werd lang over geredekaveld, of het een haai,
-of iets anders zou zijn geweest. De gebeten oome zei, dat de duvel er
-achter stak: twee teenen achter mekaar!
-
-Om verdere ongelukken te voorkomen, liet Bontekoe het grootzeil
-tusschen de onderste ra van de fok en den grooten mast binden. Het werd
-met water gevuld en leverde een gezellig zwembad. Nu was het zeil ten
-minste ergens goed voor. Natuurlijk waren er weer van die grapjassen,
-die, als je rustig in ’t bad je pijpje lag te rooken, van onderen met
-spelden door het zeil prikten.....!
-
-De jongens werden beziggehouden. Terwijl de oomes geen hand uitstaken,
-moesten zij poetsen; poetsen en poetsen. Zwabberen en schrobben hoorde
-er ook bij. Als de zon al niet zoo beroerd glom, had Berentsz. ze ook
-die vast nog laten oppoetsen.
-
-„’k Mag lijen, dat de zon niet valt”, verzuchtte Floorke.
-
-„En waarom niet?” was het loome antwoord.
-
-„’k Leg er pal onder”, zei Floorke. De oomes waren te lui om te
-grinniken.
-
-Op een morgen ving Harmen aan een lijntje met spek een grooten
-kabeljauw. Toen werden allen door hengel-koorts aangetast. Achter elke
-geschutspoort lagen een paar oomes te koekeloeren. Voor den pechvogel,
-die geen lijntje had weten machtig te worden, bleef niets over dan
-langs de ijverige hengelaars te loopen en te vragen: „Al beetgehad?”
-
-„Neen”, was dan het grimmige antwoord.
-
-„En jij?”
-
-„Wat?”
-
-„Al beetgehad?”
-
-„Neen.”
-
-„En jij, Smirtjens? Al beetgehad?”
-
-„Bijna.”
-
-„Ga eens wat dieper liggen.”
-
-„Heb ik al gedaan.”
-
-„Wat hooger dan.”
-
-„Heb ik ook al gedaan.”
-
-„Wat doe je daar de heele dag te zitten, als je toch niks vangt?”
-
-„Jij zou ook wel een lijntje willen hebben, hè?”
-
-„Ik? Ik zal wel oppassen!”
-
-„Ja. Opkrassen. Doe dat maar.”
-
-Toen de bootsman het moe werd om den heelen dag achter de poetsende
-jongens aan te zitten, brak ook voor deze arme verschoppelingen een
-tijd van onbeperkte vrijheid aan.
-
-Rolf maakte er een dankbaar gebruik van door bij Vader Langjas, die
-goed Maleisch sprak, voort te bouwen op de fundamenten, door Bolle
-gelegd. De barbier kreeg steeds meer schik aan zijn ijverigen leerling;
-hij stond versteld over de kennis, die Rolf in zoo korten tijd uit de
-boeken over heelkunde had geput, bracht hem wat op de hoogte met den
-stand en het wezen van sterren en planeten; leerde hem een gradenboog
-maken. Rolf nam op als een spons, ja, bracht den deftigen barbier soms
-leelijk in het nauw door meer te willen weten dan Vader Langjas hem
-vertellen kon.
-
-„Ja, jongen”, zei deze dan, „voorloopig kan ik nog niet dieper met je
-op de zaak ingaan!” Maar terwijl hij de logische, eenvoudig gestelde
-vragen trachtte te omzeilen, voelde hij drommels goed, dat de heldere
-oogen van zijn leerling doordrongen tot in de engste hoekjes van zijn
-weten. Dan voelde Vader Langjas zich overwonnen. Hij zuchtte en zei met
-een zalvend gezicht: „Het gebied der wetenschap is oneindig, Rolf. Wij,
-menschen”—de nadruk op het woordje: wij—„zijn maar stofjes in het
-heelal. Wij kunnen de goddelijke wonderen der natuur aanschouwen, doch
-bevatten kunnen wij ze niet, Rolf.” Maar tegelijkertijd moest hij
-zichzelf bekennen, dat hij dat alles weleens graag vergat: Vader
-Langjas was gewend voor een alwetend man door te gaan!
-
-Hajo speelde viool, en het ging Harmen als Vader Langjas: zijn leerling
-groeide hem boven het hoofd. „Kun je er de wind niet mee lokken, Hajo?”
-vroeg Rolf in het voorbijgaan. „Je leert het al uitstekend, hoor!”
-
-Hajo hield op met fiedelen. „Vind je?” Een goedkeuring uit Rolfs mond
-was hem meer waard dan de overdreven loftuitingen van tien volwassen
-oomes.
-
-Padde was het ditmaal bij uitzondering met Rolf eens. Vooral als Hajo
-erg langzaam en met trillers speelde, knikte hij ontroerd. „Ja-ja”, zei
-hij dan. Verder verklaarde hij onomwonden, dat een schip een nutteloos
-ding is, wanneer er geen wind staat.
-
-Niemand sprak hem tegen.
-
-
-
-„Foeiiiiit.....!” Een windstoot! Heerlijk verfrisschend. De oomes
-liepen joelend heen en weer, gooiden het water uit het grootzeil,
-spanden het op en hoopten twintig knoopen in het uur te maken. Floep!
-weg was de wind weer.
-
-De oomes gaven den moed nog niet op! „Wacht maar!” troostten ze elkaar.
-„Dat was het begin! Straks komt er wel meer.”
-
-Maar er kwam niet meer. Een enkele maal, na uren van volkomen
-windstilte, deed een enkel tochtje het water rimpelen. Na zoo’n korte
-verfrissching drukte de hitte nog meer dan te voren. Het grootzeil werd
-weer zwembad. Oef.....!
-
-
-
-Drie dagen later kwam uit het Oosten een groote, donkere wolk
-aandrijven. Ze wierp een zwarte schaduw voor zich uit over het water,
-verduisterde binnen een uur den ganschen hemel. Doodsche stilte.
-
-Spanning bij de schepelingen. „Een windhoos!” werd er gefluisterd.
-Ondanks het halfduister broeide er een hitte, die den adem benam.
-
-In eens..... een windstoot.....! Nog een! Nog een! De zeilen rukten aan
-de touwen, vielen klapperend weer neer, rukten opnieuw, dat de ra’s er
-van piepten, vielen luimig weer neer.....—Daar kletterde een regen, zoo
-hevig, dat allen doornat waren, vóór ze het wisten. De waterstralen
-daverden op het hout, dat ’t hooren je verging; er waren honderd
-trommelaars in de weer.
-
-De maats gierden van de pret. In bakken, zeilen en pannen werd het
-water opgevangen. Je hadt maar iets op te houden en ’t was al vol. De
-oomes trokken hun broeken uit en liepen als Adams rond, stoeiend,
-gillend. „Fijn is-t-ie, hè?”
-
-Rrrrrt! Met een krachtigen roffel besloot de regen. Ineens. Geen
-druppeltje viel er meer. De zon drong weer te voorschijn. Wat even te
-voren gedropen had van het water, was in enkele oogenblikken kurkdroog.
-
-Stilte. Volslagen stilte. Brandende zonnestralen vielen loodrecht op
-het schip.
-
-In den namiddag herhaalde zich de grap.
-
-Den volgenden dag driemaal. Maar bij dat al schoot men geen vadem op.
-
-Eindelijk begon het weliswaar gestadig te waaien, maar de wind tolde in
-het rond, of hij dronken was. Men was zonder ophouden in de weer met
-het omgooien van de zeilen.
-
-Wonderlijk waren de nachten. Dan scheen de wereld een tot berstens toe
-gevulde schatkist. Het goud der sterren droop in het water, dat zelf
-als vloeiend goud was. Het schuim, dat opspatte voor den boeg, was
-louter zilver; milliarden edelsteenen stoven alle zijden uit. Sterren
-werden van links naar rechts gekegeld,—lieten een gloeiend spoor na.
-
-De maan scheen het wonderlijk geheim van dit alles doorgrond te hebben:
-rustig glansde zij tusschen al het bont gedwarrel.
-
-Hajo kon er ’s avonds niet toe komen om naar bed te gaan; het spel der
-sterren nam hem geheel in beslag; hij voelde zich in een
-sprookjeswereld verplaatst, in een doolhof van wonderlijke
-gebeurtenissen, waaruit geen ontkomen meer mogelijk was. Daar, in het
-Noorden, moest Holland liggen en Hoorn en de Bagijnesteeg..... Was het
-mogelijk?
-
-Drie, zes, acht sterren tuimelden dooreen. Weer een! En daarginds.....
-vier tegelijk!
-
-Rolf en Padde stonden mijmerend naast hem.
-
-„Hajo.....” vroeg Padde, „hoe zou de evennachtslijn er uitzien?”
-
-„Misschien wel een lijn van vuur..... of zoo iets”, zei Hajo.
-
-„’t Is hier allemaal vuur!”
-
-Hajo keek peinzend voor zich uit. „Zeg, Rolf, hoe komt dat..... kijk
-eens! wat een sterren daar vallen!..... hoe komt dat..... met die
-vallende sterren?”
-
-„Die vallen eigenlijk niet. Die veranderen alleen maar van plaats
-en.....”
-
-„Dat kun je ook zeggen, als je een dakpan op je kop krijgt, dat ie van
-plaats veranderd is!”, meende Padde. „Kijk daar eens! Daar vallen er
-zes tegelijk!”
-
-De knapen zwegen en tuurden voor zich uit.
-
-Na een uur verbrak Padde het zwijgen. „Dat alles moest m’n moeder nou
-eens kunnen zien! En m’n zusjes en broertjes!”
-
-Hajo voelde een prop in z’n keel.
-
-En Rolf stelde voor, om te gaan slapen.
-
-
-
-
-
-
-
-
-ALBATROSSEN
-
-
-Na drie eindelooze weken van onophoudelijk laveeren kwam de dag, dat
-men de linie zou passeeren. De oomes, die de reis al vaker hadden
-gemaakt—dat waren verreweg de meesten!—deden geheimzinnig. Om twaalf
-uur in den middag verwachtte men een voornamen gast: Neptunus in eigen
-persoon zou uit zee opduiken en de Nieuw-Hoorn een bezoek brengen. Een
-half uur lang zou hij het bevel over het schip in handen nemen, onder
-zijn genadig toezicht de nieuwelingen laten doopen en dan, met zijn
-gevolg, weer in het zilte nat onderduiken.
-
-Het middendek werd versierd met de guirlandes, die reeds op
-Oudejaarsavond zulke goede diensten hadden verricht. Tegen den grooten
-mast timmerde men een troon voor den machtigen zeegod en plaatste er
-een groote kuip water voor. Waartoe die diende, mochten de „groentjes”
-voorloopig nog niet weten. Daarom maakten eenige janmaats zich op om
-hen in het vooronder op te sluiten. Harmen nam Padde voor zijn
-rekening. Terwijl hij hem gevankelijk wegvoerde, schilderde hij hem in
-sombere kleuren zijn naaste toekomst voor. Padde jammerde hemel en
-aarde bijeen; de anderen lieten zich lachend opsluiten. Maar bij de
-meesten was het de vroolijkheid van dien bekenden boer, die kiespijn
-had.
-
-„Kom, Padde, schreeuw niet zoo! ’t Zal wel meevallen!”
-
-„Meevallen?! Als je driemaal gekielhaald en een uur met je hoofd onder
-water wordt gehouden?”
-
-Het sloeg acht glazen. De deur van het vooronder werd ontsloten.
-
-Buiten wachtte den groentjes een dubbele rij oomes, die hen met
-papieren klappers naar de verhooging dreven, waar de oude grijze
-Neptunus reeds zat, omgeven door zijn ganschen hofstoet. De schipper en
-de opperstuurman zaten aan zijn zijde. Neptunus droeg een waardigen,
-met papieren visschen beplakten mantel, en in zijn hand klemde hij een
-vervaarlijken drietand, waaraan een stokvisch was gespietst. Zijn
-dienaren hadden een mombakkes voor met spitsen, langen neus en groote,
-groene vissche-oogen. In hun roode haren was nog zeewier verward. Een
-van hen wachtte met een groote schaar bij de ton water, om de groentjes
-kaal te knippen. Hij droeg de roodbaaien onderbroek van Harmen van
-Kniphuyzen. De anderen stonden met volle putsen gereed om te „doopen”.
-
-Er werd niet getalmd. Zonder erbarmen pakten Neptunus’ dienaren de
-groentjes in hun nekvel, duwden ze stuk voor stuk in de ton,
-verfrischten ze ten overvloede nog met een puts water. Toen werden ze
-door den roodgebaaiden lakei van vorst Neptunus van hun haardos
-bevrijd. De vlokken stoven in het rond; pijnlijke kreten der
-slachtoffers deden vermoeden, dat de schaar weleens uitglipte. Toen
-alle groentjes behoorlijk kaal waren en het water hun uit de kleeren
-droop, verhief Neptunus zich met koninklijk gebaar van zijn zetel en
-sprak: „Haal me de bottelier er eens op!”
-
-Daar kwam de Schele al aan, nog rood van het tappen. „Wat is er van je
-bevelen, Majesteit?”
-
-„Dat je de kerels een oorlam schenken moet, bottelier!”
-
-„Leve koning Neptunus!” brulden de oomes.
-
-„De groentjes ook, Majesteit?” vroeg de Schele.
-
-„Donder en bliksem!” sprak Zijne Majesteit, „er bennen geen groentjes
-meer, Schele!”
-
-„Tot je orders, Majesteit!” En de Schele verdween, voortgedreven door
-een stelletje ijverige oomes.
-
-„Zou jij de bottelier niet er eens ’n handje helpen?” vroeg Koning
-Neptunus aan Padde, die niet ophield met jammeren over de mishandeling,
-die hij had ondergaan.
-
-„Helpen?! Om die beroerde kerels een oorlam te bezorgen?! ’k Zou nog
-liever!” schreide Padde.
-
-„Zeg er eens, manneke!”—het was Bontekoe, die sprak—„Durf jij tegen
-Koning Neptunus op te staan?!”
-
-„Koning Neptunus! Dat donder en bliksemen heeft ie dan toch van de
-bootsman!”
-
-„Donder en bliksem.....!” stamelde Neptunus.
-
-De oomes lachten. En Padde trok er grimmig tusschen uit.
-
-Daar kwam de Schele met zijn helpers terug, een paar vaatjes bier voor
-zich uit schoppend. Met hoera-gebrul werden ze (de vaatjes)! ontvangen
-en geopend. En toen hieven de maats de kroezen op, dronken op de
-gezondheid van Neptunus, den schipper, den bootsman, op de linie, op
-Holland en op Java, op de Nieuw-Hoorn, de behouden thuiskomst,
-gunstigen wind en verder op alles, waar maar op gedronken kon worden.
-Neptunus bleek, na in den loop der eeuwen dagelijks zeewater te hebben
-moeten slikken, ook niet wars van een hartversterking: hij doopte
-bedachtzaam zijn grauwe snor in een kroes.
-
-De vaatjes raakten leeg. De oomes keken sip. Maar tot troost werd er
-afgekondigd, dat allen in de kombuis twee appelflappen mochten halen.
-
-Die smaakten!
-
-En toen kwam het afscheid. Neptunus drukte den schipper de hand, gaf
-hem het gezag over de Nieuw-Hoorn weer plechtig over en liet zich in
-triumf uitgeleide doen naar de valreep. Hij wenschte allen voor de
-laatste maal goede reis en dook met zijn dienaren weg in het water.
-
-Een kwartier later kwam de bootsman Folkert Berentsz. met natte haren,
-juist als had ook hij een linie-doop ondergaan, het dek opstuiven.
-„Donder en bliksem!” voer hij uit. „Wat heeft die rommel daar te
-beteekenen?! Weg er mee! Waar zitten me die apen van jongens? Vooruit!
-Zwabberen!!”
-
-
-
-De wind was Zuid-Oost. De koers werd gesteld boven de Abriolhos, een
-groep lage, rotsachtige eilanden op de kust van Brazilië. Bij de
-Abriolhos komende, stilde de wind echter, zoodat men vreesde, de
-eilanden niet te zullen kunnen omzeilen: de stroom zou de drie schepen,
-wanneer de wind geheel ging liggen, recht op de eilanden doen stooten,
-en ze zouden er vast zitten, tot het den wind geliefde te gaan blazen.
-Neen, als ze de eilanden niet omzeilden, zag het er slecht uit, want op
-de Abriolhos zou niets te halen zijn en men verlangde naar versch
-voedsel. Te lang gepekeld vleesch eten leverde gevaar op: de
-Oostinje-vaarders hadden veel met scheurbuik te kampen.
-
-Maar in den nacht werd de wind weer sterker, en op het kantje af lukte
-het, de eilanden te omzeilen: men streek er zoo dicht langs, dat men
-met het bloote oog de rotsen in het maanlicht zag verrijzen. Het volk
-werd vergast op een flap-kanne Spaanschen wijn voor iedere tafel van
-acht man.
-
-Nu werd de steven gericht naar een groep kleine eilandjes: Tristan
-d’Acunhe. Maar men kreeg ze niet te zien. De wind sloeg om naar het
-Noord-Westen. Toen stelde men de koers op Kaap de Goede Hoop, ten einde
-daar te ververschen. Het was nog wel een geducht eind, maar de wind
-zwol gedurig aan en zat mooi achter in ’t zeil. Als dolfijnen schoten
-de boegen door het water; de oomes waren vol goeden moed.
-
-Toen onze vrienden op een middag bijeenzaten, wees Hajo eensklaps met
-de hand naar boven. „Kijk eens, wat een groote meeuwen!” Daar kwamen,
-heel hoog in de lucht, uit het Zuiden een aantal witte vogels
-aanzweven. Hun vlucht moest verbazend snel zijn, want ze namen
-zienderoogen in grootte toe. Maar zonderling: de lange, smalle vleugels
-schenen zich nauwelijks te bewegen. „Albatrossen!” riep Rolf uit. „Dan
-zijn we dicht bij de Kaap!” Op het voordek begonnen een paar oomes te
-schreeuwen: „Albatrossen! We naderen de Kaap!!” Al het volk liep te
-zamen, schreeuwde opgewonden dooreen.
-
-Het waren machtige dieren. Er zweefden nu al een dozijn hoog om de
-Nieuw-Hoorn, en uit het Zuiden kwamen er nog steeds. Ze schenen niet te
-vliegen, ze dreven op hun enorme vleugels, waaraan nauwelijks eenige
-beweging te bespeuren viel.
-
-Terwijl onze knapen vol spanning toekeken hoe majestueus de albatrossen
-kwamen aanzeilen door de wolken, hoe snel en sierlijk zij zich lieten
-vallen, wanneer ze in het water een prooi ontdekten; hoe ze, ondanks
-hun grootte, vol gratie en zonder de geringste inspanning weer opstegen
-van het watervlak, hun prooi vast omsloten in de sterke klauwen,—was op
-het achterdek een ander drietal met een zonderling werkje in de weer.
-De Manke, die op den dag van de uitvaart Gerrit den hals had willen
-omdraaien, sneed een stukje hout van een handbreed te lang, overtrok
-het met reuzel, bond het houtje aan een lange lijn en wierp die toen
-overboord.
-
-„Nou zullen we eens afwachten!” zei de manke.
-
-„Afwachten”, bevestigde zijn pokdalige kameraad.
-
-„Of ze fijnproevers zijn! Hehehe!” grinnikte de kleine, Schieltjens
-Blauw.
-
-Met drieën, vieren tegelijk schoten de vogels uit groote hoogte op het
-lokaas af. De behendigste hapte toe..... en was gevangen. De mannen
-vloekten van genoegen. Met z’n drieën trokken ze de lijn binnen. Dat
-viel niet mee! Het dier klapte met de vleugels, vloog van het water op
-en wilde de wolken weer in. Maar de overmacht was te groot: met
-uitgerekten hals, den bloedenden bek wijd open, werd het omlaag
-getrokken. Hulpeloos tuimelde het op het dek, sloeg wild met de
-reusachtige vleugels.
-
-„Kom er eens hier! Kom eens kijken!” brulde de pokdalige.
-
-Van alle kanten kwamen de oomes aanzetten. „Wat een prachtig beest!”
-
-Boutjens (zoo heette de manke) was door de algemeene belangstelling
-gestreeld. „Wacht nou maar eens even! Dan zul je wat zien!” Hij trok
-zijn mes, plaatste zich achter den vogel, die, als vermoedde hij het
-nieuwe gevaar, met een smartelijken roep schuw ineendook. Toen liet
-Boutjens zich plotseling met de knieën op de beide gespreide vleugels
-vallen en sneed het dier met een snelle beweging den strot door. „Had
-je niet gedacht, hè?” grinnikte hij, terwijl hij weer overeind sprong
-en zijn bebloede handen en polsen aan zijn broek afveegde.
-
-Grootsch en tragisch was het, te zien hoe het prachtige dier zich de
-smetteloos blanke veeren rood verfde in zijn wilde worsteling met den
-dood. Boutjens sprong, met de anderen, haastig ter zijde om een slag
-van den machtigen vleugel te ontloopen.
-
-„Kun je het vleesch eten?” vroeg Hajo, wien het moeite kostte, den
-manke niet te lijf te vliegen. Boutjens keek gemelijk op, toen hij
-Hajo’s stem herkende. Hij spuwde op het dek en keerde den jongen zonder
-antwoord te geven den rug toe.
-
-„Eten?” zei een der oomes. „Wel neen. Het vleesch smaakt sterk.”
-
-„We vangen ze zoo maar. Voor de aardigheid”, blufte de pokdalige.
-
-„Zoo”, zei Hajo. „Maar als je nu het hart hebt er nog een te
-vangen.....” Hajo’s vuisten balden zich.
-
-De manke stootte een ruwen lach uit; men voelde er zijn haat doorheen.
-
-Hajo werd bij den arm gegrepen. Het was Rolf. „Ga met mij mee, Hajo.
-Wees niet onverstandig. We zullen hun plannen op een andere manier
-verhinderen.” En hij trok Hajo met zich mee naar de groote kajuit.
-
-Boutjens keek hen met donkeren blik na. „Ze gaan naar de schipper! Ik
-zou ze graag de nek omdraaien, maar je moet nog voorzichtig zijn, dat
-je je vingers niet brandt!”
-
-„Kom, Boutjens”, zei Schieltjens Blauw. „Laten we nog er eens
-ingooien!”
-
-Toen stond Padde voor hen. „Als jullie het doet, krijg je van mij op je
-ziel!”
-
-Boutjens was verbluft. „Wat zeg je?! Rakker!”
-
-„Ik zeg, dat, als je het hart hebt nog een van die mooie beesten te
-vermoorden, je dan van mij op je falie krijgt! Versta je dat,
-dierenbeul?” Dikke tranen schoten pardoes uit Padde’s knippende oogjes;
-zijn stem beefde van aandoening.
-
-„Daar staat er een te grienen om ’n beetje bloed!” hoonde Boutjens.
-„Wat ’n papjoggie!”
-
-Maar meteen had hij van het papjoggie een klap op z’n wang te pakken,
-die lang niet voor de poes was. „Dat is één!” riep Padde. „En dat is er
-nog een!”
-
-Vloekend en razend kwam Boutjens op Padde af. En, gelukkig voor den
-botteliersmaat, namen de oomes hem in bescherming. Zelf wilde Padde
-zijn voordeel daarbij niet inzien. „Laat me los! Hij zal op z’n ziel
-hebben!”
-
-„Ja, laat hem los!” siste Boutjens. „Hij vraagt er toch zelf om?” Maar
-toen de maats niet op zijn voorstel ingingen, wendde hij zich tot zijn
-twee getrouwen. „We zullen er maar geen woord aan vuil maken. Hier met
-de reuzel! We zullen nog eens ingooien.”
-
-„Schei er mee uit, Manke!” raadden de oomes.
-
-„En waarom?” vroeg Boutjens. „Vorige reis heb ik er wel ’n dozijn
-gevangen! ’t Zijn mooie beessies!”
-
-„Laat me los!” jammerde Padde. „Ik wil de schurk.....!”
-
-Daar kwam Hilke Jopkins aanstevenen. Zonder een woord te zeggen, rukte
-hij Boutjens het tuig uit de handen en stak het in den broekzak. „Bevel
-van den schipper: er mogen geen albatrossen gevangen worden.”
-
-„O, is ie gaan klikken!” zei de manke met verbeten woede. „’k Zal hem!”
-
-Maar toen legde de lange Fries een van z’n handjes op Boutjens’
-schouder. „In gemoede”, zei hij, terwijl de manke onder zijn greep
-ineenkromp, „je blijft van hem af!”
-
-Met een verwensching verdween Boutjens in het vooronder.
-
-Den volgenden morgen vond hij een groote klomp zout in zijn koffie. Met
-een kreet van afschuw spuwde hij het zwarte vocht weer uit.
-
-Harmen van Kniphuyzen had medelijden met hem. „’n Ongelukje”, zei hij.
-„Kom maar eens hier, dan zal ik je betere inschenken. ’k Heb hier nog
-een keteltje vol staan, eigenlijk voor de schipper!” En welwillend
-glimlachend goot hij Boutjens’ kom weer vol. Maar de duvel speelde er
-mee: de tweede kop was zoo mogelijk nog zouter dan de eerste! En
-Boutjens spuwde en foeterde, dat het een aard had.
-
-
-
-Dien middag kreeg men de Kaap in ’t zicht. Maar de vreugde hierover was
-niet zoo groot, als ze had kunnen zijn. Want de wind woei zoo stijf uit
-het Westen, dat men onmogelijk aan land kon gaan. De zee werd steeds
-woeliger; de schepen dansten geducht.
-
-Er werd scheepsraad gehouden op de Nieuw-Zeeland. Na lang mikken en
-meten besloot men door te zeilen. Al het volk was nog gezond; er
-heerschte voorloopig ook nog geen watergebrek. Den twaalfden Mei—dus
-vier-en-een-halve maand na het vertrek uit Holland—omzeilde men de
-Kaap, boog daarna om naar het Noord-Oosten. Tot Terre de Natal toe
-hield men het land in ’t zicht. Het was mooi weer; men onderscheidde
-duidelijk de talrijke rotsplateau’s en de hooge kegels van het
-Drakengebergte, welks toppen vaak tot in de wolken reikten.
-
-De Enkhuizen was bestemd om naar de kust van Coromandel te gaan. Daarom
-leek het den schipper het best, het kanaal van Mozambique te
-doorzeilen, ten einde te ververschen op de Comorische eilanden,
-westelijk van Madagascar’s noordpunt. Bontekoe en Pieter Thijsz. van de
-Nieuw-Zeeland namen afscheid van den gezagvoerder van de Enkhuizen; de
-heeren dronken een glas wijn op de behouden aankomst van alle drie
-schepen. Een uur later zond de Enkhuizen drie saluutschoten over het
-water, die prompt beantwoord werden, en week van de twee andere
-Oostinje-vaarders af. De zeilen werden kleiner en blanker. Toen viel de
-schemering in en onttrok ze aan het oog.
-
-Droomerig keek Hajo het licht-grijze schimmetje na. Naar de kust van
-Koromandel..... was dat nog weer iets anders dan Oostinje? Het scheen
-even ver en geheimzinnig. Hoe wijd moest de wereld zijn! In Hajo kwam
-een stille bewondering voor den schipper, die midden in onbekende zeeën
-zijn collega’s vaarwel zei en dapper, in vertrouwen op God en op zijn
-kompas, met z’n paar honderd kerels en z’n mooi getuigd schip naar het
-verre, vreemde land toog, waar wellicht geen blank gezicht hem zou
-verwelkomen. „Goeie reis.....!” zei Hajo zacht.
-
-Bontekoe en Pieter Thijsz. stelden hun koers Zuidelijk om Madagascar.
-
-
-
-Op een middag hing de vlag van de Nieuw-Zeeland halfstoks.
-
-„’n Dooie”, zeiden de maats van de Nieuw-Hoorn tot elkaar, terwijl ze
-over de verschansing er naar hingen te kijken. Tegen den avond hoopte
-zich op het middendek van de Nieuw-Zeeland wat volk bij mekaar. Er werd
-een psalm gezongen. Plechtig klonk het geluid van die vele diepe
-mannenstemmen over het water. Toen werd een plank met een overdekt
-lichaam er op over de verschansing geschoven. Het lichaam gleed in het
-water, zonk onmiddellijk weg in de diepte. Twee kanonschoten,—en de
-vlag schoot weer de hoogte in.
-
-Maar twee dagen later..... hing ze opnieuw halfstoks! Toen begrepen de
-mannen van de Nieuw-Hoorn, dat men aan boord van de Nieuw-Zeeland
-kampte met een meedoogenloozen vijand: de scheurbuik!
-
-Den dag daarop bracht Pieter Thijsz. een bezoek bij Bontekoe. De
-Bruinvisch was geërgerd en prikkelbaar door den slechten toestand op
-zijn schip en werd zeer heftig, toen hem bleek, dat Bontekoe zijn koers
-twee streken Noordelijker dacht te stellen, dan hem, Pieter Thijsz.,
-goed scheen. Rood van drift stevende hij de kajuit uit, baande zich
-hardhandig een weg door een groepje verblufte maats, die al ’n tijdje
-naar zijn gebulder hadden staan luisteren. „Vaar waarheen je wilt!”
-schreeuwde hij. „Voor mijn part naar de hel!”
-
-Bontekoe was kalm, zooals zijn mannen dat van hem gewend waren. „Ieder
-zijn overtuiging, makker! Ik wensch je goede reis.”
-
-„Het zal me verwonderen, hoelang ik op de reede van Bantam moet
-wachten, voor de Nieuw-Hoorn binnenzeilt!” donderde Pieter Thijsz. hem
-toe.
-
-„Ik zal je het wachten aangenaam maken, door je, dadelijk bij je
-aankomst, met de jol een vaatje Tocayer te laten brengen!” was
-Bontekoe’s vriendelijk antwoord.
-
-De oomes stootten mekaar aan. „Die zit”, mummelde Floorke.
-
-„Goeie reis!” snauwde de Bruinvisch. Toen vloog hij als een kat de
-valreep af.
-
-De mannen in de jol beneden sprongen nog sneller overeind dan anders.
-Ze stootten af en roeiden, als was hun leven er mee gemoeid. Maar
-Pieter Thijsz. ging het nog niet vlug genoeg: hij greep een der riemen,
-duwde den maat, die er aan zat, zonder veel praatjes op zij en roeide,
-dat de spaan knarste.
-
-De oomes van de Nieuw-Hoorn grinnikten. „Wat een rare!”
-
-Bontekoe kon evenmin een glimlach onderdrukken. „Tòch een kranig
-schipper, mannen!” zei hij.
-
-De oomes waren vereerd door Bontekoe’s vertrouwelijkheid. En Floorke,
-die vond, dat hij bij Bontekoe wel een potje breken kon, zei, terwijl
-hij zich achter zijn oor in de roode haarstoppels krabde: „Maar je moet
-geen ruzie met ’m krijgen, schipper: juffer Driestreng ligt altijd
-klaar! Nee..... ik heb jou liever, hoor!” En toen hij vermoedde, dat
-hij nu wellicht wat al te vrijmoedig was geweest, keerde hij zich om
-naar zijn makkers en zei: „Nou? Wat jullie, jongens?”
-
-De oomes keken lachend naar het gelaat van Bontekoe, dat hen uitdagend
-aanzag.
-
-„Nou?” vroeg Floorke. „Nou?!”
-
-„Leve Bontekoe! Leve de schipper!” brulde de heele troep.
-
-De kerels in de jol daarginds hielden van verbazing de riemen stil.
-Toen plaste Pieter Thijsz. den zijnen nijdig weer in het water. De
-maats schrikten op, trokken met een ruk de riemen weer aan, zwijgend
-glurend naar de Nieuw-Hoorn.
-
-In Bontekoe’s oogen fonkelde iets; zijn gelaat werd een weinig rood.
-Maar een glimlach om zijn mond verraadde, dat de onverwachte hulde hem
-niet onaangenaam had getroffen. „Vooruit!” riep hij. „Haal de bottelier
-dan maar op! Want daarom is het jullie toch te doen.”
-
-Nieuw gebrul. Van het voordek kwamen ook maats aanhollen. Ze roken, dat
-er wat aan ’t handje was. Floorke was de man! Verdraaid, die wist
-overàl een oorlam uit te slaan!
-
-
-
-Maar na het eten maakte de vreugde plaats voor een algemeene
-gedruktheid. Uit gewoonte ging het volk ook dien avond weer op het dek,
-onder den lichtenden sterrenhemel gezelsen, maar het gesprek vlotte
-niet. Zwijgend luisterden ze naar het ruischen van het boegwater.
-
-Er waren dien namiddag drie man ziek geworden.
-
-
-
-
-
-
-
-
-DE GEVREESDE VIJAND
-
-
-In enkele dagen tijds steeg het aantal zieken tot vijftien. Het was
-daar in het vooronder een gekreun en gekerm, dat niemand er ’s nachts
-van slapen kon. En elken dag kwamen er zieken bij. Vader Langjas greep
-zich met de handen in het haar, verzon allerlei drankjes, die
-verlichting zouden kunnen schenken. Soms hielp het ook wel wat, vooral
-dank zij de troostrijke voorspiegelingen, waarmee het uitreiken gepaard
-ging. Maar van werkelijke genezing kon natuurlijk geen sprake zijn,
-zoolang de oorzaak van de ziekte niet was weggenomen: gebrek aan versch
-voedsel.
-
-Lijsken Cocs was er het ergst aan toe. Zijn licht-blauwe, nu flets
-geworden oogen lagen diep, heel diep in de kassen; zijn spits neusje
-werd met den dag spitser, en het zweet parelde in zijn stroo-blonde
-haren. „’k Ga d’r an”, zuchtte hij. „Eerst m’n vader, toen Joppie.....
-wij kunnen in onze familie niet tegen de scheurbuik, weet je?” Lijsken
-zweeg, verraadde door een smartelijk vertrekken van den mond, dat hij
-pijn leed.
-
-„Heb je pijn?” vroeg Harmen, die bij Lijsken’s kooi zat.
-
-Lijsken schudde ontkennend het hoofd. En met schorre stem zei hij, op
-zorgelijken toon: „’t Is lam voor m’n moeder, dat ik d’r an ga! Want ik
-had ’r van deze reis ’n mooie cent kunnen thuis brengen....”
-
-
-
-Den volgenden dag hing de vlag halfstoks. Lijsken’s tengere
-jongenslichaam werd in een zak genaaid en, onder het zingen van een
-psalm, plechtig aan de golven toevertrouwd. De kanonnen wenschten den
-kleinen, blonden koksmaat goede reis naar het oord, waar hij geen pijn
-meer voelen zou.
-
-Bontekoe betaalde aan Harmen van Kniphuyzen de volle gage van zijn
-overleden vriend uit. Harmen kende Lijsken’s moeder en zou het haar
-geven. Grienend borg Harmen het geld in een zakje.
-
-De gedruktheid nam met den dag toe. Er waren nu reeds acht-en-twintig
-zieken. En dubbel zooveel anderen klaagden over moeheid in de beenen.
-Velen liepen rond met blauwe kringen onder de oogen, vale gezichten en
-kleurlooze lippen. Toen er op een dag vijf tegelijk in hun kooi moesten
-blijven, durfde Bontekoe niet verder zeilen. En tot groote vreugde der
-zieken in het vooronder werd de steven gewend naar Madagascar, waar men
-hoopte te kunnen ververschen. Diede Doedesz., die zich ook al lam
-voelde, klom niettemin om het uur in het kraaiennest om met zijn
-beproefde oogen naar land uit te zien. Den vierden morgen na het wenden
-van den steven, rezen achter den gezichtseinder bergen op.
-
-„Land! Land voor de boeg!!” Groote opgewondenheid. De zorgen woeien zoo
-maar de poorten uit.
-
-In den namiddag naderde men het land; het zag er aanlokkelijk uit. De
-bergen waren met wouden begroeid, en het geheel maakte den indruk van
-vruchtbaar te zijn. Maar nu de moeilijkheid: hoe te landen? Zoo ver het
-oog reikte, was nergens een baai of inham, geschikt om de Nieuw-Hoorn
-te bergen. Toch zette men de boot uit. Terwijl de Nieuw-Hoorn voor de
-kust op en neer zeilde, voer de schipper met dertig stevige maats en
-evenveel geladen musketten weg.
-
-Maar toen men met de boot wilde landen, bleek de branding te sterk te
-zijn. Terwijl men nog beraadslaagde, wat nu te doen, kwamen op het
-strand naakte, bruine kerels aanloopen, die in luide kreten hun
-verrassing uitten en toen staan bleven, de hand boven de wenkbrauwen,
-om beter te kunnen zien.
-
-Floorke bood aan, naar land te zwemmen. Hij knoopte z’n broek stevig
-vast, snoof zoo er eens en sprong het water in. Als een haai schoot hij
-door de golven. Tweemaal sloeg de branding hem terug; de derde maal
-zette Floorke zijn tanden op mekaar en wist er zich doorheen te
-worstelen. Zijn broek boette hij er bij in: even naakt als de zwartjes
-plofte hij aan land neer. „Heila!” riep Floorke hijgend den verbaasden
-inboorlingen toe, die tusschen zich en dit witte, roodharige monster
-een behoorlijken afstand schenen te willen bewaren. „Toenggoe er eens
-even! Zou je bij geval kunnen zeggen, waar de kapal voor anker kan
-gaan? Jullie verstaan toch Maleidsch?”
-
-De monden der inboorlingen sperden zich wijd open. Mooi gebouwde kerels
-waren het: groot, zwart als houtskool, wollig, dicht haar en van boven
-tot onder getatoeëerd met sterren en bloemenmotieven. Een kwam er met
-groote, elastische schreden op Floorke af, legde hem zijn zwarte hand
-op den schouder en wees naar het Zuiden. Hij zei iets, waar Floorke
-geen spier van verstond, wees toen op de Nieuw-Hoorn en toen weer naar
-het Zuiden.
-
-„’k Heb je al in de gaten, kameraad!” zei Floorke verheugd. „In ’t
-Zuiden landen, hè? Hebben jullie ook wat te bikken? Makan?” En Floorke
-maakte een beweging van kauwen en den mond volproppen. Het resultaat
-was, dat de zwartjes allen begonnen te lachen.
-
-„Lach, als je gekielhaald wordt!” gromde Floorke. Hij liep het water
-weer in, stortte zich in de branding.
-
-„En?” vroegen z’n makkers, terwijl ze hem in de boot heschen.
-
-„In ’t Zuiden..... pf! kunnen we landen..... pf! En m’n broek..... pff!
-ben ik kwijt.”
-
-„Kon je de menschen verstaan, Floorke?”
-
-„Best, schipper. Ik versta alle talen.”
-
-„En hoe zagen ze er uit?”
-
-„Zwart als ’n laars, schipper, en besneje als de ebbenhouten kast van
-m’n moei!” Floorke’s oogen richtten zich groot, met sprakelooze
-verontwaardiging naar het strand. „Wel sakkerloot! Daar loopt er een
-met mijn broek aan!” En Floorke wilde pardoes weer overboord springen.
-
-Maar de maats hielden hem tegen. En Bontekoe zei lachend: „Ik zal je
-geld voor een nieuwe broek geven, Floorke.”
-
-„Zoo’n beste broek!” zuchtte Floorke.
-
-
-
-Naar het Zuiden! Men voer dicht langs de kust, dagen lang, zonder een
-baai te ontdekken. De stemming in het vooronder zakte weer geducht. De
-oomes verloren het vertrouwen in Floorke’s talenkennis; Floorke zelf
-schold op de „nikkers”, die hem zijn broek en zijn eer geroofd hadden.
-Het aantal zieken klom tot boven de veertig.
-
-Padde kreeg het druk met het verplegen van den Schele, die zich ook
-niet voelde, zooals het wezen moest. Onze drie jonge vrienden zelf
-waren nog gezond.
-
-Op een morgen was het land uit het gezicht verdwenen. Men zeilde
-Zuidwaarts tot op negen-en-twintig graden, maar toen zich nog steeds
-geen land, laat staan Floorke’s ankerplaats vertoonde, wendde men den
-steven weer en voer in Noord-Oostelijke richting tot op zeventien
-graden. Van daaruit werd de koers gesteld op de zeestraat tusschen
-Mauritius en Réunion, ten einde een van die beide eilanden aan te doen.
-
-In die dagen had men den tweeden doode: Boutjens. De maats hadden zich
-ook tijdens zijn laatste dagen weinig om hem bekommerd; het was Hajo
-geweest, die hem elken morgen de warme koffie bracht en ’s nachts,
-wanneer hij Boutjens hoorde kreunen, was opgestaan om een kroes water
-voor hem te halen. Aanvankelijk keerde Boutjens zich grommend af,
-wanneer Hajo naderde, en hij dronk pas, wanneer hij wist, dat de jongen
-hem niet meer bespieden kon. Maar den avond vóór zijn dood tastte hij
-met zijn vermagerde vingers naar Hajo’s handen en vroeg met zwakke,
-schorre stem: „Waarom..... waarom doe je dat?”
-
-„Omdat je hier niet één vriend hebt, die je verpleegt”, zei Hajo.
-
-„Dan is het goed”, zuchtte Boutjens. „Ik dacht, dat je....!” En
-Boutjens begon te huilen. „’k Heb zoo’n pijn, al dagenlang, en ze laten
-me maar schreeuwen. Van morgen is de barbier bij me geweest en hij
-heeft me over God en over de Hemel gesproken;—nou weet ik, dat ’t met
-me gedaan is. Onder in m’n kist..... ik bedoel natuurlijk m’n
-scheepskist.....” Boutjens stokte even „Als ik van m’n kist praat, zie
-ik ’n doodkist voor me, maar daar grijp je op zee natuurlijk naast!
-Onder in m’n scheepskist ligt een plank. Die kun je optillen; daar
-heeft niemand verdacht op, zie je? Nou, onder die plank liggen dertien
-zilveren guldens. Die geef ik jou; niemand anders mag er met z’n
-vingers aankomen. Pas vooral op, dat Schieltjens Blauw het niet in de
-gaten krijgt, want da’s een schurk.”
-
-Boutjens kreunde en zweeg eenigen tijd, hijgend van vermoeidheid.
-Langzaam-aan werd zijn adem weer rustiger; hij sloot de oogen en
-murmelde: „Wie z’n zonden berouwt..... is geen schurk.”
-
-Toen men hem den volgenden morgen overboord liet glijden, zag men onder
-water den witten buik van een grooten haai glinsteren; met een ruk werd
-Boutjens’ lichaam in de diepte gesleurd. Een kreet van afschuw steeg op
-uit de groep mannen, die juist hun psalm beëindigd hadden.
-
-Toen den volgenden dag Zwarte Gijs, de brave smid, op dezelfde droevige
-wijze van zijn talrijke kameraden afscheid nam, schoten drie haaien
-toe. Hun instinct leidde hen op den goeden weg.....
-
-Zwarte Gijs liet in Enkhuizen twee dochtertjes na. In overleg met den
-schipper besloot Hajo het geld, dat hij van Boutjens had geërfd, voor
-de arme meisjes ter zijde te leggen.
-
-Ook de volgende dag vroeg zijn offer. Ditmaal deed men alles in stilte,
-om de zieken in het vooronder niet onnoodig te herinneren aan..... wat
-hun misschien allen te wachten stond.
-
-Na twee dagen kreeg men het Oost-einde van Réunion in het zicht, liet
-het schip dicht langs den wal loopen en peilde. Eerst op veertig vadem
-diepte raakte het lood grond: de kust was dus zeer steil. Niettemin
-besloot Bontekoe het anker te laten vallen.
-
-Met bonzend hart vernamen de zieken in het vooronder het klapperen van
-de ankerspillen en daarna den zwaren plons in het water. Eindelijk!! Ze
-kwamen uit hun kooien het dek op kruipen en smeekten den schipper, aan
-land te worden gezet.
-
-Bontekoe keek weifelend naar z’n arme kerels. Op deze steile kust kon
-de Nieuw-Hoorn licht afdrijven, en dan zou men van de helft van het
-volk gescheiden zijn. „Moed, mannen!” zei hij daarom. „We zullen de
-boot eens aan land sturen, om te zien, of er wat te halen valt!”
-
-Terwijl de gezonde maats met het uitzetten van de jol bezig waren,
-besprak Bontekoe in de kajuit met den koopman het verzoek van de
-zieken. Rol verzette zich met hand en tand tegen het aan land brengen
-van de zieken op een plaats, waar geen ankergrond was. En ofschoon
-Bontekoe gebaarde, het niet met hem eens te zijn, moest hij zichzelf
-bekennen, dat Rol gelijk had.
-
-Een kwartier later voer Bontekoe met twintig maats aan wal. Ze trokken
-de boot een eindje het strand op, om te voorkomen, dat de opkomende
-vloed haar zou wegsleuren, en begonnen hun onderzoekingstocht. Zelfs de
-hooggespannen verwachtingen van Floorke, die reeds van verre allerlei
-heerlijkheden meende te ontdekken, werden nog overtroffen. Vijftig
-ellen het strand op stonden verspreide boomgroepen, in welker schaduw
-zij honderden en nog eens honderden groote schildpadden vonden. Het
-bosch achter de boomgroepen weergalmde van vogelgekrijsch. Opgewonden
-baanden de mannen zich een weg door ellenhooge varens, kwamen toen op
-een zonnige open plek met hoog gras, dat aan een zijde geheel was
-platgetreden. In de verte klonk gestamp van hoeven; het scheen een
-kudde runderen te zijn, die zich uit de voeten maakte. De maats liepen
-in de schaduw van hooge boomen de open plek rond, gluurden overal
-tusschen de stammen door, het loof in, waar schreeuwende parkieten
-lustig om twijgjes duikelden. Hoenders vlogen met veel gedruisch voor
-de voeten der oomes op en scharrelden tusschen wilde ananas-planten met
-lak-roode hart-bladeren kakelend in het struikgewas weg. Groote,
-blauw-grijze houtduiven gluurden door de takken omlaag en drukten in
-een zacht: roekoe.....! verwondering uit over de onbekende twee-voeters
-daar beneden. Het kostte den maats weinig moeite de argelooze dieren
-met stokken vleugellam te slaan. Met ananassen, schildpadden en duiven
-voor de kombuis keerde de jol naar het schip terug.
-
-De zieken lagen op het dek te wachten. Toen ze zagen, wat hun makkers
-van het land meebrachten, smeekten ze Bontekoe opnieuw met gevouwen
-handen, hen toch aan wal te willen zetten. Bontekoe beraadslaagde met
-den koopman, of hij het wagen mocht.
-
-Rol schudde het hoofd. „Als vertegenwoordiger van de heeren
-bewindhebbers moet ik me ten stelligste verzetten tegen een
-waaghalzerij, waarbij het slagen van de heele reis op het spel wordt
-gezet!” verzekerde hij.
-
-Bontekoe luisterde met nauw verholen drift. „Als vader van mijn maats
-kan ik er niet toe komen, de arme kerels voor de haaien te gooien!” zei
-hij toen. „En als de heeren bewindhebbers zich dat niet kunnen
-voorstellen, moeten ze zelf maar eens als schipper een reisje naar de
-Oost maken!”
-
-Rolf boog het hoofd. „Ik wensch vast te stellen, dat ik me verzet heb.”
-
-„Wil je ’t op schrift hebben?” vroeg Bontekoe schamper. En hij ging
-naar de zieke oomes. „Jongens, help mekaar maar in de jol; ik zal je
-aan land laten zetten.”
-
-„Leve de schipper! Hoy! Hoera!! Leve de ouwe!!”
-
-Of de kerels gauw in de boot waren! Bontekoe liet hun een zeil
-meegeven, om daarvan een tent op te slaan, verder twee gezonde
-koksmaats, olie, azijn, potten om in te koken, wapens en gerei. De
-schipper stapte zelf met een dozijn roeiers in de jol om hen weg te
-brengen. Hij wilde de vreugde der arme kerels mee beleven.
-
-Ze wisten van blijdschap geen raad. De tranen stonden hun in de oogen,
-toen ze in het zachte gras bijeenkropen. „We voelen ons al weer half
-gezond, schippertje!”
-
-De andere maats begonnen een nieuwen onderzoekingstocht, nu in een
-andere richting. Men ving een kleine tweehonderd houtduiven, reeg de
-vette dieren aan lange stokken en braadde ze voor zieken en gezonden.
-Een feestelijke aanblik: al die knappende vuurtjes in de schemering.
-Voorloopig, zoolang men niet wist, wat dit eiland herbergde, werd voor
-alle zekerheid een wacht uitgezet.
-
-Aan boord zat men ook niet stil. Enkele schildpadden, door de maats
-meegenomen van hun eerste landing, werden gekookt met gedroogde
-pruimen, die nog in het ruim lagen. Dat smaakte! De oomes aten, tot ze
-zat waren, smookten een pijpke, keken naar de sterren en vonden de
-wereld nog zoo onherbergzaam niet.
-
-Drie uren na zonsondergang keerde de schipper met zijn gezonde mannen
-terug. Bontekoe beval de boot niet in te halen: hij wilde er dien
-zelfden nacht een eind de kust mee afvaren, om voor het schip een
-ankerplaats te zoeken.
-
-Rolf klampte zijn oom aan. „Mogen we mee, oom? Hajo en ik?”
-
-„Deden jullie niet beter, naar kooi te gaan?”
-
-„Wij slapen toch niet, oom, zoolang de Nieuw-Hoorn nog geen kooi
-heeft!”
-
-„Nou, vooruit dan maar!” zei Bontekoe glimlachend.
-
-„Mag ik u bedanken, oom?”
-
-Bontekoe liet een welwillenden blik over zijn neef gaan. „Wat heb je
-gedurende de reis zooal uitgevoerd? Geluierd?”
-
-„Jawel, oom!”
-
-„Dacht ik al. De barbier zal wel opgesneden hebben. Hoeveel woorden
-Maleisch ken je?”
-
-„Tjoemah sedikit sadjah, toewan. Tetapi saban hari saja adjar.”
-
-„Mm.—Wijs me op deze sterrenkaart de Tweelingen eens aan?”
-
-„Dat is Castor, oom, en dat is Pollux.”
-
-„Wijs ze me nou eens aan den hemel?”
-
-„Kan ik niet, oom.”
-
-„En waarom niet, domoor?”
-
-„Omdat we hier alleen de Zuidelijke sterrenhemel zien, oom.”
-
-„Goed. Maar waarom noemen ze ze de Tweelingen?”
-
-„Weet ik niet, oom. U wel?”
-
-„Neen, aap van een jongen, ik ook niet.”
-
-Rolf trok een zedig gelaat. „Kan ik gaan, oom?”
-
-„Ja, kras maar op!”
-
-
-
-Hajo sprong drie el in de lucht, toen Rolf hem vertelde, dat hij mee
-mocht. „En de schipper gaat ook mee, zeg je?!”
-
-„Ja zeker.”
-
-„O, Rolf! Rolf!!” Hajo maakte een rondedans, waarop een Zoeloe
-jaloersch zou zijn.
-
-
-
-
-
-
-
-
-EEN NACHTELIJKE ROEITOCHT
-
-
-Slechts het regelmatig plassen der riemen en het milde ruischen der
-branding, die nauwelijks een branding was, vulden de nachtstilte. Geen
-veegje wind; van zeilen kon geen sprake zijn. De kust werd moerassig;
-slechts hier en daar blonk tusschen laag gewas en rottende
-plantenslingers een stuk zand. Zonder klotsen schoof het deinende water
-tegen het land op. Even geruischloos zonk het weer terug.
-
-Een enkele maal school de maan achter wat wolken. Dan schenen de
-steltboomen daar verder op den oever donkere rotsmassa’s, die dreigend
-overhelden, of ze kropen als monsterachtige, veelpootige larven over
-het zand, en de grillig gevormde wortels, die zich in groezelig wirwar
-voortkronkelden tot aan den boord van het water, werden venijnige
-slangen, dreigden elk wezen, dat zich in hun bereik waagde, te zullen
-omstrikken en wurgen.
-
-Men kwam aan een klein riviertje. Vergeefs trachtten de maats het op te
-roeien: een wirwar van waterplanten spande zich voor den boeg en schoof
-de boot weer achteruit. Aan de oevers massale, vreemdsoortige boomen;
-de takken omstrengelden elkaar over het water heen. Zoo dicht was het
-loof, dat men er geen duimbreed van den hemel door kon zien; de rivier
-scheen als uit een donkere bergkloof te stroomen. Hier en daar
-dwarrelden vuurvliegjes rond; enkele maats meenden in de boomen een
-paar lichtende oogen te zien. Een luipaard? Bontekoe liet er op goed
-geluk een schot op lossen. De uitwerking er van was verbijsterend: het
-klonk als duizend musketschoten; het bosch weergalmde van doordringend
-gekrijsch, vleugelgeklapper, brekende takken..... en naast de boot dook
-een gekartelde staart uit het water op, glinsterend in het maanlicht,
-en sloeg zwiepend weer neer, dat het water alle zijden uit spatte.
-
-„Een kaaiman”, zei de schipper en leunde over den bootrand.
-
-De maats waren kletsnat. „Verduiveld, ik dacht.....!”—„Ja, dat dacht ik
-ook!” En de humor zegevierde alweer. „’k Had ’m best bij z’n staart
-kunnen pakken!” roept de lolligste.
-
-„Nou, en dan?”
-
-„In ’t hondenhok leggen tegen de landloopers!”
-
-„Komaan, mannen, weer verder!” maant de schipper.
-
-Zwijgend roeien de maats weer door. Verduiveld, ’t is broeierig! Het
-zweet druppelt van borst en schouders. Een-twee, een-twee.....! plassen
-de riemen. Een groote vogel glijdt als een schim over het water, stoot
-in het voorbijvliegen een klagenden roep uit.
-
-Allengs komen de ruwe varensgezellen onder den indruk van de
-wonderen-zwangere stemming van den tropennacht. Ze zingen niet, ze
-praten niet, ze luisteren beklemd naar den heet-hijgenden adem der
-stilte.
-
-„Ssst!” fluistert Hilke Jopkins, die voorin zit. „Hou eens even in!” En
-als de maats de riemen laten zinken, wijst hij op iets donkers, dat in
-het water drijft.
-
-„’n Boomstam”, meenen de maats.
-
-„’k Zal eens kittelen, die boomstam!” zegt Hilke. „Dan zul je een
-boomstam eens beenen zien maken. Haal de boot eens een slag om? Maar
-kalm aan! Mag ’t, schipper?”
-
-Bontekoe knikt; de maats halen de boot om en sturen haar geruischloos
-naar den „stam.” Hilke gaat op de plecht staan, heft in zijn lange
-armen een spaan op en.....! Gekraak, hoog opspattend water, in het rond
-vliegende stukken hout. Hilke klemt in zijn knuisten het laatste eindje
-van een versplinterde roeispaan. De stam drijft nog,—is een heusche
-stam.
-
-„Verdorie.....!” stamelt Hilke. „Ik dacht, dat ’t een krokodil was!”
-
-„Had ’t hem even gevraagd!” honen de maats. En Floorke meent:
-„Misschien is het een slapende krokodil! Die beestjes hebben een
-huid.....! Je kunt er vijf zagen op verknoeien, voor ze wat voelen!
-Waar, schipper?”
-
-Bontekoe glimlacht. „Verder, mannen!”
-
-De oomes hebben schik en roeien nu, alsof het een wedstrijd gold.
-
-„Een oorlam voor jullie allemaal, als je dat drie uur volhoudt!” lacht
-Bontekoe.
-
-„Makkelijk te verdienen, schipper!—Kijk, Hilke, daar drijft weer wat!
-Zou je niet.....?”
-
-Hilke moppert wat. Zwijgend trekt men de riemen door het water.
-
-Ineens aarzelen de maats. In de verte gromt het. Dof. Geheimzinnig. Dan
-is het weer stil.
-
-„Wat was dat?”
-
-„Sssst!” Opnieuw rommelt het. Een windvlaag koelt de bezweete ruggen
-der oomes zoo snel af, dat ze onwillekeurig huiveren. „Onweer!”
-
-Niemand heeft bij het ingespannen roeien opgemerkt, dat de lucht aan
-een zijde geheel met roet overtrokken is. Daar schuift juist een dikke
-wolk voor de maan.
-
-„Wat zullen we doen, schipper?”
-
-„Aan je oorlam denken!”
-
-Pats! zeggen de riemen alweer. Een paar vogels fladderen met veel
-misbaar uit de waterplanten aan den oever op.
-
-Het wordt steeds donkerder. Korte windvlagen snellen voorbij, doen de
-bladeren der boomen geheimzinnig ruischen. „Hoe-hoe.....!” zucht de
-eene windvlaag. „Hi-hai!” spot de andere. Geesten dwalen door de lucht.
-Daar, onder die wortelnetten, hokken ze; ze fluisteren met elkaar als
-de jol voorbijglijdt. Duister wordt het, angstwekkend duister. De maats
-wachten, gejaagd roeiend, in innerlijke onrust op wat komen gaat.
-
-Flits!
-
-Hemel en aarde vliegen in brand. De zwarte wolken van daareven zijn nu
-oogenverblindend goud, de stammen der boomen glanzende saffieren. In
-hetzelfde oogenblik ratelt een slag, die de boot doet trillen; ’t water
-schijnt zich te splijten; de maats grijpen zich aan de banken vast en
-zien elkaar in de verschrikte, wijdgeopende oogen. Dan vlucht de
-donder, gromt heel in de verte grimmig na. En als een vonnis slaat een
-regen neer, die een zondvloed is. In lange, dikke pijpen schiet het
-water omlaag.
-
-De maats schreeuwen dooreen; niemand, die een ander verstaat. Hoeft ook
-niet. Allen weten, dat in korten tijd de boot zal zijn volgeregend.
-„Naar de wal!” Dat is de gedachte, die hen beheerscht. Ze roeien als
-dollemannen; dan, als wortels en planten het onmogelijk maken, duwen ze
-met de riemen heftig af in den ondiepen grond. Ze springen aan wal,
-trekken de jol half op het land.
-
-Dan hollen de kerels naar een reusachtigen boom en schuilen, nog wat
-beteuterd, onder het bladerdak bijeen. Boven hun hoofden dreunt het
-oorverdoovend concert van den fel neerslaanden regen. En ze staan er
-nog geen vijf tellen onder, of het water heeft zich al een doortocht
-gebaand, stroomt in goten en gootjes langs den machtigen stam omlaag,
-vormt watervalletjes van blad op blad en stroomversnellingen langs de
-schuine, harige takken. Wat zou het voor een boom zijn? De bladeren
-zijn taai als leer en dik genoeg om er schoenzolen van te snijden.
-
-De maats krijgen schik in al dat dreunen, daveren, trommelen, spetten,
-knarsen en piepen in duizend tonen; de kitteling van de dikke, vallende
-druppen brengt hen in een roes. Ze trekken de kleeren uit, laten het
-heerlijk verfrisschende water op de bloote huid kletsen en maken van
-louter plezier malle sprongen en rondedansen. De regen schenkt
-levenskracht aan boomen en planten; waarom dan niet aan een
-Hollandschen janmaat?
-
-Rrrrèng!!! Verblindend licht, een slag, bestemd om de aarde te
-splijten. De grond siddert onder de zweepstrieming; door het
-regengeweld mengt zich het kermen van scheurend hout. Takken worden
-links en rechts weggeslingerd, en uit een zwaren loofboom, twintig
-passen van den boom waaronder de schipper nog met den bootsman staat,
-ontvouwt zich..... is de duivel in het spel?..... een zwarte
-sluiergedaante. Eén gedaante? Het zijn duizend, honderdduizend
-dooreenkrioelende gedaanten, die zich, al tuimelend, schreeuwend van
-elkaar losmaken en alle richtingen uitfladderen. Ze hebben den vorm van
-vleermuizen, maar hun vlerken zijn zoo lang als Hilke’s armen.
-„Kalongs!” schreeuwen de maats, die in Indië zijn geweest, hun
-bibberende makkers toe. „Vliegende honden!”
-
-De boom, die nu blijkt geheel kaalgevreten te zijn, is van top tot stam
-gespleten. De witte scheur lekt als een schrale, bleeke vlam den
-inkt-zwarten hemel in. Groote stukken bast liggen overal in het rond.
-En op den grond wemelt een zwarte hoop krijschende dieren dooreen,
-vergeefs trachtend op te vliegen; wanneer er zich een, vlerkenklappend,
-uit den hoop tracht los te maken, grijpen tien anderen hem met de
-tanden beet. Floorke pakt er een achter den kop en houdt hem
-zegevierend omhoog. Woedend spert het beest den bek open, slaat met de
-vlerken.
-
-Intusschen rommelt het nog slechts in de verte. In het Westen teekenen
-zich grillig gekartelde bliksemflitsen scherp af tegen de donkere
-lucht, gloeien een oogenblik na als vuurpijlen en verbleeken dan
-ineens.
-
-Plots houdt de regen op. Geen druppeltje valt er meer; slechts onder de
-boomen spettert het nog. De maats kennen dat spelletje der tropen nu
-langzamerhand.—Aandachtig bezien ze Floorke’s buit. „Laat eens vliegen,
-Floorke?”
-
-Floorke werpt het dier de lucht in. Onzeker fladdert het weg, dreigt
-aanhoudend over bakboord te zullen slaan: waarschijnlijk is een der
-vlerken gewond. Het fladdert het strand nog over, tuimelt dan in het
-water, krijscht en slaat hulpeloos met de vlerken. Een donkere gedaante
-schiet toe, spert een afschuwelijken muil vol scherpe tanden open en
-sleurt den kalong de diepte in. „Een verschrikkelijk land!” is de
-verzuchting der maats.
-
-De dieren onder den boom zijn voor het meerendeel dood of gewond. Hajo
-vindt er een, die met uitgestrekte, halfverschroeide vlerken op den rug
-ligt; het heeft op de borst een jong zitten, dat zoo stevig zijn
-nageltjes in moeders vacht gegraven heft, dat het Hajo niet lukt, het
-beestje los te maken. Hij roept Rolf bij dit zonderlinge geval.
-
-„Dat doen onze gewone vleermuizen ook, Hajo! Ze dragen hun jongen met
-zich mee.”
-
-Hajo krabt zich achter de ooren. „Nu begrijp ik eindelijk, waarom ik
-nooit.....!”
-
-„Heb je soms naar de eieren gezocht?” vraagt Rolf.
-
-„Jawel!” zegt Hajo. „En gevonden ook. Maar toen ik ze door een kip liet
-uitbroeden, kwamen er jonge eenden van!”
-
-Rolf lacht en Hajo ook.—„We moeten verder, mannen!” klinkt Bontekoe’s
-stem.
-
-De boot wordt gekeerd en weer in zee geduwd. Verfrischt en uitgerust
-springen de maats er in, stooten van den wal en heffen de riemen op.
-Hoe harder men roeit, hoe vlugger de kletsnatte pakken zullen drogen!
-De hemel wordt weer helderder; hier en daar gluren gele en witte
-sterren tusschen de wolken door.
-
-Onder vroolijk gekout roeit men een uur achtereen. De zandstrook langs
-de kust wordt allengs breeder.—In het Oosten begint de lucht zich te
-verven. Oranje, karmijn, violet, alle kleuren druipen dooreen. Een
-groote wolk slaat in brand; de vlammen lekken langs den onderkant. Op
-het land laten vogelstemmen zich hooren. Krijschen, gillen, fluiten
-kondigt den morgen aan. En ineens barst het zonnegoud te voorschijn; de
-stralenbundels schieten alle kanten uit, kaatsen verblindend tegen de
-wolken. De dauw, die over het water hing, trekt weg; het rumoer op het
-land zwelt aan tot een oorverdoovend geschetter. Grijze, blauwe, roode,
-zwarte, groene vogels fladderen om en in de boomtoppen.
-
-Het zal niet zoo drukkend heet worden als de vorige dagen: het onweer
-heeft de lucht gezuiverd. De kerels worden hoe langer hoe opgewekter en
-zingen een liedeke met het steeds weerkeerende refrein:
-
-
-    „Slaet den Speck op sienen neck!
-    „Slaet op den trom! Riekeldebom!”
-
-
-De feestelijke morgen drupt als balsem in de ziel der mannen en doet
-alle leed vergeten.
-
-En in eens, na een begroeide bocht te zijn omgeroeid, komt men in een
-prachtige zandbaai! Het lood vliegt overboord. Allen vreezen, dat hier
-voor de Nieuw-Hoorn geen water genoeg zal staan..... maar de lijn
-schiet al maar door en..... verduiveld! vijf-en-dertig vadem is het
-hier nog diep! Men roeit de baai met forsche slagen binnen, een baai
-zoo goddelijk mooi, dat het hart der oomes licht als een veertje wordt.
-Hier zal de schuit veilig liggen! „Wat zeggen jullie van die baai,
-jongens?”
-
-„Om in je zak mee naar huis te nemen, schipper!”
-
-De maats roeien naar den oever, slepen de jol een eind het strand op en
-tijgen op weg, in vreugdevolle afwachting van de duizend-en-een
-wonderen, die ze te zien zullen krijgen.
-
-De eerste vondst is een groot binnenwater, tien scheepslengten verder
-het strand op. Het is geheel doorschijnend; de zon doet den helderen
-bodem blinken. „Wedden, dat ’t zoet water is?” vraagt Floorke. Hij bukt
-zich, drinkt en spuwt vol afkeer alles weer uit.
-
-„Zeker brak, hè?” informeeren de anderen.
-
-„Hoe kom je er bij?” zegt Floorke „’t Water smaakt fijn. Proef maar
-eens.”
-
-„Neen, als het zoo lekker is, willen we het jou niet afhalen,”
-verzekeren de oomes.
-
-Wat verderop beginnen er een paar te schreeuwen. „Gommenikkie, wat een
-visch! Wel honderd!”
-
-Allen hollen er heen. „Waar zijn ze nou?”
-
-„Weg natuurlijk!” is het spijtige antwoord. „Als jullie ook zoo
-stampen.....!”
-
-„Hoe zagen ze er uit, Gevert?” vraagt de schipper.
-
-„Bruin, schipper! Met lange streepies. En van onderen wit, waar,
-Rooie?”
-
-„Ze bennen wel een el lang!” verzekert „Rooie”.
-
-„Daar gaat er weer een!” Met snelle, sierlijke wendingen schiet een
-visch voorbij, die vrij juist aan Geverts en Rooie’s gezamelijke
-omschrijving beantwoordt. De rug heeft een mooien staalglans, en nu het
-dier zich even op zij werpt, flitst een zilveren buik. Floorke stapt
-voorzichtig het water in, gaat voetje voor voetje op een visch toe, die
-iets verderop in het water staat, roerloos als een snoek..... Floep!
-Weg is onze waterbewoner.
-
-„Je hadt ’m zout op z’n staart moeten leggen!” grinniken de oomes.
-
-„Praat me niet van zout!” gromt Floorke, terwijl hij nog eens spuwt.
-„Wat was het voor een visch, schipper?”
-
-„Het leek me een harder toe”, zegt Bontekoe. „We zullen straks, als de
-Nieuw-Hoorn geborgen is, eens een net door het water halen!”
-
-Men loopt het binnenwater om. Het is wel een kwartier lang gaans.
-
-„Heila! Kijk daar eens!” Verbluft staan de kerels stil. Uit de boschjes
-aan den overkant komt deftig, met afgemeten schreden, een roze-roode
-vogel stappen. Hij staat bijna een el hoog op de pooten, torst op een
-langen, dunnen, hoekig gebogen hals een zwaren, krommen snavel. Nog
-twee komen te voorschijn, dan wel een dozijn, half fladderend, met
-groote, luchtige schreden. Alle blijven onverwachts staan, wenden de
-koppen in de richting der schepelingen en stooten in een schorren kreet
-verwondering uit, waarop de zonderlinge, roze steltgangers bij
-tientallen tegelijk de boschjes uitkomen en, als ze Bontekoe en zijn
-mannen ontdekt hebben, al even verbaasd zijn. Maar lang duurt bij de
-meeste de verwondering niet. Ze plukken zich ijverig de veeren, waarbij
-ze hun hals in allerzonderlingste bochten wringen, schrijden waardig
-het strand over en, bij het brakke binnenwater gekomen, steken ze er
-even onversaagd hun kop in als Floorke daarstraks. Maar in het visschen
-zijn ze gelukkiger: hier en daar heeft er al een iets spartelends in
-den snavel.
-
-„Flamingo’s!” zegt Bontekoe.
-
-De vogels doen nauwelijks een poging tot vluchten als de mannen—na de
-bocht geheel omgeloopen te hebben—naderen. Ze loopen kalmpjes, met
-statig poot-opheffen, een eindje het water in, gunnen zich daarbij den
-tijd om onderweg een vischje te pikken en het, met opgerichten snavel,
-door den langen hals te doen glijden. Hajo besluit er een mee te nemen,
-voor Doris. Maar wat zou hij het beest te eten moeten geven?
-
-„Vischjes, garnalen, krabbetjes.....”, meent Rolf.
-
-„Nou”, zegt Hajo, „we gaan er mee naar de haven, dan kan hij zelf
-vangen, wat hij wil. Wat zullen de jongens opkijken! Ze zullen denken,
-dat ik hem zelf heb rood geverfd!”
-
-Men verlaat het strand. Ook hier liggen aan den boschrand, in de
-schaduw der boomen, tallooze groote schildpadden. „Er wonen hier vast
-geen menschen”, meent Hilke. „Anders zouden de dieren wel schuwer
-zijn!”
-
-Zonder veel moeite baant men zich een weg door het lage hout.
-Orchideeën hangen aan de stammen; heur sierlijke bloemen glanzen in het
-halflicht onder het loof wonderlijk mooi tegen het donkere hout. De
-meest zonderlinge gewassen groeien dooreen: er zijn sterk behaarde
-struiken met groote, saprijke bessen; lage boompjes, die, in plaats van
-op een stam, op wel vijftig stelten staan; de vruchten zitten als
-druivetrossen bijeen. En overal tusschen de boomen schieten hooge
-varens op, die hun bladeren, als groote handen met lange, spitse
-vingers, den oomes beschermend boven het hoofd houden. Duizenden
-kleine, bontgekleurde vogeltjes hangen schommelend aan de
-vruchtentrossen, wippen fladderend en duikelend van twijg op twijg,
-zonder hun keeltje ook maar een oogenblik rust te gunnen. Er zijn er
-met heel lange, sierlijke staarten; er zijn andere, die een dikken bef
-om den hals dragen als deftige raadsheeren; er zijn er met dunne,
-spitse snavels, wel zoo lang als het heele lichaampje, en weer andere
-met een zwierigen kuif op den kop, echte minstreels en verbazend met
-zichzelf ingenomen.
-
-Heel dit kleine volkje legt een haast en een ijver aan den dag, alsof
-er in de wereld niet anders te doen valt dan honing snoepen! En niet
-één laat zich in z’n hoogst gewichtigen arbeid ook maar in het geringst
-door de komst der oomes storen. De papegaaien met hun vlam-roode
-staarten draaien nieuwsgierig den kop en krijschen hartverscheurend.
-Soms vliegt er in eens een vlucht schetterend op en pakt met heidensch
-kabaal de biezen.
-
-Men komt aan een smal, snel vlietend stroompje, dat van de bergen
-Zuidwaarts in zee uitloopt. Het water is helder en smaakt heerlijk. De
-mannen loopen den oever een eindje langs en zien dikke palingen over
-den bodem kruipen! En plots slaan allen van verrassing de handen ineen,
-als een koppel vette ganzen, die van plan zijn een bad te nemen,
-giegegaggelend uit de struiken komt zetten. „We gaan hier nooit weer
-weg, schipper!” roepen de maats opgewonden.
-
-De Neus heeft een gans beet gepakt en het schreeuwende dier zonder veel
-omslag den nek omgedraaid. Voor de kombuis! Maar dan moet hij vlug
-maken, dat hij wegkomt, want de makkers van het blank gepluimde
-slachtoffer komen sissend, waggelend, met kleppende vlerken en wijd
-opengesperden bek op hem af.
-
-Ook de andere maats springen bedachtzaam ter zijde. „Mannen!” zegt
-Bontekoe, „we zullen nu terugkeeren en het schip in de baai brengen.
-Het zal hier zoo ongeveer vijf mijl vandaan liggen; we kunnen vanmiddag
-hier dus weer terug zijn en nog voor een goed maal zorgen.”
-
-En zoo keeren de maats weer om naar het strand, waar de flamingo’s,
-wier getal intusschen tot honderden is aangegroeid, hen schreeuwend
-welkom heeten.
-
-„Nou zul je eens wat zien!” voorspelt Floorke. Hij schreeuwt, klapt in
-de handen en rent zoo op de vogels af, die thans verschrikt de vleugels
-openen. En de oomes krijgen zoo iets wonderlijk moois te zien, dat hun
-monden ervan openvallen. Het is een veld vol pioenrozen in knop, dat
-eensklaps al zijn roze-roode kelken opent en als een heerlijke
-bloemenweelde ten hemel stijgt.
-
-„Heb ik te veel gezegd?” bluft Floorke.
-
-Maar de maats antwoorden niet, staren sprakeloos naar boven, tot de
-halzen hun pijn doen. Dan springen ze in de boot en roeien weg.
-
-Naar de zon te oordeelen, kan het een uur of acht in den ochtend zijn.
-Er is wat wind gekomen; tot groote vreugde van allen kan het zeil
-geheschen worden. Het blanke doek bolt danig; men hijscht uit louter
-plezier de vlag, die in het achterkastje ligt opgeborgen. In de
-allergemakkelijkste houdingen, die ze maar bedenken kunnen, liggen de
-oomes door mekaar, brullen telkens van pret, wanneer de boom over hun
-hoofden scheert, laten hun vingers door het frissche, stralend blauwe
-water slieren, spreken opgewonden over hun avonturen van den verloopen
-nacht en over wat straks komen gaat. En ze jammeren in koor hun
-gansche, uitgebreide répertoire scheepsliedjes uit—het eene nog
-treuriger dan het andere.
-
-Want vroolijk zingen doet een Hollandsche janmaat, wanneer hij wat
-verzetten moet. Gaat alles voor den wind, zooals op dien heerlijken
-morgen, dan is geen wijsje hem treurig genoeg.
-
-
-
-Zeven uren later lag de Nieuw-Hoorn aan beide ankers veilig gemeerd in
-de baai, die zwijgend, maar met algemeene stemmen: de Flamingo-baai was
-gedoopt.
-
-De zon brandde.
-
-
-
-
-
-
-
-
-DE HOREN DES OVERVLOEDS
-
-
-Dat werd een feest! Je hoefde de handen maar uit te steken, en je hadt
-wildbraad zooveel je maar wilde, jongens! Zes man gingen er met den
-zegen op uit en trokken dien door het brakke binnenwater. In een
-ommezien hadden ze het net vol.
-
-Harmen, Rolf en Hajo gingen naar het riviertje, waarin het van vette
-paling wemelde. Voorzichtig liep Hajo het water in om ze te grijpen,
-maar de dieren glipten hem tusschen de vingers door.
-
-„Ik weet beter!” zei Harmen. „We trekken onze hemden door het water!”
-Hij trok z’n hemd uit, legde er een stevigen knoop in.
-
-„Je mag er nog wel een paar knoopen in leggen”, meende Rolf.
-
-„Vanwege die paar scheurtjes?” vroeg Harmen geringschattend en
-stekelig. „Geef me jouw hemd ook, Hajo. Dan doen we er dat overheen!”
-
-Bereidwillig stond Hajo zijn hemd af. Toen was er geen doorgang meer
-voor het kleinste palinkje. En met veel succes werd het „net” door het
-beekje getrokken. Harmen had de pijpen van zijn broek om z’n kuiten
-dichtgebonden, ten einde dit nuttige kleedingsstuk als bewaarplaats
-voor de palingen te kunnen aanwenden. „Ze bijten niet!” stelde hij zijn
-makkers gerust, terwijl hij de kronkelende, glibberige dieren weg liet
-glijden. Eindelijk spande de broek aan alle zijden en deinde
-geheimzinnig op en neer. „’n Rot gevoel!” bekende Harmen.
-
-Andere maats waren ter duivenvangst getogen. De mooie, grijsblauwe
-vogels werden zonder de geringste moeite bij dozijnen buitgemaakt. Het
-was hartroerend te zien, hoe de makkers der arme gevangenen hun leven
-waagden om ze te bevrijden. Ook de papegaaien en de parkieten kwamen
-dapper voor hun soortgenooten op, vlogen krijschend om de hoofden der
-mannen heen, die een kromsnavel hadden weten te bemachtigen. Een enkele
-oome werd dan ook wel eens benauwd en liet zijn prooi weer los. Ze
-konden zoo gemeen bijten!
-
-Padde was te opgewonden om zich tot een enkel ding te kunnen bepalen.
-Hij verscheen overal ten tooneele waar zijn hulp niet verlangd werd,
-liep boos weg, wanneer hem daarop gewezen werd, kwam weer terug en
-bepaalde zich overigens tot aanmerkingen maken op wat anderen deden.
-Intusschen bleef hij voorzichtig als een ekster, steeds gereed in een
-boom te springen, wanneer zijn ongelukkig gesternte hem in de buurt van
-een leeuw of koningstijger zou voeren, en hij ontweek elken stam,
-waarachter zich een menscheneter verdekt zou kunnen hebben opgesteld,
-
-„Wat doen jullie daar?” vroeg hij aan de maats, die de opdracht hadden
-om de leege watertonnen uit het riviertje te vullen.
-
-„Water innemen! Om de tanden te poesse! Help maar ’n handje!”
-
-„Nemen jullie nou al water in?? We gaan toch nog lang niet weg!”
-
-„De bootsman heeft ’t gezegd. Voor de rest hebben wij d’r niks mee te
-maken.”
-
-„De bootsman is stapelgek”, verzekerde Padde.
-
-De oomes keken bij die vermetele woorden uit den mond van dat
-botteliersmaatje, dat nauwelijks droog achter de ooren was, verbaasd
-op. Padde stak de borst vooruit om te laten zien, dat hij er de vent
-niet naar was, een eens gesproken woord terug te nemen.
-
-„Zeg dat eens waar de bootsman bij staat? Ik heb je nog nooit zien
-aframmelen.”
-
-„Je hebt de bootsman zeker óók nog nooit zien aframmelen?” vroeg Padde.
-Toen draaide hij zich hooghartig om. Met open mond keken de oomes hem
-na.
-
-Padde toog naar het strand, waar een stelletje maats bezig was met het
-vangen van schildpadden, een weinig spannende jacht, daar de logge
-reuzen niet de geringste poging tot vluchten deden, er zich toe
-bepaalden kop en pooten in de hoornen vesting onder te brengen. Men
-keerde ze met stokken om en sleepte ze weg naar de plaats waar Bolle de
-kombuis had opgeslagen.
-
-Padde besloot om op z’n eentje aan het werk te tijgen. Maar terwijl hij
-het zware dier, dat hij zich als slachtoffer had uitgezocht, trachtte
-om te wentelen, ontdekte Padde onder den schildpad een gat in het zand,
-en in dat gat lagen tallooze kogelronde eitjes, zoo groot als die van
-een duif. Onze botteliersmaat begon te schreeuwen als een mager varken.
-„Kom eens hier! Kom eens kijken!!”
-
-De maats renden toe en waren even verbaasd als Padde. Maar Gerretje,
-een oome met een langen hals en daarop een rond hoofd als een kegelbal,
-had al tweemaal Bantam en Sumatra gezien, griste zonder veel omhaal van
-woorden de eieren uit het gat en borg ze in zijn muts.
-
-„Geef hier!” riep Padde. „Die eieren zijn van mij!”
-
-„Blijf er nog maar wat bij wachten,” ried Gerretje hem aan. „Hij legt
-er nog wel net zooveel bij!” Gerretje’s bewering klonk wat kras, en ze
-was het ook.
-
-Padde geloofde er geen duit van. En om dat te bewijzen gaf hij
-Gerretje, die zich juist grinnikend boog over het laatste handje-vol
-eieren, een fermen slag op de volle muts. Toen spoedde hij zich haastig
-voort, terwijl Gerretje raasde en tierde en zich de klodders eierstruis
-uit nek, ooren en oogen trachtte te werken. Boos en verdrietig was
-Padde. Hij nam zich voor, bij den schipper zijn beklag te doen.
-
-Maar terwijl de arme jongen nog overal naar Bontekoe zocht en op
-behoorlijke zeemansmanier door de oomes van het kastje naar den muur
-werd gestuurd, zag hij schuin tegen een boom een pot staan. Er waren
-kerven in den stam aangebracht en daaruit droop een dik, wit vocht
-omlaag, juist in den pot. Het zag er niet onsmakelijk uit. Padde rook
-eerst eens, doopte toen vol vertrouwen duim en wijsvinger in den pot en
-likte ze af. Het vertrouwen werd beloond: Padde stelde vast, dat de
-witte, dikke vloeistof erg zoet was, en daar Padde alles wat zoet was
-lekker vond, doopte hij nogmaals zijn vingers in den pot en, al
-likkende en slikkende, groeide in hem onwrikbaar het plan, om niet te
-rusten, vóór de bodem van den pot aan het daglicht onthuld was.
-
-Maar onverwachts regende het harde noten op zijn hoofd en schouders, en
-uit de hoogte, van onder de lange, gevederde bladeren van den gekerfden
-suikerpalm, schreeuwde de Neus: „Beroerde kerel, dat je bent!”
-
-Padde blikte, star van schrik, omhoog. Eerst toen hij zeker wist, dat
-het slechts de Neus en geen menscheneter was, die zich daar onder het
-bladerdak verscholen had, vond hij zijn kalmte terug. „D’r is voor geen
-duit smaak aan!” verklaarde hij.
-
-„Blijf er dan af met je gap-jatten!”
-
-„Als je nog een woord zegt, trap ik de heele boel om!” verzekerde
-Padde. En om te bewijzen, dat hij niet gauw in zijn schulp kroop, stak
-Padde pardoes zijn heele vuist in den pot.
-
-„Wel sapperloot.....!” was al wat de Neus er nog kon uitbrengen.
-
-Padde ging, al likkend, zijns weegs. Ja, zoozeer was hij in dien zoeten
-arbeid verdiept, dat hij niet eens merkte, hoe een groote wesp,
-eveneens aangetrokken door den geur van het palmvocht, zich onder tegen
-zijn hand zette. Maar plotseling voelde Padde een hevigen steek; hij
-slingerde het gevleugelde monster van zich af, schreeuwde, of hij
-vermoord werd, en stak bijkans zijn hand in den mond om de pijn weg te
-zuigen. Maar het gekwetste lichaamsdeel zwol op als een varkensblaasje.
-
-Padde’s stemming daalde tot levensmoeheid. Ten slotte zocht en vond hij
-vergetelheid in het bergstroompje. Hij vulde zijn mond met water, ging
-toen op zijn rug drijven en speelde walvisch door zijn vingers op de
-lippen te leggen en het water door een spleetje omhoog te spuiten. Hij
-wilde ook duiken, sprong van een overhangenden tak het water in, maar
-kwam onzacht neer op zijn maag. Daarom gaf hij het zwemmen op.
-
-Een half uur later kon men hem met een paal zien sjouwen met een bordje
-er aan, waarin letters waren gegrift. „Lees dat eens, Vader Langjas!”
-zei hij, terwijl hij den barbier, die kruiden aan het zoeken was, het
-bordje onder den neus duwde.
-
-De barbier zette, verrast, zijn bril op. „Ick, Adriaen Maertsz. Block,
-commandeur van.....!—Dat zullen we de schipper eens laten zien! Hoe kom
-je er aan, Padde?”
-
-„Gevonden!” zei Padde. „Ik dacht wel, dat het letters waren; daar heb
-je een pee, zie je wel? Nou, wat staat er nou op?”
-
-„Wel, vrindje, hier staat.....”—en Vader Langjas zette zijn bril
-recht—„hier staat, dat Adriaen Maertsz. Block in het jaar onzes Heeren
-1612 met dertien schepen op dit zelfde eiland is geweest. Hij heeft op
-de kust eenige manschappen verloren, doordat een paar sloepen in de
-branding zijn stukgeslagen. Je hebt natuurlijk wel van Adriaen Maertsz.
-Block gehoord?”
-
-„Jawel”, zei Padde. „De schipper van de Hoornsche Zon heet Blok.”
-
-„Zoo.....” weifelde Vader Langjas. „’t Is een admiraal, weet je? Op de
-Afrikaansche kust heeft hij met dezelfde dertien schepen, waarvan hij
-hier spreekt, een Spaansche vloot verslagen.”
-
-„Merakel!” verklaarde Padde. „En dan te bedenken, dat hij nou met z’n
-smerige tjalk als beurtschipper vaart op Stavoren!”
-
-
-
-Men hield dien middag een feestmaaltijd. Duiven en ganzen werden aan
-het spit gebraden en daarbij met schildpadvet bedropen, zoodat ze
-glommen en mooie bruine korstjes kregen. Bolle bereidde voor zichzelf
-een flamingo, waarvan hij alleen de dikke vleezige tong, die den
-ganschen ondersnavel vult, verorberde. Naar Bolle’s gezicht en zijn
-genoegelijk smakken en vinger aflikken te oordeelen, moest een
-flamingo-tong een bijzondere lekkernij zijn; veel maats namen zich
-voor, om den volgenden dag ook eens zoo’n rood gepluimden gast bij den
-staart te pakken. Palingen en andere visschen zwommen eerst in sissend,
-pruttelend vet en daarna in de hongerige magen der avonturiers. Een
-berg van heerlijke vruchten lag opgestapeld om er den maaltijd mee te
-besluiten, en bovendien had Harmen een geweldige pudding gemaakt van
-meel, met schijfjes ananas, kokosmelk en bessensaus.
-
-Tijdens den maaltijd, die driemaal langer duurde dan anders, viel de
-schemering in. Het licht der lustig dansende vlammen der spitvuren werd
-als een feestelijke oproep verstaan door een leger gevleugelde
-insecten: uit hoeken en gaten kwamen ze aansnorren, en ze zoemden zoo
-lang boven de vlammen, tot ze er met verschroeide vlerkjes in
-tuimelden.
-
-Men sloeg tenten op voor den nacht. Hajo, Rolf en Padde hadden samen
-ook een stuk zeildoek weten te veroveren, spreidden dekens uit op den
-grond, verhoogden het hoofdeinde van hun leger met zacht gras en
-voelden zich in een paleis.
-
-De oomes, die hun tent klaarhadden, staken een pijpje op en keken naar
-de sterren. Harmen haalde zijn „fiool” en speelde om beurten met Hajo,
-en de oomes wisten haast niet, wie mooier speelde.
-
-Zoo kwam de nacht. Hier en daar verdwenen er al in hun tent; het lachen
-en praten verstomde; Hajo en Padde, die bij mekaar waren gekropen,
-hoorden niets meer dan het tsjirpen van tallooze krekels, het snorren
-van een nachtvlinder, een enkel krijsch-geluid daar ver weg in het
-bosch, verstervend in duizend echo’s.....
-
-Rolf had uit een stukje blik, een tinnen kroes, wat schildpadvet en een
-wollen draad uit zijn sok een lamp samengesteld en bestudeerde bij het
-walmende lichtje de torren, kevers en vlindertjes, die hij in den loop
-van den middag voor dat doel gevangen had.
-
-Hajo kauwde op een grashalmpje, de handen onder het hoofd gesteund, de
-oogen gesloten. Padde lag op zijn rug naar de maan te turen.
-
-„Hajo?” vroeg Padde zacht. „Hoelang zijn we nou al uit Hoorn weg?”
-
-„Hoelang? Een..... een half jaar zoowat.”
-
-„’n Half jaar.....!” zuchtte Padde. „Ik zie me nog op Gerrits kooi op
-den steiger zitten! Waar is Gerrit nou?”
-
-„Daar, vlakbij; ik heb hem op de onderste tak van die boom
-gezet.—Gerrit!”
-
-„Ka!” schreeuwde Gerrit verschrikt en slaapdronken. Hij maakte even een
-beweging, als wilde hij van den tak fladderen, waarop hij zat, bedacht
-zich toen wijselijk, keek zijn meester weemoedig aan, slikte iets weg
-en borg resoluut zijn zwarten kop weer tusschen de veeren.
-
-„Wel te rusten”, zei Hajo.
-
-Padde staarde afwezig voor zich uit. „Ik zie me nog op Gerrits kooi
-zitten”, herhaalde hij. „’t Was zoowat bij de twintigste paal van de
-hoofdtoren af.—Zeg, Hajo, zou jij de weg nog op een prik kennen, als we
-terugkomen?”
-
-„Stel je voor! In ’t pikkedonker nog wel! Padde.....! Willen we eens
-een wandeling..... door Hoorn maken? Hè?”
-
-Padde begon te grinniken. „Mij best! Hoe gaan we? Van de Appelhaven
-uit?”
-
-„Neen, we zijn in de Bagijnesteeg! ’t Is avond; we hebben al gegeten en
-jij bent het zoldervenster uitgeklommen, de goot door, toen over het
-kippenhok en door het hofje naar buiten.”
-
-„Wat gaan we doen?” vroeg Padde opgewonden. „Appels rapen? In ’t
-Sinte-Clarens?”
-
-„Ja! We gaan eerst het Gerritsland af!”
-
-„Daar heb ik nog vijf knikkerkuiltjes!” zei Padde. „Daar spelen de
-anderen nu mooi weer mee! De knikkertijd is net begonnen.”
-
-„Nou, laat ze maar knikkeren, hè Padde? Die tijd hebben wij gehad.”
-
-„Natuurlijk!” zei Padde. „Hoogstens tollen, dat zou ik nog weleens
-willen doen.”
-
-„Ja. Tollen is leuk”, gaf Hajo toe.—„Nou, we loopen om de Groote Kerk.
-Zouden de steigers er nog staan?”
-
-„Vast! De Groote Kerk, da’s net als met de toren van Babel,—die komt
-nooit af.”
-
-„Nou, zouden we dan liever niet wat in de steigers klimmen, in plaats
-van naar ’t Sinte-Clarens? Sproeten-Harm klimt je toch niet na!”
-
-„’k Heb juist zoo’n trek in appels!” zei Padde, die een afkeer van
-klimmen had.
-
-„Vooruit dan maar! Zou de poffertjeskraam van Geert Oliekoek en Mietje
-Majoorske nog bij de kerk staan?”
-
-Hajo bootste een krijschende vrouwenstem na: „’n Duit ’n oliekoek,
-jongens! Geert heit ze zelf gebakken!”
-
-„Hè-hè-hè!” grinnikte Padde, terwijl hij z’n dik buikje vasthield.
-„Hè-hè-hè!”
-
-„Ach, ’t is toch ’n arm, zwak menschje”, zei Hajo. „Ik had vaak met
-haar te doen!”
-
-„Dat dacht je maar, dat ze niet sterk is!” meende Padde. „Vraag Geert
-maar eens; die loopt altijd met builen!” Padde trok z’n beenen in,
-sloeg er de handen omheen en zei: „Vrouwen zijn tangen.”
-
-„Wat een onzin!”
-
-„Onzin? Denk maar eens aan Wouters vrouw, die lieve Leentje!”
-
-„Goed”, moest Hajo toegeven. „Maar als je nou weer m’n moeder
-neemt.....!”
-
-„De goeien niet te na gesproken!” zei Padde. „Mijn moeder is ook een
-beste, hoor!”
-
-„Nou juist! En mijn zusjes zeker niet! Antje! En Maartje! En Truitje!
-En Sijtje!”
-
-„Meisjes zijn altijd lief”, verzekerde Padde. „Maar later worden ze
-tangen. Ik ken d’r maar eentje, die haar leven lang ’n beste meid zal
-blijven!”
-
-„Wie dan? Truitje Cannegieter?”
-
-„Die?! Die wordt een helleveeg.”
-
-„Als jij maar geen helleveeg wordt! Wie bedoel je dan? Lotje
-Scheelzwam?”
-
-„Praat me dáár niet van”, zei Padde. „Als die eenmaal getrouwd is, kun
-je ze met een tang in het vuur houden, onder water stoppen, weer
-uitwringen en op de bleek over een lijntje te drogen hangen, en dan zal
-ze nog haar groote mond niet houden! Raai maar niet, want je weet toch
-niet, wie ik bedoel.”
-
-Maar Hajo gaf het niet op. „Jansje Bezem dan soms? Uit de
-Hanekamsteeg?”
-
-Padde werd vuurrood. „Laten we maar weer doorloopen!” stotterde hij.
-„We moeten nou de Botermarkt over!”
-
-„Ik heb je in de gaten”, meende Hajo.
-
-Padde blies als een kalkoensche haan. „Gaan we nou, nee of ja!”
-
-„Goed”, zei Hajo lachend. „En dan de Gouw en de Turfhaven langs.—Nou,
-dan zijn we bij het klooster. Kijk jij eens, of er een nachtwacht in de
-buurt is?”
-
-„Wel neen! Je hoort Joris op een kwartier afstands al aankomen. Hij zal
-wel ergens maffen!”
-
-„Nou, ga dan maar op m’n rug staan! Kun je?”
-
-„Ik zit al”, zei Padde. „Ziezoo, nou zit ik op het muurtje en spring de
-tuin in. Verdikte, wat zijn de appels dit jaar groot! En vol, dat de
-boomen zitten!”
-
-„Ik ben al bij je, Padde! Ziezoo, nou maar voorzichtig-aan.”
-
-„Mmm! Wat zijn ze lekker!” Padde smakte met de lippen.
-
-„Eten kunnen we ze straks wel, Padde! Hoeveel heb je er al?”
-
-„Mijn zakken zijn al stampvol.”
-
-„De mijne ook! Ga maar weer op m’n rug staan, dan piepen we ’m!”
-
-„Ik zit al weer op het muurtje. Allemachies, daar komen Joris en Kale
-Dries aan!”
-
-„Verjoppie! Zoo, hoepla, ik ben er ook al overheen. Loopen, Padde!
-Loopen!” En de beide jongens stampten met de voeten op den grond, om
-aan te duiden hoe hard ze vluchtten. „Loopen! Ze krijgen ons nooit!
-Hoor je Kale Dries razen en schelden?—Ziezoo, nou geven ze het op.”
-
-„Was me dat sjouwen.....” zuchtte Padde. „Wat doe je nou met je appels,
-Hajo?”
-
-„Ik bewaar er een paar voor Doris en m’n zusjes.”
-
-„Dat doe ik ook. Ze krijgen er allemaal twee. ’t Moeilijke is voor mij
-om de appels in huis te smokkelen zonder dat m’n moeder het merkt! Ze
-zit natuurlijk nog te naaien, hè?”
-
-„Ja”, zei Hajo in nadenken. „Zeg, Padde..... wat breng jij voor je
-moeder mee?”
-
-„Ikke? Een kleedje voor Zondags op tafel; het onze is op de hoeken zoo
-gesleten,—je zult het ook wel gezien hebben. En een koperen test wil ik
-koopen, zoo een als we vroeger in de stoof hadden vóór vader ’m.....!
-Denk je, dat ik voor m’n vader wat meebreng? Nog geen knoop voor z’n
-broek. Maar Margje en Annetje moeten een nieuw schort hebben, en m’n
-moeder ook, want ze heeft vreeselijk het land aan die gestopte Rommel.
-’k Zal zien of ik er een met ’n randje kan krijgen, net als vrouw
-Schimmel uit De Gouden Gaper draagt. Nou, en een voetenzak heeft m’n
-moeder ook noodig, als ze ’s winters zit te naaien. Ze zal er voor
-zichzelf nooit een maken, weet je? En drie jaar geleden heeft ze het
-slotje van haar bloedkoralen kettinkje, dat ze altijd voor de kerk
-omhad, verloren. ’t Was echt zilver! Ik weet niet of ik genoeg zal
-hebben voor een nieuw slotje. Ik mag het lijden! Nou, en dan zijn de
-gordijnen zoo gerafeld, weet je, ’t is een schande voor de buren, en in
-de mooie kast zitten wormen. Zou je ze niet, de sallemanders?—Wat koop
-jij voor je moeder?”
-
-„’t Mooiste, wat ik zie! Misschien wel een nikkelen olifant om aan de
-lamp te hangen! Of een glazen bol met een landschap of een zeegezicht
-er in. Voor Doris breng ik een flamingo en een aap mee!”
-
-„Nutteloos goed”, meende Padde. „Weet je wat je moeder hoognoodig
-heeft? ’n Doordeweeksche rok!”
-
-„Natuurlijk”, haastte Hajo zich te verklaren, „’n rok neem ik ook mee.
-Liefst een met zilverdraad bestikt, zooals die dame, weet je wel, uit
-dat paardenspel? Zeg, Padde, ik zie ons samen al weer in Hoorn
-terugkomen! Jij met je zilveren slotje en ik met m’n olifantje voor de
-lamp en m’n apen en m’n flamingo! Ik ga regelrecht naar huis! En jij?”
-
-„Ik zeker niet?!” En Padde zuchtte diep.
-
-Er heerschte lang stilzwijgen. Plotseling viel het Hajo op, dat Rolf
-gedurende hun heele gesprek gezwegen had. Hij schoof wat naar hem toe.
-„Laat eens kijken je torretjes, Rolf?”
-
-Rolf knikte zwijgend. Maar plotseling keek hij met verschrikte oogen
-naar de insecten, die hij vóór zich op zijn helder witten zakdoek had
-neergezet, en bedekte ze snel met de handen.
-
-Te laat: Hajo had reeds gezien. Op den zakdoek lagen niets dan
-uitgetrokken pootjes en vlerkjes en mismaakte, in een kringetje
-rondkruipende lichaams-stompjes. „Waarom heb je dat gedaan, Rolf?”
-vroeg Hajo zacht en verbaasd.
-
-Rolf was bloedrood geworden. „Ik heb het..... gedachteloos gedaan.....”
-stotterde hij. „Ik heb naar jullie geluisterd en.....” Rolf keek met
-opeengeperste lippen een anderen kant uit; een groote traan blonk in
-zijn oogen.
-
-Toen bekroop Hajo een warm gevoel van medelijden. Hij legde zijn arm om
-Rolfs schouder en zocht naar woorden om zijn makker van het smartelijk
-eenzaamheidsgevoel te bevrijden, waaronder hij leed.
-
-Maar Padde had de verminkte diertjes nu ook gezien.
-
-„Neen maar!” zei hij verontwaardigd. „Die arme beestjes de vleugels uit
-te trekken! Ze moesten jou eens zoo te grazen nemen!”
-
-„Laat me!” siste Rolf. Hij duwde Padde heftig en ruw ter zijde, sprong
-op, schudde zijn zakdoek met een gebaar van afschuw uit en verdween met
-groote schreden tusschen de boomen.
-
-Padde vond zijn spraak terug, na Rolf even verbouwereerd te hebben
-nagekeken. „Leelijke dierenbeul!” schold hij. En toen tot Hajo: „Eerst
-die beestjes martelen en dan mij een stomp geven! ’n Mooie vrind heb
-jij! Kom, laten we maar gaan slapen!”
-
-„Ga jij maar”, zei Hajo. „Ik blijf nog even op.”
-
-„Wou je soms nog op ’m wachten ook?!”
-
-„Ga nou maar, Padde.”
-
-Padde werd nijdig als een spin. „Besjoer!” zei hij vinnig. En hij
-verdween in de tent.
-
-Hajo wachtte. Duizend dingen spookten hem door het hoofd. Nu, in dezen
-geheimzinnigen tropennacht vol sterrenglans en krekelzang, geloofde
-Hajo voor het eerst in zijn leven den vollen omvang van zijn geluk te
-beseffen. Hij beloofde zichzelf, zijn moeder nooit weer verdriet te
-berokkenen. En voor Rolf wilde hij altijd een goed kameraad zijn.
-
-Toen een tak kraakte, schrikte hij uit zijn overpeinzingen op. Hij zag
-tot zijn verwondering, dat allen reeds in hun tenten waren verdwenen en
-de kampvuurtjes nog slechts smeulden. Daar stapte Rolf uit het groen te
-voorschijn, wilde zich met gebukt hoofd naar de tent begeven.
-
-„Rolf!” riep Hajo zachtkens en sprong overeind.
-
-Rolf hield zijn schreden in, zag Hajo met groote, verbaasde oogen aan.
-„Ben je nog niet gaan slapen?”
-
-„Ik heb op jou gewacht.”
-
-Rolf bleef roerloos staan. Zijn in het maanlicht toch al bleek glanzend
-gelaat scheen nog bleeker te worden. Hij kwam op Hajo toe, drukte hem
-zwijgend de hand.
-
-„Kom”, zei hij toen. „’t Is al laat.”
-
-
-
-
-
-
-
-
-VREEMDE BEESTEN
-
-
-De volgende dag bracht tal van avonturen.
-
-’s Morgens namen onze vrienden een heerlijk verfrisschend zeebad.
-Poedelnaakt dansten ze de zware rollers te gemoet, die in forsche
-wenteling tegen het strand opliepen, wierpen zich in de holte van zoo’n
-ombollende golf, schoten er fiksch onderdoor en kwamen met druipende
-haren weer boven, als ze nog juist den tijd hadden, adem te scheppen
-voor het onderduiken in een nieuwe golf, die met hoog opgerichten kop,
-als een menner, de voorgaande voor zich heen joeg.
-
-En toen de knapen uitgeplast en uitgedanst waren, ploften ze in het
-mulle zand neer, lieten zich door de zon drogen en bruinbakken en
-maakten berekeningen omtrent den duur van de verdere reis. „Over een
-half jaar zijn we er”, schatte Hajo.
-
-„Over drie maanden”, meende Rolf.
-
-Padde echter sprong onverwachts overeind en staarde Hajo en Rolf met
-groote oogen aan. „’n Aardbeving!” stamelde hij.
-
-„’n Wat??”
-
-„’n Aardbeving! Ik heb duidelijk gevoeld, dat de grond onder me
-bewoog!”
-
-„’t Zal wel verbeelding zijn geweest, Padde.”
-
-„Dan is m’n neus ook verbeelding!” Alles behalve overtuigd vleide Padde
-zich weer neer. „Hoelang de reis nog duurt?” vroeg hij na eenig
-zwijgen. „Ik denk.....” Maar wederom wipte hij, zoo mogelijk nog
-sneller dan daareven, overeind, en staarde met groote oogen naar de
-plek, waar hij gelegen had. Daar vond iets allermerkwaardigst plaats:
-het zand spleet, brokkelde en..... een klein, vaalzwart kopje kwam om
-een hoekje kijken! Een paar zwarte, stompe liliputterpootjes werkten
-het zand verder op zij en daarna vertoonde zich.....
-
-„’n Jonge zeeschildpad!” riep Rolf.
-
-Het was een alleraardigst beestje: niet veel grooter dan een okkernoot,
-en het schildje was nog geheel week. Hulpeloos zwaaiend met de logge,
-kleine zwempootjes, draaide het al maar het stompe kopje met de twee
-glinsterende, wereldwijze kraal-oogjes en het gerimpelde, magere,
-leerachtige oudemannetjeshalsje, als wilde het dat van het lichaampje
-afschroeven.
-
-Kijk, daar kwam nog een kopje uit het zand gluren! En nòg een! De
-jongens wierpen het nest (wat zou het anders zijn?) open. Neen maar,
-het krioelde van die beestjes!
-
-„Ik neem er ’n paar mee naar Holland!” riep Hajo.
-
-„Laten we ze eens tellen”, stelde Rolf voor. Zoo deden de knapen en
-kwamen tot honderd-en-dertig eieren en acht-en-twintig jonge
-schildpadjes, half of geheel uit het ei. „Je hadt nog wat moeten
-blijven zitten, Padde!” vond Rolf. „De helft is nog niet uitgebroed!”
-
-„Ja-ha!” grinnikte Padde. „Maar als ik nou later in Holland vertel, dat
-ik schildpadden heb uitgebroeid, moet je niet denken, dat iemand er een
-woord van gelooft!”
-
-„Dat is dan ook niet heelemaal waar”, zei Rolf. „Je hebt de zon alleen
-maar wat geholpen.”
-
-Padde keek verbaasd op. „De zon?!”
-
-„Wie dacht je dan, dat ze zou uitbroeden? De ouden laten zich aan de
-eieren niets gelegen liggen! Ze graven een gat, leggen daar de eieren
-in, krabben het dan dicht en verdwijnen weer in het water. De zon moet
-de rest maar doen!”
-
-„Hela! Wat gaan daar voor beesten!” riep Hajo uit, terwijl hij op een
-viertal lompe, grauw-grijze vogels duidde, die zich log in de schaduw
-der boomen voortbewogen. Ze hadden kleine vleugeltjes, waarmee ze zich
-onmogelijk van den grond zouden kunnen verheffen, en zulke korte
-pootjes, dat hun vette buik haast over het zand sleepte. De jongens
-sprongen op en snelden er heen. Zonder veel moeite vingen ze er een; de
-andere vogels maakten zich schommelend uit de voeten. Hajo omklemde met
-beide handen den ongemeen zwaren en krachtigen snavel, waarmee het dier
-hoogstwaarschijnlijk geducht zou kunnen hakken.
-
-„’n Zwaan!” meende Padde.
-
-„Dat kan niet”, zei Rolf. „Dit dier heeft geen zwemvliezen.”
-
-„’n Zwaan zeker wèl!” merkte Padde op.
-
-„Ja, natuurlijk!” lachte Rolf.
-
-Het dier werd nauwlettend bekeken. Het lichaam was belangrijk grooter
-dan dat van een zwaan, dik en rond en getooid met een onnoozel klein
-staartje, dat, evenals de hulpelooze vleugels, een geelgrijze kleur
-had. De bovensnavel was voor een groot deel met een gerimpelde huid
-overtrokken en eindigde in een haakvormige punt. De korte, sterke
-pooten liepen in vier teenen uit; het dier had een krop, en het
-merkwaardigste was wel een groote huidplooi om den kop, waarin het
-bijkans den heelen snavel kon terugtrekken. [1]
-
-„We gaan er mee naar de barbier!” besliste Rolf. En met vereende
-krachten en de noodige voorzichtigheid (vanwege den geduchten snavel!)
-werd de zware vogel opgetild en vervoerd.
-
-„’n Dodo”, zei Vader Langjas.
-
-En toen stelde Rolf een vraag, welke Padde in hoogste verbazing bracht:
-„Tot welke familie zou hij behooren?”
-
-„Ik ken ’n achternichie van hem!” grinnikte Padde. „De lamme houtduif
-van Geert Oliekoek! Die heeft óók een krop!” [2]
-
-Een paar maats waren naderbij gekomen. Zij kenden slechts twee families
-in de dierenwereld. De eerste familie was die welke je opeten kon, de
-tweede die, „waar geen smaak aan was”, en des dodo’s ongelukkig
-gesternte deelde hem bij de eerste familie in.
-
-Een paar uur later draaide hij, geplukt en schoongemaakt, aan het spit.
-
-
-
-De helft der maats trok dien morgen op onderzoekingstochten uit. En ook
-onze vrienden besloten, het land wat verder binnen te dringen. De
-zonnewijzer, die den vorigen dag op het strand was aangebracht, wees
-nog geen acht uur, toen het wakkere drietal er op uit toog. Ze besloten
-het riviertje stroomopwaarts te volgen, liepen mannetje na mannetje
-langs den smallen oever. Het lage gewas aan den oever ging over in
-hooge en dichte bamboebosschen; steeds weelderiger werd het woud en
-steeds donkerder; lianen, tot onuitwarbare netten verstrikt, versperden
-veelal den weg; de onderste einden slierden in het snel stroomende
-water.
-
-Eenmaal gingen de knapen door een lange loofpoort.
-
-De lucht was er heet en vochtig en ademde den zoeten geur van duizenden
-orchideeën, welker stille pracht bedwelmde. Zwijgend gingen de jongens
-een oogenblik zitten. Het water dampte. Als een eeuwenoud vertelsel,
-nog door geen menschelijk oor opgevangen, klonk het plassen van het
-water tegen de groote, blauw-grijze bergsteenen; een enkele maal schoot
-het er ruischend overheen; dan was het, alsof de koning uit het
-verhaaltje zijn stem deed hooren. De planten, de boomen en bloemen
-luisterden er naar, bogen zich ver over tot het stroompje, om elk
-gefluisterd woord op te vangen. Waterplanten lieten zich mijmerend
-wiegen; hun groote, witte bloemen glansden als het gelaat van bleeke,
-booze prinsessen.....
-
-Verder maar weer! De knapen wrongen zich door lianen, waadden plassend
-in het heldere water. Stil werd het woud, beangstigend stil, als dat
-behekste woud, dat duizend jaar lang zwijgen moest, omdat een doode tak
-in ’t vallen de koningin der elfen had verpletterd. „Hier ben ik!” zong
-het stroompje forsch en jubelend van overmoed, nu het zijn stem zoo
-luid en klaar weergalmen hoorde in de stilte. „Wie dorstig is, hij kome
-en lave zich aan mij! Ik kom van ver, ik ga naar ver, ik heb geen rust,
-geen rust..... Weg, domme steenen, die uit ijverzucht, dat jullie niet
-onsterfelijk bent en vrij als ik, mijn weg versperren wilt! Och, arme,
-goede boomen, die gedoemd bent om te sterven, waar je bent ontstaan,
-och, hoe beklaag ik jullie!—Vriendelijk-stille bladeren, en jullie,
-reine, smettelooze bloemen, die met open kelken luistert naar mijn
-avonturen, kom, stort je in mijn armen! Ik zal je voeren ver van hier,
-heel ver.....”
-
-Hajo voelde, hoe het bloed hem sneller door de aderen joeg. Een
-teugellooze drang tot trekken en avonturen ontwaakte in hem.
-
-Een enkele maal kwamen de jongens bij een open plek; dan lichtte hun
-een ongekende bloemenweelde tegen. Kleurige vlinders ter grootte van
-een hand en tallooze bonte vogeltjes fladderden in en om de verlokkende
-kelken. En vóór hen schemerden, tusschen het geboomte door, diep-paarse
-bergen.
-
-De knapen voelden het aan hun beenen, dat ze den ganschen weg gestegen
-hadden. Bij een dwarsbeekje gekomen, besloten ze dat te volgen. Ze
-kropen tusschen stammen en boomvarens,—stonden onverwachts voor een
-grooten vijver, waarboven een dichte damp hing.
-
-„’n Heete bron!” riep Rolf uit.
-
-„Heet??” vroegen Hajo en Padde en staken hun hand in het water. Maar
-terstond trokken ze hun vingers er weer uit. „Het is kokend!”
-
-„Komt dat zoo maar uit de grond?” vroeg Padde wantrouwend.
-
-„Dat moet wel”, zei Hajo. „Nergens stroomt iets binnen, en daar aan de
-overkant voert de vijver tòch water af.”
-
-„De bodem is hier vulkanisch”, verklaarde Rolf. „Daarom is het water
-zoo heet.”
-
-„Vulkanisch?? Wat beteekent dat?”
-
-„Dat beteekent, dat, als je hier graaft, je ten slotte op vuur zou
-stuiten.”
-
-Padde werd wit om zijn neus. „Maar dan staan we hier..... boven de
-hel!!”
-
-„Ja”, zei Rolf, „pas maar op, dat je er niet in valt.”
-
-„Dan ben je in een ommezientje gekookte kreeft!” verzekerde Hajo met
-een vroolijkheid, die hij alleen aan Rolfs kalmte ontleende.
-
-„Zullen we hier maar liever niet weer weggaan?” vroeg Padde.
-
-„Laten we eerst eens wat eieren zien machtig te worden!” stelde Rolf
-voor. „Ik val om van den honger. Jullie niet? En nesten zullen hier
-genoeg zijn.”
-
-In eens voelde Padde ook zijn maag. Zuchtend gaf hij toe.
-
-De jongens liepen den vijver eens rond, en al spoedig ontdekte Hajo’s
-jagersoog enkele duivennesten. Hij klom er bij en keerde, na driemaal
-op een nest met jongen te zijn gestuit, terug met twee witte eitjes,
-die tegen het licht bekeken en versch bevonden werden.
-
-Hajo zat alweer in een anderen boom. Ditmaal was hij nog gelukkiger. In
-drie nesten lagen schoone eieren; hij vond bovendien nog een vierde
-nest, waarvan hij de eieren liet liggen, omdat ze, toen hij ze in de
-half gesloten hand tegen het licht hield, bebroed bleken. De schoone
-borg hij op—in iederen zak een, en vier in z’n mond—en kwam met bolle
-wangen beneden aan. Intusschen had ook Rolf een paar nesten ontdekt en
-ontpopte zich nu als een goed klauteraar. Padde bood aan, de wacht bij
-de eieren te houden, terwijl Hajo en Rolf zochten.
-
-„Natuurlijk! Laat Padde maar op de eieren passen!” riep Rolf van boven.
-„Maar ga er niet op zitten, Padde, anders krioelt het straks van jonge
-duifjes, net als bij die schildpadjes vanmorgen!”
-
-
-
-Toen enkele oogenblikken later Rolf en Hajo met hun buit op den grond
-belandden, zagen ze Padde een eindje verder met den rug naar hen toe
-door het loof gluren, zich voorzichtig omwenden en de vingers op de
-lippen leggen. Ze slopen naar hem toe en ontdekten, na eenig vergeefsch
-turen in de door Padde aangeduide richting, een merkwaardig,
-hagedisachtig beest, dat zijn ronden, dikken staart stevig om een tak
-gekneld hield en door zijn donkergroene kleur bijkans niet van zijn
-omgeving te onderscheiden was. De groote, kantige kop hing met een
-scherpen hoek, als ware het een helm, over een dunnen, verschrompelden
-hals. Een blauwe, met donkerbruine puntjes bespikkelde keelzak hing als
-een baard onder kin en hals. Langs het krachtige lichaam, dat door een
-hoogen, gekartelden kam iets draakachtigs had, liep een band van
-roodbruine vlekken. De oogen van dit armlange beest puilden sterk uit,
-waren geheel, op de pupil na, overtrokken met een prachtig rood en
-groen ooglid, en loerden, ganschelijk en onafhankelijk van elkaar,
-rusteloos rond. Voor op den neus prijkten twee hoorn-achtige knobbels.
-
-Doodstil zat het dier. Behalve de oogen was er niets, dat bewoog.
-
-„Wacht maar eens!” fluisterde Padde. „Dan zul je lachen!”
-
-En de vrienden wachtten met haast evenveel geduld als het kameleon—want
-dat was het dier natuurlijk, dat Padde’s belangstelling had gaande
-gemaakt.
-
-Daar kwam een kleine kever aanzoemen. Zwart, met gele sterretjes op de
-schilden. Hij danste lustig snorrend in het rond, kietelde Hajo eens
-onder de kin, bracht daarna een bezoek aan het kameleon. Dat wil
-zeggen: hij zag het heele kameleon niet; noch merkte hij er iets van,
-hoe twee boosaardige, rooflustige oogen al zijn bewegingen bespiedden.
-Heel de belangstelling van den vroolijken, geelgespikkelden bezoeker
-ging uit naar een groote, roode bloem, vier handpalmen vóór den
-knobbelneus van den onbeweeglijken, groenen draak. De laatste draaide
-beide oogen zoo ver naar voren, dat ze uit den kop dreigden te zullen
-rollen, mat den afstand, opende langzaam, heel langzaam den bek.....
-Padde stootte zijn vrienden aan; zijn oogen puilden haast even ver uit
-als die van het kameleon.....!—Het was al geschied. Een tong, haast
-half zoo lang als het geheele lichaam, schoot bliksemsnel naar het
-argelooze torretje, vloog weer terug, alsof het aan een veertje zat;
-toen een korte beweging van de kaak..... Spoorloos verdwenen was de
-geel-zwarte bloemenvriend.
-
-Het kameleon had zich bij dat alles doodstil gehouden. En terwijl Hajo
-en Rolf nog verrast naar de bloem keken, waarop het torretje gezeten
-had, dwaalden de kleine oogjes van den geheimzinnigen sluipmoordenaar
-al weer rond, belust op nieuwen buit.
-
-Padde grinnikte zacht en kneep Hajo blauwe plekken.
-
-Weer een torretje! Ditmaal een goudgroen, wispelturig torretje. Het
-stelt zich aan, alsof het een verbazende haast heeft, vliegt van links
-naar rechts, strijkt overal neer—zelfs op een der knobbels op den kop
-van het kameleon, vliegt terstond weer op, bedenkt zich, gaat weer
-elders zitten, vliegt toch maar weer weg. Een goed torrenkenner zal al
-begrepen hebben, dat het goud-glanzend heertje bij al z’n schijnbare
-drukte een nietsnut en een leeglooper is. Floep! Daar dwarrelt het weer
-rond.
-
-Geen enkel beweginkje ontgaat aan den spiedenden blik van het kameleon.
-Het torretje schijnt van plan, een oogenblikje te verwijlen op een
-zonbeschenen blad. Het tilt de dekschildjes op, spreidt de dunne
-vleugeltjes, die er onder zitten, een oogenblik in het zonnetje, dat er
-allerlei kleuren in toovert; klapt dan de dekschilden weer toe en
-wandelt als een deftige meneer met jaspanden in een kringetje het blad
-rond. Het kameleon loert. Het blad is laag, de afstand groot. Daarom
-heel voorzichtig een pasje terug! De lange, typische pootjes, die in
-slechts twee vingers uitloopen, worden een voor een omlaaggebracht. Ook
-de staart wordt iets verlaagd, maar oogenblikkelijk weer vastgeklemd.
-Ziezoo, nu schijnt de hoogte goed te zijn! De bek opent zich.....
-Hoepla! De jaspanden vliegen los; het torretje snort haastig een
-oogenblik rond, zet zich een el hooger op een ander blad en kijkt in
-diepzinnige overpeinzingen naar een gaatje, door een ander torretje in
-het blad geboord. Het kameleon bijt zijn teleurstelling weg: een
-rechtschapen kameleon geeft den moed nimmer op. Getuigt zijn gansche,
-stilzittend bestaan niet van een rotsvast vertrouwen op zijn goed
-gesternte? Daarom: voorzichtig een pasje naar boven! Nog een pasje! Nog
-een! Het torretje bestudeert het bladopeningetje aan alle zijden,
-schijnt er maar half mee ingenomen, maar steekt geen hand uit om er
-iets aan te veranderen. Het kameleon slikt van opwinding. Zoo zou de
-afstand wel goed zijn! Langzaam den bek open..... Hoepla! Het torretje
-besluit zich niet langer te ergeren over het slechte werk van anderen
-en danst weer in het rond om twee el lager opnieuw te belanden. Flits!
-Des kameleons oogen richten zich in de diepte. Komaan, dan maar weer
-naar beneden! Pasje voor pasje. Is zoo de afstand goed? Me dunkt van
-wel. En dus..... In een onberispelijke spiraal zwiert het torretje,
-over het hoofd van het kameleon heen, tusschen de boomen weg.
-
-Grimmig, maar zonder door een enkele beweging zijn teleurstelling lucht
-te geven, blijft de groene roofridder zitten. Aha! Daar kiemt nieuwe
-hoop in zijn kameleonnehart! Uit een groote bloem komt log en traag een
-roodzwart kevertje kruipen, zet af en snort pardoes, zonder de
-allergeringste gratie, in een andere bloem, geen vier duim van zijn
-belager af. Deze wacht met half geopenden bek op het oogenblik, dat de
-zespootige lummel weer voor den dag zal komen. Te drommel, dat duurt
-lang: hij schijnt daar in dat bloemenhart heel wat te doen te hebben!
-
-Wie zou er met meer spanning op de komst van den bloemenvorscher hebben
-gewacht: de jongens of het kameleon? Eindelijk, eindelijk kwam de
-langverbeide, likte zich de gepantserde pootjes schoon en krabbelde
-bedachtzaam naar buiten, ten einde een goed afzetpunt te vinden. Het
-kameleon maakte zijn aanstalten.....
-
-Toen zweefde langzaam een jongenshemd door de lucht en bewoog zich in
-de richting van ’s kameleons hals. En in hetzelfde oogenblik, dat de
-lange tong uitschoot en het torretje gevankelijk wegvoerde, omsloten
-Rolfs vingers den bandiet vlak achter den driehoekigen kop. Het dier
-stiet een schor geluid uit. En, tot Padde en Hajo’s grenzelooze
-verbazing..... veranderde het van kleur! De blauwbruine vlekkenband
-langs de zijden van het lichaam verbleekte tot een blauwig wit; de
-blauwe keelzak en de mondranden werden citroengeel!
-
-Maar Rolf liet zich niet afschrikken. Hij had met de linkerhand het
-achterlichaam gepakt en trachtte het dier van den tak te lichten.
-„Drommels”, zei Rolf, „hij houdt zich stevig vast! We zullen hem met
-tak en al moeten meenemen!”
-
-Hajo wierp zich op de knieën en sneed met zijn zakmes den tak af.
-
-„Prachtig!” zei Rolf. „Maar hoe krijgen we hem nu op het schip?”
-
-„Hier!” zei Padde ijverig. En hij trok zijn hemd uit. „Daar stoppen we
-hem in!”
-
-„Hij moet mee naar Holland!” riep Hajo opgewonden. „Dan kan hij vliegen
-vangen; daar zit de kamer bij ons ’s zomers vol van!”
-
-„We zullen hem straks eerst eens aan Vader Langjas laten zien”, zei
-Rolf vroolijk. „’t Is een kameleon, maar ik ben benieuwd wat voor een
-soort!”
-
-„Wou je z’n heele familie weer weten?” vroeg Padde.
-
-Rolf lachte. „Heb je ’m zien verkleuren, toen ik hem pakte?”
-
-„Ja!” zei Hajo. „Hoe kwam dat?”
-
-„Als jij me het zegt, weet ik het ook! Kom, laten we onze eieren maar
-eens gaan oppeuzelen! We hebben er twee dozijn. Eerst gaan we ze koken.
-In de heete bron!”
-
-„Ja!”
-
-Hajo vlocht met zijn handige vingers een netje uit ’n paar lange,
-smalle bladeren, deed er de eieren in, knoopte het netje boven dicht,
-liet het in ’t water zakken en stak onder den knoop een takje, dat hij
-in den wal vastduwde. Ziezoo, nu maar afwachten.
-
-In den tijd, dat Rolf en Padde aan den oever lagen, in afwachting dat
-de eieren hard zouden worden, had Hajo een nieuw avontuur. Terwijl hij,
-onvermoeid speurder als hij was, zoekend in de boomen loerde, viel zijn
-blik op een witte streep vuil, hoog tegen een stam. Onze vriend zou
-Peter Hajo niet zijn, als hij niet terstond begrepen had, dat zich
-daarboven een nest moest bevinden. Daar ontdekte hij het al: een meer
-dan vuist-groote holte in den stam. Een spechtennest kon het niet zijn;
-daar was het gat te groot voor. Zie! daar verscheen voor de opening een
-kop met krommen snavel; een papegaai kroop naar buiten en vloog weg.
-
-Tien tellen later zat Hajo in den boom en loerde vol spanning in de
-holte. Daar doken in het halfdonker broederlijk bijeen twee zeldzaam
-leelijke mormels, de zwarte kop en snavel onevenredig groot tegenover
-het droevig-kale lichaampje. Zonder aarzelen pakte Hajo er een beet,
-waarbij zijn vingers in vrij onzachte aanraking kwamen met den snavel;
-hij trok zijn gevangene naar het daglicht en daalde er mee omlaag. „Die
-zullen we eens netjes grootbrengen, jongens!”
-
-De knapen uitten hun verbazing over een zóó leelijken jongen vogel.
-„Zou hij al voedsel nemen?”
-
-„Voedsel nemen? M’n duim er bij, als ik niet oppas!—Kom maar eens hier,
-ouwe jongen!” En met paaien en zoete woordjes wist Hajo den naakten
-kromsnavel een stuk banaan in den bek te duwen.
-
-„Wat zal Gerrit blij zijn met z’n gezelschap!” meende Hajo.
-
-„En ik zal hem wel leeren praten!” beloofde Padde.
-
-Rolf vischte de eieren op. Ze waren nog wel niet geheel gekookt, maar
-smaakten best. Alleen het zout ontbrak.
-
-Het werd tijd om terug te gaan. Zoo togen de jongens weer op weg,
-plasten opgewonden babbelend plannen smedend voor de opvoeding van hun
-papegaai, langs het heldere riviertje. Tegen de schemering kwamen ze
-weer bij het kamp. Men was druk aan het braden en bakken.
-
-„Waar is Vader Langjas?” vroeg Rolf.
-
-„Blommetjes plukken! Allemachies, moet dat een papegaai worden? Hein,
-kom eens kijken! Wat een rare, kale sallemander! Wat zit er in dat
-hemd?”
-
-„’n Beest met zóó’n tong!” grinnikte Padde. „Als je hem knijpt, wordt
-ie geel van sagrijn!”
-
-„Laat kijken?”
-
-„Op je gezicht”, zei Padde. „Als hij wegloopt, zijn we hem kwijt.”
-
-Vader Langjas was bezig met het onderzoeken van plantjes en bloemetjes.
-Hij had de gewoonte om in elk vreemd land uit onbekende kruiden
-drankjes te brouwen, die hij met ware doodsverachting het eerst aan
-eigen lijf beproefde: als hij zich een enkele maal ziek voelde,
-beschouwde hij het als een eerezaak om uitsluitend door middel van
-nieuwe, zelfbedachte medicijnen te genezen. Daardoor was hij gewoonlijk
-tweemaal zoo lang ziek als een ander, maar dat had hij voor de goede
-zaak over: Vader Langjas koesterde de stille hoop, nog eens
-wereldberoemd te zullen worden door het ontdekken van een drankje, dat
-alle kwalen kon genezen. Edoch, groote geleerden vinden zelden het
-vertrouwen, dat ze verdienen: als onze ijverige barbier van zijn
-onderzoekingen weer aan boord terugkeerde, toonden de maats zich
-huiverig de medicijnen te slikken, die Vader Langjas hun met een
-stortvloed van aanbevelingen ter hand stelde. „Ik heb het immers zèlf
-geprobeerd!” klaagde Vader Langjas, verdrietig onder het weinige
-vertrouwen, dat hij ontmoette. En dan dronken de maats uit medelijden
-het fleschje maar leeg.
-
-„Wel, vriendjes”, zei Vader Langjas, terwijl hij zich oprichtte en zijn
-bril recht zette, „jullie komt juist gelegen! Ben je bang voor
-spinnen?”
-
-„Wie is er nou bang voor een spinnetje?” vroeg Padde.
-
-„Kom dan eens mee!” noodigde de barbier uit. „Och, wat heb je daar een
-aardig beestje, Hajo. Zeker ’n grijze roodstaart?”
-
-„’t Stomme dier heeft nog geen veer op z’n lijf!” smaalde Padde.
-
-„Maar hebben jullie de ouden dan niet gezien?”
-
-„De eene papegaai is groen, en de andere rood, net naar ’t uitvalt!”
-verzekerde Padde. „Onze buren—weet je wel, Hajo?—hebben een witte poes,
-en de jongen ervan, van de poes, zijn rood met zwarte vlekken. En de
-keeshond van Dobbes, de slager? Z’n vader was een bullenbijter en z’n
-jonkies zijn pukkies met dassenpooten. Waar, Hajo?”
-
-„Ja, ’t is waar”, gaf Hajo aarzelend toe.
-
-Vader Langjas schudde het hoofd over Padde’s beweringen, die hij niet
-kon weerleggen. „Dat is heel wat anders”, meende hij.
-
-„Neen, dat is precies hetzelfde”, zei Padde.
-
-„Kom!” stelde Hajo voor, „laten we nou eens naar de spin gaan kijken.”
-
-„Ga maar mee”, zuchtte de barbier. „Ik heb er mijn hoed voorloopig even
-op gelegd, want ik wilde hem liever door een van jullie laten pakken.
-Ik wil wel bekennen, dat ik er wat huiverig voor was. ’t Is een groote,
-hoor! Denk er om!”
-
-„Ik durf een hooiwagen over m’n tong te laten loopen!” blufte Padde.
-
-„Nu, je moet het zelf weten”, zei de barbier. „Hier zit hij, onder m’n
-hoed.”—Vader Langjas’ hoofddeksel was rondom met steenen bezwaard; de
-barbier scheen zijn gevangene voor een gevaarlijk uitbreker te houden!
-
-Padde legde de steenen terzijde. „Ik zal hem maar met m’n linkerhand
-pakken”, zei hij, „want m’n rechter is nog altijd dik van die smerige
-wesp!”
-
-„Doe dat, kereltje. Maar denk er om, hoor: voorzichtig!”
-
-Padde lichtte een tipje van den hoed op, schoof er bedachtzaam zijn
-hand onder, tastte rond in den bol. Maar plotseling kregen zijn oogen
-een uitdrukking van hoogste ontzetting, en met een hartverscheurenden
-kreet trok Padde zijn hand terug. Aan zijn pink bengelde een harig
-monster met een rossig lichaam, zoo groot als een kippen-ei. Vol
-afschuw slingerde Padde het beest van zijn pink en stak toen haastig
-dit lichaamsdeel in zijn mond.
-
-„Ja-ja”, zei Vader Langjas verschrikt, „daar vreesde ik al voor! Die
-vogelspinnen hebben leelijke wapens! Ga mee, dan zullen we er een
-zalfje op smeren.”
-
-„Knap jij met je spinnen en je zalfjes!” voer Padde uit, verachtend
-alle wetten van tucht.
-
-„Maar kereltje”, zei de deftige barbier, verlegen zijn bril recht
-zettend, „ik heb je toch te voren gezegd, dat het een groote spin was?
-Ik vond haar, terwijl ze bezig was, dit arme vogeltje te dooden.” Vader
-Langjas tilde zijn hoed op en toonde een mooi, blauw vogeltje, dat met
-uitgestrekte pootjes en bebloed borstje in het gras lag.
-
-Een paar maats waren op Padde’s gegil komen aanloopen. „Wat is er?”
-
-„Ze hebben m’n pink afgebeten!” jammerde Padde. „Dat heeft hij me
-gelapt!”
-
-De maats keken verbaasd naar Vader Langjas, die bleek en rood tegelijk
-werd en met zijn bedeesde houding weinig van een menscheneter had.
-„Laat kijken je pink?” vroegen ze Padde, die het „afgebeten”
-lichaamsdeel nog altijd in z’n mond hield.
-
-„Die pink is van mij!” zei Padde. „En niet van jou.”
-
-„De pink is niet afgebeten!” stamelde Vader Langjas. „Het is een
-onschuldige beet. De spin is niet giftig; het is er een van de
-familie.....”
-
-„Knap jij met je heele familie, pillendraaier!” schreeuwde Padde. En
-hij ging heen, met sprakelooze verbazing nagekeken door de oomes. Tien
-pas verder vond Padde het noodig, zich nog eens om te draaien, de borst
-in de lucht, en te schreeuwen: „Akelige giftmenger! Ik zal je nog wel
-er eens vinden! Denk er maar om, dat ik jou ditmaal óók van te voren
-gewaarschuwd heb!” En Padde verdween tusschen het geboomte.
-
-„’n Zonderling karakter”, stamelde Vader Langjas.
-
-Rolf kon zijn vroolijkheid niet onderdrukken. „Laat hem maar loopen,
-Vader Langjas! En kijkt u maar liever eens wat ik hier heb!” Rolf
-knoopte behoedzaam het hemd los.
-
-De barbier boog zich en gluurde door de opening. Wat hij zag, deed hem
-al zijn zorgen weer vergeten. Blij als een kind, riep hij uit: „’n
-Panterkameleon! We zullen hem op brandewijn zetten!”
-
-De maats sloegen bijkans tegen den grond. „Groote Griebus!” verzuchtte
-een kleine, magere maat met een neus, die meer van een biet dan van een
-waskaars had. „Op brandewijn?! Ik wou, dat ik óók een kammelejon was!”
-
-
-
-
-
-
-
-
-RUILHANDEL
-
-
-Padde verklaarde ronduit, dat hij het hier een beestachtig land vond en
-per slot van rekening nog meer van de zee hield. Voor zijn part voeren
-ze op staanden voet verder.
-
-Maar Padde moest zijn varensdrang nog drie volle weken geweld aan doen.
-Men teerde het schip van binnen en van buiten, zette alle poorten open
-en besprengde de planken vloer met azijn,—alles om een gezonde,
-frissche lucht in de Nieuw-Hoorn te krijgen. Terwijl een groot deel der
-bemanning zich zingend met dit werkje bezighield, waren anderen aan het
-drogen van visch, die ze aan lange lijnen in de zon hingen; verder had
-men de handen vol met het inleggen van ganzen in azijn en met het aan
-boord hijschen van levende schildpadden, waarvoor op het dek een groote
-bak zeewater werd geplaatst. Als voedsel voor deze dieren verzamelde
-men talrijke bollen zeegras, welke op het strand voor het grijpen
-lagen. [3]
-
-Harmen, Hajo en Rolf maakten zich verdienstelijk door een groot hok te
-timmeren voor de gekortwiekte ganzen en duiven, die nu nog overal het
-dek bevuilden.
-
-Gerrit keek aanvankelijk sprakeloos, ontzet en met van verbazing schuin
-gelegden kop naar het kale gedrocht, dat zijn meester hem tot
-gezelschap had beschoren. Waarschijnlijk om eens te onderzoeken van wat
-voor stof zijn nieuwe kameraad vervaardigd was, begon hij er mee, hem
-een stevigen pik toe te deelen. Maar dat kwam hem duur te staan: tot
-straf hield Hajo hem even onder water,—iets waaraan Gerrit geweldig het
-land had. Hij beschouwde den indringer als den schuldige aan deze
-onderdompeling, draaide hem vol minachting den staart toe en plukte
-zich met een overkropt gemoed de natte veeren terecht, toen hij zag,
-dat Hajo het naakte monster allerlei lekkere brokjes voorhield.
-
-Dankbaar was het beestje niet: het vertikte ’t, den snavel te openen.
-En Hajo zag er ook geen kans toe: het resultaat na lang wikken was, dat
-onze vriend een fermen beet opliep.
-
-„Als hij maar eerst honger krijgt!” troostte Hajo zich zelf. „Morgen
-zal hij wel anders praten!” Hij stopte beide vogels in de koperen kooi,
-ten einde ze aan elkaar te doen wennen. Doch daar Hajo vreesde, dat er
-aan de vriendschap een al te duidelijke wederzijdsche uiteenzetting
-vooraf zou kunnen gaan, schoof hij een plankje tusschen de toekomstige
-levensgezellen. Gerrit, verwend door het vrije leven van den laatsten
-tijd, stak den kop tusschen de veeren telkens wanneer zijn meester
-naderde. En de jonge roodstaart blikte met wezenlooze oogen rond en
-hield den bek zoo stevig dicht, als verdacht hij er Hajo van, hem
-vergift te willen toedienen.
-
-„Je moet slim zijn”, raadde Harmen. „Kietel hem eens onder z’n buik, en
-als ie dan woest wordt en z’n bek open doet om te bijten, douw je er
-gauw een pisang in!”
-
-„’t Helpt toch niets!” zuchtte Hajo. „Als hij morgen nog niet vreet,
-breng ik hem terug. Ik had anders al een naam voor hem. Ik wou hem
-Joppie noemen. Net als..... weet je wel?”
-
-Harmen knikte. „Of ik ’t weet.....!”
-
-In den namiddag begon het diertje zacht te kreunen,—zoo om het half uur
-een droevig geluidje. Hajo kon het niet aanhooren en besloot z’n
-„papegaai” den volgenden morgen weer terug te brengen. Maar..... ook
-Gerrit was er door getroffen! Toen Joppie voor de eerste maal kreunde,
-haalde Gerrit beduusd zijn halfverslapen kop uit de veeren en luisterde
-minuten lang. Toen stak hij zijn kop weer weg en wilde zijn dommeling
-voortzetten. Even later herhaalde zich het spelletje. Nog eens. Gerrit
-raakte overstuur, sprong wat in zijn kooi rond en wilde een slokje
-water nemen om zich moed in te drinken, toen Joppie opnieuw kreunde.
-Gerrit verslikte zich in zijn lafenis, begon aan een lange
-overpeinzing. Als Gerrit aan het peinzen sloeg, viel hij gewoonlijk
-spoedig in slaap, maar ditmaal kwam hij, al peinzende, tot een besluit.
-Hij wette zijn snavel, draaide den hals een weinig los, zette zich
-schrap en gaf een fermen mep tegen het plankje. Verdikke, dat zat
-stevig vast! Nog maar eens! Daar vloog een splintert je weg. Gerrit
-begon schik in de zaak te krijgen. Hij hakte, wette zijn snavel weer
-eens, hakte onvermoeid. En eindelijk..... Ka! riep Gerrit. De jongens,
-die al in hun tent lagen, hoorden het.
-
-„Gerrit krijgt het op z’n zemelen”, meende Padde.
-
-Maar Hajo ging eens kijken. Vlak er op kwam hij al weer terug,
-opgewonden, met een stralend gelaat. „Kom eens gauw! Gerrit voert hem!”
-
-De knapen kropen naar buiten en geloofden hun oogen niet. Gerrit stak
-door een gat, dat op geheimzinnige wijze in het planken schotje gekomen
-was, zijn zwarten snavel en reikte Joppie een stukje banaan. „Hap!” zei
-Joppie en liet het door zijn keelgat schieten. Hajo stond te springen
-van plezier. „Dàt is me nog er eens een kraai!”
-
-„We kunnen nu het plankje wel wegnemen”, meende Rolf.
-
-Maar hier was Hajo op bekend terrein. „Daarmee zouden we alles weer
-bederven!” riep hij uit. „Gerrit denkt natuurlijk, dat Joppie een jonge
-kraai is! Het is juist goed, dat hij hem niet zien kan!”
-
-„Dan zal hij wel raar opkijken, als je op ’n goeien dag het schot
-wegneemt, als Joppie zich zelf bedienen kan en dan natuurlijk ook al
-flink in z’n papegaaienveeren steekt!” lachte Rolf.
-
-„Gommenikkie nou!” grinnikte Padde.
-
-
-
-Zoo groeide Joppie, door Gerrit met teedere zorgen omringd, tot een
-wolk van een papegaai op. Joppie scheen ook van zijn kant
-belangstelling te koesteren voor zijn trouwen verzorger: hij gluurde
-door het gat en begon er aan te knagen. En op een goeden morgen vonden
-de jongens ze als twee ouwe vrienden naast elkaar op Gerrits stokje,
-net bruid en bruidegom: Joppie in fleurig grijs en rood, verliefd zijn
-kop draaiend, Gerrit ernstig, bedaard in zijn stemmig zwart. Toen zette
-Hajo de kooi open.
-
-Met een vreugdekreet wipte Gerrit naar buiten. Joppie volgde hem op den
-voet, plofte met veel vleugelmisbaar en geschreeuw op den grond. Maar
-Gerrit, wiens gekorte vleugels al lang waren aangegroeid, gaf vliegles,
-en Joppie bleek een goed leerling, al zou hij nooit zoo bevallig en vol
-zwier weten neer te strijken als een Hollandsche torenkraai. Zag je
-Joppie, dan zag je Gerrit; zag je Gerrit, dan zag je Joppie. Ze deelden
-al wat eetbaar was: bananen, bessen..... Alleen voor wurmen toonde
-Joppie een innigen afkeer: zelfs de fijnste en vetste blauwkop, dien
-Gerrit offreerde, was niet in staat hem te doen toehappen. Gerrit
-spalkte van verbazing den snavel open, schudde zijn wijzen bol en nam
-den wurm alleen voor zijn rekening.
-
-Eindelijk kwam de dag van vertrek. De watervaten werden binnen boord
-gehaald, de zeilen weer aan de kale ra’s geslagen. Een tamboer ging aan
-land en trommelde van heinde en ver het volk bijeen. De zieken waren
-genezen—op zeven na, die met bedroefde gezichten aan boord kwamen.
-
-Tegen vier uur in den middag ratelden de ankerspillen. Langzaam zeilde
-de Nieuw-Hoorn de baai uit, aandachtig nagekeken door een rozerood
-eskadron flamingo’s.
-
-Men hoopte morgen, nog voor zonsopgang, Mauritius te bezeilen.
-
-De wind was gunstig.
-
-
-
-Maar den volgenden morgen wachtte een teleurstelling: men had den koers
-niet zuiver genomen; het eiland lag boven den wind, en men kon er naar
-kijken, maar aankomen niet. Wat nu te doen? Bontekoe durfde de groote,
-onafgebroken reis door den Indischen Oceaan niet aan, zoolang niet al
-het volk gezond was. Er werd besloten, den koers te richten naar het
-eilandje Sante Marie, dat vlak bij Madagascar, tegenover de groote
-Antongil-baai ligt. De zeilen werden omgehaald; vol spanning zag men de
-toekomst tegemoet.
-
-Het weer bleef gunstig; de zee lichtte ’s nachts, alsof ze louter vuur
-was, en overdag was de hemel zoo lokkend blauw, dat de bruinvisschen,
-om er ook wat van te zien, ellen hoog uit het water opsprongen.
-
-Na een kleine week zeilens kreeg men Sante Marie in het zicht. Men voer
-Westelijk het eiland om; het schietlood wees zes tot zeven en acht
-vadem. Zoo helder was het water, dat men den bodem zien kon. Tegen den
-middag werd een geschikte ligplaats gevonden aan de binnenzijde van het
-eiland, op twaalf tot dertien vadem goeden ankergrond. En nauwelijks
-had men de zeilen ingebonden, toen van de vlakke kust drie prauwtjes
-naderden vol bruine lichamen! De maats beijverden zich uit hun kisten
-spiegeltjes en kralen, lepels, messen met koperen heft en allerlei
-andere snuisterijen op te diepen. Toen snelden ze weer het dek op, de
-zakken vol ruilmateriaal.
-
-Intusschen waren de prauwtjes vlak bijgekomen. Er steeg een heidensch
-kabaal uit op; ieder der roeiers scheen zich admiraal over de geheele
-vloot te voelen en deelde naar alle zijden bevelen uit, die niemand
-opvolgde. De roeiers zaten met het gelaat naar den voorsteven en, in
-plaats van twee riemen, hadden ze in hun bruine knuisten slechts één
-aan weerszijden afgeplatte spaan, die ze beurtelings links en rechts
-door het water trokken.
-
-Floorke luchtte z’n „vloeiend” Maleisch weer. „Heila!” riep hij,
-„hebben jullie eten? Makan? Nassi? Klappa? Pisang?”
-
-„Koeklekoe!” schreeuwden de inboorlingen en hielden manden met kippen
-omhoog.
-
-„Zie je wel, dat ze me verstaan?” zei Floorke, terwijl hij zegevierend
-omkeek.
-
-Bontekoe was uit de kajuit gekomen en keek glimlachend naar de
-luidruchtige bruintjes. „Gooi maar eens een touw uit, jongens, en haal
-zoo’n sinjeur naar boven.”
-
-Een touw vloog over de verschansing. Als snoeken schoten de prauwtjes
-er op af. En toen werd er om gevochten, wie het eerst naar boven zou
-gaan. Ten slotte wist een der bruintjes zich, na twee schreeuwende
-makkers in het zilte nat te hebben ondergedompeld, vast te grijpen, en
-werd toen ook maar meteen door de oomes naar boven getrokken, want
-voorloopig bedankte men er voor, het heele schip vol van die gasten te
-hebben.
-
-Het was een prachtig gebouwde kerel, die op het dek sprong. Geheel
-naakt, op een kleedje om het middel na, zwart, gekroesd haar, een
-matte, olijfkleurige huid, de borst en schouders getatoeëerd. Hij keek
-een oogenblik met grenzeloos verbaasde oogen rond en begon toen te
-lachen. Floorke diepte een spiegeltje op en hield het den bruinen gast
-voor den neus. De lach verstomde om ’s mans gelaat; hij gluurde achter
-het spiegeltje, toen weer er in, vond het daarop raadzaam wat uit de
-buurt te gaan en bespiedde wantrouwend Floorke’s grijnzend bakkes. „Kun
-je krijgen!” zei Floorke. „Maar dan moet je ons makan geven!” En
-Floorke maakte heftige kauwbewegingen. Toen kwam Padde met Truitje’s
-rinkelbel aanzetten en tooverde daarmee weer een glimlach op het bruine
-gelaat. De mond viel van bewondering open; een rij tanden van het
-zuiverste ivoor vertoonde zich, gevat in rozerood tandvleesch, en de
-zwarte, glinsterende oogen wierpen begeerige blikken op de mooi
-opgepoetste rinkelbel. „Kun je krijgen!” zei Padde, naar Floorke’s
-voorbeeld. „Maar dan moet ik makan hebben!” En ook Padde sloeg aan het
-kauwen.
-
-De man boog zich over de verschansing tot zijn makkers over, wier
-gedachtenwisseling allengs tot een werkelijk heidensch tumult was
-aangegroeid. Toen ze zijn bol zagen verschijnen, zwegen allen als met
-een tooverslag, want niemand wilde een woord missen van wat hun in deze
-zaak meer ervaren kameraad hun zou mededeelen. Hij had heel wat op z’n
-lever. De klanken rolden als een waterval uit zijn mond; hij
-schreeuwde, alsof zijn heele stam potdoof was en praatte bovendien nog
-met armen, beenen en vingers. Toen hij zijn redevoering geëindigd had,
-diende men hem met dezelfde breedsprakigheid van antwoord. Daarop
-werden mandjes en korven omhooggeheven, begeleid door een gebulk, dat
-aan het loeien van een koe deed denken. Van den wal naderden nieuwe
-prauwtjes, beladen met meloenen, appelen en rijst. Zoo snel werden ze
-door het water gejaagd, dat het schuim wel een el hoog langs den boeg
-opscheerde.
-
-De oomes lieten een lijntje neer. Hun gast op het dek lichtte een en
-ander luidruchtig en breedvoerig toe, en na lang redekavelen werd een
-mand met enkele eetwaren—waaronder een vastgebonden, schreeuwende,
-witte haan—aan het lijntje gebonden. Men haalde de lijn in, maar de
-bewoner van Sante Marie nam onmiddellijk een beschermende houding over
-de mand aan en maakte een gebaar, dat aan duidelijkheid niets te
-wenschen overliet: eerst betalen!
-
-„Hier zijn al vaker blanken geweest!” merkte Bontekoe glimlachend op.
-„Kom, nu zullen we eens gaan loven en bieden!” En hij liet Hilke een
-paar tinnen lepels halen. Die vielen in den smaak! Zonder lang talmen
-bood onze bruine vriend in ruil voor de lepels de geheele mand aan.
-
-„We zullen straks aan land gaan en eens zien, wat we daar vinden”, zei
-Bontekoe. Toen begaf hij zich met den koopman en den opperstuurman naar
-de kajuit. De maats kenden hun ouwe; ze wisten wel, waarom hij hen
-thans alleen liet: Bontekoe gunde zijn jongens wel een ongestoord
-pretje; hij wist, dat allen er naar hunkerden om aan het handeldrijven
-te slaan. En de heeren hadden hun hielen dan ook nog niet gelicht, of
-de oomes trachtten hun koperen knoppen, schroeven, oude tinnen deksels,
-opgepoetste duiten en kralen aan den man te brengen. Al gauw zag je den
-een met een mand kippen wegsjouwen, den ander de armen vol
-meloenen.....
-
-Toen de eerste kooplust, die zijn oorzaak eerder vond in de verveling
-der laatste dagen dan in werkelijke behoefte, gebluscht was, besloten
-de oomes tot een pretje. Ze wierpen het touw, waarlangs hun bezoeker
-naar boven was geklauterd, weer over de verschansing, wachtten, tot er
-zich een half dozijn zwartjes had ingewerkt, en trokken het toen buiten
-het bereik der anderen,—een daad, die de achtergeblevenen met oprechte
-verontwaardiging vervulde. Een, die juist nog het slipje grijpen kon,
-viel door den ruk van het onverwachts optrekken als een rijpe kokosnoot
-omlaag, boven op de hoofden van zijn makkers.
-
-De anderen waren als aapjes naar boven geklauterd. Ze grinnikten; hun
-bewegelijke tong stokte een oogenblik; ze wisselden een enkel woord,
-stootten mekaar aan en schenen alles wat ze zagen, vrij bespottelijk te
-vinden. En toen hun het eerst aan boord gekomen makker de rinkelbel,
-waarvan hij intusschen de gelukkige bezitter was geworden, deed
-rammelen, lieten allen hun mond openvallen, luisterden met glanzende
-oogen en maakten bewegingen, als wilden ze gaan dansen. De bootsman
-liet den Schele een groote schaal Spaanschen wijn brengen en voor hen
-neerzetten. Dat zouden ze wel lusten!
-
-Maar de zwartjes waren wantrouwend. Er werden heel wat woorden aan
-gewijd, vóór er een bij de schaal neerknielde, haar voorzichtig
-betastte en daarop zijn lippen in het vocht doopte. Hij keek
-blij-verwonderd weer op, smakte met de tong en stak toen onvervaard
-weer zijn mond, ja, zijn neus er bij, in den zoeten drank. Dat was het
-teeken voor de anderen. Ze sprongen aan alle kanten om de schaal,
-duwden elkaar op zij, knorrend als varkens voor een trog, smakkend en
-slurpend.
-
-„Je reinste zwijnetroep!” meenden de maats, en enkelen schonken
-grinnikend bij, toen de schaal leeg werd. Geen der zwartjes wilde
-daarbij op zij gaan,—bevreesd zijn goede plaats te zullen verliezen. En
-de schenkende oomes hadden werk om tusschen de gekroesde bollen een
-gaatje te vinden, waardoor ze den wijn konden gieten.
-
-Eindelijk hield de bootsman het voor welletjes. De drinkebroers likten
-het laatste druppeltje uit de schaal, keken elkaar met blinkende oogen
-aan en begonnen toen te lachen, te lachen, dat de tranen hun over de
-wangen biggelden! Ja, ze moesten zich aan elkaar vastklemmen om van al
-het lachen niet op het dek te ploffen. Hun vroolijkheid werkte
-aanstekelijk: slechts weinige oomes bleven zuur kijken over het
-verkwisten van den wijn. En toen de mannen, wier wijsheid in de kan
-lag, elkaar om het middel pakten en schreeuwend, duimknippend
-rondhosten, moesten de oomes zich den buik vasthouden.
-
-
-
-Tegen de schemering ging men met beide booten aan land. Op het vlakke
-strand wachtte een groep van wel honderd inboorlingen met runderen en
-schapen en manden met kippen, fazanten, boschhoenderen, duiven,
-kleurige vruchten.....
-
-Een levendige handel begon. Floorke ruilde zijn knipmes in tegen
-vijftig kippen, waarvoor hij wel een hokkie zou timmeren, een mooi
-hokkie, dat onder z’n kooi kon staan. En elken dag zou hij eitjes en
-kip eten. Bolle kocht voor een spiegeltje en een duveltje-in-een-doosje
-een zware melkkoe voor de kombuis. Ook Harmen deed geen slechten koop:
-hij ruilde een paar koperen knoopen tegen een mand fijne meloenen en
-twee dozijn fazanten.
-
-De Nieuw-Hoorn beloofde een tweede arke Noachs te zullen worden.
-
-De barbier kocht voor een opgepoetst brillemontuur den ganschen
-medicijn voorraad en de bezweringswerktuigen van een toovenaar op, die
-met den glasloozen bril op zijn bruinen neus stellig niet aan ontzag
-bij zijn stamgenooten inboette en overtuigd was met behulp van dit
-geleerd uitziende brilgeraamte alle ziekten en kwade geesten te zullen
-verdrijven. Rolf nam een der inboorlingen, die zijn waren reeds aan den
-man gebracht had, ter zijde en wees vragend op het kleedje, dat deze om
-het middel droeg.
-
-„Lamba”, zeide man aarzelend.
-
-„Lamba”, zei Rolf hem na, haalde een leitje uit zijn zak en schreef het
-woord op. Toen ontdeed onze jonge vriend zich van zijn gordelriem en
-legde dien voor den inboorling neer. Deze bekeek vol aandacht den
-blinkenden gesp van den riem, bond toen na eenige aarzeling het
-vezeltouw los, dat zijn lamba ophield, en stond het kleedingstuk aan
-Rolf af. Met een vragend gezicht nam de inlander den riem aan, wreef
-den gesp tegen de bruine wangen en stelde daarop vergeefsche pogingen
-in het werk om zich den riem om het middel te bevestigen. Rolf hielp
-hem een handje, deed het hem zoo vaak voor, tot hij zichzelf bedienen
-kon. Uit dankbaarheid knoopte het zwartje Rolf den lamba om, en de
-oomes schudden van den lach.
-
-Ook Hajo deed dien middag een zeer voordeeligen ruil. Hij zette
-Truitje’s schaartje om in een grooten, sterken boog met een mooi
-besneden, gevulden pijlenkoker. De nieuwe eigenaar van het schaartje
-knipte wat hij maar knippen kon: zijn nagels, zijn haren, zijn
-wenkbrauwen..... En ook Hajo verheugde zich in zijn koop. Hij plaatste
-op het strand een schijf: een op een stok geprikten meloen, en deed
-enkele dagen lang niets anders dan schieten. De bewoners van Sante
-Marie vielen bijkans om van verbazing, dat een witte man zoo slecht met
-pijl en boog omging. Maar Hajo zette door, gunde zich nauwelijks tijd
-tot eten. En den derden dag zat schot op schot. Toen ging hij als een
-echte inboorling met pijl en boog op jacht en kwam met drie
-boschhoentjes terug, die dubbel zoo lekker smaakten als gewone
-gekochte, tamme kippen,—al waren die misschien wat minder taai.
-
-Padde bejammerde in lange weeklachten zijn koffiemolen, die voor Texel
-door het zilte nat was opgeslokt. Padde zou er thans, naar zijn
-overtuiging, wonderen mee hebben verricht.
-
-Alles bij elkaar scheen het eiland echter niet zoo heel veel op te
-leveren, wat niet te verwonderen was, want na een smalle strandzone
-klom de bodem steil, in enge terrassen omhoog en ging spoedig in een
-kaal, onvruchtbaar bergplateau over.
-
-Enkele minuten gaans het land in lag te midden van kokosboomen een
-dorpje. De uit bamboe gevlochten wanden der lage, met bladeren
-afgedekte hutten hadden maar één doorgang. Bij nadere beschouwing bleek
-alles even smerig te zijn; de grond onder en rond de huizen was één
-mestvaalt. In de modder speelden poedelnaakte peuters vertrouwelijk met
-honden en aapjes. Maar toen de oomes binnen de palmen-omheining traden,
-ontstond er in die kleine, vreedzame wereld een ware paniek. De aapjes
-zochten ijlings hun heil in de boomen; de honden sloten zich aaneen en
-keften woedend tegen de oomes, daarbij echter een afstand bewarend, die
-een duidelijk licht wierp op hun aangeboren voorzichtigheid; de
-kinderen vluchtten de huizen in. En een, die nog wat klein was om zich
-zelfstandig uit de voeten te maken, bleef met verschrikte oogen, een
-modderkluit in beide bruine knuistjes, zitten en zette een keel op,
-alsof heel Sante Marie in gevaar was. Een der vluchtende kereltjes kwam
-haastig terug, tilde, met een schuwen blik naar de oomes, zijn
-hulpeloos kameraadje van den grond en verdween er mee, zoo vlug zijn
-beenen hem dragen konden.
-
-Geen enkele vrouw liet zich zien; de deuren werden haastig
-gesloten,—slechts hier en daar gluurden verschrikte gezichten.
-
-„Jammer!” zei Floorke. „Ik had ook de vrouwen wel graag eens gezien.”
-
-„Heb dan nog even geduld”, zei Harmen, „ik ben temet weer terug!” En
-hij maakte beenen in de richting van de booten. De maats begrepen nog
-wel niet wat Harmen in zijn schild voerde, maar in elk geval besloten
-ze even te wachten. Harmen was zoo’n rare! Je wist nooit, waarmee hij
-nog op de proppen kwam.
-
-Daar kwam Harmen terug..... met z’n fiedel! En nu herhaalde zich de
-geschiedenis van den Hamelschen rattenvanger. Nauwelijks trippelden de
-eerste klanken de lucht in, of hier en daar opende zich voorzichtig,
-heel voorzichtig een deur, en een donker meisjeskopje gluurde naar den
-fiedelaar. De zwartjes, die rond de oomes stonden, konden hun beenen
-niet stilhouden; ze begonnen om den muzikant heen te dansen, knipten
-met duim en vingers, of klapten, heupenwiegelend, in de handen. Daar
-kwamen de vrouwen en meisjes, al even primitief gekleed als de mannen,
-schoorvoetend naar buiten. En achter moeders rok, juist als alle andere
-kinderen op de wereld, de poedelnaakte dreumesen met hun slanke
-ruggetjes en kogelronde buikjes; ze sperden den mond zoo ver open, dat
-men er een vuist in stoppen kon.
-
-Harmen fiedelde! „Beginnen jullie vast te dansen!” riep hij den oomes
-toe, „dan doen de meissies het vanzelf!”
-
-De oomes dansten. Ze sloegen de handen ineen, maakten samen met de
-grinnikende inboorlingen een kring rond de groep vrouwen en meisjes,
-die ingesloten waren, vóór ze het wisten, en toen hosten de janmaats
-zoo wat rond, met groote sprongen. Bij Harmens melodie zongen ze:
-
-
-    „Zeg, nonnetjes, wilt ge gaan dansen?
-    Wij zullen u geven een ei!”
-
-
-Daar trachtte een meisje te ontvluchten. Maar ze had een gevaarlijke
-plaats gekozen! Toen ze onder Floorke en Gerretje’s armen door wilde
-hollen, pakten de beide jongens van stavast haar bij de hand, en ze
-moest mee dansen, of ze wilde of niet! De andere meisjes hadden schik
-en trachtten nu ook te vluchten. Verdikkoppe, nou had Floorke, die
-geluksvogel, aan z’n andere hand óók al ’n meissie! Harmen werd het te
-machtig: hij duwde Hajo de viool in de handen en rustte niet, vóór ook
-hij aan beide zijden een aardig meisje had en meedanste op de wijsjes,
-die Hajo nu aan het instrument ontlokte.
-
-Padde stond ter zijde, zonder te vermoeden, dat er juist een
-samenzwering tegen hem op touw werd gezet: de Neus en Gerretje, die
-elkaar bij de hand hielden, lieten plotseling los, en Padde stond
-midden in den kring. Beschaamd wilde hij zich een uitweg banen, maar nu
-greep Harmen hem beet, en zoo danste Padde tegen wil en dank mee,
-tusschen Harmen en een allerliefst Sante Mariesch meisje.....
-
-
-
-
-
-
-
-
-DE NEUS SCHIET EEN MUSKET AF
-
-
-Er werd besloten, dat de groote boot onder leiding van den schipper
-zelf naar Madagascar zou oversteken, ten einde eens te onderzoeken, of
-daar nog geen goede voorraad vruchten zou zijn op te slaan, want alles
-bij mekaar had men toch nog geen versch voedsel genoeg aan boord om den
-grooten overtocht te mogen wagen. Daar de tweede stuurman eveneens zou
-meegaan, en de opperstuurman met koorts te kooi lag, was het aan
-Folkert Berentsz. om gedurende ’s schippers afwezigheid het bewind te
-voeren op de Nieuw-Hoorn. Dat zag er niet malsch uit voor de jongens!
-Want er was dagenlang niet gepoetst, en de bootsman zou stellig bij
-Bontekoe’s terugkeer de Nieuw-Hoorn blinkend gepoetst en geschrobd
-willen afleveren.
-
-„Jongens”, zei Harmen, „we moeten er ons zien uit te draaien, anders
-loopt het mis.”
-
-„Hoe: mis?” vroeg Padde.
-
-„Wel, de bootsman wil van de schuit een porselein-kastje maken. Door ’t
-lange liggen is er mos aan de kiel gekomen; dat mogen wij er met een
-pennemesje weer afkrabben, en de poorten uitpulken en de ankers
-poetsen, tot ze glimmen als vischhaken! En weet je, wat ie jou wil
-laten doen?”
-
-„Nou?” vroeg Padde.
-
-„Zal je niet meevallen!” verzekerde Harmen. „Op het topje van de groote
-mast ligt stof, wel een vinger dik, dat moet jij er met je tong
-aflikken! En je moet met een lantarentje het grootzeil afzoeken of er
-motten in zitten, en als je er een vindt, moet je hem levend vangen en
-aan de bootsman geven, dan kan die hem laten kielhalen.”
-
-„Jawel!” schimpte Padde. „Ik zal me door de bootsman laten negeren! Ik
-sta vlak onder de bottelier!”
-
-„Ja, veel plezier!” dichtte Harmen. „En de bottelier staat vlak onder
-de bootsman. En als de bootsman diksi zegt, kun jij stof aflikken en
-motten vangen. Neen, we moeten zien klaar te spelen, dat de schipper
-ons meeneemt in de boot!—Nou, afijn, kom maar eens mee, jongens, ik zal
-wel zoo kletsen, dat ie toegeeft!”
-
-Zoo togen de vier kameraden in optocht naar de groote kajuit. Bontekoe
-was er alleen. Dat trof! Want geen der veelbelovende knapen had het erg
-op den koopman begrepen.
-
-„Wat komen jullie doen?”
-
-„Schipper”, begon Harmen met een ernstig gelaat, „we hebben er eens
-over nagedacht en..... hm! we hebben hier morgen aan boord tòch niets
-te doen..... eh, geloof ik, en daarom..... hm!”
-
-Er tintelde iets in Bontekoe’s oogen. „Moeten jullie alle vier mee?”
-
-„Alle vier!” haastte Padde zich te verklaren.
-
-Harmen geloofde, dat hij zijn zaak gewonnen had. „Weet je, waarom Padde
-mee moet, schipper? Omdat we wel eens op menscheneters zouden kunnen
-stuiten!”
-
-Padde verbleekte.
-
-„En als dat dan eens gebeurde?” vroeg Bontekoe met innerlijke pret.
-
-„Wel, schipper, wie van ons zouden ze er uitpikken? Padde natuurlijk!
-En wij loopen allemaal vrij!”
-
-„Wá-blief?” stamelde Padde.
-
-„Nou, gráág of niet!” zei Harmen. „Als jij liever wilt poetsen.....?”
-
-„Vooruit dan maar!” zei Bontekoe. „Dus morgen vroeg alle vier klaar bij
-de jol!”
-
-„Ik ga niet mee!” zei Padde vastbesloten.
-
-Harmen gaf hem een stomp. „Ben je stapel?! Bevel van de schipper!”
-fluisterde hij, grinnikend.
-
-„Ik zal wel poetsen!” jammerde Padde.
-
-
-
-Den volgenden dag bij zonsopgang vertrok de jol, en de jongens gingen
-mee!
-
-Het was een morgen uit duizend: een droge, milde Oostenwind maakte het
-mogelijk het zeil te voeren. Zachtjes wiegend op een kalmen golfslag,
-koerste de jol in Westelijke richting. De oomes pruimden, rookten,
-gaven mekaar raadsels op, hakten op over hun hachelijke avonturen.
-Heerlijk was de morgenlucht. Harmen zette geurige koffie; slurpend,
-smakkend, met verzuchtingen van zaligheid werden de kommetjes geledigd.
-
-In den middag kwam Madagascar in het zicht, een blauwgroen streepje aan
-den Westelijken gezichtseinder; later breidde de streep zich uit,
-onafzienbaar wijd. Grijze gevaarten, die men tot nu toe voor wolken had
-gehouden, bleken bergen te zijn. Een gele strook in de branding duidde
-op een rivier, die in zee uitkwam. Daarop werd de koers gesteld, en in
-den avond had men de branding doorworsteld en de jol gemeerd.
-
-Men nam de wapens mee en zocht in de vallende duisternis een half uur
-ver den omtrek af. Geen spoor van menschen.
-
-Vlak tegen het strand begon het woud. Een net van lianen, steltwortels
-en doornstruiken met stekels, groot en scherp als de nagels uit een
-tijgerklauw, ontzegde den toegang. Ineens, zonder overgang, de
-ontzagwekkende, meedoogenlooze, stomme strijd van het tropische
-oerwoud: boomkolos naast boomkolos. Worstelend om licht, trachten elke
-boom en plant in hun schaduw te verstikken wat zich rondom bevindt.
-Woudreuzen staan kruin aan kruin, als onoverwinlijke heerschers. Hier,
-in dit rijk van den sterkere, is zwakte een schuld, waarop de doodstraf
-staat, en kracht is recht.
-
-Maar ook sluwheid weet er zich te handhaven. Sluw zijn de
-woekerplanten, die, wel bewust, dat eigen grootheid hen niet dragen
-kan, zich hechten aan de sterke reuzen en, listig kronkelend, zich
-voedend met het krachtige bloed dier reuzen, hun wegen vinden naar het
-licht, daarboven.
-
-Raven zitten in de boomen; ze cirkelen met dreigend en naargeestig
-krassen om de toppen, of hokken in lange rijen zwijgend bijeen, als
-trieste, zwartgerokte gasten in een doodenhuis. Onder de takken door
-fladderen vleermuizen; zij kennen de verborgen gangen in het donkere
-woud, ze duiken weg en komen weer te voorschijn, onverwachts, met
-luimig vlerkenspel, als duiveltjes uit een heksengraf.
-
-De maan breekt door. Over het water komen de avondnevelen: ijle,
-wonderlijke gestalten in lange, bleeke, wuivende gewaden. Zij voeren
-bij het harpspel der golven een sluipenden, geheimzinnigen dans uit.
-
-Zwijgend, eenigszins beklemd, drentelen de oomes weer naar de jol. Dan
-worden haastig, zonder veel spreken, een paar tenten opgeslagen voor
-den nacht.
-
-In het Oosten licht iets rossigs tegen de wolken,—dat is de weerschijn
-van het vuur, dat de bij de Nieuw-Hoorn achtergebleven maats hebben
-ontstoken, in geval de lui van de jol nog denzelfden nacht mochten
-willen terugkomen. Het is ganschelijk overbodig, dat de oomes hier als
-antwoord óók een vuur ontsteken; maar ze kunnen het toch niet laten;
-het doet zoo goed, te weten, dat daarginds nog meer vrienden zijn en
-dat daar hun bovenste-beste schuit ligt, die toegetakelde kast, die met
-haar opgelapten grooten mast voor den drommel bij goeien wind nog twee
-knoopen méér maakte dan elke andere kast, en die hen allemaal, jongens
-van de compagnie, zou terugvoeren naar dat beroerde kikkerland, waar
-het toch zoo deksels gezellig kon zijn, waar je, in plaats van
-oerwouden, geraniums in een potje, hè-hè-hè! voor je venster had
-staan,—naar dat half ondergeloopen lapje grond, waar je met hard malen
-en ferme baggerlaarzen nog net doorheen kon modderen; naar dat
-boter-en-kaaslandje, waar je moei en je meissie kousen voor je breiden,
-je zoenden en een fijn bakkie koffie voorzetten uit den ouwen gebarsten
-koffiepot, die boven het vuur zoo lekker knussies roezemoezen kon.
-
-Zuchtend sliepen de oomes in.
-
-
-
-Maar den volgenden morgen waren ze herboren! Even een bad, dan een
-gloeiend bakkie op je nuchtere maag, een beetje stoeien, de tenten
-ingepakt, een stuk rogge achter je kiezen, en zingend en kauwend
-tegelijk roeiden ze de jol de rivier op. De monding was breed, wel
-tweehonderd ellen, en in het midden liep een diepe vaargeul. Maar
-allengs werd de rivier smaller, en groote, verspreid liggende steenen
-bemoeilijkten de vaart. De oever begon te stijgen, werd rotsachtig. De
-zware, donkere loofboomen begonnen langzamerhand geheel te
-overheerschen, drongen het lichtgroen, wuivend gebladerte der palmen
-terug.
-
-Tusschen steile steenen wanden gleed nu de jol stroomopwaarts. Hoog in
-de lucht omstrengelden elkaar de boomen van beide oevers. Aan
-vooruitstekende steenpunten hadden zich planten gehecht, welker
-bloemrijke stelen in sierlijken val omlaaghingen. Zwaluwen scheerden
-rusteloos heen en weer door de kloof, luid, doordringend tsiep-tsiep!
-roepend, waarschijnlijk uit bezorgdheid voor hun nestjes, waarvan de
-plaats door een streep vuil makkelijk te raden viel, al waren de
-hangmatachtige, grijze vogelhuisjes zelf ook handig aan het oog
-onttrokken. Hagedissen schoten in zig-zaglijnen tegen de loodrechte
-wanden omhoog. Hier en daar hing aan een rotspunt een geelgrijs
-bijennest, aan den onderkant omzoemd door een dichten zwerm.
-
-Pats! Een paar steenen of noten—wat waren het?—plasten in het water. De
-maats keken op. Waar kwamen die dingen vandaan? Wie had ze geworpen?
-Pats! Een nieuwe laag. Twee kletterden in de boot neer,—het waren
-noten. Wat bewoog zich daarboven, heel hoog, in de takken? „Apen!”
-meenden de maats. „Ze willen ons meppen!”
-
-Pats! Een nieuwe laag. Padde kreeg een noot op zijn gezicht, juist toen
-hij angstig omhoog keek. ’n Ferme bloedneus,—dat was gelukkig alles.
-Gerretje laadde een musket met ganzeschroot, mikte en knapte af. Het
-schot dreunde oorverdoovend in die nauwe kloof. Uit hoeken en gaten
-tuimelden vleermuizen, tolden piepend van den eenen wand tegen den
-anderen. Steentjes, door den plotselingen luchtdruk losgeraakt,
-kletsten het water in. Maar het schot had doel getroffen. Den kop naar
-beneden, een langen, geringden pluimstaart als een vlag omhooggestoken,
-suisde een aapje omlaag, viel tien ellen voor de boot in het water. Een
-roze sneeuwval van teere bloesems dwarrelde neer en dekte aapjes graf.
-De maats grepen het diertje, toen de stroom het aan de jol
-voorbijvoerde. Drie, vier gaten in het lichte, zachte borstje toonden,
-hoe bitter goed het schot was aangekomen. Het kopje was zilver-wit van
-kleur; een zwarte vlek lag om de nu gesloten oogjes.
-
-In de boomen daarboven waren intusschen de andere notenwerpers van hun
-ontsteltenis over het schot bekomen: het regende weer noten. De Neus,
-die een noot tegen zijn wang gekregen had, waarbij zijn oor leelijk
-gekwetst was, pakte op zijn beurt grimmig een musket.
-
-„Laat dat, Neus! Hoe meer je schiet, hoe beroerder we er aan toe zijn!”
-
-Maar de Neus wilde niets hooren. Hij laadde het musket, drukte af.....
-Boem!
-
-Toen gebeurde iets ontzettends. De steenen wand van den linker oever
-vertoonde in eens over de geheele hoogte een scheur; er kwam beweging
-in; een scherp gekraak,—toen zakte de wand voorover, kwam tegen den
-anderen wand te staan, brak doormidden en stortte donderend, vlak
-achter de jol, in de rivier. De boot kwam na in schuine richting omhoog
-te te zijn geslingerd, een eind verder weer neer en werd in hetzelfde
-oogenblik bedolven onder het loof van een zwaren boom, die door de
-vallende steenlaag was neergerukt. Wonder boven wonder werd het
-vaartuigje in zijn tuimeling niet verpletterd.
-
-Lijkwit, tot op het hemd doorweekt, zaten de maats in de jol, de beide
-handen om het boord geklemd. „Daar hadden we slechter kunnen afkomen”,
-meende Bontekoe lakoniek.
-
-Een paar maats vonden hun spraak terug en begonnen den Neus de huid vol
-te schelden. Deze zat rondom in het dichte gebladerte, een bloesemkroon
-om de slapen, die hem een feestelijk aanzien verleende. Maar zijn
-stemming was volstrekt niet feestelijk; wezenloos, met de ontzetting
-nog in de oogen, staarde hij naar zijn makkers.
-
-„Het is een losse wand geweest”, stamelde Rolf.
-
-„Laten we onder de boom zien weg te komen”, raadde Bontekoe. „Zoometeen
-gaan we hier kopje-onder!”
-
-Zoo was het. Door de plotselinge stremming wies het water zienderoogen.
-En daar de boot onder den boom gekneld zat, moest ze wel volloopen!
-
-Alle handen aan het werk! De maats kapten met bijlen en messen een
-uitweg voor de jol, die na veel gewurm vrijkwam.
-
-Binnen weinige minuten zou het water over den rotswand een geduchten
-val vormen.
-
-„Hoe straks terug te komen?!”
-
-„We zitten als ratten in een val”, stotterde Floorke.
-
-„Doorroeien!” beval Bontekoe. „Misschien vinden we hoogerop een
-zijrivier, die ook in zee uitloopt.”
-
-Verdraaid, dat was zoo mal nog niet! Als ze een zijrivier vonden, waren
-ze klaar! Pats! de riemen scheerden alweer over het water. Eén
-voordeel: nu het water was opgeloopen, roeide het vrij wat lichter. En
-de apen waren ze kwijt! De kwelgeesten schenen den schrik te pakken te
-hebben.
-
-Wanneer zou er eens een eind komen aan die hooge, beklemmende wanden,
-die slechts op een musketschot schenen te wachten om voorover te vallen
-en een stel arme janmaats te laten verongelukken? Bij elke bocht
-hoopten ze het einde van de kloof te zien. En ten slotte..... daar
-daalden de oevers, en onmiddellijk verbreedde zich het waterbed. De
-oomes ademden diep op.
-
-In de kloof was het koel geweest, maar hier voelden de mannen de hitte
-weer geducht. De jol werd naar den kant, onder de schaduw der
-ontzaglijke boomen geroeid, en puffend zetten de maats zich neer op een
-groote rotssteenbank. De Neus wilde zijn zonde van daarstraks weer
-goedmaken, ging aan den oever wat hout sprokkelen. In een oogwenk had
-hij wat licht brandbare takken bijeen, en nu werd op de bank, met
-behulp van een paar kleine steenen, een oventje gebouwd, waarop Harmen
-zijn koffieketel plaatste. Rolf en Gerretje sleepten een net een
-eindweegs langs den oever, waarbij ze een aardig partijtje visch
-vergaarden, die gebakken werd in kokosolie. Toen de hongerige magen
-gestild waren, zette men den tocht weer voort.
-
-Aanvankelijk hield men het midden van den stroom, maar spoedig dwong de
-brandende zon de mannen de schaduw op te zoeken, al had men daar ook
-meer last van steenen. Merkwaardig stil was het woud. Soms krijschten
-papegaaien, of verscheurde een onbekende dierenroep de stilte. Maar de
-stilte sloot zich weer, vlak na het geluid, en van den weeromstuit werd
-er in de jol ook gezwegen.
-
-Allengs werd de rivier nauwer; men kon thans in het midden varen: de
-boomen van beide oevers sloten hun kruinen over het water aaneen.
-
-Een paar kleine herten stoven verschrikt weg, het gewei achter in den
-nek. Steeds zwaarder welfden de bladerenmassa’s zich over de nauwe
-rivier. Hier hing schemerlicht; de zon kon nergens doordringen. De jol
-schoof onder een boom door, waarvan de takken door het water sleepten;
-aan de twijgen bengelden groote, groene vruchten; de onderste waren
-door de visschen beknaagd.
-
-Harmen proefde er een. Ze was saprijk en heerlijk zoet. Toen plukten de
-maats wat er maar te plukken viel.
-
-Toen de jol onder den vruchtboom uitschoof, lichtte den maats op eens
-weer de volle zon tegen; in breeden val sloeg het goud door een opening
-van het bladerendak neer. En zie: badend in dat hemelsche licht stond
-een boom, zoo zielsverrukkend mooi, dat de oomes geen woorden vonden om
-hun bewondering te uiten. Hij was met sneeuwwitten bloesem overdekt en
-ademde een bedwelmend zoeten geur uit. Koesterend gleed het warme licht
-over het blanke bloemkleed, en tooverachtig dwarrelden vlinders en
-bonte, glanzende kevertjes in het goud.
-
-De bewonderende uitroepen gingen echter spoedig in verwenschingen over,
-toen bleek, dat die prachtige boom een haast onoverkomelijken
-hinderpaal vormde in den waterweg. Nergens was een doorgang te vinden.
-Er met den bijl een hakken? Dat zou weer een half uur ophouden.
-
-Hajo werd door Bontekoe uitgezonden om de rivier hoogerop eens te gaan
-verkennen. Na zich met zijn lenig jongenslichaam door de nieuwe
-hindernis heengedrongen te hebben, zag hij, dat de rivier verderop
-steeds meer dichtgroeide.
-
-Men hield krijgsraad. Er zat niets anders op dan maar weer terug te
-roeien en—hoe, dat wist niemand nog!—de jol heen te helpen over den
-waterval, die door den gevallen rotswand ontstaan was.
-
-Ook iets anders baarde zorg. In het Westen begon de lucht te betrekken.
-Vooraan kwamen een paar donkere wolken, als ruiters op verkenning;
-daarna een zwarte drom, staag aanrukkend.
-
-„Een regenboog!” riep een oome. Daar stond hij, fel en valsch tegen het
-zwart. Maar meteen schoof een loodkleurige wolk voor de zon; verschrikt
-schoten de gouden stralen ter zijde uit, boorden in het groezelig
-grauw, verfletsten, en ook de regenboog bleekte weg.
-
-Nu werd alles in schemer gehuld. Men voelde de hitte toenemen, een
-broeierige hitte, die het ademen moeilijk maakte. De maats spanden, in
-afwachting van den komenden regen, een zeil over de jol. Het zweet
-droop hun van de schouders.
-
-Kom, bleef het onweer nu nog lang uit? De spanning prikkelde; de heele
-natuur verlangde naar den eersten, bevrijdenden donderslag. Daar kwam
-hij! Vlak op het weerlicht, dat alles in ’t vaalgroen zette. Papegaaien
-krijschten.
-
-Daar ratelde de tweede slag; als kon het geluid niet meer sterven, zoo
-lang weerklonk het in het woud en rommelde het in de verte na. Flits!
-Boem! Driemaal achtereen. Hoor de demonen razen! Ze zitten elkaar na,
-daar in die zwarte wolkenwereld; ze klauteren op hun duivelsrossen en
-slingeren bliksemstralen rond. Hoor het razen van de trommen, het
-schelle bonzen der strijdbekkens! Daar komen ze, nieuwe, zwarte
-drommen; ze stuiven voorwaarts, botsen opeen. Valt aan! Hu, rossen,
-valt aan!! Rondom grauwen en grommen en grimmig geweld!
-
-Dan..... de bevrijding! Daar klettert hij neer, de forsche, ruischende
-regen, bevruchtend en heilbrengend. Jubelend davert hij in de bladeren,
-lachend spet hij in het water en roert het, tot de bruine modder naar
-boven wentelt.
-
-Voorbij..... Met een diepen zucht kruipen de maats onder het zeil weg,
-rekken de verstijfde leden en ademen uit volle borstkas. Vol nieuwen
-moed pakken ze de riemen op en vangen den terugtocht aan.
-
-
-
-Verwonderlijk snel ging het nu, met den stroom mee; om vier uur was men
-weer bij de kloof. Hier werd de jol gemeerd. Langs beide oevers zou een
-dozijn maats de boot volgen met een stuk of wat stevige touwen, en zoo,
-van boven uit, hoopte men de jol over de hindernis te kunnen tillen. De
-schipper zou met Floorke en nog een handvol fiksche maats aan boord
-blijven.
-
-Men nam afscheid. De oomes aan de beide oevers klauterden langs de
-rotsen omhoog, en de jol schoot met z’n kleine, dappere bemanning de
-kloof binnen. De stroom versnelde zich nu weer verbazend; er moest heel
-wat stuurmanskunst worden aangewend om een ongeluk te voorkomen. En bij
-de plaats des onheils gekomen, scheelde het maar een haartje, of alles
-was nog misgeloopen. Had men voor enkele uren nog stroomopwaarts
-geroeid, nu zou daar geen denken meer aan zijn; zoo had de regen het
-stroompje doen zwellen. Met groote snelheid dreef de jol in de
-richting, waar donderend watergeweld den val aankondigde; men trachtte
-de vaart te stutten door de riemen als boomen te gebruiken.....
-vergeefs! De haren rezen den kerels te berge.
-
-Floorke, handig als de drommel zelf, zette zich in het dansende
-vaartuigje schrap, sloeg fiks een lus in een touw, wierp het als een
-lasso om een vooruitstekende rotspunt, wikkelde toen met een
-bliksemsnellen slag het einde van het touw om de roerpin. Een knoop er
-op, waar geen landrot wat van snapte, en de jol bleef met een ruk
-liggen. Een zware zucht steeg op uit aller borst. Met Floorke kon je
-uit visschen gaan. Er werd nog een touw om de rots geslagen, voor het
-geval de eerste zou afbreken. Daarna wachtte men zwijgend—het geraas
-van den waterval maakte elk onderhoud onmogelijk—op de komst der
-anderen.
-
-Dezen hadden vrij wat meer tijd noodig om vooruit te komen en zeker
-niet minder moeilijkheden te overwinnen. Het was een eindeloos
-klauteren, een staag voortworstelen door struikgewas en boomstammen, en
-nu en dan moest men zelfs van den eenen boom in den anderen
-overklimmen. Een escorte half-apen begeleidde hen daarbij, hield zich
-den buik vast bij de stumperige klimpartij dier witte monsters. De
-takken waren nog glibberig van den regen; om den haverklap gleed een
-oome uit en kwam wonder boven wonder zonder gebroken hals of beenen in
-de doornen terecht. De maats gingen tot den maatregel over, dien men in
-de bergen toepast: een gemeenschappelijk touw verbond hen. Als er nu
-weer een viel, bleef hij aan zijn riem hangen. Hilke aan den
-linkeroever, en aan den rechter de Neus, die ook niet voor een klein
-geruchtje vervaard was, wierpen zich als voormannen op; aan hen de taak
-om met een bijl de versperrende lianen weg te kappen.
-
-Daar de partijen beide het eerst wilden aankomen, werd er niet gerust.
-En zoo kwamen de mannen vrijwel gelijktijdig bij de jol. De touwen
-werden omlaag geworpen en reikten krap aan. Met fikschen slag trokken
-de kerels in de boot ze onder de kiel door, zoodat de jol in een
-schommel kwam te hangen.
-
-„Alles klaar?” De oomes sloegen hun knuisten om de touwen; langzaam
-werd de kabel, die door Floorke om den rotspunt was geslagen, gevierd;
-twee dozijn gespierde oomes tilden de jol op, droegen haar over de
-gevaarlijke plaats en lieten haar met kleine rukjes zakken, tot ze weer
-op het water lag. Oef.....! dat was goed gegaan.
-
-De touwen werden nu om een stam geslagen, en mannetje na mannetje liet
-zich weer in de jol glijden, tot allen beneden waren. Toen liet men de
-touwen los, en de jol gleed weer voort in den bruisenden stroom. Van
-den linkeroever lieten zich vlak achter de maats aan een paar half-apen
-langs het touw omlaag slieren en bungelden nu krijschend, aan één arm
-en één voet heen en weer. Daarop verloor men, bij een bocht, de zoo
-moeilijk overwonnen hindernis uit het oog.
-
-Even later schoot de jol de kloof uit en dreef weer voort tusschen
-vlakke, wijde oevers. De mannen zagen nu, dat de zon al achter de
-bergen zat. En bij het naderen der riviermonding viel de duisternis in.
-De maan was vol, maar school telkens achter donkere wolken. Dan openden
-zich rondom griezelige spelonken. Uit den hemel drupte zwarte inkt
-omlaag: het regende weer wat.
-
-Heimwee bekroop de maats, heimwee naar hun schip, naar hun makkers,
-naar het vooronder, naar het gevoel weer een veiligen Hollandschen
-bodem onder de voeten te hebben. Hoewel de lucht er dreigend uitzag,
-voelde geen der mannen lust om aan land te overnachten: bij de monding
-der rivier gekomen, zetten ze zwijgend den mast op, heschen het zeil en
-stuurden in zee.
-
-De wind sloeg bij vlagen door, zoodat het zeil luimig rukte en de jol
-sterk en onverwacht deed hellen. Men hield den kop van het vaartuigje
-zooveel mogelijk recht in de golven, wat gelukkig niet moeilijk viel,
-want wind en stroom kwamen uit het Noorden, en men was op den heentocht
-geducht naar het Zuiden afgezakt. Maar de zee was al even luimig als de
-wind: telkens kwam, vóór men er op verdacht was, een zware golf, die de
-jol hoog op haar armen tilde en weer in de diepte kwakte, zoodat de
-oomes in een ommezien doornat waren.
-
-Steeds woeliger werd de zee; steeds heftiger drukten de windstooten in
-het zeil.
-
-Hopla! De jol schepte water. Baliën! Gelukkig had men putsen
-meegenomen. Verjoppie, daar dreigde het stuurboord voor de tweede maal
-onder water te schieten; de mannen lieten zich naar bakboord
-overvallen; de mast kraakte onder den hevigen druk.
-
-„Zullen we reven, stuurman?” vroeg Bontekoe.
-
-„Me dunkt, we kunnen het nog wel even houden, schipper!”
-
-De maats hadden schik. Laat het zeil maar op; de jol lag vast genoeg;
-ze zouden wel zorgen, dat-ie niet kiepte. Hoe gauwer thuis, hoe liever!
-Ze hebben de putsen klaar om te baliën,—jongens van stavast, wà-blief?
-Kennen de zee als moeders waschtobbe. Hei! wat schoot de jol door de
-golven! Hoe smeuïg doopte-d-ie, bij het afglijden van zoo’n gladden
-golfrug, z’n neus in den volgenden!
-
-Op eens.....! Aan bakboordzij een hooge, donkere muur; de jol werd
-weggezogen, tegelijkertijd overkruifde haar van achteren een andere
-golf; een witte mantel van schuim werd hoog over de jol zwierig
-uitgeworpen,—toen kregen de arme kerels, die van schrik overeind
-gevlogen waren, de volle lading binnen. „Baliën!” Ze voelden nog bodem
-onder de voeten; de jol dreef dus, al lagen de boorden zoowat met het
-water gelijk. Hijgend en vloekend van angst hoosden de kerels. Wie geen
-puts had, wierp met handen en mutsen het water terug. Bontekoe greep
-een vaatje olie en goot dat aan bakboordzijde leeg. Daarna spande hij
-samen met Hilke, terwijl de anderen nog druk aan het baliën waren, een
-zeiltje over de plecht, om het water af te weren. En toen het hoozen
-gedaan was, werd ook het gedeelte achter den mast overspannen, slechts
-vrijlatend een plaats voor den man aan het roer. „Als we nou kiepen,
-kunnen we zeggen: samen uit, samen thuis!” meende een oome.
-
-„Het vuur!” riep de stuurman. De maats gluurden onder het zeiltje door
-en zagen den rossen schijn. Dat gaf moed!
-
-Een golf van heb-ik-jou-daar mepte op het zeil. De oomes hadden schik.
-Als het zeiltje er niet geweest was, nou! Ze sjorden het voor alle
-zekerheid met nog een paar touwen vast. Hopsa! Kon men ergens ter
-wereld lustiger dansen dan op zee? De leut was er bij de kerels niet
-meer uit te krijgen. Ze dreinden daar onder hun zeiltje alle deuntjes,
-die ze kenden. Binnen een uur zouden ze veilig op één oor liggen!
-
-Maar de pret dreigde leelijk verstoord te worden. Een windvlaag drukte
-het zeil zoo ver neer, dat de jolboord onderdook, en het water over de
-geheele breedte naar binnen stroomde. De maats verstomden, voelden, dat
-de jol nog verder overhelde.....! Snel als de gedachte trok de Neus z’n
-mes en sneed met een forschen ruk het strakgespannen ondertouw door,
-waaraan de boom met het zeil uit alle macht trok. De boom sloeg weg,
-beukte in het water; het zeil rukte woedend, vloog in flarden. Maar de
-jol richtte zich overeind, al stond ze ook weer half vol water. De
-maats spanden hun rug tegen het zeiltje, dat de touwtjes knapten, en—in
-koortsige haast hoozende—scholden ze den Neus uit voor al wat leelijk
-is. Want bij een ongeluk behoort een zondebok.
-
-Ditmaal was de Neus minder beteuterd: hij was terecht overtuigd, de jol
-en al zijn makkers voor een wissen ondergang behoed te hebben.
-
-Nu, roeien dan maar! De golfslag werd minder hevig: ze naderden land.
-Daar dook de verlichte Nieuw-Hoorn al achter een waterrug op! Moed,
-jongens!
-
-Een half uur later zagen ze gestalten op het dek. „Ahoy!” riepen de
-oomes, staken de lantaren aan en zwaaiden er mee. De wacht in ’t
-kraaiennest antwoordde. De maats voelden zich al weer thuis. „Blij toe,
-jongens!”
-
-„Nou!” In de kombuis werd licht opgestoken. Beste, brave Bolle! Ze
-roeiden naar de lijzijde, grepen de touwen, die hun werden toegeworpen,
-sloegen ze door de hijschpinnen.
-
-Toen klauterden ze stuk voor stuk langs de valreep omhoog.
-
-„Daar zijn we weer!”
-
-„En? Hoe hebben jullie ’t gehad?”
-
-„’n Fijn tochie! De Neus heit half Maddegasker an puin geschoten.”
-
-„Is ’t waar, Neus?”
-
-„Op je gezicht! Als ik er niet was geweest, waren ze met z’n allen naar
-de haaien gedoken!”
-
-In optocht, met knikkende knieën, begaven de teruggekeerde oomes zich
-naar de kombuis, waar ze trillend van welbehagen de gloeiende koffie
-opslurpten, die Bolle ondanks het late uur voor hen had opgezet, toen
-de wacht hen in zee had gesignaleerd. De natte kleeren van ’t lijf,
-droog ondergoed aan en onder de wol. Hè!
-
-Ze snurkten.....! ’t Was bij de varkens af,—vond een maat, die twee
-dagen lang gepoetst had en daarbij alle levensvreugde was kwijtgeraakt.
-
-
-
-De koopman ontving Bontekoe gekleed in de kajuit. „En heeft de tocht
-wat opgeleverd?” vroeg hij.
-
-Eerst nu kwam Bontekoe tot het besef, dat de tocht geheel vruchteloos
-was geweest. In zijn vreugde over den gelukkigen afloop na al de
-gevaren, die hen hadden gedreigd, was hem dat gansch en al door het
-hoofd gegaan. Nu ineens stond hij voor de nuchtere vraag, wat de tocht
-had opgeleverd.
-
-„Een nat pak kleeren”, was zijn antwoord.
-
-„Daar heeft de Compagnie niet veel aan!” meende koopman Rol
-glimlachend.
-
-„De Compagnie!” Hoe langer de Nieuw-Hoorn op reis was, hoe dieper zich
-in Bontekoe onbewust het gevoel geworteld had, dat het schip van hèm
-was en van z’n tweehonderd kerels, die er elken dag hun leven voor veil
-hadden. Hij voelde zich, ook nu weer na die korte worsteling met de
-zee, heer en meester op de Nieuw-Hoorn. En de koopman, de bloedlooze
-rekenaar, die voor geen avontuur in gloed te zetten was, die stille
-potkijker, dien hij, schipper Bontekoe, voor den duivel, nog als
-lichtmatroos niet zou kunnen gebruiken, zwamde over „de Compagnie!”
-
-Straks, als de schuit veilig gemeerd op de reede van Bantem lag, dan
-kwam „de Compagnie” aan het woord, dan kon Rol koopen en verkoopen, tot
-hij al zijn boeken had volgekrast. Maar de taak om de Nieuw-Hoorn
-veilig daarheen te brengen, was voor hèm, Willem IJsbrantsz. Bontekoe,
-op dit oogenblik nog: naast God schipper op zijn schip!
-
-„De Compagnie!” herhaalde hij driftig, draaide den verbluften Rol
-vierkant den vierkanten zeemansrug toe en ging ter kooie.
-
-
-
-
-
-
-
-
-BRAND!
-
-
-Den negenden dag, dat de Nieuw-Hoorn voor Sante-Marie lag, waren allen
-genezen. En men ging welgemoed onder zeil, vertrouwende, dat de
-voorraad versch voedsel toereikend zou zijn. Men koerste eerst
-Zuid-Oostwaarts tot op 33° en wendde den steven daarna Noord-Oost naar
-Straat Soenda.
-
-Het waren mooie, stille dagen. De maats hadden de handen vol met het
-onderhoud van het pluimvee. Maar heel hun leven hadden de oomes niet
-zooveel eitjes gepeuzeld.
-
-Padde werd in den loop der weken zelf zoo rond als een ei. Men ried hem
-wat beweging aan. Zuchtend besloot Padde het werkje over te nemen, dat
-tot nu toe de Schele altijd had verricht, namelijk ’s middags met een
-vaatje in den kelder te gaan en dat vol te pompen, ten einde den
-volgenden morgen allen oomes een half „mutseke” te kunnen verstrekken.
-
-Joppie kreeg spreeklessen. Een kreet van blijde verrassing ging onder
-de oomes op, toen hij duidelijk verstaanbaar: Hajo! krijschte. Maar nu
-bleek, dat Joppie al niet veel beter was dan de menschen: ook hij
-stelde zijn kennis in dienst van het booze. Hij riep zijn meester den
-ganschen dag, liefst barsch, bevelend, zooals Berentsz. het deed, dan
-weer lokkend, vleiend, of angstig, opgewonden, als wilde hij zeggen:
-Kerel, je bent me toch niet overboord gevallen?—Zoo kwam Hajo soms
-buiten adem aanhollen om te vragen wat de bootsman van hem wou, en vond
-dan, in plaats van een grimmigen Folkert Berentsz., een
-allervriendelijksten Joppie, die hem den kop toestak om gekrauwd te
-worden. Alle maats, die den leergierigen vogel hun naam wisten in te
-pompen, kregen er spijt van als haren op het hoofd.
-
-Joppie leerde ook zijn eigen naam en toonde in het uitspreken ervan een
-groote mate van zelfingenomenheid. De maats wisten niet waar ze bleven
-van het lachen, wanneer Joppie zijn naam in alle toonaarden, den een
-nog vleiender en liefelijker dan de andere, uitgalmde.
-
-Gerrit was tevreden over zijn pleegkind. Hij had aanvankelijk wel wat
-raar tegen den krommen snavel en de bonte pluimage van den jongen
-„torenkraai” aangekeken, maar nu herkende hij in de wijze, waarop
-Joppie: Ka! kon zeggen, toch duidelijk een rasgenoot.
-
-Toen de oomes vonden, dat Joppie meer dan wijs genoeg was, nam Padde de
-taak over om Joppie’s leergierigheid te bevredigen.
-
-„Vooruit!” zei Padde, „zeg nou eens: Padde Kelemeijn!”
-
-Joppie keek hem pienter aan. „’t Is een merakel!” meende het dier toen.
-
-„Vooruit!” mopperde zijn leermeester. „Padde Kelemeijn! Zeg het dan,
-stommeling!”
-
-Joppie hield z’n kop schuin, luisterde vol aandacht. Toen keek hij
-Padde trouwhartig aan en schetterde: „Stommeling!”
-
-„Je bent zelf een stommeling!” gromde Padde, die rood werd van drift.
-
-„Kletskoek”, verklaarde de vogel en keek luchthartig naar boven.
-
-Padde staarde het dier met opengespalkte oogen sprakeloos aan, keerde
-zich toen om en nam zich voor, geen woord meer aan het mormel te
-verspillen.
-
-
-
-Zoo kwam een dag, die den mannen van de Nieuw-Hoorn lang heugen zou: de
-negentiende November van het jaar 1619.
-
-Naar gewoonte begaf Padde zich in den namiddag naar den kelder, daalde
-met zijn kaars het korte trapje af en plaatste het licht op een volle
-ton, om de handen vrij te hebben voor het pompen.
-
-
-    „Mallemallemootje,
-    Zeven in een bootje;
-    Mallemallemootje, mallemallemoer,
-    Zes aan de riemen en een aan het roer!”
-
-
-zong Padde, blijgemoed pompende. Het vaatje was vol; Padde bevrijdde
-met zwierigen greep de kaars, die hij op de ton had vastgesmolten. Toen
-viel—kon het ongelukkiger?—het gloeiend eindje der kaarsepit in het
-spongat; de brandewijn daarbinnen vatte vuur; de duigen scheurden met
-een doffen knal uiteen, en de brandende vloeistof dekte ineens den
-geheelen kelderbodem. Met een schreeuw vloog onze botteliersmaat het
-laddertje op, zag twee putsen water staan, waarmee Hajo en Rolf aan het
-dekschrobben waren, greep de putsen en keerde ze boven het luik uit.
-
-„Padde! Wat is er?!”
-
-De arme dikzak wilde wat stamelen, maar het was niet meer noodig: het
-sissen, knetteren en de wolk verdampt water, die uit het luik opsloeg,
-zeiden genoeg.
-
-„Brand! Brand!!!”
-
-Dat werkte. Van alle kanten kwamen de maats met verschrikte gezichten
-aanhollen, sommigen al met volle putsen. „Wáár is de brand?!”
-
-„In de kelder!!” Angst en opwinding trilden door aller stem. In razende
-haast zocht men naar putsen. Heele plassen water werden door het luik
-geworpen.
-
-Folkert Berentsz. klauterde, nadat men wel een honderd emmers water had
-leeggeworpen, den kelder in en kon daar gelukkig geen brand meer
-ontdekken. Intusschen had Bontekoe zich naar het ruim gehaast, waar,
-zooals hij terecht vermoedde, plassen brandend vocht den bodem dekten.
-Hij riep om putsen. Na een tiental te hebben leeggegoten, scheen ook
-daar de brand gebluscht.
-
-Een zucht van verlichting ging op, toen men hoorde, dat de smidskolen
-niet door het vuur waren aangetast. Nog hijgend van opwinding, besprak
-men het gevaar, dat gedreigd had. Als de brand tot in den kruitkelder
-was doorgedrongen.....
-
-„Padde!” werd er geroepen. „In de kajuit komen!”
-
-De arme jongen trilde over al zijn leden. Ongemerkt wist hij door een
-luik in het ruim te glippen. Daar was het stikdonker; tastend daalde
-hij het steile trapje af. Beneden gekomen, wankelde hij naar een hoop
-touw, ging zitten, borg het hoofd in de handen en schreide,
-schreide.....
-
-Stil! Wat hoorde hij daar?! Met bonzend hart luisterde Padde. Hij
-durfde de oogen haast niet te openen in dit griezelig donker. Krak!
-Knaps! Kritsch! Klappertandend richtte Padde het hoofd op. Was het een
-koortsschim? Daar, aan den anderen kant van het ruim, laaiden groote
-vlammen op! Een zwavelige lucht drong Padde in den neus. Groote
-God.....! De kolen brandden.....!!
-
-Met een schreeuw vloog Padde naar de ladder. „De kolen...! De
-k-kolen!!!
-
-Een nieuwe paniek. „De kolen?! Branden de kolen?!!”
-
-Een paar kloeke maats zijn het eerst weer het ruim in, gewapend met
-putsen water, die ze hijgend leegkletsen over de brandende kolen. Gesis
-van heb-ik-jou-daar; gele zwaveldampen barsten uit den gloeienden berg
-te voorschijn, en in een oogwenk is de lucht in het ruim zoo benauwend,
-dat men het er geen twee minuten kan uithouden.
-
-Maar de kerels zijn taai. Altijd opnieuw dalen ze met volle putsen
-langs het smalle laddertje in het ruim af, banen zich een weg in het
-verpeste zwavelhok, werpen het water over de kolen en zoeken tuimelend,
-vloekend, met betraande oogen den weg terug naar het laddertje.
-Hoevelen vinden den weg? Hoevelen zakken bedwelmd, reeds half verstikt
-ineen, na in radeloozen angst heen en weer gerend te zijn?
-
-Bontekoe leidt zelf het werk,—tot zijn stem versmoort, en hij wankelend
-de ladder op vlucht. Maar een minuut later is hij weer beneden. „Moed,
-jongens!”
-
-Men kapt gaten in het tusschendek, werpt ontzaggelijke hoeveelheden
-water in het ruim. Zou het helpen? De planken bodem onder de voeten
-wordt steeds heeter; de maats springen als zandvlooien rond, moeten om
-den haverklap hun half verschroeide voetzolen koelen in de putsen
-water, die ze aandragen.
-
-Zou men het kruit overboord werpen? De kans om in deze streken een
-Spaansch schip te ontmoeten is bedenkelijk groot. Zonder kruit aan
-boord zou men verloren zijn. Nu, met het wegwerpen van het kruit dan
-maar tot het uiterste gewacht.
-
-Hou vast, mannen!
-
-
-
-Maar er waren verraders. Wetende, dat de jol en de sloep achter het
-schip aansleepten, (de jol was sinds het vertrek van Sante-Marie nog
-niet binnengehaald, en de sloep was daareven uitgezet, omdat ze bij het
-bluschwerk in den weg stond) hadden enkelen het voor raadzaam gehouden
-zich overboord te laten glijden, naar de jol of de sloep te zwemmen en
-zich onder de banken te verbergen. De koopman, die juist naar de kajuit
-ging om in elk geval reeds zijn voornaamste papieren bijeen te binden,
-zag juist een kerel de jol inkruipen. „Wat heeft dat te beteekenen!”
-schreeuwde hij.
-
-„Kom ook in de booten, Koopman!” riepen de maats. „Temet vliegt de
-heele kast aan gruzelementen!”
-
-„Als jullie niet terugkomt, waarschuw ik de schipper!” riep Hein Rol
-driftig.
-
-„Dan kappen wij de touwen door!”
-
-„Schurken!” was Rol’s verontwaardigd antwoord.
-
-„Ga je mee of niet?” werd er uit de jol geroepen.
-
-De koopman weifelde even, maakte een onwillig gebaar. „Ik kom!” riep
-hij toen norsch. En hij spoedde zich naar de kajuit om zijn paperassen.
-
-Want kostbaarder dan zijn eer, waren hem zijn papieren.
-
-Toen hij zich langs een touw in de jol had laten glijden, kapten de
-maats de booten vrij. „Roeien jullie weg?!” vroeg Rol verschrikt.
-
-„Neen, waarachtig niet, we zullen in de buurt blijven om te helpen.
-Maar zoo meteen vliegt de boel aan stukken, dan moeten wij buiten schot
-zijn.”
-
-De koopman zweeg, keek met bezorgd gelaat naar het schip, waaruit een
-vuil-gele rook opwervelde, die masten en touwen aan het oog onttrok.
-„’t Is gekkenwerk om nog aan blusschen te denken!” zei hij, om zijn
-geweten gerust te stellen. En hij blies zich in de bleeke handen, die
-geschaafd waren door het omlaagglijden langs het touw.
-
-
-
-Op het schip vochten de anderen. Met toegeknepen oogen gaven de mannen
-elkaar de volle putsen over. Hou vast, jongens!!
-
-Daar kwam de barbier aanhollen. „Schipper! De booten zijn weg!!”
-
-De mannen zijn verlamd van schrik. „De booten weg?!!” Alles vliegt naar
-de verschansing. Daar drijven de booten!! Een stomme woede maakt zich
-van de verlatenen meester.
-
-„Schipper! Wat nou??!”
-
-Zóó hebben de mannen hun schipper nog nooit gezien. Het open
-zeemansgelaat is plots vertrokken van toorn en smart. „Haal de zeilen
-om, mannen! We zullen ze onder de kiel stroopen!”
-
-Smart over de wonde, die hun makkers hun geslagen hebben, doet de maats
-het want invliegen en, tastend in den groezeligen rook, met
-opeengeklemde tanden de zeilen krap zetten. Zoo koerst men recht op de
-booten af.
-
-Daar schijnt het dreigend gevaar vermoed te worden. De kerels roeien
-als dollen, steken drie scheepslengten voor de Nieuw-Hoorn over, den
-boeg in den wind, zoodat ze niet achtervolgd kunnen worden.
-
-„Wel, laat hun geweten hen dan straffen!” roept de schipper. „Nu het
-kruit maar overboord, mannen! De schuit drijft nog! Als we er
-aangaan,—dan met z’n allen!”
-
-„Leve Bontekoe!!!” brullen de oomes, al is het alleen maar om den
-laffen kameraden daarginds te laten hooren, dat er nog kerels zijn, die
-niet in de booten kruipen, als de schuit in gevaar is. Grimmig pakken
-ze met hun verweerde knuisten de tonnetjes kruit, werpen ze van man tot
-man en zoo overboord. Op Bontekoe’s bevel laten de maats, die met
-timmergerei weten om te gaan, zich over de verschansing zakken, om
-onder het zee-oppervlak gaten in den scheepswand te boren. De schipper
-wil het ruim een paar vadem vol laten loopen en zoo den brand van
-onderen blusschen. Maar vergeefs zet men de boren in het hout: de wand
-zit vol ijzerwerk. Dan maar weer met putsen aan het werk!
-
-Hoei!! De vlammentongen lekken al uit een der luiken. Dat is de duivel,
-die er uit loert! Smijt hem den kop in!
-
-In koortsige opwinding komen de mannen met water aandragen.
-
-Maar hoogerop laait de vlam, en vreemd..... het kraken, knetteren,
-barsten, piepen houdt op. Zachtjes loeiend steekt het vuur een lange,
-roode tong uit de luiken.
-
-„De olie brandt!!!”
-
-Met verlamming geslagen laten de oomes de armen zinken; dikke tranen
-rollen den gebruinden kerels over de wangen.
-
-„Water!” roept een stem.
-
-Flang! daar gaan de putsen weer rond. Al gietende en de voeten
-koelende, grienen de oomes als kinderen. Maar opgeven? Ho maar!
-Hollandsche jongens, wâ-blief?! Grienen kan geen kwaad: tranen zijn ook
-water en helpen blusschen. Met hun bloote pooten staan ze schrap op het
-gloeiend heete dek.
-
-
-
-Een der dapperste voorwerkers, die koppig, oogen en lippen saamgeperst,
-in rook en damp te ploeteren stond..... was Padde.
-
-Hij boette zijn schuld.
-
-
-
-En men werkte. De wanhoop in het hart,—maar men werkte. Tot.....! Met
-verdoovend gekraak begaf zich het achterdek, en gillend stortte een
-handvol wakkere vrienden in de vuurzee. Hei!!! Hoe stoven de vonken tot
-hoog boven de masten uit! En de vlammen sloegen tegen de ra’s op,
-grepen de zeilen aan en zonden de blanke vleugels van de Nieuw-Hoorn
-verzengd, wijd uitlaaiend omhoog. De gescheurde kabels vielen slap neer
-in den vuurgloed en dienden duizend kleine vlammetjes tot ladder.
-
-De vlag moest veroverd worden! Op, vlammen! Haalt het neer, dat
-dartele, bonte doekske!
-
-Daar reet een vlam het omlaag en roofde het zijn kleuren. Danst nu,
-vlammen! Danst; de vlag is ons, danst, danst!
-
-Hajo, Rolf en Padde stonden bij den grooten mast. Verderop begon het
-dek door te buigen; er schoten bruine schroeivlekken in..... Toen
-sleurde Rolf zijn beide makkers naar de verschansing. „Het water in!”
-siste hij tusschen de tanden. De verbouwereerde knapen volgden
-klakkeloos het bevel op.
-
-Velen waren Rolf nagesneld en ook pardoes in zee gesprongen. Anderen
-hadden, verlamd van schrik, niet zoo snel een besluit kunnen vatten en
-zonken nu weg in de vlammen.
-
-Toen gebeurde het. Een ontzettende slag, een helsch gekraak, een
-prikkelend-scherpe lucht, versmoorde kreten, angstig geloei van het
-vee..... Het kruit had vlam gevat.
-
-Een nieuwe ontploffing! De Nieuw-Hoorn scheurde uiteen; masten,
-planken, menschen, dieren en brokstukken ervan vlogen de lucht in.
-Sissend, krakend, hoog opstuwend de kolommen zwarte rook en gouden
-vonken, kantelden de brokstukken van het gescheurde schip weer tegen
-elkaar en..... zonken in de golven weg.
-
-De mannen in de boot keken rillend toe.
-
-Was het mogelijk?! Was de Nieuw-Hoorn, hun prachtig schip, vergaan?!
-Die zwarte wolk tegen den bloedrooden avondhemel..... was dat alles,
-wat er van restte?!—Neen! Daar dreven op het water stukken mast,
-kisten, balken, en op die stukken mast, die kisten en balken klemden
-zich levende wezens. Te hulp! De handen aan de riemen!!
-
-
-
-Van onze drie Hoornsche vrienden was het Hajo, die het eerst zijn
-bezinning terugvond. Hij zag den bezaansmast drijven en werkte zich er
-op. Snel denkend en handelend, wierp hij Padde, die zich aan een
-langzaam volloopende houten bak had vastgeklemd, een masttouw toe.
-Padde zag het, tastte er naar, maar vond het niet. Hajo trok het touw
-in en wierp het opnieuw. Ditmaal wist Padde het te grijpen, liet zich
-naar zijn makker trekken en pakte hem kreunend bij de knieën.
-„Hajo..... o, God, Hajo.....!”
-
-„Klim op de mast!”
-
-„Ik kan niet meer.....!”
-
-Met inspanning van alle krachten wist Hajo zijn vriend schrijlings op
-den mast te krijgen. Snikkend leunde Padde het hoofd tegen Hajo’s
-schouder.—Nu Rolf! Groote God, waar zou Rolf zijn! In radeloozen angst
-keek Hajo rond. Verderop, buiten zijn bereik, worstelden een paar maats
-met de golven. Hier en daar werkten zich in de schemering gestalten op
-stengen, planken, tonnen of brokken mast. „Rolf! Rolf!! Rolf!!!”
-
-„Hajo!”
-
-Goddank! Rolf had zich op een mastkorf gered.—Waar waren de booten? Te
-ver om ze te beroepen. In de halve duisternis was het niet mogelijk te
-zien, of ze hier vandaan, dan wel hier naar toe roeiden. „Boot ahoy!
-Ahoy!”
-
-„Hajo.....!” kermde Padde.
-
-„Moed, Padde!” Hajo sloot zelf even de oogen om wat rust te vinden.
-Langzaam vloeiden de tranen over zijn wangen. Toen hij de oogen
-opsloeg, was de jol tot op een vijftig voet genaderd. Dichterbij kon ze
-niet komen door de vele, zware brokstukken, die overal ronddreven. Hajo
-mat den afstand tot de jol. Zou hij het halen? „Blijf hier zitten,
-Padde! Hou je goed vast!”
-
-„O, God, Hajo..... je gaat toch niet weg? Hajo.....?!”
-
-Hajo beet de lippen opeen, liet zich van den mast glijden en zwom in de
-richting van de jol. Maar onderweg werden zijn armen zwaar als
-lood.....
-
-Daar werd hem een touw toegeworpen. Hij greep het en liet zich naar de
-jol trekken. „Neen!” hijgde hij, toen de oomes hem binnen boord wilden
-halen, „ik rust maar even. Geef me het..... het touw mee..... ik
-wil..... ik.....” Zijn oogen sloten zich; zijn handen lieten den
-jolboord los; men kon hem nog net bijtijds grijpen en binnen boord
-halen.
-
-Toen sprong Bokje, de trompetter, met een loodlijn overboord, zwom naar
-Padde en liet zich samen met hem terugtrekken. Een tweede maat ging het
-water in en redde den Neus. Floorke kwam proestend, op eigen kracht
-aanplassen en begon den kerels in de jol de huid vol te schelden. Maar
-toen hij ze een voor een hun huid zag wagen om den haaien een
-drenkeling te ontrooven, zakte zijn gramschap weer een weinig. Men
-roeide de plaats rond, waar de Nieuw-Hoorn was ondergegaan. Ten slotte
-geloofde men alle drenkelingen te hebben opgepikt. Velen verloren het
-bewustzijn terstond, wanneer ze in de boot waren getrokken; anderen
-lagen nog van opwinding te schreien. Maar de schipper?! Waar was de
-schipper!!
-
-Daar verscheen Harmen’s kop aan bakboord. Hij liet zich in de jol
-trekken, spuwde een golf zeewater uit, wees verderop. „De sch.....
-schipper!” Toen begaven zich zijn krachten.
-
-Men zag in de door Harmen aangeduide richting in het duister een
-wrakstuk drijven en daarop een gedaante. De jol werd zoo dicht mogelijk
-naar den drenkeling toegeroeid; Bokje, de beste zwemmer van allen,
-sprong weer met een lijn overboord, en, ja, even later kwam hij met den
-schipper terug, die in de jol getild en achter in de roef werd
-neergelegd. Goddank! „Geef ons raad, schipper! Wat moeten we doen?!”
-
-Met matte stem ried Bontekoe aan, dezen nacht nog bij het wrak te
-blijven en den volgenden morgen wat levensmiddelen op te hengelen, die
-overal ronddreven. Hevige pijnen deden hem spoedig het bewustzijn
-verliezen. Men roeide nog eens om de ongeluksplek heen, maar vond in
-het duister geen menschelijk wezen, dood of levend, meer. Toen haalde
-men de riemen in, om den morgen af te wachten.
-
-Maar met de verschrikking voor oogen valt wachten moeilijk. Zij, die
-van vermoeidheid waren ingeslapen, werden met een gevoel van onrust
-weer wakker.
-
-„Laten we wegroeien!” zeiden ze. „Waarom roeien we niet weg?”
-
-De anderen schudden het hoofd. „We moeten morgen wat eten opvisschen.
-Met het beetje brood, dat we hebben, houden we het geen dag uit.”
-
-Maar de vragers waren niet tevredengesteld. „Wat hebben we aan eten,
-als de zee gaat aanloopen en de jol aan stukken slaat? Nu is het goed
-weer; laten we naar land zoeken!”
-
-„We moeten wachten! Bevel van de schipper!”
-
-Dan werd er een tijdje gezwegen.—Maar een nacht is lang. Een kwartier
-later begon de onrust weer. „Laten we toch wegroeien! We zullen wel een
-paar dagen vasten! Misschien hebben we morgen al land. We zijn immers
-niet ver meer van Sumatra!”
-
-„We moeten wachten. De schipper heeft het gezeid.”
-
-„Nou ja.....”
-
-„Wat: nou ja?! Ben jij soms een van die gluiperds, die er tusschen uit
-zijn gegaan?”
-
-„Als wij dat niet gedaan hadden, waren jullie met z’n allen voor de
-haaien geweest!”
-
-„Toch was het smerig!”
-
-„Weet je, wat ik smerig vind? Dat jullie er ons onderdoor wouden
-halen!”
-
-„Dat was je verdiende loon geweest!”
-
-„Maar het zat jullie toch niet glad, hè?”
-
-„Kom”, zeurt een ander, „maak geen herrie! Laten we nou wegroeien!”
-
-„Neen”, koppen een paar oomes, „de schipper heeft gezegd: neen.”
-
-Nieuw zwijgen. De minuten kruipen.
-
-
-
-Ineens vloekt er een oome, steekt de riemen uit en begint te roeien. En
-daarmee is de ban verbroken, die van ’s schippers woord uitging. Allen,
-die nog macht over hun lichaam hebben, grijpen een riem.
-
-Waarheen? Naar land! Waar ligt dat? Niemand, die het weet. Maar het
-roeien drukt de onrust den kop in. Roeien, jongens! Roeien! Niemand
-houdt het stuur.
-
-Enkelen worden wakker, ontwakend uit een nachtmerrie. „Waar zijn we?!”
-
-„In de jol.”
-
-„In de jol?” Even zwijgen. De vrager schijnt zijn herinnering wakker te
-roepen. „En waar gaan we nou heen?”
-
-„Naar Sumatra.”
-
-„Waar legt dat?”
-
-„Vlak bij. Pas maar op, straks val je er nog over!”
-
-Zwijgen. Stug roeien de kerels voort.
-
-„Hein”, vraagt er een met zwakke stem, „was jij dat, Hein?”
-
-„Ja, Kalle. Waar lig je?”
-
-„Voorin.—’k Heb zoo’n pijn.....”
-
-„’t Zal wel klaren, Kalle. Ik heb een verbrande poot.”
-
-„Hou hem in het water.—Zouwen we ver van land zijn, Hein?”
-
-„Ben je gek? Morgen, als het licht is, zien we ’t misschien wel. Wacht
-maar, Kalle, als ’t licht is, morgen.....!”
-
-De roeiers zuchten, halen de riemen aan.
-
-Platsch!—Platsch!—Platsch!
-
-
-
-
-
-
-
-
-IN DE BOOTEN
-
-
-Eindelijk klaart de morgen. Men tracht met de moede oogen den
-ochtendnevel te doorboren, die over het water hangt. Nergens land te
-zien.....—Ook de sloep is uit het gezicht verdwenen.
-
-Grienend laten de oomes de riemen zinken. Nu eerst voelen allen hoe
-afgemat ze zijn. Als de zon opgaat, is er geen een meer wakker.
-
-Stuurloos dobbert de jol op den stillen golfslag. Een heerlijk blauw
-uitspansel welft zich boven de onafzienbare watermassa.
-
-In den middag ontwaken enkelen. De slaap heeft verkwikking geschonken;
-de kerels voelen hun hoop weer opleven: de schipper is aan boord en zal
-wel goeden raad geven. Fluisterend, als waren ze in de stilte rondom
-voor hun eigen stemmen bang, bespreken ze den ondergang van hun
-prachtige schuit en het verlies van al hun schatten. De een had nog
-vijf vette ganzen gehad; die dobberden nou stellig ook ergens rond! Een
-ander had zijn mes verloren, z’n puike, fijne messie, dat ie verleden
-Zaterdag nog zoo lekker had aangezet. Zou je niet spinnijdig worden op
-dien beroerden botteliersmaat met z’n kaarsje? En z’n vrind Nelis was
-ook naar de weerlicht. Z’n vrind Nelis, waarmee-d-ie al wel door een
-dozijn schipbreuken goed was heengerold. Z’n mes en z’n vrind weg!
-
-Allengs werden allen wakker. Men wekte den schipper. „Wat moeten we
-doen, schipper? We zien het wrak niet meer en ook geen land.”
-
-„Zijn jullie dan toch van het wrak weggeroeid?”
-
-„Ja, schipper, we dachten.....”
-
-„Dat was verkeerd. Is er een zeil in de jol?”
-
-Men zocht onder de plecht en de banken. „Neen, schipper, geen stukkie
-zeil.”
-
-„Trek dan de hemden uit en maak er een zeil van.”
-
-Men sloeg vol vertrouwen aan het werk. De schipper zou hen wel naar
-Sumatra brengen! De stootballen werden binnen boord gehaald en tot
-garen uitgeplozen. Toen men voldoende meende te hebben, trokken de
-maats de hemden uit en begonnen ze aaneen te naaien tot twee zeilen.
-
-De barbier ging den toestand der gewonden na. Haast allen hadden zich
-min of meer de voetzolen verbrand. Eerst werd de schipper behandeld,
-die twee hoofdwonden had. Vader Langjas kauwde iets van het weinige
-brood, dat de eerste vluchtelingen inderhaast hadden meegesleept, tot
-een papje en legde dit op de kwetsuren. Ook de andere gewonden werden
-aldus behandeld. Rolf had een brandwond aan het been, die gedurende den
-nacht leelijk was opgeloopen en den braven barbier, die vaderlijke
-gevoelens voor Rolf koesterde, bezorgd zijn grijzen bol deed schudden.
-
-Men telde met z’n hoevelen men in de boot zat en kwam tot het getal
-zes-en-veertig. In de sloep konden hoogstens tachtig man zijn geborgen.
-En dus de anderen.....!
-
-Tegen de schemering waren de zeilen klaar. Men richtte den mast op, die
-in de jol lag, en haakte er den boom en de gaffel in. Een opgestoken
-roeispaan diende voor fok. Toen de beide masten stonden en de „zeilen”
-waren bevestigd, wendde men den steven Noord-Oostelijk. De bedroevend
-kleine voorraad brood werd bijeengelegd, en allen kregen er een
-vingerdikke snede van. Het was onrustbarend te zien, hoe zelfs het
-uitdeelen van een zoo geringe hoeveelheid den voorraad slinken deed.
-
-Padde had den heelen dag door geslapen. Toen hij ’s avonds ontwaakte
-van het lawaai, dat met het oprichten van den mast gepaard ging, borg
-hij terstond het hoofd weer in de armen weg en hield zich, angstig,
-slapende.
-
-Hajo was, als alle anderen, weer vol goeden moed, rekende er stellig
-op, dat, nu ze in de goede richting zeilden, morgen wel land in ’t
-zicht zou komen.
-
-Rolf, die de laatste paar maanden dagelijks de reis op de kaart gevolgd
-had, zag den toestand minder rooskleurig in. De pijn aan zijn been
-stemde hem ook niet vroolijker en maakte hem koortsig.
-
-Zoo viel de duisternis in, ving alles in haar wijde armen.
-
-
-
-Te middernacht maakt Gerretje een heidensch spektakel. „Land! Land!!”
-Alles vliegt overeind. „Waar is land?!”
-
-Aan bakboord, ver weg, pinkt een lichtje. Een dolle vreugde maakt zich
-van de schipbreukelingen meester. Men gooit de zeilen om, grijpt naar
-de riemen. Dat licht kan niet anders dan land zijn: midden op zee
-groeien geen lampjes als paddestoelen in een wei, wâblief? ’t Zou een
-wallevisch kunnen wezen met een lichie op z’n knikker! Neen, jongens,
-land is het! Floorke ziet al bergen. Morgen zullen ze onder de
-kokosboomen wandelen. Roeien, jongens!!
-
-Maar de bergen vervagen en stijgen als wolken omhoog. En in het lichtje
-komt beweging; het schijnt op en neer te gaan.....! Enkelen weifelen in
-het roeien, als vreezen zij hun angstig voorgevoel bewaarheid te zien.
-Dat lichtje daarginds is geen land! maar een hulkje met
-schipbreukelingen.....
-
-„De sloep.....!”
-
-De schrijning der teleurstelling wordt verzacht door vreugde over het
-weerzien. De sloep voert eveneens twee zeilen: lichtgrijze vlekjes. Men
-gooit de riemen weer neer en wacht de sloep af;—waarom verder van den
-juisten koers af te wijken?
-
-„Sloep ahoy!”
-
-„Ahoy!”
-
-Namen van vrienden worden heen en weer geroepen. Kreten van blijdschap,
-wanneer twee makkers elkaars stemmen herkennen.
-
-„Hebben jullie eten?”
-
-„Drie twee-ponds brooden. En jullie?”
-
-„Niets.”
-
-„Groote griebus! Welke koers varen jullie?”
-
-„Heelemaal geen koers. En jullie?”
-
-„Wij varen op de sterren. We hebben de schipper bij ons.”
-
-„De schipper?! Hóór je, mannen, de schipper is in de jol!! Schipper,
-ben jij daar? Leve de schipper, mannen!” Een schor, instemmend gebrul.
-„Wanneer zullen we aan land zijn, schippertje? Morgen al?”
-
-„Moed, mannen! Vertrouw op Gods Goedheid!”
-
-„Amen”, zeggen een paar vrome oomes.
-
-
-
-Gezamelijk werd de tocht voortgezet; de jol gaf de richting aan. Maar
-al spoedig bleek, dat de sloep achterbleef. Men greep naar de riemen en
-haalde de jol weer in. „Schippertje, neem ons over! We zullen mekaar
-verliezen! Neem ons over, dan zetten we alle zeilen op de jol en varen
-nog ééns zoo vlug. Toe, schippertje.....”
-
-Maar de oomes in de jol verzetten zich. „De jol is voor zooveel man te
-klein, schipper!” En toen de maats uit de sloep zich aan den jolboord
-vastklemden, stieten de anderen de sloep met ruw geweld terug.
-
-Een jammerklacht steeg op onder de verschoppelingen. „Schipper! Niemand
-van ons kan op de sterren varen! Moeten we dan om zeep gaan?”
-
-Maar de oomes in de jol kenden geen erbarmen. „Als we jullie met z’n
-zes-en-twintigen overnemen, zijn we allemaal voor de haaien!”
-
-Zuchtend grepen de arme kerels naar de riemen. De olielantaren werd op
-de jol overgebracht, zoodat men er zich in de sloep naar richten kon.
-
-Langzaam werd het licht. De mannen tuurden naar alle zijden over het
-watervlak.
-
-„Zie jij wat, Doedesz.?”
-
-„Net zooveel als jullie.”
-
-Allen zuchtten. Enkele oomes luchtten hun smart door Padde met
-verwijten te overstelpen. De arme jongen begon te snikken, en een paar
-anderen, in de eerste plaats zijn beide vrienden, namen hem in
-bescherming.
-
-Rolf voelde zich wat verlicht; zijn been stak hem veel minder, en met
-een gelukkig gezicht legde Vader Langjas een nieuw papje op de wond.
-Ook de kwetsuren der anderen lieten zich gunstig aanzien.
-
-Men ging dien dag aan het werk om den koers iets juister te kunnen
-stellen, kraste te dien einde in het hout van de plecht een kaart van
-de eilanden Sumatra en Java en Straat Soenda,—alles op het geheugen.
-Den middag vóór het ongeluk had Bontekoe vijf-en-een-halven graad
-Zuiderbreedte bevonden; het bestek op de kaart wees toen negentig
-mijlen tot de kust. Van dat punt uit stelde men zijn koers. Drommels,
-had men maar een kwadrant!
-
-„Heeft niemand een passer?” vroeg Bontekoe.
-
-„Daar vraag je zoowat, schipper”, antwoordde Teunis Sijbrandt, de
-kistenmaker. En hij diepte uit zijn broekzak een passer op. „’t Is
-boffen: meest legt ie op m’n tafel!”
-
-„Geef hier!” zei Bontekoe verheugd. „Dan zullen we eerst eens ’n
-gradenboog snijden!”
-
-Zoo gebeurde. Men trok in een plankje een zoo groot mogelijken
-kwartcirkel, mat daarin alle graden uit en bracht daarna den wijzer
-aan. Den volgenden middag nam men er, zoo goed en zoo kwaad als het
-ging, hoogte mee en stelde den koers op Sumatra.
-
-Zoo zeilde men verder, overdag koers en hoogte nemend op de zon, en ’s
-nachts op de sterren. Den derden dag was het brood op. Den dag te voren
-had ook de dorst zich reeds geducht doen gevoelen. Maar men bleef vol
-hoop. De wind zat achter in ’t zeil; de zee bleef kalm.
-
-Den dag daarop doemden zwarte wolkgevaarten aan den gezichtseinder op.
-Geweldig schreden ze nader, den ganschen hemel als pad nemend. De maats
-kenden die wolken! In opgewonden vreugde werden de zeilen horizontaal
-gespannen. Pik-zwart was nu het gewelf; het scheen den mannen, dat ze
-in een grooten, donkeren kelder zaten. De zee, die dagenlang een
-felblauwen hemel teruggekaatst had, slurpte al die zwartheid gretig
-op,—leek wel een modderpoel.
-
-Daar kletterde de regen neer.
-
-De levenskracht ontwaakte weer; de harten zwollen. In een oogwenk was
-het zeil vol. Men kon nu de twee vaatjes vullen, die als bergplaats
-voor het brood hadden gediend.
-
-Een koude nacht volgde. De maats bibberden in hun doorweekte kleeren.
-
-Maar den volgenden morgen schroeide de zon ze in een ommezien droog en
-deed de huid vervellen.
-
-Snikheet werd het. De zee was glad als een spiegel. Waar zich te bergen
-voor de gloeiende zon? De dorst deed zich weer gevoelen. Bontekoe sneed
-de neuzen van zijn schoenen af en liet allen een „beker” vol uit de
-vaatjes geven. Daarmee was drie-vierde van den voorraad op, want men
-moest deelen met de makkers in de sloep, die niets hadden om het water
-te bergen.
-
-Vreeselijke dagen volgden. Als een verschrompeld stukje leer zat de
-tong in den mond; keel en verhemelte schroeiden; het ontberen van
-voedsel bracht krampen in de ingewanden teweeg. Telkens wanneer de
-morgen grauwde, hoopte men land te ontwaren. Telkens weer nieuwe
-teleurstelling, wanneer men niets dan zee zag, zoover het oog reikte.
-
-Harmen vond het noodig, den kerels wat moed in te blazen. Bij gebrek
-aan z’n fiedel, die in de vlammen een einde had gevonden, kwam hij met
-een van zijn gewaagde „verhalen” op de proppen.
-
-„Ik zal jullie vertellen, hoe het m’n oom gegaan is, jongens! Die heeft
-een tapperij voor zeelui,—voor landrotten tapt ie niet. Z’n leven lang
-heeft-ie gevaren, van z’n tweede tot z’n acht-en-zestigste.
-Zeven-en-twintig reizen heeft-ie gemaakt, waarvan drie-en-dertig met
-schipbreuk! En overal goed afgekomen behalve een krab op z’n wang en
-da’s van het baardscheren. Hij zat eens vast op een rif in de
-Chineesche zee, waar de visschen en de menschen staarten an d’rlui
-knikker hebben. Goed, d’r komt een storm, de schuit vliegt aan flarden,
-z’n zes-en-veertigste schipbreuk; m’n oom en de bottelier zijn de
-eenigsten, die in de sloep komen. Eten aan boord? Geen spiering!
-Hongerlijje maar! Toen ze zeven-en-tachtig dagen niks gegeten hadden,
-zei de bottelier: „’k Zou wel een hapje lusten!”—„En ik”, zei m’n oom.
-„’k Zou jou wel lusten”, zei de bottelier. „Ik jou ook wel”, zei m’n
-oom. Goed, ze krijgen verschil van meening. „Als jij mij jouw beenen
-geeft, zal ik jou m’n Zondagsche pet geven”, zei de bottelier. „Jawel”,
-zei m’n oom, „je kunt er een por met m’n mes bij krijgen.”—„In je mes
-hap ik niet”, zei de bottelier. „Nou, laten we d’r dan om loten!” zei
-m’n oom. Ze smijten de steenen. Allebei acht. Nog er eis! Wéér gelijk!
-En weer!! Na dertien-en-een-halve dag zei m’n oom: „Vooruit, ik heb
-geen aardigheid meer aan speulevaren. Snij me maar aan mootjes! Groet
-m’n wijf en neem m’n gouwe ring maar voor de moeite.” Temet, dat ie
-zich omkeert om niet te zien, hoe de-n-ander ’m zal afmaken, ziet ie,
-dat de sloep..... op het strand zit! „Land!!” roept ie. Hadden ze me
-daar al elf dagen aan land gelegen en er door al dat dobbelen niks van
-gemerkt! Wat zeg je me daarvan?”
-
-„Mooi!” zeiden de oomes.
-
-Toen viel het zwijgen weer in.
-
-
-
-
-
-
-
-
-HAAIEN
-
-
-Zonder dat iemand iets merkte, streek een gast tusschen de
-schipbreukelingen neer. Eerst toen hij er was, voelde men zijn
-aanwezigheid. De mannen hoorden hem in hun eigen matte, schorre stem en
-zagen hem in elkaars fletse oogen.
-
-Wanhoop heette de gast.
-
-Wanneer een maat iets meende te ontdekken, wat land zou kunnen zijn,
-greep men in koortsige haast de riemen en trok ze hijgend door het
-water. Dan week de gast, geruischloos als hij gekomen was. Maar als
-even later het „land” zich weer in lucht en water oploste, kwam de
-indringer terug. De mannen ontweken elkaars blik, om hem maar niet te
-zien, en zij zwegen, om door hun stem elkander niet te verraden, dat
-hij er weer was. Beklemmend was het zwijgen; het snoerde de ziel toe.
-Als er iemand kuchte, schrokken de anderen even en spitsten het oor, of
-er wat volgen zou.
-
-„Wat wou je zeggen?” vroeg een oome.
-
-„Ik? Niets. Waarom?”
-
-„Wel, je kuchte, en toen dacht ik: hij wil zeker wat zeggen.”
-
-„Neen, ik hoestte zoo maar.”
-
-„Nou, ik dacht het ook alleen maar.”
-
-Dan viel het zwijgen weer in.
-
-
-
-Op een middag groote opschudding. Uit het Oosten kwamen meeuwen
-aanvliegen, wel dertig, die krijschend om de booten cirkelden en er nu
-en dan zoo laag overheen streken, dat men ze bijkans grijpen kon. In de
-sloep lag een roestige degen,—daarmee ging Hilke op de plecht staan, en
-onder heesch gebrul wist hij er een mee vleugellam te slaan. En zoo had
-men er, toen het duister was, vijf weten te vangen. De vogels werden
-geplukt en verdeeld. Met van begeerte trillende handen namen de oomes
-het luttel brokske vleesch, dat hun was toegedacht. Ze kauwden er over,
-zoolang het maar ging, en zogen halsstarrig aan de merglooze
-vogelbeentjes. In de hoop, dat ze morgen de andere vogels ook nog buit
-zouden maken, gingen de oomes den nacht in.
-
-Maar toen het eerste licht schemerde, waren de meeuwen weg.
-
-Toch was er hoop ontkiemd. En door de eerlijke verdeeling der kleine
-vangst over sloep en jol was het gevoel van saamhoorigheid weer
-versterkt: men besloot, ondanks het gevaar, dat er aan verbonden was,
-de makkers uit de sloep nu toch maar in de jol op te nemen. Want de
-olie in de lantaren was sinds lang opgebrand en daarmee de kans om ’s
-nachts uiteen te geraken weer belangrijk vergroot. Men kon nu ook den
-mast en de zeilen van de sloep overnemen en zeilde bijgevolg met een
-grooten mast, een fok, een bezaan en een blind zeil. Toen tegen den
-avond de wind toenam, merkte men tot algemeene vreugde, dat de jol,
-ondanks haar zwaardere belasting, sneller voer.
-
-Vreemd, men rekende nooit met de mogelijkheid van ’s middags of ’s
-avonds land te krijgen. Dat werd alleen ’s morgens, bij zonsopgang
-verwacht. Overdag scheen het, als schoot men in het geheel niet op: er
-was niets, dat men naderbij zag komen of verdwijnen, en de horizon
-bleef altijd gelijk. Slechts de wolken trokken voorbij, maar die kwamen
-van achter en verdwenen weer ver vooruit, zoodat men het gevoel had van
-terug te blijven.
-
-Maar ’s nachts! Je hoorde het klotsende water, door den boeg op zij
-geworpen; voelde den wind aan het zeil trekken, en achter je zag je in
-de donkere watermassa de lange, lichte streep, die er op duidde, dat er
-voortgang in de kast zat! Wie weet, of ze nou al niet land voor den
-boeg hadden; wie weet, of ze morgenochtend niet vlak voor hun oogen de
-boomen zouden zien oprijzen..... Was dat het ruischen der branding al
-niet?!
-
-Dan kwam de langverbeide ochtendklaarte.—Zee. Niets dan zee.
-
-Sedert vijf dagen hadden de oomes geen druppel water meer over de
-lippen gehad.
-
-Achter de boot schaarde zich een afschuwwekkend gevolg. Toen een oome
-den eersten witten haaienbuik in het water zag flitsen, slaakte hij een
-kreet van schrik en walging. Een enkele maal stiet een maat met een
-huivering den degen in het water, en allen rilden van lol, wanneer een
-roode bloedschemering verraadde, dat de stoot doel had getroffen.
-
-Het vreeselijkst van al deed de dorst zich gelden. Men kauwde op
-sleutels en musketkogels, om het dorre verhemelte nog wat speeksel af
-te scheiden.
-
-Toen gebeurde weer iets, dat den moed herleven deed. Een school
-vliegende visschen dook, waarschijnlijk uit vrees voor de haaien, vlak
-voor de boot op. Maar met vieren, vijven tegelijk tuimelden ze tegen de
-zeilen en vielen den ijverig grabbelenden oomes ten buit. Ze werden
-rauw verslonden, smaakten fijner dan de fijnste zalm.
-
-En men dobberde weer verder.
-
-Den eersten December—den twaalfden dag, dat men in de booten
-was!—begonnen enkele maats, ondanks Bontekoe’s en Vader Langjas’
-waarschuwingen, zeewater te drinken. Daar het den dorst niet leschte,
-zwolgen ze maar door, tot de maag haar weerzin ervoor te kennen gaf en
-alles weer naar buiten wierp,—tot het geluk der oomes, die anders
-stellig ziek zouden zijn geworden. Nu brandde hun keel meer dan ooit,
-en hun dorst was nog toegenomen. De tranen rolden den armen kerels over
-de wangen.
-
-Floorke had zich een snee in den bovenarm gegeven en zoog zich het
-bloed uit.
-
-Vader Langjas, uit wiens oogen alle levenskracht geweken was, stelde
-voor, de jol lek te stooten en zich met z’n allen te laten zinken.
-
-„En dan de haaien tot voedsel dienen?” vroeg Bontekoe.
-
-Daar had geen enkele oome trek in. En met nieuwe bezieling, vast
-besloten om, zoolang er nog een vonkje leven in hun uitgehongerd karkas
-zat, het niet als haaienvoedsel te laten dienen, keken de mannen weer
-uit, naar het Oosten.....
-
-De haaien waren geduldig,—verlieten de jol niet.
-
-Allengs zakte de moed weer. Een paar maats begonnen te schreien,—wilden
-zich overboord werpen.
-
-„Wat drommel”, zei Bontekoe driftig, met schorre stem, „als die stomme
-dieren de moed niet opgeven, zullen wij het dan doen?”
-
-Maar bij sommigen was het laatste restje levensmoed gebroken. Het zou
-wel niet voor de eerste maal zijn, dat deze haaien een jol met
-schipbreukelingen volgden; ze zouden wel weten wat ze deden!—Met holle,
-koortsige oogen tuurden ze in het water, krompen ineen, wanneer daar
-beneden iets donkers voorbij schoot.....
-
-„Hajo”, kreunde Padde. „ik kan niet meer, Hajo! Ik wil liever dood
-gaan.”
-
-Hajo zocht naar bemoedigende woorden. Maar woorden, dat bleven het.
-Padde voelde de holheid ervan en verloor zijn laatste aasje moed, nu
-hij merkte, dat ook zijn vriend de wanhoop nabij was.
-
-Bontekoe ging het als Hajo. Hij moest zijn zeventig groote kinderen
-troosten—en zocht zelf naar troost.....
-
-Rolf zei niets, staarde uren lang naar den Oostelijken horizon. Het
-kwam op volhouden aan. Volhouden.
-
-Den volgenden dag regende het! In zenuwachtige haast, gepaard met
-driftige, ruwe uitroepen, spanden de oomes het bezaanszeil en het
-blinde zeil boven de boot, vulden de beide vaatjes weer, verzamelden
-het water verder in schoenen, leeren mutsen, en slurpten gulzig uit het
-zeil. Toen kropen allen weer in de holte van de jol bijeen om wat
-warmte te zoeken. Hun kleeren waren doorweekt, en een vochtige
-morgenkilte hing boven het water. De lucht was troosteloos grijs, en
-hoewel de maats nu weer tijdelijk van hun vreeselijksten kwelgeest
-bevrijd waren, staarden ze onder het zeil door met hun blauw-omrande
-oogen triest in den dikken regen-nevel, en het doffe zwijgen der
-laatste week viel weer in.
-
-Een schorre kreet.....
-
-
-
-„Land!!”
-
-Als versteend blijven allen zitten, de oogen wijd open, angst en
-twijfel in het gelaat. Men durft haast niet opstaan en zich overtuigen.
-Wie zou nu nog een teleurstelling kunnen dragen?
-
-Maar de man aan het roer is zeker van zijn zaak. „Land!! Land voor den
-boeg!!” De tranen sidderen door zijn stem.
-
-Dan krabbelen allen met hun verstijfde ledematen overeind, steken hun
-koppen onder het zeil door en.....!! Daar, aan den Oostelijken
-gezichtseinder.....!!! Enkelen gillen hun blijdschap uit, anderen
-staren sprakeloos of stil schreiend naar het grijs-blauwe streepje in
-de grijs-blauwe verte.
-
-
-
-Met alle man zette men hijgend en vloekend de zeilen weer bij. Zoo werd
-langzaam-aan het streepje land grooter. Men onderscheidde bergvormen,
-de lichte streep der branding, daarachter groene bosschen. Sumatra kon
-het niet zijn: het was een eilandje, waarvan men den geheelen omtrek
-overzien kon. Maar Bontekoe wist, dat Westelijk van Sumatra, dicht op
-de kust, een rij eilanden liggen. Daar moest dit er een van zijn.
-
-Toen men het eilandje naderde, bleek de zee geducht aan te loopen.
-
-„We moeten een landingsplaats zoeken!” zei Bontekoe.
-
-„We kunnen hier toch landen, schipper? Je zult zien, dat alles
-goedgaat! Nietwaar, jongens?!”
-
-„Ja-zeker!” brulde de heele schaar.
-
-Maar hier werd de schipper weer de schipper. „Zullen we nu op het
-laatste oogenblik alles bederven? Zeg op: wie heeft jullie naar land
-gevoerd? Heeft de Neus dat soms gedaan? Of jij, Floorke? Of Gerretje,
-of Hilke?”
-
-„Neen, schipper, dat heb jij gedaan.”
-
-„Geloof me dan ook, als ik jullie zeg, dat we hier nooit heelhuids door
-de branding komen. We moeten een betere plek zoeken.”
-
-Hij werd gehoorzaamd. Men voer het eiland om en vond aan de binnenzijde
-een kreek. Men roeide ze in, liet de dreg vallen, klom, zoo goed en
-kwaad de leden het nog veroorloofden, de boot uit, waadde door het
-ondiepe water.
-
-Schreiend kusten de arme kerels het strand.
-
-
-
-
-
-
-
-
-JOPPIE III
-
-
-Toen de mannen over hun eerste en hoogste uiting van blijdschap heen
-waren, kropen enkelen het strand over naar het bosch.
-
-Er groeiden overal kokosboomen, en de noten lagen voor het grijpen op
-den grond. De meeste waren in den val gebroken; die kon men met de
-handen verder splijten. En dan de tanden in het witte vleesch
-gezet.....! Toen de maats zooveel vruchten naar binnen hadden gewerkt,
-dat er geen stukje meer in wilde, verlangden allen naar rust, naar
-niets anders dan rust. Ze sleepten wat dor gras en bladeren aan. En
-toen.....! Hè! Hoelang was het geleden, dat ze zich voor het laatst
-behoorlijk hadden kunnen uitstrekken, en dan nog wel op zoo’n zacht
-leger en zonder den hongerdood voor oogen! Nu zou verder alles ook wel
-goed gaan! De schipper was bij hen en kende den weg! Met een oneindig
-dankbaar gevoel sliepen allen in.
-
-Maar weinige uren later werd de een na den ander met hevige buikkrampen
-wakker. De ingewanden bleken niet tegen zooveel voedsel opeens bestand
-te zijn. Allen kropen bijeen en klaagden over hun onverdragelijke
-pijnen.
-
-„Gevert! Ik ga d’r an! Gevert! O, God, m’n buik.....”
-
-„Was ik maar thuis, bij m’n wijf! Die wist er wel raad op.... Doris!”
-
-Toen zakte de pijn weer. De mannen sliepen nog een paar uren en werden
-eindelijk door de zon gewekt.
-
-Ze stond boven de baai, en het hemelsche goud vloeide in het water
-neer. Rappe strandloopertjes trippelden op hooge pootjes heen en weer;
-meeuwen streken zwierig door het schuim der branding, of wiegden zich
-op het zacht deinende water in de baai. Allerlei bontgepluimde vogels
-schetterden en floten en kwinkeleerden in de hooge, statige boomen; in
-de wuivende kronen der kokossen voerden grijsbruine klapperratten hun
-gedurfde luchttoeren uit.
-
-De mannen voelden hun krachten herleven. Ze lagen daar in het reeds
-warme zand, boven zich de stralende zon, die spoedig al te heet zou
-worden. Zwijgend, stil genietend, luisterden ze naar het concert van de
-branding.
-
-Bontekoe liet een gezamelijk gebed houden. Men zong een paar psalmen.
-Zelden hadden de oomes met een dieper gevoel van dankbaarheid gebeden
-dan op dien wonderlijk schoonen morgen aan het strand van dat
-Sumatraansche kust-eilandje.
-
-Daarna ging men eens op verkenning uit. Een groep toog naar het Zuiden,
-het strand langs, een andere groep naar het Noorden.
-
-In den namiddag kwamen ze terug met niets dan kokosnoten, bananen en
-enkele andere, onbekende vruchten. Menschen hadden ze niet gezien. Maar
-zij, die naar het Noorden waren getogen, hadden een grappig avontuur
-gehad.
-
-Ze hadden een vlerk-prauwtje gevonden, waaruit ze hadden opgemaakt, dat
-het eilandje bewoond moest zijn, al zagen ze dan ook geen sterveling.
-Ze hadden het bootje, dat slechts twee man bergen kon, eens in zee
-geduwd, maar toen ze er voor de grap met z’n drieën in waren gaan
-zitten, hadden de half vergane planken zich begeven, en de spelevarende
-gasten waren kopje-onder gegaan. Wat met dit zonnetje niet zoo slim
-was.
-
-Bij de plaats, waar het prauwtje lag, ging een paadje het woud in. Men
-liep het binnen, in ganzenmarsch, omdat er voor twee naast elkaar geen
-plaats was. Hilke voorop!
-
-Nauwelijks hadden ze het pad ingeslagen, of voor hen uit, vlak bij,
-begon een hond te janken. In alle omzichtigheid werd nu de tocht
-voortgezet. Spoedig zag men tusschen de dikke bamboestelen een open
-plek schemeren en in het midden daarvan een bouwvallig huisje op hooge
-palen, aan een waarvan een magere hond was vastgebonden, die
-allerafgrijselijkst te keer ging. Overigens zag het huisje er nogal
-vreedzaam uit: een paar duiven vlogen van het dak op, en toen kwam
-zelfs een duif uit het lage huisdeurtje fladderen, zoodat het heele
-gebouwtje meer op een til dan op een menschelijke woning geleek.
-Weifelend betraden de maats de open plek.
-
-Toen de hond zijn gasten zag opdagen, staakte hij zijn Jobsiaansche
-jeremiades, jankte vreugdevol, ging van opwinding op zijn achterpooten
-staan en verhing zich daardoor bijkans in den strik om zijn hals. En
-toen de oomes hem den smerigen, stekeligen kop krauwden, kreunde hij
-zacht van geluk, kwispelstaartte en draaide dankbaar het achterlijf.
-
-Een gekorven kokos-stam stond schuin tegen het huisje op,—scheen als
-„trap” te hebben dienst gedaan. „’t Lijkt wel een kipperen”, meende
-Floorke, terwijl hij naar boven balanceerde. „Blijf jij nou
-beneden!”—dat was tegen Gerretje, die volgen wou—„We kunnen er met z’n
-tweeën niet op: ’t is geen marremeren trap!” „Wat zie je?” vroegen ze
-van beneden, toen Floorke naar binnenkroop.
-
-„Pah!” gromde Floorke en spuwde luidruchtig. „’k Heb een spin in m’n
-mond!”
-
-„Kun je wat zien, of is het donker?”
-
-„Donker? ’t Dak is zoo lek als de Zuid-Westenwind! Maar d’r is niks te
-zien! ’n Paar gebarsten potten! Wacht, daarachter is nog een kamertje,
-geloof ik.”
-
-„Ga daar ’ns kijken?” En toen Floorke geen haast maakte, smaalden ze:
-„Of durref je niet?”
-
-„’t Is ijs van één nacht, die vloer”, aarzelde Floorke. „Je kijkt d’r
-zóó doorheen.”
-
-„Wat een vent!” hoonde Gerretje van omlaag. „Kom terug, dan zal ik gaan
-kijken!”
-
-„Als je d’r trek in hebt, vooruit maar”, zei Floorke en klauterde naar
-beneden.
-
-Gerretje’s gelaat drukte thans twijfel uit. Hij wist wel, dat Floorke
-niet voor een klein geruchtje vervaard was. Als die zei: „’t Is vuil!”
-dan was ’t ook vuil. Maar eens gezegd bleef gezegd. Hij klauterde
-behendig de „loopplank” op, zooals hij zei, en overzag, boven
-aangekomen, het terrein. „Dunnetjes is ’t!” moest hij toegeven.
-
-„Oh!” stelde Floorke beneden vast.
-
-„Weet je wat ik doe?” zei Gerritje. „Ik spring er overheen! Daar ginds
-is wéér een dikke bamboe!”
-
-„Ja, laat je niet kisten, Gerretje!” riepen de maats. „Je botten zijn
-betaald!”
-
-Gerretje zette af, van een-twee-dr.....! Een heidensch gekraak. De
-„trap” sloeg neer, kletste in de modder, die alle zijden uitspatte, en
-het huisje viel keurig netjes om, de vier ontwortelde palen in de
-lucht, zoodat de hond, die aan een der palen gebonden was, met
-uitpuilende oogen in de lucht kwam te bengelen. En het dak scheurde
-open, en daaruit buitelde, als een Sinterklaasverrassing..... Gerretje.
-
-De maats zakten bijkans ineen van plezier. Floorke sneed haastig den
-hond los, die daarop half flauw op den grond tuimelde en het als zijn
-eerste plicht beschouwde, Floorke’s bloote voeten schoon te likken.
-Gerretje krabbelde met een vrij krasse bewering tegen de Sumatraansche
-huizenbouw overeind en veegde de handen aan zijn broek af.
-
-„Laten we er het zwijgen maar toe doen!” stelde Floorke voor. En
-terwijl er een paar in het omgevallen huisje snuffelden en veel stof,
-spinnen en kakkerlakken vonden, liepen de anderen de open plek eens
-rond en ontdekten een smal pad, echter zóó verwilderd, dat men zich
-slechts met den bijl een doortocht zou kunnen banen.
-
-Men besloot terug te keeren en nam den hond als krijgsbuit mee.
-Uitgelaten van vreugde sprong het beest tegen zijn bevrijders op, die
-intusschen de meest fantastische veronderstellingen te berde brachten
-over den samenhang van de vergane prauw, het wrakke huisje en den
-uitgemergelden hond.
-
-Zoo kwam men met een levende ziel méér bij de jol aan. De mannen, die
-onder leiding van Folkert Berentsz. waren uitgegaan, vertelden,
-eenigszins jaloersch op den vierpootigen buit der anderen, een slang te
-zijn tegengekomen, zoo dik, dat ze hem met z’n vijven niet omspannen
-konden. Hij had gesist, dat je er koud van werd. Padde wou hem bij z’n
-staart pakken—nietwaar, Padde?—toen ie er van tusschen ging, de boomen
-wegdrukkend als grashalmen.
-
-Maar toen wist Floorke te vertellen van een krokodil, wiens staart ze
-uit het bosch hadden zien steken, en toen ze het eiland half waren
-omgeloopen, hadden ze aan den anderen kant zijn kop gevonden, een
-merakel klein koppie, niet grooter dan de Nieuw-Hoorn..... destijds.
-Gerretje had z’n kop voor een kloof aangezien, want het toeval wilde,
-dat de krokodil juist gaapte. Gerretje was er in geloopen en had nog
-gezeid: „Jongens, wat is de grond hier slappies!”—Die grond was
-natuurlijk de tong van die krokodil geweest. Nou, en in eens had het
-mormel z’n bek dichtgeslagen, en Gerretje zat in het pikkedonker.
-Tusschen de tanden was hij er weer uitgekropen, waar Gerretje?
-
-Maar toen had Harmen nog heel wat anders te vertellen! Hij had er over
-willen zwijgen, maar nu Floorke zóó begon, zou Harmen zijn broek ook
-eens in ’t zonnetje hangen! Nou, ze hadden me dan een beestje gevonden,
-zoo op het eerste gezicht een regenwurm. De Schele had het bij zich
-gestoken voor Vader Langjas, maar ineens was het in zijn zak begonnen
-te praten. „Schele”, had het gezegd, „scháám jij je niet?” Toen had de
-Schele het beest weggegooid; het had in zuiver Maleisch: trima kassi
-banjak! gezeid en was toen in zee weggezwommen,—had, met een blad boven
-z’n kop als blind zeil, tegen den wind in gelaveerd.
-
-Tegen zulke avonturen voelde Floorke zich niet meer opgewassen. „Laat
-je duim eens kijken?” zei hij smalend tot Harmen. „Je zult ’m wel
-heelemaal plat gezogen hebben.”
-
-Harmen grinnikte, toonde z’n duim.
-
-Men laadde de jol met kokosnoten en bananen, borgde vruchten onder de
-plecht, in het achterkastje, boven op het roefje ... het leek wel, of
-de jol ter markte toog. Een riviertje was niet gevonden, zoodat men de
-vaatjes maar met kokosmelk vulde.
-
-Den tijd, dien de mannen bezigden om te proviandeeren, maakte de
-magere, stekelige hond zich ten nutte door een groote boschrat te
-vangen en die in gulzige haast te verorberen. Toen hij in de gaten
-kreeg, dat de mannen van plan waren in zee te steken, vroeg hij op
-hondenmanier om meegenomen te worden. Hij scheen met de zee vertrouwd
-te zijn.
-
-De maats willigden zijn verzoek in. Ze klopten hem vertrouwelijk op z’n
-bottige flanken, stelden vast, dat je z’n ribben tellen kon, dat z’n
-ooren allergemeenst lang en steil waren, dat z’n vel bij den vilder
-geen duit zou opbrengen, maar dat hij, naar z’n oogen te oordeelen, een
-rondborstige natuur had.
-
-Hij werd ook gedoopt.
-
-„Joppie” noemden ze hem—want driemaal is scheepsrecht.
-
-In de schemering verliet de jol het land. Verder maar weer! De maats
-waren vol moed. Hier konden ze toch niet blijven, en de schipper zei,
-dat ze binnen twee dagen Sumatra voor den boeg zouden krijgen. Dus nog
-maar eens het lijf gewaagd! Het gevoel van onrust, dat hen
-overmeesterde, toen ze het eilandje in de duisternis zagen wegzinken,
-werd dapper weggeslikt.
-
-Joppie hief als afscheidsgroet een erbarmelijk gehuil aan, dat uit de
-verte door apengekrijsch beantwoord werd. De oomes stelden hem voor de
-keus: over boord te vliegen of met z’n gegil op te houden. Joppie
-verkoos het eerste, werd door Hilke bij z’n nekvel ferm in het water
-ondergedompeld, schudde toen z’n natte, steile haren uit, zocht daarop
-achter in de roef het beste plekje op en sluimerde zuchtend in, tot
-Folkert Berentsz. hem deed verhuizen, omdat hij daar liggen wou. Toen
-namen een paar oomes Joppie als hoofdkussen,—waarvan ze later geduchte
-spijt en kriebel kregen.
-
-De maan kwam op, mild, vriendelijk als een moederoog, wakend over de
-zeventig brave jongens in de jol.
-
-Een groote zwerm kalongs streek hoog over de jol in Oostelijke richting
-voorbij, zwijgend,—als schaduwen.
-
-Alom stilte. Stilte.
-
-
-
-
-
-
-
-
-SUMATRA
-
-
-Aan den paarlemoeren hemel kwamen gouden schemeringen; een paar
-opstijgende wolkjes kregen gouden randjes aan den onderkant; toen dook
-de zon zelf in een rozerood jurkje uit het water op. Later trok ze haar
-dagkleed aan, en de hemel werd blauw, fel-blauw, tot hij ten slotte
-onvermengd kobalt was.
-
-Drie blinkend-witte meeuwen vlogen tsjiepend om de jol, doken in
-sierlijken val naar een vischje. Joppie kefte tegen de gevleugelde
-metgezellen, tot een bad hem weer wat tot kalmte bracht. Hij wilde nu
-wat op z’n staart gaan knabbelen,—welke staart echter tot Joppie’s
-verwondering niet zoo maar als een worst in de lucht hing, maar
-integendeel stevig aan zijn achterlijf bleek te zitten en lang niet
-makkelijk met de tanden te grijpen viel,—reden waarom Joppie zóó vlug
-rondtolde, dat hij tegen alle oomes aanbotste. Eindelijk had Joppie
-zijn staart te pakken, en er daalde rust in de jol.
-
-Bontekoe had goed voorspeld: ’s middags kwam Sumatra in het zicht,—een
-lange streep land, die langzaam-aan tot een machtigen wand van
-diep-paarse bergen werd, waarachter een groote kerel te smoken zat en
-dikke, witte wolken over den ganschen hemel blies.
-
-Men besloot voorloopig de kust maar af te zeilen, om zoo spoedig
-mogelijk Straat Soenda en daarna Bantem te bereiken. Er was nog geen
-gebrek aan eten.
-
-Zoo koerste men in Zuid-Oostelijke richting. De zon ging helder onder.
-De wind sloeg geheel naar het Noorden om, zoodat men het niet beter
-wenschen kon.
-
-De maan kwam op, eerst bleek, allengs aangloeiend tot zilver en den
-ganschen hemel vullend met haar wonderlijk licht. Sterretjes pinkten in
-alle kleuren; het was, alsof er van daarboven een zachte, zoete muziek
-omlaag zweefde.
-
-Een prauwtje! Badend in het maanlicht danste het hulkje op de golven.
-Een eenzame visscher stond er rechtop in, verdiept in zijn werk, zoodat
-hij de jol niet zag naderen. In wijden zwaai wierp hij zijn net uit,
-dat stillekes in het water viel. De man was bijna geheel naakt; het
-maanlicht omlijnde zijn slanke schouders. Als een kroon stond hem een
-zwierig gestrikte hoofddoek in het haar.
-
-Plots bemerkte hij de jol, trok vlug het net binnen boord en pagaaide
-in zijn rank vaartuigje weg. Luchtig danste het over de hooge branding.
-„Sobat! Sobat kras!” schreeuwde Floorke. Maar de inboorling scheen van
-die dikke vriendschap niets te gelooven.
-
-Den volgenden dag raakten de noten op, en men moest nieuwen voorraad
-zien op te doen. Het ging er dus om, een inham te vinden. Daar de wind
-nu echter naar het Zuid-Oosten was omgeloopen, moest men laveeren en
-raakte daarbij telkens op zoo grooten afstand van de kust, dat men
-licht een geschikte ingang ongezien voorbij zou kunnen zeilen. Daarom
-werd besloten, dat vier of vijf man het strand zouden afloopen en
-waarschuwen, zoodra ze op een baai zouden stuiten. Hilke, Floorke,
-Harmen, Hajo en Rolf knoopten hun broek wat steviger aan en wipten
-overboord. Goede zwemmers als allen waren, wisten zij zich proestend en
-snuivend door de stoere branding heen te werken. En met het
-geruststellende gevoel van terstond weer het ruime sop te kunnen
-kiezen, indien inboorlingen het hun lastig mochten maken, volgden zij
-het strand, dat aan de landzijde was begrensd door boomen en ellenhoog
-gras daartusschen. Zwermen meeuwen vlogen nu en dan op.
-
-Allengs werd het strand smal en modderig; hier en daar stonden de
-boomen zelfs met den voet in het water, en het wemelde van
-slijkspringertjes.
-
-Onze vrienden baanden zich nu een weg door het hooge gras, waarin ze
-geheel kopje onder gingen. Hilke, die vooropliep, verstijfde van
-schrik, toen vlak voor zijn voeten een aap wegsprong en zich langs een
-paar hangende lianen in een grooten loofboom werkte, van waar hij den
-oomes in apentaal een reeks verwenschingen naar het hoofd slingerde. De
-grond voor Hilke’s voeten was opengerukt, en een paar planten lagen met
-de wortels naar boven. Zonderling was, dat iets boven de wortels kleine
-boontjes zaten, die zich te voren blijkbaar onder den grond hadden
-bevonden, want er zat nog aarde aan. Floorke veegde een boontje aan
-zijn broek af. „Zou je ze kunnen eten?”
-
-„Waarachtig!” meende Hilke. „Als die aap er voor naar beneden komt om
-ze uit de grond te wurmen.....!”
-
-Aarzelend stak Floorke het boontje in den mond. „Aan die schil is niet
-veel smaak”, verklaarde hij. „Maar die pitjes, die er in zitten, zijn
-best!”
-
-De anderen proefden nu ook eens. Hilke bekeek de kleine, ovale blaadjes
-van het plantje en merkte na eenig rondkijken, dat er overal volop
-groeide. Allen propten de zakken vol boontjes, en Floorke koos er een
-naam voor: apenootjes.
-
-Na een uur loopens vonden onze vrienden een rivier. Fluks de broeken
-uit en als seinvlaggen gebruikt! In de jol verstond men den wenk: de
-koers werd recht op de aangeduide plaats gesteld. Maar naderende,
-bemerkte men, dat vóór de monding der rivier een zandbank lag, die
-weliswaar niet boven het water uitstak, maar zoo’n hevige branding
-veroorzaakte, dat landen een gewaagde zaak scheen. Bontekoe durfde de
-verantwoording niet aan,—vroeg den maats zelf, wat ze wilden.
-
-„Landen!” klonk het uit één mond.
-
-„Wel”, zei Bontekoe, „dan waag ik er mijn huid ook aan. We zijn al door
-zooveel heen gerold! Smijt maar vier riemen uit, en aan elke riem twee
-man. Ik hou het roer. De rest klaar om te baliën!”
-
-Men stuurde recht op de woelende, schuimende watermassa aan.
-
-Toen kwamen er een paar spannende oogenblikken. De jol werd hoog
-opgenomen, neergekwakt; terstond volgde een zware roller en wierp ze
-half vol. Met schoenen, handen, mutsen en de twee vaatjes werd het
-water gehoosd, en de maats aan de riemen trokken als dollen. Daar sloeg
-een tweede roller achter over de jol. Het boord stak geen handbreed
-meer boven het water uit. De tanden opeengeklemd, werkten de oomes in
-razend tempo. Een derde golf stortte gelukkig achter de boot neer; een
-wolk van schuim vloog den kerels over het hoofd. Ze waren de branding
-uit.
-
-Steeds voorthoozende, legden ze eerst aan den linkeroever aan, namen
-onze vijf vrienden op en staken daarna naar den rechteroever over, waar
-de jol aan beide dreggen gemeerd werd. Toen gingen ze aan wal.
-
-De oevers van het riviertje waren dichtbegroeid. Waar de jol gemeerd
-lag, schoten de stammen van kokos- en betelpalmen op en dichte
-bamboebosschen, welker lange, smalle bladeren veelstemmig ruischten,
-wanneer er een koeltje langs streek. Dan tintelden ze van het zonlicht.
-
-De schipbreukelingen keken eens rond, wat er hier aan proviand te
-vinden zou zijn. Floorke wees den schipper de boontjes, die ook hier
-rijkelijk tierden. Bontekoe proefde de „apennootjes” en vermoedde, op
-den olie-achtigen smaak afgaand, dat ze wel zeer voedzaam zouden zijn.
-Hij gaf den maats order, zooveel mogelijk te verzamelen. In kleine
-groepjes snuffelden de mannen den omtrek af. Harmen en Padde, die
-samen, al zoekende en peuzelende, waren afgedwaald, stonden, vóór ze
-het wisten..... voor een vuurtje!
-
-„Allemachies!” stamelde Padde.
-
-En Harmen lag al op z’n knieën en blies er in, wat hij maar blazen kon.
-Vuur! Dat konden ze gebruiken! Hilke, de eenige, die een vuurslag in
-zijn zak gehad had, was zoo dom geweest, het in de sloep te laten
-liggen toen hij met de anderen in de jol was overgestapt. „Hout!” riep
-Harmen, al blazende. „Droog hout!” Nu, hout lag overal voor het
-grijpen. En dank zij Harmen’s gezonde longen, sloegen de vlammen
-spoedig weer uit het smeulende vuurtje op.
-
-„Wat ligt daar?” vroeg Padde, wijzend naar een paar hoopjes tabak op
-een stuk pisangblad.
-
-Als antwoord griste Harmen een handvol weg en stak het in zijn zak.
-Toen begon hij te schreeuwen: „Hei! Holla! Ho! Hier is wat te zien!”
-Padde gilde opgewonden mee.
-
-Daar kwamen de maats aanhollen. En op het gezicht van de twee schatten:
-vuur en tabak! sprongen ze van de pret. Gnuivend diepten ze hun pijpjes
-uit den broekzak op. De tabak werd eerlijk verdeeld. Al was er niet
-veel, allen zouden toch een fijn trekje kunnen doen.
-
-„Jij hebt je zakken natuurlijk stikvol!” verweet Gerretje aan Harmen.
-
-Harmen’s gelaat drukte een en al verbazing uit. „Hoe kan dat?? M’n
-zakken zitten vol noten! Kijk maar!” En Harmen gaf er met de vlakke
-hand een klap op.
-
-„Ook een bewijs!” smaalde Gerretje.
-
-„Harmen heeft de tabak gevonden!” suste Hilke. „Allicht, dat ie wat
-meer krijgt.”
-
-„’k Wed, dat ie wel een pond in z’n zak heeft gestoken!” pruttelde
-Gerretje. „Zie z’n zakken maar eens uitpuilen! Ze zullen nog barsten!”
-
-„En jij d’rbij!” verklaarde Harmen.
-
-De mannen legden nog een paar vuurtjes aan. Toen hurkten ze om de hoog
-oplaaiende vlammen en zogen, stil genietend, aan hun pijpjes, tot de
-tabak op was,—behalve bij Harmen, die nog steeds dikke rookwolken de
-lucht inblies. Daarna verdiepten ze zich in gissingen omtrent de
-bewoners van dit land, die stellig in overhaaste vlucht de tabak hadden
-achtergelaten. Zouden ze den armen zwervelingen vijandig gezind zijn?
-Wat drommel, zorgen kwamen altijd nog vroeg genoeg!
-
-Maar toen de avond daalde, met bedekte lucht, maakte langzaam-aan een
-innerlijke onrust zich van de schipbreukelingen meester. Als de wilden
-hen vannacht eens in grooten getale en gewapend zouden overvallen? Een
-enkele maal deed een avondkoeltje het gras ruischen; de lange halmen
-bogen zich tot elkaar over en fluisterden. Den oomes klonk het als de
-sluipende voetstap van sluwe, bloeddorstige wilden. Wat was dat voor
-een bruin, levend wezen in dien loofboom? Een groote aap? In de verte
-plots een vogelroep. Boven de zee kwamen de kalongs weer aandrijven,
-ware spookgedaanten, wanneer ze, na een oogenblik tegen een groezelige
-roetwolk verdoezeld te zijn geweest, ineens weer opdoken. De maats
-hurkten allengs bijeen om het grootste vuur, keken met glanzende oogen
-in de vlammen en wierpen er stukken droog hout op. Pookt de vlammen
-maar aan, jongens! Dat doet de onrust vluchten.....
-
-Bontekoe besloot wachten uit te zetten. „Vrijwilligers?” Hajo en Rolf
-gaven zich als eersten op. Ze kregen de opdracht, de eerste paar uren
-van den nacht de rivier te bewaken.
-
-De beide vrienden togen naar hun post. Maar ze waren nog geen tien pas
-op weg, toen hijgend en blazend Padde achter hen aan kwam hollen. „Ik
-ga ook mee”, verklaarde hij.
-
-Moedig stapten de knapen het donkere bosch in. Padde liep achteraan,
-bibberend over al zijn leden, en hield Hajo bij de broek.
-
-Zoo kwamen ze bij de rivier. Nu een goed uitkijkpunt te vinden! Hajo
-wist raad: een zware boom was schuin over het water gegroeid,—daar
-zouden ze inklimmen. „Kom, ga je mee, Padde?”
-
-„Ik blijf beneden.”
-
-„Maar daar kun je niets zien!”
-
-„Ook nergens voor noodig”, vond Padde. „Als ze mij óók maar niet zien!”
-
-„Nou, blijf dan beneden”, zei Rolf, „dan kun je je door de krokodillen
-laten weghalen.”
-
-„Krokodillen?!” stamelde Padde. Zwijgend klauterde hij haastig achter
-Rolf aan.
-
-Inderdaad: van hier hadden de knapen een prachtig uitzicht. De rivier
-was nergens dichtgegroeid, lag open en bloot te glanzen onder den
-nachtelijken hemel. Onze vrienden kozen een mooien, ronden tak om op te
-zitten. Ziezoo, nu zouden ze het wel een heele poos uithouden!
-
-Maar ze hadden buiten die kleine kwelgeesten gerekend, die het
-onmogelijk maken, zonder beschutting den nacht in een tropisch oerwoud
-door te brengen: de muskieten! Het was om er dol van te worden, zoo
-zoemden ze je om de ooren. Zzzzzúúúú..... zzzzzinnng.....
-zzzzzoeoeoeoe..... Padde sneed een twijgje met loof af en zwaaide en
-sloeg er mee, dat hij er bijkans den boom door uittuimelde. Maar het
-hielp wel, en de anderen volgden zijn voorbeeld.
-
-Ineens, beneden hen, brekende takken, gestamp en gesmak in den weeken
-modderbodem.....Onwillekeurig grepen de vrienden zich aan elkaar vast.
-Daar boog het gras ter zijde, en een donker, harig beest met twee
-zware, rondgebogen slagtanden, kwam zachtjes knorrend te voorschijn,
-waadde, zonder rond te zien, het water in, vol welbehagen slurpend.
-Daar kwam er nog een uit het gras naar voren, gevolgd door twee, vijf,
-acht, elf jonge, knorrende vierpooters, die zich gillend van
-vreugdevolle opwinding in de modder wentelden en daarna ook het water
-inliepen, slurpend, niezend en knorrend. Wilde varkens!
-
-Ademloos keken de knapen toe. De biggetjes hadden een in de lengte
-gestreepte huid,—een grappig gezicht. De knapen waren zoo door het
-familie-bad der krulstaarten in beslag genomen, dat geen van hen de
-roering in het water bespeurde, daar verderop......
-
-Eensklaps stiet een der biggetjes een smartkreet uit. Toen smoorde het
-water zijn gil, en het beestje werd door een onzichtbare macht
-weggesleept. Angstig schreeuwend vluchtten zijn broers en zusjes in
-onbeholpen sprongen den oever op. Maar de ouden stoven met woedend
-snuiven en blazen naar de plaats, waar het jong in de diepte was
-gesleurd. Terwijl het wijfje daar bleef staan, zwom het mannetje nog
-een eind door, draaide zoekend rond en keerde ten slotte met een
-klagend geluid naar zijn wijfje terug,—waarop ze beiden weer naar den
-oever baggerden en grommend tusschen het gras verdwenen, de jongen
-achter het wijfje aan. In hun haast en opwinding botsten de biggetjes
-tegen mekaar op, vlogen over den kop, met den snuit de modder in. Maar
-knorrend en gillend stormden ze weer voort, zich geducht reppend en
-vinnig slaand met de korte achterpootjes, dat de kluiten aarde met een
-wijden boog in het water kletsten. Toen werd het weer stil.
-
-De jongens ademden diep op. Foei! wat staken de muskieten! Van den
-grond stegen drie vuurvliegjes op, dwarrelden omhoog en doken weg in de
-boomkronen. Een kikker ratelde en kreeg van den anderen oever antwoord.
-Brèkèkèkèkèrrrrrr..... Een watervogel vloog eensklaps, met heidensch
-misbaar, uit het oeverriet op, tuimelde tegen de takken van den boom,
-waarin de jongens zaten, plofte half verdoofd in de rivier neer, zocht
-toen, vleugelklappend, de pooten door het water slierend, een
-schuilplaats in een anderen bundel riet, waar hij doodstil zitten
-bleef. Toen een eentonig, klagend geluid, als het zacht neuriën van een
-half vergeten wijsje. Inlanders zeggen, dat de krokodillen zingen, om
-hun prooi in het water te lokken.....
-
-Toen kwamen Hilke en Harmen de jongens aflossen. Zwijgend, half
-droomend gingen ze naar het kamp terug, legden zich bij een der vuren
-neer en sliepen in.
-
-De nacht verliep rustig.
-
-
-
-Verkwikt stonden allen den volgenden morgen op. Juist hadden ze het
-ontbijt naar binnen gespeeld: kokosmelk met gepofte apenootjes, warm
-uit het vuur! toen er drie inlanders uit Zuidelijke richting langs het
-strand kwamen aanloopen. De barbier, Bolle en Floorke, beroemd om hun
-vloeiend Maleisch, werden hun te gemoet gezonden. Floorke gespte zich,
-als teeken van waardigheid, den roestigen degen om en gebaarde zich als
-leider van de deputatie.
-
-Zoo ontmoetten de twee groepjes elkaar. De inlanders waren licht van
-huidskleur en maakten een beschaafden indruk. Ze droegen fraaie doeken
-in het sluike, glanzend zwarte haar; het naakte bovenlichaam had geen
-tatoeage, en om de heupen vouwde zich een soort rok met mooie figuren.
-Onbevreesd, ook niet zoo erg verbaasd keken ze den maats in de oogen en
-groetten in het Maleisch.
-
-Floorke nam terstond het woord. „Hebben jullie eten? Makan? We zullen
-betalen! Bajar!”
-
-„Ada makanan, toean”, was het bevestigende antwoord.
-
-„Makanan apa?” vroeg Bolle.
-
-Wat voor eten? Een der Maleiers somde op: „Nassi, kambing, ajam-ajam,
-ikan, boewah.....”
-
-„Goed, breng maar hier. Wat is dit voor een land? Negeri apa ini?”
-informeerde de barbier.
-
-„Negeri Lampong, toean”, was het antwoord.
-
-„Aha! De Zuidelijkste provincie van Sumatra! Dat is mooi!—Mana negeri
-Djawa?”
-
-Waar Java lag? De Maleiers wezen de kust af, in Zuid-Oostelijke
-richting.
-
-„Dat klopt!” zei Vader Langjas verheugd. En in het Maleisch vertelde
-hij, hoe ze hun schip hadden verloren en nu de reede van Bantem
-zochten.
-
-Bantem was nog ver, verzekerden de inboorlingen, en er lag een zee
-tusschen. Daarop togen ze heen, beloofden spoedig met voedsel te zullen
-terugkeeren.
-
-Intusschen zamelde Bontekoe het geld der maats bijeen. Hier gold het:
-botje bij botje leggen; uit mutsen en voeringen kwam het geld te
-voorschijn, en ten slotte lagen er tachtig realen van achten. Zouden de
-inlanders weten, wat geld was? Bontekoe meende van wel: er zouden op
-deze kust wel genoeg handelsschepen komen, waar ze het geld weer kwijt
-konden.
-
-De inlanders kwamen met z’n twintigen terug, met pluimvee, rijst,
-vruchten en twee geiten.
-
-Bontekoe, verheugd over het uitzicht: na weken van de bitterste
-ontberingen eindelijk weer eens een smakelijken maaltijd te genieten,
-was het spoedig met hen over den prijs eens.
-
-En in zeldzaam opgewekte stemming werd het maal bereid. Bolle, met
-Harmen als helper, had zich nog nooit in zooveel belangstelling en
-raadgevingen mogen verheugen. Allen wilden proeven: „of het al gaar
-was”, en Bolle deelde met een houten, zelfgesneden lepel links en
-rechts meppen uit.
-
-
-
-
-
-
-
-
-DE DESSAH IN
-
-
-Na het eten, dat zelfs Padde’s verwachtingen nog verre overtrof,
-overlegden de schipbreukelingen, hoe ze nog aan wat meer proviand voor
-de reis zouden komen. Van een zoo vreedzame bevolking zou wel alles
-zijn los te krijgen wat men voorloopig noodig had. De inlanders zeiden,
-dat een uur varens de rivier op een dorp lag; daar besloot Bontekoe
-zich eens heen te te laten roeien.
-
-Hij liet zijn neef bij zich roepen. „Rolf, jij mag mee, als mijn tolk.
-De inlanders zullen ons straks zelf met een prauw de rivier oproeien.”
-
-„Wat leuk, oom! Mag Hajo mee?”
-
-Bontekoe keek zijn neef glimlachend aan. „Jullie houdt mekaar altijd
-bij de broek, geloof ik! Heb je Jan, dan heb je Piet! Nou, vooruit dan
-maar.”
-
-Stralend pakte Rolf zijn biezen.
-
-Tien tellen later stond Harmen bij den schipper.
-
-„Wat heb je op je lever?”
-
-„Ik.....” Harmen slikte, „ik heb nog nooit in zoo’n Maleisch sloepie
-gezeten, schipper!”
-
-„Maar als ik jou ook nog meeneem, zullen ze daarginds denken, dat ik
-met een jol vol kinderen ben aangekomen!”
-
-Harmen verbleekte. „Kinderen, schipper.....?! ’k Word met Maart
-zestien!”
-
-„Uitgerukt!” klonk het antwoord, dat echter lachend gegeven werd.
-
-Verbluft trok Harmen zich terug. Maar Rolf, die het gesprek op eenigen
-afstand gevolgd had, gaf hem een ribbestoot. „Je mag mee!” fluisterde
-Rolf.
-
-Harmen keek hem weifelend aan. „Nou..... voor mijn part, zeg! Als de
-prauw er is, spring ik er in. Maar als de schipper me de beenen
-stukslaat, komen de kosten voor jou!”
-
-Daar kwam een prauw de rivierbocht omscheren, handig zwenkend tusschen
-de steenen. Voor- en achterin zat een Maleier met een spaan in de
-handen. Ze meerden de prauw, en Bontekoe nam er met zijn drie flinke
-geleiders in plaats. Harmen keek met een scheel oogje naar den
-schipper,—gereed om er zoo noodig vlug als de weerlicht nog uit te
-wippen. Maar Bontekoe scheen hem niet op te merken. Juist hadden de
-twee Maleiers hun prauw van den wal afgestooten, toen Padde buiten adem
-kwam aanhollen.
-
-„Wat moet dat?!” riep Padde. „Waar gaat dat naar toe?”
-
-Hajo schaamde zich een weinig over Padde’s optreden, dat al van bar
-weinig eerbied voor des schippers tegenwoordigheid getuigde. Maar hij
-wilde zijn vriend het antwoord toch niet schuldig blijven. „Inkoopen
-doen voor de kombuis, Padde!”
-
-„Ik ga mee”, zei Padde. „Leg maar even an.”
-
-„Waarachtig niet”, klonk het uit Bontekoe’s mond. „Je gaat niet mee!”
-
-„Ik ga wel mee”, verklaarde Padde.
-
-Bontekoe zette groote oogen op.
-
-„Zwem maar achter de prauw aan!” grinnikte Harmen. Weinig vermoedde
-hij, dat zijn raad tot gevolg zou hebben.... Pats! daar sprong Padde
-pardoes het water in en ploeterde naar de prauw. Samen met Hajo en Rolf
-heesch Bontekoe den roekeloozen botteliersmaat binnen boord.
-„Blikslagersche jongen!” mopperde de schipper, „wil jij je door een
-kaaiman laten verslinden?!”
-
-„Ik wil met m’n vrind mee”, hijgde Padde.
-
-Bontekoe wist niet zoo gauw wat te zeggen. En Padde scheen er ook
-weinig belang in te stellen. Hij zette zich op den bodem van het
-vaartuigje neer en wrong nijdig zijn muts buiten boord uit.
-
-„Vooruit! Roei op!” beval Bontekoe den Maleischen roeiers. Onmiddellijk
-sloegen de Maleiers de spanen in het water: of ze het begrepen, al was
-het bevel ook in zuiver Hollandsch gesteld!
-
-Aanvankelijk werd er gezwegen. Bontekoe keek met een half oogje naar
-Padde, die, zonder de anderen met een blik te verwaardigen, grimmig met
-het uitwringen van zijn kleeren doorging.
-
-De inlanders werkten de prauw de bocht om; Hajo en Harmen bewonderden
-in stilte de vaardigheid, waarmee ze de gevaarlijke punten wisten te
-omsturen. Enkele korte roepen waren den roeiers voldoende
-verstandhouding.
-
-Een drukkende hitte lag nu reeds op het water. Hoe zou het vanmiddag
-wel worden?
-
-Allengs verbreedde de rivierbedding zich; de boomen stonden ook niet
-meer vlak aan het water, maar waren er van gescheiden door een veld
-grijze bergsteenen. De lichte palmen aan den oever maakten plaats voor
-donkere loofboomen, hooger dan een kerk. Wonderlijk speelden daarboven
-de zonnestralen op de roerlooze bladeren en op de bonte bloemen der
-slingerplanten.
-
-Groote, bruine apen volgden de prauw; aan loshangende lianen slingerden
-zij zich van den eenen boom in den anderen. Een oud apen-mannetje
-bewoog zich met groote sprongen over het steenen bed aan den oever,
-siste, nam een aanvallende houding aan, wierp met keitjes naar de prauw
-zonder zich te laten afschrikken door de verwenschingen, die de beide
-inlanders hem naar het hoofd slingerden. Kleurige vogels fladderden van
-tak op tak, streken in prachtigen val neer, een langen staart achter
-zich aan. Wanneer er een over een zonneplek gleed, schitterde een helle
-vlam, kort, terstond weer doovend.
-
-Men kwam langs enkele huisjes, half achter de boomen verborgen. Een
-paar vrouwen waren met het wasschen van kleeren bezig. Zij hadden een
-rok („sarong,” zei Rolf) boven de borst dichtgeknoopt en sloegen het
-waschgoed op een grooten steen. Naakte kindertjes met dikke
-rijstbuikjes zaten elkaar in het water na en plasten, dat het een aard
-had. De meisjes hadden het haar in een knoedeltje opgebonden, de
-jongens waren kaalgeschoren, op een gitzwarten lok, vóór op hun ovaal
-bolletje, na.
-
-Groote verbazing onder de kleinen, toen de prauw naderde! Een paar
-kereltjes kozen het hazenpad; anderen bleven met open mond staan, de
-oogen zoo wijd als de zee.
-
-De vrouwen merkten de prauw nu ook op. Ze staakten het werk en uitten
-in een kreet haar verwondering: „Tjobah.....!” Het feit, dat er twee
-inlanders, die ze kenden, in de prauw zaten, scheen haar gerust te
-stellen. En toen het vaartuigje voorbijgleed, overstelpten ze de
-roeiers met vragen. Dezen gaven geen antwoord. „Diam! Mond houden!”
-morde de achterste slechts. De kinderen wilden de prauw volgen, maar de
-vrouwen riepen de bengels terug.
-
-Verderop stonden de boomen weer vlak aan het water, de rivier geheel
-overwelvend. Hier werd het heerlijk koel. In het groene schemerlicht
-daarboven slingerden de apen zich aan loshangende lianen heen en weer
-en schudden krijschend de takken.
-
-Er kwamen weer huisjes met kinderen, geiten, kippen en honden er onder,
-er op, er in, er omheen. Daarna kokostuinen met bamboezen omheiningen.
-De jongens waren paf over de rapheid, waarmee een knaapje daarginds
-zich in een der boomen werkte: hij liep tegen den stam op!
-
-Bij een primitief huisje, waaronder een paar booten lagen, legden de
-Maleiers ten slotte aan. En Bontekoe sprong met zijn gevolg aan wal. De
-inlanders als gidsen voorop, sloegen ze een kronkelpaadje in, met aan
-beide zijden dichte, groene bamboebosschen. Toen voerde de weg over een
-dijkje tusschen twee vijvers door, waarin visschen heen en weer
-schoten. Kikkers plonsden bij vieren, vijven tegelijk van het aarden
-walletje het water in, en aan de overzijde stond een grijze reiger te
-visschen. De inlanders wierpen een steen naar het dier, waarop het in
-een boom streek, vast besloten zijn maaltijd voort te zetten, zoodra
-die lastige menschen hun hielen hadden gelicht.
-
-Weer een bocht om, en men was bij het dorp. Het lag er alleraardigst,
-omzoomd door een strook gras, waarop een paar buffels, vervaarlijke
-kolossen met zware horens, vreedzaam graasden, en een aantal kleine
-bruine dreumesen speelden. Toen ze de vreemden zagen, verborgen ze zich
-ijlings achter de buffels, loerden met groote oogen tusschen de pooten
-door. Om het dorp bevond zich een aarden, met bloemen overdekte wal,
-waarop een schutting van dikke, gespitste bamboestokken was geplaatst.
-Het pad voerde naar een doorgang, waarvoor een man gehurkt te soezen
-zat. Een speer stond achter hem.
-
-De Maleiers riepen hem bij zijn naam. Hij schrikte op, krabbelde schuw
-overeind, vol wantrouwen de vreemdelingen aanziend, en sloeg tweemaal
-op een houten blok, dat naast hem hing. Intusschen wenkte de voorste
-Maleier Bontekoe en de zijnen, om hem verder te volgen. Ze kwamen nu op
-een soort voorplein van gestampte aarde, waarop ’t krioelde van
-pluimvee.
-
-Rechts achter de poort waren, in de schaduw van een groepje pisang- en
-papajaboomen, een viertal jonge meisjes met het stampen van rijst in de
-weer. Het mooie, glanzend-zwarte haar lag sierlijk, in een kleine
-wrong, achter in den hals, en er staken een paar fleurige bloempjes in.
-Het bovenlijf was onbedekt, maar om het middel droegen ze een kleurig
-kleedje, dat tot over de knieën reikte. Terwijl ze aanhoudend werk
-hadden om de diefachtige kippen weg te jagen, die een graantje kwamen
-pikken, stampten ze, neuriënd, met lange stokken in houten kommen,
-waarvan er vier naast elkaar waren gehouwen in een scheepvormig stuk
-hout, dat op den grond stond. Toen de meisjes onze vrienden zagen,
-slaakten ze een lichten kreet.
-
-„Tabeh!” zei Harmen vriendelijk.
-
-„Tabeh, toean.....” stamelde een der meisjes. En een paar kwieke
-haantjes vielen op de onbehoede rijst aan.
-
-Aan de andere zijde van het plein lag het eigenlijke dorp. En terwijl
-de blanke bezoekers het pleintje overstaken, kwamen uit enkele woningen
-al inlanders aanzetten: dat zou de slag op het houten blok wel hebben
-uitgewerkt. Op eenigen afstand bleven ze staan.
-
-Harmen groette naar alle kanten. Maar op zijn vriendelijkste „tabeh”
-kreeg hij slechts een onverstaanbaar gemompel terug. Alle huizen waren
-op hooge, sterke palen gebouwd. Sommige hadden een balkon en drie, vier
-tralievensters. En hoe kunstig waren de bamboezen wanden gevlochten!
-Daar zaten allerlei figuren in! En dan dat kleurige snijwerk onder de
-spitse daken! Onder de meeste huizen hing in rotankoorden een prauw, en
-er was geen enkele woning, waarbij aan den zijkant niet een paal met
-een kooi was aangebracht, waarin een kleine, grijze duif koekeloerde.
-Alom scharrelde pluimvee rond. Een paar jonge haantjes oefenden zich in
-het kraaien en mengden hun schorre, onzekere stemmen met het
-zelfingenomen gekakel van hennen, die luid verkondigden, dat ze
-daareven een ei hadden gelegd. Het was alweer juist hetzelfde als in
-het Sante-Mariesch dorpje: tusschen deuren- en vensterspleten gluurden
-angstige gezichten van vrouwen en meisjes, en ook hier krioelde het van
-kleine, naakte dreumesen, die, op de komst der vreemdelingen, hals over
-kop de vlucht namen.
-
-Zoo, met een schare Maleiers op de hielen, belandden ze bij een huis,
-dat het grootste en fraaiste van alle was en dus wel het dorpshoofd zou
-toebehooren. Hun leider verzocht hen een oogenblik te wachten: de
-bewoner van het huis zou zich dadelijk vertoonen.
-
-Harmen zette zijn verbroederingspogingen voort. Hij bleef maar knikken
-en „tabeh!” roepen. En ten slotte scheen hij veld te winnen. Enkele
-inlanders riepen den anderen wat toe; daarop werd er gemeesmuild.
-„Aha!” dacht Harmen, „ik schiet op!” En onverwachts maakte hij een
-prachtige luchtbuiteling. In het maken van een dergelijke toer was
-Harmen rijp voor het paardespel, en ook ditmaal miste ze haar
-uitwerking niet. Eerst een oogenblik van verbaasd zwijgen, toen
-algemeen gelach. Er waren op den achtergrond nu ook vrouwen en meiskes
-opgedoken, wier vroolijkheid aanstekelijk werkte. Juist maakte Harmen
-nog eens dezelfde buiteling, maar nu achterstevoren, toen in de veranda
-van het groote huis een Inlander verscheen, fraai gekleed in langen
-lendenrok, jasje en hoofddoek. In een breeden, goudbestikten buikgordel
-stak achter den rug een eigenaardig gevormd steekwapen met sierlijke
-greep.
-
-Op zijn verschijnen heerschte oogenblikkelijk stilte onder de
-verzamelde inlanders, en terwijl hij, nog verbaasd naar Harmen ziend,
-die verlegen zijn broek optrok, langzaam en plechtig de trap van het
-bordes afdaalde om de vreemdelingen te begroeten, gingen allen
-eerbiedig achteruit en hurkten op eenigen afstand neer, de handen in
-den schoot. Bontekoe en de jongens voelden, dat ze hier bij een ander
-volk terecht waren gekomen dan bij de zwartjes op Sante-Marie! Ze
-besloten in beleefdheid niet onder te doen: Bontekoe maakte een
-buiging, een voorbeeld, dat door onze Hoornsche vrienden kranig werd
-nagevolgd, op Padde na, die met zijn houding geen raad wist en daarom
-maar kuchte en met de mouw zijn neus schoonveegde.
-
-Hierop boog het dorpshoofd ook een weinig, heette den vreemdelingen
-welkom in bewoordingen, die meer begrepen dan verstaan werden, en
-verzocht den vreemdelingen, zijn gast te willen zijn. Rolf, die het
-best Maleisch sprak, dankte het dorpshoofd voor zijn vriendelijk
-aanbod. Hierop begaf hun gastheer zich weer naar boven, met hoffelijk
-gebaar Bontekoe en de zijnen noodend hem te volgen. Zoo deden zij.
-Roerloos bleven buiten de inlanders gehurkt toezien.
-
-Op het bordes hadden enkele vrouwen en meisjes tegen den wand plaats
-genomen. Het dorpshoofd gaf een wenk, waarop ze oprezen en zes matjes
-op den vloer spreidden. Vriendelijk noodigde hij zijn gasten, plaats te
-nemen. Bontekoe en de jongens gaven er gehoor aan en zetten zich met
-opgetrokken knieën op de matjes neer. De Inlander was ook gaan zitten,
-kruiste de beenen onder het lichaam. Een nieuwe wenk, en de meisjes
-zetten een koperen schaal neer, waarop enkele aardige, met grillige
-figuren besneden kommetjes stonden. In een ervan lag een noot, in een
-ander een krans van groene bladeren, in een derde witte kalk, in een
-vierde weer wat anders..... De jongens keken er met groote oogen naar.
-Wat moesten ze daarmee beginnen?
-
-De Inlander legde enkele bladeren tot een matje ineen, nam iets uit de
-verschillende kommetjes, vouwde de bladeren dicht, stak die toen in den
-mond en maakte tot zijn gasten een uitnoodigend gebaar.
-
-„Nadoen!” zei Bontekoe tot zijn dapperen.
-
-„Moet je ’t slikken?” vroeg Hajo weifelend.
-
-„Ik slik het niet”, zei Harmen; „ik ga liever gewóón dood.”
-
-„Je moet het kauwen”, zei Bontekoe. „Het is een betelpruim.”
-
-En zoo goed en kwaad als het ging, maakten de schipper en de jongens
-hun pruim terecht en staken haar daarna dapper in den mond, op Padde
-na, die maar weer z’n neus schoonwreef. Het goedje smaakte bitter.
-
-Al dien tijd heerschte er zwijgen. Bontekoe raadde Rolf door een wenk,
-dien de beleefde inlander gebaarde niet te merken, met spreken te
-wachten, tot hun gastheer het woord genomen had. Eindelijk was het
-zoover. Het dorpshoofd wenkte de meisjes om de schalen weg te nemen en
-wendde zich tot Bontekoe: „Mag ik u vragen, heer, van waar gij komt?”
-
-Rolf vertelde zoo goed en kwaad als het ging hun wedervaren, en dat ze
-hier op Sumatra geland waren om wat eten in te koopen voor de verdere
-reis.
-
-Het dorpshoofd antwoordde, dat hij zelf hun tot zijn spijt niets te
-koop kon bieden, maar dat er in het dorp stellig wel menschen zouden
-zijn, die etenswaren konden leveren. Daarop verklaarde hij, dat hij het
-zich een groote eer zou rekenen, indien zijn gasten zoometeen bij den
-maaltijd zouden willen aanzitten en verder den nacht bij hem
-doorbrengen.
-
-Het slapen moest Rolf afslaan, omdat, zooals hij zei, de haast om bij
-hun makkers in Bantem te komen hen verhinderde hier lang te vertoeven.
-Maar den maaltijd zouden zij gaarne aanvaarden.
-
-Daarna wendde Rolf zich tot zijn oom en bracht het gesprek over.
-
-Harmen was nadenkelijk geworden. „Ik vertrouw hem voor geen pruim
-tabak”, zei hij plots. „Wat ik je brom: ’t is een blinde klip! Hij
-kijkt me te geniepig! ’k Zal Louwtje Laurenszoon heeten, als er geen
-gif in het eten zit!”
-
-Rolf keek Harmen aarzelend aan.
-
-„Een gast is hier in Indië heilig!” zei Bontekoe. Maar ook hij voelde
-Harmen’s wantrouwen mee. Er zat in al die hoffelijke manieren iets
-beklemmends,—een rond zeeman wist niet goed, wat ie er aan had. En
-tegelijk met een zweem van argwaan kwam in hem een gevoel van spijt op,
-dat hij, in plaats van de vier jongens, niet een dozijn onbehouwen
-maats had meegenomen.....
-
-Hajo vond hun gastheer een buitengewoon vriendelijk man. Je moest niet
-achter alles wat zoeken!
-
-En Padde kon zijn oogen maar niet afwenden van het meisje, dat hem
-daarstraks de betelschaal had gereikt. Het kopje vormde een prachtig
-ovaal; de oortjes, lipjes, het neusje waren fijner dan Padde ze ooit
-gezien had; de sierlijk gebogen, smalle wenkbrauwen, de donkere,
-glanzende oogen, half versluierd achter de lange wimpers, de prachtige
-haarval, waarin een zilveren gesp en een paar sneeuwwitte bloempjes
-waren gestoken, het fijne halsje, dat zoo wonderlijk mooi in de
-schouderlijn overging; de tengere armen, handjes en vingertjes, het
-zonderlinge, kleurige kleedje, de ranke enkels, elk met een zilveren
-band! Padde vergat de heele wereld. Net een plaatje! vond hij.
-
-Maar het meisje had ook voor den braven botteliersmaat belangstelling.
-Nu en dan wierp ze hem van onder haar lange wimpers een schuwen blik
-toe.
-
-Dan werd Padde rood als een kool en keek vlug een anderen kant uit.
-
-De gastheer stelde voor, het dorp eens te bezien; intusschen kon men
-hier het eten opdienen. Gretig nam Rolf het voorstel aan, blij,
-eindelijk van de zittende houding en het betelkauwen verlost te zijn.
-Nauwelijks waren ze het trapje afgedaald, of onze vrienden maakten van
-de gelegenheid gebruik, zich van hun betelpruim te ontdoen.
-
-De kring hurkende inlanders opende zich terstond in de richting,
-waarheen het dorpshoofd zijn gasten geleidde. Kindertjes liepen in een
-drafje toe en gluurden van ter zijde de „witte” menschen aan, zich
-eerst weer schuchter terugtrekkend, wanneer een van de vreemde gasten
-een blik op hen liet vallen.
-
-„Stampt men in uw land de rijst, zooals wij het hier doen?” vroeg het
-dorpshoofd, toen ze een plek naderden waar weer vier meisjes met dat
-werk bezig waren, doch nu verlegen ophielden.
-
-„In ons land groeit geen rijst”, antwoordde Rolf.
-
-Het dorpshoofd keek vol verbazing zijn gasten aan. „Tjobah.....!” En
-ook onder de omstaande inlanders werd gemurmeld.
-
-„Mogen we het stampen eens zien?” vroeg Rolf vroolijk.
-
-„Wel zeker!” haastte zich het wellevende dorpshoofd te verklaren. En
-hij wenkte de meisjes nader te komen en hun arbeid voort te zetten.
-Schuchter, met neergeslagen oogen, voldeden ze aan het verzoek.
-
-Zij stelden zich aan beide zijden van het stampblok op, namen den
-houten stok en begonnen op een kort en zacht uitgesproken bevel van een
-van hen te stampen. Al spoedig merkten Bontekoe en de zijnen op, dat er
-in een bepaalde maat gestampt werd. De leidster zei weer een woord, en
-nu wisselden plotseling alle vier de maat. Als vanzelf begonnen de
-deerntjes te neuriën, eerst heel zacht, toen wat vrijer uit, en bij
-elke maatwisseling zetten ze ook terstond een ander wijsje in. En alles
-rondom was zoo vredig; de lucht hing vol zoeten bloemengeur, de zon was
-zoo koesterend.....
-
-„Alleraardigst!” riep Bontekoe uit.
-
-Het was, als verstonden de ijverige stampsters hem, want ze bloosden
-onder den lof; de jongste giechelde even, waarop ook de anderen haar
-vroolijkheid een oogenblik botvierden. Een oude vrouw, die gehurkt bij
-het blok was gaan zitten, berispte ze met krijschende stem; de meiskes
-wierpen elkaar en ook den omstanders een oogje toe en kozen ditmaal een
-bijzonder vroolijke maat,—ondanks het kijven der oude, die thans met
-een mandje, dat veel van een omgekeerden hoed had en met ongepelde
-rijst was gevuld, bij het stampblok neerhurkte. Met vluggen greep
-griste ze tusschen twee stooten door met haar magere, gerimpelde hand
-de rijst uit de kommen, wierp ze in een leeg mandje en gooide daarna de
-kommen weer vol ongepelde rijst.
-
-Terwijl de meisjes met stampen doorgingen, leidde het dorpshoofd zijn
-gasten weer verder.
-
-Rolf vroeg naar den naam der grijze duiven in de kooien. „Boeroeng
-perkoetoet”, luidde het antwoord. Onze vrienden verbaasden zich over de
-juiste klanknabootsing: ze hoorden nu duidelijk in den roep van den
-vogel het woord: perkoetoet!
-
-Ze hielden stil bij een ouden man, die met het versieren van een deur
-bezig was. Niets dan een kort mesje was zijn werktuig: daarmee—en met
-eindeloos geduld!—had hij vogels, visschen en boomen in fraaie lijnen
-uit het hout getooverd. De oude houtsnijder glimlachte vol bescheiden
-vreugde, toen de vreemdelingen zijn werk bewonderden.
-
-„Kan ik ook”, zei Harmen. „Heb jullie mijn tabaksdoos al eens gezien?”
-
-Een strenge blik van den schipper hield hem ervan terug, dit zeldzame
-kunstwerk, waarop twee aaneengesmede harten prijkten, voor den dag te
-halen.
-
-Na den rondgang door het dorp te hebben gemaakt, kwam men weer bij de
-woning van het dorpshoofd, waar intusschen het eten was opgediend. Een
-groote mat lag op den vloer, en daarop prijkte een keur van gerechten,
-alle in stukken pisangblad gewikkeld. Men zette zich op matjes rond den
-„disch”. Er was rijst met scherpsmakende vischjes, gekruide kip,
-allerlei vruchten, waarbij vooral een groene vrucht met heerlijk
-sappig, oranje vleesch en een groote pit onze vrienden in verrukking
-bracht. Het eten was zoo gepeperd, dat men er de tranen van in de oogen
-kreeg. „Toch lekker”, vonden de jongens. Alleen Harmen was zijn
-wantrouwen nog niet geheel kwijt, aarzelde bij elk nieuw gerecht, dat
-men hem aanbood.
-
-„Smaakt het jou niet?” vroeg Bontekoe.
-
-„Als ik maar zeker wist, dat er geen gif inzat, zou je me eens zien
-eten, schipper!” verklaarde Harmen.
-
-Zijn makkers lachten. „We hebben anders nog geen meelij met je! Als je
-dat allemaal opeet.....!”
-
-De soep werd tot hun verbazing over de rijst geschept! Dan waren er
-allerhande koekjes en geconfijte vruchten, en na het eten werd er
-gegiste palmwijn rondgediend.
-
-Daarna stonden onze vrienden op om nu eens ernstig op zoek te gaan naar
-proviand voor de jol! Ze hadden verrukkelijk gegeten en bedankten het
-dorpshoofd voor zijn gastvrijheid. En nu Harmen geen buikkrampen of
-iets dergelijks voelde, week ook bij hem, als bij de anderen, het
-laatste restje wantrouwen.
-
-Rolf vroeg den inlanders, die nog steeds in grooten kring voor het huis
-zaten, of niemand van hen iets te koop kon bieden.
-
-„Kippen!” riep er een. „Twee geiten!” luidde het uit een anderen hoek.
-„Rijst! Rijst en kippen!”
-
-Kippen bleken in overvloed te koop te zijn. Bontekoe kocht wat rijst en
-pluimvee op en liet het naar de jol zenden. Daarna volgde men den
-inlander, die twee geiten te koop had. Maar ter plaatse gekomen, bleken
-de „geiten” nog geen maand oud te zijn. En het dochtertje van den man
-huilde zoo, toen zij merkte wat haar vader met de lustige
-speelkameraadjes van plan was, en zijn vrouw kijfde hem zoo de huid
-vol, dat hij maar van zijn plan tot verkoop afzag.
-
-Op dat oogenblik kwam zijn buurman zeggen, dat hij een buffel te koop
-had. Dat zou zoden aan den dijk zetten! En onze vrienden volgden den
-man, die hen het dorp uitleidde. Daar graasde zijn buffel, een mooi,
-jong beest met een paar geduchte horens.
-
-Rolf opende de onderhandelingen. Men werd het eens op vijf-en-een-halve
-real van achten. Maar hoe nu den stier naar de jol te krijgen? „Als we
-het die nikker laten doen, zien we het beest nooit!” meende Harmen.
-
-„We zullen het zelf doen”, zei Rolf. En den Maleier vroeg hij: „Is er
-een weg naar het strand?”
-
-„Zeker, heer, langs de rivier loopt een weg.”
-
-„Wel”, zei Harmen, „ga jij dan met de kano terug, schipper, dan slaan
-wij het mormel een touwtje om z’n hals en brengen het netjes naar de
-jol.”
-
-Dat scheen ook Bontekoe het beste. „Nu, gaan jullie je gang dan maar.
-Tot over een paar uur dus!”
-
-„Jawel, schipper!”
-
-Bontekoe ging naar de woning van het dorpshoofd.
-
-„Nou”, zei Harmen den inlander, „haal jij nou er eens als de weerlicht
-een stukkie talie!”
-
-De man raapte een stuk rotan van den grond op.
-
-„Best, kassie maar aan saja”, zei Harmen. „Dan zal ik hem dat lusje
-even om z’n hals leggen!” Harmen, die al eens vaker een koe bij de
-horens had gepakt, stapte op den grazenden kolos af.
-
-Maar deze sprong haastig een paar passen terug en keek dreigend onzen
-vriend aan, die van zijn kant een en al innemendheid was en als een
-verleidelijk lokaas den strik voor zich uithield. „Kom dan?” vroeg
-Harmen vriendelijk, „kom dan, ouwe jongen?” Maar de buffel kwam
-niet,—zoodat Harmen tot list overging. Hij maakte van den rotan een
-lasso en wierp dien, na alleronschuldigst nog een paar duim genaderd te
-zijn, den buffel om de horens.
-
-Het dier sprong achteruit, sleurde Harmen mee. Maar deze hield vast.
-Toen een korte aarzeling, en het beest boog snuivend den zwaren nek en
-stormde met gevelde horens op den onversaagden koksmaat af. In dit
-hachelijk oogenblik maakte Harmen den sprong, waaraan hij het te danken
-had, dat hij vijftig jaar later aan zijn kleinkinderen het
-buffelavontuur nog in geuren en kleuren kon voorschilderen. Terwijl hij
-er eigenlijk nog over na dacht, hoe hij zich het best uit de voeten kon
-maken, hadden zijn armen en beenen het werk al verricht: hij greep, den
-doodsangst in de oogen, met zijn gespierde knuisten de horens beet,
-zette geweldig af en..... sprong haasje-over!
-
-„Tjobah.....!” stamelde de inlander. De anderen voelden een koude
-rilling door de leden gaan. De buffel stoof door tot aan de omheining
-van het dorp; daar bleef het dier staan, de horens gebogen voor een
-nieuwen aanval.
-
-„Vooruit!” riep Rolf den inlander driftig toe. „Tangkep!”
-
-De man keek schuw op. „Oah toean, ’nga brani, toean.....”
-
-„Wat zeg je? Durf je niet? ’t Is toch jouw stier?”
-
-„Mijn stier, heer? Ik heb hem u toch verkocht? Dan is hij toch niet
-meer van mij?”
-
-„Wat zeit ie?” vroeg Harmen.
-
-„Hij heeft ons een koopje geleverd! Hoe krijgen we het beest in ’s
-hemelsnaam mee?”
-
-„Wachten, tot ’t donker is”, meende Harmen. „Dan draai ik ’m stiekum
-een touwtje om z’n pooten. En dan slapen we vannacht bij de radjah!”
-
-„Onmogelijk! Dan is het nog beter, zonder buffel terug te gaan.”
-
-„De schipper zal ons zien aankomen!” smaalde Harmen. „En hij zal nòg
-eens jongens meenemen! Neen, hij heeft gezeid, dat we hem de stier
-moeten brengen, nou, dan moeten we hem de stier ook brengen. Over een
-uur is het al donker.—En dan krijgen we je wel, hè, dikkop?”—Dat
-laatste ging tegen den stier.
-
-Rolf weifelde. „Vooruit dan maar!” zei hij ten slotte. Hij had per slot
-van rekening ook niet veel lust om zonder den stier in het kamp terug
-te keeren. De schipper zou zich wel ongerust maken, maar morgen
-helderde zich immers alles op.
-
-En de knapen togen naar het dorpshoofd, dat hen weer allervriendelijkst
-ontving en hun een klein huisje aanbood, hetwelk naast het zijne stond
-en voor de herberging van gasten diende. Hij liet de knapen een
-oogenblik alleen, keerde vriendelijk glimlachend terug en zei, dat
-alles voor hen werd gereedgemaakt. Opnieuw liet hij palmwijn brengen,
-verzekerde, dat hij het zich een eer rekende, de zonen van een schipper
-der Compagnie te herbergen. En toen een inlander hurkend kwam
-mededeelen, dat het nachtleger voor de gasten gereed was, vroeg hij
-hun, of ze lust gevoelden even met den dienaar mee te gaan, ten einde
-hun onderdak voor dezen nacht in oogenschouw te nemen. Zoo volgden de
-jongens, vroolijk koutend en verrukt over den palmwijn en hun
-hartelijken gastheer, den inlander naar het huisje.
-
-Ze klommen, Harmen vooraan, een laddertje op, dat naar de kamer voerde,
-traden met gebukt hoofd de lage deur binnen en kwamen zoo in een
-donkere ruimte. Padde kroop als laatste naar binnen.
-
-„Sakkerju”, zei Harmen, „’t is donker; we hadden wel een
-dievenlantarentje mee mogen brengen!”
-
-Op dat oogenblik werden ze beetgegrepen, ondanks hun woedend verzet
-gekneveld—en in het duister alleen gelaten.
-
-
-
-
-
-
-
-
-VERLATEN
-
-
-„Zie je wel, dat ie een blinde klip was!” jammerde Harmen.
-
-„We moeten ons bevrijden”, zei Rolf.
-
-„Goeie morgen! ’k Lig als een oester zoo vast! En jij, Padde?”
-
-„O, God, Harmen!”
-
-„Ik kan me wel wat draaien”, zei Hajo.
-
-„Ah!” zei Rolf. „Draai hier eens naar toe, dan zal ik zien, of ik met
-m’n tanden.....”
-
-„Dan kun je lang knabbelen”, meende Harmen. „’t Is een rotanknoop! Ik
-wou, dat ik m’n mes maar uit m’n broek kon halen, dan sneed ik jullie
-in drie tellen los.”
-
-„Dan waren we nog het dorp niet uit!” klaagde Padde.
-
-„Heb je mij wel eens zien knokken?” was Harmen’s schampere vraag. „Ik
-neem vijftig van die Arabieren voor mijn rekening, en als ik woest ben
-dubbel zooveel.”
-
-„Wat zouden ze met ons willen?” vroeg Hajo.
-
-„Levend opeten”, troostte Harmen. „Gepeperd bij de rijst.”
-
-Padde begon te schreien. De anderen zwegen. Doffe woede maakte zich van
-hen meester. „Als ze bij de jol wisten hoe het met ons staat, zouden ze
-ons wel bevrijden!” zei Hajo.
-
-„Loop er effe heen”, raadde Harmen.
-
-Buiten gonsden stemmen. Rolf spitste de ooren. „Brapa?” ving hij op.
-„Toedjoe poeloeh!”
-
-„Zeventig!” Dat was ongeveer het getal schipbreukelingen! Tegen hun
-makkers werd stellig ook iets in het schild gevoerd! En wat zou er met
-den schipper zijn gebeurd?!
-
-„Die is goed bij de jol aangekomen”, meende Rolf. „Al die
-vriendelijkheid diende alleen maar om ons wantrouwen in slaap te sussen
-en vannacht ongemerkt het kamp te kunnen besluipen. Ze zouden ons ook
-wel vrij hebben laten gaan, maar toen we hier toch wilden slapen,
-hebben ze ons maar meteen opgesloten.”
-
-„Die smerige buffel!” schold Harmen. „Had ik ’m maar dadelijk een
-lussie om z’n pooten geslagen!”
-
-„Konden we in het kamp maar waarschuwen!” verzuchtte Rolf.
-
-Hajo beet van drift de tanden opeen. „Opgesloten en gebonden!!”
-
-Stil werd het buiten, merkwaardig stil. Nu en dan ritselde iets in het
-dak van bladeren, waarschijnlijk een hagedisje. Een paar muskieten
-zoemden door het vertrek. Iemand neuriede een zacht, zangerig
-deuntje.....—Plotseling doordringend kindergeschrei met het gillen van
-drie, vier honden, in een eindeloozen klaagtoon hun hondeleed
-uitjammerend. Dan een paar hooge vrouwenstemmen. Door een spleetje in
-het dak dwarrelde een streep maanlicht, schoof geleidelijk het vertrek
-door.
-
-Hoe laat zou het al zijn? Middernacht? Werd het al morgen? Een gekko
-begon in langen, geheimzinnigen toon te ratelen: Krrrrrr! Krrrrrr! En
-dan helder en luid: „Tòkeh.....! Tòkeh.....!”
-
-Harmen trachtte het na te bootsen, bracht het spoedig een heel eind.
-„Tòkeh.....!”
-
-Padde snikte er doorheen.
-
-Toen..... kraakte er iets op het laddertje. Lichte, vlugge schreden. De
-deur piepte, de dunne vloer boog een weinig door. „Toean.....!” zei een
-zachte meisjesstem.
-
-De knapen voelden hun harten bonzen. „Apa?” vroeg Rolf.
-
-De binnengekomene knielde, zocht naar den strik, die Rolfs hand
-omsloot, wrong hem met veel moeite los. „Nu kunt u de anderen ook
-bevrijden”, fluisterde ze gejaagd. „Er zijn geen mannen in het dorp. Ga
-de poort uit, dan linksom, het kleine weggetje in,—daar zal men niet
-zoeken.” Ze sloop weer weg, het laddertje af.
-
-De knapen hadden geen aansporing tot vlug handelen noodig. Rolf knoopte
-in driftige haast Hajo’s handen los; samen bevrijdden ze daarop Harmen
-en Padde.
-
-„Wat een schat!” zuchtte Padde. „Groote griebus, da’s vast die eene
-geweest, met dat fijne koppie!”
-
-Toen de handen vrij waren, kon elk zichzelf van den rotan verlossen,
-die de voeten snoerde. Met hun nog stijve beenen, bibberend van
-opwinding, lieten ze zich van het laddertje glijden, beraadslaagden
-welken kant ze uit moesten. Spoedig hadden ze de richting naar de poort
-vastgesteld, en nu ging het sluipende van huis tot huis. De lichte
-erven werden zoo snel mogelijk overgestoken, gebruik makende van elke
-schaduwvlek, die de bananen-, papaja- en djamboeboomen boden. De
-prauwen, die onder de huizen hadden gehangen, waren alle verdwenen. Zou
-het nog mogelijk zijn, in het kamp te waarschuwen?
-
-Ze kwamen bij het voorplein en wilden dit juist in alle haast
-oversteken, toen Harmen op een slapende kip trapte. Kakelend vloog het
-beest weg en deed een paar andere kippen, die op de nok van een dak
-sliepen, met veel misbaar omlaagfladderen. Tot overmaat van ramp begon
-een dozijn kamponghonden in koor te jammeren. Als de weerlicht sprong
-Harmen in het struikgewas, dat het pleintje begrensde. De anderen
-volgden hem op de hielen, drukten zich zoover mogelijk in het
-gebladerte weg en wachtten klappertandend. De deur van het huisje,
-waarbij zij zich bevonden, werd geopend, en een vrouw keek naar buiten,
-het haar loshangend, een doek haastig over de borst geslagen. „Si-apa?”
-klonk het een beetje angstig uit haar mond. „Wie is daar?”
-
-Geen antwoord. Ook aan den overkant werd een deur geopend. „Eh, Niti?
-Apalah?”
-
-„Tiada taoe! Ajam-ajam! Ik weet het niet! Het waren kippen!” De deur
-werd weer gesloten, en ook aan den overkant verdween de gedaante.
-
-Toen alles rustig was, gaf Rolf het teeken van verder gaan.
-Vliegensvlug staken ze alle vier tegelijk het voorplein over en doken
-weg tegen den aarden buitenwal. Harmen sloop vooruit om te zien of de
-poort bewaakt werd. De anderen zouden wachten tot hij een teeken gaf.
-Hij gleed geruischloos onder de bananen- en papajaboomen door, waar het
-rijstblok nog stond, en gluurde om een hoekje van de poort. Den rug
-naar hem toe, zat een inlander gehurkt te neuriën,—een eentonig, nasaal
-wijsje. Harmen dacht na, of hij de anderen zou wenken, ten einde
-gezamelijk den man te overvallen. Maar nu was de kans goed: Harmen zou
-het zaakje alleen wel even opknappen! Voorzichtig dus een pasje nader,
-den adem ingehouden! Nog een pasje, volkomen geluidloos..... De
-inlander richtte het hoofd op, staakte zijn neuriën; het was, alsof ook
-hij den adem inhield. Wat zijn dat toch voor eigenaardige oogenblikken,
-waarin men niets ziet of hoort, maar toch voelt, dat zich in de
-buurt.....! Langzaam wendde de man het hoofd.
-
-Dat was voor Harmen het teeken. Als een kat sprong hij toe, greep met
-beide knuisten den poortwachter bij den strot, drukte hem uit alle
-macht neer en werkte zijn bottige knieën op de van schrik uitgespreide
-armen van den overvallene.
-
-Een gesmoorde kreet,—dat was alles geweest. De inlander, razend van
-angst en benauwdheid, trapte met de beenen en trachtte vergeefs zijn
-armen onder Harmen’s knieën weg te trekken en zijn kapmes te grijpen,
-dat hem in den gordel stak. Maar met woeste kracht drukte Harmen de
-knieën omlaag: er viel geen ontkomen aan. De spartelingen van den
-poortwachter werden zwakker; ten slotte vielen de beenen slap neer.
-Toen liet Harmen onmiddellijk los, huiverde, legde zijn hoofd op ’s
-mans borst en luisterde of het hart nog klopte. „Goddank.....” kwam het
-zacht over zijn lippen. Daarop wilde hij de anderen wenken. Maar dezen
-waren al toegesneld. „Dood.....?!” vroeg Rolf, terwijl Hajo en Padde
-met verschrikte oogen naar het lichaam van den poortwachter staarden.
-
-„Van z’n stokkie gevallen”, lichtte Harmen in. „Neem z’n kapmes! En die
-spies kunnen we ook gebruiken!”
-
-De jongens namen kapmes en speer en snelden het pad af naar de rivier.
-Ze waren overtuigd, dat ze te laat zouden komen om hun vrienden te
-waarschuwen. Maar niemand wilde het erkennen. Loopen, jongens,
-loopen.....! In eens stonden ze voor de rivier. Alle booten weg!—Dan
-maar het pad langs het water gevolgd! Harmen voorop. Loopen!
-
-Nu en dan boog het pad van de rivier af, maar spoedig zagen de knapen
-tot hun geruststelling den zilverglans van het water weer tusschen het
-geboomte. Loopen! Loopen!
-
-Ze kwamen langs een huisje. Nu gold het: voorzichtig zijn! Goddank!
-geen hond blafte. Verder maar weer! Wat was dat? Stemmen? Jawel, daar
-kwamen prauwen van het strand terug! Drie, vier, zes.....! Zouden de
-inlanders zijn gevlucht? Of zou de schipper met de jol..... o, Hemel,
-mèt de jol!? in zee gestoken zijn? Van onder de dichte schaduw der
-oeverboomen loerden de jongens, of in een der prauwen ook een bekend
-gezicht was. Van Bolle, den Schele, Hilke, Floorke, Gerretje, den Neus,
-of een der zeventig anderen.....
-
-Op de voorste prauw was een matten tent geplaatst,—de prauw van het
-dorpshoofd natuurlijk, dien sluwen verrader, die het eerst niet aan
-vriendelijkheid had laten ontbreken, om later des te veiliger zijn slag
-te slaan! Andere prauwen volgden. De roeiers schenen in hooge mate
-opgewonden: spraken allen zoo dooreen, dat Rolf er geen woord van kon
-opvangen. In geen der prauwen zat een kameraad! Wat drommel, Bontekoe
-en zijn mannen zouden wel van zich hebben afgebeten!
-
-De jongens holden voort. Zouden ze straks weer bij hun vrienden zijn?
-
-In het voorbijsluipen zagen ze onder een huisje een kleine prauw
-hangen. Een hond was nergens te bespeuren en dus.... In alle
-omzichtigheid werd de gevaarlijke roof volbracht, de prauw uit de
-rotankoorden gelicht, naar den oever gedragen, te water gelaten, en de
-jongens zetten er zich in. Met rappe vingers grepen ze de spanen, die
-op den bodem lagen, en stuurden naar het midden.
-
-Nu ging de tocht vlugger. Ze hoefden weinig meer te doen dan de boot
-recht te houden, zoo sterk was de stroom. De boomen aan den oever
-gleden als beelden uit een kijkspel voorbij.
-
-Nu, stilzittende, voelden de jongens, dat een nacht op het water ook in
-Indië vrij kil kon zijn. Of deed de opwinding hen rillen? Elke minuut
-leefde de hoop, hun makkers weer te zien, meer op. Zoometeen zouden ze
-alles vernemen wat er gebeurd was, en ook zij zouden hun avonturen
-vertellen: van den buffel, waarmee Harmen zoo fiksch haasje-over had
-gespeeld, van dat lieve meisje, dat bij hen gekomen was. En samen
-zouden ze lachen om dat sluwe dorpshoofd, dat nu het nakijken had! En
-dan zouden ze weer in zee steken, vol goeden moed. Java was immers niet
-ver meer!
-
-De prauw gleed de bocht om, die de knapen den vorigen nacht uit hun
-boom bespied hadden,—Hajo herkende haar aan de steenen, die ze slechts
-door handig zwenken omgaan konden. Tot zee toe overzagen ze nu de
-rivier.....
-
-De jol was verdwenen.
-
-
-
-Met bonzend hart meerden de jongens de prauw op de plaats, waar nog een
-der twee dreggetjes, met een doorgekapt touw er aan, in het zand lag.
-En daar..... op het strand..... Wie lag daar? Floorke! Doorstoken van
-alle kanten, in krampachtige houding, star blikkend in den nachtelijken
-sterrenhemel. Het bloed was hem in het roode, stoppelige haar geloopen,
-zijn mond stond half open, zoodat zijn witte tanden glinsterden in het
-maanlicht. Vol afgrijzen sloegen de jongens de handen voor het gelaat.
-
-„Dood!” stamelde Harmen. En Padde schreide: „Daar.... nog een! En
-dáár.....!!”
-
-De tweede doode, al even afschuwelijk verminkt als de arme Floorke, lag
-voorover in het zand, dat in een grooten kring was roodgeverfd. Harmen
-en Rolf beurden hem huiverend op; het was de Neus.—En de derde, die met
-gespreide beenen in het zand zat, zoodat men nog een oogenblik zou
-kunnen denken, dat hij leefde, als niet het slap naar voren gevallen
-bovenlichaam het vreeselijke tegendeel had doen vermoeden, bleek
-niemand anders te zijn dan de pechvogel, die voor Ilje del Foege door
-de Spanjaarden gewond was. Rillend, met stomheid geslagen, stonden onze
-vrienden bij de dooden.
-
-„Ontzettend!” kermde Hajo.
-
-„En wij?!” schreeuwde Harmen met schorre stem. „Wat moet er van ons
-worden?!”
-
-Hij kreeg geen antwoord. Padde was schreiend ineengezakt; Rolf stond
-stroef, ontstellend bleek, naar den dooden Floorke te staren; Hajo,
-radeloos, keek afwisselend zijn makkers aan.
-
-„Dáár!” schreeuwde Harmen en hij wees met de hand naar het Zuiden, waar
-tegen den donkeren water-horizon een klein, grijs vlekje
-wegschemerde..... de jol! Hij rukte zich den broek van de beenen,
-zwaaide er wild mee en trachtte met heesche stem de branding te
-overschreeuwen. „Kameraaje! Kamerááje!!” Hij balde de vuist, en de
-smart, zich uitend in snijdenden hoon, trilde door zijn roep:
-„Kameraaje!!” Toen braken de tranen door zijn stem, en hij plofte in
-het zand neer, snikkend en vloekend.
-
-Padde kroop op zijn knieën naar Hajo en steunde zich tegen zijn vrind.
-„O, God, Hajo.....”
-
-Ook Hajo rolden dikke tranen over de wangen. Maar hij liet het hoofd
-nog niet hangen. „Wij volgen!” riep hij uit. „Wij volgen met de prauw!”
-
-Harmen vloog overeind. „De prauw!”—Maar met groote oogen staarde hij
-naar de plaats waar de prauw..... gelegen hàd! Ze was er niet meer.
-„Had ’m dan vastgebonden!” viel Harmen woedend uit. „Kijk, daar, daar
-gaat ie! Wacht....!” En Harmen wilde in zee loopen.
-
-Rolf hield hem tegen. „Je komt te laat, Harmen. Zie maar.....” En
-Harmen, die zich met alle geweld, trappend en schreeuwend trachtte los
-te maken uit Rolfs stevigen greep, wendde den blik en zag, hoe de prauw
-in de branding raakte, hoog werd opgetild, onder een overslaande golf
-schoot en zonk. „’t Zou ons niets geholpen hebben”, zei Rolf.
-
-„Wat dàn!” huilde Harmen. „Ons laten slachten? Krimmeneele, dat moest
-m’n meisje weten!” En Harmen begon hartstochtelijk te huilen, zonder
-het gelaat in de handen weg te bergen.
-
-„We loopen naar Straat Soenda”, zei Rolf. „We hebben onze beenen toch?
-Van daar steken we over naar Bantem.”
-
-„Straat Soenda legt naast de deur!” schreeuwde Harmen, zich in het zand
-werpend.
-
-„Ik ga met je mee, Rolf”, zei Hajo, met moeite zijn tranen bedwingend.
-„Ik geef het niet op!”
-
-Rolf knikte. „Goed. Maar we moeten voortmaken. Ze zullen ons al
-zoeken.”
-
-„Ik blijf hier liggen!” schreide Harmen. „Ik wil hier doodgaan!” En hij
-woelde zijn gelaat in het zand, kromde van wanhoop het lichaam.
-
-„Geef me het kapmes”, beval Rolf. „We zullen..... we zullen ze
-begraven.”
-
-Toen sprong Harmen overeind en begon, terwijl de tranen hem van de
-wangen drupten, het zand uit te steken. Rolf en Hajo hielpen met de
-handen. Zoo groeven ze een breeden kuil.
-
-„Leg Floorke in het midden”, zei Harmen met gesmoorde stem. „En de Neus
-aan z’n rechterzij. En kijk eerst, of ie z’n mes nog in z’n broek heeft
-zitten. Dat heeft ie..... dat heeft ie nou niet meer noodig, en wij
-kunnen het gebruiken. Hier is het; pak-aan. En nou de beenen recht. Hè,
-Floor? Moest je zóó aan je end komen?” En toen Rolf en Hajo het zware
-lichaam van den derden maat links van Floorke in den kuil gelegd
-hadden, nam Harmen de armen vol zand en ging hardop grienend aan
-Floorke’s voeten staan. „Nou smijten we zand op je! Had jij gisteren
-nog niet gedacht, hè, dat Harmen zand op jou zou smijten!” Hij liet met
-gesloten oogen het zand op Floorke’s doode lichaam vallen. En van nu
-aan hielp hij in koortsigen ijver het graf dichtwerpen.
-
-„Dat is gebeurd”, zei Rolf met matte stem. „Nu moeten we hier weg.”
-
-„Waarheen?” „vroeg Harmen.
-
-„Naar Bantem”, antwoordde Rolf. „Ik zal het vinden.”
-
-Harmen haalde met bitteren spot de schouders op.
-
-„Ik ga niet mee!” dreinde Padde. „Wij blijven hier, waar, Harmen?”
-
-Rolf lette er nauwelijks op. „Klaar, Hajo?”
-
-„Jij gaat mee, Padde!”
-
-„Ik ga niet mee!” siste Padde.
-
-Hajo werd wit van drift. „Wil jij je moeder niet weer terugzien?!”
-
-Padde krabbelde zacht snikkend overeind. „M’n moeder, Hajo.....!”
-
-„En jij gaat ook mee, Harmen!” beval Hajo. „Rolf kent de weg.”
-
-„Wat je zeg!” dichtte Harmen.
-
-„Laat hem, Hajo”, zei Rolf achteloos. „Met lammelingen begin je toch
-niets.”
-
-Harmen sprong met een verwensching op de been, snoof z’n tranen weg,
-trok z’n broek op en zei: „Meegaan zal ik! Maar voor dat woord:
-lammelingen krijg je op je ziel, zoodra je ons in Bantem hebt
-gebracht!”
-
-Rolf hoorde het niet. „Kom!” zei hij. „We zullen voorloopig het strand
-volgen.”
-
-Zwijgend trok het trieste groepje het strand langs in Zuid-Oostelijke
-richting. Dag, Floorke, beste Floorke! Dag Neus! Je kameraden zullen
-je, sapperloot! niet vergeten, hoor! En jij, Steven, arme
-ongeluksvogel, rust zacht, alle drie.....
-
-Slenterend liepen de jongens voort, Harmen en Padde achteraan. Naar
-Bantem gingen ze. Naar Bantem.....! Hoever was het hier vandaan? Er lag
-nog een zee tusschen.....
-
-Maar Rolfs wil en overtuiging werkten langzamerhand ook op de anderen.
-Wat drommel, ze waren toch met z’n vieren,—als je Padde niet meetelde:
-drie fiksche Hollandsche jongens, allen met een zakmes gewapend en
-bovendien in het bezit van een kapmes en een speer, waarmee ze als het
-er op aankwam..... nou! Bovendien bestond nog de kans, dat ze verderop
-de jol weer vonden, die misschien opnieuw aan land zou gaan. En als dat
-niet het geval was, nou, dan zouden ze de Compagnie eens laten zien,
-wat voor scheepsjongens zij in haar dienst had!
-
-Achter hen klonk een scherp geblaf. Doodelijk verschrikt wendden allen
-zich om. Daar kwam een hond aanhollen, niets dan een hond, de tong als
-een lap uit den bek.
-
-„Joppie!”
-
-Zoo was het. Dol van vreugde, sprong het dier tegen de jongens op.
-
-„Dat is de vijfde van ons verbond!” zei Rolf. „Ga je mee naar Bantem,
-Joppie?”
-
-„Wouw! Waf! Wouw!” blafte Joppie. Dat is hondentaal. Het wil zeggen:
-Nou en of!
-
-En zoo togen ze ge-vijven de onbekende toekomst tegemoet. Ze volgden
-het strand, tot achter de bergen de morgen gloorde.
-
-Toen strekten ze hun doodelijk vermoeide ledematen in het zand uit—en
-sliepen!
-
-
-                    EINDE VAN HET EERSTE DEEL
-
-
-
-
-
-
-
-
-TWEEDE DEEL
-
-DE ZWERVERS
-
-
-De zon en de vogels wekten de knapen. Ze voelden zich uitgerust, en met
-het helder licht herwonnen ze weer hun jongens-durf.
-
-Ze namen een bad, lieten zich een half uur bakken in het mulle zand.
-Daarop klauterde Harmen in een klapperboom, draaide een paar jonge
-noten los,—dat was hun ontbijt. Hajo zocht intusschen geschikt hout
-voor een boog: hij wilde er zichzelf een snijden. Met Harmens veroverd
-kapmes hakte hij, een eindje in het bosch, een geduchten bamboesteel
-af, die hem zoowel den boog als de pijlen moest leveren. Zijn buit met
-moeite voortslepend, keerde hij terug. Allen besloten nu een boog voor
-zich te snijden. Hajo had er immers ook mee leeren schieten?
-
-Bij het ontbladeren van den steel merkten de jongens eens hoe scherp de
-lange, smalle bladeren waren: ’t was net of er fijngestampt glas op
-zat. Door het goed verdeelen der „knoopen” in het hout, kreeg de
-boogsteel een gelijke spanning; daarop versterkten onze vrienden hem
-door een korter stuk en snoerden er een strook bamboeschil omheen,—het
-sterkste touw, dat men zich denken kan. Ook de boogpees werd van
-hetzelfde materiaal vervaardigd. De pijlen waren eenvoudig genoeg te
-maken: daar de nerven van dit hout precies evenwijdig loopen, kostte
-het den jongens weinig moeite om uit een enkel lid bamboe een handvol
-mooie, lange pijlen te splijten, die slechts nog wat bijgeslepen
-hoefden te worden. Voor de punt werd de harde knoop in het hout
-genomen.
-
-Terwijl Hajo, Rolf en Padde hun pijlen al over het strand lieten
-snorren, vervaardigde Harmen een paar pijlen voor „zwaarder wild”. Hij
-verheugde zich namelijk in het bezit van een paar ferme duimnagels, die
-hij met de punt naar buiten in dunne bamboerietjes wist te woelen.
-
-Ziezoo: pijl en boog hadden ze nu. En de speer van den poortwachter was
-een geducht wapen; er zaten weerhaken aan, en Rolf vermoedde, dat de
-punt bovendien vergiftigd zou zijn. Maar één speer was voor hen vieren
-niet genoeg, en zoo werden er uit een paar jonge bamboes en enkele
-stevige Hollandsche zakmessen nog drie samengesteld. Zoo uitgerust
-durfden ze het wel tegen heel Sumatra opnemen! Toen er een meeuw
-voorbijscheerde, snorden vier pijlen hem om het lijf, en Padde’s pijl
-vloog er zoo dicht langs, dat een blank veertje omlaag dwarrelde.
-
-Dit was de eerste en tevens laatste maal, dat Padde’s pijlschoten voor
-iemand of iets anders dan voor hemzelf en zijn drie kameraden
-gevaarlijk werden. „Potverdikkie!” stamelde de gewezen botteliersmaat,
-„ik wist zelf niet, dat ik zoo goed schieten kon!” Ook de anderen
-stonden paf. Maar toen bij een tweeden aanval op een meeuw Padde’s pijl
-dwars door Hajo’s weelderigen krullendos flitste, zakte hun bewondering
-wat. Harmen maakte korte metten, griste Padde den boog uit de handen,
-brak hem op z’n knie middendoor. „Da’s geen speelgoed voor jou!”
-verklaarde hij.
-
-„Kletskoek!” schreeuwde Padde woedend.
-
-„Harmen heeft gelijk”, zei Rolf. „Je bent er veel te onvoorzichtig
-mee.”
-
-„Wie heeft daarnet die veer d’r af geschoten?” vroeg Padde schamper.
-
-„’t Geluk is met Jan Stomkop”, verzekerde Harmen.
-
-„Kom, geen ruzie”, zei Rolf. „We moeten verder.”
-
-En de jongens stapten weer op. Joppie ongewapend voorop, de staart als
-een vlag omhoog gestoken, en Padde sloot de rij, met een gezicht als
-een oorwurm, de handen in de zakken, en de speer als een bezem onder
-den arm, zoodat de punt door het zand sleepte.
-
-„Kijk, Padde eens ’n zog maken!” lachte Harmen en wees op het lijntje,
-dat de speer in het strand getrokken had, „je zou denken, dat er een
-admiraals-schoener voorbijgezeild was!”
-
-Padde zweeg even, dacht over een antwoord na; vond er geen.
-
-Na een paar uren begonnen honger, hitte en dorst de jongens te kwellen,
-en er werd rust genomen. Puffend klom Harmen in een klapperboom om weer
-een paar noten machtig te worden. Maar, nauwelijks boven gekomen, stiet
-hij een kreet van verrassing uit. „Een kreeft!”
-
-„Boven in een boom? ’t Zal een groote tor zijn”, meende Rolf.
-
-Harmen deed een veelpootig ding door de lucht vliegen. Het plofte in
-het zand neer en trachtte haastig een heenkomen te vinden. Maar Hajo
-greep het stevig achter den kop en de geweldige scharen. Het was een
-kreeft! En zelfs een zeer groote: het gevlekte lichaam mat haast een
-halve el. „Dat heb ik nog nooit gehoord: een kreeft, die in een boom
-klimt!” zei Rolf. „Wat zou hij er doen??”
-
-„Noten gappen!” riep Harmen van boven uit den boom.
-
-„Maar hoe krijgt ie zoo’n ding open?” vroeg Hajo. Rolf raapte van den
-grond een half verrotte kokosnoot op. „Kijk, hier heeft de steel
-gezeten en daaromheen zijn de bastvezels weggerukt. Ik denk, dat het
-beest met zijn scharen de steel doorknaagt; soms splijt de noot dan
-natuurlijk al in het vallen. In elk geval schijnt de kreeft te weten,
-dat de harde binnenbast juist onder de steel week is, want hier, deze
-noot.....”—Rolf raapte een tweede op—„is op dezelfde plaats
-opengeboord. Kijk, met de scharen graaft hij het vleesch uit! Je moet
-je maar weten te behelpen!—Vinden jullie het geen mooi dier?”
-
-„En fijn in de pan!” schreeuwde Harmen van boven, terwijl hij weer een
-noot losdraaide.
-
-„Maar we hebben geen vuur”, zei Hajo.
-
-„We eten hem rauw, met kokosnoot!” riep Harmen. Hij liet zich zakken,
-kwam op de anderen toe en brak, na met zijn kapmes den kreeft van zijn
-geduchte scharen ontdaan te hebben, zonder veel omhaal de schaal open.
-„Haal jij me nou eens een stukkie pisangblad!” beval hij Padde. En toen
-Padde met een stuk versch pisangblad was komen aandraven (wanneer er
-wat te eten viel, had Padde altijd haast!) lichtte Harmen met vaardige
-hand het teere, witte vleesch uit de schaal, schrapte daarover een
-kokosnoot en begon het een en ander op te peuzelen onder luid smakken
-en uitroepen als: „Gommennikkie, wat fijn! Net krentemik!”
-
-„Geef mij een stukkie?” vroeg Padde.
-
-„Daar!” zei Harmen gul.
-
-„Fijn!” verzekerde Padde, zich de vingers aflikkende.
-
-„Willen jullie niet eens proeven?” wendde Harmen zich tot de anderen.
-
-Toen lieten ook dezen zich verleiden. Harmens gerecht (wat was het
-anders dan de bekende „palmroover” der tropen?) bleek zoo wondergoed te
-smaken, dat de jongens besloten goed uit te kijken, of ze niet wéér van
-die uitgeplukte noten onder een boom vonden liggen.
-
-Verder maar weer! Met wat kokosmelk hadden ze de kelen gesmeerd, en zoo
-kwam Harmen op de gedachte om wat te zingen,—dat liep lekkerder.
-Terwijl de zon al begon te zakken, zongen ze met z’n vieren
-oud-Hollandsche liedjes, die het hart goed deden. Zelfs Joppie deed
-mee!
-
-Dik was Joppie niet,—zou het ook wel nooit worden. Maar hij zorgde ook
-wel, dat hij niet verhongerde. Zoo nu en dan verdween hij, ijverig
-snuffelend, tusschen het geboomte; de knapen hoorden een kort, scherp
-geblaf, en wanneer ze toesnelden, zich met moeite een weg banend door
-de lianen, vonden ze Joppie grommend knabbelen op een rat of een
-muisje. Ook torren, kevers, hagedissen, wurmen, vliegen waren hem
-welkom, en als hij zich nu en dan in de keuze van zijn spijs vergiste,
-kwam het er een half uur later vanzelf weer uit.
-
-Tegen de schemering bereikten de jongens een kleine baai. Het water was
-er stil en doorschijnend, en onwillekeurig ploften onze vrienden neer
-om de zon er in te zien wegzinken. Stil zaten ze bijeen en tuurden naar
-de roode schijf. „Nu wordt het in Holland dag”, zei Rolf.
-
-Holland! Dat was alles, wat ze er van opvingen. De stemming der knapen
-werd week. In het verre ruischen der branding hoorden ze klanken, die
-herinnerden aan.... Ze zouden er wat voor geven om in de gezellige
-huiskamer, met z’n allen om tafel, weer eens mee te mogen schransen uit
-moeders dampende pan bieten, dan nog wat te zitten op de bank voor het
-huis, de voorbijgangers goeien avond te zeggen—je kende ze immers
-allemaal?—en dan, wanneer het donker was, de deur op de knip te
-schuiven, het gewicht van de klok op te trekken en, na elkaar goeien
-nacht gezegd te hebben, achter de bedsteegordijnen, de dekens over het
-hoofd, weg te duiken in den met ganzeveeren gestopten bultzak, waarin
-in den loop der jaren een kuil was gekomen zoo fijn, dat je hem voor
-geen anderen ter wereld wilde ruilen.
-
-„Weet je, wat ’t bij mij is?” vroeg Harmen. „Als ik weg ben, heb ik
-verlangst naar huis, en als ik thuis ben, zie ik toch maar zoo gauw
-mogelijk weer weg te komen. Ach ja, m’n moeder is natuurlijk ook altijd
-blij, als ik ’t gat weer uit ben! Nietwaar? Zoo’n eter over de vloer!
-M’n vader is op de lijnbaan, hè, daar zit ’m de kneep: hij verdient
-niet genoeg. Da’s te zeggen: wel genoeg, maar niet als ik er nou nog
-bijkom! De eerste twee dagen is alles best. Maar dan zegt m’n vader al
-gauw: „Dat je centen meebrengt, Harmen”, zegt ie, „is best. Maar als je
-je moeder de ooren van het hoofd vreet, gaan de centen gauw weer op!”
-Nou, dan ga ik liever naar ’t Sillevere Anker, niet waar, daar krijg je
-alles op krediet, en als je weer van de reis terugkomt, mag je betalen.
-En bedriegen doen ze je niet: alles staat op een leitje, dan kun je ’t
-zelf lezen. ’k Heb lezen kunnen leeren, van Joris, de binder, maar mijn
-vader zegt: „Van lezen, daar bederven de menschen van!”
-
-Allen zwegen; niemand had naar Harmen geluisterd. Alleen Joppie was,
-terwijl de anderen voor zich uittuurden, kwispelstaartend op Harmen
-afgekomen en tegen zijn dijen gaan liggen. Harmen nam hem in de armen,
-legde hem in zijn schoot. „Als ik aan ’t Sillevere Anker denk”, ging
-Harmen zuchtend door, „dan moet ik meteen ook weer aan Floor denken.
-Die had verkeering met de dochter, een beste meid, van hou-vast en erg
-op netjes. Denk je, dat ze van een ander wat weten wou? Goeie morgen!
-Floor voor en Floor na! En nou te bedenken.....!” Er blonk een traan in
-Harmen’s oogen. „Ik zal haar zeggen, dat ie tenminste recht leit. Omdat
-ze zoo op netjes is, weet je?”
-
-Onverwachts wierp Harmen Joppie weg, sprong overeind en ademde diep op.
-„Vooruit! We zullen voor vannacht er eens een knus huissie maken!”
-
-Daar voelden allen wat voor. Tegen den boschzoom staken ze hun speren
-schuin in den grond, verbonden ze kruiselings, legden er een vijfden
-stok overheen, vervaardigden met behulp van een paar dwarshouten en
-enkele groote pisangbladeren de zijwanden, spreidden gras op den bodem
-uit en legden zich toen te slapen, opgetogen over hun prachtige woning.
-
-Maar een uur later hadden allen het zoo warm, dat ze stuk voor stuk de
-tent uitkropen.
-
-Den volgenden morgen vonden ze daar, in allerbehagelijkste houding op
-het zachte gras, snurkend en poeffend van zaligheid..... Joppie.
-
-
-
-
-
-
-
-
-PADDE’S BROEK
-
-
-Een tooverstaf had de natuur gewekt uit haar grijzen schemer. Heinde en
-verre lichtte de morgen op in bonte kleuren. De vogels schetterden bij
-honderden tegelijk.
-
-Daar was de zon gekomen van achter de dieppaarse bergen, die, nu zij er
-een oogje op vallen liet, blonken van het goud.
-
-„Goeden morgen!” zei de zon.
-
-De jongens sprongen in de baai, ze doken, spartelden, pletsten elkaar
-het koele, heldere water om de hoofden, zwommen om het hardst tot aan
-de branding..... In eens begon Padde te schreeuwen en danste met groote
-sprongen door het water naar de plaats waar de kleeren lagen.
-
-Wat was er gebeurd? Terwijl zij plasten en ploeterden, was uit de
-boomen een compagnie apen „schuchter” neergedaald. De vermetelste onder
-hen was pasje voor pasje de achtergelaten kleedingsstukken
-genaderd,—zonder zich ook maar een enkele van de bewegingen der
-zwemmende jongens te laten ontgaan. Toen was Padde, die het gevaar het
-eerst ontdekte, begonnen te schreeuwen; de aap had op goed geluk iets
-uit den hoop kleeren weggepakt en vluchtte nu met groote sprongen naar
-den naastbijzijnden boom, in een van zijn achterpooten ontvoerend.....
-Padde’s blauwgespikkelde broek!
-
-Maar Joppie was door Padde’s gegil uit zijn zoete droomen gewekt en
-wist op het oogenblik, dat de kleerendief met zijn buit in den boom
-wilde schieten, het andere einde van de broek te pakken. Het aapje
-kreeg terstond hulp van zijn makkers, die met vereende krachten aan de
-broek rukten. Joppie zag in, den strijd te zullen verliezen, en loerde
-angstig naar Padde, die, zoo vlug als zijn dikke beentjes het
-toelieten, kwam aanhollen. De anderen waren te ver om nog tijdig het
-slagveld te bereiken. De tanden grimmig vastgeslagen in een der
-blauwgespikkelde broekspijpen, liet Joppie zich van den grond
-omhoogtrekken. In Padde’s knippende oogjes lichtte de hoop, zijn
-dierbaar kleedingstuk nog te kunnen redden.....
-
-Op dat oogenblik viel Joppie met een kreet van pijn en een halve
-broekspijp op zijn staart, en onder een oorverdoovend vreugdegegil
-vloog het stelletje apen met het veroverd vaandel de boomen in. Padde’s
-eerste werk was, Joppie met zijn blooten voet een schop tegen het
-achterwerk toe te dienen, daarna raapte hij het blauwgespikkelde
-restantje op, zag, dat het net groot genoeg voor een neusdoek was, en
-ontving zijn makkers met een stortvloed van verwenschingen.
-
-Harmen vond het geval zoo erg niet. „Meissies zijn er hier toch niet in
-de buurt!” troostte hij.
-
-Maar Padde was niet te troosten. „Als ik m’n broek niet terug krijg,
-doe ik geen stap meer!” dreigde hij. „Of dacht je, dat ik zóó in Bantem
-wil aankomen?”
-
-Harmen wist raad. „Jij krijgt je broek terug, Padde! Laat mij m’n
-gangetje maar d’r eens gaan!” En terwijl de anderen, met twijfel in het
-gemoed, toezagen, begon Harmen zijn sluw krijgsplan, dat tot herovering
-van Padde’s broek moest leiden. Hij opende met een woest
-krijgsgeschreeuw. Het had uitwerking: de bruine roovers daar in de
-boomen beantwoordden het op even luidruchtige wijze.
-
-„Is dat de oorlogsverklaring?” vroeg Rolf.
-
-„Ssst!” zei Harmen. „Ze moeten alles nadoen, wat ik doe!” Hij sprong in
-de lucht, zwaaide met de armen en kwam achterste voren weer neer. Boven
-werd aan de takken gerukt, opgewonden gekrijscht, en enkele apen
-sprongen op een anderen tak over.
-
-„Goed zoo!” juichte Harmen. „In tien tellen heb je ’m, Padde!” Daarop
-hief hij zijn eigen broek in de lucht en wierp haar met een gebaar van
-innigen afkeer weer op den grond.
-
-„Chrrr!” zei de aap, die den buit bewaakte. En hij klemde de broek nog
-iets steviger vast.
-
-„Mislukt.....!” bekende Harmen. „Ik dacht, dat hij de broek nu ook zou
-weggooien. Affijn, Padde, dan smeer je je maar met modder in; dan
-denken de lui, dat je óók een Arabier bent.”
-
-„Ik wil m’n broek terug!” snauwde Padde. „Ik wil niet voor gek loopen!”
-
-Harmen fronste in diep gepeins de wenkbrauwen. „Nou heb ik ’t!” riep
-hij uit. „In tien tellen, Padde!” Harmen sneed een dunne, taaie rotan
-af, maakte er een lus in. „’k Heb niet voor niks konijnen gestroopt!”
-zei hij. „Geef me je broek even, Hajo?”
-
-„Waar heb je die voor noodig?” vroeg Hajo.
-
-„Als lokaas. Kijk, de lus hang ik hier neer; ik ga daarginder staan met
-eene eind in mijn fikken. Nou leg ik de broek onder de lus en als er
-dan een z’n jatten doorsteekt om de broek te gappen, is ie er bij.”
-
-„Maar hoe weet je, dat je nou juist de aap met Padde’s broek vangt?”
-
-„Wel, dat is de brutaalste; die zal er wel weer als de kippen bij
-zijn!”
-
-„Maar kun je er niets iets anders voor nemen dan mijn broek?” vroeg
-Hajo weifelend.
-
-Harmen was beleedigd. „Wat kan er nou mee gebeuren? Niks! Wie z’n
-fikken door de lus steekt, is er meteen bij!”
-
-„Ja, maar, als ie nou.....”
-
-„Goed! Goed! Goed!” viel Harmen uit. „Als jij er het lef niet voor
-hebt, zal ik m’n eigen broek nemen! Neen, nou wil ik de jouwe niet eens
-meer!” En grimmig nam Harmen zijn broek op en legde haar tusschen twee
-zware wortels,—den strik er bovenop. Daarna verschool hij zich met de
-anderen achter een dikken boom, de rotan in de hand, gereed zijn slag
-te slaan.
-
-In de boomen werd vergaderd over een mogelijk veroveren van dit nieuwe,
-lokkende voorwerp. Allen waren overtuigd, dat er gevaar aan verbonden
-was, maar juist dat prikkelde hun rooversgemoed. Ze daalden neer tot
-kort boven de plaats waar de broek lag. Joppie vermoedde nieuw
-gevaar,—werd met moeite in bedwang gehouden.
-
-Daar klauterde een aap geheel omlaag, bleef met den staart aan een tak
-boven de broek hangen, slingerde zoowat heen en weer, de vingers over
-de lus slierend, spiedde aarzelend alle kanten uit. De aap, die Padde’s
-broek geroofd had en de dierbare, blauwgespikkelde lap nog steeds in
-den linker achterpoot omklemd hield, zat mijmerend op een tak en scheen
-in het gevaarlijke spelletje ditmaal niet den geringsten lust te
-hebben. Harmen vergat, dat ze er al zeer weinig nut van zouden hebben,
-indien hij een anderen aap ving dan juist dien met de broek. Harmen’s
-eer stond op het spel; Padde’s broek kon hem geen zier meer schelen.
-Hij loerde, loerde.....
-
-De hangende aap nam, na lang door zijn makkers te zijn aangevuurd, ten
-slotte een kloek besluit. Hij greep toe; Harmen trok den strik dicht,
-en het aapje was gevangen. In dit oogenblik wipte vliegensvlug het
-mijmerende heertje met Padde’s broek in den linker-achterpoot omlaag,
-greep met den rechter-achterpoot Harmen’s „lokaas” en vloog met beide
-trofeeën krijschend tegen den stam op. Paf stond Harmen, zóó paf, dat
-de rotan uit zijn hand glipte, en de gevangen aap met strik en al
-achter zijn makkers aan vluchtte. Toen barstte Harmen in jammerklachten
-los. Hij voelde zich het slachtoffer van eigen edelmoedigheid; hij had
-zich van zijn laatste kleedingstuk ontdaan om zijn naaste te helpen. En
-nu? Daar stond Harmen, grooter dan hij geboren was, maar overigens net
-zoo.
-
-Voor nieuwe proefnemingen wilde niemand zijn broek leenen. Er moest dus
-raad geschaft worden. En er werd raad geschaft. Hajo vlocht voor de
-beide broekloozen een rokje van lang gras, dat door een rotangordel kon
-worden opgehouden. Zuchtend trok eerst Harmen en daarna ook Padde zijn
-nieuwe kleedingstuk aan. Harmen zag er uit als een echte menscheneter!
-Hij verzoende zich met zijn lot, voerde met lans en hakmes een woesten
-krijgsdans uit, waarbij de apen daar in de boomen hem krijschend
-aanvuurden.
-
-Toen raadde Rolf aan, den tocht voort te zetten. De jongens braken de
-tent af en wierpen de stokken en bladeren in het struikgewas, om zoo
-min mogelijk sporen achter te laten. Ze volgden het smalle strand, dat
-de baai begrensde, maar, aan den overkant gekomen, stonden ze
-onverwachts voor een pad, dat het land invoerde. Zouden ze het inslaan?
-Rolf vond het veiliger het strand te volgen, zoolang dat mogelijk was.
-Zoo bedwongen ook de anderen hun nieuwsgierigheid. Maar nauwelijks
-hadden ze de baai geheel omgeloopen, of het strand hield op; steile,
-kale rotsen liepen ver in zee uit en sloten als een granieten deur den
-weg af. Er zat niets anders op dan toch maar het pad te nemen. Onze
-vrienden liepen de baai dus weer ten halve om en sloegen het boschpad
-in.
-
-Daar de zon danig was gaan steken, deed de schaduw in het pad heerlijk
-koel aan. De jongens vermoedden, dat het weggetje naar een dorp zou
-voeren, waren dus wat voorzichtig. Bij een bocht ging er een vooruit en
-gluurde om een hoekje, aleer de anderen volgden. Zoo gebeurde het, dat
-Hajo, die ditmaal vooruit was gegaan, zijn makkers duidde, zich snel te
-verbergen. Terwijl dezen in een bamboeboschje wegdoken, Joppie haastig
-meetrekkend, drukte hij zichzelf tegen een kokosstam achter een met
-witte bloemen overdekten struik.
-
-Daar kwamen twee kleine, naakte kereltjes den hoek om slenteren. Dat is
-te zeggen: de een was niet geheel naakt, droeg op de hoogte van zijn
-maag aan een koordje een ruitvormig lapje, uit vele en veelkleurige
-stukjes doek samengesteld,—een kleedingstuk, waarvan onze vrienden
-vergeefs de doelmatigheid trachtten in te zien. Beiden hadden een
-klein, rond bamboekooitje in de hand, met een schuifdeurtje; Rolf
-hoorde hen tegenover elkaar opsnijden over de vechtkunst hunner, in hun
-kooitjes opgesloten, krekels.
-
-„Djangkrik njang saja lebi besar!” zei de eene.
-
-„Jouw djangkriek grooter? Wat dan nog? Njang saja lebi brani! De mijne
-is dapperder!”
-
-„Njang saja maoe menang! De mijne zal het winnen!”
-
-„O neen, de mijne! Njang saja!” Daarop hurkten de knaapjes neer, zetten
-de kooitjes tegen elkaar, trokken de schuifdeurtjes open, plukten een
-grashalmpje en moedigden daarmee hun krekels tot den strijd aan.
-„Kirrrr! Kirrrrr!” klonk het uit de houten gevangenisjes. Zóó waren de
-jeugdige dierenkwellers in hun krekeltoernooi verdiept, dat geen van
-beiden merkte hoe Hajo uit het struikgewas trad, en hoe ook de andere
-zijde van het pad werd afgesloten door witte menschen, nog wel met
-speren en bogen gewapend. Doch eensklaps sloeg het kereltje met den lap
-op z’n maag de oogen op en tuimelde van schrik over den grond. De ander
-wilde het op een loopen zetten, bemerkte, dat ze van beide zijden waren
-ingesloten, en wierp zich toen op zijn knietjes. „Ampoen! Vergeving
-....!”
-
-Rolf trachtte de dreumesen wat op hun gemak te brengen. „Djangan
-takoet! We zullen je niets doen! Je hoeft ons alleen maar te vertellen
-waar deze weg heenvoert.”
-
-„Minta ampoen, toean besar, minta ampoen..... Vergeving, groote
-heer.....!”
-
-Rolf hernieuwde zijn pogingen om den knaapjes duidelijk te maken, dat
-ze niet van plan waren hen te slachten en op te peuzelen. En zoo kwam
-hij na veel moeite van de bevende kereltjes te weten, dat de weg naar
-een dorp voerde, maar dat ze bij een beekje een zijweg zouden vinden,
-die ver, heel ver het bosch inging.....! Met hun bruine armpjes wezen
-ze in Oostelijke richting.
-
-„Prachtig!” zei Rolf. „Ik dank jullie.” Daarna boog hij zich over de
-twee kooitjes, die nog in het gras lagen, en vroeg den mannekes, den
-wedstrijd voort te zetten. Aanvankelijk nog schuchter, voldeden ze aan
-het verzoek, maar, al porrende met hun grashalmpjes, vergaten ze de
-gansche wereld, tot ten slotte de djangkriek, die wel niet het grootst,
-maar het meest „brani” was, een schitterende overwinning behaalde. Als
-de beste vrienden ter wereld namen de zwervers van de poedelnaakte
-wereldburgers afscheid.
-
-Een paar honderd ellen verder kwamen ze bij het beekje. Een kokosstam
-deed als brug dienst. De knapen balanceerden er over en vonden aan den
-anderen kant het zijpad, dat langs het beekje liep. Ze sloegen het in.
-Hier kwinkeleerden duizend vogels, jaagden in bevalligen tuimel achter
-vlinders en waterjuffers aan. Een enkele maal schoot ritselend iets weg
-tusschen het oevergras; dan kwam Joppie in de weer!
-
-Na een uur boog het pad van het beekje af. De jongens besloten de
-laatste gelegenheid, die zich voorloopig voor een bad bood, niet
-onbenut te laten. Heerlijk frisch was het water; onze vrienden gingen
-op den zandigen bodem zitten en plasten naar hartelust.
-
-Ook Joppie moest er aan gelooven. Ondanks zijn gillend verzet werd hij
-ondergedompeld en met zand schoongeschrobd. „Nou?” vroeg Harmen. „hoe
-voel je je nou, zonder al die vlooien?” Joppie glipte, den staart
-tusschen de pooten, den oever op en keek Harmen weemoedig aan.
-
-Na het bad ploften de jongens op den oever neer en dommelden in.
-
-Toen de drukkende middaghitte wat afnam, ontwaakten ze met de
-ontdekking, dat ze een stevigen honger hadden. Ze zagen in den omtrek
-niets eetbaars, haalden den riem dus maar een gaatje aan en vervolgden
-hun weg. Maar plotseling ontdekte Rolf een boom met tallooze van die
-groene vruchten, die hun bij het dorpshoofd zoo goed hadden gesmaakt:
-manggah!
-
-Omhooggeklauterd en plukken, jongens! Het sap liep hun over de kin, en
-het duurde geruimen tijd, vóór onze vrienden bij Padde en Joppie
-terugkeerden, die beneden wachtten. Padde was er niet bekaaid
-afgekomen: de anderen hadden hem manggah’s in overvloed toegeworpen:
-het oranjekleurige vruchtvleesch zat hem tot achter de ooren.
-
-Verder! Het pad begon te stijgen, kronkelde zich tusschen steile, met
-hooge varens begroeide wanden voort; ze liepen door een droge
-rivierbedding, die steeds dieper werd; sinds lang lag het pad in de
-schaduw van den rechterwand; de linker, die in de volle zon stond, bood
-een verbijsterenden aanblik van tropischen rijkdom. Wondermooi geschikt
-lagen de varenschermen; daartusschen fonkelden tallooze roode bloemen
-en fladderden vlinders en vogeltjes,—het was als uit een sprookje.
-
-Urenlang stegen de knapen: ze voelden het aan hun beenen. Hoog boven
-hun hoofden omstrengelden twee boomen elkaar over de kloof heen. Nog
-iets verderop liep het pad een schemering van groen binnen.
-
-Hajo liep te droomen. Het was hem, of deze weg naar een wonderland zou
-voeren, naar de verborgen schatkamers der tropennatuur, naar
-heiligdommen, die geen menschelijk oog aanschouwen mocht. Hoe stil werd
-het! Geen vogel roerde zich. Je hoorde je eigen adem; hoe warm en
-vochtig was de lucht hier; hoe sterk rook je de bloemen.....
-
-Ineens stonden onze vrienden op een plateau, met hooge loofboomen
-begroeid; de wanden waren verdwenen; de knapen konden van hun hoogte
-vrijuit den omtrek overzien. Niets dan groene en met bloemen overdekte
-boomkruinen. Hè, je ademde nu weer vrij! Padde plofte neer, zei geen
-stap meer te kunnen verzetten. En de anderen vleiden zich naast hem in
-het gras.
-
-Een zware, zwarte vogel, die een geweldigen snavel voor zich uitdroeg,
-vloog met kleppend wiekengedruisch over hun hoofden.
-
-„Die mag z’n ribbekast weleens laten smeren!” meende Harmen. „Hij piept
-als een verroeste koffiemolen!”
-
-„Een koffiemolen.....!” zuchtte Padde.
-
-„’t Was een neushoornvogel”, zei Rolf lachend.
-
-Ze sliepen in, werden een uurtje later weer wakker. Verder, jongens!
-
-De zon was al een flink eind gedaald; het werd nu gelukkig wat koeler.
-Als ganzen achter elkaar volgden ze het smalle pad. Harmen liep zingend
-vooraan. De anderen floten mee:
-
-
-    „Daar komen de Spekken!
-    Rom-rom.
-    Ze willen ons nekken!
-    Rom-rom.
-    Slaat op den trom!!
-    Ze willen ons nekken!
-    De Spekken!
-
-    Trek nu van leer!
-    Rom-rom.
-    Stelt u te weer!
-    Rom-rom.
-    Sluit u in drom!!
-    Sla ze op hun bekken!
-    De Spekken!”
-
-
-Op eens stonden de jongens voor een ravijn.
-
-Prachtig was het uitzicht over de zee van groen, waarin juist de zon
-wegzonk. Ook het plateau zelf, waarop de knapen stonden, was
-aangrijpend schoon. Ontzaggelijke boomen, geheel met orchideeën en
-slingerplanten overdekt, rezen forsch uit den groenen mosbodem;
-tusschen de wortels zou men een hut kunnen bouwen. Stekelige lianen
-hingen van de takken neer; tegen de stammen op stonden als eere-pajongs
-de breedgekroonde varens.
-
-Hier dachten de jongens den nacht door te brengen. Ze maakten een hoog
-en zacht bed van varens—wat veerde dat!—en gingen toen bijeenzitten op
-den rand van het plateau. Het ravijn lag nu in een blauw waas gehuld.
-Daarachter stond rood en majesteitelijk de avondlucht. Trallerend als
-een Hollandsche leeuwerik, zwierde een vogeltje uit het ravijn op,
-hooger, al maar hooger, om de zon nog even te groeten. En ja, daar
-schitterde het eensklaps in helle kleuren op. „Dag, zon! Ben jij daar
-nog? Ik dacht het wel!” Dan dwarrelt het weer omlaag, glijdt in de
-schaduw terug, een vallend herfstblad.
-
-De hemel verbleekte; de schemering spon haar eerste draden. Hoe stil
-werd het!—De jongens kenden de tropen al genoeg om te weten van hoe
-geringen duur die stilte zijn zou. Zoometeen zouden de krekels gaan
-tsjirpen in duizend hoeken en gaten. Geheimzinnige kreten zouden
-eensklaps de stilte verjagen, en dan zou de nacht komen aansluipen, als
-de dood in zijn zwarten mantel, zwaar ademend van moordlust. En ineens
-zat ie boven op je en haalde met zijn knokige, vaalwitte knuisten een
-glinsterend mes te voorschijn. Dan stolde het bloed je in de aderen;
-met een schreeuw zou je den gruwelijken kerel van je willen afwerpen.
-Maar je handen zaten als met schroeven vast; de adem stokte je in de
-keel.....!
-
-Flakkerdeflak! Piiiiiiep!
-
-„’n Vleermuis”, hakkelde Harmen.
-
-Het laatste roze wolkje was aschvaal geworden; hier en daar begon een
-sterretje te tintelen; de maan kwam op. Waar haar stralen den grond
-roerden, stegen lange, witte spoken op, wentelden zich zuchtend omhoog.
-Toen zetten de krekels in, ontelbare fijne stemmetjes. Harmen stond op.
-„’t Is me hier een land!” gromde hij. „We komen d’r nooit weer uit.”
-
-Langzaam rezen de anderen overeind, voelden een kille windvlaag over
-het plateau strijken. In de boomen kreunde en zuchtte het. Met moeite
-hun angst overwinnend, traden de jongens het duister in en zochten hun
-leger op. Ze kropen zoo dicht mogelijk bij mekaar.
-
-„’t Veert fijn, hè, Hajo?” vroeg Harmen met heesche stem.
-
-„Ja, ’t veert fijn”, zei Hajo.
-
-Ze zouden er iets liefs voor hebben gegeven, een deken over de ooren te
-kunnen trekken. Nu hoorden ze de boomen boven hun hoofd een
-samenzwering houden om over de vermetele indringers ineen te storten en
-hen te verpletteren; ze hoorden den sluipenden gang van den tijger; ze
-voelden langs hun wangen den ijzigen adem van giftslangen; de kille,
-geschubde lichamen streken langs hun naakte schouders. Ook de hangende
-lianen bleken eensklaps slangen te zijn, die zich geluidloos omlaag
-lieten glijden en hen beloerden, wiegelend met den kop, waarin twee
-groen-gouden oogen fonkelden.....
-
-Ten slotte sliepen de doodelijk vermoeide jongens in.
-
-
-
-
-
-
-
-
-EEN NEST MET KATTEN
-
-
-Den volgenden morgen joeg de zon alle muizenissen lachend voor zich
-uit! De griezelige boomen prijkten weer in bonte schoonheid; kleine
-vogeltjes schommelden lustig aan de orchidee-kelken en vulden de lucht
-met hun vroolijk gesnaper. Het eerste gevoel, waarmee de jongens
-ontwaakten, was dat van bevrijding.
-
-Maar vlak er op volgde een ander gevoel: dat van een leege maag!
-Drommels, ze moesten wat eten zien te vinden, anders vielen ze van de
-graat! Ze hadden gisteren vrijwel niets dan vruchten gegeten; dat
-smaakte wel lekker, maar een Hollandsche jongen kon er toch niet op
-leven! Terwijl Hajo met zijn pijl en boog tegen de duiven te velde
-trok, die overal huisden op den rand van het plateau, greep Harmen
-speer en hakmes en beloofde met een wild varken te zullen terugkeeren.
-Rolf ging ongewapend op ontdekking uit, en Padde en Joppie begeleidden
-Hajo. Er was afgesproken, dat allen zoowat over een uur terug zouden
-zijn.
-
-Hajo en Joppie slopen, door Padde op eenigen afstand gevolgd, door de
-varens. Daar de kans groot was, dat een pijl in de lianen zou blijven
-hangen, mocht onze jager slechts dan schieten, wanneer hij werkelijk
-trefkans had. Want hier groeide nergens bamboe voor nieuwe pijlen.
-
-Het eerste schot was al bar gelukkig: een duif, belangrijk grooter dan
-de eveneens geelgrijze „perkoetoet”, (haar roep klonk meer als:
-tekoekoerrr.....) tuimelde neer, den pijl in de borst. Even later trof
-Hajo opnieuw, maar ditmaal dwarrelden er slechts wat veertjes omlaag,
-en de duif vloog weg. De pijlen waren te licht: een ijzeren punt zou
-beter hebben voldaan. Weliswaar had Hajo in zijn koker ook een vijftal
-pijlen met een spijker als punt, maar er was besloten deze zwaardere
-projectielen voor bijzondere gevallen te bewaren. Wacht, daar zag Hajo
-op een lagen tak weer zoo’n groote duif zitten. Hij mikte zorgvuldig en
-schoot het dier.
-
-Maar nu begonnen de vogels argwaan te koesteren en maakten elkaar dat
-in duiventaal duidelijk, zoodat Hajo niets meer onder schot kreeg. Nu,
-twee vette duiven was ook al heel wat; hij zou zien, er nog wat eieren
-bij machtig te worden. Op goed geluk klauterde hij in een boom en vond
-twee nesten bij mekaar; in een ervan zaten twee jongen, al heelemaal in
-de veeren, dus blijkbaar op het punt van uitvliegen. Toen Hajo’s bol
-zich vertoonde, rezen de twee soezende dikzakken (weinig jonge vogels
-worden door de ouden zoo lang gevoerd als jonge duiven!) met van schrik
-wijd opengesperde oogen overeind en wilden uit het nest opfladderen.
-Maar Hajo legde snel de hand op het nest en stopte de jongen in zijn
-broekzak. Ziezoo, nu kon hij de eieren in het andere nest wel laten
-liggen! Beneden gekomen, liet hij Padde zijn buit zien, en de jagers
-keerden tevreden huiswaarts.
-
-Rolf was ongewapend uitgegaan. Langzaam wadend door de varens, keek hij
-naar de duizend wonderen om hem heen, bukte zich over een goudgroenen
-kever, of bewonderde een groote, gevlekte orchidee, of volgde een
-rooden vlinder, die de verwoede aanvallen trachtte te ontduiken van een
-langsnavelig lilliput-vogeltje, niet half zoo groot als de vlinder,
-dien het naar het leven stond. Bij dat al vergat Rolf, dat hij
-eigenlijk een geduchten eetlust had,—de natuurvriend won het van den
-mensch.
-
-Eensklaps trad Rolf met een kreet van bewondering achteruit. Was het
-hier dan toch een tooverland? Voor zijn voeten lag op den grond een
-bloem, zoo groot als Rolf in zijn leven niet gedacht had, dat een bloem
-worden kon. Men kon er wel in slapen! Ze scheen op den wortel van een
-liaan te groeien, die nog enkele knoppen torste, in vorm en kleur
-herinnerend aan een groote bloemkool. De geopende bloem was
-vleeschkleurig, wit bespikkeld; om een grooten nap in het midden
-schaarden zich vijf dikke bloembladeren. Toen Rolf zich bukte om ze
-beter te bezien, vloog een dichte zwerm insecten gonzend uit den nap
-op, en een sterke, onaangename, bedorven geur steeg hem in den neus.
-Lekker ruiken deed de bloem alles behalve! De insecten, die er op
-afkwamen, zouden ook wel aaskevertjes en mestvliegen zijn. Rolf tilde
-een der zware kelkbladeren op. Het was kil in de hand. Wat jammer, dat
-Vader Langjas er niet van meegenieten kon!
-
-Toen Rolf eindelijk op de bloem was uitgekeken, vermoedde hij, dat het
-wel tijd voor terugkeeren zou zijn, en nu schoot hem te binnen, dat hij
-toch was uitgegaan om eten te zoeken! Drommels ja, hij voelde nu, dat
-hij geduchten honger had. Dan nog maar even gesnuffeld! Geen honderd
-pas verder bleef hij al staan voor een verbazend hoogen boom met
-gladden stam. Wat hingen daarboven voor groote, stekelige vruchten?
-Langs den gladden stam omhoogklimmen was onmogelijk. Rolf liep eens
-rond onder het kolossale bladerendak. Een dunnere boom kruiste zijn
-takken met die van den reus. Rolf werkte zich in dien boom, klom handig
-in den anderen over en sneed met zijn zakmes drie der vruchten af. Ze
-ploften dof neer in de varens. Toen balanceerde Rolf naar den kleinen
-boom terug en daalde weer af. Hij zocht de vruchten bijeen, maar kon er
-nog slechts twee vinden. Nu, daar had hij ook genoeg aan. Ze waren
-grooter dan een menschenhoofd en met dikke, kantige stekels bezet.—Zoo
-belandde Rolf, in iederen arm een der zware vruchten, op de plaats,
-waar Hajo en Padde vol toewijding bezig waren, de duiven te plukken.
-
-„Wat heb je daar voor vruchten?” vroeg Padde.
-
-„We zullen ze eens opensnijden! Is Harmen al terug?”
-
-„Nog niet. Kijk eens, wat ik heb?” Hajo wees op zijn duiven.
-
-„Die zien er mooi uit!” zei Rolf. „Jammer, dat we ze niet kunnen
-braden! ’t Zal me verwonderen wat Harmen meebrengt! Hij blijft lang
-weg!”
-
-„Ja..... hij zit achter grof wild aan! Zoometeen komt hij nog met een
-koningstijger aanzetten!”
-
-„Vast!” lachte Rolf. En met een ferme kruissnede opende hij een der
-vruchten. Brrrr! Er kwam een allesbehalve aanlokkelijke lucht uit, een
-lucht, die aan uien, bedorven kaas en rotte eieren herinnerde. Padde
-kneep zijn neus dicht, en Hajo keek Rolf vol twijfel aan. „Hij zal
-bedorven zijn, Rolf.”
-
-„Onmogelijk!” zei Rolf. „De bast is heelemaal gaaf, en kijk eens hoe
-mooi frisch het vleesch er uitziet!—Wacht! De barbier had het eens over
-een vrucht, die wel leelijk ruikt, maar toch goed smaken moet. ’t Zal
-een doerian zijn! Vooruit, ik wil hem eens proeven.”—De vrucht was door
-een geelwitte tusschenhuid in kamertjes verdeeld, en in elk daarvan
-lagen een paar vleezige, blanke pitten ter grootte van een eenden-ei.
-Met een moed, waarvoor Hajo en Padde hem in stilte bewonderden, stak
-Rolf zoo’n pit in den mond.
-
-„En.....??”
-
-„Lekker”, zei Rolf. „Het smaakt als noten met room! Proef ook eens?”
-
-Aarzelend, met toegeknepen neus, stak Hajo een pit in den mond en moest
-toegeven, dat de vrucht lang niet kwaad smaakte. Nu begonnen ze samen
-te peuzelen. „Neem ook eens wat, Padde!” raadde Hajo.
-
-„Dank je feestelijk”, zei Padde. En hij ging twintig pas verderop met
-het plukken van de duiven door,—beweerde, dat hij zelfs dáár nog omviel
-van den stank.
-
-Waar Harmen toch wel zoo lang bleef?
-
-Met lans en kapmes gewapend en daarbij in zijn bladerenrokje, was hij
-als een echte menscheneter dien kant uitgetogen waar het plateau
-langzaam tegen een berghelling opliep. Door lianen en stekelige
-rotanslingers had hij zich baan gebroken. Hij was door nauwe holletjes
-gekropen, over doode woudkolossen geklauterd, waarbij hij schrammen bij
-de vleet opliep en honderd maal wegzakte in het vermolmde hout. Een
-pauw fladderde voor hem op. Harmen greep naar den langen staart, greep
-mis, viel in de dorens, schold den pauw uit voor al wat leelijk was,
-raapte droefgeestig een veer op, die tusschen de struiken was blijven
-hangen en stak ze in zijn woeste, reeds geducht lang geworden haren.
-Hij kwam voor een bamboebosch te staan, hakte er met zijn kapmes op
-los, dat de stelen links en rechts neerzonken. Bij dit werkje viel hem
-een slangetje op den blooten schouder. Hij slingerde het kille
-monstertje van zich af. Brrrrr!
-
-En tenslotte was Harmen, al hakkende, gekomen bij de gedenkwaardige
-plek, waarvan hij later naar waarheid verklaarde, dat hij er van
-verbazing lans en kapmes had laten vallen. Tusschen hooge bamboestelen
-lag op mos en bladeren een drietal..... katten! Neen maar, dat had
-Harmen nou nóóit gedacht! De katten waren vrij groot, haast als honden;
-ze hadden een glanzend geel vel met zwarte dwarsstrepen; om den staart
-zaten zwarte ringen. Van die leuke poesjes wou Harmen er eentje
-meenemen, niet om te eten, alleen maar om te laten kijken! Wat speelden
-ze aardig! Ze lagen op de zijde en sloegen elkaar met de pootjes. Wat
-een dikke, zware pootjes voor zulke lieve beestjes! Met vluggen greep
-pakte onze vriend er een op. Kom, daarmee zou hij zijn vrienden eens
-verrassen!
-
-En opgewonden zocht Harmen naar den terugweg. Hij had de richting nog
-wel in het geheugen, maar de last, dien hij droeg, hinderde hem erg bij
-het kappen. In zijn linkerarm hield hij de poes, die zich niet in het
-geringst verzette, niks eenkennig dus, zooals die gemeene kater van
-Dobbes, die zijn nagels nooit kon thuishouden,—en in den gordel
-bungelde zijn lans als een lang slagzwaard achter hem aan. Eindelijk
-ontdekte hij tusschen de boomen zijn vrienden weer. „Hallo! ’k Heb wat,
-jongens! ’n Kat! Hou Joppie eens vast!” En voorzichtig, om zich nergens
-aan te verwonden, naderde Harmen tusschen het doornige struikgewas.
-„Alsjeblief! Daar heb je ’t beessie!”
-
-Joppie’s haren vlogen steil overeind.
-
-„Maar..... dat is een tijger!!” riep Rolf.
-
-Harmen keek hem verbluft aan. „Goeie morrege.....!”
-
-„Een jonge koningstijger!!”
-
-Toen verbleekte Harmen. „’n Jonge.....?! Groote Griebus! Dan heb ik
-voor een tijgerhol gestaan! Drie lagen er in! Drie koningstijgers!” En
-Harmen liet zijn „poes” met een rilling op den grond vallen. Naar
-kattenaard kwam het dier op z’n vier pooten terecht, blies en wilde
-beenen maken. Maar Rolf greep het beet. „We moeten hier als de drommel
-vandaan, vóór de ouden komen! Padde, neem de duiven op; Harmen, jij die
-groote vrucht; ik draag de tijger.”
-
-„Wat wou je met het mormel doen?!” vroeg Harmen ontzet.
-
-„Temmen!” zei Rolf. „Het dier is nog jong! Kom!”
-
-„Ja, dan nemen we hem mee naar Hoorn!” riep Hajo.
-
-„Of hij vreet ons over een maand alle vier op!” gromde Harmen. Hij
-raapte den doerian op, keek er met een wantrouwend gezicht naar.
-„Vooruit dan maar!”
-
-Padde nam met bevende handen de duiven op en volgde, een behoorlijken
-afstand bewarend tusschen zich en het geel-zwarte monster, dat Rolf in
-den arm had. Joppie bleef nog weer achter Padde. Zoo wilde de
-zonderlinge optocht het pad langs het ravijn weer verder volgen,
-toen..... Hajo stootte een kreet van ontzetting uit..... daar sprong
-uit de struiken, geen twintig passen van hen af.....!
-
-De jongens hoefden er niet naar te raden, wien ze voor zich hadden.
-Daar was hij, de wreede, trotsche keizer van het Indische woud, geheel
-onverwachts, terwijl de zon hoog aan den hemel stond; zijn oogen waren
-geen vuur; hij spuwde ook geen gif, was een dier als een ander, wendde,
-zelf blijkbaar verrast, zijn zwaren, stompen kop naar de jongens.....
-Dezen stonden verlamd van schrik, Harmen hief onwillekeurig den doerian
-op, als wilde hij zich daarmee verdedigen; Hajo vatte instinctief met
-beide handen zijn speer; Padde staarde wezenloos, met wijd open mond.
-
-Er was een aarzeling. Het dier trok de lippen op, ontblootte zijn
-forsche, driekantige hoektanden, gromde. Toen richtte hij plots zijn
-lichtgroene rooversoogen op Rolf—waarschijnlijk op het jonge dier, dat
-deze in de armen hield,—sloeg driftig den dikken, ronden staart over
-den grond, kroop een schrede achteruit, stootte een kort, schor gebrul
-uit, onheilspellend als geen ander geluid, dook ineen....! Rolf kreeg
-een ingeving, gaf er zonder aarzeling gehoor aan: hij slingerde met een
-fermen zwaai den tijger zijn jong toe.
-
-Hij had niet beter kunnen doen. De tijger greep het jonge dier met de
-tanden in den nek en sprong er in prachtigen, soepelen boog mee weg in
-het struikgewas. „Besjoer.....!” stamelde Harmen met nog lijkwitte
-lippen.
-
-Toen holden de knapen het pad af, zoo hard ze maar konden, Harmen
-vooraan, beenen makend als een beroepshardlooper; Padde als laatste,
-telkens angstig omziend en gillend: „Niet zoo vlug! Niet zoo vlug! Ik
-kan jullie niet bijblijven.....!”
-
-
-
-
-
-
-
-
-„TABEH!”
-
-
-Pas een heel eind verder durfden ze hun vaart wat inhouden. „Zou hij
-ons volgen?” vroeg Hajo, naar adem happend.
-
-„Ik denk het niet”, hijgde Rolf. „Maar laten we toch maar zoo ver
-mogelijk zien weg te komen.”
-
-En de jongens liepen, liepen.....!—Er was een betoovering over het woud
-gekomen, sinds ze den heerscher ervan hadden leeren kennen. Die
-struiken, dat bamboebosch daar kon hem dus bergen.....!
-
-Verder! Verder maar.....! Eindelijk gingen ze zitten, druipend van het
-zweet.
-
-„Waar is Joppie?” vroeg Rolf. Joppie was verdwenen!
-
-„’n Held!” schimpte Harmen. „Als ie de tijger nou nog te lijf was
-gegaan!”
-
-„Waarom heb jij ’t eigenlijk niet gedaan?”
-
-„Ik? Als ie even langer was gebleven, had ie dit ding” (Harmen tilde
-den doerian op) „tegen z’n bast gekregen. Dan was ie van de stank wel
-weggeloopen!”
-
-„Nou, en ik dan?” zei Hajo. „Ik stond al met m’n lans klaar. Nietwaar,
-Padde?”
-
-„Je hadt ’m makkelijk kunnen doodsteken, als je maar gewild had!” viel
-Padde hem bij. „Ik had m’n handen vol, maar anders.....!” Allen lachten
-weer. „Knap maar”, zei Padde. „Daarstraks lachten jullie niet!”
-
-„Kom!” zei Rolf. „Laten we nog een uurtje doortippelen, maar nu
-kalm-aan.”
-
-„’k Heb zoo’n honger!” klaagde Harmen.
-
-„Straks plukken we de duiven verder”, zei Rolf. „Maar als je honger
-hebt, peuzel dan een stuk van die vrucht op.”
-
-„Daar zet ik geen tand in.”
-
-„Dan laat je het. Kom.....!” En de jongens liepen weer verder.
-
-„Kijk, daar loopt nog een pad!” zei Hajo ineens. „Het komt hier op uit,
-zie je wel?”
-
-„Ja! Het schijnt uit het binnenland te komen!”
-
-Even later stonden de jongens bij den tweesprong. Het andere pad was
-mul, en in den grond teekende zich de indruk van een kleinen, naakten
-voet af. „Het spoor is nog versch”, zei Hajo. „Het is een kindervoet!
-Misschien zijn we hier wel dicht bij een dessah.”
-
-„Best mogelijk”, meende Harmen. „Geef maar een duifje hier, Padde! D’r
-zijn er vier, voor elk een; Joppie loopt z’n deel mis.” En Harmen ging
-op den wegberm zitten plukken. De veeren stoven in ’t rond.
-
-Dapper peuzelde ieder daarna zijn duiveboutje op. Hajo en Rolf smulden
-ook nog aan den doerian; Padde en Harmen gingen boven den wind zitten,
-gaven af op menschen, die zulk een vies ruikend goedje wilden eten.
-
-Waar Joppie zoo lang bleef? Hij zou toch niet door den tijger.....? De
-knapen betrapten er zich op, dat ze in Joppie een kameraad zouden
-verliezen. „Joppie! Joppie.....!” Geen antwoord. Verder dus maar weer.
-Het pad werd steenachtig; hier en daar was het geducht klauteren. Aan
-de linkerzijde verhief zich een rotswand, dicht met struikgewas, varens
-en kleine palmen begroeid en door een leger apen opgevroolijkt: het
-duurde niet lang, of de doode takken suisden den jongens weer om de
-ooren, zoodat ze blij waren, toen het pad van den rotswand afweek.
-
-Eensklaps stonden ze voor een natuurlijke trap. Dat is te zeggen: was
-het wel mogelijk, dat de natuur die ellenbreede, bazalten treden zoo
-regelmatig had verdeeld? Aan beide zijden stonden bananen met trossen
-goudgele vruchten en overschaduwden de trap met hun groote, groene
-bladeren, en in de spleten tusschen de steenen glansde diep-groen mos
-met roode bloempjes. „’t Lijkt wel een trap van een oud kasteel!”
-vonden de jongens. Ze plukten een paar rijpe pisangs, maar de vruchten
-smaakten wrang. „’t Zijn wilde pisangs”, verklaarde Rolf.
-
-„’t Zijn rot-pisangs”, zei Harmen teleurgesteld.
-
-Hajo scheen naar iets te luisteren. „Hoor eens goed!”
-
-„Een waterval!” juichte Rolf. Toen snelden ze met groote sprongen de
-trap op, belandden hijgend op een plateau. In spanning van wat ze te
-zien zouden krijgen, snelden ze tusschen met mos en bloemen overdekte
-rotsen op het geruisch af, holden in hun haast zelfs ongemerkt een paar
-sinaasappelboompjes voorbij, liepen een palmenboschje om,—en stonden
-voor een meer.
-
-Het was bedwelmend. Aan de eene zijde van het meer steeg een steile
-rotswand op; heel in de hoogte ontsprong een stroompje; het zilverige
-water danste over de rotsen omlaag en viel zingend en schuimend in het
-stille meer, dat tusschen hooge, zacht fluisterende bamboeboschjes en
-wuivende waaierpalmen lag weggezonken. In het midden lag een met
-boomvarens en bloemen begroeid eilandje, in strakke lijnen zich
-spiegelend in het plechtig stille water, dat zich slechts daar roerde,
-waar de waterval schuimde. Vogels fladderden alom in de lage takken, in
-wonderlijke taal luide uitkwinkeleerend boven het watergeruisch. Aan
-den oever stond op één poot een reiger te visschen. Pik! daar dook de
-snavel weg, kwam met een spartelend, zilveren vischje weer boven, en de
-rimpels liepen ver over het water uit, stootten tegen de bladeren van
-een drijvende lelie en schoten in dwarse bogen terug. De reiger wierp
-het glinsterende vischje in de lucht en ving het in zijn opengespalkten
-snavel.
-
-„Ik ga hier nooit weer weg!” stamelde Hajo. ’t Was om er de tranen van
-in de oogen te krijgen, zoo mooi. De bodem van het heldere water lag
-vol bontgekleurde steenen. En wat schoot daar voorbij? Een vischrug!
-Dik als een arm!
-
-Lang duurde het niet, of de jongens zaten in het water; de reiger
-streek sierlijk op een lagen boomtak en keek peinzend toe. Hoe heerlijk
-koel en doorzichtig was het water; je kon met open oogen naar de
-prachtige steenen op den bodem duiken. Terwijl Padde wat bij den oever
-ploeterde en op de weinige kleeren en de wapens paste, zwommen de
-anderen naar het eilandje. Allen dommelden wat in; zij op hun eilandje;
-Padde boven op het goed, dat hem was toevertrouwd.....
-
-Toen de grootste hitte voorbij was, stonden de jongens hongerig op.
-Harmen stelde voor, wat te gaan visschen.
-
-„Ja!” riep Hajo. „Hengelstokken hebben we hier bij de vleet.
-Hengelstokken van de fijnste soort!”
-
-„Ik weet nog beter!” zei Rolf. „We schieten ze. Met pijl en boog!”
-
-Dat voorstel sloeg in! Onze vrienden doken weer onder en zwommen om het
-hardst naar den oever,—een wedstrijd, dien Hajo met een el voorsprong
-op de anderen won. Toen bliezen ze even uit en gingen gewapend weer het
-water in. Maar de jacht viel niet mee: de visschen verdwenen, wanneer
-de knapen naderden.
-
-Rolf vond er iets op. Terwijl Hajo en Harmen om het hardst achter de
-visschen aan zwommen, bleef hij, naar het voorbeeld van den reiger,
-doodstil staan op een ondiepe plaats, een gevelde lans in de hand.
-Spoedig zwom een groote visch voorbij. Rolf richtte en spietste met een
-gelukkigen stoot het dier aan zijn lans. Dit bleek achteraf nog de
-beste wijze van jagen: hij had spoedig vier zware dieren veroverd,
-terwijl Harmen en Hajo niets schoten. De jacht van deze schutters werd
-dan ook spoedig een spelletje. Ze trachtten, onder water duikende, op
-de bladeren der drijvende waterlelies te mikken en toen hun dat ging
-vervelen, klommen ze in de oeverboomen en sprongen van gedurfde hoogten
-het water in, waarbij ze nu en dan leelijk op de steenen terechtkwamen.
-
-Rolf had meer gespietst dan de jongens verorberen konden; Harmen sneed
-een visch in stukken en wierp die in het meer. Van alle zijden schoten
-de vroegere kameraden toe en vochten gulzig om den buit,—leverden een
-mooi kleurenspel van fonkelend wit, staalblauw, goudgroen.....
-
-Na het middagmaal dwaalden de jongens het plateau nog wat over, dat ze
-daarstraks slechts vluchtig hadden gezien; ze plukten wat
-sinaasappelen, die van buiten niet geheel rijp schenen, maar toch
-lekker zoet waren.
-
-Toen ze langzaam door de palmen weer terugkeerden, hield Rolf zijn
-makkers vast. „Kijk daar eens!”
-
-Wat ze zagen, was mooi als een droom. Twee herten en enkele reeën
-stonden te drinken, waarbij telkens de kop ver naar achteren geworpen
-werd, het gewei in den nek, en het water ter zijde langs de lippen naar
-buiten vloeide. De groote, vreesachtige oogen glansden. Wat waren de
-halzen mooi gebogen! Hoe sierlijk stonden de dieren op hun ranke
-pooten! Plotseling scheen er een onraad te speuren. Het snoof de lucht
-op, stootte een geluid uit als het blaffen van een hond. En..... wat
-klonk daarginds? De echo? De herten en reeën sprongen weg in het groen.
-
-De knapen staarden nog sprakeloos van bewondering naar de plaats, waar
-ze gedronken hadden.
-
-Ineens..... wie kwam daar snuivend aanhollen, de tong uit den bek?
-Joppie! Dat was de echo van daareven! Jankend van vreugde sprong de
-hond tegen zijn meesters op, draaide half dol in het rond, kermend en
-kwispelstaartend onder hun aanhaling en likkend waar hij maar likken
-kon. „Wouw! Wouw!”
-
-„We wisten wel, dat je ons niet in de steek zou laten!” zei Hajo. „Ga
-je mee, ouwe jongen?”
-
-Daar zei Joppie geen neen op! Maar nu zag hij restanten visch liggen.
-Hij vloog er op af, sloeg in zenuwachtige haast koppen en staarten en
-graten naar binnen, met een half oogje opziend, of de jongens bijgeval
-niet weggingen. Maar dezen wachtten geduldig tot alles op was en
-Joppie, na half gestikt te zijn, de laatste graat weer uitspuwde en
-meteen weer inslikte. Joppie snuffelde nog wat, vond niets meer.
-
-En de karavaan volgde het pad weer, vroolijk gestemd, dat ze nu allen
-samen waren. Tusschen de oeverpalmen door, wierpen ze een laatsten blik
-op het meer. Het was het mooiste, wat ze zich in hun leven herinnerden
-gezien te hebben. Nog wel een half uur lang hoorden ze, wanneer ze even
-stilstonden, het ruischen van den waterval.....
-
-De weg daalde, werd nauw en kronkelig. Harmen, die vooraan ging, liep
-telkens met het hoofd in een spinneweb. Het pad scheen zoo weinig
-gebruikt te worden, dat hier en daar de struiken het geheel versperden,
-en onze vrienden moesten zich met het lijf een weg banen. „Hé!” zei
-Harmen eensklaps. „Hier is iemand langs gekomen! Zie maar: deze tak is
-versch gebroken! Misschien wel dezelfde, waarvan we vanmorgen die
-voetstappen hebben gezien!”
-
-Zwijgend liepen de knapen zoo een paar uren achtereen, tot het ging
-schemeren, en aan een legerplaats gedacht moest worden. Ze kozen er
-weer een open plek voor, tusschen bamboebosschen. De grond was zacht.
-Merkwaardig was, dat ze vanavond niet zoo door die onbestemde vrees
-bevangen werden als gisteren voor het slapen gaan. Raakten ze met het
-oerwoud vertrouwd? Had de ontmoeting met den koningstijger dit gevaar
-iets van zijn beangstigende geheimzinnigheid ontnomen? Ze waren met z’n
-vieren, met lansen bewapend, en Joppie zou wel blaffen als er gevaar
-dreigde.....!
-
-Eensklaps richtte Hajo zich op. „Ik hoor wat!”
-
-De jongens luisterden. Door het krekelgetsjirp mengde zich een dof
-geluid als van een trommel. „Menschen!” fluisterde Hajo. „Ik hoor ook
-een fluit!”
-
-De knapen sprongen op. Mannetje na mannetje liepen ze langs het
-donkere, smalle pad op het geluid af.
-
-Eensklaps hield het bosch op, en aan de voeten der knapen strekte zich
-een wijd dal uit, in vijvers verdeeld. En in het midden, omringd door
-kokostuinen, lag een dorpje, waaruit een gele lichtschijn opstraalde.
-Hoe te naderen zonder gezien te worden? Het dal sidderde in blauwen
-maneschijn; de vijvers zogen het licht gretig in en straalden het weer
-uit. Kom! ze zouden maar op hun goed gesternte vertrouwen! Er scheen in
-het dorp feestgevierd te worden, en dan zou men wel niet zoo waakzaam
-zijn. Zoo daalden onze vrienden over een kronkelend dijkje de helling
-af.
-
-„Rijstvelden!” zei Rolf, op de vijvers wijzend. „Kijk maar, de halmen
-steken boven het water uit.”
-
-Harmen, die vooraan liep, stokte en bleef staan. Van het dijkje gleed
-een slang weg en kronkelde, den kop boven water, tusschen de jonge,
-groene halmen door. „Goed, dat ik er niet op getrapt heb!” zei Harmen
-verschrikt.
-
-„Is ’t hier niet prachtig?” vroeg Rolf. De jongens stonden weer even
-stil, lieten de oogen rondweiden over de sawah’s om hen heen, waarin
-milliarden sterren star te fonkelen stonden. Hoe wijd en groot was
-alles hier! Hoe klein voelde je je! Hoor! De muziek was luider
-geworden. Hoe luchtig en klaar klonken die fluittonen, en hoe weemoedig
-verstierven ze.
-
-Verder maar weer! Bij dozijnen plonsden de vette kikkers van het dijkje
-de sawah’s in, zwommen grappig weg en bleven met uitgestrekte
-achterpooten liggen, nieuwsgierig boven het water uitglurend. Zoo
-kwamen de jongens bij den eersten kokostuin; de slanke stammen en de
-lange, gebogen bladstelen glansden in het maanlicht.
-
-Voorzichtig! Pasje voor pasje slopen ze voort. Glurend langs een
-bamboeboschje konden ze de poort zien. Er stond een wachthuisje met
-weer zoo’n hangend, uitgehold stuk boomstam, maar van een waker was
-niets te bespeuren. Nu, waar zou die ook voor noodig zijn geweest? Het
-geheele dorp was immers op de been? De jongens doken vlug langs het
-bamboeboschje tegen den aarden buitenwal weg en konden nu door de
-spleten van de omheining naar binnen zien. De dessah-bewoners zaten in
-wijden kring op het voorplein gehurkt, en in het midden van den kring
-schreden dansers met potsierlijke bewegingen dooreen. Ze droegen op het
-hoofd gruwelijke monsterkoppen met wilde haren en groote glas-oogen, en
-het bovenlijf was bedekt door een ruimen mantel van lange bladeren.
-Rondom de dansers zaten met gekruiste beenen de muzikanten, die met de
-vlakke hand op eigenaardige, langwerpige trommels sloegen, welke dwars
-op de knieën lagen, of op houten fluiten bliezen. Een bespeelde een
-eensnarige viool, welke op den grond was geplaatst, en een ander sloeg
-beurtelings op twee bekkens. Daarachter zaten mannen met walmende
-flambouwen, en daar weer achter hurkten de omstanders, sloegen met de
-handen de maat.
-
-„Kermis!” fluisterde Padde.
-
-Harmen keek slechts naar den vioolspeler. „Hij kan er niks van! Fout!
-Wéér fout! Is dat nou spelen?” En even later kon hij het haast niet
-meer uithouden. „Zou ik naar binnen gaan? Om ze eens te laten hooren,
-hoe je spelen moet? Hou jij m’n speer zoo lang vast, Hajo, en m’n
-boog.”
-
-„Als je ’t maar laat!” dreigde Rolf.
-
-„Wat zullen ze me doen?” vroeg Harmen. „Ze zullen blij zijn, als ze er
-eens goed hooren spelen.”
-
-En even later begon hij weer te zeuren: „Ze hebben daarginds ook
-allerlei lekkere rommel staan..... Ruik maar eens!—En ik zou zoo
-drommelsch graag weer eens een fiool in m’n vingers hebben..... Hoelang
-heb ik nou al niet kunnen spelen? Hoor! Valsch! Wéér valsch!”
-
-Met een kordaat besluit wierp Harmen zijn wapens op den grond, sprong
-fideel de poort binnen en riep op een toon van: daar ben ik dan toch
-eindelijk! den vergaderden toe:
-
-„Tabeh!”
-
-
-
-
-
-
-
-
-PADDE IS ZOEK
-
-
-De trommels zwegen; de dansers staakten hun dans; allen staarden met
-groote oogen naar den zonderlingen bezoeker in zijn rokje van gras.
-Daarop sprongen enkele mannen toe en grepen Harmen, die te laat op de
-gedachte kwam om er weer tusschen uit te gaan. Allen riepen dooreen.
-
-De jongens, die buiten alles hadden gezien, vluchtten, na Harmen’s
-wapens te hebben opgepakt, met Joppie in het bamboebosch. Vlak daarop
-snelden gewapende Inlanders langs hen heen, blijkbaar op zoek, of er
-nog meer blanken in de buurt waren. Maar onze vrienden werden niet
-opgemerkt, en de Inlanders keerden weer terug. Toen bedaarde het rumoer
-daarbinnen.
-
-„We moeten hem bevrijden”, zei Rolf. „Maar hoe?!”
-
-Padde begon jammerend zijn meening te uiten over menschen, die door hun
-waaghalzerijen ook anderen in gevaar brachten.
-
-„Hajo”, zei Rolf. „Jij ziet de poort van daar. Staat er een wacht
-voor?”
-
-„Neen! Ik zal kijken, wat ik binnen zie.” Hajo sloop naar de omheining,
-loerde door de spleten. „Het voorplein is leeg, en van achter de huizen
-komt licht.”
-
-„Volg me dan”, fluisterde Rolf. „Hier, Padde, pas jij op Joppie en de
-wapens!”
-
-„Wat gaan jullie beginnen?” jammerde Padde op gedempten toon. „Je komt
-hier toch terug, hè, Hajo?”
-
-„Ja zeker”, gromde Rolf. En Rolf en Hajo slopen weg, het halve dorp om,
-tot waar het licht door de spleten der omheining naar buiten straalde,
-en stemmengedruisch hun oor bereikte. Ze gluurden tusschen de bamboes
-door en zagen juist, dat Harmen, de handen op den rug gebonden, een
-trapje werd opgeleid naar een hutje. De deur werd achter hem gesloten;
-daarna schenen de Inlanders te vergaderen. De afstand was te groot om
-iets te kunnen opvangen uit het stemmengeroezemoes.
-
-„Wachten”, zei Rolf. „Zoolang ze daar zijn, kunnen we niets beginnen.”
-
-En zoo wachtten de jongens dus, gekweld door de muskieten. Eindelijk
-verspreidden de Inlanders zich in druk gekout en verdwenen in hun
-woningen.
-
-„Kom mee!” zei Rolf, „misschien vinden we een achterdeur; de poort zal
-nu wel bewaakt zijn.”
-
-Op dit oogenblik hadden de jongens, ondanks het hachelijke van het
-geval, moeite hun lachen te bedwingen: Harmen hief de eerste maten van
-het geuzenlied aan:
-
-
-    „Slaet opten trommele, van dirredomdijne!
-    Slaet opten trommele, van dirredomdoes!”
-
-
-Het deed in dezen Indischen maannacht vol krekelzang wel erg zonderling
-aan.
-
-Zijn vrienden begrepen, dat het niet Harmens lust tot trommelen was,
-die hem dit lied uit de ziel perste. Het moest hen aanduiden waar hij
-zat opgesloten!
-
-Zonder een ingang te vinden, slopen ze het dorp om. Zoo kwamen ze weer
-aan de poort, maar nu aan de andere zijde dan waar Padde en Joppie zich
-bevonden. Hajo gluurde om een hoekje. Een schildwacht hurkte thans,
-eentonig neuriënd, naast het huisje. Inlanders neuriën altijd, als ze
-’s nachts alleen buiten zijn; het verdrijft de booze gedachten, welke
-zich, in het kleed der duisternis gehuld, van ’s menschen ziel willen
-meester maken.
-
-Wat te doen? Den man overvallen? Hajo kreeg een inval: hij raapte een
-steentje op, wierp het weg over het hoofd van den waker. Ritselend viel
-het neer.
-
-De Inlander hief het hoofd.
-
-Doodsche stilte. Krekelzang. Heel in de verte de blaffende roep van een
-hert.
-
-Hajo wierp nog een steentje achter het eerste aan. Ditmaal werd het
-verlangde resultaat bereikt. De man greep zijn speer en begaf zich in
-de richting, van waar het geluid kwam. Hij had zijn rug nog niet
-gekeerd, of Rolf en Hajo schoven geruischloos voort in de schaduw van
-de omheining, slopen achter het wachthuisje door en glipten de poort
-binnen. Ze durfden het voorplein niet over te steken,—liepen het dus
-om, van boom tot boom.
-
-„Hoor eens.....!” zei Hajo opeens.
-
-De knapen hielden den adem in.
-
-„Ik hoor niets!”
-
-„Ik nu ook niet meer. Ik meende daareven.....”
-
-„Het zal Harmen zijn geweest. Luister maar eens: hij zingt nu van het
-Volendammer visschertje!”
-
-„Ja-ha!”
-
-Verder weer! Geen van beiden vermoedde iets van het bloedig drama, dat
-zich intusschen buiten de poort had afgespeeld.....
-
-Padde had onverwachts vlak voor zijn neus een steentje hooren
-neervallen. Waar kwam dat vandaan? Daar viel er nog een! En zie..... de
-waker stond op..... en kwam op Padde af! Met bonzend hart gluurde de
-jongen door de twijgen en zag, hoe de Inlander overal rondkeek en met
-zijn lans in het struikgewas porde. Padde kroop een eindje achteruit.
-De waker bleef doodstil staan, kwam toen recht op de plek af waar Padde
-zat en stak zijn lans met kracht tusschen de bamboes. Deze aanval was
-Joppie te machtig: hij bevrijdde zich met een gesmoord jankgeluid uit
-Padde’s greep en vloog den man naar de beenen. Met een verwensching
-trapte de Maleier den hond weg, sprong toe en.....! Padde had in
-radeloozen angst, zonder te weten wat hij deed, een lans naar voren
-gestoken. De lans kraakte; een doffe kreet; rochelen; de slag van een
-vallend lichaam....! Huiverend sprong Padde overeind, zag, hoe de
-Inlander, met de speerpunt diep in de borst, krimpend op den grond lag.
-Alles draaide voor Padde; hij borg het gelaat in de armen. Weg! Weg van
-hier! Weg! Weg!.....!
-
-En, met Joppie op de hielen, was Padde weggehold.....
-
-
-    „Dat Volendammer Visschertje,
-    Dat voer naar Zierikzee.....”
-
-
-zong Harmen.
-
-Sluipend van huis tot huis, waren Rolf en Hajo zijn schuilplaats
-genaderd.
-
-
-    „Dat Volendamsche Visschertje,
-    Dat voer naar Zierikzee.
-    Bracht zeven varkens en een wijf,
-    Een poez’lig wijf weer mee!
-    Van z’n varkens kreeg die nooit geen spijt,
-    Maar ’t wijf wou die weer kwijt.
-    Weer kwijt, wéééér kwijt.....”
-
-
-Met een prachtigen uithaal besloot het lied.
-
-Zijn vrienden waren vlug onder het huisje weggekropen, waarin hij
-gevangen zat. „Harmen.....!”
-
-„Holla.....! Groote Griebus, als ik niet dacht, dat jullie...”
-
-„Sssst! Ik kom bij je!” Rolf klauterde vlug langs het laddertje omhoog.
-Gelukkig stond het aan de schaduwzijde. De deur zat met een rotan vast.
-Het mes er op...... rits! Krak..... krak.....! Stil, stomme
-deur!—„Harmen, waar lig je?”
-
-„Hier! Groote God, Rolf..... de schurken!”
-
-Rolf knielde, begon de boeien door te snijden.
-
-„Au!”
-
-„Los?”
-
-„Ja”
-
-„Kom dan!”
-
-Zachtjes schimpend daalde Harmen de ladder af.—„Hajo!”
-
-„Kom mee!” fluisterde Rolf.
-
-Even later waren de knapen het dorp weer door, langs de omheining het
-plein omgeslopen, stonden nu dicht bij de poort. Rolf raapte een
-steentje op, keilde dit over den bamboezen wand een flink eindje
-bezijden de poort. Niets roerde zich.
-
-„Wat doe je nou!” vroeg Harmen.
-
-„Ssst!” Rolf nam nog een steentje, ditmaal iets grooter, wierp het
-achter het andere aan.
-
-Doodsche stilte.
-
-„Misschien staat de wachter verderop!” zei Hajo.
-
-„Laten we hem smeren”, stelde Harmen voor. „Voor ie de lui op de been
-heeft, zijn we weg!”.
-
-Rolf sloop vooruit, de anderen volgden. Zoo kwamen ze de poort uit.
-Niets te zien! Wacht! Wat..... wie ligt daar?! Allen snellen toe. Een
-kreet van ontzetting, als ze het lijk van den waker overdekt met bloed
-op den grond vinden.
-
-„Padde.....?!” Hajo stort zich het struikgewas in.
-
-„Padde is verdwenen! Daar liggen de wapens nog.”
-
-Rolf knielt bij het lijk neer. „Dood!” fluistert hij.
-
-„Zou Padde met de lans.....?!”
-
-Rolf springt overeind. „Vlug! Weg van hier!”
-
-De andere twee volgen, Hajo radeloos over Padde’s verdwijnen.
-
-„Wacht even!” hijgt Harmen. Hij snelt terug, grist de wapens uit het
-struikgewas weg, neemt den Maleier speer en kris af. Dan snelt hij weer
-achter de anderen aan.
-
-„Rolf!” snikt Hajo. „Moeten we Padde niet.....?!”
-
-„We moeten hier weg!” beveelt Rolf. „Uit het dal weg! We kunnen ons
-hier niet verbergen. Ze zoeken ons straks en.....”
-
-Harmen bukt zich, raapt Padde’s schortje van den grond op.
-
-„Goddank!” zegt Rolf, „dan is hij de goeie kant uitgevlucht! Neem het,
-dat ze ’t niet vinden!”
-
-De jongens rennen langs een dijkje tusschen de terrasvormig oploopende
-sawah’s omhoog, glijden in de modder uit, krabbelen weer overeind en
-staan tenslotte hijgend aan de andere zijde van het in maanlicht
-gedrenkte dal.....
-
-
-
-
-
-
-
-
-DOLIMAH
-
-
-Hier loopt het pad weer het bosch in. Grillige schaduwen liggen over
-den grond. Honderdmaal struikelt Harmen, die vooraan loopt, over zware
-wortels. Hush..... wat springt daar voor een dier weg?!
-
-Voort! Voort! Hajo kan ten slotte niet meer, zinkt tegen de struiken.
-De tranen vloeien over zijn wangen. „Padde.....! Waar is Padde.....?”
-
-„Stil eens!” zegt Harmen. „Hoor jullie wat?!”
-
-Hajo bergt het gelaat in de armen om zijn hartstochtelijk snikken te
-smoren.
-
-„We moeten hier weg! Kom, Hajo,” dringt Rolf aan. „Hier is alles nog
-zoo open.” En hij steunt Hajo, die kreunend opstaat.
-
-Zoo strompelen de jongens voort, tot ze bij een plaats komen, waar de
-bodem zacht is en varens groeien. Voorzichtig, zorg dragend geen
-varen-stelen te knakken en zoodoende een spoor na te laten, waden ze er
-door. Als ze ver van den weg af zijn, zinken ze neer, hooren nauwelijks
-het driftig zingen der muskieten. Harmen valt meteen in slaap. Hajo
-snikt nog urenlang.
-
-De sterren verdwijnen al. De maan verbleekt. De krekels zwijgen.
-
-
-
-Met een schrikbeeld voor oogen werd Hajo het eerst van de drie weer
-wakker. „Padde! Waar is Padde!”
-
-De zon stond al hoog, glinsterde in de boomkruinen, daarboven. Alom
-schetterden de vogels. „Rolf.....! Word wakker! We moeten Padde
-zoeken!”
-
-„Ja.....” stamelde Rolf en richtte zich op.
-
-Ook Harmen werd wakker, rekte zich, geeuwde, krabde aan enkele roode
-muskietenbeten.
-
-„Waar zullen we zoeken?” vroeg Rolf na een oogenblik zwijgen.
-
-Hajo zocht naar een antwoord, maar vond er geen. Met tranen in de oogen
-blikte hij in het groen, rondom. Harmen wentelde zich op zijn buik,
-plukte een grashalmpje, kauwde er op en zuchtte. „Je kunt net zoo goed
-naar m’n viool gaan zoeken, die met de Nieuw-Hoorn kopje onder is
-gegaan!”
-
-„Padde moet gevonden worden”, zei Hajo met gesmoorde stem.
-
-„Ja.....” viel Rolf hem bij. „Natuurlijk moet hij gevonden worden. Dat
-spreekt vanzelf.”
-
-Zwijgen. Drukkend zwijgen. Hajo barstte plots weer in krampachtig
-snikken uit.
-
-Harmen sprong overeind, spuwde het grashalmpje uit, dat hij half had
-binnengekauwd, streek over zijn zitvlak en zei: „’k Ga eens op de weg
-kijken. Zien, of de sloebers ons gevolgd hebben.”
-
-Langzaam, het hoofd omlaag, waadde hij tusschen de varens door.
-
-
-
-Even later kwam Harmen met groote sprongen weer aanhollen; hij moest
-even naar lucht happen, vóór hij uit zijn woorden kwam: „Daarginder zit
-ie! Met Joppie en een zwart meisje! En vuur heeft hij ook!”
-
-De anderen sprongen overeind. „En..... en waarom is hij niet met je
-meegekomen??”
-
-„Hij heeft mij niet gezien!”
-
-„Ben je dan niet naar hem toegegaan?”
-
-„’k Zal daar in m’n bloote billen voor den dag komen!” schimpte Harmen
-verontwaardigd. En haastig schoot hij zijn „rokje” aan.
-
-„Kom mee!” zei Rolf. En de jongens ijlden achter Harmen aan. „Zie je
-daar die rook?” vroeg Harmen. „Bij die kokosboom? Daar zit ie met ’t
-zwarte meisje en z’n vuurtje, de smakker!”
-
-„Padde! Hallo, Padde!” riepen de jongens.
-
-„Wauw!” Daar kwam Joppie hen al te gemoet snellen, sprong gillend van
-vreugde tegen hen op.
-
-Maar Padde scheen over het weerzien allerminst verbaasd. „Zoo!” zei
-hij, trad in het kostuum waarin hij geboren was eenigszins schuchter
-naar voren, kuchte en vroeg: „Heb jullie mijn schortje soms?”
-
-„Hier!” zei Hajo. „Maar vertel op: hoe.....”
-
-Met een zucht schoot Padde zijn rokje aan. „Ziezoo!—Ja, ’t is dat
-meisje, weet je wel, van bij de radjah! Ze is ons nageloopen.
-Nietwaar?” wendde hij zich tot het meisje, dat met neergeslagen oogen
-tegen de struiken stond. „Jij wou met ons mee? Sama saja?—Ik kwam haar
-achterop! Vannacht, toen ik wegliep om.....” Padde huiverde.
-
-„Dus jij hebt hem doodgestoken?”
-
-„Is ie d-dood?” vroeg Padde stamelend. „Ik kon er niets aan doen. Hij
-kwam op me af.....!”
-
-De jongens zwegen, en Padde veegde met den onderarm over zijn neus.
-
-„Apa moenamah nja? Hoe heet je?” wendde Rolf zich tot het meisje.
-
-„Dolimah, toean.....” luidde het zachte antwoord.
-
-„’t Is dat lieve meisje, dat ons dat smerige goedje gaf, dat we kauwen
-moesten!” zei Padde. „Weet je ’t nog, Harmen?”
-
-„Nou!” zei Harmen. „’k Wist niet, wat ik liever had!”
-
-„Ze kon me dadelijk weer”, vervolgde Padde. „Nou, en toen heeft ze een
-vuurtje gemaakt, lekker! Moet je eens kijken, hoe ze dat doet! Met een
-paar houtjes! En wrijven maar! ’k Heb geslapen; ’k ben net weer
-wakker.”
-
-„En heb je er geen oogenblik over gedacht, waar..... wij bleven?” vroeg
-Rolf.
-
-„Nou, ik wist toch, dat jullie wel zouden komen!” meende Padde
-luchthartig. „Ik dacht: ze zullen wel zoeken.”
-
-Rolf knikte. „Zoo.” Toen wendde hij zich weer tot het meisje: „Dolimah,
-vertel me eens waarom je je dessah verlaten hebt.....?”
-
-„Ik was zoo bang! Loentar heeft gezien, dat ik ’s nachts ben
-opgestaan..... Loentar verklapt altijd alles.”
-
-„Wie is Loentar?”
-
-„Loentar is mijn broertje. Ik heb nog twee broertjes: Dajik en Oeng.
-Karidien is al groot. Hij is bijna een man en zoo sterk.....! En mijn
-zusters: Sitoe en Roeknini en Kartina zijn al getrouwd.”
-
-„En.....” Rolf aarzelde even, „wilde je nu met ons meegaan?”
-
-„Ik durf niet terug”, fluisterde het meisje.
-
-„Kun je in een andere kampong geen tehuis vinden?”
-
-Dolimah schudde het hoofd. „Ze zouden vragen wie ik ben, en me weer
-terugbrengen.....!”
-
-„En waar heb je in die dagen van geleefd?”
-
-„Ik heb niet gegeten. Ik was zoo bang. Ik heb geloopen, geloopen.....”
-Het meisje scheen plots ietwat duizelig te worden, streek met de hand
-over de oogen.
-
-„Wat heeft ze?” vroeg Harmen verschrikt.
-
-„Ze heeft al dien tijd niets gegeten!”
-
-„Groote griebus!” Harmen keek rond, dacht toen aan den kokosboom vlak
-bij hem en klom als een aap naar boven. „Hajo!” schreeuwde hij van uit
-de hoogte. „Schiet als de weerlicht een paar duiven!” Maar Hajo had de
-pees van zijn boog al gespannen. „Wat ik onder schot krijg, is er bij!”
-
-Rolf gooide bladeren bijeen tot een zacht leger. „Ga hier wat zitten”,
-zei hij tot het meisje, dat verlegen werd onder al die zorgen. „Je zult
-moe zijn.”
-
-Dolimah aarzelde. Maar toen Rolf haar naar de rustbank leidde, zonk ze
-met gesloten oogen zwijgend op de zachte bladeren neer.
-
-„Ziezoo!” zei Padde, die, om ook wat te doen, geheel overbodig in het
-vuur porde. En hij wees naar Harmen, die boven in den boom ijverig
-noten zat los te draaien. „Zie je? Hij haalt makan!”
-
-Daar kwam Harmen weer omlaagzakken, laadde de armen vol noten. „Da’s
-dat! Waar blijft Hajo met zijn duiven? Als die kampong niet zoo open en
-bloot lag, zou ik wat rijst voor haar gappen. En dan nam ik meteen voor
-mezelf wat beters mee als dat smerige rokkie, dat ik nou aanheb. ’t
-Lijkt wel, of ik moet optreden in ’t paardenspul!” Hij nam zijn kapmes
-op en spleet met een paar ferme slagen een noot open. „Alsjeblieft,
-lieve, kleine Dalo..... Dola..... hoe heet je?”
-
-„Dolimah”, zei het meisje na een verlegen aarzeling. Ze nam met haar
-fijne vingertjes het stuk kokos aan, dat Harmen offreerde, zette haar
-blanke tandjes in het blanke vruchtvleesch.
-
-„Wat een dot, hè?” zuchtte Harmen. „Hier, kleine snoes, Harremen is dol
-op je,—neem dit er nog bij.”
-
-„Geef op!” snauwde Padde, jaloersch. „Denk je, dat ze dat zóó kan eten?
-Dat moet eerst in stukjes!” Hij beproefde het met de handen te breken,
-werd rood van inspanning..... vergeefs.
-
-„Nou moet jij het met je smerige vingers eerst pikzwart maken!” schold
-Harmen, die anders toch zoo nauw niet keek. „Hier d’r mee, papjoggie!”
-En Harmen zette er zijn pootige vingers in. Knap! „Een schip in brand
-laten vliegen, dat kan ie, maar een nootje knappen, daar moet ie
-Harremen eerst bij roepen!”
-
-„Kletskoek!” schreeuwde Padde, en de tranen schoten hem in de oogen.
-
-Harmen grinnikte, kapte juist met een geweldige mep weer een kokosnoot
-in tweeën en loerde met een schuin oogje, of het meisje wel oplette,
-hoe mooi hij dat deed. Maar Dolimah liet juist een schuwen blik vol
-medelijden op Padde vallen, in wiens oogen zij een traan zag glanzen.
-Padde merkte het, veegde snel die sporen van on-mannelijke zwakte weg,
-snoof en keek een anderen kant uit.
-
-Daar kwam Hajo opgewonden uit de struiken. „Alsjeblieft!” riep hij en
-hield een kakelend boschhoen omhoog.
-
-„Geef hier!” beval Harmen. En het bevoelend, prees hij: „’n Mooi beest!
-Vet aan de borst!”
-
-„Ik trapte er haast bovenop!” zei Hajo.
-
-„’t Stomme dier!” zuchtte Harmen. En terwijl hij het den hals
-omdraaide, beval hij Padde, hout voor het vuur te zoeken, en Hajo droeg
-hij op, een puntigen stok te snijden om het er aan te braden. „Zoo, ben
-je dood, beessie? Hij zegt niks meer, dan zal ’t wel zoo wezen.” En
-meteen stoven de veeren ook al in ’t rond. In een ommezien was de
-mooie, gespikkelde, mollig bepluimde kip een kaal, geel monster
-geworden. Met verrassende vaardigheid sneed de vroegere koksmaat het
-open, spietste het „schoongemaakte” boschhoen, gooide de houtjes op het
-vuur wat op mekaar en zag even later met glinsterende oogen toe, hoe
-het boutje bruin werd, en het vet sissend in de vlammen droop. „Deze
-mag jij opeten, hè, Dolimaatje?” zei hij.
-
-„Daar heeft ze genoeg aan”, meende Rolf.
-
-„Oh! Wou jij d’r soms ook wat van!” schimpte Harmen. „Zie liever, dat
-je wat schiet!”
-
-„Dat is een goede gedachte”, zei Rolf opgeruimd. „Ga je mee, Hajo?” En
-de beide knapen vatten hun boog op en verdwenen tusschen de boomen.
-Joppie sprong om hen heen.
-
-„Het liefst heb ik boschkippen!” schreeuwde Harmen hun nog na.
-
-„Je hebt maar voor het kiezen!” zei Rolf.
-
-„Nou, een paar duiven vind ik ook goed! Als ze maar vet zijn.”
-
-Langzaam wandelde onze vrienden tusschen de boomen voort. „Leuk, hè?”
-zei Hajo.
-
-Rolf schrikte op. „Leuk?”
-
-„Dat dat meisje meegaat! Ik vind alles nu in eens veel prettiger!—Wat
-zullen de anderen opkijken, als we met haar in Bantem komen! En later
-in Hoorn!”
-
-Rolf liep peinzend naar den grond te kijken. „Ik geloof, Hajo”, zei hij
-tenslotte, „dat we haar moeten aanraden, toch maar naar huis terug te
-gaan.”
-
-„Waarom??” vroeg Hajo verschrikt.
-
-Rolf zweeg, en Hajo liet zijn lip hangen.
-
-Zonder iets onder schot te hebben gekregen, belandden onze vrienden
-weer in het kamp.
-
-„Platzak?” hoonde Harmen. „Nou, dan kunnen we met z’n vieren de kip
-afknabbelen: die is toch al pikzwart gebrand.”
-
-„De kip? Heeft Dolimah er niets van gegeten??”
-
-„Ze kan naar de pomp loopen!” zei Harmen grimmig. „’k Had een fijn
-boutje gebraden! Je wordt bedankt—zegt dat juffie—knabbel die rommel
-zelf maar op: ik zet er geen tand in.—Best—zei ik,—als jou dat niet
-fijn genoeg is, juffie, zal Harremen ’t wel.....” Harmen’s stem werd
-verdacht heesch „zal Harremen het wel voor je opkluiven.—En nou is ie
-pikzwart. Nou lust ik ’m ook niet meer.”
-
-Het meisje scheen te begrijpen waarover gesproken werd.
-
-„Ik mag het niet eten, heer,” wendde zij zich aarzelend tot Rolf. Deze
-keek haar even verbaasd aan. Toen begreep hij. „Ik denk, dat haar
-geloof het verbiedt”, zei hij tot zijn vrienden.
-
-„Zit ’m dáár de kneep!” verzuchtte Harmen. „Ze had het hier toch gerust
-kunnen doen! Geen mensch, die het ziet!” Hij sneed het aangebrande hoen
-in stukken. „Hier, Hajo, daar heb jij een poot. En voor jou, Padde,
-alsjeblieft, een stuk van de borst en een vleugeltje toe, en voor jou,
-pennelikker, neem aan, ’k ben je knechtje niet! ook een vleugel en een
-stuk borst. Zoo, dan schiet er voor Harremen nog een poot over en de
-bil, en voor Joppie—gris ’t niet uit m’n vingers, mormel!—hier, voor
-jou de ribbekast, dan kun je kluiven! Of lust jij ook alleen wat je mag
-eten van je geloof? Hè, sallemander, jij denkt: spek is spek, en hap!
-in m’n bek! niet waar?”
-
-Zoo dacht Joppie er werkelijk over. Grommend en grauwend begon hij er
-aan te knagen, dat de beentjes knapten als vischgraten.
-
-„Kijk hem eens smullen, de gannef!” zei Harmen, die zelf glom tot
-achter zijn ooren. „Zeg, Rolf, vraag nou eens aan Dolimah, wat ze dan
-wèl mag eten?”
-
-„Ik mag wel kip eten”, antwoordde het meisje op Rolfs vraag. „Maar
-alleen, als ze met het mes geslacht is.”
-
-„Wat een fratsen”, verklaarde Harmen, toen Rolf hem vertaalde, wat
-Dolimah gezegd had. „Zou je toch nog geen stukje nemen, hè, Dolimaatje,
-hè?” En Harmen offreerde haar vol verleiding het pootje, dat hij nog in
-de vetbesmeerde hand hield.
-
-Het meisje schudde glimlachend het hoofd. „Ik heb geen honger
-meer.....”
-
-En toen moest er eens aan opbreken worden gedacht! Harmen schopte
-morrend het vuur uiteen. „We moesten het op den rug kunnen meenemen!
-Vraag haar eens, hoe ze het gemaakt heeft?”
-
-„Heb jij dat vuurtje gemaakt, Dolimah?” vroeg Rolf.
-
-Het meisje knikte bevestigend, glimlachte verlegen. „Als u het noodig
-hebt, dan zal ik het wel voor u maken.”
-
-„Ja.....!” Rolfs gelaat nam een weifelende uitdrukking aan. „Is het
-werkelijk niet beter, dat je naar je dorp teruggaat?”  vroeg hij zacht,
-na een korte aarzeling. En haastig voegde hij er aan toe: „Wij vinden
-het erg leuk, als je met ons meegaat! Maar we zijn bang, dat jij er
-later spijt van hebt.”
-
-Dolimah boog zwijgend het hoofdje. „Ik durf niet terug”, fluisterde ze
-in weer opkomenden angst. „Ik durf niet.....”
-
-Rolf maakte een beslist gebaar. „Dan ga je met ons mee!—Ben je nog
-moe?”
-
-„Neen”, zei het meisje verheugd, „ik ben niet moe!”
-
-„Ik zou weleens willen weten wat Rolf allemaal met haar afsmoest!”
-gromde Padde, alweer jaloersch.
-
-„Laat hem kletsen, Padde!” troostte Harmen. „Hij wil leftrappen met z’n
-Maleidsch!”
-
-„We hebben afgesproken, dat ze met ons meegaat!” zei Rolf vroolijk.
-„Kom, jongens, pak de rommel dan maar weer op. Als we de richting goed
-houden, moeten we in Bantem komen!”
-
-
-
-Opgewekt gingen ze verder, voelden zich nu heel andere kerels! Er was
-nu iets, dat hun steun, hun bescherming noodig had; ze moesten nu
-toonen, dat ze mannen waren!
-
-Drommels, Dolimah had het slechter kunnen treffen! Waren allen niet
-bereid, voor haar hun leven op het spel te zetten?
-
-Harmen ging voorop, keek telkens even om naar de kleine Dolimah en
-wierp haar een blik toe van: „Vertrouw maar gerust op mij: alles komt
-in orde!”
-
-Joppie liep parmantig, den staart in de lucht, nog weer voor Harmen
-uit, snuffelde uit plichtsbesef hier en daar, lichtte even het pootje
-op om een boom voor omvallen te behoeden en sjouwde weer voort na een
-blik naar achteren te hebben geworpen, die ook al scheen te zeggen:
-„Volg mij maar gerust! Als ik wat verdachts ruik, zal ik jullie wel
-waarschuwen!”
-
-Dolimah, met kleine, zachte, snelle schreden tusschen hen inloopend,
-werd steeds vertrouwelijker, wees hun onderweg allerlei. „Zie, dit is
-de ganjong! Daar kun je de wortels van eten. Maar ze moeten eerst
-geklopt en gezeefd worden! Ik zal van het meel wel eens koekjes maken,
-als ik maar iets heb om ze in te bakken! En dit is djamboe! Die zijn
-heerlijk. Proef maar eens!” En met haar rappe vingertjes plukte ze een
-glazige, doorschijnende vrucht af en reikte die aan Padde.—Deze keek er
-naar. Maar zonder veel omhaal griste Harmen ze hem uit de vingers en
-zette er de tanden in. „Fijn!” riep hij uit.
-
-Ze gingen weer verder. „Kijk”, zei het meisje na een half uurtje en
-wees op een klimplant met lange trossen groene bloemen, „daar staat
-gadoeng! Daar kun je de knol van eten.” Hajo rukte aan de plant, en
-inderdaad: er bleek een knol aan te zitten. „Nou, zij weet het!” prees
-Harmen opgetogen. „Met haar bij ons, zullen we niet verhongeren!”
-
-„Als de oogst mislukt is, eten we niets anders dan gadoeng”, zei het
-meisje.
-
-Zoo drentelde ze babbelend tusschen de jongens in, die vandaag maar
-voortliepen zonder zelf te merken, dat ze liepen. Maar Dolimah scheen
-moe te worden. „Nou, dan gaan we zitten!” zei Harmen, die anders nooit
-aan rusten dacht vóór hem de tong uit den mond hing. „Daarginds is een
-lichte plek, daar zit ’t fijn!” En hij baande met zijn stoere lichaam
-den anderen een weg door de struiken.
-
-Flits! daar schemerde iets roodbruins door de takken; met luchtige
-sprongen, als veerde de grond, danste een dwerghertje de open plek
-over, draaide even het kopje met de groote, glanzende oogen en stoof
-toen op zijn tengere pootjes weg.
-
-„Een kantjil!” zei het meisje opgetogen. „Het is het zwakste, maar ook
-het slimste van alle dieren! Weet u, dat het kantjil door zijn slimheid
-zelfs eens een grooten olifant op de vlucht heeft gejaagd?”
-
-„Hoe heeft hij dat klaargespeeld?” vroeg Rolf lachend.
-
-„Dat zal ik vertellen”, zei het meisje, en terwijl de jongens zich
-neerwierpen en soezend luisterden naar Dolimah’s zangerig stemmetje,
-begon ze: „In een bosch leefden de dieren vreedzaam bijeen tot er
-opeens een olifant kwam, die dadelijk begon de boomen om te schoppen.
-Daar schrokken de andere dieren leelijk van! Er was nog nooit een
-olifant in het bosch geweest, en ze vergaderden er over, hoe ze hem
-weer weg zouden krijgen. „Ik zal hem wegjagen!” zei de tijger. Nu, die
-praalt altijd. De olifant ving hem op zijn witte slagtanden, die rood
-waren, toen de tijger machteloos ter aarde viel. Nu durfde geen der
-dieren hem meer aan. „Ik zal hem wegjagen!” beloofde het kantjil. Toen
-lachten alle dieren hem uit. „Als hij jou ziet aankomen, loopt hij van
-angst al weg!” Maar het kantjil zei tot het stekelvarken: „Geef me een
-van je pennen!” „Wat wil je er dan mee doen?” vroeg het stekelvarken.
-„Hij wil er den olifant mee op de vlucht jagen!” lachten de anderen. Nu
-begon het stekelvarken te schudden van het lachen. „Trek me er dan maar
-een uit het lijf!” proestte hij. Terwijl de anderen lachten, en het
-stekelvarken even knorde van pijn, trok het kantjil het stekelvarken de
-langste en dikste pen uit, die het maar vinden kon. En daarmee huppelde
-het naar het bosch, waar de olifant huisde. „Wil jij weleens gauw
-maken, dat je wegkomt!” zei het kantjil. De olifant was juist bezig een
-paar boomen te ontwortelen. „Wat piept daar?” vroeg hij. „Een
-muisje?”—„Oh, ben je nog half blind ook!” zei het kantjil. „Dan mag je
-je zeker wel uit de voeten maken, vóór het kantjil komt!”—„Wie is dat:
-het kantjil?” vroeg de olifant, terwijl hij kalm een nieuwen boom begon
-kaal te eten. „Een beest, dat wel tweemaal zoo groot en zoo sterk is
-als jij!” zei het kantjil. „Dat is niet waar”, zei de olifant, „ik ben
-de grootste en sterkste van alle dieren.”—„Dat zou je wel willen!” zei
-het kantjil weer. „Als het kantjil komt, schudden de bergen, en als het
-in zee gaat om te baden, loopt het heele bosch onder water.” Van
-verbazing ging de olifant tegen een waringin-boom zitten, die met de
-wortels in de lucht omviel. „Je wilt me zeker wat wijsmaken!” knorde de
-olifant. „Wàt? Geloof je me niet?” vroeg het kantjil. „Neen, ik geloof
-je niet”, antwoordde de olifant. „Dan zal ik je eens wat laten zien!”
-zei het kantjil. En het hield den olifant de pen van het stekelvarken
-voor den neus. „Alsjeblieft! Zoo dik zijn z’n haren!” Nu zei de olifant
-niets meer; hij beefde over al zijn leden, stak de slurf in de lucht,
-liep trompettend weg, zoo hard hij maar kon, en is nooit meer
-teruggekomen in het bosch, waar dat verschrikkelijk groote en sterke
-kantjil huisde!”
-
-Dolimah zweeg. „Ziet u wel, hoe slim het kantjil is?” vroeg ze.
-
-Hajo had het verhaal maar half kunnen verstaan. Maar onder Dolimah’s
-vertellen scheen het hem, alsof de natuur hem vertrouwder werd.
-Wonderlijk mooi klonk dat zangerige stemmetje, het leek hem wel, alsof
-het kantjil zelf hem dat verhaaltje van slimheid en goedige domheid in
-het oor had gefluisterd. Hoe mooi was Indië, als je het zóó kende.....
-
-„Wat vertelde ze?” Vroeg Harmen, op een djamboe zuigend en wezenloos
-voor zich uitkijkend.
-
-Geen der jongens kon zoo spoedig de rechte woorden vinden om Harmens
-vraag te beantwoorden. En Harmen vroeg ook niet ten tweeden male, stak
-peinzend een nieuwe vrucht in den mond.
-
-De vogels in de boomen waren verstomd. Padde was in slaap gevallen en
-vulde met zijn zacht gesnurk de stilte.
-
-Zwaar drukte de middaghitte.
-
-
-
-
-
-
-
-
-DE STRIJD OM HET HOL
-
-
-Na een korten middagslaap stonden de zwervers vermoeid en onverkwikt
-op. Wat lag er in de lucht, dat hen zoo loom maakte? Bij de minste
-beweging parelde hun het zweet op het voorhoofd.
-
-Dolimah had niet geslapen: zij zat tegen een boomstam geleund en keek
-voor zich uit.
-
-„Je denkt zeker nog aan het kantjil?” vroeg Rolf.
-
-Het meisje zweeg even. Toen zei ze: „Als ik eenmaal denk, denk ik aan
-allerlei dingen. Ik denk er aan..... dat we nooit aan de zee zullen
-komen. Deze kant uit komt men nooit aan de zee. De zee is in het
-Westen, waar de zon ondergaat.”
-
-Rolf was even geschrokken. „Straat Soenda ligt toch in het Zuiden?”
-vroeg hij.
-
-„Jawel”, antwoordde Dolimah, „maar dat is zoo ver weg, dat men er toch
-nooit komt. Men wordt onderweg door de geesten betooverd, die in de
-oude waringin-boomen huizen. Overal zijn ze! In de bloemen wonen
-geesten, in de steenen en in de schelpen, in de stille meren, in de
-bergen, onder de watervallen..... Als ge ergens lang naar kijkt, maakt
-de geest, die er in woont, zich meester van uw ziel. En wie in de macht
-der geesten is, kan niet meer weg..... Ge zoudt aan het strand staan en
-met betraande oogen over het water turen,—maar als ge in uw prauw
-wegvaart, kwellen de geesten u, tot ge geen lust meer hebt te leven. En
-als ge niet spoedig terugkeert, sterft ge ook werkelijk.”
-
-Rolf haalde diep adem, wilde zich verzetten tegen een gevoel van
-beklemming, dat hem overmeesterde.
-
-„Ge zult nooit aan de zee komen”, ging Dolimah droomerig voort. „Eerst
-zult ge vol moed zijn, maar dan zult ge de dagen tellen. Er zullen
-bamboe-bosschen en djati-wouden komen, bergen en moerassen en wijde
-vlakten zonder schaduw. En ge zult de uren tellen, dan de boomen aan
-den weg, dan de steenen onder uw voeten, en eindelijk zult ge weenend
-gaan zitten,—dan hebben de geesten u overwonnen.....”
-
-Rolf zweeg een oogenblik. „Kom!” zei hij toen, lenig overeind
-springend, „we moeten verder!” Maar er zat onder zijn uiterlijke
-fermheid een aarzeling.
-
-Padde stond loom op. „’k Heb koppijn”, zei hij.
-
-„D’r zit broeiing in de lucht”, verklaarde Harmen. Zwijgend zochten
-onze vrienden het pad weer op, en verder ging het.
-
-Hajo hoorde wiekengerucht, ging er op af en schoot een duif.
-
-Harmen sneed het nog fladderende dier de keel af. „Nou mag ze ’t dan
-toch eten”, zei hij, terwijl hij zich het roode bloed van de vingers
-likte. De anderen wendden zich af: Harmen kon soms zoo ruw zijn.
-
-Hij zelf voelde er weinig van. „Die zullen we straks braaien!” zei
-Harmen. „Je braait anders zóó al wel. Zoo warm als ’t vandaag is!”
-
-Het begon donker te worden; de zon stond als een spet klaterend goud
-tusschen de zwarte wolken.
-
-„Laten we hier blijven”, stelde Harmen voor. „Als het straks regent,
-kunnen we geen vuur meer maken.”
-
-De anderen aarzelden nog even; Padde zonk terstond tegen den wegberm
-neer, hijgend, met gesloten oogen.
-
-Wat was dat?! Onweer? De grond dreunde; het was, of daar in de verte
-drommen ruiters galoppeerden. „Olifanten”, zei Dolimah. „Ze zijn ver
-weg.”
-
-„Nou, Dolimah, nou een vuurtje!” zei Harmen, die zich over het gedreun
-weinig zorgen maakte.
-
-Dolimah begreep, haalde uit haar sarong twee stukjes droge bamboe. In
-een ervan was een gat.
-
-„Maak je dáár vuur mee??” vroeg Rolf.
-
-„Ja, maar ik moet eerst nog wat droog bamboeschraapsel hebben, van
-binnen uit een ouden steel.”
-
-„Geef me je kapmes eens hier, Harmen”, zei Rolf. „Zij wil een vuurtje
-voor ons maken.”
-
-„’t Zal me benieuwen!” grinnikte Harmen opgewonden.
-
-Intusschen maakte Rolf zoo snel mogelijk de voorbereidselen. Dolimah
-legde het zaagsel, dat Rolf haar bezorgde, tot een hoopje, stak er een
-paar splinters in, zette het stukje bamboe met het gat er in op den
-grond en begon er verbazend snel het andere stukje bamboe in heen en
-weer te wrijven.
-
-„’k Zie nog niks”, zei Harmen.
-
-„Laat mij het maar doen”, stelde Rolf voor. „Ik zie nu hoe het moet.”
-Hij nam het instrumentje over en begon op zijn beurt uit alle macht te
-wrijven. Maar er kwam geen vuur. Wel droop onzen vriend het zweet van
-voorhoofd en polsen.
-
-„Schei maar uit met je gepruts”, zei Harmen. „Wedden, dat ik in tien
-tellen vuur heb?” Rolf reikte hem de houtjes, en Harmen begon te
-werken. De tien tellen waren spoedig verstreken. „’k Word er lam van!”
-hijgde Harmen.
-
-Het meisje zag glimlachend toe, hoe de jongens zich inspanden. „Laat
-mij nog eens?” vroeg ze. „Als mijn broertjes zagen, hoe slecht ik het
-doe, zouden ze me uitlachen!” En met vaardige hand wreef ze, minder
-heftig, maar veel vlugger dan de jongens, en zie..... daar vloog een
-vonkje van het droge, scherpe hout naar het schraapsel over. Nog een!
-Harmen wierp zich op de knieën, begon te blazen..... daar lekte een
-vlammetje op! Vlug, al blazende een paar splintertjes erbij, nu zou het
-Harmen niet meer uitgaan. „Hé, Padde, zit niet te maffen! Zoek hout bij
-mekaar!”
-
-Padde bleef zitten. „’k Heb koppijn”, gromde hij.
-
-„Ja, goeie morgen!” zei Harmen.
-
-Hajo zocht wat droog hout bijeen. En nu laaide een knetterend vuurtje
-op. Of ’t wou branden, die droge bamboe! Tevreden grinnikend, begon
-Harmen de duif te plukken.
-
-De hemel werd zoo donker, dat de stammen der boomen er licht tegen
-afstaken. Het was, als bogen de takken onder den zwaren druk: in de
-doodsche stilte rondom kraakte het onverwachts, of dwarrelde een
-twijgje omlaag. „Dat zijn de geesten”, verzekerde Dolimah zacht en
-ernstig. En met groote oogen zat ze te luisteren.
-
-Rolf en Hajo waren bezig, een bed van varens voor haar op te stapelen.
-
-„Voel eens, hoe het veert!” zei Rolf, toen het bed een el hoog geworden
-was.
-
-„Hoor!” zei Dolimah en hief haar vingertje. In de verte gromde het
-onweer.
-
-Flits! daar sloeg de wereld in lichtelaaie. Het zwarte dak daarboven
-werd in stukken en brokken gescheurd; onder de boomen vielen plots
-blauwgroene schaduwen, en de vlammen van Harmen’s vuurtje werden even
-neergedrukt.
-
-Padde stopte de ooren dicht..... daar daverde de slag, wentelde over de
-boomkruinen, tuimelde in een open plek omlaag als een schaatser in een
-bijt, spookte nu tusschen de stammen, deed de bladeren verontrust
-ruischen..... Stil was het weer. Dolimah zat met wijd open oogen op
-haar leger van varens als een prinsesje op haar troon. Harmen was met
-het plukken klaar, sneed de duif haastig open. Zijn mes glinsterde als
-het mes van een roover uit een sprookje. Padde lag, het hoofd in de
-armen, tegen een stam.
-
-Niemand sprak. Hajo en Rolf, die naast elkaar op het mos waren
-neergezonken, staarden, op den buik liggend, naar een groen kevertje,
-dat, klauterend over steentjes en grassprietjes, zich ijverig een weg
-baande. Wanneer het bliksemde, glansde het diertje ineens van het
-goud,—stokte zijn loop. Dan ratelde de donder, en het torretje dook
-ineen. Wanneer het weer stil was, roerde de gepantserde ridder zijn
-voelhorentjes, krabbelde overeind en strompelde weer verder tusschen
-takjes en blaadjes door het ontzaggelijke woud.....
-
-Was het verschil tusschen hen en dat torretje zoo groot? vroegen de
-jongens zich stilletjes af. Hoe eindeloos was hier alles, hoe klein en
-onmachtig waren zij.—Als je ergens lang naar kijkt, had Dolimah
-gezegd,—maken de geesten zich meester van je ziel.....—Geen
-droomelarijen! Wakker blijven!
-
-„Zoo”, zei Harmen, „als dát nou geen fijn boutje is, weet ik het niet!”
-En hij begon de duif te verdeelen. Maar Padde wilde niet hebben. „Wat
-zullen we nou beleven??” vroeg Harmen.
-
-Ook de anderen keken vreemd op. „Scheelt er wat aan, Padde?”
-
-„Knap maar”, zei Padde.
-
-Toen lekten dikke, warme druppels uit den hemel neer. Geheimzinnig
-tikten ze op de bladeren. Ping!—Pong!—Pang!—Ping!—Ping..... De bliksem
-laaide weer uit, vulde de lucht opeens met blauwig-lichtende diamanten.
-Toen sloeg de regen neer. De takken bogen onder den waterval, piepten
-en kraakten; bladeren dwarrelden omlaag en dreven weg in de beekjes,
-die zich vormden tusschen het drassige mos. Onder den boom, waar onze
-vrienden stonden, begon het ook te lekken; het vuurtje doofde sissend
-uit. Zouden ze verder gaan en een onderdak zoeken? Het trieste
-stelletje pakte speren en bogen op en plaste langs den nu modderigen
-weg; Padde droefgeestig en loom achteraan. Het weggetje was spoedig een
-goot geworden, waardoor het bruine water met groote bellen er op
-voortjoeg. En steeds meer water vloeide toe. Dolimah hield haar sarong
-hoog op; de regen deed haar schouders, hals en armen glanzen. Harmen
-kwam door dien opwekkend ruischenden regen weer in een tevreden
-stemming,—hij stapte met groote passen, dat het water alle zijden
-uitgolfde, en zong boven den regen uit:
-
-
-    „Des winters als het reghent,
-    Dan sijn de paetjes diep, ja diep,
-    Dan komt dat lose vischertjen
-    Vischen al inne dat riet, ja riet!
-    Met sinen rijfstoc, met sinen strijcstoc,
-    Met sinen lapsac, met sinen cnapsac,
-    Met sine leere, von dirre dom deere,
-    Met sine leere laersjes aen.....”
-
-
-Hajo en Rolf waren halverwege uit volle borst ingevallen, en Padde gaf
-Joppie een trap, toen deze, springend van berm tot berm om de jongens
-bij te blijven, hem voor de voeten kwam. Het water voerde bladeren en
-bloemen mee en twijgjes en stukjes schors. Dolimah ving de bloemen op,
-stak ze in heur zwart-glanzend haar, in haar sarong boven de borst en
-tusschen de vingers.
-
-„Wat een fijn juffie, hè?” schreeuwde Harmen.
-
-„Zing jij ook eens wat, Dolimah?” vroeg Rolf.
-
-„Ja!” zei Dolimah. En terwijl ze sierlijk haar sarong ophield en als
-een kleine koningin door het water schreed, zong ze:
-
-
-    „Oedjan dateng, kambing lari!
-    „Oedjan dateng, soekah menari!” [4]
-
-
-En ze stelde voor, een pisangblad boven het hoofd te houden als een
-pajong.
-
-In Harmen, Rolf en Hajo’s hart was alles licht; ze voelden zich halve
-boschmannetjes, toen ze met de groote bladeren boven het hoofd onder de
-glimmend-zwarte boomen doorgingen. Ze waren hier thuis in het woud,
-onder vrinden. Zouden ze verbaasd zijn, wanneer hun zoo meteen een
-tijger te gemoet zou stappen en in zuiver Maleisch zou vragen: „Waar
-komen jullie vandaan..... Dari mááááánah?” en: „Waar gaan jullie naar
-toe..... Pigi mááááánah?”
-
-„Tabeh!” zouden ze zeggen.
-
-Of wanneer er een kabouter een eindje met hen zou oploopen tot aan zijn
-hol, aan de andere zijde van den berm? Of wanneer ze een kantjil en een
-stekelvarken gearmd zouden tegenkomen, dikke vrinden nog vanwege het
-gezamelijk te velde trekken tegen den olifant? Of wanneer ze een boom
-zouden hooren fluisteren: „Help me uit de knoei,—die smerige, witte
-mieren zijn bezig me dwars door te zagen?”—Daar flitste de bliksem
-weer, scheurde het duister; een paar kokosboomen rezen vliegensvlug uit
-den grond op, spatten daarboven uiteen als zwarte inktvlekken op geel
-perkament. „Een kampong!” fluisterde Dolimah. „Waar klapperboomen
-staan, is een kampong in de buurt.”
-
-Onverwachts begon Padde achter hen te snikken. „’k Heb zoo’n koppijn!
-En m’n beenen zijn zoo moe.....”
-
-De jongens schrokken. „Je zult toch niet ziek worden, Padde?!”
-
-„Weet ik het?” vroeg Padde tusschen twee snikken in.
-
-„Dija sakit?” vroeg Dolimah. „Is hij ziek?”
-
-Rolf knikte. En tot de anderen zei hij: „Jongens, als we vlak bij een
-dorp zijn, kunnen we hier niet blijven! ’t Is nu donker; we moeten het
-zien te omsluipen.—Kun je heusch niet meer loopen, Padde?”
-
-„Gaan jullie maar door en laat mij hier maar liggen.....” snikte Padde.
-
-„Wat een onzin!” viel Hajo driftig uit. „Kom, Padde! Misschien ben je
-morgen weer zoo frisch als een hoentje!”
-
-„Ja..... misschien wel”, zei Padde droefgeestig.—En de jongens gingen
-weer verder.
-
-Ze bleken voor een omheinden kokostuin te staan. „Wacht even!” zei
-Harmen. Hij wipte over den bamboe-pagger en klauterde een schuinen
-kokosboom in. „Wat is die stam glad!” schreeuwde hij van boven.
-
-Weer bliksemde het. Langs de omheining zagen ze den omtrek van een paar
-puntige daken. De donder bulderde uit,—verstierf in het klagend loeien
-van een buffel, daarginds in het dorp.—Een nieuwe bliksemflits. Acht,
-tien, twaalf, veertien, vijftien huisjes op hooge palen. Hoe
-merkwaardig silhouetteerde Harmen daar boven tegen die onweerslucht!
-Was het niet net, of ze weer op zee zaten, en Harmen in een boozen
-nacht iets klaarde in den fok? Daar klauterde hij weer omlaag. „Vangen
-jullie?” riep hij van achter de omheining.
-
-Terwijl Hajo en Rolf werk hadden de noten op te vangen, die Harmen over
-den pagger kegelde, ging Dolimah bij Padde zitten. „Dimanah sakit?—Waar
-doet het pijn?” vroeg ze met haar lieve stemmetje.
-
-„Hier!” zei Padde verteederd en wees op zijn armen bol.
-
-„Biar-lah!” troostte het meisje. „Wacht maar: morgen zal ik kruiden
-voor je zoeken.”
-
-Padde knikte. „Verstaan doe ik je niet”, zei hij. „Maar lief ben je,
-da’s vast!” En met een wat vroolijker gezicht stond hij weer op.
-
-Het geweld van den nog steeds even machtig neerslaanden regen maakte
-het omsluipen der kampong gemakkelijk. Het was een klein dorpje, boven
-aan een helling van sawah’s en, naar de zijde vanwaar de jongens
-kwamen, grenzend aan den boschrand. Het was niet gemakkelijk om in den
-hevigen regen, die alles deed onderloopen, den weg langs de helling
-omlaag te vinden. Onophoudelijk gleden de jongens in de modder uit.
-Slechts Dolimah viel niet: ze scheen dit balanceeren over smalle
-sawahdijkjes wel gewend te zijn. Dat bewees ze ook door even later
-kalmpjes-weg over een boomstam te wandelen, die, bij wijze van brug,
-over een snelstroomend beekje was gelegd, waar het water van de sawah’s
-in uitvloeide. De jongens gingen er twee aan twee over en hielden
-elkaar goed vast, zoodat Harmen en Hajo tegelijk het water intuimelden.
-Joppie zat achter een vette rat aan, en de rat en hij gilden samen zoo,
-dat het van daarginds uit de kampong echode. Toen trad Joppie als
-overwinnaar uit het strijdperk en toonde het rattelijk, waaraan een
-lange, kale staart bungelde.
-
-Aan de andere zijde van het dal kronkelde het weggetje weer tusschen de
-boomen voort. „Kun je nog, Padde?”
-
-Padde bromde wat.
-
-Na wellicht twee uur loopen en waden door het maar altijd neerplassende
-water, kwamen ze weer op een plateau, grenzend aan een ravijn. „Hier
-zullen we maar blijven”, zei Rolf. „Een onderdak vinden we toch niet.”
-
-Padde zonk neer.
-
-„Ik wil eens langs het ravijn zoeken”, zei Harmen. „Ga je mee, Hajo?
-Hier, neem jij ook een speer mee!” En beiden togen den zwarten nacht
-in.
-
-Rolf en Dolimah gingen, ieder aan een kant, aan Padde’s zijde zitten.
-Een windvlaag streek over het plateau. „Heb je het koud, Padde?” vroeg
-Rolf bezorgd.
-
-Padde klappertandde.
-
-„Kom dan dicht tusschen ons in.”
-
-Onafgebroken stroomde de regen neer.
-
-
-
-Hajo en Harmen volgden den rand van het plateau. Aan hun voeten gaapte,
-onheilspellend zwart, het ravijn. „Wees voorzichtig, Harmen! Als je er
-in valt.....!”
-
-„Zal mij niet gebeuren!” verzekerde Harmen. Meteen zakte de grond onder
-zijn voeten weg; Hajo bleef star van ontzetting staan, maar Harmen wist
-zich net bijtijds aan een naar buiten stekenden wortel vast te grijpen,
-werkte zich naar boven en sprong weer op den beganen grond. „Daar ligt
-m’n speer!” schold hij. „Foetsji! Naar de haaien!”
-
-„Hè.....!” stamelde Hajo.
-
-„De grond is wat slappies van die smerige regen!” verklaarde Harmen. En
-zich aan den boom vasthoudend, die hem het leven had gered, leunde hij
-over den afgrond. „Alles zoo zwart als een pot teer! Is ’t niet zonde,
-zoo’n mooie spies!”
-
-Maar daar zette de bliksem het ravijn in het felste licht, en Harmen
-riep: „Ik zie hem! Geen tien el hier beneden!”
-
-„Nou, wat dan nog?” vroeg Hajo, ietwat geprikkeld.
-
-„Ik ga hem halen”, zei Harmen.
-
-„Als je ’t maar laat!”
-
-„Ja, ’k zal daar m’n mooie spies laten liggen, als ik hem zoo grijpen
-kan!”
-
-„Wil je je nek breken?”
-
-„Nee. Jij?” vroeg Harmen. „Daar zit ergens een boompje in de wand
-vast,—daar laat ik me op zakken!” En zonder Hajo’s verdere goedkeuring
-af te wachten, liet hij zich langs de wortels van een zwaren boom, die
-op den rand van het plateau stond, zakken.
-
-Van angst den adem inhoudend, wachtte Hajo boven. „Ziezoo”, hoorde hij
-eindelijk, „nou nog.....” Toen kraakte er wat, een plof.....! en
-Harmens stem klonk alweer: „Da’s nog vlugger dan ik dacht! ’k Zit op
-m’n spies!”
-
-„Kun je..... kun je weer boven komen?” vroeg Hajo.
-
-„Langs deze weg zoo best niet meer”, meende Harmen. „Die rot-boom is
-afgeknapt. Maar hier loopt een soortement weggetje. Dat kan ik eens een
-eindje opkruipen.”
-
-„Harmen, wat heb je gedaan!” zuchtte Hajo.
-
-„Nou, grien maar niet”, zei Harmen. „’k Zou er hier beneden maar nat
-van worden.”
-
-Weinig op zijn gemak stond Hajo te wachten. „Een best weggetje!” prees
-Harmen daar beneden. „Hier is ie wat minder, maar met m’n spies bij me
-kan ik me wel hou.....”—Daar tuimelde iets zwaars de diepte in.
-
-„Harmen.....?!”
-
-Even niets. Toen Harmens stem, hijgend: „Ik h-hang nog! Ik hang op m’n
-spies!” Een stilte. „Ziezoo, daar sta ik alweer!—Verduiveld, Hajo, daar
-zie ik een hol!”
-
-„Een hol?!”
-
-„Spreek ik Chineesch?”
-
-„Ga er niet in, Harmen!”
-
-„En waarom niet? ’t Is net wat we hebben moeten! Droog!”
-
-„Harmen! Harmen dan toch.....!”
-
-Harmen zweeg in zeven talen. Ook in het Chineesch.
-
-Eindelijk gaf hij weer teekenen van leven. „’k Ben er een eindje in
-gekropen!” zei hij.
-
-„En.....?!”
-
-„Er zit een beest in. Kom maar eens kijken: twee gloeiende oogen!”
-
-„Harmen! Kom boven!”
-
-„Kan ik niet beloven!” dichtte Harmen. „Kom jij liever beneden, dan ben
-ik tevreden. En neem jij ook je speer mee. Dan prikken we hem er aan.”
-
-„En als ’t nou eens een tijger was?!”
-
-„’t Is geen tijger”, zei Harmen, even beduusd.
-
-„Hoe weet je dat?”
-
-„Heit ie me zelf verteld.” En Harmen begon te grinniken. „Nou, kom je,
-of kom je niet?” riep hij daarop ongeduldig. „Spring maar gerust; ik
-zal je wel vangen.—Of dúrref je niet?”
-
-Dat was een gevaarlijke vraag. „Vang je me?” vroeg Hajo.
-
-„Natuurlijk! Ik zie je wel staan tegen de lucht aan; spring maar
-gerust. En hou de punt van je speer naar boven alsjeblieft, want die
-lust ik niet.”
-
-Hajo sprong.
-
-„Pijn gedaan?”
-
-„Vertel op: waar is het hol?”
-
-„Kom maar mee. Voorzichtig-aan, vooral daar waar je nou bent!” Harmen
-voorop, kropen de knapen tot aan een steenen hol met manshoogen ingang.
-„Blijf naast me en hou je spies klaar”, zei Harmen.
-
-Den adem ingehouden, met bonzend hart, kropen de jongens het hol
-binnen. Er hing een vunzige, warme lucht. Daar, in het donker, gloeiden
-twee starre, gele oogen. „Zie je wel?” fluisterde Harmen. „Hij doet
-niks.”
-
-Hajo wilde antwoorden, maar zijn keel zat toegeschroefd. Hij voelde
-zelf hoe hij beefde.
-
-„Nou.....” fluisterde Harmen. „Nou gaat ie beginnen! Ik zal hem mijn
-spies kedoo doen en als ie dan keet gaat schoppen, vang jij hem in de
-jouwe!”
-
-„Ja-a”, stotterde Hajo, verbouwereerd door Harmen’s koelbloedigheid.
-
-Toen richtte Harmen zich onverwachts half op, haalde zijn rechterarm,
-waarin hij zijn speer omklemd hield, ver naar achteren uit en zwaaide
-het wapen forsch naar voren, in de richting waar de starre, gele oogen
-gloeiden.—Een kort, schor gebrul. Een zwaar dier sprong overeind, het
-hout van de speer kraakte en brak.
-
-De worp had doel getroffen.
-
-Een bedorven lucht sloeg den jongens tegen het gelaat, verwarde hen.
-Instinctief omklemden beiden Hajo’s nog gevelde speer. De gewonde
-holbewoner dook blazend ineen, sprong toe..... recht in de
-lanspunt,—stootte een woesten kreet uit. De jongens voelden het zware
-gewicht op hun lans neerkomen, zagen vaag de gestalte van het dier
-gekromd om het lemmet, drukten met een schreeuw van opwinding het wapen
-nog meer naar voren, zoodat het dier in een boog terugsmakte in den
-hoek, waar het gelegen had.
-
-„Hou vast!” siste Harmen. En de jongens drukten hijgend, uit alle macht
-de speer in den hoek.
-
-Toen brak de speerschacht; de jongens tuimelden naar voren, voelden een
-heeten adem langs het gelaat strijken, vlogen met een rilling weer
-overeind, bonsden met de hoofden tegen den steenen bovenwand van het
-hol, dat ze haast het bewustzijn verloren en een rood waas voor oogen
-zagen. Beduusd, verward, wilden ze naar buiten vluchten, maar vonden
-door het floers voor hun oogen den uitgang niet.
-
-Het was ook niet meer noodig.
-
-Het dier had zich weer opgericht, toen Hajo’s lans brak en het niet
-meer tegen den grond drukte, maar meteen was het weer omgetold, sloeg
-met de klauwen in de lucht, brulde heesch, rochelde.....
-
-En terwijl de jongens zich nog, in een hoek gedrukt, stilhielden,
-verstomde het rochelen.
-
-„Hij is dood!” fluisterde Harmen. „Ik zal.....”
-
-„P-pas op, Harmen! Niet te dicht!”
-
-„A-als ie nou toch d-dood is!” pruttelde Harmen hijgend. Hij kroop naar
-het dier toe. „M-morsdood”, stelde hij vast. „Hier h-heb ik zijn
-staart! ’k Zal hem naar buiten sleepen.” En zwijgend, nog zwaar
-ademend, begon hij aan het lichaam te rukken. Toen werd hij allengs de
-oude Harmen weer. „Groote griebus, wat is ’t mormel zwaar! Help eens
-een handje, Hajo?”
-
-Samen sleepten de jongens, Hajo nog bevend over al zijn leden, het dier
-naar buiten.
-
-Het was een panter.
-
-
-
-
-
-
-
-
-DE REGEN
-
-
-„Hoe komen we nou weer bij de anderen?” vroeg Hajo.
-
-„We zullen dat weggetje maar eens verder opkruipen”, zei Harmen. „En
-dan mag ik lijden, dat we niet weer zoo’n mormel tegen het lijf loopen,
-want zonder m’n spies bij me, zou ik niet weten, wat ik tegen ’m zeggen
-moest.”
-
-„Ja”, zei Hajo bezorgd, „ze zijn gewoonlijk met z’n tweeën, hè?”
-
-Harmen grinnikte. „Nou zijn ze in elk geval niet meer met z’n
-tweeën!—Hierlangs, Hajo, en voorzichtig!”
-
-Zoo kropen ze voort, zich vasthoudend aan wortels en steenpunten. En na
-veel geklauter belandden ze met geschaafde handen en knieën weer op het
-plateau en zochten de anderen op, die triest bijeenzaten in den
-stroomenden regen. „Een fijn holletje gevonden!” schreeuwde Harmen. „Er
-lag een tijger in, maar die zegt niks. Waar, Hajo?”
-
-„Een tijger?!”
-
-„Een tijger met vlekkies! Maar ik en Hajo hebben ’m ferm bij z’n staart
-gepakt, en nou zegt ie geen ba meer en geen boe. Kom maar gauw mee. ’t
-Is er kurkdroog en lekker warm!”
-
-Rolf sprong overeind. „Kom, Padde! Harmen heeft een droog hol
-gevonden.”
-
-Padde richtte zich loom op en huiverde. „Is het hier ver vandaan?”
-
-„Vlak bij”, zei Harmen. En terwijl Hajo in geuren en kleuren het
-verhaal over den panter opdischte, begaf het heele troepje zich naar de
-plaats, waar Harmens speer in de diepte gevallen was. „Ziezoo, we zijn
-er”, zei Harmen. „Als het bliksemt, spring ik naar beneden.”—Meteen
-zette het weerlicht het dal alweer in hellen gloed; Harmen berekende
-vliegensvlug zijn sprong en dook de diepte in.
-
-„Harmen.....?!”
-
-„Ja, ’k leef nog”, klonk het van omlaag. „’k Ben op m’n billen
-gevallen! Spring maar, Hajo!”
-
-Hajo, die voor Harmen niet wilde onderdoen, nu Dolimah er bij was,
-sprong, en Harmen ving hem.
-
-„Nu ik”, zei Rolf. „Maar vang je eerst de noten op?”
-
-„Gooi ze maar naar beneden”, zei Harmen. „Maar niet allemaal tegelijk:
-ik hèb al een buil op m’n kop.”
-
-Een voor een gooide Rolf de noten omlaag. Harmen had katte-oogen: hij
-ving ze allemaal. „Nog meer?”
-
-„Neen. Nu kom ik-zelf.” En Rolf sprong in Harmen’s armen. „Nu jij,
-Padde!”
-
-„Springen?” vroeg Padde.
-
-„Nee, vliegen!” zei Harmen. „Kom maar: we vangen je met z’n drieën.”
-
-„En als ik nou te ver spring?!”
-
-„Dan springen we je na. Kom!”
-
-Padde aarzelde, gromde wat. Toen sprong hij.—„Au! O! Au!”
-
-„Gaat wel over”, troostte Harmen. „Denk je soms, dat ik zoo lekker
-gesprongen ben? M’n billen branden als helsche steen.—Nou, jij,
-Dolimaatje?”
-
-Na eenig aarzelen sprong het meisje omlaag. „’k Heb ’r!” riep Harmen
-verheugd. En voorzichtig zette hij haar neer. „Nou Joppie! Kom, gil
-niet als een mager varken! Joppie!”
-
-Piepend en jankend zocht Joppie langs den rand naar een geschikte
-plaats om af te dalen.
-
-„Hij durreft niet, de smakker!” smaalde Harmen. „Nou, dan moet ie maar
-boven blijven. Kom mee, jongens! En voorzichtig-aan! Er staat beneden
-niemand om je te vangen!”
-
-Zoo kropen ze naar het hol. „Zie je?” zei Harmen, „hier zijn we thuis!
-De hond ligt voor de deur, maar bijten doet-ie niet. Veeg je
-voeten,—d’r is pas gestoft.”
-
-Met een huivering stapten de jongens over den dooden panter. Er hing
-een doordringende bloedlucht in het hol. „Ja..... dat ’t hier lekker
-ruikt, heb ik niet gezegd”, verontschuldigde Harmen zich. „Maar droog
-is het hier! En warm!”
-
-Zwijgend zochten de anderen een zacht plekje op, stonden Dolimah de
-mooiste plaats af, het diepst in het hol.
-
-„Als er nou nog een tijger komen mocht, moet hij eerst over ons heen,
-vóór hij Dolimah kan wegslepen!” zei Hajo.
-
-Als er nog een tijger kwam.....—Met een vaag gevoel van onrust
-luisterden de jongens nog even naar den regen, daarbuiten. Hoe ver en
-vaag klonk het ruischen nu! Hierbinnen zaten ze droog; het vocht
-verdampte ook al uit hun kleeren. Daar bliksemde het weer. Door het
-paars-glanzende regenfloers zagen ze ver uit over het wijde dal. Voor
-de grot lag, als een op zijn post gestorven schildwacht, de panter. Een
-gebroken speerschacht stak uit zijn gevlekt lichaam omhoog.
-
-
-
-Buiten zong de regen eentonig voort. Het water was langs de stammen der
-boomen omlaaggevloeid, had het mos gedrenkt, en de wortels der
-woudreuzen hadden het uit alle macht ingezogen. Maar er was te veel,
-veel te veel. Op lage plaatsen vergaderde zich het water tot plassen,
-vormde beekjes, danste gulpend, spettend over de steenen, vloeide daar
-beneden in het ravijn samen, vulde een droge bedding, waarin het
-wegstroomde. Van alle zijden kwam het water toegevloeid, vormde een
-riviertje. Beekjes stortten zich uit in de bedding, die nu een
-schuimenden, sneljagenden vloed den weg wees. Het water wies en wies;
-steeds doller werd de vaart. Hier! Hier is water! Neem het op, rivier,
-het is voor jou! Hier! Hier is water in overvloed!—Van de hellingen
-komt het water, uit de zijdalen, en de regen zelf slaat ten overvloede
-nog roezend in den stroom; wel een vinger diep schieten de
-regendruppels in het bruine oppervlak; als een brandblaas bolt er een
-groote bel op; een andere druppel slaat er fel doorheen; op de bel bolt
-een nieuwe, en samen tollen ze als lustig-uitgelaten haasjes voort.
-
-Breeder wordt de stroom. Dieper. Sneller de vaart.
-
-Wat ligt daar? Een brug?! Hoe durft ze! Weg er mee!—Een paar rukken. De
-brug wordt opgenomen; de leuning slaat om in het water. Heisa! Leve het
-water! Leve de regen!—Het bliksemt. Een paar wolken rammen krakend
-opeen, breken, werpen hun waterlast omlaag. Rrrrang! daar slaat het
-neer. Golvend stuwt het water tegen de zijden der bedding op. Wat is
-dat? Een dijk? Die wil me in toom houden?!—Ga je weg, dijk?
-
-Neen!
-
-Dan zal ik je rammen! Hier, jij gaat mee, boompje! Ram dien dijk!—De
-boomstam stoot dof bonzend tegen den aarden, met bamboe versterkten
-wal.—Meer! Meer boomstammen! Balken! Planken! Steenen! Ramt den
-dijk!—De regen heeft schik in den dollen gast, kittelt hem in den rug.
-Vooruit! Galop! De regen doorweekt den grond; de wortels der
-oeverboomen glippen los onder de stuwing van den stroom; de boom slaat
-in het water neer, stuit op een anderen boom, die tegen den kant
-vastzat, bevrijdt hem rukkend en duwend, en samen drijven ze weg. Eerst
-langzaam. Dan sneller. Dan in dolle vaart. Ze tollen om, stuwen tegen
-elkaar op, over elkaar heen, rukken andere oeverboomen om.....
-
-De dijk zet zich schrap.
-
-De menschen in de dorpen worden wakker uit hun rustigen slaap, richten
-zich op hun baleh-baleh’s op. Hoor! Wat is dat voor een gekreun,
-gekraak, dat met elke minuut toeneemt, dreunend als horen-bassen het
-paukengeroffel van den regen overstemmend? Ze staan op, zoeken in
-koortsige haast hebben en houwen bijeen, drijven schreeuwend het vee
-tegen de hellingen op. Een roep gaat door het dorp, een roep, die allen
-in merg en been dringt:
-
-„Banjir!”
-
-Daar komt hij. Rukkend, wrikkend, bulderend, dat het tot in de bergen
-vernomen wordt. Daar..... bij een bocht.....! De dijk scheurt; een
-groot middenbrok wordt weggerukt; de kanten storten..... En ineens
-wordt het stil. De woede van den stroom is gebroken. Hij heeft zich uit
-zijn eigen gang, waarin een reus als hij zich niet keeren of wenden
-kon, bevrijd. Nu vloeit hij kalm en vult het heele dal.....
-
-Maar den landbouwer staan de tranen in de oogen. Wat blijft er van zijn
-sawah’s over? Zie, daar wankelt zijn huisje en drijft weg. En zijn vee,
-zoo dom als vee maar zijn kan, loopt in verwarring en radeloosheid
-recht het water in, den staart in de hoogte.
-
-En de regen valt, valt steeds maar voort in eentonigen zingzang,
-treiterend als een sater. Treiterend? Neen! Mild ruischend in het
-bewustzijn van zijn vruchtbrengende kracht. Kan hij er wat aan doen,
-dat de menschen dijkjes legden en den grond in rechte stukjes
-verdeelden, beangst dat zijn buurman iets meer zou nemen dan hem
-toekwam? Kan hij er wat aan doen, dat de menschen in huisjes gingen
-wonen, in plaats van onder den vrijen hemel, en dat ze den buffel zijn
-vrijheid namen en hem zoo dom en hulpeloos maakten, dat hij zich niet
-tijdig voor den banjir wist te redden?
-
-Dolimah werd wakker door het gebulder daar in de verte. „Banjir!”
-fluisterde ze. En gedachten aan huis vulden haar hoofdje. Angstig keek
-ze door de opening van het hol naar buiten, waar een waterige morgen
-schemerde.....
-
-
-
-Toen de jongens wakker werden, regende het nog. Joppie lag tusschen hen
-in te snurken,—scheen dus een weg te hebben gevonden. Erg mooi kon die
-weg niet zijn, te oordeelen naar het feit, dat Joppie tot achter zijn
-ooren vol modder zat.
-
-Onze vrienden kropen naar buiten om den panter te bezien. Daar, in den
-plassenden regen, lag de roover. Met den staart mee mat hij ruim twee
-ellen. Harmen’s speer was hem in de zijde gedrongen en kort bij de punt
-afgebroken. De andere speer, waarin hij was opgevangen, zat dwars door
-het lichaam, stak er achter het rechter schouderblad weer uit. De bek
-met de scherpe, hoekige tanden stond half open, was vol gestold bloed;
-de zware pooten lagen krampachtig van het lichaam gestrekt, en de
-gebroken oogen staarden den triesten hemel in, waaraan zelfs geen
-schemering van de zon te ontdekken viel.
-
-„We zullen hem maar in de diepte gooien”, stelde Hajo voor. „Dan zijn
-we hem kwijt.”
-
-„Dan zijn we hem zeker kwijt”, zei Harmen. „Daarom zullen we het dan
-ook maar niet doen. We zullen hem z’n jasje uittrekken: daar heeft ie
-maar last van, en wij kunnen zoo’n stukkie leer best gebruiken! Waar,
-Rolf?”
-
-„Al was het alleen al om op te slapen!” zei Rolf. „Daar dringt geen
-vocht door!”
-
-„Dan krijg je ook geen rimmetiek”, merkte Harmen op. „Weet je, waar ie
-ook best voor is? Om een broek uit te snijden. In dat rokkie van mij
-lijk ik wel een pias.”
-
-„Die zou je wel staan, zoo’n panter-broek”, lachte Rolf. „Kun je goed
-brullen?”
-
-Harmen brulde, dat het heele dal er van sidderde en Padde en Dolimah er
-in het hol geducht van schrokken.—„’t Is niets!” riep Rolf naar binnen,
-„Harmen krijgt het op z’n zenuwen!”
-
-Harmen staakte zijn gebrul. „Nou, we zullen mosjeu eens helpen”, zei
-hij. „Geef me je mes even, Rolf?”
-
-„Weet je, hoe je hem stroopen moet?” vroeg Rolf.
-
-Harmen nam werktuigelijk het mes, staarde Rolf met groote oogen aan.
-„’k Zal nog nooit een konijn gevild hebben!”
-
-„Ja, maar dit is geen konijn!”
-
-„Neen!” zei Harmen. „Een panter is geen konijn! Maar in ’t villen zal
-het toch wel gelijk blijven! Een rits om z’n achterpooten, een streep
-door ’t kruis.....” Grimmig trok hij den panter beide speerpunten uit
-het lichaam. „Kon ik z’n achterpooten maar ergens aan vast binden!”
-
-„We zullen hem naar boven sleepen”, zei Rolf. „Hier zou je nog met vel
-en al in het ravijn tuimelen.”
-
-Harmen gaf zwijgend toe.
-
-Toen de jongens het hol weer inkropen, maakte de lucht hen haast
-onpasselijk. „Zoodra de regen ophoudt, gaan we er uit!” zei Rolf. „Hoe
-voel jij je, Padde?”
-
-„’k Heb koppijn”, zei Padde flauw.
-
-„We hebben ook nog niet gebikt”, meende Harmen. „’k Val om van de
-honger.” Hij hakte een paar noten open, en allen—op Padde na—smulden,
-of ze veertien dagen hadden gevast. Rolf voelde Padde’s hoofd eens.
-Zijn gelaat werd zorgelijk. „Padde heeft koorts”, zei hij tot de
-anderen. „Geef me je pols eens, Padde?”
-
-Steunend reikte Padde hem de pols. „En..... wat heb ik?” vroeg hij
-angstig.
-
-Rolf moest tegen wil en dank weer glimlachen. „Ik denk, dat je kou hebt
-gevat, Padde. ’n Geluk, dat het hier ten minste warm is.” Rolf keek
-naar buiten. „Ik geloof niet, dat de regen gauw zal ophouden. Dan
-moeten we aan de lucht hier maar wennen.”
-
-„Wel ja”, zei Harmen. „Ik ruik er nou al niets meer van. Kom, Hajo, we
-gaan op wat eten uit, voor straks.”
-
-„Zullen jullie voorzichtig zijn?” vroeg Rolf.
-
-„We zullen mekaar aan ’t handje houden”, beloofde Harmen. „Neem je
-kapotte speer mee, Hajo, daar steken we wel even een nieuw eindje hout
-in. ’k Heb de mijne ook bij me.” En samen klauterden ze het paadje weer
-op.
-
-Boven aangekomen, was het eerste werk der jagers, een paar stevige
-bamboe-stengels te snijden en die in de ijzeren speerpunten te wringen.
-
-„Nu naar de kampong!” zei Harmen. „Zien wat er te graaien valt.”—En in
-den plassenden regen liepen de beide makkers het pad af naar het
-dorpje. Bij het dal gekomen, waar aan de overzijde de geelgrijze
-bamboe-huisjes met de donkerbruine daken stonden, omgeven door
-bananen-boomen met van den regen glimmend-groene bladeren, zagen de
-jongens, dat uit het beekje daar beneden een bruine, modderige rivier
-geworden was, en dat het bruggetje was weggespoeld. Ze besloten het dal
-om te loopen—trouwens de eenige manier om bij de kampong te komen—en
-baanden zich een weg langs den boschrand.
-
-Dat viel niet mee: zij verwondden zich de voeten aan wilde
-ananasplanten en schramden zich armen en borst aan de doornstruiken.
-Zoo duurde het wel een uur vóór ze bij den kokostuin kwamen. Door het
-ruischen van den regen heen klonk klagend, droefgeestig fluitspel.
-Harmen liet zich tegen de pagger vallen. „Wil je wel gelooven, dat ik
-nog geen muziek kan hooren, of ik denk aan m’n fiool?”
-
-„En ik dan?” vroeg Hajo en ging naast hem zitten. „Ik kon het ook al
-goed!”
-
-„Dat van die begraffenis kon je nog niet goed”, stelde Harmen vast.
-
-„Daar waren ook zooveel van die wipjes in!”
-
-„Dat is juist het treurige ervan”, verklaarde Harmen. „’t Heet niet
-voor niets: begraffenis! Of denk jij, dat een begraffenis zoo iets
-lolligs is? Misschien voor de lijk-anzegger,—die z’n broodje is ’t, hè?
-Maar voor de fermilie is zoo’n grapje duur genoeg! Je moet een natje en
-een droogje geven en.....” Harmen keek eens omhoog.—„Zou ik eens wat
-noten plukken?”
-
-„Harmen!! Ze zien je vast!”
-
-„’k Wou, dat ze blind waren”, zei Harmen. „Nou, misschien liggen er op
-de grond wat noten!” Harmen wipte op de schutting, maar liet zich weer
-neerploffen. „Er komt juist zoo’n nikker de tuin in!” fluisterde hij.
-
-Hajo gluurde door de omheining. „’t Is een jongetje! Hij is alleen.”
-
-„Zoo. Zouden ze het hooren in ’t dorp, als ’t mormel gaat gillen?”
-vroeg Harmen.
-
-„Wat wou je dan doen?!”
-
-„Niks. ’k Ga eens met hem praten.” En met een fermen sprong was Harmen
-de pagger over.
-
-Tegen Harmen’s verwachting in, begon het joggie niet te gillen. Het
-kereltje drukte zich met beide handjes tegen de pagger aan de
-overzijde, werd vaalbleek in het kleine, bruine gezichtje en maakte van
-zijn oogen rijksdaalders.
-
-„Tabeh!” zei Harmen. „Haal me eens als de weerlicht een paar noten!
-Makan! Daar!” En Harmen wees in de boomen en daarna op zijn maag. Het
-kereltje begreep. Bevend over al zijn leden, maar rap als een
-eekhorentje vloog het tegen een stam op, rustte halverwege even om zijn
-angst uit te hijgen en klauterde weer verder, de voetzolen plat tegen
-den bast. Kijk, nu zat hij boven, leek zelf wel een kokosnoot.
-
-De eerste vrucht tuimelde omlaag. „Goedzoo”, prees Harmen. „Vang ze
-maar op, Hajo en verberg ze tusschen de struiken. Later halen we wel op
-wat we nou niet kunnen dragen.” En hij begon de noten over de pagger te
-gooien.
-
-De boom, dien het ventje zich had uitgezocht, leverde ruim een dozijn
-noten op. Toen er onder de kruin niets meer te ontdekken viel, kwam het
-manneke aarzelend weer omlaag, en Harmen had slechts even te knikken,
-of de ijverige plukker wipte alweer een anderen boom in. „Dat mag ik
-zien”, zei Harmen. „Vang je, Hajo?”
-
-Hajo verborg de noten in een boschje. Toen er drie boomen kaalgeplukt
-stonden als lange, magere Lijzen, en het kereltje een vierden boom
-inschoot, vond Harmen het welletjes en wipte weer over de pagger. „Waar
-liggen ze, Hajo? Goed zoo, daar zal geen mensch ze vinden.”
-
-De noten vielen nog smakkend neer. „Hij zal de heele tuin leegplukken!”
-grinnikte Harmen. „’t Is een handig mormel, hoor, hij verstond me ook
-direkt. Kom, we nemen een paar noten onder de arm!”
-
-Een paar uur later kwamen ze weer op het plateau. Toen ze weer omlaag
-wilden springen, viel plots hun oog op..... een touwladder! „Daar hangt
-een valreep!” stotterde Harmen.
-
-„Hallo!” klonk het van omlaag. Rolf stond in den ingang der grot.
-
-„Hoe komt dat ding daar, Rolf??”
-
-„Bevalt ie jullie?”
-
-„Heb jij ’m gemaakt?!” stamelde Harmen vol eerbied. „Da’s nog eens
-werk! Hoe heb je ’m in mekaar geflanst?”
-
-„Dat zie je”, zei Rolf. „Stukjes bamboe, met rotan verbonden. Met die
-stok halen we de ladder ’s avonds binnen, dan valt geen mensch ons
-lastig.—Waar hebben jullie die noten vandaan?”
-
-„Heb ik voor me laten plukken”, grinnikte Harmen. „Waar of niet, Hajo?”
-En samen vertelden ze het avontuur.
-
-„Jij bent brutaal als de beul, Harmen!” zei Rolf. „Vandaag of morgen
-vlieg je er in.”
-
-Harmen trok een leep gezicht. „’t Is met Harremen als met een vlooi!
-Kom je d’r aan—wip! zegt ie. En de beet heb je te pakken!”
-
-„Hoe is het met Padde?” vroeg Hajo.
-
-Rolfs gelaat betrok. „Hij ijlt. Dolimah zoekt kruiden. Misschien helpen
-die.”
-
-Zwijgend, plots weer bedrukt, ging de jongens het hol binnen.
-
-De regen ruischte.
-
-
-
-
-
-
-
-
-SI-KAMPRET
-
-
-’s Middags togen de jongens aan het werk met den panter. Ze sloegen hem
-een paar dunne rotanstengels om de pooten en heschen het dier met hun
-drieën omhoog. Een vrachtje!
-
-En nu begon Harmen zijn vilders-werk. Na een half uur hijgen, mopperen
-en trekken, vloog hij met huid en al tegen den grond, en de panter hing
-naakt, met puilende oogen, te schommelen. „Mooier ben je er niet op
-geworden!” zei Harmen, terwijl hij overeind krabbelde en zijn zitvlak
-wreef. Hij sleepte het gevilde dier naar den rand van het ravijn en
-liet het in de diepte tuimelen. De panter buitelde potsierlijk over de
-steenen, gleed een oogenblik over een met varens begroeid stuk helling
-en sloeg weer over den kop, tot het ten slotte ergens hangen bleef.
-
-Harmen had het dier in zijn val nageoogd. Hij wendde zich nu om en
-zocht een verborgen plek tusschen de struiken, waar hij de huid
-uitspande, de binnenzijde boven. „Ziezoo”, prevelde Harmen, „laat nu
-het zonnetje maar schijnen.”
-
-Doch daar leek het nog weinig op! Altijd maar door dreven uit het
-Westen zware, grauwe wolken aan, schoven de vage randen ineen, werden
-in die samenvoeging groeterig zwart, stortten hun waterlast uit en
-vloeiden weer uiteen, dat er een lichte plek door schemerde, die de
-rest van den hemel nog triester en hopeloozer schijnen deed. De bergen
-in het Oosten, die bij zonsopgangen zoo heerlijk blauw konden afsteken
-tegen het goud van den hemel, of ’s avonds, wanneer de zon in zee
-wegzonk, rood te gloeien stonden tegen het paars van den komenden
-nacht, scholen nu achter het regengordijn. Als er een paar wolken
-braken en een blik op de bergen doorlieten, rezen de pieken zoo
-dreigend zwart op, dat hun aanblik beklemde.
-
-Harmen dwaalde op zijn eentje nog wat rond, vond niets van zijn gading.
-Met een grooten doren in zijn voet, dien hij er pas na lang peuteren
-met zijn zakmes weer uitkreeg, daalde hij den „valreep” af.
-
-In het hol was het al donker. Padde lag te ijlen en gaf zijn vrienden
-nergens antwoord op. Hoewel niemand er iets van verwachtte, trachtten
-ze vuur te maken met wat hout en kokos vezels, die ze in het hol te
-drogen hadden gelegd. Maar het was nog te vochtig. Toen gingen de
-jongens voor den ingang zitten, staarden zwijgend over het ravijn.
-
-Uit de diepte steeg de schemering op, kroop al over den rand aan de
-overzijde, die zich daareven nog scherp tegen de lucht afteekende,—nu
-er langzaam mee samenvloeide, zoodat de knapen tegen een hoogen,
-grauwen wand opkeken. Steeds dichter kwam de grauwe wand; er zat in die
-langzame nadering iets beklemmends. Nu konden ze nog twintig ellen voor
-zich uit zien, nu nog vijftien, nog twaalf, nog tien..... ’t Was net of
-je moeilijker ademde.....
-
-Een groote raaf werkte zich met loomen wiekslag door de duisternis,
-gleed laag over de hoofden der jongens voort en kraste. Toen schoof hij
-weg in den grauwen wand. Net een lijk-aanzegger, vond Harmen.
-
-Achter, in de duisternis van het hol, zat Dolimah bij Padde. Het
-hoofdje naar hem toegebogen, vertelde ze een oud sprookje van den regen
-en den rijstkorrel. Onder den invloed van haar zacht, zangerig
-stemmetje kalmeerde Padde en sliep in.
-
-
-
-Den volgenden dag regen, regen, regen.
-
-Rolf zocht samen met Dolimah in de buurt naar wat kruiden.
-
-„Ziet u dit plantje?” vroeg Dolimah. „Als je daar de stengels van eet,
-word je sterk! Het is de sidagori lelaki. En dat daar is de daoen
-tidoer-tidoeran! Als je niet slapen kunt, moet je daarvan een takje
-onder je hoofd leggen.—Maar ik ken maar weinig medicijnen. De doekoen
-kent ze allemaal! En de doekoen kan ook de booze geesten op de vlucht
-jagen.”
-
-Rolf luisterde met beide ooren. Van alles wat Dolimah vertelde, ging
-voor hem een groote bekoring uit.
-
-Harmen verveelde zich in het hol, trok er ’s middags met Hajo op uit.
-Ze volgden het pad nu eens in de andere richting, kwamen aan een
-zijweggetje. Harmen waadde het een eind in, hield stil en staarde
-aandachtig naar een plek grond, die boven het water uitstak.
-
-Hajo kwam er bij. In de bruine modder stonden diepe voetsporen geprent
-van een tweehoevig dier. „Zou het een hert zijn, Harmen?”
-
-„Wat dacht je dan?” vroeg Harmen. „Een duizendpoot?—Alsjeblieft!” En
-hij liet Hajo een bosje zijig haar zien, dat aan een doornstruik hing.
-„Dit is herte-haar en niets anders.”
-
-„Zeg, Harmen, zouden we het niet kunnen vangen?”
-
-„Daar zal ik nou eens over prakkizeeren”, zei Harmen, in diepe
-gedachten.
-
-Langzaam slenterden de jongens weer terug. Vóór ze de ladder afdaalden,
-sneed Harmen een paar dunne rotans af.
-
-De stemming in het hol was dien avond verre van rooskleurig. Padde’s
-voorhoofd en polsen bonsden koortsig; zijn adem was kort en hijgend.
-Rolf en Hajo staarden triest naar buiten in de grauwe regensluiers.
-Zelfs Joppie zat met een droevige uitdrukking in zijn glanzende
-honde-oogen aan den ingang van het hol, huiverde toen en ging naar
-binnen, waar hij zich met een diepen zucht neervleide, den kop onder
-Padde’s kin. Dolimah wreef op een platten steen wat kruiden tot een
-papje en legde dat den zieke op de borst. Harmen was de eenige, die er
-de vroolijkheid inhield en, tevreden neuriënd, weinig merkend van de
-trieste stemming der anderen, uit zijn rotanstengels een paar strikken
-vlocht.
-
-„Wat wil je strikken?” vroeg Rolf.
-
-„Kleine-kindervraag”, zei Harmen met een knipoogje naar Hajo: om er
-zijn mond over te houden.
-
-Rolf zweeg, ietwat geprikkeld.
-
-„Je zult het wel zien”, begon Harmen een paar minuten later.
-
-„Niets nieuwsgierig”, stelde Rolf hem gerust.
-
-Harmen gromde wat. Maar even later begon hij weer zachtjes te zingen.
-„Daar waren drie matroosjes.....”
-
-Het werd Hajo week om het hart bij die vaderlandsche wijsjes. En toen
-Harmen weer een strik klaar had, vol zelfvoldoening voor zich uithield
-en zei: „Steek er je kop eens door, Hajo, dan kan ik zien, of ie goed
-aantrekt!” kon Hajo geen antwoord geven. Hij stond op en ging naar
-Padde. „Padde.... Slaap je?”
-
-„Hajo!” snikte Padde. „Ik ben zoo ziek, Hajo......”
-
-Hajo ademde diep. „Flink zijn, Padde! Als de zon weer schijnt.....”
-
-„Die zie ik niet meer”, snikte Padde.
-
-„Stil toch!”—Hajo legde zich neer en sliep in. Maar in zijn slaap
-vloeiden de tranen hem over de wangen.
-
-Alom zong de regen. Soms scheen het ruischen iets minder te worden,
-ging in tikken over. Maar dan sloeg het water weer feller neer, en de
-hoop, dat morgen eindelijk de zon weer stralend aan de kim zou rijzen,
-werd, nauw ontkiemd, alweer vernietigd.—Allen legden zich nu te rusten.
-Maar midden in den nacht sprong Harmen overeind en wierp zijn kapmes
-naar een glinsterend ding, dat sissend, kronkelend over den grond, een
-goed heenkomen zocht. Joppie vloog, de haren steil overeind, tegen den
-achterwand.
-
-Een slang was het hol ingeslopen.
-
-
-
-Vermoeid stonden de jongens den volgenden morgen weer op: geen van
-allen had na de ontdekking van de nachtelijke bezoekster nog erg rustig
-geslapen. „Ja, die slang zocht hier natuurlijk de warmte”, zei Rolf.
-„Wat zou er tegen te doen zijn?”
-
-„Doodslaan”, stelde Harmen voor. „Dan krijgen ze de aardigheid er wel
-af.”
-
-De anderen keken bezorgd voor zich uit.
-
-Na een pover ontbijt van kokosnoten, gingen de jongens er weer op uit.
-Rolf wilde wat knollen en vruchten en eetbare wortels zoeken, en Hajo
-zou Harmen vergezellen bij het zetten van zijn strikken. Bij het
-zijweggetje gekomen, slaakte Harmen een kreet van verrassing. „Hij is
-er weer geweest! Kijk maar!” En Harmen wees op hoefsporen, die nog niet
-eens geheel vol water waren geloopen. „Geen minuut geleden is ie hier
-langs gekomen! Had ik m’n strikken maar een kwartiertje vroeger
-uitgezet,—dan zat ie er nou al in!”
-
-„Jammer!” zuchtte Hajo. „Hoe dacht je de strikken te hangen?”
-
-„Een voet of vijf van de grond”, zei Harmen. „Dan moet ie zelf weten of
-ie er in wil loopen!” En Harmen volbracht zijn strooperswerk met een
-vaardigheid, die vermoeden deed, dat hij dergelijke zaken al eens
-eerder had opgeknapt. „Ziezoo”, zei hij tevreden, „nou leg ik hier
-beneden ook nog een strikje, dan kan ie daar in trappen, als ie er
-aardigheid in heeft!”
-
-„Als ik zoo strikken zet”, begon Harmen in gedachten, terwijl de
-jongens weer terugslenterden, „dan moet ik ineens weer denken aan m’n
-strikkies achter de dijk bij Hoorn. Eenmaal had ik er zeven op een dag!
-’k Zal ’t nooit vergeten: ’t was herfst 1616, de zevende van
-Slachtmaand,—zeg nou eens, dat zeven geen geluksgetal is. Zeven vette
-konijnen, en Harremen centen op zak! De volgende dag een haas van
-twaalf pond, die had zich meteen doodgeloopen! Ja, je moet de loopjes
-kennen, hè? Een ander zet ook strikken en vangt er nog geen pier in!
-Lange Lijs heeft me eens een strikkie gelicht! De haas er keurig
-uitgelicht en ’t strikkie weer netjes recht gezet. Jawel! Goeie
-morrege! Op tien pas zei ik al: daar heeft me die uitgerokken
-pijpesteel van een Lijs met z’n wrattige gapjatten aangezeten! De heele
-grond onder de wol, en ’t strikkie netjes open, ja, Harmen is
-gaargestoofd! Ik heb hem zijn oogen dichtgeslagen en hem laten betalen
-voor een haas van twaalf en een half pond. Later zei Roeffie, dat hij
-m’n strik gelicht had. „Nou”, zei ik, „die uitgezemelde Lijs kan zoo’n
-pak op z’n falie toch best gebruiken, dan weet ie wat ie krijgt, als ie
-eens trek mocht hebben met z’n mottige fikken aan mijn strikkies te
-komen!” Van Roeffie kun je wat velen, nietwaar, maar als ik dat
-platgemangelde tronie van Lijs maar zie, word ik al kriebelig. Laatst
-ging ie met visschen vlak naast me liggen. „Ga je weg, hoepelstok!!”
-zeg ik. En hij smeert hem. Haalt ie me aan het andere eind van de sloot
-niet de snoek op, waar ik op lag te loeren?!—Nou, ik kom zoo eens
-achter hem staan. „Mooi snoekkie heb je daar!” zeg ik. „Nou!” zegt die
-kaaswurm. Meteen geef ik hem een douw, dat ie de sloot invliegt. „Dat
-heb jij gedaan!” zegt ie woest. „Kan ik me niet herinneren”, zeg ik.
-„Lijs, moet jij nou nog leeren, dat je met visschen niet naast een
-ander gaat liggen?”—„’k Lig toch immers ook niet naast je?” vraagt de
-slampamper. „Nee, nou niet”, zei ik, „maar die snoek heb je eerst bij
-mij weggehaald.”—„Bewijs dat eens”, zegt die lintwurm. „Dat hoef ik
-niet te bewijzen”, zeg ik, „zoo’n visch zwemt achter jou aan, omdat jij
-net zulke vissche-oogen hebt! Geef hier m’n snoek! En als je nog
-praatjes maakt, is het ineens uit met de vrindschap, begrepen?”—Nou,
-toen smeerde ie ’m, de zandlooper!”
-
-De jongens waren weer op het plateau aangeland. Rolf kwam hen tegemoet.
-„Heb jullie Dolimah gezien?”
-
-De verbaasde gezichten der twee anderen maakten elk antwoord overbodig.
-
-„Begrijp ik niets van”, zei Rolf. „Daareven kwam ik terug en vond Padde
-alleen. Misschien is ze wel weer op kruiden uit, maar dan snap ik niet,
-waarom ze me niet even heeft gewaarschuwd. Ik was hier toch in de
-buurt.....”
-
-
-
-Zwijgend, de handen om de knieën, zaten de jongens den ganschen middag
-voor in het hol en staarden naar buiten. Zou Dolimah hen werkelijk
-verlaten hebben? Dat zou vreeselijk zijn. Vol weemoed dachten ze aan
-Dolimah’s zangerig stemmetje, aan haar fijn kopje met de groote,
-glanzende oogen.....
-
-Na elk uur zakte hun moed. Dolimah was weg en daarmee alles wat hun in
-dit land nog lief was. Waren ze maar weer aan het strand! De zee kenden
-ze! Ze zouden in een prauw stappen en weg varen. Waarheen? Het deed er
-niet toe, maar weg, weg van dit land!
-
-Ineens.....! Wie was daar? De jongens vlogen naar buiten. Dolimah!
-Dolimah!!—En wien had ze bij zich? Daar stond een kereltje,—tenger, met
-groote, uitstaande ooren. In zijn wijd-opengesperde oogen lag namelooze
-verbazing uitgedrukt, toen hij de jongens zag. Hij maakte een beweging
-van het op een loopen te willen zetten.
-
-„Ikoet sadjah, Saleiman”, zei Dolimah.
-
-„Eh-eh, mari”, viel Rolf haar bij. „Djangan takoet..... Wees niet
-bang.”
-
-Het bruine kereltje, dat den trotschen naam: Saleiman voerde, aarzelde,
-snoof zoo er eens en daalde toen omzichtig, na zijn sarong naar binnen
-te hebben geslagen, het laddertje af.
-
-Mooi was Saleiman niet: zijn armen en beenen waren schraal en als uit
-donker hout gehakt, en zijn knieën en ellebogen schenen wel dikke
-knoesten in dat hout. Ook zijn ruggetje was hoekig en bottig, en voor
-de rest zat Saleiman van top tot teen vol litteekens.
-
-Rolf keek Dolimah met vragenden blik aan.
-
-„Saleiman is met me meegekomen om vuur te maken”, zei het meisje.
-
-De kleine, broodmagere vuurgod wrong bedeesd een paar houtjes uit zijn
-sarong en staarde Rolf met zijn groote kijkers allesbehalve gerust aan.
-
-De knapen bezagen het manneke nu plots met heel andere oogen en knikten
-hem vriendelijk toe. Alleen Joppie gromde wantrouwend tegen den
-bezoeker,—welk wantrouwen nog aangroeide toen hij Saleiman berook en
-deze hem met zijn mager, knokig been een schop toedeelde, die lang niet
-mis was en waarop Joppie bij zoo’n ventje niet gerekend had. Saleiman
-had het trouwens als vanzelf sprekend gedaan, zonder er een blik aan te
-verspillen, en de oogen, waarmee hij nog even schuchter als te voren
-Rolf in het gelaat keek, hadden zelfs niet geknipt.
-
-„En Saleiman heeft me beloofd, ons wat eten te brengen, niet waar,
-Saleiman?” vroeg Dolimah.
-
-„Eh-eh”, bevestigde Saleiman.
-
-„Nu, begin dan maar”, zei Dolimah.
-
-„Eh-eh.”—Saleiman bukte zich over de kokosvezels, die de jongens den
-vorigen dag nog vergeefs getracht hadden te doen ontvlammen, en begon
-te wrijven. Zijn neus raakte daarbij zoowat den grond en zijn al even
-mager en bottig zitvlak stak fier omhoog.
-
-Na een paar minuten hard werken begon Saleiman te blazen,—er waren dus
-vonken. „’k Zal helpen blazen!” riep Harmen en bukte zich naast
-Saleiman. Saleiman stokte; een seconde lang keken Saleiman en Harmen
-elkaar zwijgend in de oogen. Toen ging de eerste haastig weer door met
-wrijven. Daar sprongen de vonkjes ook al weer; Saleiman en Harmen
-bliezen elkaar bijkans weg, maar..... een vlammetje lekte uit de
-kokosvezels op! Blazen, jongens! Nog een stukje droge kokosbast er op;
-een wolkje blauwe rook steeg op tusschen de hoofden der blazers en
-bleef er als een zegekrans om hangen..... Er was vuur!
-
-De jongens keken er naar, alsof ze een schat hadden gevonden. Hè, wat
-een vroolijkheid brachten die oolijke vlammetjes op eens! Hou er je
-hand eens boven! Lekker warm, hè? Het hol was nu in eens tot in den
-versten hoek verlicht.
-
-„Dank je wel, Saleiman!”
-
-Uit deze woorden maakte Saleiman op, dat hij nu gerust kon opstappen.
-Hij stak de houtjes weer in zijn sarong, sloeg zijn gebatikt
-kleedingstuk naar binnen en klauterde het laddertje op.
-
-„Kom je morgen terug, Saleiman?” vroeg Dolimah.
-
-„Eh-eh”, beloofde Saleiman. En, na nog een schuwen blik naar achteren
-te hebben geworpen, spoedde hij zich in den plassenden regen voort.
-
-„Hoe kwam je dááraan??” vroeg Rolf aan Dolimah.
-
-Het meisje glimlachte. „Hij was met zijn vriendjes aan het spelen. Toen
-heb ik hem gevraagd, even met mij mee te gaan om vuur te maken. Ze
-zullen er allemaal over zwijgen.—Weet u hoe ze hem noemen?”
-
-„Saleiman heet hij toch?” vroeg Rolf.
-
-„Ja, maar ze noemen hem: Si-Kampret! De Vleermuis! Omdat hij zulke
-groote ooren heeft, net als een vleermuis. Maar dat wil hij natuurlijk
-niet hooren! „Hoe heet je?” vroeg ik hem. „Si-Kampret!” riepen de
-anderen. Maar hij zelf zei: „Saleiman.” Toen deed ik net, of ik de
-anderen niet hoorde.—Ja..... voor een meisje wil hij natuurlijk flink
-zijn!”
-
-„Eh-eh”, zei Rolf.
-
-En Dolimah lachte.
-
-
-
-
-
-
-
-
-SALEIMAN EN ZIJN FLUIT
-
-
-De jongens werden door een soort vuur-koorts bevangen: ze sleepten
-zooveel hout bijeen, als moest er een brandstapel worden opgericht. En
-toen in den ingang het vuur hoog oplaaide, gingen ze dieper in het hol
-gezelsen. Hè, hoe veilig voelde je je achter dien wand van vuur! Ook
-Padde werd door de behagelijke warmte verkwikt. Hijgend lag hij te
-staren naar de spookachtige schimmen tegen den achterwand van het hol.
-
-Dolimah keek droomend in de vlammen. Toen opeens begon ze weer te
-vertellen, en de jongens luisterden er naar zooals ze naar muziek
-zouden hebben geluisterd. „Behalve in de bergen, was er vroeger op de
-aarde geen vuur. De menschen wisten niet, hoe het op te wekken en
-kenden er de macht niet van. Nu was er eens een arme man, die zoo vroom
-leefde, dat de geesten medelijden met hem kregen. Hij sliep altijd op
-de steenen en offerde zijn laatste bete. Nu zeiden de geesten tot hem:
-„Omdat je zoo vroom bent geweest, zullen we je tot den rijksten van
-alle menschen maken. Wij zullen je het vuur geven.”—„Het vuur?” vroeg
-de vrome man verbaasd, „wat is dat?”—„Dat zul je wel zien”, antwoordden
-de geesten. „Je hebt niets anders te doen dan twee stukjes bamboe tegen
-elkaar te tikken—en er deze tooverspreuk bij te zeggen.” En de geesten
-noemden de tooverspreuk.—Nu, toen de man twee bamboetjes tegen elkaar
-getikt had en de spreuk had gezegd, vlogen de stokjes in brand. „Nu zie
-je wat vuur is”, zeiden de geesten. „Wend het ten goede aan: bereid er
-je eten mee en steek het aan wanneer de duisternis invalt,—dan vluchten
-de kwade gedachten.”—Verheugd keek de vrome man naar de vlam, die uit
-het hout opsloeg. „Hoe warm is hij! En hoe vroolijk! Kom, ik wil dit
-aan alle menschen laten zien!” En hij ijlde naar zijn kampong. Maar
-onderweg kwam hij zijn buurman tegen. Die was rijk en wilde hem, den
-arme, nauwelijks zien.—„Goeden dag, Dajik!” wenschte de vrome man hem
-toe. Maar de rijke antwoordde niet en ging zonder groeten voorbij.—Dat
-verbitterde den arme. En nu kwam hij op een booze gedachte. „Als deze
-bamboe branden wil”,—zoo dacht hij, „dan zal het huis van mijn rijken,
-trotschen buurman ook wel willen branden! Ik zal de vlam onder het
-atapen-dak houden.” En hij ijlde naar het groote, mooie huis van Dajik.
-Daar aangekomen, tikte hij haastig de bamboetjes tegen elkaar,.....
-maar ditmaal kwam er geen vuur.....! „Dat is waar ook”, dacht hij, „ik
-moet eerst de spreuk zeggen! Hoe luidt ze nog maar weer? Bismillah.....
-Was het niet: Bismillah..... en dan?” Hoe hij ook dacht, hij kon niet
-weer op de juiste woorden komen. „Dat is de straf voor mijn booze
-gedachten!” zei hij tot zichzelf. „Nu hebben de geesten mij de spreuk
-weer afgenomen, en ik ben even arm als voorheen.—Maar Dajik zal óók
-weten wat armoede beduidt! Ik wil vuur maken!” En hij begon het hout te
-wrijven, te wrijven.....! „Het wordt al warm!” dacht hij na een poos,
-„het vuur is stellig niet ver meer weg! Nu is het hout al zoo heet, dat
-ik het nauwelijks nog kan vasthouden. Hu! dat is werken! Ik ben nu al
-zoo moe, alsof ik den heelen dag gespit heb in mijn kleinen akker.
-Wacht..... daar is het vuur!”—Toen vloog een vonk uit de bamboe op zijn
-sarong; de sarong vatte vuur.....! En de man verbrandde.....—Maar de
-rijke had uit zijn venster gezien hoe de arme het vuur verkregen had.
-En hij beval zijn dienaar bamboe te wrijven tot er een vlam uitsloeg.
-Zoo leerden de menschen het geheim kennen. Maar de spreuk kent
-niemand.....”
-
-Dolimah had uitverteld.
-
-Het werd stil in het hol, nu Dolimah’s zoetvloeiend stemmetje
-verstierf. Harmen gooide nog flink wat hout op het vuur; het knapte en
-knetterde geducht; de vlammen lekten tot den bovenwand van het hol.
-Daarbinnen smoorde je van de warmte.
-
-„Toch lekker!” vonden de jongens. En weer wat hoopvoller, sliepen ze
-in.
-
-
-
-Den volgenden dag regende het bij vlagen. Maar de lucht bleef nog zoo
-grijs als een rattevel. Al vroeg in den morgen verscheen Saleiman met
-zijn vleermuisooren boven aan het laddertje.
-
-„Ben je daar al, Saleiman? Kom maar hier!” noodigde Dolimah uit.
-
-Saleiman toonde zijn schatten. Het waren: een gescheurde steenen pot,
-een klomp gekookte rijst in een pisangblad gevouwen, wat kruiden en een
-paar bananen.
-
-„Wat lief van je, Saleiman!” prees Dolimah hem. „Kom je morgen weer
-terug?”
-
-„Eh-eh”, beloofde Saleiman.
-
-„Heb je daar een soeling (inlandsche fluit uit bamboe) bij je?”
-
-Saleiman knikte.
-
-„Kun je er ook op spelen?”
-
-Instemmende hoofdknik van Saleiman.
-
-„Fluit er dan eens op?”
-
-Saleiman aarzelt, peutert in zijn neus.
-
-„Durf je niet?”
-
-Saleiman kleurt, wendt zich af en kijkt naar de lucht.
-
-„Durf je vanavond voor me te spelen, als het donker is?”
-
-„Eh-eh”, klinkt het uit Saleimans mond. En Saleiman gaat het laddertje
-weer op, de sarong netjes tusschen de beenen. Daar steekt zijn bol
-boven het plateau uit,—een bos rommelig haar op een schraal halsje. Ter
-zijde twee flap-ooren. Ze zijn doorzichtig.
-
-
-
-Harmen en Hajo begaven zich dien morgen vol verwachting naar hun
-strikken, en de teleurstelling was groot, toen er niets bleek te zijn
-ingeloopen.
-
-Toen ze in het hol terugkeerden, vonden ze Dolimah bezig te braden. Ze
-had uit vastgestampte aarde een fornuisje gemaakt, dat door het vuurtje
-daarbinnen allengs tot steen gebakken werd; daarop had ze den steenen
-pot geplaatst, waarmee Saleiman den grondslag voor het huisraad der
-zwervers had gelegd. Zoo kookte ze een soort soepje van allerlei
-kruiden, gooide er de rijst in, die nu groen-geel van kleur werd, sneed
-er een paar schijfjes banaan in en zette Padde het heele zaakje voor
-zijn neus.
-
-Maar de arme jongen kon er niets van binnenkrijgen.
-
-„Padde dan toch!” zei Hajo. „’t Ruikt zoo fijn! Jij doet maar niets dan
-drinken en je moet toch ook wat eten!”
-
-Padde greep Hajo’s hand. „Hajo.....!” En hij begon krampachtig te
-snikken. „Ik weet het wel: jullie wilt verder, en je moet om mij hier
-blijven.... ’k Wou, dat ik maar dood ging, Hajo,—dan konden jullie.....
-dan konden jullie.....” De tranen versmoorden Padde’s stem. „Jullie
-zijn allemaal zooveel sterker dan ik, jullie hebt meer fut; ik ben
-lastig voor jullie; ik ben jou ook altijd tot last geweest.....”
-
-„Wat een onzin, Padde!” gromde Hajo, wien de tranen nu ook in de keel
-schoten. „Jij bent niemand tot last en mij vast en zeker niet! Hoe vaak
-zijn we samen geen appelen gaan rapen in ’t Sinte Klarens? En denk je,
-dat ik maar half zoo’n lol zou hebben gehad, als jij niet bij me was
-geweest?”
-
-Padde kuste Hajo’s hand. „Hajo! Ja, dat is het hem ook: in dit land, in
-dit vreeselijke land hoor ik niet thuis. In Hoorn, daar moet ik wezen!
-Daar kan ik misschien nog wat verdienen voor m’n moeder en m’n zusjes
-en broertjes. Als m’n oom me nog wil hebben voor de bierbrouwerij.....
-’k Had ook zoo gehoopt wat geld mee naar huis te brengen, en nou is
-alles de lucht in.....”
-
-„Welneen, Padde!” zei Hajo. „Op de terugweg verdienen we wel weer geld,
-dan komen we toch niet platzak thuis. Als we maar eerst in Bantem zijn!
-Als Dolimah zoo aan het vertellen is, is het net, of we hier nooit weg
-zullen komen; dan wordt alles zoo groot, en je voelt je-zelf zoo klein
-en zoo vreemd in dit land..... Maar wij, Padde, wij verlaten mekaar
-niet, hoor! Samen uit, samen thuis!”
-
-„Hajo”, snikte Padde, „zooals jij is er maar één! Dat heb ik altijd
-gezegd, als die lamzakken wat op je aan te merken hadden. Lange Leen
-heb ik op z’n gezicht getimmerd!”
-
-„Nou, heb je nou weer wat moed?”
-
-„Ja, hoor!” zei Padde. „Wij komen er wel weer, hè?”
-
-„Wees daar maar gerust op!”
-
-
-
-Tegen de schemering kwam Saleiman weer. Ditmaal had hij nog meer weten
-te kapen: een paar eieren, nog een steenen potje, drie gedroogde
-visschen en acht maïskolven.
-
-„Doe het niet weer, Saleiman”, zei Dolimah. „Ik wil niet, dat ze het
-merken en je een dief noemen.”
-
-Saleiman keek beschaamd een anderen kant uit.
-
-„Heb je je soeling weer bij je?”
-
-„Eh-eh.”
-
-„Speel dan wat voor mij, wil je?”
-
-Saleiman knikte, hurkte omzichtig neer en haalde zijn fluit voor den
-dag. Het was een hol stuk bamboe met gaatjes er in gebrand; het
-mondstuk was gevormd door een der schotjes uit de bamboe, waarin een
-smalle spleet was gesneden. Saleiman keek schuchter om naar de jongens,
-die verbaasd wachtten op wat komen ging.
-
-„Ja, speel maar, Saleiman”, zei Rolf vriendelijk, de anderen manend te
-gaan zitten. Saleiman aarzelde nog even, snoof, keek in de grijze lucht
-en zette toen gewichtig, vol ernst de fluit aan zijn vooruitgestoken
-lippen.
-
-Daar kwam, als een verre roep van een nachtvogel, een langgerekte,
-nasale toon uit het instrument. Op den toon volgde een iets hoogere,
-even langgerekt en droefgeestig. Toen zonk de fluit weer even terug op
-den eersten toon, ging weer omhoog, liep met een weeken stap over den
-tweeden heen en zong den derden geheimzinnig uit, met een korten zucht
-na. Toen weer de diepte in, lang en klagend. En zoo geleidelijk weer
-omhoog met statige passen. In eens..... tiereliet! tiereliet!
-tiereliet! heel in de hoogte en verschrikkelijk valsch. Toch weer niet
-valsch..... kan een vogel valsch zingen, ook al schettert hij nog zoo
-hoog? Saleimans gezicht stond ernstig. Als bleeke stralen tooverde hij
-nu teedere roepen uit den nevel en..... hoor! een wijsje, zacht
-wiegend, vleiend..... een wijsje, maar toch zou geen der jongens het
-kunnen nafluiten. Zoo vlug liepen de tonen achter elkaar aan, dat je er
-geen van grijpen kon,—ze deden ook zoo nevelig aan en verstomden meteen
-weer. Toen een lange, droeve triller, een oolijk loopje omlaag en weer
-een doffe, eindelooze toon, waarin een trilling sidderde als een
-lichtveeg op een nachtelijk meer..... Saleiman hield op.
-
-„Was dat de maan?” vroeg Dolimah.
-
-„Eh-eh.” Saleiman keek peinzend in de regenlucht, waar zich allengs de
-nacht ging spinnen.
-
-„Kun je het beekje ook nafluiten?”
-
-„Eh-eh.”
-
-„En de krokodil? En de slang? Doe de slang eens na?”
-
-De kleine kunstenaar dacht even, bracht toen de fluit weer aan de
-lippen.
-
-Hoor! Daar komt de slang! Den platten kop opgericht, lispelend met de
-tong! Langzaam, met onverwachte, listige wendingen schuifelen de noten
-voort; Saleiman beweegt in de maat zijn mager ruggetje heen en weer.—De
-slang houdt stil. Lispelt even met het fijne, ingesneden tongetje, gaat
-nog een eindje voort, wendt een paar maal spiedend den kop, kronkelt
-dan langzaam ineen.....
-
-„Daarmee kun je de slangen lokken, niet waar, Saleiman?” vraagt
-Dolimah.
-
-„Eh-eh.”
-
-„Maak nu het vuur eens?”
-
-Saleiman richt zijn oogen in het vuur, brengt de fluit aan zijn lippen
-en..... hoor! daar dansen de vlammetjes al. Een windvlaag strijkt als
-een moede vogel in het ravijn neer, roert zich nog een weinig, doet de
-vlammen wat hooger oplaaien. De fluit volgt. Nu is het weer stil; de
-vlammen worden kalm. De fluit volgt.—En dan gaat Saleiman fantaseeren.
-Hij houdt zijn oogen star in het vuur gericht; zij puilen naar voren,
-en het oogwit blinkt uit het bruine gelaat op, dat van inspanning
-donkerder wordt. Saleiman toovert een woesten brand. Roode vlammen
-komen diep van onderen op, laaien omhoog, worden hel-geel en eindigen
-in een lange, kronkelende punt. Hoei.....! Hoei.....!
-Hoei.....!—Eindelijk houdt Saleiman op, hijgt, een triumfantelijken
-glimlach om de lippen. Dan, plots, slikt hij iets weg, kijkt schuchter
-naar zijn fluit.
-
-„Nu de twee vogels!” zegt Dolimah. „Ken je de twee vogels ook?”
-
-„Eh-eh.”
-
-Hoor! daar zingt de eene vogel al! Omlaag, omhoog, een kristalheldere
-triller, een lange, lokkende roep..... Er gaat een betoovering uit van
-dit magere, leelijke joggie met zijn flap-ooren en zijn litteekens.—Nu
-de andere vogel! Ojé, die wil den eersten nadoen..... maar het lukt
-niet! Hij krabbelt van de eene noot naar de andere, zwelt van
-eigenliefde als de triller hem zoowat gelukt, maakt er nog een fraai
-haaltje aan. Dan de lokroep aan het slot: schor en onzeker.
-
-Dolimah lacht. „Je kunt het goed, hoor! Wie heeft het je geleerd?”
-
-Saleiman zwijgt, kijkt naar boven en snuift.
-
-„Speel nu eens het allermooiste wat je kent, Saleiman?” vraagt Dolimah.
-
-Saleiman ziet Dolimah schuchter, aarzelend aan. Dan brengt hij de fluit
-aan de lippen, sluit de oogen. In zachten, droeven toon zet hij in;
-moeizaam slepen de tonen zich voort. Dan even een pauze, en plots
-klimmen de noten omhoog als om naar iets uit te zien. En nu volgt een
-teere, zoete melodie, met zachte, lichte schreden voortgaand, hooger,
-steeds hooger, tot in de wolken van Saleiman’s verbeeldingskracht.
-Saleiman houdt van dit wijsje, hij laat het weer vallen en dan weer
-klimmen, zooals om den wijnstok zich de ranken winden vol teere
-bloesem..... Dan plots stokt het wijsje in een schrillen toon, alsof
-een ruwe knaap het afsloeg. Saleiman laat de fluit zinken, haalt diep
-adem, brengt ze dan weer aan de lippen en zet weer in de droeve wijze
-van daarstraks in. Steeds weeker en zachter, tot eindelijk de laatste
-toon versterft..... Dan opent Saleiman de oogen en staart den hemel in.
-
-Dolimah vraagt zacht: „Wat was dat, Saleiman?”
-
-Saleiman zwijgt.—Een groote traan welt in zijn oogen op.
-
-„Nu, hoe heet het wijsje?” dringt Dolimah aan. „Heet het.....
-Saleiman?”
-
-Saleiman krabbelt haastig overeind.
-
-„Moet je weg?”
-
-Saleiman knikt met afgewend gelaat. Dan scharrelt hij uit zijn sarong
-een doosje op en schuift het open. Op den bodem zit een vuurvliegje
-gekleefd. Dat zal Saleiman onderweg tegen de booze geesten beveiligen.
-
-De jongens zien den kleinen flap-oor nu met gansch andere oogen
-vertrekken. Als hij zijn sarong omslaat om het laddertje te bestijgen,
-ritselt een slang tusschen de struiken omlaag, de helling van het
-ravijn af. „Eh, gagit!” roept Saleiman ontzet en vliegt met zijn
-soeling en dievenlantarentje omhoog.
-
-Harmen heeft een diepen zucht geslaakt. „Had ik m’n fiool maar, dan
-speelden we samen eens een moppie!” Maar geen der anderen loopt erg
-warm op dien wensch. Gelukkig merkt Harmen het niet.
-
-Joppie ligt in Padde’s armen te snurken. Hij wou daarstraks met de
-fluit instemmen, kreeg daarvoor van Harmen een schop, zocht, als
-gewoonlijk, in den slaap vergetelheid en vond ze ook.
-
-„Zullen wij nog wat bikken voor we gaan slapen?” vraagt Harmen. „Door
-die fluit heb ik alles vergeten: ik had de maïs willen poffen.”
-
-Niemand heeft eetlust.
-
-De jongens gooien flink wat hout op het vuur—en gaan slapen.
-
-
-
-
-
-
-
-
-HARMEN VINDT EEN GEITJE
-
-
-Den volgenden morgen vloog Harmen met een schreeuw overeind: „De zon!
-De zon schijnt!!”
-
-Daar stond ze, al hoog boven de bergen. Laaiend goud. Haar koesterende
-warmte vulde het dal, waaruit de dampen opstegen. De gansche hemel was
-blauw gepenseeld, glansde nog van de natte verf. Over de boomen was een
-kwastje frisch groen gegaan; de bloemen stonden als gemorste spatjes
-rood en wit en geel en blauw op de struiken.—En hoor het schetteren in
-de boomen! Daar duikelen ze, de groene parkietjes met hun grijze kopjes
-en lichtgele, kromme snaveltjes; daar fladderen ze en koekeloeren ze,
-de bronsgroene glansduiven, de koekoekoerrr..... roepende tortels, de
-vruchtduiven met de parelgrijze onderkanten der vleugels en met de
-roodbruine manteltjes, waarover een purperglans ligt. Als ze van den
-eenen tak op den anderen fladderen, druppen er diamanten van de boomen.
-En een honingdiefje zwiert in een boog naar zoo’n vallend edelsteentje
-en vangt het in de vlucht.....
-
-Groote vlinders,—koninginnen! dwalen van bloem naar bloem, maken voor
-den kelk een révérence op vlindermanier—door het even neerslaan van de
-vleugels en het daarna statig weer rechtop zetten van die broze,
-kleurige, oneindig sierlijke dingskes—, spreken (om de bloem genoegen
-te doen) kwaad over andere bloemen, koketteeren met het zonlicht op hun
-wieken en kussen het gouden bloemenhart.
-
-Hoe weldadig brandt de zon op de natte kleeren! De jongens zitten voor
-het hol, in verrukking starend over het ravijn. Hoe prachtig zijn nu
-die groene hellingen met die groote, grijze steenvlekken, die gisteren
-nog zoo triest schenen. Nu staan ze vol kleur, en het groen rondom is
-vol afwisseling.—Hoe mooi is het nu ook op het plateau! Waar komt
-ineens al dat leven vandaan? Waar scholen al die vogels en vogeltjes,
-die nu de wereld vullen met hun zang en gesnaper? Waar scholen die
-bonte kevertjes en torren, die nu in groote, snel en sierlijk getrokken
-spiralen voortsuizen? Zie, daar zweeft een vliegend draakje onder de
-boomen door, de roode valschermen wijd open, den staart als een roer
-achter zich aan. Het diertje slaat plat tegen een stam neer en schiet
-omhoog.
-
-De jongens rekken zich in de zon. Ook de boomen rekken zich; het is
-alsof hun wortels zich straffer spannen en hun takken zich uitstrekken
-naar de zon. Ook de bloempjes, gisteren nog slap en met gebogen kopjes,
-rekken zich; het is een strijd wie de meeste kevertjes en vlinders
-lokt.
-
-Padde is naar buiten gekropen. De anderen schrikken als ze zien hoe
-bleek en mager zijn gezicht geworden is en hoe flets zijn oogen
-staan.—„Kom, ga wat in ’t zonnetje zitten, Padde! Het is nu nog best te
-verdragen. Is het niet lekker zoo?”
-
-„Fijn.....” zucht Padde. Dan sluit hij, vermoeid ademend, de oogen. Van
-verder trekken zal voorloopig nog geen sprake kunnen zijn.
-
-
-
-Hajo en Harmen gingen weer naar hun strik kijken, maar vonden nog
-steeds geen gevangen hert. „Als ik dáár wat van snap!” riep Harmen
-spijtig uit. Tegelijkertijd struikelde hij bijkans over een
-argusfazant, die krijgsgevangen was, vóór hij het zelf wist. Het was
-een haan, prachtig geteekend; de twee zwarte staartveeren maten wel
-anderhalve el.
-
-Toen ze thuiskwamen, was Rolf druk in de weer, het hol wat
-bewoonbaarder te maken. Hij sneed droog gras en bedekte er den bodem
-mee, die nu veerde als een mollig tapijt,—spande de panterhuid voor het
-hol op een paar stokken uit, zoodat ze een zonnetent vormde, waaronder
-Padde beschut lag en toch de vrije buitenlucht inademde.
-
-Rolf bewonderde de vangst. „De fazant zal een best middagmaal
-opleveren! En Dolimah zoekt wat vruchten en kruiden; daarvan zal ze ook
-wel weer iets fijns weten te koken; dan hebben we nog rijst, een paar
-gedroogde visschen, maïskolven, voor Padde twee eieren, potten om in te
-koken.....”
-
-Harmen sloeg zich van plezier op de knieën. Hè! die zon deed je ook zoo
-goed,—daar werd je weer een ander mensch van! Kijk, Harmens polsen en
-nek begonnen al te vervellen.
-
-„Als we hier toch nog wat moeten blijven, zullen we ook huisraad
-maken”, zei Rolf. „Wat zou jullie zeggen van een paar bankjes en van
-een tafel?”
-
-„Wel ja”, zei Harmen. „En een paar kasten in de muur, waarin ik ’s
-avonds m’n japon kan uithangen!” De laatste woorden waren galbitter
-uitgesproken.
-
-„’k Zal er voor zorgen”, beloofde Rolf glimlachend. „Help jij me
-vandaag een handje, Hajo?”
-
-„Nou”, zei Harmen, „dan ga ik er nog eens alleen op uit! Zien, of ik
-niet nog wat bij de pluimen kan pakken!” En met zijn speer gewapend,
-toog Harmen er op uit. De onrust zat hem in het bloed,—dat deed ’m de
-zon!
-
-Op goed geluk baande hij zich een weg. Rits! daar schoot een hagedis
-weg. En daar..... een soort patrijs dribbelde onder de lage struiken
-weg. Harmen liet zich voorover ploffen. Ja, goeie morgen! Schrammen in
-zijn gezicht, een doorn in zijn vingers. En de patrijs? ’t Nakijken had
-Harmen!
-
-Hij kwam aan een open plek. Hoe stil was het hier! Als in een kerk!
-Wacht, zat daar geen duiven-nest? Harmen wipte den boom in. Wel ja,
-meneer zat zelf op het nest! De duif merkte het naderend onraad,—vloog
-met veel misbaar op. „’t Werd tijd”, meende Harmen. „Als je nog even
-was blijven zitten..... twee eiers!” Zouden ze versch zijn? De duif had
-er al op gezeten.....!—Harmen bekeek de eitjes tegen het licht. „Ik
-gelóóf.....—Wel, laat ik ze straks even in het water leggen, dan weet
-ik het.” Hij borg de eieren in zijn mond en daalde met bolle wangen af.
-Kra.....ak! daar knapte een tak; Harmen greep zich net bijtijds aan een
-anderen, hing even in de lucht, sloeg toen zijn beenen weer om den
-stam, kotste een gelen vloed eierstruif omlaag.
-
-„Tòch bedorven!” gromde hij en belandde al spuwend weer op den beganen
-grond, rukte de eerste de beste vrucht af, die hij maar hangen zag—een
-groen, langwerpig vruchtje, dat onderaan in een punt eindigde—en hapte
-er in, om den smaak der vuile eieren althans kwijt te zijn. Maar de
-tranen sprongen onzen vroegeren koksmaat in de oogen, en vol afkeer
-spuwde hij het groene goedje uit.
-
-Spaansche peper!
-
-Stil! Wat hoorde hij daar? Een schaap?? Harmen drong omzichtig voort in
-de richting waar hij het geluid vernam. Daar.....! (tusschen de boomen
-glurend kon hij het zien) een geitje! En..... ’t zat vast! Aan een
-paaltje. En..... in een soort gangetje stond het! Aan beide zijden
-waren zware balken in den grond gedreven.—Als Harmen dáár wat van
-snapte..... een vastgebonden geitje hier in het bosch, waar het zoo te
-zeggen aan de tijgers was overgeleverd.....? Waar diende dat gangetje
-voor? En waarom was het touw zoo kort? Het diertje kon nauwelijks
-grazen!—Wacht! Het zou..... het zou toch geen tijgerval zijn? Juist!
-Daar zag Harmen tusschen het groen aan iederen kant een valdeur! Als de
-tijger binnenkwam om het geitje op te peuzelen, zeiden de deuren: klap!
-en de tijger zat veilig opgeborgen!
-
-„Mè-è-èh!” blaatte het arme geitje.
-
-„Stil maar, ik kom bij je!” beloofde Harmen medelijdend. „Harmen zal je
-niet door de tijgers laten verslinden, hoor! Wacht maar, je mag met
-Harremen mee naar het hol, en als de nood aan den man komt.....
-Sjonge-jonge, wat een dikke valdeuren! Als die dichtklappen.....! Nou,
-stil maar, ik kom al!”
-
-„Mè-è-è-èh!” begroette het geitje Harmen met een vreugdevolle trilling
-in de stem.
-
-„Goeie morgen!” zei Harmen. „Tja, kameraad, hoe kom ik nou bij je,
-zonder zelf in de fuik te zwemmen?—Wacht!” Harmen stak zijn lange speer
-naar voren en begon met het scherpe lemmet het touw door te zagen.
-Nietwaar? Zoo kon er niets gebeuren!
-
-Het geitje hielp, spande—waarschijnlijk uit angst voor de speer!—de
-rotan, waaraan het gebonden was. Maar toch ging het doorzagen uiterst
-langzaam.
-
-„Sta dan toch stil, sik! Je ziet immers zelf wel, dat ik er zoo nooit
-doorkom!” mopperde Harmen.
-
-„Mè-è-è-èh!” blaatte het geitje hulpeloos.
-
-„Ja, met mè-roepen komen we er niet!” verzekerde Harmen.
-
-„Mè-è-è-èh!” Het diertje zette zich schrap, rukte uit alle macht. Toen
-opeens vloog het met de kleine horen-knopjes tegen den houten zijwand.
-Het touw was gebroken.
-
-„Da’s mijn kop niet”, zuchtte Harmen voldaan. „Kom, sikkie?”
-
-Het geitje lag op de knieën tegen het houten beschot, krabbelde
-overeind en nam in zijn beduusdheid een aanvallende houding tegen
-Harmen aan, den kop gebogen, de horenstompjes geveld. Toen draaide het
-zich eensklaps om en wilde er met hupsche sprongetjes vandoor gaan.
-
-„Hier!” schreeuwde Harmen verontwaardigd, vloog uit zijn knielende
-houding achter het geitje aan. Maar, door de kooi snellend, zakte een
-der planken een weinig weg; Harmen struikelde; twee zware slagen
-volgden. En toen Harmen verward en nog niet begrijpend opkeek, waren de
-deuren dichtgevallen, en Harmen zat opgesloten.
-
-„Smerige sik!” schreeuwde Harmen met tranen in de stem het daar buiten
-voorthuppelende geitje na. „Daar wil ik hem helpen en.....!” In razende
-woede nam hij zijn speer op, slingerde haar uit alle macht in een der
-deuren. Er vloog een splintertje af; de speer sidderde en viel neer. De
-deuren waren van djati,—het hout, waarop zelfs de witte mieren vergeefs
-haar krachten beproeven.
-
-Rechtop stond Harmen, hijgend, met opeengebeten lippen. De tranen
-stroomden over zijn bruine wangen. Hij moest er uit, dat stond bij
-Harmen vast. Maar hoe? De wand was aan alle zijden wel vijf ellen hoog;
-de grond was, evenals de wanden, uit dikke planken gevormd, welker
-uiteinden onder den zijwand lagen, zoodat er van uitlichten geen sprake
-kon zijn. Harmen wierp zich op de knieën en begon in het hout te
-kerven. Maar na een half uur razend werken zag hij het hopelooze ervan
-in en wierp zich luid grienend, schokkend met het heele lichaam, in een
-hoek.
-
-Toen hij zoo’n beetje was uitgehuild en het hemzelf begon te vervelen,
-keek hij weer op. Hoe stil was het! Als hij eens ging schreeuwen?—„Hoy!
-Hèllep!” klonk Harmen’s schorre stem. Hoor hoe het geluid echode in het
-stille woud.
-
-Geen antwoord. Toen plots, heel uit de verte: „Mè-è-èèh!”
-
-De jongen schreeuwde opnieuw. Toen vlug achtereen om zijn eigen echo
-niet te hooren: hij was er bang voor. Eindelijk zweeg hij, heesch
-geschreeuwd. „Hoy.....” klonk het van alle zijden. „Hèllep!
-Op-ge-sloten.....”
-
-Harmen stopte de vingers in de ooren. Hij ging met den rug tegen een
-der deuren staan en duwde uit alle macht. Geen beweging te bespeuren.
-Tegen de andere deur! Zat al even wrikvast. Plots, in dolle woede,
-begon Harmen met de hielen te schoppen, dat ze paars en blauw geschaafd
-werden. „Ga je weg!” gilde hij.
-
-„Ga je weg-weg-weg-weg.....” klonk het van alle zijden.
-
-Harmen verbleekte, bleef met een huivering staan. Hij baadde in het
-zweet. De zon fonkelde tusschen de bladeren der bamboes boven zijn
-hoofd.
-
-Wacht! Hij zou de speer als polsstok gebruiken en met een fermen
-sprong.....! Kalm nu! Harmen ging aan het einde van de kooi staan, den
-rug tegen de deur om zijn aanloop zoo groot mogelijk te hebben. Daar,
-bij die spleet, zou hij de speerpunt planten en dan, met een geduchten
-afzet, boven op de andere deur belanden.
-
-Daar ging Harmen! Hij sprong, de handen om den top der speerschacht,
-zwaaide in wijden boog de lucht in.....!
-
-Toen brak de speerschacht, en met een doffen smak kwam Harmen weer op
-de planken terecht. Duizelend stond hij op, trachtte zich te grijpen,
-wankelde, sloeg weer neer en bleef liggen.....
-
-
-
-Toen hij eindelijk met een zwaar gevoel in zijn hoofd de oogen opsloeg,
-was het al laat in den middag, en de vogels, die daarstraks in de uren
-der grootste hitte gezwegen hadden, schetterden nu alle dooreen. Harmen
-was aanvankelijk verwonderd. Zeer verwonderd. Toen kwam onverwachts een
-vaag gevoel van onrust in hem op; hij greep met de handen naar zijn
-hoofd, trachtte zich iets te herinneren. Hij krabbelde overeind,
-duizelde weer, leunde met gesloten oogen tegen den wand, hoorde het
-vogelgerucht heel, heel ver weg. Toen werd het beter. Hij opende zijn
-oogen, zag de balken van zijn hok.
-
-Opgesloten zat hij. Aan zijn pijnlijke oogen voelde hij, dat hij
-gegriend had. Dat hielp dus niet veel. Straks, of anders morgen zouden
-ze wel komen, die smerige kannibalen, die de val hadden neergezet, en
-hem oppeuzelen. Harmen zuchtte; de zucht eindigde in een snik.
-
-„Hèllep!” schreeuwde hij. „Hèllep!”—Hijgend luisterde Harmen. De vogels
-in de buurt hielden verbaasd met hun geschetter op. Toen gingen ze weer
-door, overstemden de echo van Harmen’s roep.
-
-Harmen vond, dat alles zich tegen hem keerde. De boomen in hun
-harteloos zwijgen, de vogels in hun inhoudlooze schettering. Harmen nam
-de afgebroken speerschacht op en trachtte er een papegaai mee dood te
-gooien, die, zich vastklemmend met bek en pooten, langs een twijgje
-naar een langwerpige vrucht scharrelde. Verschrikt krijschend fladderde
-het dier weg.
-
-Harmen ging zitten, staarde op den wand tegenover zich. Zouden zijn
-vrienden hem zoeken? Harmen dacht eens na hoe ver hij wel van het hol
-was. Hij was in Westelijke richting gegaan; eerst had hij achter dien
-patrijs aangezeten; toen..... Al denkende, begon Harmen fantasieën te
-spinnen om alles wat er gebeurd was. Onwillekeurig zocht hij al hoe hij
-dit avontuur later zou kunnen opsmukken met allerlei tierelantijntjes.
-Een tijger was over den houten wand heen pardoes in het hok gesprongen
-en met Harmen een gevecht op leven en dood begonnen. Natuurlijk overwon
-Harmen, anders zou-d-ie het nou niet kunnen vertellen, nietwaar? Hij
-greep het monster bij z’n halsband, brak het de slagtanden uit. Toen
-was het zoo mak als een lammetje geworden. Het had Harmen een poot
-gegeven en gezeid: „Dat lap je ’m, Harmen!” Toen hadden ze samen ’t
-Javaansche volkslied gezongen, en.....—Harmen sprong op, haalde diep
-adem. Was het mogelijk, dat hij er zich nu mee bezig hield hoe hij
-later dit bitter ernstige geval met fraaie krulletjes zou opsieren? Had
-hij dan niets beters te doen? Ach, de wereld was een poppekast; de
-menschen wist zelf geen ernst van zotheid te onderscheiden.....
-
-Het was wel ver met Harmen gekomen, dat hij er de menschen en de wereld
-de schuld van gaf, dat hij, Harmen, zoo dom was geweest in een val te
-verzeilen, die niet eens voor hem was neergezet.
-
-De schemering viel in, en met haar sloop de angst in Harmen’s boezem.
-Zijn sterke verbeelding tooverde hem de gruwelijkste dingen voor. Hij
-kroop in een hoek, sloeg de handen voor de oogen.
-
-Toen hij ze weer opende, was het donker geworden. Maar boven de andere
-deur, aan de overzijde, keek de maan door de stelen der bamboe.
-Bleek,—nog zonder glans. Ze kalmeerde Harmen. Hij keek er lang naar,
-zuchtte.
-
-Toen begon Harmen te dichten, maakte er overeenstemmende gebaren bij,
-stelde zich met het gelaat naar de maan in de fraaiste houding op, die
-men zich maar denken kan.
-
-
-    „Ik zit hier in een hokkie!
-    Eerst viel ik van m’n stokkie,
-    Maar nou is de maan
-    Aan het schijnen gegaan.
-    En, om me te verlichten,
-    Sla ik wat aan het dichten.
-    Ik heb een sik bevrijd
-    En leef in eenzaamheid.....”
-
-
-De maan werd zilver. Krekels tsjirpten. Muskieten gonsden om Harmen’s
-hoofd.
-
-Rikketikketikketik! Een boomkikvorsch. Het krekel-concert nam gedurig
-in toonsterkte toe; steeds nieuwe muzikanten stemden in. Stillekes zat
-Harmen te luisteren naar den gewijden zingzang der Indische nachten,
-weerde nu en dan met de hand de muskieten af. Een vogelroep. Van de
-andere zijde antwoord. Een windvlaag deed de boomen zuchten.
-
-Plots spitste Harmen de ooren, richtte zich verschrikt overeind.
-Daarbuiten werkte zich..... een dier..... tegen den houten wand op!
-Rillend over het gansche lichaam, greep Harmen het stuk schacht met de
-speerpunt,—wachtte hijgend op wat komen ging.....
-
-Zie! Daar stak iets zwarts boven de palissade uit; een bruin gelaat met
-groote, verschrikte oogen en wijd uitstaande flapooren volgde, stond
-als een zwart portretje in de omlijsting der maan.
-
-Het was Saleiman.
-
-
-
-
-
-
-
-
-PA-SAMIRAH DE DOEKOEN
-
-
-Toen Harmen dien morgen zijn makkers verlaten had, sloegen Hajo en Rolf
-aan het vervaardigen van de meubels. Gemakkelijk ging het zeker niet
-met de gebrekkige werktuigen waarover de jongens beschikten!
-
-Na lang ploeteren stond er een tafel van bamboe. De jongens bekeken hun
-maaksel vol trots. „Wat zullen we nou maken, Rolf?”
-
-„Lepels”, zei Rolf. „En kommen en bekers en een kan...”
-
-Inderdaad: de bamboe leende zich voor alles. Bekers waren al eenvoudig
-genoeg te maken: de schotten in het hout dienden voor bodem, en met het
-mes werd de bovenkant netjes bijgesneden. Voor lepels namen ze halve
-kokosnoten: je haalde er de vezels af, wrong er een bamboetje in, en
-klaar was Kees!
-
-
-
-Terwijl Dolimah dien morgen kruiden en voedsel aan het zoeken was, kwam
-Saleiman aandrentelen, een kip onder den arm. „Dag, Dolimah!” zei hij
-schuchter en bleef op een afstand staan.
-
-„Eh, Saleiman?—Heb je nu toch weer gestolen?”
-
-Saleiman zweeg, keek Dolimah bedeesd aan.
-
-„Merken ze er niets van, dat je voor ons steelt?” vroeg Dolimah.
-
-„Jawel”, zei Saleiman, „maar ze denken, dat het een booze geest is. Er
-is er een in den klappertuin geweest en heeft Si-Karto gezegd, noten
-voor hem te plukken. En een tijger heeft Towikromo’s hond weggesleept.
-Ze hebben nu in het bosch, niet ver hier vandaan, de val weer
-klaargemaakt. En morgen gaan we kijken, of hij er al in zit, de
-roover.”
-
-„Zeg, Saleiman”, vroeg Dolimah, „hoe heet jullie doekoen?”
-
-„Onze doekoen heet: Pa-Samirah.”
-
-„Heeft hij goede tooverspreuken?”
-
-Saleiman knikte. „Hij Heeft zóó sterke rapals, dat je de muizen er mee
-de sawah’s kunt uitdrijven! En oude poesaka’s heeft hij, wel duizend
-jaar oud; daar is een kris bij, waarvoor alle spoken bang zijn.”
-
-„Dan is de doekoen zelf zeker ook al héél oud?” vroeg Dolimah.
-
-„Hij weet zelf niet meer hoe oud hij is!” bevestigde Saleiman trots.
-
-„Zeg, Saleiman.....”—Dolimah aarzelde een oogenblik—„zou je..... toe,
-beproef eens, of je hem hier kunt laten komen.”
-
-Saleimans oogen werden groot.
-
-„Zeg hem.....zeg hem, dat hij een panterhuid krijgt!”
-
-Saleiman boog het hoofd. „Ik zal het beproeven”, beloofde hij. En hij
-wilde zijn biezen pakken.
-
-„Eh, Saleiman”, vroeg Dolimah, „heb je daar een djangkrik bij je? Mag
-ik hem eens zien?”
-
-„Eh-eh”, zei Saleiman vereerd en hield het krekel-kooitje zóó, dat het
-licht door de tralietjes naar binnen viel. „Daarachter zit hij. Zie je
-hem wel?”
-
-„Oh, wat een groote! Hij kan zeker erg goed vechten?”
-
-„Als hij wil, wint hij het van alle djangkriks in de wereld”,
-verzekerde Saleiman. En met een halmpje begon hij het beest aan te
-vuren. „Krrrr! Krrrr! Kom eens voor het venster?—Ik geef hem niets dan
-droge rijst en Spaansche peper om hem vurig te houden.—Krrrr!—Hij is
-nog altijd schuw, omdat Sanip hem laatst een halmpje met trassi heeft
-toegestoken. Nu zit hem de stank nog in den neus. Sanip is altijd zoo
-valsch: als een ander een sterkeren krekel heeft, laat hij hem trassi
-ruiken, om hem schuw te maken.”
-
-„Wat een valschaard!” meende ook Dolimah.
-
-„Hij mag nu ook niet meer mee doen, als wij onze krekels laten
-vechten!” zei Saleiman.
-
-„Zijn verdiende loon”, was Dolimah’s oordeel. „Dus..... je denkt om den
-doekoen, Saleiman?”
-
-„Eh-eh”, beloofde Saleiman. En hij drentelde weg.
-
-
-
-„Hé, waar blijft Harmen?” vroeg Hajo, toen Dolimah met haar kruiden en
-Saleimans gediefde kip in het hol terugkeerde.
-
-„Laten wij maar vast beginnen het eten klaar te maken”, zei Rolf.
-„Harmen heeft een fijne neus, en als hij de lucht opsnuift.....!—We
-hebben vandaag de keus!”
-
-„En we hebben een tafel!” vulde Hajo aan. „En eetgerei! En potten om in
-te koken!”
-
-„En een hongerige maag,—dat helpt ook!” lachte Rolf. „Laten we de
-fazant maar eens plukken. ’t Is haast zonde, zoo’n mooi dier! Wat een
-prachtige veeren!”
-
-Dolimah blies het vuur in den oven aan en kookte voor Padde wat rijst
-in kokosmelk.
-
-Maar Padde weerde het af. Hij zag vuurrood in het gelaat; zijn oogen
-waren gezwollen. „Ik kan niet.....” kreunde hij.
-
-De jongens droegen hun makker in het hol. Daar was het koel, en Padde
-zuchtte, toen hij op het frissche leger van gras en varens lag
-uitgestrekt. „Zoo is het lekker.....!”
-
-„Misschien komt een doekoen”, zei Dolimah zacht.
-
-„Een doekoen.....??”
-
-„Saleiman zal vragen, of hij komen wil. Hij is heel oud en en wijs en
-kent alle ziekten.”
-
-Een warm gevoel voor Dolimah doortrilde beide jongens.
-
-„Ik heb hem het pantervel beloofd”, zei Dolimah. „Was dat goed.....?”
-
-„Prachtig zelfs!” prees Rolf. „Nu zal hij wel komen.”
-
-De jongens gingen den fazant plukken. Dolimah was in haar schik met het
-zelfvervaardigd huisraad, nam terstond alles voor haar „keuken” in
-bezit.
-
-Spoedig kon de fazant aan het spit. De kip kreeg een lang touw om haar
-poot en mocht „vrij” rondloopen. Verheugd begon zij naar wurmpjes te
-pikken, en, wanneer ze er een te pakken had, klapte ze met haar
-vleugels en zette zich met gestrekten hals schrap,—tot ze het
-glibberige, naakte slachtoffer geheel uit den grond had getrokken.
-Vanaf dat oogenblik kon het beestje alle hoop op een rooskleurige
-toekomst laten varen: het werd in stukjes gehakt of wel, naar gelang
-van zijn dikte, ineens verslonden.
-
-In de drukte van het koken en braden hadden de jongens den heelen
-Harmen vergeten. Maar nu ze hun „tafel” neerzetten, schrokken ze beiden
-tegelijk op. „Harmen is er nog niet!”
-
-Ook Dolimah keek hen onrustig aan.
-
-„Nu, Harmen loopt niet in zeven slooten tegelijk”, stelde Rolf zichzelf
-en Hajo gerust. „Hij zal zoo meteen wel komen! Laten wij maar vast gaan
-eten, anders wordt alles koud.”
-
-Met innerlijke onrust zetten de jongens zich aan den disch, die rijker
-was dan ze in maanden gewend waren geweest. Maar ze waren niet gestemd
-om Dolimah’s kookkunst vandaag te waardeeren zooals ze het verdiende.
-Toen de laatste hap binnen was, sprong Rolf overeind. „Kom mee, Hajo,
-we zullen den omtrek eens afzoeken!”
-
-De beide vrienden togen er op uit: ze hadden gezien in welke richting
-Harmen verdwenen was. Zich een weg banend door het dichte gewas, zaten
-ze in een ommezien onder de bloedige schrammen.
-
-„Harmen! Hààààrmen.....!”—Geen antwoord. Echo’s van alle zijden. Met
-een verbitterden slag kapte Rolf een rood, geringd palmstammetje
-middendoor. Een kleine slang schoot er ijlings langs omlaag en ritselde
-weg tusschen de struiken.
-
-„Het bosch is overal gelijk”, zuchtte Hajo. „Waar moeten we zoeken?”
-
-„Misschien is Harmen al lang weer thuis”, zei Rolf. „We zullen maar
-teruggaan.....”
-
-Het hol weer naderende, versnelden ze in hoopvolle verwachting hun
-gang. Maar Harmen was nog niet terug.....
-
-Dolimah keek hen vol onrust aan. „Uw vriend is zoo ziek!” fluisterde
-ze.
-
-Uit het hol kwam een gesmoorde kreet: „Brand! Brand!!”
-
-Verschrikt snelden de jongens naar binnen. „Padde! Wat heb je,
-Padde?”—Padde ademde kort en stootend; zijn mond was vertrokken; hij
-hield de gebalde vuisten onder de kin, en het zweet parelde hem op het
-vuurroode voorhoofd. „Brand!” gilde Padde en trok de knieën op.
-„Brand!!”
-
-Rolf knielde bij hem neer. „Word wakker, Padde! Je droomt!” En hij
-schudde Padde bij den schouder.
-
-De zieke sloeg de oogen op, keek er Rolf wezenloos mee aan.
-
-„Padde!” stamelde Hajo verschrikt.
-
-Padde staarde over zijn borst heen naar buiten. Toen begon hij plots
-weer te gillen en liet het hoofd met een smak achterover vallen.—Rolf
-bette Padde’s voorhoofd met water. Padde zuchtte, scheen een oogenblik
-iets rustiger. Toen begon hij plots hartstochtelijk te snikken. Zijn
-heele lichaam beefde; de tranen vloeiden over zijn wangen op de varens
-onder zijn hoofd. „Allemaal..... zijn ze sterk..... allemaal.....
-alleen ik niet!”
-
-Hajo bukte zich over zijn makker,—ook hem stonden de tranen in de
-oogen. „Wacht maar, Padde, wij blijven bij mekaar, hoor! Wij verlaten
-mekaar niet!”
-
-„Brand!” gilde Padde en stompte Hajo uit alle macht van zich af. En
-hijgend, gejaagd begon hij allerlei wartaal te spreken. „Dronkelap!
-Jij..... jij, dronkelap!”
-
-Radeloos keken Hajo en Rolf elkaar aan. Dolimah staarde zwijgend, met
-van schrik groote oogen, naar hen alle drie.
-
-In dit oogenblik..... kuchte er buiten iemand, en Dolimah stamelde: „De
-doekoen!”
-
-Voor den ingang van het hol, een donkere schim tegen de schemering,
-verscheen een oude Inlander, met een wit sikje en mager als een
-skelet.—De jongens wisten zoo gauw met hun houding geen raad. Rolf
-wilde wat zeggen, maar verslikte zich al in het eerste woord.
-
-Gelukkig wist Dolimah beter met den doekoen om te gaan. „Wij zijn blij,
-dat u gekomen is, goede Pa-Samirah! Gij zult ons wel uit den nood
-helpen. Tot in de verste dorpen wordt uw kunst geroemd!”
-
-Pa-Samirah knikte en spoog bedachtzaam een straal rood sirih-sap op de
-grijze steenen. „Waar is de zieke?”
-
-„Daarbinnen, Pa-Samirah.”
-
-„Waar is het pantervel?”
-
-„Ge staat er onder, goede Pa-Samirah.”
-
-De doekoen keek omhoog, knikte goedkeurend met het hoofd,—spoog nog
-eens vol aandacht. „Laat de blanken heengaan, en blijf jij hier, om mij
-te helpen”, beval hij met een schorre, krakende stem als van een ouden
-kruiwagen.
-
-Dolimah wenkte den jongens, heen te gaan. Aarzelend, zonder zelf
-eigenlijk goed te weten waarom ze het deden, gaven ze er gehoor aan.
-Buiten zagen ze pas, dat achter Pa-Samirah een joggie verdekt stond
-opgesteld, dat nu zijn biezen pakte. Aan zijn ooren herkenden ze hem,
-Si-Kampret!
-
-Beteuterd stonden de jongens buiten te wachten. Dolimah was bij den
-doekoen gebleven.
-
-„Zou het wel vertrouwd zijn, Rolf, dat we hem met Padde alleen laten?”
-
-„Dolimah is er immers bij?”
-
-Hajo zweeg. Meer dan ooit voelden de jongens zich vreemdelingen in dit
-groote land. De doekoen, Dolimah, Saleiman hoorden hier thuis, kenden
-de boomen, de bloemen, de dieren en..... en de geesten!—Geesten.....!
-Als Dolimah ervan sprak, voelden zij ineens, dat ze er waren. En nu was
-Pa-Samirah gekomen om uit Padde’s zieke lichaam de booze geesten te
-verdrijven.....! Wat was dat toch, dat merkwaardig gevoel van.....
-ontzag, dat hen daareven, vóór ze het zelf wisten, het hol had doen
-verlaten, op een wenk van een klein meisje, om plaats te maken voor dat
-verschrompelde, spuwende mannetje met een stem als een oud molenrad?
-Hij beheerschte ze, de geesten! Pa-Samirah beheerschte ze! Zij,
-Hollandsche kwajongens, voelden zich zoo klein worden, dat een
-muizeholletje nog te groot voor hen was. Saleiman, „Si-Kampret!”
-verstond ook alles wat hun vreemd was. Hij kende de ziel van het vuur,
-den wind, den regen, het beekje, en dieren verstonden hem, tot de slang
-toe, die, onweerstaanbaar aangetrokken, tegen de helling van het ravijn
-was opgekronkeld om te luisteren naar Si-Kamprets fluittonen.....
-
-Onverwachts klonk Padde’s gillende stem weer uit het hol. Hajo wilde
-toesnellen, maar Dolimah verscheen voor de opening. „Stil!” fluisterde
-ze. „De doekoen is bezig!”
-
-Maar Hajo kon zich niet meer in bedwang houden en trad het hol binnen.
-
-De oude doekoen, die gehurkt bij Padde zat, wendde prevelend het hoofd.
-En een blik in die oude, lichtlooze oogen, die zich star, schijnbaar
-zonder te zien, op hem richtten, was voldoende om Hajo te doen
-terugdeinzen. Langzaam prevelend, allengs overgaand in neuriën, keerde
-de doekoen het hoofd weer af. De oude nek leek wel een verschrompelde
-wortel.
-
-Bevangen keerde Hajo naar Rolf terug.
-
-„Wat heb je gezien?” vroeg deze.
-
-Hajo haalde, wezenloos voor zich uitstarend, de schouders op. „Ik weet
-het niet.....” zei hij, als in diepe gedachten.
-
-Het schreeuwen in het hol verminderde. Onafgebroken klonk het eentonig,
-klankloos neuriën van den ouden man. Na een tijd, die een eeuwigheid
-scheen, kwam Dolimah op de teenen naar buiten en fluisterde: „De
-geesten zijn al op de vlucht! Ik heb kruiden gewreven, die de doekoen
-me gaf. Geduld....!” Toen verdween ze weer.
-
-Rolf en Hajo gingen naast elkaar zitten, staarden zwijgend in den
-zilveren nacht. Uit het hol kwam de rosse schijn van het vuurtje. Nu en
-dan vloog er een schaduw door de lucht, de schaduw van Dolimah, die
-voor het vuur langs liep. En eindelijk..... ze wisten zelf niet, hoe
-lang ze zoo wel bijeengezeten hadden, kwam, als een oude berggeest, de
-doekoen naar buiten.
-
-Dolimah volgde. „Hij slaapt rustig!” zei ze met een vreugdetrilling in
-haar stem.
-
-Weer voelden de jongens de aarzeling van daarstraks. Wat weerhield er
-hen van, de handen van hun redder te grijpen? Op de teenen gingen ze
-naar binnen. Padde sliep; zijn ademhaling was lang en geregeld. De
-roode koortskleur was weg.
-
-Buiten stond de wonderman, die dit bewerkt had, op zijn panterhuid te
-wachten. Terwijl Hajo haar haastig ineenrolde, trachtte Rolf woorden
-van dank te vinden. Maar wanneer hij in het oude, afgeleefde,
-glanslooze gelaat keek, stokten de woorden hem in de keel.
-
-De doekoen spoog langzaam, vol aandacht, een straal donkerrood
-sirih-sap uit,—in het licht der vlammen leek het bloed. Slap hingen de
-mondhoeken, de onderlip lag op de oude skelet-kin en onthulde een
-tandeloozen mond; de grijze wenkbrauwen waren door het gerimpelde
-voorhoofd hoog opgetrokken; zijn geheele huid zat vol roestvlekken.
-Zwijgend nam hij de panterhuid onder den arm, sloeg zijn sarong naar
-binnen en klom de touwladder op. Boven gekomen, leek hij tegen het
-maanlicht wel een vogelschrik. Dolimah deed hem uitgeleide.
-
-„Begrijp jij er iets van, Rolf?” vroeg Hajo.
-
-„Geen laars”, antwoordde Rolf. „De drommel zal weten hoe hij..... maar,
-zeg, Hajo! Harmen is nog niet terug!”
-
-„Dat is waar ook.....!!” stotterde Hajo. „Dat had ik heelemaal
-vergeten!” En verschrikt keken de jongens elkaar aan.
-
-
-
-Toen Si-Kampret zijn plicht vervuld had, spoedde hij zich voort in de
-overtuiging dat hij de rest veilig aan de krachtige rapals en ontzag
-inboezemende poesaka’s van Pa-Samirah mocht overlaten. Plotseling
-vernam hij een klagend geblaat. Verwonderd liep hij er op af en
-stond..... voor een geitje! „Tjoba.....!” stamelde Saleiman. Hij greep
-het, keek vol verbazing naar een afgescheurden rotanstrik om den hals
-van het diertje. „Het is het geitje uit de tijgerval.....!”
-
-Saleiman dacht even na; toen was zijn besluit genomen. Wat er ook met
-de val gebeurd mocht zijn; Saleiman moest er het zijne van hebben. Zou
-er een of andere geest in het spel zijn? Nu, Saleiman had om zijn
-bruine vingertjes een djimat zitten, waartegen de boschgeesten toch
-niets konden uitrichten, zelfs de meest kwaadaardige niet! En Saleiman
-toog op pad. Den rechten weg naar de val kende hij niet; hij moest
-eerst weer een eindweegs den weg naar het dorp volgen en dan in
-schuinsche richting weer omkeeren. Maar Saleiman had geen zolen te
-verslijten; de zijne werden hoe langer hoe dikker naarmate hij er meer
-op liep, en de maan scheen zoo mooi.....
-
-Alom zongen de krekels, en de krekel in Saleiman’s kooitje raadde met
-luider stemme zijn vrienden daarbuiten aan, om zich goed verborgen te
-houden wanneer ze zoo’n jongetje als Saleiman in de buurt zagen.
-Saleiman liep er over te denken, hoe fijn het zijn zou, wanneer hij
-alle krekels, die hij nu hoorde, ja, alle krekels van de wereld in een
-bamboekooitje had: hij zou de kleintjes aan zijn vrienden geven, en de
-grooten zou hij zelf houden. Maar ze waren zoo lastig te vinden; vooral
-de goede kampvechters liepen het hardste weg.....
-
-Saleiman dacht er ook over na wat hij morgen weer voor Dolimah gappen
-zou. Ma-Satia had altijd zooveel eieren,—daarvan kon ze er best een
-paar missen. En Niti had op haar dak deng-deng te drogen, daar zou
-Saleiman ook een stukje weghalen. En Si-Amat had zooveel rijst, wel een
-heele loemboeng vol,—daar hadden de glateks al zooveel van gegeten, dat
-het niet zou hinderen, wanneer Saleiman er ook nog een handje van
-kaapte. Tevreden neuriënd liep Saleiman voort.
-
-De maan stond achter hem en al neuriënde richtte onze vriend zijn blik
-op de loopende schaduw voor zich. Zijn toch al gedrongen lichaampje
-leek in dien schim, die met potsierlijke beentrekkingen voortstapte,
-nog gedrongener. Ter zijde van het hoofd staken twee zwarte vlekken
-uit.
-
-Saleiman hield op te neuriën. Droevig en met iets grimmigs om den mond,
-staarde hij naar de mismaakte gestalte daar voor hem op den grond.—Een
-vleermuis fladderde onder de boomen door, over den weg, en de beide
-schaduwen streken over elkaar. Saleiman zond haar een verwensching na
-en ging onder de boomen loopen, waar de maan niet kwam.—Als hij in de
-val een tijger vond, zou hij..... zou hij hem met een puntige bamboe
-steken tot hij brulde van pijn. Hij zou buiten eerst een vuurtje maken
-en daar de punt van de bamboe in laten gloeien en den tijger dan het
-vlammende einde in den muil steken en in de neusgaten en in de oogen!
-„Si-Kampret!” Allemaal noemden ze hem: „Si-Kampret!” Al voortgaand,
-begon hij zachtjes te snikken.
-
-Maar allengs kwam onze vriend weer tot blijder gedachten. Dolimah zei
-altijd: „Saleiman!” Zij had het natuurlijk wel gehoord, dat de anderen:
-„Si-Kampret!” geschreeuwd hadden, en toch zei ze altijd Saleiman tegen
-hem. Wacht: straks zou hij nog wat op zijn soeling spelen, dan vergat
-hij alles. En zijn djangkrik was lekker de sterkste van allemaal! Hij
-zou hem nog meer Spaansche peper geven en wel oppassen voor Sanip met
-zijn smerige trassi!
-
-Saleiman was weer bij de plaats gekomen waar hij moest terugloopen. Nu
-scheen de maan hem vol in het gezicht en haar stralen daalden zachtkens
-in Saleiman’s ontvankelijk zieltje. Hij werd trotsch en dapper en liep
-rechtop.
-
-Zat daar geen uiltje in den boom? Ja! Het gluurde hem aan. Saleiman
-raapte een steen op en wierp. Een lichte slag; het uiltje tuimelde
-beduusd omlaag, en Saleiman greep het achter den kop. Onder het bekje
-bloedde het.
-
-„Goed gegooid”, prees Saleiman zichzelf. „Ik zal muizen voor je vangen,
-jonge muisjes uit de nesten onder de galangans. En een kooitje zal ik
-voor je maken, een klein kooitje voor jou alleen, want anders pik je
-mijn glateks en mijn kentilan nog met je scherpen snavel!”
-
-Het uiltje siste, sperde den bek half open en keek Saleiman met zijn
-starre, gele spleetoogen aan.
-
-„Misschien ben je wel een booze geest”, zei Saleiman. „Maar ik heb toch
-mijn djimat, en in elk geval ben je een domme geest om je van dien tak
-te laten gooien!”
-
-Zijn gevangene in de hand omsloten, kwam hij bij de dichtgeslagen val.
-Saleiman legde het uiltje met gebonden pootjes op den grond, wist zich
-langs een stam, die naast de kooi groeide, tegen den wand op te werken
-en keek over den rand.
-
-Van verbazing viel hij weer omlaag.
-
-„Saleiman!” schreeuwde Harmen van binnen. „Waar zit je? Hier, hak een
-bamboe om en steek hem naar binnen!” En Harmen gooide zijn mes naar
-buiten, zoodat Saleiman het haast op zijn bol kreeg.
-
-Maar Saleiman had al een plan gevat. Hij klauterde weer in den boom,
-sneed een rotan af, ontdeed dien van de dorens, knoopte het boveneind
-stevig om een tak en wierp het ondereinde in de val. In een ommezien
-werkte Harmen er zich in en sprong van de palissade op den beganen
-grond, toen Saleiman nog trachtte zonder scheur in zijn sarong af te
-dalen.
-
-Harmen zuchtte diep, streek over zijn zitvlak, zag het gebonden uiltje
-liggen en raapte het op. „Is ie van jou?” vroeg hij, toen hij zag, dat
-Saleiman er weifelend naar keek. „Alsjeblieft! ’k Zal je niets
-afhalen.” Hij reikte Saleiman het uiltje en nam hem het mes uit de
-handen. „Lekker bot geworden, zeg! Ajuus en..... eh, trimah kassi,
-hoor! Bedankt!”
-
-En Harmen spoedde zich voort, met moeite een weg banend door de dichte
-struiken.
-
-Maar hij werd moe en bleef aarzelend staan. Waar was hij nog maar weer
-vandaan gekomen? Het zweet brak hem uit. Zou de zaak nou weer scheef
-gaan? Woest brak Harmen zich baan. Hij had daar straks de maan aan
-bakboord gehad,—die koers zou hij dus maar houden.—En eindelijk.....
-ja! Daar schemerde het weggetje tusschen de boomen. Sterk als een reus
-worstelde Harmen zich voort. Ziezoo, nu was hij er! Zoo op het eerste
-gezicht herkende Harmen het pad niet. Aan een zijde bamboe, aan de
-andere zijde zwarte zuilen met rafelige, woeste kronen tegen de bleeke
-lucht.
-
-Wacht! Harmen dook in de struiken weg: daar, vlakbij, kwam iets aan!
-Een Maleier! En..... en..... wat hield hij onder den arm, glanzend in
-den lichtval van de maan? Harmen snoof van woede: het was het
-pantervel!
-
-De man stond stil. Hoekig en bottig en als met een knuppel schots en
-scheef geslagen vlekte de gestalte tegen het maanlicht. „Si-apah?”
-vroeg de Maleier.
-
-„Ikke”, zei Harmen. Hij sprong naar voren, sloeg den Inlander tegen den
-grond, ontrukte hem het pantervel en snelde er mee weg in de richting,
-vanwaar de Maleier gekomen was. Immers: daar moest het hol zijn! Want
-dat de kerel de huid gestolen had stond voor Harmen vast.
-
-Hij belandde op het plateau, liet zich langs het laddertje omlaag
-glijden, kwam op zijn achterwerk beneden, krabbelde weer op en stapte
-het hol binnen.
-
-„Harmen.....?!”
-
-Harmen snoof, wierp de huid voor zich neer op den grond. „Alsjeblieft,
-daar hebben jullie de huid terug! Is er nog wat te bikken?”
-
-Met groote oogen staarden de anderen hem aan.
-
-
-
-
-
-
-
-
-DE VLUCHT
-
-
-„Zoo gauw mogelijk onze biezen pakken,” zuchtte Rolf, toen Harmen zijn
-heldhaftig avontuur had opgedischt. En hij legde hem in twee woorden
-uit hoe de vork in den steel zat. „De doekoen zal de zaak niet op zich
-laten zitten!”
-
-„Wat een akelige giftmenger!” gromde Harmen, die zich inderhaast over
-het fazantenboutje ontfermd had, dat voor hem bewaard gebleven was.
-„Hoe moeten we nou met Padde aan?”
-
-„We dragen hem.”
-
-„Goeie morrege!”
-
-„Het moet. We spannen de panterhuid tusschen twee stokken,—dan hebben
-we een baar. Vooruit, jongens!” En hij legde Dolimah vlug even den
-toestand uit.
-
-Hajo en Harmen togen aan het werk, hakten aan den anderen kant van het
-plateau, waar de bamboebosschen stonden, twee stelen van gelijke lengte
-af, knoopten er met rotan de huid tusschen. Rolf maakte uit een der
-bamboes, die daarstraks nog voor de „zonnetent” dienden, een „pikolan”,
-om het huisraad en de levende proviand er aan te vervoeren. „Zijn
-jullie klaar?” vroeg hij. „Dan moet Padde naar boven!”
-
-Daar kwam in het maanlicht een kereltje aanhollen: Saleiman! Hijgend
-vloog hij op de jongens af. „De doekoen is boos, en nu zijn ze met
-velen, met velen op weg hier naar toe!”
-
-„Daar heb je het al”, stamelde Rolf.
-
-Harmen vloog het laddertje af, het hol in, nam Padde op.
-
-„Hou je goed vast, Padde? Ik zal je naar boven dragen!”
-
-Geen antwoord. Padde’s hoofd hing slap neer naast dat van Harmen.
-
-Met behulp der anderen droeg onze pootige vrind den slapenden Padde de
-ladder op en vleide hem op de baar. Hajo legde den zieke nog wat zachte
-varens onder het hoofd,—toen tilde hij samen met Rolf de baar op.....
-en daar ging het heen!
-
-Saleiman voorop, den pikolan op den schouder, den arm er overheen
-geslagen en met ietwat gebogen knieën voortschrijdend in den soepelen,
-snellen gang van den lastdragenden inlander. „Ikoet Sadjah”, zei hij
-bemoedigend, terwijl hij den weg insloeg, die van het dorp wegleidde,
-„volg mij maar.....”
-
-Zoo deden ze. Dolimah en Harmen torsten de wapens. Joppie had gedurende
-het verblijf in het hol een lui en droefgeestig bestaan gevoerd, maar
-nu de tocht weer verder ging, kwam er ook in Joppie weer leven, en met
-fier opgerichten staart dribbelde hij nog weer voor Saleiman uit. Het
-was een zonderlinge karavaan daar in het maanlicht.....
-
-Plots hoorden ze, links voor zich uit, het gillen van een of ander
-dier. Verschrikt hielden ze hun gang in,—behalve Joppie, die met
-gestrekten hals en slap hangende ooren vooruit stoof.
-
-„Tjelleng!” stelde Saleiman vast. „Een wild varken.....”
-
-Maar Harmen verstond het niet. „M’n hert!” riep hij in vervoering uit.
-En met groote sprongen rende hij achter Joppie aan, holde een bocht om,
-met beide armen de takken en twijgen afwerend. Wat was dat? De bovenste
-strik hing nog onberoerd, en aan den ondersten rukte uit alle macht een
-wild biggetje. Keffend en grommend sprong Joppie er omheen.
-
-„Een varken.......!!” mompelde Harmen, teleurgesteld. „Kom hier,
-mormel, dan zal ik je helpen.”
-
-Maar de kleine gevangene scheen van Harmens hulp weinig goeds te
-verwachten, rukte aan den rotan om zijn hals, dat hij bijna stikte.
-Harmen greep het diertje, bevrijdde het van den rotanstrik, bond met
-een slag de achterpooten samen. „Ziezoo, nou mag je met Harremen mee!”
-
-De anderen waren er nu ook bij gekomen. „Laat eens kijken je hert?”
-vroeg Rolf, glimlachend ondanks de weinig rooskleurige omstandigheden.
-
-„Een hert is het niet”, zei Harmen. „Maar aan het spit is ie toch beter
-dan een bijbel met gouden slotje!—Blijf af, Joppie!”
-
-En de knapen gingen weer voort, nu en dan stilhoudend om te luisteren,
-of hun vervolgers hun al op de hielen zaten. Na een tijdje wisselde
-Harmen met Hajo als drager, en later loste Hajo Rolf af. Padde sliep
-nog even rustig.
-
-„Ben jij nog niet moe, Dolimah?” vroeg Rolf. „Anders rusten we even.”
-
-Saleiman keek ontsteld.
-
-Dolimah wendde zich tot hem. „Moeten we nog verder, Saleiman?”
-
-„Eh-eh!”
-
-„Hoever nog?”
-
-„Niet ver meer. Dan kunnen ze niet meer volgen.”
-
-En de stoet ging voort.—Het bosch hield op; de grond werd rotsachtig.
-Hier en daar nog wat struiken, dat was alles. En eensklaps stonden de
-jongens voor een kloof. In de diepte schitterde een stroompje. Aan de
-andere zijde strekte zich een kale vlakte uit, heel ver weg begrensd
-door in maanlicht gedrenkte bergen. Er lag een roerlooze rust over. De
-lucht glinsterde van sterren.
-
-„Zie!” en Saleiman wees met zijn bruine armpje rechts de kloof af.
-„Daar is de brug.”
-
-Waar de kloof het smalst was, hing een soort rotan-hangmat. Moest dat
-een brug voorstellen?
-
-„Als ge over de brug zijt, moet ge ze loskappen!” zei Saleiman.
-
-Zijn raad was overbodig: allen hadden hetzelfde al gedacht.—Nu stonden
-ze voor de brug. Zou ze wel vertrouwd zijn? Toen Harmen er een paar
-passen op deed, zwiepte ze geducht door.
-
-Dolimah zag zijn aarzeling. „De brug is sterk”, verzekerde ze.
-
-„We zullen het er maar op wagen!” zei Harmen. „Als we met z’n allen het
-water in vliegen, kan je tenminste niet zeggen, dat we van dorst
-gestorven zijn!”
-
-„Jij blijft nu zeker hier, Saleiman?” vroeg Rolf.
-
-„Ja! Hij zou immers niet meer terug kunnen, als we de brug kappen!”
-antwoordde Dolimah.
-
-Rolf keek haar even aan. „En jij ook niet, Dolimah....!”
-
-Saleiman toonde plots groote belangstelling, staarde met wijd open
-oogen naar Dolimah.
-
-„Ik kan immers tòch niet terug.....” zei het meisje zacht.
-
-Toen kwam Saleiman met een vraag, die men van zoo’n schuchter kereltje
-niet verwachten zou en die hij er dan ook met onvaste stem uitbracht:
-„Waarom niet, Dolimah?”
-
-„Oh!” zei Dolimah, hem lief en verrast aankijkend, „het is al zóó ver
-naar mijn kampong, Saleiman.”
-
-„Ik wil je er brengen, Dolimah!” beloofde Saleiman haastig.
-
-Dolimah bleef hem lief, met droeve oogen aanzien. „Ik dank je,
-Saleiman! Ik dank je voor alles..... maar ik kan niet terug.”
-
-Saleiman zei niets meer,—hield het hoofdje rechtop. Een traan blonk in
-zijn groote oogen.
-
-De anderen gingen de brug over. Het was met Padde’s baar moeilijk
-balanceeren. Dat die brug ook zoo zwaaide!—Toen ze aan den overkant
-waren, kapte Harmen de hoofdstrengen los. Daar viel de vloer uit de
-brug, sloeg in wijden boog tegen den anderen wand; een paar bamboes
-gleden er uit en schoten als pijlen in den stroom daar beneden. De weg
-was afgesneden!
-
-Aan den overkant stond Saleiman in het maanlicht. Hij scheen schraler
-en magerder dan ooit: het was alsof men door hem heen kon zien, en zijn
-ooren leken nog grooter dan anders.
-
-„Dag, Saleiman!”
-
-Geen antwoord. Eerst toen de knapen zich hadden omgekeerd en, koers
-nemend op de sterren, in Zuidelijke richting hun weg vervolgen wilden,
-riep Saleiman: „Tot nieuwe maan, Dolimah..... tot het begin der poeasah
-(vastenmaand) zal ik iederen avond..... hier wachten.....!”
-
-„Maar ik zal niet komen, Saleiman.....” antwoordde Dolimah.
-
-Saleiman zweeg. Zoolang de jongens in den maannacht de plaats konden
-zien waar de brug gehangen had, zoolang ook zagen ze Saleiman staan,
-eenzaam en star als een beeldje.
-
-Nu de angst voor vervolging voorbij was, voelden ze hoe moe ze waren.
-De voeten deden pijn van de scherpe steenen.
-
-Bij een paar struiken legden ze zich neer en sliepen in onder den met
-sterren bezaaiden hemel.
-
-
-
-Den volgenden morgen bij het ontwaken scheen de zon hun recht in het
-gezicht. De knapen keken eens om zich heen. Geen vogel, geen vlinder,
-geen eekhorentje, alles starre, levenlooze steen. Daar, ver voor uit,
-de blauwe bergen.
-
-Padde sliep nog altijd. Ze dekten hem met varens het gezicht af tegen
-de zon.
-
-Verder maar weer! Ze aten een handjevol rijst met gedroogde visch,
-pakten hun boeltje op. Het biggetje kwam nu met de pootjes naar beneden
-in den pikolan te hangen en trachtte in de lucht weg te zwemmen.
-
-Hajo en Rolf namen de baar voor hun rekening. „Drommels, hij slaapt
-vast!” zei Rolf, tevreden, dat Padde nog altijd zoo rustig ademhaalde
-en er niets van merkte, toen ze hem opnamen.
-
-„Ja, die doekoen is een duivelskunstenaar!” meende Hajo. „We hebben hem
-voor zijn diensten slecht genoeg beloond!”
-
-„Sjonge-jonge, ’t zal warm worden vandaag”, verzekerde Harmen
-luidruchtig. De anderen keken eens omhoog,—aan den hemel viel geen
-wolkje te bespeuren. Nu stond de zon nog niet hoog, en niettemin
-brandde ze al geducht.
-
-Dolimah was dien morgen erg stil. Ze neuriede niet, zooals anders
-wanneer ze met de jongens meetrippelde.
-
-„Je bent zoo stil, Dolimah?” vroeg Rolf. „Denk je ergens aan?”
-
-Het meisje schudde, opgeschrikt uit overpeinzingen, het hoofd. Maar na
-eenigen tijd zei ze uit zichzelf, de oogen naar den grond gericht: „Ik
-denk er aan wat mijn zusjes en broertjes nu doen. Ze zullen nu al wel
-gebaad hebben in de rivier, en Dajik en Oeng zijn met Karidien mee in
-de velden om te ploegen met onze karbouwen. Straks, als de bibit uit de
-kweekbedden naar de sawah wordt overgeplant, helpen wij ook. En later
-weer, om de gèdèngs te binden..... nu, ja, Kartina niet: die kan zoo
-mooi batikken, dat ze niets anders doet en nooit meegaat in de sawah.”
-Dolimah zuchtte. „Dajik, mijn jongste broertje, zal bedroefd zijn, dat
-ik weg ben. Hij houdt van alle menschen en ook van alle dieren en
-vogels. En van de boomen houdt Dajik, en van de bloemen; hij kent ze
-alle. En van mooie steenen houdt hij en van de wolken..... toen hij
-heel klein was en ik hem soms op mijn armen droeg, was hij al zoo.....”
-Dolimah staarde peinzend naar de bergen in de verte, zei toen
-eensklaps: „Als..... als ik ooit weer in mijn dorp terugkwam, zou Dajik
-zeggen: Ik wist het wel.....”
-
-De zon begon zoo te steken, dat de jongens duizelig en onwel werden en
-zich met gloeiende hoofden en kloppende slapen onder een paar eenzame
-struiken neerlegden, er zorg voor dragend, dat vooral Padde zooveel
-mogelijk schaduw had. De lucht trilde van hitte; wanneer onze zwervers
-liggend over de vlakte staarden, zagen ze de berg-omtrekken sidderen.
-
-Geen van de jongens had lust in eten. Met een droge keel sliepen ze in.
-
-Toen ze ontwaakten, was het iets minder heet geworden. Harmen stond op,
-werkte de kip los van den pikolan, sneed haar de keel af en sloeg aan
-het plukken.
-
-Dolimah wist na eenige moeite een vuurtje te doen ontvlammen; de kip
-werd gebraden en was heerlijk malsch.
-
-Wat verkwikt, zetten de jongens den tocht weer voort. Padde sliep nog
-altijd, zoodat Harmen er hem van verdacht, dat hij zijn oogen maar
-dichthield om niet te hoeven loopen.
-
-Er scheen aan het rotsplateau geen einde te zullen komen: de bergen
-waren nog even ver als vanmorgen. Hoog in de lucht cirkelde een
-adelaar. Ze liepen tot de schemering door, in de hoop een zachteren
-bodem te vinden om vannacht op te slapen. Vergeefs. Alles steen en nog
-eens steen. En mocht de bodem overdag zoo gloeiend heet zijn, dat de
-jongens er hun voeten haast aan brandden, nu was hij kil en leverde
-allesbehalve een lekker bed op.
-
-Harmen maakte een groot vuur. Door den rossen schijn gelokt, kwamen
-vleermuizen aanfladderen, en, stillekes bijeenhokkend, volgden de
-jongens met de oogen het grillig wiekenspel.
-
-„Saleiman heeft gezegd”, begon Dolimah onverwachts, „dat met nieuwe
-maan de poeasah begint. Dan is er feest in ons dorpje. En Dajik zal
-vragen: Waar is Dolimah? Weet ze niet, dat het poeasah is?” Er trilde
-iets in Dolimah’s stem.
-
-De jongens hadden nauwelijks verstaan wat Dolimah zei; ze hadden nu
-geen lust zich tot luisteren in te spannen. Maar allen hoorden er in
-wat ook hen vanavond weer sterker dan ooit kwelde.....
-
-„Ze heeft verlangst”, zei Harmen.—De anderen zwegen, knikten even.
-
-Maar opeens wees Hajo met de hand naar het Westen. „Kijk daar eens!
-Meeuwen!”
-
-Verrast keken de anderen om: de klank van het woord had in hen allen
-een gevoelige snaar geroerd. Meeuwen.....! Daar, ver in het Westen,
-zweefden ze, maakten hun avondvlucht. Als peinzend sloegen ze, zwierend
-door de kalme lucht, nu en dan even met de vleugels, wenschten elkaar
-in het voorbijgaan goeden nacht. Stil! Als je den adem inhield, hoorde
-je het. „Tsjie......iep!” Een kwam er nader, achten aaneenrijgend tot
-een langen keten, en met zijn vleugel wenkte hij de jongens.
-„Tsjiep!..... de zee is er nog! Ze laat groeten en vraagt.....tsjiep!
-waar jullie blijven!” Nog eens wenkte de meeuw, toen dreef ze weer
-weg..... tsjiep.....!
-
-De nacht was sluipend nader geschreden en had zijn met diamanten
-gevoerden mantel wijd over den hemel uitgeworpen. De blankgevederden
-boden van de zee verschimden.
-
-Maar in de harten der knapen hadden ze een groote blijdschap
-achtergelaten. De zee! Daar in het Westen, niet veraf, was de zee! Nu
-voelden ze hoe vaak ze er naar verlangd hadden wanneer ze, beklemd door
-den muur van groen rondom, zwijgend bijeengezeten hadden. Soms waren
-ze, er naar snakkend om weer eens vrijuit te ademen, vol verbeten woede
-tegen dat groen voorwaarts gedrongen, wegkappend de bloemen, takken,
-wortels, slingerplanten, en wanneer ze er tenslotte hijgend bij
-neerzonken, waren ze door een nieuwen muur omsloten, even beklemmend en
-onverbreekbaar als de vorige. En terwijl ze tusschen het geboomte
-geesten spottend hoorden fluisteren, hadden ze in ’t verborgen, zonder
-het elkaar te laten merken, van verlangen naar huis gesnikt, dat de
-tranen hun over de bruine wangen stroomden.....
-
-Maar nu..... had de zee zich weer aangemeld! Nu, morgen vroeg, zouden
-ze niet meer naar het Zuiden, maar naar het Westen loopen, nietwaar,
-Rolf? Ze zouden den blik weer vrijuit laten zwieren, de frissche, zoute
-lucht weer met volle teugen opsnuiven!
-
-Morgen naar het Westen! Morgen naar de zee! Soms streek een windvlaag
-over het plateau, schonk den jongens een zoete verbeelding van ver,
-vaag branding-ruischen en voerde in het wijken hun zielen mee, als een
-terugvloeiende golf de schelpjes, die op het strand zijn aangespoeld.
-
-
-
-
-
-
-
-
-DE BIJAWAK
-
-
-Toen ze al vroeg in den volgenden ochtend de draagbaar weer oppakten,
-ontwaakte Padde en keek verbaasd, met matten oogopslag naar boven.
-„W-wat zal ik n-nou beleven.....?” stamelde hij.
-
-„Padde.....?! Ben je weer beter? Hoe voel je je?”
-
-„Best. ’k Heb zoo fijn geslapen. Maar ik voel me nog..... zoo moe.
-Dragen jullie me?”
-
-„We zullen je later alles vertellen, als je weer heelemaal beter bent!
-We gaan nou naar zee, Padde! Naar ’t Westen, dan is het niet ver!”
-
-Padde glimlachte. „Nou, ik vind het best, zeg! Ik zal blij zijn, als ik
-de zee weer zie!”
-
-En genoegelijk liet hij zich voortdragen. „’t Is me hier ’t zonnetje
-wel! Ik zal maar een takje boven m’n kop houden, dan heb ik er niet
-zoo’n last van.” En tegen Harmen: „Nou mag jij wel weer eens een eindje
-dragen, Harmen! Kijk Hajo eens zweeten op zijn rug!”
-
-„Als we je om de tien passen zouden overtakelen, lagen we in een
-ommezien allemaal op de lij!” meende Harmen.
-
-„Om de tien passen!” smaalde Padde. „Hoe lang draag jij nou al wel,
-Hajo? Toch minstens een uur?”
-
-„Ik kan nog best!” gromde Hajo, wrevelig over Padde’s ongewenschte
-deelneming in zijn lot.
-
-„Ja, dat zie ik aan je rug!” hoonde Padde. „’t Lijkt wel of er pas
-gezwabberd is! Vooruit, Harmen, wees niet zoo kinderachtig! Jij loopt
-toch maar niks te doen!”
-
-„Goeie morrege: niks doen!” gromde Harmen. En, plots grinnikend, voegde
-hij er aan toe, duidend op het biggetje aan zijn pikolan: „’k Dráág
-ommers al een varken?”
-
-Padde zocht grimmig naar een vlijmscherp antwoord. Hij vond er geen.
-
-Maar spoedig was Padde de beleediging weer vergeten. Hij begon zachtjes
-te fluiten, de oogen dicht tegen de zon. „’k Lig hier fijn!” stelde hij
-de anderen gerust. „Als in een koets! Jij bent de palfrenier, Rolf! En
-Harmen is het paard. Hu, paard!” Padde smakte met de tong.
-
-Harmen, die nu toch Hajo’s taak had overgenomen, keerde zich om. „Zeg
-er eens, jij ligt daar zoo’n lawaai te schoppen: kun je nog niet
-loopen?”
-
-Padde keek sip. „’k Zal eens kijken!” zuchtte hij en richtte zich op.
-Maar alleen die beweging kostte hem al zooveel inspanning, dat hij
-lijkwit, met gesloten oogen, weer achterover viel. Harmen zag, dat het
-niet geveinsd was. „Nou, vooruit dan maar weer.....” zuchtte hij.—En
-Rolf berispte: „Je moet stil blijven, Padde, en ook niet fluiten! Hoe
-gauwer je beter bent, hoe prettiger het voor ons allemaal is.”
-
-„Knap maar.....” prevelde Padde.
-
-Onverwachts vertoonde zich voor hun oogen een breede scheur in de
-rotsen, en, naderende, hoorden ze, dat in de diepte een beekje
-stroomde, waarschijnlijk hetzelfde als waarover de rotan-brug gelegen
-had. Ook hier was de kloof onheilspellend diep en van er overheen te
-komen geen sprake. Nu, als ze het beekje maar volgden, kwamen ze
-vanzelf aan zee!
-
-Uit de diepte steeg een aangename koelte op. Ook het heldere stroompje
-daarbeneden lokte; de kokosnoten, die ze vooral ter wille van de melk
-meevoerden, waren bijna op!
-
-„’t Zou daar in de schaduw beter zijn dan hierboven”, meende Rolf,
-terwijl hij over den rand keek. „Misschien kunnen we verderop ergens
-omlaagklauteren!”
-
-„Ja, laten we nog wat doorloopen!” stelde Padde uit zijn draagstoel
-voor. „Misschien vinden we nog een goeie plek!”
-
-Harmen keek hem met grenzelooze verachting aan. „Zeker, Koning
-Knolraap!” schimpte hij. „Als je voeten er vuil van worden, zal Harmen
-ze wel schoonlikken!”
-
-Padde gromde wat.—Zwijgend, nu en dan een blik in de kloof werpend,
-gingen de jongens voort. En.....! ze hadden nog geen half uur geloopen,
-of van deze zijde der kloof daalde een ruwe, door de natuur gevormde
-trap af! In alle omzichtigheid en vergezeld van honderd waarschuwingen
-en raadgevingen van Padde, die met zijn hoofd schuin uit zijn
-draagstoel hing, klauterden de jongens omlaag in de heerlijke koelte.
-Hun eerste werk was, van hun handen een bekertje te maken en gretig het
-frissche, heldere bergwater op te slurpen.
-
-En toen werd beraadslaagd wat er nu gebeuren moest. Wanneer de jongens
-door de kloof hun tocht wilden vervolgen, moesten ze door het riviertje
-waden! Nu, alles beter dan daar boven in de gloeiende zon te tippelen!
-Hier was ook plantengroei; verderop scheen het zelfs alsof ze zich door
-de overhangende struiken baan zouden moeten breken. Maar zouden ze een
-droge plek vinden om den nacht door te brengen?
-
-Kom! Ze namen Padde op en vervolgden hun weg, nu door de kloof. Het
-ging beter dan ze verwacht hadden. Wel lagen in het water steenen, die
-vervelend drukten in de voetholten, maar ze waren alle door het water
-afgerond en hadden geen scherpe kanten. Weldadig deed het aan toen de
-jongens zich door het overhangende groen heenwerkten: er zaten geen
-stekels aan de twijgen, en de bladeren waren frisch en zacht.
-
-Op een grooten, platten bergsteen legden ze Padde een oogenblikje neer
-en namen een bad. Ook Joppie deed ditmaal mee: hij was toch al
-kletsnat.
-
-Na een uurtje gingen ze weer verder, en zie! hier liep langs het water
-een paadje! Dat maakte het loopen vrij wat lichter!
-
-Langzaam-aan begon het te schemeren, zoodat de jongens naar een plaats
-moesten uitkijken waar ze den nacht konden doorbrengen.
-
-„We zullen maar ergens aan de kant gaan liggen!” zei Harmen.
-
-Het was niet erg aanlokkelijk. Aarzelend hielden de anderen stil en
-keken de nu in de schemering wonderlijk geheimzinnige kloof door. „Als
-we nog eens door liepen tot aan de bocht?” vroeg Hajo.
-
-Zonder veel hoop liepen de jongens nog even door en..... en geloofden
-hun oogen niet! Als een gordijn hingen een paar bladerrijke takken
-neer, en toen ze die terzijde schoven, stonden ze voor een prachtig,
-zandig plekje, ter zijde van het water. De rotswanden waren hier geheel
-begroeid; met geurige bloemen overdekte boompjes hingen vertrouwelijk
-over dit knusse kamertje in de natuur, en daaronder stonden in den wand
-zachtgroene varens.
-
-„Dâ’s andere koek!” riep Harmen.
-
-Padde rekte zich den hals uit. „Ga opzij! Ik kan niets zien!”
-
-„Jawel, radjah Boendersteel!” zei Harmen. „Kan uwes zoo beter zien?”
-
-„Ja.—Wat ligt daar voor een beest?! Een..... een krokodil!”
-
-„Wáár.....?!”
-
-„Daar, onder die boom met die roode bloemen!”
-
-Harmen snelde toe. En zie..... daar rende, met slangachtige
-lichaamswendingen, een enorm groote hagedis weg. Het beest schoot, daar
-hem geen andere uitweg bleef, tusschen Harmen’s beenen door en deed hem
-door een geduchten zwaai met den staart in het zand ploffen. Nu wilde
-Hajo het dier den weg versperren, maar het wierp zich op; een
-geel-witte buik glansde Hajo tegen, en toen onze vriend haastig
-terzijde sprong, scheerde een zware poot met lange, scherpe nagels hem
-rakelings langs het gelaat. Met een plons stortte het dier zich in het
-water, dat hoog opspatte..... en was verdwenen.
-
-De jongens waren beduusd. „Een bijawak.....!” stamelde Dolimah.
-
-„Was het geen krokodil?” vroeg Rolf.
-
-„Neen”, zij Dolimah, „het was maar een bijawak, maar een heel groote!
-Hij rooft veel kippen en eieren!”
-
-„Laat hem naar de weerlicht loopen!” pruttelde Harmen, die weer
-overeind gekrabbeld was. „Kom, jongens, ’t is hier fijn, da’s vast!” En
-de jongens namen het idyllische plekje voor den nacht in bezit. Een bed
-van varens was gauw gemaakt; Dolimah slaagde er in, een paar droge
-takjes vuur te doen vatten. Veel dood hout was er niet te vinden,
-ofschoon genoeg boomen daarboven de kloof overwelfden,—de regen zou het
-wel hebben weggespoeld. Ze moesten dus maar groen hout branden, dat
-verbazend knapte, maar tenslotte toch vlam vatte.
-
-„Tja!” zei Harmen, „we hebben het niet voor het uitzoeken en van de
-lucht kunnen we niet leven, dus..... hou je maar klaar, ouwe jongen!”
-Harmen had het tegen het biggetje. „Dat je het niet lollig vindt, zie
-ik zoo wel aan je snoet, maar..... je moet maar denken: beter goed
-gebraje, als half gaar gekookt!”
-
-„Chrrrrr.....!” knorde het arme diertje.
-
-„Geduld!” zei Harmen. En hij begon op een vlakken steen zijn mes te
-wetten. De krulstaart wachtte met slaperige, halfdichte oogjes,
-
-Dolimah vertelde met zachte, trage stem van een bijawak, die in haar
-dorpje gevangen was en gedood. Droomend luisterden de jongens. Het vuur
-was gaan smeulen, gaf nauwelijks meer wat glans af. Maanlicht viel nu
-door de bladeren. Roerloos, als zilveren orgelpijpen, stonden de
-stralen bundels. In een ervan daalde, zachtkens wiegelend, een dood
-blad omlaag, wentelend om het steeltje.
-
-Harmen’s mes was nu gewet en blonk. „Kom!” zei onze koksmaat, overeind
-springend en wat hout op het vuur gooiend, zoodat het spoedig weer
-oplaaide. „Kom jij nou maar eens bij Harremen, ouwe heer, hij zal je
-niks doen.”
-
-„Harmen”, zei Rolf een weinig geprikkeld, „dat dat beestje geslacht
-moet worden, spreekt vanzelf, maar ik wou, dat je er die redevoeringen
-nu maar bij achterwege liet. En ga er wat mee op zij, dat Dolimah het
-niet ziet.”
-
-Harmen staarde Rolf met grenzelooze verbazing aan. „Zeker, Majesteit!”
-stamelde hij toen, want Harmen’s gedachten schenen zich vandaag in
-vorstelijke kringen te vermeien, „uwes heeft maar te bevelen!—Hier,
-mormel!” zei hij minder eerbiedig tegen het arme krulstaartje, dat er
-toch wel het allerminst schuld aan had. „’k Zou anders weleens willen
-weten, wie zulke zaakjes moest opknappen, als Harmen het niet deed!”
-
-„Ik!” zei Rolf kortaf.
-
-„’k Hoor het je zeggen!” hoonde Harmen. „Neen, wees maar blij, dat
-Harremen zich over je ontfermt, stom dier, want zij zouden je samen
-liever doodpesten, dan je even een ritsje te geven! Ja, als je uit de
-kombuis komt! Dan staan ze met hun petje klaar! Ze denken zeker, dat je
-vanzelf de pan bent ingevlogen.....” En Harmen ging met zijn
-beschermeling grommend den hoek om.
-
-Maar toen hij even later met een reeds gevild biggetje terugkeerde, was
-hij zijn gramschap vergeten. „Daar heb je mosjeu!” riep hij vergenoegd
-uit. „We hebben er voor morgen ook nog zat aan. Is ’t geen mooi
-portretje? Hij zei nog, dat z’n pootjes het lekkerst bennen—nou, geef
-m’n spies dan maar eens hier, Hajo, dan zullen we eens kijken of hij de
-waarheid heeft gesproken!”
-
-Den rooden weerschijn van de oplaaiende vlammen tegen het naakte
-bovenlichaam, stond Harmen zijn biggetje te braden; hij scheen een ware
-duivel, zooals hij grinnikend de speer, met aan het uiteinde de
-sissende, vetdruipende bout, in de vlammen draaide.
-
-Grotesk nabootsend elke beweging, stond zijn schaduw fantastisch-groot
-tegen den kalen rotswand aan de overzijde.
-
-
-
-
-
-
-
-
-DEN DANS ONTSPRONGEN
-
-
-Al vroeg in den volgenden ochtend werden de zwervers wakker door het
-verwoed gekrijsch van een paar dozijn kleine apen, die den rotswand aan
-de overzijde op en af snelden, met handen en voeten zich klemmend aan
-de steenpunten. Ook in de boomen daarboven krioelde het. Onze vrienden
-schenen midden in een apenkolonie te zijn verzeild.
-
-De zon was er nog niet. Tegen den licht-grauwen hemel gloeiden een paar
-roodgrijze wolkjes. In het Zuiden trokken kalongs voorbij in de
-richting van de kust. Traag, nog trager dan ’s avonds, wanneer ze op
-plundertocht uitgaan, vlogen de reusachtige vleermuizen, nu verzadigd,
-achter elkaar aan naar hun dag-slaapplaatsen terug. De vlucht
-verbreedde zich: nu streken er ook recht over de hoofden der knapen
-heen. Maar eindelijk sloten ze minder dicht aaneen. Nog een paar
-achtergebleven schrok-ops, die van de vruchten niet konden
-scheiden!—voorbij was de stoet.
-
-Nu kwamen van het Westen, in tegenovergestelde richting, zwarte wolken
-aandrijven. Onheilspellend doemden ze achter den rotswand aan de
-overzijde op, maar, recht boven de kloof gekomen, gingen de koppen
-gloeien, en het was, als aarzelden ze verder te gaan. Van achteren
-echter stuwden de anderen op, en zoo schoof allengs een zware, zwarte
-wand over de kloof, die nu iets van een langen, griezeligen grafkelder
-kreeg.
-
-De jongens lagen achterover op hun bed van varens en staarden half
-wakker naar boven. Alles was duister en geheimzinnig: die zwarte
-lijkdoek hoog boven de kloof, de grijze rotswand voor hen, waartegen nu
-en dan een licht buikje van een aap glansde, die donkere boomen daar
-heel in de hoogte..... Het schuimende water schitterde hel op uit al
-die donkerte, en het geruisch scheen sterker te worden, naarmate de
-druk in de natuur de andere geluiden verstommen deed. De aapjes
-krijschten nu niet meer, sprongen zwijgend, haastig op en neer, soms
-vanaf een rotspunt als boosaardige duiveltjes de jongens aanloerend met
-vinnige oogen, of den bek opensperrend, dat de hoektanden geheel bloot
-kwamen.
-
-Geheel onverwachts, alsof er plots een reusachtige dievenlantaren
-geopend werd, sloeg een valsch goud licht van onderen tegen de zwarte
-wolken op. En het werd nog stiller. Het ruischen van het water kreeg
-zoo’n macht over de jongens, dat het hun toescheen, of ze nooit iets
-anders gehoord hadden en zij ook nooit meer iets anders hooren zouden;
-in den ban daarvan lagen ze futloos neer, en hun gedachten konden zich
-niet boven het ruischen uitwerken.
-
-Maar daar begon het uit den hemel te lekken. Warme regendroppels vielen
-hun op het lichaam en wekten hen uit hun versuft luisteren. Terwijl het
-apenvolkje met haastige sprongen naar hun nesten hoog in de boomen
-vluchtte, richtte Rolf zich eensklaps op en keek den anderen verschrikt
-aan. „Jongens! Het gaat regenen! En de rivier..... zal volloopen!!”
-
-Harmen, Hajo en Joppie waren in één sprong overeind. Ze moesten hier
-weg, dat begrepen allen, en hals over kop werd alles bijeengepakt. De
-overgebleven varkensbout was spoorloos verdwenen,—Harmen vond nog juist
-even tijd den bijawak van den roof te verdenken en in het algemeen zijn
-meening over bijawaks uiteen te zetten. Toen werd Padde opgenomen, en
-voort ging het.....!
-
-„’t Zou niks lollig zijn als we verdronken!” meende Harmen. „Alle
-moeite en kosten voor niks geweest, hè?”
-
-Uit de vallende droppen werd een regen. Langs beide rotswanden vloeide
-het water omlaag.
-
-Na een half uur was het riviertje zooveel breeder geworden, dat het pad
-aan den kant onder water stond.
-
-Joppie plaste met groote sprongen door het water, dat hem al bijna tot
-aan de borst reikte. En plots dreef hij af, trachtte vergeefs tegen den
-snellen stroom in te zwemmen, werd meegesleurd tot hij zich op een
-hoogen steen in veiligheid wist te brengen. Met verschrikte oogen,
-zacht jankend, wachtte hij de jongens op.
-
-„Als het water blijft stijgen, staat ons hetzelfde te wachten”, zei
-Rolf bezorgd.
-
-„Waren we maar nooit in die smerige kloof gegaan!” jammerde Padde. „Ik
-had al zoo iets gedacht!”
-
-De anderen luisterden niet naar Padde’s wijsheid achteraf. „Kom dan
-maar hier, mormel!” zei Harmen en nam Joppie onder den arm. „Jij bent
-ook een mensch!” Joppie begon Harmen’s gezicht met de tong schoon te
-wasschen,—waartegen Harmen zich niet anders dan door een reeks
-verwenschingen kon verweren, want hij had beide armen vol.
-
-Dolimah waadde zwijgend tusschen de anderen voort, nu en en dan angstig
-omziend.
-
-De hemel werd minder donker; de regen nam in hevigheid af. Maar het
-water steeg, steeg tergend zeker. Het reikte hun al boven de knieën, en
-Padde’s draagstoel dompelde telkens onder, wanneer Hajo of Rolf in een
-kuil trapte. Dan stak Padde vlug zijn hoofd op, om althans dat boven
-water te houden. Gewoonlijk deed hij het te laat.
-
-Het ging er om spannen! Nog altijd rezen de meedoogenlooze steenen
-wanden even steil en onbeklimbaar omhoog, en het water begon tot aan
-den buik te reiken, zoodat Padde rechtop moest gaan zitten.
-
-„’k Heb zoo’n honger.....” klaagde Harmen. Geen der anderen leed in
-deze hachelijke oogenblikken aan honger.
-
-Ze kwamen aan stroomversnellingen. Dat werd lastig. Onstuimig danste
-het water tusschen de steenen voort. Terwijl ze voorzichtig trachtten,
-Padde over de gevaarlijke plaats heen te helpen, gleed Rolf uit;
-daardoor ontglipte de draagstoel aan Hajo’s vingers, en Padde ging
-samen met Rolf kopje-onder. Ze kwamen weer boven, tolden in het water
-voort. Rolf tornde tegen een grooten steen op, wist zich er op te
-werken en zag verward naar de anderen rond. Padde dreef door,
-ploeterend met armen en beenen.....!—Maar in hetzelfde oogen blik had
-Hajo zich voorover in het water geworpen en zwom nu achter Padde aan,
-met krachtige armslagen. Hij won terrein, kreeg den spartelenden Padde
-bij zijn beenen te pakken, trok hem al zwemmende naar links, waar het
-water het ondiepst was, kwam daar overeind te staan en hielp Padde ook
-op de been. Hulpeloos en verschrikt, zich nog moeilijk staande houdend,
-klemde Padde zich aan zijn makker vast.
-
-„Pak ons maar bij den arm, Padde!” zei Rolf, die hijgend kwam aan
-waden. „Het loopt niet moeilijk met de stroom mee. De draagstoel is
-weggedreven.”
-
-De angst in het hart, vervolgden de jongens hun tocht, Padde
-strompelend en vallend, maar de anderen hielden hem stevig vast, al
-liepen ze zelf ook al met knikkende knieën.....
-
-Ze kwamen een bocht om, en Harmen stootte een kreet uit..... de kloof
-sloot zich van boven; het water stroomde een donkere grot in. Wat te
-doen?! De jongens staakten ontzet hun loop. Nergens konden ze naar
-boven; er was maar één uitweg..... „De grot in!” beval Rolf.
-
-„Ik durf niet.....!” snikte Padde.
-
-„Kom mee!” zei Rolf onverbiddelijk.
-
-En de jongens liepen de grot in. Dolimah aarzelde even; toen stuwde de
-stroom haar vanzelf de grot in. Ook Joppie in Harmen’s armen was
-benauwd.—„Ja, nou moet jij nog gaan gillen ook!” mopperde Harmen. „Dan
-ga je meteen overboord, begrepen?”
-
-Joppie begreep.
-
-De boven- en zijwanden van de grot waren glinsterend-zwart van het
-water, dat er langs neer vloeide, en hier en daar was de grot zoo laag,
-dat de jongens er slechts met gebukt hoofd konden loopen. Overigens
-scheen ze als vergaderzaal voor vleermuizen gebezigd te worden, die
-rumoerig piepten bij het onverwachte bezoek. Maar de jongens merkten ze
-nauwelijks op, schrikten hoogstens even, wanneer er hun een langs het
-gelaat fladderde. Voort! Gejaagd, nu en dan het hoofd stootend in de
-duisternis, strompelden ze door het water, den blik star vooruit, of
-nog geen lichtschemering het einde der grot zou aankondigen. Padde kon
-zich niet meer op den been houden, werd half gedragen. En Harmen was te
-bewonderen om den leeuwenmoed waarmee hij Joppie nog torste, die toch
-op den duur zeker geen vrachtje was waarmee te spotten viel. Werd de
-kloof nog donkerder.....? Padde snikte, leunde zijn hoofd op Hajo’s
-schouder en verzette nauwelijks meer zijn beenen, toen.....!
-
-„Licht!” riep Hajo. „Het wordt weer licht!!”
-
-Dat staalde de spieren. Hijgend, met opgetrokken schouders, als drukte
-de duisternis op hen, ontvluchtten de jongens de griezelige,
-angstwekkende grot met haar muffe lucht en haar vleermuizen. Ja! daar
-was het einde! Daar was het daglicht weer, heerlijk daglicht!
-
-Ze kwamen de grot uitwaden, zagen om zich heen en haalden diep adem van
-verlichting. De rotswanden waren spoorloos verdwenen, als weggetooverd
-door een goede fee, en aan beide vlakke oevers stonden boomen. In een
-plotselinge opwelling, met een vreugdesnik, wierpen de jongens zich
-voorover, Rolf en Hajo met Padde aan de hand, en Harmen, die Joppie in
-zijn nekvel voor zich uit hield, en zwommen naar den wal.
-
-Ze kropen aan den oever, hielpen Dolimah op den kant. Toen liepen ze
-een eindje terug, wankelden tegen de helling der grot op, zochten een
-zacht plekje en ploften neer.
-
-„Hè, Joppie, morremel, zou je nou niet eens: dankje, Harmen zeggen?”
-
-Joppie lag met den kop op de voorpooten. Hij zuchtte diep, krabbelde
-naderbij en legde zich tegen Harmen’s dampende lichaam.
-
-Oververmoeid sliepen de jongens in.
-
-De regen plaste.
-
-
-
-
-
-
-
-
-HARMEN EN PADDE OP DE VISCHVANGST
-
-
-Toen de jongens ontwaakten, was het droog. En niet alleen dat. Een
-stralend blauwe hemel stond als een koepel boven hun hoofd, en midden
-daarin hing een kostbare gouden luchter: de zon.
-
-Opwekkende geuren wasemde de grond. De natte, glimmende boomen, de
-zwartgeregende takken straalden weer felgroene plekken uit, en de lucht
-was vol vogelgerucht en bonte wiekglanzen.
-
-Zie! daar kwam het stroompje de kloof uitdansen, holderdebolder over de
-steenen, dat het water hoog opstoof, tintelend in alle kleuren nu de
-zon er op scheen. De ingang der grot was feestelijk getooid met bloemen
-en varens en zag er zoo lokkend geheimzinnig uit, dat je haast lust zou
-krijgen er weer in te gaan. Brrr!
-
-Terwijl Dolimah met Padde bleef zitten, keken de anderen eens naar iets
-als een pad uit, waarlangs ze hun weg zouden kunnen vervolgen. Maar
-alles was met dicht struikgewas begroeid, en daar tusschen in stonden
-als grimmige kampvechters de boomen te worstelen om licht en leven. Hoe
-er door te komen?
-
-Harmen dacht voorloopig alleen maar aan zijn maag, vond enkele eetbare
-vruchten en keerde daarmee terstond terug om een vuurtje te maken
-waarin hij de vruchten kon poffen. Na veel moeite wist hij uit een paar
-splinters een vlammetje te tooveren. „Hajo!” riep hij, „zou je voor de
-kombuis niet eens een paar vette duiven kunnen proviandeeren? Ze zitten
-hier zat; je moet ze maar fluiten!”
-
-Hajo kwam juist met Rolf aanloopen. „Ik heb nu geen tijd!” riep hij
-opgewonden. „Rolf weet er wat op om naar zee te komen. We laten ons de
-rivier afzakken! Met een vlot!”
-
-Harmen vergat de duiven, sperde aangenaam verrast zijn mond open. „Daar
-heb je me voor!” bekende hij. En zonder talmen ging hij met zijn
-makkers aan het werk.
-
-Ze kapten eerst een twintigtal stevige bamboes, die ze op een lengte
-van vijftien voet terugbrachten, daarna nog evenveel stelen van tien
-voet en maakten daaruit den onderbouw. Gelukkig tierde er welig
-rotan,—waar was dat in het woud eigenlijk niet het geval? De jongens
-ontdeden de buigzame, taaie stengels van de doornen en gebruikten ze om
-de dwarse bamboes stevig over de andere te snoeren.
-
-Dolimah was komen kijken. „Bekin apah?” vroeg ze. „Wat wordt hier
-gedaan?”
-
-„We maken een vlot om de rivier mee af te zakken!”
-
-Dolimah keek peinzend toe, terwijl de jongens hijgend over het
-vlot-geraamte kropen en trokken en zwoegden, dat het zweet hun onder de
-haren wegdroop. „De rivier gaat naar zee”, zei ze na eenig zwijgen.
-„Alle rivieren gaan naar zee.”
-
-„Nu, dat willen we immers ook!” meende Rolf.
-
-„En dan?” vroeg Dolimah zacht. „Als u bij de zee is aangekomen.....?”
-
-„Dan varen we naar Bantem! We zullen wel ergens een boot vinden.”
-
-Dolimah zei niets meer, ging zwijgend bij Padde zitten.
-
-Na een paar uur was het geraamte voor het vlot gereed. Drie vaardige
-scheepsjongens, die drie knoopen sloegen in den tijd, dat een landrot
-nog nadacht hoe hij beginnen zou! Harmen liep de knoopen nog even af,
-alsof ie de bootsman zelf was. „Als de boel gaat wrikken, is de schuit
-geen pruim meer waard!” verzekerde hij vol vakkennis.
-
-„Nu moeten we eens aan een bovenbedekking gaan denken”, zei Rolf. „Als
-we er eens half gespleten bamboetjes overheen bonden?”
-
-„Je kan er voor mijn part net op binden, wat je maar wilt”, verzekerde
-Harmen. „Al wou je er acht dozijn ouderlingen op binden, met de neuzen
-naar boven en de bijbel in de hand. Maar Harremen zal eerst eens zien
-of er niks te bikken valt!”
-
-„We kunnen wat gaan visschen!” meende Padde vanaf zijn helling.
-
-Padde was soms toch snuggerder dan je dacht. Vooral in het oplossen van
-etensproblemen.
-
-„Zou hier in het water visch zitten?” vroeg Hajo.
-
-„In het water eerder as op de boomen”, verzekerde Harmen. „Je kunt eens
-een lijntje uitgooien, hè? En als ’t niet wil bijten, spuug je maar
-eens in het water, dan komen ze. Ga daar maar in dat kreekje liggen,
-Padde. Daar lig je goed.”
-
-„Hoe kom ik aan een simmetje?” vroeg Padde.
-
-„Had ik m’n broek nog maar”, zuchtte Harmen. „Daar zaten haakjes zat
-in; ik kon m’n hand niet in m’n zak steken, of er bleven er een paar
-aan m’n vingers hangen. ’k Heb altoos graag mogen visschen.”
-
-„Een bamboezen haakje is ook hard genoeg”, meende Rolf.
-
-„En ik heb nog wat pikdraad in m’n zak!” zei Hajo.
-
-„Hier d’r mee!” beval Padde, die kwam aansukkelen en al weer vrij
-aardig ter been scheen te zijn. Visschen was altijd zijn
-lievelingswerkje geweest. „Ziezoo. Gaan jullie maar door met het vlot,
-dan zal ik voor een lekker maaltje visch zorgen.”
-
-„Laat mij eerst ’t goede plekkie zoeken”, zei Harmen. „Anders vang je
-nog niks.”
-
-„Ik weet de goeie plekkies ook wel te vinden!” verzekerde Padde.
-
-„Ja, om te maffen”, schimpte Harmen. „Kom mee!”
-
-Terwijl Padde en Harmen ter vischvangst togen, Padde zich mopperend
-verwerend tegen Harmen’s bazigheid, halveerden Hajo en Rolf dunne
-bamboetjes en legden die met den bollen kant naar boven over het
-vlotgeraamte. Met dunne, gespleten rotanstengels werden ze
-vastgesnoerd.
-
-Het werkje vroeg veel tijd. Na een paar uren was pas de helft van het
-vlot bekleed. „Kom”, zei Rolf, „de zon gaat al onder! Laten we eens
-gaan kijken, wat de visscherij heeft opgeleverd!”
-
-„Padde kan het goed”, verzekerde Hajo. „Hij kwam altijd met de meeste
-visch thuis.”
-
-„Nou, m’n maag kriebelt al!” zei Rolf. En beide vrienden begaven zich
-naar de kreek waar Harmen en Padde zwijgend naar een bamboedobbertje
-zaten te koekeloeren. Padde was kletsnat.
-
-„Wil ’t wat bijten?” vroeg Hajo.
-
-Eerst geen antwoord. Toen pruttelde Padde: „Als Harmen zijn vingers
-maar thuis hield!”
-
-„Wil je ’t water weer invliegen?” vroeg Harmen.
-
-Padde zweeg, woest.
-
-
-
-Toen de beide visschers naar de kreek waren getogen, had Harmen eerst
-een hengelstok gesneden, er een fijn „simmetje” aan gemaakt, met aan
-het bamboehaakje een vette dauwpier, die ze uit den grond hadden
-geklopt. „Ziezoo, nou nog een goed plekkie! Daar onder die boom lig je
-goed: onder een boom lig je altijd goed”, zei Harmen.
-
-„Ik wil visschen”, verklaarde Padde. „Ik ben op de gedachte gekomen!”
-
-„Zien, dat je er weer afkomt”, raadde Harmen. „Jij kunt met je
-knipoogen immers geeneens zien, of je tuk hebt?”
-
-„Misschien beter dan jij!” schimpte Padde verontwaardigd. „’k Ben al
-eens met vijftien vette palingen thuis gekomen!”
-
-„Dan had je zeker een fuikje gelicht”, meende Harmen. „Nou, hou je
-gemak maar, baron, we zullen hier eens netjes gaan liggen. Niet te diep
-en tegen de kant,—daar zitten ze.”
-
-Er werd eenigen tijd gezwegen. Beide jongens tuurden naar den dobber,
-Padde stug, jaloersch dat Harmen den hengel hield; Harmen vol rustig
-vertrouwen, dat hij wel gauw „tuk” zou krijgen.
-
-Maar er kwam geen tuk. De dobber tolde wat rond, dreef langzaam tegen
-het riet. Harmen trok hem weer wat van den kant, wierp een handjevol
-zand en kiezel in het water. „Daar komen ze op af”, lichtte hij toe.
-
-„Of ze zwemmen er voor weg”, zei Padde.
-
-„’k Wou, dat jij ook maar wegzwom!” verzekerde Harmen.
-
-Zwijgen. Beide jongens tuurden naar den dobber, die weer langzaam tegen
-den kant dreef.
-
-„Spuug eens in het water?” vroeg Harmen. „Om ze te lokken?”
-
-Padde spuwde een bijzonder verlokkende witte vlok op het water.
-
-„Spuug nog eens?”
-
-„’k Heb geen spuug meer”, zei Padde, onwillig om bij te dragen tot
-Harmen’s succes.
-
-„Wat een vent!” smaalde Harmen. Hij schraapte zijn keel en spuwde
-vijfmaal achtereen in verschillende richtingen over het water, dat de
-visschen zelf waarschijnlijk niet wisten naar welken kant zij zich
-gelokt voelden. „Weet je wáár visch zit?” vroeg Harmen.
-
-„Jawel”, zei Padde, „daarginds, waar de kreek in het riviertje loopt.”
-
-„Neen. Bij Lubbes, achter ’t dijkje, bij de molen van Stoppel.”
-
-„Zal ik niet weten!” zei Padde. „Wurmen zijn er ook zat. Laatst was ik
-m’n bussie verloren, en toen moest ik daar versche wurmen zoeken.
-Zooveel als je maar lustte, hoor!”
-
-„Je bussie verloren?” vroeg Harmen na eenig turend zwijgen, (de jongens
-spraken met groote pauzen en staakten het gesprek zoodra er eenige
-beweging in den dobber scheen te willen komen) „je bussie verloren?
-Bewaar jij je wurremen in een bussie?”
-
-„En jij dan?” vroeg Padde.
-
-Pauze. Zwijgen. Turen.
-
-„In m’n mond natuurlijk”, zei Harmen. „Dan blijven ze lekker
-versch.—Weet je wat me laatst overkomen is?”
-
-„Nou?”
-
-Lange pauze.
-
-„Toen is me zoo’n mormel in m’n strot gekro.....”
-
-Pauze.
-
-„In m’n strot gekro.....”
-
-Lange pauze.
-
-„In m’n strot gekropen, de sallemander! Van schrik slikte ik de anderen
-ook nog in. ’k Had juist een reuze-tuk, anders had ik ’t natuurlijk wel
-gemorken.—Laatst gooi ik in. Wip! schiet er een bleitje op, een klein
-pest-dingetje. Maar meteen, dat ik ’m opsla, hap! zit er een snoek
-boven op. Ik laat vieren.....”
-
-„Harmen! Je hebt tuk.....!” fluisterde Padde.
-
-Het dobbertje wipte even omhoog. Bleef weer stil liggen. Twee paar
-oogen blikten star op het houten schijfje daar in het water.
-
-„Zal ik niet merken, als ik tuk heb!” smaalde Harmen na een diepen
-zucht. „Nou, die snoek zat er dus bovenop, hè? Ik liet ’m vieren.....”
-
-Maar Harmen’s snoek verhaal had geen geluk: weer scharrelde het
-dobbertje heen en weer en deed Harmen verstommen.
-
-„Haal op!” gilde Padde met onderdrukt geluid.
-
-Harmen schudde het hoofd zonder een oogenblik zijn blik van den dobber
-af te wenden. „Hij zuigt ommers pas!”
-
-„Haal op!” raasde Padde. „Hij vreet je heele haak schoon!”
-
-„’t Is geen vreten”, verklaarde Harmen, koppig. „’t Is zuigen.”
-
-Lang zwijgen. Nu en dan roerde zich het dobbertje onmerkbaar. De oogen
-deden pijn van het staren. Harmen had zijn snoek al zoover gevierd,
-minstens tot China of Japan, dat hem tenslotte de lust verging, het
-lang-dradige verhaal nog verder te vieren en hij den snoek dus maar
-zwemmen liet.—Het dobbertje roerde zich thans in het geheel niet meer
-en lag weer tegen het riet.
-
-„Wat een sagrijn was dat!” zei Harmen. „Zuigen maar, anders kon ie
-niks.”
-
-„Wedden, dat ie je haak heeft schoongevreten?” stelde Padde voor.
-
-Harmen aarzelde nog even, haalde toen met een verwensching een
-„schoonen” haak op.
-
-„Zie je nou wel?” vroeg Padde zegevierend. „Ik zag het wel, dat ie ’m
-schepte! Als je hem had opgehaald, toen ik het je zei, hadden we hem
-gehad.”
-
-„Vooruit, vang jij ’m dan!” smaalde Harmen en reikte Padde den
-hengelstok.
-
-Padde zweeg, wurmde een pier aan den haak. „Ik ga daarginder liggen!”
-verklaarde Padde. „Waar jij lag, is ’t een rotplekkie.”
-
-„Jij zoekt zeker weer naar ’t zeeziekvrije plekkie?” vroeg Harmen
-hoonend.
-
-Zwijgen. De knapen waren op Padde’s uitverkoren plekje aangeland. Met
-overleg peilde Padde de diepte van het water, ging toen een handbreedte
-boven den grond „liggen”. De jongens wachtten eenigen tijd. In den
-dobber viel nog geen beweging te bespeuren.
-
-„Op dat rotplekkie van mij had ik tenminste tuk”, merkte Harmen op.
-
-„Ik heb liever heelemaal geen tuk als zoo’n smerige tuk als jij hadt!”
-verklaarde Padde.
-
-„Wat mankeerde er dan aan die tuk van mij?” vroeg Harmen beleedigd.
-
-„Nou, je hebt toch zelf gezien, dat ie alleen maar zoog?”
-
-„Wel allemachies!” stamelde Harmen. „En daarnet zei je.....”
-
-„’t Kan dáárom al geen goeie tuk geweest zijn”, zei Padde, „omdat je
-veel te hoog lag. Die tuk van jou was zeker een katterige visch, die
-naar boven ging om lucht te scheppen. Daarom beet ie ook zoo slecht!”
-
-„Toch wou je, dat je hem had, die katterige zuigvisch!” zei Harmen.
-
-Zwijgen. Turen.
-
-Eindelijk..... daar roert zich iets! Harmen grijpt, starend naar het
-dobbertje, den hengel beet.
-
-„Laat je los?!” dreigt Padde.
-
-„Ssst! Ik help je alleen maar wat.”
-
-„Je zei, dat ik alleen mocht visschen!”
-
-„Nou goed dan, we visschen allebei alleen!” En Harmen rukte Padde den
-hengel uit de handen. „Nou heb je je zin, gouwe pil! Visch nou maar
-alleen.”
-
-Pats! Die had Harmen te pakken. Zijn wang zwol er van op. „Die is voor
-jou!” verklaarde Padde ten overvloede.
-
-Harmens oogen rolden. Hij kon vanwege den tuk zijn hengel niet
-loslaten, en daaruit maakte Padde wel wat voorbarig op, dat Harmen den
-mep in dank aanvaard had en slechts zweeg omdat tranen van aandoening
-hem de keel snoerden. Padde’s eigen gemoed was gelucht en daarmede zijn
-boosheid geweken. „’t Is een groote!” fluisterde hij Harmen
-vertrouwelijk toe. „Haal niet te vroeg op: ik zie aan je tuk, dat het
-een groote is!”
-
-Harmen zweeg, staarde naar den dobber als naar een doodsvijand.
-
-Floep! daar schoot het dingske onder. Harmen sloeg op, trok een grooten
-visch te voorschijn, maar halverwege wist de schrandere waterbewoner
-zich nog juist van het haakje te bevrijden, plaste op echte
-visschenmanier weer terug in zijn element, en de jongens hadden het
-nakijken.
-
-„Veel te woest opgehaald!” stelde Padde vast. „Je hadt.....”
-
-Het was Harmen’s eigen schuld, dat hij niet meer vernam wat hij had
-moeten doen om den visch aan den wal te lokken. Want nog vóór Padde had
-uitgesproken, wierp Harmen den hengel neer, sprong op Padde toe, hief
-hem half boven het hoofd en slingerde den armen, zich in het geheel van
-geen schuld bewusten jongen achter den visch aan. Ellen hoog spatte het
-water op; Padde ging kopje-onder, kwam weer boven, keek verward
-tusschen zijn lange haren door, die voor zijn gelaat hingen, en
-krabbelde toen naar den oever, waar hij in grimmig zwijgen vergeefs
-naar een kleedingstuk zocht om uit te wringen.
-
-Ditmaal was het Harmen, die zijn gemoed gelucht voelde. „Ja, Padde, als
-jij in het water gaat spartelen en alle visschen de stuipen op het lijf
-jaagt, moeten we een ander plekkie zoeken!” verweet hij vriendelijk,
-terwijl hij een verschen dauwpier een bamboezen ruggegraat schonk. „’k
-Had ’m anders op een haartje, zeg! Zou het een karper zijn geweest?”
-
-Padde kookte inwendig nog. Bij gebrek aan beter was hij zijn haar gaan
-uitwringen, dat daarna in Vesuvius-vorm op zijn hoofd bleef staan. „’t
-Was geen karper!” snauwde hij. „’t Was een doodgewone rot-blei.”
-
-„Nou, jij kunt het weten!” zei Harmen. „Jij hebt hem van dichtbij
-gezien, hè?” En Harmen begon te grinniken. „Kijk, zoo heb ik met Lange
-Lijs nou ook gedaan, toen ie me dat snoekje afkaapte. Maar die trof het
-niet zoo goed als jij: ’t was midden in de winter, weet je, en dan heb
-ik liever soep als slootwater in m’n maag. Wasch jij je ’s winters? Ik
-alleen als als ik vuil ben. Je krijgt er rimmetiek van!”
-
-Harmen liep een eindje de kreek om. Padde aarzelde even, wilde
-teruggaan naar de anderen, maar zijn visschershart maakte hem zwak: hij
-keerde om en ging triest en zwijgend bij Harmen zitten.
-
-Zoo troffen Hajo en Rolf hen. En zij schenen het geluk mee te brengen:
-de dobber schoot weg; Harmen haalde op, en aan den haak spartelde een
-groote, karperachtige visch.
-
-„Voorzichtig inhalen!” raadde Padde, in hooge mate opgewonden. En zoo
-kwam de visch onder algemeene hoede op het droge!
-
-Een half uur later siste en knapte hij in de vlammen. Want toen Harmen
-wat te braden had, won de kok het van den visscher, en Padde kon op
-zijn eentje rustig doorhengelen.
-
-„Nou”, zei Harmen, „nou kunnen we gaan bikken! Vet zullen we er niet
-van worden, maar als de maag maar weet, dat we ’m niet vergeten, is ie
-al half tevreden, de slobber.”
-
-„Misschien vangt Padde er nog wat bij”, meende Hajo.
-
-„Laat ie maar oppassen”, zei Harmen, bezorgd. „Straks valt ie ’t water
-nog in!”
-
-Maar even later kwam Padde met twee zware visschen aanzetten.
-
-„Die heb je zeker met je knipoogjes beduveld!” zei Harmen, pakte de
-visschen aan en woog ze in de hand. „Samen wel acht pond!” verzekerde
-hij. En de schubben stoven al in het rond, plakten hem op de polsen, in
-het haar, op de wangen, in de wenkbrauwen, totdat Harmen tenslotte zelf
-veel van een visch had.
-
-„Ze smaken fijn!” verklaarde hij, toen de visschen even later „op
-tafel” kwamen. „Ze smaken net als..... fijne, dure visch, als.....”
-
-„Als zalm, bedoel je?” vroeg Rolf.
-
-„Dat ken. De schipper en de heeren hebben het gegeten, toen we
-uitzeilden.”
-
-Rolf keek hem glimlachend aan. „Zeg, Harmen, hoe weet jij nou hoe die
-visschen smaakten? Op dat afscheidsdiner was jij toch niet gevraagd?”
-
-„Nou, als je het nou weten wilt”, zei Harmen, „deze visch smaakt,
-zooals die van de schipper rook!”
-
-Allen lachten. Harmen grinnikte er boven uit.
-
-
-
-
-
-
-
-
-DOLIMAH’S HEIMWEE
-
-
-Na het eten gingen de jongens genoegelijk bijeen zitten; zij waren over
-hun dag tevreden.
-
-„Morgenochtend komen we met het dek wel klaar”, zei Rolf. „En dan
-moeten we er nog een of ander roer aan zien te maken!”
-
-„En vóórop komt de kombuis!” riep Harmen uit.
-
-„En dan laten we het van stapel loopen!” zei Hajo. „Zou het gaan?”
-
-„Welja”, zei Rolf. „Als Padde ook een handje helpt.....”
-
-„Ja, als Padde helpt, krijgen we het zeker wel het water in!” hoonde
-Harmen.
-
-„Weet je wat leuk zou zijn?” vroeg Hajo. „Als we er voor Dolimah een
-roefje op bouwden!”
-
-Het meisje schrikte op, toen ze haar naam hoorde.
-
-„Waar denk je over?” vroeg Rolf. „Je bent de heele avond al zoo stil?”
-
-Dolimah zweeg even. Toen trilde het om haar mondje; ze wilde wat
-zeggen, kwam niet uit haar woorden. Een groote traan welde in haar
-oogen op.
-
-Harmen keek haar medelijdend aan. „Ze wil weer naar d’r
-menscheneters-dorp terug”, zei hij.
-
-„Wil je naar je kampong terug, Dolimah?” vroeg Rolf zacht.
-
-Het meisje sloeg de lange wimpers neer en knikte zwijgend.
-
-Even zwijgen. De vroolijke stemming was met een slag verbroken.
-
-„Hoe wou je teruggaan?” vroeg Rolf met onvaste stem, maar, als een man,
-de feiten nemend zooals ze nu eenmaal lagen. „Toch niet weer door de
-kloof?”
-
-„Neen”, zei Dolimah. „Ik steek hier den stroom over en volg dan de
-kloof aan den anderen kant. Saleiman heeft beloofd, mij verder te
-brengen.”
-
-„En als je thuis komt, wat zal er dan met je gebeuren?”
-
-„Ik weet het niet. Ik durf er niet aan te denken.”
-
-Rolf keek peinzend voor zich uit,—wendde zich toen tot zijn makkers.
-„Jongens, we..... we moeten haar terugbrengen.”
-
-„Goeie morrege.....!” stamelde Harmen.
-
-„Ja, het gaat er hier niet om, of we het plezierig vinden of niet”, zei
-Rolf, plots driftig. „We kunnen haar niet alleen laten gaan! En als jij
-er geen lust in hebt, blijf je maar hier.”
-
-„Geen lust.....!” schimpte Harmen. „Dat we haar niet aan haar lot
-kunnen overlaten, nu ze ons eerst uit de knoei geholpen heeft, hoef je
-Harremen niet te vertellen! Maar daarom hoef je nog niet te vragen, of
-ik er zoo’n lust in heb.....!” Harmen’s stem versmoorde; dikke tranen
-sprongen hem in de oogen, en hij sloeg met de vuist op den grond.
-
-Toen zei Padde zacht, met afgewend gelaat: „Ik ga niet mee.”
-
-„Spuit nommer elf!” schimpte Harmen driftig. „Scháám jij je niet!”
-
-Padde gaf geen antwoord, ademde diep. Tenslotte zei hij: „’k Zou wel
-willen. Maar ik..... ik kan niet meer terug.” En plots uitbarstend in
-snikken. „’k Wil naar m’n moeder!”
-
-„Oh! Daar moet er een naar z’n moetje! Zou je geen zuigdot meenemen?”
-Maar Harmens stem klonk verdacht heesch. Juist alsof ook hij.....
-
-Dolimah had verschrikt toegezien wat haar woorden uitwerkten. „Ik wil
-niet, dat u mee terug gaat!” stamelde ze. „Dat wil ik niet! Ik vind den
-weg alleen.....!”
-
-Rolf schudde het hoofd. „We brengen je tot Saleiman, Dolimah.”
-
-„Oh, maar, dan..... dan ga ik niet weg! Dan blijf ik bij u!”
-
-„Wees niet onverstandig, Dolimah”, zei Rolf. „Je zou je het terugkeeren
-nog maar moeilijker maken, want vandaag of morgen wordt je verlangen je
-toch te sterk.”
-
-Dolimah vocht tegen haar tranen, begon toen zacht te snikken.
-
-„Tja, wat zullen we nou doen?” vroeg Harmen droefgeestig.
-
-Rolf haalde schouders op. „Vanavond kunnen we hier in geen geval weg.
-We zullen morgenochtend eens zien.....”
-
-Zwijgend bleven de jongens zitten. Ze voelden wel, dat Dolimah’s
-heengaan onvermijdelijk was. Wanneer ze morgen ook al besloten had, met
-hen verder te trekken, dan zou toch het oogenblik komen, dat het
-verlangen naar huis haar te machtig werd. Zij voelden het als hun
-ridderplicht, haar terug te brengen, maar de gedachte, weer van zee af
-te gaan, waar ze nu al zoo dicht bij moesten zijn,—dit land weer binnen
-te dringen, dat hun nog even vreemd was als toen ze het voor het eerst
-zagen en dat hun met den dag angstwekkender en meedoogenloozer scheen,
-joeg hun een rilling door de leden.
-
-Maar allengs werden bij het gezang der krekels en het vriendelijk
-ruischen van het bergstroompje die zwarte gedachten in slaap gewiegd.
-Harmen stond op, gooide wat vochtig hout op het vuur om door den rook
-de muskieten te verdrijven. Wacht maar: morgen zou Dolimah wel weer vol
-moed zijn! Ze had haar verlangen naar huis nu uitgesproken, dat deed
-een mensch goed! Ze zouden allemaal lief voor haar zijn, dan vergat ze
-haar dorpje wel! En morgen zouden ze op het vlot een keurig roefje voor
-haar bouwen, krek of zij de schipper was aan boord!
-
-Met die plannen sliepen de jongens in.
-
-
-
-Dolimah snikte nog lang. Stil lag het meisje; zachtkens vloeiden de
-tranen haar over de wangen; slechts nu en dan ging er even een schok
-door de tengere schoudertjes.
-
-Eindelijk had ze al haar opgekropt leed en verlangen uitgesnikt en kwam
-ze tot rust. Ze hoorde, dat alle vier jongens sliepen. Duidelijk
-onderscheidde ze Rolf en Hajo’s rustige ademhaling, Harmen’s gesnurk,
-Padde’s kortademig geblaas.
-
-De maan kwam tusschen de boomen op. Ze was bijna vol.
-
-Rustig overdacht Dolimah nu wat haar te doen stond. En na eenig peinzen
-had ze een besluit gevat. Voorzichtig stond ze op, spiedde even rond en
-begaf zich toen naar den boschrand, waar witte bloemen glansden. Ze
-plukte de mooisten, die ze vond, en kwam even later met de armen vol
-bloemen terug.
-
-En nu volvoerde ze haar plan: ze legde naast Harmens gelaat een bloem
-neer, zoo, dat de geur hem in den neus moest dringen. Na eenig weifelen
-wien ze nu bedeelen zou, legde ze er een voor Padde neer en daarna voor
-de anderen.
-
-De maan was een weinig geklommen en bescheen de slapenden. Dolimah keek
-lang naar hen, van den een naar den ander en van den ander naar den
-een, en haar oogen vulden zich weer met tranen. Toen deed de schorre
-roep van een boschpauw haar uit haar mijmering wakker schrikken; ze
-opende haar armen, dat de bloemen, die ze nog omklemde, aan de voeten
-der jongens neervielen.
-
-„Zul je me geleiden, lieve, zoete maan?” vroeg Dolimah. „Zul je mij
-voor booze geesten beschermen?”
-
-Ze trok haar sarong tot boven de knieën op en waadde, tastend met de
-voeten, als een kleine water-fee door een ondiepe plaats van het
-stroompje. Voor ze aan den overkant de helling opging, keek ze nog even
-om naar de jongens. „Jou, lieve, goede Dajik, zal ik alles vertellen”,
-prevelde Dolimah.
-
-Zacht snikkend kwam ze boven aan de helling, wierp nog een laatsten
-blik achterom en volgde toen met haastige schreden de richting van de
-grot.
-
-Boven haar stond een sterrenhemel; zij wandelde in een schatkamer, tot
-aan den nok gevuld met diamanten, smaragden en robijnen.....
-
-
-
-
-
-
-
-
-PADDE STUIT OP EEN MENSCHENETER
-
-
-Toen de jongens den volgenden morgen merkten, dat ze te midden van
-bloemen lagen en Dolimah’s slaapplaats verlaten zagen, begrepen ze. Ze
-konden hun tranen niet bedwingen en schaamden er zich niet voor.
-
-„Wat moeten we doen?” vroeg Harmen.
-
-„Niets”, zei Rolf mat. „We kunnen haar toch niet meer inhalen.”
-
-De jongens zwegen even. „Wat een schat van een meid, hè?” viel Harmen
-plots uit. „Om die bloemen hier neer te leggen!”
-
-Rolf haalde diep adem, als drukte hem iets op de borst. „We moeten hier
-weg”, zei hij. „Ik..... ik houd het hier niet meer uit!”
-
-„Rolf!” snikte Padde. „Ik óók niet! Soms voel ik het ineens. Nu Dolimah
-weg is.....”
-
-Met een ruk sprongen de jongens overeind. Vooruit! Niet meer getalmd!
-
-Verwoed gingen ze verder met den bouw van het vlot. Het was, of hun
-strijd eensklaps grimmiger was geworden. Met opeengeklemde tanden
-werkten ze. Zonder scherts. Zonder kleine kibbelarijen. Ze moesten
-Bantem bereiken,—de handen ineen, jongens! Geef den moed niet op! Padde
-ging weer visschen in de kreek, om leeftocht op te doen; Hajo hakte
-rotankoorden voor het vlot; Harmen en Rolf spleten bamboetjes en
-snoerden ze vast op het houten geraamte.
-
-De zon scheen; de vogels kwinkeleerden; de bloemen vouwden zich open
-voor de kapellen.
-
-Tegen den middag kwam het vlot gereed. Achterin was een opening gelaten
-om een bamboesteel door te steken, die als roer gebruikt zou worden.
-„Ziezoo!” zei Rolf. „Nu moeten we het in het water zien te krijgen! Kom
-je helpen, Hajo? En jij ook, Padde?”
-
-Met vereende krachten en na veel wrikken en duwen kregen ze het vlot
-drijvend, meerden het met een paar rotankoorden aan den oever. Toen de
-jongens aan boord sprongen, scheen het er nauwelijks iets door te
-zinken.
-
-„Ziezoo, nu een paar sterke boomen om het te sturen”, zuchtte Rolf.
-„Heb jij nog wat gevangen, Padde?”
-
-„Een heel zoodje”, zei Padde. „Ze zitten er wel, als je ze maar vangen
-kunt.”
-
-„Wacht! Laten we het vuur niet vergeten!” riep Harmen. Voor op het dek
-werd een laagje klei in de bamboe vastgestampt, en Harmen bracht een
-paar brandende stukken hout over, waarmee hij een nieuw vuurtje
-aanlegde. Toen hakten de jongens nog een paar bamboestelen af, om als
-afzetboomen te gebruiken.
-
-„Alles klaar?”
-
-„Ja! Kom, Joppie!”
-
-Joppie sprong aan boord, en de kabels vlogen los. De jongens stuurden
-naar het midden van de rivier; Harmen ging met een boom voorop staan,
-Hajo en Rolf achterop, zoo hadden ze het vlot goed in bedwang. Padde en
-Joppie zagen toe, of alles ging zooals het gaan moest.
-
-De stroom was sterk, maar gelukkig lagen er geen zware steenen in het
-water. Per slot van rekening was het vlot toch maar met touwen
-vastgeknoopt, en het zou er bedenkelijk uitzien, wanneer het in een
-stevig vaartje tegen een bergsteen zou oprammen.
-
-Maar nu gleed het snel en veilig voort in de rivier, die zich bij een
-bocht nog verbreedde. Zonnehitte zengde den jongens rug en schouders.
-
-Geen van hen had gelegenheid gehad, nog even om te zien en afscheid te
-nemen van de plaats waar ze gisterenavond nog met Dolimah hadden
-gezeten. Ze wilden immers ook niet omzien? Voorwaarts! Naar Bantem!
-Naar de zee!
-
-De rivier bood een grootschen aanblik. Duizelingwekkend hoog rezen aan
-den oever de stammen op, zoo zwaar, dat drie man ze nauwelijks
-omspannen konden. Er waren allerlei kleuren stammen: met donker mos
-begroeide en ook gladde, lichtgrijze stammen met schilfers, en
-roodbruine stammen, diepgegroefd; dan groeide hier en daar een
-waringin, onder welks machtige takken steltwortels stonden als pijlers
-onder een brug. En tusschen al die zuilen, waar in grootschen val het
-licht doorsloeg, hingen als feestelijke guirlanden de bloemranken der
-slingerplanten.
-
-Bij een nieuwe bocht schoot het vlot onverwachts onder een boom door,
-die geheel over het water hing. De jongens zagen geen kans meer de
-vaart in te houden en wisten niet beter te doen dan maar vlug door de
-takken te klauteren. Allen, ook Joppie, stonden weer op het vlot vóór
-het geheel onder den boom was doorgegleden. Allen,—behalve Padde. Die
-kwam te laat. Uit kameraadschap trok Harmen zich maar weer aan een tak
-op. Het vlot gleed met de anderen voort. Dezen stuurden het naar den
-kant en meerden het.
-
-Padde, verre van dankbaar voor Harmens hulpvaardigheid, ontving hem met
-schimpscheuten. „Daar!” zei hij verwijtend, „daar gaat het vlot nou!
-Kon jij ’t niet even tegenhouden?”
-
-„Ik geloof, dat jij het water weer in wilt, leelijke pepernoot!” schold
-Harmen. „Alleen om jou te helpen ben ik in die boom geklommen! Ik stond
-alweer een uur op het vlot!”
-
-„Ik wou, dat je d’r nog stond!” verzekerde Padde. „’k Heb die hulp van
-jou niet noodig. Ik kom wel alleen aan wal.”—Padde snoof de lucht op.
-„Vind je niet, dat ’t hier weer erg naar die vrucht stinkt, weet je
-wel: die Hajo en Rolf hebben gegeten?”
-
-„’k Ruik hier niks”, zei Harmen. „Maar ’k mag lijden, dat ’t daar bij
-jou zoo stinkt, dat je van katterigheid de boom uitrolt.—Wat heb je?”
-vroeg Harmen verbaasd, toen hij zag, dat Padde met ontzette oogen naar
-iets staarde.
-
-Geen antwoord. Harmen gluurde in de richting, die Padde’s starende blik
-aanduidde en.....! Op een dikken tak, behagelijk achterover geleund,
-zat een roodbruine, staartlooze aap, zoo groot als Harmen niet geloofd
-had dat een aap ooit worden kon. Het dier, dat in den harigen arm een
-geopende doerian klemde en daaruit smakelijk zat te eten, had den
-kauwenden, angstwekkend menschelijken kop naar de jongens gekeerd,
-alsof hij wilde zeggen: „Zoo, zijn jullie daar ook weer?” Hij hield
-tusschen de vingers van zijn rechterhand een roomachtig stuk
-doerian-vleesch. Een der korte pooten lag vadzig uitgestrekt.
-
-Het duizelde Harmen.
-
-Hij wilde „tabeh!” zeggen, slikte het woord echter weer in en staarde,
-juist als Padde, betooverd naar den genoegelijk smakkenden mensch-aap.
-
-Plots scheen het dier vertoornd te worden; het liet de doerian in het
-water plonzen, trok grimmig de bovenlip op, zoodat de zware tanden
-bloot kwamen. Toen stootte het monster een diep, zwaar gebrul uit,
-richtte zich in volle lengte op!..... en twee Hollandsche kwajongens
-tuimelden achterover het water in.
-
-De aap klom traag en log langs zware takken omhoog tot in den kruin van
-een boom.
-
-„Een orang-oetan!” riep Rolf, terwijl hij samen met Hajo de
-drenkelingen op het vlot heesch.
-
-„Gchoskrimmeneel!” stamelde Harmen.
-
-En Padde’s tong was van den schrik nog verlamd.
-
-„Wou hij jullie wat doen?” vroeg Hajo.
-
-„Hij kwam een handje geven!” zei Harmen.
-
-Padde rilde.
-
-„’k Had hem nog wel even een mep kunnen verkoopen vóór ik naar beneden
-dook!” hakte Harmen op. „Maar ik was bang, dat Padde het kind van de
-rekening zou worden! Wil je wel gelooven, dat ik hem eerst voor een
-vent hield?”
-
-Padde vond zijn spraak terug. „Was ’t dan geen vent?!” stamelde hij.
-„Ik dacht..... een m-menscheneter!”
-
-„’n Menscheneter!” schimpte Harmen. „Een doodgewone rot-aap!”
-
-„Had ik dat geweten.....!” zuchtte Padde.
-
-„Nou, wat dan?” vroeg Harmen. „Had je hem dan je broek teruggevraagd?”
-
-„Kom, jongens! We moeten verder!” maande Rolf.
-
-Ze stootten het vlot weer van den wal en zakten de rivier af tot de zon
-onderging en ze voor den nacht een geschikte „ankerplaats” hadden
-gevonden. Terwijl de andere drie jongens hun krachten gingen wijden aan
-de vervaardiging van nog enkele vischsnoeren, schrapte Harmen Padde’s
-vangst van dien morgen schoon.
-
-Na den maaltijd gingen de zwervers als gewoonlijk nog even bijeen
-zitten. Maar Dolimah’s afwezigheid schrijnde. Ze sprongen op, zochten
-wat gras bijeen tot een hoofdkussen, gooiden hout op het vuur en legden
-zich te rusten. Dicht bij het vuur, waar de muskieten niet zoo gonsden.
-
-Eerst laat sliepen ze in. Hun gedachten waren bij Dolimah. Hoe ver zou
-ze al op weg zijn? Ze zagen haar tenger figuurtje eenzaam dwalen over
-het in zonnebrand gloeiende plateau. Een lieven duit hadden ze er voor
-over om te weten, of hun kleine, ontrouwe beschermheilige veilig en wel
-bij Saleiman zou belanden.
-
-Hun hart schoot vol. In droef peinzen vielen ze in slaap.
-
-
-
-De morgen schonk nieuwe levensvreugde. Toen de jongens ontwaakten, hing
-er nog een lichte nevel over het water; het was een weinig frisch. Maar
-toen ze even ondergedompeld waren, geplast en geploeterd hadden, werden
-ze lekker warm. Padde, die zijn vischtuig in orde had gemaakt met de
-bedoeling voor een ontbijt te zorgen, verlangde rust om zich heen, en
-de andere jongens gingen op het land wat speerwerpen. Harmen gooide het
-minst zuiver van alle drie, maar hij haalde met zoo’n kracht uit, dat
-de speer dwars door den stam van een grooten pisangboom vloog en in een
-volgenden nog halverwege zitten bleef.
-
-Ze hadden honger gekregen, en die honger kon bevredigd worden dank zij
-het feit, dat Padde in den tijd, dat de anderen zich lekker warm
-gestoeid hadden, rillend op den kant van het vlot was gaan zitten en,
-turend naar zijn dobber, kort achtereen vier ferme visschen op het dek
-had laten spartelen. Schrappen, schoonmaken en braden was voor de
-hongerige klanten het werk van een oogenblik. Het warme voedsel smaakte
-op de nuchtere maag alsof het in de boter was gebakken. „Ze moeten van
-het water in eenen in je maag zwemmen, dan zijn ze lekker!” lichtte
-Harmen toe.
-
-Toen gooiden ze de kabels los en stuurden weer naar het midden der
-rivier.
-
-De zon fonkelde al tusschen de boomen; het was nu heerlijk op het
-water. Harmen begon te zingen; Hajo en Rolf stemden er mee in, en
-Padde, die op het midden van het vlot met opgetrokken knieën languit
-naar den hemel lag te staren, deed een zware bas na en trommelde met de
-vuisten op het dek. Toen kon Joppie zijn zanglust ook niet meer
-bedwingen. Met Harmens medewerking vloog hij overboord, krabbelde
-druipend weer op het dek, begon zich uit te schudden, waarbij Padde met
-een verwensching overeind wipte en zijn voet in krachtige aanraking met
-Joppie’s zitvlak bracht. Dit waardeerde Joppie zoo, dat hij met
-dankbaren oogopslag naar Padde toekroop en zijn voeten schoonlikte.
-Toen was de vrede weer gesloten, en hij en Padde vleiden zich als twee
-beproefde vrienden naast elkaar in het zonnetje.
-
-„Zoo’n vlot is je ware!” verzuchtte Padde. „Je komt vooruit en je doet
-er niks voor. En ’t ligt hier nog wel zoo lekker als in die smerige
-draagstoel van jullie. Daar hing zoo’n allerberoerdst luchtje aan!”
-
-De anderen vonden Padde wel wat ondankbaar. Maar ze konden hem dat nu
-niet onder het oog brengen, daar ze tijdelijk geheel in beslag waren
-genomen: de rivier maakte weer een bocht, en hier en daar lagen groote
-steenen, die slechts met veel stuurmanskunst ontweken konden worden.
-
-„’k Wou, dat het maar weer eens ging regenen en het water wat steeg!”
-zei Harmen. Maar meteen liet hij, krachtig duwend, het vlot naar den
-wal koersen. „Ziezoo!” zuchtte hij, toen het veilig achter een zwaren
-boom lag, „kijk nu die kant eens uit!”
-
-De anderen volgden met de oogen de richting. Tusschen de boomen, een
-eind verder aan de overzijde, steeg een blauwig tuiltje rook op, en
-toen de jongens scherp toekeken, zagen ze een atapen dak tusschen de
-bladeren schemeren.
-
-Hoe er langs te komen zonder te worden opgemerkt? „Zullen we tot het
-donker wachten?” vroeg Rolf.
-
-„En hier de heele dag zitten koekeloeren?” Harmen trok verachtelijk den
-neus op.
-
-„Als we het vlot eens op z’n eentje voorbij lieten drijven?” vroeg
-Hajo. „Dan zullen ze het niet zoo gauw opmerken! Ik ben alleen bang,
-dat het te vroeg tegen de kant stoot, vóór het voorbij het dorp is,
-bedoel ik.”
-
-„Dat kunnen we van te voren zien!” meende Rolf. „We zullen eens een
-stuk hout in het water gooien en zien welke weg het neemt!”
-
-„Ja!” Allen, op Padde na, doorzagen Rolfs plan. Harmen wierp een stuk
-hout een eindje de rivier in. De knapen volgden het met de oogen. Het
-kwam tot aan het dorp, raakte daar in een zijstrooming, dreef dicht
-langs den kant en bleef tenslotte steken.
-
-„Niet ver genoeg”, meende Rolf. „Gooi eens naar het midden van het
-water?”
-
-Nu scheen het stuk hout den goeden weg te zullen nemen! Maar plots
-schoot het in dezelfde zijstrooming als het vorige. De rivier
-schitterde in het zonlicht; de oogen deden er pijn van. Harmen nam een
-derde stuk hout en wierp het uit alle macht tot vlak aan den overkant
-van de rivier. Dit scheen de plaats te zijn om het vlot af te stooten,
-want, zoolang de oogen het stuk bamboe konden volgen, bleef het vrij
-van den kant. „Nou, dan zijn we klaar!” zei Harmen verheugd, „we gaan
-op het vlot naar de overkant, laten het daar afdrijven en volgen het!
-Kom, Hajo, wij nemen samen de kant van de kampong, dan zie je nog eens
-wat. Als jij met Padde deze oever afloopt, Rolf, hoeft er in geen geval
-iemand over te zwemmen om het vlot weer op te pikken!”
-
-„Als jij langs die kampong moet, Harmen, gebeuren er ongelukken!”
-meende Rolf.
-
-„Larie!” zei Harmen. „Ik ben zoo voorzichtig als m’n tante,—die loopt
-den heelen dag met haar slaapmuts op, uit angst, dat ze ’m ’s avonds
-vergeten zal.”
-
-„In elk geval wil ik bij je zijn!” stelde Rolf vast. „Ga jij met Padde
-langs deze oever, Hajo.”
-
-Zoo werd de afspraak. Joppie besloot, na eenig aarzelen, bij Rolf en
-Harmen zijn diensten aan te bieden.
-
-De laatsten sleepten het vlot een eind stroomopwaarts, zoodat het bij
-het oversturen ongeveer op de plaats aanlandde waar het stuk bamboe
-zijn reis begonnen was.
-
-„Als ze ’t nu maar niet inpalmen!” zuchtte Rolf.
-
-Harmen had in gepeinzen een oogenblik gezwegen. „Weet je wat?” zei hij.
-„Ik ga mee! Om het weer los te binden, als die nikkers het soms ’ns
-zouden kapen!”
-
-„Harmen.....?!”
-
-„Val niet van je stokkie! Ik ga er niet op zitten! Ik kruip er onder,
-dan zien ze me niet!”
-
-„Daar heb je immers geen lucht?!”
-
-„Harremen heit geen lucht noodig”, stelde Harmen vast. „Het vlot ligt
-hoog; als ik m’n kop tusschen de bamboes steek, heb ik lucht zat. Ga je
-mee, Joppie?” Harmen stootte het vlot los, liet Joppie met een fermen
-zwaai op het bamboezen dek verhuizen, sprong zelf in het water en dook
-onder het vlot weg. „Ajuus!” klonk het even later onder het afdrijvende
-gevaarte, en, om de plaats aan te duiden waar hij lag, spoot Harmen
-door een spleet van het dek een straaltje water omhoog, zoodat Joppie,
-die toch al in de war was, er verschrikt van achteruitsprong.
-
-Terwijl Rolf den vierpootigen schipper zag wegvaren, bekende hij zich
-zelf, door Harmen overrompeld te zijn. Het gedurfde aan Harmen’s dwazen
-inval had hem bekoord, en door het vlot na te springen en weer aan wal
-te brengen zou hij nu het gevaar nog maar vergrooten.
-
-Joppie jammerde klagend. „Hou je bek, Joppie!” klonk het onder het
-bamboezen dek. „Harremen is immers bij je?”
-
-Maar Joppie bleef droef gestemd. Hij snuffelde angstig langs alle
-kanten het vlot af, ging tenslotte op zijn achterpooten zitten, sperde
-den bek open en begon met omhooggeheven kop klagend en erbarmelijk te
-gillen in één langgerekten toon, zooals alleen een Indische
-kampong-gladakker in zijn droefste stemming gillen kan.
-
-Verre van rustig, volgde Rolf met de oogen het vlot. Zie, daar gleed
-het langs het dorp en..... groote genade! achter de boomen aan den
-oever stak een prauw vol naakte jongens de rivier in. Ze pagaaiden,
-opgewonden schreeuwend, naar het vlot..... en sprongen er op.
-
-
-
-
-
-
-
-
-BOENG VAN BAPAH-LOLEH
-
-
-Vol goeden moed was Harmen „uitgezeild”. Hij hield de onderarmen over
-twee bamboe-stelen, klemde de handen behagelijk ineen. Door de hooge
-ligging van het dek had hij lucht genoeg. „’t Zal me benieuwen hoe het
-zaakje afloopt”, zei Harmen. „Gebeuren doet er vast wat, als Joppie z’n
-falie niet houdt!”
-
-Nu, daar leek het weinig op: Joppie jammerde onverdroten voort. „Dat is
-zeker een hondenliedje!” dacht Harmen. „Zooiets als: varen varen over
-de baren!—Zouden we het dorp al voorbij zijn?—Wacht, waarom houdt
-Joppie ineens zijn bek dicht?” Harmen loerde door de spleten van het
-dek. „Hij staat te kwispelstaarten, dat mormel!” Harmen spitste het
-oor, ving stemmen op, hoorde het plassen van een spaan; er stootte iets
-tegen het vlot, en, wip! daar sprong er een jongen op. Spiernaakt! En
-Joppie, die sallemander, wrong zich in duizend bochten en likte het
-bruine jog de enkels schoon! Hopla, daar sprong er nog een op het dek.
-En nog een. In een ommezien stond het vlot vol bruine lichamen. „Nou”,
-dacht Harmen, „nou zullen we eens kijken wat ze doen, die smerige
-zeeschuimers! Zouwe ze tegen kietelen kunnen? Als ik m’n vinger maar
-tusschen die bamboetjes kon doorwurmen, zou ik er eens een onder z’n
-voeten kriebelen. Dan zou-d-ie raar springen!” En Harmen begon zachtjes
-te grinniken.
-
-Maar zijn vroolijkheid nam een einde, toen allen plots aan den kant
-kwamen staan waar Harmen lag. Voor onze koksmaat het wist, grinnikte
-hij, inplaats van lucht, water naar binnen. Dat werd hem te kras. Hij
-dook onder het vlot weg, klemde zijn handen om het boord, stak zijn
-druipende haren en zijn hoofd, dat paars van benauwdheid geworden was,
-uit het water op en brulde, woedend en verdrietig: „Potverrrrblomme!”
-Het leek Folkert Berentsz. wel!
-
-Als aan het dek genageld, staarde de heele bruine compagnie daarboven
-naar het gruwelijke watermonster. Toen vlogen ze met z’n allen naar den
-anderen kant van het vlot en plonsden als kikkers het water in.
-
-En Harmen dook weer weg naar zijn oude plaatsje, waar thans weer
-zooveel lucht was als Harmen maar inademen kon.
-
-En juist dat plotselinge verdwijnen weer versterkte de bruine gasten in
-de meening, dat dit vlot van den duivel bezeten was. Ze werkten zich in
-hun prauwtje—waar Joppie hen vriendelijk ontving—, pakten den
-satanshond in zijn nek en deden hem met een zwaai weer op het behekste
-vlot verhuizen, waar hij thuishoorde. Toen pagaaiden ze in allerijl
-terug naar den wal.
-
-Harmen was van zijn woede en schrik bekomen en kon tevreden zijn over
-den gang van zaken. Na verloop van tijd begon hij zich af te vragen hoe
-ver hij nu al van het dorp zou zijn, en of de jongens het vlot gevolgd
-zouden hebben. Hij dook weer even te voorschijn en loerde over het dek.
-Ja! daar in de verte, bij de huisjes en het blauwe kolommetje rook,
-stond de heele troep het vlot na te kijken. Joppie zat met den rug naar
-Harmen gekeerd, staarde weemoedig stroomopwaarts. „Als ik die bocht om
-ben, zien ze me niet meer”, dacht Harmen. Hij dook weer naar zijn
-schuilplaats, en toen hij opnieuw te voorschijn kwam, was het dorpje
-aan het oog onttrokken. Wip! Harmen zat weer op het vlot, werd
-kwispelstaartend verwelkomd door Joppie en beantwoordde den groet vrij
-levendig met zijn voet, zoodat Joppie schuw aan de andere zijde ging
-zitten.
-
-„Nou, ik zal nog maar niet aanleggen!” zei Harmen. „Laten de anderen
-maar een eindje loopen,—daar zullen ze niet van bederven.” En,
-verbazend over zichzelf tevreden, ging hij zitten en staarde in de
-bergen van groen aan de oevers. Hoe heerlijk warm was het! Harmen
-luisterde naar het vogelgerucht, waarvan elk toontje helder afklonk
-tegen de stilte, en ademde de geuren in, die over het water hingen. Zoo
-ongeveer moest het er in het paradijs van Adam en Eva nu ook hebben
-uitgezien,—dacht Harmen. Kijk die reiger daar eens statig staan te
-visschen! Hoe blank was dat bepluimde lichaam tegen al het donkere
-groen! Hoe sierlijk die lange, buigzame hals met dat kroontje van
-veeren! Het dier stond in de schaduw, maar toch straalde het nog licht
-uit, en in het water sidderde de heldere weerschijn. Harmen deed zijn
-oogen dicht en droomde. ’t Was hier op Sumatra nu en dan toch ook wel
-lollig! Hij zuchtte diep, zette de longen uit om eens een paar schepels
-vol van die bedwelmend zoet-warme lucht in te ademen.
-
-Joppie kwam weer bij hem, en nu was Harmen verteederd,—sloot den hond
-in zijn armen.
-
-Bons! Het vlot stootte tegen den wal. Harmen sprong overeind en legde
-het vast. Het lag heerlijk in een schaduwrijke plek, te midden van
-waterlelies. „Nou, ze zullen me wel vinden”, dacht onze vriend. Hij
-strekte zich languit op het dek neer en sliep.
-
-
-
-Hajo en Padde waren uit de verte ooggetuige geweest van de uitwerking,
-die Harmen’s onverwacht opduiken op de bende bruine kapers had. Harmen
-wist toch niet wat hij maar verzinnen zou om den boel in de war te
-sturen! Gelukkig was het ditmaal nog weer eens goed gegaan!
-
-Toen begonnen onze vrienden hun tocht, zich met moeite een weg banend
-door het kreupelhout. Wat een leelijke dorens zaten overal! Ze kwamen
-bij een dwarsweggetje, dat naar de rivier leidde. Na het even te hebben
-afgespied, staken ze snel over en drongen weer door de struiken voort,
-op eenigen afstand de rivier volgend. Nu en dan gingen ze naar den
-oever om naar het vlot uit te zien, en toen ze tenslotte wat rook zagen
-kringelen, maakten ze op, dat het Harmen’s vuurtje wel zou zijn. Zoo
-was het dan ook, en het vlot lag aan dezen kant. „Ze vleiden zich naast
-Harmen neer en wachtten spoedig eveneens slapend op Rolf’s komst.
-Harmen snurkte, dat het vlot ervan schudde, en de doode bladeren van de
-boomen vielen. Joppie hielp hem nog een handje.
-
-Maar ineens schrokken allen wakker. Wat was dat voor een gegil, daar
-aan de overzijde.....?!
-
-Rolf had, na den wonderbaarlijk gelukkigen afloop van Harmen’s
-zeeschuimers-avontuur, een smal, kronkelig paadje gevonden, dat naar
-het dorp leidde. In alle voorzichtigheid volgde hij het, van struik tot
-struik. Zie!—Rolf verborg zich vlug—daar kwam in loggen gang een
-karbouw den hoek om, en boven op den grijzen kolos troonde een naakt
-kereltje. Nog een karbouw volgde, den kop met de zware, naar achteren
-gebogen horens laag geheven en eveneens op zijn breeden rug een
-„katjong”.
-
-„Eh, Simin, weet jij wat Boeng van Bapah-Loleh zegt?” riep de achterste
-ruiter.
-
-„Neen, maar het zal wel een leugen zijn”, antwoordde de ander. „Nu, wat
-zegt hij?”
-
-„Dat hij wil gaan kijken waar het vlot gebleven is.”
-
-„Dat durft hij toch niet! Eens zei hij ook, dat hij een badak-gadjah
-wilde zoeken en hem betooveren. Hij snijdt altijd op.”
-
-„Ja, maar nu is hij toch heusch gegaan om het vlot te zoeken! Hij heeft
-gisteren de huid van een oelar belang gevonden. Met zoo’n djimat durft
-hij alles—zei hij.”
-
-„En waarom is hij dan niet blijven staan, toen die geest uit het water
-opdook?”
-
-De karbouwen gingen een nieuwe bocht om, en de stemmen der knaapjes
-verdoften.
-
-Rolf kwam voorzichtig weer te voorschijn. „Die Boeng van Bapah-Loleh
-zou nog veel kwaad kunnen stichten met zijn djimat!” dacht hij. „Daar
-moeten we een stokje voor zien te steken!”
-
-Hij stond eensklaps voor een kokostuin. Tusschen de struiken door, zag
-hij tot zijn verbazing, dat in een der boomen een vrij groote aap bezig
-was, noten los te draaien en ze omlaag te werpen. Beneden stond een
-Inlander en verzamelde de noten. „Dat is nog eens makkelijk!” dacht
-Rolf. „Zoo’n afgerichte aap moesten wij ook hebben!” In een wijden boog
-sloop de jongen het dorp om. Ergens was een man aan het grassnijden.
-Een hond lag op een stapeltje hooi. Gelukkig merkten geen van beiden
-onzen vriend op.
-
-„Ze zullen hier wel voornamelijk van de visscherij leven”, dacht Rolf,
-toen hij weer bij de rivier stond, waar overal netten te drogen hingen.
-Hij volgde nu weer een smal paadje langs den oever, ontdekte eindelijk
-het vlot aan de overzijde, wilde zich door de struiken een weg naar den
-oever banen.....!
-
-Daar stond, met den rug naar hem toe, een inlandsche knaap naar het
-vlot te loeren. De bruine spion had niets hooren aankomen.
-
-„Eh, Boeng!” riep Rolf met luide stem, die echode in de stilte.
-
-De jongen zou niet méér geschrokken zijn, indien de bliksem naast hem
-ware ingeslagen. Hij kromp ineen, wendde zich om en staarde wezenloos
-den blanke tegenover hem in het gelaat. Toen wilde hij het op een
-loopen zetten, maar Rolf haalde hem met een paar sprongen in en greep
-hem stevig vast. Boeng beet, schopte en gilde, dat het een aard had.
-„Diam! Stil!” morde Rolf. „Je ziet wel, dat tegen de blanken geen
-djimat helpt, al is het ook een oelar belang!”
-
-„Ampoen! Vergeving!” smeekte Boeng.
-
-„Zul je staan blijven en luisteren naar wat ik je zeg?”
-
-„Saja, toean!” beloofde Boeng met bevende lippen.
-
-„Nu, dan.....” Rolf liet hem los, „dan ga je straks naar Bapah Loleh,
-en je zegt hem dat jullie kampong in gevaar is. Stroomopwaarts zwerft
-een bende djahats (roovers). Zeg eens na?”
-
-Bevend over al zijn leden, voldeed Boeng aan het verzoek.
-
-„Goed zoo. Zeg aan Bapah Loleh, dat de bende uit tachtig man bestaat en
-goed bewapend is. Zul je het doen?”
-
-„Saja, toean.....”
-
-„Dan nog iets: is de zee hier ver vandaan?”
-
-„Niet ver, heer.....”
-
-„Hoe ver?”
-
-„Van zonsopgang tot duister, heer.....”
-
-„Zijn er nog meer kampongs aan den stroom?”
-
-„Nog een, heer. Een groote kampong. Dicht aan de zee.”
-
-Op dit oogenblik klonken van den oever de stemmen der andere jongens.
-En vóór de arme Boeng wist wat er met hem gebeurd was, had Harmen hem
-een beentje gelicht en de enkels met rotan samengesnoerd. „We nemen hem
-mee!” zei Harmen. „Als ie in z’n kampong vertelt wat ie gezien heeft,
-zijn we er bij!”
-
-„Wees niet bang”, zei Rolf. „Ik heb hem wijsgemaakt, dat stroopende
-benden de kampong willen overvallen. Ze hebben nu wel wat beters te
-doen dan ons na te zetten.”
-
-Harmen trok grinnikend den knoop weer los. „Ook goed!”
-
-Boeng sprong haastig overeind, keek schuw naar Harmen om en wilde
-heengaan.
-
-„Wacht nog even, Boeng”, zei Rolf. „Heb je wel eens van Java gehoord?
-En van Bantem?”
-
-Boeng knikte. „Ze komen van Bantem met koopwaar hier.”
-
-Rolf keek zijn vrienden aan. „Hoor jullie dat?! Jongens, Bantem kan
-niet ver meer zijn!”
-
-„Nou, vooruit dan maar weer!” zei Harmen met een vreugdetrilling in
-zijn stem.
-
-En overmoedig sprongen onze vrienden weer aan boord en stootten af.
-Boeng maakte zich uit de voeten, rende als een haas, wien de honden op
-de hielen zitten.
-
-De jongens stuurden het vlot naar het midden van den stroom. Naar
-Bantem! Bantem was niet ver meer!
-
-Het was vrij laat geworden, en bij Harmen deed zich de honger geducht
-voelen. „Zullen we eens aanleggen?” vroeg hij. „’k Heb zoo’n kriebel in
-m’n maag.”
-
-„Laten we wachten tot de zon onder is”, zei Rolf.
-
-„Dan ben ik een lijk”, verzekerde Harmen.
-
-„Nu, als we gaan visch bakken, word je wel weer levend!” stelde Rolf
-hem gerust.
-
-Zoo was het ook. Toen de jongens tegen schemeren het vlot meerden, en
-een paar visschen zich lustig knappend in de vlammen wentelden,
-herleefde Harmen uit zijn hongerdood. De jongens smulden aan de
-heerlijke vischruggen, en Joppie vond de graten nog lekkerder.
-
-Na het eten gingen ze bijeenzitten en staarden in gedachten over het
-donkere water. Ineens viel er een glans over, doordat de maan zich
-ontsluierde. Nu was het, alsof de rivier, die daareven roerloos scheen
-als een vijver, plots te stroomen begon.
-
-Het vlot lag diep weg in een duistere kom; de jongens hadden door een
-zware loofpoort het uitzicht op de rivier, die nu vloeibaar zilver was.
-Zou een van hen verbaasd zijn geweest, wanneer ze eensklaps een statig
-Vikinger-schip met blanke, bolle zeilen en wijd uitwaaienden wimpel
-voorbij zouden zien drijven achter die donkere poort? Of wanneer uit
-het zilveren water elfjes zouden opstijgen en hand aan hand
-rondzwierden in wonderlijken dans? Zie! op een lelieblad zat de
-kikker-koning toe te zien, een gouden kroon op zijn blinkend groenen
-kop; zijn geelwitte buik glom van de ridderorden. In het midden van den
-dansenden kring rees nu de elfenkoningin op, in een van haar tengere,
-statig geheven handjes een witte lelie, in de andere haar gouden
-sceptertje en op haar roode haren een fijn gesmeed kroontje vol groene
-steenen. De elfjes dansten; heur ijle gewaden zwierden omhoog en zonken
-lichtglanzend, gespreid weer neer, en zóó luchtig drukten de kleine,
-teere voetjes het watervlak, dat er niet meer dan drie pareltjes
-opspatten.
-
-Ineens..... uit was het sprookje. De elfjes, de kikkerkoning zijn naar
-hun vochtig rijk teruggekeerd, Harmen stoot zijn makkers aan: een
-donker ding in het water koerst recht op het vlot af, waarop de jongens
-zitten. Drie knobbels steken uit; het zwemmend gevaarte houdt nu en dan
-stil, zoodat de lijnen, die het door het zilveren oppervlak kerft,
-voorbij schieten en zich kruisen. Dan komt hij weer nader..... de
-krokodil! Den adem ingehouden, zien de jongens toe. Geen van hen zegt
-een woord. Joppie slaapt, geen kwaad vermoedend.
-
-De krokodil, aan het uiteinde van het vlot gekomen, is nu even niet te
-zien, omdat het bamboezen dek vrij hoog boven het water uitsteekt. De
-knapen, die in spanning, maar eigenlijk zonder een zweem van angst
-hebben toegezien, voelen nu eensklaps onrust in zich opkomen. Waar is
-het beest?!
-
-Onder het vlot?! Ze willen opspringen..... Maar daar schuift aan het
-andere einde een platte monsterkop met groen-gele oogen en naar alle
-zijden uitstekende, kromme tanden op het dek. En met de twee
-voorpooten, die hoog naast den rug uitpuilen, tracht de krokodil zich
-naar boven te werken.
-
-Met een sprong staan de jongens overeind, willen hun speren grijpen.
-Maar de krokodil, die op het vlot een rustig ligplaatsje zocht om naar
-de dansende elfjes uit te kijken, valt al, doodelijk verschrikt, met
-een zwaren plons in het water terug. Zie! daarginds zwemt de rakker! Nu
-verdwijnt hij achter de poort.
-
-„We moeten aan land gaan slapen”, zegt Rolf. „Hier op het vlot is het
-niet veilig.”
-
-De jongens nemen Joppie in zijn nekvel, die zich, driekwart slapend,
-laat vervoeren. Zwijgend treden ze in het stille woud, zoeken een eind
-van den wal een zacht plekje op. Maar de muskieten beletten het
-inslapen. ’t Is om er dol van te worden. Hijgend liggen de jongens op
-den rug, na zich geheel met bladeren te hebben toegedekt. Boven hun
-hoofd speelt de maan een griezelig spel met takken en twijgen.
-Hoor.....! Wat klinkt daar in de verte? Ding-dang-dong-ding-kloeng.....
-
-Het dorp, waarvan Boeng sprak! Daar moesten ze vannacht nog langs zien
-te komen!
-
-De jongens springen overeind, wrijven de jeukende muskietenbeten. „Kom,
-Joppie!” zegt Harmen, en, voor de argelooze Joppie het weet, vliegt hij
-al door de lucht en verhuist naar het vlot. Hij komt op vier pooten
-terecht, zwikt door op zijn zitvlak, ziet met lodderige oogen rond,
-tolt dan om..... en snurkt alweer.
-
-„’n Waaksch beestje!” prijst Harmen.
-
-Samen gooien ze het vlot los, sturen door de loofpoort heen naar het
-midden van den stroom. Nu zien ze aan den rechteroever een lichtschijn
-tusschen de boomen. Ze houden dus links van de rivier.
-
-Hier is schaduw. Telkens haakt het vlot in de waterplanten. „Padde, ga
-jij voor het vuur zitten. En gooi er wat hout uit tot het
-smeult!”—Padde aarzelt even, onwillig door slaap, dan kruipt hij van de
-plaats, waar hij al was neergezonken, zuchtend naar het vuurtje. Joppie
-sleept zich, te lui om op te staan, over het dek voort en legt zich
-tegen Padde’s dijen.
-
-„Gooi er nou alles niet uit!” gromt Harmen tot Padde, die bezig is, het
-heele vuur overboord te werken. „Wel allemachies! Als je er nou nog één
-stuk uitgooit, vlieg je er achter aan! Begrepen?”
-
-Padde begrijpt, al is hij niet klaar wakker.
-
-De jongens doen hun best, met de stuurboomen zoo min mogelijk te
-plonzen. De klanken van de muziek worden luider; hier op het water
-buitelen ze van plezier over elkaar.
-Ding-dong-dang-kloeng-ping-tok-dak-doeng-doeng.....
-
-„M’n fiool.....” zucht Harmen. „Van m’n eerste centen koop ik weer een
-fiool! Bij Roeffies vader, weet je wel: dat zaakje van alles, achter de
-kerk? Daar heb ik m’n vorige ook gekocht, en dat was een puike,
-nietwaar, Hajo?”
-
-„Sssst!”
-
-„Een harde gulden heeft ie me gekost”, zei Harmen, zonder te luisteren.
-„En de snaren toe.—Pas op met zeewater, zei de vent.” Harmens stem werd
-bitter. „Pas op met zeewater. Jawel!”
-
-„Nou, en mijn mooie koffiemolen dan.....?” vroeg Padde.
-
-Hajo en Rolf konden—ondanks het hachelijke van het oogenblik, geen van
-beiden hun lachen bedwingen.
-
-„Ja, lach maar”, gromde Padde. „Maar daarmee is de ellende begonnen!
-Wie weet: als die koffiemolen niet overboord gevallen was.....” Padde
-zweeg, zocht naar het verband tusschen zijn koffiemolen, die voor Texel
-op zoo droevige wijze verongelukt was, en de latere rampen, die de
-Nieuw-Hoorn geteisterd hadden.
-
-Harmen had zwijgend geluisterd. „Is er een koffiemolen overboord
-gevallen?” vroeg hij.
-
-„Ja!” zei Padde, ingenomen met Harmens belangstelling. En fluisterend
-(het vlot was geen honderd ellen van het dorp!) vertelde hij, hoe de
-vork in den steel zat.
-
-Harmen knikte bedachtzaam het hoofd, toen Padde zijn gemoed gelucht
-had. Daarop zei hij peinzend: „Ik geloof óók, dat het voor ons allemaal
-het beste was geweest, wanneer jij achter je koffiemolen was
-aangesprongen.”
-
-„Maar ik kan immers haast niet zwemmen!”
-
-„Dat weet ik wel”, stelde Harmen hem gerust.
-
-Padde dacht even over Harmens woorden na, tot hij den zin ervan gevat
-had. Toen wendde hij het gelaat af en ging, het hoofd in de armen,
-naast Joppie liggen.
-
-„Daar gaat er een grienen!” hoonde Harmen. „Afijn, ’t is schoon water;
-als ’t wat anders was, zou ik zeggen: ’t is zonde.”
-
-Met een grimmigen kreet sprong Padde op Harmen af. Deze lichtte hem een
-beentje, zoodat Padde op zijn zitvlak terecht kwam. Hij pakte Harmen
-woedend bij de beenen, wilde hem omver rukken. Maar Rolf kwam
-tusschenbeide. „Zijn jullie dol! Hier, nog vlak bij het dorp!”
-
-„Wat doet ie te beginnen!” siste Padde met tranen in zijn stem.
-
-„Weer wat nieuws!” merkte Harmen droogjes op. „Wie heeft me
-aangevlogen? Hij heeft me in m’n kuiten gebeten, de smakker! Wacht
-maar! Ik zal je morgen eens een uurtje te grazen nemen, en dan mag je:
-dankje, Harmen! zeggen.”
-
-„’k Heb je niet gebeten!” snauwde Padde en ging, den rug naar hem toe,
-bij het vuur zitten.
-
-„Welles!” zei Harmen giftig.
-
-„Nietes!”
-
-„Welles!”
-
-Zoo kwamen de jongens wonder boven wonder ongemerkt de kampong voorbij.
-Nu durfden ze het vlot weer naar het midden van de rivier te sturen, in
-den maneschijn.
-
-Padde’s drift bekoelde, en hij werd benauwd voor den dag van morgen en
-in het bijzonder voor dat uurtje, waarvoor hij: dankje, Harmen! zou
-mogen zeggen. Om medelijden te wekken, ging hij weer liggen en snikte
-voort.
-
-En werkelijk werd Harmen hierdoor verteederd. „Kom, lig nou niet meer
-te janken”, zei hij, terwijl hij zijn vuurtje aanblies. „Help me liever
-een handje blazen!”
-
-Padde, blij, dat zich een gelegenheid tot verzoening voordeed,  richtte
-zich steunend op, snikte nog even na en blies toen door zijn tranen
-heen.
-
-„Je spuugt meer als dat je blaast”, merkte Harmen op. „En alles in m’n
-gezicht!”
-
-„Ik zal van de andere kant blazen”, beloofde Padde.
-
-„Alsjeblieft.”—Zoo bliezen ze in eendracht tot de vlammetjes weer
-dartel speelden.
-
-„Nou, afijn”, zei Harmen, opstaande, „zul je dan geen schip meer in
-brand steken?”
-
-Hajo en Rolf lachten, tenslotte Padde ook zoo half en half. Ietwat
-verlegen nam Harmen zijn stuurboom weer op. „’k Zou er anders niks van
-zeggen, maar hij hoeft me niet in m’n beenen te bijten. Als ie zegt:
-Harremen, ik zal je niet meer in je beenen bijten!—zal ik ’m niks
-doen.”
-
-„Ik heb je niet in je beenen gebeten”, zei Padde, die weer moed kreeg
-nu de anderen lachten.
-
-„Je hebt me wèl in m’n beenen gebeten!”
-
-„Nietes.”
-
-„Wèlles!”
-
-„Ssst!” suste Rolf.
-
-Harmen zweeg, en Padde voelde zich overwinnaar. Hij nam Joppie in zijn
-armen, en even later snurkten ze om het hardst.
-
-Na een half uur meerden de anderen het vlot in een holte van den oever,
-geheel tusschen de waterplanten.
-
-„Padde! Word wakker! We gaan aan wal!”
-
-Geen antwoord. Padde was in diepen slaap.
-
-„Hei, Padde!” riep Harmen. „’n Krokodil!”
-
-Wip! stond Padde overeind. Ook Joppie krabbelde op z’n vier slaperige
-pooten. „Waar?!” stamelde Padde.
-
-„In m’n neus”, zei Harmen. „Kom mee, we moeten aan land slapen.”
-
-En allen gingen aan wal, dekten zich met bladeren toe.
-
-De muskieten vierden feest.
-
-
-
-
-
-
-
-
-JOPPIE DOET EEN ONTDEKKING
-
-
-Toen Joppie den volgenden morgen een paar teugen van het frissche
-rivierwater naar binnen wilde slobberen, spuwde hij alles weer uit,
-duidelijk gebarend een innigen afkeer. „Wat zou hij hebben?” vroegen de
-jongens zich af. Maar Harmen vloog overeind, wierp zich op het dek van
-het vlot en stak de lippen in het water. „’t Is brak!” De vreugde
-trilde door zijn schreeuw.
-
-De anderen snelden toe en dronken. En terwijl ze het slecht smakende
-water weer uitspuwden, keken ze elkaar stralend van blijdschap aan. „’t
-Is brak, jongens! We zijn bij de zee!”—Hajo wierp het vlot al los, en
-Harmen pakte een boom om af te stooten, toen Rolf hen tegenhield.
-„Jongens, laten we niets hals over kop doen! We moeten eerst zelf weten
-wat we willen.”
-
-„Nou, dat weten we toch, pennelikker!” schold Harmen. „We willen naar
-zee!”
-
-„Zonder zeilen? Zonder proviand?”
-
-„Wat.....? Wou jij dan soms met dit vlot in zee steken??”
-
-„Dat wou ik. Ik maak me sterk, dat we, bij niet al te slecht weer, wel
-zee kunnen houden.”
-
-„Toe maar.....!” stamelde Harmen.—Maar het avontuur kittelde hem. Rolf
-was toch zoo’n pennelikker niet als hij gedacht had.
-
-„En als er nou storm komt?” vroeg Padde.
-
-„Er komt geen storm”, zei Harmen opgewonden.
-
-„Zullen we dan maar dadelijk aan het werk gaan?” vroeg Hajo, wiens
-oogen straalden.
-
-„Laten we eerst eens gaan kijken hoe ver we nog van de zee zijn”,
-stelde Rolf voor. „Misschien vinden we ook nog wel een betere ligplaats
-voor het vlot: we liggen hier zoo in ’t zicht! Laten we er voorloopig
-maar vast wat takken op gooien!”
-
-Zoo deden de knapen, en toen het vlot goed aan het oog onttrokken was,
-kapten ze zich een weg langs den oever om aan zee te komen.
-
-„We moeten het vlot nog flink wat versterken en verhoogen!” zei Rolf.
-„Een mast is makkelijk te krijgen. Maar een zeil?”
-
-„Ik zal er een gappen!” beloofde Harmen. „Daar, in die kampong!”
-
-Hajo trok een bedenkelijk gezicht. „’t Is stelen, Harmen.”
-
-„Ja, ik steel ook niet graag, als de hond los is en de boer met een
-knuppel achter het huis staat”, zei Harmen. „Maar de prauwen liggen
-buiten het dorp, aan het water, en de zeilen hangen er los bij; ik heb
-ze maar mee te nemen.—Kijk eens, jongens! Is dit geen mooi plekkie voor
-het vlot?” De jongens stonden voor een aardig kreekje. Rondom groeide
-bamboe,—dat trof dus ook mooi.
-
-„Zoodra het donker is, brengen we het vlot hier!” zei Rolf. „Dit
-gedeelte van de rivier zal te druk bevaren worden om het er bij
-klaarlichten dag op te kunnen wagen.”
-
-„Luister eens!” zei Hajo eensklaps. „Ik hoor..... de zee!”
-
-Toen baanden allen zich als dollen een weg tusschen het dichte gewas,
-schramden zich, dat het bloed hun op de huid parelde, stonden eensklaps
-hijgend stil en staarden.....
-
-Daar lag wijd en blauw de oceaan! Diep ademend snoven ze den frisschen,
-zouten wind in; bedwelmend werkte op hen de zoetruischende muziek der
-blinkende, schuimende branding.
-
-Zie, hoe de golven kwamen aanrollen! Ze braken in scherven, maar
-vloeiden weer terug in de armen der zee, die nieuwe krachten schonk. En
-bruischend, stoeiend rolden ze weer achter hun makkers aan, voerden
-bonte steentjes en schelpen mee en legden ze als een offer op het
-blanke zand.
-
-Lang stonden de jongens stil en lieten ontroerd hun blik weiden over
-hun grooten, vertrouwden vriend. Hij zou hen op zijn sterke armen
-veilig dragen. Hij zou hen naar Bantem en dan weer naar Holland
-voeren.....—Ze liepen de branding in, zuchtten van diepgevoeld geluk.
-Hoe vrij voelden ze zich weer met de wijde zee voor zich!
-
-„We zijn hier in een baai”, stelde Rolf vast. „Zoover je zien kunt,
-loopt het strand in een boog. En dat kan ook heel goed: aan den
-Zuidkant van Sumatra liggen twee groote baaien.”
-
-„En wanneer zouden we in Bantem kunnen zijn?” vroeg Hajo, Rolf in
-spanning aanziend.
-
-„Als we de wind mee hebben..... misschien in een week.”
-
-De jongens moesten het even verwerken. In een week.....! In een week
-zouden ze Bontekoe misschien de hand weer drukken?! Dat Bontekoe met
-z’n zestig wakkere mannen allang in Bantem was aangekomen, stond wel
-voor hen vast. „Maar..... dan mogen we toch wel voor twee weken
-proviand mee nemen, Rolf!”
-
-„We zullen meenemen wat we maar machtig worden. Kijk eens om:
-kokosboomen bij de vleet. Kom, jongens, aan het werk! We hebben den
-heelen dag nog voor ons!”
-
-„Ik ga visschen!” beloofde Padde.
-
-„Leg een paar zethaken uit”, raadde Harmen. „Dan vang je nog paling
-ook!”
-
-„Ik weet nog beter”, zei Padde. „Ik loop de holletjes aan de kant eens
-af. Daar zitten ze. Als je je handen er maar van beide kanten insteekt:
-dan kunnen ze hem niet smeren.”
-
-„’t Is anders zoo dom niet, ook een paar zethaken uit te leggen”,
-meende Rolf.
-
-„Dat is zeker zoo dom nog niet!” beaamde Harmen. „Maar als je tegen
-Padde: erwtesoep zegt, dan zeit Padde: rooie kool, En zeg je: rooie
-kool, dan zegt Padde: boonen met spek.”
-
-Hajo was een kokosboom ingeklauterd en begon noten los te draaien.
-
-„We zullen onze opslagplaats maken bij het kreekje!” zei Rolf. „Hajo en
-ik zorgen voor noten. Padde gaat visschen, en jij, Harmen, zou hout
-kunnen kappen om het vlot te versterken,—dan schieten we flink op.”
-
-„Ja”, zei Harmen. „Ik zal dikke stelen uitzoeken! Zou Hajo nog niet wat
-kunnen schieten? Dan hebben we nog wat anders dan visch en kokosnoten.”
-
-„Best”, zei Rolf. „Dan zorg ik wel alleen voor de noten.”
-
-Zoo scheidden de vrienden.
-
-Rolf klauterde den eenen boom na den anderen in, wierp de noten omlaag
-en liet ze voorloopig maar liggen. Tenslotte dwongen hitte en
-vermoeidheid hem, op te houden. Hij bond de noten bijeen en sleepte ze
-naar de kreek.
-
-Harmen wilde juist met hakken beginnen. „Ik heb drie zethaakjes
-uitgezet”, zei hij. „Vette pieren, dat hier in de grond zitten!
-Allemaal blauwkoppen en nooit van die gele, uitgerokken dooie dienders
-als bij ons achter de bleek, waar geen visch in bijt.”
-
-„Hak eens een jonge noot open?” vroeg Rolf. „Ik verga van dorst.”
-
-Harmen hakte met een fermen slag het bovenstuk van een bast af, zoodat
-Rolf met de vingers de weeke plek onder den steel kon induwen en de
-koele, flauw-zoete melk in zijn keel laten klokken.
-
-Harmen bediende zich zelf ook. „Lekker!” Hij smakte met de lippen,
-begon toen opeens te grinniken.
-
-„Wat heb je?” vroeg Rolf, al half vroolijk.
-
-„Daarstraks stond ik me hier ziek te lachen!” lichtte Harmen toe.
-„Padde was daarginds de holletjes aan ’t afzoeken. Hap! Had ie een
-krabbetje aan z’n vinger hangen! Hij wou niet schreeuwen, omdat ie bang
-was, dat ik er dan bij zou komen. Maar hij stond te dansen, en niet van
-plezier!”
-
-Samen gingen de jongens naar Padde, die geduldig zat te visschen. „Al
-wat gevangen, Padde?”
-
-„Al twee. Ze liggen daar in het gras.”
-
-„’t Is haast zonde van die mooie wurmen, als je er zulke pietertjes aan
-vangt”, zei Harmen. „Zoek liever eens in de holletjes, Padde, daar
-zitten groote.”
-
-„Och.....” meende Padde, „zoo krijg ik ze ook wel.”
-
-„Als je maar lang genoeg wacht”, zei Harmen. En, zich tot Rolf wendend:
-„Zouden er hier in het water krabbetjes zitten, Rolf?”
-
-Padde verschikte een eindje en schraapte zijn keel.
-
-„Ja, ’k zou het anders niet vragen”, legde Harmen uit, „maar als Padde
-de holletjes nog wil afzoeken, moet ie wat oppassen met die mormels! Ze
-bijten gemeen!”
-
-Padde kleurde, keek grimmig naar zijn dobber.
-
-„Je hebt tuk!” zei Harmen.—Inderdaad: er zat leven in den dobber. Padde
-sloeg op; een vischje ter lengte van een vinger spartelde aan den haak.
-„Wallevisch!” stelde Harmen vast.
-
-„’k Wou, dat je nou maar ophoepelde!” schimpte Padde.
-
-„Geheel naar uwes bevelen”, verzekerde Harmen. En terwijl hij met Rolf
-weer terugslenterde, stond Padde verdrietig op en legde een eindje
-verder weer in.
-
-„’k Zal eerst maar van die dikke, gele stelen kappen”, zei Harmen. „Die
-zijn het beste.”
-
-„Ja, daarvan zullen we er ook een paar nemen om ze met water te vullen!
-Kom, ik ga maar weer eens een vrachtje noten halen.”
-
-Tegen middagtijd kwamen de jongens weer bijeen. Er lag al een geduchte
-stapel noten; Padde had acht groote en twaalf kleinere visschen
-gevangen, waarvan er een paar gebraden werden. Hajo kwam met twee
-duiven terug.
-
-„Dat zet geen zoden aan de dijk”, meende Harmen. „Dan kan je vanmiddag
-beter gaan visschen. En dan hangen we ze straks te drogen,—de jasjes
-open, dat de wind er in blaast.”
-
-Rolf stond op. „Snijden jullie nog wat rotan voor de masttouwen en
-zoo?”
-
-„Zekers, bootsman”, zei Harmen beleefd.
-
-En de arbeid werd voortgezet. Harmen zocht een mooie bamboe uit om dien
-als mast te gebruiken, hakte een gaffel en een boom voor het zeil, dat
-nog gekaapt moest worden.
-
-Toen ging hij de visschen schoonmaken, sneed ze open, spalkte er een
-stokje tusschen, hing ze zoo, „met open jasjes”, aan een lijntje op en
-legde daaronder een langwerpig vuurtje aan, zoodat de visch rondtolde
-in den rook.
-
-Toen kwam Hajo aanhollen. „Trap dat vuur uit! Vlug!”
-
-„Ja, goeie morrege!” zei Harmen.
-
-„Vlug, Harmen! Er komt een prauw aan! Zoometeen zien ze de rook!” En
-Hajo trapte het vuur uiteen, waarbij hij zich leelijk de voeten
-brandde. „Heb je nu ooit, daar zit Padde nog te visschen!—Padde!”
-
-„Ssst! Ik heb tuk!” fluisterde Padde.
-
-Harmen snelde toe, pakte den ijverigen visscher in zijn nek en sleurde
-hem mee. Een prauw kwam den stroom afzakken. Het was een klein hulkje
-met een hoog, gelapt zeil er op. Voorin zat, met den rug naar den boeg,
-een Inlander een net te ontwarren; in het midden lag iemand van wien
-alleen de beenen te zien waren, hoog tegen den mast opgestrekt. De
-derde Maleier zat aan het roer half te knikkebollen.
-
-Een eentonig, neuriënd gezang steeg uit de prauw op.
-
-„Als we ze eens aan de wal lokten en ze dan het zeil afkaapten?” vroeg
-Harmen. „Wil ik eens fluiten?”
-
-„Harmen.....?!”
-
-„Nou, laat ik het maar niet doen ook”, zei Harmen. „’t Is een rotzeil,
-dat zie ik van hier wel.”
-
-Hajo zuchtte verlicht op, oogde het schuitje na. „Ze gaan naar zee. ’t
-Zijn visschers, zie je wel?”
-
-„Nou, ik zal maar weer op hetzelfde plekkie ingooien!” zei Padde. „’t
-Is doodzonde van m’n tuk!”
-
-„Doe net, of je niet bent weggeloopen!” raadde Harmen. Hij stak zijn
-vuurtje weer aan, en Hajo en Padde vischten. Ze hadden nu een gunstig
-plaatsje gevonden, bij den ingang van de kreek. De eene visch na den
-anderen liet zich door een „fijne” blauwkop verleiden, en er waren
-kerels bij van wel een voet lengte, die de jongens slechts met veel
-overleg aan wal kregen.
-
-Toen de schemering inviel, hadden ze voor langen tijd proviand: meer
-dan honderd kokosnoten, stevig aaneengebonden in partijtjes van twaalf
-stuks, en ruim zestig ferme visschen. Er waren kokers voor het
-drinkwater, stapels rotan en bamboe voor de versterking van het vlot en
-voor „het want”.....
-
-En nu maakten de jongens zich op om het vlot hier naar de kreek te
-brengen. Ze namen de bamboekokers mee om ze hoogerop met zoet water te
-vullen, en in optocht ging het langs het pad, dat ze zich dien morgen
-hadden gebaand, weer naar het vlot. In een ommezien waren de takken
-opgeruimd, en Harmen en Hajo stootten van wal. De lucht was vanavond
-bewolkt,—dat kwam hun van pas! In het midden van de rivier vulden ze de
-bamboekokers met water; ze konden de zware dingen nauwelijks meer
-optillen. Een kwartier later koersten ze de kreek binnen.
-
-„Nou”, zei Harmen, „als jullie nou aan het vlot werken, ga ik even op
-m’n zeiltje uit.”
-
-„Zul je geen rare dingen doen?”
-
-„Dat kan ik niet beloven”, zei Harmen. „Maar als jullie me weer zien,
-heb ik een zeiltje bij me,—of ik zal pluimen krijgen en eieren leggen.”
-
-„Nou, kras dan maar op!” lachte Rolf.
-
-En Harmen kraste op.
-
-
-
-
-
-
-
-
-HARMEN KAAPT EEN ZEILTJE
-
-
-„Waarmee zullen we beginnen?” vroeg Rolf. „Kom, laten we eerst nog een
-stelletje dikke bamboes onder het vlot door steken. Ze passen net mooi
-in de gleuven van de andere bamboes! Straks snoeren we de heele zaak
-stevig vast!”
-
-Het vlot rees merkbaar, toen er nog weer een stuk of tien lange, zware
-bamboes onder waren geschoven. De jongens snoerden er rotankoorden
-omheen, rukten ze danig vast,—dat werkje hadden ze aan boord van de
-Nieuw-Hoorn geleerd.
-
-Ten slotte was het vlot wel een voet boven het wateroppervlak gestegen.
-
-„Nu is het voldoende”, meende Rolf. „Als we storm krijgen, worden we er
-tòch afgeslagen, en het vlot is sterk genoeg om een stevig golfje te
-verdragen. Laten we eens kijken hoe we de mast in het dek woelen. ’t
-Lijkt me het beste, hem beneden in een lus te wringen, die we naar vier
-zijden vast slaan. Maar dat doen we beter op zee! We zullen hem nu maar
-op het vlot binden en wachten, of Harmen werkelijk slaagt met z’n
-zeiltje”.
-
-„’k Ben er niets bang voor”, zei Hajo. „Maar als hij het heele dorp er
-bij op de hielen heeft, zou het me ook niets verwonderen!”
-
-„In elk geval zouden we nu dadelijk kunnen vluchten”, meende Rolf. „Ga
-je mee aan land? Padde slaapt,—hoor je hem snurken?”
-
-Harmen volgde het pad langs den oever. Hij bevond zich aan den kant van
-het dorp, hoefde dus gelukkig niet over te zwemmen. Toen hij de
-vroegere ligplaats van het vlot voorbij was, moest hij zich een weg
-door het geboomte banen,—in den zwarten nacht een griezelig werkje,
-waarbij Harmen’s bloed sneller klopte en het klamme zweet hem op de
-polsen stond.
-
-Eindelijk kwam hij bij een weggetje, volgde het, en een half uurtje
-later zag hij tusschen de boomen het dorp. Aan den oever lagen prauwen,
-wel twintig bij mekaar, de zeilen om den mast gesjord. Hoe te naderen?
-Alles was haast open terrein: de kampong lag dicht aan den oever.
-
-Harmen keek eens naar de lucht. Die was donker, maar tusschen de wolken
-waren lichte plekken waar de maan telkens doorscheen. Daar,—nu was het
-weer even licht! Wacht, zoometeen zou die zware wolk voorbij drijven;
-daar zou Harmen partij van trekken. En toen de wolk, waar Harmen op
-oogde, voor de maan schoof, kroop Harmen vlug als een rat naar de
-naastbijzijnde prauw.
-
-Hijgend bleef hij zitten. Ziezoo: hier achter dat „sloepie” was hij
-veilig!
-
-Welk zeil zou hij nemen? Daarginds lag er een los; die was makkelijk te
-kapen. Vlug sloop hij er heen, trok het zeil naar zich toe, neusde het
-af. „Hm!” knorde Harmen. „Berentsz. moest het niet in z’n vingers
-krijgen. Afijn, we zullen het er maar mee doen.” En Harmen wilde zich
-met zijn buit uit de voeten maken.—Verdikke! Daar kwam zoo’n sloeber
-aanzetten! Wat kwam ie doen? Hij had een mes in z’n gordel zitten.
-Harremen ook.
-
-De Inlander, die naderde, een lantaren in de hand, kwam recht op Harmen
-af. Maar dichterbij gekomen, boog hij iets naar rechts af, zoodat
-Harmen kon blijven zitten. Glurend langs den mast van het vaartuigje,
-waarachter hij zich verborgen hield, zag onze vriend, dat de Inlander
-aan een der prauwtjes wat morrelde en zijn lantaren op den grond zette.
-
-„Van die lantaren ben ik niet vies”, bekende Harmen zichzelf. „Die
-kunnen we gebruiken! Weet je wat Harremen doet? Hij kruipt er naar toe,
-blaast ’t licht uit, en is er meteen van tusschen. Met ’n zeil en ’n
-lantaren!”—En terwijl de Inlander, die ter vischvangst scheen te willen
-gaan, den mast opzette en zijn net nazag, sloop Harmen naar de
-lantaren. Hè, daar was die lamme maan weer! Even wachten maar. Dat die
-nou ook juist moest gaan schijnen, als Harmen..... kwam er nou nooit
-een wolk voor? Ah! Eindelijk!
-
-Harmen sloop nader tot hij bij de lantaren was, en toen de Inlander
-zich afwendde, blies Harmen ze uit. Maar als de drommel trok hij zijn
-hoofd weer terug: de Inlander had gemerkt, dat de lantaren was
-uitgegaan, bukte zich en hief ze grommend op. Toen hoorde Harmen, die
-geheel in de schaduw teruggekropen was, vuur slaan en zag het
-lichtschijnsel van de lantaren weer. Harmen deed zichzelf bittere
-verwijten, dat hij niet ineens met de lantaren was weggehold vóór de
-Inlander zich weer had omgewend. „Nou, ergens is het goed voor
-geweest”, troostte Harmen zichzelf, „ik weet nu, dat ie een tondeldoos
-heeft, die kan Harremen óók gebruiken. Weet je wat? Ik gooi m’n zeiltje
-over hem heen,—dan heb ik hem!” En met meer haast dan voorzichtigheid
-sloop Harmen naar z’n zeiltje.
-
-De Inlander hief het hoofd op, luisterde even, nam zijn lantaren en
-liep op het geruisch af, dat hij vernomen had. Floep! Harmen zat onder
-z’n zeil weggescholen. De Inlander zag hem niet, keerde weer terug,
-zette de lantaren op den voorsteven van zijn prauwtje en begon het
-lichte vaartuigje in het water te duwen.
-
-„Wacht, daar zal ik je bij helpen!” fluisterde Harmen. Hij richtte zich
-op en sloop, het zeil voor zich uithoudend, geruischloos achter den
-Maleier aan, die uit alle macht duwde en niets merkte van het dreigend
-spook, dat in den duisteren nacht achter hem stond.
-
-De voorsteven van het prauwtje schoof het water in. Nu ging het duwen
-sneller: de Inlander schoot plots vooruit. En in dezelfde seconde wierp
-Harmen zich als een groote vleermuis op zijn rug, zoodat de prauw van
-den wal werd gestooten en de Maleier voorover in het water sloeg,
-Harmen bovenop hem. „Dat moest ik hebben!” hijgde Harmen. „Onder water
-kan ie niet schreeuwen.”
-
-Wip! Harmen zwaaide zich om, drukte, zelf half in het water zittend, de
-knieën forsch op de naar voren uitgestrekte armen van zijn slachtoffer.
-Zijn eerste werk was, den man het mes uit den gordel te rukken en het
-op het zand te werpen. Toen zwaaide hij zich weer om, trok het zeil als
-een zak om ’s mans hoofd, werkte toen diens handen op den rug, omknelde
-ze met ijzeren greep, duwde zijn rechtervuist in den mond van den
-overvallene om hem het schreeuwen te beletten—en liet toen zijn
-gevangene opstaan, waarvan de man een dankbaar gebruik maakte.
-
-Toen, op het strand, ontstond een nieuwe worsteling, waarbij Harmen het
-niet gemakkelijk had, daar hij den man niet alleen in bedwang moest
-houden, maar hem bovendien het schreeuwen moest beletten. Het zag er
-een oogenblik leelijk voor onzen vriend uit: de Inlander beet hem als
-een razend dier in de hand, dat Harmen zelf wel schreeuwen kon van
-pijn. Verduiveld, zou een Hollandsche janmaat zich door zoo’n
-nikker.....?! In stomme woede drukte Harmen den Maleier achterover,
-bevrijdde zijn hand door den man met de andere vuist een paar geduchte
-slagen toe te dienen. Daarop stopte hij hem een groote prop zeildoek in
-den mond. „Daar lig je nou!” zei Harmen bitter en zijn bloedenden pols
-aflikkend. „Bijten, hè, dat kun je? ’k Had je daarnet onder het water
-moeten houden, dan had je zoo’n praats niet gehad!”
-
-Harmen trok zijn slachtoffer naar een prauw, snoerde hem met een touw,
-dat in het bootje lag, polsen en enkels vast, zoodat de Inlander zich
-niet van de prop bevrijden kon. Toen rolde hij hem geheel in de schaduw
-van een prauw en raapte ’s mans mes op.
-
-„Ze hebben niks gemerkt”, stelde Harmen vast. „Nou wou ik maar, dat de
-slaapkop zijn bootje niet zoover had weggeduwd.—Wacht! daar ligt het
-ommers!” Het prauwtje was een eindje verder weer aan den kant
-gestooten. De Maleier worstelde nog om los te komen, trachtte te
-schreeuwen.
-
-„Stil maar, ik weet wel wat je zeggen wil”, troostte Harmen, sloop op
-handen en voeten naar de prauw met de lantaren op den steven, kroop er
-in, stootte van den wal en wierp het zeil uit. „Nou! Nou vaar ik als
-een radjah!” Harmen grinnikte, keek met welbehagen naar den vroolijken
-lichtschijn van de lantaren, voorop. „Ze zullen opkijken!”
-
-Een briesje deed het zeil bollen, en licht en bevallig gleed het
-vaartuigje, gestuurd door Harmens vaardige hand, over het water.
-
-Een half uur later zwenkte Harmen de kreek binnen, meerde zijn prauw,
-sprong aan den wal. „Sta op, jongens!”
-
-„Harmen....?! Volgen ze je?”
-
-„Niet dat ik weet. Maar we doen toch goed, onze biezen te pakken. ’k
-Heb een heele prauw gekaapt!”
-
-„Een prauw? Doen we dan niet beter, met die prauw in zee te gaan?”
-vroeg Padde.
-
-„Ja, goeie morrege!” zei Harmen verachtelijk. „Eén golf, en de heele
-boel slaat om!”
-
-„Ja, ik geloof ook, dat het vlot wèl zoo stevig ligt!” meende Rolf. „En
-we moeten ook niet meer stelen dan noodig is. Kom mee, jongens, aan ’t
-werk!”
-
-Het zeil werd losgemaakt en op het vlot gegooid. Drinkwater was al aan
-boord; de kokosnoten, de wapens, het vischtuig en de halfgedroogde
-visch volgden. En gezamelijk duwden de jongens van wal.
-
-Ineens stokte Harmen, keek verschrikt naar den oever. „M’n zethaakjes,
-jongens!” stamelde hij. En uit alle macht werkte hij het vlot weer
-terug.
-
-„Maak dan voort!”
-
-Die raad was overbodig; Harmen holde met groote sprongen naar de plaats
-waar hij de zethaken had uitgelegd. „’k Heb er al een!” gilde Harmen.
-„Gommenikkie, wat een vet mormel! Kijk hem eens kronkelen! En hier! Zit
-er ook een an! En aan m’n derde haak..... zit er ook een!! Jongens, we
-blijven hier nog tot morgenvroeg! Eerder zoeken ze ons toch niet! En
-dan heb ik er nog drie bij! Ik hou zoo razend van paling!”
-
-„Kom je, of kom je niet?”
-
-„Neen! Ik kom niet!”
-
-„Stoot af, Hajo”, beval Rolf. En zelf gaf hij het vlot een fermen zet.
-
-„Wacht!” schreeuwde Harmen, kwam toesnellen en belandde met een
-geweldigen sprong aan boord. En tegen Rolf voer hij uit: „Je weet, dat
-je in Bantem nog een pak slaag bij me te goed hebt, niet waar?”
-
-„Wie breng je mee?” vroeg Rolf.
-
-„Mezelf!” zei Harmen. Nijdig pakte hij een boom op en werkte mee om het
-vlot naar het midden van de rivier te krijgen.
-
-De maan brak weer door. Zachtkens gleed het vlot voort. En zoo kwam het
-op de plaats waar de boomen aan den oever zich openvouwden en aan beide
-zijden het zeestrand blonk.
-
-„Jongens, nu de branding door! Padde, ga op het zeil zitten en hou
-Joppie vast. Harmen, zorg jij voor de waterkokers en de rest, dan
-zullen Hajo en ik.....”
-
-Het vlot werd hoog opgetild, smakte neer, dompelend in het schuim; een
-andere zeeduivel zette er zijn rug onder; de bamboes kraakten; het
-water vloog over de hoofden der jongens. Maar ze hielden zich schrap;
-Rolf en Hajo duwden uit alle macht af in den ondiepen bodem, en plots
-schoot het vlot smeuïg de branding weer uit, lag stil op de kalme
-deining.
-
-„Een beste kast!” prees Harmen. „Zullen we hem doopen?”
-
-„Hij is al gedoopt!” lachte Rolf.
-
-„Maar een naam moet hij toch hebben”, meende Hajo. „Dolimah is een
-mooie naam!”
-
-De jongens knikten zwijgend. Dolimah.....! Ze keken om naar het land,
-dat ze nu gingen verlaten. Het strand, de bosschen, de bergen in de
-verte, alles baadde in het maanlicht.
-
-En nu de jongens die groene bosschen, die bergen vaarwel zeiden,
-voelden ze, dat ze daarmee ook voorgoed Dolimah verlieten, en het was
-hun of er een stuk van hen werd afgerukt. In hun verbeelding zagen ze
-Dolimah met Saleiman haar dorpje weer zoeken; Saleiman geheimzinnig
-bespelend zijn betooverde bamboefluit; Dolimah zwijgend, angstig
-denkend aan wat haar thuis wachtte. En tusschen de struiken gluurde het
-kantjil met zijn vreesachtige oogen, de olifant, het stekelvarken,
-booze en goede geesten. En allen lieten haar eerbiedig voorbijgaan,
-alsof een prinsesje passeerde.....
-
-Een prinsesje, dat was Dolimah voor hen geweest. Een beschermheilige en
-een kleine, wakkere raadgeefster.
-
-Het vlot was Dolimah gedoopt. Zou het hen dan niet veilig naar Bantem
-brengen? Waterduivels, booze stormgeesten, weet het allen: dit vlot is
-de Dolimah!
-
-Zachtkens dansend op de stille golven, dreef de Dolimah voort in de
-zilveren oneindigheid van maan, sterren, wolken, zee en hemel.
-
-
-
-
-
-
-
-
-IN VOLLE ZEE
-
-
-„Nu, jongens, nu het zeil opgezet!” riep Rolf. Samen met Hajo begon hij
-aan alle vier zijden van het vlot een rotankoord te binden.
-
-„Ik snap al wat jullie willen”, zei Harmen. „Nou zeker onder in de mast
-een paar gaatjes, en daar de rotan doorhalen? Ik zal de gaatjes wel
-even kappen!”
-
-„Denk er om, dat je ze niet te groot maakt!”
-
-„Laat dat maar aan Harremen over”, knorde onze vriend. „Hier, Padde,
-pas jij op de palingen, en laat ze niet glippen, want dan draai ik je
-nek om.” Harmen reikte Padde zijn drie troeteldieren, die nog aan de
-snoeren van de zethaken waren samengebonden, en begon den mast gereed
-te maken. „Weet je wat ik wou?” vroeg hij. „Dat we een katrolletje
-hadden, dan konden we reven en hijschen.—Wacht, ik weet al wat: ik kap
-boven in de mast nog een gaatje, dan halen we daar een rotansnoertje
-door, en aan die rotan knoopen we de gaffel! Nietwaar?”
-
-„Als je maar zorgt dat de gaffel vrij draaien kan.”
-
-„Dat snapt een kind”, zei Harmen.
-
-Zoo kwam de mast te staan. Het „loopende touwwerk” liep gesmeerd, als
-je er een beetje goed aan trok, en de mast stond werkelijk vrij stevig.
-
-„Nou, zullen we de lantaren nou ook nog hijschen?” vroeg Harmen.
-
-„Om er een prauw met Inlanders mee te lokken?”
-
-„Ik begrijp niet waarom die Maleiers allemaal zoo woest op ons zijn!”
-zuchtte Harmen. En geeuwend voegde hij er aan toe: „’k Heb maf!”
-
-„Dan ga je maar slapen”, raadde Rolf aan.
-
-„Moet er dan niet een opblijven?”
-
-„Dat zal ik zijn.”
-
-„Waarom jij?”
-
-„Omdat jullie niets van sterren af weten.”
-
-„Jij wel?”
-
-„Ik wel.”
-
-„Welke koers vaar je?” gromde Harmen.
-
-„Noord-Oost.”
-
-„Waarom Noord-Oost?”
-
-„Omdat daar Bantem ligt.”
-
-„Hoe weet je dat?”
-
-„Ga nou maar slapen”, zei Rolf, „want je verveelt me.”
-
-Harmen smakte zich neer en snurkte.
-
-„Zullen we de waterkokers nog even tegen de mast binden?” vroeg Hajo.
-
-Rolf sprong op, en samen bonden de jongens ze vast. De boom was
-gelukkig hoog genoeg, dat hij vrij zwaaien kon. „Ziezoo”, zei Rolf. „Ga
-jullie nou maar slapen!”
-
-„Wek je me als het licht wordt?” vroeg Hajo. „Dan neem ik het stuur van
-je over.”
-
-„Ik zal het doen.”—En terwijl de anderen zich op het dek legden, bleef
-Rolf zwijgend zitten en waakte, den schoot van het zeil in de eene hand
-en in de andere het roer, dat dank zij zijn lengte beter voldeed dan
-men zoo denken zou. De jongen droeg er zorg voor, het Zuiderkruis recht
-aan stuurboord te houden. Hoe langer je er naar keek, hoe wonderlijker
-en hoe diepzinniger het scheen. Er woei landwind, juist genoeg om het
-zeil te doen bollen.
-
-Mijmerend tuurde Rolf voor zich uit. Binnen weinige minuten was hij de
-eenige, die waakte.....
-
-De anderen keken elkaar verrast aan, toen ze den volgenden morgen de
-oogen opsloegen en rondom niets dan zee zagen, behalve dan, nu al ver
-in het Westen, de blauwe bergketens van Sumatra. Stil genietend, lieten
-ze den frisschen zeewind om hun hoofden waaien.
-
-„Ben je moe, Rolf?”
-
-„Nou, ik wil wel wat slapen. Hou maar Oost, of Noord-Oost; het komt er
-niet zoo op aan.”
-
-„Wil je niet eerst nog wat bikken vóór je gaat maffen?” vroeg Harmen,
-die zijn veete vergat nu Rolf den geheelen nacht voor hen gewaakt had.
-
-„’k Heb al een vischje gegeten”, zei Rolf. „Ik ga nu eerst maar wat
-slapen.” Hij vleide zich op het dek neer en sliep haast oogenblikkelijk
-in.
-
-„Ik zorg voor de bikkerij!” zei Harmen, kapte een paar kokosnoten open
-en reikte de stukken rond. „Ziezoo! Als jij aan die kant een paaltje in
-het dek wringt, Padde, doe ik ’t aan deze kant, en dan hangen we de
-visch weer keurig te drogen!”
-
-
-
-Zoo gebeurde het. Een kwartier later hing op het „voorschip” het heele
-partijtje visch in den wind te schommelen. „Jongens, ’t zal warm worden
-vandaag!” meende Harmen. „We gaan zoometeen achterscheeps zitten, daar
-hebben we schaduw van het zeil.”
-
-„Ja, ik stuur voorloopig maar pal in de zon!” lachte Hajo.
-
-„Stuur maar raak”, zei Harmen. „We komen d’r wel. Zou er nog wat hout
-zijn voor m’n vuurtje? Om alles hebben we gedacht, alleen niet om hout
-voor het vuur! Wacht, ik kan ook wel wat kokosbast nemen!”—Een kwartier
-later vlamde, dank zij de tondeldoos, een ferm vuurtje op. „Nou, waar
-zijn m’n palingen nou?”
-
-„In ’t water”, zei Padde.
-
-Harmen verbleekte.
-
-„Vastgebonden!” lichtte Padde haastig toe. „Ze zitten nog aan de
-haakjes, voor aan het vlot.”
-
-Harmen sprong toe, haalde met een zucht de palingen binnen. „Ze konden
-twintigmaal gekaapt zijn! Waarom heb je ze niet in het drinkwater
-bewaard!”
-
-„Nog al lekker!” Padde trok zijn neus op.
-
-Harmen was grenzeloos verbaasd. „Maar, akelige buikspreker, uit
-datzelfde water heb ik ze toch immers gevangen!” En Harmen gooide twee
-der palingen in de kokers met drinkwater. „Zoo, deze eene zullen we
-maar in de maag laten verhuizen! Hou jij hem eens vast, Padde, dan zal
-ik hem stroopen. Kijk hem nou eens kronkelen! Ik ken geen beest, dat
-zoo de smoor gezien heeft aan doodgaan, als een paling. ’t Is een
-vette, jongens!”—En weemoedig liet Harmen er op volgen: „Zoo’n plekkie
-vind ik in m’n leven niet meer! Als ik in Hoorn zoo’n plekkie wist,
-ging ik nooit meer varen!”
-
-De paling smaakte heerlijk. „Zouden ze nou zelf weten hoe lekker ze
-zijn?” vroeg Harmen, zich smakkend de vingers aflikkend.
-
-De jongens zetten zich achter op het vlot neer, in de schaduw van het
-zeil en tuurden over het diepblauwe water, waarop geen schuimkop
-glinsterde. „We zitten in een zijstrooming”, zei Harmen. „Dat voel ik
-aan het schommelen.”
-
-„Dat zal de strooming al zijn van Straat Soenda!”
-
-„Ja, Pollepoenda”, dichtte Harmen.
-
-„Rolf heeft het toch gezegd”, vroeg Hajo, „dat we in Straat Soenda
-zouden komen?”
-
-„Oh!” zei Harmen. „Als Rolf morgen zegt: Harmen krijgt schubben, dan is
-het ook zoo! Hij is nooit in dit Chineezenland geweest en toch wil ie
-alles weten. Luisteren naar ouweren”, Harmen sloeg zich op de borst,
-„die wèl in Indië zijn geweest,—ho maar! ’k Zal een Arabier worden, als
-dit Straat Soenda is.”
-
-„Nou, wat is het dan?”
-
-„Lig me niet te vervelen”, zei Harmen. „Kijk daar eens, jongens! Een
-eilandje!”
-
-Hajo, Padde en Joppie sprongen overeind. Aan den Oostelijken
-gezichtseinder doken vage omtrekken op. „Wat zullen we doen, Harmen?!
-Er op aanhouden?”
-
-„Natuurlijk! ’t Ligt trouwens in de koers!”
-
-Zwijgend zagen de jongens toe, hoe allengs de omtrekken minder vaag
-werden en van blauw in groen overgingen. De oogen deden tenslotte zeer
-van het staren over het blinkende water.
-
-Tegen den middag waren ze zoo dichtbij gekomen, dat ze duidelijk de
-boomen onderscheiden konden. De jongens stelden vast, dat het vlot nog
-vrij veel gang maakte. Nu, alles was ook gunstig: de wind zat vlak in
-het zeil! Nu en dan piepte de mast, en de rotankoorden, die naar den
-achtersteven liepen, stonden strak als vioolsnaren.
-
-„We zullen aan land gaan!” zei Harmen. „’k Heb hout noodig voor het
-vuur.”
-
-„Als we aan land gaan, komen we in gruzelementen op de rotsen terecht”,
-voorspelde Hajo.
-
-Harmen wilde tegensputteren. Maar hij was zeeman genoeg om in te zien,
-dat Hajo gelijk had. „Best, je zult je zin hebben!” knorde hij daarom.
-„Maar als je denkt, dat ik m’n palingen rauw eet, vergis je je! Dan kap
-ik nog liever een stuk van het vlot af!” Hij loerde in de bamboekokers.
-„Ze zijn er nog, hoor, m’n palinkies! En fleurig! Terug jij!” Harmen
-tikte er een op den kop, maakte van zijn handen een bekertje en dronk.
-„’t Is warm!—Kijk die smerige wolken daar eens!”
-
-Hajo keek om.
-
-In het Westen doken achter de bergen vuilzwarte wolken op, ongevraagde
-gasten, die norsch en onbeschaamd de blauwe feestzaal daarboven
-binnentraden.
-
-„’k Zal er eens niezen!” zei Harmen, die met vochtige oogen en
-ontzaggelijk dom gezicht naar boven keek. „Hatsjie.....!—Daar schrikken
-ze misschien van, de wolken.”
-
-Maar de wolken schrokken niet. Over het geheele Westen staken ze hun
-leelijke koppen op, en achter de koppen aan wrongen zich groezelige,
-wanstaltige lichamen.
-
-Het eilandje, dat de knapen voorbijvoeren, baadde nog in zonnige
-weelde. Het was heel klein,—kon wellicht in een half uur worden
-omgeloopen. Hier en daar vielen de grijze, met mos beplekte rotsen
-steil neer in het nog blauwe water, dat blank opschuimde. Langs de
-rotsen sprongen kleine apen.
-
-Toen de knapen het eilandje voorbij waren en er nog eens naar omkeken,
-stond het als een groot en kleurig brok erts te fonkelen tegen den
-dreigend zwarten hemel daar in het Westen, en de zee achter het
-eilandje scheen ook al met inkt gedrenkt; er kwamen witte schuimkoppen
-op, verbaasde zeemonsters, die hun leelijke koppen met de rafelige,
-kroezende haren uit het water opstaken om eens te zien waar die
-plotselinge duisternis vandaan kwam.
-
-En zie! een zwarte schaduw gleed over het eilandje, roofde het zijn
-bonte pracht, en, vóór de jongens het wisten, zaten ze zelf ook al in
-het donker. Daar in het Oosten vluchtte een groene fonkeling. Het
-zonnige eilandje lag nu als een sombere, met gruwelijke legenden
-omsponnen rooversveste in den zilveren krans der branding.
-
-Hoor! daar kwam de wind! Hij rukte aan het zeil, dat de mast er van
-piepte en het vlot een schok kreeg. Rolf werd wakker, sloeg verbaasd de
-oogen op.
-
-„Rot-weer”, lichtte Harmen hem in.
-
-„En dat eilandje daar?!”
-
-„Kunnen we niet meer aankomen! We hadden daareven moeten landen, maar
-Hajo eet de palingen liever rauw dan lekker gepoft!”
-
-„Er was te veel branding”, verklaarde Hajo.
-
-Een nieuwe windvlaag rukte aan den mast, en van achteren sloeg het
-water op het dek. Nu klotste het onder het vlot.
-
-„Zouden we het zeil niet neerhalen?” vroeg Rolf.
-
-„Ben je gaar?” zei Harmen. „Hij loopt juist lekker. Kijken we eens een
-zog maken?” En Harmen wreef zich vergenoegd de handen. „Krimmeneel, wat
-zie jij witjes, Padde! Heb je weer verlet om ’t zeeziekvrije plekkie?”
-
-Op dit oogenblik, nog vóór Padde „knap maar!” had kunnen zeggen, rukte
-de wind geweldig aan het zeil; de onderschoot glipte Hajo uit de
-vingers, zoodat de boom met een zwaai naar voren uithaalde, een paar
-maal heen en weer wrikte; toen sprong een linkerachtertouw los, en de
-mast sloeg naar rechts over, bleef schuin hangen.
-
-„M’n palingen!” schreeuwde Harmen ontzet.—Deze schrandere dieren hadden
-zich het schuin vallen van den mast ten nutte gemaakt door uit de
-kokers te glijden, die mee overhelden. Harmen schoot toe, maar de
-klappende boom van het zeil sloeg hem tegen de borst, zoodat hij op
-zijn achterwerk belandde. En toen hij weer overeind was gekrabbeld, zag
-hij nog juist, hoe de beide palingen, kronkelend over het dek, in het
-water een goed heenkomen zochten..... en vonden.
-
-De tranen schoten onzen vriend in de oogen. „Daar gáán ze!” jammerde
-hij. En zich woedend omkeerend: „Wie heeft die achterste rotan zoo
-allerbelabberdst beroerd vastgeknoopt!”
-
-„’k Heb er een ouwe-wijvenknoop opgedaan.....” stamelde Padde.
-
-„Je bent zelf een oud wijf!” raasde Harmen. „Wat doe jij eigenlijk op
-een schip!”
-
-„Wie zegt je, dat ik op een schip wou! ’k Zou bij m’n oom in de
-bierbrouwerij!”
-
-„Kon ik je er maar heenboksen!” schreeuwde Harmen, nog met een spijtige
-trilling in zijn stem, terwijl Padde weemoedig verzuchtte: „Dan weet
-je, wat je hebt.....!”
-
-Rolf was opgesprongen, bond het zeil op. Hajo liep naar het voordek,
-waar de losgeschoten rotan in de lucht slierde, en trok den mast weer
-overeind. „Ziezoo, deze knoop laat niet meer los!” En hij rukte ook de
-andere knoopen stevig aan. Het vlot gleed een oogenblik zoo schuin
-tegen de helling van een golf op, dat ze zich allen aan iets
-vastklemden om niet weg te glijden. Harmen bond de arme Joppie, die op
-zijn schrale pooten te bibberen stond en met oogen vol angst rondkeek,
-aan den mast.
-
-„Toch zit ik liever op dit vlot als met z’n zeventigen in een jol!” zei
-Harmen. „Als je je maar goed vasthoudt.....”
-
-Meteen wierp Harmen zich schrap op het dek, de beenen uit mekaar, de
-handen om de dekspijlen. Padde rolde tegen hem aan; Hajo en Rolf
-sloegen neer en hielden zich aan den mast. Toen kwam het vlot weer
-zoowat vlak te liggen, en Harmen kon zijn zin voleinden: „..... kan je
-niks gebeuren!”
-
-Alle vier dropen van het water. Toen ze weer overeind krabbelden, begon
-het te regenen: een dichte sluier streek over het eilandje achter hen
-en onttrok het aan het oog, en van alle zijden kwamen regensluiers en
-vouwden zich boven het vlot ineen. De regen ratelde op het dek, en zoo
-zwaar drukte hij op het zee-oppervlak, dat het water terstond veel
-kalmer werd. Waar de spokende duivels hun gladde, bultige ruggen nog
-toonden, striemde hij ze, dat ze krompen van pijn. De wind worstelde
-zich nog wat door den regen heen, zeeg toen hijgend, afgemat neer.
-
-De jongens zaten triest bijeen.
-
-„Hoe zullen we nou koers houden?” vroeg Harmen, spijtig, omdat zijn
-vuurtje al weer uit was. „Je ziet geen zon, geen sterren.....”
-
-„Dan houden we koers op den wind”, stelde Hajo voor. „De wind links
-achter houden.”
-
-„De wind, die er niet is”, gromde Harmen. „’n Mooie koers zal dat
-worden!”
-
-Hajo en Rolf zetten het zeil op. Het bleef slap hangen, in vouwen en
-rimpels.
-
-„Zullen we wat bikken?” vroeg Harmen.
-
-„Geef maar op”, zei Padde.
-
-„Wat wil uwes hebben?” vroeg Harmen. „Gebraje kip? Warme oliebollen?”
-
-Kauwend op een visch, waar het zeewater nog afdroop, zaten de jongens
-in triest zwijgen bij mekaar op het stuurloos dobberende vlot.
-
-Zachtkens spon zich de schemering.
-
-
-
-In den nacht rukte de wind ineens weer aan het zeil. Rolf en Harmen
-schrokken er wakker van.
-
-Het regende nog wat, bij vlagen. Ook de wind was niet meer dan een
-vlaag geweest. Daarboven, hoog in de lucht, scheen hij vrij spel te
-hebben, reed op de zwarte wolken en zweepte ze tot woesten galop. Er
-glansden wat sterren door, als de fonkeling van stalen helmen.
-
-„Laat mij vannacht maar eens koers houden”, zei Harmen. „Ik neem koers
-op de wolken.”—Hij stond loom overeind, rekte zijn verkleumde leden en
-ging huiverend bij het roer zitten.
-
-„Er staat geen wind”, zei Rolf. „Dat was maar een vlaag, daareven.”
-
-„’k Zal eens fluiten! Dan komt de wind!” verzekerde Harmen. „Ga jij nou
-maar maffen.”
-
-De zee was nog woelig en zwart, maar het vlot deinde regelmatig, in
-breeden zwaai, zonder schokken. Langzaam-aan kwam er wat wind
-aansluipen, legde zich in het zeil en stuwde het vlot voort door de
-golven, die witte, schuimende wonden toonden. Het water vloeide over
-het dek tot aan de plaats waar de andere jongens sliepen. Ze merkten
-het niet. Maar Harmen knikte tevreden. „Er zit weer gang in de kast! ’k
-Zal ’t zeil nog wat aanhalen, dat ik geen scheutje wind verlies!”
-
-Zoo, langzaam-aan, zwol de wind, en toen de morgen grauwde, stond hij
-met gebolden rug in het zeil te duwen. Harmen hing, de armen over het
-roer, te snurken als een pater. Maar koers hield hij,—dat kon Harremen
-maffende nog wel, en zonder sterren!
-
-
-
-
-
-
-
-
-JAVA
-
-
-In wilde vaart joegen de wolken den ganschen dag. Eerst tegen den avond
-werden ze trager en schenen zich ten slotte nog slechts met moeite
-voort te slepen. Ze kregen vage omtrekken, werden minder zwart en
-rukten niet meer in dichte gelederen op, zooals daarstraks. Hier en
-daar stonden groote plekken blauw met helder fonkelende sterren.
-
-De wind sloeg naar het Zuiden om; nu bleven de wolken bedremmeld staan,
-botsten tegen elkaar en vluchtten ten slotte als een kudde opgejaagde
-schapen naar het Noorden. Een oogenblik later was er heinde en verre
-niet een meer te bespeuren, en de hemel stond blank gepoetst als na de
-groote schoonmaak.—„Morgen droog weer!” voorspelde Harmen en wreef zich
-in de knuisten.
-
-„’k Had liever een bedekte lucht”, zei Rolf.
-
-„Harremen niet!” verzekerde Harmen. „Wacht maar: morgen hebben we weer
-een vuurtje.”
-
-„’t Zal ook zonder vuur warm genoeg worden”, meende Rolf.
-
-„Wanneer zouden we Java nu zoowat in het zicht kunnen krijgen?” vroeg
-Hajo.
-
-„Misschien zijn we al op de helft”, zei Rolf. „We hebben vandaag een
-heel eind achter ons gelaten.”
-
-In spanning op den dag van morgen legden de jongens zich ter ruste.
-
-De ochtend was verrukkelijk. Er lag een blauwgrijze nevel op het water,
-en in dat grijs stond de zon als een roode lampion. Eerst later werd ze
-goud; nu liep over het water een gouden weggetje tot aan den
-gezichtseinder, en de vochtige nevels weerkaatsten het zonlicht, zoodat
-de lucht vol gouden schemeringen kwam.
-
-Harmen kon de verleiding niet weerstaan: plonsde in het frissche water.
-„Ik kan ’t nauwelijks bijhouden!” pufte hij, toen hij achter adem weer
-op het dek kroop.
-
-„Ga niet meer zwemmen, Harmen”, zei Rolf. „Je weet niet, of hier soms
-haaien zitten.”
-
-„Die lusten me niet”, verzekerde Harmen. „Die lusten alleen maar
-landrotten. Laatst.....” (Harmen begon te grinniken) „..... vongen ze
-eens een haai en vroegen ’m op de man af, waarom ie meer van landrotten
-hield.—De zeelui bennen me te zout, zei-d-ie,—en je weet van te vorens
-nooit, of je bijgeval niet een por in je schoone vessie krijgt!—Weet je
-wat Gerretje verteld heeft van een haai en van zoo’n uitgebakken bokkum
-van een landrot? Afijn, laat ik het maar niet weer vertellen ook, want
-’t is zoo allergemeenst gelogen, dat jullie er alle scheel van zouden
-worden, en Joppie er bij. Ophakken is goed, maar je moet de lui niet
-gaan voorliegen.—Hebben jullie ook zoo’n honger?”
-
-„Nou!” zei Padde.
-
-„Jou word niets gevraagd”, stelde Harmen vast. „De stukken visch zitten
-je nog achter de kiezen! Jij hebt je ’s morgens nog niet behoorlijk
-uitgerokken, of je zit al bij de proviand.”
-
-„’t Was maar een kleintje”, zei Padde.
-
-„Nou, jij bent ook maar een kleintje.—Blijf je er af met je vingers?!”
-
-Padde trok nijdig een paar visschen van het drooglijntje en deelde ze
-rond. Toen zette hij zelf met een norsch gezicht zijn tanden in een
-vischje.
-
-Harmen keek er grinnikend naar. „Je moest bij de drogist eens wat
-pillen halen, dat je eens afleert om dadelijk altijd zoo woest te
-worden”, zei hij. „Als ’n mensch: kurk zegt, versta jij d’r: schurk
-uit.—En als je nou toch bij de drogist bent, vraag dan meteen een
-zalfje, dat je niet overal zoo invliegt. Ik zie je nog in de kombuis
-zitten buikspreken! ’k Dacht, dat ik een beroerte zou krijgen! En
-Lijsken had geen adem meer.—’k Wil d’r uit! riep ie.—Komt dat uit m’n
-buik? vraagt Padde. Toen je weg was, zei Lijsken:—Ik geloof, dat die
-augurk ons nòg niet in de smiezen heeft!” Harmen tolde van plezier over
-het dek en knabbelde, met opgetrokken knieën achterover liggend, aan
-zijn visch.
-
-Padde stond met rollende oogen op, wilde met zijn visch naar het
-voordek verhuizen. Maar plots stootte hij een kreet uit, staarde in het
-water. Kort onder de oppervlakte flitste de witte buik van een haai.
-Duidelijk zag Padde den driehoekigen muil.
-
-De anderen waren overeind gesprongen; Harmen greep een der speren en
-stelde zich aan den rand van het vlot op. „Als ik hem die speer in z’n
-bast kan gooien, zal ik het niet laten, jongens.....!”
-
-In spanning wachtten de knapen. Alle grapjes waren van de lucht; de
-verbittering tegen den geheimzinnigen vijand, die met zijn
-vraatzuchtigen muil de diepten der zee onveilig maakt, sloeg hen in
-ban. Eensklaps dook het monster weer onder het vlot uit; een rilling
-van afschuw voer den jongens door de leden. Harmen haalde de gevelde
-speer ver naar achteren uit en slingerde het wapen uit alle macht naar
-den haai. De knapen zagen, hoe de speer wegschoot in het lichaam.
-Meteen wentelde de haai zich om; de gevlerkte staart dook uit de golven
-op en klapte weer neer, dat het water den jongens om de ooren vloog.
-Toen dook het dier in de diepte weg.
-
-„Die heeft ie te pakken!” hijgde Harmen.
-
-De jongens keken nog eenigen tijd uit, maar er kwam niets meer opdagen.
-„Kom, laten we weer achter het zeil gaan”, zei Hajo. „’t Is hier in de
-zon niet om uit te houden!”
-
-„Straks zal het zeil niet veel schaduw meer geven!” meende Rolf.
-„Zeg..... kijk eens in die richting! Is dat niet.....?!”
-
-„Land!” riep Harmen uit. „Wéér een eilandje!”
-
-„Dat kan”, zei Rolf. „Straat Soenda ligt vol eilandjes! Daar landen we,
-jongens! We hebben haast geen drinken meer aan boord!”
-
-Als ze nu maar konden landen, daar ging het om. Voorloopig moesten ze
-nog een paar uur wachten vóór ze er waren, en allengs ging er een
-gloeiende hitte boven het water hangen. De jongens hokten steeds
-dichter bij de mast, naarmate de schaduw van het zeil kromp. Joppie
-schikte telkens mee. Om de beurt namen ze de plaats bij het roer in.
-
-„Kom, zullen we eens wat gaan bikken?” vroeg Harmen, toen de zon zoowat
-op haar hoogst stond, en de jongens op een rijtje onder den boom
-gehurkt zaten.
-
-„Ik niet!” riep amechtig Padde, die de beurt bij het roer had.
-
-„Je hebt je buik zeker nog vol van vanmorgen”, zei Harmen.
-
-„Schei uit!” verzocht Padde. „Ik stik zoowat.”
-
-Harmen begon te grinniken. Maar in eens viel hij uit: „Haal dat roer
-dan toch om, sufferd! Waar koers je heen?!”
-
-„Ik kan niets zien”, klaagde Padde. „Alles is zoo scherp voor mijn
-oogen!”
-
-„Nou, kras dan maar op”, zei Harmen. „Ik zal het roer wel weer nemen!
-Anders varen we nog naar ’t land van de Chineezen”.
-
-Maar spoedig hield ook hij het niet meer uit. „’k Word zoo flauw als
-kinderpap!” mopperde hij. „’k Zou wel onder het vlot willen kruipen,
-daar is het lekker koel.”
-
-„Ben je die haai van daar straks vergeten?” vroeg Rolf.
-
-„Die is naar Harremen niks nieuwsgierig meer”, verzekerde Harmen. Maar
-hij bleef toch maar zitten.
-
-De wind bleef uit het Zuiden waaien, blies nu een zengende, van hitte
-sidderende lucht voor zich uit, die de kelen schroeide.
-
-Harmen hield het aan het roer niet meer uit, en Hajo verving hem. Onze
-koksmaat kroop in de schaduw, kapte een jonge kokosnoot open. Met
-gulzige haast bracht hij de vrucht aan zijn lippen en liet het vocht in
-zijn keelgat borrelen.
-
-In den namiddag, na elkaar om de beurt aan het roer te hebben afgelost,
-kwamen de jongens bij het eiland. Voorloopig was er van landen echter
-geen sprake: een hooge rotswand viel steil in de branding neer. De
-jongens besloten rechts om te zwenken,—daar scheen de kust beter te
-zullen worden.
-
-Hajo gooide het roer om en trok den schoot aan. Gelukkig,—aan deze
-zijde nam de rotswand spoedig af; er volgde een smalle strandvlakte met
-bosch, en plots een smalle kreek, waarvoor nagenoeg geen branding
-stond, zoodat ze gerust konden binnenvaren.
-
-Maar nu..... bij het naderen van de kreek..... wat schoof daar, ver aan
-den gezichtseinder, vaag en grijs achter de boomen te voorschijn.....?!
-
-„Java!!” schreeuwde Harmen.
-
-„Hoe weet je dat?!”
-
-„Zal ik niet zien!” De vreugdetranen braken door Harmen’s stem. „Die
-twee bergen, met dat gat links ervan, dat is Java! ’k Heb het toch op
-m’n vorige reis gezien?!”
-
-„Wat zullen we doen?!” vroeg Hajo, naar adem happend.
-
-Harmen sprong op het roer af, wilde het omrukken.
-
-Rolf voorkwam hem. „Harmen, we moeten éérst de kreek in!”
-
-„Laat je dat roer los?!” bulderde Harmen.
-
-„Luister dan toch!” viel Rolf driftig uit. „Al is dat dan ook Java,
-daarom zijn we nog niet bij de anderen! We moeten morgen te drinken
-hebben! Alle jonge noten zijn op.”
-
-„Maar morgenochtend zijn we immers aan de andere kust!” schreeuwde
-Harmen.
-
-„Rolf heeft gelijk, Harmen”, zei Hajo. „Hier kunnen we landen;
-daarginds ligt de kust misschien vol rotsen.”
-
-„Ja, laten we eerst aan land gaan, Harmen”, viel Padde zijn vriend Hajo
-bij.
-
-„Als Joppie nou óók nog gaat janken, zijn we klaar!” schimpte Harmen
-bitter.
-
-En zie: op het hooren van zijn naam, sperde Joppie zijn liefelijk
-keelgat open en gaf luide zijn bijval te kennen. Vlak er op kreeg hij
-er spijt van, ging met een blik vol wantrouwen zoo ver mogelijk van
-Harmen zitten.—Intusschen was het vlot, na even gedanst te hebben, de
-kreek binnengegleden. Ze bleek een broedplaats voor meeuwen te zijn en
-was omzoomd door kokosboomen.
-
-„Kom, Harmen, zit niet meer te brommen!” zei Rolf. „Vanavond varen we
-al weer uit!”
-
-„Ik heb geen haast!” snauwde Harmen. „Ik wou immers eerst niet eens mee
-naar Bantem?”
-
-De jongens trokken het vlot half op het strand, waarbij de meeuwen hun
-tsjiepend om de ooren vlogen. Er waren groote zilvermeeuwen,
-zwartkopjes, kleine grijsjes, sterntjes, stormvogels.....
-
-„Wedden, dat ik eieren vind?” vroeg Harmen vertrouwelijk aan Hajo,
-terwijl hij Rolf den rug hield toegekeerd.
-
-„Wilde je geen brandhout hebben?” vroeg Rolf, vriendelijk als altijd.
-
-„Eieren wil ik zoeken!” schreeuwde Harmen.
-
-„Nu, als je ze dan maar niet weer in je mond bewaart”, zei Rolf.
-
-Om dit antwoord moest Padde zoo verbazend grinniken, dat hij ervan
-dubbel dreigde te slaan. „Ja, ’k heb het van Hajo gehoord!” proestte
-hij. „Dat was ook niet snugger van je, zeg?” En Padde wrong zich, de
-handen om z’n rond buikje, in allerlei bochten, om zijn vroolijkheid
-kwijt te raken. „H-h-hij heeft de eieren in zijn m-m-mond gestopt!”
-gierde Padde. „En toen knapte de tak! En toen.....” Padde liet zich
-neerploffen en wentelde zich door het zand, „hi-hi-hi-hi, toen zijn de
-eieren..... hi-hi-hi-hi-hi!” Hij weerde met de hand Joppie af, die
-keffend om hem heensprong. „Toen zijn de eieren.....
-hi-hi-hi-hi-hi-hi!”
-
-„Vooruit!” zei Harmen half lachend, half ongeduldig. „Moet ik je
-kietelen?”
-
-„Hoe-oe-oe! Kietelen!” gilde Padde ontzet en vluchtte met groote
-sprongen voor Harmen uit. Joppie sprong hem keffend om de beenen,
-zoodat Padde dwars over hem heen in het zand sloeg en Harmen weer over
-hem heen buitelde.
-
-„Kom, jongens!” lachte Rolf. „Laten we nu vlug wat noten gaan plukken!”
-
-Harmen sprong overeind, pletste met de handen op zijn zitvlak en schoot
-een kokosboom in. „Reuze-noten, jongens! Hou je kop er maar eens onder,
-Padde!”—En toen Padde er geen lust in toonde: „Joppie! Joppie! Kom er
-eens bij Harremen?” Jankend van vreugdevolle opwinding, sprong Joppie
-om den stam. Maar toen „Harremen” met noten begon te kegelen, droop
-Joppie af, den staart tusschen de pooten.
-
-Hajo en Rolf zaten al in een anderen boom, en Padde maakte zich
-verdienstelijk door de geplukte noten over het strand naar het vlot te
-kegelen. Dat vond Joppie aardig: hij vloog holderdebolder achter de
-rollende noten aan, trachtte ze vergeefs in den bek te nemen.
-
-De jongens plukten niets dan jonge noten; oude hadden ze nog genoeg;
-het was hun om de melk te doen. Toen ze er naar hun zin genoeg hadden,
-werd er brandhout gehakt.
-
-Rolf had ook een aantal zware palmbladeren afgekapt en sleepte ze naar
-het vlot. „Daar vlechten we een zonnetent uit, jongens!”
-
-„Ziezoo, nou kunnen we dan toch gaan!” meende Harmen.
-
-En zoo staken ze weer in zee, door een dichten zwerm meeuwen gevolgd,
-die eerst terugkeerde, toen de schemering inviel.....
-
-„Wie zal vannacht waken?” vroeg Rolf.
-
-„Ikke”, zei Harmen.
-
-„Of ik!” stelde Hajo voor. „Ik heb nog niet eenmaal gewaakt.”
-
-„Ik krijg maf!” merkte Padde op en geeuwde allerverschrikkelijkst.
-
-„Weet je wat”, zei Rolf. „We waken om de beurt. Eerst Harmen, dan ik en
-dan Hajo.”
-
-„Nou, als er gewaakt moet worden.....” begon Padde aarzelend.
-
-„Help jij maar maffen”, zei Harmen, „dat doe je beter.”
-
-De avond was zeldzaam mooi. Toen de zon bloedrood in zee was
-weggezonken, kwamen uit het Oosten de nachtnevelen aandrijven en
-omsluierden het gebergte.
-
-„Zoometeen zie je er niks meer van!” pruttelde Harmen. „Dan moeten we
-weer op de sterren koers houden!”
-
-Maar dat was niet noodig: toen de sterretjes ontstoken waren en te
-tintelen begonnen, vluchtten de nevelen weer, en donker lagen de bergen
-aan den Oostelijken gezichtseinder.
-
-Java.....! Java.....!!
-
-
-
-
-
-
-
-
-HET EERSTE WEERZIEN
-
-
-Wie er den volgenden morgen het hoogst sprong van plezier? Daar,
-vlakbij, lag de kust! Java’s lachende, zonnige kust! De jongens keken
-er naar, als betooverd. Dit, dit was nu Java, waarvan ze zooveel
-wonderen gehoord hadden. Op dit groote, mooie eiland woonden de
-vorsten, die onder gouden zonneschermen wandelden in hun lusthoven,
-door breede lanen vol bloemengeur. Hun kleederen waren zwaar van
-edelsteenen; zij droegen vlammende krissen met kostbare heften en.....
-Wat had Vader Langjas hun onderweg nog niet alles verteld!
-
-De zon school nog achter de bergen, en de rotsen, die aan zee grensden,
-en de zee zelf en de groene bosschen achter de rotsen stonden te
-schemeren in een fijn, blauwgrijs waas. Hoe stil was het op het water,
-hoe mild was de lucht. Dat zoete ruischen tegen de rotsen klonk zoo
-feestelijk.....
-
-Zie! daar gluurde de zon boven de bergen uit; ineens schoten er
-allerlei grillige, goudgekartelde vormen in de rotsen aan de kust, en
-een blauwe schaduw sloeg in zee neer. Nu spiedde de zon nieuwsgierig de
-berghelling af; eenzame boompjes richtten zich fier op,—trotsch, dat ze
-een schaduw hadden, tien maal langer dan zij zelf.
-
-„’k Wou, dat ik wat versche visch had, om te braden!” zuchtte Harmen.
-
-„Ik kon wel eens inleggen”, zei Padde. „Gaan we niet aan land?”
-
-Rolf schudde het hoofd. „We varen de kust af, tot we op de Hollandsche
-schepen stuiten.”
-
-Padde wierp zijn hengel uit en ging zitten koekeloeren in het heldere
-water. „Kijk, daar zit een klein mormel om m’n haak te draaien”, zei
-Padde. „Afblijven, beestje, ’k moet jou niet hebben.” Padde trok den
-haak weg en gooide iets verderop weer in. Maar het „mormel” zat er al
-weer bij, en toen Padde even later grimmig naar den anderen kant van
-het vlot ging, volgde het hem ook daarheen. „Nou, als je dan zóó graag
-opgehaald wilt worden.....!” zei Padde nijdig en sloeg op. Het vischje
-was twee duim lang.
-
-„Geef hier!” zei Harmen. „’t Is beter als niets.”
-
-„Afblijven!” gebood Padde. „Ik heb hem gevangen om er weer mee te gaan
-visschen.”
-
-Maar Harmen griste het diertje weg. „Eerst zal ik hem braden en opeten.
-Dan mag je er mee doen wat je wilt.”
-
-Rolf en Hajo hadden wat gegeten en begonnen met hun zonnetent, maakten
-eerst een dun geraamte van bamboe.
-
-„Laat je wat bladeren voor een nieuw rokje over?” vroeg Harmen. „Met
-dat, wat ik nou aan heb, durf ik geen mensch meer onder de oogen te
-komen. Jij mag ook noodig wat nieuws hebben, Padde!”
-
-„Ja, ’k loop voor schandaal”, gaf Padde toe. „Kom, ik zal meteen maar
-beginnen!” Padde sprong overeind, legde z’n hengel neer. „Ik vang hier
-toch niets.”
-
-En even later zaten de jongens zwijgend bijeen en werkten.
-
-Harmen, den roerstok in den arm gekneld, vlocht daarbij ijverig en
-hield toch koers. Zoo volgden de knapen op vrij grooten afstand de
-kust, die naar het Oosten afboog.
-
-„Een prauw!” riep Hajo eensklaps uit. „Daar komt een prauw aan!”
-
-Ja! Bij het ombuigen van een in zee uitloopende rots, was een zeil
-opgedoken. Het was een groote prauw, en er zaten vijf Inlanders in.
-
-„Ze komen nu recht naar ons toe!” zei Rolf.
-
-„Laat ze maar komen!” zei Harmen driftig. „Wij zijn ook met z’n vijven!
-Nietwaar, Joppie?”
-
-„Wouw!” gilde Joppie opgewonden.
-
-„Misschien is het alleen maar nieuwsgierigheid”, meende Rolf.
-
-„Valt er wat aan ons te zien?” vroeg Harmen. „Hier, Hajo, neem een
-speer. En jij ook, Rolf!”
-
-„En ikke?” vroeg Padde bevend, met schorre stem.
-
-„Jij doet maar krek, of je d’r niet bij hoort”, raadde Harmen.
-
-Opgewonden wachtten de jongens de prauw af, bereid hun leven, zoo
-noodig, duur te verkoopen. Maar toen het vaartuigje naderde en de
-jongens de stomverbaasde, argelooze gelaatstrekken der Inlanders zagen,
-lieten ze de wapens zinken.
-
-„Tabeh!” riep Harmen.
-
-Een gemurmel steeg uit de prauw op. De Inlanders reefden het zeil,
-stuurden langs zij van het vlot, klemden er zich met de handen aan
-vast.
-
-„Is dit Java?” vroeg Rolf en wees naar de kust.
-
-De Inlanders knikten, keken nog verbaasd van den een naar den ander.
-
-„En zijn hier ook ergens Hollandsche schepen?”
-
-De bruintjes wezen naar het Oosten.
-
-Rolf haalde diep adem. „Lagi djahoe?—Nog ver hier vandaan?”
-
-Ontkennend hoofdschudden.
-
-„Kunnen..... kunnen we er vandaag nog komen?”
-
-„Bissa, toean..... zeker, heer.”
-
-„Wat zeit ie?” vroeg Harmen.
-
-Rolf zaten de vreugdetranen in de keel. „Dat we..... we vandaag nog bij
-de schepen komen!”
-
-Eerst keken de anderen hem aan, alsof ze hem niet begrepen. Toen steeg
-uit Harmen’s keel een schorre snik. „Tabeh!” schreeuwde hij, trapte de
-prauw van het vlot los en voerde een dollen rondedans uit, wijd
-uitzwaaiend zijn bloote beenen. En dikke tranen rolden hem over de
-wangen. „Hè, Padde, lollig varken?”
-
-Padde kreeg een grinnikbui, waarin hij bijkans stikte. „Harmen! Weet je
-wat jij bent? Oók een lollig varken!” En de beide jongens vielen elkaar
-in de armen, sloegen van de pret op het dek en buitelden gillend over
-elkaar heen, tegen den mast aan, die ervan kraakte. Ook Joppie leek wel
-dol geworden; hij sprong keffend om de jongens heen en begon Padde aan
-zijn schortje te trekken,—tot hij ten slotte met zijn buit achterover
-in het water plonsde. Rolf hielp hem weer op het dek. Nu ging Joppie op
-zijn achterste zitten en gilde met open bek, den kop omhoog, zijn
-opwinding uit.
-
-De Inlanders keken met wijd opengesperde oogen naar het gebeuren daar
-op het vlot. „Mabok..... dronken!” stelden ze vast.
-
-Maar Harmen stond alweer nuchter op z’n beenen, rukte het roer om,
-haalde den schoot aan. „’k Wou, dat ik vliegen kon!” zei hij, nog
-hijgend. „Rolf, ik ben smoor van je!”
-
-Rolf kon zijn lachen niet weerhouden. „Als ze nou maar de waarheid
-hebben gesproken!”
-
-„Jongens!” schreeuwde Harmen. „Leve Rolf! Leve de pennelikker!—’k Zou
-je wel kunnen uitwringen van lol!—Hè, Joppie? Ouwe, uitgebakken
-Chinees? Hou je snoet nou dicht, kammelejon!” En Harmen begon mee te
-gillen: „Hauw! Au.....au.....auw! Oeh..... oeh..... wauw!”
-
-De anderen vielen om van plezier, en Padde stemde met Harmen in. Toen
-werd het Joppie te kras; hij staakte zijn gejeremieer en keek verbaasd
-en gevleid naar de twee jongens, die nog met het hoofd in den nek als
-onvervalschte kamponggladakkers zaten te jammeren. Van louter schik gaf
-Harmen Padde een geweldigen mep in het gezicht; Padde had een fermen
-bloedneus, en Joppie was er ijlings bij om hem de wangen schoon te
-likken. Met krachtloos geworden arm weerde Padde hem af.
-
-„Kom, jongens, nu het hoofd weer bij mekaar!” zei Rolf. „Ik zie nog
-niets van die schepen, en we hebben nog een snikheete dag voor ons. Als
-we over een uur de tent niet klaar hebben, zitten we in het barre
-zonnetje, en daar heb ik weinig trek in.”
-
-Padde hield het hoofd achterover om zijn bloedneus te stelpen.
-
-„Wil ik je nòg een mep geven, om het gat weer dicht te slaan?” vroeg
-Harmen.
-
-„Heb het hart er eens toe?” vroeg Padde. „Dan ga ik straks naar de
-bootsman!”
-
-„Daar zul je geen plezier van beleven, leelijke klikspaan!” schold
-Harmen.
-
-Toen begonnen ze allen te lachen. Hè, zooveel geluk in eens was niet te
-omvatten!
-
-Een half uur later hadden ze een „zonnetent” van twee el in het
-vierkant. Ze zetten de mat op vier staken neer; zoo konden ze er juist
-mooi onder zitten.
-
-De middag kwam; de hitte werd haast onverdragelijk. Met trage tanden
-aten de jongens een vischje. In slapen had niemand behalve Joppie dien
-middag eenigen lust. Allen tuurden in Oostelijke richting over het
-water naar den sidderenden horizon.
-
-Harmen en Padde waren met hun schortjes gereed, voelden zich net zoo
-trotsch, als wanneer ze vroeger een nieuwe broek voor het eerst
-aanhadden. Dat straks iemand er iets vreemds aan zou kunnen vinden,
-kwam hun geen van beiden in den zin.—Harmen liet zich bewonderen. „Hè?
-Dat is andere koek dan dat smerige rokkie van daarstraks! Valt het van
-achteren ook goed?”
-
-„Puik!” prees Padde. „En bij mij?” Ook Padde draaide zich om.
-
-„Buk je eens wat?” vroeg Harmen.
-
-Padde bukte. Harmen haalde zijn hand naar achteren uit..... pats! Padde
-vloog door de lucht naar de andere zijde van het vlot. „Hè! M’n hand
-gloeit ervan!” grinnikte Harmen.
-
-„Lammeling!” schold Padde, overeind krabbelend. Maar meteen lachte hij
-ook alweer. Wie kon er nog boos worden?
-
-In den namiddag werd het koeler; de lucht betrok. De jongens gingen
-voor op het vlot zitten. Joppie en Padde hielden de wacht bij het roer.
-
-„Wat zit jij te koekeloeren, Hajo?” vroeg Rolf.
-
-Hajo zat al een minuut lang star voor zich uit te kijken. Hij
-antwoordde eerst niet en zei toen, moeilijk sprekend: „Ik gelóóf.....
-dat ik..... een schip zie!”
-
-„Waar?!!”
-
-Met bevende hand wees Hajo naar voren. „Onder die wolk daar, met die
-spitse top.”
-
-De jongens waren overeind gesprongen, tuurden hijgend in Oostelijke
-richting. Padde had het roer losgelaten en kwam, struikelend over een
-rotan, naar voren. Spannend zwijgen.....
-
-Toen stootte Harmen een schreeuw uit. „Ik zie het!!”
-
-De anderen rekten hun halzen.
-
-„Ja!” riep Rolf uit. „Nu zie ik het ook! Jongens!!”
-
-Padde knipte zenuwachtig met zijn oogjes. „Onder die wolk?” vroeg hij.
-En plots begon hij te schreien en driftig met de voeten te trappelen.
-„Ik zie niks! Ik zie niks!!”
-
-„Kijk dan uit je doppen!” raadde Harmen.
-
-Padde sloeg zich met de vuisten tegen het gelaat en schreide: „Ik kijk
-uit m’n doppen! Maar ik heb zulke..... zulke rot-oogen!”—En Padde’s
-lichaam trilde even van smart.
-
-„Wacht maar, Padde”, troostte Rolf. „Zoometeen zie jij het ook en je
-moet maar denken: we komen er allemaal tegelijk aan!”—En ook Hajo had
-medelijden met Padde. „Hè, Padde?” vroeg hij. „Als we straks samen weer
-aan boord klauteren?”
-
-„Hajo!” snikte Padde en viel zijn vriend om den hals.
-
-„Vooruit!” riep Harmen. „We schieten niet op! Waarom blaast de wind
-niet wat harder!”
-
-„Heb maar geduld”, zei Rolf. „Straks krijgen we nog ruw weer! Zie eens,
-wat een wolken!”
-
-„Wat heb ik aan wolken? Wind moeten we hebben!—Ziezoo! dat gaat een
-betere kant uit”, prees Harmen, toen een sterke vlaag in het zeil sloeg
-en het vlot een schokje voorwaarts gaf. Harmen laadde de armen vol
-kokosnoten en wierp ze overboord. „Weg met die rommel! Dat scheelt in
-de vaart! En van die mat maken we een fok!”
-
-De jongens plaatsten de zonnetent op het voordek. De wind was allengs
-geheel naar het Westen omgezwaaid, zat nu prachtig in het zeil. Hij
-scheen toe te nemen.
-
-„Voor mijn part gaat hij razen als de hond van Lubbes”, zei Harmen.
-
-Heel langzaam-aan werd het fletsblauwe omtrekje aan den Oostelijken
-gezichtseinder duidelijker. Toen vervaagde het weer, omdat het water de
-hitte van den dag ging uitdampen. De schuit lag voor anker; duidelijk
-hadden de jongens de kale masten gezien.
-
-In het Westen was de zon vertroebeld in waterige, vuil-paarse wolken;
-haar licht, daarstraks nog van het zuiverste goud, werd nu valsch van
-kleur, en ten slotte verdween ze geheel. Daarop schenen de wolken
-gewacht te hebben: daareven stonden ze druilend boven het water, maar
-nu schoten ze eensklaps omhoog met zulk een onstuimigheid, dat ze
-andere wolken meesleurden, die niets geen lust hadden in de wilde
-jacht, zich dan ook weer losrukten en onderdompelden in de loodgrijze
-bank boven de kim.
-
-„’n Vieze beweging daar!” zei Harmen. „Afijn, ’t brengt wind mee.....”
-
-Nu schoof ook de grijze bank omhoog en werd een trieste muur, die alles
-in schemer hulde; een rosse schijn kwam in de lucht te hangen; op den
-muur stonden eensklaps vlammende kanteelen. Daarachter lag een
-duivelsveste. Groeterig grauwe heksen op bezemstelen vlogen er uit op
-en reden naast elkaar, botsend met de ellebogen. Uit het Zuiden kwam
-een leger grijze ratten aankruipen, knaagde aan de laatste lichte
-plekjes van den hemel.
-
-Weer is er een aarzeling daarboven in de lucht. Het wordt stil; de
-golven zwellen van achteren geheimzinnig aan en loopen over het dek
-uit, nu het vlot haast niet meer vooruitkomt. Harmen raast en geeft er
-Padde de schuld van, als het zeil ten slotte slap neervalt. Onrustig
-zien de jongens omhoog.
-
-Zie! daar steekt de burchtheer zelf zijn rooden duivelskop achter den
-muur op. „Wat heeft dat treuzelen te beduiden?!” Hoor! de zweep giert
-over de ruggen der heksen en over het rattenheir. Nieuwe troepen komen
-aan, te paard, dringen door tot in de voorste gelederen.
-
-Het zeil bolt met een slag uit; de mast buigt krakend door. In plaats
-van van achteren te komen, schuiven de zwarte golven nu weer over het
-voordek.
-
-Harmen wrijft zich de knuisten. „Nou gaat ie gesmeerd!” Maar eensklaps
-betrekt zijn gezicht. „’k Ben maar voor één ding bang, jongens! Dat ze
-daarginds met dit weer niet voor anker durven blijven liggen en van de
-kust afzeilen!”
-
-De anderen weten geen antwoord. Allen zien het gevaar in. Ze hijschen
-zwijgend de lantaren in den mast, want het zal over een half uur donker
-zijn. Jongens, wat schiet het vlot door de golven!
-
-Eensklaps vliegen door een plotselingen rukwind de stukken hout het
-smeulende vuurtje uit en tollen, even nog sissend, in de golven. En het
-matten „fokzeil” suist draaiend de lucht in, slaat plots over den kop
-en schiet in het water weg.
-
-„Wel, verduiveld!” roept Harmen spijtig uit en gaat na, of de mast en
-het zeil goed vastzitten.
-
-Het vlot vaart zonder „fok” niet langzamer. Forsch dompelt het den kop
-in de golven.
-
-„Licht!!” roept Hajo plotseling uit.
-
-„Ha!—Trek de schoot aan, Rolf! ’t Ligt bijna in de koers!” En Harmen
-begint alvast te brullen: „Schip ahoy! Ahoy! Schip ahoy!!”
-
-Zóó snel vaart het vlot, dat het licht elk kwartier grooter en
-helderder wordt. Daar, links, is nog een licht! En rechts nog een!
-Houdt het middelste, jongens!
-
-Nu zijn ze er geen vijfhonderd ellen meer af. Duidelijk zien ze den
-donkeren omtrek van een Oostinjevaarder. „Zullen we roepen, jongens?”
-vraagt Harmen opgewonden.
-
-„Ja. Allemaal tegelijk. Een-twee-drie.....”
-
-„Schip ahoy!!” schreeuwen ze met hun vieren. Joppie gilt mee.
-
-„Nog eens! Een-twee-drie.....!”
-
-„Schip ahoy!!!”
-
-„Het ligt met de zijkant hier naar toe! We loopen er vierkant tegen
-op!”
-
-„Goed zoo, maar haal het zeil omhoog! Anders varen we het vlot aan
-splinters. Doe jij het, Hajo; ik moet het roer houd.....”—Met een
-scherp geluid scheurt het zeil van den boom af; zwaar klappend in de
-lucht rukt het den gaffel mee en vliegt als een witte meeuw weg.—„Zoo’n
-rotzeil!” scheldt Harmen.
-
-„Ik zie menschen!” roept Rolf. „Ze laten stootballen neer! Jongens!!”
-
-Hoog ligt het schip, zacht deinend op den rumoerigen golfslag, die
-klotst en botst onder den spiegel. Nu stoot het vlot tegen den houten
-wand van den Oostinjevaarder.
-
-„’n Valreep!!” schreeuwt Harmen dringend omhoog.
-
-Boven schemeren vage koppen. Daar vliegt een touwladder overboord. Met
-een wilden kreet grijpt Harmen het ding beet, wil er den voet inzetten,
-bedenkt zich. „Padde, jij eerst! Nou, vooruit dan!!” En Harmen duwt hem
-in het laddertje, geeft hem nog een zetje na. „Nu jij, Hajo! Geen
-praatjes! Kerel dan toch.....!!—En nou jij, Rolf!”
-
-„Neen. Ik ga het laatst”, zegt Rolf, alsof hij al schipper is en zijn
-bodem verlaten moet. „Maar hoe krijgen we Joppie mee?”
-
-Harmen weet raad. Hij grijpt Joppie, die deemoediger dan ooit is, in
-het nekvel en, als een hondemoeder, draagt hij Joppie tusschen de
-tanden den valreep op.
-
-Als laatste, even huiverend van geluk, verlaat Rolf het vlot. Zoo komt
-hij boven, waar Harmen de haren uit zijn mond spuwt.
-
-Wie staat daar en sluit hen alle vier tegelijk, schreiend en lachend,
-in zijn zevenmijls armen?
-
-Hilke Jopkins.
-
-
-
-
-
-
-
-
-BIJ DE BRUINVISCH AAN BOORD
-
-
-„Mijn jongens.....! Hajo! Rolf! Harmen! Padde, goeie sukkel, ik dacht,
-dat jullie altemet naar de weerlicht waren!” En de tranen sprongen zoo
-maar Hilke’s oogen uit. „Mannen, haal Bolle eens op!”
-
-Daar kwam Bolle al aanhollen. „Groote genade, jongens, zijn jullie daar
-weer?!” Bolle veegde z’n vette handen aan zijn witten voorschoot af.
-„Hoe hebben jullie ’m dat gelapt?”
-
-„Tja, Bolle”, zei Harmen, „als ik daarvan begin te vertellen, mag ik
-eerst wel een bord bruine boonen met spek achter de kiezen hebben,
-anders val ik onderweg van m’n stokje.”
-
-„’k Zal gauw wat klaarmaken!” verzekerde Bolle, aangedaan. „Lusten
-jullie een bordje pap na?”
-
-„Schei maar uit, Bolle!” zuchtte Harmen. „Pap.....! Groote genade!”
-
-Bolle spoedde zich naar de kombuis. En Harmen schreeuwde hem na: „Denk
-je om de basterdsuiker?”
-
-Hilke keek de jongens nog hoofdschuddend, de oogen vol tranen, aan. „Ik
-kan het nog niet gelooven, jongens! Daar staan jullie weer in levende
-lijve voor me en..... wat voor rokjes hebben jullie aan?”
-
-„Geef me er straks maar een broek van jou, Hilke”, zei Harmen. „Op wat
-voor schuit sta ik?”
-
-„Je bent op de Nieuw-Zeeland, bij de Bruinvisch.”
-
-„Op die rotschuit?” vroeg Harmen.
-
-„Heila!” schreeuwden een paar mannen. „Zachies an!”
-
-„Vraag ik jullie wat?” informeerde Harmen. „Zeg, Hilke, waar is de
-schipper? Onze schipper bedoel ik natuurlijk.”
-
-„Bontekoe heeft een nieuwe schuit: de Berger Boot. Die ligt een eind
-verderop. Voor Batavia.”
-
-„En jij en Bolle zitten hier?! Jullie laten den ouwe toch niet
-schieten?!”
-
-„Wat kunnen we anders doen?” vroeg Hilke. „Als de schipper niet
-teruggaat.....?”
-
-„Nou valt m’n hoedje af!” zei Harmen. „Waar gaat ie dan heen?”
-
-„Weet ik het? Tegen de Chineezen bakkeleien.”
-
-„Ik doe mee!” stelde Harmen vast. „Ik laat de schipper niet in de
-steek!”
-
-„Nou, ga nou maar eerst mee naar het logies”, suste Hilke. „Dan krijg
-je een broek van me, en dan moeten jullie maar eens alles vertellen!”
-
-„Dat we met die gepolitoerde nikkers wat beleefd hebben, daar kun je
-gif op nemen, Hilke!” verzekerde Harmen.
-
-„Jongens, we zullen eerst naar de kajuit moeten”, zei Rolf.
-
-„In m’n rokkie zeker?” vroeg Harmen.
-
-„De Bruinvisch is er niet!” gromde een der mannen. „Anders had ie
-jullie al lang in de gaten!”
-
-„Is de stuurman dan aan boord?”
-
-„De opperstuur is met de Bruinvisch mee. En de onderstuur ligt in zijn
-kooi. Was ie maar aan boord, de Bruinvisch, dan zouden we van de kust
-afzeilen, want ’t is hier gevaarlijk liggen met dit weer. Maar als de
-ouwe vannacht terugkomt en ie moet zich eerst groen zoeken voor ie de
-kast vindt, raast ie morgen de zeilen van de mast.”
-
-„Hij is naar de Maegt van Dordregt bij Jan Coen op bezoek”, lichtte
-Hilke toe.
-
-In optocht daalde men nu in het vooronder af,—eerst de jongens. „Alle
-duivels, die hond, die jullie daar hebben.....” riep Hilke uit.....
-„da’s immers geen ander mensch als.... als Joppie!”
-
-„Wauw!” gilde Joppie en vloog tegen Hilke op, die hem in zijn armen
-ving.
-
-„Joppie! Zat je daarom zoo aan me te snuffelen! Heb jij dat heele
-tochtje ook meegemaakt, ouwe jongen?—Kom, jullie moeten eerst wat
-ordentelijks aan je lijf hebben! Hier, Harmen, pas die broek eens?”
-
-„Hij zou me wel eens wat lang kunnen wezen.....” weifelde Harmen. Zijn
-veronderstelling werd gerechtvaardigd: de kniebroek, die Hilke hem
-geoffreerd had, reikte hem tot op de enkels. „Nou, een broek is het”,
-troostte Harmen zichzelf. „En ’k hoef er niet mee naar m’n meisje. We
-zullen de pijpen eens wat omslaan!”
-
-Zoo deed Harmen. Ook Padde kreeg een broek: een goedhartige oome stond
-hem een kleedingstuk af.—„Veel zaaks is het niet”, meende Padde.
-
-„Toch beter als zoo’n rokkie”, excuseerde de oome zich.
-
-Padde weifelde. „Kijk het zitvlak eens gesleten zijn!”
-
-„Wacht maar”, troostten de maats, „als je hier aan boord blijft, zal
-het nog wel meer slijten! Juffer Driesteng ligt altijd klaar.”
-
-„Dacht je dan, dat ik op die smerige schuit wou blijven?” vroeg Padde.
-Hij trok de broek aan; ze bleek om het middel wat nauw, maar Padde stak
-een paar gaatjes in den boord, trok er een touwtje door,—toen paste ze
-zoowat.
-
-„Nou”, zei Harmen, „nou moet je me eerst nog eens vertellen waar de
-anderen zijn. Waar is de bootsman? En de Schele en Bokje en Gerretje en
-Diede Doedes en.....”
-
-„De meesten zijn bij den schipper gebleven”, antwoordde Hilke. „Ik had
-ook wel gewild, maar eh, Sijtje, snap je.....? Nou, en de Schele is
-dood.”
-
-„D-dood?” stamelde Padde.
-
-„Dood”, zei Hilke triest. „Toen tegelijk met..... Wacht, dat weten
-jullie natuurlijk niet: we zijn overvallen! Floorke en de Neus
-en......”
-
-„Schei maar uit.....” zuchtte Harmen. „Wij hebben ze begraven, Hilke!”
-
-„Is ’t waarachtig.....?—Dat was me wat, jongens!—Nou, de Schele is dus
-dood, hij kreeg een giftige pijl in z’n schouder; we hebben hem later
-over boord moeten zetten. En Gerretje is getrouwd.”
-
-„Getr.....?! Wàt zeg je?”
-
-„Met een Javaansch meisje.”
-
-„En z’n meisje in Hoorn dan?”
-
-„Tja.....! Mij loopen de tranen ook over de wangen, als ik daaraan
-denk! Hij zegt, dat ie geen aardigheid meer aan varen heeft, nou
-Floorke er niet meer is.”
-
-„Wedden, dat ik ’m weer op een schip krijg?” vroeg Harmen. „Schamen
-moest ie zich!”
-
-Daar kwam Bolle aanzetten met een pan bruine boonen en een kommetje vet
-met uitgebakken stukjes spek er in. En de jongens smulden.....! Ze
-lepelden dapper uit de groote pan; Bolle bracht nog wat mosterd,—dat
-smaakte heel wat hartiger dan de zoutelooze rommel, dien ze al dien
-tijd hadden moeten slikken!
-
-De schuit begon al aardig te dansen, maar de jongens merkten er niet
-veel van; zelfs Padde had geen behoefte om naar het zeeziekvrije plekje
-te gaan zoeken.—„Hè, Joppie, ouwe karkas?” vroeg Harmen, wiens wangen,
-neus en kin blonken van het vet, „dat is wat anders als zoo’n half
-gepekeld stukkie visch?”
-
-„Wat zul je daar een gelijk aan hebben!” antwoordde Joppie. „Krak!” En
-hij brak met de tanden een groote spekkorst middendoor.
-
-Een groot bord pap besloot den koningsmaaltijd. Vol aandacht strooiden
-de jongens er basterdsuiker over, en Padde gooide er zooveel in, dat de
-pap heelemaal bruin werd. Maar Bolle keek vandaag zoo nauw niet.
-
-„Ziezoo”, zei Harmen, „als jullie me nou een pijpie en een blaadje
-geeft en wat brand er in, zal ik jullie eens gaan vertellen wat we
-alzoo beleefd hebben!”
-
-Zijn bescheiden wensch werd met bekwamen spoed ingewilligd, want allen
-waren even nieuwsgierig om de lotgevallen der jongens te vernemen.
-
-„Nou, luisteren jullie?” vroeg Harmen, na gnuivend een paar trekken aan
-z’n pijpje gedaan te hebben. En toen begon Harmen te vertellen. Te
-vertellen.....!! De jongens hadden, samen met Joppie, heele kampongs
-bestormd; Dolimah bleek tot achter de ooren op Harmen verliefd te zijn
-geweest; het verhaal van den panter werd in zoo felle kleuren
-opgedischt, dat den maats de rillingen over het lichaam liepen. Toen
-Harmen merkte, dat de geschiedenis indruk maakte, deelde hij den panter
-nog een wijfje en vijf volwassen jongen toe, mormels van heb ik jou
-daar! Toen het hol eindelijk geheel van het pantergebroed gezuiverd
-was, hadden twee reuzenslangen de arme zwervers in hun schuilplaats
-belegerd. Maar Harmen knoopte de beide staartuiteinden van de
-monsterachtig groote beesten met een dubbelen ouwewijvenslag aaneen,
-zoodat ze voor hun leven lang aan elkaar geketend waren en.....!—Harmen
-stokte. „Dat laatste was gelogen”, bekende hij onder de ongeloovige
-blikken van alle kanten. „Laat Hajo het dan maar vertellen.”
-
-„Neen, vooruit, vertel maar door. Kun je het dan niet zonder liegen?”
-
-Harmen schudde ontkennend het hoofd. „In het begin wel, maar later niet
-meer. En als ik aan jullie tronies zie, dat jullie het niet meer
-gelooven, geloof ik het zelf ineens ook niet meer.—Vertel jij het maar,
-Hajo!”
-
-Hajo nam Harmen’s taak over, maar Harmen viel hem telkens in de rede om
-er een haaltje aan te maken en vroeg dan: „Niet waar, Rolf?” Voor Rolf
-wat zeggen kon, ratelde Harmen al weer verder.
-
-Nu en dan sloeg Hilke Hajo op den schouder, dat zijn botten kraakten,
-en zei, zegevierend rondkijkend: „Alsjeblieft, mannen, hier zien jullie
-een Fries!”
-
-
-
-Zoo werd het elf uur. Toen eerst begaven de mannen zich ter ruste,
-allen nog druk dooreenpratend over de avonturen van de helden van dien
-dag, voor wie een paar fijne kooien waren vrijgemaakt. Terwijl de
-kerels zich, schrap staande op beide beenen om niet om te slaan,
-stonden uit te kleeden, klonk buiten plots een stem als een kanon. „De
-Bruinvisch!” stamelden de maats en schoten haastig hun broeken weer
-aan. Ook de jongens, die het met uitkleeden gemakkelijk hadden en al
-hoog en droog in hun kooien lagen, vlogen overeind.
-
-„Blijf liggen!” raadde Hilke. „Jullie liggen immers goed? Als je bij
-hem mocht aanmonsteren, zul je nog genoeg hollen,—’t is hier werken aan
-boord! Kom, ik ga ook eens kijken wat er aan het handje is!” En Hilke
-stapte met groote passen achter de anderen aan.
-
-Zwijgend zaten de jongens in het uitgestorven vooronder te luisteren
-naar de donderende bevelen van den Bruinvisch. „Haal in de ankers! Zet
-de fok op! Hel en weerlicht, als ik een uur later was gekomen, had de
-kast aan gruzelementen gelegen!”
-
-Verdraaid! ze dansten flink,—dat was waar. Hoor! de ankerspillen
-ratelden. Nu werd er zeker een zeil opgezet. Hoe de wind er in sloeg!
-Pang!—Hilke kwam kletsnat weer binnen en schudde zich. „’k Heb door een
-zeetje geloopen”, lichtte hij toe. „We steken eerst een eind van wal en
-varen dan op Batavia aan, dan spreken jullie morgen de schipper meteen!
-Kom, ik moet nog wat helpen! Slaap lekker, jongens!” En Hilke verdween
-weer met een vriendelijken hoofdknik.
-
-„Dag, Hilke!”—Maar de jongens konden maar zoo niet inslapen. Zwijgend
-lagen ze in hun kooien, stil-gelukkig in het heerlijke bewustzijn weer
-bij vrienden te zijn. Morgen zouden ze Bontekoe de hand drukken,—die
-lag met zijn schip voor Batavia..... was dat een eiland? Rolf had er
-nooit van gehoord. En de schipper ging met de Chineezen bakkeleien? Wat
-moesten zij dan doen? Ze wilden wel mee, maar..... Zou de schipper lang
-in Indië blijven, vóór hij weer terugvoer naar..... naar
-Hoorn.....?—Doet er niet toe! Ze kenden hun plicht en wisten waar hun
-plaats was. Maar toch.....—De jongens zuchtten. Drommels, wat vloog de
-lamp heen en weer; wat kraakten de masten!
-
-Bij groepjes kwamen de maats weer terug. De helft moest opblijven. De
-Bruinvisch zelf ging ook niet ter kooie. Mijmerend dachten de jongens
-er over na, wat Bontekoe eens van den Bruinvisch had gezegd: „Tòch een
-goed zeeman!”
-
-
-
-Rolf was het langst wakker. Hij dacht aan het oogenblik, dat hij van
-Hajo afscheid zou moeten nemen. Hun wegen zouden uiteenloopen,—daar was
-Rolf nu zeker van.
-
-
-
-
-
-
-
-
-AF- EN AANMONSTEREN
-
-
-Toen de jongens den volgenden morgen wakker werden, huiverden ze van
-genoegen. De zon scheen door de poorten aan bakboordzij; de storm, voor
-zoover men dat nachtje stevig blazen storm mocht noemen, had
-opgehouden,—al stampte de schuit ook nog wat. De oomes waren bezig hun
-broeken aan te schieten en knikten hen van alle kanten toe. „Morrege!”
-
-„Morgen!” antwoordden de jongens. En Joppie sprong onder Hajo’s kooi
-vandaan en wenschte ook goeden morgen met veel likken en
-kwispelstaarten.
-
-„De Bruinvisch weet al, dat jullie d’r zijn!” zei een maat. „Hij heeft
-de sloep zoowat kapoerus gevaren tegen jullie vlot: hij was niks
-gemakkelijk, toen ie aan boord kwam! Hij zegt, dat jullie bij hem in
-het lijkhuis moet komen.”
-
-„Het lijkhuis??”
-
-„De kajuit. Je zult het wel zien. Maar jullie hoefden pas te komen, als
-je wakker was.”
-
-„Allicht”, zei Harmen, „we zijn geen slaapwandelaars.”
-
-De jongens maakten zich op naar de kombuis, waar Bolle hen met een kom
-dampende koffie verwelkomde. Het was alles nog te mooi om te gelooven!
-Bedachtzaam, volop genietend, slurpten ze het bruine vocht.
-
-„We gaan nou naar Batavia, hè, Bolle?” vroeg Hajo. „Is dat een
-eilandje, of zoo?”
-
-„Wel neen,” zei Bolle. „Dat wordt een nieuwe stad, die nog geen jaar
-bestaat. Terwijl wij op zee zaten, hebben ze hier gebakkeleid. Wat
-vroeger: Jacatra heette, heet nou: Batavia. Stom-eenvoudig.”
-
-„Nou, ’t zal me benieuwen”, zei Harmen. „Laten we eerst maar eens naar
-’t lijkhuis gaan, bij de Bruinvisch! ’t Ligt daar vol opgeblazen
-krokodillen, zeggen ze.”
-
-En in optocht begaf het viertal zich naar de groote kajuit. Ze klopten
-aan.
-
-„Binnen!!!” donderde een stem.
-
-Daar zat de Bruinvisch. De jongens keken naar zijn koperkleurigen kop
-met de donkerroode wangen als van een rijpe bellefleur en de
-weerbastige, kleine krulletjes,—en in gedachten zagen ze hem den
-valreep weer opklauteren, statig gevolgd door den dorren koopman....
-toen, op de Nieuw-Hoorn.....!
-
-Hij zat rondom in de opgezette beesten. In een hoek stond een ietwat
-houterige tijger met gele, glazen oogen,—die was heel wat makker dan
-dien de jongens in Sumatra ontmoet hadden, al keek deze ook erg
-grimmig, en al waren de zware hoektanden ook geheel ontbloot. Van de
-lage zoldering der kajuit hing een albatros met wijd uitgestrekte
-vleugels, net of hij nog vloog, en hij klemde een morsdoode visch in
-den snavel. Half tusschen zijn vleugels door was een kalong
-neergelaten; dan hingen dieper in de kajuit nog visschen: een
-opgevulde, kleine haai,—kijk, daar in z’n vestje had ie een opstopper
-gekregen! In een hoek hingen een zwaardvisch met half afgebroken
-zwaard, een kolossale rog en een duivelsvisch. In een waas zagen de
-jongens onder de tafel, waaraan de Bruinvisch zat, een krokodil met
-groene oogen liggen.
-
-Aarzelend waren onze vrienden binnengetreden in dit tooverhol, waarin
-de Bruinvisch troonde als een vervaarlijk heksenmeester. Joppie, die
-hen overal volgde, had alle haren steil rechtop gezet en was ditmaal
-buiten blijven staan.
-
-„Jullie hebt me vannacht met jullie vlot zoowat naar de weerlicht
-geholpen!” bulderde de Bruinvisch vriendelijk. „Hoe heet jij?”
-
-„Van Kniphuyzen, schipper.” Verduiveld, wat een griezelige boel was het
-hier! De maats hadden wel gelijk, het een lijkhuis te noemen! Daar,
-boven op die kast, stond een zeeëgel; als pendant had ie een
-koffervisch, en in het midden stond een aap, die juist bezig was, in
-een tak te klimmen.....
-
-„En jij? Hoe heet jij?” bulderde de Bruinvisch Hajo welwillend te
-gemoet. De houterige tijger beefde ervan; de staart van den aap trilde,
-en in de kast viel iets. Verdikkeme, de Bruinvisch had boven zijn
-bedstee een vampier gespijkerd. Zeker om lekker in te slapen!
-
-„Peter Hajo, schipper”, antwoordde de gevraagde.
-
-De Bruinvisch keek Rolf aan.
-
-„Rolf Romeijn, schipper.”
-
-„En ik ben Padde Kelemeijn van de Appelhaven”, lichtte Padde den
-Bruinvisch in.
-
-„Vraag ik je wat?!” vroeg deze. En tot Rolf: „Ben jij die neef van
-Bontekoe? Als je bij mij komt, ben je over een jaar volmatroos.”
-
-„Ik dank u, schipper. Maar ik wil bij mijn oom blijven.”
-
-„Word je soms voor stuurman opgeleid?” vroeg de Bruinvisch wrevelig.
-
-„Jawel, schipper.”
-
-„Hm!” De Bruinvisch gromde nog wat en gunde Rolf geen blik meer. „En
-jullie?” wendde hij zich tot Hajo en Harmen. „’k Heb voor jullie ook
-nog wel een plaatsje over.”
-
-Harmen keek nog in gedachten verzonken naar de kast. Op de benedenste
-plank stond een kievit bij z’n nest met eitjes. Vier lagen er in.
-Zouden die van hem zelf wezen of van een andere kievit? Kijk die
-sperwer daar eens mooi staan, met z’n witte sokjes aan! En daar op die
-bovenste plank stonden allerlei beesten in fleschjes. Slangen, kikkers,
-hagedissen.....
-
-„Heila!” bulderde de Bruinvisch. „Versta je me niet?!”
-
-Harmen schrok op. „Eerst niet, schipper. Je spreekt zoo zachies.....”
-
-De Bruinvisch rolde met zijn oogen. „Ik vraag je, of je bij mij wilt
-komen?”
-
-„Nou, schipper, daar moet ik nog eens een nachtje over slapen.....”
-aarzelde Harmen. „’k Weet nog niet, of onze schipper me missen wil!”
-
-„Hij zal je in een glazen kastje zetten!” verzekerde de Bruinvisch.
-
-Harmen wees grinnikend op de hagedissen in de fleschjes. „Ik ben geen
-salamander, schipper!”
-
-Er heerschte even zwijgen. De Bruinvisch scheen er over na te denken,
-of hij Harmen zou laten kielhalen, op spiritus zetten of laten opvullen
-en aan de zoldering hangen. „Als je op m’n monsterrol stond, onthaalde
-ik je op juffer Driestreng!” viel hij tenslotte uit.
-
-Rolf vond het raadzaam, aan het onderhoud maar een einde te maken.
-„Kunnen we gaan, schipper?”
-
-„Ja, ruk maar uit!” bulderde de Bruinvisch en stampte met den voet, dat
-den houterigen tijger een der hoektanden uit den wreeden muil viel. De
-Bruinvisch raapte den tand op, duwde hem weer in de holte, waar hij
-thuis hoorde, en de jongens verlieten de kajuit.
-
-„Nou”, zei Harmen, „voor ik die gruwelkamer wéér in kom! Hè, Joppie?
-Jij moest er ook niks van hebben!”
-
-„Hij wou ons graag aanmonsteren, hè?” grinnikte Padde. „Maar dat zat
-hem niet glad!”
-
-Harmen keek Padde verbluft aan. „Tegen jou heeft ie toch alleen maar
-gezegd: Ik vráág je niks!”
-
-Padde zweeg even. „Kletskoek!” zei hij toen.
-
-
-
-En zoo kwam de groote middag, jongens, dat onze vrienden aan boord van
-de Berger-Boot, die op de reede van het pas gestichte Batavia voor
-anker lag, hun schipper, hun allerbovenstebesten schipper weer de hand
-drukten. En den braven Vader Langjas! Dat gaf me een blijdschap! De
-tranen sprongen hun in de oogen, en Vader Langjas’ stem trilde ook, en
-Bontekoe sloeg hun op de schouders, dat de botten kraakten.
-
-De jongens gingen mee naar de kajuit; daar kregen ze een stoel, net als
-groote heeren, en Bontekoe liet koffie brengen met een plak koek en een
-klontje er bij. Toen moesten de jongens vertellen. Schots en scheef
-ging het, en Rolf hield er met moeite een beetje volgorde in. Harmen
-weidde ditmaal niet uit: hij wou z’n schipper toch niet voorliegen!
-
-En toen ze honderd uit gepraat hadden, en de schipper en Vader Langjas
-hun hadden verteld hoe de jol tenslotte op de reede van Bantem was
-gekomen,—toen kwam Bontekoe met de vraag: „En, jongens, wat denken
-jullie nou te doen?”
-
-Onze vrienden keken elkaar aan. Harmen verslikte zich in zijn koffie,
-werd door Vader Langjas op den rug geklopt tot hij er weer bovenop was.
-Toen zei hij: „Is ’t waar, schipper, dat je tegen de Chineezen gaat
-bakkeleien?”
-
-Bontekoe glimlachte. „Voorloopig niet, Harmen! Maar ik vertrek de
-volgende week naar Ternate en zal hier in de buurt nog wel een paar
-jaar rondzwerven.”
-
-„Een paar jaar, schipper.....?!”
-
-„Zijne Excellentie de gouverneur-generaal heeft me op vijf jaren
-voorbereid, jongens.”
-
-De jongens zuchtten. Ze hadden altijd gedacht, dat er boven hun
-schipper niets hoogers meer bestond, en nu eensklaps hoorden ze, dat
-ook de schipper iemand gehoorzamen moest.....!
-
-Bontekoe zag hun verbazing en glimlachte. „Ik raad jullie aan, jongens,
-je bij schipper Pieter Thijsz. van Hoorn te laten aanmonsteren.”
-
-„De Bruinvisch!” verbeterde Harmen knorrig. „Als ik niet onder jou kan
-varen, schipper, heb ik..... heb ik er geen aardigheid meer aan.”
-Harmens stem trilde. Hij haalde diep adem, en een traan rolde over zijn
-wang. „Wat had ik graag met jou weer teruggewild, schipper!”
-
-„Kom, Harmen!” beurde Bontekoe hem op. „Misschien sta je over tien jaar
-nog wel eens als volle kok op mijn monsterrol.”
-
-„’k Hoop het te beleven, schipper.....!” griende Harmen.
-
-„Nou juist”, zei Bontekoe. „Jullie monsteren straks dus maar meteen
-bij..... bij de Bruinvisch aan. Hij zal jullie wel meevallen! Straks
-varen jullie nog liever onder hem dan onder schipper Bontekoe!”
-
-„Schipper!!” riepen de jongens.
-
-„In elk geval blijft jullie geen andere keus”, zei Bontekoe. „Wanneer
-zal het volgende schip naar Holland teruggaan? Alles wat binnenloopt,
-wordt vastgehouden, want hier is overal onrust sinds de verovering van
-Jacatra.” De schipper wendde zich tot Hajo. „Jou wil ik nog wat zeggen,
-Hajo. Jij hebt een goede kop. Je moest voor stuurman leeren.”
-
-„Schipper.....!!” stamelde Hajo.
-
-„Wil je ’t graag?”
-
-Het duizelde Peter Hajo. „Of ik het wil, schipper.....?!”
-
-„Dan zal ik je een brief meegeven voor de heeren van de Compagnie.”
-
-Dikke tranen schoten in Hajo’s oogen. „Ja..... jawel, schipper.”
-
-„En jij, Padde?” vroeg Bontekoe vroolijk aan den kleinen dikzak. „Wat
-ga jij doen?”
-
-Padde knipte met zijn oogjes, wilde wat zeggen, maar slikte zijn
-woorden weer in. Hij werd rood als een kreeft, zuchtte diep, haalde
-toen de schouders op en keek naar den grond. Om zijn mondhoeken trilde
-het; een traan spette op zijn grooten teen.
-
-„De Bruinvisch mot ’m niet”, lichtte Harmen toe.
-
-Een medelijdende glimlach verscheen op Bontekoe’s gelaat. „Hebben
-jullie het hem op de man af gevraagd?”
-
-„Neen, schipper!” haastte Harmen zich. „We hebben immers nog niet bij
-hem aangemonsterd!”
-
-„Nu, zie het dan eerst samen klaar te spelen, dat Padde meegaat!” zei
-Bontekoe. „Desnoods zal ik er wel bij te pas komen.”
-
-„God zal het je loonen, schipper!” snikte Padde.
-
-Bontekoe wendde zich tot zijn neef, keek hem in de oogen. „En..... jij,
-Rolf? Wat doe jij?”
-
-„Ik ga met u mee, oom”, zei Rolf zacht. „Dat spreekt immers vanzelf.”
-
-„Rolf.....!” stamelde Hajo.
-
-Bontekoe keek met een glimlach naar de beide vrienden.
-
-„De wereld is klein, jongens”, zei hij, vriendelijk-troostend. „Jullie
-loopt mekaar weer tegen het lijf voor je er erg in hebt! Kom, nu moeten
-we eens afrekenen!”
-
-„Afrekenen.....?!” Padde werd zenuwachtig, stootte Hajo aan.
-
-„Om het geleden verlies voor mijn mannen wat uit te wisschen, heeft de
-Compagnie mij toegestaan, dubbele gage uit te betalen”, zei Bontekoe.
-
-Een rilling voer den jongens door de leden.
-
-Bontekoe liep naar z’n tafel. Trok een lade open.
-
-„Harmen van Kniphuyzen!” klonk het. „Over veertien maanden gage:
-veertien maal vier is zes-en-vijftig, verminderd met drie gulden
-aanmonsteringsgeld, vermeerderd met twee gulden voor tweede aankomst in
-Oostinje,—maakt vijf-en-vijftig gulden!”
-
-Harmen kuchte, werd beurtelings bleek en rood en kwam gewichtig
-toestappen. Kalm en waardig, maar met bevende handen, schoof hij de
-stapeltjes zilver naar zich toe. „Bedankt, schipper!” zei hij norsch en
-liet het geld in zijn broekzak glijden.—Maar rinkelend kwam het er bij
-de pijpen weer uit en rolde naar alle zijden uit over den vloer. „Tja!”
-stotterde Harmen, „dat komt: ’t is mijn broek niet! Ik kon niet weten,
-dat er een gat inzit, nietwaar?” En met Padde’s hulp begon hij te
-grabbelen. „Ik zal het maar in m’n hand houden!” stelde hij de anderen
-gerust.
-
-„Peter Hajo!” riep Bontekoe. „Over veertien maanden gage, maakt
-veertien maal drie, is twee-en-veertig..... Heb je aanmonsteringsgeld
-gehad, Peter?”
-
-„Neen, schipper.....”
-
-„Ik kan het niet meer nazien omdat de meeste papieren verloren zijn
-gegaan,” lichtte Bontekoe hen in. „Dus twee-en-veertig. Vermeerderd met
-een gulden voor eerste aankomst in Oostinje, maakt drie-en-veertig. En,
-wacht eens, Harmen, zou ik jou ook niet de gage van Lijsken Cocs
-uitbetalen? Alsjeblieft: vijf-en-vijftig gulden. Geef het maar gauw aan
-den schipper van de Nieuw-Zeeland af, voor je het verliest, Harmen!”
-
-„Jawel, schipper”, zei Harmen. „Vijf-en-vijftig gulden,—wat zal z’n
-moeder blij zijn!”
-
-Bontekoe zag Harmen vriendelijk aan, knikte peinzend. Maar wie den
-schipper kende, zag aan zijn gelaat, dat hij van die vreugde van
-Lijsken’s moeder, wanneer Harmen haar het zakje met geld zou komen
-brengen, nog zoo zeker niet was.....—„Padde Kelemeijn!” riep hij.
-
-Padde krabbelde ijverig overeind, de handen nog vol zilverstukken, die
-hij voor Harmen bijeengegrabbeld had.
-
-„Geef op!” beval Harmen. „Anders komt het in de war.....”
-
-Bontekoe telde Padde’s gage uit. „Veertien maal drie is
-twee-en-veertig.....”
-
-„Geen aanmonsteringsgeld ontvangen!” zei Padde.
-
-Bontekoe glimlachte. „Ja, dat herinner ik me. Jouw aanmonstering staat
-me nog levendig bij. Dus: twee-en-veertig gulden, plus een gulden voor
-eerste aankomst in Oostinje, maakt.....”
-
-„Drie-en-veertig gulden!” rekende Padde vlug uit.
-
-„Goed zoo”, prees Bontekoe. „Daar liggen ze.”
-
-Padde telde het geld na. „Een-twee-drie-vier..... drie-en-veertig.
-Bedankt, schipper!” En op Harmens voorbeeld hield hij het geld in zijn
-hand.
-
-„Wil jij je geld ook hebben, Rolf?” vroeg de schipper.
-
-„Houdt u het maar vast, oom!” zei Rolf. „Als u me maar wat geeft om
-kleeren en een kist en zoo te koopen. Een gulden of vijftien.”
-
-„Hier zijn ze.—Zoo, wacht jullie nu nog even, dan zal ik die brief voor
-Hajo schrijven.”—En terwijl de jongens zwijgend toekeken, nam Bontekoe
-een vel papier en een blanke ganzeveer en schreef den brief. Tenslotte
-zette hij er zwierig zijn handteekening onder, bestrooide den brief met
-wit zand om den inkt te doen drogen. „Lees eens voor, Peter Hajo?”
-
-Hajo trad naderbij. „Aan de Heeren Bewindhebbers van.....” spelde hij.
-
-„Zoo. Dus je kunt wat lezen”, zei Bontekoe.
-
-„Rolf heeft het me geleerd, schipper!”
-
-De schipper zond zijn neef een welwillenden blik toe. Toen wendde hij
-zich weer tot Hajo. „Denk er om: het moet nog vlotter gaan, hoor!”
-
-„Ja-jawel, schipper!” Hajo werd rood als een kool.
-
-Toen vouwde Bontekoe den brief dicht. „Geef hem straks aan den schipper
-van de Nieuw-Zeeland af; anders is hij al vuil voor de heeren
-bewindhebbers hem in handen hebben. De Bruinvisch.....” Bontekoe kon
-een glimlach niet onderdrukken, „zal je nog wel zeggen wat je er mee
-beginnen moet. Begrepen?”
-
-„Jawel, schipper!” zei Hajo, stralend.
-
-En toen kwam het afscheid. Harmen en Hajo grepen ieder een hand van hun
-schipper. „Zoo eentje als jou krijgen we nooit weer terug, schipper!”
-verzekerde Harmen met schorre stem. „Zoo’n beste, puike schipper! Waar,
-Hajo?”
-
-Bontekoe scheen door Harmens spontane loftuitingen niet onaangenaam
-getroffen. Hij lachte maar en klopte den jongens op den schouder
-terwijl hij hen naar den valreep leidde.
-
-„Is dat Joppie niet?” vroeg hij.
-
-„Jazeker, schipper, dat is Joppie! Vooruit Joppie, je kent je schipper
-toch nog wel?”
-
-„Wauw!” kefte Joppie.
-
-„Gaat hij mee naar Holland?” vroeg Bontekoe.
-
-Harmen knikte. „Hij gaat straks mee aanmonsteren bij de Bruinvisch! Hè,
-Joppie?”
-
-Bontekoe lachte. „Hij zal Holland wel een koud landje vinden!”
-
-„Nou, hij gaat uit eigen wil mee”, verzekerde Harmen.
-
-„Jongens!” zei Bontekoe, „we zullen mekaar enkele jaren niet zien.
-Groet Holland van me, gedraag je zooals ik dat van jullie gewend ben
-en..... heb geluk op je weg!”
-
-„Dag, schipper, beste schipper! Van ’t zelfde, hoor!”
-
-’n Maat, die er bij stond te kijken, kreeg het te kwaad, hoewel hij er
-volgens zijn eigen zeggen toch niets mee te maken had.....
-
-
-
-Met dezelfde jol, die hen al door zooveel gevaren geleid had, werden de
-jongens weer naar de Nieuw-Zeeland gebracht. Harmen had in de
-verwarring van het afscheid de guldens weer in zijn zak gestoken.
-Wonder boven wonder waren ze niet in het water gevallen, maar juist in
-de jol. Nu zat Harmen, nog grienend om het afscheid, zijn geld te
-tellen, en Padde hielp hem er bij, omdat Harmen door het tranenfloers
-alles dubbel zag. Bovendien was Harmen in het tellen lang geen held:
-boven de tien ging het niet vlot meer. „Als er een in het water
-gevallen is, duik ik net zoolang tot ik ’m weer heb!” zei hij triest.
-
-„Dat zul je toch zeker wel laten”, meende een der maats van de Berger
-Boot. „De kust zit hier vol haaien!”
-
-„Zeg er eens”, zei Harmen, „pas jij op je jongste zusje, maar niet op
-mij!”
-
-Hajo en Rolf zaten stilletjes achter in de jol. Beiden dachten aan het
-komende afscheid.....
-
-
-
-Toen de schemering inviel, stonden de jongens weer in het „lijkhuis”,
-waar het nu nog griezeliger was dan vanmorgen: van alle kanten loerden
-duivelachtige koppen uit het duister; de glazen oogen glinsterden in
-het licht van een kaars, die vóór den Bruinvisch op tafel stond. Daar
-weer voor stond een regiment flesschen rooden wijn, waarvan er twee
-leeggedronken, en een derde aangebroken was. Het kaarslicht gaf den
-wijn zulk een helroode kleur, dat het wel scheen of de flesschen met
-bloed gevuld waren.
-
-„Zoo-zoo!” zei de Bruinvisch met ietwat zware tong, terwijl hij zich
-inschonk en er aandachtig naar keek hoe het kaarslicht den uit de
-flesch klokkenden wijn fonkelen deed. „Komen jullie zoete broodjes
-bakken?—Jou maak ik..... maak ik..... Hoe oud ben je?”
-
-De vraag was aan Peter Hajo gericht. „Vijftien geworden, schipper.”
-
-„Zoo”, zei de Bruinvisch, van achter de tafel een andere flesch met nog
-donkerder wijn opdiepend, „zoo, ben je vijftien.” Hij had den kroes
-half vol geschonken uit de eerste flesch en vulde hem nu uit deze
-flesch bij. „Je ziet er uit als zeventien. Ik maak je..... maak je.....
-lichtmatroos.” Toen stampte hij de flesch dicht en ledigde den kroes in
-een enkele teug.
-
-De Bruinvisch bulderde in het geheel niet meer. Hij fluisterde! Met
-schorre stem en achter alles wat hij zei tevreden knikkend. „Ja!”
-prevelde hij telkens. „Ja!”
-
-„En jij daar!” dat was tegen Harmen. „Jij wordt volmatroos.”
-
-„Goeie morrege”, zei Harmen. „Ik ben altijd koksmaat geweest.”
-
-„Zoo”, zei de Bruinvisch, zich weer inschenkend uit de beide flesschen.
-„Dan..... dan maak ik je..... maak ik je bijkok. Ja! En juffer
-Driestreng ligt altijd klaar.”
-
-„En ik.....?” vroeg Padde angstig. „Wat word ik?”
-
-De Bruinvisch nam den kroes op om hem uit te drinken, maar zette hem
-weer neer, keek Padde aan. „Wat jij wordt? Een vetzak, als je zoo
-doorgaat. Jou kan ik niet gebruiken.”
-
-„Nou, schipper”, zei Harmen, „dan moet je schipper Bontekoe eens naar
-hem vragen! Die heeft ’m nog eh..... apart aangemonsterd!—Kijk er eens,
-schipper, vlug is ie niet en als hij ergens een ouwewijvenknoop in
-slaat, trek je hem zóó los. Maar weet je waar ie goed voor is? Voor
-botteliersmaat! Ga nou eens na, schipper, waarom hebben wij op de
-Nieuw-Hoorn zoo’n ellende gehad? Omdat de botteliersmaat daar, die
-stomme pijpekop, een brandende kaars bij een jenevervat heeft gezet.
-Pats! de heele schuit aan flarden. Zooiets zal Padde niet gebeuren,
-schipper!”
-
-Padde ademde diep, keek naar den kalong daarboven.
-
-„Schipper!” smeekte Hajo. „We zijn samen uitgevaren, schipper, en.....”
-
-De Bruinvisch keek Padde aan, toen Hajo, toen Harmen. Hij nam den kroes
-weer op, maar ademde diep en zette hem weer neer, liet hem toen
-moeilijk los, alsof hij er al zijn vingers apart van moest bevrijden.
-De Bruinvisch schraapte zijn keel en bulderde weer op eens: „Wat was je
-op de heenreis?!”
-
-De flesschen rammelden; de kaarsvlam flikkerde; de schaduwen dansten in
-het vertrek. Maar den jongens was zijn gebulder welkom: zóó kenden ze
-den Bruinvisch; zoo wisten ze wat ze aan hem hadden. Dat schorre
-fluisteren van daareven had hen onzeker gemaakt en hen onaangenaam
-beroerd. Intusschen was de vraag op zichzelf pijnlijk genoeg. Padde
-kuchte, verbleekte.
-
-Maar Harmen sprong in de bres. „Hij was van alles, schipper! Hij kan
-bieten schrappen, pannen uitkrabben, flesschen spoelen.....!”
-
-„Vooruit dan maar!” brulde de Bruinvisch. „Botteliersmaat! Nou
-tevreden?”
-
-„Dank je wel, schipper”, zeiden de jongens uit een mond.
-
-Toen haalde Hajo zijn brief te voorschijn. „Schipper”, zei hij.
-„Schipper Bontekoe heeft me een brief meegegeven, dat ik voor
-stuurman.....” Hajo bloosde en slikte wat weg, „voor stuurman moet
-worden opgeleid. En.....”
-
-„Zoo! Is het jou ook al in je bol geslagen!” gromde de Bruinvisch. „De
-Compagnie zal nog eens schepen met niets dan stuurlui naar Jan Oost
-zenden! Geef die brief maar hier: jij zou hem nog vuil maken!” De
-Bruinvisch legde den brief voor zich op tafel en greep, reeds lezende,
-zonder er naar te zien, den kandelaar om zich bij te lichten. Daarbij
-stootte hij per ongeluk den kroes wijn om. De Bruinvisch verbleekte,
-stond ineens overeind en veegde met zijn mouw den wijn van den brief.
-Hajo sprong toe, trachtte vergeefs een stapel papieren, waar de kroes
-tegen aan gevallen was, nog te redden. „Alles zeker nat geworden, hè?”
-vroeg de Bruinvisch met schorre, fluisterende stem. „De heeren zullen
-wel denken..... hm!” Met zijn zakdoek begon hij de papieren te betten.
-Hajo hielp hem. „Bedankt.....” gromde de Bruinvisch. „Bedankt.....”
-
-Intusschen had Harmen zijn aandacht aan iets heel anders gewijd. Wat
-stond daar op de onderste plank van de kast? Een..... een doodskop?!
-Harmen zou hebben aangemonsterd op een schip, dat in de kajuit een
-doodskop borg?! Nog starend naar dat bleeke ding met de zwarte
-oogholten, het akelige neusgat en de glinsterend-witte tanden, sprak
-Harmen kort en duidelijk z’n meening uit: „Schipper, als dat daar een
-menschelijke doodskop is, ben ik je koksmaat niet meer!”
-
-De Bruinvisch keek van zijn werk op. En, een uitweg zoekend voor zijn
-drift over de bemorste paperassen, bulderde hij stampvoetend: „Er uit!
-Er uit, zeg ik je! Alle drie!”
-
-De jongens verdwenen met bekwamen spoed, vonden buiten Rolf en Joppie,
-die vol belangstelling vroegen naar den uitslag van de aanmonstering.
-
-„Ik ga weer naar ’m terug”, zei Harmen. „Ik laat me niet aanmonsteren
-op een schip met een doodskop! Daar waag ik m’n huid niet aan en
-Joppie’s huid ook niet!” Harmen nam Joppie in z’n nekvel en koerste met
-zijn stekelharigen kameraad de kajuit weer in.
-
-„Harmen?!”—Maar Harmen had de deur alweer achter zich gesloten. Er kwam
-wat gebulder uit de kajuit,—toen werd het stil.
-
-Na een uurtje—de jongens waren met Hilke naar het voordek
-geslenterd—kwam Harmen weer aanzetten, Joppie vriendelijk
-kwispelstaartend voor hem uit.
-
-„Nou”, zei Harmen, z’n pijpje opdiepend en een handjevol tabak nemend
-uit de doos, die Hilke hem offreerde, „nou, de Bruinvisch is met al z’n
-gebulder zoo mak als een lammetje, en Harremen windt hem om dit....”
-Harmen strekte zijn pink uit, „dit kleine vingertje! Die kop was niet
-van een mensch; die was van een Arabier! Hij heeft me ook in de laden
-laten kijken,—heerem’n tijd, wat zit daar allemaal voor een rommel in!
-Nou, enne..... Joppie is ook aangemonsterd, en ik heb de Bruinvisch het
-geld voor Lijsken’s moeder in bewaring gegeven.—Hè, Padde, daar hebben
-we je mooi doorgesleept! Je had best eens: Dankje! mogen zeggen!”
-
-„Waarvoor?” vroeg Padde hooghartig.
-
-„Nou, als jij niet snapt: waarvóór, dan wil ik je toch één ding zeggen,
-leelijke brandstichter!” viel Harmen uit. „De eerste maal, dat ik jou
-wéér met een kaarsje de kelder zie ingaan, neem ik je bij je nek en
-smijt je vierkant overboord; dan kun je aan de haaien vertellen wat
-voor een gemeene vent Harremen is! Jij zou het zeker wel lollig vinden
-om de Nieuw-Zeeland óók weer in de lucht te laten vliegen, maar daar
-zal ik dan toch eens een stokje voor steken. Gesnapt?”—Harmen keerde
-hem den rug toe en ging, nijdig trekkend aan z’n pijpje, naast Hilke
-over de verschansing hangen, turend naar de lichtjes van den oever.
-
-Er werd wat gezwegen. Elk had zijn eigen gedachten. Padde was
-pruttelend weggegaan om een sok te vragen van een der maats. Daarin
-wilde hij zijn geld stoppen, en die sok met geld wilde hij zoo sekuur
-verbergen, dat geen mensch ’m vinden kon. Hij had er al een mooi plekje
-voor. Waar,—dat wilde hij niet zeggen.
-
-Harmen verbrak met een diepen zucht de stilte. „Morgen zal ik zien, of
-ik een fiool op de kop tik! Een mooi zakmes wil ik ook hebben. En een
-spiegeltje en een kam! En voor m’n moeder neem ik ook wat mee! En voor
-m’n vader een paar krissen, die heb ik hem beloofd. En voor m’n meisje
-koop ik wat van zilver, dat ze om kan hangen.”
-
-„Ik dacht, dat je deze keer geen meisje had”, zei Hilke.
-
-„Heb ik ook niet”, antwoordde Harmen. „We kregen ruzie, juist een dag
-voor ik aan boord moest. Maar als ik drie dagen aan wal ben, zit ik er
-toch weer aan!—’k Wil zuinig wezen, Hilke: van die vijftig guldens, of
-hoeveel zijn het er,—nou ja, maar de helft moet ik er minstens van
-overhouwen. Niet zooals de vorige keer, toen alles schoon opging.
-Afijn, toen waren Gerretje en Floorke er bij, toen moest het wel
-opgaan! Blij, dat ik de centen voor Lijsken’s moeder tenminste aan de
-Bruinvisch heb afgegeven,—daar.....” Harmen deed een langen trek aan
-zijn pijpje, „daar liggen ze veilig.”
-
-De oever zag er lokkend uit. Lichtjes fonkelden tusschen de palmen, en
-de witte muren van pasgebouwde huizen glansden uit het donker op.
-Rechts, in een kleinen inham, lagen op het strand Inlandsche
-visschersprauwen, en een eindje het water in stond een huisje op palen,
-waarin eenzaam een Inlander zijn net ophaalde. De visch schitterde als
-zilver in het licht der opkomende maan.
-
-Het was stil op het water geworden. Branding stond hier haast niet.
-Zie, daar, wat verder in zee, lag de Maeght van Dordregt, waar de
-gouverneur-generaal Jan Pieterszoon Coen zijn verblijf hield. Niet ver
-daar vandaan lag de Neptunus, ook een mooie schuit en ferm bewapend. De
-Morghenstar, een lichtgebouwde schoener, lag half over getalied,—werd
-zeker schoongeschrobd. En daar, verder naar het Noorden, fonkelden de
-lichtjes van de Berger-Boot, waar hun bovenste beste schipper zat.
-Goeie reis, schipper! En pas maar op, als je nog eens tegen de
-Chineezen moet bakkeleien.....!
-
-Toen luidde de etensbel. Ze aten bij lantarens op het open dek, want in
-het vooronder stikte je.
-
-Zoemend dansten de muskieten hun om het hoofd.
-
-
-
-
-
-
-
-
-MET GERRETJE NAAR LOA HOK SEN
-
-
-Het was nog vroeg, toen de jongens den volgenden morgen met nog een
-paar maats aan wal roeiden. De heete koffie was er best ingevallen, en
-de zon scheen verrukkelijk. Ze meerden de sloep aan een houten kade,
-sprongen aan wal en wisten niet waar ze het eerst naar moesten kijken
-in het wirwar van bontgekleede Oosterlingen. Maar wie stond daar,
-stralend van blijdschap, en drukte hen alle vier tegelijk in de
-armen?—Gerretje!
-
-„’k Heb gisteren van Bolle gehoord, dat jullie weer aan boord waren!”
-riep Gerretje in vervoering uit. „En als Bolle niet gelogen heeft,
-sjonge-jonge, dan zijn jullie er raar doorgerold, zeg!”
-
-„Is het waar, dat je getrouwd bent?” vroeg Harmen. „Met een Javaansch
-meisje?”
-
-„Nou, wat zou dat?”
-
-„Dat zou”, zei Harmen giftig, „dat jij je schamen moest! Met zoo’n lief
-meisje in Hoorn!”
-
-„Nou, lig me nou niet te vervelen”, pruttelde Gerretje, half verlegen
-en wrevelig. „Heb ik je dáárom afgehaald?” Hij leidde hen naar een
-soort rijtuig, dat veel van een groote kist op wielen had. Er stonden
-een paar broodmagere biekjes voor, en op den bok zat een Inlandsche
-koetsier met op zijn hoofddoek een strooien hoed in den vorm van een
-paddestoel. „Stap maar in, heeren!” noodigde Gerretje uit.
-
-Stomverbaasd keken de anderen hem aan. „Is ’t je in je bol geslagen?”
-
-„En als ik je nou toch zeg, dat dat rijtuig van mij is?”
-
-„Van jou?!”
-
-„Nou ja, van een vrind van me. Een Arabier! ’t Kan ook wel een Chinees
-wezen.”
-
-„Heeft ie een staart?” vroeg Harmen.
-
-„Weet ik, of ie een staart of geen staart heeft!” zei Gerretje. „’k Heb
-hem immers pas eenmaal gezien! Toen had ie een tulband op. Vooruit!
-Stap in.”
-
-„Als d’r maar plaats genoeg is!” grinnikte Harmen, terwijl hij in het
-krakende, verflooze voertuig stapte.
-
-„Plaats zat”, meende Gerretje. „We hebben er laatst met z’n zevenen in
-gezeten. Moet die smerige gladakker ook mee?”
-
-„Dat is geen smerige gladakker”, zei Harmen verontwaardigd. „Dat is
-Joppie.”
-
-„Wat?! Is die met jullie meegekomen?—Joppie! Ken jij Gerretje nog?”
-
-„Wauw!” kefte Joppie en sprong tegen Gerretje op.
-
-„Hij is me nog niet vergeten!” zei Gerretje. „Vooruit, lik je
-grootmoeder, maar mij niet!”
-
-Onder groote belangstelling van Inlandsche kinderen en kleine
-Chineesjes hadden de jongens zich in het voertuig geheschen. „Moet
-Padde ook mee?” vroeg Gerretje.
-
-„Waarachtig!” zei Padde beleedigd. „Ik hoor d’r ook bij!”
-
-„Nou, dan moeten we die blauwe nikker maar naar beneden taliën”, meende
-Gerretje. En vóór de koetsier, die slaperig naar de magere, met
-zweepstriemen geteekende schoften der paardjes zat te turen, ergens op
-verdacht was, had Gerretje hem van den bok getrokken. „Zeg maar, dat
-toewan Gerretje de koedah’s zelf wel weerom zal brengen!” schreeuwde
-toewan Gerretje den verbluften man toe.
-
-„Zou-d-ie dat verstaan?” vroeg Harmen.
-
-„Waarom niet? Hij is niet doof!” zei Gerretje.
-
-„Nou, dan zal ik de koers wel houwen!” bood Harmen aan. „Ik kan goed
-met knollen omgaan!”
-
-„Met winterknollen uit het land van Lubbes bedoel je zeker!” hoonde
-Gerretje. „Laat mij dat zaakje nou maar opknappen: ze zijn erg wild!”
-Gerretje smakte met de tong. „Tschk! Vooruit!”
-
-„Heila!” waarschuwde Harmen. „Joppie en Padde moeten er nog in!”
-
-„Nou, ze loopen immers ook nog niet, de knollen?” vroeg Gerretje. „Je
-moet ze eerst altijd even wakker maken. En dan een trap tegen d’r
-achterwerk. Dan loopen ze.”
-
-Gerretje bleek goed op de hoogte te zijn: na enkele aanmoedigende
-duwtjes hieven de rossinanten den kop op, vergewisten zich, dat Padde
-op den bok zat naast Gerretje, en dat Joppie veilig geborgen lag
-tusschen Harmen’s knieën; toen ratelde de wagen de kade af langs kleine
-winkeltjes, waar de meest uiteenloopende zaken in bonte mengeling van
-kleur lagen uitgestald. Voor de open deuren en vensters zaten werkende
-Chineezen in hun wijde broeken en nauwsluitende jasjes,—voor zoover ze
-geen bloot bovenlijf hadden. Ze droegen hun staart in een knoedeltje op
-den kaalgeschoren bol, of als een snoer om het hoofd gewonden, of over
-den schouder met het uiteinde in den zak.....
-
-„Heb je d’r verstand van?” vroeg Harmen hoofdschuddend. „Zeg, jongens,
-als we hier vast eens wat kochten?” Hij tastte in den zak waar zijn
-guldens zaten. „Straks verlies ik m’n geld nog vóór ik er wat voor
-gekocht heb!”
-
-„Ben je gaar?” vroeg Gerretje. „We gaan eerst naar mijn huis! Vanmiddag
-kunnen we wel inkoopen doen! En vanavond is het pasar malem! Dan gaan
-we pret maken!”
-
-„Wat is dat: pasar malem?”
-
-„Zoowat als kermis.”
-
-„Fijn!” zei Padde. „En waar gaan we eten?”
-
-„Bij mij natuurlijk!” zei Gerretje. „Rijsttafel! Hilke komt ook! Wat
-kijk jij zuur, Harmen?”
-
-„Nergens om”, zei Harmen. „Maar ik lust die blauwe kost niet.”
-
-Gerretje sperde zijn oogen wijd open, hield de teugels in. „Lus jij
-geen rijsttafel?!”
-
-„’t Is me nog al lekker!” smaalde Harmen. „Weet ik wat ze er allemaal
-in doen: gepiepte schorpioenen, gemalen kakkerlakken..... Vooruit, rij
-door!”
-
-Padde rilde. „Ik lust ook geen rijsttafel, zeg!”
-
-„Jullie zijn stapelgek!” mopperde Gerretje. „’t Smaakt fijn! ’k Eet ’t
-elke dag!”
-
-„Jij liever als Harremen!” zei Harmen. „Wat moet ik straks tegen je
-vrouw zeggen? Juffrouw?”
-
-Gerretje bloosde. „Welnee, je zegt maar gewoon: Mina! Tja..... hoe ze
-aan een Hollandsche naam komt, weet ik ook niet! Voor een dag of wat
-vroeg ik haar: hoe heet je?—Mina, zei ze.—Kom, jongens, laten we de
-kast maar weer eens op gang brengen! Die knollen vertikken het!”
-
-Harmen en Gerretje rolden samen het vehikel een eind vooruit; Gerretje
-in een hand de teugels en de zweep en met allerlei klanken het
-rossenspan aanmoedigend. Zoo kwam er weer gang in, en Harmen en
-Gerretje sprongen „aan boord”.
-
-„’k Heb me in m’n leven nog niet zoo’n meneer gevoeld!” bekende Harmen,
-behagelijk achterover leunend en z’n pijpje uitkloppend in de vlakke
-hand. Maar de rugleuning schokte zoo, dat Harmen weer rechtop ging
-zitten.
-
-Ze waren nu de kade af en uit het gekrioel van Inlanders en Chineezen,
-die lasten droegen, hun prauwen meerden, of voor de winkeltjes op de
-hurken inkoopen deden, of een „strootje” rookten, of een vrucht aten.
-
-De wagen rolde nu over een houten brug. Hol klonk het geratel der
-wielen en het geklip-klap der hoeven. Beneden stroomde een rivier, die
-haar bruin modderwater in zee loosde. „Hoe heet die kali nog maar
-weer?” vroeg Harmen.
-
-„De tji Liwong!” lichtte Gerretje in. „Je kunt er nooit eens lekker
-baaien, want ie zit vol kaaimans!”
-
-„Maar daarginds baden toch Inlanders?”
-
-„Nou ja”, zei Gerretje. „Die koffienikkers zie je in dat bruine water
-niet zoo. Maar een blanke hebben ze direct in de smiezen.”
-
-„Een lekker landje!” smaalde Harmen.
-
-„Och..... ik mag er toch wel wezen!”
-
-„Nou ja”, zei Harmen. „Jij bent zelf al een halve Arabier, jij met je
-Javaansche meissie!”
-
-„Begin je weer?” vroeg Gerretje. „Wacht maar, straks bij de rijsttafel
-verleer je dat gebrom wel. We nemen er een neutje bij. Arak noemen ze
-dat! ’t Is lekker zoet en toch hartig!”
-
-Bevangen, als in een droom, keken de andere jongens om zich heen.
-Gerretje reed nu een breede laan in, met aan weerszijden hooge boomen.
-Hier was het heerlijk, in de schaduw.
-
-„Nou, kun je ons nou niet eens een Javaansche radjah laten zien?” vroeg
-Harmen.
-
-„Die loopen hier niet als kippen over straat”, zei Gerretje. „We komen
-straks langs ’t fort Jakatra. Daarin hebben we vijf maanden lang tegen
-die Papoea’s moeten bakkeleien. Zie je daar dat huis met die vijver er
-voor? Dat is een Javaansche kerk.”
-
-„Een kerk?! En er zit niet eens een windwijzer op!” riep Harmen uit.
-
-„Nou ja”, zei Gerretje, „’t is ook maar net wat je een kerk wilt
-noemen! Als de lui er binnengaan, trekken ze hun sloffen uit. En je
-hoed mag je op je kop houwen! Dat ken toch nooit goed zijn?”
-
-„Ben je er wel eens ingegaan?” vroeg Harmen. „Niet? Wat een vent!”
-
-„Je wordt bedankt!” zei Gerretje. „Dan zat ik hier nou niet levend meer
-op de bok!”
-
-Allengs werden allen stil,—kwamen onder de bekoring van den heerlijken
-Indischen morgen, het vogelgerucht in de boomen, de zoete
-bloemengeuren, die over den weg hingen. Een enkele maal kwamen ze een
-paar vrouwen tegen in kleurige sarongs en lange „badjoe’s met mooie
-spelden, een plat zonnescherm bevallig over den schouder houdend,—of
-een grassnijder met niets dan een smal lendendoekje om, in snellen,
-wiegelenden gang torsend zijn last van gesneden gras—of een Chineesch
-koopman, een „klontong”, in de hand het met varkensblaas bespannen
-trommeltje, waartegen, bij snelle draaiing, twee kogeltjes slaan en zoo
-een roffel veroorzaken, die den komst van den klontong reeds van verre
-aankondigt.
-
-Onze vrienden reden ook Inlanders achterop, die van de markt
-terugkeerden en door hun vrouw, die enkele passen achter haar heer en
-gebieder aanliep, de ingekochte kippen lieten vervoeren. De knapen
-kwamen tot de ontdekking, dat Indië het land is, waar zelfs de
-allerarmste nog een gevolg heeft,—al is het ook maar zijn vrouw.
-
-Zoo belandden de jongens bij het fort. Alle sporen van het maandenlange
-beleg waren alweer weggewischt door de driftig uitbottende tropische
-natuur. Overal struiken en bloemen.....
-
-Toen de jongens het fort voorbij waren, kwamen links van den weg wat
-erven met kokossen, papaja’s, bananen- en pinang-boomen beplant, en
-achter op de erven stonden bamboehuizen met verandah’s, waaraan
-orchideeën hingen en stokjes met parkieten. In de boomen wemelde het
-van kleine vogeltjes, die priet-priet! en tiep-tiep! riepen en in bonte
-pakjes waren uitgedoscht.
-
-„Ziezoo!” zei Gerretje, terwijl hij de teugels inhield, zoodat de wagen
-met een schok stilstond, „hier zijn we er! Nou zal ik jullie nog
-vóórrijden!”
-
-„Over dat bruggetje.....?” vroeg Harmen, wantrouwend uit den wagen
-loerend. Voor Gerretje’s erf liep een breede goot met een
-bamboebruggetje er overheen.
-
-„Waar anders over? Ik ben er gisteren ook nog overgereden!—Tschk!” En
-Gerretje begon de paarden te overreden het bruggetje op te stappen.
-
-Na veel moeite lukte het. Even tikkend met de hoeven, om de
-betrouwbaarheid van den bamboezen bodem te onderzoeken, waagden de
-dieren zich op de brug. Toen eensklaps een scherp gekraak; met een smak
-zakten de achterwielen de goot in, en de twee paardjes hingen met de
-voorpooten in de lucht.
-
-„Zoo! Nou liggen we voor anker!” mopperde Harmen.
-
-Gerretje, die schuin op den bok lag, werkte zich op den bovenwal.
-„Hier, jongens!” riep hij. „Pak Gerretje maar bij de hand! ’n Bof, dat
-er geen water in staat!”
-
-„Kijk me die knollen eens raar hangen!” zei Harmen, terwijl hij zich
-door Gerretje uit den bak liet hijschen. „’t Lijkt wel of ze
-steigeren!”
-
-„Nou, ’k heb je toch direkt gezegd, dat ze wild bennen! Kom, jongens,
-sla eens een handje in de spaken; we zullen de wagen weer fijn op vlak
-water zetten!”—En met z’n allen werkten ze den wagen uit de goot,
-zoodat de vurige rossen weer op hun acht beenen kwamen te staan en
-vertrouwelijk tegen elkaar aanleunden. „Stap maar weer in, heeren!”
-noodigde Gerretje uit. „Als ik zeg: ik rij jullie voor!—dan rij ik
-jullie ook voor.”
-
-En zoo gebeurde. Ze hielden nu stil voor het huis zelf. Het was geheel
-uit bamboe. De open voorgalerij, waarin een tafeltje stond met een paar
-rieten schommelstoelen, was aan de zijden afgesloten door palmen in
-potten, en tusschen de stengels der palmen gluurden een paar bruine
-kereltjes.
-
-„Wat zijn dat voor mormels?” informeerde Harmen.
-
-„Dat grut is allemaal met m’n vrouw meegekomen”, zei Gerretje,
-geërgerd. „D’r moeder en d’r tantes en de heele mikmak! Dat is hier
-altijd zoo: ik heb er naar gevraagd.”
-
-„Dus je zit zoo te zeggen al midden in je Arabische familie!” hoonde
-Harmen.
-
-„Schei maar uit!” zuchtte Gerretje. „Als ik dat geweten had.....! Ze
-liggen me de heele dag met z’n zeven-en-zeventigen aan m’n kop te
-zaniken, en m’n duiten vliegen weg voor ik ze zelf gezien heb!—Ajo!”
-viel hij tegen de joggies uit. „Pigi! Kras op! Lekas!”
-
-De bruine snoetjes verdwenen.
-
-„Je duiten?” vroeg Harmen. „Verdien je dan wat?”
-
-„Waarachtig! Eerst heb ik m’n gage uitbetaald gekregen: zes-en-tachtig
-gulden: daar heb ik die stoelen en die tafel van gekocht. Waar de rest
-gebleven is, zal de weerlicht weten. Nou ja, ’k heb ook nog onkosten
-gehad met m’n trouwfeest. De muziek en de dansmeisjes en de hadji, om
-te bidden,—dat wou m’n vrouw zoo. En nou geef ik les aan die Chinees,
-die me die paarden en die rot-sjees heeft geleend. Hij wijst wat aan,
-en dan zeg ik wat het in ’t Hollandsch is, en ik leer hem ook hoe hij
-zich te gedragen heeft.—Neem plaats, heeren, dan zal ik die knollen in
-de schaduw zetten, anders drogen ze uit.”
-
-En terwijl Gerretje de paarden trachtte te verleiden hem te volgen in
-de schaduw van een hoogen tamarinde-boom, zetten de „heeren” zich
-behagelijk neer in de schommelstoelen en keken eens rond. De bamboezen
-wanden waren met een paar rare, maar fijngesneden poppen versierd;
-achter in de voorgalerij hing een gordijn, dat de afsluiting van een
-ander vertrek vormde. „Rooken, heeren?” vroeg Gerretje, terugkeerend,
-en diepte uit zijn zak een bos „strootjes” op.
-
-„Wat moeten we daarmee doen?” vroeg Harmen, die verwachtte, dat hem
-tabak zou worden aangeboden, en in afwachting daarvan z’n pijpje al
-wilde uitkloppen.
-
-„Ze rooken hier geen pijpen”, lichtte Gerretje hem in. „Heb je ze die
-strootjes niet zien dampen?”
-
-Weldra trokken Harmen en Gerretje dapper aan hun strootjes. „Ze bennen
-lekker scherp!” prees Harmen. „Jammer, dat je d’r zoo gauw door bent!”
-
-„Dan steek je maar weer een andere op”, meende Gerretje. „De warong
-(inlandsch winkeltje) ligt naast de deur.”
-
-Droomerig keken de jongens over het erf naar den weg met de hooge
-kanarie-boomen, waaronder nu en dan een Inlander voorbij schoof. De
-jolige vreugde, die daar straks in en om alles hing, had plaats gemaakt
-voor plechtige middagstilte. In de boomen zweeg nu alles; de zoete
-geuren in de lucht schenen nog zoeter en sterker te worden.
-
-„Nou”, zei Gerretje, „willen jullie nou eens met m’n vrouw kennis
-maken? Je zegt maar gewoon: tabeh, Mina, hoor!”
-
-„Nou, haal ’r dan maar eens hier!” zei Harmen grinnikend.
-
-Gerretje maakte van zijn handen een misthoren. „Mina! Minááááh!”
-
-Geen antwoord. Achter op het erf begon een hond te jammeren, en uit het
-vertrek, dat door een gordijn van de voorgalerij was afgesloten, klonk
-eensklaps het gekakel van een kip.
-
-„Nou vraag ik je toch hoe dat mormel in m’n slaapkamer komt!” mopperde
-Gerretje. Hij verdween, en onze vrienden hoorden hem mopperen: „Wat
-moeten jullie daar?!—Ajo! Smeert ’m!” Drie Inlandsche knaapjes doken
-achter het gordijn op, vluchtten met een angstigen blik op de „gasten”
-door de voorgalerij den tuin in. De kip scheen moeilijker te
-verdrijven. Gerretje raasde en tierde, en de kip kakelde. Maar
-eindelijk kwam ze onder het gordijn door slippen, vluchtte met
-klappende vleugels en gestrekte pooten gillend naar het achtererf, en
-Gerretje verscheen met een soort bezem gewapend ten tooneele, veegde
-zich het zweet van het voorhoofd. „M’n heele slaapkamer smerig en
-overhoop! En die rakkers hebben er doerian zitten eten; ga er eens
-binnen: je valt om van de stank!”
-
-„Niks nieuwsgierig”, verzekerde Harmen. „Nou, zou je vrouw niet thuis
-zijn?”
-
-„Misschien is ze nog naar de pasar”, zei Gerretje. „’k Ruik niks van
-braaien of zoo.—Gaan jullie eens mee, m’n tuin kijken?”
-
-De jongens stonden op en volgden Gerretje, die hen naar het achtererf
-leidde. Hier was het een harrewar van vrouwen en kinderen, die verbaasd
-en wantrouwend naar de gasten van „toewan Gerretje” loerden.
-
-„Zijn dat nou allemaal neefjes en nichtjes van je?” vroeg Harmen
-grinnikend.
-
-„Schei je nou eens uit?” mopperde Gerretje. Hij stevende op een oud
-vrouwtje af, dat op haar hurken kruiden zat te stampen. „Hé, opoe, waar
-is Mina nou weer?”
-
-Het vrouwtje hief het oude hoofd met de dungezaaide, zilverwitte haren,
-die in een knoedeltje waren samengebonden, op en keek naar Gerretje met
-blinde oogen. „’Nga taoew..... Ik weet het niet.”
-
-„Wat heb ik nou aan m’n pet hangen?? En wanneer komt ze kembali?”
-
-Het oudje ging weer met stampen door. „Belon tentoe. Berengkali
-bessok.....”
-
-„Wel allemachies!” stamelde Gerretje. „Nou zegt ze, dat Mina morgen pas
-terugkomt. Daar heeft ze me niks van verteld!”
-
-„En..... waar gaan we nou eten?” vroeg Padde, ontsteld.
-
-Gerretje dacht even na. „Als ik maar centen had, zou ik zeggen: Kom,
-jongens: Gerretje heeft centen; we gaan bami bikken bij
-Loa-Hok-Sen!—Dat is een Chinees!”
-
-„O, nou weer Chineesch eten!” schimpte Harmen. „Wurmen en gedroogde
-slangedarmen!”
-
-„Nou ja”, zei Gerretje. „We kunnen er ook rijsttafelen!”
-
-„Dan betalen we samen voor Gerretje!” stelde Hajo voor. „Wat jij,
-Rolf?”
-
-„Kop dicht!” beval Harmen. „Ik zal betalen. Centen zat!” En Harmen
-rammelde met de guldens in zijn broekzak. „Dan kan ik later nog eens
-vertellen, dat ik twee stuurlui getrakteerd heb!” Harmen keek Hajo en
-Rolf minachtend aan.
-
-„Stuurlui??” vroeg Gerretje.
-
-„Reuze-stuurlui”, zei Harmen. „Gewoon maat willen ze niet worden! Daar
-zijn ze te fijn voor gebouwd!—Wat heb je daar voor een gemeene kat,
-Gerretje?”
-
-„Poes? Kom er eens hier?” Gerretje lokte een gestreepte, veelkleurige
-kat naar zich toe, die vol kale plekken zat en een gebroken staart had.
-„Zie je wel, dat ie vier kleuren heeft? Wit, zwart, rood en geel! ’t Is
-een heilige kat.”
-
-„Heilig?” vroeg Harmen. „Heeft ie soms gezworen nooit meer wat uit de
-keuken te gappen?”
-
-Gerretje grinnikte. „Zie je die hoek in z’n staart? Dat hebben de
-katten hier allemaal, en de katers loopen hier heelemaal zonder
-staart,—alleen maar met een dikke knoop.”
-
-„’n Raar land!” meende Harmen, „waar de menschen mèt en de katten
-zònder staart loopen!”
-
-Van het voorerf klonk een krachtige stem: „Spadah!”
-
-„Daar zul je Hilke hebben!” meende Gerretje, rukte een paar pisangs van
-een boom en verdeelde ze. „Hier! Voor de knollen zullen we er ook een
-paar meenemen.”
-
-Daar stond Hilke. In groot tenue, met een strooien hoed op.
-
-„Goed, dat je er bent, Hilke!” zei Gerretje. „We gaan bikken bij
-Loa-Hok-Sen! Mina is er van door,—zeker weer een of andere ouwe tante
-opzoeken.” Gerretje verdween achter het gordijn om even later met een
-kruik terug te keeren. „Jandoedel gaat mee, jongens!” zei hij en sloeg
-opgewonden op de kruik.
-
-„O, wacht even”, kalmeerde Hilke hem. „Als je je bedrinken wilt, bedank
-ik voor je gezelschap!”
-
-„Kom, lig niet te preeken, ouwe heer!” zei Gerretje. „Ik ben geen
-garnaal: ik lust wel eens wat anders als enkel zeewater.” Hij stopte de
-flesch onder het bankje van den wagen. „Hoe krijgen we die lijkkoets
-nou weer over dat kapotte bruggetje?”
-
-„Als we de knollen uitspannen, is het een kleinigheidje, ’m even over
-die goot te wippen!” voorspelde Harmen.—En zoo was het ook: toen Hilke
-zijn knuisten onder den bak zette, Harmen en Gerretje ieder een wiel
-namen, en de jongens boven aan den boom trokken, schoot de wagen als
-een veertje zoo licht tegen den straatberm op. Ze spanden de biekjes
-weer in.
-
-„Da’s dàt!” zei Gerretje. „Hoe komen we er nou met z’n allen in?”
-
-„Padde gaat op een knol zitten”, stelde Harmen voor. „Dat staat fijn!”
-
-„Ik doe het niet”, zei Padde vastbesloten.
-
-„Nou, dan maar op het treeplankje”, meende Gerretje.
-
-„Jullie zijn mal”, zei Hilke. „Padde kan best op m’n knieën zitten!”
-
-„’n Lekker vrachtje!” zei Harmen—Maar Hilke bleef zijn woord gestand,
-en toen even later het zwaarbeladen voertuig weer voortrolde, onder de
-aanmoedigende kreten van Gerretje, draaide Harmen zich grinnikend om.
-„Jongens, ’t lijkt wel weer als toen we met z’n zeventigen in de jol
-zaten!”
-
-„Nou.....!!”
-
-De weg werd weer drukker; aan den kant stonden warongs en wandelende
-winkeltjes. „Zie je daar aan bakboord dat huis?” vroeg Gerretje en wees
-op een Chineesch gebouwtje met een doorgebogen dak, dat naar de zijden
-in houten draken eindigde. „Daar moeten we zijn!” En Gerretje hield
-stil voor Loa-Hok-Sen’s gastvrije woning en sprong van den bok.
-„Heila!” schreeuwde hij. „Toean Gerretje is d’r weer!”
-
-Een onderdanig Chineesje kwam met vliegenden staart naar buiten snellen
-en greep de paarden bij den toom. Onze vrienden stapten uit, keken nog
-eens even naar het grappige dak en naar de lange vlaggen aan
-weerszijden met de wonderlijke Chineesche letterteekens en bestegen
-toen in optocht de trap van de open verandah. Boven ontving hen,
-buigende, een ongeloofelijk dikke zoon van het Hemelsche Rijk:
-Loa-Hok-Sen in eigen persoon. Het vette bovenlichaam was naakt, de
-geweldige buik in een kort broekje gewrongen. In een allerzonderlingst
-klinkend Maleisch, nasaal, zangerig, met lange uithalen en gedurig de r
-als l uitsprekend, heette hij zijn gasten welkom.
-
-„Tabeh, baba!” zei Gerretje joviaal.
-
-„Tabeh, toewan bázál (besar).....!” En de Chinees schoof stoelen bij.
-
-„Ga zitten, heeren!” noodigde Gerretje uit. En tot den Chinees: „We
-willen nassi! En lekas, hoor, want we hebben trek!”
-
-„Boewat balapah holang, toewan bázál.....?”
-
-„Wat leuter je nou nog?” voeg Gerretje.
-
-Rolf glimlachte. „Hij vraagt voor hoeveel menschen er eten moet komen!”
-
-„Nou, dat ziet ie toch!” meende Gerretje. „Ikke, dat is één: satoe,
-Harmen en Hilke en Rolf, dat zijn er vier: ampat, en Hajo en Padde zijn
-zes: anam! Anam orangs en voor Joppie, de andjing, ook wat. Gesnapt?”
-
-„Anam holang, toewan bázál?”
-
-Gerretje en alle anderen knikten, en de Chinees riep op hoogen giltoon
-iets naar achteren.
-
-„Wat een taaltje, hè, dat Chineesch?” grinnikte Gerretje.
-
-„Nou!” zei Harmen. „Ha-tschji-tschja-tschjoe! ’t Lijkt wel, of ze
-doorloopend niezen!”
-
-De Chinees wendde zich thans aarzelend tot Gerretje, dien hij voor den
-leider van de bende hield, knikte vriendelijk een paar maal achtereen
-en begon: „Toewan bázál, djangan máláh, toewan bázál; Loa-Hok-Sen
-talaloe miskin; boewat ini Loa-Hok-Sen mintah sama toewan bázál: apa
-toewan bázál ada..... ada doewit, toewan bázál? Djangan máláh.....”
-
-„Aha: doewit!—Laat eens kijken, Harmen, dat je centen hebt? Hij wil
-boter bij de visch zien.”
-
-„Was daar dat lange smoesje voor noodig?” vroeg Harmen en rammelde met
-zijn geld.
-
-„Oah! Soedah dingil, toewan bázál!” sprak de Chinees verblijd. En hij
-waggelde naar achteren.
-
-„’t Lijkt wel een gemest varken!” grinnikte Harmen.
-
-Hajo, Rolf en Padde keken bevreemd en—vooral de laatste—niet zonder
-wantrouwen rond. Goed, dat Gerretje hier wegwijs  was!—„Gommennikkie!”
-riep deze juist uit, „nou heb ik de arak in de wagen laten staan! M’n
-kop er af, als die langstaarten er al niet aangezeten hebben!” En hij
-snelde weg.
-
-In de verandah hing aan dikke zijden koorden een Chineesche lantaren,
-beschilderd met letters en figuren. Harmen wees op een kralen gordijn.
-„Daarachter liggen ze nou de heele dag te bidden voor een beeld met een
-buik, nee maar.....!”
-
-„Misschien bidden ze wel, dat ze net zoo dik mogen worden”, meende
-Padde.
-
-„’k Geloof het ook”, zei Harmen. „Als je er maar even aankomt, worden
-ze al woest. En ze kunnen ook niet velen als je hun zoo eens aan de
-staart trekt. Afijn, da’s met honden en katten krek zoo.”
-
-„Zou het bloeien, als je er een stukje afknipte?” vroeg Padde.
-
-„Onderaan niet”, legde Harmen uit, „bovenaan wèl.”
-
-Gerretje keerde terug, zette de kruik met een slag op tafel. „Ze hadden
-’m nog niet gevonden! Kom, heeren, we zullen vóór den eten maar een
-neutje nemen, dan smaakt die rommel straks nog ééns zoo lekker. Hilke,
-jij bent de oudste, bedien je!”
-
-Maar de Fries weerde af. „Weg met die smerige arak!”
-
-„Smerige arak.....!” stamelde Gerretje verbluft. „Jij bent in jouw
-koeienland zeker niks als melk en slootwater gewend! Kom, Harmen, jij
-weet beter wat goed smaakt!”
-
-„Ik drink ook niet”, zei Harmen. „Straks tik ik een fiool op de kop, om
-op te spelen, en dan wil ik recht op m’n beenen staan. Drink jij er
-maar eens op, dat je een goeie landrot mag worden!”
-
-Gerretje antwoordde niet, bood met een grimmig gelaat den anderen aan.
-Toen hij overal bot ving, nam hij een hartigen slok, stampte de kruik
-dicht en zei: „’k Zou je bedanken op om die rot-schuit van jullie aan
-te monsteren!”
-
-„Rot-schuit? Hij ligt als een meeuw op het water!” verzekerde Harmen,
-die van een schip tot welks bemanning hij behoorde, geen kwaad kon
-hooren. „Maar ik snap het al wel: de Bruinvisch lust zoo’n dronkelap
-als jou natuurlijk niet.”
-
-Dat was kras. Gerretje verbleekte, rolde met z’n oogen, maakte een
-beweging van Harmen te lijf te willen. „Dat zul je me waar maken!”
-
-„Nou, stil nou maar”, suste Hilke en trok hem weer op zijn stoel.
-„Harmen meent het zoo slim niet. Maar ’t is ook flauw om je kameraden
-in de steek te laten.—Kijk dáár eens een stelletje aankomen!” Hij wees
-op een groepje Chineezen, die, allen dooreenzwetsend, de trap opkwamen,
-om een tafeltje plaats namen, in het Chineesch iets naar achter
-schreeuwden, van daar ook weer antwoord kregen en weer
-doorredekavelden.
-
-Gerretje luchtte zijn verkropte woede. „Heila! Zullen jullie je gezicht
-er eens houden, inktvisschen?—Als die kruik leeg was, kregen ze hem
-naar den kop!—Kom.....!” En Gerretje ontkurkte de flesch weer.
-
-„Laat dat drinken nou, Gerretje!” zei Hilke driftig.
-
-Gerretje keek hem sarrend aan. „Waar bemoei jij je mee, boterboertje?”
-
-Hilke ademde diep. „Ik geef je de raad, die kruik weer dicht te doen.
-Of anders.....!”
-
-„Wat anders? Ik zou weleens willen zien wie mij beletten zou, m’n eigen
-Jandoedel te drinken!”
-
-„Nog eenmaal”, zei Hilke, z’n beide handen op tafel leggend. „Zet je
-die kruik neer, ja, of.....!”
-
-„Neen!” riep Gerretje en bracht de kruik aan zijn mond.
-
-Toen griste Hilke ze hem met een rooden kop van drift uit de vingers en
-sloeg ze met een fermen mep aan scherven. De arak vloeide over de
-tafel.
-
-Met een vloek, hijgend van woede, sprong Gerretje overeind. En toen
-kwam een leelijk ding voor den dag, waarmee de janmaats veel te haastig
-zijn: de drie-duimsflikker. Maar in hetzelfde oogenblik was Harmen
-toegesprongen, had Gerretje het mes ontworsteld. Het viel op den grond;
-pats! Hilke’s voet stond er boven op. Gerretje sprongen de tranen in de
-oogen. „Waarom sarren jullie me dan ook?” griende hij. En in een
-nieuwen aanval van drift draaide hij zich om, trok een Chinees den
-stoel onder het zitvlak weg en slingerde Hilke dit meubelstuk naar het
-hoofd. Hilke, vlug als water, bukte zich; de stoel vloog tegen het
-kralengordijn, viel in de achterkamer. Maar met een sissend geluid was
-de Chinees (door Gerretje’s toedoen zoo onverwacht op den grond
-verzeild) weer overeind gekrabbeld en gaf Gerretje een stomp in den
-rug.
-
-Met een zwaai keerde Gerretje zich om, pakte hem om het middel, hief
-hem op en wierp zijn spartelend slachtoffer op tafel, midden tusschen
-de kakelende vrienden van het Chineesje.
-
-Zie, nu wilden die allen over Gerretje heen vallen, maar dan hadden ze
-toch buiten diens vrienden gerekend, die nu, alle binnenlandsche
-geschillen vergetend, zich als één man tegen den buitenlandschen vijand
-keerden. Hilke deelde met zijn ongezouten jatten meppen uit, dat de
-Chineesjes het in Peking hoorden donderen en allen tegelijk de trap
-aftuimelden, achtervolgd door Joppie, die hun de flarden uit de broek
-wilde happen. Op straat aangekomen, braakten ze een stortvloed van
-zegewenschen uit.
-
-„Jawel! Tsjing-Pong-Tsjamalai!” schreeuwde Gerretje, de tranen in zijn
-stem. „Kom er eens kembali, als je brani bent!”
-
-Maar de zonen van het Hemelsche Rijk maakten van Gerretje’s
-uitnoodiging, om terug te keeren, geen gebruik; zoowel in het Chineesch
-als in hun allerbelabberdst Maleisch den omstanders inlichtend over het
-zonderlinge gedrag van de Hollandsche janmaats, spoedden ze zich voort
-naar een anderen Loa-Hok-Sen, die hun even lekkere bami zou voorzetten.
-
-„Hier is je mes terug, Gerretje!” zei Hilke.
-
-Gerretje griste het weg: stak het in zijn riem. „Wat deed je ook aan
-m’n arak!”
-
-Loa-Hok-Sen was intusschen met een schaal vol gerechten, die hij met
-den rand in een plooi van zijn buik steunde, ten tooneele verschenen.
-Met weemoedigen oogopslag overzag hij den toestand. „Oa..... ahah,
-toewan bázá.....áál! Pigi mi..... áná, toewan bázál? Kassian sama
-Loa-Hok-Sen, toewan bázál.....!”
-
-Harmen wierp hem met breed gebaar een gulden toe. „En hou nou je falie,
-alsjeblieft!”
-
-Deze daad verteederde Loa-Hok-Sen weer zoo, dat de tranen hem bijkans
-over de wangen rolden. Een reeks woorden van dank ontsnapte stamelend
-aan zijn mond.
-
-„Vooruit, jongens”, zei Harmen, „vergeet de boel nou weer! We zijn toch
-samen uit?”
-
-„Die fijne arak.....!” pruttelde Gerretje.
-
-„Toewan bázál maoe minoem álák?” vroeg de baba ijverig, de schaal
-neerzettend.
-
-„Neen, waarachtig niet!” viel Harmen uit. „We hebben jouw stinkende
-arak niet noodig!”
-
-„Nou, Gerretje, leg ons nou eens uit hoe we dat goedje moeten eten!”
-zei Hilke. „Jij weet er beter mee overweg dan wij.”
-
-Gerretje gromde wat. Toen stak hij zijn hand uit. „Vooruit! De zaak is
-vergeten.”
-
-Hilke sloeg zijn vuist in die van Gerretje. „Wij moeten toch geen
-herrie maken, Gerretje! Daar zijn we toch te lang vrinden voor
-geweest!”
-
-„Ik heb ook geen herrie gemaakt”, zei Gerretje. „Als jij m’n arak maar
-niet.....”
-
-„Sssst!” suste Harmen. „Vertel eens, wat moeten we met die soep
-beginnen?”
-
-„Dat is geen soep”, zei Gerretje, „dat is sajoer, die kaai je d’r over.
-En dit hier is kroepoek, dat moet je er bij eten; ’t knapt fijn
-tusschen je tanden. Die stukjes vleesch aan een stokje noemen ze
-sesate; dat moet je er maar met je kiezen aftrekken, en dat zwarte
-vleesch daar is deng-deng,—kan ik jullie ook aanbevelen. Nou, uit die
-potjes moet je niet te veel nemen; daar brand je je keel maar aan. En
-dat is pisang goreng, gebakken pisang. Nou, en van de rest weet ik de
-naam ook niet. Wat zullen we er bij drinken? Wacht! Vruchtenat met
-glibbertjes is fijn!—Hei, baba! Ajer boewah met eh, selase!”
-
-„Saja, toewan bázál.....!”
-
-En de maaltijd begon. De jongens hadden een stevigen eetlust opgedaan
-en werkten als leeuwen! Of het smaakte? Ze hadden nooit gedacht, dat
-die Chineezen zulk lekker eten konden maken! En toen die vruchten
-daarna! Manggah, mangistan, ramboetan, doekoe..... zooveel ze maar
-wilden.
-
-Eindelijk werden de molentjes stomp en maalden trager.
-
-Het werd stil op den weg. En heet, dat het was.....!
-
-„Kunnen we hier niet wat gaan maffen?” vroeg Harmen.
-
-„Waarom niet?” meende Gerretje. „Op de grond!”
-
-Toen rolden allen van hun stoelen af en dutten in.
-
-
-
-
-
-
-
-
-DE PASAR MALEM
-
-
-Toen onze vrienden wakker werden, was de grootste hitte voorbij. „Wat
-zullen we doen?” vroeg Gerretje, zich uitrekkend en luidruchtig
-geeuwend. „Voor de pasar is het nog te vroeg.”
-
-„Nou, dat is niks”, zei Harmen. „Dan gaan we eerst inkoopen doen. We
-moeten broeken, hemden, sokken, een kist hebben, afijn: alle rommel,
-die je noodig hebt.”
-
-„Dan gaan we naar toko Bombay!” zei Gerretje.
-
-„Wat is dat: tokobombee?” vroeg Harmen. „Zou ik daar ook een fiool
-kunnen krijgen?”
-
-„Krijgen: nee. Koopen: ja”, meende Gerretje. „Ze hebben er van alles.”
-
-„Vooruit dan maar!” Harmen sprong overeind.
-
-Daar verscheen, beminnelijk glimlachend, de handen op zijn vetten buik,
-Loa-Hok-Sen weer. „Tabeh, toewan bázál! Toewan bázál tidol bai?”
-
-„Hij komt om z’n duiten”, zei Gerretje. En tot den Chinees: „Brapa?
-Hoeveel?”
-
-„Oa.....ah, toewan bázál.....!” stamelde de Chinees op dankbaren toon.
-En tellend op de vingers, half zingend, begon hij een ellenlange
-berekening, tot hij tenslotte een som van twee gulden bijeengezongen
-had en vriendelijk de hand ophield.
-
-„Wat een afzetter!” raasde Gerretje.
-
-Maar Harmen tastte in zijn broekzak als een toovenaar in zijn schatkist
-en wierp Loa-Hok-Sen vol zwier de guldens toe. Deze scheen, naar de
-mate van zijn vreugde te oordeelen, nog niet op de helft gerekend te
-hebben en begroef Harmen nu onder zegenwenschen.
-
-„Vooruit, lekas, patjakker!” beval Gerretje. „Haal de wagen en de
-koedah’s hier!”
-
-Loa-Hok-Sen riep iets naar achteren, en even later kwam krakend de
-wagen voor. De Chineesche gastheer boog zoo diep als zijn buik het maar
-veroorloofde en was een en al glimlach; zelfs de plooien in zijn buik
-schenen te glimlachen. Toen Joppie aan zijn nekvel binnen boord
-geheschen was, ging de reis weer verder. Gerretje stuurde; Harmen
-klapte met de zweep en weerde de aanvallende straathonden af; Joppie
-was nauwelijks in bedwang te houden en kefte tot hij heesch was. Zijn
-haren stonden overeind.
-
-Toko Bombay bleek een onoogelijk winkeltje te zijn, niet ver van de
-haven. Met gebukt hoofd stapten de jongens het donker in.—„Jij mag je
-wel dubbel vouwen, Hilke!” meende Harmen.
-
-In den winkel hing een bedwelmende geur van wierook, bloemen,
-reukwaters. Zoo grauw het zaakje er van buiten uitzag, zoo kleurvol was
-het er binnen: het leek wel een schatkamer. Schitterende, glanzende,
-fonkelende dingen lagen op en naast elkaar gestapeld, en bij al dat
-bonte, zonderlinge gedoe dook daar uit het halfduister een al even bont
-en zonderling wezen op: de koopman uit toko Bombay. Hij droeg een
-goudbestikt kalotje, een lang, grijswit hemd en daaroverheen een open
-vestje vol figuren in gouddraad. Onder het hemd kwam een wijde broek
-uit van dezelfde kleur, en de naakte voeten staken in zwart fluweelen
-sandalen, die ook al glommen van het gouddraad. Met een lichte buiging
-van het hoofd en een deftige armbeweging heette hij zijn gasten welkom
-en wachtte zwijgend, hen schrander aanziend met zijn glinsterend-zwarte
-kraal-oogen, hun wenschen af.
-
-„Tabeh, bang!” zei Gerretje. „Ja, jongens, wat willen jullie nou
-koopen?”
-
-Ietwat bevangen keken de jongens rond. Wat een prachtige dingen!
-
-Harmen kreeg een waterpijp te pakken. „Wat is dat voor een ding?” vroeg
-hij.
-
-„Dat is een pijp!” lichtte Gerretje in. „Zoo een heeft m’n vrind, die
-ik les geef, ook thuis!”
-
-„En wat moeten ze dan met die slang er aan?”
-
-„Weet ik het?” vroeg Gerretje. „Misschien wel om die pijp op hun nek te
-nemen, als ze verhuizen.”
-
-Padde begon zachtjes te grinniken.
-
-„Hij is gekocht!” riep Harmen.
-
-„Als je daaruit rookt, vallen ze dubbel!” meende Hilke vroolijk.
-
-„Als ze maar niet op mijn pijp vallen, vind ik het best”, zei Harmen,
-de pijp voor zich terzijde zettend. „Kijk er eens een mooie kwasten
-aanzitten! Nou moet ik nog een fiool hebben!” En hij duidde den koopman
-zijn wensch door het hoofd schuin te leggen en met zijn armen door de
-lucht te fiedelen.
-
-De man knikte, wendde zich om en riep iets in een scherp klinkende
-taal. Een klein jongetje met matgele huidkleur en hetzelfde Oostersche
-pakje aan dook uit het halfduister op en zette op de toonbank een
-zwarte vioolkist neer. Toen verdween hij weer.
-
-De man opende de kist, lichtte het doekje op en.....
-
-Harmen rolden dikke tranen over de wangen. Zwijgend, zonder de handen
-uit te steken, staarde hij naar het wonder daar voor hem. Toen lichtte
-hij de viool met bevende handen uit de kist, haakte den strijkstok los.
-„Nou, jongens.....” Harmen haalde diep adem, „wat zal ik spelen?”
-
-„Van die begrafenis.....” zei Hajo.
-
-„Wacht! ik weet al een mooi moppie!” riep Harmen uit. Harmen begon te
-fiedelen, aanvankelijk nog aarzelend en beverig, maar allengs weer met
-den ouden zwier, vol trillers en loopjes, of akelig droefgeestig
-slepend van den eenen toon naar den anderen.
-
-„Verduiveld mooi!” prees Hilke. Rits! daar gleed de stok krassend uit.
-
-„Dat is nog ongewoonte!” verontschuldigde Harmen zich.
-
-„Mag ik ook eens even?” vroeg Hajo, zich verslikkend van opwinding.
-
-„Jawel”, zei Harmen genadig. „Straks mag je! Je moet eerst luisteren!
-En geef Joppie eens een trap, dat ie ophoudt met z’n gegil!”—Joppie
-werd tot kalmte gebracht, en nu wendde Harmen zijn krachten op de
-„Begraffenis” aan. Voor den winkel bleef allengs een schare
-belangstellenden staan. Harmen gloeide van trots en ondernam met
-vingers en strijkstok de meest gedurfde toeren,—waarbij hij wel eens
-den hals brak.
-
-Intusschen sloegen de anderen aan het inkoopen. Geen van hen ontkwam
-aan de bekoring, die van al die wondere dingen uitging. Gerretje, die
-zelf geen centen te verteren had, hielp den koopman door uit hoeken en
-gaten glinsterende dingen op te diepen, het eene al mooier dan het
-andere, en dit den in kooproes zwelgenden jongens voor den neus te
-leggen, zoodat ze zich, nog voor ze aan den aankoop van een stevige
-broek dachten, zich bijna al arm gekocht hadden aan bestikte muilen,
-verzilverde reukdoosjes met mooie figuren er op, waaiers, ringen,
-ivoren olifantjes, aardige poppetjes, zijden doeken, ponjaards,
-armbanden..... Padde was juist aan het onderhandelen over een
-beschilderd zonnescherm met fraai gesneden stok, toen Rolf eindelijk op
-de goede gedachte kwam om eens te vragen wat een paar sterke
-scheepskisten kostten.
-
-De man noemde den prijs en zei, dat ze in twee dagen gereed konden
-zijn.
-
-„Wanneer zeilt de Nieuw-Zeeland uit?” vroeg Rolf den anderen.
-
-„Volgende week, als de wind goed is!” zei Harmen, zijn viool afleggend.
-„’k Mag lijden, dat we lekker in de winter aankomen, ’t is mij nou lang
-genoeg zomer geweest, hè, Joppie? En jou, Hilke? Hè? Wat zal ze blij
-zijn, zeg!”
-
-„Schei d’r maar over uit!” zuchtte Hilke, eensklaps vuurrood wordend.
-
-„Met Kerstmis zijn we wel thuis”, meende Harmen. „Wat zullen we ’t
-gezellig hebben, jongens! ’s Avonds bij het vuur een bakkie heete slemp
-en vertellen van je reis.....!”
-
-Gerretje was stil geworden, en Harmen merkte het. „Ja, stommerik, daar
-grijp jij naast! Laat jij je maar gaarstoven in dit nikkerland!—Z’n
-kameraden in de steek laten—wat een vent!”
-
-„Hou je gezicht!” schold Gerretje.
-
-„Sssst!” suste Rolf. En tot den koopman: „Maak de kisten maar voor ons.
-Vier stuks.”
-
-„Zeg hem, dat ie plaatjes over de hoeken slaat!” raadde Padde aan.
-
-Het was een zonderling groepje, dat zich een half uur later in het
-rijtuig heesch. Harmen, onder een arm zijn viool, onder den anderen
-zijn waterpijp, had een roode fez op met een zwarten kwast er aan,
-droeg een pronkerige kris achter in den gordel en slofte voort op
-goudbestikte sandalen. De anderen waren al even bepakt en bezakt met
-kleur- en vormrijke voorwerpen.
-
-„Alles maar onder het bankje!” raadde Gerretje aan.
-
-„Goeie morrege!” zei Harmen. „Daar kan net m’n pijpie staan! En meer
-niet.”
-
-„Nou”, meende Hilke, „dan nemen we de boel op schoot en brengen eerst
-alles aan boord.”
-
-Zoo werd besloten. Harmen wipte op den bok, naast Gerretje; de anderen
-gingen met de gekochte spullen binnen in den wagen zitten. En toen
-alles goed was ondergebracht, nam Harmen z’n fiedel op en begon zoo
-vurig te spelen, dat de paardjes er een gestrekten draf inzetten.
-
-„Kijk ze eens loopen!” zei Gerretje. „Ze zijn bang voor de muziek.”
-
-Achter in den wagen deelde Hajo zijn vriend Padde mee hoe hij zijn
-schatten verdeelen zou. „De pop krijgt Antje; Maartje de waaier, en de
-olifant is voor Doris. En die muilen geef ik aan m’n moeder! Zou het
-echt goud zijn wat er op zit?”
-
-„Wat dacht jij dan?” vroeg Padde. En met een zucht liet hij er op
-volgen: „Ik ben thuis met z’n tienen! En m’n ooms en tantes willen óók
-wel wat hebben! Er eens kijken: voor Louwtje en Nelis en Heintje heb ik
-wat; Margje krijgt dat poppetje. Vind je die doek niet mooi? Die is
-voor m’n moeder voor ’s Zondags naar de kerk. En als ’t regent kan ze
-er die paraplu nog bij opzetten,—wat zullen de lui kijken! Annetje
-krijgt samen met Margje die pop, dan kunnen ze er om de beurt mee
-spelen. Nou zit ik nog met Jan en Gijs! Als ik ze die dolk geef,
-gebeuren er ongelukken.”
-
-Rolf had zwijgend, met afgewenden blik gezeten. Nu, keerde hij zich
-bruusk om, duwde Padde een paar ivoren olifantjes in de hand. „Hier,
-neem die maar, die..... die zullen ze wel leuk vinden!”
-
-Padde keek Rolf verbluft aan. „Dat meen je toch niet?”
-
-„Hier!” zei Rolf korzelig. „Neem dit poppetje maar mee voor..... voor
-Annetje, dan hebben je zusjes er allebei een.”
-
-En hij trachtte den bevreemden blik der anderen te ontwijken.
-
-„Nou!!” riep Padde verblijd uit. „Daar boffen ze bij! Zeg, als je nou
-toch aan het geven bent, heb je dan soms ook nog wat voor m’n ooms en
-tantes?”
-
-„Padde!” berispte Hajo.
-
-„Nou, ’k maak immers maar een lolletje!” zei Padde. „Of denk je, dat ik
-hem de spullen wil afhalen, die hij zelf gekocht heeft voor z’n.....
-eh.” Padde zweeg opeens.
-
-De kar ratelde over de steenen, en de jongens werden dooreengeschud op
-de houten banken. Harmen fiedelde onverdroten voort.
-
-Rolf was vuurrood geworden.
-
-„Ziezoo, jongens, we zijn er!” riep Gerretje.
-
-„Hoe komen we nou aan boord?” vroeg Hilke, z’n hoofd naar buiten
-stekend.
-
-„Met een prauw! Daar ligt er al een met een zeil!”
-
-„En als de baas van het spul nou komt?”
-
-„Die komt niet”, zei Gerretje. „Laten Harmen en ik het zoodje maar even
-aan boord brengen, want we kunnen niet met z’n allen in die smerige
-prauw.—Leg die fiedel nou eindelijk eens af, Harmen!”
-
-Harmen staakte zijn spel, sprong de prauw in.
-
-Even later zeilden de beide janmaats weg naar de Nieuw-Zeeland. Harmen
-fiedelde alweer.
-
-De anderen gingen een der warongs binnen, die aan de kade stonden, en
-aten wat zoetigheden in pisangblad gevouwen. De zon gleed juist in zee
-weg; de korte Indische schemering viel in.
-
-
-
-Het duurde wel een uur voor Gerretje en Harmen terugkeerden. Reeds van
-verre klonk Harmen’s vioolspel weer over het water. De anderen
-betaalden hun vertering en gingen naar buiten.
-
-De reede bood nu een aardigen aanblik. Overal werden prauwtjes
-losgegooid; een paar inlanders sprongen er in, staken een flambouw op
-de voorplecht en togen ter vischvangst. De weerschijn der lichten
-hotsebotste over de golven.
-
-„Jongens, ik heb een nieuwtje!” riep Harmen al van uit de prauw.
-„Gerretje heeft aangemonsterd bij de Bruinvisch!”
-
-„Dàt is nog eens verstandig!” prees Hilke. En de anderen lachten.
-
-„Vooruit, lig niet te zaniken!” gromde Gerretje, aan wal springend. „We
-gaan naar de pasar malem!”
-
-„En m’n fiool gaat mee, jongens!” schreeuwde Harmen. „Bij kerremis
-hoort muziek!”
-
-Opgewonden werkten allen zich weer in den wagen. Op naar de pasar
-malem!
-
-Het was duister geworden; wel fonkelden al wat sterren, maar de maan
-was nog in geen velden of wegen te bespeuren. De jongens reden de brug
-weer over en toen de laan in van daarstraks. Hier, onder de hooge,
-zware loofboomen was het zoo pikkedonker, dat je geen berm kon
-onderscheiden. Maar verder op dansten de flambouwen van wandelende
-winkeltjes, en op die licht-boeien stelde Gerretje zijn koers. Hij was
-bij Harmen’s gefiedel gaan zingen, klapte met de zweep en gilde zijn
-vreugde over zijn aanmonstering uit. „Hoei-oei-oei.....!”
-
-„Leve Gerretje!” brulde Harmen.
-
-„Hiep-hiep-hiep, hoera!!” riepen de anderen, en Gerretje zelf
-schreeuwde het hardst.
-
-Zoo belandden ze bij de pasar malem. Ze staakten hun gezang toen het
-marktgeroezemoes tot hen doordrong, en gluurden uit het rijtuig naar al
-dat lichtgeflonker.
-
-„Zoo! Hier zullen we de kast meren!” stelde Gerretje voor. En toen de
-kast gemeerd was, stapten allen uit en gingen de marktplaats op. Overal
-tentjes, stalletjes met walmende oliepitjes en flambouwen, voorbij
-schuivende gestalten in bonte baadjes en sarongs, grillige schaduwen
-afwerpend naar drie, vier zijden tegelijk. Merkwaardig was, dat nergens
-geschreeuwd of gezongen werd, of ruziegemaakt. De marktventers zaten
-zwijgend, een strootje rookend, bij hun waren en spraken slechts eenige
-woorden, wanneer een kooplustige bij hun stalletje bleef staan. „Wat
-een dooie boel!” zuchtte Harmen. „’k Hoor nog geen draaimolen, ’k zie
-geen paardespul,—niks.”
-
-Wacht, daar in de verte klonk lallend, brullend gezang. Janmaats! „Die
-kant maar uit, jongens!” beval Harmen. Deze laatste had nog al bekijks,
-met zijn roode fez, zijn kris en zijn viool.
-
-De jongens liepen door, vonden op het midden der marktplaats onder een
-reusachtigen waringin het gezelschap zangers. Een kring Inlanders keek
-meesmuilend toe.
-
-De maats brulden en tierden en klapten in de handen, en in hun midden
-waren er twee aan het dansen met zonderlinge lichaamswendingen.
-
-„Schip ahoy!” schreeuwde Gerretje. „Wat halen jullie daar voor lol
-uit?”
-
-„We zijn aan het dansen! Op z’n Javaansch! Heila, speel jij er eens wat
-bij, zeg?”
-
-Harmen werd in hun midden geduwd, bij de „dansers”, en sloeg aan het
-fiedelen.
-
-„Jongens!” schreeuwde Gerretje boven het gebrul en geloei der janmaats
-uit, „Gerretje heeft weer aangemonsterd en centen zat!” En hij rammelde
-met de pas ontvangen zilverstukken in zijn broekzak.
-
-„Leve Gerretje! Hoera!” brulde de schare. Een kreeg het met een
-Inlander te kwaad, dien hij tegen het lijf viel. „Blauwe nikker!”
-schold hij. „Ik zal je.....!”
-
-Hilke trok Rolf, Hajo en Padde met zich mee. „Laat ze schieten,
-jongens, het wordt hier een bende. Ga met mij mee: daarginds kunnen we
-ècht Javaansch zien dansen.” En Hilke ging voorop, wandelde als een
-Goliath tusschen de klein gebouwde Inlanders en de lage tentjes door.
-
-De jongens verbaasden er zich over hoeveel verschillende rassen
-Oosterlingen ze zagen. Bij een stalletje kochten ze een paar manggah’s
-en dronken er groene limonade bij, vol glibbertjes.
-
-De inlanders waren in hun beste kleedij. Kinderen droegen zilveren
-enkelbanden, en om de bruine vingertjes glansden ringen. De vrouwen
-hadden heur zwart glanzend, geolied haar nog onberispelijker naar
-achteren gekamd dan anders; de wrong lag nog sierlijker, bevalliger, en
-er prijkten sneeuwwitte melati-bloempjes in, die een heerlijken,
-sterken reuk verspreidden. De strak gevouwen hoofddoeken der mannen
-stonden deftig op het bruine gelaat. Alom hing een zoete geur van
-bloemen, lekkernijen, vruchten, vermengd met de lucht van kokerij,
-visch, doerian en den walm der oliepitjes, die het geheel een
-feestelijk, sprookjesachtig aanzien gaven. Boven al het gebabbel en
-geroezemoes zegevierden daarginds Harmen’s vioolkunst en de zang der
-janmaats.
-
-Zoo vonden de knapen de plaats waar gedanst werd, en wel een uur lang
-staarden ze verwonderd, bevangen en droomend naar de wonderlijke
-bewegingen der „ronggengs” (Javaansche danseressen). Zoo zouden ze hun
-heele leven wel willen zien dansen. Wat een mooi, gouden helmpje droeg
-die eene,—dat was zeker een koningin.....! Langzaam-aan wenden de
-jongens ook aan het schijnbaar zoo eentonig tokkelen der gamelang; ze
-voelden, dat de muziek één was met den dans, en dat de danseressen bij
-elk nieuw wijsje weer andere wondermooie figuren tooverden.....
-
-Ze zagen dien avond ook nog een tooneelvoorstelling met poppen, die
-grappige gezichten hadden en wonderlijk dunne armen, en er zat iemand
-bij, die alles vertelde. Hu! dat was de duivel zeker! En dat daar de
-koning! Jammer, dat ze haast niets verstonden!
-
-En van de „wajang-wong” dwaalden de jongens naar een plaats waar een
-hanen-gevecht gehouden werd. Driftig, de borstveeren opgezet tot gouden
-kurassen, vlogen de dieren tegen elkaar op en brachten elkaar bloedige
-wonden toe met de stalen sporen, die men hun had aangebonden. Zwijgend
-zaten de Inlanders toe te zien; er lagen hoopjes zilver bij, die er op
-duidden, dat op de hanen werd gewed.
-
-De jongens voelden zich door het wreede spel afgestooten en gingen weer
-verder. Wat was dit toch voor een eigenaardig volk, dat zooveel
-beschaving te paren wist aan zoo laaghartige neigingen.
-
-Het was laat geworden, en onze vrienden besloten huiswaarts te keeren.
-Bij tweeën, Hilke en Padde voorop, en achteraan Hajo en Rolf,
-slenterden ze door de breede laan met de boomen. Nu en dan wandelde hun
-in soepelen, snellen gang een lastdrager voorbij met een flambouw aan
-zijn mand, schuw nog even naar hen omziend.
-
-„Nu, Hajo”, zei Rolf plotseling, „over een paar dagen is het
-afgeloopen.....”
-
-Hajo haalde diep adem en keek naar boven, waar tusschen de boomtoppen
-door de sterren fonkelden. Toen zei hij: „Rolf, ik weet niet, of ik je
-ooit nog terugzie, maar vergeten zal ik je nooit! Jij bent..... jij
-bent.....” Hajo kon niet meer uit z’n woorden komen. „Jij bent.....”
-
-„Een pennelikker”, zei Rolf met een half ondeugenden, half droevigen
-glimlach.
-
-Hajo begon te snikken en omklemde Rolf’s arm.
-
-„Stil maar”, zei Rolf. „Als jij hier over een paar jaar weer terugbent
-in Indië, monsteren we nog op hetzelfde schip aan en zeilen samen weer
-naar Holland terug. Dat zal leuk zijn, hè?”
-
-„Nou.....!”
-
-„En dan ga ik op een scheepstimmerwerf werken; dat heb ik altijd al
-gewild.”
-
-„Ja”, zei Hajo, „dat weet ik nog van toen, op de Italiaansche
-Zeedijk.....! Had je toen wel gedacht, dat we nog eens zulke dikke
-vrienden zouden worden?”
-
-Rolf knikte. „Ik zag je en meteen mocht ik je al lijden. Als ik je een
-lamme vent gevonden had, zou ik je met vechten toen heel anders hebben
-aangepakt. En Padde vond ik ook al dadelijk zoo’n gezellige sukkel.
-Toen wij nog zouden gaan vechten, droeg hij m’n emmertje met bot al!”
-
-„Zeg, Rolf”, zei Hajo en kneep Rolf’s arm. „Misschien..... misschien
-word ik nog wel eens stuurman” (Hajo sprak het woord haastig uit) „op
-een schip, waarop jij schipper bent!”
-
-„Of jij wordt nog eens schipper op een schuit, die ik gebouwd heb! Ik
-zal vast eens een model voor je uitzoeken. En als ik geen model vind,
-dat me bevalt, ontwerp ik er zelf een.”
-
-Hajo was blijven staan. „Méén je dat, Rolf.....?” stamelde hij. „Zou ik
-nog wel eens..... nog wel eens schipper kunnen worden?”
-
-„Waarom niet?” vroeg Rolf. „Als je maar aanpakt! Kijk zoo’n Bruinvisch
-nou eens aan. Zou jij niet kunnen leeren wat hij geleerd heeft?”
-
-„Rolf.....?!”
-
-De jongens zwegen; Hajo moest nog eens rijpelijk overdenken wat Rolf
-gezegd had. Hij, Peter Hajo, zou nog eens schipper kunnen worden?!
-Schipper met een opper- en een onderstuurman, een bootsman onder zich?
-Een eigen schip hebben, een eigen schip met een bemanning?!
-
-Schipper Hajo..... hoe zoet klonk het.—Daarvoor moest gewerkt worden.
-Hard gewerkt, jaren lang. Welnu! Hajo zou werken, de tanden opeen. Hij
-zou lezen en schrijven leeren, hij zou het eene boek na het andere
-verslinden, regel na regel, tot hij het van buiten kende. Hij zou over
-sterrenkaarten gebogen zitten, avond aan avond, tot er geen olie meer
-in de lamp was; ’s nachts in bed zou hij berekeningen maken; hij zou
-naar Zaandam loopen en naar Amsterdam, waar de groote scheepswerven
-waren; hij zou wachten tot hij een man was en dan zijn baard laten
-staan, net als schipper Bontekoe; nu, op deze reis al, zou hij op een
-prik trachten uit te visschen wat de Bruinvisch zoo dagelijks deed,—of
-het erg moeilijk was, schipper zijn.....
-
-Daar klonk in de verte Harmen’s fiedel weer. De jongens keken om en
-zagen den wagen aankomen, die geducht zwaaide, naar het licht op den
-bok te oordeelen. En toen de oomes weer bij Harmen’s gefiedel
-instemden, hoorden de jongens, dat de arak het gewonnen had.
-
-„Zoometeen kantelen ze nog!” zei Rolf.—Daar leek het werkelijk veel op:
-de wagen slingerde van den eenen wegberm tegen den anderen.
-
-„En m’n centen zijn op,—dat is me een strop! En m’n centen ben ik
-kwijt,—wat een narigheid!” zong Gerretje boven allen uit.
-
-De jongens gingen eerbiedig een weinig terzijde. Gerretje klapte met de
-zweep; Harmen zat naast hem te fiedelen. Binnenin lag de een bij den
-ander op schoot; het was een wonder, dat de bodem het uithield. En een
-der maats had zich achterste voren op een rossinant geslingerd, steunde
-zich op den anderen paardenrug om niet te vallen en schreeuwde: „Hou
-op! Ik val er af!”
-
-Maar Gerretje luisterde niet naar de smeekbeden van den onervaren
-ruiter en zong onverdroten voort, dat zijn aanmonsteringscenten op
-waren en dat hij dat zoo’n strop vond. En daarbij klapte hij lustig met
-de zweep.
-
-Harmen merkte de jongens aan den wegkant op. „Oh, mannen, daar hebben
-jullie de twee stuurlui ook!” De anderen letten niet zoo op de jongens,
-maar, Hilke ontdekkend, riepen ze: „Kom er ook in, Hilke! Plaats zat!”
-
-Hilke wees het aanbod af. „Ik loop liever. Wachten jullie bij de
-sloep?”
-
-„Ja, we zullen wachten!” schreeuwde Harmen en fiedelde weer voort. Zoo
-zwaaide de wagen den weg af, tot ze bij een bocht uit het oog verdween.
-
-Hajo was uit zijn droom wakker geschud. „Wat heeft Harmen opeens?”
-
-„Harmen is jaloersch op die brief, die m’n oom je heeft meegegeven”,
-zei Rolf. „Gisterenavond kwam hij bij me en vroeg, of lezen en
-schrijven moeilijker dan vioolspelen was. Als het niet moeilijker was,
-wou hij het leeren.”
-
-„En wat heb je gezegd?”
-
-„Dat, als hij net zoo goed kon lezen en schrijven, als hij nu viool
-speelt,—hij er nog geen laars van kon. Toen was hij boos.”
-
-„Vind jij dan niet, dat hij erg mooi speelt?” vroeg Hajo verbaasd.
-
-Rolf glimlachte. „Gaat nog al. In de buitenlucht is het niet zoo
-hinderlijk als binnen.”
-
-„Van die begrafenis is toch wel mooi.....” aarzelde Hajo.
-
-„’t Is er ten minste treurig genoeg voor”, zei Rolf.
-
-De jongens belandden bij de kade, waar de anderen reeds in de sloep
-zaten en den tijd verdreven door in het bootje zoo heen en weer te
-schommelen, dat het telkens water schepte. Boven stond de verlaten
-wagen; de paardjes leunden droevig en slaperig tegen elkaar. Toewan
-Gerretje had geen lust meer om ze thuis te brengen.....
-
-„Span ze dan ten minste uit!” gromde Rolf en bevrijdde de dieren van
-het tuig. De paardjes maakten er een dankbaar gebruik van door terstond
-weg te sukkelen, vermoedelijk naar hun stal.....
-
-„Wel verduiveld!” schold Gerretje met dubbele tong. „Daar lóópen ze, de
-knollen! En als ik nou m-morgenochtend aan wal ga, zijn ze w-weg!”
-Meteen plofte Gerretje weer om door het geschommel der anderen. Allen
-gierden van de pret.
-
-„Hou nou op met dat schommelen!” mopperde Hilke. „Zoometeen kantelen we
-nog.”
-
-„Juist lollig!” schreeuwden de maats. „D-dan zwemmen... hik! zwemmen we
-wat!”
-
-„Je weet zeker niet, dat het hier vol haaien zit?” vroeg Rolf.
-
-„Jij bent zelf een haai!” schreeuwde Gerretje. „Wat doe je met je
-vingers aan die k-knollen? Zijn die van jou, of zijn ze van..... hik!
-van toewan Gerretje?”
-
-Rolf gooide samen met Hilke de sloep los. „Ziezoo, ga jij daar eens
-weg: ik zal het roer wel nemen.”
-
-„Neen!” protesteerde de maat. „Ik hou het roer vast! Ik wil het roer
-vasthouden!” En hij nam den roerstok als een zuigeling in zijn handen.
-
-„Laat los!” beval Rolf.
-
-„Waarom? Waarom zou ik het roer niet houden?”
-
-„Omdat je stomdronken bent.”
-
-„Wat?! Ik dronken? Ben ik dronken, jongens? Ik b-ben heelemaal niet
-d-dronken!”
-
-„Laat maar los, Piet!” zei Harmen sarrend en schommelde heen en weer.
-„We hebben nou twee stuurlui aan boord!”
-
-„Schei uit met dat schommelen!” riep Rolf driftig. „Of ik sla er op,
-begrepen?”
-
-„Ja, schei uit, jongens! De stuurman vindt het ommers niet goed!”
-treiterde Harmen.
-
-„Hou op met dat sarren, Harmen!” gromde Hilke. Hajo kookte van binnen.
-
-„Wat: stuurman?” vroeg een schommelende maat. „Wáár is een stuurman?”
-
-Harmen wees op Rolf. „Hij daar, de boekenwurm! Die is te fijn om met
-gewone jongens in een sloep te zitten!”
-
-Rolf keek Harmen met verbeten drift aan. Harmen trok een leelijk
-gezicht tegen hem.
-
-„Kom, gooi het zeil nou eens uit!” zei Hilke, geërgerd.
-
-„Dat mag je niet doen! Dat moet je eerst aan de stuurman vragen!” riep
-Harmen.
-
-Rolf stond op. „Ik heb jullie niet noodig”, zei hij met trillende
-lippen. „Ik zal zoo wel aan boord komen!” En meteen sprong hij het
-water in, kwam weer boven en zwom van de kade weg, in de richting van
-de lichtjes, daar ver in zee.
-
-Verbluft waren de maats. Zoo verbluft, dat ze nog niet begrepen wat er
-gebeurd was, toen het boord van de sloep voor de tweede maal
-neergedrukt werd en nog een jongenslichaam het water inplonsde.
-
-„Hajo.....!” schreeuwde Padde ontzet.
-
-Toen kregen Harmen en Hilke hun bezinning terug. De eerste legde zijn
-viool neer, nam een roeispaan op, die in de sloep lag, en duwde van den
-kant af. Hilke gooide het zeil los.—En vijf minuten later waren de
-drenkelingen aan boord geheschen.
-
-Padde jammerde in één toon voort. „Zijn jullie nou razend? Rolf zei
-immers zoo net nog, dat het water hier vol haaien zit.....!”
-
-Harmen keek met afgewend gelaat voor zich uit naar de Nieuw-Zeeland,
-wier lichten steeds grooter werden. In fiedelen had hij geen lust meer.
-
-Rolf zat met druipende kleeren op een bankje, zwijgend, het hoofd diep
-gebukt.
-
-Hajo schreide. En Hilke hield het stuur.
-
-Na eenig zwijgen herinnerde Gerretje zich weer, dat zijn centen op
-waren en dat dit zoo’n strop was, en hij deelde het zingend iedereen
-mee, die het maar hooren wilde.
-
-Zoo legde de sloep zich langszij van de Nieuw-Zeeland, en de maats
-klauterden aan boord. Geen van hen viel den valreep af. Want zooveel
-arak kan een Hollandsche janmaat niet door zijn keelgat gieten, dat hij
-een touw loslaat, als hij het eenmaal in z’n handen heeft. Harmen
-werkte zich op een onbegrijpelijke manier met Joppie èn z’n fiool naar
-boven.
-
-
-
-Zwijgend trokken Hajo en Rolf dien avond hun natte kleeren uit en
-gingen ter kooie. De meeste maats sliepen al.
-
-Harmen was dien avond gaan slapen zonder een mensch goeden nacht te
-wenschen. Hij woelde geducht, en onverwachts stond hij in zijn
-onderbroek voor Rolf’s kooi.
-
-„Ik kom je zeggen.....” zei hij, moeilijk ademhalend, „dat het me
-spijt. ’k Heb het niet zoo kwaad gemeend, als jullie dacht, hoor. ’k
-Ben ook niet nijdig op je, dat jij zoo knap bent, neen, ik was nijdig
-op je, omdat ik zoo stom ben. Snap je?”
-
-„Waarom zou jij dom zijn?” vroeg Rolf.
-
-„Ik??” zei Harmen verbaasd. „Ik ben zoo stom als een kokosnoot! Waarom
-geeft de schipper Hajo wèl een brief mee en mij niet? Omdat de schipper
-denkt: Laat Harremen maar wat krassen voor de maats, daar.....” Harmen
-snikte eensklaps, „..... daar is ie goed voor.—Afijn”, Harmen veegde
-zijn tranen weg, „zoolang ik m’n fiool maar heb, is er met Harremen
-niks aan ’t handje. Maar dan moet je niet zeggen, dat ik óók geen fiool
-kan spelen!”
-
-Rolf glimlachte weer. „Als ik het maar eerst zoo kon als jij, zou ik al
-blij zijn, hoor!”
-
-„’t Is niet gemakkelijk!” verzekerde Harmen. „Nietwaar, Hajo? Dat van
-die begraffenis is verduiveld moeilijk!”
-
-Zoo was de vrede weer gesloten. Harmen ging nog niet dadelijk weer zijn
-kooi in; hij sleepte de schatten, die hij vandaag had ingekocht,
-bijeen, liet zijn viool nog eens bewonderen, toonde, dat er nog nergens
-een barst in zat.
-
-En Padde toonde zijn schatten, verdeelde ze nog eens opnieuw. En Rolf
-voelde zich blij, dat Padde’s broertjes en zusjes zoo blij zouden zijn
-met wat Rolf Padde voor hen gegeven had. Al die mooie dingen waren zoo
-mal in hun grove knuisten; het was net, of het sprookjesachtige er nu
-af was, dat hun zoo bekoord had, toen ze ze in het halfduister van dat
-eigenaardig geurende winkeltje hadden zien liggen te midden van duizend
-andere vreemde dingen. In de matgele handen van dien Oosterling hoorden
-ze thuis.....
-
-Nu, in Holland zouden ze alles wel mooi vinden. Als het maar uit Indië
-kwam!
-
-„Ruik dat hout eens?” vroeg Padde, zijn vrienden den waaier reikend.
-
-„Lekker!” zeiden de anderen.
-
-En Harmen vulde zijn waterpijp, stopte er tabak in en rookte als een
-echte Arabier: met gekruiste beenen! Alle jongens deden een trekje, en
-de slapende maats gromden, dat ze niet zoo ginnegappen moesten, als een
-ander mensch mafte.
-
-Maar de jongens waren traag in het scheiden.
-
-Een lange, lange scheiding stond hun nog te wachten. Nietwaar.....?
-
-
-
-
-
-
-
-
-DE THUISKOMST
-
-
-Den achtsten Maart van het jaar 1620 lichtte de Nieuw-Zeeland de
-ankers, en den acht-en-twintigsten December van hetzelfde jaar liet zij
-ze na een gunstige reis weer vallen op de zandige reede van Vlissingen.
-
-Met tranen in de oogen hadden onze vrienden Rolf vaarwel gewuifd, toen
-een ferme Zuid-Oostenwind de zeilen bollen deed en de Nieuw-Zeeland
-statig voortdreef van Java’s groene kust, en met tranen in de oogen
-hadden ze den acht-en-twintigsten December in den vroegen morgen,
-rillend van kou, in den grijzen nevel de duinen van Walcheren zien
-schemeren. Daar stonden ze bij elkaar, den kraag van hun duffelsche
-hoog opgezet, de handen en de polsen in den broekzak, Hajo en Harmen en
-Hilke en Gerretje en Padde en honderd andere maats en zwetsten allen
-dooreen en woven en schreeuwden, of bliezen zich in de handen.
-
-Zie, daar lag Vlissingen met zijn roode daakjes en zijn stompen toren,
-waar de vlag uithing, omdat er een Oostinjevaarder, de Nieuw-Zeeland,
-uit het verre menschenetersland was binnengeloopen, de ruimen vol
-peper, kruidnagelen, koffie, tabak! Nu liep alles van de werkplaats
-weg, de smid nog zwart van het roet, de bakker witbestoven, de
-timmerman met zijn schaaf in de hand, en door de kleine vensters der
-havenkantoren gluurden de klerken, kauwend op hun ganzeveeren. De
-reeder, deftig in het zwart, met witten kraag en handschoenen,
-vergezeld door de heeren van het kantoor, nam waardig in zijn sloep
-plaats om zich aan boord te laten roeien.
-
-En de kwajongens? Nee, maar, de kwajongens! Alom klapperden hun
-klompjes over de keien; ze kropen onder karren en paarden door, de
-rakkers; ze baanden zich met de ellebogen een weg door de menschen en
-voeren in volgepropte bootjes hals-over-kop naar den Oostinjevaarder.
-
-Grinnikend hingen de maats over de balie, zagen toe, welke van de
-benden kleine zeeroovers met de lauweren zou gaan strijken: het eerst
-bij den Oostinjevaarder te zijn aangekomen, het eerst hoera!
-geschreeuwd te hebben, met de mutsen gezwaaid en gevraagd te hebben:
-„Goeie reis gehad? Gooi eens wat Indisch naar beneden?” Daarvoor doken
-ze desnoods in het ijskoude water, de bengels, die nu, trekkend aan de
-riemen als dollemannen, naderbij kwamen. En daarginds, aan de kade! Zie
-eens, wat een volk er toeliep! En wat een vlaggen er nu fonkelden in de
-klare zon!
-
-Ja, jongens, ze waren weer in hun bovenste beste kikkerlandje! En al
-die vlaggen, al dat volk, al die opwinding was voor hen!
-
-Of ze weer terug wilden naar de Oost? Voorloopig had niemand er trek
-in! Nu, ja, ze kenden zichzelf wel: als ze weer een maand lang gehokt
-hadden, met een pijp en een kop koffie bij den haard, en zoo lang over
-hun reizen hadden opgesneden, dat ze zelf niet meer wisten, wat waar
-gebeurd en wat gelogen was, en ze in hun verhalen vastraakten, zoodat
-niemand hen meer geloofde; wanneer de volle zak gage, die ze meekregen,
-een leege zak geworden was, dan werden ze sagrijnig, dan luisterden ze
-naar het gezellig jammeren van den wind in de schouw, dan kregen ze
-verlangst naar het vooronder en hun kameraden, dan gingen ze zoo er
-eens naar de zee kijken, hoewel ze een maand geleden hadden gezworen,
-haar nooit weer terug te willen zien, omdat ze ’t zoute water nou wel
-zat waren, en..... verdikkoppe! een week later hadden ze weer
-aangemonsterd voor Jan Oost.
-
-
-
-Maar nu de ankerpalen ratelden, zat de vreugde hun nog tot boven in de
-keel. Straks zouden ze afmonsteren en, den zak vol blinkende daalders,
-op den wal staan met hun aapjes en papegaaien, die, sinds het koud was,
-in omwonden kooien in de kombuis hingen. Daar hongen ze lekker warm!
-
-Ook Joppie hokte in de kombuis, stelde niet het allergeringste belang
-in Walcheren, Vlissingen, of in iets anders, dat koud was.
-
-Op het water krioelde het al van roeibootjes vol kwajongens, die hun
-nek pijnigden met het naar boven kijken. „Hé, Lange!” schreeuwden ze
-omhoog, „spreek jij eens Maleisch? Of ken je het niet eens?”
-
-„Papperalapoetje!” schreeuwde de „Lange” omlaag.
-
-De jongens rolden de boot haast uit van het lachen. „Nou, en wat
-beteekent dat nou?”
-
-„Dat zeggen ze altijd, als ze je villen!” lichtte de „Lange” toe.
-
-Nieuw gegrinnik. „Nou, als ze jou zouden villen, hadden ze een heele
-lap, zeg!” roept er een. „Papperalapoetje—Pas maar op je hoedje!” Alles
-daar beneden giert van het lachen over dezen geestigen zet.
-
-
-
-Twee uur later begon de afmonstering. Harmen kwam in de kombuis, pakte
-Joppie in zijn nekvel en schaarde zich in de rij wachtenden voor de
-kajuit.
-
-„Wat moet dat?” jammerde Joppie, bibberend over al zijn leden.
-
-„We gaan afmonsteren, Joppie”, zei Harmen.
-
-En zoo kwamen de jongens aan de beurt en schoven met z’n drieën de
-kajuit in; Joppie ook,—verdekt achter Harmens rug.
-
-Of de Bruinvisch tevreden was over zijn scheepsjongens? Eerst wendde
-hij zich tot Harmen. „Jij gaat de volgende reis weer mee!”
-
-„Ik ga niet meer varen”, zei Harmen.
-
-„Dan ken ik je beter, dan je jezelf kent”, meende de Bruinvisch.
-
-„Nou”, zei Harmen, „ik zal een bruinvisch wezen, als ik me ooit weer op
-zoo’n smerige Oostinjevaarder laat aanmonsteren.”
-
-Er was even stilte in de kajuit. De Bruinvisch keek met vervaarlijke
-oogen naar Harmen’s gelaat, waarop niets dan bittere ernst te lezen
-stond. „Hier! Neem je gage!” bulderde de Bruinvisch.
-
-„Dankje, schipper”, zei Harmen onderdanig. Om het geld te kunnen
-opstrijken, moest hij Joppie loslaten. Dit wakkere dier zwikte op zijn
-vier pooten door, ontwaarde den opgezetten tijger en zette alle haren
-steil overeind.
-
-De Bruinvisch liet z’n oogen rollen. „Wat moet die hond hier in de
-kajuit?!”
-
-„Afmonsteren en z’n gage halen”, verklaarde Harmen. En toen kon hij
-zich opeens niet meer goed houden, begon te grinniken, streek haastig
-het geld op en liet het in zijn broekzak glijden. „Nou, dag, schipper!
-’t Ga je goed!” En Harmen verliet met bekwamen spoed de kajuit. Joppie
-achter hem aan, den staart tusschen de pooten.
-
-De Bruinvisch hapte naar adem. „Nu jij!” wendde hij zich barsch tot
-Hajo. „Ik zal je brief afgeven in Amsterdam en er nog een woordje bij
-doen. Waar moet je heen? Naar Hoorn? Nou, dan ben je niet zoo ver af.
-Hier is m’n adres, zie je, dat heb ik voor je opgeschreven! En Maandag
-over een week kom je bij me, dan neem ik je mee naar de heeren van de
-Compagnie. Begrepen?”
-
-Of Hajo het begrepen had!
-
-„Hoe ga je nu naar Hoorn? Loopen?”
-
-„Ja, schipper. Maar Harmen zei....”
-
-„Harmen?! Vraag ik je, wat Harmen zei? Je kunt tot Dordrecht met de jol
-gaan,—die is voor het volk, dat die kant uit moet. En verder loop je
-maar, dat is gezond. En laat je onderweg je geld niet afstelen: een
-landrot is nooit te vertrouwen! Hier is ’t. Met wat je in bewaring hebt
-gegeven, drie-en-zeventig gulden.—En nou jij!” Dat was tegen Padde.
-„Waarom schipper Bontekoe jou nog apart heeft aangemonsterd, zal me
-eeuwig een raadsel blijven. Weet je, wat jij bent? Een nietsnut! Een
-landrot!”
-
-„Nou, ik wou ook nooit varen!” zei Padde, woest. „Ik wou bij m’n oom in
-de brouwerij!”
-
-De Bruinvisch keek hem verbaasd aan. „En waarom ben je dan naar
-Oostinje gegaan?”
-
-„Ik heb..... ik heb me verslapen!”
-
-„Hè??—Nou, dat je een slaapkop bent, heb ik gemerkt. Hier is je geld.
-Vier-en-zestig guldens. Negen-en-dertig plus zeven-en-twintig.....”
-
-„Is zes-en-zestig en niet vier-en-zestig”, merkte Padde op. „Twee
-gulden te min!”
-
-„Wat?!” De Bruinvisch sloeg aan het rekenen en bevond, dat Padde gelijk
-had. „Hier dan!” pruttelde hij, z’n lade openend en nog twee gulden op
-tafel werpend. „’k Dacht net, dat m’n boeken nu eindelijk klopten.....”
-
-Even later stonden de jongens buiten. „Daar wou hij me eventjes twee
-guldens afvangen!” zei Padde verontwaardigd. „’k Zou er anders niks van
-zeggen, maar die schippers verdienen genoeg! Nietwaar, Harmen?”
-
-„Nou!” viel Harmen hem bij. „De Bruinvisch krijgt meer gage dan wij met
-z’n drieën, en hij heeft er niet half zooveel voor gedaan!”
-
-
-
-’s Middags voer de jol weg. Dat gaf me een afscheid tusschen de oomes!
-Er vloeiden tranen..... emmers vol! Allen wisten, dat ze elkaar binnen
-enkele weken weer terug zouden zien. Maar ze namen afscheid voor eeuwig
-en wuifden, zoolang ze maar een muts konden zwaaien.
-
-De wind zat pal in het Noorden, zoodat de jol tusschen Walcheren en
-Zuid-Beveland geducht laveeren moest. En het was zoo ijzig koud op het
-water, dat allen in de holte van de boot dicht bijeen gingen zitten, ’n
-zeiltje over de boorden gespannen. Tegen donker meerden ze de jol aan
-den Zuiderdijk van Noord-Beveland, waar een boerendak opdook. Ze
-klauterden met stijve beenen, slapende voeten en verkleumde vingers en
-teenen tegen den dijk op en kropen allen bijeen op den warmen
-hooizolder, die hun door den boer bereidwillig werd afgestaan.
-
-„Waar komen jullie weg?” vroeg de boer, hun met een kaars
-voorgaand,—het laddertje op naar den zolder.
-
-„Van Batavia”, zei Padde.
-
-„Waar legt dat?”
-
-„Vlakbij, als je d’r eenmaal bent”, lichtte Harmen hem in.
-
-„Kom, Joppie!” En Joppie werd voor de zooveelste maal in z’n nekvel
-gepakt.
-
-„Moet die hond mee op zolder??” vroeg de boer.
-
-„Waarachtig!” zei Harmen. „Die heeft al meer gezien dan vijftig
-boerenkaaskoppen.”
-
-„Nou, ’t is een leelijk mormel”, gromde de boer.
-
-„Zeg hem dat eens in ’t Maleisch”, zei Harmen. „Dan vliegt ie je naar
-de kuiten.”
-
-Toen waren allen boven; de boer klapte het luik dicht en trok de ladder
-weg, zoodat de mannen opgesloten zaten.
-
-„Hij vertrouwt ons voor geen pruim tabak!” meende een oome.
-
-„Zou hier geen kippetje te graaien zijn voor Ouwejaarsavond?” vroeg
-Gerretje, tastend langs de hanebalken. Daar fladderde een haan luid
-kakelend weg. „Wat een mormel!” schold Gerretje. „Hij heeft me gepikt!”
-
-Hè, het was lekker warm hier op zolder! Zelfs Joppie ontdooide. De
-mannen rolden zich in het hooi, genoten nog eens volop van het
-bewustzijn, weer in hun eigen lief landje te zijn. Thuis moesten ze
-weten, dat de jongens al weer binnen waren! Hoe zou het thuis zijn?
-Toch alles goed? Een kleine ongerustheid, die in hun ziel sloop, werd
-er weer uitgebezemd. En even later snurkten allen zoo, dat de boer en
-zijn vrouw verbaasd hun neuzen boven de dekens uitstaken en zich
-afvroegen, waarom de varkens vannacht zoo rumoerig zouden zijn. Biggen
-op komst....?
-
-Al vroeg werden de janmaats weer wakker door het gekakel van een kip,
-die wijd en zijd verkondde, dat ze, hoewel het winter was, voor den
-boer toch nog een eitje had gelegd. Gerretje brak het open en dronk het
-leeg. „Nog warm!” Anderen morrelden aan het luik, maar het zat van
-onderen vast. Eindelijk kwam de boer en opende het.
-
-„Ook goeie morgen!” wenschten de maats het slaapdronken hoofd met de
-bonte nachtmuts toe.
-
-„Wat zijn jullie vroeg!” mopperde de boer. „’t Is nog zoo koud!”
-
-„Heeft het gevroren?”
-
-„Nou! De pomp zal wel vastgevroren zijn!”
-
-„Heb je dan soms een bakkie heete koffie voor ons?”
-
-De boer gromde wat. „Kom nou maar eerst beneden!”
-
-„Die groote, witte kip heeft een ei gelegd”, zei Gerretje onder het
-afdalen.
-
-„Ja. Dat is een beste!” knorde de boer, tevreden. „’k Zal het straks
-wel halen.—Wat hebben jullie in die kooien?”
-
-„Jonge leeuwen”, lichtte Gerretje in.
-
-„Nou, jullie maakt er wat van!” grinnikte de boer.
-
-„Heb je niks te bikken, Hannes?” vroeg Harmen hem.
-
-„’k Heb nog wel een homp brood voor je”, zei de boer. „Die wou ik aan
-de varkens geven, omdat ie zoo hard is.”
-
-Even later zaten allen te kauwen op het keiharde brood.—De vrouw van
-den boer kwam ook, een norsch, dik wijf in nachtmuts en onderrok, en
-ging zonder groeten koffie zetten, blazend in het vuur, alsof ze den
-heelen oven wilde wegblazen en haar man en zijn gasten er bij. Op de
-hoffelijkheden der galante oomes zei ze geen boe of ba. De boer was in
-den stal gegaan.
-
-De koffie bleek slap te zijn en niet van de beste soort, maar warm was
-ze,—dat scheelde al veel. Er waren maar twee koppen, zoodat de janmaats
-ze maar lieten rondgaan.
-
-De boer kwam uit den stal terug en begon een lang verhaal over een koe
-op te disschen, die hij van ’t voorjaar gekocht en van het najaar weer
-verkocht had en waarop hij zoo’n schade had geleden. En dan had het van
-het voorjaar zoo weinig geregend, en hij had den heeren van het
-Waterschap eens even de waarheid gezegd, en hij had ook een neef bij de
-Secretarie, en z’n wijf was zoo best, nooit ziek of zoo, en zijn zeug
-had dertien biggen gekregen, waarvan hij er een verdronken had, omdat
-dertien een ongeluksgetal was.....
-
-De oomes lieten hem zwammen, tot ze allen hun bakje koffie hadden
-leeggelurkt. Toen stonden ze op. „Nou, Hannes”, zei Harmen en stak den
-boer de hand toe. „Bedankt voor je rot-koffie, hoor!”
-
-De boer grinnikte. „Goeie reis!”
-
-„Vergeet je dat eitje niet van de zolder te halen?” riep Gerretje.
-
-„’k Zal er temet om gaan”, antwoordde de boer.
-
-En de janmaats staken weer van wal. Alles was in grijze morgennevelen
-gehuld. De wind zat nog even beroerd in het Noorden en blies vinnig de
-nevelen over het water, zoodat de maats roode oorlelletjes en
-neuspunten kregen. Ze staken de breede Oosterschelde over. In het
-midden was het zoo duivelsch koud, dat je adem bevroren op je lippen
-sloeg. Joppie lag rillend in Harmen’s armen; de kooien met aapjes waren
-in het bergplaatsje voor de proviand neergezet.—Nu zeilden de maats
-tusschen Duiveland en Tholen het Mastgat in, de Zijpe door, toen om
-Overflakkee het Volkerak door in het Hollandsch Diep.
-
-Bij de Dordtsche Kil wachtte hun een teleurstelling: het water was
-bevroren. Tegen loopen zagen ze niet op, maar hoe moesten ze met hun
-kisten aan? Ze meerden de jol voor een herberg en bespraken de zaak bij
-een kroes warmen, Spaanschen wijn.
-
-„Ik wil jullie m’n slee wel verkoopen”, zei de waard, een leelijke,
-schele kerel.
-
-„Is het ijs dan sterk genoeg?”
-
-„Daarstraks is er nog een op schaatsen uit Rotterdam gekomen”, zei de
-waard.
-
-„Laat kijken je slee!” In optocht volgde het heele stelletje den waard,
-die hun in een schuurtje een groote, groene bak-slee aanwees.
-
-„Wat moet die ouwe waschbak nog opbrengen?” vroeg Harmen.
-
-„’n Daalder.”
-
-„Je bedoelt zeker, als we jou en je heele kroeg er bij koopen?”
-
-De waard haalde de schouders op. „Niemand dwingt je, die slee te
-koopen. Ik wil hem voor minder niet kwijt. Jullie kunt er je heele
-rommel in laden!”
-
-„Vooruit!” zei Hilke. „Hij is gekocht!”
-
-Harmen pruttelde nog wat. „Afijn!” zei hij. „Weet je je wat, jongens?
-Ik ga naar Dordt en zie in een oud roest-zaakje schaatsen op te
-scharrelen. Dan trekken we de slee!—Hé, afzetter, leen me je schaatsen
-even naar Dordt: ’k ben zóó weerom.”
-
-Grommend ging de waard de schuur weer in en gaf Harmen een paar
-verroeste schaatsen. Harmen schoot ze, zuchtend van lol, aan, holde er
-mee weg en sprong op het ijs. Daar maakte hij, om te toonen, dat hij
-het schaatsen nog niet verleerd had, een kuitenflikker en begon toen
-met ver naar voren gebogen rug, de handen in de zakken, tegen den wind
-op te werken in de richting Dordrecht.
-
-De anderen gingen de herberg weer in, dronken nog een kroes wijn tegen
-de kou. Ze werden doezelig en kregen slaap. De schemering viel alweer
-in.
-
-„We moeten hier maffen”, meende Gerretje. „Of heeft er iemand lust,
-vannacht in een wak te rijden?” Hij keek rond, maar toen er geen
-liefhebbers voor het wak bleken te zijn, sloeg hij met den waard aan
-het onderhandelen over den logiesprijs. Voor acht stuiver den man met
-avondeten er bij en nog een „flapkanne” Spaanschen wijn werd de zaak
-ten slotte beklonken.
-
-Tegen donker kwam Harmen weer aanscheren, een bos schaatsen over den
-rug. „Daar word je lekker warm van!” riep hij, terwijl hij den dijk
-opkrabbelde. En met zijn schaatsen nog aan de voeten sjouwde hij de
-gelagkamer binnen. „’t Moet vannacht nog maar wat vriezen, jongens,
-want ’t ijs kraakt als de weerlicht, en ’k heb er twee zien
-doorzakken!”
-
-Terwijl de maats de schaatsen verdeelden en de roestige ijzers wat
-aanzetten op den met zand bestrooiden vloer, kwam de waard met een
-dampende pan watergruwelen aanzetten.
-
-Dat smaakte! De maats slobberden, als hadden ze een week gevast.
-
-„Je hebt ’t hem vlug gelapt, Harmen!” prees Gerretje. „Wat heb je nou
-nog voor dat oud roest betaald?”
-
-„Oud roest?” vroeg Harmen beleedigd. „Als je een beetje rijden kunt,
-heb je er het roest in twee slagen af. ’k Heb er drie stuivers per stuk
-voor betaald.”
-
-„Toe maar, het kan niet op!” meende een zuinige oome.
-
-„Nou, je hoeft ze me niet weer af te koopen”, zei Harmen. „Loop jij dan
-maar, als je dat liever doet.”
-
-„Kom!” susten de anderen. „Als jullie deining wilt maken, maak dan
-deining tegen een landrot, dan doen we allemaal mee!”
-
-’s Avonds, bij de schouw nog wat gezelsend, speldden ze den boeren uit
-den omtrek de meest gewaagde avonturen op de mouw. Toen de boeren laat
-in den avond met een stuk in hun kraag huiswaarts keerden, duizelde het
-hun zoo van tijgers, krokodillen, reuze-slangen en menscheneters, dat
-er twee arm aan arm een sloot intuimelden.
-
-Gelukkig lag er keihard ijs op.
-
-
-
-Bij hanegekraai zaten de maats al in het beijzelde riet hun schaatsen
-aan te binden. En met een homp brood in den tintelenden knuist reden ze
-er op los,—een touw om het middel, waarmee ze de slee voorttrokken, die
-als een veertje over het ijs vloog. Padde zat er met Joppie bibberend
-in: voor hen had Harmen geen schaatsen meegebracht.
-
-Of het vannacht gevroren had! Het ijs was pikzwart met witte munten er
-in. Als een wervelwind joeg het groepje janmaats voort, en bij de
-eerste bocht zwaaide de slee al zoowat tegen de knoestige wilgen aan
-den oever. Joppie’s haren rezen te berge, en Padde, wiens groen-blauw
-gelaat van schrik paars werd, schreeuwde: „Heila! Kalm aan wat!”
-
-Maar de janmaats hoorden niets. Wat werden ze al lekker warm! Hoe
-langer hoe doller ging het.
-
-In een klein half uur hadden ze Dordrecht bereden. Ze kochten een paar
-versche brooden, warm uit den oven, en togen kauwend verder,—nu in de
-richting Rotterdam. Bij den IJssel zwaaiden ze rechts om, en nog voor
-den middag waren ze bij Gouda.
-
-Het was een prachtige, zonnige vriesdag, en op de Gouwe krioelde het
-van de schaatsers.—„Hoe-oe!” schreeuwden de oomes al van verre, om zich
-vrij baan te maken. Hand in hand zwierden ze over de ijsvlakte, en de
-slee vloog al even lustig heen en weer.
-
-Ze hadden niet te klagen, dat de landrotten hun geen plaats lieten:
-ieder, die het stelletje ongezouten kerels met hun slee aan den
-gezichtseinder zag opduiken, ging bedachtzaam ter zijde en zag vroolijk
-naar de dolle bende en naar den dikken, angstigen, verkleumden jongen
-in de slee en den mageren, steilharigen hond, die het nu en dan
-uitjammerde van verlangst naar zijn zonnig Sumatra.
-
-Ze volgden de Gouwe, de Aar, de Drecht en kwamen aan den Amstel. Daar
-wuifden meisjes hun toe, en de oomes wuifden terug en schreeuwden
-„Hoera!” omdat de levenslust er nu eenmaal uit moest. Verduiveld, nog
-vóór de schemering zwierden ze met hun slee Amsterdam in!
-
-Gerretje had er nog een ouwe moei; die woonde aan den IJkant, en ze zou
-Gerretje en zijn makkers gráág herbergen en onthalen.
-
-Na drie uur heen en weer sjouwen was de moei gevonden. Gerretje klopte
-aan de lage deur. „We zullen het er van nemen, jongens”, zei hij. „Ze
-is wat van de knibbelige kant, maar voor mij heeft ze een zwak!”
-
-Maar de moei keek allesbehalve vriendelijk, toen ze het oude
-wijfjes-kopje met het witkanten knipmutsje uit het bovenraam stak en
-haar dierbaar familielid en zijn twintig makkers ontwaarde. „Wat moet
-dat daar?” vroeg ze krijschend.
-
-„Goeien avond, moei!” wenschte Gerretje haar toe. „Kun je ons voor
-vannacht bergen? Ik ben Gerretje, je neef. En dit zijn m’n vrinden.”
-
-De moei dacht even na. „Waar kom je vandaan?” vroeg ze toen.
-
-„Uit de Oost”, schreeuwde Harmen naar boven. „We komen regelrecht uit
-de Oost, moei!”
-
-„Op schaatsen toch niet?!”
-
-„Ja zeker! Op schaatsen!” riep Gerretje. „Daar kunnen we je wat van
-vertellen, moei!”
-
-„Nou”, zei de moei na een aarzeling, „jij mag binnenkomen, omdat je m’n
-neef bent.”
-
-„En de anderen niet?” vroeg Gerretje weemoedig. „Denk er eens aan,
-moei, wat een tocht we achter de rug hebben! Geef ons ten minste een
-neutje; we zijn half bevroren.”
-
-„Ik heb niets in huis”, verklaarde de moei. „Maar verderop is ’t Vette
-Varken,—daar kunnen jullie meteen slapen ook.”
-
-„Moei, wat ben je weer knibbelig”, klaagde Gerretje. „Laat mij nou er
-eens zoeken: ik zal nog wel ergens een kruikje vinden! Kom, je bent er
-zelf toch ook niet vies van?”
-
-„Ik zeg je, dat ik niets in huis heb!” zei de moei snibbig.
-
-„’t Is wèlles, ouwe tooverheks!” riep Gerretje driftig.
-
-Het raam sloeg dicht. Gerretje wilde de deur gaan bewerken, maar de
-maats susten hem. „Kom, Gerretje, maak je niet giftig; laat ze met haar
-neutje naar de weerlicht loopen!”
-
-„Heb je dáár nou een moei voor?” jammerde Gerretje droefgeestig.
-
-„Vooruit!” zei Harmen. „We gaan naar ’t Vette Varken. Harremen
-betaalt!”
-
-Zoo toog men in optocht langs het kanaal naar de herberg, waar het
-onderdak vrij duur bleek te zijn. Een paar maats wilden ’s nachts
-doorrijden, maar de meesten hadden er geen trek in, zetten hun
-gramschap tegen Gerrit’s knibbelige moei onder een borrel en wilden den
-stamgasten hier ook eens wat op de mouw spelden. Maar ze werden door de
-slimme Amsterdammers niet zoo grif geloofd: een was er bij, een
-landrot, die misschien nog nooit in een roeibootje had gezeten en toch
-ophakte, alsof hij z’n leven lang op Oostinje had gevaren: hij wist
-alles op een prik, de leelijke kikker, en liet hen nauwelijks aan ’t
-woord.
-
-Verdrietig, met gramschap in het hart, zochten de gebruinde maats, die
-me daar even door zoo’n witgesteven pennelikker uit het veld waren
-geslagen, hun logies op.
-
-„Er zit dooi in de lucht”, zei Hilke. „De wind is Zuid geworden.”
-
-
-
-Toen ze den volgenden morgen hun bol uit het dak venster staken, lagen
-er groote plassen op het ijs.
-
-„Natte voeten!” meende Gerretje. „Afijn, over een paar uur zijn we
-thuis!”
-
-Thuis....! dat woord ging er in! Ze zouden er vandaag eens een gangetje
-inzetten!
-
-Padde keek bedenkelijk, toen hij dit plan vernam. „Als jullie nog
-woester rijdt dan gisteren, loopt de boel verkeerd!” meende hij.
-
-„O! Dat zit de heele weg lekker in de slee en heeft nog praats ook!”
-schimpten de oomes.
-
-Na de „vroegkost” met gloeiende koffie naar binnen geslurpt te hebben,
-rekende Harmen met den waard af. Deze bleek hen flink geplukt te
-hebben,—dat was zoo de gewoonte: janmaats keken toch niet op een
-stuiver!
-
-„Gevaarlijk spul met die nattigheid!” meende de waard, het geld
-opstrijkend.
-
-„Ja, jij zorgt wel, dat je droog blijft, duitendief!” viel Harmen
-grimmig uit.
-
-En toen ging het er in dolle vaart weer op los. Zoo fel zwierden de
-maats door het water, dat ze heelemaal nat werden. Er viel haast geen
-schaatser te ontdekken.
-
-Toen gebeurde het. Bij het omzwenken, de Zaan op, namen ze de bocht te
-kort; de slede botste tegen den kant, zeilde weer over het ijs uit,
-zoodat de meest rechtsche schaatsers werden omgerukt,—sloeg toen tegen
-den anderen wal, juist tegen het steigertje van een molen, en lag in
-gruzelementen. Joppie was op den wal gesprongen; Padde liep een
-geweldigen buil op; de kisten lagen over het ijs verspreid.
-
-„Wat een rot-slee!” schimpte Gerretje, die ook op zijn achterwerk
-geslagen was en nu kwam aanstrompelen, de handen tegen zijn broek. „Heb
-je je pijn gedaan, Padde?”
-
-„Nou en of!” klaagde de arme jongen, nog wit van schrik.
-
-De molenaar was naar buiten gekomen, een wollen doek om den hals, en
-stond met de handen in de zakken naar het geval te kijken.
-„Sjonge-jonge”, filosofeerde hij, „jullie hebt zeker wat woest gereden!
-Moeten jullie naar Hoorn? Daar kun je op schaatsen niet komen.”
-
-„En waarom niet?” vroeg Gerretje uitdagend. „We sleepen ieder onze
-eigen kist, jongens!”
-
-„Dan kun je meteen je doodkist wel meesleepen”, zei de molenaar.
-„Verderop is het ijs vol wakken, en door het water zie je ze niet. Maar
-weet je wat? Nemen jullie mijn wagen!”
-
-„En dan zeker betalen, dat we scheel zien!” meende Harmen.
-
-„Hoe kom je daarbij?” vroeg de molenaar. „Jullie rijden voor niks!” En
-zich omwendend: „Jan! Span de wagen eens in!”
-
-„Ja, vader”, klonk het uit den molen.
-
-„Man!” stamelde Harmen in verrukking, „jij moest in een gouden
-lijstje!”
-
-De molenaar grinnikte. „Pak je kisten maar op en ga mee naar binnen.
-M’n vrouw heeft krentemik voor oud en nieuw.”
-
-„Drommels, ’t is de een-en-dertigste vandaag!” zei Hilke.
-
-„Nou, jullie kunt makkelijk thuis zijn vanavond”, meende de molenaar.
-
-„Wij niet meer”, zeiden een paar maats. „Wij moeten nog door naar
-Enkhuizen.”
-
-„Ik kan de kar niet zoover missen”, zei de molenaar. „En morgenochtend
-moet ik m’n jongen ook weerom hebben; die gaat met jullie mee om de kar
-terug te brengen. Kan ie ergens onderdak, dat je weet?”
-
-„In ’t Sillevere Anker”, zei Harmen. „Op mijn kosten.”
-
-„Nou, kom dan maar binnen. Waar komen jullie eigenlijk vandaan?”
-
-„Uit Oostinje!”
-
-„Wat je zegt! En die hond?”
-
-„Die komt van Poeloepoeloepatsji”, zei Harmen.
-
-„Dan zal hij het nu wel koud hebben”, meende de molenaar. „Kijk hem
-eens rillen!”
-
-En ze gingen den molen in. „Vrouw, ik breng je een stelletje Javanen
-mee!” riep de molenaar gul. „Kom maar gerust: ze bijten niet, behalve
-in je krentemik!”
-
-De vrouw, een goedlachsche, ou-bollige molenaarsgade, kwam met een
-dampende krentemik binnen en scheen allerminst bevreesd voor de
-„Javanen”.—„Lusten jullie boerenjongens op brandewijn?” vroeg ze.
-
-„Voor boerenmeisjes zijn we ook niet bang!” blufte Gerretje.
-
-„Stil jij!” schimpte Harmen. „Je bent met een menschenetersvrouw
-getrouwd!”
-
-„Is dat waar?” vroeg de molenarin, die juist de krentemik aansneed.
-
-Gerretje was vuurrood geworden. „’k Zou jou je nek wel willen
-omdraaien!” siste hij Harmen toe.
-
-„Dat meen je niet”, zei Harmen.
-
-Gerretje zocht naar een woedend antwoord, maar juist op dit oogenblik
-zette de molenarin hem een dikke snede krentemik voor, en Gerretje
-vergat zijn woede. „Ja-ha!” grinnikte de molenaar, „zoo doet ze met mij
-ook: als ik nijdig ben, zet ze me wat lekkers voor de neus!” En hij
-trommelde tevreden op zijn rond buikje.
-
-Jongens, de krentemik smaakte! Ze smolt in je mond! Daar nog
-boerenjongens boven op, een stuk koek met suikerfiguren..... De
-molenaar wist van uitpakken! Hij en zijn gezellig wijfje lachten maar,
-en de maats voelden zich wonderwel thuis.
-
-„Kom, jongens”, zei Hilke, „als we vóór donker in Hoorn willen
-zijn.....!”
-
-Maar hij moest een paar maal aandringen, voor de anderen opstonden.
-
-„Kijk!” zei Gerretje, aangedaan door het gastvrij onthaal, „die
-papegaai is voor jou! Hij kan Potverblomme! zeggen, maar als je hem
-pest, bijt ie.”
-
-Toen voelde Harmen zich geroepen om den molenaar als herinnering een
-aapje te laten. Maar toen hij de kooi opende, lag het aapje stijf en
-koud op den bodem. Ze werden er allen even stil van.—„Snap ik niet”,
-zei Harmen. „Gisteren was ie nog zoo fleurig!”
-
-„Stom beest!” zei de molenaar meewarig.—Een der andere maats gaf hem
-toen een aapje, dat nog niet dood was. „We zullen het bij het vuur
-hangen”, stelde de molenaarsche voor.
-
-„Hoe dichter, hoe liever”, zei Harmen. „Dan denkt ie, dat ie in Java
-is.”
-
-En toen klommen onze vrienden na veel handdrukken en nieuwjaarswenschen
-in de kar. In het Westen trok een rosse sneeuwlucht op. „Heb je je goed
-ingepakt, Jan?” vroeg de molenaar.
-
-„Ja, vader”, antwoordde een blozend, stil, goed gevuld joggie met
-stroogele haren onder de pet, dat parmantig op den bok zat,—de teugels
-in de hand.
-
-„En heb je een lantaren bij je? Voor straks, als het donker is?”
-
-„Ja, vader.”
-
-„En zit er olie in?”
-
-„Ja, vader.”
-
-„En heb je je brood bij je? En je beursje?”
-
-„Ja, moeder.” Bij elke bevestiging knikte het joggie—bleef droomerig
-voor zich uitzien.
-
-„Jan denkt toch om alles!” prees de molenaar.
-
-En de wagen zette zich in beweging. De maats wuifden om het hardst en
-schreeuwden hoera! De molenaar en zijn vrouw wuifden terug.
-
-Het begon zachtjes te sneeuwen; spoedig was de gastvrije molen als een
-schim weggebleekt in het grijs. De maats zaten in de aanvankelijk erg
-schokkende, maar ten slotte in de sneeuw haast geruischloos
-voortrollende kar dicht bijeen,—Joppie tusschen hun knieën. Nog
-vanavond zouden ze thuis zijn! Was het te bevatten? Padde en Hajo keken
-elkaar stil gelukkig aan; Harmen tuurde zwijgend naar den bodem van de
-kar. Eensklaps drukte hij Hajo een handvol guldens in de hand. „Doe jij
-het liever”, zei hij en zuchtte.
-
-„Wat?”
-
-„Dat geld aan Lijsken’s moeder geven. Ze woont aan de Markt.” En toen
-hij Hajo’s weifeling zag: „Toe, doe me die lol. Ga samen met je
-moeder.....”
-
-„Kijk me dat ventje eens mennen!” prees een maat.
-
-Gerretje knikte. „Een beste jongen. En..... een zoete jongen!”
-
-„En die knol loopt ook met volle zeilen!”
-
-„Nou!” bevestigde Gerretje. „Laat mij er eens mennen, Janneman?”
-
-De jongen antwoordde niet, keek ook niet om, schudde alleen maar
-ontkennend het hoofd.
-
-„Denk je, dat ik niet met knollen kan omgaan?” vroeg Gerretje.
-
-„Met deze niet”, zei het jongetje.
-
-Gerretje werd nijdig. „Vooruit, ga van de bok af!”
-
-„Gerretje!” berispte Hilke. „De jongen stuurt best.”
-
-„Dat zeg ik ook niet! Maar ik wil nou eens mennen. Vooruit, snotaap! De
-bok af!”
-
-De jongen schudde weer het hoofd, zonder omkijken.
-
-„Wel verduiveld!” schold Gerretje.
-
-Nu keerde de jongen zich om, hield het paard in. „Als je me verveelt,
-laat ik het paard staan, en dan kun je honderdmaal vort! roepen; hij
-loopt toch alleen, als ik het wil.”
-
-„Hou je toch koest, Gerretje”, pruttelden de anderen ook.
-
-Gerretje bromde wat, zakte op den bodem van den wagen neer, keek
-woedend voor zich uit.
-
-„Vort!” riep het kereltje op den bok. En het paard liep weer.
-
-De maats sloegen aan het zingen en wuifden met de mutsen, wanneer ze
-door een dorpje reden. De sneeuw begon steeds dichter te vallen; de
-wielen trokken al dieper voren in den witten weg, en zwart stonden de
-knotwilgen langs de nu geelbruine sloten.
-
-„We krijgen nog veel meer!” meenden de maats. Toen ze zich schor
-gezongen hadden, tuurden ze over de witte velden, en de wondere
-schoonheid van vallende sneeuw drong vaag door tot in hun
-varensgastenziel.
-
-Eindelijk..... zagen ze goed?!.... daar schemerde in het
-Noord-Oosten..... een bekende omtrek..... de groote toren van Hoorn!
-
-Dol werden ze! Woest, razend van vreugde, begonnen ze in den wagen te
-dansen, vielen in elkaars armen. „Hoera! Hiep-hiep-hiep hoera!!
-Hoera!!!”
-
-En wuivend, zwaaiend, gillend en schreeuwend reden ze een kwartiertje
-later de Westerpoort in. „We komen uit Indië!” riepen ze den verbaasden
-straatgangers toe en hieven hun kooien met papegaaien en aapjes op. Zoo
-hadden ze in een ommezien een groot gevolg.
-
-„Halt! Daar loopt m’n broer! Krelis! Hou dan toch stil! Krelis! Hou je
-taai, jongens! Ik moet..... Krelis! Krelis!” En de oome was met zijn
-kist en papegaai uit den wagen gesprongen, rende met groote sprongen op
-z’n broer toe. De anderen zagen, terwijl ze weer voortdansten,
-holderdebolder over de keien, hoe de broers elkaar in de armen
-vielen.....
-
-Op de groote markt stopte de kar; allen sprongen er uit, drukten elkaar
-de hand en sjouwden hun hebben en houwen door de sneeuw naar huis.
-
-Nu ze alleen waren, maakte de vreugde op hun gelaat voor een bezorgde
-uitdrukking plaats. Zou thuis alles goed zijn.....?!
-
-Daar stond Hajo’s huisje! Was het zoo klein?? Hijgend rukte Hajo de
-lage deur open en stortte zich naar binnen. „Moeder! Moeder!!
-Moedertje!!!”
-
-Daar lag hij in haar armen. In de armen van zijn moedertje. En beiden
-snikten en lachten en kusten elkaar en drukten elkaar aan het hart. Was
-zijn moedertje zoo klein en zoo tenger??
-
-Wat was ze zacht!
-
-Moeder! Moedertje van mij!
-
-„Peter! M’n jongen!”
-
-Zijn moeder nam zijn hoofd tusschen haar handen, wilde het bezien, maar
-begon dan weer te schreien en te lachen en overdekte het met kussen
-zonder een woord anders te kunnen zeggen dan: „Jongen! Mijn jongen! Ben
-je daar weer? Hoe is het mogelijk? Mijn Peter.....”
-
-Uit de achterkamer waren de andere kinderen gekomen, verwonderd, met
-hun houding niet goed raad wetend. Hajo sprong op en drukte hen aan het
-hart en wist niet, waar hij het eerst heen moest kijken en wie hij het
-eerst kussen moest. „Antje! Maartje! Wat groot zijn jullie geworden! O,
-wat heerlijk! En Doris! Ken je mij niet meer? Ken je Peter niet meer?”
-Hajo knielde voor Doris, die bedremmeld in een hoekje stond en Hajo met
-groote oogen aankeek.
-
-„W-waar is de olifant?” vroeg Doris stamelend.
-
-Hajo kuste hem van alle kanten. „Hij kent me nog!! Hier, hier is je
-olifant!” Hajo sprong op, keek in verrukking rond, viel zijn moeder
-weer om den hals, die hem met stralende oogen aankeek, rukte toen zijn
-kist open, gooide alles onderstboven. „Hier!” riep hij, terwijl de
-dikke tranen hem over de wangen rolden. „Hier, Antje! Een pop voor jou!
-Met Chineesche oogen,—is hij niet mooi? En een waaier! Voor jou,
-Maartje! Ruik er eens aan: hoe lekker! Moedertje, ’k word voor stuurman
-opgeleid! En later voor schipper! Hier! wie moet die armband hebben? En
-kijk eens, Doris! Hé? Wat heb ik hier? Wat heb ik hier voor jou?”—Hajo
-kroop op de knieën naar Doris toe, omvatte hem en hield hem een wit
-ivoren olifantje voor den neus. „Kijk z’n slurf eens? En z’n tanden?”
-
-„En..... en de menscheneter?” vroeg Doris, met een blijde uitdrukking
-op zijn rond kindergezichtje den „olifant” bekijkend.
-
-„De menscheneter? Hier is de menscheneter! Hau-auw!” En Hajo maakte een
-menschenetersgezicht en hapte naar Doris, die schaterend van de pret
-vluchtte en door Antje werd opgetild. Hajo sloot hen beiden in de
-armen. „Antje! Wat ben je een meid geworden!”
-
-„Dacht je, dat ik altijd zoo klein bleef?” vroeg Antje. „Jij bent ook
-groot geworden, zeg! Niet waar, moeder?”
-
-Moeder knikte, zonder nog te kunnen spreken. En toen Hajo zich weer in
-haar armen wierp, snikte ze het weer uit. „M’n jongen..... wees niet
-boos, dat ik nog huil! Ik ben zoo blij, dat je terug bent! Het is alles
-zoo onverwachts gekomen. En..... Heb-heb je een goeie reis gehad?”
-
-„Terug wel, moedertje! Maar de Nieuw-Hoorn is vergaan!”
-
-„Verg.....?!!”
-
-„Ja! Door Padde’s schuld. ’k Heb geld bij me, moedertje! Kijk eens?!!”
-Hij legde handen vol guldens in zijn moeders schoot. „Is het niet veel?
-Twee-en-zeventig gulden en zeven stuivers! Hier heb ik nog meer geld,
-maar dat is voor Lijsken’s moeder. Lijsken is onderweg aan de
-scheurbuik.....!!”
-
-En toen begon Hajo te vertellen. Bij stukken en brokken. Van den brand
-aan boord, den tocht met de jol, van Dolimah, den panter, Pa-Samirah,
-het vlot, en dat hij bij den Bruinvisch in Amsterdam moest komen.....
-
-Onder zijn opgewonden, verward vertellen viel de klopper. Padde stond
-aan de deur.
-
-„Padde!!!”
-
-En ook de brave dikzak werd door Hajo’s moeder omhelsd en gekust, en
-hij zelf snikte, alsof Hajo’s moedertje ook de zijne was.
-
-„Jongen, wat heb jij je moeder een verdriet gedaan!”
-
-„’k Heb haar vijf-en-zestig gulden en zeven stuivers meegebracht”, zei
-Padde. „Ze laat vragen, of jullie vanavond bij ons komen, Maartje
-ook.—Dag Maartje! Wat zijn jullie allemaal groot geworden! Bij mij
-thuis ook! ’k Heb er nog een zusje bijgekregen!”
-
-„En is thuis alles goed?” vroeg Hajo.
-
-„Best. Alleen m’n vader..... die is een half jaar geleden verdronken.”
-
-Er kwam even stilte in het vertrek. Padde haalde diep adem en kuchte.
-„In de sloot achter de Zuidwal”, zei hij er toen achteraan. En plots,
-het hoofd gebukt, en op een harden toon, die anders nooit over zijn
-lippen kwam: „’t Is z’n eigen schuld. Hij was weer dronken. Die.....
-die..... die dronkelap!”
-
-„Padde”, zei Hajo’s moeder zacht, „jij mag niet zoo over je vader
-spreken.”
-
-Padde schudde driftig het hoofd. „Wat doet ie m’n moeder te slaan? En
-het geld te verdrinken? En de meubels te verkoopen?”
-
-„Maar..... maar nu is hij toch dood, Padde.”
-
-Padde worstelde met iets.
-
-Hajo’s moeder stond met droeven glimlach op, nam Padde in haar armen en
-kuste hem. „Zeg maar aan je moeder, dat wij komen.”
-
-En Padde ging, schreiende.
-
-„Nu, m’n jongen”, zei Hajo’s moeder, „nu moeten wij samen nog even uit.
-Heb je..... heb je daar het geld van die gestorven vriend van je? We
-gaan geen blijde boodschap brengen, m’n jongen, maar..... het moet.” Ze
-ging naar de kast, sloeg een doek om.
-
-En even later stapte Hajo met zijn moedertje aan den arm de deur uit.
-Dicht aaneengedrukt liepen ze door de besneeuwde straten. „Mijn jongen,
-wat ben je groot geworden.....” verzuchtte zijn moeder. „Ik moet
-heelemaal tegen je opzien!”
-
-„Maar ik ben ook al zestien, moedertje! Is de tijd niet gevlogen?”
-
-Zijn moeder glimlachte. „Niet..... niet altijd, Peter.” Toen werd ze
-stil, en haar gedachten schenen afwezig. Hajo droeg het geld voor
-Lijsken’s moeder in een zakdoek geknoopt.
-
-Het was gaan schemeren. De lichte vensters glansden neer op de sneeuw.
-Uit de rossig-grijze lucht dwarrelde het maar voort.
-
-Bij de Waag zagen ze twee bekende gestalten: Harmen en Gerretje, hun
-kist op den nek. Gerretje droeg bovendien Harmen’s waterpijp nog, en
-Harmen klemde onder den linkerarm zijn dierbare viool. Joppie dribbelde
-met opgetrokken pooten tusschen hen in.
-
-„Schip ahoy!” riep Hajo.
-
-De beide gestalten hielden stil. „Hallo, Hajo!”
-
-„Waar gaan jullie heen?” vroeg Hajo. „Zijn jullie al thuis geweest?”
-
-„Ja wel”, zei Harmen, met een aarzelen den blik op Hajo’s moeder, „maar
-ze zijn verhuisd! Naar Alkmaar, zeggen de buren. Tja.....! We gaan nou
-maar eerst naar ’t Sillevere Anker!”
-
-„Dit is nou Harmen, moeder!” zei Hajo trots. „Die heeft samen met mij
-die panter..... weet je wel?”
-
-Hajo’s moeder stak Harmen de hand toe. „Harmen, ik dank je voor wat je
-voor mijn jongen gedaan hebt! Voor alles, hoor, voor alles dank ik je!”
-
-Harmen werd verlegen. „’n Kleinigheid, juffrouw.....!—Afijn, ’t had
-raar kunnen afloopen! Als je nou bedenkt, die arme Floorke.....! We
-gaan z’n meisje in ’t Sillevere Anker nou zeggen, wat er met hem aan
-het handje is.”
-
-„Arme meid”, zuchtte Gerretje.
-
-„Zeg dat wel”, viel Harmen hem op droefgeestigen toon bij. En met
-afgewenden blik sloeg Harmen op zijn zwarte vioolkist en kuchte. „Hilke
-is bij z’n meisje,—die was in haar nopjes!”
-
-„Nou! Ze drukten mekaar zoowat plat!” grinnikte Gerretje.
-
-„Kijk moeder, dat is nou Joppie! Die is ook mee door Sumatra geweest!”
-
-„Arm beest!” zei Hajo’s moeder, toen het dier bibberend tusschen
-Harmen’s beenen kroop.
-
-„Hij zal er wel aan wennen!” stelde Harmen haar gerust. „Nou, dag,
-juffrouw! Ajuus, Hajo!”—En het drietal spoedde zich over de verlaten
-marktplaats voort naar ’t Sillevere Anker.....
-
-
-
-Lijsken’s moeder, een bleek, mager, klein vrouwtje met groote
-lijdensoogen, nam stilzwijgend de zilveren guldens in ontvangst en borg
-ze weg in een oude, gehavende kast.
-
-„Ik was er al bang voor.....” Dat was al wat ze zei. Toen Hajo’s moeder
-haar kuste, schreide ze.
-
-
-
-Zoo vierden allen het Ouwe jaar nog in Hoorn. En de maats, die morgen
-verder moesten, naar Enkhuizen, zaten bij hun makkers aan den haard en
-hielpen opsnijden.
-
-Buiten viel de sneeuw altijd maar door; als een teedere moederhand
-legde de sneeuw zich over het stadje..... er moesten vele schrijnende
-wonden worden bedekt.
-
-Vertrouwelijk, als goede raadgevers, wandelden te middernacht twaalf
-klokkeslagen over de sneeuw.
-
-Toen zochten de handen elkaar in diepgevoelde vreugde.
-
-
-                              EINDE
-
-
-
-
-
-
-
-
-AANTEEKENINGEN
-
-
-[1] Geen der drie jongens vermoedde, dat ze een vogel hadden gevangen
-waarover eeuwen later de geleerden elkaar nog in de haren zouden
-vliegen. Het was de zoogenaamde „dodo”, die alleen op Réunion voorkwam
-en thans geheel is uitgestorven,—dank zij het feit, dat de oomes, die
-in den loop der jaren op Réunion landden, al deze „zwanen” met stokken
-hebben doodgeslagen en toen opgepeuzeld.....
-
-[2] Met dit antwoord was Padde allen geleerden meer dan twee eeuwen
-voor. Want eerst in de tweede helft der negentiende eeuw bewees de
-groote Londensche natuurvorscher Sir Richard Owen in een beroemd
-geworden skelet-onderzoek, dat de dodo tot de familie der duiven
-behoorde.
-
-[3] Indien de maats wat beter met het zonderlinge leven der
-zee-schildpadden bekend waren geweest, zouden ze geweten hebben, dat
-die eigenaardige ronde bollen gras door de schildpadden zelf
-vervaardigd worden en vergaard. Schildpadjagers van beroep zoeken die
-„opslagplaatsen” en wachten daar, tot de gepantserde kolossen het
-strand komen opkruipen.
-
-[4] Als het gaat regenen, vluchten de geiten!
-    Als het gaat regenen, dans ik graag!
-
-*** END OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK DE SCHEEPSJONGENS VAN BONTEKOE ***
-
-Updated editions will replace the previous one--the old editions will
-be renamed.
-
-Creating the works from print editions not protected by U.S. copyright
-law means that no one owns a United States copyright in these works,
-so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the
-United States without permission and without paying copyright
-royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part
-of this license, apply to copying and distributing Project
-Gutenberg-tm electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG-tm
-concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark,
-and may not be used if you charge for an eBook, except by following
-the terms of the trademark license, including paying royalties for use
-of the Project Gutenberg trademark. If you do not charge anything for
-copies of this eBook, complying with the trademark license is very
-easy. You may use this eBook for nearly any purpose such as creation
-of derivative works, reports, performances and research. Project
-Gutenberg eBooks may be modified and printed and given away--you may
-do practically ANYTHING in the United States with eBooks not protected
-by U.S. copyright law. Redistribution is subject to the trademark
-license, especially commercial redistribution.
-
-START: FULL LICENSE
-
-THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
-PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
-
-To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
-distribution of electronic works, by using or distributing this work
-(or any other work associated in any way with the phrase "Project
-Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full
-Project Gutenberg-tm License available with this file or online at
-www.gutenberg.org/license.
-
-Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project
-Gutenberg-tm electronic works
-
-1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
-electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
-and accept all the terms of this license and intellectual property
-(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all
-the terms of this agreement, you must cease using and return or
-destroy all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your
-possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a
-Project Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound
-by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the
-person or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph
-1.E.8.
-
-1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be
-used on or associated in any way with an electronic work by people who
-agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few
-things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
-even without complying with the full terms of this agreement. See
-paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project
-Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this
-agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm
-electronic works. See paragraph 1.E below.
-
-1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the
-Foundation" or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection
-of Project Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual
-works in the collection are in the public domain in the United
-States. If an individual work is unprotected by copyright law in the
-United States and you are located in the United States, we do not
-claim a right to prevent you from copying, distributing, performing,
-displaying or creating derivative works based on the work as long as
-all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope
-that you will support the Project Gutenberg-tm mission of promoting
-free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg-tm
-works in compliance with the terms of this agreement for keeping the
-Project Gutenberg-tm name associated with the work. You can easily
-comply with the terms of this agreement by keeping this work in the
-same format with its attached full Project Gutenberg-tm License when
-you share it without charge with others.
-
-1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern
-what you can do with this work. Copyright laws in most countries are
-in a constant state of change. If you are outside the United States,
-check the laws of your country in addition to the terms of this
-agreement before downloading, copying, displaying, performing,
-distributing or creating derivative works based on this work or any
-other Project Gutenberg-tm work. The Foundation makes no
-representations concerning the copyright status of any work in any
-country other than the United States.
-
-1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
-
-1.E.1. The following sentence, with active links to, or other
-immediate access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear
-prominently whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work
-on which the phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the
-phrase "Project Gutenberg" is associated) is accessed, displayed,
-performed, viewed, copied or distributed:
-
-  This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and
-  most other parts of the world at no cost and with almost no
-  restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it
-  under the terms of the Project Gutenberg License included with this
-  eBook or online at www.gutenberg.org. If you are not located in the
-  United States, you will have to check the laws of the country where
-  you are located before using this eBook.
-
-1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is
-derived from texts not protected by U.S. copyright law (does not
-contain a notice indicating that it is posted with permission of the
-copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in
-the United States without paying any fees or charges. If you are
-redistributing or providing access to a work with the phrase "Project
-Gutenberg" associated with or appearing on the work, you must comply
-either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or
-obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg-tm
-trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9.
-
-1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
-with the permission of the copyright holder, your use and distribution
-must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any
-additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms
-will be linked to the Project Gutenberg-tm License for all works
-posted with the permission of the copyright holder found at the
-beginning of this work.
-
-1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
-License terms from this work, or any files containing a part of this
-work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
-
-1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
-electronic work, or any part of this electronic work, without
-prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
-active links or immediate access to the full terms of the Project
-Gutenberg-tm License.
-
-1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary,
-compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including
-any word processing or hypertext form. However, if you provide access
-to or distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format
-other than "Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official
-version posted on the official Project Gutenberg-tm website
-(www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or expense
-to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means
-of obtaining a copy upon request, of the work in its original "Plain
-Vanilla ASCII" or other form. Any alternate format must include the
-full Project Gutenberg-tm License as specified in paragraph 1.E.1.
-
-1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
-performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
-unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
-
-1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing
-access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works
-provided that:
-
-* You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
-  the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
-  you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed
-  to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he has
-  agreed to donate royalties under this paragraph to the Project
-  Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid
-  within 60 days following each date on which you prepare (or are
-  legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty
-  payments should be clearly marked as such and sent to the Project
-  Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in
-  Section 4, "Information about donations to the Project Gutenberg
-  Literary Archive Foundation."
-
-* You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
-  you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
-  does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
-  License. You must require such a user to return or destroy all
-  copies of the works possessed in a physical medium and discontinue
-  all use of and all access to other copies of Project Gutenberg-tm
-  works.
-
-* You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of
-  any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
-  electronic work is discovered and reported to you within 90 days of
-  receipt of the work.
-
-* You comply with all other terms of this agreement for free
-  distribution of Project Gutenberg-tm works.
-
-1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project
-Gutenberg-tm electronic work or group of works on different terms than
-are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing
-from the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, the manager of
-the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the Foundation as set
-forth in Section 3 below.
-
-1.F.
-
-1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
-effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
-works not protected by U.S. copyright law in creating the Project
-Gutenberg-tm collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm
-electronic works, and the medium on which they may be stored, may
-contain "Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate
-or corrupt data, transcription errors, a copyright or other
-intellectual property infringement, a defective or damaged disk or
-other medium, a computer virus, or computer codes that damage or
-cannot be read by your equipment.
-
-1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
-of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
-Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
-Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
-Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
-liability to you for damages, costs and expenses, including legal
-fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
-LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
-PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
-TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
-LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
-INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
-DAMAGE.
-
-1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
-defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
-receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
-written explanation to the person you received the work from. If you
-received the work on a physical medium, you must return the medium
-with your written explanation. The person or entity that provided you
-with the defective work may elect to provide a replacement copy in
-lieu of a refund. If you received the work electronically, the person
-or entity providing it to you may choose to give you a second
-opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If
-the second copy is also defective, you may demand a refund in writing
-without further opportunities to fix the problem.
-
-1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth
-in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS', WITH NO
-OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT
-LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
-
-1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied
-warranties or the exclusion or limitation of certain types of
-damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement
-violates the law of the state applicable to this agreement, the
-agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or
-limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or
-unenforceability of any provision of this agreement shall not void the
-remaining provisions.
-
-1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
-trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
-providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in
-accordance with this agreement, and any volunteers associated with the
-production, promotion and distribution of Project Gutenberg-tm
-electronic works, harmless from all liability, costs and expenses,
-including legal fees, that arise directly or indirectly from any of
-the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this
-or any Project Gutenberg-tm work, (b) alteration, modification, or
-additions or deletions to any Project Gutenberg-tm work, and (c) any
-Defect you cause.
-
-Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
-
-Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
-electronic works in formats readable by the widest variety of
-computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It
-exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations
-from people in all walks of life.
-
-Volunteers and financial support to provide volunteers with the
-assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg-tm's
-goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
-remain freely available for generations to come. In 2001, the Project
-Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
-and permanent future for Project Gutenberg-tm and future
-generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary
-Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see
-Sections 3 and 4 and the Foundation information page at
-www.gutenberg.org
-
-Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary
-Archive Foundation
-
-The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non-profit
-501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
-state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
-Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification
-number is 64-6221541. Contributions to the Project Gutenberg Literary
-Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by
-U.S. federal laws and your state's laws.
-
-The Foundation's business office is located at 809 North 1500 West,
-Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887. Email contact links and up
-to date contact information can be found at the Foundation's website
-and official page at www.gutenberg.org/contact
-
-Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg
-Literary Archive Foundation
-
-Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without
-widespread public support and donations to carry out its mission of
-increasing the number of public domain and licensed works that can be
-freely distributed in machine-readable form accessible by the widest
-array of equipment including outdated equipment. Many small donations
-($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
-status with the IRS.
-
-The Foundation is committed to complying with the laws regulating
-charities and charitable donations in all 50 states of the United
-States. Compliance requirements are not uniform and it takes a
-considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
-with these requirements. We do not solicit donations in locations
-where we have not received written confirmation of compliance. To SEND
-DONATIONS or determine the status of compliance for any particular
-state visit www.gutenberg.org/donate
-
-While we cannot and do not solicit contributions from states where we
-have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
-against accepting unsolicited donations from donors in such states who
-approach us with offers to donate.
-
-International donations are gratefully accepted, but we cannot make
-any statements concerning tax treatment of donations received from
-outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff.
-
-Please check the Project Gutenberg web pages for current donation
-methods and addresses. Donations are accepted in a number of other
-ways including checks, online payments and credit card donations. To
-donate, please visit: www.gutenberg.org/donate
-
-Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic works
-
-Professor Michael S. Hart was the originator of the Project
-Gutenberg-tm concept of a library of electronic works that could be
-freely shared with anyone. For forty years, he produced and
-distributed Project Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of
-volunteer support.
-
-Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
-editions, all of which are confirmed as not protected by copyright in
-the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not
-necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper
-edition.
-
-Most people start at our website which has the main PG search
-facility: www.gutenberg.org
-
-This website includes information about Project Gutenberg-tm,
-including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
-Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
-subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
diff --git a/old/65599-0.zip b/old/65599-0.zip
deleted file mode 100644
index e04ac06..0000000
--- a/old/65599-0.zip
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h.zip b/old/65599-h.zip
deleted file mode 100644
index 0b84ddb..0000000
--- a/old/65599-h.zip
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/65599-h.htm b/old/65599-h/65599-h.htm
deleted file mode 100644
index 139a04e..0000000
--- a/old/65599-h/65599-h.htm
+++ /dev/null
@@ -1,22868 +0,0 @@
-<!DOCTYPE html
-PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/html4/loose.dtd">
-<!-- This HTML file has been automatically generated from an XML source on 2021-06-12T09:49:05Z using SAXON HE 9.9.1.8 . -->
-<html lang="nl">
-<head>
-<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8">
-<title>De scheepsjongens van Bontekoe</title>
-<meta name="generator" content="tei2html.xsl, see https://github.com/jhellingman/tei2html">
-<meta name="author" content="Johan Fabricius (1899&#x2013;1981)">
-<link rel="coverpage" href="images/frontcover.jpg">
-<link rel="schema.DC" href="http://dublincore.org/documents/1998/09/dces/">
-<meta name="DC.Creator" content="Johan Fabricius (1899&#x2013;1981)">
-<meta name="DC.Title" content="De scheepsjongens van Bontekoe">
-<meta name="DC.Language" content="nl-1900">
-<meta name="DC.Format" content="text/html">
-<meta name="DC.Publisher" content="Project Gutenberg">
-<meta name="DC:Subject" content="#####">
-<style type="text/css"> /* <![CDATA[ */
-html {
-line-height: 1.3;
-}
-body {
-margin: 0;
-}
-main {
-display: block;
-}
-h1 {
-font-size: 2em;
-margin: 0.67em 0;
-}
-hr {
-height: 0;
-overflow: visible;
-}
-pre {
-font-family: monospace, monospace;
-font-size: 1em;
-}
-a {
-background-color: transparent;
-}
-abbr[title] {
-border-bottom: none;
-text-decoration: underline;
-text-decoration: underline dotted;
-}
-b, strong {
-font-weight: bolder;
-}
-code, kbd, samp {
-font-family: monospace, monospace;
-font-size: 1em;
-}
-small {
-font-size: 80%;
-}
-sub, sup {
-font-size: 67%;
-line-height: 0;
-position: relative;
-vertical-align: baseline;
-}
-sub {
-bottom: -0.25em;
-}
-sup {
-top: -0.5em;
-}
-img {
-border-style: none;
-}
-body {
-font-family: serif;
-font-size: 100%;
-text-align: left;
-margin-top: 2.4em;
-}
-div.front, div.body {
-margin-bottom: 7.2em;
-}
-div.back {
-margin-bottom: 2.4em;
-}
-.div0 {
-margin-top: 7.2em;
-margin-bottom: 7.2em;
-}
-.div1 {
-margin-top: 5.6em;
-margin-bottom: 5.6em;
-}
-.div2 {
-margin-top: 4.8em;
-margin-bottom: 4.8em;
-}
-.div3 {
-margin-top: 3.6em;
-margin-bottom: 3.6em;
-}
-.div4 {
-margin-top: 2.4em;
-margin-bottom: 2.4em;
-}
-.div5, .div6, .div7 {
-margin-top: 1.44em;
-margin-bottom: 1.44em;
-}
-.div0:last-child, .div1:last-child, .div2:last-child, .div3:last-child,
-.div4:last-child, .div5:last-child, .div6:last-child, .div7:last-child {
-margin-bottom: 0;
-}
-blockquote div.front, blockquote div.body, blockquote div.back {
-margin-top: 0;
-margin-bottom: 0;
-}
-.divBody .div1:first-child, .divBody .div2:first-child, .divBody .div3:first-child, .divBody .div4:first-child,
-.divBody .div5:first-child, .divBody .div6:first-child, .divBody .div7:first-child {
-margin-top: 0;
-}
-h1, h2, h3, h4, h5, h6, .h1, .h2, .h3, .h4, .h5, .h6 {
-clear: both;
-font-style: normal;
-text-transform: none;
-}
-h3, .h3 {
-font-size: 1.2em;
-}
-h3.label {
-font-size: 1em;
-margin-bottom: 0;
-}
-h4, .h4 {
-font-size: 1em;
-}
-.alignleft {
-text-align: left;
-}
-.alignright {
-text-align: right;
-}
-.alignblock {
-text-align: justify;
-}
-p.tb, hr.tb, .par.tb {
-margin: 1.6em auto;
-text-align: center;
-}
-p.argument, p.note, p.tocArgument, .par.argument, .par.note, .par.tocArgument {
-font-size: 0.9em;
-text-indent: 0;
-}
-p.argument, p.tocArgument, .par.argument, .par.tocArgument {
-margin: 1.58em 10%;
-}
-td.tocDivNum {
-vertical-align: top;
-}
-td.tocPageNum {
-vertical-align: bottom;
-}
-.opener, .address {
-margin-top: 1.6em;
-margin-bottom: 1.6em;
-}
-.addrline {
-margin-top: 0;
-margin-bottom: 0;
-}
-.dateline {
-margin-top: 1.6em;
-margin-bottom: 1.6em;
-text-align: right;
-}
-.salute {
-margin-top: 1.6em;
-margin-left: 3.58em;
-text-indent: -2em;
-}
-.signed {
-margin-top: 1.6em;
-margin-left: 3.58em;
-text-indent: -2em;
-}
-.epigraph {
-font-size: 0.9em;
-width: 60%;
-margin-left: auto;
-}
-.epigraph span.bibl {
-display: block;
-text-align: right;
-}
-.trailer {
-clear: both;
-margin-top: 3.6em;
-}
-span.abbr, abbr {
-white-space: nowrap;
-}
-span.parnum {
-font-weight: bold;
-}
-span.corr, span.gap {
-border-bottom: 1px dotted red;
-}
-span.num, span.trans, span.trans {
-border-bottom: 1px dotted gray;
-}
-span.measure {
-border-bottom: 1px dotted green;
-}
-.ex {
-letter-spacing: 0.2em;
-}
-.sc {
-font-variant: small-caps;
-}
-.asc {
-font-variant: small-caps;
-text-transform: lowercase;
-}
-.uc {
-text-transform: uppercase;
-}
-.tt {
-font-family: monospace;
-}
-.underline {
-text-decoration: underline;
-}
-.overline, .overtilde {
-text-decoration: overline;
-}
-.rm {
-font-style: normal;
-}
-.red {
-color: red;
-}
-hr {
-clear: both;
-border: none;
-border-bottom: 1px solid black;
-width: 45%;
-margin-left: auto;
-margin-right: auto;
-margin-top: 1em;
-text-align: center;
-}
-hr.dotted {
-border-bottom: 2px dotted black;
-}
-hr.dashed {
-border-bottom: 2px dashed black;
-}
-.aligncenter {
-text-align: center;
-}
-h1, h2, .h1, .h2 {
-font-size: 1.44em;
-line-height: 1.5;
-}
-h1.label, h2.label {
-font-size: 1.2em;
-margin-bottom: 0;
-}
-h5, h6 {
-font-size: 1em;
-font-style: italic;
-}
-p, .par {
-text-indent: 0;
-}
-p.firstlinecaps:first-line, .par.firstlinecaps:first-line {
-text-transform: uppercase;
-}
-.hangq {
-text-indent: -0.32em;
-}
-.hangqq {
-text-indent: -0.42em;
-}
-.hangqqq {
-text-indent: -0.84em;
-}
-p.dropcap:first-letter, .par.dropcap:first-letter {
-float: left;
-clear: left;
-margin: 0 0.05em 0 0;
-padding: 0;
-line-height: 0.8;
-font-size: 420%;
-vertical-align: super;
-}
-blockquote, p.quote, div.blockquote, div.argument, .par.quote {
-font-size: 0.9em;
-margin: 1.58em 5%;
-}
-.pageNum a, a.noteRef:hover, a.pseudoNoteRef:hover, a.hidden:hover, a.hidden {
-text-decoration: none;
-}
-.advertisement, .advertisements {
-background-color: #FFFEE0;
-border: black 1px dotted;
-color: #000;
-margin: 2em 5%;
-padding: 1em;
-}
-.footnotes .body, .footnotes .div1 {
-padding: 0;
-}
-.fnarrow {
-color: #AAAAAA;
-font-weight: bold;
-text-decoration: none;
-}
-.fnarrow:hover, .fnreturn:hover {
-color: #660000;
-}
-.fnreturn {
-color: #AAAAAA;
-font-size: 80%;
-font-weight: bold;
-text-decoration: none;
-vertical-align: 0.25em;
-}
-a {
-text-decoration: none;
-}
-a:hover {
-text-decoration: underline;
-background-color: #e9f5ff;
-}
-a.noteRef, a.pseudoNoteRef {
-font-size: 67%;
-line-height: 0;
-position: relative;
-vertical-align: baseline;
-top: -0.5em;
-text-decoration: none;
-margin-left: 0.1em;
-}
-.displayfootnote {
-display: none;
-}
-div.footnotes {
-font-size: 80%;
-margin-top: 1em;
-padding: 0;
-}
-hr.fnsep {
-margin-left: 0;
-margin-right: 0;
-text-align: left;
-width: 25%;
-}
-p.footnote, .par.footnote {
-margin-bottom: 0.5em;
-margin-top: 0.5em;
-}
-p.footnote .fnlabel, .par.footnote .fnlabel {
-float: left;
-min-width: 1.0em;
-margin-left: -0.1em;
-padding-top: 0.9em;
-padding-right: 0.4em;
-}
-.apparatusnote {
-text-decoration: none;
-}
-table.tocList {
-width: 100%;
-margin-left: auto;
-margin-right: auto;
-border-width: 0;
-border-collapse: collapse;
-}
-td.tocPageNum, td.tocDivNum {
-text-align: right;
-min-width: 10%;
-border-width: 0;
-white-space: nowrap;
-}
-td.tocDivNum {
-padding-left: 0;
-padding-right: 0.5em;
-}
-td.tocPageNum {
-padding-left: 0.5em;
-padding-right: 0;
-}
-td.tocDivTitle {
-width: auto;
-}
-p.tocPart, .par.tocPart {
-margin: 1.58em 0;
-font-variant: small-caps;
-}
-p.tocChapter, .par.tocChapter {
-margin: 1.58em 0;
-}
-p.tocSection, .par.tocSection {
-margin: 0.7em 5%;
-}
-table.tocList td {
-vertical-align: top;
-}
-table.tocList td.tocPageNum {
-vertical-align: bottom;
-}
-table.inner {
-display: inline-table;
-border-collapse: collapse;
-width: 100%;
-}
-td.itemNum {
-text-align: right;
-min-width: 5%;
-padding-right: 0.8em;
-}
-td.innerContainer {
-padding: 0;
-margin: 0;
-}
-.index {
-font-size: 80%;
-}
-.index p {
-text-indent: -1em;
-margin-left: 1em;
-}
-.indexToc {
-text-align: center;
-}
-.transcriberNote {
-background-color: #DDE;
-border: black 1px dotted;
-color: #000;
-font-family: sans-serif;
-font-size: 80%;
-margin: 2em 5%;
-padding: 1em;
-}
-.missingTarget {
-text-decoration: line-through;
-color: red;
-}
-.correctionTable {
-width: 75%;
-}
-.width20 {
-width: 20%;
-}
-.width40 {
-width: 40%;
-}
-p.smallprint, li.smallprint, .par.smallprint {
-color: #666666;
-font-size: 80%;
-}
-span.musictime {
-vertical-align: middle;
-display: inline-block;
-text-align: center;
-}
-span.musictime, span.musictime span.top, span.musictime span.bottom {
-padding: 1px 0.5px;
-font-size: xx-small;
-font-weight: bold;
-line-height: 0.7em;
-}
-span.musictime span.bottom {
-display: block;
-}
-ul {
-list-style-type: none;
-}
-.splitListTable {
-margin-left: 0;
-}
-.numberedItem {
-text-indent: -3em;
-margin-left: 3em;
-}
-.numberedItem .itemNumber {
-float: left;
-position: relative;
-left: -3.5em;
-width: 3em;
-display: inline-block;
-text-align: right;
-}
-.itemGroupTable {
-border-collapse: collapse;
-margin-left: 0;
-}
-.itemGroupTable td {
-padding: 0;
-margin: 0;
-vertical-align: middle;
-}
-.itemGroupBrace {
-padding: 0 0.5em !important;
-}
-.titlePage {
-border: #DDDDDD 2px solid;
-margin: 3em 0 7em 0;
-padding: 5em 10% 6em 10%;
-text-align: center;
-}
-.titlePage .docTitle {
-line-height: 1.7;
-margin: 2em 0 2em 0;
-font-weight: bold;
-}
-.titlePage .docTitle .mainTitle {
-font-size: 1.8em;
-}
-.titlePage .docTitle .subTitle, .titlePage .docTitle .seriesTitle,
-.titlePage .docTitle .volumeTitle {
-font-size: 1.44em;
-}
-.titlePage .byline {
-margin: 2em 0 2em 0;
-font-size: 1.2em;
-line-height: 1.5;
-}
-.titlePage .byline .docAuthor {
-font-size: 1.2em;
-font-weight: bold;
-}
-.titlePage .figure {
-margin: 2em auto;
-}
-.titlePage .docImprint {
-margin: 4em 0 0 0;
-font-size: 1.2em;
-line-height: 1.5;
-}
-.titlePage .docImprint .docDate {
-font-size: 1.2em;
-font-weight: bold;
-}
-div.figure {
-text-align: center;
-}
-.figure {
-margin-left: auto;
-margin-right: auto;
-}
-.floatLeft {
-float: left;
-margin: 10px 10px 10px 0;
-}
-.floatRight {
-float: right;
-margin: 10px 0 10px 10px;
-}
-p.figureHead, .par.figureHead {
-font-size: 100%;
-text-align: center;
-}
-.figAnnotation {
-font-size: 80%;
-position: relative;
-margin: 0 auto;
-}
-.figTopLeft, .figBottomLeft {
-float: left;
-}
-.figTopRight, .figBottomRight {
-float: right;
-}
-.figure p, .figure .par {
-font-size: 80%;
-margin-top: 0;
-text-align: center;
-}
-img {
-border-width: 0;
-}
-td.galleryFigure {
-text-align: center;
-vertical-align: middle;
-}
-td.galleryCaption {
-text-align: center;
-vertical-align: top;
-}
-.lgouter {
-margin-left: auto;
-margin-right: auto;
-display: table;
-}
-.lg {
-text-align: left;
-padding: .5em 0 .5em 0;
-}
-.lg h4, .lgouter h4 {
-font-weight: normal;
-}
-.lg .lineNum, .sp .lineNum, .lgouter .lineNum {
-color: #777;
-font-size: 90%;
-left: 16%;
-margin: 0;
-position: absolute;
-text-align: center;
-text-indent: 0;
-top: auto;
-width: 1.75em;
-}
-p.line, .par.line {
-margin: 0 0 0 0;
-}
-span.hemistich {
-visibility: hidden;
-}
-.verseNum {
-font-weight: bold;
-}
-.speaker {
-font-weight: bold;
-margin-bottom: 0.4em;
-}
-.sp .line {
-margin: 0 10%;
-text-align: left;
-}
-.castlist, .castitem {
-list-style-type: none;
-}
-.castGroupTable {
-border-collapse: collapse;
-margin-left: 0;
-}
-.castGroupTable td {
-padding: 0;
-margin: 0;
-vertical-align: middle;
-}
-.castGroupBrace {
-padding: 0 0.5em !important;
-}
-body {
-padding: 1.58em 16%;
-}
-.pageNum {
-display: inline;
-font-size: 70%;
-font-style: normal;
-margin: 0;
-padding: 0;
-position: absolute;
-right: 1%;
-text-align: right;
-}
-.marginnote {
-font-size: 0.8em;
-height: 0;
-left: 1%;
-position: absolute;
-text-indent: 0;
-width: 14%;
-text-align: left;
-}
-.right-marginnote {
-font-size: 0.8em;
-height: 0;
-right: 3%;
-position: absolute;
-text-indent: 0;
-text-align: right;
-width: 11%
-}
-.cut-in-left-note {
-font-size: 0.8em;
-left: 1%;
-float: left;
-text-indent: 0;
-width: 14%;
-text-align: left;
-padding: 0.8em 0.8em 0.8em 0;
-}
-.cut-in-right-note {
-font-size: 0.8em;
-left: 1%;
-float: right;
-text-indent: 0;
-width: 14%;
-text-align: right;
-padding: 0.8em 0 0.8em 0.8em;
-}
-span.tocPageNum, span.flushright {
-position: absolute;
-right: 16%;
-top: auto;
-text-indent: 0;
-}
-.pglink::after {
-content: "\0000A0\01F4D8";
-font-size: 80%;
-font-style: normal;
-font-weight: normal;
-}
-.catlink::after {
-content: "\0000A0\01F4C7";
-font-size: 80%;
-font-style: normal;
-font-weight: normal;
-}
-.exlink::after, .wplink::after, .biblink::after, .qurlink::after, .seclink::after {
-content: "\0000A0\002197\00FE0F";
-color: blue;
-font-size: 80%;
-font-style: normal;
-font-weight: normal;
-}
-.pglink:hover {
-background-color: #DCFFDC;
-}
-.catlink:hover {
-background-color: #FFFFDC;
-}
-.exlink:hover, .wplink:hover, .biblink:hover, .qurlink:hover {
-background-color: #FFDCDC;
-}
-body {
-background: #FFFFFF;
-font-family: serif;
-}
-body, a.hidden {
-color: black;
-}
-h1, h2, .h1, .h2 {
-text-align: center;
-font-variant: small-caps;
-font-weight: normal;
-}
-p.byline {
-text-align: center;
-font-style: italic;
-margin-bottom: 2em;
-}
-.div2 p.byline, .div3 p.byline, .div4 p.byline, .div5 p.byline, .div6 p.byline, .div7 p.byline {
-text-align: left;
-}
-.figureHead, .noteRef, .pseudoNoteRef, .marginnote, .right-marginnote, p.legend, .verseNum {
-color: #660000;
-}
-.rightnote, .pageNum, .lineNum, .pageNum a {
-color: #AAAAAA;
-}
-a.hidden:hover, a.noteRef:hover, a.pseudoNoteRef:hover {
-color: red;
-}
-h1, h2, h3, h4, h5, h6 {
-font-weight: normal;
-}
-table {
-margin-left: auto;
-margin-right: auto;
-}
-.tablecaption {
-text-align: center;
-}
-.arab { font-family: Scheherazade, serif; }
-.aran { font-family: 'Awami Nastaliq', serif; }
-.grek { font-family: 'Charis SIL', serif; }
-.hebr { font-family: Shlomo, 'Ezra SIL', serif; }
-.syrc { font-family: 'Serto Jerusalem', serif; }
-/* CSS rules generated from @rend attributes in TEI file */
-.cover-imagewidth {
-width:470px;
-}
-.xd30e92 {
-text-align:center; font-size:large;
-}
-.frontispiecewidth {
-width:494px;
-}
-.titlepage-imagewidth {
-width:440px;
-}
-.xd30e118width {
-width:85px;
-}
-.xd30e130 {
-text-align:right; font-size:large;
-}
-.p004width {
-width:249px;
-}
-.p012width {
-width:609px;
-}
-.p015width {
-width:550px;
-}
-.p016width {
-width:154px;
-}
-.o020width {
-width:249px;
-}
-.p025width {
-width:302px;
-}
-.p029width {
-width:325px;
-}
-.p034width {
-width:428px;
-}
-.p040width {
-width:577px;
-}
-.p041width {
-width:174px;
-}
-.p044width {
-width:479px;
-}
-.p049width {
-width:317px;
-}
-.p052width {
-width:208px;
-}
-.p054width {
-width:249px;
-}
-.p064width {
-width:249px;
-}
-.p075width {
-width:224px;
-}
-.p080width {
-width:533px;
-}
-.p085width {
-width:401px;
-}
-.p090width {
-width:355px;
-}
-.p096width {
-width:554px;
-}
-.xd30e2671 {
-text-align:center;
-}
-.p099width {
-width:249px;
-}
-.p100width {
-width:389px;
-}
-.p102width {
-width:521px;
-}
-.p106width {
-width:621px;
-}
-.p109width {
-width:608px;
-}
-.p114width {
-width:249px;
-}
-.p115width {
-width:295px;
-}
-.p120width {
-width:335px;
-}
-.p121width {
-width:308px;
-}
-.p124width {
-width:338px;
-}
-.p128width {
-width:236px;
-}
-.p130width {
-width:249px;
-}
-.p134width {
-width:601px;
-}
-.p137width {
-width:249px;
-}
-.p139width {
-width:487px;
-}
-.p144width {
-width:249px;
-}
-.p145width {
-width:373px;
-}
-.p151width {
-width:158px;
-}
-.p154width {
-width:249px;
-}
-.p157width {
-width:113px;
-}
-.p162width {
-width:152px;
-}
-.p169width {
-width:204px;
-}
-.p173width {
-width:318px;
-}
-.p177width {
-width:440px;
-}
-.p179width {
-width:285px;
-}
-.p185width {
-width:249px;
-}
-.p188width {
-width:200px;
-}
-.p195width {
-width:212px;
-}
-.p199width {
-width:188px;
-}
-.p203width {
-width:195px;
-}
-.p207width {
-width:132px;
-}
-.p211width {
-width:458px;
-}
-.p216width {
-width:301px;
-}
-.p223width {
-width:367px;
-}
-.p226width {
-width:249px;
-}
-.p227width {
-width:156px;
-}
-.p229width {
-width:326px;
-}
-.p238width {
-width:249px;
-}
-.p241width {
-width:194px;
-}
-.p245width {
-width:140px;
-}
-.p250width {
-width:249px;
-}
-.p253width {
-width:179px;
-}
-.p256width {
-width:397px;
-}
-.p259width {
-width:512px;
-}
-.p263width {
-width:486px;
-}
-.p266width {
-width:249px;
-}
-.p271width {
-width:317px;
-}
-.p281width {
-width:518px;
-}
-.p285width {
-width:323px;
-}
-.xd30e6133 {
-text-align:center;
-}
-.p297width {
-width:490px;
-}
-.p300width {
-width:249px;
-}
-.p301width {
-width:254px;
-}
-.p304width {
-width:271px;
-}
-.p310width {
-width:343px;
-}
-.p317width {
-width:544px;
-}
-.p323width {
-width:596px;
-}
-.p325width {
-width:249px;
-}
-.p330width {
-width:284px;
-}
-.p331width {
-width:219px;
-}
-.p341width {
-width:262px;
-}
-.p350width {
-width:171px;
-}
-.p353width {
-width:265px;
-}
-.p361width {
-width:293px;
-}
-.p363width {
-width:249px;
-}
-.p369width {
-width:247px;
-}
-.p371width {
-width:249px;
-}
-.p372width {
-width:225px;
-}
-.p379width {
-width:274px;
-}
-.p383width {
-width:275px;
-}
-.p388width {
-width:372px;
-}
-.p393width {
-width:327px;
-}
-.p396width {
-width:198px;
-}
-.p399width {
-width:369px;
-}
-.p400width {
-width:249px;
-}
-.p401width {
-width:187px;
-}
-.p408width {
-width:344px;
-}
-.p414width {
-width:572px;
-}
-.p415width {
-width:183px;
-}
-.p419width {
-width:249px;
-}
-.p427width {
-width:276px;
-}
-.p429width {
-width:192px;
-}
-.p433width {
-width:297px;
-}
-.p437width {
-width:539px;
-}
-.p442width {
-width:249px;
-}
-.p443width {
-width:252px;
-}
-.p447width {
-width:380px;
-}
-.p453width {
-width:232px;
-}
-.p454width {
-width:364px;
-}
-.p460width {
-width:118px;
-}
-.p465width {
-width:277px;
-}
-.p467width {
-width:249px;
-}
-.p476width {
-width:250px;
-}
-.p482width {
-width:116px;
-}
-.p483width {
-width:249px;
-}
-.p492width {
-width:203px;
-}
-.p498width {
-width:249px;
-}
-.p508width {
-width:609px;
-}
-.p513width {
-width:249px;
-}
-.p520width {
-width:139px;
-}
-.p524width {
-width:298px;
-}
-.p528width {
-width:349px;
-}
-.p530width {
-width:387px;
-}
-.p535width {
-width:135px;
-}
-.p539width {
-width:593px;
-}
-.p546width {
-width:162px;
-}
-.p552width {
-width:206px;
-}
-.p553width {
-width:276px;
-}
-.p555width {
-width:190px;
-}
-.p558width {
-width:418px;
-}
-.p560width {
-width:244px;
-}
-.p562width {
-width:226px;
-}
-.p565width {
-width:191px;
-}
-.p569width {
-width:542px;
-}
-@media handheld {
-}
-/* ]]> */ </style>
-</head>
-<body>
-
-<div style='text-align:center; font-size:1.2em; font-weight:bold'>The Project Gutenberg eBook of De Scheepsjongens van Bontekoe, by Johan Fabricius</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and
-most other parts of the world at no cost and with almost no restrictions
-whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms
-of the Project Gutenberg License included with this eBook or online
-at <a href="https://www.gutenberg.org">www.gutenberg.org</a>. If you
-are not located in the United States, you will have to check the laws of the
-country where you are located before using this eBook.
-</div>
-
-<p style='display:block; margin-top:1em; margin-bottom:1em; margin-left:2em; text-indent:-2em'>Title: De Scheepsjongens van Bontekoe</p>
-
-<div style='display:block; margin-top:1em; margin-bottom:1em; margin-left:2em; text-indent:-2em'>Author: Johan Fabricius</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>Release Date: June 12, 2021 [eBook #65599]</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>Language: Dutch</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>Character set encoding: UTF-8</div>
-
-<div style='display:block; margin-left:2em; text-indent:-2em'>Produced by: The Online Distributed Proofreading Team at https://www.pgdp.net.</div>
-
-<div style='margin-top:2em; margin-bottom:4em'>*** START OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK DE SCHEEPSJONGENS VAN BONTEKOE ***</div>
-<div class="front">
-<div class="div1 cover"><span class="pageNum">[<a href="#toc">Inhoud</a>]</span><div class="divBody">
-<p class="first"></p>
-<div class="figure cover-imagewidth"><img src="images/frontcover.jpg" alt="Originele voorkant." width="470" height="720"></div><p>
-</p>
-</div>
-</div>
-<div class="div1 frenchtitle"><span class="pageNum">[<a href="#toc">Inhoud</a>]</span><div class="divBody">
-<p class="first xd30e92">DE SCHEEPSJONGENS VAN BONTEKOE
-</p>
-</div>
-</div>
-<div class="div1 frontispiece"><span class="pageNum">[<a href="#toc">Inhoud</a>]</span><div class="divBody">
-<p class="first"></p>
-<div class="figure frontispiecewidth"><img src="images/frontispiece.png" alt="Frontispiece." width="494" height="720"></div><p>
-</p>
-</div>
-</div>
-<div class="div1 titlepage"><span class="pageNum">[<a href="#toc">Inhoud</a>]</span><div class="divBody">
-<p class="first"></p>
-<div class="figure titlepage-imagewidth"><img src="images/titlepage.png" alt="Oorspronkelijke titelpagina." width="440" height="720"></div><p>
-</p>
-</div>
-</div>
-<div class="titlePage">
-<div class="docTitle">
-<div class="mainTitle">DE SCHEEPSJONGENS<br>
-VAN BONTEKOE</div>
-</div>
-<div class="byline"><span class="docAuthor">JOHAN FABRICIUS</span><br>
-TEEKENINGEN VAN DEN SCHRIJVER</div>
-<div class="docImprint">H. P. LEOPOLD&#x2019;S <span class="figure xd30e118width"><img src="images/logo.png" alt="" width="85" height="86"></span> UITGEVERS M<sup>IJ</sup>.<br>
-&#x2019;S-GRAVENHAGE<br>
-<span class="docDate">MCMXXIV</span></div>
-</div>
-<p></p>
-<div class="div1 dedication"><span class="pageNum">[<a href="#toc">Inhoud</a>]</span><div class="divBody">
-<p class="first xd30e130"><i>Aan mijn vader</i>
-</p>
-</div>
-</div>
-<div class="div1 preface"><span class="pageNum">[<a href="#toc">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">AAN DE HOLLANDSCHE JONGENS!</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p lang="nl" class="first">&#x201e;In &#x2019;t Jaer ons Heeren 1618, den 28. December, ben ick, <span class="sc">Willem IJsbrantsz. Bontekoe</span> van Hoorn, Tessel uytghevaren voor schipper, met het schip ghenaemt: <span class="ex">Nieu-Hoorn</span>, ghemant met 206 eters, groot omtrent 550 lasten, met een Oosten-Wint.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Zoo, m&#x2019;n jongens, zet het &#x201e;<span lang="nl">Journael</span>&#x201d; in van een der eerste, kranige &#x201e;Schippers naast God&#x201d;, die met hun wakkere mannen
-ons gezag in Indië vestigden. Elke kajuitsjongen uit de zeventiende eeuw had, als
-hij ook maar een beetje lezen kon, het verhaal in zijn scheepskist liggen bij z&#x2019;n
-bijbeltje en zijn onderbroeken. En Potgieter dichtte op <span class="sc">Bontekoe&#x2019;s</span> reis een reeks &#x201e;liedekes&#x201d;.
-</p>
-<p><span class="sc">Bontekoe</span> heeft geen zilvervloot veroverd en ook geen tocht naar Chatham gemaakt. Hij volbracht
-zijn simpele opdracht (met een notedop-zeekasteel de Kaap te omzeilen) in rustig vertrouwen
-op God,&#x2014;als alle schippers uit onze Gouden Eeuw, die op hun avontuurlijke zwerftochten
-naar het onbekende land door oud en jong werden nageoogd en benijd om de heldhaftige
-taak, die ze gingen vervullen. En <span class="sc">Willem IJsbrantsz. Bontekoe</span> zou waarschijnlijk evenals zijn kameraden geheel in de vergetelheid zijn geraakt,
-wanneer hij niet een reis had gemaakt zóó vol tegenslagen, als de geschiedenis onzer
-zeevaarders er wellicht geen andere telt.
-</p>
-<p>Maar hij was taai. Toen zijn schip op den Indischen Oceaan in brand vloog, verliet
-hij het niet, voor hij ermee de lucht insprong. En in een hulkje wist hij Batavia
-te bezeilen.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Het leven van een Màn, jongens, gaat nooit zonder stormen voorbij. Hoe verder het
-land, dat je bezeilen wilt, hoe moeilijker en gevaarlijker de reis. Verlaat je schip
-niet, voor het onder je bezwijkt! Dan zal men later zeggen: &#x201e;Hij voer door vele stormen,
-maar zijn reis werd een reis van <span class="sc">Bontekoe</span>!&#x201d;
-</p>
-<p class="signed">JOHAN FABRICIUS
-</p>
-</div>
-</div>
-<div id="toc" class="div1 contents"><span class="pageNum">[<a href="#toc">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">INHOUD</h2>
-<table class="tocList">
-<tr>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="7"><span class="sc"><a href="#pt1">Deel I</a></span>
-</td>
-<td class="tocPageNum">Bladz.</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.1" id="xd30e184">Zeewind</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.2" id="xd30e191">Een Vechtpartij</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">5</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.3" id="xd30e198">Schipper Bontekoe</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">16</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.4" id="xd30e205">Moeder</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">21</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.5" id="xd30e212">Het groote afscheid</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">26</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.6" id="xd30e219">Padde doet zijn vriend uitgeleide</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">41</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.7" id="xd30e226">Op zoek naar den bottelier</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">55</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.8" id="xd30e233">Reisavonturen</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">65</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.9" id="xd30e240">Oudejaarsavond</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">76</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.10" id="xd30e247">Storm</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">91</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.11" id="xd30e254">Padde leert buikspreken</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">100</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.12" id="xd30e262">Padde ziet door een mistkijker</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">115</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.13" id="xd30e269">Rolf</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">121</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.14" id="xd30e276">Maneschijn</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">129</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.15" id="xd30e283">Padde heeft beet</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">131</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.16" id="xd30e290">Windstilte</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">138</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.17" id="xd30e297">Albatrossen</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">145</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.18" id="xd30e304">De gevreesde vijand</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">154</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.19" id="xd30e311">Een nachtelijke roeitocht</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">163</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.20" id="xd30e318">De horen des overvloeds</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">174</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.21" id="xd30e325">Vreemde beesten</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">186</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.22" id="xd30e332">Ruilhandel</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">200</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.23" id="xd30e340">De Neus schiet een musket af</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">212</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.24" id="xd30e347">Brand!</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">227</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.25" id="xd30e354">In de booten</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">239</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.26" id="xd30e361">Haaien</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">246</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.27" id="xd30e368">Joppie III</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">251</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.28" id="xd30e375">Sumatra</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">257</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.29" id="xd30e382">De dessah in</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">267</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch1.30" id="xd30e389">Verlaten</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">282</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="7"><span class="sc"><a href="#pt2">Deel II</a></span>
-</td>
-<td class="tocPageNum">Bladz.</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.1" id="xd30e407">De Zwervers</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">295</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.2" id="xd30e414">Padde&#x2019;s broek</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">301</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.3" id="xd30e421">Een nest met katten</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">311</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.4" id="xd30e428">&#x201e;Tabeh!&#x201d;</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">318</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.5" id="xd30e435">Padde is zoek</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">326</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.6" id="xd30e442">Dolimah</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">331</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.7" id="xd30e449">De strijd om het hol</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">342</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.8" id="xd30e456">De regen</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">354</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.9" id="xd30e463">Si-Kampret</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">364</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.10" id="xd30e470">Saleiman en zijn fluit</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">372</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.11" id="xd30e477">Harmen vindt een geitje</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">380</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.12" id="xd30e485">Pa-Samirah, de doekoen</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">389</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.13" id="xd30e492">De vlucht</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">401</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.14" id="xd30e499">De bijawak</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">409</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.15" id="xd30e506">Den dans ontsprongen</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">415</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.16" id="xd30e513">Harmen en Padde op de vischvangst</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">420</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.17" id="xd30e520">Dolimah&#x2019;s heimwee</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">430</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.18" id="xd30e527">Padde stuit op een menscheneter</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">434</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.19" id="xd30e534">Boeng van Bapah-Loleh</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">443</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.20" id="xd30e541">Joppie doet een ontdekking</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">454</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.21" id="xd30e548">Harmen kaapt een zeiltje</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">461</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.22" id="xd30e555">In volle zee</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">468</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.23" id="xd30e563">Java.&#x2026;.!</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">477</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.24" id="xd30e570">Het eerste weerzien</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">484</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.25" id="xd30e577">Bij de Bruinvisch aan boord</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">493</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.26" id="xd30e584">Af- en aanmonsteren</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">499</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.27" id="xd30e591">Met Gerretje naar Loa Hok Sen</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">514</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.28" id="xd30e598">De pasar malem</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">531</td>
-</tr>
-<tr>
-<td></td>
-<td class="tocDivNum"></td>
-<td class="tocDivTitle" colspan="6"><a href="#ch2.29" id="xd30e605">De thuiskomst</a>
-</td>
-<td class="tocPageNum">547</td>
-</tr>
-</table>
-<p></p>
-</div>
-</div>
-</div>
-<div class="body">
-<div id="pt1" class="div0 part">
-<h2 class="main">EERSTE DEEL</h2>
-<p><span class="pageNum" id="pb1">[<a href="#pb1">1</a>]</span></p>
-<div id="ch1.1" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e184">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p001.png" alt="ZEEWIND" width="607" height="115"></div>
-<h2 class="main">ZEEWIND</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">&#x201e;Satansche jongen, hou die bout vast!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Hou &#x2019;m toch vast, baas?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Noem je dat vasthouden? Jij zult nooit een goeie smid worden!&#x201d;
-</p>
-<p>Peter Hajo zweeg even. &#x201e;Wil ik ook niet&#x201d;, pruttelde hij toen.
-</p>
-<p>&#x201e;W-wat zeg je? Wil jij geen smid worden?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nee, baas. &#x2019;k Wil naar zee.&#x201d;
-</p>
-<p>Meester Wouter, de hoefsmid uit <span class="sc">De IJzeren Man</span>, liet den zwaren voornamer, dien hij juist had opgeheven, van verbazing een seconde
-lang in de lucht zweven. Toen dreunde een mokerslag; de vonken stoven meester en knecht
-om het gelaat. &#x201e;Gekkenpraat!&#x201d; zei de hamer in ijzeren taal.
-</p>
-<p>Peter Hajo keek zwijgend naar het roodgloeiende bout-einde.
-</p>
-<p>Hij verstond de taal van den voorhamer! Als hij in het halfdonker van den wintermorgen
-de rossig-schemerende smederij binnenkwam, had hij buiten al gehoord, hoe zijn baas
-gemutst was.
-</p>
-<p>&#x201e;Zou je niet ereis trekken?&#x201d; gromde meester Wouter. &#x201e;Het vuur is zoowat uit! Op die
-manier zou ik de hamer platslaan, en de bout zou rond blijven!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe kan ik trekken, baas, als ik.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ben jij &#x2019;n joffer, dat je die bout niet met één hand kunt vasthouden?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb2">[<a href="#pb2">2</a>]</span></p>
-<p>Peter Hajo was geen joffer. Hij klemde zijn rechtervuist om den bout, trok met de
-linker den blaasbalg, liet het niet merken, dat de slagen hem nu tot in de straffe
-spieren van zijn rug zeer deden. Een breede lach verscheen op zijn met roet overdekten
-jongenskop, toen hij vroeg: &#x201e;En als ik m&#x2019;n neus moet krabben, baas?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Leg &#x2019;m maar op het aanbeeld, dan zal ik &#x2019;m met m&#x2019;n hamer krabben! Wat moet je op
-zee! Haringvisschen? Om te verdrinken, zooals je vader, of door de Duinkerkers naar
-de galeien te worden gebracht?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik wil met de walvischvaarders mee, baas. Maar.&#x2026;.&#x201d; Peter Hajo slikte wat weg. &#x201e;Jongens
-van veertien willen ze niet hebben! Je moet zestien wezen.&#x2014;Visch jij maar stekelbaars,
-zeggen ze!&#x201d;
-</p>
-<p>Baas Wouter meesmuilde.
-</p>
-<p>Maar zijn gelaat betrok, toen zijn booze vrouw de smidse binnenstoof en snauwde: &#x201e;Ben
-je doof? D&#x2019;r is al driemaal volk geroepen in de winkel, en m&#x2019;n bieten staan aan te
-branden!&#x201d;
-</p>
-<p>De hoefsmid uit <span class="sc">De IJzeren Man</span> keek verbluft naar de deur, die alweer met een slag dichtgevallen was, zette toen
-grommend den voornamer neer. Peter Hajo bleef alleen,&#x2014;tuurde in de vlammen van den
-oven.
-</p>
-<p>&#x201e;Kom maar eens terug, als je zestien bent.&#x2026;.&#x201d;&#x2014;Over twee jaar! Alsof hij niet het werk
-van een zestienjarigen jongen zou kunnen doen! Hij zètte het allen zestienjarigen
-jongens in Hoorn om dien bout vast te houden zooals hij dat daareven had gedaan! Was
-er één bij, die hem aandurfde? Had hij Peer den Vos geen pak slaag gegeven als hij
-in z&#x2019;n leven niet had gehad,&#x2014;omdat hij (zonder het te vragen!) in de bijt was gaan
-visschen, die Peter Hajo in het ijs had gekapt? Peer den Vos, die wel een hoofd grooter
-was dan hij!
-</p>
-<p>&#x2019;t Was een gemeene streek om hem als landkikker te laten rondspringen, hem, die, toen
-hij nauwelijks loopen kon, de touwen, die de binnenzeilende visschers zijn ouderen
-vrienden toewierpen, al met een echten zeemansknoop om de meerpalen sloeg; hem, die
-zich op z&#x2019;n vijfde jaar stiekum in vaders botter had verscholen en mee ter haringvangst
-was gegaan!
-<span class="pageNum" id="pb3">[<a href="#pb3">3</a>]</span></p>
-<p>Hoe snakte hij er naar op zee te zwalken zonder een streepje land mijlen in den omtrek;
-hoe snakte hij er naar de wijde wereld te zien en met echte zeebeenen terug te komen
-en op te snijden net als die bruingebrande pikbroeken, die met Jan Pieterszoon Coen
-naar den Oost waren getogen en nu de waarheid spraken of logen, juist als het hun
-inviel, zonder dat een landrot zeggen kon: &#x201e;Je zuigt uit je duim!&#x201d;&#x2014;De Oost.&#x2026;! daar
-was voorloopig heelemáál geen kans op. Misschien later, als hij eerst een paar reizen
-met een walvischvaarder had gemaakt; als het vel van zijn handen was gesprongen door
-het zout; als de traanlucht in z&#x2019;n haar en in z&#x2019;n kleeren hing,&#x2014;misschien zouden ze
-hem dan willen meenemen. Jandosie! Peter Hajo zag een beeld opdoemen van bergen, fladderende
-papegaaien, dansende wilden, van apen, tijgers, krokodillen.&#x2026;.
-</p>
-<p>Weg was het beeld.
-</p>
-<p>Daar stond Peter Hajo, leerling in de hoefsmederij <span class="sc">De IJzeren Man</span>. Daar lag de bout, dien hij zoo meteen weer moest vasthouden; daar hing de balg.&#x2026;.
-Twee jaren nog zou hij tusschen grauwe wanden en smerige ruitjes den blaasbalg moeten
-trekken en bouten vasthouden. Twee jaren zou hij, in plaats van den zeewind, die hem
-het bloed deed bonzen, ijzerlucht en den stank van geschroeide paardehoeven moeten
-opsnuiven. Peter Hajo, &#x201e;wilde&#x201d; Hajo: een meeuw in een kooi, een haai in een boerensloot.&#x2026;.
-</p>
-<p>Stil! Wat hoorde hij daar? Buiten, op straat, kwam zingend een troepje jongens voorbij.
-</p>
-<div class="lgouter">
-<p class="line">&#x201e;Hou zee! Hou zee!
-</p>
-<p class="line">De wind blaast van de ree!
-</p>
-<p class="line">De wind blaast in de rokken!
-</p>
-<p class="line">Wie wil er thuis nog hokken?
-</p>
-<p class="line">Hou zee! Hou zee!&#x201d;</p>
-</div>
-<p class="first">Peter Hajo <span class="ex">wist</span>, dat ze in de haven zouden gaan botkloppen. En hij? Hij.&#x2026;.!!
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Toen meester Wouter eenige oogenblikken later de smederij weer binnenkwam, zette hij
-groote oogen op.
-<span class="pageNum" id="pb4">[<a href="#pb4">4</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Satansche jongen!&#x201d; mompelde hij. Grimmig pakte hij den bout op; de hamer viel met
-het geweld van een donderslag op het gloeiende ijzer.
-</p>
-<p>Peter Hajo was verdwenen.
-</p>
-<div class="figure p004width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb5">[<a href="#pb5">5</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.2" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e191">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p005.png" alt="EEN VECHTPARTIJ" width="598" height="216"></div>
-<h2 class="main">EEN VECHTPARTIJ</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Buiten heerschte December.
-</p>
-<p>Onze jeugdige held trok de muts over de ooren, stak zijn handen en polsen in den zak,
-klemde de armen tegen het lijf en draafde zoo&#x2019;n beetje, om warm te worden. In de zeventiende
-eeuw was een winter nog een winter!
-</p>
-<p>Spoedig had hij de zingende jongens in het oog. Daar had je &#x201e;Lange Leen&#x201d;, die natuurlijk
-weer de leider van den troep zou zijn. Peter Hajo zou hem, zoodra de gelegenheid zich
-voordeed, eens ongezouten aframmelen, want Leen keek altijd zoo minachtend op je neer
-en zou zich op den duur wat te veel gaan verbeelden.
-</p>
-<p>En dan was Padde er ook bij, die goeiige dikzak, die altijd met z&#x2019;n oogjes knipte
-en nu natuurlijk weer de netten en den emmer dragen moest.
-</p>
-<p>Padde was Hajo&#x2019;s schaduw; volgde hem bij al zijn schelmenstreken op den voet. Hij
-was het, die Hajo&#x2019;s heldendaden ruchtbaar maakte en hem tegenover iedereen verdedigde,
-wanneer Hajo er zelf niet was om dat te doen. Honderdmaal was het gebeurd, dat Padde,
-die niet zoo hard kon loopen als de omstandigheden soms vereischten, in de vingers
-van een nijdigen boer of nachtwacht was terechtgekomen en Hajo dan den volgenden dag
-met bitter verwijt op zijn builen, schrammen en blauwe plekken wees.
-</p>
-<p>Maar als Hajo weer appelen ging &#x201e;rapen&#x201d; in den tuin van het Sinte Clarensklooster,
-was Padde bij hem en kroop hijgend <span class="pageNum" id="pb6">[<a href="#pb6">6</a>]</span>en blazend over muurtjes en heggen, tot groot ongenoegen van zijn moeder, die hem
-daarna met haar groote, harde handen bont en blauw sloeg,&#x2014;wanneer ze er niet te moe
-voor was. Want Padde had zeven jongere broertjes en zusjes.&#x2026;.
-</p>
-<p>&#x201e;Hajo!&#x201d; riep Padde verheugd, toen hij zijn held zag aankomen. &#x201e;Ik dacht, dat je in
-<span class="sc">De IJzeren Man</span> stond!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Werd me er te warm!&#x201d; zei Hajo. &#x201e;En Wouter was zoo aan het hameren, dat ik al maar
-door aan botkloppen moest denken. Waar gaan jullie het doen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;In de Karperkuil&#x201d;, was het antwoord.
-</p>
-<p>&#x201e;Zou je &#x2019;t niet liever eens in moeders waschtobbe probeeren? Weet je, wáár bot zit?
-Tegen de Italiaansche Zeedijk aan!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Juist!&#x201d; bevestigde Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Wel&#x201d;, zei Lange Leen, &#x201e;gaan jullie dan naar de Italiaansche Zeedijk. Geef die bijl
-hier, Padde. Wij gaan naar de Karperkuil.&#x201d;
-</p>
-<p>Peter Hajo bleef rustig. &#x201e;Van wie is die emmer?&#x201d; vroeg hij.
-</p>
-<p>&#x201e;Van mij&#x201d;, zei Padde. &#x201e;En dit eene net is ook van mij.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Top. Leg de rest neer. Een bijl hebben we niet noodig, want ik heb er nog een bijt.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde ontdeed zich van twee netten, die hem nog over den schouder hingen, en gaf den
-bijl aan Langen Leen.
-</p>
-<p>&#x201e;Laat ze maar loopen, jongens!&#x201d; zei deze.
-</p>
-<p>&#x201e;Wedden, dat er in de heele Karperkuil geen onnoozel botje zwemt?&#x201d; vroeg Padde, terwijl
-hij met Hajo heenging.
-</p>
-<p>&#x201e;Wacht even!&#x201d; riepen toen Schouwen Doedes en nog een paar jongens. &#x201e;Wij gaan ook mee!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als je &#x2019;t maar laat&#x201d;, dreigde Hajo. &#x201e;Nou heb ik jullie niet meer noodig.&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo en Padde liepen de Korenmarkt over en daarna de Veermanskade langs met haar hooge
-pakhuizen en deftige patricierswoningen. Juist wilden ze bij den Hoofdtoren rechts
-afslaan, den Italiaanschen Zeedijk op, toen een Friesche tjalk de haven kwam binnenzeilen.
-Haastig snelden ze toe om haar te helpen vastleggen. Het scheelde maar een haartje,
-of Padde werd door het touw in het water getrokken, wat hij nog slechts kon voorkomen
-door aan boord te springen, waar hij voor de voeten van een gezelschap deftige heeren
-terechtkwam. Verlegen krabbelde hij overeind.
-<span class="pageNum" id="pb7">[<a href="#pb7">7</a>]</span></p>
-<p>De heeren lachten en begaven zich aan wal. Hajo groette hen vol ontzag.
-</p>
-<p>&#x201e;Wie waren dat?&#x201d; vroeg hij aan schipper Blok, den eigenaar van de tjalk.
-</p>
-<p>&#x201e;Wel&#x201d;, zei Blok, &#x201e;die met die baard, da&#x2019;s schipper Bontekoe.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Natuurlijk. Maar de anderen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Die bennen alle vijf van de Oost-Indische Compagnie. Die magere is uit Enkhuizen,
-en die dikke met z&#x2019;n wijde handschoenen komt uit Zeeland. Ik heb ze met de <span class="ex">Hoornsche Zon</span>&#x201d;, Blok wees op z&#x2019;n tjalk, &#x201e;naar Texel motten brengen en weer halen ook. Daar leit
-de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>, weet je?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;De <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;De schuit van schipper Bontekoe, die naar Oostinje gaat. Je zou &#x2019;m es moeten zien!
-Tweehonderd koppen aan boord!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo keek peinzend de deftig gekleede heeren na, die juist een oogenblik stilstonden
-voor Bontekoe&#x2019;s woonhuis op de Veermanskade. &#x201e;Zeg, Blok&#x201d;, vroeg hij, &#x201e;wijs me nou
-eens, hoe groot de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> is.&#x201d;
-</p>
-<p>Blok trok een ernstig gezicht, spoog zoo er eens voor zich heen en mat met zijn oogen
-den grond af. &#x201e;Zie je dat paaltje?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat daar?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Krek d&#x2019;r naast. Zoo lang is-t-ie vast wel van &#x2019;t galjoen tot de spiegel.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En ligt-ie goed, Blok?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zoo vast as &#x2019;n kanonnier!&#x201d; En de schipper ging met zijn beide zoons de zeilen inrollen.
-</p>
-<p>Padde had er zwijgend bij staan luisteren, pakte nu zijn emmertje weer op, en de beide
-jongens vervolgden hun weg. &#x201e;Die sprong in de tjalk viel niet mee!&#x201d; verzekerde Padde.
-&#x201e;&#x2019;t Was wel drie el!&#x201d;
-</p>
-<p>Maar Hajo gaf geen antwoord.
-</p>
-<p>Zoo kwamen de jongens op den Italiaanschen Zeedijk. Er lag een breede strook ijs.
-</p>
-<p>Plotseling bleef Hajo stilstaan. Padde schoot gedachteloos nog een eindje door. Toen
-hield hij stil en keek verbaasd om. De blik in Hajo&#x2019;s oogen duidde op onweer.
-</p>
-<p>&#x201e;Kijk eens, Padde&#x201d;, zei Hajo langzaam en wees voor zich uit. &#x201e;Wat zie je daar op het
-ijs?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb8">[<a href="#pb8">8</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Hemeltje!&#x201d; zei Padde, &#x201e;daar is er een aan het botkloppen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Juist!&#x201d; bevestigde Hajo. &#x201e;Er is er een in <span class="ex">m&#x133;n</span> bijt aan het botkloppen. Ken jij hem? Ik niet.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde begon opgewonden te blazen. &#x201e;In <span class="ex">onze</span> bijt! Nee, wie het is, kan ik niet zien. Ik zie niet zoo goed als jij.&#x201d; En Padde&#x2019;s
-oogengeknip onderstreepte deze verklaring.
-</p>
-<p>&#x201e;Kom mee&#x201d;, beval Hajo.
-</p>
-<p>Padde stelde voor zichzelf vast, dat het weer een spannende middag kon worden.
-</p>
-<p>Samen stevenden ze op den roekeloozen botklopper af.
-</p>
-<p>Het was een netgekleede jongen, die, een emmertje naast zich, energiek met een bijl
-op het ijs klopte, ten einde de door de koude verdoofde bot te wekken en naar de bijt
-te lokken, waarin het verraderlijke net hing. De jongen was zoo in zijn werk verdiept,
-dat hij niet merkte wat hem boven het hoofd hing.
-</p>
-<p>Padde kon zijn verontwaardiging niet langer verkroppen: toen ze den dijk afgingen,
-rende hij op den ijverigen klopper toe. Maar vlak bij hem gekomen, had hij het ongeluk
-uit te glijden; hij plofte achterover op het ijs&#x2014;dat weinig meegaf!&#x2014;en richtte zich
-verbouwereerd overeind.
-</p>
-<p>De jongen keek op. Zijn ernstig gelaat nam een meewarige uitdrukking aan. &#x201e;Ja, het
-ijs is hier glad&#x201d;, zei hij.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat doe jij hier!&#x201d; voer Padde uit, terwijl hij weer op zijn korte beentjes krabbelde.
-</p>
-<p>&#x201e;Botkloppen&#x201d;, antwoordde de jongen. &#x201e;Heb je je bezeerd?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Botkloppen?&#x201d; schreeuwde Padde. &#x201e;Ik zal je helpen!&#x201d;
-</p>
-<p>De jongen keek Padde bevreemd aan. Toen zei hij: &#x201e;Waar je nu staat is het niet meer
-noodig! De bot zal daar al wel erg geschrokken zijn.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde hapte naar adem. Daar hij de rechte woorden niet vond om zijn gemoed te luchten,
-trapte hij het emmertje om, dat bij den vreemden knaap stond. De bot sprong overal
-op het ijs rond.
-</p>
-<p>Toen tintelde er iets in de oogen van den onbekenden jongen. Hij sprong uit zijn knielende
-houding overeind met een snelheid, die door Padde half met jaloezie, half met schrik
-werd waargenomen, stelde zich vierkant voor zijn aanrander en zei kalm en vriendelijk:
-&#x201e;Doe die bot weer in de emmer alsjeblieft.&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb9">[<a href="#pb9">9</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Ik zal jou in de emmer doen en in de bijt gooien!&#x201d; beloofde Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat is goed&#x201d;, antwoordde de jongen. &#x201e;Maar zoek eerst de bot bij mekaar. Een&#x2014;twee.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Toen kwam Hajo. &#x201e;Halt! Laat m&#x2019;n vrind met rust!&#x201d;
-</p>
-<p>De jongen mat zijn nieuwen tegenstander van het hoofd tot de voeten, iets wat Hajo
-nooit goed zetten kon, vooral niet, wanneer hij, die het deed, er zoo keurig uitzag
-als deze onbekende jongen.
-</p>
-<p>&#x201e;Goeie middag&#x201d;, zei de vreemdeling vriendelijk.
-</p>
-<p>&#x201e;Waar woon je?&#x201d; klonk het grimmig uit Hajo&#x2019;s mond.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik kom uit Alkmaar.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zoo, dus je wist niet, dat dit mijn bijt is.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jouw bijt??&#x201d; vroeg de jongen. En onschuldig liet hij er op volgen: &#x201e;En als het ijs
-nou weer smelt.&#x2026;, blijft de bijt dan van jou?&#x201d;
-</p>
-<p>Dat was te veel. &#x201e;Kom mee naar de dijk&#x201d;, zei Hajo kortaf. &#x201e;Ik wil met je vechten.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde glom van blijde verwachting. &#x201e;Nou zul je eens wat beleven, mannetje!&#x201d;
-</p>
-<p>De jongen luisterde er niet naar. &#x201e;Ik ga met je mee&#x201d;, zei hij tot Hajo. &#x201e;Maar eerst
-moet die dikzak.&#x2026;.&#x201d; En langzaam kwam hij op Padde af, die druk met z&#x2019;n oogjes knipte.
-&#x201e;Een&#x2014;twee &#x2014;dr.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zoek ze maar even bij mekaar, Padde&#x201d;, zei Hajo.
-</p>
-<p>Toen bukte Padde zich. &#x201e;Ik doe het, omdat ik gauw wil zien hoe jij &#x2019;m aframmelt, Hajo!&#x201d;
-verklaarde hij.
-</p>
-<p>Peter Hajo en de nette, onbekende jongen begaven zich naar den dijk. En twintig passen
-achter hen aan volgde hijgend en blazend Padde, met aan een arm zijn eigen emmer en
-aan den anderen den emmer met bot.
-</p>
-<p>Zoo belandden ze op den verlaten dijk. Padde zette zijn leegen emmer omgekeerd neer
-en ging zitten.
-</p>
-<p>&#x201e;Begin maar&#x201d;, zei Padde.
-</p>
-<p>De twee doodsvijanden hadden zich tegenover elkaar gesteld. Hajo&#x2019;s oogen fonkelden;
-zijn lenig lichaam kromde zich voor den sprong. De ander wachtte rechtop, met de rust
-van een beer, den aanval af.
-<span class="pageNum" id="pb10">[<a href="#pb10">10</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Pak hem, Hajo!&#x201d; riep Padde. &#x201e;Met één douw leg je &#x2019;m.&#x201d;
-</p>
-<p>Maar Hajo had Padde&#x2019;s raad niet afgewacht: was toegesprongen.
-</p>
-<p>De onbekende jongen bleek even stevig als kalm te zijn: hij ving Hajo op, en deze
-had het alleen aan zijn weergalooze vlugheid te danken, dat hij niet werd neergedrukt.
-</p>
-<p>Padde was van opwinding van zijn emmertje gesprongen.
-</p>
-<p>&#x201e;Je wint het, Hajo! Hij is zoo stijf als een stokvisch!&#x201d;
-</p>
-<p>Maar &#x201e;wilde&#x201d; Hajo, de schrik van het vredige plaatsje Hoorn, had zijn man gevonden!
-Na een bangen, minutenlangen strijd stonden ze nog juist zoo als ze waren begonnen.
-Dat wil zeggen: Hajo nu rood als een gekookte kreeft, de onbekende jongen in het minst
-niet opgewonden.
-</p>
-<p>&#x201e;Zoo schieten we niet op&#x201d;, hijgde Hajo. &#x201e;Laten we even rusten en dan weer beginnen.&#x201d;
-</p>
-<p>De ander liet onmiddellijk zijn armen zinken. En terwijl Hajo zich amechtig op het
-emmertje zette, dat Padde hem eerbiedig afstond, liet de vreemde jongen een onderzoekenden
-blik over zijn kleeren gaan, klopte zich het zand van de broek.
-</p>
-<p>&#x201e;Verduiveld jammer, dat je hem hebt losgelaten, Hajo&#x201d;, meende Padde. &#x201e;Binnen twee
-tellen had-ie op z&#x2019;n rug gelegen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hou je gezicht!&#x201d; gromde Hajo.
-</p>
-<p>De jongen uit Alkmaar keek welwillend naar zijn tegenstander. &#x201e;Ben je smid?&#x201d; vroeg
-hij.
-</p>
-<p>Hajo veegde onwillekeurig met de mouw over zijn zwart gezicht. &#x201e;Jij bent zeker pennelikker,
-hè, dat je je zoo opdirkt.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik ben scheepsjongen&#x201d;, was het antwoord.
-</p>
-<p>Dat werkte. Hajo sprong overeind. &#x201e;Scheepsjongen?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Is het zoo gek, als iemand scheepsjongen is?&#x201d; vroeg de ander verbaasd.
-</p>
-<p>Hajo maakte een onwillige beweging. &#x201e;Ik zou het niet willen wezen!&#x201d; schimpte hij,
-met iets weeks in zijn stem.
-</p>
-<p>&#x201e;Waarom niet?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Daarom niet!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;We hebben het hier best&#x201d;, verklaarde Padde. &#x201e;Hij wordt smid, en ik kom bij m&#x2019;n oom
-in de bierbrouwerij, dan weet je wat je hebt. Speel jij maar voor aap op die smerige
-schuit van jou.&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb11">[<a href="#pb11">11</a>]</span></p>
-<p>Hajo maakte zijn gezicht erg onverschillig. &#x201e;Je bent zeker bij de walvischvaart, hè?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nee&#x201d;, was het antwoord. &#x201e;Ik ga met de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> naar Oostinje.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dacht ik niet, dat je zoo&#x2019;n peperdief was?&#x201d; riep Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe.&#x2026;. hoe oud ben je?&#x201d; vroeg Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik ben veertien.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;<span class="ex">Veertien</span>?! Wie.&#x2026;. wie heeft je aangenomen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Schipper Bontekoe zelf.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zoo&#x201d;, schimpte Hajo. &#x201e;Dan is je vader zeker zelf naar de schipper gegaan om voor
-zoontjelief een plaatsje te vragen?&#x201d;
-</p>
-<p>De vreemde jongen keek even voor zich uit, den zeedijk af. &#x201e;Ik heb mijn vader nooit
-gekend&#x201d;, zei hij toen.
-</p>
-<p>Hajo werd vuurrood, wilde zich zelf wel een klap om de ooren geven.
-</p>
-<p>De jongen uit Alkmaar keek Hajo onderzoekend aan. Toen merkte hij op: &#x201e;Jij zegt, dat
-je niet varen wilt. Maar je meent het niet.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Welles&#x201d;, gromde Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Maar waarom dan toch niet? Je ziet en hoort toch duizend dingen waar je anders nooit
-achter zou komen! En moeten we ons daarginds door de Spanjaarden en Portugeezen alles
-voor de neus laten wegkapen? Later word ik reeder en bouw schepen voor de groote vaart;
-ik wil.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo sprong met een ruk overeind. Het hoofd afgewend, sloeg hij, zonder een woord
-te spreken, de richting van den Westerdijk in.&#x2026;.
-</p>
-<p>De toekomstige reeder keek hem stomverbaasd na.
-</p>
-<p>En Padde voer uit: &#x201e;Hij heeft je toch gezegd, dat hij niet varen wil? Wat doe jij
-er dan aan een stuk over door te wauwelen? Of denk je, dat &#x2019;t zoo lollig is die kletspraat
-aan te hooren, als je zelf in de smederij moet staan?&#x201d; Hij pakte zijn emmer op en
-zei dreigend: &#x201e;Wee je gebeente, als ik je wéér eens tegenkom!&#x201d; En grommend en brommend
-sukkelde Padde achter Hajo aan.
-</p>
-<p>De onbekende jongen keek het tweetal even na. Een glimlach speelde om zijn lippen,
-toen hij zijn emmer beetpakte en den dijk opging, in de richting van de Veermanskade.&#x2026;.
-<span class="pageNum" id="pb12">[<a href="#pb12">12</a>]</span></p>
-<p></p>
-<div class="figure p012width"><img src="images/p012.png" alt="Stadsgezicht langs dijk." width="609" height="158"></div><p>
-</p>
-<p>Hajo en Padde liepen den Westerdijk af, de poort door, daarna weer verder. Hajo voorop,
-Padde een halve schrede achter hem aan.
-</p>
-<p>Het was dien dag stil weer geweest, maar nu, tegen den avond stak de wind op.
-</p>
-<p>In Hajo&#x2019;s binnenste stormde het. Padde wilde olie op de golven doen en begon te schelden
-op den onbekenden jongen. &#x201e;Hij met z&#x2019;n reederij! Met die schepen bedoelt hij zeker
-klompen met een mast er in!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo antwoordde niet. Zijn grijze oogen tuurden ver voor zich uit, de zee over. Hij
-hoorde niet, wat Padde zei; hij zag de blanke, krijschend opvliegende meeuwen en ook
-de grijze kraaien niet, die krassend vluchtten op forschen wiekslag.
-</p>
-<p>Wat Hajo hoorde,&#x2014;dat was de taal der zee! De zee sprak met Peter Hajo.&#x2026;., de zee,
-die lokte en bedwelmde, de zee, die zijn ziel verteren deed van onbevredigd verlangen.
-&#x201e;Peter .&#x2026;.&#x201d;, fluisterde de zee hem in het oor, &#x201e;Peter.&#x2026;., Peter.&#x2026;., kom, Peter.&#x2026;.,
-kom dan toch! Ik ben oneindig, Peter.&#x2026;., niemand kent me, Peter.&#x2026;., als je wist, Peter,
-wat voor verre, vreemde landen.&#x2026;., als je het geheim van den storm kende.&#x2026;., als je
-wist wat er schuilt in mijn peillooze diepten.&#x2026;.! Peter.&#x2026;.! Peter.&#x2026;.?!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde hijgde en blies en begon langzamer te loopen.
-</p>
-<p>Hajo merkte het, keerde zwijgend om. Nu ging het tegen den wind in; Hajo trok zich
-de muts van het hoofd, liet den zouten wind door zijn blonde haren vliegen.
-</p>
-<p>Padde waagde een nieuwe poging. &#x201e;Laat die vent maar naar zee gaan! Wij hebben &#x2019;t hier
-best, hè, Hajo?&#x201d; Maar toen hij geen antwoord kreeg, gaf hij het op.
-<span class="pageNum" id="pb13">[<a href="#pb13">13</a>]</span></p>
-<p>Zoo kwamen de jongens bij het vallen der duisternis weer de poort binnen. Hajo stevende
-in de richting van den Hoofdtoren.
-</p>
-<p>&#x201e;Gaan we nog niet naar huis?&#x201d; vroeg Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Ga jij maar.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik blijf bij je.&#x201d;
-</p>
-<p>Bij den Hoofdtoren sloeg Hajo links om, de Veermanskade op, hield stil voor het woonhuis
-van schipper Bontekoe, stapte de stoep op, liet den zwaren klopper vallen.
-</p>
-<p>Sprakeloos bleef Padde staan.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>De dienstbode deed open, keek wantrouwend naar den wel onverwachten, maar haar lang
-niet onbekenden gast.
-</p>
-<p>&#x201e;Is de schipper thuis?&#x201d; vroeg Hajo. &#x201e;Ik wil hem spreken.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jij??&#x201d; vroeg de dienstbode.
-</p>
-<p>Padde vond zijn spraak terug. &#x201e;Laat hem binnen!&#x201d; schreeuwde hij. &#x201e;Als je niet wil,
-dat ik morgen je emmers wéér omtrap!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Stil, Padde!&#x201d; zei Hajo. En tegen de dienstbode: &#x201e;Zeg den schipper, dat ik mee naar
-den Oost wil. Toe, alsjeblieft.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>De dienstbode bleek een week hart te hebben. Ze was zoojuist van plan geweest de deur
-voor Hajo&#x2019;s neus dicht te gooien, maar nu weifelde ze een oogenblik. &#x201e;Mee naar den
-Oost?? Jij mee naar den Oost??&#x201d;
-</p>
-<p>Toen riep van boven uit het huis een jongensstem: &#x201e;Laat hem binnen, Aagje!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo voer een rilling door het lichaam. Die stem.&#x2026;. was dat niet.&#x2026;.?!
-</p>
-<p>Hij werd binnengelaten. Maar toen hij zijn klompen buiten had neergezet en op zijn
-kousen op den dikken vloermat stond van het deftige portaal met z&#x2019;n koperen luchter,
-was het tot Hajo&#x2019;s begrip doorgedrongen, dat zijn laatste kans verkeken was. De jongen,
-met wien hij had gevochten, woonde hier in huis!
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>Ook Padde, daarbuiten, had de stem herkend. Hij schold en tierde, dat het een aard
-had, en wachtte op het oogenblik, dat Hajo de deur zou worden uitgegooid. Toen dat
-niet gebeurde, ging Padde verbaasd op de stoep zitten en mijmerde wat voor zich heen.
-<span class="pageNum" id="pb14">[<a href="#pb14">14</a>]</span></p>
-<p>Het was stil op straat en volslagen donker geworden. Het licht van de huizen aan de
-overzijde der kade spiegelde zich zacht glanzend in het ijs; Padde kon aan den ganschen
-hemel geen enkel sterretje ontdekken. In de verte jankte ergens een hond; een schaatser
-kwam, kritsch-kratsch, de gracht af en.&#x2026;. Hé, was dat daarbinnen de stem van schipper
-Bontekoe niet?
-</p>
-<p>Weg was de stem weer. &#x201e;Arme Hajo&#x201d;, dacht Padde. &#x201e;Arme vriend Hajo!&#x201d; Maar die jongen
-uit Alkmaar kreeg van Padde op z&#x2019;n ziel, papperlepap, dat stond vast!&#x2014;Wat woei hier
-een tocht! Weer huilde de hond, nu veel dichterbij. Het lang aangehouden gejammer
-scheen eindeloos in den stillen, donkeren winteravond. Padde huiverde.
-</p>
-<p>Hoe laat zou het eigenlijk al zijn? Hij kon op z&#x2019;n vingers natellen, dat hij laat
-genoeg zou thuiskomen om een pak slaag van zijn moeder op te loopen. &#x201e;Ik heb het verdiend&#x201d;,
-bekende hij zichzelf met een zucht. &#x201e;Ze slaat hard, maar ze heeft groot gelijk, dat
-ze me slaat. Laten andere jongens hun moeder ook met eten wachten? Zou Harmen Lijsjens
-het doen? Of Thijs Veermanszoon, of Klaas van de Lage Dijk? Neen, nietwaar? En Hein
-van het Hazenpad? Zou Hein van het Hazenpad ooit wel eens een broek hebben gescheurd,
-behalve dan die keer, dat hij van Hajo een pak rammel heeft gekregen? Ik durf wedden,
-dat zijn moeder niets dan plezier van hem beleeft.&#x2014;Zou ik naar huis gaan?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde richtte zich vastbesloten op. Maar mismoedig plofte hij weer neer. &#x201e;&#x2019;t Gaat
-niet&#x201d;, zuchtte hij. &#x201e;Zie je, zoo ben ik nou. Ik kan zoo moeilijk naar huis, als ik
-een vrind heb. Dat is bij vader net zoo, en daarom loopt hij van de eene kroeg naar
-de andere, en moeder zal wel denken: Padde? Padde gaat dezelfde kant op.&#x201d;
-</p>
-<p>Een magere keeshond kwam de kade afdrentelen. Padde riep hem bij zich en streelde
-hem den kop. &#x201e;Ben jij die muzikant van daareven? Je hebt heel mooi gezongen, hoor!
-Als ik wat voor je had, zou ik je &#x2019;t geven.&#x201d;
-</p>
-<p>De hond likte zijn hand en besnuffelde zijn broekzak.
-</p>
-<p>&#x201e;Drommels&#x201d;, zeide Padde. &#x201e;Dat is waar ook; jij hebt toch een echte hondenneus, beestje!&#x201d;
-En hij diepte uit zijn zak een stuk brood op. &#x201e;Kun je mooi zitten?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb15">[<a href="#pb15">15</a>]</span></p>
-<p>Zenuwachtig blaffend sprong het dier om Padde&#x2019;s hooggeheven hand.
-</p>
-<p>&#x201e;Luister dan tenminste even, Keesje! Kijk, voor dit stuk brood heeft m&#x2019;n moeder moeten
-werken, weet je? Dat kan jou niet schelen, hè? Jij denkt: brood is brood en.&#x2026;. hap!&#x2014;Laat
-me uitspreken, Keesje. Als ik groot ben, zie je, als ik in de bierbrouwerij ben van
-m&#x2019;n oom,&#x2014;nog even geduld!&#x2014;dan wil ik&#x2014;stil!&#x2014;dan wil ik hard werken, om m&#x2019;n moeder zooveel
-brood te kunnen geven.&#x2026;. als ze maar hebben wil! Ziezoo, daar is je brood!&#x201d; En Padde
-zag toe hoe de keeshond het brood in een ommezien verwerkte. &#x201e;Je hebt het eten nog
-niet verleerd&#x201d;, zei hij, &#x201e;al lijkt het me, dat je het niet vaak doet.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde richtte het hoofd op, toen hij in de richting van de herberg: <span class="ex" lang="nl">De Dr&#x133; Coninghen</span> het lallend gezang van een paar dronken mannen vernam. Een traan welde in zijn oogen
-op. &#x201e;Dag, Hajo&#x201d;, zei hij zachtjens, &#x201e;Dag, beste vriend, Hajo!&#x201d; En tegen den hond,
-die zich bibberend tegen zijn dijen had gevleid: &#x201e;Ik moet weg, Keesje. Vader komt
-thuis. Maar als hij m&#x2019;n moeder of m&#x2019;n zusjes en broertjes wil slaan, krijgt hij met
-mij te doen. Dat.&#x2026;. dat verzeker ik je.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde stond op, liet zich door den keeshond een pootje geven en spoedde zich langs
-de donkere straten naar huis.&#x2026;.
-</p>
-<div class="figure p015width"><img src="images/p015.png" alt="Een paar dronken mannen voor de De Dr&#x133; Coninghen." width="550" height="401"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb16">[<a href="#pb16">16</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.3" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e198">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">SCHIPPER BONTEKOE</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first"></p>
-<div class="figure floatLeft p016width"><img src="images/p016.png" alt="Voordeur met kruis." width="154" height="229"></div><p>
-Van terugkeeren was geen sprake meer: Hajo zat in de val. De dienstbode leidde hem
-door een breede, donkere gang in een deftige kamer. Daar moest hij maar wachten. En
-Hajo wachtte in het zweet zijns aanschijns. Hij keek vol ontzag naar de zware, gladgewreven
-eikenhouten meubelen; naar het glimmend gepoetste koper bij de indrukwekkende schouw;
-naar de in gouden lijsten gevatte teekeningen van schepen, waarbij er ook waren als
-een visch in mootjes gesneden, zoodat je er binnen in kon kijken; naar de zwaar fluweelen
-overgordijnen, en naar het fraaie tapijt dat brandde onder zijn sokken. &#x201e;Wat moet
-jij hier, indringer!&#x201d; riep alles hem toe. &#x201e;Raak ons niet aan: je zou ons smerig maken.
-En wat ruik je naar paardehoeven!&#x201d; De groote spiegel aan den wand lispelde hem in
-het oor: &#x201e;Had jij je haren niet er eens kunnen kammen? Wat zie je er vies en zwart
-uit!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo begon zich met de mouw van zijn jas aan een reinigingsproef te onderwerpen&#x2014;zonder
-gunstigen uitslag. De mouw was ook zwart.
-</p>
-<p>Zou hij stilletjes wegloopen? De gang door en dan vlug de deur uit? Maar hij verwierp
-het plan even snel als het was opgekomen: men zou denken, dat hij iets had gestolen,
-en hem naloopen en roepen: &#x201e;Houdt den dief!&#x201d; Het bloed steeg Hajo naar de wangen.
-</p>
-<p>Hajo zat in de val. Hopeloos. Zoometeen zou de schipper binnenkomen&#x2014;Hajo zag zijn
-statige figuur al!&#x2014;en zeggen: &#x201e;Jij, smerig manneke, jij wou mij spreken?? Jij, kwajongen,
-wou den gezagvoerder van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> spreken?! Pak je weg, galgebrok! Ik heb zoo juist het een en ander over je gehoord!
-&#x2019;t Is fraai, hoor!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb17">[<a href="#pb17">17</a>]</span></p>
-<p>En wat zou hij moeten antwoorden? &#x201e;Schipper, hij vischte in mijn bijt?&#x201d; De deur uit
-jagen liet hij zich niet! Hij zou op z&#x2019;n dooie gemak de gang doorloopen en buiten
-z&#x2019;n klompen aantrekken of er niets was gebeurd.
-</p>
-<p>Zou de schipper nog lang wegblijven? Hajo haalde diep adem. Hoe kwam het, dat hij
-zoo benauwd was? Z&#x2019;n heele lichaam kriebelde,&#x2014;natuurlijk omdat hij nog warm was van
-dat onzinnige sjouwen! Wat zou hij zeggen als de schipper binnenkwam? &#x201e;Goeien avond,
-schipper?&#x201d; Zoo, zonder erg? Hajo kromp even ineen, toen hij weer een blik in den spiegel
-wierp. &#x2019;t Was erbarmelijk zooals hij er uitzag. Van den anderen kant scheen de monsterachtig
-groote linnenkast voorover te willen vallen om hem te verpletteren.
-</p>
-<p>Arme Peter Hajo! Hij had wel kunnen grienen. Hij en grienen!
-</p>
-<p>Toen naderde buiten in de gang een zware tred. De deur opende zich: schipper Willem
-IJsbrantsz Bontekoe, gezagvoerder van den Oostinje-vaarder <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>, kwam het vertrek binnen.&#x2026;.
-</p>
-<p>&#x201e;Goeien avond, jongeman!&#x201d; zei de schipper vriendelijk. &#x201e;Ik hoor, dat je me wat te
-vragen hebt?&#x201d;
-</p>
-<p>Die vriendelijkheid was erger dan een pak slaag. Alles duizelde om Peter Hajo. Wat
-was dat nu? De schipper zette hem niet de deur uit? Stond hem zelfs welwillend te
-woord? Of school er een adder in het gras? Onmogelijk! In de klare oogen van den zeeman
-vond hij niets, dat op dubbelzinnigheid duidde.
-</p>
-<p>&#x201e;Schipper&#x201d;, stamelde hij, &#x201e;schipper.&#x2026;. ik zou.&#x2026;. ik wil.&#x2026;. ik.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Een glimlach verscheen op het gebruinde gelaat van den grooten man. &#x201e;Ik had uit een
-verhaal van mijn neef opgemaakt, dat je vrij welbespraakt was&#x201d;, zei hij.
-</p>
-<p>Daar had je het! Dus toch! Hajo&#x2019;s kin beefde. Maar hij zei geen woord.
-</p>
-<p>De schipper kreeg medelijden. &#x201e;Wel&#x201d;, zei hij, &#x201e;dan zal ik het woord maar doen. &#x2019;t
-Is goed. Je gaat mee.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Mee.&#x2026;.?&#x201d; stotterde Hajo, die het laatste stukje grond onder de voeten verloor.
-</p>
-<p>&#x201e;Mee naar den Oost&#x201d;, zei de schipper. &#x201e;Met de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>.&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb18">[<a href="#pb18">18</a>]</span></p>
-<p>Hajo begon te trillen als een riet. &#x201e;<span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>.&#x2026;.&#x201d; stamelde hij. &#x201e;Oost.&#x2026;.?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Precies&#x201d;, zei de schipper glimlachend. &#x201e;Je schijnt me vlug van begrip. En ik hoor
-van mijn neef, dat je een paar stevige knuisten hebt en je de kaas niet van je brood
-laat eten. Dat zijn eigenschappen, die ik bij m&#x2019;n volk noodig heb.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Schipper!!&#x201d; En Hajo maakte een beweging om Bontekoe&#x2019;s handen te grijpen.
-</p>
-<p>Deze werd even verrast door zijn uitbarsting. &#x201e;Wil je zóó graag mee?&#x201d;
-</p>
-<p>Toen gebeurde iets wat Hajo in geen jaren overkomen was: Hajo griende.
-</p>
-<p>&#x201e;Zoo-zoo&#x201d;, zei schipper Bontekoe. &#x201e;Je heet Hajo, hè?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel, schipper. Peter Hajo.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zoon van Harmen Hajo?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel, schipper. Maar vader is.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik weet het&#x201d;, zei schipper Bontekoe. &#x201e;Diezelfde nacht zijn er nog drie andere botters
-vergaan.&#x201d; Hij zweeg een oogenblik en zei toen langzaam, zonder Hajo aan te zien: &#x201e;Jouw
-vader, Peter Hajo, was een wakker man. Ik verwacht van zijn zoon hetzelfde.&#x201d; Toen
-vroeg hij plots: &#x201e;Je moeder vindt het toch wel goed, dat.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;O, die vindt het best, schipper!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat vindt die best? Dat je haar verlaat? Dat je weggaat?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja zeker, schipper!&#x201d;
-</p>
-<p>Bontekoe kon een glimlach niet onderdrukken.
-</p>
-<p>Maar zijn gelaat stond weer ernstig, toen hij vroeg: &#x201e;Wat was je aan den wal, Peter
-Hajo?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Smidsknecht, schipper.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Tevoren nog wel eens wat anders gedaan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel, schipper. Drogistenjongen in <span class="ex">De Gouden Gaper</span>.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Beviel je dat niet?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nee, schipper.&#x201d; En Hajo kneep het er angstig uit: &#x201e;&#x2019;k Ben er weggestuurd, schipper.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zóó?? Hoe kwam dat zoo?&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo beet zich op de lippen. Hij kon den schipper toch niet zeggen, dat hij zoethout
-had gesnoept en de kat van den ouden <span class="pageNum" id="pb19">[<a href="#pb19">19</a>]</span>drogist pillen had ingegeven om haar het muizenvangen te leeren?
-</p>
-<p>De schipper wilde hem helpen. &#x201e;Ben je nog wel eens in een ander vak geweest?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel, schipper!&#x201d; zei Hajo, blij, dat hij uit den brand was. &#x201e;Loodgieter.&#x201d;
-</p>
-<p>Bontekoe zette groote oogen op. &#x201e;En.&#x2026;. eh.&#x2026;. dáárvoor?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Metselaar, schipper.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En tevoren??&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo moest even nadenken. &#x201e;Ik geloof.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Breek je hoofd maar niet, Peter Hajo. Ik zie wel, dat je al heel wat hebt meegemaakt.
-Overal weggestuurd?&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo knikte. Met oogen, waarin de angst te lezen stond, volgde hij den schipper, die
-in gedachten verzonken het vertrek op en neer stapte. &#x201e;Schipper&#x201d;, kreunde Hajo, <span class="corr" id="xd30e1003" title="Niet in bron">&#x201e;</span>ik zal.&#x2026;. ik wil.&#x2026;. ik beloof.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Met een ruk keerde Bontekoe zich om en keek Hajo recht in het gelaat. Hajo voelde,
-dat die oogen dwars door z&#x2019;n baadje heenzagen. En juist daarom doorstond hij den blik.
-</p>
-<p>&#x201e;Luister, Peter Hajo&#x201d;, zei de schipper. &#x201e;Als je moeder geen bezwaren heeft, meld je
-dan morgen bij schipper Blok in de Jeroensteeg en zeg hem, dat je overmorgen met de
-<span class="ex">Hoornsche Zon</span> meegaat naar Texel, waar de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> op goeden wind wacht.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel, schipper.&#x2026;.!!&#x201d; Het klonk als een juichkreet. En met zijn roetknuisten veegde
-Hajo zich haastig over het gelaat, dat straalde van onmetelijk geluk.&#x2026;. en blonk van
-tranenvocht.
-</p>
-<p>&#x201e;Doe dat niet&#x201d;, raadde Bontekoe. &#x201e;Je zult er heelemaal als een Moriaan gaan uitzien.&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo trok snel, als op heeterdaad betrapt, de vuisten weg. &#x201e;Schipper, ik zal altijd.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Daar twijfel ik niet aan, Peter Hajo. Kwajongens zijn goed voor de wal; op een Oostinjevaarder
-hebben we <span class="ex">mannen</span> noodig. Als je moeder geen bezwaren maakt, sta je van morgen af op mijn scheepslijst.
-Denk er om, dat van de bemanning van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> geen kwaad woord gezegd mag kunnen <span class="pageNum" id="pb20">[<a href="#pb20">20</a>]</span>worden, en dat in de groote mast een vlag wappert, die we tegenover de heele wereld
-moeten hooghouden. Verstaan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Verstaan, schipper&#x201d;&#x2026; Verdikkoppe, dat kwam er kranig uit!
-</p>
-<p>En toen een groot oogenblik: schipper Bontekoe, gezagvoerder van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>, stak den scheepsjongen Peter Hajo de hand toe. Hajo voelde het door al zijn leden
-trillen. De hand van <i>zijn</i> schipper!
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>Bij de voordeur, in de gang, wachtte hem de jongen, die vanmiddag in zijn bijt had
-gevischt. &#x201e;Ik heet Rolf&#x201d;, zei deze. &#x201e;We moeten maar goeie vrinden worden, want aan
-boord is mijn oom niet mijn oom, maar de schipper, en ik scheepsjongen; dat snap je!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ben je dan niet nijdig op me?&#x201d; stamelde Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Nijdig??&#x201d; vroeg Rolf. En zijn gelaat stond ernstig als altijd, toen hij er op liet
-volgen: &#x201e;Dacht je dan, dat ik er jou in had laten visschen, als &#x2019;t <i>mijn</i> bijt was geweest?&#x201d;
-</p>
-<div class="figure o020width"><img src="images/p004.png" alt="Ornament." width="249" height="107"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb21">[<a href="#pb21">21</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.4" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e205">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">MOEDER</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">In het kleine, armoedige huisje in de Bagijnesteeg wachtte Peter&#x2019;s moeder.
-</p>
-<p>Drie jaar geleden, in de nog in aller geheugen levende najaarsstormen van het jaar
-1615, was de botter van haar man vergaan, en Peter&#x2019;s vader en oom waren verdronken.
-Vrouw Hajo bleef met vier kinderen achter: Peter, twee meisjes, Antje en Maartje,
-nu twaalf en tien jaar oud, en Doris, die destijds nauwlijks loopen kon. Het was voor
-de zwaargetroffen weduwe een heele taak om, naast haar dagelijksch werk in huis, met
-naaien genoeg te verdienen om zich en haar kinderen te kunnen voeden en kleeden. Maar
-ze sloeg er zich door.
-</p>
-<p>Een groote zorg was het voor haar daarenboven, dat haar oudste jongen voor galg en
-rad dreigde op te groeien. Peter haalde van den vroegen morgen tot den laten avond
-kattekwaad uit; dagelijks kwamen klachten binnen, dat hij de heele buurt onveilig
-maakte. Haar man was de goedheid zelf geweest en kwam er niet gauw toe zijn kinderen
-te slaan, maar Peter had er hem verscheidene malen toe gebracht.
-</p>
-<p>Op zijn twaalfde jaar had Peter den wensch te kennen gegeven om te gaan varen. Van
-dien dag af had zijn moeder in &#x2019;t geheel geen rustig oogenblik meer. Ze trachtte op
-alle manieren hem in iets anders plezier te doen krijgen. Hij kwam eerst bij een schoenmaker
-in de leer, waar hij het drie volle weken uithield. Toen werd hij weggestuurd. Een
-leerlooier ontfermde zich over hem, maar werd er slecht voor beloond: den tweeden
-dag poetste Peter de plaat, omdat hij den stank van de looierij niet prettig vond.
-De leerlooier wilde evenmin Peter terugzien als Peter den leerlooier, en onze vriend
-belandde bij een slager. De eerste dagen, toen hij alleen maar vleesch behoefde rond
-te brengen, was alles botertje tot den boom: Peter zwierf met <span class="pageNum" id="pb22">[<a href="#pb22">22</a>]</span>zijn vleeschmand aan den arm urenlang de haven rond. Toen kwam de dag, dat hij voor
-de eerste maal zou helpen bij het slachten van een koe. Onze Peter hield zich goed,
-maar toen het bloedige werk was afgeloopen, sloop hij met een kwaad geweten door sloppen
-en stegen naar huis. &#x2019;s Nachts deed hij geen oog dicht en den volgenden morgen weigerde
-hij kort en goed, weer naar de slagerij te gaan.
-</p>
-<p>De bokkingrookerij volgde. Peter verklaarde, als hij daar bleef, zelf tot een bokking
-te zullen worden gerookt en liep weg.
-</p>
-<p>Ook voor timmerman bleek hij niet in de wieg te zijn gelegd, evenmin voor metselaar,
-loodgieter of drogist. Eindelijk kwam hij in de smederij van meester Wouter. Daar
-was hij nu al een half jaar!
-</p>
-<p>Zijn moeder, die zich al met de gedachte verzoend had, dat haar Peter naar zee zou
-gaan&#x2014;op het land wilde hij immers niet deugen?&#x2014;voelde haar hoop weer opleven. Zou
-het nu eindelijk goed gaan? Haar zorgen bleven talrijk genoeg: Peter scheurde op onverklaarbare
-wijze zijn kleeren tot zelfs zijn muts toe, brak elk oogenblik wat en bezorgde haar
-doorloopend onrust, maar dat alles vergaf ze hem graag, wanneer hij nu maar eindelijk
-eenig blijk gaf, een bruikbaar mensch te willen worden.
-</p>
-<p>Was Peter Hajo ineens veranderd? Allerminst. De zaak lag eenvoudig zoo, dat de smederij
-hem van alle bedrijven op het land het minst afstootte en hij besloten had het zoo
-lang te harden, tot zich een gelegenheid zou voordoen het ruime sop te kiezen.
-</p>
-<p>Nu en dan had Peter Hajo zelfs wel schik aan het smidsbedrijf! Hij kon bij het balgtrekken
-de heele wereld vergeten, wanneer hij in de rossig-blauwe, onrustig lekkende vlammen
-tuurde, die tegen de piepende, krakende, knetterend barstende houtblokken een grimmigen
-veldtocht voerden. Steeds sneller trok Hajo den balg aan; steeds wilder dansten de
-lange vuurduivels. Ze grepen het weerlooze hout van alle kanten aan, omslopen het,
-wrongen zich listig met hun lenige lichamen tusschen de spleten door en staken honend
-de tongen uit, wanneer hun list gelukt was. Bezijden het tochtgat, waarboven de groote
-helroode vlammen oplaaiden, speelden kleine, blauwe duiveltjes krijgertje op zwarte,
-verkoolde lijken. Hajo was <span class="pageNum" id="pb23">[<a href="#pb23">23</a>]</span>als in boeien geslagen. Dat leger roodrokken behoorde hem toe; hij kon ze tot dolle
-driestheid aanvuren; op zijn bevel bestegen ze hun rossen en vielen loeiend aan, klauterden
-over de muren van hout en grepen den ijzeren bout bij de keel, die star, onwrikbaar
-hun dollen aanval wachtte. Maar zie, daar begon de bout al te gloeien, meester Wouter
-legde hem op het aanbeeld, hief den hamer op; met een donderslag kwam het stalen blok
-neer; de vonken spatten uit den bout. Sa! Hou vast! Boem! Hoor het dreunen! Zoo werd
-de bout overwonnen.
-</p>
-<p>En dan van den zomer! Toen de boeren met hun jonge paarden waren gekomen, die voor
-het eerst beslagen zouden worden! Sapperloot, daar moesten de beestjes niets van hebben.
-En wat een wonder! Peter Hajo zou zich ook niet laten welgevallen, dat men hem van
-die gloeiende ijzers aanspijkerde. Ze beten en sloegen&#x2014;je moest op je tellen passen!
-</p>
-<p>Als de boer, wien het paard behoorde, naar de markt was en baas Wouter even den rug
-had gekeerd, maakte Hajo van de gelegenheid gebruik om, floep! met een fikschen sprong
-op den paardenrug te wippen. Dan kwam het op vasthouden aan! Hajo greep met z&#x2019;n vuisten
-in de manen, trok de beenen naar achter om niet gebeten te worden, en dan .. dan schaterde
-hij het uit. &#x201e;Zie, dat je me er afkrijgt!&#x201d; Ha-ha-ha! Hij lag maar zóó niet op den
-grond! Sapperdekriek: als hij zat, zat hij ook!
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>Maar Peter Hajo&#x2019;s moeder lachte niet dien avond, dat ze op haar oudsten zoon wachtte.
-Een uur geleden was de hoefsmidsvrouw uit <span class="ex">De &#x132;zeren Man</span> bij haar geweest en had met haar schelle stem gezegd: &#x201e;Al is m&#x2019;n man dan een sul,
-ik ben het niet! Ik zal er voor zorgen, dat die strop van een jongen niet weer over
-m&#x2019;n drempel komt! Nu is het met m&#x2019;n goedheid afgeloopen!&#x201d;
-</p>
-<p>Peter&#x2019;s moeder had niets geantwoord.&#x2026;.
-</p>
-<p>Zwijgend was er gegeten; moeders gedruktheid werkte terug op de kinderen.
-</p>
-<p>Toen Antje, Maartje en Doris naar bed waren, was moeder met haar naaiwerk bij den
-haard gaan zitten. Ze zei tegen zichzelf, dat ze heel boos was op haar Peter, omdat
-hij van zijn werk was weggeloopen en zich zoo weinig aan zijn moeder stoorde, <span class="pageNum" id="pb24">[<a href="#pb24">24</a>]</span>dat hij met eten niet thuis kwam en haar liet wachten, avond aan avond, terwijl hij
-kattekwaad uithaalde. Ze zou hem vragen, of zij het aan hem verdiend had, dat hij
-haar leven zoo vergalde, en of hij ook wist hoe vader op dit oogenblik wel over hem
-zou denken.
-</p>
-<p>Zou het wat helpen? Peter was licht ontroerd; ze wist, dat hij ondanks alles zielsveel
-van zijn moeder hield en geheel te goeder trouw beterschap zou beloven. Maar zou hij
-zijn belofte kunnen houden? Zou hij&#x2014;aangenomen, dat baas Wouter hem toch nog weer
-bij zich nam&#x2014;over een week niet opnieuw wegloopen?
-</p>
-<p>&#x201e;De zee zit hem in het hoofd&#x201d;, zuchtte ze. De zee&#x2014;dat zou tenslotte toch nog het eenige
-zijn. Daar kon hij niet wegloopen als het hem in den zin kwam; daar heerschte onverbiddelijk
-strenge tucht; daar zou zijn teugellooze zin tot avonturen bevrediging vinden. Maar
-dat had nog den tijd. Welke schipper zou een veertienjarigen jongen aannemen?
-</p>
-<p>En dan.&#x2026;.! Peter&#x2019;s moeder beet zich op de lippen, naaide met bevende handen verder.
-</p>
-<p>Buiten sloeg de torenklok. Zeven uur al! Waar zou hij toch zoo lang blijven? Haar
-&#x201e;boosheid&#x201d; maakte plaats voor onrust. Groote God, hij zou toch niet onder het ijs
-liggen?!&#x2014;Dwaasheid! Was het niet honderdmaal gebeurd, dat hij haar had laten wachten?&#x2014;Maar
-de gedachte liet haar niet los en folterde haar. Tenslotte werd ze zoo onrustig en
-opgewonden, dat ze haar werk terzijde moest leggen.
-</p>
-<p>Ze wachtte en wachtte.&#x2026;.
-</p>
-<p>Zou ze eens in de steeg gaan zien of hij er aankwam? Ze stond op. Wel, als ze nu toch
-ging kijken, kon ze meteen wel even een doek omslaan en naar de haven doorloopen.
-Haar besluit was genomen. Maar toen ze opstond, meende ze ineens.&#x2026;. Snel keerde ze
-op haar schreden terug, ging weer zitten, nam haar naaiwerk op en deed alsof ze heelemaal
-niet had willen uitkijken. Ziezoo, nu zou ze nog ééns probeeren.&#x2026;. Met kloppend hart
-zat ze in haar stoel, gebogen over haar werk.
-</p>
-<p>Toen werd de deur opengerukt; haar jongen stortte naar binnen, wierp zich in haar
-armen en snikte: &#x201e;Moeder! Moeder! Ik ga naar zee!!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb25">[<a href="#pb25">25</a>]</span></p>
-<p>Dat werkte! Peters moeder werd er heelemaal bleek van. Ze klemde haar armen om zijn
-hoofd en overdekte het met kussen. &#x201e;M&#x2019;n jongen! Mijn jongen! Hoe is.&#x2026;. is dat zoo
-op eens.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Schipper Bontekoe.&#x2026;. Nieuw-Hoorn.&#x2026;. Texel.&#x2026;. Oostinje.&#x2026;.&#x201d; bracht Peter er uit. &#x201e;Ik
-zal alles vertellen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Goed, m&#x2019;n jongen&#x201d;, zei moeder. En terwijl ze met groote oogen staarde naar de buitendeur,
-die nog wijd openstond, herhaalde ze toonloos: &#x201e;Dat is goed.&#x2026;.&#x2014;Doe nu de deur dicht,
-Peter.&#x201d;
-</p>
-<p>En ze liet Peter&#x2019;s hoofd los en wankelde naar de kast, waar zijn koud geworden eten
-te wachten stond.
-</p>
-<div class="figure p025width"><img src="images/p025.png" alt="Huisje." width="302" height="224"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb26">[<a href="#pb26">26</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.5" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e212">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">HET GROOTE AFSCHEID</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Reeds vroeg in den volgenden morgen klopte Padde tegen de ruitjes van het kleine huisje
-in de Bagijnesteeg. Hajo deed hem open en bazuinde zijn vriend het groote nieuws tegemoet.
-</p>
-<p>Padde sloeg er haast van achterover. &#x201e;Heere m&#x2019;n tijd, hoe moet het nou met <i>mij</i>?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Vraag of je ook mee mag&#x201d;, stelde Hajo weifelend voor.
-</p>
-<p>&#x201e;<i>Ik</i> mee??&#x201d; riep Padde. &#x201e;Denk je dan, dat ik mee <i>wil</i>?! Ik ga toch in de bierbrouwerij van m&#x2019;n oom? Dan weet je wat je hebt!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo vertelde alles, wat zich had afgespeeld, sinds hij Padde had verlaten. &#x201e;En morgen
-ga ik met de <span class="ex">Hoornsche Zon</span> naar Texel, Padde!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Onmogelijk!&#x201d; riep Padde ontzet uit. &#x201e;Ze zullen een dagje moeten wachten!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Waarom is het onmogelijk?&#x201d; vroeg Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Waarom??&#x201d; Padde spalkte zijn oogjes open. &#x201e;Je moeder moet toch een uitzet naaien,
-en je moet hier ook nog van de heele stad afscheid nemen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;M&#x2019;n moeder is vannacht aan m&#x2019;n uitzet begonnen&#x201d;, zei Hajo. &#x201e;En dat afscheidnemen
-in de stad is binnen een uur bekeken.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat zal je niet meevallen!&#x201d; verzekerde Padde. &#x201e;Vooruit, trek je klompen aan: we beginnen
-dadelijk!&#x201d; En hij ging op zijn vingers natellen, van wie Hajo zoo al afscheid zou
-moeten nemen.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik moet ook even naar schipper Blok, om te zeggen.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Groote Genade!&#x201d; stamelde Padde. &#x201e;Ik heb al zeven-en-dertig menschen, waar je heen
-moet! Ben je klaar?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik kom!&#x201d; Hajo ging naar de achterkamer, waar moeder druk <span class="pageNum" id="pb27">[<a href="#pb27">27</a>]</span>met naaiwerk bezig was. Hij kuste haar innig en ging met Padde mee.
-</p>
-<p>&#x201e;Luister goed&#x201d;, zei Padde. &#x201e;Ik heb altijd gedaan wat jij wou, en daar heb ik geen
-spijt van. Maar vandaag ben <i>ik</i> de baas. Jij bent veel te veel van streek om zelf alles te regelen. Ik ben kalm,
-dat zie je wel, dat ik kalm ben, en daarom zal <span class="ex">ik</span> het doen. Ik zou voor geen schelling willen, dat je er met afscheid nemen eentje
-oversloeg, en ik later de praatjes moest hooren.&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo liet zich, voor het eerst in zijn leven, door Padde leiden. Zijn oogen straalden
-het overgroote geluk uit, dat zoo onverwacht op hem was neergedaald.
-</p>
-<p>&#x201e;Naar baas Wouter!&#x201d; beval Padde. En hij sloeg de richting van de smederij in.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Is niet goed met de baas&#x201d;, stelde Hajo vast, toen hij den korzeligen hamerslag
-vernam, waarin niets van het blijde rythme lag, dat het hebben kon, wanneer de baas
-in een goeie bui was.
-</p>
-<p>&#x201e;Hij zal van z&#x2019;n lieve Leentje wel weer eens op z&#x2019;n tabernakel hebben gekregen&#x201d;, meende
-Padde. Hij opende de deur der smederij, stapte naar binnen. &#x201e;Morgen, Wouter! We komen
-afscheid nemen!&#x201d;
-</p>
-<p>Meester Wouter liet den hamer zinken. &#x201e;Satansche jongen!&#x201d; was al wat hij zei.
-</p>
-<p>&#x201e;Wees niet boos op me, baas, dat ik gisteren.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hij gaat naar den Oost&#x201d;, zei Padde. &#x201e;&#x2019;t Is de vraag of hij ooit zal terugkomen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Naar den Oost?&#x201d; vroeg Wouter, plots met een trilling in zijn stem. &#x201e;Jij, Hajo?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, baas.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Met de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>!&#x201d; zei Padde. &#x201e;Heb je geen oude kist, Wouter? Om als scheepskist te gebruiken, zie
-je? Daarvoor zijn we gekomen.&#x201d;
-</p>
-<p>Wouter had Hajo zijn zwarten smidsknuist toegestoken. &#x201e;Ik ben niet boos, hoor! Waarachtig
-niet! Wil je wel gelooven.&#x2026;. hm! En een kist heb ik ook wel voor je. Waarachtig wel!
-Ik zal er banden omslaan, dan kan-ie tegen een stootje.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zou je over de hoeken ook geen plaatjes leggen?&#x201d; stelde Padde voor.
-<span class="pageNum" id="pb28">[<a href="#pb28">28</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Komt in orde&#x201d;, zei baas Wouter.
-</p>
-<p>Hajo wilde hem bedanken. &#x201e;Baas, ik.&#x2026;..&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Sssst!&#x201d; gromde Wouter. &#x201e;Schreeuw niet zoo! Als m&#x2019;n vrouw het hoorde.&#x2026;. nou, dan waaide
-er wat voor je!&#x2014;Zeg&#x200a;&#x2026; eh, als jullie de kist straks komt halen, loop dan achterom
-en niet langs de voordeur. &#x2019;t Is maar, zie je.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde knipte met z&#x2019;n oogjes. &#x201e;Gesnapt, Wouter. Als ze ons met die kist zag loopen.&#x2026;.
-nou, dan waaide er wat voor je hè?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Is alleen om de stoep&#x201d;, gromde Wouter. &#x201e;Die wordt zoo smerig van al dat geloop.&#x201d;
-</p>
-<p>De knapen gingen heen. En de voor zijn stoep zoo bezorgde smid oogde het tweetal na.
-Toen dwaalde zijn blik even door de leege werkplaats en hechtte zich op de verlaten
-plaats onder den blaasbalg. &#x201e;Satansche jongen!&#x201d; mompelde hij. Hij snoof even, veegde
-zich over de wangen, hief grimmig den hamer op en liet de smidse dreunen.
-</p>
-<p>&#x201e;Naar schipper Blok&#x201d;, beval Padde.
-</p>
-<p>Ze liepen langs het raadhuis, den Rooden Steen over, lieten de Waag links liggen en
-gingen het Groote Oost af. Het was nog niet heelemaal licht; de straten waren leeg,
-op een enkele melk- of turfkar na.
-</p>
-<p>Zoo kwamen ze in de Jeroensteeg bij schipper Blok&#x2019;s bescheiden woning aan. Padde liet
-met een gewichtig gebaar den klopper vallen.
-</p>
-<p>Er werd niet opengedaan.
-</p>
-<p>&#x201e;Daar kon hij nog wel eens spijt van hebben!&#x201d; meende Padde. &#x201e;Een van de manschappen
-van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> in de kou te laten wachten!&#x201d; Hij wilde met den klopper juist een roffel slaan, toen
-er een knip werd weggeschoven, de deur half geopend, en door den kier een hand met
-een melkkan verscheen. &#x201e;Vier maatjes, Kobus&#x201d;, klonk een vrouwenstem.
-</p>
-<p>&#x201e;Knap maar!&#x201d; gromde Padde en trok Hajo weer mee. &#x201e;Kom, dan gaan we nu maar eerst naar
-Truitje Cannegieter. Daar zijn ze al lang op, want haar vader moet om zes uur op het
-werk zijn. Meisjes zijn geweldig op afscheidnemen gesteld!&#x201d;
-</p>
-<p>Truitje Cannegieter woonde in de Leliestraat. De jongens moesten dus weer dwars de
-stad door, langs het Gouw en dan de Turfhaven over.
-<span class="pageNum" id="pb29">[<a href="#pb29">29</a>]</span></p>
-<p>Truitje, een lichtblond, blozend meiske met een kort, rood lijfje en een blauw baaien
-rok, was al ijverig bezig het straatje voor de huisdeur te schrobben. &#x201e;Zoo!&#x201d; riep
-ze vroolijk, toen ze het onafscheidelijk tweetal zag naderen. &#x201e;Waar gaan jullie naar
-toe?&#x201d;
-</p>
-<div class="figure floatLeft p029width"><img src="images/p029.png" alt="&#x201e;Waar gaan jullie naar toe?&#x201d;" width="325" height="429"><p class="figureHead">&#x201e;Waar gaan jullie naar toe?&#x201d;</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>&#x201e;Naar Oostinje&#x201d;, zei Padde. &#x201e;Nou ja: ik natuurlijk niet. Ik kom in de bierbrouwerij
-van m&#x2019;n oom, dan weet je<span id="xd30e1185"></span> wat je hebt. Maar Hajo gaat met de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> mee. Tegen de wilden vechten.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Oh!&#x201d; riep Truitje. &#x201e;Is het heusch? En breng je een aapje voor me mee?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Je krijgt een papegaai&#x201d;, beloofde Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Als ik er een machtig kan worden.&#x2026;.&#x201d; weifelde Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Je hebt ze maar te grijpen&#x201d;, verzekerde Padde. &#x201e;Maar achter de kop, want ze bijten!
-Een andere vraag is, of jij wel levend terug zult komen, Hajo.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, wees maar voorzichtig!&#x201d; ried Truitje moederlijk aan.
-</p>
-<p>&#x201e;Je kunt zoo voorzichtig zijn als je wilt, Truitje&#x201d;, zei Padde, &#x201e;maar voor je er op
-verdacht bent, heb je een giftige pijl in je lever.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat griezelig!&#x201d; stamelde Truitje, verbleekend.
-</p>
-<p>&#x201e;Griezelig is het goeie woord&#x201d;, verzekerde Padde. &#x201e;Die wilden daar springen van de
-eene boom op de andere, net eekhoorns. Het eenige wat je er tegen doen kunt is ze
-er uit te schudden. En dan al die slangen, tijgers, olifanten en krokodillen! In de
-boomen hangen noten als kanonskogels, die geregeld op je kop vallen, als je er onder
-gaat slapen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe weet je dat allemaal?&#x201d; vroeg Truitje ontzet.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat heeft dronken Roeltje me zelf verteld. Moet je hem <span class="pageNum" id="pb30">[<a href="#pb30">30</a>]</span>eens over de menscheneters hooren! Ze staan met zùlke messen klaar om je levend te
-villen. Jongens van veertien zijn het lekkerst, zeggen ze.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Onzin!&#x201d; zei Hajo. &#x201e;Je duwt ze maar een paar kralen of gepoetste duiten in de hand,
-en ze denken er niet meer aan je een haartje kwaad te doen! Gewoonlijk willen ze je
-dan met de dochter van zoo&#x2019;n menscheneteropperhoofd laten trouwen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat zou je toch zeker nóóit doen?&#x201d; vroeg Truitje.
-</p>
-<p>&#x201e;Nooit!&#x201d; zei Padde. &#x201e;Hij laat zich liever levend verslinden. Ga eens kijken, Truitje,
-of je bij geval wat kralen voor ons hebt. &#x2019;t Gaat om z&#x2019;n leven, dat begrijp je.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kralen??&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou ja, alle ouwe rommel is goed. Lapjes, rinkelbellen, wat je maar missen kunt.
-Zoek maar goed; wij zullen wel wachten. Want daarvoor zijn we gekomen.&#x201d;
-</p>
-<p>Toen Truitje naar binnen was gegaan, wendde Padde zich tot Hajo: &#x201e;Zie je nou, dat
-je voor het afscheidnemen wel een dag of wat noodig zult hebben?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Op die manier wel&#x201d;, lachte Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Het is de eenige goeie manier&#x201d;, stelde Padde vast.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik wou, dat ik maar vast op de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> zat, Padde!&#x201d; En Hajo kneep zijn vriend in den arm, zuchtte van blijde spanning.
-</p>
-<p>Padde zweeg en keek voor zich uit.&#x2026;.
-</p>
-<p>Een ander meisje kwam uit de voordeur, Truitje&#x2019;s twintigjarige zuster Sijtje, even
-frisch, blozend en stevig als haar jongere zusje. Ze hield iets onder haar schort
-verborgen. Na een snellen blik achteruit in het voorhuis te hebben geworpen, wenkte
-ze Hajo. &#x201e;Kom eens even hier, Peter?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja&#x201d;, zei Padde en deed een schrede voorwaarts.
-</p>
-<p>&#x201e;Nee, ik moet Peter hebben.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde bleef grommend staan. En Hajo werd naar binnen geloodst. Achter de deur hield
-het meisje hem staande en fluisterde: &#x201e;Je gaat met de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> mee, hè?&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo knikte.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, daar is ook een Fries aan boord! Hij heet Hilke. Hilke Jopkins! Die moet je
-dit maar geven, wil je?&#x201d; En Sijtje haalde van onder haar helder boezelaartje een paar
-enorme, paars-wollen handschoenen te voorschijn.
-<span class="pageNum" id="pb31">[<a href="#pb31">31</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Sokken?&#x201d; informeerde Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Handschoenen!&#x201d; zei het meisje, ietwat beleedigd.
-</p>
-<p>&#x201e;Ze zijn zoo reusachtig groot.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Vind je? Ja,.&#x2026;. och, hij is heelemaal nogal groot! En met handschoenen, dat weet
-je ook wel, is het beter te groot dan te klein. En vind jij het dan soms mooi, als
-een man van die kleine handjes heeft, net als een meisje? Ik vind het gewoon afschuwelijk.
-En jij?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik ook&#x201d;, verzekerde Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou&#x201d;, vervolgde Sijtje, tevreden. &#x201e;Zeg hem dan maar, dat ze nog niet klaar waren,
-toen hij hier was, anders had ik ze hem dadelijk meegegeven. En.&#x2026;. eh, als je kunt,
-zorg er dan voor, dat hij wat voorzichtig is, wil je? Hilke is altijd zoo vreeselijk
-onvoorzichtig.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zal er voor zorgen&#x201d;, beloofde Hajo.
-</p>
-<p>Sijtje keek hem liefkoozend aan. &#x201e;Hier!&#x201d; fluisterde ze, terwijl ze uit een zak onder
-haar rokken een zeer, zeer rijk gekleurde das opdiepte, &#x201e;die is voor jou, beste jongen.
-Ik heb &#x2019;m eigelijk voor Hilke gehaakt, zie je, als hij terugkomt, maar nou is ie voor
-jou.&#x201d; Ze zuchtte even. &#x201e;Ik heb toch tijd genoeg om nog een andere te haken.&#x2026;.&#x2014;Kom
-hier, kereltje, dan zal ik je de das omstrikken.&#x201d; En vol aandacht en zorg knoopte
-ze de das om Hajo&#x2019;s hals; beide eindjes waren op een halven duim even lang, en de
-das hing <i>precies</i> in het midden.
-</p>
-<p>&#x201e;Je bent een lieve meid, Sijtje&#x201d;, verzekerde Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Malle jongen! Zeg Hilke, dat ie me eens schrijft. Zul je &#x2019;t doen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, Sijtje.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En dat ie gauw terugkomt. Zul je?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, Sijtje.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En zeg &#x2019;m, dat.&#x2026;.&#x201d; Op het onverwachtst begonnen Sijtje&#x2019;s lippen te beven.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zal &#x2019;t &#x2019;m zeggen&#x201d;, beloofde Hajo.
-</p>
-<p>Toen gebeurde weer iets, wat niemand verwachten zou: Sijtje nam Hajo&#x2019;s blonden kop
-in haar handen en zoende den verbouwereerden knaap op beide wangen, dat het klapte.
-&#x201e;Ga nou maar&#x201d;, fluisterde ze haastig, toen in de gang voetstappen klonken.
-<span class="pageNum" id="pb32">[<a href="#pb32">32</a>]</span></p>
-<p>Buiten brak Hajo bijkans den hals over Padde, die op z&#x2019;n knieën voor den deurkier
-lag. &#x201e;&#x2019;n Schat van &#x2019;n meisje!&#x201d; verzekerde Padde met eenigszins schorre stem.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat?! Heb je geluisterd?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En alles gezien! Vergeet die handschoenen niet te geven! En let &#x2019;n beetje op Hilke.
-Dat laatste zeg je &#x2019;m natuurlijk niet!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat ze je gezoend heeft.&#x2014;Laat me die das eens kijken? Alsjeblieft, vijf kleuren!
-Die das is met <i>liefde</i> gebreid, Hajo!&#x201d;
-</p>
-<p>Truitje kwam terug met een verfomfaaide pop, een half kapotte rinkelbel, een koperen,
-ineengedeukte vogelkooi, een verroesten koffiemolen, een mombakkes en een verzameling
-gekleurde kraaltjes. Schuchter omziend, knipte ze het touwtje door, waarmee een handwerkschaartje
-aan haar hals was bevestigd. &#x201e;Hier, neem dit ook maar mee. Ik zal wel zeggen, dat
-ik het verloren heb.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde was in de wolken. Hij ging zorgvuldig na, in welken staat de verschillende kostbaarheden
-verkeerden, liet de rinkelbel rammelen en Hajo het mombakkes opzetten. Toen hij den
-koffiemolen ontdekte, sprong hij een el hoog de lucht in. &#x201e;Truitjelief, jij bent nog
-er eens &#x2019;n meid! Een koffiemolen! Ga nou maar gerust naar de wilden, Hajo! Met een
-koffiemolen bij je, hoef je nooit bang te zijn! Ik ken hoopen lui, die aan een koffiemolen
-hun leven te danken hebben. En die zeggen allemaal: Naar Oostinje? Best! Maar niet
-zonder koffiemolen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zou ik alles op het schip mogen brengen?&#x201d; vroeg Hajo weifelend.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat dacht je dan?!&#x201d; zei Padde verontwaardigd, &#x201e;&#x2019;n Menschenleven is geen kleinigheid!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Vooruit dan maar! Dan kan ik in die kooi meteen Gerrit meenemen!&#x201d;
-</p>
-<p>Gerrit was een tamme torenkraai, die al twee jaar lang lief en leed met Hajo deelde.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, we moeten weg!&#x201d; zei Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja. Ik dank je wel, hoor, Truitje! En ik zal nog er eens om je denken, als ik zoo&#x2019;n
-zwartjeshoofdman die pop in z&#x2019;n vingers douw&#x201d;.
-<span class="pageNum" id="pb33">[<a href="#pb33">33</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Praat me er niet van, Peter!&#x201d; zuchtte het meiske. &#x201e;Goeie reis, hoor, en kom me maar
-levend terug.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde kon slecht tegen hartroerende tooneelen: een dikke traan biggelde over zijn
-wang en bleef aan zijn kin hangen, want Padde had beide armen vol en zag geen kans,
-den traan weg te vegen. &#x201e;Nou naar Jansje Bezem&#x201d;, zei hij met gebroken stem.
-</p>
-<p>&#x201e;Wéér een meisje?&#x201d; vroeg Hajo.
-</p>
-<p>Padde keerde zich verbaasd om. &#x201e;Wou je soms van jongens kralen los krijgen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Maar heb je dan nòg niet genoeg?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik begin pas!&#x2014;Juist zulke kleinigheden redden je leven, Hajo! Vraag &#x2019;t maar aan Roeltje!
-Kralen, knoopen.&#x2026;. hemeltje, knoopen hebben we nog niet! Denk er om, dat je die <i>in elk geval</i> meekrijgt!&#x201d;
-</p>
-<p>Jansje Bezem woonde in de Hanekamsteeg, en dus moesten onze beide vrienden opnieuw
-de heele stad door.
-</p>
-<p>&#x201e;Had je &#x2019;t met afscheidnemen niet wat handiger in kunnen pikken?&#x201d; vroeg Hajo. &#x201e;We
-sjouwen op die manier driemaal meer dan noodig is.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Breng me niet in de war&#x201d;, zei Padde. &#x201e;Ik heb genoeg aan m&#x2019;n hoofd.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, maar ik vertik het langer. Ik moet niets van al die meisjes hebben!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat? Van Jansje Bezem niet?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Van Jansje Bezem heelemáál niets.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe is &#x2019;t mogelijk!&#x201d; zei Padde. &#x201e;&#x2019;t Is een schat van een meisje!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zoo. &#x2019;t Kan, maar ik heb er nooit wat van gemerkt. Wel, dat ze snibbig is en nooit
-haar mond houdt.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als je eens wist, wat een ezel je bent&#x201d;, zuchtte Padde. &#x201e;Waarachtig, je màg Jansje
-Bezem niet overslaan!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nu, voor mijn part dan. Maar ik wil eerst naar Doove Nelis, daar zijn we nu toch
-vlak in de buurt.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde haalde de schouders op en volgde Hajo grommend naar het kleine huisje van Doove
-Nelis, een ouden zeerob, die in z&#x2019;n goeie dagen met Willem Barendts op Nova Zembla
-had overwinterd, later doof was geworden en in Hoorn zijn laatste <span class="pageNum" id="pb34">[<a href="#pb34">34</a>]</span>jaren sleet te midden van scheepjes in flesschen en duizend-en-een reisherinneringen.
-Hoe vaak had Hajo niet z&#x2019;n tijd vergeten, als Doove Nelis aan het vertellen was?&#x2014;Van
-Doove Nelis wilde Hajo in de eerste plaats afscheidnemen.
-</p>
-<p>De ouwe baas stond juist op het punt om zijn gewone morgenwandelingetje langs de dijken
-en de haven te maken. Maar toen de jongens binnenkwamen, trok hij zijn jas weer uit
-en zei Grietje, zijn goedmoedige huisvrouw, koffie te zetten.
-</p>
-<p>Hajo gebruikte de handen als spreektrompet en schreeuwde Doove Nelis zijn groote plan
-in het oor.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat mag ik hooren!&#x201d; zei Nelis, terwijl hij vergenoegd met zijn hoofd knikte. &#x201e;Zoo
-zoo, met schipper Bontekoe! Een puik schipper!
-</p>
-<div class="figure floatLeft p034width"><img src="images/p034.png" alt="&#x201e;Daar ken je met landrotten niet over klesse....&#x201d;" width="428" height="502"><p class="figureHead">&#x201e;Daar ken je met landrotten niet over klesse.&#x2026;&#x201d;</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>Een beste, brave ouwe!&#x2014;Varen, m&#x2019;n jongens, dà&#x2019;s het mooiste wat er is. Daar kè-je
-met landrotten niet over klesse; dat moet je <i>voelen</i>, hè? Als je op je schuit staat en je kijkt zoo eens schuins langs je bezaansmast
-en je zegt zoo losweg: Makker, zeg je, wat voor weer steekt er achter &#x2019;t zeil? of:
-bootsman, wat dacht-ie, wanneer zouden we weer d&#x2019;r eens land voor de boeg krijgen?.&#x2026;.
-wat je dan voelt, dat weet alleen een zeeman. Varen, jongens, dat mot in je bloed
-zitten, dat kè-je niet leeren. Je moet het ruiken of er ergens riffen of banken liggen;
-je moet het <span class="pageNum" id="pb35">[<a href="#pb35">35</a>]</span>ruiken of je kan uitvaren of niet. En, jongens, je moet meer van je schuit houwen
-as van jezelf! Als er een storm staat, dat je meer zeewater as soep binnenkrijgt,
-moet je niet denken: Heer in den hoogen hemel, red mij! Nee! Dan moet je denken: Genade
-voor m&#x2019;n <i>schuit</i>! Dan ben je een varensgast! .. Zie je, als je zoo midden op de oceaan dobbert en
-je zit &#x2019;s <span class="corr" id="xd30e1313" title="Bron: avond">avonds</span> wat te kletsen over je wijf en je kinders, hè, nou, en in &#x2019;t vooronder leggen me
-die apen van jongens van d&#x2019;r lui meissies te zingen, zie je.&#x2026;. dat moet je voelen.
-Daar ken je met landrotten niet over klesse.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo liet z&#x2019;n oogen dwalen, luisterde zwijgend: hij was al op den oceaan.
-</p>
-<p>&#x201e;En de zeeziekte?&#x201d; riep Padde<span class="corr" id="xd30e1319" title="Bron: ,">.</span> &#x201e;Wat doe je tegen zeeziekte?&#x201d;
-</p>
-<p>Doove Nelis gromde wat en was niet erg spraakzaam meer.
-</p>
-<p>&#x201e;Kom&#x201d;, zei Padde daarom, &#x201e;we moeten verder.&#x201d;
-</p>
-<p>De jongens stapten op; Hajo nam met tranen in de oogen afscheid van zijn ouden vriend.
-Bij de deur duwde Grietje Padde een fleschje in de hand, waarin zich een soort olie
-bevond. &#x201e;Hier, Padde, bewaar jij het maar voor hem. Het is &#x2019;t beste middel tegen zeeziekte.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde sloeg een gat in de lucht. &#x201e;Groote genade, Hajo! Dat is me een pak van het hart!&#x201d;
-En hij borg het fleschje zorgvuldig onder zijn pet.
-</p>
-<p>De knapen vervolgden hun weg naar Jansje Bezem in de Hanekamsteeg. Was het gedachteloosheid
-van Padde, toen hij op het Groote Oost, inplaats van recht door te loopen, de Bottelsteeg
-insloeg naar de Appelhaven, waar hij woonde? Ze waren al twintig passen de steeg in,
-toen Hajo stilhield. &#x201e;Waar gaan we naar toe, Padde?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde trok een verwonderd gezicht. &#x201e;Naar Jansje Bezem! Waar anders heen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan maken we nu een omweg.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zou je denken?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik denk het niet; ik weet het. En jij weet het net zoo goed als ik,&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Mij best&#x201d;, zuchtte Padde. En met een martelaarsgezicht maakte hij rechtsomkeert.
-Maar twee huizen verder hield hij weer stil en greep Hajo bij den arm. &#x201e;Zeg.&#x2026;. eh,
-Hajo.&#x2026;! <span class="pageNum" id="pb36">[<a href="#pb36">36</a>]</span>Nou we tòch eenmaal hier zijn, kunnen we eigenlijk ook wel even langs mijn huis loopen,
-vind je niet? &#x2019;t Is nog geen tien passen om!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Maar wat zouden we er moeten doen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat vraag je nog? Natuurlijk afscheid nemen van mijn moeder!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zou die er erg op gesteld zijn?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde slikte iets weg. &#x201e;Nou, en òf ze er op gesteld zal zijn!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo weifelde.
-</p>
-<p>&#x201e;Je <i>hoeft</i> niet&#x201d;, verzekerde Padde, ietwat beleedigd. &#x201e;Ik zal je niet dwingen! &#x2019;t Laat mij natuurlijk
-ijskoud, dat snap je wel, nietwaar? Dat kun je op je vingers natellen, hè?&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo aarzelde nog even, sloeg toen de richting van de Appelhaven in.
-</p>
-<p>Padde&#x2019;s gelaat straalde.
-</p>
-<p>Zijn moeder, een groote, bleek uitziende vrouw, was bezig de smalle gang te dweilen,
-die naar haar huisje en nog enkele andere krotten voerde, welke een gemeenschappelijke
-bleek en een groentetuintje hadden. Vóór op straat wierpen een paar zusjes en broertjes
-van Padde elkaar met modder.
-</p>
-<p>&#x201e;Blijf daar!&#x201d; riep Padde&#x2019;s moeder haar oudsten zoon toe, toen hij met Hajo het gangetje
-wilde binnengaan. &#x201e;Vóór het eten kom je me niet in huis. En dan je smerige klompen
-uit. Begrepen?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde kuchte en schoof Hajo voor zich. &#x201e;Peter gaat naar Oostinje, moeder. Met de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>! Schipper Bontekoe heeft hem <i>dadelijk</i> aangenomen! Hij komt afscheid nemen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wacht daar dan maar even&#x201d;, zei de vrouw. En zwijgend werkte ze voort.
-</p>
-<p>&#x201e;Goed, moeder&#x201d;, antwoordde Padde snel. &#x201e;We zullen wel even.&#x2026;. we zullen wachten&#x201d;.
-En tegen Hajo verklaarde hij, terwijl hij hem weer meetrok: &#x201e;We hebben nu den tijd!
-Als ik geweten had, dat we zoo gauw ergens een koffiemolen zouden opduikelen.&#x2026;. En
-dat middeltje tegen de zeeziekte! Jansje Bezem geeft ons wel knoopen. O, heertje,
-zooveel we maar hebben willen! Trouwens&#x2014;ze is met dat gangetje in twee tellen klaar.
-Geschrobd is ie al, hè, en dweilen, nou, dat is in <span class="pageNum" id="pb37">[<a href="#pb37">37</a>]</span>een ommezientje bekeken. Wil ik je eens vertellen hoe dronken Roeltje aan een koffiemolen
-z&#x2019;n leven heeft te danken?&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo knikte half luisterend met het hoofd.
-</p>
-<p>Maar Padde kon niet meer aan het woord komen, want z&#x2019;n broertjes en zusjes hingen
-hem al om den hals. &#x201e;Rijden!&#x201d; schreeuwden de kleuters. &#x201e;Hop, paard!&#x201d; En Padde galoppeerde
-en sloeg met de achterpooten als een vurige hengst.
-</p>
-<p>Toen kwam zijn moeder naar voren. Ze veegde zich de haren voor het gezicht weg, stopte
-Hajo een in een rooden zakdoek geknoopt bundeltje in de handen, keek hem streng aan
-en zei met haar zware stem: &#x201e;Geef dat aan je moeder. Zeg haar ook, dat ik morgen een
-uurtje kom helpen, want ze zal het druk hebben met je uitrusting.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Morgen gaat hij al weg, moeder&#x201d;, zei Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Dan kom ik vanmiddag. Nu heb ik geen tijd. Ben je door Wouter weggestuurd?&#x201d;
-</p>
-<p>De beide knapen schudden eenstemmig ontkennend het hoofd. &#x201e;Wouter timmert zelfs nog
-een kist voor hem!&#x201d; zei Padde. &#x201e;Met ijzeren banden, en plaatjes om de hoeken!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat valt me mee van een galgebrok als jij bent&#x201d;, zei de vrouw tot Hajo. &#x201e;Je moeder
-is veel te goed voor je geweest. Op zee zullen ze je wel beter leeren!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zal zorgen, dat ik geen slaag krijg&#x201d;, antwoordde de jongen.
-</p>
-<p>Padde&#x2019;s moeder keek even op van de kordaatheid, waarmee dat er uitkwam. Een schaduw
-van een glimlach gleed langs haar stroeve mondhoeken. &#x201e;We zullen zien of je woord
-houdt! Wees zuinig op je goed en spaar wat je verdient voor je moeder.&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo beet de lippen opeen. &#x201e;Zou ik tòch gedaan hebben&#x201d;, zei hij.
-</p>
-<p>Maar Padde&#x2019;s moeder had het alweer te druk om Hajo nog te woord te kunnen staan,&#x2014;nu
-met het herstellen van de orde onder de kleinen, tusschen wie een huil- en vechtpartij
-was ontstaan. Ze tilde den hoofdschuldige bij zijn ooren van den grond op en droeg
-hem naar het turfhok om hem op te sluiten. In het voorbijloopen knikte ze Hajo toe.
-&#x201e;Ik hou je aan je woord!&#x201d; riep ze. &#x201e;Goeie reis!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde trok zijn vriend ter zijde. &#x201e;Laat eens kijken?&#x201d; vroeg hij, op het roode bundeltje
-wijzend.
-<span class="pageNum" id="pb38">[<a href="#pb38">38</a>]</span></p>
-<p>Hajo knoopte het los. Er zaten een broek en een paar sokken in.
-</p>
-<p>Padde betastte de voorwerpen eerbiedig. &#x201e;Dat is mijn nieuwe broek&#x201d;, zei hij. &#x201e;Zondag
-zou ik &#x2019;m voor het eerst aankrijgen. &#x2019;n Mooie stof, hoor! En ijzersterk. En die sokken
-heeft ze van den herfst gebreid.&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo werd er ietwat verlegen onder. &#x201e;Jouw broek?&#x201d; vroeg hij.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja. Net als die sokken. Die waren anders ook voor mij geweest. Maar da&#x2019;s niks, hoor:
-ze breit wel weer nieuwe.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Maar moet ik die zakdoek ten minste niet.&#x2026;.?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Teruggeven? Welnee! &#x2019;t Is vaders zakdoek voor de kerk. Nou ja, daar gaat hij toch
-nooit naar toe, want als ie Zaterdagsavonds thuiskomt.&#x2026;.&#x201d; Padde&#x2019;s stem trilde. &#x201e;Vooruit!&#x201d;
-zei hij, &#x201e;we gaan naar Jansje Bezem!&#x201d;
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>Toen de jongens tegen den middag weer in de Bagijnesteeg aanlandden, waar moeder met
-het eten wachtte, bleek duidelijk, dat de Hoornsche meisjes, hoe ondeugend Hajo dan
-ook mocht wezen, hem toch niet door menscheneters wilden laten verslinden. Als Hajo
-op staanden voet een uitdragerij had begonnen, zou zijn fortuin zijn gemaakt.
-</p>
-<p>Met een stralend gezicht zette hij een prachtige, sterke kist voor zijn moeder neer.
-&#x201e;Van Wouter gekregen! &#x2019;t Is een èchte scheepskist! En dit is van Padde&#x2019;s moeder, kijk
-eens hoe mooi! Van middag komt ze zelf om met m&#x2019;n uitzet te helpen&#x201d;.
-</p>
-<p>Moeder knikte, terwijl ze het bundeltje losknoopte. Ze wilde nog wat antwoorden, maar
-kwam niet goed uit haar woorden.
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>&#x2019;s Avonds, toen de kinderen naar bed waren gebracht, zei moeder: &#x201e;Peter, je moet afscheid
-nemen van je broertje en je zusjes, want morgen ga je weg, vóór ze wakker zijn.&#x201d; Haar
-stem was rustig en werkte kalmeerend op Hajo&#x2019;s verwarde gedachten. Hij ging naar de
-achterkamer, waar Doris en Maartje en Antje sliepen, boog zich over hun bedstee en
-beloofde papegaaien en kokosnoten, apen, tijgers, jonge olifanten en menscheneters
-in een kooi te zullen meebrengen. En bij elke belofte biggelden hem heete tranen over
-de wangen. Hij kuste de zachte <span class="pageNum" id="pb39">[<a href="#pb39">39</a>]</span>kopjes en kwam met onvaste schreden in de voorkamer terug, waar hij zijn moeder in
-den stoel bij den haard zag zitten. Ze lachte hem vriendelijk toe.
-</p>
-<p>&#x201e;Kom eens bij me zitten, Peter&#x201d;, zei ze. &#x201e;We zullen voor het laatst eens wat praten,
-hè? Heel kalm, als verstandige menschen. Want er zijn een paar dingen, die even moeten
-worden geregeld.&#x2014;Kijk, hier is de sleutel van je kist. Aan een touwtje, zie je wel?
-Buk je hoofd eens, Peter, dan zal ik hem om je hals hangen. Zoo.&#x2026;. nu kun je hem niet
-verliezen. En hier is een zakje waarin ik drie guldens heb genaaid, voor het geval,
-dat je in verlegenheid mocht komen. Hang het onder je hemd als je straks gaat slapen.
-&#x2019;t Is niet zoo heel veel, Peter, maar.&#x2026;. maar.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Moedertje&#x201d;, snikte Hajo, &#x201e;wat moet ik met al dat geld doen! Jij hebt het zoo noodig!
-Jij moet het gebruiken voor Maartje en Antje en Doris en ook voor jezelf. Ik verdien
-toch geld?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Stil!&#x201d; zei moeder. &#x201e;Als het schip.&#x2026;. als je schipbreuk mocht lijden.&#x2026;. dat zakje
-kun je niet verliezen en.&#x2026;. Vaders bijbeltje heb ik ook in je kist gedaan en een lokje
-haar van ons allemaal. Dan heb je tenminste iets wanneer je aan ons denken wilt.&#x2014;Over
-twee jaar kom je pas terug. Je zult dan een groote, sterke jongeman zijn geworden,
-die héél wat meer heeft gezien dan vader of ik. Al dien tijd, Peter, zal ik.&#x2026;. zal
-ik rustig wachten en vast vertrouwen, dat alles goed gaat. En, Peter, van mij, als
-je ooit eens verdrietige oogenblikken hebt, zeg dan maar gerust, zeg dan altijd maar
-gerust: mijn moedertje denkt aan mij.&#x2026;. Beloof je me dat, Peter?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Moedertje!&#x201d; kermde Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Dan is het goed, m&#x2019;n jongen. En nu moet je naar bed gaan. want het is goed, dat je
-morgen een flinke nachtrust achter de rug hebt.&#x201d; Ze sloeg haar armen om hem heen.
-</p>
-<p>En Peter Hajo, scheepsjongen op den Oostinjevaarder <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>, liet zich, tegen zijn moedertje gedrukt, als een heel klein jongetje naar bed brengen.
-</p>
-<p>Hij kleedde zich uit, zonder zich bewust te zijn, dat hij het deed. Maar door de wolk
-van grauw, die voor zijn oogen hing, schitterde heel ver weg iets bonts en vreemds,
-dat zijn <span class="pageNum" id="pb40">[<a href="#pb40">40</a>]</span>hart deed zwellen van opwinding en blijdschap.&#x2026;.!
-</p>
-<p>Zijn moeder ging stil, om de kinderen niet te doen wakker schrikken, naar de voorkamer.
-Ze leunde tegen den haard en bleef een oogenblik staan met al de kalmte, waarover
-een moeder beschikt, als ze daar juist afscheid genomen heeft van haar jongen, die
-naar den Oost gaat.
-</p>
-<p>Toen begonnen haar schouders te beven, en ze borg het hoofd in de handen.
-</p>
-<div class="figure p040width"><img src="images/p040.png" alt="Kist met speelgoed." width="577" height="343"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb41">[<a href="#pb41">41</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.6" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e219">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">PADDE DOET ZIJN VRIEND UITGELEIDE</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first"></p>
-<div class="figure floatLeft p041width"><img src="images/p041.png" alt="Twee jongens kwamen bepakt en bezakt de Veermanskade afhollen." width="174" height="151"></div><p>
-Om negen uur in den morgen van den acht-en-twintigsten December 1618 zou de Friesche
-tjalk <span class="ex">De Hoornsche Zon</span> den schipper Willem IJsbrantsz Bontekoe naar den Oost-injevaarder <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> brengen, die voor Texel op gunstigen wind lag te wachten om uit te zeilen.
-</p>
-<p>Ruim zeven uur dien zelfden ochtend, toen de duisternis nog om de haven hing, kwamen
-twee jongens bepakt en bezakt de Veermanskade afhollen in de richting van de aanlegplaats.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik kan niet meer&#x201d;, hijgde de dikste van de twee. &#x201e;Loop jij door, Hajo, jij mag in
-geen geval te laat komen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Maar &#x2019;t is nog veel te vroeg, Padde! &#x2019;t is nog lang geen negen uur!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde wilde hem verwijten, dat hij overstuur was, maar verslikte zich.
-</p>
-<p>Zoo kwamen ze bij den Hoofdtoren. &#x201e;We zijn de eersten!&#x201d; riep Hajo.
-</p>
-<p>Padde sukkelde hijgend en blazend in een drafje voort tot hij bij de tjalk was aangeland.
-Daar zette hij den omvangrijken last, dien hij torste, neer, ging op de gedeukte kooi
-van Truitje Cannegieter zitten&#x2014;tot groot ongenoegen van Gerrit, die onrustig op zijn
-stokje heen en weer dribbelde en verwijtend door de tralies gluurde&#x2014;en veegde zich
-het zweet van het gelaat. &#x201e;Ziezoo&#x201d;, zei hij. &#x201e;Nu kan die smerige tjalk zonder jou
-niet meer wegzeilen&#x201d;.
-</p>
-<p>&#x201e;Laten we zoolang op en neer loopen&#x201d;, stelde Hajo voor.
-</p>
-<p>&#x201e;Loopen?! Heb ik vanmorgen nog niet genoeg geloopen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Maar je vat kou, Padde, als je daar blijft stilzitten!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan kruip ik in m&#x2019;n bed. &#x2019;k Heb toch niks beters te doen, als <span class="pageNum" id="pb42">[<a href="#pb42">42</a>]</span>jij er niet meer bent.&#x201d; En Padde bleef zitten en keek weemoedig naar <span class="ex">De Hoornsche Zon</span>, die zachtjes deinde op den kalmen golfslag.
-</p>
-<p>Hajo bleef nog een tijdje staan, ging toen naast Padde zitten. Hij trachtte met zijn
-oogen den grauwen morgennevel te doorboren. Van heel uit de verte drong het loeien
-van een misthoorn tot hem door. Dan werd het weer stil, op het zachte klotsen van
-het water na.
-</p>
-<p>Die rust om hem heen deed Hajo goed: in gedachten nam hij nog eens afscheid van zijn
-moeder en beloofde haar, zich als een man te zullen gedragen. Hij begon nu als scheepsjongen;
-over een paar jaar kon hij matroos zijn en later.&#x2026;. wie weet of hij niet nog eens
-als.&#x2026;. ja, &#x2019;t kòn toch, nietwaar?.&#x2026;. als bootsman een reis ging maken! Bootsman Hajo!
-Wat zou zijn moeder trotsch zijn! &#x201e;Heb je &#x2019;t gehoord?&#x201d; zouden de menschen zeggen.
-&#x201e;Als jongen twaalf ambachten dertien ongelukken, en nou.&#x2026; wie had dat gedacht!.&#x2026; bootsman
-Hajo!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo hoorde naast zich een licht geronk. &#x201e;Padde! Slaap je?&#x201d;
-</p>
-<p>Eerst geen antwoord. Toen steunde Padde diep, geeuwde hartgrondig en huiverde. &#x201e;Dacht
-je dan, dat ik vannacht een oog heb dichtgedaan?&#x201d;
-</p>
-<p>Daar kwam schipper Blok met zijn twee zoons aanzetten. &#x201e;Jullie zijn vroeg genoeg!&#x201d;
-riep hij onzen beiden vrienden lachend toe. En op de vogelkooi en al wat er om heen
-lag wijzend, vroeg hij: &#x201e;Moet die rommel allemaal mee?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat <span class="ex">is</span> geen rommel!&#x201d; voer Padde uit.
-</p>
-<p>&#x201e;Goed, dan is &#x2019;t geen rommel&#x201d;, zei Blok gul. &#x201e;Gooi het maar achter in de bak. Maar
-de bootsman van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> zal je zien aankomen! Die is lang niet mak!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Die bootsman zal wel beter weten wat er voor een Oostinje-reis noodig is!&#x201d; verzekerde
-Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, &#x2019;t zal me benieuwen&#x201d;, zei Blok. Hij sprong in de tjalk en begon met de hulp
-van zijn zoons en Hajo den mast op te zetten. &#x201e;Oostenwind&#x201d;, zei hij. &#x201e;Tot Enkhuizen
-is het opwerken. Dan zijn we d&#x2019;r gauw.&#x201d;
-</p>
-<p>Kwart voor negenen kwam Rolf aanstappen met een kist onder den arm. Hajo holde hem
-tegemoet, en de jongens drukten elkaar de hand.
-<span class="pageNum" id="pb43">[<a href="#pb43">43</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Rolf!&#x201d; zei Hajo, &#x201e;&#x2019;t spijt me nog, dat ik je voor pennelikker heb uitgemaakt!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja&#x201d;, zei Padde, die er ook bij was gekomen. &#x201e;Ik heb gezegd, dat ik je zou aframmelen
-als ik je weer tegenkwam, maar dat trek ik terug.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Knip jij altijd zoo met je oogen?&#x201d; vroeg Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Knap maar&#x201d;, zei Padde. En Rolfs kist besnuffelende, vroeg hij: &#x201e;Is dat alles wat
-je meeneemt?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Het is genoeg&#x201d;, meende Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Heere m&#x2019;n tijd&#x201d;, zei Padde. &#x201e;Je bent al net zoo overstuur als Hajo!&#x201d;
-</p>
-<p>Het was allengs geheel licht geworden. En eindelijk, toen negen bronzen slagen galmden
-uit den toren van de groote kerk, en het tegelijk in den Sint-Anthonius helder te
-kleppen begon, kwam een gezelschap heeren, met Bontekoe in hun midden, het havenhoofd
-afwandelen.
-</p>
-<p>&#x201e;Dezelfden als eergisteren, Padde!&#x201d; fluisterde Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Die doen mijn oom tot Texel uitgeleide&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Die lange met dat bleeke gezicht
-is koopman Rol; die gaat mee naar Indië. Om voor de Compagnie zaken te doen.&#x201d; En evenals
-Hajo en Padde, welke laatste zelfs een soort buiging maakte, trok hij zich eerbiedig
-de muts van het hoofd.
-</p>
-<p>&#x201e;Goeden morgen, mannen!&#x201d; wenschte Bontekoe hun met gulle zeemanshartelijkheid toe.
-Hij liet een monsterenden blik over zijn beide kranige scheepsjongens gaan en schonk
-den kleinen, dikken, buigenden Padde een welwillenden glimlach. Daarna gingen de heeren
-vroolijk koutend de loopplank over naar de tjalk. Rolf drukte Padde de hand en sprong
-aan boord. De zoons van schipper Blok gooiden de touwen los, waarmee de tjalk vastlag.
-</p>
-<p>Voor Hajo en Padde was het oogenblik van afscheid gekomen. De oogen vol tranen stonden
-ze tegenover elkaar en zochten naar woorden.
-</p>
-<p>&#x201e;Hajo.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Padde.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hajo.&#x2026;. beste Hajo.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Padde.&#x2026;. beste, goeie Padde.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo durfde niet langer talmen. Hij wendde zich verward, snel af en ging de loopplank
-over.
-<span class="pageNum" id="pb44">[<a href="#pb44">44</a>]</span></p>
-<p>De plank werd ingetrokken.
-</p>
-<p>Met een gelaat, waarin de wanhoop zich spiegelde, stond Padde aan den kant en zag
-toe, hoe de tjalk zich van den wal losmaakte. Toen, op het laatste oogenblik, zette
-hij met een kreet af en sprong.&#x2026;!
-</p>
-<p>Blok ving hem op en heesch hem binnen boord. Padde was met zijn voeten in het water
-terechtgekomen.
-</p>
-<div class="figure p044width"><img src="images/p044.png" alt="&#x201e;Ze slaat je beide beenen stuk&#x201d;, zei er een." width="479" height="517"><p class="figureHead">&#x201e;Ze slaat je beide beenen stuk&#x201d;, zei er een.</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>&#x201e;Hajo!&#x201d; snikte de arme jongen, terwijl hij het water uit z&#x2019;n klompen liet loopen.
-&#x201e;&#x2019;t Gáát niet.&#x2026;.! Ik breng je tot Texel.&#x201d;
-</p>
-<p>Bontekoe had met een zijdelingschen blik Padde&#x2019;s acrobatentoer waargenomen. &#x201e;Daar
-heb je me waarachtig die zelfde springer weer!&#x201d; riep hij. &#x201e;Wat moet er met hem gebeuren,
-Blok?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb45">[<a href="#pb45">45</a>]</span></p>
-<p>Blok was de kwaaiste niet. Hij wist, dat Hajo en Padde onafscheidelijke vrienden waren.
-&#x201e;Laat &#x2019;m maar meegaan&#x201d;, antwoordde hij lachend. &#x201e;Dan kan hij meteen de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> eens zien! Die is wel &#x2019;n kijkje waard!&#x201d;
-</p>
-<p>Maar toen Padde zijn bezinning terug had gekregen, sloeg hem de schrik om het hart.
-Waar zou dat op uitdraaien, als hij weer thuiskwam?! &#x201e;Heila!&#x201d; riep hij een paar visschers
-toe, die bezig waren hun botter ijsvrij te kappen. &#x201e;Zeg jullie aan m&#x2019;n moeder, dat
-ik even ben meegegaan naar Texel?&#x201d;
-</p>
-<p>De visschers grinnikten. &#x201e;Ze slaat je beide beenen stuk&#x201d;, zei er een.
-</p>
-<p>&#x201e;Dan ken je m&#x2019;n moeder slecht!&#x201d; riep Padde spijtig, terwijl een paar dikke tranen
-in zijn oogen sprongen. En toen de visschers meesmuilend de schouders ophaalden, schreeuwde
-de de arme jongen hun woedend toe: &#x201e;Bovendien! Zijn het <i>jouw</i> beenen?!&#x201d;
-</p>
-<p>De tjalk zeilde den ijsgang door en kwam in vrij water. Bontekoe stapte op Padde toe.
-&#x201e;Wil jij later ook gaan varen?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde schudde vol onverholen afschuw het hoofd. &#x201e;Ik kom in de bierbrouwerij van m&#x2019;n
-oom! Dan weet je wat je hebt.&#x201d;
-</p>
-<p>Bontekoe mat Padde glimlachend van het hoofd tot de voeten. &#x201e;Je hebt groot gelijk,
-hoor. &#x2019;n Best vak!&#x201d; En Bontekoe zette zich bij de heeren, die achter in de tjalk hadden
-plaats genomen.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik voel me nou al beroerd van dat ellendige schommelen&#x201d;, verklaarde Padde, toen hij
-bij Rolf, die voorin zat, belandde. En slechts de overtuiging, dat zijn vriend het
-later nòg noodiger zou hebben, weerhield hem om uit Grietjes fleschje te proeven.
-</p>
-<p>&#x201e;Je voeten zullen wel koud zijn&#x201d;, zei Rolf.
-</p>
-<p>Padde voelde het als een verwijt. &#x201e;Spring jij &#x2019;ns zoo&#x2019;n end!&#x201d; gromde hij.
-</p>
-<p>Hajo zat bij den mast en keek met nog vochtige oogen naar de flauwer wordende omtrekken
-van het stadje, dat zachtkens in de sluiers van den nevel wegzonk. Toen kwam suizend
-de boom aanscheren: het zeil werd omgegooid. Hajo bukte bliksemsnel het hoofd en voelde
-zich weer in de werkelijkheid verplaatst.
-<span class="pageNum" id="pb46">[<a href="#pb46">46</a>]</span></p>
-<p>Tot Enkhuizen moest er gelaveerd worden; daarna verliep de vaart vlotter. Ze kregen
-nu den golfslag aan stuurboordzij, zoodat de tjalk geducht heen en weer zwaaide, en
-het Padde slecht te moede werd. Zijn oogen verfletsten; hij werd akelig bleek. &#x201e;Ik
-wou, dat ik maar dood was&#x201d;, verklaarde hij.
-</p>
-<p>&#x201e;Wil je wat uit Grietjes fleschje?&#x201d; vroeg Hajo.
-</p>
-<p>Er was een oogenblik van heftigen tweestrijd in Padde. Maar zijn goede inborst zegevierde.
-&#x201e;Je denkt toch niet, dat ik zeeziek ben?&#x201d; vroeg hij. &#x201e;Dat fleschje helpt me niks.
-Ik ben wat beroerd, omdat ik vannacht geen oog heb dichtgedaan; dat is alles.&#x201d; En
-om te bewijzen, dat dat &#x201e;alles&#x201d; was, boog hij zich snel overboord, om zich eerst na
-geruimen tijd nog veel bleeker om te draaien.
-</p>
-<p>Het was zonnig weer. Een blauwe lucht. De Oostenwind hield staag aan.
-</p>
-<p>&#x201e;Als het zoo blijft, varen we nog <span class="corr" id="xd30e1527" title="Bron: van middag">vanmiddag</span> uit&#x201d;, zei Bontekoe tot de andere heeren. &#x201e;Wat denk jij van den wind, Blok?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat ie mooi is uitgeschoten en goed vast zit, schipper!&#x201d;
-</p>
-<p>Een uur later kwam Texel in het zicht. De gele duinen blonken in het zonlicht; hier
-en daar schitterde een rood dak, en.&#x2026;. en.&#x2026;.!
-</p>
-<p>&#x201e;De <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>!!!&#x201d; schreeuwde Hajo, terwijl hij met de hand naar voren wees. &#x201e;Padde!&#x201d; En hij greep
-zijn makker bij den arm en duidde hem opgewonden een vlekje met een paar rechtopstaande
-lijntjes. &#x201e;Padde dan toch! Kijk, Padde!!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zie niks&#x201d;, beweerde Padde. &#x201e;M&#x2019;n oogen doen zeer van den slaap. Maar ik zal.&#x2026;.
-ik zal je uitrusting halen&#x201d;. En Padde wankelde naar de plaats, waar Hajo&#x2019;s kist en
-ruilmateriaal geborgen waren.
-</p>
-<p>&#x201e;Er ligt er nog een!&#x201d; riep Rolf. &#x201e;Daar, links er van!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;D&#x2019;r liggen d&#x2019;r drie&#x201d;, zei Blok. &#x201e;Maar de middelste moeten we hebben.&#x201d;
-</p>
-<p>Bontekoe zag intusschen vol belangstelling toe, hoe Padde bezig was Hajo&#x2019;s hebben
-en houwen naar voren te sleepen. &#x201e;Van wie is dat alles?&#x201d; vroeg hij.
-</p>
-<p>&#x201e;Van Hajo, schipper.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wel-wel! Roep jij Peter Hajo eens even hier?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb47">[<a href="#pb47">47</a>]</span></p>
-<p>Padde rook onraad. &#x201e;&#x2019;t Is om te ruilen, schipper. Tegen de wilden!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als je in m&#x2019;n dienst stond, zou ik je voor dat tegenspreken in het eindje touw laten
-bijten&#x201d;, zei Bontekoe.
-</p>
-<p>Toen haastte Padde zich om &#x2019;s schippers bevel op te volgen.
-</p>
-<p>&#x201e;Hou je taai&#x201d;, fluisterde Rolf Hajo in het oor. &#x201e;Hij is heelemaal niet kwaad.&#x201d;
-</p>
-<p>Maar Hajo voelde zich allesbehalve &#x201e;taai&#x201d;, toen hij voor den schipper stond.
-</p>
-<p>&#x201e;Is dat jouw uitrusting, Peter Hajo?&#x201d; De stem klonk onheilspellend.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja-jawel, schipper.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat wou je met dat alles doen??&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Inruilen, schipper.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wou jij op eigen houtje handeldrijven en de Compagnie benadeelen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Handel drijven, schipper.&#x2026;.?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde was weer naderbij gekomen. &#x201e;&#x2019;t Is om z&#x2019;n leven te redden, schipper.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Bontekoe keek verwonderd op. &#x201e;Ik spreek met hem en niet met jou.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde begreep er niets van. &#x201e;&#x2019;t Is m&#x2019;n vrind, schipper.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Pak je weg, of je gaat overboord!&#x201d; fluisterde Blok den dapperen Padde toe.
-</p>
-<p>Dat werkte. Padde keerde subiet om en ging naar Rolf, al pruttelend over de tegenwerking,
-die Hajo ondervond.
-</p>
-<p>Bontekoe liet een onderzoekenden blik over het rommeltje gaan. &#x201e;Wat wou je met die
-kraai doen? Ook inruilen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nee, schipper. Dat is Gerrit. Die gaat.&#x2026;. die gaat voor de gezelligheid mee.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Voor de gezelligheid. Zoo-zoo. Hoe kom je aan Gerrit?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Uitgehaald, schipper. Toen ie nog jong was.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ka!&#x201d; schreeuwde Gerrit.
-</p>
-<p>De heeren konden hun vroolijkheid niet verbergen, en Hajo schepte moed. &#x201e;&#x2019;t Nest zat
-in de galmgaten van de Sint-Anthonis, schipper. De koster heeft er niets van gemerkt.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hoeveel jongen zaten er in?&#x201d; vroeg Bontekoe.
-</p>
-<p>&#x201e;Drie, schipper.&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb48">[<a href="#pb48">48</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Drie? Gewoonlijk heeft &#x2019;n kraai er vier, hè?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel, schipper, deze ook. Maar ik had er een uitgehaald.&#x201d;
-</p>
-<p>Bontekoe beet zich op de lippen. &#x201e;Nu, &#x2019;t valt me tenminste mee, dat je er drie hebt
-laten zitten. Is &#x2019;t daar goed mee afgeloopen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel, schipper. Schouwen Doedes heeft er een van, en Klaas van den Hoogen Dijk had
-er twee, maar eentje heeft zich aan een pier verslikt. &#x2019;k Had &#x2019;m &#x2019;t nest verkocht.
-Maar Gerrit is de slimste, schipper! Hij verstaat alles! En wegvliegen doet-ie ook
-niet meer.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Is hij zoo tam?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, schipper. Ik heb &#x2019;m gekortwiekt.&#x201d;
-</p>
-<p>De heeren begonnen te lachen. &#x201e;Kijk eens, Peter Hajo&#x201d;, zei Bontekoe, &#x201e;als mijn bootsman
-Folkert Berentsz. je met zoo&#x2019;n inboedel aan boord ziet stappen, gooit hij jou mèt
-Gerrit in de Noordzee. Daarom is het &#x2019;t beste, dat je hem zegt: de schipper vraagt
-of er een plekje voor vrij is.&#x2014;Verstaan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel, schipper!&#x201d; Hajo glunderde.
-</p>
-<p>&#x201e;Snij dan maar uit.&#x201d;
-</p>
-<p>Dat deed Hajo. Zijn hart woog licht als een veertje, toen hij naar voren ging.
-</p>
-<p>Ook Padde was opgetogen en stak zijn vreugde over den gunstigen uitslag niet onder
-stoelen of banken. Maar Hajo luisterde niet naar hem, keek zijn oogen uit naar de
-<span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>, die grooter en grooter werd. Hoe trotsch hief het schip zijn hoogen steven uit het
-groen-grijze water! Langzamerhand kon Hajo de gebeeldhouwde figuren van den fraaien
-spiegel onderscheiden, het rank uitgebouwde galjoen, de dreigende geschutpoorten met
-de ronde vuurmonden.&#x2026;.
-</p>
-<p>Boem! Boem! Twee blanke wolkjes stegen aan weerszijden van het schip op, en in hetzelfde
-oogenblik wandelde langs een lijntje een bonte doek naar het topje van den grooten
-mast: de vlag der Oost-Indische Compagnie! Blok liet zich niet onbetuigd en hiesch
-den Hoornschen Eenhoorn. Hajo rilde van opwinding. Hij had een haast onweerstaanbaren
-drang om luid: Hoera! te schreeuwen en te gaan dansen op den planken vloer. Dat was
-nu <i>zijn</i> schip! Dat was het schip, dat hem door <span class="pageNum" id="pb49">[<a href="#pb49">49</a>]</span>duizend gevaren en avonturen heen zou brengen naar het groote droomland.&#x2026;. Indië!
-</p>
-<p>Een half uur later legde <span class="ex">De Hoornsche Zon</span> zich tegen de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> aan. Een touwladder werd omlaag geworpen; de heeren klommen naar boven. Daarna volgde
-Hajo, achter hem Padde, om te helpen dragen, en ten slotte Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Vang je me, als ik val?&#x201d; riep Padde klagend omlaag. En toen, een hartverscheurenden
-kreet slakend: &#x201e;M&#x2019;n koffiemolen!!&#x201d;
-</p>
-<div class="figure floatLeft p049width"><img src="images/p049.png" alt="&#x201e;M&#x2019;n koffiemolen!!&#x201d;" width="317" height="674"><p class="figureHead">&#x201e;M&#x2019;n koffiemolen!!&#x201d;</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>Een plons duidde aan, dat de koffiemolen te water was geraakt. Met bevallige schommelbewegingen
-zonk hij de diepte in.
-</p>
-<p>&#x201e;Ka!&#x201d; riep Gerrit verschrikt.
-</p>
-<p>En Rolf zei, bedaard als altijd: &#x201e;Ik heb hem haast op mijn hoofd gekregen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Terug!&#x201d; jammerde Padde. &#x201e;Hajo moet de koffiemolen meehebben!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hij is gezonken&#x201d;, antwoordde Rolf op een graftoon. &#x201e;Je zult er naar moeten duiken.
-Vooruit, schiet op, anders val jij ook nog op m&#x2019;n hoofd.&#x201d;
-</p>
-<p>Al jeremieerend vervolgde Padde de klimpartij. Zoo kwamen ze boven, waar een stelletje
-janmaats hen met hoongelach ontving. &#x201e;Groentjes!&#x201d; werd er geroepen. &#x201e;Ik ruik landrotten!&#x2014;Een
-kraai!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;We zijn met z&#x2019;n drieën,&#x201d; zei Rolf. &#x201e;Als ze een vinger uitsteken, slaan we er op.&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb50">[<a href="#pb50">50</a>]</span></p>
-<p>Hajo beet de tanden opeen.
-</p>
-<p>En Padde schreeuwde: &#x201e;Vooruit! Wijs ons waar we heen moeten!&#x201d;
-</p>
-<p>Allen begonnen te proesten. Maar een goedige kok met wit voorschoot en een blozend
-gelaat kwam op de jongens toe en zei: &#x201e;Laat ze maar lachen. Ze meenen het zoo kwaad
-niet. Kom mee, ik zal jullie naar &#x2019;t vooronder brengen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat zou ik ook denken!&#x201d; mopperde Padde.
-</p>
-<p>Zoo kwamen ze, na een trapje te zijn afgedaald, in de slaapplaats voor het volk. &#x201e;Hier,
-deze matten zijn vrij,&#x201d; zei de kok. &#x201e;Ja, de beste plaatsen zijn natuurlijk weg; je
-hebt hier nogal eens kans op een zeetje. Maar dat went wel, hoor. Stop die rommel
-maar gauw weg, voor de bootsman &#x2019;t ziet! Maar waar moeten we met die kraai heen? Die
-hou je op den duur onmogelijk verborgen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ka!&#x201d; bevestigde Gerrit.
-</p>
-<p>&#x201e;Hoeft ook niet&#x201d;, zei Padde. &#x201e;De schipper kent &#x2019;m.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat scheelt een duit op een stuiver&#x201d;, verklaarde de kok. &#x201e;Hier is een spijker, hang
-daar de kooi maar zoolang aan op. Ziezoo,&#x2014;nou kun je het verder wel vinden. Ik heet
-Bolle. Ja, ik heet eigenlijk anders, maar de maats noemen me Bolle, omdat ik met Kerstmis
-en nieuwe jaar altijd van die lekkere bollen bak, zeggen ze. Dat treffen jullie dus
-net. Ja, ik zelf lust ze niet, hoor!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Waarom niet?&#x201d; vroeg Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Omdat ik me er tegen heb gegeten. Op een kaperschip. Dat zal ik jullie weleens vertellen.
-En Maleisch zal ik je ook leeren. Stom-eenvoudig. <span lang="ms">Ajer</span> is water, <span lang="ms">kapal</span> is schip, en wat je niet weet, dat blijft zoo.&#x201d; En Bolle verdween met een vriendelijken
-hoofdknik. &#x201e;Zie maar gauw, dat je die rommel wegkrijgt! Als Berentsz. &#x2019;t ziet.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>De jongens bleven alleen en keken in het rond.
-</p>
-<p>&#x201e;Die kok moet je te vrind houden, Hajo!&#x201d; raadde Padde. &#x201e;Ik zou die bollen ook weleens
-willen proeven.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Om van de schrik over de koffiemolen te bekomen?&#x201d; vroeg Rolf.
-</p>
-<p>Padde zuchtte. &#x201e;Praat me er niet van! Je zult zien, dat de reis verkeerd afloopt.
-Die Berentsz. schijnt ook een kwaaie te zijn!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb51">[<a href="#pb51">51</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Er is hier niet veel frissche lucht,&#x201d; stelde Rolf vast. En hij gooide een luik open.
-</p>
-<p>Padde jammerde nog wat door over zijn koffiemolen. Eindelijk werd hij er moe van,
-geeuwde ontzagwekkend en zuchtte: &#x201e;Daar zitten we nou. Daar heb ik verkleumde voeten
-voor opgehaald en den heelen nacht voor wakker gelegen, om hier te zitten zonder koffiemolen!
-Kom, ik ga &#x2019;t schip eens bekijken. Gaan jullie mee naar boven?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zoometeen&#x201d;, was Rolf&#x2019;s antwoord. &#x201e;Peter en ik moeten eerst ons boeltje nog wat schikken,
-en ik voor mij eet ook even m&#x2019;n boterham op.&#x201d;
-</p>
-<p>Op het woord &#x201e;boterham&#x201d; keek Padde om. &#x201e;Ja-ja&#x201d;, zuchtte hij en aarzelde met weggaan.
-</p>
-<p>Rolf begreep. &#x201e;Hier, Padde, neem jij dit.&#x201d; En hij duwde hem een pakje boterhammen
-in de hand.
-</p>
-<p>&#x201e;En jij dan?&#x201d; vroeg Padde, het papier openvouwend.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik heb in m&#x2019;n kist nog genoeg.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde zette z&#x2019;n tanden in het brood. &#x201e;Mm! Rookvleesch! Die moeder van jou heeft het
-goed met je voor, zeg!&#x201d;
-</p>
-<p>Hij, noch Hajo merkte op, dat Rolf zich plotseling afwendde.
-</p>
-<p>Padde geeuwde nog eens hartgrondig en vervolgde: &#x201e;Ik zal toch maar vast naar boven
-gaan. De lucht is hier nog altijd even beroerd.&#x201d; En hij wankelde het trapje op, stootend
-tegen een deurpost.&#x2026;.
-</p>
-<p>Een kwartier later wilden Rolf en Hajo hem volgen. Maar ze hadden hun neus nog niet
-buiten de deur gestoken, toen een zware stem hun toebulderde: &#x201e;Donder en bliksem!
-Loopen jullie <i>nou</i> al te luibuizen?! Daar staat een schrobber! Water is d&#x2019;r zat, kijk maar om je heen.
-En jij, alsjeblief, een zwabber! Wat hij schrobt, zwabber jij. Verstaan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En wat moet ik schrobben, bootsman?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Donder en bliksem! Wàt je schrobben moet?! Het schip moet je schrobben! Wou jij de
-zee schrobben? Je begint bij &#x2019;t achterste boevenet en eindigt met &#x2019;t galjoen en de
-boegspriet. Als ik straks nog een smerig plekje vind, word je allebei gekielhaald.
-Vort! Aan het werk!&#x201d; En Folkert Berentsz., bootsman op den Oostinjevaarder <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>, vervolgde zijn gevreesden ommegang.
-</p>
-<p>Hajo pakte den schrobber en sloeg verwoed aan het werk.
-<span class="pageNum" id="pb52">[<a href="#pb52">52</a>]</span></p>
-<p>Maar Rolf mat met zijn oogen de geduchte oppervlakte van het schip en zei toen, terwijl
-hij Hajo meevoerde: &#x201e;We zullen ons vandaag tot het achterdek bepalen. Het is onmogelijk
-om in één middag het heele schip te schrobben,&#x2014;en dat weet donder en bliksem ook wel.&#x201d;
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>Terwijl de beide jongens schrobden en zwabberden, dat het rondom spatte, ging schipper
-Bontekoe na, of alles voor de uitreis gereed was. De wind beloofde Oost te zullen
-blijven, en de schipper stuurde een paar booten naar den wal om versch water te halen.
-Rolf zag, hoe het aan boord geheschen werd. &#x201e;We gaan vandaag weg,&#x201d; zei hij tot Hajo.
-&#x201e;Nog vlugger dan ik dacht.&#x201d;
-</p>
-<div class="figure floatLeft p052width"><img src="images/p052.png" alt="&#x201e;Donder en bliksem! Loopen jullie nou al te luibuizen?!&#x201d;" width="208" height="516"><p class="figureHead">&#x201e;Donder en bliksem! Loopen jullie nou al te luibuizen?!&#x201d;</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>&#x201e;Maar hoe weet je, dat we weggaan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;We nemen water in. Dat is altijd het laatste wat er gebeurt.&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo keek rond. &#x201e;Waar zou Padde zitten? Ik zie hem nergens.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hij zal naar z&#x2019;n koffiemolen visschen&#x201d;, meende Rolf vroolijk. &#x201e;Wacht, daar komt Blok
-aan.&#x2014;Heb jij Padde soms gezien, Blok?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel, die ligt onder in de tjalk te snurken. Ik ga zoometeen weg, maar ik zou &#x2019;m
-maar kalm op één oor laten. Anders gaat ie nog mee naar Oostinje!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja-ha!&#x201d; lachte Rolf. &#x201e;Dat zou voor de bierbrouwerij van z&#x2019;n oom een schadepostje
-zijn.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En, jongens?&#x201d; vroeg Blok. &#x201e;Kennen jullie de bootsman al zoowat?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou!&#x201d; zei Rolf. &#x201e;Beter dan hij mij kent.&#x201d;
-</p>
-<p>Blok schudde met vroolijken spot het hoofd. &#x201e;Da&#x2019;s andere koek dan bij Wouter &#x2019;n beetje
-in &#x2019;t vuur blazen en &#x2019;s avonds appelen rapen in &#x2019;t Sinte Clarens, hè?&#x201d; En lachend
-daalde hij weer den valreep af naar de tjalk.
-<span class="pageNum" id="pb53">[<a href="#pb53">53</a>]</span></p>
-<p>De jongens zetten hun werk weer voort.
-</p>
-<p>Hajo boende van heb-ik-jou-daar! Elk plekje, dat hij had geschrobd, bekeek hij met
-voldoening. Dat plekje kende hij, en het kende hem.
-</p>
-<p>Hajo was bezig een innige vriendschap te sluiten met de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>!
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>Een poos later greep Rolf zijn makker bij den arm. &#x201e;Daar.&#x2026; gaat de tjalk!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo staarde met groote oogen naar het wegzeilend vaartuigje, dat Rolf hem wees. Toen
-snelde hij naar de verschansing en zag, dat <span class="ex">De Hoornsche Zon</span> inderdaad was weggevaren. &#x201e;Padde!&#x201d; schreeuwde hij. &#x201e;Dag, Padde!!!&#x201d; En met den grooten,
-rooden zakdoek, dien Padde&#x2019;s moeder hem gegeven had, wuifde hij uit alle macht, terwijl
-de tranen hem over de wangen biggelden. &#x201e;Dag, Padde!! Padde!!!&#x201d;
-</p>
-<p>Hij merkte het niet, dat het op het benedendek rumoeriger werd; het heen en weer hollen
-der maats hoorde hij niet, noch het klapperen der ankerpallen en het verwarde stemmengeroezemoes
-achter en om en beneden hem. &#x201e;Dag, Padde!! Padde!&#x201d; riep hij. En hij wuifde, wuifde
-al maar door.
-</p>
-<p>Toen dreunde het onder de planken vloer onder zijn voeten: donderende kanonschoten
-deden zijn ooren daveren; een wolk van rook omhulde het schip. Half bedwelmd wendde
-Hajo zich om. In het want en op de ra&#x2019;s krioelde het van janmaats; de zeilen werden
-losgegooid en sloegen klappend uit in den wind, tot gebruinde knuisten ze hadden vastgesjord;
-een machtig: Hoera!!! steeg op uit twee honderd kelen.
-</p>
-<p>Hajo hield zich vast aan het want; haalde diep adem.
-</p>
-<p>De <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> stak in zee.
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>Droomend hingen Rolf en Hajo over de verschansing en tuurden naar het grijze streepje
-land, dat smaller en smaller werd. Zwijgend blikten ze over de wijde, groenige watervlakte,
-rondom het schip gemarmerd door het schuim. Een paar meeuwen dwaalden om de masten,
-met kalmen, geluidloozen wiekslag.
-<span class="pageNum" id="pb54">[<a href="#pb54">54</a>]</span></p>
-<p>Toen.&#x2026;. hoorden ze achter zich een licht gedruisch. Ze wendden zich om en.&#x2026;. en.&#x2026;.
-zagen vanuit het gat van het vooronder het bleeke, van slaap vertrokken gelaat verschijnen
-van Padde, die stotterend vroeg: &#x201e;Wat.&#x2026;. wat was dat met die kanonnen, Hajo?&#x201d;
-</p>
-<div class="figure p054width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb55">[<a href="#pb55">55</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.7" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e226">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">OP ZOEK NAAR DEN BOTTELIER</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Aan de zware, eikenhouten tafel in de groote scheepskajuit van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> zaten schipper Bontekoe en koopman Rol tegenover elkaar. De eerste bestudeerde ingespannen
-een groote zeekaart en mat met een passer enkele afstanden. De koopman liet zijn oogen
-gaan over lange cijferreeksen, maakte nu en dan een aanteekening en verdiepte zich
-in nieuwe tabellen met cijferreeksen.
-</p>
-<p>Stilte in het vertrek. Stilte, die volkomen paste bij de waardige, haast plechtige
-stemming in dit heiligdom: de kajuit van den schipper!
-</p>
-<p>Plotseling hieven beide heeren het hoofd op: voor den ingang van de kajuit was een
-tumult ontstaan. &#x201e;Laat me er door!&#x201d; schreeuwde een stem. &#x201e;Ik wil de schipper spreken.
-Laat me er door, zeg ik je!&#x201d; Op hetzelfde oogenblik werd de deur opengerukt, en een
-jongen van geen vijf Friesche turven hoog stormde het vertrek binnen, op den voet
-gevolgd door den waardigen, reeds grijzenden scheepsbarbier, in de wandeling &#x201e;Vader
-Langjas&#x201d; genaamd.
-</p>
-<p>De vermetele binnendringer&#x2014;wie was het anders dan Padde?&#x2014;staarde met oogen, waarin
-de ontzetting lag uitgedrukt, in het strenge gelaat van Bontekoe. &#x201e;Meneer.&#x2026;. de tjalk
-is weg!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Schipper! Die drommelsche aap van een jongen.&#x2026;. hm!&#x201d; gromde de barbier verontwaardigd
-en naar adem happend.
-</p>
-<p>&#x201e;Ga jij je gang maar, Vader Langjas&#x201d;, zei Bontekoe. &#x201e;Ik zal met den jongeman wel even
-afrekenen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zal gaan, schipper. Maar die drommelsche kwajongen&#x200a;&#x2026; hm!&#x201d; En grimmig sloot Vader
-Langjas de deur achter zich.
-<span class="pageNum" id="pb56">[<a href="#pb56">56</a>]</span></p>
-<p>Padde viel voor den schipper op de knieën. &#x201e;Schippertjelief, keer om! O, alsjeblief.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Sta jij eens op,&#x201d; zei Bontekoe op een toon, die weinig goeds voorspelde.
-</p>
-<p>Padde kroop weer overeind; zijn oogen zwommen in tranen. &#x201e;Schippertje, toe.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Vertel jij mij eens kort en duidelijk waarom je niet op de tjalk zit! En geen uitvluchten,
-alsjeblieft.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik ben in slaap gevallen, schippertje! Vannacht heb ik geen oog dichtgedaan.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat drommel, was dan in de tjalk gaan slapen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat heb ik gedaan, schippertje! Maar die schommelde zoo verschrikkelijk, en toen
-ben ik weer aan boord gegaan. O, hemeltje, toen al die kanonnen in eens.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Die kanonnen heb je dus gehoord?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel, schipper, maar ik dorst niet naar buiten te komen, met al die kanonnen! Ik
-dacht.&#x2026;. ik dacht, dat er Duinkerkers.&#x2026;.!&#x201d; En Padde&#x2019;s verwilderde oogen vulden zich
-opnieuw met angst voor die geduchte piraten.
-</p>
-<p>&#x201e;Aap van een jongen, was toch voor den dag gekomen; dan had je nog terug gekund!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En nou niet meer, schipper?!&#x201d; Het klonk als een noodkreet.
-</p>
-<p>Bontekoe wist niet goed wat hij er aan had. &#x201e;Hoe zit het nou eigenlijk! Sta je me
-hier voor &#x2019;t lapje te houden? Biecht nou maar eerlijk op hoe de vork in de steel zit.
-Wilde je met je vriend mee?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde&#x2019;s oogen dreigden uit de kassen te vallen. &#x201e;Mee naar Oostinje??!&#x201d; stamelde hij.
-De arme jongen greep zich in de haren. &#x201e;Ik ga toch in de bierbrouwerij van m&#x2019;n oom?!&#x2014;O,
-schippertje, schippertjelief, keer om, in &#x2019;s hemelsnaam.&#x2026;.!&#x201d; En opnieuw zonk Padde
-voor Bontekoe&#x2019;s voeten neer en trachtte zijn handen te grijpen.
-</p>
-<p>Bontekoe zag in, dat hij zich vergist had. Hij deed een paar passen door het vertrek
-en vroeg toen: &#x201e;Jij heet Padde, hè?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Padde Kelemeijn, schipper. Van de Appelhaven.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Luister goed, Padde Kelemeijn. We zullen je hier aan boord een werkje verschaffen,
-want ledigheid is &#x2019;s duivels oorkussen. <span class="pageNum" id="pb57">[<a href="#pb57">57</a>]</span>En als je goed aanpakt, en we mochten toevallig een schip ontmoeten, dat weer naar
-Holland gaat, dan zullen we je daar op zien over te zetten.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wanneer zou dat zijn, schipper?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat kan vandaag nog gebeuren, en &#x2019;t kan ook nog wel drie maanden duren.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Drie maanden.&#x2026;.&#x201d; herhaalde Padde toonloos.
-</p>
-<p>&#x201e;Maak je geen zorgen,&#x201d; troostte Bontekoe. &#x201e;Je bent hier goed onderdak, en je moeder
-zal, als ze je behouden terugziet, veel te blij zijn om nog aan slaan te denken.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde sprong overeind. &#x201e;M&#x2019;n moeder slaat me nooit, schipper!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Je hebt anders alle recht op een flink pak op je broek,&#x201d; was Bontekoe&#x2019;s meening.
-&#x201e;Maar we zullen eens even naar een geschikte bezigheid voor je zoeken. Kun je klimmen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Klimmen, schipper?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja. In een touw bijvoorbeeld.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;O.&#x2026;. nee, schipper. In een touw niet.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Op een ladder wel?&#x201d; vroeg Bontekoe.
-</p>
-<p>&#x201e;Op een ladder wel!&#x201d; haastte Padde zich vol ijver te verklaren.
-</p>
-<p>Bontekoe wierp den koopman een vroolijken blik toe. &#x201e;Dan zullen we een botteliersmaat
-uit je maken. Meteen een goede voorbereiding voor de bierbrouwerij! Vraag maar aan
-de maats, of ze je de bottelier even willen wijzen, en zeg hem, dat je hem helpen
-moet. Begrepen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel, schipper.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Goed zoo. De deur is achter je.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel, schipper.&#x2026;.&#x201d; Padde bleef staan.
-</p>
-<p>&#x201e;Ben je nog niet weg?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Schipper.&#x2026;. schippertje.&#x2026;.&#x201d; Padde&#x2019;s oogjes knipten smeekend, &#x201e;zou je nou heusch niet
-even terug willen zeilen?&#x201d;
-</p>
-<p>Dat was te kras. Bontekoe maakte een beweging, die Padde aanleiding gaf, met zooveel
-spoed de kajuit te verlaten, dat hij buiten de deur een dikken, blozenden, vriendelijken,
-eenigszins scheelzienden man pardoes omver liep. &#x201e;Kijk uit je oogen!&#x201d; snauwde Padde.
-</p>
-<p>De man krabbelde sprakeloos van verwondering weer overeind.
-<span class="pageNum" id="pb58">[<a href="#pb58">58</a>]</span></p>
-<p>En Padde vervolgde grimmig zijn weg. Een lange, schrale janmaat met rood haar en groene,
-glazige oogen als van een visch werd het eerst door hem aangeklampt.
-</p>
-<p>&#x201e;Waar is de bottelier?!&#x201d;
-</p>
-<p>De kerel keek Padde van uit de hoogte aan. &#x201e;De bottelier? Drie maal &#x2019;t schip rond,
-de vierde hoek van &#x2019;t zeil om, en dan aan &#x2019;t vijfde touwtje trekken, dan komt ie.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wil je op je ziel hebben?&#x201d; vroeg Padde.
-</p>
-<p>De vent begon te grinneken als een geit.
-</p>
-<p>Padde snoof en brieschte en pakte een ander bij z&#x2019;n jas. &#x201e;Waar is de bottelier?!&#x201d;
-</p>
-<p>De maat, een ineengedoken, stevig kereltje met slimme oogjes, keek van zijn werk&#x2014;het
-inleggen van een touw&#x2014;op. &#x201e;Wat kan ik verdienen, als ik je &#x2019;m wijs?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zal aan de schipper vertellen wat een lamme kerels jullie zijn!&#x201d; verzekerde Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat verandert,&#x201d; zei de man. &#x201e;Luister goed! De bottelier is vast op &#x2019;t schip: ik heb
-&#x2019;m vóór twee reizen nog gezien. Loop maar &#x2019;n eindje door, dan zul je &#x2019;m wel vinden.
-&#x2019;t Is zoo&#x2019;n lange, magere, korte, dikke kerel.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde was alweer verder, beproefde zijn geluk bij een drietal janmaats, die over de
-verschansing hingen en pruimden.
-</p>
-<p>&#x201e;De bottelier?&#x201d; vroeg de grootste, die een scheef gezicht en daarin een half dicht
-oog bezat. &#x201e;Weet je wat je vooral niet vergeten mag, als je de bottelier zoekt?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou?&#x201d; vroeg Padde weifelend.
-</p>
-<p>&#x201e;Wel verduiveld, nou ben ik het zelf vergeten!&#x201d; zei de vent.
-</p>
-<p>&#x201e;Heb jij je eene oog ook vergeten?&#x201d; vroeg Padde. Toen sprong hij haastig ter zijde.
-</p>
-<p>Padde klaagde zijn nood bij een trouwhartigen, baardigen zeerob, die aan het smeren
-van een ankerspil zijn zorgen wijdde. &#x201e;Ja, ze zullen je wel leelijk voor de mal houden!&#x201d;
-zei deze, terwijl hij zijn klare oogen medelijdend op den nieuwbakken botteliersmaat
-richtte. &#x201e;Je moet rekenen: je bent een groentje, hè? Maar ik zal je den bottelier
-wijzen, hoor, heb maar &#x2019;n oogenblikje geduld. Die spil moet eerst even geolied worden.
-Help maar &#x2019;n handje, dan gaat het gauwer.&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb59">[<a href="#pb59">59</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Graag!&#x201d; zei Padde, blij, dat hij den trouwhartigen, vriendelijken zeerob een wederdienst
-kon bewijzen.
-</p>
-<p>&#x201e;Je bent een brave jongen&#x201d;, verklaarde deze. &#x201e;Hier is olie. Smeer maar raak.&#x201d;
-</p>
-<p>En Padde smeerde, tot de spil en hij zelf om het meest glommen.
-</p>
-<p>&#x201e;Goed zoo!&#x201d; prees de <span class="corr" id="xd30e1805" title="Bron: trouwhartge">trouwhartige</span> zeerob. &#x201e;Je zult het gauw leeren.&#x2014;Ziezoo, nou deze spil ook nog maar even.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde was alweer aan het werk. De lof, die de ervaren zeerob aan zijn smeer-talent
-had toegezwaaid, prikkelde Padde: hij smeerde nu zoo aandachtig en ijverig, dat hij
-niet merkte, hoe zijn kameraad er maar met de handen in de zakken bij was gaan zitten,
-een vroolijk wijsje tusschen de tanden floot en goedkeurend met het hoofd knikte.
-</p>
-<p>Toen de spil gesmeerd en Padde achter adem was, zei de trouwhartige zeerob: &#x201e;Ik verzeker
-je, dat ik het zelf niet beter had kunnen doen. Kom, nou de spil van het plecht-anker.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde keek sip. &#x201e;En de bottelier?&#x201d; vroeg hij.
-</p>
-<p>&#x201e;Plicht gaat voor, jongen,&#x201d; verklaarde de trouwhartige zeerob. &#x201e;Eerst nog even de
-spil van het plecht-anker!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Maar ga je dàn heusch met me mee?&#x201d; vroeg Padde<span class="corr" id="xd30e1815" title="Bron: ,">.</span>
-</p>
-<p>&#x201e;Ja. Als ik eerst in de fok ook nog wat geklaard heb.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En wanneer zou dàt afgeloopen zijn?&#x201d; vroeg Padde weifelend.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat hangt er vanaf&#x201d;, zei de trouwhartige zeerob. &#x201e;Als jij me helpt, zijn we in een
-stevig uurtje klaar. Maar anders gaat m&#x2019;n heele middag er mee heen.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde&#x2019;s oogen schoten vol tranen; hij wendde zich af en begon te snikken.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja.&#x2026;. plicht gaat voor,&#x201d; zei de trouwhartige zeerob. En hij pakte zijn pot met smeer
-op en begaf zich in de richting van de plecht.
-</p>
-<p>Padde bleef staan, de wanhoop in het hart. Hij voelde zich van de heele wereld verlaten
-en wenschte, dat de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> vandaag nog met met man en muis zou vergaan. Hij snikte hoe langer hoe luider, en
-hoe meer hij snikte, des te ontzettender vond hij zijn eigen toestand.
-</p>
-<p>Maar onverwachts werd hij op den schouder getikt. Hij <span class="pageNum" id="pb60">[<a href="#pb60">60</a>]</span>wendde zich om en zag in het blozende gelaat van den schelen dikzak, dien hij, uit
-de kajuit komende, omver geloopen had.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat scheelt er aan, kereltje?&#x201d; vroeg de man vriendelijk.
-</p>
-<p>Maar Padde had zijn vertrouwen in de menschheid verloren. &#x201e;Gaat je geen spaan aan!&#x201d;
-gromde hij. &#x201e;&#x2019;k Heb niks.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Maar als je niks mankeert, waarom sta je dan te grienen?&#x201d; vroeg de man.
-</p>
-<p>Padde haalde de schouders op. &#x201e;Jij bent zeker ook gekomen, om me voor de gek te houden,
-hè? Ja, trek maar geen gezicht alsof je niet weet, dat ik de bottelier zoek. Jullie
-kunt knappen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;De bottelier? Zoek je de bottelier? Wel, da&#x2019;s merakel: <span class="ex">ik</span> ben de bottelier!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde kon een kreet niet onderdrukken. &#x201e;Is &#x2019;t heusch?! Hou je me niet voor de gek?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Welneen-ik,&#x201d; zei de dikkert. &#x201e;Dat verzeker ik je, hoor, dat ik de bottelier ben.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde vloog hem om den hals. &#x201e;Ik moet je helpen! De schipper heeft het gezegd!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wel, da&#x2019;s merakel, ik had de schipper juist om een jongen voor de bottelarij.&#x2026;..&#x201d;
-De man stokte, deed een paar passen terug en staarde Padde aandachtig aan. &#x201e;Wel, da&#x2019;s
-een merakel&#x201d;, fluisterde hij. &#x201e;Da&#x2019;s nou waarachtig &#x2019;n groot merakel. Je lijkt.&#x2026;. je
-lijkt op m&#x2019;n jongen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Is die hier ook op &#x2019;t schip?&#x201d; vroeg Padde.
-</p>
-<p>De schele dikzak wilde wat zeggen, maar slikte het weer weg en schudde ontkennend
-het hoofd.
-</p>
-<p>&#x201e;Waar is ie dan?&#x201d; vroeg Padde.
-</p>
-<p>De bottelaar kuchte, legde zijn hand op Padde&#x2019;s schouder en gaf toen het zonderlinge
-antwoord: &#x201e;D&#x2019;r staan.&#x2026;. d&#x2019;r staan nog wel twintig kruiken, die allemaal moeten worden
-gespoeld. Kom.&#x2026;. kom jij maar mee, kereltje.&#x201d;
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>Ook Gerrit doorleefde dien eersten namiddag aan boord stoere oogenblikken. Terwijl
-hij in het schemerdonker van het vooronder in zijn kooi zat te overpeinzen, dat hij
-voor een doodgewone torenkraai toch een merkwaardig bewogen leven had, kwamen drie
-mannen binnenstappen.
-<span class="pageNum" id="pb61">[<a href="#pb61">61</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Alsjeblieft!&#x201d; zei een van hen, een forsche kerel, die een weinig mank ging. &#x201e;Daar
-ligt het zoodje!&#x201d; En hij sleurde Hajo&#x2019;s &#x201e;ruilhandel&#x201d; te voorschijn. &#x201e;Wat zullen we
-er mee doen? Ze moeten gepest worden, dat staat vast: groentjes moeten gepest worden.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Gepest worden,&#x201d; bevestigde de tweede, een kerel met een door de pokken geschonden
-gelaat.
-</p>
-<p>&#x201e;Hè-hè-hè!&#x201d; grinnikte de derde, een ietwat gebogen manneke.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat we kunnen doen,&#x201d; zei de manke, &#x201e;is: de heele rommel zoek maken.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zoek maken!&#x201d; riep de pokdalige.
-</p>
-<p>&#x201e;Hi-hi-hi!&#x201d; grinnikte de kleine.
-</p>
-<p>&#x201e;Ka!&#x201d; riep Gerrit.
-</p>
-<p>De drie mannen schrokken; de kleine verslikte zich. Toen begon de manke te lachen.
-&#x201e;Wel verduiveld!&#x201d; riep hij. &#x201e;Die kraai zullen we de nek omdraaien!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nek omdraaien!&#x201d; stelde de pokdalige voor.
-</p>
-<p>De manke ging naar de kooi en trachtte den bewoner ervan te grijpen. Maar Gerrit was
-zoo vlug als een goed opgevoede torenkraai maar zijn kan.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;n Aardig beessie&#x201d;, verzekerde de manke.
-</p>
-<p>&#x201e;Pik!&#x201d; zei Gerrit en hakte met z&#x2019;n snavel.
-</p>
-<p>&#x201e;Als ik &#x2019;t mormel in m&#x2019;n vingers krijg!&#x201d; dreigde de kerel vloekend. En hij kreeg het
-in zijn vingers en sleurde zijn glanzend-zwarten gevangene naar buiten. &#x201e;Zoo, maak
-nou je testament maar!&#x201d;
-</p>
-<p>Maar terwijl Gerrit daarmee bezig was, klonken er buiten voetstappen. De mannen hielden
-zich koest.
-</p>
-<p>Hajo kwam het vooronder binnen, zag met een oogopslag den rommel op den grond, en
-merkte, dat de manke iets verborgen hield. &#x201e;Wat heb je daar!&#x201d; zei hij, terwijl hij
-zich resoluut voor den kerel plaatste.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat raakt je niet!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ka!&#x201d; schreeuwde Gerrit.
-</p>
-<p>Het bloed steeg Hajo naar het hoofd. &#x201e;Laat los die kraai! Hij is niet van jou.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Van jou dan zeker! Laat de bootsman &#x2019;m maar niet zien!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Laat hem los!&#x201d; dreigde Hajo.
-<span class="pageNum" id="pb62">[<a href="#pb62">62</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Ik zal &#x2019;m voor je oogen z&#x2019;n nek omdraaien,&#x201d; verklaarde de manke.
-</p>
-<p>Toen gebeurde het. Hajo greep de kooi van den wand en smakte ze in blinde drift den
-kerel op het hoofd. Het kon niet mooier: de oude, vermolmde bodem begaf zich, en de
-kooi kwam om &#x2019;s mans nek te hangen. Hij moest den luid schreeuwenden Gerrit loslaten
-om zich van het koperen tralienet te verlossen. Daarbij raasde en tierde hij als een
-bezetene. &#x201e;Ik zal je, kleine salamander!&#x201d;
-</p>
-<p>En terwijl Gerrit met haastige sprongen, half fladderend een goed heenkomen zocht,
-stond Hajo met gebalde vuisten, bevend van opwinding, den aanval van den manke af
-te wachten.
-</p>
-<p>Deze liet zich niet lang onbetuigd. Nauwelijks had hij zich van de kooi bevrijd, of
-hij kwam schuimbekkend op den scheepsjongen af. Een verwoede worsteling, vol belangstelling
-gadegeslagen door de twee anderen, volgde.
-</p>
-<p>En juist toen Hajo, ondanks zijn weergalooze vlugheid, dreigde te bezwijken onder
-het ruw geweld van den veel sterkeren janmaat, kwam Folkert Berentsz. het vooronder
-binnen. Zien en handelen was voor den wakkeren zeeman één. De manke voelde zich stevig
-in het nekvel gegrepen en liet verbouwereerd zijn tegenstander los.
-</p>
-<p>&#x201e;Donder en bliksem! Sta je hier met een scheepsjongen te vechten?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;n Mooie scheepsjongen!&#x201d; gromde de manke, terwijl zijn losgeraakt boezeroen weer
-in de broek stopte en z&#x2019;n pols aflikte, die geschaafd was. &#x201e;&#x2019;n Mooie scheepsjongen!
-De salamander heeft die kooi op m&#x2019;n kop stukgeslagen!&#x201d;
-</p>
-<p>De gevreesde bootsman richtte z&#x2019;n oogen dreigend op Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Hij wou m&#x2019;n kraai de nek omdraaien, bootsman!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ka!&#x201d; riep Gerrit.
-</p>
-<p>&#x201e;Je kraai?? Wat doe jij hier met een kraai?!!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;De schipper kent hem&#x201d;, zei Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Kijk hier eens, bootsman!&#x201d; klonk het uit den mond van den manke. &#x201e;Kijk eens wat een
-rommeltje dat heerschap bij zich heeft!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Donder en bliksem.&#x2026;.,&#x201d; stotterde Berentsz.
-</p>
-<p>&#x201e;De schipper weet er van, bootsman, en laat vragen.&#x2026;.&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb63">[<a href="#pb63">63</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;De schipper, de schipper, de schipper.&#x2026;.!&#x201d; gromde Berentsz. &#x201e;&#x2019;n Mooie boel tegenwoordig!
-Toen ik scheepsjongen was.&#x2026;.!!&#x2014;Jij, Boutjens, kunt in elk geval op een nacht in &#x2019;t
-schavuitengat rekenen!&#x201d; snauwde hij den manke toe. &#x201e;En jou, jongeman, zal ik in de
-gaten houden. En je kraai ook! Donder en bliksem!&#x201d;
-</p>
-<p>Weg was de bootsman.
-</p>
-<p>Hajo zocht zijn inboedel bij mekaar, raapte de kooi op en trachtte er den bodem weer
-in te duwen.
-</p>
-<p>De drie mannen verlieten mokkend en scheldend het vooronder.
-</p>
-<p>Hajo ademde diep. Hij ging op de kist zitten, die baas Wouter hem had meegegeven,
-steunde het hoofd in de handen en staarde voor zich uit langs de lange rij kribben.
-</p>
-<p>Het geluk, het onmetelijke, verblindende geluk, waarvan de weerschijn daarstraks nog
-in zijn oogen schitterde, was vertroebeld. Vol weemoed dacht Hajo aan baas Wouter,
-aan zijn broertje, zijn zusjes en aan.&#x2026;. &#x201e;Als je ooit eens verdriet hebt, zeg dan
-maar gerust: Mijn moedertje denkt aan mij.&#x2026;.&#x201d;&#x2014;Moeder.&#x2026;. Moedertje!
-</p>
-<p>Hajo sprong overeind, liep een paar passen op en neer en snelde toen naar buiten.
-</p>
-<p>Het was allengs duister geworden.
-</p>
-<p>De frissche zeelucht deed Hajo goed; met volle teugen snoof hij ze op. Hij leunde
-over de verschansing en keek naar het blanke schuim, dat wegscheerde langs den boeg,
-en naar de lichtende koppen op de donkere golven. Er was geen maan; een handvol bleeke
-sterren lag verdwaald over het uitspansel.
-</p>
-<p>Allengs kwam Hajo weer tot rust. Hij luisterde naar het zuchten van den wind, het
-klapperen van een losgewerkten hoek van een der fokzeilen, het gekreun der golven,
-die smartelijk scheurden onder den scheepsboeg, naar het eentonig gezang der roergangers:
-</p>
-<div class="lgouter">
-<div class="lg">
-<p class="line">&#x201e;Wie heeft er nooit dat schip gezien
-</p>
-<p class="line">Met zeuven zwarte masten?
-</p>
-<p class="line">Zwart zijn de zeilen; zwart is het want;
-</p>
-<p class="line">Aan boord staan vreemde gasten!
-</p>
-<p class="line">Hi-ho! Hi-ho! Hi-ho-ho.&#x2026;.!
-</p>
-</div>
-<p><span class="pageNum" id="pb64">[<a href="#pb64">64</a>]</span></p>
-<div class="lg">
-<p class="line">Een duivel zit op het galjoen;
-</p>
-<p class="line">De dood staat aan het roer;
-</p>
-<p class="line">In de kombuis blaast in het vuur
-</p>
-<p class="line">Een zwarte duivelsmoer!
-</p>
-<p class="line">Hi-ho! Hi-ho! Hi-ho-ho.&#x2026;.!&#x201d;</p>
-</div>
-</div>
-<p class="first">&#x201e;Hallo!&#x201d; klonk het achter Hajo. En daar stond Rolf. &#x201e;Hallo, Hajo! Ik zoek je overal!
-Waar was je ineens gebleven?&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo vertelde zijn wedervaren.
-</p>
-<p>&#x201e;We zijn met z&#x2019;n beiden&#x201d;, zei Rolf, toen Hajo had uitverteld. &#x201e;Wie het een van ons
-lastig maakt, krijgt er met twee te doen!&#x201d;
-</p>
-<p>Daar kwam Padde aansukkelen.
-</p>
-<p>&#x201e;Hallo, Padde!&#x201d; riep Rolf uit, &#x201e;zien we jou ook eindelijk? De schipper zal wel &#x2019;n
-hartig woordje met je hebben gesproken?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Ben botteliersmaat,&#x201d; zuchtte Padde. &#x201e;Hij wil niet meer terug. Hemeltje, wat zal
-m&#x2019;n moeder zeggen! En dat allemaal door die ellendige kanonnen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als die niet hadden geschoten, sliep je nou nog&#x201d;, wierp Rolf in het midden.
-</p>
-<p>&#x201e;Was &#x2019;t maar waar,&#x201d; klaagde Padde. &#x201e;Ik val om van de maf&#x201d;.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik doe een voorstel, Padde!&#x201d; zei Rolf. &#x201e;We sluiten een driemanschap. We hebben dezelfde
-vrienden en dezelfde vijanden en helpen mekaar altijd en overal. Hand er op?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Waarachtig!&#x201d; zei Padde.
-</p>
-<p>En de jongens klapten de handen stevig ineen.
-</p>
-<p>Toen luidde met heldere slagen een klok.
-</p>
-<p>&#x201e;De etensbel!&#x201d; riep Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe weet je dat?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, waar zouden ze anders voor bellen dan om te eten?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Vooruit dan maar!&#x201d; zei Rolf.
-</p>
-<p>En zoo begaf het driemanschap, met Padde ditmaal als leider, zich arm in arm naar
-het vooronder, waar de kok en zijn gezellen hijgend en blazend de dampende ketels
-eten naar binnen torsten.
-</p>
-<div class="figure p064width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb65">[<a href="#pb65">65</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.8" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e233">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p065.png" alt="IN &#x2019;T VOORONDER" width="615" height="178"></div>
-<h2 class="main">IN &#x2019;T VOORONDER</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Er mochten onder de bemanning van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> lamme kerels rondloopen, in doorsnee waren het ronde, gezellige lui, die, als het
-noodig was, werkten als paarden, voor den duivel niet bang waren en lachen konden,
-dat de wanden van het vooronder daverden.
-</p>
-<p>Dien eersten middag bij het eten maakten de drie &#x201e;groentjes&#x201d; al een stuk of wat vrinden.
-Daar had je&#x2014;behalve de brave, deftige Vader Langjas, die den maaltijd met een gebed
-opende en sloot&#x2014;Zwarte Gijs en Diede Doedes en Floorke en Gerretje en Steven Duffel
-en de Neus en.&#x2026;. en Harmen! De koksmaat Harmen van Kniphuyzen, een paar jaar ouder
-dan Hajo en Rolf, was eigenlijk een dichter.
-</p>
-<p>Als je tegen Harmen zei: &#x201e;Goeie morgen!&#x201d; antwoordde hij: &#x201e;&#x2019;k Zal d&#x2019;r voor zorgen.&#x201d;
-Als je hem vroeg: &#x201e;Maak je &#x2019;t goed?&#x201d; kon je er staat op maken, dat hij zijn gezicht
-tot een grijns vertrok en antwoordde: &#x201e;Kijk maar naar m&#x2019;n snoet!&#x201d; Hij klom als een
-aap, zwom als een rat, liep als een hert, had de spieren van een vol-matroos en sneed
-op als.&#x2026;!
-</p>
-<p>Die laatste eigenschap kwam &#x2019;s avonds al aan het licht, toen het volk in het vooronder
-ging zitten gezelsen. Mannetje naast mannetje zaten ze aan de lange tafels, tegen
-elkaar gedrukt als haringen in een ton. Er waren er ook, die dadelijk na het eten
-in hun kooi neervielen; enkelen snurkten, dat het een aard had. <span class="pageNum" id="pb66">[<a href="#pb66">66</a>]</span>Hier en daar werden de speelkaarten voor den dag gehaald, of een potje bier gedronken.
-Rooken, dat ze deden! Een half uur na het eten kon je je overbuur nauwelijks meer
-in den nevel onderkennen. En de tabak was niet altijd van de beste, lang niet! Er
-moest er wel eens eentje de pijp uit den mond worden getrokken, omdat de &#x201e;geur&#x201d; voor
-de anderen onverdragelijk werd. De janmaat voelde zich beleedigd, smeet groote woorden
-in het rond, sloeg met de vuist op tafel, dat de potten bier er van rinkelden, en.&#x2026;.
-en lachte dan weer met de anderen mee.
-</p>
-<p>&#x201e;Speel eens wat?&#x201d; riep er een uit z&#x2019;n kooi. &#x201e;Kniphuyzen, speel &#x2019;ns wat!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja! Spelen!&#x201d; bulderden tien anderen.
-</p>
-<p>En de koksmaat Harmen van Kniphuyzen haalde z&#x2019;n fiedel, wipte op tafel en streek er
-op los. Het was er wel eens flink naast; de viool was ook geen echte Stradivarius,
-maar dat deed tot de gezelligheid geen afbreuk. De &#x201e;oomes&#x201d; (zoo noemden de scheepsjongens
-de boven hen gestelde matrozen) stampten met de voeten en zongen:
-</p>
-<div class="lgouter">
-<p class="line">&#x201e;Oranje boven en blauw onder!
-</p>
-<p class="line">Wie &#x2019;t anders meent
-</p>
-<p class="line">Dien haalt de donder!&#x201d;</p>
-</div>
-<p class="first">Gerrit dribbelde onrustig op zijn stokje heen en weer, knipte zijn oogen dicht tegen
-de rook.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zal jullie wat vertellen, waarvan je, sapperloot, zult opkijken!&#x201d; schreeuwde &#x201e;de
-Neus&#x201d;,&#x2014;een dik manneke met een fraai gekrulde snor en een neus als een bevroren aardappel.
-</p>
-<p>&#x201e;Als je liegt, hap ik je neus af!&#x201d; dreigde Zwarte Gijs, de smid.
-</p>
-<p>&#x201e;Die zou, sapperloot, smaken!&#x201d; verzekerde de Neus.
-</p>
-<p>&#x201e;Vooruit, vertellen! Vertellen!!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Luister!&#x201d; zei de Neus. &#x201e;Op m&#x2019;n vorige reis hadden we een ziekentrooster aan boord:
-Vader Jonas! Hij was vroom, sapperloot! en als we voor anker lagen, had hij geen rust,
-voor hij de wilden had bekeerd.
-</p>
-<p>Zoo lagen we dan weer eens met averij voor een eilandje. De zwartjes kwamen al gauw
-opdagen, en Vader Jonas aan &#x2019;t bekeeren! Als &#x2019;t &#x2019;m bij een gelukt was, hing hij de
-vent een <span class="pageNum" id="pb67">[<a href="#pb67">67</a>]</span>nummer om de hals. De anderen werden zeker jaloersch op dat nummer, want in een ommezientje
-gaven ze zich allemaal voor de bekeering op.
-</p>
-<p>Eentje was Vader Jonas&#x2019; lieveling, een botmagere wilde, die was niet van hem af te
-slaan. Vader Jonas had &#x2019;m Paulus gedoopt. Goed. De barbier gaat kruiden zoeken en
-vraagt Vader Jonas om hem een betrouwbare wilde mee te geven.
-</p>
-<p>&#x2014;Dan moet je Paulus nemen, zegt Vader Jonas.
-</p>
-<p>Goed, Paulus en de barbier gaan aan wal. Effen later komt Paulus aanrennen en zeit
-met veel grimassen, dat de barbier door een krokodil is opgebikt. Groote herrie! Vader
-Jonas zweert bij hoog en laag, dat Paulus onschuldig als een lammetje is. Nou, bij
-de lijkdienst bad Paulus voor twee!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat een schurk!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Stil! Je weet immers nog niks!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Goed! De volgende dag is er een vrind van me verdwenen. We zoeken elk muizenholletje
-af. Niks te vinden.
-</p>
-<p>&#x2014;Sapperloot, wat wordt me die Paulus dik! zeg ik zoo tegen Vader Jonas.
-</p>
-<p>&#x2014;Neus, zegt Vader Jonas,&#x2014;Paulus is &#x2019;n Christenmensch!&#x2014;Over Paulus kon ie niks hooren!
-</p>
-<p>Een uurtje later gaan ze samen weg.&#x2014;Waar ga je naar toe, Vader Jonas? vraag ik.
-</p>
-<p>&#x2014;Paulus heeft me gevraagd zijn ouwe vader te willen bekeeren. De arme man kan niet
-meer loopen.
-</p>
-<p>&#x2014;Wil ik even met je meegaan? &#x2019;t Is hier zoo&#x2019;n raar land!
-</p>
-<p>&#x2014;Paulus is bij me, Neus!
-</p>
-<p>&#x2014;Juist daarom,&#x2014;zeg ik.
-</p>
-<p>Vader Jonas werd nijdig en liep met Paulus door. Ik zag &#x2019;m nog tusschen de boomen
-verdwijnen. Wil je wel gelooven, dat ik die middag niks om m&#x2019;n gemak was?
-</p>
-<p>En jawel, hoor! Daar komt me Paulus anzeilen, zwaait met armen en beenen en maakt
-dezelfde grimassen als de vorige keer!
-</p>
-<p>&#x2014;Smeerlap! schreeuw ik en ik grijp &#x2019;m bij z&#x2019;n nummer,&#x2014;jij hebt Vader Jonas opgebikt!&#x2014;En
-ik schud &#x2019;m door mekaar, dat ie overgeeft. En wat spuwt ie &#x2019;t eerst uit? Hè? De trouwring
-van Vader Jonas! Die had ie in de haast mee ingeslikt!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb68">[<a href="#pb68">68</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Ja.&#x2026;., gevaarlijk goed, die menscheneters!&#x201d; verzekerde Harmen van Kniphuyzen. &#x201e;M&#x2019;n
-broer en ik zijn op de vorige reis ook zoowat opgepeuzeld.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Vertel op!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;M&#x2019;n broer is &#x2019;n kemiekeling, zie je, die kan nou van alles. Hij kan een knoop in
-z&#x2019;n oor leggen, z&#x2019;n oogen als knikkers laten ronddraaien en twee kanten tegelijk uitspuwen.
-Zakkenrollen kan ie! Nee maar! En van een rattenvanger heeft ie buikspreken geleerd.
-</p>
-<p>Nou, we waren aan land gegaan, om de scheurbuik!&#x2014;Kom er eens mee, Harmen, zegt m&#x2019;n
-broer&#x2014;dan gaan we een maatje honing halen. Die koers uit moet ergens een nest zitten,
-want ik zie er al maar bijen heen vliegen.
-</p>
-<p>Hij was verzot op honing, m&#x2019;n broer. En ik dacht: laat &#x2019;k &#x2019;m z&#x2019;n zin maar geven. Maar
-ik was niks op m&#x2019;n gemak, daar zoo met z&#x2019;n beidjes alleen in de wildernis. En wel
-ja, in een ommezientje waren we door de menscheneters omsingeld.
-</p>
-<p>Schreeuwen, dat ze deden! Ze trokken ons de kleeren uit, en m&#x2019;n broer zei nog tegen
-me:&#x2014;Harm, jij hadt eerst je enkels weleens mogen wasschen!
-</p>
-<p>&#x2014;Klaas, zei ik,&#x2014;hoe kun je nou nog lolletjes staan verkoopen!
-</p>
-<p>Nou, we werden in een bootje gezet, en toen maar de rivier op, jongens! Klaas en ik
-moesten ook roeien! Met zoo&#x2019;n stok met platte schijven aan &#x2019;t eind!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Pagaaien!&#x201d; werd er geroepen.
-</p>
-<p>&#x201e;Zal ik niet weten! &#x2019;k Was nijdig als een spin, want een van die houtskoolkoppen had
-m&#x2019;n rooie das, die m&#x2019;n vorige meisje voor me gebreid had, om z&#x2019;n luizebos gebonden!&#x2014;Klaas!
-zei ik,&#x2014;als we de roeistokken er eens opnamen en ze er de kiezen mee uitsloegen?
-</p>
-<p>&#x2014;Ben je stapel? vroeg Klaas.&#x2014;Dan zouden we er ieder acht op ons boekje moeten nemen!
-</p>
-<p>Tegen donker kwamen we aan het menschenetersdorp. Nou, we werden met gejuich ontvangen!
-En weet je wat Klaas deed? Die lachte maar en zwaaide met z&#x2019;n armen.&#x2014;&#x2019;k Zal je vinden,
-schavuitenbende! riep hij. Nou, dat verstonden ze natuurlijk niet, maar ze keken d&#x2019;r
-wel raar van op, dat Klaas zoo in z&#x2019;n nopjes was.
-<span class="pageNum" id="pb69">[<a href="#pb69">69</a>]</span></p>
-<p>We werden voor de radjah gebracht! Hij had een stuk been door z&#x2019;n neus, en op z&#x2019;n
-kop een Zuid-Wester,&#x2014;die had ie opgetuigd met kraaltjes en in het midden een spiegeltje.
-Achter &#x2019;m zaten zijn vrouwen; de jongste leek sprekend op m&#x2019;n meisje van twee.&#x2026;. van
-drie jaar geleden. Nou ja, alleen d&#x2019;r oogen!
-</p>
-<p>Moet je hooren wat Klaas deed! Hij maakte eerst een fijne buiging voor de radjah;
-toen legde hij zijn ooren in de knoop en liet z&#x2019;n oogen rollen. Meteen zie ik, dat
-ie de radjah het spiegeltje van z&#x2019;n Zuid-Wester grist. Maar de radjah zelf merkte
-niks. Die schreeuwde wat in het Polopoeloesch of zoo, en toen kwam er een kerel met
-zóó&#x2019;n mes aanzetten, zeker een toovenaar! En toen sjorden ze mij aan een paal!
-</p>
-<p>Maar meteen viel Klaas op z&#x2019;n knieën, kuste de voeten van die menscheneterkoning,
-en toen klonk het als uit den grond:&#x2014;Peper en notenmuskaat!&#x2014;Klaas was aan &#x2019;t <i>buikspreken</i>!
-</p>
-<p>Nou, dat had je moeten zien! De kerels keken mekaar aan, of ze van lotje waren getikt.
-Klaas stond op, drukte op z&#x2019;n buik en spuwde de radjah pardoes z&#x2019;n spiegeltje in het
-gezicht. Toen maakte hij een geluid als van rommelende donder, trok een kromme lijn
-door de lucht; dat was de bliksem; en drukte zijn vinger op de mopneus van die radjah.&#x2014;Ziezoo!
-zei Klaas,&#x2014;nou zul je &#x2019;t wel gesnopen hebben!
-</p>
-<p>Nou, òf ze &#x2019;t gesnapt hadden! De toovenaar sneed de touwen los, waarmee ik vast gesjord
-stond, en de radjah wilde er van tusschen gaan. Maar Klaas greep &#x2019;m bij z&#x2019;n Zuid-Wester,
-pakte met de andere hand de toovenaar bij z&#x2019;n kladden en duwde ze voor zich uit naar
-dat bootje, die.&#x2026;. die.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kano!&#x201d; werd er geroepen.
-</p>
-<p>&#x201e;Natuurlijk de kano! Het heele dorp stond ons aan te gapen. De toovenaar wees op Klaas
-en schreeuwde wat in &#x2019;t Polopoeloesch, en toen stoven ze allemaal achteruit. De radjah
-stapte in de kano, de toovenaar ook, en ik en Klaas gingen keurig achterin zitten.&#x2014;Ziezoo,
-heeren, zei Klaas,&#x2014;leg maar eens in! Nou, de koning en de toovenaar pagaaiden, dat
-we om het half uur zweet moesten baliën! Toen we thuis waren, stak Klaas die radjah
-zijn voeten toe en liet ze hem kussen.&#x2014;O, zoo! zei-d-ie.&#x2014;En nou kunnen jullie wel
-weer ophoepelen. Besjoer!
-<span class="pageNum" id="pb70">[<a href="#pb70">70</a>]</span></p>
-<p>En temet draait ie zich om en zegt:&#x2014;Harm, zegt ie,&#x2014;weet je wat we nou nog vergeten
-hebben?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;De honing!&#x201d; riep Padde uit.
-</p>
-<p>&#x201e;Krek&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;We zijn omgekeerd en met de heele muts vol honing teruggekomen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En de wilden hadden jullie de kleeren afgenomen?&#x201d; merkte Rolf op.
-</p>
-<p>&#x201e;Zoo nauw moet je niet kijken!&#x201d; zei Harmen beleedigd. &#x201e;Anders zou je nooit er eens
-iets kunnen vertellen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, en je hebt je gezicht te houwen, als Kniphuyzen vertelt!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Mannen, ik heb nog wat beters!&#x201d; riep een heel lange janmaat met vlasblond haar, helderblauwe
-oogen, groote, uitstaande ooren, en met handen.&#x2026;. nee maar! Hajo kon er niet naar
-kijken zonder aan de handschoenen van Sijtje te denken. Ze boden een ruime gelegenheid
-tot tatoeëring, en dat had de eigenaar ook ingezien: het eene anker prijkte naast
-het andere; op de polsen waren harten met een pijl aaneengesmeed, en hoogerop zeilden
-driemasters over wild bewogen baren. Hajo had er een drommelsch ontzag voor. Dàt was
-nog er eens &#x2019;n zeeman! Stil! Hij wou goed luisteren naar de wijsheid, die dit beankerde
-wonder zou verkondigen!
-</p>
-<p>&#x201e;Twee reizen geleden, ik was op <span class="ex">De Gouden Leeuw</span>,&#x201d; begon de verteller, &#x201e;waren we geland bij een rivier, die zoo vol krokodillen zat,
-dat je de een naast de ander kon zien liggen. Nou, ik was net als hier de eenige Fries
-aan boord, hè, en de maats lagen daar nog wel ereis over te mieren.&#x2014;Worden in jouw
-koeienland de kinderen altijd zoo aan de ooren getrokken? vroegen ze dan wel, of:&#x2014;Wat
-hebben jullie Friezen een kleine handjes! en meer van dat kinderachtige geleuter.&#x2014;Vooruit
-dan! zei ik zoo, toen &#x2019;t me weer eens de keel uithing.&#x2014;Als jullie Hollanders dan zulke
-kerels bent, steek dan ereis zonder boot die rivier over!<span id="xd30e2039"></span>
-</p>
-<p>&#x2014;Doe jij het eerst! zeiden de maats.
-</p>
-<p>&#x2014;Ik durf wel, zei ik.&#x2014;Ik steek er op z&#x2019;n Friesch over!&#x2014;Nou, ik nam een flinke aanloop
-en.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En??&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jullie weet: ik spring als de beste.&#x2014;Nou, ik ben dan van de eene krokodil op de andere
-gesprongen! En voordat de beestjes <span class="pageNum" id="pb71">[<a href="#pb71">71</a>]</span>wisten wat er aan &#x2019;t handje was, stond ik aan de overkant!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Verduiveld sterk!&#x201d; verklaarden de maats.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Is gelogen,&#x201d; stelde Padde ronduit vast.
-</p>
-<p>&#x201e;Spuit nommer elf geeft ook water,&#x201d; zei Harmen. &#x201e;Luister, mannen, ik heb nog heel
-wat anders beleefd, en als ik je dat vertel, mag je je muts wel vastsjorren, want
-je haren zullen te bergen rijzen! We waren eens met z&#x2019;n vijven in het oerwoud en terwijl
-we zoo onder een boom lagen uit te blazen, zei een van m&#x2019;n vrinden:&#x2014;Harm, zei-d-ie,&#x2014;speel
-er eens &#x2019;n deuntje!
-</p>
-<p>Goed, ik haal m&#x2019;n viool voor den dag en speel.
-</p>
-<p>&#x2014;Nog &#x2019;n moppie! zei m&#x2019;n vrind.
-</p>
-<p>Best, ik streek er al weer op los. Maar wat zag ik me daar?! Een stuk of vijf koningstijgers,
-een handvol leeuwen en een slordige twintig reuzenslangen zaten me in een kringetje
-aan te gapen. De muziek had ze aangetrokken! M&#x2019;n vrinden lagen half te maffen en merkten
-niks.
-</p>
-<p>&#x2014;Doorspelen, dacht ik.&#x2014;Doorspelen, da&#x2019;s het eenige!&#x2014;En ik speelde en speelde.&#x2026;
-</p>
-<p>&#x2014;Komt er nooit een eind aan dat moppie? vroegen m&#x2019;n vrinden.
-</p>
-<p>&#x2014;Hebben jullie er last van? vroeg ik nijdig.
-</p>
-<p>&#x2014;Daar niet van, zeiden ze. En ze draaiden zich nog eens lekker om.
-</p>
-<p>Na een uur of vier spelens begon ik moe te worden en.&#x2026;. ja.&#x2026;. als een mensch moe is!
-Toen kwam er ook wel eens &#x2019;n valsch toontje, hè? Maar ik kon merken, dat beesten verstand
-van muziek hebben, hoor, want ze trokken een gezicht of ze een zeere kies hadden.
-Toen schoot er een lichtstraal in m&#x2019;n kersepit! Dat was de uitkomst! Weet je wat ik
-deed? Ik begon me daar eventjes valsch te spelen, valsch.&#x2026;.!!
-</p>
-<p>En ja hoor! Met de staart tusschen de pooten gingen de monsters er van door!
-</p>
-<p>Ik was nat van &#x2019;t zweet, en m&#x2019;n armen leken wel lood. Maar.&#x2026;. we waren gered!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En je vrinden, zeiden die niets toen je zoo valsch speelde?&#x201d; vroeg Hajo, die na de
-wonderbaarlijke redding een diepen zucht had geloosd.
-</p>
-<p>&#x201e;Och.&#x2026;. ze hadden er niet zoo opgelet&#x201d;, zei Harmen.
-<span class="pageNum" id="pb72">[<a href="#pb72">72</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Nou heb ik nog een verhaal!&#x201d; riep Rolf. &#x201e;Er was eens een schip vol matrozen! Toen
-kwam er een groote walvisch, die sperde zijn bek open en slikte.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Een walvisch kan geen schip inslikken!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, hij spuwde het ook gauw weer uit.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Omdat &#x2019;t &#x2019;m te hard was?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen. Omdat hij misselijk werd van de leugens, die z&#x2019;n keel binnenspoelden.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Sapperloot.&#x2026;.!&#x201d; stamelde de Neus.
-</p>
-<p>En de anderen sloegen met de vuist op tafel. &#x201e;Daar zul je voor boeten, mannetje!&#x201d;
-</p>
-<p>Maar ze meenden het niet. In hun hart hadden ze schik aan Rolfs vrijmoedigheid: van
-bloode jongetjes moesten ze niets hebben.
-</p>
-<p>Buiten galmden vier glazen. Tien uur! De oomes stonden op, kropen in hun kooien. De
-olie in de lamp scheen opgebrand; de vlam werd schraal; de walm sloeg dik tegen de
-zoldering.
-</p>
-<p>Hajo zocht den langen Fries op. &#x201e;Heet jij soms Jopkins?&#x201d; vroeg hij na een aarzeling.
-&#x201e;Hilke Jopkins?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat ben ik, ja.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan moet ik je wat geven van.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Van.&#x2026;.?&#x201d; Hilke sperde zijn oogen open en greep Hajo bij den arm.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja!&#x201d; fluisterde Hajo. &#x201e;Van Sijtje.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Laat kijken!&#x201d; zei Hilke, diep ademhalend.
-</p>
-<p>&#x201e;Ga je even mee naar buiten?&#x201d; vroeg Hajo. &#x201e;Daar zien de anderen het niet!&#x201d;
-</p>
-<p>Zwijgend stond de janmaat op. En Hilke Jopkins, die als &#x201e;oome&#x201d; duizend mijlen boven
-den nieuwbakken scheepsjongen stond, volgde Hajo gedwee het trapje op naar het dek.
-Eerbiedig betastte hij de handschoenen, die Hajo hem daar gaf. &#x201e;Verdorie,&#x201d; mompelde
-hij. &#x201e;Verdorie.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ze zei, dat je haar eens schrijven moest, en dat je voorzichtig moest zijn, en ze
-wou nog wat zeggen, maar toen begon ze te huilen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Verdorie.&#x2026;.!&#x201d; Hilke schudde het hoofd. &#x201e;Die handschoenen zitten me <i>gegoten</i>, zie je wel?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik heb &#x2019;n das van haar gekregen,&#x201d; zei Hajo.
-<span class="pageNum" id="pb73">[<a href="#pb73">73</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Laat kijken?&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo overreikte hem Sijtjes kleurvol geschenk.
-</p>
-<p>&#x201e;Verdorie.&#x2026;.!&#x201d; prees Hilke.
-</p>
-<p>&#x201e;Alleen voor Zondagen!!&#x201d; zei Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat begrijp ik!&#x2014;Zeg, Hajo.&#x2026;.? Wat moet je hebben voor die das?&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo voelde een trilling in Hilke&#x2019;s stem. &#x201e;Die das is niet te koop,&#x201d; zei Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat snap ik! Voor een ander is ie niet te koop! Maar voor mij toch wel?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Daar,&#x201d; zei Hajo, &#x201e;daar heb je &#x2019;m voor niks.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Verdorie.&#x2026;.!&#x201d; was al wat Hilke antwoordde. Hij liefkoosde de das tusschen de vingers
-en greep Hajo&#x2019;s hand. &#x201e;Kerel, als je me nog eens noodig hebt.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zeg, Hilke?&#x201d; vroeg Hajo. &#x201e;Zou je.&#x2026;. zou je misschien.&#x2026;.?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Waarachtig! zeg op: wat is er?&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo wees op Hilke&#x2019;s handen. &#x201e;Zou je mij soms ook een anker of een schip, of wat je
-maar het makkelijkst is.&#x2026;.?&#x201d;
-</p>
-<p>Hilke stroopte zijn mouw op. &#x201e;Zoek maar uit! Een driemaster? Of zoo een, met die kanonnen?
-Ik kan alles, en je voelt er niets van. Heb je een meisje?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen,&#x201d; bekende Hajo, verlegen. &#x201e;Moet dat?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Welnee. Maar dan had ik je een paar harten geprikt. Zooals op m&#x2019;n hand.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat is ook wel mooi&#x201d;, weifelde Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, maar dan moet je een meisje hebben!&#x201d; zei Hilke. &#x201e;D&#x2019;r zijn lui, die haar naam
-er inzetten: Geertruida of Katherina of zoo. Maar.&#x2026;. eh, &#x2019;t gaat er nooit meer uit,
-zie je? Zooals ik &#x2019;t heb, zonder naam, is het.&#x2026;. is het altijd goed, hè?&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo begreep het maar half. &#x201e;Zeg, Hilke,&#x201d; vroeg hij, &#x201e;wanneer kun je het doen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Over een dag of wat,&#x201d; beloofde Hilke. &#x201e;Als de eerste drukte voorbij is.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Fijn!&#x201d; zei Hajo. &#x201e;Zeg, weet je, dat ik ook nog Friesch bloed in me heb?&#x201d;
-</p>
-<p>Hilke sloeg de handjes ineen. &#x201e;Een <i>Fries</i>?! Jij?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Moeder is van Friesland.&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb74">[<a href="#pb74">74</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Als ik het niet dacht! Een kerel als jij.&#x2026;.! &#x2019;k Zal je de knoopen ook leeren! Een
-boeren- en een Turksche knoop, een visscher-, trompet-, muil- en ankersteek, een ouwe
-wijvenknoop.&#x2026;. Nooit van gehoord?&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo sloeg van eerbied bijna tegen den grond,&#x2014;schudde ontkennend het hoofd.
-</p>
-<p>&#x201e;Nog nooit van een <i>ouwe wijvenknoop</i> gehoord??! Wacht dan!&#x201d;&#x2014;En Hilke haalde de das van Sijtje uit zijn broekzak, greep
-de beide einden.&#x2026;.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat is zonde!&#x201d; meende Hajo. &#x201e;Dan leer je &#x2019;t me morgen maar.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Je hebt gelijk,&#x201d; bekende Hilke. &#x201e;Ja, dat komt: jij bent een Fries, hè, en dan.&#x2026;.!&#x201d;
-Zorgvuldig streek hij de das weer glad en liefkoosde ze met de oogen<span class="corr" id="xd30e2132" title="Bron: ,">.</span> &#x201e;Brave meid!&#x201d; mompelde Hilke met schorre stem. Toen zei hij haastig: &#x201e;Nou, ajuus,
-hoor! &#x2019;t Is al laat.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wel te rusten!&#x201d; was Hajo&#x2019;s antwoord. En terwijl de scheepsjongen van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> nog even bleef staan, in gelukkige overpeinzingen over de naaste toekomst, spoedde
-de lange Fries zich met zijn schat voort. Hajo zag, hoe hij zich diep bukken moest,
-om het hoofd niet te stooten tegen de lage deur van het vooronder.&#x2026;.
-</p>
-<p>Daar kwam Rolf aan. &#x201e;Zullen we gaan slapen, Hajo?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Die.&#x2026;. die over die krokodillen is gesprongen, zal een anker op m&#x2019;n arm prikken!&#x201d;
-fluisterde Hajo zijn makker opgewonden toe.
-</p>
-<p>&#x201e;Zoo?&#x201d; vroeg Rolf. &#x201e;Laat het hem dan een beetje hoog doen. Op je bovenarm, of zoo.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Maar dan zie je er niets van!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Juist daarom.&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo keek zijn vriend verwonderd aan. &#x201e;Vind je een anker niet mooi? Wil ik liever
-&#x2019;n schip nemen? Hilke kan alles. Kijk maar eens naar z&#x2019;n handen.&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf glimlachte. &#x201e;Ik heb ze gezien. Maar weet je, dat die rommel er nooit uitgaat?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En is dat dan erg?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Het kan wel eens lastig zijn. Je weet van te voren niet wat er nog uit je groeit!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb75">[<a href="#pb75">75</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Uit mij??&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, uit jou.&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo pruttelde wat. &#x201e;Nou, vooruit dan maar.&#x2026;,&#x201d; zuchtte hij, onwillig.
-</p>
-<p>&#x201e;Heel verstandig,&#x201d; prees Rolf. &#x201e;Ga je mee?&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo liet zich gezeggen. En hij riep Padde, die nog bij tafel zat, toe: &#x201e;Padde! Sta
-op! We gaan naar kooi!&#x201d;
-</p>
-<p>Hé, dat klonk nog er eens: <i>kooi</i> inplaats van bed!
-</p>
-<p>Maar Padde hoorde het niet. Met het hoofd in de handen was hij, zittend, in slaap
-gevallen.
-</p>
-<div class="figure p075width"><img src="images/p075.png" alt="Karikatuur van een wilde." width="224" height="372"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb76">[<a href="#pb76">76</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.9" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e240">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p076.png" alt="OUDEJAARSAVOND" width="605" height="183"></div>
-<h2 class="main">OUDEJAARSAVOND</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Of de jongens aan het werk werden gezet? Nee maar! Smeren, boenen, zwabberen was het
-wachtwoord. En wanneer de bootsman hun een enkele maal eens een oogenblikje had gelaten
-om uit te blazen, wisten de oomes wel &#x201e;een mooi werkje voor een scheepsjongen&#x201d;. Padde
-viel er natuurlijk buiten: die had een leventje als een volwassen bottelier. Hij sliep
-een gat in den dag, at met toewijding, spoelde wel eens een kruik om en babbelde urenlang
-met den braven bottelier. Het was van het begin af aan gewoonte geweest, dat de schele
-bottelier het werk deed, en Padde zijn korte beentjes liet schommelen, zittend op
-een leeg tonnetje als een koning op zijn troon.
-</p>
-<p>&#x201e;Wil ik soms even helpen, Schele?&#x201d; vroeg Padde wel eens, wanneer de dikke bottelier
-amechtig blies van &#x2019;t lange bukken.
-</p>
-<p>&#x201e;Blijf jij maar zitten, m&#x2019;n jongen,&#x201d; was het antwoord. &#x201e;&#x2019;k Ben zóó klaar.&#x201d;
-</p>
-<p>Maar Hajo moest voor alles opdraaien. Waar hij ook zijn vriendelijk gezicht vertoonde,
-overal had men een werkje voor hem. Als hij den barbier tegen het lijf liep, vroeg
-deze: &#x201e;Zeg er eens, vriendje, ben jij niet drogistenjongen geweest?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;In <span class="ex">De Gouden Gaper</span>, Vader Langjas.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Och, help me dan even met het stampen van kruiden, wil je?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb77">[<a href="#pb77">77</a>]</span></p>
-<p>En Hajo stampte. Maar buiten hoorde hij Zwarten Gijs al razen: &#x201e;Waar zit me die blikslagersche
-smidsjongen! Hij moet krammetjes voor me slaan!&#x201d;
-</p>
-<p>Of Steven Duffel, de bakker, liet hem deeg kneden. Of Hajo moest planken zagen voor
-Diede Doedes, den timmerman.
-</p>
-<p>Zijn loon bestond meestal uit de woorden: &#x201e;Je mag me nòg &#x2019;ns helpen!&#x201d; of uit een draai
-om z&#x2019;n ooren, wanneer hij iets verkeerd had gedaan.
-</p>
-<p>Om den haverklap werd hij bij z&#x2019;n kraag gegrepen en door een janmaat het want ingestuurd
-om iets te &#x201e;klaren&#x201d;. En als hij dan bij het zware werk op de bovenste fokke-ra stond
-te balanceeren met negen kansen op de tien om omlaag te storten, riep de &#x201e;oome&#x201d; van
-beneden: &#x201e;Ja, breek je nek maar: &#x2019;t is morgen toch Zondag!&#x201d;
-</p>
-<p>Maar wat veel goed maakte? Als Hajo, een paar emmers ijskoud water in de verkleumde
-vingers en een zwabber onder den arm, met een echt zeemansloopje het dek oversjouwde,
-of boende en schrobde, dat alles wit van &#x2019;t schuim zag, kon het zoo in eens gebeuren,
-dat de schipper achter hem stond en vroeg: &#x201e;Valt het nogal mee, Peter?&#x201d;
-</p>
-<p>Dan kreeg Hajo het, ondanks de Decemberkoude, warm onder z&#x2019;n doorweekt baadje; hij
-rukte z&#x2019;n muts af en zei: &#x201e;Vàst wel, schipper!&#x201d;
-</p>
-<p>En de groote man knikte goedkeurend.
-</p>
-<p>De bescheiden grijns, die zich dan op Hajo&#x2019;s gelaat vertoonde, was onbetaalbaar. Z&#x2019;n
-oogen tintelden; hij wreef verlegen de polsen tegen z&#x2019;n broek.
-</p>
-<p>Werken wilde Hajo, maar daarom lustte het hem nog niet, voor alle oomes Hansje-m&#x2019;n-knecht
-te spelen! Hij rook het op tien pas afstand, of ze hem bij de kladden wilden nemen;
-hoe onschuldiger een oome zich voordeed, hoe minder Hajo hem vertrouwde; de oome stak
-z&#x2019;n vingers uit en meende Hajo bij z&#x2019;n broek te hebben, maar Hajo had dit kleedingstuk
-juist bijtijds in veiligheid gebracht!
-</p>
-<p>Rolf.&#x2026;. dien lieten ze wat meer met rust. Hij was altijd zoo kalm, dat hij ook den
-ouderen achting afdwong. Ze zeiden hem weleens: &#x201e;Doe dit of dat!&#x201d; maar hem, zooals
-Hajo, ongezouten in zijn nekvel pakken,&#x2014;daar kwamen ze toch niet toe.
-<span class="pageNum" id="pb78">[<a href="#pb78">78</a>]</span></p>
-<p>Bolle, de kok, gaf Hajo in het schaftuur Maleische les. Rolf zat er ook bij en schreef
-alles op. Want Rolf kon schrijven,&#x2014;een kunst, die onder de janmaats weinig beoefend
-werd.
-</p>
-<p>&#x201e;Kijk&#x201d;, zei Bolle, terwijl hij met toegeknepen oogen de dampende aardappelen omschudde.
-&#x201e;Kijk: <i lang="ms">besie</i> is ijzer, en <i lang="ms">toekang</i> is.&#x2026;. is man. Nou, wat is nou: smid?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;<span lang="ms">Besie toekang!</span>&#x201d; meende Hajo. &#x201e;IJzer-man!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou ben je d&#x2019;r krek naast!&#x201d; zei Bolle. &#x201e;Smid is: <span lang="ms">toekang besie</span>!&#x201d; En Bolle had schik, dat Hajo er in was gevlogen. &#x201e;Verder maar weer! <i lang="ms">Orang</i> is mensch, en <i lang="ms">orang-orang</i> is menschen. Je hebt niks anders te doen als het woord tweemaal te zeggen. Stom-eenvoudig.
-<i lang="ms">Poehoen</i> is boom! Wat is nou een bosch?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;<i>Oetan</i>&#x201d;, zei Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Mmm? Drommels ja, dat is waar ook. Ja dat komt: jij schrijft alles op, en ik.&#x2026;. M&#x2019;n
-boonen!&#x201d; riep hij en snelde, in zijn haast een koksjongen omver loopend, naar den
-grooten ketel, die wat verderop te vuur stond. &#x201e;Morgen wéér &#x2019;n uurtje!&#x201d; riep hij zijn
-leerlingen toe. &#x201e;Zie maar eerst, dat je dat allemaal onthoudt!&#x201d;
-</p>
-<p>Bolle had reden om niet al te gul te zijn met zijn wijsheid. Want, als alle wijsheid,
-had ook de zijne haar grenzen.
-</p>
-<p>Hajo besloot reeds den eersten avond aan boord, zich op het vioolspel te werpen. Hij
-klampte Harmen aan, het muzikale wonder van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>.
-</p>
-<p>Deze was door het aanzoek gevleid. &#x201e;Ik zal je het leeren&#x201d;, zei Harmen, &#x201e;maar je moet
-niet denken, dat &#x2019;t in knoopslag gaat; je mag blij zijn, als je &#x2019;t in een maand behoorlijk
-kent.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zal m&#x2019;n best doen!&#x201d; beloofde Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat schéélt natuurlijk &#x2019;n paar zeilen!&#x201d; gaf Harmen toe.
-</p>
-<p>&#x201e;Zeg Harmen,&#x201d; vroeg Hajo, &#x201e;moet hier geen snaar zitten?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou ja,&#x201d; zei Harmen. &#x201e;D&#x2019;r hebben d&#x2019;r drie aan gezeten. Maar die eene piepte zoo;
-toen heb ik &#x2019;m er maar afgetrokken.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En wat doe je met die zwarte houtjes?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Die zijn om de zaak wat an te taliën. Maar ik wurm er liever niet te veel aan, anders
-knappen ze me nog, de snaren. Ach, geen mensch weet natuurlijk op een prik, hoe stijf
-je ze moet aantrekken. Dat doet ieder op zijn manier en al naar &#x2019;t uitvalt, <span class="pageNum" id="pb79">[<a href="#pb79">79</a>]</span>hè?&#x201d; Met zwierig gebaar legde Harmen de viool tegen zijn borst en kraste er op los.
-</p>
-<p>&#x201e;Mag ik nu eens?&#x201d; vroeg Hajo met van spanning onzekere stem.
-</p>
-<p>&#x201e;Als je d&#x2019;r maar voorzichtig mee bent,&#x201d; zei Harmen.
-</p>
-<p>Nou, dat was Hajo wel! Hij durfde het wonderlijke doosje nauwelijks aan te vatten.
-Angstig waagde hij een streek.
-</p>
-<p>&#x201e;Je leert het vàst&#x201d;, verzekerde Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Zou je denken?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Natuurlijk! Als je zoo nu en dan eens een toontje niet weet, sla je dat eenvoudig
-over, hè? Dat doe ik ook; dat doet iedereen, en geen mensch, die er wat van merkt.
-Geef hier: ik zal je &#x2019;n begrafenis voorspelen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Pràchtig.&#x2026;.!&#x201d; zuchtte Hajo, toen het uit was.
-</p>
-<p>Dat deed Harmen&#x2019;s kunstenaarshart goed. &#x201e;Nou, je gaat je gooi maar&#x201d;, zei hij gul.
-&#x201e;Maar laten de anderen &#x2019;t niet hooren, zoolang je &#x2019;t niet kent, want ze zouden m&#x2019;n
-viool op je kop in stukken slaan, en dan heb ik nog geen nieuwe.&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo koos voor zijn studies een verlaten plekje. Padde was zijn bewonderend toehoorder,
-en samen zaten ze den ganschen avond bij een affuit, Padde slaperig voor zich uit
-turend.
-</p>
-<p>&#x201e;Merakel.&#x2026;.!&#x201d; zei Padde, wanneer Hajo een onzekere melodie met een gevoelvollen triller
-had besloten. &#x201e;Zeg.&#x2026;., Hajo?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Mm?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;M&#x2019;n moeder moest ons hier eens zien zitten!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja!&#x201d; zuchtte Hajo, terwijl hij de viool liet zinken. En zijn oogen dwaalden.&#x2026;.
-</p>
-<p>Ook Rolf besteedde zijn avonden nuttig. Hij had zich met Vader Langjas bevriend en
-kreeg van dezen de vergunning om wat te bladeren in een paar dikke boeken, welke de
-barbier in z&#x2019;n kooi had staan. Het was rustig in Vader Langjas&#x2019; kamertje; Rolf las
-met opeen geklemde lippen en gefronst voorhoofd. Binnen vier-en-twintig uur stond
-hij dan ook bekend als &#x201e;de boekenwurm&#x201d;. Maar intusschen.&#x2026;. ook hierdoor won Rolf aan
-achting.
-</p>
-<p>Gerrit had een goed leventje! De maats stopten hem van alles toe, zelfs tabak, en
-bemoeiden zich veel meer met hem dan <span class="pageNum" id="pb80">[<a href="#pb80">80</a>]</span>hij verdiende. Want Gerrit beloonde allen met hooghartige onverschilligheid en liet
-zich alleen door Hajo streelen.
-</p>
-<div class="figure p080width"><img src="images/p080.png" alt="Samen zaten Hajo en Padde bij een affuit....." width="533" height="440"><p class="figureHead">Samen zaten Hajo en Padde bij een affuit.&#x2026;.</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>Gerrit was niet het eenig levend beest aan boord. Lijsken Cocs, een bleek, tenger
-koksjongetje, met oogen waarin zoo op het eerste gezicht tien pond onschuld lag uitgewogen,
-had een Genueesch biggetje, een wit diertje met bruine vlekken. Het kon &#x201e;een reis
-om de wereld&#x201d; maken, die hierin bestond, dat het bij z&#x2019;n meester in den hals kroop
-en er bij de broekspijp weer uit tuimelde. Om het die reis een weinig te vergemakkelijken,
-trok Lijsken zijn toch al niet erg omvangrijken buik zoo ver mogelijk in. Het diertje
-heette Job en had zich de gewoonte eigen gemaakt, om, vóór het z&#x2019;n bakje eten kreeg,
-te &#x201e;bidden&#x201d;, de voorpootjes tegen elkaar gedrukt, de ronde oogjes gesloten, mummelend
-met zijn konijnensnuitje.
-</p>
-<p>Job en Gerrit moesten met elkaar kennismaken; dat sprak vanzelf, en het geschiedde
-in de kombuis. &#x201e;Ka!&#x201d; schreeuwde Gerrit, toen hij Job ontwaarde.
-</p>
-<p>Het marmotje zei niets, ging op z&#x2019;n achterpootjes zitten, snuffelde <span class="pageNum" id="pb81">[<a href="#pb81">81</a>]</span>en gluurde en dribbelde haastig rond&#x2014;zonder eigenlijk veel uit te voeren.
-</p>
-<p>Gerrit lei z&#x2019;n kop schuin, loerde met zijn schrandere oogen, wette zijn snavel op
-den planken vloer, plukte zich forsch in veeren en schreeuwde, overtuigd van eigen
-voortreffelijkheid: &#x201e;Ka!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kan ie anders niks?&#x201d; vroeg Lijsken. &#x201e;Joppie, kom er eens bij de baas?&#x201d;
-</p>
-<p>Job kwam ijlings aangedribbeld, klauterde langs Lijsken&#x2019;s toegestoken arm omhoog,
-verdween pardoes in &#x2019;s meesters kraag. Lijsken zei: &#x201e;Killekillekie!&#x201d;, trok zijn buik
-in, en Job tuimelde op den grond.
-</p>
-<p>Gerrit wipte haastig op zij, uitte zijn verwondering in een vragend uitgesproken:
-&#x201e;Ka?!&#x201d;
-</p>
-<p>Ook Job scheen wat beduisd en scharrelde in een nauw kringetje om Gerrit heen. Deze
-draaide zichzelf bijkans den hals om,&#x2014;verloor den zonderlingen toerist geen seconde
-uit het oog. &#x201e;We krijgen storm!&#x201d; verzekerde Lijsken. &#x201e;Als Joppie krek als een tol
-in &#x2019;t rond draait, gaat &#x2019;t stormen. Als ie op z&#x2019;n rug gaat liggen, komt d&#x2019;r windstilte.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, ik hoop maar, dat er storm komt!&#x201d; zei Hajo.
-</p>
-<p>Lijsken keek hem met groote oogen aan. &#x201e;Jij hebt zeker nog nooit een storm meegemaakt!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jij wel?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou! Ik ben met m&#x2019;n vader bij de walvischvaart geweest!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En waar is je vader nou?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dood. Aan de scheurbuik.&#x201d; Lijsken&#x2019;s gelaat nam een ouwe-mannetjes-uitdrukking aan.
-&#x201e;Ze zijn thuis nog met z&#x2019;n vijven. En m&#x2019;n moeder is niet sterk! &#x2019;k Heb &#x2019;n broer, maar
-die is nog te klein. En alles is zoo duur tegenwoordig!&#x201d; Lijsken begon voor zich heen
-te fluiten. &#x201e;Wat zul je d&#x2019;r aan doen? Hier, hij&#x201d;&#x2014;dat was Job&#x2014;&#x201e;hij heeft m&#x2019;n vader
-nog gekend. Nietwaar, Joppie?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Mijn vader is verdronken,&#x201d; zei Hajo.
-</p>
-<p>Lijsken schudde peinzend het hoofd. &#x201e;Met z&#x2019;n hoevelen zijn jullie?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;M&#x2019;n moeder, m&#x2019;n zusjes Antje en Maartje en dan m&#x2019;n broertje Doris.&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb82">[<a href="#pb82">82</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Hoe oud?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Antje is twaalf, Maartje.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Je broer, bedoel ik.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Doris is vijf.&#x201d;
-</p>
-<p>Lijsken floot <span class="corr" id="xd30e2298" title="Bron: veelbeteekend">veelbeteekenend</span>. &#x201e;Te jong, hè?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Te jong??&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Om te verdienen. &#x2019;t Is lam, hoor, voor je moeder.&#x201d;
-</p>
-<p>Toen veranderde plotseling de uitdrukking op zijn gelaat. &#x201e;Weet je wat óók beroerd
-is? Als je &#x2019;n puist op je zitvlak hebt, en je moet paard rijje!&#x201d; En grinnekend pakte
-Lijsken zijn viervoetig lotgenootje op. &#x201e;Kom jij maar bij de baas, Joppie!&#x201d;
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>Op oudejaarsmorgen zeilde de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> Pleimuiden voorbij. Padde zag het, met weemoedige gedachten vervuld, weer achter
-den gezichtseinder wegzinken. Hij was zoo in zijn overpeinzingen verdiept, dat hij
-er niets van merkte, hoe een paar janmaats naderden, op Padde wezen en tot elkaar
-zeiden: &#x201e;Zullen we hèm nemen? Lijsken is wat te mager.&#x201d;
-</p>
-<p>En pats! daar hadden ze Padde bij z&#x2019;n kraag.
-</p>
-<p>&#x201e;Laat me los!&#x201d; schreeuwde de arme jongen. &#x201e;Ik ben botteliersmaat!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Daar zullen we je niet om vermoorden,&#x201d; zeiden de maats. &#x201e;Kom maar eens netjes mee.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde werd naar het vooronder gesleept, waar de oomes hem in een kleurige, met papieren
-bloemen beplakte japon heschen en hem een pruik opzetten van geel vlas, waaronder
-een krans vergeetmenietjes was gevlochten.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat moet dat!&#x201d; jammerde Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Je bent het nieuwe jaar,&#x201d; zeide de oomes. &#x201e;En de bootsman zal het ouwe jaar zijn.
-Wees maar blij toe: we krijgen spekpannekoek en warme bollen.&#x201d;
-</p>
-<p>Warme bollen.&#x2026;.! Padde begon er iets van te begrijpen.
-</p>
-<p>&#x201e;Loop eens &#x2019;n paar passen,&#x201d; bevalen de oomes. &#x201e;En kleine stappen, want je bent een
-meisje. We zullen je vanavond wel zeggen, als je voor den dag moet komen. En dan maar
-knikken en lachen,&#x2014;drommels, we moeten je nog met meel insmeren! En dan strooi je
-maar blommetjes rond; in die mand bennen d&#x2019;r zat; die moet je over je arm nemen. Ziezoo,
-en dan zeg <span class="pageNum" id="pb83">[<a href="#pb83">83</a>]</span>je maar.&#x2026;. moet ie wat zeggen?&#x2014;Wacht daar loopt Harmen juist.&#x2026;.&#x2014;Harmen! Een versie
-voor &#x2019;t nieuwe jaar!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wacht maar even,&#x201d; zei Harmen. En na eenig nadenken begon hij, terwijl de oomes vol
-bewondering het hoofd schudden:
-</p>
-<div class="lgouter">
-<p class="line">&#x201e;Het nieuwe jaar is daar
-</p>
-<p class="line">En wenscht u altegaar
-</p>
-<p class="line">Een voorspoedig jaar!
-</p>
-<p class="line">Het schip van Willem IJsbrantsz. Bontekoe
-</p>
-<p class="line">Gaat.&#x2026;. gaat.&#x2026;.&#x201d;</p>
-</div>
-<p class="first">&#x201e;Gaat naar Oostinje toe!&#x201d; viel een der maats in. &#x201e;Dat rijmt! Gaat naar Oostinje toe!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Rijmt wel,&#x201d; zei Harmen, &#x201e;maar &#x2019;t is geen nieuwtje! We weten allemaal wel, dat
-de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> naar Oostinje gaat. Je moet in een versje wat zeggen, dat iedereen weet, en waar
-ze toch verbaasd van staan te kijken. Wacht, ik heb al wat!&#x201d; En Harmen dichtte:
-</p>
-<div class="lgouter">
-<p class="line">&#x201e;Het schip van Willem Bontekoe
-</p>
-<p class="line">Gaat zonder scha naar Oostinje toe!
-</p>
-<p class="line">Met rijkdom, peper en geluk belaan
-</p>
-<p class="line">Komen we weer in Texel aan!&#x201d;</p>
-</div>
-<p class="first">&#x201e;&#x2019;t Is mooi!&#x201d; verklaarden de oomes. &#x201e;Vooruit, zeg het na, aap van &#x2019;n jongen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik.&#x2026;. ik ken er geen woord meer van&#x201d;, bekende Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Luister dan, rekel! Zeg &#x2019;t hem nog eens even voor, Harmen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als ik &#x2019;t zelf nog maar zoo op &#x2019;n prik ken.&#x2026;.&#x201d; weifelde de nieuwjaarsdichter.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, dan maak je maar weer &#x2019;n ander vers&#x201d;, zeiden de oomes. &#x201e;Laat de boekenwurm het
-opschrijven, dan staat &#x2019;t op pampier. Wee je gebeente, als je &#x2019;t vanavond niet kent!
-En lachen, begrepen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel: wàt?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel, meneer.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>De oomes begonnen te grinniken.
-</p>
-<p>&#x201e;Je bent zoo groen als gras,&#x201d; stelde Harmen vast. &#x201e;Kom, <span class="pageNum" id="pb84">[<a href="#pb84">84</a>]</span>trek die soepjurk maar uit, dan gaan we de boekenwurm opzoeken.&#x201d;
-</p>
-<p>En grimmig liet de arme Padde zich meevoeren.
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>Het heele schip was in rep en roer. Lampions en slingers prijkten in de kajuit en
-het vooronder; een vleeschpot werd met zorg van binnen en van buiten verguld: hij
-moest als koets dienen, wanneer het nieuwe jaar straks door vier janmaats zou worden
-aangesleept.
-</p>
-<p>Er was verschil van meening over de vraag of er vijf dan wel tien warme bollen per
-man zouden worden verstrekt; de kok zweeg er over als het graf, en de koksmaats likten
-zich het pannekoekbeslag van de vingers.
-</p>
-<p>Padde zwoer bij hoog en laag, dat hij een groote taart had gezien, zwart van de krenten!
-En Harmen fluisterde, dat er na het eten krieken op brandewijn en trommelkoek zouden
-worden rondgediend. Alsjeblief, dat was maar eventjes alles!
-</p>
-<p>De bootsman vergat dien dag, het om de ooren der scheepsjongens te laten donderen
-en bliksemen, zóó nam de drukte hem in beslag. Kwaje tongen beweerden, dat hij wat
-van streek was, omdat hij &#x2019;s avonds een toespraak moest houden, en Hajo was stomverbaasd,
-den gevreesden bootsman &#x201e;verekskuus!&#x201d; te hooren stamelen, toen hij hem in de haast
-pal tegen den buik rende. Hij had op een draai om z&#x2019;n ooren gerekend.
-</p>
-<p>Het eten overtrof alle verwachtingen. Eerst boonen met spek en een kan schuimend bier,
-toen rijstebrei met een schep basterdsuiker er over, en ten slotte werd onder groot
-tumult de taart van Padde binnengedragen, met brandewijn begoten en door den bootsman
-aangestoken; de vlammen sloegen haast tegen de zoldering. Hajo en Padde hadden zoo
-iets nooit gezien; de laatste stond doodsangsten uit, dat de taart heelemaal zou opbranden,
-en een paar oomes morden, dat &#x2019;t zonde was, den brandewijn op die manier de wereld
-uit te helpen.
-</p>
-<p>Maar de taart smaakte best, en toen de schipper met koopman Rol eens even in het vooronder
-kwam kijken, of de mannen niet teleurgesteld waren, nam het hoera-gebrul geen einde.
-</p>
-<p>De avond bracht nieuwe verrassingen. Harmen van <span class="corr" id="xd30e2369" title="Bron: Kniphuizen">Kniphuyzen</span>, zwart als een Moriaan, kwam binnen, gevolgd door <span class="pageNum" id="pb85">[<a href="#pb85">85</a>]</span>zwartjes met groote zakken, waaruit ze oliebollen rondstrooiden. Er waren er bij met
-zout gevuld; dat gaf aanleiding tot spuwen, mopperen en klappen uitdeelen. En de Morianen
-ruimden niet zonder blauwe plekken het veld.
-</p>
-<div class="figure floatRight p085width"><img src="images/p085.png" alt="Ten slotte werd de taart van Padde binnengedragen....." width="401" height="720"><p class="figureHead">Ten slotte werd de taart van Padde binnengedragen.&#x2026;.</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>Toen werd voor de deur van het vooronder een kanon opgesteld, geladen en.&#x2026;. met een
-plof ging het schot af. Allen waren achter banken en kooien weggekropen, maar haastten
-zich nu&#x2014;een enkele zelfs wat bleek om den neus!&#x2014;om naar de suikerboonen te grabbelen,
-waarmee de kanonloop tot de monding gevuld was geweest.
-</p>
-<p>Padde kreeg dien avond geen slaap. Telkens wanneer in den fok de glazen werden afgeteld,
-kromp hij even ineen, en toen het elf uur was, spoedde hij zich naar de plaats waar
-hij zich verkleeden moest.
-</p>
-<p>Berentsz. stond in Oudejaarskleedij en studeerde met Harmen, die nog duidelijk sporen
-van z&#x2019;n Moriaanschap vertoonde, zijn toespraak in. &#x201e;Eindelijk!&#x201d; schold de bootsman,
-wien het zweet van de <span class="pageNum" id="pb86">[<a href="#pb86">86</a>]</span>slapen <span class="corr" id="xd30e2383" title="Bron: gudste">gutste</span>. &#x201e;Haal als de drommel de kerels, die m&#x2019;n sleep moeten dragen!&#x2014;Dus: de Hollandsche
-vlag zal.&#x2026;. zal wapperen van.&#x2026;. van.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;De transen van het nieuw verworven rijk,&#x201d; zei Harmen voor.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat zijn dat: transen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Weet ik ook niet,&#x201d; bekende Harmen. &#x201e;Maar in elk behoorlijk vers komt het voor.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zul je me helpen, Harmen, als ik niet verder kan?&#x201d; smeekte Donder en Bliksem, deemoedig
-als een getemde leeuw.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Sta ommers geen twee pas van je af, bootsman!&#x201d;
-</p>
-<p>Ja-ja, &#x2019;t was me een opwinding, dien oudejaarsavond!
-</p>
-<p>Om kwart voor twaalven werden de maats op het dek gecommandeerd en aan weerszijden
-opgesteld, zoodat er een vrije gang in het midden bleef. Die gang voerde naar een
-tegen het achterhuis gebouwde verhevenheid, waarop vier met guirlandes versierde stoelen
-stonden. Het was lekker koud; de maats sloegen den kraag van hun &#x201e;duffelsche&#x201d; op,
-staken de polsen in de zakken weg en bliezen en trappelden om warm te blijven.
-</p>
-<p>Er hingen nu brandende lampions in de ra&#x2019;s, en het bontgekleurde licht danste over
-de gebruinde koppen en verlichtte de zeilen van onder-op, die rood, blauw en oranje
-getint tegen den donkeren hemel afstaken. &#x2019;t Was dekselsch mooi.
-</p>
-<p>Daar kwamen de schipper, de koopman en de stuurman Jan Piet van Hoorn de kajuit uit.
-</p>
-<p>&#x201e;Stilte!&#x201d; gebood Vader Langjas.
-</p>
-<p>Ineens hoorde je niets dan het klotsen der golven en het zuchten van den wind. Rechtop
-stonden de <span class="corr" id="xd30e2399" title="Bron: kaerels">kerels</span>; tweehonderd gespierde knuisten rukten een muts omlaag.
-</p>
-<p>Dat beviel Bontekoe. Terwijl de beide andere heeren met strakken ernst plaats namen,
-verscheen op &#x2019;s schippers gelaat een breede, jongensachtige glimlach; hij knikte even,
-alsof hij zeggen wilde: &#x201e;Goed zoo!&#x201d;
-</p>
-<p>Zie je, dat ging den oomes in &#x2019;t hart. Dat was het waarom ze hun schipper zoo dekselsch
-graag mochten lijden! Bij dien goedkeurenden glimlach strekten de halzen zich nog
-meer, en de mondhoeken vertrokken zich nog forscher. Schipper Bontekoe? Een puik schipper!
-</p>
-<p>Er werd onder de maats gemompeld, gelachen en &#x201e;Sssst! <span class="pageNum" id="pb87">[<a href="#pb87">87</a>]</span>Daar Komt-ie!&#x201d; geroepen. En zie: daar verscheen achter de kombuis een eerbiedwaardig
-grijsaard. Een lange, witte mantel met gouden sterren hing van zijn schouders en werd
-door vier sleepdragers opgehouden. De grijsaard schreed met z&#x2019;n gevolg tusschen de
-vroolijke maats door, maakte een diepe buiging voor de heeren, die van hun zetels
-opstonden en terugbogen, leunde moeizaam op zijn staf en begon met eenigszins onvaste
-stem: &#x201e;Schipper.&#x2026;. hm!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Sscht! Stilte!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Schipper, ik ben.&#x2026;. hm! het oude jaar, en ik ben.&#x2026;. ik ben hier gekomen om.&#x2026;. hm!
-om afscheid van je te nemen, van jou en van de koopman en van de opperstuur en van
-al de brave jongegezellen en huisvaders, die.&#x2026;. hm! die het vaderland, d&#x2019;rlui vrouwen
-en d&#x2019;rlui kinders hebben vaarwel gezegd om.&#x2026;. hm! om de vlag van de Oostinjische Compagnie
-te laten.&#x2026;. te laten wapperen van de.&#x2026;. van de.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Van de transen.&#x2026;.&#x201d; vulde de voorste sleepdrager zachtjes aan.
-</p>
-<p>&#x201e;Van de transen van het nieuwverworven rijk! Waarmee ik maar zeggen wil, dat.&#x2026;. dat
-ik mag lije, schipper, dat jij en wij allemaal een puike reis zullen hebben; dat de
-<span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> met.&#x2026;. met rijke buit belaje weer in het vaderland mag terugkeeren, schipper, bij
-vrouw en kinders. En dat het nieuwe jaar jou, schipper en ons allemaal en ook de koopman
-en ook de opperstuur, die.&#x2026;. die aan je zijde zitten, voorspoed mag brengen, en dat,
-om &#x2019;t nou maar eens voor de vuist weg te zeggen, schipper, dat we in &#x2019;t nieuwe jaar
-geen ouwe koeien meer uit de sloot moeten halen en niet lamenteeren over wat er dit
-jaar verkeerd is gebeurd; dat we wat voor mekaar over moeten hebben; dat we niet bang
-moeten zijn, de handen uit te steken als &#x2019;t noodig is; dat we alle herrie vergeten
-en vergeven moeten; dat we kerels van stavast moeten zijn, van één zin en één hart!
-Zie je, schipper, dat wensch ik!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zoo hoor ik je graag spreken, vadertje,&#x201d; zei Bontekoe. Hij kwam op den grijsaard
-toe en drukte hem de hand. &#x201e;Mag ik je uit naam van de heele bemanning bedanken?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb88">[<a href="#pb88">88</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Dat mag je, schipper!&#x201d; zei het Ouwejaar. &#x201e;Waarachtig, dat mag je!&#x201d; En hij begon te
-snuiven.
-</p>
-<p>De schipper leidde hem op de verhevenheid en bood hem de plaats aan zijn rechterzijde
-aan. De vier sleepdragers verdwenen met den looppas.
-</p>
-<p>&#x201e;Vooruit, de kuip in!&#x201d; beval Harmen Padde, die achter de kombuis in vol ornaat te
-wachten stond. &#x201e;Wat?! Sta je te grienen?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Harmen!&#x201d; snikte Padde. &#x201e;Ik heb alles gehoord wat.&#x2026;. wat de bootsman zei!&#x201d; En hij
-begon met zijn bebloemde mouw z&#x2019;n gezicht te bewerken.
-</p>
-<p>&#x201e;Je ziet er uit als een beest!&#x201d; riep Harmen ontzet uit. &#x201e;Lieve help, ben je zoo&#x2019;n
-spons? Hier met je gezicht!&#x201d; En Harmen smeerde er een vingerdik meel op. &#x201e;Als we stilhouden,
-stap je uit en zegt m&#x2019;n vers op! Vergeet het strooien niet en denk er om: lachen!&#x201d;
-</p>
-<p>En Padde werd vrij onzacht in de kuip geduwd.
-</p>
-<p>&#x201e;Kunnen we trekken?&#x201d; vroegen de anderen.
-</p>
-<p>&#x201e;Wachten tot ze gaan schieten!&#x201d; beval Harmen.
-</p>
-<p>Padde werd bleek om z&#x2019;n neus. &#x201e;Gaan ze schieten?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Alle kanonnen! Zoodra &#x2019;t twaalf uur slaat. Ter eere van &#x2019;t nieuwe jaar.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ter eere van mij.&#x2026;.?!&#x201d;
-</p>
-<p>Daar sloeg het al in den fok. Een-twee-drie-vier-vijf-zes.&#x2026;.
-</p>
-<p>Padde stopte de ooren toe.
-</p>
-<p>Boem! Het schip dreunde. Boem! Boem! Boem!
-</p>
-<p>&#x201e;Méé!&#x201d; schreeuwde Harmen. En tegen Padde: &#x201e;Vooruit! Strooien en lachen!&#x201d; En met z&#x2019;n
-vieren sleepten ze de vergulde vleeschkuip, met Padde er in, tusschen de maats door,
-die het nieuwe jaar met hoera-gebrul begroetten.
-</p>
-<p>En Padde strooide. Het lachen lukte maar half. Voor den troon, waarop de schipper,
-het ouwejaar en &#x201e;de heeren&#x201d; zaten, hield zijn zegewagen stil. Padde krabbelde uit
-de diepe kuip.
-</p>
-<p>&#x201e;Sscht!&#x201d; werd er geroepen. &#x201e;Hij <span class="corr" id="xd30e2439" title="Bron: met">mot</span> een versie zeggen!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde keek schuchter om; Harmen gaf hem een duwtje. &#x201e;Schipper.&#x2026;.!&#x201d; begon Padde, en
-zijn mond begon te trillen, &#x201e;schipper.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik ben het nieuwe jaar!&#x201d; fluisterde Harmen grimmig.
-<span class="pageNum" id="pb89">[<a href="#pb89">89</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Ik ben.&#x2026;. ik heb.&#x2026;. ik heb daareven alles gehoord wat de bootsman zei, schipper,
-en.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>Toen redde Harmen den hopeloozen toestand. Hij sprong naast Padde, greep zijn hand
-en begon:
-</p>
-<div class="lgouter">
-<p class="line">&#x201e;Wij zijn het nieuwe jaar!
-</p>
-<p class="line">We brengen niets als voorspoed maar!
-</p>
-<p class="line">We zullen je naar Oostinje leiden,
-</p>
-<p class="line">De compagnie met winst verblijden!
-</p>
-<p class="line">De mannen, nimmer lui of moe,
-</p>
-<p class="line">Roepen.&#x2026;.&#x201d;</p>
-</div>
-<p class="first">Hij wendde zich tot de maats, zwaaide met den blooten onderarm, die nog pikzwart was
-van zijn Moriaan-schap, en uit aller mond daverde het: &#x201e;Leve schipper Bontekoe!&#x201d;
-</p>
-<p>De oorlam werd binnengebracht. Voor de heeren en voor het Ouwejaar was er wijn; de
-jongens mochten zeewater drinken,&#x2014;zooveel ze maar wilden.
-</p>
-<p>&#x201e;Mannen!&#x201d; zei Bontekoe, &#x201e;ik ledig dit glas op jullie aller welzijn! Ik weet, dat jullie
-allen hier door hetzelfde voornemen bezield bent als ik: de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> behouden naar Oostinje en weer naar huis te brengen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja! Leve de schipper! Leve Bontekoe! Leve de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zingen!&#x201d; riep het Ouwejaar.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja! Zingen! Leve de bootsman!&#x201d;
-</p>
-<p>En zwaar en diep, alsof het opsteeg van den bodem der zee, klonk het mooie, oude Wilhelmus.
-De oogen der mannen glinsterden. Een groot gevoel welde uit hun harten op.
-</p>
-<p>&#x201e;Den Vaderlandt gethrouwe, blijf ick tot in den doet.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>En toen verdween Bontekoe met het Ouwejaar onder luid gejuich in de kajuit, en de
-oomes spoedden zich naar het warme vooronder.
-</p>
-<p>Hier duurde de pret nog lang na. Harmen kwam met z&#x2019;n fiedel op de proppen; de oomes
-zongen en zwetsten en sloegen met de vuist op tafel.
-<span class="pageNum" id="pb90">[<a href="#pb90">90</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Zal een voorspoedige reis worden!&#x201d; verzekerden ze elkaar.
-</p>
-<p>Het zal een voorspoedige reis worden.&#x2026;.
-</p>
-<p>Zoo dachten ze allemaal.
-</p>
-<div class="figure p090width"><img src="images/p090.png" alt="Zeventiende-eeuws zeilschip." width="355" height="368"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb91">[<a href="#pb91">91</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.10" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e247">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p091.png" alt="STORM" width="612" height="179"></div>
-<h2 class="main">STORM</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Den eersten Januari 1619 passeerde de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> den <span class="corr" id="xd30e2494" title="Bron: Zuid-Oosthoek">Zuid-Westhoek</span> van Engeland; de wind was Oost; de koers werd Zuid-West ten Zuiden gesteld.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Lijkt wel of de wind draait&#x201d;, zei Hajo tot Rolf, terwijl ze samen op het eindje
-van een ra zaten.
-</p>
-<p>&#x201e;Hij loopt naar &#x2019;t Zuiden&#x201d;, stelde Rolf vast. &#x201e;Geef dat strengetje eens?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Daar. Help je mij even trekken?&#x2014;Zeg, &#x2019;t is ook net of de wind sterker wordt.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat lijkt zoo, omdat we hoog zitten&#x201d;, meende Rolf.
-</p>
-<p>Maar Hajo vergiste zich niet. De wind nam toe en flink ook. Eerst wist hij zelf niet,
-waar hij zich zou huisvesten, blies dan voor, dan achter; je kon er geen zeil naar
-stellen. Maar tegen den middag nam hij een besluit: hij nestelde zich in het Zuiden
-en bleef daar zitten. De <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> ging stampen als een paard, dompelde snuivend den kop in de baren. Padde werd akelig
-bleek.
-</p>
-<p>&#x201e;Ben je niet lekker?&#x201d; vroeg Harmen hem meewarig. &#x201e;Ja, de eerste keer ruw weer.&#x2026;.!
-Vraag de bootsman maar &#x2019;ns waar het zeeziekvrije plekkie is.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Het zeeziekvrije plekje??&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Weet je dat niet? Elk schip heeft &#x2019;n zeeziekvrij plekkie! <span class="pageNum" id="pb92">[<a href="#pb92">92</a>]</span>Als de bootsman niet weet waar &#x2019;t is, loop dan maar even bij de schipper aan. Die
-<i>moet</i> &#x2019;t weten, hè?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde besloot te gaan zoeken. Maar voor hij den bootsman lastig viel, klampte hij
-eerst op goed geluk den Neus aan.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Zeeziekvrije plekkie? Wel sapperloot, dan heb je niets anders te doen als hier
-en daar &#x2019;ns op je rug te gaan liggen. En dan kijk je naar je voeten. Gaan die op en
-neer, dan ben je verkeerd. Maar als &#x2019;t schip beweegt, en je voeten liggen stil, dan
-heb je &#x2019;t goeie plekkie te pakken.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde was dankbaar voor den nieuw verworven raad, en overal waar hij zonder gevaar
-van uitgelachen te worden proefnemingen kon doen, strekte hij zich neer.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat is dat? Ben je dood?&#x201d; riep een stem.
-</p>
-<p>Padde krabbelde, zoo snel zijn loodzware beenen het veroorloofden, overeind, en zag
-in de vriendelijke oogen van Floorke, wiens rond gelaat met sproeten was bezaaid en
-onder wiens muts harde, vuurroode haarstoppels te voorschijn sprongen.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zoek wat&#x201d;, zei Padde onhandig.
-</p>
-<p>&#x201e;En ga je dan op je rug liggen??&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Och,&#x201d; was Padde&#x2019;s alleronverschilligst antwoord, &#x201e;ik zoek zoo voor de aardigh-h-heid
-eens naar het zeeziekvrije plekje.&#x201d;
-</p>
-<p>Er tintelde iets in Floorke&#x2019;s oogen. &#x201e;Als je &#x2019;t noodig hebt, loop dan maar even bij
-me an; dan zal ik je wel vertellen waar het zeeziekvrije plekkie is.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zeg op!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Waarom? Je bent <i>nou</i> toch nog niet zeeziek?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde lachte hartelijk. &#x201e;St-t-tel je voor! Maar ik wil &#x2019;t toch wel w-weten.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, als je d&#x2019;r op stáát! Klim dan maar &#x2019;ns in de groote mast. De bovenste ra moet
-je in.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat lieg je toch?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Liegen??? Ga zelf nou &#x2019;ns na: waar komt de beweging vandaan? Van &#x2019;t water en de golven,
-nietwaar? Nou, waar heb je er dan de minste last van? Zoo ver mogelijk van &#x2019;t water
-af. En waar is dat? In &#x2019;t topje van de groote mast!&#x201d;
-</p>
-<p>Daar viel niet veel tegen in te brengen. Padde ging naar den grooten mast en zette
-een voet in het want. Maar toen hij voelde, hoe het schudde en trilde, en toen hij
-zag, hoe het winpeltje <span class="pageNum" id="pb93">[<a href="#pb93">93</a>]</span>daar heel in de hoogte heen en weer zwiepte, verklaarde hij, dat Floorke de gemeenste
-leugenaar was, dien hij ooit had ontmoet, en dat Padde Kelemeijn er waarachtig de
-vent niet naar was, om zich voor het lapje te laten houden!
-</p>
-<p>Verdrietig gestemd, dat hij de wereld zoo vol leugen en bedrog vond, liep hij Hajo
-tegen het lijf.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Zal wel op storm uitdraaien!&#x201d; meende deze gewichtig.
-</p>
-<p>&#x201e;Zeg, Hajo.&#x2026;.&#x201d; Padde sloot even de oogen, &#x201e;als ik &#x2019;ns wat uit het fleschje.&#x2026;. wat
-gaat die schuit te keer!.&#x2026;. uit &#x2019;t fleschje van Grietje dronk? Schaadt &#x2019;t niet, &#x2019;t
-baat ook niet.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Heb je daar trek in?&#x201d; vroeg Hajo, weifelend.
-</p>
-<p>&#x201e;T-trek! &#x2019;t Is g-geen snoepgoed!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Vooruit dan maar. &#x2019;t Zit onder in m&#x2019;n kist.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Mispoes!&#x201d; zei Padde. En met een zwakke poging om zegevierend te kijken, haalde hij
-het fleschje uit zijn zak. &#x201e;Ik dacht: je kunt nooit weten! Brrr.&#x2026;. wat gaat dat schip.&#x2026;.!&#x201d;
-En Padde hield zich vast aan een onderzeil; zijn knieën knikten. &#x201e;Maak je &#x2019;t even
-open, Hajo?&#x201d;
-</p>
-<p>Ook deze voelde iets van onpasselijkheid in zich opkomen, toen hij den olie-achtigen
-inhoud van het fleschje zag. Met afgewend gelaat ontkurkte hij het.
-</p>
-<p>Padde scheen inderdaad weinig &#x201e;trek&#x201d; te hebben. Hij moest al zijn moed bijeentrommelen
-en neus en oogen dichtknijpen, vóór hij een klokje in zijn mond goot.
-</p>
-<p>&#x201e;Voel je je nou beter?&#x201d; vroeg Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Veel b-b-beter,&#x201d; verzekerde Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Neem nog wat&#x201d;, raadde Hajo aan.
-</p>
-<p>Padde begon te kokhalzen.
-</p>
-<p>Toen nam Hajo een kordaat besluit: hij slingerde het fleschje overboord.
-</p>
-<p>&#x201e;D-doodzonde,&#x201d; jammerde Padde.
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>Den vierden Januari liep de wind naar het Zuid-Westen om en werd zoo hevig, dat de
-marszeilen moesten worden ingenomen. In den nacht bleek het noodzakelijk, ook de fok
-in te nemen. Het schip liep Westwaarts over, met één zeil.
-</p>
-<p>Padde viel op het dek niet meer te bespeuren: de Schele <span class="pageNum" id="pb94">[<a href="#pb94">94</a>]</span>had hem bij zich genomen en vertroetelde hem als een zuigeling. Hajo was ook niet
-vrij meer van zeeziekte. Rolf scheen er nog weinig last van te hebben. Hij steunde
-Hajo vaak, wanneer ze samen het want werden ingestuurd, en liep daardoor zelf honderdmaal
-gevaar, uit het hevig slingerende touwwerk te vallen.
-</p>
-<p>Tegen den avond van den volgenden dag barstte de storm los. Job had goed gezien.
-</p>
-<p>De golven ramden met donderend geweld de krakende scheepswanden; wolken kokend schuim
-stoven tot over de hoogste ra&#x2019;s. Het woelde en bruiste in de donkere watermassa; duivelsche
-machten spookten op den bodem der zee en schopten de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> heen en weer.
-</p>
-<p>Met holle, wijd open oogen lagen onze vrienden dien nacht en luisterden.&#x2026;. luisterden.&#x2026;.!
-</p>
-<p>De lantaren in de slaapplaats van het volk slingerde angstwekkend heen en weer en
-wierp grillige, levende schaduwen door het vertrek. Slechts enkele mannen konden in
-slaap komen; de meesten lagen wakker; sommigen kreunden in benauwde droomen.
-</p>
-<p>De <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> werd hoog in de lucht geheven, sidderde in al haar voegen en tuimelde de diepte weer
-in.
-</p>
-<p>&#x201e;Bê-ja! Ga daar maar liggen!&#x201d; trachtte een maat boven het oorverdoovend gekraak uit
-te schreeuwen.
-</p>
-<p>Hajo sloot de oogen, drukte de armen stijf tegen de wanden van zijn nauwe krib. Jongens,
-wat zwaaide die lamp! Door zijn dichte oogleden heen zag hij het licht als razend
-heen en weer vliegen. Een-twee, een-twee, hopsasa!&#x2014;Als de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> eens verging?! Als de golven.&#x2026;. hoor ze mokeren! &#x2019;t Leek de smederij van Wouter wel!.&#x2026;.
-Als de golven het schip eens uiteenrukten en brullend.&#x2026;. hoor! hoor toch eens aan!.&#x2026;.
-en brullend hun buit verdeelden als jongens een zak knikkers? Hier, golf, daar heb
-jij een kist; weg er mee! Jij neemt die kerel voor je rekening, jij die mast, jij
-die scheepsjongen; golf, loop niet te nietsdoen, pak de bootsman bij z&#x2019;n vodden.&#x2026;.!&#x2014;Als
-ze eens met z&#x2019;n tweehonderd met Gerrit en de schipper en de kist van baas Wouter werden
-opgenomen in de kille, zilte armen der zee en rondtolden in de zwarte diepten <span class="pageNum" id="pb95">[<a href="#pb95">95</a>]</span>vol geheimen, waar zeegedrochten hen aanloerden met felle, groene oogen en dan bliksemsnel
-toeschoten, den afschuwelijken muil openden.&#x2026;.! Hoor het kraken der beenderen.&#x2026;.!
-Het water drong hem in neus en mond en.&#x2026;. Moeder! Moedertje! O, God.&#x2026;.!!
-</p>
-<p>Hajo veegde zich het zweet van de slapen. Angst en opwinding maakten koortsig.
-</p>
-<p>Rolf sprong overeind. &#x201e;Ik ga buiten eens kijken!&#x201d; riep hij zijn makker toe. Hij werd
-van de eene kooi naar de andere gesmeten, klemde zich aan alles vast om niet te vallen.
-</p>
-<p>&#x201e;Zeg de zee gedag van me!&#x201d; schreeuwde Harmen hem toe. Ergens schoot er een in een
-lach, die onwelluidend door het rumoer heenklonk.
-</p>
-<p>Rolf kwam weer terug, tot op het hemd doorweekt. Doodmoe plofte hij neer.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat is &#x2019;t voor weertje?&#x201d; vroeg Harmen, schreeuwend om zijn geestigheid te doen verstaan.
-</p>
-<p>Een dreinende, schorre stem begon te brullen:
-</p>
-<div class="lgouter">
-<p class="line">&#x201e;En als de maat &#x2019;n schipper heeft,
-</p>
-<p class="line">Een oorlam en een lief,
-</p>
-<p class="line">Dan lacht de maat, dan zingt de maat,
-</p>
-<p class="line">Dan kent de maat geen grief!
-</p>
-<p class="line">Van troeladiee, van troeladia.&#x2026;.&#x201d;</p>
-</div>
-<p class="first">In eens.&#x2026;.! met een kreet sprongen de kerels overeind.&#x2026; een donderslag.&#x2026;.! de deur
-van het vooronder werd versplinterd; door het weggeslagen paneel perste zich het water
-en spoot knallend tegen den voorwand van het volks-logies. Vlak er op, vóór men wist
-wat er aan den hand was, werd de deur geheel opengerukt; de bootsman stormde met een
-waggelende lantaren naar binnen, tot aan zijn knieën wadend in het water. &#x201e;Alle hens
-aan dek!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hulp! Meer hulp!&#x201d; klonk een vage roep van buiten.
-</p>
-<p>Toen kon men merken, dat de mannen van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> er wezen mochten: ze sprongen overeind, stonden schrap op hun beenen, dat er, voor
-den duivel, geen wrikken aan was! Ze trokken met een ruk hun broek op, haalden den
-riem aan, een-twee! en renden achter de zwaaiende lantaren van den bootsman aan naar
-buiten.
-<span class="pageNum" id="pb96">[<a href="#pb96">96</a>]</span></p>
-<p>Laat komen wat komen wil! Hier staan tweehonderd mannetjesputters, niet bang voor
-den duivel en z&#x2019;n moer!
-</p>
-<div class="figure p096width"><img src="images/p096.png" alt="&#x201e;Alle hens aan dek.....!&#x201d;" width="554" height="720"><p class="figureHead">&#x201e;Alle hens aan dek.&#x2026;.!&#x201d;</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>Daarbuiten een chaos van lichamen in den zwarten nacht. Proesten en snuiven, een wild
-klappend zeil, zwiepende stengen, gekraak, geknars, schreeuwende stemmen door het
-loeien van <span class="pageNum" id="pb97">[<a href="#pb97">97</a>]</span>den storm heen: &#x201e;<i>We zinken!</i> De boegpoorten staan open!!!&#x201d;
-</p>
-<p>Van het achterdek naderen ijlings zwarte gestalten met een licht, dat plotseling uitdooft.
-Een paar worden er over het dek geveegd en tegen de verschansing gekwakt.
-</p>
-<p>Ineens: schipper Bontekoe!
-</p>
-<p>&#x201e;Schipper!! Het ruim loopt vol! De boegpoorten zijn ingeslagen!!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat drommel, dan spijker je ze weer dicht! Berentsz!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Schipper!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Met twintig man naar het ruim!&#x201d;
-</p>
-<p>Weg was Berentsz, een paar dozijn mannen op de hielen.
-</p>
-<p>&#x201e;Schipper! Het vooronder staat vol water!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Haal de putsen dan op!&#x201d;
-</p>
-<p>Van alle kanten werden de emmers aangesleept. Maar vóór de kerels aan het baliën sloegen,
-vermorzelden ze met koevoeten de scheepskisten, die in het vooronder heen en weer
-dansten en hun de schenen stuksloegen. Toen werd een dubbele rij gevormd; de putsen
-gingen van man tot man. Een enkele keer sloegen de maats door het stampen en zwaaien
-met puts en al tegen den grond; als katten krabbelden ze weer overeind, en een half
-uur later was het vooronder droog. Toen kwamen de mannen, die in het ruim waren gestuurd,
-ook weer boven: de boegpoorten waren verzekerd. Ze hadden er dubbele deuren over gespijkerd.
-</p>
-<p>Alle zeilen waren ingenomen, maar nu tolde het schip zoo, dat de heele boel aan flarden
-dreigde te gaan. Twintig kerels zetten, de tanden opeengeklemd, het zeil weer bij.
-Dat stutte het slingeren wat.
-</p>
-<p>Flauw van afmatting ploften de mannen in hun vochtige kooien neer.
-</p>
-<p>De storm joeg een ijskouden regen voor zich uit, die kletterend tegen het dek sloeg,
-de grens tusschen zee en lucht uitwischte.
-</p>
-<p>Het schip koerste Westwaarts.
-</p>
-<p>In het Oosten schemerde een trieste morgen door het regengordijn.
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>De storm woedde. Dag na dag. Met roodgezwollen neus en oogen liepen de maats rond.
-Al hun kleeren waren doorweekt; de <span class="pageNum" id="pb98">[<a href="#pb98">98</a>]</span>regen wisselde af met scherpen hagel, die vinnig de huid striemde.
-</p>
-<p>Drie dagen na de nachtelijke paniek streken groote vluchten meeuwen over het schip,
-worstelend tegen den storm. Bij troepen kwakten ze, ten doode vermoeid, tegen het
-want, tuimelden met lamgeslagen vleugels op het dek. Men vermoedde de nabijheid van
-land, maar kon door golven, regen en wolken schuim geen twintig ellen voor zich uit
-zien.
-</p>
-<p>Het zeil werd omgegooid; men helde Oostwaarts over. De storm bleef in denzelfden hoek
-zitten, rukte woedend aan masten en zeilen. En als een bende hongerige wolven vielen
-de golven over het schip heen. Ze hijgden en sidderden van vernielzucht; de vlokken
-schuim vlogen hun van het natte lichaam; ze rolden over elkaar heen en betwistten
-elkaar den buit, ze beukten, kletsten, kermden en huilden.&#x2026;.
-</p>
-<p>Vier dagen later, in den namiddag van den twaalfden Januari, behaalde de storm een
-overwinning. Het was een seconde lang stil geweest; toen volgde een windstoot, die
-als een kanonschot tegen den boeg knalde; het volk in het vooronder sprong overeind
-en luisterde.&#x2026;.! Een doordringend gekraak; weer een seconde lang stilte, en de storm
-raasde voort.
-</p>
-<p>De maats snelden naar buiten, liepen elkaar haast omver.
-</p>
-<p>&#x201e;<i>De groote mast ligt om!!!</i>&#x201d;
-</p>
-<p>De breuk bevond zich op vijf vadem boven het dek. De schipper stond er bij, een schaar
-janmaats om hem heen, gereed elk bevel op te volgen.
-</p>
-<p>&#x201e;Laat de steng zakken!&#x201d; riep Bontekoe.
-</p>
-<p>Als eekhoorns vlogen de kerels het nu slaphangende want in, klemden zich vast met
-voeten en tanden, de oogen dichtgeknepen tegen den regen. Met hun verstijfde vingers
-werkten ze de steng los, lieten haar door het marsgat zakken. &#x201e;Hou vast, mannen!&#x201d;
-</p>
-<p>De zware steng gleed omlaag. Zou de mast nog blijven staan?
-</p>
-<p>In groote spanning zagen de mannen beneden naar het werk, dat hun makkers daarboven
-verrichtten in den zwiependen, draaienden, krakenden mast. Een diepe zucht: de steng
-zakte. &#x201e;Houdt! Houdt de steng!!&#x201d;
-</p>
-<p>Men liet het ondereind door het dek schieten; met touwen werd de steng tegen de mastbreuk
-gewoeld. Voorloopig was het gevaar geweken.
-<span class="pageNum" id="pb99">[<a href="#pb99">99</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Pah!&#x201d; zei de storm en rukte nijdig. Maar de mast hield stand.
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>Hajo was door zijn zeeziekte heen. Ook zijn angst was verdwenen. Het ging nu al zoo
-lang goed.&#x2026;. Als een echte pikbroek liep hij op het hevig slingerende schip rond;
-zijn beenen gingen al aardig rond staan; hij voelde zich trotsch en manlijk, omgeven
-door het gevaar; hij spuwde het zout uit zijn rauwe keel en snoof en niesde.
-</p>
-<p>Rolf liet zich door het weer niet meer beletten zijn studies voort te zetten.
-</p>
-<p>Op een goeien dag gaf de storm het op. Een paar stuiptrekkingen, een diepe, diepe
-zucht, en onmachtig viel hij neer. Het water kalmeerde niet zoo gauw.
-</p>
-<p>Maar allengs verloren de golven toch hun vernielende kracht, en den twintigsten Januari
-was het mooi, stil weer. &#x2019;t Werd ook minder koud: men voelde het Zuiden al.
-</p>
-<p>Een heerlijke rust daalde op de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> neer. Zingend hingen de oomes hun natte plunje te drogen. De handen in de zakken
-keken ze &#x2019;ns naar de blauwe lucht en stelden vast, dat het er wel naar uitzag, of
-het weertje nog &#x2019;n daggie zoo blijven zou. Ze rookten, lachten en spuwden weer; hun
-levenskracht was niet geschokt.
-</p>
-<p>In een stevig dichtgesjord houten doosje werd een lijkje aan den schoot der golven
-toevertrouwd. Met ongeoefende hand stond er op geschilderd:
-</p>
-<p lang="nl" class="xd30e2671">Joppie<br>
-&#x2020;<br>
-19 fan Loumaant 1619<br>
-Hij het sin eige Doot voorspelt<br>
-En is gestorfe as een Helt
-</p>
-<p>Lijsken Cocs stond er bij te grienen.
-</p>
-<div class="figure p099width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb100">[<a href="#pb100">100</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.11" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e254">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">PADDE LEERT BUIKSPREKEN</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Er was werk genoeg aan den winkel! Het heele schip lag overhoop; overal zwierven stukken
-touw en lappen gescheurd zeil; het zout had zich ingevreten in koper- en ijzerwerk.
-</p>
-<p>De maats werkten als leeuwen om alles weer op orde te brengen. Ze poetsten, olieden
-en schrobden, dat het een aard had, en trachtten hun stukgeslagen kisten weer fatsoen
-te geven. Het was een gehamer en geklop van belang. Maar alles ging vol goeden moed,
-en de oomes zongen er een liedeke bij.
-</p>
-<div class="figure floatLeft p100width"><img src="images/p100.png" alt="Zelfs Padde toog aan het wasschen en spoelen....." width="389" height="484"><p class="figureHead">Zelfs Padde toog aan het wasschen en spoelen.&#x2026;.</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>Eerst nu leerden de jongens, wat werken was! De viool en de boeken schoten er bij
-in.
-</p>
-<p>Men maakte van het gunstige weer gebruik om den grooten mast nog meer te versterken.
-De schipper leidde zelf het werk. &#x201e;De mast heeft &#x2019;t koud!&#x201d; zeiden de maats. &#x201e;Hij heeft
-er zijn duffelsche bij aangetrokken!&#x201d; En ze wezen op de driedubbele touwlaag, die
-om de mastbreuk was gewoeld. Het want werd getalied, tot het weer zat &#x201e;als een muur&#x201d;.
-De schipper liet het groote marszeil uit den mast halen en het in de plaats van het
-grootzeil stellen. Waar vroeger de groote steng gezeten had, zette men <span class="pageNum" id="pb101">[<a href="#pb101">101</a>]</span>nu de bramsteng op en voerde er het bramzeil aan. Dank zij die maatregelen en een
-voorspoedigen Zuid-Oostenwind, kon de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> weer vrij snel varen. De koers werd gesteld op de Canarische eilanden,&#x2014;Zuidwest ten
-Zuiden.
-</p>
-<p>Hajo had met Hilke voor dezen morgen een afspraak getroffen betreffende de levering
-van een anker op zijn bovenarm.
-</p>
-<p>Want na lang weifelen was tot een anker besloten.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou&#x201d;, zei Hilke, toen ze het zich in het vooronder gemakkelijk hadden gemaakt, &#x201e;stroop
-nou maar &#x2019;ns netjes je mouw op. Dan zullen we in een, twee tellen een fijn ankertje
-in je arm prikken! &#x2019;t Is zonde en jammer, dat je &#x2019;t op je bovenarm wil hebben. Afijn,
-daar ben je een Friesche dwarskop voor.&#x201d; En terwijl hij aan het prikken sloeg, vroeg
-hij: &#x201e;Weet je wel wat het beteekent?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Een anker? Nou, je legt er een schip mee vast.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat weet m&#x2019;n neus ook. Ik zal het je maar zeggen: een anker beteekent: <i>hoop</i>.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hoop?? Hoop op wat?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, op wat maar. Dat je goed in Oostinje mag komen, en dat &#x2019;t schip niet vergaat.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En komt het uit?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat bedoel je?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, als je nou zoo&#x2019;n anker op je.&#x2026;. au!&#x2014;nee, &#x2019;t was niks, hoor!&#x2014;op je arm laat prikken,
-en je denkt er bij: ik hoop dit, of ik hoop dat.&#x2026;. komt &#x2019;t dan uit wat je hoopt?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;De een zegt van wel, en de ander zegt van niet. Maar kwaad kan &#x2019;t nooit. En &#x2019;t staat
-goed, hè? De meisjes zien het graag. Ze zijn er gek op. De linker is &#x2019;t mooist, vind
-je niet?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja! De linker is.&#x2026;. au!.&#x2026;. is prachtig.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zal je nog eens wat veel mooiers laten kijken&#x201d;, zei Hilke. Hij trok zijn hemd
-open en liet een meisjeskopje zien, dat op zijn borst prijkte. Hilke&#x2019;s borst was stevig
-behaard, maar het schilderij behoorlijk schoon geschoren. &#x201e;Zie je? Da&#x2019;s met twee kleuren!
-&#x2019;t Gezicht rood en de oogen blauw. &#x2019;t Was moeilijk, hoor! En ik moet doorloopend met
-&#x2019;t mes er overheen, om &#x2019;t schoon te houden. Vind je, dat het op Sijtje lijkt? De neus
-is &#x2019;t sprekend; zeg nou zelf!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, de neus wel!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb102">[<a href="#pb102">102</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;En dan te denken, dat m&#x2019;n vorige meisje er heelemaal niet op leek! En &#x2019;t moest juist
-haar portret zijn. Hou je arm goed stil, dan zijn we in een wip Maar.&#x201d;
-</p>
-<p>Een uur later prijkte het hoopvolle symbool in twee kleuren op Hajo&#x2019;s bovenarm. Het
-anker was blauw, en er kronkelde zich in helder rood een endje touw omheen.
-</p>
-<div class="figure p102width"><img src="images/p102.png" alt="&#x201e;En &#x2019;t staat goed, hè? De meisjes zien het graag.....&#x201d;" width="521" height="526"><p class="figureHead">&#x201e;En &#x2019;t staat goed, hè? De meisjes zien het graag.&#x2026;.&#x201d;</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>Glimmend van trots en voldoening bezag Hajo het kunstwerk.
-</p>
-<p>&#x201e;Ziezoo!&#x201d; zei Hilke, tevreden over zijn werk. &#x201e;Zeg nou eens eerlijk: heeft het pijn
-gedaan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Heb <i>niets</i> gevoeld, hoor! En ik dank je wel!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Leuter niet,&#x201d; weerde Hilke af. &#x201e;En tegen de tijd, dat je.&#x2026;. afijn, als je nog eens
-&#x2019;n paar harten op je arm wilt hebben.&#x2026;. altijd graag van dienst, hoor!&#x201d;
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-<span class="pageNum" id="pb103">[<a href="#pb103">103</a>]</span></p>
-<p>Reeds vroeg in den volgenden morgen&#x2014;de oomes lagen nog achterover in hun kooien hun
-sokken aan te trekken&#x2014;stormde Harmen opgewonden het vooronder binnen.
-</p>
-<p>&#x201e;Mannen! Een zeil in &#x2019;t zicht!&#x201d;
-</p>
-<p>Dat sloeg in. De kerels sprongen overeind, renden op bloote voeten en in onderbroeken
-naar het dek. In twee tellen was het vooronder uitgestorven.
-</p>
-<p>Slechts één neus stak nog ergens boven de dekens uit. Het was die van Padde. Met versufte
-oogen lag de arme jongen in zijn kooi. &#x201e;Een zeil in &#x2019;t zicht.&#x2026;.! Zou hij nu naar huis
-kunnen gaan?!&#x201d; Padde huiverde van spanning. &#x201e;Naar huis.&#x2026;.! Zou zijn moeder boos zijn?
-Zou ze naar hem verlangen? Of zou ze blij zijn, dat ze hem.&#x2026;. hm! dat ze hem kwijt
-was?&#x201d;&#x2014;Dàt geloofde Padde niet! Hij durfde gerust teruggaan. Maar.&#x2026;. Hajo verlaten!
-Hajo aan vraatzuchtige kannibalen overleveren?&#x2014;Het ging niet.
-</p>
-<p>Zou Indië nog ver zijn? &#x2019;t Kon haast niet: ze waren nu al zoo lang op weg. Als hij
-eens meeging&#x2014;tot Oostinje&#x2014;en dan <i>dadelijk</i> terugkeerde? Als hij de heele reis meemaakte, zou hij een aardig zakduitje naar huis
-brengen! Dan zou zijn moeder vàst blij zijn, als ze hem terugzag. En z&#x2019;n oom zou zoo&#x2019;n
-flinke kerel graag in de brouwerij nemen! Hij zou Padde smeeken om bij hem te komen:
-Padde, een jongen als jij, de brouwerij kermt er om!
-</p>
-<p>Ook de schipper zou hem niet graag missen, dat had Padde wel gemerkt!
-</p>
-<p>Hajo kwam binnensnellen. &#x201e;Padde! Kom toch kijken! Een schip!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, dat zul jij wel lollig vinden!&#x201d; zei Padde bitter.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja! Da&#x2019;s leuk!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dus je wilt me kwijt zijn?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kwijt? Jou kwijt.&#x2026;.??&#x201d; Hajo barstte in lachen uit&#x2014;wat Padde&#x2019;s onderlip nog een duim
-deed zakken.&#x2014;&#x201e;Oh, Padde! Het schip is <i>achter</i> ons. &#x2019;t Gaat dezelfde kant op!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde loosde tegen wil en dank een zucht. Maar meteen gromde hij: &#x201e;Jammer! Ik had
-graag teruggewild.&#x201d; Hij schoot zijn broek aan, eerst verkeerd, en ging met Hajo mee.
-</p>
-<p>Maar bij de deur bleef Padde staan en greep zijn makker bij <span class="pageNum" id="pb104">[<a href="#pb104">104</a>]</span>den arm. &#x201e;&#x2019;t Zullen.&#x2026;.?! Zeg, Hajo! &#x2019;t Zullen toch geen <i>Duinkerkers</i> zijn?!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo was even verrast. &#x201e;Duinkerkers! Hoe kom je daar nou bij? Maar als &#x2019;t zoo is,
-nou, dan zullen we ons niet als snijboonen in het vat laten stampen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Je zult wat!&#x201d; zei Padde, bibberend als een rijkelui&#x2019;s hondje. &#x201e;De slampam.&#x2026;. pampers
-zouden nog in staat zijn om te gaan sch-schieten!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, wij hebben óók kanonnen aan boord!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik moet niets van ka-kanonnen hebben,&#x201d; verklaarde Padde.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Schipper Bontekoe scheen de zaak luchthartiger te bekijken dan onze botteliersmaat.
-Hij liet de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> op de lij werpen, zoodat de zeilen slap neervielen en het andere schip gelegenheid
-had, den Oostinjevaarder in te halen.
-</p>
-<p>Het verre zeil werd grooter; bleek eveneens een driemaster te zijn. Daar dribbelde
-een vlag langs den grooten mast omhoog. In spanning keken de maats uit, tot de wind
-het bonte doek zou open slaan en de teekening te zien zou zijn.
-</p>
-<p>&#x201e;De Compagnies-vlag!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja!!&#x201d; Allen brulden het uit. &#x201e;De Compagnies-vlag!!!&#x201d;
-</p>
-<p>Men antwoordde. Vroolijk koutend hingen de maats over de balie. Hoelang was het geleden,
-dat ze voor het laatst iets anders dan lucht en water hadden gezien?
-</p>
-<p>Maar Padde bleef wantrouwend. &#x201e;Dat zegt niets, die vlag!&#x201d; verzekerde hij. &#x201e;Die smerige
-zeeschuimers zorgen altijd wel een fatsoenlijke vlag aan boord te hebben. En juist
-als je nergens meer op verdacht bent, beginnen ze in eens te schie.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Het laatste woord bleef hem in de keel steken. Padde werd zoo bleek als een gesteven
-hemd en staarde met groote oogen naar.&#x2026;.! Uit den zijwand van het vreemde schip buitelde
-een helderwit wolkje te voorschijn. &#x201e;Boem!&#x201d; zei het toen. En haast op hetzelfde oogenblik
-donderde het onder den planken vloer, waarop Padde&#x2019;s voeten rustten: de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> beantwoordde het schot. Lang voordat de rook was opgetrokken, had Padde al een goed
-heenkomen gezocht in het vooronder.
-</p>
-<p>En de oomes, die zijn beschouwingen over zeeschuimers <span class="pageNum" id="pb105">[<a href="#pb105">105</a>]</span>meesmuilend hadden aangehoord, sloegen nu bijna dubbel van het lachen.&#x2014;Padde had blijkbaar
-nooit van saluutschoten gehoord!
-</p>
-<p>Een kwartier later kon men de menschen onderscheiden. Een daverend: Hoera! steeg uit
-beide schepen op, en er werd met mutsen en doeken gezwaaid. Op het vreemde schip liet
-men de trap neer; een jol werd te water gelaten; eenige mannen stapten er in en de
-jol koerste in de richting van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>.
-</p>
-<p>Het was een kalme zee, maar toch, drommels, wat ging me dat ding op en neer! Hoepla,
-weg was ie achter een vette golf, ingeslikt door een wallevisch. &#x201e;Bah!&#x201d; zei de walvisch,
-&#x201e;ik lus je niet. Dobber jij maar voort, jol!&#x201d; Kijk, daar lag ie op &#x2019;n handbreed water,
-krek een meeuw. Weg gleed ie weer in een wieg van twee golven. Suja, suja, popje!
-Je werd al katterig, als je er alleen maar naar keek.
-</p>
-<p>Bontekoe liet de scheepstrap zakken; dan werd er vlug een looper gelegd van de trap
-naar de groote kajuit; de schipper en de koopman kwamen naar buiten en wachtten aan
-de verschansing.
-</p>
-<p>De jol was nu vlakbij. Er waren zes roeiers in, stevige maats; op het achterbankje
-zaten twee heeren, die zoo op het eerste gezicht de grootste tegenstelling vormden,
-welke men zich maar denken kon. De een was groot, bleek en mager, had een dor gezicht
-en sluik, blond haar; de ander was klein, gezet, verweerd en verbrand als een oud
-stuk zeil, en onder zijn schipperssteek sprongen weerbarstige, bruine krulletjes te
-voorschijn.
-</p>
-<p>Nauwelijks had de jol de scheepstrap bereikt, of de vreemde schipper was er al op
-gesprongen en als een eekhorentje naar boven gewipt. Statig volgde de ander.
-</p>
-<p>&#x201e;Welkom!&#x201d; zei Bontekoe hartelijk, terwijl hij den vroolijk-uitzienden gast zijn gebruinde
-hand toestak. &#x201e;Welkom op de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>, heeren! Mijn naam is Bontekoe, en dit is de heer Rol.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Pieter Thijsz. van Amsterdam, schipper op de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span>,&#x201d; stelde de ander zich voor op een toon, alsof hij met zwaar weer door een misthoren
-toeterde. &#x201e;Ik ben verheugd, met u kennis te maken! Ik heb, sinds we eind December
-<span class="pageNum" id="pb106">[<a href="#pb106">106</a>]</span>Vlissingen verlieten, geen zeil meer gezien! Drommels, wat een hondeweer! Hebt u averij
-gehad? Wij zijn er met Gods hulp goed doorgezeild!&#x201d;
-</p>
-<p>Ook de ander, de koopman aan boord van de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span>, stelde zich voor.
-</p>
-<p>&#x201e;Laat ons binnengaan, heeren,&#x201d; opperde Bontekoe. &#x201e;Ik heb nog &#x2019;n glas goeden wijn.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat zal de stemming niet bederven!&#x201d; bulderde de kleine lachend.
-</p>
-<p>Bontekoe en de vreemde schipper bleken al spoedig eensgezind: ze namen mekaar onder
-den arm en gingen vroolijk koutend de kajuit binnen.
-</p>
-<p>Met afgemeten passen volgden de beide kooplieden, in hoffelijk, bedaard gesprek.
-</p>
-<div class="figure p106width"><img src="images/p106.png" alt="&#x201e;Wil ik je eens op je kop spuwen?&#x201d;" width="621" height="214"><p class="figureHead">&#x201e;Wil ik je eens op je kop spuwen?&#x201d;</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>Toen de kajuitdeur dicht was, zetten de oomes een boom op met de mannen in de jol.
-</p>
-<p>&#x201e;Hoy!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hoy!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Averij gehad?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Mast gekraakt.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Lieg je toch?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;M&#x2019;n kop zal over de balie in &#x2019;t water rollen, als ik lieg. Kom maar eens kijken!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik durf de jol niet uit. Als de ouwe in eens terugkomt.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hè-jullie &#x2019;n goeie ouwe?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Gangetje! We noemen &#x2019;m de bruinvisch, hè? En als ie in de kajuit fluistert, moet
-je in &#x2019;t vooronder je ooren nog dichtstoppen, <span class="pageNum" id="pb107">[<a href="#pb107">107</a>]</span>als je niet doof wil worden. Maar hij is gul met &#x2019;n oorlam.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja. En ook met juffer driestreng!&#x201d; riep een ander uit de jol.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat doe jij ook met &#x2019;n stuk in je pet op wacht te komen!&#x201d; schetterde de eerste.
-</p>
-<p>&#x201e;Maak geen deining,&#x201d; schreeuwden de oomes boven. &#x201e;&#x2019;t Is nog zoo vroeg op de dag!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Waar bemoei jullie je mee?&#x201d; klonk het uit de jol.
-</p>
-<p>&#x201e;Wil ik je eens op je kop spuwen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kun je niets beters?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel!&#x201d; schreeuwde Harmen. &#x201e;Ik zal jullie eens &#x2019;n raadsel opgeven! Kunnen jullie
-goed raaien? Of zijn jullie zoo stom als je d&#x2019;r uitziet?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hou jij je maar stil!&#x201d; klonk het van beneden. &#x201e;We kunnen door je neusgaten in je
-hersens koekeloeren! &#x2019;t Is daar een leege boel, hoor!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Voldoende om jullie met z&#x2019;n allen te bedotten!&#x201d; verzekerde Harmen. &#x201e;Ik kan de wind
-laten draaien!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe doe je dat?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Je gaat zoo staan, dat je de wind in je nek voelt, dan kijk je tusschen je beenen
-door, en je hebt &#x2019;m pal in je gezicht!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kinderachtig!&#x201d; verklaarden de zes man in de jol.
-</p>
-<p>&#x201e;Stil!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;Ik heb nog een raadsel: Als d&#x2019;r zes man in een jol zitten, wie
-is er dan de lolligste?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Weten we niet. Zeg op!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wel,&#x201d; verzekerde Harmen, &#x201e;ik zou het waarachtig ook niet weten! Jullie zien er alle
-zes even flauw uit.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kom er &#x2019;ns beneje!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik mag niet van m&#x2019;n moeder!&#x201d;
-</p>
-<p>De oomes van boven hielden hun buiken vast.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Op dat oogenblik kwamen de heeren de kajuit weer uit. &#x201e;Tot vanmiddag dus!&#x201d; bulderde
-de kleine schipper van de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span>. &#x201e;Ik heb nog een oude Tocayer staan. U zult merken, dat u bij een fijnproever te
-gast is!&#x201d; Hij keek een oogenblik naar den grooten mast. &#x201e;Zoo zal hij wel weer tegen
-een stootje kunnen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zoodra we voor anker liggen, nemen we hem nog eens wat beter onder handen,&#x201d; verzekerde
-Bontekoe.
-<span class="pageNum" id="pb108">[<a href="#pb108">108</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Waar dacht je te landen? Op de Kaapverdische?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, tegen dien tijd zullen we wel versch water moeten innemen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan landen wij er ook.&#x201d;
-</p>
-<p>De schippers sloegen de handen ineen. En met vluggen pas daalde de &#x201e;bruinvisch&#x201d; de
-trap af, gevolgd door den langen, dorren koopman. De roeiers in de jol sprongen overeind,
-alsof er spelden in de banken zaten.
-</p>
-<p>Bontekoe merkte het op. &#x201e;Je hebt er de wind onder, vadertje!&#x201d; mompelde hij. &#x201e;Al zal
-&#x2019;t endje touw er weleens bij te pas komen!&#x201d;
-</p>
-<p>Toen wendde hij zich tot zijn mannen. &#x201e;Kinderen, we varen in compagnie met de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span>! Het schip heeft geen averij gehad en zeilt dus makkelijker dan wij.&#x2014;Wat zei jij
-daar, Floorke?&#x201d;
-</p>
-<p>Floorke vertrok zijn mond tot een grijns. &#x201e;We geven ze geen duimbreed voor, schipper!&#x201d;
-</p>
-<p>Bontekoe glimlachte. &#x201e;Zoo denk ik er ook over!&#x2014;Heb je wat op je lever?&#x201d; vroeg hij,
-toen hij zag, dat Floorke aan zijn buikriem frommelde.
-</p>
-<p>Floorke haalde de schouders op, knipoogde tegen zijn makkers.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ze zeggen, dat de bruinvisch gul is met &#x2019;n oorlam, schipper.&#x201d;
-</p>
-<p>Bontekoe verstond den wenk. &#x201e;Vooruit dan maar!&#x201d; zei hij, heimelijk pret hebbend om
-den bijnaam van zijn collega. &#x201e;Haal dan maar een oorlam. Maar dan ook de handen uit
-de mouwen! Begrepen!&#x201d;
-</p>
-<p>Of ze het begrepen! Als hazen renden ze naar den bottelier. &#x201e;Leve de schipper!&#x201d;
-</p>
-<p>En Floorke werd op de schouders genomen.
-</p>
-<p>Glimlachend keek Bontekoe hen na. &#x201e;&#x2019;t Zijn kinderen&#x201d;, zei hij tot den koopman, die
-naast hem stond, &#x201e;en als kinderen moet je ze behandelen.&#x201d;
-</p>
-<p>Rol haalde de schouders op. &#x201e;Men kan de teugel ook weleens al te vrij laten, mijn
-waarde!&#x201d;
-</p>
-<p>Bontekoe&#x2019;s blik verduisterde zich. &#x201e;Ik moet vrinden om mij heen hebben&#x201d;, zei hij toen
-kortaf. &#x201e;Met slaven begin ik niets.&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb109">[<a href="#pb109">109</a>]</span></p>
-<p></p>
-<div class="figure p109width"><img src="images/p109.png" alt="Aan dek van een zeilschip." width="608" height="142"></div><p>
-</p>
-<p>Er kwamen genoegelijke dagen. De wind bleef uit denzelfden hoek waaien; het weer was
-onveranderlijk mooi; elken dag werd het warmer. Met kunst en vliegwerk slaagde de
-bemanning van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> er in, het andere schip bij te blijven.
-</p>
-<p>Den drie-en-twintigsten Januari werd er aan stuurboord-zijde nòg een zeil gezien!
-Bij nadering bleek het &#x2019;t schip <span class="ex">Enkhuizen</span> te zijn, dat haast tegelijk met de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> was uitgezeild, met bestemming naar de kust van Coromandel. De schipper was een kalm
-en waardig man: Jan Jansz. van Enkhuizen.
-</p>
-<p>De drie schepen voeren nu gezamelijk verder. Beurt om beurt brandden ze &#x2019;s nachts
-het seinlicht, waarnaar de andere twee hun koers hadden te richten. Er zat iets allergezelligst
-in: zoo met z&#x2019;n drieën in compagnieschap te varen. De reis scheen een pleiziertocht
-te zullen worden. De schippers bezochten elkaar geregeld en brachten hun tijd in prettig
-kouten door.
-</p>
-<p>Men passeerde de Canarische eilanden zonder er een in &#x2019;t zicht te krijgen.
-</p>
-<p>Een school dolfijnen kwam de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> te gemoet, begeleidde het schip dagenlang, lustig spelend om den boeg. En de zon
-wierp een paarsen glans op de donker-gemarmerde ruggen, die bij vieren, vijven tegelijk
-uit een groene golf opdoken en smeuïg weer weggleden,&#x2014;met de kantige rugvin een goud-tintelend
-pluimpje water opscherend.
-</p>
-<p>Het werd zoo warm, dat de mannen in het bloote bovenlijf gingen loopen. Niettemin
-gutste het zweet van hun ruggen. Padde klaagde steen en been.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat scheelt er aan?&#x201d; vroeg Harmen van Kniphuyzen, toen hij den armen dikzak mistroostig
-op zijn kooi zag zitten.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Zal &#x2019;n regenwurm zijn, als ik er iets van snap&#x201d;, verklaarde <span class="pageNum" id="pb110">[<a href="#pb110">110</a>]</span>Padde grimmig. &#x201e;&#x2019;t Is nog midden in den winter en ik smelt van hitte.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat zul je dan straks wel zeggen, als we bij de menscheters zijn!&#x201d; beklaagde Harmen
-hem. &#x201e;Daar vallen de vruchten gestoofd van de boomen.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde haalde zijn neus op. &#x201e;&#x2019;n Mooi land! Waar je moet buikspreken en de drommel zal
-weten wat nog meer, als je niet levend verslonden wilt worden!&#x201d;
-</p>
-<p>Op het woord &#x201e;buikspreken&#x201d; lichtte er iets in Harmen&#x2019;s oogen. Hij dacht even na en
-zei toen: &#x201e;Ja, je moet er wat voor over hebben! &#x2019;t Heeft wel &#x2019;n maand geduurd, vóór
-ik &#x2019;n behoorlijk mondjevol kon buikspreken.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde keek op. &#x201e;Kun jij buikspreken?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat heb ik je toch verteld?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen, dat was je broer.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou ja, daar heb ik &#x2019;t natuurlijk van geleerd. Weet je wat moeilijk is? <i>Maleisch</i> buikspreken.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kun je dat ook?&#x201d; vroeg Padde jaloersch.
-</p>
-<p>Harmen maakte een bescheiden gebaar. &#x201e;Met sommige woorden heb ik nog weleens last.
-Bijvoorbeeld: poerlapoetoespoerwerpedjopakapoet. &#x2019;t Zit &#x2019;m vast op al die p&#x2019;s, hè?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Spreek &#x2019;ns buik?&#x201d; vroeg Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik heb pas gegeten! Maar kom bij me in de kombuis, als de vaten gespoeld zijn. Dan
-hebben we het er rustig; ik zal het jou ook leeren, als je wilt.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde bloosde van vreugde. &#x201e;Zou ik het kunnen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Voor iemand met jouw buik is &#x2019;t een kleinigheidje&#x201d;, verzekerde Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Harmen&#x201d;, zei Padde, &#x201e;ik vind &#x2019;t verduiveld aardig van je.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen maakte een afwerend gebaar. &#x201e;Als je zoo samen op een schip zit, leer je wat
-voor mekaar overhebben. Tot straks dus!&#x201d; En hij verliet het vooronder.
-</p>
-<p>Een half uur later maakte Padde zich op om naar de kombuis te gaan. Hij vond er Harmen
-in druk gesprek verwikkeld met Lijsken Cocs. &#x201e;Da&#x2019;s vroeg!&#x201d; riep Harmen hem toe. Hij
-wees stiekum met den duim naar Lijsken en gaf Padde een veelbeteekenend knipoogje.
-<span class="pageNum" id="pb111">[<a href="#pb111">111</a>]</span></p>
-<p>Padde begreep. Hij verliet de kombuis weer, slenterde wat rond. Toen hij weer in de
-kombuis kwam, stond Harmen al op hem te wachten. &#x201e;Ziezoo&#x201d;, zei Harmen, &#x201e;dat papjongetje
-heb ik even afgepoeierd. Hij heeft met onze buiksprekerij niets te maken. We zullen
-hier maar gaan zitten!&#x201d; En Harmen wipte behendig op een grooten, ijzeren ketel. &#x201e;Wat
-wil je, dat ik zeg?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, zeg maar wat.&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen sloot zijn mond potdicht, draaide angstwekkend met de oogen, trapte van inspanning
-met zijn beenen tegen den grooten ketel, waarop hij zat. En toen klonk het dof en
-gedempt, alsof het geluid uit den grond opsteeg: &#x201e;Ik ben koksmaat.&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen slaakte een zucht van verlichting.
-</p>
-<p>&#x201e;Merakel&#x201d;, stamelde Padde. &#x201e;Zeg nog eens wat?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Al moest ik al de boeken van het ouwe en nieuwe achter mekaar opnoemen!&#x201d; blufte Harmen.
-Hij rolde weer met zijn oogen, trapte van louter inspanning tegen den ketel, en somber
-klonk het uit de diepte: &#x201e;Ik heb blond haar.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Merakel&#x201d;, zei Padde. &#x201e;Maar.&#x2026;. eh, je hebt toch geen blond haar?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Weet m&#x2019;n buik dat?&#x201d; vroeg Harmen verwijtend.
-</p>
-<p>Padde moest toegeven, dat zijn aanmerking onredelijk was geweest. &#x201e;Ik dacht, dat je
-je buik kon laten zeggen wat je maar wou&#x201d;, excuseerde hij zich.
-</p>
-<p>&#x201e;Is ook zoo&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Ik zal &#x2019;m nou &#x2019;ns laten zeggen: Ik heb bruine oogen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, laat &#x2019;m dat eens zeggen!&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen sloot den mond, trapte tegen den ketel. &#x201e;Ik heb blauwe oogen!&#x201d; klonk het.
-</p>
-<p>&#x201e;Wil je wel gelooven, dat ik m&#x2019;n buik wel een opstopper zou willen geven?&#x201d; vroeg Harmen
-op luidruchtigen toon. &#x201e;Hij moet het zeggen! Ik heb <i>bruine</i> oogen!&#x201d; En Harmen trapte verwoed tegen den ketel. In spanning wachtten de knapen
-op wat er komen zou. Het duurde lang. Eindelijk klonk het: &#x201e;Ik zal zeggen waar ik
-lol in heb.&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen wipte van den ketel af, schreeuwde luid: &#x201e;Ik zal m&#x2019;n buik straks eens inwrijven.
-Stevig inwrijven!&#x2014;Nou, probeer jij het nou eens, Padde!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zeg dan eerst hoe ik het moet aanleggen, Harmen!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb112">[<a href="#pb112">112</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Stom-eenvoudig, Padde. Je haalt diep adem, wacht tot je het benauwd krijgt, en dan
-denk je: Ik <span class="ex">wil</span> wat zeggen zonder m&#x2019;n mond open te doen! Dan komt het vanzelf.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde beproefde het. Toen hij blauw van benauwdheid was, legde Harmen zijn oor tegen
-Padde&#x2019;s buik. &#x201e;Hou vol, Padde! Ik hoor al wat smoezen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Pfff!&#x201d; zuchtte Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Je zult te veel gegeten hebben,&#x201d; meende Harmen. &#x201e;Die bruine boonen zitten natuurlijk
-leelijk in den weg! Je doet &#x2019;t beste, om eens een dag of wat heelemaal niet te eten.
-Zul je er om denken?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde beloofde het, aarzelend.
-</p>
-<p>&#x201e;Je bent een verstandige jongen&#x201d;, verklaarde Harmen. &#x201e;Ga nou maar &#x2019;ns op die ketel
-zitten. Misschien, dat je er dan meer van terechtbrengt.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde liet zich op den grond neerploffen. &#x201e;Ik zit al&#x201d;, zei hij.
-</p>
-<p>Harmen was even verbouwereerd. &#x201e;Op de ketel, heb ik gezegd.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zit hier ook goed&#x201d;, stelde Padde hem gerust.
-</p>
-<p>&#x201e;Wie weet het nou beter: jij of ik?&#x201d; vroeg Harmen. &#x201e;Ik laat je niet voor niks op die
-ketel zitten! Dat is voor.&#x2026;. voor het geluid! Net als bij &#x2019;n viool, daar zit ook &#x2019;n
-kastje onder,&#x2014;dan klinkt &#x2019;t beter.&#x201d;
-</p>
-<p>Hoepla! daar zat Padde al op den ketel. &#x201e;Wat moet ik zeggen, Harmen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, zeg maar: ik heet Lijsken Cocs.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Maar ik heet toch niet.&#x2026;.?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Daarom kun je &#x2019;t toch wel zeggen?!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde kneep mond en oogen dicht, trapte, naar Harmens voorbeeld, met de voeten tegen
-den ketel. &#x201e;Hatsjie!&#x201d; klonk het uit de diepte.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat is het begin!&#x201d; riep Harmen verblijd uit.
-</p>
-<p>Padde keek stomverbaasd omlaag. &#x201e;Kwam dat uit m&#x2019;n buik??&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Waar anders uit?&#x201d; vroeg Harmen. &#x201e;Uit je Zondagsche pet?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde spande zich opnieuw in. Toen hij paars in het gelaat was geworden, klonk het:
-&#x201e;Ik schei er mee uit! Ik krijg het benauwd!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb113">[<a href="#pb113">113</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Je bent een geboren buikspreker!&#x201d; verklaarde Harmen opgewonden. Maar tegelijk trachtte
-hij hem, na hem van den ketel geduwd te hebben, met zachten drang de kombuis uit te
-werken.
-</p>
-<p>Padde stribbelde tegen. &#x201e;Ik vind het verduiveld aardig van je&#x201d;, zei hij, &#x201e;dat je me
-wilt leeren buikspr.&#x2026;.&#x201d; Toen stokte Padde en verbleekte.
-</p>
-<p>Een onzichtbare, geheimzinnige kracht duwde het deksel omhoog van den ijzeren ketel,
-waarop Harmen en Padde hadden gezeten, en, als een duivel uit een doosje, wipte.&#x2026;.
-Lijsken Cocs er uit te voorschijn!
-</p>
-<p>&#x201e;Zoo, mannetje, heb je ons afgeluisterd!&#x201d; snauwde Harmen. &#x201e;Morgen gaan we ergens anders
-zitten, Padde!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde knikte aarzelend.
-</p>
-<p>Maar met twijfel in het gemoed kwam hij even later bij Hajo, die op het voordek bezig
-was met het verzolen van een paar kolossale schoenen.
-</p>
-<p>&#x201e;Doe je daar?&#x201d; vroeg Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Lappen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Voor wie?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Voor Jopkins.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Is &#x2019;t waar, wat je zegt?&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo keek verwonderd op. &#x201e;Waarom zou &#x2019;t niet waar zijn?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde haalde de schouders op, beet zich op de lippen. Zijn kin beefde.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat heb je?&#x201d; vroeg Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Niks.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Waarom huil je dan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik huil niet.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wel waar.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nietes.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Even pauze.
-</p>
-<p>Toen vroeg Padde met onzekere stem: &#x201e;Hajo, <span class="ex">j&#x133;</span> bent toch m&#x2019;n vrind, hè?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, natuurlijk!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;<span class="ex">J&#x133;</span> liegt me toch niet voor, hè?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat weet je wel beter, Padde.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde ging naast Hajo zitten. &#x201e;Nou, dan kan me de rest ook <span class="pageNum" id="pb114">[<a href="#pb114">114</a>]</span>niets bommen. Als ik maar weet, dat wij vrinden zijn!&#x201d; Met vochtige oogen blikte Padde
-voor zich uit.
-</p>
-<p>&#x201e;Zeg, Padde!&#x201d; zei Hajo, &#x201e;Als we over een jaar of twee in Hoorn terugkomen met een
-zak vol guldens,&#x2014;wat zullen onze moeders opkijken!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hajo!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Padde!&#x201d;
-</p>
-<p>De vrinden keken elkaar in de glinsterende oogen.
-</p>
-<p>Padde haalde de handen uit zijn broekzakken. &#x201e;Kan ik je helpen, Peter?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Met die schoenen? Dat kan ik wel alleen af.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, ik mag dat spijkertje toch wel even voor je vasthouden?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Goed. Hou dan maar vast.&#x201d; En Hajo hief den hamer op, mikte met de zekerheid van een
-ervaren schoenlapper. Met een kreet trok Padde zijn vingers terug.
-</p>
-<p>&#x201e;Doet &#x2019;t pijn?&#x201d; vroeg Hajo verschrikt.
-</p>
-<p>Padde likte zich een bloeddruppel van den vinger. &#x201e;&#x2019;t Doet &#x2019;n verduivelde pijn! Maar
-&#x2019;t kan me <i>niets</i> schelen, hoor! Als ik maar weet, dat wij vrinden zijn!&#x201d;
-</p>
-<div class="figure p114width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb115">[<a href="#pb115">115</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.12" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e262">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">PADDE ZIET DOOR EEN MISTKIJKER</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first"></p>
-<div class="figure floatLeft p115width"><img src="images/p115.png" alt="Scheepslamp." width="295" height="628"></div><p>
-</p>
-<p>Op een morgen bleef Hajo verrast staan, toen hij, nog slaapdronken, het vooronder
-uit kwam stappen en zich buiten in een puts wilde wasschen. Om masten, touwen en zeilen
-hing een fijn waas. Het achterschip was nog slechts als een vage omtrek te zien. &#x201e;Mist.&#x2026;.!&#x201d;
-mompelde Hajo, terwijl hij de vochtige lucht opsnoof.
-</p>
-<p>Nou, òf het mistte! Als je over de verschansing hing, keek je in een grijze massa
-zonder begin of einde: water en lucht waren één geworden. &#x201e;Oei.&#x2026;.! Oeiiiiii.&#x2026;.!&#x201d; Dat
-waren de mist-toeters van de <span class="ex">Enkhuizen</span> en de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span>. Bootsman Berentsz. was met twee janmaats bezig een groote, holle lantaarn in de
-fok te hijschen. Toen ze boven hing, leek ze net een bleeke citroen.
-</p>
-<p>&#x201e;Oejoejoeiiii.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>De oomes pruttelden. Beweerden, dat je om het uur je longen wel uit mocht baliën;
-dat ze liever kieuwen hadden, als <span class="pageNum" id="pb116">[<a href="#pb116">116</a>]</span>de visschen, en.&#x2026;. dat was het ergste: dat er van een landing op de Kaapverdischen
-wel geen sprake zou zijn, om de eenvoudige reden, dat je met dit weer evengoed kon
-zoeken naar Berentsz.&#x2019; roodbaaien onderbroek, die op een vorige reis van het drooglijntje
-overboord was gewaaid, als naar een eiland.
-</p>
-<p>De jongens moesten beurtelings op den misthoren toeteren. De oomes beweerden: daar
-kreeg je een mooie stem en zoenlippen van.
-</p>
-<p>Harmen bleek een meester! Die toeterde heele liedjes, draaide intusschen rond, en
-als het liedje uit was, stond hij weer juist zoo, als toen hij begonnen was.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zie jou nog eens in een paardenspel optreden,&#x201d; merkte Rolf op.
-</p>
-<p>&#x201e;Heb je al eens &#x2019;n misthoren op je kop gehad?&#x201d; informeerde Harmen.
-</p>
-<p>Rolf schudde het hoofd. &#x201e;Nog nooit. Doe het eens.&#x2026;.?&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen trok smalend zijn neus op. &#x201e;&#x2019;k Zal wel oppassen! &#x2019;t Neefie van de schipper,
-hè?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;De schipper zal ik er niet bij halen,&#x201d; zei Rolf, plotseling driftig.
-</p>
-<p>&#x201e;Hoei-hoe-hoei! M&#x2019;n Amsterdamsche moei heit &#x2019;n varken en &#x2019;n koei!&#x201d; toeterde Harmen.
-Toen hij den daarbij behoorenden ommedraai had volbracht, zag hij Rolf nog juist in
-de barbiershut verdwijnen. &#x201e;Daar lóópt ie, de boekenwurm! Als het &#x2019;n ander was, had
-ie al lang op z&#x2019;n ziel gehad.&#x201d;
-</p>
-<p>Daar kwam Padde aandrentelen, aangetrokken door Harmen&#x2019;s mistzangen.
-</p>
-<p>&#x201e;Goeie morgen, Padde!&#x201d; riep Harmen verblijd uit.
-</p>
-<p>Maar Padde kon zoo in eens niet weer vriendelijk zijn. &#x201e;Mm!&#x201d; zei hij. &#x201e;Is dat &#x2019;n misthoren?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, een misthoren.&#x2026;. of mistkijker, zooals je wilt.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Mist-kijker? Kun je er dan mee door de mist kijken??&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als door een druppel water,&#x201d; verzekerde Harmen. &#x201e;Nietwaar, Lijsken?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Waar zou het woord: mist-kijker anders vandaan komen?&#x201d; vroeg Lijsken.
-</p>
-<p>Maar Padde vloog er niet in. &#x201e;Houden jullie &#x2019;n ander voor de gek!&#x201d; schimpte hij.
-<span class="pageNum" id="pb117">[<a href="#pb117">117</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Voor de gek houden??&#x201d; vroeg Lijsken in hoogste verbazing.
-</p>
-<p>Harmen tuurde aandachtig door den horen. &#x201e;Daar gaat juist de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span>!&#x201d; riep hij uit. &#x201e;Voor de kombuis zit de kok met drie oomes te kaarten!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Mag ik ook eens kijken?&#x201d; vroeg Lijsken.
-</p>
-<p>&#x201e;Alsjeblief, Lijsken.&#x201d; En Harmen stond bereidwillig den horen af.
-</p>
-<p>Lijsken keek in de richting, die Harmen hem aanwees. &#x201e;Verdikke, wat heeft me die kok
-&#x2019;n klavers in z&#x2019;n knuisten!&#x201d; riep hij geestdriftig uit. &#x201e;Klaverkoning, aas, boer en
-zes kleintjes!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Geef hier&#x201d;, zei Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Zeg er eens, kun je &#x2019;t niet wat vriendelijker vragen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Geef hem de kijker nou maar, Lijsken&#x201d;, vergoelijkte Harmen.
-</p>
-<p>Padde&#x2019;s wensch werd ingewilligd. &#x201e;Ik zie niks!&#x201d; verklaarde de botteliersmaat.
-</p>
-<p>&#x201e;Snap ik niks van&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Heb je je andere oog wel dicht gedaan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Moet dat?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat snapt toch een kind!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Had dat dan eerder gezegd!&#x201d; gromde Padde. En hij bedekte met de eene hand het oog,
-dat niet door den toeter gluurde.
-</p>
-<p>Toen werd tusschen Harmen en Lijsken een snelle blik gewisseld. De beide veelbelovende
-knapen zetten tegelijkertijd hun voet achter Padde&#x2019;s hielen en.&#x2026;. een-twee-drie.&#x2026;.!
-Padde lag achterover op het dek te spartelen.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat een windstoot was dat!&#x201d; riep Lijsken uit.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Sloeg er bijna van om!&#x201d; verzekerde Harmen luidruchtig.
-</p>
-<p>En toen ze Padde aankeken, begonnen ze beiden te grinniken.
-</p>
-<p>Maar in de oogen van den bedrogene sluimerden wraakplannen. Hij zwaaide woedend zijn
-toeter en wilde overeind krabbelen.&#x2026;.!
-</p>
-<p>Toen gebeurde er iets onverwachts! Een grauw, monsterachtig-groot gevaarte schoof
-rakelings langs het galjoen; boven een verward stemmengeroezemoes uit schetterde een
-schorre misthoren. &#x201e;Het roer! Gooi het roer om!&#x201d; schreeuwde iemand. Tegelijkertijd
-flitste een lichtschijnsel uit den mist op. Dan plotseling een zeil-omtrek, een scherp
-gekraak van hout&#x2014;weg was alles weer.
-<span class="pageNum" id="pb118">[<a href="#pb118">118</a>]</span></p>
-<p>Padde was van schrik weer achterovergetuimeld. De andere twee knapen stonden te trillen
-op hun beenen.
-</p>
-<p>De donderstem van Folkert Berentsz. wekte hen uit hun verbijstering. &#x201e;Wat hier en
-daar! &#x2019;t Scheelde twee el, of we waren in de <span class="ex">Enkhuizen</span> geloopen! Zet ik jullie daarvoor te toeteren! Donder en bliksem!&#x201d; En Lijsken en Harmen
-kregen ieder een schop onder het zitvlak. Padde zat en bleef er daardoor vrij van.
-Harmen griste hem den misthoren uit de handen. &#x201e;Hoe-hoe-hoei!&#x201d; schetterde hij. Ditmaal
-zonder liedje.
-</p>
-<p>De bootsman was weer weg.
-</p>
-<p>&#x201e;Als ie &#x2019;t de schipper vertelt, worden we gekielhaald!&#x201d; verzekerde Lijsken, z&#x2019;n broek
-wrijvend.
-</p>
-<p>Maar Folkert Berentsz. was geen klikspaan. Hij hield er zonder den schipper den wind
-wel onder.
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>De bottelier hoorde hoofdschuddend het verhaal aan, dat Padde hem over het geval opdischte.
-&#x201e;&#x2019;t Is merakel! Hier, drink wat, m&#x2019;n jongen. Dat spoelt de schrik weg.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik heb nog nooit wijn gedronken.&#x2026;&#x201d;, aarzelde Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Merakel. Proef dan maar gauw eens.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde nam voorzichtig een slokje.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Je wordt er lekker warm van!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En de schrik? Die is nou zeker weg?&#x201d;
-</p>
-<p>Als antwoord nam Padde nog een teug.
-</p>
-<p>&#x201e;Je zult nog een fijnproever worden, jij!&#x201d; grinnikte de Schele. &#x201e;Nou, dan ben je bij
-mij goed onderdak!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja-ha!&#x201d; En Padde dronk dapper het heele kannetje leeg. &#x201e;Geef me nog maar wat, Schele!&#x201d;
-</p>
-<p>De bottelier schonk hoofdschuddend het kannetje weer vol. &#x201e;Pas jij maar op! Als de
-wijn is in de man, is de wijsheid in de kan!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Geen nood!&#x201d; blufte Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;La-la-la-la!&#x201d; zei de Schele met vaderlijken trots. &#x201e;Hoor dat eens aan!&#x201d;
-</p>
-<p>Maar terwijl Padde onversaagd doordronk, betrok het gelaat <span class="pageNum" id="pb119">[<a href="#pb119">119</a>]</span>van den braven bottelier. &#x201e;Ik heb je nooit van Gertje gesproken, hè?&#x201d; vroeg hij na
-een diepen zucht. &#x201e;Dat was m&#x2019;n eenigst kind. God hebbe z&#x2019;n ziel.&#x2014;Met Maart zou ie
-nou veertien zijn geworden.&#x201d; De bottelier staarde peinzend voor zich uit. &#x201e;Op een
-avond kwam ie hoestend thuis. Dat was November van &#x2019;t jaar 17.&#x2014;Hoest je, m&#x2019;n jongen?
-vroeg ik.&#x2014;Ja, vader, zei-d-ie. Ik hoor z&#x2019;n stem nog.&#x2014;Heb je &#x2019;t benauwd, als je hoest?
-vroeg ik.&#x2014;Ja, vader, zei-d-ie. &#x2019;s Nachts bleef ik natuurlijk bij hem waken, hè? M&#x2019;n
-vrouw was toen al vier jaar dood; ik was kastelein in <span class="ex">De Lustige Landman</span>, bij Alkmaar. Ik gaf Gertje elk uur een heete omslag. En warme kruiken en wijn: dat
-helpt tegen de hoest. De volgende morgen moest en zou-d-ie gaan schaatsen. Ik hield
-m&#x2019;n hart vast.&#x2014;Zou je &#x2019;t wel doen, m&#x2019;n jongen? vroeg ik.&#x2014;Vader, zei-d-ie, ik weet
-zelf &#x2019;t beste wat goed voor me is!&#x2014;Hij wist wat ie <i>wilde</i>, zie je; dat heb ik nooit van mezelf kunnen zeggen. Ik deed altijd wat anders dan
-ik van plan was. Als ik Gertje afhaalde bij meester Knol.&#x2026;. ik liet &#x2019;m leeren, zie
-je?.&#x2026;. dan kocht ik onderweg snoepballetjes voor hem om hem te verrassen, en voor
-ik bij Meester Knol was, had ik ze zelf allemaal al opgekauwd. Weet jij eigenlijk
-wat je wilt?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel&#x201d;, zei Padde geeuwend. &#x201e;Ik kom in de bierbrouwerij van m&#x2019;n oom, dan weet je
-wat je hebt.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zie je&#x201d;, zei de bottelier, &#x201e;zoo was Gertje nou ook. Die wist op een prik wat hij
-wilde, en iets anders deed hij niet. Nou.&#x2026;. &#x2019;s avonds was hij er erg aan toe! M&#x2019;n
-hart zat als &#x2019;n steen in m&#x2019;n lijf! En toen ik drie nachten aan z&#x2019;n bed gezeten had.&#x2026;.
-toen.&#x2026;.&#x201d; De bottelier kon niet best meer uit z&#x2019;n woorden komen. Hij sloeg de hand
-op de knie en kuchte.
-</p>
-<p>Padde zat met lodderige oogen voor zich uit te turen.
-</p>
-<p>&#x201e;Heb je geluisterd, Padde?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel! Ik heb woord voor woord.&#x2026;. hik!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En wat zeg je d&#x2019;rvan?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde geeuwde. &#x201e;M-merakel, Schele.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>De bottelier stond zuchtend op en zocht de frissche lucht.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Toen hij een poosje later terugkwam, vond hij Padde snurkend tegen een vaatje liggen.
-Hij tilde hem op en legde hem <span class="pageNum" id="pb120">[<a href="#pb120">120</a>]</span>in zijn eigen kooi. Toen keek hij den jongen lang in het gezicht. &#x201e;Dezelfde neus,
-dezelfde kin en oogen! Gertje sliep ook altijd met open mond.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>De bottelier legde z&#x2019;n dikke hand op Padde&#x2019;s voorhoofd en kuste het.
-</p>
-<div class="figure p120width"><img src="images/p120.png" alt="Padde ligt snurkend tegen een vaatje." width="335" height="406"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb121">[<a href="#pb121">121</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.13" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e269">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">ROLF</h2>
-<div class="figure floatLeft p121width"><img src="images/p121.png" alt="Man die book leest bij kaarslicht." width="308" height="226"></div>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p>De bedoeling was om Sint-Anthoni aan te doen en daar water in te nemen. Maar door
-den steeds dichter wordenden mist, gepaard met een fijnen regen, kon men het eiland
-niet in &#x2019;t zicht krijgen. Derhalve werd de koers gesteld op Ilje del May en Ilje del
-Foege, die eveneens deel uitmaken van de Kaapverdische groep. De wind zwaaide luimig;
-men moest laveeren en verloor het verband met de andere Oostinjevaarders; de misthorens
-klonken nog een enkele maal, heel ver weg.
-</p>
-<p>Lang en eentonig waren de dagen. Uren achtereen lagen de oomes in hun kooi te kaarten.
-Hajo was met Rolfs hulp bezig een brief aan zijn moeder te schrijven. Zoodra ze een
-schip tegenkwamen, wilden ze hem afgeven.
-</p>
-<p>&#x201e;Kun jij niet schrijven??&#x201d; had Rolf gevraagd, toen Hajo zijn hulp inriep.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik kan wel wat lezen&#x201d;, haastte Hajo zich te verklaren, terwijl hem het bloed naar
-de wangen steeg. &#x201e;Padde kan heelemáál niet lezen of schrijven.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wou jij je dan met Padde vergelijken?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als ik maar iemand wist, die.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zal het je leeren&#x201d;, zei Rolf. En met zijn gewone energie pakte hij de zaak aan.
-</p>
-<p>Padde zat er bij, terwijl Hajo zijn bruine knuist over het papier liet wandelen, dat
-er onder deze bewerking niet schooner op werd. Rolf stuurde kalm en zeker Hajo&#x2019;s ganzeveer
-in de goede richting, en Hajo zuchtte van inspanning.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat schrijf je nou allemaal?&#x201d; vroeg Padde eerbiedig. Geduldig <span class="pageNum" id="pb122">[<a href="#pb122">122</a>]</span>wachtte hij, tot Hajo hem twee minuten later ten antwoord gaf: &#x201e;Breng me niet in de
-war, Padde!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde zweeg. Maar per slot van rekening is een mensch geen doofpot. Toen Hajo weer
-met zwier een punt achter een zin had gezet, waagde Padde de schuchtere vraag: &#x201e;Kun
-je alles schrijven wat je maar wilt?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Alles!&#x201d; verzekerde Hajo.
-</p>
-<p>Dat moest Padde even verwerken. &#x201e;Kun jij nou ook schrijven, dat &#x2019;t mist.&#x2026;. enne, dat
-je op de viool leert spelen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat dacht jij dan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, ik dacht.&#x2026;. alleen maar de groeten en zoo, en ik kom gauw terug.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kijk&#x201d;, zei Hajo, &#x201e;dat komt nou van je geklets! Nou maak ik weer &#x2019;n vlak!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ook erg.&#x2026;.&#x201d;, meende Padde, &#x201e;da&#x2019;s al wel twintig maal gebeurd. Wat is dat oogje met
-dat streepje er aan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Een <i>p</i>&#x201d;, zei Hajo gewichtig.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat is dat: een pee?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, da&#x2019;s een <i>p</i>, hè? Ik zal maar zeggen: <i>P</i> van Padde.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Lieg je toch?&#x201d; Padde begon te grinniken. &#x201e;Zeg, dit is zeker óók een pee, hè?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat is een <i>b</i>&#x201d;, zei Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Een <i>d</i>&#x201d;, verbeterde Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;O, ja, een <i>d</i>&#x201d;, bevestigde Hajo.
-</p>
-<p>Padde schudde het hoofd. &#x201e;Pee, bee, dee.&#x2026;.! Die dee is toch ook &#x2019;n oogje met &#x2019;n streepje
-er aan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, maar daar zit het aan de andere kant!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Da&#x2019;s nou maar krek hoe je de brief houdt!&#x201d; zei Padde. Hij greep Hajo&#x2019;s inktslagveld,
-tot ontzetting der beide veldheeren, stevig beet en zei, terwijl hij het omdraaide:
-&#x201e;Alsjeblieft, nou is het dan toch wèl &#x2019;n pee!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo verloste zijn in gevaar gebrachten brief en vroeg nijdig: &#x201e;Wou jij een brief
-op de kop lezen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Op m&#x2019;n kop??&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;De kop van de brief, bedoel ik.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Heeft een brief dan een kop?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Meer dan jij&#x201d;, verzekerde Rolf.
-<span class="pageNum" id="pb123">[<a href="#pb123">123</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Knap maar!&#x201d; gromde Padde. En hij verdween, danig uit z&#x2019;n humeur.
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>Toen de briefschrijvers een uur later de barbiershut verlieten, vonden ze Padde tegen
-den mast, met wazige oogen voor zich uitblikkend in den grauwen mist.
-</p>
-<p>&#x201e;Padde! Wat zit je daar?! Je zult kou vatten!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hoplala-tralala!&#x201d; lalde Padde met de vingers op het dek trommelend. &#x201e;Ik heb ged-danst
-voor de oomes! Boven op de.&#x2026;. hik! B-boven op de tafel!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hij ijlt!&#x201d; zei Hajo verschrikt.
-</p>
-<p>Rolf legde zijn hand op Padde&#x2019;s slapen. &#x201e;We zullen hem optillen en in zijn bed brengen.&#x201d;
-</p>
-<p>Maar daar wilde Padde niets van weten. &#x201e;Blijf van me af, b-boekenwurm!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo aarzelde. Maar een blik uit Rolfs oogen was hem voldoende om Padde stevig onder
-den arm te nemen. Rolf greep hem met een fiksche beweging bij de beenen.
-</p>
-<p>Padde worstelde uit alle macht om vrij te komen. Toen het niet lukte, klaagde hij
-op huilerigen toon: &#x201e;Hajo, help me, die leelijke.&#x2026;. hik! pennelikker op z&#x2019;n gezicht
-te komen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Je bent ziek, Padde! We zullen je onder de wol stoppen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen, ik wil d-dansen voor de oomes! Ik wil.&#x2026;. hik!&#x201d;
-</p>
-<p>Ondanks zijn verzet werd Padde naar het botteliershok gebracht en daar met behulp
-van den Schele in bed gelegd. &#x201e;De jongen bibbert van de koorts!&#x201d; jammerde de bottelier,
-geheel overstuur. &#x201e;We zullen hem gauw wat wijn geven!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ah!&#x201d; mompelde Rolf. En kortaf, dreigend volgde: &#x201e;Als je dat doet, vertel ik alles
-aan de schipper!&#x201d;
-</p>
-<p>De bottelier keek Rolf aarzelend in het strakke gelaat. Hij pruttelde wat, maar ging
-<span class="ex">niet</span> naar de kast om wijn te halen.
-</p>
-<p>&#x201e;Kom, Hajo&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Hij moet slapen, dat is alles.&#x201d; En Rolf trok zijn vriend met
-zich mee. &#x201e;Padde is dronken&#x201d;, zei hij, toen hij buiten was.
-</p>
-<p>&#x201e;W-wat zeg je?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kom mee&#x201d;, was Rolfs antwoord. &#x201e;Ik wil even met je praten.&#x201d;
-</p>
-<p>Sprakeloos liet Hajo zich naar de barbiershut leiden. Vader Langjas was er niet.
-<span class="pageNum" id="pb124">[<a href="#pb124">124</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Vertel me eens&#x201d;, begon Rolf, &#x201e;is het de eerste maal, dat Padde.&#x2026;.?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja! Vast!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan is de bottelier er schuld aan&#x201d;, zei Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat een schurk!&#x201d; viel Hajo uit.
-</p>
-<div class="figure floatRight p124width"><img src="images/p124.png" alt="&#x201e;De jongen bibbert van de koorts....&#x201d;" width="338" height="609"><p class="figureHead">&#x201e;De jongen bibbert van de koorts.&#x2026;&#x201d;</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>&#x201e;De Schele denkt niet verder dan tot op de bodem van zijn pint&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Dat is
-alles. Dus je hebt nooit eerder gemerkt, dat Padde.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen! Maar.&#x2026;. Ik zal je iets zeggen. Maar laat je niet merken, dat je &#x2019;t weet?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als ik &#x2019;t niet noodig vind, neen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zijn vader was elke avond dronken.&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf fronste de wenkbrauwen. Hajo voelde op dat oogenblik weer, hoeveel rijper en
-verstandiger Rolf was. Een vaag vermoeden kwam in hem op, dat Rolf al veel verdriet
-moest hebben gehad. Zwijgend wachtte Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Voorloopig zullen we doen of we niets hebben gemerkt&#x201d;, besliste Rolf. &#x201e;En zoodra
-ik er een goede gelegenheid voor zie, neem ik hem onder handen. Zooiets moet ineens
-<i>goed</i> gebeuren.&#x201d; Beiden zwegen.
-</p>
-<p>Een vraag, die Hajo vanmorgen bij het briefschrijven al had willen stellen, kwam nu,
-zonder dat hij zich van de aanleiding rekenschap kon geven, weer boven en brandde
-hem op de lippen. Eindelijk kwam het er uit: &#x201e;Zeg, Rolf.&#x2026;. schrijf jij niet aan je
-moeder?&#x201d;
-</p>
-<p>Rolfs schouders trokken even. &#x201e;Mijn moeder leeft niet meer&#x201d;, zei hij kort en stroef.
-<span class="pageNum" id="pb125">[<a href="#pb125">125</a>]</span></p>
-<p>Hajo was op Rolfs antwoord voorbereid. &#x201e;Is ze al lang dood?&#x201d; vroeg hij zacht.
-</p>
-<p>&#x201e;Ze is in Maart van het vorig jaar overleden.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En heb je nu heelemaal niemand, die.&#x2026;.?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Mijn oom&#x201d;, zei Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, maar, je vader.&#x2026;.? Je zei toen op den Italiaanschen Zeedijk.&#x2026;. weet je nog?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Mijn vader is twaalf jaar geleden naar Oostinje gegaan&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Hij voer als
-schipper onder Pieter Both; in 1615 is zijn schip vergaan op de kust van Celebes.
-Maar het bericht kregen we het vorig jaar pas. Van de bemanning was niets bekend.
-Mijn moeder was toch al wat zwak. Vijf weken later stierf ze.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zeg.&#x2026;. Rolf&#x201d;, fluisterde Hajo, &#x201e;is dat Selee-Seleebes erg groot? Er gebeuren toch
-wel meer dingen, waarover je later verbaasd staat, niet waar?&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf scheen heftig met iets te kampen. Toen haalde hij de schouders op, als om het
-hopelooze van Hajo&#x2019;s veronderstelling aan te duiden, en zei, met afgewend gelaat en
-in een poging om luchthartig te schijnen: &#x201e;Laten we ons maar niets wijsmaken!&#x201d;
-</p>
-<p>Toen stond hij op, nam een boek van het medicijnkastje en ging naast Hajo, die vergeefs
-naar woorden van troost zocht, bij tafel zitten, de handen tegen de slapen gedrukt,
-de oogen star op de letters gevestigd.
-</p>
-<p>&#x201e;Oe-hoe-hoeiiiii.&#x2026;.!&#x201d; gilde buiten de misthoren.
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>Den volgenden morgen was de mist iets minder dicht; de wereld werd weer wijder.
-</p>
-<p>Padde kwam laat boven water. Hij drentelde rond en had geen behoefte om Hajo op te
-zoeken. In het schaftuur kwam Padde de barbiershut binnen, twintig tellen nadat de
-barbier ze verlaten had. Hij vond er Rolf alleen.
-</p>
-<p>&#x201e;Waar is Vader Langjas?&#x201d; vroeg Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Gaat net naar de kajuit. Als je vlug loopt, haal je &#x2019;m nog in.&#x201d;
-</p>
-<p>Maar Padde bleef staan. &#x201e;We krijgen gauw land, hè?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ben je aan het lezen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja.&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb126">[<a href="#pb126">126</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Wat staat er in die boeken?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe je zieke menschen genezen kunt.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Staat dat ook in boeken?? Ik dacht, dat de barbier &#x2019;t vanzelf kon.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan dacht je verkeerd&#x201d;, stelde Rolf vast, onverstoorbaar verder lezend.
-</p>
-<p>&#x201e;Is lezen moeilijk?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Schrijven zeker wel?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde dacht even na. &#x201e;Zeg.&#x2026;. eh, Rolf?&#x2014;Rolf.&#x2026;.? Wil je voor mij.&#x2026;. ook een brief schrijven?&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf keek op. &#x201e;Aan je moeder?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja.&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf had uit de tafellade een vel papier genomen. Hij sleep een ganzeveer aan, doopte
-die in den inktpot. &#x201e;Wat moet ik schrijven?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde was door Rolfs snel handelen overrompeld. Hij wipte opgewonden op het tafeltje,
-schommelde met zijn korte beentjes. &#x201e;Ja! Wat zal ik nou schrijven?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zeg maar eerst wat er boven moet staan. Lieve moeder? Of.&#x2026;.?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen.&#x2026;.&#x201d;, weifelde Padde. &#x201e;Schrijf maar: waarde moeder. Dat staat beter.&#x201d;
-</p>
-<p>Rolfs pen vloog over het papier met een snelheid, die Padde&#x2019;s mond van verbazing deed
-openvallen. &#x201e;Staat het er al?? Nou, schrijf dan maar.&#x2026;. dat &#x2019;t mijn schuld niet is,
-dat ik ben meegegaan.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat schrijf ik niet. Want dat is een leugen. &#x2019;t Is wèl jouw schuld!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hè?? Ik ben toch in slaap gevallen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Juist. En dat is jouw schuld. Jij had niet in slaap mogen vallen.&#x201d;
-</p>
-<p>Dat ging Padde boven de pet. &#x201e;Schrijf dan maar, dat ik er spijt van heb. En dat ik
-hoopen geld zal meebrengen.&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf keek verbaasd op.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat kijk je? Ik verdien toch zeker evenveel als Hajo en jij? Of is dat soms niet
-veel! M&#x2019;n moeder zal niet weten wat ze ziet!&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf keek droomerig voor zich uit. &#x201e;Hou je veel van je moeder, Padde?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb127">[<a href="#pb127">127</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Nou en of! Nou! En zij van mij ook, hoor! Als de lui zeggen.&#x2026;. daar moet je geen
-woord van gelooven van wat de lui zeggen; dat doe ik ook nooit. Zeg, schrijf maar,
-dat Oostinje niet zoo ver is! En: ik kom gauw terug. Zeg maar, dat ze Louwtje en Margje
-en Annetje en Nelis en Heintje en Jan en Gijs.&#x2026;. Hoeveel zijn dat er?<span id="xd30e3343"></span> Zeven? Dat klopt. Moeder, ik en vader zijn er drie. Samen tien.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zijn jullie met z&#x2019;n tienen thuis?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen, dertien. Maar drie zijn gestorven. Aan de koorts, begrijp je?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat moet er onder staan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou: <i>Padde</i> natuurlijk.&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf weifelde. &#x201e;Zou je niet liever schrijven: &#x201e;een innige kus, of.&#x2026;.&#x201d; Rolf bloosde
-en vervolgde haastig: &#x201e;en dan heb je je vader vergeten te groeten.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde schudde het hoofd. &#x201e;Doe ik niet&#x201d;, zei hij. En na lang en diep nadenken: &#x201e;Schrijf
-er maar onder: je trouwe zoon Padde Kelemeyn!&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf glimlachte. &#x201e;Zullen we dat: Kelemeyn er maar niet af laten? Je moeder weet wel,
-dat je Kelemeyn heet!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ze weet ook wel, dat ik Padde heet! Afijn, laat het er maar af.&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf was met den brief klaar. &#x201e;Wil ik je hem nu eens voorlezen?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde begon te grinniken. &#x201e;Da&#x2019;s me nog nooit gebeurd!&#x201d; En niet zonder zelfingenomenheid
-zette hij zich in postuur om te luisteren.
-</p>
-<p>&#x201e;Waarde moeder&#x201d;, las Rolf, &#x201e;het spijt me, dat ik, zonder het te willen, met Hajo mee
-naar Oostinje ben gegaan en jou verlaten heb. Ik zal het geld, dat ik als botteliersmaat
-van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> verdien, sparen en aan jou afgeven. Oostinje kan zoo ver niet weg zijn, moeder, dat
-ik jou vergeet. Groet Louwtje, Gijs, Annetje, Nelis, Margje, Heintje en Jan van me.
-</p>
-<p class="signed">Je trouwe zoon Padde.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde had de tranen in de oogen. &#x201e;Merakel&#x201d;, fluisterde hij. &#x201e;Zou m&#x2019;n moeder er dat
-nou ook allemaal zoo uit kunnen halen? Lezen kan ze natuurlijk niet, hè? Maar ze zal
-er mee naar de meester gaan.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, dan leest die haar alles wel voor.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Rolf&#x201d;, zei Padde aangedaan, &#x201e;&#x2019;t Spijt me dat ik je altijd.&#x2026; <span class="pageNum" id="pb128">[<a href="#pb128">128</a>]</span>&#x2014;Wil je er nog even onderschrijven: groeten aan.&#x2026;. aan Jansje Bezem?&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf keek Padde glimlachend aan, en deze werd vuurrood.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Staat er&#x201d;, zei Rolf. En toen keek hij Padde diep in de oogen. &#x201e;Nu schiet me te
-binnen, dat je nòg iets vergeten hebt, Padde. Je hadt er bij moeten schrijven: Lieve
-moeder, ik ga tegenwoordig dezelfde kant op als vader. Gisteren was ik dronken.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde begon te beven als een riet. &#x201e;Niet doen, Rolf! Dat niet schrijven.&#x2026;.!!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Maar &#x2019;t <span class="ex">is</span> toch zoo?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zal nooit meer drinken, Rolf! Geen druppeltje!&#x201d; En Padde begon te schreien.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat is dus afgesproken&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Hier is je brief, Padde.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde greep Rolfs hand. &#x201e;Beste, beste Rolf.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>En met zijn brief in de vuist wankelde hij de hut uit.
-</p>
-<p>Toen Rolf alleen was, nam hij, als in gedachten verzonken, een vodje papier, dat op
-het tafeltje lag, en krabbelde er spelenderwijze een woord op. Hij keek er mijmerend
-naar. Plotseling trilde er iets om zijn lippen; hij sprong met een ruk overeind en
-snelde naar buiten.
-</p>
-<p>Toen Vader Langjas een oogenblik later terugkeerde en, ordelijk als hij was, het vodje
-in de prullenmand wilde werpen, scheen hij door iets getroffen te worden. Hij mompelde
-wat, keek naar de open deur, legde daarna het stukje papier weer zorgvuldig neer op
-de plek, waar hij het gevonden had.
-</p>
-<p>Wat kon Vader Langjas, het toonbeeld van orde, ertoe bewogen hebben, dat stukje papier
-niet de plaats toe te wijzen waar het behoorde: in de prullenmand?
-</p>
-<p>Er stonden maar zes fijngeteekende lettertjes op. Samen vormden ze het woordje:
-</p>
-<div class="figure p128width"><img src="images/p128.png" alt="Stukje papier met het woordje moeder." width="236" height="178"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb129">[<a href="#pb129">129</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.14" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e276">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p129.png" alt="MANESCHIJN" width="610" height="166"></div>
-<h2 class="main">MANESCHIJN</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">&#x201e;Land! Land in &#x2019;t zicht!!&#x201d;
-</p>
-<p>Uit alle hoeken en gaten kwamen de oomes naar buiten. Speelkaarten, dominosteenen
-en pijpen in de hand, leunden ze over de verschansing en tuurden naar den blauwgrijzen
-omtrek aan stuurboordzij.
-</p>
-<p>Bontekoe stond met Rol en den opperstuurman op het middendek. &#x201e;&#x2019;t Zal Ilje del Foege
-zijn&#x201d;, meende de laatste.
-</p>
-<p>&#x201e;Dunkt mij ook&#x201d;, zei Bontekoe. &#x201e;We zullen een ankerplaats zoeken en morgen ververschingen
-opdoen. De zee moet op deze hoogte ook nogal vischrijk zijn. Daar zullen we gebruik
-van maken!&#x201d;
-</p>
-<p>Er werd gepeild. Het lood raakte, na geheel gevierd te zijn, nog geen grond. Van het
-anker uitwerpen kon geen sprake zijn. Bontekoe besloot de kust af te zeilen, tot er
-een baai gevonden werd.
-</p>
-<p>Geleidelijk waren de vochtige plooien van den grijzen mistsluier teruggeweken; de
-zon brak door, begon de naakte ruggen der oomes weer te schroeien. Het was de laatste
-week nog heeter geworden.
-</p>
-<p>Bij het spinnen der schemering vond men een baai. Twee zware steenruggen schoven een
-mijl in zee, beloofden beschutting. Het water was diepblauw en haast rimpelloos. Maar
-men wierp opnieuw tevergeefs het dieplood uit,&#x2014;het raakte geen grond. Bontekoe besloot
-het er op te wagen, den nacht drijvende door te brengen. Men borg alle zeilen.
-<span class="pageNum" id="pb130">[<a href="#pb130">130</a>]</span></p>
-<p>Er kwam een avond om niet weer te vergeten. De mist was nu geheel gevlucht; de maan,
-koningin van den nacht, troonde te midden van haar ganschen hofstoet van veelkleurige
-sterren en zond haar vorstelijk licht in milden overvloed uit over de grillig gevormde
-rotsen. Hoog boven de rotsen uit, die nietig werden bij zijn Grootheid, stond, als
-een eenzaam priester, verstard in eeuwig gebed, één enkele berg.
-</p>
-<p>Meeuwen wierpen zich krijschend van de rotsen op en cirkelden in wijde kringen om
-de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>. Doch allengs verdwenen ze weer uit de lucht, en op het eentonig geruisch der golven
-na, die nimmer slapen, werd het stil.
-</p>
-<p>Dien avond kwam Harmen er toe, z&#x2019;n fiedel weer eens voor den dag te halen. En de oomes
-zongen:
-</p>
-<div class="lgouter">
-<p class="line">&#x201e;Dat meissie vroom, waarvan ik droom,
-</p>
-<p class="line">Dat meissie van Enkhuizen,
-</p>
-<p class="line">Dat lacht zoo lief, dat kent geen grief,
-</p>
-<p class="line">Dat meissie van Enkhuizen!&#x201d;</p>
-</div>
-<p class="first">En Bolle sloeg van louter leut z&#x2019;n witte knuisten op z&#x2019;n witten broek, dat het meel
-er af stoof. En de Neus klopte z&#x2019;n pijpje in de vlakke hand uit, en Hilke Jopkins
-keek naar de sterren.
-</p>
-<p>Hajo leunde zwijgend over de verschansing.
-</p>
-<p>Rolf zat in de barbiershut, gebogen over een kaart van de Kaapverdische eilanden.
-</p>
-<p>Padde had een lijntje met spek door een geschutpoort gegooid en wachtte, of er een
-visch in wou bijten.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Als een groote wieg deinde de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> op het water. Je kon er een slaapliedje bij zingen.
-</p>
-<p>In de baai dobberde een groote, gouden vlek.
-</p>
-<p>De spiegeling der maan.
-</p>
-<div class="figure p130width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb131">[<a href="#pb131">131</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.15" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e283">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p131.png" alt="PADDE HEEFT BEET" width="595" height="217"></div>
-<h2 class="main">PADDE HEEFT BEET</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Of de maats den volgenden morgen uit hun kooi konden komen! De zon zat nog half in
-&#x2019;t water, toen er al een stelletje oomes in baaien onderbroeken over de verschansing
-hing. Als je goed keek, zag je op de rotsen een bokje springen. Het was eb; er lag
-een flinke lap strand bloot, en in de waterkuilen kon Harmen zonder mistkijker, maar
-wel met een weinig verbeeldingskracht, kreeften en garnalen zien zwemmen. Padde liep
-het al om den mond: garnalen was zijn lievelingskostje!
-</p>
-<p>&#x2019;s Avonds zouden ze weer weggaan; dus moesten overdag de handen uit de mouw! Ze zouden
-vandaag die ouwe kast van een <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> eens opknappen, dat geen schoonmoeder er kwaad van kon zeggen! Na de vroeg-kost werd
-de jol neergelaten, die ververschingen moest opdoen en wat visch zien machtig te worden.
-</p>
-<p>&#x201e;Wie er mee wou?&#x201d;
-</p>
-<p>Allemaal wel!
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, maar het eiland is Spaansch!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Laat de Spekken maar komen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Er mag niet gevochten worden.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En als zullie beginnen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan sla je er ook op. Nogal glad&#x201d;, zei Donder-en-bliksem.
-</p>
-<p>Er werd geloot, wie mee zou gaan. Hajo wist met z&#x2019;n Vreugde geen raad, toen Rolf en
-hij beiden een lang strootje trokken.
-<span class="pageNum" id="pb132">[<a href="#pb132">132</a>]</span></p>
-<p>Met dertig andere varensgasten daalden ze de touwladder af. Vóór in de jol lagen musketten
-en vischtuig.
-</p>
-<p>&#x201e;Zul je &#x2019;t niet vergeten, Klaas?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wàt, Hein?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Je neus weerom te brengen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Denk om de garnalen!&#x201d; schreeuwde Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Kannibalen?&#x201d;
-</p>
-<p>De spanen plasten in het water. Een-twee; een-twee.
-</p>
-<p>&#x201e;Jongens&#x201d;, zei Berentsz., die bij het roer zat, &#x201e;we halen vóór de branding het net
-door het water. Als we een flink zoodje visch vangen, gaan we niet aan land. De Spekken
-zullen ons al lang in de kijker hebben.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik heb net zin in een robbertje, bootsman!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan maak je maar &#x2019;n robbertje met de groote mast!&#x201d; raadde Berentsz. aan.
-</p>
-<p>Op het strand doken boomen met slank-gebogen stammen en waaiervormige kruinen uit
-den lichten morgennevel op: palmen!
-</p>
-<p>&#x201e;Javaansche bloemkolen, Hajo!&#x201d; zei Floorke, die al drie reizen naar Indië had gemaakt.
-</p>
-<p>Hajo keek wantrouwend de anderen aan. Maar alle oomes roeiden zwijgend verder en knikten
-ernstig. Toen zei Hajo: &#x201e;Ik hield het voor knolraap, maar dat kan ook wel komen, omdat
-Floorke er met z&#x2019;n hoofd voor zat.&#x201d;
-</p>
-<p>Grinnikend haalden de oomes het net te voorschijn en wierpen het achter uit. Al roeiende
-trok men het achter de boot aan.
-</p>
-<p>&#x201e;Zou er al wat in zitten? &#x2019;t Is net of &#x2019;t zwaarder roeit!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Haal maar eens op!&#x201d; zei Berentsz.
-</p>
-<p>Alles kroop naar achteren. De boeg schoot de lucht in.
-</p>
-<p>&#x201e;Trekkèèèè!&#x201d;
-</p>
-<p>In eens spalkten de oomes de oogen open. Er zat een groote <span class="corr" id="xd30e3479" title="Bron: zee-schidpad">zeeschildpad</span> in het net.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat &#x2019;n raar beessie!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Haal hem binnen en leg hem op z&#x2019;n rug! Nou, pak hem maar gerust: je zult hem niet
-bezeeren.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zou-d-ie niet bijten?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Bijten? We zullen vanmiddag in hèm bijten! En er een fijn soepje van koken! Hoepla!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb133">[<a href="#pb133">133</a>]</span></p>
-<p>De schildpad lag op den rug, bewoog hulpeloos haar dikke zwempooten.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zou hem wel voor m&#x2019;n moei mee willen nemen! Krijg ik hem, bootsman?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als de soep klaar is. Gooi het net maar weer uit, jongens!&#x2014;Heila! Wat is dat!&#x201d;
-</p>
-<p>Van de strandzijde klonk een scherpe knal, en aan bakboord plonsde iets in het water.
-</p>
-<p>&#x201e;De Spekken!! Ze smijten met boonen!&#x201d;
-</p>
-<p>Aller oogen richtten zich naar het strand, waar zich een groepje mannen verzameld
-had. &#x201e;Geef mij eens &#x2019;n musket! Ik schiet op honderd el een vlieg z&#x2019;n voorpoot af!&#x201d;
-</p>
-<p>Weer een knal en een plons.
-</p>
-<p>&#x201e;Aan de riemen! Ze schieten ons nog door de kleeren! En &#x2019;k zit krap in m&#x2019;n stopgaren!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wacht even, ik ben nog aan &#x2019;t laden!&#x201d; pruttelde de scherpschutter. Het laden van
-een musket was een werkje, dat tijd, ervaring en overleg vroeg.
-</p>
-<p>Weer een schot. Een kogel floot den mannen over het hoofd.
-</p>
-<p>Toen was de oome, die op honderd ellen een vlieg verminken kon, gereed. Grimmig legde
-hij aan.&#x2014;Een donderslag; de schutter vloog door den schok bijkans met musket en al
-de jol uit.
-</p>
-<p>Maar van het strand klonk een luide gil. Een der Spanjaarden liet zijn wapen vallen
-en stortte achterover in het zand. De anderen zochten een haastig heenkomen achter
-een boschje.
-</p>
-<p>&#x201e;Schei uit met die grapjes, Klaas! En pak de riemen op: we zitten vlak voor de branding!&#x201d;
-</p>
-<p>Een schot van den wal; de jol trilde even, en uit den bodem spoot een fonteintje op.
-&#x201e;Au! M&#x2019;n poot! Au! Au!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Stop het lek!&#x201d; Het werd met touwpluisel gestopt.
-</p>
-<p>De jammerende maat nam zijn voet in de handen. &#x201e;Ze hebben m&#x2019;n teen kapot geschoten!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Met Sinterklaas krijg je &#x2019;n nieuwe!&#x201d; troostte Berentsz. &#x201e;Roeien, jongens! Een-twee;
-een-twee.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Spoedig was men buiten schot.
-</p>
-<p>&#x201e;Willen we hier het net weer eens uitgooien, bootsman?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Vooruit maar&#x201d;, zei Berentsz. &#x201e;Waar is het?&#x201d;
-</p>
-<p>Algemeen gegluur onder de banken. &#x201e;Het net is weg!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb134">[<a href="#pb134">134</a>]</span></p>
-<p>Floorke begon te ginnegappen.
-</p>
-<p>&#x201e;Heb jij het weggestopt, beroerde kerel?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Hangt nog achter de boot!&#x201d; zei Floorke. &#x201e;D&#x2019;r zal nou wel visch zat in zitten!&#x201d;
-</p>
-<div class="figure p134width"><img src="images/p134.png" alt="Een der Spanjaarden stortte achterover in het zand....." width="601" height="626"><p class="figureHead">Een der Spanjaarden stortte achterover in het zand.&#x2026;.</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>Dat had de opwinding &#x2019;m gedaan. Ieder was vergeten, dat het net in het water hing.
-Het werd ingehaald. Groote vreugde, toen het vol glanzende, spartelende visch bleek
-te zitten.
-</p>
-<p>Maar de gewonde maat deelde niet in de blijdschap. Hij had z&#x2019;n hemd uitgetrokken en
-was met Rolfs hulp aan het verbinden van zijn voet geslagen.
-<span class="pageNum" id="pb135">[<a href="#pb135">135</a>]</span></p>
-<p>De anderen letten er nauwelijks op. Het waren ruwe klanten, die varensgasten uit de
-zeventiende eeuw.
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>Aan boord was zoo gehamerd en gezaagd, dat niemand het schieten had gehoord.
-</p>
-<p>In het ruim lagen nog stengen; ze werden door de achterpoorten aan dek geheschen.
-Een spier van veertien palm werd overlangs doorgezaagd, en die beide helften woelde
-men, met nog twee andere stengen, om de mastbreuk. Nu kon men de steng, die voorloopig
-den mast versterkt had, weer hijschen en het grootzeil voeren. Het was een lust er
-naar te kijken! De mast leek wel een zware pijler uit de Sint-Anthonis. Nu mocht de
-storm weer blazen.
-</p>
-<p>Men was juist aan het taliën van het want, toen de boot terugkwam. De vangst overtrof
-alle verwachtingen. Bolle liet de gekieuwde waterbewoners lustig knappen in de pan;
-de meeningen over zijn schildpadsoep liepen zeer uiteen, maar de meesten smulden er
-in. Verdikke, men kon merken, dat er dien dag gewerkt was: er werden me wat bruine
-boonen achter de kiezen gedouwd! De gewonde maat, die nu door Vader Langjas naar alle
-regelen der kunst verbonden was, deed in eetlust voor niemand onder, en Padde trachtte
-in een berg schelvisch zijn teleurstelling over de garnalen te vergeten.
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>Een uur na het eten klonk tusschendeks een angstig geschreeuw: &#x201e;Hulp! Hulp!!&#x201d;
-</p>
-<p>Alles stormde naar beneden. Daar vond men Padde half uit een geschutpoort hangen.
-Een kabel, die om een pin geslagen was, liep strak gespannen naar buiten; in het water
-werd er woedend aan gerukt. En Padde trok aan dezen kant.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik.&#x2026;. pf! ik heb beet! Help &#x2019;ns &#x2019;n handje! Ik kan &#x2019;m alleen.&#x2026;. pf! niet binnen krijgen!&#x201d;
-</p>
-<p>De maats stonden paf. &#x201e;Binnen krijgen! Als het touw niet om die pin zat, had ie jou
-al lang buiten gekregen!&#x201d;
-</p>
-<p>Twee mannen sloegen hun knuisten om het touw. &#x201e;Trekken! Hoy-hay! Hoy-hay!&#x201d; Nog een
-paar oomes staken hun armen <span class="pageNum" id="pb136">[<a href="#pb136">136</a>]</span>uit de geschutpoort. Er kwam beweging in den kabel: men won. Het touw werd van de
-pin bevrijd en alles trok mee.
-</p>
-<p>&#x201e;Zou &#x2019;t een zeevarken wezen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Trekkèèèèè.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Een glimmend zwarte monsterkop schemerde in het water, dat, door machtige staartklappen
-opgezweept, alle kanten uitgolfde.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;n <i>Haai</i>!!!&#x201d;
-</p>
-<p>Nu werden plots de trekken der oomes stroef en hard. Nu was het geen spelletje meer!
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe krijgen we &#x2019;m binnen? Wacht! Ik zal &#x2019;m van het dek een harpoen in z&#x2019;n bast gooien,&#x2014;dan
-halen we hem over het hek!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Gauw dan!&#x201d; Een dozijn oomes stormde naar het dek.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat zou-d-ie wegen? Drie honderd pond? Hou vast, mannen!&#x201d;
-</p>
-<p>Toen schoten de trekkende oomes achteruit, rolden in een kluwen van armen en beenen
-dooreen.
-</p>
-<p>Beneden in het water <span class="corr" id="xd30e3559" title="Bron: plonste">plonsde</span> het. En met een hartgrondige verwensching keken de oomes naar een gebroken stuk touw,
-dat ze in de hand hielden.
-</p>
-<p>Padde zuchtte. &#x201e;Daar heb ik nou de heele dag voor zitten koekeloeren! Waar bemoei
-jullie je ook mee? Als je mij stiekum m&#x2019;n gang had laten gaan.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Toen moesten de oomes weer lachen.
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>De arme jongen zocht troost bij den bottelier. Deze was aan het tappen; Padde stak
-een kaars aan en daalde in den kelder af.
-</p>
-<p>&#x201e;Voorzichtig-aan, m&#x2019;n jongen!&#x201d; waarschuwde de Schele, toen Padde zijn kaars op een
-brandewijnvaatje plaatste. &#x201e;Je zou brand maken!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Brand?&#x201d; vroeg Padde. &#x201e;Dat goedje kan toch niet branden? &#x2019;t Is toch nat?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nat is het. Maar waarom zouden ze het brandewijn noemen, als &#x2019;t niet branden wou?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kom, Schele&#x201d;, zei Padde, &#x201e;laten we nou maar naar boven gaan, anders vertel je me
-zoometeen nog, dat de zee in brand vliegt, als er een z&#x2019;n pijp buiten boord uitklopt!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb137">[<a href="#pb137">137</a>]</span></p>
-<p>De Schele begon te grinniken. Maar toen ze samen het keldergat uitkropen, ontsnapte
-een zware zucht aan zijn boezem. &#x201e;Merakel! Gertje kon net zulke grapjes maken.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>Dien avond koos de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> weer zee. De koers werd recht op de <span class="corr" id="xd30e3583" title="Bron: evenachtslijn">evennachtslijn</span> gesteld.
-</p>
-<p>Onze vrienden hingen over de verschansing en tuurden naar het land, dat langzaam wegzonk.
-De lucht en het water waren goud van de ondergaande zon, de berg en de rotsen diepblauw.
-</p>
-<p>Hajo voelde zich beklemd. In zijn ziel trilde de smartkreet na, dien de gevallen Spanjaard
-had uitgestooten. Hajo vond, dat de vorm van het eiland aan een graf deed denken.
-</p>
-<p>Als een witte lijkkrans lag de branding er omheen.
-</p>
-<div class="figure p137width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb138">[<a href="#pb138">138</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.16" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e290">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">WINDSTILTE</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Nauwelijks had Bolle den volgenden morgen vroeg-kost geschaft, of Diede Doedes kwam
-vertellen, dat hij achter in de lij twee zeilen zag. De maats brandden zich de lippen
-in hun haast om hun kommetje gloeiende koffie leeg te slurpen.
-</p>
-<p>De marszeilen werden bijgezet en de koers gesteld op de beide schepen. Bij nadering
-bleken het de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span> en de <span class="ex">Enkhuizen</span> te zijn. Dat was een verrassing! Men groette drie maal met de vlag, en ook aan boord
-van de andere schepen scheen men opgetogen over het weerzien.
-</p>
-<p>Bontekoe beval de jol te water te laten. De opperstuurman en hij daalden de ladder
-af; de maats wierpen de riemen uit en roeiden naar de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span>.
-</p>
-<p>&#x201e;Zijn jullie ook aan land geweest?&#x201d; schreeuwden ze naar boven, toen &#x201e;de heeren&#x201d; in
-de kajuit waren.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja! We wouden op Ilje del May water innemen. Maar de Spekken hebben geschoten! Twee
-van ons zijn er an gegaan. Lange Harm en IJsbrants Dircksz. met de sproeten.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>De schepen koersten gezamelijk weer Zuidwaarts. Maar op een kwaden morgen vielen de
-zeilen slap neer; stillekes dobberden ze op het rimpellooze water; de hitte deed het
-pek in de dekspleten smelten.
-</p>
-<p>De maats wisten van verveling geen raad. Overal was het even broeierig; het hout brandde
-onder je voeten. In de kombuis liepen de koksmaats met gloeiende koppen heen en <span class="corr" id="xd30e3619" title="Bron: meer">weer</span>. Geen pijp smaakte je meer. Drinken,&#x2014;dat was het eenige, wat nog een oogenblik verkwikking
-gaf.
-</p>
-<p>De schipper liet allerlei spelen houden; de prijzen bestonden uit appels en peren,
-die nog in het ruim lagen opgestapeld. Verjoppie, <span class="pageNum" id="pb139">[<a href="#pb139">139</a>]</span>daarvoor wilden de kerels nog wel een paar keer het dek op en neer rennen, of turfrapen,
-of den kruiwagen duwen! Een oome laadde onder groot gejuich den Schele op zijn wagen.&#x2026;.
-</p>
-<div class="figure p139width"><img src="images/p139.png" alt="Een oome laadde onder groot gejuich den Schele op zijn wagen....." width="487" height="613"><p class="figureHead">Een oome laadde onder groot gejuich den Schele op zijn wagen.&#x2026;.</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>Den halven dag lagen ze in den Atlantischen Oceaan te spartelen, de oomes; ze sprongen
-van de boegspriet het water in, doken onder het schip door, plasten en ploeterden
-en klommen dan langs de touwladder weer omhoog. Maar vijf minuten later waren ze weer
-even verhit als te voren. Ze vervelden om het hardst. Den oome, die bij Ilje del Foege
-een teen had verloren, werd door een of ander geheimzinnig zeemonster een tweede <span class="pageNum" id="pb140">[<a href="#pb140">140</a>]</span>teen afgebeten. Er werd lang over geredekaveld, of het een haai, of iets anders zou
-zijn geweest. De gebeten oome zei, dat de duvel er achter stak: twee teenen achter
-mekaar!
-</p>
-<p>Om verdere ongelukken te voorkomen, liet Bontekoe het grootzeil tusschen de onderste
-ra van de fok en den grooten mast binden. Het werd met water gevuld en leverde een
-gezellig zwembad. Nu was het zeil ten minste ergens goed voor. Natuurlijk waren er
-weer van die grapjassen, die, als je rustig in &#x2019;t bad je pijpje lag te rooken, van
-onderen met spelden door het zeil prikten.&#x2026;.!
-</p>
-<p>De jongens werden beziggehouden. Terwijl de oomes geen hand uitstaken, moesten zij
-poetsen; poetsen en poetsen. Zwabberen en schrobben hoorde er ook bij. Als de zon
-al niet zoo beroerd glom, had Berentsz. ze ook die vast nog laten oppoetsen.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Mag lijen, dat de zon niet valt&#x201d;, verzuchtte Floorke.
-</p>
-<p>&#x201e;En waarom niet?&#x201d; was het loome antwoord.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Leg er pal onder&#x201d;, zei Floorke. De oomes waren te lui om te grinniken.
-</p>
-<p>Op een morgen ving Harmen aan een lijntje met spek een grooten kabeljauw. Toen werden
-allen door hengel-koorts aangetast. Achter elke geschutspoort lagen een paar oomes
-te koekeloeren. Voor den pechvogel, die geen lijntje had weten machtig te worden,
-bleef niets over dan langs de ijverige hengelaars te loopen en te vragen: &#x201e;Al beetgehad?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen&#x201d;, was dan het grimmige antwoord.
-</p>
-<p>&#x201e;En jij?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Al beetgehad?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En jij, Smirtjens? Al beetgehad?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Bijna.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ga eens wat dieper liggen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Heb ik al gedaan.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat hooger dan.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Heb ik ook al gedaan.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat doe je daar de heele dag te zitten, als je toch niks vangt?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb141">[<a href="#pb141">141</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Jij zou ook wel een lijntje willen hebben, hè?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik? Ik zal wel oppassen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja. Opkrassen. Doe dat maar.&#x201d;
-</p>
-<p>Toen de bootsman het moe werd om den heelen dag achter de poetsende jongens aan te
-zitten, brak ook voor deze arme verschoppelingen een tijd van onbeperkte vrijheid
-aan.
-</p>
-<p>Rolf maakte er een dankbaar gebruik van door bij Vader Langjas, die goed Maleisch
-sprak, voort te bouwen op de fundamenten, door Bolle gelegd. De barbier kreeg steeds
-meer schik aan zijn ijverigen leerling; hij stond versteld over de kennis, die Rolf
-in zoo korten tijd uit de boeken over heelkunde had geput, bracht hem wat op de hoogte
-met den stand en het wezen van sterren en planeten; leerde hem een gradenboog maken.
-Rolf nam op als een spons, ja, bracht den deftigen barbier soms leelijk in het nauw
-door meer te willen weten dan Vader Langjas hem vertellen kon.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, jongen&#x201d;, zei deze dan, &#x201e;voorloopig kan ik nog niet dieper met je op de zaak ingaan!&#x201d;
-Maar terwijl hij de logische, eenvoudig gestelde vragen trachtte te omzeilen, voelde
-hij drommels goed, dat de heldere oogen van zijn leerling doordrongen tot in de engste
-hoekjes van zijn weten. Dan voelde Vader Langjas zich overwonnen. Hij zuchtte en zei
-met een zalvend gezicht: &#x201e;Het gebied der wetenschap is oneindig, Rolf. Wij, menschen&#x201d;&#x2014;de
-nadruk op het woordje: wij&#x2014;&#x201e;zijn maar stofjes in het heelal. Wij kunnen de goddelijke
-wonderen der natuur aanschouwen, doch bevatten kunnen wij ze niet, Rolf.&#x201d; Maar tegelijkertijd
-moest hij zichzelf bekennen, dat hij dat alles weleens graag vergat: Vader Langjas
-was gewend voor een alwetend man door te gaan!
-</p>
-<p>Hajo speelde viool, en het ging Harmen als Vader Langjas: zijn leerling groeide hem
-boven het hoofd. &#x201e;Kun je er de wind niet mee lokken, Hajo?&#x201d; vroeg Rolf in het voorbijgaan.
-&#x201e;Je leert het al uitstekend, hoor!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo hield op met fiedelen. &#x201e;Vind je?&#x201d; Een goedkeuring uit Rolfs mond was hem meer
-waard dan de overdreven loftuitingen van tien volwassen oomes.
-</p>
-<p>Padde was het ditmaal bij uitzondering met Rolf eens. Vooral als Hajo erg langzaam
-en met trillers speelde, knikte hij ontroerd. <span class="pageNum" id="pb142">[<a href="#pb142">142</a>]</span>&#x201e;Ja-ja&#x201d;, zei hij dan. Verder verklaarde hij onomwonden, dat een schip een nutteloos
-ding is, wanneer er geen wind staat.
-</p>
-<p>Niemand sprak hem tegen.
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>&#x201e;Foeiiiiit.&#x2026;.!&#x201d; Een windstoot! Heerlijk verfrisschend. De oomes liepen joelend heen
-en weer, gooiden het water uit het grootzeil, spanden het op en hoopten twintig knoopen
-in het uur te maken. Floep! weg was de wind weer.
-</p>
-<p>De oomes gaven den moed nog niet op! &#x201e;Wacht maar!&#x201d; troostten ze elkaar. &#x201e;Dat was het
-begin! Straks komt er wel meer.&#x201d;
-</p>
-<p>Maar er kwam niet meer. Een enkele maal, na uren van volkomen windstilte, deed een
-enkel tochtje het water rimpelen. Na zoo&#x2019;n korte verfrissching drukte de hitte nog
-meer dan te voren. Het grootzeil werd weer zwembad. Oef.&#x2026;.!
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>Drie dagen later kwam uit het Oosten een groote, donkere wolk aandrijven. Ze wierp
-een zwarte schaduw voor zich uit over het water, verduisterde binnen een uur den ganschen
-hemel. Doodsche stilte.
-</p>
-<p>Spanning bij de schepelingen. &#x201e;Een windhoos!&#x201d; werd er gefluisterd. Ondanks het halfduister
-broeide er een hitte, die den adem benam.
-</p>
-<p>In eens.&#x2026;. een windstoot.&#x2026;.! Nog een! Nog een! De zeilen rukten aan de touwen, vielen
-klapperend weer neer, rukten opnieuw, dat de ra&#x2019;s er van piepten, vielen luimig weer
-neer.&#x2026;.&#x2014;Daar kletterde een regen, zoo hevig, dat allen doornat waren, vóór ze het
-wisten. De waterstralen daverden op het hout, dat &#x2019;t hooren je verging; er waren honderd
-trommelaars in de weer.
-</p>
-<p>De maats gierden van de pret. In bakken, zeilen en pannen werd het water opgevangen.
-Je hadt maar iets op te houden en &#x2019;t was al vol. De oomes trokken hun broeken uit
-en liepen als Adams rond, stoeiend, gillend. &#x201e;Fijn is-t-ie, hè?&#x201d;
-</p>
-<p>Rrrrrt! Met een krachtigen roffel besloot de regen. Ineens. Geen druppeltje viel er
-meer. De zon drong weer te voorschijn. <span class="pageNum" id="pb143">[<a href="#pb143">143</a>]</span>Wat even te voren gedropen had van het water, was in enkele oogenblikken kurkdroog.
-</p>
-<p>Stilte. Volslagen stilte. Brandende zonnestralen vielen loodrecht op het schip.
-</p>
-<p>In den namiddag herhaalde zich de grap.
-</p>
-<p>Den volgenden dag driemaal. Maar bij dat al schoot men geen vadem op.
-</p>
-<p>Eindelijk begon het weliswaar gestadig te waaien, maar de wind tolde in het rond,
-of hij dronken was. Men was zonder ophouden in de weer met het omgooien van de zeilen.
-</p>
-<p>Wonderlijk waren de nachten. Dan scheen de wereld een tot berstens toe gevulde schatkist.
-Het goud der sterren droop in het water, dat <span class="corr" id="xd30e3693" title="Bron: zelfs al">zelf als</span> vloeiend goud was. Het schuim, dat opspatte voor den boeg, was louter zilver; milliarden
-edelsteenen stoven alle zijden uit. Sterren werden van links naar rechts gekegeld,&#x2014;lieten
-een gloeiend spoor na.
-</p>
-<p>De maan scheen het wonderlijk geheim van dit alles doorgrond te hebben: rustig glansde
-zij tusschen al het bont gedwarrel.
-</p>
-<p>Hajo kon er &#x2019;s avonds niet toe komen om naar bed te gaan; het spel der sterren nam
-hem geheel in beslag; hij voelde zich in een sprookjeswereld verplaatst, in een doolhof
-van wonderlijke gebeurtenissen, waaruit geen ontkomen meer mogelijk was. Daar, in
-het Noorden, moest Holland liggen en Hoorn en de Bagijnesteeg.&#x2026;. Was het mogelijk?
-</p>
-<p>Drie, zes, acht sterren tuimelden dooreen. Weer een! En daarginds.&#x2026;. vier tegelijk!
-</p>
-<p>Rolf en Padde stonden mijmerend naast hem.
-</p>
-<p>&#x201e;Hajo.&#x2026;.&#x201d; vroeg Padde, &#x201e;hoe zou de evennachtslijn er uitzien?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Misschien wel een lijn van vuur.&#x2026;. of zoo iets&#x201d;, zei Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Is hier allemaal vuur!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo keek peinzend voor zich uit. &#x201e;Zeg, Rolf, hoe komt dat.&#x2026;. kijk eens! wat een sterren
-daar vallen!.&#x2026;. hoe komt dat.&#x2026;. met die vallende sterren?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Die vallen eigenlijk niet. Die veranderen alleen maar van plaats en.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat kun je ook zeggen, als je een dakpan op je kop krijgt, <span class="pageNum" id="pb144">[<a href="#pb144">144</a>]</span>dat ie van plaats veranderd is!&#x201d;, meende Padde. &#x201e;Kijk daar eens! Daar vallen er zes
-tegelijk!&#x201d;
-</p>
-<p>De knapen zwegen en tuurden voor zich uit.
-</p>
-<p>Na een uur verbrak Padde het zwijgen. &#x201e;Dat alles moest m&#x2019;n moeder nou eens kunnen
-zien! En m&#x2019;n zusjes en broertjes!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo voelde een prop in z&#x2019;n keel.
-</p>
-<p>En Rolf stelde voor, om te gaan slapen.
-</p>
-<div class="figure p144width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb145">[<a href="#pb145">145</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.17" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e297">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">ALBATROSSEN</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first"></p>
-<div class="figure floatLeft p145width"><img src="images/p145.png" alt="Man verkleed als Neptunus." width="373" height="483"></div><p>
-</p>
-<p>Na drie eindelooze weken van onophoudelijk laveeren kwam de dag, dat men de linie
-zou passeeren. De oomes, die de reis al vaker hadden gemaakt&#x2014;dat waren verreweg de
-meesten!&#x2014;deden geheimzinnig. Om twaalf uur in den middag verwachtte men een voornamen
-gast: Neptunus in eigen persoon zou uit zee opduiken en de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> een bezoek brengen. Een half uur lang zou hij het bevel over het schip in handen
-nemen, onder zijn genadig toezicht de nieuwelingen laten doopen en dan, met zijn gevolg,
-weer in het zilte nat onderduiken.
-</p>
-<p>Het middendek werd versierd met de guirlandes, die reeds op Oudejaarsavond zulke goede
-diensten hadden verricht. Tegen den grooten mast timmerde men een troon voor den machtigen
-zeegod en plaatste er een groote kuip water voor. Waartoe die diende, mochten de &#x201e;groentjes&#x201d;
-voorloopig nog niet weten. Daarom maakten eenige janmaats zich op om hen in het vooronder
-op te sluiten. Harmen nam Padde voor zijn rekening. Terwijl hij hem gevankelijk wegvoerde,
-schilderde hij hem in sombere kleuren zijn naaste toekomst voor. Padde <span class="pageNum" id="pb146">[<a href="#pb146">146</a>]</span>jammerde hemel en aarde bijeen; de anderen lieten zich lachend opsluiten. Maar bij
-de meesten was het de vroolijkheid van dien bekenden boer, die kiespijn had.
-</p>
-<p>&#x201e;Kom, Padde, schreeuw niet zoo! &#x2019;t Zal wel meevallen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Meevallen?! Als je driemaal gekielhaald en een uur met je hoofd onder water wordt
-gehouden?&#x201d;
-</p>
-<p>Het sloeg acht glazen. De deur van het vooronder werd ontsloten.
-</p>
-<p>Buiten wachtte den groentjes een dubbele rij oomes, die hen met papieren klappers
-naar de verhooging dreven, waar de oude grijze Neptunus reeds zat, omgeven door zijn
-ganschen hofstoet. De schipper en de opperstuurman zaten aan zijn zijde. Neptunus
-droeg een waardigen, met papieren visschen beplakten mantel, en in zijn hand klemde
-hij een vervaarlijken drietand, waaraan een stokvisch was gespietst. Zijn dienaren
-hadden een mombakkes voor met spitsen, langen neus en groote, groene vissche-oogen.
-In hun roode haren was nog zeewier verward. Een van hen wachtte met een groote schaar
-bij de ton water, om de groentjes kaal te knippen. Hij droeg de roodbaaien onderbroek
-van Harmen van Kniphuyzen. De anderen stonden met volle putsen gereed om te &#x201e;doopen&#x201d;.
-</p>
-<p>Er werd niet getalmd. Zonder erbarmen pakten Neptunus&#x2019; dienaren de groentjes in hun
-nekvel, duwden ze stuk voor stuk in de ton, verfrischten ze ten overvloede nog met
-een puts water. Toen werden ze door den roodgebaaiden lakei van vorst Neptunus van
-hun haardos bevrijd. De vlokken stoven in het rond; pijnlijke kreten der slachtoffers
-deden vermoeden, dat de schaar weleens uitglipte. Toen alle groentjes behoorlijk kaal
-waren en het water hun uit de kleeren droop, verhief Neptunus zich met koninklijk
-gebaar van zijn zetel en sprak: &#x201e;Haal me de bottelier er eens op!&#x201d;
-</p>
-<p>Daar kwam de Schele al aan, nog rood van het tappen. &#x201e;Wat is er van je bevelen, Majesteit?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat je de kerels een oorlam schenken moet, bottelier!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Leve koning Neptunus!&#x201d; brulden de oomes.
-</p>
-<p>&#x201e;De groentjes ook, Majesteit?&#x201d; vroeg de Schele.
-</p>
-<p>&#x201e;Donder en bliksem!&#x201d; sprak Zijne Majesteit, &#x201e;er <span class="ex">bennen</span> geen groentjes meer, Schele!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb147">[<a href="#pb147">147</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Tot je orders, Majesteit!&#x201d; En de Schele verdween, voortgedreven door een stelletje
-ijverige oomes.
-</p>
-<p>&#x201e;Zou jij de bottelier niet er eens &#x2019;n handje helpen?&#x201d; vroeg Koning Neptunus aan Padde,
-die niet ophield met jammeren over de mishandeling, die hij had ondergaan.
-</p>
-<p>&#x201e;Helpen?! Om die beroerde kerels een oorlam te bezorgen?! &#x2019;k Zou nog liever!&#x201d; schreide
-Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Zeg er eens, manneke!&#x201d;&#x2014;het was Bontekoe, die sprak&#x2014;&#x201e;Durf jij tegen Koning Neptunus
-op te staan?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Koning Neptunus! Dat donder en bliksemen heeft ie dan toch van de bootsman!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Donder en bliksem.&#x2026;.!&#x201d; stamelde Neptunus.
-</p>
-<p>De oomes lachten. En Padde trok er grimmig tusschen uit.
-</p>
-<p>Daar kwam de Schele met zijn helpers terug, een paar vaatjes bier voor zich uit schoppend.
-Met hoera-gebrul werden ze (de vaatjes)! ontvangen en geopend. En toen hieven de maats
-de kroezen op, dronken op de gezondheid van Neptunus, den schipper, den bootsman,
-op de linie, op Holland en op Java, op de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>, de behouden thuiskomst, gunstigen wind en verder op alles, waar maar op gedronken
-kon worden. Neptunus bleek, na in den loop der eeuwen dagelijks zeewater te hebben
-moeten slikken, ook niet wars van een hartversterking: hij doopte bedachtzaam zijn
-grauwe snor in een kroes.
-</p>
-<p>De vaatjes raakten leeg. De oomes keken sip. Maar tot troost werd er afgekondigd,
-dat allen in de kombuis twee appelflappen mochten halen.
-</p>
-<p>Die smaakten!
-</p>
-<p>En toen kwam het afscheid. Neptunus drukte den schipper de hand, gaf hem het gezag
-over de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> weer plechtig over en liet zich in triumf uitgeleide doen naar de valreep. Hij wenschte
-allen voor de laatste maal goede reis en dook met zijn dienaren weg in het water.
-</p>
-<p>Een kwartier later kwam de bootsman Folkert Berentsz. met natte haren, juist als had
-ook hij een linie-doop ondergaan, het dek opstuiven. &#x201e;Donder en bliksem!&#x201d; voer hij
-uit. &#x201e;Wat heeft die rommel daar te beteekenen?! Weg er mee! Waar zitten me die apen
-van jongens? Vooruit! Zwabberen!!&#x201d;
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-<span class="pageNum" id="pb148">[<a href="#pb148">148</a>]</span></p>
-<p>De wind was Zuid-Oost. De koers werd gesteld boven de Abriolhos, een groep lage, rotsachtige
-eilanden op de kust van Brazilië. Bij de Abriolhos komende, stilde de wind echter,
-zoodat men vreesde, de eilanden niet te zullen kunnen omzeilen: de stroom zou de drie
-schepen, wanneer de wind geheel ging liggen, recht op de eilanden doen stooten, en
-ze zouden er vast zitten, tot het den wind geliefde te gaan blazen. Neen, als ze de
-eilanden niet omzeilden, zag het er slecht uit, want op de Abriolhos zou niets te
-halen zijn en men verlangde naar versch voedsel. Te lang gepekeld vleesch eten leverde
-gevaar op: de Oostinje-vaarders hadden veel met scheurbuik te kampen.
-</p>
-<p>Maar in den nacht werd de wind weer sterker, en op het kantje af lukte het, de eilanden
-te omzeilen: men streek er zoo dicht langs, dat men met het bloote oog de rotsen in
-het maanlicht zag verrijzen. Het volk werd vergast op een flap-kanne Spaanschen wijn
-voor iedere tafel van acht man.
-</p>
-<p>Nu werd de steven gericht naar een groep kleine eilandjes: Tristan d&#x2019;Acunhe. Maar
-men kreeg ze niet te zien. De wind sloeg om naar het Noord-Westen. Toen stelde men
-de koers op Kaap de Goede Hoop, ten einde daar te ververschen. Het was nog wel een
-geducht eind, maar de wind zwol gedurig aan en zat mooi achter in &#x2019;t zeil. Als dolfijnen
-schoten de boegen door het water; de oomes waren vol goeden moed.
-</p>
-<p>Toen onze vrienden op een middag bijeenzaten, wees Hajo eensklaps met de hand naar
-boven. &#x201e;Kijk eens, wat een groote meeuwen!&#x201d; Daar kwamen, heel hoog in de lucht, uit
-het Zuiden een aantal witte vogels aanzweven. Hun vlucht moest verbazend snel zijn,
-want ze namen zienderoogen in grootte toe. Maar zonderling: de lange, smalle vleugels
-schenen zich nauwelijks te bewegen. &#x201e;Albatrossen!&#x201d; riep Rolf uit. &#x201e;Dan zijn we dicht
-bij de Kaap!&#x201d; Op het voordek begonnen een paar oomes te schreeuwen: &#x201e;Albatrossen!
-We naderen de Kaap!!&#x201d; Al het volk liep te zamen, schreeuwde opgewonden dooreen.
-</p>
-<p>Het waren machtige dieren. Er zweefden nu al een dozijn hoog om de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>, en uit het Zuiden kwamen er nog steeds. Ze schenen niet te vliegen, ze dreven op
-hun enorme vleugels, waaraan nauwelijks eenige beweging te bespeuren viel.
-</p>
-<p>Terwijl onze knapen vol spanning toekeken hoe majestueus <span class="pageNum" id="pb149">[<a href="#pb149">149</a>]</span>de albatrossen kwamen aanzeilen door de wolken, hoe snel en sierlijk zij zich lieten
-vallen, wanneer ze in het water een prooi ontdekten; hoe ze, ondanks hun grootte,
-vol gratie en zonder de geringste inspanning weer opstegen van het watervlak, hun
-prooi vast omsloten in de sterke klauwen,&#x2014;was op het achterdek een ander drietal met
-een zonderling werkje in de weer. De Manke, die op den dag van de uitvaart Gerrit
-den hals had willen omdraaien, sneed een stukje hout van een handbreed te lang, overtrok
-het met reuzel, bond het houtje aan een lange lijn en wierp die toen overboord.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou zullen we eens afwachten!&#x201d; zei de manke.
-</p>
-<p>&#x201e;Afwachten&#x201d;, bevestigde zijn pokdalige kameraad.
-</p>
-<p>&#x201e;Of ze fijnproevers zijn! Hehehe!&#x201d; grinnikte de kleine, Schieltjens Blauw.
-</p>
-<p>Met drieën, vieren tegelijk schoten de vogels uit groote hoogte op het lokaas af.
-De behendigste hapte toe.&#x2026;. en was gevangen. De mannen vloekten van genoegen. Met
-z&#x2019;n drieën trokken ze de lijn binnen. Dat viel niet mee! Het dier klapte met de vleugels,
-vloog van het water op en wilde de wolken weer in. Maar de overmacht was te groot:
-met uitgerekten hals, den bloedenden bek wijd open, werd het omlaag getrokken. Hulpeloos
-tuimelde het op het dek, sloeg wild met de reusachtige vleugels.
-</p>
-<p>&#x201e;Kom er eens hier! Kom eens kijken!&#x201d; brulde de pokdalige.
-</p>
-<p>Van alle kanten kwamen de oomes aanzetten. &#x201e;Wat een prachtig beest!&#x201d;
-</p>
-<p>Boutjens (zoo heette de manke) was door de algemeene belangstelling gestreeld. &#x201e;Wacht
-nou maar eens even! Dan zul je wat zien!&#x201d; Hij trok zijn mes, plaatste zich achter
-den vogel, die, als vermoedde hij het nieuwe gevaar, met een smartelijken roep schuw
-ineendook. Toen liet Boutjens zich plotseling met de knieën op de beide gespreide
-vleugels vallen en sneed het dier met een snelle beweging den strot door. &#x201e;Had je
-niet gedacht, hè?&#x201d; grinnikte hij, terwijl hij weer overeind sprong en zijn bebloede
-handen en polsen aan zijn broek afveegde.
-</p>
-<p>Grootsch en tragisch was het, te zien hoe het prachtige dier zich de smetteloos blanke
-veeren rood verfde in zijn wilde worsteling met den dood. Boutjens sprong, met de
-anderen, haastig <span class="pageNum" id="pb150">[<a href="#pb150">150</a>]</span>ter zijde om een slag van den machtigen vleugel te ontloopen.
-</p>
-<p>&#x201e;Kun je het vleesch eten?&#x201d; vroeg Hajo, wien het moeite kostte, den manke niet te lijf
-te vliegen. Boutjens keek gemelijk op, toen hij Hajo&#x2019;s stem herkende. Hij spuwde op
-het dek en keerde den jongen zonder antwoord te geven den rug toe.
-</p>
-<p>&#x201e;Eten?&#x201d; zei een der oomes. &#x201e;Wel neen. Het vleesch smaakt sterk.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;We vangen ze zoo maar. Voor de aardigheid&#x201d;, blufte de pokdalige.
-</p>
-<p>&#x201e;Zoo&#x201d;, zei Hajo. &#x201e;Maar als je nu het hart hebt er nog een te vangen.&#x2026;.&#x201d; Hajo&#x2019;s vuisten
-balden zich.
-</p>
-<p>De manke stootte een ruwen lach uit; men voelde er zijn haat doorheen.
-</p>
-<p>Hajo werd bij den arm gegrepen. Het was Rolf. &#x201e;Ga met mij mee, Hajo. Wees niet onverstandig.
-We zullen hun plannen op een andere manier verhinderen.&#x201d; En hij trok Hajo met zich
-mee naar de groote kajuit.
-</p>
-<p>Boutjens keek hen met donkeren blik na. &#x201e;Ze gaan naar de schipper! Ik zou ze graag
-de nek omdraaien, maar je moet nog voorzichtig zijn, dat je je vingers niet brandt!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kom, Boutjens&#x201d;, zei Schieltjens Blauw. &#x201e;Laten we nog er eens ingooien!&#x201d;
-</p>
-<p>Toen stond Padde voor hen. &#x201e;Als jullie het doet, krijg je van mij op je ziel!&#x201d;
-</p>
-<p>Boutjens was verbluft. &#x201e;Wat zeg je?! Rakker!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zeg, dat, als je het hart hebt nog een van die mooie beesten te vermoorden, je
-dan van mij op je falie krijgt! Versta je dat, dierenbeul?&#x201d; Dikke tranen schoten pardoes
-uit Padde&#x2019;s knippende oogjes; zijn stem beefde van aandoening.
-</p>
-<p>&#x201e;Daar staat er een te grienen om &#x2019;n beetje bloed!&#x201d; hoonde Boutjens. &#x201e;Wat &#x2019;n papjoggie!&#x201d;
-</p>
-<p>Maar meteen had hij van het papjoggie een klap op z&#x2019;n wang te pakken, die lang niet
-voor de poes was. &#x201e;Dat is één!&#x201d; riep Padde. &#x201e;En dat is er nog een!&#x201d;
-</p>
-<p>Vloekend en razend kwam Boutjens op Padde af. En, gelukkig voor den botteliersmaat,
-namen de oomes hem in bescherming. Zelf wilde Padde zijn voordeel daarbij niet inzien.
-&#x201e;Laat me los! Hij zal op z&#x2019;n ziel hebben!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb151">[<a href="#pb151">151</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Ja, laat hem los!&#x201d; siste Boutjens. &#x201e;Hij vraagt er toch zelf om?&#x201d; Maar toen de maats
-niet op zijn voorstel ingingen, wendde hij zich tot zijn twee getrouwen. &#x201e;We zullen
-er maar geen woord aan vuil maken. Hier met de reuzel! We zullen nog eens ingooien.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Schei er mee uit, Manke!&#x201d; raadden de oomes.
-</p>
-<p>&#x201e;En waarom?&#x201d; vroeg Boutjens. &#x201e;Vorige reis heb ik er wel &#x2019;n dozijn gevangen! &#x2019;t Zijn
-mooie beessies!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Laat me los!&#x201d; jammerde Padde. &#x201e;Ik wil de schurk.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>Daar kwam Hilke Jopkins aanstevenen. Zonder een woord te zeggen, rukte hij Boutjens
-het tuig uit de handen en stak het in den broekzak. &#x201e;Bevel van den schipper: er mogen
-geen albatrossen gevangen worden.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;O, is ie gaan klikken!&#x201d; <span class="corr" id="xd30e3825" title="Bron: zeide">zei de</span> manke met verbeten woede. &#x201e;&#x2019;k Zal hem!&#x201d;
-</p>
-<p>Maar toen legde de lange Fries een van z&#x2019;n handjes op Boutjens&#x2019; schouder. &#x201e;In gemoede&#x201d;,
-zei hij, terwijl de manke onder zijn greep ineenkromp, &#x201e;je blijft van hem af!&#x201d;
-</p>
-<p>Met een verwensching verdween Boutjens in het vooronder.
-</p>
-<p>Den volgenden morgen vond hij een groote klomp zout in zijn koffie. Met een kreet
-van afschuw spuwde hij het zwarte vocht weer uit.
-</p>
-<div class="figure floatLeft p151width"><img src="images/p151.png" alt="Maar de duvel speelde er mee....." width="158" height="311"><p class="figureHead">Maar de duvel speelde er mee.&#x2026;.</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>Harmen van Kniphuyzen had medelijden met hem. &#x201e;&#x2019;n Ongelukje&#x201d;, zei hij. &#x201e;Kom maar eens
-hier, dan zal ik je betere inschenken. &#x2019;k Heb hier nog een keteltje vol staan, eigenlijk
-voor de schipper!&#x201d; En welwillend glimlachend goot hij Boutjens&#x2019; kom weer vol. Maar
-de duvel speelde er mee: de tweede kop was zoo mogelijk nog zouter dan de eerste!
-En Boutjens spuwde en foeterde, dat het een aard had.
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>Dien middag kreeg men de Kaap in &#x2019;t zicht. Maar de vreugde hierover was niet zoo groot,
-als ze had kunnen zijn. Want de wind woei zoo stijf uit het Westen, dat men onmogelijk
-aan land kon gaan. De zee werd steeds woeliger; de schepen dansten geducht.
-<span class="pageNum" id="pb152">[<a href="#pb152">152</a>]</span></p>
-<p>Er werd scheepsraad gehouden op de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span>. Na lang mikken en meten besloot men door te zeilen. Al het volk was nog gezond;
-er heerschte voorloopig ook nog geen watergebrek. Den twaalfden Mei&#x2014;dus vier-en-een-halve
-maand na het vertrek uit Holland&#x2014;omzeilde men de Kaap, boog daarna om naar het Noord-Oosten.
-Tot Terre de Natal toe hield men het land in &#x2019;t zicht. Het was mooi weer; men onderscheidde
-duidelijk de talrijke rotsplateau&#x2019;s en de hooge kegels van het Drakengebergte, welks
-toppen vaak tot in de wolken reikten.
-</p>
-<p>De <span class="ex">Enkhuizen</span> was bestemd om naar de kust van <span class="corr" id="xd30e3853" title="Bron: Koromandel">Coromandel</span> te gaan. Daarom leek het den schipper het best, het kanaal van Mozambique te doorzeilen,
-ten einde te ververschen op de Comorische eilanden, westelijk van Madagascar&#x2019;s noordpunt.
-Bontekoe en Pieter Thijsz. van de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span> namen afscheid van den gezagvoerder van de <span class="ex">Enkhuizen</span>; de heeren dronken een glas wijn op de behouden aankomst van alle drie schepen. Een
-uur later zond de <span class="ex">Enkhuizen</span> drie saluutschoten over het water, die prompt beantwoord werden, en week van de twee
-andere Oostinje-vaarders af. De zeilen werden kleiner en blanker. Toen viel de schemering
-in en onttrok ze aan het oog.
-</p>
-<p>Droomerig keek Hajo het licht-grijze schimmetje na. Naar de kust van Koromandel.&#x2026;.
-was dat nog weer iets anders dan Oostinje? Het scheen even ver en geheimzinnig. Hoe
-wijd moest de wereld zijn! In Hajo kwam een stille bewondering voor den schipper,
-die midden in onbekende zeeën zijn collega&#x2019;s vaarwel zei en dapper, in vertrouwen
-op God en op zijn kompas, met z&#x2019;n paar honderd kerels en z&#x2019;n mooi getuigd schip naar
-het verre, vreemde land toog, waar wellicht geen blank gezicht hem zou verwelkomen.
-&#x201e;Goeie reis.&#x2026;.!&#x201d; zei Hajo zacht.
-</p>
-<p>Bontekoe en Pieter Thijsz. stelden hun koers Zuidelijk om Madagascar.
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>Op een middag hing de vlag van de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span> halfstoks.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;n Dooie&#x201d;, zeiden de maats van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> tot elkaar, terwijl ze over de verschansing er naar hingen te kijken. <span class="pageNum" id="pb153">[<a href="#pb153">153</a>]</span>Tegen den avond hoopte zich op het middendek van de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span> wat volk bij mekaar. Er werd een psalm gezongen. Plechtig klonk het geluid van die
-vele diepe mannenstemmen over het water. Toen werd een plank met een overdekt lichaam
-er op over de verschansing geschoven. Het lichaam gleed in het water, zonk onmiddellijk
-weg in de diepte. Twee kanonschoten,&#x2014;en de vlag schoot weer de hoogte in.
-</p>
-<p>Maar twee dagen later.&#x2026;. hing ze opnieuw halfstoks! Toen begrepen de mannen van de
-<span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>, dat men aan boord van de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span> kampte met een meedoogenloozen vijand: de scheurbuik!
-</p>
-<p>Den dag daarop bracht Pieter Thijsz. een bezoek bij Bontekoe. De Bruinvisch was geërgerd
-en prikkelbaar door den slechten toestand op zijn schip en werd zeer heftig, toen
-hem bleek, dat Bontekoe zijn koers twee streken Noordelijker dacht te stellen, dan
-hem, Pieter Thijsz., goed scheen. Rood van drift stevende hij de kajuit uit, baande
-zich hardhandig een weg door een groepje verblufte maats, die al &#x2019;n tijdje naar zijn
-gebulder hadden staan <span class="corr" id="xd30e3895" title="Bron: lusteren">luisteren</span>. &#x201e;Vaar waarheen je wilt!&#x201d; schreeuwde hij. &#x201e;Voor mijn part naar de hel!&#x201d;
-</p>
-<p>Bontekoe was kalm, zooals zijn mannen dat van hem gewend waren. &#x201e;Ieder zijn overtuiging,
-makker! Ik wensch je goede reis.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Het zal me verwonderen, hoelang ik op de reede van Bantam moet wachten, voor de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> binnenzeilt!&#x201d; donderde Pieter Thijsz. hem toe.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zal je het wachten aangenaam maken, door je, dadelijk bij je aankomst, met de
-jol een vaatje Tocayer te laten brengen!&#x201d; was Bontekoe&#x2019;s vriendelijk antwoord.
-</p>
-<p>De oomes stootten mekaar aan. &#x201e;Die zit&#x201d;, mummelde Floorke.
-</p>
-<p>&#x201e;Goeie reis!&#x201d; snauwde de Bruinvisch. Toen vloog hij als een kat de valreep af.
-</p>
-<p>De mannen in de jol beneden sprongen nog sneller overeind dan anders. Ze stootten
-af en roeiden, als was hun leven er mee gemoeid. Maar Pieter Thijsz. ging het nog
-niet vlug genoeg: hij greep een der riemen, duwde den maat, die er aan zat, zonder
-veel praatjes op zij en roeide, dat de spaan knarste.
-</p>
-<p>De oomes van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> grinnikten. &#x201e;Wat een rare!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb154">[<a href="#pb154">154</a>]</span></p>
-<p>Bontekoe kon evenmin een glimlach onderdrukken. &#x201e;Tòch een kranig schipper, mannen!&#x201d;
-zei hij.
-</p>
-<p>De oomes waren vereerd door Bontekoe&#x2019;s vertrouwelijkheid. En Floorke, die vond, dat
-hij bij Bontekoe wel een potje breken kon, zei, terwijl hij zich achter zijn oor in
-de roode haarstoppels krabde: &#x201e;Maar je moet geen ruzie met &#x2019;m krijgen, schipper: juffer
-Driestreng ligt altijd klaar! Nee.&#x2026;. ik heb <i>jou</i> liever, hoor!&#x201d; En toen hij vermoedde, dat hij nu wellicht wat al te vrijmoedig was
-geweest, keerde hij zich om naar zijn makkers en zei: &#x201e;Nou? Wat jullie, jongens?&#x201d;
-</p>
-<p>De oomes keken lachend naar het gelaat van Bontekoe, dat hen uitdagend aanzag.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou?&#x201d; vroeg Floorke. &#x201e;Nou?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Leve Bontekoe! Leve de schipper!&#x201d; brulde de heele troep.
-</p>
-<p>De kerels in de jol daarginds hielden van verbazing de riemen stil. Toen plaste Pieter
-Thijsz. den zijnen nijdig weer in het water. De maats schrikten op, trokken met een
-ruk de riemen weer aan, zwijgend glurend naar de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>.
-</p>
-<p>In Bontekoe&#x2019;s oogen fonkelde iets; zijn gelaat werd een weinig rood. Maar een glimlach
-om zijn mond verraadde, dat de onverwachte hulde hem niet onaangenaam had getroffen.
-&#x201e;Vooruit!&#x201d; riep hij. &#x201e;Haal de bottelier dan maar op! Want daarom is het jullie toch
-te doen.&#x201d;
-</p>
-<p>Nieuw gebrul. Van het voordek kwamen ook maats aanhollen. Ze roken, dat er wat aan
-&#x2019;t handje was. Floorke was de man! Verdraaid, die wist overàl een oorlam uit te slaan!
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>Maar na het eten maakte de vreugde plaats voor een algemeene gedruktheid. Uit gewoonte
-ging het volk ook dien avond weer op het dek, onder den lichtenden sterrenhemel gezelsen,
-maar het gesprek vlotte niet. Zwijgend luisterden ze naar het ruischen van het boegwater.
-</p>
-<p>Er waren dien namiddag drie man ziek geworden.
-</p>
-<div class="figure p154width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb155">[<a href="#pb155">155</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.18" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e304">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">DE GEVREESDE VIJAND</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">In enkele dagen tijds steeg het aantal zieken tot vijftien. Het was daar in het vooronder
-een gekreun en gekerm, dat niemand er &#x2019;s nachts van slapen kon. En elken dag kwamen
-er zieken bij. Vader Langjas greep zich met de handen in het haar, verzon allerlei
-drankjes, die verlichting zouden kunnen schenken. Soms hielp het ook wel wat, vooral
-dank zij de troostrijke voorspiegelingen, waarmee het uitreiken gepaard ging. Maar
-van werkelijke genezing kon natuurlijk geen sprake zijn, zoolang de oorzaak van de
-ziekte niet was weggenomen: gebrek aan versch voedsel.
-</p>
-<p>Lijsken Cocs was er het ergst aan toe. Zijn licht-blauwe, nu flets geworden oogen
-lagen diep, heel diep in de kassen; zijn spits neusje werd met den dag spitser, en
-het zweet parelde in zijn stroo-blonde haren. &#x201e;&#x2019;k Ga d&#x2019;r an&#x201d;, zuchtte hij. &#x201e;Eerst
-m&#x2019;n vader, toen Joppie.&#x2026;. wij kunnen in onze familie niet tegen de scheurbuik, weet
-je?&#x201d; Lijsken zweeg, verraadde door een smartelijk vertrekken van den mond, dat hij
-pijn leed.
-</p>
-<p>&#x201e;Heb je pijn?&#x201d; vroeg Harmen, die bij Lijsken&#x2019;s kooi zat.
-</p>
-<p>Lijsken schudde ontkennend het hoofd. En met schorre stem zei hij, op zorgelijken
-toon: &#x201e;&#x2019;t Is lam voor m&#x2019;n moeder, dat ik d&#x2019;r an ga! Want ik had &#x2019;r van deze reis &#x2019;n
-mooie cent kunnen thuis brengen.&#x2026;&#x201d;
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Den volgenden dag hing de vlag halfstoks. Lijsken&#x2019;s tengere jongenslichaam werd in
-een zak genaaid en, onder het zingen van een psalm, plechtig aan de golven toevertrouwd.
-De kanonnen wenschten den kleinen, blonden koksmaat goede reis naar het oord, waar
-hij geen pijn meer voelen zou.
-</p>
-<p>Bontekoe betaalde aan Harmen van Kniphuyzen de volle gage van zijn overleden vriend
-uit. Harmen kende Lijsken&#x2019;s moeder <span class="pageNum" id="pb156">[<a href="#pb156">156</a>]</span>en zou het haar geven. Grienend borg Harmen het geld in een zakje.
-</p>
-<p>De gedruktheid nam met den dag toe. Er waren nu reeds acht-en-twintig zieken. En dubbel
-zooveel anderen klaagden over moeheid in de beenen. Velen liepen rond met blauwe kringen
-onder de oogen, vale gezichten en kleurlooze lippen. Toen er op een dag vijf tegelijk
-in hun kooi moesten blijven, durfde Bontekoe niet verder zeilen. En tot groote vreugde
-der zieken in het vooronder werd de steven gewend naar Madagascar, waar men hoopte
-te kunnen ververschen. Diede Doedesz., die zich ook al lam voelde, klom niettemin
-om het uur in het kraaiennest om met zijn beproefde oogen naar land uit te zien. Den
-vierden morgen na het wenden van den steven, rezen achter den gezichtseinder bergen
-op.
-</p>
-<p>&#x201e;Land! Land voor de boeg!!&#x201d; Groote opgewondenheid. De zorgen woeien zoo maar de poorten
-uit.
-</p>
-<p>In den namiddag naderde men het land; het zag er aanlokkelijk uit. De bergen waren
-met wouden begroeid, en het geheel maakte den indruk van vruchtbaar te zijn. Maar
-nu de moeilijkheid: hoe te landen? Zoo ver het oog reikte, was nergens een baai of
-inham, geschikt om de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> te bergen. Toch zette men de boot uit. Terwijl de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> voor de kust op en neer zeilde, voer de schipper met dertig stevige maats en evenveel
-geladen musketten weg.
-</p>
-<p>Maar toen men met de boot wilde landen, bleek de branding te sterk te zijn. Terwijl
-men nog beraadslaagde, wat nu te doen, kwamen op het strand naakte, bruine kerels
-aanloopen, die in luide kreten hun verrassing uitten en toen staan bleven, de hand
-boven de wenkbrauwen, om beter te kunnen zien.
-</p>
-<p>Floorke bood aan, naar land te zwemmen. Hij knoopte z&#x2019;n broek stevig vast, snoof zoo
-er eens en sprong het water in. Als een haai schoot hij door de golven. Tweemaal sloeg
-de branding hem terug; de derde maal zette Floorke zijn tanden op mekaar en wist er
-zich doorheen te worstelen. Zijn broek boette hij er bij in: even naakt als de zwartjes
-plofte hij aan land neer. &#x201e;Heila!&#x201d; riep Floorke hijgend den verbaasden inboorlingen
-toe, die tusschen zich en dit witte, roodharige monster een behoorlijken afstand schenen
-te willen bewaren. &#x201e;<span lang="ms">Toenggoe</span> <span class="pageNum" id="pb157">[<a href="#pb157">157</a>]</span>er eens even! Zou je bij geval kunnen zeggen, waar de <span lang="ms">kapal</span> voor anker kan gaan? Jullie verstaan toch Maleidsch?&#x201d;
-</p>
-<p>De monden der inboorlingen sperden zich wijd open. Mooi gebouwde kerels waren het:
-groot, zwart als houtskool, wollig, dicht haar en van boven tot onder getatoeëerd
-met sterren en bloemenmotieven. Een kwam er met groote, elastische schreden op Floorke
-af, legde hem zijn zwarte hand op den schouder en wees naar het Zuiden. Hij zei iets,
-waar Floorke geen spier van verstond, wees toen op de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> en toen weer naar het Zuiden.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Heb je al in de gaten, kameraad!&#x201d; zei Floorke verheugd. &#x201e;In &#x2019;t Zuiden landen,
-hè? Hebben jullie ook wat te bikken? Makan?&#x201d; En Floorke maakte een beweging van kauwen
-en den mond volproppen. Het resultaat was, dat de zwartjes allen begonnen te lachen.
-</p>
-<p>&#x201e;Lach, als je gekielhaald wordt!&#x201d; gromde Floorke. Hij liep het water weer in, stortte
-zich in de branding.
-</p>
-<p>&#x201e;En?&#x201d; vroegen z&#x2019;n makkers, terwijl ze hem in de boot heschen.
-</p>
-<p>&#x201e;In &#x2019;t Zuiden.&#x2026;. pf! kunnen we landen.&#x2026;. pf! En m&#x2019;n broek.&#x2026;. pff! ben ik kwijt.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kon je de menschen verstaan, Floorke?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Best, schipper. Ik versta alle talen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En hoe zagen ze er uit?&#x201d;
-</p>
-<div class="figure floatLeft p157width"><img src="images/p157.png" alt="" width="113" height="278"></div><p>
-</p>
-<p>&#x201e;Zwart als &#x2019;n laars, schipper, en besneje als de ebbenhouten kast van m&#x2019;n moei!&#x201d; Floorke&#x2019;s
-oogen richtten zich groot, met sprakelooze verontwaardiging naar het strand. &#x201e;Wel
-sakkerloot! Daar loopt er een met <i>mijn</i> broek aan!&#x201d; En Floorke wilde pardoes weer overboord springen.
-</p>
-<p>Maar de maats hielden hem tegen. En Bontekoe zei lachend: &#x201e;Ik zal je geld voor een
-nieuwe broek geven, Floorke.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zoo&#x2019;n beste broek!&#x201d; zuchtte Floorke.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Naar het Zuiden! Men voer dicht langs de kust, dagen lang, zonder een baai te ontdekken.
-De stemming in het vooronder zakte weer geducht. De oomes verloren het vertrouwen
-in Floorke&#x2019;s talenkennis; Floorke zelf schold op de &#x201e;nikkers&#x201d;, <span class="pageNum" id="pb158">[<a href="#pb158">158</a>]</span>die hem zijn broek en zijn eer geroofd hadden. Het aantal zieken klom tot boven de
-veertig.
-</p>
-<p>Padde kreeg het druk met het verplegen van den Schele, die zich ook niet voelde, zooals
-het wezen moest. Onze drie jonge vrienden zelf waren nog gezond.
-</p>
-<p>Op een morgen was het land uit het gezicht verdwenen. Men zeilde Zuidwaarts tot op
-negen-en-twintig graden, maar toen zich nog steeds geen land, laat staan Floorke&#x2019;s
-ankerplaats vertoonde, wendde men den steven weer en voer in Noord-Oostelijke richting
-tot op zeventien graden. Van daaruit werd de koers gesteld op de zeestraat tusschen
-Mauritius en Réunion, ten einde een van die beide eilanden aan te doen.
-</p>
-<p>In die dagen had men den tweeden doode: Boutjens. De maats hadden zich ook tijdens
-zijn laatste dagen weinig om hem bekommerd; het was Hajo geweest, die hem elken morgen
-de warme koffie bracht en &#x2019;s nachts, wanneer hij Boutjens hoorde kreunen, was opgestaan
-om een kroes water voor hem te halen. Aanvankelijk keerde Boutjens zich grommend af,
-wanneer Hajo naderde, en hij dronk pas, wanneer hij wist, dat de jongen hem niet meer
-bespieden kon. Maar den avond vóór zijn dood tastte hij met zijn vermagerde vingers
-naar Hajo&#x2019;s handen en vroeg met zwakke, schorre stem: &#x201e;Waarom.&#x2026;. waarom doe je dat?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Omdat je hier niet één vriend hebt, die je verpleegt&#x201d;, zei Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Dan is het goed&#x201d;, zuchtte Boutjens. &#x201e;Ik dacht, dat je.&#x2026;!&#x201d; En Boutjens begon te huilen.
-&#x201e;&#x2019;k Heb zoo&#x2019;n pijn, al dagenlang, en ze laten me maar schreeuwen. Van morgen is de
-barbier bij me geweest en hij heeft me over God en over de Hemel gesproken;&#x2014;nou weet
-ik, dat &#x2019;t met me gedaan is. Onder in m&#x2019;n kist.&#x2026;. ik bedoel natuurlijk m&#x2019;n scheepskist.&#x2026;.&#x201d;
-Boutjens stokte even &#x201e;Als ik van m&#x2019;n kist praat, zie ik &#x2019;n doodkist voor me, maar
-daar grijp je op zee natuurlijk naast! Onder in m&#x2019;n scheepskist ligt een plank. Die
-kun je optillen; daar heeft niemand verdacht op, zie je? Nou, onder die plank liggen
-dertien zilveren guldens. Die geef ik jou; niemand anders mag er met z&#x2019;n vingers aankomen.
-Pas vooral op, dat Schieltjens Blauw het niet in de gaten krijgt, want da&#x2019;s een schurk.&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb159">[<a href="#pb159">159</a>]</span></p>
-<p>Boutjens kreunde en zweeg eenigen tijd, hijgend van vermoeidheid. Langzaam-aan werd
-zijn adem weer rustiger; hij sloot de oogen en murmelde: &#x201e;Wie z&#x2019;n zonden berouwt.&#x2026;.
-is geen schurk.&#x201d;
-</p>
-<p>Toen men hem den volgenden morgen overboord liet glijden, zag men onder water den
-witten buik van een grooten haai glinsteren; met een ruk werd Boutjens&#x2019; lichaam in
-de diepte gesleurd. Een kreet van afschuw steeg op uit de groep mannen, die juist
-hun psalm beëindigd hadden.
-</p>
-<p>Toen den volgenden dag Zwarte Gijs, de brave smid, op dezelfde droevige wijze van
-zijn talrijke kameraden afscheid nam, schoten drie haaien toe. Hun instinct leidde
-hen op den goeden weg.&#x2026;.
-</p>
-<p>Zwarte Gijs liet in Enkhuizen twee dochtertjes na. In overleg met den schipper besloot
-Hajo het geld, dat hij van Boutjens had geërfd, voor de arme meisjes ter zijde te
-leggen.
-</p>
-<p>Ook de volgende dag vroeg zijn offer. Ditmaal deed men alles in stilte, om de zieken
-in het vooronder niet onnoodig te herinneren aan.&#x2026;. wat hun misschien allen te wachten
-stond.
-</p>
-<p>Na twee dagen kreeg men het Oost-einde van Réunion in het zicht, liet het schip dicht
-langs den wal loopen en peilde. Eerst op veertig vadem diepte raakte het lood grond:
-de kust was dus zeer steil. Niettemin besloot Bontekoe het anker te laten vallen.
-</p>
-<p>Met bonzend hart vernamen de zieken in het vooronder het klapperen van de ankerspillen
-en daarna den zwaren plons in het water. Eindelijk!! Ze kwamen uit hun kooien het
-dek op kruipen en smeekten den schipper, aan land te worden gezet.
-</p>
-<p>Bontekoe keek weifelend naar z&#x2019;n arme kerels. Op deze steile kust kon de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> licht afdrijven, en dan zou men van de helft van het volk gescheiden zijn. &#x201e;Moed,
-mannen!&#x201d; zei hij daarom. &#x201e;We zullen de boot eens aan land sturen, om te zien, of er
-wat te halen valt!&#x201d;
-</p>
-<p>Terwijl de gezonde maats met het uitzetten van de jol bezig waren, besprak Bontekoe
-in de kajuit met den koopman het verzoek van de zieken. Rol verzette zich met hand
-en tand tegen het aan land brengen van de zieken op een plaats, waar geen ankergrond
-was. En ofschoon Bontekoe gebaarde, het niet <span class="pageNum" id="pb160">[<a href="#pb160">160</a>]</span>met hem eens te zijn, moest hij zichzelf bekennen, dat Rol gelijk had.
-</p>
-<p>Een kwartier later voer Bontekoe met twintig maats aan wal. Ze trokken de boot een
-eindje het strand op, om te voorkomen, dat de opkomende vloed haar zou wegsleuren,
-en begonnen hun onderzoekingstocht. Zelfs de hooggespannen verwachtingen van Floorke,
-die reeds van verre allerlei heerlijkheden meende te ontdekken, werden nog overtroffen.
-Vijftig ellen het strand op stonden verspreide boomgroepen, in welker schaduw zij
-honderden en nog eens honderden groote schildpadden vonden. Het bosch achter de boomgroepen
-weergalmde van vogelgekrijsch. Opgewonden baanden de mannen zich een weg door ellenhooge
-varens, kwamen toen op een zonnige open plek met hoog gras, dat aan een zijde geheel
-was platgetreden. In de verte klonk gestamp van hoeven; het scheen een kudde runderen
-te zijn, die zich uit de voeten maakte. De maats liepen in de schaduw van hooge boomen
-de open plek rond, gluurden overal tusschen de stammen door, het loof in, waar schreeuwende
-parkieten lustig om twijgjes duikelden. Hoenders vlogen met veel gedruisch voor de
-voeten der oomes op en scharrelden tusschen wilde ananas-planten met lak-roode hart-bladeren
-kakelend in het struikgewas weg. Groote, blauw-grijze houtduiven gluurden door de
-takken omlaag en drukten in een zacht: roekoe.&#x2026;.! verwondering uit over de onbekende
-twee-voeters daar beneden. Het kostte den maats weinig moeite de argelooze dieren
-met stokken vleugellam te slaan. Met ananassen, schildpadden en duiven voor de kombuis
-keerde de jol naar het schip terug.
-</p>
-<p>De zieken lagen op het dek te wachten. Toen ze zagen, wat hun makkers van het land
-meebrachten, smeekten ze Bontekoe opnieuw met gevouwen handen, hen toch aan wal te
-willen zetten. Bontekoe beraadslaagde met den koopman, of hij het wagen mocht.
-</p>
-<p>Rol schudde het hoofd. &#x201e;Als vertegenwoordiger van de heeren bewindhebbers moet ik
-me ten stelligste verzetten tegen een waaghalzerij, waarbij het slagen van de heele
-reis op het spel wordt gezet!&#x201d; verzekerde hij.
-</p>
-<p>Bontekoe luisterde met nauw verholen drift. &#x201e;Als vader van <span class="pageNum" id="pb161">[<a href="#pb161">161</a>]</span>mijn maats kan ik er niet toe komen, de arme kerels voor de haaien te gooien!&#x201d; zei
-hij toen. &#x201e;En als de heeren bewindhebbers zich dat niet kunnen voorstellen, moeten
-ze zelf maar eens als schipper een reisje naar de Oost maken!&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf boog het hoofd. &#x201e;Ik wensch vast te stellen, dat <span class="ex">ik</span> me verzet heb.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wil je &#x2019;t op schrift hebben?&#x201d; vroeg Bontekoe schamper. En hij ging naar de zieke
-oomes. &#x201e;Jongens, help mekaar maar in de jol; ik zal je aan land laten zetten.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Leve de schipper! Hoy! Hoera!! Leve de ouwe!!&#x201d;
-</p>
-<p>Of de kerels gauw in de boot waren! Bontekoe liet hun een zeil meegeven, om daarvan
-een tent op te slaan, verder twee gezonde koksmaats, olie, azijn, potten om in te
-koken, wapens en gerei. De schipper stapte zelf met een dozijn roeiers in de jol om
-hen weg te brengen. Hij wilde de vreugde der arme kerels mee beleven.
-</p>
-<p>Ze wisten van blijdschap geen raad. De tranen stonden hun in de oogen, toen ze in
-het zachte gras bijeenkropen. &#x201e;We voelen ons al weer half gezond, schippertje!&#x201d;
-</p>
-<p>De andere maats begonnen een nieuwen onderzoekingstocht, nu in een andere richting.
-Men ving een kleine tweehonderd houtduiven, reeg de vette dieren aan lange stokken
-en braadde ze voor zieken en gezonden. Een feestelijke aanblik: al die knappende vuurtjes
-in de schemering. Voorloopig, zoolang men niet wist, wat dit eiland herbergde, werd
-voor alle zekerheid een wacht uitgezet.
-</p>
-<p>Aan boord zat men ook niet stil. Enkele schildpadden, door de maats meegenomen van
-hun eerste landing, werden gekookt met gedroogde pruimen, die nog in het ruim lagen.
-Dat smaakte! De oomes aten, tot ze zat waren, smookten een pijpke, keken naar de sterren
-en vonden de wereld nog zoo onherbergzaam niet.
-</p>
-<p>Drie uren na zonsondergang keerde de schipper met zijn gezonde mannen terug. Bontekoe
-beval de boot niet in te halen: hij wilde er dien zelfden nacht een eind de kust mee
-afvaren, om voor het schip een ankerplaats te zoeken.
-</p>
-<p>Rolf klampte zijn oom aan. &#x201e;Mogen we mee, oom? Hajo en ik?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb162">[<a href="#pb162">162</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Deden jullie niet beter, naar kooi te gaan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wij slapen toch niet, oom, zoolang de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> nog geen kooi heeft!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, vooruit dan maar!&#x201d; zei Bontekoe glimlachend.
-</p>
-<p>&#x201e;Mag ik u bedanken, oom?&#x201d;
-</p>
-<p>Bontekoe liet een welwillenden blik over zijn neef gaan. &#x201e;Wat heb je gedurende de
-reis zooal uitgevoerd? Geluierd?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel, oom!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dacht ik al. De barbier zal wel opgesneden hebben. Hoeveel woorden Maleisch ken je?&#x201d;
-</p>
-<p lang="ms">&#x201e;Tjoemah sedikit sadjah, toewan. Tetapi saban hari saja adjar.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Mm.&#x2014;Wijs me op deze sterrenkaart de Tweelingen eens aan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat is Castor, oom, en dat is Pollux.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wijs ze me nou eens aan den hemel?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kan ik niet, oom.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En waarom niet, domoor?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Omdat we hier alleen de Zuidelijke sterrenhemel zien, oom.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Goed. Maar waarom noemen ze ze de Tweelingen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Weet ik niet, oom. U wel?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen, aap van een jongen, ik ook niet.&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf trok een zedig gelaat. &#x201e;Kan ik gaan, oom?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, kras maar op!&#x201d;
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Hajo sprong drie el in de lucht, toen Rolf hem vertelde, dat hij mee mocht. &#x201e;En de
-schipper gaat ook mee, zeg je?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja zeker.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;O, Rolf! Rolf!!&#x201d; Hajo maakte een rondedans, waarop een Zoeloe jaloersch zou zijn.
-</p>
-<div class="figure p162width"><img src="images/p162.png" alt="Hajo maakte een rondedans, waarop een Zoeloe jaloersch zou zijn." width="152" height="210"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb163">[<a href="#pb163">163</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.19" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e311">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p163.png" alt="EEN NACHTELIJKE ROEITOCHT" width="609" height="183"></div>
-<h2 class="main">EEN NACHTELIJKE ROEITOCHT</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Slechts het regelmatig plassen der riemen en het milde ruischen der branding, die
-nauwelijks een branding was, vulden de nachtstilte. Geen veegje wind; van zeilen kon
-geen sprake zijn. De kust werd moerassig; slechts hier en daar blonk tusschen laag
-gewas en rottende plantenslingers een stuk zand. Zonder klotsen schoof het deinende
-water tegen het land op. Even geruischloos zonk het weer terug.
-</p>
-<p>Een enkele maal school de maan achter wat wolken. Dan schenen de steltboomen daar
-verder op den oever donkere rotsmassa&#x2019;s, die dreigend overhelden, of ze kropen als
-monsterachtige, veelpootige larven over het zand, en de grillig gevormde wortels,
-die zich in groezelig wirwar voortkronkelden tot aan den boord van het water, werden
-venijnige slangen, dreigden elk wezen, dat zich in hun bereik waagde, te zullen omstrikken
-en wurgen.
-</p>
-<p>Men kwam aan een klein riviertje. Vergeefs trachtten de maats het op te roeien: een
-wirwar van waterplanten spande zich voor den boeg en schoof de boot weer achteruit.
-Aan de oevers massale, vreemdsoortige boomen; de takken omstrengelden elkaar over
-het water heen. Zoo dicht was het loof, dat men er geen duimbreed van den hemel door
-kon zien; de rivier scheen als uit een donkere bergkloof te stroomen. Hier en daar
-dwarrelden vuurvliegjes rond; enkele maats meenden in de boomen een paar lichtende
-oogen te zien. Een luipaard? Bontekoe <span class="pageNum" id="pb164">[<a href="#pb164">164</a>]</span>liet er op goed geluk een schot op lossen. De uitwerking er van was verbijsterend:
-het klonk als duizend musketschoten; het bosch weergalmde van doordringend gekrijsch,
-vleugelgeklapper, brekende takken.&#x2026;. en naast de boot dook een gekartelde staart uit
-het water op, glinsterend in het maanlicht, en sloeg zwiepend weer neer, dat het water
-alle zijden uit spatte.
-</p>
-<p>&#x201e;Een kaaiman&#x201d;, zei de schipper en leunde over den bootrand.
-</p>
-<p>De maats waren kletsnat. &#x201e;Verduiveld, ik dacht.&#x2026;.!&#x201d;&#x2014;&#x201e;Ja, dat dacht ik ook!&#x201d; En de
-humor zegevierde alweer. &#x201e;&#x2019;k Had &#x2019;m best bij z&#x2019;n staart kunnen pakken!&#x201d; roept de lolligste.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, en dan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;In &#x2019;t hondenhok leggen tegen de landloopers!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Komaan, mannen, weer verder!&#x201d; maant de schipper.
-</p>
-<p>Zwijgend roeien de maats weer door. Verduiveld, &#x2019;t is broeierig! Het zweet druppelt
-van borst en schouders. Een-twee, een-twee.&#x2026;.! plassen de riemen. Een groote vogel
-glijdt als een schim over het water, stoot in het voorbijvliegen een klagenden roep
-uit.
-</p>
-<p>Allengs komen de ruwe varensgezellen onder den indruk van de wonderen-zwangere stemming
-van den tropennacht. Ze zingen niet, ze praten niet, ze luisteren beklemd naar den
-heet-hijgenden adem der stilte.
-</p>
-<p>&#x201e;Ssst!&#x201d; fluistert Hilke Jopkins, die voorin zit. &#x201e;Hou eens even in!&#x201d; En als de maats
-de riemen laten zinken, wijst hij op iets donkers, dat in het water drijft.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;n Boomstam&#x201d;, meenen de maats.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Zal eens kittelen, die boomstam!&#x201d; zegt Hilke. &#x201e;Dan zul je een boomstam eens beenen
-zien maken. Haal de boot eens een slag om? Maar kalm aan! Mag &#x2019;t, schipper?&#x201d;
-</p>
-<p>Bontekoe knikt; de maats halen de boot om en sturen haar geruischloos naar den &#x201e;stam.&#x201d;
-Hilke gaat op de plecht staan, heft in zijn lange armen een spaan op en.&#x2026;.! Gekraak,
-hoog opspattend water, in het rond vliegende stukken hout. Hilke klemt in zijn knuisten
-het laatste eindje van een versplinterde roeispaan. De stam drijft nog,&#x2014;is een heusche
-stam.
-</p>
-<p>&#x201e;Verdorie.&#x2026;.!&#x201d; stamelt Hilke. &#x201e;Ik dacht, dat &#x2019;t een krokodil was!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb165">[<a href="#pb165">165</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Had &#x2019;t hem even gevraagd!&#x201d; honen de maats. En Floorke meent: &#x201e;Misschien is het een
-<i>slapende</i> krokodil! Die beestjes hebben een huid.&#x2026;.! Je kunt er vijf zagen op verknoeien, voor
-ze wat voelen! Waar, schipper?&#x201d;
-</p>
-<p>Bontekoe glimlacht. &#x201e;Verder, mannen!&#x201d;
-</p>
-<p>De oomes hebben schik en roeien nu, alsof het een wedstrijd gold.
-</p>
-<p>&#x201e;Een oorlam voor jullie allemaal, als je dat drie uur volhoudt!&#x201d; lacht Bontekoe.
-</p>
-<p>&#x201e;Makkelijk te verdienen, schipper!&#x2014;Kijk, Hilke, daar drijft weer wat! Zou je niet.&#x2026;.?&#x201d;
-</p>
-<p>Hilke moppert wat. Zwijgend trekt men de riemen door het water.
-</p>
-<p>Ineens aarzelen de maats. In de verte gromt het. Dof. Geheimzinnig. Dan is het weer
-stil.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat was dat?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Sssst!&#x201d; Opnieuw rommelt het. Een windvlaag koelt de bezweete ruggen der oomes zoo
-snel af, dat ze onwillekeurig huiveren. &#x201e;Onweer!&#x201d;
-</p>
-<p>Niemand heeft bij het ingespannen roeien opgemerkt, dat de lucht aan een zijde geheel
-met roet overtrokken is. Daar schuift juist een dikke wolk voor de maan.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat zullen we doen, schipper?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Aan je oorlam denken!&#x201d;
-</p>
-<p>Pats! zeggen de riemen alweer. Een paar vogels fladderen met veel misbaar uit de waterplanten
-aan den oever op.
-</p>
-<p>Het wordt steeds donkerder. Korte windvlagen snellen voorbij, doen de bladeren der
-boomen geheimzinnig ruischen. &#x201e;Hoe-hoe.&#x2026;.!&#x201d; zucht de eene windvlaag. &#x201e;Hi-hai!&#x201d; spot
-de andere. Geesten dwalen door de lucht. Daar, onder die wortelnetten, hokken ze;
-ze fluisteren met elkaar als de jol voorbijglijdt. Duister wordt het, angstwekkend
-duister. De maats wachten, gejaagd roeiend, in innerlijke onrust op wat komen gaat.
-</p>
-<p>Flits!
-</p>
-<p>Hemel en aarde vliegen in brand. De zwarte wolken van daareven zijn nu oogenverblindend
-goud, de stammen der boomen glanzende saffieren. In hetzelfde oogenblik ratelt een
-<span class="pageNum" id="pb166">[<a href="#pb166">166</a>]</span>slag, die de boot doet trillen; &#x2019;t water schijnt zich te splijten; de maats grijpen
-zich aan de banken vast en zien elkaar in de verschrikte, wijdgeopende oogen. Dan
-vlucht de donder, gromt heel in de verte grimmig na. En als een vonnis slaat een regen
-neer, die een zondvloed is. In lange, dikke pijpen schiet het water omlaag.
-</p>
-<p>De maats schreeuwen dooreen; niemand, die een ander verstaat. Hoeft ook niet. Allen
-weten, dat in korten tijd de boot zal zijn volgeregend. &#x201e;Naar de wal!&#x201d; Dat is de gedachte,
-die hen beheerscht. Ze roeien als dollemannen; dan, als wortels en planten het onmogelijk
-maken, duwen ze met de riemen heftig af in den ondiepen grond. Ze springen aan wal,
-trekken de jol half op het land.
-</p>
-<p>Dan hollen de kerels naar een reusachtigen boom en schuilen, nog wat beteuterd, onder
-het bladerdak bijeen. Boven hun hoofden dreunt het oorverdoovend concert van den fel
-neerslaanden regen. En ze staan er nog geen vijf tellen onder, of het water heeft
-zich al een doortocht gebaand, stroomt in goten en gootjes langs den machtigen stam
-omlaag, vormt watervalletjes van blad op blad en stroomversnellingen langs de schuine,
-harige takken. Wat zou het voor een boom zijn? De bladeren zijn taai als leer en dik
-genoeg om er schoenzolen van te snijden.
-</p>
-<p>De maats krijgen schik in al dat dreunen, daveren, trommelen, spetten, knarsen en
-piepen in duizend tonen; de kitteling van de dikke, vallende druppen brengt hen in
-een roes. Ze trekken de kleeren uit, laten het heerlijk verfrisschende water op de
-bloote huid kletsen en maken van louter plezier malle sprongen en rondedansen. De
-regen schenkt levenskracht aan boomen en planten; waarom dan niet aan een Hollandschen
-janmaat?
-</p>
-<p>Rrrrèng!!! Verblindend licht, een slag, bestemd om de aarde te splijten. De grond
-siddert onder de zweepstrieming; door het regengeweld mengt zich het kermen van scheurend
-hout. Takken worden links en rechts weggeslingerd, en uit een zwaren loofboom, twintig
-passen van den boom waaronder de schipper nog met den bootsman staat, ontvouwt zich.&#x2026;.
-is de duivel in het spel?.&#x2026;. een zwarte sluiergedaante. Eén gedaante? Het zijn duizend,
-honderdduizend dooreenkrioelende <span class="pageNum" id="pb167">[<a href="#pb167">167</a>]</span>gedaanten, die zich, al tuimelend, schreeuwend van elkaar losmaken en alle richtingen
-uitfladderen. Ze hebben den vorm van vleermuizen, maar hun vlerken zijn zoo lang als
-Hilke&#x2019;s armen. &#x201e;Kalongs!&#x201d; schreeuwen de maats, die in Indië zijn geweest, hun bibberende
-makkers toe. &#x201e;Vliegende honden!&#x201d;
-</p>
-<p>De boom, die nu blijkt geheel kaalgevreten te zijn, is van top tot stam gespleten.
-De witte scheur lekt als een schrale, bleeke vlam den inkt-zwarten hemel in. Groote
-stukken bast liggen overal in het rond. En op den grond wemelt een zwarte hoop krijschende
-dieren dooreen, vergeefs trachtend op te vliegen; wanneer er zich een, vlerkenklappend,
-uit den hoop tracht los te maken, grijpen tien anderen hem met de tanden beet. Floorke
-pakt er een achter den kop en houdt hem zegevierend omhoog. Woedend spert het beest
-den bek open, slaat met de vlerken.
-</p>
-<p>Intusschen rommelt het nog slechts in de verte. In het Westen teekenen zich grillig
-gekartelde bliksemflitsen scherp af tegen de donkere lucht, gloeien een oogenblik
-na als vuurpijlen en verbleeken dan ineens.
-</p>
-<p>Plots houdt de regen op. Geen druppeltje valt er meer; slechts onder de boomen spettert
-het nog. De maats kennen dat spelletje der tropen nu langzamerhand.&#x2014;Aandachtig bezien
-ze Floorke&#x2019;s buit. &#x201e;Laat eens vliegen, Floorke?&#x201d;
-</p>
-<p>Floorke werpt het dier de lucht in. Onzeker fladdert het weg, dreigt aanhoudend over
-bakboord te zullen slaan: waarschijnlijk is een der vlerken gewond. Het fladdert het
-strand nog over, tuimelt dan in het water, krijscht en slaat hulpeloos met de vlerken.
-Een donkere gedaante schiet toe, spert een afschuwelijken muil vol scherpe tanden
-open en sleurt den kalong de diepte in. &#x201e;Een verschrikkelijk land!&#x201d; is de verzuchting
-der maats.
-</p>
-<p>De dieren onder den boom zijn voor het meerendeel dood of gewond. Hajo vindt er een,
-die met uitgestrekte, halfverschroeide vlerken op den rug ligt; het heeft op de borst
-een jong zitten, dat zoo stevig zijn nageltjes in moeders vacht gegraven heft, dat
-het Hajo niet lukt, het beestje los te maken. Hij roept Rolf bij dit zonderlinge geval.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat doen onze gewone vleermuizen ook, Hajo! Ze dragen hun jongen met zich mee.&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb168">[<a href="#pb168">168</a>]</span></p>
-<p>Hajo krabt zich achter de ooren. &#x201e;Nu begrijp ik eindelijk, waarom ik nooit.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Heb je soms naar de eieren gezocht?&#x201d; vraagt Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel!&#x201d; zegt Hajo. &#x201e;En gevonden ook. Maar toen ik ze door een kip liet uitbroeden,
-kwamen er jonge eenden van!&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf lacht en Hajo ook.&#x2014;&#x201e;We moeten verder, mannen!&#x201d; klinkt Bontekoe&#x2019;s stem.
-</p>
-<p>De boot wordt gekeerd en weer in zee geduwd. Verfrischt en uitgerust springen de maats
-er in, stooten van den wal en heffen de riemen op. Hoe harder men roeit, hoe vlugger
-de kletsnatte pakken zullen drogen! De hemel wordt weer helderder; hier en daar gluren
-gele en witte sterren tusschen de wolken door.
-</p>
-<p>Onder vroolijk gekout roeit men een uur achtereen. De zandstrook langs de kust wordt
-allengs breeder.&#x2014;In het Oosten begint de lucht zich te verven. Oranje, karmijn, violet,
-alle kleuren druipen dooreen. Een groote wolk slaat in brand; de vlammen lekken langs
-den onderkant. Op het land laten vogelstemmen zich hooren. Krijschen, gillen, fluiten
-kondigt den morgen aan. En ineens barst het zonnegoud te voorschijn; de stralenbundels
-schieten alle kanten uit, kaatsen verblindend tegen de wolken. De dauw, die over het
-water hing, trekt weg; het rumoer op het land zwelt aan tot een oorverdoovend geschetter.
-Grijze, blauwe, roode, zwarte, groene vogels fladderen om en in de boomtoppen.
-</p>
-<p>Het zal niet zoo drukkend heet worden als de vorige dagen: het onweer heeft de lucht
-gezuiverd. De kerels worden hoe langer hoe opgewekter en zingen een liedeke met het
-steeds weerkeerende refrein:
-</p>
-<div lang="nl" class="lgouter">
-<p class="line">&#x201e;Slaet den Speck op sienen neck!
-</p>
-<p class="line">&#x201e;Slaet op den trom! Riekeldebom!&#x201d;</p>
-</div>
-<p class="first">De feestelijke morgen drupt als balsem in de ziel der mannen en doet alle leed vergeten.
-</p>
-<p>En in eens, na een begroeide bocht te zijn omgeroeid, komt men in een prachtige zandbaai!
-Het lood vliegt overboord. Allen vreezen, dat hier voor de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> geen water genoeg zal staan.&#x2026;. maar de lijn schiet al maar door en.&#x2026;. verduiveld!
-vijf-en-dertig vadem is het hier nog diep! Men <span class="pageNum" id="pb169">[<a href="#pb169">169</a>]</span>roeit de baai met forsche slagen binnen, een baai zoo goddelijk mooi, dat het hart
-der oomes licht als een veertje wordt. Hier zal de schuit veilig liggen! &#x201e;Wat zeggen
-jullie van die baai, jongens?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Om in je zak mee naar huis te nemen, schipper!&#x201d;
-</p>
-<p>De maats roeien naar den oever, slepen de jol een eind het strand op en tijgen op
-weg, in vreugdevolle afwachting van de duizend-en-een wonderen, die ze te zien zullen
-krijgen.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<div class="figure floatLeft p169width"><img src="images/p169.png" alt="Twee vogels." width="204" height="288"></div><p>
-</p>
-<p>De eerste vondst is een groot binnenwater, tien scheepslengten verder het strand op.
-Het is geheel doorschijnend; de zon doet den helderen bodem blinken. &#x201e;Wedden, dat
-&#x2019;t zoet water is?&#x201d; vraagt Floorke. Hij bukt zich, drinkt en spuwt vol afkeer alles
-weer uit.
-</p>
-<p>&#x201e;Zeker brak, hè?&#x201d; informeeren de anderen.
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe kom je er bij?&#x201d; zegt Floorke &#x201e;&#x2019;t Water smaakt fijn. Proef maar eens.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen, als het zoo lekker is, willen we het jou niet afhalen,&#x201d; verzekeren de oomes.
-</p>
-<p>Wat verderop beginnen er een paar te schreeuwen. &#x201e;Gommenikkie, wat een visch! Wel
-honderd!&#x201d;
-</p>
-<p>Allen hollen er heen. &#x201e;Waar zijn ze nou?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Weg natuurlijk!&#x201d; is het spijtige antwoord. &#x201e;Als jullie ook zoo stampen.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe zagen ze er uit, Gevert?&#x201d; vraagt de schipper.
-</p>
-<p>&#x201e;Bruin, schipper! Met lange streepies. En van onderen wit, waar, Rooie?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ze bennen wel een el lang!&#x201d; verzekert &#x201e;Rooie&#x201d;.
-</p>
-<p>&#x201e;<span class="corr" id="xd30e4193" title="Bron: Daat">Daar</span> gaat er weer een!&#x201d; Met snelle, sierlijke wendingen schiet een visch voorbij, die
-vrij juist aan Geverts en Rooie&#x2019;s gezamelijke omschrijving beantwoordt. De rug heeft
-een mooien staalglans, en nu het dier zich even op zij werpt, flitst een zilveren
-buik. Floorke stapt voorzichtig het water in, gaat voetje voor voetje op een visch
-toe, die iets verderop in het water staat, roerloos als een snoek.&#x2026;. Floep! Weg is
-onze waterbewoner.
-<span class="pageNum" id="pb170">[<a href="#pb170">170</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Je hadt &#x2019;m zout op z&#x2019;n staart moeten leggen!&#x201d; grinniken de oomes.
-</p>
-<p>&#x201e;Praat me niet van zout!&#x201d; gromt Floorke, terwijl hij nog eens spuwt. &#x201e;Wat was het
-voor een visch, schipper?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Het leek me een <i>harder</i> toe&#x201d;, zegt Bontekoe. &#x201e;We zullen straks, als de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> geborgen is, eens een net door het water halen!&#x201d;
-</p>
-<p>Men loopt het binnenwater om. Het is wel een kwartier lang gaans.
-</p>
-<p>&#x201e;Heila! Kijk daar eens!&#x201d; Verbluft staan de kerels stil. Uit de boschjes aan den overkant
-komt deftig, met afgemeten schreden, een roze-roode vogel stappen. Hij staat bijna
-een el hoog op de pooten, torst op een langen, dunnen, hoekig gebogen hals een zwaren,
-krommen snavel. Nog twee komen te voorschijn, dan wel een dozijn, half fladderend,
-met groote, luchtige schreden. Alle blijven onverwachts staan, wenden de koppen in
-de richting der schepelingen en stooten in een schorren kreet verwondering uit, waarop
-de zonderlinge, roze steltgangers bij tientallen tegelijk de boschjes uitkomen en,
-als ze Bontekoe en zijn mannen ontdekt hebben, al even verbaasd zijn. Maar lang duurt
-bij de meeste de verwondering niet. Ze plukken zich ijverig de veeren, waarbij ze
-hun hals in allerzonderlingste bochten wringen, schrijden waardig het strand over
-en, bij het brakke binnenwater gekomen, steken ze er even onversaagd hun kop in als
-Floorke daarstraks. Maar in het visschen zijn ze gelukkiger: hier en daar heeft er
-al een iets spartelends in den snavel.
-</p>
-<p>&#x201e;Flamingo&#x2019;s!&#x201d; zegt Bontekoe.
-</p>
-<p>De vogels doen nauwelijks een poging tot vluchten als de mannen&#x2014;na de bocht geheel
-omgeloopen te hebben&#x2014;naderen. Ze loopen kalmpjes, met statig poot-opheffen, een eindje
-het water in, gunnen zich daarbij den tijd om onderweg een vischje te pikken en het,
-met opgerichten snavel, door den langen hals te doen glijden. Hajo besluit er een
-mee te nemen, voor Doris. Maar wat zou hij het beest te eten moeten geven?
-</p>
-<p>&#x201e;Vischjes, garnalen, krabbetjes.&#x2026;.&#x201d;, meent Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou&#x201d;, zegt Hajo, &#x201e;we gaan er mee naar de haven, dan kan <span class="pageNum" id="pb171">[<a href="#pb171">171</a>]</span>hij zelf vangen, wat hij wil. Wat zullen de jongens opkijken! Ze zullen denken, dat
-ik hem zelf heb rood geverfd!&#x201d;
-</p>
-<p>Men verlaat het strand. Ook hier liggen aan den boschrand, in de schaduw der boomen,
-tallooze groote schildpadden. &#x201e;Er wonen hier vast geen menschen&#x201d;, meent Hilke. &#x201e;Anders
-zouden de dieren wel schuwer zijn!&#x201d;
-</p>
-<p>Zonder veel moeite baant men zich een weg door het lage hout. Orchideeën hangen aan
-de stammen; heur sierlijke bloemen glanzen in het halflicht onder het loof wonderlijk
-mooi tegen het donkere hout. De meest zonderlinge gewassen groeien dooreen: er zijn
-sterk behaarde struiken met groote, saprijke bessen; lage boompjes, die, in plaats
-van op een stam, op wel vijftig stelten staan; de vruchten zitten als druivetrossen
-bijeen. En overal tusschen de boomen schieten hooge varens op, die hun bladeren, als
-groote handen met lange, spitse vingers, den oomes beschermend boven het hoofd houden.
-Duizenden kleine, bontgekleurde vogeltjes hangen schommelend aan de vruchtentrossen,
-wippen fladderend en duikelend van twijg op twijg, zonder hun keeltje ook maar een
-oogenblik rust te gunnen. Er zijn er met heel lange, sierlijke staarten; er zijn andere,
-die een dikken bef om den hals dragen als deftige raadsheeren; er zijn er met dunne,
-spitse snavels, wel zoo lang als het heele lichaampje, en weer andere met een zwierigen
-kuif op den kop, echte minstreels en verbazend met zichzelf ingenomen.
-</p>
-<p>Heel dit kleine volkje legt een haast en een ijver aan den dag, alsof er in de wereld
-niet anders te doen valt dan honing snoepen! En niet één laat zich in z&#x2019;n hoogst gewichtigen
-arbeid ook maar in het geringst door de komst der oomes storen. De papegaaien met
-hun vlam-roode staarten draaien nieuwsgierig den kop en krijschen hartverscheurend.
-Soms vliegt er in eens een vlucht schetterend op en pakt met heidensch kabaal de biezen.
-</p>
-<p>Men komt aan een smal, snel vlietend stroompje, dat van de bergen Zuidwaarts in zee
-uitloopt. Het water is helder en smaakt heerlijk. De mannen loopen den oever een eindje
-langs en zien dikke palingen over den bodem kruipen! En plots slaan allen van verrassing
-de handen ineen, als een koppel vette ganzen, die van plan zijn een bad te nemen,
-giegegaggelend uit de <span class="pageNum" id="pb172">[<a href="#pb172">172</a>]</span>struiken komt zetten. &#x201e;We gaan hier nooit weer weg, schipper!&#x201d; roepen de maats opgewonden.
-</p>
-<p>De Neus heeft een gans beet gepakt en het schreeuwende dier zonder veel omslag den
-nek omgedraaid. Voor de kombuis! Maar dan moet hij vlug maken, dat hij wegkomt, want
-de makkers van het blank gepluimde slachtoffer komen sissend, waggelend, met kleppende
-vlerken en wijd opengesperden bek op hem af.
-</p>
-<p>Ook de andere maats springen bedachtzaam ter zijde. &#x201e;Mannen!&#x201d; zegt Bontekoe, &#x201e;we zullen
-nu terugkeeren en het schip in de baai brengen. Het zal hier zoo ongeveer vijf mijl
-vandaan liggen; we kunnen vanmiddag hier dus weer terug zijn en nog voor een goed
-maal zorgen.&#x201d;
-</p>
-<p>En zoo keeren de maats weer om naar het strand, waar de flamingo&#x2019;s, wier getal intusschen
-tot honderden is aangegroeid, hen schreeuwend welkom heeten.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou zul je eens wat zien!&#x201d; voorspelt Floorke. Hij schreeuwt, klapt in de handen en
-rent zoo op de vogels af, die thans verschrikt de vleugels openen. En de oomes krijgen
-zoo iets wonderlijk moois te zien, dat hun monden ervan openvallen. Het is een veld
-vol pioenrozen in knop, dat eensklaps al zijn roze-roode kelken opent en als een heerlijke
-bloemenweelde ten hemel stijgt.
-</p>
-<p>&#x201e;Heb ik te veel gezegd?&#x201d; bluft Floorke.
-</p>
-<p>Maar de maats antwoorden niet, staren sprakeloos naar boven, tot de halzen hun pijn
-doen. Dan springen ze in de boot en roeien weg.
-</p>
-<p>Naar de zon te oordeelen, kan het een uur of acht in den ochtend zijn. Er is wat wind
-gekomen; tot groote vreugde van allen kan het zeil geheschen worden. Het blanke doek
-bolt danig; men hijscht uit louter plezier de vlag, die in het achterkastje ligt opgeborgen.
-In de allergemakkelijkste houdingen, die ze maar bedenken kunnen, liggen de oomes
-door mekaar, brullen telkens van pret, wanneer de boom over hun hoofden scheert, laten
-hun vingers door het frissche, stralend blauwe water slieren, spreken opgewonden over
-hun avonturen van den verloopen nacht en over wat straks komen gaat. En ze jammeren
-in koor hun gansche, uitgebreide répertoire scheepsliedjes uit&#x2014;het eene nog treuriger
-dan het andere.
-<span class="pageNum" id="pb173">[<a href="#pb173">173</a>]</span></p>
-<p>Want vroolijk zingen doet een Hollandsche janmaat, wanneer hij wat verzetten moet.
-Gaat alles voor den wind, zooals op dien heerlijken morgen, dan is geen wijsje hem
-treurig genoeg.
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>Zeven uren later lag de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> aan beide ankers veilig gemeerd in de baai, die zwijgend, maar met algemeene stemmen:
-de <span class="ex">Flamingo-baai</span> was gedoopt.
-</p>
-<p>De zon brandde.
-</p>
-<div class="figure p173width"><img src="images/p173.png" alt="Twee flamingo&#x2019;s." width="318" height="419"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb174">[<a href="#pb174">174</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.20" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e318">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p174.png" alt="DE HOREN DES OVERVLOEDS" width="617" height="203"></div>
-<h2 class="main">DE HOREN DES OVERVLOEDS</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Dat werd een feest! Je hoefde de handen maar uit te steken, en je hadt wildbraad zooveel
-je maar wilde, jongens! Zes man gingen er met den zegen op uit en trokken dien door
-het brakke binnenwater. In een ommezien hadden ze het net vol.
-</p>
-<p>Harmen, Rolf en Hajo gingen naar het riviertje, waarin het van vette paling wemelde.
-Voorzichtig liep Hajo het water in om ze te grijpen, maar de dieren glipten hem tusschen
-de vingers door.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik weet beter!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;We trekken onze hemden door het water!&#x201d; Hij trok z&#x2019;n
-hemd uit, legde er een stevigen knoop in.
-</p>
-<p>&#x201e;Je mag er nog wel een paar knoopen in leggen&#x201d;, meende Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Vanwege die paar scheurtjes?&#x201d; vroeg Harmen geringschattend en stekelig. &#x201e;Geef me
-jouw hemd ook, Hajo. Dan doen we er dat overheen!&#x201d;
-</p>
-<p>Bereidwillig stond Hajo zijn hemd af. Toen was er geen doorgang meer voor het kleinste
-palinkje. En met veel succes werd het &#x201e;net&#x201d; door het beekje getrokken. Harmen had
-de pijpen van zijn broek om z&#x2019;n kuiten dichtgebonden, ten einde dit nuttige kleedingsstuk
-als bewaarplaats voor de palingen te kunnen aanwenden. &#x201e;Ze bijten niet!&#x201d; stelde hij
-zijn makkers gerust, terwijl hij de kronkelende, glibberige dieren weg <span class="pageNum" id="pb175">[<a href="#pb175">175</a>]</span>liet glijden. Eindelijk spande de broek aan alle zijden en deinde geheimzinnig op
-en neer. &#x201e;&#x2019;n Rot gevoel!&#x201d; bekende Harmen.
-</p>
-<p>Andere maats waren ter duivenvangst getogen. De mooie, grijsblauwe vogels werden zonder
-de geringste moeite bij dozijnen buitgemaakt. Het was hartroerend te zien, hoe de
-makkers der arme gevangenen hun leven waagden om ze te bevrijden. Ook de papegaaien
-en de parkieten kwamen dapper voor hun soortgenooten op, vlogen krijschend om de hoofden
-der mannen heen, die een kromsnavel hadden weten te bemachtigen. Een enkele oome werd
-dan ook wel eens benauwd en liet zijn prooi weer los. Ze konden zoo gemeen bijten!
-</p>
-<p>Padde was te opgewonden om zich tot een enkel ding te kunnen bepalen. Hij verscheen
-overal ten tooneele waar zijn hulp niet verlangd werd, liep boos weg, wanneer hem
-daarop gewezen werd, kwam weer terug en bepaalde zich overigens tot aanmerkingen maken
-op wat anderen deden. Intusschen bleef hij voorzichtig als een ekster, steeds gereed
-in een boom te springen, wanneer zijn ongelukkig gesternte hem in de buurt van een
-leeuw of koningstijger zou voeren, en hij ontweek elken stam, waarachter zich een
-menscheneter verdekt zou kunnen hebben opgesteld,
-</p>
-<p>&#x201e;Wat doen jullie daar?&#x201d; vroeg hij aan de maats, die de opdracht hadden om de leege
-watertonnen uit het riviertje te vullen.
-</p>
-<p>&#x201e;Water innemen! Om de tanden te poesse! Help maar &#x2019;n handje!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nemen jullie <i>nou</i> al water in?? We gaan toch nog lang niet weg!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;De bootsman heeft &#x2019;t gezegd. Voor de rest hebben wij d&#x2019;r niks mee te maken.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;De bootsman is stapelgek&#x201d;, verzekerde Padde.
-</p>
-<p>De oomes keken bij die vermetele woorden uit den mond van dat botteliersmaatje, dat
-nauwelijks droog achter de ooren was, verbaasd op. Padde stak de borst vooruit om
-te laten zien, dat hij er de vent niet naar was, een eens gesproken woord terug te
-nemen.
-</p>
-<p>&#x201e;Zeg dat eens waar de bootsman bij staat? Ik heb je nog nooit zien aframmelen.&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb176">[<a href="#pb176">176</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Je hebt de bootsman zeker óók nog nooit zien aframmelen?&#x201d; vroeg Padde. Toen draaide
-hij zich hooghartig om. Met open mond keken de oomes hem na.
-</p>
-<p>Padde toog naar het strand, waar een stelletje maats bezig was met het vangen van
-schildpadden, een weinig spannende jacht, daar de logge reuzen niet de geringste poging
-tot vluchten deden, er zich toe bepaalden kop en pooten in de hoornen vesting onder
-te brengen. Men keerde ze met stokken om en sleepte ze weg naar de plaats waar Bolle
-de kombuis had opgeslagen.
-</p>
-<p>Padde besloot om op z&#x2019;n eentje aan het werk te tijgen. Maar terwijl hij het zware
-dier, dat hij zich als slachtoffer had uitgezocht, trachtte om te wentelen, ontdekte
-Padde onder den schildpad een gat in het zand, en in dat gat lagen tallooze kogelronde
-eitjes, zoo groot als die van een duif. Onze botteliersmaat begon te schreeuwen als
-een mager varken. &#x201e;Kom eens hier! Kom eens kijken!!&#x201d;
-</p>
-<p>De maats renden toe en waren even verbaasd als Padde. Maar Gerretje, een oome met
-een langen hals en daarop een rond hoofd als een kegelbal, had al tweemaal Bantam
-en Sumatra gezien, griste zonder veel omhaal van woorden de eieren uit het gat en
-borg ze in zijn muts.
-</p>
-<p>&#x201e;Geef hier!&#x201d; riep Padde. &#x201e;Die eieren zijn van mij!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Blijf er nog maar wat bij wachten,&#x201d; ried Gerretje hem aan. &#x201e;Hij legt er nog wel net
-zooveel bij!&#x201d; Gerretje&#x2019;s bewering klonk wat kras, en ze was het ook.
-</p>
-<p>Padde geloofde er geen duit van. En om dat te bewijzen gaf hij Gerretje, die zich
-juist grinnikend boog over het laatste handje-vol eieren, een fermen slag op de volle
-muts. Toen spoedde hij zich haastig voort, terwijl Gerretje raasde en tierde en zich
-de klodders eierstruis uit nek, ooren en oogen trachtte te werken. Boos en verdrietig
-was Padde. Hij nam zich voor, bij den schipper zijn beklag te doen.
-</p>
-<p>Maar terwijl de arme jongen nog overal naar Bontekoe zocht en op behoorlijke zeemansmanier
-door de oomes van het kastje naar den muur werd gestuurd, zag hij schuin tegen een
-boom een pot staan. Er waren kerven in den stam aangebracht en daaruit droop een dik,
-wit vocht omlaag, juist in den pot. Het zag er niet onsmakelijk uit. Padde rook eerst
-eens, doopte toen <span class="pageNum" id="pb177">[<a href="#pb177">177</a>]</span>vol vertrouwen duim en wijsvinger in den pot en likte ze af. Het vertrouwen werd beloond:
-Padde stelde vast, dat de witte, dikke vloeistof erg zoet was, en daar Padde alles
-wat zoet was lekker vond, doopte hij nogmaals zijn vingers in den pot en, al likkende
-en slikkende, groeide in hem onwrikbaar het plan, om niet te rusten, vóór de bodem
-van den pot aan het daglicht onthuld was.
-</p>
-<div class="figure p177width"><img src="images/p177.png" alt="&#x201e;Beroerde kerel, dat je bent!&#x201d;" width="440" height="720"><p class="figureHead">&#x201e;Beroerde kerel, dat je bent!&#x201d;</p>
-</div><p>
-<span class="pageNum" id="pb178">[<a href="#pb178">178</a>]</span></p>
-<p>Maar onverwachts regende het harde noten op zijn hoofd en schouders, en uit de hoogte,
-van onder de lange, gevederde bladeren van den gekerfden suikerpalm, schreeuwde de
-Neus: &#x201e;Beroerde kerel, dat je bent!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde blikte, star van schrik, omhoog. Eerst toen hij zeker wist, dat het slechts
-de Neus en geen menscheneter was, die zich daar onder het bladerdak verscholen had,
-vond hij zijn kalmte terug. &#x201e;D&#x2019;r is voor geen duit smaak aan!&#x201d; verklaarde hij.
-</p>
-<p>&#x201e;Blijf er dan af met je gap-jatten!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als je nog een woord zegt, trap ik de heele boel om!&#x201d; verzekerde Padde. En om te
-bewijzen, dat hij niet gauw in zijn schulp kroop, stak Padde pardoes zijn heele vuist
-in den pot.
-</p>
-<p>&#x201e;Wel sapperloot.&#x2026;.!&#x201d; was al wat de Neus er nog kon uitbrengen.
-</p>
-<p>Padde ging, al likkend, zijns weegs. Ja, zoozeer was hij in dien zoeten arbeid verdiept,
-dat hij niet eens merkte, hoe een groote wesp, eveneens aangetrokken door den geur
-van het palmvocht, zich onder tegen zijn hand zette. Maar plotseling voelde Padde
-een hevigen steek; hij slingerde het gevleugelde monster van zich af, schreeuwde,
-of hij vermoord werd, en stak bijkans zijn hand in den mond om de pijn weg te zuigen.
-Maar het gekwetste lichaamsdeel zwol op als een varkensblaasje.
-</p>
-<p>Padde&#x2019;s stemming daalde tot levensmoeheid. Ten slotte zocht en vond hij vergetelheid
-in het bergstroompje. Hij vulde zijn mond met water, ging toen op zijn rug drijven
-en speelde walvisch door zijn vingers op de lippen te leggen en het water door een
-spleetje omhoog te spuiten. Hij wilde ook duiken, sprong van een overhangenden tak
-het water in, maar kwam onzacht neer op zijn maag. Daarom gaf hij het zwemmen op.
-</p>
-<p>Een half uur later kon men hem met een paal zien sjouwen met een bordje er aan, waarin
-letters waren gegrift. &#x201e;Lees dat eens, Vader Langjas!&#x201d; zei hij, terwijl hij den barbier,
-die kruiden aan het zoeken was, het bordje onder den neus duwde.
-</p>
-<p>De barbier zette, verrast, zijn bril op. &#x201e;<span lang="nl">Ick, Adriaen Maertsz. Block, commandeur van.&#x2026;.!</span>&#x2014;Dat zullen we de schipper eens laten zien! Hoe kom je er aan, Padde?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Gevonden!&#x201d; zei Padde. &#x201e;Ik dacht wel, dat het letters waren; daar heb je een pee,
-zie je wel? Nou, wat staat er nou op?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb179">[<a href="#pb179">179</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Wel, vrindje, hier staat.&#x2026;.&#x201d;&#x2014;en Vader Langjas zette zijn bril recht&#x2014;&#x201e;hier staat,
-dat Adriaen Maertsz. Block in het jaar onzes Heeren 1612 met dertien schepen op dit
-zelfde eiland is geweest. Hij heeft op de kust eenige manschappen verloren, doordat
-een paar sloepen in de branding zijn stukgeslagen. Je hebt natuurlijk wel van Adriaen
-Maertsz. Block gehoord?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel&#x201d;, zei Padde. &#x201e;De schipper van de <span class="ex">Hoornsche Zon</span> heet Blok.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zoo.&#x2026;.&#x201d; weifelde Vader Langjas. &#x201e;&#x2019;t Is een admiraal, weet je? Op de Afrikaansche
-kust heeft hij met dezelfde dertien schepen, waarvan hij hier spreekt, een Spaansche
-vloot verslagen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Merakel!&#x201d; verklaarde Padde. &#x201e;En dan te bedenken, dat hij nou met z&#x2019;n smerige tjalk
-als beurtschipper vaart op Stavoren!&#x201d;
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<div class="figure floatRight p179width"><img src="images/p179.png" alt="Gevogelte aan het spit." width="285" height="212"></div><p>
-</p>
-<p>Men hield dien middag een feestmaaltijd. Duiven en ganzen werden aan het spit gebraden
-en daarbij met schildpadvet bedropen, zoodat ze glommen en mooie bruine korstjes kregen.
-Bolle bereidde voor zichzelf een flamingo, waarvan hij alleen de dikke vleezige tong,
-die den ganschen ondersnavel vult, verorberde. Naar Bolle&#x2019;s gezicht en zijn genoegelijk
-smakken en vinger aflikken te oordeelen, moest een flamingo-tong een bijzondere lekkernij
-zijn; veel maats namen zich voor, om den volgenden dag ook eens zoo&#x2019;n rood gepluimden
-gast bij den staart te pakken. Palingen en andere visschen zwommen eerst in sissend,
-pruttelend vet en daarna in de hongerige magen der avonturiers. Een berg van heerlijke
-vruchten lag opgestapeld om er den maaltijd mee te besluiten, en bovendien had Harmen
-een geweldige pudding gemaakt van meel, met schijfjes ananas, kokosmelk en bessensaus.
-</p>
-<p>Tijdens den maaltijd, die driemaal langer duurde dan anders, viel de schemering in.
-Het licht der lustig dansende vlammen der spitvuren werd als een feestelijke oproep
-verstaan door een leger gevleugelde insecten: uit hoeken en gaten kwamen ze <span class="pageNum" id="pb180">[<a href="#pb180">180</a>]</span>aansnorren, en ze zoemden zoo lang boven de vlammen, tot ze er met verschroeide vlerkjes
-in tuimelden.
-</p>
-<p>Men sloeg tenten op voor den nacht. Hajo, Rolf en Padde hadden samen ook een stuk
-zeildoek weten te veroveren, spreidden dekens uit op den grond, verhoogden het hoofdeinde
-van hun leger met zacht gras en voelden zich in een paleis.
-</p>
-<p>De oomes, die hun tent klaarhadden, staken een pijpje op en keken naar de sterren.
-Harmen haalde zijn &#x201e;fiool&#x201d; en speelde om beurten met Hajo, en de oomes wisten haast
-niet, wie mooier speelde.
-</p>
-<p>Zoo kwam de nacht. Hier en daar verdwenen er al in hun tent; het lachen en praten
-verstomde; Hajo en Padde, die bij mekaar waren gekropen, hoorden niets meer dan het
-tsjirpen van tallooze krekels, het snorren van een nachtvlinder, een enkel krijsch-geluid
-daar ver weg in het bosch, verstervend in duizend echo&#x2019;s.&#x2026;.
-</p>
-<p>Rolf had uit een stukje blik, een tinnen kroes, wat schildpadvet en een wollen draad
-uit zijn sok een lamp samengesteld en bestudeerde bij het walmende lichtje de torren,
-kevers en vlindertjes, die hij in den loop van den middag voor dat doel gevangen had.
-</p>
-<p>Hajo kauwde op een grashalmpje, de handen onder het hoofd gesteund, de oogen gesloten.
-Padde lag op zijn rug naar de maan te turen.
-</p>
-<p>&#x201e;Hajo?&#x201d; vroeg Padde zacht. &#x201e;Hoelang zijn we nou al uit Hoorn weg?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hoelang? Een.&#x2026;. een half jaar zoowat.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;n Half jaar.&#x2026;.!&#x201d; zuchtte Padde. &#x201e;Ik zie me nog op Gerrits kooi op den steiger zitten!
-Waar is Gerrit nou?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Daar, vlakbij; ik heb hem op de onderste tak van die boom gezet.&#x2014;Gerrit!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ka!&#x201d; schreeuwde Gerrit verschrikt en slaapdronken. Hij maakte even een beweging,
-als wilde hij van den tak fladderen, waarop hij zat, bedacht zich toen wijselijk,
-keek zijn meester weemoedig aan, slikte iets weg en borg resoluut zijn zwarten kop
-weer tusschen de veeren.
-</p>
-<p>&#x201e;Wel te rusten&#x201d;, zei Hajo.
-</p>
-<p>Padde staarde afwezig voor zich uit. &#x201e;Ik zie me nog op Gerrits <span class="pageNum" id="pb181">[<a href="#pb181">181</a>]</span>kooi zitten&#x201d;, herhaalde hij. &#x201e;&#x2019;t Was zoowat bij de twintigste paal van de hoofdtoren
-af.&#x2014;Zeg, Hajo, zou jij de weg nog op een prik kennen, als we terugkomen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Stel je voor! In &#x2019;t pikkedonker nog wel! Padde.&#x2026;.! Willen we eens een wandeling.&#x2026;.
-door Hoorn maken? Hè?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde begon te grinniken. &#x201e;Mij best! Hoe gaan we? Van de Appelhaven uit?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen, we zijn in de Bagijnesteeg! &#x2019;t Is avond; we hebben al gegeten en jij bent het
-zoldervenster uitgeklommen, de goot door, toen over het kippenhok en door het hofje
-naar buiten.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat gaan we doen?&#x201d; vroeg Padde opgewonden. <span class="corr" id="xd30e4352" title="Niet in bron">&#x201e;</span>Appels rapen? In &#x2019;t Sinte-Clarens?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja! We gaan eerst het Gerritsland af!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Daar heb ik nog vijf knikkerkuiltjes!&#x201d; zei Padde. &#x201e;Daar spelen de anderen nu mooi
-weer mee! De knikkertijd is net begonnen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, laat ze maar knikkeren, hè Padde? Die tijd hebben wij gehad.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Natuurlijk!&#x201d; zei Padde. &#x201e;Hoogstens tollen, dat zou ik nog weleens willen doen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja. Tollen is leuk&#x201d;, gaf Hajo toe.&#x2014;&#x201e;Nou, we loopen om de Groote Kerk. Zouden de steigers
-er nog staan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Vast! De Groote Kerk, da&#x2019;s net als met de toren van Babel,&#x2014;die komt nooit af.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, zouden we dan liever niet wat in de steigers klimmen, in plaats van naar &#x2019;t
-Sinte-Clarens? Sproeten-Harm klimt je toch niet na!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Heb juist zoo&#x2019;n trek in appels!&#x201d; zei Padde, die een afkeer van klimmen had.
-</p>
-<p>&#x201e;Vooruit dan maar! Zou de poffertjeskraam van Geert Oliekoek en Mietje Majoorske nog
-bij de kerk staan?&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo bootste een krijschende vrouwenstem na: &#x201e;&#x2019;n Duit &#x2019;n oliekoek, jongens! Geert
-heit ze zelf gebakken!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hè-hè-hè!&#x201d; grinnikte Padde, terwijl hij z&#x2019;n dik buikje vasthield. &#x201e;Hè-hè-hè!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ach, &#x2019;t is toch &#x2019;n arm, zwak menschje&#x201d;, zei Hajo. &#x201e;Ik had vaak met haar te doen!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb182">[<a href="#pb182">182</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Dat dacht je maar, dat ze niet sterk is!&#x201d; meende Padde. &#x201e;Vraag Geert maar eens; die
-loopt altijd met builen!&#x201d; Padde trok z&#x2019;n beenen in, sloeg er de handen omheen en zei:
-&#x201e;Vrouwen zijn tangen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat een onzin!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Onzin? Denk maar eens aan Wouters vrouw, die lieve Leentje!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Goed&#x201d;, moest Hajo toegeven. &#x201e;Maar als je nou weer m&#x2019;n moeder neemt.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;De goeien niet te na gesproken!&#x201d; zei Padde. &#x201e;<i>Mijn</i> moeder is ook een beste, hoor!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou juist! En mijn zusjes zeker niet! Antje! En Maartje! En Truitje! En Sijtje!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Meisjes zijn altijd lief&#x201d;, verzekerde Padde. &#x201e;Maar later worden ze tangen. Ik ken
-d&#x2019;r maar eentje, die haar leven lang &#x2019;n beste meid zal blijven!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wie dan? Truitje Cannegieter?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Die?! Die wordt een helleveeg.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als jij maar geen helleveeg wordt! Wie bedoel je dan? Lotje Scheelzwam?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Praat me dáár niet van&#x201d;, zei Padde. &#x201e;Als die eenmaal getrouwd is, kun je ze met een
-tang in het vuur houden, onder water stoppen, weer uitwringen en op de bleek over
-een lijntje te drogen hangen, en dan zal ze nog haar groote mond niet houden! Raai
-maar niet, want je weet toch niet, wie ik bedoel.&#x201d;
-</p>
-<p>Maar Hajo gaf het niet op. &#x201e;Jansje Bezem dan soms? Uit de Hanekamsteeg?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde werd vuurrood. &#x201e;Laten we maar weer doorloopen!&#x201d; stotterde hij. &#x201e;We moeten nou
-de Botermarkt over!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik heb je in de gaten&#x201d;, meende Hajo.
-</p>
-<p>Padde blies als een kalkoensche haan. &#x201e;Gaan we nou, nee of ja!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Goed&#x201d;, zei Hajo lachend. &#x201e;En dan de Gouw en de Turfhaven langs.&#x2014;Nou, dan zijn we
-bij het klooster. Kijk jij eens, of er een nachtwacht in de buurt is?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wel neen! Je hoort Joris op een kwartier afstands al aankomen. Hij zal wel ergens
-maffen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, ga dan maar op m&#x2019;n rug staan! Kun je?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zit al&#x201d;, zei Padde. &#x201e;Ziezoo, nou zit ik op het muurtje <span class="pageNum" id="pb183">[<a href="#pb183">183</a>]</span>en spring de tuin in. Verdikte, wat zijn de appels dit jaar groot! En vol, dat de
-boomen zitten!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik ben al bij je, Padde! Ziezoo, nou maar voorzichtig-aan.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Mmm! Wat zijn ze lekker!&#x201d; Padde smakte met de lippen.
-</p>
-<p>&#x201e;Eten kunnen we ze straks wel, Padde! Hoeveel heb je er al?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Mijn zakken zijn al stampvol.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;De mijne ook! Ga maar weer op m&#x2019;n rug staan, dan piepen we &#x2019;m!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zit al weer op het muurtje. Allemachies, daar komen Joris en Kale Dries aan!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Verjoppie! Zoo, hoepla, ik ben er ook al overheen. Loopen, Padde! Loopen!&#x201d; En de
-beide jongens stampten met de voeten op den grond, om aan te duiden hoe hard ze vluchtten.
-&#x201e;Loopen! Ze krijgen ons nooit! Hoor je Kale Dries razen en schelden?&#x2014;Ziezoo, nou geven
-ze het op.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Was me dat sjouwen.&#x2026;.&#x201d; zuchtte Padde. &#x201e;Wat doe je nou met je appels, Hajo?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik bewaar er een paar voor Doris en m&#x2019;n zusjes.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat doe ik ook. Ze krijgen er allemaal twee. &#x2019;t Moeilijke is voor mij om de appels
-in huis te smokkelen zonder dat m&#x2019;n moeder het merkt! Ze zit natuurlijk nog te naaien,
-hè?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja&#x201d;, zei Hajo in nadenken. &#x201e;Zeg, Padde.&#x2026;. wat breng jij voor je moeder mee?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ikke? Een kleedje voor Zondags op tafel; het onze is op de hoeken zoo gesleten,&#x2014;je
-zult het ook wel gezien hebben. En een koperen test wil ik koopen, zoo een als we
-vroeger in de stoof hadden vóór vader &#x2019;m.&#x2026;.! Denk je, dat ik voor m&#x2019;n vader wat meebreng?
-Nog geen knoop voor z&#x2019;n broek. Maar Margje en Annetje moeten een nieuw schort hebben,
-en m&#x2019;n moeder ook, want ze heeft vreeselijk het land aan die gestopte Rommel. &#x2019;k Zal
-zien of ik er een met &#x2019;n randje kan krijgen, net als vrouw Schimmel uit <span class="ex">De Gouden Gaper</span> draagt. Nou, en een voetenzak heeft m&#x2019;n moeder ook noodig, als ze &#x2019;s winters zit
-te naaien. Ze zal er voor zichzelf nooit een maken, weet je? En drie jaar geleden
-heeft ze het slotje van haar bloedkoralen kettinkje, dat ze altijd voor de kerk omhad,
-verloren. &#x2019;t Was echt zilver! Ik weet niet of ik genoeg zal hebben voor een nieuw
-slotje. Ik mag het lijden! Nou, en dan zijn <span class="pageNum" id="pb184">[<a href="#pb184">184</a>]</span>de gordijnen zoo gerafeld, weet je, &#x2019;t is een schande voor de buren, en in de mooie
-kast zitten wormen. Zou je ze niet, de sallemanders?&#x2014;Wat koop jij voor je moeder?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Mooiste, wat ik zie! Misschien wel een nikkelen olifant om aan de lamp te hangen!
-Of een glazen bol met een landschap of een zeegezicht er in. Voor Doris breng ik een
-flamingo en een aap mee!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nutteloos goed&#x201d;, meende Padde. &#x201e;Weet je wat je moeder hoognoodig heeft? &#x2019;n Doordeweeksche
-rok!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Natuurlijk&#x201d;, haastte Hajo zich te verklaren, &#x201e;&#x2019;n rok neem ik ook mee. Liefst een
-met zilverdraad bestikt, zooals die dame, weet je wel, uit dat paardenspel? Zeg, Padde,
-ik zie ons samen al weer in Hoorn terugkomen! Jij met je zilveren slotje en ik met
-m&#x2019;n olifantje voor de lamp en m&#x2019;n apen en m&#x2019;n flamingo! Ik ga regelrecht naar huis!
-En jij?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zeker niet?!&#x201d; En Padde zuchtte diep.
-</p>
-<p>Er heerschte lang stilzwijgen. Plotseling viel het Hajo op, dat Rolf gedurende hun
-heele gesprek gezwegen had. Hij schoof wat naar hem toe. &#x201e;Laat eens kijken je torretjes,
-Rolf?&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf knikte zwijgend. Maar plotseling keek hij met verschrikte oogen naar de insecten,
-die hij vóór zich op zijn helder witten zakdoek had neergezet, en bedekte ze snel
-met de handen.
-</p>
-<p>Te laat: Hajo had reeds gezien. Op den zakdoek lagen niets dan uitgetrokken pootjes
-en vlerkjes en mismaakte, in een kringetje rondkruipende lichaams-stompjes. &#x201e;Waarom
-heb je dat gedaan, Rolf?&#x201d; vroeg Hajo zacht en verbaasd.
-</p>
-<p>Rolf was bloedrood geworden. &#x201e;Ik heb het.&#x2026;. gedachteloos gedaan.&#x2026;.&#x201d; stotterde hij.
-&#x201e;Ik heb naar jullie geluisterd en.&#x2026;.&#x201d; Rolf keek met opeengeperste lippen een anderen
-kant uit; een groote traan blonk in zijn oogen.
-</p>
-<p>Toen bekroop Hajo een warm gevoel van medelijden. Hij legde zijn arm om Rolfs schouder
-en zocht naar woorden om zijn makker van het smartelijk eenzaamheidsgevoel te bevrijden,
-waaronder hij leed.
-</p>
-<p>Maar Padde had de verminkte diertjes nu ook gezien.
-</p>
-<p>&#x201e;Neen maar!&#x201d; zei hij verontwaardigd. &#x201e;Die arme beestjes de vleugels uit te trekken!
-Ze moesten <span class="ex">jou</span> eens zoo te grazen nemen!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb185">[<a href="#pb185">185</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Laat me!&#x201d; siste Rolf. Hij duwde Padde heftig en ruw ter zijde, sprong op, schudde
-zijn zakdoek met een gebaar van afschuw uit en verdween met groote schreden tusschen
-de boomen.
-</p>
-<p>Padde vond zijn spraak terug, na Rolf even verbouwereerd te hebben nagekeken. &#x201e;Leelijke
-dierenbeul!&#x201d; schold hij. En toen tot Hajo: &#x201e;Eerst die beestjes martelen en dan mij
-een stomp geven! &#x2019;n Mooie vrind heb jij! Kom, laten we maar gaan slapen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ga jij maar&#x201d;, zei Hajo. &#x201e;Ik blijf nog even op.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wou je soms nog op &#x2019;m wachten ook?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ga nou maar, Padde.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde werd nijdig als een spin. &#x201e;Besjoer!&#x201d; zei hij vinnig. En hij verdween in de tent.
-</p>
-<p>Hajo wachtte. Duizend dingen spookten hem door het hoofd. Nu, in dezen geheimzinnigen
-tropennacht vol sterrenglans en krekelzang, geloofde Hajo voor het eerst in zijn leven
-den vollen omvang van zijn geluk te beseffen. Hij beloofde zichzelf, zijn moeder nooit
-weer verdriet te berokkenen. En voor Rolf wilde hij altijd een goed kameraad zijn.
-</p>
-<p>Toen een tak kraakte, schrikte hij uit zijn overpeinzingen op. Hij zag tot zijn verwondering,
-dat allen reeds in hun tenten waren verdwenen en de kampvuurtjes nog slechts smeulden.
-Daar stapte Rolf uit het groen te voorschijn, wilde zich met gebukt hoofd naar de
-tent begeven.
-</p>
-<p>&#x201e;Rolf!&#x201d; riep Hajo zachtkens en sprong overeind.
-</p>
-<p>Rolf hield zijn schreden in, zag Hajo met groote, verbaasde oogen aan. &#x201e;Ben je nog
-niet gaan slapen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik heb op jou gewacht.&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf bleef roerloos staan. Zijn in het maanlicht toch al bleek glanzend gelaat scheen
-nog bleeker te worden. Hij kwam op Hajo toe, drukte hem zwijgend de hand.
-</p>
-<p>&#x201e;Kom&#x201d;, zei hij toen. &#x201e;&#x2019;t Is al laat.&#x201d;
-</p>
-<div class="figure p185width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb186">[<a href="#pb186">186</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.21" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e325">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p186.png" alt="VREEMDE BEESTEN" width="606" height="115"></div>
-<h2 class="main">VREEMDE BEESTEN</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">De volgende dag bracht tal van avonturen.
-</p>
-<p>&#x2019;s Morgens namen onze vrienden een heerlijk verfrisschend zeebad. Poedelnaakt dansten
-ze de zware rollers te gemoet, die in forsche wenteling tegen het strand opliepen,
-wierpen zich in de holte van zoo&#x2019;n ombollende golf, schoten er fiksch onderdoor en
-kwamen met druipende haren weer boven, als ze nog juist den tijd hadden, adem te scheppen
-voor het onderduiken in een nieuwe golf, die met hoog opgerichten kop, als een menner,
-de voorgaande voor zich heen joeg.
-</p>
-<p>En toen de knapen uitgeplast en uitgedanst waren, ploften ze in het mulle zand neer,
-lieten zich door de zon drogen en bruinbakken en maakten berekeningen omtrent den
-duur van de verdere reis. &#x201e;Over een half jaar zijn we er&#x201d;, schatte Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Over drie maanden&#x201d;, meende Rolf.
-</p>
-<p>Padde echter sprong onverwachts overeind en staarde Hajo en Rolf met groote oogen
-aan. &#x201e;&#x2019;n Aardbeving!&#x201d; stamelde hij.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;n Wat??&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;n Aardbeving! Ik heb duidelijk gevoeld, dat de grond onder me bewoog!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Zal wel verbeelding zijn geweest, Padde.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan is m&#x2019;n neus ook verbeelding!&#x201d; Alles behalve overtuigd vleide Padde zich weer
-neer. &#x201e;Hoelang de reis nog duurt?&#x201d; vroeg hij na eenig zwijgen. &#x201e;Ik denk.&#x2026;.&#x201d; Maar wederom
-wipte hij, zoo mogelijk nog sneller dan daareven, overeind, en staarde met groote
-oogen naar de plek, waar hij gelegen had. Daar vond iets allermerkwaardigst plaats:
-het zand spleet, brokkelde en.&#x2026;. een klein, vaalzwart kopje kwam om een hoekje kijken!
-Een paar zwarte, stompe liliputterpootjes werkten het zand verder op zij en daarna
-vertoonde zich.&#x2026;.
-<span class="pageNum" id="pb187">[<a href="#pb187">187</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;&#x2019;n Jonge zeeschildpad!&#x201d; riep Rolf.
-</p>
-<p>Het was een alleraardigst beestje: niet veel grooter dan een okkernoot, en het schildje
-was nog geheel week. Hulpeloos zwaaiend met de logge, kleine zwempootjes, draaide
-het al maar het stompe kopje met de twee glinsterende, wereldwijze kraal-oogjes en
-het gerimpelde, magere, leerachtige oudemannetjeshalsje, als wilde het dat van het
-lichaampje afschroeven.
-</p>
-<p>Kijk, daar kwam nog een kopje uit het zand gluren! En nòg een! De jongens wierpen
-het nest (wat zou het anders zijn?) open. Neen maar, het <i>krioelde</i> van die beestjes!
-</p>
-<p>&#x201e;Ik neem er &#x2019;n paar mee naar Holland!&#x201d; riep Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Laten we ze eens tellen&#x201d;, stelde Rolf voor. Zoo deden de knapen en kwamen tot honderd-en-dertig
-eieren en acht-en-twintig jonge schildpadjes, half of geheel uit het ei. &#x201e;Je hadt
-nog wat moeten blijven zitten, Padde!&#x201d; vond Rolf. &#x201e;De helft is nog niet uitgebroed!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja-ha!&#x201d; grinnikte Padde. &#x201e;Maar als ik nou later in Holland vertel, dat ik schildpadden
-heb uitgebroeid, moet je niet denken, dat iemand er een woord van gelooft!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat is dan ook niet heelemaal waar&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Je hebt de zon alleen maar wat geholpen.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde keek verbaasd op. &#x201e;De zon?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wie dacht je dan, dat ze zou uitbroeden? De ouden laten zich aan de eieren niets
-gelegen liggen! Ze graven een gat, leggen daar de eieren in, krabben het dan dicht
-en verdwijnen weer in het water. De zon moet de rest maar doen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hela! Wat gaan daar voor beesten!&#x201d; riep Hajo uit, terwijl hij op een viertal lompe,
-grauw-grijze vogels duidde, die zich log in de schaduw der boomen voortbewogen. Ze
-hadden kleine vleugeltjes, waarmee ze zich onmogelijk van den grond zouden kunnen
-verheffen, en zulke korte pootjes, dat hun vette buik haast over het zand sleepte.
-De jongens sprongen op en snelden er heen. Zonder veel moeite vingen ze er een; de
-andere vogels maakten zich schommelend uit de voeten. Hajo omklemde met beide handen
-den ongemeen zwaren en krachtigen snavel, waarmee het dier hoogstwaarschijnlijk geducht
-zou kunnen hakken.
-<span class="pageNum" id="pb188">[<a href="#pb188">188</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;&#x2019;n Zwaan!&#x201d; meende Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat kan niet&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Dit dier heeft geen zwemvliezen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;n Zwaan zeker wèl!&#x201d; merkte Padde op.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, natuurlijk!&#x201d; lachte Rolf.
-</p>
-<p>Het dier werd nauwlettend bekeken. Het lichaam was belangrijk grooter dan dat van
-een zwaan, dik en rond en getooid met een onnoozel klein staartje, dat, evenals de
-hulpelooze vleugels, een geelgrijze kleur had. De bovensnavel was voor een groot deel
-met een gerimpelde huid overtrokken en eindigde in een haakvormige punt. De korte,
-sterke pooten liepen in vier teenen uit; het dier had een krop, en het merkwaardigste
-was wel een groote huidplooi om den kop, waarin het bijkans den heelen snavel kon
-terugtrekken.<a class="noteRef" id="xd30e4489src" href="#xd30e4489">1</a>
-</p>
-<p>&#x201e;We gaan er mee naar de barbier!&#x201d; besliste Rolf. En met vereende krachten en de noodige
-voorzichtigheid (vanwege den geduchten snavel!) werd de zware vogel opgetild en vervoerd.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;n Dodo&#x201d;, zei Vader Langjas.
-</p>
-<p>En toen stelde Rolf een vraag, welke Padde in hoogste verbazing bracht: &#x201e;Tot welke
-<i>familie</i> zou hij behooren?&#x201d;
-</p>
-<div class="figure floatRight p188width"><img src="images/p188.png" alt="Dodo." width="200" height="186"></div><p>
-</p>
-<p>&#x201e;Ik ken &#x2019;n achternichie van hem!&#x201d; grinnikte Padde. &#x201e;De lamme houtduif van Geert Oliekoek!
-Die heeft óók een krop!&#x201d;<a class="noteRef" id="xd30e4503src" href="#xd30e4503">2</a>
-</p>
-<p>Een paar maats waren naderbij gekomen. Zij kenden slechts twee families in de dierenwereld.
-De eerste familie was die welke je opeten kon, de tweede die, &#x201e;waar geen smaak aan
-was&#x201d;, en des dodo&#x2019;s ongelukkig gesternte deelde hem bij de eerste familie in.
-<span class="pageNum" id="pb189">[<a href="#pb189">189</a>]</span></p>
-<p>Een paar uur later draaide hij, geplukt en schoongemaakt, aan het spit.
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>De helft der maats trok dien morgen op onderzoekingstochten uit. En ook onze vrienden
-besloten, het land wat verder binnen te dringen. De zonnewijzer, die den vorigen dag
-op het strand was aangebracht, wees nog geen acht uur, toen het wakkere drietal er
-op uit toog. Ze besloten het riviertje stroomopwaarts te volgen, liepen mannetje na
-mannetje langs den smallen oever. Het lage gewas aan den oever ging over in hooge
-en dichte bamboebosschen; steeds weelderiger werd het woud en steeds donkerder; lianen,
-tot onuitwarbare netten verstrikt, versperden veelal den weg; de onderste einden slierden
-in het snel stroomende water.
-</p>
-<p>Eenmaal gingen de knapen door een lange loofpoort.
-</p>
-<p>De lucht was er heet en vochtig en ademde den zoeten geur van <span class="corr" id="xd30e4518" title="Bron: duizende">duizenden</span> orchideeën, welker stille pracht bedwelmde. Zwijgend gingen de jongens een oogenblik
-zitten. Het water dampte. Als een eeuwenoud vertelsel, nog door geen menschelijk oor
-opgevangen, klonk het plassen van het water tegen de groote, blauw-grijze bergsteenen;
-een enkele maal schoot het er ruischend overheen; dan was het, alsof de koning uit
-het verhaaltje zijn stem deed hooren. De planten, de boomen en bloemen luisterden
-er naar, bogen zich ver over tot het stroompje, om elk gefluisterd woord op te vangen.
-Waterplanten lieten zich mijmerend wiegen; hun groote, witte bloemen glansden als
-het gelaat van bleeke, booze prinsessen.&#x2026;.
-</p>
-<p>Verder maar weer! De knapen wrongen zich door lianen, waadden plassend in het heldere
-water. Stil werd het woud, beangstigend stil, als dat behekste woud, dat duizend jaar
-lang zwijgen moest, omdat een doode tak in &#x2019;t vallen de koningin der elfen had verpletterd.
-&#x201e;Hier ben ik!&#x201d; zong het stroompje forsch en jubelend van overmoed, nu het zijn stem
-zoo luid en klaar weergalmen hoorde in de stilte. &#x201e;Wie dorstig is, hij kome en lave
-zich aan mij! Ik kom van ver, ik ga naar ver, ik heb geen rust, geen rust.&#x2026;. Weg,
-domme steenen, die uit ijverzucht, dat jullie niet onsterfelijk bent en vrij als ik,
-mijn weg versperren wilt! Och, arme, goede boomen, die gedoemd bent om te <span class="pageNum" id="pb190">[<a href="#pb190">190</a>]</span>sterven, waar je bent ontstaan, och, hoe beklaag ik jullie!&#x2014;Vriendelijk-stille bladeren,
-en jullie, reine, smettelooze bloemen, die met open kelken luistert naar mijn avonturen,
-kom, stort je in mijn armen! Ik zal je voeren ver van hier, heel ver.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo voelde, hoe het bloed hem sneller door de aderen joeg. Een teugellooze drang
-tot trekken en avonturen ontwaakte in hem.
-</p>
-<p>Een enkele maal kwamen de jongens bij een open plek; dan lichtte hun een ongekende
-bloemenweelde tegen. Kleurige vlinders ter grootte van een hand en tallooze bonte
-vogeltjes fladderden in en om de verlokkende kelken. En vóór hen schemerden, tusschen
-het geboomte door, diep-paarse bergen.
-</p>
-<p>De knapen voelden het aan hun beenen, dat ze den ganschen weg gestegen hadden. Bij
-een dwarsbeekje gekomen, besloten ze dat te volgen. Ze kropen tusschen stammen en
-boomvarens,&#x2014;stonden onverwachts voor een grooten vijver, waarboven een dichte damp
-hing.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;n Heete bron!&#x201d; riep Rolf uit.
-</p>
-<p>&#x201e;Heet??&#x201d; vroegen Hajo en Padde en staken hun hand in het water. Maar terstond trokken
-ze hun vingers er weer uit. &#x201e;Het is kokend!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Komt dat zoo maar uit de grond?&#x201d; vroeg Padde wantrouwend.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat moet wel&#x201d;, zei Hajo. &#x201e;Nergens stroomt iets binnen, en daar aan de overkant voert
-de vijver tòch water af.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;De bodem is hier vulkanisch&#x201d;, verklaarde Rolf. &#x201e;Daarom is het water zoo heet.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Vulkanisch?? Wat beteekent dat?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat beteekent, dat, als je hier graaft, je ten slotte op vuur zou stuiten.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde werd wit om zijn neus. &#x201e;Maar dan staan we hier.&#x2026;. boven de hel!!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja&#x201d;, zei Rolf, &#x201e;pas maar op, dat je er niet in valt.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan ben je in een ommezientje gekookte kreeft!&#x201d; verzekerde Hajo met een vroolijkheid,
-die hij alleen aan Rolfs kalmte ontleende.
-</p>
-<p>&#x201e;Zullen we hier maar liever niet weer weggaan?&#x201d; vroeg Padde.
-<span class="pageNum" id="pb191">[<a href="#pb191">191</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Laten we eerst eens wat eieren zien machtig te worden!&#x201d; stelde Rolf voor. &#x201e;Ik val
-om van den honger. Jullie niet? En nesten zullen hier genoeg zijn.&#x201d;
-</p>
-<p>In eens voelde Padde ook zijn maag. Zuchtend gaf hij toe.
-</p>
-<p>De jongens liepen den vijver eens rond, en al spoedig ontdekte Hajo&#x2019;s jagersoog enkele
-duivennesten. Hij klom er bij en keerde, na driemaal op een nest met jongen te zijn
-gestuit, terug met twee witte eitjes, die tegen het licht bekeken en versch bevonden
-werden.
-</p>
-<p>Hajo zat alweer in een anderen boom. Ditmaal was hij nog gelukkiger. In drie nesten
-lagen schoone eieren; hij vond bovendien nog een vierde nest, waarvan hij de eieren
-liet liggen, omdat ze, toen hij ze in de half gesloten hand tegen het licht hield,
-bebroed bleken. De schoone borg hij op&#x2014;in iederen zak een, en vier in z&#x2019;n mond&#x2014;en
-kwam met bolle wangen beneden aan. Intusschen had ook Rolf een paar nesten ontdekt
-en ontpopte zich nu als een goed klauteraar. Padde bood aan, de wacht bij de eieren
-te houden, terwijl Hajo en Rolf zochten.
-</p>
-<p>&#x201e;Natuurlijk! Laat Padde maar op de eieren passen!&#x201d; riep Rolf van boven. &#x201e;Maar ga er
-niet op zitten, Padde, anders krioelt het straks van jonge duifjes, net als bij die
-schildpadjes vanmorgen!&#x201d;
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Toen enkele oogenblikken later Rolf en Hajo met hun buit op den grond belandden, zagen
-ze Padde een eindje verder met den rug naar hen toe door het loof gluren, zich voorzichtig
-omwenden en de vingers op de lippen leggen. Ze slopen naar hem toe en ontdekten, na
-eenig vergeefsch turen in de door Padde aangeduide richting, een merkwaardig, hagedisachtig
-beest, dat zijn ronden, dikken staart stevig om een tak gekneld hield en door zijn
-donkergroene kleur bijkans niet van zijn omgeving te onderscheiden was. De groote,
-kantige kop hing met een scherpen hoek, als ware het een helm, over een dunnen, verschrompelden
-hals. Een blauwe, met donkerbruine puntjes bespikkelde keelzak hing als een baard
-onder kin en hals. Langs het krachtige lichaam, dat door een hoogen, gekartelden kam
-iets draakachtigs had, liep een band van roodbruine vlekken. De oogen van dit armlange
-beest puilden sterk uit, waren <span class="pageNum" id="pb192">[<a href="#pb192">192</a>]</span>geheel, op de pupil na, overtrokken met een prachtig rood en groen ooglid, en loerden,
-ganschelijk en onafhankelijk van elkaar, rusteloos rond. Voor op den neus prijkten
-twee hoorn-achtige knobbels.
-</p>
-<p><span class="corr" id="xd30e4556" title="Bron: Doodsstil">Doodstil</span> zat het dier. Behalve de oogen was er niets, dat bewoog.
-</p>
-<p>&#x201e;Wacht maar eens!&#x201d; fluisterde Padde. &#x201e;Dan zul je lachen!&#x201d;
-</p>
-<p>En de vrienden wachtten met haast evenveel geduld als het kameleon&#x2014;want dat was het
-dier natuurlijk, dat Padde&#x2019;s belangstelling had gaande gemaakt.
-</p>
-<p>Daar kwam een kleine kever aanzoemen. Zwart, met gele sterretjes op de schilden. Hij
-danste lustig snorrend in het rond, kietelde Hajo eens onder de kin, bracht daarna
-een bezoek aan het kameleon. Dat wil zeggen: hij zag het heele kameleon niet; noch
-merkte hij er iets van, hoe twee boosaardige, rooflustige oogen al zijn bewegingen
-bespiedden. Heel de belangstelling van den vroolijken, geelgespikkelden bezoeker ging
-uit naar een groote, roode bloem, vier handpalmen vóór den knobbelneus van den onbeweeglijken,
-groenen draak. De laatste draaide beide oogen zoo ver naar voren, dat ze uit den kop
-dreigden te zullen rollen, mat den afstand, opende langzaam, heel langzaam den bek.&#x2026;.
-Padde stootte zijn vrienden aan; zijn oogen puilden haast even ver uit als die van
-het kameleon.&#x2026;.!&#x2014;Het was al geschied. Een tong, haast half zoo lang als het geheele
-lichaam, schoot bliksemsnel naar het argelooze torretje, vloog weer terug, alsof het
-aan een veertje zat; toen een korte beweging van de kaak.&#x2026;. Spoorloos verdwenen was
-de geel-zwarte bloemenvriend.
-</p>
-<p>Het kameleon had zich bij dat alles doodstil gehouden. En terwijl Hajo en Rolf nog
-verrast naar de bloem keken, waarop het torretje gezeten had, dwaalden de kleine oogjes
-van den geheimzinnigen sluipmoordenaar al weer rond, belust op nieuwen buit.
-</p>
-<p>Padde grinnikte zacht en kneep Hajo blauwe plekken.
-</p>
-<p>Weer een torretje! Ditmaal een goudgroen, wispelturig torretje. Het stelt zich aan,
-alsof het een verbazende haast heeft, vliegt van links naar rechts, strijkt overal
-neer&#x2014;zelfs op een der knobbels op den kop van het kameleon, vliegt terstond weer <span class="pageNum" id="pb193">[<a href="#pb193">193</a>]</span>op, bedenkt zich, gaat weer elders zitten, vliegt toch maar weer weg. Een goed torrenkenner
-zal al begrepen hebben, dat het goud-glanzend heertje bij al z&#x2019;n schijnbare drukte
-een nietsnut en een leeglooper is. Floep! Daar dwarrelt het weer rond.
-</p>
-<p>Geen enkel beweginkje ontgaat aan den spiedenden blik van het kameleon. Het torretje
-schijnt van plan, een oogenblikje te verwijlen op een zonbeschenen blad. Het tilt
-de dekschildjes op, spreidt de dunne vleugeltjes, die er onder zitten, een oogenblik
-in het zonnetje, dat er allerlei kleuren in toovert; klapt dan de dekschilden weer
-toe en wandelt als een deftige meneer met jaspanden in een kringetje het blad rond.
-Het kameleon loert. Het blad is laag, de afstand groot. Daarom heel voorzichtig een
-pasje terug! De lange, typische pootjes, die in slechts twee vingers uitloopen, worden
-een voor een omlaaggebracht. Ook de staart wordt iets verlaagd, maar oogenblikkelijk
-weer vastgeklemd. Ziezoo, nu schijnt de hoogte goed te zijn! De bek opent zich.&#x2026;.
-Hoepla! De jaspanden vliegen los; het torretje snort haastig een oogenblik rond, zet
-zich een el hooger op een ander blad en kijkt in diepzinnige overpeinzingen naar een
-gaatje, door een ander torretje in het blad geboord. Het kameleon bijt zijn teleurstelling
-weg: een rechtschapen kameleon geeft den moed nimmer op. Getuigt zijn gansche, stilzittend
-bestaan niet van een rotsvast vertrouwen op zijn goed gesternte? Daarom: voorzichtig
-een pasje naar boven! Nog een pasje! Nog een! Het torretje bestudeert het bladopeningetje
-aan alle zijden, schijnt er maar half mee ingenomen, maar steekt geen hand uit om
-er iets aan te veranderen. Het kameleon slikt van opwinding. Zoo zou de afstand wel
-goed zijn! Langzaam den bek open.&#x2026;. Hoepla! Het torretje besluit zich niet langer
-te ergeren over het slechte werk van anderen en danst weer in het rond om twee el
-lager opnieuw te belanden. Flits! Des kameleons oogen richten zich in de diepte. Komaan,
-dan maar weer naar beneden! Pasje voor pasje. Is zoo de afstand goed? Me dunkt van
-wel. En dus.&#x2026;. In een onberispelijke spiraal zwiert het torretje, over het hoofd van
-het kameleon heen, tusschen de boomen weg.
-</p>
-<p>Grimmig, maar zonder door een enkele beweging zijn teleurstelling lucht te geven,
-blijft de groene roofridder zitten. <span class="pageNum" id="pb194">[<a href="#pb194">194</a>]</span>Aha! Daar kiemt nieuwe hoop in zijn kameleonnehart! Uit een groote bloem komt log
-en traag een roodzwart kevertje kruipen, zet af en snort pardoes, zonder de allergeringste
-gratie, in een andere bloem, geen vier duim van zijn belager af. Deze wacht met half
-geopenden bek op het oogenblik, dat de zespootige lummel weer voor den dag zal komen.
-Te drommel, dat duurt lang: hij schijnt daar in dat bloemenhart heel wat te doen te
-hebben!
-</p>
-<p>Wie zou er met meer spanning op de komst van den bloemenvorscher hebben gewacht: de
-jongens of het kameleon? Eindelijk, eindelijk kwam de langverbeide, likte zich de
-gepantserde pootjes schoon en krabbelde bedachtzaam naar buiten, ten einde een goed
-afzetpunt te vinden. Het kameleon maakte zijn aanstalten.&#x2026;.
-</p>
-<p>Toen zweefde langzaam een jongenshemd door de lucht en bewoog zich in de richting
-van &#x2019;s kameleons hals. En in hetzelfde oogenblik, dat de lange tong uitschoot en het
-torretje gevankelijk wegvoerde, omsloten Rolfs vingers den bandiet vlak achter den
-driehoekigen kop. Het dier stiet een schor geluid uit. En, tot Padde en Hajo&#x2019;s grenzelooze
-verbazing.&#x2026;. veranderde het van kleur! De blauwbruine vlekkenband langs de zijden
-van het lichaam verbleekte tot een blauwig wit; de blauwe keelzak en de mondranden
-werden citroengeel!
-</p>
-<p>Maar Rolf liet zich niet afschrikken. Hij had met de linkerhand het achterlichaam
-gepakt en trachtte het dier van den tak te lichten. &#x201e;Drommels&#x201d;, zei Rolf, &#x201e;hij houdt
-zich stevig vast! We zullen hem met tak en al moeten meenemen!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo wierp zich op de knieën en sneed met zijn zakmes den tak af.
-</p>
-<p>&#x201e;Prachtig!&#x201d; zei Rolf. &#x201e;Maar hoe krijgen we hem nu op het schip?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hier!&#x201d; zei Padde ijverig. En hij trok zijn hemd uit. &#x201e;Daar stoppen we hem in!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hij moet mee naar Holland!&#x201d; riep Hajo opgewonden. &#x201e;Dan kan hij vliegen vangen; daar
-zit de kamer bij ons &#x2019;s zomers vol van!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;We zullen hem straks eerst eens aan Vader Langjas laten <span class="pageNum" id="pb195">[<a href="#pb195">195</a>]</span>zien&#x201d;, zei Rolf vroolijk. &#x201e;&#x2019;t Is een kameleon, maar ik ben benieuwd wat voor een soort!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wou je z&#x2019;n heele familie weer weten?&#x201d; vroeg Padde.
-</p>
-<p>Rolf lachte. &#x201e;Heb je &#x2019;m zien verkleuren, toen ik hem pakte?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja!&#x201d; zei Hajo. &#x201e;Hoe kwam dat?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als jij me het zegt, weet ik het ook! Kom, laten we onze eieren maar eens gaan oppeuzelen!
-We hebben er twee dozijn. Eerst gaan we ze koken. In de heete bron!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo vlocht met zijn handige vingers een netje uit &#x2019;n paar lange, smalle bladeren,
-deed er de eieren in, knoopte het netje boven dicht, liet het in &#x2019;t water zakken en
-stak onder den knoop een takje, dat hij in den wal vastduwde. Ziezoo, nu maar afwachten.
-</p>
-<p>In den tijd, dat Rolf en Padde aan den oever lagen, in afwachting dat de eieren hard
-zouden worden, had Hajo een nieuw avontuur. Terwijl hij, onvermoeid speurder als hij
-was, zoekend in de boomen loerde, viel zijn blik op een witte streep vuil, hoog tegen
-een stam. Onze vriend zou Peter Hajo niet zijn, als hij niet terstond begrepen had,
-dat zich daarboven een nest moest bevinden. Daar ontdekte hij het al: een meer dan
-vuist-groote holte in den stam. Een spechtennest kon het niet zijn; daar was het gat
-te groot voor. Zie! daar verscheen voor de opening een kop met krommen snavel; een
-papegaai kroop naar buiten en vloog weg.
-</p>
-<div class="figure floatLeft p195width"><img src="images/p195.png" alt="Twee papegaaienkuikens." width="212" height="169"></div><p>
-</p>
-<p>Tien tellen later zat Hajo in den boom en loerde vol spanning in de holte. Daar doken
-in het halfdonker broederlijk bijeen twee zeldzaam leelijke mormels, de zwarte kop
-en snavel onevenredig groot tegenover het droevig-kale lichaampje. Zonder aarzelen
-pakte Hajo er een beet, waarbij zijn vingers in vrij onzachte aanraking kwamen met
-den snavel; hij trok zijn gevangene naar het daglicht en daalde er mee omlaag. &#x201e;Die
-zullen we eens netjes grootbrengen, jongens!&#x201d;
-</p>
-<p>De knapen uitten hun verbazing over een zóó leelijken jongen vogel. &#x201e;Zou hij al voedsel
-nemen?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb196">[<a href="#pb196">196</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Voedsel nemen? M&#x2019;n duim er bij, als ik niet oppas!&#x2014;Kom maar eens hier, ouwe jongen!&#x201d;
-En met paaien en zoete woordjes wist Hajo den naakten kromsnavel een stuk banaan in
-den bek te duwen.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat zal Gerrit blij zijn met z&#x2019;n gezelschap!&#x201d; meende Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;En ik zal hem wel leeren praten!&#x201d; beloofde Padde.
-</p>
-<p>Rolf vischte de eieren op. Ze waren nog wel niet geheel gekookt, maar smaakten best.
-Alleen het zout ontbrak.
-</p>
-<p>Het werd tijd om terug te gaan. Zoo togen de jongens weer op weg, plasten opgewonden
-babbelend plannen smedend voor de opvoeding van hun papegaai, langs het heldere riviertje.
-Tegen de schemering kwamen ze weer bij het kamp. Men was druk aan het braden en bakken.
-</p>
-<p>&#x201e;Waar is Vader Langjas?&#x201d; vroeg Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Blommetjes plukken! Allemachies, moet dat een papegaai worden? Hein, kom eens kijken!
-Wat een rare, kale sallemander! Wat zit er in dat hemd?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;n Beest met zóó&#x2019;n tong!&#x201d; grinnikte Padde. &#x201e;Als je hem knijpt, wordt ie geel van
-sagrijn!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Laat kijken?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Op je gezicht&#x201d;, zei Padde. &#x201e;Als hij wegloopt, zijn we hem kwijt.&#x201d;
-</p>
-<p>Vader Langjas was bezig met het onderzoeken van plantjes en bloemetjes. Hij had de
-gewoonte om in elk vreemd land uit onbekende kruiden drankjes te brouwen, die hij
-met ware doodsverachting het eerst aan eigen lijf beproefde: als hij zich een enkele
-maal ziek voelde, beschouwde hij het als een eerezaak om uitsluitend door middel van
-nieuwe, zelfbedachte medicijnen te genezen. Daardoor was hij gewoonlijk tweemaal zoo
-lang ziek als een ander, maar dat had hij voor de goede zaak over: Vader Langjas koesterde
-de stille hoop, nog eens wereldberoemd te zullen worden door het ontdekken van een
-drankje, dat alle kwalen kon genezen. Edoch, groote geleerden vinden zelden het vertrouwen,
-dat ze verdienen: als onze ijverige barbier van zijn onderzoekingen weer aan boord
-terugkeerde, toonden de maats zich huiverig de medicijnen te slikken, die Vader Langjas
-hun met een stortvloed van aanbevelingen ter hand stelde. &#x201e;Ik heb het immers zèlf
-geprobeerd!&#x201d; klaagde <span class="pageNum" id="pb197">[<a href="#pb197">197</a>]</span>Vader Langjas, verdrietig onder het weinige vertrouwen, dat hij ontmoette. En dan
-dronken de maats uit medelijden het fleschje maar leeg.
-</p>
-<p>&#x201e;Wel, vriendjes&#x201d;, zei Vader Langjas, terwijl hij zich oprichtte en zijn bril recht
-zette, &#x201e;jullie komt juist gelegen! Ben je bang voor spinnen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wie is er nou bang voor een spinnetje?&#x201d; vroeg Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Kom dan eens mee!&#x201d; noodigde de barbier uit. &#x201e;Och, wat heb je daar een aardig beestje,
-Hajo. Zeker &#x2019;n grijze roodstaart?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Stomme dier heeft nog geen veer op z&#x2019;n lijf!&#x201d; smaalde Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Maar hebben jullie de ouden dan niet gezien?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;De eene <span class="corr" id="xd30e4623" title="Bron: papagaai">papegaai</span> is groen, en de andere rood, net naar &#x2019;t uitvalt!&#x201d; verzekerde Padde. &#x201e;Onze buren&#x2014;weet
-je wel, Hajo?&#x2014;hebben een witte poes, en de jongen ervan, van de poes, zijn rood met
-zwarte vlekken. En de keeshond van Dobbes, de slager? Z&#x2019;n vader was een bullenbijter
-en z&#x2019;n jonkies zijn pukkies met dassenpooten. Waar, Hajo?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, &#x2019;t is waar&#x201d;, gaf Hajo aarzelend toe.
-</p>
-<p>Vader Langjas schudde het hoofd over Padde&#x2019;s beweringen, die hij niet kon weerleggen.
-&#x201e;Dat is heel wat anders&#x201d;, meende hij.
-</p>
-<p>&#x201e;Neen, dat is precies hetzelfde&#x201d;, zei Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Kom!&#x201d; stelde Hajo voor, &#x201e;laten we nou eens naar de spin gaan kijken.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ga maar mee&#x201d;, zuchtte de barbier. &#x201e;Ik heb er mijn hoed voorloopig even op gelegd,
-want ik wilde hem liever door een van jullie laten pakken. Ik wil wel bekennen, dat
-ik er wat huiverig voor was. &#x2019;t Is een groote, hoor! Denk er om!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik durf een hooiwagen over m&#x2019;n tong te laten loopen!&#x201d; blufte Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Nu, je moet het zelf weten&#x201d;, zei de barbier. &#x201e;Hier zit hij, onder m&#x2019;n hoed.&#x201d;&#x2014;Vader
-Langjas&#x2019; hoofddeksel was rondom met steenen bezwaard; de barbier scheen zijn gevangene
-voor een gevaarlijk uitbreker te houden!
-</p>
-<p>Padde legde de steenen terzijde. &#x201e;Ik zal hem maar met m&#x2019;n linkerhand pakken&#x201d;, zei
-hij, &#x201e;want m&#x2019;n rechter is nog altijd dik van die smerige wesp!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb198">[<a href="#pb198">198</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Doe dat, kereltje. Maar denk er om, hoor: voorzichtig!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde lichtte een tipje van den hoed op, schoof er bedachtzaam zijn hand onder, tastte
-rond in den bol. Maar plotseling kregen zijn oogen een uitdrukking van hoogste ontzetting,
-en met een hartverscheurenden kreet trok Padde zijn hand terug. Aan zijn pink bengelde
-een harig monster met een rossig lichaam, zoo groot als een kippen-ei. Vol afschuw
-slingerde Padde het beest van zijn pink en stak toen haastig dit lichaamsdeel in zijn
-mond.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja-ja&#x201d;, zei Vader Langjas verschrikt, &#x201e;daar vreesde ik al voor! Die vogelspinnen
-hebben leelijke wapens! Ga mee, dan zullen we er een zalfje op smeren.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Knap jij met je spinnen en je zalfjes!&#x201d; voer Padde uit, verachtend alle wetten van
-tucht.
-</p>
-<p>&#x201e;Maar kereltje&#x201d;, zei de deftige barbier, verlegen zijn bril recht zettend, &#x201e;ik heb
-je toch te voren gezegd, dat het een groote spin was? Ik vond haar, terwijl ze bezig
-was, dit arme vogeltje te dooden.&#x201d; Vader Langjas tilde zijn hoed op en toonde een
-mooi, blauw vogeltje, dat met uitgestrekte pootjes en bebloed borstje in het gras
-lag.
-</p>
-<p>Een paar maats waren op Padde&#x2019;s gegil komen aanloopen. &#x201e;Wat is er?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ze hebben m&#x2019;n pink afgebeten!&#x201d; jammerde Padde. &#x201e;Dat heeft hij me gelapt!&#x201d;
-</p>
-<p>De maats keken verbaasd naar Vader Langjas, die bleek en rood tegelijk werd en met
-zijn bedeesde houding weinig van een menscheneter had. &#x201e;Laat kijken je pink?&#x201d; vroegen
-ze Padde, die het &#x201e;afgebeten&#x201d; lichaamsdeel nog altijd in z&#x2019;n mond hield.
-</p>
-<p>&#x201e;Die pink is van mij!&#x201d; zei Padde. &#x201e;En niet van jou.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;De pink is niet afgebeten!&#x201d; stamelde Vader Langjas. &#x201e;Het is een onschuldige beet.
-De spin is niet giftig; het is er een van de familie.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Knap jij met je heele familie, pillendraaier!&#x201d; schreeuwde Padde. En hij ging heen,
-met sprakelooze verbazing nagekeken door de oomes. Tien pas verder vond Padde het
-noodig, zich nog eens om te draaien, de borst in de lucht, en te schreeuwen: &#x201e;Akelige
-giftmenger! Ik zal je nog wel er eens vinden! Denk <span class="pageNum" id="pb199">[<a href="#pb199">199</a>]</span>er maar om, dat ik jou ditmaal óók van te voren gewaarschuwd heb!&#x201d; En Padde verdween
-tusschen het geboomte.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;n Zonderling karakter&#x201d;, stamelde Vader Langjas.
-</p>
-<p>Rolf kon zijn vroolijkheid niet onderdrukken. &#x201e;Laat hem maar loopen, Vader Langjas!
-En kijkt u maar liever eens wat ik hier heb!&#x201d; Rolf knoopte behoedzaam het hemd los.
-</p>
-<p>De barbier boog zich en gluurde door de opening. Wat hij zag, deed hem al zijn zorgen
-weer vergeten. Blij als een kind, riep hij uit: &#x201e;&#x2019;n Panterkameleon! We zullen hem
-op brandewijn zetten!&#x201d;
-</p>
-<p>De maats sloegen bijkans tegen den grond. &#x201e;Groote Griebus!&#x201d; verzuchtte een kleine,
-magere maat met een neus, die meer van een biet dan van een waskaars had. &#x201e;Op brandewijn?!
-Ik wou, dat ik óók een kammelejon was!&#x201d;
-</p>
-<div class="figure p199width"><img src="images/p199.png" alt="Chameleon." width="188" height="280"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb200">[<a href="#pb200">200</a>]</span></p>
-</div>
-<div class="footnotes">
-<hr class="fnsep">
-<div class="footnote-body">
-<div id="xd30e4489">
-<p class="footnote"><span class="fnlabel"><a class="noteRef" href="#xd30e4489src">1</a></span> Geen der drie jongens vermoedde, dat ze een vogel hadden gevangen waarover eeuwen
-later de geleerden elkaar nog in de haren zouden vliegen. Het was de zoogenaamde &#x201e;dodo&#x201d;,
-die alleen op Réunion voorkwam en thans geheel is uitgestorven,&#x2014;dank zij het feit,
-dat de oomes, die in den loop der jaren op Réunion landden, al deze &#x201e;zwanen&#x201d; met stokken
-hebben doodgeslagen en toen opgepeuzeld.&#x2026;.&nbsp;<a class="fnarrow" href="#xd30e4489src" title="Ga terug naar noot 1 in tekst.">&#x2191;</a></p>
-</div>
-<div id="xd30e4503">
-<p class="footnote"><span class="fnlabel"><a class="noteRef" href="#xd30e4503src">2</a></span> Met dit antwoord was Padde allen geleerden meer dan twee eeuwen voor. Want eerst in
-de tweede helft der negentiende eeuw bewees de groote Londensche natuurvorscher Sir
-Richard Owen in een beroemd geworden skelet-onderzoek, dat de dodo tot de familie
-der duiven behoorde.&nbsp;<a class="fnarrow" href="#xd30e4503src" title="Ga terug naar noot 2 in tekst.">&#x2191;</a></p>
-</div>
-</div>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.22" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e332">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p200.png" alt="RUILHANDEL" width="611" height="172"></div>
-<h2 class="main">RUILHANDEL</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Padde verklaarde ronduit, dat hij het hier een beestachtig land vond en per slot van
-rekening nog meer van de zee hield. Voor zijn part voeren ze op staanden voet verder.
-</p>
-<p>Maar Padde moest zijn varensdrang nog drie volle weken geweld aan doen. Men teerde
-het schip van binnen en van buiten, zette alle poorten open en besprengde de planken
-vloer met azijn,&#x2014;alles om een gezonde, frissche lucht in de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> te krijgen. Terwijl een groot deel der bemanning zich zingend met dit werkje bezighield,
-waren anderen aan het drogen van visch, die ze aan lange lijnen in de zon hingen;
-verder had men de handen vol met het inleggen van ganzen in azijn en met het aan boord
-hijschen van levende schildpadden, waarvoor op het dek een groote bak zeewater werd
-geplaatst. Als voedsel voor deze dieren verzamelde men talrijke bollen zeegras, welke
-op het strand voor het grijpen lagen.<a class="noteRef" id="xd30e4670src" href="#xd30e4670">1</a>
-</p>
-<p>Harmen, Hajo en Rolf maakten zich verdienstelijk door een groot hok te timmeren voor
-de gekortwiekte ganzen en duiven, die nu nog overal het dek bevuilden.
-</p>
-<p>Gerrit keek aanvankelijk sprakeloos, ontzet en met van verbazing schuin gelegden kop
-naar het kale gedrocht, dat zijn <span class="pageNum" id="pb201">[<a href="#pb201">201</a>]</span>meester hem tot gezelschap had beschoren. Waarschijnlijk om eens te onderzoeken van
-wat voor stof zijn nieuwe kameraad vervaardigd was, begon hij er mee, hem een stevigen
-pik toe te deelen. Maar dat kwam hem duur te staan: tot straf hield Hajo hem even
-onder water,&#x2014;iets waaraan Gerrit geweldig het land had. Hij beschouwde den indringer
-als den schuldige aan deze onderdompeling, draaide hem vol minachting den staart toe
-en plukte zich met een overkropt gemoed de natte veeren terecht, toen hij zag, dat
-Hajo het naakte monster allerlei lekkere brokjes voorhield.
-</p>
-<p>Dankbaar was het beestje niet: het vertikte &#x2019;t, den snavel te openen. En Hajo zag
-er ook geen kans toe: het resultaat na lang wikken was, dat onze vriend een fermen
-beet opliep.
-</p>
-<p>&#x201e;Als hij maar eerst honger krijgt!&#x201d; troostte Hajo zich zelf. &#x201e;Morgen zal hij wel anders
-praten!&#x201d; Hij stopte beide vogels in de koperen kooi, ten einde ze aan elkaar te doen
-wennen. Doch daar Hajo vreesde, dat er aan de vriendschap een al te duidelijke wederzijdsche
-uiteenzetting vooraf zou kunnen gaan, schoof hij een plankje tusschen de toekomstige
-levensgezellen. Gerrit, verwend door het vrije leven van den laatsten tijd, stak den
-kop tusschen de veeren telkens wanneer zijn meester naderde. En de jonge roodstaart
-blikte met wezenlooze oogen rond en hield den bek zoo stevig dicht, als verdacht hij
-er Hajo van, hem vergift te willen toedienen.
-</p>
-<p>&#x201e;Je moet slim zijn&#x201d;, raadde Harmen. &#x201e;Kietel hem eens onder z&#x2019;n buik, en als ie dan
-woest wordt en z&#x2019;n bek open doet om te bijten, douw je er gauw een pisang in!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Helpt toch niets!&#x201d; zuchtte Hajo. &#x201e;Als hij morgen nog niet vreet, breng ik hem
-terug. Ik had anders al een naam voor hem. Ik wou hem Joppie noemen. Net als.&#x2026;. weet
-je wel?&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen knikte. &#x201e;Of ik &#x2019;t weet.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>In den namiddag begon het diertje zacht te kreunen,&#x2014;zoo om het half uur een droevig
-geluidje. Hajo kon het niet aanhooren en besloot z&#x2019;n &#x201e;<span class="corr" id="xd30e4685" title="Bron: papagaai">papegaai</span>&#x201d; den volgenden morgen weer terug te brengen. Maar.&#x2026;. ook Gerrit was er door getroffen!
-Toen Joppie voor de eerste maal kreunde, haalde Gerrit beduusd zijn halfverslapen
-kop uit de veeren en luisterde minuten lang. Toen stak hij zijn kop weer weg en wilde
-zijn dommeling <span class="pageNum" id="pb202">[<a href="#pb202">202</a>]</span>voortzetten. Even later herhaalde zich het spelletje. Nog eens. Gerrit raakte overstuur,
-sprong wat in zijn kooi rond en wilde een slokje water nemen om zich moed in te drinken,
-toen Joppie opnieuw kreunde. Gerrit verslikte zich in zijn lafenis, begon aan een
-lange overpeinzing. Als Gerrit aan het peinzen sloeg, viel hij gewoonlijk spoedig
-in slaap, maar ditmaal kwam hij, al peinzende, tot een besluit. Hij wette zijn snavel,
-draaide den hals een weinig los, zette zich schrap en gaf een fermen mep tegen het
-plankje. Verdikke, dat zat stevig vast! Nog maar eens! Daar vloog een splintert je
-weg. Gerrit begon schik in de zaak te krijgen. Hij hakte, wette zijn snavel weer eens,
-hakte onvermoeid. En eindelijk.&#x2026;. Ka! riep Gerrit. De jongens, die al in hun tent
-lagen, hoorden het.
-</p>
-<p>&#x201e;Gerrit krijgt het op z&#x2019;n zemelen&#x201d;, meende Padde.
-</p>
-<p>Maar Hajo ging eens kijken. Vlak er op kwam hij al weer terug, opgewonden, met een
-stralend gelaat. &#x201e;Kom eens gauw! Gerrit <i>voert</i> hem!&#x201d;
-</p>
-<p>De knapen kropen naar buiten en geloofden hun oogen niet. Gerrit stak door een gat,
-dat op geheimzinnige wijze in het planken schotje gekomen was, zijn zwarten snavel
-en reikte Joppie een stukje banaan. &#x201e;Hap!&#x201d; zei Joppie en liet het door zijn keelgat
-schieten. Hajo stond te springen van plezier. &#x201e;Dàt is me nog er eens een kraai!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;We kunnen nu het plankje wel wegnemen&#x201d;, meende Rolf.
-</p>
-<p>Maar hier was Hajo op bekend terrein. &#x201e;Daarmee zouden we alles weer bederven!&#x201d; riep
-hij uit. &#x201e;Gerrit denkt natuurlijk, dat Joppie een jonge kraai is! Het is juist goed,
-dat hij hem niet zien kan!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan zal hij wel raar opkijken, als je op &#x2019;n goeien dag het schot wegneemt, als Joppie
-zich zelf bedienen kan en dan natuurlijk ook al flink in z&#x2019;n papegaaienveeren steekt!&#x201d;
-lachte Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Gommenikkie nou!&#x201d; grinnikte Padde.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Zoo groeide Joppie, door Gerrit met teedere zorgen omringd, tot een wolk van een papegaai
-op. Joppie scheen ook van zijn kant belangstelling te koesteren voor zijn trouwen
-verzorger: hij gluurde door het gat en begon er aan te knagen. <span class="pageNum" id="pb203">[<a href="#pb203">203</a>]</span>En op een goeden morgen vonden de jongens ze als twee ouwe vrienden naast elkaar op
-Gerrits stokje, net bruid en bruidegom: Joppie in fleurig grijs en rood, verliefd
-zijn kop draaiend, Gerrit ernstig, bedaard in zijn stemmig zwart. Toen zette Hajo
-de kooi open.
-</p>
-<div class="figure floatRight p203width"><img src="images/p203.png" alt="Kraai en papegaai." width="195" height="185"></div><p>
-</p>
-<p>Met een vreugdekreet wipte Gerrit naar buiten. Joppie volgde hem op den voet, plofte
-met veel vleugelmisbaar en geschreeuw op den grond. Maar Gerrit, wiens gekorte vleugels
-al lang waren aangegroeid, gaf vliegles, en Joppie bleek een goed leerling, al zou
-hij nooit zoo bevallig en vol zwier weten neer te strijken als een Hollandsche torenkraai.
-Zag je Joppie, dan zag je Gerrit; zag je Gerrit, dan zag je Joppie. Ze deelden al
-wat eetbaar was: bananen, bessen.&#x2026;. Alleen voor wurmen toonde Joppie een innigen afkeer:
-zelfs de fijnste en vetste blauwkop, dien Gerrit offreerde, was niet in staat hem
-te doen toehappen. Gerrit spalkte van verbazing den snavel open, schudde zijn wijzen
-bol en nam den wurm alleen voor zijn rekening.
-</p>
-<p>Eindelijk kwam de dag van vertrek. De watervaten werden binnen boord gehaald, de zeilen
-weer aan de kale ra&#x2019;s geslagen. Een tamboer ging aan land en trommelde van heinde
-en ver het volk bijeen. De zieken waren genezen&#x2014;op zeven na, die met bedroefde gezichten
-aan boord kwamen.
-</p>
-<p>Tegen vier uur in den middag ratelden de ankerspillen. Langzaam zeilde de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> de baai uit, aandachtig nagekeken door een rozerood eskadron flamingo&#x2019;s.
-</p>
-<p>Men hoopte morgen, nog voor zonsopgang, Mauritius te bezeilen.
-</p>
-<p>De wind was gunstig.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Maar den volgenden morgen wachtte een teleurstelling: men had den koers niet zuiver
-genomen; het eiland lag boven den wind, en men kon er naar kijken, maar aankomen niet.
-Wat nu te doen? Bontekoe durfde de groote, onafgebroken reis door den Indischen Oceaan
-niet aan, zoolang niet al het volk gezond was. Er werd besloten, den koers te richten
-naar het eilandje <span class="pageNum" id="pb204">[<a href="#pb204">204</a>]</span>Sante Marie, dat vlak bij Madagascar, tegenover de groote Antongil-baai ligt. De zeilen
-werden omgehaald; vol spanning zag men de toekomst tegemoet.
-</p>
-<p>Het weer bleef gunstig; de zee lichtte &#x2019;s nachts, alsof ze louter vuur was, en overdag
-was de hemel zoo lokkend blauw, dat de bruinvisschen, om er ook wat van te zien, ellen
-hoog uit het water opsprongen.
-</p>
-<p>Na een kleine week zeilens kreeg men Sante Marie in het zicht. Men voer Westelijk
-het eiland om; het schietlood wees zes tot zeven en acht vadem. Zoo helder was het
-water, dat men den bodem zien kon. Tegen den middag werd een geschikte ligplaats gevonden
-aan de binnenzijde van het eiland, op twaalf tot dertien vadem goeden ankergrond.
-En nauwelijks had men de zeilen ingebonden, toen van de vlakke kust drie prauwtjes
-naderden vol bruine lichamen! De maats beijverden zich uit hun kisten spiegeltjes
-en kralen, lepels, messen met koperen heft en allerlei andere snuisterijen op te diepen.
-Toen snelden ze weer het dek op, de zakken vol ruilmateriaal.
-</p>
-<p>Intusschen waren de prauwtjes vlak bijgekomen. Er steeg een heidensch kabaal uit op;
-ieder der roeiers scheen zich admiraal over de geheele vloot te voelen en deelde naar
-alle zijden bevelen uit, die niemand opvolgde. De roeiers zaten met het gelaat naar
-den voorsteven en, in plaats van twee riemen, hadden ze in hun bruine knuisten slechts
-één aan weerszijden afgeplatte spaan, die ze beurtelings links en rechts door het
-water trokken.
-</p>
-<p>Floorke luchtte z&#x2019;n &#x201e;vloeiend&#x201d; Maleisch weer. &#x201e;Heila!&#x201d; riep hij, &#x201e;hebben jullie eten?
-<span lang="ms">Makan? Nassi? Klappa? Pisang?</span>&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Koeklekoe!&#x201d; schreeuwden de inboorlingen en hielden manden met kippen omhoog.
-</p>
-<p>&#x201e;Zie je wel, dat ze me verstaan?&#x201d; zei Floorke, terwijl hij zegevierend omkeek.
-</p>
-<p>Bontekoe was uit de kajuit gekomen en keek glimlachend naar de luidruchtige bruintjes.
-&#x201e;Gooi maar eens een touw uit, jongens, en haal zoo&#x2019;n sinjeur naar boven.&#x201d;
-</p>
-<p>Een touw vloog over de verschansing. Als snoeken schoten de prauwtjes er op af. En
-toen werd er om gevochten, wie het eerst naar boven zou gaan. Ten slotte wist een
-der bruintjes zich, <span class="pageNum" id="pb205">[<a href="#pb205">205</a>]</span>na twee schreeuwende makkers in het zilte nat te hebben ondergedompeld, vast te grijpen,
-en werd toen ook maar meteen door de oomes naar boven getrokken, want voorloopig bedankte
-men er voor, het heele schip vol van die gasten te hebben.
-</p>
-<p>Het was een prachtig gebouwde kerel, die op het dek sprong. Geheel naakt, op een kleedje
-om het middel na, zwart, gekroesd haar, een matte, olijfkleurige huid, de borst en
-schouders getatoeëerd. Hij keek een oogenblik met grenzeloos verbaasde oogen rond
-en begon toen te lachen. Floorke diepte een spiegeltje op en hield het den bruinen
-gast voor den neus. De lach verstomde om &#x2019;s mans gelaat; hij gluurde achter het spiegeltje,
-toen weer er in, vond het daarop raadzaam wat uit de buurt te gaan en bespiedde wantrouwend
-Floorke&#x2019;s grijnzend bakkes. &#x201e;Kun je krijgen!&#x201d; zei Floorke. &#x201e;Maar dan moet je ons <i>makan</i> geven!&#x201d; En Floorke maakte heftige kauwbewegingen. Toen kwam Padde met Truitje&#x2019;s rinkelbel
-aanzetten en tooverde daarmee weer een glimlach op het bruine gelaat. De mond viel
-van bewondering open; een rij tanden van het zuiverste ivoor vertoonde zich, gevat
-in rozerood tandvleesch, en de zwarte, glinsterende oogen wierpen begeerige blikken
-op de mooi opgepoetste rinkelbel. &#x201e;Kun je krijgen!&#x201d; zei Padde, naar Floorke&#x2019;s voorbeeld.
-&#x201e;Maar dan moet ik <i>makan</i> hebben!&#x201d; En ook Padde sloeg aan het kauwen.
-</p>
-<p>De man boog zich over de verschansing tot zijn makkers over, wier gedachtenwisseling
-allengs tot een werkelijk heidensch tumult was aangegroeid. Toen ze zijn bol zagen
-verschijnen, zwegen allen als met een tooverslag, want niemand wilde een woord missen
-van wat hun in deze zaak meer ervaren kameraad hun zou mededeelen. Hij had heel wat
-op z&#x2019;n lever. De klanken rolden als een waterval uit zijn mond; hij schreeuwde, alsof
-zijn heele stam potdoof was en praatte bovendien nog met armen, beenen en vingers.
-Toen hij zijn redevoering <span class="corr" id="xd30e4752" title="Bron: geeindigd">geëindigd</span> had, diende men hem met dezelfde breedsprakigheid van antwoord. Daarop werden mandjes
-en korven omhooggeheven, begeleid door een gebulk, dat aan het loeien van een koe
-deed denken. Van den wal naderden nieuwe prauwtjes, beladen met meloenen, appelen
-en rijst. Zoo snel werden ze door het water gejaagd, dat het schuim wel een el hoog
-langs den boeg opscheerde.
-<span class="pageNum" id="pb206">[<a href="#pb206">206</a>]</span></p>
-<p>De oomes lieten een lijntje neer. Hun gast op het dek lichtte een en ander luidruchtig
-en breedvoerig toe, en na lang redekavelen werd een mand met enkele eetwaren&#x2014;waaronder
-een vastgebonden, schreeuwende, witte haan&#x2014;aan het lijntje gebonden. Men haalde de
-lijn in, maar de bewoner van Sante Marie nam onmiddellijk een beschermende houding
-over de mand aan en maakte een gebaar, dat aan duidelijkheid niets te wenschen overliet:
-eerst betalen!
-</p>
-<div class="figure floatRight p207width"><img src="images/p207.png" alt="en viel als een rijpe kokosnoot omlaag...." width="132" height="720"><p class="figureHead">en viel als een rijpe kokosnoot omlaag.&#x2026;</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>&#x201e;Hier zijn al vaker blanken geweest!&#x201d; merkte Bontekoe glimlachend op. &#x201e;Kom, nu zullen
-we eens gaan loven en bieden!&#x201d; En hij liet Hilke een paar tinnen lepels halen. Die
-vielen in den smaak! Zonder lang talmen bood onze bruine vriend in ruil voor de lepels
-de geheele mand aan.
-</p>
-<p>&#x201e;We zullen straks aan land gaan en eens zien, wat we daar vinden&#x201d;, zei Bontekoe. Toen
-begaf hij zich met den koopman en den opperstuurman naar de kajuit. De maats kenden
-hun ouwe; ze wisten wel, waarom hij hen thans alleen liet: Bontekoe gunde zijn jongens
-wel een ongestoord pretje; hij wist, dat allen er naar hunkerden om aan het handeldrijven
-te slaan. En de heeren hadden hun hielen dan ook nog niet gelicht, of de oomes trachtten
-hun koperen knoppen, schroeven, oude tinnen deksels, opgepoetste duiten en kralen
-aan den man te brengen. Al gauw zag je den een met een mand kippen wegsjouwen, den
-ander de armen vol meloenen.&#x2026;.
-</p>
-<p>Toen de eerste kooplust, die zijn oorzaak eerder vond in de verveling der laatste
-dagen dan in werkelijke behoefte, gebluscht was, besloten de oomes tot een pretje.
-Ze wierpen het touw, waarlangs hun bezoeker naar boven was geklauterd, weer over de
-verschansing, wachtten, tot er zich een half dozijn zwartjes had ingewerkt, en trokken
-het toen buiten het bereik der anderen,&#x2014;een daad, die de achtergeblevenen met oprechte
-verontwaardiging vervulde. Een, die juist nog het slipje grijpen kon, viel door den
-ruk van het onverwachts optrekken als een rijpe kokosnoot omlaag, boven op de hoofden
-van zijn makkers.
-</p>
-<p>De anderen waren als aapjes naar boven geklauterd. Ze grinnikten; hun bewegelijke
-tong stokte een oogenblik; ze wisselden een enkel woord, stootten mekaar aan en schenen
-alles wat <span class="pageNum" id="pb207">[<a href="#pb207">207</a>]</span>ze zagen, vrij bespottelijk te vinden. En toen hun het eerst aan boord gekomen makker
-de rinkelbel, waarvan hij intusschen de gelukkige bezitter was geworden, deed rammelen,
-lieten allen hun mond openvallen, luisterden met glanzende oogen en maakten bewegingen,
-als wilden ze gaan dansen. De bootsman liet den Schele een groote schaal Spaanschen
-wijn brengen en voor hen neerzetten. Dat zouden ze wel lusten!
-</p>
-<p>Maar de zwartjes waren wantrouwend. Er werden heel wat woorden aan gewijd, vóór er
-een bij de schaal neerknielde, haar voorzichtig betastte en daarop zijn lippen in
-het vocht doopte. Hij keek blij-verwonderd weer op, smakte met de tong en stak toen
-onvervaard weer zijn mond, ja, zijn neus er bij, in den zoeten drank. Dat was het
-teeken voor de anderen. Ze sprongen aan alle kanten om de schaal, duwden elkaar op
-zij, knorrend als varkens voor een trog, smakkend en slurpend.
-</p>
-<p>&#x201e;Je reinste zwijnetroep!&#x201d; meenden de maats, en enkelen schonken grinnikend bij, toen
-de schaal leeg werd. Geen der zwartjes wilde daarbij op zij gaan,&#x2014;bevreesd zijn goede
-plaats te zullen verliezen. En de schenkende oomes hadden werk om tusschen de gekroesde
-bollen een gaatje te vinden, waardoor ze den wijn konden gieten.
-</p>
-<p>Eindelijk hield de bootsman het voor welletjes. De drinkebroers likten het laatste
-druppeltje uit de schaal, keken elkaar met blinkende oogen aan en begonnen toen te
-lachen, te lachen, dat de <span class="pageNum" id="pb208">[<a href="#pb208">208</a>]</span>tranen hun over de wangen biggelden! Ja, ze moesten zich aan elkaar vastklemmen om
-van al het lachen niet op het dek te ploffen. Hun vroolijkheid werkte aanstekelijk:
-slechts weinige oomes bleven zuur kijken over het verkwisten van den wijn. En toen
-de mannen, wier wijsheid in de kan lag, elkaar om het middel pakten en schreeuwend,
-duimknippend rondhosten, moesten de oomes zich den buik vasthouden.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Tegen de schemering ging men met beide booten aan land. Op het vlakke strand wachtte
-een groep van wel honderd inboorlingen met runderen en schapen en manden met kippen,
-fazanten, boschhoenderen, duiven, kleurige vruchten.&#x2026;.
-</p>
-<p>Een levendige handel begon. Floorke ruilde zijn knipmes in tegen vijftig kippen, waarvoor
-hij wel een hokkie zou timmeren, een mooi hokkie, dat onder z&#x2019;n kooi kon staan. En
-elken dag zou hij eitjes en kip eten. Bolle kocht voor een spiegeltje en een duveltje-in-een-doosje
-een zware melkkoe voor de kombuis. Ook Harmen deed geen slechten koop: hij ruilde
-een paar koperen knoopen tegen een mand fijne meloenen en twee dozijn fazanten.
-</p>
-<p>De <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> beloofde een tweede arke Noachs te zullen worden.
-</p>
-<p>De barbier kocht voor een opgepoetst brillemontuur den ganschen medicijn voorraad
-en de bezweringswerktuigen van een toovenaar op, die met den glasloozen bril op zijn
-bruinen neus stellig niet aan ontzag bij zijn stamgenooten inboette en overtuigd was
-met behulp van dit geleerd uitziende brilgeraamte alle ziekten en kwade geesten te
-zullen verdrijven. Rolf nam een der inboorlingen, die zijn waren reeds aan den man
-gebracht had, ter zijde en wees vragend op het kleedje, dat deze om het middel droeg.
-</p>
-<p>&#x201e;Lamba&#x201d;, zeide man aarzelend.
-</p>
-<p>&#x201e;Lamba&#x201d;, zei Rolf hem na, haalde een leitje uit zijn zak en schreef het woord op.
-Toen ontdeed onze jonge vriend zich van zijn gordelriem en legde dien voor den inboorling
-neer. Deze bekeek vol aandacht den blinkenden gesp van den riem, bond toen na eenige
-aarzeling het vezeltouw los, dat zijn lamba ophield, en stond het kleedingstuk aan
-Rolf af. Met een vragend <span class="pageNum" id="pb209">[<a href="#pb209">209</a>]</span>gezicht nam de inlander den riem aan, wreef den gesp tegen de bruine wangen en stelde
-daarop vergeefsche pogingen in het werk om zich den riem om het middel te bevestigen.
-Rolf hielp hem een handje, deed het hem zoo vaak voor, tot hij zichzelf bedienen kon.
-Uit dankbaarheid knoopte het zwartje Rolf den lamba om, en de oomes schudden van den
-lach.
-</p>
-<p>Ook Hajo deed dien middag een zeer voordeeligen ruil. Hij zette Truitje&#x2019;s schaartje
-om in een grooten, sterken boog met een mooi besneden, gevulden pijlenkoker. De nieuwe
-eigenaar van het schaartje knipte wat hij maar knippen kon: zijn nagels, zijn haren,
-zijn wenkbrauwen.&#x2026;. En ook Hajo verheugde zich in zijn koop. Hij plaatste op het strand
-een schijf: een op een stok geprikten meloen, en deed enkele dagen lang niets anders
-dan schieten. De bewoners van Sante Marie vielen bijkans om van verbazing, dat een
-witte man zoo slecht met pijl en boog omging. Maar Hajo zette door, gunde zich nauwelijks
-tijd tot eten. En den derden dag zat schot op schot. Toen ging hij als een echte inboorling
-met pijl en boog op jacht en kwam met drie boschhoentjes terug, die dubbel zoo lekker
-smaakten als gewone gekochte, tamme kippen,&#x2014;al waren die misschien wat minder taai.
-</p>
-<p>Padde bejammerde in lange weeklachten zijn koffiemolen, die voor Texel door het zilte
-nat was opgeslokt. Padde zou er thans, naar zijn overtuiging, wonderen mee hebben
-verricht.
-</p>
-<p>Alles bij elkaar scheen het eiland echter niet zoo heel veel op te leveren, wat niet
-te verwonderen was, want na een smalle strandzone klom de bodem steil, in enge terrassen
-omhoog en ging spoedig in een kaal, onvruchtbaar bergplateau over.
-</p>
-<p>Enkele minuten gaans het land in lag te midden van kokosboomen een dorpje. De uit
-bamboe gevlochten wanden der lage, met bladeren afgedekte hutten hadden maar één doorgang.
-Bij nadere beschouwing bleek alles even smerig te zijn; de grond onder en rond de
-huizen was één mestvaalt. In de modder speelden poedelnaakte peuters vertrouwelijk
-met honden en aapjes. Maar toen de oomes binnen de palmen-omheining traden, ontstond
-er in die kleine, vreedzame wereld een ware paniek. De aapjes zochten ijlings hun
-heil in de boomen; de honden sloten zich aaneen en keften woedend tegen de oomes,
-<span class="pageNum" id="pb210">[<a href="#pb210">210</a>]</span>daarbij echter een afstand bewarend, die een duidelijk licht wierp op hun aangeboren
-voorzichtigheid; de kinderen vluchtten de huizen in. En een, die nog wat klein was
-om zich zelfstandig uit de voeten te maken, bleef met verschrikte oogen, een modderkluit
-in beide bruine knuistjes, zitten en zette een keel op, alsof heel Sante Marie in
-gevaar was. Een der vluchtende kereltjes kwam haastig terug, tilde, met een schuwen
-blik naar de oomes, zijn hulpeloos kameraadje van den grond en verdween er mee, zoo
-vlug zijn beenen hem dragen konden.
-</p>
-<p>Geen enkele vrouw liet zich zien; de deuren werden haastig gesloten,&#x2014;slechts hier
-en daar gluurden verschrikte gezichten.
-</p>
-<p>&#x201e;Jammer!&#x201d; zei Floorke. &#x201e;Ik had ook de vrouwen wel graag eens gezien.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Heb dan nog even geduld&#x201d;, zei Harmen, &#x201e;ik ben temet weer terug!&#x201d; En hij maakte beenen
-in de richting van de booten. De maats begrepen nog wel niet wat Harmen in zijn schild
-voerde, maar in elk geval besloten ze even te wachten. Harmen was zoo&#x2019;n rare! Je wist
-nooit, waarmee hij nog op de proppen kwam.
-</p>
-<p>Daar kwam Harmen terug.&#x2026;. met z&#x2019;n fiedel! En nu herhaalde zich de geschiedenis van
-den Hamelschen rattenvanger. Nauwelijks trippelden de eerste klanken de lucht in,
-of hier en daar opende zich voorzichtig, heel voorzichtig een deur, en een donker
-meisjeskopje gluurde naar den fiedelaar. De zwartjes, die rond de oomes stonden, konden
-hun beenen niet stilhouden; ze begonnen om den muzikant heen te dansen, knipten met
-duim en vingers, of klapten, heupenwiegelend, in de handen. Daar kwamen de vrouwen
-en meisjes, al even primitief gekleed als de mannen, schoorvoetend naar buiten. En
-achter moeders rok, juist als alle andere kinderen op de wereld, de poedelnaakte <span class="corr" id="xd30e4803" title="Bron: dreumessen">dreumesen</span> met hun slanke ruggetjes en kogelronde buikjes; ze sperden den mond zoo ver open,
-dat men er een vuist in stoppen kon.
-</p>
-<p>Harmen fiedelde! &#x201e;Beginnen jullie vast te dansen!&#x201d; riep hij den oomes toe, &#x201e;dan doen
-de meissies het vanzelf!&#x201d;
-</p>
-<p>De oomes dansten. Ze sloegen de handen ineen, maakten samen met de grinnikende inboorlingen
-een kring rond de groep vrouwen en meisjes, die ingesloten waren, vóór ze het wisten,
-<span class="pageNum" id="pb211">[<a href="#pb211">211</a>]</span>en toen hosten de janmaats zoo wat rond, met groote sprongen. Bij Harmens melodie
-zongen ze:
-</p>
-<div class="lgouter">
-<p class="line">&#x201e;Zeg, nonnetjes, wilt ge gaan dansen?
-</p>
-<p class="line">Wij zullen u geven een ei!&#x201d;</p>
-</div>
-<p class="first">Daar trachtte een meisje te ontvluchten. Maar ze had een gevaarlijke plaats gekozen!
-Toen ze onder Floorke en Gerretje&#x2019;s armen door wilde hollen, pakten de beide jongens
-van stavast haar bij de hand, en ze moest mee dansen, of ze wilde of niet! De andere
-meisjes hadden schik en trachtten nu ook te vluchten. Verdikkoppe, nou had Floorke,
-die geluksvogel, aan z&#x2019;n andere hand óók al &#x2019;n meissie! Harmen werd het te machtig:
-hij duwde Hajo de viool in de handen en rustte niet, vóór ook hij aan beide zijden
-een aardig meisje had en meedanste op de wijsjes, die Hajo nu aan het instrument ontlokte.
-</p>
-<p>Padde stond ter zijde, zonder te vermoeden, dat er juist een samenzwering tegen hem
-op touw werd gezet: de Neus en Gerretje, die elkaar bij de hand hielden, lieten plotseling
-los, en Padde stond midden in den kring. Beschaamd wilde hij zich een uitweg banen,
-maar nu greep Harmen hem beet, en zoo danste Padde tegen wil en dank mee, tusschen
-Harmen en een allerliefst Sante Mariesch meisje.&#x2026;.
-</p>
-<div class="figure p211width"><img src="images/p211.png" alt="Tropisch dorp onder klapperboomen." width="458" height="429"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb212">[<a href="#pb212">212</a>]</span></p>
-</div>
-<div class="footnotes">
-<hr class="fnsep">
-<div class="footnote-body">
-<div id="xd30e4670">
-<p class="footnote"><span class="fnlabel"><a class="noteRef" href="#xd30e4670src">1</a></span> Indien de maats wat beter met het zonderlinge leven der zee-schildpadden bekend waren
-geweest, zouden ze geweten hebben, dat die eigenaardige ronde bollen gras door de
-schildpadden zelf vervaardigd worden en vergaard. Schildpadjagers van beroep zoeken
-die &#x201e;opslagplaatsen&#x201d; en wachten daar, tot de gepantserde kolossen het strand komen
-opkruipen.&nbsp;<a class="fnarrow" href="#xd30e4670src" title="Ga terug naar noot 1 in tekst.">&#x2191;</a></p>
-</div>
-</div>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.23" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e340">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p212.png" alt="DE NEUS SCHIET EEN MUSKET AF" width="606" height="218"></div>
-<h2 class="main">DE NEUS SCHIET EEN MUSKET AF</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Er werd besloten, dat de groote boot onder leiding van den schipper zelf naar Madagascar
-zou oversteken, ten einde eens te onderzoeken, of daar nog geen goede voorraad vruchten
-zou zijn op te slaan, want alles bij mekaar had men toch nog geen versch voedsel genoeg
-aan boord om den grooten overtocht te mogen wagen. Daar de tweede stuurman eveneens
-zou meegaan, en de opperstuurman met koorts te kooi lag, was het aan Folkert <span class="corr" id="xd30e4826" title="Bron: Berentzs.">Berentsz.</span> om gedurende &#x2019;s schippers afwezigheid het bewind te voeren op de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>. Dat zag er niet malsch uit voor de jongens! Want er was dagenlang niet gepoetst,
-en de bootsman zou stellig bij Bontekoe&#x2019;s terugkeer de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> blinkend gepoetst en geschrobd willen afleveren.
-</p>
-<p>&#x201e;Jongens&#x201d;, zei Harmen, &#x201e;we moeten er ons zien uit te draaien, anders loopt het mis.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe: mis?&#x201d; vroeg Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Wel, de bootsman wil van de schuit een porselein-kastje maken. Door &#x2019;t lange liggen
-is er mos aan de kiel gekomen; dat mogen wij er met een pennemesje weer afkrabben,
-en de poorten uitpulken en de ankers poetsen, tot ze glimmen als vischhaken! En weet
-je, wat ie jou wil laten doen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou?&#x201d; vroeg Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Zal je niet meevallen!&#x201d; verzekerde Harmen. &#x201e;Op het topje <span class="pageNum" id="pb213">[<a href="#pb213">213</a>]</span>van de groote mast ligt stof, wel een vinger dik, dat moet jij er met je tong aflikken!
-En je moet met een lantarentje het grootzeil afzoeken of er motten in zitten, en als
-je er een vindt, moet je hem levend vangen en aan de bootsman geven, dan kan die hem
-laten kielhalen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel!&#x201d; schimpte Padde. &#x201e;Ik zal me door de bootsman laten negeren! Ik sta vlak onder
-de bottelier!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, veel plezier!&#x201d; dichtte Harmen. &#x201e;En de bottelier staat vlak onder de bootsman.
-En als de bootsman <i>diksi</i> zegt, kun jij stof aflikken en motten vangen. Neen, we moeten zien klaar te spelen,
-dat de schipper ons meeneemt in de boot!&#x2014;Nou, afijn, kom maar eens mee, jongens, ik
-zal wel zoo kletsen, dat ie toegeeft!&#x201d;
-</p>
-<p>Zoo togen de vier kameraden in optocht naar de groote kajuit. Bontekoe was er alleen.
-Dat trof! Want geen der veelbelovende knapen had het erg op den koopman begrepen.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat komen jullie doen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Schipper&#x201d;, begon Harmen met een ernstig gelaat, &#x201e;we hebben er eens over nagedacht
-en.&#x2026;. hm! we hebben hier morgen aan boord tòch niets te doen.&#x2026;. eh, geloof ik, en
-daarom.&#x2026;. hm!&#x201d;
-</p>
-<p>Er tintelde iets in Bontekoe&#x2019;s oogen. &#x201e;Moeten jullie alle vier mee?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Alle vier!&#x201d; haastte Padde zich te verklaren.
-</p>
-<p>Harmen geloofde, dat hij zijn zaak gewonnen had. &#x201e;Weet je, waarom Padde mee moet,
-schipper? Omdat we wel eens op menscheneters zouden kunnen stuiten!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde verbleekte.
-</p>
-<p>&#x201e;En als dat dan eens gebeurde?&#x201d; vroeg Bontekoe met innerlijke pret.
-</p>
-<p>&#x201e;Wel, schipper, wie van ons zouden ze er uitpikken? Padde natuurlijk! En wij loopen
-allemaal vrij!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wá-blief?&#x201d; stamelde Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, gráág of niet!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;Als jij liever wilt poetsen.&#x2026;.?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Vooruit dan maar!&#x201d; zei Bontekoe. &#x201e;Dus morgen vroeg alle vier klaar bij de jol!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik ga niet mee!&#x201d; zei Padde vastbesloten.
-<span class="pageNum" id="pb214">[<a href="#pb214">214</a>]</span></p>
-<p>Harmen gaf hem een stomp. &#x201e;Ben je stapel?! Bevel van de schipper!&#x201d; fluisterde hij,
-grinnikend.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zal wel poetsen!&#x201d; jammerde Padde.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Den volgenden dag bij zonsopgang vertrok de jol, en de jongens gingen mee!
-</p>
-<p>Het was een morgen uit duizend: een droge, milde Oostenwind maakte het mogelijk het
-zeil te voeren. Zachtjes wiegend op een kalmen golfslag, koerste de jol in Westelijke
-richting. De oomes pruimden, rookten, gaven mekaar raadsels op, hakten op over hun
-hachelijke avonturen. Heerlijk was de morgenlucht. Harmen zette geurige koffie; slurpend,
-smakkend, met verzuchtingen van zaligheid werden de kommetjes geledigd.
-</p>
-<p>In den middag kwam Madagascar in het zicht, een blauwgroen streepje aan den Westelijken
-gezichtseinder; later breidde de streep zich uit, onafzienbaar wijd. Grijze gevaarten,
-die men tot nu toe voor wolken had gehouden, bleken bergen te zijn. Een gele strook
-in de branding duidde op een rivier, die in zee uitkwam. Daarop werd de koers gesteld,
-en in den avond had men de branding doorworsteld en de jol gemeerd.
-</p>
-<p>Men nam de wapens mee en zocht in de vallende duisternis een half uur ver den omtrek
-af. Geen spoor van menschen.
-</p>
-<p>Vlak tegen het strand begon het woud. Een net van lianen, steltwortels en doornstruiken
-met stekels, groot en scherp als de nagels uit een tijgerklauw, ontzegde den toegang.
-Ineens, zonder overgang, de ontzagwekkende, meedoogenlooze, stomme strijd van het
-tropische oerwoud: boomkolos naast boomkolos. Worstelend om licht, trachten elke boom
-en plant in hun schaduw te verstikken wat zich rondom bevindt. Woudreuzen staan kruin
-aan kruin, als onoverwinlijke heerschers. Hier, in dit rijk van den sterkere, is zwakte
-een schuld, waarop de doodstraf staat, en kracht is recht.
-</p>
-<p>Maar ook sluwheid weet er zich te handhaven. Sluw zijn de woekerplanten, die, wel
-bewust, dat eigen grootheid hen niet dragen kan, zich hechten aan de sterke reuzen
-en, listig kronkelend, zich voedend met het krachtige bloed dier reuzen, hun wegen
-vinden naar het licht, daarboven.
-</p>
-<p>Raven zitten in de boomen; ze cirkelen met dreigend en <span class="pageNum" id="pb215">[<a href="#pb215">215</a>]</span>naargeestig krassen om de toppen, of hokken in lange rijen zwijgend bijeen, als trieste,
-zwartgerokte gasten in een doodenhuis. Onder de takken door fladderen vleermuizen;
-zij kennen de verborgen gangen in het donkere woud, ze duiken weg en komen weer te
-voorschijn, onverwachts, met luimig vlerkenspel, als duiveltjes uit een heksengraf.
-</p>
-<p>De maan breekt door. Over het water komen de avondnevelen: ijle, wonderlijke gestalten
-in lange, bleeke, wuivende gewaden. Zij voeren bij het harpspel der golven een sluipenden,
-geheimzinnigen dans uit.
-</p>
-<p>Zwijgend, eenigszins beklemd, drentelen de oomes weer naar de jol. Dan worden haastig,
-zonder veel spreken, een paar tenten opgeslagen voor den nacht.
-</p>
-<p>In het Oosten licht iets rossigs tegen de wolken,&#x2014;dat is de weerschijn van het vuur,
-dat de bij de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> achtergebleven maats hebben ontstoken, in geval de lui van de jol nog denzelfden
-nacht mochten willen terugkomen. Het is ganschelijk overbodig, dat de oomes hier als
-antwoord óók een vuur ontsteken; maar ze kunnen het toch niet laten; het doet zoo
-goed, te weten, dat daarginds nog meer vrienden zijn en dat daar hun bovenste-beste
-schuit ligt, die toegetakelde kast, die met haar opgelapten grooten mast voor den
-drommel bij goeien wind nog twee knoopen méér maakte dan elke andere kast, en die
-hen allemaal, jongens van de compagnie, zou terugvoeren naar dat beroerde kikkerland,
-waar het toch zoo deksels gezellig kon zijn, waar je, in plaats van oerwouden, geraniums
-in een potje, hè-hè-hè! voor je venster had staan,&#x2014;naar dat half ondergeloopen lapje
-grond, waar je met hard malen en ferme baggerlaarzen nog net doorheen kon modderen;
-naar dat boter-en-kaaslandje, waar je moei en je meissie kousen voor je breiden, je
-zoenden en een fijn bakkie koffie voorzetten uit den ouwen gebarsten koffiepot, die
-boven het vuur zoo lekker knussies roezemoezen kon.
-</p>
-<p>Zuchtend sliepen de oomes in.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Maar den volgenden morgen waren ze herboren! Even een bad, dan een gloeiend bakkie
-op je nuchtere maag, een beetje stoeien, de tenten ingepakt, een stuk rogge achter
-je kiezen, en <span class="pageNum" id="pb216">[<a href="#pb216">216</a>]</span>zingend en kauwend tegelijk roeiden ze de jol de rivier op. De monding was breed,
-wel tweehonderd ellen, en in het midden liep een diepe vaargeul. Maar allengs werd
-de rivier smaller, en groote, verspreid liggende steenen bemoeilijkten de vaart. De
-oever begon te stijgen, werd rotsachtig. De zware, donkere loofboomen begonnen langzamerhand
-geheel te overheerschen, drongen het lichtgroen, wuivend gebladerte der palmen terug.
-</p>
-<div class="figure floatLeft p216width"><img src="images/p216.png" alt="Apen." width="301" height="486"></div><p>
-</p>
-<p>Tusschen steile steenen wanden gleed nu de jol stroomopwaarts. Hoog in de lucht omstrengelden
-elkaar de boomen van beide oevers. Aan vooruitstekende steenpunten hadden zich planten
-gehecht, welker bloemrijke stelen in sierlijken val omlaaghingen. Zwaluwen scheerden
-rusteloos heen en weer door de kloof, luid, doordringend tsiep-tsiep! roepend, waarschijnlijk
-uit bezorgdheid voor hun nestjes, waarvan de plaats door een streep vuil makkelijk
-te raden viel, al waren de hangmatachtige, grijze vogelhuisjes zelf ook handig aan
-het oog onttrokken. Hagedissen schoten in zig-zaglijnen tegen de loodrechte wanden
-omhoog. Hier en daar hing aan een rotspunt een geelgrijs bijennest, aan den onderkant
-omzoemd door een dichten zwerm.
-</p>
-<p>Pats! Een paar steenen of noten&#x2014;wat waren het?&#x2014;plasten in het water. De maats keken
-op. Waar kwamen die dingen vandaan? Wie had ze geworpen? Pats! Een nieuwe laag. Twee
-kletterden in de boot neer,&#x2014;het waren noten. Wat bewoog zich daarboven, heel hoog,
-in de takken? &#x201e;Apen!&#x201d; meenden de maats. &#x201e;Ze willen ons meppen!&#x201d;
-</p>
-<p>Pats! Een nieuwe laag. Padde kreeg een noot op zijn gezicht, juist toen hij angstig
-omhoog keek. &#x2019;n Ferme bloedneus,<span class="pageNum" id="pb217">[<a href="#pb217">217</a>]</span>&#x2014;dat was gelukkig alles. Gerretje laadde een musket met ganzeschroot, mikte en knapte
-af. Het schot dreunde oorverdoovend in die nauwe kloof. Uit hoeken en gaten tuimelden
-vleermuizen, tolden piepend van den eenen wand tegen den anderen. Steentjes, door
-den plotselingen luchtdruk losgeraakt, kletsten het water in. Maar het schot had doel
-getroffen. Den kop naar beneden, een langen, geringden pluimstaart als een vlag omhooggestoken,
-suisde een aapje omlaag, viel tien ellen voor de boot in het water. Een roze sneeuwval
-van teere bloesems dwarrelde neer en dekte aapjes graf. De maats grepen het diertje,
-toen de stroom het aan de jol voorbijvoerde. Drie, vier gaten in het lichte, zachte
-borstje toonden, hoe bitter goed het schot was aangekomen. Het kopje was zilver-wit
-van kleur; een zwarte vlek lag om de nu gesloten oogjes.
-</p>
-<p>In de boomen daarboven waren intusschen de andere notenwerpers van hun ontsteltenis
-over het schot bekomen: het regende weer noten. De Neus, die een noot tegen zijn wang
-gekregen had, waarbij zijn oor leelijk gekwetst was, pakte op zijn beurt grimmig een
-musket.
-</p>
-<p>&#x201e;Laat dat, Neus! Hoe meer je schiet, hoe beroerder we er aan toe zijn!&#x201d;
-</p>
-<p>Maar de Neus wilde niets hooren. Hij laadde het musket, drukte af.&#x2026;. Boem!
-</p>
-<p>Toen gebeurde iets ontzettends. De steenen wand van den linker oever vertoonde in
-eens over de geheele hoogte een scheur; er kwam beweging in; een scherp gekraak,&#x2014;toen
-zakte de wand voorover, kwam tegen den anderen wand te staan, brak doormidden en stortte
-donderend, vlak achter de jol, in de rivier. De boot<span id="xd30e4910"></span> kwam na in schuine richting omhoog te te zijn geslingerd, een eind verder weer neer
-en werd in hetzelfde oogenblik bedolven onder het loof van een zwaren boom, die door
-de vallende steenlaag was neergerukt. Wonder boven wonder werd het vaartuigje in zijn
-tuimeling niet verpletterd.
-</p>
-<p>Lijkwit, tot op het hemd doorweekt, zaten de maats in de jol, de beide handen om het
-boord geklemd. &#x201e;Daar hadden we slechter kunnen afkomen&#x201d;, meende Bontekoe lakoniek.
-</p>
-<p>Een paar maats vonden hun spraak terug en begonnen den <span class="pageNum" id="pb218">[<a href="#pb218">218</a>]</span>Neus de huid vol te schelden. Deze zat rondom in het dichte gebladerte, een bloesemkroon
-om de slapen, die hem een feestelijk aanzien verleende. Maar zijn stemming was volstrekt
-niet feestelijk; wezenloos, met de ontzetting nog in de oogen, staarde hij naar zijn
-makkers.
-</p>
-<p>&#x201e;Het is een losse wand geweest&#x201d;, stamelde Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Laten we onder de boom zien weg te komen&#x201d;, raadde Bontekoe. &#x201e;Zoometeen gaan we hier
-kopje-onder!&#x201d;
-</p>
-<p>Zoo was het. Door de plotselinge stremming wies het water zienderoogen. En daar de
-boot onder den boom gekneld zat, moest ze wel volloopen!
-</p>
-<p>Alle handen aan het werk! De maats kapten met bijlen en messen een uitweg voor de
-jol, die na veel gewurm vrijkwam.
-</p>
-<p>Binnen weinige minuten zou het water over den rotswand een geduchten val vormen.
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe straks terug te komen?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;We zitten als ratten in een val&#x201d;, stotterde Floorke.
-</p>
-<p>&#x201e;Doorroeien!&#x201d; beval Bontekoe. &#x201e;Misschien vinden we hoogerop een zijrivier, die ook
-in zee uitloopt.&#x201d;
-</p>
-<p>Verdraaid, dat was zoo mal nog niet! Als ze een zijrivier vonden, waren ze klaar!
-Pats! de riemen scheerden alweer over het water. Eén voordeel: nu het water was opgeloopen,
-roeide het vrij wat lichter. En de apen waren ze kwijt! De kwelgeesten schenen den
-schrik te pakken te hebben.
-</p>
-<p>Wanneer zou er eens een eind komen aan die hooge, beklemmende wanden, die slechts
-op een musketschot schenen te wachten om voorover te vallen en een stel arme janmaats
-te laten verongelukken? Bij elke bocht hoopten ze het einde van de kloof te zien.
-En ten slotte.&#x2026;. daar daalden de oevers, en onmiddellijk verbreedde zich het waterbed.
-De oomes ademden diep op.
-</p>
-<p>In de kloof was het koel geweest, maar hier voelden de mannen de hitte weer geducht.
-De jol werd naar den kant, onder de schaduw der ontzaglijke boomen geroeid, en puffend
-zetten de maats zich neer op een groote rotssteenbank. De Neus wilde zijn zonde van
-daarstraks weer goedmaken, ging aan den oever wat hout sprokkelen. In een oogwenk
-had hij wat licht brandbare takken bijeen, en nu werd op de bank, met behulp <span class="pageNum" id="pb219">[<a href="#pb219">219</a>]</span>van een paar kleine steenen, een oventje gebouwd, waarop Harmen zijn koffieketel plaatste.
-Rolf en Gerretje sleepten een net een eindweegs langs den oever, waarbij ze een aardig
-partijtje visch vergaarden, die gebakken werd in kokosolie. Toen de hongerige magen
-gestild waren, zette men den tocht weer voort.
-</p>
-<p>Aanvankelijk hield men het midden van den stroom, maar spoedig dwong de brandende
-zon de mannen de schaduw op te zoeken, al had men daar ook meer last van steenen.
-Merkwaardig stil was het woud. Soms krijschten papegaaien, of verscheurde een onbekende
-dierenroep de stilte. Maar de stilte sloot zich weer, vlak na het geluid, en van den
-weeromstuit werd er in de jol ook gezwegen.
-</p>
-<p>Allengs werd de rivier nauwer; men kon thans in het midden varen: de boomen van beide
-oevers sloten hun kruinen over het water aaneen.
-</p>
-<p>Een paar kleine herten stoven verschrikt weg, het gewei achter in den nek. Steeds
-zwaarder welfden de bladerenmassa&#x2019;s zich over de nauwe rivier. Hier hing schemerlicht;
-de zon kon nergens doordringen. De jol schoof onder een boom door, waarvan de takken
-door het water sleepten; aan de twijgen bengelden groote, groene vruchten; de onderste
-waren door de visschen beknaagd.
-</p>
-<p>Harmen proefde er een. Ze was saprijk en heerlijk zoet. Toen plukten de maats wat
-er maar te plukken viel.
-</p>
-<p>Toen de jol onder den vruchtboom uitschoof, lichtte den maats op eens weer de volle
-zon tegen; in breeden val sloeg het goud door een opening van het bladerendak neer.
-En zie: badend in dat hemelsche licht stond een boom, zoo zielsverrukkend mooi, dat
-de oomes geen woorden vonden om hun bewondering te uiten. Hij was met sneeuwwitten
-bloesem overdekt en ademde een bedwelmend zoeten geur uit. Koesterend gleed het warme
-licht over het blanke bloemkleed, en tooverachtig dwarrelden vlinders en bonte, glanzende
-kevertjes in het goud.
-</p>
-<p>De bewonderende uitroepen gingen echter spoedig in verwenschingen over, toen bleek,
-dat die prachtige boom een haast onoverkomelijken hinderpaal vormde in den waterweg.
-Nergens <span class="pageNum" id="pb220">[<a href="#pb220">220</a>]</span>was een doorgang te vinden. Er met den bijl een hakken? Dat zou weer een half uur
-ophouden.
-</p>
-<p>Hajo werd door Bontekoe uitgezonden om de rivier hoogerop eens te gaan verkennen.
-Na zich met zijn lenig jongenslichaam door de nieuwe hindernis heengedrongen te hebben,
-zag hij, dat de rivier <span class="corr" id="xd30e4944" title="Bron: verop">verderop</span> steeds meer dichtgroeide.
-</p>
-<p>Men hield krijgsraad. Er zat niets anders op dan maar weer terug te roeien en&#x2014;hoe,
-dat wist niemand nog!&#x2014;de jol heen te helpen over den waterval, die door den gevallen
-rotswand ontstaan was.
-</p>
-<p>Ook iets anders baarde zorg. In het Westen begon de lucht te betrekken. Vooraan kwamen
-een paar donkere wolken, als ruiters op verkenning; daarna een zwarte drom, staag
-aanrukkend.
-</p>
-<p>&#x201e;Een regenboog!&#x201d; riep een oome. Daar stond hij, fel en valsch tegen het zwart. Maar
-meteen schoof een loodkleurige wolk voor de zon; verschrikt schoten de gouden stralen
-ter zijde uit, boorden in het groezelig grauw, verfletsten, en ook de regenboog bleekte
-weg.
-</p>
-<p>Nu werd alles in schemer gehuld. Men voelde de hitte toenemen, een broeierige hitte,
-die het ademen moeilijk maakte. De maats spanden, in afwachting van den komenden regen,
-een zeil over de jol. Het zweet droop hun van de schouders.
-</p>
-<p>Kom, bleef het onweer nu nog lang uit? De spanning prikkelde; de heele natuur verlangde
-naar den eersten, bevrijdenden donderslag. Daar kwam hij! Vlak op het weerlicht, dat
-alles in &#x2019;t vaalgroen zette. Papegaaien krijschten.
-</p>
-<p>Daar ratelde de tweede slag; als kon het geluid niet meer sterven, zoo lang weerklonk
-het in het woud en rommelde het in de verte na. Flits! Boem! Driemaal achtereen. Hoor
-de demonen razen! Ze zitten elkaar na, daar in die zwarte wolkenwereld; ze klauteren
-op hun duivelsrossen en slingeren bliksemstralen rond. Hoor het razen van de trommen,
-het schelle bonzen der strijdbekkens! Daar komen ze, nieuwe, zwarte drommen; ze stuiven
-voorwaarts, botsen opeen. Valt aan! Hu, rossen, valt aan!! Rondom grauwen en grommen
-en grimmig geweld!
-</p>
-<p>Dan.&#x2026;. de bevrijding! Daar klettert hij neer, de forsche, <span class="pageNum" id="pb221">[<a href="#pb221">221</a>]</span>ruischende regen, bevruchtend en heilbrengend. Jubelend davert hij in de bladeren,
-lachend spet hij in het water en roert het, tot de bruine modder naar boven wentelt.
-</p>
-<p>Voorbij.&#x2026;. Met een diepen zucht kruipen de maats onder het zeil weg, rekken de verstijfde
-leden en ademen uit volle borstkas. Vol nieuwen moed pakken ze de riemen op en vangen
-den terugtocht aan.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Verwonderlijk snel ging het nu, met den stroom mee; om vier uur was men weer bij de
-kloof. Hier werd de jol gemeerd. Langs beide oevers zou een dozijn maats de boot volgen
-met een stuk of wat stevige touwen, en zoo, van boven uit, hoopte men de jol over
-de hindernis te kunnen tillen. De schipper zou met Floorke en nog een handvol fiksche
-maats aan boord blijven.
-</p>
-<p>Men nam afscheid. De oomes aan de beide oevers klauterden langs de rotsen omhoog,
-en de jol schoot met z&#x2019;n kleine, dappere bemanning de kloof binnen. De stroom versnelde
-zich nu weer verbazend; er moest heel wat stuurmanskunst worden aangewend om een ongeluk
-te voorkomen. En bij de plaats des onheils gekomen, scheelde het maar een haartje,
-of alles was nog misgeloopen. Had men voor enkele uren nog stroomopwaarts geroeid,
-nu zou daar geen denken meer aan zijn; zoo had de regen het stroompje doen zwellen.
-Met groote snelheid dreef de jol in de richting, waar donderend watergeweld den val
-aankondigde; men trachtte de vaart te stutten door de riemen als boomen te gebruiken.&#x2026;.
-vergeefs! De haren rezen den kerels te berge.
-</p>
-<p>Floorke, handig als de drommel zelf, zette zich in het dansende vaartuigje schrap,
-sloeg fiks een lus in een touw, wierp het als een lasso om een vooruitstekende rotspunt,
-wikkelde toen met een bliksemsnellen slag het einde van het touw om de roerpin. Een
-knoop er op, waar geen landrot wat van snapte, en de jol bleef met een ruk liggen.
-Een zware zucht steeg op uit aller borst. Met Floorke kon je uit visschen gaan. Er
-werd nog een touw om de rots geslagen, voor het geval de eerste zou afbreken. Daarna
-wachtte men zwijgend&#x2014;het geraas van den waterval maakte elk onderhoud onmogelijk&#x2014;op
-de komst der anderen.
-<span class="pageNum" id="pb222">[<a href="#pb222">222</a>]</span></p>
-<p>Dezen hadden vrij wat meer tijd noodig om vooruit te komen en zeker niet minder moeilijkheden
-te overwinnen. Het was een eindeloos klauteren, een staag voortworstelen door struikgewas
-en boomstammen, en nu en dan moest men zelfs van den eenen boom in den anderen overklimmen.
-Een escorte half-apen begeleidde hen daarbij, hield zich den buik vast bij de stumperige
-klimpartij dier witte monsters. De takken waren nog glibberig van den regen; om den
-haverklap gleed een oome uit en kwam wonder boven wonder zonder gebroken hals of beenen
-in de doornen terecht. De maats gingen tot den maatregel over, dien men in de bergen
-toepast: een gemeenschappelijk touw verbond hen. Als er nu weer een viel, bleef hij
-aan zijn riem hangen. Hilke aan den linkeroever, en aan den rechter de Neus, die ook
-niet voor een klein geruchtje vervaard was, wierpen zich als voormannen op; aan hen
-de taak om met een bijl de versperrende lianen weg te kappen.
-</p>
-<p>Daar de partijen beide het eerst wilden aankomen, werd er niet gerust. En zoo kwamen
-de mannen vrijwel gelijktijdig bij de jol. De touwen werden omlaag geworpen en reikten
-krap aan. Met fikschen slag trokken de kerels in de boot ze onder de kiel door, zoodat
-de jol in een schommel kwam te hangen.
-</p>
-<p>&#x201e;Alles klaar?&#x201d; De oomes sloegen hun knuisten om de touwen; langzaam werd de kabel,
-die door Floorke om den rotspunt was geslagen, gevierd; twee dozijn gespierde oomes
-tilden de jol op, droegen haar over de gevaarlijke plaats en lieten haar met kleine
-rukjes zakken, tot ze weer op het water lag. Oef.&#x2026;.! dat was goed gegaan.
-</p>
-<p>De touwen werden nu om een stam geslagen, en mannetje na mannetje liet zich weer in
-de jol glijden, tot allen beneden waren. Toen liet men de touwen los, en de jol gleed
-weer voort in den bruisenden stroom. Van den linkeroever lieten zich vlak achter de
-maats aan een paar half-apen langs het touw omlaag slieren en bungelden nu krijschend,
-aan één arm en één voet heen en weer. Daarop verloor men, bij een bocht, de zoo moeilijk
-overwonnen hindernis uit het oog.
-</p>
-<p>Even later schoot de jol de kloof uit en dreef weer voort tusschen vlakke, wijde oevers.
-De mannen zagen nu, dat de zon al achter de bergen zat. En bij het naderen der riviermonding
-<span class="pageNum" id="pb223">[<a href="#pb223">223</a>]</span>viel de duisternis in. De maan was vol, maar school telkens achter donkere wolken.
-Dan openden zich rondom griezelige spelonken. Uit den hemel drupte zwarte inkt omlaag:
-het regende weer wat.
-</p>
-<div class="figure floatLeft p223width"><img src="images/p223.png" alt="Jol onder zeil." width="367" height="267"></div><p>
-</p>
-<p>Heimwee bekroop de maats, heimwee naar hun schip, naar hun makkers, naar het vooronder,
-naar het gevoel weer een veiligen Hollandschen bodem onder de voeten te hebben. Hoewel
-de lucht er dreigend uitzag, voelde geen der mannen lust om aan land te overnachten:
-bij de monding der rivier gekomen, zetten ze zwijgend den mast op, heschen het zeil
-en stuurden in zee.
-</p>
-<p>De wind sloeg bij vlagen door, zoodat het zeil luimig rukte en de jol sterk en onverwacht
-deed hellen. Men hield den kop van het vaartuigje zooveel mogelijk recht in de golven,
-wat gelukkig niet moeilijk viel, want wind en stroom kwamen uit het Noorden, en men
-was op den heentocht geducht naar het Zuiden afgezakt. Maar de zee was al even luimig
-als de wind: telkens kwam, vóór men er op verdacht was, een zware golf, die de jol
-hoog op haar armen tilde en weer in de diepte kwakte, zoodat de oomes in een ommezien
-doornat waren.
-</p>
-<p>Steeds woeliger werd de zee; steeds heftiger drukten de windstooten in het zeil.
-</p>
-<p>Hopla! De jol schepte water. Baliën! Gelukkig had men putsen meegenomen. Verjoppie,
-daar dreigde het stuurboord voor de tweede maal onder water te schieten; de mannen
-lieten zich naar bakboord overvallen; de mast kraakte onder den hevigen druk.
-</p>
-<p>&#x201e;Zullen we reven, stuurman?&#x201d; vroeg Bontekoe.
-</p>
-<p>&#x201e;Me dunkt, we kunnen het nog wel even houden, schipper!&#x201d;
-</p>
-<p>De maats hadden schik. Laat het zeil maar op; de jol lag vast genoeg; ze zouden wel
-zorgen, dat-ie niet kiepte. Hoe <span class="pageNum" id="pb224">[<a href="#pb224">224</a>]</span>gauwer thuis, hoe liever! Ze hebben de putsen klaar om te baliën,&#x2014;jongens van stavast,
-wà-blief? Kennen de zee als moeders waschtobbe. Hei! wat schoot de jol door de golven!
-Hoe smeuïg doopte-d-ie, bij het afglijden van zoo&#x2019;n gladden golfrug, z&#x2019;n neus in den
-volgenden!
-</p>
-<p>Op eens.&#x2026;.! Aan bakboordzij een hooge, donkere muur; de jol werd weggezogen, tegelijkertijd
-overkruifde haar van achteren een andere golf; een witte mantel van schuim werd hoog
-over de jol zwierig uitgeworpen,&#x2014;toen kregen de arme kerels, die van schrik overeind
-gevlogen waren, de volle lading binnen. &#x201e;Baliën!&#x201d; Ze voelden nog bodem onder de voeten;
-de jol dreef dus, al lagen de boorden zoowat met het water gelijk. Hijgend en vloekend
-van angst hoosden de kerels. Wie geen puts had, wierp met handen en mutsen het water
-terug. Bontekoe greep een vaatje olie en goot dat aan bakboordzijde leeg. Daarna spande
-hij samen met Hilke, terwijl de anderen nog druk aan het baliën waren, een zeiltje
-over de plecht, om het water af te weren. En toen het hoozen gedaan was, werd ook
-het gedeelte achter den mast overspannen, slechts vrijlatend een plaats voor den man
-aan het roer. &#x201e;Als we <i>nou</i> kiepen, kunnen we zeggen: samen uit, samen thuis!&#x201d; meende een oome.
-</p>
-<p>&#x201e;Het vuur!&#x201d; riep de stuurman. De maats gluurden onder het zeiltje door en zagen den
-rossen schijn. Dat gaf moed!
-</p>
-<p>Een golf van heb-ik-jou-daar mepte op het zeil. De oomes hadden schik. Als het zeiltje
-er niet geweest was, nou! Ze sjorden het voor alle zekerheid met nog een paar touwen
-vast. Hopsa! Kon men ergens ter wereld lustiger dansen dan op zee? De leut was er
-bij de kerels niet meer uit te krijgen. Ze dreinden daar onder hun zeiltje alle deuntjes,
-die ze kenden. Binnen een uur zouden ze veilig op één oor liggen!
-</p>
-<p>Maar de pret dreigde leelijk verstoord te worden. Een windvlaag drukte het zeil zoo
-ver neer, dat de jolboord onderdook, en het water over de geheele breedte naar binnen
-stroomde. De maats verstomden, voelden, dat de jol nog verder overhelde.&#x2026;.! Snel als
-de gedachte trok de Neus z&#x2019;n mes en sneed met een forschen ruk het strakgespannen
-ondertouw door, waaraan de boom met het zeil uit alle macht trok. De boom sloeg weg,
-beukte in het water; het zeil rukte woedend, <span class="pageNum" id="pb225">[<a href="#pb225">225</a>]</span>vloog in flarden. Maar de jol richtte zich overeind, al stond ze ook weer half vol
-water. De maats spanden hun rug tegen het zeiltje, dat de touwtjes knapten, en&#x2014;in
-koortsige haast hoozende&#x2014;scholden ze den Neus uit voor al wat leelijk is. Want bij
-een ongeluk behoort een zondebok.
-</p>
-<p>Ditmaal was de Neus minder beteuterd: hij was terecht overtuigd, de jol en al zijn
-makkers voor een wissen ondergang behoed te hebben.
-</p>
-<p>Nu, roeien dan maar! De golfslag werd minder hevig: ze naderden land. Daar dook de
-verlichte <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> al achter een waterrug op! Moed, jongens!
-</p>
-<p>Een half uur later zagen ze gestalten op het dek. &#x201e;Ahoy!&#x201d; riepen de oomes, staken
-de lantaren aan en zwaaiden er mee. De wacht in &#x2019;t kraaiennest antwoordde. De maats
-voelden zich al weer thuis. &#x201e;Blij toe, jongens!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou!&#x201d; In de kombuis werd licht opgestoken. Beste, brave Bolle! Ze roeiden naar de
-lijzijde, grepen de touwen, die hun werden toegeworpen, sloegen ze door de hijschpinnen.
-</p>
-<p>Toen klauterden ze stuk voor stuk langs de valreep omhoog.
-</p>
-<p>&#x201e;Daar zijn we weer!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En? Hoe hebben jullie &#x2019;t gehad?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;n Fijn tochie! De Neus heit half Maddegasker an puin geschoten.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Is &#x2019;t waar, Neus?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Op je gezicht! Als ik er niet was geweest, waren ze met z&#x2019;n allen naar de haaien
-gedoken!&#x201d;
-</p>
-<p>In optocht, met knikkende knieën, begaven de teruggekeerde oomes zich naar de kombuis,
-waar ze trillend van welbehagen de gloeiende koffie opslurpten, die Bolle ondanks
-het late uur voor hen had opgezet, toen de wacht hen in zee had gesignaleerd. De natte
-kleeren van &#x2019;t lijf, droog ondergoed aan en onder de wol. Hè!
-</p>
-<p>Ze snurkten.&#x2026;.! &#x2019;t Was bij de varkens af,&#x2014;vond een maat, die twee dagen lang gepoetst
-had en daarbij alle levensvreugde was kwijtgeraakt.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>De koopman ontving Bontekoe gekleed in de kajuit. &#x201e;En heeft de tocht wat opgeleverd?&#x201d;
-vroeg hij.
-<span class="pageNum" id="pb226">[<a href="#pb226">226</a>]</span></p>
-<p>Eerst nu kwam Bontekoe tot het besef, dat de tocht geheel vruchteloos was geweest.
-In zijn vreugde over den gelukkigen afloop na al de gevaren, die hen hadden gedreigd,
-was hem dat gansch en al door het hoofd gegaan. Nu ineens stond hij voor de nuchtere
-vraag, wat de tocht had<span id="xd30e5025"></span> <i>opgeleverd</i>.
-</p>
-<p>&#x201e;Een nat pak kleeren&#x201d;, was zijn antwoord.
-</p>
-<p>&#x201e;Daar heeft de Compagnie niet veel aan!&#x201d; meende koopman Rol glimlachend.
-</p>
-<p>&#x201e;De Compagnie!&#x201d; Hoe langer de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> op reis was, hoe dieper zich in Bontekoe onbewust het gevoel geworteld had, dat het
-schip van hèm was en van z&#x2019;n tweehonderd kerels, die er elken dag hun leven voor veil
-hadden. Hij voelde zich, ook nu weer na die korte worsteling met de zee, heer en meester
-op de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>. En de koopman, de bloedlooze rekenaar, die voor geen avontuur in gloed te zetten
-was, die stille potkijker, dien hij, schipper Bontekoe, voor den duivel, nog als lichtmatroos
-niet zou kunnen gebruiken, zwamde over &#x201e;de Compagnie!&#x201d;
-</p>
-<p>Straks, als de schuit veilig gemeerd op de reede van Bantem lag, dan kwam &#x201e;de Compagnie&#x201d;
-aan het woord, dan kon Rol koopen en verkoopen, tot hij al zijn boeken had volgekrast.
-Maar de taak om de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> veilig daarheen te brengen, was voor hèm, Willem IJsbrantsz. Bontekoe, op dit oogenblik
-nog: naast God schipper op zijn schip!
-</p>
-<p>&#x201e;De Compagnie!&#x201d; herhaalde hij driftig, draaide den verbluften Rol vierkant den vierkanten
-zeemansrug toe en ging ter kooie.
-</p>
-<div class="figure p226width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb227">[<a href="#pb227">227</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.24" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e347">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">BRAND!</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first"></p>
-<div class="figure floatLeft p227width"><img src="images/p227.png" alt="Duivelsch uitziend hoofd." width="156" height="236"></div><p>
-</p>
-<p>Den negenden dag, dat de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> voor Sante-Marie lag, waren allen genezen. En men ging welgemoed onder zeil, vertrouwende,
-dat de voorraad versch voedsel toereikend zou zijn. Men koerste eerst Zuid-Oostwaarts
-tot op 33° en wendde den steven daarna Noord-Oost naar Straat Soenda.
-</p>
-<p>Het waren mooie, stille dagen. De maats hadden de handen vol met het onderhoud van
-het pluimvee. Maar heel hun leven hadden de oomes niet zooveel eitjes gepeuzeld.
-</p>
-<p>Padde werd in den loop der weken zelf zoo rond als een ei. Men ried hem wat beweging
-aan. Zuchtend besloot Padde het werkje over te nemen, dat tot nu toe de Schele altijd
-had verricht, namelijk &#x2019;s middags met een vaatje in den kelder te gaan en dat vol
-te pompen, ten einde den volgenden morgen allen oomes een half &#x201e;mutseke&#x201d; te kunnen
-verstrekken.
-</p>
-<p>Joppie kreeg spreeklessen. Een kreet van blijde verrassing ging onder de oomes op,
-toen hij duidelijk verstaanbaar: Hajo! krijschte. Maar nu bleek, dat Joppie al niet
-veel beter was dan de menschen: ook hij stelde zijn kennis in dienst van het booze.
-Hij riep zijn meester den ganschen dag, liefst barsch, bevelend, zooals Berentsz.
-het deed, dan weer lokkend, vleiend, of angstig, opgewonden, als wilde hij zeggen:
-Kerel, je bent me toch niet overboord gevallen?&#x2014;Zoo kwam Hajo soms buiten adem aanhollen
-om te vragen wat de bootsman van hem wou, en vond dan, in plaats van een grimmigen
-Folkert Berentsz., een allervriendelijksten Joppie, die hem den kop toestak om gekrauwd
-te worden. Alle maats, die den leergierigen vogel hun naam wisten in te pompen, kregen
-er spijt van als haren op het hoofd.
-<span class="pageNum" id="pb228">[<a href="#pb228">228</a>]</span></p>
-<p>Joppie leerde ook zijn eigen naam en toonde in het uitspreken ervan een groote mate
-van zelfingenomenheid. De maats wisten niet waar ze bleven van het lachen, wanneer
-Joppie zijn naam in alle toonaarden, den een nog vleiender en liefelijker dan de andere,
-uitgalmde.
-</p>
-<p>Gerrit was tevreden over zijn pleegkind. Hij had aanvankelijk wel wat raar tegen den
-krommen snavel en de bonte pluimage van den jongen &#x201e;torenkraai&#x201d; aangekeken, maar nu
-herkende hij in de wijze, waarop Joppie: Ka! kon zeggen, toch duidelijk een rasgenoot.
-</p>
-<p>Toen de oomes vonden, dat Joppie meer dan wijs genoeg was, nam Padde de taak over
-om Joppie&#x2019;s leergierigheid te bevredigen.
-</p>
-<p>&#x201e;Vooruit!&#x201d; zei Padde, &#x201e;zeg nou eens: Padde Kelemeijn!&#x201d;
-</p>
-<p>Joppie keek hem pienter aan. &#x201e;&#x2019;t Is een merakel!&#x201d; meende het dier toen.
-</p>
-<p>&#x201e;Vooruit!&#x201d; mopperde zijn leermeester. &#x201e;Padde Kelemeijn! Zeg het dan, stommeling!&#x201d;
-</p>
-<p>Joppie hield z&#x2019;n kop schuin, luisterde vol aandacht. Toen keek hij Padde trouwhartig
-aan en schetterde: &#x201e;Stommeling!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Je bent zelf een stommeling!&#x201d; gromde Padde, die rood werd van drift.
-</p>
-<p>&#x201e;Kletskoek&#x201d;, verklaarde de vogel en keek luchthartig naar boven.
-</p>
-<p>Padde staarde het dier met opengespalkte oogen sprakeloos aan, keerde zich toen om
-en nam zich voor, geen woord meer aan het mormel te verspillen.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Zoo kwam een dag, die den mannen van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> lang heugen zou: de negentiende <span class="corr" id="xd30e5085" title="Bron: Novemder">November</span> van het jaar 1619.
-</p>
-<p>Naar gewoonte begaf Padde zich in den namiddag naar den kelder, daalde met zijn kaars
-het korte trapje af en plaatste het licht op een volle ton, om de handen vrij te hebben
-voor het pompen.
-</p>
-<div class="lgouter">
-<p class="line">&#x201e;Mallemallemootje,
-</p>
-<p class="line">Zeven in een bootje;
-</p>
-<p class="line">Mallemallemootje, mallemallemoer,
-</p>
-<p class="line">Zes aan de riemen en een aan het roer!&#x201d;</p>
-</div>
-<p><span class="pageNum" id="pb229">[<a href="#pb229">229</a>]</span></p>
-<p>zong Padde, blijgemoed pompende. Het vaatje was vol; Padde bevrijdde met zwierigen
-greep de kaars, die hij op de ton had vastgesmolten. Toen viel&#x2014;kon het ongelukkiger?&#x2014;het
-gloeiend eindje der kaarsepit in het spongat; de brandewijn daarbinnen vatte vuur;
-de duigen scheurden met een doffen knal uiteen, en de brandende vloeistof dekte ineens
-den geheelen kelderbodem. Met een schreeuw vloog onze botteliersmaat het laddertje
-op, zag twee putsen water staan, waarmee Hajo en Rolf aan het dekschrobben waren,
-greep de putsen en keerde ze boven het luik uit.
-</p>
-<div class="figure floatRight p229width"><img src="images/p229.png" alt="Naar gewoonte begaf Padde zich...." width="326" height="453"><p class="figureHead"><span class="corr" id="xd30e5099" title="Bron: naar">Naar</span> gewoonte begaf Padde zich.&#x2026;</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>&#x201e;Padde! Wat is er?!&#x201d;
-</p>
-<p>De arme dikzak wilde wat stamelen, maar het was niet meer noodig: het sissen, knetteren
-en de wolk verdampt water, die uit het luik opsloeg, zeiden genoeg.
-</p>
-<p>&#x201e;Brand! <i>Brand!!!</i>&#x201d;
-</p>
-<p>Dat werkte. Van alle kanten kwamen de maats met verschrikte gezichten aanhollen, sommigen
-al met volle putsen. &#x201e;Wáár is de brand?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;In de kelder!!&#x201d; Angst en opwinding trilden door aller stem. In razende haast zocht
-men naar putsen. Heele plassen water werden door het luik geworpen.
-</p>
-<p>Folkert Berentsz. klauterde, nadat men wel een honderd emmers water had leeggeworpen,
-den kelder in en kon daar gelukkig geen brand meer ontdekken. Intusschen had Bontekoe
-zich naar het ruim gehaast, waar, zooals hij terecht vermoedde, plassen brandend vocht
-den bodem dekten. Hij riep om putsen. Na een tiental te hebben leeggegoten, scheen
-ook daar de brand gebluscht.
-<span class="pageNum" id="pb230">[<a href="#pb230">230</a>]</span></p>
-<p>Een zucht van verlichting ging op, toen men hoorde, dat de smidskolen niet door het
-vuur waren aangetast. Nog hijgend van opwinding, besprak men het gevaar, dat gedreigd
-had. Als de brand tot in den kruitkelder was doorgedrongen.&#x2026;.
-</p>
-<p>&#x201e;Padde!&#x201d; werd er geroepen. &#x201e;In de kajuit komen!&#x201d;
-</p>
-<p>De arme jongen trilde over al zijn leden. Ongemerkt wist hij door een luik in het
-ruim te glippen. Daar was het stikdonker; tastend daalde hij het steile trapje af.
-Beneden gekomen, wankelde hij naar een hoop touw, ging zitten, borg het hoofd in de
-handen en schreide, schreide.&#x2026;.
-</p>
-<p>Stil! Wat hoorde hij daar?! Met bonzend hart luisterde Padde. Hij durfde de oogen
-haast niet te openen in dit griezelig donker. Krak! Knaps! Kritsch! Klappertandend
-richtte Padde het hoofd op. Was het een koortsschim? Daar, aan den anderen kant van
-het ruim, laaiden groote vlammen op! Een zwavelige lucht drong Padde in den neus.
-Groote God.&#x2026;.! De kolen brandden.&#x2026;.!!
-</p>
-<p>Met een schreeuw vloog Padde naar de ladder. &#x201e;De kolen&#x200a;&#x2026;! De <i>k-kolen</i>!!!
-</p>
-<p>Een nieuwe paniek. &#x201e;De kolen?! Branden de kolen?!!&#x201d;
-</p>
-<p>Een paar kloeke maats zijn het eerst weer het ruim in, gewapend met putsen water,
-die ze hijgend leegkletsen over de brandende kolen. Gesis van heb-ik-jou-daar; gele
-zwaveldampen barsten uit den gloeienden berg te voorschijn, en in een oogwenk is de
-lucht in het ruim zoo benauwend, dat men het er geen twee minuten kan uithouden.
-</p>
-<p>Maar de kerels zijn taai. Altijd opnieuw dalen ze met volle putsen langs het smalle
-laddertje in het ruim af, banen zich een weg in het verpeste zwavelhok, werpen het
-water over de kolen en zoeken tuimelend, vloekend, met betraande oogen den weg terug
-naar het laddertje. Hoevelen vinden den weg? Hoevelen zakken bedwelmd, reeds half
-verstikt ineen, na in radeloozen angst heen en weer gerend te zijn?
-</p>
-<p>Bontekoe leidt zelf het werk,&#x2014;tot zijn stem versmoort, en hij wankelend de ladder
-op vlucht. Maar een minuut later is hij weer beneden. &#x201e;Moed, jongens!&#x201d;
-</p>
-<p>Men kapt gaten in het tusschendek, werpt ontzaggelijke hoeveelheden water in het ruim.
-Zou het helpen? De planken <span class="pageNum" id="pb231">[<a href="#pb231">231</a>]</span>bodem onder de voeten wordt steeds heeter; de maats springen als zandvlooien rond,
-moeten om den haverklap hun half verschroeide voetzolen koelen in de putsen water,
-die ze aandragen.
-</p>
-<p>Zou men het kruit overboord werpen? De kans om in deze streken een Spaansch schip
-te ontmoeten is bedenkelijk groot. Zonder kruit aan boord zou men verloren zijn. Nu,
-met het wegwerpen van het kruit dan maar tot het uiterste gewacht.
-</p>
-<p>Hou vast, mannen!
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Maar er waren verraders. Wetende, dat de jol en de sloep achter het schip aansleepten,
-(de jol was sinds het vertrek van Sante-Marie nog niet binnengehaald, en de sloep
-was daareven uitgezet, omdat ze bij het bluschwerk in den weg stond) hadden enkelen
-het voor raadzaam gehouden zich overboord te laten glijden, naar de jol of de sloep
-te zwemmen en zich onder de banken te verbergen. De koopman, die juist naar de kajuit
-ging om in elk geval reeds zijn voornaamste papieren bijeen te binden, zag juist een
-kerel de jol inkruipen. &#x201e;Wat heeft dat te beteekenen!&#x201d; schreeuwde hij.
-</p>
-<p>&#x201e;Kom ook in de booten, Koopman!&#x201d; riepen de maats. &#x201e;Temet vliegt de heele kast aan
-gruzelementen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als jullie niet terugkomt, waarschuw ik de schipper!&#x201d; riep Hein Rol driftig.
-</p>
-<p>&#x201e;Dan kappen wij de touwen door!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Schurken!&#x201d; was Rol&#x2019;s verontwaardigd antwoord.
-</p>
-<p>&#x201e;Ga je mee of niet?&#x201d; werd er uit de jol geroepen.
-</p>
-<p>De koopman weifelde even, maakte een onwillig gebaar. &#x201e;Ik kom!&#x201d; riep hij toen norsch.
-En hij spoedde zich naar de kajuit om zijn paperassen.
-</p>
-<p>Want kostbaarder dan zijn eer, waren hem zijn papieren.
-</p>
-<p>Toen hij zich langs een touw in de jol had laten glijden, kapten de maats de booten
-vrij. &#x201e;Roeien jullie weg?!&#x201d; vroeg Rol verschrikt.
-</p>
-<p>&#x201e;Neen, waarachtig niet, we zullen in de buurt blijven om te helpen. Maar zoo meteen
-vliegt de boel aan stukken, dan moeten wij buiten schot zijn.&#x201d;
-</p>
-<p>De koopman zweeg, keek met bezorgd gelaat naar het schip, waaruit een vuil-gele rook
-opwervelde, die masten en touwen <span class="pageNum" id="pb232">[<a href="#pb232">232</a>]</span>aan het oog onttrok. &#x201e;&#x2019;t Is gekkenwerk om nog aan blusschen te denken!&#x201d; zei hij, om
-zijn geweten gerust te stellen. En hij blies zich in de bleeke handen, die geschaafd
-waren door het omlaagglijden langs het touw.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Op het schip vochten de anderen. Met toegeknepen oogen gaven de mannen elkaar de volle
-putsen over. Hou vast, jongens!!
-</p>
-<p>Daar kwam de barbier aanhollen. &#x201e;Schipper! De booten zijn weg!!&#x201d;
-</p>
-<p>De mannen zijn verlamd van schrik. &#x201e;De booten weg?!!&#x201d; Alles vliegt naar de verschansing.
-Daar drijven de booten!! Een stomme woede maakt zich van de verlatenen meester.
-</p>
-<p>&#x201e;Schipper! Wat <i>nou</i>??!&#x201d;
-</p>
-<p>Zóó hebben de mannen hun schipper nog nooit gezien. Het open zeemansgelaat is plots
-vertrokken van toorn en smart. &#x201e;Haal de zeilen om, mannen! We zullen ze onder de kiel
-stroopen!&#x201d;
-</p>
-<p>Smart over de wonde, die hun makkers hun geslagen hebben, doet de maats het want invliegen
-en, tastend in den groezeligen rook, met opeengeklemde tanden de zeilen krap zetten.
-Zoo koerst men recht op de booten af.
-</p>
-<p>Daar schijnt het dreigend gevaar vermoed te worden. De kerels roeien als dollen, steken
-drie scheepslengten voor de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> over, den boeg in den wind, zoodat ze niet achtervolgd kunnen worden.
-</p>
-<p>&#x201e;Wel, laat hun geweten hen dan straffen!&#x201d; roept de schipper. &#x201e;Nu het kruit maar overboord,
-mannen! De schuit drijft nog! Als we er aangaan,&#x2014;dan met z&#x2019;n allen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Leve Bontekoe!!!&#x201d; brullen de oomes, al is het alleen maar om den laffen kameraden
-daarginds te laten hooren, dat er nog kerels zijn, die <i>niet</i> in de booten kruipen, als de schuit in gevaar is. Grimmig pakken ze met hun verweerde
-knuisten de tonnetjes kruit, werpen ze van man tot man en zoo overboord. Op Bontekoe&#x2019;s
-bevel laten de maats, die met timmergerei weten om te gaan, zich over de verschansing
-zakken, om onder het zee-oppervlak gaten in den scheepswand te boren. De schipper
-wil het ruim een paar vadem vol laten loopen en zoo den brand <span class="pageNum" id="pb233">[<a href="#pb233">233</a>]</span>van onderen blusschen. Maar vergeefs zet men de boren in het hout: de wand zit vol
-ijzerwerk. Dan maar weer met putsen aan het werk!
-</p>
-<p>Hoei!! De vlammentongen lekken al uit een der luiken. Dat is de duivel, die er uit
-loert! Smijt hem den kop in!
-</p>
-<p>In koortsige opwinding komen de mannen met water aandragen.
-</p>
-<p>Maar hoogerop laait de vlam, en vreemd.&#x2026;. het kraken, knetteren, barsten, piepen houdt
-op. Zachtjes loeiend steekt het vuur een lange, roode tong uit de luiken.
-</p>
-<p>&#x201e;De olie brandt!!!&#x201d;
-</p>
-<p>Met verlamming geslagen laten de oomes de armen zinken; dikke tranen rollen den gebruinden
-kerels over de wangen.
-</p>
-<p>&#x201e;Water!&#x201d; roept een stem.
-</p>
-<p>Flang! daar gaan de putsen weer rond. Al gietende en de voeten koelende, grienen de
-oomes als kinderen. Maar opgeven? Ho maar! Hollandsche jongens, wâ-blief?! Grienen
-kan geen kwaad: tranen zijn ook water en helpen blusschen. Met hun bloote pooten staan
-ze schrap op het gloeiend heete dek.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Een der dapperste voorwerkers, die koppig, oogen en lippen saamgeperst, in rook en
-damp te ploeteren stond.&#x2026;. was Padde.
-</p>
-<p>Hij boette zijn schuld.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>En men werkte. De wanhoop in het hart,&#x2014;maar men werkte. Tot.&#x2026;.! Met verdoovend gekraak
-begaf zich het achterdek, en gillend stortte een handvol wakkere vrienden in de vuurzee.
-Hei!!! Hoe stoven de vonken tot hoog boven de masten uit! En de vlammen sloegen tegen
-de ra&#x2019;s op, grepen de zeilen aan <span class="corr" id="xd30e5194" title="Bron: en en">en</span> zonden de blanke vleugels van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> verzengd, wijd uitlaaiend omhoog. De gescheurde kabels vielen slap neer in den vuurgloed
-en dienden duizend kleine vlammetjes tot ladder.
-</p>
-<p>De vlag moest veroverd worden! Op, vlammen! Haalt het neer, dat dartele, bonte doekske!
-</p>
-<p>Daar reet een vlam het omlaag en roofde het zijn kleuren. Danst nu, vlammen! Danst;
-de vlag is ons, danst, danst!
-<span class="pageNum" id="pb234">[<a href="#pb234">234</a>]</span></p>
-<p>Hajo, Rolf en Padde stonden bij den grooten mast. Verderop begon het dek door te buigen;
-er schoten bruine schroeivlekken in.&#x2026;. Toen sleurde Rolf zijn beide makkers naar de
-verschansing. &#x201e;Het water in!&#x201d; siste hij tusschen de tanden. De verbouwereerde knapen
-volgden klakkeloos het bevel op.
-</p>
-<p>Velen waren Rolf nagesneld en ook pardoes in zee gesprongen. Anderen hadden, verlamd
-van schrik, niet zoo snel een besluit kunnen vatten en zonken nu weg in de vlammen.
-</p>
-<p>Toen gebeurde het. Een ontzettende slag, een helsch gekraak, een prikkelend-scherpe
-lucht, versmoorde kreten, angstig geloei van het vee.&#x2026;. Het kruit had vlam gevat.
-</p>
-<p>Een nieuwe ontploffing! De <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> scheurde uiteen; masten, planken, menschen, dieren en brokstukken ervan vlogen de
-lucht in. Sissend, krakend, hoog opstuwend de kolommen zwarte rook en gouden vonken,
-kantelden de brokstukken van het gescheurde schip weer tegen elkaar en.&#x2026;. zonken in
-de golven weg.
-</p>
-<p>De mannen in de boot keken rillend toe.
-</p>
-<p>Was het mogelijk?! Was de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>, hun prachtig schip, vergaan?! Die zwarte wolk tegen den bloedrooden avondhemel.&#x2026;.
-was dat alles, wat er van restte?!&#x2014;Neen! Daar dreven op het water stukken mast, kisten,
-balken, en op die stukken mast, die kisten en balken klemden zich levende wezens.
-Te hulp! De handen aan de riemen!!
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Van onze drie Hoornsche vrienden was het Hajo, die het eerst zijn bezinning terugvond.
-Hij zag den bezaansmast drijven en werkte zich er op. Snel denkend en handelend, wierp
-hij Padde, die zich aan een langzaam volloopende houten bak had vastgeklemd, een masttouw
-toe. Padde zag het, tastte er naar, maar vond het niet. Hajo trok het touw in en wierp
-het opnieuw. Ditmaal wist Padde het te grijpen, liet zich naar zijn makker trekken
-en pakte hem kreunend bij de knieën. &#x201e;Hajo.&#x2026;. o, God, Hajo.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Klim op de mast!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik kan niet meer.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>Met inspanning van alle krachten wist Hajo zijn vriend schrijlings op den mast te
-krijgen. Snikkend leunde Padde het <span class="pageNum" id="pb235">[<a href="#pb235">235</a>]</span>hoofd tegen Hajo&#x2019;s schouder.&#x2014;Nu Rolf! Groote God, waar zou Rolf zijn! In radeloozen
-angst keek Hajo rond. Verderop, buiten zijn bereik, worstelden een paar maats met
-de golven. Hier en daar werkten zich in de schemering gestalten op stengen, planken,
-tonnen of brokken mast. &#x201e;Rolf! Rolf!! Rolf!!!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hajo!&#x201d;
-</p>
-<p>Goddank! Rolf had zich op een mastkorf gered.&#x2014;Waar waren de booten? Te ver om ze te
-beroepen. In de halve duisternis was het niet mogelijk te zien, of ze hier vandaan,
-dan wel hier naar toe roeiden. &#x201e;Boot ahoy! Ahoy!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hajo.&#x2026;.!&#x201d; kermde Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Moed, Padde!&#x201d; Hajo sloot zelf even de oogen om wat rust te vinden. Langzaam vloeiden
-de tranen over zijn wangen. Toen hij de oogen opsloeg, was de jol tot op een vijftig
-voet genaderd. Dichterbij kon ze niet komen door de vele, zware brokstukken, die overal
-ronddreven. Hajo mat den afstand tot de jol. Zou hij het halen? &#x201e;Blijf hier zitten,
-Padde! Hou je goed vast!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;O, God, Hajo.&#x2026;. je gaat toch niet weg? Hajo.&#x2026;.?!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo beet de lippen opeen, liet zich van den mast glijden en zwom in de richting van
-de jol. Maar onderweg werden zijn armen zwaar als lood.&#x2026;.
-</p>
-<p>Daar werd hem een touw toegeworpen. Hij greep het en liet zich naar de jol trekken.
-&#x201e;Neen!&#x201d; hijgde hij, toen de oomes hem binnen boord wilden halen, &#x201e;ik rust maar even.
-Geef me het.&#x2026;. het touw mee.&#x2026;. ik wil.&#x2026;. ik.&#x2026;.&#x201d; Zijn oogen sloten zich; zijn handen
-lieten den jolboord los; men kon hem nog net bijtijds grijpen en binnen boord halen.
-</p>
-<p>Toen sprong Bokje, de trompetter, met een loodlijn overboord, zwom naar Padde en liet
-zich samen met hem terugtrekken. Een tweede maat ging het water in en redde den Neus.
-Floorke kwam proestend, op eigen kracht aanplassen en begon den kerels in de jol de
-huid vol te schelden. Maar toen hij ze een voor een hun huid zag wagen om den haaien
-een drenkeling te ontrooven, zakte zijn gramschap weer een weinig. Men roeide de plaats
-rond, waar de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> was ondergegaan. Ten slotte geloofde men alle drenkelingen te hebben opgepikt. Velen
-verloren het bewustzijn terstond, wanneer ze <span class="pageNum" id="pb236">[<a href="#pb236">236</a>]</span>in de boot waren getrokken; anderen lagen nog van opwinding te schreien. Maar de schipper?!
-Waar was de schipper!!
-</p>
-<p>Daar verscheen Harmen&#x2019;s kop aan bakboord. Hij liet zich in de jol trekken, spuwde
-een golf zeewater uit, wees verderop. &#x201e;De sch.&#x2026;. schipper!&#x201d; Toen begaven zich zijn
-krachten.
-</p>
-<p>Men zag in de door Harmen aangeduide richting in het duister een wrakstuk drijven
-en daarop een gedaante. De jol werd zoo dicht mogelijk naar den drenkeling toegeroeid;
-Bokje, de beste zwemmer van allen, sprong weer met een lijn overboord, en, ja, even
-later kwam hij met den schipper terug, die in de jol getild en achter in de roef werd
-neergelegd. Goddank! &#x201e;Geef ons raad, schipper! Wat moeten we doen?!&#x201d;
-</p>
-<p>Met matte stem ried Bontekoe aan, dezen nacht nog bij het wrak te blijven en den volgenden
-morgen wat levensmiddelen op te hengelen, die overal ronddreven. Hevige pijnen deden
-hem spoedig het bewustzijn verliezen. Men roeide nog eens om de ongeluksplek heen,
-maar vond in het duister geen menschelijk wezen, dood of levend, meer. Toen haalde
-men de riemen in, om den morgen af te wachten.
-</p>
-<p>Maar met de verschrikking voor oogen valt wachten moeilijk. Zij, die van vermoeidheid
-waren ingeslapen, werden met een gevoel van onrust weer wakker.
-</p>
-<p>&#x201e;Laten we wegroeien!&#x201d; zeiden ze. &#x201e;Waarom roeien we niet weg?&#x201d;
-</p>
-<p>De anderen schudden het hoofd. &#x201e;We moeten morgen wat eten opvisschen. Met het beetje
-brood, dat we hebben, houden we het geen dag uit.&#x201d;
-</p>
-<p>Maar de vragers waren niet tevredengesteld. &#x201e;Wat hebben we aan eten, als de zee gaat
-aanloopen en de jol aan stukken slaat? Nu is het goed weer; laten we naar land zoeken!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;We moeten wachten! Bevel van de schipper!&#x201d;
-</p>
-<p>Dan werd er een tijdje gezwegen.&#x2014;Maar een nacht is lang. Een kwartier later begon
-de onrust weer. &#x201e;Laten we toch wegroeien! We zullen wel een paar dagen vasten! Misschien
-hebben we morgen al land. We zijn immers niet ver meer van Sumatra!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;We moeten wachten. De schipper heeft het gezeid.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou ja.&#x2026;.&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb237">[<a href="#pb237">237</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Wat: nou ja?! Ben jij soms een van die gluiperds, die er tusschen uit zijn gegaan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als wij dat niet gedaan hadden, waren jullie met z&#x2019;n allen voor de haaien geweest!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Toch was het smerig!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Weet je, wat <span class="ex">ik</span> smerig vind? Dat jullie er ons onderdoor wouden halen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat was je verdiende loon geweest!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Maar het zat jullie toch niet glad, hè?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kom&#x201d;, zeurt een ander, &#x201e;maak geen herrie! Laten we nou wegroeien!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen&#x201d;, koppen een paar oomes, &#x201e;de schipper heeft gezegd: neen.&#x201d;
-</p>
-<p>Nieuw zwijgen. De minuten kruipen.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Ineens vloekt er een oome, steekt de riemen uit en begint te roeien. En daarmee is
-de ban verbroken, die van &#x2019;s schippers woord uitging. Allen, die nog macht over hun
-lichaam hebben, grijpen een riem.
-</p>
-<p>Waarheen? Naar land! Waar ligt dat? Niemand, die het weet. Maar het roeien drukt de
-onrust den kop in. Roeien, jongens! Roeien! Niemand houdt het stuur.
-</p>
-<p>Enkelen worden wakker, ontwakend uit een nachtmerrie. &#x201e;Waar zijn we?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;In de jol.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;In de jol?&#x201d; Even zwijgen. De vrager schijnt zijn herinnering wakker te roepen. &#x201e;En
-waar gaan we nou heen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Naar Sumatra.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Waar legt dat?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Vlak bij. Pas maar op, straks val je er nog over!&#x201d;
-</p>
-<p>Zwijgen. Stug roeien de kerels voort.
-</p>
-<p>&#x201e;Hein&#x201d;, vraagt er een met zwakke stem, &#x201e;was jij dat, Hein?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, Kalle. Waar lig je?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Voorin.&#x2014;&#x2019;k Heb zoo&#x2019;n pijn.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Zal wel klaren, Kalle. <i>Ik</i> heb een verbrande poot.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hou hem in het water.&#x2014;Zouwen we ver van land zijn, Hein?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb238">[<a href="#pb238">238</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Ben je gek? Morgen, als het licht is, zien we &#x2019;t misschien wel. Wacht maar, Kalle,
-als &#x2019;t licht is, morgen.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>De roeiers zuchten, halen de riemen aan.
-</p>
-<p>Platsch!&#x2014;Platsch!&#x2014;Platsch!
-</p>
-<div class="figure p238width"><img src="images/p238.png" alt="Gezonken zeventiende-eeuws zeilschip." width="249" height="265"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb239">[<a href="#pb239">239</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.25" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e354">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p239.png" alt="IN DE BOOTEN" width="600" height="215"></div>
-<h2 class="main">IN DE BOOTEN</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Eindelijk klaart de morgen. Men tracht met de moede oogen den ochtendnevel te doorboren,
-die over het water hangt. Nergens land te zien.&#x2026;.&#x2014;Ook de sloep is uit het gezicht
-verdwenen.
-</p>
-<p>Grienend laten de oomes de riemen zinken. Nu eerst voelen allen hoe afgemat ze zijn.
-Als de zon opgaat, is er geen een meer wakker.
-</p>
-<p>Stuurloos dobbert de jol op den stillen golfslag. Een heerlijk blauw uitspansel welft
-zich boven de onafzienbare watermassa.
-</p>
-<p>In den middag ontwaken enkelen. De slaap heeft verkwikking geschonken; de kerels voelen
-hun hoop weer opleven: de schipper is aan boord en zal wel goeden raad geven. Fluisterend,
-als waren ze in de stilte rondom voor hun eigen stemmen bang, bespreken ze den ondergang
-van hun prachtige schuit en het verlies van al hun schatten. De een had nog vijf vette
-ganzen gehad; die dobberden nou stellig ook ergens rond! Een ander had zijn mes verloren,
-z&#x2019;n puike, fijne messie, dat ie verleden Zaterdag nog zoo lekker had aangezet. Zou
-je niet spinnijdig worden op dien beroerden <span class="corr" id="xd30e5310" title="Bron: botterliersmaat">botteliersmaat</span> met z&#x2019;n kaarsje? En z&#x2019;n vrind Nelis was ook naar de weerlicht. Z&#x2019;n vrind Nelis, waarmee-d-ie
-al wel door een dozijn schipbreuken goed was heengerold. Z&#x2019;n mes en z&#x2019;n vrind weg!
-</p>
-<p>Allengs werden allen wakker. Men wekte den schipper. &#x201e;Wat <span class="pageNum" id="pb240">[<a href="#pb240">240</a>]</span>moeten we doen, schipper? We zien het wrak niet meer en ook geen land.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zijn jullie dan toch van het wrak weggeroeid?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, schipper, we dachten.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat was verkeerd. Is er een zeil in de jol?&#x201d;
-</p>
-<p>Men zocht onder de plecht en de banken. &#x201e;Neen, schipper, geen stukkie zeil.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Trek dan de hemden uit en maak er een zeil van.&#x201d;
-</p>
-<p>Men sloeg vol vertrouwen aan het werk. De schipper zou hen wel naar Sumatra brengen!
-De stootballen werden binnen boord gehaald en tot garen uitgeplozen. Toen men voldoende
-meende te hebben, trokken de maats de hemden uit en begonnen ze aaneen te naaien tot
-twee zeilen.
-</p>
-<p>De barbier ging den toestand der gewonden na. Haast allen hadden zich min of meer
-de voetzolen verbrand. Eerst werd de schipper behandeld, die twee hoofdwonden had.
-Vader Langjas kauwde iets van het weinige brood, dat de eerste vluchtelingen inderhaast
-hadden meegesleept, tot een papje en legde dit op de kwetsuren. Ook de andere gewonden
-werden aldus behandeld. Rolf had een brandwond aan het been, die gedurende den nacht
-leelijk was opgeloopen en den braven barbier, die vaderlijke gevoelens voor Rolf koesterde,
-bezorgd zijn grijzen bol deed schudden.
-</p>
-<p>Men telde met z&#x2019;n hoevelen men in de boot zat en kwam tot het getal zes-en-veertig.
-In de sloep konden hoogstens tachtig man zijn geborgen. En dus de anderen.&#x2026;.!
-</p>
-<p>Tegen de schemering waren de zeilen klaar. Men richtte den mast op, die in de jol
-lag, en haakte er den boom en de gaffel in. Een opgestoken roeispaan diende voor fok.
-Toen de beide masten stonden en de &#x201e;zeilen&#x201d; waren bevestigd, wendde men den steven
-Noord-Oostelijk. De bedroevend kleine voorraad brood werd bijeengelegd, en allen kregen
-er een vingerdikke snede van. Het was onrustbarend te zien, hoe zelfs het uitdeelen
-van een zoo geringe hoeveelheid den voorraad slinken deed.
-</p>
-<p>Padde had den heelen dag door geslapen. Toen hij &#x2019;s avonds ontwaakte van het lawaai,
-dat met het oprichten van den mast gepaard ging, borg hij terstond het hoofd weer
-in de armen weg en hield zich, angstig, slapende.
-<span class="pageNum" id="pb241">[<a href="#pb241">241</a>]</span></p>
-<p>Hajo was, als alle anderen, weer vol goeden moed, rekende er stellig op, dat, nu ze
-in de goede richting zeilden, morgen wel land in &#x2019;t zicht zou komen.
-</p>
-<p>Rolf, die de laatste paar maanden dagelijks de reis op de kaart gevolgd had, zag den
-toestand minder rooskleurig in. De pijn aan zijn been stemde hem ook niet vroolijker
-en maakte hem koortsig.
-</p>
-<p>Zoo viel de duisternis in, ving alles in haar wijde armen.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<div class="figure floatRight p241width"><img src="images/p241.png" alt="Juichende zeeman op de Nieuw-Hoorn." width="194" height="368"></div><p>
-</p>
-<p>Te middernacht maakt Gerretje een heidensch spektakel. &#x201e;Land! Land!!&#x201d; Alles vliegt
-overeind. &#x201e;Waar is land?!&#x201d;
-</p>
-<p>Aan bakboord, ver weg, pinkt een lichtje. Een dolle vreugde maakt zich van de schipbreukelingen
-meester. Men gooit de zeilen om, grijpt naar de riemen. Dat licht kan niet anders
-dan land zijn: midden op zee groeien geen lampjes als paddestoelen in een wei, wâblief?
-&#x2019;t Zou een wallevisch kunnen wezen met een lichie op z&#x2019;n knikker! Neen, jongens, <i>land</i> is het! Floorke ziet al bergen. Morgen zullen ze onder de kokosboomen wandelen. Roeien,
-jongens!!
-</p>
-<p>Maar de bergen vervagen en stijgen als wolken omhoog. En in het lichtje komt beweging;
-het schijnt op en neer te gaan.&#x2026;.! Enkelen weifelen in het roeien, als vreezen zij
-hun angstig voorgevoel bewaarheid te zien. Dat lichtje daarginds is geen land! maar
-een hulkje met schipbreukelingen.&#x2026;.
-</p>
-<p>&#x201e;De sloep.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>De schrijning der teleurstelling wordt verzacht door vreugde over het weerzien. De
-sloep voert eveneens twee zeilen: lichtgrijze vlekjes. Men gooit de riemen weer neer
-en wacht de sloep af;&#x2014;waarom verder van den juisten koers af te wijken?
-</p>
-<p>&#x201e;Sloep ahoy!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ahoy!&#x201d;
-</p>
-<p>Namen van vrienden worden heen en weer geroepen. Kreten van blijdschap, wanneer twee
-makkers elkaars stemmen herkennen.
-<span class="pageNum" id="pb242">[<a href="#pb242">242</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Hebben jullie eten?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Drie twee-ponds brooden. En jullie?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Niets.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Groote griebus! Welke koers varen jullie?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Heelemaal geen koers. En jullie?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wij varen op de sterren. We hebben de schipper bij ons.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;De schipper?! Hóór je, mannen, de schipper is in de jol!! Schipper, ben jij daar?
-Leve de schipper, mannen!&#x201d; Een schor, instemmend gebrul. &#x201e;Wanneer zullen we aan land
-zijn, schippertje? Morgen al?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Moed, mannen! Vertrouw op Gods Goedheid!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Amen&#x201d;, zeggen een paar vrome oomes.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Gezamelijk werd de tocht voortgezet; de jol gaf de richting aan. Maar al spoedig bleek,
-dat de sloep achterbleef. Men greep naar de riemen en haalde de jol weer in. &#x201e;Schippertje,
-neem ons over! We zullen mekaar verliezen! Neem ons over, dan zetten we alle zeilen
-op de jol en varen nog ééns zoo vlug. Toe, schippertje.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Maar de oomes in de jol verzetten zich. &#x201e;De jol is voor zooveel man te klein, schipper!&#x201d;
-En toen de maats uit de sloep zich aan den jolboord vastklemden, stieten de anderen
-de sloep met ruw geweld terug.
-</p>
-<p>Een jammerklacht steeg op onder de verschoppelingen. &#x201e;Schipper! Niemand van ons kan
-op de sterren varen! Moeten we dan om zeep gaan?&#x201d;
-</p>
-<p>Maar de oomes in de jol kenden geen erbarmen. &#x201e;Als we jullie met z&#x2019;n zes-en-twintigen
-overnemen, zijn we allemaal voor de haaien!&#x201d;
-</p>
-<p>Zuchtend grepen de arme kerels naar de riemen. De olielantaren werd op de jol overgebracht,
-zoodat men er zich in de sloep naar richten kon.
-</p>
-<p>Langzaam werd het licht. De mannen tuurden naar alle zijden over het watervlak.<span id="xd30e5373"></span>
-</p>
-<p>&#x201e;Zie jij wat, Doedesz.?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Net zooveel als jullie.&#x201d;
-</p>
-<p>Allen zuchtten. Enkele oomes luchtten hun smart door Padde met verwijten te overstelpen.
-De arme jongen begon te snikken, <span class="pageNum" id="pb243">[<a href="#pb243">243</a>]</span>en een paar anderen, in de eerste plaats zijn beide vrienden, namen hem in bescherming.
-</p>
-<p>Rolf voelde zich wat verlicht; zijn been stak hem veel minder, en met een gelukkig
-gezicht legde Vader Langjas een nieuw papje op de wond. Ook de kwetsuren der anderen
-lieten zich gunstig aanzien.
-</p>
-<p>Men ging dien dag aan het werk om den koers iets juister te kunnen stellen, kraste
-te dien einde in het hout van de plecht een kaart van de eilanden Sumatra en Java
-en Straat Soenda,&#x2014;alles op het geheugen. Den middag vóór het ongeluk had Bontekoe
-vijf-en-een-halven graad Zuiderbreedte bevonden; het bestek op de kaart wees toen
-negentig mijlen tot de kust. Van dat punt uit stelde men zijn koers. Drommels, had
-men maar een kwadrant!
-</p>
-<p>&#x201e;Heeft niemand een passer?&#x201d; vroeg Bontekoe.
-</p>
-<p>&#x201e;Daar vraag je zoowat, schipper&#x201d;, antwoordde Teunis Sijbrandt, de kistenmaker. En
-hij diepte uit zijn broekzak een passer op. &#x201e;&#x2019;t Is boffen: meest legt ie op m&#x2019;n tafel!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Geef hier!&#x201d; zei Bontekoe verheugd. &#x201e;Dan zullen we eerst eens &#x2019;n gradenboog snijden!&#x201d;
-</p>
-<p>Zoo gebeurde. Men trok in een plankje een zoo groot mogelijken kwartcirkel, mat daarin
-alle graden uit en bracht daarna den wijzer aan. Den volgenden middag nam men er,
-zoo goed en zoo kwaad als het ging, hoogte mee en stelde den koers op Sumatra.
-</p>
-<p>Zoo zeilde men verder, overdag koers en hoogte nemend op de zon, en &#x2019;s nachts op de
-sterren. Den derden dag was het brood op. Den dag te voren had ook de dorst zich reeds
-geducht doen gevoelen. Maar men bleef vol hoop. De wind zat achter in &#x2019;t zeil; de
-zee bleef kalm.
-</p>
-<p>Den dag daarop doemden zwarte wolkgevaarten aan den gezichtseinder op. Geweldig schreden
-ze nader, den ganschen hemel als pad nemend. De maats kenden die wolken! In opgewonden
-vreugde werden de zeilen horizontaal gespannen. Pik-zwart was nu het gewelf; het scheen
-den mannen, dat ze in een grooten, donkeren kelder zaten. De zee, die dagenlang een
-felblauwen hemel teruggekaatst had, slurpte al die zwartheid gretig op,&#x2014;leek wel een
-modderpoel.
-<span class="pageNum" id="pb244">[<a href="#pb244">244</a>]</span></p>
-<p>Daar kletterde de regen neer.
-</p>
-<p>De levenskracht ontwaakte weer; de harten zwollen. In een oogwenk was het zeil vol.
-Men kon nu de twee vaatjes vullen, die als bergplaats voor het brood hadden gediend.
-</p>
-<p>Een koude nacht volgde. De maats bibberden in hun doorweekte kleeren.
-</p>
-<p>Maar den volgenden morgen schroeide de zon ze in een ommezien droog en deed de huid
-vervellen.
-</p>
-<p>Snikheet werd het. De zee was glad als een spiegel. Waar zich te bergen voor de gloeiende
-zon? De dorst deed zich weer gevoelen. Bontekoe sneed de neuzen van zijn schoenen
-af en liet allen een &#x201e;beker&#x201d; vol uit de vaatjes geven. Daarmee was drie-vierde van
-den voorraad op, want men moest deelen met de makkers in de sloep, die niets hadden
-om het water te bergen.
-</p>
-<p>Vreeselijke dagen volgden. Als een verschrompeld stukje leer zat de tong in den mond;
-keel en verhemelte schroeiden; het ontberen van voedsel bracht krampen in de ingewanden
-teweeg. Telkens wanneer de morgen grauwde, hoopte men land te ontwaren. Telkens weer
-nieuwe teleurstelling, wanneer men niets dan zee zag, zoover het oog reikte.
-</p>
-<p>Harmen vond het noodig, den kerels wat moed in te blazen. Bij gebrek aan z&#x2019;n fiedel,
-die in de vlammen een einde had gevonden, kwam hij met een van zijn gewaagde &#x201e;verhalen&#x201d;
-op de proppen.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zal jullie vertellen, hoe het m&#x2019;n oom gegaan is, jongens! Die heeft een tapperij
-voor zeelui,&#x2014;voor landrotten tapt ie niet. Z&#x2019;n leven lang heeft-ie gevaren, van z&#x2019;n
-tweede tot z&#x2019;n acht-en-zestigste. Zeven-en-twintig reizen heeft-ie gemaakt, waarvan
-drie-en-dertig met schipbreuk! En overal goed afgekomen behalve een krab op z&#x2019;n wang
-en da&#x2019;s van het baardscheren. Hij zat eens vast op een rif in de Chineesche zee, waar
-de visschen en de menschen staarten an d&#x2019;rlui knikker hebben. Goed, d&#x2019;r komt een storm,
-de schuit vliegt aan flarden, z&#x2019;n zes-en-veertigste schipbreuk; m&#x2019;n oom en de bottelier
-zijn de eenigsten, die in de sloep komen. Eten aan boord? Geen spiering! Hongerlijje
-maar! Toen ze zeven-en-tachtig dagen niks gegeten hadden, zei de bottelier: &#x201e;&#x2019;k Zou
-wel een hapje lusten!&#x201d;&#x2014;&#x201e;En ik&#x201d;, zei m&#x2019;n oom. &#x201e;&#x2019;k Zou <i>jou</i> wel lusten&#x201d;, zei de bottelier. <span class="pageNum" id="pb245">[<a href="#pb245">245</a>]</span>&#x201e;Ik <i>jou</i> ook wel&#x201d;, zei m&#x2019;n oom. Goed, ze krijgen verschil van meening. &#x201e;Als jij mij jouw beenen
-geeft, zal ik jou m&#x2019;n Zondagsche pet geven&#x201d;, zei de bottelier. &#x201e;Jawel&#x201d;, zei m&#x2019;n oom,
-&#x201e;je kunt er een por met m&#x2019;n mes bij krijgen.&#x201d;&#x2014;&#x201e;In je mes hap ik niet&#x201d;, zei de bottelier.
-&#x201e;Nou, laten we d&#x2019;r dan om loten!&#x201d; zei m&#x2019;n oom. Ze smijten de steenen. Allebei acht.
-Nog er eis! Wéér gelijk! En <i>weer</i>!! Na dertien-en-een-halve dag zei m&#x2019;n oom: &#x201e;Vooruit, ik heb geen aardigheid meer
-aan speulevaren. Snij me maar aan mootjes! Groet m&#x2019;n wijf en neem m&#x2019;n gouwe ring maar
-voor de moeite.&#x201d; Temet, dat ie zich omkeert om niet te zien, hoe de-n-ander &#x2019;m zal
-afmaken, ziet ie, dat de sloep.&#x2026;. op het strand zit! &#x201e;Land!!&#x201d; roept ie. Hadden ze
-me daar al <i>elf</i> dagen aan land gelegen en er door al dat dobbelen niks van gemerkt! Wat zeg je me
-daarvan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Mooi!&#x201d; zeiden de oomes.
-</p>
-<p>Toen viel het zwijgen weer in.
-</p>
-<div class="figure p245width"><img src="images/p245.png" alt="Doodshoofd." width="140" height="165"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb246">[<a href="#pb246">246</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.26" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e361">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p246.png" alt="HAAIEN" width="608" height="248"></div>
-<h2 class="main">HAAIEN</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Zonder dat iemand iets merkte, streek een gast tusschen de schipbreukelingen neer.
-Eerst toen hij er was, voelde men zijn aanwezigheid. De mannen hoorden hem in hun
-eigen matte, schorre stem en zagen hem in elkaars fletse oogen.
-</p>
-<p><i>Wanhoop</i> heette de gast.
-</p>
-<p>Wanneer een maat iets meende te ontdekken, wat land zou kunnen zijn, greep men in
-koortsige haast de riemen en trok ze hijgend door het water. Dan week de gast, geruischloos
-als hij gekomen was. Maar als even later het &#x201e;land&#x201d; zich weer in lucht en water oploste,
-kwam de indringer terug. De mannen ontweken elkaars blik, om hem maar niet te zien,
-en zij zwegen, om door hun stem elkander niet te verraden, dat hij er weer was. Beklemmend
-was het zwijgen; het snoerde de ziel toe. Als er iemand kuchte, schrokken de anderen
-even en spitsten het oor, of er wat volgen zou.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat wou je zeggen?&#x201d; vroeg een oome.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik? Niets. Waarom?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wel, je kuchte, en toen dacht ik: hij wil zeker wat zeggen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen, ik hoestte zoo maar.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, ik dacht het ook alleen maar.&#x201d;
-</p>
-<p>Dan viel het zwijgen weer in.
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>Op een middag groote opschudding. Uit het Oosten kwamen meeuwen aanvliegen, wel dertig,
-die krijschend om de booten cirkelden en er nu en dan zoo laag overheen streken, dat
-<span class="pageNum" id="pb247">[<a href="#pb247">247</a>]</span>men ze bijkans grijpen kon. In de sloep lag een roestige degen,&#x2014;daarmee ging Hilke
-op de plecht staan, en onder heesch gebrul wist hij er een mee vleugellam te slaan.
-En zoo had men er, toen het duister was, vijf weten te vangen. De vogels werden geplukt
-en verdeeld. Met van begeerte trillende handen namen de oomes het luttel brokske vleesch,
-dat hun was toegedacht. Ze kauwden er over, zoolang het maar ging, en zogen halsstarrig
-aan de merglooze vogelbeentjes. In de hoop, dat ze morgen de andere vogels ook nog
-buit zouden maken, gingen de oomes den nacht in.
-</p>
-<p>Maar toen het eerste licht schemerde, waren de meeuwen weg.
-</p>
-<p>Toch was er hoop ontkiemd. En door de eerlijke verdeeling der kleine vangst over sloep
-en jol was het gevoel van saamhoorigheid weer versterkt: men besloot, ondanks het
-gevaar, dat er aan verbonden was, de makkers uit de sloep nu toch maar in de jol op
-te nemen. Want de olie in de lantaren was sinds lang opgebrand en daarmee de kans
-om &#x2019;s nachts uiteen te geraken weer belangrijk vergroot. Men kon nu ook den mast en
-de zeilen van de sloep overnemen en zeilde bijgevolg met een grooten mast, een fok,
-een bezaan en een blind zeil. Toen tegen den avond de wind toenam, merkte men tot
-algemeene vreugde, dat de jol, ondanks haar zwaardere belasting, sneller voer.
-</p>
-<p>Vreemd, men rekende nooit met de mogelijkheid van &#x2019;s middags of &#x2019;s avonds land te
-krijgen. Dat werd alleen &#x2019;s morgens, bij zonsopgang verwacht. Overdag scheen het,
-als schoot men in het geheel niet op: er was niets, dat men naderbij zag komen of
-verdwijnen, en de horizon bleef altijd gelijk. Slechts de wolken trokken voorbij,
-maar die kwamen van achter en verdwenen weer ver vooruit, zoodat men het gevoel had
-van terug te blijven.
-</p>
-<p>Maar &#x2019;s nachts! Je hoorde het klotsende water, door den boeg op zij geworpen; voelde
-den wind aan het zeil trekken, en achter je zag je in de donkere watermassa de lange,
-lichte streep, die er op duidde, dat er voortgang in de kast zat! Wie weet, of ze
-nou al niet land voor den boeg hadden; wie weet, of ze morgenochtend niet vlak voor
-hun oogen de boomen zouden zien oprijzen.&#x2026;. Was dat het ruischen der branding al niet?!
-</p>
-<p>Dan kwam de langverbeide ochtendklaarte.&#x2014;Zee. Niets dan zee.
-<span class="pageNum" id="pb248">[<a href="#pb248">248</a>]</span></p>
-<p>Sedert vijf dagen hadden de oomes geen druppel water meer over de lippen gehad.
-</p>
-<p>Achter de boot schaarde zich een afschuwwekkend gevolg. Toen een oome den eersten
-witten haaienbuik in het water zag flitsen, slaakte hij een kreet van schrik en walging.
-Een enkele maal stiet een maat met een huivering den degen in het water, en allen
-rilden van lol, wanneer een roode bloedschemering verraadde, dat de stoot doel had
-getroffen.
-</p>
-<p>Het vreeselijkst van al deed de dorst zich gelden. Men kauwde op sleutels en musketkogels,
-om het dorre verhemelte nog wat speeksel af te scheiden.
-</p>
-<p>Toen gebeurde weer iets, dat den moed herleven deed. Een school vliegende visschen
-dook, waarschijnlijk uit vrees voor de haaien, vlak voor de boot op. Maar met vieren,
-vijven tegelijk tuimelden ze tegen de zeilen en vielen den ijverig grabbelenden oomes
-ten buit. Ze werden rauw verslonden, smaakten fijner dan de fijnste zalm.
-</p>
-<p>En men dobberde weer verder.
-</p>
-<p>Den eersten December&#x2014;den twaalfden dag, dat men in de booten was!&#x2014;begonnen enkele
-maats, ondanks Bontekoe&#x2019;s en Vader Langjas&#x2019; waarschuwingen, zeewater te drinken. Daar
-het den dorst niet leschte, zwolgen ze maar door, tot de maag haar weerzin ervoor
-te kennen gaf en alles weer naar buiten wierp,&#x2014;tot het geluk der oomes, die anders
-stellig ziek zouden zijn geworden. Nu brandde hun keel meer dan ooit, en hun dorst
-was nog toegenomen. De tranen rolden den armen kerels over de wangen.
-</p>
-<p>Floorke had zich een snee in den bovenarm gegeven en zoog zich het bloed uit.
-</p>
-<p>Vader Langjas, uit wiens oogen alle levenskracht geweken was, stelde voor, de jol
-lek te stooten en zich met z&#x2019;n allen te laten zinken.
-</p>
-<p>&#x201e;En dan de haaien tot voedsel dienen?&#x201d; vroeg Bontekoe.
-</p>
-<p>Daar had geen enkele oome trek in. En met nieuwe bezieling, vast besloten om, zoolang
-er nog een vonkje leven in hun uitgehongerd karkas zat, het niet als haaienvoedsel
-te laten dienen, keken de mannen weer uit, naar het Oosten.&#x2026;.
-</p>
-<p>De haaien waren geduldig,&#x2014;verlieten de jol niet.
-<span class="pageNum" id="pb249">[<a href="#pb249">249</a>]</span></p>
-<p>Allengs zakte de moed weer. Een paar maats begonnen te schreien,&#x2014;wilden zich overboord
-werpen.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat drommel&#x201d;, zei Bontekoe driftig, met schorre stem, &#x201e;als die stomme dieren de moed
-niet opgeven, zullen wij het dan doen?&#x201d;
-</p>
-<p>Maar bij sommigen was het laatste restje levensmoed gebroken. Het zou wel niet voor
-de eerste maal zijn, dat deze haaien een jol met schipbreukelingen volgden; ze zouden
-wel weten wat ze deden!&#x2014;Met holle, koortsige oogen tuurden ze in het water, krompen
-ineen, wanneer daar beneden iets donkers voorbij schoot.&#x2026;.
-</p>
-<p>&#x201e;Hajo&#x201d;, kreunde Padde. &#x201e;ik kan niet meer, Hajo! Ik wil liever dood gaan.&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo zocht naar bemoedigende woorden. Maar woorden, dat bleven het. Padde voelde de
-holheid ervan en verloor zijn laatste aasje moed, nu hij merkte, dat ook zijn vriend
-<span class="corr" id="xd30e5468" title="Bron: der">de</span> wanhoop nabij was.
-</p>
-<p>Bontekoe ging het als Hajo. Hij moest zijn zeventig groote kinderen troosten&#x2014;en zocht
-zelf naar troost.&#x2026;.
-</p>
-<p>Rolf zei niets, staarde uren lang naar den Oostelijken horizon. Het kwam op volhouden
-aan. Volhouden.
-</p>
-<p>Den volgenden dag regende het! In zenuwachtige haast, gepaard met driftige, ruwe uitroepen,
-spanden de oomes het bezaanszeil en het blinde zeil boven de boot, vulden de beide
-vaatjes weer, verzamelden het water verder in schoenen, leeren mutsen, en slurpten
-gulzig uit het zeil. Toen kropen allen weer in de holte van de jol bijeen om wat warmte
-te zoeken. Hun kleeren waren doorweekt, en een vochtige morgenkilte hing boven het
-water. De lucht was troosteloos grijs, en hoewel de maats nu weer tijdelijk van hun
-vreeselijksten kwelgeest bevrijd waren, staarden ze onder het zeil door met hun blauw-omrande
-oogen triest in den dikken regen-nevel, en het doffe zwijgen der laatste week viel
-weer in.
-</p>
-<p>Een schorre kreet.&#x2026;.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>&#x201e;<i>Land!!</i>&#x201d;
-</p>
-<p>Als versteend blijven allen zitten, de oogen wijd open, angst en twijfel in het gelaat.
-Men durft haast niet opstaan en zich overtuigen. Wie zou nu nog een teleurstelling
-kunnen dragen?
-<span class="pageNum" id="pb250">[<a href="#pb250">250</a>]</span></p>
-<p>Maar de man aan het roer is zeker van zijn zaak. &#x201e;Land!! Land voor den boeg!!&#x201d; De
-tranen sidderen door zijn stem.
-</p>
-<p>Dan krabbelen allen met hun verstijfde ledematen overeind, steken hun koppen onder
-het zeil door en.&#x2026;.!! Daar, aan den Oostelijken gezichtseinder.&#x2026;.!!! Enkelen gillen
-hun blijdschap uit, anderen staren sprakeloos of stil schreiend naar het grijs-blauwe
-streepje in de grijs-blauwe verte.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Met alle man zette men hijgend en vloekend de zeilen weer bij. Zoo werd langzaam-aan
-het streepje land grooter. Men onderscheidde bergvormen, de lichte streep der branding,
-daarachter groene bosschen. Sumatra kon het niet zijn: het was een eilandje, waarvan
-men den geheelen omtrek overzien kon. Maar Bontekoe wist, dat Westelijk van Sumatra,
-dicht op de kust, een rij eilanden liggen. Daar moest dit er een van zijn.
-</p>
-<p>Toen men het eilandje naderde, bleek de zee geducht aan te loopen.
-</p>
-<p>&#x201e;We moeten een landingsplaats zoeken!&#x201d; zei Bontekoe.
-</p>
-<p>&#x201e;We kunnen <i>hier</i> toch landen, schipper? Je zult zien, dat alles goedgaat! Nietwaar, jongens?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja-zeker!&#x201d; brulde de heele schaar.
-</p>
-<p>Maar hier werd de schipper weer de schipper. &#x201e;Zullen we nu op het laatste oogenblik
-alles bederven? Zeg op: wie heeft jullie naar land gevoerd? Heeft de Neus dat soms
-gedaan? Of jij, Floorke? Of Gerretje, of Hilke?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen, schipper, dat heb jij gedaan.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Geloof me dan ook, als ik jullie zeg, dat we hier nooit heelhuids door de branding
-komen. We moeten een betere plek zoeken.&#x201d;
-</p>
-<p>Hij werd gehoorzaamd. Men voer het eiland om en vond aan de binnenzijde een kreek.
-Men roeide ze in, liet de dreg vallen, klom, zoo goed en kwaad de leden het nog veroorloofden,
-de boot uit, waadde door het ondiepe water.
-</p>
-<p>Schreiend kusten de arme kerels het strand.
-</p>
-<div class="figure p250width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb251">[<a href="#pb251">251</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.27" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e368">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p251.png" alt="JOPPIE III" width="545" height="159"></div>
-<h2 class="main">JOPPIE III</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Toen de mannen over hun eerste en hoogste uiting van blijdschap heen waren, kropen
-enkelen het strand over naar het bosch.
-</p>
-<p>Er groeiden overal kokosboomen, en de noten lagen voor het grijpen op den grond. De
-meeste waren in den val gebroken; die kon men met de handen verder splijten. En dan
-de tanden in het witte vleesch gezet.&#x2026;.! Toen de maats zooveel vruchten naar binnen
-hadden gewerkt, dat er geen stukje meer in wilde, verlangden allen naar rust, naar
-niets anders dan rust. Ze sleepten wat dor gras en bladeren aan. En toen.&#x2026;.! Hè! Hoelang
-was het geleden, dat ze zich voor het laatst behoorlijk hadden kunnen uitstrekken,
-en dan nog wel op zoo&#x2019;n zacht leger en zonder den hongerdood voor oogen! Nu zou verder
-alles ook wel goed gaan! De schipper was bij hen en kende den weg! Met een oneindig
-dankbaar gevoel sliepen allen in.
-</p>
-<p>Maar weinige uren later werd de een na den ander met hevige buikkrampen wakker. De
-ingewanden bleken niet tegen zooveel voedsel opeens bestand te zijn. Allen kropen
-bijeen en klaagden over hun onverdragelijke pijnen.
-</p>
-<p>&#x201e;Gevert! Ik ga d&#x2019;r an! Gevert! O, God, m&#x2019;n buik.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Was ik maar thuis, bij m&#x2019;n wijf! Die wist er wel raad op.&#x2026; Doris!&#x201d;
-</p>
-<p>Toen zakte de pijn weer. De mannen sliepen nog een paar uren en werden eindelijk door
-de zon gewekt.
-</p>
-<p>Ze stond boven de baai, en het hemelsche goud vloeide in het water neer. Rappe strandloopertjes
-trippelden op hooge pootjes heen en weer; meeuwen streken zwierig door het schuim
-der branding, of wiegden zich op het zacht deinende water in de baai. Allerlei bontgepluimde
-vogels schetterden <span class="pageNum" id="pb252">[<a href="#pb252">252</a>]</span>en floten en kwinkeleerden in de hooge, statige boomen; in de wuivende kronen der
-kokossen voerden grijsbruine klapperratten hun gedurfde luchttoeren uit.
-</p>
-<p>De mannen voelden hun krachten herleven. Ze lagen daar in het reeds warme zand, boven
-zich de stralende zon, die spoedig al te heet zou worden. Zwijgend, stil genietend,
-luisterden ze naar het concert van de branding.
-</p>
-<p>Bontekoe liet een gezamelijk gebed houden. Men zong een paar psalmen. Zelden hadden
-de oomes met een dieper gevoel van dankbaarheid gebeden dan op dien wonderlijk schoonen
-morgen aan het strand van dat Sumatraansche kust-eilandje.
-</p>
-<p>Daarna ging men eens op verkenning uit. Een groep toog naar het Zuiden, het strand
-langs, een andere groep naar het Noorden.
-</p>
-<p>In den namiddag kwamen ze terug met niets dan kokosnoten, bananen en enkele andere,
-onbekende vruchten. Menschen hadden ze niet gezien. Maar zij, die naar het Noorden
-waren getogen, hadden een grappig avontuur gehad.
-</p>
-<p>Ze hadden een vlerk-prauwtje gevonden, waaruit ze hadden opgemaakt, dat het eilandje
-bewoond moest zijn, al zagen ze dan ook geen sterveling. Ze hadden het bootje, dat
-slechts twee man bergen kon, eens in zee geduwd, maar toen ze er voor de grap met
-z&#x2019;n drieën in waren gaan zitten, hadden de half vergane planken zich begeven, en de
-spelevarende gasten waren kopje-onder gegaan. Wat met dit zonnetje niet zoo slim was.
-</p>
-<p>Bij de plaats, waar het prauwtje lag, ging een paadje het woud in. Men liep het binnen,
-in ganzenmarsch, omdat er voor twee naast elkaar geen plaats was. Hilke voorop!
-</p>
-<p>Nauwelijks hadden ze het pad ingeslagen, of voor hen uit, vlak bij, begon een hond
-te janken. In alle omzichtigheid werd nu de tocht voortgezet. Spoedig zag men tusschen
-de dikke bamboestelen een open plek schemeren en in het midden daarvan een bouwvallig
-huisje op hooge palen, aan een waarvan een magere hond was vastgebonden, die allerafgrijselijkst
-te keer ging. Overigens zag het huisje er nogal vreedzaam uit: een paar duiven vlogen
-van het dak op, en toen kwam zelfs een duif uit het lage huisdeurtje fladderen, zoodat
-het heele gebouwtje meer op een til dan op een menschelijke woning geleek. Weifelend
-betraden de maats de open plek.
-<span class="pageNum" id="pb253">[<a href="#pb253">253</a>]</span></p>
-<p>Toen de hond zijn gasten zag opdagen, staakte hij zijn Jobsiaansche jeremiades, jankte
-vreugdevol, ging van opwinding op zijn achterpooten staan en verhing zich daardoor
-bijkans in den strik om zijn hals. En toen de oomes hem den smerigen, stekeligen kop
-krauwden, kreunde hij zacht van geluk, kwispelstaartte en draaide dankbaar het achterlijf.
-</p>
-<div class="figure floatLeft p253width"><img src="images/p253.png" alt="&#x201e;&#x2019;t Lijkt wel een kipperen!&#x201d; meende Floorke." width="179" height="296"><p class="figureHead">&#x201e;&#x2019;t Lijkt wel een kipperen!&#x201d; meende Floorke.</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>Een gekorven kokos-stam stond schuin tegen het huisje op,&#x2014;scheen als &#x201e;trap&#x201d; te hebben
-dienst gedaan. &#x201e;&#x2019;t Lijkt wel een kipperen&#x201d;, meende Floorke, terwijl hij naar boven
-balanceerde. &#x201e;Blijf jij nou beneden!&#x201d;&#x2014;dat was tegen Gerretje, die volgen wou&#x2014;&#x201e;We kunnen
-er met z&#x2019;n tweeën niet op: &#x2019;t is geen marremeren trap!&#x201d; &#x201e;Wat zie je?&#x201d; vroegen ze van
-beneden, toen Floorke naar binnenkroop.
-</p>
-<p>&#x201e;Pah!&#x201d; gromde Floorke en spuwde luidruchtig. &#x201e;&#x2019;k Heb een spin in m&#x2019;n mond!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kun je wat zien, of is het donker?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Donker? &#x2019;t Dak is zoo lek als de Zuid-Westenwind! Maar d&#x2019;r is niks te zien! &#x2019;n Paar
-gebarsten potten! Wacht, daarachter is nog een kamertje, geloof ik.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ga daar &#x2019;ns kijken?&#x201d; En toen Floorke geen haast maakte, smaalden ze: &#x201e;Of durref je
-niet?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Is ijs van één nacht, die vloer&#x201d;, aarzelde Floorke. &#x201e;Je kijkt d&#x2019;r zóó doorheen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat een vent!&#x201d; hoonde Gerretje van omlaag. &#x201e;Kom terug, dan zal <span class="ex">ik</span> gaan kijken!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als je d&#x2019;r trek in hebt, vooruit maar&#x201d;, zei Floorke en klauterde naar beneden.
-</p>
-<p>Gerretje&#x2019;s gelaat drukte thans twijfel uit. Hij wist wel, dat Floorke niet voor een
-klein geruchtje vervaard was. Als die zei: &#x201e;&#x2019;t Is vuil!&#x201d; dan was &#x2019;t ook vuil. Maar
-eens gezegd bleef gezegd. Hij klauterde behendig de &#x201e;loopplank&#x201d; op, zooals hij zei,
-en overzag, boven aangekomen, het terrein. &#x201e;Dunnetjes is &#x2019;t!&#x201d; moest hij toegeven.
-</p>
-<p>&#x201e;Oh!&#x201d; stelde Floorke beneden vast.
-</p>
-<p>&#x201e;Weet je wat ik doe?&#x201d; zei Gerritje. &#x201e;Ik spring er overheen! Daar ginds is wéér een
-dikke bamboe!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb254">[<a href="#pb254">254</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Ja, laat je niet kisten, Gerretje!&#x201d; riepen de maats. &#x201e;Je botten zijn betaald!&#x201d;
-</p>
-<p>Gerretje zette af, van een-twee-dr.&#x2026;.! Een heidensch gekraak. De &#x201e;trap&#x201d; sloeg neer,
-kletste in de modder, die alle zijden uitspatte, en het huisje viel keurig netjes
-om, de vier ontwortelde palen in de lucht, zoodat de hond, die aan een der palen gebonden
-was, met uitpuilende oogen in de lucht kwam te bengelen. En het dak scheurde open,
-en daaruit buitelde, als een Sinterklaasverrassing.&#x2026;. Gerretje.
-</p>
-<p>De maats zakten bijkans ineen van plezier. Floorke sneed haastig den hond los, die
-daarop half flauw op den grond tuimelde en het als zijn eerste plicht beschouwde,
-Floorke&#x2019;s bloote voeten schoon te likken. Gerretje krabbelde met een vrij krasse bewering
-tegen de Sumatraansche huizenbouw overeind en veegde de handen aan zijn broek af.
-</p>
-<p>&#x201e;Laten we er het zwijgen maar toe doen!&#x201d; stelde Floorke voor. En terwijl er een paar
-in het omgevallen huisje snuffelden en veel stof, spinnen en kakkerlakken vonden,
-liepen de anderen de open plek eens rond en ontdekten een smal pad, echter zóó verwilderd,
-dat men zich slechts met den bijl een doortocht zou kunnen banen.
-</p>
-<p>Men besloot terug te keeren en nam den hond als krijgsbuit mee. Uitgelaten van vreugde
-sprong het beest tegen zijn bevrijders op, die intusschen de meest fantastische veronderstellingen
-te berde brachten over den samenhang van de vergane prauw, het wrakke huisje en den
-uitgemergelden hond.
-</p>
-<p>Zoo kwam men met een levende ziel méér bij de jol aan. De mannen, die onder leiding
-van Folkert Berentsz. waren uitgegaan, vertelden, eenigszins jaloersch op den vierpootigen
-buit der anderen, een slang te zijn tegengekomen, zoo dik, dat ze hem met z&#x2019;n vijven
-niet omspannen konden. Hij had gesist, dat je er koud van werd. Padde wou hem bij
-z&#x2019;n staart pakken&#x2014;nietwaar, Padde?&#x2014;toen ie er van tusschen ging, de boomen wegdrukkend
-als grashalmen.
-</p>
-<p>Maar toen wist Floorke te vertellen van een krokodil, wiens staart ze uit het bosch
-hadden zien steken, en toen ze het eiland half waren omgeloopen, hadden ze aan den
-anderen kant zijn kop gevonden, een merakel klein koppie, niet grooter dan de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>.&#x2026;. destijds. Gerretje had z&#x2019;n kop voor <span class="pageNum" id="pb255">[<a href="#pb255">255</a>]</span>een kloof aangezien, want het toeval wilde, dat de krokodil juist gaapte. Gerretje
-was er in geloopen en had nog gezeid: &#x201e;Jongens, wat is de grond hier slappies!&#x201d;&#x2014;Die
-grond was natuurlijk de tong van die krokodil geweest. Nou, en in eens had het mormel
-z&#x2019;n bek dichtgeslagen, en Gerretje zat in het pikkedonker. Tusschen de tanden was
-hij er weer uitgekropen, waar Gerretje?
-</p>
-<p>Maar toen had Harmen nog heel wat anders te vertellen! Hij had er over willen zwijgen,
-maar nu Floorke zóó begon, zou Harmen zijn broek ook eens in &#x2019;t zonnetje hangen! Nou,
-ze hadden me dan een beestje gevonden, zoo op het eerste gezicht een regenwurm. De
-Schele had het bij zich gestoken voor Vader Langjas, maar ineens was het in zijn zak
-begonnen te praten. &#x201e;Schele&#x201d;, had het gezegd, &#x201e;scháám jij je niet?&#x201d; Toen had de Schele
-het beest weggegooid; het had in zuiver Maleisch: <span lang="ms">trima kassi banjak!</span> gezeid en was toen in zee weggezwommen,&#x2014;had, met een blad boven z&#x2019;n kop als blind
-zeil, tegen den wind in gelaveerd.
-</p>
-<p>Tegen zulke avonturen voelde Floorke zich niet meer opgewassen. &#x201e;Laat je duim eens
-kijken?&#x201d; zei hij smalend tot Harmen. &#x201e;Je zult &#x2019;m wel heelemaal plat gezogen hebben.&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen grinnikte, toonde z&#x2019;n duim.
-</p>
-<p>Men laadde de jol met kokosnoten en bananen, borgde vruchten onder de plecht, in het
-achterkastje, boven op het roefje &#x2026; het leek wel, of de jol ter markte toog. Een riviertje
-was niet gevonden, zoodat men de vaatjes maar met kokosmelk vulde.
-</p>
-<p>Den tijd, dien de mannen bezigden om te proviandeeren, maakte de magere, stekelige
-hond zich ten nutte door een groote boschrat te vangen en die in gulzige haast te
-verorberen. Toen hij in de gaten kreeg, dat de mannen van plan waren in zee te steken,
-vroeg hij op hondenmanier om meegenomen te worden. Hij scheen met de zee vertrouwd
-te zijn.
-</p>
-<p>De maats willigden zijn verzoek in. Ze klopten hem vertrouwelijk op z&#x2019;n bottige flanken,
-stelden vast, dat je z&#x2019;n ribben tellen kon, dat z&#x2019;n ooren allergemeenst lang en steil
-waren, dat z&#x2019;n vel bij den vilder geen duit zou opbrengen, maar dat hij, naar z&#x2019;n
-oogen te oordeelen, een rondborstige natuur had.
-</p>
-<p>Hij werd ook gedoopt.
-</p>
-<p>&#x201e;Joppie&#x201d; noemden ze hem&#x2014;want driemaal is scheepsrecht.
-<span class="pageNum" id="pb256">[<a href="#pb256">256</a>]</span></p>
-<p>In de schemering verliet de jol het land. Verder maar weer! De maats waren vol moed.
-Hier konden ze toch niet blijven, en de schipper zei, dat ze binnen twee dagen Sumatra
-voor den boeg zouden krijgen. Dus nog maar eens het lijf gewaagd! Het gevoel van onrust,
-dat hen overmeesterde, toen ze het eilandje in de duisternis zagen wegzinken, werd
-dapper weggeslikt.
-</p>
-<p>Joppie hief als afscheidsgroet een erbarmelijk gehuil aan, dat uit de verte door apengekrijsch
-beantwoord werd. De oomes stelden hem voor de keus: over boord te vliegen of met z&#x2019;n
-gegil op te houden. Joppie verkoos het eerste, werd door Hilke bij z&#x2019;n nekvel ferm
-in het water ondergedompeld, schudde toen z&#x2019;n natte, steile haren uit, zocht daarop
-achter in de roef het beste plekje op en sluimerde zuchtend in, tot Folkert Berentsz.
-hem deed verhuizen, omdat hij daar liggen wou. Toen namen een paar oomes Joppie als
-hoofdkussen,&#x2014;waarvan ze later geduchte spijt en kriebel kregen.
-</p>
-<p>De maan kwam op, mild, vriendelijk als een moederoog, wakend over de zeventig brave
-jongens in de jol.
-</p>
-<p>Een groote zwerm kalongs streek hoog over de jol in Oostelijke richting voorbij, zwijgend,&#x2014;als
-schaduwen.
-</p>
-<p>Alom stilte. Stilte.
-</p>
-<div class="figure p256width"><img src="images/p256.png" alt="Huisje op palen." width="397" height="473"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb257">[<a href="#pb257">257</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.28" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e375">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">SUMATRA</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Aan den paarlemoeren hemel kwamen gouden schemeringen; een paar opstijgende wolkjes
-kregen gouden randjes aan den onderkant; toen dook de zon zelf in een rozerood jurkje
-uit het water op. Later trok ze haar dagkleed aan, en de hemel werd blauw, fel-blauw,
-tot hij ten slotte onvermengd kobalt was.
-</p>
-<p>Drie blinkend-witte meeuwen vlogen tsjiepend om de jol, doken in sierlijken val naar
-een vischje. Joppie kefte tegen de gevleugelde metgezellen, tot een bad hem weer wat
-tot kalmte bracht. Hij wilde nu wat op z&#x2019;n staart gaan knabbelen,&#x2014;welke staart echter
-tot Joppie&#x2019;s verwondering niet zoo maar als een worst in de lucht hing, maar integendeel
-stevig aan zijn achterlijf bleek te zitten en lang niet makkelijk met de tanden te
-grijpen viel,&#x2014;reden waarom Joppie zóó vlug rondtolde, dat hij tegen alle oomes aanbotste.
-Eindelijk had Joppie zijn staart te pakken, en er daalde rust in de jol.
-</p>
-<p>Bontekoe had goed voorspeld: &#x2019;s middags kwam Sumatra in het zicht,&#x2014;een lange streep
-land, die langzaam-aan tot een machtigen wand van diep-paarse bergen werd, waarachter
-een groote kerel te smoken zat en dikke, witte wolken over den ganschen hemel blies.
-</p>
-<p>Men besloot voorloopig de kust maar af te zeilen, om zoo spoedig mogelijk Straat Soenda
-en daarna Bantem te bereiken. Er was nog geen gebrek aan eten.
-</p>
-<p>Zoo koerste men in Zuid-Oostelijke richting. De zon ging helder onder. De wind sloeg
-geheel naar het Noorden om, zoodat men het niet beter wenschen kon.
-</p>
-<p>De maan kwam op, eerst bleek, allengs aangloeiend tot zilver en den ganschen hemel
-vullend met haar wonderlijk licht. Sterretjes pinkten in alle kleuren; het was, alsof
-er van daarboven een zachte, zoete muziek omlaag zweefde.
-<span class="pageNum" id="pb258">[<a href="#pb258">258</a>]</span></p>
-<p>Een prauwtje! Badend in het maanlicht danste het hulkje op de golven. Een eenzame
-visscher stond er rechtop in, verdiept in zijn werk, zoodat hij de jol niet zag naderen.
-In wijden zwaai wierp hij zijn net uit, dat stillekes in het water viel. De man was
-bijna geheel naakt; het maanlicht omlijnde zijn slanke schouders. Als een kroon stond
-hem een zwierig gestrikte hoofddoek in het haar.
-</p>
-<p>Plots bemerkte hij de jol, trok vlug het net binnen boord en pagaaide in zijn rank
-vaartuigje weg. Luchtig danste het over de hooge branding. &#x201e;Sobat! Sobat kras!&#x201d; schreeuwde
-Floorke. Maar de inboorling scheen van die dikke vriendschap niets te gelooven.
-</p>
-<p>Den volgenden dag raakten de noten op, en men moest nieuwen voorraad zien op te doen.
-Het ging er dus om, een inham te vinden. Daar de wind nu echter naar het Zuid-Oosten
-was omgeloopen, moest men laveeren en raakte daarbij telkens op zoo grooten afstand
-van de kust, dat men licht een geschikte ingang ongezien voorbij zou kunnen zeilen.
-Daarom werd besloten, dat vier of vijf man het strand zouden afloopen en waarschuwen,
-zoodra ze op een baai zouden stuiten. Hilke, Floorke, Harmen, Hajo en Rolf knoopten
-hun broek wat steviger aan en wipten overboord. Goede zwemmers als allen waren, wisten
-zij zich proestend en snuivend door de stoere branding heen te werken. En met het
-geruststellende gevoel van terstond weer het ruime sop te kunnen kiezen, indien inboorlingen
-het hun lastig mochten maken, volgden zij het strand, dat aan de landzijde was begrensd
-door boomen en ellenhoog gras daartusschen. Zwermen meeuwen vlogen nu en dan op.
-</p>
-<p>Allengs werd het strand smal en modderig; hier en daar stonden de boomen zelfs met
-den voet in het water, en het wemelde van slijkspringertjes.
-</p>
-<p>Onze vrienden baanden zich nu een weg door het hooge gras, waarin ze geheel kopje
-onder gingen. Hilke, die vooropliep, verstijfde van schrik, toen vlak voor zijn voeten
-een aap wegsprong en zich langs een paar hangende lianen in een grooten loofboom werkte,
-van waar hij den oomes in apentaal een reeks verwenschingen naar het hoofd slingerde.
-De grond voor Hilke&#x2019;s voeten was opengerukt, en een paar planten lagen met <span class="pageNum" id="pb259">[<a href="#pb259">259</a>]</span>de wortels naar boven. Zonderling was, dat iets boven de wortels kleine boontjes zaten,
-die zich te voren blijkbaar onder den grond hadden bevonden, want er zat nog aarde
-aan. Floorke veegde een boontje aan zijn broek af. &#x201e;Zou je ze kunnen eten?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Waarachtig!&#x201d; meende Hilke. &#x201e;Als die aap er voor naar beneden komt om ze uit de grond
-te wurmen.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<div class="figure p259width"><img src="images/p259.png" alt="Vijf jongens op tropisch strand." width="512" height="593"></div><p>
-</p>
-<p>Aarzelend stak Floorke het boontje in den mond. &#x201e;Aan die schil is niet veel smaak&#x201d;,
-verklaarde hij. &#x201e;Maar die pitjes, die er in zitten, zijn best!&#x201d;
-</p>
-<p>De anderen proefden nu ook eens. Hilke bekeek de kleine, ovale blaadjes van het plantje
-en merkte na eenig rondkijken, dat er overal volop groeide. Allen propten de zakken
-vol boontjes, en Floorke koos er een naam voor: apenootjes.
-<span class="pageNum" id="pb260">[<a href="#pb260">260</a>]</span></p>
-<p>Na een uur loopens vonden onze vrienden een rivier. Fluks de broeken uit en als seinvlaggen
-gebruikt! In de jol verstond men den wenk: de koers werd recht op de aangeduide plaats
-gesteld. Maar naderende, bemerkte men, dat vóór de monding der rivier een zandbank
-lag, die weliswaar niet boven het water uitstak, maar zoo&#x2019;n hevige branding veroorzaakte,
-dat landen een gewaagde zaak scheen. Bontekoe durfde de verantwoording niet aan,&#x2014;vroeg
-den maats zelf, wat ze wilden.
-</p>
-<p>&#x201e;Landen!&#x201d; klonk het uit één mond.
-</p>
-<p>&#x201e;Wel&#x201d;, zei Bontekoe, &#x201e;dan waag ik er mijn huid ook aan. We zijn al door zooveel heen
-gerold! Smijt maar vier riemen uit, en aan elke riem twee man. Ik hou het roer. De
-rest klaar om te baliën!&#x201d;
-</p>
-<p>Men stuurde recht op de woelende, schuimende watermassa aan.
-</p>
-<p>Toen kwamen er een paar spannende oogenblikken. De jol werd hoog opgenomen, neergekwakt;
-terstond volgde een zware roller en wierp ze half vol. Met schoenen, handen, mutsen
-en de twee vaatjes werd het water gehoosd, en de maats aan de riemen trokken als dollen.
-Daar sloeg een tweede roller achter over de jol. Het boord stak geen handbreed meer
-boven het water uit. De tanden opeengeklemd, werkten de oomes in razend tempo. Een
-derde golf stortte gelukkig achter de boot neer; een wolk van schuim vloog den kerels
-over het hoofd. Ze waren de branding uit.
-</p>
-<p>Steeds voorthoozende, legden ze eerst aan den linkeroever aan, namen onze vijf vrienden
-op en staken daarna naar den rechteroever over, waar de jol aan beide dreggen gemeerd
-werd. Toen gingen ze aan wal.
-</p>
-<p>De oevers van het riviertje waren dichtbegroeid. Waar de jol gemeerd lag, schoten
-de stammen van kokos- en betelpalmen op en dichte bamboebosschen, welker lange, smalle
-bladeren veelstemmig ruischten, wanneer er een koeltje langs streek. Dan tintelden
-ze van het zonlicht.
-</p>
-<p>De schipbreukelingen keken eens rond, wat er hier aan proviand te vinden zou zijn.
-Floorke wees den schipper de boontjes, die ook hier rijkelijk tierden. Bontekoe proefde
-de &#x201e;apennootjes&#x201d; en vermoedde, op den olie-achtigen smaak afgaand, <span class="pageNum" id="pb261">[<a href="#pb261">261</a>]</span>dat ze wel zeer voedzaam zouden zijn. Hij gaf den maats order, zooveel mogelijk te
-verzamelen. In kleine groepjes snuffelden de mannen den omtrek af. Harmen en Padde,
-die samen, al zoekende en peuzelende, waren afgedwaald, stonden, vóór ze het wisten.&#x2026;.
-voor een vuurtje!
-</p>
-<p>&#x201e;Allemachies!&#x201d; stamelde Padde.
-</p>
-<p>En Harmen lag al op z&#x2019;n knieën en blies er in, wat hij maar blazen kon. Vuur! Dat
-konden ze gebruiken! Hilke, de eenige, die een vuurslag in zijn zak gehad had, was
-zoo dom geweest, het in de sloep te laten liggen toen hij met de anderen in de jol
-was overgestapt. &#x201e;Hout!&#x201d; riep Harmen, al blazende. &#x201e;Droog hout!&#x201d; Nu, hout lag overal
-voor het grijpen. En dank zij Harmen&#x2019;s gezonde longen, sloegen de vlammen spoedig
-weer uit het smeulende vuurtje op.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat ligt daar?&#x201d; vroeg Padde, wijzend naar een paar hoopjes tabak op een stuk pisangblad.
-</p>
-<p>Als antwoord griste Harmen een handvol weg en stak het in zijn zak. Toen begon hij
-te schreeuwen: &#x201e;Hei! Holla! Ho! Hier is wat te zien!&#x201d; Padde gilde opgewonden mee.
-</p>
-<p>Daar kwamen de maats aanhollen. En op het gezicht van de twee schatten: vuur en tabak!
-sprongen ze van de pret. Gnuivend diepten ze hun pijpjes uit den broekzak op. De tabak
-werd eerlijk verdeeld. Al was er niet veel, allen zouden toch een fijn trekje kunnen
-doen.
-</p>
-<p>&#x201e;Jij hebt je zakken natuurlijk stikvol!&#x201d; verweet Gerretje aan Harmen.
-</p>
-<p>Harmen&#x2019;s gelaat drukte een en al verbazing uit. &#x201e;Hoe kan dat?? M&#x2019;n zakken zitten vol
-noten! Kijk maar!&#x201d; En Harmen gaf er met de vlakke hand een klap op.
-</p>
-<p>&#x201e;Ook een bewijs!&#x201d; smaalde Gerretje.
-</p>
-<p>&#x201e;Harmen heeft de tabak gevonden!&#x201d; suste Hilke. &#x201e;Allicht, dat ie wat meer krijgt.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Wed, dat ie wel een pond in z&#x2019;n zak heeft gestoken!&#x201d; pruttelde Gerretje. &#x201e;Zie
-z&#x2019;n zakken maar eens uitpuilen! Ze zullen nog barsten!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En jij d&#x2019;rbij!&#x201d; verklaarde Harmen.
-</p>
-<p>De mannen legden nog een paar vuurtjes aan. Toen hurkten ze om de hoog oplaaiende
-vlammen en zogen, stil genietend, <span class="pageNum" id="pb262">[<a href="#pb262">262</a>]</span>aan hun pijpjes, tot de tabak op was,&#x2014;behalve bij Harmen, die nog steeds dikke rookwolken
-de lucht inblies. Daarna verdiepten ze zich in gissingen omtrent de bewoners van dit
-land, die stellig in overhaaste vlucht de tabak hadden achtergelaten. Zouden ze den
-armen zwervelingen vijandig gezind zijn? Wat drommel, zorgen kwamen altijd nog vroeg
-genoeg!
-</p>
-<p>Maar toen de avond daalde, met bedekte lucht, maakte langzaam-aan een innerlijke onrust
-zich van de schipbreukelingen meester. Als de wilden hen vannacht eens in grooten
-getale en gewapend zouden overvallen? Een enkele maal deed een avondkoeltje het gras
-ruischen; de lange halmen bogen zich tot elkaar over en fluisterden. Den oomes klonk
-het als de sluipende voetstap van sluwe, bloeddorstige wilden. Wat was dat voor een
-bruin, levend wezen in dien loofboom? Een groote aap? In de verte plots een vogelroep.
-Boven de zee kwamen de kalongs weer aandrijven, ware spookgedaanten, wanneer ze, na
-een oogenblik tegen een groezelige roetwolk verdoezeld te zijn geweest, ineens weer
-opdoken. De maats hurkten allengs bijeen om het grootste vuur, keken met glanzende
-oogen in de vlammen en wierpen er stukken droog hout op. Pookt de vlammen maar aan,
-jongens! Dat doet de onrust vluchten.&#x2026;.
-</p>
-<p>Bontekoe besloot wachten uit te zetten. &#x201e;Vrijwilligers?&#x201d; Hajo en Rolf gaven zich als
-eersten op. Ze kregen de opdracht, de eerste paar uren van den nacht de rivier te
-bewaken.
-</p>
-<p>De beide vrienden togen naar hun post. Maar ze waren nog geen tien pas op weg, toen
-hijgend en blazend Padde achter hen aan kwam hollen. &#x201e;Ik ga ook mee&#x201d;, verklaarde hij.
-</p>
-<p>Moedig stapten de knapen het donkere bosch in. Padde liep achteraan, bibberend over
-al zijn leden, en hield Hajo bij de broek.
-</p>
-<p>Zoo kwamen ze bij de rivier. Nu een goed uitkijkpunt te vinden! Hajo wist raad: een
-zware boom was schuin over het water gegroeid,&#x2014;daar zouden ze inklimmen. &#x201e;Kom, ga
-je mee, Padde?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik blijf beneden.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Maar daar kun je niets zien!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ook nergens voor noodig&#x201d;, vond Padde. &#x201e;Als ze <i>mij</i> óók maar niet zien!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb263">[<a href="#pb263">263</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Nou, blijf dan beneden&#x201d;, zei Rolf, &#x201e;dan kun je je door de krokodillen laten weghalen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Krokodillen?!&#x201d; stamelde Padde. Zwijgend klauterde hij haastig achter Rolf aan.
-</p>
-<p>Inderdaad: van hier hadden de knapen een prachtig uitzicht. De rivier was nergens
-dichtgegroeid, lag open en bloot te glanzen onder den nachtelijken hemel. Onze vrienden
-kozen een mooien, ronden tak om op te zitten. Ziezoo, nu zouden ze het wel een heele
-poos uithouden!
-</p>
-<div class="figure p263width"><img src="images/p263.png" alt="Drie jongens, zittend op een grote tak." width="486" height="374"></div><p>
-</p>
-<p>Maar ze hadden buiten die kleine kwelgeesten gerekend, die het onmogelijk maken, zonder
-beschutting den nacht in een tropisch oerwoud door te brengen: de muskieten! Het was
-om er dol van te worden, zoo zoemden ze je om de ooren. Zzzzzúúúú.&#x2026;. zzzzzinnng.&#x2026;.
-zzzzzoeoeoeoe.&#x2026;. Padde sneed een twijgje met loof af en zwaaide en sloeg er mee, dat
-hij er bijkans den boom door uittuimelde. Maar het hielp wel, en de anderen volgden
-zijn voorbeeld.
-</p>
-<p>Ineens, beneden hen, brekende takken, gestamp en gesmak in den weeken modderbodem.&#x2026;.Onwillekeurig
-grepen de vrienden zich aan elkaar vast. Daar boog het gras ter zijde, en een donker,
-harig beest met twee zware, rondgebogen slagtanden, <span class="pageNum" id="pb264">[<a href="#pb264">264</a>]</span>kwam zachtjes knorrend te voorschijn, waadde, zonder rond te zien, het water in, vol
-welbehagen slurpend. Daar kwam er nog een uit het gras naar voren, gevolgd door twee,
-vijf, acht, elf jonge, knorrende vierpooters, die zich gillend van vreugdevolle opwinding
-in de modder wentelden en daarna ook het water inliepen, slurpend, niezend en knorrend.
-Wilde varkens!
-</p>
-<p>Ademloos keken de knapen toe. De biggetjes hadden een in de lengte gestreepte huid,&#x2014;een
-grappig gezicht. De knapen waren zoo door het familie-bad der krulstaarten in beslag
-genomen, dat geen van hen de roering in het water bespeurde, daar verderop.&#x2026;..
-</p>
-<p>Eensklaps stiet een der biggetjes een smartkreet uit. Toen smoorde het water zijn
-gil, en het beestje werd door een onzichtbare macht weggesleept. Angstig schreeuwend
-vluchtten zijn broers en zusjes in onbeholpen sprongen den oever op. Maar de ouden
-stoven met woedend snuiven en blazen naar de plaats, waar het jong in de diepte was
-gesleurd. Terwijl het wijfje daar bleef staan, zwom het mannetje nog een eind door,
-draaide zoekend rond en keerde ten slotte met een klagend geluid naar zijn wijfje
-terug,&#x2014;waarop ze beiden weer naar den oever baggerden en grommend tusschen het gras
-verdwenen, de jongen achter het wijfje aan. In hun haast en opwinding botsten de biggetjes
-tegen mekaar op, vlogen over den kop, met den snuit de modder in. Maar knorrend en
-gillend stormden ze weer voort, zich geducht reppend en vinnig slaand met de korte
-achterpootjes, dat de kluiten aarde met een wijden boog in het water kletsten. Toen
-werd het weer stil.
-</p>
-<p>De jongens ademden diep op. Foei! wat staken de muskieten! Van den grond stegen drie
-vuurvliegjes op, dwarrelden omhoog en doken weg in de boomkronen. Een kikker ratelde
-en kreeg van den anderen oever antwoord. Brèkèkèkèkèrrrrrr.&#x2026;. Een watervogel vloog
-eensklaps, met heidensch misbaar, uit het oeverriet op, tuimelde tegen de takken van
-den boom, waarin de jongens zaten, plofte half verdoofd in de rivier neer, zocht toen,
-vleugelklappend, de pooten door het water slierend, een schuilplaats in een anderen
-bundel riet, waar hij doodstil zitten bleef. Toen een eentonig, klagend geluid, als
-het zacht <span class="pageNum" id="pb265">[<a href="#pb265">265</a>]</span>neuriën van een half vergeten wijsje. Inlanders zeggen, dat de krokodillen zingen,
-om hun prooi in het water te lokken.&#x2026;.
-</p>
-<p>Toen kwamen Hilke en Harmen de jongens aflossen. Zwijgend, half droomend gingen ze
-naar het kamp terug, legden zich bij een der vuren neer en sliepen in.
-</p>
-<p>De nacht verliep rustig.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Verkwikt stonden allen den volgenden morgen op. Juist hadden ze het ontbijt naar binnen
-gespeeld: kokosmelk met gepofte apenootjes, warm uit het vuur! toen er drie inlanders
-uit Zuidelijke richting langs het strand kwamen aanloopen. De barbier, Bolle en Floorke,
-beroemd om hun vloeiend Maleisch, werden hun te gemoet gezonden. Floorke gespte zich,
-als teeken van waardigheid, den roestigen degen om en gebaarde zich als leider van
-de deputatie.
-</p>
-<p>Zoo ontmoetten de twee groepjes elkaar. De inlanders waren licht van huidskleur en
-maakten een beschaafden indruk. Ze droegen fraaie doeken in het sluike, glanzend zwarte
-haar; het naakte bovenlichaam had geen tatoeage, en om de heupen vouwde zich een soort
-rok met mooie figuren. Onbevreesd, ook niet zoo erg verbaasd keken ze den maats in
-de oogen en groetten in het Maleisch.
-</p>
-<p>Floorke nam terstond het woord. &#x201e;Hebben jullie eten? Makan? We zullen betalen! Bajar!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;<span lang="ms">Ada makanan, toean</span>&#x201d;, was het bevestigende antwoord.
-</p>
-<p>&#x201e;<span lang="ms">Makanan apa?</span>&#x201d; vroeg Bolle.
-</p>
-<p>Wat voor eten? Een <span class="corr" id="xd30e5703" title="Bron: de">der</span> Maleiers somde op: &#x201e;<span lang="ms">Nassi, kambing, ajam-ajam, ikan, boewah.&#x2026;.</span>&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Goed, breng maar hier. Wat is dit voor een land? <span lang="ms">Negeri apa ini?</span>&#x201d; informeerde de barbier.
-</p>
-<p>&#x201e;<span lang="ms">Negeri Lampong, toean</span>&#x201d;, was het antwoord.
-</p>
-<p>&#x201e;Aha! De Zuidelijkste provincie van Sumatra! Dat is mooi!&#x2014;<span lang="ms">Mana negeri Djawa?</span>&#x201d;
-</p>
-<p>Waar Java lag? De Maleiers wezen de kust af, in Zuid-Oostelijke richting.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat klopt!&#x201d; zei Vader Langjas verheugd. En in het Maleisch vertelde hij, hoe ze hun
-schip hadden verloren en nu de reede van Bantem zochten.
-<span class="pageNum" id="pb266">[<a href="#pb266">266</a>]</span></p>
-<p>Bantem was nog ver, verzekerden de inboorlingen, en er lag een zee tusschen. Daarop
-togen ze heen, beloofden spoedig met voedsel te zullen terugkeeren.
-</p>
-<p>Intusschen zamelde Bontekoe het geld der maats bijeen. Hier gold het: botje bij botje
-leggen; uit mutsen en voeringen kwam het geld te voorschijn, en ten slotte lagen er
-tachtig realen van achten. Zouden de inlanders weten, wat geld was? Bontekoe meende
-van wel: er zouden op deze kust wel genoeg handelsschepen komen, waar ze het geld
-weer kwijt konden.
-</p>
-<p>De inlanders kwamen met z&#x2019;n twintigen terug, met pluimvee, rijst, vruchten en twee
-geiten.
-</p>
-<p>Bontekoe, verheugd over het uitzicht: na weken van de bitterste ontberingen eindelijk
-weer eens een smakelijken maaltijd te genieten, was het spoedig met hen over den prijs
-eens.
-</p>
-<p>En in zeldzaam opgewekte stemming werd het maal bereid. Bolle, met Harmen als helper,
-had zich nog nooit in zooveel belangstelling en raadgevingen mogen verheugen. Allen
-wilden proeven: &#x201e;of het al gaar was&#x201d;, en Bolle deelde met een houten, zelfgesneden
-lepel links en rechts meppen uit.
-</p>
-<div class="figure p266width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb267">[<a href="#pb267">267</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.29" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e382">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p267.png" alt="DE DESSAH IN" width="609" height="196"></div>
-<h2 class="main">DE DESSAH IN</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Na het eten, dat zelfs Padde&#x2019;s verwachtingen nog verre overtrof, overlegden de schipbreukelingen,
-hoe ze nog aan wat meer proviand voor de reis zouden komen. Van een zoo vreedzame
-bevolking zou wel alles zijn los te krijgen wat men voorloopig noodig had. De inlanders
-zeiden, dat een uur varens de rivier op een dorp lag; daar besloot Bontekoe zich eens
-heen te te laten roeien.
-</p>
-<p>Hij liet zijn neef bij zich roepen. &#x201e;Rolf, jij mag mee, als mijn tolk. De inlanders
-zullen ons straks zelf met een prauw de rivier oproeien.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat leuk, oom! Mag Hajo mee?&#x201d;
-</p>
-<p>Bontekoe keek zijn neef glimlachend aan. &#x201e;Jullie houdt mekaar altijd bij de broek,
-geloof ik! Heb je Jan, dan heb je Piet! Nou, vooruit dan maar.&#x201d;
-</p>
-<p>Stralend pakte Rolf zijn biezen.
-</p>
-<p>Tien tellen later stond Harmen bij den schipper.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat heb je op je lever?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik.&#x2026;.&#x201d; Harmen slikte, &#x201e;ik heb nog nooit in zoo&#x2019;n Maleisch sloepie gezeten, schipper!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Maar als ik jou ook nog meeneem, zullen ze daarginds denken, dat ik met een jol vol
-kinderen ben aangekomen!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb268">[<a href="#pb268">268</a>]</span></p>
-<p>Harmen verbleekte. &#x201e;<i>Kinderen</i>, schipper.&#x2026;.?! &#x2019;k Word met Maart zestien!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Uitgerukt!&#x201d; klonk het antwoord, dat echter lachend gegeven werd.
-</p>
-<p>Verbluft trok Harmen zich terug. Maar Rolf, die het gesprek op eenigen afstand gevolgd
-had, gaf hem een ribbestoot. &#x201e;Je mag mee!&#x201d; fluisterde Rolf.
-</p>
-<p>Harmen keek hem weifelend aan. &#x201e;Nou.&#x2026;. voor mijn part, zeg! Als de prauw er is, spring
-ik er in. Maar als de schipper me de beenen stukslaat, komen de kosten voor jou!&#x201d;
-</p>
-<p>Daar kwam een prauw de rivierbocht omscheren, handig zwenkend tusschen de steenen.
-Voor- en achterin zat een Maleier met een spaan in de handen. Ze meerden de prauw,
-en Bontekoe nam er met zijn drie flinke geleiders in plaats. Harmen keek met een scheel
-oogje naar den schipper,&#x2014;gereed om er zoo noodig vlug als de weerlicht nog uit te
-wippen. Maar Bontekoe scheen hem niet op te merken. Juist hadden de twee Maleiers
-hun prauw van den wal afgestooten, toen Padde buiten adem kwam aanhollen.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat moet dat?!&#x201d; riep Padde. &#x201e;Waar gaat dat naar toe?&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo schaamde zich een weinig over Padde&#x2019;s optreden, dat al van bar weinig eerbied
-voor des schippers tegenwoordigheid getuigde. Maar hij wilde zijn vriend het antwoord
-toch niet schuldig blijven. &#x201e;Inkoopen doen voor de kombuis, Padde!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik ga mee&#x201d;, zei Padde. &#x201e;Leg maar even an.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Waarachtig niet&#x201d;, klonk het uit Bontekoe&#x2019;s mond. &#x201e;Je gaat <i>niet</i> mee!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik ga <i>wel</i> mee&#x201d;, verklaarde Padde.
-</p>
-<p>Bontekoe zette groote oogen op.
-</p>
-<p>&#x201e;Zwem maar achter de prauw aan!&#x201d; grinnikte Harmen. Weinig vermoedde hij, dat zijn
-raad tot gevolg zou hebben.&#x2026; Pats! daar sprong Padde pardoes het water in en ploeterde
-naar de prauw. Samen met Hajo en Rolf heesch Bontekoe den roekeloozen botteliersmaat
-binnen boord. &#x201e;Blikslagersche jongen!&#x201d; mopperde de schipper, &#x201e;wil jij je door een
-kaaiman laten verslinden?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik wil met m&#x2019;n vrind mee&#x201d;, hijgde Padde.
-</p>
-<p>Bontekoe wist niet zoo gauw wat te zeggen. En Padde scheen er ook weinig belang in
-te stellen. Hij zette zich op den bodem <span class="pageNum" id="pb269">[<a href="#pb269">269</a>]</span>van het vaartuigje neer en wrong nijdig zijn muts buiten boord uit.
-</p>
-<p>&#x201e;Vooruit! Roei op!&#x201d; beval Bontekoe den Maleischen roeiers. Onmiddellijk sloegen de
-Maleiers de spanen in het water: of ze het begrepen, al was het bevel ook in zuiver
-Hollandsch gesteld!
-</p>
-<p>Aanvankelijk werd er gezwegen. Bontekoe keek met een half oogje naar Padde, die, zonder
-de anderen met een blik te verwaardigen, grimmig met het uitwringen van zijn kleeren
-doorging.
-</p>
-<p>De inlanders werkten de prauw de bocht om; Hajo en Harmen bewonderden in stilte de
-vaardigheid, waarmee ze de gevaarlijke punten wisten te omsturen. Enkele korte roepen
-waren den roeiers voldoende verstandhouding.
-</p>
-<p>Een drukkende hitte lag nu reeds op het water. Hoe zou het vanmiddag wel worden?
-</p>
-<p>Allengs verbreedde de rivierbedding zich; de boomen stonden ook niet meer vlak aan
-het water, maar waren er van gescheiden door een veld grijze bergsteenen. De lichte
-palmen aan den oever maakten plaats voor donkere loofboomen, hooger dan een kerk.
-Wonderlijk speelden daarboven de zonnestralen op de roerlooze bladeren en op de bonte
-bloemen der slingerplanten.
-</p>
-<p>Groote, bruine apen volgden de prauw; aan loshangende lianen slingerden zij zich van
-den eenen boom in den anderen. Een oud apen-mannetje bewoog zich met groote sprongen
-over het steenen bed aan den oever, siste, nam een aanvallende houding aan, wierp
-met keitjes naar de prauw zonder zich te laten afschrikken door de verwenschingen,
-die de beide inlanders hem naar het hoofd slingerden. Kleurige vogels fladderden van
-tak op tak, streken in prachtigen val neer, een langen staart achter zich aan. Wanneer
-er een over een zonneplek gleed, schitterde een helle vlam, kort, terstond weer doovend.
-</p>
-<p>Men kwam langs enkele huisjes, half achter de boomen verborgen. Een paar vrouwen waren
-met het wasschen van kleeren bezig. Zij hadden een rok (&#x201e;sarong,&#x201d; zei Rolf) boven
-de borst dichtgeknoopt en sloegen het waschgoed op een grooten steen. Naakte kindertjes
-met dikke rijstbuikjes zaten elkaar in het water na en plasten, dat het een aard had.
-De meisjes hadden het haar in een knoedeltje opgebonden, de jongens waren kaalgeschoren,
-op een gitzwarten lok, vóór op hun ovaal bolletje, na.
-<span class="pageNum" id="pb270">[<a href="#pb270">270</a>]</span></p>
-<p>Groote verbazing onder de kleinen, toen de prauw naderde! Een paar kereltjes kozen
-het hazenpad; anderen bleven met open mond staan, de oogen zoo wijd als de zee.
-</p>
-<p>De vrouwen merkten de prauw nu ook op. Ze staakten het werk en uitten in een kreet
-haar verwondering: &#x201e;Tjobah.&#x2026;.!&#x201d; Het feit, dat er twee inlanders, die ze kenden, in
-de prauw zaten, scheen haar gerust te stellen. En toen het vaartuigje voorbijgleed,
-overstelpten ze de roeiers met vragen. Dezen gaven geen antwoord. &#x201e;Diam! Mond houden!&#x201d;
-morde de achterste slechts. De kinderen wilden de prauw volgen, maar de vrouwen riepen
-de bengels terug.
-</p>
-<p>Verderop stonden de boomen weer vlak aan het water, de rivier geheel overwelvend.
-Hier werd het heerlijk koel. In het groene schemerlicht daarboven slingerden de apen
-zich aan loshangende lianen heen en weer en schudden krijschend de takken.
-</p>
-<p>Er kwamen weer huisjes met kinderen, geiten, kippen en honden er onder, er op, er
-in, er omheen. Daarna kokostuinen met bamboezen omheiningen. De jongens waren paf
-over de rapheid, waarmee een knaapje daarginds zich in een der boomen werkte: hij
-<i>liep</i> tegen den stam op!
-</p>
-<p>Bij een primitief huisje, waaronder een paar booten lagen, legden de Maleiers ten
-slotte aan. En Bontekoe sprong met zijn gevolg aan wal. De inlanders als gidsen voorop,
-sloegen ze een kronkelpaadje in, met aan beide zijden dichte, groene bamboebosschen.
-Toen voerde de weg over een dijkje tusschen twee vijvers door, waarin visschen heen
-en weer schoten. Kikkers <span class="corr" id="xd30e5800" title="Bron: plonsten">plonsden</span> bij vieren, vijven tegelijk van het aarden walletje het water in, <span class="corr" id="xd30e5803" title="Bron: en en">en</span> aan de overzijde stond een grijze reiger te visschen. De inlanders wierpen een steen
-naar het dier, waarop het in een boom streek, vast besloten zijn maaltijd voort te
-zetten, zoodra die lastige menschen hun hielen hadden gelicht.
-</p>
-<p>Weer een bocht om, en men was bij het dorp. Het lag er alleraardigst, omzoomd door
-een strook gras, waarop een paar buffels, vervaarlijke kolossen met zware horens,
-vreedzaam graasden, en een aantal kleine bruine dreumesen speelden. Toen ze de vreemden
-zagen, verborgen ze zich ijlings achter de buffels, loerden met groote oogen tusschen
-de pooten door. Om het dorp bevond zich een aarden, met bloemen overdekte wal, <span class="pageNum" id="pb271">[<a href="#pb271">271</a>]</span>waarop een schutting van dikke, gespitste bamboestokken was geplaatst. Het pad voerde
-naar een doorgang, waarvoor een man gehurkt te soezen zat. Een speer stond achter
-hem.
-</p>
-<div class="figure floatRight p271width"><img src="images/p271.png" alt="waarvoor een man gehurkt te soezen zat....." width="317" height="720"><p class="figureHead">waarvoor een man gehurkt te soezen zat.&#x2026;.</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>De Maleiers riepen hem bij zijn naam. Hij schrikte op<span class="corr" id="xd30e5815" title="Niet in bron">,</span> krabbelde schuw overeind, vol wantrouwen de vreemdelingen aanziend, en sloeg tweemaal
-op een houten blok, dat naast hem hing. Intusschen wenkte de voorste Maleier Bontekoe
-en de zijnen, om hem verder te volgen. Ze kwamen nu op een soort voorplein van gestampte
-aarde, waarop &#x2019;t krioelde van pluimvee.
-</p>
-<p>Rechts achter de poort waren, in de schaduw van een groepje pisang- en papajaboomen,
-een viertal jonge meisjes met het stampen van rijst in de weer. Het mooie, glanzend-zwarte
-haar lag sierlijk, in een kleine wrong, achter in den hals, en er staken een paar
-fleurige bloempjes in. Het bovenlijf was onbedekt, maar om het middel droegen ze een
-kleurig kleedje, dat tot over de knieën reikte. Terwijl ze <span class="pageNum" id="pb272">[<a href="#pb272">272</a>]</span>aanhoudend werk hadden om de diefachtige kippen weg te jagen, die een graantje kwamen
-pikken, stampten ze, neuriënd, met lange stokken in houten kommen, waarvan er vier
-naast elkaar waren gehouwen in een scheepvormig stuk hout, dat op den grond stond.
-Toen de meisjes onze vrienden zagen, slaakten ze een lichten kreet.
-</p>
-<p>&#x201e;Tabeh!&#x201d; zei Harmen vriendelijk.
-</p>
-<p>&#x201e;Tabeh, toean.&#x2026;.&#x201d; stamelde een der meisjes. En een paar kwieke haantjes vielen op
-de onbehoede rijst aan.
-</p>
-<p>Aan de andere zijde van het plein lag het eigenlijke dorp. En terwijl de blanke bezoekers
-het pleintje overstaken, kwamen uit enkele woningen al inlanders aanzetten: dat zou
-de slag op het houten blok wel hebben uitgewerkt. Op eenigen afstand bleven ze staan.
-</p>
-<p>Harmen groette naar alle kanten. Maar op zijn vriendelijkste &#x201e;tabeh&#x201d; kreeg hij slechts
-een onverstaanbaar gemompel terug. Alle huizen waren op hooge, sterke palen gebouwd.
-Sommige hadden een balkon en drie, vier tralievensters. En hoe kunstig waren de bamboezen
-wanden gevlochten! Daar zaten allerlei figuren in! En dan dat kleurige snijwerk onder
-de spitse daken! Onder de meeste huizen hing in rotankoorden een prauw, en er was
-geen enkele woning, waarbij aan den zijkant niet een paal met een kooi was aangebracht,
-waarin een kleine, grijze duif koekeloerde. Alom scharrelde pluimvee rond. Een paar
-jonge haantjes oefenden zich in het kraaien en mengden hun schorre, onzekere stemmen
-met het zelfingenomen gekakel van hennen, die luid verkondigden, dat ze daareven een
-ei hadden gelegd. Het was alweer juist hetzelfde als in het Sante-Mariesch dorpje:
-tusschen deuren- en vensterspleten gluurden angstige gezichten van vrouwen en meisjes,
-en ook hier krioelde het van kleine, naakte dreumesen, die, op de komst der vreemdelingen,
-hals over kop de vlucht namen.
-</p>
-<p>Zoo, met een schare Maleiers op de hielen, belandden ze bij een huis, dat het grootste
-en fraaiste van alle was en dus wel het dorpshoofd zou toebehooren. Hun leider verzocht
-hen een oogenblik te wachten: de bewoner van het huis zou zich dadelijk vertoonen.
-</p>
-<p>Harmen zette zijn verbroederingspogingen voort. Hij bleef <span class="pageNum" id="pb273">[<a href="#pb273">273</a>]</span>maar knikken en &#x201e;tabeh!&#x201d; roepen. En ten slotte scheen hij veld te winnen. Enkele inlanders
-riepen den anderen wat toe; daarop werd er gemeesmuild. &#x201e;Aha!&#x201d; dacht Harmen, &#x201e;ik schiet
-op!&#x201d; En onverwachts maakte hij een prachtige luchtbuiteling. In het maken van een
-dergelijke toer was Harmen rijp voor het paardespel, en ook ditmaal miste ze haar
-uitwerking niet. Eerst een oogenblik van verbaasd zwijgen, toen algemeen gelach. Er
-waren op den achtergrond nu ook vrouwen en meiskes opgedoken, wier vroolijkheid aanstekelijk
-werkte. Juist maakte Harmen nog eens dezelfde buiteling, maar nu achterstevoren, toen
-in de veranda van het groote huis een Inlander verscheen, fraai gekleed in langen
-lendenrok, jasje en hoofddoek. In een breeden, goudbestikten buikgordel stak achter
-den rug een eigenaardig gevormd steekwapen met sierlijke greep.
-</p>
-<p>Op zijn verschijnen heerschte oogenblikkelijk stilte onder de verzamelde inlanders,
-en terwijl hij, nog verbaasd naar Harmen ziend, die verlegen zijn broek optrok, langzaam
-en plechtig de trap van het bordes afdaalde om de vreemdelingen te begroeten, gingen
-allen eerbiedig achteruit en hurkten op eenigen afstand neer, de handen in den schoot.
-Bontekoe en de jongens voelden, dat ze hier bij een ander volk terecht waren gekomen
-dan bij de zwartjes op Sante-Marie! Ze besloten in beleefdheid niet onder te doen:
-Bontekoe maakte een buiging, een voorbeeld, dat door onze Hoornsche vrienden kranig
-werd nagevolgd, op Padde na, die met zijn houding geen raad wist en daarom maar kuchte
-en met de mouw zijn neus schoonveegde.
-</p>
-<p>Hierop boog het dorpshoofd ook een weinig, heette den vreemdelingen welkom in bewoordingen,
-die meer begrepen dan verstaan werden, en verzocht den vreemdelingen, zijn gast te
-willen zijn. Rolf, die het best Maleisch sprak, dankte het dorpshoofd voor zijn vriendelijk
-aanbod. Hierop begaf hun gastheer zich weer naar boven, met hoffelijk gebaar Bontekoe
-en de zijnen noodend hem te volgen. Zoo deden zij. Roerloos bleven buiten de inlanders
-gehurkt toezien.
-</p>
-<p>Op het bordes hadden enkele vrouwen en meisjes tegen den wand plaats genomen. Het
-dorpshoofd gaf een wenk, waarop ze oprezen en zes matjes op den vloer spreidden. Vriendelijk
-<span class="pageNum" id="pb274">[<a href="#pb274">274</a>]</span>noodigde hij zijn gasten, plaats te nemen. Bontekoe en de jongens gaven er gehoor
-aan en zetten zich met opgetrokken knieën op de matjes neer. De Inlander was ook gaan
-zitten, kruiste de beenen onder het lichaam. Een nieuwe wenk, en de meisjes zetten
-een koperen schaal neer, waarop enkele aardige, met grillige figuren besneden kommetjes
-stonden. In een ervan lag een noot, in een ander een krans van groene bladeren, in
-een derde witte kalk, in een vierde weer wat anders.&#x2026;. De jongens keken er met groote
-oogen naar. Wat moesten ze daarmee beginnen?
-</p>
-<p>De Inlander legde enkele bladeren tot een matje ineen, nam iets uit de verschillende
-kommetjes, vouwde de bladeren dicht, stak die toen in den mond en maakte tot zijn
-gasten een uitnoodigend gebaar.
-</p>
-<p>&#x201e;Nadoen!&#x201d; zei Bontekoe tot zijn dapperen.
-</p>
-<p>&#x201e;Moet je &#x2019;t slikken?&#x201d; vroeg Hajo weifelend.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik slik het niet&#x201d;, zei Harmen; &#x201e;ik ga liever gewóón dood.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Je moet het kauwen&#x201d;, zei Bontekoe. &#x201e;Het is een betelpruim.&#x201d;
-</p>
-<p>En zoo goed en kwaad als het ging, maakten de schipper en de jongens hun pruim terecht
-en staken haar daarna dapper in den mond, op Padde na, die maar weer z&#x2019;n neus schoonwreef.
-Het goedje smaakte bitter.
-</p>
-<p>Al dien tijd heerschte er zwijgen. Bontekoe raadde Rolf door een wenk, dien de beleefde
-inlander gebaarde niet te merken, met spreken te wachten, tot hun gastheer het woord
-genomen had. Eindelijk was het zoover. Het dorpshoofd wenkte de meisjes om de schalen
-weg te nemen en wendde zich tot Bontekoe: &#x201e;Mag ik u vragen, heer, van waar gij komt?&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf vertelde zoo goed en kwaad als het ging hun wedervaren, en dat ze hier op Sumatra
-geland waren om wat eten in te koopen voor de verdere reis.
-</p>
-<p>Het dorpshoofd antwoordde, dat hij zelf hun tot zijn spijt niets te koop kon bieden,
-maar dat er in het dorp stellig wel menschen zouden zijn, die etenswaren konden leveren.
-Daarop verklaarde hij, dat hij het zich een groote eer zou rekenen, indien zijn gasten
-zoometeen bij den maaltijd zouden willen aanzitten en verder den nacht bij hem doorbrengen.
-<span class="pageNum" id="pb275">[<a href="#pb275">275</a>]</span></p>
-<p>Het slapen moest Rolf afslaan, omdat, zooals hij zei, de haast om bij hun makkers
-in Bantem te komen hen verhinderde hier lang te vertoeven. Maar den maaltijd zouden
-zij gaarne aanvaarden.
-</p>
-<p>Daarna wendde Rolf zich tot zijn oom en bracht het gesprek over.
-</p>
-<p>Harmen was nadenkelijk geworden. &#x201e;Ik vertrouw hem voor geen pruim tabak&#x201d;, zei hij
-plots. &#x201e;Wat ik je brom: &#x2019;t is een blinde klip! Hij kijkt me te geniepig! &#x2019;k Zal Louwtje
-Laurenszoon heeten, als er geen gif in het eten zit!&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf keek Harmen aarzelend aan.
-</p>
-<p>&#x201e;Een gast is hier in Indië heilig!&#x201d; zei Bontekoe. Maar ook hij voelde Harmen&#x2019;s wantrouwen
-mee. Er zat in al die hoffelijke manieren iets beklemmends,&#x2014;een rond zeeman wist niet
-goed, wat ie er aan had. En tegelijk met een zweem van argwaan kwam in hem een gevoel
-van spijt op, dat hij, in plaats van de vier jongens, niet een dozijn onbehouwen maats
-had meegenomen.&#x2026;.
-</p>
-<p>Hajo vond hun gastheer een buitengewoon vriendelijk man. Je moest niet achter alles
-wat zoeken!
-</p>
-<p>En Padde kon zijn oogen maar niet afwenden van het meisje, dat hem daarstraks de betelschaal
-had gereikt. Het kopje vormde een prachtig ovaal; de oortjes, lipjes, het neusje waren
-fijner dan Padde ze ooit gezien had; de sierlijk gebogen, smalle wenkbrauwen, de donkere,
-glanzende oogen, half versluierd achter de lange wimpers, de prachtige haarval, waarin
-een zilveren gesp en een paar sneeuwwitte bloempjes waren gestoken, het fijne halsje,
-dat zoo wonderlijk mooi in de schouderlijn overging; de tengere armen, handjes en
-vingertjes, het zonderlinge, kleurige kleedje, de ranke enkels, elk met een zilveren
-band! Padde vergat de heele wereld. Net een plaatje! vond hij.
-</p>
-<p>Maar het meisje had ook voor den braven botteliersmaat belangstelling. Nu en dan wierp
-ze hem van onder haar lange wimpers een schuwen blik toe.
-</p>
-<p>Dan werd Padde rood als een kool en keek vlug een anderen kant uit.
-</p>
-<p>De gastheer stelde voor, het dorp eens te bezien; intusschen kon men hier het eten
-opdienen. Gretig nam Rolf het voorstel <span class="pageNum" id="pb276">[<a href="#pb276">276</a>]</span>aan, blij, eindelijk van de zittende houding en het betelkauwen verlost te zijn. Nauwelijks
-waren ze het trapje afgedaald, of onze vrienden maakten van de gelegenheid gebruik,
-zich van hun betelpruim te ontdoen.
-</p>
-<p>De kring hurkende inlanders opende zich terstond in de richting, waarheen het dorpshoofd
-zijn gasten geleidde. Kindertjes liepen in een drafje toe en gluurden van ter zijde
-de &#x201e;witte&#x201d; menschen aan, zich eerst weer schuchter terugtrekkend, wanneer een van
-de vreemde gasten een blik op hen liet vallen.
-</p>
-<p>&#x201e;Stampt men in uw land de rijst, zooals wij het hier doen?&#x201d; vroeg het dorpshoofd,
-toen ze een plek naderden waar weer vier meisjes met dat werk bezig waren, doch nu
-verlegen ophielden.
-</p>
-<p>&#x201e;In ons land groeit geen rijst&#x201d;, antwoordde Rolf.
-</p>
-<p>Het dorpshoofd keek vol verbazing zijn gasten aan. &#x201e;Tjobah.&#x2026;.!&#x201d; En ook onder de omstaande
-inlanders werd gemurmeld.
-</p>
-<p>&#x201e;Mogen we het stampen eens zien?&#x201d; vroeg Rolf vroolijk.
-</p>
-<p>&#x201e;Wel zeker!&#x201d; haastte zich het wellevende dorpshoofd te verklaren. En hij wenkte de
-meisjes nader te komen en hun arbeid voort te zetten. Schuchter, met neergeslagen
-oogen, voldeden ze aan het verzoek.
-</p>
-<p>Zij stelden zich aan beide zijden van het stampblok op, namen den houten stok en begonnen
-op een kort en zacht uitgesproken bevel van een van hen te stampen. Al spoedig merkten
-Bontekoe en de zijnen op, dat er in een bepaalde maat gestampt werd. De leidster zei
-weer een woord, en nu wisselden plotseling alle vier de maat. Als vanzelf begonnen
-de deerntjes te neuriën, eerst heel zacht, toen wat vrijer uit, en bij elke maatwisseling
-zetten ze ook terstond een ander wijsje in. En alles rondom was zoo vredig; de lucht
-hing vol zoeten bloemengeur, de zon was zoo koesterend.&#x2026;.
-</p>
-<p>&#x201e;Alleraardigst!&#x201d; riep Bontekoe uit.
-</p>
-<p>Het was, als verstonden de ijverige stampsters hem, want ze bloosden onder den lof;
-de jongste giechelde even, waarop ook de anderen haar vroolijkheid een oogenblik botvierden.
-Een oude vrouw, die gehurkt bij het blok was gaan zitten, berispte ze met krijschende
-stem; de meiskes wierpen elkaar en <span class="pageNum" id="pb277">[<a href="#pb277">277</a>]</span>ook den omstanders een oogje toe en kozen ditmaal een bijzonder vroolijke maat,&#x2014;ondanks
-het kijven der oude, die thans met een mandje, dat veel van een omgekeerden hoed had
-en met ongepelde rijst was gevuld, bij het stampblok neerhurkte. Met vluggen greep
-griste ze tusschen twee stooten door met haar magere, gerimpelde hand de rijst uit
-de kommen, wierp ze in een leeg mandje en gooide daarna de kommen weer vol ongepelde
-rijst.
-</p>
-<p>Terwijl de meisjes met stampen doorgingen, leidde het dorpshoofd zijn gasten weer
-verder.
-</p>
-<p>Rolf vroeg naar den naam der grijze duiven in de kooien. &#x201e;<span lang="ms">Boeroeng perkoetoet</span>&#x201d;, luidde het antwoord. Onze vrienden verbaasden zich over de juiste klanknabootsing:
-ze hoorden nu duidelijk in den roep van den vogel het woord: perkoetoet!
-</p>
-<p>Ze hielden stil bij een ouden man, die met het versieren van een deur bezig was. Niets
-dan een kort mesje was zijn werktuig: daarmee&#x2014;en met eindeloos geduld!&#x2014;had hij vogels,
-visschen en boomen in fraaie lijnen uit het hout getooverd. De oude houtsnijder glimlachte
-vol bescheiden vreugde, toen de vreemdelingen zijn werk bewonderden.
-</p>
-<p>&#x201e;Kan ik ook&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Heb jullie mijn tabaksdoos al <span class="corr" id="xd30e5885" title="Bron: een">eens</span> gezien?&#x201d;
-</p>
-<p>Een strenge blik van den schipper hield hem ervan terug, dit zeldzame kunstwerk, waarop
-twee aaneengesmede harten prijkten, voor den dag te halen.
-</p>
-<p>Na den rondgang door het dorp te hebben gemaakt, kwam men weer bij de woning van het
-dorpshoofd, waar intusschen het eten was opgediend. Een groote mat lag op den vloer,
-en daarop prijkte een keur van gerechten, alle in stukken pisangblad gewikkeld. Men
-zette zich op matjes rond den &#x201e;disch&#x201d;. Er was rijst met scherpsmakende vischjes, gekruide
-kip, allerlei vruchten, waarbij vooral een groene vrucht met heerlijk sappig, oranje
-vleesch en een groote pit onze vrienden in verrukking bracht. Het eten was zoo gepeperd,
-dat men er de tranen van in de oogen kreeg. &#x201e;Toch lekker&#x201d;, vonden de jongens. Alleen
-Harmen was zijn wantrouwen nog niet geheel kwijt, aarzelde bij elk nieuw gerecht,
-dat men hem aanbood.
-</p>
-<p>&#x201e;Smaakt het jou niet?&#x201d; vroeg Bontekoe.
-<span class="pageNum" id="pb278">[<a href="#pb278">278</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Als ik maar zeker wist, dat er geen gif inzat, zou je me eens zien eten, schipper!&#x201d;
-verklaarde Harmen.
-</p>
-<p>Zijn makkers lachten. &#x201e;We hebben anders nog geen meelij met je! Als je dat allemaal
-opeet.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>De soep werd tot hun verbazing over de rijst geschept! Dan waren er allerhande koekjes
-en geconfijte vruchten, en na het eten werd er gegiste palmwijn rondgediend.
-</p>
-<p>Daarna stonden onze vrienden op om nu eens ernstig op zoek te gaan naar proviand voor
-de jol! Ze hadden verrukkelijk gegeten en bedankten het dorpshoofd voor zijn gastvrijheid.
-En nu Harmen geen buikkrampen of iets dergelijks voelde, week ook bij hem, als bij
-de anderen, het laatste restje wantrouwen.
-</p>
-<p>Rolf vroeg den inlanders, die nog steeds in grooten kring voor het huis zaten, of
-niemand van hen iets te koop kon bieden.
-</p>
-<p>&#x201e;Kippen!&#x201d; riep er een. &#x201e;Twee geiten!&#x201d; luidde het uit een anderen hoek. &#x201e;Rijst! Rijst
-en kippen!&#x201d;
-</p>
-<p>Kippen bleken in overvloed te koop te zijn. Bontekoe kocht wat rijst en pluimvee op
-en liet het naar de jol zenden. Daarna volgde men den inlander, die twee geiten te
-koop had. Maar ter plaatse gekomen, bleken de &#x201e;geiten&#x201d; nog geen maand oud te zijn.
-En het dochtertje van den man huilde zoo, toen zij merkte wat haar vader met de lustige
-speelkameraadjes van plan was, en zijn vrouw kijfde hem zoo de huid vol, dat hij maar
-van zijn plan tot verkoop afzag.
-</p>
-<p>Op dat oogenblik kwam zijn buurman zeggen, dat hij een buffel te koop had. Dat zou
-zoden aan den dijk zetten! En onze vrienden volgden den man, die hen het dorp uitleidde.
-Daar graasde zijn buffel, een mooi, jong beest met een paar geduchte horens.
-</p>
-<p>Rolf opende de onderhandelingen. Men werd het eens op vijf-en-een-halve real van achten.
-Maar hoe nu den stier naar de jol te krijgen? &#x201e;Als we het die nikker laten doen, zien
-we het beest nooit!&#x201d; meende Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;We zullen het zelf doen&#x201d;, zei Rolf. En den Maleier vroeg hij: &#x201e;Is er een weg naar
-het strand?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zeker, heer, langs de rivier loopt een weg.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wel&#x201d;, zei Harmen, &#x201e;ga jij dan met de kano terug, schipper, <span class="pageNum" id="pb279">[<a href="#pb279">279</a>]</span>dan slaan wij het mormel een touwtje om z&#x2019;n hals en brengen het netjes naar de jol.&#x201d;
-</p>
-<p>Dat scheen ook Bontekoe het beste. &#x201e;Nu, gaan jullie je gang dan maar. Tot over een
-paar uur dus!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel, schipper!&#x201d;
-</p>
-<p>Bontekoe ging naar de woning van het dorpshoofd.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou&#x201d;, zei Harmen den inlander, &#x201e;haal jij nou er eens als de weerlicht een stukkie
-talie!&#x201d;
-</p>
-<p>De man raapte een stuk rotan van den grond op.
-</p>
-<p>&#x201e;Best, kassie maar aan saja&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Dan zal ik hem dat lusje even om z&#x2019;n hals
-leggen!&#x201d; Harmen, die al eens vaker een koe bij de horens had gepakt, stapte op den
-grazenden kolos af.
-</p>
-<p>Maar deze sprong haastig een paar passen terug en keek dreigend onzen vriend aan,
-die van zijn kant een en al innemendheid was en als een verleidelijk lokaas den strik
-voor zich uithield. &#x201e;Kom dan?&#x201d; vroeg Harmen vriendelijk, &#x201e;kom dan, ouwe jongen?&#x201d; Maar
-de buffel kwam niet,&#x2014;zoodat Harmen tot list overging. Hij maakte van den rotan een
-lasso en wierp dien, na alleronschuldigst nog een paar duim genaderd te zijn, den
-buffel om de horens.
-</p>
-<p>Het dier sprong achteruit, sleurde Harmen mee. Maar deze hield vast. Toen een korte
-aarzeling, en het beest boog snuivend den zwaren nek en stormde met gevelde horens
-op den onversaagden koksmaat af. In dit hachelijk oogenblik maakte Harmen den sprong,
-waaraan hij het te danken had, dat hij vijftig jaar later aan zijn kleinkinderen het
-buffelavontuur nog in geuren en kleuren kon voorschilderen. Terwijl hij er eigenlijk
-nog over na dacht, hoe hij zich het best uit de voeten kon maken, hadden zijn armen
-en beenen het werk al verricht: hij greep, den doodsangst in de oogen, met zijn gespierde
-knuisten de horens beet, zette geweldig af en.&#x2026;. sprong haasje-over!
-</p>
-<p>&#x201e;Tjobah.&#x2026;.!&#x201d; stamelde de inlander. De anderen voelden een koude rilling door de leden
-gaan. De buffel stoof door tot aan de omheining van het dorp; daar bleef het dier
-staan, de horens gebogen voor een nieuwen aanval.
-</p>
-<p>&#x201e;Vooruit!&#x201d; riep Rolf den inlander driftig toe. &#x201e;Tangkep!&#x201d;
-</p>
-<p>De man keek schuw op. &#x201e;Oah toean, &#x2019;nga brani, toean.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat zeg je? Durf je niet? &#x2019;t Is toch jouw stier?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb280">[<a href="#pb280">280</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Mijn stier, heer? Ik heb hem u toch verkocht? Dan is hij toch niet meer van mij?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat zeit ie?&#x201d; vroeg Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Hij heeft ons een koopje geleverd! Hoe krijgen we het beest in &#x2019;s hemelsnaam mee?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wachten, tot &#x2019;t donker is&#x201d;, meende Harmen. &#x201e;Dan draai ik &#x2019;m stiekum een touwtje om
-z&#x2019;n pooten. En dan slapen we vannacht bij de <span class="corr" id="xd30e5930" title="Bron: radja">radjah</span>!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Onmogelijk! Dan is het nog beter, zonder buffel terug te gaan.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;De schipper zal ons zien aankomen!&#x201d; smaalde Harmen. &#x201e;En hij zal nòg eens jongens
-meenemen! Neen, hij heeft gezeid, dat we hem de stier moeten brengen, nou, dan moeten
-we hem de stier ook brengen. Over een uur is het al donker.&#x2014;En dan krijgen we je wel,
-hè, dikkop?&#x201d;&#x2014;Dat laatste ging tegen den stier.
-</p>
-<p>Rolf weifelde. &#x201e;Vooruit dan maar!&#x201d; zei hij ten slotte. Hij had per slot van rekening
-ook niet veel lust om zonder den stier in het kamp terug te keeren. De schipper zou
-zich wel ongerust maken, maar morgen helderde zich immers alles op.
-</p>
-<p>En de knapen togen naar het dorpshoofd, dat hen weer allervriendelijkst ontving en
-hun een klein huisje aanbood, hetwelk naast het zijne stond en voor de herberging
-van gasten diende. Hij liet de knapen een oogenblik alleen, keerde vriendelijk glimlachend
-terug en zei, dat alles voor hen werd gereedgemaakt. Opnieuw liet hij palmwijn brengen,
-verzekerde, dat hij het zich een eer rekende, de zonen van een schipper der Compagnie
-te herbergen. En toen een inlander hurkend kwam mededeelen, dat het nachtleger voor
-de gasten gereed was, vroeg hij hun, of ze lust gevoelden even met den dienaar mee
-te gaan, ten einde hun onderdak voor dezen nacht in oogenschouw te nemen. Zoo volgden
-de jongens, vroolijk koutend en verrukt over den palmwijn en hun hartelijken gastheer,
-den inlander naar het huisje.
-</p>
-<p>Ze klommen, Harmen vooraan, een laddertje op, dat naar de kamer voerde, traden met
-gebukt hoofd de lage deur binnen en kwamen zoo in een donkere ruimte. Padde kroop
-als laatste naar binnen.
-<span class="pageNum" id="pb281">[<a href="#pb281">281</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Sakkerju&#x201d;, zei Harmen, &#x201e;&#x2019;t is donker; we hadden wel een dievenlantarentje mee mogen
-brengen!&#x201d;
-</p>
-<p>Op dat oogenblik werden ze beetgegrepen, ondanks hun woedend verzet gekneveld&#x2014;en in
-het duister alleen gelaten.
-</p>
-<div class="figure p281width"><img src="images/p281.png" alt="Kokospalmen." width="518" height="662"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb282">[<a href="#pb282">282</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch1.30" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e389">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">VERLATEN</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">&#x201e;Zie je wel, dat ie een blinde klip was!&#x201d; jammerde Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;We moeten ons bevrijden&#x201d;, zei Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Goeie morgen! &#x2019;k Lig als een oester zoo vast! En jij, Padde?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;O, God, Harmen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik kan me wel wat draaien&#x201d;, zei Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Ah!&#x201d; zei Rolf. &#x201e;Draai hier eens naar toe, dan zal ik zien, of ik met m&#x2019;n tanden.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan kun je lang knabbelen&#x201d;, meende Harmen. &#x201e;&#x2019;t Is een rotanknoop! Ik wou, dat ik
-m&#x2019;n mes maar uit m&#x2019;n broek kon halen, dan sneed ik jullie in drie tellen los.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan waren we nog het dorp niet uit!&#x201d; klaagde Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Heb je mij wel eens zien knokken?&#x201d; was Harmen&#x2019;s schampere vraag. &#x201e;Ik neem vijftig
-van die Arabieren voor mijn rekening, en als ik woest ben dubbel zooveel.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat zouden ze met ons willen?&#x201d; vroeg Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Levend opeten&#x201d;, troostte Harmen. &#x201e;Gepeperd bij de rijst.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde begon te schreien. De anderen zwegen. Doffe woede maakte zich van hen meester.
-&#x201e;Als ze bij de jol wisten hoe het met ons staat, zouden ze ons wel bevrijden!&#x201d; zei
-Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Loop er effe heen&#x201d;, raadde Harmen.
-</p>
-<p>Buiten gonsden stemmen. Rolf spitste de ooren. &#x201e;<span lang="ms">Brapa?</span>&#x201d; ving hij op. &#x201e;<span lang="ms">Toedjoe poeloeh!</span>&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zeventig!&#x201d; Dat was ongeveer het getal schipbreukelingen! Tegen hun makkers werd stellig
-ook iets in het schild gevoerd! En wat zou er met den schipper zijn gebeurd?!
-</p>
-<p>&#x201e;Die is goed bij de jol aangekomen&#x201d;, meende Rolf. &#x201e;Al die vriendelijkheid diende alleen
-maar om ons wantrouwen in slaap te sussen en vannacht ongemerkt het kamp te kunnen
-besluipen. Ze zouden ons ook wel vrij hebben laten gaan, maar toen we hier toch wilden
-slapen, hebben ze ons maar meteen opgesloten.&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb283">[<a href="#pb283">283</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Die smerige buffel!&#x201d; schold Harmen. &#x201e;Had ik &#x2019;m maar dadelijk een lussie om z&#x2019;n pooten
-geslagen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Konden we in het kamp maar waarschuwen!&#x201d; verzuchtte Rolf.
-</p>
-<p>Hajo beet van drift de tanden opeen. &#x201e;Opgesloten en gebonden!!&#x201d;
-</p>
-<p>Stil werd het buiten, merkwaardig stil. Nu en dan ritselde iets in het dak van bladeren,
-waarschijnlijk een hagedisje. Een paar muskieten zoemden door het vertrek. Iemand
-neuriede een zacht, zangerig deuntje.&#x2026;.&#x2014;Plotseling doordringend kindergeschrei met
-het gillen van drie, vier honden, in een eindeloozen klaagtoon hun hondeleed uitjammerend.
-Dan een paar hooge vrouwenstemmen. Door een spleetje in het dak dwarrelde een streep
-maanlicht, schoof geleidelijk het vertrek door.
-</p>
-<p>Hoe laat zou het al zijn? Middernacht? Werd het al morgen? Een gekko begon in langen,
-geheimzinnigen toon te ratelen: Krrrrrr! Krrrrrr! En dan helder en luid: &#x201e;Tòkeh.&#x2026;.!
-Tòkeh.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen trachtte het na te bootsen, bracht het spoedig een heel eind. &#x201e;Tòkeh.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde snikte er doorheen.
-</p>
-<p>Toen.&#x2026;. kraakte er iets op het laddertje. Lichte, vlugge schreden. De deur piepte,
-de dunne vloer boog een weinig door. &#x201e;Toean.&#x2026;.!&#x201d; zei een zachte meisjesstem.
-</p>
-<p>De knapen voelden hun harten bonzen. &#x201e;Apa?&#x201d; vroeg Rolf.
-</p>
-<p>De binnengekomene knielde, zocht naar den strik, die Rolfs hand omsloot, wrong hem
-met veel moeite los. &#x201e;Nu kunt u de anderen ook bevrijden&#x201d;, fluisterde ze gejaagd.
-&#x201e;<i>Er zijn geen mannen in het dorp.</i> Ga de poort uit, dan linksom, het kleine weggetje in,&#x2014;daar zal men niet zoeken.&#x201d;
-Ze sloop weer weg, het laddertje af.
-</p>
-<p>De knapen hadden geen aansporing tot vlug handelen noodig. Rolf knoopte in driftige
-haast Hajo&#x2019;s handen los; samen bevrijdden ze daarop Harmen en Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat een schat!&#x201d; zuchtte Padde. &#x201e;Groote griebus, da&#x2019;s vast die eene geweest, met dat
-fijne koppie!&#x201d;
-</p>
-<p>Toen de handen vrij waren, kon elk zichzelf van den rotan verlossen, die de voeten
-snoerde. Met hun nog stijve beenen, <span class="pageNum" id="pb284">[<a href="#pb284">284</a>]</span>bibberend van opwinding, lieten ze zich van het laddertje glijden, beraadslaagden
-welken kant ze uit moesten. Spoedig hadden ze de richting naar de poort vastgesteld,
-en nu ging het sluipende van huis tot huis. De lichte erven werden zoo snel mogelijk
-overgestoken, gebruik makende van elke schaduwvlek, die de <span class="corr" id="xd30e5995" title="Bron: banen-">bananen-</span>, papaja- en djamboeboomen boden. De prauwen, die onder de huizen hadden gehangen,
-waren alle verdwenen. Zou het nog mogelijk zijn, in het kamp te waarschuwen?
-</p>
-<p>Ze kwamen bij het voorplein en wilden dit juist in alle haast oversteken, toen Harmen
-op een slapende kip trapte. Kakelend vloog het beest weg en deed een paar andere kippen,
-die op de nok van een dak sliepen, met veel misbaar omlaagfladderen. Tot overmaat
-van ramp begon een dozijn kamponghonden in koor te jammeren. Als de weerlicht sprong
-Harmen in het struikgewas, dat het pleintje begrensde. De anderen volgden hem op de
-hielen, drukten zich zoover mogelijk in het gebladerte weg en wachtten klappertandend.
-De deur van het huisje, waarbij zij zich bevonden, werd geopend, en een vrouw keek
-naar buiten, het haar loshangend, een doek haastig over de borst geslagen. &#x201e;<span lang="ms">Si-apa?</span>&#x201d; klonk het een beetje angstig uit haar mond. &#x201e;Wie is daar?&#x201d;
-</p>
-<p>Geen antwoord. Ook aan den overkant werd een deur geopend. &#x201e;<span lang="ms">Eh, Niti? Apalah?</span>&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;<span lang="ms">Tiada taoe! Ajam-ajam!</span> Ik weet het niet! Het waren kippen!&#x201d; De deur werd weer gesloten, en ook aan den overkant
-verdween de gedaante.
-</p>
-<p>Toen alles rustig was, gaf Rolf het teeken van verder gaan. Vliegensvlug staken ze
-alle vier tegelijk het voorplein over en doken weg tegen den aarden buitenwal. Harmen
-sloop vooruit om te zien of de poort bewaakt werd. De anderen zouden wachten tot hij
-een teeken gaf. Hij gleed geruischloos onder de bananen- en papajaboomen door, waar
-het rijstblok nog stond, en gluurde om een hoekje van de poort. Den rug naar hem toe,
-zat een inlander gehurkt te neuriën,&#x2014;een eentonig, nasaal wijsje. Harmen dacht na,
-of hij de anderen zou wenken, ten einde gezamelijk den man te overvallen. Maar nu
-was de kans goed: Harmen zou het zaakje alleen wel even opknappen! <span class="pageNum" id="pb285">[<a href="#pb285">285</a>]</span>Voorzichtig dus een pasje nader, den adem ingehouden! Nog een pasje, volkomen geluidloos.&#x2026;.
-De inlander richtte het hoofd op, staakte zijn neuriën; het was, alsof ook hij den
-adem inhield. Wat zijn dat toch voor eigenaardige oogenblikken, waarin men niets ziet
-of hoort, maar toch <i>voelt</i>, dat zich in de buurt.&#x2026;.! Langzaam wendde de man het hoofd.
-</p>
-<div class="figure floatRight p285width"><img src="images/p285.png" alt="Als een kat sprong hij toe" width="323" height="231"><p class="figureHead">Als een kat sprong hij toe</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>Dat was voor Harmen het teeken. Als een kat sprong hij toe, greep met beide knuisten
-den poortwachter bij den strot, drukte hem uit alle macht neer en werkte zijn bottige
-knieën op de van schrik uitgespreide armen van den overvallene.
-</p>
-<p>Een gesmoorde kreet,&#x2014;dat was alles geweest. De inlander, razend van angst en benauwdheid,
-trapte met de beenen en trachtte vergeefs zijn armen onder Harmen&#x2019;s knieën weg te
-trekken en zijn kapmes te grijpen, dat hem in den gordel stak. Maar met woeste kracht
-drukte Harmen de knieën omlaag: er viel geen ontkomen aan. De spartelingen van den
-poortwachter werden zwakker; ten slotte vielen de beenen slap neer. Toen liet Harmen
-onmiddellijk los, huiverde, legde zijn hoofd op &#x2019;s mans borst en luisterde of het
-hart nog klopte. &#x201e;Goddank.&#x2026;.&#x201d; kwam het zacht over zijn lippen. Daarop wilde hij de
-anderen wenken. Maar dezen waren al toegesneld. &#x201e;Dood.&#x2026;.?!&#x201d; vroeg Rolf, terwijl Hajo
-en Padde met verschrikte oogen naar het lichaam van den poortwachter staarden.
-</p>
-<p>&#x201e;Van z&#x2019;n stokkie gevallen&#x201d;, lichtte Harmen in. &#x201e;Neem z&#x2019;n kapmes! En die spies kunnen
-we ook gebruiken!&#x201d;
-</p>
-<p>De jongens namen kapmes en speer en snelden het pad af naar de rivier. Ze waren overtuigd,
-dat ze te laat zouden komen om hun vrienden te waarschuwen. Maar niemand wilde het
-erkennen. Loopen, jongens, loopen.&#x2026;.! In eens stonden ze voor de rivier. Alle booten
-weg!&#x2014;Dan maar het pad langs het water gevolgd! Harmen voorop. Loopen!
-<span class="pageNum" id="pb286">[<a href="#pb286">286</a>]</span></p>
-<p>Nu en dan boog het pad van de rivier af, maar spoedig zagen de knapen tot hun geruststelling
-den zilverglans van het water weer tusschen het geboomte. Loopen! Loopen!
-</p>
-<p>Ze kwamen langs een huisje. Nu gold het: voorzichtig zijn! Goddank! geen hond blafte.
-Verder maar weer! Wat was dat? Stemmen? Jawel, daar kwamen prauwen van het strand
-terug! Drie, vier, zes.&#x2026;.! Zouden de inlanders zijn gevlucht? Of zou de schipper met
-de jol.&#x2026;. o, Hemel, mèt de jol!? in zee gestoken zijn? Van onder de dichte schaduw
-der oeverboomen loerden de jongens, of in een der prauwen ook een bekend gezicht was.
-Van Bolle, den Schele, Hilke, Floorke, Gerretje, den Neus, of een der zeventig anderen.&#x2026;.
-</p>
-<p>Op de voorste prauw was een matten tent geplaatst,&#x2014;de prauw van het dorpshoofd natuurlijk,
-dien sluwen verrader, die het eerst niet aan vriendelijkheid had laten ontbreken,
-om later des te veiliger zijn slag te slaan! Andere prauwen volgden. De roeiers schenen
-in hooge mate opgewonden: spraken allen zoo dooreen, dat Rolf er geen woord van kon
-opvangen. In geen der prauwen zat een kameraad! Wat drommel, Bontekoe en zijn mannen
-zouden wel van zich hebben afgebeten!
-</p>
-<p>De jongens holden voort. Zouden ze straks weer bij hun vrienden zijn?
-</p>
-<p>In het voorbijsluipen zagen ze onder een huisje een kleine prauw hangen. Een hond
-was nergens te bespeuren en dus.&#x2026; In alle omzichtigheid werd de gevaarlijke roof volbracht,
-de prauw uit de rotankoorden gelicht, naar den oever gedragen, te water gelaten, en
-de jongens zetten er zich in. Met rappe vingers grepen ze de spanen, die op den bodem
-lagen, en stuurden naar het midden.
-</p>
-<p>Nu ging de tocht vlugger. Ze hoefden weinig meer te doen dan de boot recht te houden,
-zoo sterk was de <span class="corr" id="xd30e6036" title="Bron: stoom">stroom</span>. De boomen aan den oever gleden als beelden uit een kijkspel voorbij.
-</p>
-<p>Nu, stilzittende, voelden de jongens, dat een nacht op het water ook in Indië vrij
-kil kon zijn. Of deed de opwinding hen rillen? Elke minuut leefde de hoop, hun makkers
-weer te zien, meer op. Zoometeen zouden ze alles vernemen wat er gebeurd was, en ook
-zij zouden hun avonturen vertellen: van den buffel, waarmee Harmen zoo fiksch haasje-over
-had gespeeld, van dat <span class="pageNum" id="pb287">[<a href="#pb287">287</a>]</span>lieve meisje, dat bij hen gekomen was. En samen zouden ze lachen om dat sluwe dorpshoofd,
-dat nu het nakijken had! En dan zouden ze weer in zee steken, vol goeden moed. Java
-was immers niet ver meer!
-</p>
-<p>De prauw gleed de bocht om, die de knapen den vorigen nacht uit hun boom bespied hadden,&#x2014;Hajo
-herkende haar aan de steenen, die ze slechts door handig zwenken omgaan konden. Tot
-zee toe overzagen ze nu de rivier.&#x2026;.
-</p>
-<p>De jol was verdwenen.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Met bonzend hart meerden de jongens de prauw op de plaats, waar nog een der twee dreggetjes,
-met een doorgekapt touw er aan, in het zand lag. En daar.&#x2026;. op het strand.&#x2026;. Wie lag
-daar? Floorke! Doorstoken van alle kanten, in krampachtige houding, star blikkend
-in den nachtelijken sterrenhemel. Het bloed was hem in het roode, stoppelige haar
-geloopen, zijn mond stond half open, zoodat zijn witte tanden glinsterden in het maanlicht.
-Vol afgrijzen sloegen de jongens de handen voor het gelaat.
-</p>
-<p>&#x201e;Dood!&#x201d; stamelde Harmen. En Padde schreide: &#x201e;Daar.&#x2026; nog een! En dáár.&#x2026;.!!&#x201d;
-</p>
-<p>De tweede doode, al even afschuwelijk verminkt als de arme Floorke, lag voorover in
-het zand, dat in een grooten kring was roodgeverfd. Harmen en Rolf beurden hem huiverend
-op; het was de Neus.&#x2014;En de derde, die met gespreide beenen in het zand zat, zoodat
-men nog een oogenblik zou kunnen denken, dat hij leefde, als niet het slap naar voren
-gevallen bovenlichaam het vreeselijke tegendeel had doen vermoeden, bleek niemand
-anders te zijn dan de pechvogel, die voor Ilje del Foege door de Spanjaarden gewond
-was. Rillend, met stomheid geslagen, stonden onze vrienden bij de dooden.
-</p>
-<p>&#x201e;Ontzettend!&#x201d; kermde Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;En <i>wij</i>?!&#x201d; schreeuwde Harmen met schorre stem. &#x201e;Wat moet er van <i>ons</i> worden?!&#x201d;
-</p>
-<p>Hij kreeg geen antwoord. Padde was schreiend ineengezakt; Rolf stond stroef, ontstellend
-bleek, naar den dooden Floorke te staren; Hajo, radeloos, keek afwisselend zijn makkers
-aan.
-</p>
-<p>&#x201e;Dáár!&#x201d; schreeuwde Harmen en hij wees met de hand naar <span class="pageNum" id="pb288">[<a href="#pb288">288</a>]</span>het Zuiden, waar tegen den donkeren water-horizon een klein, grijs vlekje wegschemerde.&#x2026;.
-de jol! Hij rukte zich den broek van de beenen, zwaaide er wild mee en trachtte met
-heesche stem de branding te overschreeuwen. &#x201e;Kameraaje! Kamerááje!!&#x201d; Hij balde de
-vuist, en de smart, zich uitend in snijdenden hoon, trilde door zijn roep: &#x201e;<i>Kameraaje!!</i>&#x201d; Toen braken de tranen door zijn stem, en hij plofte in het zand neer, snikkend en
-vloekend.
-</p>
-<p>Padde kroop op zijn knieën naar Hajo en steunde zich tegen zijn vrind. &#x201e;O, God, Hajo.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Ook Hajo rolden dikke tranen over de wangen. Maar hij liet het hoofd nog niet hangen.
-&#x201e;Wij volgen!&#x201d; riep hij uit. &#x201e;Wij volgen met de prauw!&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen vloog overeind. &#x201e;De prauw!&#x201d;&#x2014;Maar met groote oogen staarde hij naar de plaats
-waar de prauw.&#x2026;. gelegen hàd! Ze was er niet meer. &#x201e;Had &#x2019;m dan vastgebonden!&#x201d; viel
-Harmen woedend uit. &#x201e;Kijk, daar, daar gaat ie! Wacht.&#x2026;!&#x201d; En Harmen wilde in zee loopen.
-</p>
-<p>Rolf hield hem tegen. &#x201e;Je komt te laat, Harmen. Zie maar.&#x2026;.&#x201d; En Harmen, die zich met
-alle geweld, trappend en schreeuwend trachtte los te maken uit Rolfs stevigen greep,
-wendde den blik en zag, hoe de prauw in de branding raakte, hoog werd opgetild, onder
-een overslaande golf schoot en zonk. &#x201e;&#x2019;t Zou ons niets geholpen hebben&#x201d;, zei Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat dàn!&#x201d; huilde Harmen. &#x201e;Ons laten slachten? Krimmeneele, dat moest m&#x2019;n meisje weten!&#x201d;
-En Harmen begon hartstochtelijk te huilen, zonder het gelaat in de handen weg te bergen.
-</p>
-<p>&#x201e;We loopen naar Straat Soenda&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;We hebben onze beenen toch? Van daar steken
-we over naar Bantem.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Straat Soenda legt naast de deur!&#x201d; schreeuwde Harmen, zich in het zand werpend.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik ga met je mee, Rolf&#x201d;, zei Hajo, met moeite zijn tranen bedwingend. &#x201e;Ik geef het
-niet op!&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf knikte. &#x201e;Goed. Maar we moeten voortmaken. Ze zullen ons al zoeken.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik blijf hier liggen!&#x201d; schreide Harmen. &#x201e;Ik wil hier doodgaan!&#x201d; En hij woelde zijn
-gelaat in het zand, kromde van wanhoop het lichaam.
-<span class="pageNum" id="pb289">[<a href="#pb289">289</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Geef me het kapmes&#x201d;, beval Rolf. &#x201e;We zullen.&#x2026;. we zullen ze begraven.&#x201d;
-</p>
-<p>Toen sprong Harmen overeind en begon, terwijl de tranen hem van de wangen drupten,
-het zand uit te steken. Rolf en Hajo hielpen met de handen. Zoo groeven ze een breeden
-kuil.
-</p>
-<p>&#x201e;Leg Floorke in het midden&#x201d;, zei Harmen met gesmoorde stem. &#x201e;En de Neus aan z&#x2019;n rechterzij.
-En kijk eerst, of ie z&#x2019;n mes nog in z&#x2019;n broek heeft zitten. Dat heeft ie.&#x2026;. dat heeft
-ie nou niet meer noodig, en wij kunnen het gebruiken. Hier is het; pak-aan. En nou
-de beenen recht. Hè, Floor? Moest je zóó aan je end komen?&#x201d; En toen Rolf en Hajo het
-zware lichaam van den derden maat links van Floorke in den kuil gelegd hadden, nam
-Harmen de armen vol zand en ging hardop grienend aan Floorke&#x2019;s voeten staan. &#x201e;Nou
-smijten we zand op je! Had jij gisteren nog niet gedacht, hè, dat Harmen zand op jou
-zou smijten!&#x201d; Hij liet met gesloten oogen het zand op Floorke&#x2019;s doode lichaam vallen.
-En van nu aan hielp hij in koortsigen ijver het graf dichtwerpen.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat is gebeurd&#x201d;, zei Rolf met matte stem. &#x201e;Nu moeten we hier weg.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Waarheen?&#x201d; &#x201e;vroeg Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Naar Bantem&#x201d;, antwoordde Rolf<span class="corr" id="xd30e6087" title="Bron: ,">.</span> &#x201e;Ik zal het vinden.&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen haalde met bitteren spot de schouders op.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik ga niet mee!&#x201d; dreinde Padde. &#x201e;Wij blijven hier, waar, Harmen?&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf lette er nauwelijks op. &#x201e;Klaar, Hajo?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jij gaat mee, Padde!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik ga <i>niet</i> mee!&#x201d; siste Padde.
-</p>
-<p>Hajo werd wit van drift. &#x201e;Wil jij je moeder niet weer terugzien?!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde krabbelde zacht snikkend overeind. &#x201e;M&#x2019;n moeder, Hajo.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En jij gaat ook mee, Harmen!&#x201d; beval Hajo. &#x201e;Rolf kent de weg.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat je zeg!&#x201d; dichtte Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Laat hem, Hajo&#x201d;, zei Rolf achteloos<span class="corr" id="xd30e6105" title="Bron: ,">.</span> &#x201e;Met lammelingen begin je toch niets.&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen sprong met een verwensching op de been, snoof <span class="pageNum" id="pb290">[<a href="#pb290">290</a>]</span>z&#x2019;n tranen weg, trok z&#x2019;n broek op en zei: &#x201e;Meegaan zal ik! Maar voor dat woord: lammelingen
-krijg je op je ziel, zoodra je ons in Bantem hebt gebracht!&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf hoorde het niet. &#x201e;Kom!&#x201d; zei hij. &#x201e;We zullen voorloopig het strand volgen.&#x201d;
-</p>
-<p>Zwijgend trok het trieste groepje het strand langs in Zuid-Oostelijke richting. Dag,
-Floorke, beste Floorke! Dag Neus! Je kameraden zullen je, sapperloot! niet vergeten,
-hoor! En jij, Steven, arme ongeluksvogel, rust zacht, alle drie.&#x2026;.
-</p>
-<p>Slenterend liepen de jongens voort, Harmen en Padde achteraan. Naar Bantem gingen
-ze. Naar Bantem.&#x2026;.! Hoever was het hier vandaan? Er lag nog een zee tusschen.&#x2026;.
-</p>
-<p>Maar Rolfs wil en overtuiging werkten langzamerhand ook op de anderen. Wat drommel,
-ze waren toch met z&#x2019;n vieren,&#x2014;als je Padde niet meetelde: drie fiksche Hollandsche
-jongens, allen met een zakmes gewapend en bovendien in het bezit van een kapmes en
-een speer, waarmee ze als het er op aankwam.&#x2026;. nou! Bovendien bestond nog de kans,
-dat ze verderop de jol weer vonden, die misschien opnieuw aan land zou gaan. En als
-dat <i>niet</i> het geval was, nou, dan zouden ze de Compagnie eens laten zien, wat voor scheepsjongens
-zij in haar dienst had!
-</p>
-<p>Achter hen klonk een scherp geblaf. Doodelijk verschrikt wendden allen zich om. Daar
-kwam een hond aanhollen, niets dan een hond, de tong als een lap uit den bek.
-</p>
-<p>&#x201e;<i>Joppie!</i>&#x201d;
-</p>
-<p>Zoo was het. Dol van vreugde, sprong het dier tegen de jongens op.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat is de vijfde van ons verbond!&#x201d; zei Rolf. &#x201e;Ga je mee naar Bantem, Joppie?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wouw! Waf! Wouw!&#x201d; blafte Joppie. Dat is hondentaal. Het wil zeggen: <i>Nou en of</i>!
-</p>
-<p>En zoo togen ze ge-vijven de onbekende toekomst tegemoet. Ze volgden het strand, tot
-achter de bergen de morgen gloorde.
-</p>
-<p>Toen strekten ze hun doodelijk vermoeide ledematen in het zand uit&#x2014;en sliepen!
-</p>
-<p class="trailer xd30e6133">EINDE VAN HET EERSTE DEEL</p>
-<p><span class="pageNum" id="pb293">[<a href="#pb293">293</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-</div>
-<div id="pt2" class="div0 part">
-<h2 class="main">TWEEDE DEEL</h2>
-<p><span class="pageNum" id="pb295">[<a href="#pb295">295</a>]</span></p>
-<div id="ch2.1" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e407">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p295.png" alt="DE ZWERVERS" width="590" height="113"></div>
-<h2 class="main">DE ZWERVERS</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">De zon en de vogels wekten de knapen. Ze voelden zich uitgerust, en met het helder
-licht herwonnen ze weer hun jongens-durf.
-</p>
-<p>Ze namen een bad, lieten zich een half uur bakken in het mulle zand. Daarop klauterde
-Harmen in een klapperboom, draaide een paar jonge noten los,&#x2014;dat was hun ontbijt.
-Hajo zocht intusschen geschikt hout voor een boog: hij wilde er zichzelf een snijden.
-Met Harmens veroverd kapmes hakte hij, een eindje in het bosch, een geduchten bamboesteel
-af, die hem zoowel den boog als de pijlen moest leveren. Zijn buit met moeite voortslepend,
-keerde hij terug. Allen besloten nu een boog voor zich te snijden. Hajo had er immers
-ook mee leeren schieten?
-</p>
-<p>Bij het ontbladeren van den steel merkten de jongens eens hoe scherp de lange, smalle
-bladeren waren: &#x2019;t was net of er fijngestampt glas op zat. Door het goed verdeelen
-der &#x201e;knoopen&#x201d; in het hout, kreeg de boogsteel een gelijke spanning; daarop versterkten
-onze vrienden hem door een korter stuk en snoerden er een strook bamboeschil omheen,&#x2014;het
-sterkste touw, dat men zich denken kan. Ook de boogpees werd van hetzelfde materiaal
-vervaardigd. De pijlen waren eenvoudig genoeg te maken: daar de nerven van dit hout
-precies evenwijdig loopen, kostte het den jongens weinig moeite om uit een enkel lid
-bamboe een handvol mooie, lange pijlen te splijten, die slechts nog wat bijgeslepen
-hoefden te worden. Voor de punt werd de harde knoop in het hout genomen.
-<span class="pageNum" id="pb296">[<a href="#pb296">296</a>]</span></p>
-<p>Terwijl Hajo, Rolf en Padde hun pijlen al over het strand lieten snorren, vervaardigde
-Harmen een paar pijlen voor &#x201e;zwaarder wild&#x201d;. Hij verheugde zich namelijk in het bezit
-van een paar ferme duimnagels, die hij met de punt naar buiten in dunne bamboerietjes
-wist te woelen.
-</p>
-<p>Ziezoo: pijl en boog hadden ze nu. En de speer van den poortwachter was een geducht
-wapen; er zaten weerhaken aan, en Rolf vermoedde, dat de punt bovendien vergiftigd
-zou zijn. Maar één speer was voor hen vieren niet genoeg, en zoo werden er uit een
-paar jonge bamboes en enkele stevige Hollandsche zakmessen nog drie samengesteld.
-Zoo uitgerust durfden ze het wel tegen heel Sumatra opnemen! Toen er een meeuw voorbijscheerde,
-snorden vier pijlen hem om het lijf, en Padde&#x2019;s pijl vloog er zoo dicht langs, dat
-een blank veertje omlaag dwarrelde.
-</p>
-<p>Dit was de eerste en tevens laatste maal, dat Padde&#x2019;s pijlschoten voor iemand of iets
-anders dan voor hemzelf en zijn drie kameraden gevaarlijk werden. &#x201e;Potverdikkie!&#x201d;
-stamelde de gewezen botteliersmaat, &#x201e;ik wist zelf niet, dat ik zoo goed schieten kon!&#x201d;
-Ook de anderen stonden paf. Maar toen bij een tweeden aanval op een meeuw Padde&#x2019;s
-pijl dwars door Hajo&#x2019;s weelderigen krullendos flitste, zakte hun bewondering wat.
-Harmen maakte korte metten, griste Padde den boog uit de handen, brak hem op z&#x2019;n knie
-middendoor. &#x201e;Da&#x2019;s geen speelgoed voor jou!&#x201d; verklaarde hij.
-</p>
-<p>&#x201e;Kletskoek!&#x201d; schreeuwde Padde woedend.
-</p>
-<p>&#x201e;Harmen heeft gelijk&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Je bent er veel te onvoorzichtig mee.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wie heeft daarnet die veer d&#x2019;r af geschoten?&#x201d; vroeg Padde schamper.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Geluk is met Jan Stomkop&#x201d;, verzekerde Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Kom, geen ruzie&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;We moeten verder.&#x201d;
-</p>
-<p>En de jongens stapten weer op. Joppie ongewapend voorop, de staart als een vlag omhoog
-gestoken, en Padde sloot de rij, met een gezicht als een oorwurm, de handen in de
-zakken, en de speer als een bezem onder den arm, zoodat de punt door het zand sleepte.
-</p>
-<p>&#x201e;Kijk, Padde eens &#x2019;n zog maken!&#x201d; lachte Harmen en wees <span class="pageNum" id="pb297">[<a href="#pb297">297</a>]</span>op het lijntje, dat de speer in het strand getrokken had, &#x201e;je zou denken, dat er een
-admiraals-schoener voorbijgezeild was!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde zweeg even, dacht over een antwoord na; vond er geen.
-</p>
-<p>Na een paar uren begonnen honger, hitte en dorst de jongens te kwellen, en er werd
-rust genomen. Puffend klom Harmen in een klapperboom om weer een paar noten machtig
-te worden. Maar, nauwelijks boven gekomen, stiet hij een kreet van verrassing uit.
-&#x201e;Een <i>kreeft</i>!&#x201d;
-</p>
-<div class="figure p297width"><img src="images/p297.png" alt="Klapperdief." width="490" height="399"></div><p>
-</p>
-<p>&#x201e;Boven in een boom? &#x2019;t Zal een groote tor zijn&#x201d;, meende Rolf.
-</p>
-<p>Harmen deed een veelpootig ding door de lucht vliegen. Het plofte in het zand neer
-en trachtte haastig een heenkomen te vinden. Maar Hajo greep het stevig achter den
-kop en de geweldige scharen. Het was een kreeft! En zelfs een zeer groote: het gevlekte
-lichaam mat haast een halve el. &#x201e;Dat heb ik nog nooit gehoord: een kreeft, die in
-een boom klimt!&#x201d; zei Rolf. &#x201e;Wat zou hij er doen??&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Noten gappen!&#x201d; riep Harmen van boven uit den boom.
-</p>
-<p>&#x201e;Maar hoe krijgt ie zoo&#x2019;n ding open?&#x201d; vroeg Hajo. Rolf <span class="pageNum" id="pb298">[<a href="#pb298">298</a>]</span>raapte van den grond een half verrotte kokosnoot op. <span class="corr" id="xd30e6176" title="Niet in bron">&#x201e;</span>Kijk, hier heeft de steel gezeten en daaromheen zijn de bastvezels weggerukt. Ik denk,
-dat het beest met zijn scharen de steel doorknaagt; soms splijt de noot dan natuurlijk
-al in het vallen. In elk geval schijnt de kreeft te weten, dat de harde binnenbast
-juist onder de steel week is, want hier, deze noot.&#x2026;.&#x201d;&#x2014;Rolf raapte een tweede op&#x2014;&#x201e;is
-op dezelfde plaats opengeboord. Kijk, met de scharen graaft hij het vleesch uit! Je
-moet je maar weten te behelpen!&#x2014;Vinden jullie het geen mooi dier?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En fijn in de pan!&#x201d; schreeuwde Harmen van boven, terwijl hij weer een noot losdraaide.
-</p>
-<p>&#x201e;Maar we hebben geen vuur&#x201d;, zei Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;We eten hem rauw, met kokosnoot!&#x201d; riep Harmen. Hij liet zich zakken, kwam op de anderen
-toe en brak, na met zijn kapmes den kreeft van zijn geduchte scharen ontdaan te hebben,
-zonder veel omhaal de schaal open. &#x201e;Haal jij me nou eens een stukkie pisangblad!&#x201d;
-beval hij Padde. En toen Padde met een stuk versch pisangblad was komen aandraven
-(wanneer er wat te eten viel, had Padde altijd haast!) lichtte Harmen met vaardige
-hand het teere, witte vleesch uit de schaal, schrapte daarover een kokosnoot en begon
-het een en ander op te peuzelen onder luid smakken en uitroepen als: &#x201e;Gommennikkie,
-wat fijn! Net krentemik!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Geef mij een stukkie?&#x201d; vroeg Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Daar!&#x201d; zei Harmen gul.
-</p>
-<p>&#x201e;Fijn!&#x201d; verzekerde Padde, zich de vingers aflikkende.
-</p>
-<p>&#x201e;Willen jullie niet eens proeven?&#x201d; wendde Harmen zich tot de anderen.
-</p>
-<p>Toen lieten ook dezen zich verleiden. Harmens gerecht (wat was het anders dan de bekende
-&#x201e;palmroover&#x201d; der tropen?) bleek zoo wondergoed te smaken, dat de jongens besloten
-goed uit te kijken, of ze niet wéér van die uitgeplukte noten onder een boom vonden
-liggen.
-</p>
-<p>Verder maar weer! Met wat kokosmelk hadden ze de kelen gesmeerd, en zoo kwam Harmen
-op de gedachte om wat te zingen,&#x2014;dat liep lekkerder. Terwijl de zon al begon te zakken,
-zongen ze met z&#x2019;n vieren oud-Hollandsche liedjes, die het hart goed deden. Zelfs Joppie
-deed mee!
-<span class="pageNum" id="pb299">[<a href="#pb299">299</a>]</span></p>
-<p>Dik was Joppie niet,&#x2014;zou het ook wel nooit worden. Maar hij zorgde ook wel, dat hij
-niet verhongerde. Zoo nu en dan verdween hij, ijverig snuffelend, tusschen het geboomte;
-de knapen hoorden een kort, scherp geblaf, en wanneer ze toesnelden, zich met moeite
-een weg banend door de lianen, vonden ze Joppie grommend knabbelen op een rat of een
-muisje. Ook torren, kevers, hagedissen, wurmen, vliegen waren hem welkom, en als hij
-zich nu en dan in de keuze van zijn spijs vergiste, kwam het er een half uur later
-vanzelf weer uit.
-</p>
-<p>Tegen de schemering bereikten de jongens een kleine baai. Het water was er stil en
-doorschijnend, en onwillekeurig ploften onze vrienden neer om de zon er in te zien
-wegzinken. Stil zaten ze bijeen en tuurden naar de roode schijf. &#x201e;Nu wordt het in
-Holland dag&#x201d;, zei Rolf.
-</p>
-<p>Holland! Dat was alles, wat ze er van opvingen. De stemming der knapen werd week.
-In het verre ruischen der branding hoorden ze klanken, die herinnerden aan.&#x2026; Ze zouden
-er wat voor geven om in de gezellige huiskamer, met z&#x2019;n allen om tafel, weer eens
-mee te mogen schransen uit moeders dampende pan bieten, dan nog wat te zitten op de
-bank voor het huis, de voorbijgangers goeien avond te zeggen&#x2014;je kende ze immers allemaal?&#x2014;en
-dan, wanneer het donker was, de deur op de knip te schuiven, het gewicht van de klok
-op te trekken en, na elkaar goeien nacht gezegd te hebben, achter de bedsteegordijnen,
-de dekens over het hoofd, weg te duiken in den met ganzeveeren gestopten bultzak,
-waarin in den loop der jaren een kuil was gekomen zoo fijn, dat je hem voor geen anderen
-ter wereld wilde ruilen.
-</p>
-<p>&#x201e;Weet je, wat &#x2019;t bij mij is?&#x201d; vroeg Harmen. &#x201e;Als ik weg ben, heb ik verlangst naar
-huis, en als ik thuis ben, zie ik toch maar zoo gauw mogelijk weer weg te komen. Ach
-ja, m&#x2019;n moeder is natuurlijk ook altijd blij, als ik &#x2019;t gat weer uit ben! Nietwaar?
-Zoo&#x2019;n eter over de vloer! M&#x2019;n vader is op de lijnbaan, hè, daar zit &#x2019;m de kneep: hij
-verdient niet genoeg. Da&#x2019;s te zeggen: wel genoeg, maar niet als ik er nou nog bijkom!
-De eerste twee dagen is alles best. Maar dan zegt m&#x2019;n vader al gauw: &#x201e;Dat je centen
-meebrengt, Harmen&#x201d;, zegt ie, &#x201e;is best. Maar als je je moeder de ooren van het hoofd
-vreet, gaan de centen gauw <span class="pageNum" id="pb300">[<a href="#pb300">300</a>]</span>weer op!&#x201d; Nou, dan ga ik liever naar &#x2019;t <span class="ex">Sillevere Anker</span>, niet waar, daar krijg je alles op krediet, en als je weer van de reis terugkomt,
-mag je betalen. En bedriegen doen ze je niet: alles staat op een leitje, dan kun je
-&#x2019;t zelf lezen. &#x2019;k Heb lezen kunnen leeren, van Joris, de binder, maar mijn vader zegt:
-&#x201e;Van lezen, daar bederven de menschen van!&#x201d;
-</p>
-<p>Allen zwegen; niemand had naar Harmen geluisterd. Alleen Joppie was, terwijl de anderen
-voor zich uittuurden, kwispelstaartend op Harmen afgekomen en tegen zijn dijen gaan
-liggen. Harmen nam hem in de armen, legde hem in zijn schoot. &#x201e;Als ik aan &#x2019;t <span class="ex">Sillevere Anker</span> denk&#x201d;, ging Harmen zuchtend door, &#x201e;dan moet ik meteen ook weer aan Floor denken.
-Die had verkeering met de dochter, een beste meid, van hou-vast en erg op netjes.
-Denk je, dat ze van een ander wat weten wou? Goeie morgen! Floor voor en Floor na!
-En nou te bedenken.&#x2026;.!&#x201d; Er blonk een traan in Harmen&#x2019;s oogen. &#x201e;Ik zal haar zeggen,
-dat ie tenminste recht leit. Omdat ze zoo op netjes is, weet je?&#x201d;
-</p>
-<p>Onverwachts wierp Harmen Joppie weg, sprong overeind en ademde diep op. &#x201e;Vooruit!
-We zullen voor vannacht er eens een knus huissie maken!&#x201d;
-</p>
-<p>Daar voelden allen wat voor. Tegen den boschzoom staken ze hun speren schuin in den
-grond, verbonden ze kruiselings, legden er een vijfden stok overheen, vervaardigden
-met behulp van een paar dwarshouten en enkele groote pisangbladeren de zijwanden,
-spreidden gras op den bodem uit en legden zich toen te slapen, opgetogen over hun
-prachtige woning.
-</p>
-<p>Maar een uur later hadden allen het zoo warm, dat ze stuk voor stuk de tent uitkropen.
-</p>
-<p>Den volgenden morgen vonden ze daar, in allerbehagelijkste houding op het zachte gras,
-snurkend en poeffend van zaligheid.&#x2026;. Joppie.
-</p>
-<div class="figure p300width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb301">[<a href="#pb301">301</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.2" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e414">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">PADDE&#x2019;S BROEK</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first"></p>
-<div class="figure floatLeft p301width"><img src="images/p301.png" alt="Aapje." width="254" height="492"></div><p>
-</p>
-<p>Een tooverstaf had de natuur gewekt uit haar grijzen schemer. Heinde en verre lichtte
-de morgen op in bonte kleuren. De vogels schetterden bij honderden tegelijk.
-</p>
-<p>Daar was de zon gekomen van achter de dieppaarse bergen, die, nu zij er een oogje
-op vallen liet, blonken van het goud.
-</p>
-<p>&#x201e;Goeden morgen!&#x201d; zei de zon.
-</p>
-<p>De jongens sprongen in de baai, ze doken, spartelden, pletsten elkaar het koele, heldere
-water om de hoofden, zwommen om het hardst tot aan de branding.&#x2026;. In eens begon Padde
-te schreeuwen en danste met groote sprongen door het water naar de plaats waar de
-kleeren lagen.
-</p>
-<p>Wat was er gebeurd? Terwijl zij plasten en ploeterden, was uit de boomen een compagnie
-apen &#x201e;schuchter&#x201d; neergedaald. De vermetelste onder hen was pasje voor pasje de achtergelaten
-kleedingsstukken genaderd,&#x2014;zonder zich ook maar een enkele van de bewegingen der zwemmende
-jongens te laten ontgaan. Toen was Padde, die het gevaar het eerst ontdekte, begonnen
-te schreeuwen; de aap had op goed geluk iets uit den hoop kleeren weggepakt en vluchtte
-nu met groote sprongen naar den naastbijzijnden boom, in een van zijn achterpooten
-ontvoerend.&#x2026;. Padde&#x2019;s blauwgespikkelde broek!
-</p>
-<p>Maar Joppie was door Padde&#x2019;s gegil uit zijn zoete droomen gewekt en wist op het oogenblik,
-dat de kleerendief met zijn buit in den boom wilde schieten, het andere einde van
-de broek <span class="pageNum" id="pb302">[<a href="#pb302">302</a>]</span>te pakken. Het aapje kreeg terstond hulp van zijn makkers, die met vereende krachten
-aan de broek rukten. Joppie zag in, den strijd te zullen verliezen, en loerde angstig
-naar Padde, die, zoo vlug als zijn dikke beentjes het toelieten, kwam aanhollen. De
-anderen waren te ver om nog tijdig het slagveld te bereiken. De tanden grimmig vastgeslagen
-in een der blauwgespikkelde broekspijpen, liet Joppie zich van den grond omhoogtrekken.
-In Padde&#x2019;s knippende oogjes lichtte de hoop, zijn dierbaar kleedingstuk nog te kunnen
-redden.&#x2026;.
-</p>
-<p>Op dat oogenblik viel Joppie met een kreet van pijn en een halve broekspijp op zijn
-staart, en onder een oorverdoovend vreugdegegil vloog het stelletje apen met het veroverd
-vaandel de boomen in. Padde&#x2019;s eerste werk was, Joppie met zijn blooten voet een schop
-tegen het achterwerk toe te dienen, daarna raapte hij het blauwgespikkelde restantje
-op, zag, dat het net groot genoeg voor een neusdoek was, en ontving zijn makkers met
-een stortvloed van verwenschingen.
-</p>
-<p>Harmen vond het geval zoo erg niet. &#x201e;Meissies zijn er hier toch niet in de buurt!&#x201d;
-troostte hij.
-</p>
-<p>Maar Padde <i>was</i> niet te troosten. &#x201e;Als ik m&#x2019;n broek niet terug krijg, doe ik geen stap meer!&#x201d; dreigde
-hij. &#x201e;Of dacht je, dat ik zóó in Bantem wil aankomen?&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen wist raad. &#x201e;Jij krijgt je broek terug, Padde! Laat mij m&#x2019;n gangetje maar d&#x2019;r
-eens gaan!&#x201d; En terwijl de anderen, met twijfel in het gemoed, toezagen, begon Harmen
-zijn sluw krijgsplan, dat tot herovering van Padde&#x2019;s broek moest leiden. Hij opende
-met een woest krijgsgeschreeuw. Het had uitwerking: de bruine roovers daar in de boomen
-beantwoordden het op even luidruchtige wijze.
-</p>
-<p>&#x201e;Is dat de oorlogsverklaring?&#x201d; vroeg Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Ssst!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;Ze moeten alles nadoen, wat ik doe!&#x201d; Hij sprong in de lucht,
-zwaaide met de armen en kwam achterste voren weer neer. Boven werd aan de takken gerukt,
-opgewonden gekrijscht, en enkele apen sprongen op een anderen tak over.
-</p>
-<p>&#x201e;Goed zoo!&#x201d; juichte Harmen. &#x201e;In tien tellen heb je &#x2019;m, Padde!&#x201d; Daarop hief hij zijn
-eigen broek in de lucht en wierp haar met een gebaar van innigen afkeer weer op den
-grond.
-<span class="pageNum" id="pb303">[<a href="#pb303">303</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Chrrr!&#x201d; zei de aap, die den buit bewaakte. En hij klemde de broek nog iets steviger
-vast.
-</p>
-<p>&#x201e;Mislukt.&#x2026;.!&#x201d; bekende Harmen. &#x201e;Ik dacht, dat hij de broek nu ook zou weggooien. Affijn,
-Padde, dan smeer je je maar met modder in; dan denken de lui, dat je óók een Arabier
-bent.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik wil m&#x2019;n broek terug!&#x201d; snauwde Padde. &#x201e;Ik wil niet voor gek loopen!&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen fronste in diep gepeins de wenkbrauwen. &#x201e;Nou heb ik &#x2019;t!&#x201d; riep hij uit. &#x201e;In
-tien tellen, Padde!&#x201d; Harmen sneed een dunne, taaie rotan af, maakte er een lus in.
-&#x201e;&#x2019;k Heb niet voor niks konijnen gestroopt!&#x201d; zei hij. &#x201e;Geef me je broek even, Hajo?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Waar heb je die voor noodig?&#x201d; vroeg Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Als lokaas. Kijk, de lus hang ik hier neer; ik ga daarginder staan met eene eind
-in mijn fikken. Nou leg ik de broek onder de lus en als er dan een z&#x2019;n jatten doorsteekt
-om de broek te gappen, is ie er bij.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Maar hoe weet je, dat je nou juist de aap met Padde&#x2019;s broek vangt?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wel, dat is de brutaalste; die zal er wel weer als de kippen bij zijn!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Maar kun je er niets iets anders voor nemen dan mijn broek?&#x201d; vroeg Hajo weifelend.
-</p>
-<p>Harmen was beleedigd. &#x201e;Wat kan er nou mee gebeuren? Niks! Wie z&#x2019;n fikken door de lus
-steekt, is er meteen bij!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, maar, als ie nou.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Goed! Goed! Goed!&#x201d; viel Harmen uit. &#x201e;Als jij er het lef niet voor hebt, zal ik m&#x2019;n
-eigen broek nemen! Neen, nou wil ik de jouwe niet eens meer!&#x201d; En grimmig nam Harmen
-zijn broek op en legde haar tusschen twee zware wortels,&#x2014;den strik er bovenop. Daarna
-verschool hij zich met de anderen achter een dikken boom, de rotan in de hand, gereed
-zijn slag te slaan.
-</p>
-<p>In de boomen werd vergaderd over een mogelijk veroveren van dit nieuwe, lokkende voorwerp.
-Allen waren overtuigd, dat er gevaar aan verbonden was, maar juist dat prikkelde hun
-rooversgemoed. Ze daalden neer tot kort boven de plaats waar <span class="pageNum" id="pb304">[<a href="#pb304">304</a>]</span>de broek lag. Joppie vermoedde nieuw gevaar,&#x2014;werd met moeite in bedwang gehouden.
-</p>
-<p>Daar klauterde een aap geheel omlaag, bleef met den staart aan een tak boven de broek
-hangen, slingerde zoowat heen en weer, de vingers over de lus slierend, spiedde aarzelend
-alle kanten uit. De aap, die Padde&#x2019;s broek geroofd had en de dierbare, blauwgespikkelde
-lap nog steeds in den linker achterpoot omklemd hield, zat mijmerend op een tak en
-scheen in het gevaarlijke spelletje ditmaal niet den geringsten lust te hebben. Harmen
-vergat, dat ze er al zeer weinig nut van zouden hebben, indien hij een anderen aap
-ving dan juist dien met de broek. Harmen&#x2019;s <i>eer</i> stond op het spel; Padde&#x2019;s broek kon hem geen zier meer schelen. Hij loerde, loerde.&#x2026;.
-</p>
-<div class="figure floatLeft p304width"><img src="images/p304.png" alt="Harmen zag er uit als een echte menscheneter!" width="271" height="452"><p class="figureHead">Harmen zag er uit als een echte menscheneter!</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>De hangende aap nam, na lang door zijn makkers te zijn aangevuurd, ten slotte een
-kloek besluit. Hij greep toe; Harmen trok den strik dicht, en het aapje was gevangen.
-In dit oogenblik wipte vliegensvlug het mijmerende heertje met Padde&#x2019;s broek in den
-linker-achterpoot omlaag, greep met den rechter-achterpoot Harmen&#x2019;s &#x201e;lokaas&#x201d; en vloog
-met beide trofeeën krijschend tegen den stam op. Paf stond Harmen, zóó paf, dat de
-rotan uit zijn hand glipte, en de gevangen aap met strik en al achter zijn makkers
-aan vluchtte. Toen barstte Harmen in jammerklachten los. Hij voelde zich het slachtoffer
-van eigen edelmoedigheid; hij had zich van zijn laatste kleedingstuk ontdaan om zijn
-naaste te helpen. En nu? Daar stond Harmen, grooter dan hij geboren was, maar overigens
-net zoo.
-</p>
-<p>Voor nieuwe proefnemingen wilde niemand zijn broek leenen. Er moest dus raad geschaft
-worden. En er werd raad geschaft. <span class="pageNum" id="pb305">[<a href="#pb305">305</a>]</span>Hajo vlocht voor de beide broekloozen een rokje van lang gras, dat door een rotangordel
-kon worden opgehouden. Zuchtend trok eerst Harmen en daarna ook Padde zijn nieuwe
-kleedingstuk aan. Harmen zag er uit als een echte menscheneter! Hij verzoende zich
-met zijn lot, voerde met lans en hakmes een woesten krijgsdans uit, waarbij de apen
-daar in de boomen hem krijschend aanvuurden.
-</p>
-<p>Toen raadde Rolf aan, den tocht voort te zetten. De jongens braken de tent af en wierpen
-de stokken en bladeren in het struikgewas, om zoo min mogelijk sporen achter te laten.
-Ze volgden het smalle strand, dat de baai begrensde, maar, aan den overkant gekomen,
-stonden ze onverwachts voor een pad, dat het land invoerde. Zouden ze het inslaan?
-Rolf vond het veiliger het strand te volgen, zoolang dat mogelijk was. Zoo bedwongen
-ook de anderen hun nieuwsgierigheid. Maar nauwelijks hadden ze de baai geheel omgeloopen,
-of het strand hield op; steile, kale rotsen liepen ver in zee uit en sloten als een
-granieten deur den weg af. Er zat niets anders op dan toch maar het pad te nemen.
-Onze vrienden liepen de baai dus weer ten halve om en sloegen het boschpad in.
-</p>
-<p>Daar de zon danig was gaan steken, deed de schaduw in het pad heerlijk koel aan. De
-jongens vermoedden, dat het weggetje naar een dorp zou voeren, waren dus wat voorzichtig.
-Bij een bocht ging er een vooruit en gluurde om een hoekje, aleer de anderen volgden.
-Zoo gebeurde het, dat Hajo, die ditmaal vooruit was gegaan, zijn makkers duidde, zich
-snel te verbergen. Terwijl dezen in een bamboeboschje wegdoken, Joppie haastig meetrekkend,
-drukte hij zichzelf tegen een kokosstam achter een met witte bloemen overdekten struik.
-</p>
-<p>Daar kwamen twee kleine, naakte kereltjes den hoek om slenteren. Dat is te zeggen:
-de een was niet geheel naakt, droeg op de hoogte van zijn maag aan een koordje een
-ruitvormig lapje, uit vele en veelkleurige stukjes doek samengesteld,&#x2014;een kleedingstuk,
-waarvan onze vrienden vergeefs de doelmatigheid trachtten in te zien. Beiden hadden
-een klein, rond bamboekooitje in de hand, met een schuifdeurtje; Rolf hoorde hen tegenover
-elkaar opsnijden over de vechtkunst hunner, in hun kooitjes opgesloten, krekels.
-<span class="pageNum" id="pb306">[<a href="#pb306">306</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;<span lang="ms">Djangkrik njang saja lebi besar!</span>&#x201d; zei de eene.
-</p>
-<p>&#x201e;Jouw <span lang="ms">djangkriek</span> grooter? Wat dan nog? <span lang="ms">Njang saja lebi brani!</span> De mijne is dapperder!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;<span lang="ms">Njang saja maoe menang!</span> De mijne zal het winnen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;O neen, de mijne! <span lang="ms">Njang saja!</span>&#x201d; Daarop hurkten de knaapjes neer, zetten de kooitjes tegen elkaar, trokken de schuifdeurtjes
-open, plukten een grashalmpje en moedigden daarmee hun krekels tot den strijd aan.
-&#x201e;Kirrrr! Kirrrrr!&#x201d; klonk het uit de houten gevangenisjes. Zóó waren de jeugdige dierenkwellers
-in hun krekeltoernooi verdiept, dat geen van beiden merkte hoe Hajo uit het struikgewas
-trad, en hoe ook de andere zijde van het pad werd afgesloten door witte menschen,
-nog wel met speren en bogen gewapend. Doch eensklaps sloeg het kereltje met den lap
-op z&#x2019;n maag de oogen op en tuimelde van schrik over den grond. De ander wilde het
-op een loopen zetten, bemerkte, dat ze van beide zijden waren ingesloten, en wierp
-zich toen op zijn knietjes. &#x201e;<span lang="ms">Ampoen!</span> Vergeving .&#x2026;!&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf trachtte de dreumesen wat op hun gemak te brengen. &#x201e;<span lang="ms">Djangan takoet!</span> We zullen je niets doen! Je hoeft ons alleen maar te vertellen waar deze weg heenvoert.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;<span lang="ms">Minta ampoen, toean besar, minta ampoen.&#x2026;.</span> Vergeving, groote heer.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf hernieuwde zijn pogingen om den knaapjes duidelijk te maken, dat ze niet van
-plan waren hen te slachten en op te peuzelen. En zoo kwam hij na veel moeite van de
-bevende kereltjes te weten, dat de weg naar een dorp voerde, maar dat ze bij een beekje
-een zijweg zouden vinden, die ver, heel ver het bosch inging.&#x2026;.! Met hun bruine armpjes
-wezen ze in Oostelijke richting.
-</p>
-<p>&#x201e;Prachtig!&#x201d; zei Rolf. &#x201e;Ik dank jullie.&#x201d; Daarna boog hij zich over de twee kooitjes,
-die nog in het gras lagen, en vroeg den mannekes, den wedstrijd voort te zetten. Aanvankelijk
-nog schuchter, voldeden ze aan het verzoek, maar, al porrende met hun grashalmpjes,
-vergaten ze de gansche wereld, tot ten slotte de djangkriek, die wel niet het grootst,
-maar het meest &#x201e;brani&#x201d; was, een schitterende overwinning behaalde. Als de beste vrienden
-ter wereld namen de zwervers van de poedelnaakte wereldburgers afscheid.
-<span class="pageNum" id="pb307">[<a href="#pb307">307</a>]</span></p>
-<p>Een paar honderd ellen verder kwamen ze bij het beekje. Een kokosstam deed als brug
-dienst. De knapen balanceerden er over en vonden aan den anderen kant het zijpad,
-dat langs het beekje liep. Ze sloegen het in. Hier kwinkeleerden duizend vogels, jaagden
-in bevalligen tuimel achter vlinders en waterjuffers aan. Een enkele maal schoot ritselend
-iets weg tusschen het oevergras; dan kwam Joppie in de weer!
-</p>
-<p>Na een uur boog het pad van het beekje af. De jongens besloten de laatste gelegenheid,
-die zich voorloopig voor een bad bood, niet onbenut te laten. Heerlijk frisch was
-het water; onze vrienden gingen op den zandigen bodem zitten en plasten naar hartelust.
-</p>
-<p>Ook Joppie moest er aan gelooven. Ondanks zijn gillend verzet werd hij ondergedompeld
-en met zand schoongeschrobd. &#x201e;Nou?&#x201d; vroeg Harmen. &#x201e;hoe voel je je nou, zonder al die
-vlooien?&#x201d; Joppie glipte, den staart tusschen de pooten, den oever op en keek Harmen
-weemoedig aan.
-</p>
-<p>Na het bad ploften de jongens op den oever neer en dommelden in.
-</p>
-<p>Toen de drukkende middaghitte wat afnam, ontwaakten ze met de ontdekking, dat ze een
-stevigen honger hadden. Ze zagen in den omtrek niets eetbaars, haalden den riem dus
-maar een gaatje aan en vervolgden hun weg. Maar plotseling ontdekte Rolf een boom
-met tallooze van die groene vruchten, die hun bij het dorpshoofd zoo goed hadden gesmaakt:
-manggah!
-</p>
-<p>Omhooggeklauterd en plukken, jongens! Het sap liep hun over de kin, en het duurde
-geruimen tijd, vóór onze vrienden bij Padde en Joppie terugkeerden, die beneden wachtten.
-Padde was er niet bekaaid afgekomen: de anderen hadden hem manggah&#x2019;s in overvloed
-toegeworpen: het oranjekleurige vruchtvleesch zat hem tot achter de ooren.
-</p>
-<p>Verder! Het pad begon te stijgen, kronkelde zich tusschen steile, met hooge varens
-begroeide wanden voort; ze liepen door een droge rivierbedding, die steeds dieper
-werd; sinds lang lag het pad in de schaduw van den rechterwand; de linker, die in
-de volle zon stond, bood een verbijsterenden aanblik van tropischen rijkdom. Wondermooi
-geschikt lagen de varenschermen; <span class="pageNum" id="pb308">[<a href="#pb308">308</a>]</span>daartusschen fonkelden tallooze roode bloemen en fladderden vlinders en vogeltjes,&#x2014;het
-was als uit een sprookje.
-</p>
-<p>Urenlang stegen de knapen: ze voelden het aan hun beenen. Hoog boven hun hoofden omstrengelden
-twee boomen elkaar over de kloof heen. Nog iets verderop liep het pad een schemering
-van groen binnen.
-</p>
-<p>Hajo liep te droomen. Het was hem, of deze weg naar een wonderland zou voeren, naar
-de verborgen schatkamers der tropennatuur, naar heiligdommen, die geen menschelijk
-oog aanschouwen mocht. Hoe stil werd het! Geen vogel roerde zich. Je hoorde je eigen
-adem; hoe warm en vochtig was de lucht hier; hoe sterk rook je de bloemen.&#x2026;.
-</p>
-<p>Ineens stonden onze vrienden op een plateau, met hooge loofboomen begroeid; de wanden
-waren verdwenen; de knapen konden van hun hoogte vrijuit den omtrek overzien. Niets
-dan groene en met bloemen overdekte boomkruinen. Hè, je ademde nu weer vrij! Padde
-plofte neer, zei geen stap meer te kunnen verzetten. En de anderen vleiden zich naast
-hem in het gras.
-</p>
-<p>Een zware, zwarte vogel, die een geweldigen snavel voor zich uitdroeg, vloog met kleppend
-wiekengedruisch over hun hoofden.
-</p>
-<p>&#x201e;Die mag z&#x2019;n ribbekast weleens laten smeren!&#x201d; meende Harmen. &#x201e;Hij piept als een verroeste
-koffiemolen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Een koffiemolen.&#x2026;.!&#x201d; zuchtte Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Was een neushoornvogel&#x201d;, zei Rolf lachend.
-</p>
-<p>Ze sliepen in, werden een uurtje later weer wakker. Verder, jongens!
-</p>
-<p>De zon was al een flink eind gedaald; het werd nu gelukkig wat koeler. Als ganzen
-achter elkaar volgden ze het smalle pad. Harmen liep zingend vooraan. De anderen floten
-mee:
-</p>
-<div class="lgouter">
-<div class="lg">
-<p class="line">&#x201e;Daar komen de Spekken!
-</p>
-<p class="line">Rom-rom.
-</p>
-<p class="line">Ze willen ons nekken!
-</p>
-<p class="line">Rom-rom.
-</p>
-<p class="line">Slaat op den trom!!
-</p>
-<p class="line">Ze willen ons nekken!
-</p>
-<p class="line">De Spekken!
-</p>
-</div>
-<p><span class="pageNum" id="pb309">[<a href="#pb309">309</a>]</span></p>
-<div class="lg">
-<p class="line">Trek nu van leer!
-</p>
-<p class="line">Rom-rom.
-</p>
-<p class="line">Stelt u te weer!
-</p>
-<p class="line">Rom-rom.
-</p>
-<p class="line">Sluit u in drom!!
-</p>
-<p class="line">Sla ze op hun bekken!
-</p>
-<p class="line">De Spekken!&#x201d;</p>
-</div>
-</div>
-<p class="first">Op eens stonden de jongens voor een ravijn.
-</p>
-<p>Prachtig was het uitzicht over de zee van groen, waarin juist de zon wegzonk. Ook
-het plateau zelf, waarop de knapen stonden, was aangrijpend schoon. Ontzaggelijke
-boomen, geheel met orchideeën en slingerplanten overdekt, rezen forsch uit den groenen
-mosbodem; tusschen de wortels zou men een hut kunnen bouwen. Stekelige lianen hingen
-van de takken neer; tegen de stammen op stonden als eere-pajongs de breedgekroonde
-varens.
-</p>
-<p>Hier dachten de jongens den nacht door te brengen. Ze maakten een hoog en zacht bed
-van varens&#x2014;wat veerde dat!&#x2014;en gingen toen bijeenzitten op den rand van het plateau.
-Het ravijn lag nu in een blauw waas gehuld. Daarachter stond rood en majesteitelijk
-de avondlucht. Trallerend als een Hollandsche leeuwerik, zwierde een vogeltje uit
-het ravijn op, hooger, al maar hooger, om de zon nog even te groeten. En ja, daar
-schitterde het eensklaps in helle kleuren op. &#x201e;Dag, zon! Ben jij daar nog? Ik dacht
-het wel!&#x201d; Dan dwarrelt het weer omlaag, glijdt in de schaduw terug, een vallend herfstblad.
-</p>
-<p>De hemel verbleekte; de schemering spon haar eerste draden. Hoe stil werd het!&#x2014;De
-jongens kenden de tropen al genoeg om te weten van hoe geringen duur die stilte zijn
-zou. Zoometeen zouden de krekels gaan tsjirpen in duizend hoeken en gaten. Geheimzinnige
-kreten zouden eensklaps de stilte verjagen, en dan zou de nacht komen aansluipen,
-als de dood in zijn zwarten mantel, zwaar ademend van moordlust. En ineens zat ie
-boven op je en haalde met zijn knokige, vaalwitte knuisten een glinsterend mes te
-voorschijn. Dan stolde het bloed je in de aderen; met een schreeuw zou je den gruwelijken
-kerel van je willen afwerpen. Maar je handen zaten als met schroeven vast; de adem
-stokte je in de keel.&#x2026;.!
-<span class="pageNum" id="pb310">[<a href="#pb310">310</a>]</span></p>
-<p>Flakkerdeflak! Piiiiiiep!
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;n Vleermuis&#x201d;, hakkelde Harmen.
-</p>
-<p>Het laatste roze wolkje was aschvaal geworden; hier en daar begon een sterretje te
-tintelen; de maan kwam op. Waar haar stralen den grond roerden, stegen lange, witte
-spoken op, wentelden zich zuchtend omhoog. Toen zetten de krekels in, ontelbare fijne
-stemmetjes. Harmen stond op. &#x201e;&#x2019;t Is me hier een land!&#x201d; gromde hij. &#x201e;We komen d&#x2019;r nooit
-weer uit.&#x201d;
-</p>
-<p>Langzaam rezen de anderen overeind, voelden een kille windvlaag over het plateau strijken.
-In de boomen kreunde en zuchtte het. Met moeite hun angst overwinnend, traden de jongens
-het duister in en zochten hun leger op. Ze kropen zoo dicht mogelijk bij mekaar.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Veert fijn, hè, Hajo?&#x201d; vroeg Harmen met heesche stem.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, &#x2019;t veert fijn&#x201d;, zei Hajo.
-</p>
-<p>Ze zouden er iets liefs voor hebben gegeven, een deken over de ooren te kunnen trekken.
-Nu hoorden ze de boomen boven hun hoofd een samenzwering houden om over de vermetele
-indringers ineen te storten en hen te verpletteren; ze hoorden den sluipenden gang
-van den tijger; ze voelden langs hun wangen den ijzigen adem van giftslangen; de kille,
-geschubde lichamen streken langs hun naakte schouders. Ook de hangende lianen bleken
-eensklaps slangen te zijn, die zich geluidloos omlaag lieten glijden en hen beloerden,
-wiegelend met den kop, waarin twee groen-gouden oogen fonkelden.&#x2026;.
-</p>
-<p>Ten slotte sliepen de doodelijk vermoeide jongens in.
-</p>
-<div class="figure p310width"><img src="images/p310.png" alt="Roofvogel." width="343" height="202"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb311">[<a href="#pb311">311</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.3" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e421">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p311.png" alt="EEN NEST MET KATTEN" width="606" height="193"></div>
-<h2 class="main">EEN NEST MET KATTEN</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Den volgenden morgen joeg de zon alle muizenissen lachend voor zich uit! De griezelige
-boomen prijkten weer in bonte schoonheid; kleine vogeltjes schommelden lustig aan
-de orchidee-kelken en vulden de lucht met hun vroolijk gesnaper. Het eerste gevoel,
-waarmee de jongens ontwaakten, was dat van bevrijding.
-</p>
-<p>Maar vlak er op volgde een ander gevoel: dat van een leege maag! Drommels, ze moesten
-wat eten zien te vinden, anders vielen ze van de graat! Ze hadden gisteren vrijwel
-niets dan vruchten gegeten; dat smaakte wel lekker, maar een Hollandsche jongen kon
-er toch niet op leven! Terwijl Hajo met zijn pijl en boog tegen de duiven te velde
-trok, die overal huisden op den rand van het plateau, greep Harmen speer en hakmes
-en beloofde met een wild varken te zullen terugkeeren. Rolf ging ongewapend op ontdekking
-uit, en Padde en Joppie begeleidden Hajo. Er was afgesproken, dat allen zoowat over
-een uur terug zouden zijn.
-</p>
-<p>Hajo en Joppie slopen, door Padde op eenigen afstand gevolgd, door de varens. Daar
-de kans groot was, dat een pijl in de lianen zou blijven hangen, mocht onze jager
-slechts dan schieten, wanneer hij werkelijk trefkans had. Want hier groeide nergens
-bamboe voor nieuwe pijlen.
-</p>
-<p>Het eerste schot was al bar gelukkig: een duif, belangrijk grooter dan de eveneens
-geelgrijze &#x201e;perkoetoet&#x201d;, (haar roep <span class="pageNum" id="pb312">[<a href="#pb312">312</a>]</span>klonk meer als: tekoekoerrr.&#x2026;.) tuimelde neer, den pijl in de borst. Even later trof
-Hajo opnieuw, maar ditmaal dwarrelden er slechts wat veertjes omlaag, en de duif vloog
-weg. De pijlen waren te licht: een ijzeren punt zou beter hebben voldaan. Weliswaar
-had Hajo in zijn koker ook een vijftal pijlen met een spijker als punt, maar er was
-besloten deze zwaardere projectielen voor bijzondere gevallen te bewaren. Wacht, daar
-zag Hajo op een lagen tak weer zoo&#x2019;n groote duif zitten. Hij mikte zorgvuldig en schoot
-het dier.
-</p>
-<p>Maar nu begonnen de vogels argwaan te koesteren en maakten elkaar dat in duiventaal
-duidelijk, zoodat Hajo niets meer onder schot kreeg. Nu, twee vette duiven was ook
-al heel wat; hij zou zien, er nog wat eieren bij machtig te worden. Op goed geluk
-klauterde hij in een boom en vond twee nesten bij mekaar; in een ervan zaten twee
-jongen, al heelemaal in de veeren, dus blijkbaar op het punt van uitvliegen. Toen
-Hajo&#x2019;s bol zich vertoonde, rezen de twee soezende dikzakken (weinig jonge vogels worden
-door de ouden zoo lang gevoerd als jonge duiven!) met van schrik wijd opengesperde
-oogen overeind en wilden uit het nest opfladderen. Maar Hajo legde snel de hand op
-het nest en stopte de jongen in zijn broekzak. Ziezoo, nu kon hij de eieren in het
-andere nest wel laten liggen! Beneden gekomen, liet hij Padde zijn buit zien, en de
-jagers keerden tevreden huiswaarts.
-</p>
-<p>Rolf was ongewapend uitgegaan. Langzaam wadend door de varens, keek hij naar de duizend
-wonderen om hem heen, bukte zich over een goudgroenen kever, of bewonderde een groote,
-gevlekte orchidee, of volgde een rooden vlinder, die de verwoede aanvallen trachtte
-te ontduiken van een langsnavelig lilliput-vogeltje, niet half zoo groot als de vlinder,
-dien het naar het leven stond. Bij dat al vergat Rolf, dat hij eigenlijk een geduchten
-eetlust had,&#x2014;de natuurvriend won het van den mensch.
-</p>
-<p>Eensklaps trad Rolf met een kreet van bewondering achteruit. Was het hier dan toch
-een tooverland? Voor zijn voeten lag op den grond een bloem, zoo groot als Rolf in
-zijn leven niet gedacht had, dat een bloem worden kon. Men kon er wel in slapen! Ze
-scheen op den wortel van een liaan te groeien, <span class="pageNum" id="pb313">[<a href="#pb313">313</a>]</span>die nog enkele knoppen torste, in vorm en kleur herinnerend aan een groote bloemkool.
-De geopende bloem was vleeschkleurig, wit bespikkeld; om een grooten nap in het midden
-schaarden zich vijf dikke bloembladeren. Toen Rolf zich bukte om ze beter te bezien,
-vloog een dichte zwerm insecten gonzend uit den nap op, en een sterke, onaangename,
-bedorven geur steeg hem in den neus. Lekker ruiken deed de bloem alles behalve! De
-insecten, die er op afkwamen, zouden ook wel aaskevertjes en mestvliegen zijn. Rolf
-tilde een der zware kelkbladeren op. Het was kil in de hand. Wat jammer, dat Vader
-Langjas er niet van meegenieten kon!
-</p>
-<p>Toen Rolf eindelijk op de bloem was uitgekeken, vermoedde hij, dat het wel tijd voor
-terugkeeren zou zijn, en nu schoot hem te binnen, dat hij toch was uitgegaan om eten
-te zoeken! Drommels ja, hij voelde nu, dat hij geduchten honger had. Dan nog maar
-even gesnuffeld! Geen honderd pas verder bleef hij al staan voor een verbazend hoogen
-boom met gladden stam. Wat hingen daarboven voor groote, stekelige vruchten? Langs
-den gladden stam omhoogklimmen was onmogelijk. Rolf liep eens rond onder het kolossale
-bladerendak. Een dunnere boom kruiste zijn takken met die van den reus. Rolf werkte
-zich in dien boom, klom handig in den anderen over en sneed met zijn zakmes drie der
-vruchten af. Ze ploften dof neer in de varens. Toen balanceerde Rolf naar den kleinen
-boom terug en daalde weer af. Hij zocht de vruchten bijeen, maar kon er nog slechts
-twee vinden. Nu, daar had hij ook genoeg aan. Ze waren grooter dan een menschenhoofd
-en met dikke, kantige stekels bezet.&#x2014;Zoo belandde Rolf, in iederen arm een der zware
-vruchten, op de plaats, waar Hajo en Padde vol toewijding bezig waren, de duiven te
-plukken.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat heb je daar voor vruchten?&#x201d; vroeg Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;We zullen ze eens opensnijden! Is Harmen al terug?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nog niet. Kijk eens, wat ik heb?&#x201d; Hajo wees op zijn duiven.
-</p>
-<p>&#x201e;Die zien er mooi uit!&#x201d; zei Rolf. &#x201e;Jammer, dat we ze niet kunnen braden! &#x2019;t Zal me
-verwonderen wat Harmen meebrengt! Hij blijft lang weg!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja.&#x2026;. hij zit achter grof wild aan! Zoometeen komt hij nog met een koningstijger
-aanzetten!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb314">[<a href="#pb314">314</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Vast!&#x201d; lachte Rolf. En met een ferme kruissnede opende hij een der vruchten. Brrrr!
-Er kwam een allesbehalve aanlokkelijke lucht uit, een lucht, die aan uien, bedorven
-kaas en rotte eieren herinnerde. Padde kneep zijn neus dicht, en Hajo keek Rolf vol
-twijfel aan. &#x201e;Hij zal bedorven zijn, Rolf.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Onmogelijk!&#x201d; zei Rolf. &#x201e;De bast is heelemaal gaaf, en kijk eens hoe mooi frisch het
-vleesch er uitziet!&#x2014;Wacht! De barbier had het eens over een vrucht, die wel leelijk
-ruikt, maar toch goed smaken moet. &#x2019;t Zal een <i>doerian</i> zijn! Vooruit, ik wil hem eens proeven.&#x201d;&#x2014;De vrucht was door een geelwitte tusschenhuid
-in kamertjes verdeeld, en in elk daarvan lagen een paar vleezige, blanke pitten ter
-grootte van een eenden-ei. Met een moed, waarvoor Hajo en Padde hem in stilte bewonderden,
-stak Rolf zoo&#x2019;n pit in den mond.
-</p>
-<p>&#x201e;En.&#x2026;.??&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Lekker&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Het smaakt als noten met room! Proef ook eens?&#x201d;
-</p>
-<p>Aarzelend, met toegeknepen neus, stak Hajo een pit in den mond en moest toegeven,
-dat de vrucht lang niet kwaad smaakte. Nu begonnen ze samen te peuzelen. &#x201e;Neem ook
-eens wat, Padde!&#x201d; raadde Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Dank je feestelijk&#x201d;, zei Padde. En hij ging twintig pas verderop met het plukken
-van de duiven door,&#x2014;beweerde, dat hij zelfs dáár nog omviel van den stank.
-</p>
-<p>Waar Harmen toch wel zoo lang bleef?
-</p>
-<p>Met lans en kapmes gewapend en daarbij in zijn bladerenrokje, was hij als een echte
-menscheneter dien kant uitgetogen waar het plateau langzaam tegen een berghelling
-opliep. Door lianen en stekelige rotanslingers had hij zich baan gebroken. Hij was
-door nauwe holletjes gekropen, over doode woudkolossen geklauterd, waarbij hij schrammen
-bij de vleet opliep en honderd maal wegzakte in het vermolmde hout. Een pauw fladderde
-voor hem op. Harmen greep naar den langen staart, greep mis, viel in de dorens, schold
-den pauw uit voor al wat leelijk was, raapte droefgeestig een veer op, die tusschen
-de struiken was blijven hangen en stak ze in zijn woeste, reeds geducht lang geworden
-haren. Hij kwam voor een bamboebosch te staan, hakte er met zijn kapmes op los, dat
-de stelen links en rechts neerzonken. <span class="pageNum" id="pb315">[<a href="#pb315">315</a>]</span>Bij dit werkje viel hem een slangetje op den blooten schouder. Hij slingerde het kille
-monstertje van zich af. Brrrrr!
-</p>
-<p>En tenslotte was Harmen, al hakkende, gekomen bij de gedenkwaardige plek, waarvan
-hij later naar waarheid verklaarde, dat hij er van verbazing lans en kapmes had laten
-vallen. Tusschen hooge bamboestelen lag op mos en bladeren een drietal.&#x2026;. katten!
-Neen maar, dat had Harmen nou nóóit gedacht! De katten waren vrij groot, haast als
-honden; ze hadden een glanzend geel vel met zwarte dwarsstrepen; om den staart zaten
-zwarte ringen. Van die leuke poesjes wou Harmen er eentje meenemen, niet om te eten,
-alleen maar om te laten kijken! Wat speelden ze aardig! Ze lagen op de zijde en sloegen
-elkaar met de pootjes. Wat een dikke, zware pootjes voor zulke lieve beestjes! Met
-vluggen greep pakte onze vriend er een op. Kom, daarmee zou hij zijn vrienden eens
-verrassen!
-</p>
-<p>En opgewonden zocht Harmen naar den terugweg. Hij had de richting nog wel in het geheugen,
-maar de last, dien hij droeg, hinderde hem erg bij het kappen. In zijn linkerarm hield
-hij de poes, die zich niet in het geringst verzette, niks eenkennig dus, zooals die
-gemeene kater van Dobbes, die zijn nagels nooit kon thuishouden,&#x2014;en in den gordel
-bungelde zijn lans als een lang slagzwaard achter hem aan. Eindelijk ontdekte hij
-tusschen de boomen zijn vrienden weer. &#x201e;Hallo! &#x2019;k Heb wat, jongens! &#x2019;n Kat! Hou Joppie
-eens vast!&#x201d; En voorzichtig, om zich nergens aan te verwonden, naderde Harmen tusschen
-het doornige struikgewas. &#x201e;Alsjeblief! Daar heb je &#x2019;t beessie!&#x201d;
-</p>
-<p>Joppie&#x2019;s haren vlogen steil overeind.
-</p>
-<p>&#x201e;Maar.&#x2026;. dat is een tijger!!&#x201d; riep Rolf.
-</p>
-<p>Harmen keek hem verbluft aan. &#x201e;Goeie morrege.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Een jonge koningstijger!!&#x201d;
-</p>
-<p>Toen verbleekte Harmen. &#x201e;&#x2019;n Jonge.&#x2026;.?! Groote Griebus! Dan heb ik voor een tijgerhol
-gestaan! Drie lagen er in! Drie koningstijgers!&#x201d; En Harmen liet zijn &#x201e;poes&#x201d; met een
-rilling op den grond vallen. Naar kattenaard kwam het dier op z&#x2019;n vier pooten terecht,
-blies en wilde beenen maken. Maar Rolf greep het beet. &#x201e;We moeten hier als de drommel
-vandaan, vóór de ouden komen! Padde, neem de duiven op; Harmen, jij die groote vrucht;
-ik draag de tijger.&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb316">[<a href="#pb316">316</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Wat wou je met het mormel doen?!&#x201d; vroeg Harmen ontzet.
-</p>
-<p>&#x201e;Temmen!&#x201d; zei Rolf. &#x201e;Het dier is nog jong! Kom!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, dan nemen we hem mee naar Hoorn!&#x201d; riep Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Of hij vreet ons over een maand alle vier op!&#x201d; gromde Harmen. Hij raapte den doerian
-op, keek er met een wantrouwend gezicht naar. &#x201e;Vooruit dan maar!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde nam met bevende handen de duiven op en volgde, een behoorlijken afstand bewarend
-tusschen zich en het geel-zwarte monster, dat Rolf in den arm had. Joppie bleef nog
-weer achter Padde. Zoo wilde de zonderlinge optocht het pad langs het ravijn weer
-verder volgen, toen.&#x2026;. Hajo stootte een kreet van ontzetting uit.&#x2026;. daar sprong uit
-de struiken, geen twintig passen van hen af.&#x2026;.!
-</p>
-<p>De jongens hoefden er niet naar te raden, wien ze voor zich hadden. Daar was hij,
-de wreede, trotsche keizer van het Indische woud, geheel onverwachts, terwijl de zon
-hoog aan den hemel stond; zijn oogen waren geen vuur; hij spuwde ook geen gif, was
-een dier als een ander, wendde, zelf blijkbaar verrast, zijn zwaren, stompen kop naar
-de jongens.&#x2026;. Dezen stonden verlamd van schrik, Harmen hief onwillekeurig den doerian
-op, als wilde hij zich daarmee verdedigen; Hajo vatte instinctief met beide handen
-zijn speer; Padde staarde wezenloos, met wijd open mond.
-</p>
-<p>Er was een aarzeling. Het dier trok de lippen op, ontblootte zijn forsche, driekantige
-hoektanden, gromde. Toen richtte hij plots zijn lichtgroene rooversoogen op Rolf&#x2014;waarschijnlijk
-op het jonge dier, dat deze in de armen hield,&#x2014;sloeg driftig den dikken, ronden staart
-over den grond, kroop een schrede achteruit, stootte een kort, schor gebrul uit, onheilspellend
-als geen ander geluid, dook ineen.&#x2026;! Rolf kreeg een ingeving, gaf er zonder aarzeling
-gehoor aan: hij slingerde met een fermen zwaai den tijger zijn jong toe.
-</p>
-<p>Hij had niet beter kunnen doen. De tijger greep het jonge dier met de tanden in den
-nek en sprong er in prachtigen, soepelen boog mee weg in het struikgewas. &#x201e;Besjoer.&#x2026;.!&#x201d;
-stamelde Harmen met nog lijkwitte lippen.
-</p>
-<p>Toen holden de knapen het pad af, zoo hard ze maar konden, <span class="pageNum" id="pb317">[<a href="#pb317">317</a>]</span>Harmen vooraan, beenen makend als een beroepshardlooper; Padde als laatste, telkens
-angstig omziend en gillend: &#x201e;Niet zoo vlug! Niet zoo vlug! Ik kan jullie niet bijblijven.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<div class="figure p317width"><img src="images/p317.png" alt="Tijger." width="544" height="451"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb318">[<a href="#pb318">318</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.4" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e428">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p318.png" alt="&#x201e;TABEH!&#x201d;" width="618" height="234"></div>
-<h2 class="main">&#x201e;TABEH!&#x201d;</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Pas een heel eind verder durfden ze hun vaart wat inhouden. &#x201e;Zou hij ons volgen?&#x201d;
-vroeg Hajo, naar adem happend.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik denk het niet&#x201d;, hijgde Rolf. &#x201e;Maar laten we toch maar zoo ver mogelijk zien weg
-te komen.&#x201d;
-</p>
-<p>En de jongens liepen, liepen.&#x2026;.!&#x2014;Er was een betoovering over het woud gekomen, sinds
-ze den heerscher ervan hadden leeren kennen. Die struiken, dat bamboebosch daar kon
-hem dus bergen.&#x2026;.!
-</p>
-<p>Verder! Verder maar.&#x2026;.! Eindelijk gingen ze zitten, druipend van het zweet.
-</p>
-<p>&#x201e;Waar is Joppie?&#x201d; vroeg Rolf. Joppie was verdwenen!
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;n Held!&#x201d; schimpte Harmen. &#x201e;Als ie de tijger nou nog te lijf was gegaan!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Waarom heb jij &#x2019;t eigenlijk niet gedaan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik? Als ie even langer was gebleven, had ie dit ding&#x201d; (Harmen tilde den doerian op)
-&#x201e;tegen z&#x2019;n bast gekregen. Dan was ie van de stank wel weggeloopen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, en ik dan?&#x201d; zei Hajo. &#x201e;Ik stond al met m&#x2019;n lans klaar. Nietwaar, Padde?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Je hadt &#x2019;m makkelijk kunnen doodsteken, als je maar gewild had!&#x201d; viel Padde hem bij.
-&#x201e;Ik had m&#x2019;n handen vol, maar anders.&#x2026;.!&#x201d; Allen lachten weer. &#x201e;Knap maar&#x201d;, zei Padde.
-&#x201e;Daarstraks lachten jullie niet!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb319">[<a href="#pb319">319</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Kom!&#x201d; zei Rolf. &#x201e;Laten we nog een uurtje doortippelen, maar nu kalm-aan.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Heb zoo&#x2019;n honger!&#x201d; klaagde Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Straks plukken we de duiven verder&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Maar als je honger hebt, peuzel dan
-een stuk van die vrucht op.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Daar zet ik geen tand in.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan laat je het. Kom.&#x2026;.!&#x201d; En de jongens liepen weer verder.
-</p>
-<p>&#x201e;Kijk, daar loopt nog een pad!&#x201d; zei Hajo ineens. &#x201e;Het komt hier op uit, zie je wel?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja! Het schijnt uit het binnenland te komen!&#x201d;
-</p>
-<p>Even later stonden de jongens bij den tweesprong. Het andere pad was mul, en in den
-grond teekende zich de indruk van een kleinen, naakten voet af. &#x201e;Het spoor is nog
-versch&#x201d;, zei Hajo. &#x201e;Het is een kindervoet! Misschien zijn we hier wel dicht bij een
-dessah.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Best mogelijk&#x201d;, meende Harmen. &#x201e;Geef maar een duifje hier, Padde! D&#x2019;r zijn er vier,
-voor elk een; Joppie loopt z&#x2019;n deel mis.&#x201d; En Harmen ging op den wegberm zitten plukken.
-De veeren stoven in &#x2019;t rond.
-</p>
-<p>Dapper peuzelde ieder daarna zijn duiveboutje op. Hajo en Rolf smulden ook nog aan
-den doerian; Padde en Harmen gingen boven den wind zitten, gaven af op menschen, die
-zulk een vies ruikend goedje wilden eten.
-</p>
-<p>Waar Joppie zoo lang bleef? Hij zou toch niet door den tijger.&#x2026;.? De knapen betrapten
-er zich op, dat ze in Joppie een kameraad zouden verliezen. &#x201e;Joppie! Joppie.&#x2026;.!&#x201d; Geen
-antwoord. Verder dus maar weer. Het pad werd steenachtig; hier en daar was het geducht
-klauteren. Aan de linkerzijde verhief zich een rotswand, dicht met struikgewas, varens
-en kleine palmen begroeid en door een leger apen opgevroolijkt: het duurde niet lang,
-of de doode takken suisden den jongens weer om de ooren, zoodat ze blij waren, toen
-het pad van den rotswand afweek.
-</p>
-<p>Eensklaps stonden ze voor een natuurlijke trap. Dat is te zeggen: was het wel mogelijk,
-dat de natuur die ellenbreede, bazalten treden zoo regelmatig had verdeeld? Aan beide
-zijden stonden bananen met trossen goudgele vruchten en overschaduwden <span class="pageNum" id="pb320">[<a href="#pb320">320</a>]</span>de trap met hun groote, groene bladeren, en in de spleten tusschen de steenen glansde
-diep-groen mos met roode bloempjes. &#x201e;&#x2019;t Lijkt wel een trap van een oud kasteel!&#x201d; vonden
-de jongens. Ze plukten een paar rijpe pisangs, maar de vruchten smaakten wrang. &#x201e;&#x2019;t
-Zijn <i>wilde</i> pisangs&#x201d;, verklaarde Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Zijn rot-pisangs&#x201d;, zei Harmen teleurgesteld.
-</p>
-<p>Hajo scheen naar iets te luisteren. &#x201e;Hoor eens goed!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Een waterval!&#x201d; juichte Rolf. Toen snelden ze met groote sprongen de trap op, belandden
-hijgend op een plateau. In spanning van wat ze te zien zouden krijgen, snelden ze
-tusschen met mos en bloemen overdekte rotsen op het geruisch af, holden in hun haast
-zelfs ongemerkt een paar sinaasappelboompjes voorbij, liepen een palmenboschje om,&#x2014;en
-stonden voor een meer.
-</p>
-<p>Het was bedwelmend. Aan de eene zijde van het meer steeg een steile rotswand op; heel
-in de hoogte ontsprong een stroompje; het zilverige water danste over de rotsen omlaag
-en viel zingend en schuimend in het stille meer, dat tusschen hooge, zacht fluisterende
-bamboeboschjes en wuivende waaierpalmen lag weggezonken. In het midden lag een met
-boomvarens en bloemen begroeid eilandje, in strakke lijnen zich spiegelend in het
-plechtig stille water, dat zich slechts daar roerde, waar de waterval schuimde. Vogels
-fladderden alom in de lage takken, in wonderlijke taal luide uitkwinkeleerend boven
-het watergeruisch. Aan den oever stond op één poot een reiger te visschen. Pik! daar
-dook de snavel weg, kwam met een spartelend, zilveren vischje weer boven, en de rimpels
-liepen ver over het water uit, stootten tegen de bladeren van een drijvende lelie
-en schoten in dwarse bogen terug. De reiger wierp het glinsterende vischje in de lucht
-en ving het in zijn opengespalkten snavel.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik ga hier nooit weer weg!&#x201d; stamelde Hajo. &#x2019;t Was om er de tranen van in de oogen
-te krijgen, zoo mooi. De bodem van het heldere water lag vol bontgekleurde steenen.
-En wat schoot daar voorbij? Een vischrug! Dik als een arm!
-</p>
-<p>Lang duurde het niet, of de jongens zaten in het water; de reiger streek sierlijk
-op een lagen boomtak en keek peinzend toe. Hoe heerlijk koel en doorzichtig was het
-water; je kon met open <span class="pageNum" id="pb321">[<a href="#pb321">321</a>]</span>oogen naar de prachtige steenen op den bodem duiken. Terwijl Padde wat bij den oever
-ploeterde en op de weinige kleeren en de wapens paste, zwommen de anderen naar het
-eilandje. Allen dommelden wat in; zij op hun eilandje; Padde boven op het goed, dat
-hem was toevertrouwd.&#x2026;.
-</p>
-<p>Toen de grootste hitte voorbij was, stonden de jongens hongerig op. Harmen stelde
-voor, wat te gaan visschen.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja!&#x201d; riep Hajo. &#x201e;Hengelstokken hebben we hier bij de vleet. Hengelstokken van de
-fijnste soort!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik weet nog beter!&#x201d; zei Rolf. &#x201e;We <i>schieten</i> ze. Met pijl en boog!&#x201d;
-</p>
-<p>Dat voorstel sloeg in! Onze vrienden doken weer onder en zwommen om het hardst naar
-den oever,&#x2014;een wedstrijd, dien Hajo met een el voorsprong op de anderen won. Toen
-bliezen ze even uit en gingen gewapend weer het water in. Maar de jacht viel niet
-mee: de visschen verdwenen, wanneer de knapen naderden.
-</p>
-<p>Rolf vond er iets op. Terwijl Hajo en Harmen om het hardst achter de visschen aan
-zwommen, bleef hij, naar het voorbeeld van den reiger, doodstil staan op een ondiepe
-plaats, een gevelde lans in de hand. Spoedig zwom een groote visch voorbij. Rolf richtte
-en spietste met een gelukkigen stoot het dier aan zijn lans. Dit bleek achteraf nog
-de beste wijze van jagen: hij had spoedig vier zware dieren veroverd, terwijl Harmen
-en Hajo niets schoten. De jacht van deze schutters werd dan ook spoedig een spelletje.
-Ze trachtten, onder water duikende, op de bladeren der drijvende waterlelies te mikken
-en toen hun dat ging vervelen, klommen ze in de oeverboomen en sprongen van gedurfde
-hoogten het water in, waarbij ze nu en dan leelijk op de steenen terechtkwamen.
-</p>
-<p>Rolf had meer gespietst dan de jongens verorberen konden; Harmen sneed een visch in
-stukken en wierp die in het meer. Van alle zijden schoten de vroegere kameraden toe
-en vochten gulzig om den buit,&#x2014;leverden een mooi kleurenspel van fonkelend wit, staalblauw,
-goudgroen.&#x2026;.
-</p>
-<p>Na het middagmaal dwaalden de jongens het plateau nog wat over, dat ze daarstraks
-slechts vluchtig hadden gezien; ze plukten wat sinaasappelen, die van buiten niet
-geheel rijp schenen, maar toch lekker zoet waren.
-<span class="pageNum" id="pb322">[<a href="#pb322">322</a>]</span></p>
-<p>Toen ze langzaam door de palmen weer terugkeerden, hield Rolf zijn makkers vast. &#x201e;Kijk
-daar eens!&#x201d;
-</p>
-<p>Wat ze zagen, was mooi als een droom. Twee herten en enkele reeën stonden te drinken,
-waarbij telkens de kop ver naar achteren geworpen werd, het gewei in den nek, en het
-water ter zijde langs de lippen naar buiten vloeide. De groote, vreesachtige oogen
-glansden. Wat waren de halzen mooi gebogen! Hoe sierlijk stonden de dieren op hun
-ranke pooten! Plotseling scheen er een onraad te speuren. Het snoof de lucht op, stootte
-een geluid uit als het blaffen van een hond. En.&#x2026;. wat klonk daarginds? De echo? De
-herten en reeën sprongen weg in het groen.
-</p>
-<p>De knapen staarden nog sprakeloos van bewondering naar de plaats, waar ze gedronken
-hadden.
-</p>
-<p>Ineens.&#x2026;. wie kwam daar snuivend aanhollen, de tong uit den bek? Joppie! Dat was de
-echo van daareven! Jankend van vreugde sprong de hond tegen zijn meesters op, draaide
-half dol in het rond, kermend en kwispelstaartend onder hun aanhaling en likkend waar
-hij maar likken kon. &#x201e;Wouw! Wouw!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;We wisten wel, dat je ons niet in de steek zou laten!&#x201d; zei Hajo. &#x201e;Ga je mee, ouwe
-jongen?&#x201d;
-</p>
-<p>Daar zei Joppie geen neen op! Maar nu zag hij restanten visch liggen. Hij vloog er
-op af, sloeg in zenuwachtige haast koppen en staarten en graten naar binnen, met een
-half oogje opziend, of de jongens bijgeval niet weggingen. Maar dezen wachtten geduldig
-tot alles op was en Joppie, na half gestikt te zijn, de laatste graat weer uitspuwde
-en meteen weer inslikte. Joppie snuffelde nog wat, vond niets meer.
-</p>
-<p>En de karavaan volgde het pad weer, vroolijk gestemd, dat ze nu allen samen waren.
-Tusschen de oeverpalmen door, wierpen ze een laatsten blik op het meer. Het was het
-mooiste, wat ze zich in hun leven herinnerden gezien te hebben. Nog wel een half uur
-lang hoorden ze, wanneer ze even stilstonden, het ruischen van den waterval.&#x2026;.
-</p>
-<p>De weg daalde, werd nauw en kronkelig. Harmen, die vooraan ging, liep telkens met
-het hoofd in een spinneweb. Het pad scheen zoo weinig gebruikt te worden, dat hier
-en daar de struiken het geheel versperden, en onze vrienden moesten zich met <span class="pageNum" id="pb323">[<a href="#pb323">323</a>]</span>het lijf een weg banen. &#x201e;Hé!&#x201d; zei Harmen eensklaps. &#x201e;Hier is iemand langs gekomen!
-Zie maar: deze tak is versch gebroken! Misschien wel dezelfde, waarvan we vanmorgen
-die voetstappen hebben gezien!&#x201d;
-</p>
-<div class="figure p323width"><img src="images/p323.png" alt="Aan de voeten van de knapen strekte zich een wijd dal uit, in vijvers verdeeld....." width="596" height="490"><p class="figureHead">Aan de voeten van de knapen strekte zich een wijd dal uit, in vijvers verdeeld.&#x2026;.</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>Zwijgend liepen de knapen zoo een paar uren achtereen, tot het ging schemeren, en
-aan een legerplaats gedacht moest worden. Ze kozen er weer een open plek voor, tusschen
-bamboebosschen. De grond was zacht. Merkwaardig was, dat ze vanavond niet zoo door
-die onbestemde vrees bevangen werden als gisteren voor het slapen gaan. Raakten ze
-met het oerwoud vertrouwd? Had de ontmoeting met den koningstijger dit gevaar iets
-van zijn beangstigende geheimzinnigheid ontnomen? Ze waren met z&#x2019;n vieren, met lansen
-bewapend, en Joppie zou wel blaffen als er gevaar dreigde.&#x2026;.!
-</p>
-<p>Eensklaps richtte Hajo zich op. &#x201e;Ik hoor wat!&#x201d;
-</p>
-<p>De jongens luisterden. Door het krekelgetsjirp mengde zich <span class="pageNum" id="pb324">[<a href="#pb324">324</a>]</span>een dof geluid als van een trommel. &#x201e;Menschen!&#x201d; fluisterde Hajo. &#x201e;Ik hoor ook een
-fluit!&#x201d;
-</p>
-<p>De knapen sprongen op. Mannetje na mannetje liepen ze langs het donkere, smalle pad
-op het geluid af.
-</p>
-<p><span class="corr" id="xd30e6522" title="Bron: Eenklaps">Eensklaps</span> hield het bosch op, en aan de voeten der knapen strekte zich een wijd dal uit, in
-vijvers verdeeld. En in het midden, omringd door kokostuinen, lag een dorpje, waaruit
-een gele lichtschijn opstraalde. Hoe te naderen zonder gezien te worden? Het dal sidderde
-in blauwen maneschijn; de vijvers zogen het licht gretig in en straalden het weer
-uit. Kom! ze zouden maar op hun goed gesternte vertrouwen! Er scheen in het dorp feestgevierd
-te worden, en dan zou men wel niet zoo <span class="corr" id="xd30e6525" title="Bron: werkzaam">waakzaam</span> zijn. Zoo daalden onze vrienden over een kronkelend dijkje de helling af.
-</p>
-<p>&#x201e;Rijstvelden!&#x201d; zei Rolf, op de vijvers wijzend. &#x201e;Kijk maar, de halmen steken boven
-het water uit.&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen, die vooraan liep, stokte en bleef staan. Van het dijkje gleed een slang weg
-en kronkelde, den kop boven water, tusschen de jonge, groene halmen door. &#x201e;Goed, dat
-ik er niet op getrapt heb!&#x201d; zei Harmen verschrikt.
-</p>
-<p>&#x201e;Is &#x2019;t hier niet prachtig?&#x201d; vroeg Rolf. De jongens stonden weer even stil, lieten
-de oogen rondweiden over de sawah&#x2019;s om hen heen, waarin milliarden sterren star te
-fonkelen stonden. Hoe wijd en groot was alles hier! Hoe klein voelde je je! Hoor!
-De muziek was luider geworden. Hoe luchtig en klaar klonken die fluittonen, en hoe
-weemoedig verstierven ze.
-</p>
-<p>Verder maar weer! Bij dozijnen <span class="corr" id="xd30e6533" title="Bron: plonsten">plonsden</span> de vette kikkers van het dijkje de sawah&#x2019;s in, zwommen grappig weg en bleven met
-uitgestrekte achterpooten liggen, nieuwsgierig boven het water uitglurend. Zoo kwamen
-de jongens bij den eersten kokostuin; de slanke stammen en de lange, gebogen bladstelen
-glansden in het maanlicht.
-</p>
-<p>Voorzichtig! Pasje voor pasje slopen ze voort. Glurend langs een bamboeboschje konden
-ze de poort zien. Er stond een wachthuisje met weer zoo&#x2019;n hangend, uitgehold stuk
-boomstam, maar van een waker was niets te bespeuren. Nu, waar zou die ook voor noodig
-zijn geweest? Het geheele dorp was immers op de been? De jongens doken vlug langs
-het bamboeboschje <span class="pageNum" id="pb325">[<a href="#pb325">325</a>]</span>tegen den aarden buitenwal weg en konden nu door de spleten van de omheining naar
-binnen zien. De dessah-bewoners zaten in wijden kring op het voorplein gehurkt, en
-in het midden van den kring schreden dansers met potsierlijke bewegingen dooreen.
-Ze droegen op het hoofd gruwelijke monsterkoppen met wilde haren en groote glas-oogen,
-en het bovenlijf was bedekt door een ruimen mantel van lange bladeren. Rondom de dansers
-zaten met gekruiste beenen de muzikanten, die met de vlakke hand op eigenaardige,
-langwerpige trommels sloegen, welke dwars op de knieën lagen, of op houten fluiten
-bliezen. Een bespeelde een eensnarige viool, welke op den grond was geplaatst, en
-een ander sloeg beurtelings op twee bekkens. Daarachter zaten mannen met walmende
-flambouwen, en daar weer achter hurkten de omstanders, sloegen met de handen de maat.
-</p>
-<p>&#x201e;Kermis!&#x201d; fluisterde Padde.
-</p>
-<p>Harmen keek slechts naar den vioolspeler. &#x201e;Hij kan er niks van! Fout! Wéér fout! Is
-dat nou spelen?&#x201d; En even later kon hij het haast niet meer uithouden. &#x201e;Zou ik naar
-binnen gaan? Om ze eens te laten hooren, hoe je spelen moet? Hou jij m&#x2019;n speer zoo
-lang vast, Hajo, en m&#x2019;n boog.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als je &#x2019;t maar laat!&#x201d; dreigde Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat zullen ze me doen?&#x201d; vroeg Harmen. &#x201e;Ze zullen blij zijn, als ze er eens goed hooren
-spelen.&#x201d;
-</p>
-<p>En even later begon hij weer te zeuren: &#x201e;Ze hebben daarginds ook allerlei lekkere
-rommel staan.&#x2026;. Ruik maar eens!&#x2014;En ik zou zoo drommelsch graag weer eens een fiool
-in m&#x2019;n vingers hebben.&#x2026;. Hoelang heb ik nou al niet kunnen spelen? Hoor! Valsch! Wéér
-valsch!&#x201d;
-</p>
-<p>Met een kordaat besluit wierp Harmen zijn wapens op den grond, sprong fideel de poort
-binnen en riep op een toon van: daar ben ik dan toch eindelijk! den vergaderden toe:
-</p>
-<p>&#x201e;<i>Tabeh!</i>&#x201d;
-</p>
-<div class="figure p325width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb326">[<a href="#pb326">326</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.5" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e435">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">PADDE IS ZOEK</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">De trommels zwegen; de dansers staakten hun dans; allen staarden met groote oogen
-naar den zonderlingen bezoeker in zijn rokje van gras. Daarop sprongen enkele mannen
-toe en grepen Harmen, die te laat op de gedachte kwam om er weer tusschen uit te gaan.
-Allen riepen dooreen.
-</p>
-<p>De jongens, die buiten alles hadden gezien, vluchtten, na Harmen&#x2019;s wapens te hebben
-opgepakt, met Joppie in het bamboebosch. Vlak daarop snelden gewapende Inlanders langs
-hen heen, blijkbaar op zoek, of er nog meer blanken in de buurt waren. Maar onze vrienden
-werden niet opgemerkt, en de Inlanders keerden weer terug. Toen bedaarde het rumoer
-daarbinnen.
-</p>
-<p>&#x201e;We moeten hem bevrijden&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Maar hoe?!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde begon jammerend zijn meening te uiten over menschen, die door hun waaghalzerijen
-ook anderen in gevaar brachten.
-</p>
-<p>&#x201e;Hajo&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Jij ziet de poort van daar. Staat er een wacht voor?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen! Ik zal kijken, wat ik binnen zie.&#x201d; Hajo sloop naar de omheining, loerde door
-de spleten. &#x201e;Het voorplein is leeg, en van achter de huizen komt licht.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Volg me dan&#x201d;, fluisterde Rolf. &#x201e;Hier, Padde, pas jij op Joppie en de wapens!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat gaan jullie beginnen?&#x201d; jammerde Padde op gedempten toon. &#x201e;Je komt hier toch terug,
-hè, Hajo?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja zeker&#x201d;, gromde Rolf. En Rolf en Hajo slopen weg, het halve dorp om, tot waar het
-licht door de spleten der omheining naar buiten straalde, en stemmengedruisch hun
-oor bereikte. Ze gluurden tusschen de bamboes door en zagen juist, dat Harmen, de
-handen op den rug gebonden, een trapje werd opgeleid naar een hutje. De deur werd
-achter hem gesloten; daarna schenen de Inlanders te vergaderen. De afstand was te
-groot om iets te kunnen opvangen uit het stemmengeroezemoes.
-<span class="pageNum" id="pb327">[<a href="#pb327">327</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Wachten&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Zoolang ze daar zijn, kunnen we niets beginnen.&#x201d;
-</p>
-<p>En zoo wachtten de jongens dus, gekweld door de muskieten. Eindelijk verspreidden
-de Inlanders zich in druk gekout en verdwenen in hun woningen.
-</p>
-<p>&#x201e;Kom mee!&#x201d; zei Rolf, &#x201e;misschien vinden we een achterdeur; de poort zal nu wel bewaakt
-zijn.&#x201d;
-</p>
-<p>Op dit oogenblik hadden de jongens, ondanks het hachelijke van het geval, moeite hun
-lachen te bedwingen: Harmen hief de eerste maten van het geuzenlied aan:
-</p>
-<div class="lgouter">
-<p class="line">&#x201e;Slaet opten trommele, van dirredomdijne!
-</p>
-<p class="line">Slaet opten trommele, van dirredomdoes!&#x201d;</p>
-</div>
-<p class="first">Het deed in dezen Indischen maannacht vol krekelzang wel erg zonderling aan.
-</p>
-<p>Zijn vrienden begrepen, dat het niet Harmens lust tot trommelen was, die hem dit lied
-uit de ziel perste. Het moest hen aanduiden waar hij zat opgesloten!
-</p>
-<p>Zonder een ingang te vinden, slopen ze het dorp om. Zoo kwamen ze weer aan de poort,
-maar nu aan de andere zijde dan waar Padde en Joppie zich bevonden. Hajo gluurde om
-een hoekje. Een schildwacht hurkte thans, eentonig neuriënd, naast het huisje. Inlanders
-neuriën altijd, als ze &#x2019;s nachts alleen buiten zijn; het verdrijft de booze gedachten,
-welke zich, in het kleed der duisternis gehuld, van &#x2019;s menschen ziel willen meester
-maken.
-</p>
-<p>Wat te doen? Den man overvallen? Hajo kreeg een inval: hij raapte een steentje op,
-wierp het weg over het hoofd van den waker. Ritselend viel het neer.
-</p>
-<p>De Inlander hief het hoofd.
-</p>
-<p>Doodsche stilte. Krekelzang. Heel in de verte de blaffende roep van een hert.
-</p>
-<p>Hajo wierp nog een steentje achter het eerste aan. Ditmaal werd het verlangde resultaat
-bereikt. De man greep zijn speer en begaf zich in de richting, van waar het geluid
-kwam. Hij had zijn rug nog niet gekeerd, of Rolf en Hajo schoven geruischloos voort
-in de schaduw van de omheining, slopen achter het wachthuisje door en glipten de poort
-binnen. Ze durfden het <span class="pageNum" id="pb328">[<a href="#pb328">328</a>]</span>voorplein niet over te steken,&#x2014;liepen het dus om, van boom tot boom.
-</p>
-<p>&#x201e;Hoor eens.&#x2026;.!&#x201d; zei Hajo opeens.
-</p>
-<p>De knapen hielden den adem in.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik hoor niets!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik nu ook niet meer. Ik meende daareven.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Het zal Harmen zijn geweest. Luister maar eens: hij zingt nu van het Volendammer
-visschertje!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja-ha!&#x201d;
-</p>
-<p>Verder weer! Geen van beiden vermoedde iets van het bloedig drama, dat zich intusschen
-buiten de poort had afgespeeld.&#x2026;.
-</p>
-<p>Padde had onverwachts vlak voor zijn neus een steentje hooren neervallen. Waar kwam
-dat vandaan? Daar viel er nog een! En zie.&#x2026;. de waker stond op.&#x2026;. en kwam op Padde
-af! Met bonzend hart gluurde de jongen door de twijgen en zag, hoe de Inlander overal
-rondkeek en met zijn lans in het <span class="corr" id="xd30e6596" title="Bron: stuikgewas">struikgewas</span> porde. Padde kroop een eindje achteruit. De waker bleef doodstil staan, kwam toen
-recht op de plek af waar Padde zat en stak zijn lans met kracht tusschen de bamboes.
-Deze aanval was Joppie te machtig: hij bevrijdde zich met een gesmoord jankgeluid
-uit Padde&#x2019;s greep en vloog den man naar de beenen. Met een verwensching trapte de
-Maleier den hond weg, sprong toe en.&#x2026;.! Padde had in radeloozen angst, zonder te weten
-wat hij deed, een lans naar voren gestoken. De lans kraakte; een doffe kreet; rochelen;
-de slag van een vallend lichaam.&#x2026;! Huiverend sprong Padde overeind, zag, hoe de Inlander,
-met de speerpunt diep in de borst, krimpend op den grond lag. Alles draaide voor Padde;
-hij borg het gelaat in de armen. Weg! Weg van hier! Weg! Weg!.&#x2026;.!
-</p>
-<p>En, met Joppie op de hielen, was Padde weggehold.&#x2026;.
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<div class="lgouter">
-<p class="line">&#x201e;Dat Volendammer Visschertje,
-</p>
-<p class="line">Dat voer naar Zierikzee.&#x2026;.&#x201d;</p>
-</div>
-<p class="first">zong Harmen.
-</p>
-<p>Sluipend van huis tot huis, waren Rolf en Hajo zijn schuilplaats genaderd.
-<span class="pageNum" id="pb329">[<a href="#pb329">329</a>]</span></p>
-<div class="lgouter">
-<p class="line">&#x201e;Dat Volendamsche Visschertje,
-</p>
-<p class="line">Dat voer naar Zierikzee.
-</p>
-<p class="line">Bracht zeven varkens en een wijf,
-</p>
-<p class="line">Een poez&#x2019;lig wijf weer mee!
-</p>
-<p class="line">Van z&#x2019;n varkens kreeg die nooit geen spijt,
-</p>
-<p class="line">Maar &#x2019;t wijf wou die weer kwijt.
-</p>
-<p class="line">Weer kwijt, wéééér kwijt.&#x2026;.&#x201d;</p>
-</div>
-<p class="first">Met een prachtigen uithaal besloot het lied.
-</p>
-<p>Zijn vrienden waren vlug onder het huisje weggekropen, waarin hij gevangen zat. &#x201e;Harmen.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Holla.&#x2026;.! Groote Griebus, als ik niet dacht, dat jullie&#x200a;&#x2026;&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Sssst! Ik kom bij je!&#x201d; Rolf klauterde vlug langs het laddertje omhoog. Gelukkig stond
-het aan de schaduwzijde. De deur zat met een rotan vast. Het mes er op.&#x2026;.. rits! Krak.&#x2026;.
-krak.&#x2026;.! Stil, stomme deur!&#x2014;&#x201e;Harmen, waar lig je?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hier! Groote God, Rolf.&#x2026;. de schurken!&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf knielde, begon de boeien door te snijden.
-</p>
-<p>&#x201e;Au!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Los?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kom dan!&#x201d;
-</p>
-<p>Zachtjes schimpend daalde Harmen de ladder af.&#x2014;&#x201e;Hajo!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kom mee!&#x201d; fluisterde Rolf.
-</p>
-<p>Even later waren de knapen het dorp weer door, langs de omheining het plein omgeslopen,
-stonden nu dicht bij de poort. Rolf raapte een steentje op, keilde dit over den bamboezen
-wand een flink eindje bezijden de poort. Niets roerde zich.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat doe je nou!&#x201d; vroeg Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Ssst!&#x201d; Rolf nam nog een steentje, ditmaal iets grooter, wierp het achter het andere
-aan.
-</p>
-<p>Doodsche stilte.
-</p>
-<p>&#x201e;Misschien staat de wachter verderop!&#x201d; zei Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Laten we hem smeren&#x201d;, stelde Harmen voor. &#x201e;Voor ie de lui op de been heeft, zijn
-we weg!&#x201d;.
-</p>
-<p>Rolf sloop vooruit, de anderen volgden. Zoo kwamen ze de poort uit. Niets te zien!
-Wacht! Wat.&#x2026;. wie ligt daar?! Allen snellen toe. Een kreet van ontzetting, als ze
-het lijk van den waker overdekt met bloed op den grond vinden.
-<span class="pageNum" id="pb330">[<a href="#pb330">330</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Padde.&#x2026;.?!&#x201d; Hajo stort zich het struikgewas in.
-</p>
-<p><span class="corr" id="xd30e6646" title="Niet in bron">&#x201e;</span>Padde is verdwenen! Daar liggen de wapens nog.<span class="corr" id="xd30e6648" title="Niet in bron">&#x201d;</span>
-</p>
-<p><span id="xd30e6651"></span>Rolf knielt bij het lijk neer. &#x201e;Dood!&#x201d; fluistert hij.
-</p>
-<p>&#x201e;Zou Padde met de lans.&#x2026;.?!&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf springt overeind. &#x201e;Vlug! Weg van hier!&#x201d;
-</p>
-<p>De andere twee volgen, Hajo radeloos over Padde&#x2019;s verdwijnen.
-</p>
-<p>&#x201e;Wacht even!&#x201d; hijgt Harmen. Hij snelt terug, grist de wapens uit het struikgewas weg,
-neemt den Maleier speer en kris af. Dan snelt hij weer achter de anderen aan.
-</p>
-<p>&#x201e;Rolf!&#x201d; snikt Hajo. &#x201e;Moeten we Padde niet.&#x2026;.?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;We moeten hier weg!&#x201d; beveelt Rolf. &#x201e;Uit het dal weg! We kunnen ons hier niet verbergen.
-Ze zoeken ons straks en.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen bukt zich, raapt Padde&#x2019;s schortje van den grond op.
-</p>
-<p>&#x201e;Goddank!&#x201d; zegt Rolf, &#x201e;dan is hij de goeie kant uitgevlucht! Neem het, dat ze &#x2019;t niet
-vinden!&#x201d;
-</p>
-<p>De jongens rennen langs een dijkje tusschen de terrasvormig oploopende sawah&#x2019;s omhoog,
-glijden in de modder uit, krabbelen weer overeind en staan tenslotte hijgend aan de
-andere zijde van het in maanlicht gedrenkte dal.&#x2026;.
-</p>
-<div class="figure p330width"><img src="images/p330.png" alt="Liggende jongen." width="284" height="111"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb331">[<a href="#pb331">331</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.6" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e442">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">DOLIMAH</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first"></p>
-<div class="figure floatLeft p331width"><img src="images/p331.png" alt="Dolimah." width="219" height="242"></div><p>
-</p>
-<p>Hier loopt het pad weer het bosch in. Grillige schaduwen liggen over den grond. Honderdmaal
-struikelt Harmen, die vooraan loopt, over zware wortels. Hush.&#x2026;. wat springt daar
-voor een dier weg?!
-</p>
-<p>Voort! Voort! Hajo kan ten slotte niet meer, zinkt tegen de struiken. De tranen vloeien
-over zijn wangen. &#x201e;Padde.&#x2026;.! Waar is Padde.&#x2026;.?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Stil eens!&#x201d; zegt Harmen. &#x201e;Hoor jullie wat?!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo bergt het gelaat in de armen om zijn hartstochtelijk snikken te smoren.
-</p>
-<p>&#x201e;We moeten hier weg! Kom, Hajo,&#x201d; dringt Rolf aan. &#x201e;Hier is alles nog zoo open.&#x201d; En
-hij steunt Hajo, die kreunend opstaat.
-</p>
-<p>Zoo strompelen de jongens voort, tot ze bij een plaats komen, waar de bodem zacht
-is en varens groeien. Voorzichtig, zorg dragend geen varen-stelen te knakken en zoodoende
-een spoor na te laten, waden ze er door. Als ze ver van den weg af zijn, zinken ze
-neer, hooren nauwelijks het driftig zingen der muskieten. Harmen valt meteen in slaap.
-Hajo snikt nog urenlang.
-</p>
-<p>De sterren verdwijnen al. De maan verbleekt. De krekels zwijgen.
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>Met een schrikbeeld voor oogen werd Hajo het eerst van de drie weer wakker. &#x201e;Padde!
-Waar is Padde!&#x201d;
-</p>
-<p>De zon stond al hoog, glinsterde in de boomkruinen, daarboven. Alom schetterden de
-vogels. &#x201e;Rolf.&#x2026;.! Word wakker! We moeten Padde zoeken!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja.&#x2026;.&#x201d; stamelde Rolf en richtte zich op.
-<span class="pageNum" id="pb332">[<a href="#pb332">332</a>]</span></p>
-<p>Ook Harmen werd wakker, rekte zich, geeuwde, krabde aan enkele roode muskietenbeten.
-</p>
-<p>&#x201e;Waar zullen we zoeken?&#x201d; vroeg Rolf na een oogenblik zwijgen.
-</p>
-<p>Hajo zocht naar een antwoord, maar vond er geen. Met tranen in de oogen blikte hij
-in het groen, rondom. Harmen wentelde zich op zijn buik, plukte een grashalmpje, kauwde
-er op en zuchtte. &#x201e;Je kunt net zoo goed naar m&#x2019;n viool gaan zoeken, die met de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> kopje onder is gegaan!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Padde <i>moet</i> gevonden worden&#x201d;, zei Hajo met gesmoorde stem.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja.&#x2026;.&#x201d; viel Rolf hem bij. &#x201e;Natuurlijk moet hij gevonden worden. Dat spreekt vanzelf.&#x201d;
-</p>
-<p>Zwijgen. Drukkend zwijgen. Hajo barstte plots weer in krampachtig snikken uit.
-</p>
-<p>Harmen sprong overeind, spuwde het grashalmpje uit, dat hij half had binnengekauwd,
-streek over zijn zitvlak en zei: &#x201e;&#x2019;k Ga eens op de weg kijken. Zien, of de sloebers
-ons gevolgd hebben.&#x201d;
-</p>
-<p>Langzaam, het hoofd omlaag, waadde hij tusschen de varens door.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Even later kwam Harmen met groote sprongen weer aanhollen; hij moest even naar lucht
-happen, vóór hij uit zijn woorden kwam: &#x201e;Daarginder zit ie! Met Joppie en een zwart
-meisje! En vuur heeft hij ook!&#x201d;
-</p>
-<p>De anderen sprongen overeind. &#x201e;En.&#x2026;. en waarom is hij niet met je meegekomen??&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hij heeft <i>mij</i> niet gezien!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ben je dan niet naar hem toegegaan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Zal daar in m&#x2019;n bloote billen voor den dag komen!&#x201d; schimpte Harmen verontwaardigd.
-En haastig schoot hij zijn &#x201e;rokje&#x201d; aan.
-</p>
-<p>&#x201e;Kom mee!&#x201d; zei Rolf. En de jongens ijlden achter Harmen aan. &#x201e;Zie je daar die rook?&#x201d;
-vroeg Harmen. &#x201e;Bij die kokosboom? Daar zit ie met &#x2019;t zwarte meisje en z&#x2019;n vuurtje,
-de smakker!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Padde! Hallo, Padde!&#x201d; riepen de jongens.
-</p>
-<p>&#x201e;Wauw!&#x201d; Daar kwam Joppie hen al te gemoet snellen, sprong gillend van vreugde tegen
-hen op.
-<span class="pageNum" id="pb333">[<a href="#pb333">333</a>]</span></p>
-<p>Maar Padde scheen over het weerzien allerminst verbaasd. &#x201e;Zoo!&#x201d; zei hij, trad in het
-kostuum waarin hij geboren was eenigszins schuchter naar voren, kuchte en vroeg: &#x201e;Heb
-jullie mijn schortje soms?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hier!&#x201d; zei Hajo. &#x201e;Maar vertel op: hoe.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Met een zucht schoot Padde zijn rokje aan. &#x201e;Ziezoo!&#x2014;Ja, &#x2019;t is dat meisje, weet je
-wel, van bij de <span class="corr" id="xd30e6725" title="Bron: radja">radjah</span>! Ze is ons nageloopen. Nietwaar?&#x201d; wendde hij zich tot het meisje, dat met neergeslagen
-oogen tegen de struiken stond. &#x201e;Jij wou met ons mee? Sama saja?&#x2014;Ik kwam haar achterop!
-Vannacht, toen ik wegliep om.&#x2026;.&#x201d; Padde huiverde.
-</p>
-<p>&#x201e;Dus jij hebt hem doodgestoken?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Is ie d-dood?&#x201d; vroeg Padde stamelend. &#x201e;Ik kon er niets aan doen. Hij kwam op me af.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>De jongens zwegen, en Padde veegde met den onderarm over zijn neus.
-</p>
-<p>&#x201e;<span lang="ms">Apa moenamah nja?</span> Hoe heet je?&#x201d; wendde Rolf zich tot het meisje.
-</p>
-<p>&#x201e;<span lang="ms">Dolimah, toean.&#x2026;.</span>&#x201d; luidde het zachte antwoord.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Is dat lieve meisje, dat ons dat smerige goedje gaf, dat we kauwen moesten!&#x201d; zei
-Padde. &#x201e;Weet je &#x2019;t nog, Harmen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;&#x2019;k Wist niet, wat ik liever had!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ze kon me dadelijk weer&#x201d;, vervolgde Padde. &#x201e;Nou, en toen heeft ze een vuurtje gemaakt,
-lekker! Moet je eens kijken, hoe ze dat doet! Met een paar houtjes! En wrijven maar!
-&#x2019;k Heb geslapen; &#x2019;k ben net weer wakker.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En heb je er geen oogenblik over gedacht, waar.&#x2026;. <i>wij</i> bleven?&#x201d; vroeg Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, ik wist toch, dat jullie wel zouden komen!&#x201d; meende Padde luchthartig. &#x201e;Ik dacht:
-ze zullen wel zoeken.&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf knikte. &#x201e;Zoo.&#x201d; Toen wendde hij zich weer tot het meisje: &#x201e;Dolimah, vertel me
-eens waarom je je dessah verlaten hebt.&#x2026;.?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik was zoo bang! Loentar heeft gezien, dat ik &#x2019;s nachts ben opgestaan.&#x2026;. Loentar
-verklapt altijd alles.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wie is Loentar?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Loentar is mijn broertje. Ik heb nog twee broertjes: Dajik en Oeng. Karidien is al
-groot. Hij is bijna een man en zoo <span class="pageNum" id="pb334">[<a href="#pb334">334</a>]</span>sterk.&#x2026;.! En mijn zusters: Sitoe en Roeknini en Kartina zijn al getrouwd.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En.&#x2026;.&#x201d; Rolf aarzelde even, &#x201e;wilde je nu met ons meegaan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik durf niet terug&#x201d;, fluisterde het meisje.
-</p>
-<p>&#x201e;Kun je in een andere kampong geen tehuis vinden?&#x201d;
-</p>
-<p>Dolimah schudde het hoofd. &#x201e;Ze zouden vragen wie ik ben, en me weer terugbrengen.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En waar heb je in die dagen van geleefd?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik heb niet gegeten. Ik was zoo bang. Ik heb geloopen, geloopen.&#x2026;.&#x201d; Het meisje scheen
-plots ietwat duizelig te worden, streek met de hand over de oogen.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat heeft ze?&#x201d; vroeg Harmen verschrikt.
-</p>
-<p>&#x201e;Ze heeft al dien tijd niets gegeten!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Groote griebus!&#x201d; Harmen keek rond, dacht toen aan den kokosboom vlak bij hem en klom
-als een aap naar boven. &#x201e;Hajo!&#x201d; schreeuwde hij van uit de hoogte. &#x201e;Schiet als de weerlicht
-een paar duiven!&#x201d; Maar Hajo had de pees van zijn boog al gespannen. &#x201e;Wat ik onder
-schot krijg, is er bij!&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf gooide bladeren bijeen tot een zacht leger. &#x201e;Ga hier wat zitten&#x201d;, zei hij tot
-het meisje, dat verlegen werd onder al die zorgen. &#x201e;Je zult moe zijn.&#x201d;
-</p>
-<p>Dolimah aarzelde. Maar toen Rolf haar naar de rustbank leidde, zonk ze met gesloten
-oogen zwijgend op de zachte bladeren neer.
-</p>
-<p>&#x201e;Ziezoo!&#x201d; zei Padde, die, om ook wat te doen, geheel overbodig in het vuur porde.
-En hij wees naar Harmen, die boven in den boom ijverig noten zat los te draaien. &#x201e;Zie
-je? Hij haalt <i>makan!</i>&#x201d;
-</p>
-<p>Daar kwam Harmen weer omlaagzakken, laadde de armen vol noten. &#x201e;Da&#x2019;s dat! Waar blijft
-Hajo met zijn duiven? Als die kampong niet zoo open en bloot lag, zou ik wat rijst
-voor haar gappen. En dan nam ik meteen voor mezelf wat beters mee als dat smerige
-rokkie, dat ik nou aanheb. &#x2019;t Lijkt wel, of ik moet optreden in &#x2019;t paardenspul!&#x201d; Hij
-nam zijn kapmes op en spleet met een paar ferme slagen een noot open. &#x201e;Alsjeblieft,
-lieve, kleine Dalo.&#x2026;. Dola.&#x2026;. hoe heet je?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dolimah&#x201d;, zei het meisje na een verlegen aarzeling. Ze nam <span class="pageNum" id="pb335">[<a href="#pb335">335</a>]</span>met haar fijne vingertjes het stuk kokos aan, dat Harmen offreerde, zette haar blanke
-tandjes in het blanke vruchtvleesch.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat een dot, hè?&#x201d; zuchtte Harmen. &#x201e;Hier, kleine snoes, Harremen is dol op je,&#x2014;neem
-dit er nog bij.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Geef op!&#x201d; snauwde Padde, jaloersch. &#x201e;Denk je, dat ze dat zóó kan eten? Dat moet eerst
-in stukjes!&#x201d; Hij beproefde het met de handen te breken, werd rood van inspanning.&#x2026;.
-vergeefs.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou moet jij het met je smerige vingers eerst pikzwart maken!&#x201d; schold Harmen, die
-anders toch zoo nauw niet keek. &#x201e;Hier d&#x2019;r mee, papjoggie!&#x201d; En Harmen zette er zijn
-pootige vingers in. Knap! &#x201e;Een schip in brand laten vliegen, dat kan ie, maar een
-nootje knappen, daar moet ie Harremen eerst bij roepen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kletskoek!&#x201d; schreeuwde Padde, en de tranen schoten hem in de oogen.
-</p>
-<p>Harmen grinnikte, kapte juist met een geweldige mep weer een kokosnoot in tweeën en
-loerde met een schuin oogje, of het meisje wel oplette, hoe mooi hij dat deed. Maar
-Dolimah liet juist een schuwen blik vol medelijden op Padde vallen, in wiens oogen
-zij een traan zag glanzen. Padde merkte het, veegde snel die sporen van on-mannelijke
-zwakte weg, snoof en keek een anderen kant uit.
-</p>
-<p>Daar kwam Hajo opgewonden uit de struiken. &#x201e;Alsjeblieft!&#x201d; riep hij en hield een kakelend
-boschhoen omhoog.
-</p>
-<p>&#x201e;Geef hier!&#x201d; beval Harmen. En het bevoelend, prees hij: &#x201e;&#x2019;n Mooi beest! Vet aan de
-borst!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik trapte er haast bovenop!&#x201d; zei Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Stomme dier!&#x201d; <span class="corr" id="xd30e6790" title="Bron: zuchte">zuchtte</span> Harmen. En terwijl hij het den hals omdraaide, beval hij Padde, hout voor het vuur
-te zoeken, en Hajo droeg hij op, een puntigen stok te snijden om het er aan te braden.
-&#x201e;Zoo, ben je dood, beessie? Hij zegt niks meer, dan zal &#x2019;t wel zoo wezen.&#x201d; En meteen
-stoven de veeren ook al in &#x2019;t rond. In een ommezien was de mooie, gespikkelde, mollig
-bepluimde kip een kaal, geel monster geworden. Met verrassende vaardigheid sneed de
-vroegere koksmaat het open, spietste het &#x201e;schoongemaakte&#x201d; boschhoen, gooide de houtjes
-op het vuur wat op mekaar en zag even later met glinsterende <span class="pageNum" id="pb336">[<a href="#pb336">336</a>]</span>oogen toe, hoe het boutje bruin werd, en het vet sissend in de vlammen droop. &#x201e;Deze
-mag jij opeten, hè, Dolimaatje?&#x201d; zei hij.
-</p>
-<p>&#x201e;Daar heeft ze genoeg aan&#x201d;, meende Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Oh! Wou jij d&#x2019;r soms ook wat van!&#x201d; schimpte Harmen. &#x201e;Zie liever, dat je wat schiet!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat is een goede gedachte&#x201d;, zei Rolf opgeruimd. &#x201e;Ga je mee, Hajo?&#x201d; En de beide knapen
-vatten hun boog op en verdwenen tusschen de boomen. Joppie sprong om hen heen.
-</p>
-<p>&#x201e;Het liefst heb ik boschkippen!&#x201d; schreeuwde Harmen hun nog na.
-</p>
-<p>&#x201e;Je hebt maar voor het kiezen!&#x201d; zei Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, een paar duiven vind ik ook goed! Als ze maar vet zijn.&#x201d;
-</p>
-<p>Langzaam wandelde onze vrienden tusschen de boomen voort. &#x201e;Leuk, hè?&#x201d; zei Hajo.
-</p>
-<p>Rolf schrikte op. &#x201e;Leuk?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat dat meisje meegaat! Ik vind alles nu in eens veel prettiger!&#x2014;Wat zullen de anderen
-opkijken, als we met haar in Bantem komen! En later in Hoorn!&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf liep peinzend naar den grond te kijken. &#x201e;Ik geloof, Hajo&#x201d;, zei hij tenslotte,
-&#x201e;dat we haar moeten aanraden, toch maar naar huis terug te gaan.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Waarom??&#x201d; vroeg Hajo verschrikt.
-</p>
-<p>Rolf zweeg, en Hajo liet zijn lip hangen.
-</p>
-<p>Zonder iets onder schot te hebben gekregen, belandden onze vrienden weer in het kamp.
-</p>
-<p>&#x201e;Platzak?&#x201d; hoonde Harmen. &#x201e;Nou, dan kunnen we met z&#x2019;n vieren de kip afknabbelen: die
-is toch al pikzwart gebrand.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;De kip? Heeft Dolimah er niets van gegeten??&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ze kan naar de pomp loopen!&#x201d; zei Harmen grimmig. &#x201e;&#x2019;k Had een fijn boutje gebraden!
-Je wordt bedankt&#x2014;zegt dat juffie&#x2014;knabbel die rommel zelf maar op: <i>ik</i> zet er geen tand in.&#x2014;Best&#x2014;zei ik,&#x2014;als jou dat niet fijn genoeg is, juffie, zal Harremen
-&#x2019;t wel.&#x2026;.&#x201d; Harmen&#x2019;s stem werd verdacht heesch &#x201e;zal Harremen het wel voor je opkluiven.&#x2014;En
-nou is ie pikzwart. Nou lust <i>ik</i> &#x2019;m ook niet meer.&#x201d;
-</p>
-<p>Het meisje scheen te begrijpen waarover gesproken werd.
-<span class="pageNum" id="pb337">[<a href="#pb337">337</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Ik mag het niet eten, heer,&#x201d; wendde zij zich aarzelend tot Rolf. Deze keek haar even
-verbaasd aan. Toen begreep hij. &#x201e;Ik denk, dat haar geloof het verbiedt&#x201d;, zei hij tot
-zijn vrienden.
-</p>
-<p>&#x201e;Zit &#x2019;m dáár de kneep!&#x201d; verzuchtte Harmen. &#x201e;Ze had het hier toch gerust kunnen doen!
-Geen mensch, die het ziet!&#x201d; Hij sneed het aangebrande hoen in stukken. &#x201e;Hier, Hajo,
-daar heb jij een poot. En voor jou, Padde, alsjeblieft, een stuk van de borst en een
-vleugeltje toe, en voor jou, pennelikker, neem aan, &#x2019;k ben je knechtje niet! ook een
-vleugel en een stuk borst. Zoo, dan schiet er voor Harremen nog een poot over en de
-bil, en voor Joppie&#x2014;gris &#x2019;t niet uit m&#x2019;n vingers, mormel!&#x2014;hier, voor jou de ribbekast,
-dan kun je kluiven! Of lust jij ook alleen wat je mag eten van je geloof? Hè, sallemander,
-jij denkt: spek is spek, en hap! in m&#x2019;n bek! niet waar?&#x201d;
-</p>
-<p>Zoo dacht Joppie er werkelijk over. Grommend en grauwend begon hij er aan te knagen,
-dat de beentjes knapten als vischgraten.
-</p>
-<p>&#x201e;Kijk hem eens smullen, de gannef!&#x201d; zei Harmen, die zelf glom tot achter zijn ooren.
-<span class="corr" id="xd30e6826" title="Niet in bron">&#x201e;</span>Zeg, Rolf, vraag nou eens aan Dolimah, wat ze dan wèl mag eten?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik mag wel kip eten&#x201d;, antwoordde het meisje op Rolfs vraag. &#x201e;Maar alleen, als ze
-met het mes geslacht is.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat een fratsen&#x201d;, verklaarde Harmen, toen Rolf hem vertaalde, wat Dolimah gezegd
-had. &#x201e;Zou je toch nog geen stukje nemen, hè, Dolimaatje, hè?&#x201d; En Harmen offreerde
-haar vol verleiding het pootje, dat hij nog in de vetbesmeerde hand hield.
-</p>
-<p>Het meisje schudde glimlachend het hoofd. &#x201e;Ik heb geen honger meer.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>En toen moest er eens aan opbreken worden gedacht! Harmen schopte morrend het vuur
-uiteen. &#x201e;We moesten het op den rug kunnen meenemen! Vraag haar eens, hoe ze het gemaakt
-heeft?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Heb jij dat vuurtje gemaakt, Dolimah?&#x201d; vroeg Rolf.
-</p>
-<p>Het meisje knikte bevestigend, glimlachte verlegen. &#x201e;Als u het noodig hebt, dan zal
-ik het wel voor u maken.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja.&#x2026;.!&#x201d; Rolfs gelaat nam een weifelende uitdrukking aan. &#x201e;Is het werkelijk niet beter,
-dat je naar je dorp teruggaat?&#x201d; <span class="pageNum" id="pb338">[<a href="#pb338">338</a>]</span>vroeg hij zacht, na een korte aarzeling. En haastig voegde hij er aan toe: &#x201e;<i>Wij</i> vinden het erg leuk, als je met ons meegaat! Maar we zijn bang, dat <i>jij</i> er later spijt van hebt.&#x201d;
-</p>
-<p>Dolimah boog zwijgend het hoofdje. &#x201e;Ik durf niet terug&#x201d;, fluisterde ze in weer opkomenden
-angst. &#x201e;Ik durf niet.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf maakte een beslist gebaar. &#x201e;Dan ga je met ons mee!&#x2014;Ben je nog moe?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen&#x201d;, zei het meisje verheugd, &#x201e;ik ben niet moe!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zou weleens willen weten wat Rolf allemaal met haar afsmoest!&#x201d; gromde Padde, alweer
-jaloersch.
-</p>
-<p>&#x201e;Laat hem kletsen, Padde!&#x201d; troostte Harmen. &#x201e;Hij wil leftrappen met z&#x2019;n Maleidsch!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;We hebben afgesproken, dat ze met ons meegaat!&#x201d; zei Rolf vroolijk. &#x201e;Kom, jongens,
-pak de rommel dan maar weer op. Als we de richting goed houden, <i>moeten</i> we in Bantem komen!&#x201d;
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Opgewekt gingen ze verder, voelden zich nu heel andere kerels! Er was nu iets, dat
-hun steun, hun bescherming noodig had; ze moesten nu toonen, dat ze <i>mannen</i> waren!
-</p>
-<p>Drommels, Dolimah had het slechter kunnen treffen! Waren allen niet bereid, voor haar
-hun leven op het spel te zetten?
-</p>
-<p>Harmen ging voorop, keek telkens even om naar de kleine Dolimah en wierp haar een
-blik toe van: &#x201e;Vertrouw maar gerust op mij: alles komt in orde!&#x201d;
-</p>
-<p>Joppie liep parmantig, den staart in de lucht, nog weer voor Harmen uit, snuffelde
-uit plichtsbesef hier en daar, lichtte even het pootje op om een boom voor omvallen
-te behoeden en sjouwde weer voort na een blik naar achteren te hebben geworpen, die
-ook al scheen te zeggen: &#x201e;Volg mij maar gerust! Als ik wat verdachts ruik, zal ik
-jullie wel waarschuwen!&#x201d;
-</p>
-<p>Dolimah, met kleine, zachte, snelle schreden tusschen hen inloopend, werd steeds vertrouwelijker,
-wees hun onderweg allerlei. &#x201e;Zie, dit is de <i lang="ms">ganjong</i>! Daar kun je de wortels van eten. Maar ze moeten eerst geklopt en gezeefd worden!
-Ik zal van het meel wel eens koekjes maken, als ik maar iets heb om ze in te bakken!
-En dit is <i lang="ms">djamboe</i>! Die zijn heerlijk. Proef maar eens!&#x201d; En met haar rappe vingertjes plukte ze een
-glazige, <span class="pageNum" id="pb339">[<a href="#pb339">339</a>]</span>doorschijnende vrucht af en reikte die aan Padde.&#x2014;Deze keek er naar. Maar zonder veel
-omhaal griste Harmen ze hem uit de vingers en zette er de tanden in. &#x201e;Fijn!&#x201d; riep
-hij uit.
-</p>
-<p>Ze gingen weer verder. &#x201e;Kijk&#x201d;, zei het meisje na een half uurtje en wees op een klimplant
-met lange trossen groene bloemen, &#x201e;daar staat <i lang="ms">gadoeng</i>! Daar kun je de knol van eten.&#x201d; Hajo rukte aan de plant, en inderdaad: er bleek een
-knol aan te zitten. &#x201e;Nou, zij weet het!&#x201d; prees Harmen opgetogen. &#x201e;Met haar bij ons,
-zullen we niet verhongeren!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als de oogst mislukt is, eten we niets anders dan <span lang="ms">gadoeng</span>&#x201d;, zei het meisje.
-</p>
-<p>Zoo drentelde ze babbelend tusschen de jongens in, die vandaag maar voortliepen zonder
-zelf te merken, dat ze liepen. Maar Dolimah scheen moe te worden. &#x201e;Nou, dan gaan we
-zitten!&#x201d; zei Harmen, die anders nooit aan rusten dacht vóór hem de tong uit den mond
-hing. &#x201e;Daarginds is een lichte plek, daar zit &#x2019;t fijn!&#x201d; En hij baande met zijn stoere
-lichaam den anderen een weg door de struiken.
-</p>
-<p>Flits! daar schemerde iets roodbruins door de takken; met luchtige sprongen, als veerde
-de grond, danste een dwerghertje de open plek over, draaide even het kopje met de
-groote, glanzende oogen en stoof toen op zijn tengere pootjes weg.
-</p>
-<p>&#x201e;Een kantjil!&#x201d; zei het meisje opgetogen. &#x201e;Het is het zwakste, maar ook het slimste
-van alle dieren! Weet u, dat het kantjil door zijn slimheid zelfs eens een grooten
-olifant op de vlucht heeft gejaagd?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe heeft hij dat klaargespeeld?&#x201d; vroeg Rolf lachend.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat zal ik vertellen&#x201d;, zei het meisje, <span class="corr" id="xd30e6888" title="Bron: En">en</span> terwijl de jongens zich neerwierpen en soezend luisterden naar Dolimah&#x2019;s zangerig
-stemmetje, begon ze: &#x201e;In een bosch leefden de dieren vreedzaam bijeen tot er opeens
-een olifant kwam, die dadelijk begon de boomen om te schoppen. Daar schrokken de andere
-dieren leelijk van! Er was nog nooit een olifant in het bosch geweest, en ze vergaderden
-er over, hoe ze hem weer weg zouden krijgen. &#x201e;<i>Ik</i> zal hem wegjagen!&#x201d; zei de tijger. Nu, die praalt altijd. De olifant ving hem op zijn
-witte slagtanden, die rood waren, toen de tijger machteloos ter aarde viel. Nu durfde
-geen der dieren hem meer aan. &#x201e;<i>Ik</i> zal hem wegjagen!&#x201d; beloofde <span class="pageNum" id="pb340">[<a href="#pb340">340</a>]</span>het kantjil. Toen lachten alle dieren hem uit. &#x201e;Als hij <i>jou</i> ziet aankomen, loopt hij van angst al weg!&#x201d; Maar het kantjil zei tot het stekelvarken:
-&#x201e;Geef me een van je pennen!&#x201d; &#x201e;Wat wil je er dan mee doen?&#x201d; vroeg het stekelvarken.
-&#x201e;Hij wil er den olifant mee op de vlucht jagen!&#x201d; lachten de anderen. Nu begon het
-stekelvarken te schudden van het lachen. &#x201e;Trek me er dan maar een uit het lijf!&#x201d; proestte
-hij. Terwijl de anderen lachten, en het stekelvarken even knorde van pijn, trok het
-kantjil het stekelvarken de langste en dikste pen uit, die het maar vinden kon. En
-daarmee huppelde het naar het bosch, waar de olifant huisde. &#x201e;Wil jij weleens gauw
-maken, dat je wegkomt!&#x201d; zei het kantjil. De olifant was juist bezig een paar boomen
-te ontwortelen. &#x201e;Wat piept daar?&#x201d; vroeg hij. &#x201e;Een muisje?&#x201d;&#x2014;&#x201e;Oh, ben je nog half blind
-ook!&#x201d; zei het kantjil. &#x201e;Dan mag je je zeker wel uit de voeten maken, vóór het <i>kantjil</i> komt!&#x201d;&#x2014;&#x201e;Wie is dat: het kantjil?&#x201d; vroeg de olifant, terwijl hij kalm een nieuwen
-boom begon kaal te eten. &#x201e;Een beest, dat wel tweemaal zoo groot en zoo sterk is als
-jij!&#x201d; zei het kantjil. &#x201e;Dat is niet waar&#x201d;, zei de olifant, &#x201e;ik ben de grootste en
-sterkste van alle dieren.&#x201d;&#x2014;&#x201e;Dat zou je wel willen!&#x201d; zei het kantjil weer. &#x201e;Als het
-<i>kantjil</i> komt, schudden de bergen, en als het in zee gaat om te baden, loopt het heele bosch
-onder water.&#x201d; Van verbazing ging de olifant tegen een waringin-boom zitten, die met
-de wortels in de lucht omviel. &#x201e;Je wilt me zeker wat wijsmaken!&#x201d; knorde de olifant.
-&#x201e;Wàt? Geloof je me niet?&#x201d; vroeg het kantjil. &#x201e;Neen, ik geloof je niet&#x201d;, antwoordde
-de olifant. &#x201e;Dan zal ik je eens wat laten zien!&#x201d; zei het kantjil. En het hield den
-olifant de pen van het stekelvarken voor den neus. &#x201e;Alsjeblieft! Zoo dik zijn z&#x2019;n
-haren!&#x201d; Nu zei de olifant niets meer; hij beefde over al zijn leden, stak de slurf
-in de lucht, liep trompettend weg, zoo hard hij maar kon, en is nooit meer teruggekomen
-in het bosch, waar dat verschrikkelijk groote en sterke <i>kantjil</i> huisde!&#x201d;
-</p>
-<p>Dolimah zweeg. &#x201e;Ziet u wel, hoe slim het kantjil is?&#x201d; vroeg ze.
-</p>
-<p>Hajo had het verhaal maar half kunnen verstaan. Maar onder Dolimah&#x2019;s vertellen scheen
-het hem, alsof de natuur hem vertrouwder werd. Wonderlijk mooi klonk dat zangerige
-stemmetje, <span class="pageNum" id="pb341">[<a href="#pb341">341</a>]</span>het leek hem wel, alsof het kantjil zelf hem dat verhaaltje van slimheid en goedige
-domheid in het oor had gefluisterd. Hoe mooi was Indië, als je het zóó kende.&#x2026;.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat vertelde ze?&#x201d; Vroeg Harmen, op een djamboe zuigend en wezenloos voor zich uitkijkend.
-</p>
-<p>Geen der jongens kon zoo spoedig de rechte woorden vinden om Harmens vraag te beantwoorden.
-En Harmen vroeg ook niet ten tweeden male, stak peinzend een nieuwe vrucht in den
-mond.
-</p>
-<p>De vogels in de boomen waren verstomd. Padde was in slaap gevallen en vulde met zijn
-zacht gesnurk de stilte.
-</p>
-<p>Zwaar drukte de middaghitte.
-</p>
-<div class="figure p341width"><img src="images/p341.png" alt="Rennende olifant." width="262" height="95"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb342">[<a href="#pb342">342</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.7" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e449">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p342.png" alt="DE STRIJD OM HET HOL" width="532" height="174"></div>
-<h2 class="main">DE STRIJD OM HET HOL</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Na een korten middagslaap stonden de zwervers vermoeid en onverkwikt op. Wat lag er
-in de lucht, dat hen zoo loom maakte? Bij de minste beweging parelde hun het zweet
-op het voorhoofd.
-</p>
-<p>Dolimah had niet geslapen: zij zat tegen een boomstam geleund en keek voor zich uit.
-</p>
-<p>&#x201e;Je denkt zeker nog aan het kantjil?&#x201d; vroeg Rolf.
-</p>
-<p>Het meisje zweeg even. Toen zei ze: &#x201e;Als ik eenmaal denk, denk ik aan allerlei dingen.
-Ik denk er aan.&#x2026;. dat we nooit aan de zee zullen komen. Deze kant uit komt men nooit
-aan de zee. De zee is in het Westen, waar de zon ondergaat.&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf was even geschrokken. &#x201e;Straat Soenda ligt toch in het Zuiden?&#x201d; vroeg hij.
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel&#x201d;, antwoordde Dolimah, &#x201e;maar dat is zoo ver weg, dat men er toch nooit komt.
-Men wordt onderweg door de geesten betooverd, die in de oude waringin-boomen huizen.
-Overal zijn ze! In de bloemen wonen geesten, in de steenen en in de schelpen, in de
-stille meren, in de bergen, onder de watervallen.&#x2026;. Als ge ergens lang naar kijkt,
-maakt de geest, die er in woont, zich meester van uw ziel. En wie in de macht der
-geesten is, kan niet meer weg.&#x2026;. Ge zoudt aan het strand staan en met betraande oogen
-over het water turen,&#x2014;maar als ge in uw prauw wegvaart, kwellen de geesten u, tot
-<span class="pageNum" id="pb343">[<a href="#pb343">343</a>]</span>ge geen lust meer hebt te leven. En als ge niet spoedig terugkeert, sterft ge ook
-werkelijk.&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf haalde diep adem, wilde zich verzetten tegen een gevoel van beklemming, dat hem
-overmeesterde.
-</p>
-<p>&#x201e;Ge zult nooit aan de zee komen&#x201d;, ging Dolimah droomerig voort. &#x201e;Eerst zult ge vol
-moed zijn, maar dan zult ge de dagen tellen. Er zullen bamboe-bosschen en djati-wouden
-komen, bergen en moerassen en wijde vlakten zonder schaduw. En ge zult de uren tellen,
-dan de boomen aan den weg, dan de steenen onder uw voeten, en eindelijk zult ge weenend
-gaan zitten,&#x2014;dan hebben de geesten u overwonnen.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf zweeg een oogenblik. &#x201e;Kom!&#x201d; zei hij toen, lenig overeind springend, &#x201e;we moeten
-verder!&#x201d; Maar er zat onder zijn uiterlijke fermheid een aarzeling.
-</p>
-<p>Padde stond loom op. &#x201e;&#x2019;k Heb koppijn&#x201d;, zei hij.
-</p>
-<p>&#x201e;D&#x2019;r zit broeiing in de lucht&#x201d;, verklaarde Harmen. Zwijgend zochten onze vrienden
-het pad weer op, en verder ging het.
-</p>
-<p>Hajo hoorde wiekengerucht, ging er op af en schoot een duif.
-</p>
-<p>Harmen sneed het nog fladderende dier de keel af. &#x201e;<i>Nou</i> mag ze &#x2019;t dan toch eten&#x201d;, zei hij, terwijl hij zich het roode bloed van de vingers
-likte. De anderen wendden zich af: Harmen kon soms zoo ruw zijn.
-</p>
-<p>Hij zelf voelde er weinig van. &#x201e;Die zullen we straks braaien!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;Je braait
-anders zóó al wel. Zoo warm als &#x2019;t vandaag is!&#x201d;
-</p>
-<p>Het begon donker te worden; de zon stond als een spet klaterend goud tusschen de zwarte
-wolken.
-</p>
-<p>&#x201e;Laten we hier blijven&#x201d;, stelde Harmen voor. &#x201e;Als het straks regent, kunnen we geen
-vuur meer maken.&#x201d;
-</p>
-<p>De anderen aarzelden nog even; Padde zonk terstond tegen den wegberm neer, hijgend,
-met gesloten oogen.
-</p>
-<p>Wat was dat?! Onweer? De grond dreunde; het was, of daar in de verte drommen ruiters
-galoppeerden. &#x201e;Olifanten&#x201d;, zei Dolimah. &#x201e;Ze zijn ver weg.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, Dolimah, nou een vuurtje!&#x201d; zei Harmen, die zich over het gedreun weinig zorgen
-maakte.
-</p>
-<p>Dolimah begreep, haalde uit haar sarong twee stukjes droge bamboe. In een ervan was
-een gat.
-<span class="pageNum" id="pb344">[<a href="#pb344">344</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Maak je dáár vuur mee??&#x201d; vroeg Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, maar ik moet eerst nog wat droog bamboeschraapsel hebben, van binnen uit een
-ouden steel.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Geef me je kapmes eens hier, Harmen&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Zij wil een vuurtje voor ons maken.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Zal me benieuwen!&#x201d; grinnikte Harmen opgewonden.
-</p>
-<p>Intusschen maakte Rolf zoo snel mogelijk de voorbereidselen. Dolimah legde het zaagsel,
-dat Rolf haar bezorgde, tot een hoopje, stak er een paar splinters in, zette het stukje
-bamboe met het gat er in op den grond en begon er verbazend snel het andere stukje
-bamboe in heen en weer te wrijven.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Zie nog niks&#x201d;, zei Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Laat mij het maar doen&#x201d;, stelde Rolf voor. &#x201e;Ik zie nu hoe het moet.&#x201d; Hij nam het
-instrumentje over en begon op zijn beurt uit alle macht te wrijven. Maar er kwam geen
-vuur. Wel droop onzen vriend het zweet van voorhoofd en polsen.
-</p>
-<p>&#x201e;Schei maar uit met je gepruts&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Wedden, dat <i>ik</i> in tien tellen vuur heb?&#x201d; Rolf reikte hem de houtjes, en Harmen begon te werken.
-De tien tellen waren spoedig verstreken. &#x201e;&#x2019;k Word er lam van!&#x201d; hijgde Harmen.
-</p>
-<p>Het meisje zag glimlachend toe, hoe de jongens zich inspanden. &#x201e;Laat mij nog eens?&#x201d;
-vroeg ze. &#x201e;Als mijn broertjes zagen, hoe slecht ik het doe, zouden ze me uitlachen!&#x201d;
-En met vaardige hand wreef ze, minder heftig, maar veel vlugger dan de jongens, en
-zie.&#x2026;. daar vloog een vonkje van het droge, scherpe hout naar het schraapsel over.
-Nog een! Harmen wierp zich op de knieën, begon te blazen.&#x2026;. daar lekte een vlammetje
-op! Vlug, al blazende een paar splintertjes erbij, nu zou het Harmen niet meer uitgaan.
-&#x201e;Hé, Padde, zit niet te maffen! Zoek hout bij mekaar!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde bleef zitten. &#x201e;&#x2019;k Heb koppijn&#x201d;, gromde hij.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, goeie morgen!&#x201d; zei Harmen.
-</p>
-<p>Hajo zocht wat droog hout bijeen. En nu laaide een knetterend vuurtje op. Of &#x2019;t wou
-branden, die droge bamboe! Tevreden grinnikend, begon Harmen de duif te plukken.
-</p>
-<p>De hemel werd zoo donker, dat de stammen der boomen er licht tegen afstaken. Het was,
-als bogen de takken onder den zwaren druk: in de doodsche stilte rondom kraakte het
-onverwachts, <span class="pageNum" id="pb345">[<a href="#pb345">345</a>]</span>of dwarrelde een twijgje omlaag. &#x201e;Dat zijn de geesten&#x201d;, verzekerde Dolimah zacht en
-ernstig. En met groote oogen zat ze te luisteren.
-</p>
-<p>Rolf en Hajo waren bezig, een bed van varens voor haar op te stapelen.
-</p>
-<p>&#x201e;Voel eens, hoe het veert!&#x201d; zei Rolf, toen het bed een el hoog geworden was.
-</p>
-<p>&#x201e;Hoor!&#x201d; zei Dolimah en hief haar vingertje. In de verte gromde het onweer.
-</p>
-<p>Flits! daar sloeg de wereld in lichtelaaie. Het zwarte dak daarboven werd in stukken
-en brokken gescheurd; onder de boomen vielen plots blauwgroene schaduwen, en de vlammen
-van Harmen&#x2019;s vuurtje werden even neergedrukt.
-</p>
-<p>Padde stopte de ooren dicht.&#x2026;. daar daverde de slag, wentelde over de boomkruinen,
-tuimelde in een open plek omlaag als een schaatser in een bijt, spookte nu tusschen
-de stammen, deed de bladeren verontrust ruischen.&#x2026;. Stil was het weer. Dolimah zat
-met wijd open oogen op haar leger van varens als een prinsesje op haar troon. Harmen
-was met het plukken klaar, sneed de duif haastig open. Zijn mes glinsterde als het
-mes van een roover uit een sprookje. Padde lag, het hoofd in de armen, tegen een stam.
-</p>
-<p>Niemand sprak. Hajo en Rolf, die naast elkaar op het mos waren neergezonken, staarden,
-op den buik liggend, naar een groen kevertje, dat, klauterend over steentjes en grassprietjes,
-zich ijverig een weg baande. Wanneer het bliksemde, glansde het diertje ineens van
-het goud,&#x2014;stokte zijn loop. Dan ratelde de donder, en het torretje dook ineen. Wanneer
-het weer stil was, roerde de gepantserde ridder zijn voelhorentjes, krabbelde overeind
-en strompelde weer verder tusschen takjes en blaadjes door het ontzaggelijke woud.&#x2026;.
-</p>
-<p>Was het verschil tusschen hen en dat torretje zoo groot? vroegen de jongens zich stilletjes
-af. Hoe eindeloos was hier alles, hoe klein en onmachtig waren zij.&#x2014;Als je ergens
-lang naar kijkt, had Dolimah gezegd,&#x2014;maken de geesten zich meester van je ziel.&#x2026;.&#x2014;Geen
-droomelarijen! Wakker blijven!
-</p>
-<p>&#x201e;Zoo&#x201d;, zei Harmen, &#x201e;als dát nou geen fijn boutje is, weet <span class="pageNum" id="pb346">[<a href="#pb346">346</a>]</span>ik het niet!&#x201d; En hij begon de duif te verdeelen. Maar Padde wilde niet hebben. &#x201e;Wat
-zullen we <i>nou</i> beleven??&#x201d; vroeg Harmen.
-</p>
-<p>Ook de anderen keken vreemd op. &#x201e;Scheelt er wat aan, Padde?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Knap maar&#x201d;, zei Padde.
-</p>
-<p>Toen lekten dikke, warme druppels uit den hemel neer. Geheimzinnig tikten ze op de
-bladeren. Ping!&#x2014;Pong!&#x2014;Pang!&#x2014;Ping!&#x2014;Ping.&#x2026;. De bliksem laaide weer uit, vulde de lucht
-opeens met blauwig-lichtende diamanten. Toen sloeg de regen neer. De takken bogen
-onder den waterval, piepten en kraakten; bladeren dwarrelden omlaag en dreven weg
-in de beekjes, die zich vormden tusschen het drassige mos. Onder den boom, waar onze
-vrienden stonden, begon het ook te lekken; het vuurtje doofde sissend uit. Zouden
-ze verder gaan en een onderdak zoeken? Het trieste stelletje pakte speren en bogen
-op en plaste langs den nu modderigen weg; Padde droefgeestig en loom achteraan. Het
-weggetje was spoedig een goot geworden, waardoor het bruine water met groote bellen
-er op voortjoeg. En steeds meer water vloeide toe. Dolimah hield haar sarong hoog
-op; de regen deed haar schouders, hals en armen glanzen. Harmen kwam door dien opwekkend
-ruischenden regen weer in een tevreden stemming,&#x2014;hij stapte met groote passen, dat
-het water alle zijden uitgolfde, en zong boven den regen uit:
-</p>
-<div lang="nl" class="lgouter">
-<p class="line">&#x201e;Des winters als het reghent,
-</p>
-<p class="line">Dan sijn de paetjes diep, ja diep,
-</p>
-<p class="line">Dan komt dat lose vischertjen
-</p>
-<p class="line">Vischen al inne dat riet, ja riet!
-</p>
-<p class="line">Met sinen rijfstoc, met sinen strijcstoc,
-</p>
-<p class="line">Met sinen lapsac, met sinen cnapsac,
-</p>
-<p class="line">Met sine leere, von dirre dom deere,
-</p>
-<p class="line">Met sine leere laersjes aen.&#x2026;.&#x201d;</p>
-</div>
-<p class="first">Hajo en Rolf waren halverwege uit volle borst ingevallen, en Padde gaf Joppie een
-trap, toen deze, springend van berm tot berm om de jongens bij te blijven, hem voor
-de voeten kwam. Het water voerde bladeren en bloemen mee en twijgjes en stukjes schors.
-Dolimah ving de bloemen op, stak ze in heur zwart-glanzend <span class="pageNum" id="pb347">[<a href="#pb347">347</a>]</span>haar, in haar sarong boven de borst en tusschen de vingers.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat een fijn juffie, hè?&#x201d; schreeuwde Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Zing jij ook eens wat, Dolimah?&#x201d; vroeg Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja!&#x201d; zei Dolimah. En terwijl ze sierlijk haar sarong ophield en als een kleine koningin
-door het water schreed, zong ze:
-</p>
-<div lang="ms" class="lgouter">
-<p class="line">&#x201e;Oedjan dateng, kambing lari!
-</p>
-<p class="line">&#x201e;Oedjan dateng, soekah menari!&#x201d;<a class="noteRef" id="xd30e7010src" href="#xd30e7010">1</a></p>
-</div>
-<p class="first">En ze stelde voor, een pisangblad boven het hoofd te houden als een pajong.
-</p>
-<p>In Harmen, Rolf en Hajo&#x2019;s hart was alles licht; ze voelden zich halve boschmannetjes,
-toen ze met de groote bladeren boven het hoofd onder de glimmend-zwarte boomen doorgingen.
-Ze waren hier thuis in het woud, onder vrinden. Zouden ze verbaasd zijn, wanneer hun
-zoo meteen een tijger te gemoet zou stappen en in zuiver Maleisch zou vragen: &#x201e;Waar
-komen jullie vandaan.&#x2026;. Dari mááááánah?&#x201d; en: &#x201e;Waar gaan jullie naar toe.&#x2026;. Pigi mááááánah?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;<span lang="ms">Tabeh!</span>&#x201d; zouden ze zeggen.
-</p>
-<p>Of wanneer er een kabouter een eindje met hen zou oploopen tot aan zijn hol, aan de
-andere zijde van den berm? Of wanneer ze een kantjil en een stekelvarken gearmd zouden
-tegenkomen, dikke vrinden nog vanwege het gezamelijk te velde trekken tegen den olifant?
-Of wanneer ze een boom zouden hooren fluisteren: &#x201e;Help me uit de knoei,&#x2014;die smerige,
-witte mieren zijn bezig me dwars door te zagen?&#x201d;&#x2014;Daar flitste de bliksem weer, scheurde
-het duister; een paar kokosboomen rezen vliegensvlug uit den grond op, spatten daarboven
-uiteen als zwarte inktvlekken op geel perkament. &#x201e;Een kampong!&#x201d; fluisterde Dolimah<span class="corr" id="xd30e7026" title="Niet in bron">.</span> &#x201e;Waar klapperboomen staan, is een kampong in de buurt.&#x201d;
-</p>
-<p>Onverwachts begon Padde achter hen te snikken. &#x201e;&#x2019;k Heb zoo&#x2019;n koppijn! En m&#x2019;n beenen
-zijn zoo moe.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>De jongens schrokken. &#x201e;Je zult toch niet ziek worden, Padde?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Weet ik het?&#x201d; vroeg Padde tusschen twee snikken in.
-</p>
-<p>&#x201e;<span lang="ms">Dija sakit?</span>&#x201d; vroeg Dolimah. &#x201e;Is hij ziek?&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf knikte. En tot de anderen zei hij: &#x201e;Jongens, als we vlak <span class="pageNum" id="pb348">[<a href="#pb348">348</a>]</span>bij een dorp zijn, kunnen we hier niet blijven! &#x2019;t Is nu donker; we moeten het zien
-te omsluipen.&#x2014;Kun je heusch niet meer loopen, Padde?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Gaan jullie maar door en laat mij hier maar liggen.&#x2026;.&#x201d; snikte Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat een onzin!&#x201d; viel Hajo driftig uit. &#x201e;Kom, Padde! Misschien ben je morgen weer
-zoo frisch als een hoentje!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja.&#x2026;. misschien wel&#x201d;, zei Padde droefgeestig.&#x2014;En de jongens gingen weer verder.
-</p>
-<p>Ze bleken voor een omheinden kokostuin te staan. &#x201e;Wacht even!&#x201d; zei Harmen. Hij wipte
-over den bamboe-pagger en klauterde een schuinen kokosboom in. &#x201e;Wat is die stam glad!&#x201d;
-schreeuwde hij van boven.
-</p>
-<p>Weer bliksemde het. Langs de omheining zagen ze den omtrek van een paar puntige daken.
-De donder bulderde uit,&#x2014;verstierf in het klagend loeien van een buffel, daarginds
-in het dorp.&#x2014;Een nieuwe bliksemflits. Acht, tien, twaalf, veertien, vijftien huisjes
-op hooge palen. Hoe merkwaardig silhouetteerde Harmen daar boven tegen die onweerslucht!
-Was het niet net, of ze weer op zee zaten, en Harmen in een boozen nacht iets klaarde
-in den fok? Daar klauterde hij weer omlaag. &#x201e;<span class="corr" id="xd30e7047" title="Bron: Vang">Vangen</span> jullie?&#x201d; riep hij van achter de omheining.
-</p>
-<p>Terwijl Hajo en Rolf werk hadden de noten op te vangen, die Harmen over den pagger
-kegelde, ging Dolimah bij Padde zitten. &#x201e;Dimanah sakit?&#x2014;Waar doet het pijn?&#x201d; vroeg
-ze met haar lieve stemmetje.
-</p>
-<p>&#x201e;Hier!&#x201d; zei Padde verteederd en wees op zijn armen bol.
-</p>
-<p>&#x201e;<span lang="ms">Biar-lah!</span>&#x201d; troostte het meisje. &#x201e;Wacht maar: morgen zal ik kruiden voor je zoeken.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde knikte. &#x201e;Verstaan doe ik je niet&#x201d;, zei hij. &#x201e;Maar lief ben je, da&#x2019;s vast!&#x201d; En
-met een wat vroolijker gezicht stond hij weer op.
-</p>
-<p>Het geweld van den nog steeds even machtig neerslaanden regen maakte het omsluipen
-der kampong gemakkelijk. Het was een klein dorpje, boven aan een helling van sawah&#x2019;s
-en, naar de zijde vanwaar de jongens kwamen, grenzend aan den boschrand. Het was niet
-gemakkelijk om in den hevigen regen, die alles deed onderloopen, den weg langs de
-helling omlaag te <span class="pageNum" id="pb349">[<a href="#pb349">349</a>]</span>vinden. Onophoudelijk gleden de jongens in de modder uit. Slechts Dolimah viel niet:
-ze scheen dit balanceeren over smalle sawahdijkjes wel gewend te zijn. Dat bewees
-ze ook door even later kalmpjes-weg over een boomstam te wandelen, die, bij wijze
-van brug, over een snelstroomend beekje was gelegd, waar het water van de sawah&#x2019;s
-in uitvloeide. De jongens gingen er twee aan twee over en hielden elkaar goed vast,
-zoodat Harmen en Hajo <i>tegelijk</i> het water intuimelden. Joppie zat achter een vette rat aan, en de rat en hij gilden
-samen zoo, dat het van daarginds uit de kampong echode. Toen trad Joppie als overwinnaar
-uit het strijdperk en toonde het rattelijk, waaraan een lange, kale staart bungelde.
-</p>
-<p>Aan de andere zijde van het dal kronkelde het weggetje weer tusschen de boomen voort.
-&#x201e;Kun je nog, Padde?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde bromde wat.
-</p>
-<p>Na wellicht twee uur loopen en waden door het maar altijd neerplassende water, kwamen
-ze weer op een plateau, grenzend aan een ravijn. &#x201e;Hier zullen we maar blijven&#x201d;, zei
-Rolf. &#x201e;Een onderdak vinden we toch niet.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde zonk neer.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik wil eens langs het ravijn zoeken&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Ga je mee, Hajo? Hier, neem jij
-ook een speer mee!&#x201d; En beiden togen den zwarten nacht in.
-</p>
-<p>Rolf en Dolimah gingen, ieder aan een kant, aan Padde&#x2019;s zijde zitten. Een windvlaag
-streek over het plateau. &#x201e;Heb je het koud, Padde?&#x201d; vroeg Rolf bezorgd.
-</p>
-<p>Padde klappertandde.
-</p>
-<p>&#x201e;Kom dan dicht tusschen ons in.&#x201d;
-</p>
-<p>Onafgebroken stroomde de regen neer.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Hajo en Harmen volgden den rand van het plateau. Aan hun voeten gaapte, onheilspellend
-zwart, het ravijn. &#x201e;Wees voorzichtig, Harmen! Als je er in valt.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zal <i>mij</i> niet gebeuren!&#x201d; verzekerde Harmen. Meteen zakte de grond onder zijn voeten weg; Hajo
-bleef star van ontzetting staan, maar Harmen wist zich net bijtijds aan een naar buiten
-stekenden wortel <span class="corr" id="xd30e7083" title="Niet in bron">vast </span>te grijpen, werkte zich naar boven <span class="pageNum" id="pb350">[<a href="#pb350">350</a>]</span>en sprong weer op den beganen grond. &#x201e;Daar <i>ligt</i> m&#x2019;n speer!&#x201d; schold hij. &#x201e;Foetsji! Naar de haaien!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hè.&#x2026;.!&#x201d; stamelde Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;De grond is wat slappies van die smerige regen!&#x201d; verklaarde Harmen. En zich aan den
-boom vasthoudend, die hem het leven had gered, leunde hij over den afgrond. &#x201e;Alles
-zoo zwart als een pot teer! Is &#x2019;t niet zonde, zoo&#x2019;n mooie spies!&#x201d;
-</p>
-<div class="figure floatLeft p350width"><img src="images/p350.png" alt="Jongen die aan liaan hangt." width="171" height="357"></div><p>
-</p>
-<p>Maar daar zette de bliksem het ravijn in het felste licht, en Harmen riep: &#x201e;Ik zie
-hem! Geen tien el hier beneden!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, wat dan nog?&#x201d; vroeg Hajo, ietwat geprikkeld.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik ga hem halen&#x201d;, zei Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Als je &#x2019;t maar laat!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, &#x2019;k zal daar m&#x2019;n mooie spies laten liggen, als ik hem zoo grijpen kan!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wil je je nek breken?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nee. Jij?&#x201d; vroeg Harmen. &#x201e;Daar zit ergens een boompje in de wand vast,&#x2014;daar laat
-ik me op zakken!&#x201d; En zonder Hajo&#x2019;s verdere goedkeuring af te wachten, liet hij zich
-langs de wortels van een zwaren boom, die op den rand van het plateau stond, zakken.
-</p>
-<p>Van angst den adem inhoudend, wachtte Hajo boven. &#x201e;Ziezoo&#x201d;, hoorde hij eindelijk,
-&#x201e;nou nog.&#x2026;.&#x201d; Toen kraakte er wat, een plof.&#x2026;.! en Harmens stem klonk alweer: &#x201e;Da&#x2019;s
-nog vlugger dan ik dacht! &#x2019;k <i>Zit</i> op m&#x2019;n spies!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kun je.&#x2026;. kun je weer boven komen?&#x201d; vroeg Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Langs deze weg zoo best niet meer&#x201d;, meende Harmen. &#x201e;Die rot-boom is afgeknapt. Maar
-hier loopt een soortement weggetje. Dat kan ik eens een eindje opkruipen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Harmen, wat heb je gedaan!&#x201d; zuchtte Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, grien maar niet&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;&#x2019;k Zou er hier beneden maar nat van worden.&#x201d;
-</p>
-<p>Weinig op zijn gemak stond Hajo te wachten. &#x201e;Een best weggetje!&#x201d; prees Harmen daar
-beneden. &#x201e;Hier is ie wat minder, maar met m&#x2019;n spies bij me kan ik me wel hou.&#x2026;.&#x201d;&#x2014;Daar
-tuimelde iets zwaars de diepte in.
-<span class="pageNum" id="pb351">[<a href="#pb351">351</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Harmen.&#x2026;.?!&#x201d;
-</p>
-<p>Even niets. Toen Harmens stem, hijgend: &#x201e;Ik h-hang nog! Ik hang op m&#x2019;n spies!&#x201d; Een
-stilte. &#x201e;Ziezoo, daar sta ik alweer!&#x2014;Verduiveld, Hajo, daar zie ik een hol!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Een hol?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Spreek ik Chineesch?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ga er niet in, Harmen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En waarom niet? &#x2019;t Is net wat we hebben moeten! Droog!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Harmen! Harmen dan toch.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen zweeg in zeven talen. Ook in het Chineesch.
-</p>
-<p>Eindelijk gaf hij weer teekenen van leven. &#x201e;&#x2019;k Ben er een eindje in gekropen!&#x201d; zei
-hij.
-</p>
-<p>&#x201e;En.&#x2026;.?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Er zit een beest in. Kom maar eens kijken: twee gloeiende oogen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Harmen! Kom boven!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kan ik niet beloven!&#x201d; dichtte Harmen. &#x201e;Kom jij liever beneden, dan ben ik tevreden.
-En neem jij ook je speer mee. Dan prikken we hem er aan.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En als &#x2019;t nou eens een <i>tijger</i> was?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Is geen tijger&#x201d;, zei Harmen, even beduusd.
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe weet je dat?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Heit ie me zelf verteld.&#x201d; En Harmen begon te grinniken. &#x201e;Nou, kom je, of kom je niet?&#x201d;
-riep hij daarop ongeduldig. &#x201e;Spring maar gerust; ik zal je wel vangen.&#x2014;Of dúrref je
-niet?&#x201d;
-</p>
-<p>Dat was een gevaarlijke vraag. &#x201e;Vang je me?&#x201d; vroeg Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Natuurlijk! Ik zie je wel staan tegen de lucht aan; spring maar gerust. En hou de
-punt van je speer naar boven alsjeblieft, want die lust ik niet.&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo sprong.
-</p>
-<p>&#x201e;Pijn gedaan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Vertel op: waar is het hol?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kom maar mee. Voorzichtig-aan, vooral daar waar je nou bent!&#x201d; Harmen voorop, kropen
-de knapen tot aan een steenen hol met manshoogen ingang. &#x201e;Blijf naast me en hou je
-spies klaar&#x201d;, zei Harmen.
-</p>
-<p>Den adem ingehouden, met bonzend hart, kropen de jongens <span class="pageNum" id="pb352">[<a href="#pb352">352</a>]</span>het hol binnen. Er hing een vunzige, warme lucht. Daar, in het donker, gloeiden twee
-starre, gele oogen. &#x201e;Zie je wel?&#x201d; fluisterde Harmen. &#x201e;Hij doet niks.&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo wilde antwoorden, maar zijn keel zat toegeschroefd. Hij voelde zelf hoe hij beefde.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou.&#x2026;.&#x201d; fluisterde Harmen. &#x201e;Nou gaat ie beginnen! Ik zal hem mijn spies kedoo doen
-en als ie dan keet gaat schoppen, vang jij hem in de jouwe!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja-a&#x201d;, stotterde Hajo, verbouwereerd door Harmen&#x2019;s koelbloedigheid.
-</p>
-<p>Toen richtte Harmen zich onverwachts half op, haalde zijn rechterarm, waarin hij zijn
-speer omklemd hield, ver naar achteren uit en zwaaide het wapen forsch naar voren,
-in de richting waar de starre, gele oogen gloeiden.&#x2014;Een kort, schor gebrul. Een zwaar
-dier sprong overeind, het hout van de speer kraakte en brak.
-</p>
-<p>De worp had doel getroffen.
-</p>
-<p>Een bedorven lucht sloeg den jongens tegen het gelaat, verwarde hen. Instinctief omklemden
-beiden Hajo&#x2019;s nog gevelde speer. De gewonde holbewoner dook blazend ineen, sprong
-toe.&#x2026;. <i>recht in de lanspunt</i>,&#x2014;stootte een woesten kreet uit. De jongens voelden het zware gewicht op hun lans
-neerkomen, zagen vaag de gestalte van het dier gekromd om het lemmet, drukten met
-een schreeuw van opwinding het wapen nog meer naar voren, zoodat het dier in een boog
-terugsmakte in den hoek, waar het gelegen had.
-</p>
-<p>&#x201e;Hou vast!&#x201d; siste Harmen. En de jongens drukten hijgend, uit alle macht de speer in
-den hoek.
-</p>
-<p>Toen brak de speerschacht; de jongens tuimelden naar voren, voelden een heeten adem
-langs het gelaat strijken, vlogen met een rilling weer overeind, bonsden met de hoofden
-tegen den steenen bovenwand van het hol, dat ze haast het bewustzijn verloren en een
-rood waas voor oogen zagen. Beduusd, verward, wilden ze naar buiten vluchten, maar
-vonden door het floers voor hun oogen den uitgang niet.
-</p>
-<p>Het was ook niet meer noodig.
-</p>
-<p>Het dier had zich weer opgericht, toen Hajo&#x2019;s lans brak en het niet meer tegen den
-grond drukte, maar meteen was het <span class="pageNum" id="pb353">[<a href="#pb353">353</a>]</span>weer omgetold, sloeg met de klauwen in de lucht, brulde heesch, rochelde.&#x2026;.
-</p>
-<p>En terwijl de jongens zich nog, in een hoek gedrukt, stilhielden, verstomde het rochelen.
-</p>
-<p>&#x201e;Hij is dood!&#x201d; fluisterde Harmen. &#x201e;Ik zal.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;P-pas op, Harmen! Niet te dicht!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;A-als ie nou toch d-dood is!&#x201d; pruttelde Harmen hijgend. Hij kroop naar het dier toe.
-&#x201e;M-morsdood&#x201d;, stelde hij vast. &#x201e;Hier h-heb ik zijn staart! &#x2019;k Zal hem naar buiten
-sleepen.&#x201d; En zwijgend, nog zwaar ademend, begon hij aan het lichaam te rukken. Toen
-werd hij allengs de oude Harmen weer. &#x201e;Groote griebus, wat is &#x2019;t mormel zwaar! Help
-eens een handje, Hajo?&#x201d;
-</p>
-<p>Samen sleepten de jongens, Hajo nog bevend over al zijn leden, het dier naar buiten.
-</p>
-<p>Het was een panter.
-</p>
-<div class="figure p353width"><img src="images/p353.png" alt="Gedoode panter." width="265" height="110"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb354">[<a href="#pb354">354</a>]</span></p>
-</div>
-<div class="footnotes">
-<hr class="fnsep">
-<div class="footnote-body">
-<div id="xd30e7010" lang="nl">
-<p class="footnote" lang="nl"><span class="fnlabel"><a class="noteRef" href="#xd30e7010src">1</a></span> </p>
-<div class="q">
-<div class="nestedtext">
-<div class="nestedbody">
-<div class="lgouter footnote">
-<p class="line">Als het gaat regenen, vluchten de geiten!
-</p>
-<p class="line">Als het gaat regenen, dans ik graag!
-</p>
-</div>
-</div>
-</div>
-</div><p></p>
-</div>
-</div>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.8" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e456">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p354.png" alt="DE REGEN" width="618" height="157"></div>
-<h2 class="main">DE REGEN</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">&#x201e;Hoe komen we nou weer bij de anderen?&#x201d; vroeg Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;We zullen dat weggetje maar eens verder opkruipen&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;En dan mag ik lijden,
-dat we niet weer zoo&#x2019;n mormel tegen het lijf loopen, want zonder m&#x2019;n spies bij me,
-zou ik niet weten, wat ik tegen &#x2019;m zeggen moest.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja&#x201d;, zei Hajo bezorgd, &#x201e;ze zijn gewoonlijk met z&#x2019;n tweeën, hè?&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen grinnikte. &#x201e;<i>Nou</i> zijn ze in elk geval <i>niet</i> meer met z&#x2019;n tweeën!&#x2014;Hierlangs, Hajo, en voorzichtig!&#x201d;
-</p>
-<p>Zoo kropen ze voort, zich vasthoudend aan wortels en steenpunten. En na veel geklauter
-belandden ze met geschaafde handen en knieën weer op het plateau en zochten de anderen
-op, die triest bijeenzaten in den stroomenden regen. &#x201e;Een <i>fijn</i> holletje gevonden!&#x201d; schreeuwde Harmen. &#x201e;Er lag een tijger in, maar die zegt niks.
-Waar, Hajo?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Een <i>tijger</i>?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Een tijger met vlekkies! Maar ik en Hajo hebben &#x2019;m ferm bij z&#x2019;n staart gepakt, en
-nou zegt ie geen <i>ba</i> meer en geen <i>boe</i>. Kom maar gauw mee. &#x2019;t Is er kurkdroog en lekker warm!&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf sprong overeind. &#x201e;Kom, Padde! Harmen heeft een droog hol gevonden.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde richtte zich loom op en huiverde. &#x201e;Is het hier ver vandaan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Vlak bij&#x201d;, zei Harmen. En terwijl Hajo in geuren en kleuren het verhaal over den
-panter opdischte, begaf het heele <span class="pageNum" id="pb355">[<a href="#pb355">355</a>]</span>troepje zich naar de plaats, waar Harmens speer in de diepte gevallen was. &#x201e;Ziezoo,
-we zijn er&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Als het bliksemt, spring ik naar beneden.&#x201d;&#x2014;Meteen zette
-het weerlicht het dal alweer in hellen gloed; Harmen berekende vliegensvlug zijn sprong
-en dook de diepte in.
-</p>
-<p>&#x201e;Harmen.&#x2026;.?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, &#x2019;k leef nog&#x201d;, klonk het van omlaag. &#x201e;&#x2019;k Ben op m&#x2019;n billen gevallen! Spring maar,
-Hajo!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo, die voor Harmen niet wilde onderdoen, nu Dolimah er bij was, sprong, en Harmen
-ving hem.
-</p>
-<p>&#x201e;Nu ik&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Maar vang je eerst de noten op?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Gooi ze maar naar beneden&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Maar niet allemaal tegelijk: ik hèb al een
-buil op m&#x2019;n kop.&#x201d;
-</p>
-<p>Een voor een gooide Rolf de noten omlaag. Harmen had katte-oogen: hij ving ze allemaal.
-&#x201e;Nog meer?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen. Nu kom ik-zelf.&#x201d; En Rolf sprong in Harmen&#x2019;s armen. &#x201e;Nu jij, Padde!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Springen?&#x201d; vroeg Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Nee, vliegen!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;Kom maar: we vangen je met z&#x2019;n drieën.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En als ik nou te ver spring?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan springen we je na. Kom!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde aarzelde, gromde wat. Toen sprong hij.&#x2014;&#x201e;Au! O! Au!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Gaat wel over&#x201d;, troostte Harmen. &#x201e;Denk je soms, dat <i>ik</i> zoo lekker gesprongen ben? M&#x2019;n billen branden als helsche steen.&#x2014;Nou, jij, Dolimaatje?&#x201d;
-</p>
-<p>Na eenig aarzelen sprong het meisje omlaag. &#x201e;&#x2019;k Heb &#x2019;r!&#x201d; riep Harmen verheugd. En
-voorzichtig zette hij haar neer. &#x201e;Nou Joppie! Kom, gil niet als een mager varken!
-Joppie!&#x201d;
-</p>
-<p>Piepend en jankend zocht Joppie langs den rand naar een geschikte plaats om af te
-dalen.
-</p>
-<p>&#x201e;Hij durreft niet, de smakker!&#x201d; smaalde Harmen. &#x201e;Nou, dan moet ie maar boven blijven.
-Kom mee, jongens! En voorzichtig-aan! Er staat beneden niemand om je te vangen!&#x201d;
-</p>
-<p>Zoo kropen ze naar het hol. &#x201e;Zie je?&#x201d; zei Harmen, &#x201e;hier zijn we thuis! De hond ligt
-voor de deur, maar bijten doet-ie niet. Veeg je voeten,&#x2014;d&#x2019;r is pas gestoft.&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb356">[<a href="#pb356">356</a>]</span></p>
-<p>Met een huivering stapten de jongens over den dooden panter. Er hing een doordringende
-bloedlucht in het hol. &#x201e;Ja.&#x2026;. dat &#x2019;t hier lekker ruikt, heb ik niet gezegd&#x201d;, verontschuldigde
-Harmen zich. &#x201e;Maar droog is het hier! En warm!&#x201d;
-</p>
-<p>Zwijgend zochten de anderen een zacht plekje op, stonden Dolimah de mooiste plaats
-af, het diepst in het hol.
-</p>
-<p>&#x201e;Als er nou nog een tijger komen mocht, moet hij eerst over ons heen, vóór hij Dolimah
-kan wegslepen!&#x201d; zei Hajo.
-</p>
-<p>Als er nog een tijger kwam.&#x2026;.&#x2014;Met een vaag gevoel van onrust luisterden de jongens
-nog even naar den regen, daarbuiten. Hoe ver en vaag klonk het ruischen nu! Hierbinnen
-zaten ze droog; het vocht verdampte ook al uit hun kleeren. Daar bliksemde het weer.
-Door het paars-glanzende regenfloers zagen ze ver uit over het wijde dal. Voor de
-grot lag, als een op zijn post gestorven schildwacht, de panter. Een gebroken speerschacht
-stak uit zijn gevlekt lichaam omhoog.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Buiten zong de regen eentonig voort. Het water was langs de stammen der boomen omlaaggevloeid,
-had het mos gedrenkt, en de wortels der woudreuzen hadden het uit alle macht ingezogen.
-Maar er was te veel, veel te veel. Op lage plaatsen vergaderde zich het water tot
-plassen, vormde beekjes, danste gulpend, spettend over de steenen, vloeide daar beneden
-in het ravijn samen, vulde een droge bedding, waarin het wegstroomde. Van alle zijden
-kwam het water toegevloeid, vormde een riviertje. Beekjes stortten zich uit in de
-bedding, die nu een schuimenden, sneljagenden vloed den weg wees. Het water wies en
-wies; steeds doller werd de vaart. Hier! Hier is water! Neem het op, rivier, het is
-voor jou! Hier! Hier is water in overvloed!&#x2014;Van de hellingen komt het water, uit de
-zijdalen, en de regen zelf slaat ten overvloede nog roezend in den stroom; wel een
-vinger diep schieten de regendruppels in het bruine oppervlak; als een brandblaas
-bolt er een groote bel op; een andere druppel slaat er fel doorheen; op de bel bolt
-een nieuwe, en samen tollen ze als lustig-uitgelaten haasjes voort.
-</p>
-<p>Breeder wordt de stroom. Dieper. Sneller de vaart.
-</p>
-<p>Wat ligt daar? Een brug?! Hoe durft ze! Weg er mee!&#x2014;<span class="pageNum" id="pb357">[<a href="#pb357">357</a>]</span>Een paar rukken. De brug wordt opgenomen; de leuning slaat om in het water. Heisa!
-Leve het water! Leve de regen!&#x2014;Het bliksemt. Een paar wolken rammen krakend opeen,
-breken, werpen hun waterlast omlaag. Rrrrang! daar slaat het neer. Golvend stuwt het
-water tegen de zijden der bedding op. Wat is dat? Een dijk? Die wil me in toom houden?!&#x2014;Ga
-je weg, dijk?
-</p>
-<p>Neen!
-</p>
-<p>Dan zal ik je rammen! Hier, jij gaat mee, boompje! Ram dien dijk!&#x2014;De boomstam stoot
-dof bonzend tegen den aarden, met bamboe versterkten wal.&#x2014;Meer! Meer boomstammen!
-Balken! Planken! Steenen! Ramt den dijk!&#x2014;De regen heeft schik in den dollen gast,
-kittelt hem in den rug. Vooruit! Galop! De regen doorweekt den grond; de wortels der
-oeverboomen glippen los onder de stuwing van den stroom; de boom slaat in het water
-neer, stuit op een anderen boom, die tegen den kant vastzat, bevrijdt hem rukkend
-en duwend, en samen drijven ze weg. Eerst langzaam. Dan sneller. Dan in dolle vaart.
-Ze tollen om, stuwen tegen elkaar op, over elkaar heen, rukken andere oeverboomen
-om.&#x2026;.
-</p>
-<p>De dijk zet zich schrap.
-</p>
-<p>De menschen in de dorpen worden wakker uit hun rustigen slaap, richten zich op hun
-baleh-baleh&#x2019;s op. Hoor! Wat is dat voor een gekreun, gekraak, dat met elke minuut
-toeneemt, dreunend als horen-bassen het paukengeroffel van den regen overstemmend?
-Ze staan op, zoeken in koortsige haast hebben en houwen bijeen, drijven schreeuwend
-het vee tegen de hellingen op. Een roep gaat door het dorp, een roep, die allen in
-merg en been dringt:
-</p>
-<p>&#x201e;<i>Banjir!</i>&#x201d;
-</p>
-<p>Daar komt hij. Rukkend, wrikkend, bulderend, dat het tot in de bergen vernomen wordt.
-Daar.&#x2026;. bij een bocht.&#x2026;.! De dijk scheurt; een groot middenbrok wordt weggerukt; de
-kanten storten.&#x2026;. En ineens wordt het stil. De woede van den stroom is gebroken. Hij
-heeft zich uit zijn eigen gang, waarin een reus als hij zich niet keeren of wenden
-kon, bevrijd. Nu vloeit hij kalm en vult het heele dal.&#x2026;.
-</p>
-<p>Maar den landbouwer staan de tranen in de oogen. Wat <span class="pageNum" id="pb358">[<a href="#pb358">358</a>]</span>blijft er van zijn sawah&#x2019;s over? Zie, daar wankelt zijn huisje en drijft weg. En zijn
-vee, zoo dom als vee maar zijn kan, loopt in verwarring en radeloosheid recht het
-water in, den staart in de hoogte.
-</p>
-<p>En de regen valt, valt steeds maar voort in eentonigen zingzang, treiterend als een
-sater. Treiterend? Neen! Mild ruischend in het bewustzijn van zijn vruchtbrengende
-kracht. Kan hij er wat aan doen, dat de menschen dijkjes legden en den grond in rechte
-stukjes verdeelden, beangst dat zijn buurman iets meer zou nemen dan hem toekwam?
-Kan hij er wat aan doen, dat de menschen in huisjes gingen wonen, in plaats van onder
-den vrijen hemel, en dat ze den buffel zijn vrijheid namen en hem zoo dom en hulpeloos
-maakten, dat hij zich niet tijdig voor den banjir wist te redden?
-</p>
-<p>Dolimah werd wakker door het gebulder daar in de verte. &#x201e;Banjir!&#x201d; fluisterde ze. En
-gedachten aan huis vulden haar hoofdje. Angstig keek ze door de opening van het hol
-naar buiten, waar een waterige morgen schemerde.&#x2026;.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Toen de jongens wakker werden, regende het nog. Joppie lag tusschen hen in te snurken,&#x2014;scheen
-dus een weg te hebben gevonden. Erg mooi kon die weg niet zijn, te oordeelen naar
-het feit, dat Joppie tot achter zijn ooren vol modder zat.
-</p>
-<p>Onze vrienden kropen naar buiten om den panter te bezien. Daar, in den plassenden
-regen, lag de roover. Met den staart mee mat hij ruim twee ellen. Harmen&#x2019;s speer was
-hem in de zijde gedrongen en kort bij de punt afgebroken. De andere speer, waarin
-hij was opgevangen, zat dwars door het lichaam, stak er achter het rechter schouderblad
-weer uit. De bek met de scherpe, hoekige tanden stond half open, was vol gestold bloed;
-de zware pooten lagen krampachtig van het lichaam gestrekt, en de gebroken oogen staarden
-den triesten hemel in, waaraan zelfs geen schemering van de zon te ontdekken viel.
-</p>
-<p><span class="corr" id="xd30e7267" title="Niet in bron">&#x201e;</span>We zullen hem maar in de diepte gooien&#x201d;, stelde Hajo voor. &#x201e;Dan zijn we hem kwijt.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan zijn we hem zeker kwijt&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Daarom zullen we het dan ook maar <i>niet</i> doen. We zullen hem z&#x2019;n jasje uittrekken: <span class="pageNum" id="pb359">[<a href="#pb359">359</a>]</span>daar heeft ie maar last van, en wij kunnen zoo&#x2019;n stukkie leer best gebruiken! Waar,
-Rolf?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Al was het alleen al om op te slapen!&#x201d; zei Rolf. &#x201e;Daar dringt geen vocht door!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan krijg je ook geen rimmetiek&#x201d;, merkte Harmen op. &#x201e;Weet je, waar ie ook best voor
-is? Om een broek uit te snijden. In dat rokkie van mij lijk ik wel een pias.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Die zou je wel staan, zoo&#x2019;n panter-broek&#x201d;, lachte Rolf. &#x201e;Kun je goed brullen?&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen brulde, dat het heele dal er van sidderde en Padde en Dolimah er in het hol
-geducht van schrokken.&#x2014;&#x201e;&#x2019;t Is niets!&#x201d; riep Rolf naar binnen, &#x201e;Harmen krijgt het op
-z&#x2019;n zenuwen!&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen staakte zijn gebrul. &#x201e;Nou, we zullen mosjeu eens helpen&#x201d;, zei hij. &#x201e;Geef me
-je mes even, Rolf?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Weet je, hoe je hem stroopen moet?&#x201d; vroeg Rolf.
-</p>
-<p>Harmen nam werktuigelijk het mes, staarde Rolf met groote oogen aan. &#x201e;&#x2019;k Zal nog nooit
-een konijn gevild hebben!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, maar dit is geen konijn!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;Een panter is geen konijn! Maar in &#x2019;t villen zal het toch wel
-gelijk blijven! Een rits om z&#x2019;n achterpooten, een streep door &#x2019;t kruis.&#x2026;.&#x201d; Grimmig
-trok hij den panter beide speerpunten uit het lichaam. &#x201e;Kon ik z&#x2019;n achterpooten maar
-ergens aan vast binden!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;We zullen hem naar boven sleepen&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Hier zou je nog met vel en al in het
-ravijn tuimelen.&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen gaf zwijgend toe.
-</p>
-<p>Toen de jongens het hol weer inkropen, maakte de lucht hen haast onpasselijk. &#x201e;Zoodra
-de regen ophoudt, gaan we er uit!&#x201d; zei Rolf. &#x201e;Hoe voel jij je, Padde?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Heb koppijn&#x201d;, zei Padde flauw.
-</p>
-<p>&#x201e;We hebben ook nog niet gebikt&#x201d;, meende Harmen. &#x201e;&#x2019;k Val om van de honger.&#x201d; Hij hakte
-een paar noten open, en allen&#x2014;op Padde na&#x2014;smulden, of ze veertien dagen hadden gevast.
-Rolf voelde Padde&#x2019;s hoofd eens. Zijn gelaat werd zorgelijk. &#x201e;Padde heeft koorts&#x201d;,
-zei hij tot de anderen. &#x201e;Geef me je pols eens, Padde?&#x201d;
-</p>
-<p>Steunend reikte Padde hem de pols. &#x201e;En.&#x2026;. wat heb ik?&#x201d; vroeg hij angstig.
-<span class="pageNum" id="pb360">[<a href="#pb360">360</a>]</span></p>
-<p>Rolf moest tegen wil en dank weer glimlachen. &#x201e;Ik denk, dat je kou hebt gevat, Padde.
-&#x2019;n Geluk, dat het hier ten minste warm is.&#x201d; Rolf keek naar buiten. &#x201e;Ik geloof niet,
-dat de regen gauw zal ophouden. Dan moeten we aan de lucht hier maar wennen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wel ja&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Ik ruik er nou al niets meer van. Kom, Hajo, we gaan op wat
-eten uit, voor straks.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zullen jullie voorzichtig zijn?&#x201d; vroeg Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;We zullen mekaar aan &#x2019;t handje houden&#x201d;, beloofde Harmen. &#x201e;Neem je kapotte speer mee,
-Hajo, daar steken we wel even een nieuw eindje hout in. &#x2019;k Heb de mijne ook bij me.&#x201d;
-En samen klauterden ze het paadje weer op.
-</p>
-<p>Boven aangekomen, was het eerste werk der jagers, een paar stevige bamboe-stengels
-te snijden en die in de ijzeren speerpunten te wringen.
-</p>
-<p>&#x201e;Nu naar de kampong!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;Zien wat er te graaien valt.&#x201d;&#x2014;En in den plassenden
-regen liepen de beide makkers het pad af naar het dorpje. Bij het dal gekomen, waar
-aan de overzijde de geelgrijze bamboe-huisjes met de donkerbruine daken stonden, omgeven
-door bananen-boomen met van den regen glimmend-groene bladeren, zagen de jongens,
-dat uit het beekje daar beneden een bruine, modderige rivier geworden was, en dat
-het bruggetje was weggespoeld. Ze besloten het dal om te loopen&#x2014;trouwens de eenige
-manier om bij de kampong te komen&#x2014;en baanden zich een weg langs den boschrand.
-</p>
-<p>Dat viel niet mee: zij verwondden zich de voeten aan wilde ananasplanten en schramden
-zich armen en borst aan de doornstruiken. Zoo duurde het wel een uur vóór ze bij den
-kokostuin kwamen. Door het ruischen van den regen heen klonk klagend, droefgeestig
-fluitspel. Harmen liet zich tegen de pagger vallen. &#x201e;Wil je wel gelooven, dat ik nog
-geen muziek kan hooren, of ik denk aan m&#x2019;n fiool?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En ik dan?&#x201d; vroeg Hajo en ging naast hem zitten. &#x201e;Ik kon het ook al goed!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat van die begraffenis kon je nog niet goed&#x201d;, stelde Harmen vast.
-</p>
-<p>&#x201e;Daar waren ook zooveel van die wipjes in!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb361">[<a href="#pb361">361</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Dat is juist het treurige ervan&#x201d;, verklaarde Harmen. &#x201e;&#x2019;t Heet niet voor niets: begraffenis! Of denk jij, dat een begraffenis zoo iets lolligs is? Misschien voor de lijk-anzegger,&#x2014;die z&#x2019;n broodje is &#x2019;t, hè?
-Maar voor de fermilie is zoo&#x2019;n grapje duur genoeg! Je moet een natje en een droogje geven en.&#x2026;.&#x201d; Harmen
-keek eens omhoog.&#x2014;&#x201e;Zou ik eens wat noten plukken?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Harmen!! Ze zien je vast!&#x201d;
-</p>
-<div class="figure floatRight p361width"><img src="images/p361.png" alt="En Harmen had slechts even te knikken, of daar vloog de ijverige notenplukker alweer een anderen boom in....." width="293" height="449"><p class="figureHead">En Harmen had slechts even te knikken, of daar vloog de ijverige notenplukker alweer
-een anderen boom in.&#x2026;.</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Wou, dat ze blind waren&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Nou, misschien liggen er op de grond wat
-noten!&#x201d; Harmen wipte op de schutting, maar liet zich weer neerploffen. &#x201e;Er komt juist
-zoo&#x2019;n nikker de tuin in!&#x201d; fluisterde hij.
-</p>
-<p>Hajo gluurde door de omheining. &#x201e;&#x2019;t Is een jongetje! Hij is alleen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zoo. Zouden ze het hooren in &#x2019;t dorp, als &#x2019;t mormel gaat gillen?&#x201d; vroeg Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat wou je dan doen?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Niks. &#x2019;k Ga eens met hem praten.&#x201d; En met een fermen sprong was Harmen de pagger over.
-</p>
-<p>Tegen Harmen&#x2019;s verwachting in, begon het joggie niet te gillen. Het kereltje drukte
-zich met beide handjes tegen de pagger aan de overzijde, werd vaalbleek in het kleine,
-bruine gezichtje en maakte van zijn oogen rijksdaalders.
-</p>
-<p>&#x201e;Tabeh!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;Haal me eens als de weerlicht een paar noten! Makan! Daar!&#x201d;
-En Harmen wees in de boomen en daarna op zijn maag. Het kereltje begreep. Bevend over
-al zijn leden, maar rap als een eekhorentje vloog het tegen een stam op, rustte halverwege
-even om zijn angst uit te hijgen en klauterde weer verder, de voetzolen plat tegen
-den bast. Kijk, nu zat hij boven, leek zelf wel een kokosnoot.
-</p>
-<p>De eerste vrucht tuimelde omlaag. &#x201e;Goedzoo&#x201d;, prees Harmen. <span class="pageNum" id="pb362">[<a href="#pb362">362</a>]</span>&#x201e;Vang ze maar op, Hajo en verberg ze tusschen de struiken. Later halen we wel op wat
-we nou niet kunnen dragen.&#x201d; En hij begon de noten over de pagger te gooien.
-</p>
-<p>De boom, dien het ventje zich had uitgezocht, leverde ruim een dozijn noten op. Toen
-er onder de kruin niets meer te ontdekken viel, kwam het manneke aarzelend weer omlaag,
-en Harmen had slechts even te knikken, of de ijverige plukker wipte alweer een anderen
-boom in. &#x201e;Dat mag ik zien&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Vang je, Hajo?&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo verborg de noten in een boschje. Toen er drie boomen kaalgeplukt stonden als
-lange, magere Lijzen, en het kereltje een vierden boom inschoot, vond Harmen het welletjes
-en wipte weer over de pagger. &#x201e;Waar liggen ze, Hajo? Goed zoo, daar zal geen mensch
-ze vinden.&#x201d;
-</p>
-<p>De noten vielen nog smakkend neer. &#x201e;Hij zal de heele tuin leegplukken!&#x201d; grinnikte
-Harmen. &#x201e;&#x2019;t Is een handig mormel, hoor, hij verstond me ook direkt. Kom, we nemen
-een paar noten onder de arm!&#x201d;
-</p>
-<p>Een paar uur later kwamen ze weer op het plateau. Toen ze weer omlaag wilden springen,
-viel plots hun oog op.&#x2026;. een touwladder! &#x201e;Daar hangt een <i>valreep</i>!&#x201d; stotterde Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Hallo!&#x201d; klonk het van omlaag. Rolf stond in den ingang der grot.
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe komt dat ding daar, Rolf??&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Bevalt ie jullie?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Heb jij &#x2019;m gemaakt?!&#x201d; stamelde Harmen vol eerbied. &#x201e;Da&#x2019;s nog eens werk! Hoe heb je
-&#x2019;m in mekaar geflanst?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat zie je&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Stukjes bamboe, met rotan verbonden. Met die stok halen we
-de ladder &#x2019;s avonds binnen, dan valt geen mensch ons lastig.&#x2014;Waar hebben jullie die
-noten vandaan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Heb ik voor me laten plukken&#x201d;, grinnikte Harmen. &#x201e;Waar of niet, Hajo?&#x201d; En samen vertelden
-ze het avontuur.
-</p>
-<p>&#x201e;Jij bent brutaal als de beul, Harmen!&#x201d; zei Rolf. &#x201e;Vandaag of morgen vlieg je er in.&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen trok een leep gezicht. &#x201e;&#x2019;t Is met Harremen als met een vlooi! Kom je d&#x2019;r aan&#x2014;wip!
-zegt ie. En de beet heb je te pakken!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb363">[<a href="#pb363">363</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Hoe is het met Padde?&#x201d; vroeg Hajo.
-</p>
-<p>Rolfs gelaat betrok. &#x201e;Hij ijlt. Dolimah zoekt kruiden. Misschien helpen die.&#x201d;
-</p>
-<p>Zwijgend, plots weer bedrukt, ging de jongens het hol binnen.
-</p>
-<p>De regen ruischte.
-</p>
-<div class="figure p363width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb364">[<a href="#pb364">364</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.9" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e463">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">SI-KAMPRET</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">&#x2019;s Middags togen de jongens aan het werk met den panter. Ze sloegen hem een paar dunne
-rotanstengels om de pooten en heschen het dier met hun drieën omhoog. Een vrachtje!
-</p>
-<p>En nu begon Harmen zijn vilders-werk. Na een half uur hijgen, mopperen en trekken,
-vloog hij met huid en al tegen den grond, en de panter hing naakt, met puilende oogen,
-te schommelen. &#x201e;Mooier ben je er niet op geworden!&#x201d; zei Harmen, terwijl hij overeind
-krabbelde en zijn zitvlak wreef. Hij sleepte het gevilde dier naar den rand van het
-ravijn en liet het in de diepte tuimelen. De panter buitelde potsierlijk over de steenen,
-gleed een oogenblik over een met varens begroeid stuk helling en sloeg weer over den
-kop, tot het ten slotte ergens hangen bleef.
-</p>
-<p>Harmen had het dier in zijn val nageoogd. Hij wendde zich nu om en zocht een verborgen
-plek tusschen de struiken, waar hij de huid uitspande, de binnenzijde boven. &#x201e;Ziezoo&#x201d;,
-prevelde Harmen, &#x201e;laat nu het zonnetje maar schijnen.&#x201d;
-</p>
-<p>Doch daar leek het nog weinig op! Altijd maar door dreven uit het Westen zware, grauwe
-wolken aan, schoven de vage randen ineen, werden in die samenvoeging groeterig zwart,
-stortten hun waterlast uit en vloeiden weer uiteen, dat er een lichte plek door schemerde,
-die de rest van den hemel nog triester en hopeloozer schijnen deed. De bergen in het
-Oosten, die bij zonsopgangen zoo heerlijk blauw konden afsteken tegen het goud van
-den hemel, of &#x2019;s avonds, wanneer de zon in zee wegzonk, rood te gloeien stonden tegen
-het paars van den komenden nacht, scholen nu achter het regengordijn. Als er een paar
-wolken braken en een blik op de bergen doorlieten, rezen de pieken zoo dreigend zwart
-op, dat hun aanblik beklemde.
-</p>
-<p>Harmen dwaalde op zijn eentje nog wat rond, vond niets <span class="pageNum" id="pb365">[<a href="#pb365">365</a>]</span>van zijn gading. Met een grooten doren in zijn voet, dien hij er pas na lang peuteren
-met zijn zakmes weer uitkreeg, daalde hij den &#x201e;valreep&#x201d; af.
-</p>
-<p>In het hol was het al donker. Padde lag te ijlen en gaf zijn vrienden nergens antwoord
-op. Hoewel niemand er iets van verwachtte, trachtten ze vuur te maken met wat hout
-en kokos vezels, die ze in het hol te drogen hadden gelegd. Maar het was nog te vochtig.
-Toen gingen de jongens voor den ingang zitten, staarden zwijgend over het ravijn.
-</p>
-<p>Uit de diepte steeg de schemering op, kroop al over den rand aan de overzijde, die
-zich daareven nog scherp tegen de lucht afteekende,&#x2014;nu er langzaam mee samenvloeide,
-zoodat de knapen tegen een hoogen, grauwen wand opkeken. Steeds dichter kwam de grauwe
-wand; er zat in die langzame nadering iets beklemmends. Nu konden ze nog twintig ellen
-voor zich uit zien, nu nog vijftien, nog twaalf, nog tien.&#x2026;. &#x2019;t Was net of je moeilijker
-ademde.&#x2026;.
-</p>
-<p>Een groote raaf werkte zich met loomen wiekslag door de duisternis, gleed laag over
-de hoofden der jongens voort en kraste. Toen schoof hij weg in den grauwen wand. Net
-een lijk-aanzegger, vond Harmen.
-</p>
-<p>Achter, in de duisternis van het hol, zat Dolimah bij Padde. Het hoofdje naar hem
-toegebogen, vertelde ze een oud sprookje van den regen en den rijstkorrel. Onder den
-invloed van haar zacht, zangerig stemmetje kalmeerde Padde en sliep in.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Den volgenden dag regen, regen, regen.
-</p>
-<p>Rolf zocht samen met Dolimah in de buurt naar wat kruiden.
-</p>
-<p>&#x201e;Ziet u dit plantje?&#x201d; vroeg Dolimah. &#x201e;Als je daar de stengels van eet, word je sterk!
-Het is de <i lang="ms">sidagori lelaki</i>. En dat daar is de <i lang="ms">daoen tidoer-tidoeran</i>! Als je niet slapen kunt, moet je daarvan een takje onder je hoofd leggen.&#x2014;Maar ik
-ken maar weinig medicijnen. De <i lang="ms">doekoen</i> kent ze allemaal! En de doekoen kan ook de booze geesten op de vlucht jagen.&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf luisterde met beide ooren. Van alles wat Dolimah vertelde, ging voor hem een
-groote bekoring uit.
-</p>
-<p>Harmen verveelde zich in het hol, trok er &#x2019;s middags met Hajo op uit. Ze volgden het
-pad nu eens in de andere richting, <span class="pageNum" id="pb366">[<a href="#pb366">366</a>]</span>kwamen aan een zijweggetje. Harmen waadde het een eind in, hield stil en staarde aandachtig
-naar een plek grond, die boven het water uitstak.
-</p>
-<p>Hajo kwam er bij. In de bruine modder stonden diepe voetsporen geprent van een tweehoevig
-dier. &#x201e;Zou het een hert zijn, Harmen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat dacht je dan?&#x201d; vroeg Harmen. &#x201e;Een duizendpoot?&#x2014;Alsjeblieft!&#x201d; En hij liet Hajo
-een bosje <span class="corr" id="xd30e7400" title="Bron: zijïg">zijig</span> haar zien, dat aan een doornstruik hing. &#x201e;Dit is herte-haar en niets anders.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zeg, Harmen, zouden we het niet kunnen vangen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Daar zal ik nou eens over prakkizeeren&#x201d;, zei Harmen, in diepe gedachten.
-</p>
-<p>Langzaam slenterden de jongens weer terug. Vóór ze de ladder afdaalden, sneed Harmen
-een paar dunne rotans af.
-</p>
-<p>De stemming in het hol was dien avond verre van rooskleurig. Padde&#x2019;s voorhoofd en
-polsen bonsden koortsig; zijn adem was kort en hijgend. Rolf en Hajo staarden triest
-naar buiten in de grauwe regensluiers. Zelfs Joppie zat met een droevige uitdrukking
-in zijn glanzende honde-oogen aan den ingang van het hol, huiverde toen en ging naar
-binnen, waar hij zich met een diepen zucht neervleide, den kop onder Padde&#x2019;s kin.
-Dolimah wreef op een platten steen wat kruiden tot een papje en legde dat den zieke
-op de borst. Harmen was de eenige, die er de vroolijkheid inhield en, tevreden neuriënd,
-weinig merkend van de trieste stemming der anderen, uit zijn rotanstengels een paar
-strikken vlocht.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat wil je strikken?&#x201d; vroeg Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Kleine-kindervraag&#x201d;, zei Harmen met een knipoogje naar Hajo: om er zijn mond over
-te houden.
-</p>
-<p>Rolf zweeg, ietwat geprikkeld.
-</p>
-<p>&#x201e;Je zult het wel zien&#x201d;, begon Harmen een paar minuten later.
-</p>
-<p>&#x201e;Niets nieuwsgierig&#x201d;, stelde Rolf hem gerust.
-</p>
-<p>Harmen gromde wat. Maar even later begon hij weer zachtjes te zingen. &#x201e;Daar waren
-drie matroosjes.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Het werd Hajo week om het hart bij die vaderlandsche wijsjes. En toen Harmen weer
-een strik klaar had, vol zelfvoldoening voor zich uithield en zei: &#x201e;Steek er je kop
-eens door, Hajo, dan kan ik zien, of ie goed aantrekt!&#x201d; kon Hajo geen <span class="pageNum" id="pb367">[<a href="#pb367">367</a>]</span>antwoord geven. Hij stond op en ging naar Padde. &#x201e;Padde.&#x2026; Slaap je?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hajo!&#x201d; snikte Padde. &#x201e;Ik ben zoo ziek, Hajo.&#x2026;..&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo ademde diep. &#x201e;Flink zijn, Padde! Als de zon weer schijnt.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Die zie ik niet meer&#x201d;, snikte Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Stil toch!&#x201d;&#x2014;Hajo legde zich neer en sliep in. Maar in zijn slaap vloeiden de tranen
-hem over de wangen.
-</p>
-<p>Alom zong de regen. Soms scheen het ruischen iets minder te worden, ging in tikken
-over. Maar dan sloeg het water weer feller neer, en de hoop, dat morgen eindelijk
-de zon weer stralend aan de kim zou rijzen, werd, nauw ontkiemd, alweer vernietigd.&#x2014;Allen
-legden zich nu te rusten. Maar midden in den nacht sprong Harmen overeind en wierp
-zijn kapmes naar een glinsterend ding, dat sissend, kronkelend over den grond, een
-goed heenkomen zocht. Joppie vloog, de haren steil overeind, tegen den achterwand.
-</p>
-<p>Een slang was het hol ingeslopen.
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>Vermoeid stonden de jongens den volgenden morgen weer op: geen van allen had na de
-ontdekking van de nachtelijke bezoekster nog erg rustig geslapen. &#x201e;Ja, die slang zocht
-hier natuurlijk de warmte&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Wat zou er tegen te doen zijn?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Doodslaan&#x201d;, stelde Harmen voor. &#x201e;Dan krijgen ze de aardigheid er wel af.&#x201d;
-</p>
-<p>De anderen keken bezorgd voor zich uit.
-</p>
-<p>Na een pover ontbijt van kokosnoten, gingen de jongens er weer op uit. Rolf wilde
-wat knollen en vruchten en eetbare wortels zoeken, en Hajo zou Harmen vergezellen
-bij het zetten van zijn strikken. Bij het zijweggetje gekomen, slaakte Harmen een
-kreet van verrassing. &#x201e;Hij is er weer geweest! Kijk maar!&#x201d; En Harmen wees op hoefsporen,
-die nog niet eens geheel vol water waren geloopen. &#x201e;Geen minuut geleden is ie hier
-langs gekomen! Had ik m&#x2019;n strikken maar een kwartiertje vroeger uitgezet,&#x2014;dan zat
-ie er nou al in!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jammer!&#x201d; zuchtte Hajo. &#x201e;Hoe dacht je de strikken te hangen?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb368">[<a href="#pb368">368</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Een voet of vijf van de grond&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Dan moet ie zelf weten of ie er in wil
-loopen!&#x201d; En Harmen volbracht zijn strooperswerk met een vaardigheid, die vermoeden
-deed, dat hij dergelijke zaken al eens eerder had opgeknapt. &#x201e;Ziezoo&#x201d;, zei hij tevreden,
-&#x201e;nou leg ik hier beneden ook nog een strikje, dan kan ie daar in trappen, als ie er
-aardigheid in heeft!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als ik zoo strikken zet&#x201d;, begon Harmen in gedachten, terwijl de jongens weer terugslenterden,
-&#x201e;dan moet ik ineens weer denken aan m&#x2019;n strikkies achter de dijk bij Hoorn. Eenmaal
-had ik er zeven op een dag! &#x2019;k Zal &#x2019;t nooit vergeten: &#x2019;t was herfst 1616, de zevende
-van Slachtmaand,&#x2014;zeg nou eens, dat zeven geen geluksgetal is. Zeven vette konijnen,
-en Harremen centen op zak! De volgende dag een haas van twaalf pond, die had zich
-meteen doodgeloopen! Ja, je moet de loopjes kennen, hè? Een ander zet ook strikken
-en vangt er nog geen pier in! Lange Lijs heeft me eens een strikkie gelicht! De haas
-er keurig uitgelicht en &#x2019;t strikkie weer netjes recht gezet. Jawel! Goeie morrege!
-Op tien pas zei ik al: daar heeft me die uitgerokken pijpesteel van een Lijs met z&#x2019;n
-wrattige gapjatten aangezeten! De heele grond onder de wol, en &#x2019;t strikkie netjes
-open, ja, Harmen is gaargestoofd! Ik heb hem zijn oogen dichtgeslagen en hem laten
-betalen voor een haas van twaalf en een half pond. Later zei Roeffie, dat <i>hij</i> m&#x2019;n strik gelicht had<span class="corr" id="xd30e7440" title="Bron: ,">.</span> &#x201e;Nou&#x201d;, zei ik, &#x201e;die uitgezemelde Lijs kan zoo&#x2019;n pak op z&#x2019;n falie toch best gebruiken,
-dan weet ie wat ie krijgt, als ie eens trek mocht hebben met z&#x2019;n mottige fikken aan
-mijn strikkies te komen!&#x201d; Van Roeffie kun je wat velen, nietwaar, maar als ik dat
-platgemangelde tronie van Lijs maar zie, word ik al kriebelig. Laatst ging ie met
-visschen vlak naast me liggen. &#x201e;Ga je weg, hoepelstok!!&#x201d; zeg ik. En hij smeert hem.
-Haalt ie me aan het andere eind van de sloot niet de snoek op, waar ik op lag te loeren?!&#x2014;Nou,
-ik kom zoo eens achter hem staan. &#x201e;Mooi snoekkie heb je daar!&#x201d; zeg ik. &#x201e;Nou!&#x201d; zegt
-die kaaswurm. Meteen geef ik hem een douw, dat ie de sloot invliegt. &#x201e;Dat heb <i>jij</i> gedaan!&#x201d; zegt ie woest. &#x201e;Kan ik me niet herinneren&#x201d;, zeg ik. &#x201e;Lijs, moet jij nou
-nog leeren, dat je met visschen niet naast een ander gaat liggen?&#x201d;&#x2014;&#x201e;&#x2019;k Lig toch immers
-ook niet naast je?&#x201d; vraagt de slampamper. &#x201e;Nee, <i>nou</i> niet&#x201d;, zei <span class="pageNum" id="pb369">[<a href="#pb369">369</a>]</span>ik, &#x201e;maar die snoek heb je eerst bij mij weggehaald.&#x201d;&#x2014;&#x201e;Bewijs dat eens&#x201d;, zegt die
-lintwurm. &#x201e;Dat hoef ik niet te bewijzen&#x201d;, zeg ik, &#x201e;zoo&#x2019;n visch zwemt achter jou aan,
-omdat jij net zulke vissche-oogen hebt! Geef hier m&#x2019;n snoek! En als je nog praatjes
-maakt, is het ineens uit met de vrindschap, begrepen?&#x201d;&#x2014;Nou, toen smeerde ie &#x2019;m, de
-zandlooper!&#x201d;
-</p>
-<p>De jongens waren weer op het plateau aangeland. Rolf kwam hen tegemoet. &#x201e;Heb jullie
-Dolimah gezien?&#x201d;
-</p>
-<p>De verbaasde gezichten der twee anderen maakten elk antwoord overbodig.
-</p>
-<p>&#x201e;Begrijp ik niets van&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Daareven kwam ik terug en vond Padde alleen. Misschien
-is ze wel weer op kruiden uit, maar dan snap ik niet, waarom ze me niet even heeft
-gewaarschuwd. Ik was hier toch in de buurt.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Zwijgend, de handen om de knieën, zaten de jongens den ganschen middag voor in het
-hol en staarden naar buiten. Zou Dolimah hen werkelijk verlaten hebben? Dat zou vreeselijk
-zijn. Vol weemoed dachten ze aan Dolimah&#x2019;s zangerig stemmetje, aan haar fijn kopje
-met de groote, glanzende oogen.&#x2026;.
-</p>
-<div class="figure floatLeft p369width"><img src="images/p369.png" alt="Slang." width="247" height="102"></div><p>
-</p>
-<p>Na elk uur zakte hun moed. Dolimah was weg en daarmee alles wat hun in dit land nog
-lief was. Waren ze maar weer aan het strand! De zee kenden ze! Ze zouden in een prauw
-stappen en weg varen. Waarheen? Het deed er niet toe, maar weg, weg van dit land!
-</p>
-<p>Ineens.&#x2026;.! Wie was daar? De jongens vlogen naar buiten. Dolimah! <i>Dolimah!!</i>&#x2014;En wien had ze bij zich? Daar stond een kereltje,&#x2014;tenger, met groote, uitstaande
-ooren. In zijn wijd-opengesperde oogen lag namelooze verbazing uitgedrukt, toen hij
-de jongens zag. Hij maakte een beweging van het op een loopen te willen zetten.
-</p>
-<p>&#x201e;<span lang="ms">Ikoet sadjah, Saleiman</span>&#x201d;, zei Dolimah.
-</p>
-<p>&#x201e;<span lang="ms">Eh-eh, mari</span>&#x201d;, viel Rolf haar bij. &#x201e;<span lang="ms">Djangan takoet.&#x2026;.</span> Wees niet bang.&#x201d;
-</p>
-<p>Het bruine kereltje, dat den trotschen naam: Saleiman <span class="pageNum" id="pb370">[<a href="#pb370">370</a>]</span>voerde, aarzelde, snoof zoo er eens en daalde toen omzichtig, na zijn sarong naar
-binnen te hebben geslagen, het laddertje af.
-</p>
-<p>Mooi was Saleiman niet: zijn armen en beenen waren schraal en als uit donker hout
-gehakt, en zijn knieën en ellebogen schenen wel dikke knoesten in dat hout. Ook zijn
-ruggetje was hoekig en bottig, en voor de rest zat Saleiman van top tot teen vol litteekens.
-</p>
-<p>Rolf keek Dolimah met vragenden blik aan.
-</p>
-<p>&#x201e;Saleiman is met me meegekomen om vuur te maken&#x201d;, zei het meisje.
-</p>
-<p>De kleine, broodmagere vuurgod wrong bedeesd een paar houtjes uit zijn sarong en staarde
-Rolf met zijn groote kijkers allesbehalve gerust aan.
-</p>
-<p>De knapen bezagen het manneke nu plots met heel andere oogen en knikten hem vriendelijk
-toe. Alleen Joppie gromde wantrouwend tegen den bezoeker,&#x2014;welk wantrouwen nog aangroeide
-toen hij Saleiman berook en deze hem met zijn mager, knokig been een schop toedeelde,
-die lang niet mis was en waarop Joppie bij zoo&#x2019;n ventje niet gerekend had. Saleiman
-had het trouwens als vanzelf sprekend gedaan, zonder er een blik aan te verspillen,
-en de oogen, waarmee hij nog even schuchter als te voren Rolf in het gelaat keek,
-hadden zelfs niet geknipt.
-</p>
-<p>&#x201e;En Saleiman heeft me beloofd, ons wat eten te brengen, niet waar, Saleiman?&#x201d; vroeg
-Dolimah.
-</p>
-<p>&#x201e;Eh-eh&#x201d;, bevestigde Saleiman.
-</p>
-<p>&#x201e;Nu, begin dan maar&#x201d;, zei Dolimah.
-</p>
-<p>&#x201e;Eh-eh.&#x201d;&#x2014;Saleiman bukte zich over de kokosvezels, die de jongens den vorigen dag nog
-vergeefs getracht hadden te doen ontvlammen, en begon te wrijven. Zijn neus raakte
-daarbij zoowat den grond en zijn al even mager en bottig zitvlak stak fier omhoog.
-</p>
-<p>Na een paar minuten hard werken begon Saleiman te blazen,&#x2014;er waren dus vonken. &#x201e;&#x2019;k
-Zal helpen blazen!&#x201d; riep Harmen en bukte zich naast Saleiman. Saleiman stokte; een
-seconde lang keken Saleiman en Harmen elkaar zwijgend in de oogen. Toen ging de eerste
-haastig weer door met wrijven. Daar sprongen de vonkjes ook al weer; Saleiman en Harmen
-bliezen <span class="pageNum" id="pb371">[<a href="#pb371">371</a>]</span>elkaar bijkans weg, maar.&#x2026;. een vlammetje lekte uit de kokosvezels op! Blazen, jongens!
-Nog een stukje droge kokosbast er op; een wolkje blauwe rook steeg op tusschen de
-hoofden der blazers en bleef er als een zegekrans om hangen.&#x2026;. Er was vuur!
-</p>
-<p>De jongens keken er naar, alsof ze een schat hadden gevonden. Hè, wat een vroolijkheid
-brachten die oolijke vlammetjes op eens! Hou er je hand eens boven! Lekker warm, hè?
-Het hol was nu in eens tot in den versten hoek verlicht.
-</p>
-<p>&#x201e;Dank je wel, Saleiman!&#x201d;
-</p>
-<p>Uit deze woorden maakte Saleiman op, dat hij nu gerust kon opstappen. Hij stak de
-houtjes weer in zijn sarong, sloeg zijn gebatikt kleedingstuk naar binnen en klauterde
-het laddertje op.
-</p>
-<p>&#x201e;Kom je morgen terug, Saleiman?&#x201d; vroeg Dolimah.
-</p>
-<p>&#x201e;Eh-eh&#x201d;, beloofde Saleiman. En, na nog een schuwen blik naar achteren te hebben geworpen,
-spoedde hij zich in den plassenden regen voort.
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe kwam je dááraan??&#x201d; vroeg Rolf aan Dolimah.
-</p>
-<p>Het meisje glimlachte. &#x201e;Hij was met zijn vriendjes aan het spelen. Toen heb ik hem
-gevraagd, even met mij mee te gaan om vuur te maken. Ze zullen er allemaal over zwijgen.&#x2014;Weet
-u hoe ze hem noemen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Saleiman heet hij toch?&#x201d; vroeg Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, maar ze noemen hem: Si-Kampret! De Vleermuis! Omdat hij zulke groote ooren heeft,
-net als een vleermuis. Maar dat wil hij natuurlijk niet hooren! &#x201e;Hoe heet je?&#x201d; vroeg
-ik hem. &#x201e;Si-Kampret!&#x201d; riepen de anderen. Maar hij zelf zei: &#x201e;Saleiman.&#x201d; Toen deed
-ik net, of ik de anderen niet hoorde.&#x2014;Ja.&#x2026;. voor een meisje wil hij natuurlijk flink
-zijn!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Eh-eh&#x201d;, zei Rolf.
-</p>
-<p>En Dolimah lachte.
-</p>
-<div class="figure p371width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb372">[<a href="#pb372">372</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.10" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e470">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">SALEIMAN EN ZIJN FLUIT</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first"></p>
-<div class="figure floatLeft p372width"><img src="images/p372.png" alt="Zeemeeuw." width="225" height="372"></div><p>
-</p>
-<p>De jongens werden door een soort vuur-koorts bevangen: ze sleepten zooveel hout bijeen,
-als moest er een brandstapel worden opgericht. En toen in den ingang het vuur hoog
-oplaaide, gingen ze dieper in het hol gezelsen. Hè, hoe veilig voelde je je achter
-dien wand van vuur! Ook Padde werd door de behagelijke warmte verkwikt. Hijgend lag
-hij te staren naar de spookachtige schimmen tegen den achterwand van het hol.
-</p>
-<p>Dolimah keek droomend in de vlammen. Toen opeens begon ze weer te vertellen, en de
-jongens luisterden er naar zooals ze naar muziek zouden hebben geluisterd. &#x201e;Behalve
-in de bergen, was er vroeger op de aarde geen vuur. De menschen wisten niet, hoe het
-op te wekken en kenden er de macht niet van. Nu was er eens een arme man, die zoo
-vroom leefde, dat de geesten medelijden met hem kregen. Hij sliep altijd op de steenen
-en offerde zijn laatste bete. Nu zeiden de geesten tot hem: &#x201e;Omdat je zoo vroom bent
-geweest, zullen we je tot den rijksten van alle menschen maken. Wij zullen je het
-<i>vuur</i> geven.&#x201d;&#x2014;&#x201e;Het vuur?&#x201d; vroeg de vrome man verbaasd, &#x201e;wat is dat?&#x201d;&#x2014;&#x201e;Dat zul je wel zien&#x201d;,
-antwoordden de geesten. &#x201e;Je hebt niets anders te doen dan twee stukjes bamboe tegen
-elkaar te tikken&#x2014;en er deze tooverspreuk bij te zeggen.&#x201d; En de geesten noemden de
-tooverspreuk.&#x2014;Nu, toen de man twee bamboetjes tegen elkaar getikt had en de spreuk
-had gezegd, vlogen de stokjes in brand. &#x201e;Nu zie je wat vuur is&#x201d;, zeiden de geesten.
-&#x201e;Wend het ten goede aan: bereid er je eten mee en steek het aan wanneer de duisternis
-invalt,&#x2014;dan vluchten <span class="pageNum" id="pb373">[<a href="#pb373">373</a>]</span>de kwade gedachten.&#x201d;&#x2014;Verheugd keek de vrome man naar de vlam, die uit het hout opsloeg.
-&#x201e;Hoe warm is hij! En hoe vroolijk! Kom, ik wil dit aan alle menschen laten zien!&#x201d;
-En hij ijlde naar zijn kampong. Maar onderweg kwam hij zijn buurman tegen. Die was
-rijk en wilde hem, den arme, nauwelijks zien.&#x2014;&#x201e;Goeden dag, Dajik!&#x201d; wenschte de vrome
-man hem toe. Maar de rijke antwoordde niet en ging zonder groeten voorbij.&#x2014;Dat verbitterde
-den arme. En nu kwam hij op een booze gedachte. &#x201e;Als deze bamboe branden wil&#x201d;,&#x2014;zoo
-dacht hij, &#x201e;dan zal het huis van mijn rijken, trotschen buurman ook wel willen branden!
-Ik zal de vlam onder het atapen-dak houden.&#x201d; En hij ijlde naar het groote, mooie huis
-van Dajik. Daar aangekomen, tikte hij haastig de bamboetjes tegen elkaar,.&#x2026;. maar
-ditmaal kwam er geen vuur.&#x2026;.! &#x201e;Dat is waar ook&#x201d;, dacht hij, &#x201e;ik moet eerst de spreuk
-zeggen! Hoe luidt ze nog maar weer? Bismillah.&#x2026;. Was het niet: Bismillah.&#x2026;. en dan?&#x201d;
-Hoe hij ook dacht, hij kon niet weer op de juiste woorden komen. &#x201e;Dat is de straf
-voor mijn booze gedachten!&#x201d; zei hij tot zichzelf. &#x201e;Nu hebben de geesten mij de spreuk
-weer afgenomen, en ik ben even arm als voorheen.&#x2014;Maar Dajik zal óók weten wat armoede
-beduidt! Ik <i>wil</i> vuur maken!&#x201d; En hij begon het hout te wrijven, te wrijven.&#x2026;.! &#x201e;Het wordt al warm!&#x201d;
-dacht hij na een poos, &#x201e;het vuur is stellig niet ver meer weg! Nu is het hout al zoo
-heet, dat ik het nauwelijks nog kan vasthouden. Hu! dat is werken! Ik ben nu al zoo
-moe, alsof ik den heelen dag gespit heb in mijn kleinen akker. Wacht.&#x2026;. daar is het
-vuur!&#x201d;&#x2014;Toen vloog een vonk uit de bamboe op zijn sarong; de sarong vatte vuur.&#x2026;.!
-En de man verbrandde.&#x2026;.&#x2014;Maar de rijke had uit zijn venster gezien hoe de arme het
-vuur verkregen had. En hij beval zijn dienaar bamboe te wrijven tot er een vlam uitsloeg.
-Zoo leerden de menschen het geheim kennen. Maar de spreuk kent niemand.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Dolimah had uitverteld.
-</p>
-<p>Het werd stil in het hol, nu Dolimah&#x2019;s zoetvloeiend stemmetje verstierf. Harmen gooide
-nog flink wat hout op het vuur; het knapte en knetterde geducht; de vlammen lekten
-tot den bovenwand van het hol. Daarbinnen smoorde je van de warmte.
-<span class="pageNum" id="pb374">[<a href="#pb374">374</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Toch lekker!&#x201d; vonden de jongens. En weer wat hoopvoller, sliepen ze in.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Den volgenden dag regende het bij vlagen. Maar de lucht bleef nog zoo grijs als een
-rattevel. Al vroeg in den morgen verscheen Saleiman met zijn vleermuisooren boven
-aan het laddertje.
-</p>
-<p>&#x201e;Ben je daar al, Saleiman? Kom maar hier!&#x201d; noodigde Dolimah uit.
-</p>
-<p>Saleiman toonde zijn schatten. Het waren: een gescheurde steenen pot, een klomp gekookte
-rijst in een pisangblad gevouwen, wat kruiden en een paar bananen.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat lief van je, Saleiman!&#x201d; prees Dolimah hem. &#x201e;Kom je morgen weer terug?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Eh-eh&#x201d;, beloofde Saleiman.
-</p>
-<p>&#x201e;Heb je daar een soeling (inlandsche fluit uit bamboe) bij je?&#x201d;
-</p>
-<p>Saleiman knikte.
-</p>
-<p>&#x201e;Kun je er ook op spelen?&#x201d;
-</p>
-<p>Instemmende hoofdknik van Saleiman.
-</p>
-<p>&#x201e;Fluit er dan eens op?&#x201d;
-</p>
-<p>Saleiman aarzelt, peutert in zijn neus.
-</p>
-<p>&#x201e;Durf je niet?&#x201d;
-</p>
-<p>Saleiman kleurt, wendt zich af en kijkt naar de lucht.
-</p>
-<p>&#x201e;Durf je vanavond voor me te spelen, als het donker is?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Eh-eh&#x201d;, klinkt het uit Saleimans mond. En Saleiman gaat het laddertje weer op, de
-sarong netjes tusschen de beenen. Daar steekt zijn bol boven het plateau uit,&#x2014;een
-bos rommelig haar op een schraal halsje. Ter zijde twee flap-ooren. Ze zijn doorzichtig.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Harmen en Hajo begaven zich dien morgen vol verwachting naar hun strikken, en de teleurstelling
-was groot, toen er niets bleek te zijn ingeloopen.
-</p>
-<p>Toen ze in het hol terugkeerden, vonden ze Dolimah bezig te braden. Ze had uit vastgestampte
-aarde een fornuisje gemaakt, dat door het vuurtje daarbinnen allengs tot steen gebakken
-werd; daarop had ze den steenen pot geplaatst, waarmee <span class="pageNum" id="pb375">[<a href="#pb375">375</a>]</span>Saleiman den grondslag voor het huisraad der zwervers had gelegd. Zoo kookte ze een
-soort soepje van allerlei kruiden, gooide er de rijst in, die nu groen-geel van kleur
-werd, sneed er een paar schijfjes banaan in en zette Padde het heele zaakje voor zijn
-neus.
-</p>
-<p>Maar de arme jongen kon er niets van binnenkrijgen.
-</p>
-<p>&#x201e;Padde dan toch!&#x201d; zei Hajo. &#x201e;&#x2019;t Ruikt zoo fijn! Jij doet maar niets dan drinken en
-je moet toch ook wat eten!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde greep Hajo&#x2019;s hand. &#x201e;Hajo.&#x2026;.!&#x201d; En hij begon krampachtig te snikken. &#x201e;Ik weet
-het wel: jullie wilt verder, en je moet om mij hier blijven.&#x2026; &#x2019;k Wou, dat ik maar
-dood ging, Hajo,&#x2014;dan konden jullie.&#x2026;. dan konden jullie.&#x2026;.&#x201d; De tranen versmoorden
-Padde&#x2019;s stem. &#x201e;Jullie zijn allemaal zooveel sterker dan ik, jullie hebt meer fut;
-ik ben lastig voor jullie; ik ben jou ook altijd tot last geweest.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat een onzin, Padde!&#x201d; gromde Hajo, wien de tranen nu ook in de keel schoten. &#x201e;Jij
-bent niemand tot last en <i>mij</i> vast en zeker niet! Hoe vaak zijn we samen geen appelen gaan rapen in &#x2019;t Sinte Klarens?
-En denk je, dat ik maar half zoo&#x2019;n lol zou hebben gehad, als jij niet bij me was geweest?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde kuste Hajo&#x2019;s hand. &#x201e;Hajo! Ja, dat is het hem ook: in dit land, in dit vreeselijke
-land hoor ik niet thuis. In Hoorn, daar moet ik wezen! Daar kan ik misschien nog wat
-verdienen voor m&#x2019;n moeder en m&#x2019;n zusjes en broertjes. Als m&#x2019;n oom me nog wil hebben
-voor de bierbrouwerij.&#x2026;. &#x2019;k Had ook zoo gehoopt wat geld mee naar huis te brengen,
-en nou is alles de lucht in.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Welneen, Padde!&#x201d; zei Hajo. &#x201e;Op de terugweg verdienen we wel weer geld, dan komen
-we toch niet platzak thuis. Als we maar eerst in Bantem zijn! Als Dolimah zoo aan
-het vertellen is, is het net, of we hier nooit weg zullen komen; dan wordt alles zoo
-groot, en je voelt je-zelf zoo klein en zoo vreemd in dit land.&#x2026;. Maar wij, Padde,
-wij verlaten mekaar niet, hoor! Samen uit, samen thuis!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hajo&#x201d;, snikte Padde, &#x201e;zooals jij is er maar één! Dat heb ik altijd gezegd, als die
-lamzakken wat op je aan te merken hadden. Lange Leen heb ik op z&#x2019;n gezicht getimmerd!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, heb je nou weer wat moed?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb376">[<a href="#pb376">376</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Ja, hoor!&#x201d; zei Padde. &#x201e;Wij komen er wel weer, hè?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wees daar maar gerust op!&#x201d;
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Tegen de schemering kwam Saleiman weer. Ditmaal had hij nog meer weten te kapen: een
-paar eieren, nog een steenen potje, drie gedroogde visschen en acht <span class="corr" id="xd30e7584" title="Bron: maiskolven">maïskolven</span>.
-</p>
-<p>&#x201e;Doe het niet weer, Saleiman&#x201d;, zei Dolimah. &#x201e;Ik wil niet, dat ze het merken en je
-een dief noemen.&#x201d;
-</p>
-<p>Saleiman keek beschaamd een anderen kant uit.
-</p>
-<p>&#x201e;Heb je je soeling weer bij je?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Eh-eh.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Speel dan wat voor mij, wil je?&#x201d;
-</p>
-<p>Saleiman knikte, hurkte omzichtig neer en haalde zijn fluit voor den dag. Het was
-een hol stuk bamboe met gaatjes er in gebrand; het mondstuk was gevormd door een der
-schotjes uit de bamboe, waarin een smalle spleet was gesneden. Saleiman keek schuchter
-om naar de jongens, die verbaasd wachtten op wat komen ging.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, speel maar, Saleiman&#x201d;, zei Rolf vriendelijk, de anderen manend te gaan zitten.
-Saleiman aarzelde nog even, snoof, keek in de grijze lucht en zette toen gewichtig,
-vol ernst de fluit aan zijn vooruitgestoken lippen.
-</p>
-<p>Daar kwam, als een verre roep van een nachtvogel, een langgerekte, nasale toon uit
-het instrument. Op den toon volgde een iets hoogere, even langgerekt en droefgeestig.
-Toen zonk de fluit weer even terug op den eersten toon, ging weer omhoog, liep met
-een weeken stap over den tweeden heen en zong den derden geheimzinnig uit, met een
-korten zucht na. Toen weer de diepte in, lang en klagend. En zoo geleidelijk weer
-omhoog met statige passen. In eens.&#x2026;. tiereliet! tiereliet! tiereliet! heel in de
-hoogte en verschrikkelijk valsch. Toch weer niet valsch.&#x2026;. kan een vogel valsch zingen,
-ook al schettert hij nog zoo hoog? Saleimans gezicht stond ernstig. Als bleeke stralen
-tooverde hij nu teedere roepen uit den nevel en.&#x2026;. hoor! een wijsje, zacht wiegend,
-vleiend.&#x2026;. een wijsje, maar toch zou geen der jongens het kunnen nafluiten. Zoo vlug
-liepen de tonen achter elkaar aan, dat je er geen van grijpen kon,&#x2014;ze deden ook zoo
-nevelig aan en verstomden meteen <span class="pageNum" id="pb377">[<a href="#pb377">377</a>]</span>weer. Toen een lange, droeve triller, een oolijk loopje omlaag en weer een doffe,
-eindelooze toon, waarin een trilling sidderde als een lichtveeg op een nachtelijk
-meer.&#x2026;. Saleiman hield op.
-</p>
-<p>&#x201e;Was dat de maan?&#x201d; vroeg Dolimah.
-</p>
-<p>&#x201e;Eh-eh.&#x201d; Saleiman keek peinzend in de regenlucht, waar zich allengs de nacht ging
-spinnen.
-</p>
-<p>&#x201e;Kun je het beekje ook nafluiten?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Eh-eh.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En de krokodil? En de slang? Doe de slang eens na?&#x201d;
-</p>
-<p>De kleine kunstenaar dacht even, bracht toen de fluit weer aan de lippen.
-</p>
-<p>Hoor! Daar komt de slang! Den platten kop opgericht, lispelend met de tong! Langzaam,
-met onverwachte, listige wendingen schuifelen de noten voort; Saleiman beweegt in
-de maat zijn mager ruggetje heen en weer.&#x2014;De slang houdt stil. Lispelt even met het
-fijne, ingesneden tongetje, gaat nog een eindje voort, wendt een paar maal spiedend
-den kop, kronkelt dan langzaam ineen.&#x2026;.
-</p>
-<p>&#x201e;Daarmee kun je de slangen lokken, niet waar, Saleiman?&#x201d; vraagt Dolimah.
-</p>
-<p>&#x201e;Eh-eh.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Maak nu het vuur eens?&#x201d;
-</p>
-<p>Saleiman richt zijn oogen in het vuur, brengt de fluit aan zijn lippen en.&#x2026;. hoor!
-daar dansen de vlammetjes al. Een windvlaag strijkt als een moede vogel in het ravijn
-neer, roert zich nog een weinig, doet de vlammen wat hooger oplaaien. De fluit volgt.
-Nu is het weer stil; de vlammen worden kalm. De fluit volgt.&#x2014;En dan gaat Saleiman
-fantaseeren. Hij houdt zijn oogen star in het vuur gericht; zij puilen naar voren,
-en het oogwit blinkt uit het bruine gelaat op, dat van inspanning donkerder wordt.
-Saleiman toovert een woesten brand. Roode vlammen komen diep van onderen op, laaien
-omhoog, worden hel-geel en eindigen in een lange, kronkelende punt. Hoei.&#x2026;.! Hoei.&#x2026;.!
-Hoei.&#x2026;.!&#x2014;Eindelijk houdt Saleiman op, hijgt, een triumfantelijken glimlach om de lippen.
-Dan, plots, slikt hij iets weg, kijkt schuchter naar zijn fluit.
-</p>
-<p>&#x201e;Nu de twee vogels!&#x201d; zegt Dolimah. &#x201e;Ken je de twee vogels ook?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb378">[<a href="#pb378">378</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Eh-eh.&#x201d;
-</p>
-<p>Hoor! daar zingt de eene vogel al! Omlaag, omhoog, een kristalheldere triller, een
-lange, lokkende roep.&#x2026;. Er gaat een betoovering uit van dit magere, leelijke joggie
-met zijn flap-ooren en zijn litteekens.&#x2014;Nu de andere vogel! Ojé, die wil den eersten
-nadoen.&#x2026;. maar het lukt niet! Hij krabbelt van de eene noot naar de andere, zwelt
-van eigenliefde als de triller hem zoowat gelukt, maakt er nog een fraai haaltje aan.
-Dan de lokroep aan het slot: schor en onzeker.
-</p>
-<p>Dolimah lacht. &#x201e;Je kunt het goed, hoor! Wie heeft het je geleerd?&#x201d;
-</p>
-<p>Saleiman zwijgt, kijkt naar boven en snuift.
-</p>
-<p>&#x201e;Speel nu eens het allermooiste wat je kent, Saleiman?&#x201d; vraagt Dolimah.
-</p>
-<p>Saleiman ziet Dolimah schuchter, aarzelend aan. Dan brengt hij de fluit aan de lippen,
-sluit de oogen. In zachten, droeven toon zet hij in; moeizaam slepen de tonen zich
-voort. Dan even een pauze, en plots klimmen de noten omhoog als om naar iets uit te
-zien. En nu volgt een teere, zoete <span class="corr" id="xd30e7621" title="Bron: melodei">melodie</span>, met zachte, lichte schreden voortgaand, hooger, steeds hooger, tot in de wolken
-van Saleiman&#x2019;s verbeeldingskracht. Saleiman houdt van dit wijsje, hij laat het weer
-vallen en dan weer klimmen, zooals om den wijnstok zich de ranken winden vol teere
-bloesem.&#x2026;. Dan plots stokt het wijsje in een schrillen toon, alsof een ruwe knaap
-het afsloeg. Saleiman laat de fluit zinken, haalt diep adem, brengt ze dan weer aan
-de lippen en zet weer in de droeve wijze van daarstraks in. Steeds weeker en zachter,
-tot eindelijk de laatste toon versterft.&#x2026;. Dan opent Saleiman de oogen en staart den
-hemel in.
-</p>
-<p>Dolimah vraagt zacht: &#x201e;Wat was dat, Saleiman?&#x201d;
-</p>
-<p>Saleiman zwijgt.&#x2014;Een groote traan welt in zijn oogen op.
-</p>
-<p>&#x201e;Nu, hoe heet het wijsje?&#x201d; dringt Dolimah aan. &#x201e;Heet het.&#x2026;. <i>Saleiman</i>?&#x201d;
-</p>
-<p>Saleiman krabbelt haastig overeind.
-</p>
-<p>&#x201e;Moet je weg?&#x201d;
-</p>
-<p>Saleiman knikt met afgewend gelaat. Dan scharrelt hij uit zijn sarong een doosje op
-en schuift het open. Op den bodem <span class="pageNum" id="pb379">[<a href="#pb379">379</a>]</span>zit een vuurvliegje gekleefd. Dat zal Saleiman onderweg tegen de booze geesten beveiligen.
-</p>
-<p>De jongens zien den kleinen flap-oor nu met gansch andere oogen vertrekken. Als hij
-zijn sarong omslaat om het laddertje te bestijgen, ritselt een slang tusschen de struiken
-omlaag, de helling van het ravijn af. &#x201e;<span lang="ms">Eh, gagit!</span>&#x201d; roept Saleiman ontzet en vliegt met zijn soeling en dievenlantarentje omhoog.
-</p>
-<p>Harmen heeft een diepen zucht geslaakt. &#x201e;Had ik m&#x2019;n fiool maar, dan speelden we samen
-eens een moppie!&#x201d; Maar geen der anderen loopt erg warm op dien wensch. Gelukkig merkt
-Harmen het niet.
-</p>
-<p>Joppie ligt in Padde&#x2019;s armen te snurken. Hij wou daarstraks met de fluit instemmen,
-kreeg daarvoor van Harmen een schop, zocht, als gewoonlijk, in den slaap vergetelheid
-en vond ze ook.
-</p>
-<p>&#x201e;Zullen wij nog wat bikken voor we gaan slapen?&#x201d; vraagt Harmen. &#x201e;Door die fluit heb
-ik alles vergeten: ik had de maïs willen poffen.&#x201d;
-</p>
-<p>Niemand heeft eetlust.
-</p>
-<p>De jongens gooien flink wat hout op het vuur&#x2014;en gaan slapen.
-</p>
-<div class="figure p379width"><img src="images/p379.png" alt="Man die fluit speelt." width="274" height="350"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb380">[<a href="#pb380">380</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.11" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e477">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p380.png" alt="HARMEN VINDT EEN GEITJE" width="609" height="172"></div>
-<h2 class="main">HARMEN VINDT EEN GEITJE</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Den volgenden morgen vloog Harmen met een schreeuw overeind: &#x201e;De zon! <i>De zon schijnt!!</i>&#x201d;
-</p>
-<p>Daar stond ze, al hoog boven de bergen. Laaiend goud. Haar koesterende warmte vulde
-het dal, waaruit de dampen opstegen. De gansche hemel was blauw gepenseeld, glansde
-nog van de natte verf. Over de boomen was een kwastje frisch groen gegaan; de bloemen
-stonden als gemorste spatjes rood en wit en geel en blauw op de struiken.&#x2014;En hoor
-het schetteren in de boomen! Daar duikelen ze, de groene parkietjes met hun grijze
-kopjes en lichtgele, kromme snaveltjes; daar fladderen ze en koekeloeren ze, de bronsgroene
-glansduiven, de koekoekoerrr.&#x2026;. roepende tortels, de vruchtduiven met de parelgrijze
-onderkanten der vleugels en met de roodbruine manteltjes, waarover een purperglans
-ligt. Als ze van den eenen tak op den anderen fladderen, druppen er diamanten van
-de boomen. En een honingdiefje zwiert in een boog naar zoo&#x2019;n vallend edelsteentje
-en vangt het in de vlucht.&#x2026;.
-</p>
-<p>Groote vlinders,&#x2014;koninginnen! dwalen van bloem naar bloem, maken voor den kelk een
-révérence op vlindermanier&#x2014;door het even neerslaan van de vleugels en het daarna statig
-weer rechtop zetten van die broze, kleurige, oneindig sierlijke dingskes&#x2014;, spreken
-(om de bloem genoegen te doen) kwaad over andere bloemen, koketteeren met het zonlicht
-op hun wieken en kussen het gouden bloemenhart.
-<span class="pageNum" id="pb381">[<a href="#pb381">381</a>]</span></p>
-<p>Hoe weldadig brandt de zon op de natte kleeren! De jongens zitten voor het hol, in
-verrukking starend over het ravijn. Hoe prachtig zijn nu die groene hellingen met
-die groote, grijze steenvlekken, die gisteren nog zoo triest schenen. Nu staan ze
-vol kleur, en het groen rondom is vol afwisseling.&#x2014;Hoe mooi is het nu ook op het plateau!
-Waar komt ineens al dat leven vandaan? Waar scholen al die vogels en vogeltjes, die
-nu de wereld vullen met hun zang en gesnaper? Waar scholen die bonte kevertjes en
-torren, die nu in groote, snel en sierlijk getrokken spiralen voortsuizen? Zie, daar
-zweeft een vliegend draakje onder de boomen door, de roode valschermen wijd open,
-den staart als een roer achter zich aan. Het diertje slaat plat tegen een stam neer
-en schiet omhoog.
-</p>
-<p>De jongens rekken zich in de zon. Ook de boomen rekken zich; het is alsof hun wortels
-zich straffer spannen en hun takken zich uitstrekken naar de zon. Ook de bloempjes,
-gisteren nog slap en met gebogen kopjes, rekken zich; het is een strijd wie de meeste
-kevertjes en vlinders lokt.
-</p>
-<p>Padde is naar buiten gekropen. De anderen schrikken als ze zien hoe bleek en mager
-zijn gezicht geworden is en hoe flets zijn oogen staan.&#x2014;&#x201e;Kom, ga wat in &#x2019;t zonnetje
-zitten, Padde! Het is nu nog best te verdragen. Is het niet lekker zoo?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Fijn.&#x2026;.&#x201d; zucht Padde. Dan sluit hij, vermoeid ademend, de oogen. Van verder trekken
-zal voorloopig nog geen sprake kunnen zijn.
-</p>
-<p class="tb">- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</p><p>
-</p>
-<p>Hajo en Harmen gingen weer naar hun strik kijken, maar vonden nog steeds geen gevangen
-hert. &#x201e;Als ik dáár wat van snap!&#x201d; riep Harmen spijtig uit. Tegelijkertijd struikelde
-hij bijkans over een argusfazant, die krijgsgevangen was, vóór hij het zelf wist.
-Het was een haan, prachtig geteekend; de twee zwarte staartveeren maten wel anderhalve
-el.
-</p>
-<p>Toen ze thuiskwamen, was Rolf druk in de weer, het hol wat bewoonbaarder te maken.
-Hij sneed droog gras en bedekte er den bodem mee, die nu veerde als een mollig tapijt,&#x2014;spande
-de panterhuid voor het hol op een paar stokken uit, zoodat ze een zonnetent vormde,
-waaronder Padde beschut lag en toch de vrije buitenlucht inademde.
-<span class="pageNum" id="pb382">[<a href="#pb382">382</a>]</span></p>
-<p>Rolf bewonderde de vangst. &#x201e;De fazant zal een best middagmaal opleveren! En Dolimah
-zoekt wat vruchten en kruiden; daarvan zal ze ook wel weer iets fijns weten te koken;
-dan hebben we nog rijst, een paar gedroogde visschen, maïskolven, voor Padde twee
-eieren, potten om in te koken.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen sloeg zich van plezier op de knieën. Hè! die zon deed je ook zoo goed,&#x2014;daar
-werd je weer een ander mensch van! Kijk, Harmens polsen en nek begonnen al te vervellen.
-</p>
-<p>&#x201e;Als we hier toch nog wat moeten blijven, zullen we ook huisraad maken&#x201d;, zei Rolf.
-&#x201e;Wat zou jullie zeggen van een paar bankjes en van een tafel?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wel ja&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;En een paar kasten in de muur, waarin ik &#x2019;s avonds m&#x2019;n japon
-kan uithangen!&#x201d; De laatste woorden waren galbitter uitgesproken.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Zal er voor zorgen&#x201d;, beloofde Rolf glimlachend. &#x201e;Help jij me vandaag een handje,
-Hajo?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou&#x201d;, zei Harmen, &#x201e;dan ga ik er nog eens alleen op uit! Zien, of ik niet nog wat
-bij de pluimen kan pakken!&#x201d; En met zijn speer gewapend, toog Harmen er op uit. De
-onrust zat hem in het bloed,&#x2014;dat deed &#x2019;m de zon!
-</p>
-<p>Op goed geluk baande hij zich een weg. Rits! daar schoot een hagedis weg. En daar.&#x2026;.
-een soort patrijs dribbelde onder de lage struiken weg. Harmen liet zich voorover
-ploffen. Ja, goeie morgen! Schrammen in zijn gezicht, een doorn in zijn vingers. En
-de patrijs? &#x2019;t Nakijken had Harmen!
-</p>
-<p>Hij kwam aan een open plek. Hoe stil was het hier! Als in een kerk! Wacht, zat daar
-geen duiven-nest? Harmen wipte den boom in. Wel ja, meneer zat zelf op het nest! De
-duif merkte het naderend onraad,&#x2014;vloog met veel misbaar op. &#x201e;&#x2019;t Werd tijd&#x201d;, meende
-Harmen. &#x201e;Als je nog even was blijven zitten.&#x2026;. twee eiers!&#x201d; Zouden ze versch zijn?
-De duif had er al op gezeten.&#x2026;.!&#x2014;Harmen bekeek de eitjes tegen het licht. &#x201e;Ik gelóóf.&#x2026;.&#x2014;Wel,
-laat ik ze straks even in het water leggen, dan weet ik het.&#x201d; Hij borg de eieren in
-zijn mond en daalde met bolle wangen af. Kra.&#x2026;.ak! daar knapte een tak; Harmen greep
-zich net bijtijds aan een anderen, hing even in de lucht, sloeg toen zijn beenen weer
-om den stam, kotste een gelen vloed eierstruif omlaag.
-<span class="pageNum" id="pb383">[<a href="#pb383">383</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Tòch bedorven!&#x201d; gromde hij en belandde al spuwend weer op den beganen grond, rukte
-de eerste de beste vrucht af, die hij maar hangen zag&#x2014;een groen, langwerpig vruchtje,
-dat onderaan in een punt eindigde&#x2014;en hapte er in, om den smaak der vuile eieren althans
-kwijt te zijn. Maar de tranen sprongen onzen vroegeren koksmaat in de oogen, en vol
-afkeer spuwde hij het groene goedje uit.
-</p>
-<p>Spaansche peper!
-</p>
-<p>Stil! Wat hoorde hij daar? Een schaap?? Harmen drong omzichtig voort in de richting
-waar hij het geluid vernam. Daar.&#x2026;.! (tusschen de boomen glurend kon hij het zien)
-een geitje! En.&#x2026;. &#x2019;t zat vast! Aan een paaltje. En.&#x2026;. in een soort gangetje stond
-het! Aan beide zijden waren zware balken in den grond gedreven.&#x2014;Als Harmen dáár wat
-van snapte.&#x2026;. een vastgebonden geitje hier in het bosch, waar het zoo te zeggen aan
-de tijgers was overgeleverd.&#x2026;.? Waar diende dat gangetje voor? En waarom was het touw
-zoo kort? Het diertje kon nauwelijks grazen!&#x2014;Wacht! Het zou.&#x2026;. het zou toch geen <i>tijgerval</i> zijn? Juist! Daar zag Harmen tusschen het groen aan iederen kant een valdeur! Als
-de tijger binnenkwam om het geitje op te peuzelen, zeiden de deuren: klap! en de tijger
-zat veilig opgeborgen!
-</p>
-<div class="figure floatLeft p383width"><img src="images/p383.png" alt="Geitje aan touw." width="275" height="218"></div><p>
-</p>
-<p>&#x201e;Mè-è-èh!&#x201d; blaatte het arme geitje.
-</p>
-<p>&#x201e;Stil maar, ik kom bij je!&#x201d; beloofde Harmen medelijdend. &#x201e;Harmen zal je niet door
-de tijgers laten verslinden, hoor! Wacht maar, je mag met Harremen mee naar het hol,
-en als de nood aan den man komt.&#x2026;. Sjonge-jonge, wat een dikke valdeuren! Als die
-dichtklappen.&#x2026;.! Nou, stil maar, ik kom al!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Mè-è-è-èh!&#x201d; begroette het geitje Harmen met een vreugdevolle trilling in de stem.
-</p>
-<p>&#x201e;Goeie morgen!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;Tja, kameraad, hoe kom ik nou bij je, zonder zelf in
-de fuik te zwemmen?&#x2014;Wacht!&#x201d; Harmen stak zijn lange speer naar voren en begon met het
-<span class="pageNum" id="pb384">[<a href="#pb384">384</a>]</span>scherpe lemmet het touw door te zagen. Nietwaar? Zoo kon er niets gebeuren!
-</p>
-<p>Het geitje hielp, spande&#x2014;waarschijnlijk uit angst voor de speer!&#x2014;de rotan, waaraan
-het gebonden was. Maar toch ging het doorzagen uiterst langzaam.
-</p>
-<p>&#x201e;Sta dan toch stil, sik! Je ziet immers zelf wel, dat ik er zoo nooit doorkom!&#x201d; mopperde
-Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Mè-è-è-èh!&#x201d; blaatte het geitje hulpeloos.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, met mè-roepen komen we er niet!&#x201d; verzekerde Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Mè-è-è-èh!&#x201d; Het diertje zette zich schrap, rukte uit alle macht. Toen opeens vloog
-het met de kleine horen-knopjes tegen den houten zijwand. Het touw was gebroken.
-</p>
-<p>&#x201e;Da&#x2019;s mijn kop niet&#x201d;, zuchtte Harmen voldaan. &#x201e;Kom, sikkie?&#x201d;
-</p>
-<p>Het geitje lag op de knieën tegen het houten beschot, krabbelde overeind en nam in
-zijn beduusdheid een aanvallende houding tegen Harmen aan, den kop gebogen, de horenstompjes
-geveld. Toen draaide het zich eensklaps om en wilde er met hupsche sprongetjes vandoor
-gaan.
-</p>
-<p>&#x201e;<i>Hier!</i>&#x201d; schreeuwde Harmen verontwaardigd, vloog uit zijn knielende houding achter het geitje
-aan. Maar, door de kooi snellend, zakte een der planken een weinig weg; Harmen struikelde;
-twee zware slagen volgden. En toen Harmen verward en nog niet begrijpend opkeek, waren
-de deuren dichtgevallen, en Harmen zat opgesloten.
-</p>
-<p>&#x201e;Smerige sik!&#x201d; schreeuwde Harmen met tranen in de stem het daar buiten voorthuppelende
-geitje na. &#x201e;Daar wil ik hem helpen en.&#x2026;.!&#x201d; In razende woede nam hij zijn speer op,
-slingerde haar uit alle macht in een der deuren. Er vloog een splintertje af; de speer
-sidderde en viel neer. De deuren waren van djati,&#x2014;het hout, waarop zelfs de witte
-mieren vergeefs haar krachten beproeven.
-</p>
-<p>Rechtop stond Harmen, hijgend, met opeengebeten lippen. De tranen stroomden over zijn
-bruine wangen. Hij <i>moest</i> er uit, dat stond bij Harmen vast. Maar hoe? De wand was aan alle zijden wel vijf
-ellen hoog; de grond was, evenals de wanden, uit dikke planken gevormd, welker uiteinden
-onder den zijwand lagen, zoodat er van uitlichten geen sprake kon zijn. <span class="pageNum" id="pb385">[<a href="#pb385">385</a>]</span>Harmen wierp zich op de knieën en begon in het hout te kerven. Maar na een half uur
-razend werken zag hij het hopelooze ervan in en wierp zich luid grienend, schokkend
-met het heele lichaam, in een hoek.
-</p>
-<p>Toen hij zoo&#x2019;n beetje was uitgehuild en het hemzelf begon te vervelen, keek hij weer
-op. Hoe stil was het! Als hij eens ging schreeuwen?&#x2014;&#x201e;Hoy! Hèllep!&#x201d; klonk Harmen&#x2019;s
-schorre stem. Hoor hoe het geluid echode in het stille woud.
-</p>
-<p>Geen antwoord. Toen plots, heel uit de verte: &#x201e;Mè-è-èèh!&#x201d;
-</p>
-<p>De jongen schreeuwde opnieuw. Toen vlug achtereen om zijn eigen echo niet te hooren:
-hij was er bang voor. Eindelijk zweeg hij, heesch geschreeuwd. &#x201e;Hoy.&#x2026;.&#x201d; klonk het
-van alle zijden. &#x201e;Hèllep! Op-ge-sloten.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen stopte de vingers in de ooren. Hij ging met den rug tegen een der deuren staan
-en duwde uit alle macht. Geen beweging te bespeuren. Tegen de andere deur! Zat al
-even wrikvast. Plots, in dolle woede, begon Harmen met de hielen te schoppen, dat
-ze paars en blauw geschaafd werden. &#x201e;Ga je weg!&#x201d; gilde hij.
-</p>
-<p>&#x201e;Ga je weg-weg-weg-weg.&#x2026;.&#x201d; klonk het van alle zijden.
-</p>
-<p>Harmen verbleekte, bleef met een huivering staan. Hij baadde in het zweet. De zon
-fonkelde tusschen de bladeren der bamboes boven zijn hoofd.
-</p>
-<p>Wacht! Hij zou de speer als polsstok gebruiken en met een fermen sprong.&#x2026;.! Kalm nu!
-Harmen ging aan het einde van de kooi staan, den rug tegen de deur om zijn aanloop
-zoo groot mogelijk te hebben. Daar, bij die spleet, zou hij de speerpunt planten en
-dan, met een geduchten afzet, boven op de andere deur belanden.
-</p>
-<p>Daar ging Harmen! Hij sprong, de handen om den top der speerschacht, zwaaide in wijden
-boog de lucht in.&#x2026;.!
-</p>
-<p>Toen brak de speerschacht, en met een doffen smak kwam Harmen weer op de planken terecht.
-Duizelend stond hij op, trachtte zich te grijpen, wankelde, sloeg weer neer en bleef
-liggen.&#x2026;.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Toen hij eindelijk met een zwaar gevoel in zijn hoofd de oogen opsloeg, was het al
-laat in den middag, en de vogels, die <span class="pageNum" id="pb386">[<a href="#pb386">386</a>]</span>daarstraks in de uren der grootste hitte gezwegen hadden, schetterden nu alle dooreen.
-Harmen was aanvankelijk verwonderd. Zeer verwonderd. Toen kwam onverwachts een vaag
-gevoel van onrust in hem op; hij greep met de handen naar zijn hoofd, trachtte zich
-iets te herinneren. Hij krabbelde overeind, duizelde weer, leunde met gesloten oogen
-tegen den wand, hoorde het vogelgerucht heel, heel ver weg. Toen werd het beter. Hij
-opende zijn oogen, zag de balken van zijn hok.
-</p>
-<p>Opgesloten zat hij. Aan zijn pijnlijke oogen voelde hij, dat hij gegriend had. Dat
-hielp dus niet veel. Straks, of anders morgen zouden ze wel komen, die smerige kannibalen,
-die de val hadden neergezet, en hem oppeuzelen. Harmen zuchtte; de zucht eindigde
-in een snik.
-</p>
-<p>&#x201e;Hèllep!&#x201d; schreeuwde hij. &#x201e;Hèllep!&#x201d;&#x2014;Hijgend luisterde Harmen. De vogels in de buurt
-hielden verbaasd met hun geschetter op. Toen gingen ze weer door, overstemden de echo
-van Harmen&#x2019;s roep.
-</p>
-<p>Harmen vond, dat alles zich tegen hem keerde. De boomen in hun harteloos zwijgen,
-de vogels in hun inhoudlooze schettering. Harmen nam de afgebroken speerschacht op
-en trachtte er een papegaai mee dood te gooien, die, zich vastklemmend met bek en
-pooten, langs een twijgje naar een langwerpige vrucht scharrelde. Verschrikt krijschend
-fladderde het dier weg.
-</p>
-<p>Harmen ging zitten, staarde op den wand tegenover zich. Zouden zijn vrienden hem zoeken?
-Harmen dacht eens na hoe ver hij wel van het hol was. Hij was in Westelijke richting
-gegaan; eerst had hij achter dien patrijs aangezeten; toen.&#x2026;. Al denkende, begon Harmen
-fantasieën te spinnen om alles wat er gebeurd was. Onwillekeurig zocht hij al hoe
-hij dit avontuur later zou kunnen opsmukken met allerlei tierelantijntjes. Een tijger
-was over den houten wand heen pardoes in het hok gesprongen en met Harmen een gevecht
-op leven en dood begonnen. Natuurlijk overwon Harmen, anders zou-d-ie het nou niet
-kunnen vertellen, nietwaar? Hij greep het monster bij z&#x2019;n halsband, brak het de slagtanden
-uit. Toen was het zoo mak als een lammetje geworden. Het had Harmen een poot gegeven
-en gezeid: &#x201e;Dat lap je &#x2019;m, Harmen!&#x201d; Toen hadden ze samen <span class="pageNum" id="pb387">[<a href="#pb387">387</a>]</span>&#x2019;t Javaansche volkslied gezongen, en.&#x2026;.&#x2014;Harmen sprong op, haalde diep adem. Was het
-mogelijk, dat hij er zich <i>nu</i> mee bezig hield hoe hij later dit bitter ernstige geval met fraaie krulletjes zou
-opsieren? Had hij dan niets beters te doen? Ach, de wereld was een poppekast; de menschen
-wist zelf geen ernst van zotheid te onderscheiden.&#x2026;.
-</p>
-<p>Het was wel ver met Harmen gekomen, dat hij er de menschen en de wereld de schuld
-van gaf, dat hij, Harmen, zoo dom was geweest in een val te verzeilen, die niet eens
-voor hem was neergezet.
-</p>
-<p>De schemering viel in, en met haar sloop de angst in Harmen&#x2019;s boezem. Zijn sterke
-verbeelding tooverde hem de gruwelijkste dingen voor. Hij kroop in een hoek, sloeg
-de handen voor de oogen.
-</p>
-<p>Toen hij ze weer opende, was het donker geworden. Maar boven de andere deur, aan de
-overzijde, keek de maan door de stelen der bamboe. Bleek,&#x2014;nog zonder glans. Ze kalmeerde
-Harmen. Hij keek er lang naar, zuchtte.
-</p>
-<p>Toen begon Harmen te dichten, maakte er overeenstemmende gebaren bij, stelde zich
-met het gelaat naar de maan in de fraaiste houding op, die men zich maar denken kan.
-</p>
-<div class="lgouter">
-<p class="line">&#x201e;Ik zit hier in een hokkie!
-</p>
-<p class="line">Eerst viel ik van m&#x2019;n stokkie,
-</p>
-<p class="line">Maar nou is de maan
-</p>
-<p class="line">Aan het schijnen gegaan.
-</p>
-<p class="line">En, om me te verlichten,
-</p>
-<p class="line">Sla ik wat aan het dichten.
-</p>
-<p class="line">Ik heb een sik bevrijd
-</p>
-<p class="line">En leef in eenzaamheid.&#x2026;.&#x201d;</p>
-</div>
-<p class="first">De maan werd zilver. Krekels tsjirpten. Muskieten gonsden om Harmen&#x2019;s hoofd.
-</p>
-<p>Rikketikketikketik! Een boomkikvorsch. Het krekel-concert nam gedurig in toonsterkte
-toe; steeds nieuwe muzikanten stemden in. Stillekes zat Harmen te luisteren naar den
-gewijden zingzang der Indische nachten, weerde nu en dan met de hand de muskieten
-af. Een vogelroep. Van de andere zijde antwoord. Een windvlaag deed de boomen zuchten.
-<span class="pageNum" id="pb388">[<a href="#pb388">388</a>]</span></p>
-<p>Plots spitste Harmen de ooren, richtte zich verschrikt overeind. Daarbuiten werkte
-zich.&#x2026;. <i>een dier</i>.&#x2026;. tegen den houten wand op! Rillend over het gansche lichaam, greep Harmen het stuk
-schacht met de speerpunt,&#x2014;wachtte hijgend op wat komen ging.&#x2026;.
-</p>
-<p>Zie! Daar <span class="corr" id="xd30e7771" title="Bron: staks">stak</span> iets zwarts boven de <span class="corr" id="xd30e7774" title="Bron: pallissade">palissade</span> uit; een bruin gelaat met groote, verschrikte oogen en wijd uitstaande flapooren
-volgde, stond als een zwart portretje in de omlijsting der maan.
-</p>
-<p>Het was Saleiman.
-</p>
-<div class="figure p388width"><img src="images/p388.png" alt="Een zwart portretje in de omlijsting der maan." width="372" height="468"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb389">[<a href="#pb389">389</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.12" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e485">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">PA-SAMIRAH DE DOEKOEN</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Toen Harmen dien morgen zijn makkers verlaten had, sloegen Hajo en Rolf aan het vervaardigen
-van de meubels. Gemakkelijk ging het zeker niet met de gebrekkige werktuigen waarover
-de jongens beschikten!
-</p>
-<p>Na lang ploeteren stond er een tafel van bamboe. De jongens bekeken hun maaksel vol
-trots. &#x201e;Wat zullen we <i>nou</i> maken, Rolf?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Lepels&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;En kommen en bekers en een kan&#x200a;&#x2026;&#x201d;
-</p>
-<p>Inderdaad: de bamboe leende zich voor alles. Bekers waren al eenvoudig genoeg te maken:
-de schotten in het hout dienden voor bodem, en met het mes werd de bovenkant netjes
-bijgesneden. Voor lepels namen ze halve kokosnoten: je haalde er de vezels af, wrong
-er een bamboetje in, en klaar was Kees!
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Terwijl Dolimah dien morgen kruiden en voedsel aan het zoeken was, kwam Saleiman aandrentelen,
-een kip onder den arm. &#x201e;Dag, Dolimah!&#x201d; zei hij schuchter en bleef op een afstand staan.
-</p>
-<p>&#x201e;Eh, Saleiman?&#x2014;Heb je nu toch weer gestolen?&#x201d;
-</p>
-<p>Saleiman zweeg, keek Dolimah bedeesd aan.
-</p>
-<p>&#x201e;Merken ze er niets van, dat je voor ons steelt?&#x201d; vroeg Dolimah.
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel&#x201d;, zei Saleiman, &#x201e;maar ze denken, dat het een booze geest is. Er is er een in
-den klappertuin geweest en heeft Si-Karto gezegd, noten voor hem te plukken. En een
-tijger heeft Towikromo&#x2019;s hond weggesleept. Ze hebben nu in het bosch, niet ver hier
-vandaan, de val weer klaargemaakt. En morgen gaan we kijken, of hij er al in zit,
-de roover.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zeg, Saleiman&#x201d;, vroeg Dolimah, &#x201e;hoe heet jullie doekoen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Onze doekoen heet: Pa-Samirah.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Heeft hij goede tooverspreuken?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb390">[<a href="#pb390">390</a>]</span></p>
-<p>Saleiman knikte. &#x201e;Hij Heeft zóó sterke rapals, dat je de muizen er mee de sawah&#x2019;s
-kunt uitdrijven! En oude poesaka&#x2019;s heeft hij, wel duizend jaar oud; daar is een kris
-bij, waarvoor alle spoken bang zijn.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan is de doekoen zelf zeker ook al héél oud?&#x201d; vroeg Dolimah.
-</p>
-<p>&#x201e;Hij weet zelf niet meer hoe oud hij is!&#x201d; bevestigde Saleiman trots.
-</p>
-<p>&#x201e;Zeg, Saleiman.&#x2026;.&#x201d;&#x2014;Dolimah aarzelde een oogenblik&#x2014;&#x201e;zou je.&#x2026;. toe, beproef eens, of
-je hem hier kunt laten komen.&#x201d;
-</p>
-<p>Saleimans oogen werden groot.
-</p>
-<p>&#x201e;Zeg hem.&#x2026;.zeg hem, dat hij een panterhuid krijgt!&#x201d;
-</p>
-<p>Saleiman boog het hoofd. &#x201e;Ik zal het beproeven&#x201d;, beloofde hij. En hij wilde zijn biezen
-pakken.
-</p>
-<p>&#x201e;Eh, Saleiman&#x201d;, vroeg Dolimah, &#x201e;heb je daar een djangkrik bij je? Mag ik hem eens
-zien?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Eh-eh&#x201d;, zei Saleiman vereerd en hield het krekel-kooitje zóó, dat het licht door
-de tralietjes naar binnen viel. &#x201e;Daarachter zit hij. Zie je hem wel?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Oh, wat een groote! Hij kan zeker erg goed vechten?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als hij wil, wint hij het van alle djangkriks in de wereld&#x201d;, verzekerde Saleiman.
-En met een halmpje begon hij het beest aan te vuren. &#x201e;Krrrr! Krrrr! Kom eens voor
-het venster?&#x2014;Ik geef hem niets dan droge rijst en Spaansche peper om hem vurig te
-houden.&#x2014;Krrrr!&#x2014;Hij is nog altijd schuw, omdat Sanip hem laatst een halmpje met trassi
-heeft toegestoken. Nu zit hem de stank nog in den neus. Sanip is altijd zoo valsch:
-als een ander een sterkeren krekel heeft, laat hij hem trassi ruiken, om hem schuw
-te maken.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat een valschaard!&#x201d; meende ook Dolimah.
-</p>
-<p>&#x201e;Hij mag nu ook niet meer mee doen, als wij onze krekels laten vechten!&#x201d; zei Saleiman.
-</p>
-<p>&#x201e;Zijn verdiende loon&#x201d;, was Dolimah&#x2019;s oordeel. &#x201e;Dus.&#x2026;. je denkt om den doekoen, Saleiman?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Eh-eh&#x201d;, beloofde Saleiman. En hij drentelde weg.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>&#x201e;Hé, waar blijft Harmen?&#x201d; vroeg Hajo, toen Dolimah met <span class="pageNum" id="pb391">[<a href="#pb391">391</a>]</span>haar kruiden en Saleimans gediefde kip in het hol terugkeerde.
-</p>
-<p>&#x201e;Laten wij maar vast beginnen het eten klaar te maken&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Harmen heeft een
-fijne neus, en als hij de lucht opsnuift.&#x2026;.!&#x2014;We hebben vandaag de keus!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En we hebben een tafel!&#x201d; vulde Hajo aan. &#x201e;En eetgerei! En potten om in te koken!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En een hongerige maag,&#x2014;dat helpt ook!&#x201d; lachte Rolf. &#x201e;Laten we de fazant maar eens
-plukken. &#x2019;t Is haast zonde, zoo&#x2019;n mooi dier! Wat een prachtige veeren!&#x201d;
-</p>
-<p>Dolimah blies het vuur in den oven aan en kookte voor Padde wat rijst in kokosmelk.
-</p>
-<p>Maar Padde weerde het af. Hij zag vuurrood in het gelaat; zijn oogen waren gezwollen.
-&#x201e;Ik kan niet.&#x2026;.&#x201d; kreunde hij.
-</p>
-<p>De jongens droegen hun makker in het hol. Daar was het koel, en Padde zuchtte, toen
-hij op het frissche leger van gras en varens lag uitgestrekt. &#x201e;Zoo is het lekker.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Misschien komt een doekoen&#x201d;, zei Dolimah zacht.
-</p>
-<p>&#x201e;Een doekoen.&#x2026;.??&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Saleiman zal vragen, of hij komen wil. Hij is heel oud en en wijs en kent alle ziekten.&#x201d;
-</p>
-<p>Een warm gevoel voor Dolimah doortrilde beide jongens.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik heb hem het pantervel beloofd&#x201d;, zei Dolimah. &#x201e;Was dat goed.&#x2026;.?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Prachtig zelfs!&#x201d; prees Rolf. &#x201e;Nu zal hij wel komen.&#x201d;
-</p>
-<p>De jongens gingen den fazant plukken. Dolimah was in haar schik met het zelfvervaardigd
-huisraad, nam terstond alles voor haar &#x201e;keuken&#x201d; in bezit.
-</p>
-<p>Spoedig kon de fazant aan het spit. De kip kreeg een lang touw om haar poot en mocht
-&#x201e;vrij&#x201d; rondloopen. Verheugd begon zij naar wurmpjes te pikken, en, wanneer ze er een
-te pakken had, klapte ze met haar vleugels en zette zich met gestrekten hals schrap,&#x2014;tot
-ze het glibberige, naakte slachtoffer geheel uit den grond had getrokken. Vanaf dat
-oogenblik kon het beestje alle hoop op een rooskleurige toekomst laten varen: het
-werd in stukjes gehakt of wel, naar gelang van zijn dikte, ineens verslonden.
-</p>
-<p>In de drukte van het koken en braden hadden de jongens den heelen Harmen vergeten.
-Maar nu ze hun &#x201e;tafel&#x201d; neerzetten, <span class="pageNum" id="pb392">[<a href="#pb392">392</a>]</span>schrokken ze beiden tegelijk op. &#x201e;Harmen is er nog niet!&#x201d;
-</p>
-<p>Ook Dolimah keek hen onrustig aan.
-</p>
-<p>&#x201e;Nu, Harmen loopt niet in zeven slooten tegelijk&#x201d;, stelde Rolf zichzelf en Hajo gerust.
-&#x201e;Hij zal zoo meteen wel komen! Laten wij maar vast gaan eten, anders wordt alles koud.&#x201d;
-</p>
-<p>Met innerlijke onrust zetten de jongens zich aan den disch, die rijker was dan ze
-in maanden gewend waren geweest. Maar ze waren niet gestemd om Dolimah&#x2019;s kookkunst
-vandaag te waardeeren zooals ze het verdiende. Toen de laatste hap binnen was, sprong
-Rolf overeind. &#x201e;Kom mee, Hajo, we zullen den omtrek eens afzoeken!&#x201d;
-</p>
-<p>De beide vrienden togen er op uit: ze hadden gezien in welke richting Harmen verdwenen
-was. Zich een weg banend door het dichte gewas, zaten ze in een ommezien onder de
-bloedige schrammen.
-</p>
-<p>&#x201e;Harmen! Hààààrmen.&#x2026;.!&#x201d;&#x2014;Geen antwoord. Echo&#x2019;s van alle zijden. Met een verbitterden
-slag kapte Rolf een rood, geringd palmstammetje middendoor. Een kleine slang schoot
-er ijlings langs omlaag en ritselde weg tusschen de struiken.
-</p>
-<p><span class="corr" id="xd30e7855" title="Niet in bron">&#x201e;</span>Het bosch is overal gelijk&#x201d;, zuchtte Hajo. &#x201e;Waar moeten we zoeken?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Misschien is Harmen al lang weer thuis&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;We zullen maar teruggaan.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Het hol weer naderende, versnelden ze in hoopvolle verwachting hun gang. Maar Harmen
-was nog niet terug.&#x2026;.
-</p>
-<p>Dolimah keek hen vol onrust aan. &#x201e;Uw vriend is zoo ziek!&#x201d; fluisterde ze.
-</p>
-<p>Uit het hol kwam een gesmoorde kreet: &#x201e;Brand! Brand!!&#x201d;
-</p>
-<p>Verschrikt snelden de jongens naar binnen. &#x201e;Padde! Wat heb je, Padde?&#x201d;&#x2014;Padde ademde
-kort en stootend; zijn mond was vertrokken; hij hield de gebalde vuisten onder de
-kin, en het zweet parelde hem op het vuurroode voorhoofd. &#x201e;Brand!&#x201d; gilde Padde en
-trok de knieën op. &#x201e;Brand!!&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf knielde bij hem neer. &#x201e;Word wakker, Padde! Je droomt!&#x201d; En hij schudde Padde bij
-den schouder.
-</p>
-<p>De zieke sloeg de oogen op, keek er Rolf wezenloos mee aan.
-</p>
-<p>&#x201e;Padde!&#x201d; stamelde Hajo verschrikt.
-</p>
-<p>Padde staarde over zijn borst heen naar buiten. Toen begon <span class="pageNum" id="pb393">[<a href="#pb393">393</a>]</span>hij plots weer te gillen en liet het hoofd met een smak achterover vallen.&#x2014;Rolf bette
-Padde&#x2019;s voorhoofd met water. Padde zuchtte, scheen een oogenblik iets rustiger. Toen
-begon hij plots hartstochtelijk te snikken. Zijn heele lichaam beefde; de tranen vloeiden
-over zijn wangen op de varens onder zijn hoofd. &#x201e;Allemaal.&#x2026;. zijn ze sterk.&#x2026;. allemaal.&#x2026;.
-alleen ik niet!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo bukte zich over zijn makker,&#x2014;ook hem stonden de tranen in de oogen. &#x201e;Wacht maar,
-Padde, wij blijven bij mekaar, hoor! Wij verlaten mekaar niet!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Brand!&#x201d; gilde Padde en stompte Hajo uit alle macht van zich af. En hijgend, gejaagd
-begon hij allerlei wartaal te spreken. &#x201e;Dronkelap! Jij.&#x2026;. jij, dronkelap!&#x201d;
-</p>
-<p>Radeloos keken Hajo en Rolf elkaar aan. Dolimah staarde zwijgend, met van schrik groote
-oogen, naar hen alle drie.
-</p>
-<p>In dit oogenblik.&#x2026;. kuchte er buiten iemand, en Dolimah stamelde: &#x201e;De <i>doekoen</i>!&#x201d;
-</p>
-<div class="figure floatRight p393width"><img src="images/p393.png" alt=".... verscheen een oude Inlander met een wit sikje en mager als een skelet" width="327" height="563"><p class="figureHead">.&#x2026; verscheen een oude Inlander met een wit sikje en mager als een skelet</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>Voor den ingang van het hol, een donkere schim tegen de schemering, verscheen een
-oude Inlander, met een wit sikje en mager als een skelet.&#x2014;De jongens wisten zoo gauw
-met hun houding geen raad. Rolf wilde wat zeggen, maar verslikte zich al in het eerste
-woord.
-</p>
-<p>Gelukkig wist Dolimah beter met den doekoen om te gaan. &#x201e;Wij zijn blij, dat u gekomen
-is, goede Pa-Samirah! Gij zult ons wel uit den nood helpen. Tot in de verste dorpen
-wordt uw kunst geroemd!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb394">[<a href="#pb394">394</a>]</span></p>
-<p>Pa-Samirah knikte en spoog bedachtzaam een straal rood sirih-sap op de grijze steenen.
-&#x201e;Waar is de zieke?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Daarbinnen, Pa-Samirah.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Waar is het pantervel?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ge staat er onder, goede Pa-Samirah.&#x201d;
-</p>
-<p>De doekoen keek omhoog, knikte goedkeurend met het hoofd,&#x2014;spoog nog eens vol aandacht.
-&#x201e;Laat de blanken heengaan, en blijf jij hier, om mij te helpen&#x201d;, beval hij met een
-schorre, krakende stem als van een ouden kruiwagen.
-</p>
-<p>Dolimah wenkte den jongens, heen te gaan. Aarzelend, zonder zelf eigenlijk goed te
-weten waarom ze het deden, gaven ze er gehoor aan. Buiten zagen ze pas, dat achter
-Pa-Samirah een joggie verdekt stond opgesteld, dat nu zijn biezen pakte. Aan zijn
-ooren herkenden ze hem, Si-Kampret!
-</p>
-<p>Beteuterd stonden de jongens buiten te wachten. Dolimah was bij den doekoen gebleven.
-</p>
-<p>&#x201e;Zou het wel vertrouwd zijn, Rolf, dat we hem met Padde alleen laten?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dolimah is er immers bij?&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo zweeg. Meer dan ooit voelden de jongens zich vreemdelingen in dit groote land.
-De doekoen, Dolimah, Saleiman hoorden hier thuis, kenden de boomen, de bloemen, de
-dieren en.&#x2026;. en de geesten!&#x2014;Geesten.&#x2026;.! Als Dolimah ervan sprak, voelden zij ineens,
-dat ze er waren. En nu was Pa-Samirah gekomen om uit Padde&#x2019;s zieke lichaam de booze
-geesten te verdrijven.&#x2026;.! Wat was dat toch, dat merkwaardig gevoel van.&#x2026;. ontzag,
-dat hen daareven, vóór ze het zelf wisten, het hol had doen verlaten, op een wenk
-van een klein meisje, om plaats te maken voor dat verschrompelde, spuwende mannetje
-met een stem als een oud molenrad? Hij beheerschte ze, de geesten! Pa-Samirah beheerschte
-ze! Zij, Hollandsche kwajongens, voelden zich zoo klein worden, dat een muizeholletje
-nog te groot voor hen was. Saleiman, &#x201e;Si-Kampret!&#x201d; verstond ook alles wat hun vreemd
-was. Hij kende de ziel van het vuur, den wind, den regen, het beekje, en dieren verstonden
-hem, tot de slang toe, die, onweerstaanbaar aangetrokken, tegen de helling van het
-ravijn was opgekronkeld om te luisteren naar Si-Kamprets fluittonen.&#x2026;.
-<span class="pageNum" id="pb395">[<a href="#pb395">395</a>]</span></p>
-<p>Onverwachts klonk Padde&#x2019;s gillende stem weer uit het hol. Hajo wilde toesnellen, maar
-Dolimah verscheen voor de opening. &#x201e;Stil!&#x201d; fluisterde ze. &#x201e;De doekoen is bezig!&#x201d;
-</p>
-<p>Maar Hajo kon zich niet meer in bedwang houden en trad het hol binnen.
-</p>
-<p>De oude doekoen, die gehurkt bij Padde zat, wendde prevelend het hoofd. En een blik
-in die oude, lichtlooze oogen, die zich star, schijnbaar zonder te zien, op hem richtten,
-was voldoende om Hajo te doen terugdeinzen. Langzaam prevelend, allengs overgaand
-in neuriën, keerde de doekoen het hoofd weer af. De oude nek leek wel een verschrompelde
-wortel.
-</p>
-<p>Bevangen keerde Hajo naar Rolf terug.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat heb je gezien?&#x201d; vroeg deze.
-</p>
-<p>Hajo haalde, wezenloos voor zich uitstarend, de schouders op. &#x201e;Ik weet het niet.&#x2026;.&#x201d;
-zei hij, als in diepe gedachten.
-</p>
-<p>Het schreeuwen in het hol verminderde. Onafgebroken klonk het eentonig, klankloos
-neuriën van den ouden man. Na een tijd, die een eeuwigheid scheen, kwam Dolimah op
-de teenen naar buiten en fluisterde: &#x201e;De geesten zijn al op de vlucht! Ik heb kruiden
-gewreven, die de doekoen me gaf. Geduld.&#x2026;!&#x201d; Toen verdween ze weer.
-</p>
-<p>Rolf en Hajo gingen naast elkaar zitten, staarden zwijgend in den zilveren nacht.
-Uit het hol kwam de rosse schijn van het vuurtje. Nu en dan vloog er een schaduw door
-de lucht, de schaduw van Dolimah, die voor het vuur langs liep. En eindelijk.&#x2026;. ze
-wisten zelf niet, hoe lang ze zoo wel bijeengezeten hadden, kwam, als een oude berggeest,
-de doekoen naar buiten.
-</p>
-<p>Dolimah volgde. &#x201e;Hij slaapt rustig!&#x201d; zei ze met een vreugdetrilling in haar stem.
-</p>
-<p>Weer voelden de jongens de aarzeling van daarstraks. Wat weerhield er hen van, de
-handen van hun redder te grijpen? Op de teenen gingen ze naar binnen. Padde sliep;
-zijn ademhaling was lang en geregeld. De roode koortskleur was weg.
-</p>
-<p>Buiten stond de wonderman, die dit bewerkt had, op zijn panterhuid te wachten. Terwijl
-Hajo haar haastig ineenrolde, trachtte Rolf woorden van dank te vinden. Maar wanneer
-hij in het oude, afgeleefde, glanslooze gelaat keek, stokten de woorden hem in de
-keel.
-<span class="pageNum" id="pb396">[<a href="#pb396">396</a>]</span></p>
-<p>De doekoen spoog langzaam, vol aandacht, een straal donkerrood sirih-sap uit,&#x2014;in het
-licht der vlammen leek het bloed. Slap hingen de mondhoeken, de onderlip lag op de
-oude skelet-kin en onthulde een tandeloozen mond; de grijze wenkbrauwen waren door
-het gerimpelde voorhoofd hoog opgetrokken; zijn geheele huid zat vol roestvlekken.
-Zwijgend nam hij de panterhuid onder den arm, sloeg zijn sarong naar binnen en klom
-de touwladder op. Boven gekomen, leek hij tegen het maanlicht wel een vogelschrik.
-Dolimah deed hem uitgeleide.
-</p>
-<p>&#x201e;<i>Begrijp</i> jij er iets van, Rolf?&#x201d; vroeg Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Geen laars&#x201d;, antwoordde Rolf. &#x201e;De drommel zal weten hoe hij.&#x2026;. maar, zeg, Hajo! <i>Harmen</i> is nog niet terug!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat is waar ook.&#x2026;.!!&#x201d; stotterde Hajo. &#x201e;Dat had ik heelemaal vergeten!&#x201d; En verschrikt
-keken de jongens elkaar aan.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p></p>
-<div class="figure floatRight p396width"><img src="images/p396.png" alt="Uil." width="198" height="294"></div><p>
-</p>
-<p>Toen Si-Kampret zijn plicht vervuld had, spoedde hij zich voort in de overtuiging
-dat hij de rest veilig aan de krachtige rapals en ontzag inboezemende poesaka&#x2019;s van
-Pa-Samirah mocht overlaten. Plotseling vernam hij een klagend geblaat. Verwonderd
-liep hij er op af en stond.&#x2026;. voor een geitje! &#x201e;Tjoba.&#x2026;.!&#x201d; stamelde Saleiman. Hij
-greep het, keek vol verbazing naar een afgescheurden rotanstrik om den hals van het
-diertje. &#x201e;Het is het geitje uit de tijgerval.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>Saleiman dacht even na; toen was zijn besluit genomen. Wat er ook met de val gebeurd
-mocht zijn; Saleiman moest er het zijne van hebben. Zou er een of andere geest in
-het spel zijn? Nu, Saleiman had om zijn bruine vingertjes een djimat zitten, waartegen
-de boschgeesten toch niets konden uitrichten, zelfs de meest kwaadaardige niet! En
-Saleiman toog op pad. Den rechten weg naar de val kende hij niet; hij moest eerst
-weer een eindweegs den weg naar het dorp volgen en dan in schuinsche richting weer
-omkeeren. Maar Saleiman had geen zolen te verslijten; de zijne werden hoe langer hoe
-dikker <span class="pageNum" id="pb397">[<a href="#pb397">397</a>]</span>naarmate hij er meer op liep, en de maan scheen zoo mooi.&#x2026;.
-</p>
-<p>Alom zongen de krekels, en de krekel in Saleiman&#x2019;s kooitje raadde met luider stemme
-zijn vrienden daarbuiten aan, om zich goed verborgen te houden wanneer ze zoo&#x2019;n jongetje
-als Saleiman in de buurt zagen. Saleiman liep er over te denken, hoe fijn het zijn
-zou, wanneer hij alle krekels, die hij nu hoorde, ja, alle krekels van de wereld in
-een bamboekooitje had: hij zou de kleintjes aan zijn vrienden geven, en de grooten
-zou hij zelf houden. Maar ze waren zoo lastig te vinden; vooral de goede kampvechters
-liepen het hardste weg.&#x2026;.
-</p>
-<p>Saleiman dacht er ook over na wat hij morgen weer voor Dolimah gappen zou. Ma-Satia
-had altijd zooveel eieren,&#x2014;daarvan kon ze er best een paar missen. En Niti had op
-haar dak <i lang="ms">deng-deng</i> te drogen, daar zou Saleiman ook een stukje weghalen. En Si-Amat had zooveel rijst,
-wel een heele <span lang="ms">loemboeng</span> vol,&#x2014;daar hadden de glateks al zooveel van gegeten, dat het niet zou hinderen, wanneer
-Saleiman er ook nog een handje van kaapte. Tevreden neuriënd liep Saleiman voort.
-</p>
-<p>De maan stond achter hem en al neuriënde richtte onze vriend zijn blik op de loopende
-schaduw voor zich. Zijn toch al gedrongen lichaampje leek in dien schim, die met potsierlijke
-beentrekkingen voortstapte, nog gedrongener. Ter zijde van het hoofd staken twee zwarte
-vlekken uit.
-</p>
-<p>Saleiman hield op te neuriën. Droevig en met iets grimmigs om den mond, staarde hij
-naar de mismaakte gestalte daar voor hem op den grond.&#x2014;Een vleermuis fladderde onder
-de boomen door, over den weg, en de beide schaduwen streken over elkaar. Saleiman
-zond haar een verwensching na en ging onder de boomen loopen, waar de maan niet kwam.&#x2014;Als
-hij in de val een tijger vond, zou hij.&#x2026;. zou hij hem met een puntige bamboe steken
-tot hij brulde van pijn. Hij zou buiten eerst een vuurtje maken en daar de punt van
-de bamboe in laten gloeien en den tijger dan het vlammende einde in den muil steken
-en in de neusgaten en in de oogen! &#x201e;Si-Kampret!&#x201d; Allemaal noemden ze hem: &#x201e;Si-Kampret!&#x201d;
-Al voortgaand, begon hij zachtjes te snikken.
-</p>
-<p>Maar allengs kwam onze vriend weer tot blijder gedachten. Dolimah zei altijd: &#x201e;Saleiman!&#x201d;
-Zij had het natuurlijk wel <span class="pageNum" id="pb398">[<a href="#pb398">398</a>]</span>gehoord, dat de anderen: &#x201e;Si-Kampret!&#x201d; geschreeuwd hadden, en toch zei ze altijd Saleiman
-tegen hem. Wacht: straks zou hij nog wat op zijn soeling spelen, dan vergat hij alles.
-En zijn djangkrik was lekker de sterkste van allemaal! Hij zou hem nog meer Spaansche
-peper geven en wel oppassen voor Sanip met zijn smerige trassi!
-</p>
-<p>Saleiman was weer bij de plaats gekomen waar hij moest terugloopen. Nu scheen de maan
-hem vol in het gezicht en haar stralen daalden zachtkens in Saleiman&#x2019;s ontvankelijk
-zieltje. Hij werd trotsch en dapper en liep rechtop.
-</p>
-<p>Zat daar geen uiltje in den boom? Ja! Het gluurde hem aan. Saleiman raapte een steen
-op en wierp. Een lichte slag; het uiltje tuimelde beduusd omlaag, en Saleiman greep
-het achter den kop. Onder het bekje bloedde het.
-</p>
-<p>&#x201e;Goed gegooid&#x201d;, prees Saleiman zichzelf. &#x201e;Ik zal muizen voor je vangen, jonge muisjes
-uit de nesten onder de galangans. En een kooitje zal ik voor je maken, een klein kooitje
-voor jou alleen, want anders pik je mijn glateks en mijn kentilan nog met je scherpen
-snavel!&#x201d;
-</p>
-<p>Het uiltje siste, sperde den bek half open en keek Saleiman met zijn starre, gele
-spleetoogen aan.
-</p>
-<p>&#x201e;Misschien ben je wel een booze geest&#x201d;, zei Saleiman. &#x201e;Maar ik heb toch mijn djimat,
-en in elk geval ben je een domme geest om je van dien tak te laten gooien!&#x201d;
-</p>
-<p>Zijn gevangene in de hand omsloten, kwam hij bij de dichtgeslagen val. Saleiman legde
-het uiltje met gebonden pootjes op den grond, wist zich langs een stam, die naast
-de kooi groeide, tegen den wand op te werken en keek over den rand.
-</p>
-<p>Van verbazing viel hij weer omlaag.
-</p>
-<p>&#x201e;Saleiman!&#x201d; schreeuwde Harmen van binnen. &#x201e;Waar zit je? Hier, hak een bamboe om en
-steek hem naar binnen!&#x201d; En Harmen gooide zijn mes naar buiten, zoodat Saleiman het
-haast op zijn bol kreeg.
-</p>
-<p>Maar Saleiman had al een plan gevat. Hij klauterde weer in den boom, sneed een rotan
-af, ontdeed dien van de dorens, knoopte het boveneind stevig om een tak en wierp het
-ondereinde in de val. In een ommezien werkte Harmen er zich in en sprong van de palissade
-op den beganen grond, toen Saleiman <span class="pageNum" id="pb399">[<a href="#pb399">399</a>]</span>nog trachtte zonder scheur in zijn sarong af te dalen.
-</p>
-<p>Harmen zuchtte diep, streek over zijn zitvlak, zag het gebonden uiltje liggen en raapte
-het op. &#x201e;Is ie van jou?&#x201d; vroeg hij, toen hij zag, dat Saleiman er weifelend naar keek.
-&#x201e;Alsjeblieft! &#x2019;k Zal je niets afhalen.&#x201d; Hij reikte Saleiman het uiltje en nam hem
-het mes uit de handen. &#x201e;Lekker bot geworden, zeg! Ajuus en.&#x2026;. eh, <span lang="ms">trimah kassi</span>, hoor! Bedankt!&#x201d;
-</p>
-<p>En Harmen spoedde zich voort, met moeite een weg banend door de dichte struiken.
-</p>
-<div class="figure floatRight p399width"><img src="images/p399.png" alt=".... wist zich tegen de kooi op te werken en keek over den rand...." width="369" height="645"><p class="figureHead">.&#x2026; wist zich tegen de kooi op te werken en keek over den rand.&#x2026;</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>Maar hij werd moe en bleef aarzelend staan. Waar was hij nog maar weer vandaan gekomen?
-Het zweet brak hem uit. Zou de zaak nou <i>weer</i> scheef gaan? Woest brak Harmen zich baan. Hij had daar straks de maan aan bakboord
-gehad,&#x2014;die koers zou hij dus maar houden.&#x2014;En eindelijk.&#x2026;. ja! Daar schemerde het weggetje
-tusschen de boomen. Sterk als een reus worstelde Harmen zich voort. Ziezoo, nu was
-hij er! Zoo op het eerste gezicht herkende Harmen het pad niet. Aan een zijde bamboe,
-aan de andere zijde zwarte zuilen met rafelige, woeste kronen tegen de bleeke lucht.
-</p>
-<p>Wacht! Harmen dook in de struiken weg: daar, vlakbij, kwam iets aan! Een Maleier!
-En.&#x2026;. en.&#x2026;. wat hield hij onder den arm, glanzend in den lichtval van de maan? <span class="pageNum" id="pb400">[<a href="#pb400">400</a>]</span>Harmen snoof van woede: het was het pantervel!
-</p>
-<p>De man stond stil. Hoekig en bottig en als met een knuppel schots en scheef geslagen
-vlekte de gestalte tegen het maanlicht. &#x201e;<span lang="ms">Si-apah?</span>&#x201d; vroeg de Maleier.
-</p>
-<p>&#x201e;<i>Ikke</i>&#x201d;, zei Harmen. Hij sprong naar voren, sloeg den Inlander tegen den grond, ontrukte
-hem het pantervel en snelde er mee weg in de richting, vanwaar de Maleier gekomen
-was. Immers: daar moest het hol zijn! Want dat de kerel de huid gestolen had stond
-voor Harmen vast.
-</p>
-<p>Hij belandde op het plateau, liet zich langs het laddertje omlaag glijden, kwam op
-zijn achterwerk beneden, krabbelde weer op en stapte het hol binnen.
-</p>
-<p>&#x201e;<i>Harmen</i>.&#x2026;.?!&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen snoof, wierp de huid voor zich neer op den grond. &#x201e;Alsjeblieft, daar hebben
-jullie de huid terug! Is er nog wat te bikken?&#x201d;
-</p>
-<p>Met groote oogen staarden de anderen hem aan.
-</p>
-<div class="figure p400width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb401">[<a href="#pb401">401</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.13" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e492">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">DE VLUCHT</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first"></p>
-<div class="figure floatLeft p401width"><img src="images/p401.png" alt="Man die ergens naar wijst." width="187" height="296"></div><p>
-</p>
-<p>&#x201e;Zoo gauw mogelijk onze biezen pakken,&#x201d; zuchtte Rolf, toen Harmen zijn heldhaftig
-avontuur had opgedischt. En hij legde hem in twee woorden uit hoe de vork in den steel
-zat. &#x201e;De doekoen zal de zaak niet op zich laten zitten!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat een akelige giftmenger!&#x201d; gromde Harmen, die zich inderhaast over het fazantenboutje
-ontfermd had, dat voor hem bewaard gebleven was. &#x201e;Hoe moeten we nou met Padde aan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;We dragen hem.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Goeie morrege!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Het <i>moet</i>. We spannen de panterhuid tusschen twee stokken,&#x2014;dan hebben we een baar. Vooruit,
-jongens!&#x201d; En hij legde Dolimah vlug even den toestand uit.
-</p>
-<p>Hajo en Harmen togen aan het werk, hakten aan den anderen kant van het plateau, waar
-de bamboebosschen stonden, twee stelen van gelijke lengte af, knoopten er met rotan
-de huid tusschen. Rolf maakte uit een der bamboes, die daarstraks nog voor de &#x201e;zonnetent&#x201d;
-dienden, een &#x201e;pikolan&#x201d;, om het huisraad en de levende proviand er aan te vervoeren.
-&#x201e;Zijn jullie klaar?&#x201d; vroeg hij. &#x201e;Dan moet Padde naar boven!&#x201d;
-</p>
-<p>Daar kwam in het maanlicht een kereltje aanhollen: Saleiman! Hijgend vloog hij op
-de jongens af. &#x201e;De doekoen is boos, en nu zijn ze met velen, met velen op weg hier
-naar toe!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Daar heb je het al&#x201d;, stamelde Rolf.
-</p>
-<p>Harmen vloog het laddertje af, het hol in, nam Padde op.
-</p>
-<p>&#x201e;Hou je goed vast, Padde? Ik zal je naar boven dragen!&#x201d;
-</p>
-<p>Geen antwoord. Padde&#x2019;s hoofd hing slap neer naast dat van Harmen.
-</p>
-<p>Met behulp der anderen droeg onze pootige vrind den slapenden <span class="pageNum" id="pb402">[<a href="#pb402">402</a>]</span>Padde de ladder op en vleide hem op de baar. Hajo legde den zieke nog wat zachte varens
-onder het hoofd,&#x2014;toen tilde hij samen met Rolf de baar op.&#x2026;. en daar ging het heen!
-</p>
-<p>Saleiman voorop, den pikolan op den schouder, den arm er overheen geslagen en met
-ietwat gebogen knieën voortschrijdend in den soepelen, snellen gang van den lastdragenden
-inlander. &#x201e;Ikoet Sadjah&#x201d;, zei hij bemoedigend, terwijl hij den weg insloeg, die van
-het dorp wegleidde, &#x201e;volg mij maar.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Zoo deden ze. Dolimah en Harmen torsten de wapens. Joppie had gedurende het verblijf
-in het hol een lui en droefgeestig bestaan gevoerd, maar nu de tocht weer verder ging,
-kwam er ook in Joppie weer leven, en met fier opgerichten staart dribbelde hij nog
-weer voor Saleiman uit. Het was een zonderlinge karavaan daar in het maanlicht.&#x2026;.
-</p>
-<p>Plots hoorden ze, links voor zich uit, het gillen van een of ander dier. Verschrikt
-hielden ze hun gang in,&#x2014;behalve Joppie, die met gestrekten hals en slap hangende ooren
-vooruit stoof.
-</p>
-<p>&#x201e;Tjelleng!&#x201d; stelde Saleiman vast. &#x201e;Een wild varken.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Maar Harmen verstond het niet. &#x201e;M&#x2019;n <i>hert</i>!&#x201d; riep hij in vervoering uit. En met groote sprongen rende hij achter Joppie aan,
-holde een bocht om, met beide armen de takken en twijgen afwerend. Wat was dat? De
-bovenste strik hing nog onberoerd, en aan den ondersten rukte uit alle macht een wild
-biggetje. Keffend en grommend sprong Joppie er omheen.
-</p>
-<p>&#x201e;Een varken.&#x2026;&#x2026;!!&#x201d; mompelde Harmen, teleurgesteld. &#x201e;Kom hier, mormel, dan zal ik je
-helpen.&#x201d;
-</p>
-<p>Maar de kleine gevangene scheen van Harmens hulp weinig goeds te verwachten, rukte
-aan den rotan om zijn hals, dat hij bijna stikte. Harmen greep het diertje, bevrijdde
-het van den rotanstrik, bond met een slag de achterpooten samen. &#x201e;Ziezoo, nou mag
-je met Harremen mee!&#x201d;
-</p>
-<p>De anderen waren er nu ook bij gekomen. &#x201e;Laat eens kijken je hert?&#x201d; vroeg Rolf, glimlachend
-ondanks de weinig rooskleurige omstandigheden.
-</p>
-<p>&#x201e;Een hert is het niet&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Maar aan het spit is <span class="pageNum" id="pb403">[<a href="#pb403">403</a>]</span>ie toch beter dan een bijbel met gouden slotje!&#x2014;Blijf af, Joppie!&#x201d;
-</p>
-<p>En de knapen gingen weer voort, nu en dan stilhoudend om te luisteren, of hun vervolgers
-hun al op de hielen zaten. Na een tijdje wisselde Harmen met Hajo als drager, en later
-loste Hajo Rolf af. Padde sliep nog even rustig.
-</p>
-<p>&#x201e;Ben jij nog niet moe, Dolimah?&#x201d; vroeg Rolf. &#x201e;Anders rusten we even.&#x201d;
-</p>
-<p>Saleiman keek ontsteld.
-</p>
-<p>Dolimah wendde zich tot hem. &#x201e;Moeten we nog verder, Saleiman?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Eh-eh!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hoever nog?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Niet ver meer. Dan kunnen ze niet meer volgen.&#x201d;
-</p>
-<p>En de stoet ging voort.&#x2014;Het bosch hield op; de grond werd rotsachtig. Hier en daar
-nog wat struiken, dat was alles. En eensklaps stonden de jongens voor een kloof. In
-de diepte schitterde een stroompje. Aan de andere zijde strekte zich een kale vlakte
-uit, heel ver weg begrensd door in maanlicht gedrenkte bergen. Er lag een roerlooze
-rust over. De lucht glinsterde van sterren.
-</p>
-<p>&#x201e;Zie!&#x201d; en Saleiman wees met zijn bruine armpje rechts de kloof af. &#x201e;Daar is de brug.&#x201d;
-</p>
-<p>Waar de kloof het smalst was, hing een soort rotan-hangmat. Moest dat een brug voorstellen?
-</p>
-<p>&#x201e;Als ge over de brug zijt, moet ge ze loskappen!&#x201d; zei Saleiman.
-</p>
-<p>Zijn raad was overbodig: allen hadden hetzelfde al gedacht.&#x2014;Nu stonden ze voor de
-brug. Zou ze wel vertrouwd zijn? Toen Harmen er een paar passen op deed, zwiepte ze
-geducht door.
-</p>
-<p>Dolimah zag zijn aarzeling. &#x201e;De brug is sterk&#x201d;, verzekerde ze.
-</p>
-<p>&#x201e;We zullen het er maar op wagen!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;Als we met z&#x2019;n allen het water in vliegen,
-kan je tenminste niet zeggen, dat we van dorst gestorven zijn!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jij blijft nu zeker hier, Saleiman?&#x201d; vroeg Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja! Hij zou immers niet meer terug kunnen, als we de brug kappen!&#x201d; antwoordde Dolimah.
-<span class="pageNum" id="pb404">[<a href="#pb404">404</a>]</span></p>
-<p>Rolf keek haar even aan. &#x201e;En jij ook niet, Dolimah.&#x2026;!&#x201d;
-</p>
-<p>Saleiman toonde plots groote belangstelling, staarde met wijd open oogen naar Dolimah.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik kan immers tòch niet terug.&#x2026;.&#x201d; zei het meisje zacht.
-</p>
-<p>Toen kwam Saleiman met een vraag, die men van zoo&#x2019;n schuchter kereltje niet verwachten
-zou en die hij er dan ook met onvaste stem uitbracht: &#x201e;Waarom niet, Dolimah?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Oh!&#x201d; zei Dolimah, hem lief en verrast aankijkend, &#x201e;het is al zóó ver naar mijn kampong,
-Saleiman.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik wil je er brengen, Dolimah!&#x201d; beloofde Saleiman haastig.
-</p>
-<p>Dolimah bleef hem lief, met droeve oogen aanzien. &#x201e;Ik dank je, Saleiman! Ik dank je
-voor alles.&#x2026;. maar ik kan niet terug.&#x201d;
-</p>
-<p>Saleiman zei niets meer,&#x2014;hield het <span class="corr" id="xd30e8072" title="Bron: hoofje">hoofdje</span> rechtop. Een traan blonk in zijn groote oogen.
-</p>
-<p>De anderen gingen de brug over. Het was met Padde&#x2019;s baar moeilijk balanceeren. Dat
-die brug ook zoo zwaaide!&#x2014;Toen ze aan den overkant waren, kapte Harmen de hoofdstrengen
-los. Daar viel de vloer uit de brug, sloeg in wijden boog tegen den anderen wand;
-een paar bamboes gleden er uit en schoten als pijlen in den stroom daar beneden. De
-weg was afgesneden!
-</p>
-<p>Aan den overkant stond Saleiman in het maanlicht. Hij scheen schraler en magerder
-dan ooit: het was alsof men door hem heen kon zien, en zijn ooren leken nog grooter
-dan anders.
-</p>
-<p>&#x201e;Dag, Saleiman!&#x201d;
-</p>
-<p>Geen antwoord. Eerst toen de knapen zich hadden omgekeerd en, koers nemend op de sterren,
-in Zuidelijke richting hun weg vervolgen wilden, riep Saleiman: &#x201e;Tot nieuwe maan,
-Dolimah.&#x2026;. tot het begin der poeasah (vastenmaand) zal ik iederen avond.&#x2026;. hier wachten.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Maar ik zal niet komen, Saleiman.&#x2026;.&#x201d; antwoordde Dolimah.
-</p>
-<p>Saleiman zweeg. Zoolang de jongens in den maannacht de plaats konden zien waar de
-brug gehangen had, zoolang ook zagen ze Saleiman staan, eenzaam en star als een beeldje.
-</p>
-<p>Nu de angst voor vervolging voorbij was, voelden ze hoe moe ze waren. De voeten deden
-pijn van de scherpe steenen.
-<span class="pageNum" id="pb405">[<a href="#pb405">405</a>]</span></p>
-<p>Bij een paar struiken legden ze zich neer en sliepen in onder den met sterren bezaaiden
-hemel.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Den volgenden morgen bij het ontwaken scheen de zon hun recht in het gezicht. De knapen
-keken eens om zich heen. Geen vogel, geen vlinder, geen eekhorentje, alles starre,
-levenlooze steen. Daar, ver voor uit, de blauwe bergen.
-</p>
-<p>Padde sliep nog altijd. Ze dekten hem met varens het gezicht af tegen de zon.
-</p>
-<p>Verder maar weer! Ze aten een handjevol rijst met gedroogde visch, pakten hun boeltje
-op. Het biggetje kwam nu met de pootjes naar beneden in den pikolan te hangen en trachtte
-in de lucht weg te zwemmen.
-</p>
-<p>Hajo en Rolf namen de baar voor hun rekening. &#x201e;Drommels, hij slaapt vast!&#x201d; zei Rolf,
-tevreden, dat Padde nog altijd zoo rustig ademhaalde en er niets van merkte, toen
-ze hem opnamen.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, die doekoen is een duivelskunstenaar!&#x201d; meende Hajo. &#x201e;We hebben hem voor zijn
-diensten slecht genoeg beloond!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Sjonge-jonge, &#x2019;t zal warm worden vandaag&#x201d;, verzekerde Harmen luidruchtig. De anderen
-keken eens omhoog,&#x2014;aan den hemel viel geen wolkje te bespeuren. Nu stond de zon nog
-niet hoog, en niettemin brandde ze al geducht.
-</p>
-<p>Dolimah was dien morgen erg stil. Ze neuriede niet, zooals anders wanneer ze met de
-jongens meetrippelde.
-</p>
-<p>&#x201e;Je bent zoo stil, Dolimah?&#x201d; vroeg Rolf. &#x201e;Denk je ergens aan?&#x201d;
-</p>
-<p>Het meisje schudde, opgeschrikt uit overpeinzingen, het hoofd. Maar na eenigen tijd
-zei ze uit zichzelf, de oogen naar den grond gericht: &#x201e;Ik denk er aan wat mijn zusjes
-en broertjes nu doen. Ze zullen nu al wel gebaad hebben in de rivier, en Dajik en
-Oeng zijn met Karidien mee in de velden om te ploegen met onze karbouwen. Straks,
-als de bibit uit de kweekbedden naar de sawah wordt overgeplant, helpen wij ook. En
-later weer, om de gèdèngs te binden.&#x2026;. nu, ja, Kartina niet: die kan zoo mooi batikken,
-dat ze niets anders doet en nooit meegaat in de sawah.&#x201d; Dolimah zuchtte. &#x201e;Dajik, mijn
-jongste broertje, zal bedroefd zijn, dat ik weg <span class="pageNum" id="pb406">[<a href="#pb406">406</a>]</span>ben. Hij houdt van alle menschen en ook van alle dieren en vogels. En van de boomen
-houdt Dajik, en van de bloemen; hij kent ze alle. En van mooie steenen houdt hij en
-van de wolken.&#x2026;. toen hij heel klein was en ik hem soms op mijn armen droeg, was hij
-al zoo.&#x2026;.&#x201d; Dolimah staarde peinzend naar de bergen in de verte, zei toen eensklaps:
-&#x201e;Als.&#x2026;. als ik ooit weer in mijn dorp terugkwam, zou Dajik zeggen: Ik wist het wel.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>De zon begon zoo te steken, dat de jongens duizelig en onwel werden en zich met gloeiende
-hoofden en kloppende slapen onder een paar eenzame struiken neerlegden, er zorg voor
-dragend, dat vooral Padde zooveel mogelijk schaduw had. De lucht trilde van hitte;
-wanneer onze zwervers liggend over de vlakte staarden, zagen ze de berg-omtrekken
-sidderen.
-</p>
-<p>Geen van de jongens had lust in eten. Met een droge keel sliepen ze in.
-</p>
-<p>Toen ze ontwaakten, was het iets minder heet geworden. Harmen stond op, werkte de
-kip los van den pikolan, sneed haar de keel af en sloeg aan het plukken.
-</p>
-<p>Dolimah wist na eenige moeite een vuurtje te doen ontvlammen; de kip werd gebraden
-en was heerlijk malsch.
-</p>
-<p>Wat verkwikt, zetten de jongens den tocht weer voort. Padde sliep nog altijd, zoodat
-Harmen er hem van verdacht, dat hij zijn oogen maar dichthield om niet te hoeven loopen.
-</p>
-<p>Er scheen aan het rotsplateau geen einde te zullen komen: de bergen waren nog even
-ver als vanmorgen. Hoog in de lucht cirkelde een adelaar. Ze liepen tot de schemering
-door, in de hoop een zachteren bodem te vinden om vannacht op te slapen. Vergeefs.
-Alles steen en nog eens steen. En mocht de bodem overdag zoo gloeiend heet zijn, dat
-de jongens er hun voeten haast aan brandden, nu was hij kil en leverde allesbehalve
-een lekker bed op.
-</p>
-<p>Harmen maakte een groot vuur. Door den rossen schijn gelokt, kwamen vleermuizen aanfladderen,
-en, stillekes bijeenhokkend, volgden de jongens met de oogen het grillig wiekenspel.
-</p>
-<p>&#x201e;Saleiman heeft gezegd&#x201d;, begon Dolimah onverwachts, &#x201e;dat met nieuwe maan de poeasah
-begint. Dan is er feest in <span class="pageNum" id="pb407">[<a href="#pb407">407</a>]</span>ons dorpje. En Dajik zal vragen: Waar is Dolimah? Weet ze niet, dat het poeasah is?&#x201d;
-Er trilde iets in Dolimah&#x2019;s stem.
-</p>
-<p>De jongens hadden nauwelijks verstaan wat Dolimah zei; ze hadden nu geen lust zich
-tot luisteren in te spannen. Maar allen hoorden er in wat ook hen vanavond weer sterker
-dan ooit kwelde.&#x2026;.
-</p>
-<p>&#x201e;Ze heeft verlangst&#x201d;, zei Harmen.&#x2014;De anderen zwegen, knikten even.
-</p>
-<p>Maar opeens wees Hajo met de hand naar het Westen. &#x201e;Kijk daar eens! <i>Meeuwen!</i>&#x201d;
-</p>
-<p>Verrast keken de anderen om: de klank van het woord had in hen allen een gevoelige
-snaar geroerd. Meeuwen.&#x2026;.! Daar, ver in het Westen, zweefden ze, maakten hun avondvlucht.
-Als peinzend sloegen ze, zwierend door de kalme lucht, nu en dan even met de vleugels,
-wenschten elkaar in het voorbijgaan goeden nacht. Stil! Als je den adem inhield, hoorde
-je het. &#x201e;Tsjie.&#x2026;..iep!&#x201d; Een kwam er nader, achten aaneenrijgend tot een langen keten,
-en met zijn vleugel wenkte hij de jongens. &#x201e;Tsjiep!.&#x2026;. de zee is er nog! Ze laat groeten
-en vraagt.&#x2026;.tsjiep! waar jullie blijven!&#x201d; Nog eens wenkte de meeuw, toen dreef ze
-weer weg.&#x2026;. tsjiep.&#x2026;.!
-</p>
-<p>De nacht was sluipend nader geschreden en had zijn met diamanten gevoerden mantel
-wijd over den hemel uitgeworpen. De blankgevederden boden van de zee verschimden.
-</p>
-<p>Maar in de harten der knapen hadden ze een groote blijdschap achtergelaten. De zee!
-Daar in het Westen, niet veraf, was de zee! Nu voelden ze hoe vaak ze er naar verlangd
-hadden wanneer ze, beklemd door den muur van groen rondom, zwijgend bijeengezeten
-hadden. Soms waren ze, er naar snakkend om weer eens vrijuit te ademen, vol verbeten
-woede tegen dat groen voorwaarts gedrongen, wegkappend de bloemen, takken, wortels,
-slingerplanten, en wanneer ze er tenslotte hijgend bij neerzonken, waren ze door een
-nieuwen muur omsloten, even beklemmend en onverbreekbaar als de vorige. En terwijl
-ze tusschen het geboomte geesten spottend hoorden fluisteren, hadden ze in &#x2019;t verborgen,
-zonder het elkaar te laten merken, van verlangen naar huis gesnikt, dat de tranen
-hun over de bruine wangen stroomden.&#x2026;.
-<span class="pageNum" id="pb408">[<a href="#pb408">408</a>]</span></p>
-<p>Maar nu.&#x2026;. had de <i>zee</i> zich weer aangemeld! Nu, morgen vroeg, zouden ze niet meer naar het Zuiden, maar
-naar het Westen loopen, nietwaar, Rolf? Ze zouden den blik weer vrijuit laten zwieren,
-de frissche, zoute lucht weer met volle teugen opsnuiven!
-</p>
-<p>Morgen naar het Westen! Morgen naar de zee! Soms streek een windvlaag over het plateau,
-schonk den jongens een zoete verbeelding van ver, vaag branding-ruischen en voerde
-in het wijken hun zielen mee, als een terugvloeiende golf de schelpjes, die op het
-strand zijn aangespoeld.
-</p>
-<div class="figure p408width"><img src="images/p408.png" alt="Wolken boven strand." width="344" height="391"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb409">[<a href="#pb409">409</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.14" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e499">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p409.png" alt="DE BIJAWAK" width="542" height="185"></div>
-<h2 class="main">DE BIJAWAK</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Toen ze al vroeg in den volgenden ochtend de draagbaar weer oppakten, ontwaakte Padde
-en keek verbaasd, met matten oogopslag naar boven. &#x201e;W-wat zal ik n-nou beleven.&#x2026;.?&#x201d;
-stamelde hij.
-</p>
-<p>&#x201e;Padde.&#x2026;.?! Ben je weer beter? Hoe voel je je?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Best. &#x2019;k Heb zoo fijn geslapen. Maar ik voel me nog.&#x2026;. zoo moe. Dragen jullie me?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;We zullen je later alles vertellen, als je weer heelemaal beter bent! We gaan nou
-naar zee, Padde! Naar &#x2019;t Westen, dan is het niet ver!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde glimlachte. &#x201e;Nou, ik vind het best, zeg! Ik zal blij zijn, als ik de zee weer
-zie!&#x201d;
-</p>
-<p>En genoegelijk liet hij zich voortdragen. &#x201e;&#x2019;t Is me hier &#x2019;t zonnetje wel! Ik zal maar
-een takje boven m&#x2019;n kop houden, dan heb ik er niet zoo&#x2019;n last van.&#x201d; En tegen Harmen:
-&#x201e;Nou mag jij wel weer eens een eindje dragen, Harmen! Kijk Hajo eens zweeten op zijn
-rug!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als we je om de tien passen zouden overtakelen, lagen we in een ommezien allemaal
-op de lij!&#x201d; meende Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Om de tien passen!&#x201d; smaalde Padde. &#x201e;Hoe lang draag jij nou al wel, Hajo? Toch minstens
-een uur?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik kan nog best!&#x201d; gromde Hajo, wrevelig over Padde&#x2019;s ongewenschte deelneming in zijn
-lot.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, dat zie ik aan je rug!&#x201d; hoonde Padde. &#x201e;&#x2019;t Lijkt wel of <span class="pageNum" id="pb410">[<a href="#pb410">410</a>]</span>er pas gezwabberd is! Vooruit, Harmen, wees niet zoo kinderachtig! Jij loopt toch
-maar niks te doen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Goeie morrege: niks doen!&#x201d; gromde Harmen. En, plots grinnikend, voegde hij er aan
-toe, duidend op het biggetje aan zijn pikolan: &#x201e;&#x2019;k Dráág ommers al een varken?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde zocht grimmig naar een vlijmscherp antwoord. Hij vond er geen.
-</p>
-<p>Maar spoedig was Padde de beleediging weer vergeten. Hij begon zachtjes te fluiten,
-de oogen dicht tegen de zon. &#x201e;&#x2019;k Lig hier fijn!&#x201d; stelde hij de anderen gerust. &#x201e;Als
-in een koets! Jij bent de palfrenier, Rolf! En Harmen is het paard. Hu, paard!&#x201d; Padde
-smakte met de tong.
-</p>
-<p>Harmen, die nu toch Hajo&#x2019;s taak had overgenomen, keerde zich om. &#x201e;Zeg er eens, jij
-ligt daar zoo&#x2019;n lawaai te schoppen: kun je nog niet loopen?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde keek sip. &#x201e;&#x2019;k Zal eens kijken!&#x201d; zuchtte hij en richtte zich op. Maar alleen
-die beweging kostte hem al zooveel inspanning, dat hij lijkwit, met gesloten oogen,
-weer achterover viel. Harmen zag, dat het niet geveinsd was. &#x201e;Nou, vooruit dan maar
-weer.&#x2026;.&#x201d; zuchtte hij.&#x2014;En Rolf berispte: &#x201e;Je moet stil blijven, Padde, en ook niet
-fluiten! Hoe gauwer je beter bent, hoe prettiger het voor ons allemaal is.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Knap maar.&#x2026;.&#x201d; prevelde Padde.
-</p>
-<p>Onverwachts vertoonde zich voor hun oogen een breede scheur in de rotsen, en, naderende,
-hoorden ze, dat in de diepte een beekje stroomde, waarschijnlijk hetzelfde als waarover
-de rotan-brug gelegen had. Ook hier was de kloof onheilspellend diep en van er overheen
-te komen geen sprake. Nu, als ze het beekje maar volgden, kwamen ze vanzelf aan zee!
-</p>
-<p>Uit de diepte steeg een aangename koelte op. Ook het heldere stroompje daarbeneden
-lokte; de kokosnoten, die ze vooral ter wille van de melk meevoerden, waren bijna
-op!
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Zou daar in de schaduw beter zijn dan hierboven&#x201d;, meende Rolf, terwijl hij over
-den rand keek. &#x201e;Misschien kunnen we verderop ergens omlaagklauteren!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, laten we nog wat doorloopen!&#x201d; stelde Padde uit zijn draagstoel voor. &#x201e;Misschien
-vinden we nog een goeie plek!&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen keek hem met grenzelooze verachting aan. &#x201e;Zeker, <span class="pageNum" id="pb411">[<a href="#pb411">411</a>]</span>Koning Knolraap!&#x201d; schimpte hij. &#x201e;Als je voeten er vuil van worden, zal Harmen ze wel
-schoonlikken!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde gromde wat.&#x2014;Zwijgend, nu en dan een blik in de kloof werpend, gingen de jongens
-voort. En.&#x2026;.! ze hadden nog geen half uur geloopen, of van deze zijde der kloof daalde
-een ruwe, door de natuur gevormde trap af! In alle omzichtigheid en vergezeld van
-honderd waarschuwingen en raadgevingen van Padde, die met zijn hoofd schuin uit zijn
-draagstoel hing, klauterden de jongens omlaag in de heerlijke koelte. Hun eerste werk
-was, van hun handen een bekertje te maken en gretig het frissche, heldere bergwater
-op te slurpen.
-</p>
-<p>En toen werd beraadslaagd wat er nu gebeuren moest. Wanneer de jongens door de kloof
-hun tocht wilden vervolgen, moesten ze door het riviertje waden! Nu, alles beter dan
-daar boven in de gloeiende zon te tippelen! Hier was ook plantengroei; verderop scheen
-het zelfs alsof ze zich door de overhangende struiken baan zouden moeten breken. Maar
-zouden ze een droge plek vinden om den nacht door te brengen?
-</p>
-<p>Kom! Ze namen Padde op en vervolgden hun weg, nu door de kloof. Het ging beter dan
-ze verwacht hadden. Wel lagen in het water steenen, die vervelend drukten in de voetholten,
-maar ze waren alle door het water afgerond en hadden geen scherpe kanten. Weldadig
-deed het aan toen de jongens zich door het overhangende groen heenwerkten: er zaten
-geen stekels aan de twijgen, en de bladeren waren frisch en zacht.
-</p>
-<p>Op een grooten, platten bergsteen legden ze Padde een oogenblikje neer en namen een
-bad. Ook Joppie deed ditmaal mee: hij was toch al kletsnat.
-</p>
-<p>Na een uurtje gingen ze weer verder, en zie! hier liep langs het water een paadje!
-Dat maakte het loopen vrij wat lichter!
-</p>
-<p>Langzaam-aan begon het te schemeren, zoodat de jongens naar een plaats moesten uitkijken
-waar ze den nacht konden doorbrengen.
-</p>
-<p>&#x201e;We zullen maar ergens aan de kant gaan liggen!&#x201d; zei Harmen.
-</p>
-<p>Het was niet erg aanlokkelijk. Aarzelend hielden de anderen stil en keken de nu in
-de schemering wonderlijk geheimzinnige kloof door. &#x201e;Als we nog eens door liepen tot
-aan de bocht?&#x201d; vroeg Hajo.
-<span class="pageNum" id="pb412">[<a href="#pb412">412</a>]</span></p>
-<p>Zonder veel hoop liepen de jongens nog even door en.&#x2026;. en geloofden hun oogen niet!
-Als een gordijn hingen een paar bladerrijke takken neer, en toen ze die terzijde schoven,
-stonden ze voor een prachtig, zandig plekje, ter zijde van het water. De rotswanden
-waren hier geheel begroeid; met geurige bloemen overdekte boompjes hingen vertrouwelijk
-over dit knusse kamertje in de natuur, en daaronder stonden in den wand zachtgroene
-varens.
-</p>
-<p>&#x201e;Dâ&#x2019;s andere koek!&#x201d; riep Harmen.
-</p>
-<p>Padde rekte zich den hals uit. &#x201e;Ga opzij! Ik kan niets zien!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel, radjah Boendersteel!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;Kan uwes zoo beter zien?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja.&#x2014;Wat ligt daar voor een beest?! Een.&#x2026;. een <i>krokodil</i>!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wáár.&#x2026;.?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Daar, onder die boom met die roode bloemen!&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen snelde toe. En zie.&#x2026;. daar rende, met slangachtige lichaamswendingen, een enorm
-groote hagedis weg. Het beest schoot, daar hem geen andere uitweg bleef, tusschen
-Harmen&#x2019;s beenen door en deed hem door een geduchten zwaai met den staart in het zand
-ploffen. Nu wilde Hajo het dier den weg versperren, maar het wierp zich op; een geel-witte
-buik glansde Hajo tegen, en toen onze vriend haastig terzijde sprong, scheerde een
-zware poot met lange, scherpe nagels hem rakelings langs het gelaat. Met een plons
-stortte het dier zich in het water, dat hoog opspatte.&#x2026;. en was verdwenen.
-</p>
-<p>De jongens waren beduusd. &#x201e;Een bijawak.&#x2026;.!&#x201d; stamelde Dolimah.
-</p>
-<p>&#x201e;Was het geen krokodil?&#x201d; vroeg Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Neen&#x201d;, zij Dolimah, &#x201e;het was maar een bijawak, maar een heel groote! Hij rooft veel
-kippen en eieren!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Laat hem naar de weerlicht loopen!&#x201d; pruttelde Harmen, die weer overeind gekrabbeld
-was. &#x201e;Kom, jongens, &#x2019;t is hier fijn, da&#x2019;s vast!&#x201d; En de jongens namen het idyllische
-plekje voor den nacht in bezit. Een bed van varens was gauw gemaakt; Dolimah slaagde
-er in, een paar droge takjes vuur te doen vatten. Veel dood hout was er niet te vinden,
-ofschoon genoeg boomen daarboven de kloof overwelfden,&#x2014;de regen zou het wel hebben
-<span class="pageNum" id="pb413">[<a href="#pb413">413</a>]</span>weggespoeld. Ze moesten dus maar groen hout branden, dat verbazend knapte, maar tenslotte
-toch vlam vatte.
-</p>
-<p>&#x201e;Tja!&#x201d; zei Harmen, &#x201e;we hebben het niet voor het uitzoeken en van de lucht kunnen we
-niet leven, dus.&#x2026;. hou je maar klaar, ouwe jongen!&#x201d; Harmen had het tegen het biggetje.
-&#x201e;Dat je het niet lollig vindt, zie ik zoo wel aan je snoet, maar.&#x2026;. je moet maar denken:
-beter goed gebraje, als half gaar gekookt!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Chrrrrr.&#x2026;.!&#x201d; knorde het arme diertje.
-</p>
-<p>&#x201e;Geduld!&#x201d; zei Harmen. En hij begon op een vlakken steen zijn mes te wetten. De krulstaart
-wachtte met slaperige, halfdichte oogjes,
-</p>
-<p>Dolimah vertelde met zachte, trage stem van een bijawak, die in haar dorpje gevangen
-was en gedood. Droomend luisterden de jongens. Het vuur was gaan smeulen, gaf nauwelijks
-meer wat glans af. Maanlicht viel nu door de bladeren. Roerloos, als zilveren orgelpijpen,
-stonden de stralen bundels. In een ervan daalde, zachtkens wiegelend, een dood blad
-omlaag, wentelend om het steeltje.
-</p>
-<p>Harmen&#x2019;s mes was nu gewet en blonk. &#x201e;Kom!&#x201d; zei onze koksmaat, overeind springend en
-wat hout op het vuur gooiend, zoodat het spoedig weer oplaaide. &#x201e;Kom jij nou maar
-eens bij Harremen, ouwe heer, hij zal je niks doen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Harmen&#x201d;, zei Rolf een weinig geprikkeld, &#x201e;dat dat beestje geslacht moet worden, spreekt
-vanzelf, maar ik wou, dat je er die redevoeringen nu maar bij achterwege liet. En
-ga er wat mee op zij, dat Dolimah het niet ziet.&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen staarde Rolf met grenzelooze verbazing aan. &#x201e;Zeker, Majesteit!&#x201d; stamelde hij
-toen, want Harmen&#x2019;s gedachten schenen zich vandaag in vorstelijke kringen te vermeien,
-&#x201e;uwes heeft maar te bevelen!&#x2014;Hier, mormel!&#x201d; zei hij minder eerbiedig tegen het arme
-krulstaartje, dat er toch wel het allerminst schuld aan had. &#x201e;&#x2019;k Zou anders weleens
-willen weten, wie zulke zaakjes moest opknappen, als Harmen het niet deed!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik!&#x201d; zei Rolf kortaf.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Hoor het je zeggen!&#x201d; hoonde Harmen. &#x201e;Neen, wees maar blij, dat Harremen zich over
-je ontfermt, stom dier, want <i>zij</i> zouden je samen liever doodpesten, dan je even een <span class="pageNum" id="pb414">[<a href="#pb414">414</a>]</span>ritsje te geven! Ja, als je uit de kombuis komt! Dan staan ze met hun petje klaar!
-Ze denken zeker, dat je vanzelf de pan bent ingevlogen.&#x2026;.&#x201d; En Harmen ging met zijn
-beschermeling grommend den hoek om.
-</p>
-<p>Maar toen hij even later met een reeds gevild biggetje terugkeerde, was hij zijn gramschap
-vergeten. &#x201e;Daar heb je mosjeu!&#x201d; riep hij vergenoegd uit. &#x201e;We hebben er voor morgen
-ook nog zat aan. Is &#x2019;t geen mooi portretje? Hij zei nog, dat z&#x2019;n pootjes het lekkerst
-bennen&#x2014;nou, geef m&#x2019;n spies dan maar eens hier, Hajo, dan zullen we eens kijken of
-hij de waarheid heeft gesproken!&#x201d;
-</p>
-<p>Den rooden weerschijn van de oplaaiende vlammen tegen het naakte bovenlichaam, stond
-Harmen zijn biggetje te braden; hij scheen een ware duivel, zooals hij grinnikend
-de speer, met aan het uiteinde de sissende, vetdruipende bout, in de vlammen draaide.
-</p>
-<p>Grotesk nabootsend elke beweging, stond zijn schaduw fantastisch-groot tegen den kalen
-rotswand aan de overzijde.
-</p>
-<div class="figure p414width"><img src="images/p414.png" alt="Harmen braadt zijn biggetje." width="572" height="412"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb415">[<a href="#pb415">415</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.15" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e506">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">DEN DANS ONTSPRONGEN</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first"></p>
-<div class="figure floatLeft p415width"><img src="images/p415.png" alt="Aap op tak." width="183" height="364"></div><p>
-</p>
-<p>Al vroeg in den volgenden ochtend werden de zwervers wakker door het verwoed gekrijsch
-van een paar dozijn kleine apen, die den rotswand aan de overzijde op en af snelden,
-met handen en voeten zich klemmend aan de steenpunten. Ook in de boomen daarboven
-krioelde het. Onze vrienden schenen midden in een apenkolonie te zijn verzeild.
-</p>
-<p>De zon was er nog niet. Tegen den licht-grauwen hemel gloeiden een paar roodgrijze
-wolkjes. In het Zuiden trokken kalongs voorbij in de richting van de kust. Traag,
-nog trager dan &#x2019;s avonds, wanneer ze op plundertocht uitgaan, vlogen de reusachtige
-vleermuizen, nu verzadigd, achter elkaar aan naar hun dag-slaapplaatsen terug. De
-vlucht verbreedde zich: nu streken er ook recht over de hoofden der knapen heen. Maar
-eindelijk sloten ze minder dicht aaneen. Nog een paar achtergebleven schrok-ops, die
-van de vruchten niet konden scheiden!&#x2014;voorbij was de stoet.
-</p>
-<p>Nu kwamen van het Westen, in tegenovergestelde richting, zwarte wolken aandrijven.
-Onheilspellend doemden ze achter den rotswand aan de overzijde op, maar, recht boven
-de kloof gekomen, gingen de koppen gloeien, en het was, als aarzelden ze verder te
-gaan. Van achteren echter stuwden de anderen op, en zoo schoof allengs een zware,
-zwarte wand over de kloof, die nu iets van een langen, griezeligen grafkelder kreeg.
-</p>
-<p>De jongens lagen achterover op hun bed van varens en staarden half wakker naar boven.
-Alles was duister en geheimzinnig: die zwarte lijkdoek hoog boven de kloof, de grijze
-rotswand voor hen, waartegen nu en dan een licht buikje van een aap <span class="pageNum" id="pb416">[<a href="#pb416">416</a>]</span>glansde, die donkere boomen daar heel in de hoogte.&#x2026;. Het schuimende water schitterde
-hel op uit al die donkerte, en het geruisch scheen sterker te worden, naarmate de
-druk in de natuur de andere geluiden verstommen deed. De aapjes krijschten nu niet
-meer, sprongen zwijgend, haastig op en neer, soms vanaf een rotspunt als boosaardige
-duiveltjes de jongens aanloerend met vinnige oogen, of den bek opensperrend, dat de
-hoektanden geheel bloot kwamen.
-</p>
-<p>Geheel onverwachts, alsof er plots een reusachtige <span class="corr" id="xd30e8234" title="Bron: dieve-lantaren">dievenlantaren</span> geopend werd, sloeg een valsch goud licht van onderen tegen de zwarte wolken op.
-En het werd nog stiller. Het ruischen van het water kreeg zoo&#x2019;n macht over de jongens,
-dat het hun toescheen, of ze nooit iets anders gehoord hadden en zij ook nooit meer
-iets anders hooren zouden; in den ban daarvan lagen ze futloos neer, en hun gedachten
-konden zich niet boven het ruischen uitwerken.
-</p>
-<p>Maar daar begon het uit den hemel te lekken. Warme regendroppels vielen hun op het
-lichaam en wekten hen uit hun versuft luisteren. Terwijl het apenvolkje met haastige
-sprongen naar hun nesten hoog in de boomen vluchtte, richtte Rolf zich eensklaps op
-en keek den anderen verschrikt aan. &#x201e;Jongens! Het gaat <i>regenen</i>! En de rivier.&#x2026;. zal volloopen!!&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen, Hajo en Joppie waren in één sprong overeind. Ze moesten hier weg, dat begrepen
-allen, en hals over kop werd alles bijeengepakt. De overgebleven varkensbout was spoorloos
-verdwenen,&#x2014;Harmen vond nog juist even tijd den bijawak van den roof te verdenken en
-in het algemeen zijn meening over bijawaks uiteen te zetten. Toen werd Padde opgenomen,
-en voort ging het.&#x2026;.!
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Zou niks lollig zijn als we verdronken!&#x201d; meende Harmen. &#x201e;Alle moeite en kosten
-voor niks geweest, hè?&#x201d;
-</p>
-<p>Uit de vallende droppen werd een regen. Langs beide rotswanden vloeide het water omlaag.
-</p>
-<p>Na een half uur was het riviertje zooveel breeder geworden, dat het pad aan den kant
-onder water stond.
-</p>
-<p>Joppie plaste met groote sprongen door het water, dat hem al bijna tot aan de borst
-reikte. En plots dreef hij af, trachtte vergeefs tegen den snellen stroom in te zwemmen,
-werd meegesleurd <span class="pageNum" id="pb417">[<a href="#pb417">417</a>]</span>tot hij zich op een hoogen steen in veiligheid wist te brengen. Met verschrikte oogen,
-zacht jankend, wachtte hij de jongens op.
-</p>
-<p>&#x201e;Als het water blijft stijgen, staat ons hetzelfde te wachten&#x201d;, zei Rolf bezorgd.
-</p>
-<p>&#x201e;Waren we maar nooit in die smerige kloof gegaan!&#x201d; jammerde Padde. &#x201e;Ik had al zoo
-iets gedacht!&#x201d;
-</p>
-<p>De anderen luisterden niet naar Padde&#x2019;s wijsheid achteraf. &#x201e;Kom dan maar hier, mormel!&#x201d;
-zei Harmen en nam Joppie onder den arm. &#x201e;Jij bent ook een mensch!&#x201d; Joppie begon Harmen&#x2019;s
-gezicht met de tong schoon te wasschen,&#x2014;waartegen Harmen zich niet anders dan door
-een reeks verwenschingen kon verweren, want hij had beide armen vol.
-</p>
-<p>Dolimah waadde zwijgend tusschen de anderen voort, nu en en dan angstig omziend.
-</p>
-<p>De hemel werd minder donker; de regen nam in hevigheid af. Maar het water steeg, steeg
-tergend zeker. Het reikte hun al boven de knieën, en Padde&#x2019;s draagstoel dompelde telkens
-onder, wanneer Hajo of Rolf in een kuil trapte. Dan stak Padde vlug zijn hoofd op,
-om althans dat boven water te houden. Gewoonlijk deed hij het te laat.
-</p>
-<p>Het ging er om spannen! Nog altijd rezen de meedoogenlooze steenen wanden even steil
-en onbeklimbaar omhoog, en het water begon tot aan den buik te reiken, zoodat Padde
-rechtop moest gaan zitten.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Heb zoo&#x2019;n honger.&#x2026;.&#x201d; klaagde Harmen. Geen der anderen leed in deze hachelijke
-oogenblikken aan honger.
-</p>
-<p>Ze kwamen aan stroomversnellingen. Dat werd lastig. <span class="corr" id="xd30e8259" title="Bron: Ontstuimig">Onstuimig</span> danste het water tusschen de steenen voort. Terwijl ze voorzichtig trachtten, Padde
-over de gevaarlijke plaats heen te helpen, gleed Rolf uit; daardoor ontglipte de draagstoel
-aan Hajo&#x2019;s vingers, en Padde ging samen met Rolf kopje-onder. Ze kwamen weer boven,
-tolden in het water voort. Rolf tornde tegen een grooten steen op, wist zich er op
-te werken en zag verward naar de anderen rond. Padde dreef door, ploeterend met armen
-en beenen.&#x2026;.!&#x2014;Maar in hetzelfde oogen blik had Hajo zich voorover in het water geworpen
-en zwom nu achter Padde aan, met krachtige armslagen. Hij <span class="pageNum" id="pb418">[<a href="#pb418">418</a>]</span>won terrein, kreeg den spartelenden Padde bij zijn beenen te pakken, trok hem al zwemmende
-naar links, waar het water het ondiepst was, kwam daar overeind te staan en hielp
-Padde ook op de been. Hulpeloos en verschrikt, zich nog moeilijk staande houdend,
-klemde Padde zich aan zijn makker vast.
-</p>
-<p>&#x201e;Pak ons maar bij den arm, Padde!&#x201d; zei Rolf, die hijgend kwam aan waden. &#x201e;Het loopt
-niet moeilijk met de stroom mee. De draagstoel is weggedreven.&#x201d;
-</p>
-<p>De angst in het hart, vervolgden de jongens hun tocht, Padde strompelend en vallend,
-maar de anderen hielden hem stevig vast, al liepen ze zelf ook al met knikkende knieën.&#x2026;.
-</p>
-<p>Ze kwamen een bocht om, en Harmen stootte een kreet uit.&#x2026;. de kloof sloot zich van
-boven; het water stroomde een donkere grot in. Wat te doen?! De jongens staakten ontzet
-hun loop. Nergens konden ze naar boven; er was maar één uitweg.&#x2026;. &#x201e;De grot in!&#x201d; beval
-Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik durf niet.&#x2026;.!&#x201d; snikte Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Kom mee!&#x201d; zei Rolf onverbiddelijk.
-</p>
-<p>En de jongens liepen de grot in. Dolimah aarzelde even; toen stuwde de stroom haar
-vanzelf de grot in. Ook Joppie in Harmen&#x2019;s armen was benauwd.&#x2014;&#x201e;Ja, nou moet jij nog
-gaan gillen ook!&#x201d; mopperde Harmen. &#x201e;Dan ga je meteen overboord, begrepen?&#x201d;
-</p>
-<p>Joppie begreep.
-</p>
-<p>De boven- en zijwanden van de grot waren glinsterend-zwart van het water, dat er langs
-neer vloeide, en hier en daar was de grot zoo laag, dat de jongens er slechts met
-gebukt hoofd konden loopen. Overigens scheen ze als vergaderzaal voor vleermuizen
-gebezigd te worden, die rumoerig piepten bij het onverwachte bezoek. Maar de jongens
-merkten ze nauwelijks op, schrikten hoogstens even, wanneer er hun een langs het gelaat
-fladderde. Voort! Gejaagd, nu en dan het hoofd stootend in de duisternis, strompelden
-ze door het water, den blik star vooruit, of nog geen lichtschemering het einde der
-grot zou aankondigen. Padde kon zich niet meer op den been houden, werd half gedragen.
-En Harmen was te bewonderen om den leeuwenmoed waarmee hij Joppie nog torste, die
-toch op den duur zeker geen vrachtje was waarmee <span class="pageNum" id="pb419">[<a href="#pb419">419</a>]</span>te spotten viel. Werd de kloof nog donkerder.&#x2026;.? Padde snikte, leunde zijn hoofd op
-Hajo&#x2019;s schouder en verzette nauwelijks meer zijn beenen, toen.&#x2026;.!
-</p>
-<p>&#x201e;Licht!&#x201d; riep Hajo. &#x201e;Het wordt weer licht!!&#x201d;
-</p>
-<p>Dat staalde de spieren. Hijgend, met opgetrokken schouders, als drukte de duisternis
-op hen, ontvluchtten de jongens de griezelige, angstwekkende grot met haar muffe lucht
-en haar vleermuizen. Ja! daar was het einde! Daar was het daglicht weer, heerlijk
-daglicht!
-</p>
-<p>Ze kwamen de grot uitwaden, zagen om zich heen en haalden diep adem van verlichting.
-De rotswanden waren spoorloos verdwenen, als weggetooverd door een goede fee, en aan
-beide vlakke oevers stonden boomen. In een plotselinge opwelling, met een vreugdesnik,
-wierpen de jongens zich voorover, Rolf en Hajo met Padde aan de hand, en Harmen, die
-Joppie in zijn nekvel voor zich uit hield, en zwommen naar den wal.
-</p>
-<p>Ze kropen aan den oever, hielpen Dolimah op den kant. Toen liepen ze een eindje terug,
-wankelden tegen de helling der grot op, zochten een zacht plekje en ploften neer.
-</p>
-<p>&#x201e;Hè, Joppie, morremel, zou je nou niet eens: dankje, Harmen zeggen?&#x201d;
-</p>
-<p>Joppie lag met den kop op de voorpooten. Hij zuchtte diep, krabbelde naderbij en legde
-zich tegen Harmen&#x2019;s dampende lichaam.
-</p>
-<p>Oververmoeid sliepen de jongens in.
-</p>
-<p>De regen plaste.
-</p>
-<div class="figure p419width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb420">[<a href="#pb420">420</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.16" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e513">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p420.png" alt="HARMEN EN PADDE OP DE VISCHVANGST" width="607" height="198"></div>
-<h2 class="main">HARMEN EN PADDE OP DE VISCHVANGST</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Toen de jongens ontwaakten, was het droog. En niet alleen dat. Een stralend blauwe
-hemel stond als een koepel boven hun hoofd, en midden daarin hing een kostbare gouden
-luchter: de zon.
-</p>
-<p>Opwekkende geuren wasemde de grond. De natte, glimmende boomen, de zwartgeregende
-takken straalden weer felgroene plekken uit, en de lucht was vol vogelgerucht en bonte
-wiekglanzen.
-</p>
-<p>Zie! daar kwam het stroompje de kloof uitdansen, holderdebolder over de steenen, dat
-het water hoog opstoof, tintelend in alle kleuren nu de zon er op scheen. De ingang
-der grot was feestelijk getooid met bloemen en varens en zag er zoo lokkend geheimzinnig
-uit, dat je haast lust zou krijgen er weer in te gaan. Brrr!
-</p>
-<p>Terwijl Dolimah met Padde bleef zitten, keken de anderen eens naar iets als een pad
-uit, waarlangs ze hun weg zouden kunnen vervolgen. Maar alles was met dicht struikgewas
-begroeid, en daar tusschen in stonden als grimmige kampvechters de boomen te worstelen
-om licht en leven. Hoe er door te komen?
-</p>
-<p>Harmen dacht voorloopig alleen maar aan zijn maag, vond enkele eetbare vruchten en
-keerde daarmee terstond terug om een vuurtje te maken waarin hij de vruchten kon poffen.
-<span class="pageNum" id="pb421">[<a href="#pb421">421</a>]</span>Na veel moeite wist hij uit een paar splinters een vlammetje te tooveren. &#x201e;Hajo!&#x201d;
-riep hij, &#x201e;zou je voor de kombuis niet eens een paar vette duiven kunnen proviandeeren?
-Ze zitten hier zat; je moet ze maar fluiten!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo kwam juist met Rolf aanloopen. &#x201e;Ik heb nu geen tijd!&#x201d; riep hij opgewonden. &#x201e;Rolf
-weet er wat op om naar zee te komen. We laten ons de rivier afzakken! Met een vlot!&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen vergat de duiven, sperde aangenaam verrast zijn mond open. &#x201e;Daar heb je me
-voor!&#x201d; bekende hij. En zonder talmen ging hij met zijn makkers aan het werk.
-</p>
-<p>Ze kapten eerst een twintigtal stevige bamboes, die ze op een lengte van vijftien
-voet terugbrachten, daarna nog evenveel stelen van tien voet en maakten daaruit den
-onderbouw. Gelukkig tierde er welig rotan,&#x2014;waar was dat in het woud eigenlijk <i>niet</i> het geval? De jongens ontdeden de buigzame, taaie stengels van de doornen en gebruikten
-ze om de dwarse bamboes stevig over de andere te snoeren.
-</p>
-<p>Dolimah was komen kijken. &#x201e;<span lang="ms">Bekin apah?</span>&#x201d; vroeg ze. &#x201e;Wat wordt hier gedaan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;We maken een vlot om de rivier mee af te zakken!&#x201d;
-</p>
-<p>Dolimah keek peinzend toe, terwijl de jongens hijgend over het vlot-geraamte kropen
-en trokken en zwoegden, dat het zweet hun onder de haren wegdroop. &#x201e;De rivier gaat
-naar zee&#x201d;, zei ze na eenig zwijgen. &#x201e;Alle rivieren gaan naar zee.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nu, dat willen we immers ook!&#x201d; meende Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;En dan?&#x201d; vroeg Dolimah zacht. &#x201e;Als u bij de zee is aangekomen.&#x2026;.?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan varen we naar Bantem! We zullen wel ergens een boot vinden.&#x201d;
-</p>
-<p>Dolimah zei niets meer, ging zwijgend bij Padde zitten.
-</p>
-<p>Na een paar uur was het geraamte voor het vlot gereed. Drie vaardige scheepsjongens,
-die drie knoopen sloegen in den tijd, dat een landrot nog nadacht hoe hij beginnen
-zou! Harmen liep de knoopen nog even af, alsof ie de bootsman zelf was. &#x201e;Als de boel
-gaat wrikken, is de schuit geen pruim meer waard!&#x201d; verzekerde hij vol vakkennis.
-</p>
-<p>&#x201e;Nu moeten we eens aan een bovenbedekking gaan denken&#x201d;, <span class="pageNum" id="pb422">[<a href="#pb422">422</a>]</span>zei Rolf. &#x201e;Als we er eens half gespleten bamboetjes overheen bonden?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Je kan er voor mijn part net op binden, wat je maar wilt&#x201d;, verzekerde Harmen. &#x201e;Al
-wou je er acht dozijn ouderlingen op binden, met de neuzen naar boven en de bijbel
-in de hand. Maar <i>Harremen</i> zal eerst eens zien of er niks te bikken valt!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;We kunnen wat gaan visschen!&#x201d; meende Padde vanaf zijn helling.
-</p>
-<p>Padde was soms toch snuggerder dan je dacht. Vooral in het oplossen van etensproblemen.
-</p>
-<p>&#x201e;Zou hier in het water visch zitten?&#x201d; vroeg Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;In het water eerder as op de boomen&#x201d;, verzekerde Harmen. &#x201e;Je kunt eens een lijntje
-uitgooien, hè? En als &#x2019;t niet wil bijten, spuug je maar eens in het water, dan komen
-ze. Ga daar maar in dat kreekje liggen, Padde. Daar lig je goed.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe kom ik aan een simmetje?&#x201d; vroeg Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Had ik m&#x2019;n broek nog maar&#x201d;, zuchtte Harmen. &#x201e;Daar zaten haakjes zat in; ik kon m&#x2019;n
-hand niet in m&#x2019;n zak steken, of er bleven er een paar aan m&#x2019;n vingers hangen. &#x2019;k Heb
-altoos graag mogen visschen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Een bamboezen haakje is ook hard genoeg&#x201d;, meende Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;En ik heb nog wat pikdraad in m&#x2019;n zak!&#x201d; zei Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Hier d&#x2019;r mee!&#x201d; beval Padde, die kwam aansukkelen en al weer vrij aardig ter been
-scheen te zijn. Visschen was altijd zijn lievelingswerkje geweest. &#x201e;Ziezoo. Gaan jullie
-maar door met het vlot, dan zal ik voor een lekker maaltje visch zorgen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Laat mij eerst &#x2019;t goede plekkie zoeken&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Anders vang je nog niks.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik weet de goeie plekkies ook wel te vinden!&#x201d; verzekerde Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, om te maffen&#x201d;, schimpte Harmen. &#x201e;Kom mee!&#x201d;
-</p>
-<p>Terwijl Padde en Harmen ter vischvangst togen, Padde zich mopperend verwerend tegen
-Harmen&#x2019;s bazigheid, halveerden Hajo en Rolf dunne bamboetjes en legden die met den
-bollen kant naar boven over het vlotgeraamte. Met dunne, gespleten rotanstengels werden
-ze vastgesnoerd.
-</p>
-<p>Het werkje vroeg veel tijd. Na een paar uren was pas de helft van het vlot bekleed.
-&#x201e;Kom&#x201d;, zei Rolf, &#x201e;de zon gaat al <span class="pageNum" id="pb423">[<a href="#pb423">423</a>]</span>onder! Laten we eens gaan kijken, wat de visscherij heeft opgeleverd!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Padde kan het goed&#x201d;, verzekerde Hajo. &#x201e;Hij kwam altijd met de meeste visch thuis.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, m&#x2019;n maag kriebelt al!&#x201d; zei Rolf. En beide vrienden begaven zich naar de kreek
-waar Harmen en Padde zwijgend naar een bamboedobbertje zaten te koekeloeren. Padde
-was kletsnat.
-</p>
-<p>&#x201e;Wil &#x2019;t wat bijten?&#x201d; vroeg Hajo.
-</p>
-<p>Eerst geen antwoord. Toen pruttelde Padde: &#x201e;Als Harmen zijn vingers maar thuis hield!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wil je &#x2019;t water weer invliegen?&#x201d; vroeg Harmen.
-</p>
-<p>Padde zweeg, woest.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Toen de beide visschers naar de kreek waren getogen, had Harmen eerst een hengelstok
-gesneden, er een fijn &#x201e;simmetje&#x201d; aan gemaakt, met aan het bamboehaakje een vette dauwpier,
-die ze uit den grond hadden geklopt. &#x201e;Ziezoo, nou nog een goed plekkie! Daar onder
-die boom lig je goed: onder een boom lig je altijd goed&#x201d;, zei Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;<i>Ik</i> wil visschen&#x201d;, verklaarde Padde. &#x201e;Ik ben op de gedachte gekomen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zien, dat je er weer afkomt&#x201d;, raadde Harmen. &#x201e;Jij kunt met je knipoogen immers geeneens
-zien, of je tuk hebt?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Misschien beter dan jij!&#x201d; schimpte Padde verontwaardigd. &#x201e;&#x2019;k Ben al eens met vijftien
-vette palingen thuis gekomen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan had je zeker een fuikje gelicht&#x201d;, meende Harmen. &#x201e;Nou, hou je gemak maar, baron,
-we zullen hier eens netjes gaan liggen. Niet te diep en tegen de kant,&#x2014;daar zitten
-ze.&#x201d;
-</p>
-<p>Er werd eenigen tijd gezwegen. Beide jongens tuurden naar den dobber, Padde stug,
-jaloersch dat Harmen den hengel hield; Harmen vol rustig vertrouwen, dat hij wel gauw
-&#x201e;tuk&#x201d; zou krijgen.
-</p>
-<p>Maar er kwam geen tuk. De dobber tolde wat rond, dreef langzaam tegen het riet. Harmen
-trok hem weer wat van den kant, wierp een handjevol zand en kiezel in het water. &#x201e;Daar
-komen ze op af&#x201d;, lichtte hij toe.
-</p>
-<p>&#x201e;Of ze zwemmen er voor weg&#x201d;, zei Padde.
-<span class="pageNum" id="pb424">[<a href="#pb424">424</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Wou, dat jij ook maar wegzwom!&#x201d; verzekerde Harmen.
-</p>
-<p>Zwijgen. Beide jongens tuurden naar den dobber, die weer langzaam tegen den kant dreef.
-</p>
-<p>&#x201e;Spuug eens in het water?&#x201d; vroeg Harmen. &#x201e;Om ze te lokken?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde spuwde een bijzonder verlokkende witte vlok op het water.
-</p>
-<p>&#x201e;Spuug nog eens?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Heb geen spuug meer&#x201d;, zei Padde, onwillig om bij te dragen tot Harmen&#x2019;s succes.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat een vent!&#x201d; smaalde Harmen. Hij schraapte zijn keel en spuwde vijfmaal achtereen
-in verschillende richtingen over het water, dat de visschen zelf waarschijnlijk niet
-wisten naar welken kant zij zich gelokt voelden. &#x201e;Weet je wáár visch zit?&#x201d; vroeg Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel&#x201d;, zei Padde, &#x201e;daarginds, waar de kreek in het riviertje loopt.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen. Bij Lubbes, achter &#x2019;t dijkje, bij de molen van Stoppel.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zal ik niet weten!&#x201d; zei Padde. &#x201e;Wurmen zijn er ook zat. Laatst was ik m&#x2019;n bussie
-verloren, en toen moest ik daar versche wurmen zoeken. Zooveel als je maar lustte,
-hoor!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Je bussie verloren?&#x201d; vroeg Harmen na eenig turend zwijgen, (de jongens spraken met
-groote pauzen en staakten het gesprek zoodra er eenige beweging in den dobber scheen
-te willen komen) &#x201e;je bussie verloren? Bewaar jij je wurremen in een bussie?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En jij dan?&#x201d; vroeg Padde.
-</p>
-<p>Pauze. Zwijgen. Turen.
-</p>
-<p>&#x201e;In m&#x2019;n mond natuurlijk&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Dan blijven ze lekker versch.&#x2014;Weet je wat me
-laatst overkomen is?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou?&#x201d;
-</p>
-<p>Lange pauze.
-</p>
-<p>&#x201e;Toen is me zoo&#x2019;n mormel in m&#x2019;n strot gekro.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Pauze.
-</p>
-<p>&#x201e;In m&#x2019;n strot gekro.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Lange pauze.
-</p>
-<p>&#x201e;In m&#x2019;n strot gekropen, de sallemander! Van schrik slikte <span class="pageNum" id="pb425">[<a href="#pb425">425</a>]</span>ik de anderen ook nog in. &#x2019;k Had juist een reuze-tuk, anders had ik &#x2019;t natuurlijk
-wel gemorken.&#x2014;Laatst gooi ik in. Wip! schiet er een bleitje op, een klein pest-dingetje.
-Maar meteen, dat ik &#x2019;m opsla, hap! zit er een snoek boven op. Ik laat vieren.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Harmen! Je hebt tuk.&#x2026;.!&#x201d; fluisterde Padde.
-</p>
-<p>Het dobbertje wipte even omhoog. Bleef weer stil liggen. Twee paar oogen blikten star
-op het houten schijfje daar in het water.
-</p>
-<p>&#x201e;Zal ik niet merken, als ik tuk heb!&#x201d; smaalde Harmen na een diepen zucht. &#x201e;Nou, die
-snoek zat er dus bovenop, hè? Ik liet &#x2019;m vieren.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Maar Harmen&#x2019;s snoek verhaal had geen geluk: weer scharrelde het dobbertje heen en
-weer en deed Harmen verstommen.
-</p>
-<p>&#x201e;Haal op!&#x201d; gilde Padde met onderdrukt geluid.
-</p>
-<p>Harmen schudde het hoofd zonder een oogenblik zijn blik van den dobber af te wenden.
-&#x201e;Hij zuigt ommers pas!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Haal op!&#x201d; raasde Padde. &#x201e;Hij vreet je heele haak schoon!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Is geen vreten&#x201d;, verklaarde Harmen, koppig. &#x201e;&#x2019;t Is zuigen.&#x201d;
-</p>
-<p>Lang zwijgen. Nu en dan roerde zich het dobbertje onmerkbaar. De oogen deden pijn
-van het staren. Harmen had zijn snoek al zoover gevierd, minstens tot China of Japan,
-dat hem tenslotte de lust verging, het lang-dradige verhaal nog verder te vieren en
-hij den snoek dus maar zwemmen liet.&#x2014;Het dobbertje roerde zich thans in het geheel
-niet meer en lag weer tegen het riet.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat een sagrijn was dat!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;Zuigen maar, anders kon ie niks.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wedden, dat ie je haak heeft schoongevreten?&#x201d; stelde Padde voor.
-</p>
-<p>Harmen aarzelde nog even, haalde toen met een verwensching een &#x201e;schoonen&#x201d; haak op.
-</p>
-<p>&#x201e;Zie je nou wel?&#x201d; vroeg Padde zegevierend. &#x201e;Ik zag het wel, dat ie &#x2019;m schepte! Als
-je hem had opgehaald, toen ik het je zei, hadden we hem gehad.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Vooruit, vang jij &#x2019;m dan!&#x201d; smaalde Harmen en reikte Padde den hengelstok.
-<span class="pageNum" id="pb426">[<a href="#pb426">426</a>]</span></p>
-<p>Padde zweeg, wurmde een pier aan den haak. &#x201e;Ik ga daarginder liggen!&#x201d; verklaarde Padde.
-&#x201e;Waar jij lag, is &#x2019;t een rotplekkie.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jij zoekt zeker weer naar &#x2019;t zeeziekvrije plekkie?&#x201d; vroeg Harmen hoonend.
-</p>
-<p>Zwijgen. De knapen waren op Padde&#x2019;s uitverkoren plekje aangeland. Met overleg peilde
-Padde de diepte van het water, ging toen een handbreedte boven den grond &#x201e;liggen&#x201d;.
-De jongens wachtten eenigen tijd. In den dobber viel nog geen beweging te bespeuren.
-</p>
-<p>&#x201e;Op dat rotplekkie van mij had ik tenminste tuk&#x201d;, merkte Harmen op.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik heb liever heelemaal geen tuk als zoo&#x2019;n smerige tuk als jij hadt!&#x201d; verklaarde
-Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat mankeerde er dan aan die tuk van mij?&#x201d; vroeg Harmen beleedigd.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, je hebt toch zelf gezien, dat ie alleen maar zoog?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wel allemachies!&#x201d; stamelde Harmen. &#x201e;En daarnet zei je.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Kan dáárom al geen goeie tuk geweest zijn&#x201d;, zei Padde, &#x201e;omdat je veel te hoog
-lag. Die tuk van jou was zeker een katterige visch, die naar boven ging om lucht te
-scheppen. Daarom beet ie ook zoo slecht!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Toch wou je, dat je hem had, die katterige zuigvisch!&#x201d; zei Harmen.
-</p>
-<p>Zwijgen. Turen.
-</p>
-<p>Eindelijk.&#x2026;. daar roert zich iets! Harmen grijpt, starend naar het dobbertje, den
-hengel beet.
-</p>
-<p>&#x201e;Laat je <i>los</i>?!&#x201d; dreigt Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Ssst! Ik help je alleen maar wat.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Je zei, dat ik alleen mocht visschen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou goed dan, we visschen allebei alleen!&#x201d; En Harmen rukte Padde den hengel uit de
-handen. &#x201e;Nou heb je je zin, gouwe pil! Visch nou maar alleen.&#x201d;
-</p>
-<p>Pats! Die had Harmen te pakken. Zijn wang zwol er van op. &#x201e;Die is voor jou!&#x201d; verklaarde
-Padde ten overvloede.
-</p>
-<p>Harmens oogen rolden. Hij kon vanwege den tuk zijn hengel niet loslaten, en daaruit
-maakte Padde wel wat voorbarig op, <span class="pageNum" id="pb427">[<a href="#pb427">427</a>]</span>dat Harmen den mep in dank aanvaard had en slechts zweeg omdat tranen van aandoening
-hem de keel snoerden. Padde&#x2019;s eigen gemoed was gelucht en daarmede zijn boosheid geweken.
-&#x201e;&#x2019;t Is een groote!&#x201d; fluisterde hij Harmen vertrouwelijk toe. &#x201e;Haal niet te vroeg op:
-ik zie aan je tuk, dat het een groote is!&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen zweeg, staarde naar den dobber als naar een doodsvijand.
-</p>
-<p>Floep! daar schoot het dingske onder. Harmen sloeg op, trok een grooten visch te voorschijn,
-maar halverwege wist de schrandere waterbewoner zich nog juist van het haakje te bevrijden,
-plaste op echte visschenmanier weer terug in zijn element, en de jongens hadden het
-nakijken.
-</p>
-<p>&#x201e;Veel te woest opgehaald!&#x201d; stelde Padde vast. &#x201e;Je hadt.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<div class="figure floatRight p427width"><img src="images/p427.png" alt="Padde kwam weer boven...." width="276" height="401"><p class="figureHead">Padde kwam weer boven.&#x2026;</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>Het was Harmen&#x2019;s eigen schuld, dat hij niet meer vernam wat hij had moeten doen om
-den visch aan den wal te lokken. Want nog vóór Padde had uitgesproken, wierp Harmen
-den hengel neer, sprong op Padde toe, hief hem half boven het hoofd en slingerde den
-armen, zich in het geheel van geen schuld bewusten jongen achter den visch aan. Ellen
-hoog spatte het water op; Padde ging kopje-onder, kwam weer boven, keek verward tusschen
-zijn lange haren door, die voor zijn gelaat hingen, en krabbelde toen naar den oever,
-waar hij in grimmig zwijgen vergeefs naar een kleedingstuk zocht om uit te wringen.
-</p>
-<p>Ditmaal was het Harmen, die zijn gemoed gelucht voelde. &#x201e;Ja, Padde, als jij in het
-water gaat spartelen en alle visschen de stuipen op het lijf jaagt, moeten we een
-ander plekkie zoeken!&#x201d; verweet hij vriendelijk, terwijl hij een verschen dauwpier
-een bamboezen ruggegraat schonk. &#x201e;&#x2019;k Had &#x2019;m anders op een haartje, zeg! Zou het een
-karper zijn geweest?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb428">[<a href="#pb428">428</a>]</span></p>
-<p>Padde kookte inwendig nog. Bij gebrek aan beter was hij zijn haar gaan uitwringen,
-dat daarna in Vesuvius-vorm op zijn hoofd bleef staan. &#x201e;&#x2019;t Was geen karper!&#x201d; snauwde
-hij. &#x201e;&#x2019;t Was een doodgewone rot-blei.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, jij kunt het weten!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;Jij hebt hem van <i>dichtbij</i> gezien, hè?&#x201d; En Harmen begon te grinniken. &#x201e;Kijk, zoo heb ik met Lange Lijs nou ook
-gedaan, toen ie me dat snoekje afkaapte. Maar die trof het niet zoo goed als jij:
-&#x2019;t was midden in de winter, weet je, en dan heb ik liever soep als slootwater in m&#x2019;n
-maag. Wasch jij je &#x2019;s winters? Ik alleen als als ik vuil ben. Je krijgt er rimmetiek
-van!&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen liep een eindje de kreek om. Padde aarzelde even, wilde teruggaan naar de anderen,
-maar zijn visschershart maakte hem zwak: hij keerde om en ging triest en zwijgend
-bij Harmen zitten.
-</p>
-<p>Zoo troffen Hajo en Rolf hen. En zij schenen het geluk mee te brengen: de dobber schoot
-weg; Harmen haalde op, en aan den haak spartelde een groote, karperachtige visch.
-</p>
-<p>&#x201e;Voorzichtig inhalen!&#x201d; raadde Padde, in hooge mate opgewonden. En zoo kwam de visch
-onder algemeene hoede op het droge!
-</p>
-<p>Een half uur later siste en knapte hij in de vlammen. Want toen Harmen wat te braden
-had, won de kok het van den visscher, en Padde kon op zijn eentje rustig doorhengelen.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou&#x201d;, zei Harmen, &#x201e;nou kunnen we gaan bikken! Vet zullen we er niet van worden, maar
-als de maag maar weet, dat we &#x2019;m niet vergeten, is ie al half tevreden, de slobber.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Misschien vangt Padde er nog wat bij&#x201d;, meende Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Laat ie maar oppassen&#x201d;, zei Harmen, bezorgd. &#x201e;Straks valt ie &#x2019;t water nog in!&#x201d;
-</p>
-<p>Maar even later kwam Padde met twee zware visschen aanzetten.
-</p>
-<p>&#x201e;Die heb je zeker met je knipoogjes beduveld!&#x201d; zei Harmen, pakte de visschen aan en
-woog ze in de hand. &#x201e;Samen wel acht pond!&#x201d; verzekerde hij. En de schubben stoven al
-in het rond, plakten hem op de polsen, in het haar, op de wangen, in de wenkbrauwen,
-totdat Harmen tenslotte zelf veel van een visch had.
-<span class="pageNum" id="pb429">[<a href="#pb429">429</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Ze smaken fijn!&#x201d; verklaarde hij, toen de visschen even later &#x201e;op tafel&#x201d; kwamen. &#x201e;Ze
-smaken net als.&#x2026;. fijne, dure visch, als.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als zalm, bedoel je?&#x201d; vroeg Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat ken. De schipper en de heeren hebben het gegeten, toen we uitzeilden.&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf keek hem glimlachend aan. &#x201e;Zeg, Harmen, hoe weet <i>jij</i> nou hoe die visschen smaakten? Op dat afscheidsdiner was jij toch niet gevraagd?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, als je het nou weten wilt&#x201d;, zei Harmen, &#x201e;deze visch <i>smaakt</i>, zooals die van de schipper <i>rook</i>!&#x201d;
-</p>
-<p>Allen lachten. Harmen grinnikte er boven uit.
-</p>
-<div class="figure p429width"><img src="images/p429.png" alt="Kok." width="192" height="324"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb430">[<a href="#pb430">430</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.17" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e520">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">DOLIMAH&#x2019;S HEIMWEE</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Na het eten gingen de jongens genoegelijk bijeen zitten; zij waren over hun dag tevreden.
-</p>
-<p>&#x201e;Morgenochtend komen we met het dek wel klaar&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;En dan moeten we er nog
-een of ander roer aan zien te maken!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En vóórop komt de kombuis!&#x201d; riep Harmen uit.
-</p>
-<p>&#x201e;En dan laten we het van stapel loopen!&#x201d; zei Hajo. &#x201e;Zou het gaan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Welja&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Als Padde ook een handje helpt.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, als Padde helpt, krijgen we het <i>zeker</i> wel het water in!&#x201d; hoonde Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Weet je wat leuk zou zijn?&#x201d; vroeg Hajo. &#x201e;Als we er voor Dolimah een roefje op bouwden!&#x201d;
-</p>
-<p>Het meisje schrikte op, toen ze haar naam hoorde.
-</p>
-<p>&#x201e;Waar denk je over?&#x201d; vroeg Rolf. &#x201e;Je bent de heele avond al zoo stil?&#x201d;
-</p>
-<p>Dolimah zweeg even. Toen trilde het om haar mondje; ze wilde wat zeggen, kwam niet
-uit haar woorden. Een groote traan welde in haar oogen op.
-</p>
-<p>Harmen keek haar medelijdend aan. &#x201e;Ze wil weer naar d&#x2019;r menscheneters-dorp terug&#x201d;,
-zei hij.
-</p>
-<p>&#x201e;Wil je naar je kampong terug, Dolimah?&#x201d; vroeg Rolf zacht.
-</p>
-<p>Het meisje sloeg de lange wimpers neer en knikte zwijgend.
-</p>
-<p>Even zwijgen. De vroolijke stemming was met een slag verbroken.
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe wou je teruggaan?&#x201d; vroeg Rolf met onvaste stem, maar, als een man, de feiten
-nemend zooals ze nu eenmaal lagen. &#x201e;Toch niet weer door de kloof?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen&#x201d;, zei Dolimah. &#x201e;Ik steek hier den stroom over en volg dan de kloof aan den anderen
-kant. Saleiman heeft beloofd, mij verder te brengen.&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb431">[<a href="#pb431">431</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;En als je thuis komt, wat zal er dan met je gebeuren?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik weet het niet. Ik durf er niet aan te denken.&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf keek peinzend voor zich uit,&#x2014;wendde zich toen tot zijn makkers. &#x201e;Jongens, we.&#x2026;.
-we moeten haar terugbrengen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Goeie morrege.&#x2026;.!&#x201d; stamelde Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, het gaat er hier niet om, of we het plezierig vinden of niet&#x201d;, zei Rolf, plots
-driftig. &#x201e;We kunnen haar niet alleen laten gaan! En als jij er geen lust in hebt,
-blijf je maar hier.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Geen lust.&#x2026;.!&#x201d; schimpte Harmen. &#x201e;Dat we haar niet aan haar lot kunnen overlaten,
-nu ze ons eerst uit de knoei geholpen heeft, hoef je <i>Harremen</i> niet te vertellen! Maar daarom hoef je nog niet te vragen, of ik er zoo&#x2019;n <i>lust</i> in heb.&#x2026;.!&#x201d; Harmen&#x2019;s stem versmoorde; dikke tranen sprongen hem in de oogen, en hij
-sloeg met de vuist op den grond.
-</p>
-<p>Toen zei Padde zacht, met afgewend gelaat: &#x201e;Ik ga niet mee.&#x201d;
-</p>
-<p><span class="corr" id="xd30e8525" title="Niet in bron">&#x201e;</span>Spuit nommer elf!&#x201d; schimpte Harmen driftig. &#x201e;Scháám jij je niet!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde gaf geen antwoord, ademde diep. Tenslotte zei hij: &#x201e;&#x2019;k Zou wel willen. Maar
-ik.&#x2026;. ik kan niet meer terug.&#x201d; En plots uitbarstend in snikken. &#x201e;&#x2019;k Wil naar m&#x2019;n moeder!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Oh! Daar moet er een naar z&#x2019;n moetje! Zou je geen zuigdot meenemen?&#x201d; Maar Harmens
-stem klonk verdacht heesch. Juist alsof ook hij.&#x2026;.
-</p>
-<p>Dolimah had verschrikt toegezien wat haar woorden uitwerkten. &#x201e;Ik wil niet, dat u
-mee terug gaat!&#x201d; stamelde ze. &#x201e;Dat wil ik niet! Ik vind den weg alleen.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf schudde het hoofd. &#x201e;We brengen je tot Saleiman, Dolimah.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Oh, maar, dan.&#x2026;. dan ga ik niet weg! Dan blijf ik bij u!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wees niet onverstandig, Dolimah&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Je zou je het terugkeeren nog maar moeilijker
-maken, want vandaag of morgen wordt je verlangen je toch te sterk.&#x201d;
-</p>
-<p>Dolimah vocht tegen haar tranen, begon toen zacht te snikken.
-</p>
-<p>&#x201e;Tja, wat zullen we nou doen?&#x201d; vroeg Harmen droefgeestig.
-</p>
-<p>Rolf haalde schouders op. &#x201e;Vanavond kunnen we hier in geen geval weg. We zullen morgenochtend
-eens zien.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Zwijgend bleven de jongens zitten. Ze voelden wel, dat Dolimah&#x2019;s heengaan onvermijdelijk
-was. Wanneer ze morgen <span class="pageNum" id="pb432">[<a href="#pb432">432</a>]</span>ook al besloten had, met hen verder te trekken, dan zou toch het oogenblik komen,
-dat het verlangen naar huis haar te machtig werd. Zij voelden het als hun ridderplicht,
-haar terug te brengen, maar de gedachte, weer van zee af te gaan, waar ze nu al zoo
-dicht bij moesten zijn,&#x2014;dit land weer binnen te dringen, dat hun nog even vreemd was
-als toen ze het voor het eerst zagen en dat hun met den dag angstwekkender en meedoogenloozer
-scheen, joeg hun een rilling door de leden.
-</p>
-<p>Maar allengs werden bij het gezang der krekels en het vriendelijk ruischen van het
-bergstroompje die zwarte gedachten in slaap gewiegd. Harmen stond op, gooide wat vochtig
-hout op het vuur om door den rook de muskieten te verdrijven. Wacht maar: morgen zou
-Dolimah wel weer vol moed zijn! Ze had haar verlangen naar huis nu uitgesproken, dat
-deed een mensch goed! Ze zouden allemaal lief voor haar zijn, dan vergat ze haar dorpje
-wel! En morgen zouden ze op het vlot een keurig roefje voor haar bouwen, krek of zij
-de schipper was aan boord!
-</p>
-<p>Met die plannen sliepen de jongens in.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Dolimah snikte nog lang. Stil lag het meisje; zachtkens vloeiden de tranen haar over
-de wangen; slechts nu en dan ging er even een schok door de tengere schoudertjes.
-</p>
-<p>Eindelijk had ze al haar opgekropt leed en verlangen uitgesnikt en kwam ze tot rust.
-Ze hoorde, dat alle vier jongens sliepen. Duidelijk onderscheidde ze Rolf en Hajo&#x2019;s
-rustige ademhaling, Harmen&#x2019;s gesnurk, Padde&#x2019;s kortademig geblaas.
-</p>
-<p>De maan kwam tusschen de boomen op. Ze was bijna vol.
-</p>
-<p>Rustig overdacht Dolimah nu wat haar te doen stond. En na eenig peinzen had ze een
-besluit gevat. Voorzichtig stond ze op, spiedde even rond en begaf zich toen naar
-den boschrand, waar witte bloemen glansden. Ze plukte de mooisten, die ze vond, en
-kwam even later met de armen vol bloemen terug.
-</p>
-<p>En nu volvoerde ze haar plan: ze legde naast Harmens gelaat een bloem neer, zoo, dat
-de geur hem in den neus moest dringen. Na eenig weifelen wien ze nu bedeelen zou,
-legde ze er een voor Padde neer en daarna voor de anderen.
-<span class="pageNum" id="pb433">[<a href="#pb433">433</a>]</span></p>
-<p>De maan was een weinig geklommen en bescheen de slapenden. Dolimah keek lang naar
-hen, van den een naar den ander en van den ander naar den een, en haar oogen vulden
-zich weer met tranen. Toen deed de schorre roep van een boschpauw haar uit haar mijmering
-wakker schrikken; ze opende haar armen, dat de bloemen, die ze nog omklemde, aan de
-voeten der jongens neervielen.
-</p>
-<p>&#x201e;Zul je me geleiden, lieve, zoete maan?&#x201d; vroeg Dolimah. &#x201e;Zul je mij voor booze geesten
-beschermen?&#x201d;
-</p>
-<p>Ze trok haar sarong tot boven de knieën op en waadde, tastend met de voeten, als een
-kleine water-fee door een ondiepe plaats van het stroompje. Voor ze aan den overkant
-de helling opging, keek ze nog even om naar de jongens. &#x201e;Jou, lieve, goede Dajik,
-zal ik alles vertellen&#x201d;, prevelde Dolimah.
-</p>
-<p>Zacht snikkend kwam ze boven aan de helling, wierp nog een laatsten blik achterom
-en volgde toen met haastige schreden de richting van de grot.
-</p>
-<p>Boven haar stond een sterrenhemel; zij wandelde in een schatkamer, tot aan den nok
-gevuld met diamanten, smaragden en robijnen.&#x2026;.
-</p>
-<div class="figure p433width"><img src="images/p433.png" alt="Orchidee." width="297" height="328"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb434">[<a href="#pb434">434</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.18" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e527">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p434.png" alt="PADDE STUIT OP EEN MENSCHENETER" width="609" height="133"></div>
-<h2 class="main">PADDE STUIT OP EEN MENSCHENETER</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Toen de jongens den volgenden morgen merkten, dat ze te midden van bloemen lagen en
-Dolimah&#x2019;s slaapplaats verlaten zagen, begrepen ze. Ze konden hun tranen niet bedwingen
-en schaamden er zich niet voor.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat moeten we doen?&#x201d; vroeg Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Niets&#x201d;, zei Rolf mat. &#x201e;We kunnen haar toch niet meer inhalen.&#x201d;
-</p>
-<p>De jongens zwegen even. &#x201e;Wat een schat van een meid, hè?&#x201d; viel Harmen plots uit. &#x201e;Om
-die bloemen hier neer te leggen!&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf haalde diep adem, als drukte hem iets op de borst. &#x201e;We moeten hier weg&#x201d;, zei
-hij. &#x201e;Ik.&#x2026;. ik houd het hier niet meer uit!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Rolf!&#x201d; snikte Padde. &#x201e;Ik óók niet! Soms voel ik het ineens. Nu Dolimah weg is.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Met een ruk sprongen de jongens overeind. Vooruit! Niet meer getalmd!
-</p>
-<p>Verwoed gingen ze verder met den bouw van het vlot. Het was, of hun strijd eensklaps
-grimmiger was geworden. Met opeengeklemde tanden werkten ze. Zonder scherts. Zonder
-kleine kibbelarijen. Ze <i>moesten</i> Bantem bereiken,&#x2014;de handen ineen, jongens! Geef den moed niet op! Padde ging weer
-visschen in de kreek, om leeftocht op te doen; Hajo hakte rotankoorden voor het vlot;
-Harmen en Rolf spleten bamboetjes en snoerden ze vast op het houten geraamte.
-<span class="pageNum" id="pb435">[<a href="#pb435">435</a>]</span></p>
-<p>De zon scheen; de vogels kwinkeleerden; de bloemen vouwden zich open voor de kapellen.
-</p>
-<p>Tegen den middag kwam het vlot gereed. Achterin was een opening gelaten om een bamboesteel
-door te steken, die als roer gebruikt zou worden. &#x201e;Ziezoo!&#x201d; zei Rolf. &#x201e;Nu moeten we
-het in het water zien te krijgen! Kom je helpen, Hajo? En jij ook, Padde?&#x201d;
-</p>
-<p>Met vereende krachten en na veel wrikken en duwen kregen ze het vlot drijvend, meerden
-het met een paar rotankoorden aan den oever. Toen de jongens aan boord sprongen, scheen
-het er nauwelijks iets door te zinken.
-</p>
-<p>&#x201e;Ziezoo, nu een paar sterke boomen om het te sturen&#x201d;, zuchtte Rolf. &#x201e;Heb jij nog wat
-gevangen, Padde?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Een heel zoodje&#x201d;, zei Padde. &#x201e;Ze zitten er wel, als je ze maar vangen kunt.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wacht! Laten we het vuur niet vergeten!&#x201d; riep Harmen. Voor op het dek werd een laagje
-klei in de bamboe vastgestampt, en Harmen bracht een paar brandende stukken hout over,
-waarmee hij een nieuw vuurtje aanlegde. Toen hakten de jongens nog een paar bamboestelen
-af, om als afzetboomen te gebruiken.
-</p>
-<p>&#x201e;Alles klaar?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja! Kom, Joppie!&#x201d;
-</p>
-<p>Joppie sprong aan boord, en de kabels vlogen los. De jongens stuurden naar het midden
-van de rivier; Harmen ging met een boom voorop staan, Hajo en Rolf achterop, zoo hadden
-ze het vlot goed in bedwang. Padde en Joppie zagen toe, of alles ging zooals het gaan
-moest.
-</p>
-<p>De stroom was sterk, maar gelukkig lagen er geen zware steenen in het water. Per slot
-van rekening was het vlot toch maar met touwen vastgeknoopt, en het zou er bedenkelijk
-uitzien, wanneer het in een stevig vaartje tegen een bergsteen zou oprammen.
-</p>
-<p>Maar nu gleed het snel en veilig voort in de rivier, die zich bij een bocht nog verbreedde.
-Zonnehitte zengde den jongens rug en schouders.
-</p>
-<p>Geen van hen had gelegenheid gehad, nog even om te zien en afscheid te nemen van de
-plaats waar ze gisterenavond <span class="pageNum" id="pb436">[<a href="#pb436">436</a>]</span>nog met Dolimah hadden gezeten. Ze <i>wilden</i> immers ook niet omzien? Voorwaarts! Naar Bantem! Naar de zee!
-</p>
-<p>De rivier bood een grootschen aanblik. Duizelingwekkend hoog rezen aan den oever de
-stammen op, zoo zwaar, dat drie man ze nauwelijks omspannen konden. Er waren allerlei
-kleuren stammen: met donker mos begroeide en ook gladde, lichtgrijze stammen met schilfers,
-en roodbruine stammen, diepgegroefd; dan groeide hier en daar een waringin, onder
-welks machtige takken steltwortels stonden als pijlers onder een brug. En tusschen
-al die zuilen, waar in grootschen val het licht doorsloeg, hingen als feestelijke
-guirlanden de bloemranken der slingerplanten.
-</p>
-<p>Bij een nieuwe bocht schoot het vlot onverwachts onder een boom door, die geheel over
-het water hing. De jongens zagen geen kans meer de vaart in te houden en wisten niet
-beter te doen dan maar vlug door de takken te klauteren. Allen, ook Joppie, stonden
-weer op het vlot vóór het geheel onder den boom was doorgegleden. Allen,&#x2014;behalve Padde.
-Die kwam te laat. Uit kameraadschap trok Harmen zich maar weer aan een tak op. Het
-vlot gleed met de anderen voort. Dezen stuurden het naar den kant en meerden het.
-</p>
-<p>Padde, verre van dankbaar voor Harmens hulpvaardigheid, ontving hem met schimpscheuten.
-&#x201e;Daar!&#x201d; zei hij verwijtend, &#x201e;daar gaat het vlot nou! Kon jij &#x2019;t niet even tegenhouden?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik geloof, dat jij het water weer in wilt, leelijke pepernoot!&#x201d; schold Harmen. &#x201e;Alleen
-om jou te helpen ben ik in die boom geklommen! Ik stond alweer een uur op het vlot!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik wou, dat je d&#x2019;r nog stond!&#x201d; verzekerde Padde. &#x201e;&#x2019;k Heb die hulp van jou niet noodig.
-Ik kom wel alleen aan wal.&#x201d;&#x2014;Padde snoof de lucht op. &#x201e;Vind je niet, dat &#x2019;t hier weer
-erg naar die vrucht stinkt, weet je wel: die Hajo en Rolf hebben gegeten?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Ruik hier niks&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Maar &#x2019;k mag lijden, dat &#x2019;t daar bij jou zoo stinkt,
-dat je van katterigheid de boom uitrolt.&#x2014;Wat heb je?&#x201d; vroeg Harmen verbaasd, toen
-hij zag, dat Padde met ontzette oogen naar iets staarde.
-</p>
-<p>Geen antwoord. Harmen gluurde in de richting, die Padde&#x2019;s <span class="pageNum" id="pb437">[<a href="#pb437">437</a>]</span>starende blik aanduidde en.&#x2026;.! Op een dikken tak, behagelijk achterover geleund, zat
-een roodbruine, staartlooze aap, zoo groot als Harmen niet geloofd had dat een aap
-ooit worden kon. Het dier, dat in den harigen arm een geopende doerian klemde en daaruit
-smakelijk zat te eten, had den kauwenden, angstwekkend menschelijken kop naar de jongens
-gekeerd, alsof hij wilde zeggen: &#x201e;Zoo, zijn jullie daar ook weer?&#x201d; Hij hield tusschen
-de vingers van zijn rechterhand een roomachtig stuk doerian-vleesch. Een der korte
-pooten lag vadzig uitgestrekt.
-</p>
-<div class="figure p437width"><img src="images/p437.png" alt="Orang-oetan." width="539" height="537"></div><p>
-</p>
-<p>Het duizelde Harmen.
-</p>
-<p>Hij wilde &#x201e;tabeh!&#x201d; zeggen, slikte het woord echter weer in en staarde, juist als Padde,
-betooverd naar den genoegelijk smakkenden mensch-aap.
-<span class="pageNum" id="pb438">[<a href="#pb438">438</a>]</span></p>
-<p>Plots scheen het dier vertoornd te worden; het liet de doerian in het water plonzen,
-trok grimmig de bovenlip op, zoodat de zware tanden bloot kwamen. Toen stootte het
-monster een diep, zwaar gebrul uit, richtte zich in volle lengte op!.&#x2026;. en twee Hollandsche
-kwajongens tuimelden achterover het water in.
-</p>
-<p>De aap klom traag en log langs zware takken omhoog tot in den kruin van een boom.
-</p>
-<p>&#x201e;Een orang-oetan!&#x201d; riep Rolf, terwijl hij samen met Hajo de drenkelingen op het vlot
-heesch.
-</p>
-<p>&#x201e;Gchoskrimmeneel!&#x201d; stamelde Harmen.
-</p>
-<p>En Padde&#x2019;s tong was van den schrik nog verlamd.
-</p>
-<p>&#x201e;Wou hij jullie wat doen?&#x201d; vroeg Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Hij kwam een handje geven!&#x201d; zei Harmen.
-</p>
-<p>Padde rilde.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Had hem nog wel even een mep kunnen verkoopen vóór ik naar beneden dook!&#x201d; hakte
-Harmen op. &#x201e;Maar ik was bang, dat Padde het kind van de rekening zou worden! Wil je
-wel gelooven, dat ik hem eerst voor een <i>vent</i> hield?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde vond zijn spraak terug. &#x201e;<i>Was &#x2019;t dan geen vent</i>?!&#x201d; stamelde hij. &#x201e;Ik dacht.&#x2026;. een m-menscheneter!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;n Menscheneter!&#x201d; schimpte Harmen. &#x201e;Een doodgewone rot-aap!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Had ik dat geweten.&#x2026;.!&#x201d; zuchtte Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, wat dan?&#x201d; vroeg Harmen. &#x201e;Had je hem dan je broek teruggevraagd?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kom, jongens! We moeten verder!&#x201d; maande Rolf.
-</p>
-<p>Ze stootten het vlot weer van den wal en zakten de rivier af tot de zon onderging
-en ze voor den nacht een geschikte &#x201e;ankerplaats&#x201d; hadden gevonden. Terwijl de andere
-drie jongens hun krachten gingen wijden aan de vervaardiging van nog enkele vischsnoeren,
-schrapte Harmen Padde&#x2019;s vangst van dien morgen schoon.
-</p>
-<p>Na den maaltijd gingen de zwervers als gewoonlijk nog even bijeen zitten. Maar Dolimah&#x2019;s
-afwezigheid schrijnde. Ze sprongen op, zochten wat gras bijeen tot een hoofdkussen,
-gooiden hout op het vuur en legden zich te rusten. Dicht bij het vuur, waar de muskieten
-niet zoo gonsden.
-<span class="pageNum" id="pb439">[<a href="#pb439">439</a>]</span></p>
-<p>Eerst laat sliepen ze in. Hun gedachten waren bij Dolimah. Hoe ver zou ze al op weg
-zijn? Ze zagen haar tenger figuurtje eenzaam dwalen over het in zonnebrand gloeiende
-plateau. Een lieven duit hadden ze er voor over om te weten, of hun kleine, ontrouwe
-beschermheilige veilig en wel bij Saleiman zou belanden.
-</p>
-<p>Hun hart schoot vol. In droef peinzen vielen ze in slaap.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>De morgen schonk nieuwe levensvreugde. Toen de jongens ontwaakten, hing er nog een
-lichte nevel over het water; het was een weinig frisch. Maar toen ze even ondergedompeld
-waren, geplast en geploeterd hadden, werden ze lekker warm. Padde, die zijn vischtuig
-in orde had gemaakt met de bedoeling voor een ontbijt te zorgen, verlangde rust om
-zich heen, en de andere jongens gingen op het land wat speerwerpen. Harmen gooide
-het minst zuiver van alle drie, maar hij haalde met zoo&#x2019;n kracht uit, dat de speer
-dwars door den stam van een grooten pisangboom vloog en in een volgenden nog halverwege
-zitten bleef.
-</p>
-<p>Ze hadden honger gekregen, en die honger kon bevredigd worden dank zij het feit, dat
-Padde in den tijd, dat de anderen zich lekker warm gestoeid hadden, rillend op den
-kant van het vlot was gaan zitten en, turend naar zijn dobber, kort achtereen vier
-ferme visschen op het dek had laten spartelen. Schrappen, schoonmaken en braden was
-voor de hongerige klanten het werk van een oogenblik. Het warme voedsel smaakte op
-de nuchtere maag alsof het in de boter was gebakken. &#x201e;Ze moeten van het water in eenen
-in je maag zwemmen, dan zijn ze lekker!&#x201d; lichtte Harmen toe.
-</p>
-<p>Toen gooiden ze de kabels los en stuurden weer naar het midden der rivier.
-</p>
-<p>De zon fonkelde al tusschen de boomen; het was nu heerlijk op het water. Harmen begon
-te zingen; Hajo en Rolf stemden er mee in, en Padde, die op het midden van het vlot
-met opgetrokken knieën languit naar den hemel lag te staren, deed een zware bas na
-en trommelde met de vuisten op het dek. Toen kon Joppie zijn zanglust ook niet meer
-bedwingen. Met Harmens medewerking vloog hij overboord, krabbelde <span class="pageNum" id="pb440">[<a href="#pb440">440</a>]</span>druipend weer op het dek, begon zich uit te schudden, waarbij Padde met een verwensching
-overeind wipte en zijn voet in krachtige aanraking met Joppie&#x2019;s zitvlak bracht. Dit
-waardeerde Joppie zoo, dat hij met dankbaren oogopslag naar Padde toekroop en zijn
-voeten schoonlikte. Toen was de vrede weer gesloten, en hij en Padde vleiden zich
-als twee beproefde vrienden naast elkaar in het zonnetje.
-</p>
-<p>&#x201e;Zoo&#x2019;n vlot is je ware!&#x201d; verzuchtte Padde. &#x201e;Je komt vooruit en je doet er niks voor.
-En &#x2019;t ligt hier nog wel zoo lekker als in die smerige draagstoel van jullie. Daar
-hing zoo&#x2019;n allerberoerdst luchtje aan!&#x201d;
-</p>
-<p>De anderen vonden Padde wel wat ondankbaar. Maar ze konden hem dat nu niet onder het
-oog brengen, daar ze tijdelijk geheel in beslag waren genomen: de rivier maakte weer
-een bocht, en hier en daar lagen groote steenen, die slechts met veel stuurmanskunst
-ontweken konden worden.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Wou, dat het maar weer eens ging regenen en het water wat steeg!&#x201d; zei Harmen.
-Maar meteen liet hij, krachtig duwend, het vlot naar den wal koersen. &#x201e;Ziezoo!&#x201d; zuchtte
-hij, toen het veilig achter een zwaren boom lag, &#x201e;kijk nu die kant eens uit!&#x201d;
-</p>
-<p>De anderen volgden met de oogen de richting. Tusschen de boomen, een eind verder aan
-de overzijde, steeg een blauwig tuiltje rook op, en toen de jongens scherp toekeken,
-zagen ze een atapen dak tusschen de bladeren schemeren.
-</p>
-<p>Hoe er langs te komen zonder te worden opgemerkt? &#x201e;Zullen we tot het donker wachten?&#x201d;
-vroeg Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;En hier de heele dag zitten koekeloeren?&#x201d; Harmen trok verachtelijk den neus op.
-</p>
-<p>&#x201e;Als we het vlot eens op z&#x2019;n eentje voorbij lieten drijven?&#x201d; vroeg Hajo. &#x201e;Dan zullen
-ze het niet zoo gauw opmerken! Ik ben alleen bang, dat het te vroeg tegen de kant
-stoot, vóór het voorbij het dorp is, bedoel ik.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat kunnen we van te voren zien!&#x201d; meende Rolf. &#x201e;We zullen eens een stuk hout in het
-water gooien en zien welke weg het neemt!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja!&#x201d; Allen, op Padde na, doorzagen Rolfs plan. Harmen wierp een stuk hout een eindje
-de rivier in. De knapen volgden <span class="pageNum" id="pb441">[<a href="#pb441">441</a>]</span>het met de oogen. Het kwam tot aan het dorp, raakte daar in een zijstrooming, dreef
-dicht langs den kant en bleef tenslotte steken.
-</p>
-<p>&#x201e;Niet ver genoeg&#x201d;, meende Rolf. &#x201e;Gooi eens naar het midden van het water?&#x201d;
-</p>
-<p>Nu scheen het stuk hout den goeden weg te zullen nemen! Maar plots schoot het in dezelfde
-zijstrooming als het vorige. De rivier schitterde in het zonlicht; de oogen deden
-er pijn van. Harmen nam een derde stuk hout en wierp het uit alle macht tot vlak aan
-den overkant van de rivier. Dit scheen de plaats te zijn om het vlot af te stooten,
-want, zoolang de oogen het stuk bamboe konden volgen, bleef het vrij van den kant.
-&#x201e;Nou, dan zijn we klaar!&#x201d; zei Harmen verheugd, &#x201e;we gaan op het vlot naar de overkant,
-laten het daar afdrijven en volgen het! Kom, Hajo, wij nemen samen de kant van de
-kampong, dan zie je nog eens wat. Als jij met Padde deze oever afloopt, Rolf, hoeft
-er in geen geval iemand over te zwemmen om het vlot weer op te pikken!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als jij langs die kampong moet, Harmen, gebeuren er ongelukken!&#x201d; meende Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Larie!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;Ik ben zoo voorzichtig als m&#x2019;n tante,&#x2014;die loopt den heelen dag
-met haar slaapmuts op, uit angst, dat ze &#x2019;m &#x2019;s avonds vergeten zal.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;In elk geval wil ik bij je zijn!&#x201d; stelde Rolf vast. &#x201e;Ga jij met Padde langs deze
-oever, Hajo.&#x201d;
-</p>
-<p>Zoo werd de afspraak. Joppie besloot, na eenig aarzelen, bij Rolf en Harmen zijn diensten
-aan te bieden.
-</p>
-<p>De laatsten sleepten het vlot een eind stroomopwaarts, zoodat het bij het oversturen
-ongeveer op de plaats aanlandde waar het stuk bamboe zijn reis begonnen was.
-</p>
-<p>&#x201e;Als ze &#x2019;t nu maar niet inpalmen!&#x201d; zuchtte Rolf.
-</p>
-<p>Harmen had in gepeinzen een oogenblik gezwegen. &#x201e;Weet je wat?&#x201d; zei hij. &#x201e;Ik ga mee!
-Om het weer los te binden, als die nikkers het soms &#x2019;ns zouden kapen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Harmen.&#x2026;.?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Val niet van je stokkie! Ik ga er niet op zitten! Ik kruip <i>er onder</i>, dan zien ze me niet!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Daar heb je immers geen lucht?!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb442">[<a href="#pb442">442</a>]</span></p>
-<p><span class="corr" id="xd30e8685" title="Niet in bron">&#x201e;</span>Harremen heit geen lucht noodig&#x201d;, stelde Harmen vast. &#x201e;Het vlot ligt hoog; als ik
-m&#x2019;n kop tusschen de bamboes steek, heb ik lucht zat. Ga je mee, Joppie?&#x201d; Harmen stootte
-het vlot los, liet Joppie met een fermen zwaai op het bamboezen dek verhuizen, sprong
-zelf in het water en dook onder het vlot weg. &#x201e;Ajuus!&#x201d; klonk het even later onder
-het afdrijvende gevaarte, en, om de plaats aan te duiden waar hij lag, spoot Harmen
-door een spleet van het dek een straaltje water omhoog, zoodat Joppie, die toch al
-in de war was, er verschrikt van achteruitsprong.
-</p>
-<p>Terwijl Rolf den vierpootigen schipper zag wegvaren, bekende hij zich zelf, door Harmen
-overrompeld te zijn. Het gedurfde aan Harmen&#x2019;s dwazen inval had hem bekoord, en door
-het vlot na te springen en weer aan wal te brengen zou hij nu het gevaar nog maar
-vergrooten.
-</p>
-<p>Joppie jammerde klagend. &#x201e;Hou je bek, Joppie!&#x201d; klonk het onder het bamboezen dek.
-&#x201e;Harremen is immers bij je?&#x201d;
-</p>
-<p>Maar Joppie bleef droef gestemd. Hij snuffelde angstig langs alle kanten het vlot
-af, ging tenslotte op zijn achterpooten zitten, sperde den bek open en begon met omhooggeheven
-kop klagend en erbarmelijk te gillen in één langgerekten toon, zooals alleen een Indische
-kampong-gladakker in zijn droefste stemming gillen kan.
-</p>
-<p>Verre van rustig, volgde Rolf met de oogen het vlot. Zie, daar gleed het langs het
-dorp en.&#x2026;. groote genade! achter de boomen aan den oever stak een prauw vol naakte
-jongens de rivier in. Ze pagaaiden, opgewonden schreeuwend, naar het vlot.&#x2026;. en sprongen
-er op.
-</p>
-<div class="figure p442width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb443">[<a href="#pb443">443</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.19" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e534">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">BOENG VAN BAPAH-LOLEH</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first"></p>
-<div class="figure floatLeft p443width"><img src="images/p443.png" alt="Gezicht dat over rand kijkt." width="252" height="152"></div><p>
-</p>
-<p>Vol goeden moed was Harmen &#x201e;uitgezeild&#x201d;. Hij hield de onderarmen over twee bamboe-stelen,
-klemde de handen behagelijk ineen. Door de hooge ligging van het dek had hij lucht
-genoeg. &#x201e;&#x2019;t Zal me benieuwen hoe het zaakje afloopt&#x201d;, zei Harmen. <span class="corr" id="xd30e8705" title="Niet in bron">&#x201e;</span>Gebeuren doet er vast wat, als Joppie z&#x2019;n falie niet houdt!&#x201d;
-</p>
-<p>Nu, daar leek het weinig op: Joppie jammerde onverdroten voort. &#x201e;Dat is zeker een
-hondenliedje!&#x201d; dacht Harmen. &#x201e;Zooiets als: varen varen over de baren!&#x2014;Zouden we het
-dorp al voorbij zijn?&#x2014;Wacht, waarom houdt Joppie ineens zijn bek dicht?&#x201d; Harmen loerde
-door de spleten van het dek. &#x201e;Hij staat te kwispelstaarten, dat mormel!&#x201d; Harmen spitste
-het oor, ving stemmen op, hoorde het plassen van een spaan; er stootte iets tegen
-het vlot, en, wip! daar sprong er een jongen op. Spiernaakt! En Joppie, die sallemander,
-wrong zich in duizend bochten en likte het bruine jog de enkels schoon! Hopla, daar
-sprong er nog een op het dek. En nog een. In een ommezien stond het vlot vol bruine
-lichamen. &#x201e;Nou&#x201d;, dacht Harmen, &#x201e;nou zullen we eens kijken wat ze doen, die smerige
-zeeschuimers! Zouwe ze tegen kietelen kunnen? Als ik m&#x2019;n vinger maar tusschen die
-bamboetjes kon doorwurmen, zou ik er eens een onder z&#x2019;n voeten kriebelen. Dan zou-d-ie
-raar springen!&#x201d; En Harmen begon zachtjes te grinniken.
-</p>
-<p>Maar zijn vroolijkheid nam een einde, toen allen plots aan den kant kwamen staan waar
-Harmen lag. Voor onze koksmaat het wist, grinnikte hij, inplaats van lucht, water
-naar binnen. Dat werd hem te kras. Hij dook onder het vlot weg, klemde zijn handen
-om het boord, stak zijn druipende haren en zijn hoofd, dat paars van benauwdheid geworden
-was, uit het water <span class="pageNum" id="pb444">[<a href="#pb444">444</a>]</span>op en brulde, woedend en verdrietig: &#x201e;<i>Potverrrrblomme!</i>&#x201d; Het leek Folkert Berentsz. wel!
-</p>
-<p>Als aan het dek genageld, staarde de heele bruine compagnie daarboven naar het gruwelijke
-watermonster. Toen vlogen ze met z&#x2019;n allen naar den anderen kant van het vlot en plonsden
-als kikkers het water in.
-</p>
-<p>En Harmen dook weer weg naar zijn oude plaatsje, waar thans weer zooveel lucht was
-als Harmen maar inademen kon.
-</p>
-<p>En juist dat plotselinge verdwijnen weer versterkte de bruine gasten in de meening,
-dat dit vlot van den duivel bezeten was. Ze werkten zich in hun prauwtje&#x2014;waar Joppie
-hen vriendelijk ontving&#x2014;, pakten den satanshond in zijn nek en deden hem met een zwaai
-weer op het behekste vlot verhuizen, waar hij thuishoorde. Toen pagaaiden ze in allerijl
-terug naar den wal.
-</p>
-<p>Harmen was van zijn woede en schrik bekomen en kon tevreden zijn over den gang van
-zaken. Na verloop van tijd begon hij zich af te vragen hoe ver hij nu al van het dorp
-zou zijn, en of de jongens het vlot gevolgd zouden hebben. Hij dook weer even te voorschijn
-en loerde over het dek. Ja! daar in de verte, bij de huisjes en het blauwe kolommetje
-rook, stond de heele troep het vlot na te kijken. Joppie zat met den rug naar Harmen
-gekeerd, staarde weemoedig stroomopwaarts. <span class="corr" id="xd30e8719" title="Niet in bron">&#x201e;</span>Als ik die bocht om ben, zien ze me niet meer&#x201d;, dacht Harmen. Hij dook weer naar zijn
-schuilplaats, en toen hij opnieuw te voorschijn kwam, was het dorpje aan het oog onttrokken.
-Wip! Harmen zat weer op het vlot, werd kwispelstaartend verwelkomd door Joppie en
-beantwoordde den groet vrij levendig met zijn voet, zoodat Joppie schuw aan de andere
-zijde ging zitten.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, ik zal nog maar niet aanleggen!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;Laten de anderen maar een eindje
-loopen,&#x2014;daar zullen ze niet van bederven.&#x201d; En, verbazend over zichzelf tevreden, ging
-hij zitten en staarde in de bergen van groen aan de oevers. Hoe heerlijk warm was
-het! Harmen luisterde naar het vogelgerucht, waarvan elk toontje helder afklonk tegen
-de stilte, en ademde de geuren in, die over het water hingen. Zoo ongeveer moest het
-er in het paradijs van Adam en Eva nu ook hebben <span class="pageNum" id="pb445">[<a href="#pb445">445</a>]</span>uitgezien,&#x2014;dacht Harmen. Kijk die reiger daar eens statig staan te visschen! Hoe blank
-was dat bepluimde lichaam tegen al het donkere groen! Hoe sierlijk die lange, buigzame
-hals met dat kroontje van veeren! Het dier stond in de schaduw, maar toch straalde
-het nog licht uit, en in het water sidderde de heldere weerschijn. Harmen deed zijn
-oogen dicht en droomde. &#x2019;t Was hier op <span class="corr" id="xd30e8725" title="Bron: Soematra">Sumatra</span> nu en dan toch ook wel lollig! Hij zuchtte diep, zette de longen uit om eens een
-paar schepels vol van die bedwelmend zoet-warme lucht in te ademen.
-</p>
-<p>Joppie kwam weer bij hem, en nu was Harmen verteederd,&#x2014;sloot den hond in zijn armen.
-</p>
-<p>Bons! Het vlot stootte tegen den wal. Harmen sprong overeind en legde het vast. Het
-lag heerlijk in een schaduwrijke plek, te midden van waterlelies. &#x201e;Nou, ze zullen
-me wel vinden&#x201d;, dacht onze vriend. Hij strekte zich languit op het dek neer en sliep.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Hajo en Padde waren uit de verte ooggetuige geweest van de uitwerking, die Harmen&#x2019;s
-onverwacht opduiken op de bende bruine kapers had. Harmen wist toch niet wat hij maar
-verzinnen zou om den boel in de war te sturen! Gelukkig was het ditmaal nog weer eens
-goed gegaan!
-</p>
-<p>Toen begonnen onze vrienden hun tocht, zich met moeite een weg banend door het kreupelhout.
-Wat een leelijke dorens zaten overal! Ze kwamen bij een dwarsweggetje, dat naar de
-rivier leidde. Na het even te hebben afgespied, staken ze snel over en drongen weer
-door de struiken voort, op eenigen afstand de rivier volgend. Nu en dan gingen ze
-naar den oever om naar het vlot uit te zien, en toen ze tenslotte wat rook zagen kringelen,
-maakten ze op, dat het Harmen&#x2019;s vuurtje wel zou zijn. Zoo was het dan ook, en het
-vlot lag aan dezen kant. &#x201e;Ze vleiden zich naast Harmen neer en wachtten spoedig eveneens
-slapend op Rolf&#x2019;s komst. Harmen snurkte, dat het vlot ervan schudde, en de doode bladeren
-van de boomen vielen. Joppie hielp hem nog een handje.
-</p>
-<p>Maar ineens schrokken allen wakker. Wat was dat voor een gegil, daar aan de overzijde.&#x2026;.?!
-<span class="pageNum" id="pb446">[<a href="#pb446">446</a>]</span></p>
-<p>Rolf had, na den wonderbaarlijk gelukkigen afloop van Harmen&#x2019;s zeeschuimers-avontuur,
-een smal, kronkelig paadje gevonden, dat naar het dorp leidde. In alle voorzichtigheid
-volgde hij het, van struik tot struik. Zie!&#x2014;Rolf verborg zich vlug&#x2014;daar kwam in loggen
-gang een karbouw den hoek om, en boven op den grijzen kolos troonde een naakt kereltje.
-Nog een karbouw volgde, den kop met de zware, naar achteren gebogen horens laag geheven
-en eveneens op zijn breeden rug een &#x201e;<span lang="ms">katjong</span>&#x201d;.
-</p>
-<p>&#x201e;Eh, Simin, weet jij wat Boeng van Bapah-Loleh zegt?&#x201d; riep de achterste ruiter.
-</p>
-<p>&#x201e;Neen, maar het zal wel een leugen zijn&#x201d;, antwoordde de ander. &#x201e;Nu, wat zegt hij?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat hij wil gaan kijken waar het vlot gebleven is.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat durft hij toch niet! Eens zei hij ook, dat hij een badak-gadjah wilde zoeken
-en hem betooveren. Hij snijdt altijd op.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, maar nu is hij toch heusch gegaan om het vlot te zoeken! Hij heeft gisteren de
-huid van een <span lang="ms">oelar belang</span> gevonden. Met zoo&#x2019;n <span lang="ms">djimat</span> durft hij alles&#x2014;zei hij.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En waarom is hij dan niet blijven staan, toen die geest uit het water opdook?&#x201d;
-</p>
-<p>De karbouwen gingen een nieuwe bocht om, en de stemmen der knaapjes verdoften.
-</p>
-<p>Rolf kwam voorzichtig weer te voorschijn. &#x201e;Die Boeng van Bapah-Loleh zou nog veel
-kwaad kunnen stichten met zijn djimat!&#x201d; dacht hij. &#x201e;Daar moeten we een stokje voor
-zien te steken!&#x201d;
-</p>
-<p>Hij stond eensklaps voor een kokostuin. Tusschen de struiken door, zag hij tot zijn
-verbazing, dat in een der boomen een vrij groote aap bezig was, noten los te draaien
-en ze omlaag te werpen. Beneden stond een Inlander en verzamelde de noten. &#x201e;Dat is
-nog eens makkelijk!&#x201d; dacht Rolf. &#x201e;Zoo&#x2019;n afgerichte aap moesten wij ook hebben!&#x201d; In
-een wijden boog sloop de jongen het dorp om. Ergens was een man aan het grassnijden.
-Een hond lag op een stapeltje hooi. Gelukkig merkten geen van beiden onzen vriend
-op.
-</p>
-<p>&#x201e;Ze zullen hier wel voornamelijk van de visscherij leven&#x201d;, dacht Rolf, toen hij weer
-bij de rivier stond, waar overal netten <span class="pageNum" id="pb447">[<a href="#pb447">447</a>]</span>te drogen hingen. Hij volgde nu weer een smal paadje langs den oever, ontdekte eindelijk
-het vlot aan de overzijde, wilde zich door de struiken een weg naar den oever banen.&#x2026;.!
-</p>
-<p>Daar stond, met den rug naar hem toe, een inlandsche knaap naar het vlot te loeren.
-De bruine spion had niets hooren aankomen.
-</p>
-<p>&#x201e;Eh, Boeng!&#x201d; riep Rolf met luide stem, die echode in de stilte.
-</p>
-<div class="figure floatRight p447width"><img src="images/p447.png" alt="Daar stond, met den rug naar hem toe, een inlandsche knaap naar het vlot te loeren." width="380" height="507"></div><p>
-</p>
-<p>De jongen zou niet méér geschrokken zijn, indien de bliksem naast hem ware ingeslagen.
-Hij kromp ineen, wendde zich om en staarde wezenloos den blanke tegenover hem in het
-gelaat. Toen wilde hij het op een loopen zetten, maar Rolf haalde hem met een paar
-sprongen in en greep hem stevig vast. Boeng beet, schopte en gilde, dat het een aard
-had. &#x201e;Diam! Stil!&#x201d; morde Rolf. &#x201e;Je ziet wel, dat tegen de blanken geen <span lang="ms">djimat</span> helpt, al is het ook een <span lang="ms">oelar belang</span>!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ampoen! Vergeving!&#x201d; smeekte Boeng.
-</p>
-<p>&#x201e;Zul je staan blijven en luisteren naar wat ik je zeg?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Saja, toean!&#x201d; beloofde Boeng met bevende lippen.
-</p>
-<p>&#x201e;Nu, dan.&#x2026;.&#x201d; Rolf liet hem los, &#x201e;dan ga je straks naar Bapah Loleh, en je zegt hem
-dat jullie kampong in gevaar is. Stroomopwaarts zwerft een bende djahats (roovers).
-Zeg eens na?&#x201d;
-</p>
-<p>Bevend over al zijn leden, voldeed Boeng aan het verzoek.
-</p>
-<p>&#x201e;Goed zoo. Zeg aan Bapah Loleh, dat de bende uit tachtig man bestaat en goed bewapend
-is. Zul je het doen?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb448">[<a href="#pb448">448</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Saja, toean.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan nog iets: is de zee hier ver vandaan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Niet ver, heer.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe ver?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Van zonsopgang tot duister, heer.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zijn er nog meer kampongs aan den stroom?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nog een, heer. Een groote kampong. Dicht aan de zee.&#x201d;
-</p>
-<p>Op dit oogenblik klonken van den oever de stemmen der andere jongens. En vóór de arme
-Boeng wist wat er met hem gebeurd was, had Harmen hem een beentje gelicht en de enkels
-met rotan samengesnoerd. &#x201e;We nemen hem mee!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;Als ie in z&#x2019;n kampong vertelt
-wat ie gezien heeft, zijn we er bij!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wees niet bang&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Ik heb hem wijsgemaakt, dat stroopende benden de kampong
-willen overvallen. Ze hebben nu wel wat beters te doen dan ons na te zetten.&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen trok grinnikend den knoop weer los. &#x201e;Ook goed!&#x201d;
-</p>
-<p>Boeng sprong haastig overeind, keek schuw naar Harmen om en wilde heengaan.
-</p>
-<p>&#x201e;Wacht nog even, Boeng&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Heb je wel eens van Java gehoord? En van Bantem?&#x201d;
-</p>
-<p>Boeng knikte. &#x201e;Ze komen van Bantem met koopwaar hier.&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf keek zijn vrienden aan. &#x201e;Hoor jullie dat?! Jongens, Bantem <i>kan</i> niet ver meer zijn!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, vooruit dan maar weer!&#x201d; zei Harmen met een vreugdetrilling in zijn stem.
-</p>
-<p>En overmoedig sprongen onze vrienden weer aan boord en stootten af. Boeng maakte zich
-uit de voeten, rende als een haas, wien de honden op de hielen zitten.
-</p>
-<p>De jongens stuurden het vlot naar het midden van den stroom. Naar Bantem! Bantem was
-niet ver meer!
-</p>
-<p>Het was vrij laat geworden, en bij Harmen deed zich de honger geducht voelen. &#x201e;Zullen
-we eens aanleggen?&#x201d; vroeg hij. &#x201e;&#x2019;k Heb zoo&#x2019;n kriebel in m&#x2019;n maag.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Laten we wachten tot de zon onder is&#x201d;, zei Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Dan ben ik een lijk&#x201d;, verzekerde Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Nu, als we gaan visch bakken, word je wel weer levend!&#x201d; stelde Rolf hem gerust.
-<span class="pageNum" id="pb449">[<a href="#pb449">449</a>]</span></p>
-<p>Zoo was het ook. Toen de jongens tegen schemeren het vlot meerden, en een paar visschen
-zich lustig knappend in de vlammen wentelden, herleefde Harmen uit zijn hongerdood.
-De jongens smulden aan de heerlijke vischruggen, en Joppie vond de graten nog lekkerder.
-</p>
-<p>Na het eten gingen ze bijeenzitten en staarden in gedachten over het donkere water.
-Ineens viel er een glans over, doordat de maan zich ontsluierde. Nu was het, alsof
-de rivier, die daareven roerloos scheen als een vijver, plots te stroomen begon.
-</p>
-<p>Het vlot lag diep weg in een duistere kom; de jongens hadden door een zware loofpoort
-het uitzicht op de rivier, die nu vloeibaar zilver was. Zou een van hen verbaasd zijn
-geweest, wanneer ze eensklaps een statig Vikinger-schip met blanke, bolle zeilen en
-wijd uitwaaienden wimpel voorbij zouden zien drijven achter die donkere poort? Of
-wanneer uit het zilveren water elfjes zouden opstijgen en hand aan hand rondzwierden
-in wonderlijken dans? Zie! op een lelieblad zat de kikker-koning toe te zien, een
-gouden kroon op zijn blinkend groenen kop; zijn geelwitte buik glom van de ridderorden.
-In het midden van den dansenden kring rees nu de elfenkoningin op, in een van haar
-tengere, statig geheven handjes een witte lelie, in de andere haar gouden sceptertje
-en op haar roode haren een fijn gesmeed kroontje vol groene steenen. De elfjes dansten;
-heur ijle gewaden zwierden omhoog en zonken lichtglanzend, gespreid weer neer, en
-zóó luchtig drukten de kleine, teere voetjes het watervlak, dat er niet meer dan drie
-pareltjes opspatten.
-</p>
-<p>Ineens.&#x2026;. uit was het sprookje. De elfjes, de kikkerkoning zijn naar hun vochtig rijk
-teruggekeerd, Harmen stoot zijn makkers aan: een donker ding in het water koerst recht
-op het vlot af, waarop de jongens zitten. Drie knobbels steken uit; het zwemmend gevaarte
-houdt nu en dan stil, zoodat de lijnen, die het door het zilveren oppervlak kerft,
-voorbij schieten en zich kruisen. Dan komt hij weer nader.&#x2026;. de krokodil! Den adem
-ingehouden, zien de jongens toe. Geen van hen zegt een woord. Joppie slaapt, geen
-kwaad vermoedend.
-</p>
-<p>De krokodil, aan het uiteinde van het vlot gekomen, is nu <span class="pageNum" id="pb450">[<a href="#pb450">450</a>]</span>even niet te zien, omdat het bamboezen dek vrij hoog boven het water uitsteekt. De
-knapen, die in spanning, maar eigenlijk zonder een zweem van angst hebben toegezien,
-voelen nu eensklaps onrust in zich opkomen. Waar is het beest?!
-</p>
-<p>Onder het vlot?! Ze willen opspringen.&#x2026;. Maar daar schuift aan het andere einde een
-platte monsterkop met groen-gele oogen en naar alle zijden uitstekende, kromme tanden
-op het dek. En met de twee voorpooten, die hoog naast den rug uitpuilen, tracht de
-krokodil zich naar boven te werken.
-</p>
-<p>Met een sprong staan de jongens overeind, willen hun speren grijpen. Maar de krokodil,
-die op het vlot een rustig ligplaatsje zocht om naar de dansende elfjes uit te kijken,
-valt al, doodelijk verschrikt, met een zwaren plons in het water terug. Zie! daarginds
-zwemt de rakker! Nu verdwijnt hij achter de poort.
-</p>
-<p>&#x201e;We moeten aan land gaan slapen&#x201d;, zegt Rolf. &#x201e;Hier op het vlot is het niet veilig.&#x201d;
-</p>
-<p>De jongens nemen Joppie in zijn nekvel, die zich, driekwart slapend, laat vervoeren.
-Zwijgend treden ze in het stille woud, zoeken een eind van den wal een zacht plekje
-op. Maar de muskieten beletten het inslapen. &#x2019;t Is om er dol van te worden. Hijgend
-liggen de jongens op den rug, na zich geheel met bladeren te hebben toegedekt. Boven
-hun hoofd speelt de maan een griezelig spel met takken en twijgen. Hoor.&#x2026;.! Wat klinkt
-daar in de verte? Ding-dang-dong-ding-kloeng.&#x2026;.
-</p>
-<p>Het dorp, waarvan Boeng sprak! Daar moesten ze vannacht nog langs zien te komen!
-</p>
-<p>De jongens springen overeind, wrijven de jeukende muskietenbeten. &#x201e;Kom, Joppie!&#x201d; zegt
-Harmen, en, voor de argelooze Joppie het weet, vliegt hij al door de lucht en verhuist
-naar het vlot. Hij komt op vier pooten terecht, zwikt door op zijn zitvlak, ziet met
-lodderige oogen rond, tolt dan om.&#x2026;. en snurkt alweer.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;n Waaksch beestje!&#x201d; prijst Harmen.
-</p>
-<p>Samen gooien ze het vlot los, sturen door de loofpoort heen naar het midden van den
-stroom. Nu zien ze aan den rechteroever een lichtschijn tusschen de boomen. Ze houden
-dus links van de rivier.
-<span class="pageNum" id="pb451">[<a href="#pb451">451</a>]</span></p>
-<p>Hier is schaduw. Telkens haakt het vlot in de waterplanten. &#x201e;Padde, ga jij voor het
-vuur zitten. En gooi er wat hout uit tot het smeult!&#x201d;&#x2014;Padde aarzelt even, onwillig
-door slaap, dan kruipt hij van de plaats, waar hij al was neergezonken, zuchtend naar
-het vuurtje. Joppie sleept zich, te lui om op te staan, over het dek voort en legt
-zich tegen Padde&#x2019;s dijen.
-</p>
-<p>&#x201e;Gooi er nou <i>alles</i> niet uit!&#x201d; gromt Harmen tot Padde, die bezig is, het heele vuur overboord te werken.
-&#x201e;Wel allemachies! Als je er nou nog één stuk uitgooit, vlieg je er achter aan! Begrepen?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde begrijpt, al is hij niet klaar wakker.
-</p>
-<p>De jongens doen hun best, met de stuurboomen zoo min mogelijk te <span class="corr" id="xd30e8843" title="Bron: plonsen">plonzen</span>. De klanken van de muziek worden luider; hier op het water buitelen ze van plezier
-over elkaar. Ding-dong-dang-kloeng-ping-tok-dak-doeng-doeng.&#x2026;.
-</p>
-<p>&#x201e;M&#x2019;n fiool.&#x2026;.&#x201d; zucht Harmen. &#x201e;Van m&#x2019;n eerste centen koop ik weer een fiool! Bij Roeffies
-vader, weet je wel: dat zaakje van alles, achter de kerk? Daar heb ik m&#x2019;n vorige ook
-gekocht, en dat was een puike, nietwaar, Hajo?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Sssst!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Een harde gulden heeft ie me gekost&#x201d;, zei Harmen, zonder te luisteren. &#x201e;En de snaren
-toe.&#x2014;Pas op met zeewater, zei de vent.&#x201d; Harmens stem werd bitter. &#x201e;Pas op met zeewater.
-Jawel!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, en mijn mooie koffiemolen dan.&#x2026;.?&#x201d; vroeg Padde.
-</p>
-<p>Hajo en Rolf konden&#x2014;ondanks het hachelijke van het oogenblik, geen van beiden hun
-lachen bedwingen.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, lach maar&#x201d;, gromde Padde. &#x201e;Maar daarmee is de ellende begonnen! Wie weet: als
-die koffiemolen niet overboord gevallen was.&#x2026;.&#x201d; Padde zweeg, zocht naar het verband
-tusschen zijn koffiemolen, die voor Texel op zoo droevige wijze verongelukt was, en
-de latere rampen, die de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> geteisterd hadden.
-</p>
-<p>Harmen had zwijgend geluisterd. &#x201e;Is er een koffiemolen overboord gevallen?&#x201d; vroeg
-hij.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja!&#x201d; zei Padde, ingenomen met Harmens belangstelling. En fluisterend (het vlot was
-geen honderd ellen van het dorp!) vertelde hij, hoe de vork in den steel zat.
-<span class="pageNum" id="pb452">[<a href="#pb452">452</a>]</span></p>
-<p>Harmen knikte bedachtzaam het hoofd, toen Padde zijn gemoed gelucht had. Daarop zei
-hij peinzend: &#x201e;Ik geloof óók, dat het voor ons allemaal het beste was geweest, wanneer
-jij achter je koffiemolen was aangesprongen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Maar ik kan immers haast niet zwemmen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat weet ik wel&#x201d;, stelde Harmen hem gerust.
-</p>
-<p>Padde dacht even over Harmens woorden na, tot hij den zin ervan gevat had. Toen wendde
-hij het gelaat af en ging, het hoofd in de armen, naast Joppie liggen.
-</p>
-<p>&#x201e;Daar gaat er een grienen!&#x201d; hoonde Harmen. &#x201e;Afijn, &#x2019;t is schoon water; als &#x2019;t wat
-anders was, zou ik zeggen: &#x2019;t is zonde.&#x201d;
-</p>
-<p>Met een grimmigen kreet sprong Padde op Harmen af. Deze lichtte hem een beentje, zoodat
-Padde op zijn zitvlak terecht kwam. Hij pakte Harmen woedend bij de beenen, wilde
-hem omver rukken. Maar Rolf kwam tusschenbeide. &#x201e;Zijn jullie dol! Hier, nog vlak bij
-het dorp!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat doet ie te beginnen!&#x201d; siste Padde met tranen in zijn stem.
-</p>
-<p>&#x201e;Weer wat nieuws!&#x201d; merkte Harmen droogjes op. &#x201e;Wie heeft me aangevlogen? Hij heeft
-me in m&#x2019;n kuiten gebeten, de smakker! Wacht maar! Ik zal je morgen eens een uurtje
-te grazen nemen, en dan mag je: dankje, Harmen! zeggen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Heb je niet gebeten!&#x201d; snauwde Padde en ging, den rug naar hem toe, bij het vuur
-zitten.
-</p>
-<p>&#x201e;Welles!&#x201d; zei Harmen giftig.
-</p>
-<p>&#x201e;Nietes!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Welles!&#x201d;
-</p>
-<p>Zoo kwamen de jongens wonder boven wonder ongemerkt de kampong voorbij. Nu durfden
-ze het vlot weer naar het midden van de rivier te sturen, in den maneschijn.
-</p>
-<p>Padde&#x2019;s drift bekoelde, en hij werd benauwd voor den dag van morgen en in het bijzonder
-voor dat uurtje, waarvoor hij: dankje, Harmen! zou mogen zeggen. Om medelijden te
-wekken, ging hij weer liggen en snikte voort.
-</p>
-<p>En werkelijk werd Harmen hierdoor verteederd. &#x201e;Kom, lig nou niet meer te janken&#x201d;,
-zei hij, terwijl hij zijn vuurtje aanblies. &#x201e;Help me liever een handje blazen!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde, blij, dat zich een gelegenheid tot verzoening voordeed, <span class="pageNum" id="pb453">[<a href="#pb453">453</a>]</span>richtte zich steunend op, snikte nog even na en blies toen door zijn tranen heen.
-</p>
-<p>&#x201e;Je spuugt meer als dat je blaast&#x201d;, merkte Harmen op. &#x201e;En alles in m&#x2019;n gezicht!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zal van de andere kant blazen&#x201d;, beloofde Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Alsjeblieft.&#x201d;&#x2014;Zoo bliezen ze in eendracht tot de vlammetjes weer dartel speelden.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, afijn&#x201d;, zei Harmen, opstaande, &#x201e;zul je dan geen schip meer in brand steken?&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo en Rolf lachten, tenslotte Padde ook zoo half en half. Ietwat verlegen nam Harmen
-zijn stuurboom weer op. &#x201e;&#x2019;k Zou er anders niks van zeggen, maar hij hoeft me niet
-in m&#x2019;n beenen te bijten. Als ie zegt: Harremen, ik zal je niet meer in je beenen bijten!&#x2014;zal
-ik &#x2019;m niks doen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik heb je niet in je beenen gebeten&#x201d;, zei Padde, die weer moed kreeg nu de anderen
-lachten.
-</p>
-<p>&#x201e;Je hebt me wèl in m&#x2019;n beenen gebeten!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nietes.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wèlles!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ssst!&#x201d; suste Rolf.
-</p>
-<p>Harmen zweeg, en Padde voelde zich overwinnaar. Hij nam Joppie in zijn armen, en even
-later snurkten ze om het hardst.
-</p>
-<p>Na een half uur meerden de anderen het vlot in een holte van den oever, geheel tusschen
-de waterplanten.
-</p>
-<p>&#x201e;Padde! Word wakker! We gaan aan wal!&#x201d;
-</p>
-<p>Geen antwoord. Padde was in diepen slaap.
-</p>
-<p>&#x201e;Hei, Padde!&#x201d; riep Harmen. &#x201e;&#x2019;n Krokodil!&#x201d;
-</p>
-<p>Wip! stond Padde overeind. Ook Joppie krabbelde op z&#x2019;n vier slaperige pooten. &#x201e;<i>Waar?!</i>&#x201d; stamelde Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;In m&#x2019;n neus&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Kom mee, we moeten aan land slapen.&#x201d;
-</p>
-<p>En allen gingen aan wal, dekten zich met bladeren toe.
-</p>
-<p>De muskieten vierden feest.
-</p>
-<div class="figure p453width"><img src="images/p453.png" alt="Krokodil." width="232" height="126"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb454">[<a href="#pb454">454</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.20" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e541">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">JOPPIE DOET EEN ONTDEKKING</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first"></p>
-<div class="figure floatLeft p454width"><img src="images/p454.png" alt="Hond aan het water." width="364" height="331"></div><p>
-</p>
-<p>Toen Joppie den volgenden morgen een paar teugen van het frissche rivierwater naar
-binnen wilde slobberen, spuwde hij alles weer uit, duidelijk gebarend een innigen
-afkeer. &#x201e;Wat zou hij hebben?&#x201d; vroegen de jongens zich af. Maar Harmen vloog overeind,
-wierp zich op het dek van het vlot en stak de lippen in het water. &#x201e;&#x2019;t Is <i>brak</i>!&#x201d; De vreugde trilde door zijn schreeuw.
-</p>
-<p>De anderen snelden toe en dronken. En terwijl ze het slecht smakende water weer uitspuwden,
-keken ze elkaar stralend van blijdschap aan. &#x201e;&#x2019;t Is <i>brak</i>, jongens! We zijn bij de <i>zee!</i>&#x201d;&#x2014;Hajo wierp het vlot al los, en Harmen pakte een boom om af te stooten, toen Rolf
-hen tegenhield. &#x201e;Jongens, laten we niets hals over kop doen! We moeten eerst zelf
-weten wat we willen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, dat weten we toch, pennelikker!&#x201d; schold Harmen. &#x201e;We willen naar zee!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zonder zeilen? Zonder proviand?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat.&#x2026;.? Wou jij dan soms <i>met dit vlot in zee</i> steken??&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat wou ik. Ik maak me sterk, dat we, bij niet al te slecht weer, wel zee kunnen
-houden.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Toe maar.&#x2026;.!&#x201d; stamelde Harmen.&#x2014;Maar het avontuur kittelde hem. Rolf was toch zoo&#x2019;n
-pennelikker niet als hij gedacht had.
-</p>
-<p>&#x201e;En als er nou storm komt?&#x201d; vroeg Padde.
-<span class="pageNum" id="pb455">[<a href="#pb455">455</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Er komt geen storm&#x201d;, zei Harmen opgewonden.
-</p>
-<p>&#x201e;Zullen we dan maar dadelijk aan het werk gaan?&#x201d; vroeg Hajo, wiens oogen straalden.
-</p>
-<p>&#x201e;Laten we eerst eens gaan kijken hoe ver we nog van de zee zijn&#x201d;, stelde Rolf voor.
-&#x201e;Misschien vinden we ook nog wel een betere ligplaats voor het vlot: we liggen hier
-zoo in &#x2019;t zicht! Laten we er voorloopig maar vast wat takken op gooien!&#x201d;
-</p>
-<p>Zoo deden de knapen, en toen het vlot goed aan het oog onttrokken was, kapten ze zich
-een weg langs den oever om aan zee te komen.
-</p>
-<p>&#x201e;We moeten het vlot nog flink wat versterken en verhoogen!&#x201d; zei Rolf. &#x201e;Een mast is
-makkelijk te krijgen. Maar een zeil?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zal er een gappen!&#x201d; beloofde Harmen. &#x201e;Daar, in die kampong!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo trok een bedenkelijk gezicht. &#x201e;&#x2019;t Is stelen, Harmen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, ik steel ook niet graag, als de hond los is en de boer met een knuppel achter
-het huis staat&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Maar de prauwen liggen buiten het dorp, aan het water,
-en de zeilen hangen er los bij; ik heb ze maar mee te nemen.&#x2014;Kijk eens, jongens! Is
-dit geen mooi plekkie voor het vlot?&#x201d; De jongens stonden voor een aardig kreekje.
-Rondom groeide bamboe,&#x2014;dat trof dus ook mooi.
-</p>
-<p>&#x201e;Zoodra het donker is, brengen we het vlot hier!&#x201d; zei Rolf. &#x201e;Dit gedeelte van de rivier
-zal te druk bevaren worden om het er bij klaarlichten dag op te kunnen wagen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Luister eens!&#x201d; zei Hajo eensklaps. &#x201e;Ik hoor.&#x2026;. de <i>zee</i>!&#x201d;
-</p>
-<p>Toen baanden allen zich als dollen een weg tusschen het dichte gewas, schramden zich,
-dat het bloed hun op de huid parelde, stonden eensklaps hijgend stil en staarden.&#x2026;.
-</p>
-<p>Daar lag wijd en blauw de oceaan! Diep ademend snoven ze den frisschen, zouten wind
-in; bedwelmend werkte op hen de zoetruischende muziek der blinkende, schuimende branding.
-</p>
-<p>Zie, hoe de golven kwamen aanrollen! Ze braken in scherven, maar vloeiden weer terug
-in de armen der zee, die nieuwe krachten schonk. En bruischend, stoeiend rolden ze
-weer achter hun makkers aan, voerden bonte steentjes en schelpen mee en legden ze
-als een offer op het blanke zand.
-</p>
-<p>Lang stonden de jongens stil en lieten ontroerd hun blik <span class="pageNum" id="pb456">[<a href="#pb456">456</a>]</span>weiden over hun grooten, vertrouwden vriend. Hij zou hen op zijn sterke armen veilig
-dragen. Hij zou hen naar Bantem en dan weer naar Holland voeren.&#x2026;.&#x2014;Ze liepen de branding
-in, zuchtten van diepgevoeld geluk. Hoe vrij voelden ze zich weer met de wijde zee
-voor zich!
-</p>
-<p>&#x201e;We zijn hier in een baai&#x201d;, stelde Rolf vast. &#x201e;Zoover je zien kunt, loopt het strand
-in een boog. En dat kan ook heel goed: aan den Zuidkant van Sumatra liggen twee groote
-baaien.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En wanneer zouden we in Bantem kunnen zijn?&#x201d; vroeg Hajo, Rolf in spanning aanziend.
-</p>
-<p>&#x201e;Als we de wind mee hebben.&#x2026;. misschien in een week.&#x201d;
-</p>
-<p>De jongens moesten het even verwerken. In een week.&#x2026;.! In een week zouden ze Bontekoe
-misschien de hand weer drukken?! Dat Bontekoe met z&#x2019;n <span class="corr" id="xd30e8964" title="Bron: zestige">zestig</span> wakkere mannen allang in Bantem was aangekomen, stond wel voor hen vast. &#x201e;Maar.&#x2026;.
-dan mogen we toch wel voor twee weken proviand mee nemen, Rolf!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;We zullen meenemen wat we maar machtig worden. Kijk eens om: kokosboomen bij de vleet.
-Kom, jongens, aan het werk! We hebben den heelen dag nog voor ons!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik ga visschen!&#x201d; beloofde Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Leg een paar zethaken uit&#x201d;, raadde Harmen. &#x201e;Dan vang je nog paling ook!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik weet nog beter&#x201d;, zei Padde. &#x201e;Ik loop de holletjes aan de kant eens af. Daar zitten
-ze. Als je je handen er maar van beide kanten insteekt: dan kunnen ze hem niet smeren.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Is anders zoo dom niet, ook een paar zethaken uit te leggen&#x201d;, meende Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat is zeker zoo dom nog niet!&#x201d; beaamde Harmen. &#x201e;Maar als je tegen Padde: erwtesoep
-zegt, dan zeit Padde: rooie kool, En zeg je: rooie kool, dan zegt Padde: boonen met
-spek.&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo was een kokosboom ingeklauterd en begon noten los te draaien.
-</p>
-<p>&#x201e;We zullen onze opslagplaats maken bij het kreekje!&#x201d; zei Rolf. &#x201e;Hajo en ik zorgen
-voor noten. Padde gaat visschen, en jij, Harmen, zou hout kunnen kappen om het vlot
-te versterken,&#x2014;dan schieten we flink op.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Ik zal dikke stelen uitzoeken! Zou <span class="pageNum" id="pb457">[<a href="#pb457">457</a>]</span>Hajo nog niet wat kunnen schieten? Dan hebben we nog wat anders dan visch en kokosnoten.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Best&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Dan zorg ik wel alleen voor de noten.&#x201d;
-</p>
-<p>Zoo scheidden de vrienden.
-</p>
-<p>Rolf klauterde den eenen boom na den anderen in, wierp de noten omlaag en liet ze
-voorloopig maar liggen. Tenslotte dwongen hitte en vermoeidheid hem, op te houden.
-Hij bond de noten bijeen en sleepte ze naar de kreek.
-</p>
-<p>Harmen wilde juist met hakken beginnen. &#x201e;Ik heb drie zethaakjes uitgezet&#x201d;, zei hij.
-&#x201e;Vette pieren, dat hier in de grond zitten! Allemaal blauwkoppen en nooit van die
-gele, uitgerokken dooie dienders als bij ons achter de bleek, waar geen visch in bijt.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hak eens een jonge noot open?&#x201d; vroeg Rolf. &#x201e;Ik verga van dorst.&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen hakte met een fermen slag het bovenstuk van een bast af, zoodat Rolf met de
-vingers de weeke plek onder den steel kon induwen en de koele, flauw-zoete melk in
-zijn keel laten klokken.
-</p>
-<p>Harmen bediende zich zelf ook. &#x201e;Lekker!&#x201d; Hij smakte met de lippen, begon toen opeens
-te grinniken.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat heb je?&#x201d; vroeg Rolf, al half vroolijk.
-</p>
-<p>&#x201e;Daarstraks stond ik me hier ziek te lachen!&#x201d; lichtte Harmen toe. &#x201e;Padde was daarginds
-de holletjes aan &#x2019;t afzoeken. Hap! Had ie een krabbetje aan z&#x2019;n vinger hangen! Hij
-wou niet schreeuwen, omdat ie bang was, dat ik er dan bij zou komen. Maar hij stond
-te dansen, en niet van plezier!&#x201d;
-</p>
-<p>Samen gingen de jongens naar Padde, die geduldig zat te visschen. &#x201e;Al wat gevangen,
-Padde?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Al twee. Ze liggen daar in het gras.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Is haast zonde van die mooie wurmen, als je er zulke pietertjes aan vangt&#x201d;, zei
-Harmen. &#x201e;Zoek liever eens in de holletjes, Padde, daar zitten groote.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Och.&#x2026;.&#x201d; meende Padde, &#x201e;zoo krijg ik ze ook wel.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als je maar lang genoeg wacht&#x201d;, zei Harmen. En, zich tot Rolf wendend: &#x201e;Zouden er
-hier in het water krabbetjes zitten, Rolf?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde verschikte een eindje en schraapte zijn keel.
-<span class="pageNum" id="pb458">[<a href="#pb458">458</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Ja, &#x2019;k zou het anders niet vragen&#x201d;, legde Harmen uit, &#x201e;maar als Padde de holletjes
-nog wil afzoeken, moet ie wat oppassen met die mormels! Ze bijten gemeen!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde kleurde, keek grimmig naar zijn dobber.
-</p>
-<p>&#x201e;Je hebt tuk!&#x201d; zei Harmen.&#x2014;Inderdaad: er zat leven in den dobber. Padde sloeg op;
-een vischje ter lengte van een vinger spartelde aan den haak. &#x201e;Wallevisch!&#x201d; stelde
-Harmen vast.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Wou, dat je nou maar ophoepelde!&#x201d; schimpte Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Geheel naar uwes bevelen&#x201d;, verzekerde Harmen. En terwijl hij met Rolf weer terugslenterde,
-stond Padde verdrietig op en legde een eindje verder weer in.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Zal eerst maar van die dikke, gele stelen kappen&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Die zijn het beste.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, daarvan zullen we er ook een paar nemen om ze met water te vullen! Kom, ik ga
-maar weer eens een vrachtje noten halen.&#x201d;
-</p>
-<p>Tegen middagtijd kwamen de jongens weer bijeen. Er lag al een geduchte stapel noten;
-Padde had acht groote en twaalf kleinere visschen gevangen, waarvan er een paar gebraden
-werden. Hajo kwam met twee duiven terug.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat zet geen zoden aan de dijk&#x201d;, meende Harmen<span class="corr" id="xd30e9009" title="Bron: ,">.</span> &#x201e;Dan kan je vanmiddag beter gaan visschen. En dan hangen we ze straks te drogen,&#x2014;de
-jasjes open, dat de wind er in blaast.&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf stond op. &#x201e;Snijden jullie nog wat rotan voor de masttouwen en zoo?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zekers, bootsman&#x201d;, zei Harmen beleefd.
-</p>
-<p>En de arbeid werd voortgezet. Harmen zocht een mooie bamboe uit om dien als mast te
-gebruiken, hakte een gaffel en een boom voor het zeil, dat nog gekaapt moest worden.
-</p>
-<p>Toen ging hij de visschen schoonmaken, sneed ze open, spalkte er een stokje tusschen,
-hing ze zoo, &#x201e;met open jasjes&#x201d;, aan een lijntje op en legde daaronder een langwerpig
-vuurtje aan, zoodat de visch rondtolde in den rook.
-</p>
-<p>Toen kwam Hajo aanhollen. &#x201e;Trap dat vuur uit! Vlug!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, goeie morrege!&#x201d; zei Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Vlug, Harmen! Er komt een prauw aan! Zoometeen zien ze de rook!&#x201d; En Hajo trapte het
-vuur uiteen, waarbij hij zich <span class="pageNum" id="pb459">[<a href="#pb459">459</a>]</span>leelijk de voeten brandde. &#x201e;Heb je nu ooit, daar zit Padde nog te visschen!&#x2014;Padde!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ssst! Ik heb tuk!&#x201d; fluisterde Padde.
-</p>
-<p>Harmen snelde toe, pakte den ijverigen visscher in zijn nek en sleurde hem mee. Een
-prauw kwam den stroom afzakken. Het was een klein hulkje met een hoog, gelapt zeil
-er op. Voorin zat, met den rug naar den boeg, een Inlander een net te ontwarren; in
-het midden lag iemand van wien alleen de beenen te zien waren, hoog tegen den mast
-opgestrekt. De derde Maleier zat aan het roer half te knikkebollen.
-</p>
-<p>Een eentonig, neuriënd gezang steeg uit de prauw op.
-</p>
-<p>&#x201e;Als we ze eens aan de wal lokten en ze dan het zeil afkaapten?&#x201d; vroeg Harmen. &#x201e;Wil
-ik eens fluiten?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Harmen.&#x2026;.?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, laat ik het maar niet doen ook&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;&#x2019;t Is een rotzeil, dat zie ik
-van hier wel.&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo zuchtte verlicht op, oogde het schuitje na. &#x201e;Ze gaan naar zee. &#x2019;t Zijn visschers,
-zie je wel?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, ik zal maar weer op hetzelfde plekkie ingooien!&#x201d; zei Padde. &#x201e;&#x2019;t Is doodzonde
-van m&#x2019;n tuk!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Doe net, of je niet bent weggeloopen!&#x201d; raadde Harmen. Hij stak zijn vuurtje weer
-aan, en Hajo en Padde vischten. Ze hadden nu een gunstig plaatsje gevonden, bij den
-ingang van de kreek. De eene visch na den anderen liet zich door een &#x201e;fijne&#x201d; blauwkop
-verleiden, en er waren kerels bij van wel een voet lengte, die de jongens slechts
-met veel overleg aan wal kregen.
-</p>
-<p>Toen de schemering inviel, hadden ze voor langen tijd proviand: meer dan honderd kokosnoten,
-stevig aaneengebonden in partijtjes van twaalf stuks, en ruim zestig ferme visschen.
-Er waren kokers voor het drinkwater, stapels rotan en bamboe voor de versterking van
-het vlot en voor &#x201e;het want&#x201d;.&#x2026;.
-</p>
-<p>En nu maakten de jongens zich op om het vlot hier naar de kreek te brengen. Ze namen
-de bamboekokers mee om ze hoogerop met zoet water te vullen, en in optocht ging het
-langs het pad, dat ze zich dien morgen hadden gebaand, weer naar het vlot. In een
-ommezien waren de takken opgeruimd, en Harmen en Hajo stootten van wal. De lucht was
-vanavond <span class="pageNum" id="pb460">[<a href="#pb460">460</a>]</span>bewolkt,&#x2014;dat kwam hun van pas! In het midden van de rivier vulden ze de bamboekokers
-met water; ze konden de zware dingen nauwelijks meer optillen. Een kwartier later
-koersten ze de kreek binnen.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou&#x201d;, zei Harmen, &#x201e;als jullie nou aan het vlot werken, ga ik even op m&#x2019;n zeiltje
-uit.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zul je geen rare dingen doen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat kan ik niet beloven&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Maar als jullie me weer zien, heb ik een zeiltje
-bij me,&#x2014;of ik zal pluimen krijgen en eieren leggen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, kras dan maar op!&#x201d; lachte Rolf.
-</p>
-<p>En Harmen kraste op.
-</p>
-<div class="figure p460width"><img src="images/p460.png" alt="Zwaaiende jongen." width="118" height="310"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb461">[<a href="#pb461">461</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.21" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e548">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p461.png" alt="HARMEN KAAPT EEN ZEILTJE" width="616" height="172"></div>
-<h2 class="main">HARMEN KAAPT EEN ZEILTJE</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">&#x201e;Waarmee zullen we beginnen?&#x201d; vroeg Rolf. &#x201e;Kom, laten we eerst nog een stelletje dikke
-bamboes onder het vlot door steken. Ze passen net mooi in de gleuven van de andere
-bamboes! Straks snoeren we de heele zaak stevig vast!&#x201d;
-</p>
-<p>Het vlot rees merkbaar, toen er nog weer een stuk of tien lange, zware bamboes onder
-waren geschoven. De jongens snoerden er rotankoorden omheen, rukten ze danig vast,&#x2014;dat
-werkje hadden ze aan boord van de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> geleerd.
-</p>
-<p>Ten slotte was het vlot wel een voet boven het wateroppervlak gestegen.
-</p>
-<p>&#x201e;Nu is het voldoende&#x201d;, meende Rolf. &#x201e;Als we storm krijgen, worden we er tòch afgeslagen,
-en het vlot is sterk genoeg om een stevig golfje te verdragen. Laten we eens kijken
-hoe we de mast in het dek woelen. &#x2019;t Lijkt me het beste, hem beneden in een lus te
-wringen, die we naar vier zijden vast slaan. Maar dat doen we beter op zee! We zullen
-hem nu maar op het vlot binden en wachten, of Harmen werkelijk slaagt met z&#x2019;n zeiltje&#x201d;.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Ben er niets bang voor&#x201d;, zei Hajo. &#x201e;Maar als hij het heele dorp er bij op de hielen
-heeft, zou het me ook niets verwonderen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;In elk geval zouden we nu dadelijk kunnen vluchten&#x201d;, meende Rolf. &#x201e;Ga je mee aan
-land? Padde slaapt,&#x2014;hoor je hem snurken?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb462">[<a href="#pb462">462</a>]</span></p>
-<p>Harmen volgde het pad langs den oever. Hij bevond zich aan den kant van het dorp,
-hoefde dus gelukkig niet over te zwemmen. Toen hij de vroegere ligplaats van het vlot
-voorbij was, moest hij zich een weg door het geboomte banen,&#x2014;in den zwarten nacht
-een griezelig werkje, waarbij Harmen&#x2019;s bloed sneller klopte en het klamme zweet hem
-op de polsen stond.
-</p>
-<p>Eindelijk kwam hij bij een weggetje, volgde het, en een half uurtje later zag hij
-tusschen de boomen het dorp. Aan den oever lagen prauwen, wel twintig bij mekaar,
-de zeilen om den mast gesjord. Hoe te naderen? Alles was haast open terrein: de kampong
-lag dicht aan den oever.
-</p>
-<p>Harmen keek eens naar de lucht. Die was donker, maar tusschen de wolken waren lichte
-plekken waar de maan telkens doorscheen. Daar,&#x2014;nu was het weer even licht! Wacht,
-zoometeen zou die zware wolk voorbij drijven; daar zou Harmen partij van trekken.
-En toen de wolk, waar Harmen op oogde, voor de maan schoof, kroop Harmen vlug als
-een rat naar de naastbijzijnde prauw.
-</p>
-<p>Hijgend bleef hij zitten. Ziezoo: hier achter dat &#x201e;sloepie&#x201d; was hij veilig!
-</p>
-<p>Welk zeil zou hij nemen? Daarginds lag er een los; die was makkelijk te kapen. Vlug
-sloop hij er heen, trok het zeil naar zich toe, neusde het af. &#x201e;Hm!&#x201d; knorde Harmen.
-&#x201e;Berentsz. moest het niet in z&#x2019;n vingers krijgen. Afijn, we zullen het er maar mee
-doen.&#x201d; En Harmen wilde zich met zijn buit uit de voeten maken.&#x2014;Verdikke! Daar kwam
-zoo&#x2019;n sloeber aanzetten! Wat kwam ie doen? Hij had een mes in z&#x2019;n gordel zitten. Harremen
-ook.
-</p>
-<p>De Inlander, die naderde, een lantaren in de hand, kwam recht op Harmen af. Maar dichterbij
-gekomen, boog hij iets naar rechts af, zoodat Harmen kon blijven zitten. Glurend langs
-den mast van het vaartuigje, waarachter hij zich verborgen hield, zag onze vriend,
-dat de Inlander aan een der prauwtjes wat morrelde en zijn lantaren op den grond zette.
-</p>
-<p>&#x201e;Van die lantaren ben ik niet vies&#x201d;, bekende Harmen zichzelf. &#x201e;Die kunnen we gebruiken!
-Weet je wat Harremen doet? Hij kruipt er naar toe, blaast &#x2019;t licht uit, en is er meteen
-van tusschen. Met &#x2019;n zeil en &#x2019;n lantaren!&#x201d;&#x2014;En terwijl de Inlander, <span class="pageNum" id="pb463">[<a href="#pb463">463</a>]</span>die ter vischvangst scheen te willen gaan, den mast opzette en zijn net nazag, sloop
-Harmen naar de lantaren. Hè, daar was die lamme maan weer! Even wachten maar. Dat
-die nou ook juist moest gaan schijnen, als Harmen.&#x2026;. kwam er nou nooit een wolk voor?
-Ah! Eindelijk!
-</p>
-<p>Harmen sloop nader tot hij bij de lantaren was, en toen de Inlander zich afwendde,
-blies Harmen ze uit. Maar als de drommel trok hij zijn hoofd weer terug: de Inlander
-had gemerkt, dat de lantaren was uitgegaan, bukte zich en hief ze grommend op. Toen
-hoorde Harmen, die geheel in de schaduw teruggekropen was, vuur slaan en zag het lichtschijnsel
-van de lantaren weer. Harmen deed zichzelf bittere verwijten, dat hij niet ineens
-met de lantaren was weggehold vóór de Inlander zich weer had omgewend. &#x201e;Nou, ergens
-is het goed voor geweest&#x201d;, troostte Harmen zichzelf, &#x201e;ik weet nu, dat ie een tondeldoos
-heeft, die kan Harremen óók gebruiken. Weet je wat? Ik gooi m&#x2019;n zeiltje over hem heen,&#x2014;dan
-heb ik hem!&#x201d; En met meer haast dan voorzichtigheid sloop Harmen naar z&#x2019;n zeiltje.
-</p>
-<p>De Inlander hief het hoofd op, luisterde even, nam zijn lantaren en liep op het geruisch
-af, dat hij vernomen had. Floep! Harmen zat onder z&#x2019;n zeil weggescholen. De Inlander
-zag hem niet, keerde weer terug, zette de lantaren op den voorsteven van zijn prauwtje
-en begon het lichte vaartuigje in het water te duwen.
-</p>
-<p>&#x201e;Wacht, daar zal ik je bij helpen!&#x201d; fluisterde Harmen. Hij richtte zich op en sloop,
-het zeil voor zich uithoudend, geruischloos achter den Maleier aan, die uit alle macht
-duwde en niets merkte van het dreigend spook, dat in den duisteren nacht achter hem
-stond.
-</p>
-<p>De voorsteven van het prauwtje schoof het water in. Nu ging het duwen sneller: de
-Inlander schoot plots vooruit. En in dezelfde seconde wierp Harmen zich als een groote
-vleermuis op zijn rug, zoodat de prauw van den wal werd gestooten en de Maleier voorover
-in het water sloeg, Harmen bovenop hem. &#x201e;Dat moest ik hebben!&#x201d; hijgde Harmen. &#x201e;Onder
-water kan ie niet schreeuwen.&#x201d;
-</p>
-<p>Wip! Harmen zwaaide zich om, drukte, zelf half in het <span class="pageNum" id="pb464">[<a href="#pb464">464</a>]</span>water zittend, de knieën forsch op de naar voren uitgestrekte armen van zijn slachtoffer.
-Zijn eerste werk was, den man het mes uit den gordel te rukken en het op het zand
-te werpen. Toen zwaaide hij zich weer om, trok het zeil als een zak om &#x2019;s mans hoofd,
-werkte toen diens handen op den rug, omknelde ze met ijzeren greep, duwde zijn rechtervuist
-in den mond van den overvallene om hem het schreeuwen te beletten&#x2014;en liet toen zijn
-gevangene opstaan, waarvan de man een dankbaar gebruik maakte.
-</p>
-<p>Toen, op het strand, ontstond een nieuwe worsteling, waarbij Harmen het niet gemakkelijk
-had, daar hij den man niet alleen in bedwang moest houden, maar hem bovendien het
-schreeuwen moest beletten. Het zag er een oogenblik leelijk voor onzen vriend uit:
-de Inlander beet hem als een razend dier in de hand, dat Harmen zelf wel schreeuwen
-kon van pijn. Verduiveld, zou een Hollandsche janmaat zich door zoo&#x2019;n nikker.&#x2026;.?!
-In stomme woede drukte Harmen den Maleier achterover, bevrijdde zijn hand door den
-man met de andere vuist een paar geduchte slagen toe te dienen. Daarop stopte hij
-hem een groote prop zeildoek in den mond. &#x201e;Daar lig je nou!&#x201d; zei Harmen bitter en
-zijn bloedenden pols aflikkend. &#x201e;Bijten, hè, dat kun je? &#x2019;k Had je daarnet onder het
-water moeten houden, dan had je zoo&#x2019;n praats niet gehad!&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen trok zijn slachtoffer naar een prauw, snoerde hem met een touw, dat in het
-bootje lag, polsen en enkels vast, zoodat de Inlander zich niet van de prop bevrijden
-kon. Toen rolde hij hem geheel in de schaduw van een prauw en raapte &#x2019;s mans mes op.
-</p>
-<p>&#x201e;Ze hebben niks gemerkt&#x201d;, stelde Harmen vast. &#x201e;Nou wou ik maar, dat de slaapkop zijn
-bootje niet zoover had weggeduwd.&#x2014;Wacht! daar ligt het ommers!&#x201d; Het prauwtje was een
-eindje verder weer aan den kant gestooten. De Maleier worstelde nog om los te komen,
-trachtte te schreeuwen.
-</p>
-<p>&#x201e;Stil maar, ik weet wel wat je zeggen wil&#x201d;, troostte Harmen, sloop op handen en voeten
-naar de prauw met de lantaren op den steven, kroop er in, stootte van den wal en wierp
-het zeil uit. &#x201e;Nou! Nou vaar ik als een radjah!&#x201d; Harmen grinnikte, <span class="pageNum" id="pb465">[<a href="#pb465">465</a>]</span>keek met welbehagen naar den vroolijken lichtschijn van de lantaren, voorop. &#x201e;Ze zullen
-opkijken!&#x201d;
-</p>
-<p>Een briesje deed het zeil bollen, en licht en bevallig gleed het vaartuigje, gestuurd
-door Harmens vaardige hand, over het water.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<div class="figure floatRight p465width"><img src="images/p465.png" alt="Zeilende prauw." width="277" height="255"></div><p>
-</p>
-<p>Een half uur later zwenkte Harmen de kreek binnen, meerde zijn prauw, sprong aan den
-wal. &#x201e;Sta op, jongens!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Harmen.&#x2026;?! Volgen ze je?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Niet dat ik weet. Maar we doen toch goed, onze biezen te pakken. &#x2019;k Heb een heele
-prauw gekaapt!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Een prauw? Doen we dan niet beter, met die prauw in zee te gaan?&#x201d; vroeg Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, goeie morrege!&#x201d; zei Harmen verachtelijk. &#x201e;Eén golf, en de heele boel slaat om!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, ik geloof ook, dat het vlot wèl zoo stevig ligt!&#x201d; meende Rolf. &#x201e;En we moeten
-ook niet meer stelen dan noodig is. Kom mee, jongens, aan &#x2019;t werk!&#x201d;
-</p>
-<p>Het zeil werd losgemaakt en op het vlot gegooid. Drinkwater was al aan boord; de kokosnoten,
-de wapens, het vischtuig en de halfgedroogde visch volgden. En gezamelijk duwden de
-jongens van wal.
-</p>
-<p>Ineens stokte Harmen, keek verschrikt naar den oever. &#x201e;M&#x2019;n zethaakjes, jongens!&#x201d; stamelde
-hij. En uit alle macht werkte hij het vlot weer terug.
-</p>
-<p>&#x201e;Maak dan voort!&#x201d;
-</p>
-<p>Die raad was overbodig; Harmen holde met groote sprongen naar de plaats waar hij de
-zethaken had uitgelegd. &#x201e;&#x2019;k Heb er al een!&#x201d; gilde Harmen. &#x201e;Gommenikkie, wat een vet
-mormel! Kijk hem eens kronkelen! En hier! Zit er ook een an!<span id="xd30e9110"></span> En aan m&#x2019;n derde haak.&#x2026;. zit er ook een!! Jongens, we <i>blijven</i> hier nog tot morgenvroeg! Eerder zoeken ze ons toch niet! En dan heb ik er nog drie
-bij! Ik hou zoo razend van paling!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb466">[<a href="#pb466">466</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Kom je, of kom je niet?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen! Ik kom <i>niet</i>!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Stoot af, Hajo&#x201d;, beval Rolf. En zelf gaf hij het vlot een fermen zet.
-</p>
-<p>&#x201e;Wacht!&#x201d; schreeuwde Harmen, kwam toesnellen en belandde met een geweldigen sprong
-aan boord. En tegen Rolf voer hij uit: &#x201e;Je weet, dat je in Bantem nog een pak slaag
-bij me te goed hebt, niet waar?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wie breng je mee?&#x201d; vroeg Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Mezelf!&#x201d; zei Harmen. Nijdig pakte hij een boom op en werkte mee om het vlot naar
-het midden van de rivier te krijgen.
-</p>
-<p>De maan brak weer door. Zachtkens gleed het vlot voort. En zoo kwam het op de plaats
-waar de boomen aan den oever zich openvouwden en aan beide zijden het zeestrand blonk.
-</p>
-<p>&#x201e;Jongens, nu de branding door! Padde, ga op het zeil zitten en hou Joppie vast. Harmen,
-zorg jij voor de waterkokers en de rest, dan zullen Hajo en ik.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Het vlot werd hoog opgetild, smakte neer, dompelend in het schuim; een andere zeeduivel
-zette er zijn rug onder; de bamboes kraakten; het water vloog over de hoofden der
-jongens. Maar ze hielden zich schrap; Rolf en Hajo duwden uit alle macht af in den
-ondiepen bodem, en plots schoot het vlot smeuïg de branding weer uit, lag stil op
-de kalme deining.
-</p>
-<p>&#x201e;Een beste kast!&#x201d; prees Harmen. &#x201e;Zullen we hem doopen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hij is al gedoopt!&#x201d; lachte Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Maar een naam moet hij toch hebben&#x201d;, meende Hajo. &#x201e;<i>Dolimah</i> is een mooie naam!&#x201d;
-</p>
-<p>De jongens knikten zwijgend. Dolimah.&#x2026;.! Ze keken om naar het land, dat ze nu gingen
-verlaten. Het strand, de bosschen, de bergen in de verte, alles baadde in het maanlicht.
-</p>
-<p>En nu de jongens die groene bosschen, die bergen vaarwel zeiden, voelden ze, dat ze
-daarmee ook voorgoed Dolimah verlieten, en het was hun of er een stuk van hen werd
-afgerukt. In hun verbeelding zagen ze Dolimah met Saleiman haar dorpje weer zoeken;
-Saleiman geheimzinnig bespelend zijn betooverde bamboefluit; Dolimah zwijgend, angstig
-denkend aan wat haar thuis wachtte. En tusschen de struiken gluurde het <span class="pageNum" id="pb467">[<a href="#pb467">467</a>]</span>kantjil met zijn vreesachtige oogen, de olifant, het stekelvarken, booze en goede
-geesten. En allen lieten haar eerbiedig voorbijgaan, alsof een prinsesje passeerde.&#x2026;.
-</p>
-<p>Een prinsesje, dat was Dolimah voor hen geweest. Een beschermheilige en een kleine,
-wakkere raadgeefster.
-</p>
-<p>Het vlot was <i>Dolimah</i> gedoopt. Zou het hen dan niet veilig naar Bantem brengen? Waterduivels, booze stormgeesten,
-weet het allen: dit vlot is de <i>Dolimah</i>!
-</p>
-<p>Zachtkens dansend op de stille golven, dreef de <i>Dolimah</i> voort in de zilveren oneindigheid van maan, sterren, wolken, zee en hemel.
-</p>
-<div class="figure p467width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb468">[<a href="#pb468">468</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.22" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e555">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p468.png" alt="IN VOLLE ZEE" width="611" height="208"></div>
-<h2 class="main">IN VOLLE ZEE</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">&#x201e;Nu, jongens, nu het zeil opgezet!&#x201d; riep Rolf. Samen met Hajo begon hij aan alle vier
-zijden van het vlot een rotankoord te binden.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik snap al wat jullie willen&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Nou zeker onder in de mast een paar gaatjes,
-en daar de rotan doorhalen? Ik zal de gaatjes wel even kappen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Denk er om, dat je ze niet te groot maakt!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Laat dat maar aan Harremen over&#x201d;, knorde onze vriend. &#x201e;Hier, Padde, pas jij op de
-palingen, en laat ze niet glippen, want dan draai ik je nek om.&#x201d; Harmen reikte Padde
-zijn drie troeteldieren, die nog aan de snoeren van de zethaken waren samengebonden,
-en begon den mast gereed te maken. &#x201e;Weet je wat ik wou?&#x201d; vroeg hij. &#x201e;Dat we een katrolletje
-hadden, dan konden we reven en hijschen.&#x2014;Wacht, ik weet al wat: ik kap boven in de
-mast nog een gaatje, dan halen we daar een rotansnoertje door, en aan die rotan knoopen
-we de gaffel! Nietwaar?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als je maar zorgt dat de gaffel vrij draaien kan.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat snapt een kind&#x201d;, zei Harmen.
-</p>
-<p>Zoo kwam de mast te staan. Het &#x201e;loopende touwwerk&#x201d; liep gesmeerd, als je er een beetje
-goed aan trok, en de mast stond werkelijk vrij stevig.
-<span class="pageNum" id="pb469">[<a href="#pb469">469</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Nou, zullen we de lantaren nou ook nog hijschen?&#x201d; vroeg Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Om er een prauw met Inlanders mee te lokken?<span class="corr" id="xd30e9169" title="Niet in bron">&#x201d;</span>
-</p>
-<p>&#x201e;Ik begrijp niet waarom die Maleiers allemaal zoo woest op ons zijn!&#x201d; zuchtte Harmen.
-En geeuwend voegde hij er aan toe: &#x201e;&#x2019;k Heb maf!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan ga je maar slapen&#x201d;, raadde Rolf aan.
-</p>
-<p>&#x201e;Moet er dan niet een opblijven?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat zal ik zijn.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Waarom jij?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Omdat jullie niets van sterren af weten.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jij wel?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik wel.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Welke koers vaar je?&#x201d; gromde Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Noord-Oost.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Waarom Noord-Oost?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Omdat daar Bantem ligt.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe weet je dat?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ga nou maar slapen&#x201d;, zei Rolf, &#x201e;want je verveelt me.&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen smakte zich neer en snurkte.
-</p>
-<p>&#x201e;Zullen we de waterkokers nog even tegen de mast binden?&#x201d; vroeg Hajo.
-</p>
-<p>Rolf sprong op, en samen bonden de jongens ze vast. De boom was gelukkig hoog genoeg,
-dat hij vrij zwaaien kon. &#x201e;Ziezoo&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Ga jullie nou maar slapen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wek je me als het licht wordt?&#x201d; vroeg Hajo. &#x201e;Dan neem ik het stuur van je over.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zal het doen.&#x201d;&#x2014;En terwijl de anderen zich op het dek legden, bleef Rolf zwijgend
-zitten en waakte, den schoot van het zeil in de eene hand en in de andere het roer,
-dat dank zij zijn lengte beter voldeed dan men zoo denken zou. De jongen droeg er
-zorg voor, het Zuiderkruis recht aan stuurboord te houden. Hoe langer je er naar keek,
-hoe wonderlijker en hoe diepzinniger het scheen. Er woei landwind, juist genoeg om
-het zeil te doen bollen.
-</p>
-<p>Mijmerend tuurde Rolf voor zich uit. Binnen weinige minuten was hij de eenige, die
-waakte.&#x2026;.
-<span class="pageNum" id="pb470">[<a href="#pb470">470</a>]</span></p>
-<p>De anderen keken elkaar verrast aan, toen ze den volgenden morgen de oogen opsloegen
-en rondom niets dan zee zagen, behalve dan, nu al ver in het Westen, de blauwe bergketens
-van Sumatra. Stil genietend, lieten ze den frisschen zeewind om hun hoofden waaien.
-</p>
-<p>&#x201e;Ben je moe, Rolf?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, ik wil wel wat slapen. Hou maar Oost, of Noord-Oost; het komt er niet zoo op
-aan.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wil je niet eerst nog wat bikken vóór je gaat maffen?&#x201d; vroeg Harmen, die zijn veete
-vergat nu Rolf den geheelen nacht voor hen gewaakt had.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Heb al een vischje gegeten&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Ik ga nu eerst maar wat slapen.&#x201d; Hij vleide
-zich op het dek neer en sliep haast oogenblikkelijk in.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zorg voor de bikkerij!&#x201d; zei Harmen, kapte een paar kokosnoten open en reikte de
-stukken rond. &#x201e;Ziezoo! Als jij aan die kant een paaltje in het dek wringt, Padde,
-doe ik &#x2019;t aan deze kant, en dan hangen we de visch weer keurig te drogen!&#x201d;
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Zoo gebeurde het. Een kwartier later hing op het &#x201e;voorschip&#x201d; het heele partijtje visch
-in den wind te schommelen. &#x201e;Jongens, &#x2019;t zal warm worden vandaag!&#x201d; meende Harmen. &#x201e;We
-gaan zoometeen achterscheeps zitten, daar hebben we schaduw van het zeil.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, ik stuur voorloopig maar pal in de zon!&#x201d; lachte Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Stuur maar raak&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;We komen d&#x2019;r wel. Zou er nog wat hout zijn voor m&#x2019;n
-vuurtje? Om alles hebben we gedacht, alleen niet om hout voor het vuur! Wacht, ik
-kan ook wel wat kokosbast nemen!&#x201d;&#x2014;Een kwartier later vlamde, dank zij de tondeldoos,
-een ferm vuurtje op. &#x201e;Nou, waar zijn m&#x2019;n palingen nou?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;In &#x2019;t water&#x201d;, zei Padde.
-</p>
-<p>Harmen verbleekte.
-</p>
-<p>&#x201e;Vastgebonden!&#x201d; lichtte Padde haastig toe. &#x201e;Ze zitten nog aan de haakjes, voor aan
-het vlot.&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen sprong toe, haalde met een zucht de palingen binnen. &#x201e;Ze konden twintigmaal
-gekaapt zijn! Waarom heb je ze niet in het drinkwater bewaard!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb471">[<a href="#pb471">471</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Nog al lekker!&#x201d; Padde trok zijn neus op.
-</p>
-<p>Harmen was grenzeloos verbaasd. &#x201e;Maar, akelige buikspreker, uit datzelfde water heb
-ik ze toch immers gevangen!&#x201d; En Harmen gooide twee der palingen in de kokers met drinkwater.
-&#x201e;Zoo, deze eene zullen we maar in de maag laten verhuizen! Hou jij hem eens vast,
-Padde, dan zal ik hem stroopen. Kijk hem nou eens kronkelen! Ik ken geen beest, dat
-zoo de smoor gezien heeft aan doodgaan, als een paling. &#x2019;t Is een vette, jongens!&#x201d;&#x2014;En
-weemoedig liet Harmen er op volgen: &#x201e;Zoo&#x2019;n plekkie vind ik in m&#x2019;n leven niet meer!
-Als ik in Hoorn zoo&#x2019;n plekkie wist, ging ik nooit meer varen!&#x201d;
-</p>
-<p>De paling smaakte heerlijk. &#x201e;Zouden ze nou zelf weten hoe lekker ze zijn?&#x201d; vroeg Harmen,
-zich smakkend de vingers aflikkend.
-</p>
-<p>De jongens zetten zich achter op het vlot neer, in de schaduw van het zeil en tuurden
-over het diepblauwe water, waarop geen schuimkop glinsterde. &#x201e;We zitten in een zijstrooming&#x201d;,
-zei Harmen. &#x201e;Dat voel ik aan het schommelen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat zal de strooming al zijn van Straat Soenda!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, Pollepoenda&#x201d;, dichtte Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Rolf heeft het toch gezegd&#x201d;, vroeg Hajo, &#x201e;dat we in Straat Soenda zouden komen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Oh!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;Als Rolf morgen zegt: Harmen krijgt schubben, dan is het ook zoo!
-Hij is nooit in dit Chineezenland geweest en toch wil ie alles weten. Luisteren naar
-<i>ouweren</i>&#x201d;, Harmen sloeg zich op de borst, &#x201e;die wèl in Indië zijn geweest,&#x2014;ho maar! &#x2019;k Zal
-een Arabier worden, als dit Straat Soenda is.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, wat is het dan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Lig me niet te vervelen&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Kijk daar eens, jongens! Een <i>eilandje</i>!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo, Padde en Joppie sprongen overeind. Aan den Oostelijken gezichtseinder doken
-vage omtrekken op. &#x201e;Wat zullen we doen, Harmen?! Er op aanhouden?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Natuurlijk! &#x2019;t Ligt trouwens in de koers!&#x201d;
-</p>
-<p>Zwijgend zagen de jongens toe, hoe allengs de omtrekken minder vaag werden en van
-blauw in groen overgingen. De oogen deden tenslotte zeer van het staren over het blinkende
-water.
-<span class="pageNum" id="pb472">[<a href="#pb472">472</a>]</span></p>
-<p>Tegen den middag waren ze zoo dichtbij gekomen, dat ze duidelijk de boomen onderscheiden
-konden. De jongens stelden vast, dat het vlot nog vrij veel gang maakte. Nu, alles
-was ook gunstig: de wind zat vlak in het zeil! Nu en dan piepte de mast, en de rotankoorden,
-die naar den achtersteven liepen, stonden strak als vioolsnaren.
-</p>
-<p>&#x201e;We zullen aan land gaan!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;&#x2019;k Heb hout noodig voor het vuur.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als we aan land gaan, komen we in gruzelementen op de rotsen terecht&#x201d;, voorspelde
-Hajo.
-</p>
-<p>Harmen wilde tegensputteren. Maar hij was zeeman genoeg om in te zien, dat Hajo gelijk
-had. &#x201e;Best, je zult je zin hebben!&#x201d; knorde hij daarom. &#x201e;Maar als je denkt, dat ik
-m&#x2019;n palingen rauw eet, vergis je je! Dan kap ik nog liever een stuk van het vlot af!&#x201d;
-Hij loerde in de bamboekokers. &#x201e;Ze zijn er nog, hoor, m&#x2019;n palinkies! En fleurig! Terug
-jij!&#x201d; Harmen tikte er een op den kop, maakte van zijn handen een bekertje en dronk.
-&#x201e;&#x2019;t Is warm!&#x2014;Kijk die smerige wolken daar eens!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo keek om.
-</p>
-<p>In het Westen doken achter de bergen vuilzwarte wolken op, ongevraagde gasten, die
-norsch en onbeschaamd de blauwe feestzaal daarboven binnentraden.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Zal er eens niezen!&#x201d; zei Harmen, die met vochtige oogen en ontzaggelijk dom gezicht
-naar boven keek. &#x201e;Hatsjie.&#x2026;.!&#x2014;Daar schrikken ze misschien van, de wolken.&#x201d;
-</p>
-<p>Maar de wolken schrokken niet. Over het geheele Westen staken ze hun leelijke koppen
-op, en achter de koppen aan wrongen zich groezelige, wanstaltige lichamen.
-</p>
-<p>Het eilandje, dat de knapen voorbijvoeren, baadde nog in zonnige weelde. Het was heel
-klein,&#x2014;kon wellicht in een half uur worden omgeloopen. Hier en daar vielen de grijze,
-met mos beplekte rotsen steil neer in het nog blauwe water, dat blank opschuimde.
-Langs de rotsen sprongen kleine apen.
-</p>
-<p>Toen de knapen het eilandje voorbij waren en er nog eens naar omkeken, stond het als
-een groot en kleurig brok erts te fonkelen tegen den dreigend zwarten hemel daar in
-het Westen, en de zee achter het eilandje scheen ook al met inkt gedrenkt; er kwamen
-witte schuimkoppen op, verbaasde zeemonsters, die <span class="pageNum" id="pb473">[<a href="#pb473">473</a>]</span>hun leelijke koppen met de rafelige, kroezende haren uit het water opstaken om eens
-te zien waar die plotselinge duisternis vandaan kwam.
-</p>
-<p>En zie! een zwarte schaduw gleed over het eilandje, roofde het zijn bonte pracht,
-en, vóór de jongens het wisten, zaten ze zelf ook al in het donker. Daar in het Oosten
-vluchtte een groene fonkeling. Het zonnige eilandje lag nu als een sombere, met gruwelijke
-legenden omsponnen rooversveste in den zilveren krans der branding.
-</p>
-<p>Hoor! daar kwam de wind! Hij rukte aan het zeil, dat de mast er van piepte en het
-vlot een schok kreeg. Rolf werd wakker, sloeg verbaasd de oogen op.
-</p>
-<p>&#x201e;Rot-weer&#x201d;, lichtte Harmen hem in.
-</p>
-<p>&#x201e;En dat eilandje daar?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kunnen we niet meer aankomen! We hadden daareven moeten landen, maar Hajo eet de
-palingen liever rauw dan lekker gepoft!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Er was te veel branding&#x201d;, verklaarde Hajo.
-</p>
-<p>Een nieuwe windvlaag rukte aan den mast, en van achteren sloeg het water op het dek.
-Nu klotste het onder het vlot.
-</p>
-<p>&#x201e;Zouden we het zeil niet neerhalen?&#x201d; vroeg Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Ben je gaar?&#x201d; zei Harmen. &#x201e;Hij loopt juist lekker. Kijken we eens een zog maken?&#x201d;
-En Harmen wreef zich vergenoegd de handen. &#x201e;Krimmeneel, wat zie jij witjes, Padde!
-Heb je weer verlet om &#x2019;t zeeziekvrije plekkie?&#x201d;
-</p>
-<p>Op dit oogenblik, nog vóór Padde &#x201e;knap maar!&#x201d; had kunnen zeggen, rukte de wind geweldig
-aan het zeil; de onderschoot glipte Hajo uit de vingers, zoodat de boom met een zwaai
-naar voren uithaalde, een paar maal heen en weer wrikte; toen sprong een linkerachtertouw
-los, en de mast sloeg naar rechts over, bleef schuin hangen.
-</p>
-<p>&#x201e;M&#x2019;n <i>palingen</i>!&#x201d; schreeuwde Harmen ontzet.&#x2014;Deze schrandere dieren hadden zich het schuin vallen
-van den mast ten nutte gemaakt door uit de kokers te glijden, die mee overhelden.
-Harmen schoot toe, maar de klappende boom van het zeil sloeg hem tegen de borst, zoodat
-hij op zijn achterwerk belandde. En toen hij weer overeind was gekrabbeld, zag hij
-nog juist, hoe de beide palingen, kronkelend over het dek, in <span class="pageNum" id="pb474">[<a href="#pb474">474</a>]</span>het water een goed heenkomen zochten.&#x2026;. en vonden.
-</p>
-<p>De tranen schoten onzen vriend in de oogen. &#x201e;Daar gáán ze!&#x201d; jammerde hij. En zich
-woedend omkeerend: &#x201e;Wie heeft die achterste rotan zoo allerbelabberdst beroerd vastgeknoopt!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Heb er een ouwe-wijvenknoop opgedaan.&#x2026;.&#x201d; stamelde Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Je bent zelf een oud wijf!&#x201d; raasde Harmen. &#x201e;Wat doe jij eigenlijk op een schip!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wie zegt je, dat ik op een schip wou! &#x2019;k Zou bij m&#x2019;n oom in de bierbrouwerij!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kon ik je er maar heenboksen!&#x201d; schreeuwde Harmen, nog met een spijtige trilling in
-zijn stem, terwijl Padde weemoedig verzuchtte: &#x201e;Dan weet je, wat je hebt.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf was opgesprongen, bond het zeil op. Hajo liep naar het voordek, waar de losgeschoten
-rotan in de lucht slierde, en trok den mast weer overeind. &#x201e;Ziezoo, deze knoop laat
-niet meer los!&#x201d; En hij rukte ook de andere knoopen stevig aan. Het vlot gleed een
-oogenblik zoo schuin tegen de helling van een golf op, dat ze zich allen aan iets
-vastklemden om niet weg te glijden. Harmen bond de arme Joppie, die op zijn schrale
-pooten te bibberen stond en met oogen vol angst rondkeek, aan den mast.
-</p>
-<p>&#x201e;Toch zit ik liever op dit vlot als met z&#x2019;n zeventigen in een jol!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;Als
-je je maar goed vasthoudt.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Meteen wierp Harmen zich schrap op het dek, de beenen uit mekaar, de handen om de
-dekspijlen. Padde rolde tegen hem aan; Hajo en Rolf sloegen neer en hielden zich aan
-den mast. Toen kwam het vlot weer zoowat vlak te liggen, en Harmen kon zijn zin voleinden:
-&#x201e;.&#x2026;. kan je niks gebeuren!&#x201d;
-</p>
-<p>Alle vier dropen van het water. Toen ze weer overeind krabbelden, begon het te regenen:
-een dichte sluier streek over het eilandje achter hen en onttrok het aan het oog,
-en van alle zijden kwamen regensluiers en vouwden zich boven het vlot ineen. De regen
-ratelde op het dek, en zoo zwaar drukte hij op het zee-oppervlak, dat het water terstond
-veel kalmer werd. Waar de spokende duivels hun gladde, bultige ruggen nog toonden,
-striemde hij ze, dat ze krompen van pijn. De wind worstelde zich nog wat door den
-regen heen, zeeg toen hijgend, afgemat neer.
-<span class="pageNum" id="pb475">[<a href="#pb475">475</a>]</span></p>
-<p>De jongens zaten triest bijeen.
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe zullen we nou koers houden?&#x201d; vroeg Harmen, spijtig, omdat zijn vuurtje al weer
-uit was. &#x201e;Je ziet geen zon, geen sterren.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan houden we koers op den wind&#x201d;, stelde Hajo voor. &#x201e;De wind links achter houden.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;De wind, die er niet is&#x201d;, gromde Harmen. &#x201e;&#x2019;n Mooie koers zal dat worden!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo en Rolf zetten het zeil op. Het bleef slap hangen, in vouwen en rimpels.
-</p>
-<p>&#x201e;Zullen we wat bikken?&#x201d; vroeg Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Geef maar op&#x201d;, zei Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat wil uwes hebben?&#x201d; vroeg Harmen. &#x201e;Gebraje kip? Warme oliebollen?&#x201d;
-</p>
-<p>Kauwend op een visch, waar het zeewater nog afdroop, zaten de jongens in triest zwijgen
-bij mekaar op het stuurloos dobberende vlot.
-</p>
-<p>Zachtkens spon zich de schemering.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>In den nacht rukte de wind ineens weer aan het zeil. Rolf en Harmen schrokken er wakker
-van.
-</p>
-<p>Het regende nog wat, bij vlagen. Ook de wind was niet meer dan een vlaag geweest.
-Daarboven, hoog in de lucht, scheen hij vrij spel te hebben, reed op de zwarte wolken
-en zweepte ze tot woesten galop. Er glansden wat sterren door, als de fonkeling van
-stalen helmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Laat mij vannacht maar eens koers houden&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Ik neem koers op de wolken.&#x201d;&#x2014;Hij
-stond loom overeind, rekte zijn verkleumde leden en ging huiverend bij het roer zitten.
-</p>
-<p>&#x201e;Er staat geen wind&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Dat was maar een vlaag, daareven.&#x201d;
-</p>
-<p><span class="corr" id="xd30e9299" title="Niet in bron">&#x201e;</span>&#x2019;k Zal eens fluiten! Dan komt de wind!&#x201d; verzekerde Harmen. &#x201e;Ga jij nou maar maffen.&#x201d;
-</p>
-<p>De zee was nog woelig en zwart, maar het vlot deinde regelmatig, in breeden zwaai,
-zonder schokken. Langzaam-aan kwam er wat wind aansluipen, legde zich in het zeil
-en stuwde het vlot voort door de golven, die witte, schuimende wonden <span class="pageNum" id="pb476">[<a href="#pb476">476</a>]</span>toonden. Het water vloeide over het dek tot aan de plaats waar de andere jongens sliepen.
-Ze merkten het niet. Maar Harmen knikte tevreden. &#x201e;Er zit weer gang in de kast! &#x2019;k
-Zal &#x2019;t zeil nog wat aanhalen, dat ik geen scheutje wind verlies!&#x201d;
-</p>
-<p>Zoo, langzaam-aan, zwol de wind, en toen de morgen grauwde, stond hij met gebolden
-rug in het zeil te duwen. Harmen hing, de armen over het roer, te snurken als een
-pater. Maar koers hield hij,&#x2014;dat kon Harremen maffende nog wel, en zonder sterren!
-</p>
-<div class="figure p476width"><img src="images/p476.png" alt="Harmen hing, de armen over het roer..." width="250" height="257"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb477">[<a href="#pb477">477</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.23" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e563">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p477.png" alt="JAVA" width="614" height="175"></div>
-<h2 class="main">JAVA</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">In wilde vaart joegen de wolken den ganschen dag. Eerst tegen den avond werden ze
-trager en schenen zich ten slotte nog slechts met moeite voort te slepen. Ze kregen
-vage omtrekken, werden minder zwart en rukten niet meer in dichte gelederen op, zooals
-daarstraks. Hier en daar stonden groote plekken blauw met helder fonkelende sterren.
-</p>
-<p>De wind sloeg naar het Zuiden om; nu bleven de wolken bedremmeld staan, botsten tegen
-elkaar en vluchtten ten slotte als een kudde opgejaagde schapen naar het Noorden.
-Een oogenblik later was er heinde en verre niet een meer te bespeuren, en de hemel
-stond blank gepoetst als na de groote schoonmaak.&#x2014;&#x201e;Morgen droog weer!&#x201d; voorspelde
-Harmen en wreef zich in de knuisten.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Had liever een bedekte lucht&#x201d;, zei Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Harremen niet!&#x201d; verzekerde Harmen. &#x201e;Wacht maar: morgen hebben we weer een vuurtje.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Zal ook zonder vuur warm genoeg worden&#x201d;, meende Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Wanneer zouden we Java nu zoowat in het zicht kunnen krijgen?&#x201d; vroeg Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Misschien zijn we al op de helft&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;We hebben vandaag een heel eind achter
-ons gelaten.&#x201d;
-</p>
-<p>In spanning op den dag van morgen legden de jongens zich ter ruste.
-<span class="pageNum" id="pb478">[<a href="#pb478">478</a>]</span></p>
-<p>De ochtend was verrukkelijk. Er lag een blauwgrijze nevel op het water, en in dat
-grijs stond de zon als een roode lampion. Eerst later werd ze goud; nu liep over het
-water een gouden weggetje tot aan den gezichtseinder, en de vochtige nevels weerkaatsten
-het zonlicht, zoodat de lucht vol gouden schemeringen kwam.
-</p>
-<p>Harmen kon de verleiding niet weerstaan: plonsde in het frissche water. &#x201e;Ik kan &#x2019;t
-nauwelijks bijhouden!&#x201d; pufte hij, toen hij achter adem weer op het dek kroop.
-</p>
-<p>&#x201e;Ga niet meer zwemmen, Harmen&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Je weet niet, of hier soms haaien zitten.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Die lusten me niet&#x201d;, verzekerde Harmen. &#x201e;Die lusten alleen maar landrotten. Laatst.&#x2026;.&#x201d;
-(Harmen begon te grinniken) &#x201e;.&#x2026;. vongen ze eens een haai en vroegen &#x2019;m op de man af,
-waarom ie meer van landrotten hield.&#x2014;De zeelui bennen me te zout, zei-d-ie,&#x2014;en je
-weet van te vorens nooit, of je bijgeval niet een por in je schoone vessie krijgt!&#x2014;Weet
-je wat Gerretje verteld heeft van een haai en van zoo&#x2019;n uitgebakken bokkum van een
-landrot? Afijn, laat ik het maar niet weer vertellen ook, want &#x2019;t is zoo allergemeenst
-gelogen, dat jullie er alle scheel van zouden worden, en Joppie er bij. Ophakken is
-goed, maar je moet de lui niet gaan voorliegen.&#x2014;Hebben jullie ook zoo&#x2019;n honger?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou!&#x201d; zei Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Jou word niets gevraagd&#x201d;, stelde Harmen vast. &#x201e;De stukken visch zitten je nog achter
-de kiezen! Jij hebt je &#x2019;s morgens nog niet behoorlijk uitgerokken, of je zit al bij
-de proviand.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Was maar een kleintje&#x201d;, zei Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, jij bent ook maar een kleintje.&#x2014;Blijf je er af met je vingers?!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde trok nijdig een paar visschen van het drooglijntje en deelde ze rond. Toen zette
-hij zelf met een norsch gezicht zijn tanden in een vischje.
-</p>
-<p>Harmen keek er grinnikend naar. &#x201e;Je moest bij de drogist eens wat pillen halen, dat
-je eens afleert om dadelijk altijd zoo woest te worden&#x201d;, zei hij. &#x201e;Als &#x2019;n mensch:
-kurk zegt, versta jij d&#x2019;r: schurk uit.&#x2014;En als je nou toch bij de drogist bent, vraag
-dan meteen een zalfje, dat je niet overal zoo invliegt. Ik <span class="pageNum" id="pb479">[<a href="#pb479">479</a>]</span>zie je nog in de kombuis zitten buikspreken! &#x2019;k Dacht, dat ik een beroerte zou krijgen!
-En Lijsken had geen adem meer.&#x2014;&#x2019;k Wil d&#x2019;r uit! riep ie.&#x2014;Komt dat uit m&#x2019;n buik? vraagt
-Padde. Toen je weg was, zei Lijsken:&#x2014;Ik geloof, dat die augurk ons nòg niet in de
-smiezen heeft!&#x201d; Harmen tolde van plezier over het dek en knabbelde, met opgetrokken
-knieën achterover liggend, aan zijn visch.
-</p>
-<p>Padde stond met rollende oogen op, wilde met zijn visch naar het voordek verhuizen.
-Maar plots stootte hij een kreet uit, staarde in het water. Kort onder de oppervlakte
-flitste de witte buik van een haai. Duidelijk zag Padde den driehoekigen muil.
-</p>
-<p>De anderen waren overeind gesprongen; Harmen greep een der speren en stelde zich aan
-den rand van het vlot op. &#x201e;Als ik hem die speer in z&#x2019;n bast kan gooien, zal ik het
-niet laten, jongens.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>In spanning wachtten de knapen. Alle grapjes waren van de lucht; de verbittering tegen
-den geheimzinnigen vijand, die met zijn vraatzuchtigen muil de diepten der zee onveilig
-maakt, sloeg hen in ban. Eensklaps dook het monster weer onder het vlot uit; een rilling
-van afschuw voer den jongens door de leden. Harmen haalde de gevelde speer ver naar
-achteren uit en slingerde het wapen uit alle macht naar den haai. De knapen zagen,
-hoe de speer wegschoot in het lichaam. Meteen wentelde de haai zich om; de gevlerkte
-staart dook uit de golven op en klapte weer neer, dat het water den jongens om de
-ooren vloog. Toen dook het dier in de diepte weg.
-</p>
-<p>&#x201e;Die heeft ie te pakken!&#x201d; hijgde Harmen.
-</p>
-<p>De jongens keken nog eenigen tijd uit, maar er kwam niets meer opdagen. &#x201e;Kom, laten
-we weer achter het zeil gaan&#x201d;, zei Hajo. &#x201e;&#x2019;t Is hier in de zon niet om uit te houden!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Straks zal het zeil niet veel schaduw meer geven!&#x201d; meende Rolf. &#x201e;Zeg.&#x2026;. kijk eens
-in die richting! Is dat niet.&#x2026;.?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;<i>Land!</i>&#x201d; riep Harmen uit. &#x201e;Wéér een eilandje!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat kan&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Straat Soenda ligt vol eilandjes! Daar landen we, jongens! We
-hebben haast geen drinken meer aan boord!&#x201d;
-</p>
-<p>Als ze nu maar konden landen, daar ging het om. Voorloopig <span class="pageNum" id="pb480">[<a href="#pb480">480</a>]</span>moesten ze nog een paar uur wachten vóór ze er waren, en allengs ging er een gloeiende
-hitte boven het water hangen. De jongens hokten steeds dichter bij de mast, naarmate
-de schaduw van het zeil kromp. Joppie schikte telkens mee. Om de beurt namen ze de
-plaats bij het roer in.
-</p>
-<p>&#x201e;Kom, zullen we eens wat gaan bikken?&#x201d; vroeg Harmen, toen de zon zoowat op haar hoogst
-stond, en de jongens op een rijtje onder den boom gehurkt zaten.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik niet!&#x201d; riep amechtig Padde, die de beurt bij het roer had.
-</p>
-<p>&#x201e;Je hebt je buik zeker nog vol van vanmorgen&#x201d;, zei Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Schei uit!&#x201d; verzocht Padde. &#x201e;Ik stik zoowat.&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen begon te grinniken. Maar in eens viel hij uit: &#x201e;Haal dat <i>roer</i> dan toch om, sufferd! Waar koers je heen?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik kan niets zien&#x201d;, klaagde Padde. &#x201e;Alles is zoo scherp voor mijn oogen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, kras dan maar op&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Ik zal het roer wel weer nemen! Anders varen
-we nog naar &#x2019;t land van de Chineezen&#x201d;.
-</p>
-<p>Maar spoedig hield ook hij het niet meer uit. &#x201e;&#x2019;k Word zoo flauw als kinderpap!&#x201d; mopperde
-hij. &#x201e;&#x2019;k Zou wel onder het vlot willen kruipen, daar is het lekker koel.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ben je die haai van daar straks vergeten?&#x201d; vroeg Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Die is naar Harremen niks nieuwsgierig meer&#x201d;, verzekerde Harmen. Maar hij bleef toch
-maar zitten.
-</p>
-<p>De wind bleef uit het Zuiden waaien, blies nu een zengende, van hitte sidderende lucht
-voor zich uit, die de kelen schroeide.
-</p>
-<p>Harmen hield het aan het roer niet meer uit, en Hajo verving hem. Onze koksmaat kroop
-in de schaduw, kapte een jonge kokosnoot open. Met gulzige haast bracht hij de vrucht
-aan zijn lippen en liet het vocht in zijn keelgat borrelen.
-</p>
-<p>In den namiddag, na elkaar om de beurt aan het roer te hebben afgelost, kwamen de
-jongens bij het eiland. Voorloopig was er van landen echter geen sprake: een hooge
-rotswand viel steil in de branding neer. De jongens besloten rechts om te zwenken,&#x2014;daar
-scheen de kust beter te zullen worden.
-</p>
-<p>Hajo gooide het roer om en trok den schoot aan. Gelukkig,&#x2014;aan deze zijde nam de rotswand
-spoedig af; er volgde een smalle strandvlakte met bosch, en plots een smalle kreek,
-waarvoor <span class="pageNum" id="pb481">[<a href="#pb481">481</a>]</span>nagenoeg geen branding stond, zoodat ze gerust konden binnenvaren.
-</p>
-<p>Maar nu.&#x2026;. bij het naderen van de kreek.&#x2026;. wat schoof daar, ver aan den gezichtseinder,
-vaag en grijs achter de boomen te voorschijn.&#x2026;.?!
-</p>
-<p>&#x201e;<i>Java!!</i>&#x201d; schreeuwde Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe weet je dat?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zal ik niet zien!&#x201d; De vreugdetranen braken door Harmen&#x2019;s stem. &#x201e;Die twee bergen,
-met dat gat links ervan, dat is Java! &#x2019;k Heb het toch op m&#x2019;n vorige reis gezien?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat zullen we doen?!&#x201d; vroeg Hajo, naar adem happend.
-</p>
-<p>Harmen sprong op het roer af, wilde het omrukken.
-</p>
-<p>Rolf voorkwam hem. &#x201e;Harmen, we moeten éérst de kreek in!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Laat je dat <i>roer</i> los?!&#x201d; bulderde Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Luister dan toch!&#x201d; viel Rolf driftig uit. &#x201e;Al is dat dan ook Java, daarom zijn we
-nog niet bij de anderen! We moeten morgen te drinken hebben! Alle jonge noten zijn
-op.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Maar morgenochtend zijn we immers aan de andere kust!&#x201d; schreeuwde Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Rolf heeft gelijk, Harmen&#x201d;, zei Hajo. &#x201e;Hier kunnen we landen; daarginds ligt de kust
-misschien vol rotsen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, laten we eerst aan land gaan, Harmen&#x201d;, viel Padde zijn vriend Hajo bij.
-</p>
-<p>&#x201e;Als Joppie nou óók nog gaat janken, zijn we klaar!&#x201d; schimpte Harmen bitter.
-</p>
-<p>En zie: op het hooren van zijn naam, sperde Joppie zijn liefelijk keelgat open en
-gaf luide zijn bijval te kennen. Vlak er op kreeg hij er spijt van, ging met een blik
-vol wantrouwen zoo ver mogelijk van Harmen zitten.&#x2014;Intusschen was het vlot, na even
-gedanst te hebben, de kreek binnengegleden. Ze bleek een broedplaats voor meeuwen
-te zijn en was omzoomd door kokosboomen.
-</p>
-<p>&#x201e;Kom, Harmen, zit niet meer te brommen!&#x201d; zei Rolf. &#x201e;Vanavond varen we al weer uit!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;<i>Ik</i> heb geen haast!&#x201d; snauwde Harmen. &#x201e;Ik <i>wou</i> immers eerst niet eens mee naar Bantem?&#x201d;
-</p>
-<p>De jongens trokken het vlot half op het strand, waarbij de meeuwen hun tsjiepend om
-de ooren vlogen. Er waren groote <span class="pageNum" id="pb482">[<a href="#pb482">482</a>]</span>zilvermeeuwen, zwartkopjes, kleine grijsjes, sterntjes, stormvogels.&#x2026;.
-</p>
-<p>&#x201e;Wedden, dat ik eieren vind?&#x201d; vroeg Harmen vertrouwelijk aan Hajo, terwijl hij Rolf
-den rug hield toegekeerd.
-</p>
-<p>&#x201e;Wilde je geen brandhout hebben?&#x201d; vroeg Rolf, vriendelijk als altijd.
-</p>
-<p>&#x201e;<i>Eieren</i> wil ik zoeken!&#x201d; schreeuwde Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Nu, als je ze dan maar niet weer in je mond bewaart&#x201d;, zei Rolf.
-</p>
-<div class="figure floatLeft p482width"><img src="images/p482.png" alt="Om dit antwoord moest Padde verbazend grinniken....." width="116" height="265"><p class="figureHead">Om dit antwoord moest Padde verbazend grinniken.&#x2026;.</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>Om dit antwoord moest Padde zoo verbazend grinniken, dat hij ervan dubbel dreigde
-te slaan. &#x201e;Ja, &#x2019;k heb het van Hajo gehoord!&#x201d; proestte hij. &#x201e;Dat was ook niet snugger
-van je, zeg?&#x201d; En Padde wrong zich, de handen om z&#x2019;n rond buikje, in allerlei bochten,
-om zijn vroolijkheid kwijt te raken. &#x201e;H-h-hij heeft de eieren in zijn m-m-mond gestopt!&#x201d;
-gierde Padde. &#x201e;En toen knapte de tak! En toen.&#x2026;.&#x201d; Padde liet zich neerploffen en wentelde
-zich door het zand, <span class="corr" id="xd30e9421" title="Niet in bron">&#x201e;</span>hi-hi-hi-hi, toen zijn de eieren.&#x2026;. hi-hi-hi-hi-hi!&#x201d; Hij weerde met de hand Joppie
-af, die keffend om hem heensprong. &#x201e;Toen zijn de eieren.&#x2026;. hi-hi-hi-hi-hi-hi!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Vooruit!&#x201d; zei Harmen half lachend, half ongeduldig. &#x201e;Moet ik je kietelen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe-oe-oe! Kietelen!&#x201d; gilde Padde ontzet en vluchtte met groote sprongen voor Harmen
-uit. Joppie sprong hem keffend om de beenen, zoodat Padde dwars over hem heen in het
-zand sloeg en Harmen weer over hem heen buitelde.
-</p>
-<p>&#x201e;Kom, jongens!&#x201d; lachte Rolf. &#x201e;Laten we nu vlug wat noten gaan plukken!&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen sprong overeind, pletste met de handen op zijn zitvlak en schoot een kokosboom
-in. &#x201e;Reuze-noten, jongens! Hou je kop er maar eens onder, Padde!&#x201d;&#x2014;En toen Padde er
-geen lust in toonde: &#x201e;Joppie! Joppie! Kom er eens bij Harremen?&#x201d; Jankend van vreugdevolle
-opwinding, sprong Joppie om den stam. Maar toen &#x201e;Harremen&#x201d; met noten begon <span class="pageNum" id="pb483">[<a href="#pb483">483</a>]</span>te kegelen, droop Joppie af, den staart tusschen de pooten.
-</p>
-<p>Hajo en Rolf zaten al in een anderen boom, en Padde maakte zich verdienstelijk door
-de geplukte noten over het strand naar het vlot te kegelen. Dat vond Joppie aardig:
-hij vloog holderdebolder achter de rollende noten aan, trachtte ze vergeefs in den
-bek te nemen.
-</p>
-<p>De jongens plukten niets dan jonge noten; oude hadden ze nog genoeg; het was hun om
-de melk te doen. Toen ze er naar hun zin genoeg hadden, werd er brandhout gehakt.
-</p>
-<p>Rolf had ook een aantal zware palmbladeren afgekapt en sleepte ze naar het vlot. &#x201e;Daar
-vlechten we een zonnetent uit, jongens!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ziezoo, nou kunnen we dan toch gaan!&#x201d; meende Harmen.
-</p>
-<p>En zoo staken ze weer in zee, door een dichten zwerm meeuwen gevolgd, die eerst terugkeerde,
-toen de schemering inviel.&#x2026;.
-</p>
-<p>&#x201e;Wie zal vannacht waken?&#x201d; vroeg Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Ikke&#x201d;, zei Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Of ik!&#x201d; stelde Hajo voor. &#x201e;Ik heb nog niet eenmaal gewaakt.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik krijg maf!&#x201d; merkte Padde op en geeuwde allerverschrikkelijkst.
-</p>
-<p>&#x201e;Weet je wat&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;We waken om de beurt. Eerst Harmen, dan ik en dan Hajo.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, als er gewaakt moet worden.&#x2026;.&#x201d; begon Padde aarzelend.
-</p>
-<p>&#x201e;Help jij maar maffen&#x201d;, zei Harmen, &#x201e;dat doe je beter.&#x201d;
-</p>
-<p>De avond was zeldzaam mooi. Toen de zon bloedrood in zee was weggezonken, kwamen uit
-het Oosten de nachtnevelen aandrijven en omsluierden het gebergte.
-</p>
-<p>&#x201e;Zoometeen zie je er niks meer van!&#x201d; pruttelde Harmen. &#x201e;Dan moeten we weer op de sterren
-koers houden!&#x201d;
-</p>
-<p>Maar dat was niet noodig: toen de sterretjes ontstoken waren en te tintelen begonnen,
-vluchtten de nevelen weer, en donker lagen de bergen aan den Oostelijken gezichtseinder.
-</p>
-<p>Java.&#x2026;.! <i>Java.&#x2026;.!!</i>
-</p>
-<div class="figure p483width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb484">[<a href="#pb484">484</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.24" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e570">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p484.png" alt="HET EERSTE WEERZIEN" width="614" height="199"></div>
-<h2 class="main">HET EERSTE WEERZIEN</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Wie er den volgenden morgen het hoogst sprong van plezier? Daar, vlakbij, lag de kust!
-Java&#x2019;s lachende, zonnige kust! De jongens keken er naar, als betooverd. Dit, dit was
-nu Java, waarvan ze zooveel wonderen gehoord hadden. Op dit groote, mooie eiland woonden
-de vorsten, die onder gouden zonneschermen wandelden in hun lusthoven, door breede
-lanen vol bloemengeur. Hun kleederen waren zwaar van edelsteenen; zij droegen vlammende
-krissen met kostbare heften en.&#x2026;. Wat had Vader Langjas hun onderweg nog niet alles
-verteld!
-</p>
-<p>De zon school nog achter de bergen, en de rotsen, die aan zee grensden, en de zee
-zelf en de groene bosschen achter de rotsen stonden te schemeren in een fijn, blauwgrijs
-waas. Hoe stil was het op het water, hoe mild was de lucht. Dat zoete ruischen tegen
-de rotsen klonk zoo feestelijk.&#x2026;.
-</p>
-<p>Zie! daar gluurde de zon boven de bergen uit; ineens schoten er allerlei grillige,
-goudgekartelde vormen in de rotsen aan de kust, en een blauwe schaduw sloeg in zee
-neer. Nu spiedde de zon nieuwsgierig de berghelling af; eenzame boompjes richtten
-zich fier op,&#x2014;trotsch, dat ze een schaduw hadden, tien maal langer dan zij zelf.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Wou, dat ik wat versche visch had, om te braden!&#x201d; zuchtte Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik kon wel eens inleggen&#x201d;, zei Padde. &#x201e;Gaan we niet aan land?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb485">[<a href="#pb485">485</a>]</span></p>
-<p>Rolf schudde het hoofd. &#x201e;We varen de kust af, tot we op de Hollandsche schepen stuiten.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde wierp zijn hengel uit en ging zitten koekeloeren in het heldere water. &#x201e;Kijk,
-daar zit een klein mormel om m&#x2019;n haak te draaien&#x201d;, zei Padde. &#x201e;Afblijven, beestje,
-&#x2019;k moet jou niet hebben.&#x201d; Padde trok den haak weg en gooide iets verderop weer in.
-Maar het &#x201e;mormel&#x201d; zat er al weer bij, en toen Padde even later grimmig naar den anderen
-kant van het vlot ging, volgde het hem ook daarheen. &#x201e;Nou, als je dan zóó graag opgehaald
-wilt worden.&#x2026;.!&#x201d; zei Padde nijdig en sloeg op. Het vischje was twee duim lang.
-</p>
-<p>&#x201e;Geef hier!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;&#x2019;t Is beter als niets.&#x201d;
-</p>
-<p><span class="corr" id="xd30e9469" title="Niet in bron">&#x201e;</span>Afblijven!&#x201d; gebood Padde. &#x201e;Ik heb hem gevangen om er weer mee te gaan visschen.&#x201d;
-</p>
-<p>Maar Harmen griste het diertje weg. &#x201e;Eerst zal ik hem braden en opeten. Dan mag je
-er mee doen wat je wilt.&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf en Hajo hadden wat gegeten en begonnen met hun zonnetent, maakten eerst een dun
-geraamte van bamboe.
-</p>
-<p>&#x201e;Laat je wat bladeren voor een nieuw rokje over?&#x201d; vroeg Harmen. &#x201e;Met dat, wat ik nou
-aan heb, durf ik geen mensch meer onder de oogen te komen. Jij mag ook noodig wat
-nieuws hebben, Padde!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, &#x2019;k loop voor schandaal&#x201d;, gaf Padde toe. &#x201e;Kom, ik zal meteen maar beginnen!&#x201d; Padde
-sprong overeind, legde z&#x2019;n hengel neer. &#x201e;Ik vang hier toch niets.&#x201d;
-</p>
-<p>En even later zaten de jongens zwijgend bijeen en werkten.
-</p>
-<p>Harmen, den roerstok in den arm gekneld, vlocht daarbij ijverig en hield toch koers.
-Zoo volgden de knapen op vrij grooten afstand de kust, die naar het Oosten afboog.
-</p>
-<p>&#x201e;Een prauw!&#x201d; riep Hajo eensklaps uit. &#x201e;Daar komt een prauw aan!&#x201d;
-</p>
-<p>Ja! Bij het ombuigen van een in zee uitloopende rots, was een zeil opgedoken. Het
-was een groote prauw, en er zaten vijf Inlanders in.
-</p>
-<p>&#x201e;Ze komen nu recht naar ons toe!&#x201d; zei Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Laat ze maar komen!&#x201d; zei Harmen driftig. &#x201e;Wij zijn ook met z&#x2019;n vijven! Nietwaar,
-Joppie?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wouw!&#x201d; gilde Joppie opgewonden.
-<span class="pageNum" id="pb486">[<a href="#pb486">486</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Misschien is het alleen maar nieuwsgierigheid&#x201d;, meende Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Valt er wat aan ons te zien?&#x201d; vroeg Harmen. &#x201e;Hier, Hajo, neem een speer. En jij ook,
-Rolf!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En ikke?&#x201d; vroeg Padde bevend, met schorre stem.
-</p>
-<p>&#x201e;Jij doet maar krek, of je d&#x2019;r niet bij hoort&#x201d;, raadde Harmen.
-</p>
-<p>Opgewonden wachtten de jongens de prauw af, bereid hun leven, zoo noodig, duur te
-verkoopen. Maar toen het vaartuigje naderde en de jongens de stomverbaasde, argelooze
-gelaatstrekken der Inlanders zagen, lieten ze de wapens zinken.
-</p>
-<p>&#x201e;Tabeh!&#x201d; riep Harmen.
-</p>
-<p>Een gemurmel steeg uit de prauw op. De Inlanders reefden het zeil, stuurden langs
-zij van het vlot, klemden er zich met de handen aan vast.
-</p>
-<p>&#x201e;Is dit Java?&#x201d; vroeg Rolf en wees naar de kust.
-</p>
-<p>De Inlanders knikten, keken nog verbaasd van den een naar den ander.
-</p>
-<p>&#x201e;En zijn hier ook ergens Hollandsche schepen?&#x201d;
-</p>
-<p>De bruintjes wezen naar het Oosten.
-</p>
-<p>Rolf haalde diep adem. &#x201e;<span lang="ms">Lagi djahoe?</span>&#x2014;Nog ver hier vandaan?&#x201d;
-</p>
-<p>Ontkennend hoofdschudden.
-</p>
-<p>&#x201e;Kunnen.&#x2026;. kunnen we er vandaag nog komen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;<span lang="ms">Bissa, toean.&#x2026;.</span> zeker, heer.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat zeit ie?&#x201d; vroeg Harmen.
-</p>
-<p>Rolf zaten de vreugdetranen in de keel. &#x201e;Dat we.&#x2026;. we vandaag nog bij de schepen komen!&#x201d;
-</p>
-<p>Eerst keken de anderen hem aan, alsof ze hem niet begrepen. Toen steeg uit Harmen&#x2019;s
-keel een schorre snik. &#x201e;Tabeh!&#x201d; schreeuwde hij, trapte de prauw van het vlot los en
-voerde een dollen rondedans uit, wijd uitzwaaiend zijn bloote beenen. En dikke tranen
-rolden hem over de wangen. &#x201e;Hè, Padde, lollig varken?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde kreeg een grinnikbui, waarin hij bijkans stikte. &#x201e;Harmen! Weet je wat jij bent?
-Oók een lollig varken!&#x201d; En de beide jongens vielen elkaar in de armen, sloegen van
-de pret op het dek en buitelden gillend over elkaar heen, tegen den mast aan, die
-ervan kraakte. Ook Joppie leek wel dol geworden; <span class="pageNum" id="pb487">[<a href="#pb487">487</a>]</span>hij sprong keffend om de jongens heen en begon Padde aan zijn schortje te trekken,&#x2014;tot
-hij ten slotte met zijn buit achterover in het water plonsde. Rolf hielp hem weer
-op het dek. Nu ging Joppie op zijn achterste zitten en gilde met open bek, den kop
-omhoog, zijn opwinding uit.
-</p>
-<p>De Inlanders keken met wijd opengesperde oogen naar het gebeuren daar op het vlot.
-&#x201e;<span lang="ms">Mabok.&#x2026;.</span> dronken!&#x201d; stelden ze vast.
-</p>
-<p>Maar Harmen stond alweer nuchter op z&#x2019;n beenen, rukte het roer om, haalde den schoot
-aan. &#x201e;&#x2019;k Wou, dat ik vliegen kon!&#x201d; zei hij, nog hijgend. &#x201e;Rolf, ik ben smoor van je!&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf kon zijn lachen niet weerhouden. &#x201e;Als ze nou maar de waarheid hebben gesproken!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jongens!&#x201d; schreeuwde Harmen. &#x201e;Leve Rolf! Leve de pennelikker!&#x2014;&#x2019;k Zou je wel kunnen
-uitwringen van lol!&#x2014;Hè, Joppie? Ouwe, uitgebakken Chinees? Hou je snoet nou dicht,
-kammelejon!&#x201d; En Harmen begon mee te gillen: &#x201e;Hauw! Au.&#x2026;.au.&#x2026;.auw! Oeh.&#x2026;. oeh.&#x2026;. wauw!&#x201d;
-</p>
-<p>De anderen vielen om van plezier, en Padde stemde met Harmen in. Toen werd het Joppie
-te kras; hij staakte zijn gejeremieer en keek verbaasd en gevleid naar de twee jongens,
-die nog met het hoofd in den nek als onvervalschte kamponggladakkers zaten te jammeren.
-Van louter schik gaf Harmen Padde een geweldigen mep in het gezicht; Padde had een
-fermen bloedneus, en Joppie was er ijlings bij om hem de wangen schoon te likken.
-Met krachtloos geworden arm weerde Padde hem af.
-</p>
-<p>&#x201e;Kom, jongens, nu het hoofd weer bij mekaar!&#x201d; zei Rolf. &#x201e;Ik zie nog niets van die
-schepen, en we hebben nog een snikheete dag voor ons. Als we over een uur de tent
-niet klaar hebben, zitten we in het barre zonnetje, en daar heb ik weinig trek in.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde hield het hoofd achterover om zijn bloedneus te stelpen.
-</p>
-<p>&#x201e;Wil ik je nòg een mep geven, om het gat weer dicht te slaan?&#x201d; vroeg Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Heb het hart er eens toe?&#x201d; vroeg Padde. &#x201e;Dan ga ik straks naar de bootsman!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb488">[<a href="#pb488">488</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Daar zul je geen plezier van beleven, leelijke klikspaan!&#x201d; schold Harmen.
-</p>
-<p>Toen begonnen ze allen te lachen. Hè, zooveel geluk in eens was niet te omvatten!
-</p>
-<p>Een half uur later hadden ze een &#x201e;zonnetent&#x201d; van twee el in het vierkant. Ze zetten
-de mat op vier staken neer; zoo konden ze er juist mooi onder zitten.
-</p>
-<p>De middag kwam; de hitte werd haast onverdragelijk. Met trage tanden aten de jongens
-een vischje. In slapen had niemand behalve Joppie dien middag eenigen lust. Allen
-tuurden in Oostelijke richting over het water naar den sidderenden horizon.
-</p>
-<p>Harmen en Padde waren met hun schortjes gereed, voelden zich net zoo trotsch, als
-wanneer ze vroeger een nieuwe broek voor het eerst aanhadden. Dat straks iemand er
-iets vreemds aan zou kunnen vinden, kwam hun geen van beiden in den zin.&#x2014;Harmen liet
-zich bewonderen. &#x201e;Hè? Dat is andere koek dan dat smerige rokkie van daarstraks! Valt
-het van achteren ook goed?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Puik!&#x201d; prees Padde. &#x201e;En bij mij?&#x201d; Ook Padde draaide zich om.
-</p>
-<p>&#x201e;Buk je eens wat?&#x201d; vroeg Harmen.
-</p>
-<p>Padde bukte. Harmen haalde zijn hand naar achteren uit.&#x2026;. pats! Padde vloog door de
-lucht naar de andere zijde van het vlot. &#x201e;Hè! M&#x2019;n hand gloeit ervan!&#x201d; grinnikte Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Lammeling!&#x201d; schold Padde, overeind krabbelend. Maar meteen lachte hij ook alweer.
-Wie kon er nog boos worden?
-</p>
-<p>In den namiddag werd het koeler; de lucht betrok. De jongens gingen voor op het vlot
-zitten. Joppie en Padde hielden de wacht bij het roer.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat zit jij te koekeloeren, Hajo?&#x201d; vroeg Rolf.
-</p>
-<p>Hajo zat al een minuut lang star voor zich uit te kijken. Hij antwoordde eerst niet
-en zei toen, moeilijk sprekend: &#x201e;Ik gelóóf.&#x2026;. dat ik.&#x2026;. een schip zie!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;<i>Waar?!!</i>&#x201d;
-</p>
-<p>Met bevende hand wees Hajo naar voren. &#x201e;Onder die wolk daar, met die spitse top.&#x201d;
-</p>
-<p>De jongens waren overeind gesprongen, tuurden hijgend <span class="pageNum" id="pb489">[<a href="#pb489">489</a>]</span>in Oostelijke richting. Padde had het roer losgelaten en kwam, struikelend over een
-rotan, naar voren. Spannend zwijgen.&#x2026;.
-</p>
-<p>Toen stootte Harmen een schreeuw uit. &#x201e;<i>Ik zie het!!</i>&#x201d;
-</p>
-<p>De anderen rekten hun halzen.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja!&#x201d; riep Rolf uit. &#x201e;Nu zie ik het ook! Jongens!!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde knipte zenuwachtig met zijn oogjes. &#x201e;Onder die wolk?&#x201d; vroeg hij. En plots begon
-hij te schreien en driftig met de voeten te trappelen. &#x201e;Ik zie niks! Ik zie niks!!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kijk dan uit je doppen!&#x201d; raadde Harmen.
-</p>
-<p>Padde sloeg zich met de vuisten tegen het gelaat en schreide: &#x201e;Ik <i>kijk</i> uit m&#x2019;n doppen! Maar ik heb zulke.&#x2026;. zulke rot-oogen!&#x201d;&#x2014;En Padde&#x2019;s lichaam trilde
-even van smart.
-</p>
-<p>&#x201e;Wacht maar, Padde&#x201d;, troostte Rolf. &#x201e;Zoometeen zie jij het ook en je moet maar denken:
-we komen er allemaal tegelijk aan!&#x201d;&#x2014;En ook Hajo had medelijden met Padde. &#x201e;Hè, Padde?&#x201d;
-vroeg hij. &#x201e;Als we straks samen weer aan boord klauteren?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hajo!&#x201d; snikte Padde en viel zijn vriend om den hals.
-</p>
-<p>&#x201e;Vooruit!&#x201d; riep Harmen. &#x201e;We schieten niet op! Waarom blaast de wind niet wat harder!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Heb maar geduld&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Straks krijgen we nog ruw weer! Zie eens, wat een wolken!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat heb ik aan wolken? Wind moeten we hebben!&#x2014;Ziezoo! dat gaat een betere kant uit&#x201d;,
-prees Harmen, toen een sterke vlaag in het zeil sloeg en het vlot een schokje voorwaarts
-gaf. Harmen laadde de armen vol kokosnoten en wierp ze overboord. &#x201e;Weg met die rommel!
-Dat scheelt in de vaart! En van die mat maken we een fok!&#x201d;
-</p>
-<p>De jongens plaatsten de zonnetent op het voordek. De wind was allengs geheel naar
-het Westen omgezwaaid, zat nu prachtig in het zeil. Hij scheen toe te nemen.
-</p>
-<p>&#x201e;Voor mijn part gaat hij razen als de hond van Lubbes&#x201d;, zei Harmen.
-</p>
-<p>Heel langzaam-aan werd het fletsblauwe omtrekje aan den Oostelijken gezichtseinder
-duidelijker. Toen vervaagde het weer, omdat het water de hitte van den dag ging uitdampen.
-De schuit lag voor anker; duidelijk hadden de jongens de kale masten gezien.
-</p>
-<p>In het Westen was de zon vertroebeld in waterige, vuil-paarse <span class="pageNum" id="pb490">[<a href="#pb490">490</a>]</span>wolken; haar licht, daarstraks nog van het zuiverste goud, werd nu valsch van kleur,
-en ten slotte verdween ze geheel. Daarop schenen de wolken gewacht te hebben: daareven
-stonden ze druilend boven het water, maar nu schoten ze eensklaps omhoog met zulk
-een onstuimigheid, dat ze andere wolken meesleurden, die niets geen lust hadden in
-de wilde jacht, zich dan ook weer losrukten en onderdompelden in de loodgrijze bank
-boven de kim.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;n Vieze beweging daar!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;Afijn, &#x2019;t brengt wind mee.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Nu schoof ook de grijze bank omhoog en werd een trieste muur, die alles in schemer
-hulde; een rosse schijn kwam in de lucht te hangen; op den muur stonden eensklaps
-vlammende kanteelen. Daarachter lag een duivelsveste. Groeterig grauwe heksen op bezemstelen
-vlogen er uit op en reden naast elkaar, botsend met de ellebogen. Uit het Zuiden kwam
-een leger grijze ratten aankruipen, knaagde aan de laatste lichte plekjes van den
-hemel.
-</p>
-<p>Weer is er een aarzeling daarboven in de lucht. Het wordt stil; de golven zwellen
-van achteren geheimzinnig aan en loopen over het dek uit, nu het vlot haast niet meer
-vooruitkomt. Harmen raast en geeft er Padde de schuld van, als het zeil ten slotte
-slap neervalt. Onrustig zien de jongens omhoog.
-</p>
-<p>Zie! daar steekt de burchtheer zelf zijn rooden duivelskop achter den muur op. &#x201e;Wat
-heeft dat treuzelen te beduiden?!&#x201d; Hoor! de zweep giert over de ruggen der heksen
-en over het rattenheir. Nieuwe troepen komen aan, te paard, dringen door tot in de
-voorste gelederen.
-</p>
-<p>Het zeil bolt met een slag uit; de mast buigt krakend door. In plaats van van achteren
-te komen, schuiven de zwarte golven nu weer over het voordek.
-</p>
-<p>Harmen wrijft zich de knuisten. &#x201e;Nou gaat ie gesmeerd!&#x201d; Maar eensklaps betrekt zijn
-gezicht. &#x201e;&#x2019;k Ben maar voor één ding bang, jongens! Dat ze daarginds met dit weer niet
-voor anker durven blijven liggen en van de kust afzeilen!&#x201d;
-</p>
-<p>De anderen weten geen antwoord. Allen zien het gevaar in. Ze hijschen zwijgend de
-lantaren in den mast, want <span class="pageNum" id="pb491">[<a href="#pb491">491</a>]</span>het zal over een half uur donker zijn. Jongens, wat schiet het vlot door de golven!
-</p>
-<p>Eensklaps vliegen door een plotselingen rukwind de stukken hout het smeulende vuurtje
-uit en tollen, even nog sissend, in de golven. En het matten &#x201e;fokzeil&#x201d; suist draaiend
-de lucht in, slaat plots over den kop en schiet in het water weg.
-</p>
-<p>&#x201e;Wel, verduiveld!&#x201d; roept Harmen spijtig uit en gaat na, of de mast en het zeil goed
-vastzitten.
-</p>
-<p>Het vlot vaart zonder &#x201e;fok&#x201d; niet langzamer. Forsch dompelt het den kop in de golven.
-</p>
-<p>&#x201e;Licht!!&#x201d; roept Hajo plotseling uit.
-</p>
-<p>&#x201e;Ha!&#x2014;Trek de schoot aan, Rolf! &#x2019;t Ligt bijna in de koers!&#x201d; En Harmen begint alvast
-te brullen: &#x201e;Schip ahoy! Ahoy! <i>Schip ahoy!!</i>&#x201d;
-</p>
-<p>Zóó snel vaart het vlot, dat het licht elk kwartier grooter en helderder wordt. Daar,
-links, is nog een licht! En rechts nog een! Houdt het middelste, jongens!
-</p>
-<p>Nu zijn ze er geen vijfhonderd ellen meer af. Duidelijk zien ze den donkeren omtrek
-van een Oostinjevaarder. &#x201e;Zullen we roepen, jongens?&#x201d; vraagt Harmen opgewonden.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja. Allemaal tegelijk. Een-twee-drie.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Schip ahoy!!&#x201d; schreeuwen ze met hun vieren. Joppie gilt mee.
-</p>
-<p>&#x201e;Nog eens! Een-twee-drie.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;<i>Schip ahoy!!!</i>&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Het ligt met de zijkant hier naar toe! We loopen er vierkant tegen op!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Goed zoo, maar haal het zeil omhoog! Anders varen we het vlot aan splinters. Doe
-jij het, Hajo; ik moet het roer houd.&#x2026;.&#x201d;&#x2014;Met een scherp geluid scheurt het zeil van
-den boom af; zwaar klappend in de lucht rukt het den gaffel mee en vliegt als een
-witte meeuw weg.&#x2014;&#x201e;Zoo&#x2019;n rotzeil!&#x201d; scheldt Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zie menschen!&#x201d; roept Rolf. &#x201e;Ze laten stootballen neer! <i>Jongens!!</i>&#x201d;
-</p>
-<p>Hoog ligt het schip, zacht deinend op den rumoerigen golfslag, die klotst en botst
-onder den spiegel. Nu stoot het vlot tegen den houten wand van den Oostinjevaarder.
-<span class="pageNum" id="pb492">[<a href="#pb492">492</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;&#x2019;n Valreep!!&#x201d; schreeuwt Harmen dringend omhoog.
-</p>
-<p>Boven schemeren vage koppen. Daar vliegt een touwladder overboord. Met een wilden
-kreet grijpt Harmen het ding beet, wil er den voet inzetten, bedenkt zich. &#x201e;Padde,
-jij eerst! Nou, <i>vooruit</i> dan!!&#x201d; En Harmen duwt hem in het laddertje, geeft hem nog een zetje na. &#x201e;Nu jij,
-Hajo! Geen praatjes! <i>Kerel</i> dan toch.&#x2026;.!!&#x2014;En nou jij, Rolf!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen. Ik ga het laatst&#x201d;, zegt Rolf, alsof hij al schipper is en zijn bodem verlaten
-moet. &#x201e;Maar hoe krijgen we Joppie mee?&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen weet raad. Hij grijpt Joppie, die deemoediger dan ooit is, in het nekvel en,
-als een hondemoeder, draagt hij Joppie <i>tusschen de tanden</i> den valreep op.
-</p>
-<p>Als laatste, even huiverend van geluk, verlaat Rolf het vlot. Zoo komt hij boven,
-waar Harmen de haren uit zijn mond spuwt.
-</p>
-<p>Wie staat daar en sluit hen alle vier tegelijk, schreiend en lachend, in zijn zevenmijls
-armen?
-</p>
-<p>Hilke Jopkins.
-</p>
-<div class="figure p492width"><img src="images/p492.png" alt="Wie staat daar..." width="203" height="275"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb493">[<a href="#pb493">493</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.25" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e577">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p493.png" alt="BIJ DE BRUINVISCH AAN BOORD" width="615" height="174"></div>
-<h2 class="main">BIJ DE BRUINVISCH AAN BOORD</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">&#x201e;Mijn jongens.&#x2026;.! Hajo! Rolf! Harmen! Padde, goeie sukkel, ik dacht, dat jullie altemet
-naar de weerlicht waren!&#x201d; En de tranen sprongen zoo maar Hilke&#x2019;s oogen uit. &#x201e;Mannen,
-haal Bolle eens op!&#x201d;
-</p>
-<p>Daar kwam Bolle al aanhollen. &#x201e;Groote genade, jongens, zijn <i>jullie</i> daar weer?!&#x201d; Bolle veegde z&#x2019;n vette handen aan zijn witten voorschoot af. &#x201e;Hoe hebben
-jullie &#x2019;m dat gelapt?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Tja, Bolle&#x201d;, zei Harmen, &#x201e;als ik daarvan begin te vertellen, mag ik eerst wel een
-bord bruine boonen met spek achter de kiezen hebben, anders val ik onderweg van m&#x2019;n
-stokje.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Zal gauw wat klaarmaken!&#x201d; verzekerde Bolle, aangedaan. &#x201e;Lusten jullie een bordje
-pap na?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Schei maar uit, Bolle!&#x201d; zuchtte Harmen. &#x201e;Pap.&#x2026;.! Groote genade!&#x201d;
-</p>
-<p>Bolle spoedde zich naar de kombuis. En Harmen schreeuwde hem na: &#x201e;Denk je om de basterdsuiker?&#x201d;
-</p>
-<p>Hilke keek de jongens nog hoofdschuddend, de oogen vol tranen, aan. &#x201e;Ik kan het nog
-niet gelooven, jongens! Daar staan jullie weer in levende lijve voor me en.&#x2026;. wat
-voor rokjes hebben jullie aan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Geef me er straks maar een broek van jou, Hilke&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Op wat voor schuit
-sta ik?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Je bent op de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span>, bij de Bruinvisch.&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb494">[<a href="#pb494">494</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Op die rotschuit?&#x201d; vroeg Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Heila!&#x201d; schreeuwden een paar mannen. &#x201e;Zachies an!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Vraag ik jullie wat?&#x201d; informeerde Harmen. &#x201e;Zeg, Hilke, waar is de schipper? <i>Onze</i> schipper bedoel ik natuurlijk.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Bontekoe heeft een nieuwe schuit: de <span class="ex">Berger Boot</span>. Die ligt een eind verderop. Voor Batavia.&#x201d;
-</p>
-<p><span class="corr" id="xd30e9672" title="Niet in bron">&#x201e;</span>En jij en Bolle zitten hier?! Jullie laten den ouwe toch niet schieten?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat kunnen we anders doen?&#x201d; vroeg Hilke. &#x201e;Als de schipper niet teruggaat.&#x2026;.?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou valt m&#x2019;n hoedje af!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;Waar gaat ie dan heen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Weet ik het? Tegen de Chineezen bakkeleien.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik doe mee!&#x201d; stelde Harmen vast. &#x201e;Ik laat de schipper niet in de steek!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, ga nou maar eerst mee naar het logies&#x201d;, suste Hilke. &#x201e;Dan krijg je een broek
-van me, en dan moeten jullie maar eens alles vertellen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat we met die gepolitoerde nikkers wat beleefd hebben, daar kun je gif op nemen,
-Hilke!&#x201d; verzekerde Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Jongens, we zullen eerst naar de kajuit moeten&#x201d;, zei Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;In m&#x2019;n rokkie zeker?&#x201d; vroeg Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;De Bruinvisch is er niet!&#x201d; gromde een der mannen. <span class="corr" id="xd30e9685" title="Niet in bron">&#x201e;</span>Anders had ie jullie al lang in de gaten!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Is de stuurman dan aan boord?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;De opperstuur is met de Bruinvisch mee. En de onderstuur ligt in zijn kooi. Was ie
-maar aan boord, de Bruinvisch, dan zouden we van de kust afzeilen, want &#x2019;t is hier
-gevaarlijk liggen met dit weer. Maar als de ouwe vannacht terugkomt en ie moet zich
-eerst groen zoeken voor ie de kast vindt, raast ie morgen de zeilen van de mast.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hij is naar de <span class="ex" lang="nl">Maegt van Dordregt</span> bij Jan Coen op bezoek&#x201d;, lichtte Hilke toe.
-</p>
-<p>In optocht daalde men nu in het vooronder af,&#x2014;eerst de jongens. &#x201e;Alle duivels, die
-hond, die jullie daar hebben.&#x2026;.&#x201d; riep Hilke uit.&#x2026;. &#x201e;da&#x2019;s immers geen ander mensch
-als.&#x2026; als <i>Joppie</i>!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wauw!&#x201d; gilde Joppie en vloog tegen Hilke op, die hem in zijn armen ving.
-<span class="pageNum" id="pb495">[<a href="#pb495">495</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Joppie! Zat je daarom zoo aan me te snuffelen! Heb jij dat heele tochtje ook meegemaakt,
-ouwe jongen?&#x2014;Kom, jullie moeten eerst wat ordentelijks aan je lijf hebben! Hier, Harmen,
-pas die broek eens?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hij zou me wel eens wat lang kunnen wezen.&#x2026;.&#x201d; weifelde Harmen. Zijn veronderstelling
-werd gerechtvaardigd: de kniebroek, die Hilke hem geoffreerd had, reikte hem tot op
-de enkels. &#x201e;Nou, een broek <i>is</i> het&#x201d;, troostte Harmen zichzelf. &#x201e;En &#x2019;k hoef er niet mee naar m&#x2019;n meisje. We zullen
-de pijpen eens wat omslaan!&#x201d;
-</p>
-<p>Zoo deed Harmen. Ook Padde kreeg een broek: een goedhartige oome stond hem een kleedingstuk
-af.&#x2014;&#x201e;Veel zaaks is het niet&#x201d;, meende Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Toch beter als zoo&#x2019;n rokkie&#x201d;, excuseerde de oome zich.
-</p>
-<p>Padde weifelde. &#x201e;Kijk het zitvlak eens gesleten zijn!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wacht maar&#x201d;, troostten de maats, &#x201e;als je hier aan boord blijft, zal het nog wel meer
-slijten! Juffer Driesteng ligt altijd klaar.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dacht je dan, dat ik op die smerige schuit wou blijven?&#x201d; vroeg Padde. Hij trok de
-broek aan; ze bleek om het middel wat nauw, maar Padde stak een paar gaatjes in den
-boord, trok er een touwtje door,&#x2014;toen paste ze zoowat.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou&#x201d;, zei Harmen, &#x201e;nou moet je me eerst nog eens vertellen waar de anderen zijn.
-Waar is de bootsman? En de Schele en Bokje en Gerretje en Diede Doedes en.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;De meesten zijn bij den schipper gebleven&#x201d;, antwoordde Hilke. &#x201e;Ik had ook wel gewild,
-maar eh, Sijtje, snap je.&#x2026;.? Nou, en de Schele is dood.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;D-dood?&#x201d; stamelde Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Dood&#x201d;, zei Hilke triest. &#x201e;Toen tegelijk met.&#x2026;. Wacht, dat weten jullie natuurlijk
-niet: we zijn overvallen! Floorke en de Neus en.&#x2026;..&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Schei maar uit.&#x2026;.&#x201d; zuchtte Harmen. &#x201e;Wij hebben ze begraven, Hilke!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Is &#x2019;t waarachtig.&#x2026;.?&#x2014;Dat was me wat, jongens!&#x2014;Nou, de Schele is dus dood, hij kreeg
-een giftige pijl in z&#x2019;n schouder; we hebben hem later over boord moeten zetten. En
-Gerretje is getrouwd.&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb496">[<a href="#pb496">496</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Getr.&#x2026;.?! Wàt zeg je?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Met een Javaansch meisje.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En z&#x2019;n meisje in Hoorn dan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Tja.&#x2026;.! Mij loopen de tranen ook over de wangen, als ik daaraan denk! Hij zegt, dat
-ie geen aardigheid meer aan varen heeft, nou Floorke er niet meer is.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wedden, dat ik &#x2019;m weer op een schip krijg?&#x201d; vroeg Harmen. &#x201e;Schamen moest ie zich!&#x201d;
-</p>
-<p>Daar kwam Bolle aanzetten met een pan bruine boonen en een kommetje vet met uitgebakken
-stukjes spek er in. En de jongens smulden.&#x2026;.! Ze lepelden dapper uit de groote pan;
-Bolle bracht nog wat mosterd,&#x2014;dat smaakte heel wat hartiger dan de zoutelooze rommel,
-dien ze al dien tijd hadden moeten slikken!
-</p>
-<p>De schuit begon al aardig te dansen, maar de jongens merkten er niet veel van; zelfs
-Padde had geen behoefte om naar het zeeziekvrije plekje te gaan zoeken.&#x2014;&#x201e;Hè, Joppie,
-ouwe karkas?&#x201d; vroeg Harmen, wiens wangen, neus en kin blonken van het vet, &#x201e;dat is
-wat anders als zoo&#x2019;n half gepekeld stukkie visch?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat zul je daar een gelijk aan hebben!&#x201d; antwoordde Joppie. &#x201e;Krak!&#x201d; En hij brak met
-de tanden een groote spekkorst middendoor.
-</p>
-<p>Een groot bord pap besloot den koningsmaaltijd. Vol aandacht strooiden de jongens
-er basterdsuiker over, en Padde gooide er zooveel in, dat de pap heelemaal bruin werd.
-Maar Bolle keek vandaag zoo nauw niet.
-</p>
-<p>&#x201e;Ziezoo&#x201d;, zei Harmen, &#x201e;als jullie me nou een pijpie en een blaadje geeft en wat brand
-er in, zal ik jullie eens gaan vertellen wat we alzoo beleefd hebben!&#x201d;
-</p>
-<p>Zijn bescheiden wensch werd met bekwamen spoed ingewilligd, want allen waren even
-nieuwsgierig om de lotgevallen der jongens te vernemen.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, luisteren jullie?&#x201d; vroeg Harmen, na gnuivend een paar trekken aan z&#x2019;n pijpje
-gedaan te hebben. En toen begon Harmen te vertellen. Te vertellen.&#x2026;.!! De jongens
-hadden, samen met Joppie, heele kampongs bestormd; Dolimah bleek tot achter de ooren
-op Harmen verliefd te zijn geweest; het <span class="pageNum" id="pb497">[<a href="#pb497">497</a>]</span>verhaal van den panter werd in zoo felle kleuren opgedischt, dat den maats de rillingen
-over het lichaam liepen. Toen Harmen merkte, dat de geschiedenis indruk maakte, deelde
-hij den panter nog een wijfje en vijf volwassen jongen toe, mormels van heb ik jou
-daar! Toen het hol eindelijk geheel van het pantergebroed gezuiverd was, hadden twee
-reuzenslangen de arme zwervers in hun schuilplaats belegerd. Maar Harmen knoopte de
-beide staartuiteinden van de monsterachtig groote beesten met een dubbelen ouwewijvenslag
-aaneen, zoodat ze voor hun leven lang aan elkaar geketend waren en.&#x2026;.!&#x2014;Harmen stokte.
-&#x201e;Dat laatste was gelogen&#x201d;, bekende hij onder de ongeloovige blikken van alle kanten.
-&#x201e;Laat Hajo het dan maar vertellen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen, vooruit, vertel maar door. Kun je het dan niet zonder liegen?&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen schudde ontkennend het hoofd. &#x201e;In het begin wel, maar later niet meer. En als
-ik aan jullie tronies zie, dat jullie het niet meer gelooven, geloof ik het zelf ineens
-ook niet meer.&#x2014;Vertel jij het maar, Hajo!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo nam Harmen&#x2019;s taak over, maar Harmen viel hem telkens in de rede om er een haaltje
-aan te maken en vroeg dan: &#x201e;Niet waar, Rolf?&#x201d; Voor Rolf wat zeggen kon, ratelde Harmen
-al weer verder.
-</p>
-<p>Nu en dan sloeg Hilke Hajo op den schouder, dat zijn botten kraakten, en zei, zegevierend
-rondkijkend: &#x201e;Alsjeblieft, mannen, hier zien jullie een <i>Fries</i>!&#x201d;
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Zoo werd het elf uur. Toen eerst begaven de mannen zich ter ruste, allen nog druk
-dooreenpratend over de avonturen van de helden van dien dag, voor wie een paar <i>fijne</i> kooien waren vrijgemaakt. Terwijl de kerels zich, schrap staande op beide beenen
-om niet om te slaan, stonden uit te kleeden, klonk buiten plots een stem als een kanon.
-&#x201e;<i>De Bruinvisch!</i>&#x201d; stamelden de maats en schoten haastig hun broeken weer aan. Ook de jongens, die
-het met uitkleeden gemakkelijk hadden en al hoog en droog in hun kooien lagen, vlogen
-overeind.
-</p>
-<p>&#x201e;Blijf liggen!&#x201d; raadde Hilke. &#x201e;Jullie liggen immers goed? Als je bij hem mocht aanmonsteren,
-zul je nog genoeg hollen,<span class="pageNum" id="pb498">[<a href="#pb498">498</a>]</span>&#x2014;&#x2019;t is hier werken aan boord! Kom, ik ga ook eens kijken wat er aan het handje is!&#x201d;
-En Hilke stapte met groote passen achter de anderen aan.
-</p>
-<p>Zwijgend zaten de jongens in het uitgestorven vooronder te luisteren naar de donderende
-bevelen van den Bruinvisch. &#x201e;<i>Haal in</i> de ankers! Zet de fok op! Hel en weerlicht, als ik een uur later was gekomen, had
-de kast aan gruzelementen gelegen!&#x201d;
-</p>
-<p>Verdraaid! ze dansten flink,&#x2014;dat was waar. Hoor! de ankerspillen ratelden. Nu werd
-er zeker een zeil opgezet. Hoe de wind er in sloeg! Pang!&#x2014;Hilke kwam kletsnat weer
-binnen en schudde zich. &#x201e;&#x2019;k Heb door een zeetje geloopen&#x201d;, lichtte hij toe. &#x201e;We steken
-eerst een eind van wal en varen dan op Batavia aan, dan spreken jullie morgen de schipper
-meteen! Kom, ik moet nog wat helpen! Slaap lekker, jongens!&#x201d; En Hilke verdween weer
-met een vriendelijken hoofdknik.
-</p>
-<p>&#x201e;Dag, Hilke!&#x201d;&#x2014;Maar de jongens konden maar zoo niet inslapen. Zwijgend lagen ze in
-hun kooien, stil-gelukkig in het heerlijke bewustzijn weer bij vrienden te zijn. Morgen
-zouden ze Bontekoe de hand drukken,&#x2014;die lag met zijn schip voor Batavia.&#x2026;. was dat
-een eiland? Rolf had er nooit van gehoord. En de schipper ging met de Chineezen bakkeleien?
-Wat moesten zij dan doen? Ze wilden wel mee, maar.&#x2026;. Zou de schipper lang in Indië
-blijven, vóór hij weer terugvoer naar.&#x2026;. naar Hoorn.&#x2026;.?&#x2014;Doet er niet toe! Ze kenden
-hun plicht en wisten waar hun plaats was. Maar toch.&#x2026;.&#x2014;De jongens <span class="corr" id="xd30e9763" title="Bron: zuchten">zuchtten</span>. Drommels, wat vloog de lamp heen en weer; wat kraakten de masten!
-</p>
-<p>Bij groepjes kwamen de maats weer terug. De helft moest opblijven. De Bruinvisch zelf
-ging ook niet ter kooie. Mijmerend dachten de jongens er over na, wat Bontekoe eens
-van den Bruinvisch had gezegd: &#x201e;Tòch een goed zeeman!&#x201d;
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Rolf was het langst wakker. Hij dacht aan het oogenblik, dat hij van Hajo afscheid
-zou moeten nemen. Hun wegen zouden uiteenloopen,&#x2014;daar was Rolf nu zeker van.
-</p>
-<div class="figure p498width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb499">[<a href="#pb499">499</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.26" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e584">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p499.png" alt="AF- EN AANMONSTEREN" width="615" height="172"></div>
-<h2 class="main">AF- EN AANMONSTEREN</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Toen de jongens den volgenden morgen wakker werden, huiverden ze van genoegen. De
-zon scheen door de poorten aan bakboordzij; de storm, voor zoover men dat nachtje
-stevig blazen storm mocht noemen, had opgehouden,&#x2014;al stampte de schuit ook nog wat.
-De oomes waren bezig hun broeken aan te schieten en knikten hen van alle kanten toe.
-&#x201e;Morrege!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Morgen!&#x201d; antwoordden de jongens. En Joppie sprong onder Hajo&#x2019;s kooi vandaan en wenschte
-ook goeden morgen met veel likken en kwispelstaarten.
-</p>
-<p>&#x201e;De Bruinvisch weet al, dat jullie d&#x2019;r zijn!&#x201d; zei een maat. &#x201e;Hij heeft de sloep zoowat
-kapoerus gevaren tegen jullie vlot: hij was niks gemakkelijk, toen ie aan boord kwam!
-Hij zegt, dat jullie bij hem in het lijkhuis moet komen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Het lijkhuis??&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;De kajuit. Je zult het wel zien. Maar jullie hoefden pas te komen, als je wakker
-was.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Allicht&#x201d;, zei Harmen, &#x201e;we zijn geen slaapwandelaars.&#x201d;
-</p>
-<p>De jongens maakten zich op naar de kombuis, waar Bolle hen met een kom dampende koffie
-verwelkomde. Het was alles nog te mooi om te gelooven! Bedachtzaam, volop genietend,
-slurpten ze het bruine vocht.
-</p>
-<p>&#x201e;We gaan nou naar Batavia, hè, Bolle?&#x201d; vroeg Hajo. &#x201e;Is dat een eilandje, of zoo?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb500">[<a href="#pb500">500</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Wel neen,&#x201d; zei Bolle. &#x201e;Dat wordt een nieuwe stad, die nog geen jaar bestaat. Terwijl
-wij op zee zaten, hebben ze hier gebakkeleid. Wat vroeger: Jacatra heette, heet nou:
-Batavia. Stom-eenvoudig.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, &#x2019;t zal me benieuwen&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Laten we eerst maar eens naar &#x2019;t lijkhuis
-gaan, bij de Bruinvisch! &#x2019;t Ligt daar vol opgeblazen krokodillen, zeggen ze.&#x201d;
-</p>
-<p>En in optocht begaf het viertal zich naar de groote kajuit. Ze klopten aan.
-</p>
-<p>&#x201e;<i>Binnen!!!</i>&#x201d; donderde een stem.
-</p>
-<p>Daar zat de Bruinvisch. De jongens keken naar zijn koperkleurigen kop met de donkerroode
-wangen als van een rijpe bellefleur en de weerbastige, kleine krulletjes,&#x2014;en in gedachten
-zagen ze hem den valreep weer opklauteren, statig gevolgd door den dorren koopman.&#x2026;
-toen, op de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span>.&#x2026;.!
-</p>
-<p>Hij zat rondom in de opgezette beesten. In een hoek stond een ietwat houterige tijger
-met gele, glazen oogen,&#x2014;die was heel wat makker dan dien de jongens in Sumatra ontmoet
-hadden, al keek deze ook erg grimmig, en al waren de zware hoektanden ook geheel ontbloot.
-Van de lage zoldering der kajuit hing een albatros met wijd uitgestrekte vleugels,
-net of hij nog vloog, en hij klemde een morsdoode visch in den snavel. Half tusschen
-zijn vleugels door was een kalong neergelaten; dan hingen dieper in de kajuit nog
-visschen: een opgevulde, kleine haai,&#x2014;kijk, daar in z&#x2019;n vestje had ie een opstopper
-gekregen! In een hoek hingen een zwaardvisch met half afgebroken zwaard, een kolossale
-rog en een duivelsvisch. In een waas zagen de jongens onder de tafel, waaraan de Bruinvisch
-zat, een krokodil met groene oogen liggen.
-</p>
-<p>Aarzelend waren onze vrienden binnengetreden in dit tooverhol, waarin de Bruinvisch
-troonde als een vervaarlijk heksenmeester. Joppie, die hen overal volgde, had alle
-haren steil rechtop gezet en was ditmaal buiten blijven staan.
-</p>
-<p>&#x201e;Jullie hebt me vannacht met jullie vlot zoowat naar de weerlicht geholpen!&#x201d; bulderde
-de Bruinvisch vriendelijk. &#x201e;Hoe heet jij?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Van Kniphuyzen, schipper.&#x201d; Verduiveld, wat een griezelige <span class="pageNum" id="pb501">[<a href="#pb501">501</a>]</span>boel was het hier! De maats hadden wel gelijk, het een lijkhuis te noemen! Daar, boven
-op die kast, stond een zeeëgel; als pendant had ie een koffervisch, en in het midden
-stond een aap, die juist bezig was, in een tak te klimmen.&#x2026;.
-</p>
-<p>&#x201e;En jij? Hoe heet jij?&#x201d; bulderde de Bruinvisch Hajo welwillend te gemoet. De houterige
-tijger beefde ervan; de staart van den aap trilde, en in de kast viel iets. Verdikkeme,
-de Bruinvisch had boven zijn bedstee een vampier gespijkerd. Zeker om lekker in te
-slapen!
-</p>
-<p>&#x201e;Peter Hajo, schipper&#x201d;, antwoordde de gevraagde.
-</p>
-<p>De Bruinvisch keek Rolf aan.
-</p>
-<p>&#x201e;Rolf Romeijn, schipper.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En ik ben Padde Kelemeijn van de Appelhaven&#x201d;, lichtte Padde den Bruinvisch in.
-</p>
-<p>&#x201e;Vraag ik je wat?!&#x201d; vroeg deze. En tot Rolf: &#x201e;Ben jij die neef van Bontekoe? Als je
-bij mij komt, ben je over een jaar volmatroos.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik dank u, schipper. Maar ik wil bij mijn oom blijven.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Word je soms voor stuurman opgeleid?&#x201d; vroeg de Bruinvisch wrevelig.
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel, schipper.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hm!&#x201d; De Bruinvisch gromde nog wat en gunde Rolf geen blik meer. &#x201e;En jullie?&#x201d; wendde
-hij zich tot Hajo en Harmen. &#x201e;&#x2019;k Heb voor jullie ook nog wel een plaatsje over.&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen keek nog in gedachten verzonken naar de kast. Op de benedenste plank stond
-een kievit bij z&#x2019;n nest met eitjes. Vier lagen er in. Zouden die van hem zelf wezen
-of van een andere kievit? Kijk die sperwer daar eens mooi staan, met z&#x2019;n witte sokjes
-aan! En daar op die bovenste plank stonden allerlei beesten in fleschjes. Slangen,
-kikkers, hagedissen.&#x2026;.
-</p>
-<p>&#x201e;Heila!&#x201d; bulderde de Bruinvisch. &#x201e;Versta je me niet?!&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen schrok op. &#x201e;Eerst niet, schipper. Je spreekt zoo zachies.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>De Bruinvisch rolde met zijn oogen. &#x201e;Ik vraag je, of je bij mij wilt komen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, schipper, daar moet ik nog eens een nachtje over slapen.&#x2026;.&#x201d; aarzelde Harmen.
-&#x201e;&#x2019;k Weet nog niet, of <i>onze</i> schipper me missen wil!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb502">[<a href="#pb502">502</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Hij zal je in een glazen kastje zetten!&#x201d; verzekerde de Bruinvisch.
-</p>
-<p>Harmen wees grinnikend op de hagedissen in de fleschjes. &#x201e;Ik ben geen salamander,
-schipper!&#x201d;
-</p>
-<p>Er heerschte even zwijgen. De Bruinvisch scheen er over na te denken, of hij Harmen
-zou laten kielhalen, op spiritus zetten of laten opvullen en aan de zoldering hangen.
-&#x201e;Als je op m&#x2019;n monsterrol stond, onthaalde ik je op juffer Driestreng!&#x201d; viel hij tenslotte
-uit.
-</p>
-<p>Rolf vond het raadzaam, aan het onderhoud maar een einde te maken. &#x201e;Kunnen we gaan,
-schipper?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, ruk maar uit!&#x201d; bulderde de Bruinvisch en stampte met den voet, dat den houterigen
-tijger een der hoektanden uit den wreeden muil viel. De Bruinvisch raapte den tand
-op, duwde hem weer in de holte, waar hij thuis hoorde, en de jongens verlieten de
-kajuit.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou&#x201d;, zei Harmen, &#x201e;voor ik die gruwelkamer wéér in kom! Hè, Joppie? Jij moest er
-ook niks van hebben!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hij wou ons graag aanmonsteren, hè?&#x201d; grinnikte Padde. &#x201e;Maar dat zat hem niet glad!&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen keek Padde verbluft aan. &#x201e;Tegen jou heeft ie toch alleen maar gezegd: Ik vráág
-je niks!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde zweeg even. &#x201e;Kletskoek!&#x201d; zei hij toen.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>En zoo kwam de groote middag, jongens, dat onze vrienden aan boord van de <span class="ex">Berger-Boot</span>, die op de reede van het pas gestichte Batavia voor anker lag, hun schipper, hun
-allerbovenstebesten schipper weer de hand drukten<span class="corr" id="xd30e9847" title="Bron: ,">.</span> En den braven Vader Langjas! Dat gaf me een blijdschap! De tranen sprongen hun in
-de oogen, en Vader Langjas&#x2019; stem trilde ook, en Bontekoe sloeg hun op de schouders,
-dat de botten kraakten.
-</p>
-<p>De jongens gingen mee naar de kajuit; daar kregen ze een stoel, net als groote heeren,
-en Bontekoe liet koffie brengen met een plak koek en een klontje er bij. Toen moesten
-de jongens vertellen. Schots en scheef ging het, en Rolf hield er met moeite een beetje
-volgorde in. Harmen weidde ditmaal niet uit: hij wou z&#x2019;n schipper toch niet voorliegen!
-<span class="pageNum" id="pb503">[<a href="#pb503">503</a>]</span></p>
-<p>En toen ze honderd uit gepraat hadden, en de schipper en Vader Langjas hun hadden
-verteld hoe de jol tenslotte op de reede van Bantem was gekomen,&#x2014;toen kwam Bontekoe
-met de vraag: &#x201e;En, jongens, wat denken jullie nou te doen?&#x201d;
-</p>
-<p>Onze vrienden keken elkaar aan. Harmen verslikte zich in zijn koffie, werd door Vader
-Langjas op den rug geklopt tot hij er weer bovenop was. Toen zei hij: &#x201e;Is &#x2019;t waar,
-schipper, dat je tegen de Chineezen gaat bakkeleien?&#x201d;
-</p>
-<p>Bontekoe glimlachte. &#x201e;Voorloopig niet, Harmen! Maar ik vertrek de volgende week naar
-Ternate en zal hier in de buurt nog wel een paar jaar rondzwerven.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Een paar jaar, schipper.&#x2026;.?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zijne Excellentie de gouverneur-generaal heeft me op vijf jaren voorbereid, jongens.&#x201d;
-</p>
-<p>De jongens zuchtten. Ze hadden altijd gedacht, dat er boven hun schipper niets hoogers
-meer bestond, en nu eensklaps hoorden ze, dat ook de schipper iemand gehoorzamen moest.&#x2026;.!
-</p>
-<p>Bontekoe zag hun verbazing en glimlachte. &#x201e;Ik raad jullie aan, jongens, je bij schipper
-Pieter Thijsz. van Hoorn te laten aanmonsteren.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;De Bruinvisch!&#x201d; verbeterde Harmen knorrig. &#x201e;Als ik niet onder jou kan varen, schipper,
-heb ik.&#x2026;. heb ik er geen aardigheid meer aan.&#x201d; Harmens stem trilde. Hij haalde diep
-adem, en een traan rolde over zijn wang. &#x201e;Wat had ik graag met jou weer teruggewild,
-schipper!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kom, Harmen!&#x201d; beurde Bontekoe hem op. &#x201e;Misschien sta je over tien jaar nog wel eens
-als volle kok op mijn monsterrol.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Hoop het te beleven, schipper.&#x2026;.!&#x201d; griende Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou juist&#x201d;, zei Bontekoe. &#x201e;Jullie monsteren straks dus maar meteen bij.&#x2026;. bij de
-Bruinvisch aan. Hij zal jullie wel meevallen! Straks varen jullie nog liever onder
-hem dan onder schipper Bontekoe!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Schipper!!&#x201d; riepen de jongens.
-</p>
-<p>&#x201e;In elk geval blijft jullie geen andere keus&#x201d;, zei Bontekoe. &#x201e;Wanneer zal het volgende
-schip naar Holland teruggaan? Alles wat binnenloopt, wordt vastgehouden, want hier
-is <span class="pageNum" id="pb504">[<a href="#pb504">504</a>]</span>overal onrust sinds de verovering van Jacatra.&#x201d; De schipper wendde zich tot Hajo.
-&#x201e;Jou wil ik nog wat zeggen, Hajo. Jij hebt een goede kop. Je moest voor stuurman leeren.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Schipper.&#x2026;.!!&#x201d; stamelde Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Wil je &#x2019;t graag?&#x201d;
-</p>
-<p>Het duizelde Peter Hajo. &#x201e;Of ik het <i>wil</i>, schipper.&#x2026;.?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan zal ik je een brief meegeven voor de heeren van de Compagnie.&#x201d;
-</p>
-<p>Dikke tranen schoten in Hajo&#x2019;s oogen. &#x201e;Ja.&#x2026;. jawel, schipper.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En jij, Padde?&#x201d; vroeg Bontekoe vroolijk aan den kleinen dikzak. &#x201e;Wat ga jij doen?&#x201d;
-</p>
-<p>Padde knipte met zijn oogjes, wilde wat zeggen, maar slikte zijn woorden weer in.
-Hij werd rood als een kreeft, zuchtte diep, haalde toen de schouders op en keek naar
-den grond. Om zijn mondhoeken trilde het; een traan spette op zijn grooten teen.
-</p>
-<p>&#x201e;De Bruinvisch mot &#x2019;m niet&#x201d;, lichtte Harmen toe.
-</p>
-<p>Een medelijdende glimlach verscheen op Bontekoe&#x2019;s gelaat. &#x201e;Hebben jullie het hem op
-de man af gevraagd?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen, schipper!&#x201d; haastte Harmen zich. &#x201e;We hebben immers nog niet bij hem aangemonsterd!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nu, zie het dan eerst samen klaar te spelen, dat Padde meegaat!&#x201d; zei Bontekoe. &#x201e;Desnoods
-zal ik er wel bij te pas komen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;God zal het je loonen, schipper!&#x201d; snikte Padde.
-</p>
-<p>Bontekoe wendde zich tot zijn neef, keek hem in de oogen. &#x201e;En.&#x2026;. jij, Rolf? Wat doe
-jij?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik ga met u mee, oom&#x201d;, zei Rolf zacht. &#x201e;Dat spreekt immers vanzelf.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Rolf.&#x2026;.!&#x201d; stamelde Hajo.
-</p>
-<p>Bontekoe keek met een glimlach naar de beide vrienden.
-</p>
-<p>&#x201e;De wereld is klein, jongens&#x201d;, zei hij, vriendelijk-troostend. &#x201e;Jullie loopt mekaar
-weer tegen het lijf voor je er erg in hebt! Kom, nu moeten we eens afrekenen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Afrekenen.&#x2026;.?!&#x201d; Padde werd zenuwachtig, stootte Hajo aan.
-</p>
-<p>&#x201e;Om het geleden verlies voor mijn mannen wat uit te <span class="pageNum" id="pb505">[<a href="#pb505">505</a>]</span>wisschen, heeft de Compagnie mij toegestaan, dubbele gage uit te betalen&#x201d;, zei Bontekoe.
-</p>
-<p>Een rilling voer den jongens door de leden.
-</p>
-<p>Bontekoe liep naar z&#x2019;n tafel. Trok een lade open.
-</p>
-<p>&#x201e;Harmen van Kniphuyzen!&#x201d; klonk het. &#x201e;Over veertien maanden gage: veertien maal vier
-is zes-en-vijftig, verminderd met drie gulden aanmonsteringsgeld, vermeerderd met
-twee gulden voor tweede aankomst in Oostinje,&#x2014;maakt vijf-en-vijftig gulden!&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen kuchte, werd beurtelings bleek en rood en kwam gewichtig toestappen. Kalm en
-waardig, maar met bevende handen, schoof hij de stapeltjes zilver naar zich toe. &#x201e;Bedankt,
-schipper!&#x201d; zei hij norsch en liet het geld in zijn broekzak glijden.&#x2014;Maar rinkelend
-kwam het er bij de pijpen weer uit en rolde naar alle zijden uit over den vloer. &#x201e;Tja!&#x201d;
-stotterde Harmen, &#x201e;dat komt: &#x2019;t is mijn broek niet! Ik kon niet weten, dat er een
-gat inzit, nietwaar?&#x201d; En met Padde&#x2019;s hulp begon hij te grabbelen. &#x201e;Ik zal het maar
-in m&#x2019;n hand houden!&#x201d; stelde hij de anderen gerust.
-</p>
-<p>&#x201e;Peter Hajo!&#x201d; riep Bontekoe. &#x201e;Over veertien maanden gage, maakt veertien maal drie,
-is twee-en-veertig.&#x2026;. Heb je aanmonsteringsgeld gehad, Peter?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen, schipper.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik kan het niet meer nazien omdat de meeste papieren verloren zijn gegaan,&#x201d; lichtte
-Bontekoe hen in. &#x201e;Dus twee-en-veertig. Vermeerderd met een gulden voor eerste aankomst
-in Oostinje, maakt drie-en-veertig. En, wacht eens, Harmen, zou ik jou ook niet de
-gage van Lijsken Cocs uitbetalen? Alsjeblieft: vijf-en-vijftig gulden. Geef het maar
-gauw aan den schipper van de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span> af, voor je het verliest, Harmen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel, schipper&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Vijf-en-vijftig gulden,&#x2014;wat zal z&#x2019;n moeder blij zijn!&#x201d;
-</p>
-<p>Bontekoe zag Harmen vriendelijk aan, knikte peinzend. Maar wie den schipper kende,
-zag aan zijn gelaat, dat hij van die vreugde van Lijsken&#x2019;s moeder, wanneer Harmen
-haar het zakje met geld zou komen brengen, nog zoo zeker niet was.&#x2026;.&#x2014;&#x201e;Padde Kelemeijn!&#x201d;
-riep hij.
-<span class="pageNum" id="pb506">[<a href="#pb506">506</a>]</span></p>
-<p>Padde krabbelde ijverig overeind, de handen nog vol zilverstukken, die hij voor Harmen
-bijeengegrabbeld had.
-</p>
-<p>&#x201e;Geef op!&#x201d; beval Harmen. &#x201e;Anders komt het in de war.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Bontekoe telde Padde&#x2019;s gage uit. &#x201e;Veertien maal drie is twee-en-veertig.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Geen aanmonsteringsgeld ontvangen!&#x201d; zei Padde.
-</p>
-<p>Bontekoe glimlachte. &#x201e;Ja, dat herinner ik me. Jouw aanmonstering staat me nog levendig
-bij. Dus: twee-en-veertig gulden, plus een gulden voor eerste aankomst in Oostinje,
-maakt.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Drie-en-veertig gulden!&#x201d; rekende Padde vlug uit.
-</p>
-<p>&#x201e;Goed zoo&#x201d;, prees Bontekoe. &#x201e;Daar liggen ze.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde telde het geld na. &#x201e;Een-twee-drie-vier.&#x2026;. drie-en-veertig. Bedankt, schipper!&#x201d;
-En op Harmens voorbeeld hield hij het geld in zijn hand.
-</p>
-<p>&#x201e;Wil jij je geld ook hebben, Rolf?&#x201d; vroeg de schipper.
-</p>
-<p>&#x201e;Houdt u het maar vast, oom!&#x201d; zei Rolf. &#x201e;Als u me maar wat geeft om kleeren en een
-kist en zoo te koopen. Een gulden of vijftien.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hier zijn ze.&#x2014;Zoo, wacht jullie nu nog even, dan zal ik die brief voor Hajo schrijven.&#x201d;&#x2014;En
-terwijl de jongens zwijgend toekeken, nam Bontekoe een vel papier en een blanke ganzeveer
-en schreef den brief. Tenslotte zette hij er zwierig zijn handteekening onder, bestrooide
-den brief met wit zand om den inkt te doen drogen. &#x201e;Lees eens voor, Peter Hajo?&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo trad naderbij. &#x201e;Aan de Heeren Bewindhebbers van.&#x2026;.&#x201d; spelde hij.
-</p>
-<p>&#x201e;Zoo. Dus je kunt wat lezen&#x201d;, zei Bontekoe.
-</p>
-<p>&#x201e;Rolf heeft het me geleerd, schipper!&#x201d;
-</p>
-<p>De schipper zond zijn neef een welwillenden blik toe. Toen wendde hij zich weer tot
-Hajo. &#x201e;Denk er om: het moet nog vlotter gaan, hoor!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja-jawel, schipper!&#x201d; Hajo werd rood als een kool.
-</p>
-<p>Toen vouwde Bontekoe den brief dicht. &#x201e;Geef hem straks aan den schipper van de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span> af; anders is hij al vuil voor de heeren bewindhebbers hem in handen hebben. De Bruinvisch.&#x2026;.&#x201d;
-Bontekoe kon een glimlach niet <span class="pageNum" id="pb507">[<a href="#pb507">507</a>]</span>onderdrukken, &#x201e;zal je nog wel zeggen wat je er mee beginnen moet. Begrepen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel, schipper!&#x201d; zei Hajo, stralend.
-</p>
-<p>En toen kwam het afscheid. Harmen en Hajo grepen ieder een hand van hun schipper.
-&#x201e;Zoo eentje als jou krijgen we nooit weer terug, schipper!&#x201d; verzekerde Harmen met
-schorre stem. &#x201e;Zoo&#x2019;n beste, puike schipper! Waar, Hajo?&#x201d;
-</p>
-<p>Bontekoe scheen door Harmens spontane loftuitingen niet onaangenaam getroffen. Hij
-lachte maar en klopte den jongens op den schouder terwijl hij hen naar den valreep
-leidde.
-</p>
-<p>&#x201e;Is dat <i>Joppie</i> niet?&#x201d; vroeg hij.
-</p>
-<p>&#x201e;Jazeker, schipper, dat is Joppie! Vooruit Joppie, je kent je schipper toch nog wel?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wauw!&#x201d; kefte Joppie.
-</p>
-<p>&#x201e;Gaat hij mee naar Holland?&#x201d; vroeg Bontekoe.
-</p>
-<p>Harmen knikte. &#x201e;Hij gaat straks mee aanmonsteren bij de Bruinvisch! Hè, Joppie?&#x201d;
-</p>
-<p>Bontekoe lachte. &#x201e;Hij zal Holland wel een koud landje vinden!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, hij gaat uit eigen wil mee&#x201d;, verzekerde Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Jongens!&#x201d; zei Bontekoe, &#x201e;we zullen mekaar enkele jaren niet zien. Groet Holland van
-me, gedraag je zooals ik dat van jullie gewend ben en.&#x2026;. heb geluk op je weg!&#x201d;
-</p>
-<p><span class="corr" id="xd30e9954" title="Niet in bron">&#x201e;</span>Dag, schipper, beste schipper! Van &#x2019;t zelfde, hoor!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x2019;n Maat, die er bij stond te kijken, kreeg het te kwaad, hoewel hij er volgens zijn
-eigen zeggen toch niets mee te maken had.&#x2026;.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Met dezelfde jol, die hen al door zooveel gevaren geleid had, werden de jongens weer
-naar de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span> gebracht. Harmen had in de verwarring van het afscheid de guldens weer in zijn zak
-gestoken. Wonder boven wonder waren ze niet in het water gevallen, maar juist in de
-jol. Nu zat Harmen, nog grienend om het afscheid, zijn geld te tellen, en Padde hielp
-hem er bij, omdat Harmen door het tranenfloers alles dubbel zag. Bovendien was Harmen
-in het tellen lang geen held: boven de tien ging het niet vlot meer. &#x201e;Als er een in
-het water gevallen is, duik ik net zoolang tot ik &#x2019;m weer heb!&#x201d; zei hij triest.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat zul je toch zeker wel laten&#x201d;, meende een der maats <span class="pageNum" id="pb508">[<a href="#pb508">508</a>]</span>van de <span class="ex">Berger Boot</span>. &#x201e;De kust zit hier vol haaien!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zeg er eens&#x201d;, zei Harmen, &#x201e;<span class="corr" id="xd30e9974" title="Bron: Pas">pas</span> jij op je jongste zusje, maar niet op mij!&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo en Rolf zaten stilletjes achter in de jol. Beiden dachten aan het komende afscheid.&#x2026;.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Toen de schemering inviel, stonden de jongens weer in het &#x201e;lijkhuis&#x201d;, waar het nu
-nog griezeliger was dan vanmorgen: van alle kanten loerden duivelachtige koppen uit
-het duister; de glazen oogen glinsterden in het licht van een kaars, die vóór den
-Bruinvisch op <span class="corr" id="xd30e9983" title="Bron: stafel tond">tafel stond</span>. Daar weer voor stond een regiment flesschen rooden wijn, waarvan er twee leeggedronken,
-en een derde aangebroken was. Het kaarslicht gaf den wijn zulk een helroode kleur,
-dat het wel scheen of de flesschen met bloed gevuld waren.
-</p>
-<div class="figure p508width"><img src="images/p508.png" alt="Het kaarslicht gaf den wijn zulk een helroode kleur, dat het wel scheen of de flesschen met bloed gevuld waren....." width="609" height="393"><p class="figureHead">Het kaarslicht gaf den wijn zulk een helroode kleur, dat het wel scheen of de flesschen
-met bloed gevuld waren.&#x2026;.</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>&#x201e;Zoo-zoo!&#x201d; zei de Bruinvisch met ietwat zware tong, terwijl hij zich inschonk en er
-aandachtig naar keek hoe het kaarslicht den uit de flesch klokkenden wijn fonkelen
-deed. &#x201e;Komen <span class="pageNum" id="pb509">[<a href="#pb509">509</a>]</span>jullie zoete broodjes bakken?&#x2014;Jou maak ik.&#x2026;. maak ik.&#x2026;. Hoe oud ben je?&#x201d;
-</p>
-<p>De vraag was aan Peter Hajo gericht. &#x201e;Vijftien geworden, schipper.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zoo&#x201d;, zei de Bruinvisch, van achter de tafel een andere flesch met nog donkerder
-wijn opdiepend, &#x201e;zoo, ben je vijftien.&#x201d; Hij had den kroes half vol geschonken uit
-de eerste flesch en vulde hem nu uit deze flesch bij. &#x201e;Je ziet er uit als zeventien.
-Ik maak je.&#x2026;. maak je.&#x2026;. lichtmatroos.&#x201d; Toen stampte hij de flesch dicht en ledigde
-den kroes in een enkele teug.
-</p>
-<p>De Bruinvisch bulderde in het geheel niet meer. Hij fluisterde! Met schorre stem en
-achter alles wat hij zei tevreden knikkend. &#x201e;Ja!&#x201d; prevelde hij telkens. &#x201e;Ja!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En jij daar!&#x201d; dat was tegen Harmen. &#x201e;Jij wordt volmatroos.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Goeie morrege&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Ik ben altijd koksmaat geweest.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zoo&#x201d;, zei de Bruinvisch, zich weer inschenkend uit de beide flesschen. &#x201e;Dan.&#x2026;. dan
-maak ik je.&#x2026;. maak ik je bijkok. Ja! En juffer Driestreng ligt altijd klaar.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En ik.&#x2026;.?&#x201d; vroeg Padde angstig. &#x201e;Wat word ik?&#x201d;
-</p>
-<p>De Bruinvisch nam den kroes op om hem uit te drinken, maar zette hem weer neer, keek
-Padde aan. &#x201e;Wat jij wordt? Een vetzak, als je zoo doorgaat. Jou kan ik niet gebruiken.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, schipper&#x201d;, zei Harmen, &#x201e;dan moet je schipper Bontekoe eens naar hem vragen!
-Die heeft &#x2019;m nog eh.&#x2026;. apart aangemonsterd!&#x2014;Kijk er eens, schipper, vlug is ie niet
-en als hij ergens een ouwewijvenknoop in slaat, trek je hem zóó los. Maar weet je
-waar ie goed voor is? Voor botteliersmaat! Ga nou eens na, schipper, waarom hebben
-wij op de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> zoo&#x2019;n ellende gehad? Omdat de botteliersmaat daar, die stomme pijpekop, een brandende
-kaars bij een jenevervat heeft gezet. Pats! de heele schuit aan flarden. Zooiets zal
-Padde niet gebeuren, schipper!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde ademde diep, keek naar den kalong daarboven.
-</p>
-<p>&#x201e;Schipper!&#x201d; smeekte Hajo. &#x201e;We zijn samen uitgevaren, schipper, en.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>De Bruinvisch keek Padde aan, toen Hajo, toen Harmen. Hij <span class="pageNum" id="pb510">[<a href="#pb510">510</a>]</span>nam den kroes weer op, maar ademde diep en zette hem weer neer, liet hem toen moeilijk
-los, alsof hij er al zijn vingers apart van moest bevrijden. De Bruinvisch schraapte
-zijn keel en bulderde weer op eens: &#x201e;Wat was je op de heenreis?!&#x201d;
-</p>
-<p>De flesschen rammelden; de kaarsvlam flikkerde; de schaduwen dansten in het vertrek.
-Maar den jongens was zijn gebulder welkom: zóó kenden ze den Bruinvisch; zoo wisten
-ze wat ze aan hem hadden. Dat schorre fluisteren van daareven had hen onzeker gemaakt
-en hen onaangenaam beroerd. Intusschen was de vraag op zichzelf pijnlijk genoeg. Padde
-kuchte, verbleekte.
-</p>
-<p>Maar Harmen sprong in de bres. &#x201e;Hij was van alles, schipper! Hij kan bieten schrappen,
-pannen uitkrabben, flesschen spoelen.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Vooruit dan maar!&#x201d; brulde de Bruinvisch. &#x201e;Botteliersmaat! Nou tevreden?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dank je wel, schipper&#x201d;, zeiden de jongens uit een mond.
-</p>
-<p>Toen haalde Hajo zijn brief te voorschijn. &#x201e;Schipper&#x201d;, zei hij. &#x201e;Schipper Bontekoe
-heeft me een brief meegegeven, dat ik voor stuurman.&#x2026;.&#x201d; Hajo bloosde en slikte wat
-weg, &#x201e;voor stuurman moet worden opgeleid. En.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zoo! Is het jou ook al in je bol geslagen!&#x201d; gromde de Bruinvisch. &#x201e;De Compagnie zal
-nog eens schepen met niets dan stuurlui naar Jan Oost zenden! Geef die brief maar
-hier: jij zou hem nog vuil maken!&#x201d; De Bruinvisch legde den brief voor zich op tafel
-en greep, reeds lezende, zonder er naar te zien, den kandelaar om zich bij te lichten.
-Daarbij stootte hij per ongeluk den kroes wijn om. De Bruinvisch verbleekte, stond
-ineens overeind en veegde met zijn mouw den wijn van den brief. Hajo sprong toe, trachtte
-vergeefs een stapel papieren, waar de kroes tegen aan gevallen was, nog te redden.
-&#x201e;Alles zeker nat geworden, hè?&#x201d; vroeg de Bruinvisch met schorre, fluisterende stem.
-&#x201e;De heeren zullen wel denken.&#x2026;. hm!&#x201d; Met zijn zakdoek begon hij de papieren te betten.
-Hajo hielp hem. &#x201e;Bedankt.&#x2026;.&#x201d; gromde de Bruinvisch. &#x201e;Bedankt.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Intusschen had Harmen zijn aandacht aan iets heel anders gewijd. Wat stond daar op
-de onderste plank van de kast? Een.&#x2026;. een <i>doodskop</i>?! Harmen zou hebben aangemonsterd op een schip, dat in de kajuit een doodskop borg?!
-Nog starend <span class="pageNum" id="pb511">[<a href="#pb511">511</a>]</span>naar dat bleeke ding met de zwarte oogholten, het akelige neusgat en de glinsterend-witte
-tanden, sprak Harmen kort en duidelijk z&#x2019;n meening uit: &#x201e;Schipper, als dat daar een
-menschelijke doodskop is, ben ik je koksmaat niet meer!&#x201d;
-</p>
-<p>De Bruinvisch keek van zijn werk op. En, een uitweg zoekend voor zijn drift over de
-bemorste paperassen, bulderde hij stampvoetend: &#x201e;Er uit! <i>Er uit</i>, zeg ik je! Alle drie!&#x201d;
-</p>
-<p>De jongens verdwenen met bekwamen spoed, vonden buiten Rolf en Joppie, die vol belangstelling
-vroegen naar den uitslag van de aanmonstering.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik ga weer naar &#x2019;m terug&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Ik laat me niet aanmonsteren op een schip
-met een doodskop! Daar waag ik m&#x2019;n huid niet aan en Joppie&#x2019;s huid ook niet!&#x201d; Harmen
-nam Joppie in z&#x2019;n nekvel en koerste met zijn stekelharigen kameraad de kajuit weer
-in.
-</p>
-<p>&#x201e;Harmen?!&#x201d;&#x2014;Maar Harmen had de deur alweer achter zich gesloten. Er kwam wat gebulder
-uit de kajuit,&#x2014;toen werd het stil.
-</p>
-<p>Na een uurtje&#x2014;de jongens waren met Hilke naar het voordek geslenterd&#x2014;kwam Harmen weer
-aanzetten, Joppie vriendelijk kwispelstaartend voor hem uit.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou&#x201d;, zei Harmen, z&#x2019;n pijpje opdiepend en een handjevol tabak nemend uit de doos,
-die Hilke hem offreerde, &#x201e;nou, de Bruinvisch is met al z&#x2019;n gebulder zoo mak als een
-lammetje, en Harremen windt hem om dit.&#x2026;&#x201d; Harmen strekte zijn pink uit, &#x201e;dit kleine
-vingertje! Die kop was niet van een mensch; die was van een Arabier! Hij heeft me
-ook in de laden laten kijken,&#x2014;heerem&#x2019;n tijd, wat zit daar allemaal voor een rommel
-in! Nou, enne.&#x2026;. Joppie is ook aangemonsterd, en ik heb de Bruinvisch het geld voor
-Lijsken&#x2019;s moeder in bewaring gegeven.&#x2014;Hè, Padde, daar hebben we je mooi doorgesleept!
-Je had best eens: Dankje! mogen zeggen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Waarvoor?&#x201d; vroeg Padde hooghartig.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, als jij niet snapt: waarvóór, dan wil ik je toch één ding zeggen, leelijke brandstichter!&#x201d;
-viel Harmen uit. &#x201e;De eerste maal, dat ik jou wéér met een kaarsje de kelder zie ingaan,
-neem ik je bij je nek en smijt je vierkant overboord; dan kun je aan de haaien vertellen
-wat voor een gemeene vent Harremen <span class="pageNum" id="pb512">[<a href="#pb512">512</a>]</span>is! Jij zou het zeker wel lollig vinden om de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span> óók weer in de lucht te laten vliegen, maar daar zal <i>ik</i> dan toch eens een stokje voor steken. Gesnapt?&#x201d;&#x2014;Harmen keerde hem den rug toe en
-ging, nijdig trekkend aan z&#x2019;n pijpje, naast Hilke over de verschansing hangen, turend
-naar de lichtjes van den oever.
-</p>
-<p>Er werd wat gezwegen. Elk had zijn eigen gedachten. Padde was pruttelend weggegaan
-om een sok te vragen van een der maats. Daarin wilde hij zijn geld stoppen, en die
-sok met geld wilde hij zoo sekuur verbergen, dat geen mensch &#x2019;m vinden kon. Hij had
-er al een mooi plekje voor. Waar,&#x2014;dat wilde hij niet zeggen.
-</p>
-<p>Harmen verbrak met een diepen zucht de stilte. &#x201e;Morgen zal ik zien, of ik een fiool
-op de kop tik! Een mooi zakmes wil ik ook hebben. En een spiegeltje en een kam! En
-voor m&#x2019;n moeder neem ik ook wat mee! En voor m&#x2019;n vader een paar krissen, die heb ik
-hem beloofd. En voor m&#x2019;n meisje koop ik wat van zilver, dat ze om kan hangen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik dacht, dat je deze keer geen meisje had&#x201d;, zei Hilke.
-</p>
-<p>&#x201e;Heb ik ook niet&#x201d;, antwoordde Harmen. &#x201e;We kregen ruzie, juist een dag voor ik aan
-boord moest. Maar als ik drie dagen aan wal ben, zit ik er toch weer aan!&#x2014;&#x2019;k Wil zuinig
-wezen, Hilke: van die vijftig guldens, of hoeveel zijn het er,&#x2014;nou ja, maar de helft
-moet ik er <i>minstens</i> van overhouwen. Niet zooals de vorige keer, toen alles schoon opging. Afijn, toen
-waren Gerretje en Floorke er bij, toen <i>moest</i> het wel opgaan! Blij, dat ik de centen voor <span class="corr" id="xd30e10055" title="Bron: Lijskens">Lijsken&#x2019;s</span> moeder tenminste aan de Bruinvisch heb afgegeven,&#x2014;daar.&#x2026;.&#x201d; Harmen deed een langen
-trek aan zijn pijpje, &#x201e;daar liggen ze veilig.&#x201d;
-</p>
-<p>De oever zag er lokkend uit. Lichtjes fonkelden tusschen de palmen, en de witte muren
-van pasgebouwde huizen glansden uit het donker op. Rechts, in een kleinen inham, lagen
-op het strand Inlandsche visschersprauwen, en een eindje het water in stond een huisje
-op palen, waarin eenzaam een Inlander zijn net ophaalde. De visch schitterde als zilver
-in het licht der opkomende maan.
-</p>
-<p>Het was stil op het water geworden. Branding stond hier haast niet. Zie, daar, wat
-verder in zee, lag de <span class="ex" lang="nl">Maeght van <span class="pageNum" id="pb513">[<a href="#pb513">513</a>]</span>Dordregt</span>, waar de gouverneur-generaal Jan Pieterszoon Coen zijn verblijf hield. Niet ver daar
-vandaan lag de <span class="ex">Neptunus</span>, ook een mooie schuit en ferm bewapend. De <span class="ex" lang="nl">Morghenstar</span>, een lichtgebouwde schoener, lag half over getalied,&#x2014;werd zeker schoongeschrobd.
-En daar, verder naar het Noorden, fonkelden de lichtjes van de <span class="ex">Berger-Boot</span>, waar hun bovenste beste schipper zat. Goeie reis, schipper! En pas maar op, als
-je nog eens tegen de Chineezen moet bakkeleien.&#x2026;.!
-</p>
-<p>Toen luidde de etensbel. Ze aten bij lantarens op het open dek, want in het vooronder
-stikte je.
-</p>
-<p>Zoemend dansten de muskieten hun om het hoofd.
-</p>
-<div class="figure p513width"><img src="images/p004.png" alt="Zeemeeuw." width="249" height="107"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb514">[<a href="#pb514">514</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.27" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e591">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p514.png" alt="MET GERRETJE NAAR LOA HOK SEN" width="534" height="237"></div>
-<h2 class="main">MET GERRETJE NAAR LOA HOK SEN</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Het was nog vroeg, toen de jongens den volgenden morgen met nog een paar maats aan
-wal roeiden. De heete koffie was er best ingevallen, en de zon scheen verrukkelijk.
-Ze meerden de sloep aan een houten kade, sprongen aan wal en wisten niet waar ze het
-eerst naar moesten kijken in het wirwar van bontgekleede Oosterlingen. Maar wie stond
-daar, stralend van blijdschap, en drukte hen alle vier tegelijk in de armen?&#x2014;Gerretje!
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Heb gisteren van Bolle gehoord, dat jullie weer aan boord waren!&#x201d; riep Gerretje
-in vervoering uit. &#x201e;En als Bolle niet gelogen heeft, sjonge-jonge, dan zijn jullie
-er raar doorgerold, zeg!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Is het waar, dat je getrouwd bent?&#x201d; vroeg Harmen. &#x201e;Met een Javaansch meisje?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, wat zou dat?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat zou&#x201d;, zei Harmen giftig, &#x201e;dat jij je schamen moest! Met zoo&#x2019;n lief meisje in
-Hoorn!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, lig me nou niet te vervelen&#x201d;, pruttelde Gerretje, half verlegen en wrevelig.
-&#x201e;Heb ik je dáárom afgehaald?&#x201d; Hij leidde hen naar een soort rijtuig, dat veel van
-een groote kist op wielen had. Er stonden een paar broodmagere biekjes voor, en op
-den bok zat een Inlandsche koetsier met op zijn <span class="pageNum" id="pb515">[<a href="#pb515">515</a>]</span>hoofddoek een strooien hoed in den vorm van een paddestoel. &#x201e;Stap maar in, heeren!&#x201d;
-noodigde Gerretje uit.
-</p>
-<p>Stomverbaasd keken de anderen hem aan. &#x201e;Is &#x2019;t je in je bol geslagen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En als ik je nou toch zeg, dat dat rijtuig van mij is?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Van jou?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou ja, van een vrind van me. Een Arabier! &#x2019;t Kan ook wel een Chinees wezen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Heeft ie een staart?&#x201d; vroeg Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Weet ik, of ie een staart of geen staart heeft!&#x201d; zei Gerretje. &#x201e;&#x2019;k Heb hem immers
-pas eenmaal gezien! Toen had ie een tulband op. Vooruit! Stap in.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als d&#x2019;r maar plaats genoeg is!&#x201d; grinnikte Harmen, terwijl hij in het krakende, verflooze
-voertuig stapte.
-</p>
-<p>&#x201e;Plaats zat&#x201d;, meende Gerretje. &#x201e;We hebben er laatst met z&#x2019;n zevenen in gezeten. Moet
-die smerige gladakker ook mee?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat is geen smerige gladakker&#x201d;, zei Harmen verontwaardigd. &#x201e;Dat is Joppie.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat?! Is die met jullie meegekomen?&#x2014;Joppie! Ken jij Gerretje nog?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wauw!&#x201d; kefte Joppie en sprong tegen Gerretje op.
-</p>
-<p>&#x201e;Hij is me nog niet vergeten!&#x201d; zei Gerretje. &#x201e;Vooruit, lik je grootmoeder, maar mij
-niet!&#x201d;
-</p>
-<p>Onder groote belangstelling van Inlandsche kinderen en kleine Chineesjes hadden de
-jongens zich in het voertuig geheschen. &#x201e;Moet Padde ook mee?&#x201d; vroeg Gerretje.
-</p>
-<p>&#x201e;Waarachtig!&#x201d; zei Padde beleedigd. &#x201e;Ik hoor d&#x2019;r ook bij!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, dan moeten we die blauwe nikker maar naar beneden taliën&#x201d;, meende Gerretje.
-En vóór de koetsier, die slaperig naar de magere, met zweepstriemen geteekende schoften
-der paardjes zat te turen, ergens op verdacht was, had Gerretje hem van den bok getrokken.
-&#x201e;Zeg maar, dat toewan Gerretje de koedah&#x2019;s zelf wel weerom zal brengen!&#x201d; schreeuwde
-toewan Gerretje den verbluften man toe.
-</p>
-<p>&#x201e;Zou-d-ie dat verstaan?&#x201d; vroeg Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Waarom niet? Hij is niet doof!&#x201d; zei Gerretje.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, dan zal <i>ik</i> de koers wel houwen!&#x201d; bood Harmen aan. &#x201e;Ik kan goed met knollen omgaan!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb516">[<a href="#pb516">516</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Met winterknollen uit het land van Lubbes bedoel je zeker!&#x201d; hoonde Gerretje. &#x201e;Laat
-mij dat zaakje nou maar opknappen: ze zijn erg wild!&#x201d; Gerretje smakte met de tong.
-&#x201e;Tschk! Vooruit!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Heila!&#x201d; waarschuwde Harmen. &#x201e;Joppie en Padde moeten er nog in!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, ze loopen immers ook nog niet, de knollen?&#x201d; vroeg Gerretje. &#x201e;Je moet ze eerst
-altijd even wakker maken. En dan een trap tegen d&#x2019;r achterwerk. Dan loopen ze.&#x201d;
-</p>
-<p>Gerretje bleek goed op de hoogte te zijn: na enkele aanmoedigende duwtjes hieven de
-rossinanten den kop op, vergewisten zich, dat Padde op den bok zat naast Gerretje,
-en dat Joppie veilig geborgen lag tusschen Harmen&#x2019;s knieën; toen ratelde de wagen
-de kade af langs kleine winkeltjes, waar de meest uiteenloopende zaken in bonte mengeling
-van kleur lagen uitgestald. Voor de open deuren en vensters zaten werkende Chineezen
-in hun wijde broeken en nauwsluitende jasjes,&#x2014;voor zoover ze geen bloot bovenlijf
-hadden. Ze droegen hun staart in een knoedeltje op den kaalgeschoren bol, of als een
-snoer om het hoofd gewonden, of over den schouder met het uiteinde in den zak.&#x2026;.
-</p>
-<p>&#x201e;Heb je d&#x2019;r verstand van?&#x201d; vroeg Harmen hoofdschuddend. &#x201e;Zeg, jongens, als we hier
-vast eens wat kochten?&#x201d; Hij tastte in den zak waar zijn guldens zaten. &#x201e;Straks verlies
-ik m&#x2019;n geld nog vóór ik er wat voor gekocht heb!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ben je gaar?&#x201d; vroeg Gerretje. &#x201e;We gaan eerst naar mijn huis! Vanmiddag kunnen we
-wel inkoopen doen! En vanavond is het pasar malem! Dan gaan we pret maken!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat is dat: pasar malem?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zoowat als kermis.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Fijn!&#x201d; zei Padde. &#x201e;En waar gaan we eten?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Bij mij natuurlijk!&#x201d; zei Gerretje. &#x201e;Rijsttafel! Hilke komt ook! Wat kijk jij zuur,
-Harmen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nergens om&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Maar ik lust die blauwe kost niet.&#x201d;
-</p>
-<p>Gerretje sperde zijn oogen wijd open, hield de teugels in. &#x201e;Lus jij geen <i>rijsttafel</i>?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Is me nog al lekker!&#x201d; smaalde Harmen. &#x201e;Weet ik wat <span class="pageNum" id="pb517">[<a href="#pb517">517</a>]</span>ze er allemaal in doen: gepiepte schorpioenen, gemalen kakkerlakken.&#x2026;. Vooruit, rij
-door!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde rilde. &#x201e;Ik lust ook geen rijsttafel, zeg!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jullie zijn stapelgek!&#x201d; mopperde Gerretje. &#x201e;&#x2019;t Smaakt <i>fijn</i>! &#x2019;k Eet &#x2019;t elke dag!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jij liever als Harremen!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;Wat moet ik straks tegen je vrouw zeggen?
-Juffrouw?&#x201d;
-</p>
-<p>Gerretje bloosde. &#x201e;Welnee, je zegt maar gewoon: Mina! Tja.&#x2026;. hoe ze aan een Hollandsche
-naam komt, weet ik ook niet! Voor een dag of wat vroeg ik haar: hoe heet je?&#x2014;Mina,
-zei ze.&#x2014;Kom, jongens, laten we de kast maar weer eens op gang brengen! Die knollen
-vertikken het!&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen en Gerretje rolden samen het vehikel een eind vooruit; Gerretje in een hand
-de teugels en de zweep en met allerlei klanken het rossenspan aanmoedigend. Zoo kwam
-er weer gang in, en Harmen en Gerretje sprongen &#x201e;aan boord&#x201d;.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Heb me in m&#x2019;n leven nog niet zoo&#x2019;n meneer gevoeld!&#x201d; bekende Harmen, behagelijk
-achterover leunend en z&#x2019;n pijpje uitkloppend in de vlakke hand. Maar de rugleuning
-schokte zoo, dat Harmen weer rechtop ging zitten.
-</p>
-<p>Ze waren nu de kade af en uit het gekrioel van Inlanders en Chineezen, die lasten
-droegen, hun prauwen meerden, of voor de winkeltjes op de hurken inkoopen deden, of
-een &#x201e;strootje&#x201d; rookten, of een vrucht aten.
-</p>
-<p>De wagen rolde nu over een houten brug. Hol klonk het geratel der wielen en het geklip-klap
-der hoeven. Beneden stroomde een rivier, die haar bruin modderwater in zee loosde.
-&#x201e;Hoe heet die kali nog maar weer?&#x201d; vroeg Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;De <span lang="ms">tji Liwong</span>!&#x201d; lichtte Gerretje in. &#x201e;Je kunt er nooit eens lekker baaien, want ie zit vol kaaimans!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Maar daarginds baden toch Inlanders?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou ja&#x201d;, zei Gerretje. &#x201e;Die koffienikkers zie je in dat bruine water niet zoo. Maar
-een blanke hebben ze direct in de smiezen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Een lekker landje!&#x201d; smaalde Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Och.&#x2026;. ik mag er toch wel wezen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou ja&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Jij bent zelf al een halve Arabier, jij met je Javaansche meissie!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb518">[<a href="#pb518">518</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Begin je weer?&#x201d; vroeg Gerretje. &#x201e;Wacht maar, straks bij de rijsttafel verleer je
-dat gebrom wel. We nemen er een neutje bij. Arak noemen ze dat! &#x2019;t Is lekker zoet
-en toch hartig!&#x201d;
-</p>
-<p>Bevangen, als in een droom, keken de andere jongens om zich heen. Gerretje reed nu
-een breede laan in, met aan weerszijden hooge boomen. Hier was het heerlijk, in de
-schaduw.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, kun je ons nou niet eens een Javaansche radjah laten zien?&#x201d; vroeg Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Die loopen hier niet als kippen over straat&#x201d;, zei Gerretje. &#x201e;We komen straks langs
-&#x2019;t fort Jakatra. Daarin hebben we vijf maanden lang tegen die Papoea&#x2019;s moeten bakkeleien.
-Zie je daar dat huis met die vijver er voor? Dat is een Javaansche kerk.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Een kerk?! En er zit niet eens een windwijzer op!&#x201d; riep Harmen uit.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou ja&#x201d;, zei Gerretje, &#x201e;&#x2019;t is ook maar net wat je een kerk wilt noemen! Als de lui
-er binnengaan, trekken ze hun sloffen uit. En je hoed mag je op je kop houwen! Dat
-ken toch nooit goed zijn?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ben je er wel eens ingegaan?&#x201d; vroeg Harmen. &#x201e;Niet? Wat een vent!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Je wordt bedankt!&#x201d; zei Gerretje. &#x201e;Dan zat ik hier nou niet levend meer op de bok!&#x201d;
-</p>
-<p>Allengs werden allen stil,&#x2014;kwamen onder de bekoring van den heerlijken Indischen morgen,
-het vogelgerucht in de boomen, de zoete bloemengeuren, die over den weg hingen. Een
-enkele maal kwamen ze een paar vrouwen tegen in kleurige sarongs en lange &#x201e;badjoe&#x2019;s
-met mooie spelden, een plat zonnescherm bevallig over den schouder houdend,&#x2014;of een
-grassnijder met niets dan een smal lendendoekje om, in snellen, wiegelenden gang torsend
-zijn last van gesneden gras&#x2014;of een Chineesch koopman, een &#x201e;klontong&#x201d;, in de hand het
-met varkensblaas bespannen trommeltje, waartegen, bij snelle draaiing, twee kogeltjes
-slaan en zoo een roffel veroorzaken, die den komst van den klontong reeds van verre
-aankondigt.
-</p>
-<p>Onze vrienden reden ook Inlanders achterop, die van de markt terugkeerden en door
-hun vrouw, die enkele passen <span class="pageNum" id="pb519">[<a href="#pb519">519</a>]</span>achter haar heer en gebieder aanliep, de ingekochte kippen lieten vervoeren. De knapen
-kwamen tot de ontdekking, dat Indië het land is, waar zelfs de allerarmste nog een
-gevolg heeft,&#x2014;al is het ook maar zijn vrouw.
-</p>
-<p>Zoo belandden de jongens bij het fort. Alle sporen van het maandenlange beleg waren
-alweer weggewischt door de driftig uitbottende tropische natuur. Overal struiken en
-bloemen.&#x2026;.
-</p>
-<p>Toen de jongens het fort voorbij waren, kwamen links van den weg wat erven met kokossen,
-papaja&#x2019;s, bananen- en pinang-boomen beplant, en achter op de erven stonden bamboehuizen
-met verandah&#x2019;s, waaraan orchideeën hingen en stokjes met parkieten. In de boomen wemelde
-het van kleine vogeltjes, die priet-priet! en tiep-tiep! riepen en in bonte pakjes
-waren uitgedoscht.
-</p>
-<p>&#x201e;Ziezoo!&#x201d; zei Gerretje, terwijl hij de teugels inhield, zoodat de wagen met een schok
-stilstond, &#x201e;hier zijn we er! Nou zal ik jullie nog vóórrijden!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Over dat bruggetje.&#x2026;.?&#x201d; vroeg Harmen, wantrouwend uit den wagen loerend. Voor Gerretje&#x2019;s
-erf liep een breede goot met een bamboebruggetje er overheen.
-</p>
-<p>&#x201e;Waar anders over? Ik ben er gisteren ook nog overgereden!&#x2014;Tschk!&#x201d; En Gerretje begon
-de paarden te overreden het bruggetje op te stappen.
-</p>
-<p>Na veel moeite lukte het. Even tikkend met de hoeven, om de betrouwbaarheid van den
-bamboezen bodem te onderzoeken, waagden de dieren zich op de brug. Toen eensklaps
-een scherp gekraak; met een smak zakten de achterwielen de goot in, en de twee paardjes
-hingen met de voorpooten in de lucht.
-</p>
-<p>&#x201e;Zoo! Nou liggen we voor anker!&#x201d; mopperde Harmen.
-</p>
-<p>Gerretje, die schuin op den bok lag, werkte zich op den bovenwal. &#x201e;Hier, jongens!&#x201d;
-riep hij. &#x201e;Pak Gerretje maar bij de hand! &#x2019;n Bof, dat er geen water in staat!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kijk me die knollen eens raar hangen!&#x201d; zei Harmen, terwijl hij zich door Gerretje
-uit den bak liet hijschen. &#x201e;&#x2019;t Lijkt wel of ze steigeren!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, &#x2019;k heb je toch direkt gezegd, dat ze wild bennen! Kom, jongens, sla eens een
-handje in de spaken; we zullen de wagen weer fijn op vlak water zetten!&#x201d;&#x2014;En met z&#x2019;n
-allen <span class="pageNum" id="pb520">[<a href="#pb520">520</a>]</span>werkten ze den wagen uit de goot, zoodat de vurige rossen weer op hun acht beenen
-kwamen te staan en vertrouwelijk tegen elkaar aanleunden. &#x201e;Stap maar weer in, heeren!&#x201d;
-noodigde Gerretje uit. &#x201e;Als ik zeg: ik rij jullie voor!&#x2014;dan rij ik jullie ook voor.&#x201d;
-</p>
-<p>En zoo gebeurde. Ze hielden nu stil voor het huis zelf. Het was geheel uit bamboe.
-De open voorgalerij, waarin een tafeltje stond met een paar rieten schommelstoelen,
-was aan de zijden afgesloten door palmen in potten, en tusschen de stengels der palmen
-gluurden een paar bruine kereltjes.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat zijn dat voor mormels?&#x201d; informeerde Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat grut is allemaal met m&#x2019;n vrouw meegekomen&#x201d;, zei Gerretje, geërgerd. &#x201e;D&#x2019;r moeder
-en d&#x2019;r tantes en de heele mikmak! Dat is hier altijd zoo: ik heb er naar gevraagd.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dus je zit zoo te zeggen al midden in je Arabische familie!&#x201d; hoonde Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Schei maar uit!&#x201d; zuchtte Gerretje. &#x201e;Als ik dat geweten had.&#x2026;.! Ze liggen me de heele
-dag met z&#x2019;n zeven-en-zeventigen aan m&#x2019;n kop te zaniken, en m&#x2019;n duiten vliegen weg
-voor ik ze zelf gezien heb!&#x2014;Ajo!&#x201d; viel hij tegen de joggies uit. &#x201e;Pigi! Kras op! Lekas!&#x201d;
-</p>
-<div class="figure floatRight p520width"><img src="images/p520.png" alt="&#x201e;Ajo! Pigi! Kras op, lekas!&#x201d;" width="139" height="238"><p class="figureHead">&#x201e;Ajo! Pigi! Kras op, lekas!&#x201d;</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>De bruine snoetjes verdwenen.
-</p>
-<p>&#x201e;Je duiten?&#x201d; vroeg Harmen. &#x201e;Verdien je dan wat?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Waarachtig! Eerst heb ik m&#x2019;n gage uitbetaald gekregen: zes-en-tachtig gulden: daar
-heb ik die stoelen en die tafel van gekocht. Waar de rest gebleven is, zal de weerlicht
-weten. Nou ja, &#x2019;k heb ook nog onkosten gehad met m&#x2019;n trouwfeest. De muziek en de dansmeisjes
-en de hadji, om te bidden,&#x2014;dat wou m&#x2019;n vrouw zoo. En nou geef ik les aan die Chinees,
-die me die paarden en die rot-sjees heeft geleend. Hij wijst wat aan, en dan zeg ik
-wat het in &#x2019;t Hollandsch is, en ik leer hem ook hoe hij zich te gedragen heeft.&#x2014;Neem
-plaats, heeren, dan zal ik die knollen in de schaduw zetten, anders drogen ze uit.&#x201d;
-</p>
-<p>En terwijl Gerretje de paarden trachtte te verleiden hem te volgen in de schaduw van
-een hoogen tamarinde-boom, zetten de &#x201e;heeren&#x201d; zich behagelijk neer in de schommelstoelen
-en <span class="pageNum" id="pb521">[<a href="#pb521">521</a>]</span>keken eens rond. De bamboezen wanden waren met een paar rare, maar fijngesneden poppen
-versierd; achter in de voorgalerij hing een gordijn, dat de afsluiting van een ander
-vertrek vormde. &#x201e;Rooken, heeren?&#x201d; vroeg Gerretje, terugkeerend, en diepte uit zijn
-zak een bos &#x201e;strootjes&#x201d; op.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat moeten we daarmee doen?&#x201d; vroeg Harmen, die verwachtte, dat hem tabak zou worden
-aangeboden, en in afwachting daarvan z&#x2019;n pijpje al wilde uitkloppen.
-</p>
-<p>&#x201e;Ze rooken hier geen pijpen&#x201d;, lichtte Gerretje hem in. &#x201e;Heb je ze die strootjes niet
-zien dampen?&#x201d;
-</p>
-<p>Weldra trokken Harmen en Gerretje dapper aan hun strootjes. &#x201e;Ze bennen lekker scherp!&#x201d;
-prees Harmen. &#x201e;Jammer, dat je d&#x2019;r zoo gauw door bent!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan steek je maar weer een andere op&#x201d;, meende Gerretje. &#x201e;De warong (inlandsch winkeltje)
-ligt naast de deur.&#x201d;
-</p>
-<p>Droomerig keken de jongens over het erf naar den weg met de hooge kanarie-boomen,
-waaronder nu en dan een Inlander voorbij schoof. De jolige vreugde, die daar straks
-in en om alles hing, had plaats gemaakt voor plechtige middagstilte. In de boomen
-zweeg nu alles; de zoete geuren in de lucht schenen nog zoeter en sterker te worden.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou&#x201d;, zei Gerretje, &#x201e;willen jullie nou eens met m&#x2019;n vrouw kennis maken? Je zegt maar
-gewoon: tabeh, Mina, hoor!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, haal &#x2019;r dan maar eens hier!&#x201d; zei Harmen grinnikend.
-</p>
-<p>Gerretje maakte van zijn handen een misthoren. &#x201e;Mina! Minááááh!&#x201d;
-</p>
-<p>Geen antwoord. Achter op het erf begon een hond te jammeren, en uit het vertrek, dat
-door een gordijn van de voorgalerij was afgesloten, klonk eensklaps het gekakel van
-een kip.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou vraag ik je toch hoe dat mormel in m&#x2019;n slaapkamer komt!&#x201d; mopperde Gerretje. Hij
-verdween, en onze vrienden hoorden hem mopperen: &#x201e;Wat moeten jullie daar?!&#x2014;Ajo! Smeert
-&#x2019;m!&#x201d; Drie Inlandsche knaapjes doken achter het gordijn op, vluchtten met een angstigen
-blik op de &#x201e;gasten&#x201d; door de voorgalerij den tuin in. De kip scheen moeilijker te verdrijven.
-Gerretje raasde en tierde, en de kip kakelde. Maar eindelijk kwam ze onder het gordijn
-door slippen, vluchtte met klappende vleugels en gestrekte pooten gillend naar het
-achtererf, <span class="pageNum" id="pb522">[<a href="#pb522">522</a>]</span>en Gerretje verscheen met een soort bezem gewapend ten tooneele, veegde zich het zweet
-van het voorhoofd. &#x201e;M&#x2019;n heele slaapkamer smerig en overhoop! En die rakkers hebben
-er doerian zitten eten; ga er eens binnen: je valt om van de stank!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Niks nieuwsgierig&#x201d;, verzekerde Harmen. &#x201e;Nou, zou je vrouw niet thuis zijn?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Misschien is ze nog naar de pasar&#x201d;, zei Gerretje. &#x201e;&#x2019;k Ruik niks van braaien of zoo.&#x2014;Gaan
-jullie eens mee, m&#x2019;n tuin kijken?&#x201d;
-</p>
-<p>De jongens stonden op en volgden Gerretje, die hen naar het achtererf leidde. Hier
-was het een harrewar van vrouwen en kinderen, die verbaasd en wantrouwend naar de
-gasten van &#x201e;toewan Gerretje&#x201d; loerden.
-</p>
-<p>&#x201e;Zijn dat nou allemaal neefjes en nichtjes van je?&#x201d; vroeg Harmen grinnikend.
-</p>
-<p>&#x201e;Schei je nou eens uit?&#x201d; mopperde Gerretje. Hij stevende op een oud vrouwtje af, dat
-op haar hurken kruiden zat te stampen. &#x201e;Hé, opoe, waar is Mina nou weer?&#x201d;
-</p>
-<p>Het vrouwtje hief het oude hoofd met de dungezaaide, zilverwitte haren, die in een
-knoedeltje waren samengebonden, op en keek naar Gerretje met blinde oogen. &#x201e;<span lang="ms">&#x2019;Nga taoew.&#x2026;.</span> Ik weet het niet.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat heb ik <i>nou</i> aan m&#x2019;n pet hangen?? En wanneer komt ze <span lang="ms">kembali</span>?&#x201d;
-</p>
-<p>Het oudje ging weer met stampen door. &#x201e;<span lang="ms">Belon tentoe. Berengkali bessok.&#x2026;.</span>&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wel allemachies!&#x201d; stamelde Gerretje. &#x201e;Nou zegt ze, dat Mina morgen pas terugkomt.
-Daar heeft ze me niks van verteld!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En.&#x2026;. waar gaan we nou eten?&#x201d; vroeg Padde, ontsteld.
-</p>
-<p>Gerretje dacht even na. &#x201e;Als ik maar centen had, zou ik zeggen: Kom, jongens: Gerretje
-heeft centen; we gaan bami bikken bij Loa-Hok-Sen!&#x2014;Dat is een Chinees!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;O, nou weer Chineesch eten!&#x201d; schimpte Harmen. &#x201e;Wurmen en gedroogde slangedarmen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou ja&#x201d;, zei Gerretje. &#x201e;We kunnen er ook rijsttafelen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan betalen we samen voor Gerretje!&#x201d; stelde Hajo voor. &#x201e;Wat jij, Rolf?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb523">[<a href="#pb523">523</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Kop dicht!&#x201d; beval Harmen. &#x201e;<i>Ik</i> zal betalen. Centen zat!&#x201d; En Harmen rammelde met de guldens in zijn broekzak. &#x201e;Dan
-kan ik later nog eens vertellen, dat ik twee <i>stuurlui</i> getrakteerd heb!&#x201d; Harmen keek Hajo en Rolf minachtend aan.
-</p>
-<p>&#x201e;Stuurlui??&#x201d; vroeg Gerretje.
-</p>
-<p>&#x201e;Reuze-stuurlui&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Gewoon maat willen ze niet worden! Daar zijn ze te
-fijn voor gebouwd!&#x2014;Wat heb je daar voor een gemeene kat, Gerretje?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Poes? Kom er eens hier?&#x201d; Gerretje lokte een gestreepte, veelkleurige kat naar zich
-toe, die vol kale plekken zat en een gebroken staart had. &#x201e;Zie je wel, dat ie vier
-kleuren heeft? Wit, zwart, rood en geel! &#x2019;t Is een heilige kat.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Heilig?&#x201d; vroeg Harmen. &#x201e;Heeft ie soms gezworen nooit meer wat uit de keuken te gappen?&#x201d;
-</p>
-<p>Gerretje grinnikte. &#x201e;Zie je die hoek in z&#x2019;n staart? Dat hebben de katten hier allemaal,
-en de katers loopen hier heelemaal zonder staart,&#x2014;alleen maar met een dikke knoop.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;n Raar land!&#x201d; meende Harmen, &#x201e;waar de menschen mèt en de katten zònder staart loopen!&#x201d;
-</p>
-<p>Van het voorerf klonk een krachtige stem: &#x201e;Spadah!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Daar zul je Hilke hebben!&#x201d; meende Gerretje, rukte een paar pisangs van een boom en
-verdeelde ze. &#x201e;Hier! Voor de knollen zullen we er ook een paar meenemen.&#x201d;
-</p>
-<p>Daar stond Hilke. In groot tenue, met een strooien hoed op.
-</p>
-<p>&#x201e;Goed, dat je er bent, Hilke!&#x201d; zei Gerretje. &#x201e;We gaan bikken bij Loa-Hok-Sen! Mina
-is er van door,&#x2014;zeker weer een of andere ouwe tante opzoeken.&#x201d; Gerretje verdween achter
-het gordijn om even later met een kruik terug te keeren. &#x201e;Jandoedel gaat mee, jongens!&#x201d;
-zei hij en sloeg opgewonden op de kruik.
-</p>
-<p>&#x201e;O, wacht even&#x201d;, kalmeerde Hilke hem. &#x201e;Als je je bedrinken wilt, bedank ik voor je
-gezelschap!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kom, lig niet te preeken, ouwe heer!&#x201d; zei Gerretje. &#x201e;Ik ben geen garnaal: ik lust
-wel eens wat anders als enkel zeewater.&#x201d; Hij stopte de flesch onder het bankje van
-den wagen. &#x201e;Hoe krijgen we die lijkkoets nou weer over dat kapotte bruggetje?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Als we de knollen uitspannen, is het een kleinigheidje, &#x2019;m <span class="pageNum" id="pb524">[<a href="#pb524">524</a>]</span>even over die goot te wippen!&#x201d; voorspelde Harmen.&#x2014;En zoo was het ook: toen Hilke zijn
-knuisten onder den bak zette, Harmen en Gerretje ieder een wiel namen, en de jongens
-boven aan den boom trokken, schoot de wagen als een veertje zoo licht tegen den straatberm
-op. Ze spanden de biekjes weer in.
-</p>
-<p>&#x201e;Da&#x2019;s dàt!&#x201d; zei Gerretje. &#x201e;Hoe komen we er nou met z&#x2019;n allen in?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Padde gaat op een knol zitten&#x201d;, stelde Harmen voor. &#x201e;Dat staat fijn!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik doe het niet&#x201d;, zei Padde vastbesloten.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, dan maar op het treeplankje&#x201d;, meende Gerretje.
-</p>
-<p>&#x201e;Jullie zijn mal&#x201d;, zei Hilke. &#x201e;Padde kan best op m&#x2019;n knieën zitten!&#x201d;
-</p>
-<div class="figure floatLeft p524width"><img src="images/p524.png" alt="Rennende Chinees." width="298" height="202"></div><p>
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;n Lekker vrachtje!&#x201d; zei Harmen&#x2014;Maar Hilke bleef zijn woord gestand, en toen even
-later het zwaarbeladen voertuig weer voortrolde, onder de aanmoedigende kreten van
-Gerretje, draaide Harmen zich grinnikend om. &#x201e;Jongens, &#x2019;t lijkt wel weer als toen
-we met z&#x2019;n zeventigen in de jol zaten!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou.&#x2026;.!!&#x201d;
-</p>
-<p>De weg werd weer drukker; aan den kant stonden warongs en wandelende winkeltjes. &#x201e;Zie
-je daar aan bakboord dat huis?&#x201d; vroeg Gerretje en wees op een Chineesch gebouwtje
-met een doorgebogen dak, dat naar de zijden in houten draken eindigde. &#x201e;Daar moeten
-we zijn!&#x201d; En Gerretje hield stil voor Loa-Hok-Sen&#x2019;s gastvrije woning en sprong van
-den bok. &#x201e;Heila!&#x201d; schreeuwde hij. &#x201e;Toean Gerretje is d&#x2019;r weer!&#x201d;
-</p>
-<p>Een onderdanig Chineesje kwam met vliegenden staart naar buiten snellen en greep de
-paarden bij den toom. Onze vrienden stapten uit, keken nog eens even naar het grappige
-dak en naar de lange vlaggen aan weerszijden met de wonderlijke Chineesche letterteekens
-en bestegen toen in optocht de trap van de open verandah. Boven ontving hen, buigende,
-een ongeloofelijk dikke zoon van het Hemelsche Rijk: Loa-Hok-Sen in eigen persoon.
-Het vette bovenlichaam was naakt, de geweldige <span class="pageNum" id="pb525">[<a href="#pb525">525</a>]</span>buik in een kort broekje gewrongen. In een allerzonderlingst klinkend Maleisch, nasaal,
-zangerig, met lange uithalen en gedurig de <i>r</i> als <i>l</i> uitsprekend, heette hij zijn gasten welkom.
-</p>
-<p>&#x201e;Tabeh, baba!&#x201d; zei Gerretje joviaal.
-</p>
-<p>&#x201e;<span lang="ms">Tabeh, toewan bázál (besar).&#x2026;.!</span>&#x201d; En de Chinees schoof stoelen bij.
-</p>
-<p>&#x201e;Ga zitten, heeren!&#x201d; noodigde Gerretje uit. En tot den Chinees: &#x201e;We willen nassi!
-En lekas, hoor, want we hebben trek!&#x201d;
-</p>
-<p lang="ms">&#x201e;Boewat balapah holang, toewan bázál.&#x2026;.?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat leuter je nou nog?&#x201d; voeg Gerretje.
-</p>
-<p>Rolf glimlachte. &#x201e;Hij vraagt voor hoeveel menschen er eten moet komen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, dat ziet ie toch!&#x201d; meende Gerretje. &#x201e;Ikke, dat is één: <span lang="ms">satoe</span>, Harmen en Hilke en Rolf, dat zijn er vier: <span lang="ms">ampat</span>, en Hajo en Padde zijn zes: <span lang="ms">anam! Anam orangs</span> en voor Joppie, de <span lang="ms">andjing</span>, ook wat. Gesnapt?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;<span lang="ms">Anam holang, toewan bázál?</span>&#x201d;
-</p>
-<p>Gerretje en alle anderen knikten, en de Chinees riep op hoogen giltoon iets naar achteren.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat een taaltje, hè, dat Chineesch?&#x201d; grinnikte Gerretje.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;Ha-tschji-tschja-tschjoe! &#x2019;t Lijkt wel, of ze doorloopend niezen!&#x201d;
-</p>
-<p>De Chinees wendde zich thans aarzelend tot Gerretje, dien hij voor den leider van
-de bende hield, knikte vriendelijk een paar maal achtereen en begon: &#x201e;<span lang="ms">Toewan bázál, djangan máláh, toewan bázál; Loa-Hok-Sen talaloe miskin; boewat ini
-Loa-Hok-Sen mintah sama toewan bázál: apa toewan bázál ada.&#x2026;. ada <i>doewit</i>, toewan bázál? Djangan máláh.&#x2026;.</span>&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;<span lang="ms">Aha: doewit!</span>&#x2014;Laat eens kijken, Harmen, dat je centen hebt? Hij wil boter bij de visch zien.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Was daar dat lange smoesje voor noodig?&#x201d; vroeg Harmen en rammelde met zijn geld.
-</p>
-<p>&#x201e;<span lang="ms">Oah! Soedah dingil, toewan bázál!</span>&#x201d; sprak de Chinees verblijd. En hij waggelde naar achteren.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Lijkt wel een gemest varken!&#x201d; grinnikte Harmen.
-</p>
-<p>Hajo, Rolf en Padde keken bevreemd en&#x2014;vooral de laatste&#x2014;niet zonder wantrouwen rond.
-Goed, dat Gerretje hier wegwijs <span class="pageNum" id="pb526">[<a href="#pb526">526</a>]</span>was!&#x2014;&#x201e;Gommennikkie!&#x201d; riep deze juist uit, &#x201e;nou heb ik de arak in de wagen laten staan!
-M&#x2019;n kop er af, als die langstaarten er al niet aangezeten hebben!&#x201d; En hij snelde weg.
-</p>
-<p>In de verandah hing aan dikke zijden koorden een Chineesche lantaren, beschilderd
-met letters en figuren. Harmen wees op een kralen gordijn. &#x201e;Daarachter liggen ze nou
-de heele dag te bidden voor een beeld met een buik, nee maar.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Misschien bidden ze wel, dat ze net zoo dik mogen worden&#x201d;, meende Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Geloof het ook&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Als je er maar even aankomt, worden ze al woest.
-En ze kunnen ook niet velen als je hun zoo eens aan de staart trekt. Afijn, da&#x2019;s met
-honden en katten krek zoo.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zou het bloeien, als je er een stukje afknipte?&#x201d; vroeg Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Onderaan niet&#x201d;, legde Harmen uit, &#x201e;bovenaan wèl.&#x201d;
-</p>
-<p>Gerretje keerde terug, zette de kruik met een slag op tafel. &#x201e;Ze hadden &#x2019;m nog niet
-gevonden! Kom, heeren, we zullen vóór den eten maar een neutje nemen, dan smaakt die
-rommel straks nog ééns zoo lekker. Hilke, jij bent de oudste, bedien je!&#x201d;
-</p>
-<p>Maar de Fries weerde af. &#x201e;Weg met die smerige arak!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Smerige arak.&#x2026;.!&#x201d; stamelde Gerretje verbluft. &#x201e;Jij bent in jouw koeienland zeker
-niks als melk en slootwater gewend! Kom, Harmen, jij weet beter wat goed smaakt!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik drink ook niet&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Straks tik ik een fiool op de kop, om op te spelen,
-en dan wil ik recht op m&#x2019;n beenen staan. Drink jij er maar eens op, dat je een goeie
-landrot mag worden!&#x201d;
-</p>
-<p>Gerretje antwoordde niet, bood met een grimmig gelaat den anderen aan. Toen hij overal
-bot ving, nam hij een hartigen slok, stampte de kruik dicht en zei: &#x201e;&#x2019;k Zou je bedanken
-op om die rot-schuit van jullie aan te monsteren!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Rot-schuit? Hij ligt als een meeuw op het water!&#x201d; verzekerde Harmen, die van een
-schip tot welks bemanning hij behoorde, geen kwaad kon hooren. &#x201e;Maar ik snap het al
-wel: de Bruinvisch lust zoo&#x2019;n dronkelap als jou natuurlijk niet.&#x201d;
-</p>
-<p>Dat was kras. Gerretje verbleekte, rolde met z&#x2019;n oogen, maakte een beweging van Harmen
-te lijf te willen. &#x201e;Dat zul je me waar maken!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, stil nou maar&#x201d;, suste Hilke en trok hem weer op zijn <span class="pageNum" id="pb527">[<a href="#pb527">527</a>]</span>stoel. &#x201e;Harmen meent het zoo slim niet. Maar &#x2019;t is ook flauw om je kameraden in de
-steek te laten.&#x2014;Kijk dáár eens een stelletje aankomen!&#x201d; Hij wees op een groepje Chineezen,
-die, allen dooreenzwetsend, de trap opkwamen, om een tafeltje plaats namen, in het
-Chineesch iets naar achter schreeuwden, van daar ook weer antwoord kregen en weer
-doorredekavelden.
-</p>
-<p>Gerretje luchtte zijn verkropte woede. &#x201e;Heila! Zullen jullie je gezicht er eens houden,
-inktvisschen?&#x2014;Als die kruik leeg was, kregen ze hem naar den kop!&#x2014;Kom.&#x2026;.!&#x201d; En Gerretje
-ontkurkte de flesch weer.
-</p>
-<p>&#x201e;Laat dat drinken nou, Gerretje!&#x201d; zei Hilke driftig.
-</p>
-<p>Gerretje keek hem sarrend aan. &#x201e;Waar bemoei jij je mee, boterboertje?&#x201d;
-</p>
-<p>Hilke ademde diep. &#x201e;Ik geef je de raad, die kruik weer dicht te doen. Of anders.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat anders? Ik zou weleens willen zien wie mij beletten zou, m&#x2019;n eigen Jandoedel
-te drinken!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nog eenmaal&#x201d;, zei Hilke, z&#x2019;n beide handen op tafel leggend. &#x201e;Zet je die kruik neer,
-ja, of.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Neen!&#x201d; riep Gerretje en bracht de kruik aan zijn mond.
-</p>
-<p>Toen griste Hilke ze hem met een rooden kop van drift uit de vingers en sloeg ze met
-een fermen mep aan scherven. De arak vloeide over de tafel.
-</p>
-<p>Met een vloek, hijgend van woede, sprong Gerretje overeind. En toen kwam een leelijk
-ding voor den dag, waarmee de janmaats veel te haastig zijn: de drie-duimsflikker.
-Maar in hetzelfde oogenblik was Harmen toegesprongen, had Gerretje het mes ontworsteld.
-Het viel op den grond; pats! Hilke&#x2019;s voet stond er boven op. Gerretje sprongen de
-tranen in de oogen. &#x201e;Waarom sarren jullie me dan ook?&#x201d; griende hij. En in een nieuwen
-aanval van drift draaide hij zich om, trok een Chinees den stoel onder het zitvlak
-weg en slingerde Hilke dit meubelstuk naar het hoofd. Hilke, vlug als water, bukte
-zich; de stoel vloog tegen het kralengordijn, viel in de achterkamer. Maar met een
-sissend geluid was de Chinees (door Gerretje&#x2019;s toedoen zoo onverwacht op den grond
-verzeild) weer overeind gekrabbeld en gaf Gerretje een stomp in den rug.
-</p>
-<p>Met een zwaai keerde Gerretje zich om, pakte hem om het <span class="pageNum" id="pb528">[<a href="#pb528">528</a>]</span>middel, hief hem op en wierp zijn spartelend slachtoffer op tafel, midden tusschen
-de kakelende vrienden van het Chineesje.
-</p>
-<p>Zie, nu wilden die allen over Gerretje heen vallen, maar dan hadden ze toch buiten
-diens vrienden gerekend, die nu, alle binnenlandsche geschillen vergetend, zich als
-één man tegen den buitenlandschen vijand keerden. Hilke deelde met zijn ongezouten
-jatten meppen uit, dat de Chineesjes het in Peking hoorden donderen en allen tegelijk
-de trap aftuimelden, achtervolgd door Joppie, die hun de flarden uit de broek wilde
-happen. Op straat aangekomen, braakten ze een stortvloed van zegewenschen uit.
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel! Tsjing-Pong-Tsjamalai!&#x201d; schreeuwde Gerretje, de tranen in zijn stem. &#x201e;Kom
-er eens <span lang="ms">kembali</span>, als je <span lang="ms">brani</span> bent!&#x201d;
-</p>
-<p>Maar de zonen van het Hemelsche Rijk maakten van Gerretje&#x2019;s uitnoodiging, om terug
-te keeren, geen gebruik; zoowel in het Chineesch als in hun allerbelabberdst Maleisch
-den omstanders inlichtend over het zonderlinge gedrag van de Hollandsche janmaats,
-spoedden ze zich voort naar een anderen Loa-Hok-Sen, die hun even lekkere bami zou
-voorzetten.
-</p>
-<p>&#x201e;Hier is je mes terug, Gerretje!&#x201d; zei Hilke.
-</p>
-<p>Gerretje griste het weg: stak het in zijn riem. &#x201e;Wat deed je ook aan m&#x2019;n arak!&#x201d;
-</p>
-<div class="figure floatLeft p528width"><img src="images/p528.png" alt="Loa-Hok-Sen was inmiddels met een schaal gerechten ten tooneele verschenen......" width="349" height="451"><p class="figureHead">Loa-Hok-Sen was inmiddels met een schaal gerechten ten tooneele verschenen.&#x2026;..</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>Loa-Hok-Sen was intusschen met een schaal vol gerechten, die hij met den rand in een
-plooi van zijn buik steunde, ten tooneele verschenen. Met weemoedigen oogopslag overzag
-hij den toestand. &#x201e;<span lang="ms">Oa.&#x2026;. ahah, toewan bázá.&#x2026;.áál! <span class="pageNum" id="pb529">[<a href="#pb529">529</a>]</span>Pigi mi.&#x2026;. áná, toewan bázál? Kassian sama Loa-Hok-Sen, toewan bázál.&#x2026;.!</span>&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen wierp hem met breed gebaar een gulden toe. &#x201e;En hou nou je falie, alsjeblieft!&#x201d;
-</p>
-<p>Deze daad verteederde Loa-Hok-Sen weer zoo, dat de tranen hem bijkans over de wangen
-rolden. Een reeks woorden van dank ontsnapte stamelend aan zijn mond.
-</p>
-<p>&#x201e;Vooruit, jongens&#x201d;, zei Harmen, &#x201e;vergeet de boel nou weer! We zijn toch samen uit?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Die <i>fijne</i> arak.&#x2026;.!&#x201d; pruttelde Gerretje.
-</p>
-<p>&#x201e;<span lang="ms">Toewan bázál maoe minoem álák?</span>&#x201d; vroeg de baba ijverig, de schaal neerzettend.
-</p>
-<p>&#x201e;Neen, waarachtig niet!&#x201d; viel Harmen uit. &#x201e;We hebben jouw stinkende arak niet noodig!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, Gerretje, leg ons nou eens uit hoe we dat goedje moeten eten!&#x201d; zei Hilke. &#x201e;Jij
-weet er beter mee overweg dan wij.&#x201d;
-</p>
-<p>Gerretje gromde wat. Toen stak hij zijn hand uit. &#x201e;Vooruit! De zaak is vergeten.&#x201d;
-</p>
-<p>Hilke sloeg zijn vuist in die van Gerretje. &#x201e;<i>Wij</i> moeten toch geen herrie maken, Gerretje! Daar zijn we toch te lang vrinden voor geweest!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik heb ook geen herrie gemaakt&#x201d;, zei Gerretje. &#x201e;Als jij m&#x2019;n arak maar niet.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Sssst!&#x201d; suste Harmen. &#x201e;Vertel eens, wat moeten we met die soep beginnen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat is geen soep&#x201d;, zei Gerretje, &#x201e;dat is <i>sajoer</i>, die kaai je d&#x2019;r over. En dit hier is kroepoek, dat moet je er bij eten; &#x2019;t knapt
-fijn tusschen je tanden. Die stukjes vleesch aan een stokje noemen ze sesate; dat
-moet je er maar met je kiezen aftrekken, en dat zwarte vleesch daar is <span lang="ms">deng-deng</span>,&#x2014;kan ik jullie ook aanbevelen. Nou, uit die potjes moet je niet te veel nemen; daar
-brand je je keel maar aan. En dat is <span lang="ms">pisang goreng</span>, gebakken pisang. Nou, en van de rest weet ik de naam ook niet. Wat zullen we er
-bij drinken? Wacht! Vruchtenat met glibbertjes is fijn!&#x2014;Hei, baba! <span lang="ms">Ajer boewah</span> met eh, <span lang="ms">selase</span>!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;<span lang="ms">Saja, toewan bázál.&#x2026;.!</span>&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb530">[<a href="#pb530">530</a>]</span></p>
-<p>En de maaltijd begon. De jongens hadden een stevigen eetlust opgedaan en werkten als
-leeuwen! Of het smaakte? Ze hadden nooit gedacht, dat die Chineezen zulk lekker eten
-konden maken! En toen die vruchten daarna! <span lang="ms">Manggah, mangistan, ramboetan, doekoe.&#x2026;.</span> zooveel ze maar wilden.
-</p>
-<p>Eindelijk werden de molentjes stomp en maalden trager.
-</p>
-<p>Het werd stil op den weg. En heet, dat het was.&#x2026;.!
-</p>
-<p>&#x201e;Kunnen we hier niet wat gaan maffen?&#x201d; vroeg Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Waarom niet?&#x201d; meende Gerretje. &#x201e;Op de grond!&#x201d;
-</p>
-<p>Toen rolden allen van hun stoelen af en dutten in.
-</p>
-<div class="figure p530width"><img src="images/p530.png" alt="Chineesch tempeltje." width="387" height="339"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb531">[<a href="#pb531">531</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.28" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e598">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<h2 class="main">DE PASAR MALEM</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Toen onze vrienden wakker werden, was de grootste hitte voorbij. &#x201e;Wat zullen we doen?&#x201d;
-vroeg Gerretje, zich uitrekkend en luidruchtig geeuwend. &#x201e;Voor de pasar is het nog
-te vroeg.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, dat is niks&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Dan gaan we eerst inkoopen doen. We moeten broeken,
-hemden, sokken, een kist hebben, afijn: alle rommel, die je noodig hebt.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan gaan we naar toko Bombay!&#x201d; zei Gerretje.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat is dat: tokobombee?&#x201d; vroeg Harmen. &#x201e;Zou ik daar ook een fiool kunnen krijgen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Krijgen: nee. Koopen: ja&#x201d;, meende Gerretje. &#x201e;Ze hebben er van alles.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Vooruit dan maar!&#x201d; Harmen sprong overeind.
-</p>
-<p>Daar verscheen, beminnelijk glimlachend, de handen op zijn vetten buik, Loa-Hok-Sen
-weer. &#x201e;<span lang="ms">Tabeh, toewan bázál! Toewan bázál tidol bai?</span>&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hij komt om z&#x2019;n duiten&#x201d;, zei Gerretje. En tot den Chinees: &#x201e;Brapa? Hoeveel?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;<span lang="ms">Oa.&#x2026;.ah, toewan bázál.&#x2026;.!</span>&#x201d; stamelde de Chinees op dankbaren toon. En tellend op de vingers, half zingend, begon
-hij een ellenlange berekening, tot hij tenslotte een som van twee gulden bijeengezongen
-had en vriendelijk de hand ophield.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat een afzetter!&#x201d; raasde Gerretje.
-</p>
-<p>Maar Harmen tastte in zijn broekzak als een toovenaar in zijn schatkist en wierp Loa-Hok-Sen
-vol zwier de guldens toe. Deze scheen, naar de mate van zijn vreugde te oordeelen,
-nog niet op de helft gerekend te hebben en begroef Harmen nu onder zegenwenschen.
-</p>
-<p>&#x201e;Vooruit, lekas, patjakker!&#x201d; beval Gerretje. &#x201e;Haal de wagen en de koedah&#x2019;s hier!&#x201d;
-</p>
-<p>Loa-Hok-Sen riep iets naar achteren, en even later kwam <span class="pageNum" id="pb532">[<a href="#pb532">532</a>]</span>krakend de wagen voor. De Chineesche gastheer boog zoo diep als zijn buik het maar
-veroorloofde en was een en al glimlach; zelfs de plooien in zijn buik schenen te glimlachen.
-Toen Joppie aan zijn nekvel binnen boord geheschen was, ging de reis weer verder.
-Gerretje stuurde; Harmen klapte met de zweep en weerde de aanvallende straathonden
-af; Joppie was nauwelijks in bedwang te houden en kefte tot hij heesch was. Zijn haren
-stonden overeind.
-</p>
-<p>Toko Bombay bleek een onoogelijk winkeltje te zijn, niet ver van de haven. Met gebukt
-hoofd stapten de jongens het donker in.&#x2014;&#x201e;Jij mag je wel dubbel vouwen, Hilke!&#x201d; meende
-Harmen.
-</p>
-<p>In den winkel hing een bedwelmende geur van wierook, bloemen, reukwaters. Zoo grauw
-het zaakje er van buiten uitzag, zoo kleurvol was het er binnen: het leek wel een
-schatkamer. Schitterende, glanzende, fonkelende dingen lagen op en naast elkaar gestapeld,
-en bij al dat bonte, zonderlinge gedoe dook daar uit het halfduister een al even bont
-en zonderling wezen op: de koopman uit toko Bombay. Hij droeg een goudbestikt kalotje,
-een lang, grijswit hemd en daaroverheen een open vestje vol figuren in gouddraad.
-Onder het hemd kwam een wijde broek uit van dezelfde kleur, en de naakte voeten staken
-in zwart fluweelen sandalen, die ook al glommen van het gouddraad. Met een lichte
-buiging van het hoofd en een deftige armbeweging heette hij zijn gasten welkom en
-wachtte zwijgend, hen schrander aanziend met zijn glinsterend-zwarte kraal-oogen,
-hun wenschen af.
-</p>
-<p>&#x201e;<span lang="ms">Tabeh, bang!</span>&#x201d; zei Gerretje. &#x201e;Ja, jongens, wat willen jullie nou koopen?&#x201d;
-</p>
-<p>Ietwat bevangen keken de jongens rond. Wat een prachtige dingen!
-</p>
-<p>Harmen kreeg een waterpijp te pakken. &#x201e;Wat is dat voor een ding?&#x201d; vroeg hij.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat is een pijp!&#x201d; lichtte Gerretje in. &#x201e;Zoo een heeft m&#x2019;n vrind, die ik les geef,
-ook thuis!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En wat moeten ze dan met die slang er aan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Weet ik het?&#x201d; vroeg Gerretje. &#x201e;Misschien wel om die pijp op hun nek te nemen, als
-ze verhuizen.&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb533">[<a href="#pb533">533</a>]</span></p>
-<p>Padde begon zachtjes te grinniken.
-</p>
-<p>&#x201e;Hij is gekocht!&#x201d; riep Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Als je daaruit rookt, vallen ze dubbel!&#x201d; meende Hilke vroolijk.
-</p>
-<p>&#x201e;Als ze maar niet op mijn pijp vallen, vind ik het best&#x201d;, zei Harmen, de pijp voor
-zich terzijde zettend. &#x201e;Kijk er eens een mooie kwasten aanzitten! Nou moet ik nog
-een fiool hebben!&#x201d; En hij duidde den koopman zijn wensch door het hoofd schuin te
-leggen en met zijn armen door de lucht te fiedelen.
-</p>
-<p>De man knikte, wendde zich om en riep iets in een scherp klinkende taal. Een klein
-jongetje met matgele huidkleur en hetzelfde Oostersche pakje aan dook uit het halfduister
-op en zette op de toonbank een zwarte vioolkist neer. Toen verdween hij weer.
-</p>
-<p>De man opende de kist, lichtte het doekje op en.&#x2026;.
-</p>
-<p>Harmen rolden dikke tranen over de wangen. Zwijgend, zonder de handen uit te steken,
-staarde hij naar het wonder daar voor hem. Toen lichtte hij de viool met bevende handen
-uit de kist, haakte den strijkstok los. &#x201e;Nou, jongens.&#x2026;.&#x201d; Harmen haalde diep adem,
-&#x201e;wat zal ik spelen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Van die begrafenis.&#x2026;.&#x201d; zei Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Wacht! ik weet al een mooi moppie!&#x201d; riep Harmen uit. Harmen begon te fiedelen, aanvankelijk
-nog aarzelend en beverig, maar allengs weer met den ouden zwier, vol trillers en loopjes,
-of akelig droefgeestig slepend van den eenen toon naar den anderen.
-</p>
-<p>&#x201e;Verduiveld mooi!&#x201d; prees Hilke. Rits! daar gleed de stok krassend uit.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat is nog ongewoonte!&#x201d; verontschuldigde Harmen zich.
-</p>
-<p>&#x201e;Mag ik ook eens even?&#x201d; vroeg Hajo, zich verslikkend van opwinding.
-</p>
-<p>&#x201e;Jawel&#x201d;, zei Harmen genadig. &#x201e;Straks mag je! Je moet eerst luisteren! En geef Joppie
-eens een trap, dat ie ophoudt met z&#x2019;n gegil!&#x201d;&#x2014;Joppie werd tot kalmte gebracht, en
-nu wendde Harmen zijn krachten op de &#x201e;Begraffenis&#x201d; aan. Voor den winkel bleef allengs een schare belangstellenden staan. Harmen gloeide
-van trots en ondernam met vingers en strijkstok de meest gedurfde toeren,&#x2014;waarbij
-hij wel eens den hals brak.
-<span class="pageNum" id="pb534">[<a href="#pb534">534</a>]</span></p>
-<p>Intusschen sloegen de anderen aan het inkoopen. Geen van hen ontkwam aan de bekoring,
-die van al die wondere dingen uitging. Gerretje, die zelf geen centen te verteren
-had, hielp den koopman door uit hoeken en gaten glinsterende dingen op te diepen,
-het eene al mooier dan het andere, en dit den in kooproes zwelgenden jongens voor
-den neus te leggen, zoodat ze zich, nog voor ze aan den aankoop van een stevige broek
-dachten, zich bijna al arm gekocht hadden aan bestikte muilen, verzilverde reukdoosjes
-met mooie figuren er op, waaiers, ringen, ivoren olifantjes, aardige poppetjes, zijden
-doeken, ponjaards, armbanden.&#x2026;. Padde was juist aan het onderhandelen over een beschilderd
-zonnescherm met fraai gesneden stok, toen Rolf eindelijk op de goede gedachte kwam
-om eens te vragen wat een paar sterke scheepskisten kostten.
-</p>
-<p>De man noemde den prijs en zei, dat ze in twee dagen gereed konden zijn.
-</p>
-<p>&#x201e;Wanneer zeilt de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span> uit?&#x201d; vroeg Rolf den anderen.
-</p>
-<p>&#x201e;Volgende week, als de wind goed is!&#x201d; zei Harmen, zijn viool afleggend. &#x201e;&#x2019;k Mag lijden,
-dat we lekker in de winter aankomen, &#x2019;t is mij nou lang genoeg zomer geweest, hè,
-Joppie? En jou, Hilke? Hè? Wat zal ze blij zijn, zeg!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Schei d&#x2019;r maar over uit!&#x201d; zuchtte Hilke, eensklaps vuurrood wordend.
-</p>
-<p>&#x201e;Met Kerstmis zijn we wel thuis&#x201d;, meende Harmen. &#x201e;Wat zullen we &#x2019;t gezellig hebben,
-jongens! &#x2019;s Avonds bij het vuur een bakkie heete slemp en vertellen van je reis.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>Gerretje was stil geworden, en Harmen merkte het. &#x201e;Ja, stommerik, daar grijp <i>jij</i> naast! Laat jij je maar gaarstoven in dit nikkerland!&#x2014;Z&#x2019;n kameraden in de steek laten&#x2014;wat
-een vent!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hou je gezicht!&#x201d; schold Gerretje.
-</p>
-<p>&#x201e;Sssst!&#x201d; suste Rolf. En tot den koopman: &#x201e;Maak de kisten maar voor ons. Vier stuks.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zeg hem, dat ie plaatjes over de hoeken slaat!&#x201d; raadde Padde aan.
-<span class="pageNum" id="pb535">[<a href="#pb535">535</a>]</span></p>
-<p>Het was een zonderling groepje, dat zich een half uur later in het rijtuig heesch.
-Harmen, onder een arm zijn viool, onder den anderen zijn waterpijp, had een roode
-fez op met een zwarten kwast er aan, droeg een pronkerige kris achter in den gordel
-en slofte voort op goudbestikte sandalen. De anderen waren al even bepakt en bezakt
-met kleur- en vormrijke voorwerpen.
-</p>
-<p>&#x201e;Alles maar onder het bankje!&#x201d; raadde Gerretje aan.
-</p>
-<div class="figure floatRight p535width"><img src="images/p535.png" alt="" width="135" height="253"></div><p>
-</p>
-<p>&#x201e;Goeie morrege!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;Daar kan net m&#x2019;n pijpie staan! En meer niet.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou&#x201d;, meende Hilke, &#x201e;dan nemen we de boel op schoot en brengen eerst alles aan boord.&#x201d;
-</p>
-<p>Zoo werd besloten. Harmen wipte op den bok, naast Gerretje; de anderen gingen met
-de gekochte spullen binnen in den wagen zitten. En toen alles goed was ondergebracht,
-nam Harmen z&#x2019;n fiedel op en begon zoo vurig te spelen, dat de paardjes er een gestrekten
-draf inzetten.
-</p>
-<p>&#x201e;Kijk ze eens loopen!&#x201d; zei Gerretje. &#x201e;Ze zijn bang voor de muziek.&#x201d;
-</p>
-<p>Achter in den wagen deelde Hajo zijn vriend Padde mee hoe hij zijn schatten verdeelen
-zou. &#x201e;De pop krijgt Antje; Maartje de waaier, en de olifant is voor Doris. En die
-muilen geef ik aan m&#x2019;n moeder! Zou het echt goud zijn wat er op zit?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat dacht jij dan?&#x201d; vroeg Padde. En met een zucht liet hij er op volgen: &#x201e;<i>Ik</i> ben thuis met z&#x2019;n tienen! En m&#x2019;n ooms en tantes willen óók wel wat hebben! Er eens
-kijken: voor Louwtje en Nelis en Heintje heb ik wat; Margje krijgt dat poppetje. Vind
-je die doek niet mooi? Die is voor m&#x2019;n moeder voor &#x2019;s Zondags naar de kerk. En als
-&#x2019;t regent kan ze er die paraplu nog bij opzetten,&#x2014;wat zullen de lui kijken! Annetje
-krijgt samen met Margje die pop, dan kunnen ze er om de beurt mee spelen. Nou zit
-ik nog met Jan en Gijs! Als ik ze die dolk geef, gebeuren er ongelukken.&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf had zwijgend, met afgewenden blik gezeten. Nu, keerde hij zich bruusk om, duwde
-Padde een paar ivoren olifantjes <span class="pageNum" id="pb536">[<a href="#pb536">536</a>]</span>in de hand. &#x201e;Hier, neem die maar, die.&#x2026;. die zullen ze wel leuk vinden!&#x201d;
-</p>
-<p>Padde keek Rolf verbluft aan. &#x201e;Dat meen je toch niet?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hier!&#x201d; zei Rolf korzelig. &#x201e;Neem dit poppetje maar mee voor.&#x2026;. voor Annetje, dan hebben
-je zusjes er allebei een.&#x201d;
-</p>
-<p>En hij trachtte den bevreemden blik der anderen te ontwijken.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou!!&#x201d; riep Padde verblijd uit. &#x201e;Daar boffen ze bij! Zeg, als je nou toch aan het
-geven bent, heb je dan soms ook nog wat voor m&#x2019;n ooms en tantes?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Padde!&#x201d; berispte Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, &#x2019;k maak immers maar een lolletje!&#x201d; zei Padde. &#x201e;Of denk je, dat ik hem de spullen
-wil afhalen, die hij zelf gekocht heeft voor z&#x2019;n.&#x2026;. eh.&#x201d; Padde zweeg opeens.
-</p>
-<p>De kar ratelde over de steenen, en de jongens werden dooreengeschud op de houten banken.
-Harmen fiedelde onverdroten voort.
-</p>
-<p>Rolf was vuurrood geworden.
-</p>
-<p>&#x201e;Ziezoo, jongens, we zijn er!&#x201d; riep Gerretje.
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe komen we nou aan boord?&#x201d; vroeg Hilke, z&#x2019;n hoofd naar buiten stekend.
-</p>
-<p>&#x201e;Met een prauw! Daar ligt er al een met een zeil!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En als de baas van het spul nou komt?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Die komt niet&#x201d;, zei Gerretje. &#x201e;Laten Harmen en ik het zoodje maar even aan boord
-brengen, want we kunnen niet met z&#x2019;n allen in die smerige prauw.&#x2014;Leg die fiedel nou
-eindelijk eens af, Harmen!&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen staakte zijn spel, sprong de prauw in.
-</p>
-<p>Even later zeilden de beide janmaats weg naar de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span>. Harmen fiedelde alweer.
-</p>
-<p>De anderen gingen een der warongs binnen, die aan de kade stonden, en aten wat zoetigheden
-in pisangblad gevouwen. De zon gleed juist in zee weg; de korte Indische schemering
-viel in.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Het duurde wel een uur voor Gerretje en Harmen terugkeerden. Reeds van verre klonk
-Harmen&#x2019;s vioolspel weer over het water. De anderen betaalden hun vertering en gingen
-naar buiten.
-<span class="pageNum" id="pb537">[<a href="#pb537">537</a>]</span></p>
-<p>De reede bood nu een aardigen aanblik. Overal werden prauwtjes losgegooid; een paar
-inlanders sprongen er in, staken een flambouw op de voorplecht en togen ter vischvangst.
-De weerschijn der lichten hotsebotste over de golven.
-</p>
-<p><span class="corr" id="xd30e10597" title="Niet in bron">&#x201e;</span>Jongens, ik heb een nieuwtje!&#x201d; riep Harmen al van uit de prauw. &#x201e;Gerretje heeft aangemonsterd
-bij de Bruinvisch!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dàt is nog eens verstandig!&#x201d; prees Hilke. En de anderen lachten.
-</p>
-<p>&#x201e;Vooruit, lig niet te zaniken!&#x201d; gromde Gerretje, aan wal springend. &#x201e;We gaan naar
-de pasar malem!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En m&#x2019;n fiool gaat mee, jongens!&#x201d; schreeuwde Harmen. &#x201e;Bij kerremis hoort muziek!&#x201d;
-</p>
-<p>Opgewonden werkten allen zich weer in den wagen. Op naar de pasar malem!
-</p>
-<p>Het was duister geworden; wel fonkelden al wat sterren, maar de maan was nog in geen
-velden of wegen te bespeuren. De jongens reden de brug weer over en toen de laan in
-van daarstraks. Hier, onder de hooge, zware loofboomen was het zoo pikkedonker, dat
-je geen berm kon onderscheiden. Maar verder op dansten de flambouwen van wandelende
-winkeltjes, en op die licht-boeien stelde Gerretje zijn koers. Hij was bij Harmen&#x2019;s
-gefiedel gaan zingen, klapte met de zweep en gilde zijn vreugde over zijn aanmonstering
-uit. &#x201e;Hoei-oei-oei.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Leve Gerretje!&#x201d; brulde Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Hiep-hiep-hiep, hoera!!&#x201d; riepen de anderen, en Gerretje zelf schreeuwde het hardst.
-</p>
-<p>Zoo belandden ze bij de pasar malem. Ze staakten hun gezang toen het marktgeroezemoes
-tot hen doordrong, en gluurden uit het rijtuig naar al dat lichtgeflonker.
-</p>
-<p>&#x201e;Zoo! Hier zullen we de kast meren!&#x201d; stelde Gerretje voor. En toen de kast gemeerd
-was, stapten allen uit en gingen de marktplaats op. Overal tentjes, stalletjes met
-walmende oliepitjes en flambouwen, voorbij schuivende gestalten in bonte baadjes en
-sarongs, grillige schaduwen afwerpend naar drie, vier zijden tegelijk. Merkwaardig
-was, dat nergens geschreeuwd of gezongen werd, of ruziegemaakt. De marktventers zaten
-zwijgend, een strootje rookend, bij hun waren en spraken <span class="pageNum" id="pb538">[<a href="#pb538">538</a>]</span>slechts eenige woorden, wanneer een kooplustige bij hun stalletje bleef staan. &#x201e;Wat
-een dooie boel!&#x201d; zuchtte Harmen. &#x201e;&#x2019;k Hoor nog geen draaimolen, &#x2019;k zie geen paardespul,&#x2014;niks.&#x201d;
-</p>
-<p>Wacht, daar in de verte klonk lallend, brullend gezang. Janmaats! &#x201e;Die kant maar uit,
-jongens!&#x201d; beval Harmen. Deze laatste had nog al bekijks, met zijn roode fez, zijn
-kris en zijn viool.
-</p>
-<p>De jongens liepen door, vonden op het midden der marktplaats onder een reusachtigen
-waringin het gezelschap zangers. Een kring Inlanders keek meesmuilend toe.
-</p>
-<p>De maats brulden en tierden en klapten in de handen, en in hun midden waren er twee
-aan het dansen met zonderlinge lichaamswendingen.
-</p>
-<p>&#x201e;Schip ahoy!&#x201d; schreeuwde Gerretje. &#x201e;Wat halen jullie daar voor lol uit?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;We zijn aan het dansen! Op z&#x2019;n Javaansch! Heila, speel jij er eens wat bij, zeg?&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen werd in hun midden geduwd, bij de &#x201e;dansers&#x201d;, en sloeg aan het fiedelen.
-</p>
-<p>&#x201e;Jongens!&#x201d; schreeuwde Gerretje boven het gebrul en geloei der janmaats uit, &#x201e;Gerretje
-heeft weer aangemonsterd en centen zat!&#x201d; En hij rammelde met de pas ontvangen zilverstukken
-in zijn broekzak.
-</p>
-<p>&#x201e;Leve Gerretje! Hoera!&#x201d; brulde de schare. Een kreeg het met een Inlander te kwaad,
-dien hij tegen het lijf viel. &#x201e;Blauwe nikker!&#x201d; schold hij. &#x201e;Ik zal je.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>Hilke trok Rolf, Hajo en Padde met zich mee. &#x201e;Laat ze schieten, jongens, het wordt
-hier een bende. Ga met mij mee: daarginds kunnen we ècht Javaansch zien dansen.&#x201d; En
-Hilke ging voorop, wandelde als een Goliath tusschen de klein gebouwde Inlanders en
-de lage tentjes door.
-</p>
-<p>De jongens verbaasden er zich over hoeveel verschillende rassen Oosterlingen ze zagen.
-Bij een stalletje kochten ze een paar manggah&#x2019;s en dronken er groene limonade bij,
-vol glibbertjes.
-</p>
-<p>De inlanders waren in hun beste kleedij. Kinderen droegen zilveren enkelbanden, en
-om de bruine vingertjes glansden ringen. De vrouwen hadden heur zwart glanzend, geolied
-<span class="pageNum" id="pb539">[<a href="#pb539">539</a>]</span>haar nog onberispelijker naar achteren gekamd dan anders; de wrong lag nog sierlijker,
-bevalliger, en er prijkten sneeuwwitte melati-bloempjes in, die een heerlijken, sterken
-reuk verspreidden. De strak gevouwen hoofddoeken der mannen stonden deftig op het
-bruine gelaat. Alom hing een zoete geur van bloemen, lekkernijen, vruchten, vermengd
-met de lucht van kokerij, visch, doerian en den walm der oliepitjes, die het geheel
-een feestelijk, sprookjesachtig aanzien gaven. Boven al het gebabbel en geroezemoes
-zegevierden daarginds Harmen&#x2019;s vioolkunst en de zang der janmaats.
-</p>
-<div class="figure p539width"><img src="images/p539.png" alt=".....die grappige gezichten hadden en lange, dunne armen...." width="593" height="404"><p class="figureHead">.&#x2026;.die grappige gezichten hadden en lange, dunne armen.&#x2026;</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>Zoo vonden de knapen de plaats waar gedanst werd, en wel een uur lang staarden ze
-verwonderd, bevangen en droomend naar de wonderlijke bewegingen der &#x201e;ronggengs&#x201d; (Javaansche
-danseressen). Zoo zouden ze hun heele leven wel willen zien dansen. Wat een mooi,
-gouden helmpje droeg die eene,&#x2014;dat was zeker een koningin.&#x2026;.! Langzaam-aan wenden
-de jongens ook aan het schijnbaar zoo eentonig tokkelen der gamelang; ze voelden,
-dat de muziek één was met den dans, en dat de danseressen bij elk nieuw wijsje weer
-andere wondermooie figuren tooverden.&#x2026;.
-<span class="pageNum" id="pb540">[<a href="#pb540">540</a>]</span></p>
-<p>Ze zagen dien avond ook nog een tooneelvoorstelling met poppen, die grappige gezichten
-hadden en wonderlijk dunne armen, en er zat iemand bij, die alles vertelde. Hu! dat
-was de duivel zeker! En dat daar de koning! Jammer, dat ze haast niets verstonden!
-</p>
-<p>En van de &#x201e;wajang-wong&#x201d; dwaalden de jongens naar een plaats waar een hanen-gevecht
-gehouden werd. Driftig, de borstveeren opgezet tot gouden kurassen, vlogen de dieren
-tegen elkaar op en brachten elkaar bloedige wonden toe met de stalen sporen, die men
-hun had aangebonden. Zwijgend zaten de Inlanders toe te zien; er lagen hoopjes zilver
-bij, die er op duidden, dat op de hanen werd gewed.
-</p>
-<p>De jongens voelden zich door het wreede spel afgestooten en gingen weer verder. Wat
-was dit toch voor een eigenaardig volk, dat zooveel beschaving te paren wist aan zoo
-laaghartige neigingen.
-</p>
-<p>Het was laat geworden, en onze vrienden besloten huiswaarts te keeren. Bij tweeën,
-Hilke en Padde voorop, en achteraan Hajo en Rolf, slenterden ze door de breede laan
-met de boomen. Nu en dan wandelde hun in soepelen, snellen gang een lastdrager voorbij
-met een flambouw aan zijn mand, schuw nog even naar hen omziend.
-</p>
-<p>&#x201e;Nu, Hajo&#x201d;, zei Rolf plotseling, &#x201e;over een paar dagen is het afgeloopen.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo haalde diep adem en keek naar boven, waar tusschen de boomtoppen door de sterren
-fonkelden. Toen zei hij: &#x201e;Rolf, ik weet niet, of ik je ooit nog terugzie, maar vergeten
-zal ik je nooit! Jij bent.&#x2026;. jij bent.&#x2026;.&#x201d; Hajo kon niet meer uit z&#x2019;n woorden komen.
-&#x201e;Jij bent.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Een pennelikker&#x201d;, zei Rolf met een half ondeugenden, half droevigen glimlach.
-</p>
-<p>Hajo begon te snikken en omklemde Rolf&#x2019;s arm.
-</p>
-<p>&#x201e;Stil maar&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Als jij hier over een paar jaar weer terugbent in Indië, monsteren
-we nog op hetzelfde schip aan en zeilen samen weer naar Holland terug. Dat zal leuk
-zijn, hè?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou.&#x2026;.!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb541">[<a href="#pb541">541</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;En dan ga ik op een scheepstimmerwerf werken; dat heb ik altijd al gewild.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja&#x201d;, zei Hajo, &#x201e;dat weet ik nog van toen, op de Italiaansche Zeedijk.&#x2026;.! Had je toen
-wel gedacht, dat we nog eens zulke dikke vrienden zouden worden?&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf knikte. &#x201e;Ik zag je en meteen mocht ik je al lijden. Als ik je een lamme vent
-gevonden had, zou ik je met vechten toen heel anders hebben aangepakt. En Padde vond
-ik ook al dadelijk zoo&#x2019;n gezellige sukkel. Toen wij nog zouden gaan vechten, droeg
-hij m&#x2019;n emmertje met bot al!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Zeg, Rolf&#x201d;, zei Hajo en kneep Rolf&#x2019;s arm. &#x201e;Misschien.&#x2026;. misschien word ik nog wel
-eens stuurman&#x201d; (Hajo sprak het woord haastig uit) &#x201e;op een schip, waarop <i>jij</i> schipper bent!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Of jij wordt nog eens schipper op een schuit, die <i>ik</i> gebouwd heb! Ik zal vast eens een model voor je uitzoeken. En als ik geen model vind,
-dat me bevalt, ontwerp ik er zelf een.&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo was blijven staan. &#x201e;Méén je dat, Rolf.&#x2026;.?&#x201d; stamelde hij. &#x201e;Zou ik nog wel eens.&#x2026;.
-nog wel eens <i>schipper</i> kunnen worden?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Waarom niet?&#x201d; vroeg Rolf. &#x201e;Als je maar aanpakt! Kijk zoo&#x2019;n Bruinvisch nou eens aan.
-Zou jij niet kunnen leeren wat hij geleerd heeft?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Rolf.&#x2026;.?!&#x201d;
-</p>
-<p>De jongens zwegen; Hajo moest nog eens rijpelijk overdenken wat Rolf gezegd had. Hij,
-Peter Hajo, zou nog eens schipper kunnen worden?! Schipper met een opper- en een onderstuurman,
-een bootsman onder zich? Een eigen schip hebben, een eigen schip met een bemanning?!
-</p>
-<p><i>Schipper Hajo</i>.&#x2026;. hoe zoet klonk het.&#x2014;Daarvoor moest gewerkt worden. Hard gewerkt, jaren lang. Welnu!
-Hajo zou werken, de tanden opeen. Hij zou lezen en schrijven leeren, hij zou het eene
-boek na het andere verslinden, regel na regel, tot hij het van buiten kende. Hij zou
-over sterrenkaarten gebogen zitten, avond aan avond, tot er geen olie meer in de lamp
-was; &#x2019;s nachts in bed zou hij berekeningen maken; hij zou naar Zaandam loopen en naar
-Amsterdam, waar de groote scheepswerven waren; hij zou wachten tot <span class="pageNum" id="pb542">[<a href="#pb542">542</a>]</span>hij een man was en dan zijn baard laten staan, net als schipper Bontekoe; nu, op deze
-reis al, zou hij op een prik trachten uit te visschen wat de Bruinvisch zoo dagelijks
-deed,&#x2014;of het erg moeilijk was, schipper zijn.&#x2026;.
-</p>
-<p>Daar klonk in de verte Harmen&#x2019;s fiedel weer. De jongens keken om en zagen den wagen
-aankomen, die geducht zwaaide, naar het licht op den bok te oordeelen. En toen de
-oomes weer bij Harmen&#x2019;s gefiedel instemden, hoorden de jongens, dat de arak het gewonnen
-had.
-</p>
-<p>&#x201e;Zoometeen kantelen ze nog!&#x201d; zei Rolf.&#x2014;Daar leek het werkelijk veel op: de wagen slingerde
-van den eenen wegberm tegen den anderen.
-</p>
-<p>&#x201e;En m&#x2019;n centen zijn op,&#x2014;dat is me een strop! En m&#x2019;n centen ben ik kwijt,&#x2014;wat een narigheid!&#x201d;
-zong Gerretje boven allen uit.
-</p>
-<p>De jongens gingen eerbiedig een weinig terzijde. Gerretje klapte met de zweep; Harmen
-zat naast hem te fiedelen. Binnenin lag de een bij den ander op schoot; het was een
-wonder, dat de bodem het uithield. En een der maats had zich achterste voren op een
-rossinant geslingerd, steunde zich op den anderen paardenrug om niet te vallen en
-schreeuwde: &#x201e;Hou op! Ik val er af!&#x201d;
-</p>
-<p>Maar Gerretje luisterde niet naar de smeekbeden van den onervaren ruiter en zong onverdroten
-voort, dat zijn aanmonsteringscenten op waren en dat hij dat zoo&#x2019;n strop vond. En
-daarbij klapte hij lustig met de zweep.
-</p>
-<p>Harmen merkte de jongens aan den wegkant op. &#x201e;Oh, mannen, daar hebben jullie de twee
-stuurlui ook!&#x201d; De anderen letten niet zoo op de jongens, maar, Hilke ontdekkend, riepen
-ze: &#x201e;Kom er ook in, Hilke! Plaats zat!&#x201d;
-</p>
-<p>Hilke wees het aanbod af. &#x201e;Ik loop liever. Wachten jullie bij de sloep?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, we zullen wachten!&#x201d; schreeuwde Harmen en fiedelde weer voort. Zoo zwaaide de
-wagen den weg af, tot ze bij een bocht uit het oog verdween.
-</p>
-<p>Hajo was uit zijn droom wakker geschud. &#x201e;Wat heeft Harmen opeens?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Harmen is jaloersch op die brief, die m&#x2019;n oom je heeft <span class="pageNum" id="pb543">[<a href="#pb543">543</a>]</span>meegegeven&#x201d;, zei Rolf. &#x201e;Gisterenavond kwam hij bij me en vroeg, of lezen en schrijven
-moeilijker dan vioolspelen was. Als het niet moeilijker was, wou hij het leeren.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En wat heb je gezegd?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat, als hij net zoo goed kon lezen en schrijven, als hij nu viool speelt,&#x2014;hij er
-nog geen laars van kon. Toen was hij boos.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Vind jij dan niet, dat hij erg mooi speelt?&#x201d; vroeg Hajo verbaasd.
-</p>
-<p>Rolf glimlachte. &#x201e;Gaat nog al. In de buitenlucht is het niet zoo hinderlijk als binnen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Van die begrafenis is toch wel mooi.&#x2026;.&#x201d; aarzelde Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Is er ten minste treurig genoeg voor&#x201d;, zei Rolf.
-</p>
-<p>De jongens belandden bij de kade, waar de anderen reeds in de sloep zaten en den tijd
-verdreven door in het bootje zoo heen en weer te schommelen, dat het telkens water
-schepte. Boven stond de verlaten wagen; de paardjes leunden droevig en slaperig tegen
-elkaar. Toewan Gerretje had geen lust meer om ze thuis te brengen.&#x2026;.
-</p>
-<p>&#x201e;Span ze dan ten minste uit!&#x201d; gromde Rolf en bevrijdde de dieren van het tuig. De
-paardjes maakten er een dankbaar gebruik van door terstond weg te sukkelen, vermoedelijk
-naar hun stal.&#x2026;.
-</p>
-<p>&#x201e;Wel verduiveld!&#x201d; schold Gerretje met dubbele tong. &#x201e;Daar lóópen ze, de knollen! En
-als ik nou m-morgenochtend aan wal ga, zijn ze w-weg!&#x201d; Meteen plofte Gerretje weer
-om door het geschommel der anderen. Allen gierden van de pret.
-</p>
-<p>&#x201e;Hou nou op met dat schommelen!&#x201d; mopperde Hilke. &#x201e;Zoometeen kantelen we nog.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Juist lollig!&#x201d; schreeuwden de maats. &#x201e;D-dan zwemmen&#x200a;&#x2026; hik! zwemmen we wat!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Je weet zeker niet, dat het hier vol haaien zit?&#x201d; vroeg Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Jij bent zelf een haai!&#x201d; schreeuwde Gerretje. &#x201e;Wat doe je met je vingers aan die
-k-knollen? Zijn die van jou, of zijn ze van.&#x2026;. hik! van toewan Gerretje?&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf gooide samen met Hilke de sloep los. &#x201e;Ziezoo, ga jij daar eens weg: ik zal het
-roer wel nemen.&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb544">[<a href="#pb544">544</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Neen!&#x201d; protesteerde de maat. &#x201e;Ik hou het roer vast! Ik wil het roer vasthouden!&#x201d;
-En hij nam den roerstok als een zuigeling in zijn handen.
-</p>
-<p>&#x201e;Laat los!&#x201d; beval Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Waarom? Waarom zou ik het roer niet houden?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Omdat je stomdronken bent.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat?! Ik dronken? Ben ik dronken, jongens? Ik b-ben heelemaal niet d-dronken!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Laat maar los, Piet!&#x201d; zei Harmen sarrend en schommelde heen en weer. &#x201e;We hebben nou
-twee <i>stuurlui</i> aan boord!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Schei uit met dat schommelen!&#x201d; riep Rolf driftig. &#x201e;Of ik sla er op, begrepen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, schei uit, jongens! De stuurman vindt het ommers niet goed!&#x201d; treiterde Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Hou op met dat sarren, Harmen!&#x201d; gromde Hilke. Hajo kookte van binnen.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat: stuurman?&#x201d; vroeg een schommelende maat. &#x201e;Wáár is een stuurman?&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen wees op Rolf. &#x201e;Hij daar, de boekenwurm! Die is te fijn om met gewone jongens
-in een sloep te zitten!&#x201d;
-</p>
-<p>Rolf keek Harmen met verbeten drift aan. Harmen trok een leelijk gezicht tegen hem.
-</p>
-<p>&#x201e;Kom, gooi het zeil nou eens uit!&#x201d; zei Hilke, geërgerd.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat mag je niet doen! Dat moet je eerst aan de stuurman vragen!&#x201d; riep Harmen.
-</p>
-<p>Rolf stond op. &#x201e;Ik heb jullie niet noodig&#x201d;, zei hij met trillende lippen. &#x201e;Ik zal
-zoo wel aan boord komen!&#x201d; En meteen sprong hij het water in, kwam weer boven en zwom
-van de kade weg, in de richting van de lichtjes, daar ver in zee.
-</p>
-<p>Verbluft waren de maats. Zoo verbluft, dat ze nog niet begrepen wat er gebeurd was,
-toen het boord van de sloep voor de tweede maal neergedrukt werd en nog een jongenslichaam
-het water inplonsde.
-</p>
-<p>&#x201e;Hajo.&#x2026;.!&#x201d; schreeuwde Padde ontzet.
-</p>
-<p>Toen kregen Harmen en Hilke hun bezinning terug. De eerste legde zijn viool neer,
-nam een roeispaan op, die in de sloep lag, en duwde van den kant af. Hilke gooide
-het zeil los.&#x2014;En vijf minuten later waren de drenkelingen aan boord geheschen.
-<span class="pageNum" id="pb545">[<a href="#pb545">545</a>]</span></p>
-<p>Padde jammerde in één toon voort. &#x201e;Zijn jullie nou razend? Rolf zei immers zoo net
-nog, dat het water hier vol haaien zit.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen keek met afgewend gelaat voor zich uit naar de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span>, wier lichten steeds grooter werden. In fiedelen had hij geen lust meer.
-</p>
-<p>Rolf zat met druipende kleeren op een bankje, zwijgend, het hoofd diep gebukt.
-</p>
-<p>Hajo schreide. En Hilke hield het stuur.
-</p>
-<p>Na eenig zwijgen herinnerde Gerretje zich weer, dat zijn centen op waren en dat dit
-zoo&#x2019;n strop was, en hij deelde het zingend iedereen mee, die het maar hooren wilde.
-</p>
-<p>Zoo legde de sloep zich langszij van de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span>, en de maats klauterden aan boord. Geen van hen viel den valreep af. Want zooveel
-arak kan een Hollandsche janmaat niet door zijn keelgat gieten, dat hij een touw loslaat,
-als hij het eenmaal in z&#x2019;n handen heeft. Harmen werkte zich op een onbegrijpelijke
-manier met Joppie èn z&#x2019;n fiool naar boven.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Zwijgend trokken Hajo en Rolf dien avond hun natte kleeren uit en gingen ter kooie.
-De meeste maats sliepen al.
-</p>
-<p>Harmen was dien avond gaan slapen zonder een mensch goeden nacht te wenschen. Hij
-woelde geducht, en onverwachts stond hij in zijn onderbroek voor Rolf&#x2019;s kooi.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik kom je zeggen.&#x2026;.&#x201d; zei hij, moeilijk ademhalend, &#x201e;dat het me spijt. &#x2019;k Heb het
-niet zoo kwaad gemeend, als jullie dacht, hoor. &#x2019;k Ben ook niet nijdig op je, dat
-jij zoo knap bent, neen, ik was nijdig op je, omdat ik zoo stom ben. Snap je?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Waarom zou jij dom zijn?&#x201d; vroeg Rolf.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik??&#x201d; zei Harmen verbaasd. &#x201e;Ik ben zoo stom als een kokosnoot! Waarom geeft de schipper
-Hajo wèl een brief mee en mij niet? Omdat de schipper denkt: Laat Harremen maar wat
-krassen voor de maats, daar.&#x2026;.&#x201d; Harmen snikte eensklaps, &#x201e;.&#x2026;. daar is ie goed voor.&#x2014;Afijn&#x201d;,
-Harmen veegde zijn tranen weg, &#x201e;<span class="corr" id="xd30e10749" title="Bron: Zoolang">zoolang</span> ik m&#x2019;n fiool maar heb, is er met Harremen niks aan &#x2019;t handje. Maar dan moet je niet
-zeggen, dat ik óók geen fiool kan spelen!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb546">[<a href="#pb546">546</a>]</span></p>
-<p>Rolf glimlachte weer. &#x201e;Als ik het maar eerst zoo kon als jij, zou ik al blij zijn,
-hoor!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Is niet gemakkelijk!&#x201d; verzekerde Harmen. &#x201e;Nietwaar, Hajo? Dat van die begraffenis is verduiveld moeilijk!&#x201d;
-</p>
-<p>Zoo was de vrede weer gesloten. Harmen ging nog niet dadelijk weer zijn kooi in; hij
-sleepte de schatten, die hij vandaag had ingekocht, bijeen, liet zijn viool nog eens
-bewonderen, toonde, dat er nog nergens een barst in zat.
-</p>
-<p>En Padde toonde zijn schatten, verdeelde ze nog eens opnieuw. En Rolf voelde zich
-blij, dat Padde&#x2019;s broertjes en zusjes zoo blij zouden zijn met wat Rolf Padde voor
-hen gegeven had. Al die mooie dingen waren zoo mal in hun grove knuisten; het was
-net, of het sprookjesachtige er nu af was, dat hun zoo bekoord had, toen ze ze in
-het halfduister van dat eigenaardig geurende winkeltje hadden zien liggen te midden
-van duizend andere vreemde dingen. In de matgele handen van dien Oosterling hoorden
-ze thuis.&#x2026;.
-</p>
-<p>Nu, in Holland zouden ze alles wel mooi vinden. Als het maar uit Indië kwam!
-</p>
-<p>&#x201e;Ruik dat hout eens?&#x201d; vroeg Padde, zijn vrienden den waaier reikend.
-</p>
-<p>&#x201e;Lekker!&#x201d; zeiden de anderen.
-</p>
-<p>En Harmen vulde zijn waterpijp, stopte er tabak in en rookte als een echte Arabier:
-met gekruiste beenen! Alle jongens deden een trekje, en de slapende maats gromden,
-dat ze niet zoo ginnegappen moesten, als een ander mensch mafte.
-</p>
-<p>Maar de jongens waren traag in het scheiden.
-</p>
-<p>Een lange, lange scheiding stond hun nog te wachten. Nietwaar.&#x2026;.?
-</p>
-<div class="figure p546width"><img src="images/p546.png" alt="Ornament." width="162" height="254"></div><p>
-<span class="pageNum" id="pb547">[<a href="#pb547">547</a>]</span></p>
-</div>
-</div>
-<div id="ch2.29" class="div1 chapter"><span class="pageNum">[<a href="#xd30e605">Inhoud</a>]</span><div class="divHead">
-<div class="figure"><img src="images/p547.png" alt="DE THUISKOMST" width="618" height="177"></div>
-<h2 class="main">DE THUISKOMST</h2>
-</div>
-<div class="divBody">
-<p class="first">Den achtsten Maart van het jaar 1620 lichtte de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span> de ankers, en den acht-en-twintigsten December van hetzelfde jaar liet zij ze na
-een gunstige reis weer vallen op de zandige reede van Vlissingen.
-</p>
-<p>Met tranen in de oogen hadden onze vrienden Rolf vaarwel gewuifd, toen een ferme Zuid-Oostenwind
-de zeilen bollen deed en de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span> statig voortdreef van Java&#x2019;s groene kust, en met tranen in de oogen hadden ze den
-acht-en-twintigsten December in den vroegen morgen, rillend van kou, in den grijzen
-nevel de duinen van Walcheren zien schemeren. Daar stonden ze bij elkaar, den kraag
-van hun duffelsche hoog opgezet, de handen en de polsen in den broekzak, Hajo en Harmen
-en Hilke en Gerretje en Padde en honderd andere maats en zwetsten allen dooreen en
-woven en schreeuwden, of bliezen zich in de handen.
-</p>
-<p>Zie, daar lag Vlissingen met zijn roode daakjes en zijn stompen toren, waar de vlag
-uithing, omdat er een Oostinjevaarder, de <span class="ex">Nieuw-Zeeland</span>, uit het verre menschenetersland was binnengeloopen, de ruimen vol peper, kruidnagelen,
-koffie, tabak! Nu liep alles van de werkplaats weg, de smid nog zwart van het roet,
-de bakker witbestoven, de timmerman met zijn schaaf in de hand, en door de kleine
-vensters der havenkantoren gluurden de klerken, kauwend op hun ganzeveeren. De reeder,
-deftig in het zwart, met witten <span class="pageNum" id="pb548">[<a href="#pb548">548</a>]</span>kraag en handschoenen, vergezeld door de heeren van het kantoor, nam waardig in zijn
-sloep plaats om zich aan boord te laten roeien.
-</p>
-<p>En de kwajongens? Nee, maar, de kwajongens! Alom klapperden hun klompjes over de keien;
-ze kropen onder karren en paarden door, de rakkers; ze baanden zich met de ellebogen
-een weg door de menschen en voeren in volgepropte bootjes hals-over-kop naar den Oostinjevaarder.
-</p>
-<p>Grinnikend hingen de maats over de balie, zagen toe, welke van de benden kleine zeeroovers
-met de lauweren zou gaan strijken: het eerst bij den Oostinjevaarder te zijn aangekomen,
-het eerst hoera! geschreeuwd te hebben, met de mutsen gezwaaid en gevraagd te hebben:
-&#x201e;Goeie reis gehad? Gooi eens wat <i>Indisch</i> naar beneden?&#x201d; Daarvoor doken ze desnoods in het ijskoude water, de bengels, die
-nu, trekkend aan de riemen als dollemannen, naderbij kwamen. En daarginds, aan de
-kade! Zie eens, wat een volk er toeliep! En wat een vlaggen er nu fonkelden in de
-klare zon!
-</p>
-<p>Ja, jongens, ze waren weer in hun bovenste beste kikkerlandje! En al die vlaggen,
-al dat volk, al die opwinding was voor hen!
-</p>
-<p>Of ze weer terug wilden naar de Oost? Voorloopig had niemand er trek in! Nu, ja, ze
-kenden zichzelf wel: als ze weer een maand lang gehokt hadden, met een pijp en een
-kop koffie bij den haard, en zoo lang over hun reizen hadden opgesneden, dat ze zelf
-niet meer wisten, wat waar gebeurd en wat gelogen was, en ze in hun verhalen vastraakten,
-zoodat niemand hen meer geloofde; wanneer de volle zak gage, die ze meekregen, een
-leege zak geworden was, dan werden ze sagrijnig, dan luisterden ze naar het gezellig
-jammeren van den wind in de schouw, dan kregen ze verlangst naar het vooronder en
-hun kameraden, dan gingen ze zoo er eens naar de zee kijken, hoewel ze een maand geleden
-hadden gezworen, haar nooit weer terug te willen zien, omdat ze &#x2019;t zoute water nou
-wel zat waren, en.&#x2026;. verdikkoppe! een week later hadden ze weer aangemonsterd voor
-Jan Oost.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Maar nu de ankerpalen ratelden, zat de vreugde hun nog <span class="pageNum" id="pb549">[<a href="#pb549">549</a>]</span>tot boven in de keel. Straks zouden ze afmonsteren en, den zak vol blinkende daalders,
-op den wal staan met hun aapjes en papegaaien, die, sinds het koud was, in omwonden
-kooien in de kombuis hingen. Daar hongen ze lekker warm!
-</p>
-<p>Ook Joppie hokte in de kombuis, stelde niet het allergeringste belang in Walcheren,
-Vlissingen, of in iets anders, dat koud was.
-</p>
-<p>Op het water krioelde het al van roeibootjes vol kwajongens, die hun nek pijnigden
-met het naar boven kijken. &#x201e;Hé, Lange!&#x201d; schreeuwden ze omhoog, &#x201e;spreek jij eens Maleisch?
-Of <i>ken</i> je het niet eens?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Papperalapoetje!&#x201d; schreeuwde de &#x201e;<span class="corr" id="xd30e10814" title="Bron: lange">Lange</span>&#x201d; omlaag.
-</p>
-<p>De jongens rolden de boot haast uit van het lachen. &#x201e;Nou, en wat beteekent dat nou?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat zeggen ze altijd, als ze je villen!&#x201d; lichtte de &#x201e;<span class="corr" id="xd30e10820" title="Bron: lange">Lange</span>&#x201d; toe.
-</p>
-<p>Nieuw gegrinnik. &#x201e;Nou, als ze jou zouden villen, hadden ze een heele lap, zeg!&#x201d; roept
-er een. &#x201e;Papperalapoetje&#x2014;Pas maar op je hoedje!&#x201d; Alles daar beneden giert van het
-lachen over dezen geestigen zet.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Twee uur later begon de afmonstering. Harmen kwam in de kombuis, pakte Joppie in zijn
-nekvel en schaarde zich in de rij wachtenden voor de kajuit.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat moet dat?&#x201d; jammerde Joppie, bibberend over al zijn leden.
-</p>
-<p>&#x201e;We gaan afmonsteren, Joppie&#x201d;, zei Harmen.
-</p>
-<p>En zoo kwamen de jongens aan de beurt en schoven met z&#x2019;n drieën de kajuit in; Joppie
-ook,&#x2014;verdekt achter Harmens rug.
-</p>
-<p>Of de Bruinvisch tevreden was over zijn scheepsjongens? Eerst wendde hij zich tot
-Harmen. &#x201e;Jij gaat de volgende reis weer mee!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik ga niet meer varen&#x201d;, zei Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Dan ken ik je beter, dan je jezelf kent&#x201d;, meende de Bruinvisch.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou&#x201d;, zei Harmen, &#x201e;ik zal een bruinvisch wezen, als ik me ooit weer op zoo&#x2019;n smerige
-Oostinjevaarder laat aanmonsteren.&#x201d;
-</p>
-<p>Er was even stilte in de kajuit. De Bruinvisch keek met vervaarlijke <span class="pageNum" id="pb550">[<a href="#pb550">550</a>]</span>oogen naar Harmen&#x2019;s gelaat, waarop niets dan bittere ernst te lezen stond. &#x201e;Hier!
-Neem je gage!&#x201d; bulderde de Bruinvisch.
-</p>
-<p>&#x201e;Dankje, schipper&#x201d;, zei Harmen onderdanig. Om het geld te kunnen opstrijken, moest
-hij Joppie loslaten. Dit wakkere dier zwikte op zijn vier pooten door, ontwaarde den
-opgezetten tijger en zette alle haren steil overeind.
-</p>
-<p>De Bruinvisch liet z&#x2019;n oogen rollen. &#x201e;Wat moet die <i>hond</i> hier in de kajuit?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Afmonsteren en z&#x2019;n gage halen&#x201d;, verklaarde Harmen. En toen kon hij zich opeens niet
-meer goed houden, begon te grinniken, streek haastig het geld op en liet het in zijn
-broekzak glijden. &#x201e;Nou, dag, schipper! &#x2019;t Ga je goed!&#x201d; En Harmen verliet met bekwamen
-spoed de kajuit. Joppie achter hem aan, den staart tusschen de pooten.
-</p>
-<p>De Bruinvisch hapte naar adem. &#x201e;Nu jij!&#x201d; wendde hij zich barsch tot Hajo. &#x201e;Ik zal
-je brief afgeven in Amsterdam en er nog een woordje bij doen. Waar moet je heen? Naar
-Hoorn? Nou, dan ben je niet zoo ver af. Hier is m&#x2019;n adres, zie je, dat heb ik voor
-je opgeschreven! En Maandag over een week kom je bij me, dan neem ik je mee naar de
-heeren van de Compagnie. Begrepen?&#x201d;
-</p>
-<p>Of Hajo het begrepen had!
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe ga je nu naar Hoorn? Loopen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, schipper. Maar Harmen zei.&#x2026;&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Harmen?! Vraag ik je, wat Harmen zei? Je kunt tot Dordrecht met de jol gaan,&#x2014;die
-is voor het volk, dat die kant uit moet. En verder loop je maar, dat is gezond. En
-laat je onderweg je geld niet afstelen: een landrot is nooit te vertrouwen! Hier is
-&#x2019;t. Met wat je in bewaring hebt gegeven, drie-en-zeventig gulden.&#x2014;En nou jij!&#x201d; Dat
-was tegen Padde. &#x201e;Waarom schipper Bontekoe jou nog apart heeft aangemonsterd, zal
-me eeuwig een raadsel blijven. Weet je, wat jij bent? Een nietsnut! Een landrot!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, ik wou ook nooit varen!&#x201d; zei Padde, woest. &#x201e;Ik wou bij m&#x2019;n oom in de brouwerij!&#x201d;
-</p>
-<p>De Bruinvisch keek hem verbaasd aan. &#x201e;En waarom ben je dan naar Oostinje gegaan?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb551">[<a href="#pb551">551</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Ik heb.&#x2026;. ik heb me verslapen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hè??&#x2014;Nou, dat je een slaapkop bent, heb ik gemerkt. Hier is je geld. Vier-en-zestig
-guldens. Negen-en-dertig plus zeven-en-twintig.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Is zes-en-zestig en niet vier-en-zestig&#x201d;, merkte Padde op. &#x201e;Twee gulden te min!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat?!&#x201d; De Bruinvisch sloeg aan het rekenen en bevond, dat Padde gelijk had. &#x201e;Hier
-dan!&#x201d; pruttelde hij, z&#x2019;n lade openend en nog twee gulden op tafel werpend. &#x201e;&#x2019;k Dacht
-net, dat m&#x2019;n boeken nu eindelijk klopten.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>Even later stonden de jongens buiten. &#x201e;Daar wou hij me eventjes twee guldens afvangen!&#x201d;
-zei Padde verontwaardigd. &#x201e;&#x2019;k Zou er anders niks van zeggen, maar die schippers verdienen
-genoeg! Nietwaar, Harmen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou!&#x201d; viel Harmen hem bij. &#x201e;De Bruinvisch krijgt meer gage dan wij met z&#x2019;n drieën,
-en hij heeft er niet half zooveel voor gedaan!&#x201d;
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>&#x2019;s Middags voer de jol weg. Dat gaf me een afscheid tusschen de oomes! Er vloeiden
-tranen.&#x2026;. emmers vol! Allen wisten, dat ze elkaar binnen enkele weken weer terug zouden
-zien. Maar ze namen afscheid voor eeuwig en wuifden, zoolang ze maar een muts konden
-zwaaien.
-</p>
-<p>De wind zat pal in het Noorden, zoodat de jol tusschen Walcheren en Zuid-Beveland
-geducht laveeren moest. En het was zoo ijzig koud op het water, dat allen in de holte
-van de boot dicht bijeen gingen zitten, &#x2019;n zeiltje over de boorden gespannen. Tegen
-donker meerden ze de jol aan den Zuiderdijk van Noord-Beveland, waar een boerendak
-opdook. Ze klauterden met stijve beenen, slapende voeten en verkleumde vingers en
-teenen tegen den dijk op en kropen allen bijeen op den warmen hooizolder, die hun
-door den boer bereidwillig werd afgestaan.
-</p>
-<p>&#x201e;Waar komen jullie weg?&#x201d; vroeg de boer, hun met een kaars voorgaand,&#x2014;het laddertje
-op naar den zolder.
-</p>
-<p>&#x201e;Van Batavia&#x201d;, zei Padde.
-</p>
-<p>&#x201e;Waar legt dat?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Vlakbij, als je d&#x2019;r eenmaal bent&#x201d;, lichtte Harmen hem in.
-<span class="pageNum" id="pb552">[<a href="#pb552">552</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Kom, Joppie!&#x201d; En Joppie werd voor de zooveelste maal in z&#x2019;n nekvel gepakt.
-</p>
-<p>&#x201e;Moet die hond mee op zolder??&#x201d; vroeg de boer.
-</p>
-<p>&#x201e;Waarachtig!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;Die heeft al meer gezien dan vijftig boerenkaaskoppen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, &#x2019;t is een leelijk mormel&#x201d;, gromde de boer.
-</p>
-<p>&#x201e;Zeg hem dat eens in &#x2019;t Maleisch&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Dan vliegt ie je naar de kuiten.&#x201d;
-</p>
-<div class="figure floatRight p552width"><img src="images/p552.png" alt="&#x201e;Waar komen jullie weg?&#x201d;" width="206" height="448"><p class="figureHead">&#x201e;Waar komen jullie weg?&#x201d;</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>Toen waren allen boven; de boer klapte het luik dicht en trok de ladder weg, zoodat
-de mannen opgesloten zaten.
-</p>
-<p>&#x201e;Hij vertrouwt ons voor geen pruim tabak!&#x201d; meende een oome.
-</p>
-<p>&#x201e;Zou hier geen kippetje te graaien zijn voor Ouwejaarsavond?&#x201d; vroeg Gerretje, tastend
-langs de hanebalken. Daar fladderde een haan luid kakelend weg. &#x201e;Wat een mormel!&#x201d;
-schold Gerretje. &#x201e;Hij heeft me gepikt!&#x201d;
-</p>
-<p>Hè, het was lekker warm hier op zolder! Zelfs Joppie ontdooide. De mannen rolden zich
-in het hooi, genoten nog eens volop van het bewustzijn, weer in hun eigen lief landje
-te zijn. Thuis moesten ze weten, dat de jongens al weer binnen waren! Hoe zou het
-thuis zijn? Toch alles goed? Een kleine ongerustheid, die in hun ziel sloop, werd
-er weer uitgebezemd. En even later snurkten allen zoo, dat de boer en zijn vrouw verbaasd
-hun neuzen boven de dekens uitstaken en zich afvroegen, waarom de varkens vannacht
-zoo rumoerig zouden zijn. Biggen op komst.&#x2026;?
-</p>
-<p>Al vroeg werden de janmaats weer wakker door het gekakel van een kip, die wijd en
-zijd verkondde, dat ze, hoewel het winter was, voor den boer toch nog een eitje had
-gelegd. Gerretje brak het open en dronk het leeg. &#x201e;Nog warm!&#x201d; Anderen morrelden aan
-het luik, maar het zat van onderen vast. Eindelijk kwam de boer en opende het.
-<span class="pageNum" id="pb553">[<a href="#pb553">553</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Ook goeie morgen!&#x201d; wenschten de maats het slaapdronken hoofd met de bonte nachtmuts
-toe.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat zijn jullie vroeg!&#x201d; mopperde de boer. &#x201e;&#x2019;t Is nog zoo koud!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Heeft het gevroren?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou! De pomp zal wel vastgevroren zijn!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Heb je dan soms een bakkie heete koffie voor ons?&#x201d;
-</p>
-<p>De boer gromde wat. &#x201e;Kom nou maar eerst beneden!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Die groote, witte kip heeft een ei gelegd&#x201d;, zei Gerretje onder het afdalen.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja. Dat is een beste!&#x201d; knorde de boer, tevreden. &#x201e;&#x2019;k Zal het straks wel halen.&#x2014;Wat
-hebben jullie in die kooien?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Jonge leeuwen&#x201d;, lichtte Gerretje in.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, jullie maakt er wat van!&#x201d; grinnikte de boer.
-</p>
-<p>&#x201e;Heb je niks te bikken, Hannes?&#x201d; vroeg Harmen hem.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Heb nog wel een homp brood voor je&#x201d;, zei de boer. &#x201e;Die wou ik aan de varkens geven,
-omdat ie zoo hard is.&#x201d;
-</p>
-<div class="figure floatRight p553width"><img src="images/p553.png" alt="Een dik, norsch wijf....." width="276" height="261"><p class="figureHead">Een dik, norsch wijf.&#x2026;.</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>Even later zaten allen te kauwen op het keiharde brood.&#x2014;De vrouw van den boer kwam
-ook, een norsch, dik wijf in nachtmuts en onderrok, en ging zonder groeten koffie
-zetten, blazend in het vuur, alsof ze den heelen oven wilde wegblazen en haar man
-en zijn gasten er bij. Op de hoffelijkheden der galante oomes zei ze geen boe of ba.
-De boer was in den stal gegaan.
-</p>
-<p>De koffie bleek slap te zijn en niet van de beste soort, maar warm was ze,&#x2014;dat scheelde
-al veel. Er waren maar twee koppen, zoodat de janmaats ze maar lieten rondgaan.
-</p>
-<p>De boer kwam uit den stal terug en begon een lang verhaal over een koe op te disschen,
-die hij van &#x2019;t voorjaar gekocht en van het najaar weer verkocht had en waarop hij
-zoo&#x2019;n schade had geleden. En dan had het van het voorjaar zoo weinig geregend, en
-hij had den heeren van het Waterschap <span class="pageNum" id="pb554">[<a href="#pb554">554</a>]</span>eens even de waarheid gezegd, en hij had ook een neef bij de Secretarie, en z&#x2019;n wijf
-was zoo best, nooit ziek of zoo, en zijn zeug had dertien biggen gekregen, waarvan
-hij er een verdronken had, omdat dertien een ongeluksgetal was.&#x2026;.
-</p>
-<p>De oomes lieten hem zwammen, tot ze allen hun bakje koffie hadden leeggelurkt. Toen
-stonden ze op. &#x201e;Nou, Hannes&#x201d;, zei Harmen en stak den boer de hand toe. &#x201e;Bedankt voor
-je rot-koffie, hoor!&#x201d;
-</p>
-<p>De boer grinnikte. &#x201e;Goeie reis!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Vergeet je dat eitje niet van de zolder te halen?&#x201d; riep Gerretje.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Zal er temet om gaan&#x201d;, antwoordde de boer.
-</p>
-<p>En de janmaats staken weer van wal. Alles was in grijze morgennevelen gehuld. De wind
-zat nog even beroerd in het Noorden en blies vinnig de nevelen over het water, zoodat
-de maats roode oorlelletjes en neuspunten kregen. Ze staken de breede Oosterschelde
-over. In het midden was het zoo duivelsch koud, dat je adem bevroren op je lippen
-sloeg. Joppie lag rillend in Harmen&#x2019;s armen; de kooien met aapjes waren in het bergplaatsje
-voor de proviand neergezet.&#x2014;Nu zeilden de maats tusschen Duiveland en Tholen het Mastgat
-in, de Zijpe door, toen om Overflakkee het Volkerak door in het Hollandsch Diep.
-</p>
-<p>Bij de Dordtsche Kil wachtte hun een teleurstelling: het water was bevroren. Tegen
-loopen zagen ze niet op, maar hoe moesten ze met hun kisten aan? Ze meerden de jol
-voor een herberg en bespraken de zaak bij een kroes warmen, Spaanschen wijn.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik wil jullie m&#x2019;n slee wel verkoopen&#x201d;, zei de waard, een leelijke, schele kerel.
-</p>
-<p>&#x201e;Is het ijs dan sterk genoeg?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Daarstraks is er nog een op schaatsen uit Rotterdam gekomen&#x201d;, zei de waard.
-</p>
-<p>&#x201e;Laat kijken je slee!&#x201d; In optocht volgde het heele stelletje den waard, die hun in
-een schuurtje een groote, groene bak-slee aanwees.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat moet die ouwe waschbak nog opbrengen?&#x201d; vroeg Harmen.
-<span class="pageNum" id="pb555">[<a href="#pb555">555</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;&#x2019;n Daalder.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Je bedoelt zeker, als we jou en je heele kroeg er bij koopen?&#x201d;
-</p>
-<p>De waard haalde de schouders op. &#x201e;Niemand dwingt je, die slee te koopen. Ik wil hem
-voor minder niet kwijt. Jullie kunt er je heele rommel in laden!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Vooruit!&#x201d; zei Hilke. &#x201e;Hij is gekocht!&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen pruttelde nog wat. &#x201e;Afijn!&#x201d; zei hij. &#x201e;Weet je je wat, jongens? Ik ga naar Dordt
-en zie in een oud roest-zaakje schaatsen op te scharrelen. Dan trekken we de slee!&#x2014;Hé,
-afzetter, leen me je schaatsen even naar Dordt: &#x2019;k ben zóó weerom.&#x201d;
-</p>
-<div class="figure floatRight p555width"><img src="images/p555.png" alt="..... dat hij het schaatsenrijden nog niet verleerd had....." width="190" height="273"><p class="figureHead">.&#x2026;. dat hij het schaatsenrijden nog niet verleerd had.&#x2026;.</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>Grommend ging de waard de schuur weer in en gaf Harmen een paar verroeste schaatsen.
-Harmen schoot ze, zuchtend van lol, aan, holde er mee weg en sprong op het ijs. Daar
-maakte hij, om te toonen, dat hij het schaatsen nog niet verleerd had, een kuitenflikker
-en begon toen met ver naar voren gebogen rug, de handen in de zakken, tegen den wind
-op te werken in de richting Dordrecht.
-</p>
-<p>De anderen gingen de herberg weer in, dronken nog een kroes wijn tegen de kou. Ze
-werden doezelig en kregen slaap. De schemering viel alweer in.
-</p>
-<p>&#x201e;We moeten hier maffen&#x201d;, meende Gerretje. &#x201e;Of heeft er iemand lust, vannacht in een
-wak te rijden?&#x201d; Hij keek rond, maar toen er geen liefhebbers voor het wak bleken te
-zijn, sloeg hij met den waard aan het onderhandelen over den logiesprijs. Voor acht
-stuiver den man met avondeten er bij en nog een &#x201e;flapkanne&#x201d; Spaanschen wijn werd de
-zaak ten slotte beklonken.
-</p>
-<p>Tegen donker kwam Harmen weer aanscheren, een bos schaatsen over den rug. &#x201e;Daar word
-je lekker warm van!&#x201d; riep hij, terwijl hij den dijk opkrabbelde. En met zijn schaatsen
-nog aan de voeten sjouwde hij de gelagkamer binnen. &#x201e;&#x2019;t Moet vannacht nog maar wat
-vriezen, jongens, want &#x2019;t ijs kraakt als de weerlicht, en &#x2019;k heb er twee zien doorzakken!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb556">[<a href="#pb556">556</a>]</span></p>
-<p>Terwijl de maats de schaatsen verdeelden en de roestige ijzers wat aanzetten op den
-met zand bestrooiden vloer, kwam de waard met een dampende pan watergruwelen aanzetten.
-</p>
-<p>Dat smaakte! De maats slobberden, als hadden ze een week gevast.
-</p>
-<p>&#x201e;Je hebt &#x2019;t hem vlug gelapt, Harmen!&#x201d; prees Gerretje. &#x201e;Wat heb je nou nog voor dat
-oud roest betaald?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Oud roest?&#x201d; vroeg Harmen beleedigd. &#x201e;Als je een beetje rijden kunt, heb je er het
-roest in twee slagen af. &#x2019;k Heb er drie stuivers per stuk voor betaald.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Toe maar, het kan niet op!&#x201d; meende een zuinige oome.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, je hoeft ze me niet weer af te koopen&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Loop jij dan maar, als
-je dat liever doet.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kom!&#x201d; susten de anderen. &#x201e;Als jullie deining wilt maken, maak dan deining tegen een
-landrot, dan doen we allemaal mee!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x2019;s Avonds, bij de schouw nog wat gezelsend, speldden ze den boeren uit den omtrek
-de meest gewaagde avonturen op de mouw. Toen de boeren laat in den avond met een stuk
-in hun kraag huiswaarts keerden, duizelde het hun zoo van tijgers, krokodillen, reuze-slangen
-en menscheneters, dat er twee arm aan arm een sloot intuimelden.
-</p>
-<p>Gelukkig lag er keihard ijs op.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Bij hanegekraai zaten de maats al in het beijzelde riet hun schaatsen aan te binden.
-En met een homp brood in den tintelenden knuist reden ze er op los,&#x2014;een touw om het
-middel, waarmee ze de slee voorttrokken, die als een veertje over het ijs vloog. Padde
-zat er met Joppie bibberend in: voor hen had Harmen geen schaatsen meegebracht.
-</p>
-<p>Of het vannacht gevroren had! Het ijs was pikzwart met witte munten er in. Als een
-wervelwind joeg het groepje janmaats voort, en bij de eerste bocht zwaaide de slee
-al zoowat tegen de knoestige wilgen aan den oever. Joppie&#x2019;s haren rezen te berge,
-en Padde, wiens groen-blauw gelaat van schrik paars werd, schreeuwde: &#x201e;Heila! Kalm
-aan wat!&#x201d;
-</p>
-<p>Maar de janmaats hoorden niets. Wat werden ze al lekker warm! Hoe langer hoe doller
-ging het.
-</p>
-<p>In een klein half uur hadden ze Dordrecht bereden. Ze kochten <span class="pageNum" id="pb557">[<a href="#pb557">557</a>]</span>een paar versche brooden, warm uit den oven, en togen kauwend verder,&#x2014;nu in de richting
-Rotterdam. Bij den IJssel zwaaiden ze rechts om, en nog voor den middag waren ze bij
-Gouda.
-</p>
-<p>Het was een prachtige, zonnige vriesdag, en op de Gouwe krioelde het van de schaatsers.&#x2014;&#x201e;Hoe-oe!&#x201d;
-schreeuwden de oomes al van verre, om zich vrij baan te maken. Hand in hand zwierden
-ze over de ijsvlakte, en de slee vloog al even lustig heen en weer.
-</p>
-<p>Ze hadden niet te klagen, dat de landrotten hun geen plaats lieten: ieder, die het
-stelletje ongezouten kerels met hun slee aan den gezichtseinder zag opduiken, ging
-bedachtzaam ter zijde en zag vroolijk naar de dolle bende en naar den dikken, angstigen,
-verkleumden jongen in de slee en den mageren, steilharigen hond, die het nu en dan
-uitjammerde van verlangst naar zijn zonnig Sumatra.
-</p>
-<p>Ze volgden de Gouwe, de Aar, de Drecht en kwamen aan den Amstel. Daar wuifden meisjes
-hun toe, en de oomes wuifden terug en schreeuwden &#x201e;Hoera!&#x201d; omdat de levenslust er
-nu eenmaal uit moest. Verduiveld, nog vóór de schemering zwierden ze met hun slee
-Amsterdam in!
-</p>
-<p>Gerretje had er nog een ouwe moei; die woonde aan den IJkant, en ze zou Gerretje en
-zijn makkers gráág herbergen en onthalen.
-</p>
-<p>Na drie uur heen en weer sjouwen was de moei gevonden. Gerretje klopte aan de lage
-deur. &#x201e;We zullen het er van nemen, jongens&#x201d;, zei hij. &#x201e;Ze is wat van de knibbelige
-kant, maar voor mij heeft ze een zwak!&#x201d;
-</p>
-<p>Maar de moei keek allesbehalve vriendelijk, toen ze het oude wijfjes-kopje met het
-witkanten knipmutsje uit het bovenraam stak en haar dierbaar familielid en zijn twintig
-makkers ontwaarde. &#x201e;Wat moet dat daar?&#x201d; vroeg ze krijschend.
-</p>
-<p>&#x201e;Goeien avond, moei!&#x201d; wenschte Gerretje haar toe. &#x201e;Kun je ons voor vannacht bergen?
-Ik ben Gerretje, je neef. En dit zijn m&#x2019;n vrinden.&#x201d;
-</p>
-<p>De moei dacht even na. &#x201e;Waar kom je vandaan?&#x201d; vroeg ze toen.
-</p>
-<p>&#x201e;Uit de Oost&#x201d;, schreeuwde Harmen naar boven. &#x201e;We komen regelrecht uit de Oost, moei!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb558">[<a href="#pb558">558</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Op schaatsen toch niet?!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja zeker! Op schaatsen!&#x201d; riep Gerretje. &#x201e;Daar kunnen we je wat van vertellen, moei!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou&#x201d;, zei de moei na een aarzeling, &#x201e;jij mag binnenkomen, omdat je m&#x2019;n neef bent.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En de anderen niet?&#x201d; vroeg Gerretje weemoedig. &#x201e;Denk er eens aan, moei, wat een tocht
-we achter de rug hebben! Geef ons ten minste een neutje; we zijn half bevroren.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik heb niets in huis&#x201d;, verklaarde de moei. &#x201e;Maar verderop is &#x2019;t <span class="ex">Vette Varken</span>,&#x2014;daar <span class="corr" id="xd30e10985" title="Bron: kun">kunnen</span> jullie meteen slapen ook.&#x201d;
-</p>
-<div class="figure p558width"><img src="images/p558.png" alt="Maar de moei keek allesbehalve vriendelijk....." width="418" height="280"><p class="figureHead">Maar de moei keek allesbehalve vriendelijk.&#x2026;.</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>&#x201e;Moei, wat ben je weer knibbelig&#x201d;, klaagde Gerretje. &#x201e;Laat mij nou er eens zoeken:
-ik zal nog wel ergens een kruikje vinden! Kom, je bent er zelf toch ook niet vies
-van?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik zeg je, dat ik niets in huis heb!&#x201d; zei de moei snibbig.
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;t Is wèlles, ouwe tooverheks!&#x201d; riep Gerretje driftig.
-</p>
-<p>Het raam sloeg dicht. Gerretje wilde de deur gaan bewerken, maar de maats susten hem.
-&#x201e;Kom, Gerretje, maak je niet giftig; laat ze met haar neutje naar de weerlicht loopen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Heb je dáár nou een moei voor?&#x201d; jammerde Gerretje droefgeestig.
-</p>
-<p>&#x201e;Vooruit!&#x201d; zei Harmen. &#x201e;We gaan naar &#x2019;t <span class="ex">Vette Varken</span>. Harremen betaalt!&#x201d;
-</p>
-<p>Zoo toog men in optocht langs het kanaal naar de herberg, waar het onderdak vrij duur
-bleek te zijn. Een paar maats wilden &#x2019;s nachts doorrijden, maar de meesten hadden
-er geen trek <span class="pageNum" id="pb559">[<a href="#pb559">559</a>]</span>in, zetten hun gramschap tegen Gerrit&#x2019;s knibbelige moei onder een borrel en wilden
-den stamgasten hier ook eens wat op de mouw spelden. Maar ze werden door de slimme
-Amsterdammers niet zoo grif geloofd: een was er bij, een landrot, die misschien nog
-nooit in een roeibootje had gezeten en toch ophakte, alsof hij z&#x2019;n leven lang op Oostinje
-had gevaren: hij wist alles op een prik, de leelijke kikker, en liet hen nauwelijks
-aan &#x2019;t woord.
-</p>
-<p>Verdrietig, met gramschap in het hart, zochten de gebruinde maats, die me daar even
-door zoo&#x2019;n witgesteven pennelikker uit het veld waren geslagen, hun logies op.
-</p>
-<p>&#x201e;Er zit dooi in de lucht&#x201d;, zei Hilke. &#x201e;De wind is Zuid geworden.&#x201d;
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Toen ze den volgenden morgen hun bol uit het dak venster staken, lagen er groote plassen
-op het ijs.
-</p>
-<p>&#x201e;Natte voeten!&#x201d; meende Gerretje. &#x201e;Afijn, over een paar uur zijn we thuis!&#x201d;
-</p>
-<p>Thuis.&#x2026;! dat woord ging er in! Ze zouden er vandaag eens een gangetje inzetten!
-</p>
-<p>Padde keek bedenkelijk, toen hij dit plan vernam. &#x201e;Als jullie nog woester rijdt dan
-gisteren, loopt de boel verkeerd!&#x201d; meende hij.
-</p>
-<p>&#x201e;O! Dat zit de heele weg lekker in de slee en heeft nog praats ook!&#x201d; schimpten de
-oomes.
-</p>
-<p>Na de &#x201e;vroegkost&#x201d; met gloeiende koffie naar binnen geslurpt te hebben, rekende Harmen
-met den waard af. Deze bleek hen flink geplukt te hebben,&#x2014;dat was zoo de gewoonte:
-janmaats keken toch niet op een stuiver!
-</p>
-<p>&#x201e;Gevaarlijk spul met die nattigheid!&#x201d; meende de waard, het geld opstrijkend.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, <i>jij</i> zorgt wel, dat je droog blijft, duitendief!&#x201d; viel Harmen grimmig uit.
-</p>
-<p>En toen ging het er in dolle vaart weer op los. Zoo fel zwierden de maats door het
-water, dat ze heelemaal nat werden. Er viel haast geen schaatser te ontdekken.
-</p>
-<p>Toen gebeurde het. Bij het omzwenken, de Zaan op, namen ze de bocht te kort; de slede
-botste tegen den kant, zeilde weer <span class="pageNum" id="pb560">[<a href="#pb560">560</a>]</span>over het ijs uit, zoodat de meest rechtsche schaatsers werden omgerukt,&#x2014;sloeg toen
-tegen den anderen wal, juist tegen het steigertje van een molen, en lag in gruzelementen.
-Joppie was op den wal gesprongen; Padde liep een geweldigen buil op; de kisten lagen
-over het ijs verspreid.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat een rot-slee!&#x201d; schimpte Gerretje, die ook op zijn achterwerk geslagen was en
-nu kwam aanstrompelen, de handen tegen zijn broek. &#x201e;Heb je je pijn gedaan, Padde?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou en of!&#x201d; klaagde de arme jongen, nog wit van schrik.
-</p>
-<div class="figure floatLeft p560width"><img src="images/p560.png" alt="De molenaar was naar buiten gekomen....." width="244" height="366"><p class="figureHead">De molenaar was naar buiten gekomen.&#x2026;.</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>De molenaar was naar buiten gekomen, een wollen doek om den hals, en stond met de
-handen in de zakken naar het geval te kijken. &#x201e;Sjonge-jonge&#x201d;, filosofeerde hij, &#x201e;jullie
-hebt zeker wat woest gereden! Moeten jullie naar Hoorn? Daar kun je op schaatsen niet
-komen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En waarom niet?&#x201d; vroeg Gerretje uitdagend. &#x201e;We sleepen ieder onze eigen kist, jongens!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dan kun je meteen je doodkist wel meesleepen&#x201d;, zei de molenaar. &#x201e;Verderop is het
-ijs vol wakken, en door het water zie je ze niet. Maar weet je wat? Nemen jullie mijn
-wagen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En dan zeker betalen, dat we scheel zien!&#x201d; meende Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe kom je daarbij?&#x201d; vroeg de molenaar. &#x201e;Jullie rijden voor niks!&#x201d; En zich omwendend:
-&#x201e;Jan! Span de wagen eens in!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, vader&#x201d;, klonk het uit den molen.
-</p>
-<p>&#x201e;Man!&#x201d; stamelde Harmen in verrukking, &#x201e;jij moest in een gouden lijstje!&#x201d;
-</p>
-<p>De molenaar grinnikte. &#x201e;Pak je kisten maar op en ga mee naar binnen. M&#x2019;n vrouw heeft
-krentemik voor oud en nieuw.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Drommels, &#x2019;t is de een-en-dertigste vandaag!&#x201d; zei Hilke.
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, jullie kunt makkelijk thuis zijn vanavond&#x201d;, meende de molenaar.
-<span class="pageNum" id="pb561">[<a href="#pb561">561</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Wij niet meer&#x201d;, zeiden een paar maats. &#x201e;Wij moeten nog door naar Enkhuizen.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ik kan de kar niet zoover missen&#x201d;, zei de molenaar. &#x201e;En morgenochtend moet ik m&#x2019;n
-jongen ook weerom hebben; die gaat met jullie mee om de kar terug te brengen. Kan
-ie ergens onderdak, dat je weet?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;In &#x2019;t <span class="ex">Sillevere Anker</span>&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Op mijn kosten.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou, kom dan maar binnen. Waar komen jullie eigenlijk vandaan?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Uit Oostinje!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Wat je zegt! En die hond?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Die komt van Poeloepoeloepatsji&#x201d;, zei Harmen.
-</p>
-<p>&#x201e;Dan zal hij het nu wel koud hebben&#x201d;, meende de molenaar. &#x201e;Kijk hem eens rillen!&#x201d;
-</p>
-<p>En ze gingen den molen in. &#x201e;Vrouw, ik breng je een stelletje Javanen mee!&#x201d; riep de
-molenaar gul. &#x201e;Kom maar gerust: ze bijten niet, behalve in je krentemik!&#x201d;
-</p>
-<p>De vrouw, een goedlachsche, ou-bollige molenaarsgade, kwam met een dampende krentemik
-binnen en scheen allerminst bevreesd voor de &#x201e;Javanen&#x201d;.&#x2014;&#x201e;Lusten jullie boerenjongens
-op brandewijn?&#x201d; vroeg ze.
-</p>
-<p>&#x201e;Voor boerenmeisjes zijn we ook niet bang!&#x201d; blufte Gerretje.
-</p>
-<p>&#x201e;Stil jij!&#x201d; schimpte Harmen. &#x201e;Je bent met een menschenetersvrouw getrouwd!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Is dat waar?&#x201d; vroeg de molenarin, die juist de <span class="corr" id="xd30e11066" title="Bron: krentenmik">krentemik</span> aansneed.
-</p>
-<p>Gerretje was vuurrood geworden. &#x201e;&#x2019;k Zou jou je nek wel willen omdraaien!&#x201d; siste hij
-Harmen toe.
-</p>
-<p>&#x201e;Dat meen je niet&#x201d;, zei Harmen.
-</p>
-<p>Gerretje zocht naar een woedend antwoord, maar juist op dit oogenblik zette de molenarin
-hem een dikke snede krentemik voor, en Gerretje vergat zijn woede. &#x201e;Ja-ha!&#x201d; grinnikte
-de molenaar, &#x201e;zoo doet ze met mij ook: als ik nijdig ben, zet ze me wat lekkers voor
-de neus!&#x201d; En hij trommelde tevreden op zijn rond buikje.
-</p>
-<p>Jongens, de <span class="corr" id="xd30e11075" title="Bron: krentenmik">krentemik</span> smaakte! Ze smolt in je mond! <span class="pageNum" id="pb562">[<a href="#pb562">562</a>]</span>Daar nog boerenjongens boven op, een stuk koek met suikerfiguren.&#x2026;. De molenaar wist
-van uitpakken! Hij en zijn gezellig wijfje lachten maar, en de maats voelden zich
-wonderwel thuis.
-</p>
-<p>&#x201e;Kom, jongens&#x201d;, zei Hilke, &#x201e;als we vóór donker in Hoorn willen zijn.&#x2026;.!&#x201d;
-</p>
-<p>Maar hij moest een paar maal aandringen, voor de anderen opstonden.
-</p>
-<p>&#x201e;Kijk!&#x201d; zei Gerretje, aangedaan door het gastvrij onthaal, &#x201e;die papegaai is voor jou!
-Hij kan Potverblomme! zeggen, maar als je hem pest, bijt ie.&#x201d;
-</p>
-<div class="figure floatRight p562width"><img src="images/p562.png" alt="Een stil, goed gevuld joggie...." width="226" height="338"><p class="figureHead">Een stil, goed gevuld joggie.&#x2026;</p>
-</div><p>
-</p>
-<p>Toen voelde Harmen zich geroepen om den molenaar als herinnering een aapje te laten.
-Maar toen hij de kooi opende, lag het aapje stijf en koud op den bodem. Ze werden
-er allen even stil van.&#x2014;&#x201e;Snap ik niet&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Gisteren was ie nog zoo fleurig!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Stom beest!&#x201d; zei de molenaar meewarig.&#x2014;Een der andere maats gaf hem toen een aapje,
-dat nog niet dood was. &#x201e;We zullen het bij het vuur hangen&#x201d;, stelde de molenaarsche
-voor.
-</p>
-<p>&#x201e;Hoe dichter, hoe liever&#x201d;, zei Harmen. &#x201e;Dan denkt ie, dat ie in Java is.&#x201d;
-</p>
-<p>En toen klommen onze vrienden na veel handdrukken en nieuwjaarswenschen in de kar.
-In het Westen trok een rosse sneeuwlucht op. &#x201e;Heb je je goed ingepakt, Jan?&#x201d; vroeg
-de molenaar.
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, vader&#x201d;, antwoordde een blozend, stil, goed gevuld joggie met stroogele haren
-onder de pet, dat parmantig op den bok zat,&#x2014;de teugels in de hand.
-</p>
-<p>&#x201e;En heb je een lantaren bij je? Voor straks, als het donker is?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, vader.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En zit er olie in?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja, vader.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En heb je je brood bij je? En je beursje?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb563">[<a href="#pb563">563</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;Ja, moeder.&#x201d; Bij elke bevestiging knikte het joggie&#x2014;bleef droomerig voor zich uitzien.
-</p>
-<p>&#x201e;Jan denkt toch om alles!&#x201d; prees de molenaar.
-</p>
-<p>En de wagen zette zich in beweging. De maats wuifden om het hardst en schreeuwden
-hoera! De molenaar en zijn vrouw wuifden terug.
-</p>
-<p>Het begon zachtjes te sneeuwen; spoedig was de gastvrije molen als een schim weggebleekt
-in het grijs. De maats zaten in de aanvankelijk erg schokkende, maar ten slotte in
-de sneeuw haast geruischloos voortrollende kar dicht bijeen,&#x2014;Joppie tusschen hun knieën.
-Nog vanavond zouden ze thuis zijn! Was het te bevatten? Padde en Hajo keken elkaar
-stil gelukkig aan; Harmen tuurde zwijgend naar den bodem van de kar. Eensklaps drukte
-hij Hajo een handvol guldens in de hand. &#x201e;Doe <i>jij</i> het liever&#x201d;, zei hij en zuchtte.
-</p>
-<p>&#x201e;Wat?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat geld aan Lijsken&#x2019;s moeder geven. Ze woont aan de Markt.&#x201d; En toen hij Hajo&#x2019;s weifeling
-zag: &#x201e;Toe, doe me die lol. Ga samen met je moeder.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Kijk me dat ventje eens mennen!&#x201d; prees een maat.
-</p>
-<p>Gerretje knikte. &#x201e;Een beste jongen. En.&#x2026;. een zoete jongen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;En die knol loopt ook met volle zeilen!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou!&#x201d; bevestigde Gerretje. &#x201e;Laat mij er eens mennen, Janneman?&#x201d;
-</p>
-<p>De jongen antwoordde niet, keek ook niet om, schudde alleen maar ontkennend het hoofd.
-</p>
-<p>&#x201e;Denk je, dat ik niet met knollen kan omgaan?&#x201d; vroeg Gerretje.
-</p>
-<p>&#x201e;Met deze niet&#x201d;, zei het jongetje.
-</p>
-<p>Gerretje werd nijdig. &#x201e;Vooruit, ga van de bok af!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Gerretje!&#x201d; berispte Hilke. &#x201e;De jongen stuurt best.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dat zeg ik ook niet! Maar <span class="ex">ik</span> wil nou eens mennen. Vooruit, snotaap! De bok af!&#x201d;
-</p>
-<p>De jongen schudde weer het hoofd, zonder omkijken.
-</p>
-<p>&#x201e;Wel verduiveld!&#x201d; schold Gerretje.
-</p>
-<p>Nu keerde de jongen zich om, hield het paard in. &#x201e;Als je me verveelt, laat ik het
-paard staan, en dan kun je honderdmaal <span class="pageNum" id="pb564">[<a href="#pb564">564</a>]</span>vort! roepen; hij loopt toch alleen, als <span class="ex">ik</span> het wil.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Hou je toch koest, Gerretje&#x201d;, pruttelden de anderen ook.
-</p>
-<p>Gerretje bromde wat, zakte op den bodem van den wagen neer, keek woedend voor zich
-uit.
-</p>
-<p>&#x201e;Vort!&#x201d; riep het kereltje op den bok. En het paard liep weer.
-</p>
-<p>De maats sloegen aan het zingen en wuifden met de mutsen, wanneer ze door een dorpje
-reden. De sneeuw begon steeds dichter te vallen; de wielen trokken al dieper voren
-in den witten weg, en zwart stonden de knotwilgen langs de nu geelbruine sloten.
-</p>
-<p>&#x201e;We krijgen nog veel meer!&#x201d; meenden de maats. Toen ze zich schor gezongen hadden,
-tuurden ze over de witte velden, en de wondere schoonheid van vallende sneeuw drong
-vaag door tot in hun varensgastenziel.
-</p>
-<p>Eindelijk.&#x2026;. zagen ze goed?!.&#x2026; daar schemerde in het Noord-Oosten.&#x2026;. een bekende omtrek.&#x2026;.
-de groote toren van Hoorn!
-</p>
-<p>Dol werden ze! Woest, razend van vreugde, begonnen ze in den wagen te dansen, vielen
-in elkaars armen. &#x201e;Hoera! Hiep-hiep-hiep hoera!! <i>Hoera!!!</i>&#x201d;
-</p>
-<p>En wuivend, zwaaiend, gillend en schreeuwend reden ze een kwartiertje later de Westerpoort
-in. &#x201e;We komen uit Indië!&#x201d; riepen ze den verbaasden straatgangers toe en hieven hun
-kooien met papegaaien en aapjes op. Zoo hadden ze in een ommezien een groot gevolg.
-</p>
-<p>&#x201e;Halt! Daar loopt m&#x2019;n broer! Krelis! Hou dan toch stil! Krelis! Hou je taai, jongens!
-Ik moet.&#x2026;. Krelis! Krelis!&#x201d; En de oome was met zijn kist en papegaai uit den wagen
-gesprongen, rende met groote sprongen op z&#x2019;n broer toe. De anderen zagen, terwijl
-ze weer voortdansten, holderdebolder over de keien, hoe de broers elkaar in de armen
-vielen.&#x2026;.
-</p>
-<p>Op de groote markt stopte de kar; allen sprongen er uit, drukten elkaar de hand en
-sjouwden hun hebben en houwen door de sneeuw naar huis.
-</p>
-<p>Nu ze alleen waren, maakte de vreugde op hun gelaat voor een bezorgde uitdrukking
-plaats. Zou thuis alles goed zijn.&#x2026;.?!
-<span class="pageNum" id="pb565">[<a href="#pb565">565</a>]</span></p>
-<p>Daar stond Hajo&#x2019;s huisje! Was het zoo klein?? Hijgend rukte Hajo de lage deur open
-en stortte zich naar binnen. &#x201e;Moeder! Moeder!! <i>Moedertje!!!</i>&#x201d;
-</p>
-<p>Daar lag hij in haar armen. In de armen van zijn moedertje. En beiden snikten en lachten
-en kusten elkaar en drukten elkaar aan het hart. Was zijn moedertje zoo klein en zoo
-tenger??
-</p>
-<p>Wat was ze zacht!
-</p>
-<p>Moeder! Moedertje van mij!
-</p>
-<p>&#x201e;Peter! M&#x2019;n jongen!&#x201d;
-</p>
-<p>Zijn moeder nam zijn hoofd tusschen haar handen, wilde het bezien, maar begon dan
-weer te schreien en te lachen en overdekte het met kussen zonder een woord anders
-te kunnen zeggen dan: &#x201e;Jongen! Mijn jongen! Ben je daar weer? Hoe is het mogelijk?
-Mijn Peter.&#x2026;.&#x201d;
-</p>
-<div class="figure floatLeft p565width"><img src="images/p565.png" alt="" width="191" height="227"></div><p>
-</p>
-<p>Uit de achterkamer waren de andere kinderen gekomen, verwonderd, met hun houding niet
-goed raad wetend. Hajo sprong op en drukte hen aan het hart en wist niet, waar hij
-het eerst heen moest kijken en wie hij het eerst kussen moest. &#x201e;Antje! Maartje! Wat
-groot zijn jullie geworden! O, wat heerlijk! En Doris! Ken je mij niet meer? Ken je
-Peter niet meer?&#x201d; Hajo knielde voor Doris, die bedremmeld in een hoekje stond en Hajo
-met groote oogen aankeek.
-</p>
-<p>&#x201e;W-waar is de olifant?&#x201d; vroeg Doris stamelend.
-</p>
-<p>Hajo kuste hem van alle kanten. &#x201e;Hij kent me nog!! Hier, hier is je olifant!&#x201d; Hajo
-sprong op, keek in verrukking rond, viel zijn moeder weer om den hals, die hem met
-stralende oogen aankeek, rukte toen zijn kist open, gooide alles onderstboven. &#x201e;Hier!&#x201d;
-riep hij, terwijl de dikke tranen hem over de wangen rolden. &#x201e;Hier, Antje! Een pop
-voor jou! Met Chineesche oogen,&#x2014;is hij niet mooi? En een waaier! Voor jou, Maartje!
-Ruik er eens aan: hoe lekker! Moedertje, &#x2019;k word voor stuurman opgeleid! En later
-voor schipper! Hier! wie moet die armband hebben? En kijk eens, Doris! Hé? Wat heb
-ik hier? Wat heb ik hier voor jou?&#x201d;&#x2014;Hajo kroop op de knieën naar Doris toe, omvatte
-hem en hield hem een wit ivoren olifantje voor den neus. &#x201e;Kijk z&#x2019;n slurf eens? En
-z&#x2019;n tanden?&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb566">[<a href="#pb566">566</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;En.&#x2026;. en de menscheneter?&#x201d; vroeg Doris, met een blijde uitdrukking op zijn rond kindergezichtje
-den &#x201e;olifant&#x201d; bekijkend.
-</p>
-<p>&#x201e;De menscheneter? Hier is de menscheneter! Hau-auw!&#x201d; En Hajo maakte een menschenetersgezicht
-en hapte naar Doris, die schaterend van de pret vluchtte en door Antje werd opgetild.
-Hajo sloot hen beiden in de armen. &#x201e;Antje! Wat ben je een meid geworden!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dacht je, dat ik altijd zoo klein bleef?&#x201d; vroeg Antje. &#x201e;Jij bent ook groot geworden,
-zeg! Niet waar, moeder?&#x201d;
-</p>
-<p>Moeder knikte, zonder nog te kunnen spreken. En toen Hajo zich weer in haar armen
-wierp, snikte ze het weer uit. &#x201e;M&#x2019;n jongen.&#x2026;. wees niet boos, dat ik nog huil! Ik
-ben zoo blij, dat je terug bent! Het is alles zoo onverwachts gekomen. En.&#x2026;. Heb-heb
-je een goeie reis gehad?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Terug wel, moedertje! Maar de <span class="ex">Nieuw-Hoorn</span> is vergaan!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Verg.&#x2026;.?!!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja! Door Padde&#x2019;s schuld. &#x2019;k Heb geld bij me, moedertje! Kijk eens?!!&#x201d; Hij legde handen
-vol guldens in zijn moeders schoot. &#x201e;Is het niet veel? Twee-en-zeventig gulden en
-zeven stuivers! Hier heb ik nog meer geld, maar dat is voor Lijsken&#x2019;s moeder. Lijsken
-is onderweg aan de scheurbuik.&#x2026;.!!&#x201d;
-</p>
-<p>En toen begon Hajo te vertellen. Bij stukken en brokken. Van den brand aan boord,
-den tocht met de jol, van Dolimah, den panter, Pa-Samirah, het vlot, en dat hij bij
-den Bruinvisch in Amsterdam moest komen.&#x2026;.
-</p>
-<p>Onder zijn opgewonden, verward vertellen viel de klopper. Padde stond aan de deur.
-</p>
-<p>&#x201e;Padde!!!&#x201d;
-</p>
-<p>En ook de brave dikzak werd door Hajo&#x2019;s moeder omhelsd en gekust, en hij zelf snikte,
-alsof Hajo&#x2019;s moedertje ook de zijne was.
-</p>
-<p>&#x201e;Jongen, wat heb jij je moeder een verdriet gedaan!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;&#x2019;k Heb haar vijf-en-zestig gulden en zeven stuivers meegebracht&#x201d;, zei Padde. &#x201e;Ze
-laat vragen, of jullie vanavond bij ons komen, Maartje ook.&#x2014;Dag Maartje! Wat zijn
-jullie allemaal groot geworden! Bij mij thuis ook! &#x2019;k Heb er nog een zusje bijgekregen!&#x201d;
-<span class="pageNum" id="pb567">[<a href="#pb567">567</a>]</span></p>
-<p>&#x201e;En is thuis alles goed?&#x201d; vroeg Hajo.
-</p>
-<p>&#x201e;Best. Alleen m&#x2019;n vader.&#x2026;. die is een half jaar geleden verdronken.&#x201d;
-</p>
-<p>Er kwam even stilte in het vertrek. Padde haalde diep adem en kuchte. &#x201e;In de sloot
-achter de Zuidwal&#x201d;, zei hij er toen achteraan. En plots, het hoofd gebukt, en op een
-harden toon, die anders nooit over zijn lippen kwam: &#x201e;&#x2019;t Is z&#x2019;n eigen schuld. Hij
-was weer dronken. Die.&#x2026;. die.&#x2026;. die dronkelap!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Padde&#x201d;, zei Hajo&#x2019;s moeder zacht, &#x201e;jij mag niet zoo over je vader spreken.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde schudde driftig het hoofd. &#x201e;Wat doet ie m&#x2019;n moeder te slaan? En het geld te
-verdrinken? En de meubels te verkoopen?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Maar.&#x2026;. maar nu is hij toch dood, Padde.&#x201d;
-</p>
-<p>Padde worstelde met iets.
-</p>
-<p>Hajo&#x2019;s moeder stond met droeven glimlach op, nam Padde in haar armen en kuste hem.
-&#x201e;Zeg maar aan je moeder, dat wij komen.&#x201d;
-</p>
-<p>En Padde ging, schreiende.
-</p>
-<p>&#x201e;Nu, m&#x2019;n jongen&#x201d;, zei Hajo&#x2019;s moeder, &#x201e;nu moeten wij samen nog even uit. Heb je.&#x2026;.
-heb je daar het geld van die gestorven vriend van je? We gaan geen blijde boodschap
-brengen, m&#x2019;n jongen, maar.&#x2026;. het moet.&#x201d; Ze ging naar de kast, sloeg een doek om.
-</p>
-<p>En even later stapte Hajo met zijn moedertje aan den arm de deur uit. Dicht aaneengedrukt
-liepen ze door de besneeuwde straten. &#x201e;Mijn jongen, wat ben je groot geworden.&#x2026;.&#x201d;
-verzuchtte zijn moeder. &#x201e;Ik moet heelemaal tegen je opzien!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Maar ik ben ook al zestien, moedertje! Is de tijd niet gevlogen?&#x201d;
-</p>
-<p>Zijn moeder glimlachte. &#x201e;Niet.&#x2026;. niet altijd, Peter.&#x201d; Toen werd ze stil, en haar gedachten
-schenen afwezig. Hajo droeg het geld voor Lijsken&#x2019;s moeder in een zakdoek geknoopt.
-</p>
-<p>Het was gaan schemeren. De lichte vensters glansden neer op de sneeuw. Uit de rossig-grijze
-lucht dwarrelde het maar voort.
-</p>
-<p>Bij de Waag zagen ze twee bekende gestalten: Harmen en Gerretje, hun kist op den nek.
-Gerretje droeg bovendien <span class="pageNum" id="pb568">[<a href="#pb568">568</a>]</span>Harmen&#x2019;s waterpijp nog, en Harmen klemde onder den linkerarm zijn dierbare viool.
-Joppie dribbelde met opgetrokken pooten tusschen hen in.
-</p>
-<p>&#x201e;Schip ahoy!&#x201d; riep Hajo.
-</p>
-<p>De beide gestalten hielden stil. &#x201e;Hallo, Hajo!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Waar gaan jullie heen?&#x201d; vroeg Hajo. &#x201e;Zijn jullie al thuis geweest?&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Ja wel&#x201d;, zei Harmen, met een aarzelen den blik op Hajo&#x2019;s moeder, &#x201e;maar ze zijn verhuisd!
-Naar Alkmaar, zeggen de buren. Tja.&#x2026;.! We gaan nou maar eerst naar &#x2019;t <span class="ex">Sillevere Anker</span>!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Dit is nou Harmen, moeder!&#x201d; zei Hajo trots. &#x201e;Die heeft samen met mij die panter.&#x2026;.
-weet je wel?&#x201d;
-</p>
-<p>Hajo&#x2019;s moeder stak Harmen de hand toe. &#x201e;Harmen, ik dank je voor wat je voor mijn jongen
-gedaan hebt! Voor alles, hoor, voor alles dank ik je!&#x201d;
-</p>
-<p>Harmen werd verlegen. &#x201e;&#x2019;n Kleinigheid, juffrouw.&#x2026;.!&#x2014;Afijn, &#x2019;t had raar kunnen afloopen!
-Als je nou bedenkt, die arme Floorke.&#x2026;.! We gaan z&#x2019;n meisje in &#x2019;t <span class="ex">Sillevere Anker</span> nou zeggen, wat er met hem aan het handje is.&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Arme meid&#x201d;, zuchtte Gerretje.
-</p>
-<p>&#x201e;Zeg dat wel&#x201d;, viel Harmen hem op droefgeestigen toon bij. En met afgewenden blik
-sloeg Harmen op zijn zwarte vioolkist en kuchte. &#x201e;Hilke is bij z&#x2019;n meisje,&#x2014;die was
-in haar nopjes!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Nou! Ze drukten mekaar zoowat plat!&#x201d; grinnikte Gerretje.
-</p>
-<p>&#x201e;Kijk moeder, dat is nou Joppie! Die is ook mee door Sumatra geweest!&#x201d;
-</p>
-<p>&#x201e;Arm beest!&#x201d; zei Hajo&#x2019;s moeder, toen het dier bibberend tusschen Harmen&#x2019;s beenen kroop.
-</p>
-<p>&#x201e;Hij zal er wel aan wennen!&#x201d; stelde Harmen haar gerust. &#x201e;Nou, dag, juffrouw! Ajuus,
-Hajo!&#x201d;&#x2014;En het drietal spoedde zich over de verlaten marktplaats voort naar &#x2019;t <span class="ex">Sillevere Anker</span>.&#x2026;.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Lijsken&#x2019;s moeder, een bleek, mager, klein vrouwtje met groote lijdensoogen, nam stilzwijgend
-de zilveren guldens <span class="pageNum" id="pb569">[<a href="#pb569">569</a>]</span>in ontvangst en borg ze weg in een oude, gehavende kast.
-</p>
-<p>&#x201e;Ik was er al bang voor.&#x2026;.&#x201d; Dat was al wat ze zei. Toen Hajo&#x2019;s moeder haar kuste,
-schreide ze.
-</p>
-<p class="tb"></p><p>
-</p>
-<p>Zoo vierden allen het Ouwe jaar nog in Hoorn. En de maats, die morgen verder moesten,
-naar Enkhuizen, zaten bij hun makkers aan den haard en hielpen opsnijden.
-</p>
-<p>Buiten viel de sneeuw altijd maar door; als een teedere moederhand legde de sneeuw
-zich over het stadje.&#x2026;. er moesten vele schrijnende wonden worden bedekt.
-</p>
-<p>Vertrouwelijk, als goede raadgevers, wandelden te middernacht twaalf klokkeslagen
-over de sneeuw.
-</p>
-<p>Toen zochten de handen elkaar in diepgevoelde vreugde.
-</p>
-<div class="figure p569width"><img src="images/p569.png" alt="Stadsgezicht." width="542" height="239"></div><p>
-</p>
-<p class="trailer xd30e6133">EINDE</p>
-</div>
-</div>
-</div>
-</div>
-<div class="back">
-<div class="transcriberNote">
-<h2 class="main">Colofon</h2>
-<h3 class="main">Beschikbaarheid</h3>
-<p class="first">Dit eBoek is voor kosteloos gebruik door iedereen overal, met vrijwel geen beperkingen
-van welke soort dan ook. U mag het kopiëren, weggeven of hergebruiken onder de voorwaarden
-van de Project Gutenberg Licentie in dit eBoek of on-line op <a class="seclink xd30e44" title="Externe link" href="https://www.gutenberg.org/">www.gutenberg.org</a>.
-</p>
-<p>Dit eBoek is geproduceerd door het on-line gedistribueerd correctieteam op <a class="seclink xd30e44" title="Externe link" href="https://www.pgdp.net/">www.pgdp.net</a>.
-</p>
-<h3 class="main">Metadata</h3>
-<table class="colophonMetadata" summary="Metadata">
-<tr>
-<td><b>Titel:</b></td>
-<td>De scheepsjongens van Bontekoe</td>
-<td></td>
-</tr>
-<tr>
-<td><b>Auteur:</b></td>
-<td>Johan Fabricius (1899&#x2013;1981)</td>
-<td><a href="https://viaf.org/viaf/110353196/" class="seclink">Info</a></td>
-</tr>
-<tr>
-<td><b>Illustrator:</b></td>
-<td>Johan Fabricius (1899&#x2013;1981)</td>
-<td><a href="https://viaf.org/viaf/110353196/" class="seclink">Info</a></td>
-</tr>
-<tr>
-<td><b>Taal:</b></td>
-<td>Nederlands (Spelling De Vries-Te Winkel)</td>
-<td></td>
-</tr>
-<tr>
-<td><b>Oorspronkelijke uitgiftedatum:</b></td>
-<td>1924</td>
-<td></td>
-</tr>
-</table>
-<h3 class="main">Codering</h3>
-<p class="first">Dit boek is weergegeven in oorspronkelijke schrijfwijze. Afgebroken woorden aan het
-einde van de regel zijn stilzwijgend hersteld. Kennelijke zetfouten in het origineel
-zijn verbeterd. Deze verbeteringen zijn aangegeven in de colofon aan het einde van
-dit boek.</p>
-<h3 class="main">Documentgeschiedenis</h3>
-<ul>
-<li>2021-05-06 Begonnen.
-</li>
-</ul>
-<h3 class="main">Externe Referenties</h3>
-<p>Dit Project Gutenberg eBoek bevat externe referenties. Het kan zijn dat deze links
-voor u niet werken.</p>
-<h3 class="main">Verbeteringen</h3>
-<p>De volgende verbeteringen zijn aangebracht in de tekst:</p>
-<table class="correctionTable" summary="Overzicht van verbeteringen aangebracht in de tekst.">
-<tr>
-<th>Bladzijde</th>
-<th>Bron</th>
-<th>Verbetering</th>
-<th>Bewerkingsafstand</th>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e1003">19</a>, <a class="pageref" href="#xd30e4352">181</a>, <a class="pageref" href="#xd30e6176">298</a>, <a class="pageref" href="#xd30e6646">330</a>, <a class="pageref" href="#xd30e6826">337</a>, <a class="pageref" href="#xd30e7267">358</a>, <a class="pageref" href="#xd30e7855">392</a>, <a class="pageref" href="#xd30e8525">431</a>, <a class="pageref" href="#xd30e8685">442</a>, <a class="pageref" href="#xd30e8705">443</a>, <a class="pageref" href="#xd30e8719">444</a>, <a class="pageref" href="#xd30e9299">475</a>, <a class="pageref" href="#xd30e9421">482</a>, <a class="pageref" href="#xd30e9469">485</a>, <a class="pageref" href="#xd30e9672">494</a>, <a class="pageref" href="#xd30e9685">494</a>, <a class="pageref" href="#xd30e9954">507</a>, <a class="pageref" href="#xd30e10597">537</a></td>
-<td class="width40 bottom">
-[<i>Niet in bron</i>]
-</td>
-<td class="width40 bottom">&#x201e;</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e1185">29</a>, <a class="pageref" href="#xd30e4910">217</a></td>
-<td class="width40 bottom">,</td>
-<td class="width40 bottom">
-[<i>Verwijderd</i>]
-</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e1313">35</a></td>
-<td class="width40 bottom">avond</td>
-<td class="width40 bottom">avonds</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e1319">35</a>, <a class="pageref" href="#xd30e1815">59</a>, <a class="pageref" href="#xd30e2132">74</a>, <a class="pageref" href="#xd30e6087">289</a>, <a class="pageref" href="#xd30e6105">289</a>, <a class="pageref" href="#xd30e7440">368</a>, <a class="pageref" href="#xd30e9009">458</a>, <a class="pageref" href="#xd30e9847">502</a></td>
-<td class="width40 bottom">,</td>
-<td class="width40 bottom">.</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e1527">46</a></td>
-<td class="width40 bottom">van middag</td>
-<td class="width40 bottom">vanmiddag</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e1805">59</a></td>
-<td class="width40 bottom">trouwhartge</td>
-<td class="width40 bottom">trouwhartige</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e2039">70</a>, <a class="pageref" href="#xd30e3343">127</a>, <a class="pageref" href="#xd30e5373">242</a>, <a class="pageref" href="#xd30e9110">465</a></td>
-<td class="width40 bottom">&#x201d;</td>
-<td class="width40 bottom">
-[<i>Verwijderd</i>]
-</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e2298">82</a></td>
-<td class="width40 bottom">veelbeteekend</td>
-<td class="width40 bottom">veelbeteekenend</td>
-<td class="bottom">2</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e2369">84</a></td>
-<td class="width40 bottom">Kniphuizen</td>
-<td class="width40 bottom">Kniphuyzen</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e2383">86</a></td>
-<td class="width40 bottom">gudste</td>
-<td class="width40 bottom">gutste</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e2399">86</a></td>
-<td class="width40 bottom">kaerels</td>
-<td class="width40 bottom">kerels</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e2439">88</a></td>
-<td class="width40 bottom">met</td>
-<td class="width40 bottom">mot</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e2494">91</a></td>
-<td class="width40 bottom">Zuid-Oosthoek</td>
-<td class="width40 bottom">Zuid-Westhoek</td>
-<td class="bottom">2</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e3479">132</a></td>
-<td class="width40 bottom">zee-schidpad</td>
-<td class="width40 bottom">zeeschildpad</td>
-<td class="bottom">2</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e3559">136</a></td>
-<td class="width40 bottom">plonste</td>
-<td class="width40 bottom">plonsde</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e3583">137</a></td>
-<td class="width40 bottom">evenachtslijn</td>
-<td class="width40 bottom">evennachtslijn</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e3619">138</a></td>
-<td class="width40 bottom">meer</td>
-<td class="width40 bottom">weer</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e3693">143</a></td>
-<td class="width40 bottom">zelfs al</td>
-<td class="width40 bottom">zelf als</td>
-<td class="bottom">2</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e3825">151</a></td>
-<td class="width40 bottom">zeide</td>
-<td class="width40 bottom">zei de</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e3853">152</a></td>
-<td class="width40 bottom">Koromandel</td>
-<td class="width40 bottom">Coromandel</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e3895">153</a></td>
-<td class="width40 bottom">lusteren</td>
-<td class="width40 bottom">luisteren</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e4193">169</a></td>
-<td class="width40 bottom">Daat</td>
-<td class="width40 bottom">Daar</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e4518">189</a></td>
-<td class="width40 bottom">duizende</td>
-<td class="width40 bottom">duizenden</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e4556">192</a></td>
-<td class="width40 bottom">Doodsstil</td>
-<td class="width40 bottom">Doodstil</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e4623">197</a>, <a class="pageref" href="#xd30e4685">201</a></td>
-<td class="width40 bottom">papagaai</td>
-<td class="width40 bottom">papegaai</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e4752">205</a></td>
-<td class="width40 bottom">geeindigd</td>
-<td class="width40 bottom">geëindigd</td>
-<td class="bottom">1 / 0</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e4803">210</a></td>
-<td class="width40 bottom">dreumessen</td>
-<td class="width40 bottom">dreumesen</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e4826">212</a></td>
-<td class="width40 bottom">Berentzs.</td>
-<td class="width40 bottom">Berentsz.</td>
-<td class="bottom">2</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e4944">220</a></td>
-<td class="width40 bottom">verop</td>
-<td class="width40 bottom">verderop</td>
-<td class="bottom">3</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e5025">226</a></td>
-<td class="width40 bottom">:</td>
-<td class="width40 bottom">
-[<i>Verwijderd</i>]
-</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e5085">228</a></td>
-<td class="width40 bottom">Novemder</td>
-<td class="width40 bottom">November</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e5099">229</a></td>
-<td class="width40 bottom">naar</td>
-<td class="width40 bottom">Naar</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e5194">233</a>, <a class="pageref" href="#xd30e5803">270</a></td>
-<td class="width40 bottom">en en</td>
-<td class="width40 bottom">en</td>
-<td class="bottom">3</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e5310">239</a></td>
-<td class="width40 bottom">botterliersmaat</td>
-<td class="width40 bottom">botteliersmaat</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e5468">249</a></td>
-<td class="width40 bottom">der</td>
-<td class="width40 bottom">de</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e5703">265</a></td>
-<td class="width40 bottom">de</td>
-<td class="width40 bottom">der</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e5800">270</a>, <a class="pageref" href="#xd30e6533">324</a></td>
-<td class="width40 bottom">plonsten</td>
-<td class="width40 bottom">plonsden</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e5815">271</a></td>
-<td class="width40 bottom">
-[<i>Niet in bron</i>]
-</td>
-<td class="width40 bottom">,</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e5885">277</a></td>
-<td class="width40 bottom">een</td>
-<td class="width40 bottom">eens</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e5930">280</a>, <a class="pageref" href="#xd30e6725">333</a></td>
-<td class="width40 bottom">radja</td>
-<td class="width40 bottom">radjah</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e5995">284</a></td>
-<td class="width40 bottom">banen-</td>
-<td class="width40 bottom">bananen-</td>
-<td class="bottom">2</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e6036">286</a></td>
-<td class="width40 bottom">stoom</td>
-<td class="width40 bottom">stroom</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e6522">324</a></td>
-<td class="width40 bottom">Eenklaps</td>
-<td class="width40 bottom">Eensklaps</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e6525">324</a></td>
-<td class="width40 bottom">werkzaam</td>
-<td class="width40 bottom">waakzaam</td>
-<td class="bottom">2</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e6596">328</a></td>
-<td class="width40 bottom">stuikgewas</td>
-<td class="width40 bottom">struikgewas</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e6648">330</a>, <a class="pageref" href="#xd30e9169">469</a></td>
-<td class="width40 bottom">
-[<i>Niet in bron</i>]
-</td>
-<td class="width40 bottom">&#x201d;</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e6651">330</a></td>
-<td class="width40 bottom">&#x201e;</td>
-<td class="width40 bottom">
-[<i>Verwijderd</i>]
-</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e6790">335</a></td>
-<td class="width40 bottom">zuchte</td>
-<td class="width40 bottom">zuchtte</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e6888">339</a></td>
-<td class="width40 bottom">En</td>
-<td class="width40 bottom">en</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e7026">347</a></td>
-<td class="width40 bottom">
-[<i>Niet in bron</i>]
-</td>
-<td class="width40 bottom">.</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e7047">348</a></td>
-<td class="width40 bottom">Vang</td>
-<td class="width40 bottom">Vangen</td>
-<td class="bottom">2</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e7083">349</a></td>
-<td class="width40 bottom">
-[<i>Niet in bron</i>]
-</td>
-<td class="width40 bottom">vast </td>
-<td class="bottom">5</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e7400">366</a></td>
-<td class="width40 bottom">zijïg</td>
-<td class="width40 bottom">zijig</td>
-<td class="bottom">1 / 0</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e7584">376</a></td>
-<td class="width40 bottom">maiskolven</td>
-<td class="width40 bottom">maïskolven</td>
-<td class="bottom">1 / 0</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e7621">378</a></td>
-<td class="width40 bottom">melodei</td>
-<td class="width40 bottom">melodie</td>
-<td class="bottom">2</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e7771">388</a></td>
-<td class="width40 bottom">staks</td>
-<td class="width40 bottom">stak</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e7774">388</a></td>
-<td class="width40 bottom">pallissade</td>
-<td class="width40 bottom">palissade</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e8072">404</a></td>
-<td class="width40 bottom">hoofje</td>
-<td class="width40 bottom">hoofdje</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e8234">416</a></td>
-<td class="width40 bottom">dieve-lantaren</td>
-<td class="width40 bottom">dievenlantaren</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e8259">417</a></td>
-<td class="width40 bottom">Ontstuimig</td>
-<td class="width40 bottom">Onstuimig</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e8725">445</a></td>
-<td class="width40 bottom">Soematra</td>
-<td class="width40 bottom">Sumatra</td>
-<td class="bottom">2</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e8843">451</a></td>
-<td class="width40 bottom">plonsen</td>
-<td class="width40 bottom">plonzen</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e8964">456</a></td>
-<td class="width40 bottom">zestige</td>
-<td class="width40 bottom">zestig</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e9763">498</a></td>
-<td class="width40 bottom">zuchten</td>
-<td class="width40 bottom">zuchtten</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e9974">508</a></td>
-<td class="width40 bottom">Pas</td>
-<td class="width40 bottom">pas</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e9983">508</a></td>
-<td class="width40 bottom">stafel tond</td>
-<td class="width40 bottom">tafel stond</td>
-<td class="bottom">2</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e10055">512</a></td>
-<td class="width40 bottom">Lijskens</td>
-<td class="width40 bottom">Lijsken&#x2019;s</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e10749">545</a></td>
-<td class="width40 bottom">Zoolang</td>
-<td class="width40 bottom">zoolang</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e10814">549</a>, <a class="pageref" href="#xd30e10820">549</a></td>
-<td class="width40 bottom">lange</td>
-<td class="width40 bottom">Lange</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e10985">558</a></td>
-<td class="width40 bottom">kun</td>
-<td class="width40 bottom">kunnen</td>
-<td class="bottom">3</td>
-</tr>
-<tr>
-<td class="width20"><a class="pageref" href="#xd30e11066">561</a>, <a class="pageref" href="#xd30e11075">561</a></td>
-<td class="width40 bottom">krentenmik</td>
-<td class="width40 bottom">krentemik</td>
-<td class="bottom">1</td>
-</tr>
-</table>
-</div>
-</div>
-<div style='display:block; margin-top:4em'>*** END OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK DE SCHEEPSJONGENS VAN BONTEKOE ***</div>
-<div style='text-align:left'>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-Updated editions will replace the previous one&#8212;the old editions will
-be renamed.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-Creating the works from print editions not protected by U.S. copyright
-law means that no one owns a United States copyright in these works,
-so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United
-States without permission and without paying copyright
-royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part
-of this license, apply to copying and distributing Project
-Gutenberg&#8482; electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG&#8482;
-concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark,
-and may not be used if you charge for an eBook, except by following
-the terms of the trademark license, including paying royalties for use
-of the Project Gutenberg trademark. If you do not charge anything for
-copies of this eBook, complying with the trademark license is very
-easy. You may use this eBook for nearly any purpose such as creation
-of derivative works, reports, performances and research. Project
-Gutenberg eBooks may be modified and printed and given away--you may
-do practically ANYTHING in the United States with eBooks not protected
-by U.S. copyright law. Redistribution is subject to the trademark
-license, especially commercial redistribution.
-</div>
-
-<div style='margin:0.83em 0; font-size:1.1em; text-align:center'>START: FULL LICENSE<br>
-<span style='font-size:smaller'>THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE<br>
-PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK</span>
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-To protect the Project Gutenberg&#8482; mission of promoting the free
-distribution of electronic works, by using or distributing this work
-(or any other work associated in any way with the phrase &#8220;Project
-Gutenberg&#8221;), you agree to comply with all the terms of the Full
-Project Gutenberg&#8482; License available with this file or online at
-www.gutenberg.org/license.
-</div>
-
-<div style='display:block; font-size:1.1em; margin:1em 0; font-weight:bold'>
-Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg&#8482; electronic works
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg&#8482;
-electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
-and accept all the terms of this license and intellectual property
-(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all
-the terms of this agreement, you must cease using and return or
-destroy all copies of Project Gutenberg&#8482; electronic works in your
-possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a
-Project Gutenberg&#8482; electronic work and you do not agree to be bound
-by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the person
-or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-1.B. &#8220;Project Gutenberg&#8221; is a registered trademark. It may only be
-used on or associated in any way with an electronic work by people who
-agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few
-things that you can do with most Project Gutenberg&#8482; electronic works
-even without complying with the full terms of this agreement. See
-paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project
-Gutenberg&#8482; electronic works if you follow the terms of this
-agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg&#8482;
-electronic works. See paragraph 1.E below.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation (&#8220;the
-Foundation&#8221; or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection
-of Project Gutenberg&#8482; electronic works. Nearly all the individual
-works in the collection are in the public domain in the United
-States. If an individual work is unprotected by copyright law in the
-United States and you are located in the United States, we do not
-claim a right to prevent you from copying, distributing, performing,
-displaying or creating derivative works based on the work as long as
-all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope
-that you will support the Project Gutenberg&#8482; mission of promoting
-free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg&#8482;
-works in compliance with the terms of this agreement for keeping the
-Project Gutenberg&#8482; name associated with the work. You can easily
-comply with the terms of this agreement by keeping this work in the
-same format with its attached full Project Gutenberg&#8482; License when
-you share it without charge with others.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern
-what you can do with this work. Copyright laws in most countries are
-in a constant state of change. If you are outside the United States,
-check the laws of your country in addition to the terms of this
-agreement before downloading, copying, displaying, performing,
-distributing or creating derivative works based on this work or any
-other Project Gutenberg&#8482; work. The Foundation makes no
-representations concerning the copyright status of any work in any
-country other than the United States.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-1.E.1. The following sentence, with active links to, or other
-immediate access to, the full Project Gutenberg&#8482; License must appear
-prominently whenever any copy of a Project Gutenberg&#8482; work (any work
-on which the phrase &#8220;Project Gutenberg&#8221; appears, or with which the
-phrase &#8220;Project Gutenberg&#8221; is associated) is accessed, displayed,
-performed, viewed, copied or distributed:
-</div>
-
-<blockquote>
-  <div style='display:block; margin:1em 0'>
-    This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and most
-    other parts of the world at no cost and with almost no restrictions
-    whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms
-    of the Project Gutenberg License included with this eBook or online
-    at <a href="https://www.gutenberg.org">www.gutenberg.org</a>. If you
-    are not located in the United States, you will have to check the laws
-    of the country where you are located before using this eBook.
-  </div>
-</blockquote>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-1.E.2. If an individual Project Gutenberg&#8482; electronic work is
-derived from texts not protected by U.S. copyright law (does not
-contain a notice indicating that it is posted with permission of the
-copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in
-the United States without paying any fees or charges. If you are
-redistributing or providing access to a work with the phrase &#8220;Project
-Gutenberg&#8221; associated with or appearing on the work, you must comply
-either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or
-obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg&#8482;
-trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-1.E.3. If an individual Project Gutenberg&#8482; electronic work is posted
-with the permission of the copyright holder, your use and distribution
-must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any
-additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms
-will be linked to the Project Gutenberg&#8482; License for all works
-posted with the permission of the copyright holder found at the
-beginning of this work.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg&#8482;
-License terms from this work, or any files containing a part of this
-work or any other work associated with Project Gutenberg&#8482;.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
-electronic work, or any part of this electronic work, without
-prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
-active links or immediate access to the full terms of the Project
-Gutenberg&#8482; License.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary,
-compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including
-any word processing or hypertext form. However, if you provide access
-to or distribute copies of a Project Gutenberg&#8482; work in a format
-other than &#8220;Plain Vanilla ASCII&#8221; or other format used in the official
-version posted on the official Project Gutenberg&#8482; website
-(www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or expense
-to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means
-of obtaining a copy upon request, of the work in its original &#8220;Plain
-Vanilla ASCII&#8221; or other form. Any alternate format must include the
-full Project Gutenberg&#8482; License as specified in paragraph 1.E.1.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
-performing, copying or distributing any Project Gutenberg&#8482; works
-unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing
-access to or distributing Project Gutenberg&#8482; electronic works
-provided that:
-</div>
-
-<div style='margin-left:0.7em;'>
-    <div style='text-indent:-0.7em'>
-        &bull; You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
-        the use of Project Gutenberg&#8482; works calculated using the method
-        you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed
-        to the owner of the Project Gutenberg&#8482; trademark, but he has
-        agreed to donate royalties under this paragraph to the Project
-        Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid
-        within 60 days following each date on which you prepare (or are
-        legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty
-        payments should be clearly marked as such and sent to the Project
-        Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in
-        Section 4, &#8220;Information about donations to the Project Gutenberg
-        Literary Archive Foundation.&#8221;
-    </div>
-
-    <div style='text-indent:-0.7em'>
-        &bull; You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
-        you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
-        does not agree to the terms of the full Project Gutenberg&#8482;
-        License. You must require such a user to return or destroy all
-        copies of the works possessed in a physical medium and discontinue
-        all use of and all access to other copies of Project Gutenberg&#8482;
-        works.
-    </div>
-
-    <div style='text-indent:-0.7em'>
-        &bull; You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of
-        any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
-        electronic work is discovered and reported to you within 90 days of
-        receipt of the work.
-    </div>
-
-    <div style='text-indent:-0.7em'>
-        &bull; You comply with all other terms of this agreement for free
-        distribution of Project Gutenberg&#8482; works.
-    </div>
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project
-Gutenberg&#8482; electronic work or group of works on different terms than
-are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing
-from the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, the manager of
-the Project Gutenberg&#8482; trademark. Contact the Foundation as set
-forth in Section 3 below.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-1.F.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
-effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
-works not protected by U.S. copyright law in creating the Project
-Gutenberg&#8482; collection. Despite these efforts, Project Gutenberg&#8482;
-electronic works, and the medium on which they may be stored, may
-contain &#8220;Defects,&#8221; such as, but not limited to, incomplete, inaccurate
-or corrupt data, transcription errors, a copyright or other
-intellectual property infringement, a defective or damaged disk or
-other medium, a computer virus, or computer codes that damage or
-cannot be read by your equipment.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the &#8220;Right
-of Replacement or Refund&#8221; described in paragraph 1.F.3, the Project
-Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
-Gutenberg&#8482; trademark, and any other party distributing a Project
-Gutenberg&#8482; electronic work under this agreement, disclaim all
-liability to you for damages, costs and expenses, including legal
-fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
-LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
-PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
-TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
-LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
-INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
-DAMAGE.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
-defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
-receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
-written explanation to the person you received the work from. If you
-received the work on a physical medium, you must return the medium
-with your written explanation. The person or entity that provided you
-with the defective work may elect to provide a replacement copy in
-lieu of a refund. If you received the work electronically, the person
-or entity providing it to you may choose to give you a second
-opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If
-the second copy is also defective, you may demand a refund in writing
-without further opportunities to fix the problem.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth
-in paragraph 1.F.3, this work is provided to you &#8216;AS-IS&#8217;, WITH NO
-OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT
-LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied
-warranties or the exclusion or limitation of certain types of
-damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement
-violates the law of the state applicable to this agreement, the
-agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or
-limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or
-unenforceability of any provision of this agreement shall not void the
-remaining provisions.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
-trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
-providing copies of Project Gutenberg&#8482; electronic works in
-accordance with this agreement, and any volunteers associated with the
-production, promotion and distribution of Project Gutenberg&#8482;
-electronic works, harmless from all liability, costs and expenses,
-including legal fees, that arise directly or indirectly from any of
-the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this
-or any Project Gutenberg&#8482; work, (b) alteration, modification, or
-additions or deletions to any Project Gutenberg&#8482; work, and (c) any
-Defect you cause.
-</div>
-
-<div style='display:block; font-size:1.1em; margin:1em 0; font-weight:bold'>
-Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg&#8482;
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-Project Gutenberg&#8482; is synonymous with the free distribution of
-electronic works in formats readable by the widest variety of
-computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It
-exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations
-from people in all walks of life.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-Volunteers and financial support to provide volunteers with the
-assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg&#8482;&#8217;s
-goals and ensuring that the Project Gutenberg&#8482; collection will
-remain freely available for generations to come. In 2001, the Project
-Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
-and permanent future for Project Gutenberg&#8482; and future
-generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary
-Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see
-Sections 3 and 4 and the Foundation information page at www.gutenberg.org.
-</div>
-
-<div style='display:block; font-size:1.1em; margin:1em 0; font-weight:bold'>
-Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non-profit
-501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
-state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
-Revenue Service. The Foundation&#8217;s EIN or federal tax identification
-number is 64-6221541. Contributions to the Project Gutenberg Literary
-Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by
-U.S. federal laws and your state&#8217;s laws.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-The Foundation&#8217;s business office is located at 809 North 1500 West,
-Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887. Email contact links and up
-to date contact information can be found at the Foundation&#8217;s website
-and official page at www.gutenberg.org/contact
-</div>
-
-<div style='display:block; font-size:1.1em; margin:1em 0; font-weight:bold'>
-Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-Project Gutenberg&#8482; depends upon and cannot survive without widespread
-public support and donations to carry out its mission of
-increasing the number of public domain and licensed works that can be
-freely distributed in machine-readable form accessible by the widest
-array of equipment including outdated equipment. Many small donations
-($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
-status with the IRS.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-The Foundation is committed to complying with the laws regulating
-charities and charitable donations in all 50 states of the United
-States. Compliance requirements are not uniform and it takes a
-considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
-with these requirements. We do not solicit donations in locations
-where we have not received written confirmation of compliance. To SEND
-DONATIONS or determine the status of compliance for any particular state
-visit <a href="https://www.gutenberg.org/donate/">www.gutenberg.org/donate</a>.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-While we cannot and do not solicit contributions from states where we
-have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
-against accepting unsolicited donations from donors in such states who
-approach us with offers to donate.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-International donations are gratefully accepted, but we cannot make
-any statements concerning tax treatment of donations received from
-outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-Please check the Project Gutenberg web pages for current donation
-methods and addresses. Donations are accepted in a number of other
-ways including checks, online payments and credit card donations. To
-donate, please visit: www.gutenberg.org/donate
-</div>
-
-<div style='display:block; font-size:1.1em; margin:1em 0; font-weight:bold'>
-Section 5. General Information About Project Gutenberg&#8482; electronic works
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-Professor Michael S. Hart was the originator of the Project
-Gutenberg&#8482; concept of a library of electronic works that could be
-freely shared with anyone. For forty years, he produced and
-distributed Project Gutenberg&#8482; eBooks with only a loose network of
-volunteer support.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-Project Gutenberg&#8482; eBooks are often created from several printed
-editions, all of which are confirmed as not protected by copyright in
-the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not
-necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper
-edition.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-Most people start at our website which has the main PG search
-facility: <a href="https://www.gutenberg.org">www.gutenberg.org</a>.
-</div>
-
-<div style='display:block; margin:1em 0'>
-This website includes information about Project Gutenberg&#8482;,
-including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
-Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
-subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
-</div>
-
-</div>
-
-</body>
-</html>
diff --git a/old/65599-h/images/frontcover.jpg b/old/65599-h/images/frontcover.jpg
deleted file mode 100644
index 7ed8c36..0000000
--- a/old/65599-h/images/frontcover.jpg
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/frontispiece.png b/old/65599-h/images/frontispiece.png
deleted file mode 100644
index 7a9fa50..0000000
--- a/old/65599-h/images/frontispiece.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/logo.png b/old/65599-h/images/logo.png
deleted file mode 100644
index 686d58c..0000000
--- a/old/65599-h/images/logo.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p001.png b/old/65599-h/images/p001.png
deleted file mode 100644
index 1c03ba1..0000000
--- a/old/65599-h/images/p001.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p004.png b/old/65599-h/images/p004.png
deleted file mode 100644
index bd2aac3..0000000
--- a/old/65599-h/images/p004.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p005.png b/old/65599-h/images/p005.png
deleted file mode 100644
index 7e9ddde..0000000
--- a/old/65599-h/images/p005.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p012.png b/old/65599-h/images/p012.png
deleted file mode 100644
index 2dfb210..0000000
--- a/old/65599-h/images/p012.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p015.png b/old/65599-h/images/p015.png
deleted file mode 100644
index e49a521..0000000
--- a/old/65599-h/images/p015.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p016.png b/old/65599-h/images/p016.png
deleted file mode 100644
index 64c36b3..0000000
--- a/old/65599-h/images/p016.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p025.png b/old/65599-h/images/p025.png
deleted file mode 100644
index 1588bed..0000000
--- a/old/65599-h/images/p025.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p029.png b/old/65599-h/images/p029.png
deleted file mode 100644
index 6b5f1d5..0000000
--- a/old/65599-h/images/p029.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p034.png b/old/65599-h/images/p034.png
deleted file mode 100644
index 35f7d54..0000000
--- a/old/65599-h/images/p034.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p040.png b/old/65599-h/images/p040.png
deleted file mode 100644
index 5bd1f8d..0000000
--- a/old/65599-h/images/p040.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p041.png b/old/65599-h/images/p041.png
deleted file mode 100644
index ed91b06..0000000
--- a/old/65599-h/images/p041.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p044.png b/old/65599-h/images/p044.png
deleted file mode 100644
index a31002b..0000000
--- a/old/65599-h/images/p044.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p049.png b/old/65599-h/images/p049.png
deleted file mode 100644
index 1fb0d65..0000000
--- a/old/65599-h/images/p049.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p052.png b/old/65599-h/images/p052.png
deleted file mode 100644
index f765bae..0000000
--- a/old/65599-h/images/p052.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p065.png b/old/65599-h/images/p065.png
deleted file mode 100644
index 2406d5e..0000000
--- a/old/65599-h/images/p065.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p075.png b/old/65599-h/images/p075.png
deleted file mode 100644
index 3043607..0000000
--- a/old/65599-h/images/p075.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p076.png b/old/65599-h/images/p076.png
deleted file mode 100644
index f0bc50b..0000000
--- a/old/65599-h/images/p076.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p080.png b/old/65599-h/images/p080.png
deleted file mode 100644
index 9793159..0000000
--- a/old/65599-h/images/p080.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p085.png b/old/65599-h/images/p085.png
deleted file mode 100644
index 5d82c55..0000000
--- a/old/65599-h/images/p085.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p090.png b/old/65599-h/images/p090.png
deleted file mode 100644
index 53cb095..0000000
--- a/old/65599-h/images/p090.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p091.png b/old/65599-h/images/p091.png
deleted file mode 100644
index 6af97d4..0000000
--- a/old/65599-h/images/p091.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p096.png b/old/65599-h/images/p096.png
deleted file mode 100644
index 4d82a72..0000000
--- a/old/65599-h/images/p096.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p100.png b/old/65599-h/images/p100.png
deleted file mode 100644
index 80c205a..0000000
--- a/old/65599-h/images/p100.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p102.png b/old/65599-h/images/p102.png
deleted file mode 100644
index c249e5a..0000000
--- a/old/65599-h/images/p102.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p106.png b/old/65599-h/images/p106.png
deleted file mode 100644
index 90d9bfa..0000000
--- a/old/65599-h/images/p106.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p109.png b/old/65599-h/images/p109.png
deleted file mode 100644
index f3d9daa..0000000
--- a/old/65599-h/images/p109.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p115.png b/old/65599-h/images/p115.png
deleted file mode 100644
index d099d16..0000000
--- a/old/65599-h/images/p115.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p120.png b/old/65599-h/images/p120.png
deleted file mode 100644
index 2f0fdd8..0000000
--- a/old/65599-h/images/p120.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p121.png b/old/65599-h/images/p121.png
deleted file mode 100644
index 7540c12..0000000
--- a/old/65599-h/images/p121.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p124.png b/old/65599-h/images/p124.png
deleted file mode 100644
index b79ca99..0000000
--- a/old/65599-h/images/p124.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p128.png b/old/65599-h/images/p128.png
deleted file mode 100644
index 8b69149..0000000
--- a/old/65599-h/images/p128.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p129.png b/old/65599-h/images/p129.png
deleted file mode 100644
index 49510d0..0000000
--- a/old/65599-h/images/p129.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p131.png b/old/65599-h/images/p131.png
deleted file mode 100644
index d1b9200..0000000
--- a/old/65599-h/images/p131.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p134.png b/old/65599-h/images/p134.png
deleted file mode 100644
index 4c1b448..0000000
--- a/old/65599-h/images/p134.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p139.png b/old/65599-h/images/p139.png
deleted file mode 100644
index a9f5e3c..0000000
--- a/old/65599-h/images/p139.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p145.png b/old/65599-h/images/p145.png
deleted file mode 100644
index 41f4437..0000000
--- a/old/65599-h/images/p145.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p151.png b/old/65599-h/images/p151.png
deleted file mode 100644
index 3607f98..0000000
--- a/old/65599-h/images/p151.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p157.png b/old/65599-h/images/p157.png
deleted file mode 100644
index 7c4b2bb..0000000
--- a/old/65599-h/images/p157.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p162.png b/old/65599-h/images/p162.png
deleted file mode 100644
index c815a43..0000000
--- a/old/65599-h/images/p162.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p163.png b/old/65599-h/images/p163.png
deleted file mode 100644
index c6e3f2d..0000000
--- a/old/65599-h/images/p163.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p169.png b/old/65599-h/images/p169.png
deleted file mode 100644
index 527a519..0000000
--- a/old/65599-h/images/p169.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p173.png b/old/65599-h/images/p173.png
deleted file mode 100644
index fcc29c2..0000000
--- a/old/65599-h/images/p173.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p174.png b/old/65599-h/images/p174.png
deleted file mode 100644
index 6edec9e..0000000
--- a/old/65599-h/images/p174.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p177.png b/old/65599-h/images/p177.png
deleted file mode 100644
index 8fcf79a..0000000
--- a/old/65599-h/images/p177.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p179.png b/old/65599-h/images/p179.png
deleted file mode 100644
index 120eeb8..0000000
--- a/old/65599-h/images/p179.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p186.png b/old/65599-h/images/p186.png
deleted file mode 100644
index 512226a..0000000
--- a/old/65599-h/images/p186.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p188.png b/old/65599-h/images/p188.png
deleted file mode 100644
index cf131b1..0000000
--- a/old/65599-h/images/p188.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p195.png b/old/65599-h/images/p195.png
deleted file mode 100644
index 14e1f9a..0000000
--- a/old/65599-h/images/p195.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p199.png b/old/65599-h/images/p199.png
deleted file mode 100644
index 111289e..0000000
--- a/old/65599-h/images/p199.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p200.png b/old/65599-h/images/p200.png
deleted file mode 100644
index 1122240..0000000
--- a/old/65599-h/images/p200.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p203.png b/old/65599-h/images/p203.png
deleted file mode 100644
index b6f0c1d..0000000
--- a/old/65599-h/images/p203.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p207.png b/old/65599-h/images/p207.png
deleted file mode 100644
index af5ad48..0000000
--- a/old/65599-h/images/p207.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p211.png b/old/65599-h/images/p211.png
deleted file mode 100644
index 4f4280a..0000000
--- a/old/65599-h/images/p211.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p212.png b/old/65599-h/images/p212.png
deleted file mode 100644
index b882cf8..0000000
--- a/old/65599-h/images/p212.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p216.png b/old/65599-h/images/p216.png
deleted file mode 100644
index 5418f97..0000000
--- a/old/65599-h/images/p216.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p223.png b/old/65599-h/images/p223.png
deleted file mode 100644
index 04979fe..0000000
--- a/old/65599-h/images/p223.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p227.png b/old/65599-h/images/p227.png
deleted file mode 100644
index e6fd09c..0000000
--- a/old/65599-h/images/p227.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p229.png b/old/65599-h/images/p229.png
deleted file mode 100644
index 8fe886c..0000000
--- a/old/65599-h/images/p229.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p238.png b/old/65599-h/images/p238.png
deleted file mode 100644
index 9347a75..0000000
--- a/old/65599-h/images/p238.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p239.png b/old/65599-h/images/p239.png
deleted file mode 100644
index 4c6ad74..0000000
--- a/old/65599-h/images/p239.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p241.png b/old/65599-h/images/p241.png
deleted file mode 100644
index 998f392..0000000
--- a/old/65599-h/images/p241.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p245.png b/old/65599-h/images/p245.png
deleted file mode 100644
index 13bc634..0000000
--- a/old/65599-h/images/p245.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p246.png b/old/65599-h/images/p246.png
deleted file mode 100644
index a681d4f..0000000
--- a/old/65599-h/images/p246.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p251.png b/old/65599-h/images/p251.png
deleted file mode 100644
index 8eb0530..0000000
--- a/old/65599-h/images/p251.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p253.png b/old/65599-h/images/p253.png
deleted file mode 100644
index 77e61a6..0000000
--- a/old/65599-h/images/p253.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p256.png b/old/65599-h/images/p256.png
deleted file mode 100644
index 86534f8..0000000
--- a/old/65599-h/images/p256.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p259.png b/old/65599-h/images/p259.png
deleted file mode 100644
index b5602ff..0000000
--- a/old/65599-h/images/p259.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p263.png b/old/65599-h/images/p263.png
deleted file mode 100644
index 2205a17..0000000
--- a/old/65599-h/images/p263.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p267.png b/old/65599-h/images/p267.png
deleted file mode 100644
index 7d48901..0000000
--- a/old/65599-h/images/p267.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p271.png b/old/65599-h/images/p271.png
deleted file mode 100644
index 1327741..0000000
--- a/old/65599-h/images/p271.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p281.png b/old/65599-h/images/p281.png
deleted file mode 100644
index 012d405..0000000
--- a/old/65599-h/images/p281.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p285.png b/old/65599-h/images/p285.png
deleted file mode 100644
index 05c0541..0000000
--- a/old/65599-h/images/p285.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p295.png b/old/65599-h/images/p295.png
deleted file mode 100644
index 67bd33a..0000000
--- a/old/65599-h/images/p295.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p297.png b/old/65599-h/images/p297.png
deleted file mode 100644
index 5d32013..0000000
--- a/old/65599-h/images/p297.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p301.png b/old/65599-h/images/p301.png
deleted file mode 100644
index fe86680..0000000
--- a/old/65599-h/images/p301.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p304.png b/old/65599-h/images/p304.png
deleted file mode 100644
index 3c91aff..0000000
--- a/old/65599-h/images/p304.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p310.png b/old/65599-h/images/p310.png
deleted file mode 100644
index 6d24551..0000000
--- a/old/65599-h/images/p310.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p311.png b/old/65599-h/images/p311.png
deleted file mode 100644
index b5320a7..0000000
--- a/old/65599-h/images/p311.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p317.png b/old/65599-h/images/p317.png
deleted file mode 100644
index baa3c01..0000000
--- a/old/65599-h/images/p317.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p318.png b/old/65599-h/images/p318.png
deleted file mode 100644
index 038d03b..0000000
--- a/old/65599-h/images/p318.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p323.png b/old/65599-h/images/p323.png
deleted file mode 100644
index ccd13f5..0000000
--- a/old/65599-h/images/p323.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p330.png b/old/65599-h/images/p330.png
deleted file mode 100644
index 0674cfa..0000000
--- a/old/65599-h/images/p330.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p331.png b/old/65599-h/images/p331.png
deleted file mode 100644
index c1ac001..0000000
--- a/old/65599-h/images/p331.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p341.png b/old/65599-h/images/p341.png
deleted file mode 100644
index d2cd077..0000000
--- a/old/65599-h/images/p341.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p342.png b/old/65599-h/images/p342.png
deleted file mode 100644
index 1c56047..0000000
--- a/old/65599-h/images/p342.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p350.png b/old/65599-h/images/p350.png
deleted file mode 100644
index 0c20c17..0000000
--- a/old/65599-h/images/p350.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p353.png b/old/65599-h/images/p353.png
deleted file mode 100644
index 4448d87..0000000
--- a/old/65599-h/images/p353.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p354.png b/old/65599-h/images/p354.png
deleted file mode 100644
index c8360f2..0000000
--- a/old/65599-h/images/p354.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p361.png b/old/65599-h/images/p361.png
deleted file mode 100644
index b35c35f..0000000
--- a/old/65599-h/images/p361.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p369.png b/old/65599-h/images/p369.png
deleted file mode 100644
index b29daf4..0000000
--- a/old/65599-h/images/p369.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p372.png b/old/65599-h/images/p372.png
deleted file mode 100644
index 7b2cc45..0000000
--- a/old/65599-h/images/p372.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p379.png b/old/65599-h/images/p379.png
deleted file mode 100644
index cbd0f7a..0000000
--- a/old/65599-h/images/p379.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p380.png b/old/65599-h/images/p380.png
deleted file mode 100644
index 0d0f62b..0000000
--- a/old/65599-h/images/p380.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p383.png b/old/65599-h/images/p383.png
deleted file mode 100644
index 5679b13..0000000
--- a/old/65599-h/images/p383.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p388.png b/old/65599-h/images/p388.png
deleted file mode 100644
index 5865b1a..0000000
--- a/old/65599-h/images/p388.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p393.png b/old/65599-h/images/p393.png
deleted file mode 100644
index 3ad1b5e..0000000
--- a/old/65599-h/images/p393.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p396.png b/old/65599-h/images/p396.png
deleted file mode 100644
index b80f679..0000000
--- a/old/65599-h/images/p396.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p399.png b/old/65599-h/images/p399.png
deleted file mode 100644
index 79fd30c..0000000
--- a/old/65599-h/images/p399.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p401.png b/old/65599-h/images/p401.png
deleted file mode 100644
index cba3bf4..0000000
--- a/old/65599-h/images/p401.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p408.png b/old/65599-h/images/p408.png
deleted file mode 100644
index a5c96e4..0000000
--- a/old/65599-h/images/p408.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p409.png b/old/65599-h/images/p409.png
deleted file mode 100644
index 7c077de..0000000
--- a/old/65599-h/images/p409.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p414.png b/old/65599-h/images/p414.png
deleted file mode 100644
index a86edd9..0000000
--- a/old/65599-h/images/p414.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p415.png b/old/65599-h/images/p415.png
deleted file mode 100644
index f515d86..0000000
--- a/old/65599-h/images/p415.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p420.png b/old/65599-h/images/p420.png
deleted file mode 100644
index 861f658..0000000
--- a/old/65599-h/images/p420.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p427.png b/old/65599-h/images/p427.png
deleted file mode 100644
index b3e3d61..0000000
--- a/old/65599-h/images/p427.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p429.png b/old/65599-h/images/p429.png
deleted file mode 100644
index 8b0fbee..0000000
--- a/old/65599-h/images/p429.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p433.png b/old/65599-h/images/p433.png
deleted file mode 100644
index b84cfcd..0000000
--- a/old/65599-h/images/p433.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p434.png b/old/65599-h/images/p434.png
deleted file mode 100644
index a98de53..0000000
--- a/old/65599-h/images/p434.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p437.png b/old/65599-h/images/p437.png
deleted file mode 100644
index 1f18c45..0000000
--- a/old/65599-h/images/p437.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p443.png b/old/65599-h/images/p443.png
deleted file mode 100644
index 151158e..0000000
--- a/old/65599-h/images/p443.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p447.png b/old/65599-h/images/p447.png
deleted file mode 100644
index 4530080..0000000
--- a/old/65599-h/images/p447.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p453.png b/old/65599-h/images/p453.png
deleted file mode 100644
index d770638..0000000
--- a/old/65599-h/images/p453.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p454.png b/old/65599-h/images/p454.png
deleted file mode 100644
index b570439..0000000
--- a/old/65599-h/images/p454.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p460.png b/old/65599-h/images/p460.png
deleted file mode 100644
index 3bdb87b..0000000
--- a/old/65599-h/images/p460.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p461.png b/old/65599-h/images/p461.png
deleted file mode 100644
index da58dad..0000000
--- a/old/65599-h/images/p461.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p465.png b/old/65599-h/images/p465.png
deleted file mode 100644
index 95786c2..0000000
--- a/old/65599-h/images/p465.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p468.png b/old/65599-h/images/p468.png
deleted file mode 100644
index 6e52b4a..0000000
--- a/old/65599-h/images/p468.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p476.png b/old/65599-h/images/p476.png
deleted file mode 100644
index 5cfc8c5..0000000
--- a/old/65599-h/images/p476.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p477.png b/old/65599-h/images/p477.png
deleted file mode 100644
index 6ba96eb..0000000
--- a/old/65599-h/images/p477.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p482.png b/old/65599-h/images/p482.png
deleted file mode 100644
index 9e9d530..0000000
--- a/old/65599-h/images/p482.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p484.png b/old/65599-h/images/p484.png
deleted file mode 100644
index b76b3c0..0000000
--- a/old/65599-h/images/p484.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p492.png b/old/65599-h/images/p492.png
deleted file mode 100644
index c53b378..0000000
--- a/old/65599-h/images/p492.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p493.png b/old/65599-h/images/p493.png
deleted file mode 100644
index 3db2022..0000000
--- a/old/65599-h/images/p493.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p499.png b/old/65599-h/images/p499.png
deleted file mode 100644
index 81f7ce0..0000000
--- a/old/65599-h/images/p499.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p508.png b/old/65599-h/images/p508.png
deleted file mode 100644
index 5bc718a..0000000
--- a/old/65599-h/images/p508.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p514.png b/old/65599-h/images/p514.png
deleted file mode 100644
index 89531bf..0000000
--- a/old/65599-h/images/p514.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p520.png b/old/65599-h/images/p520.png
deleted file mode 100644
index 29fad19..0000000
--- a/old/65599-h/images/p520.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p524.png b/old/65599-h/images/p524.png
deleted file mode 100644
index 7f1d598..0000000
--- a/old/65599-h/images/p524.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p528.png b/old/65599-h/images/p528.png
deleted file mode 100644
index 754951d..0000000
--- a/old/65599-h/images/p528.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p530.png b/old/65599-h/images/p530.png
deleted file mode 100644
index 4a11296..0000000
--- a/old/65599-h/images/p530.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p535.png b/old/65599-h/images/p535.png
deleted file mode 100644
index c0fd0b2..0000000
--- a/old/65599-h/images/p535.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p539.png b/old/65599-h/images/p539.png
deleted file mode 100644
index c590f04..0000000
--- a/old/65599-h/images/p539.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p546.png b/old/65599-h/images/p546.png
deleted file mode 100644
index 21b6d03..0000000
--- a/old/65599-h/images/p546.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p547.png b/old/65599-h/images/p547.png
deleted file mode 100644
index 99e448d..0000000
--- a/old/65599-h/images/p547.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p552.png b/old/65599-h/images/p552.png
deleted file mode 100644
index 5d34c23..0000000
--- a/old/65599-h/images/p552.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p553.png b/old/65599-h/images/p553.png
deleted file mode 100644
index 7768ce0..0000000
--- a/old/65599-h/images/p553.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p555.png b/old/65599-h/images/p555.png
deleted file mode 100644
index 5c58f43..0000000
--- a/old/65599-h/images/p555.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p558.png b/old/65599-h/images/p558.png
deleted file mode 100644
index 094e94b..0000000
--- a/old/65599-h/images/p558.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p560.png b/old/65599-h/images/p560.png
deleted file mode 100644
index 1802c79..0000000
--- a/old/65599-h/images/p560.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p562.png b/old/65599-h/images/p562.png
deleted file mode 100644
index caf2baf..0000000
--- a/old/65599-h/images/p562.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p565.png b/old/65599-h/images/p565.png
deleted file mode 100644
index d189107..0000000
--- a/old/65599-h/images/p565.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/p569.png b/old/65599-h/images/p569.png
deleted file mode 100644
index 8b1febf..0000000
--- a/old/65599-h/images/p569.png
+++ /dev/null
diff --git a/old/65599-h/images/titlepage.png b/old/65599-h/images/titlepage.png
deleted file mode 100644
index fceee03..0000000
--- a/old/65599-h/images/titlepage.png
+++ /dev/null